\id LUK \ide UTF-8 \h LUKAS \toc1 DIŽA' CHAWE' DA' BZOJ LUKAS \toc2 LUKAS \toc3 Lc. \mt1 DIŽA' CHAWE' DA' BZOJ LUKAS \c 1 \s1 Diža' da' wló'o Lukas ḻo na' Teófilo \p \v 1 Benne' zan ba ben byéngake' bzójgake' gaze ḻo den da' naken dot da' li, dan' goken gan zoažo, \v 2 káteze bḻé'egeklen' ža ni'te, na' bzéngeklen' žo'o, na' bzégake' diža' kan goken. \v 3 Žekla' neda' gaken chawe' wzoja' da' ki gaze ḻo den chio', Teófilo, benne' cháwe'do', dan' ba wdilja' binlo kan nak yógo'te dan' goken ža ni'te. \v 4 Ẕzoja' da' ni chio' nich nnezlo' nak dot da' li da' ba nsedlo'. \s1 Ẕḻoe'el wbás che ya'abá kan galj Ẕwa, benne' yezóe' benách ka' nis \p \v 5 Ža ni'te katen' wnná bia' Herodes gan nbab Judea, wzóa to bx̱oz lie' Secría. Nbábḻene' to kwe' bx̱oz, da' naken kwe' dan' ẕnna bia' Abías. Ḻezka' X̱bel, ẕo'le Secrían', nake' ẕa'só Aarón, bennen' goke' bx̱oz blo nežw, na' benne' biche' Moisés. \v 6 Secrían' ḻen X̱belen', zej nake' chawe' ḻaw Dios, na' dot ḻáže'gake' žóngake' kan ẕnna x̱tiža' Dios, na' ḻezka' da' bchi'le' Ḻe'. Ki goken, bi gok nitó benne' nnie' chégake'. \v 7 Bi wzóa no x̱kwide' chégake', dan' nak X̱belen' no'le wbíž, na' žoptie' ba ngólgake'. \p \v 8 Bžin byo' beyaḻa' che kwe' bx̱oz ka' gan nbab Secrían' góngake' žin ḻaw Dios, ḻo yeḻa' bx̱oz chégake'. \v 9 Kan žónteze žongak bx̱oz ka', beyaḻa' ḻo wláz Secrían' wyoé'e latje la'y che yodo' nich wzeye' yale ẕix̱ ḻaw X̱anžo Dios. \v 10 Kate' Secrían' ne ẕzeye' yalen', yógo'te benách ka' wnníta'gake' ḻa' ḻí'ale, na' ẕcháḻjḻengake' Dios. \v 11 Ḻa' na'ze bḻa' ḻaw to wbás che X̱anžon' gan zoa Secrían', zie' cheḻá'a ḻi ža che bkog la'y gan žey yalen'. \v 12 Katen' Secrían' bḻe'ele' wbás che ya'abán', gok zedle', na' bžebe'. \v 13 Naž wbasen' gože' Secrían', na' wnné': \p —Secría, bi žebo'. Dios ba benle' da' ẕnnablo'-ne', na' X̱bel, no'le chion', soa to bi' byodo' chie', na' go'o labe' Ẕwa. \v 14 Gak yeḻa' ba nez ẕen chio', na' yebéḻe'elo'. Benne' zan yebégekle' ni'a che x̱kwiden'. \v 15 Gakbe' ẕenḻe'e ḻaw Dios. Bi ye'jbe' x̱is uba, na' kege to da' žsožlen benách ka'. Dios Be' La'y yedjsóaḻene'-be' kate' ne yo'obe' ḻo ḻe'e x̱na'be'. \v 16 Ẕwa ni gonbe' ga yeyakgak benne' zan, benne' Israel ka', che X̱anžo Dios. \v 17 Ḻezka' cheje' zga'ale' ka X̱anžon', na' Be' ḻa'yen', na' yeḻa' waken', da' ka' wnníta'ḻengaken Lías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te, sóaḻengaken ḻe'. Ki gaken che Ẕwan' nich yeyone' toze benne' zej nake' x̱a ḻen ẕí'ngake' ka'. Wzejni'ile' benne' ka' ẕží'igake' che Dios, nich yeyákgake' benne' chawe' ka', na' yesnisle' ḻégake' nich gak ban ḻáže'gake', na' gápegake' X̱anžon' ba la'ne. \p \v 18 Naž Secrían' wnnable' wbás che ya'abán', na' wnné': \p —¿Biẕe gak bian' gakgak da' ki? Ba ngola' neda', na' ḻezka' ba ngol no'le chian'. \p \v 19 Bechebe wbasen', na' wnné': \p —Neda' lia' Gabriel. Žona' žin ḻaw Dios. Ḻekze' bseḻe'e neda' nich wcháḻjḻena' le', na' wzenla' le' diža' chawe' ni. \v 20 Na'a, dan' bi bejḻi'o da' goža' le', wkwežo', na' biž gak nnio' kate' gákžegak yógo'te da' ki, kate' žin ža. \p \v 21 X̱ak gokgak da' ki, wnníta'gak benne' ka' ḻa' ḻí'ale, želbeze' Secrían', na' žebángekle' dan' ẕžél-ḻe'ele' ḻo latje ḻa'yen'. \v 22 Kate' bežój Secrían', bi gok wcháḻjḻene' ḻégake', na' gókbe'egekle' bḻe'e dáwe'le' to da' bḻoe'el Dios ḻe' ḻo latje ḻa'yen'. Dan' bi gok nne Secrían', bḻoé'ezele' nich bzejni'ile' ḻégake' dan' goken. \p \v 23 Kate' bza'a ža ka' žaḻa' gon Secrían' žin ḻaw Dios, naž beyeje' liže'. \v 24 Wdé ža ka' wyó'o bi'do' ḻo ḻe'e X̱bel, ẕo'le Secrían', na' bga'ne' yo'oze gayo' byo'. Bsa' ḻaže'e, \v 25 na' wnné': \p —X̱anžon' žone' chia' ki. Žonne' to x̱kwide' chia', na' žone' ga biž yedoe'ela' ḻawgak benách ka'. \s1 Wbás che ya'abán' ẕḻoe'ele' kan za' galj Jesús \p \v 26 Wdé x̱op byo', bḻa' ḻaw wbasen' che ya'abá, dan' bseḻa' Dios wbás na'kze', Gabriel, nich cheje' ḻo yež Nasaret, dan' nbaben Galilea. \v 27 Dios bseḻe'e ḻe' ga na', nich chejcháḻjḻene' to x̱kwide' no'le lebe' Lia. Ḻebe' ba bchebe ḻáže'be' wchág ná'ḻenbe' to benne' byo lie' Jwsé. Ḻe' nbabe' ẕa'só Dabí, bennen' wnná bi'e benách Israel ka' ža ni'te. \v 28 Kate' wyó'o Gabrielen' gan zoa Lian', gože'-be': \p —Padiox̱. Dios že' ḻaže'e le'. X̱anžo Dios zóaḻene' le'. Ḻekze' žone' ga gakže chawe' chio' ka gak chegak yógo'te no'le ka'. \p \v 29 Kate' Lian' bḻe'elbe' wbás che ya'abán', wžé' zedlbe' ni'a che dan' bchaḻjen', na' bebanlbe' kan gože'-be'. \v 30 Naž wbasen' gože'-be', na' wnné': \p —Lia, bi žebo', dan' Dios žon chawe'e le'. \v 31 Na'a, cho'o to bi'do' ḻi'o, na' galj to x̱kwide' byodo' chio', na' go'o labe' Jesús. \v 32 Jesús ni golbe', na' gake' benne' blo, na' si' le' Ẕi'n Dios, Benne' ẕente. X̱anžo Dios gone' ga nna bi'e kan ben Dabí, x̱a gole wdé che Jesusen', bennen' wnná bi'e ža ni'te. \v 33 Jesusen' nna biá'teze' benne' Israel ka', na' yeḻa' wnná bia' chien' batkle te chen. \p \v 34 Naž Lian' wnnablbe' wbás che ya'abán', na' wnnabe': \p —¿Nakx̱kze gak da' ki, dan' bi zóaḻena' benne' byo? \p \v 35 Naž wbasen' gože'-be': \p —Dios Be' La'y ḻe'e gan zo', na' gone' ga yeḻa' wak che Dios, Benne' ẕente, sóaḻenen le', na' gaken gan zo' ka to ẕoḻ da' ẕgo'o bejw. Che ḻen bi' byodo' na', bi'don' žaḻa' galjbe', cho'obe' ḻo na' Dios, na' si' labe' Ẕi'n Dios. \v 36 Ḻezka' X̱bel, ẕi'n x̱a x̱to'o wdé, ba yo'o to bi' byodo' ḻi'e ḻa'kze ba ngole'. Wnnégake' chie', na' wnnágake': “Nake' no'le wbíž” san ba zej x̱op byo' yo'o bi'don' ḻi'e. \v 37 Bi be zoa da' bi gak gon Dios. \p \v 38 Naž Lian' wnnabe': \p —Nakkza' chie'. To chi'ize naka' wen žin che X̱anžon'. Gak chia' kan bach wnnó' gon Dios chia' neda'. \p Naž ḻa' beza'te wbás che ya'abán' gan zoa Lian'. \s1 Lia zejwíabe' X̱bel \p \v 39 Ḻa' ža na'ze wyó'o Lia nez, na' taría taría wyejbe' gan nak ḻaw ya'ado' ka', na' bžinbe' to yež da' nbaben Judea. \v 40 Kate' bžinbe' ga na' wyo'obe' liž Secrían', na' gožbe' X̱belen': “Padiox̱.” \p \v 41 Kate' benle X̱belen' dan' wnná Lian', ḻa' btate kwin bi'don' yo'obe' ḻi'e, na' Dios Be' La'y bedjsóaḻene' ḻe'. \v 42 Naž X̱belen' wnníe' zižje, na' wnné': \p —Dios ba ben cháwe'že' le' ka yógo'te no'le ka', na' ḻezka' ben chawe'e bi'don' yo'obe' ḻi'o. \v 43 ¿Noẕkze neda', dan' bḻa' x̱na' X̱ana' ga zoa' ni? \v 44 Katen' benla' dan' gožo' neda', ḻo yeḻa' žebél chebe' ḻa' btate kwin bi'don' yo'obe' ḻi'a. \v 45 Ba nez ẕen naken chio' dan' bejḻi'o x̱tiža' wbás che ya'abán', na' gakkze kan gože' le' ḻo wláz X̱anžon'. \p \v 46 Naž Lian' wnnabe': \q1 Dot ḻaža'a ẕka'n ẕena' X̱anžon', \q1 \v 47 na' žebéḻenla' Dios, Benne' Weslá chian'. \q1 \v 48 Dios na'kze be' ḻaže'e neda'. \q1 Yoa'a ḻo ne'e Ḻe', na' to chi'ize naka' wen žin chie'. \q1 Na'a so ḻaw, nnágake' chia': \q1 “Ba nez ẕen naken che no'len'.” \q1 \v 49 Ẕenḻe'e nak da' ben Dios, Benne' ẕente, chia' neda'. \q1 ¡Ga'n ẕen La la'y chie'! \q1 \v 50 Ḻe' žeyache' ḻáže'tezle' benne' ka' ẕžébegake' Ḻe', \q1 na'a ža, na' to chi'ize. \q1 \v 51 Da' zan yeḻa' wak ẕen ka' ba bene' Ḻe'. \q1 Bzex̱jwe' benne' ka' bka'n ẕéngake' yeḻa' žejní'il chégake'. \q1 \v 52 Beké'e yeḻa' wnná bia' chegak benne' blo ka', \q1 na' bene' ga zej nak blo benne' gax̱jw ḻaže' ka'. \q1 \v 53 Bwawe' benne' ka' beldone', \q1 na' bka'ne' ka'ze benne' wnni'a ka'. \q1 \v 54 Gókḻene' benne' Israel ka', benne' wen žin chie' ka', \q1 dan' be' ḻaže'e ḻégake', na' beyache' ḻáže'le' ḻégake'. \q1 \v 55 Bene' da' bchebe ḻaže'e chegak x̱a x̱to'žo ka', dan' gone' chežo, \q1 dan' bchebe ḻaže'e che Bran, na' chegak ẕa'sóe' ka'. \p \v 56 Lian' bgá'nḻenbe' X̱belen' chonne byo', na' wdé na' beyejbe' ližbe'. \s1 Da' gok kate' golj Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis \p \v 57 Kate' bžin ža žaḻa' soa x̱kwide' che X̱belen', golj to bi' byodo'. \v 58 Benne' ẕjo'o ḻi'a chie' ka' ḻen lježe' ka', béngekle' kan Dios beyache' ḻáže'le' ḻe', na' bebéḻengekle' ḻe'. \v 59 Kate' ba gok x̱ono' ža zoa x̱kwiden', bḻa'gak ljéžgake' ka' ga na' nich chóggake' ḻo beḻa' che bi' byodon' da' nak bian' nbabbe' che Dios, na' gónegekle' wzóagake' labe' Secría kan zoa la x̱abe'. \v 60 Naž beží'i X̱bel, x̱na'be', na' wnné': \p —O'o. Ẕwa si' labe'. \p \v 61 Wnnábgekle' ḻe', na' wnnágake': \p —¿Biẕ chen'? Bi zoa nitó lježle, benne' lie' Ẕwa. \p \v 62 Naž benne' ka' bḻoé'ezegekle' nich nnábgekle' x̱abe' biẕe žénele' si' labe'. \v 63 Secrían' wnnabe' to blagdo', na' bzoje' ḻawn da' ẕnnan: “Ẕwa si' labe'.” Bebángekle' yógo'tegake'. \v 64 Ka' gaze ḻa' beyáljwte žoa'a Secrían', na' gok bechaḻje', na' bka'n ẕene' Dios. \v 65 Naž bebángekle yógo'te benne' ẕjo'o ḻi'a chégake', na' wzé diža' kan gok da' ki yógo'te yeždo' zej nnitan' ḻawgak ya'ado' ka' gan nbab Judea. \v 66 Bza' ḻáže'gak yógo'te benne' ka' katen' béngekle' kan goken, na' wnnágake': \p —¿Biẕkzen' gon bi' byodon'? Da' likze X̱anžon' zóaḻene'-be'. \s1 Da' bchaḻj Secría ḻo wláz Dios \p \v 67 Naž Dios Be' La'y bedjsóaḻene' Secrían', x̱a Ẕwan', na' bchaḻje' ḻo wláz Dios, na' wnné': \q1 \v 68 ¡Ga'n ẕen Dios, X̱angak benne' Israel ka', \q1 dan' bedjwíe' žo'o, benách chie', na' beya'we' žo'o! \q1 \v 69 Bseḻe'e Benne' Weslá chežo ga zoažo ni, \q1 ḻen yeḻa' wak ẕen chie'. \q1 Nake' X̱kwiden' za' goljbe' ládjwgak ẕa'só Dabí, \q1 bennen' goke' wen žin che Dios ža ni'te. \q1 \v 70 Ža ni'te bchebe ḻaže'e gone' da' ki, \q1 dan' wnné' ḻo na'gak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wlaze' Ḻe'. \q1 \v 71 Bchebe ḻaže'e yeslé' žo'o \q1 ḻo na'gak benne' ka' ẕžá'agake' žo'o, \q1 na' ḻo na'gak benne' ka' bi ẕḻé'egekle' žo'o chawe'. \q1 \v 72 Bchebe ḻaže'e yeyache' ḻáže'le' Dabín', x̱a gole wdé chežon', \q1 na' chejsá' ḻaže'e da' bchebe ḻaže'e, dan' naken la'y. \q1 \v 73 Ben choche' x̱tiže'e, dan' bchebe ḻaže'e gonen', \q1 dan' gože' Bran, x̱a gole wdé chežon', \q1 dan' naken to da' žaḻa' gone' chežo žo'o. \q1 \v 74 Bchebe ḻaže'e yeslé' žo'o \q1 ḻo na'gak benne' ka' bi ẕḻé'egekle' žo'o chawe' \q1 nich biž žébežo gonžo x̱chine' Ḻe', \q1 \v 75 na' nich gakžo gax̱jw ḻaže', na' dot chawe' \q1 ḻawe' Ḻe' yógo'te ža soažo nbanžo. \q1 \v 76 Le', ẕí'na'do', si' lo' benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios, Benne' ẕente, \q1 dan' chejo' le' zga'alo' ka X̱anžon', na' gon chawo'o nez gan tie'. \q1 \v 77 Wzejni'ilo' benách chie' ka' kan wak yelágake' \q1 na' kan yenít ḻaw Dios doḻa' da' zej nbage'e. \q1 \v 78 Ki naken, Dios žeyache' ḻáže'le' žo'o, \q1 na' gone' ga ḻa' ḻaw Bennen' nakkze' baní' chežo. \q1 \v 79 Ḻekze' wza'ni'e chegak benne' ka' nak choḻ yichj ḻáẕdo'gake', na' za' gátgake', \q1 nich yegoé'e žo'o to nez gan ga'n cháwe'žo. \p \v 80 Bgole x̱kwide' byodon', na' gokbe' waḻe. Wzóazebe' gan nak latje dach kate' bžinže ža bḻa' ḻawbe' ḻawgak benne' Israel ka'. \c 2 \s1 Da' goken katen' golj Jesús \r (Mt. 1:18‑25) \p \v 1 Ḻa' ža na'ze Augusto, benne' Sésar, bchi'le' yógo'te benách nníta'gake' yežlyó nga yéla'gake' ḻe'e yich. \v 2 Kate' da' nežw byéla'gake' ḻe'e yichen', wnná bia' to benne' lie' Sirenio gan nbab Siria. \v 3 Yógo'te benách ka' beyéjgake' yež che chégake' gan zej nbabe' nich yéla'gake' ḻe'e yichen'. \v 4 Wzá' Jwsé ḻo yež Nasaret gan nbab Galilea, nich cheje' gan nbab Judea, na' bžine' ḻo yež Belén, gan golj Dabí ža ni'te. Ki bene' dan' nbabḻen Jwsén' benne' ka' zej nake' ẕa'só Dabín'. \v 5 Jwsén' wyeje' ga na' nich yéle'e ḻe'e yichen', tẕen ḻen Lia. Lian' nakbe' x̱kwide' no'len' ba bchebe ḻáže'be' wchág ná'ḻenbe' Jwsén', na' za' galj bi'do' chebe'. \v 6 Kate' ne nníta'gake' ḻo yež Belén, bžin ža žaḻa' galj bi'do' cheben'. \v 7 Golj to bi' byodo', x̱kwide' nežw chie'. Bcheḻe'-be' to láže'do', na' bdix̱jwe'-be' to ḻo yo'odo' gan žape chí'igake' da' žawgak bia ka' chegak benne' ka' yó'ogake' nez. Ki goken dan' bi bžeḻ latje gan gá'ngake' ḻo yo'o gan želžín benne' ka' yó'ogake' nez. \s1 Ẕḻa' ḻaw wbás che ya'abá gan žape chí'igake' ẕila' ka' \p \v 8 Gawze gan že' yež Belén nníta'gak benne' ka' yix̱e', benne' žape chí'igake' ẕila' ka' žel. \v 9 Ḻa' bḻa' ḻawte to wbás che X̱anžon' gan nníta'gake'. Wyó'o yeḻa' baní' che X̱anžon' gan nníta'gake', na' bžébegake'. \v 10 Naž wbás che ya'abán' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Bi žébele. Na'a ẕzenla' ḻe'e to da' gonen ga yebélele, na' yebéḻengeklen yógo'te benách. \v 11 Na'a ba golj to bi' byodo' ḻo yež gan golj Dabí, na' gakbe' Benne' Weslá chele. Nake' benne' bseḻa' Dios, na' nake' X̱anžon'. \v 12 Da' ni gak bia'be' nich gónbia'le-be'. Yežeḻ-lele-be', nžeḻbe' láže'do', na' debe' to ḻo yo'odo' gan žape chí'igake' da' žawgak bia ka' chegak benne' ka' yó'ogake' nez. \p \v 13 Gan wzóa wbás che ya'abán', ka' gaze bḻa' ḻawgak wbás zante che ya'abá che Dios, na' ẕka'n ẕéngake' Dios, na' wnnágake': \q1 \v 14 ¡Ga'n ẕen Dios, Bennen' zoe' ža'te! \q1 Gak da' wká'n chawen' benách yežlyó nga, \q1 benne' ka' Dios žaz ḻaže'e ḻégake'. \p \v 15 Kate' beza'gak wbás che ya'abá ka' ga na', zeyéjgake' ya'abá, benne' ka' žape chí'igake' ẕila' ka' gož ljéžgake' toe' yetóe', na' wnnágake': \p —Le cho'o ḻo yež Belén nich ḻe'elžo cha' ba goken kan bzejní'il X̱anžon' žo'o. \p \v 16 Taría taría ḻa' jaktie' ga na', na' bejx̱áka'gake' Lian' ḻen Jwsén', na' x̱kwiden', bi'don' debe' to ḻo yo'odo' gan žape chí'igake' da' žawgak bia ka' chegak benne' ka' yó'ogake' nez. \v 17 Kate' bḻé'egekle'-be', bzéngekle' ḻégake' dan' wnná wbás che ya'abán', kan nak che x̱kwiden'. \v 18 Bebángekle yógo'te benne' béngekle' dan' wnnagak benne' ka' žape chí'igake' ẕila' ka'. \v 19 Lian' wlo'oze' da' ki ḻo yichj ḻáẕda'we', na' blab ḻaže'e kan zej naken. \v 20 Beyejgak benne' ka' žape chí'igake' ẕila' ka', ẕka'n ẕéngake', na' žoe ḻáwgake' Dios ni'a che yógo'te dan' béngeklen', na' bḻé'egeklen', da' ka' gókgaken kan gož wbás che ya'abán' ḻégake'. \s1 Ẕgó'ogake' x̱kwide' Jesús ḻo na' Dios \p \v 21 Kate' ba gok x̱ono' ža wzóa x̱kwide' Jesusen', belchoge' ḻo beḻa' chebe' da' nak bian' nbabbe' che Dios, na' bzóagake' labe' Jesús kan ba bzoakze wbás che ya'abán' labe' zga'ale kate' za' cho'obe' ḻe'e x̱na'be'. \p \v 22 Kate' bza'a ža che da' ẕpa' kwingak no'le ka' za' bzóategake' bi'do' chégake' kan ẕnna da' bchi'le Moisés, belchi'e x̱kwide' Jesusen' ḻo yež Jerusalén nich kó'ogake'-be' ḻo na' X̱anžo Dios. \v 23 Ki béngake', dan' nyejw ḻo da' bchi'le X̱anžo Dios, dan' ẕnnan: “Yógo'te bi' byodo', bi' nežw che x̱na'be', žaḻa' kwéjgake'-be' cheze che X̱anžo Dios.” \v 24 Che ḻen jake' ga na' nich gótgake' chope sintr gog, o chope plomdo' ka', na' kó'ogake'-ba' ḻaw Dios, kan ẕnna x̱tiža' X̱anžo Dios. \p \v 25 Ža na'ze zoa to benne' lie' Smon ḻo yež Jerusalén, bennen' nake' chawe', na' žejḻi'e che Dios. Ẕbeze' Bennen' seḻa' Dios, Bennen' gon chawe'e benách Israel ka'. Dios Be' La'y zóaḻene' Smon na', \v 26 na' ba bḻoe'ele' ḻe' bi gatzie' kate' ḻé'ežele' Benne' Criston', Bennen' seḻa' X̱anžo Dios. \v 27 Bžin Smon na' ḻo ẕchil yodo' dan' bche' Dios Be' La'y ḻe' ga na'. Katen' x̱a x̱na' x̱kwide' Jesusen' belchi'e-be' ḻo ẕchil yodo' nich góngake' chebe' kan ẕnna x̱tiža' Dios, \v 28 Smon na' wdele'-be', na' bka'n ẕene' Dios, na' wnné': \q1 \v 29 X̱an, na'a wak gonno' neda' latje gata', \q1 na' ga'n ži yichj ḻáẕda'wa', \q1 dan' ba gok dan' gožo' neda', wen žin chio'. \q1 \v 30 Ba bḻe'ela' bi'don' bzoakzo' Le', \q1 bi'don' gakbe' Bennen' yeslé' benách ka', \q1 \v 31 Bennen' wḻoe'elo' ḻaw ḻawgak yógo'te benách ka'. \q1 \v 32 Nakbe' baní' dan' wza'nín' chegak benne' zi'to' ka', \q1 na' ḻezka' baní' chegak benách chio', benne' Israel ka'. \p \v 33 Bebanle Jwsén' ḻen Lian', x̱na' x̱kwide' Jesusen', kan nak dan' wnná Smon na' kan nak chebe'. \v 34 Smon na' wnnable' Dios gon chawe'e ḻégake', na' gože' Lian', x̱na' Jesusen', na' wnné': \p —Bwia nga. Dios bzoe' X̱kwide' ni nich gakbe' da' gonen ga chix̱ ḻáže'gekle benne' zan, na' gonbe' ga yeyakgak chawe' benne' zan ládjwgak benách Israel. Gakbe' to da' gak bian', na' benách ka' nnégake' chebe'. \v 35 Gaken ki nich ḻa' ḻaw dan' ẕza' ḻáže'gak benne' zan. Da' ki gaken chio' ka to ya ntoche' da' chazen ḻaẕdo'o. \p \v 36 Ḻezka' Ana, to no'le ẕchaḻje' ḻo wláz Dios, wzóe' ga na'. Nake' ẕi'n Fanuel, to benne' nbabe' ẕa'só bennen' lie' Aser, ẕi'n Israel. Ana na' wzóaḻene' benne' byo chie' gaže yiz wdé goke' x̱kwide' no'le, na' ba ngól-ḻi'e. \v 37 Got benne' byo che Anan', na' bga'ne' wzebe na' zejte ba zeje' tapḻalj tapiz. Bi žežoje' gan nak ẕchil yodon'. Dot ža dot yele, ẕka'n ẕene' Dios, na' žone' wbás, na' ẕcháḻjḻene' Dios. \v 38 Ḻa' na'ze bḻe'e ga na', na' gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Bzejni'ile' yógo'te benách kan nak che x̱kwide' Jesusen', benne' ka' nníta'gake' ḻo yež Jerusalén, na' želbeze' ža ḻa' Bennen' seḻa' Dios nich gon chawe'e benách chie' ka'. \s1 Jwsé ḻen Lia zeyéjgake' ḻo yež Nasaret \p \v 39 Wdé ben Jwsén' ḻen Lian' yógo'te dan' ẕnna x̱tiža' X̱anžo Dios, beyéjgake' lážgake', yež Nasaret gan nbab Galilea. \v 40 Bgole x̱kwide' Jesusen', na' gokbe' choch. Góta'že yeḻa' žejní'il chebe', na' ẕen nak da' wló'o Dios ḻo yichj ḻáẕdo'be'. \s1 Žežín x̱kwide' Jesús ẕchil yodo' \p \v 41 Twiz twiz žjak x̱a x̱na' Jesusen' ḻo yež Jerusalén katen' žak Lni Pasko', kate' žejsá' ḻáže'gak benne' judío ka' kan ben Dios, katen' beslé' x̱a wdé chégake' ḻo yežlyó Egipto. \v 42 Kate' x̱kwide' Jesusen' ba zejbe' chežinno yiz, jake' ḻo yež Jerusalén kan žónteze žóngake' kate' žak lni na'. \v 43 Kate' wdé lnin', zezá'gake', na' x̱kwide' Jesusen' nga'nbe' ḻo yež Jerusalén, san Jwsén' ḻen Lian', x̱na' Jesusen', bi gókbe'egeklen'. \v 44 Žékgekle' zeyo'obe' ladjw benne' zan ka', benne' zesá'kḻene' ḻégake', na' che ḻen to ža besa'ke'. Naž beyíljgake'-be' gan zej nnita' ljéžgake', na' gan zej nnita' benne' ka' zej nónbi'e, \v 45 na' bi bežéḻgekle'-be'. Che ḻen beyéjgake' ḻo yež Jerusalén, na' beyíljgake'-be' ga na'. \p \v 46 Ža chonne ža, bežéḻgekle'-be' gan nak to ḻo ẕchil yodo', že'be' ládjwgak benne' yodo' wsedle ka', na' ẕze nagbe' dan' žsédgekle', na' ẕnnablbe' ḻégake' da' zan. \v 47 Bebángekle yógo'te benne' béngekle' dan' bchaḻjbe' ḻen yeḻa' žejní'il chebe', na' kan nak dan' bechebbe'. \v 48 Kate' x̱a x̱na'be' bḻé'egekle'-be', bebángekle'. X̱na'be' gože'-be', na' wnné': \p —Ẕi'na', ¿biẕ chen' beno' ki ḻen neto'? Wžé' zedlto', na' beyiljto' le', neda' ḻen x̱on'. \p \v 49 Naž Jesusen' gožbe' ḻégake', na' wnnabe': \p —¿Biẕ chen' beyiljle neda'? ¿Bi nnézlele žon byenen we' ḻaža'a da' naken che X̱a'? \p \v 50 Bi bejní'igekle x̱a x̱na'be' dan' gožbe' ḻégake'. \p \v 51 Jesusen' beyéjḻenbe' ḻégake', na' bežinbe' ḻo yež Nasaret. Benbe' kan ẕnna x̱tíža'gak x̱a x̱na'be'. Lia, x̱na' Jesusen', wló' cháwe'ze' yógo'te da' ki ḻo yichj ḻáẕda'we'. \v 52 Góta'že yeḻa' žejní'il che x̱kwide' Jesusen', na' bgolbe'. Bežojbe' chawe' ḻaw Dios, na' ḻawgak benách ka'. \c 3 \s1 Da' bchaḻj Ẕwa, benne' bezóe' benách ka' nis \r (Mt. 3:1‑12; Mr. 1:1‑8; Jn. 1:19‑28) \p \v 1 Kate' ba zej chi yiz ẕnna bia' Tiberio, benne' Sésar, dot yežlyó nga, ẕnna bia' Ponsio Pilato gan nbab Judea, na' Herodes ẕnna bi'e gan nbab Galilea, na' Lip, biche' Herodes na', ẕnna bi'e gan nbab Iturea, na' gan nbab Trakonite, na' bennen' lie' Lisanias ẕnna bi'e gan nbab Abilinia. \v 2 Kate' ža ka' Anás ḻen Kaifás, zej nake' bx̱oz blo ka', na' ḻa' na'ze Dios bcháḻjḻene' Ẕwa, ẕi'n Secría, kate' ne zoa Ẕwan' ḻo latje dach. \v 3 Wdá Ẕwan' do ẕente žoa'a yego Jordán, na' bchaḻje' kan žaḻa' yezoagak benách ka' nis, benne' ka' žeyát ḻáže'gake' nich yenít ḻaw Dios doḻa' da' zej nbage'e. \v 4 Gok da' ki kan nyejw ḻe'e yich la'y, dan' wnná Isaías, benne' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te, dan' ẕnnan: \q1 Benle chi'i to benne' wnníe' zižje ḻo latje dach, wnné': \q1 “Le wpá' nez nich žin X̱anžo Dios gan zoale. \q1 Le yebéj li nez las ka' gan tie'. \q1 \v 5 Le yeschá' yógo'te gan zej že' bloj ka'. \q1 Le gon lache' yógo'te ya'a sibe ka', na' ya'ado' ka'. \q1 Le yebéj ḻi nez legw ka', \q1 na' le gon chawe' nez yej ka'. \q1 \v 6 Yógo'te benách ḻé'egekle' bennen' seḻa' Dios, bennen' yeslé' ḻégake'.” \p \v 7 Kate' bžojgak benne' zan ḻo yež ka' nich yezóagake' nis ḻo na' Ẕwan', ḻe' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Ḻe'e, lježgak bele snia ka'. ¿Biẕ chen' žénelele yezoale nis? ¿Zoa no benne' gože' ḻe'e bi chog Dios chele gatle cha' yezoale nis? \v 8 Na'a, le gon da' gak bian' ba beyát ḻáže'le, na' bi sa' ḻáže'le, bi nnale: “Dios bi choge' cheto' gatto' dan' nakto' ẕa'só Bran” dan' žapa' ḻe'e, gak Dios ke'e yej ki, na' gone' ga yeyákgaken ẕa'só Bran na'. \v 9 Nakle ka yag ka'. Ba ẕbez ya wage nich chogen yag ka'. Bíte'teze yag da' bi ẕbian da' ẕix̱ chen, chóggaken', na' wzéygaken' ḻo yi'. \p \v 10 Naž benách ka' nníta'gake' ga na' wnnábgekle' ḻe', na' wnnágake': \p —¿Nakx̱kze gonto'? \p \v 11 Bechebe Ẕwan', na' gože' ḻégake': \p —No benne' de chope ẕe' žaḻa' wneẕjwe' ton che no benne' bi de chie'. No benne' de da' žawe', ḻezka' žaḻa' chisen' chegak benne' ka' bi de da' gáwgake'. \p \v 12 Ḻezka' baḻe benne' wechiẕjw ka', benne' ẕchíẕjwgake' benách ka' ḻo wláz yež zi'to', bžíngake' ga na' nich yezóagake' nis. Wnnábgekle' ḻe', na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, ¿biẕ žaḻa' gonto' neto'? \p \v 13 Ẕwan' gože' ḻégake': \p —Bi wchíẕjwžele kan wnná benne' ẕnna bi'e ḻe'e. \p \v 14 Ḻezka' baḻe benne' žjake' ḻo wdiḻe wnnábgekle' ḻe', na' wnnágake': \p —¿Cheẕe neto', biẕ žaḻa' gonto'? \p Ẕwan' gože' ḻégake': \p —Biž wcheble nitó benne' nich ka'le bi da' de chie'. Biž nnale chegak benách ka' da' wen ḻaže' nich gonle ga chíẕjwgake' ḻe'e, san le chaz ḻaže' ka da' náẕjwle. \p \v 15 Ḻezka' benne' ka' želbeze' Bennen' seḻa' Dios, wnníta'gake' ga na', na' žsa' ḻáže'gake' cha' nak Ẕwan' Benne' Criston'. \v 16 Bechebe Ẕwan', na' gože' yógo'tegake', na' wnné': \p —Da' li neda' žezóa' ḻe'e nis, da' ẕḻoe'elen nakle ka benne' ka' ba gótgake', na' zej nzi'e yeḻa' nban da' yoble, san za' Bennen' wchize' ḻe'e Dios Be' La'y, na' da' naken yi' chie', na' Dios Be' La'y na' gonne' ḻe'e yeḻa' nban da' zejlí kanne. Bennen' ze'e napže' yeḻa' wnná bia' ka neda', na' neda' bi naka' zi kweja' ẕele'. \v 17 Nox̱e' da' žẕen yi' chie', na' wlobe' ẕoa' stribe chie', dan' ẕḻoe'elen kan gaken chegak benách ka'. Wtobe' ẕoa' striben', na' ko'o chawen', san bebe chen wzeyen' ḻo yi' da' batkle yoḻen. \p \v 18 Kan zej nak diža' ki, na' yebaḻe diža' zan bzejni'ile' benách ka', na' bzenle' ḻégake' diža' chawen'. \v 19 Ẕwan' bdiḻ diže'e Herodes, benne' wnná bia', dan' zóaḻene' Herodías, ẕo'le Lip, benne' biche'e, na' dan' žone' da' zan da' kegle. \v 20 Naž ben Herodes na' to da' kegle da' ẕenže, bsejwe' Ẕwan' liž ya. \s1 Žezóa Jesús nis \r (Mt. 3:13‑17; Mr. 1:9‑11) \p \v 21 Kate' ža ka' kate' bi na' nyejw Ẕwan' liž ya, na' žezóe' benách ka' nis, ḻezka' bezóe' Jesusen' nis. Kate' Jesusen' ne ẕcháḻjḻene' Dios, wyaljw ya'abá, \v 22 na' bḻa' ḻaw Dios Be' La'y. Ẕnne'e ka to plomdo', bian' betjba', na' bžinba' gan zoa Jesusen'. Benle' chi'i to Benne' ẕchaḻje' ya'abá che Dios, na' wnné': \p —Le' nako' Ẕi'na'. Nži'ila' Le', na' žaz ḻaža'a Le'. \s1 Kan zej nak x̱a x̱na' wdé ka' che Jesús \r (Mt. 1:1‑17) \p \v 23 Katen' Jesusen' wzó ḻawe' žone' x̱chin Dios, zeje' Ḻe' ka chi žoa yiz. Žékgekle benách nake' ẕi'n Jwsé. Jesusen' nake' ẕa'só Elí. \q1 Bennen' nake' x̱a Lia, x̱na' Jesusen'. \q1 \v 24 Elí na' goke' ẕi'n Matat. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Lebí. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Melki. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Jana. \q1 Bennen' goke' ẕi'n yetó Jwsé. \q1 \v 25 Jwsé ni goke' ẕi'n Matatías. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Amós. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Nahum. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Esli. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Nagai. \q1 \v 26 Nagai na' goke' ẕi'n Maat. \q1 Bennen' goke' ẕi'n yetó Matatías. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Semei. \q1 Bennen' goke' ẕi'n yetó Jwsé. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Judá. \q1 \v 27 Judá na' goke' ẕi'n Joana. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Resa. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Sorobabel. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Salatiel. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Neri. \q1 \v 28 Neri na' goke' ẕi'n yetó Melki. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Adi. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Kosam. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Elmodam. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Er. \q1 \v 29 Er na' goke' ẕi'n Josué. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Elieser. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Jorim. \q1 Bennen' goke' ẕi'n yetó Matat. \q1 \v 30 Matat na' goke' ẕi'n Lebí. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Smon. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Judá. \q1 Bennen' goke' ẕi'n yetó Jwsé. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Jonán. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Eliakim. \q1 \v 31 Eliakim na' goke' ẕi'n Melea. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Mainán. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Matata. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Natán. \q1 \v 32 Natán na' goke' ẕi'n Dabí. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Isaí. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Obed. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Boos. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Salmón. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Naasón. \q1 \v 33 Naasón na' goke' ẕi'n Aminadab. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Aram. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Esrom. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Fares. \q1 Bennen' goke' ẕi'n yetó Judá. \q1 \v 34 Judá na' goke' ẕi'n Jakob. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Isaak. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Bran. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Taré. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Nakor. \q1 \v 35 Nakor na' goke' ẕi'n Serug. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Ragau. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Peleg. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Heber. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Sala. \q1 \v 36 Sala na' goke' ẕi'n Kainán. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Arfaxad. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Sem. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Noé. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Lamek. \q1 \v 37 Lamek na' goke' ẕi'n Matusalén. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Enok. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Jared. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Mahalalel. \q1 Bennen' goke' ẕi'n yetó Kainán. \q1 \v 38 Kainán na' goke' ẕi'n Enós. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Set. \q1 Bennen' goke' ẕi'n Adán. \q1 Bennen' goke' ka ẕi'nkze Dios. \c 4 \s1 Gónele da' x̱iwe' gonen ga baga' Jesús doḻa' \r (Mt. 4:1‑11; Mr. 1:12‑13) \p \v 1 Bezá' Jesusen' žoa'a yego Jordán, zoaḻen Dios Be' La'y Ḻe', na' de chgi' bchi'e Jesusen' ḻo latje dach. \v 2 Wzóe' ga na' chopḻalj ža, na' gónele da' x̱iwe' gonen ga baga' Jesusen' doḻa'. Bi be bdaw Jesusen' ža ka', na' wdé na' wdone'. \v 3 Naž da' x̱iwen' gožen Jesusen', na' wnnán: \p —Cha' nakkzo' Le' Ẕi'n Dios, wnná yeyák yej ni yet x̱til. \p \v 4 Bechebe Jesusen', na' gožen': \p —Nyejw ḻe'e yich da' ẕnnan: “Kégeze ḻen yet x̱til zej nban benách ka', san ḻezka' zej nbánḻene' yógo'te x̱tiža' Dios.” \p \v 5 Naž da' x̱iwen' bchen' Jesusen' gan nak to ḻaw ya'a sibe. To chí'ido'ze bḻoe'elen Ḻe' yógo'te latje gan ẕnna bia'gak benne' ka' dot yežlyó nga. \v 6 Naž da' x̱iwen' gožen Jesusen', na' wnnán: \p —Yógo'te latje chegak benne' wnná bia' ka', na' yeḻa' wnni'a chégake', gonnan' chio', dan' yo'o ḻo na'a yógo'te da' ki, na' no benne' žénela' wneẕjwa' da' ka' chie'. \v 7 Cha' Le' wzóa ẕibo' ḻawa', na' wká'n ẕeno' neda', yógo'te da' ki gaken chio'. \p \v 8 Naž Jesusen' gožen': \p —Kwas na'le, da' x̱iwe', dan' nyejw ḻe'e yich la'y dan' žen' neto', dan' ẕnnan: “X̱ano' Dios wká'n ẕeno', na' toze Ḻe' gono' x̱chine'.” \p \v 9 Naž da' x̱iwen' bchen' Jesusen' ḻo yež Jerusalén, na' bžian Ḻe' yichjo'o yodo', na' gožen Ḻe': \p —Cha' nakkzo' Le' Ẕi'n Dios, bex̱ite' ga ni \v 10 dan' nyejw ḻe'e yich la'y da' ẕnnan: \q1 Dios seḻe'e wbás che ya'abá ka', na' gákḻengake' Le'. \q1 \v 11 Ḻen ná'gake' góx̱wgake' Le' \q1 nich bi chejchego'o yej, na' bi gak zi' ni'o. \p \v 12 Naž Jesusen' gožen': \p —Nyejw ḻe'e yich la'y da' žen' neto': “Bi wkonlo' žin X̱ano' Dios.” \p \v 13 Kate' da' x̱iwen' bi bžeḻ-len yetó da' gonen ga baga' Jesusen' doḻa', na' bebigan' gan zoe' to chi'ido'. \s1 Ẕzo ḻaw Jesús žone' x̱chine' gan nbab Galilea \r (Mt. 4:12‑17; Mr. 1:14‑15) \p \v 14 Beyéj Jesusen' gan nbab Galilea, na' nzi' ḻo ne'e yeḻa' wak che Dios Be' La'y. Wzé diža' kan nak chie', na' benách ka' nníta'gake' yógo'te yež dot gawze ga na' béngeklen'. \v 15 Jesusen' bsedle' benách ka' gan nak ḻo yo'o ka' gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' yógo'te benách ka' wdápegake' Ḻe' ba la'ne. \s1 Da' ben Jesús ḻo yež Nasaret, dan' naken laže' \r (Mt. 13:53‑58; Mr. 6:1‑6) \p \v 16 Naž bežín Jesusen' ḻo yež Nasaret gan bgole'. Kate' bžin ža la'y chegak benne' judío ka', na' kan žónteze žon Jesusen', wyoé'e ḻo yo'o gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' wzíe' nich goḻe' to da' nyejw ḻe'e yich la'y. \v 17 Bdégake' yichen' ḻo na' Jesusen' gan nyejw da' wnná Isaías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te. Kate' bsaljwe' yichen', bežeḻ-le' gan nyejw da' ẕnnan: \q1 \v 18 Zoaḻen Be' La'y che X̱anžon' neda' \q1 dan' wleje' neda' cheze' \q1 nich wzenla' benách yache' ka' diža' chawe'. \q1 Bseḻe'e neda' nich yeyona' benne' ka' žak zi' ḻáẕdo'gake', \q1 na' nich wzenla' benne' ka' zej nake' ka benne' zej nžeje' ni'a che doḻa' da' nbága'gake', kan gak yelágake', \q1 na' nich yeyona' benne' ḻo choḻe ka', \q1 na' nich yeslá' benne' ka' žsaka' zi'gak benách ka' ḻégake', \q1 \v 19 na' nich wzía' diža' che ža gakḻen X̱anžo Dios benách ka'. \p \v 20 Naž Jesusen' betobe' yichen', na' bedíen' ḻo na' bennen' žape chi'e yiche la'y ka', na' bebi'e. Naž yógo'te benne' zej ndobe' ḻo yo'on', belwíe' Jesusen'. \v 21 Wzó ḻaw Jesusen' ẕchaḻje', na' gože' ḻégake': \p —Na'a ža ni zoale ḻe'e, ba bžinkze dan' nyejw ḻe'e yichen'. \p \v 22 Yógo'tegake' wnné cháwe'gake' chie', na' bebángekle' kan nak diža' chawen' da' ẕchaḻje', na' wnnágake': \p —¿Kege benne' ni ẕi'n Jwsé? \p \v 23 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Ye'le neda' da' ẕnnan: “Le', benne' žeyón benách ka', beyón kwino'.” Ḻezka' ye'le neda': “Da' ka' benlto' beno' Le' ḻo yež Kapernaum, ḻezka' ben ga ni naken lažo'.” \p \v 24 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Da' li žapa' ḻe'e, cha' zoa no benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios, benne' wláž chie' ka' bi žápegake' ḻe' ba la'ne. \v 25 Da' li žapa' ḻe'e, wnníta'gak no'le wzebe zan ža ni'te gan nbab Israel, ža ka' wzóa Lías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios. Kate' ža ka' bi gok yejw chonn yiz yo'o gachje, na' gok wbín ḻo yežlyón'. \v 26 Dios bi bseḻe'e Líasen' gan zej nnita' no'le wzebe ka' wnníta'gake' gan nbab Israel, san bseḻe'e ḻe' gan zoa to no'le wzebe ḻo yež Sarepta, da' nbaben yež Sidón, to yež zi'to'. \v 27 Ḻezka', wnníta'gak benne' zan ža ni'te gan nbab Israel, benne' ka' wdá'gake' yižwé' leže ža ka' wzóa Eliseo, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios. Bi beyák nitó benne' ki ladjw benách Israel ka', san beyák toze Naamán, benne' zi'to' wbabe' ḻo yežlyó Siria. \p \v 28 Kate' béngekle benne' ka' da' ni, benne' wnníta'gake' ḻo yo'o gan ẕdóbgake' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' bžá'agake'. \v 29 Naž ḻa' wzó žá'tegake', na' bebéjgake' Jesusen' žoa'a yež na'le. Belchi'e Ḻe' gan nak ḻe'e ya'a yej gan že' lážgake' nich wžíx̱jgake' Ḻe' gan nak ḻe'e ya'a yej na'. \v 30 Wdé Jesusen' gachje ḻáwe'le gan nníta'gake', na' ḻa' beyejtie'. \s1 Žeyón Jesús to benne' yoe'e be' x̱iwe' \r (Mr. 1:21‑28) \p \v 31 Naž wyéj Jesusen' ḻo yež Kapernaum gan nbab Galilea, gan bsedle' benách ka' kate' nak ža la'y ka' chegak benne' judío ka'. \v 32 Bebángekle' kan nak dan' žsedle Jesusen' ḻégake', dan' ẕchaḻje' ka to benne' de ḻo ne'e yeḻa' wnná bia'. \p \v 33 Ḻezka' zoa to benne' yoe'e be' x̱iwe' ḻo yo'o gan ẕdóbgake' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' wnníe' zižje, \v 34 na' wnné': \p —Bsan neto'. ¿Biẕ nbága'to' chio', Jesús, benne' Nasaret? ¿Zo'o nga nich wžía yi'o neto'? Nónbia'to' Le' No nako'. Benne' la'y che Dios nako'. \p \v 35 Naž Jesusen' bdiḻe' be' x̱iwen', na' gožen': \p —Žize wzóa, na' bežój ḻo bennen'. \p Naž be' x̱iwen' wžo'nen bennen' ḻo yo ḻawgak benne' ka' nníta'gake' ga na', na' ḻa' bežojten ḻo bennen', san biž bi benen ḻen ḻe'. \v 36 Bebángekle' yógo'tegake', na' bchaḻjḻen ljéžgake', na' wnnágake': \p —¿Biẕ diža' ni dan' ẕchaḻjen'? Ḻen yeḻa' wnná bia', na' yeḻa' wak ẕen ẕdiḻe' be' x̱iwe' ka', na' ḻa' žežójtegaken. \p \v 37 Wzé diža' che da' žon Jesusen', na' béngekle benách nníta'gake' yógo'te yež zej žen' dot gawze. \s1 Jesús žeyone' x̱na' ẕo'le Smon, bennen' ḻezka' lie' Bedw \r (Mt. 8:14‑15; Mr. 1:29‑31) \p \v 38 Naž Jesusen' ḻa' wzó ža'tie', na' bežoje' ḻo yo'o gan ẕdóbgake' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' wyoé'e liž Smon. Zoa x̱na' ẕo'le Smon ga na', na' yoe'e da' ḻa. Góta'yoegekle' Jesusen' yeyone' ḻe'. \v 39 Wbiga' Jesusen' gan die', na' bḻiže' da' ḻa da' yoe'e. Ḻa' bežojten. No'len' ḻa' wyastie', na' bsí'ni'e da' bdáwgake'. \s1 Jesús žeyone' benne' zan, benne' yižwé' ka' \r (Mt. 8:16‑17; Mr. 1:32‑34) \p \v 40 Kate' ba ben wbíž ža la'y na', bžingak yógo'te benne' zóaḻengak benne' yižwé' ka' ḻégake', benne' ka' zej de'e yižwé' ka' che chégake'. Bedjwá'gake' benne' yižwé' ka' gan zoa Jesusen', na' Ḻe' bx̱oa ne'e ḻégake', na' beyone' ḻégake'. \v 41 Ḻezka' bežojgak be' zan, be' x̱iwe' ka' yo'ogak benách yižwé' ka'. Belbéžeya'a be' x̱iwe' ka', na' wnnágaken: \p —Le' nako' Ẕi'n Dios. \p Naž Jesusen' bdiḻe' be' x̱iwe' ka', na' bi bi'e latje nnégaken, dan' nnézgeklen nake' Ḻe' Benne' Criston'. \s1 Ẕchaḻj Jesús diža' chawe' gan nbab Galilea \r (Mr. 1:35‑39) \p \v 42 Kate' za' ža'ní' yetó ža, bžoj Jesusen' ḻo yež Kapernaum, na' wyeje' to latje dach. Benne' zan beyíljgake' Ḻe'. Kate' bžíngake' gan zoe', gónegekle' wséjwgake' x̱neze', nich bi yezé'e gan nníta'gake'. \v 43 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Žon byenen cha'a gan zej nnita' yezika' yež ka', nich wchaḻja' diža' chawe' ga na' kan gak chó'ogake' gan ẕnna bia' Dios. Che ḻen bseḻe'e neda' nga. \p \v 44 Ki goken, bchaḻje' diža' chawen' ḻo yež ka' gan nbab Galilea, na' gan nak ḻo yo'o ka' gan želyenle benne' judío ka' x̱tiža' Dios. \c 5 \s1 Želzene' bel zan \r (Mt. 4:18‑22; Mr. 1:16‑20) \p \v 1 Kate' ne zoa Jesusen' žoa'a nisdo', dan' nzin' Jenesaret, bdobgak benne' zan dot kwite', nich yéngekle' x̱tiža' Dios. \v 2 Naž Jesusen' bḻe'ele' chope barkw ẕóagaken ḻawe' nisdon' gan nak gawze gan de yo biž, na' benne' wẕén bel ka' zej nžoje' ḻo barkw ka', na' žeyíbgake' yix̱jw bel chégake'. \v 3 Wžén Jesusen' to ḻo barkwn', dan' naken che Smon Bedw, na' wnnable' ḻe' kweken' yeláte'do' zí'to'le gan de yo bižen'. Naž Jesusen' wži'e ḻo barkwn', na' že'ze' ka', bsedle' benne' zan ka' nníta'gake' ḻo yo bižen'. \v 4 Kate' beyóž bchaḻj Jesusen', naž gože' Smon, na' wnné': \p —Bsa' barkw ni ḻo nisdo' gan že' zilen, na' le wzala' yix̱jw bel chele, na' senle bel ka'. \p \v 5 Beží'i Smon na', na' gože' Jesusen': \p —Benne' wsedle, dot yele ba bento' žin, na' nitó bel bi na' sento', san ḻen diža' chio' wzála'to' yix̱jwn'. \p \v 6 Kate' bzála'gake' yix̱jwn', wẕéngake' bel zan, na' ba žekte žeza' yix̱jwn'. \v 7 Naž bḻížgake' ljéžgake' ka', benne' ka' nníta'gake' yetó ḻo barkwn' nich yídgake', na' gákḻengake' ḻégake'. Katen' bžíngake' ga na', beschá'gake' žopte barkw ka' ḻen bel ka', na' ba žek lo'jgak barkw ka' ḻo nisle. \v 8 Kate' Smon Bedw bḻe'elen', naž bzoa ẕibe' ḻaw Jesusen', na' wnné': \p —Kwas ḻen neda', X̱an, dan' naka' benne' doḻa'. \p \v 9 Ki wnné' dan' ẕžebe Bedon' ni'a chegak bel zan ka', na' ḻezka' goken chegak benne' ka' žónḻengake' ḻe' tẕen. \v 10 Ḻezka' bžébegak Jakob ḻen Ẕwa, benne' ka' zej nake' ẕi'n Sebedeo, na' zej nake' ljež Smon Bedon'. Naž Jesusen' gože' Smon na', na' wnné': \p —Bi žebo'. Na'a so ḻawo' yedjó'o benách ka' nich gákgake' chia', gono' kan žono' ẕzeno' bel ka'. \p \v 11 Kate' ba besá'gake' barkw ka' gan nak yo bižen', belka'ne' yógo'ten ga na', na' jákḻengake' Jesusen'. \s1 Jesús žeyone' to benne' de'e yižwé' leže \r (Mt. 8:1‑4; Mr. 1:40‑45) \p \v 12 Kate' wzóa Jesusen' to yež, bžin to benne' de'e yižwé' leže gan zoe'. Katen' bḻe'ele' Jesusen', byechwe' ḻo yote, na' góta'yoele' Ḻe', na' wnné': \p —X̱an, cha' žénelo', wak yeyono' neda'. \p \v 13 Naž Jesusen' bḻi ne'e, na' wdane' ḻe'. Gože' ḻe': \p —Žénela'. Yeyako' chawe'. \p Ḻa' bebižte yižwé' leže da' wdá' bennen'. \v 14 Naž Jesusen' gože' ḻe' bi wzenle' nitó benne' kan bene'. Gože' ḻe': \p —Wyéj, bejḻoé'el kwino' ḻaw bx̱oz, na' bejneẕjw che da' žeyón le' chawe' che yodo' kan ẕnna x̱tiža' Moisés, dan' wḻoe'elen ḻégake' ba beyako'. \p \v 15 Wzéḻe'e diža' che yeḻa' wak che Jesusen', na' bdobgak benne' zan gan zoe' Ḻe' nich yéngekle' x̱tiže'e, na' nich yeyone' ḻégake', na' yeké'e yižwé' chégake'. \v 16 Naž Jesusen' bezé'e ga na', na' wyeje' to latje dach, gan bcháḻjḻene' Dios. \s1 Jesús žeyone' to benne' bi žak se'e \r (Mt. 9:1‑8; Mr. 2:1‑12) \p \v 17 Yetó ža, kate' ne žsedle Jesusen' benách ka', že'gak benne' yodo' fariseo ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka', ga na'. Zej nnita' benne' ka' ga na', benne' zej nžoje' yógo'te yež gan nbab Galilea, na' gan nbab Judea, na' ḻo yež Jerusalén. Nak bia' de ḻo na' Jesusen' yeḻa' wak che X̱anžo Dios dan' žeyone' benne' yižwé' ka'. \v 18 Naž benne' ka' zej noe'e to da' del to benne' bi žak se'e bžíngake' ga na', na' wdíljgake' nakẕe góngake' nich kó'ogake' ḻe' ḻo yo'o, na' chíx̱jwgake' ḻe' ḻaw Jesusen'. \v 19 Kate' bi bžéḻgekle' nakẕe góngaken' dan' zej nnita' benách zan ga na', naž wžéngake' yichjo'o yo'on', na' bsáljwgake' yichjo'on'. Btínnegake' dan' del benne' yižwén', na' belyíxjwe' ḻe' gachje ḻáwe'lgak benách ka', gan nak ḻaw Jesusen'. \v 20 Kate' gókbe'ele Jesusen' kan žejḻé'gake' chie', gože' benne' yižwén': \p —Benne', ba benít ḻawa' doḻa' da' nbago'o. \p \v 21 Naž wzó ḻaw ẕza' ḻáže'gak benne' yodo' wsedle ka' ḻen benne' yodo' fariseo ka', na' wnnágake': \p —Benne' ni ẕnne' da' ẕzoan Dios cheḻa'ale. ¿Noẕkze benne' gak yenít ḻawe' doḻa'? Toze Dios gak yenít ḻawe' doḻa'. \p \v 22 Žákbe'ele Jesusen' dan' ẕza' ḻáže'gake', na' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' ẕza' ḻáže'le da' ki? \v 23 Bi nak zede cha' no benne' ye'ze' benne' ni: “Ba benít ḻawa' doḻa' da' nbago'o” san nak zede gone' ga yeyase', na' se'e. \v 24 Wḻoe'ela' ḻe'e nzi' ḻo na'a neda', Benne' Golje' Benách, yeḻa' wnná bia' yenít ḻawa' doḻa' yežlyó nga. \p Naž Jesusen' gože' bennen' bi žak se'e, na' wnné': \p —Žapa' le', wyase. Beywá' dan' delon', na' beyéj ližo'. \p \v 25 Ḻa' wyaste benne' yižwén' ḻáwgake', na' beké'e dan' góta'len', na' zeyeje' liže', ẕka'n ẕene' Dios. \v 26 Bebángekle' yógo'tegake', na' bka'n ẕéngake' Dios. Ḻezka' ẕžébegake', na' wnnágake': \p —Na'a bḻe'elžo to da' žonen ga žebanlžo. \s1 Jesús žḻiže' Lebí, bennen' ḻezka' lie' Matío \r (Mt. 9:9‑13; Mr. 2:13‑17) \p \v 27 Wdé gok da' ni, Jesusen' bžoje' ga na', na' bḻe'ele' to benne' lie' Lebí, ži'e gan ẕchiẕjwe' lazgak benách, na' Jesusen' gože' ḻe': \p —Benḻen neda' tẕen. \p \v 28 Ḻa' wzó ža'te Lebín', na' bka'ne' yógo'te, na' wyéjḻene' Jesusen'. \p \v 29 Wdé na', ben Lebín' to yeḻa' waw che Jesusen' gan nak ḻo liže', na' wnníta'gak benne' zan ga na', benne' wechiẕjw ka' ḻen yebaḻe benne' ka' želbé'ḻene' ḻégake' gan žáwgake'. \v 30 Naž benne' yodo' wsedle ka' ḻen benne' yodo' fariseo ka' wnnégake' chegak benne' wsedle ka' che Jesusen', na' wnnágake': \p —¿Biẕ chen' že'j žáwḻenle tẕen benne' wechiẕjw ka', na' yezika' benne' doḻa' ka'? \p \v 31 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Benne' ka' nníta'gake' chawe' bi žon byenen chjake' ḻaw benne' žeyone' benách ka', san benne' yižwé' ka' žon byenen chjake' ḻaw bennen' žeyone' benách ka'. \v 32 Bḻa'a neda', kege nich wḻiža' benne' chawe' ka', san nich wḻiža' benne' doḻa' ka' nich yeyát ḻáže'gake'. \s1 Ẕnnábgekle' Jesús kan nak che yeḻa' žon wbás \r (Mt. 9:14‑17; Mr. 2:18‑22) \p \v 33 Naž benne' yodo' ka' wnnábgekle' Jesusen', na' wnnágake': \p —Benne' ka' žónḻengake' Ẕwa tẕen, na' benne' ka' žónḻengake' benne' yodo' fariseo ka' tẕen, žónteze žóngake' wbás, na' ẕcháḻjḻengake' Dios. ¿Biẕ chen' benne' ka' žónḻengake' Le' tẕen že'j žáwgake'? \p \v 34 Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Wak gonle ga gongak benne' ka' wbás, benne' nníta'gake' lni che yeḻa' ẕchag na', kate' benne' ẕchag ne'e ne zóaḻene' ḻégake'? \v 35 Žin ža kate' kwas benne' ẕchag ne'e gan nníta'gake'. Ža na' góngake' wbás. \p \v 36 Naž Jesusen' bsaka' ḻebe' kan nak da' ki, na' gože' ḻégake': \p —Bi chog nitó benne' to laže' kobe dan' ba ndian, nich kweje' x̱taka' dan' yedé'e ḻe'e to laže' gole. Cha' gone' ki, kégeze gak ditj laže' koben', san láže'don' dan' bžojen ḻe'e laže' koben' bi gon ḻeben laže' golen'. \v 37 Ḻezka', bi ẕga'a nitó benne' x̱is uba kobe ḻo že'e yid gole. Cha' no benne' gone' ki, x̱is uba koben' wḻá'an že'e golen' da' naken yid, na' ḻalj x̱is uban', na' cwia yi' že'e yid golen'. \v 38 Che ḻen žaḻa' ka'ažo x̱is uba kobe to ḻo že'e yid kobe, na' žopten gak chí'igaken. \v 39 Cha' zoa no benne' že'je' x̱is uba gole, bi yénetele' ye'je' x̱is uba kobe, dan' nne': “Nakže dẕi' x̱is uba golen'.” \c 6 \s1 Benne' wsedle ka' che Jesús ẕká'agake' bisto ẕoa' stribe ža la'y \r (Mt. 12:1‑8; Mr. 2:23‑28) \p \v 1 Kate' nak to ža la'y chegak benne' judío ka', wdá Jesusen' gan de yel ẕoa' stribe, na' benne' wsedle chie' ka' ẕká'agake' bisto gan žia ẕoa' striben'. Belẕoben' ḻo ná'gake', na' bdáwgaken'. \v 2 Naž benne' yodo' fariseo ka' wnnábgekle' ḻégake', na' wnnágake': \p —¿Biẕ chen' žonle da' bi žaḻa' gonžo ža la'y? \p \v 3 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —¿Bi beḻ-le kan ben Dabí katen' wdone', na' ḻezka' beldón benne' ka' wnníta'ḻengake' ḻe'? \v 4 Wyoé'e ḻo yodo' che Dios, na' wẕi'e yet x̱til dan' ẕgó'ogake' ḻaw Dios, dan' bi žaḻa' gawžon, san de latje chégakze bx̱oz ka' gáwgaken', na' Dabín' bdawen', na' ḻezka' bneẕjwen' chegak benne' ka' bénḻengake' ḻe' tẕen. \p \v 5 Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Neda', Benne' Golje' Benách, naka' X̱ane ža la'y. \s1 Jesús žeyone' to benne' nžeke' ne'e \r (Mt. 12:9‑14; Mr. 3:1‑6) \p \v 6 Yetó ža la'y chegak benne' judío ka', wyó'o Jesusen' ḻo yo'o gan ẕdóbgake' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' bsedle' benne' ka' nníta'gake' ga na'. Ḻezka' zoa to benne' ga na', benne' nžeke' ne'e ḻi ža. \v 7 Benne' yodo' wsedle ka' ḻen benne' yodo' fariseo ka' ẕwíagake' Jesusen', nich ḻé'egekle' cha' yeyone' bennen' kate' nak ža la'y chégake', nich žéḻgekle' nakle gak yesbága'gake' Ḻe' ẕia. \v 8 Žákbe'ele Jesusen' dan' ẕza' ḻáže'gake', na' gože' bennen' nžeke' ne'e, na' wnné': \p —Wzó ža'. Wzé gachje ḻáwe'le nga. \p Ḻa' wzó ža'te bennen', na' wzíe' ga na'. \v 9 Naž Jesusen' gože' benne' yodo' ka', na' wnné': \p —Nnabla' ḻe'e to diža'. ¿De latje kate' nak ža la'y gonžo da' naken chawe', cha' gonžo da' ẕinnj? ¿De latje yeslažo yeḻa' nban chegak benách ka', cha' yeka'ažon? \p \v 10 Naž Jesusen' bwie' benne' ka' nníta'gake' dot kwite', na' gože' bennen' nžeke' ne'e: \p —Bḻi no'o. \p Naž bennen' bḻi ne'e, na' ḻa' beyakten. \v 11 Naž bža'agak benne' yodo' ka', na' béngake' toze diža' ḻa' ḻégakze' nich žéḻgekle' bi da' góngake' che Jesusen'. \s1 Jesús ẕbie' chežinno benne' nich gákgake' wbás chie' ka' \r (Mt. 10:1‑4; Mr. 3:13‑19) \p \v 12 Kate' ža ka' wyéj Jesusen' gan nak to ḻaw ya'ado'. Katen' bžine' ga na', bḻiže' Dios, na' dot yele bcháḻjḻene' Ḻe'. \v 13 Kate' za' ža'ní', bḻiže' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wžíe' chežinnoe' nich gákgake' wbás chie' ka'. \v 14 Bḻiže': \q1 Smon, (bennen' ḻezka' lie' Bedw), \q1 Ndres, (benne' biche' Bedon'), \q1 Jakob, \q1 Ẕwa, \q1 Lip, \q1 Bartol, \q1 \v 15 Matío, \q1 Mas, \q1 Jakob, (ẕi'n Alfeo), \q1 Smon, (benne' že' ḻaže'e yež chie'), \q1 \v 16 Judas, (ẕi'n to benne' lie' Jakob), \q1 Judas Iskariote, (benne' wdíe' Jesusen' ḻo na'gak benne' ka' gótgake' Ḻe'). \s1 Žeyón Jesús benne' zan \r (Mt. 4:23‑25) \p \v 17 Naž Jesusen' bdínneḻene' benne' wbás chie' ka' tẕen ḻaw ya'adon', na' bžíngake' to gan nak lache', gan zej nnita' benne' zanže, benne' wsedle chie' ka'. Ḻezka' zej nnita' benne' zan ga na', benne' zej nžoje' yógo'te yež gan nbab Judea, na' ḻo yež Jerusalén, na' ḻo yeždo' ka' zej nnitan' žoa'a nisdo' gan zej nnita' yež Tiro, na' yež Sidón. Benne' ki bžíngake' ga na' nich wzé nággake' x̱tiža' Jesusen', na' nich yeyákgake' ḻo yižwé' che chégake'. \v 18 Ḻezka' beyakgak benne' ka' ẕzáka'gake' dan' yó'ogake' be' x̱iwe' ka'. \v 19 Gónegekle yógo'te benne' zan ka' kángake' Jesusen' dan' žeyone' yógo'tegake' ḻen yeḻa' wak chie'. \s1 Yeḻa' ba nez, na' da' nyáche'ḻe'e \r (Mt. 5:1‑12) \p \v 20 Naž bwia Jesusen' benne' wsedle chie' ka', benne' ka' nníta'gake' ga na', na' gože' ḻégake': \p —Ba nez ẕen naken chele ḻe'e, nak nyache' ḻáže'le na'a, dan' gata' latje chele gan ẕnna bia' Dios. \p \v 21 ’Ba nez ẕen naken chele ḻe'e ẕdonle na'a, dan' weljle da' naken che Dios. \p ’Ba nez ẕen naken chele ḻe'e ẕbéžele na'a, dan' wẕížḻenle neda' tẕen. \p \v 22 ’Ba nez ẕen naken chele ḻe'e, dan' za' ža katen' benách ka' bi ḻé'egekle' ḻe'e chawe', yebéjgake' ḻe'e gan nníta'gake', na' nnégake' chele, na' gon dítjgekle' lale, na' nnágake' naken to da' dáche'ze dan' žónḻenle neda', Benne' Golje' Benách, tẕen. \v 23 Le soa ḻo yeḻa' ba nez ža na', na' le yebél, dan' nak ẕen da' gata' chele ya'abá che Dios. Ḻezka' x̱a x̱na' golte chégake' ka' béngake' da' ẕinnj chegak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios ža ni'te. \p \v 24 ’Da' nyáche'ḻe'e gaken chele ḻe'e, benne' wnni'a ka', dan' ba de da' yebéḻenlele. \p \v 25 ’Da' nyáche'ḻe'e gaken chele ḻe'e, žéljelele na'a, dan' tonle. \p ’Da' nyáche'ḻe'e gaken chele ḻe'e, žẕížele na'a, dan' gak nyache' ḻáže'le, na' kwež nyáche'le. \p \v 26 ’Da' nyáche'ḻe'e gaken chele ḻe'e, ẕnnagak yógo'te benách ka' chawe' chele. Ḻezka' bengak x̱a x̱na' golte chele ka', dan' wnnágake' chawe' chegak benne' wen ḻaže' ka', benne' wnnázegake' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios. \s1 Žaḻa' ži'ilžo benne' ka' bi ẕḻé'egekle' žo'o chawe' \r (Mt. 5:38‑48; 7:12) \p \v 27 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Žapa' ḻe'e, zoale nga, na' žénlele chia' neda', ẕnnia': \q1 Le ži'il benne' ka' bi ẕḻé'egekle' ḻe'e chawe'. \q1 Le nnab da' chawe' chegak benne' ka' ẕžá'agake' ḻe'e. \q1 \v 28 Le nnable Dios gon chawe'e benne' ka' žóngake' ḻe'e ẕia. \q1 Le nnable' Ḻe' gákḻene' benne' ka' ẕnnégake' chele. \q1 \v 29 Cha' no benne' kape' cheḻá'a x̱ago', bze yecheḻá'a x̱agon'. \q1 Cha' no benne' ke'e laže' da' ẕoan x̱kožo'o, ḻezka' be' latje ke'e ẕon'. \q1 \v 30 Cha' no benne' nnable' le' da' de chio', bneẕjwn chie'. \q1 Cha' ke'e da' naken chio', bi yennabon'. \q1 \v 31 Ka žénelele gongak benách ka' chele, ḻezka' le gon chégake'. \p \v 32 ’Cha' nží'izelele benne' ka' zej nži'ile' ḻe'e, ¿biẕe da' nakže chawe' žonlen? Ḻezka' žongak benne' doḻa' ka', zej nži'ile' benne' ka' zej nži'ile' ḻégake'. \v 33 Cha' žonle da' naken chawe' chégakze benne' ka' žóngake' chawe' chele, ¿biẕe da' nakže chawe' žonlen? Ḻezka' žongak benne' doḻa' ka'. \v 34 Cha' ẕnéẕjwzele chegak benne' ka' žéklele yebí'igake' chele, ¿biẕe da' nakže chawe' žonlen? Ḻezka' žongak benne' doḻa' ka', zoa bi da' ẕnéẕjwgake' chegak benne' ka' žóngake' doḻa', dan' zej nnezle' yebí'igake' dan' bnéẕjwgake'. \v 35 Neda' žapa' ḻe'e: le ži'il benne' ka' bi ẕḻé'egekle' ḻe'e chawe', na' le gon da' naken chawe' chégake'. Le wneẕjw chegak benách ka' ḻa'kze bi žéklele yebí'igake' chele. Cha' ki gonle, ẕen nak da' yebéḻenlen, na' gakle ẕi'nkze Dios, Benne' ẕente, dan' žone' da' naken chawe' chegak benách ka', benne' bi žaz ḻáže'gake', na' benne' ka' žóngake' da' kegle. \v 36 Žaḻa' yeyache' ḻáže'lele benách ka', kan žon X̱ale Dios, žeyache' ḻáže'le' yógo'te benách. \s1 Bi žaḻa' nnežo che lježžo \r (Mt. 7:1‑5) \p \v 37 Ḻezka' wnná Jesusen': \q1 Bi nnele che lježle, na' bi nne no benne' chele. \q1 Bi yesbága'le lježle ẕia, na' bi yesbaga' no benne' ḻe'e ẕia. \q1 Le yenít ḻaw che lježle, na' Dios yenít ḻawe' chele. \q1 \v 38 Le wneẕjw che lježle, na' Dios gonne' chele. \m Gónngake' chele da' wžíx̱gake' ḻen to kak da' ẕžix̱en, dan' nak bia' li, dan' nyižen, na' nyiten že'lte, na' zo dí'aten. Kan nak da' ẕžix̱le ḻe'e, ka'kze wžíx̱ Dios chele. \p \v 39 Bzaka' ḻebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —¿Wak to benne' ḻo choḻe chi'e yetó benne' ḻo choḻe? Bi gake', dan' žoptie' bíx̱gake' to ḻo bloj. \v 40 Ḻezka', bi gakže blo to benne' wsedle, ka benne' žsedle' ḻe', san kate' yeyóž wsedle bennen', na' gake' kan nak bennen' žsedle' ḻe'. \p \v 41 ’¿Biẕ chen' ẕwio' bébedon' dan' yo'on yej ḻaw lježo', na' bi ẕḻe'elo' da' ẕen dan' yo'on yej ḻawo' le'? \v 42 ¿Wak yi'o lježon': “Bicha'a, benn latje yebeja' bébedon' dan' yo'on yej ḻawo'” na' bi ẕḻe'elo' da' ẕen dan' yo'on yej ḻawo' le'? Le', benne' ẕḻoé'ezele chawe' kwino'. Zga'ale bebéj da' ẕen dan' yo'on yej ḻawo' le'. Naž ḻe'elo' binlo nich gak yebejo' bébedon' dan' yo'on yej ḻaw lježon'. \s1 Da' žonžo nak bian' kan nakžo \r (Mt. 7:15‑19; 12:33‑37) \p \v 43 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —To yag zaka' bi ẕbian da' bi nak ẕix̱, na' to yag ka'ze bi gak kwian da' nak ẕix̱. \v 44 Ki naken, da' ẕbia to yag nak bian' kan nak yagen'. Bi ẕchibžo da' ẕbia yag higo ḻo yag yeche', na' ḻo yag yeche' bi ẕchibžo da' ẕbia lba uba. \v 45 Benne' chawe' ẕchaḻje' diža' chawe' dan' yo'o da' chawe' ḻo yichj ḻáẕda'we', na' benne' bi nake' chawe' ẕchaḻje' da' bi nak chawe' dan' yo'o da' bi nak chawe' ḻo yichj ḻáẕda'we'. Žoa'ažo ẕnnen kan nak da' yo'on ḻo yichj ḻáẕdo'žo. \s1 Chope kan gak chíx̱jwžo ḻen yo'o \r (Mt. 7:24‑27) \p \v 46 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —¿Biẕ chen' žḻižle neda', ẕnnale: “X̱anto', X̱anto'” na' bi žonle kan žapa' ḻe'e? \v 47 Wḻoe'ela' ḻe'e kan nak bennen' ze'e gan zoa', na' ženle' x̱tiža'a, na' žone' kan ẕnnan. \v 48 Benne' ni nake' ka to benne', kate' bene' liže', gže' bche'ne', na' bdix̱jwe' ḻen yo'o gan nak ḻo yej x̱e. Kate' wdé nis wbá'a zil, na' bche'nen kwit yo'on', bi gok wchinnjen yo'on', dan' žian ḻo yej x̱e. \v 49 Na'a, no benne' ženle' x̱tiža'a, na' bi žone' kan ẕnnan, benne' ni nake' ka to benne' bene' liže' gan nak doze yo, na' bi bdix̱jwe' ḻenen. Kate' bche'n nis wbá'a kwit yo'on', ḻa' wžía yi'ten belate ža. \c 7 \s1 Jesús žeyone' bi' wen žin che to benne' yež Roma \r (Mt. 8:5‑13) \p \v 1 Kate' Jesusen' beyóž bcháḻjḻene' benne' ka' ki, wyeje' ḻo yež Kapernaum. \v 2 Ḻo yežen' zoa to benne' yež Roma, benne' ẕchi'e benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, na' zoa to bi' wen žin chie' nží'iḻe'ele'-be'. Yo'o yižwé' x̱kwiden', na' ba žekte gatbe'. \v 3 Kate' benle bennen' da' ẕchaḻjgak benne' ka' kan nak che Jesusen', ḻa' bséḻa'tie' baḻe benne' gole, benne' judío ka', gan zoa Jesusen', nich chjéta'yoegekle' Ḻe' yide' yedjyene' bi' wen žin chien', x̱kwiden' yo'obe' yižwé'. \v 4 Bžingak benne' gole ka' gan zoa Jesusen', na' dot ḻáže'gake' góta'yoegekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —Nak zi bennen' gono' da' ni chie', \v 5 dan' žape' ba la'ne benne' wláž chežo ka', na' bene' to yo'o chežo gan ženlžo x̱tiža' Dios. \p \v 6 Naž Jesusen' wyéjḻene' ḻégake'. Kate' za' žíntegake' liž bennen', ḻe' bseḻe'e baḻe lježe' gan za' Jesusen', na' góžgake' Ḻe': \p —X̱an, wnná bennen': “Bi gek zedlo', dan' bi naka' zi cho'o liža'. \v 7 Ḻezka' bi naka' zi biga'a gan zo'. Che ḻen bi bežogla' ḻa'a gan zo'. To wnnaze, na' yeyakte bi' wen žin chian'. \v 8 Ḻezka' neda', zoa benne' ẕnna bi'e neda', na' ḻezka' zej nnita' benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, benne' ka' ẕchi'a neda' ḻégake'. Kate' žapa' toe': Wyéj ga na', žeje'. Kate' žapa' yetóe': Da ko' ni, ze'e. Ḻezka' kate' žapa' benne' wen žin chia': Ben žin ni, žonen'.” \p \v 9 Kate' Jesusen' benle' da' ni, bebán ḻáže'le' che bennen', na' byechje', na' gože' benne' ka' zá'gake' x̱kóže'le', na' wnné': \p —Da' li žapa' ḻe'e, bi na' chejx̱aka'a nitó benne' Israel, benne' žejḻi'e chia' neda' kan žejḻé' benne' ni chia'. \p \v 10 Kate' bežingak benne' ka' gan zoa bennen' bseḻe'e ḻégake', bennen' ẕchi'e benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, na' belyoé'e liže', na' bḻé'egekle' ba beyák bi' wen žin na'. \s1 Jesús žesbane' x̱kwide' byo che to no'le wzebe \p \v 11 Wdé gok da' ni, zej Jesusen' ḻo yež Naín ḻen benne' wsedle chie' ka', na' benne' zan zjákḻene' Ḻe' tẕen. \v 12 Kate' bžine' žoa'a yežen', bḻe'ele' benne' ka' zej noe'e to x̱kwide' byo, bi' gat, nich chejkáche'gake'-be'. Bi'do' gaten' nakbe' x̱kwide' tlicha' che to no'le wzebe. Benne' zan, benne' wláž che no'len', nníta'ḻengake' ḻe'. \v 13 Kate' X̱anžon' bḻe'ele' no'len', beyache' ḻáže'le' ḻe', na' gože' ḻe': \p —Biž kwežo'. \p \v 14 Naž Jesusen' wbige'e ga na', na' wdane' dan' del bi'do' gaten'. Wlezgak benne' ka' zej noe'e-be', na' Jesusen' wnné': \p —X̱kwide' byo, žapa' le', beyase. \p \v 15 Naž bi'do' gaten' bebanbe', na' wže'be', na' wzó ḻawbe' ẕchaḻjbe'. Jesusen' beneẕjwe'-be' ḻo na' x̱na'be'. \v 16 Kate' bḻé'egekle benne' ka' da' ni, bžébegake', na' bka'n ẕéngake' Dios, na' wnnágake': \p —Bḻa' to benne' zaka' ga zoažo ni, benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios. Dios na'kze žezá' ḻaže'e chežo, benne' chie' ka'. \p \v 17 Wzé diža' che yeḻa' wak che Jesusen', na' béngekle benách ka' nníta'gake' yógo'te yež gan nbab Judea, na' yógo'te yež zej žen' gawze ga na'. \s1 Da' wnnáb Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis \r (Mt. 11:2‑19) \p \v 18 Benne' ka' žónḻengake' Ẕwa tẕen bzéngekle' ḻe' yógo'te da' ki, da' ka' žon Jesusen'. Ẕwan' bliže' chope benne' ka', \v 19 na' bseḻe'e ḻégake' gan zoa Jesusen' nich nnábgekle' Ḻe', na' nnágake': ¿Nako' le' Benne' Criston', bennen' seḻa' Dios, o žaḻa' kwezto' benne' yoble? \v 20 Kate' benne' ka' bseḻa' Ẕwan' bžíngake' gan zoa Jesusen', góžgake' Ḻe': \p —Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis bseḻe'e neto', nich nnablto' Le', na' nnato': ¿Nako' le' Benne' Criston', bennen' seḻa' Dios, o žaḻa' kwezto' benne' yoble? \p \v 21 Ḻa' na'ze žeyón Jesusen' benne' zan, benne' yižwé' ka', ḻen benne' yó'ogake' be' x̱iwe' ka', na' ḻezka' benne' zan, benne' ḻo choḻe ka', bsaljwe' yej ḻáwgake'. \v 22 Bechebe Jesusen', na' gože' chope benne' ka' bseḻa' Ẕwan', na' wnné': \p —Le chej, chejzénlele Ẕwan' kan nak da' bḻé'elele, na' da' bénlele. Žeḻé'egekle benne' ka' gókgake' ḻo choḻe. Žeza'gak benne' ka' bi gok sá'gake'. Beyakgak benne' ka' wdá'gake' yižwé' leže. Žeyéngekle benne' ka' bkwéžjwgake'. Bebangak benne' gat ka'. Benne' yache' ka' žéngekle' diža' chawen'. \v 23 Ba nez ẕen gaken che bennen' bi gak chope ḻaže'e, na' gónḻene' neda' tẕen ḻa'kze bi žona' kan žekle' žaḻa' gona'. \p \v 24 Kate' benne' ka' bseḻa' Ẕwan' bezá'gake' ga na', wzó ḻaw Jesusen' ẕzejni'ile' benne' ka' kan nak che Ẕwan', na' wnné': \p —¿No benne' bejwíale ḻo latje dachen'? ¿Bejwíale to benne' nake' ka to ya x̱til dan' ẕta be'? \v 25 ¿Noẕkze benne' bejwíale? ¿Bejwíale to benne' nakwe' laže' da' záka'ḻe'en? Nnézkzelele benne' ka' zej nakwe' laže' da' záka'ḻe'en, na' de yeḻa' wnni'a chégake' nníta'gake' ližgak benne' wnná bia' ka'. \v 26 ¿Noẕkze benne' bejwíale? ¿Bejwíale to benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios? O', žapa' ḻe'e. Ẕwan' nakže' blo ka to benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios. \v 27 Nak Ẕwan' bennen' nyejw ḻe'e yich la'y kan nak chie' da' ẕnnan: \q1 Bwia nga, žseḻa'a benne' wbás chia'. \q1 Cheje' zga'ale' ka Le' nich wpé'e nez gan tio'. \m \v 28 Neda' žapa' ḻe'e: gan zej nnita' benách ka', cha' zoa no benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios, bi nakže' blo ka Ẕwan', bennen' bezóe' benách ka' nis, san no benne' nakže' nex̱jw gan ẕnna bia' Dios, bennen' nakže' blo ka Ẕwan'. \p \v 29 Kate' benne' gax̱jw ka' ḻen benne' wechiẕjw ka', béngekle' da' bchaḻj Ẕwan', gókbe'egekle' da' naken chawe' ḻaw Dios, na' bezóagake' nis ḻo na' Ẕwan', \v 30 san benne' yodo' fariseo ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka', benne' ka' nzi' ḻo ná'gake' da' bchi'le Moisés, bi bezóagake' nis ḻo na' Ẕwan', na' ki goken, belka'ne' ka'ze da' chawe' da' gónele Dios gone' chégake'. \p \v 31 Ḻezka' wnná X̱anžon': \p —¿Nakx̱ wsaka' ḻeba' kan zej nak benne' ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a? ¿Nakx̱kze zej nake'? \v 32 Zej nake' ka x̱kwide' ka' želyitjbe'. Želbe'be' ḻawe' ya'a, na' želbéžeya'abe'. Želye'be' ljéžgakbe': “Ẕkwežto' bžejw ḻawle, na' bi žia'le. Žoḻ nyáche'to', na' bi ẕbéžele.” \v 33 Ki nakle dan' bḻa' Ẕwan', bennen' bezóe' benách ka' nis, na' bi bdawe' yet x̱til, na' bi we'je' x̱is uba, na' wnnele chie', na' wnnale: “Da' x̱iwe' žónḻenen ḻe' tẕen.” \v 34 Kate' bḻa'a neda', Benne' Golje' Benách, na' že'j žawa', ẕnnele chia': “Bennen' nake' benne' wawḻe'e, na' benne' že'je'. Nake' lježgak benne' wechiẕjw ka' ḻen yezika' benne' doḻa' ka'.” \v 35 Neda' žapa' ḻe'e: zej nak bia' benne' ka' zej nape' yeḻa' žejní'il che Dios ni'a che da' žóngake'. \s1 Da' ben Jesús ḻo liž to benne' yodo' fariseo \p \v 36 To benne' yodo' fariseo bḻiže' Jesusen' nich gáwḻene' ḻe' tẕen. Wyó'o Jesusen' liž bennen', na' wži'e, na' wzó ḻawe' žawe'. \v 37 Zoa to no'le ḻe'e ḻo yežen', na' katen' benle' že'j žaw Jesusen' liž benne' yodo' fariseon', naž bḻe'e ga na', noe'e to béga'do' da' naken yej zaka', na' yožen to da' ẕḻa' ẕix̱. \v 38 Katen' bžine' zaka' x̱kóže'le Jesusen', wži'e x̱ni'e Ḻe', ẕbeže'. Naž wzó ḻawe' žesbise' ni'a Jesusen' ḻen nis ẕbeže', na' beẕíe' ni'e ḻen yicha' yichje'. Bnope'e ni'e, na' wloé'e dan' ẕḻa' ẕix̱ ḻo ni'e. \v 39 Kate' benne' yodo' fariseon', bennen' bḻiže' Jesusen', bḻe'ele' da' ni, wzá' ḻaže'e, na' wnné': “Chela' nak benne' ni benne' ẕchaḻje' ḻo wláz Dios, gákbe'ele' da' nak no'le ni ẕgane' Ḻe', na' da' žone', dan' nake' no'le ḻe'e.” \v 40 Naž Jesusen' gože' benne' fariseon', na' wnné': \p —Smon, de to da' žénela' yapa' le'. \p Beží'i bennen', na' wnné': \p —Wnná, benne' wsedle. \p \v 41 Jesusen' gože' ḻe': \p —Wzóa to benne' wnni'a, na' wnníta'gak chope benne' zej nbage'e mežw chie'. To bennen' nbage'e chie' laẕjwe' che chopiz, na' yetóen' nbage'e chie' laẕjwe' che chop byo'. \v 42 Dan' bi de mežw chégake' nich chíẕjwgake' dan' zej nbage'e chie', che ḻen benít ḻawe' che žoptie' dan' zej nbage'e chie'. Wnná na'a. ¿Noẕle benne' chope' ki ží'ižele' bennen' benít ḻawe' chégake'? \p \v 43 Beží'i Smon na', na' wnné': \p —Žekla' neda', bennen' wbága'že' mežw chie', dan' benít ḻawe'. \p Jesusen' gože' ḻe': \p —Da' likze ẕnno'. \p \v 44 Naž beyéchj Jesusen', na' bwie' no'len', na' gože' Smon na': \p —¿Ẕḻe'elo' no'le ni? Wyoá'a ližo', na' bi benno' nis da' chibla' ni'a, san no'le ni besbise' ni'a ḻen nis ẕbeže', na' beẕíe' ni'a ḻen yicha' yichje'. \v 45 Bi bzechw ḻawo' neda', san kate' za' bžintia' ližo', bi wzóa ži no'le ni, ẕnope'e ni'a. \v 46 Bi wló'o set yichja', san no'le ni wloé'e dan' ẕḻa' ẕix̱ ni'a. \v 47 Che ḻen žapa' le', doḻa' ẕen dan' wbaga' no'le ni, ba benít ḻawa' chie', na' nží'iḻe'ele' neda'. No benne' ženít ḻaw Dios chie' láte'do'ze, láte'do'ze nži'ile' Dios. \p \v 48 Naž Jesusen' gože' no'len', na' wnné': \p —Doḻa' wbago'o ba benít ḻawa' chio'. \p \v 49 Naž benne' ka' želbé'ḻene' Jesusen' tẕen gan žáwgake' wzó ḻáwgake' želyi'e ljéžgake', na' wnnágake': \p —¿Noẕkze benne' ni, ženít ḻawe' doḻa'? \p \v 50 Naž Jesusen' gože' no'len', na' wnné': \p —Dan' žejḻi'o chia' neda', ba beló'. Binlo beyéj ližo'. \c 8 \s1 No'le ka' žákḻengake' Jesús ḻen benne' wsedle chie' ka' \p \v 1 Wdé gokgak da' ki, wdé Jesusen' gan zej že' yež zan, yež ẕen ka', na' yeždo' ka', gan bchaḻje' diža' chawen' kan ẕnna bia' Dios, na' benne' chežínnote benne' wsedle chie' ka' zjákḻene' Ḻe' tẕen. \v 2 Ḻezka' baḻe no'le ka' zjákḻene' Ḻe', no'le ka' beyón Jesusen' ḻégake' kate' bebeje' be' x̱iwe' ka' yó'ogake', na' beké'e yižwé' ka' zej de'e. Lia, no'len' ḻezka' lie' Madlen, zoe' ládjwgake', no'len' bebéj Jesusen' gaže be' x̱iwe' wyoé'e. \v 3 Ḻezka' Ẕwan, ẕo'le Chosa, benne' žape chi'e da' de liž Herodes, benne' ẕnna bi'e, zoe' ládjwgake', na' ḻezka' zoaḻen Susana ḻégake'. No'le ki želsí'ni'e da' žaw Jesusen' ḻen benne' wsedle chie' ka'. Ki žongak no'le ka' tẕen ḻen yezika' no'le ka', na' ẕnéẕjwgake' da' de chégake'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús kan nak che to benne' žaz ža'ne' \r (Mt. 13:1‑9; Mr. 4:1‑9) \p \v 4 Ḻezka' benne' zan bžójgake' ḻo yež ka', na' bžíngake' gan zoa Jesusen'. Katen' bdóbgake' gan zoe', Ḻe' bsaka' ḻebe', na' gože' ḻégake': \p \v 5 —Bžoj to benne' žaz ža'ne' zjeze' bínnedo' ka'. Kate' ne zjeze', béx̱jwgak baḻe bínnedo' ka' gan nak nez las, na' wdegak benách ka' ga na', na' bléjgaken'. Ḻezka' bžingak byínnedo' ka', na' bdáwgakban'. \v 6 Béx̱jwgak yebaḻe bínnedo' ka' ḻo yo gan že' yej. Kate' bḻa'gak bínnedo' ka', ḻa' belbižten dan' bi ngopa' yon'. \v 7 Béx̱jwgak yebaḻe bínnedo' ka' gan beḻa'gak lba yeche' ka'. Tẕen belgole lba yeche' ka' ḻen yagdo' ka'. Lba yeche' ka' beldóbgaken yagdo' ka' kate' bḻá'gaken, na' bžia yí'gaken yagdo' ka'. \v 8 Béx̱jwgak yebaḻe bínnedo' ka' gan nak ḻo yo beb. Katen' ba bgólgaken, bnéẕjwgaken. To ton bneẕjwn yetó gaywá' bínnedo' ka'. \p Kate' Jesusen' beyóž wnné' ki, zižje wnníe': \p —No benne' zoa nage', na' ženle', žaḻa' wzé nage'. \s1 Ẕnna Jesús biẕ chen' žsaka' ḻebe' \r (Mt. 13:10‑17; Mr. 4:10‑12) \p \v 9 Naž benne' wsedle ka' che Jesusen' wnnábgekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —¿Biẕ žsedle dan' bsaka' ḻebo'? \p \v 10 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Dios ẕzejni'ile' ḻe'e da' ngache' kan ẕnna bi'e Ḻe', san yezika' benách ki, ẕcháḻjḻena' ḻégake' da' žsaka' ḻeba' nich kate' wíagake', bi ḻé'egekle', na' kate' yéngekle', bi chejní'igekle'. \s1 Ẕḻoe'el Jesús da' žsedle da' bsaka' ḻebe' \r (Mt. 13:18‑23; Mr. 4:13‑20) \p \v 11 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Ki nak da' žsedle dan' bsaka' ḻeba': Bínnedo' ka' zej naken x̱tiža' Dios. \v 12 Bínnedo' ka' béx̱jwgaken ḻo nez las ẕḻoé'egeklen kan žak chegak benne' ka' želyenle' dižan', na' ḻa' za'te da' x̱iwe', na' žeká'n dižan' da' wyó'on ḻo yichj ḻáẕdo'gak benne' ka', nich bi chejḻé'gaken', na' nich bi yelágake'. \v 13 Bínnedo' ka' béx̱jwgaken ḻo yo gan že' yej ẕḻoé'egeklen kan žak chegak benne' ka' želyenle' dižan', na' ḻen yeḻa' žebél želzi'en, san zej nake' ka bínnedo' ka' bi béngaken lwen. To chí'ido'ze žejḻé'gaken', dan' nža' ḻáẕdogake' da' žak chégake', na' ḻa' žsántegake' dižan'. \v 14 Bínnedo' ka' béx̱jwgaken gan beḻa'gak lba yeche' ka' ẕḻoé'egeklen kan žak chegak benne' ka' želyenle' dižan', na' kate' ba béngeklen', na' da' ka' žákgaken chégake' yežlyó nga žóngaken ḻégake' ḻo'e, da' ka' zej naken yeḻa' wnni'a chen, na' da' ka' ẕdan ḻáže'gake' da' žákgaken ga ni, na' dižan' bi žonen žin ḻo yichj ḻáẕdo'gake'. \v 15 Bínnedo' ka' béx̱jwgaken gan nak ḻo yo beb ẕḻoé'egeklen kan žak chegak benne' ka' dot ḻáže'gake' žéngekle' dižan', na' ẕgo'o chóchgaken' ḻo yichj ḻáẕdo'gake', na' ḻo yeḻa' ẕbez ẕen ḻaže' chégake' žóngake' kan ẕnna dižan'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che da' žsa'ní' ližžo \r (Mr. 4:21‑25) \p \v 16 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —X̱tiža' Dios naken ka to yi'. Kate' to benne' ẕgale' yi', bi ẕdosen' kak, na' bi ẕgo'en ẕanle gan žate'e, san ẕzoen' sibe ḻo yo'o, na' yin' žsa'nín' benne' ka' žó'ogake' ga na'. \v 17 Ḻa' ḻaw yógo'te da' ngache', na' gak bian', na' žoj ḻawle yógo'te da' žaken ži žize. \p \v 18 ’Che ḻen, le wzé nag, dan' gata' yelate' che benne' ẕzoa choche' da' ženle' ḻo yichj ḻáẕda'we', na' si'že' x̱tiža' Dios, san benne' bi ẕzoa choche' da' ženle' ḻo yichj ḻáẕda'we', na' yegá'a dižan' dan' benle'. \s1 Da' ben x̱na' Jesús tẕen ḻen benne' biche'e ka' \r (Mt. 12:46‑50; Mr. 3:31‑35) \p \v 19 Naž bžin x̱na' Jesusen' tẕen ḻen benne' biche'e ka', gan zoe', san bi gok žíngake' ḻawe' Ḻe' dan' zej nnita' benne' zan ga na'. \v 20 To benne' zoe' ga na' bḻiže' Jesusen', na' wnné': \p —X̱no'o ḻen benne' bicho'o ka' nníta'gake' ḻí'ale, na' žénegekle' wcháḻjḻengake' Le'. \p \v 21 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Benne' ki, benne' želyenle' x̱tiža' Dios, na' žóngake' kan ẕnnan zej nake' ka x̱na'kza', na' benne' bíche'kza' ka'. \s1 Jesús ẕbek žie' be' waḻe \r (Mt. 8:23‑27; Mr. 4:35‑41) \p \v 22 To ža wžén Jesusen' to ḻo barkw tẕen ḻen benne' wsedle chie' ka', na' Ḻe' gože' ḻégake': \p —Le cho'o yecheḻá'a nisdo' nga. \p Naž ḻa' zjaktie'. \v 23 Kate' ne želdíe' ḻo nisdon', ẕtas Jesusen'. Naž wzó ḻaw žak to be' waḻe ḻo nisdon', na' ba žek yetj barkwn' ẕan nisle, na' de ẕož chégake'. \v 24 Naž wbíga'gake' gan de Jesusen', na' besbángake' Ḻe', na' wnnágake': \p —¡Benne' wsedle! ¡Benne' wsedle! Ba žek ḻo'ojžo ẕan nisle. \p Kate' bebán Jesusen', bḻiže' ben' žaken, na' nisen' da' ẕgo'nen, na' wzóa ži ben' goken, na' wžé' ži nisdon'. \v 25 Naž Jesusen' gože' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —¿Bi na' chejḻe'le che Dios? \p Bžébegake' ḻégake', na' bebángekle'. Gož ljéžgake' toe' yetóe': \p —¿Noẕkze benne' ni? Ẕdiḻe' be' dan' žaken, na' nisdo', na' žóngaken dan' ẕnne'. \s1 Benne' yež Gadara, benne' yoe'e be' x̱iwe' \r (Mt. 8:28‑34; Mr. 5:1‑20) \p \v 26 Naž bžin Jesusen' tẕen ḻen benne' wsedle chie' ka', gan nbab yež Gadara, da' žen' yecheḻa'ale nisdo' gan nbab Galilea. \v 27 Kate' Jesusen' bežoje' ḻo barkwn' gan nak ḻo yon', bedjchág to benne' yežen' Ḻe'. Ba gok schaḻe'e yoe'e be' x̱iwe', na' biž žakwe' laže', na' biž ẕzoe' ḻo yo'o, san zoaze' ḻo bloj gan ẕkáche'gake' benne' gat ka'. \v 28 Kate' bennen' yoe'e be' x̱iwe' bḻe'ele' Jesusen', wnníe' zižje. Bzoa ẕibe' ḻaw Jesusen', na' wnné': \p —¿Biẕ nbaga'a chio', Jesús, Ẕi'n Dios, Benne' ẕente? Žáta'yoela' Le' bi wsaka' zi'o neda'. \p \v 29 Ki wnné' dan' Jesusen' ba gože' be' x̱iwen' yežojen ḻo bennen'. Zan chi'i be' x̱iwen' ba bchix̱ bḻol-ḻe'en bennen'. Benne' ka' che yežen' bchéjgake' ḻe' do ya, na' bzóagake' bayw ya ni'a ne'e, san bchoge' do ya ka', na' be' x̱iwen' da' yoe'e bchen' ḻe' ḻo latje dach. \v 30 Naž Jesusen' wnnable' be' x̱iwen', na' wnné': \p —¿Bi lio'? \p Be' x̱iwen' gožen Ḻe': \p —Be' Zan lia'. \p Ki wnnán dan' yoe'e be' x̱iwe' zan. \v 31 Naž be' x̱iwe' ka' góta'yoegeklen Jesusen' bi seḻe'e ḻégaken latje choḻ chegak benne' gat ka'. \v 32 Ḻezka' wzóa to kwe' koch zan ga na', želdaba' žáwgakba' ḻaw ya'adon', na' be' x̱iwe' ka' belnnáb nyachen' Jesusen' we'e ḻégaken latje chejžó'ogaken ḻo koch zan ka'. Jesusen' bi'e ḻégaken latje. \v 33 Bežojgak be' x̱iwe' ka' ḻo bennen', na' bejžó'ogaken ḻo koch zan ka', na' jak koch ka' gan nak to ḻe'e ya'a yej ẕen. Bejbíx̱jgakba' ḻo nisdo', gan belyepba' nis. \p \v 34 Kate' benne' ka' žape chí'igake' koch ka', bḻé'egekle' kan gok chégakba', bžébegake', na' bebángekle'. Beẕónnjgake' ga na', zeyéjgake' lážgake', na' bejzéngekle' benne' ka' nníta'gake' yežen', na' ḻezka' benne' nníta'gake' yix̱en'. \v 35 Naž bžojgak benne' ka' nníta'gake' yežen', na' bejwíagake' dan' goken. Katen' bžíngake' gan zoa Jesusen', bḻé'egekle' bennen' wyoé'e be' x̱iwe' ka', ži'e x̱ni'a Jesusen'. Nakwe' laže', na' ba bezóe' cháwe'do', na' bžébegake'. \v 36 Benne' ka' nníta'gake' ga na' belzenle' ḻégake' kan goken, na' bḻé'egekle' ba beyák bennen' wyoé'e be' x̱iwe' ka'. \v 37 Naž yógo'te benne' zan ka', benne' wláž che yež ka' zej nbaben yež Gadara na', góta'yoegekle' Jesusen' yežoje' ḻo yežlyó chégake'. Ki béngake' dan' ẕžébegake'. Bebén Jesusen' ḻo barkwn', na' bezé'e ga na'. \v 38 Bennen' bežojgak be' x̱iwe' ka' ḻe' góta'yoele' Jesusen' we'e ḻe' latje chéjḻene' Ḻe' tẕen. Jesusen' gože' ḻe' ga'ne' ga na', na' wnné': \p \v 39 —Beyéj ližo'. Bejzenle benách wláž chio' ka' ka nak da' ẕen da' ben Dios ḻen le'. \p Beyéj bennen' liže', na' bzie' diža' dot ḻo yež ka' kan nak da' ẕen da' ben Jesusen' ḻen ḻe'. \s1 X̱kwide' no'le che Jairo, na' no'len' wdane' laže' che Jesús \r (Mt. 9:18‑26; Mr. 5:21‑43) \p \v 40 Kate' bežín Jesusen' yecheḻá'a nisdon', benne' zan, benne' nníta'gake' ga na', bebégekle' ni'a chie' Ḻe' dan' želbeze' yógo'tegake' Ḻe'. \v 41 Naž bžin to benne' lie' Jairo gan zoa Jesusen'. Nake' benne' blo che to yo'o gan žéngekle benne' judío ka' x̱tiža' Dios. Bzoa ẕibe' ḻaw Jesusen', na' góta'yoele' Ḻe' cheje' liže'. \v 42 Ki bene' dan' zoa to x̱kwide' no'le chie', na' ba žek gatbe'. Nakbe' bi' tlícha'kze chie', na' zejbe' ka chežinno yiz. Kate' ne zej Jesusen' tẕen ḻen benne' zan ka', ẕchígake' Ḻe'. \p \v 43 Zej to no'le ladjw benne' zan ka', na' ba gok chežinno yiz ẕzáka'ḻi'e, dan' bi ẕbez žen chie', da' žaken chégakkze no'le ka', na' ba bdie' bika' da' de chie', dan' wdiẕjwe' benne' ka' žeyóngake' benách ka', san nitó benne' bi gok yeyone' ḻe'. \v 44 Wbige'e zaka' x̱kože'l Jesusen', na' wdane' laže' da' nakwe', na' ḻa' wbižte yižwé' žen chien'. \p \v 45 Naž Jesusen' wnnable' benne' zan ka', benne' nníta'gake' ga na', na' wnné': \p —¿Noẕ benne' wdane' neda'? \p Nitóe' bi bechebe'. Naž Bedw ḻen benne' ka' nníta'ḻengake' ḻe', góžgake' Jesusen', na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, zej nnita' benne' zan ga ni, benne' ẕchígake' Le', na' ẕžíga'gake' Le', na' ẕnno': “¿Noẕ benne' wdane' neda'?” \p \v 46 Naž Jesusen' wnné': \p —Zoa no benne' wdane' neda', dan' gókbe'ela' bžoj yeḻa' wak neda', dan' žeyonen benách ka'. \p \v 47 Kate' gokbe'el no'len' nnezle Jesusen' dan' bene', ḻo yeḻa' ẕžebe wẕize'. Bzoa ẕibe' ḻaw Jesusen', na' gože' Ḻe' ḻawgak benne' zan ka' biẕ chen' wdane' laže' da' nakwe' Ḻe', na' kan goken, ḻa' beyaktie'. \v 48 Naž Jesusen' gože' ḻe': \p —Ẕí'na'do', dan' žejḻi'o chia' ba beyako'. Binlo beyéj ližo'. \p \v 49 Kate' ne ẕnna Jesusen' da' ni, bžin to benne' wzé'e liž benne' blon', na' gože' bennen': \p —Ba got x̱kwide' no'le chio'. Biž gon ḻelo' benne' wsedle. \p \v 50 Kate' Jesusen' benle' da' ni, bechebe', na' gože' benne' blon': \p —Bi žebo'. Bejḻe'ze che Dios, na' yeyák x̱kwide' no'le chion'. \p \v 51 Kate' Jesusen' wyoé'e yo'on', bi bi'e latje no benne' chó'oḻene' Ḻe' san ḻégakze Bedw ḻen Jakob, na' Ẕwa, na' ḻezka' x̱a x̱na' x̱kwide' no'len'. \v 52 Želbeže benne' ka' nníta'gake' ga na'. Želbeže nyache'e ni'a che x̱kwide' no'len', na' Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Biž kwéžele. Bi nat x̱kwide' no'len'. Ẕtászebe'. \p \v 53 Ben dítjgekle' Ḻe' dan' nnézgekle' ba natbe'. \v 54 Naž Jesusen' bex̱we' na'be', na' wnníe' zižje, na' wnné': \p —X̱kwide' no'le, beyase. \p \v 55 Naž be' nakkzbe' beyó'on ḻebe', na' bebanbe', na' ḻa' wyástebe'. Jesusen' gože' ḻégake' wnéẕjwgake' da' gawbe'. \v 56 Bebángekle x̱a x̱na'be', san Jesusen' bchi'le' ḻégake' bi wzéngekle' nitó benne' kan goken. \c 9 \s1 Jesús žseḻe'e benne' wsedle chie' ka' nich chejségake' x̱tiže'e \r (Mt. 10:5‑15; Mr. 6:7‑13) \p \v 1 Naž Jesusen' betobe' benne' chežinno, benne' wsedle chie' ka', na' bdie' ḻo ná'gake' yeḻa' wak, na' yeḻa' wnná bia', nich yebéjgake' be' x̱iwe' ka' yo'ogak benách ka', na' nich yeyóngake' benne' yižwé' ka'. \v 2 Bseḻe'e ḻégake' nich chejzéngekle' benách ka' kan ẕnna bia' Dios, na' nich yeyóngake' benne' yižwé' ka'. \v 3 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Bi be wa'le che ḻo nez, kege bardo', na' kege yix̱jw, na' kege yet, na' kege mežw, na' bi x̱oa yenle chope laže'. \v 4 Bíte'teze yo'o gan cho'ole, le soa ga na' kate' yezá'žele ḻo yežen'. \v 5 Gáte'teze gan bi gápegak benách ka' ḻe'e ba la'ne, le yežój ḻo yežen', na' le kwib bix̱te da' dan' lable, dan' wḻoe'elen ḻégake' zej nbage'e ẕia. \p \v 6 Naž zjak benne' wsedle chie' ka'. Wdégake' yógo'te yeždo' ka', na' bcháḻjgake' diža' chawen', na' beyóngake' benne' yižwé' ka' nníta'gake' yógo'te yež ka'. \s1 Kan got Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis \r (Mt. 14:1‑12; Mr. 6:14‑29) \p \v 7 Benle Herodes, bennen' ẕnna bi'e, kan nak yógo'te da' žon Jesusen', na' wžé' zedle', dan' ẕnnagak benách ka': \p —Bebán Ẕwa ḻo yeḻa' got. \p \v 8 Yebaḻe' ẕnnágake': \p —Beḻá' Lías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te. \p Yebaḻe' ẕnnágake': \p —Ba bebán to benne' wbabe' benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios ža ni'te. \p \v 9 Herodes na' wnné': \p —Ẕwan' bchoga' yene'. ¿Noẕkze bennen', ženla' da' zan ki da' žone'? \p Herodes na' žak ḻáže'ḻi'e ḻe'ele' Jesusen'. \s1 Ẕwaw Jesús gayo' mil benne' ka' \r (Mt. 14:13‑21; Mr. 6:30‑44; Jn. 6:1‑14) \p \v 10 Kate' bežingak benne' wbás ka' che Jesusen', benne' ka' bseḻe'e chejségake' x̱tiže'e, na' bzéngekle' Ḻe' yógo'te da' béngake'. Naž Jesusen' bchi'e ḻégake' cheze. Jake' to latje dach gan nbab yež Betsaida. \v 11 Kate' wnnézgekle benách ka' da' ni, wnáwgake' Jesusen', na' Ḻe' wdape' ḻégake' ba la'ne, na' bcháḻjḻene' ḻégake' kan ẕnna bia' Dios, na' beyone' benne' yižwé' ka'. \p \v 12 Kate' za' žaḻe ža na', wbíga'gak benne' chežinno, benne' wbás ka' che Jesusen', gan zoe', na' góžgake' Ḻe': \p —Beseḻa' benách ki nich chjake' gan zej že' yeždo' ka', na' gan zej že' yo'odo' ka' dot gawze, nich chejtíḻjgake' gan gá'ngake', na' da' gáwgake', dan' nak latje dach ga zoažo ni. \p \v 13 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Le waw-gake' ḻe'e. \p Góžgake' Ḻe': \p —Gáyo'ze yet x̱tildo' de, na' chopze bel cheton' de. ¿Chejto' chjé'wto' da' gawgak benne' zan ki? \p \v 14 Zej nnita' ka gayo' mil benne' ka' ga na'. Naž Jesusen' gože' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —Le kwek chi-yóngake' to kwe' to kwe'. \p \v 15 Ki béngake', na' wže'gak yógo'te benne' ka'. \v 16 Naž Jesusen' bex̱we' gayo' yet x̱til ka', na' chope bel ka'. Bchis ḻawe', ẕwie' ya'abale, na' gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Naž bzoẕje' yet x̱til ka', na' bi'en che cheze benne' wsedle chie' ka' nich chísgaken' ḻawgak benne' zan ka'. \v 17 Bdáwgake' yógo'tegake', na' béljgekle'. Wdé na' betóbgake' da' biẕjw ka', na' beschá'gake' chežinno x̱kwit ka'. \s1 Ẕnna Bedw Jesús nake' Benne' Cristo \r (Mt. 16:13‑19; Mr. 8:27‑29) \p \v 18 To ža kate' ne zoa Jesusen' cheze gan ẕcháḻjḻene' Dios, na' žónḻengak benne' wsedle chie' ka' Ḻe' tẕen, wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —¿Noẕen' ẕnnagak benách ka' naka' neda'? \p \v 19 Bechébegake', na' wnnágake': \p —Baḻe' ẕnnágake' nako' Ẕwa, bennen' bezóe' benách ka' nis. Yebaḻe' ẕnnágake' nako' Lías, bennen' bchaḻje' ḻo wláz Dios ža ni'te, na' yebaḻe' ẕnnágake' nako' to benne' wbabe' benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios ža ni'te, na' ba bebane' ḻo yeḻa' got. \p \v 20 Naž Jesusen' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —Cheẕe ḻe'e, ¿noẕkze ẕnnale naka'? \p Bechebe Bedw, na' wnné': \p —Nako' Benne' Criston', bennen' bseḻa' Dios. \s1 Ẕnna Jesús kan za' gótgake' Ḻe' \r (Mt. 16:20‑28; Mr. 8:30‑9:1) \p \v 21 Naž Jesusen' besnisle' ḻégake', na' bchi'le' ḻégake' bi wzéngekle' nitó benne' No nake' Ḻe'. \v 22 Naž gože' ḻégake': \p —Žon byenen sáka'ḻi'a neda', Benne' Golje' Benách, na' da' zan da' gaken chia'. Benne' gole ka' ḻen bx̱oz wnná bia' ka', na' benne' yodo' wsedle ka', wká'ngake' neda' ka'ze. Gótgake' neda', san kate' te chonne ža, Dios yesbane' neda' ḻo yeḻa' got. \p \v 23 Ḻezka' gože' yógo'tegake': \p —Cha' no benne' žénele' gónḻena' neda' tẕen, žon byenen wzóe' cheḻa'ale da' naken chie', na' gake' ka to benne' noe'e yag kroze nich chejté'e ḻe'en. Naž gak gónḻene' neda' tẕen. \v 24 No benne' ži'e wnné yoe che yeḻa' nban chie', wniten', san benne' wnite' yeḻa' nban chie' dan' žónḻene' neda' tẕen, gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chie'. \v 25 Bi be da' chawe' gata' che to benne' cha' gape' yógo'te da' den yežlyó nga, san wnite' to chi'ize yeḻa' nban chie'. \v 26 No benne' žedoe'ele' neda', na' žedoe'ele' x̱tiža'a, ḻezka' neda', Benne' Golje' Benách, yedoe'ela' bennen' kate' yeḻá'a ḻen yeḻa' baní' che X̱a', na' ḻen yeḻa' baní' chegak wbás ka' che ya'abá che Dios nich nna bi'a. \v 27 Da' li žapa' ḻe'e, zej nnita' baḻe benne' nga, benne' bi na' gátgake' kate' ḻé'egekle' ža yedjnná bia' Dios. \s1 Ẕcha' kan ẕnna' ḻaw Jesús \r (Mt. 17:1‑8; Mr. 9:2‑8) \p \v 28 Kate' ba wdegak x̱ono' ža wdé bchaḻj Jesusen' da' ki, bchi'e Bedw ḻen Ẕwa, na' Jakob, na' wžene' to ḻaw ya'ado', gan bcháḻjḻene' Dios. \v 29 Kate' ne ẕcháḻjḻene' Dios, bža' kan ẕnna' ḻawe', na' laže' da' nakwe' beyaken ẕíla'do'ze, na' wyepen yes baní'. \v 30 Naž bḻa' ḻawgak chope benne' ka' gan zoa Jesusen', na' ẕcháḻjḻengake' Le'. Zej nake' Moisés ḻen Lías, benne' ka' wnníta'gake' ža ni'te. \v 31 Žoptie' belyepe' yes baní', na' ẕcháḻjḻengake' Jesusen' kan za' gate' ḻo yež Jerusalén, na' yezé'e yežlyó nga. \v 32 Ḻa'kze ẕnnaḻe'en tas Bedon', ḻen benne' ka' nníta'ḻengake' ḻe', na' ben byéngake' ḻé'egekle' yeḻa' baní' che Jesusen', na' chegak benne' chope' ka' nníta'ḻengake' Ḻe'. \v 33 Kate' žopte benne' ka' bezá'gake' gan zoa Jesusen', naž Bedon' gože' Ḻe': \p —Benne' wsedle, gak chawe' ga'nžo nga. Gonto' chonne yo'o laga', to chio', na' yetó che Moisés, na' yetó che Lías. \p Bi nnezle Bedon' dan' ẕnne'. \v 34 Kate' ne ẕchaḻje' da' ni, ḻa' wže'te to bejw ga na', dan' bkachen' ḻégake', na' bžébegake' dan' nníta'gake' ḻo bejwn'. \v 35 Naž benle chi'i benne' ẕchaḻje' ḻo bejwn', na' wnné': \p —Benne' ni nake' Ẕi'na'. Nži'ila' Ḻe'. Le wzé nag da' yi'e ḻe'e. \p \v 36 Kate' beyóž benle chi'i na', toze Jesusen' ngá'nḻene' ḻégake'. Benne' wsedle chie' ka' wnníta'gake' žize, na' ža na' bi góžgake' nitó benne' kan nak da' bḻé'egekle'. \s1 Žeyón Jesús to x̱kwide' byo yo'obe' be' x̱iwe' \r (Mt. 17:14‑21; Mr. 9:14‑29) \p \v 37 Kate' za' ža'ní' yetó ža, Jesusen' ḻen benne' ka' nníta'ḻengake' Ḻe', bedínnegake' ḻaw ya'adon', na' za'gak benne' zan ga na', benne' ka' zedjchággake' Jesusen'. \v 38 To benne' ladjw benne' zan ka' wnníe' zižje. Bḻiže' Jesusen', na' wnné': \p —Benne' wsedle, žáta'yoela' Le' yedjwío' x̱kwide' byo chia', dan' nakbe' tlícha'tekze bi' chia'. \v 39 Yo'obe' be' x̱iwe' da' ẕkwéžeya'an ḻebe', na' žẕizḻe'en ḻebe', na' ẕbia ẕene' zide' žoa'abe'. Ẕchix̱ ẕḻol-ḻe'en ḻebe', na' batkle žsanen ḻebe'. \v 40 Góta'yoela' benne' wsedle chio' ka' yebéjgaken', san bi gókgake'. \p \v 41 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Ḻe'e, benne' bi žejḻe'le chia', na' nyaḻ yichjle. ¿Gáka'tega žaḻa' sóaḻena' ḻe'e, na' gaka' ẕen ḻaže' ḻen ḻe'e? Le yedjwá' x̱kwide' byo chion' ga ni. \p \v 42 Kate' ne za'be' ẕbíga'be' gan zoa Jesusen', be' x̱iwen' bchix̱ bḻol-ḻe'en ḻebe'. Jesusen' bdiḻe' be' x̱iwen', na' beyone' x̱kwide' byon'. Naž beneẕjwe'-be' ḻo na' x̱abe'. \v 43 Bebángekle yógo'te benne' ka' ni'a che yeḻa' wak ẕen che Dios. \s1 Jesús ẕnne' da' yoble kan za' gótgake' Ḻe' \r (Mt. 17:22‑23; Mr. 9:30‑32) \p Kate' ne žebángekle yógo'te benne' ka' kan nak da' ẕen da' žon Jesusen', Ḻe' gože' benne' wsedle chie' ka', \v 44 na' wnné': \p —Le kwek yichjle da' ni, dan' za' wdégake' neda', Benne' Golje' Benách, ḻo na'gak benách ka'. \p \v 45 Bi bejní'igekle benne' wsedle chie' ka' da' ni, dan' bi na' wneẕjw Dios ḻégake' latje chejní'igeklen', san bi bežóggekle' nnábgekle' Jesusen' kan nak da' ni. \s1 No benne' nake' blo \r (Mt. 18:1‑5; Mr. 9:33‑37) \p \v 46 Naž wzó ḻawgak benne' wsedle ka' che Jesusen' ẕdiḻ díža'gake'. Želnnable ljéžgake' toe' yetóe' nole' gake' benne' blo. \v 47 Žákbe'ele Jesusen' da' ẕza' ḻáže'gake', na' wdele' to x̱kwíde'do', na' bzoe'-be' kwite'. \v 48 Naž gože' ḻégake': \p —No benne' gape' to x̱kwíde'do' ki ba la'ne dan' nakbe' chia', nedkzan' gape' ba la'ne, na' no benne' gape' neda' ba la'ne, ḻezka' gape' ba la'ne X̱a', Bennen' bseḻe'e neda'. Che ḻen, bennen' zoe' ládjwle, na' nakže' gax̱jw ḻaže', benne' ni nake' blo. \s1 No benne' bi ẕži'e chežo, žákḻene' žo'o \r (Mr. 9:38‑40) \p \v 49 Naž Ẕwa bḻiže' Jesusen', na' wnné': \p —Benne' wsedle, bḻe'elto' to benne' ẕkonle' žin lo' žebeje' be' x̱iwe' ka', na' bžonto' biž gonen' dan' bi žónḻene' žo'o tẕen. \p \v 50 Jesusen' gože' ḻe': \p —Bi wžonle gonen', dan' no benne' bi ẕži'e chežo, žákḻene' žo'o. \s1 Jesús ẕdiḻe' Jakob ḻen Ẕwa \p \v 51 Kate' za' bawze ža žaḻa' gat Jesusen', na' yeyepe' ya'abá che Dios, ben byene' cheje' ḻo yež Jerusalén. \v 52 Bseḻe'e benne' wbás chie' ka' nich chjake' zgá'alegake' ka Ḻe', na' jake' to yeždo' gan nbab Samaria, nich chejtíḻjgake' gan ga'ne' dot yele. \v 53 Benne' ka' che yežen' bi wdápegake' Jesusen' ba la'ne dan' zeje' ḻo yež Jerusalén. \v 54 Kate' Jakob ḻen Ẕwa, benne' wsedle ka' che Jesusen', bḻé'egekle' da' ni, góžgake' Ḻe': \p —X̱an, ¿nnablto' dinne yi' da' zan' ya'abá che Dios nich wžía yin' ḻégake', gonto' kan ben Lías? \p \v 55 Byechj Jesusen', na' bdiḻe' ḻégake', na' wnné': \p —Bi nnézlele biẕ be' yo'ole. \v 56 Neda', Benne' Golje' Benách, bḻa'a nga, kege nich wžía yi'a yeḻa' nban chegak benách ka', san nich yeslá' ḻégake'. \p Naž jake' yež yoble. \s1 Benne' ka', benne' žénegekle' chjénḻengake' Jesús tẕen \r (Mt. 8:19‑22) \p \v 57 Kate' Jesusen' ḻen benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen ne yó'ogake' nez, bžin to benne' ga na', na' gože' Jesusen': \p —X̱an, žénela' sá'ḻena' Le' gáte'teze gan chejo'. \p \v 58 Jesusen' gože' ḻe': \p —Beza' ka', zej že' bloj chégakba', na' byínnedo' ka', žiagak x̱ó'ngakba' ka', san neda', Benne' Golje' Benách, bi de chia' gan gata'a nich yezí' ḻaža'a. \p \v 59 Naž Jesusen' gože' benne' yoble, na' wnné': \p —Benḻen neda' tẕen. \p Bennen' gože' Ḻe': \p —X̱an, benn latje yeyá'a zga'ale liža', kate' wkáche'ža' x̱a'. \p \v 60 Jesusen' gože' ḻe': \p —Be' latje benne' ka' za' gátgake' wkáche'gake' benne' gat ka' chégake', san le', wyéj, bejzenle benách kan ẕnna bia' Dios. \p \v 61 Naž bžin yetó benne', na' gože' Jesusen': \p —X̱an, žénela' sá'ḻena' Le', san benn latje cha'a zga'ale nich chejzela' diža' lježa' ka'. \p \v 62 Jesusen' gože' ḻe': \p —No benne' že' ḻaže'e da' de yežlyó nga, nake' ka to benne' ẕga'ne' beže, na' ẕwie' x̱kóže'le'. Cha' no benne' žone' ki, bi nake' zi gone' žin che da' ẕnna bia' Dios. \c 10 \s1 Jesús žseḻe'e chonnḻalj chi benne' nich chejségake' x̱tiže'e \p \v 1 Wdé gok da' ki, X̱anžon' wžíe' yechonnḻalj chi benne' wsedle chie' ka', na' bseḻe'e chope wéjgake' nich chjake' zgá'alegake' ka Ḻe' yógo'te yež ẕen ka', na' yeždo' ka', gan za' tie' Ḻe'. \v 2 Gože' ḻégake': \p —Da' li, deḻe'e žin chia', da' naken ka to yežlyó ẕen gan žon byenen ḻapa', san babze benne' wen žin chia' nníta'gake'. Che ḻen, le gáta'yoele Dios, Bennen' nake' X̱an yežlyón', seḻe'e benne' wen žin ka' gan nak yežlyó chien'. \v 3 Le chej na'a. Le wia, neda' žseḻa'a ḻe'e, na' nakle ka ẕila' ka' zjakba' ládjwgak beko' yix̱e' snia ka'. \v 4 Bi wa'le bzod mežw, na' kege yix̱jw yet, na' bi wa'le yetó kwe' ẕélele, na' bi žélele ḻo nez nich wcháḻjḻenle benách ka'. \v 5 Gáte'teze yo'o gan cho'ole, zga'ale nnale: “Da' ẕka'n chawe' yichj ḻáẕdo'žo gaken chegak benách nníta'gake' yo'o ni.” \v 6 Cha' zoa no benne' ga na', benne' ẕga'n chawe'e, da' ẕka'n chawe' yichj ḻáẕdo'žo da' nnablen gá'nḻenen ḻe', san cha' bi zoa no benne' ki ga na', da' ẕka'n chawen' da' nnablen gá'nḻenen ḻe'e. \v 7 Le ga'n ḻo yo'o gan cho'ole, na' le ye'j le gaw bi da' gónngake' ḻe'e, dan' žéḻkzele benne' wen žin da' gawe'. Bi tele to to yo'o. \v 8 Gáte'teze yež gan žinle, gan gápegake' ḻe'e ba la'ne, le ye'j le gaw bíte'teze da' gónngake' ḻe'e. \v 9 Le yeyón benne' yižwé' ka', benne' nníta'gake' ḻo yežen', na' le ye'-gake': “Ba bḻa' da' ẕnna bia' Dios gan zoale.” \v 10 Gáte'teze yež gan žinle, cha' bi gápegake' ḻe'e ba la'ne, le yežój ga na', na' le chejzé ḻo nez che yežen', na' nnale: \v 11 “Bix̱te yo che lažle, da' dan' labto' ẕchinnjton', na' naken da' ẕḻoe'elen nbága'le ẕia, san žaḻa' nnézlele da' ni. Ba bḻa' da' ẕnna bia' Dios ga zoale ni.” \v 12 Neda' žapa' ḻe'e, kate' žin ža chog Dios chegak benách ka', sáka'žegak benách ka' che yežen' ka sáka'gak benách ka' wnníta'gake' ḻo yež Sodoma, yežen' bchinnj Dios. \s1 Da' gak chegak benne' ka' bi yeyát ḻáže'gake' \r (Mt. 11:20‑24) \p \v 13 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Da' nyáche'ḻe'e gaken chele ḻe'e, benách yež Korazín. Da' nyáche'ḻe'e gaken chele ḻe'e, benách yež Betsaida. Chela' gok ḻo yež Tiro, na' ḻo yež Sidón yeḻa' wak ẕen ka' ka da' ka' bena' gan zoale ḻe'e, ža ni'te yeyát ḻáže'gak benne' yež ka', na' wakw kwíngake' laže' ka'ze, na' kó'ogake' de yíchjgake', da' wḻoe'elen ba beyát ḻáže'gake'. \v 14 Che ḻen, kate' žin ža chog Dios chegak benách ka', sáka'žele ḻe'e ka sáka'gak benne' yež Tiro ka', na' benne' yež Sidón ka'. \v 15 Ḻe'e, benách ka' zoale ḻo yež Kapernaum. Gok chele kan wyeple gan cho'ogak benách ka' ya'abá che Dios. Na'a yetjle gan chejžo'ole latje choḻ chegak benne' gat ka'. \p \v 16 Naž Jesusen' gože' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —No benne' ẕze nage' chele ḻe'e, ḻezka' ẕze nage' chia' neda', na' bennen' ẕka'ne' ḻe'e ka'ze, ḻezka' ẕka'ne' neda' ka'ze, na' bennen' ẕka'ne' neda' ka'ze, ḻezka' ẕka'ne' ka'ze X̱a', Bennen' bseḻe'e neda'. \s1 Žežingak benne' ka' bejségake' x̱tiža' Jesús \p \v 17 Kate' chonnḻalj chi benne' ka' bseḻa' Jesusen' nich chejzéngekle' benách diža' chawen' bežíngake' gan zoe', na' wnnágake': \p —X̱an, be' x̱iwe' ka' žóngaken kan ẕnnato' kate' ẕkonlto' žin lo'. \p \v 18 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Neda' bḻe'ela' da' x̱iwe', na' wbix̱en ẕan ya'abá kan žon yi' wzió', dan' žazen ḻo yo. \v 19 Le wia nga, neda' bdia' ḻo na'le yeḻa' wnná bia' nich gak góxwle bele snia ka', na' gox̱jní' ka', ḻen na'le, na' bi be gaken chele, na' nich wchinnjle yeḻa' wnná bia' che da' x̱iwe', dan' bi ẕḻe'elen žo'o chawe'. \v 20 Na'a, le yebél, kégeze dan' žongak be' x̱iwe' ka' kan ẕnnale, san dan' zej nyejw lale ya'abá che Dios. \s1 Žebél Jesús \r (Mt. 11:25‑27; 13:16‑17) \p \v 21 Ḻa' na'ze bebél Jesusen', zoaḻen Dios Be' La'y Ḻe', na' wnné': \p —Ẕka'n ẕena' Le', X̱e, nako' X̱an ya'abá, na' X̱an yežlyó nga. Ki žona' dan' bkacho'o da' ki ḻawgak benne' ka' žákgake' da' ẕenḻe'e, na' ḻawgak benne' sina' ka', san bḻoe'elo' x̱kwide' ka' kan zej naken. Ka'kze gaken, X̱e, dan' ki žaz ḻažo'o Le'. \p \v 22 Naž wnné': \p —Ba bde X̱a' yógo'te ḻo na'a. Bi zoa no benne' nnezle' no benne' nake' Ẕi'n Dios, san toze X̱ažo Dios nnezlen', na' bi zoa no benne' nnezle' no benne' nake' X̱ažo Dios, san toza' neda', Ẕi'ne', nnezlan', na' ḻezka' nnézgekle benne' ka' žénela' neda', Ẕi'ne', wḻoe'ela' ḻégake' X̱a'. \p \v 23 Naž Jesusen' bwie' benne' wsedle chie' ka', na' gože' ḻégake': \p —Ba nez ẕen naken chegak benne' ka' ẕḻé'egekle' da' ẕḻé'elele ḻe'e, \v 24 dan' žapa' ḻe'e: benne' zan, benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios ḻen benne' wnná bia' ka', gónegekle' ḻé'egekle' da' ẕḻé'elele ḻe'e san bi bḻé'egeklen'. Gónegekle' yéngekle' da' žénlele ḻe'e, san bi béngeklen'. \s1 Benne' Samaria, benne' nake' chawe' \p \v 25 Naž ḻa' wzó ža'te to benne' yodo' wsedle, na' nich si' bi'e Jesusen', wnnable' Ḻe', na' wnné': \p —Benne' wsedle, ¿biẕe žaḻa' gona' nich gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chia'? \p \v 26 Jesusen' gože' ḻe': \p —¿Žejni'ilo' da' nyejw ḻe'e yich, dan' bchi'le Moisés? ¿Nakx̱ x̱bab žono' le' dan' žoḻo'? \p \v 27 Beží'i bennen', na' wnné': \p —Ki ẕnnan: “Bži'il X̱ano' Dios dot ḻažo'o, na' ḻen dot yichj ḻaẕdo'o, na' ḻen dot yeḻa' žon chio', na' ḻen dot yeḻa' žejní'il chio', na' ḻezka' žaḻa' ži'ilo' lježo' kan nži'il kwino'.” \p \v 28 Jesusen' gože' ḻe': \p —Da' likze kan wnnó'. Ben ki, na' gata' yeḻa' nban na' chio'. \p \v 29 Dan' gónele bennen' yebéj chawe' kwine', gože' Jesusen': \p —¿Noẕ benne' nake' lježa'? \p \v 30 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻe': \p —To benne' wzé'e ḻo yež Jerusalén, na' bdinne', zeje' yež Jerikó. Ḻo nezen' béx̱wgak benne' wbán ka' ḻe'. Btínnegake' ẕe', na' béngake' ḻe' we'. Naž bezá'gake' ga na', na' bká'ngake' ḻe' ba žatkze'. \v 31 Naž wdé to bx̱oz ḻo nezen'. Kate' bḻe'ele' bennen' žie' we', cheḻa'ale wdíe'. \v 32 Ḻezka' to benne' nbabe' ẕa'só Lebí, benne' ka' žóngake' žin che yodo', wdíe' ga na'. Kate' bḻe'ele' ḻe', ḻezka' wdíe' cheḻa'ale. \v 33 Ḻezka' to benne' nbabe' Samaria yoe'e nezen', na' bžine' gawze gan de bennen' žie' we'. Kate' bḻe'ele' ḻe', beyache' ḻáže'le' ḻe'. \v 34 Wbige'e gan die', na' bdebe' set, na' x̱is uba waḻ ḻo we' chie', na' bcheḻen' laže'. Naž bžie' ḻe' x̱kože' bia chie', na' bchi'e ḻe' ḻo yo'o gan želžín benne' ka' yó'ogake' nez, gan wdape chi'e ḻe'. \v 35 Yetó ža kate' ba ža'ní', katen' za' yezá' benne' Samaria na' ga na', wleje' laẕjwe' che chope ža, na' bka'nen' ḻo na' benne' x̱an yo'on', na' gože' ḻe': “Wdape chi'i benne' ni, na' cha' senžo' mežw, neda' yeyiẕjwan' le' kate' yeḻá'a.” \v 36 Na'a, ¿nakx̱ x̱bab žono' le'? ¿Nole benne' chonne ki goke' ljež bennen' bengak benne' wbán ka' ḻe' ẕia? \p \v 37 Bechebe benne' yodo' wsedlen', na' gože' Jesusen': \p —Bennen' beyache' ḻáže'le' ḻe'. \p Naž Jesusen' gože' ḻe': \p —Wyéj na'a, na' ben ki. \s1 Da' ben Jesús liž Marta ḻen Lia \p \v 38 Naž Jesusen' beyoé'e nez, na' bžine' to yeždo' gan zoa to no'le lie' Marta, na' no'len' bchi'e Ḻe' liže'. \v 39 Martan' zoa no'le bile' lie' Lia, na' Lian' wži'e x̱ni'a Jesusen', na' bze nage' x̱tiže'e. \v 40 Martan' wžé' zedle' dan' žónḻi'e žin. Wbige'e gan zoa Jesusen', na' gože' Ḻe': \p —X̱an, ¿bi žeyache' ḻáže'lo' neda' dan' bka'n bi' bila' ni neda', na' toza' žona' žin? Gož-be' gákḻenbe' neda'. \p \v 41 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻe': \p —Marta, Marta, že' zedlo', na' da' zan da' že' ḻažo'o žonon'. \v 42 Toze da' žon byenen gonžon, na' Lia ni wžebe' dan' nakže chawe', na' dan' wžebe' bi yegá'n. \c 11 \s1 Kan žaḻa' wcháḻjḻenžo Dios \r (Mt. 6:9‑15; 7:7‑11) \p \v 1 To ža na' Jesusen' ẕcháḻjḻene' Dios. Katen' beyóž bcháḻjḻene' Ḻe', to benne' wsedle chie' gože' Ḻe', na' wnné': \p —X̱an, bsedle neto' wcháḻjḻento' Dios, kan ben Ẕwa, bsedle' benne' ka' žónḻengake' ḻe' tẕen. \p \v 2 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Kate' wcháḻjḻenle Dios, žaḻa' nnale ki: \q1 X̱ato', zo' ya'abá, ga'n ẕen lo'. \q1 Da, nna bi'o nga. \q1 Žénelto' gak yežlyó nga kan žaz ḻažo'o Le', kan žaken ya'abá chio'. \q1 \v 3 Benn da' gawto' na'a ža. \q1 \v 4 Benít ḻaw cheto' doḻan' nbága'to' \q1 kan neto' ženít ḻawto' che no benne' bi da' žone' cheto'. \q1 Bi go'o latje gon da' x̱iwe' ga bága'to' doḻa', \q1 san beslá neto' ḻo da' žonen. \p \v 5 Ḻezka' Jesusen' gože' ḻégake': \p —Cha' zoa no benne' ládjwle, benne' zoa lježe', na' cha' žin to benne' liže' gachje yele, naž cheje' gan zoa lježen', na' wḻiže' ḻe', na' nne': “Bicha'a, benngaž neda' chonne yet x̱til, \v 6 dan' to benne' ze'e zi'to' ba bḻe'e liža', na' bi be de da' wa'a-ne' gawe'.” \v 7 ¿Yechebe bennen' yoe'e ḻo yo'on', na' yi'e ḻe' ki? “Bi gon ḻelo' neda'. Ba nyejw yo'o, na' bi' chia' ka' ba déḻengakbe' neda'. Bi gak chasa' nich bi da' gonna' chio'.” \v 8 Neda' žapa' ḻe'e: ḻa'kze bi chase' nich bi da' wneẕjwe' chie' dan' nake' lježe', san chase', na' wneẕjwe' chie' ka da' žiážjele' nich bi gon ḻelže' ḻe'. \v 9 Che ḻen žapa' ḻe'e: \q1 Le nnab, na' Dios gonne' chele. \q1 Le chilj, na' žeḻ chele. \q1 Le wḻíž ža yo'o, na' yaḻjwn chele. \m \v 10 No benne' bi da' ẕnnabe', ẕzi'en, na' bennen' bi da' žilje', ẕžeḻ-len', na' bennen' žḻiže' ža yo'o, žaljwn chie'. \p \v 11 ’Cha' zoa no benne' ládjwle, benne' nake' x̱a x̱kwide', na' cha' nnablbe' ḻe' yet x̱til, ¿wneẕjwe' chebe' yej? Cha' nnablbe' ḻe' to bel, ¿wneẕjwe'-be' bele? \v 12 Cha' nnablbe' ḻe' to x̱chit bežjw, ¿wneẕjwe'-be' gox̱jní'? \v 13 Ki naken, cha' ḻe'e bi nakle chawe', san nnézlele wnéẕjwle chegak ẕi'nle ka' da' naken chawe', wak wx̱én ḻáže'žele X̱ale zoe' ya'abá gonne' Dios Be' La'y chele, nol-le nnáblele Ḻe'. \s1 Ẕnnágake' Jesús žone' žin ḻen yeḻa' wak che da' x̱iwe' \r (Mt. 12:22‑30; Mr. 3:19‑27) \p \v 14 To ža Jesusen' bebeje' be' x̱iwe' da' yo'o to benne', dan' žonen ga bi žak nnie'. Kate' bežój be' x̱iwen', bchaḻj bennen' bi gok nnie', na' bebángekle benách ka' wnníta'gake' ga na'. \v 15 Baḻe benne' ka' wnnágake': \p —Žebeje' be' x̱iwe' ka' ḻen yeḻa' wak che Belzebú da' x̱iwe', x̱angak be' x̱iwe' ka'. \p \v 16 Gónegekle yebaḻe benne' ka' si' biá'gake' Jesusen', na' belnnable' Ḻe' gone' to da' gak bian' da' zan' ya'abá che Dios. \v 17 Gókbe'ele Jesusen' da' žénegekle' góngake', na' gože' ḻégake': \p —Gáte'teze gan zej nnita' benne' wnná bia' ka', cha' žoj chóplegak benne' ka', kwia yí'gake'. Cha' žoj chóplegak benách ka' nníta'gake' to yo'o, yeyóž chégake'. \v 18 Ḻezka' žak che da' x̱iwe', dan' nzin' Belzebú. Cha' žoj chóplegak benne' ka' yó'ogake' ḻo nan', ¿nakx̱ gak dia' yeḻa' wnná bia' chen? ¿Na'a nnale žebeja' be' x̱iwe' ka' ḻen yeḻa' wak che Belzebú? \v 19 Cha' neda' žebeja' be' x̱iwe' ka' ḻen yeḻa' wak che Belzebú, ¿noẕkze benne' žonne' yeḻa' wak chegak benne' ka' žónḻengake' ḻe'e tẕen, nich žebéjgake' be' x̱iwe' ka'? Che ḻen, da' žongak benne' ka' nak bian' nchíx̱ele ḻe'e. \v 20 Cha' neda' žebeja' be' x̱iwe' ka' ḻen yeḻa' wak che Dios, da' li ba bḻa' da' ẕnna bia' Dios gan zoale. \p \v 21 ’Kate' to benne' waḻe nzi' ḻo ne'e da' ẕdíḻ-ḻene', na' žape chi'e liže', da' ka' nape' zej nga'nen chawe'. \v 22 Na'a, cha' za' yetó benne', bennen' nakže' waḻe ka ḻe', wléj wchochje' ḻe', na' yeké'e yógo'te da' ẕdíḻ-ḻene', dan' žx̱en ḻaže'en, na' chise' da' gota' che bennen'. \p \v 23 ’Cha' zoa no benne' bi žónḻene' neda' tẕen, nake' benne' ẕži'e chia' neda'. Cha' zoa no benne' bi ẕtóbḻene' neda', žóslase'. \s1 Kan nak che be' x̱iwe', da' žežinen latje chen \r (Mt. 12:43‑45) \p \v 24 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Kate' žežój to be' x̱iwe' ḻo benne', ẕdan gan nbiže, žiljen gan yezí' ḻažen'. Cha' bi žeḻ chen, naž nnan: “Yeyá'a gan bžoja'.” \v 25 Kate' žežinen ga na', žejx̱akan' bennen', nake' ka to yo'o da' ba nloan, na' ba nba'an nich no benne' chejsóe' ga na'. \v 26 Naž chejen, na' chejx̱ín' yegáž be' x̱iwe' ka', da' ka' zej nakžen x̱iwe', na' chó'ogaken bennen'. Na'a, da' gaken che bennen' gakžen zi' ka dan' goken chie' zga'ale. \s1 Yeḻa' ba nez ẕen da' naken dot ḻi ḻaže' \p \v 27 Kate' ne ẕchaḻj Jesusen' da' ni, to no'le zoe' ladjw benne' zan ka' wnníe' zižje, na' wnné': \p —Ba nez ẕen naken che no'len' bi'e Le' ḻo ḻi'e, na' ḻezka' naken che lcho' no'len' gan gožo'o. \p \v 28 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Ba nez ẕenže naken chegak benne' ka' želyenle' x̱tiža' Dios, na' žóngake' kan ẕnnan. \s1 Ẕnnábgekle' Jesús gone' to da' gak bian' no nake' \r (Mt. 12:38‑42; Mr. 8:12) \p \v 29 Kate' ne želžingak benne' zan gan zoa Jesusen', wzó ḻawe' ẕchaḻje', na' wnné': \p —Benne' wen da kegle ki želnnable' neda' gona' to da' gak bian' gan za' yeḻa' wak chia'. San bi be da' gak bian' ḻé'egekle'. Toze da' gak bian' kan gok che Jonás ḻé'egeklen'. \v 30 Dan' goken che Jonasen' gok to da' nak bian' ḻawgak benne' ka' wnníta'gake' ḻo yež Nínibe. Ḻezka' gaken chia' neda', Benne' Golje' Benách. Gaka' to da' nak bian' ḻawgak benne' ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a. \v 31 Kate' žin ža chog Dios chegak benách ka' da' sáka'gake', katen' wchi'a ḻaže'e benne' ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a, Dios yechise' no'len' wzóe' ža ni'te, no'len' wnná bi'e benách ka' che yežlyón' da' žen' cheḻá'a gan ẕde wbíž byo' zag ka'. Da' ben no'len' wḻoe'elen zej nbaga' benne' ki ẕia. Ki gaken dan' bžoj no'len' gan nak zi'to' nich wzé nage' diža' che yeḻa' žejní'il da' bchaḻj Salomón, benne' wnná bi'e benne' Israel ka'. Na'a, zoa' neda' nga, na' nakža' blo ka gok Salomón na'. \v 32 Ḻezka', Dios yechise' benne' ka' wnníta'gake' ḻo yež Nínibe kate' žin ža choge' chegak benách ka', katen' wchi'a ḻaže'e benne' ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a. Da' bengak benne' Nínibe ka' wḻoe'elen zej nbaga' benne' ki ẕia. Ki gaken dan' beyát ḻáže'gak benne' ka' wnníta'gake' ḻo yež Nínibe katen' béngekle' da' bchaḻj Jonasen'. Na'a zoa' neda' nga, na' nakža' blo ka gok Jonasen'. \s1 Da' žsa'ní' ḻo yichj ḻáẕdo'žo \r (Mt. 5:15; 6:22‑23) \p \v 33 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Kate' no benne' ẕzalje' yi', bi ẕgo'en gan ngache', na' bi ẕdosen' ẕan kak, san ẕzoen' sibe gan ḻa'ten, nich wza'nín' chegak benne' ka' želyoé'e ḻo yo'on'. \v 34 Zej nak yej ḻawžo ka to da' ẕgo'on baní' ḻo yichj ḻáẕdo'žo. Cha' yej ḻawo' zej naken chawe', dotio' nžan' da' naken baní'. San cha' yej ḻawo' bi zej naken chawe', dotio' nžan' da' naken choḻ. \v 35 Wdape chi'i kwino' cha', nich dan' ẕgo'on baní' ḻo yichj ḻaẕdo'o bi yeyaken choḻ. \v 36 Ki naken, cha' dotio' nžan' da' naken baní', bi be da' naken choḻ zóaḻenen le', na' ḻe'elo' binlo yógo'te, kan žak kate' ẕza'ní' yi' gan zo'. \s1 Jesús žesbage'e benne' yodo' ka' ẕia \r (Mt. 23:1‑36; Mr. 12:38‑40; Lk. 20:45‑47) \p \v 37 Kate' beyóž bchaḻj Jesusen' da' ni, to benne' yodo' fariseo bḻiže' Ḻe' nich chejtáwḻene' ḻe'. Kate' Jesusen' wyoé'e liž benne' yodon', wži'e, na' wzó ḻawe' že'j žawe'. \v 38 Kate' benne' yodo' fariseon' bḻe'ele' Ḻe', bebanle' dan' bi wdíb Jesusen' ne'e kate' za' gawe'. \v 39 Naž X̱anžon' gože' ḻe': \p —Ḻe'e, benne' yodo' fariseo ka', žib kwinle kan žible ḻawle da' že'j žáwḻenle, san ḻo yichj ḻáẕdo'le nža'le da' kegle ka', na' ẕza' ḻáže'le da' bi naken chawe'. \v 40 Ḻe'e bi žejní'ilele. ¿Bi nnézlele, Dios, Bennen' ẕḻe'ele' da' zoa ḻawle ḻezka' ẕḻe'ele' da' yo'o ḻo yichj ḻáẕdo'le? \v 41 Na'a, le wneẕjw benne' yache' ka' che da' naple. Naž yógo'te da' naple yeyaken chawe'. \p \v 42 ’Da' nyáche'ḻe'e naken chele ḻe'e, benne' yodo' fariseo ka'. Žíẕjwle che yodo' to kwe' che to chi kwe' da' ẕzi'le che yix̱e' weje, na' che yix̱e' rod, na' chegak yix̱e' kwando', san to ẕdézele da' naken chawe', na' yeḻa' nži'il chele Dios. Da' ki žon byenen gonle, na' bi wka'nle yezika' da ka' žonle. \p \v 43 ’Da' nyáche'ḻe'e naken chele ḻe'e, benne' yodo' fariseo ka'. Žénelele kwe'le gan nak blo ḻo yo'o gan žoḻ-le x̱tiža' Dios. Ḻezka' žénelele gápegak benne' ka' ḻe'e ba la'ne ḻawgak benách ka'. \p \v 44 ’Da' nyáche'ḻe'e naken chele ḻe'e, benne' yodo' wsedle ka', na' ḻe'e, benne' yodo' fariseo ka', benne' ẕḻoé'ezele chawe' kwinle, dan' nakle kan zej nak yežw ba ka' chegak benne' gat ka', da' ka' bi zej nḻa' ḻawn, na' želdá benách ka' ḻáwlegaken, na' bi žákbe'egeklen'. \p \v 45 Naž beží'i to benne' yodo' wsedle, benne' žake' da' bchi'le Moisés, na' gože' Jesusen': \p —Benne' wsedle, kate' ẕnno' ki, ḻezka' neto' žon zi'o. \p \v 46 Jesusen' gože' ḻe': \p —Ḻezka' da' nyáche'ḻe'e naken chele ḻe'e, benne' yodo' wsedle ka', žakle da' bchi'le Moisés. Ki naken dan' žesbága'le benách ka' to ywa' zi'i da' bi gak no benne' we'en, san ḻe'e ni láte'ze bi ẕdalen' ḻen ni'a na'le. \p \v 47 ’Da' nyáche'ḻe'e naken chele ḻe'e, dan' ẕzoale da' x̱tan ka' ḻawgak yežw ba ka' gan zej ngache' benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios, na' betgak x̱a wdé chele ka' ḻégake'. \v 48 Ki naken, ẕzoa lile žónḻenle tẕen da' bengak x̱a wdé chele ka', dan' betgak x̱a wdé chele ka' ḻégake', na' ḻe'e ẕzoale da' x̱tan ka' ḻawgak yežw ba ka' gan zej ngache'e. \p \v 49 ’Che ḻen, ḻo yeḻa' žejní'il chie', Dios wnné' ki: “Seḻa'a benne' ka' wcháḻjgake' ḻo wlaza' neda', na' benne' wbás chia' ka', gan zoale, na' benne' ki, gotle baḻe', na' kwia ḻáže'le yebaḻe'.” \v 50 Ki gon Dios dan' choge' chegak benách ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a gátgake' ni'a che žen chegak yógo'te benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wlaze' Ḻe'. X̱a wdé chele ka' bétgake' benne' ka' kate' wzó ḻaw žata' yežlyó nga, \v 51 kate' wzó ḻaw wzóa bennen' bete' Abel, ẕi'n Adán, na' zejte bétgake' Secría. Bétgake' ḻe' gachje ḻáwe'le gan de bkog la'y gan ẕzéygake' bia beždo' ka' ḻaw Dios, na' gan zoa latje la'y. Che ḻen, žapa' ḻe'e, Dios choge' chegak benne' ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a gátgake' ni'a che žen chegak yógo'te benne' ka', dan' x̱a wdé chele ka' bétgake' ḻégake'. \p \v 52 ’Da' nyáche'ḻe'e naken chele ḻe'e, benne' yodo' wsedle ka', žakle da' bchi'le Moisés. Ḻa' ḻé'ezele nzi' ḻo na'le ẕi'n ya che latje gan ẕžeḻ-lžo yeḻa' žejní'il. Ḻe'e bi žo'ole, na' žséjwle x̱nezgak benne' ka' žénegekle' chó'ogake' ga na'. \p \v 53 Kate' beyóž bchaḻjḻen Jesusen' ḻégake' da' ni, benne' yodo' wsedle ka' ḻen benne' yodo' fariseo ka' bžá'aḻe'egake' Ḻe', na' wzó ḻáwgake' želnnable' Ḻe' kan nak da' zan da' žákgaken, \v 54 nich kwéjgake' Ḻe' diža' nich gak yesbága'gake' Ḻe' ẕia ni'a che da' yechebe'. \c 12 \s1 Žsedle Jesús kan nak yeḻa' ẕḻoé'ezele chawe' kwin \p \v 1 Ḻa' ža na'ze bdobgak zan gaywá' benách gan zoa Jesusen', na' zejte wléj ljéžgake'. Naž wzó ḻaw Jesusen' ẕcháḻjḻene' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —Le gape chi'i kwinle che da' naken ka kwa zichj che yet x̱til chegak benne' yodo' fariseo ka', dan' naken yeḻa' ẕḻoé'ezele chawe' kwin chégake'. \v 2 Bi be de da' žaken ži žize dan' bi ḻa' ḻawlen, na' bi be de da' ngachen' dan' bi gak bian'. \v 3 Che ḻen, yógo'te da' ba wnnale gan nak choḻ, yéngekle benách ka' gan nak ḻo baní', na' da' bchaḻjle ngáche'ze gan wzóa ḻo yo'o nyejwn, gaken da' wchaḻjgak benách ka' ḻawgak yógo'te benách. \s1 No Benne' žaḻa' žébežo \r (Mt. 10:28‑31) \p \v 4 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Žapa' ḻe'e, ẕí'na'do' ka': bi žébele benne' ka' žótgake' benách ka', san te na' biž bi gak góngake' chégake'. \v 5 Wḻoe'ela' ḻe'e no benne' žaḻa' žébele. Le žebe Bennen' gak ke'e yeḻa' nban chele, na' te na' nape' yeḻa' wnná bia' cho'ne' ḻe'e ḻo yi' gabíl. O', žapa' ḻe'e, le žebe Bennen'. \p \v 6 ’Žóte'gake' gayo' byínnedo' ka' ḻen chope mežw lasdo', san Dios bi žaḻ ḻaže'e nitoba'. \v 7 Ḻézka'kzen, yógo'te yicha' yichjle zej nbaben ḻaw Dios. Che ḻen, bi žébele. Záka'žele ḻe'e ka byínnedo' zan. \s1 Benne' ka' ẕnnágake' zej nake' che Jesús \r (Mt. 10:32‑33; 12:32; 10:19‑20) \p \v 8 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Žapa' ḻe'e: yógo'te benne' ka' ẕnnágake' zej nake' chia' neda' ḻawgak benách, ḻezka' neda', Benne' Golje' Benách, nnia' zej nake' chia' ḻawgak wbás che ya'abá ka'. \v 9 Benne' ka' ẕnnágake' bi zej nake' chia' neda' ḻawgak benách, ḻezka' neda' nnia' bi zej nake' chia' ḻawgak wbás che ya'abá ka'. \p \v 10 ’Yógo'te benne' ka', benne' nnégake' chia' neda', Benne' Golje' Benách, wak yenít ḻaw Dios chégake', san cha' no benne' nnie' che Dios Be' La'y, bi yenít ḻaw Dios che bennen'. \p \v 11 ’Kate' wché'gake' ḻe'e gan nak ḻo yo'o gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' ḻawgak benne' ka' wchi'a ḻáže'gake' ḻe'e, na' ḻawgak benne' wnná bia' ka', bi kwe' zédlele ni'a che da' gonle, o da' yecheble, o da' žaḻa' nnale. \v 12 Ḻa' ža na'ze wḻoé'el Dios Be' La'y ḻe'e da' žaḻa' nnale. \s1 Yeḻa' wnni'a chežo wak gonen ga gaḻ ḻáže'žo Dios \p \v 13 To benne' ladjw benne' zan ka' gože' Jesusen', na' wnné': \p —Benne' wsedle, gož benne' bicha'a gonne' da' žeyaḻa' chia' che da' gota' che x̱ato'. \p \v 14 Jesusen' gože' ḻe': \p —Benne'. ¿Zoa no benne' bzoe' neda' nich wchi'a ḻaža'a ḻe'e, o wzoẕja' da' de chele? \p \v 15 Naž Jesusen' gože' benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnné': \p —Le wia nga. Le gape chi'i kwinle nich bi tonle yeḻa' gape. Kégeze da' nápḻe'ele wzóan ḻe'e ḻo yeḻa' žebele. \p \v 16 Naž Jesusen' bcháḻjḻene' ḻégake' da' bsaka' ḻebe', na' wnné': \p —Wzóa to benne' wdápeḻi'e yeḻa' wnni'a, na' bnéẕjwḻe'e yežlyó chie'. \v 17 Naž wzá' ḻaže'e, na' wnné': “¿Nakx̱kze gona'? Bi nžo'o ga gape chi'a da' žonn yežlyó chia'.” \v 18 Naž wnné': “Ki gona'. Wchinnja' yo'o ka' gan žape chi'a da' žata' chia', na' gona' yo'o ẕenže ka', gan gape chi'a da' žata' chia', na' dan' ba de chia'. \v 19 Naž yapa' kwina': ba nápeḻi'a da' ba btoba', da' ye'j gawa' zante yiz. Yezí' ḻaža'a. Ye'j gawa', na' yebela'.” \v 20 Naž Dios gože' ḻe': “Le' bi be nnezlo'. Na'a yele gato'. Na'a, ¿noẕe benne' gak chie' dan' ba btobon'?” \v 21 Ki žaken che bennen' ẕtobe' chekze' yeḻa' wnni'a, na' bi žone' da' zej naken ka yeḻa' wnni'a ḻaw Dios. \s1 Dios žape chi'e benách chie' ka' \r (Mt. 6:25‑34) \p \v 22 Wdé na' Jesusen' gože' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —Che ḻen žapa' ḻe'e: bi kwe' zédlele ni'a che da' ye'j gawle, dan' nbánḻenle, o ni'a che laže' da' gákwle. \v 23 Záka'že yeḻa' nban chele ka da' žawlen, na' záka'že beḻa' žen chele ka laže' da' žákwlen. \v 24 Le wia kan žak chegak sechj ka'. Bi žázgakba', na' bi žel-ḻapba', na' bi zej nnita' yo'o ka' chégakba' gan gape chí'igakba' da' žata' chégakba', san Dios ẕwawe' ḻégakba'. ¿Bi záka'žele ḻe'e ka byínnedo' ka'? \v 25 ¿Noẕ benne' ládjwle ḻe'e gak gone' ga soe' nbane' yetó chí'ido'ze dan' že' zedle' chen? \v 26 Che ḻen, cha' bi gak gonle da' naken láte'do'ze, ¿biẕ chen' že' zédlele ni'a che da' naken da' ẕenḻe'e? \p \v 27 ’Le wia kan ẕgólegak yéjedo' ka'. Bi žóngaken do laže', na' bi žábgaken laže', san žapa' ḻe'e, ḻa'kze góta'ḻe'e yeḻa' wnni'a che Salomón, bennen' wnná bi'e, lažen' da' gokwe' bi gokžen x̱tan ka zej nak yéjedo' ki. \v 28 Cha' Dios žone' x̱tan yeje yíx̱e'do' ka' da' žé'gaken na'a ḻe'e yix̱e', na' wx̱é wižj chéygaken ḻo yi', ¿bi gone' da' ẕenže chele ḻe'e, ḻe'e na' bi žejḻe'le che Dios dot ḻáže'le? \v 29 Che ḻen, bi we' ḻáže'le da' ye'j gawle, na' bi kwe' zédlele chen. \v 30 Yógo'te da' ki žiljgak benách ka' nníta'gake' yežlyó nga, san ba nnézkzele X̱ale Dios da' ka' žiážjele. \v 31 Le we' ḻaže' gonle kan ẕnna x̱tiža' Dios, na' yógo'te da' ki gonne' chele. \s1 Yeḻa' wnni'a da' ẕtobžo ya'abá che Dios \r (Mt. 6:19‑21) \p \v 32 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Bi žébele ḻe'e, nakle ẕíla'do' chia' ka'. Bi nakle benne' zan, san X̱ale Dios žaz ḻaže'e gonne' ḻe'e latje chejsoale gan ẕnna bi'e Ḻe'. \v 33 Le gote' da' naple, na' le wneẕjw da' si'le chegak benách yache' ka'. Ki gaken, gonle bzod mežw chele da' bi kwia yin', na' wtoble yeḻa' wnni'a da' bi te chen ya'abá che Dios, gan bi gak žin benne' wbán, na' bi galj béledo' chen. \v 34 Gan že' yeḻa' wnni'a chele, we' ḻáže'le žinle ga na'. \s1 Žaḻa' gakžo ban ḻaže' \p \v 35 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Le gak ban ḻaže', na' le wzálj yi' da' wza'nín' chele. \v 36 Le gak ka benne' wen žin ka', benne' želbeze' ža yeḻá' x̱ángake', bennen' wyeje' lni che yeḻa' ẕchag na', nich kate' yežine', wḻiže', na' ḻa' wsáljwtegake' nich yeyoé'e. \v 37 Ba nez ẕen gaken chegak benne' wen žin ka', benne' gak ban ḻáže'gake' kwézgake' kate' yeḻa'že x̱ángake'. Da' li žapa' ḻe'e, x̱ángaken' wpá' kwine', na' kweke' ḻégake' gan ye'j gáwgake', na' wsí'ni'e dan' gáwgake'. \v 38 Ḻa'kze yeḻé'e kate' ba žak choḻ o gachje yele, cha' yedjx̱ake'e ḻégake' nníta'gake' želbeze' ḻe', ba nez ẕen gaken chegak benne' wen žin ka'. \v 39 Žaḻa' nnézlele da' ni. Chela' nnezle x̱an yo'o biẕ ža žin benne' wbán, gak ban ḻaže'e, na' bi we'e latje bennen' wžíe' yežw liže', nich bi kwane' da' de liže'. \v 40 Che ḻen, le gak ban ḻaže' ḻe'e, dan' yeḻá'a neda', Benne' Golje' Benách, to ža katen' bi kwezle neda'. \s1 Benne' wen žin chawe', na' benne' wen žin bi nake' chawe' \r (Mt. 24:45‑51) \p \v 41 Naž Bedw wnnable' Jesusen', na' wnné': \p —X̱an, ¿ži'o néto'ze da' ni da' žsaka' ḻebo', o ži'o yógo'te benách da' ni? \p \v 42 X̱anžon' gože' ḻe', na' wnné': \p —¿Noẕkzen' benne' wen žin chawe', benne' žejni'ile', na' nzi' ḻo ne'e ḻo wláz x̱ane'? Benne' ni, x̱ane' wdíe' ḻo ne'e liže', nich kate' gaḻa' gawgak benne' ka' nníta'gake' liže', na' wneẕjwe' ḻégake' da' gáwgake'. \v 43 Ba nez ẕen gaken che benne' wen žin na' kate' yeḻá' x̱ane', cha' yedjx̱ake'e ḻe' žone' žin na' da' bdien' ḻo ne'e. \v 44 Da' li žapa' ḻe'e, x̱ane' wdíe' ḻo na' benne' wen žin chawen' yógo'te da' de chie'. \v 45 Cha' no benne' wen žin gekle' bi yeḻá' ze x̱ane', na' so ḻawe' wsaka' zi'e yezika' wen žin ka', benne' byo ka', na' no'le ka', na' so ḻawe' ye'j gawe', na' sožle', \v 46 naž yeḻá' x̱an benne' wen žin na' kate' bi kweze' ḻe', o kate' bi gákbe'ele', na' wsaka' zi'e benne' wen žin na', benne' bi nake' chawe', na' choge' chie' kwia yi'e kan nžog chegak benne' ka' bi žejḻé'gake' che Dios. \p \v 47 ’Benne' wen žin na', benne' nnezle' da' žénele x̱ane', na' bi zoe' ẕbeze', na' bi žone' kan wnná x̱ane', benne' ni, wsaka' zi'ḻe'e x̱ane' ḻe'. \v 48 Cha' to benne' wen žin bi nnezle' da' žénele x̱ane', na' cha' gone' da' gonen ga bage'e da' gonen ga wsaka' zi' x̱ane' ḻe', wsaka' zi'e benne' wen žin ni láte'do'ze. No benne' nzi' ḻo ne'e da' ẕenḻe'e, da' ẕenḻe'e yennáb x̱ane' ḻo ne'e, na' bennen' x̱ane' bx̱en ḻaže'e ḻe' da' ẕenže, ḻezka' da' ẕenže yennáb x̱anen' ḻo ne'e. \s1 Da' nak Jesús gon choplen benách ka' \r (Mt. 10:34‑36) \p \v 49 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Bḻa'a neda' nich wẕena' yi' yežlyó nga, na' že' zedla' nich ẕen yin'. \v 50 Na'a, de to da' žaḻa' saka'a neda' da' naken ka to da' yezóa' nis, na' že' zedla' kate' gakžen chia'. \v 51 ¿Žéklele ḻe'e bḻa'a neda' nich wzóa' žize da' žaken yežlyó nga? Žapa' ḻe'e: O'o. Bḻa'a nich ko'a da' gon chople benách ka' nníta'gake' yežlyó nga. \v 52 Na'a so ḻaw gayo' benne' ka', benne' nníta'gake' to yo'o gákgake' chope ḻa'a. Chonne' tíḻ-ḻengake' chope benne' ka', benne' zej nzi'e x̱tiža'a, na' chope' ka' tíḻ-ḻengake' chonne' ka'. \v 53 No benne' zoa x̱kwide' byo chie' tíḻ-ḻene' ẕi'nen', na' x̱kwide' byon' tíḻ-ḻenbe' x̱aben'. To no'le zoa x̱kwide' no'le chie' tíḻ-ḻene' ẕi'nen', na' x̱kwide' no'len' tíḻ-ḻenbe' x̱na'ben'. No'len' zoa ẕoa' liže' tíḻ-ḻene' ẕoa' ližen', na' ẕoa' ližen' tíḻ-ḻene' to' ẕi'nen'. \s1 Da' žakgak na'a ža da' zej nak bian' \r (Mt. 16:1‑4; Mr. 8:11‑13) \p \v 54-56 Ḻezka' Jesusen' gože' benne' zan ka' nníta'gake' ga na', na' wnné': \p —Nnézkzele dan' ẕnnagak benách ka', ẕnnágake': “Kate' že' bejw kwele wak yejw. Kate' žechj be' bi gak yejw.” Žakkzen kan ẕnnágake'. Ḻe'e, benne' bi nnezle ka'. Žak ẕnnéya'ale da' gon ḻawe' ža, san bi žákbe'elele nbága'le ẕia ni'a che da' žónkzele. \s1 Žaḻa' yegá'nḻenžo chawe' no benne' ẕže'e žo'o \r (Mt. 5:25‑26) \p \v 57 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —¿Biẕ chen' bi ẕchi'a ḻáže'kzle ḻe'e kan nak da' naken chawe'? \v 58 Cha' zoa no benne' bi da' yennable' le', na' zejle nich žinle yolawe', be' ḻaže' yegá'nḻeno' bennen' chawe' kate' ne yo'ole nez, nich bi yesbage'e le' ẕia ḻaw benne' ẕchi'a ḻaže'e ḻe'e, na' bennen' ẕchi'a ḻaže'e wdíe' le' ḻo na' benne' žsejwe' liž ya, na' bennen' wsejwe' le' liž yan'. \v 59 Žapa' le', bi yežojo' ga na' kate' chíẕjwžo' dot da' nbago'o che bennen'. \c 13 \s1 Žon byenen yeyát ḻáže'žo \p \v 1 Ḻa' ža na'ze bžingak benne' ka' ga na', na' bzéngekle' Jesusen' kan ben Pilato. Bete' baḻe benne' Galilea, na' wẕi'e žen chégake', na' bchagen' ḻen x̱chengak bia beže, bia ka' ba bétgake'-ba' nich wžíagake' x̱chéngakba' ḻaw Dios. \v 2 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —¿Žéklele ḻe'e wbága'žegak benne' Galilea ka' doḻa' ka yezika' benne' Galilea ka', dan' belzake'e ki? \v 3 Žapa' ḻe'e: O'o, na' cha' bi yeyát ḻáže'le, ḻezka' kwia yi'le yógo'tele. \v 4 Ḻezka' goken chegak chino' chonne benne' ka', bejbaga' yo'o zan kwia na', da' nzin' Siloé, ḻégake', na' gótgake'. ¿Žéklele ḻe'e belbága'že benne' ka' ẕia ka yezika' benne' ka' nníta'gake' ḻo yež Jerusalén? \v 5 Žapa' ḻe'e: O'o, na' cha' bi yeyát ḻáže'le, ḻezka' kwia yi'le yógo'tele. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che yag higo dan' bi be wžían \p \v 6 Naž bzaka' ḻebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Wzóa to benne', na' wzóa to yag higo da' gozen' gan nak ḻo yežlyó chie'. Twiz twiz bejwíe' cha' ẕbia yagen', san bi be bžeḻ-le'. \v 7 Naž gože' benne' žone' žin ḻo yežlyó chien', na' wnné': “Ba gok chonniz žida' žeyilja' da' kwia yag higo ni, san bi be žežeḻ-lan'. Bchogen. ¿Biẕ chen' kon lanen yežlyó nga?” \v 8 Naž bechebe benne' wen žin na', na' gože' ḻe': “X̱an, bka'nen yetó yízteze, na' wzacha' yo kwe'j kožen, na' wžá'n bebe. \v 9 Cha' kwia yag ni, na' yega'nen wen, san cha' bi be kwian, naž chogon'.” \s1 Jesús žeyone' to no'le yižwé' kate' nak ža la'y \p \v 10 To ža žsedle Jesusen' benách ka' nníta'gake' ḻo yo'o gan ẕdobgak benne' judío ka' nich yéngekle' x̱tiža' Dios kate' nak ža la'y chégake'. \v 11 Zoa to no'le ga na' ba gok chino' chonne yiz yoe'e yižwé', dan' yoe'e be' x̱iwe' da' žonen ga bi zej nnita' benách ka' chawe', na' nyéchwteze' ẕde', na' bi žak yeḻí kwine'. \v 12 Katen' Jesusen' bḻe'ele' no'len', bḻiže' ḻe', na' wnné': \p —Nó'ledo', ba beyako'. \p \v 13 Naž Jesusen' bx̱oa ne'e ḻe', na' ḻa' bḻite kwin no'len', na' bka'n ẕene' Dios. \v 14 Naž bža'a benne' blo che yo'o gan želyenle' x̱tiža' Dios. Ẕže'e dan' beyón Jesusen' no'len' kate' nak ža la'y. Benne' blon' gože' benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnné': \p —X̱op ža de gonžo žin. De latje ḻo ža ka' yidle nich no benne' yeyone' ḻe'e, na' kege ža la'y. \p \v 15 Naž beží'i X̱anžon', na' wnné': \p —Ḻe'e, benne' ka' ẕḻoé'ezele chawe' kwinle, ¿bi žejsežle bia beže ka' che chele gan dá'gakba' kate' nak ža la'y, na' chjwá'le-ba' we'j nis? \v 16 No'le ni nake' ẕa'só Bran, na' chino' chonne yiz ba gok žsaka' zi' da' x̱iwe' ḻe'. ¿Bi žaḻa' no benne' yeslé' ḻe' lo nan' ḻa'kze nak ža la'y? \p \v 17 Kate' wnná Jesusen' da' ni, bedoé'egekle yógo'te benne' yodo' ka' nníta'gake' ga na', na' belžé'e Ḻe', san bebégekle yezika' benách ka' nníta'gake' ga na'. Ki béngake' dan' bḻé'egekle' da' ẕen ka' da' žon Jesusen'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che bínnedo' mostasa \r (Mt. 13:31‑32; Mr. 4:30‑32) \p \v 18 Naž wnná Jesusen': \p —¿Nakx̱kze žak ẕgole da' ẕnna bia' Dios, o biẕe wsaka' ḻebžon? \v 19 Žaken kan žak che to bínnedo' mostasa, dan' wẕí' to benne', na' gozen' gan nak ḻo yežlyó chie'. Bgole yag mostasan', na' goken to yag ẕen, na' bžingak byínnedo' ka', na' béngakba' x̱ó'ngakba' ḻo ni'a nen'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che kwa zichj che yet x̱til \r (Mt. 13:33) \p \v 20 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —¿Biẕkze wsaka' ḻeba' da' ẕnna bia' Dios? \v 21 Naken ka kwa zichj che yet x̱til, dan' wẕí' to no'le, na' bchix̱en' chonne kwe' kwa yet x̱til, na' bgole dot kwan'. \s1 To gan žaḻa' težo da' naken to lchido' \r (Mt. 7:13‑14, 21‑23) \p \v 22 Kate' Jesusen' yoe'e nez zeje' Jerusalén, wdíe' ḻo yež ẕen ka', na' yeždo' ka', na' žsedle' benách ka' nníta'gake' latje ka'. \v 23 To benne' wnnable' Jesusen', na' wnné': \p —X̱an, ¿babze benne' ka' yelágake'? \p Jesusen' gože' benne' ka' nníta'gake' ga na', \v 24 na' wnné': \p —Le we' ḻaže' cho'ole zaka' gan žo'ogak benách ka', da' naken to lchido', dan' žapa' ḻe'e: yénegekle benne' zan chó'ogake' ga na', san bi sáke'gekle'. \v 25 Te chas x̱an yo'o, na' wsejwe' yo'o, ḻe'e na' soale ḻa' ḻí'ale, so ḻawle wḻižle ža yo'on', na' ye'le-ne': “X̱an, x̱an, bsaljw cho'oto'.” Naž yeží'i bennen', na' yi'e ḻe'e: “Bi nnezla' noẕ benne' ḻe'e.” \v 26 Naž so ḻawle nnale: “We'j bdáwḻento' Le', na' bsedlo' gan nak ḻawe' ya'a cheto'.” \v 27 Naž yi'e ḻe'e: “Žapa' ḻe'e, bi nnezla' ga benne' ḻe'e. Le kwas ga zoa' ni, yógo'tele žonle da' kegle.” \v 28 Naž kwež nyáche'le, na' wx̱éj láye'le kate' ḻé'elele Bran, ḻen Isaak, na' Jakob, na' yógo'te benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios, benne' ka' chejnníta'gake' gan ẕnna bia' Dios, san ḻe'e ga'nle ḻa' ḻí'ale. \v 29 Žingak benne' ka' žójgake' zaka' gan ẕḻa' wbíž, na' zaka' gan ženen, na' zaka' gan za' be' zag, na' zaka' gan ẕde wbíž byo' zag ka', na' kwé'gake' ye'j gáwgake' gan ẕnna bia' Dios. \v 30 Naž baḻe benne' ka' gákgake' benne' blo, benne' ka' ngá'ngake' ka'ze na'a, na' baḻe benne' ka', benne' zej nake' benne' blo na'a, gá'ngake' ka'ze. \s1 Ẕbež nyache' Jesús ni'a chegak benách Jerusalén \r (Mt. 23:37‑39) \p \v 31 Ḻa' ža na'ze bžingak benne' yodo' fariseo ka' gan zoa Jesusen', na' góžgake' Ḻe': \p —¡Bežój! ¡Beẕónnj nga, dan' žénele Herodes gote' Le'! \p \v 32 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Le chej. Le chejzenle bennen' nake' ka to beza', da' ẕnnia': Bwia nga, žebeja' be' x̱iwe' ka', na' žeyona' benách ka' na'a, na' wx̱é, na' wižj, na' yeyóž gona' žin chia'. \v 33 Žon byenen yá'aḻena' x̱neza' na'a, na' wx̱é, na' wižj, na' žina' ḻo yež Jerusalén, dan' žótgake' benne' ka' ga na', benne' ẕcháḻjgake' ḻo wláz Dios. \p \v 34 ’Ḻe'e, zoale Jerusalén. Žotle benne' ka' ẕcháḻjgake' ḻo wláz Dios, na' ẕže'ele yej benne' wbás ka' žseḻa' Dios chele. Zan chi'i gónela' wtoba' ḻe'e chia' kan žon ẕkoko', ẕtobba' bríse'do' ka' ẕan x̱ilba', san bi gónelele. \v 35 Le wia nga, ka'ze ga'n ližle, na' žapa' ḻe'e, biž ḻé'elele neda' na' zejte nnale: “Ba nez ẕen gaken che bennen' ze'e ḻo wláz X̱anžo Dios.” \c 14 \s1 Jesús žeyone' to benne' yoe'e yi \p \v 1 Kate' nak ža la'y chegak benne' judío ka', wyó'o Jesusen' liž to benne' wnná bia', benne' yodo' fariseo. Jesusen' ži'e že'j žawe', na' benne' yodo' fariseo ka' nníta'gake' ga na' ẕwíagake' Ḻe'. \v 2 Ḻezka' zoa to benne' yoe'e yi ga na' ḻaw Jesusen'. \v 3 Naž Jesusen' wnnable' benne' yodo' wsedle ka' tẕen ḻen benne' yodo' fariseo ka', benne' ka' žsédgekle' da' bchi'le Moisés, na' wnné': \p —¿De latje yeyonžo no benne' yižwé' kate' nak ža la'y? \p \v 4 Ḻégake' wnníta'gake' žize. Naž Jesusen' bex̱we' benne' yižwén', na' beyone' ḻe', na' ḻa' beséḻa'tie' ḻe'. \v 5 Naž Jesusen' gože' benne' yodo' ka', na' wnné': \p —Cha' zoa no benne' ládjwle, zej nnita' bia beže chie' ka', na' cha' bíx̱eba' toba' to ḻo yežw, ¿bi chejleje'-ba', ḻa'kze nak ža la'y? \p \v 6 Bi be gok yeží'igake' che dan' wnnén'. \s1 No benne' kwi'e latje blo \p \v 7 Kate' Jesusen' bḻe'ele' kan žongak benne' yodo' fariseo ka', kan želbi'e latje blo ka' gan že'j žáwgake', naž bsaka' ḻebe', na' gože' ḻégake': \p \v 8 —Kate' no benne' wḻiže' le' nich chejo' ga žak lni che yeḻa' ẕchag na', bi kwi'o latje blo. Cha' bḻiže' to benne' nakže' blo ka le', \v 9 naž bennen' bḻiže' le' yide' gan zo', na' yi'e le': “Bneẕjw latje kwe' benne' ni gan ži'o” na' ḻo yeḻa' žedoe'ele chio' chejži'o že'lte. \v 10 Kate' no benne' wḻiže' le', bejžé' že'lte, nich kate' ḻa' bennen' bḻiže' le', na' yi'e le': “Bicha'a, wdé yelate' kile.” Naž gakžo' le' blo ḻawgak benne' ka' želbé'ḻene' le' tẕen. \v 11 No benne' ẕka'n ẕen kwine', góngake' ga yeyex̱jwe', san no benne' zoe' gax̱jw ḻaže', góngake' ga gakže' blo. \p \v 12 Ḻezka' Jesusen' gože' bennen' bḻiže' Ḻe', na' wnné': \p —Kate' gono' to yeḻa' waw, o lnido', bi wḻižo' lježo' ka', na' benne' bicho'o ka', na' biche' lježo' ka', na' benne' ẕjo'o ḻi'a chio' ka', benne' ka' zej nape' yeḻa' wnni'a. Ki žaḻa' gono' dan' ḻezka' wḻižgak benne' ka' le', na' ki gaken, yebí'igake' chio'. \v 13 Kate' gono' to yeḻa' waw, bḻiž benne' yache' ka', na' benne' ka' zej nžog ni'a ná'gake', na' benne' ka' bi žak sá'gake', na' benne' ḻo choḻe ka'. \v 14 Naž ba nez ẕen gaken chio', dan' bi gak bi da' yebi'igak benne' ki chio', san yebí'i chio' kate' žin ža yebangak benne' gat ka', benne' chawe' ka'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che to lni ẕen \p \v 15 Zoa to benne' že'j žáwḻene' Jesusen' tẕen ga na', na' katen' benle' da' ni, gože' Ḻe': \p —Ba nez ẕen gaken che no benne' ye'j gawe' gan ẕnna bia' Dios. \p \v 16 Jesusen' gože' ḻe': \p —Wzóa to benne' bene' to lni ẕen, na' bḻiže' benne' zan. \v 17 Kate' ba wẕí'ni'a yeḻa' waw, bseḻe'e benne' wen žin chie' nich chejyeže' benne' ka' ba bḻiže', na' wnné': “Le da, dan' ba de yógo'te.” \v 18 Wzó ḻaw yógo'tegake' ẕnnábgake' latje bi chjake'. Benne' nežwn' wnné': “Za' go'wa' to yežlyó, na' žon byenen chejwían'. Žáta'yoela' le' si' ẕen chaze' chia'.” \v 19 Yetóen' wnné': “Za' go'wa' gayo' kwe' bež go'n, na' cha'a chejwía' cha' žóngakba' žin. Žáta'yoela' le' si' ẕen chaze' chia'.” \v 20 Yetóen' wnné': “Za' bchag na'a, na' bi gak yida'.” \v 21 Kate' beyéj benne' wen žin na', bejyeže' x̱ane' yógo'te da' ki. Naž bža'a benne' x̱an yo'on', na' gože' benne' wen žin na', na' wnné': “Wyéj na'atge gan nak ḻawe' ya'a, na' gan zej nak ḻo nez che yež nga, na' bejx̱í' benne' yache' ka', na' benne' ka' zej nžog ni'a ná'gake', na' benne' ka' bi žak sá'gake', na' benne' ḻo choḻe ka'.” \v 22 Kate' benne' wen žin na' ba bene' da' ki, wnné': “X̱an, ba bena' kan gožo' neda', na' ne de latje.” \v 23 Naž x̱ane' gože' benne' wen žin na', na' wnné': “Wyéj gan nak ḻo nez ka', na' gan nak nez las ka', na' ben byene yidgak benne' ka' nníta'gake' ga na', nich cha'te liža' nga. \v 24 Žapa' ḻe'e: nitó benne' bḻiža' zga'ale bi ye'j gawe' yeḻa' waw chia'.” \s1 Da' sáka'žo cha' gónḻenžo Benne' Cristo tẕen \p \v 25 Ḻo ža ka' benne' zan žjákḻene' Jesusen', na' Ḻe' beyechje', na' gože' ḻégake': \p \v 26 —Cha' no benne' yénele' gónḻene' neda' tẕen, na' cha' bi ží'ižele' neda' ka nži'ile' x̱a x̱ne'e, na' ẕo'le', na' ẕi'ne' ka', na' bi' biche'e ka', na' bi' zane' ka', na' yeḻa' nban chie', bi nake' zi gake' benne' wsedle chia'. \v 27 No benne' bi gónḻene' neda' tẕen ḻa'kze gon byenen chejté'e ḻe'e yag kroze, bi nake' zi gake' benne' wsedle chia'. \v 28 Cha' zoa no benne' ládjwle ḻe'e, benne' žénele' gone' to yo'o sibe, ¿bi kwi'e zga'ale, na' wlabe' gaka'x̱ mežw žaḻa' senle', nich nnezle' cha' de chie' da' žaḻa' chiẕjwe' nich yeyóž gone' yo'on'? \v 29 Cha' bi gone' ki, na' cha' so ḻawe' kweke' ḻen yo'on', na' cha' bi gak yeyóž gone' yo'o chien', naž so ḻawgak yógo'te benne' gon dítjgekle' ḻe', benne' ka' ḻé'egeklen', \v 30 na' nnágake': “Bennen' wzó ḻawe' žone' yo'o chien', na' bi gok yeyóž gonen'.” \v 31 Ḻezka', cha' zoa no benne' wnná bia', na' cha' žon byenen cheje' ḻo wdiḻe chejtíḻ-ḻene' yetó benne' wnná bia', ¿bi kwi'e zga'ale, na' gone' x̱bab cha' wak chejtíḻ-ḻene' bennen' ẕchi'e galje mil benne' chie', na' ḻe' chi milze benne' ẕchi'e? \v 32 Cha' bi gake', naž katen' yetó benne' wnná bian' ne zoe' zi'to', seḻe'e to benne' wbás chie' gan zoe', na' nnabe' nakx̱ žaḻa' gone' nich gá'nḻengake' chawe' toe' yetóe'. \v 33 Ki naken, cha' zoa no benne' ládjwle ḻe'e, na' cha' bi wka'ne' yógo'te da' nape', bi nake' zi gake' benne' wsedle chia'. \s1 Zede' da' ẕniten yeḻa' sna'a chen \r (Mt. 5:13; Mr. 9:50) \p \v 34 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Nak chawe' zede', san cha' nit yeḻa' sna'a chen, ¿nakx̱ gak yeyonžon sna'a? \v 35 Biž bi zaka' zeden', kege nich yeyonen yo, na' kege nich yeyonen bebe, san cho'nžon na'le. No benne' zoa nage', na' ženle', žaḻa' wzé nage'. \c 15 \s1 Žsaka' ḻebe Jesús kan nak che to ẕila', bia wnitlba' \r (Mt. 18:10‑14) \p \v 1 Bdobgak yógo'te benne' wechiẕjw ka' ḻen benne' nex̱jw ka' gan zoa Jesusen', nich wzé nággake' chie'. \v 2 Che ḻen benne' yodo' fariseo ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka' wnnégake' chie', na' wnnágake': \p —Bennen' žape' benne' doḻa' ka' ba la'ne, na' že'j žáwḻene' ḻégake'. \p \v 3 Naž bsaka' ḻebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p \v 4 —Cha' zoa no benne' ládjwle ḻe'e, zej nnita' to gaywá' ẕila' chie', na' cha' nitlba' toba', ¿bi wka'ne' bia tapḻalj to galje ka' gan nak ḻo latje dachen', na' cheje' chejdilje' ẕilan', bia nnitlba', kate' yežéḻžele'-ba'? \v 5 Katen' ba bežeḻ-le'-ba', ḻo yeḻa' žebél chie' yex̱óe'-ba' ža'a yene', \v 6 na' kate' yežine' liže', wtobe' lježe' ka' ḻen benne' ẕjo'o ḻi'a chie' ka', na' yi'e ḻégake': “Le yebél tẕen ḻen neda', dan' ba bežeḻ-la' ẕila' chia', bian' wnitlba'.” \v 7 Žapa' ḻe'e: ḻezka' gáta'že yeḻa' žebél ya'abá che Dios ni'a che to benne' doḻa', benne' yeyát ḻaže'e, ka gata' ni'a chegak tapḻalj to galje benne' chawe' ka', benne' žékgekle' bi žon byenen yeyát ḻáže'gake'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che to mežw da' wnitlen \p \v 8 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Wzóa to no'le nape' chi mežw plat. Cha' nitle to mežw plat na', ¿bi wzalje' yi', na' wlóe' ḻo yo'o chien', na' yeyiljen' binlo kate' yežéḻželen'? \v 9 Katen' yežeḻ-len', na' wtobe' no'le lježe' ka' ḻen no'le ẕjo'o ḻi'a chie' ka', na' yi'e ḻégake': “Le yebél tẕen ḻen neda', dan' ba bežeḻ-la' mežw plat na' dan' wnitlen.” \v 10 Neda' žapa' ḻe'e: ḻezka' yebéḻe'egekle wbás che ya'abá ka' ni'a che to benne' doḻa', benne' yeyát ḻaže'e. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che to x̱kwide' wnitlbe' \p \v 11 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Wzóa to benne' wnníta'gak chope x̱kwide' byo chie'. \v 12 X̱kwide' nyache' gožbe' x̱abe', na' wnnabe': “X̱e, benn da' žeyaḻa' chia' che da' den chio'.” Naž x̱aben' wdise' chégakbe' da' nape'. \v 13 Wdé na', x̱kwide' nyachen' btobbe' yógo'te da' wẕi'be', na' wyejbe' to yež zi'to', gan ben ditjlbe' dot da' den chebe'. Benbe' da' kegle. \v 14 Katen' beyóž bdach dot dan' wẕi'be', na' gok wbín ḻo yež gan zoabe', na' byážjelbe'. \v 15 Naž wyejbe' wen žin che to benne' ḻo yežen', na' bennen' bseḻe'e-be' gan de to yežlyó chie' nich chejwawbe' koch chie' ka'. \v 16 Gok ḻáže'be' gawbe' yix̱e' ka'ze da' žawgak koch ka', san nitó benne' bi be bneẕjwen' gawbe'. \v 17 Naž beyát ḻáže'be', na' wnnabe': “Benne' zan nníta'gake' wen žin liž x̱a', na' deḻe'e da' že'j žáwgake', san neda' žatkza' ḻo yeḻa' ẕdon nga. \v 18 Yezá'a nga, na' yeyá'a gan zoa x̱a', na' yapa'-ne': X̱e, bena' doḻa' ḻaw Dios, zoe' ya'abá chie', na' ḻawo' le'. \v 19 Biž naka' neda' zi gaka' ẕi'no'. Ben neda' ka to benne' wen žin chio'.” \v 20 Naž beyo'obe' nez, zeyejbe' gan zoa x̱abe'. \p ’Kate' ne zeza'be' zi'to', x̱abe' bḻe'ele'-be', na' beyache' ḻáže'le'-be'. Taríaze bejchág x̱abe' ḻebe', na' beyeḻe'e yenbe', na' bnope'e-be'. \v 21 Naž ẕi'ne' na' gožbe'-ne': “X̱e, bena' doḻa' ḻaw Dios, zoe' ya'abá chie', na' ḻawo' le'. Biž naka' neda' zi gaka' ẕi'no'.” \v 22 Naž x̱abe' gože' benne' wen žin chie' ka', na' wnné': “Le chejléj to laže' da' záka'ḻe'en, na' le wakw-be'. Le ko'o to da' záka'ḻe'e x̱ben na'be', na' le wléj-be' ẕelbe'. \v 23 Le chejx̱í' to beže, bia ženne', na' le got-ba'. Gawžo-ba', na' gonžo lni. \v 24 Ki gonžo dan' gok x̱kwide' byo chia' ni ka to bi' gat, na' bebanbe'. Wnitlbe', na' ba beḻa'be' na'a.” Naž wzó ḻáwgake' žebégekle'. \p \v 25 ’Kate' ne žak da' ki, x̱kwide' byo wak che bennen' žonbe' žin yix̱e'. Kate' ne zeza'be', na' bežinbe' gawze ža yo'o, benlbe' ža' we' kwež, na' žak wyá'a ḻo yo'on'. \v 26 Naž bḻižbe' to benne' wen žin, benne' zoe' ga na', na' wnnablbe' ḻe' biẕen' žaken. \v 27 Benne' wen žin na' gože'-be': “Bežín bi' bicho'on', na' x̱o' wnné' gótgake' to beže, bia ženne', dan' bežinbe' binlo ḻo ne'e.” \v 28 Naž bža'a bi' waken', na' bi gónelebe' yeyo'obe' ḻo yo'on'. Naž bežój x̱aben', na' góta'yoele'-be' yeyo'obe'. \v 29 Beží'i bi' waken', na' gožbe' x̱abe', na' wnnabe': “Nnézkzelo' ba bena' x̱chino' zan yiz, na' nitó chi'i bi na' wži'a che x̱tižo'o, na' nitó chi'i bi na' gonno' to ẕíla'do', bia gáwḻena' lježa' ka'. \v 30 Na'a, kate' beḻá' x̱kwide' chio' ni, na' ben ditjlbe' da' ka' gota' chio', na' wdáḻenbe' no'le ḻe'e ka', beto' to beže, bia ženne', ni'a chebe'.” \v 31 Naž x̱abe' gože'-be', na' wnné': “Ẕi'na', le' zóaḻentezo' neda', na' yógo'te da' den chia', chio' nakkzen. \v 32 Žon byenen gonžo lni, na' yebelžo, dan' gok bi' bicho'o ni ka to bi' gat, na' bebanbe'. Wnitlbe', na' ba beḻa'be'.” \c 16 \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che to benne' wen žin bi nake' chawe' \p \v 1 Ḻezka' Jesusen' gože' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —Wzóa to benne' wnni'a, na' wzóa to benne' wen žin chie', benne' nzi' ḻo ne'e da' nape x̱ane'. Bžingak benne' ka' žesbága'gake' benne' wen žin na' ẕia ḻaw x̱ane'. Wnnégake' chie' ẕžia yi'ze' da' nape x̱anen'. \v 2 Naž x̱an yo'on' bḻiže' benne' wen žin chien', na' gože' ḻe': “¿Biẕe da' ni ženla' kan žono'? Bḻoe'el neda' da' zej nak bian' žin beno', dan' biž yegá'n ḻo no'o da' naken chia'.” \v 3 Naž bezá' ḻaže' benne' wen žin na', na'wnné': “¿Nakx̱kze gona'? Žebéj x̱ana' neda' ga ni žona' žin. Bi gak gona' žin yix̱e', na' yedoe'ela' nnabla' no benne' bi da' gonnze' chia'. \v 4 Na'a nnezla' da' gona' nich kate' yebéj x̱ana' neda' ga ni žona' žin, gonngak benne' ka' žin gona' lížgake'.” \v 5 Naž benne' wen žin na' bḻiže' benne' ka' zoa da' ẕbága'gake' che x̱ane', na' gože' benne' nežw: “¿Gáka'ẕe ẕbago'o che x̱ana'?” \v 6 Ḻe' wnné': “To gaywá' že'e ži'a set ẕbaga'a.” Benne' wen žin blon' gože' ḻe', na' wnné': “Ni de yich gan nyeḻa' dan' ẕbago'o. Wžé'e, na' bzoj yetó ḻe'e yich da' nnan chi-yon že'e ži'a ẕbago'o.” \v 7 Wdé na' wnnable' yetóe', na' wnné': “Cheẕe le', ¿gáka'ẕe ẕbago'o?” Ḻe' wnné': “To gaywá' da'a ẕoa' stribe.” Naž benne' wen žin na' gože' ḻe', na' wnné': “Ni de yich gan nyeḻa' dan' ẕbago'o. Bzoj yetó ḻe'e yich da' nnan tapḻalj da'a ẕbago'o.” \v 8 Gokbe'el x̱ane' bsíne'le benne' wen žin chien', bennen' bi nake' chawe'. Ki naken, zej nakže benne' yežlyó nga sina' ḻo da' ka' žóngake' ḻa' ḻégakze', ka zej nak benne' ka' želdáḻene' Dios tẕen ḻo baní' chie'. \p \v 9 ’Neda' žapa' ḻe'e: le ga'nḻen benách ka' chawe', wkónlele žin yeḻa' wnni'a da' den chele yežlyó nga, nich kate' žin ža wka'nle da' ki, gápegake' ḻe'e ba la'ne ḻo latjen' da' zejlí kanne. \p \v 10 ’No benne' ẕkonle' binlo žin to da' láte'do'ze da' nzi' ḻo ne'e, ḻezka' wkonle' binlo žin to da' ẕen da' gata' ḻo ne'e. No benne' bi ẕkonle' binlo žin to da' láte'do'ze da' nzi' ḻo ne'e, ḻezka' bi wkonle' binlo žin to da' ẕen da' gata' ḻo ne'e. \v 11 Che ḻen, cha' bi ẕkónlele binlo žin yeḻa' wnni'a da' den chele yežlyó nga, ¿noẕkze benne' wdíe' ḻo na'le yeḻa' wnni'a da' naken ḻi ḻaže'? \v 12 Cha' bi ẕkónlele binlo žin da' nzi' ḻo na'le da' naken che benne' yoble, ¿noẕkze benne' wdíe' ḻo na'le da' žaḻa' gaken chekzle? \p \v 13 ’Nitó benne' wen žin bi gak gone' x̱chingak chope x̱ane', dan' že'e toen', na' ži'ile' yetóen', o gape' ba la'ne toen', na' wzóe' cheḻa'ale yetóen'. Bi gak gonle x̱chin Dios, na' ḻezka' gonle žin nich gata' yeḻa' wnni'a chele, da' naken che yežlyó nga. \p \v 14 Béngekle benne' yodo' fariseo ka' da' ni, na' dan' ẕdan ḻáže'gake' yeḻa' gape, che ḻen ben dítjgekle' Jesusen'. \v 15 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Ḻe'e ẕḻoé'ezele chawe' kwinle ḻawgak benách ka', san nnézkzele Dios da' yo'o ḻo yichj ḻáẕdo'le, dan' bi ẕḻe'el Dios chawe' da' ẕdan ḻáže'gak benách ka'. \s1 Da' bchi'le Moisés, na' da' bchi'le Dios \p \v 16 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Bengak žin da' bchi'le Moisés, na' da' bzojgak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios, na' zejte ža wzóa Ẕwa. Naž katen' bḻa' Ẕwan', wzó ḻaw ẕze diža' kan gak cho'ogak benách ka' gan ẕnna bia' Dios, na' žon byengak yógo'te benách chó'ogake' ga na'. \p \v 17 ’Ḻa'kze žaken ki, gakže te che ya'abá, na' che yežlyó nga ka kwia yi' to díža'ze da' nyejwn ḻe'e yich da' ẕnna Dios. \s1 Da' ẕḻa'a laz benne' ka' nžag ná'gake' \r (Mt. 19:1‑12; Mr. 10:1‑12) \p \v 18 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Cha' no benne' byo wsane' ẕo'le', na' cha' wechág ná'ḻene' no'le yoble, gone' doḻa' da' ẕka'n ditjen yeḻa' ẕchag na', na' cha' no benne' byo wchág ná'ḻene' no'len' bsan benne' byo chie' ḻe', ḻezka' gone' doḻa' da' ẕka'n ditjen yeḻa' ẕchag na'. \s1 Benne' wnni'a, na' Lásaro \p \v 19 Naž bzaka' ḻebe Jesusen', na' wnné': \p —Wzóa to benne' wnni'a. Žakwe' laže' da' záka'ḻe'en, na' tža tža žónteze' lni, na' že'j žáwgake' da' dẕi'ḻe'e. \v 20 Ḻezka' wzóa to benne' yáche'do' ga na', benne' lie' Lásaro. Bennen' ẕnnable' no benne' bi da' wneẕjwe' chie', na' do ẕentie' žie' we', na' ži'e ža yo'o che benne' wnni'a na'. \v 21 Žak ḻaže' benne' yáche'don' gawe' da' biẕjw ka' da' žéx̱jwgaken ẕan gan že'j žaw benne' wnni'a na'. Ḻezka' zej nnita' beko' ka' ga na', na' bel-ḻe'eba' ḻo we' ka' che benne' yáche'don'. \v 22 Bžin ža got benne' yáche'don', na' wbás che ya'abá ka' belchi'e ḻe' nich chejzóaḻene' Bran gan nak latje x̱tan che Dios. Ḻezka' got benne' wnni'a na', na' bkáche'gake' ḻe' ḻo yežw ba. \v 23 Kate' ne ẕzáka'ḻe'e bennen' góta'ḻe'e yeḻa' wnni'a chie', gan zoe' latje chegak benne' gat ka', na' bchis ḻawe', na' bḻe'ele' Bran, gan zoe' zí'to'le, na' zoaḻen Lásaron' ḻe'. \v 24 Naž wnníe' zižje, na' wnné': “X̱e, Bran, beyache' ḻaže'l neda'. Bseḻa' Lásaro ga zoa' ni nich yesbise' x̱ben ne'e, na' yedjsbise' loža'a, dan' ẕzáka'ḻi'a ḻo yi' nga.” \v 25 Bran na' gože' ḻe', na' wnné': “Ẕi'na', bejsá' ḻaže' kan gok chio', kan góta'ḻe'e yeḻa' wnni'a chio' katen' wzó' nbano', san Lásaro ni, gok yeḻa' yache' chie', na' na'a, žebél Lásaro nga, na' le' ẕzako'o ga na'. \v 26 Ḻezka', to žoa'a ya'a sibe naken, dan' zoan gachje ḻáwe'le gan zoale ḻe'e, na' ga zoato' neto' ni. Che ḻen benne' ka' nníta'gake' nga, cha' yénegekle' tégake' gan zoale ḻe'e, bi gak tégake', na' ḻezka' benne' ka' nníta'gake' ga na' bi gak yídgake' kile.” \v 27 Naž bennen' góta'ḻe'e yeḻa' wnni'a chie' gože' ḻe', na' wnné': “X̱e, Bran, žáta'yoela' le' yeseḻo'o Lásaron' liž x̱a', \v 28 dan' zej nnita' gayo' benne' bicha'a ga na'. Beseḻe'e nich chejzenle' ḻégake' ka nak da' žaken nga, nich bi yídgake' latje ga ẕzáka'ḻi'a ni.” \v 29 Naž Bran na' gože' ḻe', na' wnné': “Zej de da' bzoj Moisés, na' da' bzojgak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios, da' nzi' ḻo ná'gake'. Žaḻa' wzé nággake' diža' ka'.” \v 30 Beží'i bennen' góta'ḻe'e yeḻa' wnni'a chie', na' wnné': “X̱e, Bran, bi gonen ki, san cha' yebán to benne' ḻo yeḻa' got, na' cheje' gan nníta'gake', na' yeyát ḻáže'gake'.” \v 31 Bran na' gože' ḻe', na' wnné': “Cha' bi ẕze nággake' da' bchi'le Moisés, na' da' wnnagak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios, bi chejḻé'gake' ḻa'kze no benne' yebane' ḻo yeḻa' got.” \c 17 \s1 Žaḻa' gon byenžo bi gonžo ga baga' no benne' doḻa' \r (Mt. 18:6‑7, 21‑22; Mr. 9:42) \p \v 1 Jesusen' gože' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —Nníta'tezgak da' ka' žóngaken ga bága'gak benách ka' doḻa', san da' nyáche'ḻe'e gaken che bennen' žone' ga no benne' bage'e doḻa'. \v 2 Gakže chawe' che bennen' žone' ki cha' wgaḻa' yene' to yej da' žot, na' chejžó'n kwine' ḻo nisdo', nich bi gone' ga baga' no benne' chia' doḻa'. \v 3 Le wia binlo da' žonle. Cha' lježo' gone' le' ẕia, bzejni'ile', na' cha' yeyát ḻaže'e, benít ḻaw chie'. \v 4 Ḻa'kze gaže chi'i to ža gone' le' ẕia, na' cha' gaže chi'i yide' gan zo', na' yi'e le': “Žeyát ḻaža'a” žaḻa' yenít ḻawo' chie'. \s1 Yeḻa' wak da' napžo dan' žejḻe'žo che Benne' Cristo \p \v 5 Naž benne' wbás ka' che X̱anžon' góžgake' Ḻe', na' wnnágake': \p —Ben ga chejḻé'žeto' che Dios. \p \v 6 X̱anžon' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Chela' nak láte'ze kan žejḻe'le che Dios, na' nakzen ka to bínnedo' mostasa, gak ye'le yag ẕen ni: “Kwas ga ni, na' bejsóa ḻo nisdo'” na' gonen kan že'len. \s1 Kan žaḻa' gon no benne' nake' wen žin \p \v 7 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Cha' zoa no benne' ládjwle ḻe'e, na' zoa to benne' ndo'w chie', benne' ẕga'ne' beže o ẕḻape', na' kate' yeyóž gone' x̱chin x̱ane', ¿žéklele ye' x̱ane' ḻe', na' nne': “Da, wžé' ye'j gawo'”? \v 8 O'o. Ki yi'e ḻe': “Bsí'ni'a da' gawa' neda'. Wzóa kwezo' wžío' da' ye'j gawa'. Teže na' gak ye'j gawo' le'.” \v 9 ¿Yi'e benne' ndo'w chie' na': “Žóx̱keno'” dan' bene' kan gože' ḻe'? Žekla' neda', bi gone' ki. \v 10 Ḻezka' gaken chele ḻe'e. Kate' ba benle yógo'te da' bchi'le Dios ḻe'e gonle, žaḻa' nnale: “Nakto' wen žin bi be záka'to', dan' bénzeto' da' žon byenen gonto'.” \s1 Chi benne' zej de'e yižwé' leže \p \v 11 Kate' ne yo'o Jesusen' nez zeje' ḻo yež Jerusalén, wdíe' gan že'gak yeždo' ka' zej nbaben gan nbab Samaria, na' gan nbab Galilea. \v 12 Kate' bžine' to yeždo', bžojgak chi benne' zej de'e yižwé' leže zedjchággake' Ḻe', na' bgá'ngake' zí'to'le. \v 13 Zižje bḻížgake' Ḻe', na' wnnágake': \p —Jesús, benne' wsedle, beyache' ḻaže'l neto'. \p \v 14 Kate' bḻe'el Jesusen' ḻégake', gože' ḻégake': \p —Le chej, chejḻoé'el kwinle ḻawgak bx̱oz ka'. \p Kate' ne zjake', beyákgake' chawe'. \v 15 Naž to benne' ládjwgake', katen' gókbe'ele' ba beyake' chawe', beyeje' gan zoa Jesusen'. Wnníe' zižje, na' bka'n ẕene' Dios. \v 16 Byechwe', na' bzechw ḻawe' ḻo yo ḻaw Jesusen', na' gože' Ḻe': “Žóx̱keno'.” \p Bennen' nbabe' Samaria. \v 17 Naž Jesusen' gože' ḻe': \p —¿Bi nnita' chi benne' beyákgake' chawe'? ¿Gaẕe zej nnita' yezika' benne' ka'? \v 18 ¿Bi zoa no benne' yedjká'n ẕene' Dios, san toze benne' zi'to' ni? \p \v 19 Naž Jesusen' gože' bennen', na' wnné': \p —Beyase, na' beyéj ližo'. Ba beyako' chawe' dan' žejḻi'o chia'. \s1 Kan ḻa' dan' ẕnna bia' Dios \r (Mt. 24:23‑28, 36‑41) \p \v 20 Kate' benne' yodo' fariseo ka' wnnábgekle' Jesusen' batẕe ḻa' dan' ẕnna bia' Dios, Ḻe' bechebe', na' gože' ḻégake': \p —Kan ḻa' dan' ẕnna bia' Dios, bi naken to da' ḻé'elelen. \v 21 Bi gak no benne' nne': “Bḻan' nga” o nne': “Bžinen ga na'.” Le wia nga. Ẕnna bia' Dios ḻo yichj ḻáẕdo'gak benách ka'. \p \v 22 Naž Jesusen' gože' benne' wsedle chie' ka', na' wnné': \p —Žin ža kate' yénelele ḻé'elele ža yeḻá'a neda', Benne' Golje' Benách, san bi ḻé'elelen. \v 23 Ḻa'gak benne' yé'gake' ḻe'e: “Zoe' ga ni” o nnágake': “Zoe' ga na'.” Bi chejle ga na', na' bi gónḻenle ḻégake' tẕen. \v 24 Kan žak kate' žep yes, na' ẕza'nín' dot ya'abá, ḻezka' gaken kate' žin ža yeḻá'a neda', Benne' Golje' Benách. \v 25 Zga'ale kate' gak da' ni, žon byenen saka'a neda', na' benne' ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a wzóagake' neda' cheḻa'ale. \v 26 Kan gok ža na' katen' wzóa Noé, ḻezka' gaken kate' žin ža yeḻá'a neda', Benne' Golje' Benách. \v 27 Ža ni'te na' we'j bdáwgake'. Bchag ná'gake', na' bdégake' ẕí'ngake' ka' ḻo yeḻa' ẕchag na', na' zejte wyó'o Noé na' ḻo barkw ẕen na' da' nzin' arka, na' ḻa' gokte yejw da' bchinnjen yežlyó nga, na' bžia yin' yógo'tegake'. \v 28 Ḻezka' goken ža na' katen' wzóa Lot. We'j bdáwgake'. Gó'wgake', na' béte'gake'. Gózgake' yežlyó che chégake', na' béngake' yo'o che chégake'. \v 29 Kate' bžin ža na' katen' bežój Lot na' ḻo yež Sodoma, ka to nis yejw bex̱jw da' ẕzalj yi', na' bžia yin' yógo'tegake'. \v 30 Ḻezka' gaken kate' žin ža ḻa' ḻawa' neda', Benne' Golje' Benách. \p \v 31 ’Kate' žin ža na', cha' zoa to benne' yichjo'o, na' da' de chie' yo'on ḻo yo'on', bi žaḻa' yetje' nich chejx̱i'e dan' den chie'. Ḻezka' no benne' zoe' yix̱e' bi žaḻa' yeyeje' liže'. \v 32 Le yesá' ḻaže' kan gok che ẕo'le Lot na', bwie' x̱kóže'le', na' beyake' yej zede'. \v 33 No benne' že' ḻáže'ze' yeḻa' nban chie', wniten', san bennen' wsane' yeḻa' nban chie' ni'a chia' neda', gape chi'en'. \p \v 34 ’Žapa' ḻe'e: kate' žin yelen', cha' ẕtasgak chope benne' tẕen, toen' yechi'a-ne' latje chia', na' yetóen' wka'na'-ne'. \v 35 Cha' chope no'le yelgote' tẕen, toen' yechi'a-ne' latje chia', na' yetóen' wka'na'-ne'. \v 36 Cha' chope benne' góngake' žin yix̱e', toen' yechi'a-ne' latje chia', na' yetóen' wka'na'-ne'. \p \v 37 Kate' béngekle benne' wsedle ka' che Jesusen' da' ki, wnnábgekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —X̱an, ¿gaẕ gak da' ki? \p Jesusen' gože' ḻégake': \p —Gan de to da' gat, dóbgakkze lab ka' ga na'. \c 18 \s1 To no'le wzebe, na' benne' wechi'a ḻaže' \p \v 1 Naž bzaka' ḻebe Jesusen', na' gože' ḻégake' kan žon byenen wḻížtezžo Dios, na' bi gak chope ḻáže'žo. \v 2 Wnné': \p —To yež wzóa to benne' wechi'a ḻaže', na' bi ẕžebe' Dios, na' bi žape' no benne' ba la'ne. \v 3 Ḻa' yež na'ze wzóa to no'le wzebe, na' bžine' gan zoa benne' wechi'a ḻažen', na' wnné': “Bchi'a ḻaže' che da' žon to benne', žone' chia' da' ẕia.” \v 4 Scha bi gónele' bi da' gone' chie', san wdé na' wzá' ḻaže'e, na' wnné': “Ḻa'kze bi ẕžeba' Dios, na' bi žapa' no benne' ba la'ne, \v 5 san dan' zá'teze no'le wzebe ni, na' žon ḻele' neda', che ḻen wchi'a ḻaža'a da' žaken chie', nich bi yídteze' ga ni, na' nich bi tetle gon ḻele' neda'.” \p \v 6 Naž X̱anžon' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le wzé nag kan wnná bennen' wechi'a ḻažen', bennen' bi nake' chawe'. \v 7 ¿Bi wchi'a ḻaže' Dios da' žak chegak benne' ka' wžekze' chie', benne' ka' žḻižgake' Ḻe' dot ža dot yele? ¿Wžele' gákḻene' ḻégake'? \v 8 Žapa' ḻe'e: ḻa' wchi'a ḻáže'tie' ḻégake'. Kate' yeḻá'a neda', Benne' Golje' Benách, ¿wežeḻ-la' benne' ka' žejḻé'gake' chia' yežlyó nga? \s1 To benne' yodo' fariseo, na' benne' wechiẕjw \p \v 9 Bzaka' ḻebe Jesusen' kan nak chegak benne' ka' ẕḻoé'ezegekle' chawe' kwíngake', na' ẕká'ngake' ka'ze yezika' benách ka'. \v 10 Ki wnné': \p —Bžingak chope benne' gan nak ḻo ẕchil yodo' nich wḻížgake' Dios. To bennen' nake' benne' yodo' fariseo, na' yetóen' nake' benne' ẕchiẕjwe' benách ka' ḻo wláz yež zi'to'. \v 11 Wzeze benne' yodo' fariseon', na' ki bḻiže' Dios, na' wnné': “Dios, žapa' Le': žóx̱keno', dan' bi naka' ka zej nak yezika' benne' ka', benne' zej nake' wbán, na' benne' ka' bi zej nake' chawe', na' benne' ka' ẕka'n dítjgake' yeḻa' ẕchag na'. Ḻezka' bi naka' ka benne' wechiẕjwn'. \v 12 Neda' žona' wbás chope chi'i žak x̱ono' ža weje, na' ẕneẕjwa' che yodo' to kwe' che chi kwe' che yógo'te da' žata' chia'.” \v 13 Benne' wechiẕjwn' wzíe' zí'to'te, na' bi bežogle' wchís ḻawe' nich wie' ya'abá, san wdape' lcho'e, na' wnné': “Dios, beyache' ḻaže'l neda', benne' doḻa'.” \p \v 14 Naž wnná Jesusen': \p —Neda' žapa' ḻe'e: beyéj benne' wechiẕjwn' liže', na' ba beyake' chawe' ḻaw Dios, kege ka benne' fariseon'. No benne' ẕka'n ẕen kwine', gon Dios ga yex̱jwe', san no benne' zoe' gax̱jw ḻaže', gon Dios ga gake' benne' zaka'. \s1 Jesús žḻiž chawe'e x̱kwíde'do' ka' \r (Mt. 19:13‑15; Mr. 10:13‑16) \p \v 15 Naž bžingak benne' byo ka' ḻen no'le ka' gan zoa Jesusen', zej noe'e x̱kwíde'do' ka' chégake' nich x̱oa na' Jesusen' ḻégakbe'. Kate' benne' wsedle ka' che Jesusen' bḻé'egeklen', bdíḻegake' ḻégake'. \v 16 Naž Jesusen' bḻiže' benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' wnné': \p —Le we' x̱kwíde'do' ki latje yídgakbe' gan zoa', na' bi wséjwle x̱nézgakbe', dan' gata' latje chegak benne' ka' zej nake' ka x̱kwíde'do' ki gan ẕnna bia' Dios. \v 17 Da' li žapa' ḻe'e: no benne' bi si' ḻo ne'e da' ẕnna bia' Dios, kan žon to x̱kwíde'do', bi cho'o bennen' gan ẕnna bi'e. \s1 To benne' deḻe'e yeḻa' wnni'a chie' \r (Mt. 19:16‑30; Mr. 10:17‑31) \p \v 18 To benne' wnná bia' wnnable' Jesusen', na' wnné': \p —Benne' wsedle dot chawe'. ¿Biẕe žaḻa' gona' nich gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chia'? \p \v 19 Jesusen' gože' ḻe': \p —¿Biẕ chen' ži'o neda': “Dot chawe'”? Bi zoa no benne' nake' dot chawe'. Toze Dios nake' dot chawe'. \v 20 Nnézkzelo' da' ka' bchi'le Dios ḻe'e: \q1 Bi gono' doḻa' da' ẕka'n ditjen yeḻa' ẕchag na'. \q1 Bi goto' benách ka'. \q1 Bi kwano'. \q1 Bi nnio' che lježo' da' wen ḻaže'. \q1 Wdape x̱a x̱no'o ba la'ne. \p \v 21 Bennen' gože' Jesusen', na' wnné': \p —Yógo'te da' ki žona' kate' wzó ḻaw naka' x̱kwide'. \p \v 22 Kate' benle Jesusen' da' ni, gože' ḻe': \p —Yetó da' žiažje gono'. Bete' yógo'te da' den chio', na' dan' si'o bneẕjwn chegak benách yache' ka', na' gata' yeḻa' wnni'a chio' ya'abá che Dios. Naž da, benḻen neda' tẕen. \p \v 23 Kate' benle bennen' da' ni, gok nyache' ḻaže'e, dan' deḻe'e yeḻa' wnni'a chie'. \v 24 Kate' bḻe'el Jesusen' kan gok bennen' nyache' ḻaže', wnné': \p —Zédeḻe'e gaken cho'ogak benne' ka' deḻe'e yeḻa' wnni'a chégake' gan ẕnna bia' Dios. \v 25 Gakže zede cho'o to benne' deḻe'e yeḻa' wnni'a chie' gan ẕnna bia' Dios, ka te to bia ẕbiagak benne' ka' to ḻo nag yeche'. \p \v 26 Naž benne' ka' béngekle' da' ni wnnágake': \p —¿Noẕkze benne' gak yelé', cha'? \p \v 27 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Dios gak gone' da' bi gak gongak benne' ka'. \p \v 28 Naž Bedw gože' Jesusen': \p —Bwia nga, neto' bka'nto' yógo'te da' den cheto', na' žónḻento' Le' tẕen. \p \v 29 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Da' li žapa' ḻe'e, no benne' wka'ne' liže', o x̱a x̱ne'e, o biche' lježe' ka', o ẕo'le', o ẕi'ne' ka', dan' že' ḻaže'e nna bia' Dios gáte'teze, \v 30 si'že bennen' da' ka' ža ni zoažo na'a, na' ža da' za' gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chie'. \s1 Jesús ẕnne' da' yoble za' gótgake' Ḻe' \r (Mt. 20:17‑19; Mr. 10:32‑34) \p \v 31 Jesusen' bchi'e benne' chežinno, benne' wsedle chie' ka', cheze, na' gože' ḻégake': \p —Le wia nga, zejžo ḻo yež Jerusalén, gan gak yógo'te da' nyejw ḻe'e yich la'y, da' wnnagak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios, kan žaḻa' gak chia' neda', Benne' Golje' Benách. \v 32 Benne' Jerusalén ka' wdégake' neda' ḻo na'gak benne' zi'to' ka', na' gon dítjgekle' neda', na' wḻíž zí'gake' neda', na' wžé'egake' neda' ẕene'. \v 33 Chíngake' neda', na' te na' gótgake' neda', na' kate' gak chonne ža, yebana' ḻo yeḻa' got. \p \v 34 Bi wyejní'igekle benne' wsedle chie' ka' da' ni, na' bi wnnézgekle' bi da' ẕcháḻjḻene' ḻégake' chen, dan' naken da' bi na' gak chejní'igekle'. \s1 Jesús žeyone' to benne' Jerikó, benne' ḻo choḻe \r (Mt. 20:29‑34; Mr. 10:46‑52) \p \v 35 Kate' za' žin Jesusen' ḻo yež Jerikó, zoa to benne' ḻo choḻe ga na'. Ži'e žoa'a nez, ẕnnable' no benne' bi da' wneẕjwe' chie'. \v 36 Bennen' benle' želdé benne' zan ga na', na' wnnabe' biẕen' žaken. \v 37 Benne' ka' góžgake' ḻe': \p —Jesús, benne' Nasaret, ẕdie' nga. \p \v 38 Naž benne' ḻo choḻen' wnníe' zižje, na' wnné': \p —Jesús, ẕa'só Dabí, beyache' ḻaže'l neda'. \p \v 39 Benne' ka' zjake' ḻaw Jesusen' bdíḻegake' benne' ḻo choḻen' nich kwi'e žize, san ḻe' wnníe' zížježe, na' wnné': \p —Ẕa'só Dabí, beyache' ḻaže'l neda'. \p \v 40 Naž wzé Jesusen' žize, ẕbeze', na' bseḻe'e to benne' chejḻiže' benne' ḻo choḻen' nich žine' ḻawe'. Kate' bžine' ḻawe', Jesusen' wnnable' ḻe', \v 41 na' wnné': \p —¿Biẕe žénelo' gona' chio'? \p Benne' ḻo choḻen' wnné': \p —Žénela' yeyaljw yej ḻawa'. \p \v 42 Jesusen' gože' ḻe': \p —Ba beyaljw yej ḻawo'. Ba beyako' dan' žejḻi'o chia'. \p \v 43 Ḻa' beḻé'etele', na' wyéjḻene' Jesusen', ẕka'n ẕene' Dios. Ḻezka' yógo'te benách ka' nníta'gake' ga na' bḻé'egekle' dan' goken, na' bka'n ẕéngake' Dios. \c 19 \s1 Jesús ḻen Sakeo \p \v 1 Naž wyoé'e Jesusen' ḻo yež Jerikó, ẕdie' ḻo yežen'. \v 2 Wzóa to benne' lie' Sakeo ga na'. Nake' benne' blo ládjwgak benne' wechiẕjw ka', na' deḻe'e yeḻa' wnni'a chie'. \v 3 Benne' ni žak ḻaže'e ḻe'ele' Jesusen', san bi wẕáke'le' dan' zej nnita' benne' zan ga na', na' nake' benne' bi ntonne'. \v 4 Naž taría taría wnežwe' ḻawgak benne' zan ka', na' wžene' to ḻo yag nich gak ḻe'ele' Jesusen', dan' žaḻa' tie' ga na'. \v 5 Kate' bžin Jesusen' ga na', bchis ḻawe', na' bwie' gan žia Sakeon', na' gože' ḻe': \p —Zakeo, bedinne ḻo yagen', dan' žon byenen chejga'na' ližo' na'a. \p \v 6 Naž ḻa' bedínnete Sakeon' ḻo yagen', na' ḻo yeḻa' žebél chie' bchi'e Jesusen' liže'. \v 7 Kate' benách ka' nníta'gake' ga na' bḻé'egekle' da' ni, wzó ḻáwgake' ẕnnégake' che Jesusen', na' wnnágake': \p —Wyoé'e nich gá'nḻene' benne' doḻa'. \p \v 8 Naž wzé Sakeon', na' gože' X̱anžon': \p —X̱an, bwia nga. Gachje da' den chia' wneẕjwa' chegak benne' yache' ka', na' cha' bi wdetle bchižjwa' benách ka', yeneẕjwa' chégake' tape chi'ile. \p \v 9 Jesusen' gože' ḻe': \p —Na'a ža ni bḻa' yeḻa' žeslá chegak benne' ka' nníta'gake' ḻo yo'o nga, dan' ḻezka' benne' ni nake' ẕa'só Bran. \v 10 Bḻa'a neda', Benne' Golje' Benách, nich zedjdilja', na' yeslá' benne' ka' zej nnitle'. \s1 Žsaka' ḻebe Jesús che chi kwe' mežw \p \v 11 Kate' ne ẕze naggak benne' ka' da' ẕchaḻj Jesusen', gože' ḻégake' to da' bsaka' ḻebe', dan' za' žíngake' ḻo yež Jerusalén, na' žékgekle' za' ḻa' dan' ẕnna bia' Dios. \v 12 Ki wnná Jesusen': \p —Wzóa to benne' blo, na' za' cheje' to yež zi'to' nich si' ḻo ne'e yeḻa' wnná bia', na' te na' yeḻé'e laže'. \v 13 Kate' za' cheje' ga na', bḻiže' chi benne' wen žin chie' ka', na' bneẕjwe' che chégake' to kwe' weje mežw, na' gože' ḻégake': “Le chiljḻen mežw ni kate' yeḻa'ža'.” \v 14 Benne' wláž ka' che benne' blon', benne' ka' bi ẕḻé'egekle' ḻe' chawe', bséḻa'gake' benne' wbás chégake' ka' gan cheje', nich nnágake': “Bi žénelto' nna bia' bennen' neto'.” \v 15 Naž benne' blon' wẕí' ḻo ne'e yeḻa' wnná bia', na' bežine' laže'. Naž bseḻe'e to benne' chejḻiže' benne' wen žin ka', benne' ka' bdie' ḻo ná'gake' mežw ka', nich nnezle' baḻẕe mežw wdíljḻenen' to toe'. \v 16 Kate' bžin benne' nežw ga na', wnné': “X̱an, to kwe' mežw chion' ba ben yichjen yechí kwe' ka'.” \v 17 X̱anen' gože' ḻe': “Chawe' beno'. Nako' benne' wen žin chawe'. Dan' binlo bkonlo' žin láte'ze da' gota' ḻo no'o, na'a gona' ga nna bi'o chi yež ka'.” \v 18 Naž yetó benne' wen žin bžine' ga na', na' wnné': “X̱an, to kwe' mežw chion' ba ben yichjen yegayo' kwe' ka'.” \v 19 X̱anen' gože' ḻe': “Nna bi'o gayo' yež ka'.” \v 20 Naž yetóe' bžine' ga na', na' wnné': “X̱an, ni de to kwe' mežw chion'. Btoban' laže', na' wdape chi'an. \v 21 Ki bena' dan' bžeba' le', dan' nako' benne' snia. Žono' kan ẕnnagak benách ka': žezi'o da' bi bdix̱jo', na' ẕḻapo' gan bi gozo'.” \v 22 Naž x̱anen' gože' ḻe': “Nako' benne' wen žin bi nake' chawe'. Ni'a che da' wnnó' wchi'a ḻaža'a le'. Žákbe'elo' naka' benne' snia, na' žezi'a da' bi bdix̱jwa', na' ẕḻapa' gan bi goza'. \v 23 Na'a, ¿biẕ chen' bi bejló'o mežw chian' gan gon yichjen, nich kate' yeḻá'a, yezi'an ḻen yichjen?” \v 24 Naž gože' benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnné': “Le yeká'a mežwn' ḻo ne'e, na' le wneẕjwn che bennen' bezi'e chi kwe' mežwn'.” \v 25 Naž góžgake' ḻe': “X̱an, ba yo'o ḻo ne'e chi kwe' mežw.” \v 26 Naž bechebe x̱ángake', na' wnné': “Žapa' ḻe'e: no benne' wkonle' binlo žin da' do' yo'on ḻo ne'e, wx̱én ḻáže'gake' ḻe' yelate', san no benne' bi ẕkonle' binlo žin da' do' yo'on ḻo ne'e, yennábgake' dan' wyó'on ḻo ne'e. \v 27 Kan nak chegak benne' ka' bi ẕḻé'egekle' neda' chawe', na' bi gónegekle' nna bi'a ḻégake', le chejx̱í'-gake', na' le got-gake' ḻawa' neda' nga.” \s1 Žo'o Jesús ḻo yež Jerusalén ḻen yeḻa' ẕen \r (Mt. 21:1‑11; Mr. 11:1‑11; Jn. 12:12‑19) \p \v 28 Kate' beyóž bchaḻj Jesusen', beyoé'e nez zeje' zaka' yež Jerusalén. \v 29 Kate' bžíngake' gawze gan že' yež Betfagé, na' yež Betania, gan nak ya'adon' nzin' Ya'a Yag Olibo, bseḻa' Jesusen' chope benne' wsedle chie' ka', \v 30 na' gože' ḻégake': \p —Le chej yeždon' da' žen' yeláte'do' wnežw gan zoažo, na' katen' žinle ḻo yežen', chejx̱áka'le to búrrodo' da'ba' yag, na' nitó benne' bi na' kwie'-ba'. Le sež-ba', na' le yedjwá'-ba' nga. \v 31 Cha' no benne' nnable' ḻe'e, na' nne': “¿Biẕ chen' žsežle-ba'?” ye'le-ne': “X̱anžon' žiážjele'-ba'.” \p \v 32 Jak benne' wsedle chie' ka', benne' ka' bseḻe'e, na' bejx̱áka'gake'-ba' kan ba gož Jesusen' ḻégake'. \v 33 Katen' beséžgake' búrrodon', benne' x̱anba' ka' góžgake' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' žsežle búrrodon'? \p \v 34 Beží'igake', na' wnnágake': \p —X̱anžon' žiážjele'-ba'. \p \v 35 Belchi'e-ba' gan zoa Jesusen'. Kate' ba bx̱óagake' laže' cheḻá'a ka' chégake' x̱kože' búrrodon', bžíagake' Jesusen' x̱kóže'ba' ḻaw laže' ka'. \v 36 Belchiljwe' laže' chégake' ḻo nez gan žaḻa' te Jesusen'. \v 37 Kate' ba bžíngake' gawze gan zoa ldinne che Ya'a Yag Olibo, benne' ka' žónḻengake' Jesusen' tẕen, ḻo yeḻa' žebél chégake', wzó ḻáwgake' ẕnnégake' zižje, na' bka'n ẕéngake' Dios ni'a che yeḻa' wak ẕen ka' da' bḻé'egekle', da' ka' ben Jesusen'. \v 38 Wnnágake': \p —¡Ga'n ẕen benne' wnná bia' ni, benne' ze'e ḻo wláz X̱anžo Dios! ¡Za' ya'abá che Dios da' ẕbek ži yichj ḻáẕdo'žo! ¡Ga'n ẕen Dios! \p \v 39 Naž benne' yodo' fariseo ka', benne' nníta'gake' ládjwgak benách zan ka', góžgake' Jesusen', na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, bdiḻe benne' wsedle chio' ka'. \p \v 40 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Žapa' ḻe'e: cha' yelnnita' benne' ka' žize, yej ki nnégaken zižje. \p \v 41 Katen' bžin Jesusen' gawze gan že' yež Jerusalén, na' bḻe'elen', wžeže' chen. \v 42 Wnné': \p —Žak ḻaža'a nnézlele na'a ža da' gak gonen ga ga'n ži yichj ḻáẕdo'le ḻaw Dios, san na'a ba ngachen' ḻawle ḻe'e, nich bi ḻé'elelen. \v 43 Žingak ža ka' chele kate' benne' ka' bi ẕḻé'egekle' ḻe'e chawe', kwékgake' to ze'e kwe'j kože' gan zoale, na' wséjwgake' ḻe'e, na' yógo'te latje dot gawze gónḻengake' ḻe'e wdiḻe. \v 44 Wchínnjgake' ze'e da' žape chi'in yež chele, na' gótgake' benne' ka' nníta'gake' yež nga. Bi ga'n to yej ḻaw lježen. Yógo'te da' ki gaken chele dan' bi gókbe'elele ža bḻa' Dios bedjwíe' ḻe'e. \s1 Jesús žwe' lbie' ḻi'a yodo' \r (Mt. 21:12‑17; Mr. 11:15‑19; Jn. 2:13‑22) \p \v 45 Naž Jesusen' wyoé'e ḻa' ḻi'a yodo', na' wzó ḻawe' žebeje' ḻí'ale yógo'te benne' ka', benne' wete' ka' ḻen benne' ža'w ka', benne' nníta'gake' gan nak ḻa' ḻi'a yodon'. \v 46 Gože' ḻégake': \p —Nyejw ḻe'e yich la'y da' ẕnnan: “Liža' naken yo'o gan wḻižgak benách ka' Dios” san ḻe'e ba benlen ka to yo'o chegak benne' wbán ka'. \p \v 47 Tža tža Jesusen' bsedle' benách ka' gan nak ḻo ẕchil yodon', na' bx̱oz wnná bia' ka', ḻen benne' yodo' wsedle ka', na' benne' blo ka' che yež gónegekle' gótgake' Ḻe'. \v 48 Bi bžéḻgekle' nakle gótgake' Ḻe', dan' yógo'te benách ka' ẕze nággake' x̱tiže'e dot ḻáže'gake'. \c 20 \s1 Yeḻa' wnná bia' da' nape Jesús \r (Mt. 21:23‑27; Mr. 11:27‑33) \p \v 1 To ža, kate' Jesusen' ne žsedle' benách ka' gan nak ḻo ẕchil yodo', na' ẕchaḻje' diža' chawen', bx̱oz wnná bia' ka', ḻen benne' yodo' wsedle ka', na' benne' gole ka', bžíngake' gan zoe', \v 2 na' góžgake' Ḻe': \p —Wnná neto'. ¿Biẕe yeḻa' wnná bia' žónḻeno' da' ki? ¿Noẕkze benne' bdie' ḻo no'o yeḻa' wnná bian'? \p \v 3 Bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Ḻezka' neda' nnabla' ḻe'e to. Le yeží'i, na' nnale. \v 4 ¿Noẕ benne' bseḻe'e Ẕwa nich bezóe' benách ka' nis? ¿Dios, cha' to benne'? \p \v 5 Benne' yodo' ka' bcháḻjgake' ḻa' ḻégakze', na' wnnágake': \p —Cha' nnažo: Dios bseḻe'e ḻe', yi'e žo'o: “¿Biẕ chen' bi wyejḻe'le chie'?” \v 6 Cha' ye'žo-ne': To benne' bseḻe'e ḻe', benne' yež ki wžé'egake' žo'o yej, dan' žékgekle' Ẕwan' bchaḻje' ḻo wláz Dios. \p \v 7 Naž beží'igake', na' wnnágake': \p —Bi nnezlto' no benne' bseḻe'e Ẕwan'. \p \v 8 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Ḻezka' neda' bi yapa' ḻe'e bi yeḻa' wnná bia' žónḻena' da' ki. \s1 Benne' wen žin ka', benne' bi zej nake' chawe' \r (Mt. 21:33‑44; Mr. 12:1‑11) \p \v 9 Naž ḻa' wzó ḻawte Jesusen' ẕcháḻjḻene' benách ka' nníta'gake' ga na'. Bsaka' ḻebe', na' wnné': \p —Wzóa to benne' beyaze' lba uba ka' ḻo yežlyó chie', na' bdie' yežlyón' ḻo na'gak benne' wen žin ka' nich góngake' gachje ḻen ḻe' da' sí'gake', na' wyeje' zi'to' gan bga'ne' scha. \v 10 Kate' bžin ža chíbgake' da' ẕžía lba uba ka', bseḻe'e to benne' wbás chie' gan zej nnita' benne' wen žin ka' nich si'e da' žeyaḻa' chie', san benne' wen žin ka' béngake' ḻe' zi', na' beséḻa'gake' ḻe' ka'ze. \v 11 Da' yoble bseḻe'e yetó wbás chie', na' ḻezka' béngake' chie' da' ẕia, na' beséḻa'gake' ḻe' ka'ze. \v 12 Da' yoble bseḻe'e benne' beyonne' wbás chie' gan nníta'gake', na' ḻezka' bžíagake' ḻe' we', na' bebéjgake' ḻe' na'le ḻo yežlyón'. \p \v 13 ’Naž x̱an yežlyón' wzá' ḻaže'e, na' wnné': “¿Nakx̱kze gona'? Seḻa'a ẕi'nkza', bi' byodon' nži'ila', gan nníta'gake'. Katen' ḻé'egekle'-be', gápegake'-be' ba la'ne.” \v 14 San katen' benne' wen žin ka' bḻé'egekle'-be', bcháḻjgake' ḻa' ḻégakze', na' wnnágake': “X̱kwide' ni gak chebe' yežlyó nga. Le cho'o, gotžo-be', nich da' yeyaḻa' chebe' gaken chežo.” \v 15 Bebéjgake'-be' na'le ḻo yežlyón', na' bétgake'-be'. \p Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Na'a, ¿nakx̱kze gon x̱an yežlyón' chégake'? \v 16 Yide', na' gote' benne' wen žin ka', na' wdíe' yežlyó chien' ḻo na'gak benne' yoble ka'. \p Kate' benne' ka' nníta'gake' ga na' béngekle' da' ni, wnnágake': \p —Dios bi nne' gaken ki. \p \v 17 Naž Jesusen' bwie' ḻégake', na' wnné': \p —¿Biẕe žsedle dan' nyejw ḻe'e yich la'y? Ẕnnan: \q1 Yej da' belká'n benne' wen yo'o ka' ka'ze, \q1 na'a naken yej blo skin ze'e. \m \v 18 No benne' bix̱e' ḻaw yej na', chichjw kwine', na' no benne' chejbaga' yej na' ḻe', wzoẕjen ḻe'. \s1 Kan nak da' ẕchíẕjwgake' ḻo wláz benne' Sésar \r (Mt. 21:45‑46; 22:15‑22; Mr. 12:12‑17) \p \v 19 Ḻa' ža na'ze, bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka', gónegekle' góx̱wgake' Jesusen', dan' žákbe'egekle' wnné' dan' bsaka' ḻebe' kan nak chégake', san bžébegake' benne' zan ka' nníta'gake' ga na'. \v 20 Bwíatezgake' Jesusen', na' bséḻa'gake' benne' ka' nich kwéjgake' Ḻe' diža', benne' ka' wḻoé'el kwíngake' ka benne' chawe' ka', nich góngake' ga bi da' nna Jesusen', nich gak wdégake' Ḻe' ḻo na' bennen' ẕnna bi'e ḻégake'. \v 21 Nich góngake' ki, wnnábgekle' Jesusen', na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, nnezlto' ẕnno' da' li, na' žsedlo' da' li, na' bi ẕchi'a ḻažo'o kan nak da' ẕḻoé'ezele kwingak benne' ka', san kan žsedlo' dan' wnnakze Dios naken dot ḻi ḻaže'. \v 22 Bḻoe'el neto'. ¿Žon byenen chíẕjwto' lazto' che benne' Sésar, benne' Roma ẕnna bi'e, o bi chíẕjwton'? \p \v 23 Žákbe'ele Jesusen' da' žénegekle' góngake' chie', na' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' ẕbejle neda' diža'? \v 24 Le wḻoé'el neda' to mežw da' ẕdate. ¿Noẕ benne' da' ḻawe' ḻe'e da' ni, na' noẕ benne' žia le' nga? \p Beží'igake', na' wnnágake': \p —Che benne' Sésar da' ka'. \p \v 25 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Le wneẕjw benne' Sésar da' naken che benne' Sésar, na' Dios da' naken che Dios. \p \v 26 Bi gok góngake' ga bi da' nna Jesusen' nich gak yesbága'gake' Ḻe' ẕia ḻawgak benne' zan ka', na' bebángekle' kan nak da' bechebe', na' wnníta'gake' žize. \s1 Kan gak chegak benne' ka' yebángake' ḻo yeḻa' got \r (Mt. 22:23‑33; Mr. 12:18‑27) \p \v 27 Naž bḻa'gak benne' yodo' saduseo ka', benne' ka' ẕnnágake' bi yebangak benne' gat ka', na' wnnábgekle' Jesusen', \v 28 na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, Moisés bzoje' chežo da' ẕnnan: “Cha' gat to benne' byo, na' ga'n ẕo'le', na' cha' bi zoa nitó x̱kwide' chie', naž bi' biche'e žaḻa' wchág ná'ḻenbe' no'le wzeben', nich gata' ẕa'só benne' bíche'be', bennen' ba gote'.” \v 29 Wnníta'gak gaže x̱kwide' byo zej nakbe' bíche'be'. X̱kwide' nežwn' bchag ná'ḻenbe' to x̱kwide' no'le, na' gotbe', bi wzóa x̱kwide' chebe'. \v 30 Naž x̱kwide' bežope bchag ná'ḻenbe' no'len', na' ḻezka' got x̱kwiden', bi wzóa x̱kwide' chebe'. \v 31 Naž x̱kwide' beyonne bchag ná'ḻenbe' no'len', na' ka'kze bengak bi' gaže ka'. Gótgakbe', bi wzóa x̱kwide' chégakbe'. \v 32 Kate' ze ḻawte, ḻezka' got no'len'. \v 33 Na'a, katen' yebangak benne' gat ka', ¿nolbe' gak no'len' chebe', dan' bchag ná'gakbe' gážtebe' ḻen no'len'? \p \v 34 Naž bechebe Jesusen', na' gože' ḻégake': \p —Ẕchag na'gak benách ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a, na' ẕnéẕjwgake' ẕí'ngake' ka' nich wchág ná'gakbe'. \v 35 Na'a, benne' ka' nákgake' zi yebángake' ḻo yeḻa' got, na' chejnníta'gake' yežlyó da' gatan', bi góngake' yeḻa' ẕzoaḻen no'le, na' bi wchág ná'gake'. \v 36 Ki gaken, dan' biž gatgak benne' ka' yebángake' ḻo yeḻa' got, san gákgake' kan zej nak wbás che ya'abá ka', na' gákgake' ẕi'nkze Dios. \v 37 Cha' yebangak benne' gat ka', bḻoé'ekzele Moisés žo'o gan nyejw kan nak che yag yeche' da' wyeyen, gan bchaḻj X̱anžon', na' wnné' nake' Dios che Bran, na' Dios che Isaak, na' Dios che Jakob. \v 38 Dios nake' Dios, kege chegak benne' gat ka', benne' nátgake' to chi'ize, san nake' Dios chegak benne' ka' nníta'gake' nbángake', dan' zej nnita' nbangak yógo'te benách ka' ḻawe' Ḻe', ḻa'kze gótgake' yežlyó nga. \p \v 39 Naž baḻe benne' yodo' wsedle ka' bechébegake', na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, cháwe'do' wnnó'. \p \v 40 Biž bežóggekle' bi da' nnábgekle' Ḻe'. \s1 ¿Noẕ benne' nak Benne' Cristo ẕi'ne'? \r (Mt. 22:41‑46; Mr. 12:35‑37) \p \v 41 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' ẕnnágake': “Benne' Criston' nake' ẕi'n Dabí”? \v 42 Dabí na'kze bchaḻje' da' nyejw ḻe'e yich la'y gan zej nyejw salmo ka', da' ẕnnan: \q1 X̱anžo Dios gože' X̱ana': \q1 “Wžé' kwita' ḻi ža, \q1 \v 43 kate' gonža' ga wzóa ẕibgak benne' ka' ḻawo', benne' ka' bi ẕḻé'egekle' Le' chawe'.” \m \v 44 Dabí na'kze wnné' nak Benne' Criston' X̱ane'. ¿Nakx̱kze naken, ẕnnale ḻe'e nake' ẕi'ne'? \s1 Jesús žesbage'e benne' yodo' wsedle ka' ẕia \r (Mt. 23:1‑36; Mr. 12:38‑40; Lk. 11:37‑54) \p \v 45 Kate' yógo'te benách ka', benne' ka' nníta'gake' ga na', ne ẕze nággake' che Jesusen', Ḻe' gože' benne' wsedle chie' ka': \p \v 46 —Le gape chi'i kwinle chegak benne' yodo' wsedle ka', dan' žaz ḻáže'gake' želdé' zej nakwe' laže' tonn, na' žénegekle' wḻíž ẕengak benách ka' ḻégake' gan nak ḻawe' ya'a, na' ḻezka' žaz ḻáže'gake' želbi'e latje blo gan ẕdóbgake' nich yéngekle' x̱tiža' Dios, na' gan že'j žáwgake' tẕen. \v 47 Ẕká'agake' ližgak no'le wzebe ka', na' nich wḻoé'ezele chawe' kwíngake' žḻižgake' Dios scha. Benne' ki, Dios gon zi'že' ḻégake'. \c 21 \s1 Mežw da' bde to no'le yache' ḻaw Dios \r (Mr. 12:41‑44) \p \v 1 Kate' ne zoa Jesusen' ḻo ẕchil yodo', bwie', na' bḻe'ele' benne' ka' de yeḻa' wnni'a chégake', ẕgó'ogake' mežw ḻo kak che yodo'. \v 2 Ḻezka' bḻe'ele' to no'le yache' wzebe, na' wloé'e chope mežw lasdo', da' ka' záka'gaken láte'do'ze. \v 3 Naž wnná Jesusen': \p —Da' li žapa' ḻe'e, da' ẕenže wló'o no'le yache' wzebe ni ka da' wlo'ogak yezika' benne' ka', benne' ẕgó'ogake' mežw ḻo kaken'. \v 4 Yógo'tegake', ka da' nga'nze chégake', wló'ogake' mežw che yodo', san no'le ni, ḻo yeḻa' yache' chie', wloé'e dot da' nape', da' žaḻa' gawlen'. \s1 Ẕnna Jesús wchínnjgake' yodo' \r (Mt. 24:1‑2; Mr. 13:1‑2) \p \v 5 Zej nnita' benne' ka' ga na', benne' ẕcháḻjgake' kan nak che yodo' na', kan naken x̱tando', na' kan zej naken yej ka' da' zej naken ẕenḻe'e, na' yezika' da' ka' zej naken x̱tan. Naž Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p \v 6 —Ẕḻé'elele yógo'te da' ki, san žin ža katen' biž ga'n nitó yej ki ḻaw lježen, dan' wchinnjgak benách ka' yodo' nga. \s1 Da' ka' gak biá'gaken kate' za' žin ža ze ḻawte ža ka' \r (Mt. 24:3‑28; Mr. 13:3‑23) \p \v 7 Naž wnnábgekle' Jesusen', na' wnnágake': \p —Benne' wsedle, ¿batẕe gak da' ki? ¿Biẕe gak bian' katen' za' gaken ki? \p \v 8 Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Le gape chi'i kwinle, nich bi gon ḻaže'l no benne' ḻe'e, dan' ḻa'gak benne' zan, benne' ka' wzóa lágake' kan lia' neda'. Nnágake' zej nake' Benne' Criston', na' nnágake': “Ba zoažo ža ze ḻawte ža ka'.” Neda' žapa' ḻe'e: bi gónḻenle ḻégake' tẕen. \v 9 Kate' yénlele žak wdiḻe, na' želží'i benách ka' chegak benne' yolawe' ka', bi žébele, dan' žon byenen gakgak da' ki zga'ale, san bi na' žin ža ze ḻawte ža ka'. \p \v 10 Ḻezka' gože' ḻégake': \p —Tiḻe to yež ḻen yetó yež, na' benách ka' gan zoa to benne' ẕnna bi'e tíḻ-ḻengake' benách ka' gan zoa yetó benne' ẕnna bi'e. \v 11 Naž x̱o'ḻe'e ḻaw yežlyó nga, na' nize na'ze gak wbín, na' gáta'ḻe'e yižwé' ka'. Ḻa' ḻawgak da' ka' ya'abá, da' góngaken ga žébegak benách ka', na' da' ka' gak biá'gaken. \p \v 12 ’Zga'ale kate' za' gak da' ki, góx̱wgak benne' ka' ḻe'e, na' kwia ḻáže'gake' ḻe'e. Wché'gake' ḻe'e gan ẕdóbgake' nich yéngekle' x̱tiža' Dios. Ki góngake' nich wžía yí'gake' ḻe'e, na' wséjwgake' ḻe'e liž ya. Wché'gake' ḻe'e ḻawgak benne' wnná bia' ka', na' ḻawgak benne' blo ka', dan' žónḻenle neda' tẕen. \v 13 Ki gaken chele nich gata' latje wchaḻjle ka nak chia' neda'. \v 14 Le gon choch ḻáže'le, na' bi kwek yichjle zga'ale nakx̱ nnale chezle, \v 15 dan' gonna' neda' chele diža' da' wži'ile, na' ḻezka' yeḻa' žejní'il, nich bi gak benne' ka', benne' bi ḻé'egekle' ḻe'e chawe', wzégake' ḻe'e žize, na' bi gak bi da' nnégake' che x̱tíža'le. \v 16 Naž x̱akzle ka', na' benne' bíche'kzle ka', na' lježkzle ka', wdégake' ḻe'e ḻo na'gak benne' ka', na' gótgake' báḻele. \v 17 Yógo'te benách ka' wzóagake' ḻe'e cheḻa'ale dan' žónḻenle neda' tẕen, \v 18 san bi nitl nitó yicha' yichjle. \v 19 Cha' soale choch, gata' yeḻa' nban da' zejlí kanne chele. \p \v 20 ’Kate' ḻé'elele benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe zej ngo'e ḻe'je yež Jerusalén, nnézlele ba bžin ža kwia yi' yežen'. \v 21 Naž benne' ka' nníta'gake' gan nbab Judea žaḻa' wẕónnjgake', na' chjake' ḻawgak ya'a ka'. Benne' ka' nníta'gake' ḻo yežen' žaḻa' žójgake' ga na', na' benne' ka' nníta'gake' wen yix̱e', bi žaḻa' yeyéjgake' yežen'. \v 22 Kate' ža ka' Dios wsaka' zi'e benne' ka' nníta'gake' yežen', na' gak yógo'te da' nyejwn ḻe'e yich la'y kan žaḻa' gaken chégake'. \v 23 Katen' žin ža na', da' nyáche'ḻe'e gaken chegak no'le ka' zej noe'e x̱kwide' ḻé'egake', na' ḻezka' chegak no'le ka' ẕgáže'gake' bi'do' že'n ka', dan' sáka'ḻe'egak benách ka' nníta'gake' ga na', dan' Dios wsaka' zi'že' benne' ka'. \v 24 Gatgak benne' zan ḻo wdiḻen', na' wché'gake' baḻe' zej nžeje' gan žíngake' dot yežlyó nga, na' benne' zi'to' ka' nna biá'gake' ḻo yež Jerusalén nga na' zejte za'a ža chégake'. \s1 Da' ka' gak biá'gaken kate' za' yeḻá' Cristo \r (Mt. 24:29‑35, 42‑44; Mr. 13:24‑37) \p \v 25 Ḻezka' wnná Jesusen': \p —Gakgak da' ka' gak biá'gaken ḻo wbíž, na' ḻo byo', na' ḻo belj ya'abá ka'. Ḻo yežlyó nga gak žej ḻáže'gak benách ka', na' žébeḻe'egake', dan' yéngekle' chi'i zižje che nisdo', dan' taḻe'e nisen'. \v 26 Yedó ḻáže'gake' ḻo yeḻa' ẕžebe chégake' dan' sa' ḻáže'gake' chegak da' žaḻa' gákgaken yežlyó nga, na' dan' x̱izgak da' zej nḻa' ya'abá. \v 27 Naž ḻé'egekle' neda', Benne' Golje' Benách, ḻa'a ḻo bejw ya'abá, nzi' ḻo na'a yeḻa' wnná bia', na' ḻa' ḻaw yeḻa' baní' chia'. \v 28 Kate' so ḻaw gakgak da' ki, le gon choch kwinle, na' le wia ža'le, dan' ba zezá'a neda', nich yechi'a ḻe'e. \p \v 29 Jesusen' gože' ḻégake' to da' bzaka' ḻebe', na' wnné': \p —Le wia nga kan žak che yag higo, na' che bíte'teze yag yoble. \v 30 Kate' ẕḻé'elele žiagak ni'a ne'n že'ndo', na' nnézkzelele ba ẕžin byo' wbá ka'. \v 31 Ḻézka'kze, kate' ḻé'elele ba žakgak da' ki, nnézlele za' žin ža yedjnná bia' Dios yežlyó nga. \p \v 32 ’Da' li žapa' ḻe'e, bi gatgak benách ka' nníta'gake' ža ni zoažo na'a, kate' gakže yógo'te da' ki. \v 33 Te che ya'abá, na' che yežlyó nga, san x̱tiža'a, bi ten ka'ze, san gakkze kan ẕnnan. \p \v 34 ’Le gape chi'i kwinle nich bi we'le latje da' wžía yin' ḻe'e chazen ḻo yichj ḻáẕdo'le, dan' naken yeḻa' wawḻe'e, na' yeḻa' ẕzožle, na' yeḻa' že' zedle, nich kate' žin ža na', bi yedó ḻáže'le, \v 35 na' nich bi gaken chele ka to da' wžía yin' benách ka', da' gaken chegak yógo'te benách nníta'gake' dot yežlyó nga. \v 36 Che ḻen, le soa ban ḻaže', na' le wcháḻjḻenteze Dios, nich gak yelale ḻo da' žaḻa' gaken, na' nich bi yedoé'elele katen' ḻa'le ḻe'e ḻawa' neda', Benne' Golje' Benách. \p \v 37 Te ža wzóa Jesusen' ḻo ẕchil yodo', gan bsedle' benách ka', na' kate' za' žaḻe bežoje' ga na', na' wyeje' ḻaw ya'adon' nzin' Ya'a Yag Olibo. \v 38 Yógo'te benách ka' bžíngake' ẕzile gan zoa Jesusen' ḻo ẕchil yodo' nich wzé nággake' x̱tiže'e. \c 22 \s1 Benne' yodo' ka' žon x̱tíža'gake' nakẕe gótgake' Jesús \r (Mt. 26:1‑5, 14‑16; Mr. 14:1‑2, 10‑11; Jn. 11:45‑53) \p \v 1 Kate' za' gak lni katen' žáwgake' yet x̱til da' bi nzin' kwa zichj chen, lnin' nzin' Pasko', \v 2 naž bdobgak bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka'. Ben x̱tíža'gake' nakẕe gótgake' Jesusen', san bi wẕáke'gekle', dan' ẕžébegake' da' gongak benách yež ka'. \p \v 3 Naž da' x̱iwe' yjénḻenen Judas tẕen. Judas na' ḻezka' lie' Iskariote, na' nbábḻene' benne' chežinno wbás ka' bseḻa' Jesusen', \v 4 Wyéj Judas na', na' bejcháḻjḻene' bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' ka' yo'o ḻo ná'gake' che yodo', nakẕe gak gone' nich wdíe' Jesusen' ḻo ná'gake'. \v 5 Bebégekle benne' yodo' ka', na' bchebe ḻáže'gake' wnéẕjwgake' ḻe' mežw. \v 6 Bchebe ḻaže' Judas na', na' gónele' wdíe' Jesusen' ḻo ná'gake' ži žize. \s1 Da' žawžo nich chejsá' ḻáže'žo kan got X̱anžo \r (Mt. 26:17‑29; Mr. 14:12‑25; Jn. 13:21‑30; 1 Kor. 11:23‑26) \p \v 7 Bžin ža katen' žáwgake' yet x̱til da' bi nzin' kwa zichj chen, katen' žaḻa' gótgake' ẕíla'do' ka', bia ka' žáwgake' x̱che' Lni Pasko'. \v 8 Jesusen' bseḻe'e Bedw ḻen Ẕwa, na' wnné': \p —Le chej, na' le chejsí'ni'a da' gawžo x̱che' Lni Pasko'. \p \v 9 Góžgake' ḻe': \p —¿Gaẕ žénelo' chejkwezton'? \p \v 10 Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le wia nga, kate' žinle ḻo yež nga, žoj to benne' yedjchage' ḻe'e, noe'e to že'e nis. Le chéjḻene' ga žíntele yo'o gan choe'e. \v 11 Le ye' x̱an yo'on': “Benne' wsedle ži'e le': ¿Gaẕe zoa yo'o ẕen na' gan gáwḻena' benne' wsedle chia' ka' x̱che' Lni Pasko'?” \v 12 Naž wḻoe'ele' ḻe'e to yo'o ẕen da' zoan ža'le gan ba nba'a. Le wsí'ni'a dan' gawžon ga na'. \p \v 13 Naž jake', na' bejx̱áka'gake' kan ba gož Jesusen' ḻégake', na' belsí'ni'e da' gáwgake' x̱che' Lni Pasko' ga na'. \p \v 14 Kate' goḻe ža na', wžé' Jesusen' gan gáwgake', na' wbás chie' ka' wžé'ḻengake' Ḻe' tẕen. \v 15 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Gok ḻáže'ḻi'a gáwḻena' ḻe'e tẕen x̱che' ni zga'ale kate' saka'a, na' gata'. \v 16 Žapa' ḻe'e: biž gawa' ki kate' žinže ža gak da' ẕḻoé'ezele x̱che' ni, da' gaken gan ẕnna bia' Dios. \p \v 17 Bex̱w Jesusen' to ẕíga'do', na' gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Naž gože' ḻégake': \p —Le sin', na' le ye'j late' wejen, \v 18 dan' žapa' ḻe'e: biž ye'ja' x̱is uba kate' žinže ža na' nna bia' Dios. \p \v 19 Naž bex̱we' to yet x̱til, na' gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Wdé na' bzoẕjen', na' bi'en che chégake', na' wnné': \p —Da' ni naken beḻa' žen chia' da' ẕdian' ḻo wlazle ḻe'e. Le gon ki nich chejsá' ḻáže'le neda'. \p \v 20 Kate' beyóž bdáwgaken', ḻezka' bchaḻje' che ẕíga'don', na' wnné': \p —Ẕíga'do' ni ẕḻoe'elen kan nak diža' kob da' ẕka'n chawen', na' žen chia' žon chochen, žen na' ḻaljen ni'a chele. \p \v 21 ’Na'a, bennen' wdíe' neda' ḻo na'gak benách ka' že'j žáwḻene' neda' tẕen. \v 22 Da' li cha'a gan gótgake' neda', Benne' Golje' Benách, na' gak chia' kan nyejw ḻe'e yich la'y kan žaḻa' gaken chia', san da' nyáche'ḻe'e gaken che bennen' wdíe' neda'. \p \v 23 Naž wzó ḻáwgake' ẕnnábgekle' Ḻe' to weje to weje', na' wnnágake': \p —¿Nolton'? \s1 Ẕnnábgake' nólgake' gake' benne' blo \p \v 24 Naž wnnábgake' ḻa' ḻégakze' nólgake' gake' benne' blo. \v 25 Jesusen' gože' ḻégake': \p —Benne' ka' ẕnna biá'gake' yežlyó nga ẕnnágake' žon cháwe'gake' benách ka', san ẕkóngekle' žin yeḻa' wnná bia' chégake' nich gak chégakkze' da' chawe', \v 26 san ḻe'e bi žaḻa' gonle ki. No benne' nake' blo ládjwle ḻe'e žaḻa' gake' ka to benne' nakže' gax̱jw, na' bennen' ẕnna bi'e žaḻa' gake' ka benne' ndo'w chegak lježe' ka'. \v 27 ¿Noẕ benne' nakže' blo, bennen' že'j žawe', o bennen' ẕžie' yeḻa' waw? ¿Kege bennen' že'j žawe' nakže' blo? Neda' zóaḻena' ḻe'e ka to benne' ẕžie' yeḻa' waw. \p \v 28 ’Ḻe'e wzóaḻenkzele neda' katen' gokgak da' ka' chia', da' ka' wẕí' biá'gaken neda'. \v 29 Che ḻen wdía' ḻo na'le to gan nna bia'le, kan ben X̱a', bdie' ḻo na'a gan nna bi'a neda'. \v 30 Ki gona' nich gak kwe'le gan ye'j gáwḻenle neda' tẕen gan nna bi'a, na' kwe'le latje chekzle gan wchi'a ḻáže'le chežinno kwe' benne' ka' zej nake' ẕa'só Israel. \s1 Ẕnna Jesús nna Bedw bi nónbi'e Ḻe' \r (Mt. 26:31‑35; Mr. 14:27‑31; Jn. 13:36‑38) \p \v 31 Ḻezka' wnná X̱anžon': \p —Smon, Smon. Bwia nga. Ba wnnáb da' x̱iwe' cho'ole ḻe'e ḻo nan', nich wchíx̱ ḻažen' ḻe'e kan žon to benne' žsoe' ẕoa' stribe, \v 32 san ba bḻiža' Dios, na' wnnabla' Ḻe' gákḻene' le', nich bi yeyóž yedó yeḻa' žejḻé' chio'. Naž, katen' yeyako' chia', ben choch lježo' ka'. \p \v 33 Bedon' gože' Ḻe': \p —X̱an, ba zoa' sá'ḻena' Le', kégeze liž ya, san ḻezka' ga gátḻentia' Le'. \p \v 34 Jesusen' gože' ḻe': \p —Bedw, žapa' le': zga'ale kate' kweže leko' na'a, le' nno' chonne chi'i bi nónbi'o neda'. \s1 Da' ben Jesús katen' za' gótgake' Ḻe' \p \v 35 Jesusen' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —Kate' bseḻa'a ḻe'e, na' bi bia'le yix̱jw yet, na' kege bzod mežw, na' kege chope kwe' ẕel-le, ¿biẕe byážjelele? \p Ḻégake' wnnágake': \p —Bi be byážjelto'. \p \v 36 Naž gože' ḻégake': \p —Na'a, no benne' de yix̱jw yet chie' žaḻa' we'en, na' ḻezka' žaḻa' gon no benne' de bzod mežw chie', na' no benne' bi de ya ntoche' chie' žaḻa' gote'e laže' žx̱oa yene', na' ga'we' to ya ntoche'. \v 37 Žapa' ḻe'e: žon byenen gak chia' kan nyejw ḻe'e yich la'y, da' ẕnnan: “Béngake' chie' kan žóngake' chegak benne' wen da' ẕinnj ka'.” Ki gaken, na' gak yógo'te da' zej nyejwn ḻe'e yichen' kan žaḻa' gaken chia'. \p \v 38 Naž ḻégake' wnnágake': \p —X̱an, ni de chope ya ntoche' ka'. \p Ḻe' gože' ḻégake': \p —Ná'teze. \s1 Jesús ẕcháḻjḻene' Dios ḻo yežlyón' nzin' Jetsemaní \r (Mt. 26:36‑46; Mr. 14:32‑42) \p \v 39 Naž bžoj Jesusen', na' kan žonkze' wyeje' ḻaw Ya'a Yag Olibo, na' benne' wsedle chie' ka' bénḻengake' Ḻe' tẕen. \v 40 Katen' bžíngake' ga na', Jesusen' gože' ḻégake', na' wnné': \p —Le wḻíž Dios, na' le nnable' bi gata' latje gon da' x̱iwe' ga bága'le doḻa'. \p \v 41 Naž Jesusen' wzé'e gan nníta'gake', na' wdíe' yelate' na'le ka to ga žin to yej da' žsežon, gan bzoa ẕibe', na' bcháḻjḻene' Dios. \v 42 Wnné': \p —X̱e, cha' žénelo', bkwas ḻen neda' dan' žaḻa' saka'a, san kege kan žénela' neda', san ka žénelo' Le' gono'. \p \v 43 Naž bḻa' ḻaw to wbás che ya'abá, na' ben choche' Jesusen'. \v 44 Naž Jesusen', ḻo yeḻa' žekle chie', dot ḻaže'e bḻiže' Dios, na' nis yes chie' goken ka žen, da' ẕžonten ḻo yo. \p \v 45 Kate' beyóž bcháḻjḻene' Dios, bezó že'e, na' beyeje' gan zej nnita' benne' wsedle chie' ka', na' bedjx̱ake'e ḻégake' ẕtásgake' ḻo yeḻa' nyache' ḻaže' chégake'. \v 46 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Ẕtasle? Le chas, na' le wḻíž Dios, na' le nnable' bi gata' latje gon da' x̱iwe' ga bága'le doḻa'. \s1 Želzene' Jesús \r (Mt. 26:47‑56; Mr. 14:43‑50; Jn. 18:2‑11) \p \v 47 Kate' ne ẕchaḻj Jesusen' da' ni, ḻa' bžíntegak benne' zan ga na', na' Judas žónḻene' ḻégake' tẕen. Judas na' nbábḻene' benne' chežinno wsedle ka' che Jesusen', na' zeje' ḻawgak benne' zan ka'. Wbige'e gan zoa Jesusen' nich wchág ḻawe' Ḻe'. \v 48 Naž Jesusen' gože' ḻe': \p —Judas, ¿ẕchag ḻawo' neda', Benne' Golje' Benách, nich wdío' neda'? \p \v 49 Kate' benne' ka' nníta'ḻengake' Jesusen' bḻé'egekle' kan žak chie', góžgake' Ḻe': \p —X̱an, ¿wyíngakto'-ne' ya ntoche'? \p \v 50 To benne' wsedle che Jesusen' bene' we' nag benne' wen žin che bx̱oz blo. Bžix̱e' nage' ḻi ža. \v 51 Jesusen' wnné': \p —Ná'teze. \p Wdán Jesusen' nag benne' wen žin na', na' beyonen'. \v 52 Naž gože' bx̱oz wnná bia' ka', na' benne' ka' yo'o ḻo ná'gake' che yodo', na' benne' gole ka', benne' ka' bi ẕḻé'egekle' Ḻe' chawe', na' wnné': \p —¿Za'le, na' nwa'le ya ntoche' ka', na' yag ka', nich senle neda' kan žonle kate' ẕzenle benne' wbán ka'? \v 53 Tža tža wzóaḻenkza' ḻe'e ḻo ẕchil yodo', na' bi be benle chia', san na'a wẕáke'le dan' nak ža nzi' ḻo na' bennen' zoe' latje choḻ. \s1 Ẕnna Bedw bi nónbi'e Jesús \r (Mt. 26:57‑58, 69‑75; Mr. 14:53‑54, 66‑72; Jn. 18:12‑18, 25‑27) \p \v 54 Naž benne' ka' béx̱wgake' Jesusen', na' belchi'e Ḻe' liž bx̱oz blo. Bedw wnawe' Jesusen' zi'to' zí'to'le. \v 55 Kate' ni'a na' bx̱oz blon' ba bẕéngake' yi' ḻa' ḻí'ale liž bx̱oz blon', wžé'gake' kwit yin'. Naž Bedon' wžé'ḻene' ḻégake' tẕen. \v 56 Kate' to x̱kwide' no'le wen žin bḻe'elbe' Bedon', že'ze' žoa'a yin', bwíabe'-ne', na' wnnabe': \p —Benne' ni žónḻene' Jesusen' tẕen. \p \v 57 Beží'i Bedon', na' wnné': \p —No'le, bi nónbi'a bennen'. \p \v 58 Yextido' yetó benne' bḻe'ele' Bedon', na' wnné': \p —Le' žónḻeno' benne' ka' tẕen. \p Bedon' wnné': \p —Benne', kege neda'. \p \v 59 Yextido' wnná yetó benne': \p —Da' li benne' ni žónḻene' Jesusen' tẕen, dan' nake' benne' Galilea. \p \v 60 Naž Bedon' wnné': \p —Benne', bi nnezla' biẕ chen ẕchaḻjo'. \p Kate' ne ẕchaḻje' da' ni, ḻa' wžéžete leko'. \v 61 Naž byechj X̱anžon', na' bwie' Bedon'. Bejsá' ḻaže' Bedon' da' wnná X̱anžon', kan gože' ḻe': “Zga'ale kate' kweže leko' na'a, le' yeži'o chia' chonne chi'i, na' nno' bi nónbi'o neda'.” \v 62 Naž Bedon' bežoje' na'le, na' wžéžtekze' gže'te. \s1 Žon dítjgekle' Jesús \r (Mt. 26:67‑68; Mr. 14:65) \p \v 63 Benne' ka', benne' wẕéngake' Jesusen', ben dítjgekle' Ḻe', na' bdíngake' Ḻe'. \v 64 Naž bséjwgake' ḻaw Jesusen', na' belgape'e ḻawe'. Wnnábgekle' Ḻe', na' wnnágake': \p —Wnnéya'a. ¿Noẕ bennen' wdape'e Le'? \p \v 65 Da' zan da' wnnégake' chie', na' belsaka' zi'e Ḻe'. \s1 Ẕžin Jesús ḻawgak benne' yodo' wchi'a ḻaže' ka' \r (Mt. 26:59‑66; Mr. 14:55‑64; Jn. 18:19‑24) \p \v 66 Kate' za' ža'ní' ža na', bdobgak benne' gole ka' ḻen bx̱oz wnná bia' ka', na' benne' yodo' wsedle ka'. Belchi'e Jesusen' ḻawgak benne' yodo' wchi'a ḻaže' ka', na' wnnábgekle' Ḻe', \v 67 na' wnnágake': \p —Wnná neto'. ¿Nako' le' Benne' Criston'? \p Jesusen' gože' ḻégake': \p —Cha' yapa' ḻe'e naka' Benne' Criston', bi chejḻe'le chia', \v 68 na' cha' bi da' nnabla' ḻe'e, bi be yeži'ile, na' bi wsanle neda'. \v 69 Na'a so ḻawa' neda', Benne' Golje' Benách, kwi'a kwit ḻi ža che Dios, Bennen' nape' dot yeḻa' wnná bia'. \p \v 70 Wnnábgekle' Ḻe' yógo'tegake', na' wnnágake': \p —¿Nakkzo' le' Ẕi'n Dios? \p Ḻe' gože' ḻégake': \p —Da' likze ẕnnale. \p \v 71 Naž wnnágake': \p —¿Noẕže žiážjelžo benne' wḻoe'ele' ẕia da' nbage'e Ḻe'? Ḻa' žo'oze ba benlžo wnníe' che Dios. \c 23 \s1 Ẕžin Jesús ḻaw Pilato \r (Mt. 27:1‑2, 11‑14; Mr. 15:1‑5; Jn. 18:28‑38) \p \v 1 Naž belzó ža' yógo'te benne' zan ka', na' belchi'e Jesusen' ḻaw Pilato. \v 2 Naž wzó ḻáwgake' žesbága'gake' Ḻe' ẕia, na' wnnágake': \p —Benne' ni, bḻe'elto' da' ẕia da' žone'. Žone' ga ẕži'igak benách wláž cheto' ka' chegak benne' yolawe' ka', na' žsejwe' x̱nezgak benne' ka' žíẕjwgake' da' ẕchiẕjw benne' Sésar, na' ẕnne' ḻekze' nake' Benne' Criston', benne' žaḻa' nna bi'e. \p \v 3 Naž Pilaton' wnnable' Jesusen', na' wnné': \p —¿Nako' le' benne' nna bi'e benne' judío ka'? \p Bechebe Jesusen', na' wnné': \p —Da' likze ẕnno'. \p \v 4 Naž Pilaton' gože' bx̱oz wnná bia' ka', ḻen benne' ka' nníta'gake' ga na', na' wnné': \p —Bi be ẕžeḻ-la' da' ẕia da' nbaga' benne' ni. \p \v 5 Naž ben chóchgake' x̱tíža'gake', na' wnnágake': \p —Žone' ga žongak benách ka' žo'osbé, na' žsedle' benách ka' do ẕente gan nbab Judea. Wzó ḻawe' bene' ki gan nbab Galilea, na' ḻezka' žonen' nga. \s1 Ẕžin Jesús ḻaw Herodes \p \v 6 Kate' benle Pilato da' ni, ẕcháḻjgake' che gan nbab Galilea, wnnable' ḻégake' cha' nbab Jesusen' Galilea. \v 7 Katen' wnnezle' nbab Jesusen' gan ẕnna bia' Herodes, bseḻe'e Ḻe' ḻaw Herodes na', dan' ḻezka' zoe' ḻe' ḻo yež Jerusalén ža ka'. \v 8 Kate' Herodes na' bḻe'ele' Jesusen', bebele', dan' ba gok scha žénele' ḻe'ele' Ḻe', dan' ba benle' da' zan kan nak che Jesusen', na' žak ḻaže'e ḻe'ele' to yeḻa' wak da' gone'. \v 9 Herodes na' wnnable' Jesusen' da' zan, san Ḻe' bi be bechebe'. \v 10 Ḻezka' zej nnita' bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' yodo' wsedle ka' ga na', na' besbága'gake' Jesusen' ẕia. \v 11 Naž Herodes na' ḻen benne' chie' ka', benne' žjake' ḻo wdiḻe, belka'ne' Jesusen' ka'ze, na' nich gon dítjgekle' Ḻe', bwákwgake' Ḻe' laže' da' zaka', ka dan' žakw to benne' wnná bia', na' da' yoble belchi'e Ḻe' ḻaw Pilaton'. \v 12 Kate' ža na' Pilaton', na' Herodes na' benníta'gake' chawe', dan' zga'ale bi bḻé'egekle' ljéžgake' chawe' toe' yetóe'. \s1 Želchoge' che Jesús gate' \r (Mt. 27:15‑26; Mr. 15:6‑15; Jn. 18:39—19:16) \p \v 13 Naž Pilato btobe' bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' blo ka', na' benne' yež ka', \v 14 na' gože' ḻégake': \p —Bedjwa'le benne' ni ḻawa' neda', na' ẕnnale žone' ga žongak benách ka' žo'osbé, san kate' wnnabla'-ne' binlo, na' wnníta'kzele ḻe'e ga ni, bi be bžeḻ-la' da' ẕia da' nbage'e, da' ka' žesbága'le-ne'. \v 15 Kate' bseḻa'a-ne' ḻaw Herodes, bi be ẕia bžeḻ-le' da' nbaga' benne' ni nich chogžo chie' gate'. \v 16 Na'a wsaka' zi'a-ne', na' te na' wsana'-ne'. \p \v 17 Zoa to da' žon byenen gon Pilaton' kate' žak lni na', da' žónteze žone', žsane' to benne' nyejwe' liž ya ḻo na'gak benách ka'. \v 18 Naž yógo'te benne' ka' nníta'gake' ga na', wnnégake' zižje, na' wnnágake': \p —Bet bennen', na' bsan Barrabás. \p \v 19 Barrabás na' nyejwe' liž ya dan' bdíḻ-ḻene' benne' wnná bia' ka', na' dan' bete' to benne'. \v 20 Pilaton' bcháḻjḻene' ḻégake' da' yoble, dan' žénele' wsane' Jesusen', \v 21 san da' yoble wnnégake' zižje, na' wnnágake': \p —¡Bde'e ḻe'e yag kroze! ¡Bde'e ḻe'e yag kroze! \p \v 22 Naž Pilaton' gože' ḻégake' da' chonne chi'i, na' wnné': \p —¿Biẕkze da' ẕinnj ben bennen'? Bi be bžeḻ-la' da' bene' da' žonen ga nbage'e ẕia gate'. Wsaka' zi'a-ne', na' te na' wsana'-ne'. \p \v 23 Zížježe wnnégake', na' wnnábgake' ta' Jesusen' ḻe'e yag kroze. Dan' wžéžeya'agak benne' ka' ḻen bx̱oz wnná bia' ka', scha, na' goken kan žénegekle'. \v 24 Naž Pilaton' bchoge' che Jesusen' gak chie' kan ẕnnábgake'. \v 25 Bsane' bennen' wnnábgake' ḻo ná'gake', bennen' nyejwe' liž ya dan' bdíḻ-ḻene' benne' wnná bia' ka', na' dan' bete' to benne', na' bdie' Jesusen' nich gak chie' kan žénegekle'. \s1 Ẕdá'gake' Jesús ḻe'e yag kroze \r (Mt. 27:32‑44; Mr. 15:21‑32; Jn. 19:17‑27) \p \v 26 Kate' ne želchi'e Jesusen' nich chejdá'gake' Ḻe' ḻe'e yag kroze, béx̱wgake' Smon, to benne' yež Sirene, benne' zezé'e yix̱e', na' belx̱óe' yag krozen' ža yene' nich we'en, na' cheje' x̱kóže'le Jesusen'. \p \v 27 Benne' zan, benne' byo ka' ḻen no'le ka', zejnáwgake' Jesusen', na' želbeže', na' želbeže nyache'e chie'. \v 28 Naž byechj Jesusen', na' bwie' ḻégake', na' gože' ḻégake': \p —Ḻe'e, no'le Jerusalén ka'. Bi kwéžele ni'a chia' neda', san le kweže ni'a chekzle, na' ni'a chegak ẕi'nle ka', \v 29 dan' žin ža nnágake': “Ba nez ẕen naken chegak no'le wbíž ka', na' chegak no'le ka' bi zej noe'e bi'do' ka', na' no'le ka' bi ẕgáže'gake' bi' že'n ka'.” \v 30 Naž benách ka' so ḻáwgake' yé'gake' ya'a sibe ka', na' nnágake': “Le yedjbaga' neto'” na' ḻezka' yé'gake' ya'ado' ka': “Le wkache' neto'.” \v 31 Cha' ki žóngake' chia' neda', naka' ka to yag nban, ¿nakx̱kze góngake' chele ḻe'e, nakle ka yag biž ka'? \p \v 32 Ḻezka' belchi'e chope benne' wen da' ẕinnj ka', nich wdá'gake' ḻégake' ḻe'egak yag kroze ka' tẕen ḻen Jesusen'. \v 33 Kate' bžíngake' ḻaw Ya'a Kalabera, da' ẕnnan ḻen diža' x̱iža': “Ya'a Žit Yichjžo” bdá'gake' Jesusen' ḻe'e yag kroze. Ḻezka' bdá'gake' chope benne' ka' ḻe'egak yag kroze ka', benne' wen da' ẕinnj ka'. Toe' bdá'gake' kwit ḻi ža che Jesusen', na' yetóe' bdá'gake' kwite' yegle. \v 34 Naž Jesusen' wnné': \p —X̱e, benít ḻaw chégake', dan' bi nnézgekle' da' žóngake'. \p Naž benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe, benne' nníta'gake' ga na', belé'egekle' ḻaže' dan' nakw Jesusen', na' bebéjgake' da' gak bia' ḻawlen. \v 35 Benne' ka' nníta'gake' ga na', na' ẕwíagakze', ben dítjgekle' Jesusen', na' ḻezka' bengak benne' wnná bia' ka', na' wnnágake': \p —Benne' ni beslé' benne' yoble ka'. Na'a žaḻa' yeslá kwine' cha' nake' Benne' Criston', bennen' bseḻa' Dios. \p \v 36 Ḻezka' benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe ben dítjgekle' Jesusen'. Wbíga'gake' gan zoe', na' byé'jgake' Ḻe' nop zichj, \v 37 na' wnnágake': \p —Cha' nako' le' benne' nna bi'e benne' judío ka', beslá kwino'. \p \v 38 Ḻezka' zoa to da' dan' ḻe'e yag kroze yichjle Jesusen', da' nyejwn ḻen diža' griego, na' ḻen diža' latín, na' ḻen diža' hebreo, dan' ẕnnan: “Benne' ẕnna bi'e benách judío ka'.” \v 39 To benne' wen da' ẕinnj na', benne' de'e ḻe'e yag kroze, bḻiž ditje' Jesusen', na' wnné': \p —Cha' nako' le' Benne' Criston', beslá kwino', na' ḻezka' neto'. \p \v 40 Beží'i yetó benne' wen da' ẕinnj na', na' wdiḻe' lježen', na' wnné': \p —¿Bi ẕžebo' Dios? Ḻezka' le' nžog chio' gato'. \v 41 Da' li žo'o, da' žáḻa'kze gaken chežo ẕzáka'žo, kan žaḻa' chog che no benne' wen da' ẕinnj, san benne' ni, bi be da' ẕinnj bene'. \p \v 42 Naž bennen' gože' Jesusen': \p —Bejsá' ḻaže' neda' kate' žino' gan nna bi'o. \p \v 43 Jesusen' gože' ḻe': \p —Da' li žapa' le', na'a ža sóaḻeno' neda' latje x̱tan chia'. \s1 Žat Jesús \r (Mt. 27:45‑56; Mr. 15:33‑41; Jn. 19:28‑30) \p \v 44 Kate' bžin wawbíž, bechóḻ dot yežlyó nga ga bžinte žedá chonne. \v 45 Bechóḻ ḻo wbíž, na' laže' da' zen ḻo yodo' wžezan' chope chogle. \v 46 Naž Jesusen' wnníe' zižje, na' wnné': \p —X̱e, ẕdia' be' nakkza' ḻo no'o. \p Kate' beyóž wnné' ki, ḻa' bežojte be' nakkze', na' gote'. \p \v 47 Kate' bennen' ẕchi'e benne' ka' žjake' ḻo wdiḻe bḻe'ele' kan goken, bka'n ẕene' Dios, na' wnné': \p —Da' likze bennen' goke' benne' chawe'. \p \v 48 Yógo'te benne' ka' nníta'gake' ga na', na' ẕwíagakze', katen' bḻé'egekle' dan' goken, beyéjgake' ḻo yež, želgapa' lchó'gake' dan' že' zédgekle'. \v 49 Zí'to'le bga'ngak yógo'te benne' ka', benne' zej nónbi'e Jesusen', ḻen no'le ka' bénḻengake' Ḻe' tẕen katen' wzóe' gan nbab Galilea, na' bḻé'egekle' dan' goken. \s1 Ẕkáche'gake' Jesús ḻo yežw ba \r (Mt. 27:57‑61; Mr. 15:42‑47; Jn. 19:38‑42) \p \v 50 Ḻezka' to benne' yež Arimatea, yežen' nbaben Judea, zoe' ga na'. Lie' Jwsé, na' nake' chawe', na' dot ḻi ḻaže', na' nbábḻene' benne' yodo' ka', benne' wchi'a ḻaže' ka'. \v 51 Bi bénḻene' tẕen benne' ka' belchoge' che Jesusen' gate', dan' ẕbezkze Jwsén' ža na' nna bia' Dios. \v 52 Naž wyéj Jwsén' ḻaw Pilato, na' wnnabe' latje yeyoé'e Jesusen'. \v 53 Kate' ba betinne' Ḻe', bcheḻe' Ḻe' laže', na' bkáche'gake' Ḻe' ḻo yežw ba, da' ba bché'ngake' ḻe'e ya'a yej, na' ḻo yežw ba na', nitó benne' gat bi na' wkáche'gake'. \v 54 Ža na' nak ža ẕkwézgake' che ža la'y chegak benne' judío ka', dan' za' žin ža la'y na'. \p \v 55 Ḻezka' jak no'le ka' ga na', no'le ka' wdáḻengake' Jesusen' tẕen, katen' wzóe' gan nbab Galilea, na' bḻé'egekle' yežw ba na', na' kan bkáche'gake' Ḻe' ga na'. \v 56 Kate' beyéjgake' ḻo yo'o, bkwézgake' nežw da' ẕḻa' ẕix̱, na' set da' ẕḻa' ẕix̱. Naž bezí' ḻáže'gake' ža la'y chegak benne' judío ka', kan ẕnna x̱tiža' Dios. \c 24 \s1 Žebán Jesús ḻo yeḻa' got \r (Mt. 28:1‑10; Mr. 16:1‑8; Jn. 20:1‑10) \p \v 1 Kate' bžin ža nežw, na' ne nak zildo', bžingak no'le ka' žoa'a yežw ba che Jesusen'. Zej noe'e da' ka' ẕḻa' ẕix̱, da' ka' bkwézgaken', na' yebaḻe no'le ka' žónḻengake' ḻégake' tẕen. \v 2 Katen' bžíngake' ga na', bejx̱áka'gake' ba nga'a yej na' dan' bžíagake' gan žó'ogake' ḻo yežw ba chien'. \v 3 Kate' belyoé'e ḻo yežw ban', bi bḻé'egekle' X̱anžo Jesusen' ga na'. \v 4 Kate' ne ẕžébegake' ni'a che da' žaken, ḻa' bḻá'tegak chope benne' zej nakwe' laže' da' žepen yes baní', na' wzégake' gan nníta'gak no'le ka'. \v 5 Naž bžébžegake', na' bzex̱jw yíchjgake' ẕwíagake' ḻo yole. Wbás che ya'abá ka' góžgake' ḻégake', na' wnnágake': \p —¿Biẕ chen' žeyiljle to benne' zoe' nbane' ga nak latje chegak benne' gat ka'? \v 6 Biž yoe'e ga ni, dan' ba bebane'. Le yesá' ḻaže' dan' gožkze' ḻe'e katen' wzóe' gan nbab Galilea. \v 7 Wnné': “Žon byenen soa no benne' wdíe' neda', Benne' Golje' Benách, ḻo na'gak benne' doḻa' ka'. Wdá'gake' neda' ḻe'e yag kroze, na' yebana' kate' gak chonne ža.” \p \v 8 Naž bejsá' ḻáže'gake' dan' wnná Jesusen', \v 9 na' bezá'gake' žoa'a yežw ban', na' bejzéngekle' benne' chinéj wbás ka' che Jesusen', ḻen yezika' benne' ka', kan nak dan' goken. \v 10 No'le ka' bejzéngekle' benne' wbás ka' da' ni, zej nake' Lia Madlen, na' Ẕwan, na' Lia, x̱na' Jakob, na' yebaḻe no'le ka', no'le bénḻengake' ḻégake' tẕen. \v 11 Benne' wbás ka' gókgekle' nžix̱ x̱tíža'gake', na' bi bejḻé'gake' chégake'. \p \v 12 Naž ḻa' wzó ža'te Bedw, na' taría taría wyeje' žoa'a yežw ban'. Katen' bwie' ḻo yežw ban', bḻe'ele' láže'ze zej nnitan' ga na', na' naž beyeje' liže' žebanle' kan nak dan' goken. \s1 Da' gok ḻo nez da' ẕžinten ḻo yež Emaús \r (Mr. 16:12‑13) \p \v 13 Ḻa' ža na'ze zjak chope benne' ka' yó'ogake' nez da' ẕžinten ḻo yež Emaús, da' žen' ka chope hora žezá'gake' yež Jerusalén. \v 14 Ḻo nezen' ẕcháḻjgake' che dan' goken. \v 15 Kate' ne ẕcháḻjgake' ḻa' ḻégakze', bžinkze Jesusen' ga na', na' zéjḻene' ḻégake' tẕen. \v 16 Bi beyónbia'gake' Ḻe' dan' gok to da' ẕchoḻen yej ḻáwgake'. \v 17 Naž Jesusen' wnnable' ḻégake', na' wnné': \p —¿Biẕ chen ẕchaḻjle ḻa' ḻé'ezele yo'ole nez? ¿Biẕ chen' žak nyache' ḻáže'le? \p \v 18 Beží'i bennen' lie' Kleofas, na' gože' Ḻe': \p —¿Nako' benne' zi'to' ḻo yež Jerusalén, na' tozo' le' bi nnezlo' dan' goken neje nase' ga na'? \p \v 19 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Biẕen' goken? \p Góžgake' Ḻe': \p —Dan' goken che Jesús, benne' Nasaret na'. Goke' benne' bchaḻje' ḻo wláz Dios, na' ḻen yeḻa' wak ẕen bene' žin, na' bchaḻje' ḻaw Dios, na' ḻawgak yógo'te benách. \v 20 Bx̱oz wnná bia' ka' ḻen benne' wnná bia' cheto' ka' bdégake' Ḻe', na' bchóggake' chie' gate', na' bdá'gake' Ḻe' ḻe'e yag kroze. \v 21 Neto' gok ḻáže'to' gake' bennen' žaḻa' yeslé' benách Israel ka' ḻo na'gak benne' Roma ka', san na'a ba gok chonne ža kate' gokgak da' ka'. \v 22 Ḻezka', baḻe no'le ka', no'le wnníta'gake' ládjwto', béngake' ga wžé' zedlto'. Jake' žoa'a yežw ba chien' kate' bḻa' wbíž na'a ža, \v 23 na' katen' bi bḻé'egekle' Ḻe', na' beyéjgake', na' góžgake' neto' bḻé'egekle' wbás che ya'abá ka', wbás ka' góžgake' ḻégake' zoa Jesusen' nbane'. \v 24 Naž baḻe benne' lježto' ka' jake' žoa'a yežw ban', na' bejx̱áka'gaken' kan wnnagak no'le ka', san bi bḻé'egekle' Jesusen'. \p \v 25 Naž Jesusen' gože' ḻégake': \p —Ḻe'e, benne' bi žejní'il ka'. Nzižje yichj ḻáẕdo'le nich bi gak chejḻe'le yógo'te da' wnnagak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios. \v 26 ¿Bi ben byenen saka' Benne' Criston' da' ki, na' choe'e gan gake' benne' blo? \p \v 27 Naž wzó ḻaw Jesusen' ẕḻoe'ele' ḻégake' yógo'te da' žsedle kan nak chie' da' zej nyejwn ḻe'e yich la'y, kate' wzó ḻaw da' bchaḻj Moisés, na' zejte da' ka' wnnagak yógo'te benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios. \p \v 28 Katen' bžíngake' ḻo yeždo' gan zjake', na' ben Jesusen' kan žon to benne' zejže' zi'to'. \v 29 Ben byéngake' gá'nḻene' ḻégake', na' wnnágake': \p —Bga'nḻen neto', dan' za' gaḻe na'a, na' ba žaḻe. \p Naž wyó'o Jesusen' ḻo yo'o, na' bgá'nḻene' ḻégake'. \v 30 Kate' Jesusen' ne že'j žáwḻene' ḻégake', bex̱we' yet x̱til, na' gože' Dios: “Žóx̱keno'.” Naž bzoẕjen', na' bneẕjwen' chégake'. \v 31 Ḻa' na'ze bnitle dan' bchoḻen yej ḻáwgake', na' beyónbia'gake' Jesusen', na' Ḻe' benitle' ḻáwgake'. \v 32 Naž góžgake' ljéžgake' toe' yetóe': \p —Beyáḻa'tekze ḻáẕdo'žo katen' bcháḻjḻene' žo'o ḻo nez, na' katen' bzejni'ile' žo'o da' nyejwn ḻe'e yich la'y. \p \v 33 Ḻa' na'ze belzó že'e, na' beyéjgake' ḻo yež Jerusalén, na' bejx̱áka'gake' zej ndobe benne' chinéj wbás ka' che Jesusen', tẕen ḻen benne' ka' nníta'ḻengake' ḻégake'. \v 34 Naž benne' ka' nníta'gake' ga na' góžgake' chope' ka', na' wnnágake': \p —¡Ba bebankze X̱anžon'! ¡Bḻa' ḻawe', na' Smon bḻe'ele' Ḻe'! \p \v 35 Naž benne' chope' ka' bzéngekle' ḻégake' dan' goken chégake' ḻo nezen', na' kan beyónbia'gake' Jesusen' katen' bzoẕje' yet x̱tilen'. \s1 Benne' wsedle ka' che Jesús žeḻé'egekle' Ḻe' \r (Mt. 28:16‑20; Mr. 16:14‑18; Jn. 20:19‑23) \p \v 36 Kate' ne ẕcháḻjgake' kan zej nak da' ki, Jesusen' ḻa' bedjsoatie' gachje ḻáwe'le gan nníta'gake', na' gože' ḻégake': \p —Le ga'n ži yichj ḻáẕdo'le. \p \v 37 Naž bžébegake' dan' žékgekle' ẕḻé'egekle' to bxin. \v 38 Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿Biẕ chen' že' zédlele? ¿Biẕ chen' ẕza' ḻáže'le da' ki? \v 39 Le wia ni'a na'a. Nedkzan'. Le kan neda', na' le wia neda', dan' to bxin bi dan' beḻa', na' bi yo'on žit kan ẕḻé'ekzelele naken chia' neda'. \p \v 40 Kate' ne ẕchaḻje' da' ni, bḻoe'ele' ḻégake' ni'a ne'e. \v 41 Ḻo yeḻa' žebél chégake' bi bejḻé'gake', na' bebángekle'. Che ḻen Jesusen' gože' ḻégake': \p —¿De da' gawa'? \p \v 42 Naž bnéẕjwgake' Ḻe' láte'do' bel, bia weye', na' china' bezdo'. \v 43 Jesusen' wẕi'en, na' bdawen' ḻáwgake'. \v 44 Naž gože' ḻégake': \p —Dan' goken chia' goken kan gožkza' ḻe'e katen' wzóaḻena' ḻe'e, na' wnnía': “Žon byenen gak yógo'te da' nyejw ḻe'e yich, da' bsedle Moisés, na' da' wnnagak benne' ka' bcháḻjgake' ḻo wláz Dios, na' da' nyejw ḻe'e yich da' nzin' Salmo Ka', da' ka' ẕcháḻjgaken kan žaḻa' gaken chia' neda'.” \p \v 45 Naž bzejni'ile' ḻégake' da ka' zej nyejwn ḻe'e yich la'y, \v 46 na' gože' ḻégake': \p —Ki nyejw ḻe'e yich kan žon byenen gaken che Benne' Criston', ẕnnan sáka'ḻi'e, na' yebane' ḻo yeḻa' got kate' gak chonne ža, \v 47 na' dot yežlyó nga žaḻa' wzégake' diža' kan nak chia' neda' nich yeyát ḻáže'gak benách ka', na' yenít ḻaw Dios doḻa' da' zej nbage'e. Ḻo yež Jerusalén so ḻawle wchaḻjle chia', \v 48 dan' ḻe'ekze bḻé'elele da' ki, na' žaḻa' wzele diža' dan' goken. \v 49 Le wia nga, neda' seḻa'a chele da' bchebe ḻaže' X̱a' gonne' chele. Che ḻen le ga'nze ḻo yež Jerusalén kate' sí'žele yeḻa' wak, dan' zan' ya'abá che Dios. \s1 Žeyepe Jesús ya'abá che Dios \r (Mr. 16:19‑20; Hch. 1:6‑11) \p \v 50 Naž Jesusen' bchi'e benne' ka' žónḻengake' Ḻe' tẕen, na' jake' ḻo yež Betania, gan bchis ne'e, na' bḻiž chawe'e ḻégake'. \v 51 Kate' ne žḻiž cháwe'ze' ḻégake', ḻa' beza'tie' gan nníta'gake', na' beyepe' ya'abá che Dios. \v 52 Wdé bka'n ẕéngake' Ḻe', ḻo yeḻa' žebél chégake' beyéjgake' Jerusalén. \v 53 Wnníta'gakze' ḻo ẕchil yodo' ẕka'n ẕéngake' Dios, na' žoe ḻáwgake' Ḻe'. Ka'kze naken.