\id MRK \ide UTF-8 \h MARKOS \toc1 DIŽA' CHAWE' DA' BZOJ MARKOS \toc2 MARKOS \toc3 Mr. \mt1 DIŽA' CHAWE' DA' BZOJ MARKOS \c 1 \s1 Da' bchaḻj Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis \r (Mt. 3:1‑12; Lk. 3:1‑9, 15‑17; Jn. 1:19‑28) \p \v 1 Ki wzó ḻaw diža' chawen' kan nak che Jesús, Benne' Criston', Ẕi'n Dios. \p \v 2 Goken kan bzoj Isaías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te, da' wnná Dios nich yeyón chawen' yichj ḻáẕdo'gak benách ka' nich si' ḻo ná'gake' Benne' Criston'. Ki wnné': \q1 Bwia nga. Žseḻa'a benne' wbás chia', benne' nežwe' ka Le'. \q1 Ḻe' wpé'e nez gan tio'. \q1 \v 3 Yenle chi'i to benne' nnie' zižje latje dach, na' nne': \q1 “Le soa ban ḻaže' dan' za' X̱anžon' gan nníta'le. \q1 Le yebéj ḻi nez las gan tie'.” \m \v 4 Ki goken dan' bḻa' Ẕwa latje dach, na' bchaḻje' nich yezoagak benách ka' nis, benne' ka' yeyát ḻáže'gake' nich yenít ḻaw Dios ḻégake' che doḻa' da' zej nbage'e. \v 5 Bžojgak benne' zan yógo'te yež ka' gan nbab Judea, na' ḻezka' ḻo yež Jerusalén, na' jake' gan zoa Ẕwan', na' Ẕwan' bezóe' ḻégake' nis ḻo yego Jordán, benne' ka' bex̱óalapgake' doḻa' da' zej nbage'e. \p \v 6 Gokw Ẕwan' laže' dan' nžaben yicha' ẕa bia yix̱e', na' to bayw yid nžejen ḻi'e. Bdawe' biche' zo ka', na' we'je' bžina' che bezdo' ka'. \v 7 Bchaḻj Ẕwan', na' wnné': \p —Za' to benne' te na'a, bennen' napže' yeḻa' wnná bia' ka neda'. Bi naka' neda' zi yechwa', nich kweja' ẕele'. \v 8 Neda' žezóa' ḻe'e nis, dan' ẕḻoe'elen nzi' ḻo na'le x̱tiža' Dios, san Ḻe' gone' da' ẕḻoé'ezele yeḻa' žezóa nis ni, dan' wchize' ḻe'e Dios Be' La'y, dan' wḻoe'elen nzi' ḻo na' Dios ḻe'e. \s1 Žezóa Jesús nis \r (Mt. 3:13‑17; Lk. 3:21‑22) \p \v 9 Kate' ža na' bžoj Jesusen' yež Nasaret gan nbab Galilea, na' Ẕwan' bezóe' Ḻe' nis ḻo yego Jordán. \v 10 Kate' bežój Jesusen' ḻo nisen', ḻa' na'ze bḻe'ele' beyaljw ya'abá, na' žetj Dios Be' La'y. Ẕnne'e ka to plomdo', na' bedjsóaḻene' Ḻe'. \v 11 Benle chi'i Benne' ẕchaḻje' ya'abá, na' wnné': \p —Le' nako' Ẕi'na'. Nži'ila' Le', na' žaz ḻaža'a Le'. \s1 Žénele da' x̱iwe' gonen ga baga' Jesús doḻa' \r (Mt. 4:1‑11; Lk. 4:1‑13) \p \v 12 Naž Dios Be' La'y bchi'e Jesusen' de chgi' ḻo latje dach. \v 13 Wzóa Jesusen' latje dachen' chopḻalj ža, na' gónele da' x̱iwe' gonen ga baga' Jesusen' doḻa'. Wzóa Jesusen' gan zej nnita' bia yix̱e' ka', bia želdaba' ya'ado'. Wbás che ya'abá ka' gókḻengake' Jesusen', na' bwáwgake' Ḻe'. \s1 Jesús žsedle' benách ka' gan nbab Galilea \r (Mt. 4:12‑17; Lk. 4:14‑15) \p \v 14 Wdé bséjwgake' Ẕwa liž ya, wyéj Jesusen' gan nbab Galilea. Bchaḻje' diža' chawen' dan' zan' ḻo na' Dios. \v 15 Ki wnné': \p —Ba bžin ža. Za' yedjnná bia' Dios nga. Le yeyát ḻaže', na' le chejḻé' diža' chawe' ni. \s1 Žḻiž Jesús tape benne' wẕén bel \r (Mt. 4:18‑22; Lk. 5:1‑11) \p \v 16 Kate' ne ẕde Jesusen' žoa'a nisdo' che gan nbab Galilea, bḻe'ele' Smon, na' Ndres, benne' biche' Smon na'. Zej nake' benne' wẕén bel ka', na' želzaḻe' yix̱jw bel chégake' ḻaw nisen'. \v 17 Jesusen' bḻiže' ḻégake', na' wnné': \p —Le gonḻen neda' tẕen, na' gona' ga yedjwa'le benách ka' chia', gonle kan žonle kate' ẕzenle bel ka'. \p \v 18 Ḻa' bká'ntegake' yix̱jw ka' chégake', na' jákḻene' Jesusen'. \p \v 19 Wdé Jesusen' yeláte'do' na'le, gan bḻe'ele' Jakob ḻen Ẕwa, benne' ka' zej nake' ẕi'n Sebedeo, na' nníta'gake' ḻo barkw chégake' gan žeyágake' yix̱jw bel ka' chégake'. \v 20 Jesusen' ḻa' bḻižtie' ḻégake', na' bká'ngake' Sebedeon', x̱ágake', gan zóaḻene' benne' wen žin chie' ka' ḻo barkwn', na' jákḻene' Jesusen'. \s1 To benne' yoe'e be' x̱iwe' \r (Lk. 4:31‑37) \p \v 21 Bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen yež Kapernaum. Kate' gok ža la'y chegak benne' judío ka', wyó'o Jesusen' yo'o gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' wzó ḻawe' žsedle' benne' ka' zej ndobe' ga na'. \v 22 Bebángekle' kan žsedle Jesusen', dan' žsedle' kan žon to benne' nzi' ḻo ne'e yeḻa' wnná bia', na' kege kan žongak benne' yodo' wsedle ka'. \v 23 Ḻezka' wzóa to benne' yoe'e be' x̱iwe' ḻo yo'o gan zej ndobe', na' wžéžeyi'e, \v 24 na' wnné': \p —¿Biẕ nbága'to' chio', Jesús, benne' Nasaret? ¿Zo'o nich wžía yi'o neto'? Nónbi'a Le'. Nako' Benne' La'y che Dios. \p \v 25 Naž Jesusen' wdiḻen', na' wnné': \p —Wzóa žize, na' bežój ḻo bennen'. \p \v 26 Naž be' x̱iwen' wžibe sisen bennen', na' wžéžeya'an zižje, na' ḻa' bežojten. \v 27 Bebán ḻáže'gak yógo'te benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnnábgekle' ljéžgake' toe' yetóe', na' wnnágake': \p —¿Biẕkze da' ni? ¿Žsedle' to da' kobe? Ḻen yeḻa' wnná bia' ẕchi'le' be' x̱iwe' ka', na' žóngaken kan ẕnne'. \p \v 28 Ḻa' wzete diža' che yeḻa' wak che Jesusen', na' béngekle benách ka' dot gan nbab Galilean' kan nak chie'. \s1 Žeyón Jesús x̱na' ẕo'le Bedw \r (Mt. 8:14‑15; Lk. 4:38‑39) \p \v 29 Naž bežój Jesusen' ḻo yo'o gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' ḻa' wyéjḻentie' Jakob, na' Ẕwa, na' bžíngake' ližgak Smon, na' Ndres. \v 30 De x̱na' ẕo'le Bedw, bennen' lie' Smon, ḻo yo'on', na' yoe'e da' ḻa. Ḻa' belzéntele' Jesusen' kan žak che no'len'. \v 31 Naž wbiga' Jesusen', na' bex̱we' ne'e, na' bechise' ḻe'. Ḻa' bežojte da' ḻa da' yoe'en, na' bsí'ni'e da' bdáwgake'. \s1 Žeyón Jesús benne' yižwé' zan \r (Mt. 8:16‑17; Lk. 4:40‑41) \p \v 32 Kate' za' žaḻe, kate' za' wžén wbíž, ḻa' bžíntegak benne' ka' zej noe'e benne' yižwé' ka' gan zoa Jesusen', na' ḻezka' benne' ka' zej yoe'e be' x̱iwe' ka'. \v 33 Yógo'te benne' yež ka' bdóbdi'igake' kwit yo'o gan yo'o Jesusen'. \v 34 Ḻe' beyone' benne' yižwé' zan, benne' ka' zej de'e yižwé' zan che chégake'. Ḻezka' bebeje' be' x̱iwe' zan, be' ka' zej yo'o benne' ka'. Bi bi'e latje nnegak be' x̱iwe' ka' dan' zej nonbian' Ḻe' No nake'. \s1 Ẕchaḻj Jesús gan nbab Galilea \r (Lk. 4:42‑44) \p \v 35 Zildo' wyase Jesusen', kate' ne nak choḻ. Bežoje' ḻo yežen', na' wyeje' to latje dach, gan bcháḻjḻene' Dios. \v 36 Smon ḻen benne' ka' nníta'ḻengake' ḻe' bejdíljgake' Jesusen'. \v 37 Kate' bejx̱áka'gake' Ḻe', belyi'e Ḻe': \p —Yógo'te benách žeyíljgake' Le'. \p \v 38 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le cho'o yež gawze ka', nich wchaḻja' x̱tiža' Dios ga na'. Che ḻen bežoja'. \p \v 39 Ka' goken, wdé Jesusen' dot gan nbab Galilea, na' bchaḻje' ḻo yo'o ka' gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' bebeje' be' x̱iwe' ka' yo'ogak benách ka'. \s1 Žeyón Jesús to benne' da' beḻa' žen chie' yižwé' leže \r (Mt. 8:1‑4; Lk. 5:12‑16) \p \v 40 To benne' da' beḻa' žen chie' yižwé' leže bžine' gan zoa Jesusen'. Bzoa ẕibe' ḻawe', na' góta'yoele' Ḻe', na' wnné': \p —Cha' žénelo', wak yeyono' neda'. \p \v 41 Jesusen' beyache' ḻáže'le' bennen'. Bḻi ne'e, na' wdane' ḻe', na' gože' ḻe': \p —Žénela'. Ba beyako'. \p \v 42 Katen' wnné' da' ni, ḻa' benitte yižwén' dan' de'e, na' beyake' cháwe'do'. \v 43 Naž Jesusen' bchi'le' bennen', na' ḻa' beséḻa'tie' ḻe'. \v 44 Ki gože' ḻe': \p —Bi wzenlo' no benne' kan bena' chio', san wyéj, bejḻoé'el kwino' ḻaw bx̱oz, na' bejneẕjw che da' beyako' le' che yodo' kan wnná Moisés, dan' wḻoe'elen benách ka' ba beyako'. \p \v 45 Bežój bennen', na' wzó ḻawe' ẕzenle' benne' zan dan' goken chie'. Dan' bzie' diža' ni, biž gok chaz Jesusen' kwáselo ḻo yež, san wzoaze' na'le gan nak latje dach. Benách yógo'te yež bžíngake' gan zoe' Ḻe'. \c 2 \s1 Benne' yižwé', benne' bi žak se'e \r (Mt. 9:1‑8; Lk. 5:17‑26) \p \v 1 Wdé chope chonne ža, beyáz Jesusen' ḻo yež Kapernaum, na' wzé diža' zoe' ḻo yo'o. \v 2 Ḻa' bdóbtegak benne' zan gan zoa Jesusen', na' zejte biž gok chejnníta'gake' ga na', na' kege ža yo'o, na' Jesusen' bcháḻjḻene' ḻégake' x̱tiže'e. \v 3 Naž bžingak tape benne' ka' gan zoa Jesusen', zej noe'e to benne' yižwé', benne' bi žak se'e. \v 4 Bi gok žíngake' ḻaw Jesusen' dan' zej nnita' benne' zan ka' ga na'. Che ḻen bsáljwgake' yichjo'o gan nak ḻaw Jesusen'. Katen' beyóž bsáljwgaken', blétjgake' da' dele benne' yižwén' ga na'. \v 5 Kate' gókbe'ele Jesusen' kan žejḻé'gake' chie', gože' benne' yižwén': \p —Ẕi'na', ba benít ḻawa' le' che doḻa' da' nbago'o. \p \v 6 Že'gak baḻe benne' yodo' wsedle ka' ga na'. Wzá' ḻáže'gake', na' wnnágake': \v 7 “¿Biẕ chen' ẕchaḻj bennen' ki? Ẕzoe' Dios cheḻa'ale. Bi gak no benne' yenít ḻawe' che doḻa'. Toze Dios gak gonen'.” \v 8 Jesusen' ḻa' gókbe'etele' da' ẕza' ḻáže'gake', na' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' ẕza' ḻáže'le ki? \v 9 Bi nak zede cha' no benne' ye'ze' benne' yižwé' ni ba benít ḻawe' che doḻa' da' nbage'e, san nak zede gone' ga yeyase', na' we'e da' dele', na' se'e. \v 10 Na'a gona' da' gak bia' neda', Benne' Golje' Benách, nzi' ḻo na'a yežlyó nga yenít ḻawa' che doḻa' da' zej nbaga' benách ka'. \p Naž Jesusen' gože' benne' yižwén': \p \v 11 —Žapa' le': Wyase. Beká'a da' delo', na' beyéj ližo'. \p \v 12 Ḻa' wyaste benne' yižwén', na' beké'e da' góte'le', na' bežoje' ḻawgak yógo'te benne' ka' nníta'gake' ga na'. Bebángekle' yógo'tegake', na' bka'n ẕéngake' Dios, na' wnnágake': \p —Batkle na' ḻe'elto' da' ki. \s1 Jesús žḻiže' Lebí \r (Mt. 9:9‑13; Lk. 5:27‑32) \p \v 13 Bežój Jesusen' ḻo yež Kapernaum, na' wdíe' da' yoble žoa'a nisdon'. Bedobgak benne' zan gan zoe', na' Ḻe' bsedle' ḻégake'. \v 14 Kate' ne ẕde Jesusen' ga na', bḻe'ele' Lebí, ẕi'n Alfeo, ži'e gan ẕchiẕjwe' ḻo wláz yež zi'to'. Jesusen' gože' ḻe': \p —Benḻen neda' tẕen. \p Ḻa' wzó ža'te Lebín', na' wyéjḻene' Jesusen'. \p \v 15 Wdé gok da' ni, benne' zan, benne' wechiẕjw ka' ḻen yebaḻe benne' gax̱jw ka' žé'gake' tẕen ḻen Jesusen', na' ḻen benne' wsedle chie' ka' gan žáwgake' ḻo liž Lebín'. Ki goken dan' benne' zan žjákḻene' Jesusen'. \v 16 Kate' benne' yodo' ka', benne' wsedle ka' ḻen benne' fariseo ka', bḻé'egekle' Ḻe' ži'e žawe' tẕen ḻen benne' wechiẕjw ka', na' ḻen yebaḻe benne' gax̱jw ka', naž belyi'e benne' wsedle ka' che Jesusen', na' wnnágake': \p —¿Bižen' žone'? Že'j žáwḻene' tẕen benne' wechiẕjw ka', na' benne' doḻa' ka'. \p \v 17 Benle Jesusen' da' ni, na' gože' ḻégake': \p —Benne' ka' nníta'gake' chawe' bi žon byenen chjake' ḻaw benne' žeyone' benách ka', san benne' yižwé' ka' žon byenen chjake' ḻaw benne' žeyone' benách ka'. Za'a neda', kege nich wḻiža' benne' chawe' ka', san nich wḻiža' benne' doḻa' ka', nich yeyát ḻáže'gake'. \s1 Ẕchaḻj Jesús che yeḻa' žon wbás \r (Mt. 9:14‑17; Lk. 5:33‑39) \p \v 18 Kate' ža na' benne' ka' žónḻengake' Ẕwa tẕen, na' benne' ka' žónḻengake' benne' yodo' fariseo ka' tẕen, žóngake' wbás, na' bḻa'gak baḻe benne' ka' gan zoa Jesusen', na' wnnábgekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —Benne' ka' žónḻengake' Ẕwan' tẕen, na' benne' ka' ẕónḻengake' benne' yodo' fariseo ka' tẕen, žóngake' wbás. ¿Biẕ chen' benne' ka' žónḻengake' Le' tẕen bi žóngake' wbás? \p \v 19 Naž bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —¿Wak gonle ga gongak wbás benne' ka' nníta'gake' lni che benne' ẕchag ne'e kate' ḻe' ne zóaḻene' ḻégake'? Kate' bennen' ẕchag ne'e ne zóaḻene' ḻégake', bi góngake' wbás. \v 20 Žin ža kate' kwas bennen' ẕchag ne'e, na' biž sóaḻene' ḻégake'. Ža na' góngake' wbás. \p \v 21 ’Bi wdá' nitó benne' to laže' kobdo' ḻo laže' gole nich yeyonen', dan' yedobe laže' koben', na' wžezan' laže' golen', na' chéza'že laže' golen'. \v 22 Ḻezka', nitó benne' bi ke'e x̱is uba kobe ḻo že'e biž da' naken yid, dan' gak bḻa'a x̱is uba koben', na' wḻá'a že'e bižen' da' naken yid, na' ḻalje x̱is uban', na' gak ditje že'e na' da' naken yid. Žaḻa' ka'žo x̱is uba kobe ḻo že'e da' naken yid kobe. \s1 Ẕká'gake' bisto ẕoa' stribe ža la'y \r (Mt. 12:1‑8; Lk. 6:1‑5) \p \v 23 To ža la'y chegak benne' judío ka', wdé Jesusen' gan de yele ẕoa' stribe, na' benne' wsedle chie' ka' wzó ḻáwgake' ẕká'gake' bisto gan žia ẕoa' striben', na' žáwgaken'. \v 24 Naž benne' yodo' fariseo ka' belyi'e Jesusen', na' wnnágake': \p —Bwia nga. Benne' ka' žónḻengake' Le' tẕen žóngake' da' bi žaḻa' gonžo ža la'y. \p \v 25 Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Bi beḻ-le kan ben Dabí katen' wdone', na' byažje da' gawe' ḻe' ḻen benne' ka' wnníta'ḻengake' ḻe'? \v 26 Wyoé'e ḻo yo'o che Dios katen' gok Abiatar bx̱oz blo, na' bdawe' yet x̱til da' ẕkó'ogake' ḻaw Dios, dan' bi nzi' ḻo na' no benne' gawen', san toze bx̱oz ka' nzi' ḻo ná'gake' gáwgaken'. Ḻezka' bneẕjwe' da' bdawgak benne' ka' wnníta'ḻengake' ḻe'. \p \v 27 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Dios bene' ža la'y nich yebéḻengeklen benách ka', kege bene' benách ka' nich góngake' x̱chin ža la'y. \v 28 Che ḻen, neda', Benne' Golje' Benách, naka' x̱ane ža la'y. \c 3 \s1 Jesús žeyone' to benne' nžeke' ne'e \r (Mt. 12:9‑14; Lk. 6:6‑11) \p \v 1 Da' yoble wyó'o Jesusen' to yo'o gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' ḻezka' zoa to benne' nžeke' ne'e ga na'. \v 2 Benne' yodo' ka' bwíagake' Jesusen' cha' yeyone' bennen' ža la'y, dan' žénegekle' yesbága'gake' Ḻe' ẕia. \v 3 Naž Jesusen' gože' bennen' nžeke' ne'e, na' wnné': \p —Wzó ža', na' wzé ḻawgak benne' ki. \p \v 4 Jesusen' wnnable' benne' ka', na' wnné': \p —¿De latje gonžo da' nak chawe' kate' nak ža la'y, o gonžo da' ẕinnj? ¿De latje gape chi'ižo yeḻa' nban chegak benách ka', o wžía yi'žon? \p Wnníta'gak žize benne' ka'. \v 5 Naž Jesusen', ḻo yeḻa' ẕža'a chie', bwie' benne' ka', benne' nníta'gake' dot kwite', na' gok nyache' ḻaže'e dan' nak zide yichj ḻáẕdo'gake'. Naž gože' bennen' nžeke' ne'e, na' wnné': \p —Bḻi no'o. \p Bennen' bḻi ne'e, na' ḻa' beyakten cháwe'do'. \v 6 Naž bežojgak benne' yodo' fariseo ka', na' ḻa' béntegake' tẕen diža' ḻen benne' ka' žónḻengake' Herodes tẕen nich gak yesbága'gake' Jesusen' ẕia, na' gótgake' Ḻe'. \s1 Ẕdobgak benne' zan žoa'a nisdo' \p \v 7 Bezá' Jesusen' ga na' tẕen ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' bžine' žoa'a nisdo', na' benne' zan jákḻene' Ḻe', benne' ka' zej nžoje' gan nbab Galilea, na' gan nbab Judea. \v 8 Ḻezka' bžingak benne' zan gan zoa Jesusen', benne' ka' zej nžoje' Jerusalén, na' gan nbab Idumea, na' gan nbab yecheḻá'al yego Jordán, na' yež ka' zej nnitan' dot kwit gan zej nnita' yež Tiro, na' yež Sidón. Ki béngake' dan' béngekle' kan zej nak da' ẕen ka' da' žon Jesusen'. \v 9 Che ḻen Jesusen' gože' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen wkwéztezegake' to barkw gan gak kwene', nich bi wchigak benne' zan ka' Ḻe'. \v 10 Ka' goken dan' ba beyone' benne' zan, benne' yižwé' ka', na' wbíga'gak benne' zan ka' gan zoe' nich kángake' Ḻe'. \v 11 Kate' be' x̱iwe' ka' yo'ogak benách ka' bḻé'egeklen Jesusen', btínnegaken benne' ka' x̱ni'a Jesusen', na' wžéžeya'agaken, na' wnnágaken: \p —Nako' Le' Ẕi'n Dios. \p \v 12 Jesusen' bchi'le' be' x̱iwe' ka', nich bi wzéngeklen benách ka' No nake' Ḻe'. \s1 Jesús ẕbie' chežinno benne' nich gákgake' wbás chie' ka' \r (Mt. 10:1‑4; Lk. 6:12‑16) \p \v 13 Naž wžén Jesusen' to ḻaw ya'ado', gan bḻiže' benne' ka' žénele'. Wbíga'gak benne' ka' dot kwite'. \v 14 Wžé Jesusen' chežinno benne' ki, nich gónḻengake' Ḻe' tẕen, na' nich seḻe'e ḻégake' chejzéngekle' benách ka' x̱tiže'e. \v 15 Bdie' ḻo ná'gake' yeḻa' wnná bia' nich yeyóngake' benne' yižwé' ka', na' nich yebéjgake' be' x̱iwe' ka' yo'ogak benách ka'. \v 16 Ki lágake': \q1 Smon, (bzoa Jesusen' yetó le', Bedw), \q1 \v 17 Jakob, \q1 Ẕwa, (benne' biche' Jakob, na' zej nake' ẕi'n Sebedeo. Chope' ki, Jesusen' bezóe' yetó lágake', Boanerjes, da' zejḻasen ḻen diža' x̱iža': Benne' waḻe ka' ka wzió'), \q1 \v 18 Ndres, \q1 Lip, \q1 Bartol, \q1 Matío, \q1 Mas, \q1 Jakob, (ẕi'n Alfeo), \q1 Tadeo, \q1 Smon, (benne' že' ḻaže'e yež chie'), \q1 \v 19 Judas Iskariote, (benne' wdíe' Jesusen' ḻo na'gak benne' ka' gótgake' Ḻe'). \s1 Ẕnnágake' da' x̱iwe' žónḻenen Jesús tẕen \r (Mt. 12:22‑32; Lk. 11:14‑23; 12:10) \p Wdé na' bežín Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen to yo'o. \v 20 Da' yoble bdobgak benne' zan gan zoa Jesusen', na' biž gota' latje bi da' gaw Jesusen' ḻen benne' chie' ka'. \v 21 Kate' béngekle benne' bíche'kze Jesusen' ka' kan žak chie', bžíngake' ga na' nich yeché'gake' Ḻe', na' wnnágake': “Žak yaḻ yichje'.” \p \v 22 Ḻezka' benne' yodo' wsedle ka', benne' zej nžoje' yež Jerusalén, wnnégake' chie', na' wnnágake': \p —Belzebú, x̱angak be' x̱iwe' ka', žónḻenen Ḻe' tẕen, na' ḻen yeḻa' wnná bia' chen žebeje' be' x̱iwe' ka'. \p \v 23 Naž Jesusen' bḻiže' benne' yodo' wsedle ka', na' bsaka' ḻebe', na' wnné': \p —¿Yebéj da' x̱iwe' ḻa' kwinzen? \v 24 Cha' benne' ka' nníta'gake' to yež ḻa'a lázgake', na' cha' tíḻ-ḻengake' ljéžgake' ka', bi gak dia' yežen'. \v 25 Ḻezka' cha' benne' ka' nníta'gake' to yo'o ḻa'a lázgake', na' cha' tíḻ-ḻengake' ljéžgake' ka', bi gak diá'gake'. \v 26 Che ḻen, cha' da' x̱iwe' tíḻ-ḻenen lježen ka', na' cha' ḻa'a lázgaken, bi gak dia' yeḻa' wnná bia' chen, san za' yeyóž chen. \p \v 27 ’Bi gak nitó benne' choe'e liž to benne' waḻe, nich kweje' yeḻa' wnni'a chie' cha' bi wcheje' benne' waḻen' zga'ale, na' naž sake'e kweje' da' de liž bennen'. \p \v 28 ’Da' li žapa' ḻe'e: gak yenít ḻaw Dios benách ka' che yógo'te doḻa' da' zej nbage'e, na' che yógo'te diža' x̱iwe' da' ẕnnágake', \v 29 san cha' no benne' nnie' che Dios Be' La'y, batkle yenít ḻaw Dios bennen'. To chi'ize nbage'e ẕia. \p \v 30 Ki wnná Jesusen' dan' benne' yodo' wsedle ka' wnnégake' chie', na' wnnágake': “Da' x̱iwe' žónḻenen Ḻe' tẕen.” \s1 No benne' nake' x̱na' Jesús, na' benne' biche'e \r (Mt. 12:46‑50; Lk. 8:19‑21) \p \v 31 Naž benne' biche' Jesusen' ka' ḻen x̱ne'e bžíngake' gan zoe'. Wnníta'gake' ḻa' ḻí'ale, na' bséḻa'gake' to benne' chejḻiže' Jesusen'. \v 32 To benne' ladjw benne' zan, benne' ka' žé'gake' dot kwit Jesusen' gože' Ḻe', na' wnné': \p —Benne' bicho'o ka' ḻen x̱no'o, nníta'gake' ḻa' ḻí'ale, na' žḻižgake' Le'. \p \v 33 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —¿Nnézlele no benne' nake' x̱na'a, na' no benne' ka' zej nake' bicha'a ka'? \p \v 34 Naž bwie' benne' ka' žé'gake' dot kwite', na' wnné': \p —Le wia nga. Benne' ki zej nake' ka x̱na'a, na' benne' bicha'a ka'. \v 35 No benne' žone' kan žénele Dios, benne' ni nake' ka benne' bicha'a, na' ka no'le zana', na' ḻezka' ka x̱na'a. \c 4 \s1 Žsaka' ḻebe Jesús kan nak che benne' žaz \r (Mt. 13:1‑9; Lk. 8:4‑8) \p \v 1 Da' yoble wzó ḻaw Jesusen' žsedle' benne' ka' gan nak žoa'a nisdo'. Bdobgak benne' zan gan zoe', na' wžén Jesusen' to ḻo barkw da' žen' ḻo nisen', na' wži'e ga na', na' yógo'te benne' ka' wnníta'gake' ḻo yo žoa'a nisen'. \v 2 Jesusen' bsedle' ḻégake' da' zan, da' bsaka' ḻebe'. Kate' ne žsedle' ḻégake', wnné': \p \v 3 —Le wzé nag da' ni. Bžoj to benne' žaz, zjeze' bínnedo' ka'. \v 4 Kate' ne zjeze', béx̱jwgak baḻe bínnedo' ka' to ḻo nez las. Bžingak byínnedo' ka', na' bdáwgakban'. \v 5 Yebaḻe bínnedo' ka' béx̱jwgaken gan že' yej, gan de láte'ze yo. Bayenze bḻa'gak bínnedo' ka' dan' de láte'ze yo ga na'. \v 6 Naž kate' bḻa' wbíž, ḻa' wbížtegaken dan' bi nóngaken lwen gže'. \v 7 Yebaḻe bínnedo' ka' béx̱jwgaken gan begolgak lba yeche' ka'. Kate' bḻa'gak bínnedo' ka', ḻezka' beḻa'gak lba yeche' ka', na' bdóbgaken da' ka' goze', na' da' ka' bi be bnéẕjwgaken. \v 8 Yebaḻe bínnedo' ka' béx̱jwgaken gan nak yo bebe, na' bḻá'gaken, na' gól-ḻe'egaken. Bnéẕjwḻe'egak da' ka' goze'. To yag da' goze' bneẕjwn yechí žoa bínnedo' ka'. Yetón bneẕjwn yechonnḻalj bínnedo' ka', na' yetón bneẕjwn yetó gaywá' bínnedo' ka'. \p \v 9 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —No benne' zoa nage', na' ženle', žaḻa' wzé nage'. \s1 Ẕḻoe'el Jesús biẕ chen' žsaka' ḻebe' \r (Mt. 13:10‑17; Lk. 8:9‑10) \p \v 10 Kate' Jesusen' ba bga'ne' toze', benne' zan, benne' ka' nníta'gake' ga na' bžíngake' gan zoe', tẕen ḻen chežinno benne' wsedle chie' ka', na' wnnábgekle' Ḻe' biẕ žsedle dan' bsaka' ḻebe'. \v 11 Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Dios žonne' ḻe'e latje chejní'ilele da' ngache' kan ẕnna bi'e, san benne' ka', benne' bi žónḻengake' žo'o tẕen, yógo'te ẕcháḻjḻengaka'-ne' da' žsaka' ḻeba'. \v 12 Ki žona' dan' žak kan nyejw ḻe'e yiche la'y, da' ẕnnan: \q1 Wíagake', san bi ḻé'egekle'. \q1 Wzé nággake', san bi chejní'igekle', \q1 na' bi yeyát ḻáže'gake' nich gak yenít ḻawa' chégake' \q1 doḻa' da' zej nbage'e. \s1 Ẕḻoe'el Jesús da' žsedle dan' bsaka' ḻebe' \r (Mt. 13:18‑23; Lk. 8:11‑15) \p \v 13 Ḻezka' Jesusen' gože' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —¿Bi žejní'ilele dan' bsaka' ḻeba'? ¿Nakx̱ gak chejní'ilele yezika' da' wsaka' ḻeba'? \v 14 Benne' žazen' nake' benne' ẕzie' diža'. \v 15 Zej nak baḻe benne' ka' ka bínnedo' ka' béx̱jwgaken to ḻo nez. Želyenle' x̱tiža' Dios, san kate' želyenlen', ḻa' za'te da' x̱iwe', na' ẕka'n dižan' da' béngekle'. \v 16 Zej nak yebaḻe benne' ka' ka bínnedo' ka' béx̱jwgaken gan že' yej. Želyenle' dižan', na' ḻen yeḻa' žebél chégake' želzi'en. \v 17 San bi žazen ḻo yichj ḻáẕdo'gake', na' to chí'ido'ze ẕzí'gaken'. Kate' bi da' žak chégake' o cha' zoa benne' ẕbia ḻaže'e ḻégake' dan' ẕze nággaken', ḻa' žsan ḻáže'tegaken'. \v 18 Zej nak yebaḻe benne' ka' ka bínnedo' ka' béx̱jwgaken gan žegolgak lba yeche' ka'. Želyenle' dižan', \v 19 san že' ḻáže'gake' da' naken che yežlyó nga. Žon ḻáže'len ḻégake' dan' zej nži'ile' yeḻa' wnni'a, na' ẕdan ḻáže'gake' yeḻa' gape. Yógo'te da' ki želyazen ḻo yichj ḻáẕdo'gake', na' ẕnitle dižan', na' bi žonen žin ḻo yichj ḻáẕdo'gake'. \v 20 Zej nak yebaḻe benne' ka' ka bínnedo' ka' béx̱jwgaken ḻo yo bebe. Želyenle' dižan', na' ẕzi' ḻo ná'gaken', na' žonen žin ḻo yichj ḻáẕdo'gake'. Zej nak baḻe benne' ki ka bínnedo' ka' bnéẕjwgaken yechí žoan. Zej nake' yebaḻe' ka bínnedo' ka' bnéẕjwgaken yechónnḻaljen, na' zej nak yebaḻe' ka bínnedo' ka' bnéẕjwgaken yetó gaywán'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che to da' ẕgo'on baní' \r (Lk. 8:16‑18) \p \v 21 Ḻezka' Jesusen' gože' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —Kate' ẕwáḻa'žo yi', ¿ẕdóse'žon to kak, o ẕgo'ožon ẕane gan žáta'žo? Bi žonžo ki, san ẕzoažon ža'le gan ko'on baní'. \v 22 Yógo'te da' zej ngachen' yeḻá' ḻáwgaken, na' yógo'te da' žákgaken gan nak choḻ žójgaken ḻo baní'. \v 23 No benne' zoa nage', na' ženle', žaḻa' wzé nage'. \p \v 24 Ḻezka' gože' ḻégake': \p —Le we' ḻaže' che da' žénlele. Kan nak da' ẕžíx̱ele, tḻebe wžíx̱ Dios chele, na' wneẕjwe' yelate' chele. \v 25 No benne' nzi'e x̱tiže'e, we'e yelate' chie', san no benne' bi nzi'e x̱tiže'e, da' láte'do'ze da' benle', yegá'n. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús kan ẕgole yele ẕoa' stribe \p \v 26 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Kan žak yeḻa' wnná bia' che Dios yežlyó nga naken kan žak kate' to benne' žaze' ẕoa' stribe ḻo yežlyó chie'. \v 27 Yele ẕtase', na' žeyase' kate' za' ža'ní'. Ẕḻa' yag ẕoa' striben', na' ẕgolen, san ḻe' bi nnezle' nakx̱ žak ẕgolen. \v 28 Ḻa' yežlyón' žẕenen da' nazen ḻo yežlyón'. Zga'ale za' x̱yazen, naž za' bisto chen, na' te na' kwia ẕoa' stribe waḻe ḻo bisto chen. \v 29 Kate' ba naḻe ẕoa' striben', ḻa' chejtie' chejchoge' bizton' dan' ba bžin ža si'e ẕoa' striben'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús kan žak che bínnedo' mostasa \r (Mt. 13:31‑32; Lk. 13:18‑19) \p \v 30 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —¿Biẕ nnia' kan žak yeḻa' wnná bia' che Dios yežlyó nga? ¿Biẕ wsaka' ḻeba' kan žaken? \v 31 Žaken kan žak che to bínnedo' mostasa. Kate' žazen ḻo yo naken to bínnedo' da' nakžen kwíde'do' ka yógo'te bínnedo' ka' žé'gaken ḻo yo, \v 32 san kate' ba nazen, ẕḻan', na' žẕéntežen ka yógo'te yix̱e' kwan da' žé'gaken yežlyó. Kan žon yana' ni'a nen', gak žingak byínnedo' ka', na' wžíagakba' x̱ó'ngakba' ḻo ẕoḻ chen. \s1 Ka ẕkonle žin Jesús da' žsaka' ḻebe' \r (Mt. 13:34‑35) \p \v 33 Ka' goken, Jesusen' bsedle' ḻégake', na' da' zanže da' bsaka' ḻebe' kan gok chejní'igekle'. \v 34 Yógo'te da' bcháḻjḻene' benne' ka', bzaka' ḻeben', na' yógo'te da' ki bzejni'ile' ḻégakze benne' wsedle chie' ka'. \s1 Jesús ẕzoa žie' to be' waḻe \r (Mt. 8:23‑27; Lk. 8:22‑25) \p \v 35 Ḻa' ža na'ze, kate' za' žaḻe, Jesusen' gože' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —Le cho'o, težo yecheḻá'a nisdo' nga. \p \v 36 Naž bkwásgake' gan nníta'gak benne' zan ka', na' bsá'gake' barkwn' gan ba že' Jesusen'. Ḻezka' wnníta'gak yebaḻe barkw ka' ga na', da' ka' zjákḻenen ḻégake'. \v 37 Wzó ḻaw žak to be' waḻe ḻo nisen', na' wdá'a nis ḻo barkwn'. Ka' goken, zej ẕcha' nis ḻo barkwn'. \v 38 Jesusen' die' ẕtase' ḻo x̱kogwe' gan nak ža'le ḻo barkwn', na' besbángake' Ḻe', na' belyi'e Ḻe': \p —Benne' wsedle. ¿Bi žeklo' cheto'? Gatkzto' ẕan nis nga. \p \v 39 Naž wyase Jesusen', na' bḻiže' ben' žaken, na' wnné': \p —Wzóa ži. \p Ḻezka' gože' nisen', na' wnné': \p —Žize wzóa. \p Wzóa ži ben' goken, na' wžé' ži nisdon'. \v 40 Naž Jesusen' gože' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —¿Biẕ chen' ẕžébele ki? ¿Bi na' chejḻe'le che Dios? \p \v 41 Ne ẕžébegake', belyi'e ljéžgake' toe' yetóe': \p —¿Biẕkze nak benne' ni? Be' žaken, na' nisdo' žóngaken kan ẕnna x̱tiže'e. \c 5 \s1 Benne' Gadara, benne' yoe'e be' x̱iwe' \r (Mt. 8:28‑34; Lk. 8:26‑39) \p \v 1 Naž bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen yecheḻá'a nisdo' gan nbab che yež Gadara. \v 2 Kate' bežój Jesusen' ḻo barkwn', ḻa' bžinte to benne' ḻawe' Ḻe', benne' bžoje' to ḻo bloj gan zej ngache' benne' gat ka', na' yoe'e be' x̱iwe'. \v 3 Benne' ni ẕzoe' gan zej ngache' benne' gat ka'. Bi gok nitó benne' wcheje' ḻe', kege ḻen do ya. \v 4 Zan chi'i bzóagake' bayw ya yen ne'e, na' ni'e, na' bchéjgake' ḻe' do ya ka'. Ble'e do ya ka', na' bzoẕje' bayw ya ka'. Bi gok no benne' nna bi'e ḻe'. \v 5 Ẕdáteze' ẕbéžeyi'e dot ža dot yele gan zej ngache' benne' gat ka', na' gan nak ḻaw ya'ado' ka', na' žon we' kwine' ḻo yej ka' zej žen' ga na'. \v 6 Kate' bḻe'ele' za' Jesusen' zí'to'le, taría taría wyeje' gan ze'e, na' bzoa ẕibe' ḻawe'. \v 7 Wnníe' zižje, na' gože' Jesusen': \p —¿Biẕ nbaga'a chio', Jesús, Ẕi'n Dios, Benne' ẕente? Ni'a che X̱anžo Dios žáta'yoela' le', bi wsaka' zi'o neda'. \p \v 8 Ki wnné' dan' Jesusen' ba gože' be' x̱iwen': \p —Le', be' x̱iwe', bežój ḻo bennen'. \p \v 9 Jesusen' wnnablen', na' wnné': \p —¿Bi lio'? \p Beží'i be' x̱iwen', na' gožen Ḻe': \p —Da' Zan lia' dan' nakto' be' zan. \p \v 10 Wnné yachen' ḻaw Jesusen' nich bi seḻe'e be' x̱iwe' ka' zi'to' ḻo yežlyón'. \v 11 Zej nnita' koch zan ḻaw ya'ado' na'ze, želdaba' žáwgakba' ga na'. \v 12 Be' x̱iwe' ka' wnné yáche'gaken ḻaw Jesusen', na' wnnágaken: \p —Bseḻa' neto' gan zej nnita' koch zan ka'. Benn neto' latje chejžó'ogakto'-ba'. \p \v 13 Jesusen' ḻa' be'tie' ḻégaken latje, na' bežojgak be' x̱iwe' ka', na' bejžó'ogaken koch zan ka', na' bx̱íte'gak koch ka', na' bejbíx̱jgakba' gan nak žoa'a ya'a, na' bejcházgakba' ḻo nisdo', gan wyépegakba' nis, na' gótgakba'. Gókgakba' ka chop milba'. \p \v 14 Naž bẕonnjgak benne' ka' žape chí'igake' koch ka', na' bejzéngekle' benne' yež ka', na' ḻezka' benách ka' nníta'gake' yix̱en'. Bžojgak benne' yež ka', nich chejwíagake' biẕen' goken ga na'. \v 15 Kate' bžíngake' gan zoa Jesusen', bḻé'egekle' bennen' zga'ale yoe'e be' x̱iwe' ka'. Že' bennen' ga na', na' nakwe' laže', na' zoe' cháwe'do', na' bžébegak benne' ka'. \v 16 Ki goken dan' benne' ka', benne' bḻé'egekle' da' ben Jesusen' bzéngekle' benne' ka' bžójgake' ḻo yež kan goken che bennen' zga'ale yoe'e be' x̱iwe' ka', na' ḻezka' kan gok chegak koch ka'. \v 17 Naž wzó ḻawgak benne' ka' žáta'yoegekle' Jesusen' yežoje' ḻo yežlyó chégake'. \p \v 18 Kate' bebén Jesusen' ḻo barkw, bennen' zga'ale yoe'e be' x̱iwe' ka', góta'yoele' Jesusen' we'e ḻe' latje chéjḻene' Ḻe' tẕen. \v 19 Jesusen' bi bi'e ḻe' latje, san gože' ḻe': \p —Beyéj ližo'. Bejzenle lježo' ka' da' ẕen da' bena' chio' neda', naka' X̱ano', na' ka beyache' ḻáže'la' le'. \p \v 20 Beyéj bennen', na' wzíe' diža' ḻo yež Dekápolis ka' kan nak da' ẕen da' ben Jesusen' chie', na' bebán ḻáže'gak yógo'te benne' ka' nníta'gake' yež ka'. \s1 X̱kwide' no'le che Jairo, na' no'len' wdane' ẕa Jesús \r (Mt. 9:18‑26; Lk. 8:40‑56) \p \v 21 Kate' bežín Jesusen' yecheḻá'a nisdon', naž bedobgak benne' zan gan zoe' žoa'a nisdon'. \v 22 Ḻezka' to benne' lie' Jairo, benne' blo che yo'o gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, bḻe'e gan zoa Jesusen'. Katen' bḻe'ele' Ḻe', bzoa ẕibe' ḻawe'. \v 23 Góta'yoele' Ḻe', na' wnné': \p —Za' gat x̱kwide' no'le chia'. Da, x̱oa no'o ḻebe' nich yeyakbe', na' bi gatbe'. \p \v 24 Jesusen' wyéjḻene' ḻe', na' benne' zan zjákḻene' Jesusen', na' ẕchígake' Ḻe'. \v 25 Ḻezka' zoa to no'le ga na', ba zej chežinno yiz de'e yižwé'. Bi žebíž žen chie' che we' chégakkze no'le ka'. \v 26 Ba wẕáka'ḻi'e ḻo na'gak benne' zan, benne' ka' žeyóngake' benách ka'. Dáche'ze ba btie' dot da' wdape', na' bi be gókḻenen ḻe', san žyáḻa'žen chie'. \v 27 Kate' benle' ẕchaḻjgak benách ka' kan nak che Jesusen', wdíe' ládjwle benne' zan ka', na' bžine' zaka' x̱kože'l Jesusen', na' wdane' laže' da' nakwe'. \v 28 Ki bene' dan' wnné': “Cha' kanza' ẕe', yeyaka'.” \v 29 Ḻa' bebižte žen chie', na' gókbe'ele' ba beyake' che da' goken chie'. \p \v 30 Ḻa' gókbe'etel Jesusen' ben žin yeḻa' wak chie', na' beyechje'. Bwie' benne' zan ka', na' wnné': \p —¿Noẕ benne' wdane' neda'? \p \v 31 Naž benne' ka' zej nake' toze ḻen Ḻe' góžgake' Ḻe', na' wnnágake': \p —Ẕḻé'ekzelo' benne' zan ki ẕchígake' Le', na' ẕnno': “¿Noẕ benne' wdane' neda'?” \p \v 32 Naž bwia Jesusen' dot kwite' nich ḻe'ele' bennen' wdane' Ḻe'. \v 33 Naž no'len' wbige'e ḻawe'. Ẕžebe', na' žẕize', dan' nnezle' dan' goken chie'. Bzoa ẕibe' ḻaw Jesusen', na' gože' Ḻe' dot dan' goken. \v 34 Naž Jesusen' gože' ḻe': \p —Nó'ledo'. Ba beyako' dan' žejḻi'o chia'. Binlo beyéj ližo'. To chi'ize beyako' che dan' goken chio'. \p \v 35 Kate' ne ẕchaḻj Jesusen' da' ki, benne' ka' zej nžoje' liž benne' blon' che yo'o gan želyenle' x̱tiža' Dios, bžíngake' ga na', na' belyi'e bennen': \p —Ba got x̱kwide' no'le chio'. Biž wpižjo' benne' wsedle. \p \v 36 Bi be' ḻaže' Jesusen' dan' wnnágake', san gože' benne' blon', na' wnné': \p —Bi žebo'. Bejḻe'ze che Dios. \p \v 37 Jesusen' bi bneẕjwe' yezika' benne' ka' latje chjákḻene' Ḻe', san ḻégakze Bedw, na' Jakob, na' Ẕwa, benne' biche' Jakoben'. \v 38 Katen' bžine' liž benne' blon' che yo'o gan želyenle' x̱tiža' Dios, bḻe'ele' žak žax̱to', na' zej nnita' benne' ka' ẕbéžegake' ga na', na' ḻezka' benne' ka' ẕbeže nyáche'gake'. \v 39 Wyó'o Jesusen' ga na', na' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' žonle žax̱to', na' ẕbéžele ki? Bi nat x̱kwide' no'len'. Ẕtászebe'. \p \v 40 Naž ben dítjgekle' Jesusen', san Ḻe' bebeje' yógo'te benne' ka' na'le. Bchi'e x̱a x̱na' x̱kwide' no'len', na' ḻezka' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wyoé'e gan debe'. \v 41 Bex̱we' na' x̱kwide' no'len', na' gože'-be': \p —Talita, kumi. \p Diža' hebreo ni ẕnnan ḻen diža' x̱iža': “X̱kwide' no'le, wyase.” \v 42 Ḻa' wyaste x̱kwide' no'len', na' beza'be'. Ba zejbe' chežinno yiz. Bebán ḻáže'gak benne' ka' nníta'gake' ga na'. \v 43 Naž Jesusen' bchi'le' ḻégake' bi wzéngekle' nitó benne' dan' goken. Na' gože' ḻégake': \p —Le gonn da' gaw x̱kwide' no'le ni. \c 6 \s1 Žežín Jesús yež Nasaret, yežen' naken laže' \r (Mt. 13:53‑58; Lk. 4:16‑30) \p \v 1 Naž bezá' Jesusen' ga na', na' bežine' laže', na' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen wzá'ḻengake' Ḻe' tẕen. \v 2 Kate' bžin ža la'y chegak benne' judío ka', wzó ḻaw Jesusen' žsedle' benne' ka' gan ẕdóbgake' nich yéngekle' x̱tiža' Dios. Wnníta'gak benne' zan ga na', benne' ka' želyenle' chie'. Bebángekle', na' wnnágake': \p —¿Gaẕ bsedle bennen' da' ki? ¿Biẕ yeḻa' žejní'il na' da' nape'? ¿Nakx̱ žone' da' ka' zej nak bian', da' ka' zá'gaken zaka' ya'abá che Dios? \v 3 Benne' ni nake' benne' ẕkonle' žin blag ka', ẕi'n Lia. Nake' bíche'gak Jakob, na' Jwsé, na' Judas, na' Smon. Ḻezka' no'le zane' ka' nníta'ḻengake' žo'o nga. \p Che ḻen bzóagake' Ḻe' cheḻa'ale. \v 4 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Gáte'teze žápegake' ba la'ne to benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios, san benne' wláž chie' ka', na' lježe' ka', na' benne' ka' nníta'gake' liže' bi žápegake' ḻe' ba la'ne. \p \v 5 Che ḻen Jesusen' bi gok gone' nitó yeḻa' wak ẕen ga na'. Toze beyone' babze benne' yižwé' ka', kate' bx̱oa ne'e ḻégake'. \v 6 Bebán ḻaže'l Jesusen' dan' bi žejḻé'gake' chie'. Wdé na' wdíe' yeždo' ka' zej žen' dot kwit ga na', na' bsedle' benne' ka' ga na'. \s1 Žseḻa' Jesús benne' chie' ka' nich chejzégake' x̱tiže'e \r (Mt. 10:5‑15; Lk. 9:1‑6) \p \v 7 Naž Jesusen' bḻiže' benne' chežinno ka', benne' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wzó ḻawe' žseḻe'e ḻégake' chope chópegake'. Bdie' ḻo ná'gake' yeḻa' wnná bia' kwéjgake' be' x̱iwe' ka' yo'ogak benách ka'. \v 8 Bchi'le' ḻégake' bi be wá'gake' ḻo nez, kege yix̱jw, na' kege yet, na' kege mežw bi kó'ogake' ḻo bzode chégake', san toze yagdo' chjwá'gake'. \v 9 Žaḻa' chjwá'gake' ẕélgake', san kege yetó laže' da' x̱oan yéngake'. \v 10 Ḻezka' gože' ḻégake': \p —Gáte'teze gan cho'ole to yo'o, le soa yo'on' kate' yezá'žele yežen'. \v 11 Cha' chazle to yež gan benne' ka' bi gápegake' ḻe'e ba la'ne, na' bi wzé nággake' x̱tíža'le, le yežój ga na', na' le wchínnj bix̱te yo da' dan' lable. Da' ni gak bian' zej nbage'e ẕia. Da' li žapa' ḻe'e, kate' žin ža chog Dios chegak benách ka', naž sáka'žegak benne' ka' che yežen' ka sáka'gak benne' ka' che yež Sodoma, na' benne' ka' che yež Gomorra, yež ka' bchinnj Dios. \p \v 12 Naž bžojgak benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' bejzéngekle' benách ka' žaḻa' yeyát ḻáže'gake'. \v 13 Ḻezka' bebéjgake' be' x̱iwe' zan yo'ogak benách ka'. Wló'ogake' set ḻawgak benne' zan, benne' yižwé' ka', na' beyákgake' cháwe'do'. \s1 Ka bétgake' Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis \r (Mt. 14:1‑12; Lk. 9:7‑9) \p \v 14 Benle Herodes, benne' ẕnna bi'e, kan nak da' žon Jesusen', dan' ẕze diža' gáte'teze che yeḻa' wak chie'. Baḻe benne' ka' ẕnnágake': \p —Nake' Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis. Ba bebane' ḻo yeḻa' got. Che ḻen nape' yeḻa' wak žone' da' ki. \p \v 15 Yebaḻe benne' ka' ẕnnágake': \p —Nake' Lías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te. \p Yebaḻe' ẕnnágake': \p —Nake' to benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios kan gokgak benne' ka' wnníta'gake' ža ni'te, benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wlaze' Ḻe'. \p \v 16 Kate' benle Herodes da' ki, wnné': \p —Nake' Ẕwa, bennen' bžix̱a' yene'. Ba bebane' ḻo yeḻa' got. \p \v 17 Ki wnná Herodes na' dan' ḻekze' bseḻe'e benne' ka' yjéx̱jwgake' Ẕwan', na' bchéjgake' ḻe' ḻen do ya ḻo yo'o liž ya. Ki ben Herodes na' dan' ẕža' Herodías Ẕwan'. Herodías na' nake' no'len' goke' ẕo'le Lip, benne' biche' Herodes na'. Herodes na' bekwase' Herodías na', na' bchag ná'ḻene' ḻe'. \v 18 Ẕwan' gože' Herodes na': \p —Bi žaḻa' sóaḻeno' ẕo'le benne' bicho'o. \p \v 19 Dan' gónele Herodías na' bi da' gone' che Ẕwan' nich gote' ḻe', che ḻen gónele' gata' latje chie', san bi be wẕáka'le', \v 20 dan' Herodes na' ẕžebe' Ẕwan', dan' nnézkzele' nak Ẕwan' chawe', na' la'y. Che ḻen wdape chi'e ḻe', na' bze nage' chie' dot ḻaže'e ḻa'kze dan' wnná Ẕwan' benen ga wžé' zedle Herodes na'. \v 21 Naž bžin to ža wẕáka'le Herodías na', da' naken ža žon lni Herodes na' che ža wye'ele' yiz. Bsí'ni'e da' ye'j gawgak benne' ka' nzi' ḻo ná'gake' ḻo wlaze' ḻe', na' benne' ka' ẕché'gake' benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, na' ḻezka' benne' ka' zej nake' blo gan nbab Galilea. \v 22 Wyáz x̱kwide' no'le che Herodías na' gan že'j žáwgake', na' bya'abe' ḻáwgake'. Wyáz ḻaže' Herodes na' kan žonbe', na' ḻezka' wyáz ḻáže'gak benne' ka' že'j žáwḻengake' ḻe' tẕen. Naž Herodes na' gože' x̱kwide' no'len', na' wnné': \p —Wnnáb bi da' žénelo' wneẕjwa' chio', na' gonan'. \p \v 23 Ben choche' x̱tiže'e, na' gože'-be': \p —Ni'a che X̱anžo Dios wneẕjwa' chio' bíte'teze da' nnablo' neda', na' zejte gachje gan ẕnna bi'a. \p \v 24 Naž bežojbe', na' gožbe' x̱na'be': \p —¿Biẕ nnaba'? \p Ḻe' gože'-be': \p —Yichj Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis, nnabo'. \p \v 25 Ḻa' beyáztebe' gan zoa Herodes na', na' gožbe'-ne': \p —Žénela' wx̱ó' chia' na'a ḻo ye'n ẕen yichj Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis. \p \v 26 Gok nyache' ḻaže' Herodes na', san dan' ben choche' x̱tiže'e ni'a che Dios, na' dan' béngekle benne' ka' žáwḻengake' ḻe' tẕen dan' wnné', na' bi gónele' yinnj x̱tiže'e da' bchebe ḻaže'e chebe'. \v 27 Naž Herodes na' ḻa' bséḻa'tie' to benne' žeje' ḻo wdiḻe, benne' zoe' žape chi'e ga na', na' gože' ḻe' chejx̱i'e yichj Ẕwan'. \v 28 Bennen' žeje' ḻo wdiḻe wyeje' liž ya, na' bejžix̱e' yen Ẕwan', na' bechi'e yichje', dan' bx̱oe' to ḻo ye'n ẕen. Wdíen' ḻo na' x̱kwide' no'len', na' ḻebe' bnéẕjwben' che x̱na'be'. \p \v 29 Kate' benne' ka' zej nake' Ẕwan' toze béngekle' dan' goken, bžíngake' ga na', na' beché'gake' ḻe', na' bejkáche'gake' ḻe'. \s1 Jesús ẕwawe' benne' zanže ka gayo' mile' \r (Mt. 14:13‑21; Lk. 9:10‑17; Jn. 6:1‑14) \p \v 30 Wdé na' beḻa'gak benne' wbás ka' che Jesusen' gan zoe', na' bzéngekle' Ḻe' yógo'te da' béngake', na' da' ka' bsédgekle' benách ka'. \v 31 Benne' zan, benne' ka' zá'gake', na' benne' ka' zjake', wnníta'gake' ga na'. Ka' goken na' zejte biž de latje bi da' gaw Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen. Che ḻen Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le cho'o. Chejžo žo'oze gan nak latje dach, na' yezí' ḻáže'žo to chi'i. \p \v 32 Naž jake' ḻégakze' to ḻo barkw, na' bžíngake' to latje dach. \v 33 Bḻé'egekle benne' zan ka' zjake' ga na', na' gókbe'egekle' žezá'a Jesusen'. Che ḻen benne' yógo'te yež ka' wzá' ní'agake', na' taríaze jake' ga na'. Bžíngake' ga na' zgá'alegake' ka Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen. \v 34 Kate' bežój Jesusen' ḻo barkwn', bḻe'ele' benne' zan ka', na' beyache' ḻáže'le' ḻégake' dan' zej nake' ka ẕíla'do' ka' bi zoa benne' žape chi'e ḻégakba'. Wzó ḻawe' žsedle' ḻégake' da' zan. \v 35 Kate' za' žaḻe ža na', benne' ka' žónḻengake' Jesusen' tẕen bžíngake' gan zoe', na' belyi'e Ḻe': \p —Za' žaḻe, na' latje dach naken nga. \v 36 Beseḻa' benne' zan ki, nich chjake' yo'odo' ka', na' yeždo' ka' zej žen' gawze nga, nich chjé'wgake' yet, dan' bi be de nga da' gáwgake'. \p \v 37 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Le wneẕjw ḻe'ekze da' gáwgake'. \p Naž belyi'e Ḻe': \p —Chela' napto' láẕjwto' che x̱ono' byo' wen žin, wak chjé'wto' yet x̱til, na' wnéẕjwto' dan' gáwgake'. \p \v 38 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Baḻ yet x̱til de chele? Le chejwía. \p Kate' ba nnézgekle', belyi'e Ḻe': \p —Gáyo'ze yet x̱til den, na' chopze bel deba'. \p \v 39 Naž wnná Jesusen' góngake' ga kwe'gak benne' zan ka' to kwe' to kwé'gake' gan nak lache' ḻo daka'. \v 40 Wžé'gake' to kwe' to kwé'gake', to gaywá' to gaywá'gake', na' chiyón chiyóngake'. \v 41 Naž bex̱w Jesusen' da' gáyo'te yet x̱til ka', na' da' chope bel ka'. Bwie' ya'abale, na' gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Naž bzoẕje' yet x̱til ka', na' bneẕjwen' chegak benne' wsedle chie' ka' nich chísgaken' chegak benne' zan ka'. Ḻezka' wdise' da' chope bel ka' chegak yógo'te benne' ka'. \v 42 Bdáwgake' yógo'tegake', na' béljegekle'. \v 43 Naž betóbgake' da' bižjw ka' chegak yet x̱til ka', na' chegak bel ka', na' beschá'gake' chežinno x̱kwite ka'. \v 44 Benne' ka' bdáwgake' ga na' gókgake' ka gayo' mil benne' byo ka'. \s1 Ẕda Jesús ḻáwe'le nisdo' \r (Mt. 14:22‑27; Jn. 6:16‑21) \p \v 45 Ḻa' bente Jesusen' ga wžengak benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻaw barkw, nich wnéžwgake' Ḻe', na' chejtégake' ḻo nisdon', nich žíngake' ḻo yež Betsaida, katen' Ḻe' yeseḻe'e benne' zan ka' lížgake'. \v 46 Kate' beyóž beseḻe'e ḻégake', wyeje' to ḻaw ya'ado', gan bcháḻjḻene' Dios. \v 47 Katen' ba goḻen, zej barkwn' gachje ḻáwe'le nisdon', na' zoa Jesusen' toze' ḻo yo bižen'. \v 48 Jesusen' bḻe'ele' ḻégake', na' žejx̱áke'gekle' žsá'gake' barkwn' dan' žak be' da' za' gan želdíe'. Wdé gachje yele bžin Jesusen' gan nníta'gake', ẕde' ḻáwe'le nisdon', na' gónele' teze' gan nníta'gake'. \v 49 Kate' bḻé'egekle' Ḻe' ẕde' ḻáwe'le nisdon', gókgekle' to bxin nake', na' wžéžeya'agake', \v 50 dan' yógo'tegake' bḻé'egekle' Ḻe', na' bžébegake'. Naž Jesusen' ḻa' bḻižtie' ḻégake', na' wnné': \p —Le gon choch ḻáže'le. Nedkzan'. Bi žébele. \p \v 51 Wžén Jesusen' ḻo barkwn' gan nníta'gake', na' wžé' ži ben' žaken, na' ḻégake' bebánḻe'egekle'. \v 52 Bi žejní'igekle' da' ẕḻoe'el dan' ben Jesusen' che yet xtilen'. Ne nak zide yichj ḻáẕdo'gake'. \s1 Žeyón Jesús benne' yižwé' ka' ḻo yež Jenesaret \r (Mt. 14:34‑36) \p \v 53 Wdé Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen yecheḻá'a nisdo', na' bžíngake' gan nbab yež Jenesaret. Bžíga'gake' barkwn' ḻo yo bižen'. \v 54 Kate' bežójgake' ḻo barkwn', benne' ka' nníta'gake' ga na' ḻa' beyónbia'tegake' Jesusen'. \v 55 Taríaze jak benne' ka' yógo'te yeždo' ka' žé'gaken gawze ga na', na' wzó ḻáwgake' žedjwá'gake' yógo'te benne' yižwé' ka' gan zoa Jesusen', benne' dégake' da' žáta'gekle', na' bžíngake' gáte'teze želyenle' zoa Jesusen'. \v 56 Gáte'teze gan ẕde Jesusen', ḻo yeždo' ka', na' yež ẕen ka', na' yo'odo' ka', bedjwá'gake' benne' yižwé' ka' chégake' gan nak ḻo nez, na' gan nak ḻawe' ya'a. Góta'yoegekle' Ḻe' wneẕjwe' ḻégake' latje kángakze' laže' da' nakwe'. Yógo'te benne' ka' wdángaken' ḻa' beyáktegake' cháwe'do'. \c 7 \s1 Da' ka' žóngaken ga bi nakžo chawe' ḻaw Dios \r (Mt. 15:1‑20) \p \v 1 Naž baḻe benne' yodo' fariseo ka' ḻen baḻe benne' yodo' wsedle ka', benne' ka' zej nžoje' yež Jerusalén, bdóbgake' gan zoa Jesusen'. \v 2 Benne' yodo' ki bḻé'egekle' benne' wsedle ka' che Jesusen' žáwgake' yet, na' bi zej nak chawe' ná'gake', dan' ẕnnan: bi zej nyiben kan žónteze žongak benne' yodo' ka'. Che ḻen wnnégake' chégake'. \v 3 Benne' yodo' fariseo ka', na' yezika' benne' judío ka', žóngake' kan bénteze bengak x̱a x̱tó'gake' ka', na' cha' bi želyibe' ná'gake' zan chi'i kan žónteze žóngake', bi be žáwgake'. \v 4 Kate' bi da' žjé'wgake' ḻawe' ya'a, na' žežíngake' lížgake', cha' bi želyibe' da' ka' kan žónteze žóngake', bi be žáwgake'. Da' zanže da' ka' žóngake', da' žónteze žóngake', kan želyibe' ẕiga' ye'n ka', na' ẕiga' ya ka', na' da' ka' žáta'gekle'. \v 5 Che ḻen benne' yodo' fariseo ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka' wnnábgekle' Jesusen', na' wnnágake': \p —¿Bi žongak benne' wsedle chio' ka' kan bénteze bengak x̱a x̱to'žo ka', san žáwgake' yet, bi zej nak chawe' ná'gake'? \p \v 6 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Ḻe'e, benne' ẕḻoé'ezele chawe' kwinle. Nak da' li dan' bzoj Isaías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios, kan nak chele. Bzoje' da' ẕnnan: \q1 Benách ki, ḻen žoá'agakze' žápegake' x̱tiža'a ba la'ne, \q1 kege dot ḻáže'gake'. \q1 \v 7 Dáche'ze nak kan ẕka'n ẕéngake' neda' \q1 dan' žsédgekle' da' ẕnnázegak benách ka', \q1 kege da' wnnikza' neda'. \m \v 8 Ki naken, dan' ẕzoale cheḻa'ale da' wnná Dios, na' žonle da' ka' nzi'le ḻo na'gak benách ka'. \p \v 9 Ḻezka' gože' ḻégake': \p —Da' li ẕka'nle ka'ze dan' wnnakze Dios nich gonle kan zej nak da' ka' žónteze žonle. \v 10 Ki wnná Dios ḻo na' Moisés: “Wdape ba la'ne x̱a x̱no'o.” Ḻezka' wnné': “Nóte'teze benne' nne zi'e che x̱a x̱ne'e, le got bennen'.” \v 11 San ḻe'e ẕnnale ki: “Cha' no benne' yi'e x̱e' o x̱ne'e: bi gak bi da' wneẕjwa' chele, dan' naken Korbán” (dan' ẕnnan ḻen diža' x̱iža': dan' ba bchebe laza'a wneẕjwan' che Dios), \v 12 naž ẕnnale: “Bi žon byenen bi da' gon bennen' chegak x̱a x̱ne'e.” \v 13 Ki naken, ẕzoale cheḻa'ale x̱tiža' Dios nich gonle dan' žónteze žonle, da' ka' ẕdele ḻo na'gak ẕi'n ẕa'sóle ka'. Zanže da' ki žonle. \p \v 14 Naž Jesusen' bḻiže' benne' zan ka' nníta'gake' ga na', na' gože' ḻégake': \p —Le wzé nag da' nnia', yógo'tele, na' le chejni'ilen. \v 15 Bi be de da' žazen ḻo benne' da' gak gonen ga bi nake' chawe' ḻaw Dios, san da' žežojen ḻe', da' ni gak gonen ga bi nake' chawe' ḻaw Dios. \v 16 Cha' zoa nagle, na' cha' žénlele, le wzé nag. \p \v 17 Kate' Jesusen' beḻá'aḻene' benne' zan ka', wyoé'e to yo'o, na' benne' wsedle chie' ka' wnnábgekle' Ḻe' kan nak dan' bsaka' ḻebe'. \v 18 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Ḻezka' žiažje yeḻa' žejní'il cheḻe? ¿Bi žejní'ilele? Yógo'te da' žazen ḻo benne', bi gak gonen ga bi nake' chawe' ḻaw Dios. \v 19 Ki naken dan' bi žazen ḻo yichj ḻáẕda'we', san ḻe'ze' žazen, na' žežojen ḻi'e. \p Kate' wnná Jesusen' da' ni, bḻoe'ele' žo'o zej nak chawe' yógo'te da' že'j žawžo. \v 20 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Da' žežojen ḻo benne' žonen ga bi nake' chawe' ḻaw Dios. \v 21 Ki naken, dan' ḻo yichj ḻáẕdo'gak benne' ka' želžój da' kegle ka' da' ẕza' ḻáže'gake'. Che ḻen: \q1 Žóngake' doḻa' ka' da' zej naken sban. \q1 Ẕbángake', na' žótgake' benách ka'. \q1 \v 22 Žóngake' doḻa' da' ẕka'n ditjen yeḻa' ẕchag na'. \q1 Ẕze ḻáže'gake' da' de che ljéžgake' ka'. \q1 Žóngake' da' kegle ka', na' žon ḻáže'gake'. \q1 Ẕgé'egekle' ljéžgake' ka', na' ẕnnégake' chégake'. \q1 Ẕka'n ẕen kwíngake', na' žon yáḻzegake'. \m \v 23 Yógo'te da' kegle ki želžojen ḻo yichj ḻáẕdo'w no benne', na' žóngaken ga bi nake' chawe' ḻaw Dios. \s1 To no'le zi'to' žejḻi'e che Jesús \r (Mt. 15:21‑28) \p \v 24 Naž Jesusen' bezé'e ga na', na' bžine' gawze gan zej že' yež Tiro, na' yež Sidón. Wyoé'e to yo'o ga na', na' gónele' bi nnezlen nitó benne', san bi gok wkache' kwine'. \v 25 To no'le, zoa to x̱kwide' no'le chie', na' yo'obe' be' x̱iwe', benle' ba bḻa' Jesusen' ga na', na' ḻa' wyejtie' gan zoe', na' bzoa ẕibe' ḻawe' Ḻe'. \v 26 No'len' bi nake' benne' judío, san nbabe' benách Sirofenisia ka'. Góta'yoele' Jesusen' yebeje' be' x̱iwen' yo'o x̱kwide' no'le chien'. \v 27 Naž Jesusen' gože' ḻe', na' wnné': \p —Benn latje yéḻjegekle zgá'alegak benne' ka' zej nake' ka ẕi'n x̱an yo'o, dan' bi naken chawe' yeka'žo yet chegak x̱kwide' ka', na' cho'nžon ḻawgak béko'do' ka'. \p \v 28 Bechebe no'len', na' gože' Jesusen': \p —O', X̱an, san béko'do' ka', bia nníta'gakba' ẕanle gan žáwgakbe', žáwgakba' da' bižjw ka' da' žéx̱jwgaken ẕanle gan žáwgakbe'. \p \v 29 Naž Jesusen' gože' ḻe', na' wnné': \p —Dan' wnnó' ki, gak yeyejo'. Ba bežój be' x̱iwen' wyó'o x̱kwide' no'le chion'. \p \v 30 Kate' no'len' bežine' liže', bḻe'ele' x̱kwide' no'le chien', debe' ḻo da'a, na' ba bežój be' x̱iwen' wyo'obe'. \s1 Žeyón Jesús to benne' kwežw, benne' bi gok nnie' \p \v 31 Bežój Jesusen' latjen' da' nbaben yež Tiro, na' wdíe' gan nbab yež Sidón, na' yež Dekápolis ka', na' bžine' žoa'a nisdo' che gan nbab Galilea. \v 32 Benne' ka' nníta'gake' ga na' bedjwá'gake' to benne' kwežw gan zoa Jesusen', benne' bi žak nnie', na' góta'yoegekle' Ḻe' x̱oa ne'e ḻe'. \v 33 Naž Jesusen' bebeje' bennen' cheḻa'ale ladjw benne' zan ka', na' bni'e x̱ben ne'e yežw nag bennen'. Bže'e ẕéne'do', na' wdane' lože'e. \v 34 Naž bwie' ya'abale, na' bka'ḻe'e chi'e, na' wnné': \p —Efata. \p Diža' hebreo ni ẕnnan ḻen diža' x̱iža': “Beyaljw.” \p \v 35 Ḻa' beyáljwte nage', na' ḻa' beyitjte lože'e, na' wnnetie' binlo. \v 36 Naž Jesusen' gože' ḻégake' bi wzéngeklen' nitó benne', san kan bchí'ižele' ḻégake', bzéžegake' diža' che dan' žone'. \v 37 Bebán ḻáže'gake', na' wnnágake': \p —Cháwe'do' žone' yógo'te. Žone' ga žeyéngekle benne' ka' gókgake' kwežw, na' žechaḻjgak benne' ka' bi gok nnégake'. \c 8 \s1 Jesús ẕwawe' benne' zanže ka tape mile' \r (Mt. 15:32‑39) \p \v 1 Kate' ža na' bedobgak benne' zan gan zoa Jesusen'. Dan' bi be de da' gáwgake', Jesusen' bḻiže' benne' wsedle chie' ka', na' bcháḻjḻene' ḻégake'. \v 2 Gože' ḻégake': \p —Žeyache' ḻáže'la' benne' zan ki dan' ba zej chonne ža nníta'ḻengake' neda' nga, na' bi be de da' gáwgake'. \v 3 Cha' yeseḻa'a ḻégake' lížgake' želdonze' ka', yedó ḻáže'gake' ḻo nez, dan' za'gak baḻe' zi'to'. \p \v 4 Beži'igak benne' wsedle chie' ka', na' belyi'e Ḻe': \p —¿Biẕ wawžo benne' zanḻe'e ki ga ni nak latje dach? \p \v 5 Naž Jesusen' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —¿Baḻ yet x̱til de chele? \p Belyi'e Ḻe': \p —Gážeze. \p \v 6 Naž Jesusen' gože' benne' zan ka' kwé'gake' ḻo yo. Bex̱we' gaže yet x̱til ka', na' gože' Dios: “Žóx̱keno'”. Naž bzoẕjen', na' bi'en chegak benne' wsedle chie' ka' nich chísgaken' ḻawgak benne' zan ka'. \v 7 Ḻezka' gota' chégake' chope chonne bel ka'. Naž Jesusen' gože' Dios: “Žóx̱keno'” na' gože' ḻégake' chísgake'-ba' ḻawgak benne' zan ka'. \v 8 Bdawgak yógo'te benne' ka', na' béljegekle'. Naž betóbgake' da' bižjw ka' da' begá'ngaken, na' beschá'gake' gaže x̱kwite ka'. \v 9 Benne' ka' bdáwgake' zej nyángake' ka tape mile'. Wdé na' Jesusen' beseḻe'e ḻégake' lížgake', \v 10 na' bejžene' ḻo barkw tẕen ḻen benne' wsedle chie' ka', na' bžíngake' gan nbab yež Dalmanuta. \s1 Ẕnnábgekle' Jesús gone' to da' gak bian' ga benne' Ḻe' \r (Mt. 16:1‑4; Lk. 12:54‑56) \p \v 11 Naž benne' yodo' fariseo ka' wbíga'gake' gan zoa Jesusen', na' wzó ḻáwgake' ẕdiḻ díža'gake' ḻen Ḻe'. Gónegekle' wžíx̱gake' Jesusen'. Che ḻen wnnábgekle' Ḻe' gone' to da' gak bian' da' zan' ya'abá che Dios. \v 12 Bka'ḻe'e chi'i Jesusen', na' wnné': \p —Želnnable benne' ki neda' gona' to da' gak bian' da' zan' ya'abá che Dios. Da' li žapa' ḻe'e, bi ḻé'elele nitó da' gak bian' da' zan' ya'abá che Dios. \p \v 13 Naž bezé'e gan zej nnita' benne' ka', na' bejžene' ḻaw barkw, na' wyeje' yecheḻá'a nisdo'. \s1 Da' žsédgekle benne' yodo' ka' naken ka kwa zichj che yet x̱til \r (Mt. 16:5‑12) \p \v 14 Goḻ ḻáže'gak benne' wsedle ka' che Jesusen' wá'gake' da' gáwgake', na' toze yet x̱til den ḻo barkwn'. \v 15 Naž bchi'le Jesusen' ḻégake', na' wnné': \p —Le wia binlo. Le gape chi'i kwinle nich bi si'le da' naken ka kwa zichj che yet x̱til chegak benne' yodo' fariseo ka', na' che Herodes. \p \v 16 Wzó ḻawgak benne' wsedle chie' ka' ẕcháḻjḻengake' ljéžgake' ka', na' wnnágake': \p —Ẕnne' ki dan' bi de yet x̱til da' gawžo. \p \v 17 Žákbe'ele Jesusen' dan' ẕnnágake', na' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' ẕnnale naken dan' bi de yet x̱til da' gawžo? ¿Bi žejní'ilele, na' bi žákbe'elele? ¿Nak zide yichj ḻáẕdo'le? \v 18 ¿Žia yej ḻawle san bi ẕḻé'elele, na' žia yid nagle san bi žénlele? ¿Bi žejsá' ḻáže'le? \v 19 Katen' bzoẕja' gayo' yet x̱til ka', da' ka' bdawgak gayo' mil benne' ka', ¿baḻ x̱kwite ka' bescha'le da' bižjw ka', da' ka' betoble? \p Wnnágake': \p —Chežinno. \p \v 20 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Katen' bzoẕja' gaže yet x̱til ka', da' ka' bdawgak tape mil benne' ka', ¿baḻ x̱kwite ka' bescha'le da' bižjw ka', da' ka' betoble? \p Wnnágake': \p —Gaže. \p \v 21 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Bi žejní'ilele na'a, bchaḻja' che da' žsédgekle benne' ka'? \s1 Jesús žeyone' to benne' ḻo choḻe, benne' yež Betsaida \p \v 22 Kate' bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻo yež Betsaida, bḻa'gak baḻe benne' gan zoe', nwá'gake' to benne' ḻo choḻe ga na', na' góta'yoegekle' Ḻe' kane' bennen'. \v 23 Jesusen' bex̱we' na' benne' ḻo choḻen', na' bchi'e ḻe' na'le žoa'a yežen'. Naž bžie' ẕene' yej ḻawe', na' bx̱oa ne'e ḻe'. Naž wnnable' ḻe', na' wnné': \p —¿Ẕḻe'elo' late'? \p \v 24 Bennen' goke' ḻo choḻe bwie', na' wnné': \p —Ẕḻe'ela' benách ka', na' ẕnná'gake' ka yag ka', san želdá benne' ka'. \p \v 25 Da' yoble Jesusen' bx̱oa ne'e yej ḻawe', na' bwia bennen' goke' ḻo choḻe, na' ba beyakte cháwe'do' yej ḻawe'. Na'a ẕḻe'ele' binlo yógo'te. \v 26 Naž Jesusen' beseḻe'e ḻe' liže', na' wnné': \p —Bi chejo' ḻawe' yež, na' bi wzenlo' no benne' ḻo yežen' dan' bena'. \s1 Bedw ẕnne' Jesús nake' Benne' Cristo \r (Mt. 16:13‑20; Lk. 9:18‑21) \p \v 27 Wdé na' bezá' Jesusen' ḻen benne' wsedle chie' ka' ga na', na' wdégake' yeždo' ka' zej nbaben yež Sesarea, gan ẕnna bia' Filipo. Kate' ne yó'ogake' nez, Jesusen' wnnable' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —¿No benne' ẕnnagak benách ka' naka' neda'? \p \v 28 Bechébegake', na' wnnágake': \p —Ẕnnagak baḻe benne' nako' Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis. Ẕnnágake' yebaḻe' nako' Lías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te. Ẕnnágake' yebaḻe' nako' yetó benne' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te. \p \v 29 Naž Jesusen' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —¿Chiẕe ḻe'e, no benne' ẕnnale naka' neda'? \p Bechebe Bedw, na' wnné': \p —Le' nako' Benne' Criston', bennen' bchebe ḻaže' Dios seḻe'e nga. \p \v 30 Naž Jesusen' bchi'le ḻégake' bi wzéngekle' nitó benne' no nake'. \s1 Jesús ẕchaḻje' kan za' gótgake' Ḻe' \r (Mt. 16:21‑28; Lk. 9:22‑27) \p \v 31 Naž wzó ḻaw Jesusen' ẕzejni'ile' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —Žon byenen sáka'ḻi'a neda', Benne' Golje' Benách. Benne' gole ka', na' bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka' wzóagake' neda' cheḻa'ale. Gótgake' neda', san kate' gak chonne ža yebana'. \p \v 32 Kwáselo bcháḻjḻene' ḻégake'. Naž Bedw bchi'e Jesusen' cheḻa'ale, na' wzó ḻawe' ẕdiḻe' Ḻe'. \v 33 Byechj Jesusen', na' bwie' yezika' benne' wsedle chie' ka', na' bdiḻe' Bedon', na' wnné': \p —Bkwas kwita' nga. Nako' ka da' x̱iwe'. Da' ẕza' ḻažo'o bi naken che Dios, san kan ẕza' ḻáže'gak benách ka' naken. \p \v 34 Naž Jesusen' bḻiže' benne' wsedle chie' ka' ḻen benne' ka' nníta'gake' ga na', na' gože' ḻégake': \p —Cha' žénele no benne' gónḻene' neda' tẕen, žaḻa' wzóe' cheḻa'ale da' žénekzele', na' gake' ka to benne' noe'e yag kroze chie' nich chejté'e ḻe'e yag krozen', na' naž gak gónḻene' neda' tẕen. \v 35 No benne' že' ḻaže'e yeḻa' nban chie', wniten', san bennen' wnite' yeḻa' nban chie' dan' žónḻene' neda' tẕen, o dan' nzi' ḻo ne'e diža' chawe' chian', gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chie'. \v 36 ¿Biẕ da' chawe' gata' che to benne' cha' wtobe' yógo'te da' že' yežlyó nga, san wnít kwine'? \v 37 Bi be gak wneẕjw to benne' nich yeslá kwine'. \v 38 Cha' no benne' žedoe'ele' chia' neda', na' che x̱tiža'a ḻawgak benách ki, benne' ka' ẕbej yíchjgake' Dios, na' žóngake' doḻa', ḻezka' neda', Benne' Golje' Benách, yedoe'ela' che bennen' kate' yeḻá'a ḻen yeḻa' baní' che X̱a', na' gónḻengak wbás che ya'abá ka' neda' tẕen. \c 9 \p \v 1 Jesusen' bcháḻjḻene' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —Da' li žapa' ḻe'e, zej nnita' benne' ka' nga, benne' bi gátgake' kate' ḻé'ežegekle' ža yedjnná bia' Dios yežlyó nga, na' ḻa' ḻaw yeḻa' wnná bia' ẕen chie'. \s1 Ẕcha' kan ẕnna' ḻaw Jesús \r (Mt. 17:1‑13; Lk. 9:28‑36) \p \v 2 Kate' ba wdé x̱ope ža, Jesusen' bchi'e Bedw ḻen Jakob, na' Ẕwa, na' ḻégakze' jake' to ḻaw ya'a sibe, gan bcha' kan ẕnna' ḻaw Jesusen' ḻawgak yonne' ka'. \v 3 Wyép yes baní' laže' da' nakw Jesusen', na' goken chícheḻe'e. Ẕíla'do'ze goken, na' no benne' žibe' laže' yežlyó nga, bi gak gone' laže' ẕíla'do'ze kan gok ẕen'. \v 4 Bḻa' ḻawgak Lías, na' Moisés gan nníta'gake', ẕcháḻjḻengake' Jesusen'. \v 5 Naž Bedon' gože' Jesusen': \p —Benne' wsedle, ba nez ẕen naken chežo zoažo nga. Gona' chonne yo'o laga' nga, to chio', na' yetó che Moisés, na' yetó che Lías. \p \v 6 Ki wnná Bedon' dan' bi nnezle' dan' ẕnne'. Ka' goken dan' ẕžébegak benne' wsedle ka' che Jesusen'. \v 7 Naž wžé' to bejw da' wló'on ẕoḻ ḻégake', na' benle chi'i to benne' ẕchaḻje' ḻo bejw na', na' wnné': \p —Benne' ni nake' Ẕi'na'. Nži'ila' Ḻe'. Le wzé nag chie'. \p \v 8 Ḻa' bwíategake' san biž no benne' bḻé'egekle'. Toze Jesusen' zóaḻene' ḻégake'. \p \v 9 Kate' ne yó'ogake' nez, žétjgake' ḻaw ya'a siben', Jesusen' bchi'le' ḻégake' bi wzéngekle' no benne' kan gok dan' bḻé'egeklen', kate' yebanže' Ḻe', Benne' Golje' Benách, ḻo yeḻa' got. \v 10 Che ḻen bzoa chóchzegake' dan' wnné' ḻo yichj ḻáẕdo'gake', na' ḻa' ḻégakze' belnnable' ljéžgake' biẕ zejḻás dan' wnné' kate' wnné' yebane' ḻo yeḻa' got. \v 11 Wnnábgekle' Jesusen', na' wnnágake': \p —¿Biẕ chen' ẕnnagak benne' yodo' wsedle ka' žon byenen ḻa' Lías zga'ale' kate' ḻa' Benne' Criston'? \p \v 12 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Da' li ḻa' Líasen' zga'ale', na' yecá'n chawe'e yógo'te kan žaḻa' gákgaken. Na'a, ¿biẕ chen' nyejw ḻe'e yiche la'y da' ẕnna žon byenen Benne' Golje' Benách sáka'ḻi'e, na' wzoagak benách ka' Ḻe' cheḻa'ale? \v 13 Žapa' ḻe'e: ba bḻa' Líasen', na' béngake' chie' kan gónegekle', kan nyejw ḻe'e yiche la'y kan žaḻa' gaken chie'. \s1 Jesús žeyone' to x̱kwide' byo yo'obe' be' x̱iwe' \r (Mt. 17:14‑21; Lk. 9:37‑43) \p \v 14 Kate' bežín Jesusen' ḻen benne' ka' nníta'ḻengake' Ḻe' tẕen gan zej nnita' yezíka'gak benne' wsedle chie' ka', bḻé'egekle' zej nnita' benne' zan ga na', na' benne' yodo' wsedle ka' želdíḻ diže'e ḻen benne' wsedle chie' ka'. \v 15 Kate' benne' zan ka' bḻé'egekle' Jesusen', bebángekle', na' taríaze wzá'gake' gan zi'e, na' wdápegake' Ḻe': “Padiox̱.” \p \v 16 Naž Jesusen' wnnable' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —¿Biẕ dan' ẕdíḻ-ḻenle ḻégake'? \p \v 17 Bechebe to benne' zoe' ladjw benne' zan ka', na' wnné': \p —Benne' wsedle, bedjwá'a x̱kwide' byodo' chia' chio' Le', dan' yo'obe' be' x̱iwe' da' žonen ga bi ẕnnabe'. \v 18 Kate' žo'o be' x̱iwen' ḻebe', ẕžix̱ ẕḻolen ḻebe' ḻo yo, na' ẕbia bžina' zide' žoa'abe', na' žẕej láye'be'. Che ḻen zej ẕžitbe'. Wnnabla' benne' wsedle chio' ka' yebéjgake' be' x̱iwen', san bi wẕáke'gekle'. \p \v 19 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Ḻe'e, benne' bi žejḻe'le che Dios. ¿Gáka'x̱tekze gon byenen sóaḻena' ḻe'e? ¿Gáka'x̱tekze gon byenen gaka' ẕen ḻaže' ḻen ḻe'e? Le yedjwá'-be' chia'. \p \v 20 Zá'gake' zej noe'e-be' gan zoa Jesusen'. Kate' be' x̱iwen' bḻe'elen Ḻe', ḻa' bx̱izten ḻebe'. Wže'be' ḻo yo, na' bžix̱ bḻolen ḻebe', na' wžía bžina' zide' žoa'abe'. \v 21 Naž Jesusen' wnnable' x̱a x̱kwiden', na' wnné': \p —¿Gáka'x̱te ba goken žaken ki chebe'? \p Wnná x̱aben': \p —Na' náktebe' x̱kwíde'do' žak ki chebe'. \v 22 Zan chi'i ẕžen' ḻebe' ḻo yi', na' ẕan nis nich goten ḻebe'. Che ḻen, cha' žako' late', beyache' ḻaže'l neto', na' gokḻen neto'. \p \v 23 Jesusen' gože' ḻe': \p —Cha' gak chejḻi'o che Dios, yógo'te waken cha' chejḻi'o chie'. \p \v 24 Ḻa' wnnete zižje x̱a x̱kwiden', na' wnné': \p —Žejḻi'a chie'. Gokḻen neda' nich chejḻe'ža' chie'. \p \v 25 Kate' bḻe'el Jesusen' za'gak benne' zan ka', ẕchígake' Ḻe', gože' be' x̱iwen', na' wnné': \p —Le', be' x̱iwe', be' žonen ga bi ẕnnagak, na' bi žéngekle benách ka', na'a ẕchi'la' le' yežojo' ḻo x̱kwiden', na' biž chazo' ḻebe'. \p \v 26 Wžéžeya'a be' x̱iwen', na' bžix̱ bḻol-ḻe'en ḻebe'. Naž ḻa' bežojten, na' bka'nen ḻebe' ka to x̱kwide' gat. Ka' goken, bchaḻjgak benne' zan ka', na' wnnágake': \p —Ba natbe'. \p \v 27 Naž Jesusen' bex̱we' na'be', na' bechise'-be', na' beyás x̱kwiden'. \p \v 28 Naž wyó'o Jesusen' to yo'o, na' ḻa' ḻégakze benne' wsedle chie' ka' wnnábgekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —¿Biẕ chen' bi gok yebejto' neto' be' x̱iwen'? \p \v 29 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Bi gak yebejle ka'ze be' x̱iwe' ki, san toze cha' wcháḻjḻenle Dios, na' gonle wbás. \s1 Jesús ẕḻoe'ele' da' yoble kan za' gótgake' Ḻe' \r (Mt. 17:22‑23; Lk. 9:43‑45) \p \v 30 Kate' bezá' Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ga na', wdégake' gan nbab Galilea. Gónele Jesusen' bi nnezle no benne' gan zoe', \v 31 dan' žsedle' benne' wsedle chie' ka'. Gože' ḻégake': \p —Wdégake' neda', Benne' Golje' Benách, ḻo na'gak benne' ka' gótgake' neda', san te gata', kate' tegak chonne ža, yebana'. \p \v 32 Bi bejní'igekle' da' ni da' gože' ḻégake', na' dan' ẕžébegake', bi be wnnábgekle' Ḻe'. \s1 Nólgake' gake' benne' blo \r (Mt. 18:1‑5; Lk. 9:46‑48) \p \v 33 Naž bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻo yež Kapernaum, na' kate' ne nníta'gake' to yo'o, Jesusen' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —¿Biẕ dan' wdíḻ-ḻenle lježle kate' ne yo'ole nez? \p \v 34 Naž ḻégake' wnníta'gake' žize dan' wdíḻ-ḻengake' ljéžgake' ḻo nezen' cha' nólgake' gake' benne' blo. \v 35 Naž wžé' Jesusen', na' bḻiže' chežínnote benne' wsedle chie' ka', na' gože' ḻégake': \p —No benne' žénele' gake' benne' blo ládjwle ḻe'e žaḻa' gake' ka to benne' kwíde'ze, na' ḻezka' žaḻa' gake' ka ni'a na'le yógo'tele. \p \v 36 Naž Jesusen' bex̱we' to x̱kwide', na' bzoe'-be' gachje ḻáwe'le gan nníta'gake'. Wdeḻe'e-be', na' gože' ḻégake': \p \v 37 —No benne' si' ḻo ne'e to x̱kwide' ki dan' nakbe' chia', ḻezka' si' ḻo ne'e neda', na' no benne' si' ḻo ne'e neda', kege nedza' si' ḻo ne'e, san ḻezka' si' ḻo ne'e X̱a', Bennen' bseḻe'e neda'. \s1 Cha' bi ẕži'i to benne' chežo žo'o, žákḻene' žo'o \r (Mt. 10:42; Lk. 9:49‑50) \p \v 38 Naž Ẕwa gože' Jesusen': \p —Benne' wsedle, bḻe'elto' to benne' žebeje' be' x̱iwe' ka' yo'ogak benne' ka', na' ẕkonle' žin lo'. Bchi'leto'-ne' biž gonen', dan' bi žónḻene' žo'o tẕen. \p \v 39 Naž Jesusen' gože' ḻe': \p —Bi wchí'lele-ne', dan' cha' zoa no benne' žone' to yeḻa' wak da' zan' ya'abá che Dios, na' ẕkonle' žin la', bi gak nne zi'e chia'. \v 40 Ki naken, no benne' bi ẕži'e chežo, žakḻen bennen' žo'o. \v 41 No benne' wneẕjwe' chele to ẕíga'do' nis da' ye'jle dan' žónḻenle neda', Benne' Criston', tẕen, si'kze' da' žeyaḻa' chie'. \s1 Gak chežo da' ẕia cha' gonžo ga gon no benne' doḻa' \r (Mt. 18:6‑9; Lk. 17:1‑2) \p \v 42 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —No benne' gone' ga gon to x̱kwide' ki doḻa', x̱kwiden' žejḻe'be' chia', gakže chawe' che bennen' cha' wcheje' to yiche žotw yene', na' chejžó'n kwine' ḻo nisdo'. \v 43 Cha' to no'o gonen ga gono' doḻa', bchogen'. Gakže chawe' chio' chejo' gan so' nbano' zoa toze no'o, kege zoa chope no'o, na' chejchó'o ḻo yi' gabíl, gan bi yoḻe yi' chen. \v 44 Ḻo latjen' bi gatgak bzoga' ka' yo'ogak benne' gat ka', benne' ka' chejnníta'gake' ga na', na' yin' bi yoḻen. \v 45 Ḻezka', cha' to ni'o gonen ga gono' doḻa', bchogen'. Gakže chawe' chio', chejo' gan so' nbano' zoa toze ni'o, kege zoa chope ni'o, na' chejchó'o ḻo yi' gabilen', gan bi yoḻe yi' chen. \v 46 Ḻo latjen' bi gatgak bzoga' ka' yo'ogak benne' gat ka', benne' ka' chejnníta'gake' ga na', na' yin' bi yoḻen. \v 47 Ḻezka' cha' to yej ḻawo' gonen ga gono' doḻa', wlejen. Gakže chawe' chio' chejo' gan ẕnna bia' Dios zoa toze yej ḻawo', kege zoa chope yej ḻawo', na' chejchó'o ḻo yi' gabilen'. \v 48 Ḻo latjen' bi gatgak bzoga' ka' yo'ogak benne' gat ka', benne' ka' chejnníta'gake' ga na', na' yin' bi yoḻen. \p \v 49 ’Nich gape chi'ižo beḻa' ẕwázježon zede', na' ẕgála'žon žoa'a yi', nich bi kwia yin', na' ẕwázjegake' zede' yógo'te biado' ka' ẕzéygake'-ba' ḻo bkog la'y che Dios. Da' ni žsedlen žo'o kan ga'ngak chawe' yógo'te benách chie' ka'. \v 50 Nak chawe' zede', san cha' yenít yeḻa' sna'a chen, ¿nakx̱ gak yeyonžon sna'a? Le gak ḻa' ḻé'ezele ka zede' chawe', na' bga'n cháwe'do' tole ḻen yetole. \c 10 \s1 Ka nak che no benne' byo ẕḻe'e yeḻa' ẕchag na' chie' \r (Mt. 19:1‑12; Lk. 16:18) \p \v 1 Bezá' Jesusen' ḻo yež Kapernaum, na' wyeje' gan nbab Judea, na' wdíe' yecheḻá'a yego Jordán zaka' gan ẕḻa' wbíž, ga na' bedobgak benne' zan gan zoe' da' yoble, na' bsedle' ḻégake' da' yoble kan žónteze žone'. \v 2 Naž bžingak benne' yodo' fariseo ka' gan zoa Jesusen', na' gónegekle' góngake' ga bi da' nna Jesusen' nich gak yesbága'gake' Ḻe' ẕia. Wnnábgekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —¿De latje no benne' byo, benne' nžag ne'e, wsane' ẕo'le'? \p \v 3 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —¿Biẕ bchi'le Moisés ḻe'e? \p \v 4 Wnnágake': \p —Moisés bneẕjwe' latje no benne' byo wzoje' to yiche da' ẕnnan ẕḻá'aḻene' ẕo'le', na' naž gak wsane' ẕo'ḻen'. \p \v 5 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Moisés bchi'le' ḻe'e da' ni dan' nak zide yichj ḻáẕdo'le, \v 6 san kate' wzó ḻaw žata' yežlyó nga, Dios bene' ḻégake' benne' byo, na' no'le. \v 7 Wnné': “Che ḻen wká'n benne' byo x̱a x̱ne'e, na' chejgá'nḻene' ẕo'le', \v 8 na' chope' yeyákgake' ka toze benne'.” Che ḻen biž zej nake' chope' san toze' ba zej nake'. \v 9 Ḻezka', no benne' nake' benachze bi žaḻa' wḻé'e benne' ka' ba ben Dios ḻégake' toze. \p \v 10 Kate' Jesusen' beyoé'e yo'o, benne' wsedle chie' ka' wnnábgekle' Ḻe' kwáselo kan nak dan' bchaḻje'. \v 11 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Cha' to benne' byo ẕḻá'aḻene' ẕo'le', na' ẕchag ná'ḻene' to no'le yoble, žone' doḻa' da' ẕka'n ditjen yeḻa' ẕchag na', na' žesbage'e ẕo'le' doḻa', no'len' zóaḻene' na'a. \v 12 Ḻezka' cha' to no'le wsane' benne' byo chie', na' si'e to benne' byo yoble, ḻezka' gone' doḻa' da' ẕka'n ditjen yeḻa' ẕchag na'. \s1 Jesús žḻiž chawe'e x̱kwide' ka' \r (Mt. 19:13‑15; Lk. 18:15‑17) \p \v 13 Naž bžingak benne' ka' zej noe'e x̱kwide' ka' chégake' gan zoa Jesusen', na' žénegekle' x̱oa ne'e ḻégakbe', san wzó ḻawgak benne' wsedle chie' ka' ẕdíḻgake' benne' ka' zej noe'e ḻégakbe'. \v 14 Kate' Jesusen' bḻe'ele' da' ni, bže'e, na' gože' ḻégake': \p —Le we' latje x̱kwide' ki yídgakbe' chia'. Bi wséjwle x̱nézgakbe', dan' gata' chegak benne' ka' zej nake' ka x̱kwide' ki latje gan ẕnna bia' Dios. \v 15 Da' li žapa' ḻe'e: no benne' bi si' ḻo ne'e da' ẕnna bia' Dios kan žon to x̱kwide' ki, bi cho'o bennen' gan ẕnna bi'e. \p \v 16 Naž Jesusen' wdeḻe'e x̱kwide' ka', na' bx̱oa ne'e ḻégakbe', na' bḻiž chawe'e ḻégakbe'. \s1 Benne' zeje' babze yiz, na' nápḻi'e yeḻa' wnni'a \r (Mt. 19:16‑30; Lk. 18:18‑30) \p \v 17 Kate' Jesusen' beyoé'e nez, taríaze bžin to benne' ga na'. Bzoa ẕibe' ḻawe', na' wnnable' Ḻe', na' wnné': \p —Benne' wsedle, dot chawe', ¿biẕ žaḻa' gona' nich gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chia'? \p \v 18 Jesusen' wnnable' ḻe', na' wnné': \p —¿Biẕ chen' ži'o neda', ẕnno': dot chawe'? Bi zoa nitó benne' nake' dot chawe'. Toze Dios nake' dot chawe'. \v 19 Ba nnézkzelo' da' ka' bchi'le Dios. Wnné': \q1 Bi gono' doḻa' da' ẕka'n ditjen yeḻa' ẕchag na'. \q1 Bi goto' benách ka'. \q1 Bi kwano'. \q1 Bi nnio' che lježo' da' wen ḻaže'. \q1 Bi be kwéjlano'. \q1 Wdape ba la'ne x̱a x̱no'o. \p \v 20 Bechebe bennen', na' gože' Jesusen': \p —Benne' wsedle, yógo'te da' ki žónteza' kate' naktia' x̱kwide'. \p \v 21 Jesusen' bwie' ḻe' ḻen yeḻa' nži'il chie', na' wnné': \p —To da' žiažjen chio'. Wyéj, yjete' yógo'te da' de chio', na' bneẕjw da' yezi'o chegak benne' yache' ka', na' gata' yeḻa' wnni'a chio' ya'abá che Dios. Naž wak yežino' chia', na' gako' ka to benne' noe'e yag kroze chie', na' zejté'e ḻe'e yag krozen', na' ki gónḻeno' neda' tẕen. \p \v 22 Kate' benle' diža' ni, gokle', na' zeyeje'. Gok nyache' ḻaže'e dan' deḻe'e yeḻa' wnni'a chie'. \p \v 23 Naž bwia Jesusen' dot kwite', na' gože' benne' wsedle chie' ka': \p —Zedḻe'e gaken cho'ogak benne' ka' de yeḻa' wnni'a chégake' gan ẕnna bia' Dios. \p \v 24 Bebán ḻáže'gak benne' wsedle chie' ka' kan nak x̱tiže'e, na' da' yoble Jesusen' gože' ḻégake': \p —Ḻe'e, ẕí'na'do' ka', zedḻe'e gaken chegak benne' ka' že' ḻáže'gake' yeḻa' wnni'a chégake' chó'ogake' gan ẕnna bia' Dios. \v 25 Gakže zede cho'o no benne' de yeḻa' wnni'a chie' gan ẕnna bia' Dios, ka te to bia nwa'ba' ywa' ḻo nag yeche'. \p \v 26 Kate' béngekle' da' ni, bebánḻe'egekle', na' wnnágake' ḻa' ḻégakze': \p —¿Noẕkze benne' gak yelé', cha'? \p \v 27 Bwia Jesusen' ḻégake', na' wnné': \p —Bi gak gon no benne' da' ni, san gak Dios, dan' ẕzáka'le Dios yógo'te. \p \v 28 Naž Bedw gože' Ḻe': \p —X̱an, neto' ba bka'nto' yógo'te, na' žónḻento' Le' tẕen. \p \v 29 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Da' li žapa' ḻe'e, no benne' wka'ne' liže', o biche'e ka', o zane' ka', o x̱e', o x̱ne'e, o ẕo'le', o ẕi'ne' ka', o yežlyó chie', dan' žone' x̱china', o dan' ẕzenle' benách ka' diža' chawe' chian', \v 30 bennen' yezi'e yetó gaywá'teže ka' ža ni zoažo na'a, liže' ka', na' biche'e ka', na' zane' ka', na' x̱ne'e ka', na' ẕi'ne' ka', na' yežlyó chie' ka', tẕen ḻen da' kwia ḻáže'gak benách ka' ḻe', na' ḻo yežlyó da' za' gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chie'. \v 31 Benne' zan, benne' zej nake' blo na'a, wéx̱jwgake' ga na', san benne' ka' zej nake' gax̱jw na'a, gákgake' benne' blo ka' ga na'. \s1 Da' yoble ẕḻoe'el Jesús kan za' gótgake' Ḻe' \r (Mt. 20:17‑19; Lk. 18:31‑34) \p \v 32 Kate' ne yó'ogake' nez, želbene' zjake' ḻo yež Jerusalén, zej Jesusen' ḻawgak benne' wsedle chie' ka'. Nítgekle', na' ḻo yeḻa' žẕize zjákḻene' Ḻe'. Da' yoble Jesusen' bchi'e benne' chežinno ka' cheze. Wzó ḻawe' ẕchájḻene' ḻégake' ka nak da' žaḻa' gaken chie', \v 33 na' wnné': \p —Ẕḻé'ekzelele ẕbenžo, zejžo ḻo yež Jerusalén gan soa to benne' wdíe' neda', Benne' Golje' Benách, ḻo na'gak bx̱oz wnná bia' ka', na' ḻo na'gak benne' yodo' wsedle ka'. Chóggake' chia' gata', na' wdégake' neda' ḻo na'gak benne' zi'to' ka'. \v 34 Gon dítjgekle benne' ka' neda', na' gónḻe'egake' neda' zi'. Wžé'egake' neda' ẕene'. Naž gótgake' neda', san kate' gak chonne ža, yebana' ḻo yeḻa' got. \s1 Jakob, na' Ẕwa ẕnnábgekle' Jesús to da' gone' chégake' \r (Mt. 20:20‑28) \p \v 35 Naž Jakob ḻen Ẕwa, benne' ka' zej nake' ẕi'n Sebedeo, wbíga'gake' ḻaw Jesusen', na' belyi'e Ḻe': \p —Benne' wsedle, žénelto' gono' cheto' da' nnablto' Le'. \p \v 36 Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ žénelele gona' chele? \p \v 37 Naž belyi'e Ḻe': \p —Kate' žin ža kwi'o gan nna bi'o, ben ga kwe'to' toto' kwito' ḻi ža, na' yetoto' kwito' yegle. \p \v 38 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Bi nnézlele da' ẕnnable. ¿Gak si'le' da' žaḻa' si'a neda', da' naken da' sáka'ḻi'a? ¿Gak yezoale nis kan yezóa' neda' nis ḻo yeḻa' got? \p \v 39 Bechébegake', na' wnnágake': \p —Gakto'. \p Jesusen' gože' ḻégake': \p —Da' li, da' saka'a neda', ḻezka' gaken chele, na' kan yezóa' neda' nis, ḻezka' yezoale ḻe'e nis, \v 40 san bi nzi' ḻo na'a kwia' no benne' kwi'e kwita' ḻi ža, na' no benne' kwi'e kwita' yegle. Dios wneẕjwe' chegak benne' ka' ba bkweze' chégake' latje ka'. \p \v 41 Kate' yechí benne' wsedle chie' ka' béngekle' da' ni, bžá'agake' Jakob na', na' Ẕwan'. \v 42 Naž Jesusen' bḻiže' ḻégake', na' wnné': \p —Nnézkzelele kan žongak benne' ka' ẕnna biá'gake' yež ka', kan ẕkóngekle' benne' ka' žin, na' benne' ka' zej nake' blo ládjwgake' ẕnna biá'gake' ljéžgake' ka'. \v 43 Bi gak chele ki, san no benne' yénele' gake' ẕen gan zoale, žaḻa' gone' x̱chinle yezíka'le, \v 44 na' no benne' ládjwle, benne' yénele' gake' benne' blo, žaḻa' gake' ka to benne' ndo'w chele yógo'tele. \v 45 Ki žaḻa' gonle dan' bḻa'a neda', Benne' Golje' Benách, kege nich gon no benne' x̱china', san nich gona' x̱chingak benách ka', na' nich wdía' yeḻa' nban chia', nich yeya'wa' benne' zan. \s1 Jesús žeyone' Bartimeo, benne' ḻo choḻe \r (Mt. 20:29‑34; Lk. 18:35‑43) \p \v 46 Naž bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻo yež Jerikó. Kate' ne žežój Jesusen' ḻo yežen', benne' wsedle chie' ka' zjákḻene' Ḻe', tẕen ḻen benne' zanže ka'. Žoa'a nezen' že' to benne' ḻo choḻe, bennen' lie' Bartimeo, ẕi'n Timeo. Ẕnnable' no benne' bi da' gonnze' chie'. \v 47 Kate' benle Bartimeon' ẕde Jesús, benne' Nasaret, ga na', wzó ḻawe' ẕnnie' zižje, na' wnné': \p —Jesús, Ẕa'só Dabí. Beyache' ḻaže'l neda'. \p \v 48 Benne' ka' želdíe' ga na' bdíḻgake' ḻe', na' belyi'e ḻe': \p —Wzóa ži. \p Naž zižjže wnníe', na' wnné': \p —Ẕa'só Dabí. Beyache' ḻaže'l neda'. \p \v 49 Naž wzé žize Jesusen', ẕbeze', na' gože' benne' ka': \p —Le wḻiže'. \p Bḻížgake' benne' ḻo choḻen', na' belyi'e ḻe': \p —Ben choch ḻažo'o. Wyase. Ẕnnie' le'. \p \v 50 Naž bsie' cheḻa'ale laže' nx̱oa yene'. Ḻa' wzó ẕá'tie', na' wbige'e ḻaw Jesusen'. \v 51 Jesusen' wnnable' ḻe', na' wnné': \p —¿Biẕ žénelo' gona' chio'? \p Bechebe benne' ḻo choḻen', na' wnné': \p —Benne' wsedle, žénela' gono' ga yeyák yej ḻawa'. \p \v 52 Jesusen' gože' ḻe': \p —Beyéj ližo'. Ba beyako' dan' žejḻi'o chia'. \p Ḻa' beyáljwte yej ḻawe', na' wyéjḻene' Jesusen'. \c 11 \s1 Žaz Jesús ḻo yež Jerusalén \r (Mt. 21:1‑11, Lk. 19:28‑40; Jn. 12:12‑19) \p \v 1 Bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, gawze gan že' yež Jerusalén, gan zej nnita' yež Betfagé, na' yež Betania, gan že' Ya'a Yag Olibo. Naž Jesusen' bseḻe'e chope benne' wsedle chie' ka', \v 2 na' gože' ḻégake': \p —Le chej yeždo' da' žen' ḻawžo, na' kate' cho'ole ḻo yežen', chejx̱áka'le to burrodo' nžejba' ga na', na' bi na' kwia-ba' no benne'. Le sež-ba', na' le yedjwá'-ba' chia'. \v 3 Cha' no benne' bi da' yi'e ḻe'e dan' žonle ki, le yi'e: “X̱anžon' žénele'-ba', na' ḻa' yeséḻa'tie'-ba' chio'.” \p \v 4 Naž jake', na' bejx̱áka'gake' búrrodon', nžejba' gan žo'ogak benách ka' ḻi'a to yo'o da' žen' žoa'a nez, na' bséžgake'-ba'. \v 5 Benne' ka' nníta'gake' ga na' belyi'e ḻégake': \p —¿Biẕ da' žonle? ¿Biẕ chen' ẕsežle búrrodon'? \p \v 6 Bechébegak benne' wsedle ka' che Jesusen', na' belyi'e ḻégake' kan ba gožkze Jesusen' ḻégake', na' benne' ka' bnéẕjwgake' ḻégake' latje. \v 7 Naž bché'gake' búrrodon' gan zoa Jesusen'. Bx̱óagake' laže' chégake' x̱kóže'ba', na' Jesusen' wžíe'-ba'. \v 8 Wnníta'gak benne' zan ga na', na' bchíljgake' laže' chégake' gan nak ḻo nez. Yebaḻe benne' ka' bdíchjgake' zin da' bx̱óagake' ḻo nezen'. \p \v 9 Wzó ḻawgak ẕnnegak zižje benne' ka' zjake' ḻaw Jesusen', na' benne' ka' zá'gake' x̱kóže'le', na' wnnágake': \p —¡Ga'n ẕen Dios! ¡Dios gon chawe'e Benne' ze'e nga, Bennen' bseḻa' X̱anžo Dios Ḻe'! \v 10 ¡Dios gon chawe'e Bennen' za' nna bi'e kan wnná bia' x̱a x̱to'žo Dabí! ¡Ga'n ẕen Dios! \p \v 11 Ka' goken, bžin Jesusen' ḻo yež Jerusalén, na' wyoé'e ḻa' ḻi'a yodo'. Kate' beyóž bwie' yógo'te da' zej den dot kwitle, bežoje' zaka' yež Betania dan' za' žaḻe, na' zjakḻen benne' wsedle chie' ka' Ḻe'. \s1 Jesús ẕdiḻe' yag higo \r (Mt. 21:18‑19) \p \v 12 Kate' za' ža'ní' yetó ža, na' zežój Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, ḻo yež Betania, ẕdone'. \v 13 Zí'to'le bḻe'ele' to yag higo da' žian x̱lage'. Wbige'e gan zoa yagen' cha' chejx̱ake'e late' da' ẕbian. Kate' bžine' ga na', bi be bejx̱ake'e da' ẕbian. X̱láge'ze žian dan' bi na' žin ža kwian. \v 14 Naž bdiḻe Jesusen' yagen', na' wnné': \p —Biž gaw no benne' da' ẕbia chio'. \p Béngekle benne' wsedle chie' ka' da' ni. \s1 Jesús ẕchache' ḻi'a yodo' \r (Mt. 21:12‑17; Lk. 19:45‑48; Jn. 2:13‑22) \p \v 15 Kate' bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻo yež Jerusalén, wyoé'e ḻa' ḻi'a yodo', na' wzó ḻawe' ẕbeje' na'le benne' žote' ža'w ka' ḻa' ḻi'a yodo'. Bžix̱e' blag ka' chegak benne' ka' ẕchá'gake' mežw che yež zi'to' ka', na' ḻezka' da' ka' žé'gekle benne' ka' žóte'gake' plomdo' ka'. \v 16 Ḻezka' bi bi'e latje no benne' bi da' we'e, na' kege no benne' wzóe' nez ḻa' ḻi'a yodo'. \v 17 Jesusen' bsedle' benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnné': \p —Nyejw ḻe'e yiche la'y da' ẕnnan: “Liža' sin', yo'o gan benne' zá'gake' dot yežlyó nga wcháḻjḻengake' Dios.” Ḻe'e ba benlen kan nak ližgak benne' wbán ka'. \p \v 18 Kate' bx̱oz wnná bia' ka', na' benne' yodo' wsedle ka' béngekle' da' ni, naž wzó ḻáwgake' žíljgake' nakx̱ gótgake' Jesusen', san dan' ẕžébegake' benne' yež ka', bi be béngake' chie', dan' žebángekle yógo'te benne' ka' kan nak da' žsedle Jesusen'. \v 19 Kate' za' žaḻe ža na', bežoje' ḻo yežen'. \s1 Ẕbiž yag higo dan' bdiḻe Jesús \r (Mt. 21:20‑22) \p \v 20 Kate' za' ža'ní' yetó ža, wdé Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, gan že' yag higo dan' bdiḻe' Ḻe', na' bḻé'egeklen', ba nbižen dot lwen. \v 21 Naž bezá' ḻaže' Bedw dan' goken, na' gože' Jesusen': \p —Benne' wsedle, bwia nga. Yag higon' da' bdiḻon' neje, ba nbižen. \p \v 22 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Le chejḻé' che Dios. \v 23 Da' li žapa' ḻe'e, cha' no benne' yi'e ya'ado' ni: “Bkwas nga, na' bejsóa ḻo nisdo'” na' cha' bi gak chope ḻaže'e, san dot ḻaže'e chejḻi'e che Dios gone' kan wnné', na' gaken. \v 24 Che ḻen žapa' ḻe'e: yógo'te da' nnable kate' wcháḻjḻenle Dios, le chejḻé' che Dios ba benne' chele dan' ẕnnable, na' gonnen' chele. \v 25 Katen' ẕcháḻjḻenle Dios, cha' zoa no benne' ẕža'le, bennen' zoa bi da' bene' chele, le yenít ḻaw che bennen', nich ḻezka' X̱ale, Bennen' zoe' ya'abá chie', yenít ḻawe' chele ḻe'e doḻa' da' nbága'le. \v 26 Cha' bi yenít ḻawle chegak benách ka', X̱ale, Bennen' zoe' ya'abá chie', bi yenít ḻawe' chele ḻe'e doḻa' da' nbága'le. \s1 Yeḻa' wnná bia' da' nape Jesús \r (Mt. 21:23‑27; Lk. 20:1‑8) \p \v 27 Naž beyéj Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻo yež Jerusalén. Kate' ne ẕda Jesusen' gan nak ḻo ẕchil yodo', bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka', na' benne' gole ka', bžíngake' gan zoe'. \v 28 Wnnábgekle' Jesusen', na' wnnágake': \p —¿Biẕ yeḻa' wnná bia' nzi' ḻo no'o žono' da' ki? ¿Noẕ benne' bdie' ḻo no'o yeḻa' wnná bian'? \p \v 29 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Ḻezka' neda' nnabla' ḻe'e to. Cha' yechébele chia', yapa' ḻe'e bi yeḻa' wnná bia' napa' žona' da' ki. \v 30 ¿Noẕ benne' bdie' ḻo na' Ẕwa bezóe' benách ka' nis? ¿Dios o to benne'? Le nne na'a. \p \v 31 Wzó ḻáwgake' žóngake' x̱tíža'gake' ḻa' ḻégakze', na' wnnágake': \p —Cha' nnažo Dios bseḻe'e ḻe', yi'e žo'o: “¿Biẕ chen' bi bejḻe'le chie'?” \v 32 ¿Yé'ažo-ne', bséḻa'gak benne' ka' ḻe'? \p Ki bezá' ḻáže'gake' dan' ẕžébegake' benne' yež ka' nníta'gake' ga na', dan' žékgekle yógo'te benne' ka' bchaḻj Ẕwan' ḻo wláz Dios. \v 33 Che ḻen belyi'e Jesusen': \p —Bi nnezlto'. \p Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Ḻezka' neda' bi yapa' ḻe'e bi yeḻa' wnná bia' napa' žona' da' ki. \c 12 \s1 Žsaka' ḻebe Jesús chegak benne' wen žin ka' \r (Mt. 21:33‑46; Lk. 20:9‑19) \p \v 1 Naž wzó ḻaw Jesusen' ẕcháḻjḻene' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen da' žsaka' ḻebe', na' wnné': \p —Wzóa to benne' beyaze' lba uba ka' gan nak ḻo yežlyó chie'. Bzoe' to le'je chen, na' bche'ne' to yežw yej gan wsíe' x̱is uba ka'. Bene' to yo'o gope gan nak ža'le gan wak to benne' wie' da' ka'. \p ’Naž bdie' yežlyó chien' ḻo na'gak benne' wen žin ka', nich sí'gake' gachje da' wneẕjwen, na' wyeje' yež zi'to'. \v 2 Kate' bžin ža wchíbgake' da' ẕbian, bseḻe'e to bi' wen žin chie' chejx̱i'be' ḻo na'gak benne' wen žin ka' dan' žeyaḻa' che x̱anbe' che da' wbíagak lba uba ka'. \v 3 Naž benne' wen žin ka' béx̱wgake' x̱kwiden', na' béngake'-be' zi'. Beséḻa'gake'-be' ká'zebe'. \v 4 Naž x̱an yežlyón' bseḻe'e yetó bi' wen žin chie', na' x̱kwide' ni bžé'egake'-be' yej, na' bḻá'gake' yichjbe'. Béngake'-be' zi'. \v 5 Naž x̱an yežlyón' bseḻe'e yetó bi' wen žin chie', na' x̱kwide' ni bétgake'-be'. Ḻezka' bseḻe'e x̱kwide' zanže bi' wen žin chie' ka', na' bénḻe'egake' baḻbe' zi', na' bétgake' yebaḻbe'. \p \v 6 ’Biž wzóa no benne' nga'ne' che x̱an yežlyón'. Nga'nze to x̱kwide' byo chie', na' nží'iḻe'ele'-be'. Kate' wzé ḻawte bseḻe'e ẕi'ne', na' wnné': “Gápegake' ẕi'na' ba la'ne.” \v 7 Naž benne' wen žin ka', ḻa' ḻégakze' wnnágake': “X̱kwide' ni žeyaḻa' chebe' yežlyó nga. Le cho'o, gotžo-be', na' ga'n yežlyó nga chežo.” \v 8 Che ḻen béx̱wgake'-be', na' bétgake'-be'. Bžó'ngake'-be' na'le ḻo yežlyón' gan degak lba uba ka'. \p \v 9 Naž Jesusen' wnnable' benne' ka', benne' nníta'gake' dot kwite', na' wnné': \p —¿Nakx̱ gon benne' x̱an yežlyón'? Yide', na' gote' benne' wen žin ka', na' wdíe' yežlyón' ḻo na'gak benne' yoble. \p \v 10 ’¿Bi beḻ-le da' nyejw ḻe'e yiche la'y? Ki ẕnnan: \q1 Yej na' da' bzoagak benne' wen ze'e ka' cheḻa'ale, \q1 na'a naken yej ḻen blo che ze'e. \q1 \v 11 X̱anžo Dios bene' ga naken ki, \q1 na' žebán ḻáže'žo kan nak da' ẕḻe'elžo. \p \v 12 Naž gónegekle' séngake' Jesusen' dan' nnézgekle' bsaka' ḻebe' ki kan nak chégake', san ẕžébegake' benne' yež ka', benne' nníta'gake' ga na', na' che ḻen belka'ne' Ḻe', na' beyéjgake'. \s1 Ka nak da' ẕchíẕjwgake' benách ka' ḻo wláz benne' Sésar \r (Mt. 22:15‑22; Lk. 20:20‑26) \p \v 13 Wdé na' benne' yodo' wnná bia' ka' bséḻa'gake' gan zoa Jesusen' baḻe benne' yodo' fariseo ka' ḻen benne' ka' žónḻengake' Herodes tẕen, nich góngake' ga bi da' nna Jesusen' nich gak yesbága'gake' Ḻe' ẕia. \v 14 Benne' ka' bžíngake' gan zoa Jesusen', na' belyi'e Ḻe': \p —Benne' wsedle, nnezlto' ẕchaḻjo' da' naken dot da' li. Bi žeklo' da' želnnaze benách ka', dan' bi ẕwíazo' da' ẕḻoé'ezele kwingak benách ka', na' ḻo da' naken da' li žsedlo' da' žénele Dios gongak benách ka'. ¿Žonn da' bchi'le Moisés neto' latje chiẕjw lazto' da' ẕchíẕjwgake' ḻo wláz Benne' Sésar, benne' zi'to', bennen' ẕnná bi'e? ¿Wyíẕjwton' o bi chíẕjwton'? \p \v 15 Žákbe'ele Jesusen' ẕnnábgekle' Ḻe' ki dan' žénegekle' yesbága'gake' Ḻe' ẕia, na' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' ẕžix̱le neda'? Le wḻoé'el neda' to mežw da' ẕkónlele žin nich ḻe'elan'. \p \v 16 Bḻoé'egekle' Ḻe' ton, na' Jesusen' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —¿Noẕ benne' da' ni ḻawe', na' le'? \p Beží'igake', na' wnnágake': \p —Che benne' Sésar da' ka'. \p \v 17 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le wneẕjw che benne' Sésar da' naken che benne' Sésar, na' che Dios da' naken che Dios. \p Bebán ḻáže'gekle' che dan' bechebe Jesusen'. \s1 Kan nak che yeḻa' žebán ḻo yeḻa' got \r (Mt. 22:23‑33; Lk. 20:27‑40) \p \v 18 Naž bḻa'gak baḻe benne' yodo' saduseo ka' gan zoa Jesusen'. Benne' ki ẕnnágake' bi yebangak benne' gat ka'. Che ḻen belyi'e Jesusen', \v 19 na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, Moisés bzoje' cheto' cha' gat to benne' byo, bi zoa x̱kwide' chie', na' cha' ga'n no'le chie', bi' biche' bennen' žaḻa' wchág ná'ḻenbe' no'le wzeben', nich wzoabe' to x̱kwide' gakbe' x̱kwide' che bíche'ben'. \v 20 Wnníta'gak gaže bi' bíche'gakbe'. X̱kwide' byo nežw bchag ná'ḻenbe' to no'le, san gotbe', bi wzóa x̱kwide' chebe'. \v 21 X̱kwide' byo bežope bchag ná'ḻenbe' no'le wzeben', san ḻezka' gotbe', bi wzóa x̱kwide' chebe'. Ḻezka' goken che x̱kwide' byo beyonne. \v 22 Ka' goken, yógo'tebe' bchag ná'ḻenbe' no'len', na' bi wzóa no x̱kwide' chégakbe'. Kate' ze ḻawte, ḻezka' got no'len'. \v 23 Na'a, kate' yebangak benne' gat ka', ¿Nóẕlgakbe' gak no'len' chebe', dan' gážetebe' bchag ná'ḻengakbe' ḻe'? \p \v 24 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Ẕchíx̱lele dan' bi nónbia'le da' nyejw ḻe'e yiche la'y, na' bi nnézlele kan nak yeḻa' wak che Dios. \v 25 Kate' yebangak benne' gat ka', bi wchág ná'gake', na' benne' byo ka' bi sóaḻengake' no'le ka', san gákgake' kan zej nak wbás la'y ka' che Dios, wbás ka' nníta'gake' ya'abá chie'. \v 26 Na'a, kan nak chegak benne' gat ka' cha' yebángake', ¿bi na' goḻ-le dan' bzoj Moisés? Ẕchaḻjen kan Dios bḻiže' ḻe' ḻo yag yéche'do' da' žeyen, na' gože' ḻe': “Neda' naka' Dios che Bran, na' Dios che Isaak, na' Dios che Jakob.” Dan' wnné' ki chégake', nak bia' zej nbane' ḻa'kze gótgake' zga'ale. \v 27 Dios nake' Dios chegak benne' ban ka', kege chegak benne' gat ka', benne' ka' nátgake' to chi'ize. Ẕchíxḻe'elele. \s1 Da' bchi'le Dios žo'o da' naken blo \r (Mt. 22:34‑40) \p \v 28 Ḻezka' bžin to benne' yodo' wsedle gan zoa Jesusen'. Benle' che Jesusen' dan' bcháḻjḻene' ḻégake', na' nnezle' cháwe'do' bechebe'. Che ḻen wnnable' Jesusen', na' wnné': \p —¿Biẕ da' bchi'le Dios žo'o nakžen blo ka yógo'te da' ka' bchi'le' žo'o gonžo? \p \v 29 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻe': \p —Da' bchi'le Dios ḻe'e da' nakžen blo ka yógo'te naken da' ẕnnan: \q1 Le yenle, benne' Israel ka'. \q1 X̱anžo Dios, toze' Ḻe' nake' X̱anžo. \q1 \v 30 Žaḻa' ži'ilo' X̱ano' Dios dot ḻažo'o, \q1 na' ḻen dot yichj ḻaẕdo'o, \q1 na' ḻen dot yeḻa' žejní'il chio', \q1 na' ḻen dot yeḻa' wak chio'. \m Da' ni naken da' bchi'le Dios ḻe'e da' naken blo. \v 31 Da' bchi'le Dios ḻe'e da' naken bežope, toze kan naken. Ki ẕnnan: \q1 Žaḻa' ži'ilo' lježo' kan nži'il kwino'. \m Bi zoa yetó da' bchi'le Dios ḻe'e da' nakžen blo ka da' chope ki da' wnnakze' Ḻe'. \p \v 32 Naž benne' yodo' wsedlen' gože' Jesusen', na' wnné': \p —Cháwe'do' wnnó', benne' wsedle. Da' nak dot da' li ẕnno'. Toze nak Dios, na' bi zoa nitože no nak Dios. \v 33 Na' cha' nži'ilžo Dios dot ḻáže'žo, na' ḻen dot yeḻa' žejní'il chežo, na' ḻen dot yichj ḻáẕdo'žo, na' ḻen dot yeḻa' wak chežo, na' cha' nži'ilžo lježžo kan nži'il kwinžo, da' ki záka'žegaken ka yógo'te biado' ka' žotžo-ba' ḻo bkog la'y che Dios, na' ḻezka' ka yógo'te biado' ka' ẕzeyžo-ba' ḻo bkogen'. \p \v 34 Kate' benle Jesusen' ka cháwe'do' bechebe bennen', gože' ḻe', na' wnné': \p —Yeláte'ze žiažje chio' nich si'o da' ẕnna bia' Dios. \p Bi bežogle nitože benne' bi da' nnable' Jesusen'. \s1 ¿Noẕ benne' nak Benne' Cristo ẕi'ne'? \r (Mt. 22:41‑46; Lk. 20:41‑44) \p \v 35 Kate' ne žsedle Jesusen' benách ka' gan nak ḻo ẕchil yodo', wnné': \p —¿Biẕ chen' ẕnnagak benne' yodo' wsedle ka' Benne' Criston' nake' ẕa'só Dabí? \v 36 Ḻekze Dabín' bchaḻje', zoaḻen Dios Be' La'y ḻe', na' wnné': \q1 X̱anžo Dios gože' X̱ana': \q1 “Wžé' kwita' ḻi ža \q1 kate' gonža' ga wzóa ẕibgak ḻawo' \q1 benne' ka' bi ẕḻé'egekle' Le' chawe'.” \m \v 37 ¿Nak Benne' Criston' ẕa'só Dabí cha' ḻekze Dabín' wnné' nake' X̱ane'? \p Benne' zan, benne' ka' nníta'gake' ga na' wyáz ḻáže'gake' da' ni, na' bze nággake' chie'. \s1 Jesús žesbage'e benne' yodo' wsedle ka' ẕia \r (Mt. 23:1‑36; Lk. 11:37‑54; 20:45‑47) \p \v 38 Kate' ne žsedle Jesusen' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, gože' ḻégake': \p —Le gape chi'i kwinle chegak benne' yodo' wsedle ka'. Ẕdan ḻáže'gake' ẕdágake' nile na'le, zej nakwe' laže' tonn ka'. Ḻezka' ẕdan ḻáže'gake' wḻižgak benách ka' ḻégake' cháwe'do' gan nak ḻawe' ya'a. \v 39 Ẕbé'gake' latje blo ka' ḻo yo'o gan ẕdobgak benách ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' gan že'j žawgake' tẕen. \v 40 Ẕká'agake' ližgak no'le wzebe ka', na' nich wḻoé'ezele chawe' kwíngake', scha ẕcháḻjgake' ḻaw Dios. Benne' ki, wsaka' zi'že Dios ḻégake'. \s1 Da' bneẕjw to no'le wzebe che Dios \r (Lk. 21:1‑4) \p \v 41 Kate' ne že' Jesusen' ḻo ẕchil yodo' gan zoa kak gan ẕgo'ogak benách ka' mežw che yodo', ẕwie' kan žongak benne' ka' ẕgó'ogake' mežw ḻo kaken'. Benne' ka' deḻe'e yeḻa' wnni'a chégake' ẕgó'ogake' mežw zan. \v 42 Naž bžin to no'le wzebe yache' ga na', na' wloé'e chope mežw lasdo' ḻo kaken', da' ka' záka'gaken láte'do'ze. \v 43 Naž Jesusen' bḻiže' benne' wsedle chie' ka', na' gože' ḻégake': \p —Da' li žapa' ḻe'e, no'le wzebe yache' ni wlo'ože' ka dan' wlo'ogak yógo'te benne' ka' wló'ogake' mežw ḻo kak che yodo'. \v 44 Yógo'te benne' ka' ẕgó'ogake' che da' nga'nze chégake', san no'le ni, ḻo yeḻa' yache' chie' wloé'e dot da' do' deze chie', dan' žaḻa' gáwḻene'. \c 13 \s1 Ẕnna Jesús kan za' wchínnjgake' yodo' \r (Mt. 24:1‑2; Lk. 21:5‑6) \p \v 1 Kate' bežój Jesusen' ḻo ẕchil yodo', to benne' wsedle chie' gože' Ḻe', na' wnné': \p —Benne' wsedle, bwia nga ka ẕen gole zej nak yo'o ki, na' ka ẕen gole zej nak yej ka' zej žian ḻe'e ze'e chégaken. \p \v 2 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻe': \p —Ẕḻe'elo' yo'o ẕen ki, san bi ga'n to yej ḻaw lježen nga, dan' wchinnjgak benách ka' ḻégaken. \s1 Da' ka' gak biá'gaken kate' za' yeyóž che yežlyó \r (Mt. 24:3‑28; Lk. 21:7‑24; 17:22‑24) \p \v 3 Naž wyéj Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻaw Ya'a Yag Olibo, da' žen' ḻawle gan de yodo'. Kate' Jesusen' ba ži'e ga na', naž ḻa' ḻégakze Bedw ḻen Jakob, na' Ẕwa, na' Ndres, góžgake' Ḻe', \v 4 na' wnnágake': \p —Wnná neto' batx̱ gak da' ki. ¿Biẕ gak bian' za' gakgak yógo'te da' ki? \p \v 5 Bechebe Jesusen', na' bsedle' ḻégake', na' wnné': \p —Le gape chi'i kwinle nich bi gon ḻáže'gekle' ḻe'e. \v 6 Ḻa'gak benne' zan, benne' légake' kan lia' neda', na' nnágake' zej nake' Benne' Criston'. Ki gon ḻáže'gekle' benne' zan. \p \v 7 ’Kate' yénlele žak wdiḻe nile na'le, bi žébele. Yógo'te da' ki žaḻa' gákgaken, san bi na' žin ža ze ḻawte ža ka'. \v 8 To yež tiḻ-ḻen yetó yež, na' benách ka' to gan ẕnna bia' to benne' chejtíḻ-ḻengake' benách ka' yetó gan ẕnna bia' yetó benne'. Da' zan latje x̱o' ḻo yo, na' gak wbín. Gongak benách ka' žo'osbé. Da' ki gákgaken da' so ḻaw sáka'gak benách ka' nníta'gake' ža ka'. \p \v 9 ’Naž le gape chi'i kwinle, dan' wdégake' ḻe'e ḻo na'gak benne' yolawe' ka'. Chíngake' ḻe'e gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios. Wzégake' ḻe'e ḻawgak benne' ka' ẕnna biá'gake' lažle, na' ḻawgak benne' ka' ẕnna biá'gake' yež zi'to' ka'. Góngake' ki chele dan' žónḻenle neda' tẕen, san ki gata' latje wzóa lile chia' neda'. \v 10 Zga'ale kate' žin ža ze ḻawte ža ka' žon byenen chejzéngekle' benách ka' dot yežlyó nga diža' chawe' chian'. \v 11 Katen' wché'gake' ḻe'e, na' wdégake' ḻe'e ḻo na'gak benne' yolawe' ka', bi gek zédlele ni'a che da' žaḻa' nnale. Ḻa' ža na'ze Dios wneẕjwe' chele da' wchaḻjle, na' dan' nnale. Katen' wchaḻjle, kege ḻé'ezele na' nnale, san Dios Be' La'y nne'. \v 12 Wdegak benách ka' ḻa' bíche'gakkze' ka' ḻo na'gak benne' ka' gótgake' ḻégake'. Benne' ka' zej nnita' x̱kwide' ka' chégake' wdégake' ḻa' ẕí'ngakkze', na' ẕí'ngake' ka' wdégakbe' ḻa' x̱a x̱ná'gakkzbe' ka' ḻo na'gak benne' ka' gótgake' ḻégake'. \v 13 Yógo'te benách ka' wzóagake' ḻe'e cheḻa'ale dan' žónḻenle neda' tẕen, san nólele sóelele da' gaken na' zejte ža ze ḻawte ža, yelale. \p \v 14 ’Benne' ka' žóḻgake' da' ni žaḻa' chejní'igeklen'. Bzoj Daniel, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te, da' ẕnnan ki: “Cho'o to da' naken x̱iwe' da' yesniten gan bi žaḻa' cho'on.” Kate' žin ža na', benne' ka' nníta'gake' gan nbab Judea žaḻa' wẕónnjgake', na' chjake' gan nak ḻaw ya'a ka'. \v 15 No benne' zoe' yichjo'o ža na' žaḻa' wẕónnjtie', na' bi yetje' ẕan yo'o nich chejx̱i'e bi da' de chie' ḻo yo'on'. \v 16 No benne' zoe' yix̱e' žaḻa' wẕónnjtie', na' bi yeyeje' liže' nich chejx̱i'e laže' da' x̱oa yene'. \v 17 Da' nyáche'ḻe'e gaken chegak no'le ka' ža na', no'le ka' zej noe'e x̱kwide' ka', na' ḻezka' no'le ka' ẕgáẕe'gekle' bi' že'n ka'. \v 18 Le wḻíž Dios, na' nnáblele-ne' bi gon byenen wẕonnjle kate' nak byo' zag. \v 19 Kate' ža ka' sáka'žegak benách ka' ka da' gok zga'ale katen' bi na' gata' yežlyó nga, da' ben Dios na' zejte na'a ža, na' ža ka' da' zá'gaken bi gaken ki. \v 20 Chela' bi gon Dios ga gakgak babze ža ka', bi yelá no benne', san dan' nži'ile' benne' ka' ba wžekze', ba bene' chie' gone' ga gakgak babze ža ka'. \p \v 21 ’Na'a, cha' no benne' yi'e ḻe'e: “Le wia nga, zoa Benne' Criston' nga” o nnie': “Le wia nga zoe' ga na'” bi chejḻe'le che bennen'. \v 22 Ḻa'gak benne' zan, benne' ka' gon ḻáže'gekle' benách ka', na' nnágake' zej nake' Benne' Criston', na' nnágake' zej nake' benne' ka' ẕcháḻjgake' ḻo wláz Dios. Wḻoé'egekle' da' ka' gak biá'gaken, na' góngake' yeḻa' wak ẕen ka'. Ḻezka' gon ḻáže'gekle' benne' ka' wžekze Dios cha' sáke'gekle'. \v 23 Na'a ḻe'e, le soa ban ḻaže'. Yógo'te da' ki ba goža' ḻe'e zga'ale ka gákgaken. \s1 Kan gak kate' yeḻá' Benne' Golje' Benách \r (Mt. 24:29‑35, 42‑44; Lk. 21:25‑36) \p \v 24 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Kate' ža ka', te gak da' ki, kate' sáka'gak benách ka' ki, choḻ wbíž, na' bi cha'ní' byo'. \v 25 Yinnjgak belj ya'abá ka', na' x̱izgak da' ka' zej nḻan', da' ka' zej naken ẕen ya'abán'. \v 26 Naž ḻé'egekle' neda', Benne' Golje' Benách, za'a ḻo bejw ya'abá, napa' yeḻa' wak ẕen, na' yeḻa' baní' chia'. \v 27 Seḻa'a wbás chia' ka' che ya'abá, na' wtóbgake' benách ka' wžía' nedkza', benne' ka' nníta'gake' dap ḻa'ate yežlyó nga, gan so ḻawte yo biž, na' zejte gan so ḻawte ya'abá. \p \v 28 ’Le chejní'il da' žsedle yag higo ḻe'e. Kate' so ḻaw gonen ni'a ne'ndo' ka', na' žebían x̱lage' že'ndo' ka', nnézlele za' žin byo' wbá ka'. \v 29 Ḻezka', kate' ḻé'elele žakgak da' ki, nnézlele za' žin ža ze ḻawte ža na', na' za' ḻa' ḻawn. \v 30 Da' li žapa' ḻe'e, yógo'te da' ki gákgaken zga'ale kate' gatgak benne' ka', benne' sóagake' nbángake' ža na'. \v 31 Te che ya'abá, na' che yežlyó nga, san x̱tiža'a batkle te chen. \p \v 32 ’Kate' žin ža na' o yel na', bi nnezle nitó benne'. Bi nnézgekle wbás che ya'abá ka', na' bi nnezla' neda', Ẕi'n Dios. Toze Dios X̱a' nnezlen'. \v 33 Che ḻen, le soa lez, na' le soa ban ḻaže', na' le wchaḻjḻen Dios dan' bi nnézlele bi ža gakgak da' ki. \v 34 Gaken kan žak kate' chej to benne' zi'to'. Kate' za' wzé'e liže', wdíe' ḻo na'gak benne' wen žin chie' ka' da' de chie'. Che chégake' we'e x̱chíngake', na' nne' soa lez benne' zoe' žape chi'e ža yo'o. \v 35 Le soa lez dan' bi nnézlele batx̱ yeḻá' x̱an yo'o, cha' kate' za' žaḻe, o gachje yele, o kate' ẕbeže leko', o zildo'. \v 36 Le gon ki, nich bi yedjx̱ake'e ḻe'e ẕtasle cha' kon yeḻa'kze'. \v 37 Da' ni da' žapa' ḻe'e, ḻezka' žapa' yógo'te benách: le soa ban ḻaže'. \c 14 \s1 Benne' yodo' ka' žóngake' x̱tíža'gake' séngake' Jesús \r (Mt. 26:1‑5; Lk. 22:1‑2; Jn. 11:45‑53) \p \v 1 Yechóp ža ka', gak Lni Pasko' kate' žejsá' ḻáže'gak benne' judío ka' kan ben Dios kate' beslé' x̱a x̱tó'gake' ka' ḻo yežlyó Egipto, da' naken lni kate' žáwgake' yet x̱til da' bi nzin' kwa zichj chen. Bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka', wdíljgake' kan séngake' Jesusen' ži žize nich gótgake' Ḻe'. \v 2 Wnnágake': \p —Bi žaḻa' senžo-ne' ža lni dan' gongak benách ka' žo'osbé. \s1 To no'le ẕḻalje' da' ẕḻa' ẕix̱ yichj Jesús \r (Mt. 26:6‑13; Jn. 12:1‑8) \p \v 3 Kate' ža na' wzóa Jesusen' ḻo yež Betania, ḻo liž Smon, to benne' wdé'e yižwé' leže. Kate' ne že'j žaw Jesusen', wyáz to no'le, noe'e to béga'do' da' naken yej zaka', na' nža' da' ẕḻa' ẕix̱ che yeje susén las da' naken dot ḻi ḻaže', na' záka'ḻe'en. Bḻe'e béga'don', na' wloé'e da' ẕḻa' ẕix̱ yichj Jesusen'. \v 4 Bža'agak baḻe benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnnágake' ḻa' ḻégakze': \p —¿Biẕ chen' gok ditje da' ẕix̱en'? \v 5 Chela' no benne' gote'en, si'že' ka láẕjwžo che to yiz, na' gak chise' mežwn' chegak benách yache' ka'. \p Wnnéḻe'egake' che no'len'. \p \v 6 Naž bchaḻj Jesusen', na' wnné': \p —Le we'e latje. ¿Biẕ chen' ẕnnele chie'? Nak chawe' dan' bene' chia'. \v 7 Benách yache' ka' nníta'ḻentezgake' ḻe'e, na' bátte'teze yénelele, gak gonle chégake' da' chawe', san neda' bi sóateza' gan zoale. \v 8 Ben no'le ni ka da' wẕake'e. Bḻalje' da' ẕḻa' ẕix̱ ni neda', na' ki bpe'e neda' zga'ale kate' gacha'a ḻo yežw ba. \v 9 Da' li žapa' ḻe'e, gáte'teze gan wcháḻjgake' diža' chawe' chian' dot yežlyó nga, ḻezka' soa no benne' wzóa lie' da' ben no'le ni chia'. Ki gaken nich chejsá' ḻáže'gak benách ka' ḻe'. \s1 Judas ẕchebe ḻaže'e wdíe' Jesús ḻo na'gak benne' yodo' ka' \r (Mt. 26:14‑16; Lk. 22:3‑6) \p \v 10 Naž bžoj Judas Iskariote, bennen' nbábḻene' benne' chežinno, benne' ka' žónḻengake' Jesusen' tẕen, na' wyeje' gan zej nnita' bx̱oz wnná bia' ka' nich wdíe' Jesusen' ḻo ná'gake'. \v 11 Kate' béngekle' x̱tiža' Júdas na', bebégekle', na' bchebe ḻáže'gake' chíẕjwgake' ḻe' mežw. Naž wzó ḻaw Judas na' žilje' kan wdíe' Jesusen' ḻo ná'gake'. \s1 Da' že'j žawžo nich chejsá' ḻáže'žo kan got X̱anžo \r (Mt. 26:17‑29; Lk. 22:7‑23; Jn. 13:21‑30; 1 Ko. 11:23‑26) \p \v 12 Nak ža ẕzo ḻaw žak lni kate' žáwgake' yet x̱til da' bi nzin' kwa zichj chen, ža na' žótgake' ẕíla'do', bian' žáwgake' Lni Paskon', kate' žejsá' ḻáže'gake' kan ben Dios katen' beslé' benne' judío ka' ḻo yežlyó Egipto. Naž benne' wsedle ka' che Jesusen' wnnábgekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —¿Gaẕ žénelo' chejto' chejsí'ni'ato' da' gawžo x̱che' che Lni Pasko'? \p \v 13 Naž Jesusen' bseḻe'e chope benne' wsedle chie' ka', na' gože' ḻégake': \p —Le chej ḻo yež, gan chejx̱áka'le to benne' noe'e to že'e nis. Le chéjḻene'. \v 14 Gan choe'e, le ye' x̱an yo'on': “Ẕnna Benne' wsedle: ¿Gaẕ zoa yo'o gan gáwḻena' benne' wsedle chia' ka' x̱che' che Lni Pasko'?” \v 15 Naž wḻoe'ele' ḻe'e to yo'o ẕen gan nak da' chope kwia gan ba nba'a. Le wsí'ni'a da' gawžo ga na'. \p \v 16 Bžojgak benne' wsedle chie' ka', na' bžíngake' ḻo yež, na' bejx̱áka'gake' yógo'te kan ba gož Jesusen' ḻégake'. Bsí'ni'agake' da' gáwgake' ga na' che Lni Paskon'. \p \v 17 Kate' ba goḻen, bžin Jesusen' ga na', na' benne' chežinno, benne' wsedle chie' ka', zá'ḻengake' Ḻe' tẕen. \v 18 Kate' ne že'j žáwgake', bchaḻj Jesusen', na' wnné': \p —Da' li žapa' ḻe'e, zoa to benne' ládjwle ḻe'e, benne' že'j žáwḻene' neda' tẕen. Ḻe' wdíe' neda' ḻo na'gak benne' yodo' ka'. \p \v 19 Naž gok nyache' ḻáže'gake', na' wzó ḻáwgake' žé'gake' Ḻe' to toe': \p —¿Naken neda'? \p Ḻezka' yetóe' wnné': \p —¿Nedan'? \p \v 20 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Nake' to benne' ladjw chežínnole ki, bennen' ẕžínḻene' neda' tẕen ḻo ye'n. \v 21 Cha'a gan gótgake' neda', Benne' Golje' Benách, kan nyejw ḻe'e yiche la'y kan gaken chia', san da' nyáche'ḻe'e gaken che bennen' wdíe' neda' ḻo na'gak benne' ka' gótgake' neda'. Gakže chawe' che bennen' chéla'kze bi golje'. \p \v 22 Kate' ne že'j žáwgake', Jesusen' bex̱we' yet x̱til. Gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Bzožjen', na' bi'en chégake', na' wnné': \p —Le gawn. Da' ni naken beḻa' žen chia'. \p \v 23 Ḻezka' bex̱we' to ẕíga'do', na' gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Naž bi'en chégake', na' yógo'tegake' wé'jgaken'. \v 24 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Da' ni naken x̱chena' da' žon chochen diža' kobe da' ẕka'nen chawe', dan' žon Dios ḻen benách ka'. X̱chena' na' ḻaljen ni'a chegak benne' zan. \v 25 Da' li žapa' ḻe'e, biž ye'ja' x̱is uba ki na' zejte ye'ja' da' kobe gan ẕnna bia' Dios. \s1 Ẕnna Jesús nna Bedw bi nónbi'e Ḻe' \r (Mt. 26:30‑35; Lk. 22:31‑34; Jn. 13:36‑38) \p \v 26 Wdé béḻgake' da' belwé ḻáwgake' Dios, bžójgake', na' jake' ḻaw Ya'a Yag Olibo. \v 27 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Yógo'tele gak chope ḻáže'le, na' yebéj yichjle neda' na'a že', dan' nyejw ḻe'e yiche la'y da' ẕnnan: “Gota' benne' žape chi'e ẕila' ka', na' gásḻasgakba'.” \v 28 Te yebana' ḻo yeḻa' got, cha'a gan nbab Galilea zga'ala' ka ḻe'e. \p \v 29 Naž Bedw gože' Jesusen', na' wnné': \p —Ḻa'kze yógo'tegake' gak chope ḻáže'gake', na' yebéj yíchjgake' Le', bi gak chope ḻaža'a neda'. \p \v 30 Jesusen' gože' ḻe', na' wnné': \p —Da' li žapa' le', ḻa' yel nize, zga'ale kate' kweže leko' chope chi'i, chonne chi'i nnio' bi nónbi'o neda'. \p \v 31 Naž Bedon' ben choche' x̱tiže'e ni'a che Dios, na' wnné': \p —Ḻa'kze gátḻentia' Le' tẕen, bi nnia' bi nónbi'a Le'. \p Ḻezka' wnnágake' yógo'tegake'. \s1 Jesús ẕcháḻjḻene' Dios ḻo yežlyón' nzin' Jetsemaní \r (Mt. 26:36‑46; Lk. 22:39‑46) \p \v 32 Naž bžin Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ḻo yežlyón' nzin' Jetsemaní, na' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le kwe' nga, kate' cha'a neda', chejcháḻjḻena' Dios. \p \v 33 Bchi'e Bedw ḻen Jakob, na' Ẕwa, na' wzó ḻawe' žekle', na' žak nyache' ḻaže'e. \v 34 Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Gatkza' ḻo yeḻa' žak nyache' ḻaže' chia'. Le kwez nga, na' le nna'ze dot yele. \p \v 35 Naž Jesusen' wzé'e yeláte'do' na'le, na' bzechw ḻawe' ḻo yo, na' bcháḻjḻene' Dios. Wnnable' Ḻe', cha' wak, kwase' chie' da' žaḻa' sáka'ḻi'e ža na'. \v 36 Kate' ne ẕcháḻjḻene' Dios, wnné': \p —X̱e, yógo'te gak gono' Le'. Bekwás da' žaḻa' sáka'ḻi'a, san kege kan žénela' neda', san kan žénelo' Le', gono'. \p \v 37 Naž Jesusen' beyeje' gan zej nnita' benne' wsedle chie' ka', na' bejx̱ake'e ḻégake' ẕtásgake'. Gože' Bedon': \p —Smon, ¿ẕtaso' na'a? ¿Bi ẕbejo' bichgale yej ḻawo' to chí'ido'ze? \v 38 Le nna'ze dot yele, na' le wchaḻjḻen Dios, na' le nnable' bi si' latje da' x̱iwe' chen' ḻe'e cheḻa'ale. Da' li be' nákkzele zoakzen ban ḻaže', san ḻo yeḻa' benách chele žedó ḻáže'le. \p \v 39 Naž da' yoble wyéj Jesusen', na' bcháḻjḻene' Dios, na' ḻa' tḻebe kan wnné'. \v 40 Kate' beyeje' da' yoble gan nníta'gake', bejx̱ake'e ḻégake' ẕtásgake' dan' yo'o bichgale yej ḻáwgake'. Bi wnnézgekle' bi da' yé'gake' Ḻe'. \v 41 Kate' beyeje' da' chonne chi'i gan nníta'gake', gože' ḻégake': \p —¿Ẕtasle? ¿Žezí' ḻáže'le? ¡Ká'teze! ¡Ba bžin ža! Le wia nga, neda', Benne' Golje' Benách, ba ndia' ḻo na'gak benne' doḻa' ka'. \v 42 ¡Le chas! ¡Le cho'o! Le wia nga, za' bennen' wdíe' neda' ḻo na'gak benách ka'. \s1 Želzene' Jesús \r (Mt. 26:47‑56; Lk. 22:47‑53; Jn. 18:2‑11) \p \v 43 Kate' ne ẕchaḻj Jesusen' da' ni, bḻa' Judas, bennen' nbábḻene' yechinéj benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' zá'ḻengak benne' zan ḻe' tẕen, benne' ka' zej noe'e ya ntoche' ka', na' yag ka'. Bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka', na' benne' gole ka', bséḻa'gake' ḻégake'. \v 44 Judas na', bennen' ẕdie' Jesusen' ḻo ná'gake' ba bḻoe'ele' ḻégake' to da' gone' da' gak bian' no benne' nake' Jesusen', na' wnné': \p —Bennen' wchág ḻawa'-ne', Ḻekze' Jesusen'. Le sene', na' le chi'e. Le wia binlo nich bi yelé'. \p \v 45 Kate' bžin Judas na' ga na', ḻa' wbíga'tie' gan zoa Jesusen', na' gože' Ḻe': \p —Benne' wsedle, Benne' wsedle. \p Naž bchag ḻawe' Jesusen'. \v 46 Naž béx̱wgake' Jesusen', na' bché'gake' Ḻe' nžeje'. \p \v 47 Naž to benne' žónḻene' Jesusen' tẕen wleje' ya ntoche', na' bene' we' bi' wen žin che bx̱oz blo, na' bchoge' yid nagbe'. \v 48 Jesusen' gože' benne' ka', na' wnné': \p —¿Bžojle nwa'le ya ntoche' ka', na' yag ka' nich senle neda', kan žonle kate' ẕzenle to benne' wbán? \v 49 Kate' ža ka' wzóaḻena' ḻe'e, na' bsedla' benne' ka' gan nak ḻo ẕchil yodo', bi wẕenle neda', san žaken ki nich gak da' nyejw ḻe'e yiche la'y. \p \v 50 Naž yógo'te benne' wsedle ka' che Jesusen' bebéj yíchjgake' Ḻe', na' bẕónnjgake'. \s1 Žẕonnj to x̱kwide' byo \p \v 51 Ḻezka' wzóa to x̱kwide' byo ga na', nawbe' Jesusen', na' nx̱oaze kwinbe' to laže' laga'. Benne' ka' zej nchi'e Jesusen' béx̱wgake'-be', \v 52 san bsanbe' lažen', na' gaḻ yídzebe' bẕonnjbe'. \s1 Ẕché'gake' Jesús ḻawgak benne' yolawe' blo che yodo' \r (Mt. 26:57‑68; Lk. 22:54‑55, 63‑71; Jn. 18:12‑14, 19‑24) \p \v 53 Bché'gake' Jesusen' ḻaw bx̱oz blo, gan zej ndobe yógo'te bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' gole ka', na' benne' yodo' wsedle ka'. \v 54 Bedw bejnawe' Jesusen' zí'to'le. Wyoé'e ḻa' ḻi'a liž bx̱oz blon', na' wžé'ḻene' tẕen benne' ni'a na' ka' bx̱oz blon', na' bche'l kwine' gan nak žoa'a yi'. \p \v 55 Bx̱oz wnná bia' ka' ḻen yógo'te benne' yolawe' blo ka' gónegekle' žéḻgekle' to da' gak yesbága'gake' Jesusen' ẕia nich gak chóggake' chie' gate', san bi be bžéḻgekle'. \v 56 Benne' zan wnnégake' che Jesusen' da' wen ḻaže', san bi gok tḻebe dan' wnnégake' chie'. \v 57 Naž wzegak benne' ka' wnnégake' che Jesusen' da' wen ḻaze', na' wnnágake': \p \v 58 —Neto' benlto' da' bchaḻj bennen', na' wnné': “Wchinnja' yodo' nga, da' benen ḻen ni'a na'gak benne' ka', na' yechonne žaze yechisa' yetó da' bi gonen ḻen ni'a na'gak benne' ka'.” \p \v 59 Ḻezka' bi gok tḻebe x̱tíža'gake'. \p \v 60 Naž wzó ža' bx̱oz blon' gachje ḻáwe'le benne' ka' nníta'gake' ga na'. Wnnable' Jesusen', na' wnné': \p —¿Bi be žechebo'? ¿Biẕen' da' ẕnnagak benne' ki kan naken chio'? \p \v 61 Wzóa žize Jesusen', na' bi be bechebe'. Da' yoble bx̱oz blon' wnnable' Ḻe', na' wnné': \p —¿Nako' Le' Benne' Criston', Ẕi'n Dios la'y? \p \v 62 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Naka'. Ḻezka' ḻé'elele neda', Benne' Golje' Benách, soa' kwi'a kwit ḻi ža che Dios, Bennen' napkze' dot yeḻa' wnná bia', katen' yeḻá'a ḻo bejw ya'abá. \p \v 63 Naž bx̱oz blon', ḻo yeḻa' ẕža'a chie' bcheze' laže' da' nakwe', na' wnné': \p —Bi žiážjelžo no benne' wḻoe'ele' ẕia da' nbage'e. \v 64 Bénkzelele wnníe' che Dios ḻen da' wnné'. ¿Biẕ ẕnnale ḻe'e? \p Yógo'tegake' bchóggake' che Jesusen' gate'. \p \v 65 Naž baḻe' wzó ḻáwgake' ẕžé'egake' Jesusen' ẕene'. Bkáche'gake' yej ḻawe', na' béngake' Ḻe' zi', na' wnnágake': \p —Wnné ya'a na'a nolto' bwáwža'ato' Le'. \p Benne' ka', benne' ni'a na' bx̱oz blon', wdápa'gake' žoa'a ḻaw Jesusen'. \s1 Ẕnna Bedw bi nónbi'e Jesús \r (Mt. 26:69‑75; Lk. 22:56‑62; Jn. 18:15‑18, 25‑29) \p \v 66 Kate' ne zoa Bedw ḻi'a ẕan yo'o, to x̱kwide' no'le, bi' wen žin che bx̱oz blon', wbíga'be' gan zoe'. \v 67 Kate' bḻe'elbe' Bedon' gan ži'e ẕche'l kwine' žoa'a yi', bwíabe' ḻe', na' wnnabe': \p —Ḻezka' le' žónḻeno' Jesús, benne' Nasaret na', tẕen. \p \v 68 Beží'i Bedon', na' wnné': \p —Bi nónbi'a-ne', na' bi nnezla' bi dan' ẕnno'. \p Bežój Bedon', na' bejsóe' gan žázgake' ḻi'a na'. Naž wžeže leko'. \v 69 Da' yoble to x̱kwide' no'le wen žin bwíabe' ḻe', na' wzó ḻawbe' že'be' benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnnabe': \p —Benne' ni žónḻene' ḻégake' tẕen. \p \v 70 Da' yoble bžon Bedon'. Yextido', benne' ka' nníta'gake' ga na' góžgake' Bedon', na' wnnágake': \p —Da' li žónḻeno' ḻégake' tẕen, dan' nako' benne' Galilea. Ḻa' díža'ze ẕchaḻjo' zej nak bi'o, dan' toze kan ẕchaḻjle. \p \v 71 Wzó ḻaw Bedon' žẕia kwine' ẕia, ẕzetje' Dios, na' wnné': \p —Bi nónbi'a bennen' ẕchaḻjle chie'. \p \v 72 Ḻa' wžéžete leko' da' chope chi'i. Naž bejsá' ḻaže' Bedon' dan' wnná Jesusen', katen' gože' ḻe': “Zga'ale kate' kweže leko' chope chi'i, chonne chi'i nnio' bi nónbi'o neda'.” Kate' bejsá' ḻaže'e diža' ni, wzó ḻawe' ẕbéžeḻi'e. \c 15 \s1 Ẕché'gake' Jesús ḻaw Pilato, benne' wnná bia' \r (Mt. 27:1‑2, 11‑14; Lk. 23:1‑5; Jn. 18:28‑38) \p \v 1 Kate' ne nak zildo', bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' gole ka', na' benne' yodo' wsedle ka', na' yógo'te benne' yolawe' blo che yodo', béngake' toze diža'. Naž bché'gake' Jesusen' nžeje', na' bdégake' Ḻe' ḻo na' Pilato, bennen' wnná bian', nich choge' chie' gate'. \v 2 Pilaton' wnnable' Jesusen', na' wnné': \p —¿Nako' le' benne' nna bi'e benne' judío ka'? \p Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Da' li ẕnno'. \p \v 3 Bx̱oz wnná bia' ka' besbága'gake' Jesusen' da' zan da' ẕia. \v 4 Naž Pilaton' wnnable' Ḻe' da' yoble, na' wnné': \p —¿Bi be žechebo'? Bze nag da' zan da' žesbága'gake' le'. \p \v 5 Bi be bechebe Jesusen'. Ka' goken, bebán ḻaže'l Pilaton'. \s1 Želchoge' che Jesús gate' \r (Mt. 27:15‑31; Lk. 23:13‑25; Jn. 18:38‑19:16) \p \v 6 De to da' žónteze žon Pilaton' kate' žak lni na', žsane' to benne' nyejwe' liž ya, nóte'teze benne' želnnáb benne' ka'. \v 7 Kate' ža ka' to benne' lie' Barrabás nyejwe' liž ya, tẕen ḻen yebaḻe lježe' ka', benne' ka' bdíḻ-ḻengake' benne' Roma ka', na' bétgake' baḻe benách ka'. \v 8 Kate' bžingak benne' zan ka' gan zoa Pilaton', wzó ḻáwgake' ẕnnábgekle' ḻe' gone' chégake' ka žónteze žone'. \v 9 Beží'i Pilaton', na' wnné': \p —¿Žénelele wsana' bennen' chele, bennen' nna bi'e benne' judío ka'? \p \v 10 Ki wnná Pilaton' dan' žákbe'ele' bx̱oz wnná bia' ka' bdégake' Jesusen' ḻo ne'e dan' ẕgé'egekle' Ḻe'. \v 11 Bx̱oz wnná bia' ka' bzejní'igekle' benne' zan ka' nich nnábgekle' Pilaton' wsane' Barrabasen' ḻo ná'gake'. \v 12 Naž Pilaton' wnnable' ḻégake' da' yoble, na' wnné': \p —¿Biẕ žénelele gona' che bennen' ẕnnale lie' benne' nna bi'e benne' judío ka'? \p \v 13 Wžéžeya'agake' zižje, na' wnnágake': \p —¡Bde'e ḻe'e yag kroze! \p \v 14 Pilaton' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —¿Biẕ da' ẕia nbage'e? \p Da' yoble wžéžeya'agake' zižje, na' wnnágake': \p —¡Bde'e ḻe'e yag kroze! \p \v 15 Dan' gónele Pilaton' gone' dan' chaž ḻáže'gak benne' zan ka', bsane' Barrabasen' ḻo ná'gake'. Naž gože' benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, chíngake' Jesusen', na' bdie' Ḻe' ḻo na'gak benne' ka' nich chejdá'gake' Ḻe' ḻe'e yag kroze. \p \v 16 Naž benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, bché'gake' Jesusen' ḻi'a yolawe', gan btóbgake' ljéžgake' ka'. \v 17 Bwákwgake' Jesusen' to laže' x̱na, na' béngake' to da' bžíagake' yichj Jesusen', dan' naken ḻen ni'a ne'e yag yeche'. \v 18 Naž wzó ḻáwgake' žon dítjgekle' Jesusen', na' wnnágake': \p —¡Ga'n ẕen le', benne' ẕnna bi'e benne' judío ka'! \p \v 19 Bdíngake' ya x̱til yichje', na' bžé'egake' Ḻe' ẕene'. Bzoa ẕíbgake' ḻawe', na' ḻo yeḻa' žon ditjle bka'n ẕéngake' Ḻe'. \v 20 Kate' beyóž ben dítjgekle' Ḻe', beká'agake' laže' x̱nan' da' nakwe', na' begákwgake' Ḻe' laže' chekze'. Naž bebéjgake' Ḻe' ḻa' ḻí'ale yolawen' nich chejdá'gake' Ḻe' ḻe'e yag kroze. \s1 Ẕdá'gake' Jesús ḻe'e yag kroze \r (Mt. 27:32‑44; Lk. 23:26‑43; Jn. 19:17‑27) \p \v 21 Béx̱wgake' to benne' yež Sirene, benne' ẕdeze' ga na', na' zezé'e yix̱e'. Lie' Smon, na' nake' x̱agak Kantr, na' Rufo. Béngake' ga bi'e yag kroze che Jesusen'. \p \v 22 Bché'gake' Jesusen' latjen' nzin' Gólgota, to diža' hebreo da' ẕnnan ḻen diža' x̱iža', Ya'a Žit Yichj Benne'. \v 23 Bé'gake' da' ye'j Jesusen' x̱is uba da' nžix̱en než sḻa' che mirra, san Ḻe' bi we'jen'. \v 24 Naž bdá'gake' Ḻe' ḻe'e yag kroze, na' wdísgake' laže' da' gokw Jesusen' ḻo na' to to benne' ka', benne' žjake' ḻo wdiḻe. Bebéjgake' da' gak bian' nich nnézgekle' dan' yeyaḻa' to toe'. \p \v 25 Ne nak x̱sile katen' bdá'gake' Ḻe' ḻe'e yag krozen'. \v 26 Dižan' da' bdá'gake' ḻe'e yag kroze yichjle Jesusen' kan nak da' žesbága'gake' Ḻe' ẕia ẕnnan ki: “Benne' ẕnna bi'e benne' judío ka'.” \v 27 Bdá'gake' chope benne' wbán ka' ḻe'egak yag kroze ka' tẕen ḻen Jesusen', na' de'e toe' kwite' ḻi ža, na' yetóe' kwite' yegle. \v 28 Ka' goken, gok kan nyejw ḻe'e yiche la'y, da' ẕnnan: “Wbábḻene' benne' wen da' ẕinnj ka'.” \p \v 29 Benne' ka' želdíe' ga na' bḻiž zí'gake' Jesusen'. Bta yíchjgake', na' wnnágake': \p —¡O'! ¿Wchinnjo' yodo' che Dios, na' yechonne žaze yechison'? \v 30 Beslá kwino' na'a, na' betj ḻe'e yag krozen'. \p \v 31 Ḻezka' bx̱oz wnná bia' ka', na' benne' yodo' wsedle ka', ben dítjgekle' Ḻe'. Belyi'e ljéžgake' toe' yetóe', na' wnnágake': \p —Beslé' benne' yoble ka', san bi gak yeslá kwine'. \p \v 32 Ḻezka' wnnágake': \p —¡O'! ¿Nako' Benne' Criston', benne' nna bi'e benne' judío ka'? Betj na'a ḻe'e yag krozen' nich ḻe'elton', na' chejḻe'to' chio'. \p Ḻezka' benne' ka' zej de'e ḻe'egak yag kroze ka' tẕen ḻen Ḻe', bḻiž dítjgekle' Ḻe'. \s1 Da' goken kate' got Jesús \r (Mt. 27:45‑56; Lk. 23:44‑49; Jn. 19:28‑30) \p \v 33 Kate' bžin wawbíž, bchoḻ dot yežlyó nga, na' goken ki na' zejte žedá chonne. \v 34 Kate' ne žedá chonne, wžéžeya'a Jesusen', na' wnné': \p —Eloi, Eloi, ¿lama sabaktani? \p Diža' hebreo ni ẕnnan ḻen diža' x̱iža': “Dios chia', Dios chia', ¿biẕ chen' bsan ḻažo'o neda'?” \p \v 35 Benne' ka' nníta'gake' ga na' béngekle' diža' ni, na' wnnágake': \p —Le wzé nag. Žḻiže' Lías. \p \v 36 Naž bx̱ite' to benne' zoe' ládjwgake', na' besbise' to da' bḻole da' že'jen nis ḻo nop zichj. Bde'en to ḻaw ya x̱tildo', na' bi'en nich x̱op Jesusen', na' wnné': \p —Kwezžo, na' wíažo cha' yid Líasen' nich yetinne' Ḻe'. \p \v 37 Wžéžeya'a Jesusen', na' ḻa' gottie'. \v 38 Wžeza' laže' žeje da' naḻan' gachje ḻáwe'le ḻo yodo', na' bžojen chople, da' wzó ḻawn yichjlen, na' bžinten x̱ní'alen. \v 39 Bennen' ẕchi'e benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, na' zie' ḻaw Jesusen', bḻe'ele' kan goken, kan wžéžeya'a Jesusen', na' ḻa' gottie', na' wnné': \p —Da' li benne' ni goke' Ẕi'n Dios. \p \v 40 Ḻezka' wnníta'gak no'le ka' ga na', na' zí'to'le ẕwíagake'. Wnníta'gak Lia Madlen, na' Salomé, na' Lia, x̱na'gak Jakob kwide', na' Jwsé ládjwgak no'le ka'. \v 41 No'le ki jákḻene' Jesusen' katen' wdé' gan nbab Galilea, na' gókḻengake' Ḻe', na' bnéẕjwgake' da' bdawe' Ḻe' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen. Ḻezka' wnníta'gak yebaḻe no'le zan ga na', no'le ka' bžínḻengake' Ḻe' ḻo yež Jerusalén. \s1 Ẕkáche'gake' Jesús ḻo yežw ba \r (Mt. 27:57‑61; Lk. 23:50‑56; Jn. 19:38‑42) \p \v 42 Za' žaḻe ža ẕpá'gake', ža na' za' žin ža la'y chegak benne' judío ka'. \v 43 Che ḻen bḻa' Jwsé, benne' yež Arimatea, ga na'. Nake' benne' blo ládjwgak benne' yolawe' blo che yodo', na' ḻezka' ẕbeze' ža nna bia' Dios. Dot ḻaže'e wyoé'e gan zoa Pilato, na' wnnable' ḻe' wneẕjwe' ḻe' latje yeywé'e Jesusen'. \v 44 Bebán ḻáže'le Pilaton' kate' wnné' ba got Jesusen', na' bḻiže' bennen' ẕchi'e benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, na' wnnable' ḻe' cha' ba nat Jesusen'. \v 45 Kate' benle' da' wnná bennen' ẕchi'e benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, bneẕjwe' Jwsén' latje yeywé'e Jesusen'. \v 46 Naž Jwsén' go'we' to laže' da' záka'ḻe'en, na' betinne' Jesusen' ḻe'e yag kroze, na' bcheḻ-le' Ḻe' lažen' da' záka'ḻe'en. Naž wló'ogake' Ḻe' ḻo yežw ba da' nadjen to ḻo bloj ḻe'e ya'a yej. Bde'e to yej blag ẕen da' besbagan' gan žó'ogake' ḻo yežw ba na'. \v 47 Lia Madlen, na' Lia, x̱na' Jwsé, bwíagake' gan bdégake' Jesusen'. \c 16 \s1 Žebán Jesús ḻo yeḻa' got \r (Mt. 28:1‑10; Lk. 24:1‑12; Jn. 20:1‑10) \p \v 1 Kate' ba wdé ža la'y chegak benne' judío ka', da' naken ža gaže ža, naž Lia Madlen, na' Salomé, na' Lia, x̱na' Jakob, wẕí'gake' da' ẕḻa' ẕix̱ nich chejló'ogake' Jesusen' da' ẕix̱en'. \v 2 Kate' ne nak zildo' ža nežw, jake' žoa'a yežw ba che Jesusen', na' bžíngake' ga na' kate' za' ḻa' wbíž. \v 3 Belyi'e ljéžgake' ka', na' wnnágake': \p —¿Noẕ benne' yeké'e yej na' nich gak cho'ožo ḻo yežw ba chien'? \p \v 4 Kate' bžíngake' ga na', bwíagake', na' bḻé'egekle' ba nkwas yej na', na' naken to yej ẕen. \v 5 Wyázgake' ḻo yežw ba ḻe'e ya'a yej na', na' bḻé'egekle' to x̱kwide' byo, wbás che ya'abá ga na'. Že'be' cheḻá'a ḻi ža ḻo yežw ban', na' nákwbe' to laže' tonn, laže' ẕíla'do'ze, na' bžébeḻe'egake'. \v 6 Naž x̱kwiden' gožbe' ḻégake', na' wnnabe': \p —Biž žébele. Žeyiljle Jesusen', Benne' Nasaret, Bennen' wdé'e ḻe'e yag kroze. Ba bebane'. Biž zoe' nga. Le wia ga ni bx̱óagake' Ḻe'. \v 7 Le chej na'a, le chejzenle benne' wsedle chie' ka' da' ni, na' ḻezka' Bedw, na' ye'le ḻégake': “Chej Jesusen' zga'ale' ka ḻe'e gan nbab Galilea. Yeḻé'elele-ne' ga na' kan ba gožkze' ḻe'e.” \p \v 8 Naž bežójgake' ga na', na' bẕónnjgake' žoa'a yežw ban' dan' želẕize' ḻo yeḻa' ẕžebe chégake'. Bi belyi'e no benne' da' ni dan' ẕžébeḻe'egake'. \s1 Ẕḻoe'e ḻaw Jesús ḻaw Lia Madlen \r (Jn. 20:11‑18) \p \v 9 Kate' bebán Jesusen' zildo' ža nežwn', bḻoe'e ḻawe' zga'ale ḻaw Lia Madlen, no'len' bebéj Jesusen' gaže be' x̱iwe' ka' wyoé'e. \v 10 Wyéj Lian', na' bejzenlen' benne' ka' wdáḻengake' Jesusen'. Benne' ki zej nak nyache' ḻaže'e, na' ẕbéžegake'. \v 11 Kate' béngekle' kan nak da' bchaḻje', na' wnné' zoa nban Jesusen', na' bḻé'ekzele' Ḻe', bi bejḻé'gake' chie'. \s1 Chope benne' wsedle ka' che Jesús žeḻé'egekle' Ḻe' \r (Lk. 24:13‑35) \p \v 12 Wdé na', nža'le bḻoe'e ḻaw Jesusen' ḻawgak chope benne' wsedle chie' ka', benne' yó'ogake' nez, na' zjake' gan nak nez yix̱e'. \v 13 Naž beyéjgake', na' bejzéngeklen' yezíka'gake', san bi bejḻé'gake' x̱tíža'gake'. \s1 Da' bde Jesús ḻo na'gak benne' wbás chie' ka' \r (Mt. 28:16‑20; Lk. 24:36‑49; Jn. 20:19‑23) \p \v 14 Kate' ze ḻawte, bḻoe'e ḻaw Jesusen' ḻawgak benne' chinéj, benne' wbás chie' ka', kate' ne že'j žáwgake'. Bdiḻe' ḻégake' dan' bi žejḻé'gake' chie', na' dan' nak zide yichj ḻáẕdo'gake', na' dan' bi bejḻé'gake' x̱tíža'gak benne' ka' bḻé'egekle' Ḻe' wdé bebane'. \v 15 Naž gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le chej dot yežlyó nga, chejzénlele yógo'te benách diža' chawe' chian'. \v 16 Nóte'teze benne' chejḻi'e chia' neda', na' yezóe' nis, yelá bennen', san no benne' bi chejḻi'e chia', ga'n doḻa' da' nbage'e. \v 17 Benne' ka' chejḻé'gake' chia' neda' góngake' da' gak biá'gaken. Wkóngekle' žin la', na' yebéjgake' be' x̱iwe' ka' yo'ogak benách ka', na' wcháḻjgake' diža' yoble ka'. \v 18 Cha' góx̱wgake' bele snia ka' ḻen ná'gake', o cha' yé'jgake' da' žoten benách, bi be gonen chégake'. X̱oa ná'gake' benne' yižwé' ka', na' yeyáktegake'. \s1 Jesús žeyepe' ya'abá che Dios \r (Lk. 24:50‑53; Hch. 1:6‑11) \p \v 19 Kate' X̱anžon' beyóž bcháḻjḻene' ḻégake' da' ki, Dios bechise' Ḻe' ya'abá chie', gan wži'e kwit ḻi ža che Dios. \v 20 Bžójgake' ḻégake', na' bejzéngekle' benách yógo'te yež. X̱anžon' gókḻenkze' ḻégake', na' bi'e ḻégake' latje béngake' da' zej nak bian' nak dot da' li da' ẕcháḻjgake'. Ka'kze naken.