\id MRK \h San Marcos \toc1 DIDZAꞌ DXIꞌA BUZUJËꞌ LU GUICH SAN MARCOS \toc2 San Marcos \toc3 Mr. \mt1 DIDZAꞌ DXIꞌA BUZUJËꞌ LU GUICH SAN MARCOS \c 1 \s1 Lban benëꞌ Juan, bönniꞌ buquilëꞌ bunách nis \p \v 1 Cni gzu lau didzaꞌ dxiꞌa ca guc queëꞌ Jesucristo, Zxiꞌnëꞌ Dios. \p \v 2 Butság lë naꞌ buzujëꞌ lu guich Isaías, bönniꞌ bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios, le gnëꞌ Dios: \q1 Byutscaꞌ. Rsölaꞌa bönniꞌ gbaz quiaꞌ, nörëꞌ Lauꞌ. \q1 Lëꞌ upë́ꞌë nöz ga töduꞌ. \q1 \v 3 Yön chiꞌë bönniꞌ ulidzëꞌ zidzj lu latj caꞌz, gnëꞌ: \q1 “Gul‑páꞌ nöz gdxin queëliꞌ Xanruꞌ. \q1 Gul‑bíj li yuguꞌ nöz las tödëꞌ.” \m \v 4 Lë ni butság, le ruquilëꞌ bunách nis Juan lu latj caꞌz, len runëꞌ lban quië laꞌdíl bunách nis, bönniꞌ naꞌ gulubíꞌi ládxiꞌquëꞌ quië unít lahuëꞌ Dios ca nac dul‑laꞌ nabágaꞌquëꞌ. \v 5 Gularúj bunách zian yúguꞌtë yödz luyú Judea lencaꞌ Jerusalén, yjaquëꞌ ga naꞌ zoëꞌ Juan, atiꞌ Juan naꞌ buquilëꞌ lequëꞌ nis lu yegu Jordán, bönniꞌ naꞌ gulaxóalëpëꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌquëꞌ. \p \v 6 Nacuëꞌ Juan lariꞌ náquini lítsaꞌbaꞌ böaꞌ len tu pan guid núguëꞌë lëꞌë. Rahuëꞌ‑baꞌ böchiꞌzú len riꞌjëꞌ le zxix qui bözdauꞌ. \v 7 Runëꞌ lban Juan, rnëꞌ: \p ―Ziꞌa zëꞌë bönniꞌ töd naꞌa, naprëꞌ yöl‑laꞌ uná bëꞌ ca nedaꞌ. Cutu nacaꞌ nedaꞌ lsacaꞌ yechuaꞌ, gleycjaꞌ lölëꞌ nudë́ꞌë. \v 8 Nedaꞌ ruquilaꞌ lbiꞌiliꞌ nis, san Lëꞌ gunëꞌ le ruluíꞌz yöl‑laꞌ rdil nis ni, uchiziëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios Böꞌ Laꞌy. \s1 Rdilëꞌ Jesús nis \p \v 9 Tu dza niꞌ brujëꞌ Jesús yödz Nazaret luyú Galilea, atiꞌ buquilëꞌ Lëꞌ nis Juan naꞌ lu yegu Jordán. \v 10 Catiꞌ burujëꞌ lu nis Jesús, laꞌ naꞌz bléꞌinëꞌ gyalj luzxbá len ruhuötjëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, ruluíꞌ cuinëꞌ ca budödauꞌ, dusóalenëꞌ Lëꞌ. \v 11 Byön chiꞌi nu ruiꞌ didzaꞌ yehuaꞌ yubá, rna: \p ―Liꞌ nacuꞌ Zxiꞌnaꞌ. Nadxiꞌidaꞌ Liꞌ len rdzag ladxaꞌa Liꞌ. \s1 Rëꞌni tuꞌ xöhuiꞌ ugáp Jesús dul‑laꞌ \p \v 12 Niꞌr bayúdx bchëꞌë Jesús lu latj caꞌz Dios Böꞌ Laꞌy. \v 13 Choaꞌ dza gzoëꞌ Jesús latj caꞌz naꞌ, atiꞌ guꞌni Satanás tuꞌ xöhuiꞌ ugáp Jesús dul‑laꞌ. Gzoëꞌ Jesús ga niꞌ taꞌdabaꞌ böaꞌ guixiꞌ dzöꞌbaꞌ guíꞌadauꞌ. Gláclenëꞌ Jesús gbaz laꞌy queëꞌ Dios, gulaguꞌë le gdahuëꞌ. \s1 Rusëdnëꞌ bunách Jesús luyú Galilea \p \v 14 Gdöd gulaguꞌë Juan naꞌ lidx guia, zijëꞌ Jesús luyú Galilea. Runëꞌ lban niꞌ qui didzaꞌ dxiꞌa ca rna bëꞌë Dios. \v 15 Cni rnëꞌ: \p ―Chbdxin dza. Chzoa duná bëꞌë ni Dios. Gul‑bíꞌi ládxiꞌliꞌ len gul‑tsejlëꞌ didzaꞌ dxiꞌa ni. \s1 Rulidzëꞌ Jesús tapëꞌ bönniꞌ uzö́n böl \p \v 16 Tsal niꞌ rdëꞌ Jesús raꞌ nis zxön qui Galilea, bléꞌinëꞌ Simón len Andrés, bönniꞌ böchëꞌë Simón naꞌ. Nacquëꞌ uzö́n böl len taꞌchiljëꞌ yöxj böl quequëꞌ lu nis naꞌ. \v 17 Gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Gul‑dutáꞌ nedaꞌ, atiꞌ gunaꞌ ga gchëꞌliꞌ quiaꞌ bunách, gunliꞌ ca runliꞌ rzönliꞌ‑baꞌ böl. \p \v 18 Laꞌ gulucaꞌntëꞌ yöxj quequëꞌ, zjáclenëꞌ Jesús. \p \v 19 Gdödëꞌ Jesús yelátiꞌdauꞌ niꞌl atiꞌ niꞌ bléꞌinëꞌ Jacobo len Juan, yuguꞌ zxiꞌnëꞌ Zebedeo, nacuꞌë lëꞌi bárcodauꞌ quequëꞌ, tuꞌúnëꞌ yöxj böl quequëꞌ. \v 20 Laꞌ bulidztëꞌ lequëꞌ Jesús, atiꞌ gulucaꞌnëꞌ xuzquëꞌ Zebedeo, dzaguëꞌ yuguꞌ huen dxin queëꞌ lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ, atiꞌ zjáclenëꞌ Jesús. \s1 Tu bönniꞌ yuꞌu lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ \p \v 21 Guladxinëꞌ yödz Capernaum Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. Catiꞌ niꞌ nac dza laꞌy quequëꞌ bönniꞌ judío, gyaziëꞌ Jesús yuꞌu ga tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios bönniꞌ judío, atiꞌ niꞌ gzu lahuëꞌ rusëdnëꞌ nup nudubgac niꞌ. \v 22 Gulubannëꞌ ca naꞌ rusëdnëꞌ Jesús, le rusëdnëꞌ ca runëꞌ bönniꞌ dë lu nëꞌë len clëg ca tunëꞌ bönniꞌ gdauꞌ usëdi. \v 23 Zoatëꞌ caꞌ niꞌ lu yuꞌu ga naꞌ tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios tu bönniꞌ yuꞌu lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ, atiꞌ grödxyëꞌë bönniꞌ naꞌ, \v 24 rnëꞌ: \p ―¿Bizxa rál‑laꞌtuꞌ quiuꞌ, Jesús, bönniꞌ Nazaret? ¿Zaꞌtsuꞌ usnitiuꞌ netuꞌ? Núnbëꞌa Liꞌ, nacuꞌ Bönniꞌ Laꞌy queëꞌ Dios. \p \v 25 Buzeynëꞌ lei ba nadx Jesús, rnëꞌ: \p ―Bseyj ruꞌu len burúj lu bönniꞌ ni. \p \v 26 Niꞌr buxiztsca bönniꞌ naꞌ yuꞌu lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ, atiꞌ grödxyaꞌa zidzj, len laꞌ burujtë. \v 27 Gulubannëꞌ yúguꞌtë bönniꞌ nacuꞌë niꞌ, atiꞌ gulanabi lzaꞌquëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Bizxa caz lë ni? ¿Naruꞌ nactsa zxba cub? Len yöl‑laꞌ uná bëꞌ rna béꞌinëꞌ yuguꞌ böꞌ xöhuiꞌ, atiꞌ tun ca rnëꞌ. \p \v 28 Laꞌ gzëtë didzaꞌ qui yöl‑laꞌ huac queëꞌ Jesús, gulayöni bunách gdutë luyú Galilea naꞌ. \s1 Ruúnëꞌ Jesús xnaꞌnu ngul queëꞌ Pedro \p \v 29 Niꞌr burujëꞌ Jesús lu yuꞌu ga naꞌ tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios, len laꞌ gyéajlentëꞌ Jacobo len Juan, guladxinëꞌ lidxquëꞌ Simón len Andrés. \v 30 Niꞌ dënu xnaꞌnu ngul queëꞌ Pedro, yuꞌunu tu xla. Laꞌ gulaguíxjöiꞌtenëꞌ Jesús ca rac queënu. \v 31 Niꞌr gbiguëꞌë Jesús, atiꞌ gdel‑lëꞌë naꞌnu, bchisëꞌ‑nu. Laꞌ burujtë tu xla naꞌ yuꞌunu, atiꞌ bupaꞌnu le glahuëꞌ. \s1 Ruúnëꞌ Jesús zian nup teꞌi \p \v 32 Catiꞌ chrdzöꞌ, ca gdxia gbidz, laꞌ djuáꞌgactëꞌ ga zoëꞌ Jesús yúguꞌtë nup teꞌi len bönniꞌ yuꞌu lequëꞌ böꞌ xöhuiꞌ. \v 33 Gulaguír ga nu ryaz yuꞌu ga naꞌ zoëꞌ Jesús yúguꞌtë bunách lu yödz. \v 34 Jesús bunëꞌ zian nup teꞌi, nac zian guidzhuë́ꞌ téꞌinëꞌ. Bubijëꞌ caꞌ zian böꞌ xöhuiꞌ yuꞌugac bunách naꞌ. Cutu bëꞌë latj laꞌnë́ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ le núnbëꞌgac Lëꞌ Nu naquëꞌ. \s1 Runëꞌ lban Jesús luyú Galilea \p \v 35 Zíꞌadauꞌ gyasëꞌ Jesús, niꞌ nac chul. Brujëꞌ yödz naꞌ, zijëꞌ tu latj caꞌz, atiꞌ niꞌ bulidzëꞌ Dios. \v 36 Zajtiljquëꞌ Jesús Simón len nup nacuaꞌlen lëꞌ. \v 37 Catiꞌ yajxácaꞌquëꞌ Lëꞌ, tëꞌ Lëꞌ: \p ―Tuꞌguílj Liꞌ yúguꞌtë bunách. \p \v 38 Niꞌr gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Huayejruꞌ yuguꞌ dzag yödz, quië gunaꞌ caꞌ lban niꞌ. Qui lë ni naꞌ brujaꞌ. \p \v 39 Cni guc, gdödëꞌ Jesús gdu luyú Galilea, runëꞌ lban lu yuꞌu gap tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios bönniꞌ judío len rubijëꞌ böꞌ xöhuiꞌ yuꞌugac bunách. \s1 Bönniꞌ réꞌinëꞌ huëꞌ nudzuꞌ ruzö́d \p \v 40 Bdxinëꞌ ga zoëꞌ Jesús bönniꞌ réꞌinëꞌ huëꞌ nudzuꞌ ruzö́d. Buzechu zxibëꞌ len gútaꞌyuëꞌ lahuëꞌ, rnëꞌ: \p ―Chquiꞌ rëꞌnnuꞌ, huac unuꞌ nedaꞌ. \p \v 41 Buechiꞌ ladxëꞌë lëꞌ Jesús. Bulí nëꞌë, gdanëꞌ lëꞌ len gudxëꞌ lëꞌ: \p ―Rëꞌndaꞌ. Chnuhuöacuꞌ. \p \v 42 Ca gnëꞌ caꞌ, laꞌ bunittë huëꞌ réꞌinëꞌ, böaquëꞌ dxíꞌadauꞌ. \v 43 Niꞌr buzeynëꞌ bach bönniꞌ naꞌ Jesús len laꞌ busö́laꞌtëꞌ lëꞌ. \v 44 Cni gudxëꞌ lëꞌ: \p ―Nutu nu guiꞌu ca benaꞌ quiuꞌ, san gyeaj, yajluíꞌ cuinuꞌ lahuëꞌ bxuz, len yajnö́dzj quië le böacnuꞌ liꞌ qui gdauꞌ ca naꞌ gna bëꞌë Moisés, lë naꞌ uluíꞌi bunách chnuhuöacuꞌ. \p \v 45 Burujëꞌ bönniꞌ ni len gzu lahuëꞌ rguíxjöiꞌnëꞌ bunách zian ca guc queëꞌ. Le buzë́ꞌ didzaꞌ ni, cutur guc tsaziëꞌ yalj lulu nitú lu yödz Jesús, san gzoazëꞌ niꞌl gap nac lu latj caꞌz. Ga niꞌ zoëꞌ Jesús guladxín lahuëꞌ bunách yúguꞌtë yödz. \c 2 \s1 Bönniꞌ réꞌinëꞌ huëꞌ nacuꞌnëꞌ bin \p \v 1 Catiꞌ chgdöd chop tsonn dza, buaziëꞌ Jesús yödz Capernaum, atiꞌ gzë didzaꞌ zoëꞌ yuꞌu. \v 2 Laꞌ guludubtë bunách zian ga naꞌ zoëꞌ Jesús, ga bdxintë cutur gzxaquiꞌ laꞌcuꞌë niꞌ, ni raꞌ yuꞌu, atiꞌ Jesús benëꞌ lban qui xtidzëꞌë lauquëꞌ. \v 3 Niꞌr guladxinëꞌ ga naꞌ zoëꞌ Jesús tapëꞌ bönniꞌ, nuaꞌquëꞌ tu bönniꞌ huëꞌ nacuꞌnëꞌ bin. \v 4 Cutu guc laꞌdxinëꞌ lahuëꞌ Jesús le nacuáꞌ niꞌ bunách zian. Qui lë ni naꞌ gulasaljëꞌ cjuꞌu ca dödl ga zoëꞌ Jesús. Catiꞌ budx guludxíëꞌ yeru naꞌ, niꞌ guluzötjëꞌ le deynëꞌ bönniꞌ huëꞌ naꞌ. \v 5 Catiꞌ gúquibeꞌinëꞌ Jesús ca naꞌ taꞌyejlëꞌë Lëꞌ, gudxëꞌ bönniꞌ huëꞌ naꞌ: \p ―Zxiꞌnaꞌ, chbunít lahuaꞌ liꞌ ca nac dul‑laꞌ nabaguꞌu. \p \v 6 Röꞌquëꞌ niꞌ laꞌquëꞌ bönniꞌ gdauꞌ usëdi, taꞌzáꞌ ládxiꞌquëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \v 7 “¿Bizx quië ruꞌë cni didzaꞌ bönniꞌ ni? Rucaꞌnëꞌ caꞌz Dios. Nutu nu bönniꞌ gac unít lahuëꞌ dul‑laꞌ. Tuzëꞌ Dios gac gunëꞌ lë ni.” \v 8 Laꞌ gúquibeꞌitenëꞌ Jesús le taꞌzáꞌ ládxiꞌquëꞌ, atiꞌ gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Bizx quië rzaꞌ ládxiꞌliꞌ cni? \v 9 Cutu nac baníg nu guiëz bönniꞌ huëꞌ ni chbunít lau dul‑laꞌ nabaguëꞌë, san nac baníg nu gun ga huöasëꞌ len uꞌë le deynëꞌ len uzëꞌi niꞌë. \v 10 Gunaꞌ le gac bëꞌ nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, dë lu naꞌa luyú ni unít lahuaꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌgac bunách. \p Niꞌr Jesús gudxëꞌ bönniꞌ huëꞌ naꞌ: \p \v 11 ―Liꞌ rëpaꞌ: “Gyas. Buaꞌ le deynuꞌ len böaj lidxuꞌ.” \p \v 12 Laꞌ gyastëꞌ bönniꞌ huëꞌ naꞌ, buꞌë le gútiꞌnëꞌ len burujëꞌ laugac yúguꞌtë nup nacuáꞌ niꞌ. Gulubannëꞌ yúguꞌtëꞌ len gulaguꞌë Dios yöl‑laꞌ ba, taꞌnë́ꞌ: \p ―Gatga rléꞌinituꞌ le cni. \s1 Jesús rulidzëꞌ Leví \p \v 13 Burujëꞌ yödz Capernaum naꞌ Jesús, gdödëꞌ leyúbl raꞌ nis zxön. Guludúb ga zoëꞌ Jesús bunách zian, atiꞌ Lëꞌ busëdnëꞌ lequëꞌ. \v 14 Catiꞌ rdödëꞌ niꞌ Jesús, bléꞌinëꞌ Leví, zxiꞌnëꞌ Alfeo, röꞌë ga ruquizxjëꞌ uláz qui yödz ziꞌtuꞌ. Jesús gudxëꞌ lëꞌ: \p ―Gdaꞌ nedaꞌ. \p Laꞌ gyastëꞌ Leví naꞌ, zéajlenëꞌ Jesús. \p \v 15 Gdöd guc lë ni, röꞌë Jesús rahuëꞌ lu yuꞌu lidxëꞌ Leví naꞌ, atiꞌ rö́ꞌlenquëꞌ tsazxö́n Jesús len yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ zian bönniꞌ uquízxj len yelaꞌquëꞌ bönniꞌ caꞌz. Cni guc, le rjaclen Jesús bunách zian. \v 16 Catiꞌ gulaléꞌinëꞌ Lëꞌ bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi len yuguꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo, röꞌë rágulenëꞌ tsazxö́n yuguꞌ bönniꞌ uquízxj len yelaꞌquëꞌ bönniꞌ caꞌz, glëꞌ yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Bizxa caz runtsëꞌ? Riꞌj rágulenëꞌ yuguꞌ bönniꞌ uquízxj len yelaꞌquëꞌ bönniꞌ dul‑laꞌ. \p \v 17 Byönnëꞌ Jesús didzaꞌ ni tuꞌë len gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Cutu naquínigac nu un bunách nup nacuáꞌ dxiꞌa, san nup teꞌi naquínigac nu un bunách. Zaꞌa nedaꞌ, clëg dulídzgacaꞌ bunách tsahuiꞌ, san rulídzgacaꞌ bunách dul‑laꞌ quië lubíꞌi ládxiꞌgac. \s1 Ruꞌë Jesús didzaꞌ qui yöl‑laꞌ run gubás \p \v 18 Tu dza niꞌ tunëꞌ gubás bönniꞌ daꞌquëꞌ Juan len bönniꞌ daꞌquëꞌ yuguꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo, atiꞌ guladxín ga zoëꞌ Jesús nup gulanabi Lëꞌ, taꞌná: \p ―¿Bizx quië tunëꞌ gubás bönniꞌ daꞌquëꞌ Juan len bönniꞌ daꞌquëꞌ yuguꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo, san bönniꞌ daꞌquëꞌ Liꞌ cutu tunëꞌ gubás? \p \v 19 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Naruꞌ ráquitsaliꞌ lun gubás nup nacuáꞌ lni queëꞌ bönniꞌ utság nëꞌë tsal niꞌ zóalenëꞌ lequëꞌ bönniꞌ naꞌ utság nëꞌë? Tsal niꞌ zóalenëꞌ lequëꞌ bönniꞌ naꞌ utság nëꞌë, cutu gac lunëꞌ gubás. \v 20 Gdxin dza catiꞌ gduëꞌ bönniꞌ naꞌ utság nëꞌë, cutur sóalenëꞌ lequëꞌ, atiꞌ dza niꞌr lunëꞌ gubás. \p \v 21 ’Nutu nu bönniꞌ udë́ꞌë tu lariꞌ cubdauꞌ lu lariꞌ chnatë́b, le uxúꞌn lariꞌ cub naꞌ len huachözaꞌ lariꞌ tëb naꞌ, atiꞌ huarözaꞌr lariꞌ tëb naꞌ. \v 22 Lëzcaꞌ cni nutu nu bönniꞌ quëꞌë xisi uva cub lu röꞌö bidx náquini guid, le gal xisi uva cub naꞌ len uláꞌa röꞌö bidx naꞌ náquini guid, atiꞌ glalj xisi uva naꞌ len gac ditj röꞌö náquini guid. Xisi uva cub lu röꞌö náquini guid cub ral‑laꞌ caꞌaruꞌ. \s1 Taꞌleycjëꞌ deu dza laꞌy bönniꞌ daꞌquëꞌ Jesús \p \v 23 Tu dza laꞌy quequëꞌ bönniꞌ judío, gdödëꞌ Jesús gap dë yöl zxoaꞌ xtil, atiꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ gulazú lauquëꞌ taꞌleycjëꞌ deu ga dxia zxoaꞌ xtil. \v 24 Niꞌr glëꞌ Jesús bönniꞌ gdauꞌ fariseo, taꞌnë́ꞌ: \p ―Byutscaꞌ. ¿Bizx quië tunëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Liꞌ le cutu ral‑laꞌ gunruꞌ dza laꞌy? \p \v 25 Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Naruꞌ cu nulábniliꞌ ca benëꞌ David catiꞌ gdunëꞌ? Byadzj le lahuëꞌ, lëꞌ len nup nacuaꞌlen lëꞌ \v 26 atiꞌ gyaziëꞌ lu yuꞌu queëꞌ Dios catiꞌ niꞌ naquëꞌ bxuz blau Abiatar, len gdahuëꞌ yöt xtil tuꞌcuꞌë lahuëꞌ Dios, lë naꞌ cutu dë latj nu gagu, san tuz bxuz dë latj lahuëꞌ lei. Bëꞌë caꞌ le lahuëꞌ bönniꞌ nacuáꞌlenëꞌ lëꞌ. \p \v 27 Niꞌr Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Dios benëꞌ dza laꞌy quië luzíꞌ xbey bunách, clëg benëꞌ bunách quië lun chiꞌi dza laꞌy. \v 28 Qui lë ni naꞌ, nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, nacaꞌ Xani dza laꞌy. \c 3 \s1 Ruúnëꞌ Jesús bönniꞌ narequiꞌ nëꞌë \p \v 1 Leyúbl gyaziëꞌ Jesús tu lu yuꞌu ga tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios bönniꞌ judío, atiꞌ zoëꞌ caꞌ niꞌ bönniꞌ narequiꞌ nëꞌë. \v 2 Tuꞌyúëꞌ Jesús bönniꞌ gdauꞌ niꞌ chquiꞌ unëꞌ bönniꞌ naꞌ dza laꞌy, le tëꞌnnëꞌ luquíëꞌ Lëꞌ. \v 3 Niꞌr gudxëꞌ bönniꞌ naꞌ narequiꞌ nëꞌë Jesús, rnëꞌ: \p ―Gyas len gzui laugac bunách ni. \p \v 4 Gnabnëꞌ bunách niꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ dë latj gunruꞌ le nac dxiꞌa catiꞌ nac dza laꞌy o gunruꞌ le cunác? ¿Naruꞌ dë latj gunruꞌ ga laꞌdel‑liꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán bunách o usnitruꞌ lei? \p Gulacuáꞌ dxiz bunách niꞌ. \v 5 Niꞌr len yöl‑laꞌ rley queëꞌ, buyúëꞌ Jesús bunách naꞌ nacuáꞌ gdu cuitiëꞌ, ruhuiꞌnnëꞌ le nacquëꞌ zid ladxiꞌ. Gudxëꞌ bönniꞌ naꞌ narequiꞌ nëꞌë, rnëꞌ: \p ―Bli naꞌu. \p Niꞌr bulí nëꞌë bönniꞌ naꞌ atiꞌ böactë dxíꞌadauꞌ nëꞌë. \v 6 Niꞌr gulurujëꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo atiꞌ laꞌ gluntëꞌ tsazxö́n didzaꞌ len bönniꞌ daꞌquëꞌ Herodes bi lunëꞌ queëꞌ Jesús, quië ludöddëꞌ Lëꞌ. \s1 Tuꞌdúb raꞌ nis zxön bunách zian \p \v 7 Buzë́ꞌë niꞌ Jesús tsazxö́n len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, bdxinëꞌ raꞌ nis zxön, atiꞌ zjaclen Lëꞌ bunách zian narujgac luyú Galilea len luyú Judea. \v 8 Guladxín caꞌ ga zoëꞌ Jesús bunách zian narujgac Jerusalén len luyú Idumea len yetsláꞌa yegu Jordán len yödz nacuáꞌ gdu zbiꞌil ga nacuáꞌ yödz Tiro len yödz Sidón. Cni glunëꞌ, le gulayönnëꞌ ca nac yuguꞌ le zxön runëꞌ Jesús. \v 9 Qui lë ni naꞌ Jesús gna béꞌinëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ lucö́zteczëꞌ tu bárcodauꞌ ga gac cuenëꞌ, cui luquí lutsútsj Lëꞌ bunách zian naꞌ. \v 10 Cni guc, le chbunëꞌ zian nup teꞌi, atiꞌ gulaguír ga zoëꞌ bunách zian naꞌ quië laꞌgán Lëꞌ. \v 11 Catiꞌ gulaleꞌi Jesús böꞌ xöhuiꞌ yuꞌugac bunách, guludxigaꞌ xniꞌë Jesús bunách naꞌ yuꞌugac, len gulabödxyaꞌa, taꞌná: \p ―Nacuꞌ Liꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios. \p \v 12 Buzeynëꞌ ba nadx böꞌ xöhuiꞌ naꞌ Jesús, cui laꞌguixjöꞌ nu naquëꞌ Lëꞌ. \s1 Rböëꞌ Jesús chinnu bönniꞌ lacquëꞌ gbaz queëꞌ \p \v 13 Niꞌr grenëꞌ Jesús tu lu guíꞌadauꞌ, atiꞌ niꞌ bulidzëꞌ nup rëꞌnnëꞌ. Gulabiguëꞌë gdu cuitiëꞌ bönniꞌ ni. \v 14 Bucuꞌë chinnuëꞌ bönniꞌ ni Jesús, quië laꞌcuáꞌlenëꞌ Lëꞌ len quië gsölëꞌë lequëꞌ tsjenquëꞌ lban. \v 15 Budödëꞌ lu naꞌquëꞌ yöl‑laꞌ huac luúnëꞌ nup teꞌi len lubijëꞌ böꞌ xöhuiꞌ yuꞌugac bunách. \v 16 Cni nacgac laquëꞌ: \q1 Simón, (nuzóëꞌ Jesús yetú lëꞌ, Pedro), \q1 \v 17 Jacobo, \q1 Juan, (bönniꞌ böchëꞌë Jacobo, atiꞌ nacquëꞌ zxiꞌnëꞌ Zebedeo. Chopëꞌ ni, Jesús buzóëꞌ yetú laquëꞌ, Boanerges, le rna lu didzaꞌ xidzaꞌ: “Bönniꞌ sniaꞌ ca gziuꞌ”), \q1 \v 18 Andrés, \q1 Felipe, \q1 Bartolomé, \q1 Mateo, \q1 Tomás, \q1 Jacobo, (zxiꞌnëꞌ Alfeo), \q1 Tadeo, \q1 Simón, (bönniꞌ ruiꞌ ladxëꞌë yödz queëꞌ), \q1 \v 19 Judas Iscariote, (bönniꞌ udödëꞌ Jesús lu naꞌquëꞌ bönniꞌ ludöddëꞌ Lëꞌ). \s1 Taꞌnë́ꞌ: dzag Jesús tuꞌ xöhuiꞌ \p Gdöd niꞌ guludxinëꞌ tu lu yuꞌu Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. \v 20 Leyúbl gulaguír ga zoëꞌ Jesús bunách zian, atiꞌ cutur gutaꞌ latj lahuëꞌ yöt Jesús len bönniꞌ naꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. \v 21 Catiꞌ gulayönnëꞌ ca rac queëꞌ Jesús diꞌa dza queëꞌ, guladxinëꞌ niꞌ quië luchë́ꞌë Lëꞌ, taꞌnë́ꞌ: “Rchixi icjëꞌ.” \p \v 22 Lëzcaꞌ cni gulanë́ꞌ queëꞌ bönniꞌ gdauꞌ usëdi, narujquëꞌ Jerusalén, taꞌnë́ꞌ: \p ―Dzag Lëꞌ Beelzebú, xangac böꞌ xöhuiꞌ, atiꞌ len yöl‑laꞌ uná bëꞌ qui rubijëꞌ yuguꞌ böꞌ xöhuiꞌ. \p \v 23 Niꞌr bulidzëꞌ bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi naꞌ Jesús, len benëꞌ lsaquiꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ ubijtsa laꞌ cuinzi Satanás tuꞌ xöhuiꞌ? \v 24 Chquiꞌ laꞌrúj chopl bunách tu yödz, len laꞌdil‑len lzaꞌgac, cutu gac gdiaꞌ yödz naꞌ. \v 25 Lëzcaꞌ cni chquiꞌ laꞌrúj chopl bunách nacuáꞌ tu yuꞌu, len laꞌdil‑len lzaꞌgac, cutu gac laꞌdíaꞌ bunách nacuáꞌ yuꞌu naꞌ. \v 26 Qui lë ni naꞌ, chquiꞌ táꞌbagaꞌ lzëꞌi Satanás tuꞌ xöhuiꞌ, narujgac chopl böꞌ xöhuiꞌ atiꞌ cutu gac gdiaꞌ yöl‑laꞌ uná bëꞌ qui, san chzoa udx qui. \p \v 27 ’Nutu nu gac tsaz lidxëꞌ tu bönniꞌ nal len cuiaj yöl‑laꞌ tsahuiꞌ queëꞌ chquiꞌ cutu gáguëꞌë ziꞌal bönniꞌ nal naꞌ, atiꞌ niꞌr sáquiꞌnëꞌ cuijëꞌ le dzöꞌ lidxëꞌ. \p \v 28 ’Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ: Dios gac unít lahuëꞌ bunách ca nac yúguꞌtë dul‑laꞌ nabágaꞌgac len ca nac yúguꞌtë didzaꞌ xöhuiꞌ taꞌná, \v 29 san nútiꞌtëz nu gnë xöhuiꞌ queëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, gatga unít lahuëꞌ nu naꞌ Dios. Tsaz nabagaꞌ zxguiaꞌ nu naꞌ. \p \v 30 Cni gnëꞌ Jesús le taꞌnë́ꞌ queëꞌ bönniꞌ gdauꞌ usëdi naꞌ, taꞌnë́ꞌ: “Dzag Lëꞌ tuꞌ xöhuiꞌ.” \s1 Nu nac xnëꞌë Jesús len bönniꞌ böchëꞌë \p \v 31 Niꞌr guladxinëꞌ ga zoëꞌ Jesús yuguꞌ bönniꞌ böchëꞌë lencaꞌ xnëꞌë. Gulacuꞌë löꞌal len gulasölëꞌë nu tsajlídz Jesús. \v 32 Glë Jesús bunách zian naꞌ röꞌgac cuitiëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Nacuꞌë löꞌal yuguꞌ bönniꞌ böchuꞌu lencaꞌ xnaꞌu, tuꞌlidzëꞌ Liꞌ. \p \v 33 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Nuzxa caz naꞌ xnaꞌa, len nupxcz bönniꞌ böchaꞌa? \p \v 34 Niꞌr buyúëꞌ nup naꞌ röꞌgac gdu cuitiëꞌ, rnëꞌ: \p ―Gul‑yutscaꞌ. Nup ni nacgac ca xnaꞌa len yuguꞌ bönniꞌ böchaꞌa. \v 35 Nu run ca rëꞌnnëꞌ Dios, nu ni nac ca biꞌi böchaꞌa len biꞌi zanaꞌ lencaꞌ xnaꞌa. \c 4 \s1 Runëꞌ lsaquiꞌ Jesús ca nac queëꞌ bönniꞌ guz \p \v 1 Leyúbl gzu lahuëꞌ Jesús rusëdnëꞌ bunách ga nac raꞌ nis zxön. Guludúb ga zoëꞌ bunách zian atiꞌ grenëꞌ Jesús tu lëꞌi bárcodauꞌ zxoa lu nis naꞌ, len gröꞌë niꞌ, atiꞌ yúguꞌtë bunách naꞌ gulacuáꞌ luyú raꞌ nis naꞌ. \v 2 Zian le busëdnëꞌ lequëꞌ Jesús, benëꞌ lsaquiꞌ. Tsal niꞌ rusëdnëꞌ lequëꞌ, rnëꞌ: \p \v 3 ―Gul‑zë́ nagliꞌ didzaꞌ ni. Brujëꞌ bönniꞌ guz, zjësiëꞌ xseydauꞌ. \v 4 Tsal niꞌ rusiëꞌ, glas raꞌ nöz laꞌgac xseydauꞌ naꞌ, atiꞌ guladxinbaꞌ bguindauꞌ, glëꞌjbaꞌ lei. \v 5 Glas ga röꞌ guiöj ga cutu röꞌ szxöni yu yelaꞌgac xseydauꞌ naꞌ. Bayö́n gulalén xseydauꞌ naꞌ le cutu röꞌ szxöni yu. \v 6 Niꞌr catiꞌ blen gbidz, buquexuꞌ lei, atiꞌ gbidx, le cutu nun luí ga rëꞌ. \v 7 Glas ga tuꞌlén lba yötsiꞌ yelaꞌgac xseydauꞌ naꞌ. Catiꞌ gulalén xseydauꞌ naꞌ, gululén caꞌ lba yötsiꞌ naꞌ len gularöli lei, atiꞌ cutu bi bunö́dzj lë naꞌ bësiëꞌ. \v 8 Glas ga nac luyú dxiꞌa yelaꞌgac xseydauꞌ naꞌ, atiꞌ gulazxö́n len xtsaꞌ raꞌ gulabö́ꞌ. Gulunö́dzj lë naꞌ bësiëꞌ. Tu dxiguꞌ xseydauꞌ naꞌ bësiëꞌ bunö́dzj yechí uruáꞌ xseydauꞌ caꞌ. Yetú bunö́dzj yetsonnlalj caꞌ atiꞌ yetú naꞌ bunö́dzj yetú gayuáꞌ caꞌ. \p \v 9 Niꞌr gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Nu zoa nag len ryöni ral‑laꞌ uzë́ nag. \s1 Rguíxjöꞌë Jesús bizx quië runëꞌ lsaquiꞌ \p \v 10 Catiꞌ chbugaꞌnëꞌ tuzëꞌ Jesús, guladxín ga zoëꞌ nup daꞌgac Lëꞌ, nungac tsazxö́n idxínnutëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ atiꞌ gulanabnëꞌ Lëꞌ bi rëꞌni gna lë naꞌ benëꞌ lsaquiꞌ. \v 11 Gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Lbiꞌiliꞌ nadél‑liꞌliꞌ tséjniꞌliꞌ le nagachiꞌ ca rna bëꞌë Dios, san nup naꞌ cunacgac tuz len rëꞌu, yúguꞌtë ruíꞌlenaꞌ lequëꞌ didzaꞌ yuguꞌ le runaꞌ lsaquiꞌ. \v 12 Cni runaꞌ quië utság lë naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: “Luyúëꞌ len cutu laꞌléꞌinëꞌ. Luzë́ nagquëꞌ len cutu laꞌyéjniꞌnëꞌ len cutu lubíꞌi ládxiꞌquëꞌ quië gac unít lahuaꞌ lequëꞌ ca nac dul‑laꞌ nabágaꞌquëꞌ.” \s1 Rusálj laꞌnëꞌ Jesús le benëꞌ lsaquiꞌ \p \v 13 Gudxëꞌ caꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ cu réjniꞌtsaliꞌ lë naꞌ benaꞌ lsaquiꞌ? ¿Nacxcz gac tséjniꞌliꞌ yezicaꞌ le gunaꞌ lsaquiꞌ? \v 14 Naquëꞌ nu ruzë́ didzaꞌ bönniꞌ guz naꞌ. \v 15 Nacgac laꞌgac bunách ca xseydauꞌ naꞌ glas raꞌ nöz. Taꞌyönnëꞌ xtidzëꞌë Dios, len ca taꞌyönznëꞌ caꞌ, laꞌ zaꞌtë Satanás tuꞌ xöhuiꞌ, rgua didzaꞌ naꞌ bdxin lu icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \v 16 Nacgac yelaꞌgac bunách ca xseydauꞌ naꞌ glas ga röꞌ guiöj. Taꞌyönnëꞌ didzaꞌ naꞌ atiꞌ lu yöl‑laꞌ rudziji quequëꞌ taꞌziꞌë lei. \v 17 Cutu ryaz icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ atiꞌ tu chiꞌz taꞌdë́ꞌë lei. Catiꞌ bi rac quequëꞌ o zoa nu rbia ladxiꞌ lequëꞌ le taꞌdë́ꞌë didzaꞌ naꞌ, laꞌ tuꞌhuöatë ládxiꞌquëꞌ. \v 18 Nacgac yelaꞌgac bunách ca xseydauꞌ naꞌ glas ga naꞌ tuꞌlén lba yötsiꞌ. Taꞌyönnëꞌ didzaꞌ naꞌ \v 19 san tuiꞌ ládxiꞌquëꞌ le nacgac qui yödzlyú ni. Nazíꞌ yéꞌicnëꞌ le nadxiꞌicnëꞌ yuguꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ len taꞌzë́ ládxiꞌquëꞌ yuguꞌ le dë. Taꞌyáz icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ yúguꞌtë lë ni len tuꞌsnít didzaꞌ naꞌ, cui gun dxin lu icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \v 20 Nacgac yelaꞌgac bunách ca xseydauꞌ naꞌ glas ga nac luyú dxiꞌa. Taꞌyönnëꞌ didzaꞌ naꞌ len taꞌzíꞌ lu naꞌquëꞌ lei, atiꞌ run dxin lu icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. Nacgac laꞌgac bunách cni ca xseydauꞌ naꞌ gulunö́dzj yechí uruáꞌ hueaj. Nacgac yelaꞌgac ca xseydauꞌ naꞌ gulunö́dzj yetsonnlalj caꞌ, atiꞌ nacgac yelaꞌgac bunách ca xseydauꞌ naꞌ gulunö́dzj yetú gayuáꞌ caꞌ. \s1 Runëꞌ lsaquiꞌ Jesús qui tu le runn yeníꞌ \p \v 21 Gudxëꞌ caꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ rgál‑laꞌruꞌ guiꞌ atiꞌ rudúsiꞌruꞌ lei tu guiꞌn o rguꞌruꞌ lei zxani le rátiꞌruꞌ? Cutu caꞌ runruꞌ cni san ruzoaruꞌ guiꞌ ga nac xtsaꞌ ga gunn yeníꞌ. \v 22 Yúguꞌtë le nagachiꞌ glaꞌ lahui atiꞌ yúguꞌtë le rac balánz laꞌrúj ga lnaꞌ. \v 23 Nu zoa nag len ryöni ral‑laꞌ uzë́ nag. \p \v 24 Gudxëꞌ caꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑güíꞌ ládxiꞌliꞌ le ryö́niliꞌ. Ca nac le rurixliꞌ, laꞌ leyz urixëꞌ queëliꞌ Dios atiꞌ gunnëꞌ queëliꞌ yelatiꞌ. \v 25 Nu dë qui, guꞌë qui yelatiꞌ, san nu cudë́ qui, laꞌz dui le dë qui, gdua. \s1 Runëꞌ lsaquiꞌ Jesús ca rzxön zxoaꞌ xtil \p \v 26 Gnëꞌ caꞌ Jesús: \p ―Ca rac ni le rna bëꞌë Dios nac ca rac catiꞌ ruchijëꞌ zxoaꞌ xtil lu yu bönniꞌ. \v 27 Chdzöꞌl rasiëꞌ len ryasëꞌ catiꞌ zaꞌ reníꞌ. Taꞌlén zxoaꞌ xtil naꞌ len taꞌzxö́n san cutu nöznëꞌ lëꞌ nacx rac taꞌzxö́n. \v 28 Laꞌ cuinzi luyú naꞌ ruxö́n le naduzgac luyú naꞌ, ziꞌal xyazi, niꞌr zaꞌ deu qui, len töd naꞌ cuia xuiꞌi nal lu deu qui. \v 29 Catiꞌ chnal xuiꞌi, laꞌ tseajtëꞌ tsajchuguëꞌ deu naꞌ le chbdxin dza uziꞌë xuiꞌi. \s1 Runëꞌ lsaquiꞌ Jesús ca rac qui xsey mostaza \p \v 30 Gnëꞌ caꞌ Jesús: \p ―¿Bizxa caz gnaruꞌ ca rac ni le rna bëꞌë Dios? ¿Bizxa gunruꞌ lsaquiꞌ ca rac? \v 31 Rac ca rac qui tu xseydauꞌ mostaza. Catiꞌ ryaz luyú nac xseydauꞌ nactër cuídiꞌ ca yúguꞌtë xseydauꞌ dzöꞌ luyú, \v 32 san catiꞌ chnadúz, rlen len rzxöntër ca yúguꞌtë guixiꞌ cuan röꞌgac luyú. Tsca run yanaꞌ zxuzaꞌ nëꞌi, gac laꞌdxinbaꞌ bguindauꞌ ludxía lidxcbaꞌ lu zxul qui. \s1 Ca rugunëꞌ dxin Jesús le runëꞌ lsaquiꞌ \p \v 33 Cni guc, busëdnëꞌ lequëꞌ Jesús, len zianr caꞌ le benëꞌ lsaquiꞌ tsca guc laꞌyéjniꞌnëꞌ. \v 34 Yúguꞌtë didzaꞌ bë́ꞌlenëꞌ bunách benëꞌ lsaquiꞌ atiꞌ yúguꞌtë didzaꞌ ni busálj laꞌnëꞌ, buzéjniꞌnëꞌ légaczëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ. \s1 Jesús rbequi dxiëꞌ böꞌ bdunuꞌ \p \v 35 Laꞌ dza naꞌz, catiꞌ gdzöꞌ, Jesús gudxëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, rnëꞌ: \p ―Tö́dtscaꞌruꞌ yetsláꞌa nis zxön ni. \p \v 36 Niꞌr buláꞌalenëꞌ bunách zian nacuáꞌ niꞌ, atiꞌ gulusë́ꞌë bárcodauꞌ ga naꞌ chzoazëꞌ Jesús. Gulacuáꞌ caꞌ niꞌ yelaꞌgac bárcodauꞌ zjaclen lequëꞌ. \v 37 Gzu lau reycj böꞌ bdunuꞌ lu nis naꞌ, atiꞌ gdaꞌa nis lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ. Caꞌ guc, zeaj rdzaꞌ nis lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ. \v 38 Dëꞌ rasiëꞌ Jesús lu xcugüëꞌ ga nac xtsaꞌl lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ, atiꞌ guluspanëꞌ Lëꞌ, tëꞌ Lëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi. ¿Naruꞌ cu ruiꞌ ládxiꞌtsuꞌ netuꞌ? Huatcztuꞌ lu nis ni. \p \v 39 Niꞌr gyasëꞌ Jesús, len gna béꞌinëꞌ böꞌ naꞌ reycj, gnëꞌ: \p ―Cuꞌu bö. \p Gudxëꞌ caꞌ nis naꞌ, gnëꞌ: \p ―Dxiz gzoa. \p Gröꞌ dxi böꞌ naꞌ gyeycj len gzoa dxi lu nis zxön naꞌ. \v 40 Niꞌr gudxëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Bizx quië radxi rdzö́biliꞌ cni? ¿Naruꞌ cu réjlëꞌliꞌ Dios? \p \v 41 Niꞌ tádxinëꞌ glë lzaꞌquëꞌ tuëꞌ yetúëꞌ: \p ―¿Nuzxa caz bönniꞌ ni? Tun ca rna xtidzëꞌë böꞌ reycj len nis zxön. \c 5 \s1 Bönniꞌ Gadara yuꞌu lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ \p \v 1 Niꞌr guladxinëꞌ Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ yetsláꞌa nis zxön ga nac lu xyugac bunách Gadara. \v 2 Catiꞌ burujëꞌ Jesús lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ, laꞌ dutsagtëꞌ Lëꞌ tu bönniꞌ r‑rujëꞌ bloj ga nacuáꞌ yeru ba. Bönniꞌ ni yuꞌu lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ, \v 3 len nun xlatjëꞌ ga naꞌ nacuáꞌ yeru ba. Nutu nu guc gugaꞌ bönniꞌ naꞌ, len clëg len du guia. \v 4 Zian lzu guluzóëꞌ breguiꞌ guia yen nëꞌë len niꞌë len glúguëꞌë lëꞌ du guia. Yuguꞌ du guia naꞌ bulë́ꞌë atiꞌ breguiꞌ guia naꞌ buzxuzxjëꞌ. Cutu rzáquiꞌnëꞌ nu bönniꞌ gna béꞌinëꞌ lëꞌ. \v 5 Rdáteczëꞌ rbödxyëꞌë rël len të dza ga naꞌ nacuáꞌ yeru ba len gap nac lu guíꞌadauꞌ, run huëꞌ cuinëꞌ yuguꞌ lu guiöj dzöꞌ niꞌ. \v 6 Catiꞌ bléꞌinëꞌ zëꞌë ziꞌtuꞌ Jesús, jaréluꞌë gyijëꞌ ga naꞌ zëꞌë Jesús, atiꞌ buzechu zxibëꞌ lahuëꞌ Lëꞌ. \v 7 Bëꞌë zidzj didzaꞌ, rëꞌ Jesús: \p ―¿Bizxa ral‑laꞌa quiuꞌ Jesús, Zxiꞌnëꞌ Dios náctërëꞌ blau? Niꞌa queëꞌ Xanruꞌ Dios rátaꞌyuaꞌ lauꞌ, cutu usacaꞌ ziꞌu nedaꞌ. \p \v 8 Cni gnëꞌ le chgudxëꞌ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ Jesús: \p ―Liꞌ, böꞌ xöhuiꞌ, burúj lu bönniꞌ ni. \p \v 9 Jesús gnabnëꞌ lei, rnëꞌ: \p ―¿Bi leuꞌ? \p Bubíꞌi didzaꞌ lei, gudx Lëꞌ: \p ―Le Zian leaꞌ le nac ziantuꞌ. \p \v 10 Gnab yechiꞌ Jesús cui gsölëꞌë yuguꞌ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ ziꞌtuꞌ luyú niꞌ. \v 11 Nacuaꞌbaꞌ lu guíꞌadauꞌ niꞌz cuch zian, taꞌdabaꞌ tágubaꞌ niꞌ. \v 12 Gulanáb yechiꞌ Jesús böꞌ xöhuiꞌ naꞌ, taꞌná: \p ―Bsölaꞌ netuꞌ ga niꞌ dzöꞌbaꞌ cuch zian. Bëꞌ netuꞌ latj tsajtsúꞌugactuꞌ‑baꞌ. \p \v 13 Laꞌ bëꞌtëꞌ leygac latj Jesús atiꞌ gularúj böꞌ xöhuiꞌ naꞌ, yajtsuꞌugac cuch zian naꞌ, atiꞌ gulaxítiꞌbaꞌ cuch zian naꞌ, yajbixcbaꞌ ga nac raꞌ guiꞌa, yajtsuꞌucbaꞌ nis zxön. Lu nis zxön naꞌ gulayë́pibaꞌ nis, glatbaꞌ, len naccbaꞌ ca galj gayuaꞌbaꞌ. \p \v 14 Niꞌr gulazxúndj nup niꞌ glun chiꞌi cuch zian naꞌ, yajtíxjöiꞌcnëꞌ bunách lu yödz niꞌ lencaꞌ bunách nacuáꞌ ladj guixiꞌ niꞌ. Gularúj bunách lu yödz, zajyuquëꞌ bizxa naꞌ guc niꞌ. \v 15 Catiꞌ guladxinëꞌ ga niꞌ zoëꞌ Jesús, gulaléꞌinëꞌ bönniꞌ naꞌ ziꞌal yuꞌugac lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ. Bönniꞌ ni röꞌë niꞌ, nacuëꞌ lariꞌ len zoëꞌ dxíꞌadauꞌ, atiꞌ gladxi bunách naꞌ. \v 16 Nup naꞌ gulaleꞌi le benëꞌ Jesús gulaguixjöiꞌ bunách naꞌ gularúj lu yödz ca naꞌ guc queëꞌ bönniꞌ naꞌ ziꞌal yuꞌugac lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ, lencaꞌ ca guc quecbaꞌ cuch naꞌ. \v 17 Niꞌr gulazú laugac bunách zian naꞌ táꞌtaꞌyuëꞌ lahuëꞌ Jesús urujëꞌ lu xyuquëꞌ. \p \v 18 Catiꞌ bubenëꞌ Jesús lëꞌi bárcodauꞌ, bönniꞌ naꞌ ziꞌal yuꞌugac lëꞌ böꞌ xöhuiꞌ zian, gútaꞌyuëꞌ lahuëꞌ Jesús guꞌë lëꞌ latj tséajlenëꞌ Lëꞌ. \v 19 Jesús cutu bëꞌë lëꞌ latj, san gudxëꞌ lëꞌ: \p ―Böaj lidxuꞌ. Yajtixjöiꞌ yuguꞌ diꞌa dza quiuꞌ yuguꞌ le zxön benaꞌ quiuꞌ nedaꞌ, nacaꞌ Xanuꞌ, len ca benaꞌ buechiꞌ ladxaꞌa liꞌ. \p \v 20 Zhuöjëꞌ bönniꞌ naꞌ, ruzë́ꞌ didzaꞌ yuguꞌ yödz Decápolis ca nacgac le zxön benëꞌ queëꞌ Jesús, atiꞌ gulubani yúguꞌtë bunách nacuáꞌ yuguꞌ yödz niꞌ. \s1 Biꞌi ngul queëꞌ Jairo len ngul gdannu lariꞌ nacuëꞌ Jesús \p \v 21 Catiꞌ budxinëꞌ Jesús yetsláꞌa nis zxön naꞌ, niꞌr guludúb bunách zian ga naꞌ zoëꞌ raꞌ nis zxön. \v 22 Bidëꞌ caꞌ ga zoëꞌ Jesús bönniꞌ lëꞌ Jairo, bönniꞌ rna bëꞌë lu yuꞌu ga tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios bönniꞌ judío. Catiꞌ bléꞌinëꞌ Jesús, buzechu zxibëꞌ lahuëꞌ \v 23 len szxöni gútaꞌyuëꞌ lahuëꞌ, rnëꞌ: \p ―Chraqui gatbiꞌ biꞌi nguldauꞌ quiaꞌ. Gda gxoa naꞌu lëbiꞌ quië huöacbiꞌ len cui gatbiꞌ. \p \v 24 Zéajlenëꞌ lëꞌ Jesús, atiꞌ zjaclen Jesús bunách zian, tuꞌquír Lëꞌ. \v 25 Zoanu caꞌ niꞌ ngul, chnac chinnu iz réꞌinu, cutu ruhuíꞌi rön queënu qui huëꞌ quégaccznu ngul. \v 26 Szxöni chgzxacaꞌ gdiꞌnu lu naꞌquëꞌ zian bönniꞌ tuꞌún bunách. Daduz chbutönu dëra le dë queënu, cutu bi guclen lënu, san ryaliꞌ queënu. \v 27 Catiꞌ byö́ninu tuiꞌ didzaꞌ bunách ca nac queëꞌ Jesús, gdödnu ladjl bunách zian naꞌ, bdxinnu zacaꞌ cúdzuꞌlëꞌ Jesús len gdannu lariꞌ nacuëꞌ. \v 28 Cni bennu le rnanu: “Chquiꞌ canzaꞌ le nacuëꞌ, huöacaꞌ.” \v 29 Laꞌ buiꞌtë rön queënu atiꞌ ráquibeꞌinu chböacnu qui le guc queënu. \p \v 30 Laꞌ gúquibeꞌitenëꞌ Jesús ben dxin yöl‑laꞌ huac queëꞌ, atiꞌ bueycjëꞌ, ruyúëꞌ bunách zian naꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Nuzxa naꞌ gdan nedaꞌ? \p \v 31 Niꞌr tëꞌ Lëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Rléꞌicznuꞌ bunách zian ni tuꞌquír Liꞌ, len rnatsuꞌ: “¿Nuzxa naꞌ gdan nedaꞌ?” \p \v 32 Ruyúëꞌ Jesús gdu cuitiëꞌ quië gléꞌinëꞌ nuzxa naꞌ gdan Lëꞌ. \v 33 Niꞌr gbígaꞌnu lahuëꞌ ngul naꞌ, rádxinu len rzxiznu le chnö́zinu bi naꞌ guc queënu, atiꞌ buzechu zxibnu lahuëꞌ Jesús, len gudxnu Lëꞌ gdutë le nacz. \v 34 Jesús rëꞌ‑nu: \p ―Nguldauꞌ. Chböacuꞌ le réjlëꞌu nedaꞌ. Böaj lidxuꞌ gdu ladxuꞌu. Tsaz nuhuöacuꞌ qui le guc quiuꞌ. \p \v 35 Tsal niꞌ ruꞌë cni didzaꞌ Jesús, guladxín niꞌ nup narujgac lidxëꞌ bönniꞌ naꞌ rna bëꞌë lu yuꞌu ga tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios, len tëꞌ bönniꞌ naꞌ: \p ―Chgutbiꞌ biꞌi nguldauꞌ quiuꞌ. Cutur upizxjnuꞌ Bönniꞌ Usëdi. \p \v 36 Cutu bëꞌ ladxëꞌë Jesús lë naꞌ taꞌnë́ꞌ, atiꞌ gudxëꞌ bönniꞌ uná bëꞌ naꞌ, rnëꞌ: \p ―Cutu gádxinuꞌ. Gyéjlëꞌzëꞌ Dios. \p \v 37 Cutu bëꞌë latj Jesús tsjaclen Lëꞌ yezicaꞌr bunách, san légaczëꞌ Pedro len Jacobo, len Juan, böchëꞌë Jacobo naꞌ. \v 38 Catiꞌ bdxinëꞌ lidxëꞌ bönniꞌ naꞌ rna bëꞌë ga tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios, bléꞌinëꞌ rac rusbö́ lencaꞌ nup niꞌ taꞌbö́dx len nup taꞌbö́dx yechiꞌ. \v 39 Gyaziëꞌ Jesús len gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Bizx quië runliꞌ rusbö́ len rbödxliꞌ cni? Cutu natbiꞌ biꞌi nguldauꞌ ni. Raszbiꞌ naꞌ. \p \v 40 Niꞌr gulutitjëꞌ Jesús san Lëꞌ bubijëꞌ niꞌl yúguꞌtë bunách naꞌ atiꞌ bchëꞌë xuz xnaꞌbiꞌ biꞌi nguldauꞌ naꞌ lencaꞌ nup nacuaꞌlen Lëꞌ, gyaziëꞌ ga naꞌ dëbiꞌ. \v 41 Gdel‑lëꞌë naꞌbiꞌ biꞌi nguldauꞌ naꞌ len gudxëꞌ‑biꞌ: \p ―Talita, cumi. \p Didzaꞌ ni rna lu didzaꞌ xidzaꞌ: “Biꞌi nguldauꞌ. Gyas.” \v 42 Laꞌ gyástëbiꞌ biꞌi nguldauꞌ naꞌ len buzéꞌibiꞌ. Chyuꞌubiꞌ chinnu iz. Gulubani nup nacuáꞌ niꞌ. \v 43 Niꞌr Jesús gna béꞌinëꞌ lequëꞌ nutu nu laꞌguíxjöiꞌnëꞌ lë naꞌ guc. Gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑güíꞌ le gágubiꞌ biꞌi nguldauꞌ ni. \c 6 \s1 Rudxinëꞌ Jesús Nazaret, le nac ladzëꞌ \p \v 1 Buzë́ꞌë niꞌ Jesús, budxinëꞌ ladzëꞌ, atiꞌ yjáclenëꞌ Lëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. \v 2 Catiꞌ bdxin dza laꞌy quequëꞌ bönniꞌ judío, gzu lahuëꞌ rusëdnëꞌ bunách Jesús ga naꞌ tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios. Gulacuáꞌ niꞌ bunách zian taꞌyöni Lëꞌ. Gulubannëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Gazxcz bzëdnëꞌ yuguꞌ lë ni bönniꞌ ni? ¿Bizxa caz yöl‑laꞌ rejniꞌi ni nadél‑liꞌnëꞌ? ¿Nacxcz runëꞌ le nacgac bëꞌ naꞌ zaꞌc yehuaꞌ yubá? \v 3 Naquëꞌ bönniꞌ ni bëdx yag naꞌ, zxiꞌnnu María. Naquëꞌ bö́chiꞌquëꞌ Jacobo len José len Judas len Simón. Nacuáꞌlennu caꞌ rëꞌu ngul zanëꞌ. \p Qui lë ni naꞌ gulucaꞌnëꞌ Lëꞌ caꞌz. \v 4 Niꞌr gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Gátiꞌtëz tunëꞌ ba laꞌn nu bönniꞌ ruꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios, san cutu tun Lëꞌ ba laꞌn bunách uládz queëꞌ len bunách diꞌa dza queëꞌ len bunách nacuáꞌ lidxëꞌ. \p \v 5 Qui lë ni naꞌ cutu guc gunëꞌ niꞌ Jesús nitú yöl‑laꞌ huac zxön. Tuz bunëꞌ nabábz bunách teꞌi, bxoa nëꞌë lequëꞌ. \v 6 Bubannëꞌ Jesús le cutaꞌyejlëꞌë Lëꞌ. Gdöd naꞌ gdödëꞌ yuguꞌ yödzdauꞌ nacuáꞌ zbiꞌil, rusëdnëꞌ bunách niꞌ. \s1 Rsölëꞌë Jesús bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ tsjenquëꞌ lban \p \v 7 Niꞌr bulidzëꞌ Jesús idxínnutëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ len gzu lahuëꞌ rsölëꞌë lequëꞌ chop hueajquëꞌ. Budödëꞌ lu naꞌquëꞌ yöl‑laꞌ uná bëꞌ lubijëꞌ böꞌ xöhuiꞌ yuꞌugac bunách. \v 8 Gna béꞌinëꞌ lequëꞌ cutu bi luꞌë laꞌ nöz, ni yöxj, ni yöt, ni dumí cutu laꞌguꞌë bzud quequëꞌ, san tuz xuyagdauꞌ luꞌë. \v 9 Ral‑laꞌ ludë́ꞌë lölquëꞌ, san clëg chop lariꞌ luxóa yenquëꞌ. \v 10 Gudxëꞌ caꞌ lequëꞌ: \p ―Gátiꞌtëz ga tsazliꞌ tu yuꞌu, gul‑zóa yuꞌu naꞌ catiꞌ uzaꞌrliꞌ yödz naꞌ. \v 11 Chquiꞌ tsazliꞌ tu yödz ga cutu lun lbiꞌiliꞌ ba laꞌn bunách lu yödz naꞌ, len cutu luzë́ nagquëꞌ xtídzaꞌliꞌ, gul‑rúj niꞌ len gul‑quíndj bëchtö daꞌ lalabliꞌ. Lë ni gac bëꞌ nabágaꞌquëꞌ zxguiaꞌ. Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, catiꞌ gdxin dza gchuguëꞌ Dios quegac bunách, laꞌzacaꞌ laꞌguíꞌir bunách lu yödz naꞌ ca laꞌzacaꞌ laꞌguíꞌi bunách Sodoma len Gomorra, yuguꞌ yödz naꞌ busnitiëꞌ Dios. \p \v 12 Niꞌr gularujëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, yjenquëꞌ lban ca ral‑laꞌ lubíꞌi ládxiꞌgac bunách. \v 13 Gulubijëꞌ caꞌ zian böꞌ xöhuiꞌ yuꞌugac bunách. Gulaguꞌë le za zian nup teꞌi, guluúnëꞌ lequëꞌ. \s1 Ca guludöddëꞌ Juan, bönniꞌ buquilëꞌ bunách nis \p \v 14 Byönnëꞌ Herodes, bönniꞌ rna bëꞌë, ca nac le runëꞌ Jesús, le rzë didzaꞌ gátiꞌtëz qui yöl‑laꞌ huac queëꞌ Jesús. Laꞌgac bunách taꞌná: \p ―Chbubanëꞌ lu yöl‑laꞌ gut Juan, bönniꞌ niꞌ buquilëꞌ bunách nis. Qui lë ni naꞌ napëꞌ yöl‑laꞌ huac runëꞌ yuguꞌ lë ni. \p \v 15 Yelaꞌgac bunách taꞌná: \p ―Naquëꞌ Elías, bönniꞌ bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios. \p Yelaꞌgac bunách taꞌná: \p ―Naquëꞌ bönniꞌ ruꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios ca glaquëꞌ bönniꞌ dza niꞌtë gluꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ. \p \v 16 Catiꞌ byönnëꞌ Herodes yuguꞌ lë ni, gnëꞌ: \p ―Naquëꞌ Juan, bönniꞌ naꞌ brixaꞌ yenëꞌ. Chbubanëꞌ lu yöl‑laꞌ gut. \p \v 17 Cni gnëꞌ Herodes le bsölëꞌë lëczëꞌ nup yajxöngac Juan naꞌ, glúguëꞌë lëꞌ du guia lu yuꞌu lidx guia. Cni benëꞌ Herodes le rleynu‑nëꞌ Juan naꞌ Herodías, ngul naꞌ gucnu ngul queëꞌ Felipe, böchëꞌë Herodes naꞌ. Herodes gduëꞌ‑nu Herodías naꞌ, len butság náꞌlenëꞌ‑nu. \v 18 Juan naꞌ gudxëꞌ Herodes: \p ―Cutu ral‑laꞌ sóalenuꞌ‑nu ngul queëꞌ böchuꞌu. \p \v 19 Qui lë ni naꞌ gzu gröꞌnu Herodías, gúꞌninu bi gunnu queëꞌ Juan, le gúꞌninu gdö́dinu lëꞌ, san cutu bi gzxáquiꞌnu \v 20 le rádxinëꞌ Juan Herodes, le nözcznëꞌ naquëꞌ Juan naꞌ tsahuiꞌ len laꞌy. Qui lë ni naꞌ ben chiꞌë lëꞌ len buzë́ naguëꞌ lëꞌ gdu ladxëꞌë zal‑laꞌ lë naꞌ rnëꞌ Juan ben ga gröꞌë baguíꞌi Herodes naꞌ. \v 21 Niꞌr bdxin tu dza gzxáquiꞌnu Herodías naꞌ, nac dza runëꞌ lni Herodes qui dza gyéꞌinëꞌ iz. Bupë́ꞌë le liꞌj lahuëꞌ bönniꞌ dë lu naꞌquëꞌ uláz queëꞌ len bönniꞌ nacuꞌë lu naꞌquëꞌ bönniꞌ rjaquëꞌ gdil‑l lencaꞌ bönniꞌ nacquëꞌ blau luyú Galilea. \v 22 Gyazbiꞌ biꞌi ngul queënu Herodías ga naꞌ tiꞌj tahuëꞌ len byaꞌabiꞌ lauquëꞌ. Bdzag ladxëꞌë Herodes ca runbiꞌ, len guladzág ládxiꞌgac caꞌ nup tëꞌj tágulen lëꞌ. Niꞌr gudxëꞌ‑biꞌ biꞌi ngul naꞌ Herodes, gnëꞌ: \p ―Gnab bi rëꞌnnuꞌ gunnaꞌ quiuꞌ, atiꞌ gunaꞌ caꞌ. \p \v 23 Benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë, gudxëꞌ‑biꞌ: \p ―Niꞌa queëꞌ Xanruꞌ Dios gunnaꞌ quiuꞌ bítiꞌtëz bi gnabuꞌ ga gdxintë gatsj ga rna bëꞌa. \p \v 24 Burujbiꞌ lëbiꞌ, gudxbiꞌ xnaꞌbiꞌ: \p ―¿Bizxa gnabtsaꞌ? \p Lënu gudxnu‑biꞌ: \p ―Icjëꞌ Juan, bönniꞌ buquilëꞌ bunách nis, gnabuꞌ. \p \v 25 Laꞌ buáztëbiꞌ ga naꞌ zoëꞌ Herodes, rëbiꞌ‑nëꞌ: \p ―Rëꞌndaꞌ gxuꞌ quiaꞌ naꞌa lu zxigaꞌ zxön icjëꞌ Juan, bönniꞌ naꞌ buquilëꞌ bunách nis. \p \v 26 Niꞌr buiꞌnnëꞌ Herodes, san le gneynëꞌ Dios, len le gulayöni caꞌ nup tágulen lëꞌ, cutu guꞌnnëꞌ nit xtidzëꞌë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë queëbiꞌ. \v 27 Herodes laꞌ bsö́laꞌtëꞌ bönniꞌ rijëꞌ gdil‑l zoëꞌ run chiꞌë, gna béꞌinëꞌ lëꞌ tsajxiꞌë icjëꞌ Juan. \v 28 Gyijëꞌ lidx guia bönniꞌ naꞌ rijëꞌ gdil‑l, yajrixëꞌ yen Juan naꞌ, atiꞌ buꞌë icjëꞌ, nuxóëꞌ lei lu zxigaꞌ zxön. Budödëꞌ lei lu naꞌbiꞌ biꞌi ngul naꞌ, atiꞌ lëbiꞌ bunödzjbiꞌ queënu xnaꞌbiꞌ lei. \p \v 29 Catiꞌ gulayönnëꞌ didzaꞌ chguc lë naꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Juan naꞌ, guladxinëꞌ niꞌ len guluúꞌë lëꞌ, yajcáchiꞌquëꞌ lëꞌ yeru ba. \s1 Rugahuëꞌ Jesús zianr ca chiʉ́n gayuáꞌ bunách \p \v 30 Gdöd niꞌ guludubëꞌ ga zoëꞌ Jesús bönniꞌ gbaz queëꞌ, len gulaguíxjöiꞌnëꞌ Lëꞌ yúguꞌtë le glunëꞌ len yuguꞌ le gulusëdnëꞌ bunách. \v 31 Nacuáꞌ niꞌ bunách zian, nup zaꞌc len nup zjac, ga bdxintë cutur dë latj lahuëꞌ yöt Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. Qui lë ni naꞌ gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Gul‑dá. Huayeajczruꞌ ga nac latj caꞌz, uzíꞌ ládxiꞌruꞌ tu chiꞌi. \p \v 32 Laꞌ légaczëꞌ yjaquëꞌ tu lëꞌi bárcodauꞌ, guladxinëꞌ tu latj caꞌz. \v 33 Gulaleꞌi lequëꞌ zjaquëꞌ niꞌ bunách zian len núnbëꞌgac Jesús. Qui lë ni naꞌ jaréluꞌquëꞌ yjaquëꞌ niꞌ bönniꞌ yúguꞌtë yödz niꞌ, gulazëꞌi níꞌaquëꞌ, atiꞌ guladxinëꞌ niꞌ zíꞌatël ca Jesús len yuguꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. \v 34 Catiꞌ burujëꞌ Jesús lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ, bléꞌinëꞌ bunách zian naꞌ atiꞌ buechiꞌ ladxëꞌë lequëꞌ le nacquëꞌ ca böꞌcuꞌ zxílaꞌdauꞌ cuzóa nu uyú lecbaꞌ. Gzu lahuëꞌ zian le rusëdnëꞌ lequëꞌ. \v 35 Catiꞌ chrdzöꞌ dza naꞌ, guladxinëꞌ ga zoëꞌ Jesús bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, tëꞌ Lëꞌ: \p ―Chrdzöꞌ atiꞌ latj caꞌz nac ni. \v 36 Bsölaꞌ bunách zian ni tsjac yuguꞌ yuꞌudauꞌ len yuguꞌ yödzdauꞌ nacuáꞌ zbiꞌil, tsjö́ꞌugac yöt, le cutu bi dë ni le lahuëꞌ. \p \v 37 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑güíꞌ le lahuëꞌ lbiꞌiczliꞌ. \p Glëꞌ Lëꞌ: \p ―¿Naruꞌ tsjö́ꞌutsatuꞌ yöt xtil lazxjruꞌ qui gdu xunuꞌ beoꞌ, atiꞌ güiꞌtuꞌ lahuëꞌ? \p \v 38 Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Balx yöt xtil dë queëliꞌ? Gul‑tsajyutscaꞌ. \p Catiꞌ chnözcnëꞌ, tëꞌ Lëꞌ: \p ―Gayuꞌz yöt xtil dë, len chopzbaꞌ böl dëbaꞌ. \p \v 39 Niꞌr gna bëꞌë Jesús lunëꞌ ga laꞌbö́ꞌ bunách zian naꞌ, laꞌcuꞌë tu cuia hueajquëꞌ ga nac lachiꞌ lu dacaꞌ. \v 40 Gulacuꞌë tu cuia hueajquëꞌ, tu gayuáꞌ hueajquëꞌ len chiʉ́n hueajquëꞌ. \v 41 Niꞌr gdel‑lëꞌë Jesús igáyuꞌtë yöt xtil naꞌ len gropbaꞌ böl naꞌ. Buyúëꞌ zacaꞌ luzxbá len gudxëꞌ Dios: “Xclenuꞌ.” Niꞌr buzxuzxjëꞌ yöt xtil naꞌ len bëꞌë quequëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ quië laꞌguisiëꞌ quegac bunách zian naꞌ. Gdisiëꞌ caꞌ gróptëbaꞌ böl naꞌ quequëꞌ yúguꞌtë bönniꞌ naꞌ. \v 42 Glahuëꞌ yúguꞌtëꞌ len guluhuöljnëꞌ. \v 43 Niꞌr gulutubëꞌ le bizxj qui yöt xtil naꞌ len quecbaꞌ böl, chinnu bdöꞌa guludzë́ꞌë. \v 44 Glaquëꞌ ca chiʉ́n gayuꞌë bönniꞌ naꞌ glahuëꞌ. \s1 Rzëꞌi niꞌë Jesús lu nis zxön \p \v 45 Laꞌ bentëꞌ Jesús ga gulabenëꞌ lëꞌi bárcodauꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, laꞌnörëꞌ lahuëꞌ, laꞌdödëꞌ lu nis zxön naꞌ, laꞌdxinëꞌ lu yödz Betsaida, tsal niꞌ Lëꞌ ruzeynëꞌ bunách zian naꞌ didzaꞌ. \v 46 Catiꞌ chbudx buzeynëꞌ lequëꞌ didzaꞌ, gyijëꞌ tu lu guíꞌadauꞌ, atiꞌ niꞌ bulidzëꞌ Dios. \v 47 Catiꞌ chgul, zeaj bárcodauꞌ naꞌ gatsj lahuiꞌ nis zxön, atiꞌ zoëꞌ Jesús tuzëꞌ luyú bidx naꞌ. \v 48 Bléꞌinëꞌ lequëꞌ Jesús, baníg tuꞌsë́ꞌë bárcodauꞌ naꞌ le reycj böꞌ zaꞌ ga naꞌ taꞌdödëꞌ. Gdöd ladxiꞌ yël bdxinëꞌ Jesús ga naꞌ nacuꞌë, rzëꞌi niꞌë lu nis zxön naꞌ, atiꞌ guꞌnnëꞌ tödzëꞌ ga naꞌ nacuꞌë. \v 49 Catiꞌ gulaléꞌinëꞌ Lëꞌ rzëꞌi niꞌë lu nis zxön, gláquinëꞌ bxin naꞌ, len gulabödxyëꞌë \v 50 le gulaléꞌinëꞌ Lëꞌ yúguꞌtëꞌ len gladxi guladzöbnëꞌ. Niꞌr laꞌ bulidztëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Gul‑típ ládxiꞌliꞌ. Nédaꞌczaꞌ. Cutu gádxiliꞌ. \p \v 51 Grenëꞌ Jesús lëꞌi bárcodauꞌ ga naꞌ nacuꞌë, atiꞌ gröꞌ dxi böꞌ naꞌ reycj, atiꞌ lequëꞌ gulaníttsquinëꞌ gulubannëꞌ. \v 52 Cutu taꞌyéjniꞌninëꞌ le ruluíꞌ lë naꞌ benëꞌ Jesús qui yöt xtil naꞌ. Niꞌ nac zid icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \s1 Ruúnëꞌ Jesús nup teꞌi yödz Genesaret \p \v 53 Guladödëꞌ yetsláꞌa nis zxön Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, guladxinëꞌ ga nac lu xyugac bunách Genesaret. Guludxiguëꞌë bárcodauꞌ luyú bidx niꞌ. \v 54 Catiꞌ gulurujëꞌ lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ, laꞌ guluúnbëꞌtë Jesús bunách niꞌ. \v 55 Gulaxitiꞌ bunách naꞌ, yjac yúguꞌtë yödzdauꞌ gdu zbiꞌil len gulazú lauquëꞌ djuaꞌquëꞌ ga zoëꞌ Jesús yúguꞌtë nup teꞌi, zxoagac yuguꞌ le deycni, atiꞌ guladxinëꞌ gátiꞌtëz taꞌyönnëꞌ zoëꞌ Jesús. \v 56 Gátiꞌtëz ga rdödëꞌ Jesús, yuguꞌ lu yödzdauꞌ len yuguꞌ yödz zxön len yuguꞌ yuꞌudauꞌ, tuꞌcuꞌë gap nac laꞌ nöz len gap nac lu yëꞌy nup teꞌi quequëꞌ, len táꞌtaꞌyuëꞌ lahuëꞌ Jesús guꞌë lequëꞌ latj laꞌganzëꞌ tuiꞌi lariꞌ nacuëꞌ. Guluhuöactë dxíꞌadauꞌ yúguꞌtë nup naꞌ gulagán lariꞌ naꞌ nacuëꞌ. \c 7 \s1 Le tun ga cunacgac dxiꞌa bunách lahuëꞌ Dios \p \v 1 Niꞌr guludubëꞌ ga zoëꞌ Jesús laꞌquëꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo len laꞌquëꞌ bönniꞌ gdauꞌ usëdi, narujquëꞌ Jerusalén. \v 2 Bönniꞌ gdauꞌ ni gulaléꞌinëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús tahuëꞌ yöt, cunadxíꞌagac naꞌquëꞌ, lë naꞌ rna: cutu nayargac ca nalëbcnëꞌ tunëꞌ. Qui lë ni naꞌ gulanë́ꞌ quequëꞌ. \v 3 Tunëꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo naꞌ len yezicaꞌ bunách judío ca glëbcnëꞌ glunëꞌ xuz xtauꞌquëꞌ, len chquiꞌ cutu taꞌguíb naꞌquëꞌ zian lzu ca naꞌ nalëbcnëꞌ tunëꞌ, cutu caꞌ tahuëꞌ. \v 4 Catiꞌ tuꞌdxinëꞌ rjö́ꞌuquëꞌ lu yëꞌy, chquiꞌ cutu taꞌguibëꞌ lë naꞌ ca nalëbcnëꞌ tunëꞌ, cutu caꞌ tahuëꞌ. Zianr caꞌ tunëꞌ, yuguꞌ le nalëbcnëꞌ tunëꞌ, taꞌguibëꞌ zxigaꞌ yöꞌön, len yuguꞌ zxigaꞌ guia, len yuguꞌ le tátiꞌnëꞌ. \v 5 Qui lë ni naꞌ gulanabnëꞌ Jesús yuguꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Naruꞌ cutu tunëꞌ bönniꞌ usë́d quiuꞌ ca glëbcnëꞌ glunëꞌ xuz xtauꞌruꞌ, san tahuëꞌ yöt cunadxíꞌagac naꞌquëꞌ? \p \v 6 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Lbiꞌiliꞌ, bönniꞌ ruluíꞌz tsahuiꞌ cuinliꞌ. Nactë le gdíxjöꞌë queëliꞌ Isaías, bönniꞌ niꞌ bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios. Buzujëꞌ lu guich, gnëꞌ: \q1 Bunách ni, len rúꞌagacz tun nedaꞌ ba laꞌn, \q1 Clëg gdu ládxiꞌgac. \q1 \v 7 Daduz nac yöl‑laꞌ ba taꞌguꞌë nedaꞌ \q1 Le tuꞌsëdnëꞌ le taꞌná bëꞌ bunách, \q1 Clëg zxba quiaꞌ. \m \v 8 Cni nac, le rucaꞌnliꞌ le gna bëꞌë Dios, atiꞌ runliꞌ yuguꞌ le nazíꞌ láhuiliꞌ lu naꞌgac bunách. \p \v 9 Gudxëꞌ caꞌ lequëꞌ: \p ―Gdu rucaꞌnliꞌ caꞌz le gna bëꞌë Dios quië gunliꞌ ca nac le nalë́biliꞌ runliꞌ. \v 10 Moisés gnëꞌ cni: “Ben ba laꞌn xuz xnaꞌu.” Gnëꞌ caꞌ: “Nu ulídz ziꞌ xuz o xnëꞌi, gul‑dö́ditë nu naꞌ.” \v 11 Lbiꞌiliꞌ rnaliꞌ cni: “Chquiꞌ nu bönniꞌ guiëꞌ xuzëꞌ o xnëꞌë: ‘Cutu gac bi gunnaꞌ queëliꞌ, le nac Corbán’, le rna lu didzaꞌ xidzaꞌ: ‘Le nuzóaꞌ quizi queëꞌ Dios’,” \v 12 niꞌr rnaliꞌ: “Cutu run bayúdx bi gunëꞌ quegac xuz xnëꞌë bönniꞌ naꞌ.” \v 13 Cni nac, rucaꞌnliꞌ caꞌz xtidzëꞌë Dios quië gunliꞌ le nalë́biliꞌ runliꞌ, yuguꞌ le rudödliꞌ lu naꞌgac zxiꞌn xsoaliꞌ. Zianr caꞌ le cni runliꞌ. \p \v 14 Niꞌr Jesús bulidzëꞌ bunách zian naꞌ nacuáꞌ niꞌ, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑zë́ nagliꞌ didzaꞌ guꞌa, yúguꞌtëliꞌ, len gul‑tsejniꞌi. \v 15 Cutu bi dë le ryaz bönniꞌ le gac gun ga cunaquëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios, san le r‑ruj lëꞌ, lë ni gac gun ga cunaquëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios. \v 16 Chquiꞌ zoa nagliꞌ quië yö́niliꞌ, gul‑zë́ nagliꞌ. \p \v 17 Catiꞌ buláꞌalenëꞌ bunách zian naꞌ Jesús len gyaziëꞌ tu yuꞌu, gulanabnëꞌ Lëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ ca nac lë naꞌ benëꞌ lsaquiꞌ. \v 18 Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Ryadzjtsa caꞌ queëliꞌ yöl‑laꞌ rejniꞌi? ¿Naruꞌ cu réjniꞌiliꞌ, yúguꞌtë le ryaz bönniꞌ, cutu gac gun ga cunaquëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios? \v 19 Nac cni le cutu ryaz icj ládxiꞌdauꞌhuëꞌ, san lëꞌëzëꞌ ryaz, len rurúj lëꞌë. \p Le gnëꞌ cni Jesús, buluiꞌinëꞌ rëꞌu nac dxiꞌa yúguꞌtë le riꞌj ráguruꞌ. \v 20 Gnëꞌ caꞌ Jesús: \p ―Le r‑ruj bönniꞌ run ga cunaquëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios. \v 21 Cni nac, le taꞌrúj icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ bönniꞌ yuguꞌ le taꞌzáꞌ ládxiꞌquëꞌ le nac xöhuiꞌ, yuguꞌ le tun ga tunëꞌ dul‑laꞌ taꞌguitsjëꞌ zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ len yuguꞌ le cunác. Tun ga tuꞌdöddëꞌ bunách \v 22 len taꞌbanëꞌ, len taꞌzë́ ládxiꞌquëꞌ le dë qui lzaꞌquëꞌ, len tuꞌë döꞌ, len taꞌzíꞌ yëꞌë, len tuꞌzxë́ꞌë, len taꞌnë́ꞌ qui lzaꞌquëꞌ, len tun ba zxön cuinquëꞌ, len tunëꞌ le cunözi. \v 23 Yúguꞌtë le xöhuiꞌ cni taꞌrúj icj ládxiꞌdauꞌhuëꞌ bönniꞌ len tun ga cunaquëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios. \s1 Réjlëꞌnu Jesús ngul gzaꞌa \p \v 24 Buzë́ꞌë niꞌ Jesús, bdxinëꞌ gal‑laꞌ ga nacuáꞌ yödz Tiro len yödz Sidón. Niꞌ gyaziëꞌ tu yuꞌu len guꞌnnëꞌ nutu nu gnözi, san cutu caꞌ guc ucachiꞌ cuinëꞌ. \v 25 Byö́ninu didzaꞌ rzë ca nac queëꞌ Jesús ngul, zoabiꞌ biꞌi nguldauꞌ queënu, yuꞌu lëbiꞌ böꞌ xöhuiꞌ, atiꞌ laꞌ bídtënu ga zoëꞌ Jesús, len buzechu zxibnu xniꞌë. \v 26 Ngul ni cutu nacnu judío, san nababnu bunách Sirofenicia. Gútaꞌyunu lahuëꞌ Jesús ubijëꞌ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ yuꞌu‑biꞌ biꞌi nguldauꞌ queënu. \v 27 Niꞌr gudxëꞌ‑nu Jesús, rnëꞌ: \p ―Bëꞌ latj luhuö́lj ziꞌal nup nacgac ca zxiꞌn xan yuꞌu, le cutu nac dxiꞌa uguaruꞌ yöt quecbiꞌ biꞌi naꞌ len chuꞌnruꞌ lei laucbaꞌ bö́ꞌcuꞌdauꞌ. \p \v 28 Bubiꞌinu didzaꞌ ngul naꞌ, gudxnu Jesús: \p ―Ja, Xan, san yuguꞌ bö́ꞌcuꞌdauꞌ nacuaꞌbaꞌ zxani ga tágubiꞌ, tágubaꞌ le bizxj tuꞌhuö́xj ga naꞌ tágubiꞌ. \p \v 29 Niꞌr gudxëꞌ‑nu Jesús, rnëꞌ: \p ―Le gnauꞌ cni, huac huöjuꞌ. Chburúj böꞌ xöhuiꞌ naꞌ gyuꞌu‑biꞌ biꞌi nguldauꞌ quiuꞌ. \p \v 30 Catiꞌ budxinnu lidxnu, bléꞌinu‑biꞌ biꞌi nguldauꞌ queënu naꞌ, dëbiꞌ lu daꞌa len chnurúj böꞌ xöhuiꞌ naꞌ gyuꞌu lëbiꞌ. \s1 Jesús ruúnëꞌ bönniꞌ nacödzuëꞌ len curnë́ꞌ \p \v 31 Burujëꞌ Jesús latj naꞌ nabáb yödz Tiro atiꞌ gdödëꞌ gap dë yödz Sidón len yuguꞌ yödz Decápolis, bdxinëꞌ raꞌ nis zxön qui Galilea. \v 32 Bunách niꞌ djuaꞌgac ga zoëꞌ Jesús tuëꞌ bönniꞌ nacödzuëꞌ len curnë́ꞌ, táꞌtaꞌyuëꞌ lahuëꞌ Jesús gxoa nëꞌë lëꞌ. \v 33 Bubijëꞌ lëꞌ tslaꞌl Jesús ladj bunách naꞌ, atiꞌ bnëꞌë xbönniꞌ nëꞌë yeru naguëꞌ bönniꞌ naꞌ. Gruꞌnëꞌ zxö́naꞌdauꞌ len gdanëꞌ ludxëꞌë. \v 34 Niꞌr buyúëꞌ luzxbál len gnë ladxëꞌë, rnëꞌ: \p ―Efata. \p Didzaꞌ hebreo ni rna lu didzaꞌ xidzaꞌ: “Gyalj”. \p \v 35 Laꞌ böaljtë naguëꞌ len laꞌ buguitjtë ludxëꞌë, gnëtëꞌ dxíꞌadauꞌ. \v 36 Gna béꞌinëꞌ lequëꞌ Jesús nutu nu lëꞌ caꞌ, san tsca gna béꞌinëꞌ lequëꞌ, guluzë́tërëꞌ caꞌ didzaꞌ qui lë naꞌ benëꞌ. \v 37 Gulubannëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Dxíꞌadauꞌ runëꞌ yúguꞌtë. Runëꞌ ga tuꞌyöni nup glac cödzu len ga tuꞌhuíꞌ didzaꞌ nup cugúc laꞌnë́. \c 8 \s1 Rugahuëꞌ Jesús zianr ca choaꞌ gayuáꞌ bunách \p \v 1 Yuguꞌ dza niꞌz guludúb ga zoëꞌ Jesús bunách zian. Le cudë́ le lahuëꞌ, Jesús bulidzëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ len bë́ꞌlenëꞌ lequëꞌ didzaꞌ. \v 2 Gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Ruhuechiꞌ ladxaꞌa bunách zian ni le chnac tsonn dza nacuáꞌlenëꞌ nedaꞌ ni len cutu dë le lahuëꞌ. \v 3 Chquiꞌ usölaꞌa lequëꞌ lidxquëꞌ taꞌdunzëꞌ caꞌ, hualaꞌcuídiꞌnëꞌ laꞌ nöz, le zaꞌquëꞌ ziꞌtuꞌ laꞌquëꞌ. \p \v 4 Gulubiꞌë didzaꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, tëꞌ Lëꞌ: \p ―¿Bizxa ugágutsaruꞌ bunách guizx yu ni, ga ni nac latj caꞌz? \p \v 5 Gnabnëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Balx yöt xtil dë queëliꞌ? \p Tëꞌ Lëꞌ: \p ―Gadxz. \p \v 6 Niꞌr gna béꞌinëꞌ bunách zian naꞌ Jesús laꞌbö́ꞌ lyu. Gdel‑lëꞌë gadx yöt xtil naꞌ atiꞌ gudxëꞌ Dios: “Xclenuꞌ.” Niꞌr buzxuzxjëꞌ leygac len bëꞌë quequëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ quië laꞌguisiëꞌ laugac bunách zian naꞌ. \v 7 Gutaꞌ caꞌ quequëꞌ tu chopbaꞌ böl cuidiꞌ. Jesús gudxëꞌ Dios: “Xclenuꞌ”, atiꞌ gna béꞌinëꞌ lequëꞌ laꞌguisiëꞌ lecbaꞌ caꞌ laugac bunách. \v 8 Glahuëꞌ yúguꞌtë bönniꞌ naꞌ len guluhuöljnëꞌ. Niꞌr gulutubëꞌ le bizxj nagaꞌngac, atiꞌ guladzáꞌ gdu gadx bdöꞌa. \v 9 Bönniꞌ naꞌ glahuëꞌ glaquëꞌ gdu ca choaꞌ gayuꞌë. Jesús busölëꞌë lequëꞌ lidxquëꞌ \v 10 atiꞌ grenëꞌ lëꞌi bárcodauꞌ tsazxö́n len yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, guladxinëꞌ lu xyugac bunách Dalmanuta. \s1 Taꞌnabnëꞌ Jesús gunëꞌ tu le gac bëꞌ nuzxa naquëꞌ \p \v 11 Niꞌr guladxinëꞌ ga zoëꞌ Jesús bönniꞌ gdauꞌ fariseo len gulazú lauquëꞌ taꞌdíl‑lenëꞌ Lëꞌ didzaꞌ. Glëꞌnnëꞌ laꞌzíꞌ bëꞌë Jesús. Qui lë ni naꞌ gulanabnëꞌ Lëꞌ gunëꞌ tu le nac bëꞌ zaꞌ yehuaꞌ yubá. \v 12 Gnëtsca ladxëꞌë Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Bizx quië taꞌnábitsa nedaꞌ bunách ni gunaꞌ tu le nac bëꞌ zaꞌ yehuaꞌ yubá? Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, cutu caꞌ gléꞌiliꞌ nitú le nac bëꞌ zaꞌ yehuaꞌ yubá. \p \v 13 Niꞌr buláꞌalenëꞌ lequëꞌ, bubenëꞌ lëꞌi bárcodauꞌ len zijëꞌ yetsláꞌa nis zxön. \s1 Le tuꞌsëdnëꞌ bönniꞌ gdauꞌ nac ca xnëꞌi yöt xtil \p \v 14 Glal ládxiꞌquëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús luꞌë bi lahuëꞌ atiꞌ tuz yöt xtil dë lëꞌi bárcodauꞌ naꞌ. \v 15 Niꞌr buzéjniꞌnëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Gul‑sácaꞌtscaꞌ queëliꞌ. Gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ cui siꞌliꞌ le nac ca xnëꞌi yöt xtil quequëꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo len queëꞌ Herodes. \p \v 16 Gulazú lauquëꞌ tuꞌë didzaꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ laꞌ légaczëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Gnëꞌ cni le cudë́ yöt xtil gáguruꞌ. \p \v 17 Ráquibeꞌinëꞌ Jesús le taꞌnë́ꞌ, atiꞌ rëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Bizx quië ruiꞌliꞌ cni didzaꞌ le cudë́ yöt xtil gáguruꞌ? ¿Naruꞌ cu réjniꞌtsaliꞌ len cu ráquibeꞌitsaliꞌ? ¿Ni nactsa zid icj ládxiꞌdauꞌliꞌ? \v 18 ¿Zoatsa yöj lauliꞌ len cutu rléꞌiliꞌ, len zoatsa guid nagliꞌ len cutu ryö́niliꞌ? ¿Naruꞌ cu rajnéytsaliꞌ? \v 19 Catiꞌ niꞌ buzxuzxjaꞌ gayuꞌ yöt xtil atiꞌ glahuëꞌ chiʉ́n gayuꞌë bönniꞌ, ¿balx bdöꞌa budzaꞌliꞌ le bizxj butubliꞌ? \p Gulanë́ꞌ: \p ―Chinnu. \p \v 20 Gnëꞌ caꞌ Jesús: \p ―Catiꞌ niꞌ buzxuzxjaꞌ gadx yöt xtil atiꞌ glagu choaꞌ gayuáꞌ bunách, ¿balx bdöꞌa budzaꞌliꞌ le bizxj butubliꞌ? \p Gulanë́ꞌ: \p ―Gadx. \p \v 21 Niꞌr Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Naruꞌ cu réjniꞌtsaliꞌ naꞌa, bëꞌa didzaꞌ qui le tuꞌsëdnëꞌ bönniꞌ naꞌ? \s1 Jesús ruúnëꞌ bönniꞌ Betsaida nachúl lahuëꞌ \p \v 22 Catiꞌ guladxinëꞌ yödz Betsaida Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, guladxín ga zoëꞌ Jesús nup djuaꞌgac queëꞌ tu bönniꞌ nachúl lahuëꞌ, táꞌtaꞌyuëꞌ lahuëꞌ canëꞌ bönniꞌ naꞌ. \v 23 Jesús gdel‑lëꞌë nëꞌë bönniꞌ naꞌ nachúl lahuëꞌ, atiꞌ bchëꞌë lëꞌ niꞌl raꞌ yödz. Niꞌ bdxiëꞌ zxönaꞌ yöj lahuëꞌ len bxoa nëꞌë lëꞌ. Niꞌr gnabnëꞌ lëꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Ba rléꞌinuꞌ latiꞌ? \p \v 24 Buyúëꞌ bönniꞌ naꞌ nachúl lahuëꞌ, rnëꞌ: \p ―Rléꞌigacdaꞌ bunách, nalaꞌgac ca yuguꞌ yag, san taꞌdá bunách naꞌ. \p \v 25 Leyúbl bxoa nëꞌë yöj lahuëꞌ Jesús, atiꞌ buyutsquëꞌ bönniꞌ naꞌ nachúl lahuëꞌ atiꞌ böactë dxíꞌadauꞌ yöj lahuëꞌ. Naꞌa rléꞌinëꞌ dxíꞌadauꞌ yúguꞌtë. \v 26 Niꞌr Jesús busölëꞌë lëꞌ lidxëꞌ, rnëꞌ: \p ―Cutu tsajdöduꞌ lahuiꞌ yödz, len nutu nu guiꞌu caꞌ lu yödz ni. \s1 Rnëꞌ Pedro Jesús naquëꞌ Cristo \p \v 27 Gdöd naꞌ, guluzë́ꞌë niꞌ Jesús len yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, guladödëꞌ yödzdauꞌ nababgac Cesarea, ga naꞌ rna bëꞌë Filipo. Tsal niꞌ yuꞌuquëꞌ nöz, Jesús gnabi yudxëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Bizxa taꞌná quiaꞌ bunách nu nacaꞌ? \p \v 28 Gulubiꞌë didzaꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Taꞌná laꞌgac bunách nacuꞌ Juan, bönniꞌ buquilëꞌ bunách nis. Taꞌná yelaꞌgac nacuꞌ Elías, bönniꞌ niꞌ bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios. Taꞌná yelaꞌgac nacuꞌ yetúëꞌ bönniꞌ bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios dza niꞌtë. \p \v 29 Niꞌr gnabnëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Nazx lbiꞌiliꞌ, ¿bizxa rnaliꞌ quiaꞌ nu nacaꞌ? \p Bubiꞌë didzaꞌ Pedro, rnëꞌ: \p ―Liꞌ nacuꞌ Cristo. \p \v 30 Niꞌr gna béꞌinëꞌ lequëꞌ Jesús nutu nu laꞌguíxjöiꞌnëꞌ nu naquëꞌ. \s1 Rguíxjöꞌë Jesús ca ziꞌa ludöddëꞌ Lëꞌ \p \v 31 Niꞌr gzu lahuëꞌ Jesús rusëdnëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, rnëꞌ: \p ―Run bayúdx sacaꞌ quiꞌa nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách. Luzóëꞌ nedaꞌ tslaꞌl bönniꞌ gul tuꞌzejniꞌi len yuguꞌ bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi. Ludöddëꞌ nedaꞌ, san catiꞌ gac tsonn dza ubanaꞌ. \p \v 32 Yalj lulu bë́ꞌlenëꞌ lequëꞌ didzaꞌ ni. Niꞌr bchëꞌë Jesús tslaꞌl Pedro len gzu lahuëꞌ rdil‑lëꞌ Lëꞌ didzaꞌ. \v 33 Bueycjëꞌ Jesús, buyúëꞌ yezícaꞌrëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, atiꞌ buzeynëꞌ bach Pedro, rnëꞌ: \p ―Bcuit ga zoaꞌ. Nacuꞌ ca Satanás, tuꞌ xöhuiꞌ. Le rzaꞌ ladxuꞌu cutu nac queëꞌ Dios, san ca taꞌzáꞌ ládxiꞌgac bunách nac. \p \v 34 Niꞌr Jesús bulidzëꞌ yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ lencaꞌ bunách nacuáꞌ niꞌ, len gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Chquiꞌ rëꞌnnëꞌ tëꞌë nedaꞌ bönniꞌ, ral‑laꞌ uzóëꞌ tslaꞌl le rëꞌncznëꞌ bönniꞌ naꞌ, len gaquëꞌ ca bönniꞌ zijëꞌ zajtë́ꞌë lëꞌi yag cruz, atiꞌ niꞌr huac tëꞌë nedaꞌ. \v 35 Nu bönniꞌ ruiꞌtsca ladxëꞌë yöl‑laꞌ naꞌbán queëꞌ, unitiëꞌ lei, san nu bönniꞌ unitiëꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán queëꞌ le dëꞌë nedaꞌ o le dëꞌë didzaꞌ dxiꞌa quiaꞌ, uguel‑lëꞌë bönniꞌ ni yöl‑laꞌ naꞌbán queëꞌ. \v 36 ¿Naruꞌ uziꞌtsëꞌ xbey bönniꞌ chquiꞌ utubëꞌ yúguꞌtë le dë yödzlyú ni, san unít cuinëꞌ? \v 37 Cutu bi gac unödzjëꞌ bönniꞌ le huöaꞌui cuinëꞌ. \v 38 Chquiꞌ zoëꞌ bönniꞌ rutuiꞌnëꞌ nedaꞌ len xtidzaꞌa laugac bunách ni nucaꞌngac Dios len tun dul‑laꞌ, lëzcaꞌ cni nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, utuiꞌdaꞌ bönniꞌ naꞌ catiꞌ guídlenaꞌ yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ Xuzaꞌ, dzagquëꞌ nedaꞌ gbaz laꞌy. \c 9 \p \v 1 Gudxëꞌ caꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, nacuáꞌ ni nup cutu lat catiꞌ laꞌleꞌir duná bëꞌë luyú ni Dios, glaꞌ lahui yöl‑laꞌ uná bëꞌ zxön queëꞌ. \s1 Rdzaꞌ ca rnaꞌ lahuëꞌ Jesús \p \v 2 Catiꞌ chguc xop dza, Jesús bchëꞌë Pedro len Jacobo len Juan, atiꞌ légaczëꞌ yjaquëꞌ tu lu guiꞌa sib. Niꞌ bdzaꞌ ca rnaꞌ lahuëꞌ Jesús lauquëꞌ yonnëꞌ naꞌ. \v 3 Gyëp yös yeníꞌ lariꞌ nacuëꞌ Jesús, guc chguichdauꞌz. Zxílaꞌdauꞌz guc, nutu nu raꞌ lariꞌ yödzlyú ni gac gun chguichdauꞌz ca guc lariꞌ naꞌ. \v 4 Gululuíꞌ lauquëꞌ Elías len Moisés, tuíꞌlenëꞌ Jesús didzaꞌ. \v 5 Niꞌr Pedro gudxëꞌ Jesús: \p ―Bönniꞌ Usëdi, bicaꞌ ba rëꞌu zoaruꞌ ni. Gúntscaꞌtuꞌ tsonn yuꞌu lágaꞌdauꞌ, tu quiuꞌ, yetú queëꞌ Moisés, len yetú queëꞌ Elías. \p \v 6 Cni gnëꞌ Pedro le cutu nöznëꞌ Pedro bi naꞌ rnëꞌ, le tádxinëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús naꞌ. \v 7 Niꞌr gröꞌ böaj gluꞌu zxul lequëꞌ, len byön chiꞌi nu ruiꞌ didzaꞌ lu böaj naꞌ, rna: \p ―Bönniꞌ ni Zxiꞌnaꞌ. Nadxiꞌidaꞌ Lëꞌ. Gul‑zë́ nagliꞌ Lëꞌ. \p \v 8 Laꞌ guluyutëꞌ san cutur nu taꞌléꞌinëꞌ. Tuzëꞌ Jesús zóalenëꞌ lequëꞌ. \p \v 9 Tsal niꞌ yuꞌuquëꞌ nöz, tuꞌdinniëꞌ guiꞌa sib naꞌ, gna béꞌinëꞌ lequëꞌ Jesús nutu nu lëꞌ caꞌ, lë naꞌ gulaléꞌinëꞌ, catiꞌ ubanrëꞌ lu yöl‑laꞌ gut Lëꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách. \v 10 Qui lë ni naꞌ gulagúꞌz icjquëꞌ didzaꞌ ni bëꞌë, atiꞌ laꞌ légaczëꞌ taꞌnabi yudxi lzaꞌquëꞌ bizxa rëꞌni gna didzaꞌ naꞌ bëꞌë: ubanëꞌ lu yöl‑laꞌ gut. \v 11 Gulanabnëꞌ Jesús, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Bizx quië taꞌnë́ꞌ bönniꞌ gdauꞌ usëdi run bayúdx guidëꞌ Elías ziꞌal ca guidëꞌ Cristo? \p \v 12 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Le nactë guidëꞌ ziꞌal Elías len ucuꞌë yúguꞌtë ca ral‑laꞌ gac. Naꞌa, ¿bizx quië nayúj lu guich lë naꞌ rna run bayúdx sacaꞌ quiꞌë szxöni Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, atiꞌ lucáꞌn Lëꞌ caꞌz bunách? \v 13 Rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ: Chbidëꞌ Elías, atiꞌ glunëꞌ queëꞌ tsca glëꞌnnëꞌ, tsca nayúj lu guich laꞌy ca ral‑laꞌ gac queëꞌ. \s1 Ruúnëꞌ‑biꞌ Jesús biꞌi bönniꞌ yuꞌu lëbiꞌ böꞌ xöhuiꞌ \p \v 14 Catiꞌ niꞌ guludxinëꞌ Jesús len bönniꞌ dzagquëꞌ Lëꞌ ga naꞌ nacuꞌë yezícaꞌrëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús, gulaléꞌinëꞌ nacuáꞌ niꞌ bunách zian, atiꞌ taꞌdíl‑lenëꞌ yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ naꞌ didzaꞌ bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi. \v 15 Catiꞌ gulaleꞌi Jesús bunách zian naꞌ, gulubannëꞌ len jaréluꞌquëꞌ zaꞌquëꞌ ga naꞌ zëꞌë, djödxquëꞌ Lëꞌ: \p ―Padiux. \p \v 16 Niꞌr gnabnëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ naꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Bizxa didzaꞌ naꞌ rdíl‑lenliꞌ lequëꞌ? \p \v 17 Bubiꞌë didzaꞌ bönniꞌ nutsëꞌë ladj bunách zian naꞌ, rnëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi, nachëꞌa‑biꞌ quiuꞌ ni biꞌi bö́nniꞌdauꞌ quiaꞌ, yuꞌu lëbiꞌ böꞌ xöhuiꞌ run ga curnëbiꞌ. \v 18 Catiꞌ ryuꞌu lëbiꞌ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ, ruríx rutúl lëbiꞌ lyu, atiꞌ rbia bdxinaꞌ zidiꞌ rúꞌabiꞌ len rutíl‑l láyaꞌbiꞌ. Qui lë ni naꞌ zeaj rdxitbiꞌ. Gnabcdaꞌ‑nëꞌ bönniꞌ usë́d quiuꞌ lubijëꞌ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ, san cutu gulazáquiꞌnëꞌ. \p \v 19 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Lbiꞌiliꞌ, curéjlëꞌliꞌ. ¿Gácaꞌxtëcz ral‑laꞌ sóalenaꞌ lbiꞌiliꞌ? ¿Gácaꞌxtëcz ral‑laꞌ guaꞌ glenaꞌ queëliꞌ? Gul‑dguáꞌ‑biꞌ quiaꞌ ni. \p \v 20 Djuaꞌquëꞌ‑biꞌ ga naꞌ zoëꞌ. Catiꞌ bleꞌi Jesús böꞌ xöhuiꞌ naꞌ, laꞌ buxiztë lëbiꞌ. Gdzöꞌbiꞌ lyu, atiꞌ brix butúl lëbiꞌ, len gdxia bdxinaꞌ zidiꞌ rúꞌabiꞌ. \v 21 Niꞌr gnabnëꞌ xuzbiꞌ biꞌi naꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Gacaꞌx chguc rac cni queëbiꞌ? \p Rnëꞌ xuzbiꞌ naꞌ: \p ―Niꞌ náctëbiꞌ biꞌidauꞌ réꞌibiꞌ cni. \v 22 Zian lzu r‑ruꞌn lëbiꞌ lu guiꞌ len lu nis quië gdödi lëbiꞌ. Qui lë ni naꞌ, chquiꞌ racuꞌ latiꞌ, buechiꞌ ladxiꞌ netuꞌ, gáclenuꞌ netuꞌ. \p \v 23 Jesús gudxëꞌ lëꞌ: \p ―Chquiꞌ huac tséjlëꞌu, yúguꞌtë huac chquiꞌ tséjlëꞌu Dios. \p \v 24 Laꞌ bëꞌtëꞌ zidzj didzaꞌ xuzbiꞌ biꞌi naꞌ, rnëꞌ: \p ―Réjlëꞌa. Guclen nedaꞌ quië tséjlëꞌraꞌ Lëꞌ. \p \v 25 Catiꞌ bléꞌinëꞌ Jesús zaꞌc bunách zian, tuꞌquí tuꞌtsútsj Lëꞌ, buzeynëꞌ ba nadx böꞌ xöhuiꞌ, rëꞌ lei: \p ―Liꞌ, böꞌ xöhuiꞌ runuꞌ ga curnë́ len curyöni bunách, rna béꞌidaꞌ liꞌ urujuꞌ lu biꞌi ni, len cutur tsuꞌu lëbiꞌ. \p \v 26 Grödxyaꞌa böꞌ xöhuiꞌ naꞌ, atiꞌ brix butultsca lëbiꞌ len burujtë, bucáꞌn biꞌi naꞌ ca biꞌi natcz. Caꞌ nac, gluiꞌ didzaꞌ zian bunách niꞌ, taꞌná: \p ―Chnatbiꞌ. \p \v 27 Niꞌr gdel‑lëꞌë naꞌbiꞌ Jesús, buchisëꞌ‑biꞌ atiꞌ gzuibiꞌ biꞌi naꞌ. \p \v 28 Niꞌr gyaziëꞌ Jesús tu yuꞌu, atiꞌ laꞌ légaczëꞌ gulanabnëꞌ Lëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Bizx quië cutu guc ubijtuꞌ böꞌ xöhuiꞌ naꞌ netuꞌ? \p \v 29 Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Cutu gac ubijliꞌ caꞌz böꞌ xöhuiꞌ cni, san tuz chquiꞌ ulidzliꞌ‑nëꞌ Dios len gunliꞌ gubás. \s1 Rguíxjöꞌë leyúbl Jesús ca ziꞌa ludöddëꞌ Lëꞌ \p \v 30 Catiꞌ guluzë́ꞌë niꞌ Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, guladödëꞌ luyú Galilea. Cutu rëꞌnnëꞌ Jesús nu gnözi ga naꞌ zoëꞌ \v 31 le rusëdnëꞌ yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Ludödëꞌ nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, lu naꞌquëꞌ bönniꞌ ludöddëꞌ nedaꞌ, san töd gatiaꞌ, catiꞌ gac tsonn dza ubanaꞌ. \p \v 32 Cutu gulayéjniꞌnëꞌ didzaꞌ ni rëꞌ lequëꞌ, atiꞌ le tádxinëꞌ, cutu bi gulanabnëꞌ Lëꞌ. \s1 Nu nac blau \p \v 33 Niꞌr guladxinëꞌ yödz Capernaum Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, len tsal niꞌ nacuꞌë lu yuꞌu, Jesús gnabnëꞌ lequëꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Bizxa didzaꞌ naꞌ rdil‑len lzaꞌliꞌ catiꞌ niꞌ yuꞌuliꞌ nöz? \p \v 34 Lequëꞌ guluséyj rúꞌaquëꞌ, le taꞌdil‑len lzaꞌquëꞌ didzaꞌ laꞌ nöz niꞌ núzxalquëꞌ gaquëꞌ bönniꞌ blau. \v 35 Niꞌr gröꞌë Jesús len bulidzëꞌ idxínnutëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Nu rëꞌni gac blau ral‑laꞌ gac ca tu bönniꞌ cuidiꞌz lencaꞌ ca niꞌa naꞌliꞌ yúguꞌtëliꞌ. \p \v 36 Niꞌr gdel‑lëꞌë‑biꞌ tubiꞌ biꞌidauꞌ Jesús len buzóëꞌ‑biꞌ gatsj lahuiꞌl ga naꞌ nacuꞌë. Niꞌ runidëꞌ‑biꞌ, rëꞌ lequëꞌ: \p \v 37 ―Nu bönniꞌ siꞌ lu nëꞌë tu biꞌidauꞌ cni le náquibiꞌ quiaꞌ, siꞌ lu nëꞌë caꞌ nedaꞌ, atiꞌ nu bönniꞌ siꞌ lu nëꞌë nedaꞌ, clëg nedaꞌz siꞌ lu nëꞌë, san siꞌ lu nëꞌë caꞌ Xuzaꞌ, nasölëꞌë nedaꞌ. \s1 Nu curdáꞌbagaꞌ rëꞌu, raclen rëꞌu \p \v 38 Niꞌr Juan gudxëꞌ Jesús: \p ―Bönniꞌ Usëdi, bléꞌituꞌ‑nëꞌ bönniꞌ rubijëꞌ yuguꞌ böꞌ xöhuiꞌ, rugunëꞌ dxin lauꞌ. Gna béꞌituꞌ lëꞌ cutur gunëꞌ caꞌ, le cutu dëꞌë rëꞌu. \p \v 39 Niꞌr Jesús gudxëꞌ lëꞌ: \p ―Cutu gna béꞌiliꞌ lëꞌ, le chquiꞌ zoëꞌ bönniꞌ runëꞌ tu yöl‑laꞌ huac zaꞌ yehuaꞌ yubá, rugunëꞌ dxin laꞌ nedaꞌ, cutu caꞌ gac gnë ziꞌë quiaꞌ bönniꞌ naꞌ. \v 40 Cni nac, nu curdáꞌbagaꞌ rëꞌu, raclen rëꞌu nu naꞌ. \v 41 Nútiꞌtëz nu gunn queëliꞌ tu zxígaꞌdauꞌ nis guiꞌjliꞌ le daꞌliꞌ nedaꞌ, Cristo, siꞌcz le ral‑laꞌ siꞌ nu naꞌ. \s1 Zoa banádx queëruꞌ gunruꞌ ga nu gun dul‑laꞌ \p \v 42 Gnëꞌ caꞌ Jesús: \p ―Nútiꞌtëz nu gun ga gunbiꞌ dul‑laꞌ tubiꞌ biꞌidauꞌ cni réjlëꞌbiꞌ nedaꞌ, dxiꞌar gac nu ugal‑laꞌ guich ryëtu yag yeni nu naꞌ, len tsajchúꞌn lëꞌ lu nis zxön. \v 43 Chquiꞌ tu naꞌu gun ga gunuꞌ dul‑laꞌ, bchugu lei. Dxiꞌar gac quiuꞌ tsajtsaziuꞌ ga suꞌ gbanuꞌ zoa tuz naꞌu, clëg zoa chop naꞌu, atiꞌ tsajtsaziuꞌ lu guiꞌ gabíl, ga niꞌ cutu ul guiꞌ qui. \v 44 Latj niꞌ cutu latbaꞌ bzugaꞌ yuꞌucbaꞌ nup tsajcuáꞌ niꞌ, atiꞌ guiꞌ naꞌ cutu caꞌ ul. \v 45 Lëzcaꞌ cni, chquiꞌ tu niꞌu gun ga gunuꞌ dul‑laꞌ, bchugu lei. Dxiꞌar gac quiuꞌ, tsajtsaziuꞌ ga suꞌ gbanuꞌ zoa tuz niꞌu, clëg zoa chop niꞌu, atiꞌ tsajtsaziuꞌ lu guiꞌ gabíl, ga niꞌ cutu ul guiꞌ qui. \v 46 Latj niꞌ cutu latbaꞌ bzugaꞌ yuꞌucbaꞌ nup tsajcuáꞌ niꞌ, atiꞌ guiꞌ naꞌ cutu caꞌ ul. \v 47 Lëzcaꞌ cni, chquiꞌ tu yöj lauꞌ gun ga gunuꞌ dul‑laꞌ, gleaj lei. Dxiꞌar gac quiuꞌ tsajtsaziuꞌ ga rna bëꞌë Dios zoa tuz yöj lauꞌ, clëg zoa chop yöj lauꞌ, atiꞌ tsajtsaziuꞌ lu guiꞌ gabíl. \v 48 Latj niꞌ cutu latbaꞌ bzugaꞌ yuꞌucbaꞌ nup tsajcuáꞌ niꞌ, atiꞌ guiꞌ naꞌ cutu caꞌ ul. \p \v 49 ’Ruxiꞌiruꞌ bëlaꞌ zödiꞌ, rugál‑laꞌruꞌ lei raꞌ guiꞌ, cui gac ditj. Lë ni rusëdi rëꞌu ca luhuöác dxiꞌa yúguꞌtë bunách. Lëzcaꞌ cni, rëꞌnnëꞌ Dios gzxiꞌi zödiꞌ yúguꞌtë böaꞌ bëdxdauꞌ tuꞌzéguiꞌquëꞌ‑baꞌ lu bcugu laꞌy queëꞌ. \v 50 Dxiꞌa nac zödiꞌ, san chquiꞌ nit yöl‑laꞌ snaꞌ qui, ¿nacx úniruꞌ lei snaꞌ? Gul‑gác laꞌ lbiꞌizliꞌ ca zödiꞌ dxiꞌa, soaliꞌ dxíꞌadauꞌ tuliꞌ len yetuliꞌ. \c 10 \s1 Rusëdnëꞌ Jesús qui nu ruláꞌ yöl‑laꞌ nutság naꞌ \p \v 1 Buzë́ꞌë Jesús yödz Capernaum, gyijëꞌ luyú Judea len gdödëꞌ yetsláꞌa yegu Jordán zacaꞌ ga rlen gbidz. Niꞌ guludúb leyúbl ga zoëꞌ bunách zian, atiꞌ leyúbl busëdnëꞌ lequëꞌ ca runczëꞌ. \v 2 Niꞌr guladxinëꞌ ga zoëꞌ Jesús bönniꞌ gdauꞌ fariseo, tëꞌnnëꞌ lunëꞌ ga bi gnëꞌ Jesús quië gac luquíëꞌ Lëꞌ. Gulanabnëꞌ Lëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿I dë latj bönniꞌ nutság nëꞌë usanëꞌ‑nu ngul queëꞌ? \p \v 3 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Bizxa gna béꞌinëꞌ lbiꞌiliꞌ Moisés? \p \v 4 Gulanë́ꞌ: \p ―Moisés bëꞌë latj bönniꞌ uzujëꞌ lu guich le rna ruláꞌalenëꞌ‑nu, atiꞌ niꞌr usanëꞌ‑nu ngul queëꞌ naꞌ. \p \v 5 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Gna béꞌinëꞌ lbiꞌiliꞌ cni Moisés le nac zid icj ládxiꞌdauꞌliꞌ, \v 6 san catiꞌ gzu lau gutaꞌ yödzlyú, bönniꞌ len ngul Dios benëꞌ lequëꞌ. \v 7 Gnëꞌ: “Qui lë ni naꞌ ucaꞌnëꞌ xuz xnëꞌë bönniꞌ, tsajsóalenëꞌ‑nu ngul queëꞌ \v 8 atiꞌ chopëꞌ ni luhuöaquëꞌ ca tuz bunách.” Qui lë ni naꞌ cutur nacquëꞌ chopëꞌ san tuz chnacquëꞌ. \v 9 Qui lë ni naꞌ caꞌ, nu nac bunách cutu ral‑laꞌ uláꞌa nup naꞌ chnutsaguëꞌ Dios. \p \v 10 Catiꞌ guluyaziëꞌ yuꞌu, gulanabi yudxëꞌ Jesús bönniꞌ usë́d queëꞌ ca nac didzaꞌ naꞌ bëꞌë. \v 11 Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Nútiꞌtëz bönniꞌ uláꞌalenëꞌ‑nu ngul queëꞌ len utság náꞌlenëꞌ‑nu ngul yubl, runëꞌ dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ le ruspaguëꞌë‑nu dul‑laꞌ ngul naꞌ gzóalenëꞌ‑nu ziꞌal. \v 12 Lëzcaꞌ cni chquiꞌ usannu‑nëꞌ bönniꞌ queënu ngul nutság náꞌlennu lëꞌ, len siꞌnu‑nëꞌ bönniꞌ yubl, runnu caꞌ dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ. \s1 Rulídz tsahuëꞌë‑biꞌ Jesús yuguꞌ biꞌidauꞌ \p \v 13 Niꞌr guladxín ga zoëꞌ Jesús bunách djuaꞌgac biꞌidauꞌ quegac, tëꞌni gxoa nëꞌë lecbiꞌ, atiꞌ gulazú lauquëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús taꞌdíl‑l dídzaꞌquëꞌ nup naꞌ djuaꞌgac lecbiꞌ. \v 14 Catiꞌ bléꞌinëꞌ lë ni Jesús, gleynëꞌ len gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑güíꞌ‑cbiꞌ latj biꞌidauꞌ laꞌdxinbiꞌ quiaꞌ. Cutu uzágaꞌgacliꞌ‑biꞌ, le gataꞌ quegac nup nacgac ca biꞌidauꞌ ni, latj ga rna bëꞌë Dios. \v 15 Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ: Nu cusíꞌ lu nëꞌi le rna bëꞌë Dios ca runbiꞌ biꞌidauꞌ, cutu caꞌ tsaz ga niꞌ rna bëꞌë. \p \v 16 Niꞌr bunidëꞌ‑biꞌ yuguꞌ biꞌidauꞌ naꞌ Jesús, bxoa nëꞌë lecbiꞌ len bulídz tsahuëꞌë‑biꞌ. \s1 Bönniꞌ cuidiꞌ rléꞌinëꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ \p \v 17 Catiꞌ buꞌë nöz Jesús, jaréluꞌë bidëꞌ bönniꞌ, buzechu zxibëꞌ lahuëꞌ Jesús len gnabnëꞌ Lëꞌ, rnëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi gdu dxiꞌa, ¿nacx gunaꞌ quië gdél‑liꞌdaꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán gdu? \p \v 18 Jesús gudxëꞌ lëꞌ: \p ―¿Bizx quië ruꞌu quiaꞌ didzaꞌ, rnauꞌ: “Gdu dxiꞌa”? Nutu nu bönniꞌ naquëꞌ gdu dxiꞌa. Tuzëꞌ Dios naquëꞌ gdu dxiꞌa. \v 19 Chnözcznuꞌ yuguꞌ le gna bëꞌë Dios, gnëꞌ: \q1 Cutu gunuꞌ dul‑laꞌ le rguitsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ. \q1 Cutu gdödduꞌ bunách. \q1 Cutu cuanuꞌ. \q1 Cutu gneuꞌ qui lzaꞌu le cunácz. \q1 Cutu ucachiꞌ lanuꞌ. \q1 Ben ba laꞌn xuz xnaꞌu. \p \v 20 Bubiꞌë didzaꞌ bönniꞌ naꞌ, rëꞌ Jesús: \p ―Bönniꞌ Usëdi, yúguꞌtë lë ni runczaꞌ catiꞌ niꞌ nacteaꞌ biꞌidauꞌ. \p \v 21 Len yöl‑laꞌ dxiꞌi ladxiꞌ queëꞌ, buyúëꞌ lëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Tu le ryadzj quiuꞌ. Gyeaj, yjëtiꞌ yúguꞌtë le dë quiuꞌ len bnödzj quegac bunách yechiꞌ lë naꞌ siꞌu, atiꞌ gataꞌ quiuꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ yehuaꞌ yubá. Niꞌr huöduꞌ quiaꞌ, gacuꞌ ca bönniꞌ zijëꞌ zajtë́ꞌë lëꞌi yag cruz, atiꞌ taꞌu nedaꞌ. \p \v 22 Catiꞌ byönnëꞌ didzaꞌ ni, buiꞌnnëꞌ atiꞌ zhuöjëꞌ rsëbi ladxëꞌë le dëtsca queëꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ. \p \v 23 Niꞌr buyúëꞌ Jesús gdu cuitiëꞌ len gudxëꞌ yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ: \p ―Baníg nac laꞌyáz ga rna bëꞌë Dios nup taꞌleꞌi yöl‑laꞌ tsahuiꞌ. \p \v 24 Gulubannëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ ca nac xtidzëꞌë atiꞌ leyúbl Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Lbiꞌiliꞌ, zxíꞌnaꞌdauꞌ, baníg nac laꞌyaziëꞌ ga rna bëꞌë Dios bönniꞌ tuꞌzxöni ládxiꞌquëꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ quequëꞌ. \v 25 Nacr baníg tsaziëꞌ ga rna bëꞌë Dios nu bönniꞌ rléꞌinëꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ, ca tödbaꞌ böaꞌ lu nag yötsiꞌ. \p \v 26 Catiꞌ gulayönnëꞌ didzaꞌ ni, gulubántërnëꞌ caꞌ, taꞌnë́ꞌ laꞌ légaczëꞌ: \p ―¿Nuzxa caz gac ulá, chquiꞌnuꞌ? \p \v 27 Buyúëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Cutu gac gun lë ni bunách, san huaquëꞌ Dios, le rzáquiꞌnëꞌ Dios yúguꞌtë. \p \v 28 Niꞌr Pedro gudxëꞌ Lëꞌ: \p ―Xan, netuꞌ nucaꞌntuꞌ yúguꞌtë len daꞌtuꞌ Liꞌ. \p \v 29 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, nu bönniꞌ ucaꞌnëꞌ lidxëꞌ, o böchëꞌë, o zanëꞌ, o xuzëꞌ, o xnëꞌë, o ngul queëꞌ, o yuguꞌ zxiꞌnëꞌ, o xyuëꞌ, le runëꞌ xchinaꞌ o le runëꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa quiaꞌ, \v 30 bönniꞌ ni huazíꞌ queëꞌ yetú gayuaꞌtër caꞌ dza ni zoaruꞌ naꞌa, yuguꞌ lidxëꞌ, len yuguꞌ böchëꞌë, len yuguꞌ zanëꞌ, len yuguꞌ xnëꞌë, len yuguꞌ zxiꞌnëꞌ, len yuguꞌ xyuëꞌ, lencaꞌ yuguꞌ le laꞌbía ládxiꞌgac lëꞌ bunách, atiꞌ yödzlyú ziꞌa zaꞌ, gataꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán gdu queëꞌ. \v 31 Zian nup nacgac blau naꞌa, lac cuidiꞌz niꞌ, atiꞌ nup nacgac cuidiꞌz naꞌa, lac blau niꞌ. \s1 Leyúbl rguíxjöꞌë Jesús ca ziꞌa ludöddëꞌ Lëꞌ \p \v 32 Catiꞌ niꞌ yuꞌuquëꞌ nöz, taꞌbenëꞌ zjaquëꞌ Jerusalén, nanörëꞌ Jesús lauquëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ. Nanitcnëꞌ len lu yöl‑laꞌ radxiz zjáclenëꞌ Lëꞌ. Leyúbl bchëꞌë quizi idxínnutëꞌ naꞌ Jesús. Gzu lahuëꞌ ruíꞌlenëꞌ lequëꞌ didzaꞌ ca nac le ral‑laꞌ gac queëꞌ, \v 33 rnëꞌ: \p ―Rléꞌiczliꞌ rbenruꞌ zijruꞌ Jerusalén ga niꞌ soa nu udö́d nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, lu naꞌgac bxuz uná bëꞌ len lu naꞌquëꞌ bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi. Laꞌchuguëꞌ quiaꞌ gatiaꞌ, len ludödëꞌ nedaꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ gzaꞌa. \v 34 Lutitjëꞌ nedaꞌ bönniꞌ naꞌ len lundëꞌ nedaꞌ ziꞌ. Luchijëꞌ nedaꞌ zxönaꞌ. Niꞌr ludöddëꞌ nedaꞌ, san catiꞌ gac tsonn dza ubanaꞌ lu yöl‑laꞌ gut. \s1 Taꞌnabnëꞌ Jesús Jacobo len Juan bi gunëꞌ quequëꞌ \p \v 35 Niꞌr gulabiguëꞌë lahuëꞌ Jesús Jacobo len Juan, zxiꞌnëꞌ Zebedeo, len tëꞌ Lëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi, rë́ꞌnituꞌ gunuꞌ queëtuꞌ le gnabtuꞌ. \p \v 36 Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Bizxa rë́ꞌniliꞌ gunaꞌ queëliꞌ? \p \v 37 Glëꞌ Lëꞌ: \p ―Catiꞌ gdxin dza cöꞌu ga gna bëꞌu, ben ga cöꞌtuꞌ tutuꞌ cuitiuꞌ yubél len yetutuꞌ cuitiuꞌ yögl. \p \v 38 Niꞌr Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Cutu nö́ziliꞌ bi rnabliꞌ. ¿Naruꞌ huac siꞌliꞌ le ral‑laꞌ siꞌa nedaꞌ, le nac le sacaꞌ quiꞌa? ¿Naruꞌ huac gdil‑liꞌ nis ca gdilaꞌ nedaꞌ nis, gatiaꞌ? \p \v 39 Gulubiꞌë didzaꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Huactuꞌ. \p Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Le nactë, le sacaꞌ quiꞌa nedaꞌ, siꞌliꞌ caꞌ lbiꞌiliꞌ, len ca gdilaꞌ nedaꞌ nis, gdil‑liꞌ caꞌ nis, \v 40 san cutu dë lu naꞌa cö́aꞌ nu cöꞌ cuitiaꞌ yubél len nu cöꞌ cuitiaꞌ yögl. Dios unödzjëꞌ quequëꞌ bönniꞌ chnupë́ꞌë quequëꞌ yuguꞌ latj naꞌ. \p \v 41 Catiꞌ gulayönnëꞌ didzaꞌ ni yechíëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús, lequëꞌ taꞌleynëꞌ Jacobo len Juan naꞌ. \v 42 Niꞌr bulidzëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Nö́ziczliꞌ ca tun nup taꞌná beꞌi yuguꞌ yödz, tuꞌzeynëꞌ bach bunách, atiꞌ nup nacgac blau ladjquëꞌ taꞌná beꞌi lzaꞌgac. \v 43 Cutu gac cni queëliꞌ, san nu guëꞌni gac zxön ga zoaliꞌ, ral‑laꞌ gun xchinliꞌ yezícaꞌrliꞌ, \v 44 atiꞌ nútiꞌtëzl‑liꞌ nu guëꞌni gac blau ral‑laꞌ gac ca bönniꞌ nadaꞌu queëliꞌ yúguꞌtëliꞌ. \v 45 Cni ral‑laꞌ gunliꞌ le bidaꞌ ni nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, clëg quië nu gun xchinaꞌ, san quië gunaꞌ xchingac bunách len udödaꞌ yöl‑laꞌ naꞌbán quiaꞌ le huöáꞌuidaꞌ bunách zian. \s1 Jesús ruúnëꞌ Bartimeo, bönniꞌ nachúl lahuëꞌ \p \v 46 Niꞌr guladxinëꞌ yödz Jericó Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. Catiꞌ niꞌ rurujëꞌ yödz ni Jesús, dzagquëꞌ Lëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ lencaꞌ bunách zian. Raꞌ nöz niꞌ röꞌë bönniꞌ nachúl lahuëꞌ, lëꞌ Bartimeo, zxiꞌnëꞌ Timeo. Rnabëꞌ nu bi gunnz queëꞌ. \v 47 Catiꞌ byönnëꞌ Bartimeo rdödëꞌ niꞌ Jesús, bönniꞌ Nazaret, gzu lahuëꞌ ruꞌë zidzj didzaꞌ, rnëꞌ: \p ―Jesús, zxiꞌn xsoëꞌ David. Buechiꞌ ladxiꞌ nedaꞌ. \p \v 48 Guladíl‑l lëꞌ didzaꞌ nup taꞌdö́d niꞌ, të lëꞌ: \p ―Bseyj ruꞌu. \p Niꞌr zidzjr bulidzëꞌ, rnëꞌ: \p ―Zxiꞌn xsoëꞌ David. Buechiꞌ ladxiꞌ nedaꞌ. \p \v 49 Niꞌr gzëꞌ dxiz Jesús, rbözëꞌ, atiꞌ rëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑lidzëꞌ. \p Gululidzëꞌ bönniꞌ naꞌ nachúl lahuëꞌ, tëꞌ lëꞌ: \p ―Btip ladxuꞌu. Gyasch. Rulidzëꞌ Liꞌ. \p \v 50 Niꞌr gruꞌnëꞌ tslaꞌl lariꞌ naxóa yenëꞌ. Laꞌ gyastëꞌ len bidëꞌ ga naꞌ zoëꞌ Jesús. \v 51 Gnabnëꞌ lëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Bizxa rëꞌnnuꞌ gunaꞌ quiuꞌ? \p Bubiꞌë didzaꞌ bönniꞌ naꞌ nachúl lahuëꞌ, rnëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi, rëꞌndaꞌ gunuꞌ ga huöalj yöj lahuaꞌ. \p \v 52 Jesús gudxëꞌ lëꞌ: \p ―Böaj lidxuꞌ. Chnuhuöacuꞌ le réjlëꞌu nedaꞌ. \p Laꞌ böaljtë yöj lahuëꞌ atiꞌ zéajlenëꞌ Jesús. \c 11 \s1 Ryaziëꞌ Jesús yödz Jerusalén \p \v 1 Guladxinëꞌ Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ gal‑laꞌ ga dë Jerusalén, ga naꞌ nacuáꞌ yödz Betfagé len yödz Betania, len ga naꞌ dë caꞌ Guiꞌa Ga Röꞌgac Yag Olivo. Niꞌr Jesús bsölëꞌë chopëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, \v 2 rëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑tséaj lu yödzdauꞌ dë lauruꞌ niꞌ, len catiꞌ tsazliꞌ niꞌ, tsajxácaꞌliꞌ‑baꞌ niꞌ tubaꞌ búrrodauꞌ nágaꞌbaꞌ, nutu nu rbiani lëbaꞌ. Gul‑sédx‑baꞌ len gul‑chë́ꞌ‑baꞌ quiaꞌ ni. \v 3 Chquiꞌ nu bi guië lbiꞌiliꞌ le runliꞌ lë ni, gul‑guië́ nu naꞌ: “Xanruꞌ rquinnëꞌ‑baꞌ, atiꞌ laꞌ usö́laꞌtëꞌ‑baꞌ quiuꞌ.” \p \v 4 Niꞌr yjaquëꞌ yajxácaꞌquëꞌ‑baꞌ búrrodauꞌ naꞌ, nágaꞌbaꞌ ga nu ryaz löꞌa ga nac raꞌ nöz, atiꞌ gulasedxëꞌ‑baꞌ. \v 5 Nup nacuáꞌ niꞌ të lequëꞌ: \p ―¿Bizxa ni runliꞌ? ¿Bizx quië rsedxliꞌ‑baꞌ búrrodauꞌ naꞌ? \p \v 6 Gulubiꞌë didzaꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús, glëꞌ lequëꞌ ca naꞌ chgudxczëꞌ lequëꞌ Jesús, atiꞌ gluiꞌ lequëꞌ latj bunách niꞌ. \v 7 Niꞌr gulachë́ꞌë‑baꞌ búrrodauꞌ naꞌ ga naꞌ zoëꞌ Jesús. Gulaxóëꞌ cúdzuꞌbaꞌ lariꞌ quequëꞌ atiꞌ Jesús gdxiëꞌ‑baꞌ. \v 8 Zian bönniꞌ nacuꞌë niꞌ gulachiljëꞌ lariꞌ quequëꞌ gap nac laꞌ nöz. Yelaꞌgac bunách niꞌ gulaguítsj zin le guluzxóa laꞌ nöz. \p \v 9 Gulazú lau tuiꞌ zidzj didzaꞌ nup nanörgac lahuëꞌ Jesús len nup naꞌ zaꞌc cúdzuꞌlëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Yöl‑laꞌ ba. Dios gun laꞌyëꞌ Bönniꞌ zëꞌë ni, nasölëꞌë Lëꞌ Xanruꞌ Dios. \v 10 Dios gun laꞌyëꞌ Bönniꞌ ni ziꞌa gna bëꞌë, ca naꞌ gna bëꞌë xuz xtauꞌruꞌ David. Yöl‑laꞌ ba Dios. \p \v 11 Cni guc, bdxinëꞌ Jesús Jerusalén, atiꞌ gyaziëꞌ löꞌa gdauꞌ. Catiꞌ budx buyúëꞌ yúguꞌtë le nacuáꞌ gdu zbiꞌil niꞌ, burujëꞌ zacaꞌ yödz Betania le chrdzöꞌ, dzagquëꞌ Lëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ. \s1 Jesús rulídz ziꞌë yag higo \p \v 12 Catiꞌ zaꞌ reníꞌ yetú dza, atiꞌ tuꞌrujëꞌ yödz Betania Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, rdunëꞌ Jesús. \v 13 Ziꞌtuꞌ bléꞌinëꞌ tu yag higo dxia xlaguiꞌ. Gbiguëꞌë ga naꞌ zoa yag naꞌ chquiꞌ utsajxaquëꞌë latiꞌ le rbia. Catiꞌ bdxinëꞌ niꞌ cutu bi yajxaquëꞌë le rbia. Xlaguiꞌz dxia le cutu rdxini dza cuia. \v 14 Niꞌr bulidzëꞌ yag naꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Cutur nu gagu le rbia quiuꞌ. \p Gulayönnëꞌ didzaꞌ ni bönniꞌ usë́d queëꞌ. \s1 Jesús rulatjëꞌ löꞌa gdauꞌ \p \v 15 Catiꞌ guladxinëꞌ Jerusalén Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, gyaziëꞌ Jesús löꞌa gdauꞌ len gzu lahuëꞌ rubijëꞌ niꞌl nup tutiꞌ len nup taꞌu löꞌa gdauꞌ. Brixëꞌ yuguꞌ blag quegac nup tuꞌtsáꞌ dumí gzaꞌa, lencaꞌ yuguꞌ ga taꞌbö́ꞌ nup tutiꞌ budödauꞌ. \v 16 Cutu caꞌ bëꞌë latj nu bi guaꞌ, uzóa nöz ga nac löꞌa gdauꞌ. \v 17 Busëdnëꞌ nup nacuáꞌ niꞌ, rnëꞌ: \p ―Nayúj lu guich laꞌy, rna: “Lidxaꞌ siꞌ lei, yuꞌu ga lulídz Dios bunách gdutë yödzlyú.” Lbiꞌiliꞌ chnunliꞌ lei ca nac bloj quegac gban. \p \v 18 Catiꞌ gulayönnëꞌ didzaꞌ ni yuguꞌ bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi, gulazú lauquëꞌ taꞌzú taꞌböꞌë ludöddëꞌ Jesús, san le tádxinëꞌ bunách, cutu bi glunëꞌ queëꞌ, le tuꞌbani yúguꞌtë bunách ca nac le rusëdnëꞌ Jesús. \v 19 Catiꞌ chrdzöꞌ burujëꞌ Jesús lu yödz naꞌ. \s1 Rbidx yag higo bulídz ziꞌë Jesús \p \v 20 Catiꞌ zaꞌ reníꞌ yetú dza, guladödëꞌ Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ ga zoa yag higo naꞌ bulídz ziꞌë Jesús, len gulaléꞌinëꞌ lei, chnabídx gdu luí. \v 21 Niꞌr yajneynëꞌ Pedro bi guc atiꞌ gudxëꞌ Jesús: \p ―Bönniꞌ Usëdi, byutscaꞌ. Yag higo ni bulídz ziꞌu nij, chnabídx. \p \v 22 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑tsejlëꞌ Dios. \v 23 Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, chquiꞌ nu bönniꞌ guiëꞌ guíꞌadauꞌ ni: “Bcuit ni, yajsóa lu nis zxön”, len cugác chop ladxëꞌë bönniꞌ naꞌ san gdu ladxëꞌë tsejlëꞌë gunëꞌ Dios ca naꞌ rnëꞌ, caꞌ gac. \v 24 Qui lë ni naꞌ rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ: Yúguꞌtë le gnabliꞌ catiꞌ ulidzliꞌ‑nëꞌ Dios, gul‑tsejlëꞌ chbennëꞌ queëliꞌ Dios lë naꞌ rnabliꞌ, atiꞌ gunnëꞌ queëliꞌ. \v 25 Catiꞌ niꞌ rulidzliꞌ‑nëꞌ Dios, chquiꞌ zoa nu rleyliꞌ nu bi ben queëliꞌ, gul‑nít lau nu naꞌ quië unít lahuëꞌ caꞌ lbiꞌiliꞌ ca nac dul‑laꞌ nabágaꞌliꞌ, Xuzliꞌ naꞌ zoëꞌ yehuaꞌ yubá. \v 26 Chquiꞌ cu unít lauliꞌ bunách, cutu unít lahuëꞌ lbiꞌiliꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌliꞌ Xuzliꞌ zoëꞌ yehuaꞌ yubá. \s1 Yöl‑laꞌ uná bëꞌ dë lu nëꞌë Jesús \p \v 27 Niꞌr yhuöjquëꞌ Jerusalén Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ. Catiꞌ niꞌ rdëꞌ Jesús ga nac nchil gdauꞌ, guladxinëꞌ ga zoëꞌ yuguꞌ bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi len bönniꞌ gul tuꞌzejniꞌi. \v 28 Gulanabnëꞌ Jesús, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Bizxa yöl‑laꞌ uná bëꞌ dë lu naꞌu runuꞌ yuguꞌ lë ni? ¿Nuzxa caz budö́d lu naꞌu yöl‑laꞌ uná bëꞌ gunuꞌ cni? \p \v 29 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Nedaꞌ caꞌ gnabdaꞌ lbiꞌiliꞌ tu didzaꞌ. Chquiꞌ ubiꞌiliꞌ quiaꞌ didzaꞌ, niꞌr gyëpaꞌ lbiꞌiliꞌ bi yöl‑laꞌ uná bëꞌ rundaꞌ yuguꞌ lë ni. \v 30 ¿Nuzxa budö́d lu nëꞌë Juan uquilëꞌ bunách nis? ¿Naruꞌ Dios o bunách? Gul‑natscaꞌ. \p \v 31 Gulazú lauquëꞌ tun xtídzaꞌquëꞌ laꞌ légaczëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Chquiꞌ gnaruꞌ Dios bsölëꞌë lëꞌ, guiëꞌ rëꞌu: “¿Bizx quië cutu gyéjlëꞌliꞌ lëꞌ?” \v 32 ¿Naruꞌ guië́tsaruꞌ‑nëꞌ: “Gulasölëꞌë lëꞌ bönniꞌ”? \p Cni taꞌzáꞌ ládxiꞌquëꞌ le tádxinëꞌ bunách zian nacuáꞌ niꞌ le taqui yúguꞌtë bunách naꞌ bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios Juan naꞌ. \v 33 Qui lë ni naꞌ glëꞌ Jesús: \p ―Cutu nö́zituꞌ. \p Niꞌr Jesús gudxëꞌ lequëꞌ: \p ―Nedaꞌ caꞌ cutu quíxjöiꞌdaꞌ lbiꞌiliꞌ bi yöl‑laꞌ uná bëꞌ dë lu naꞌa rundaꞌ yuguꞌ lë ni. \c 12 \s1 Runëꞌ lsaquiꞌ Jesús quegac huen dxin cunacgac tsahuiꞌ \p \v 1 Niꞌr gzu lahuëꞌ Jesús ruíꞌlenëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ didzaꞌ yuguꞌ le runëꞌ lsaquiꞌ, rnëꞌ: \p ―Gzoëꞌ bönniꞌ, szxöni bdëꞌë lba uva ga nac laꞌ yël queëꞌ. Glequëꞌ liꞌaj qui, len gchöꞌnëꞌ rögaꞌ guiöj ga gsiëꞌ xisi uva naꞌ. Budxíëꞌ tu yuꞌu gup ga nac xtsaꞌ ga nu uyú laꞌ yël naꞌ. \p ’Niꞌr budödëꞌ lu naꞌquëꞌ huen dxin laꞌ yël queëꞌ naꞌ, laꞌziꞌë gatsj hueaj le unö́dzj, atiꞌ gyijëꞌ yödz ziꞌtuꞌ. \v 2 Catiꞌ bdxin dza luchibëꞌ le rbia, bsölëꞌë‑biꞌ biꞌi huen dxin queëꞌ tsajxiꞌbiꞌ lu naꞌquëꞌ huen dxin naꞌ le ral‑laꞌ siꞌë xanbiꞌ qui le gulabía lba uva naꞌ. \v 3 Niꞌr gulaguel‑lëꞌë‑biꞌ biꞌi naꞌ yuguꞌ huen dxin naꞌ len glundëꞌ‑biꞌ ziꞌ, atiꞌ gulusölëꞌë‑biꞌ caꞌzbiꞌ. \v 4 Niꞌr bsölëꞌë‑biꞌ yetubiꞌ biꞌi huen dxin queëꞌ bönniꞌ xan laꞌ yël naꞌ, atiꞌ biꞌi ni gululadxëꞌ‑biꞌ guiöj, gululë́ꞌë icjbiꞌ. Gluꞌë döꞌ queëbiꞌ. \v 5 Niꞌr bsölëꞌë‑biꞌ caꞌ yetubiꞌ biꞌi huen dxin queëꞌ bönniꞌ xan laꞌ yël naꞌ, atiꞌ biꞌi ni guludöddëꞌ‑biꞌ. Bsölëꞌë‑biꞌ caꞌ zianrbiꞌ atiꞌ laꞌcbiꞌ gluncdëꞌ‑biꞌ ziꞌ len yelaꞌcbiꞌ guludödcdëꞌ‑biꞌ. \p \v 6 ’Nutur nu nagáꞌn queëꞌ xan laꞌ yël naꞌ. Nagaꞌnzbiꞌ biꞌi bönniꞌ queëꞌ atiꞌ nadxíꞌitsquinëꞌ‑biꞌ. Ga yajseytë, bsölëꞌë‑biꞌ zxiꞌnëꞌ, rnëꞌ: “Lunëꞌ ba laꞌn zxiꞌnaꞌ.” \v 7 Niꞌr gulanë́ꞌ laꞌ légaczëꞌ bönniꞌ huen dxin naꞌ, taꞌnë́ꞌ: “Biꞌi ni ral‑laꞌ gaqui queëbiꞌ laꞌ yël ni. Gul‑dá, gdö́diruꞌ‑biꞌ atiꞌ gaqui queëruꞌ laꞌ yël ni.” \v 8 Qui lë ni naꞌ gulazönëꞌ‑biꞌ len guludöddëꞌ‑biꞌ. Gularuꞌnëꞌ‑biꞌ niꞌl laꞌ yël qui lba uva naꞌ. \p \v 9 Niꞌr gnabnëꞌ bönniꞌ nacuꞌë niꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Nacx gunëꞌ chquiꞌnuꞌ, bönniꞌ xan laꞌ yël naꞌ? Huidëꞌ len huadödcdëꞌ bönniꞌ huen dxin naꞌ, atiꞌ udödëꞌ lu naꞌgac bunách yubl laꞌ yël naꞌ. \p \v 10 ’¿Naruꞌ cu nulábniliꞌ lë naꞌ nayúj lu guich laꞌy? Cni rna: \q1 Guiöj naꞌ gularuꞌnëꞌ bönniꞌ tuꞌcuꞌë zöꞌö, \q1 Naꞌa nac guiöj len, squin zöꞌö. \q1 \v 11 Xanruꞌ Dios benëꞌ ga nac cni \q1 Atiꞌ rubániruꞌ ca nac lë ni rléꞌiruꞌ. \p \v 12 Niꞌr gulazú gulaböꞌë laꞌzönëꞌ Jesús le táquibeꞌinëꞌ benëꞌ lsaquiꞌ ni ca nac quequëꞌ, san tádxinëꞌ bunách zian nacuáꞌ niꞌ len qui lë ni naꞌ gulucaꞌnëꞌ Lëꞌ, zhuöjquëꞌ. \s1 Ca nac le taꞌguízxj lazgac bunách \p \v 13 Gdöd lë ni yuguꞌ bönniꞌ gdauꞌ uná bëꞌ naꞌ gulasölëꞌë ga zoëꞌ Jesús laꞌquëꞌ bönniꞌ gdauꞌ fariseo len bönniꞌ daꞌquëꞌ Herodes quië lunëꞌ ga bi gnëꞌ Jesús quië gac luquíëꞌ Lëꞌ. \v 14 Guladxinëꞌ ga naꞌ zoëꞌ Jesús bönniꞌ ni, len tëꞌ Lëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi, nö́zituꞌ ruꞌu didzaꞌ gdutë li. Cutu ruiꞌ ladxuꞌu bi taꞌnáz bunách, le curuyuzuꞌ le tuꞌluíꞌz cuingac bunách, san rusëdnuꞌ ca nacz le rëꞌnnëꞌ Dios lun bunách. ¿I runn netuꞌ latj zxba queëꞌ Moisés quizxj laztuꞌ le tuꞌquizxjëꞌ uláz queëꞌ César? ¿Naruꞌ uguizxjtuꞌ o cutu quizxjtuꞌ? \p \v 15 Ráquibeꞌinëꞌ Jesús tuꞌë didzaꞌ lu yöl‑laꞌ rguilj ladxiꞌ quequëꞌ atiꞌ rëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Bizx quië rubijliꞌ nedaꞌ didzaꞌ? Gul‑djuaꞌtscaꞌ quiaꞌ tu dumí rda quië gléꞌidaꞌ lei. \p \v 16 Djuaꞌquëꞌ lei atiꞌ gnabnëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Nuzxa lahui daꞌ lëꞌi ni len nuzxa lei ni? \p Gulubiꞌë didzaꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Queëꞌ César naꞌ. \p \v 17 Niꞌr Jesús gudxëꞌ lequëꞌ, rnëꞌ: \p ―Gul‑nö́dzj queëꞌ César le naqui queëꞌ César, atiꞌ queëꞌ Dios le naqui queëꞌ Dios. \p Gulubannëꞌ ca nac didzaꞌ bubiꞌë Jesús. \s1 Ca nac qui yöl‑laꞌ rubán lu yöl‑laꞌ gut \p \v 18 Niꞌr guladxinëꞌ ga zoëꞌ Jesús laꞌquëꞌ bönniꞌ gdauꞌ saduceo. Bönniꞌ ni taꞌnë́ꞌ cutu lubán nup chnatgac. Qui lë ni naꞌ glëꞌ Jesús, \v 19 taꞌnë́ꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi, Moisés nuzujëꞌ queëtuꞌ lu guich chquiꞌ gatiëꞌ bönniꞌ cuzóa biꞌi queëꞌ, atiꞌ ugaꞌnnu ngul queëꞌ, ral‑laꞌ utság náꞌlenbiꞌ‑nu biꞌi böchëꞌë bönniꞌ naꞌ len uzoabiꞌ biꞌidauꞌ gacbiꞌ biꞌi queëbiꞌ bö́chiꞌbiꞌ. \v 20 Gulacuaꞌbiꞌ gadxbiꞌ biꞌi nac bö́chiꞌcbiꞌ. Biꞌi ziꞌal naꞌ butság náꞌlenbiꞌ‑nu ngul, atiꞌ gutbiꞌ, nutu nu gul‑laꞌ biꞌidauꞌ queëbiꞌ. \v 21 Biꞌi buróp naꞌ butság náꞌlenbiꞌ‑nu ngul uzë́b naꞌ, atiꞌ gutbiꞌ caꞌ, nutu nu gul‑laꞌ biꞌidauꞌ queëbiꞌ. Lëzcaꞌ cni guc queëbiꞌ biꞌi bunn. \v 22 Cni guc, gulutság náꞌlenbiꞌ‑nu yúguꞌtëbiꞌ, nutu nu gul‑laꞌ biꞌidauꞌ quecbiꞌ. Ga yajseytë, gutnu caꞌ ngul naꞌ. \v 23 Naꞌa, catiꞌ lubán nup chnatgac, ¿núzxalbiꞌ gáquinu queëbiꞌ ngul naꞌ, le gulutság náꞌlenbiꞌ‑nu igádxtëbiꞌ? \p \v 24 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Rchíxiliꞌ le cunúnbëꞌliꞌ le nayúj lu guich laꞌy len cutu nö́ziliꞌ ca nac yöl‑laꞌ huac queëꞌ Dios. \v 25 Catiꞌ lubán nup chnatgac, cutu caꞌ lutság naꞌquëꞌ, len cutu laꞌcuáꞌlenëꞌ‑nu ngul bönniꞌ, san lacquëꞌ ca nacquëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ Dios, nacuꞌë yehuaꞌ yubá. \v 26 Naꞌa, ca nac quegac nup chnatgac chquiꞌ lubán, ¿naruꞌ cu nulábiniliꞌ le buzujëꞌ lu guich Moisés? Ruiꞌ didzaꞌ ca naꞌ bulidzëꞌ lëꞌ Dios lu yag yö́tsiꞌdauꞌ regui, rëꞌ lëꞌ: “Nedaꞌ nacaꞌ Dios queëꞌ Abraham len Dios queëꞌ Isaac, len Dios queëꞌ Jacob.” Le gnëꞌ cni quequëꞌ, nac bëꞌ nabanquëꞌ zal‑laꞌ glatiëꞌ ziꞌal. \v 27 Dios naquëꞌ Dios quegac nup nabangac, clëg quegac nup natgac tsaz. Szxö́nitër rchíxiliꞌ. \s1 Le nac blau gna bëꞌë Dios \p \v 28 Bidëꞌ caꞌ ga zoëꞌ Jesús bönniꞌ gdauꞌ usëdi. Byönnëꞌ ca naꞌ gluíꞌlenëꞌ Jesús didzaꞌ len nöznëꞌ dxíꞌadauꞌ bubiꞌë didzaꞌ Jesús. Qui lë ni naꞌ gnabnëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Bizxal le gna bëꞌë Dios nactër blau ca yúguꞌtë le gna bëꞌë? \p \v 29 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lëꞌ: \p ―Le gna bëꞌë nactër blau ca yúguꞌtë nac lë naꞌ rna: “Gul‑yöni bunách Israel. Xanruꞌ Dios, tuzëꞌ Lëꞌ naquëꞌ Xanruꞌ. \v 30 Ral‑laꞌ gdxiꞌinuꞌ Xanuꞌ Dios gdu ladxuꞌu, len lu gdu icj ládxiꞌdaꞌu len lu gdu yöl‑laꞌ rejniꞌi quiuꞌ len lu gdu yöl‑laꞌ huac quiuꞌ.” Lë ni nac le gna bëꞌë nactër blau. \v 31 Le gna bëꞌë nac buróp, tuz ca nac. Cni rna: “Ral‑laꞌ gdxiꞌinuꞌ lzaꞌu ca nadxíꞌi cuinuꞌ.” Cutu caꞌ zoa yetú le gna bëꞌë nacr blau ca chop ni gna bëꞌë. \p \v 32 Niꞌr gudxëꞌ Jesús bönniꞌ gdauꞌ usëdi naꞌ, rnëꞌ: \p ―Dxíꞌadauꞌ gnauꞌ, Bönniꞌ Usëdi. Le nacz rnauꞌ. Tuzëꞌ naquëꞌ Dios, len nutur nu zoa nac Dios. \v 33 Quië gdxiꞌiruꞌ‑nëꞌ Dios gdu ládxiꞌruꞌ, len lu gdu yöl‑laꞌ rejniꞌi queëruꞌ len lu gdu icj ládxiꞌdauꞌruꞌ len lu gdu yöl‑laꞌ huac queëruꞌ, len quië gdxiꞌiruꞌ lzaꞌruꞌ ca nadxíꞌi cuinruꞌ, nacr lsacaꞌ ca yúguꞌtë böaꞌ bëdxdauꞌ rudö́dicruꞌ‑baꞌ lu bcugu laꞌy queëꞌ Dios, lencaꞌ ca yúguꞌtë böaꞌ bëdxdauꞌ ruzéguiꞌcruꞌ‑baꞌ lu bcugu naꞌ. \p \v 34 Catiꞌ byönnëꞌ Jesús dxíꞌadauꞌ rubiꞌë didzaꞌ bönniꞌ ni, niꞌr gudxëꞌ lëꞌ, rnëꞌ: \p ―Yelatiꞌz ryadzj quiuꞌ gúnbëꞌu le rna bëꞌë Dios. \p Nutur nu burugui bi gnabi Jesús. \s1 ¿Nuzxa zxiꞌn naquëꞌ Cristo? \p \v 35 Catiꞌ niꞌ rusëdnëꞌ Jesús bunách ga nac nchil gdauꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Bizx quië taꞌnë́ꞌ bönniꞌ gdauꞌ usëdi naquëꞌ Cristo zxiꞌn xsoëꞌ David? \v 36 Lëczëꞌ David naꞌ bëꞌë didzaꞌ, zóalenëꞌ lëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, gnëꞌ: \q1 Xanruꞌ Dios gudxëꞌ Xanaꞌ: \q1 “Gröꞌ cuit lëꞌa yubél \q1 Catiꞌ gunraꞌ ga luzechu zxibgac Lauꞌ \q1 Nup cutaꞌleꞌi Liꞌ dxiꞌa.” \m \v 37 ¿Naruꞌ nactsëꞌ Cristo zxiꞌn xsoëꞌ David chquiꞌ lëczëꞌ David naꞌ rnëꞌ queëꞌ naquëꞌ Xanëꞌ? \p Guladzág ládxiꞌgac didzaꞌ ni bunách zian nacuáꞌ niꞌ tuꞌzë́ naggac Lëꞌ. \s1 Jesús ruquíëꞌ bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi \p \v 38 Niꞌ rusëdnëꞌ bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ quequëꞌ bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi. Taꞌdzág ládxiꞌquëꞌ taꞌdë́ꞌ niꞌl naꞌl, nácuquëꞌ lariꞌ tunn. Taꞌdzág ládxiꞌquëꞌ caꞌ tuꞌlídz tsahuiꞌ lequëꞌ bunách gap nac lu yëꞌy. \v 39 Taꞌböꞌë yuguꞌ latj blau lu yuꞌu ga tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios bunách lencaꞌ gap tuꞌdubëꞌ tiꞌj tahuëꞌ. \v 40 Tuꞌgǘëꞌ lidxcnu ngul uzë́b len quië luluíꞌz tsahuiꞌ cuinquëꞌ, xtsey tuꞌlidzëꞌ Dios. Yuguꞌ bönniꞌ ni, gúntscarëꞌ lequëꞌ zxguiaꞌ Dios. \s1 Le bunödzjnu queëꞌ Dios tu ngul uzëbdauꞌ \p \v 41 Tsal niꞌ röꞌë Jesús nchil gdauꞌ ga zoa guiꞌn ga taꞌgúꞌu bunách dumí gun, ruyúëꞌ ca tun bunách taꞌgúꞌu dumí lu guiꞌn. Dumí zian taꞌguꞌë bönniꞌ dë yöl‑laꞌ tsahuiꞌ quequëꞌ. \v 42 Niꞌr bdxinnu niꞌ ngul yechiꞌ uzëbdauꞌ, gluꞌnu chop dumí lasdauꞌ, le zácaꞌgac látiꞌdauꞌz. \v 43 Niꞌr bulidzëꞌ yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, ngul yechiꞌ uzëbdauꞌ ni gluꞌrnu ca yúguꞌtë nup bi taꞌgúꞌu lu guiꞌn qui gdauꞌ. \v 44 Taꞌguꞌë qui le nagáꞌnz quequëꞌ yúguꞌtë bönniꞌ ni, san ngul ni, lu yöl‑laꞌ yéchiꞌdauꞌ queënu gluꞌnu gdutë laꞌz dui tsca le dëz queënu, le ral‑laꞌ gáhuinu. \c 13 \s1 Rguíxjöꞌë Jesús ca ziꞌa luquindjëꞌ gdauꞌ \p \v 1 Catiꞌ burujëꞌ Jesús nchil gdauꞌ, gudxëꞌ Lëꞌ tuëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ, rnëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi, byutscaꞌ nactga yuguꞌ yuꞌu zxön ni, len nactga yuguꞌ guiöj lëꞌi zöꞌö quegac. \p \v 2 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lëꞌ: \p ―Rléꞌinuꞌ yuguꞌ yuꞌu zxön ni, san cutu caꞌ ugáꞌn ni guiöj lahui lzëꞌi, le luquíndj leygac bunách. \s1 Le lac bëꞌ catiꞌ ziꞌa udx qui yödzlyú \p \v 3 Niꞌr yjaquëꞌ Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ lu Guiꞌa Ga Röꞌgac Yag Olivo, guiꞌa naꞌ dë ca dödl raꞌ gdauꞌ. Catiꞌ chröꞌë niꞌ Jesús, glëꞌ Lëꞌ laꞌ légaczëꞌ Pedro len Jacobo len Juan len Andrés, \v 4 taꞌnë́ꞌ: \p ―Gdixjöiꞌ netuꞌ batx lac lë ni. ¿Bizxa gac bëꞌ chzoa lac yúguꞌtë lë ni? \p \v 5 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rusëdnëꞌ lequëꞌ, rnëꞌ: \p ―Gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ qui nadxi nu siꞌ yeꞌi lbiꞌiliꞌ. \v 6 Laꞌláꞌ lauquëꞌ zian bönniꞌ siꞌ laquëꞌ ca leaꞌ nedaꞌ, laꞌnë́ꞌ nacquëꞌ Cristo. Cni laꞌzíꞌ yéꞌinëꞌ bunách zian. \p \v 7 ’Niꞌr catiꞌ yö́niliꞌ rac gdil‑l niꞌl naꞌl, cutu gádxiliꞌ. Yúguꞌtë lë ni ral‑laꞌ gac, san cutu rdxini dza udx. \v 8 Tu yödz til‑len yetú yödz len tu ga nu rna bëꞌ tsajtil‑len yetú ga nu rna bëꞌ. Zian latj saꞌ rtit len gac gbin. Lun rusbö́ bunách. Yuguꞌ lë ni lac le su lau laꞌzacaꞌ laꞌguíꞌi bunách dza niꞌ. \p \v 9 ’Niꞌr gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ, le ludödëꞌ lbiꞌiliꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ yúlahuiꞌ. Laꞌguinëꞌ lbiꞌiliꞌ gap tuꞌdubëꞌ tuꞌsëdëꞌ queëꞌ Dios bönniꞌ judío. Gdxinliꞌ lauquëꞌ bönniꞌ taꞌná bëꞌë len lauquëꞌ bönniꞌ taꞌná béꞌinëꞌ yödz ziꞌtuꞌ. Lunëꞌ cni queëliꞌ le daꞌliꞌ nedaꞌ, san niꞌ gunliꞌ lnaꞌ lau quiaꞌ nedaꞌ. \v 10 Ziꞌal ca gdxin dza udx, run bayúdx gac lban qui didzaꞌ dxiꞌa quiaꞌ laugac bunách gdutë yödzlyú. \v 11 Catiꞌ niꞌ laꞌchë́ꞌë lbiꞌiliꞌ, len ludödëꞌ lbiꞌiliꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ yúlahuiꞌ, cutu güiꞌ ládxiꞌliꞌ bizxa gnaliꞌ. Laꞌ dza niꞌz Dios gunnëꞌ queëliꞌ didzaꞌ güiꞌliꞌ, atiꞌ lë ni gnaliꞌ. Catiꞌ niꞌ güiꞌliꞌ didzaꞌ, clëg lbiꞌizliꞌ naꞌ gnaliꞌ, san Dios Böꞌ Laꞌy gnëꞌ. \v 12 Ludö́d laꞌ bö́chiꞌgacz bunách lu naꞌquëꞌ bönniꞌ ludödcdëꞌ lequëꞌ. Bönniꞌ nacuaꞌbiꞌ biꞌi quequëꞌ ludödëꞌ laꞌ zxíꞌngacczëꞌ caꞌ, atiꞌ zxiꞌnquëꞌ naꞌ ludödbiꞌ laꞌ xuz xnáꞌgacczbiꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ ludödcdëꞌ lequëꞌ. \v 13 Luzóa lbiꞌiliꞌ tslaꞌl yúguꞌtë bunách le daꞌliꞌ nedaꞌ, san nul‑liꞌ guaꞌ glenliꞌ lë naꞌ gac ga gdxinr dza udx, ulaliꞌ. \p \v 14 ’Nup tuꞌláb didzaꞌ ni ral‑laꞌ laꞌyejniꞌi. Buzujëꞌ lu guich Daniel, bönniꞌ niꞌ bëꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios, le rna cni: “Tsaz ga cutu ral‑laꞌ tsaz tu le xöhuiꞌ le rusnít.” Dza niꞌr ral‑laꞌ laꞌzxúndj nup nacuáꞌ luyú Judea, tsjac gap nac guíꞌadauꞌ. \v 15 Nu zoa cjuꞌu dza niꞌ ral‑laꞌ gzxundjtë, len cutu huötj zxan yuꞌu tsajxíꞌ bi dë qui lu yuꞌu. \v 16 Nu zoa ladj guixiꞌ ral‑laꞌ gzxundjtë, len cutu huöaj tsajxíꞌ lariꞌ rxoa yeni. \v 17 Bicaꞌ bayechiꞌ ngul dza niꞌ nuaꞌcnu‑biꞌ biꞌidauꞌ, lencaꞌ ngul tuꞌgádxiꞌnu‑biꞌ biꞌidauꞌ. \v 18 Gul‑lidzëꞌ Dios gnábiliꞌ‑nëꞌ cugún bayúdx gzxundjliꞌ catiꞌ nac beoꞌ ziag. \v 19 Yuguꞌ dza niꞌ laꞌzacaꞌ laꞌguíꞌir bunách ca le guc zíꞌatël catiꞌ ziꞌa gutaꞌ yödzlyú le benëꞌ Dios ga rdxintë naꞌa dza, ni dza ziꞌa zaꞌc cutu gac cni. \v 20 Laꞌnaruꞌ cu nunëꞌ Dios ga luhuöác nabábz yuguꞌ dza niꞌ, nutu nu ulá, san le nadxiꞌinëꞌ nup chgröczëꞌ, chnunëꞌ queëꞌ gunëꞌ ga luhuöác nabábz yuguꞌ dza niꞌ. \p \v 21 ’Naꞌa, chquiꞌ nu guië lbiꞌiliꞌ: “Gul‑yutscaꞌ, ni zoëꞌ Cristo”, o gna: “Gul‑yutscaꞌ, niꞌ zoëꞌ”, cutu caꞌ tséjlëꞌliꞌ nu naꞌ. \v 22 Laꞌláꞌ lahui zian nup laꞌzíꞌ yeꞌi bunách, laꞌnë́ꞌ nacquëꞌ Cristo len laꞌnë́ꞌ nacquëꞌ bönniꞌ tuꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios. Luluiꞌnëꞌ le lac bëꞌ len lunëꞌ yuguꞌ yöl‑laꞌ huac zxön. Hualaꞌzíꞌ yéꞌinëꞌ caꞌ nup gröczëꞌ Dios laꞌnaruꞌ laꞌzáquiꞌnëꞌ. \v 23 Niꞌr lbiꞌiliꞌ, gul‑zóa ban ládxiꞌliꞌ. Yúguꞌtë chgudxaꞌ lbiꞌiliꞌ zíꞌatël ca gac. \s1 Ca huödëꞌ Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách \p \v 24 Gnëꞌ caꞌ Jesús: \p ―Yuguꞌ dza niꞌ, töd gac dza naꞌ laꞌzacaꞌ laꞌguíꞌi cni bunách, gchul gbidz len cutu gun yeníꞌ beoꞌ. \v 25 Laꞌguíndj bölj luzxbá len laꞌzxíz le nalaꞌgac, nacgac blau luzxbá naꞌ. \v 26 Niꞌr laꞌleꞌi nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, zaꞌa lu böaj luzxbá, napaꞌ yöl‑laꞌ huac zxön len yöl‑laꞌ yeníꞌ quiaꞌ. \v 27 Gsö́laꞌgacaꞌ‑nëꞌ gbaz laꞌy quiaꞌ, lutubëꞌ bunách rö quiaꞌ nacuáꞌ idáp laꞌa yödzlyú, ga naguél‑laꞌtë luyú bidx, ga rdxintë ga naguel‑laꞌ luzxbá. \p \v 28 ’Gul‑tsejniꞌi le rusëdi lbiꞌiliꞌ yag higo. Catiꞌ taꞌlén zxuzaꞌ nëꞌi huëꞌndauꞌ len rubía xlaguiꞌ yulu, nö́ziliꞌ chzoa gdxin dza gba. \v 29 Lëzcaꞌ cni, catiꞌ gléꞌiliꞌ tac lë ni, gnö́ziliꞌ chzoa gdxin dza udx naꞌ, len chrdzag lau. \v 30 Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, yúguꞌtë lë ni lac zíꞌatël ca lat nup nacuáꞌ dza naꞌ. \v 31 Huadö́d qui luzxbá len qui luyú ni, san xtidzaꞌa gatga töd qui. \p \v 32 ’Catiꞌ gdxin dza niꞌ o dzöꞌ niꞌ, nutu nu nözi. Cutu nözcnëꞌ gbaz laꞌy nacuꞌë yehuaꞌ yubá, len cutu nözdaꞌ nedaꞌ, Zxiꞌnëꞌ Dios. Tuzëꞌ Dios Xuz nöznëꞌ. \v 33 Qui lë ni naꞌ, gul‑spán ládxiꞌliꞌ. Gul‑zóa sinaꞌ len gul‑lidzëꞌ Dios le cutu nö́ziliꞌ bizxa dza gac lë ni. \v 34 Gac ca rac catiꞌ zijëꞌ ziꞌtuꞌ tu bönniꞌ. Catiꞌ chzoa uzë́ꞌë lidxëꞌ, udödëꞌ lu naꞌquëꞌ huen dxin queëꞌ yuguꞌ le dë queëꞌ. Qui queëquëꞌ guꞌë xchinquëꞌ len gna bëꞌë soa ban ladxiꞌ nu zoa huen chiꞌi ga nu ryaz. \v 35 Gul‑zóa lbiꞌiliꞌ ban ladxiꞌ le cutu nö́ziliꞌ batx huödëꞌ xan yuꞌu, catiꞌ chrdzöꞌ, o gatsj lahuiꞌ yël, o catiꞌ rbödxbaꞌ zxiꞌn druz, o zildauꞌ. \v 36 Gul‑gún cni, cui duxaquëꞌë lbiꞌiliꞌ rasliꞌ chquiꞌ huödëꞌ tu tsalz. \v 37 Lë ni rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, rëpaꞌ caꞌ yúguꞌtë bunách: Gul‑zóa ban ladxiꞌ. \c 14 \s1 Tun xtídzaꞌquëꞌ bönniꞌ gdauꞌ laꞌzönëꞌ Jesús \p \v 1 Yechóp dza caꞌ gac Lni Pascua catiꞌ tuꞌspanëꞌ bönniꞌ judío ca benëꞌ Dios, buslë́ꞌ xuz xtauꞌquëꞌ luyú Egipto, nac lni catiꞌ tahuëꞌ yöt xtil cunazíꞌ xnëꞌi. Taꞌzú taꞌböꞌë bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi laꞌzönëꞌ Jesús bagachiꞌz quië ludöddëꞌ Lëꞌ. \v 2 Taꞌnë́ꞌ: \p ―Cutu gac sönruꞌ‑nëꞌ dza lni le lun rusbö́ bunách. \s1 Ngul rguꞌnu icjëꞌ Jesús le rlaꞌ zxix \p \v 3 Zoëꞌ Jesús yödz Betania, lu yuꞌu lidxëꞌ Simón, bönniꞌ güiꞌinëꞌ huëꞌ nudzuꞌ ruzö́d. Tsal niꞌ röꞌë rahuëꞌ Jesús, gyaznu ngul, nuaꞌnu bö́gaꞌdauꞌ náquini guiöj zacaꞌ, yudz le rlaꞌ zxix qui yöj susén las gdu, le zacaꞌ szxöni. Blaꞌanu bö́gaꞌdauꞌ naꞌ len gluꞌnu le rlaꞌ zxix icjëꞌ Jesús. \v 4 Gulaléylanëꞌ laꞌquëꞌ bönniꞌ nacuꞌë niꞌ, taꞌnë́ꞌ laꞌ légaczëꞌ: \p ―¿Bizx quië guc ditj le zxix naꞌ? \v 5 Laꞌnaruꞌ nu gutiꞌ lë naꞌ, huazíꞌ qui yelatiꞌ ca lazxjruꞌ qui tu iz quië nu quisi quegac bunách yechiꞌ. \p Szxöni gulanë́ꞌ queënu. \p \v 6 Niꞌr Jesús bëꞌë didzaꞌ, rnëꞌ: \p ―Gul‑güíꞌ‑nu latj. ¿Bizx quië rnë ziꞌliꞌ queënu? Nac dxiꞌa le bennu quiaꞌ. \v 7 Nacuáꞌlentecz lbiꞌiliꞌ bunách yechiꞌ, len báttiꞌtëz guë́ꞌniliꞌ, huac gunliꞌ dxiꞌa quequëꞌ, san nedaꞌ cutu sóateczaꞌ ga zoaliꞌ. \v 8 Tsca le gzxáquiꞌnu bennu ngul ni. Gluꞌnu nedaꞌ le rlaꞌ zxix ni, bupaꞌnu nedaꞌ zíꞌatël ca ggachaꞌa yeru ba. \v 9 Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, gátiꞌtëz ga gac lban qui didzaꞌ dxiꞌa quiaꞌ gdu yödzlyú, soa nu quixjöꞌ caꞌ lë ni bennu quiaꞌ ngul ni. Cni gac quië nu tsajnéy lënu. \s1 Rziꞌ lu nëꞌë Judas udödëꞌ Jesús \p \v 10 Niꞌr brujëꞌ Judas Iscariote, bönniꞌ nabáblenëꞌ chinnuëꞌ naꞌ daꞌquëꞌ Jesús, gyijëꞌ ga nacuꞌë bxuz uná bëꞌ quië udödëꞌ Jesús lu naꞌquëꞌ. \v 11 Catiꞌ gulayönnëꞌ xtidzëꞌë Judas naꞌ, guludzijnëꞌ atiꞌ gulazíꞌ lu naꞌquëꞌ luꞌë lëꞌ dumí. Niꞌr gzu lahuëꞌ Judas rzu rböꞌë udödëꞌ Jesús lu naꞌquëꞌ. \s1 Le riꞌj ráguruꞌ ruspanruꞌ ca gutiëꞌ Xanruꞌ \p \v 12 Nac dza rzu lau lni tahuëꞌ yöt xtil cunazíꞌ xnëꞌi, dza naꞌ tuꞌdöddëꞌ‑baꞌ böꞌcuꞌ zxílaꞌdauꞌ tahuëꞌ Lni Pascua naꞌ, catiꞌ tuꞌspanëꞌ ca benëꞌ Dios buslë́ꞌ bönniꞌ judío luyú Egipto. Niꞌr gulanabnëꞌ Jesús bönniꞌ usë́d queëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―¿Gazx rëꞌnnuꞌ tseajtuꞌ tsajpaꞌtuꞌ le gáguruꞌ xtsöꞌ qui Lni Pascua? \p \v 13 Niꞌr bsölëꞌë chopëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Gul‑tséaj lu yödz. Niꞌ huadzagliꞌ tu bönniꞌ nuꞌë röꞌö nis. Gul‑tséajlenëꞌ. \v 14 Ga naꞌ tsaziëꞌ, gul‑guië́ꞌ xan yuꞌu naꞌ: “Rnëꞌ Bönniꞌ Usëdi: ¿Gazx zoa yuꞌu ga naꞌ gágulengacaꞌ‑nëꞌ bönniꞌ usë́d quiaꞌ xtsöꞌ qui Lni Pascua?” \v 15 Niꞌr uluiꞌinëꞌ lbiꞌiliꞌ tu yuꞌu zxön ga nac buróp cuia ga chnabáꞌa. Gul‑páꞌ niꞌ le gáguruꞌ. \p \v 16 Gularujëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ naꞌ, guladxinëꞌ lu yödz, atiꞌ yajxácaꞌquëꞌ yúguꞌtë ca naꞌ chgudxëꞌ lequëꞌ Jesús. Gulupë́ꞌë niꞌ le lahuëꞌ qui Lni Pascua. \p \v 17 Catiꞌ chgul, bdxinëꞌ niꞌ Jesús, dzagquëꞌ Lëꞌ idxínnutëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ. \v 18 Tsal niꞌ röꞌquëꞌ tahuëꞌ, bëꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, zoa nu dzag lbiꞌiliꞌ, nu rágulen nedaꞌ tsazxö́n, udö́d nedaꞌ lu naꞌgac bunách. \p \v 19 Niꞌr guluhuiꞌnnëꞌ len gulazú lauquëꞌ tëꞌ Lëꞌ tu tuëꞌ: \p ―¿Naruꞌ nedaꞌ? \p Yetúëꞌ caꞌ gnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ nedaꞌ? \p \v 20 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rëꞌ lequëꞌ: \p ―Nac nu nutsaꞌ ladj chínnuliꞌ ni, bönniꞌ naꞌ nunë́ꞌë nëꞌë tsazxö́n len naꞌa lu zxigaꞌ. \v 21 Tsijaꞌ ga gatiaꞌ nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy ca gac quiaꞌ, san bicaꞌ bayechiꞌ bönniꞌ naꞌ udödëꞌ nedaꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ ludöddëꞌ nedaꞌ. Dxiꞌar gac queëꞌ bönniꞌ naꞌ laꞌnaruꞌ cu guljëꞌ. \p \v 22 Tsal niꞌ tahuëꞌ, gdel‑lëꞌë yöt xtil Jesús. Gudxëꞌ Dios: “Xclenuꞌ.” Buzxuzxjëꞌ lei len bëꞌë quequëꞌ, rnëꞌ: \p ―Gul‑gagu. Lë ni nac gdu ca nayáꞌ nabanaꞌ. \p \v 23 Gdel‑lëꞌë caꞌ tu zxígaꞌdauꞌ len gudxëꞌ Dios: “Xclenuꞌ.” Niꞌr bëꞌë quequëꞌ, atiꞌ glëꞌjcdëꞌ lei yúguꞌtëꞌ. \v 24 Rëꞌ lequëꞌ Jesús: \p ―Lë ni xchönaꞌ le run tsutsu didzaꞌ cub rucáꞌn tsahuiꞌ, le núnlenëꞌ bunách Dios. Rön ni glalj niꞌa quegac bunách zian. \v 25 Le nactë rëpaꞌ lbiꞌiliꞌ, cutur guiꞌjaꞌ xisi uva ga gdxinr dza guiꞌjaꞌ le cub ga niꞌ rna bëꞌë Dios. \s1 Rnëꞌ Jesús gnëꞌ Pedro cutu nunbëꞌë Jesús \p \v 26 Gdöd glul‑lëꞌ yöl‑laꞌ ba, gularujëꞌ zjaquëꞌ Guiꞌa Ga Röꞌgac Yag Olivo. \v 27 Niꞌr gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Yúguꞌtëliꞌ gac chop ládxiꞌliꞌ, ucaꞌnliꞌ nedaꞌ naꞌa dzöꞌ, le nayúj lu guich laꞌy, rna: “Gdöddaꞌ‑nëꞌ uyú böꞌcuꞌ zxilaꞌ, atiꞌ láslasbaꞌ böꞌcuꞌ zxilaꞌ naꞌ.” \v 28 Töd ubanaꞌ lu yöl‑laꞌ gut, ziꞌal ca lbiꞌiliꞌ tsijaꞌ luyú Galilea. \p \v 29 Niꞌr Pedro gudxëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Zal‑laꞌ lac chop ládxiꞌquëꞌ, lucaꞌnëꞌ Liꞌ yúguꞌtëꞌ, cutu caꞌ gac chop ladxaꞌa nedaꞌ. \p \v 30 Jesús gudxëꞌ lëꞌ, rnëꞌ: \p ―Le nactë rëpaꞌ liꞌ, laꞌ dzöꞌ niz, ziꞌa cödxlbaꞌ zxiꞌn druz le buróp lzu, tsonn lzu gnauꞌ cutu núnbëꞌu nedaꞌ. \p \v 31 Niꞌr gneynëꞌ Dios Pedro, rnëꞌ: \p ―Zal‑laꞌ gátlenteaꞌ Liꞌ tsazxö́n, cutu caꞌ gniaꞌ cutu núnbëꞌa Liꞌ. \p Lëzcaꞌ cni gulanë́ꞌ yúguꞌtëꞌ. \s1 Jesús rulidzëꞌ Dios laꞌ yël Getsemaní \p \v 32 Niꞌr guladxinëꞌ laꞌ yël Getsemaní Jesús len bönniꞌ daꞌquëꞌ Lëꞌ, atiꞌ gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Gul‑cö́ꞌ ni, tsal tsijaꞌ nedaꞌ, tsajlidzaꞌ‑nëꞌ Dios. \p \v 33 Bchëꞌë Pedro len Jacobo len Juan, atiꞌ gzu lahuëꞌ rdzöbnëꞌ Jesús len rsëbi ladxëꞌë. \v 34 Gudxëꞌ lequëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Huatczaꞌ lu yöl‑laꞌ rsëbi ladxiꞌ. Gul‑cö́z ni len gul‑náꞌ yël. \p \v 35 Niꞌr gzëꞌë Jesús yelátiꞌdauꞌ len butság lahuëꞌ lyu, bulidzëꞌ Dios. Gnabnëꞌ Lëꞌ, chquiꞌ huac, ucuitëꞌ queëꞌ le ral‑laꞌ sacaꞌ quiꞌë dza naꞌ. \v 36 Niꞌ rulidzëꞌ Dios, rnëꞌ: \p ―Xúzaꞌdauꞌ, yúguꞌtë huac gunuꞌ Liꞌ. Bcuit lë naꞌ ral‑laꞌ sacaꞌ quiꞌa, san clëg ca rëꞌndaꞌ nedaꞌ, san ca rëꞌnnuꞌ Liꞌ, gunuꞌ. \p \v 37 Niꞌr böjëꞌ Jesús ga naꞌ nacuꞌë bönniꞌ usë́d queëꞌ, yajxaquëꞌë lequëꞌ tasiëꞌ. Gudxëꞌ Pedro: \p ―Simón, ¿rastsuꞌ? ¿Naruꞌ cu rubijtsuꞌ yen lauꞌ tu chiꞌitëz? \v 38 Gul‑náꞌ yël len gul‑lidzëꞌ Dios, gnábiliꞌ‑nëꞌ cui gataꞌ latj dulúꞌu yöl‑laꞌ lbiꞌiliꞌ tuꞌ xöhuiꞌ. Le nactë böꞌ nacczliꞌ zoacz sinaꞌ, san lu yöl‑laꞌ bunách queëliꞌ rcuídiꞌliꞌ. \p \v 39 Niꞌr zijëꞌ leyúbl Jesús, rulidzëꞌ Dios, len laꞌ tuz ca gnëꞌ. \v 40 Catiꞌ böjëꞌ leyúbl ga naꞌ nacuꞌë, yajxaquëꞌë lequëꞌ tasiëꞌ le dxia bëchcál lauquëꞌ. Cutu nözcnëꞌ bizxa didzaꞌ lubiꞌë, lëꞌ Lëꞌ. \v 41 Catiꞌ böjëꞌ le bunn lzu ga naꞌ nacuꞌë, rëꞌ lequëꞌ: \p ―¿Rástsaliꞌ? ¿Ruzíꞌtsa ládxiꞌliꞌ? Tscaꞌtiꞌ gaz. Chbdxin dza. Gul‑yutscaꞌ, Nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, chnadödaꞌ lu naꞌgac bunách dul‑laꞌ. \v 42 Gul‑tsás, huayejruꞌ. Gul‑yutscaꞌ, chzëꞌë bönniꞌ naꞌ udödëꞌ nedaꞌ lu naꞌgac bunách. \s1 Taꞌzönëꞌ Jesús \p \v 43 Niꞌ ruꞌë didzaꞌ ni Jesús, bdxinëꞌ Judas, bönniꞌ nabáblenëꞌ chinnuëꞌ naꞌ daꞌquëꞌ Jesús, atiꞌ záꞌclenëꞌ lëꞌ bönniꞌ zian, nuaꞌquëꞌ guia tuchiꞌ len yag. Nasö́laꞌquëꞌ lequëꞌ yuguꞌ bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi len bönniꞌ gul tuꞌzejniꞌi. \v 44 Judas, bönniꞌ naꞌ rudödëꞌ Jesús lu naꞌquëꞌ chnuluiꞌinëꞌ lequëꞌ tu le gac bëꞌ nu nac Jesús, gnëꞌ: \p ―Bönniꞌ naꞌ utság lahuaꞌ‑nëꞌ, Lëꞌ naꞌ Jesús. Gul‑sönëꞌ len gul‑chë́ꞌë. Gul‑yutsquëꞌ. \p \v 45 Catiꞌ bdxinëꞌ niꞌ Judas, laꞌ gbígaꞌtëꞌ ga naꞌ zoëꞌ Jesús len gudxëꞌ Lëꞌ: \p ―Bönniꞌ Usëdi, Bönniꞌ Usëdi. \p Niꞌr butság lahuëꞌ Jesús. \v 46 Niꞌr gulazönëꞌ Jesús len gulachë́ꞌë Lëꞌ nadzunëꞌ. \p \v 47 Niꞌr tuëꞌ bönniꞌ niꞌ dëꞌë Jesús glijëꞌ guia tuchiꞌ len benëꞌ‑biꞌ huëꞌ biꞌi huen dxin queëꞌ bxuz blau, bchuguëꞌ guid nagbiꞌ. \v 48 Jesús gudxëꞌ bunách naꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Narújtsaliꞌ nuaꞌliꞌ guia tuchiꞌ len yag quië sönliꞌ nedaꞌ, runliꞌ ca runliꞌ rzönliꞌ‑nëꞌ gban? \v 49 Yuguꞌ dza gzóalenaꞌ lbiꞌiliꞌ rusë́dgacdaꞌ bunách ga nac nchil gdauꞌ atiꞌ cutu gzxönliꞌ nedaꞌ, san rac cni quië utság le nayúj lu guich laꞌy. \p \v 50 Niꞌr gulucaꞌnëꞌ Jesús yúguꞌtë bönniꞌ usë́d queëꞌ, taꞌzxundjëꞌ. \s1 Rzxundjbiꞌ tubiꞌ biꞌi raꞌbán \p \v 51 Zoabiꞌ caꞌ niꞌ biꞌi raꞌbán zajnaubiꞌ Jesús, nuxóaz cuinbiꞌ lariꞌ blagaꞌ. Yuguꞌ bönniꞌ naꞌ nachëꞌquëꞌ Jesús gulazönëꞌ‑biꞌ \v 52 san busanbiꞌ lariꞌ naꞌ, xguidzbiꞌ buzxundjbiꞌ. \s1 Rdxinëꞌ Jesús lauquëꞌ bönniꞌ yúlahuiꞌ blau \p \v 53 Gulachë́ꞌë Jesús lahuëꞌ bxuz blau, atiꞌ niꞌ guludubëꞌ yúguꞌtë bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gul tuꞌzejniꞌi len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi. \v 54 Pedro yajnáuëꞌ Jesús ziꞌtuꞌ ziꞌtuꞌz, gyaziëꞌ löꞌa lidx bxuz blau naꞌ len grö́ꞌlenëꞌ tsazxö́n niꞌa nëꞌë bxuz blau naꞌ, rutsëꞌi cuinëꞌ raꞌ guiꞌ. \p \v 55 Yuguꞌ bxuz uná bëꞌ len yúguꞌtë bönniꞌ yúlahuiꞌ blau guluguiljëꞌ tu le luspaguëꞌë Jesús quië gac laꞌchuguëꞌ queëꞌ gatiëꞌ san cutu bi guludzölnëꞌ. \v 56 Gulanë́ꞌ queëꞌ Jesús le cunácz bönniꞌ zian, san cutu yajlözgac le gulanë́ꞌ queëꞌ. \v 57 Niꞌr gulazuinëꞌ bönniꞌ gulanë́ꞌ queëꞌ Jesús le cunácz, taꞌnë́ꞌ: \p \v 58 ―Netuꞌ byö́nituꞌ didzaꞌ bëꞌë bönniꞌ ni, gnëꞌ: “Uquindjaꞌ gdauꞌ ni, lë ni naqui lu niꞌa lu naꞌ bunách, atiꞌ tsonn dzaz uchisaꞌ yetú le cunaqui lu niꞌa lu naꞌ bunách.” \p \v 59 Ni lë ni, cutu yajlözgac xtídzaꞌquëꞌ. \p \v 60 Niꞌr gyasëꞌ bxuz blau naꞌ gatsj lahuiꞌl bunách nacuáꞌ niꞌ, len gnabnëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ cu rubiꞌtsuꞌ didzaꞌ? ¿Bizxa naꞌ taꞌnë́ꞌ quiuꞌ bönniꞌ ni? \p \v 61 Jesús, dxiz zoëꞌ, cutu bi didzaꞌ rubiꞌë. Gnabnëꞌ Lëꞌ leyúbl bxuz blau naꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ nacuꞌ Liꞌ Cristo, Zxiꞌnëꞌ Dios Laꞌy? \p \v 62 Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Nacaꞌ. Gléꞌiliꞌ nedaꞌ, Bönniꞌ Nuhuöaquëꞌ Gdu Bunách, soaꞌ cöꞌa cuitiëꞌ yubél Dios napczëꞌ yöl‑laꞌ huac catiꞌ niꞌ huödaꞌ lu böaj luzxbá. \p \v 63 Niꞌr lu yöl‑laꞌ rley queëꞌ bchözëꞌ lariꞌ nacuëꞌ bxuz blau naꞌ, rnëꞌ: \p ―¿Nuzxar naquíniruꞌ nu quixjöꞌ? \v 64 Ryö́niczliꞌ rucaꞌnëꞌ Dios caꞌz len didzaꞌ ruꞌë. ¿Nacx runi lbiꞌiliꞌ? \p Yúguꞌtëꞌ gulachuguëꞌ queëꞌ gatiëꞌ. \p \v 65 Niꞌr gulazú lauquëꞌ laꞌquëꞌ tuꞌchijëꞌ Jesús zxönaꞌ. Guluseyjëꞌ lahuëꞌ len glundëꞌ Lëꞌ ziꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Gnë yaꞌatscaꞌ nuzxa naꞌ bëꞌ Liꞌ. \p Gulagapëꞌë ruꞌë Jesús bönniꞌ niꞌa nëꞌë bxuz blau. \s1 Rnëꞌ Pedro cutu nunbëꞌë Jesús \p \v 66 Catiꞌ niꞌ zoëꞌ Pedro löꞌa zxan yuꞌu, bdxinbiꞌ ga zoëꞌ biꞌi ngul huen dxin queëꞌ bxuz blau naꞌ. \v 67 Catiꞌ bléꞌibiꞌ Pedro, röꞌë rutsëꞌi cuinëꞌ raꞌ guiꞌ, buyubiꞌ lëꞌ, rnabiꞌ: \p ―Daꞌu caꞌ liꞌ Jesús, bönniꞌ Nazaret naꞌ. \p \v 68 Gdáꞌbaguëꞌë Pedro, rnëꞌ: \p ―Cutu núnbëꞌa‑nëꞌ, len cutu nözdaꞌ bizxa naꞌ rnauꞌ. \p Burujëꞌ Pedro yajsóëꞌ ga nu ryaz löꞌa. Niꞌr grödxbaꞌ zxiꞌn druz. \v 69 Buyubiꞌ lëꞌ leyúbl biꞌi ngul huen dxin naꞌ, len gzu laubiꞌ rëbiꞌ nup nacuáꞌ niꞌ: \p ―Bönniꞌ ni dzaguëꞌ lequëꞌ. \p \v 70 Leyúbl gdáꞌbaguëꞌë Pedro. Yelatiꞌ gdzey të Pedro nup nacuáꞌ niꞌ, taꞌná: \p ―Le nactë dzaguꞌ lequëꞌ, le nacuꞌ bönniꞌ Galilea. Yöl‑laꞌ ruiꞌz quiuꞌ didzaꞌ nac bëꞌu, le tuz ca rnëliꞌ. \p \v 71 Gzu lahuëꞌ Pedro rudxía döꞌ cuinëꞌ, len rneynëꞌ Dios, rnëꞌ: \p ―Cutu caꞌ núnbëꞌa‑nëꞌ bönniꞌ naꞌ ruiꞌliꞌ didzaꞌ ca nac queëꞌ. \p \v 72 Laꞌ grö́dxtëbaꞌ zxiꞌn druz le buróp lzu. Niꞌr yajneynëꞌ Pedro didzaꞌ naꞌ bëꞌë Jesús, gudxëꞌ lëꞌ: “Ziꞌa cödxlbaꞌ zxiꞌn druz le buróp lzu, tsonn lzu gnauꞌ cutu núnbëꞌu nedaꞌ.” Catiꞌ yajneynëꞌ didzaꞌ ni, gzu lahuëꞌ rbödxtsquëꞌ. \c 15 \s1 Rdxinëꞌ Jesús lahuëꞌ Pilato, bönniꞌ rna bëꞌë \p \v 1 Niꞌ nac zildauꞌ, glun xtídzaꞌquëꞌ yuguꞌ bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gul tuꞌzejniꞌi len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi, len yúguꞌtë bönniꞌ yúlahuiꞌ blau. Niꞌr gulachë́ꞌë Jesús náguëꞌë len guludödëꞌ Lëꞌ lu nëꞌë Pilato, bönniꞌ rna bëꞌë. \v 2 Pilato gnabnëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ nacuꞌ Liꞌ Bönniꞌ gna béꞌinëꞌ bunách judío? \p Bubiꞌë didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Ca nacz rnauꞌ. \p \v 3 Zian le guluquíëꞌ Jesús bxuz uná bëꞌ. \v 4 Niꞌr gnabnëꞌ Lëꞌ leyúbl Pilato, rnëꞌ: \p ―¿Naruꞌ cu rubiꞌtsuꞌ didzaꞌ? Bzëtscaꞌ naguꞌ cátiꞌga zian le taꞌnë́ꞌ quiuꞌ. \p \v 5 Cutu bi didzaꞌ bubiꞌë Jesús. Caꞌ guc, bubannëꞌ Pilato. \s1 Taꞌchuguëꞌ queëꞌ Jesús gatiëꞌ \p \v 6 Dë tu le runëꞌ Pilato catiꞌ rac lni naꞌ, rusanëꞌ quegac bunách tu bönniꞌ nadzunëꞌ lidx guia, nútiꞌtëz nu taꞌnáb. \v 7 Nadzunëꞌ lidx guia bönniꞌ lëꞌ Barrabás, atiꞌ dzagquëꞌ lëꞌ yelaꞌquëꞌ lzëꞌë, bönniꞌ guludödcdëꞌ bunách catiꞌ guladáꞌbaguëꞌë yúlahuiꞌ. \v 8 Catiꞌ guladxín niꞌ bunách zian, gulazú lauquëꞌ taꞌnabëꞌ lahuëꞌ Pilato gunëꞌ quequëꞌ ca runczëꞌ. \v 9 Bubiꞌë didzaꞌ Pilato, rnëꞌ: \p ―¿I rë́ꞌniliꞌ usanaꞌ‑nëꞌ queëliꞌ Bönniꞌ Gna Béꞌinëꞌ Bunách Judío? \p \v 10 Cni gnëꞌ Pilato le ráquibeꞌinëꞌ guludödëꞌ Jesús lu nëꞌë bxuz uná bëꞌ le tuꞌzxéꞌinëꞌ Lëꞌ. \v 11 Gulaguꞌë xla ládxiꞌgac bunách zian naꞌ bxuz uná bëꞌ naꞌ, quië laꞌnabëꞌ lahuëꞌ Pilato usanëꞌ lu naꞌquëꞌ Barrabás. \v 12 Niꞌr gnabnëꞌ lequëꞌ leyúbl Pilato, rnëꞌ: \p ―¿Bizxa rë́ꞌniliꞌ gunaꞌ queëꞌ bönniꞌ naꞌ ruiꞌliꞌ lëꞌ, Bönniꞌ Gna Béꞌinëꞌ Bunách Judío? \p \v 13 Gluꞌë zidzj didzaꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Bdëꞌë lëꞌi yag cruz. \p \v 14 Gnabnëꞌ lequëꞌ Pilato, rnëꞌ: \p ―¿Bizxa caz döꞌ nuꞌë? \p Leyúbl tuꞌë zidzj didzaꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―Bdëꞌë lëꞌi yag cruz. \p \v 15 Le guꞌnnëꞌ Pilato gunëꞌ ga laꞌdzág ládxiꞌgac bunách zian naꞌ, busanëꞌ lu naꞌquëꞌ Barrabás. Niꞌr gna béꞌinëꞌ nu quin Jesús, atiꞌ budödëꞌ Lëꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ ludë́ꞌë Lëꞌ lëꞌi yag cruz. \p \v 16 Niꞌr gulachë́ꞌë Jesús löꞌa yúlahuiꞌ bönniꞌ rjaquëꞌ gdil‑l, atiꞌ niꞌ gulutubëꞌ lzaꞌquëꞌ. \v 17 Gulugacuëꞌ Jesús lariꞌ xna, len glunëꞌ tu breguiꞌ zxuzaꞌ nëꞌi yötsiꞌ, guludxíëꞌ icjëꞌ. \v 18 Niꞌr gulazú lauquëꞌ tuꞌlidzëꞌ Jesús, taꞌnë́ꞌ: \p ―Yöl‑laꞌ ba liꞌ, rna béꞌinuꞌ bunách judío. \p \v 19 Gulaguinëꞌ gui icjëꞌ len guluchijëꞌ Lëꞌ zxönaꞌ. Guluzechu zxibquëꞌ lahuëꞌ, len lu yöl‑laꞌ rutítj glunëꞌ Lëꞌ ba laꞌn. \v 20 Catiꞌ budx gulutitjëꞌ Lëꞌ, gulugǘëꞌ lariꞌ xna naꞌ nacuëꞌ atiꞌ gulugacuëꞌ Lëꞌ lariꞌ queëczëꞌ. Niꞌr gulachë́ꞌë Lëꞌ niꞌl yúlahuiꞌ naꞌ quië tsajdaꞌquëꞌ Lëꞌ lëꞌi yag cruz. \s1 Tuꞌdë́ꞌë Jesús lëꞌi yag cruz \p \v 21 Glunëꞌ ga guꞌë yag cruz queëꞌ Jesús bönniꞌ Cirene, rdödzëꞌ niꞌ zuzë́ꞌë ladj guixiꞌ. Lëꞌ Simón, len naquëꞌ xuzcbiꞌ Alejandro len Rufo. \p \v 22 Gulachë́ꞌë Jesús latj nazíꞌ lei Gólgota, tu didzaꞌ hebreo le rna lu didzaꞌ xidzaꞌ, Latj Qui Bögaꞌ Icjruꞌ. \v 23 Gluꞌë le guiꞌjëꞌ Jesús xisi uva nutsiꞌi nör slaꞌ qui mirra, san Lëꞌ cutu guꞌë. \v 24 Niꞌr guludë́ꞌë Lëꞌ lëꞌi yag cruz, atiꞌ gulaguisiëꞌ lariꞌ nacuëꞌ Jesús, gulazíꞌ qui queëquëꞌ bönniꞌ naꞌ rjaquëꞌ gdil‑l. Gulubijëꞌ le gac bëꞌ quië laꞌnöznëꞌ bizxal gdel‑laꞌ qui queëquëꞌ. \p \v 25 Nac gdu xsil catiꞌ guludë́ꞌë Lëꞌ lëꞌi yag cruz. \v 26 Didzaꞌ naꞌ guluzóëꞌ lëꞌi yag cruz icjlëꞌ Jesús ca nac le tuꞌquíëꞌ Lëꞌ rna cni: “Bönniꞌ Rna Béꞌinëꞌ Bunách Judío.” \v 27 Tsazxö́n guludáꞌlenëꞌ Jesús lë́ꞌigac yag cruz chopëꞌ gban, tuëꞌ cuit lëꞌë yubél len yetúëꞌ cuit lëꞌë yögl. \v 28 Cni guc, butság lë naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: “Gbáblenëꞌ bönniꞌ tuaꞌdöꞌ.” \p \v 29 Bönniꞌ taꞌdödëꞌ niꞌ tuꞌlídz ziꞌë Jesús, tuꞌtá icjquëꞌ, taꞌnë́ꞌ: \p ―¡Ja! ¿Naruꞌ uquindjtsuꞌ gdauꞌ queëꞌ Dios atiꞌ tsonn dzaz uchistsuꞌ lei? \v 30 Buslá cuinuꞌ naꞌa len bötj lëꞌi yag cruz naꞌ. \p \v 31 Lëzcaꞌ cni tuꞌtitjëꞌ Lëꞌ yuguꞌ bxuz uná bëꞌ len bönniꞌ gdauꞌ tuꞌsëdi, të lzaꞌquëꞌ tuëꞌ yetúëꞌ: \p ―Bunách yubl buslë́ꞌ, san cutu gac uslá cuinëꞌ. \p \v 32 Taꞌnë́ꞌ caꞌ: \p ―¡Ja! ¿Nactsuꞌ Cristo, Bönniꞌ Gna Béꞌinëꞌ Bunách Israel? Bötjtscaꞌ naꞌa lëꞌi yag cruz quië gléꞌituꞌ atiꞌ tséjlëꞌtuꞌ Liꞌ. \p Gululídz ziꞌë caꞌ Lëꞌ bönniꞌ naꞌ daꞌquëꞌ tsazxö́n len Lëꞌ lë́ꞌigac yag cruz. \s1 Le guc catiꞌ gutiëꞌ Jesús \p \v 33 Catiꞌ bdxin gdu huagbídz, bchul gdutë yödzlyú, guc cni ga bdxintë gdu rdöd xhuö. \v 34 Gdu rdöd xhuö naꞌ bëꞌë zidzj didzaꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? \p Didzaꞌ hebreo ni rna lu didzaꞌ xidzaꞌ: “Dios quiaꞌ, Dios quiaꞌ, ¿bizx quië nubíj ladxuꞌu nedaꞌ?” \p \v 35 Gulayönnëꞌ didzaꞌ ni bönniꞌ nacuꞌë niꞌ, atiꞌ taꞌnë́ꞌ: \p ―Gul‑zëtscaꞌ nagliꞌ. Elías rulidzëꞌ. \p \v 36 Niꞌr gxítiꞌë bönniꞌ nutsëꞌë ladjquëꞌ, buxúpinëꞌ nup zi tu le blul riꞌj nis. Budë́ꞌë lei lahui gui len bëꞌë le xupëꞌ Jesús, rnëꞌ: \p ―Cö́ztscaꞌruꞌ, uyuruꞌ chquiꞌ huidëꞌ Elías uzötjëꞌ Lëꞌ. \p \v 37 Grödxyëꞌë zidzj Jesús, guttëꞌ. \v 38 Brözaꞌ lariꞌ yödx nal‑laꞌ lu gdauꞌ, bruj chopl, gdel‑laꞌ icjl burujtë zxanil. \v 39 Bönniꞌ naꞌ nacuꞌë lu nëꞌë bönniꞌ rjaquëꞌ gdil‑l zuinëꞌ lahuëꞌ Jesús, bléꞌinëꞌ ca naꞌ guc grödxyëꞌë Jesús, guttëꞌ, atiꞌ gnëꞌ: \p ―Le nactë bönniꞌ ni guquëꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios. \p \v 40 Nacuaꞌnu caꞌ niꞌ ngul, ziꞌtuꞌz tuꞌyunu. Nútsaꞌcnu ladjcnu María Magdalena len Salomé len María, xnaꞌcbiꞌ Jacobo cuidiꞌ len José. \v 41 Ngul ni yjáclennu Jesús catiꞌ niꞌ gdëꞌ luyú Galilea, gláclennu Lëꞌ, gulaguꞌnu le glahuëꞌ. Nacuaꞌnu caꞌ niꞌ yelaꞌcnu ngul zian gulazáꞌclennu Lëꞌ lu yödz Jerusalén. \s1 Taꞌguꞌë Jesús yeru ba \p \v 42 Chzaꞌ ral len nac dza tuꞌpë́ꞌë, dza ziꞌa gdxin dza laꞌy quequëꞌ bönniꞌ judío. \v 43 Qui lë ni naꞌ bidëꞌ José, bönniꞌ yödz Arimatea, naquëꞌ bönniꞌ blau ladjquëꞌ bönniꞌ yúlahuiꞌ blau, len rbözëꞌ caꞌ dza gna bëꞌë Dios. Gdu ladxëꞌë gyaziëꞌ ga naꞌ zoëꞌ Pilato len gnabnëꞌ lëꞌ guꞌë lëꞌ latj uꞌë Jesús. \v 44 Bubannëꞌ Pilato le gnëꞌ chgutiëꞌ Jesús, atiꞌ bulidzëꞌ bönniꞌ naꞌ nacuꞌë lu nëꞌë bönniꞌ rjaquëꞌ gdil‑l quië gnabnëꞌ lëꞌ chquiꞌ chnatiëꞌ Jesús. \v 45 Catiꞌ byönnëꞌ ca naꞌ gnëꞌ bönniꞌ naꞌ nacuꞌë lu nëꞌë bönniꞌ rjaquëꞌ gdil‑l, bëꞌë José latj uꞌë Jesús. \v 46 Niꞌr José naꞌ guꞌuëꞌ lariꞌ záquiꞌtsqui, atiꞌ buzötjëꞌ Jesús lëꞌi yag cruz len buchö́linëꞌ Lëꞌ lariꞌ záquiꞌtsqui naꞌ. Niꞌr gluꞌë Lëꞌ yeru ba nadj lëꞌi guiꞌa guiöj. Budë́ꞌë tu guiöj blag zxön ga nu ryaz ba naꞌ. \v 47 Tuꞌyunu ga naꞌ rguꞌë Jesús María Magdalena len María, xnëꞌë José. \c 16 \s1 Rubanëꞌ Jesús lu yöl‑laꞌ gut \p \v 1 Catiꞌ chnadö́d dza laꞌy quegac bunách judío le nac dza sábado, taꞌziꞌnu yuguꞌ le rlaꞌ zxix quië tsajluꞌcnu Jesús María Magdalena, len Salomé, len María, xnëꞌë Jacobo. \v 2 Niꞌ nac zildauꞌ dza domingo, yjacnu raꞌ yeru ba queëꞌ. Guladxinnu niꞌ catiꞌ ziꞌa blen gbidz. \v 3 Të lzaꞌcnu: \p ―¿Nuzxa cuatsa queëruꞌ guiöj naꞌ daꞌ ga nu ryaz ba queëꞌ? \p \v 4 Catiꞌ guladxinnu niꞌ, guluyunu len gulaléꞌinu chnadúa guiöj naꞌ, atiꞌ guiöj zxön nac. \v 5 Gulayuꞌnu yeru ba lëꞌi guiꞌa guiöj naꞌ, atiꞌ niꞌ gulaléꞌinu‑biꞌ tubiꞌ biꞌi bönniꞌ raꞌbán, nacbiꞌ gbaz laꞌy queëꞌ Dios. Röꞌbiꞌ tslaꞌa yubél lu yeru ba naꞌ, nácubiꞌ lariꞌ tunn chguichdauꞌz. Gládxitsquinu. \v 6 Niꞌr gudxbiꞌ lecnu biꞌi naꞌ, rnabiꞌ: \p ―Cutur gádxiliꞌ. Ruguiljliꞌ Jesús, bönniꞌ Nazaret, Nu naꞌ gdaꞌ lëꞌi yag cruz. Chbubanëꞌ. Cutu zoëꞌ ni. Gul‑yú ga ni gulaguꞌë Lëꞌ. \v 7 Gul‑tséaj naꞌa, gul‑tsajtixjöiꞌ caꞌ yuguꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ lencaꞌ Pedro, guiëliꞌ lequëꞌ: “Tsijëꞌ Jesús ziꞌal ca lbiꞌiliꞌ luyú Galilea. Niꞌ uléꞌiliꞌ‑nëꞌ ca naꞌ chgudxczëꞌ lbiꞌiliꞌ.” \p \v 8 Niꞌr gulurujnu niꞌ, guluzxundjnu raꞌ yeru ba naꞌ le taꞌzxiznu lu yöl‑laꞌ radxi rdzöbi quecnu. Nutu nu glënu caꞌ le tádxinu. \s1 Ruluíꞌ lahuëꞌ Jesús launu María Magdalena \p \v 9 Catiꞌ bubanëꞌ Jesús zildauꞌ dza domingo naꞌ, buluíꞌ lahuëꞌ ziꞌal launu María Magdalena, ngul naꞌ bubijëꞌ gadx böꞌ xöhuiꞌ gulayúꞌu lënu. \v 10 Gyeajnu yajtíxjöiꞌnu nup naꞌ guladalen Jesús. Nup ni taꞌsëbi ládxiꞌgac len taꞌbö́dx. \v 11 Catiꞌ gulayönnëꞌ didzaꞌ ruiꞌnu, zoëꞌ nabanëꞌ Jesús atiꞌ bléꞌicznu Lëꞌ, cutu gulayejlëꞌë lënu. \s1 Taꞌléꞌinëꞌ Jesús chopëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ \p \v 12 Gdöd naꞌ, nadzáꞌl buluíꞌ lahuëꞌ Jesús lauquëꞌ chopëꞌ bönniꞌ usë́d queëꞌ yuꞌuquëꞌ nöz, zjaquëꞌ ga nac ladj guixiꞌ. \v 13 Niꞌr yjaquëꞌ, yajtíxjöiꞌcnëꞌ yezícaꞌrëꞌ, atiꞌ ni xtídzaꞌquëꞌ cutu gulayejlëꞌë. \s1 Le rguꞌë Jesús lu naꞌquëꞌ bönniꞌ gbaz queëꞌ \p \v 14 Ga yajseytë, buluíꞌ lahuëꞌ Jesús lauquëꞌ idxineajtëꞌ tsal niꞌ röꞌquëꞌ tahuëꞌ, atiꞌ gdil‑lëꞌ lequëꞌ le cutu taꞌyejlëꞌë Lëꞌ len le nac zid icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ, cutu gulayejlëꞌë xtídzaꞌgac nup naꞌ gulaleꞌi Lëꞌ nubanëꞌ. \v 15 Niꞌr gudxëꞌ lequëꞌ, rnëꞌ: \p ―Gul‑tséaj gdu yödzlyú tsjenliꞌ lban qui didzaꞌ dxiꞌa laugac yúguꞌtë bunách. \v 16 Nu tsejlëꞌ nedaꞌ len gdil nis, ulá nu naꞌ, san nu cutu tsejlëꞌ, grugu qui, gat nu naꞌ. \v 17 Le lac bëꞌ ni lunëꞌ bönniꞌ laꞌyejlëꞌë nedaꞌ. Lugunëꞌ dxin laꞌ nedaꞌ, lubijëꞌ böꞌ xöhuiꞌ yuꞌugac bunách len luꞌë didzaꞌ yubl. \v 18 Chquiꞌ laꞌzönëꞌ‑baꞌ bël lu naꞌquëꞌ, o chquiꞌ liꞌjëꞌ le nachë́ꞌ yöl‑laꞌ gut, cutu bi gun quequëꞌ. Laꞌxóa nëꞌë nup teꞌi, atiꞌ luhuöactë. \s1 Ruhuëpëꞌ yehuaꞌ yubá Jesús \p \v 19 Catiꞌ budx bë́ꞌlenëꞌ lequëꞌ didzaꞌ ni Xanruꞌ, buchisëꞌ Lëꞌ Dios yehuaꞌ yubá ga niꞌ gröꞌë cuitiëꞌ yubél Dios. \v 20 Gularujëꞌ lequëꞌ, rjenquëꞌ lban yúguꞌtë yödz. Gúclenëꞌ lequëꞌ Xanruꞌ, benëꞌ ga glunëꞌ le nacgac bëꞌ nac gdutë li didzaꞌ tuꞌë. Caꞌ nac.