\id ROM \h Romanos \toc1 DIDZAꞌ BSÖLËꞌË PABLO YÖDZ ROMA \toc2 Romanos \toc3 Ro. \mt1 DIDZAꞌ BSÖLËꞌË PABLO YÖDZ ROMA \c 1 \s1 Pablo rugapëꞌ Dios bunách queëꞌ Cristo nacuꞌë Roma \p \v 1 Nedaꞌ, Pablo, nacaꞌ bönniꞌ nadaꞌu queëꞌ Jesucristo len gbaz queëꞌ, le bulidzëꞌ nedaꞌ Dios len gröczëꞌ nedaꞌ quië gunaꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa queëꞌ. \p \v 2 Dza niꞌtë gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gsölëꞌë queëruꞌ didzaꞌ dxiꞌa naꞌ. Gnëꞌ cni len rúꞌaquëꞌ bönniꞌ gluꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ, atiꞌ lequëꞌ guluzujëꞌ lei lu guich laꞌy queëꞌ Dios. \v 3 Guluzujëꞌ lu guich yúguꞌtë le ral‑laꞌ gunëꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios, Nu naꞌ nac Xanruꞌ Jesucristo. Lu yöl‑laꞌ bunách queëꞌ naquëꞌ zxiꞌn xsoëꞌ David, \v 4 san ca nac böꞌ nacczëꞌ, le nac laꞌy, nac bëꞌ naquëꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios, len naptsquëꞌ yöl‑laꞌ huac. Nac bëꞌ naquëꞌ cni le bubanëꞌ lu yöl‑laꞌ gut. \v 5 Niꞌa qui le benëꞌ Jesucristo ruziꞌruꞌ xbey le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios atiꞌ benëꞌ ga nacaꞌ gbaz queëꞌ quië uláz queëꞌ Lëꞌ gunaꞌ ga laꞌyejlëꞌ Lëꞌ len lun ca rna xtidzëꞌë bunách gdutë yödzlyú. \v 6 Bítsaꞌliꞌ lbiꞌiliꞌ ladjgac bunách yödzlyú naꞌ, san naꞌa nulidzëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios quië gáquiliꞌ queëꞌ Jesucristo. \p \v 7 Rugapaꞌ Dios lbiꞌiliꞌ, yúguꞌtëliꞌ zoaliꞌ Roma. Dios nadxiꞌinëꞌ lbiꞌiliꞌ len bulidzëꞌ lbiꞌiliꞌ quië gacliꞌ quizi queëꞌ. Rnabaꞌ lahuëꞌ Xuzruꞌ Dios lencaꞌ lahuëꞌ Xanruꞌ Jesucristo, gunnëꞌ queëliꞌ le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ len le rbequi dxi ládxiꞌruꞌ. \s1 Rëꞌnnëꞌ Pablo tsajyúëꞌ bunách queëꞌ Cristo nacuꞌë Roma \p \v 8 Lë ni rzu lahuaꞌ ruzujaꞌ lu guich: Le náquiruꞌ queëꞌ Jesucristo rëpaꞌ‑nëꞌ Dios: “Xclenuꞌ” ca nac queëliꞌ yúguꞌtëliꞌ, le taꞌguixjöꞌ bunách gdutë yödzlyú ca réjlëꞌliꞌ Jesucristo. \v 9 Gdu ladxaꞌa runaꞌ xchinëꞌ Dios, runaꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa ca nac queëꞌ Zxiꞌnëꞌ. Nözcznëꞌ Dios rulídzteczaꞌ‑nëꞌ, rnabdaꞌ‑nëꞌ gac dxiꞌa queëliꞌ. \v 10 Rnábteczaꞌ lahuëꞌ Dios, chquiꞌ nac le rëꞌnnëꞌ Lëꞌ, gunnëꞌ nedaꞌ latj duyúaꞌ lbiꞌiliꞌ. \v 11 Cni rnabdaꞌ‑nëꞌ le rac ladxaꞌa gléꞌidaꞌ lbiꞌiliꞌ quië gac gunaꞌ ga gataꞌ queëliꞌ tu le unödzjëꞌ queëliꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, le gun ga gal‑liꞌ. \v 12 Lë naꞌ rëꞌndaꞌ nac utíp ládxiꞌruꞌ turuꞌ yeturuꞌ, le réjlëꞌruꞌ Jesucristo tu turuꞌ. \p \v 13 Böchiꞌ lzaꞌadauꞌ, rëꞌndaꞌ gnö́ziliꞌ lë ni. Zian lzu bëꞌ ladxaꞌa guidaꞌ ga zoaliꞌ, san ga rdxintë naꞌa cutu runni quiaꞌ. Rëꞌndaꞌ guidaꞌ ga zoaliꞌ quië gunaꞌ ga uziꞌliꞌ xbey lban naꞌ runaꞌ, ca naꞌ tuꞌzíꞌ xbey yelaꞌgac bunách yödzlyú ni. \v 14 Dë le ral‑laꞌ gunaꞌ quegac yúguꞌtë bunách, quegac bunách nazëdgac len quegac bunách cunazëdgac, quegac bunách taꞌyejniꞌi len quegac bunách cutaꞌyejniꞌi. \v 15 Qui lë ni naꞌ, tsca gac gunaꞌ, zoaꞌ rbözaꞌ gunaꞌ caꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa ga niꞌ zoaliꞌ lbiꞌiliꞌ, zoaliꞌ Roma. \s1 Yöl‑laꞌ huac zxön qui didzaꞌ dxiꞌa \p \v 16 Cutu caꞌ rutuiꞌdaꞌ runaꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa, le nap yöl‑laꞌ huac queëꞌ Dios gun ga lulá yúguꞌtë nup taꞌyejlëꞌ lei. Ga rzu lau, rëꞌnnëꞌ Dios laꞌyönnëꞌ bönniꞌ judío, atiꞌ töd naꞌ laꞌyöni caꞌ bunách gzaꞌa. \v 17 Didzaꞌ dxiꞌa ni ruluíꞌi rëꞌu gunëꞌ Dios ga huöacruꞌ tsahuiꞌ, chquiꞌ huayéjlëꞌruꞌ Lëꞌ len cugác chop ládxiꞌruꞌ. Ca nac lë ni nayúj caꞌ lu guich laꞌy, rna: “Nu nac tsahuiꞌ le rejlëꞌ Dios, gataꞌ qui nu ni yöl‑laꞌ naꞌbán.” \s1 Zxguiaꞌ nabágaꞌgac bunách \p \v 18 Dios, Nu zoa yehuaꞌ yubá, buluꞌë lahui cutu rléꞌinëꞌ dxiꞌa yúguꞌtë le cunác len le cunác tsahuiꞌ tun bunách, atiꞌ gunëꞌ lequëꞌ zxguiaꞌ, bönniꞌ naꞌ, lu yöl‑laꞌ cunác tsahuiꞌ quequëꞌ taꞌdáꞌbaguëꞌë le nac gdutë li. \v 19 Cni gac quequëꞌ le naláꞌ lahui laugac yúguꞌtë bunách le nac bëꞌ zoaczëꞌ Dios, le buluiꞌczëꞌ lahui Dios lë ni ga naꞌ nacuꞌë. \v 20 Dza niꞌtë catiꞌ ziꞌa gutaꞌ yödzlyú, ga rdxintë naꞌa dza, yuguꞌ le nunëꞌ Dios nacgac bëꞌ le curléꞌiruꞌ queëꞌ Dios, ca nac yöl‑laꞌ huac gdu queëꞌ len le nacczëꞌ Dios. Qui lë ni naꞌ, cutu gac laꞌnë́ꞌ cutu nabágaꞌquëꞌ zxguiaꞌ. \v 21 Catiꞌ niꞌ glunbëꞌë Dios, cutu gulayíj ládxiꞌquëꞌ Lëꞌ ca ral‑laꞌ tsej ládxiꞌruꞌ‑nëꞌ Dios, len cutu glëꞌ Lëꞌ: “Xclenuꞌ.” Qui lë ni naꞌ, caꞌz böac le gulazáꞌ ládxiꞌquëꞌ, atiꞌ gulachúl gulanitiëꞌ le nazíd icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \v 22 Zal‑laꞌ gláquinëꞌ taꞌyéjniꞌnëꞌ szxöni, bönniꞌ cunözi guluhuöaquëꞌ \v 23 le gulucaꞌnëꞌ yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ Dios Nu zoatecz, atiꞌ gulayíj ládxiꞌquëꞌ bdauꞌ guiöj bdauꞌ yag, bdauꞌ naꞌ nacgac ca bönniꞌ tatczëꞌ, len ca böaꞌdauꞌ zoa xilcbaꞌ, len ca böaꞌ guixiꞌ taꞌdabaꞌ lu yu, len ca böaꞌ bël taꞌyj lëꞌbaꞌ lu yu ni. \p \v 24 Qui lë ni naꞌ bubíj ladxëꞌë lequëꞌ Dios quië lunëꞌ yuguꞌ le taꞌzë́ ládxiꞌquëꞌ le cunác, atiꞌ cni guc, gulucáꞌn cuinquëꞌ lu yöl‑laꞌ stuꞌ tuëꞌ len yetúëꞌ. \v 25 Guc cni le gulucaꞌnëꞌ xtidzëꞌë Dios, le nac gdutë li, atiꞌ gulazíꞌ lu naꞌquëꞌ tu le cunácz. Glunëꞌ ba laꞌn len gulayíj ládxiꞌquëꞌ yuguꞌ le benëꞌ Dios len clëg Lëczëꞌ Dios, Nu naꞌ ral‑laꞌ gactecz queëꞌ yöl‑laꞌ ba. Caꞌ gac. \p \v 26 Qui lë ni naꞌ bubíj ladxëꞌë lequëꞌ Dios quië lunëꞌ yuguꞌ le taꞌzë́ ládxiꞌquëꞌ le cunác. Gulucaꞌnnu yöl‑laꞌ rzoalen bönniꞌ ngul, quië lunnu le cunác. \v 27 Lëzcaꞌ cni glunëꞌ bönniꞌ, gulucaꞌnëꞌ yöl‑laꞌ rzoalen ngul atiꞌ gulazë́ ládxiꞌquëꞌ le cunác túnlenëꞌ tuëꞌ len yetúëꞌ, len glunëꞌ le tun ga nu rutuíꞌi, gulacuaꞌlen laꞌ lzaꞌa bö́nniꞌgaczëꞌ. Gulazacaꞌ gulaguiꞌë lu xpë́laꞌquëꞌ bönniꞌ glunëꞌ cni le bubiꞌë quequëꞌ Dios ca rajlö́z dul‑laꞌ naꞌ glunëꞌ le nucaꞌnquëꞌ Dios. \p \v 28 Le cutu glëꞌnnëꞌ lunëꞌ Dios ba laꞌn, qui lë ni naꞌ bubíj ladxëꞌë lequëꞌ Dios quië laꞌzáꞌ ládxiꞌquëꞌ le cunác len lunëꞌ le cuzacaꞌ. \q1 \v 29 Túnteczëꞌ yúguꞌtë le cunác tsahuiꞌ. \q1 Tunëꞌ yuguꞌ le nac stuꞌ. \q1 Tunëꞌ le cunác. \q1 Tuꞌhuídiꞌnëꞌ. \q1 Cutu taꞌléꞌinëꞌ dxiꞌa lzaꞌquëꞌ. \q1 Tuꞌzxéꞌinëꞌ lzaꞌquëꞌ. \q1 Tuꞌdöddëꞌ lzaꞌquëꞌ. \q1 Taꞌdíl‑lenëꞌ lzaꞌquëꞌ. \q1 Taꞌzíꞌ yéꞌinëꞌ bunách. \q1 Ziꞌtë nacquëꞌ xöhuiꞌ. \q1 Taꞌnë́ꞌ qui lzaꞌquëꞌ. \q1 \v 30 Taꞌnë́ꞌ le cunácz qui lzaꞌquëꞌ. \q1 Cutu taꞌléꞌinëꞌ Dios dxiꞌa. \q1 Nacquëꞌ bönniꞌ bizxj. \q1 Tun cuinquëꞌ blau. \q1 Tun ba zxön cuinquëꞌ. \q1 Tuꞌguiljëꞌ le cunác lunëꞌ. \q1 Taꞌdáꞌbaguëꞌë xuz xnaꞌquëꞌ. \q1 \v 31 Nacquëꞌ cutaꞌyejniꞌi. \q1 Tun ditjcnëꞌ xtídzaꞌquëꞌ. \q1 Cutu nacquëꞌ dxiꞌi ladxiꞌ ca ral‑laꞌ lacquëꞌ. \q1 Cutu tuꞌnít lauquëꞌ lzaꞌquëꞌ. \q1 Cutu tuꞌhuechiꞌ ládxiꞌquëꞌ lzaꞌquëꞌ. \m \v 32 Nö́zgaccznëꞌ le nuzóëꞌ tsaz Dios ca ral‑laꞌ gac quegac nup tun yuguꞌ le cni, lat tsaz. Zal‑laꞌ nözcnëꞌ lë ni, clëgz cni tunëꞌ, san taꞌdzág ládxiꞌquëꞌ nup tun caꞌ cni. \c 2 \s1 Tsahuiꞌ nac gchuguëꞌ quegac bunách Dios \p \v 1 Qui lë ni naꞌ, cutu gac ubíj tsahuiꞌ cuinuꞌ, nútiꞌtëz nu nacuꞌ, rulág yudxuꞌ lzaꞌu. Catiꞌ rulág yudxuꞌ lzaꞌu, ruspágaꞌ cuinuꞌ zxguiaꞌ, le rulág yudxuꞌ lzaꞌu len tuz ca runuꞌ liꞌ. \v 2 Nö́ziczruꞌ ca rbequi xbeynëꞌ Dios. Nac gdutë li ca rbequi xbeynëꞌ nup tun le cunác. \v 3 Liꞌ rulág yudxuꞌ nup tun le cunác, len tuz ca runuꞌ liꞌ. ¿Naruꞌ ráquitsanuꞌ udö́d gunznuꞌ catiꞌ cuequi xbeynëꞌ Dios? \v 4 ¿Naruꞌ rucaꞌntsuꞌ caꞌz yöl‑laꞌ dxiꞌi ladxiꞌ gdu queëꞌ Dios len yöl‑laꞌ rböz zxön ladxiꞌ queëꞌ len ca runëꞌ, rdzeynëꞌ quië leynëꞌ liꞌ? ¿Naruꞌ cu nözcznuꞌ ruzáꞌ ladxëꞌë quiuꞌ Dios yöl‑laꞌ dxiꞌi ladxiꞌ queëꞌ quië gunëꞌ ga ubíꞌi ladxuꞌu? \v 5 Lu yöl‑laꞌ ládxiꞌdauꞌ zid quiuꞌ cutu rubíꞌi ladxuꞌu. Qui lë ni naꞌ rutúp rutsaguꞌ zxguiaꞌ gunëꞌ liꞌ Dios catiꞌ cuequi xbeynëꞌ bunách atiꞌ gac bëꞌ nac ca ral‑laꞌ gunëꞌ Dios catiꞌ gchuguëꞌ quegac bunách. \v 6 Laꞌ dza niꞌz ubiꞌiczëꞌ Dios qui queë bunách tsca nac le glunëꞌ tu tuëꞌ. \v 7 Yöl‑laꞌ naꞌbán gdu unödzjëꞌ quegac nup tuntecz le nac dxiꞌa, le tuiꞌ ládxiꞌquëꞌ luziꞌë xbëꞌ Dios len lurujëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Lëꞌ len laꞌcuꞌë tsalzú. \v 8 Lu yöl‑laꞌ rley queëꞌ, Dios gunëꞌ zxguiaꞌ nup taꞌdáꞌbagaꞌ len cutu tëꞌni lun ca rna le nac gdutë li, san tun ca rna le cunác tsahuiꞌ. \v 9 Laꞌzacaꞌ laꞌguiꞌë len huíꞌnitsca ládxiꞌquëꞌ yúguꞌtë bönniꞌ tunëꞌ le cunác. Ga rzu lau gac cni quegac bunách judío, len gac caꞌ cni quegac bunách gzaꞌa. \v 10 Dios gunëꞌ ga lacquëꞌ bicaꞌ ba, len gunëꞌ lequëꞌ ba laꞌn, len guꞌë le cuequi dxi ládxiꞌquëꞌ yúguꞌtë bönniꞌ tunëꞌ le nac tsahuiꞌ. Ga rzu lau gunëꞌ cni quegac bunách judío, len gunëꞌ caꞌ cni quegac bunách gzaꞌa. \p \v 11 Cni cuequi xbeynëꞌ bunách Dios, atiꞌ Lëꞌ cutu rubíj bëꞌë bunách. \v 12 Yúguꞌtë bönniꞌ naꞌ cugulayönnëꞌ le rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios len glunëꞌ dul‑laꞌ, lëzcaꞌ latiëꞌ, zal‑laꞌ cutu táquibeꞌinëꞌ guladáꞌbaguëꞌë le rna bëꞌ zxba naꞌ, atiꞌ yúguꞌtë bönniꞌ gulayönnëꞌ le rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios len glunëꞌ dul‑laꞌ, Lëꞌ cuequi xbeynëꞌ lequëꞌ ca nac le rna bëꞌ zxba naꞌ. \v 13 Cni gac, le cutu nacquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios bönniꞌ taꞌyö́niznëꞌ zxba queëꞌ Dios, san luhuöaquëꞌ tsahuiꞌ bönniꞌ naꞌ tunëꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ naꞌ. \v 14 Bönniꞌ naꞌ cunacquëꞌ judío len cutu gulayönnëꞌ le rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, san tunczëꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ naꞌ, bönniꞌ ni, zal‑laꞌ cutu gulayönnëꞌ le rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, zoalen lequëꞌ tu zxba le nuzóëꞌ Dios icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \v 15 Nup ni tuꞌluíꞌ lahui le run zxba naꞌ nayúj lu icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. Le yuꞌu icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ nac bëꞌ nac cni. Ca taꞌzáꞌ ládxiꞌquëꞌ, tuꞌquíëꞌ lzaꞌquëꞌ o tuꞌbíj tsahuiꞌ lzaꞌquëꞌ tuëꞌ yetúëꞌ. \v 16 Cni ubiꞌë quequëꞌ Dios dza niꞌ cuequi xbeynëꞌ lu naꞌ Jesucristo yuguꞌ le nunquëꞌ len le gulazáꞌ ládxiꞌquëꞌ yúguꞌtëꞌ. Cni rusëdi didzaꞌ dxiꞌa runaꞌ lban qui. \s1 Yuguꞌ bönniꞌ judío len zxba queëꞌ Dios \p \v 17 Nul‑liꞌ rnaliꞌ nacliꞌ judío len ruzxöni ládxiꞌliꞌ zxba queëꞌ Dios, len run ba zxön cuinliꞌ le núnbëꞌliꞌ‑nëꞌ Dios, \v 18 nö́ziczliꞌ le rëꞌnnëꞌ Dios gunliꞌ len le rusëdi lbiꞌiliꞌ zxba queëꞌ, len ráquibeꞌiliꞌ le nactër dxiꞌa. \v 19 Ráquiliꞌ gac uluiꞌiliꞌ nöz dxiꞌa nup taꞌdá ga yubl ca nu nachúl lahui len gac uzéjniꞌliꞌ nup nachúl nanitgac. \v 20 Ráquiliꞌ gac usë́diliꞌ nup cutaꞌyejniꞌi len nup taꞌyejniꞌi látiꞌdauꞌz, le dë lu naꞌliꞌ zxba queëꞌ Dios le rusëdi bunách ca nac yöl‑laꞌ rejniꞌi gdu len le nac gdutë li. \v 21 Naꞌa, lbiꞌiliꞌ rusë́diliꞌ yezicaꞌ bunách. ¿Naruꞌ cu ral‑laꞌ usëdi cuinliꞌ? Lbiꞌiliꞌ rnaliꞌ: “Cutu cuanuꞌ.” ¿Naruꞌ rbántsaliꞌ lbiꞌiliꞌ? \v 22 Rnaliꞌ caꞌ: “Cutu gunuꞌ dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ.” ¿Naruꞌ rúntsaliꞌ lbiꞌiliꞌ dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ? Lbiꞌiliꞌ cutu rléꞌiliꞌ dxiꞌa bdauꞌ guiöj bdauꞌ yag. ¿Naruꞌ rbántsaliꞌ le dzöꞌ lu gdauꞌ quegac? \v 23 Run ba zxön cuinliꞌ le dë lu naꞌliꞌ zxba queëꞌ Dios. ¿Naruꞌ rucáꞌntsaliꞌ Dios caꞌz, rguitsjliꞌ zxba le gna bëꞌë Lëꞌ? \v 24 Nayúj lu guich laꞌy ca runliꞌ, rna: “Niꞌa qui le runliꞌ lbiꞌiliꞌ taꞌnë́ ziꞌ queëꞌ Dios nup cunacgac judío.” \v 25 Le nactë ruziꞌu xbey lë naꞌ narugu lu xpëluꞌu le nac bëꞌ náquinuꞌ queëꞌ Dios chquiꞌ runuꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, san chquiꞌ rguitsjuꞌ zxba le gna bëꞌë Lëꞌ, nuhuöacuꞌ ca bönniꞌ cunáquinëꞌ queëꞌ Dios. \v 26 Qui lë ni naꞌ, chquiꞌ zoëꞌ bönniꞌ cunarugu lu xpëlëꞌë lë naꞌ nac bëꞌ nu naqui queëꞌ Dios, san runëꞌ gdutë ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Lëꞌ, bönniꞌ ni naquëꞌ lahuëꞌ Dios ca bönniꞌ narugucz lu xpëlëꞌë lë naꞌ nac bëꞌ zal‑laꞌ cunarugu lu xpë́laꞌczëꞌ. \v 27 Bönniꞌ naꞌ cunarugu lu xpëlëꞌë lë naꞌ nac bëꞌ nu naqui queëꞌ Dios, san runëꞌ gdu ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, ca runëꞌ bönniꞌ ni ruluíꞌ nabágaꞌliꞌ lbiꞌiliꞌ zxguiaꞌ, zal‑laꞌ dë lu naꞌliꞌ zxba queëꞌ Dios len narugu lu xpë́laꞌliꞌ lë naꞌ nac bëꞌ náquiliꞌ queëꞌ Dios, san cutu runliꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ naꞌ. \v 28 Cutu naquëꞌ gdu bönniꞌ judío bönniꞌ naquëꞌ cni lu yöl‑laꞌ bunáchz queëꞌ, atiꞌ cutu nac gdu lë naꞌ nac bëꞌ le naruguz lu xpëlëꞌë bönniꞌ. \v 29 Naquëꞌ gdu bönniꞌ judío bönniꞌ naꞌ naquëꞌ cni lu icj ládxiꞌdauꞌhuëꞌ, len le nac gdu le narugu lu xpëlëꞌë bönniꞌ le nac bëꞌ nu naqui queëꞌ Dios, nac tu le yuꞌu icj ládxiꞌdauꞌgac bunách. Nac qui böꞌ nacczruꞌ len clëg qui yöl‑laꞌ bunáchz queëruꞌ. Bönniꞌ naquëꞌ cni, cutu tun lëꞌ ba laꞌn bunách, san Dioscz gunëꞌ lëꞌ ba laꞌn. \c 3 \p \v 1 Chquiꞌ cni nac, ¿bizxa ruziꞌtsëꞌ xbey bönniꞌ le naquëꞌ judío? ¿Bizxa ruziꞌë xbey le narugu lu xpëlëꞌë bönniꞌ judío? \v 2 Szxöni ruziꞌë xbey, len zian ca ruziꞌë xbey. Le nac ziꞌal, Dios gluꞌë lu naꞌquëꞌ bönniꞌ judío didzaꞌ laꞌy queëꞌ. \v 3 Laꞌquëꞌ cutu taꞌyejlëꞌë Dios. ¿Naruꞌ ráquitsanuꞌ cutu gunëꞌ Dios ca rna xtidzëꞌë le cutaꞌyejlëꞌë Lëꞌ? \v 4 Cutu caꞌ gac. Ral‑laꞌ gáquibeꞌiruꞌ rúnteczëꞌ Dios ca rna didzaꞌ bëꞌë, zal‑laꞌ taꞌzíꞌ yëꞌ yúguꞌtë bunách. Ca nac queëꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Gac bëꞌ nacuꞌ tsahuiꞌ niꞌa qui didzaꞌ ruꞌu \q1 Len urujuꞌ tsahuiꞌ chquiꞌ nu cuequi xbey Liꞌ. \p \v 5 Catiꞌ runruꞌ le cunác, Dios rnëꞌ cutu nac tsahuiꞌ le runruꞌ. Lë ni nac bëꞌ tsahuiꞌ naquëꞌ Dios. Nacuáꞌ nup taꞌná: “Le cunác runruꞌ nac bëꞌ tsahuiꞌ naquëꞌ Dios atiꞌ qui lë ni naꞌ cutu ral‑laꞌ gunëꞌ rëꞌu zxguiaꞌ.” \v 6 Cutu caꞌ nac cni. Laꞌnaruꞌ ruziꞌë xbey Dios le cunác runruꞌ, ¿nacxcz gac cuequi xbeynëꞌ bunách yödzlyú ni? \v 7 Catiꞌ nu rziꞌ yëꞌ, Dios rnëꞌ cutu ruiꞌ didzaꞌ nu naꞌ ca runëꞌ Lëꞌ. Lë ni nac bëꞌ nac gdutë li didzaꞌ ruꞌë Dios. Nacuꞌë bönniꞌ taꞌnë́ꞌ le taꞌzíꞌ yëꞌë lequëꞌ run ga gac queëꞌ Dios yöl‑laꞌ ba, atiꞌ cutu ral‑laꞌ gchuguëꞌ quequëꞌ, cugnë́ꞌ nabágaꞌquëꞌ dul‑laꞌ. Caꞌ taꞌnë́ꞌ. \v 8 ¿Naruꞌ huanátsaruꞌ: “Guaꞌruꞌ döꞌ quië gac le nac dxiꞌa”? Nup naꞌ taꞌnë́ ziꞌ queëruꞌ taꞌná rusë́diruꞌ cni, atiꞌ tsahuiꞌ nac gchuguëꞌ quegac Dios. \s1 Yúguꞌtëruꞌ nabágaꞌruꞌ dul‑laꞌ \p \v 9 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? Ca nac queëtuꞌ netuꞌ, bönniꞌ judío, ¿ba nacrtuꞌ tsahuiꞌ ca yezicaꞌ bunách? Cutu caꞌ nactuꞌ, le chbuluꞌa ni, nabágaꞌgac dul‑laꞌ bunách judío, atiꞌ nabágaꞌgac caꞌ dul‑laꞌ bunách gzaꞌa. Yúguꞌtëꞌ nabágaꞌquëꞌ dul‑laꞌ. \v 10 Nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Nutu nu zoa nac tsahuiꞌ, nutu nucz. \q1 \v 11 Nutu nu rejniꞌi. \q1 Nutu nu rguilj Dios. \q1 \v 12 Yúguꞌtëꞌ taꞌdë́ꞌ ga yubl; yúguꞌtëꞌ nanitquëꞌ. \q1 Nutu nu run le nac dxiꞌa, nutu nucz. \q1 \v 13 Lbaꞌquëꞌ nacgac ca yeru ba nayaljgac. \q1 Len yöl‑laꞌ rnëz quequëꞌ taꞌzíꞌ yéꞌinëꞌ lzaꞌquëꞌ. \q1 Didzaꞌ r‑ruj rúꞌaquëꞌ nac ca le yudzu láyaꞌbaꞌ bël sniaꞌ. \q1 \v 14 Len yuguꞌ didzaꞌ tuꞌë, tuꞌdidzaꞌ yudxnëꞌ bunách len taꞌnë́ ziꞌë quegac bunách naꞌ. \q1 \v 15 Nacuꞌë sinaꞌ tuꞌdödcdëꞌ bunách. \q1 \v 16 Gátiꞌtëz ga taꞌdödëꞌ tuꞌsnitiëꞌ len tuꞌsacaꞌ ziꞌë lzaꞌquëꞌ. \q1 \v 17 Cutu taꞌzáquiꞌnëꞌ laꞌbözëꞌ dxíꞌadauꞌ. \q1 \v 18 Cutu caꞌ tádxinëꞌ Dios. \m \v 19 Nö́ziruꞌ yúguꞌtë didzaꞌ ni bëꞌë Dios, rëꞌ bönniꞌ naꞌ dë lu naꞌquëꞌ zxba queëꞌ. Qui lë ni naꞌ nutu nu gac gna cutu nabagaꞌ dul‑laꞌ, atiꞌ yúguꞌtë bunách gdutë yödzlyú, cuequi xbeynëꞌ lequëꞌ Dios. \v 20 Tuiꞌ ládxiꞌquëꞌ bönniꞌ judío lunëꞌ yuguꞌ le rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios quië luhuöaquëꞌ tsahuiꞌ, san nutu nu huöac tsahuiꞌ cni, le nuzóëꞌ Dios zxba queëꞌ quië gáquibeꞌiruꞌ nabágaꞌruꞌ dul‑laꞌ. \s1 Ularuꞌ le réjlëꞌruꞌ Jesucristo \p \v 21 Naꞌa, chbuluíꞌ lahui ca gac huöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios. Cutu gac huöacruꞌ tsahuiꞌ le runruꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, zal‑laꞌ lu zxba queëꞌ naꞌ len lu guich laꞌy ga nayujgac le gulanë́ꞌ bönniꞌ gluꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios, ruiꞌ didzaꞌ ca gac huöacruꞌ tsahuiꞌ. \v 22 Dioscz runëꞌ ga huöacruꞌ tsahuiꞌ le réjlëꞌruꞌ Jesucristo atiꞌ gunëꞌ ga luhuöác tsahuiꞌ yúguꞌtë nup laꞌyejlëꞌ Lëꞌ. Tuz ca nacgac yúguꞌtë bunách \v 23 le nunquëꞌ dul‑laꞌ yúguꞌtëꞌ len cutu caꞌ nacquëꞌ tsahuiꞌ ca naꞌ naquëꞌ gdu tsahuiꞌ Dios. \v 24 Dios ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ, len nunzëꞌ rëꞌu tsahuiꞌ le böaꞌuëꞌ rëꞌu Jesucristo. \v 25 Dios budödëꞌ uláz queëruꞌ Jesucristo. Lëꞌ bulaljëꞌ xchönëꞌ, le rgua dul‑laꞌ, lë naꞌ uziꞌruꞌ xbey chquiꞌ huayéjlëꞌruꞌ Lëꞌ. Cni benëꞌ Dios quië gac bëꞌ naquëꞌ tsahuiꞌ Lëꞌ zal‑laꞌ lu yöl‑laꞌ rböz zxön ladxiꞌ queëꞌ budödzëꞌ caꞌz yuguꞌ dul‑laꞌ benruꞌ dza niꞌtë. \v 26 Cni benëꞌ Dios, buluíꞌ cuinëꞌ tsahuiꞌ dza ni zoaruꞌ naꞌa, atiꞌ rugaꞌnëꞌ tsahuiꞌ zal‑laꞌ rugǘëꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌgac bunách, runëꞌ ga tuꞌhuöác tsahuiꞌ nup taꞌyejlëꞌ Cristo. \p \v 27 ¿Naruꞌ huactsa gun ba zxön cuinruꞌ ca nac queëruꞌ? Cutu caꞌ gacruꞌ. ¿Bizx quië naꞌ? Nac le nularuꞌ, clëg le runruꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, san le réjlëꞌzruꞌ Jesucristo. \v 28 Naꞌa, rusácaꞌruꞌ queëruꞌ nuhuöaquëꞌ tsahuiꞌ bönniꞌ le rejlëꞌë Jesucristo, len clëg le runëꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios. \p \v 29 ¿I naquëꞌ Dios Dios quegacz bunách judío? ¿Naruꞌ cu naquëꞌ caꞌ Dios quegac bunách gzaꞌa? Ja, naquëꞌ caꞌ Dios quegac bunách gzaꞌa naꞌ \v 30 le zoa tuz Nu nac Dios. Dios ni gunëꞌ ga luhuöaquëꞌ tsahuiꞌ le taꞌyejlëꞌë Jesucristo bönniꞌ judío, narugu lu xpë́laꞌquëꞌ lë naꞌ nac bëꞌ nu naqui queëꞌ Dios, len lëzcaꞌ cni gunëꞌ ga luhuöaquëꞌ tsahuiꞌ le taꞌyejlëꞌë Jesucristo bönniꞌ gzaꞌa, cunarugu lu xpë́laꞌquëꞌ lë naꞌ nac bëꞌ. \v 31 Naꞌa, chquiꞌ nularuꞌ le réjlëꞌzruꞌ Jesucristo, ¿ba nagáꞌn caꞌz zxba queëꞌ Dios? Cutu caꞌ nac caꞌ, san nagáꞌnr tsutsu zxba queëꞌ naꞌ. \c 4 \s1 Rusëdi rëꞌu le benëꞌ Abraham \p \v 1 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? ¿Bizxa bdél‑liꞌnëꞌ Abraham, xuz xtauꞌtuꞌ netuꞌ, nactuꞌ judío? \v 2 Laꞌnaruꞌ böaquëꞌ tsahuiꞌ Abraham le zoa le benczëꞌ lëꞌ, gunn gun ba zxön cuinëꞌ, san clëg lahuëꞌ Dios. \v 3 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: “Abraham gyejlëꞌë Dios, atiꞌ qui lë ni naꞌ Dios benëꞌ ga böaquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ.” \v 4 Chquiꞌ zoa nu bönniꞌ runëꞌ xchinruꞌ, le rguizxjruꞌ‑nëꞌ cutu nac tu le ruzáꞌ ládxiꞌruꞌ queëꞌ, san nac tu le rál‑laꞌruꞌ queëꞌ bönniꞌ naꞌ. \v 5 Lëzcaꞌ cni chquiꞌ rejlëꞌë Dios bönniꞌ, zal‑laꞌ cutu bi dxin benëꞌ bönniꞌ naꞌ, Dios, Nu run ga luhuöác tsahuiꞌ bunách cunacgac tsahuiꞌ, rnëꞌ naquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ bönniꞌ naꞌ, le rejlëꞌë Lëꞌ. \v 6 Lëzcaꞌ cni bëꞌë didzaꞌ David ca naquëꞌ bicaꞌ ba bönniꞌ, Dios rnëꞌ naquëꞌ tsahuiꞌ zal‑laꞌ cutu bi dxin nunëꞌ bönniꞌ naꞌ. \v 7 Cni gnëꞌ David: \q1 Bicaꞌ ba bönniꞌ naꞌ Dios runít lahuëꞌ le cunác nunëꞌ, \q1 Len rugǘëꞌ yuguꞌ dul‑laꞌ nabaguëꞌë. \q1 \v 8 Bicaꞌ ba bönniꞌ naꞌ, Dios cutu ruspaguëꞌë lëꞌ zxguiaꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ benëꞌ bönniꞌ naꞌ. \p \v 9 ¿Naruꞌ nacquëꞌ bicaꞌ ba cni tuzquëꞌ bönniꞌ naꞌ narugu lu xpë́laꞌquëꞌ, o ba nacquëꞌ caꞌ cni bönniꞌ naꞌ cunarugu lu xpë́laꞌquëꞌ? Chgnaczruꞌ böaquëꞌ tsahuiꞌ Abraham lahuëꞌ Dios le gyejlëꞌë Dios. \v 10 ¿Batx böaquëꞌ tsahuiꞌ cni Abraham? ¿Naruꞌ guc catiꞌ niꞌ chnarugu lu xpëlëꞌë lë naꞌ nac bëꞌ, o ba guc ziꞌal? Cutu guc catiꞌ chnarugu lu xpëlëꞌë, san ziꞌal guc. \v 11 Abraham gyejlëꞌë Dios catiꞌ niꞌ cutu narúguni lu xpëlëꞌë lë naꞌ nac bëꞌ. Gdöd naꞌ grugu lu xpëlëꞌë lë naꞌ nac bëꞌ, le ruluíꞌz chnuhuöaquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios. Guc cni quië gaquëꞌ Abraham ca xuzquëꞌ bönniꞌ laꞌyejlëꞌë Dios zal‑laꞌ cunarugu lu xpë́laꞌquëꞌ lë naꞌ nac bëꞌ. Le taꞌyejlëꞌë Dios, huac gnëꞌ Dios nacquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ. \v 12 Naquëꞌ Abraham xuz xtauꞌquëꞌ bönniꞌ judío taꞌyejlëꞌë Dios. Clëgz naquëꞌ xuzquëꞌ bönniꞌ naꞌ narugu lu xpë́laꞌquëꞌ lë naꞌ nac bëꞌ, san lëzcaꞌ naquëꞌ xuzquëꞌ bönniꞌ naꞌ tunëꞌ ca benëꞌ Abraham, taꞌyejlëꞌë Dios ca naꞌ benëꞌ Abraham catiꞌ niꞌ cutu narúguni lu xpëlëꞌë lë naꞌ. \s1 Le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gataꞌ queëruꞌ le réjlëꞌruꞌ Lëꞌ \p \v 13 Gzxiꞌ lu nëꞌë Dios bi unödzjëꞌ quequëꞌ Abraham len zxiꞌn xsoëꞌ, gataꞌ quequëꞌ laꞌ yödzlyú niz. Gac cni, clëg le tunëꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, san le nuhuöacquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ le taꞌyejlëꞌë Dios. \v 14 Laꞌnaruꞌ gataꞌ quegacz nup tun ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios yödzlyú ni, cutu gun bayúdx nu tsejlëꞌ Lëꞌ, atiꞌ daduz gac le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios. \v 15 Ruluíꞌi rëꞌu zxba queëꞌ Dios nabágaꞌruꞌ zxguiaꞌ, le run ga gchuguëꞌ queëruꞌ Dios. Ga niꞌ cutu rdxini zxba queëꞌ naꞌ, cutu gac laꞌdáꞌbagaꞌ bunách le rna bëꞌ zxba naꞌ. \p \v 16 Qui lë ni naꞌ uziꞌruꞌ xbey le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios le réjlëꞌruꞌ Lëꞌ, quië gac bëꞌ nac tu le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ. Cni nac, quië gac bëꞌtsca gataꞌ quegac yúguꞌtë zxiꞌn xsoëꞌ Abraham lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios, clëgz quequëꞌ bönniꞌ naꞌ dë lu naꞌquëꞌ zxba queëꞌ Dios, san lëzcaꞌ quegac nup taꞌyejlëꞌ Dios ca naꞌ gyejlëꞌë Dios Abraham. Abraham naꞌ naquëꞌ ca xuz xtauꞌruꞌ yúguꞌtëruꞌ rëꞌu, réjlëꞌruꞌ‑nëꞌ Dios. \v 17 Cni naquëꞌ ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Nuzóaꞌ liꞌ ca xuzgac bunách gdutë yödzlyú. \m Cni nac, lahuëꞌ Dios, Nu naꞌ gyejlëꞌë Abraham, naquëꞌ xuz xtauꞌruꞌ yúguꞌtëruꞌ. Dios ni ruspanëꞌ nup chnatgac len ruꞌë didzaꞌ qui nu cutu zuini tsca chzoacz nu naꞌ cutu zuini. \p \v 18 Cni nac le gudxëꞌ Abraham Dios: “Ziantër laꞌcuáꞌ zxiꞌn xsuꞌ.” Gyejlëꞌë Dios Abraham len benëꞌ löz lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios, zal‑laꞌ cutu guc gléꞌinëꞌ lë naꞌ runëꞌ löz, atiꞌ cni guc, bdél‑liꞌnëꞌ naquëꞌ xuzgac bunách gdutë yödzlyú. \v 19 Cutu guc chop ladxëꞌë Abraham ca naꞌ rejlëꞌë Dios, zal‑laꞌ chyuꞌë ca tu gayuáꞌ iz len yajneynëꞌ ca nac qui gdu ca nayáꞌ nabanëꞌ, chnatcz le chnagultsquëꞌ, lencaꞌ ca nac queënu Sara queëꞌ, nacnu ngul huödx. \v 20 Cutu guc chop ladxëꞌë, len cutu guquëꞌ curejlëꞌ ca nac le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunëꞌ queëꞌ, san bdip ladxëꞌë le gyejlëꞌë Dios, atiꞌ gluꞌë Dios yöl‑laꞌ ba. \v 21 Gdu ladxëꞌë benëꞌ löz Dios, napëꞌ yöl‑laꞌ huac gunëꞌ gdutë lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë. \v 22 Qui lë ni naꞌ, le gyejlëꞌë Dios Abraham, Dios buzóëꞌ queëꞌ naquëꞌ tsahuiꞌ. \p \v 23 Nayúj lu guich laꞌy, rna: “Dios buzóëꞌ queëꞌ naquëꞌ tsahuiꞌ.” Nayúj lu guich cni, clëgz quië uziꞌë xbey Abraham \v 24 san quië uziꞌruꞌ xbey caꞌ rëꞌu. Rëꞌu ni, Dios gunëꞌ ga huöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ chquiꞌ huayéjlëꞌruꞌ Lëꞌ, buspanëꞌ Xanruꞌ Jesús lu yöl‑laꞌ gut. \v 25 Jesús naꞌ, Dios budödëꞌ Lëꞌ gutiëꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌruꞌ, atiꞌ buspanëꞌ Lëꞌ lu yöl‑laꞌ gut, quië gac gunëꞌ ga huöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ. \c 5 \s1 Le rataꞌ queëruꞌ le rnëꞌ Dios nuhuöacruꞌ tsahuiꞌ \p \v 1 Naꞌa, rnëꞌ Dios nuhuöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ niꞌa qui le benëꞌ Xanruꞌ Jesucristo, chquiꞌ réjlëꞌruꞌ Lëꞌ, atiꞌ qui lë ni naꞌ nuhuöacruꞌ tuz len Lëꞌ. \v 2 Le réjlëꞌruꞌ Jesucristo, ruziꞌruꞌ xbey le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios, le rutíp ládxiꞌruꞌ. Rudzíjiruꞌ le runruꞌ löz uziꞌruꞌ caꞌ xbey yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ Dios. \v 3 Clëgz cni rudzíjiruꞌ, san rudzíjiruꞌ caꞌ catiꞌ rzacaꞌ rguiꞌruꞌ, le nö́ziruꞌ le rzacaꞌ rguiꞌruꞌ rusëdi rëꞌu cözruꞌ zxön ladxiꞌ. \v 4 Catiꞌ rbözruꞌ zxön ladxiꞌ rurujruꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios, len catiꞌ chnurujruꞌ dxiꞌa runruꞌ löz Lëꞌ gáclenczëꞌ rëꞌu. \v 5 Catiꞌ runruꞌ löz Lëꞌ, cutu caꞌ rac chop ládxiꞌruꞌ. Cni nac, le nuhuö́lj nadzëꞌi icj ládxiꞌdauꞌruꞌ yöl‑laꞌ nadxíꞌi queëꞌ Dios rëꞌu. Runëꞌ ga rac cni Dios Böꞌ Laꞌy, Nu bsölëꞌë queëruꞌ Dios. \p \v 6 Catiꞌ niꞌ cutu caꞌ guc ularuꞌ racz queëruꞌ, catiꞌ gul‑laꞌr dza queëꞌ, Cristo gutiëꞌ uláz queëruꞌ, niꞌ nacruꞌ bunách dul‑laꞌ. \v 7 Nutu nu guëꞌni gat uláz queëꞌ bönniꞌ tsahuiꞌ. Nazx caꞌ nu urugui gat uláz queëꞌ bönniꞌ naquëꞌ gdu dxiꞌa. \v 8 Dios ruluiꞌinëꞌ rëꞌu ca nadxíꞌitsquinëꞌ rëꞌu, le gutiëꞌ Cristo uláz queëruꞌ catiꞌ niꞌ nacruꞌ bönniꞌ dul‑laꞌ. \v 9 Chnuhuöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios le gutiëꞌ Cristo uláz queëruꞌ, bulaljëꞌ xchönëꞌ. Qui lë ni naꞌ chnactsca löz queëruꞌ Lëꞌ uslë́ꞌ rëꞌu lu dza gchuguëꞌ quegac bunách dul‑laꞌ Dios. \v 10 Catiꞌ niꞌ cutu rléꞌiruꞌ‑nëꞌ Dios dxiꞌa, gutiëꞌ uláz queëruꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios quië huöacruꞌ tuz len Lëꞌ. Naꞌa, le zoëꞌ nabanëꞌ len chnuhuöacruꞌ tuz len Dios, chnactsca löz queëruꞌ ularuꞌ. \v 11 Lëzcaꞌ rudzíjiruꞌ lahuëꞌ Dios niꞌa qui le benëꞌ Xanruꞌ Jesucristo, le nuhuöacruꞌ tuz len Dios niꞌa qui lë naꞌ benëꞌ Lëꞌ. \s1 Le benëꞌ Adán len le benëꞌ Cristo \p \v 12 Gyuꞌu dul‑laꞌ yödzlyú ni niꞌa qui le benëꞌ tuzëꞌ bönniꞌ, atiꞌ le benëꞌ dul‑laꞌ, gyuꞌu caꞌ yöl‑laꞌ gut. Qui lë ni naꞌ lat yúguꞌtë bunách le nabágaꞌgac dul‑laꞌ yúguꞌtë bunách. \v 13 Zíꞌatël ga bdxintë zxba queëꞌ Dios, glun dul‑laꞌ bunách yödzlyú ni, san cutu buspaguëꞌë bunách naꞌ zxguiaꞌ Dios ca nup taꞌdáꞌbagaꞌ zxba queëꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ naꞌ, le cutu rdxini quequëꞌ zxba queëꞌ. \v 14 Ga gdel‑laꞌ zoëꞌ Adán ga bdxintë zoëꞌ Moisés glat yúguꞌtë bunách le gulabagaꞌ dul‑laꞌ, zal‑laꞌ cutu guladáꞌbagaꞌ tu le gna bëꞌë Dios ca benëꞌ Adán. Nacgac tuz len Adán yúguꞌtë bunách le nacgac zxiꞌn xsoëꞌ. Lë ni ruluíꞌi rëꞌu ca lac tuz len Cristo yúguꞌtë nup laꞌyejlëꞌ Lëꞌ. \p \v 15 Le runnzëꞌ queëruꞌ Dios cutu nac ca le guc queëruꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ benëꞌ Adán. Niꞌa qui dul‑laꞌ benëꞌ tuzëꞌ bönniꞌ, lat yúguꞌtë bunách. Dxíꞌatër nac le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios len le runnzëꞌ queëruꞌ. Ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ lë ni niꞌa qui le benëꞌ yetuzëꞌ Bönniꞌ, Jesucristo. \v 16 Le runnzëꞌ queëruꞌ Dios cutu nac ca le guc queëruꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ naꞌ benëꞌ tuzëꞌ bönniꞌ naꞌ. Le bchuguëꞌ Dios queëꞌ Adán niꞌa qui dul‑laꞌ naꞌ benëꞌ, bchuguëꞌ caꞌ Dios quegac yúguꞌtë bunách. Le runnzëꞌ queëruꞌ Dios nac quië huöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ zal‑laꞌ zian dul‑laꞌ nabágaꞌruꞌ. \v 17 Gyuꞌu yöl‑laꞌ gut niꞌa qui dul‑laꞌ benëꞌ tuzëꞌ bönniꞌ. Nactër löz laꞌdel‑liꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán nup luhuöác tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios le zoa le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios niꞌa qui le benëꞌ yetuzëꞌ Bönniꞌ, Jesucristo. \p \v 18 Dios bchuguëꞌ quegac yúguꞌtë bunách lat niꞌa qui dul‑laꞌ benëꞌ tuzëꞌ bönniꞌ naꞌ. Lëzcaꞌ cni gac luhuöác tsahuiꞌ yúguꞌtë bunách niꞌa qui le nac tsahuiꞌ benëꞌ yetuzëꞌ Bönniꞌ naꞌ, gataꞌ quequëꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán gdu. \v 19 Guluhuöác huen dul‑laꞌ bunách zian le cutu benëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios tuzëꞌ bönniꞌ. Lëzcaꞌ cni luhuöác tsahuiꞌ bunách zian le benëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios yetuzëꞌ Bönniꞌ. \p \v 20 Gyuꞌu yödzlyú ni zxba queëꞌ Dios quië gac bëꞌtsca nabágaꞌgac dul‑laꞌ bunách. Le guc bëꞌr nabágaꞌgac dul‑laꞌ, guc bëꞌr caꞌ zxöntër nac le buzáꞌ ladxëꞌë quegac bunách Dios. \v 21 Gutaꞌ qui dul‑laꞌ yöl‑laꞌ huac uná bëꞌ gdödi rëꞌu. Lëzcaꞌ cni nap yöl‑laꞌ huac le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios, gun ga huöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Lëꞌ atiꞌ gataꞌ queëruꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán gdu niꞌa qui le benëꞌ Xanruꞌ Jesucristo. \c 6 \s1 Tsaz chnatczruꞌ quië cutur gunruꞌ dul‑laꞌ le nabániruꞌ‑nëꞌ Jesucristo \p \v 1 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? ¿Naruꞌ gúntsaruꞌ dul‑laꞌ quië gataꞌr queëruꞌ le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios? \v 2 Cutu gunczruꞌ caꞌ. Nac queëruꞌ ca tsaz chnatczruꞌ quië cutur gunruꞌ dul‑laꞌ. ¿Naruꞌ gúnteczruꞌ dul‑laꞌ? \v 3 ¿Naruꞌ cu nö́ziliꞌ ca naꞌ nac queëruꞌ? Chquiꞌ bdilruꞌ nis quië huöacruꞌ tuz len Cristo, lë naꞌ bdilruꞌ nis ruluíꞌi rëꞌu chgdödruꞌ lu yöl‑laꞌ gut tsazxö́n len Lëꞌ. \v 4 Ca naꞌ guc, gútlenruꞌ‑nëꞌ tsazxö́n, lëzcaꞌ cni tsazxö́n bgáchiꞌlenruꞌ‑nëꞌ lu yeru ba catiꞌ niꞌ bdilruꞌ nis. Ca naꞌ benëꞌ Dios, len yöl‑laꞌ huac zxön queëꞌ buspanëꞌ Cristo lu yöl‑laꞌ gut, lëzcaꞌ cni nubánlenruꞌ‑nëꞌ tsazxö́n Jesús quië gacruꞌ gdu bunách cub queëꞌ. \p \v 5 Chquiꞌ nunruꞌ tsazxö́n Cristo, gutruꞌ ca naꞌ gutiëꞌ Lëꞌ, lëzcaꞌ cni gunruꞌ‑nëꞌ tsazxö́n, ubanruꞌ lu yöl‑laꞌ gut ca naꞌ bubanëꞌ Lëꞌ. \v 6 Chnö́ziczruꞌ lë ni, gdaꞌlen Lëꞌ tsazxö́n lëꞌi yag cruz yöl‑laꞌ bunách queëruꞌ le gzoa ziꞌal, quië nit yöl‑laꞌ bunách queëruꞌ naꞌ bénlenruꞌ lei dul‑laꞌ, quië cutur gna beꞌi rëꞌu le nac dul‑laꞌ. \v 7 Chquiꞌ nacruꞌ tuz len Nu naꞌ gut niꞌa qui dul‑laꞌ, nuhuöacruꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios le cutur nabágaꞌruꞌ dul‑laꞌ naꞌ, atiꞌ cutur yuꞌuruꞌ lu naꞌ dul‑laꞌ. \v 8 Naꞌa, chquiꞌ nátlenruꞌ‑nëꞌ tsazxö́n Cristo, réjlëꞌruꞌ ubánlenruꞌ‑nëꞌ caꞌ tsazxö́n \v 9 le nö́ziruꞌ chbubanëꞌ Cristo lu yöl‑laꞌ gut len cutur gatiëꞌ. Qui lë ni naꞌ cutur bi gac gun queëꞌ yöl‑laꞌ gut naꞌ. \v 10 Ca naꞌ guc, gutiëꞌ Lëꞌ, tu lzuz gutiëꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ quegac yuguꞌtë bunách, san ca naꞌ nac, zoëꞌ nabanëꞌ, nabánlenëꞌ Dios. \v 11 Lëzcaꞌ cni ral‑laꞌ usácaꞌliꞌ queëliꞌ nac queëliꞌ ca chnatczliꞌ quië cutur gunliꞌ dul‑laꞌ, san zoaliꞌ nabanliꞌ quië gunliꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios le nacliꞌ tuz len Xanruꞌ Jesucristo. \p \v 12 Qui lë ni naꞌ, cutu güiꞌliꞌ latj le nac dul‑laꞌ, cui gun ga gunliꞌ dul‑laꞌ lu gdu ca nayáꞌ nabinliꞌ le gatcz. Cutu gunliꞌ ca nac le rzë ládxiꞌliꞌ le cunác, lu gdu ca nayáꞌ nabinliꞌ. \v 13 Cutu udö́d cuinliꞌ lu dul‑laꞌ, cugunliꞌ le cunác, san gul‑dö́d cuinliꞌ lu nëꞌë Dios le nubanliꞌ lu yöl‑laꞌ gut, len gul‑dö́d lu nëꞌë gdu ca nayáꞌ nabinliꞌ quië ugúnlenëꞌ lei le nac dxiꞌa. \v 14 Cutu güiꞌliꞌ latj le nac dul‑laꞌ, cui gun ga gunliꞌ dul‑laꞌ, le nuzóëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios, clëg quië gna beꞌi lbiꞌiliꞌ zxba queëꞌ, san quië gna beꞌi lbiꞌiliꞌ le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ. \s1 Le run lsaquiꞌ ca nac qui bönniꞌ nadaꞌu \p \v 15 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? ¿Naruꞌ gúntsaruꞌ dul‑laꞌ le cutur rna beꞌi rëꞌu zxba queëꞌ Dios, san rna beꞌi rëꞌu le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios? Cutu caꞌ gac cni. \v 16 Chnö́ziczliꞌ dxiꞌa chquiꞌ udö́d cuinliꞌ lu nëꞌë bönniꞌ quië gacliꞌ bönniꞌ nadáꞌugac queëꞌ len gunliꞌ ca rna xtidzëꞌë, tsaz nacliꞌ bönniꞌ nadáꞌugac queëꞌ bönniꞌ naꞌ runliꞌ ca rna xtidzëꞌë. Lëzcaꞌ cni gac chquiꞌ udö́d cuinliꞌ quië gunliꞌ dul‑laꞌ le gun ga gatliꞌ, o chquiꞌ udö́d cuinliꞌ quië gunliꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios, Nu gun ga huöacliꞌ tsahuiꞌ. \v 17 Naꞌa, xclenëꞌ Dios. Zal‑laꞌ ziꞌal gucliꞌ bönniꞌ nadáꞌugac lu naꞌ dul‑laꞌ, naꞌa gdu ládxiꞌliꞌ runliꞌ ca rna bëꞌ zxba naꞌ budö́d cuinliꞌ lu nëꞌi. \v 18 Le chnulaliꞌ lu naꞌ dul‑laꞌ, nuhuöacliꞌ ca bönniꞌ nadáꞌugac lu naꞌ le nac dxiꞌa. \v 19 Ruíꞌlenaꞌ lbiꞌiliꞌ didzaꞌ ca tuiꞌ didzaꞌ bunách, le cutu réjniꞌliꞌ gdu, lu yöl‑laꞌ bunách queëliꞌ. Ziꞌal budö́d cuinliꞌ gdu ca nayáꞌ nabinliꞌ lu naꞌ le cunác len lu naꞌ le cunác tsahuiꞌ, gucliꞌ ca bönniꞌ nadáꞌugac qui, len benliꞌ xchini le cunác naꞌ. Naꞌa, gul‑dö́d gdu ca nayáꞌ nabinliꞌ lu naꞌ le nac tsahuiꞌ, gacliꞌ ca bönniꞌ nadáꞌugac lu nëꞌi, gunliꞌ xchini lë naꞌ nac tsahuiꞌ quië gacliꞌ bunách narujgac quizi queëꞌ Dios. \p \v 20 Catiꞌ niꞌ nacliꞌ ca bönniꞌ nadáꞌugac lu naꞌ dul‑laꞌ, cutu benliꞌ xchini le nac tsahuiꞌ. \v 21 Naꞌa, ¿naruꞌ buzíꞌtsaliꞌ xbey lë naꞌ benliꞌ ziꞌal? Naꞌa run ga rutuiꞌliꞌ lë naꞌ benliꞌ, le run ga nu gat tsaz. \v 22 Naꞌa chnulaliꞌ lu naꞌ dul‑laꞌ, len nacliꞌ ca bönniꞌ nadáꞌugac queëꞌ Dios, le ruziꞌliꞌ xbey le run ga nacliꞌ bunách narujgac quizi queëꞌ Dios len le run ga dë queëliꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán gdu. \v 23 Lazxj nu run dul‑laꞌ nac yöl‑laꞌ gut, san le runnzëꞌ queëruꞌ Dios nac yöl‑laꞌ naꞌbán gdu, le rataꞌ queëruꞌ le nacruꞌ tuz len Xanruꞌ Jesucristo. \c 7 \s1 Le run lsaquiꞌ yöl‑laꞌ nutság naꞌ \p \v 1 Bö́chaꞌadauꞌ, nul‑liꞌ núnbëꞌliꞌ zxba queëꞌ Dios. Nö́ziczliꞌ rna beꞌi bönniꞌ zxba naꞌ tsal ni zoëꞌ nabanëꞌ. \v 2 Lëzcaꞌ cni yuꞌunu lu nëꞌë bönniꞌ queënu ngul nutság náꞌlennu‑nëꞌ bönniꞌ tsal ni zoëꞌ nabanëꞌ bönniꞌ queënu naꞌ ca rna bëꞌ zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ, san chquiꞌ chnatiëꞌ, nurujnu lu naꞌ zxba naꞌ. \v 3 Cni nac, tsal ni zoëꞌ nabanëꞌ bönniꞌ queënu, chquiꞌ utság náꞌlennu‑nëꞌ yetúëꞌ bönniꞌ, gunnu dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ, san chquiꞌ chnatiëꞌ bönniꞌ queënu naꞌ, nurujnu lu naꞌ zxba naꞌ, atiꞌ naꞌa, chquiꞌ utság náꞌlennu‑nëꞌ bönniꞌ yubl, cutu gunnu dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ. \p \v 4 Lëzcaꞌ cni rac queëliꞌ, böchaꞌa. Le dzagliꞌ Cristo chnatczliꞌ lbiꞌiliꞌ quië cutur gna beꞌi lbiꞌiliꞌ le rna bëꞌ zxba, quië gáquiliꞌ qui Nu yubl. Naꞌa chnáquiliꞌ queëꞌ Cristo, Nu naꞌ bubán lu yöl‑laꞌ gut. Cni nac, quië gac gunruꞌ le rdzag ladxëꞌë Dios. \v 5 Tsal niꞌ gyuꞌruꞌ lu naꞌ yöl‑laꞌ bunáchz queëruꞌ, le rna bëꞌ zxba naꞌ ben ga glac bëꞌ le gzë ládxiꞌruꞌ le cunác, le glun dxin lu gdu ca nayáꞌ nabinruꞌ quië lun ga gatruꞌ. \v 6 Naꞌa nularuꞌ lu naꞌ zxba naꞌ le natczruꞌ tsca nac le rna bëꞌ zxba naꞌ gna beꞌi rëꞌu ziꞌal. Cni nac quië gac gunruꞌ xchinëꞌ Dios lu yöl‑laꞌ naꞌbán cub le runnëꞌ queëruꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, len clëg gunruꞌ xchinëꞌ lu lë naꞌ chnac gul, le nac zxba queëꞌ. \s1 Le dzag nedaꞌ le nac dul‑laꞌ \p \v 7 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? ¿Naruꞌ runtsa ga runaꞌ dul‑laꞌ zxba queëꞌ Dios? Cutu caꞌ run cni, san laꞌnaruꞌ cu buzejniꞌi nedaꞌ le rna bëꞌ zxba naꞌ cutu gnözdaꞌ nac dul‑laꞌ le runaꞌ. Laꞌnaruꞌ cuzóa lu zxba le rna: “Cutu së ladxuꞌu le dë qui lzaꞌu”, cutu gnözdaꞌ nac dul‑laꞌ yöl‑laꞌ rzë ladxiꞌ le dë qui lzaꞌa. \v 8 Catiꞌ bdxin quiaꞌ zxba naꞌ, guc bëꞌ le nac dul‑laꞌ naꞌ run dxin lu gdu ca nayáꞌ nabanaꞌ, atiꞌ ben ga gúquibeꞌidaꞌ rzë ladxaꞌa yúguꞌtë le cunác. Ga cutu rdxini zxba naꞌ, cutu nac bëꞌ le nac dul‑laꞌ. \v 9 Dza niꞌtë, zíꞌatël ga bdxin quiaꞌ zxba queëꞌ Dios, niꞌ ráquidaꞌ zoaꞌ nabanaꞌ, san catiꞌ bdxin quiaꞌ zxba naꞌ, gúquibeꞌidaꞌ nabagaꞌa dul‑laꞌ len chnatczaꞌ. \v 10 Dios gna bëꞌë zxba naꞌ quië gun ga gataꞌ queëruꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán, san ben ga gúquibeꞌidaꞌ chnatczaꞌ. \v 11 Guc bëꞌ nazíꞌ yéꞌidaꞌ ca nac dul‑laꞌ, le ben zxba naꞌ ga gúquibeꞌidaꞌ nabagaꞌa dul‑laꞌ len ral‑laꞌ gatiaꞌ. \p \v 12 Qui lë ni naꞌ, laꞌy nac zxba queëꞌ Dios, atiꞌ laꞌy len tsahuiꞌ len dxiꞌa nac le gna bëꞌë. \v 13 ¿Naruꞌ bentsa ga bdxin quiaꞌ yöl‑laꞌ gut lë naꞌ nac dxiꞌa? Cutu caꞌ nac caꞌ, san le nac dul‑laꞌ bugún dxin lë naꞌ nac dxiꞌa len ben ga gúquibeꞌidaꞌ chnatczaꞌ quië gac bëꞌ nac dul‑laꞌ le runaꞌ. Cni guc, quië gac bëꞌ niꞌa qui zxba naꞌ nactër xöhuiꞌ yúguꞌtë le nac dul‑laꞌ. \p \v 14 Nö́ziruꞌ bennëꞌ queëruꞌ zxba naꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, san nedaꞌ nacaꞌ bunáchz len yuꞌa lu naꞌ dul‑laꞌ ca bönniꞌ nadaꞌu qui. \v 15 Naꞌa, le runaꞌ cutu réjniꞌdaꞌ. Rëꞌndaꞌ gunaꞌ ca rna bëꞌ zxba naꞌ, san cutu runaꞌ lë naꞌ rëꞌndaꞌ gunaꞌ. Le nac dul‑laꞌ le curléꞌidaꞌ dxiꞌa, lë naꞌ runaꞌ. \v 16 Runaꞌ dul‑laꞌ zal‑laꞌ cutu rëꞌndaꞌ gunaꞌ dul‑laꞌ naꞌ, le rusëdi nedaꞌ zxba naꞌ nac le cunác dxiꞌa. Qui lë ni naꞌ nac bëꞌtsca nac dxiꞌa le rna bëꞌ zxba naꞌ. \v 17 Cni nac, clëg nedaꞌz runaꞌ dul‑laꞌ naꞌ, san dul‑laꞌ naꞌ dzag nedaꞌ run ga runaꞌ dul‑laꞌ naꞌ. \v 18 Nözdaꞌ cutu zoalen nedaꞌ le nac dxiꞌa, o huac gniaꞌ, lë naꞌ nac dxiꞌa cutu zoalen le nac yöl‑laꞌ bunáchz quiaꞌ. Rëꞌndaꞌ gunaꞌ le nac dxiꞌa, san laꞌ nedaꞌz cutu gac gunaꞌ lë naꞌ nac dxiꞌa. \v 19 Cutu runaꞌ le nac dxiꞌa le rëꞌndaꞌ gunaꞌ, san rúnteczaꞌ le cunác le cutu rëꞌndaꞌ gunaꞌ. \v 20 Qui lë ni naꞌ, chquiꞌ runaꞌ dul‑laꞌ naꞌ cutu rëꞌndaꞌ gunaꞌ, clëg nédaꞌczaꞌ runaꞌ lei, san dul‑laꞌ naꞌ dzag nedaꞌ run ga runaꞌ dul‑laꞌ naꞌ. \p \v 21 Cni nac le rac queëruꞌ yúguꞌtëruꞌ. Catiꞌ rë́ꞌniruꞌ gunruꞌ le nac dxiꞌa, dzag rëꞌu le run ga runruꞌ le cunác. \v 22 Lu icj ládxiꞌdauꞌhuaꞌ rdzag ladxaꞌa zxba queëꞌ Dios \v 23 san ráquibeꞌidaꞌ dzag gdu ca nayáꞌ nabanaꞌ le rna beꞌi nedaꞌ, atiꞌ lë ni rdáꞌbagaꞌ zxba queëꞌ Dios yuꞌu icj ládxiꞌdauꞌhuaꞌ. Lë naꞌ dzag gdu ca nayáꞌ nabanaꞌ run ga runaꞌ dul‑laꞌ. \p \v 24 Bicaꞌ bayechiꞌ nedaꞌ. ¿Nuzxa caz gac uslá nedaꞌ lu yöl‑laꞌ bunáchz quiaꞌ le run ga runaꞌ dul‑laꞌ? \v 25 Xclenëꞌ Dios, chnularuꞌ naꞌa niꞌa qui le benëꞌ Xanruꞌ Jesucristo. Qui lë ni naꞌ, tsca nac le yuꞌu icj ládxiꞌdauꞌhuaꞌ runaꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, zal‑laꞌ yöl‑laꞌ bunáchz quiaꞌ run ga rëꞌndaꞌ gunaꞌ dul‑laꞌ. \c 8 \s1 Le runruꞌ, le zóalenëꞌ rëꞌu Dios Böꞌ Laꞌy \p \v 1 Qui lë ni naꞌ, cutur bi zxguiaꞌ nabágaꞌquëꞌ bönniꞌ náquicnëꞌ queëꞌ Jesucristo, bönniꞌ naꞌ cutur tunëꞌ ca rëꞌni yöl‑laꞌ bunáchz quequëꞌ, san ca rëꞌnnëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy tunëꞌ. \v 2 Le nacaꞌ tuz len Jesucristo, ráclenëꞌ nedaꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, Nu naꞌ nabániruꞌ. Qui lë ni naꞌ, nuláꞌ lu lë naꞌ ben ga benaꞌ dul‑laꞌ lencaꞌ lu yöl‑laꞌ gut. \v 3 Chnunëꞌ Dios le cutu guc gun zxba naꞌ, le cutu bi gzxaquiꞌ gun le nacruꞌ bunáchz. Dios bsölëꞌë Zxiꞌnczëꞌ, guquëꞌ bunáchcz ca nacruꞌ rëꞌu, nacruꞌ bunách dul‑laꞌ, san cutu bi dul‑laꞌ benëꞌ Lëꞌ. Buspagaꞌ cuinëꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌruꞌ rëꞌu, atiꞌ cni guc, bchuguëꞌ qui dul‑laꞌ runruꞌ lu yöl‑laꞌ bunáchz queëruꞌ. \v 4 Cni benëꞌ quië gac gunruꞌ gdu le nac tsahuiꞌ le rna bëꞌ zxba queëꞌ, nulruꞌ naꞌ cutur runruꞌ ca rëꞌni yöl‑laꞌ bunáchz queëruꞌ, san ca rëꞌnnëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy runruꞌ. \p \v 5 Bönniꞌ tunëꞌ ca rëꞌni yöl‑laꞌ bunáchz quequëꞌ, tuiꞌ ládxiꞌquëꞌ le nac qui yöl‑laꞌ bunáchz quequëꞌ, san bönniꞌ tunëꞌ ca rëꞌnnëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, tuiꞌ ládxiꞌquëꞌ le nac queëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy. \v 6 Chquiꞌ ruiꞌ ládxiꞌzruꞌ le nac qui yöl‑laꞌ bunáchz queëruꞌ, tsaz gatruꞌ, san chquiꞌ ruiꞌ ládxiꞌruꞌ le nac queëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, chdë queëruꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán gdu len rbözruꞌ dxi ladxiꞌ. \v 7 Nútiꞌtëz nu ruiꞌ ladxiꞌz le nac qui yöl‑laꞌ bunáchz qui, cutu rdzag Dios dxiꞌa, le cutu run nu naꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, len cutu caꞌ gac gun cni. \v 8 Qui lë ni naꞌ, cutu gac lunëꞌ le rdzag ladxëꞌë Dios bönniꞌ naꞌ tunëꞌ ca rëꞌni yöl‑laꞌ bunáchz quequëꞌ. \p \v 9 Naꞌa, cutur runliꞌ ca rëꞌni yöl‑laꞌ bunáchz queëliꞌ, san runliꞌ ca rëꞌnnëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy le zóalenczëꞌ lbiꞌiliꞌ Lëꞌ. Cutu naquëꞌ queëꞌ Cristo bönniꞌ cuzóalenëꞌ lëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, Nu rsölëꞌë queëruꞌ Cristo. \v 10 Chquiꞌ zóalenëꞌ lbiꞌiliꞌ Cristo, chnatcz gdu ca nayáꞌ nabinliꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ, san naꞌa nabániliꞌ‑nëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy le nunëꞌ lbiꞌiliꞌ tsahuiꞌ Dios. \v 11 Zoalen lbiꞌiliꞌ Böꞌ Laꞌy queëꞌ Dios, Nu naꞌ buspán Jesús lu yöl‑laꞌ gut. Lëczëꞌ Dios, Nu buspán Jesucristo lu yöl‑laꞌ gut, gunëꞌ ga ubanliꞌ lu gdu ca nayáꞌ nabinliꞌ le ratcz. Cni gunëꞌ le zóalenëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios Böꞌ Laꞌy. \p \v 12 Qui lë ni naꞌ, böchaꞌa, dë tu le rál‑laꞌruꞌ, san clëg qui yöl‑laꞌ bunáchz queëruꞌ, cui gunruꞌ ca rëꞌni yöl‑laꞌ bunáchz queëruꞌ naꞌ. \v 13 Chquiꞌ runliꞌ ca rëꞌni yöl‑laꞌ bunáchz queëliꞌ, tsaz gatliꞌ, san chquiꞌ, len yöl‑laꞌ huac queëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, runliꞌ ga laꞌnít le runliꞌ lu yöl‑laꞌ bunáchz queëliꞌ, gataꞌ queëliꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán gdu. \p \v 14 Nacgac zxiꞌnëꞌ Dios yúguꞌtë nup tun ca rëꞌnnëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy. \v 15 Cutu nuzóëꞌ lbiꞌiliꞌ leyúbl ca bönniꞌ nadáꞌugac quië gadxi gdzö́biliꞌ Dios Böꞌ Laꞌy naꞌ zóalenëꞌ lbiꞌiliꞌ, san chnunëꞌ ga nacliꞌ zxiꞌnëꞌ Dioscz Dios Böꞌ Laꞌy, len runëꞌ caꞌ ga rulidzruꞌ‑nëꞌ Dios, rnaruꞌ: “Xúztuꞌdauꞌ.” \v 16 Ruzéjniꞌnëꞌ böꞌ nacczruꞌ Lëczëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, runëꞌ ga nö́ziruꞌ nacruꞌ zxiꞌnëꞌ Dios. \v 17 Chquiꞌ chnacruꞌ zxiꞌnëꞌ Dios, tsazxö́n len Cristo gataꞌ caꞌ queëruꞌ le naqui queëꞌ Xuzruꞌ Dios. Cni gac queëruꞌ chquiꞌ rzacaꞌ rguíꞌlenruꞌ‑nëꞌ tsazxö́n Cristo quië tsazxö́n len Lëꞌ uziꞌruꞌ xbey yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ. \p \v 18 Runi nedaꞌ, cutu nac le sáquiꞌruꞌ lahui yuguꞌ lë ni rzacaꞌ rguiꞌruꞌ naꞌa tsca nac yöl‑laꞌ yeníꞌ naꞌ gataꞌ queëruꞌ dza ziꞌa zaꞌ. \v 19 Taꞌbö́z yúguꞌtë le nunëꞌ Dios, szxöni taꞌzë́ ládxiꞌgac gdxintë dza naꞌ uluꞌë lahui Dios bönniꞌ nacquëꞌ zxiꞌnczëꞌ. \v 20 Guladö́d lu naꞌ le run ga laꞌnít yúguꞌtë lë naꞌ nunëꞌ Dios, clëg le glëꞌnicz gac cni, san le benëꞌ ga nac cni Dios. Benëꞌ caꞌ ga nac löz qui lë naꞌ nunëꞌ \v 21 atiꞌ lulá yúguꞌtë le nunëꞌ Dios lu lë naꞌ run ga laꞌnít. Cni gac, luzíꞌ caꞌ xbey yöl‑laꞌ ruslá le záquiꞌtsqui naꞌ luziꞌë xbey zxiꞌnëꞌ Dios. \v 22 Nö́ziruꞌ taꞌzacaꞌ taꞌguíꞌi ga rdxintë naꞌa dza yúguꞌtë le nunëꞌ Dios, ca naꞌ rzacaꞌ rguiꞌnu ngul chzoa soabiꞌ biꞌidauꞌ queënu. \v 23 Rzacaꞌ rguiꞌi, clëgz yödzlyú ni, san rzacaꞌ rguiꞌruꞌ caꞌ rëꞌu, zal‑laꞌ zóalenëꞌ rëꞌu Dios Böꞌ Laꞌy, Nu nac queëruꞌ le ruluíꞌi rëꞌu ca ral‑laꞌ gacczruꞌ. Rzacaꞌ rguiꞌruꞌ tsal ni rbözruꞌ dza niꞌ uluꞌë lahui Dios nacruꞌ gdu zxiꞌnëꞌ, dza niꞌ unëꞌ caꞌ gdu ca nayáꞌ nabinruꞌ. \v 24 Le runruꞌ löz lë ni, nularuꞌ rëꞌu, san chquiꞌ gac gléꞌiruꞌ lë naꞌ runruꞌ löz, cutu nac tu le rbözruꞌ. Cutu rbözruꞌ le chrléꞌiruꞌ. \v 25 Naꞌa, chquiꞌ runruꞌ löz le curléꞌiruꞌ, lu yöl‑laꞌ rböz zxön ladxiꞌ rbözruꞌ lei. \p \v 26 Lëzcaꞌ cni ráclenëꞌ rëꞌu Dios Böꞌ Laꞌy catiꞌ rudú ládxiꞌruꞌ, le cutu nö́ziruꞌ bi ral‑laꞌ gnábiruꞌ‑nëꞌ Dios, san rudödëꞌ xtídzaꞌruꞌ lahuëꞌ Dios Lëczëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, atiꞌ lu yöl‑laꞌ rnab yudxi queëꞌ rnëtsca ladxëꞌë, tsca le cutu gac nu gna. \v 27 Dios ruyúëꞌ le yuꞌu icj ládxiꞌdauꞌgac bunách, len nöznëꞌ le rëꞌnnëꞌ gnëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy naꞌ, atiꞌ Lëꞌ, ca rëꞌncznëꞌ Dios, rudödëꞌ lahuëꞌ Dios xtídzaꞌgac nup náquigac quizi queëꞌ Cristo. \s1 Nadél‑liꞌtër‑ruꞌ le zóalenëꞌ rëꞌu Cristo \p \v 28 Nö́ziruꞌ tuꞌziꞌë xbey yúguꞌtë le rac quequëꞌ, bönniꞌ naꞌ nadxiꞌicnëꞌ Dios, bönniꞌ naꞌ bulidzëꞌ lequëꞌ Dios ca nuzoaczëꞌ gunëꞌ. \v 29 Nup naꞌ gröczëꞌ queëꞌ zíꞌatël Dios, buzóëꞌ caꞌ quequëꞌ zíꞌatël lacquëꞌ tuz ca nacczëꞌ Zxiꞌnëꞌ, quië gáctërëꞌ blau Zxiꞌnëꞌ ladj zian böchëꞌë. \v 30 Nup naꞌ buzóëꞌ quequëꞌ zíꞌatël Dios ca ral‑laꞌ lacquëꞌ, bulidzëꞌ caꞌ lequëꞌ, atiꞌ yuguꞌ bönniꞌ naꞌ bulidzëꞌ, benëꞌ lequëꞌ tsahuiꞌ, atiꞌ yuguꞌ bönniꞌ naꞌ benëꞌ lequëꞌ tsahuiꞌ, benëꞌ ga tuꞌziꞌë caꞌ xbey yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ. \p \v 31 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa ca nacgac lë ni? Chquiꞌ ráclenëꞌ rëꞌu Dios, cutu ral‑laꞌ gádxiruꞌ zal‑laꞌ bi lun queëruꞌ bunách. \v 32 Dios, gdu ladxëꞌë bennëꞌ queëruꞌ Zxiꞌnczëꞌ, budödëꞌ lëꞌ, gutiëꞌ uláz queëruꞌ. Chquiꞌ cni benëꞌ Dios, ¿naruꞌ cu gunntsquëꞌ queëruꞌ tsazxö́n len Zxiꞌnëꞌ yúguꞌtë le dë? \v 33 ¿Nuzxa caz gac bi uspagaꞌ nup naꞌ gröczëꞌ queëꞌ Dios? Nutu nu gac, le runczëꞌ Dios ga nuhuöacruꞌ tsahuiꞌ. \v 34 ¿Nuzxa caz gac gchugu queëruꞌ? Nutu nu gac, le gutczëꞌ uláz queëruꞌ Cristo, len le nacr blau, bubanëꞌ lu yöl‑laꞌ gut, atiꞌ naꞌa zoëꞌ cuit lëꞌë yubél Dios ga náctërëꞌ zxön, rnëꞌ dxiꞌa uláz queëruꞌ lahuëꞌ Dios. \v 35 Zal‑laꞌ bi rac queëruꞌ, nö́ziczruꞌ nadxiꞌinëꞌ rëꞌu Cristo. Nö́ziruꞌ nadxiꞌinëꞌ rëꞌu \q1 zal‑laꞌ rzacaꞌ rguiꞌruꞌ, \q1 o zal‑laꞌ rsëbi ládxiꞌruꞌ, \q1 o zal‑laꞌ taꞌbía ládxiꞌgac rëꞌu bunách, \q1 o zal‑laꞌ rdunruꞌ, \q1 o zal‑laꞌ ryadzj le gácuruꞌ, \q1 o zal‑laꞌ zoa banádx queëruꞌ, \q1 o zal‑laꞌ ludöddëꞌ rëꞌu bönniꞌ. \m \v 36 Ca nacgac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Le náquituꞌ quiuꞌ Liꞌ, \q1 Tuntecz bunách ga gattuꞌ. \q1 Nactuꞌ ca böꞌcuꞌ zxilaꞌ, \q1 Nadödcbaꞌ lu naꞌ nu gdödi lecbaꞌ. \m \v 37 Naꞌa, le zoalen rëꞌu Nu naꞌ nadxíꞌi rëꞌu, nactër löz uxicjruꞌ lu le rac queëruꞌ. \v 38-39 Qui lë ni naꞌ runi nedaꞌ: \q1 Cutu bi saquiꞌ gun ga cutur gdxiꞌinëꞌ rëꞌu Dios. \q1 Nadxiꞌinëꞌ rëꞌu le náquiruꞌ queëꞌ Xanruꞌ Jesucristo. \q1 Cutu saquiꞌ gun cni yöl‑laꞌ gut o yöl‑laꞌ naꞌbán, \q1 o yuguꞌ gbaz laꞌy o nup taꞌná bëꞌ, \q1 o yuguꞌ yöl‑laꞌ huac qui tuꞌ xöhuiꞌ, \q1 o bítiꞌtëz bi zoa o bítiꞌtëz le ziꞌa zaꞌ, \q1 o tu le dë xtsaꞌl o tu le dë cadxíꞌl, \q1 o bítiꞌtëz bi nunëꞌ Dios. \c 9 \s1 Dios gröczëꞌ queëꞌ bunách Israel \p \v 1 Ruꞌa didzaꞌ gdutë li le náquidaꞌ queëꞌ Cristo atiꞌ rajlö́z didzaꞌ ni le nac queëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy le yuꞌu icj ládxiꞌdauꞌhuaꞌ. Cutu rziꞌ yëꞌa. \v 2 Ruhuíꞌntsquidaꞌ len rsë́bitecz ladxaꞌa \v 3 le rac ladxaꞌa gunaꞌ ga lulë́ꞌ böchiꞌ lzaꞌa, bönniꞌ uládz quiaꞌ. Laꞌnaruꞌ huaclen lequëꞌ, guë́ꞌniczdaꞌ ubíj ladxëꞌë nedaꞌ Dios len uláꞌalenaꞌ Cristo. \v 4 Nacquëꞌ zxiꞌn xsoëꞌ Israel bönniꞌ uládz quiaꞌ naꞌ, atiꞌ Dios bëꞌë lequëꞌ latj lacquëꞌ zxiꞌnczëꞌ. Gzoalen lequëꞌ yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ Dios, atiꞌ Dios budödëꞌ lu naꞌquëꞌ didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ lencaꞌ zxba queëꞌ. Bulidzëꞌ lequëꞌ quië laꞌyíj ládxiꞌquëꞌ Lëꞌ, len bë́ꞌlenëꞌ lequëꞌ didzaꞌ yuguꞌ le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunëꞌ le gaclen bunách. \v 5 Nacquëꞌ zxiꞌn xsoaquëꞌ xuz xtauꞌtuꞌ Abraham len Isaac len Jacob, atiꞌ ladj diꞌa dza quequëꞌ, ca nac yöl‑laꞌ bunách queëꞌ, guljëꞌ Cristo, Nu naccz Dios len rna béꞌinëꞌ yúguꞌtë. Ractecz queëꞌ yöl‑laꞌ ba. Caꞌ gac. \p \v 6 Zal‑laꞌ cutu nazíꞌ lu naꞌquëꞌ Cristo yúguꞌtë bönniꞌ uládz quiaꞌ, cutu ral‑laꞌ gnaruꞌ: “Daduz böac xtidzëꞌë Dios.” Clëg yúguꞌtë zxiꞌn xsoëꞌ Israel nacquëꞌ gdu bunách Israel, nup nácquigac queëꞌ Dios. \v 7 Zal‑laꞌ guljquëꞌ zian zxiꞌn xsoëꞌ Abraham, cutu glaquëꞌ gdu zxiꞌn xsoëꞌ Abraham yúguꞌtëꞌ, san guc ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: “Yuguꞌ zxiꞌn xsoëꞌ Isaac lac gdu zxiꞌn xsuꞌ.” \v 8 Cni nac, nup nacgac zxiꞌnëꞌ bönniꞌ náquinëꞌ queëꞌ Dios, clëg yúguꞌtëꞌ nacquëꞌ zxiꞌnëꞌ Dios. Lëzcaꞌ cni, nacgac gdu zxiꞌn xsoëꞌ Abraham nupz naꞌ naljgac niꞌa qui lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios. \v 9 Lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios unödzjëꞌ queëꞌ Abraham rna cni: “Yetú iz naꞌa dza huödaꞌ, atiꞌ Sara quiuꞌ uzoanu‑biꞌ tubiꞌ biꞌi bö́nniꞌdauꞌ.” \p \v 10 Clëgz lë ni guc cni, san lëzcaꞌ catiꞌ Rebeca niꞌ nuaꞌnu‑biꞌ yuguꞌ biꞌi bö́nniꞌdauꞌ queëꞌ Isaac, xuz xtauꞌtuꞌ, \v 11-13 catiꞌ niꞌ ziꞌa laljbiꞌ len cutu bi núnicbiꞌ le nac dxiꞌa o le cunác, Dios gudxëꞌ‑nu Rebeca naꞌ, gnëꞌ: “Biꞌi bönniꞌ ziꞌal quiuꞌ gunbiꞌ xchinbiꞌ biꞌi buróp.” Didzaꞌ ni rajlö́z lë naꞌ nayúj lu guich ca gnëꞌ Dios, rna: “Bdxiꞌidaꞌ‑nëꞌ Jacob, len clëg Esaú.” Cni guc, bugáꞌn tsutsu le buzóëꞌ tsaz Dios ca nac lë naꞌ chgröczëꞌ. Qui lë ni naꞌ cutu rac cni niꞌa qui tu le gac lun bunách, san nac cni le rböczëꞌ Dios nu rulidzëꞌ. \p \v 14 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? ¿Naruꞌ runtsëꞌ Dios le cunác? Cutu caꞌ runëꞌ cni. \v 15 Dios gudxëꞌ Moisés, gnëꞌ: “Huechiꞌ ladxaꞌa nu rëꞌndaꞌ huechiꞌ ladxaꞌa, len udúl‑liꞌdaꞌ nu rëꞌndaꞌ udúl‑liꞌdaꞌ.” \v 16 Qui lë ni naꞌ, cutu rac cni niꞌa qui le tëꞌnicz bunách, o le runëꞌ bayúdx bönniꞌ, san nac le rëꞌncznëꞌ Dios, ruhuechiꞌ ladxëꞌë bunách. \v 17 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy ca naꞌ Dios gudxëꞌ Faraón, gnëꞌ: “Qui lë ni naꞌ buzóaꞌ liꞌ ga rna bëꞌu quië uluꞌa lahui yöl‑laꞌ huac quiaꞌ ga zuꞌ, len gunaꞌ ga lunbëꞌ le nacaꞌ bunách gdutë yödzlyú.” \v 18 Cni nac, Dios ruhuechiꞌ ladxëꞌë nu rëꞌncznëꞌ, len lëzcaꞌ cni runëꞌ zid icj ládxiꞌdauꞌhuëꞌ nu bönniꞌ rëꞌnnëꞌ gunëꞌ zid icj ládxiꞌdauꞌhuëꞌ bönniꞌ naꞌ, ca naꞌ benëꞌ queëꞌ Faraón naꞌ. \p \v 19 Naꞌa guiëliꞌ nedaꞌ: “Chquiꞌ cni nac, ¿bizx quië ruspaguëꞌë bunách zxguiaꞌ Dios? ¿Nuzxa caz gac táꞌbagaꞌ le rëꞌncznëꞌ Dios gunëꞌ?” \v 20 Cutu caꞌ nac cni. ¿Nuzxa caz liꞌ rutság yudxnuꞌ Dios? ¿Naruꞌ huactsa guië bönniꞌ huen röꞌö tu yusuꞌ náquini yu, gna: “¿Bizx quië benuꞌ nedaꞌ cni”? \v 21 ¿Naruꞌ cu dë lu nëꞌë bönniꞌ huen röꞌö gunëꞌ qui gunaꞌ naꞌ tu yusuꞌ nu ugún lei dxin ga lnaꞌ, len qui laꞌ gunaꞌ naꞌz gunëꞌ yetú yusuꞌ nu ugún lei dxin ga cunác lnaꞌ? \p \v 22 Rëꞌncznëꞌ Dios uluꞌë lahui ca gunëꞌ zxguiaꞌ le cunác len gunëꞌ ga gac bëꞌ yöl‑laꞌ huac queëꞌ, san lu yöl‑laꞌ rböz zxön ladxiꞌ queëꞌ biaꞌ blenëꞌ bönniꞌ niꞌ ral‑laꞌ gchuguëꞌ quequëꞌ, nup naꞌ nabágaꞌgac zxguiaꞌ, le run bayúdx usnitiëꞌ lequëꞌ. \v 23 Cni runëꞌ Dios quië gac bëꞌ nactër lsacaꞌ yöl‑laꞌ ruzáꞌ ladxiꞌ queëꞌ, lë naꞌ ruluꞌë lahui laugac nup naꞌ ruhuechiꞌ ladxëꞌë, nup naꞌ buzóëꞌ quequëꞌ zíꞌatël luziꞌë xbey yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ. \v 24 Bunách cni bulidzëꞌ Dios. Clëgz bulidzëꞌ netuꞌ, bunách judío, san lëczaꞌ bulidzëꞌ bunách gzaꞌa. \v 25 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy ca naꞌ bëꞌë didzaꞌ Oseas uláz queëꞌ Dios, gnëꞌ: \q1 Nup cunacgac bunách quiaꞌ, \q1 Guꞌa lagac: bunách quiaꞌ. \q1 Atiꞌ nup naꞌ cutu bdxiꞌidaꞌ, \q1 Guꞌa lagac: nup nadxiꞌidaꞌ. \q1 \v 26 Laꞌ naꞌz ga gniaꞌ quequëꞌ: \q1 “Cutu nacliꞌ bunách quiaꞌ” \q1 Niꞌ siꞌ laquëꞌ: “Yuguꞌ zxiꞌnëꞌ Dios ban.” \m \v 27 Naꞌa, ca nac quegac zxiꞌn xsoëꞌ Israel, Isaías gnëꞌ: \q1 Zal‑laꞌ laꞌyán zxiꞌn xsoëꞌ Israel, \q1 Lacquëꞌ tsca röꞌ yuzx raꞌ yegu, \q1 Lulë́ꞌ nababzëꞌ. \q1 \v 28 Xanruꞌ laꞌ guntëꞌ ga utság dëra \q1 Le bchuguëꞌ quegac bunách yödzlyú ni. \m \v 29 Lëzcaꞌ cni bëꞌë didzaꞌ zíꞌatël Isaías, gnëꞌ: \q1 Dios, Xanruꞌ uná bëꞌ gdu, \q1 Laꞌnaruꞌ cu bucaꞌnëꞌ queëruꞌ yuguꞌ zxiꞌn xsoaruꞌ, \q1 Ugaꞌnruꞌ ca yödz Sodoma len Gomorra, \q1 Yuguꞌ yödz naꞌ busnitiëꞌ Dios. \s1 Bunách Israel len didzaꞌ dxiꞌa \p \v 30 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? Chguladél‑liꞌnëꞌ nuhuöacquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios bönniꞌ cunababquëꞌ Israel len cutu gulazú gulaböꞌë luhuöaquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios, san nuhuöacquëꞌ tsahuiꞌ le taꞌyejlëꞌë Dios. \v 31 Naꞌa, zal‑laꞌ gulazú gulaböꞌë bönniꞌ Israel lunëꞌ ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, le ral‑laꞌ gun ga lacquëꞌ tsahuiꞌ, cutu bdél‑liꞌcnëꞌ le ral‑laꞌ gataꞌ quequëꞌ le tunëꞌ ca rna bëꞌ zxba naꞌ. \v 32 ¿Bizx quië naꞌ guc cni? Cni guc, le cutu glunëꞌ cni lu yöl‑laꞌ rejlëꞌ quequëꞌ Dios, san racz quequëꞌ glëꞌnnëꞌ lunëꞌ ca rna bëꞌ zxba naꞌ, atiꞌ qui lë ni naꞌ gulachíxinëꞌ, o huac gnaruꞌ: Yajchéguꞌquëꞌ lu lë naꞌ nazíꞌ lei: Guiöj Ga Nu Rajcheguꞌ. \v 33 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Gul‑yú. Uzóaꞌ‑nëꞌ yödz Sión bönniꞌ \q1 Gaquëꞌ ca guiöj ga nu tsajcheguꞌ, \q1 Guiöj naꞌ gun ga nu gchixi gnigui. \q1 Nu tsejlëꞌ Lëꞌ, cutu caꞌ utuíꞌi nu naꞌ. \c 10 \p \v 1 Bö́chaꞌadauꞌ, le rzë ladxaꞌa len le rnabaꞌ lahuëꞌ Dios gunëꞌ quegac bunách Israel nac gunëꞌ ga lulë́ꞌ. \v 2 Runaꞌ lnaꞌ lau quequëꞌ, gdu ládxiꞌquëꞌ tuiꞌ ládxiꞌquëꞌ Dios, san clëg len yöl‑laꞌ rejniꞌi gdu. \v 3 Cutu nözcnëꞌ ca runëꞌ Dios, runzëꞌ ga nacruꞌ tsahuiꞌ, san tëꞌnnëꞌ lun cuinquëꞌ tsahuiꞌ racz quequëꞌ, len cutu taꞌcuꞌë nöxj ladxiꞌ lahuëꞌ Dios quië gac gunëꞌ lequëꞌ tsahuiꞌ. \v 4 Budx benëꞌ Cristo le rëꞌni gun zxba queëꞌ Moisés, benëꞌ ga gac luhuöác tsahuiꞌ yúguꞌtë nup laꞌyejlëꞌ Lëꞌ. \p \v 5 Ca nac qui nu huöac tsahuiꞌ le run ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios, buzujëꞌ lu guich Moisés le rna cni: “Bönniꞌ naꞌ gunëꞌ gdutë ca rna bëꞌ zxba naꞌ, soëꞌ gbanëꞌ le gunëꞌ cni.” \v 6 Naꞌa, ca nac qui nu huöac tsahuiꞌ le rejlëꞌ Dios, rna cni: “Cutu gnauꞌ lu icj ládxiꞌdaꞌu, cugnáuꞌ: ¿nuzxa caz cuen niꞌ yehuaꞌ yubá?”, lë naꞌ nac, quië nu gun ga huötjëꞌ Cristo, \v 7 len cutu gnauꞌ: “¿Nuzxa caz huötj ga dë latj qui nup chnatgac?”, lë naꞌ nac, quië nu gun ga cuenëꞌ Cristo, urujëꞌ lu yöl‑laꞌ gut. \v 8 Naꞌa, ¿bizxa caz rna? Cni rna: “Gal‑laꞌ ga zuꞌ zoacz xtidzëꞌë Dios. Lu ruꞌu len lu icj ládxiꞌdaꞌu zoa xtidzëꞌë naꞌ.” Lë ni nac didzaꞌ qui le réjlëꞌruꞌ Dios runtuꞌ lban qui, rnatuꞌ: \v 9 “Chquiꞌ didzaꞌ guꞌu gac bëꞌ Jesús naquëꞌ Xanuꞌ, len huayéjlëꞌu gdu ladxuꞌu Dios buspanëꞌ Lëꞌ lu yöl‑laꞌ gut, uláuꞌ liꞌ.” \v 10 Lu icj ládxiꞌdauꞌruꞌ réjlëꞌruꞌ Jesús quië gacruꞌ tsahuiꞌ atiꞌ len didzaꞌ ruiꞌruꞌ, ruluiꞌruꞌ lahui le naquëꞌ queëruꞌ Jesucristo quië ularuꞌ. \p \v 11 Nayúj lu guich laꞌy le rna: “Cutu caꞌ lutuíꞌi yúguꞌtë nup taꞌyejlëꞌ Lëꞌ.” \v 12 Dios, laꞌ tuz ca ruiꞌ ladxëꞌë yuguꞌ bönniꞌ judío lencaꞌ bönniꞌ gdutë yödzlyú, le naquëꞌ Xanquëꞌ yúguꞌtëꞌ lëczëꞌ Xanruꞌ, len naptsquëꞌ bi unödzjëꞌ quegac yúguꞌtë nup tuꞌlídz Lëꞌ. \v 13 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: “Lulá yúguꞌtë nup lulídz Lëꞌ Xanruꞌ.” \v 14 ¿Nacx gac lulidzëꞌ Lëꞌ chquiꞌ cutu taꞌyejlëꞌë Lëꞌ? ¿Nacx gac laꞌyejlëꞌë Lëꞌ chquiꞌ gatga gulayönnëꞌ ca nac queëꞌ? ¿Nacx gac laꞌyönnëꞌ chquiꞌ nutu nu zoa nu gun lban lauquëꞌ? \v 15 ¿Nacxcz gac lunëꞌ lban chquiꞌ nutu nu gsölaꞌ lequëꞌ? Ca nac lë ni nayúj lu guich, rna: “Bicaꞌ bagac nup naꞌ laꞌdxinëꞌ ga nacuáꞌ bönniꞌ rjenquëꞌ lban qui le rbequi dxi ládxiꞌruꞌ, len tunëꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa.” \p \v 16 Naꞌa, clëg yúguꞌtëꞌ gulazíꞌ lu naꞌquëꞌ didzaꞌ dxiꞌa. Ca nac lë ni, Isaías gnëꞌ: “Xan, ¿nuzxa caz gyejlëꞌ le bentuꞌ lban qui?” \v 17 Cni nac, laꞌyejlëꞌ Lëꞌ nup laꞌyöni, atiꞌ lë naꞌ ral‑laꞌ laꞌyöni nac xtidzëꞌë Cristo. \p \v 18 Naꞌa rniaꞌ: “¿Naruꞌ cu gulayönnëꞌ?” Le nactë gulayönnëꞌ, ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Gdutë yödzlyú gulayö́n chiꞌiquëꞌ; \q1 Yúguꞌtë latj guladxín xtídzaꞌquëꞌ. \m \v 19 Lëzcaꞌ rniaꞌ: “¿Naruꞌ cu gláquibeꞌinëꞌ lë ni bönniꞌ Israel?” Le nactë gláquibeꞌinëꞌ lei. Ga rzu lau, bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios Moisés, gnëꞌ: \q1 Gunczaꞌ ga uzxéꞌiliꞌ, \q1 Le gdxiꞌidaꞌ bunách cunababgac lbiꞌiliꞌ. \q1 Niꞌa quegac bunách cutaꞌyejniꞌi gunaꞌ ga leyliꞌ. \m \v 20 Gdöd niꞌ guctsquëꞌ rugu ladxiꞌ Isaías naꞌ, bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios, gnëꞌ: \q1 Guladzöli nedaꞌ nup cutu gulaguílj nedaꞌ. \q1 Buluíꞌ lahuaꞌ lauquëꞌ bönniꞌ cutu gulanabëꞌ nedaꞌ. \m \v 21 Naꞌa, ca nac quequëꞌ bönniꞌ Israel, bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios Isaías naꞌ, gnëꞌ: “Gdu dza bulí naꞌa, bulidzaꞌ bunách cutún ca rna xtidzaꞌa len taꞌdáꞌbagaꞌ nedaꞌ.” \c 11 \s1 Nup nulagac ladj bunách Israel \p \v 1 Naꞌa rniaꞌ: ¿Naruꞌ nubíj ladxëꞌë bunách Israel Dios? Cutu caꞌ nac cni. Nédaꞌczaꞌ nacaꞌ bönniꞌ Israel. Nacaꞌ zxiꞌn xsoëꞌ Abraham, len nababaꞌ diꞌa dza queëꞌ Benjamín, zxiꞌnczëꞌ Israel naꞌ. \v 2 Dios cutu nubíj ladxëꞌë bunách queëꞌ, nup naꞌ gröczëꞌ queëꞌ dza niꞌtë. ¿Naruꞌ cu nö́ziliꞌ lë naꞌ nayúj lu guich laꞌy ca naꞌ benëꞌ Elías? Bulidzëꞌ Dios len buquíëꞌ bunách Israel, gnëꞌ: \v 3 “Xan, chguludödcdëꞌ bönniꞌ gluꞌë didzaꞌ uláz quiuꞌ, len guluquindjëꞌ yuguꞌ bcugu laꞌy quiuꞌ ga buzéguiꞌgactuꞌ‑baꞌ lauꞌ Liꞌ böaꞌ bëdxdauꞌ. Tuzaꞌ nedaꞌ nagaꞌnaꞌ quiuꞌ, atiꞌ tëꞌnnëꞌ ludöddëꞌ caꞌ nedaꞌ.” \v 4 Naꞌa, ¿bizxa didzaꞌ bubiꞌë Dios? Cni gnëꞌ: “Nun chíꞌigacczaꞌ‑nëꞌ quiaꞌ tsonnlalj yu chi gayuꞌë bönniꞌ cutu tuꞌzechu zxibquëꞌ lau bdauꞌ guiöj naꞌ nazíꞌ lei Baal.” \v 5 Lëzcaꞌ cni nac dza ni zoaruꞌ naꞌa, nagaꞌngac laꞌgac bunách Israel, nup naꞌ gröczëꞌ queëꞌ Dios le ruzáꞌ ladxëꞌë cni quequëꞌ. \v 6 Chquiꞌ nac le ruzáꞌ ladxëꞌë cni quequëꞌ, cutu nac niꞌa qui tu le gac lunëꞌ. Laꞌnaruꞌ guc niꞌa qui tu le gac gunruꞌ, lë naꞌ ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios cutur gac tu le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ. \p \v 7 ¿Bizxa caz gnaruꞌ naꞌa? Lë naꞌ gulaguiljëꞌ bönniꞌ Israel, cutu guladél‑liꞌnëꞌ, san chguladél‑liꞌnëꞌ lei nup niꞌ gröczëꞌ queëꞌ Dios, atiꞌ yezícaꞌrëꞌ naꞌ, Dios benëꞌ zid icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \v 8 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: “Dios benëꞌ ga nacquëꞌ chul nit.” Cni benëꞌ, len zal‑laꞌ gac laꞌléꞌinëꞌ le runëꞌ len laꞌyönnëꞌ xtidzëꞌë, cutu caꞌ nayéjniꞌcnëꞌ. Cni nac quequëꞌ ga rdxintë dza ni zoaruꞌ naꞌa. \v 9 Ca nac lë ni bëꞌë didzaꞌ caꞌ David, gnëꞌ: \q1 Luhuöác le laꞌzö́n lequëꞌ lni quequëꞌ \q1 Len ca tu yal‑lj ga laꞌrö́linëꞌ. \q1 Lac caꞌ le lun ga laꞌchíxinëꞌ, \q1 Len ca tu le uzíꞌ la lequëꞌ. \q1 \v 10 Laꞌchúl yöj lauquëꞌ, cui laꞌléꞌinëꞌ, \q1 Len tsaz laꞌyechu cúdzuꞌquëꞌ luꞌë yuaꞌ. \s1 Ca gac lulá bunách cunacgac judío \p \v 11 Naꞌa rniaꞌ: ¿Naruꞌ gulachíxinëꞌ bönniꞌ judío ga bdxintë gulanitiëꞌ tsaz? Cutu caꞌ guc caꞌ, san guladáꞌbaguëꞌë xtidzëꞌë Dios, atiꞌ naꞌa Dios ruꞌë latj lulá nup cunacgac judío quië gunëꞌ ga luzxéꞌinëꞌ lequëꞌ bönniꞌ judío. \v 12 Le glunëꞌ bönniꞌ judío, gulachíxinëꞌ, ben ga bdxin quegac bunách yödzlyú ni le nac ca tu yöl‑laꞌ tsahuiꞌ. Chquiꞌ cni guc, gutaꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ quegac nup cunacgac judío le gulanitiëꞌ bönniꞌ judío, szxö́nitër gataꞌ quegac bunách yödzlyú ni catiꞌ luhuöaquëꞌ queëꞌ Dios bönniꞌ judío naꞌ. \p \v 13 Naꞌa rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ cunacliꞌ judío, rniaꞌ: Le nacaꞌ gbaz nasölëꞌë Dios laugac nup cunacgac judío, runaꞌ zxön lë naꞌ dë lu naꞌa \v 14 quië nazx caꞌ huac gunaꞌ ga luzxéꞌinëꞌ lbiꞌiliꞌ bönniꞌ uládz quiaꞌ, len cni gunaꞌ ga lulë́ꞌ laꞌquëꞌ. \v 15 Chquiꞌ guluhuöác queëꞌ Dios bunách nacuáꞌ gdu yödzlyú le gulunitiëꞌ xlatjquëꞌ bönniꞌ judío, szxö́nitër gataꞌ quegac bunách yödzlyú naꞌ catiꞌ luhuöaziëꞌ xlatjquëꞌ naꞌ. Gac ca rac catiꞌ tuꞌbán nup chnatgac. \v 16 Chquiꞌ rguꞌruꞌ quizi queëꞌ Dios cua nildauꞌ rubijruꞌ ziꞌal, lëzcaꞌ cua naꞌ nagáꞌn nac quizi queëꞌ, len chquiꞌ uzoaruꞌ quizi queëꞌ Dios luí yag, lëzcaꞌ lac quizi queëꞌ zxuzaꞌ nëꞌi yag naꞌ. \p \v 17 Nacquëꞌ laꞌquëꞌ bönniꞌ judío ca zxuzaꞌ nëꞌi tu yag olivo narúgugac, atiꞌ lbiꞌiliꞌ, ca zxuzaꞌ nëꞌi tu yag olivo guiꞌa, yajtaꞌliꞌ yag olivo dxiꞌa naꞌ, buazliꞌ xlatjgac nup naꞌ grúgugac, len ruziꞌliꞌ xbey luí len xchöni yag olivo dxiꞌa naꞌ. \v 18 Qui lë ni naꞌ, cutu gun ba zxön cuinliꞌ, cu uzoaliꞌ tslaꞌl nup nacgac ca zxuzaꞌ nëꞌi naꞌ narúgugac. Chquiꞌ run ba zxön cuinliꞌ, ral‑laꞌ gnö́ziliꞌ clëg lbiꞌiliꞌ rugáguliꞌ luí yag naꞌ, san luí yag naꞌ rugagu lbiꞌiliꞌ. \p \v 19 Nazx caꞌ gnauꞌ: “Gularugu zxuzaꞌ nëꞌi yag naꞌ quië gac tsaziaꞌ nedaꞌ xlatjgac.” \v 20 Nactë didzaꞌ ruꞌu, san gularuguëꞌ le cutu gulayejlëꞌë atiꞌ yajtaꞌu liꞌ yag naꞌ le réjlëꞌu Dios. Qui lë ni naꞌ, cutu ral‑laꞌ gun ba zxön cuinuꞌ, san ral‑laꞌ gádxinuꞌ Dios. \v 21 Chquiꞌ benëꞌ leygac zxguiaꞌ Dios, nup naꞌ nacgac gdu zxuzaꞌ nëꞌi yag dxiꞌa naꞌ, gunëꞌ zxguiaꞌ caꞌ liꞌ. \v 22 Byutscaꞌ naꞌa ca naquëꞌ dxiꞌi ladxiꞌ Dios, len ca runtsquëꞌ caꞌ zxguiaꞌ. Le nactë runtsquëꞌ zxguiaꞌ nup naꞌ gulachixi, san naquëꞌ dxiꞌi ladxiꞌ len liꞌ. Qui lë ni naꞌ, ral‑laꞌ gúnteczuꞌ le rajlö́z yöl‑laꞌ dxiꞌi ladxiꞌ queëꞌ naꞌ, cui gchuguëꞌ caꞌ liꞌ lu yag queëꞌ naꞌ. \v 23 Lëzcaꞌ cni gac quequëꞌ chquiꞌ cutu lugaꞌnëꞌ lu yöl‑laꞌ curejlëꞌ quequëꞌ, tsajtaꞌquëꞌ leyúbl lu yag naꞌ, le napëꞌ Dios yöl‑laꞌ huac gunëꞌ ga tsajtaꞌquëꞌ lei leyúbl. \v 24 Nacuꞌ liꞌ ca zxuzaꞌ nëꞌi grugu lu yag olivo guiꞌa len yajtaꞌu yag olivo dxiꞌa ga nutu nu udáꞌ zxuzaꞌ nëꞌi yag guiꞌa. Szxö́nitër huac quequëꞌ, nup nacgac ca zxuzaꞌ nëꞌi gdu qui yag dxiꞌa naꞌ, huac tsajtaꞌquëꞌ leyúbl lu yag quégacczëꞌ naꞌ. \s1 Ca gac lulá bunách Israel \p \v 25 Bö́chaꞌadauꞌ, rëꞌndaꞌ gnö́ziliꞌ lë ni bgachiꞌ, cui gun ba zxön cuinliꞌ ca nac yöl‑laꞌ rejniꞌi queëliꞌ. Guluhuöác zid ladxiꞌ laꞌgac bunách Israel, atiꞌ cni lacquëꞌ ga gdxinr dza chnayazgac ga rna bëꞌë Dios yúguꞌtë bunách cunacgac judío, nup naꞌ ral‑laꞌ lulá. \v 26 Töd naꞌ gataꞌ latj lulë́ꞌ caꞌ yúguꞌtë bönniꞌ Israel, ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Gruj Sión Nu ruslá, \q1 Len ugúa le cunác nungac zxiꞌn xsoëꞌ Jacob. \q1 \v 27 Lë ni nac didzaꞌ dzag gúnlenaꞌ lequëꞌ \q1 Catiꞌ ugúaꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌquëꞌ. \p \v 28 Cni nac, guladáꞌbaguëꞌë didzaꞌ dxiꞌa atiꞌ Dios nubíj ladxëꞌë lequëꞌ quië gac ulaliꞌ lbiꞌiliꞌ, san nadxiꞌinëꞌ caꞌ lequëꞌ Dios, le gröczëꞌ queëꞌ xuz xtauꞌquëꞌ. \v 29 Tsaz runödzjëꞌ Dios le runödzjëꞌ, len tsaz rulidzëꞌ bunách. \v 30 Ca naꞌ nac queëliꞌ, zíꞌatël cutu benliꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios, atiꞌ naꞌa ruhuechiꞌ ladxëꞌë lbiꞌiliꞌ Dios le cutu glunëꞌ ca rnëꞌ bönniꞌ judío, \v 31 lëzcaꞌ cni nac quequëꞌ naꞌa, cutu tunëꞌ ca rnëꞌ Dios, san cni gacz ga gdxinr dza huechiꞌ ladxëꞌë lequëꞌ Dios, le ruhuechiꞌ ladxëꞌë lbiꞌiliꞌ naꞌa. \v 32 Dios bubíj ladxëꞌë yúguꞌtë bunách quië laꞌdáꞌbaguëꞌë xtidzëꞌë, quië gac huechiꞌ ladxëꞌë yúguꞌtëꞌ. \p \v 33 Zxöntër nac yöl‑laꞌ tsahuiꞌ queëꞌ Dios, lë naꞌ nac yöl‑laꞌ rac zxön len yöl‑laꞌ rejniꞌi queëꞌ. Nutu nu gac tsejniꞌi le nuzóëꞌ Dios gunëꞌ, len cutu gac nu gnözi yuguꞌ le runëꞌ Dios. \v 34 ¿Nuzxa caz gyejniꞌi le gzaꞌ ladxëꞌë Xanruꞌ? ¿Nuzxa caz buzejniꞌi Lëꞌ? \v 35 ¿Nuzxa caz bi bunö́dzj queëꞌ Dios quië gun bayúdx bi ubiꞌë Dios qui? \v 36 Yúguꞌtë le dë narujgac lu nëꞌë Dios, len tac lu nëꞌë, len nacgac quië uziꞌë xbeygac. Gactecz queëꞌ Dios yöl‑laꞌ ba. Caꞌ gac. \c 12 \s1 Ral‑laꞌ udö́d cuinruꞌ quizi queëꞌ Dios \p \v 1 Böchiꞌ lzaꞌadauꞌ. Ruhuechiꞌ ladxëꞌë rëꞌu Dios. Qui lë ni naꞌ rátaꞌyuaꞌ lauliꞌ udö́d cuinliꞌ lu nëꞌë Dios, gacliꞌ ca tu le nac ban rguꞌruꞌ lu nëꞌë Dios, quië gacliꞌ quizi queëꞌ, le gac tu le gdzag ladxëꞌë Dios. Lë ni ral‑laꞌ gunliꞌ, le rajlö́z le rej ládxiꞌruꞌ‑nëꞌ Dios. \v 2 Cutur gunliꞌ laꞌ tuz ca tun bunách dza ni zoaruꞌ naꞌa, san gul‑gác bunách cub le nucubëꞌ Dios icj ládxiꞌdauꞌliꞌ. Gul‑gún cni quië gac gnö́ziliꞌ le nac dxiꞌa rëꞌnnëꞌ Dios gunliꞌ, lë naꞌ rdzag ladxëꞌë, len le nac gdu. \p \v 3 Naꞌa, le zoa le buzáꞌ ladxëꞌë quiaꞌ Dios, rëpaꞌ yúguꞌtëliꞌ: Cutu gun ba zxön cuinliꞌ, le cural‑laꞌ gunliꞌ, san ral‑laꞌ gacliꞌ nöxj ladxiꞌ ca rbequi icjliꞌ, tsca nac yöl‑laꞌ rejlëꞌ queëliꞌ Dios le bennëꞌ qui queëliꞌ. \v 4 Ca naꞌ nac tuz gdu ca nayáꞌ nabinruꞌ, zal‑laꞌ zian le nagudiꞌ dzáglenruꞌ, len clëg tuz dxin tun yúguꞌtë le zian naꞌ nagudiꞌ dzáglenruꞌ, \v 5 lëzcaꞌ cni nac queëruꞌ. Zal‑laꞌ zianruꞌ zoaruꞌ, nacruꞌ ca tuz le nayáꞌ nabinruꞌ le nacruꞌ tuz len Cristo, atiꞌ qui lë ni naꞌ yúguꞌtëruꞌ nacruꞌ tuz turuꞌ len yeturuꞌ. \p \v 6 Tu turuꞌ dë lu naꞌruꞌ tu le bennëꞌ queëruꞌ Dios, atiꞌ nadzaꞌgac tu tu tsca nac le buzáꞌ ladxëꞌë qui queëruꞌ. Bönniꞌ naꞌ Dios bunödzjëꞌ queëꞌ guꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ, tsca rejlëꞌë Lëꞌ, ral‑laꞌ guꞌë didzaꞌ bönniꞌ naꞌ. \v 7 Bönniꞌ naꞌ Dios bunödzjëꞌ queëꞌ gunëꞌ xchinëꞌ, dxíꞌadauꞌ ral‑laꞌ gunëꞌ dxin naꞌ. Bönniꞌ naꞌ Dios bunödzjëꞌ queëꞌ usëdnëꞌ bunách, dxíꞌadauꞌ ral‑laꞌ usëdnëꞌ bunách. \v 8 Bönniꞌ naꞌ Dios bunödzjëꞌ queëꞌ uzéjniꞌnëꞌ bunách, dxíꞌadauꞌ ral‑laꞌ uzéjniꞌnëꞌ lequëꞌ. Bönniꞌ bi unödzjëꞌ qui nu yubl, gdu ladxëꞌë ral‑laꞌ unödzjëꞌ. Bönniꞌ rna béꞌinëꞌ bunách, gdu ladxëꞌë ral‑laꞌ gunëꞌ cni. Bönniꞌ ráclenëꞌ lzëꞌë, len yöl‑laꞌ rudziji ral‑laꞌ gunëꞌ cni. \s1 Yuguꞌ le ral‑laꞌ gun nu naqui queëꞌ Cristo \q1 \v 9 Ral‑laꞌ gdxiꞌiliꞌ lzaꞌliꞌ gdu ládxiꞌliꞌ. \q1 Gul‑cuasi le cunác. \q1 Gul‑güíꞌ ládxiꞌliꞌ gunliꞌ le nac dxiꞌa. \q1 \v 10 Gul‑dxíꞌi‑cnëꞌ lzaꞌliꞌ ca nadxíꞌigacliꞌ‑nëꞌ bö́chiꞌczliꞌ. \q1 Ca runliꞌ‑nëꞌ ba laꞌn lzaꞌliꞌ ral‑laꞌ gunliꞌ ga gacrëꞌ blau lzaꞌliꞌ ca nacliꞌ laꞌ cuinzliꞌ. \q1 \v 11 Gul‑tiptecz ládxiꞌliꞌ len cutu gacliꞌ zxhuëd. \q1 Gul‑gún xchinëꞌ Xanruꞌ gdu ládxiꞌliꞌ. \q1 \v 12 Gul‑dziji le zoa le runliꞌ löz. \q1 Gul‑cö́z zxön ladxiꞌ catiꞌ bi rzacaꞌ rguiꞌliꞌ. \q1 Gul‑lídzteczëꞌ Dios. \q1 \v 13 Gul‑nö́dzj quegac bunách queëꞌ Cristo tsca nayadzjcnëꞌ. \q1 Gul‑güíꞌ latj ga laꞌcuáꞌ nup taꞌdxín queëliꞌ. \q1 \v 14 Gul‑náb‑nëꞌ Dios gunëꞌ dxiꞌa quegac nup taꞌbía ládxiꞌgac lbiꞌiliꞌ. \q1 Gul‑náb gac dxiꞌa quequëꞌ, len cutu udxialiꞌ lequëꞌ döꞌ. \q1 \v 15 Gul‑dzíjilen nup tuꞌdziji. \q1 Gul‑cödxlen nup taꞌbö́dx. \q1 \v 16 Gul‑gác tuz len lzaꞌliꞌ. \q1 Cutu gun ba zxön cuinliꞌ, san gul‑gún‑quëꞌ tsazxö́n bönniꞌ nöxj ladxiꞌ. \q1 Cutu gáquiliꞌ chnadél‑liꞌliꞌ yöl‑laꞌ rejniꞌi gdu. \q1 \v 17 Nutu nu ubiꞌiliꞌ qui, cu guaꞌliꞌ döꞌ qui nu ruaꞌ döꞌ queëliꞌ. \q1 Gul‑gún dxiꞌa quegac yúguꞌtë bunách. \q1 \v 18 Chquiꞌ huac, tsca sáquiꞌliꞌ, gul‑cö́z dxiꞌa len yúguꞌtë bunách. \p \v 19 Böchiꞌ lzaꞌadauꞌ, cutu uzíꞌ laliꞌ bunách laꞌ lbiꞌizliꞌ, san gul‑güíꞌ latj ubiꞌë Dios quegac bunách naꞌ, le nayúj lu guich laꞌy le rna: “Nédaꞌczaꞌ uzíꞌ laꞌ. Nedaꞌ ubiꞌa quegac bunách.” Cni gnëꞌ Xanruꞌ Dios. \v 20 Lëzcaꞌ cni rna: “Chquiꞌ zoëꞌ bönniꞌ curdzaguëꞌ liꞌ dxiꞌa len rdunëꞌ, bëꞌë le gahuëꞌ. Chquiꞌ rbidxëꞌ nis, bëꞌë le guiꞌjëꞌ.” Catiꞌ gunuꞌ cni, gunuꞌ ga utuiꞌnëꞌ bönniꞌ naꞌ. \v 21 Cutu guꞌu latj uxícj liꞌ le cunác, san buxícj le cunác naꞌ, ugunuꞌ dxin le nac dxiꞌa. \c 13 \p \v 1 Yúguꞌtëliꞌ ral‑laꞌ gunliꞌ ca taꞌnë́ꞌ bönniꞌ yúlahuiꞌ. Dioscz budödëꞌ lu naꞌquëꞌ yöl‑laꞌ uná bëꞌ napquëꞌ, len nucuꞌë xlatjquëꞌ bönniꞌ ni dë lu naꞌquëꞌ yöl‑laꞌ uná bëꞌ. \v 2 Qui lë ni naꞌ, nu rdáꞌbagaꞌ yúlahuiꞌ rdáꞌbagaꞌ le nuzóëꞌ Dios, atiꞌ nup taꞌdáꞌbagaꞌ cni, grugu quegac. \v 3 Nacuꞌë bönniꞌ yúlahuiꞌ, clëg quië luzeynëꞌ ba nadx nu run le nac dxiꞌa, san quië luzeynëꞌ ba nadx nu ruaꞌ döꞌ. Chquiꞌ rëꞌnnuꞌ gunuꞌ ga cutu luzeynëꞌ liꞌ ba nadx, ben le nac dxiꞌa, atiꞌ urujuꞌ dxiꞌa lauquëꞌ. \v 4 Naquëꞌ bönniꞌ yúlahuiꞌ niꞌa nëꞌë Dios quië gáclenëꞌ liꞌ, san chquiꞌ runuꞌ le cunác, ral‑laꞌ gádxinuꞌ, le cutu nuꞌë daduz xuyág yúlahuiꞌ. Naquëꞌ niꞌa nëꞌë Dios quië uzíꞌ lëꞌ, gunëꞌ zxguiaꞌ nu ruaꞌ döꞌ. \v 5 Qui lë ni naꞌ run bayúdx gunliꞌ ca rnëꞌ bönniꞌ naꞌ dë lu nëꞌë, clëgz le budödëꞌ Dios lu nëꞌë gunëꞌ lbiꞌiliꞌ zxguiaꞌ, san lëzcaꞌ quië soa dxiz ládxiꞌdauꞌliꞌ lahuëꞌ Dios. \v 6 Qui lë ni naꞌ caꞌ rguizxj lazliꞌ qui yúlahuiꞌ, le nacquëꞌ bönniꞌ yúlahuiꞌ niꞌa nëꞌë Dios len tunëꞌ le nudödëꞌ lu naꞌquëꞌ. \p \v 7 Gul‑quízxj yúguꞌtë bunách le rál‑laꞌliꞌ quequëꞌ. Gul‑quízxj lazliꞌ lu naꞌ nu ral‑laꞌ uquízxj lazliꞌ. Gul‑quízxj dumí nu ral‑laꞌ quizxjliꞌ. Gul‑gadxi nu ral‑laꞌ gádxiliꞌ, len gul‑gún ba laꞌn nu ral‑laꞌ gunliꞌ ba laꞌn. \v 8 Nutu nu bi ral‑laꞌ gál‑laꞌliꞌ qui, san tuz ral‑laꞌ gdxiꞌiliꞌ lzaꞌliꞌ, le chben gdu ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios nu nadxíꞌi lzëꞌi. \v 9 Cni taꞌná bëꞌ zxba naꞌ: \q1 Cutu gunuꞌ dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ. \q1 Cutu gdödduꞌ bunách. \q1 Cutu cuanuꞌ. \q1 Cutu gneuꞌ qui lzaꞌu le cunácz. \q1 Cutu së ladxuꞌu le dë qui lzaꞌu. \m Yuguꞌ zxba ni len yúguꞌtë zxba yezicaꞌ, udx gun nu run ca rna didzaꞌ rna cni: “Bdxiꞌi lzaꞌu ca nadxíꞌi cuinuꞌ.” \v 10 Nu naꞌ nadxíꞌi lzëꞌi cutu bi run qui lzëꞌi le cunác. Cni nac, nu naꞌ nadxíꞌi lzëꞌi run gdu ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Dios. \p \v 11 Gul‑gún cni le nö́ziliꞌ ca rac dza ni zoaruꞌ naꞌa, len nö́ziliꞌ caꞌ chbdxin dza uspán ládxiꞌliꞌ ca rubán nu chgux, le chzoar gal‑laꞌ dza ularuꞌ lu le cunác ca guc catiꞌ niꞌ gzu lauruꞌ réjlëꞌruꞌ Cristo. \v 12 Ga zoaruꞌ naꞌa nac ca chdzöꞌl, atiꞌ chzoa töd rël naꞌ, san ga naꞌ zoëꞌ Cristo nac ca lahuiꞌ dza atiꞌ chzoa tsajsoaruꞌ niꞌ. Qui lë ni naꞌ ral‑laꞌ ucaꞌnruꞌ le tun bunách ga chul xöhuiꞌ. Ca naꞌ rugacu cuinëꞌ le run chiꞌi lëꞌ lu gdil‑l bönniꞌ rijëꞌ gdil‑l, ral‑laꞌ taruꞌ lu yeníꞌ queëꞌ Dios, le gun chiꞌi rëꞌu lu naꞌ tuꞌ xöhuiꞌ. \v 13 Quië gunruꞌ cni ral‑laꞌ gunruꞌ dxiꞌa ca ral‑laꞌ gun nu rda lahuiꞌ dza. Cutu ral‑laꞌ súdxiruꞌ len cutu gágulëꞌruꞌ. Cutu ral‑laꞌ gunruꞌ le cunác len clëg le gun ditj rëꞌu. Cutu ral‑laꞌ tíl‑lenruꞌ lzaꞌruꞌ len cutu uzxéꞌiruꞌ lzaꞌruꞌ. \v 14 Naꞌa, ral‑laꞌ un cuinliꞌ lu icj ládxiꞌdauꞌliꞌ ca naquëꞌ Xanruꞌ Jesucristo, len cutu güiꞌ ládxiꞌliꞌ gunliꞌ le rzë ládxiꞌliꞌ lu yöl‑laꞌ bunáchz queëliꞌ. \c 14 \s1 Cutu siꞌ quídzaꞌruꞌ böchiꞌ lzaꞌruꞌ \p \v 1 Gul‑güíꞌ latj gun tsazxö́n lbiꞌiliꞌ nu rejlëꞌ Cristo zal‑laꞌ cutu nac gdu ca rejlëꞌ Lëꞌ nu naꞌ. Cutu tíl‑lenliꞌ nu naꞌ ca nacgac le runi nu naꞌ huac nu gun. \v 2 Ca nac lë ni, nacuꞌë bönniꞌ runi lequëꞌ huac lahuëꞌ yúguꞌtë le tagu bunách, san yelaꞌquëꞌ bönniꞌ, cunác gdu ca taꞌyejlëꞌë Cristo, tahuëꞌ tuz le raz ruzoaruꞌ. \v 3 Naꞌa, bönniꞌ naꞌ rahuëꞌ yúguꞌtë cutu ral‑laꞌ uzóëꞌ tslaꞌl bönniꞌ cutu rahuëꞌ yúguꞌtë, len lëzcaꞌ cni, bönniꞌ naꞌ cutu rahuëꞌ yúguꞌtë cutu ral‑laꞌ siꞌ quidzëꞌë bönniꞌ naꞌ rahuëꞌ yúguꞌtë, le nazíꞌ lu nëꞌë Dios gropëꞌ bönniꞌ naꞌ taꞌyejlëꞌë Cristo. \v 4 ¿Nuzxa caz liꞌ, rziꞌ quidzuꞌu bönniꞌ huen dxin qui nu yubl? Bönniꞌ naꞌ naquëꞌ huen dxin queëꞌ Dios, lahuëꞌ Xanczëꞌ urujëꞌ tsahuiꞌ o cutu urujëꞌ tsahuiꞌ. Urujëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios, le gunczëꞌ Xanruꞌ Dios ga urujëꞌ tsahuiꞌ. \p \v 5 Nazx caꞌ zoëꞌ bönniꞌ runrëꞌ zxön tu dza ca runëꞌ zxön yezicaꞌ dza, atiꞌ bönniꞌ yubl, tuz ca runëꞌ zxön yúguꞌtë dza. Tu turuꞌ ral‑laꞌ usë́dtscaruꞌ chquiꞌ nac dxiꞌa le runruꞌ. \v 6 Bönniꞌ naꞌ runëꞌ zxön tu dza, runëꞌ lei zxön quië tsej ladxëꞌë Xanruꞌ, atiꞌ bönniꞌ naꞌ cutu runëꞌ zxön dza naꞌ, quië tsej ladxëꞌë Xanruꞌ cutu runëꞌ zxön dza naꞌ. Lëzcaꞌ cni, bönniꞌ naꞌ rahuëꞌ yúguꞌtë, rahuëꞌ cni quië tsej ladxëꞌë Xanruꞌ, le rëꞌë Dios: “Xclenuꞌ”, atiꞌ bönniꞌ naꞌ cutu rahuëꞌ yúguꞌtë, cutu rahuëꞌ lei quië tsej ladxëꞌë Xanruꞌ, len rëꞌë caꞌ Dios: “Xclenuꞌ.” \p \v 7 Cutu zoëꞌ nabanëꞌ queëzëꞌ nitúëꞌ bönniꞌ ladjruꞌ rëꞌu, len cutu ratiëꞌ queëzëꞌ nitúëꞌ bönniꞌ. \v 8 Chquiꞌ zoaruꞌ nabanruꞌ, quië tsij ládxiꞌruꞌ‑nëꞌ Xanruꞌ zoaruꞌ nabanruꞌ, len chquiꞌ gatruꞌ, quië gac yöl‑laꞌ ba queëꞌ Xanruꞌ gatruꞌ. Cni nac, chquiꞌ zoaruꞌ nabanruꞌ o chquiꞌ gatruꞌ, náquiczruꞌ queëꞌ Xanruꞌ. \v 9 Qui lë ni naꞌ caꞌ gutiëꞌ Cristo len bubanëꞌ, quië gaquëꞌ Xangac nup chnatgac len nup nabangac. \p \v 10 Naꞌa liꞌ, ¿bizx quië rulág yudxuꞌ böchiꞌ lzaꞌu? ¿Bizx quië ruzúꞌ tslaꞌl böchiꞌ lzaꞌu? Yúguꞌtëruꞌ gdxinruꞌ lahuëꞌ Cristo ga cuequi xbeynëꞌ rëꞌu. \v 11 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Rnëꞌ Xanruꞌ: “Niꞌa quiaꞌ nédaꞌczaꞌ, \q1 Luzechu zxibgac lahuaꞌ nedaꞌ yúguꞌtë bunách. \q1 Laꞌguixjöꞌ yalj lulu nacaꞌ Dios.” \m \v 12 Cni nac, cuequi xbeynëꞌ yúguꞌtëruꞌ Dios. \s1 Cutu gunruꞌ ga gchixi gnignëꞌ böchiꞌ lzaꞌruꞌ \p \v 13 Qui lë ni naꞌ, cutur ral‑laꞌ ulág yudxruꞌ lzaꞌruꞌ, san ral‑laꞌ gun yudxruꞌ cui gunruꞌ ga gchixi gnignëꞌ böchiꞌ lzaꞌruꞌ, len cui gunruꞌ ga gunëꞌ dul‑laꞌ lzaꞌruꞌ naꞌ. \v 14 Nözczdaꞌ cutu bi dë le ráguruꞌ le gac gun ga cutur nacruꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios, atiꞌ rajlö́z lë ni didzaꞌ bëꞌë Xanruꞌ Jesús. Chquiꞌ ráquinëꞌ bönniꞌ, zoa bi gac gun ga cutur naquëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios, queëꞌ bönniꞌ ni, cni nac. \v 15 Chquiꞌ rushuiꞌnnuꞌ böchiꞌ lzaꞌu, le raguꞌ le runi lëꞌ cural‑laꞌ gáguruꞌ, cutu runuꞌ ca ral‑laꞌ gun nu nadxíꞌi böchiꞌ lzëꞌi. Cutu bi ral‑laꞌ gaguꞌ le gun ga gac chop ladxëꞌë bönniꞌ naꞌ, gutiëꞌ Cristo uláz queëꞌ. \v 16 Qui lë ni naꞌ, cutu bi gunliꞌ le gun ga laꞌnë́ xöhuiꞌ bunách qui le runi lbiꞌiliꞌ nac dxiꞌa. \v 17 Catiꞌ rna béꞌinëꞌ rëꞌu Dios, cutu ruiꞌ ládxiꞌruꞌ le guiꞌj gáguruꞌ, san ruiꞌ ládxiꞌruꞌ gacruꞌ tsahuiꞌ len soaruꞌ dxi ladxiꞌ, len udzíjiruꞌ, yuguꞌ le gac gunruꞌ le zóalenëꞌ rëꞌu Dios Böꞌ Laꞌy. \v 18 Nútiꞌtëz nu run xchinëꞌ Cristo ca nacgac lë ni, run le rdzag ladxëꞌë Dios, atiꞌ urúj dxiꞌa laugac bunách. \p \v 19 Qui lë ni naꞌ ral‑laꞌ gunruꞌ le lun ga gataꞌ quegac bunách le rbequi dxi ládxiꞌruꞌ, len le lun tsutsu turuꞌ yeturuꞌ ca réjlëꞌruꞌ Cristo. \v 20 Cutu bi ral‑laꞌ gaguꞌ le gun ga gac chop ladxiꞌ nu naꞌ nuzóëꞌ Dios. Nactë le taꞌná bunách: “Yúguꞌtë dë latj gáguruꞌ”, san gunruꞌ le cunác chquiꞌ gunruꞌ ga gchixi gnignëꞌ lzaꞌruꞌ niꞌa qui lë naꞌ ráguruꞌ. \v 21 Dxiꞌar gac cutu gaguꞌ bëlaꞌ len cutu guiꞌjuꞌ xisi uva, len cutu bi gunuꞌ le gun ga gchixi gnignëꞌ böchiꞌ lzaꞌu, o le gun ga gac chop ladxëꞌë, o le gun ga huötaꞌ ggul ladxëꞌë ca rejlëꞌë Cristo. \v 22 Chquiꞌ réjlëꞌu dë latj bi gunuꞌ, ral‑laꞌ gunuꞌ cni lahuëꞌ Dios ga zuꞌ tuzuꞌ. Bicaꞌ ba bönniꞌ naꞌ cutu ruxö́s lëꞌ ládxiꞌdauꞌhuëꞌ niꞌa qui lë naꞌ runi lëꞌ dë latj gunëꞌ, \v 23 san bönniꞌ naꞌ rac chop ladxëꞌë niꞌa qui le rahuëꞌ, nabaguëꞌë zxguiaꞌ, le runëꞌ le cutu runi lëꞌ dë latj gunëꞌ. Nac dul‑laꞌ yúguꞌtë le runruꞌ, le cutu runi rëꞌu dë latj gunruꞌ. \c 15 \s1 Gunruꞌ le rdzag ladxëꞌë böchiꞌ lzaꞌruꞌ \p \v 1 Qui lë ni naꞌ, chquiꞌ nacruꞌ tsutsu ca réjlëꞌruꞌ Cristo, ral‑laꞌ guaꞌ glenruꞌ nup naꞌ nötaꞌ nagúl ládxiꞌgac ca taꞌyejlëꞌ Cristo. Cutu ral‑laꞌ gunruꞌ le rdzag ládxiꞌruꞌ laꞌ cuinzruꞌ. \v 2 Yúguꞌtëruꞌ ral‑laꞌ gunruꞌ le rdzag ladxëꞌë böchiꞌ lzaꞌruꞌ quië gac dxiꞌa queëꞌ, len gdip ladxëꞌë ca rejlëꞌë Cristo. \v 3 Cni ral‑laꞌ gunruꞌ, le cutu benëꞌ Cristo le bdzag ladxëꞌë laꞌ cuinzëꞌ, san guc queëꞌ ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: “Dubágaꞌgac nedaꞌ didzaꞌ xöhuiꞌ gluiꞌ nup gulanë́ xöhuiꞌ quiuꞌ Liꞌ, Dios.” \v 4 Yúguꞌtë le guluzujëꞌ lu guich laꞌy dza niꞌtë, guluzujëꞌ lu guich quië usëdi rëꞌu. Lë naꞌ nayúj lu guich laꞌy run ga rbözruꞌ zxön ladxiꞌ len ruhuíꞌ zxön rëꞌu. Qui lë ni naꞌ zoa le runruꞌ löz. \v 5 Rnabdaꞌ‑nëꞌ Dios, Nu run ga rbözruꞌ zxön ladxiꞌ len Nu ruhuíꞌ zxön rëꞌu, gunëꞌ ga gacliꞌ tuz ca runi lbiꞌiliꞌ, gacliꞌ ca naꞌ rëꞌnnëꞌ Jesucristo. \v 6 Cni ral‑laꞌ gunliꞌ quië gacliꞌ tuz, tsazxö́n cuꞌliꞌ‑nëꞌ yöl‑laꞌ ba Dios, Xuzëꞌ Xanruꞌ Jesucristo. \v 7 Qui lë ni naꞌ, quië gac yöl‑laꞌ ba queëꞌ Dios, gul‑síꞌ lu naꞌliꞌ tuliꞌ yetuliꞌ ca naꞌ Cristo gzxiꞌ lu nëꞌë caꞌ rëꞌu. \v 8 Cni ral‑laꞌ gunliꞌ, le rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ: Bidëꞌ Jesucristo, gúclenëꞌ bunách judío atiꞌ cni buluꞌë lahui nac gdutë li didzaꞌ ruꞌë Dios, atiꞌ benëꞌ ga guludxín le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios unödzjëꞌ quequëꞌ xuz xtauꞌtuꞌ. \s1 Laꞌyöni didzaꞌ dxiꞌa bunách gzaꞌa \p \v 9 Bidëꞌ caꞌ Cristo quië benëꞌ ga laꞌgúꞌu Dios yöl‑laꞌ ba nup cunacgac judío le ruhuechiꞌ ladxëꞌë lequëꞌ Dios. Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Qui lë ni naꞌ, laugac bunách gdutë yödzlyú, \q1 Uluꞌa lahui le nacuꞌ Liꞌ, \q1 Len gul‑laꞌ quiuꞌ yöl‑laꞌ ba. \m \v 10 Ga yubl nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Lbiꞌiliꞌ, bunách gdutë yödzlyú, \q1 Gul‑dzíjilen bunách queëꞌ Dios. \m \v 11 Ga yubl nayúj caꞌ lu guich laꞌy, rna: \q1 Gul‑cuꞌë Xanruꞌ yöl‑laꞌ ba, \q1 Yúguꞌtëliꞌ cunacliꞌ judío. \q1 Gul‑tsíj ládxiꞌliꞌ Lëꞌ, \q1 Yúguꞌtëliꞌ zoaliꞌ gdutë yödzlyú. \m \v 12 Lëzcaꞌ cni buzujëꞌ lu guich Isaías le rna: \q1 Glaꞌ lahui Nu nabáb diꞌa dza queëꞌ Isaí. \q1 Gac blau Nu naꞌ quië gna beꞌi nup cunacgac judío. \q1 Nup ni lun löz Lëꞌ. \p \v 13 Rnabaꞌ lahuëꞌ Dios, Nu run ga runruꞌ löz, gunëꞌ ga udzíjitsquiliꞌ len ga soaliꞌ dxi ladxiꞌ le réjlëꞌliꞌ Lëꞌ, len gunëꞌ ga gac gdu ca runliꞌ löz, le zoalen lbiꞌiliꞌ yöl‑laꞌ huac queëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy. \p \v 14 Böchiꞌ lzaꞌadauꞌ. Chnözczdaꞌ rúnteczliꞌ le nac dxiꞌa len dëtsca queëliꞌ yöl‑laꞌ rejniꞌi quië gac uzéjniꞌliꞌ lzaꞌliꞌ. \v 15 Naꞌa nacaꞌ rugu ladxiꞌ, ruzujaꞌ queëliꞌ lu guich ni, böchaꞌa, rusáꞌa ládxiꞌliꞌ le zoa le buzáꞌ ladxëꞌë quiaꞌ Dios. \v 16 Qui lë ni naꞌ runaꞌ xchinëꞌ Jesucristo laugac bunách cunacgac judío, len runaꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa queëꞌ Dios, quië gac uguꞌa lu nëꞌë Dios bunách cunacgac judío, nup naꞌ gröczëꞌ queëꞌ Lëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy. Lacquëꞌ ca tu le rguꞌruꞌ lu nëꞌë Dios, le rdzag ladxëꞌë Lëꞌ. \p \v 17 Naꞌa, le rúnlenaꞌ tsazxö́n Jesucristo dxin, dë lu naꞌa gdzag ladxaꞌa ca nac le nunaꞌ lu xchinëꞌ Dios. \v 18 Lëzcaꞌ rurúguidaꞌ gniaꞌ ca nac lë naꞌ benëꞌ Cristo lu naꞌa nedaꞌ, benëꞌ ga tun ca rna xtidzëꞌë Dios bunách cunacgac judío. Lë ni benëꞌ Lëꞌ, bugunëꞌ dxin didzaꞌ bëꞌa nedaꞌ len yuguꞌ dxin benaꞌ nedaꞌ. \v 19 Lu naꞌa nedaꞌ bugunëꞌ dxin caꞌ le nacgac bëꞌ buluꞌë lahui Lëꞌ len yuguꞌ yöl‑laꞌ huac zxön benëꞌ, len yöl‑laꞌ huac queëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy gzoalen nedaꞌ. Cni guc, gzu lahuaꞌ runaꞌ lban lu yödz Jerusalén, atiꞌ gdu zbiꞌil ga rdxintë luyú Ilírico, chnunaꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa ca nac queëꞌ Cristo. \v 20 Bëꞌ ladxaꞌa benaꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa ga cutu gulayöni bunách ca nac queëꞌ Cristo. Laꞌnaruꞌ gunaꞌ lban ga chgulayöni bunách, gunaꞌ nedaꞌ ca runëꞌ bönniꞌ ruguel‑lëꞌë lahui dxin zxön chnunëꞌ bönniꞌ yubl. \v 21 Ca benaꞌ nedaꞌ nac ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Laꞌleꞌi nup nacuáꞌ ga nutu nu ben lban queëꞌ Lëꞌ, \q1 Len laꞌyejniꞌi nup gatga gulayöni ca nac queëꞌ. \s1 Rëꞌnnëꞌ Pablo tsijëꞌ Roma \p \v 22 Qui lë ni naꞌ, zal‑laꞌ zian lzu guꞌndaꞌ guidaꞌ ga zoaliꞌ, cutu guc guidaꞌ. \v 23 Naꞌa, chbudx benaꞌ dxin quiaꞌ yuguꞌ latj ni, len chrëꞌndaꞌ zian iz guidaꞌ ga zoaliꞌ. \v 24 Qui lë ni naꞌ, catiꞌ tsijaꞌ luyú España, tödaꞌ ga zoaliꞌ lbiꞌiliꞌ, le runaꞌ löz duyúaꞌ lbiꞌiliꞌ, len udzíjlendaꞌ lbiꞌiliꞌ. Töd niꞌ huac uguꞌliꞌ nedaꞌ nöz. \v 25 Naꞌa ral‑laꞌ tsijaꞌ Jerusalén, tsjuꞌa niꞌ tu le gaclen nup niꞌ náquigac queëꞌ Cristo. \v 26 Cni gunaꞌ, le guladzág ládxiꞌquëꞌ bönniꞌ nacuꞌë luyú Macedonia len luyú Acaya, gulutubëꞌ bi tuꞌnödzjëꞌ quegac bunách yechiꞌ dzaggac bunách queëꞌ Cristo, nacuꞌë Jerusalén. \v 27 Guladzág ládxiꞌquëꞌ bönniꞌ cunacquëꞌ judío glunëꞌ lë ni. Le nactë nac tu le tal‑lëꞌë quegac bunách judío niꞌ. Chquiꞌ bönniꞌ cunacquëꞌ judío tuꞌziꞌë xbey le nacgac queëꞌ Dios niꞌa qui le nungac bunách judío, lëzcaꞌ ral‑laꞌ láclenëꞌ bunách judío naꞌ, lugunëꞌ dxin le dë quequëꞌ. \v 28 Qui lë ni naꞌ, catiꞌ udx udödaꞌ lu naꞌgac bunách judío lë naꞌ gulunödzjëꞌ bönniꞌ ni, niꞌr tödaꞌ ga zoaliꞌ lbiꞌiliꞌ catiꞌ tsijaꞌ luyú España. \v 29 Catiꞌ guidaꞌ ga zoaliꞌ, runaꞌ löz gdxínlenaꞌ yúguꞌtë le ruziꞌruꞌ xbey niꞌa qui didzaꞌ dxiꞌa queëꞌ Cristo. \p \v 30 Niꞌa queëꞌ Xanruꞌ Jesucristo len niꞌa qui yöl‑laꞌ nadxíꞌi ruchiziëꞌ icj ládxiꞌdauꞌruꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, rátaꞌyuaꞌ lauliꞌ, bö́chaꞌadauꞌ, ulidzliꞌ‑nëꞌ tsazxö́n len nedaꞌ Dios, gnábiliꞌ‑nëꞌ gáclenëꞌ nedaꞌ. \v 31 Gul‑náb lahuëꞌ Dios gunëꞌ ga uláꞌ nedaꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ cutaꞌyejlëꞌë nacuꞌë luyú Judea, len gunëꞌ caꞌ ga laꞌdzág ládxiꞌquëꞌ laꞌziꞌë lë naꞌ tsjuꞌa bönniꞌ nacquëꞌ queëꞌ Cristo, nacuꞌë Jerusalén. \v 32 Gul‑náb caꞌ lahuëꞌ, chquiꞌ nac ca rëꞌnnëꞌ Dios, gunnëꞌ nedaꞌ latj gdxinaꞌ queëliꞌ len yöl‑laꞌ rudziji quiaꞌ, quië uzíꞌ ládxiꞌlenaꞌ lbiꞌiliꞌ. \v 33 Naꞌa rnabdaꞌ‑nëꞌ Dios, Nu run ga zoaruꞌ dxi ladxiꞌ, sóalenëꞌ yúguꞌtëliꞌ. Caꞌ gac. \c 16 \s1 Tuꞌgáp Dios lzaꞌgac bunách queëꞌ Cristo \p \v 1 Rguꞌa‑nu lu naꞌliꞌ Febe, ngul zanruꞌ daꞌnu Xanruꞌ. Nacnu ngul huen dxin queëꞌ Dios dzagnu bunách queëꞌ Cristo lu yödz Cencrea. \v 2 Uláz queëꞌ Xanruꞌ gul‑síꞌ lu naꞌliꞌ‑nu ngul naꞌ, ca ral‑laꞌ lun bunách queëꞌ Cristo. Gul‑gaclen lënu, unödzjliꞌ queënu bítiꞌtëz bi rquinnu. Lëcznu gúclennu bunách zian, len gúclennu caꞌ nedaꞌ. \p \v 3 Gul‑gáp Dios Priscila len Aquilo, nup naꞌ glunlen nedaꞌ tsazxö́n dxin queëꞌ Jesucristo. \v 4 Chopëꞌ ni guladödëꞌ ga gzoa banádx latiëꞌ quië glunëꞌ ga cugatiaꞌ nedaꞌ, atiꞌ rëpaꞌ lequëꞌ: xclenliꞌ, len clëg nedaꞌz, san lëzcaꞌ tëꞌë lequëꞌ: xclenliꞌ, yúguꞌtë böchiꞌ lzaꞌruꞌ nababquëꞌ gap nacuáꞌ bunách queëꞌ Cristo cunacgac judío. \v 5 Gul‑gáp caꞌ Dios bunách queëꞌ Cristo tuꞌdubëꞌ lu yuꞌu lidxquëꞌ Priscila len Aquilo naꞌ. Gul‑gáp caꞌ Dios Epeneto, bönniꞌ naꞌ nadxiꞌidaꞌ. Bönniꞌ ni gyejlëꞌë Cristo zíꞌatël ca yúguꞌtë bunách luyú Acaya. \v 6 Gul‑gáp Dios María, ngul naꞌ bennu dxin zxön queëꞌ Cristo ga niꞌ rudubliꞌ lbiꞌiliꞌ. \v 7 Gul‑gáp Dios Andrónico len Junias, yuguꞌ bönniꞌ uládz quiaꞌ. Bönniꞌ ni guladzúnlenëꞌ nedaꞌ tsazxö́n lidx guia, len nadél‑laꞌquëꞌ latj blau ladj bönniꞌ gbaz nasölëꞌë Cristo. Lëzcaꞌ gulayejlëꞌë Cristo zíꞌal ca nedaꞌ. \p \v 8 Gul‑gáp Dios Amplias, bönniꞌ naꞌ nadxiꞌidaꞌ le náquinëꞌ queëꞌ Xanruꞌ. \v 9 Gul‑gáp Dios Urbano, bönniꞌ naꞌ bénlenëꞌ netuꞌ tsazxö́n dxin queëꞌ Jesucristo. Gul‑gáp caꞌ Dios Estaquis, bönniꞌ naꞌ nadxiꞌidaꞌ. \v 10 Gul‑gáp Dios Apeles, bönniꞌ naꞌ nac bëꞌ rejlëꞌë Cristo. Gul‑gáp caꞌ Dios nup nacuáꞌ lidxëꞌ Aristóbulo. \v 11 Gul‑gáp Dios Herodión, bönniꞌ uládz quiaꞌ. Gul‑gáp caꞌ Dios nup nacuáꞌ lidxëꞌ Narciso, taꞌyejlëꞌë Xanruꞌ. \v 12 Gul‑gáp Dios Trifena len Trifosa, ngul naꞌ tunnu dxin queëꞌ Xanruꞌ. Gul‑gáp caꞌ Dios Pérsida, ngul naꞌ bennu dxin zxön queëꞌ Xanruꞌ, atiꞌ nadxiꞌiruꞌ‑nu. \v 13 Gul‑gáp Dios Rufo, bönniꞌ rö queëꞌ Xanruꞌ. Gul‑gáp caꞌ Dios xnëꞌë Rufo naꞌ, nacnu caꞌ ca xnaꞌczaꞌ. \v 14 Gul‑gáp caꞌ Dios Asíncrito, len Flegonte, len Hermas, len Patrobas, len Hermes, lencaꞌ yuguꞌ böchiꞌ lzaꞌruꞌ daꞌquëꞌ Xanruꞌ, nacuáꞌlenëꞌ lequëꞌ. \v 15 Gul‑gáp caꞌ Dios Filólogo len Julia, len Nereo, len ngul zanëꞌ Nereo naꞌ, lencaꞌ Olimpas len yúguꞌtë böchiꞌ lzaꞌruꞌ taꞌyejlëꞌë Cristo, nacuáꞌlenëꞌ lequëꞌ. \p \v 16 Gul‑gáp Dios lzaꞌliꞌ, unídaꞌliꞌ lzaꞌliꞌ lu yöl‑laꞌ nadxíꞌi queëliꞌ. Tuꞌgapëꞌ Dios lbiꞌiliꞌ yúguꞌtë böchiꞌ lzaꞌruꞌ nababquëꞌ gap nacuáꞌ bunách queëꞌ Cristo ni. \p \v 17 Naꞌa, rátaꞌyuaꞌ lauliꞌ, bö́chaꞌadauꞌ, gul‑gún ga lac bëꞌ nup tun ga grujliꞌ chopl len tun ga gchixi gníguiliꞌ, le tuꞌsëdi le cutu rajlö́z le nazëdliꞌ. Gul‑cuít ga nacuáꞌ bunách cni \v 18 le cutu tun xchinëꞌ Jesucristo. Tunëꞌ dxin quië bi gataꞌ quégaczëꞌ, len taꞌzíꞌ yéꞌinëꞌ yuguꞌ bönniꞌ nöxj ladxiꞌ, tuꞌgunëꞌ dxin didzaꞌ nöxj ladxiꞌ len didzaꞌ tséjlëꞌruꞌ le cunácz. \v 19 Rzë didzaꞌ ca naꞌ runliꞌ ca rna xtidzëꞌë Xanruꞌ, atiꞌ taꞌyöni yúguꞌtë bunách. Qui lë ni naꞌ rudzijdaꞌ niꞌa qui le runliꞌ lbiꞌiliꞌ. Naꞌa, rëꞌndaꞌ gacliꞌ sinaꞌ gunliꞌ le nac dxiꞌa, len clëg gunliꞌ le cunác. \v 20 Dios, Nu run ga zoaruꞌ dxi ladxiꞌ, ziꞌa gunëꞌ ga uxicjliꞌ Satanás, tuꞌ xöhuiꞌ. Rnabaꞌ lahuëꞌ Xanruꞌ Jesucristo uzáꞌ ladxëꞌë queëliꞌ le gaclen lbiꞌiliꞌ. \p \v 21 Rugapbiꞌ lbiꞌiliꞌ Dios biꞌi Timoteo, biꞌi naꞌ rúnlenbiꞌ nedaꞌ tsazxö́n dxin. Tuꞌgapëꞌ caꞌ lbiꞌiliꞌ Dios Lucio len Jasón len Sosípater, yuguꞌ bönniꞌ uládz quiaꞌ. \p \v 22 Nedaꞌ, Tercio, ruzujaꞌ lu guich didzaꞌ ni ruꞌë Pablo, rugapaꞌ caꞌ lbiꞌiliꞌ Dios, dzaguëꞌ nedaꞌ Xanruꞌ. \p \v 23 Rugapëꞌ caꞌ lbiꞌiliꞌ Dios Gayo, bönniꞌ ni ruꞌë nedaꞌ latj zoaꞌ lidxëꞌ, len ruꞌë caꞌ latj tuꞌdúb ni yúguꞌtë bunách queëꞌ Cristo. Rugapëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios Erasto, bönniꞌ yuꞌu lu nëꞌë dumí qui yödz ni. Rugapëꞌ caꞌ lbiꞌiliꞌ Dios Cuarto, bö́chiꞌruꞌdauꞌ. \p \v 24 Rnabdaꞌ‑nëꞌ Xanruꞌ Jesucristo uzáꞌ ladxëꞌë queëliꞌ yúguꞌtëliꞌ le gaclen lbiꞌiliꞌ. Caꞌ gac. \s1 Yöl‑laꞌ ba Dios \p \v 25 Naꞌa, rguꞌtuꞌ‑nëꞌ yöl‑laꞌ ba Dios, Nu gac gun tsutsu lbiꞌiliꞌ ca nac didzaꞌ dxiꞌa runaꞌ lban qui, len ca nac lban runaꞌ ca nac queëꞌ Jesucristo, len ca nac le buluꞌë lahui Dios qui le bgachiꞌ queëꞌ, lë naꞌ bucachëꞌë Lëꞌ dza niꞌtë ga bdxintë naꞌa dza. \v 26 Naꞌa chbuluꞌë lahui lë ni yuguꞌ lu guich guluzujëꞌ bönniꞌ gluꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios ca naꞌ gnaczëꞌ Dios, Nu zoatecz. Naꞌa rac lban qui laugac yúguꞌtë bunách quië gac laꞌyejlëꞌ Cristo len lun ca rna xtidzëꞌë. \p \v 27 Niꞌa qui le benëꞌ Jesucristo, gactecz yöl‑laꞌ ba queëꞌ laꞌz dui Dios, Nu ractërcz. Caꞌ gac.