\id HEB \h Hebreos \toc1 DIDZAꞌ RUZEJNIꞌI BUNÁCH HEBREO \toc2 Hebreos \toc3 He. \mt1 DIDZAꞌ RUZEJNIꞌI BUNÁCH HEBREO \c 1 \s1 Dios bë́ꞌlenëꞌ rëꞌu didzaꞌ lu ruꞌë Zxiꞌnczëꞌ \p \v 1 Zian lzu len zian ca benëꞌ Dios, bë́ꞌlenëꞌ xuz xtauꞌruꞌ didzaꞌ dza niꞌtë lu rúꞌaquëꞌ bönniꞌ gluꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ. \v 2 Naꞌa, ga ruúdx xtidzëꞌë, dza ni zoaruꞌ naꞌa, Dios bë́ꞌlenëꞌ rëꞌu didzaꞌ lu ruꞌë Zxiꞌnczëꞌ. Dios buzóëꞌ Lëꞌ quië gaqui queëꞌ Zxiꞌnëꞌ yúguꞌtë le naqui queëꞌ Lëꞌ, atiꞌ lu nëꞌë Zxiꞌnëꞌ naꞌ, Dios benëꞌ yödzlyú ni. \v 3 Zxiꞌnëꞌ naꞌ naquëꞌ ca tu le rguꞌu yeníꞌ qui yöl‑laꞌ yeníꞌ queëꞌ Dios, len ca naquëꞌ Zxiꞌnëꞌ ruluíꞌ lahui gdu ca naquëꞌ Dioscz. Runczëꞌ ga nacuaꞌtecz yúguꞌtë, rugunëꞌ dxin didzaꞌ ruꞌë len yöl‑laꞌ huac queëꞌ. Catiꞌ budx benëꞌ le ruún rëꞌu dxiꞌa ca nac dul‑laꞌ nabágaꞌruꞌ, yajchöꞌë cuit lëꞌë yubél Dios, Nu röꞌ rna bëꞌ xtsaꞌtër. \s1 Zxiꞌnëꞌ Dios náctërëꞌ blau ca yuguꞌ gbaz laꞌy \p \v 4 Zxiꞌnëꞌ Dios náctërëꞌ blau ca yuguꞌ gbaz laꞌy queëꞌ Dios, le nactër blau le lëꞌ, lë naꞌ Dios gluꞌë Lëꞌ le naquëꞌ Zxiꞌnczëꞌ, ca laquëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ naꞌ. \v 5 Dios gatga gudxëꞌ tuëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ ca naꞌ gudxëꞌ Zxiꞌnëꞌ, gnëꞌ: \q1 Zxiꞌnaꞌ nacuꞌ, \q1 Buzóaꞌ Liꞌ naꞌa. \m Gatga bëꞌë didzaꞌ queëꞌ tuëꞌ gbaz laꞌy ca naꞌ bëꞌë didzaꞌ queëꞌ Zxiꞌnëꞌ, gnëꞌ: \q1 Gacaꞌ Xuzëꞌ, \q1 Atiꞌ Lëꞌ gaquëꞌ Zxiꞌnaꞌ. \m \v 6 Lëzcaꞌ cni, catiꞌ Dios buzóëꞌ Biꞌi queëczëꞌ lu yödzlyú ni, gnëꞌ: \q1 Laꞌyíj ládxiꞌquëꞌ Lëꞌ yúguꞌtë gbaz laꞌy queëꞌ Dios. \m \v 7 Ca nacquëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ, rna: \q1 Lëꞌ runëꞌ ga nacquëꞌ ca böꞌ reycj gbaz laꞌy queëꞌ, \q1 Atiꞌ gbaz laꞌy tunquëꞌ xchinëꞌ, runëꞌ ga nacquëꞌ ca guiꞌ. \m \v 8 Naꞌa, ca nacczëꞌ Zxiꞌnëꞌ, rnëꞌ: \q1 Ga röꞌu rna bëꞌu, gna bë́ꞌteczuꞌ, Dios. \q1 Tsahuiꞌ nac ca rna bëꞌu. \q1 \v 9 Nadxiꞌinuꞌ le nac tsahuiꞌ, len clëg le cunác. \q1 Qui lë ni naꞌ Dios budödëꞌ lu naꞌu yöl‑laꞌ uná bëꞌ, \q1 Len benëꞌ ga ruzíꞌtëruꞌ Liꞌ xbey yöl‑laꞌ uná bëꞌ \q1 Ca le tuꞌzíꞌ xbey lzaꞌu. \m \v 10 Lëzcaꞌ cni rnëꞌ: \q1 Liꞌ, Xan, catiꞌ gzu lau, benuꞌ yödzlyú, \q1 Len lu naꞌzuꞌ buzúꞌ luzxbá. \q1 \v 11 Huadö́d quegac, san Liꞌ, tsaz gdiꞌu. \q1 Yúguꞌtë gtëbgac ca rtëb lariꞌ, \q1 \v 12 Len ca lariꞌ utubcuꞌ lei, len utsaꞌcuꞌ lei, \q1 San Liꞌ, gatga utsáꞌ cuinuꞌ \q1 Len gatga gguluꞌ. \m \v 13 Dios gatga gudxëꞌ tuëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ ca gudxëꞌ Zxiꞌnëꞌ, gnëꞌ: \q1 Gröꞌ cuit lëꞌa yubél \q1 Catiꞌ gunraꞌ ga luzechu zxibgac lauꞌ \q1 Nup cutaꞌleꞌi Liꞌ dxiꞌa. \m \v 14 Yúguꞌtë gbaz laꞌy queëꞌ Dios nacquëꞌ böꞌ huen dxin queëꞌ Dios, nasölëꞌë lequëꞌ láclenëꞌ nup ni nulagac. \c 2 \s1 Cutu ral‑laꞌ ucaꞌnruꞌ caꞌz yöl‑laꞌ ruslá \p \v 1 Qui lë ni naꞌ, szxö́nitër ral‑laꞌ güiꞌ ládxiꞌruꞌ le chbyö́niruꞌ, cui gac chop ládxiꞌruꞌ. \v 2 Guc bëꞌ nac gdutë li didzaꞌ naꞌ, dza niꞌtë bdxin lu naꞌquëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ Dios, atiꞌ yúguꞌtë nup guladö́d bëꞌi ca rna bëꞌ didzaꞌ naꞌ len cutu glun ca rna didzaꞌ naꞌ, Dios benëꞌ lequëꞌ zxguiaꞌ ca naꞌ rajlö́z le glunëꞌ. \v 3 Lëzcaꞌ cni cutu caꞌ ularuꞌ rëꞌu lu zxguiaꞌ naꞌ chquiꞌ ucaꞌnruꞌ caꞌz yöl‑laꞌ ruslá ni, lë naꞌ benëꞌ lban qui ziꞌal Lëczëꞌ Xanruꞌ, atiꞌ nup gulayöni Lëꞌ gululuíꞌi rëꞌu nac gdutë li. \v 4 Lëzcaꞌ cni Dioscz benëꞌ tsazxö́n lequëꞌ lnaꞌ lau, le benëꞌ le nacgac bëꞌ len le tun ga rubániruꞌ, len yuguꞌ yöl‑laꞌ huac zxön. Gdisiëꞌ caꞌ quequëꞌ yuguꞌ le runödzjëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy tsca guꞌncznëꞌ Dios. \s1 Dios benëꞌ ga böaquëꞌ Jesús gdu ca nacruꞌ rëꞌu \p \v 5 Dios cutu budödëꞌ lu naꞌquëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ yödzlyú ziꞌa zaꞌ, lë naꞌ ruiꞌruꞌ didzaꞌ qui. \v 6 Naꞌa, ca nac lë ni, nayúj lu guich laꞌy didzaꞌ bëꞌ nu run lnaꞌ lau, rna: \q1 Dios, rubántsquidaꞌ le ruiꞌ ládxiꞌcuꞌ bunách. \q1 Rubántsquidaꞌ le ráclenuꞌ lequëꞌ. \q1 \v 7 Yelatiꞌz cuidiꞌ ca yuguꞌ gbaz laꞌy quiuꞌ benuꞌ lequëꞌ. \q1 Buzúꞌ quequëꞌ yöl‑laꞌ zxön len yöl‑laꞌ run ba laꞌn \q1 Len budöduꞌ lu naꞌquëꞌ yúguꞌtë le benuꞌ Liꞌ. \q1 \v 8 Yúguꞌtë budöduꞌ lu naꞌquëꞌ quië laꞌná béꞌinëꞌ lei. \p Nayúj lu guich laꞌy lë naꞌ, rna: “Budöduꞌ lu naꞌquëꞌ yúguꞌtë.” Cutu bi bucaꞌnëꞌ le cutu budödëꞌ lu naꞌquëꞌ, san ga rdxintë naꞌa dza, cutu rléꞌiruꞌ yuꞌu lu naꞌquëꞌ yúguꞌtë. \v 9 Ráquibeꞌiruꞌ bi guc queëꞌ Jesús. Tu chiꞌz, Dios benëꞌ ga böaquëꞌ yelatiꞌz cuidiꞌ ca yuguꞌ gbaz laꞌy queëꞌ, böaquëꞌ bunách quië gutiëꞌ, gzxacaꞌ gdiꞌë Jesús lu yöl‑laꞌ gut uláz quegac yúguꞌtë bunách, le buzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ cni Dios. Le benëꞌ cni Jesús, Dios benëꞌ ga rataꞌ queëꞌ yöl‑laꞌ yeníꞌ len yöl‑laꞌ run ba laꞌn. \p \v 10 Dios benëꞌ yúguꞌtë le rléꞌiruꞌ len runëꞌ ga nacuaꞌtecz. Dios benëꞌ ca ral‑laꞌ gunëꞌ catiꞌ benëꞌ ga nac bëꞌ naquëꞌ gdu Cristo niꞌa qui le gzxacaꞌ gdiꞌë. Cni benëꞌ Dios queëꞌ Cristo, Nu bdel‑liꞌ yöl‑laꞌ ruslá quië gac gchëꞌë bunách zian yehuaꞌ yubá queëꞌ. \v 11 Ruúnëꞌ dxiꞌa bunách quië laqui quizi queëꞌ Dios. Nup naꞌ ruúnëꞌ Cristo dxiꞌa, tuzëꞌ naquëꞌ Xuzquëꞌ len Xuzczëꞌ. Qui lë ni naꞌ, cutu caꞌ rutuiꞌnëꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios, rnëꞌ nacquëꞌ böchiꞌ lzëꞌë. \v 12 Ca nac lë ni nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Quíxjöiꞌdaꞌ böchiꞌ lzaꞌa ca nacuꞌ Liꞌ, Dios. \q1 Gatsj lahuiꞌl bunách tuꞌdúb quiuꞌ, \q1 Gul‑laꞌ quiuꞌ yöl‑laꞌ ba. \m \v 13 Lëzcaꞌ cni rnëꞌ: \q1 Uzxöni ladxaꞌa‑nëꞌ Dios. \m Ga yubl nayúj, rnëꞌ: \q1 Gul‑yutscaꞌ nedaꞌ len yuguꞌ zxiꞌnëꞌ, \q1 Nup naꞌ Dios bennëꞌ quiaꞌ. \p \v 14 Qui lë ni naꞌ, le náquicnëꞌ bëlaꞌ len rön yuguꞌ zxiꞌnëꞌ naꞌ, lëzcaꞌ cni Cristo ben cuinëꞌ ca nacquëꞌ, böáquinëꞌ bëlaꞌ len rön. Cni benëꞌ quië guc gutiëꞌ len cni guc busnitiëꞌ yöl‑laꞌ huac uná bëꞌ qui tuꞌ xöhuiꞌ, nu naꞌ dë lu nëꞌi gdödi bunách. \v 15 Cni benëꞌ Cristo quië guc busanëꞌ yúguꞌtë nup glac ca bönniꞌ nadáꞌugac tsal ni nacuáꞌ nabangac, le gladxi yöl‑laꞌ gut. \v 16 Nac bëꞌ cutu benëꞌ cni quië gáclenëꞌ yuguꞌ gbaz laꞌy queëꞌ Dios, san quië gúclenëꞌ yuguꞌ zxiꞌn xsoëꞌ Abraham. \v 17 Qui lë ni naꞌ, ben bayúdx böaquëꞌ Cristo gdu ca nacquëꞌ böchiꞌ lzëꞌë naꞌ, quië gaquëꞌ lahuëꞌ Dios tu bxuz blau, runëꞌ ca rnëꞌ len ruhuechiꞌ ladxëꞌë bunách, lencaꞌ quië gunëꞌ le gun ga gataꞌ lu nëꞌë ugǘëꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌgac bunách. \v 18 Naꞌa, le gzxacaꞌ gdiꞌë Lëczëꞌ Cristo, atiꞌ gzxiꞌ bëꞌ Lëꞌ tuꞌ xöhuiꞌ, qui lë ni naꞌ napëꞌ yöl‑laꞌ huac gáclenëꞌ nup ni, rziꞌ bëꞌ lequëꞌ tuꞌ xöhuiꞌ. \c 3 \s1 Jesús náctërëꞌ blau ca Moisés \p \v 1 Qui lë ni naꞌ, böchiꞌ lzaꞌadauꞌ, lbiꞌiliꞌ naꞌ nacliꞌ quizi queëꞌ Dios le bulidzëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios, gul‑yú dxiꞌa ca naquëꞌ Jesucristo. Naquëꞌ gbaz nasölëꞌë Dios lencaꞌ bxuz blau qui le nazíꞌ lu naꞌruꞌ. \v 2 Jesús ni runëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios, Nu naꞌ buzóa Lëꞌ xlatjëꞌ, ca naꞌ benëꞌ caꞌ Moisés, benëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios laugac yúguꞌtë bunách queëꞌ Dios. \v 3 Náctërëꞌ blau Jesús ca Moisés, quië gac queëꞌ yöl‑laꞌ ba, ca naꞌ nacrëꞌ blau bönniꞌ naqui queëꞌ tu yuꞌu ca nac huen dxin zoëꞌ lu yuꞌu naꞌ. \v 4 Yúguꞌtë yuꞌu, zoa nu ben lei, san Dios naquëꞌ Nu ben yúguꞌtë le rléꞌiruꞌ. \v 5 Le nactë Moisés benëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios laugac bunách queëꞌ Dios, guquëꞌ ca bönniꞌ huen dxin, len benëꞌ lnaꞌ lau qui didzaꞌ ral‑laꞌ guꞌë Dios, \v 6 san Cristo runëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios, len naquëꞌ Zxiꞌnczëꞌ, nacuáꞌ lu nëꞌë bunách queëꞌ Dios. Rëꞌu ni, nacruꞌ bunách naꞌ queëꞌ Dios chquiꞌ gacruꞌ tsutsu ga gdxinr dza udx, gacruꞌ tsutsu ca rdip ládxiꞌruꞌ lencaꞌ ca rudzí jilenruꞌ lë naꞌ runruꞌ löz. \s1 Dë latj ga luzíꞌ ládxiꞌgac bunách queëꞌ Dios \p \v 7 Qui lë ni naꞌ, nayúj lu guich ca rnëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, rna: \q1 Naꞌa, chquiꞌ ryö́niliꞌ didzaꞌ ruꞌë Dios, \q1 \v 8 Cutu gacliꞌ zid lu icj ládxiꞌdauꞌliꞌ \q1 Ca naꞌ glac nup niꞌ guladáꞌbagaꞌ Dios \q1 Catiꞌ niꞌ gulazíꞌ bëꞌ Lëꞌ lu latj caꞌz. \q1 \v 9 Niꞌ gulazíꞌ bëꞌë nedaꞌ xuz xtauꞌliꞌ \q1 Zal‑laꞌ gulaléꞌinëꞌ le benaꞌ gdu ca choaꞌ iz. \q1 \v 10 Qui lë ni naꞌ gleydaꞌ bunách dza niꞌ \q1 Len gniaꞌ: “Taꞌchíxitecznëꞌ ca taꞌzáꞌ ládxiꞌquëꞌ. \q1 Cutu tëꞌnnëꞌ laꞌnöznëꞌ le rëꞌndaꞌ lunëꞌ.” \q1 \v 11 Qui lë ni naꞌ gleydaꞌ lequëꞌ len benaꞌ tsutsu xtidzaꞌa, gniaꞌ: \q1 “Cutu laꞌyaziëꞌ ga luzíꞌ ládxiꞌquëꞌ tsazxö́n len nedaꞌ.” \p \v 12 Gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ, böchiꞌ lzaꞌadauꞌ, cui gacliꞌ curejlëꞌ xöhuiꞌ nituliꞌ lbiꞌiliꞌ, len cui usanliꞌ‑nëꞌ Dios ban. \v 13 Naꞌa, gul‑zejniꞌi tuliꞌ yetuliꞌ yúguꞌtë dza, tsal ni nac dza ni zoaruꞌ naꞌa, cui siꞌ yeꞌi lbiꞌiliꞌ le nac dul‑laꞌ, len cui gacliꞌ zid lu icj ládxiꞌdauꞌliꞌ nituliꞌ lbiꞌiliꞌ. \v 14 Yúguꞌtëruꞌ gunruꞌ tsazxö́n Cristo chquiꞌ gacruꞌ tsutsu ga gdxinr dza udx, ca naꞌ gzu lau rdip ládxiꞌruꞌ. \p \v 15 Cni ral‑laꞌ gunruꞌ tsal ni rna: \q1 Naꞌa, chquiꞌ ryö́niliꞌ chiꞌë Dios, \q1 Cutu gacliꞌ zid lu icj ládxiꞌdauꞌliꞌ, \q1 Ca naꞌ glac nup niꞌ guladáꞌbagaꞌ Dios. \m \v 16 ¿Nupx naꞌ gulayöni xtidzëꞌë Dios len guladáꞌbagaꞌ Lëꞌ? Glun cni yúguꞌtë nup niꞌ bubijëꞌ lequëꞌ luyú Egipto Moisés. \v 17 ¿Nupx naꞌ gleynëꞌ Dios gdu ca choaꞌ iz? Glac nup niꞌ glun dul‑laꞌ, atiꞌ glat lu latj caꞌz. \v 18 ¿Nupx niꞌ benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë Dios, gnëꞌ cutu laꞌyaziëꞌ ga luzíꞌ ládxiꞌquëꞌ tsazxö́n len Lëꞌ? Glac nup niꞌ cutu glun ca rna xtidzëꞌë Dios. \v 19 Naꞌa, ráquibeꞌiruꞌ cutu guc laꞌyaziëꞌ le cutu gulayejlëꞌë Dios. \c 4 \p \v 1 Naꞌa, tsal ni nagáꞌn queëruꞌ le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios quië gac tsazruꞌ latj queëꞌ ga uzíꞌ ládxiꞌruꞌ, ral‑laꞌ gádxiruꞌ qui nadxi unitliꞌ latj tsazliꞌ niꞌ. \v 2 Byö́niruꞌ rëꞌu didzaꞌ dxiꞌa ca naꞌ gulayönnëꞌ lequëꞌ, san lequëꞌ cutu guluziꞌë xbey didzaꞌ naꞌ gulayönnëꞌ, le cutu gulayejlëꞌë Dios catiꞌ gulayönnëꞌ lei. \v 3 Rëꞌu ni réjlëꞌruꞌ Dios, atiꞌ tsazruꞌ latj queëꞌ ga uzíꞌ ládxiꞌruꞌ. Rac ca naꞌ gnëꞌ Dios: \q1 Qui lë ni naꞌ gleydaꞌ lequëꞌ \q1 Len benaꞌ tsutsu xtidzaꞌa, gniaꞌ: \q1 Cutu laꞌyaziëꞌ ga luzíꞌ ládxiꞌquëꞌ tsazxö́n len nedaꞌ. \m Dë latj tsazruꞌ ga uzíꞌ ládxiꞌlenruꞌ‑nëꞌ Dios, zal‑laꞌ budx benëꞌ xchinëꞌ dza niꞌtë Dios catiꞌ niꞌ benëꞌ yödzlyú ni len chruzíꞌ ladxëꞌë. \v 4 Nayúj lu guich laꞌy ga ruiꞌ didzaꞌ ca nac qui dza bugádx, rna: “Buzíꞌ ladxëꞌë Dios dza bugádx yuguꞌ lu dxin benëꞌ.” \v 5 Ga yubl rna: “Cutu laꞌyaziëꞌ ga luzíꞌ ládxiꞌquëꞌ tsazxö́n len nedaꞌ.” \v 6 Nup niꞌ, ziꞌal gulayöni didzaꞌ dxiꞌa, cutu gulayáz niꞌ le cutu glun ca rna xtidzëꞌë Dios. Qui lë ni naꞌ, ral‑laꞌ laꞌyáz niꞌ bunách yubl. \v 7 Qui lë ni naꞌ caꞌ, Dios buluꞌë tu dza yubl, gnëꞌ: “Naꞌa dza.” Cni nac, catiꞌ chgdöd iz zian, bëꞌë didzaꞌ Dios lu ruꞌë David, ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Naꞌa dza, chquiꞌ ryö́niliꞌ didzaꞌ ruꞌë Dios, \q1 Cutu gacliꞌ zid lu icj ládxiꞌdauꞌliꞌ. \m \v 8 Laꞌnaruꞌ benëꞌ Josué ga guluzíꞌ ládxiꞌquëꞌ, cutu bëꞌë didzaꞌ Dios gdöd niꞌ qui yetúr dza catiꞌ nu uzíꞌ ládxiꞌlen Lëꞌ. \v 9 Qui lë ni naꞌ, nagáꞌn quegac bunách queëꞌ Dios latj laꞌdél‑liꞌnëꞌ ga luzíꞌ ládxiꞌquëꞌ. \v 10 Nup laꞌyáz ga luzíꞌ ládxiꞌgac tsazxö́n len Dios, luzíꞌ ládxiꞌquëꞌ lu dxin tunëꞌ, ca naꞌ buzíꞌ ladxëꞌë Dios yuguꞌ lu dxin benëꞌ Lëꞌ. \v 11 Qui lë ni naꞌ, ral‑laꞌ güiꞌ ládxiꞌruꞌ tsazruꞌ ga niꞌ uzíꞌ ládxiꞌlenruꞌ‑nëꞌ Dios. Cutu ral‑laꞌ táꞌbagaꞌruꞌ xtidzëꞌë ca naꞌ glun nup niꞌ cutu gulayejlëꞌ Dios, len cutu gulayáz niꞌ. \p \v 12 Bancz nac xtidzëꞌë Dios len napcz yöl‑laꞌ huac. Rchugur ga rëꞌ ca guia tuchiꞌ natuchiꞌ grop ruiꞌi. Rchugu rdxin ga taꞌdzág böꞌ nacczruꞌ len le zoa lu icj ládxiꞌdauꞌruꞌ, lencaꞌ röxj ga rdxintë lu dxit lu bin. Run ga nac bëꞌ le rbequi icjruꞌ len le rzaꞌ ládxiꞌruꞌ. \v 13 Cutu bi gac ucáchiꞌruꞌ ga cugác gléꞌinëꞌ lei Dios. Yúguꞌtë le nunczëꞌ Dios naláꞌ lahui len narúj ga lnaꞌ lahuëꞌ Dios. Lahuëꞌ Lëꞌ run bayúdx quíxjöꞌruꞌ le nunruꞌ. \s1 Jesús naquëꞌ bxuz blau, náctërëꞌ zxön \p \v 14 Zoa queëruꞌ tu bxuz blau, náctërëꞌ zxön, Nu naꞌ gdöd niꞌ yehuaꞌ yubá, Jesús, Zxiꞌnëꞌ Dios. Qui lë ni naꞌ ral‑laꞌ ugaꞌnruꞌ tsutsu ca nac le nazíꞌ lu naꞌruꞌ. \v 15 Zoa queëruꞌ tu bxuz blau, Nu gac huechiꞌ ladxiꞌ rëꞌu ca nacgac le rac queëruꞌ, le gzxiꞌ bëꞌ Lëczëꞌ tuꞌ xöhuiꞌ gdutë ca naꞌ rziꞌ bëꞌ rëꞌu tuꞌ xöhuiꞌ naꞌ, san cutu bi dul‑laꞌ benëꞌ Lëꞌ. \v 16 Qui lë ni naꞌ, gdu ládxiꞌruꞌ ral‑laꞌ gbígaꞌruꞌ gal‑laꞌ ga röꞌë rna bëꞌë Dios, Nu ruzáꞌ ladxiꞌ queëruꞌ, gnabruꞌ lahuëꞌ huechiꞌ ladxëꞌë rëꞌu len uzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ, gáclenëꞌ rëꞌu catiꞌ bi rac queëruꞌ. \c 5 \p \v 1 Dios rböczëꞌ nútiꞌtëz bxuz blau ladj bunách, len ruzóëꞌ lëꞌ gunëꞌ uláz quegac bunách yuguꞌ le runëꞌ lahuëꞌ Dios, len cuꞌë lahuëꞌ Dios yuguꞌ le tuꞌnö́dzj bunách len yuguꞌ böaꞌ bëdx tuꞌdödcdëꞌ‑baꞌ lu bcugu laꞌy niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌquëꞌ. \v 2 Bxuz blau naꞌ, le rac queëꞌ tuz ca rac quegac bunách, gac gaquëꞌ zxön ladxiꞌ len nup nacgac cunözi len nup taꞌchixi taꞌnigui. \v 3 Qui lë ni naꞌ, le naquëꞌ bunáchz bxuz blau naꞌ, niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌczëꞌ ral‑laꞌ cuꞌë lahuëꞌ Dios böaꞌ bëdx naꞌ tuꞌdödcdëꞌ‑baꞌ lu bcugu laꞌy, ca naꞌ runëꞌ caꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌgac bunách. \p \v 4 Nutu nu gac gun cuini bxuz blau, san Dios rulidzëꞌ nu ral‑laꞌ gac bxuz blau, ca naꞌ bulidzëꞌ Aarón. \v 5 Lëzcaꞌ cni guc queëꞌ Cristo, cutu ben cuinëꞌ bxuz blau, san Dios buzóëꞌ Lëꞌ ca bxuz blau. Ca nac lë ni, Dios gudxëꞌ Lëꞌ: \q1 Liꞌ nacuꞌ Zxiꞌnaꞌ. \q1 Buzóaꞌ Liꞌ naꞌa. \m \v 6 Lëzcaꞌ cni gudxëꞌ Lëꞌ le nayúj ga yubl, gnëꞌ: \q1 Liꞌ nácteczuꞌ bxuz, \q1 Ca naꞌ guquëꞌ bxuz Melquisedec. \m \v 7 Cristo, catiꞌ niꞌ zoaczëꞌ yödzlyú ni, bulidzëꞌ Dios len gútaꞌyuëꞌ lahuëꞌ. Grödxyëꞌë len grödxëꞌ lahuëꞌ Dios, Nu guc uslá Lëꞌ lu yöl‑laꞌ gut, atiꞌ Dios byönnëꞌ Lëꞌ le gúdxinëꞌ Lëꞌ gdu ladxëꞌë. \v 8 Zal‑laꞌ guquëꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios, bzëdëꞌ gunëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios le glac queëꞌ le gzxacaꞌ gdiꞌë. \v 9 Catiꞌ chguquëꞌ Cristo gdu ca ral‑laꞌ gaquëꞌ bxuz blau, Dios benëꞌ Lëꞌ Nu ruslá tsaz yúguꞌtë nup tun ca rna xtidzëꞌë. \v 10 Niꞌr Dios buzóëꞌ Lëꞌ naquëꞌ bxuz blau ca naꞌ guquëꞌ bxuz blau Melquisedec. \s1 Zoa banádx queëruꞌ hueycjruꞌ táꞌbagaꞌruꞌ‑nëꞌ Cristo \p \v 11 Ca nac lë ni, zian le ral‑laꞌ güíꞌlentuꞌ lbiꞌiliꞌ didzaꞌ, le nac baníg quíxjöiꞌtuꞌ lbiꞌiliꞌ, le curéjniꞌniliꞌ. \v 12 Chgdöd dza ral‑laꞌ gac usë́diliꞌ bunách xtidzëꞌë Dios, le chbyö́niliꞌ xtsey, san rquíniliꞌ nu quixjöiꞌ lbiꞌiliꞌ leyúbl yuguꞌ le cunác baníg nazíꞌ lu nëꞌi nu ziꞌa rejlëꞌ. Nagaꞌnliꞌ ca biꞌi huëꞌndauꞌ taꞌquínibiꞌ nidxiꞌ len clëg laꞌ huagu tsutsu. \v 13 Yúguꞌtë bönniꞌ naquincnëꞌ nu usëdi lequëꞌ lë naꞌ cunác baníg, nacquëꞌ ca biꞌidauꞌ tiꞌjbiꞌ nidxiꞌ. Cutu nazëdquëꞌ ca rajlö́z le nac tsahuiꞌ. \v 14 Laꞌ huagu tsutsu tuꞌzíꞌ xbey nup chnalgac, nup naꞌ gac láquibeꞌi le nac dxiꞌa len le cunác dxiꞌa, le nugunquëꞌ dxin yöl‑laꞌ rejniꞌi quequëꞌ. \c 6 \p \v 1 Qui lë ni naꞌ, cutu ral‑laꞌ usë́dteczruꞌ yuguꞌ zxba bzëdruꞌ catiꞌ ziꞌa gzu lau ryö́niruꞌ ca nac queëꞌ Cristo. Ral‑laꞌ nör‑ruꞌ quië gacruꞌ gdu bunách queëꞌ Cristo. Cutu naquín usëdruꞌ leyúbl yuguꞌ zxba cunác baníg ca ral‑laꞌ ubíꞌi ládxiꞌruꞌ len ca cutur gunruꞌ le cunác, len ca ral‑laꞌ tséjlëꞌruꞌ‑nëꞌ Dios, \v 2 len ca nac zxba qui le rdilruꞌ nis, len ca rxoa naꞌruꞌ bunách taꞌyejlëꞌ Cristo, len ca ral‑laꞌ lubán nup natgac, lencaꞌ ca gunëꞌ Dios, gchuguëꞌ quegac bunách tuaꞌdöꞌ, chquiꞌ chnazëdruꞌ yúguꞌtë lë ni. \v 3 Cni gunruꞌ chquiꞌ gunnëꞌ rëꞌu latj Dios. \p \v 4-6 ¿Naruꞌ huactsa gunruꞌ ga lubíꞌi ládxiꞌgac leyúbl nup tuꞌhuéycj taꞌdáꞌbagaꞌ Dios? Chquiꞌ bdxin quequëꞌ yeníꞌ queëꞌ Dios, len guluziꞌë xbey le runödzjëꞌ Dios zoëꞌ yehuaꞌ yubá, len glaquëꞌ tuz len Dios Böꞌ Laꞌy, len chquiꞌ guluziꞌë xbey didzaꞌ dxiꞌa queëꞌ Dios len yöl‑laꞌ huac qui dza ziꞌa zaꞌ, len chquiꞌ niꞌr tuꞌhuéycj taꞌdáꞌbagaꞌ Dios, cutu caꞌ gac nu gun ga lubíꞌi ládxiꞌgac leyúbl, le gac tsca ludë́ꞌë leyúbl lëꞌi yag cruz Zxiꞌnëꞌ Dios len lunëꞌ tsca lutitjëꞌ Lëꞌ lahuiꞌ laugac bunách. \v 7 Nup tun cni nacgac ca yu naꞌ ruzíꞌ xbey nis guiöj le rbix lahui zian lzu. Chquiꞌ yu naꞌ runö́dzj le tuꞌzíꞌ xbey nup taꞌn yu naꞌ, rdzag ladxëꞌë lei Dios, \v 8 san chquiꞌ ruzóaz lba yötsiꞌ len bëscáꞌ yu naꞌ, nac ditj len nabía döꞌ, len nac quië nu uzeguiꞌ lei. \s1 Le runruꞌ löz le run ga nacruꞌ tsutsu \p \v 9 Zal‑laꞌ ruiꞌtuꞌ cni didzaꞌ, lbiꞌiliꞌ naꞌ nadxiꞌituꞌ, ráquituꞌ ruziꞌliꞌ xbey le nacgacr dxiꞌa, le tuꞌzíꞌ xbey nup nulagac. \v 10 Dios naquëꞌ tsahuiꞌ len cutu gal ladxëꞌë dxin dxiꞌa benliꞌ len yuguꞌ le benliꞌ le nadxiꞌiliꞌ Lëꞌ, gúclenliꞌ nup náquigac quizi queëꞌ Dios len runliꞌ xchingac. \v 11 Naꞌa, rë́ꞌnituꞌ güiꞌ ládxiꞌliꞌ tu tuliꞌ gunliꞌ cni ga gdxinr dza udx, quië gataꞌ gdu queëliꞌ lë naꞌ runliꞌ löz. \v 12 Rë́ꞌnituꞌ cugacliꞌ zxhuëd, san gunliꞌ ca tun nup taꞌyejlëꞌ Dios len taꞌbö́z zxön ladxiꞌ, atiꞌ gdél‑liꞌliꞌ yuguꞌ le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunnëꞌ queëruꞌ. \p \v 13 Cni gac, le benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë Dios catiꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë bi gunnëꞌ queëꞌ Abraham. Le cutu zoa nu nacr blau ca Dios, qui lë ni naꞌ gney cuinëꞌ, catiꞌ niꞌ benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë. \v 14 Cni gnëꞌ Dios: “Le nactë gunaꞌ ga gac dxiꞌa quiuꞌ, len gunaꞌ ga laꞌyántscabiꞌ zxiꞌn xsuꞌ.” \v 15 Glözëꞌ zxön ladxiꞌ Abraham, atiꞌ bdél‑liꞌnëꞌ le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunnëꞌ queëꞌ. \v 16 Catiꞌ runëꞌ tsutsu xtidzëꞌë bönniꞌ, rneynëꞌ nu nactër blau ca lëꞌ, atiꞌ lë ni ruzóa dxiz yúguꞌtë didzaꞌ bizxj, le nunëꞌ tsutsu xtidzëꞌë. \v 17 Qui lë ni naꞌ benëꞌ tsutsu le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunëꞌ, gney cuinëꞌ, le guꞌnnëꞌ uluiꞌinëꞌ nup luzíꞌ xbey le gzxiꞌ lu nëꞌë unödzjëꞌ quequëꞌ, nactsca löz len tsaz nac le nuzóa lahuëꞌ gunëꞌ. \v 18 Le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios len le benëꞌ tsutsu, chop ni gatga gdzaꞌgac, len ca nac quegac chop ni, cutu gac siꞌ yëꞌë Dios. Cni benëꞌ Dios quië gactsca löz queëruꞌ tu le huiꞌ zxön rëꞌu. Ruzxöni ládxiꞌruꞌ Lëꞌ gdél‑liꞌruꞌ lë naꞌ runruꞌ löz le nuzóëꞌ queëruꞌ. \v 19 Lë naꞌ runruꞌ löz ruzoatecz tsutsu icj ládxiꞌdauꞌruꞌ, len nac ca tu du guia ruzóa dxiz barco. Lë naꞌ runruꞌ löz run chiꞌë niꞌa queëruꞌ Cristo ga niꞌ zoëꞌ Dios yehuaꞌ yubá, le nadxín lu latj laꞌy naꞌ zoa cudziꞌl lariꞌ nal‑laꞌ lu gdauꞌ zoa niꞌ yehuaꞌ yubá. \v 20 Ga niꞌ zoëꞌ Dios, gyaziëꞌ Jesús uláz queëruꞌ ca Nu rnör lauruꞌ, atiꞌ Dios nuzóëꞌ Lëꞌ naquëꞌ tsaz bxuz blau ca naꞌ guquëꞌ bxuz blau Melquisedec. \c 7 \s1 Jesús naquëꞌ bxuz blau ca guquëꞌ Melquisedec \p \v 1 Melquisedec guquëꞌ bönniꞌ rna bëꞌë lu yödz Salem, lencaꞌ bxuz queëꞌ Dios, náctërëꞌ blau. Catiꞌ zuzë́ꞌë Abraham, zuhuöjëꞌ gdöd guc gdil‑l catiꞌ buxicjëꞌ bönniꞌ taꞌná bëꞌë, brujëꞌ Melquisedec naꞌ, yajtsaguëꞌ Abraham len gnabnëꞌ Dios gun laꞌyëꞌ Abraham. \v 2 Abraham bëꞌë queëꞌ tu cuia tsa tu chi cuia qui yúguꞌtë le bdél‑liꞌnëꞌ lu gdil‑l naꞌ. Ca lëꞌ Melquisedec naꞌ rna lu didzaꞌ xidzaꞌ: “Bönniꞌ Uná Bëꞌ Tsahuiꞌ”, len naquëꞌ caꞌ Bönniꞌ rna bëꞌë lu yödz Salem, le rna lu didzaꞌ xidzaꞌ: “Bönniꞌ Uná Bëꞌ Rbequi Dxiëꞌ.” \v 3 Cutu zoa lu guich le rna gulacuꞌë xuz xnëꞌë, o xuz xtauꞌhuëꞌ, len cutu nayúj dza guljëꞌ o dza gutiëꞌ, san naquëꞌ ca naquëꞌ Zxiꞌnëꞌ Dios le naquëꞌ tsaz bxuz blau. \p \v 4 Gul‑yutscaꞌ naꞌa, ca naꞌ guquëꞌ zxön Melquisedec naꞌ, le bëꞌë queëꞌ lëczëꞌ xuzruꞌ Abraham tu cuia tsa tu chi cuia qui lë naꞌ glijëꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ taꞌná bëꞌë niꞌ buxicjëꞌ lu gdil‑l. \v 5 Lu zxba queëꞌ Moisés, Dios rna béꞌinëꞌ yuguꞌ zxiꞌn xsoëꞌ Leví, nup nacgac bxuz, laꞌziꞌë tu cuia tsa tu chi cuia qui le taꞌzíꞌ bunách Israel, zal‑laꞌ nacgac diꞌa dza quequëꞌ, le nacquëꞌ yúguꞌtëꞌ zxiꞌn xsoëꞌ Abraham. \v 6 Melquisedec naꞌ cutu naquëꞌ diꞌa dza quequëꞌ, san gzxiꞌë tu cuia tsa tu chi cuia lu nëꞌë Abraham, nu naꞌ bdel‑liꞌ yuguꞌ le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunnëꞌ queëꞌ. Lëzcaꞌ Melquisedec naꞌ gnabnëꞌ Dios gun laꞌyëꞌ Abraham \v 7 atiꞌ nutu nu gac táꞌbagaꞌ lë naꞌ rna: “Nu nadel‑liꞌr lahuëꞌ Dios rnabi Dios gun laꞌyëꞌ nu nacr cuidiꞌz.” \v 8 Naꞌa, dza ni zoaruꞌ naꞌa, nup taꞌzíꞌ tu cuia tsa tu chi cuia lu naꞌgac bunách nacgac caꞌ bunách tatcz, san Melquisedec naꞌ, zoa le run lnaꞌ lau queëꞌ, rna zoëꞌ nabanëꞌ. \v 9 Naꞌa, huac gnaruꞌ queëꞌ Leví len quegac zxiꞌn xsoëꞌ, nup naꞌ taꞌzíꞌ tu cuia tsa tu chi cuia lu naꞌgac bunách, lëzcaꞌ gulaguizxjëꞌ tu cuia tsa tu chi cuia catiꞌ niꞌ Melquisedec naꞌ gzxiꞌë tu cuia tsa tu chi cuia lu nëꞌë Abraham, xuz gul gdöd quequëꞌ. \v 10 Cni nac, le huac gnaruꞌ Abraham niꞌ nuꞌë lëꞌë Leví len yuguꞌ zxiꞌn xsoëꞌ catiꞌ niꞌ yajtsaguëꞌ lëꞌ Melquisedec, le cunaljcdëꞌ. \p \v 11 Taꞌzíꞌ zxba gna bëꞌë Moisés bunách Israel lu naꞌgac bxuz, nup nacgac zxiꞌn xsoëꞌ Leví ga nababëꞌ caꞌ Aarón, bxuz blau. Naꞌa, laꞌnaruꞌ guc luhuöác gdu tsahuiꞌ bunách lahuëꞌ Dios le tun ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Moisés, cutu ben bayúdx soa yetú bxuz ca guquëꞌ Melquisedec len clëg ca guquëꞌ Aarón. \v 12 Chquiꞌ rutsë́ꞌë Dios ca ral‑laꞌ gaquëꞌ bxuz, run bayúdx utsë́ꞌë caꞌ ca nac zxba queëꞌ. \v 13 Xanruꞌ, Nu naꞌ nayúj lu guich ca nac queëꞌ yuguꞌ lë ni, nababëꞌ yetúr cöꞌ zxiꞌn xsoëꞌ Israel ca le nababëꞌ Leví naꞌ, len qui cöꞌ zxiꞌn xsoëꞌ ga nababëꞌ Xanruꞌ, nutu nu guc bxuz lahuëꞌ Dios. \v 14 Nac cni le nac bëꞌ guljëꞌ Xanruꞌ lu cöꞌ diꞌa dza queëꞌ Judá, atiꞌ Moisés cutu bëꞌë didzaꞌ queëꞌ Judá naꞌ catiꞌ bëꞌë didzaꞌ quegac nup ral‑laꞌ lac bxuz. \p \v 15 Nactër bëꞌ lë ni niꞌa qui le rac naꞌa. Ca naꞌ guquëꞌ bxuz Melquisedec, chbuluíꞌ lahuëꞌ yeturëꞌ bxuz, Jesús. \v 16 Bönniꞌ ni, cutu guquëꞌ bxuz le rna bëꞌ zxba ca ral‑laꞌ lac diꞌa dza queëꞌ, san naquëꞌ bxuz le napëꞌ yöl‑laꞌ huac qui yöl‑laꞌ naꞌbán le gatga udx. \v 17 Nayúj lu guich laꞌy le run lnaꞌ lau queëꞌ, rna: \q1 Tsaz nacuꞌ bxuz \q1 Ca naꞌ guquëꞌ bxuz Melquisedec. \m \v 18 Naꞌa, nadúa zxba gul niꞌ, le cutu gdap yöl‑laꞌ huac uná bëꞌ, len cutu bi guc gun. \v 19 Zxba queëꞌ Moisés naꞌ cutu guc un gdu tsahuiꞌ bunách. Naꞌa, chgyuꞌu tu le runruꞌ löz le nacr dxiꞌa, le run ga gac gbígaꞌruꞌ gal‑laꞌ ga zoëꞌ Dios. \p \v 20 Catiꞌ benëꞌ Dios ga naquëꞌ bxuz Jesús, benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë. \v 21 Cutu benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë Dios catiꞌ bucuꞌë bunách niꞌ ca bxuz, san catiꞌ benëꞌ ga naquëꞌ bxuz Jesús, benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë, gnëꞌ: \q1 Benaꞌ tsutsu xtidzaꞌa nedaꞌ, Xanuꞌ, gniaꞌ: \q1 “Cutu utsáꞌa ca gunaꞌ. \q1 Tsaz nacuꞌ bxuz \q1 Ca naꞌ guquëꞌ bxuz Melquisedec.” \m \v 22 Qui lë ni naꞌ, Cristo naquëꞌ Nu run ga nac löz didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ le nacr dxiꞌa ca lë naꞌ guc ziꞌal. \v 23 Yuguꞌ bxuz niꞌ, bönniꞌ zian glaquëꞌ, le cutu guc lugaꞌnëꞌ ni le glatiëꞌ, \v 24 san le zóateczëꞌ Jesús, tsaz naquëꞌ bxuz len cutu gac nu huaz xlatjëꞌ gac bxuz. \v 25 Qui lë ni naꞌ, tsaz gac uslë́ꞌ nup taꞌbigaꞌ gal‑laꞌ ga zoëꞌ Dios, tuꞌgún dxin Lëꞌ, le zóateczëꞌ nabanëꞌ rnëꞌ dxiꞌa uláz quequëꞌ lahuëꞌ Dios. \p \v 26 Ben bayúdx soa queëruꞌ tu bxuz blau cni. Naquëꞌ laꞌy, len gdu dxiꞌa, len cutu dzaguëꞌ bunách dul‑laꞌ, san náctërëꞌ blau ca yúguꞌtë le nacuáꞌ niꞌ yehuaꞌ yubá. \v 27 Jesús ni, cutu naquëꞌ ca yuguꞌ bxuz blau yödzlyú ni, le ben bayúdx yuguꞌ dza gulaguꞌë rön lahuëꞌ Dios, guludödcdëꞌ‑baꞌ böaꞌ bëdx lahuëꞌ Lëꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌgacczëꞌ, atiꞌ gdöd niꞌ glunëꞌ cni niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌgac bunách. Naꞌa, Jesús, tsaz gluꞌë rön lahuëꞌ Dios, catiꞌ niꞌ budö́d cuinëꞌ lahuëꞌ Dios, bulaljëꞌ xchönczëꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌgac yúguꞌtë bunách. \v 28 Lu zxba queëꞌ Moisés nacgac bxuz bunách cunacgac gdu dxiꞌa, san gdöd bdxin ni zxba queëꞌ Moisés, Dios benëꞌ tsutsu xtidzëꞌë, benëꞌ ga naquëꞌ bxuz blau Zxiꞌnczëꞌ, le naquëꞌ gdu dxiꞌa ca ral‑laꞌ gaquëꞌ bxuz. \c 8 \s1 Jesús naquëꞌ Bxuz Blau queëruꞌ \p \v 1 Naꞌa, ca rna lë naꞌ ziꞌa gniaꞌ, nac cni: Zoa queëruꞌ tu bxuz blau cni, Nu naꞌ gröꞌ cuit lëꞌë yubél Dios ga niꞌ röꞌë, rna bëꞌë yehuaꞌ yubá. \v 2 Lëꞌ runëꞌ dxin ca bxuz blau lu latj nactër laꞌy, le nac gdauꞌ nac gdutë, lë naꞌ buchisëꞌ Xanruꞌ, len clëg bunách. \v 3 Dios rucuꞌë yúguꞌtë bxuz blau quië laꞌguꞌë lahuëꞌ Dios yuguꞌ le tuꞌnö́dzj bunách, lencaꞌ xchöncbaꞌ böaꞌ bëdx. Qui lë ni naꞌ ben bayúdx soa caꞌ bi gluꞌë Cristo lahuëꞌ Dios. \v 4 Laꞌnaruꞌ zoëꞌ luyú ni, cutu caꞌ gaquëꞌ bxuz, le nacuáꞌteczëꞌ bxuz ni, nup taꞌgúꞌu lahuëꞌ Dios yuguꞌ le tuꞌnö́dzj bunách ca rna bëꞌ zxba queëꞌ Moisés. \v 5 Yuguꞌ bxuz ni tunëꞌ dxin qui tu le ruluíꞌz, len le nac ca bxin qui lë naꞌ zoa yehuaꞌ yubá. Cni nac, le gudxtsquëꞌ Moisés Dios catiꞌ ziꞌa uchisëꞌ yuꞌudauꞌ naꞌ náquini guid, gnëꞌ: “Byutscaꞌ, ben yúguꞌtë gdu ca nac lë naꞌ buluiꞌidaꞌ liꞌ lu guiꞌa niꞌ.” \v 6 Naꞌa, bxuz blau queëruꞌ ni runëꞌ dxin qui le nactër lsacaꞌ, atiꞌ niꞌa qui le benëꞌ Lëꞌ zoa queëruꞌ tu didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ le nactër lsacaꞌ le ruiꞌ didzaꞌ qui le nactër lsacaꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gataꞌ queëruꞌ. \p \v 7 Laꞌnaruꞌ gdap gdutë yöl‑laꞌ huac didzaꞌ naꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ gzoa ziꞌal, cutu ben bayúdx soa didzaꞌ buróp ni rucáꞌn tsahuiꞌ. \v 8 Naꞌa, Dios ruluꞌë cutu glac gdu dxiꞌa bunách niꞌ catiꞌ bëꞌë didzaꞌ ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, gnëꞌ: \q1 Gul‑yutscaꞌ, gnëꞌ Xanruꞌ. Zaꞌc dza \q1 Catiꞌ uzóaꞌ tu didzaꞌ cub ucáꞌn tsahuiꞌ, \q1 Le gúnlenaꞌ bunách Israel len bunách Judá. \q1 \v 9 Cutu gac ca guc didzaꞌ niꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ, \q1 Lë naꞌ bénlenaꞌ xuz xtauꞌquëꞌ, \q1 Dza niꞌ gdel‑laꞌa naꞌquëꞌ, \q1 Bubijaꞌ lequëꞌ luyú Egipto. \q1 Le gulucaꞌnëꞌ didzaꞌ quiaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ, \q1 Nedaꞌ bucaꞌnaꞌ lequëꞌ, rnëꞌ Xanruꞌ. \q1 \v 10 Qui lë ni naꞌ, cni gac didzaꞌ ucáꞌn tsahuiꞌ \q1 Gúnlenaꞌ bunách Israel \q1 Töd yuguꞌ dza niꞌ, rnëꞌ Xanruꞌ. \q1 Uchiziaꞌ icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ zxba quiaꞌ \q1 Len uzujaꞌ lei lu icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \q1 Niꞌr gacaꞌ Dios quequëꞌ \q1 Atiꞌ lequëꞌ lacquëꞌ bunách quiaꞌ. \q1 \v 11 Cutu gun bayúdx nu usëdi lzëꞌi, gna: \q1 Benbëꞌë Xanruꞌ, \q1 Le lunbëꞌë nedaꞌ yúguꞌtëꞌ, \q1 Ga su lau nu nac caꞌz, \q1 Ga gdxintë nu nac blau. \q1 \v 12 Huechiꞌ ladxaꞌa lequëꞌ, \q1 Len unít lahuaꞌ le cunác tsahuiꞌ glunëꞌ, \q1 Len cutur tsajneydaꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌquëꞌ. \m \v 13 Catiꞌ niꞌ ruꞌë didzaꞌ Dios qui tu didzaꞌ cub rucáꞌn tsahuiꞌ, nac le chbgul lë naꞌ gzoa ziꞌal, atiꞌ chzoa gdua lë naꞌ nagúl len chnac glas. \c 9 \s1 Latj laꞌy zoa luyú len latj laꞌy zoa yehuaꞌ yubá \p \v 1 Naꞌa, didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ gzoa ziꞌal, dzaggac lei zxba ca ral‑laꞌ laꞌyíj ládxiꞌgac Dios bunách, atiꞌ guc qui luyú ni latj laꞌy bdzag lei. \v 2 Cni nac latj laꞌy naꞌ náquini guid. Lu latj naꞌ dë lahuil, nazíꞌ lei Latj Laꞌy, gulacuáꞌ le nuaꞌ guiꞌ len bcugu laꞌy ga niꞌ gulaguꞌë lahuëꞌ Dios yuguꞌ yöt xtildauꞌ. \v 3 Cudziꞌl le buróp lariꞌ nal‑laꞌ lu yuꞌu naꞌ zoa latj niꞌ nazíꞌ lei, Latj Nactër Laꞌy, \v 4 atiꞌ lu latj niꞌ gulacuáꞌ tu bcugu náquini oro ga naꞌ guluzéguiꞌë nör, lencaꞌ tu guiꞌn ga yuꞌu didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ, len nacu guiꞌn naꞌ oro, atiꞌ lu guiꞌn naꞌ gulacuáꞌ zxígaꞌdauꞌ naꞌ náquini oro, nadzáꞌ yöt xtildauꞌ naꞌ nazíꞌ lei maná, lencaꞌ xuyág queëꞌ Aarón, lë naꞌ bubö́ꞌ zxuzaꞌ nëꞌi, lencaꞌ yuguꞌ guiöj blag naꞌ, nayúj láhuilgac didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ. \v 5-6 Lahui guiꞌn naꞌ gulacuáꞌ chop gbaz laꞌy náquicni oro, lëgac querubín qui latj ga buluíꞌ lahuëꞌ Dios, atiꞌ guluzóa xilgac lahuil latj ga niꞌ gluꞌë rön bxuz blau niꞌa qui dul‑laꞌ. Cni gulucuꞌë yuguꞌ lë ni. Cutu gac quíxjöꞌa naꞌa gdu ca nacgac lë ni. \p Taꞌyázteczëꞌ bxuz lu latj zoa lahuil, tunëꞌ ca nac dxin quequëꞌ qui le taꞌyíj ládxiꞌquëꞌ Dios. \v 7 Lu latj buróp niꞌ, tuzëꞌ bxuz blau gyaziëꞌ tu lzuz tu iz, len biꞌë rön, le gluꞌë lahuëꞌ Dios niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌczëꞌ lencaꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ nabágaꞌgac bunách, dul‑laꞌ glunëꞌ le cutu gláquibeꞌinëꞌ. \v 8 Cni ruzéjniꞌnëꞌ rëꞌu Dios Böꞌ Laꞌy, cutu caꞌ guc gdxinruꞌ lahuëꞌ Dioscz tsal niꞌ tuꞌgunëꞌ dxin latj laꞌy naꞌ zoa lahuil lu yuꞌu laꞌy naꞌ náquini guid, le bdzag didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ gzoa ziꞌal. \v 9 Yuguꞌ lë ni nac tu le ruluíꞌz le rac naꞌa dza. Yuguꞌ le gulaguꞌë lahuëꞌ Dios len rön quecbaꞌ böaꞌ bëdx naꞌ guludödcdëꞌ‑baꞌ lahuëꞌ Dios cutu guc luún gdu dxiꞌa icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ bönniꞌ niꞌ gulayíj ládxiꞌquëꞌ Dios cni. \v 10 Yuguꞌ lë ni gluiꞌ didzaꞌ quegacz le gliꞌj glahuëꞌ, len ca ral‑laꞌ laꞌguí b cuinquëꞌ, len quegac zxba ca ral‑laꞌ gac qui gdu ca nayáꞌ nabinquëꞌ. Yuguꞌ lë ni buzóëꞌ quequëꞌ Dios ga bdxintë dza ral‑laꞌ utsë́ꞌë yúguꞌtë. \p \v 11 Naꞌa, chduluíꞌ lahuëꞌ Cristo, naquëꞌ bxuz blau qui le nac gdu dxiꞌa, le blaꞌ lahui niꞌa qui le benëꞌ Lëꞌ. Latj laꞌy ga naꞌ gyaziëꞌ Lëꞌ nacr blau len nacr gdu, len cutu náquini lu niꞌa lu naꞌgac bunách, len cutu nac qui luyú ni. \v 12 Naꞌa, chgyaziëꞌ Cristo lu latj laꞌy naꞌ, clëg len xchöncbaꞌ bëdxdauꞌ len xchöncbaꞌ chivo, san len rön queëczëꞌ. Tu lzuz gyaziëꞌ lu latj nactër laꞌy, atiꞌ cni guc, benëꞌ ga nularuꞌ tsaz. \v 13 Le nactë xchöncbaꞌ bëdx len chivo, len dö queëbaꞌ bëdxdauꞌ guluzéguiꞌë‑baꞌ, yuguꞌ le gulaguꞌë lu icjgac nup nabágaꞌgac dul‑laꞌ, guc lugúa dul‑laꞌ naꞌ nabágaꞌgac bunách quië luún lequëꞌ dxiꞌa gdu ca nayáꞌ nabinquëꞌ ca nac qui yöl‑laꞌ gdauꞌ quequëꞌ. \v 14 Naꞌa, guntër caꞌ xchönëꞌ Cristo, le budö́d cuinëꞌ queëꞌ Dios, guquëꞌ gdu tsahuiꞌ, zóalenëꞌ Lëꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, Nu zoatecz. Naꞌa, xchönëꞌ Cristo ruún gdu dxiꞌa icj ládxiꞌdauꞌruꞌ lu yuguꞌ le gbágaꞌruꞌ le tun ga nu gat, quië gac gunruꞌ xchinëꞌ Dios ban. \p \v 15 Qui lë ni naꞌ naquëꞌ Jesucristo Nu ben tsutsu didzaꞌ cub rucáꞌn tsahuiꞌ, le gutiëꞌ Lëꞌ, bugǘëꞌ dul‑laꞌ gulabagaꞌ bunách catiꞌ niꞌ zoa didzaꞌ gul rucáꞌn tsahuiꞌ. Gutiëꞌ caꞌ quië gac laꞌziꞌë lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios unödzjëꞌ quequëꞌ bönniꞌ bulidzëꞌ, le zoatecz. \v 16 Catiꞌ ratiëꞌ nu bönniꞌ len nucaꞌnëꞌ didzaꞌ ca ral‑laꞌ laꞌguisiëꞌ le naqui queëꞌ, run bayúdx gac bëꞌ chnatiëꞌ bönniꞌ naꞌ quië gac lunëꞌ ca rna didzaꞌ naꞌ nucaꞌnëꞌ. \v 17 Catiꞌ chnatiëꞌ bönniꞌ naꞌ, gac lunëꞌ ca rna didzaꞌ naꞌ, san tsal ni zoëꞌ nabanëꞌ, cutu caꞌ gac lunëꞌ ca rna didzaꞌ naꞌ. \v 18 Qui lë ni naꞌ, didzaꞌ naꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ gzoa ziꞌal guc lsacaꞌ le bdzag lei rön, le ruluíꞌ zoa nu gut. \v 19 Catiꞌ niꞌ gdíxjöiꞌnëꞌ bunách niꞌ Moisés ca nacgac yúguꞌtë zxba queëꞌ Dios, gdel‑lëꞌë rön quecbaꞌ bëdxdauꞌ len quecbaꞌ chivo, nutsiꞌi nis, atiꞌ len tu guíxiꞌdauꞌ nazíꞌ lei hisopo len lítsaꞌbaꞌ böꞌcuꞌ zxilaꞌ le niꞌaj xna, buchijëꞌ rön len nis naꞌ lahui guich ga naꞌ nayúj zxba naꞌ, lencaꞌ láhuigac bunách. \v 20 Niꞌr gudxëꞌ lequëꞌ: “Lë ni nac rön run tsutsu didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ le gna béꞌinëꞌ rëꞌu Dios gunruꞌ ca rna.” \v 21 Lëzcaꞌ cni buchijëꞌ rön naꞌ Moisés lu latj laꞌy náquini guid len lahui yúguꞌtë le tuꞌgunëꞌ dxin quië laꞌyíj ládxiꞌquëꞌ Dios. \v 22 Ca naꞌ rna bëꞌ zxba naꞌ, yelatiꞌz cuguluhuö́atë yúguꞌtë ral‑laꞌ un dxiꞌa leygac rön, atiꞌ chquiꞌ cutu tuꞌlaljëꞌ rön, cutu gdua dul‑laꞌ. \s1 Xchönëꞌ Jesucristo rugúa dul‑laꞌ \p \v 23 Cni nac, ben bayúdx gzoa le bun dxiꞌa gdauꞌ luyú ni le nac tu le ruluíꞌz ca nac lë naꞌ dë yehuaꞌ yubá, san ca nac lë naꞌ dë niꞌ yehuaꞌ yubá, ben bayúdx soa le un dxiꞌa nup laꞌyáz lei, le nacr lsacaꞌ ca xchöncbaꞌ böaꞌ bëdxdauꞌ cni. \v 24 Cutu gyaziëꞌ Cristo latj laꞌy náquini lu niꞌa lu naꞌgac bunách, lë naꞌ nac tu le ruluíꞌz ca nac le nac gdu, san gyaziëꞌ laꞌ yehuaꞌ yubáz quië gac uluíꞌ lahuëꞌ naꞌa lahuëꞌ Dios uláz queëruꞌ. \v 25 Bxuz blau zoëꞌ luyú ni ryaziëꞌ latj nactër laꞌy tu tu iz len rön quecbaꞌ böaꞌ bëdx, san cutu run bayúdx tsaziëꞌ Cristo zian lzu quië udö́d cuinëꞌ lahuëꞌ Dios. \v 26 Laꞌnaruꞌ guc cni, gun bayúdx sacaꞌ quiꞌë Cristo, gatiëꞌ zian lzu dza niꞌtë catiꞌ gutaꞌ yödzlyú ga rdxintë naꞌa dza, san naꞌa catiꞌ nac dza udx, tsaz buluíꞌ lahuëꞌ tu lzuz len budö́d cuinëꞌ lahuëꞌ Dios, gutiëꞌ quië bugǘëꞌ dul‑laꞌ queëruꞌ. \v 27 Ca naꞌ run bayúdx lat bunách tu lzuz atiꞌ töd niꞌ cuequi xbeynëꞌ leygac Dios, \v 28 lëzcaꞌ cni, tu lzuz gutiëꞌ Cristo, budö́d cuinëꞌ lahuëꞌ Dios quië bugǘëꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌgac bunách zian. Naꞌa, uluíꞌ lahuëꞌ le buróp lzu, clëg quië ugǘëꞌ dul‑laꞌ, san quië uslë́ꞌ tsaz nup taꞌbö́z Lëꞌ. \c 10 \p \v 1 Zxba naꞌ gna bëꞌë Moisés guc tu le ruluíꞌz ca nac le dxiꞌa ziꞌa zaꞌc, len cutu guc gdu ca nacgac. Qui lë ni naꞌ, zxba naꞌ queëꞌ Moisés cutu guc un gdu tsahuiꞌ nup niꞌ guladxín lahuëꞌ Dios, nuaꞌgac rön quecbaꞌ böaꞌ bëdxdauꞌ, lë naꞌ gulagúꞌuteczëꞌ lahuëꞌ Dios yuguꞌ iz. \v 2 Laꞌnaruꞌ guc un lequëꞌ gdu tsahuiꞌ, cutu gulagúꞌuteczëꞌ rön niꞌ lahuëꞌ Dios, le cutur láquibeꞌinëꞌ bönniꞌ guc cni quequëꞌ nabágaꞌquëꞌ dul‑laꞌ chquiꞌ chguluhuöaquëꞌ gdu tsahuiꞌ. \v 3 Rön niꞌ gulaguꞌë lahuëꞌ Dios yuguꞌ iz yajsáꞌ ládxiꞌquëꞌ nabágaꞌquëꞌ dul‑laꞌ. \v 4 Cni guc, le cutu caꞌ guc ugúa dul‑laꞌ xchöncbaꞌ bëdx len chivo. \p \v 5 Qui lë ni naꞌ, catiꞌ bdxinëꞌ Cristo yödzlyú ni, gudxëꞌ Dios ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, rna: \q1 Cutu rëꞌnnuꞌ nu cuꞌu lauꞌ rön quecbaꞌ böaꞌ bëdx \q1 San benuꞌ ga nacaꞌ bunáchz. \q1 \v 6 Cutu rdzag ladxuꞌu nu uzeguiꞌ‑baꞌ lauꞌ böaꞌ bëdx, \q1 O nu cuꞌu lauꞌ xchöncbaꞌ niꞌa qui dul‑laꞌ. \q1 \v 7 Niꞌr gniaꞌ: “Ni zoaꞌ gunaꞌ ca rëꞌnnuꞌ Liꞌ, Dios.” \q1 Nac ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy ca gac quiaꞌ. \m \v 8 Lë naꞌ nayúj ziꞌal rna: “Cutu rëꞌnnëꞌ Dios nu cuꞌu lahuëꞌ rön quecbaꞌ böaꞌ bëdx.” Didzaꞌ ni ruluíꞌi rëꞌu cutur rdzag ladxëꞌë lë ni Dios zal‑laꞌ lu zxba queëꞌ Moisés rna béꞌinëꞌ Dios nu gun cni. \v 9 Gdöd niꞌ rna: “Ni zoaꞌ gunaꞌ ca rëꞌnnuꞌ Liꞌ, Dios.” Didzaꞌ ni ruluíꞌi rëꞌu rugǘëꞌ Dios lë naꞌ gulaguꞌë lahuëꞌ ziꞌal len ruzóëꞌ xlatj le gluꞌë lahuëꞌ Zxiꞌnczëꞌ. \v 10 Naꞌa, Dios ruúnëꞌ rëꞌu gdu dxiꞌa le benëꞌ Cristo ca rëꞌnnëꞌ Dios catiꞌ niꞌ budö́d cuinëꞌ lahuëꞌ Dios uláz queëruꞌ, gutiëꞌ tu lzuz. \p \v 11 Le nactë yúguꞌtë bxuz luyú ni, yuguꞌ dza zuicnëꞌ, tunëꞌ xchinquëꞌ, len laꞌ tuz ca tunëꞌ, zian lzu taꞌguꞌë lahuëꞌ Dios xchöncbaꞌ böaꞌ bëdx, yuguꞌ le cutu caꞌ gac lugúa dul‑laꞌ. \v 12 Naꞌa, Cristo, tu lzuz, tu le gluꞌë tsaz lahuëꞌ Dios niꞌa qui dul‑laꞌ, atiꞌ niꞌr yajchöꞌë cuit lëꞌë yubél Dios. \v 13 Niꞌ rbözëꞌ dza gunëꞌ Dios ga luzechu zxibgac lahuëꞌ nup cutaꞌleꞌi Lëꞌ dxiꞌa. \v 14 Niꞌa qui tuz le gluꞌë lahuëꞌ Dios, tsaz benëꞌ ga nacgac gdu nup naꞌ bunëꞌ dxiꞌa, bubijëꞌ lequëꞌ quizi queëꞌ Dios. \v 15 Lëzcaꞌ cni runëꞌ lnaꞌ lau lauruꞌ Dios Böꞌ Laꞌy, le gnëꞌ ziꞌal lë naꞌ nayúj lu guich, rna: \q1 \v 16 Cni gac didzaꞌ ucáꞌn tsahuiꞌ gúnlenaꞌ lequëꞌ \q1 Töd yuguꞌ dza niꞌ, rnëꞌ Xanruꞌ. \q1 Uchiziaꞌ icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ zxba quiaꞌ, \q1 Len uzujaꞌ lei lu icj ládxiꞌdauꞌquëꞌ. \m \v 17 Gdöd naꞌ gnëꞌ: \q1 Cutur tsajneydaꞌ dul‑laꞌ nabágaꞌquëꞌ \q1 Len döꞌ biaꞌquëꞌ. \m \v 18 Qui lë ni naꞌ, chquiꞌ chnadúa dul‑laꞌ, cutur run bayúdx nu bi cuꞌu lahuëꞌ Dios niꞌa qui dul‑laꞌ. \s1 Huac gbígaꞌruꞌ gal‑laꞌ ga zoëꞌ Dios \p \v 19 Naꞌa, böchiꞌ lzaꞌadauꞌ, gdu ládxiꞌruꞌ gac gdxinruꞌ lahuëꞌ Dioscz, niꞌa qui xchönëꞌ Jesucristo. \v 20 Tséajlenruꞌ tu nöz cub len gdu le nuzóëꞌ Cristo le rdxin cudziꞌl lariꞌ naꞌ buséyj ga nu ryaz latj nactër laꞌy naꞌ, huac gnaruꞌ, nöz naꞌ bsaljëꞌ queëruꞌ le budödëꞌ xpë́laꞌczëꞌ. \v 21 Jesús naquëꞌ queëruꞌ tu bxuz náctërëꞌ blau, len rna béꞌinëꞌ bunách queëꞌ Dios. \v 22 Qui lë ni naꞌ huac gbígaꞌruꞌ gal‑laꞌ ga zoëꞌ Dios gdu ládxiꞌruꞌ, len lu yöl‑laꞌ run löz queëruꞌ, le réjlëꞌruꞌ Cristo, le chbunëꞌ dxiꞌa icj ládxiꞌdauꞌruꞌ, cui uxö́s rëꞌu ládxiꞌdauꞌruꞌ, atiꞌ gdibëꞌ gdu ca nayáꞌ nabinruꞌ len tu nis nactër gdu. \v 23 Ral‑laꞌ gacruꞌ caꞌ tsutsu len cui gac chop ládxiꞌruꞌ ca nac le runruꞌ löz qui le nazíꞌ lu naꞌruꞌ, le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunnëꞌ queëruꞌ, atiꞌ Lëꞌ runëꞌ ca rnëꞌ. \v 24 Ral‑laꞌ utíp ládxiꞌruꞌ caꞌ turuꞌ yeturuꞌ, gunruꞌ ga gdxiꞌiruꞌ lzaꞌruꞌ len gunruꞌ caꞌ le nac dxiꞌa. \v 25 Cutur tuꞌdúb len rëꞌu laꞌgac bunách. Cutu ral‑laꞌ gunruꞌ ca tun bunách naꞌ, san ral‑laꞌ utíp ládxiꞌruꞌ turuꞌ yeturuꞌ, len gunr‑ruꞌ cni le rléꞌiruꞌ chzoa gdxin dza huödëꞌ Xanruꞌ. \p \v 26 Chquiꞌ zéajlenruꞌ runruꞌ dul‑laꞌ töd núnbëꞌruꞌ le nac gdutë li, cutu caꞌ nagáꞌn bi gac cuꞌruꞌ lahuëꞌ Dios le ugúa dul‑laꞌ. \v 27 Nup tun cni, lu yöl‑laꞌ radxi rdzöbi quequëꞌ taꞌbözëꞌ dza gchuguëꞌ quequëꞌ Dios, laꞌyaziëꞌ lu guiꞌ gabíl, lë naꞌ uzéguiꞌtecz nup taꞌdáꞌbagaꞌ Dios. \v 28 Catiꞌ buzóëꞌ tslaꞌl zxba queëꞌ Moisés bönniꞌ, guludöddëꞌ lëꞌ chquiꞌ glun lnaꞌ lau qui le benëꞌ chop tsonn bunách, atiꞌ nutu nu buechiꞌ ladxiꞌ bönniꞌ naꞌ. \v 29 Naꞌa, gbágaꞌrëꞌ caꞌ zxguiaꞌ bönniꞌ uzóëꞌ tslaꞌl Zxiꞌnëꞌ Dios, len uzóëꞌ tslaꞌl caꞌ xchönëꞌ run tsutsu didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ, le ruún rëꞌu dxiꞌa. Nu bönniꞌ gunëꞌ cni ucaꞌnëꞌ caꞌz Dios Böꞌ Laꞌy, Nu ruzáꞌ ladxiꞌ queëruꞌ le rquíniruꞌ. \v 30 Cni gac, le núnbëꞌruꞌ‑nëꞌ Dios, Nu gna: “Quiaꞌ nedaꞌ naqui yöl‑laꞌ ruzíꞌ la. Nedaꞌ ubiꞌa quegac bunách, rnëꞌ Xanruꞌ.” Lëzcaꞌ cni gnëꞌ: “Xanruꞌ cuequi xbeynëꞌ bunách queëꞌ.” \v 31 Ral‑laꞌ gadxi gdzöbi nu ral‑laꞌ siꞌ zxguiaꞌ lu nëꞌë Dios ban. \p \v 32 Gul‑tsajnéy dza chguladö́d catiꞌ niꞌ ziꞌa bdxin queëliꞌ yeníꞌ, atiꞌ biaꞌ blenliꞌ zian le gulusacaꞌ ziꞌë lbiꞌiliꞌ. \v 33 Gululídz ditj lbiꞌiliꞌ bunách, len guludxía lbiꞌiliꞌ döꞌ lahuiꞌ laugac bunách, atiꞌ benliꞌ tsazxö́n caꞌ nup gulazacaꞌ gulaguíꞌi cni. \v 34 Cni guc, le buechiꞌ ládxiꞌliꞌ nup nadzungac lidx guia, len lu yöl‑laꞌ rudziji queëliꞌ biaꞌ blenliꞌ nup gulabíj lidxliꞌ yuguꞌ le gutaꞌ queëliꞌ. Cni benliꞌ le nö́ziliꞌ naqui queëliꞌ le nacr dxiꞌa len le zoatecz niꞌ yehuaꞌ yubá. \v 35 Naꞌa, cutu ucaꞌnliꞌ lë naꞌ runliꞌ löz, le nachë́ꞌ tu le zxön ubiꞌë queëliꞌ Dios. \v 36 Run bayúdx cözliꞌ zxön ladxiꞌ, quië catiꞌ chbenliꞌ ca rëꞌnnëꞌ Dios, siꞌliꞌ le gzxiꞌ lu nëꞌë gunnëꞌ queëliꞌ, ca naꞌ nayúj lu guich laꞌy, ca gnëꞌ Dios, rna: \q1 \v 37 Yetú chiꞌidauꞌz \q1 Gdxinëꞌ Bönniꞌ naꞌ ral‑laꞌ guidëꞌ, \q1 Len cutu caꞌ tseynëꞌ. \q1 \v 38 Niꞌr nu nac tsahuiꞌ lahuaꞌ nedaꞌ, \q1 Ulá nu naꞌ le rejlëꞌ nedaꞌ. \q1 Chquiꞌ hueycj táꞌbagaꞌ nedaꞌ, \q1 Cutur gdzag ladxaꞌa lëꞌ. \m \v 39 Naꞌa, rëꞌu ni, cutu nacruꞌ ca nup tuꞌhuéycj taꞌdáꞌbagaꞌ Dios len laꞌnít, san réjlëꞌruꞌ Cristo len nadél‑liꞌruꞌ yöl‑laꞌ ruslá. \c 11 \s1 Ca nac yöl‑laꞌ rejlëꞌ queëruꞌ Dios \p \v 1 Naꞌa, le réjlëꞌruꞌ Dios, nac löz queëruꞌ siꞌruꞌ le runruꞌ löz atiꞌ nac bëꞌ le curléꞌiruꞌ. \v 2 Cni gulayejlëꞌë Dios xuz xtauꞌruꞌ, atiꞌ qui lë ni naꞌ nayúj lu guich laꞌy ca guc quequëꞌ, rna: “Gulurujëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios.” \p \v 3 Le réjlëꞌruꞌ Dios, ráquibeꞌiruꞌ benëꞌ yödzlyú ni Lëꞌ len didzaꞌ bëꞌzëꞌ. Lëzcaꞌ cni, catiꞌ benëꞌ Dios yúguꞌtë le rléꞌiruꞌ, bugunëꞌ dxin le cutu zuini. \p \v 4 Le gyejlëꞌë Dios Abel, gluꞌë lahuëꞌ Dios rön queëbaꞌ böaꞌ bëdxdauꞌ, tu le nactër lsacaꞌ ca le gluꞌë lahuëꞌ Dios Caín, len qui lë ni naꞌ Dios benëꞌ lnaꞌ lau queëꞌ Abel naꞌ, gnëꞌ naquëꞌ tsahuiꞌ, len benëꞌ ba laꞌn lë naꞌ gluꞌë lahuëꞌ. Zal‑laꞌ chnatiëꞌ Abel naꞌ, ga rdxintë naꞌa dza, nac tsca ruꞌë didzaꞌ, le gyejlëꞌë Dios. \p \v 5 Le gyejlëꞌë Dios Enoc, gdödëꞌ niꞌ yehuaꞌ yubá len cutu caꞌ gutiëꞌ, atiꞌ cutur nu budzöli lëꞌ, le buchë́ꞌë lëꞌ Dios, atiꞌ nayúj lu guich laꞌy ca nac queëꞌ, rna: “Ziꞌal ca buchë́ꞌë lëꞌ Dios, benëꞌ Enoc le rdzag ladxëꞌë Dios.” \v 6 Naꞌa, chquiꞌ cutu réjlëꞌruꞌ Dios, cutu gac gunruꞌ le rdzag ladxëꞌë Lëꞌ, atiꞌ quië gbígaꞌruꞌ gal‑laꞌ ga zoëꞌ Dios, run bayúdx tséjlëꞌruꞌ zoaczëꞌ Lëꞌ, len rubiꞌë qui nu ruiꞌ ladxiꞌ Lëꞌ. \p \v 7 Catiꞌ niꞌ Dios buzéjniꞌnëꞌ Noé ca ral‑laꞌ lac le cutu ráquini Noé naꞌ, le gyejlëꞌë Dios Noé, benëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios len bupë́ꞌë barco zxön naꞌ nazíꞌ lei Arca, atiꞌ lëꞌi barco naꞌ gululá bunách diꞌa dza queëꞌ Noé. Le gyejlëꞌë Dios Noé, benëꞌ ga nac bëꞌ narugu quegac bunách yödzlyú, len bdél‑liꞌnëꞌ guquëꞌ tsahuiꞌ lahuëꞌ Dios, le taꞌdel‑liꞌ nup taꞌyejlëꞌ Lëꞌ. \p \v 8 Catiꞌ niꞌ Dios bulidzëꞌ Abraham, le gyejlëꞌë Lëꞌ Abraham, benëꞌ ca rna xtidzëꞌë Dios len buzë́ꞌë ladzëꞌ quië tsijëꞌ latj niꞌ ral‑laꞌ siꞌë ca tu le gaqui tsaz queëꞌ, atiꞌ brujëꞌ ladzëꞌ zal‑laꞌ cutu nöznëꞌ gazx niꞌ ral‑laꞌ tsijëꞌ. \v 9 Le gyejlëꞌë Dios Abraham, guquëꞌ ca tu bönniꞌ ziꞌtuꞌ, gzoëꞌ luyú naꞌ Dios gzxiꞌ lu nëꞌë gunnëꞌ queëꞌ. Gzoëꞌ lu yuꞌu láriꞌdauꞌ, len laꞌ tuz ca glunëꞌ Isaac len Jacob, zxiꞌn xsoëꞌ Abraham, nup niꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios unödzjëꞌ quequëꞌ lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë gunnëꞌ queëꞌ Abraham. \v 10 Cni benëꞌ Abraham, le benëꞌ löz gdél‑liꞌnëꞌ yödz naꞌ zoa tsaz xlibi zöꞌö qui, le nuzóëꞌ Dios xlibi zöꞌö qui, len gluꞌë ga naꞌ zoëꞌ Lëczëꞌ. \p \v 11 Lëzcaꞌ cni Sara, zal‑laꞌ chnacnu ngul huödx, gyéjlëꞌnu Dios, atiꞌ Lëꞌ bëꞌë queënu yöl‑laꞌ huac buzoanu‑biꞌ biꞌidauꞌ. Buzoanu‑biꞌ biꞌi bö́nniꞌdauꞌ zal‑laꞌ chgdöd iz queënu, le gyéjlëꞌnu Dios gunëꞌ ca rna xtidzëꞌë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë queënu. \v 12 Qui lë ni naꞌ, zal‑laꞌ chbgultsquëꞌ Abraham, gulacuaꞌbiꞌ ziántërbiꞌ zxiꞌn xsoëꞌ, glacbiꞌ tsca röꞌbaꞌ bölj luzxbá, len tsca röꞌ yuzx raꞌ nis zxön, nutu nu gac uláb leygac. \p \v 13 Yúguꞌtë bönniꞌ ni glatiëꞌ len cutu gulaziꞌë lë naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios unödzjëꞌ quequëꞌ, san gulayejlëꞌë Dios, len ziꞌtuꞌ ziꞌtuꞌz gulaléꞌinëꞌ lë naꞌ ral‑laꞌ laꞌziꞌë. Gulayejlëꞌë Dios, len glunëꞌ lnaꞌ lau qui lë ni. Cni guc, gululuꞌë nacquëꞌ ca bönniꞌ ziꞌtuꞌ len bönniꞌ taꞌdazëꞌ yödzlyú ni. \v 14 Bönniꞌ tuꞌë cni didzaꞌ, tuꞌluꞌë taꞌguiljëꞌ tu latj gac ladzquëꞌ. \v 15 Laꞌnaruꞌ gulazáꞌ ládxiꞌquëꞌ cni qui luyú ga niꞌ gularujëꞌ, le nactë ludzölnëꞌ nacx huöjquëꞌ niꞌ, \v 16 san gulazáꞌ ládxiꞌquëꞌ qui luyú naꞌ nacr dxiꞌa, le zoa yehuaꞌ yubá. Qui lë ni naꞌ cutu rutuiꞌnëꞌ Dios catiꞌ taꞌnë́ꞌ naquëꞌ Dios quequëꞌ, le chnupë́ꞌë quequëꞌ tu yödz. \p \v 17 Le gyejlëꞌë Dios Abraham, catiꞌ gzxiꞌ bëꞌë lëꞌ Dios, budödëꞌ‑biꞌ lahuëꞌ Dios biꞌi Isaac queëꞌ ca naꞌ tuꞌdödëꞌ‑baꞌ lahuëꞌ Dios böaꞌ bëdx tuꞌdödcdëꞌ‑baꞌ. Gzoëꞌ sinaꞌ Abraham udödëꞌ‑biꞌ lahuëꞌ Dios biꞌi bönniꞌ ziꞌal queëꞌ naꞌ zal‑laꞌ nacbiꞌ biꞌi naꞌ gzxiꞌ lu nëꞌë Dios gunnëꞌ queëꞌ. \v 18 Cni benëꞌ zal‑laꞌ gudxëꞌ lëꞌ Dios, gnëꞌ: “Lu naꞌbiꞌ biꞌi Isaac quiuꞌ gchísgacaꞌ‑biꞌ zxiꞌn xsuꞌ.” \v 19 Cni benëꞌ Abraham, le gúquibeꞌinëꞌ napëꞌ Dios yöl‑laꞌ huac uspanëꞌ‑biꞌ lu yöl‑laꞌ gut, atiꞌ ca tu le run lsaquiꞌ, huac gnaruꞌ buziꞌë‑biꞌ lu yöl‑laꞌ gut zal‑laꞌ cutu gutbiꞌ. \p \v 20 Le gyejlëꞌë Dios Isaac, gnabnëꞌ Dios gun laꞌyëꞌ‑biꞌ biꞌi Jacob lencaꞌ biꞌi Esaú ca nacgac le luziꞌbiꞌ xbey dza ziꞌa zaꞌ. \v 21 Le gyejlëꞌë Dios Jacob, catiꞌ niꞌ chzoa gatiëꞌ gnabnëꞌ Dios gun laꞌyëꞌ‑biꞌ tu tubiꞌ zxiꞌnëꞌ José, atiꞌ gyij ladxëꞌë Dios, niꞌ nayechuëꞌ lu xuyág queëꞌ. \v 22 Le gyejlëꞌë Dios José, catiꞌ niꞌ chzoa gatiëꞌ, bëꞌë didzaꞌ qui dza naꞌ laꞌrujëꞌ luyú Egipto zxiꞌn xsoëꞌ Israel, atiꞌ gna bëꞌë ca ral‑laꞌ luꞌë dxit queëꞌ luyú ga naꞌ tsajcuꞌë. \p \v 23 Le gulayejlëꞌë Dios, catiꞌ guljbiꞌ biꞌidauꞌ Moisés, gulucachëꞌë‑biꞌ xuz xnaꞌbiꞌ gdu ca tsonn beoꞌ, le gulaléꞌinëꞌ nacbiꞌ lach biꞌi bö́nniꞌdauꞌ naꞌ, len cutu gládxinëꞌ bönniꞌ rna béꞌinëꞌ bunách Egipto, bönniꞌ naꞌ gna bëꞌë ludödcdëꞌ‑biꞌ biꞌi bö́nniꞌdauꞌ naꞌ. \v 24 Le gyéjlëꞌbiꞌ Dios Moisés, catiꞌ gzxönbiꞌ, cutur bëꞌbiꞌ latj nu uzóa lëbiꞌ biꞌi bönniꞌ queënu ngul zxiꞌnëꞌ Faraón, bönniꞌ naꞌ rna béꞌinëꞌ bunách Egipto. \v 25 Cni benbiꞌ le gúquibiꞌ nacr dxiꞌa nu usacaꞌ ziꞌ lëbiꞌ tsazxö́n len bunách queëꞌ Dios ca uziꞌbiꞌ xbey tu chiꞌz yuguꞌ le tuꞌzíꞌ xbey nup tun dul‑laꞌ. \v 26 Gúquibiꞌ nacr lsacaꞌ nu ulídz ditj lëbiꞌ, ca naꞌ guc queëꞌ Cristo, ca gdél‑liꞌbiꞌ yuguꞌ yöl‑laꞌ tsahuiꞌ quegac bunách Egipto, le gzaꞌ ládxiꞌbiꞌ ca nac le ubiꞌë queëbiꞌ Dios. \v 27 Gdöd niꞌ, le gyejlëꞌë Dios Moisés, brujëꞌ luyú Egipto, len cutu gúdxinëꞌ yöl‑laꞌ rley queëꞌ bönniꞌ rná béꞌinëꞌ bunách Egipto, atiꞌ biaꞌ blenëꞌ ca run nu rleꞌi Dios, Nu naꞌ curléꞌiruꞌ. \p \v 28 Le gyejlëꞌë Dios Moisés, benëꞌ Lni Pascua ca gna béꞌinëꞌ lëꞌ Dios, len buchijëꞌ rön gap nu ryaz lidxquëꞌ, cui gdödi zxiꞌnquëꞌ nu naꞌ ral‑laꞌ usnít yuguꞌ biꞌi bönniꞌ ziꞌal quegac bunách Egipto. \v 29 Le gulayejlëꞌë Dios, guladödëꞌ bönniꞌ Israel luyú bidx gatsj lahuiꞌl nis zxön nazíꞌ lei Nis Xna. Catiꞌ glëꞌnnëꞌ laꞌdödëꞌ caꞌ niꞌ bönniꞌ Egipto, gulayë́pinëꞌ nis. \p \v 30 Le gulayejlëꞌë Dios, catiꞌ budx guladödëꞌ bönniꞌ Israel gdu zbiꞌil yödz Jericó yuguꞌ dza gdu gadx dza, gulaguíndj zöꞌö tun chiꞌi yödz naꞌ. \v 31 Le gyéjlëꞌnu Dios Rahab, ngul ruiꞌnu latj bunách, cutu gutnu tsazxö́n len bunách Jericó naꞌ cuglún ca rna xtidzëꞌë Dios, le bennu ba laꞌn bönniꞌ Israel naꞌ duyúlanquëꞌ le raclen bunách Jericó. \p \v 32 ¿Bizxar ral‑laꞌ gniaꞌ? Ryadzj latj guꞌa didzaꞌ ca glunëꞌ Gedeón, len Barac, len Sansón, len Jefté, len David, len Samuel lencaꞌ bönniꞌ gluꞌë didzaꞌ uláz queëꞌ Dios. \v 33 Le gulayejlëꞌë Dios, guluxicjëꞌ zian yödz zxön, len glunëꞌ le nac tsahuiꞌ, atiꞌ guladél‑liꞌnëꞌ yuguꞌ le gzxiꞌ lu nëꞌë Dios unödzjëꞌ quequëꞌ. Guluseyjëꞌ rúꞌacbaꞌ bëdx guixiꞌ. \v 34 Gululë́ꞌ yuguꞌ lu guiꞌ zxön. Gularujëꞌ lu naꞌgac nup ludödi lequëꞌ len guia tuchiꞌ. Dios bunëꞌ lequëꞌ tsutsu catiꞌ niꞌ gulacuídiꞌnëꞌ, atiꞌ guluhuöaquëꞌ caꞌ tsutsu lu gdil‑l. Gululaguëꞌ bönniꞌ rjaquëꞌ gdil‑l guizx yu quequëꞌ bönniꞌ gzaꞌa. \v 35 Yuguꞌ ngul dza niꞌ guluziꞌnu biꞌi qui queëcnu nubancbiꞌ lu yöl‑laꞌ gut. \p Yelaꞌquëꞌ bönniꞌ niꞌ glatiëꞌ lu naꞌquëꞌ bönniꞌ niꞌ gulusacaꞌ ziꞌë lequëꞌ, len le cutu glëꞌnnëꞌ lucaꞌnëꞌ Dios, cutu gulaziꞌë latj nu usán lequëꞌ, quië laꞌdél‑liꞌnëꞌ yöl‑laꞌ rubán lu yöl‑laꞌ gut, lë naꞌ gláquinëꞌ nactër dxiꞌa. \v 36 Yelaꞌquëꞌ biaꞌ blenquëꞌ yöl‑laꞌ rutítj len zxguiaꞌ qui gbaꞌy, atiꞌ guladzunëꞌ lidx guia, nágaꞌquëꞌ du guia. \v 37 Gululadxiꞌ laꞌquëꞌ guiöj bunách, len gulachözëꞌë yelaꞌquëꞌ. Gulazíꞌ bëꞌ lequëꞌ, len guludöddëꞌ laꞌquëꞌ len guia tuchiꞌ. Guladödëꞌ naꞌl niꞌl, nácuquëꞌ guid zxacbaꞌ böꞌcuꞌ zxilaꞌ len chivo. Glaquëꞌ yechiꞌ len gulazacaꞌ gulaguiꞌë, atiꞌ guludxía lequëꞌ döꞌ bunách. \v 38 Cni glaquëꞌ bönniꞌ naꞌ, atiꞌ cutu glac lsacaꞌ bunách yödzlyú ni luzíꞌ xbeyquëꞌ. Guladazëꞌ lu latj caꞌz len yuguꞌ lu guiꞌa, atiꞌ gulacuaꞌzëꞌ yuguꞌ bloj len yuguꞌ yeru luyú. \v 39 Yúguꞌtëꞌ gulurujëꞌ dxiꞌa lahuëꞌ Dios le gulayejlëꞌë Lëꞌ, zal‑laꞌ cutu gulaziꞌë luyú ni gzxiꞌ lu nëꞌë Dios unödzjëꞌ quequëꞌ. \v 40 Cni guc, le nupë́ꞌë queëruꞌ Dios tu le nacr dxiꞌa quië catiꞌ unëꞌ lequëꞌ gdu, rëꞌu ni gunruꞌ tsazxö́n lequëꞌ. \c 12 \s1 Ral‑laꞌ uyuruꞌ‑nëꞌ Cristo \p \v 1 Qui lë ni naꞌ, lëzcaꞌ rëꞌu, le nacuáꞌ gdu zbiꞌil ga ni zoaruꞌ ziantër nup tun lnaꞌ lau ca taꞌyejlëꞌ Dios, ral‑laꞌ ucaꞌnruꞌ yúguꞌtë le cunác le nac ca tu le nac ziꞌi nuaꞌruꞌ, lencaꞌ yúguꞌtë dul‑laꞌ taꞌzö́n rëꞌu, atiꞌ lu yöl‑laꞌ rböz zxön ladxiꞌ queëruꞌ, ral‑laꞌ gunruꞌ xchinëꞌ Dios, le nac tsca xítiꞌruꞌ lu huitj le zoa lauruꞌ. \v 2 Ral‑laꞌ uyuruꞌ‑nëꞌ Jesús, Nu naꞌ run ga gac tséjlëꞌruꞌ Dios len Nu run ga rac gdu yöl‑laꞌ rejlëꞌ queëruꞌ Lëꞌ. Jesús gzxacaꞌ gdiꞌë lëꞌi yag cruz, len biaꞌ blenëꞌ yöl‑laꞌ rutuíꞌi qui, le guꞌnnëꞌ gdél‑liꞌnëꞌ yöl‑laꞌ rudziji naꞌ uziꞌë xbey, atiꞌ yajchöꞌë cuit lëꞌë yubél Dios, ga niꞌ röꞌë rna bëꞌë. \p \v 3 Gul‑yúëꞌ Jesús, ca naꞌ gzxacaꞌ gdiꞌë le gulusacaꞌ ziꞌë Lëꞌ bönniꞌ dul‑laꞌ, cui gcuídiꞌliꞌ len cui gac chop ládxiꞌliꞌ. \v 4 Ga rdxintë naꞌa dza, cutu caꞌ biaꞌ blenliꞌ ga gdxintë nu gun lbiꞌiliꞌ huëꞌ le rdáꞌbagaꞌliꞌ le nac dul‑laꞌ. \v 5 Nazx caꞌ chgul ládxiꞌliꞌ lë naꞌ ruzéjniꞌnëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios, nacliꞌ ca yuguꞌ zxiꞌnczëꞌ, le nayúj lu guich, rnëꞌ: \q1 Zxiꞌnaꞌ, cutu uzúꞌ tslaꞌl le gunëꞌ Xanuꞌ, \q1 Usëdi uzéjniꞌnëꞌ liꞌ, \q1 Len cutu huöa ladxuꞌu catiꞌ gut quinëꞌ liꞌ. \q1 \v 6 Xanruꞌ rut rguinëꞌ nu nadxiꞌinëꞌ, \q1 Len rusëdi ruzéjniꞌnëꞌ yúguꞌtë nup nazíꞌ lu nëꞌë lac zxiꞌnczëꞌ. \m \v 7 Ral‑laꞌ guaꞌ glenliꞌ le gut quinëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios, le runëꞌ Dios cni queëliꞌ tsca nacliꞌ zxiꞌnczëꞌ. Cutu caꞌ zoabiꞌ tubiꞌ biꞌidauꞌ cutu gut quinëꞌ‑biꞌ xuzbiꞌ. \v 8 Naꞌa, chquiꞌ cutu rut rguinëꞌ lbiꞌiliꞌ Dios ca naꞌ runëꞌ quegac yúguꞌtë zxiꞌnczëꞌ, niꞌr nacliꞌ ca yuguꞌ biꞌi laguꞌ, len cutu nacliꞌ gdu zxiꞌnëꞌ Dios. \v 9 Yetú caꞌ, catiꞌ niꞌ nacruꞌ biꞌidauꞌ, gulacuꞌë xuz xnaꞌruꞌ luyú ni, glut gulaguinëꞌ rëꞌu, san runruꞌ lequëꞌ ba laꞌn. Caꞌ nac, ral‑laꞌ gunr‑ruꞌ ca rna xtidzëꞌë Xuzruꞌ zoëꞌ yehuaꞌ yubá quië soaruꞌ gbanruꞌ. \v 10 Yuguꞌ xuz xnaꞌruꞌ, tu chiꞌz glut gulaguinëꞌ rëꞌu tsca le gláquiznëꞌ nac dxiꞌa, san catiꞌ rut rguinëꞌ rëꞌu Dios, nac quië gac tu le uziꞌruꞌ xbey, gacruꞌ gdu laꞌy ca nacczëꞌ Lëꞌ. \v 11 Le nactë cutu naláꞌ lahui naꞌa le uziꞌruꞌ xbey qui le rut rguinëꞌ rëꞌu, san run ga ruhuíꞌniruꞌ. Chquiꞌ güiꞌruꞌ latj usëdi rëꞌu le rut rguinëꞌ rëꞌu, gun ga cözruꞌ dxíꞌadauꞌ len ga gacruꞌ tsahuiꞌ. \s1 Soa banádx queëruꞌ chquiꞌ cutu uzë́ nagruꞌ chiꞌë Dios \p \v 12 Qui lë ni naꞌ gul‑ún tsutsu naꞌliꞌ rajxáquiꞌgac, lencaꞌ zxibliꞌ taꞌzxíz, quië gdip ládxiꞌliꞌ gunliꞌ le nac dxiꞌa. \v 13 Gul‑zóa tu nöz tsahuiꞌ, cui gunliꞌ ga ucáꞌn nöz naꞌ nu rcuidiꞌ ladxiꞌ, san gul‑gún ga huöac ladxiꞌ nu naꞌ. \p \v 14 Gul‑güíꞌ ládxiꞌliꞌ cö́zlenliꞌ dxiꞌa yúguꞌtë bunách, len gacliꞌ quizi queëꞌ Dios, le chquiꞌ cugunliꞌ cni, cutu gac gléꞌiliꞌ‑nëꞌ Xanruꞌ. \v 15 Gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ cui soa nu ucáꞌn le ruzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ Dios, len cui soa nu gac ca tu guixiꞌ slaꞌ, cui utsáꞌ lbiꞌiliꞌ, len cui gun ga cugacliꞌ tsahuiꞌ zianliꞌ lbiꞌiliꞌ. \v 16 Gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ cui gun le cunác o le cunác tsahuiꞌ nu dzag lbiꞌiliꞌ, ca naꞌ benëꞌ Esaú, bönniꞌ niꞌ, quië siꞌë tu le gáguzëꞌ bë́tiꞌë le dë lu nëꞌë le naquëꞌ biꞌi bönniꞌ ziꞌal queëꞌ xuzëꞌ. \v 17 Chnö́ziczliꞌ ca naꞌ guc queëꞌ Esaú gdöd niꞌ catiꞌ guꞌnnëꞌ gdél‑liꞌnëꞌ le gnabnëꞌ Dios xuzëꞌ quië gac dxiꞌa queëꞌ. Buzechëꞌ queëꞌ xuzëꞌ atiꞌ cutu gutaꞌ latj ubíꞌi ladxëꞌë Esaú naꞌ zal‑laꞌ gdilj ladxëꞌë lei len yöl‑laꞌ rbödx queëꞌ. \p \v 18 Ca rac queëliꞌ cutu nac ca guc quequëꞌ bönniꞌ Israel, gulabiguëꞌë gal‑laꞌ ga zoa tu guiꞌa le gac nu can, atiꞌ gyegui guiꞌa niꞌ, len böac chul lahuiꞌ dza le gröꞌ böaj gasj, len gyeycj böꞌ bdunuꞌ. \v 19 Gulayönnëꞌ taꞌbö́dx trompeta, lencaꞌ chiꞌë Dios Nu bëꞌ didzaꞌ. Catiꞌ gulayönnëꞌ lë ni, glátaꞌyuëꞌ lahuëꞌ Moisés cutur güíꞌlenëꞌ lequëꞌ didzaꞌ Dios. \v 20 Cni glunëꞌ le cutu guc guaꞌ glenquëꞌ lë naꞌ gna béꞌinëꞌ lequëꞌ Dios, gnëꞌ: “Chquiꞌ tsajlibbaꞌ guiꞌa ni tubaꞌ böaꞌ guíxiꞌdauꞌz, ral‑laꞌ luladxëꞌ‑baꞌ guiöj, o ludödëꞌ‑baꞌ yag tuchiꞌ.” \v 21 Szxö́nitër ben gadxi lequëꞌ lë naꞌ gulaléꞌinëꞌ, atiꞌ Moisés gnëꞌ: “Radxi rdzöbdaꞌ len rzxiztscaꞌ.” \p \v 22 Naꞌa, lbiꞌiliꞌ ral‑laꞌ gádxitërliꞌ le rbígaꞌliꞌ gal‑laꞌ tu lu guiꞌa nazíꞌ lei Sión, len ga zoa yödz queëꞌ Dios ban, le nazíꞌ lei Jerusalén qui yehuaꞌ yubá, ga naꞌ nacuꞌë gbaz laꞌy guizx yu queëꞌ Dios. \v 23 Rbígaꞌliꞌ gal‑laꞌ ga niꞌ nudubgac lahuëꞌ Dios zxiꞌnczëꞌ, nup naꞌ nayujgac lagac lu guich niꞌ yehuaꞌ yubá, lencaꞌ ga zoëꞌ Dios Nu rbequi xbey yúguꞌtë bunách, len ga naꞌ nacuáꞌ böꞌ glacczëꞌ bönniꞌ tsahuiꞌ, Dios bunëꞌ lequëꞌ dxiꞌa. \v 24 Rbígaꞌliꞌ caꞌ ga zoëꞌ Jesús, Nu ben tsutsu didzaꞌ cub naꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ, lencaꞌ ga naguꞌë rön queëꞌ Jesús le run ga runít lahuëꞌ rëꞌu Dios, rön naꞌ run le nacr dxiꞌa ca le ben xchönëꞌ Abel, le ben ga nu gchuguëꞌ qui Dios. \p \v 25 Qui lë ni naꞌ, gul‑gún chiꞌi cuinliꞌ cui táꞌbagaꞌliꞌ Nu naꞌ ruiꞌ didzaꞌ. Cutu caꞌ gululá nup niꞌ guladáꞌbagaꞌ nu naꞌ bulídz lequëꞌ luyú ni. Nazxgar rëꞌu, cutu caꞌ ularuꞌ chquiꞌ táꞌbagaꞌruꞌ Nu naꞌ rulídz rëꞌu, zoëꞌ yehuaꞌ yubá. \v 26 Dza niꞌ gzxiz luyú ni le byön chiꞌë Dios, san naꞌa chgzxiꞌ lu nëꞌë, gnëꞌ: “Yetú lzuz, len clëgz luyú uxiziaꞌ, san luzxbá caꞌ uxiziaꞌ.” \v 27 Catiꞌ niꞌ rnëꞌ: “Yetú lzuz”, lë ni ruluíꞌi rëꞌu ral‑laꞌ gdua le gac laꞌzxíz, lë naꞌ röꞌ yödzlyú ni, atiꞌ lugáꞌn le cugác laꞌzxíz, lë naꞌ röꞌ yehuaꞌ yubá. \v 28 Qui lë ni naꞌ, le ral‑laꞌ gdél‑liꞌruꞌ tu latj ga gna bëꞌruꞌ, le cugzxíz, guiëruꞌ‑nëꞌ Dios: “Xclenuꞌ”, atiꞌ lu yöl‑laꞌ baꞌa ladxiꞌ len lu yöl‑laꞌ radxi Lëꞌ tsej ládxiꞌruꞌ Lëꞌ ca naꞌ rdzag ladxëꞌë Lëꞌ, \v 29 le naquëꞌ Dios queëruꞌ ca tu guiꞌ rusnít le cunác gdu dxiꞌa. \c 13 \s1 Le ral‑laꞌ gunruꞌ le rdzag ladxëꞌë Dios \p \v 1 Ral‑laꞌ gdxíꞌiteczliꞌ lzaꞌliꞌ tuliꞌ yetuliꞌ. \v 2 Gul‑tsajnéy ral‑laꞌ uzoaliꞌ lidxliꞌ nu gdxin ga zoaliꞌ. Catiꞌ glun cni laꞌgac bunách, gulucuꞌë lidxquëꞌ gbaz laꞌy queëꞌ Dios, zal‑laꞌ cutu gláquibeꞌinëꞌ nacquëꞌ gbaz laꞌy. \p \v 3 Gul‑tsajnéy nup nadzungac lidx guia tsca nunliꞌ tsazxö́n lequëꞌ, nadzunliꞌ caꞌ lidx guia. Gul‑güíꞌ ládxiꞌliꞌ bönniꞌ taꞌbía ládxiꞌgac lequëꞌ bunách, tsca lbiꞌiliꞌ rzacaꞌ rguíꞌlenliꞌ tsazxö́n lequëꞌ. \p \v 4 Ral‑laꞌ gunliꞌ ba laꞌn yöl‑laꞌ nutság naꞌ, atiꞌ lu yöl‑laꞌ baꞌa ladxiꞌ queëꞌ ral‑laꞌ sóalenëꞌ‑nu ngul queëꞌ bönniꞌ, le gchuguëꞌ Dios quegac nup tun le cunác len nup taꞌguítsj zxba qui yöl‑laꞌ nutság naꞌ. \p \v 5 Cutu bi uhuídiꞌliꞌ, san gul‑dzág ládxiꞌliꞌ tsca le dë queëliꞌ naꞌa, le chgnëꞌ Dios: “Gatga ucaꞌnaꞌ liꞌ, len cutu ubíj ladxaꞌa liꞌ.” \v 6 Cni nac, huac gnaruꞌ gdu ládxiꞌruꞌ lë naꞌ rna: \q1 Xanruꞌ naquëꞌ Nu raclen nedaꞌ. \q1 Cutur gádxidaꞌ bi gun quiaꞌ bunách. \m \v 7 Gul‑tsajnéy yuguꞌ bönniꞌ tuꞌyúëꞌ lbiꞌiliꞌ, nup naꞌ tuꞌsëdi lbiꞌiliꞌ xtidzëꞌë Dios. Gul‑yú ca nadél‑liꞌquëꞌ, len gul‑gún ca tunëꞌ lu yöl‑laꞌ rejlëꞌ quequëꞌ Dios. \p \v 8 Tuz ca naquëꞌ Jesucristo, nij, len naꞌa, len tsalzú. \v 9 Cutu güiꞌliꞌ latj gchëꞌgac lbiꞌiliꞌ ga yubl yuguꞌ zxba gzaꞌa len zxba nadzáꞌ. Nac dxiꞌa gunliꞌ tsutsu icj ládxiꞌdauꞌliꞌ ca nac le ruzáꞌ ladxëꞌë queëliꞌ Dios, len clëg ca nacgac zxba qui le riꞌj ráguruꞌ, lë naꞌ cutu luzíꞌ xbey nup tuiꞌ ládxiꞌgac leygac. \p \v 10 Zoa queëruꞌ tu bcugu laꞌy, le cutu luzíꞌ xbey nup tun dxin qui didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ blaꞌ ziꞌal. \v 11 Bxuz blau qui yuꞌu laꞌy naꞌ gluꞌë xchöncbaꞌ böaꞌ bëdx lu latj nactër laꞌy niꞌa qui dul‑laꞌ, san guluzéguiꞌë bëlaꞌ caꞌz quecbaꞌ ga nac niꞌl raꞌ yödz. \v 12 Lëzcaꞌ cni gzxacaꞌ gdiꞌë Jesús niꞌl raꞌ yödz quië bunëꞌ bunách dxiꞌa len rön queëczëꞌ. \v 13 Tsajtaꞌaruꞌ‑nëꞌ Jesús, zal‑laꞌ laꞌbíj rëꞌu lu yödz bunách, len siꞌruꞌ tsazxö́n len Lëꞌ lë naꞌ gululídz ditj Lëꞌ bunách. \v 14 Cutu zoa queëruꞌ yödzlyú ni tu yödz zoa tsaz, san rguiljruꞌ lë naꞌ ziꞌa zaꞌ. \v 15 Qui lë ni naꞌ, ral‑laꞌ cúꞌteczruꞌ‑nëꞌ Dios yöl‑laꞌ ba, ugunruꞌ dxin lëꞌ Jesucristo. Yöl‑laꞌ ba naꞌ nac ca tu le rguꞌruꞌ lahuëꞌ Dios. Ruꞌa cuinruꞌ guiëruꞌ‑nëꞌ Dios xclenuꞌ niꞌa qui le naquëꞌ. \v 16 Cutu gal ládxiꞌliꞌ gunliꞌ le nac dxiꞌa len gáclenliꞌ lzaꞌliꞌ tuliꞌ yetuliꞌ, le nac lë ni ca tu le rguꞌruꞌ lahuëꞌ Dios le rdzag ladxëꞌë Lëꞌ. \p \v 17 Gul‑gún ca rna xtídzaꞌquëꞌ bö́chiꞌruꞌ tuꞌyúëꞌ lbiꞌiliꞌ, len gul‑güíꞌ latj laꞌná béꞌinëꞌ lbiꞌiliꞌ, le tun chiꞌë icj ládxiꞌdauꞌliꞌ, ca tunquëꞌ bönniꞌ ral‑laꞌ laꞌguíxjöꞌë lahuëꞌ Dios le nunquëꞌ. Gul‑gún cni quië lunëꞌ dxin naꞌ lu yöl‑laꞌ rudziji quequëꞌ len clëg lu yöl‑laꞌ rsëbi ladxiꞌ quequëꞌ, le cutu caꞌ uziꞌliꞌ xbey dxin naꞌ lunëꞌ lu yöl‑laꞌ rsëbi ladxiꞌ quequëꞌ. \p \v 18 Gul‑lidzëꞌ Dios, gnábiliꞌ‑nëꞌ gáclenëꞌ netuꞌ, le runtuꞌ löz soa dxi icj ládxiꞌdauꞌtuꞌ, cutu uxö́s netuꞌ, len ruiꞌ ládxiꞌtuꞌ gúntecztuꞌ le nac dxiꞌa. \v 19 Le nacr blau, rátaꞌyuaꞌ lauliꞌ gnábiliꞌ‑nëꞌ Dios uguꞌë nedaꞌ tu nöz udxinaꞌ queëliꞌ bayö́nr. \s1 Dios uzáꞌ ladxëꞌë queëruꞌ le gaclen rëꞌu \p \v 20 Naꞌa, rnábituꞌ‑nëꞌ Dios, Nu run ga rac dxiꞌa queëruꞌ len Nu buspán Xanruꞌ Jesucristo lu yöl‑laꞌ gut, Nu naꞌ nac Bönniꞌ Blau Uyú Böꞌcuꞌ Zxilaꞌ, le bulaljëꞌ rön queëꞌ le run tsutsu didzaꞌ rucáꞌn tsahuiꞌ, le zoa tsaz, \v 21 rnábituꞌ‑nëꞌ gunëꞌ ga gacliꞌ gdu, quië gac gunliꞌ yúguꞌtë dxin dxiꞌa, len gunliꞌ ca rëꞌnnëꞌ Lëꞌ, atiꞌ gunëꞌ queëliꞌ le rdzag ladxëꞌë Lëꞌ, le náquiliꞌ queëꞌ Jesucristo. Queëꞌ Cristo gactecz yöl‑laꞌ ba. Caꞌ gac. \p \v 22 Rátaꞌyuaꞌ lauliꞌ, böchiꞌ lzaꞌadauꞌ, güiꞌ ládxiꞌliꞌ didzaꞌ ni ruzejniꞌi lbiꞌiliꞌ, le nac látiꞌdauꞌz lë ni ruzujaꞌ queëliꞌ lu guich. \v 23 Ral‑laꞌ gnö́ziliꞌ chburujbiꞌ lidx guia biꞌi Timoteo, biꞌi bö́chiꞌruꞌdauꞌ, atiꞌ chquiꞌ gdxíntëbiꞌ quiaꞌ ni, gunbiꞌ nedaꞌ tsazxö́n duyutuꞌ lbiꞌiliꞌ. \p \v 24 Gul‑gáp Dios bö́chiꞌruꞌ tuꞌyúëꞌ lbiꞌiliꞌ, lencaꞌ yúguꞌtë bunách nubijëꞌ quizi queëꞌ Dios. Tuꞌgáp lbiꞌiliꞌ Dios bunách taꞌyejlëꞌ Cristo nacuáꞌ luyú Italia. \p \v 25 Dios uzáꞌ ladxëꞌë queëliꞌ yúguꞌtëliꞌ. Caꞌ gac.