\id MAT \h San Mateo \toc1 San Mateo De riidz nap nu rniiñ nu nac Jesuuz dub gal mod nu mnii Matew \toc2 San Mateo \toc3 Mt. \mt1 San Mateo \mt2 De riidz nap nu rniiñ nu nac Jesuuz dub gal mod nu mnii Matew \c 1 \s1 De gyitoo bel ni Jesucrisht \p \v 1 Nu nii tub lisht ni de gyitoo bel ni Jesucrisht, biñ nu bruu lat nez gyitoo Dabi nu nez gyitoo Abraham. \p \v 2 Abraham guc yu uz Isaac. Zeꞌ Isaac guc yu uz Jacob. Zeꞌ Jacob guc yu uz Judá nu deꞌ zir de bicy yu. \v 3 Zeꞌ Judá guc yu uz Fares nu Zara. Zeꞌ ñaa dey, mi zeꞌ lam Tamar. Zeꞌ Fares guc yu uz Esrom. Zeꞌ Esrom guc yu uz Aram. \v 4 Aram guc yu uz Aminadab. Aminadab guc yu uz Naasón. Naasón guc yu uz Salmón. \v 5 Salmón guc yu uz Booz. Zeꞌ ñaay lam Rahab. Zeꞌ Booz guc yu uz Obed. Zeꞌ ñaay lam Rut. Obed guc yu uz Isaí. \v 6 Isaí guc yu uz rey Dabi. Zeꞌ Dabi guc yu uz Salomoong. Zeꞌ ñaay, ndeꞌ biñ nu guc mñaa Urías. \p \v 7 Salomoong guc yu uz Roboam. Zeꞌ Roboam guc yu uz Abías. Zeꞌ Abías guc yu uz Asa. \v 8 Asa guc yu uz Josafat. Josafat guc yu uz Joram. Joram guc yu uz Uzías. \v 9 Uzías guc yu uz Jotam. Jotam guc yu uz Acaz. Acaz guc yu uz Ezequías. \v 10 Ezequías guc yu uz Manasés. Manasés guc yu uz Amón. Amón guc yu uz Josías. \v 11 Josías guc yu uz Jeconías nu de bicy yu. Tiem zeꞌ gua de mbecy Israeel pres gashtal lo yu ni Babilonia. \p \v 12 Despuees ornu bri dey Babilonia, Jeconías guc yu uz Salatiel. Salatiel guc yu uz Zorobabel. \v 13 Zorobabel guc yu uz Abiud. Abiud guc yu uz Eliaquim. Zeꞌ Eliaquim guc yu uz Azor. \v 14 Azor guc yu uz Sadoc. Sadoc guc yu uz Aquim. Aquim guc yu uz Eliud. \v 15 Zeꞌ Eliud guc yu uz Eleazar. Eleazar guc yu uz Matán. Matán guc yu uz Jacob. \v 16 Jacob guc yu uz See ñgyee Li. Fiñ zeꞌ guc ñi ñaa Jesuuz, biñ nu rnii den nu nac Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid nu co mbañ de mbecy. \p \v 17 Orzeꞌ gush ñi nese tiem nu bzu Abraham gashtal tiem nu bzu Dabi guc trotap nac nez dey. Nunu gucaꞌ trotap nac nez dey, gush ñi nese tiem nu bzu Dabi gashtal tiem nu gua dey pres gal Babilonia. Nunu gucaꞌ tub trotapaꞌ nac nez dey nese tiem nu gua dey pres zeꞌ gashtal tiem nu gul Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid nu co mbañ de mbecy. \s1 Ornu gul Jesucrisht \p \v 18 Mod nu guc ornu gul Jesucrisht. Li, fiñ nu guc ñaam, bi byaꞌ lo riidz nu chelaañ See, tees anzir nu gyatublaazh dey, orzeꞌ bi rabee nu secyi zuñ nu nac coz ily nu bicy Espiriit Yon ni Ñgyoozh. \v 19 See, yu nu gac ñgyeeñ nac yu tub mbecy nu ricy coz nu seꞌñ. Orzeꞌ wangalagy yu coy gyel mbecy niñ lo dela mbecy. Orzeꞌ mnii tooy nu tily yu trat zeꞌ dze ga nu wachelaay ñi. \v 20 Lat nu rash yu shcab nu nac ndeꞌ, orzeꞌ bruu zac tub anc ni Ñgyoozh loy lat pcaal yu. Orzeꞌ anc zeꞌ nay: \p ―See nez Dabi, cueꞌ dzib ru nu gash ru Li nu gac mñaar, gun secyi zuñ nu nac Espiriit Yon ni Ñgyoozh. \v 21 Na gaal ñi tub mdoo gyeey. Orzeꞌ co lar mi Jesuuz. Ni gruu lam gun mi zeꞌ co mbañ mi de mbecy ledz mi nu nac cyi dey ―na anc zeꞌ. \p \v 22 Dela de coz ii ni guuc ñi par nu byuꞌ niñ gal nu mnii Shuaan den lat de riidz nu bzeeñ tub yu nu mnii por cuen nim ornu nam: \q1 \v 23 Tub fiñ feñ yon chuꞌ iꞌñ ñi. \q1 Orzeꞌ gaal ñi tub mdoo gyeey. \q1 Mi zeꞌ co la dey mi Emanuel, \m mniim. (Riidz Emanuel zeꞌ yaruuñ: Ñgyoozh nac num de ub naa.) \p \v 24 Na ornu See briish yu yaa ni pcaal zeꞌ, orzeꞌ bicy yu gal nu mnii anc ni Shuaan den. Orzeꞌ pchelaay Li. Byac ñi mñaay. \v 25 Tees wangal dey losaꞌy gashtal bi bded nu gul iꞌñ ñi. Nunu See bloo lay mi Jesuuz. \c 2 \s1 De yu nu rsyaꞌ mod nu ricy bel baa gua güii dey Jesuuz \p \v 1 Jesuuz gul mi tub gyedz nu ri lo yu ni Judea nu la Beleeng. Gul mi tiem nu Herodes nac yu rey. Orzeꞌ bri la be mbecy nu bruu gashtal zeꞌ nu driib doo, briy Jerusaleeng. De yu zeꞌ nac dey mbecy nu rsyaꞌ de mod nu ricy bel baa. \v 2 Orzeꞌ bdugyiꞌ dey: \p ―¿Ca lugaar gul rey ni de mbecy Israeel? Gun gashtal zeꞌ nu driib doo bzaac de̱ bel baa nu briic muesht nu bi gul yu. Ndeꞌ nu yap de̱ nu griib zily de̱ yu ―na dey. \p \v 3 Na ornu güeñ rey Herodes ndeꞌ, orzeꞌ tonaꞌ la guc deet nañ lardooy. Nunu ni ziꞌl guc deet nañ lardoo deꞌ zir de mbecy gyedz Jerusaleeng ornu güeñ yu de coz zeꞌ. \v 4 Orzeꞌ Herodes bredz yu de uz zub lo, nunu bredz yu de yu nu rlyuu leey nu bzeeñ Moisees nu gyatublaazh dey. Orzeꞌ bdugyiꞌy lo dey ben ca lugaar gal Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid nu co mbañ de mbecy. \v 5 Orzeꞌ de yu zeꞌ nay: \p ―Gal mi tub gyedz nu ri lo yu ni Judea nu la Beleeng, gun ni pcaa tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ornu pcaay: \q1 \v 6 Ru Beleeng, tub gyedz nu ri lo yu ni Judea, \q1 ru walab tub gyedz nu ich zir zu \q1 par deꞌ zir de gyedz ily nu yuꞌ lo de yu ni Judea, \q1 gun zeꞌ nu ri ru gruu zac tub biñ nu gyub ic. \q1 Mi zeꞌ gyub ic mi de mbecy ne̱, de mbecy Israeel. \m Ni pcaa de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ―na dey. \p \v 7 Orzeꞌ Herodes dze ga bredz yu de yu nu rsyaꞌ mod nu ricy bel baa. Gazeꞌ nu bdugyiꞌy lo dey la gaal tiem nu bruu zac bel baa zeꞌ. \v 8 Orzeꞌ bzuu nez yu dey zay Beleeng. Orzeꞌ nay: \p ―Gua der gal zeꞌ. Nap yub der mdoo zeꞌ. Ornu gyap ru yu zeꞌ, orzeꞌ yeedaꞌ der laabaꞌ par ii gun orzeꞌ gyoor rishlo̱. Gun niꞌ ya̱ cha̱ griib zilya̱ yu ―na Herodes. \p \v 9 Na ornu byaꞌ lo nu bee dey riidz nu rey Herodes, orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ mod nu ricy bel baa zeꞌ bruu dey loy zay. Na ornu bi zaab za dey zay, orzeꞌ bruu zacaꞌ bel baa nu bi bzaac dey anzir par zeꞌ nu driib doo zeꞌ. Za ma gashtal zeꞌ nu mbish mdoo zeꞌ. Zeꞌ guca ma. \v 10 Ornu bzaac dey bel baa zeꞌ, orzeꞌ tonaꞌ la bet lagy yu. \v 11 Orzeꞌ ornu guꞌ dey nañ yuꞌ, orzeꞌ bzaac dey mdoo zeꞌ nu ñaam Li. Orzeꞌ gusu tib dey nunu briib zily dey mdoo zeꞌ. Gazeꞌ nu tub ga la dey pshaal yu ruꞌ cajo̱o̱ niy. Orzeꞌ briic dey or ganim. Briic dey tub lo yaal nap nu dzi ñgyup sac ganim. Nunu briic dey tub lo gaꞌ bid nu zguul tiꞌ nu la mirra ganim. \v 12 Orzeꞌ despuees mnii Ñgyoozh lat pcaal dey nu cueꞌ cush cyay ded yu lo Herodes. Orzeꞌ reñaꞌ nez bish cya dey yay par ledz yu. \s1 See nuy Li za nu ngach dey mdoo par Egipto \p \v 13 Despuees ornu bi ya de yu nu rsyaꞌ mod nu ricy bel baa zeꞌ, orzeꞌ bruu zac tub anc ni Ñgyoozh Shuaan den lat pcaal See. Orzeꞌ nay rab yuy: \p ―Wesh te. Gush mdoo ii nu ñaam. Orzeꞌ na gua dze der gashtal lo de yu ni Egipto. Zeꞌ cyiiñ ru gashtal ornu ya̱ ne̱e̱ lor, gun Herodes yub yu mdoo ii par nu cut yuy ―nay. \p \v 14 Orzeꞌ See lueg la wesh tey, nunu gush yu mdoo zeꞌ, nunu pteey ñaa mdoo zeꞌ. Orzeꞌ gush nez yu zay laab nañ rel zeꞌ, za nuy mdoo zeꞌ nu ñaam par Egipto. \v 15 Zeꞌ pcyiiñ dey gashtal gut la Herodes. Ni guuc ñi par nu byuꞌ niñ gal nu mnii Ñgyoozh Shuaan den lat de riidz nu pcaa tub yu nu mnii por cuen nim ornu nam: “Ya̱ bredza̱ iꞌña̱ par nu gruum Egipto”, nam. Ni pcaa yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \s1 Herodes pcaay mbecy nu cut yu de yu nguzh miꞌ \p \v 16 Na ornu gud lagy Herodes nu de yu nu rsyaꞌ mod nu ricy bel baa zeꞌ nu bguu dey yu, orzeꞌ tonaꞌ la guzi lagy yu. Orzeꞌ bicy yu mandaar nu cut mbecy de yu nguzh miꞌ nu yuꞌ ñaꞌn cyup par gash. Cut dey de yu nguzh nu yuꞌ Beleeng gal nu de yu nguzh nu yuꞌ dub yub la gaab ga ruꞌñ. Ni mod bicy yu gun gush yu tiem nu bruu zac bel baa gal nu mnii de yu nu rsyaꞌ mod nu ricy ma zeꞌ. \v 17 Ni mod guc ñi par nu byuꞌ niñ gal nu pcaa Jeremías, tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ornu pcaay: \q1 \v 18 Lat gyedz nu la Ramá zaab tiꞌ mbecy. \q1 Tonaꞌ la ruun dey. \q1 Tonaꞌ la ricy dey sentiir. \q1 De yu nu ruun zeꞌ, ndeꞌ nez Raquel. \q1 Ruun dey nu nac iꞌñ yu. \q1 Tees walagy dey nu cuic mbecy consuel niy \q1 gun dela de iꞌñ dey bi gut yu. \m Ni pcaa Jeremías. \p \v 19 Despuees ornu gut Herodes, orzeꞌ tub anc ni Ñgyoozh Shuaan den bruu zacaꞌy lat pcaal See lat nu rcyiiñ yu Egipto. \v 20 Orzeꞌ nay rab yuy: \p ―Wesh te. Gun gyar nu yu nguzh zeꞌ nu ñaam. Yaa par lo de yu ni Israeel, gun na bi gut yu nu rlagy cut yu nguzh zeꞌ ―nay. \p \v 21 Orzeꞌ See wesh tey ya nuy yu nguzh zeꞌ nu ñaam Li. Yay par lo de yu ni Israeel. \v 22 Tees ornu güeñ yu nu Arquelao byeeñ yu lo uz yu Herodes nu riib ic yu Judea, orzeꞌ gudzib yu ñgyay lugaar zeꞌ. Orzeꞌ laabaꞌ lat pcaal yu mnii Ñgyoozh loy lac mod gyicy yu. Orzeꞌ guay tub lugaar ni Galilea. \v 23 Na ornu briy zeꞌ, guay pcyiiñ yu tub gyedz nu la Nazaret. Ni guc de ndeꞌ par nu byuꞌ niñ gal nu mnii tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ornu mniiy nu mbecy niiy nu Jesuuz nac mi tub mbecy Nazaret. \c 3 \s1 Waa nu briib nis mbecy pshaal yu riidz ni Ñgyoozh tub lugaar uz zi \p \v 1 Tiem zeꞌ bri Waa nu briib nis mbecy tub lugaar ub zi lo yu ni Judea. Orzeꞌ brugyiꞌ rshaal yu riidz nu bruu lo Ñgyoozh. \v 2 Orzeꞌ nay: \p ―Mneꞌ der dela cyi nu ricy ru gun sñuu ga cyid gyel gubier ni Ñgyoozh ―nay. \p \v 3 Gun Isaías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, laab Waa bzat yu ornu nay: \q1 Zaab tiꞌ tub mbecy. \q1 Rbish tiy tub lugaar ub zi. \q1 Orzeꞌ nay: \q1 “Nañ lardoo den nañ gal nu na tub nez. \q1 Orzeꞌ bicy nap der nez zeꞌ par ornu cyid Shuaan den. \q1 Pshaal der tub nez nu li par nu ded mi”, \m na Isaías, nay. \p \v 4 Shab Waa, ndeꞌ byaañ nu gyich camey. Zeꞌ nañ yu ri tub sinch gyid. Coz nu bdow yu, ndeꞌ gushagy nu dziñ doo ni bez gyish. \v 5 De mbecy nu yuꞌ Jerusaleeng, nu de mbecy nu yuꞌ lo de yu nu la Judea, nu de mbecy nu yuꞌ gaab ga ruꞌ gyoow Jordaang, za dey nu zuub gyidag yu coz nu rnii Waa. \v 6 Na ornu blazh pshuub ruꞌ dey dela cyiy, orzeꞌ Waa briic yu nu wi nis dey gyoow Jordaang. \p \v 7 Tees ornu bzaac Waa nu dzi zigy de mbecy fariseo gal nu mbecy saduceo bruꞌña dey par nu cuic yu nu zu nis dey, orzeꞌ nay: \p ―De ru mbecy shiñ ricy, ¿cyu mnii lo der nu gac gla der lo cashtig ily ni Ñgyoozh nu bi yad gaab ñi? \v 8 Bicy der tub mod nu nap gabe nu bi mneꞌ der cyir. \v 9 Cueꞌ gnii too der nu glar ni de cashtig zeꞌ nu nac nu rnii der: “Nac naa nez gyitoo bel nin Abraham”, rniir, gun rishli Ñgyoozh gac gyash mi gashtal de gyitaꞌ ii nu gyicy mi nu gyac ñi nez Abraham. \v 10 Gun cashtig ni Ñgyoozh nañ gal na tub gyibag. Bi zu lily laañ par nu shiꞌñ ñi dela yag gashtal lyu lañ. Dela yag nu wacuic uugy nap, gyiꞌñ ñi nunu chañ lo gyi. \p \v 11 ’Ya̱ nu rishli drica̱ nu zu nis der nu nis par nu gabe nu bi mneꞌ der cyir, tees biñ nu cyid par lo̱, mi zeꞌ cuic mi Espiriit Yon ni Ñgyoozh ni mbecy, nunu cuic mi tub cashtig nu nañ gal nu na gyi. Mi zeꞌ gya zir zum par ya̱. Ya̱ rila wangyapa̱ du̱ ni gyid lab mi. \v 12 Mi zeꞌ nam gal nu na tub mbecy nu bi zu lily nu tub ya ruꞌ biiz par nu com dela mbigy trig, nunu gyicy tublaazh mi ñii par nu cuꞌ choow mi ñii nañ ye. Zeꞌ de gyid ich ñi zeed mi ñii chañ lo tub gyi nu rila wayu ―na Waa. \s1 Jesuuz winis mi \p \v 13 Tiem zeꞌ Jesuuz bruum Galilea zam gashtal ruꞌ gyoow Jordaang. Orzeꞌ bruꞌñam lugaar zeꞌ nu ri Waa gun orzeꞌ cuic yu nu zu nis mi. \v 14 Nu loga la “Cueꞌ”, na Waa rab yum. Orzeꞌ nay: \p ―Ya̱ rlagy ñi nu cuic ru nu zu nisa̱. Zeꞌ ii ca ru yad ru lo̱ ―nay. \p \v 15 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Bzaan la nu ni gac ñii na, gun rlagy ñi nu gyicy yac den nu de coz nu rlagy Ñgyoozh ―nam. \p Orzeꞌ Waa pshet ic yu. \v 16 Cuanzir nu wi nis Jesuuz, orzeꞌ bruum lo nis. Orzeꞌ sij la byaal gyibaa. Orzeꞌ Jesuuz bzaac mi Espiriit Yon ni Ñgyoozh nu bet mi. Bet mi gal nu yet tub begy gusub mi toom. \v 17 Orzeꞌ zaab tiꞌ nu rnii gashtal gyibaa. Orzeꞌ nam: \p ―Mi ii iꞌña̱, biñ nu tonaꞌ la rca̱ nunu tonaꞌ la yet lagya̱ ―nam gal baa. \c 4 \s1 Jesuuz guc preb mi \p \v 1 Gazeꞌ nu Espiriit Yon ni Ñgyoozh gua num Jesuuz tub lugaar ub zi par nu gyicy nuras preb mi. \p \v 2 Brim cyuu dzi nu cyuu rel nunu rila wangow mi gyit. Orzeꞌ despuees byan mi. \v 3 Orzeꞌ bechaꞌ nuras lom par nu gyicy yu preb mi. Orzeꞌ nay: \p ―Benu ru rishli gaal nac ru iꞌñ Ñgyoozh, orzeꞌ mnii lo de gyitaꞌ ii nu gyac ñi gyishtily ―nay. \p \v 4 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi nuras: \p ―Lat de riidz ni Ñgyoozh rniiñ: “Walab gyishtily ziꞌl gyicy ñi nu cui mbañ mbecy, sinu niꞌ ziꞌl dela riidz nu rnii Ñgyoozh gyicy ñi nu cui mbañ dey”, rniiñ ―nam. \p \v 5 Gazeꞌ nu za nu nuras mi par Jerusaleeng, gyedz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ pshup yu Jesuuz zeꞌ nu gya zir ni yuꞌ nu driib zily de mbecy Israeel Ñgyoozh. \v 6 Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Benu ru rishli gaal nac ru iꞌñ Ñgyoozh, bzut yeñ gashtal lo yu re, gun ryat ru lat de riidz ni Ñgyoozh ornu rniiñ: \q1 Ñgyoozh cuꞌm riiñ yaa de anc nim nu ña dey ru. \q1 Orzeꞌ laagy yaa dey ru \q1 gun orzeꞌ cueꞌ nu gad güii \q1 par ni gyiꞌr lo de gyitaꞌ, \m rniiñ ―na nuras. \p \v 7 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi nuras: \p ―Niꞌ ziꞌl rniiñ lat de riidz nim: “Cueꞌ gyicy ru preb Ñgyoozh Shuaan ru, biñ nu nac Ñgyoozh nir”, rniiñ ―na Jesuuz. \p \v 8 Gazeꞌ nu za nu gaꞌ nuras mi gashtal too tub bicy ily. Orzeꞌ blyuuy dela lugaar nu yuꞌ gyishlombecy nu dela gyel lily niñ lom. \v 9 Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Ya̱ rica̱ dela nde nir benu zu tib ru lo̱ par nu riib zily ru ya̱ ―nay. \p \v 10 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi nuras. \p ―Bruu chu lo̱ ii nuras, gun lat de riidz ni Ñgyoozh rniiñ: “Briib zily Shuaan ru biñ nu nac Ñgyoozh nir, nunu coz nu rlagy ziꞌl mi gyicy ru”, rnii riidz nim ―na Jesuuz. \p \v 11 Orzeꞌ nuras bruu chuy lo Jesuuz. Orzeꞌ bruꞌña de anc par nu locyuub dey mi. \s1 Jesuuz brugyiꞌ ricy mi riiñ Galilea \p \v 12 Ornu Jesuuz güeñ mi nu pshet lag mbecy Waa pres, orzeꞌ zam par Galilea. \v 13 Tees wancyiiñ mi Nazaret sinu guam pcyiiñ mi tub gyedz nu la Capernaum. Capernaum ndeꞌ garee riñ ruꞌ nisyudoo lo yu ni de nez mbecy Zabulón nu ni nez Neftalí. \v 14 Ni mod guc ñi par nu gyuꞌ niñ gal nu pcaa Isaías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh: \q1 \v 15 De yu ni nez Zabulón nu de yu ni nez Neftalí \q1 nu ri tub la gaꞌ ruꞌ gyoow Jordaang \q1 garee ruꞌ nisyudoo, \q1 gal nu de lo yu ni Galilea, \q1 zeꞌ nu yuꞌ mbecy nu walab mbecy Israeel, \q1 \v 16 de mbecy nu yuꞌ lugaar zeꞌ rded dey zeꞌ nu cow. \q1 Gzac dey tub gyi ily nu cuic ñi yaa. \q1 Gyi zeꞌ ndeꞌ cuic ñi yaa lat de mbecy nu yuꞌ zeꞌ nu cow, \q1 zeꞌ nu yuꞌ mbecy nu na gal nu na mbecy gut, \m rniiñ. \p \v 17 Nese tiem zeꞌ brugyiꞌ Jesuuz nu rshaal mi de coz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nam: \p ―Mneꞌ der dela cyi nu ricy ru gun sñuu ga cyid gyel gubier ni Ñgyoozh ―nam. \s1 Jesuuz bredz mi tap de yu nu rub bel \p \v 18 Lat nu gusa Jesuuz de ruꞌ nisyudoo ni Galilea, orzeꞌ bzaac mi cyup mbecy nuy bicy yu. Tub yu lay Simo̱o̱, nunu laab yu zeꞌ rnii dey Bed. Zeꞌ tuubaꞌy lay Ndrees. Rup laa dey nac yu mbecy rub bel. Yuꞌ dey nu rneꞌy gyish niy lo nis. \v 19 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Da ca der icha̱. Orzeꞌ ya̱ gyicya̱ nu gal nu rub der bel, niꞌ ziꞌl teꞌ der mbecy gun orzeꞌ cyid ca dey icha̱ ―nam. \p \v 20 Orzeꞌ laab or la zeꞌ bzeeñ dey gyish niy za ca dey ich mi. \p \v 21 Orzeꞌ bzam sñuu miiñ par lo. Zeꞌ bzaacaꞌm tub cyupaꞌ dey nuy bicy yu: Santiag nuy Waa. De yu zeꞌ nac yu iꞌñ Zebedeo. Yuꞌ dey nañ tub barc nuy uz yu. Laabaꞌ gyish nu rub bel ricy nap dey. Orzeꞌ Jesuuz bredz mi dey. \v 22 Orzeꞌ lueg la bzeeñ ga dey barc niy. Bzeeñ ga la dey uz yu. Orzeꞌ za nu dey mi. \s1 Jesuuz rlyuum ni zigy mbecy \p \v 23 Jesuuz gusam dutuub la lo yu ni Galilea. Tub ga la lugaar nu rded mi, rlyuum ni de mbecy nañ de yuꞌ nu rsyaꞌ dey riidz ni Ñgyoozh, nunu pshaal mi de riidz nu sac ni gyel gubier nim, nunu bicy yac mi de lo la güii nu rac ni de mbecy. \v 24 Orzeꞌ bzu laa riidz dutuub la lo yu ni Siria de coz nu ricy mi. Orzeꞌ brugyiꞌ rza nu dey dela mbecy nu rat de lo la güii lom, nu dela mbecy nu rzac de lo la coz deet. Rza nu dey de yu nu bicy ni nuras. Rza nu gaꞌ dey de yu nu nash bi. Nunu rza nu gaꞌ dey de yu nu nac mbecy chi̱. Orzeꞌ Jesuuz bicy yac mi dela dey. \v 25 Nunu tonaꞌ la mbecy zigy bruuy lo yu ni Galilea, bruu dey lat de tii gyedz nu rnii dey Decápolis, nunu bruu gaꞌ dey Jerusaleeng, nunu bruu gaꞌ dey de la lo yu ni Judea, nunu bruu gaꞌ dey tub laꞌ gaꞌ lo yu ni ruꞌ gyoow Jordaang. Orzeꞌ dela de yu zeꞌ guay lo Jesuuz. \c 5 \s1 Jesuuz blyuum ni de mbecy too tub bicy \p \v 1 Na ornu Jesuuz bzaac mi de mbecy zigy zeꞌ, orzeꞌ gup mi too tub bicy. Orzeꞌ gusub mi. Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom byatublaazh dey lom. \v 2 Orzeꞌ brugyiꞌ rlyuum ni dey. Gazeꞌ nu nam: \s1 Coz nu rishli nu dzi ni mbecy \p \v 3 ―Dzi ni de mbecy nu rad lagy nu ricy falt coz ni Ñgyoozh ni, gun de yu zeꞌ gzac dey lo gyel gubier nim. \p \v 4 ’Dzi ni de mbecy nu ricy shni nu nac cyi gun Ñgyoozh cuic mi consuel niy. \p \v 5 ’Dzi ni de mbecy nu wayicy gyel lily ni, gun dutuub la gyishlombecy nu yad par lo gyiyeeñ ñi yaa dey. \p \v 6 ’Dzi ni de mbecy nu ric la añ ni nu gyanap yu lo Ñgyoozh, gun mi zeꞌ gyicy mi nu gac yu gal nu rlagy yu. \p \v 7 ’Dzi ni de mbecy nu rashni lagy losaꞌ, gun Ñgyoozh gashnii gaꞌ lagy mi dey. \p \v 8 ’Dzi ni de mbecy nu caacy lardoo, gun de yu zeꞌ gzac dey lo Ñgyoozh. \p \v 9 ’Dzi ni de mbecy nu gyicy nu gyanap mbecy nu losaꞌy, gun Ñgyoozh gniim: “De yu zeꞌ iꞌña̱”, gniim. \p \v 10 ’Dzi ni de mbecy nu rzac zi nu nac de coz nu seꞌñ, gun de yu zeꞌ gzac dey lo gyel gubier ni Ñgyoozh. \p \v 11 ’Dzi ni de ru ornu mbecy nii ziy ni der, ornu mbecy griib dey de lo la gyidza too der nu nac ya̱ ―nam―. \v 12 Ornu gyeñ der de coz zeꞌ, orzeꞌ bet lagy der, nunu bicy der nu nap zu lagy ru gun gyibaa gyad tub i der nu tonaꞌ la coz ily. Gun niꞌ ziꞌl mod pshet zi dey de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, de yu nu guꞌ anzir nu chuꞌ de ru ―nam―. \s1 De ru na der gal na zed nunu na der gal na yaa \p \v 13 ’De ru ricy der lat de mbecy ni gyishlombecy ii gal nu ricy zed nu tub nac beel. Tees benu zed gruu nu riꞌ niñ, orzeꞌ ¿lac mod gyicy der par nu cush cyaꞌ nu riꞌ niñ tuubaꞌ tir? Benu gruu nu riꞌ niñ, orzeꞌ se laꞌ la cyiiñ ñi, sinu par nu duneꞌñ nunu par nu zuub gyiꞌ cyu ziꞌl mbecy nu ded tooñ. \p \v 14 ’De ru na der gal nu na tub gyi lat de mbecy nu yuꞌ gyishlombecy ii. Tub gyedz nu riib too tub bicy rila wac cach loñ. \v 15 Niꞌ ziꞌl mbecy wacaa dey gyi tub candiil par nu griiy ñi nañ tub cajo̱o̱, sinu gzuub dey ñi tub zeꞌ nu gya par nu cuic ñi yaa lo dela mbecy nu yuꞌ nañ yuꞌ. \v 16 Niꞌ ziꞌl mod bicy de ru. Gun mod nu gyicy der ndeꞌ nañ gal nu na yaa ni candiil. Orzeꞌ bicy der mod nu nap, gun ornu de mbecy gzac dey de coz nu ricy der, orzeꞌ gyabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh uz den nu zub gyibaa ―nam―. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy lac yaruu de riidz ni leey \p \v 17 ’Cueꞌ saꞌ lagy der nu ya̱ yapa̱ nu tilya̱ leey ni Moisees o nu tilya̱ de riidz nu blyuu de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. Gun ya̱ walab nu yapa̱ par nu tilya̱ de leey zeꞌ sinu par nu rica̱ nu gad lagy der lac yaruuñ. \v 18 Gun rishli rne̱e̱ lo der nu lat nu zu gyibaa nu gyishlombecy ii, wac nit lo ni tub riidz ni de leey zeꞌ. Wanit loñ gashtal shuub la tiem nu gac dela coz nu bi cañ nu gac ñii. \v 19 Ndeꞌ nu cyu ziꞌl mbecy nu wayicy paa nu mas tub coz miꞌ ni leey zeꞌ, nunu cyu ziꞌl mbecy nu lyuu ni losaꞌ nu ni gyicy yu, orzeꞌ Ñgyoozh niim nu yu zeꞌ gash zir zuy lat de mbecy nu riib ic mi par deꞌ zir mbecy. Zeꞌ de yu nu ricy yac nu de leey zeꞌ, nunu lyuuy ni losaꞌy nu ni gyicy dey, orzeꞌ niim nu yu zeꞌ nac yu mbecy zub lo lat de mbecy nu riib ic mi. \v 20 Gun ya̱ rne̱e̱ lo de ru nu benu wayicy paa zir der nu de leey zeꞌ gazeꞌ de mbecy nu rlyuuñ, gal nu de mbecy fariseo, orzeꞌ rila wazac der lo Ñgyoozh ―nam―. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nac gyel dzaꞌ ic \p \v 21 ’De ru bi güeñ der nu mnii de gyitoo bel nir: “Cueꞌ cut ru losaꞌr, gun cyu ziꞌl mbecy nu rut losaꞌ, yu zeꞌ rlagy ñi nu cuic de yu nu zu riiñ cashtig niy”, mnii dey. \v 22 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu cyu ziꞌl mbecy nu rzi lagy lo losaꞌ, yu zeꞌ Ñgyoozh gri beem niy. Nunu yu nu gab zi losaꞌ, de mbecy ni junt zub lo gri beey niy. Nunu yu nu gnii nu tub losaꞌ nu nac yu tub mbecy ton, yu nu ni nii zeꞌ yad ñi niy nu gyay lo gyi ni gabily. \p \v 23 ’Ndeꞌ nu benu cha nur gun nir zeꞌ nu driib zily ru Ñgyoozh, orzeꞌ zeꞌ gyezaꞌ lagy ru nu tub losaꞌr ca ic yu lor, \v 24 orzeꞌ bzeeñ gun nir zeꞌ nu driib zily ru Ñgyoozh zeꞌ. Nu loga la gua bicy rishnap nu losaꞌr. Gazeꞌ nu cush cyar zeꞌ nu driib zily ru Ñgyoozh par nu cuic ru gun nir nim. \p \v 25 ’Benu ca na tub losaꞌr rlagy yu cuꞌy cyir lo de fushtiz, orzeꞌ bzu altant nu gyicy ru rishnap nur yu lat nu gabee cuic ñi tiem nir, anzir nu guꞌy ru yaa de fushtiz. Gun ornu bi bguꞌy ru yaa de fushtiz, orzeꞌ gyabic dey ru yaa de yu nu riib ic roꞌ gyiib. Orzeꞌ shet lag yu ru nañ. \v 26 Gun rishli ya̱ rne̱e̱ lo der nu waruur nañ gashtal cuaa lar dela tiñ nu nii dey. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nac mbecy nu ral losaꞌ nu wanchelaa \p \v 27 ’De ru bi güeñ der nu mnii de gyitoo bel ornu nay: “Cueꞌ gal der losaꞌr nu wanchelaar”, nay. \v 28 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu cyu ziꞌl mbecy nu güii lo tub biñ mñaa nu rnii ziꞌl tooy nu rlagy yu gal yum, orzeꞌ yu zeꞌ bi bicy yu cyi nu bi gul yum nañ lardooy. \p \v 29 ’Orzeꞌ benu tub urlo beer gyicy ñi nu gyicy ru cyi, orzeꞌ cor ñii nunu neꞌr ñii, gun nap zir benu duneꞌ tub zi lugaar ni cuerp nir, gazeꞌ nu dutuub la cuerp nir gyet lag ñi gabily. \v 30 Nunu benu yaa beer gyicy ñi nu gyicy ru cyi, orzeꞌ pshiꞌñ ñi nunu mneꞌñ chañ zet, gun nap zir nu duneꞌ tub zi lugaar ni cuerp nir, gazeꞌ nu dutuub la cuerp nir gyet lag ñi gabily ―nam―. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nac mbecy nu rzaan losaꞌ \p \v 31 ’Niꞌ ziꞌl mnii dey gulas: “Cyu ziꞌl mbecy nu rlagy zaan mñaa, orzeꞌ rlagy ñi nu coy tub gyicy ni rishbeey nu zaan yu losaꞌy”, na dey. \v 32 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu benu tub mbecy zaan yu mñaay, benu walab nu nac nu byuꞌ beem nu reñaꞌ yu gyeey, orzeꞌ ndeꞌ cyi na, gun ricy yu nu gyicy mñaay coz cyi ornu gash mi reñaꞌ yu gyeey. Nunu yu gyeey nu gash biñ mñaa zeꞌ niꞌ ricy yu coz cyi nu nac de coz zeꞌ. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nac riidz nu rnii mbecy nu segur \p \v 33 ’Niꞌ bi güeñ der nu mnii de gyitoo bel: “Cueꞌ gyicy der nu wayicy yac ru nu de coz nu mniir lo Ñgyoozh, Shuaan na, nu segur la gyicy ru, sinu gyicy yac ru nu de riidz nu mniir lom nu segur la gyicy ru”, na dey. \v 34 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu rila cueꞌ niir lo mbecy nu segur la rishli tub riidz. Ornu nii der tub riidz, orzeꞌ cueꞌ zat ru gyibaa par nu gabe nu rishli rniir, gun gashtal zeꞌ zub Ñgyoozh riib ic mi. \v 35 Nunu ornu niir tub riidz cueꞌ zat ru gyishlombecy par nu gabe nu rishli rniir, gun ii tub lugaar nu zu gyiꞌ Ñgyoozh. Ni cueꞌ zat ru Jerusaleeng, gun ndeꞌ gyedz nu zu rey zub lo. \v 36 Ni cueꞌ zat ru too ub ru par nu gabe nu riidz nu rniir ndeꞌ coz rishli, gun ni tub gyich toor wac gyicy caacy ru ñii o nu gyicy caas ru ñii. \v 37 Orzeꞌ tub zi coz nu gac nii der, ndeꞌ “Laab ni” o “Walab ni”, gun mas lac ruꞌ co ic ru nu niir par nu gabe nu rishli rniir, orzeꞌ ndeꞌ gruuñ gashtal lo nuras. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nac mbecy nu ricy gal ga \p \v 38 ’De ru bi güeñ der nu mnii dey gulas: “Benu tub mbecy cad güiiy urlo losaꞌy, orzeꞌ losaꞌy cush cya gaꞌy cad güiiy urlo yu nu ni bicy zeꞌ. Benu tub mbecy cad güiiy lay losaꞌy, orzeꞌ cush cya gaꞌy cad güiiy lay yu nu ni bicy zeꞌ”, na dey. \v 39 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der: Cueꞌ co yaa der lo mbecy nu shiñ ricy nu de ru. Sinu lugaar nu co yaar, nap zir nu “O la” mnii der. Benu tub mbecy shet yu zig tub laꞌ yalor, orzeꞌ zaabaꞌr tub laꞌ gaꞌ loy nu shet yu. \v 40 Benu tub mbecy shechaꞌy ru lo de fushtiz par nu coy yaag ru, orzeꞌ briic la niy nunu briicaꞌ la checyet nir niy. \v 41 Benu mbecy caay ru nu cha nur suuy cyaal or nez, orzeꞌ cha nu lar ñii tub or nez. \v 42 Benu ca na mbecy cyiñ yu la coz lor cuic ru ñii niy. Benu ca na mbecy rlagy yu coy la coz lor, orzeꞌ cueꞌ zu ir nu wabic ru. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu ca dey de losaꞌ yuuy \p \v 43 ’Niꞌ bi güeñ der nu bi mnii dey gulas: “Pca der de amig nir. Zeꞌ de losaꞌ yuur bicy nu gazi lagy ru loy”, mnii dey. \v 44 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der: Pca der de losaꞌ yuur, nunu bdiiñ der lo Ñgyoozh ni de yu nu shiñ ricy nu de ru. \v 45 Gun orzeꞌ laab ricy der gal nu rlagy ñi nu gyicy de mbecy nu nac iꞌñ Ñgyoozh, uz den, biñ nu zub gyibaa. Gun mi zeꞌ ricy mi nu driib doo par nu ca yaa too mbecy nap nu mbecy a̱ꞌ nap. Nunu ricy mi nu yet gyey too mbecy nap nu too mbecy a̱ꞌ nap. \v 46 Gun benu de ru ca der de mbecy nu rca ziꞌl ru, orzeꞌ ¿la ñuu i der gyad? Gun mas de yu nu rteꞌ tiñ par gubier Rom niꞌ ricy dey ndeꞌ. \v 47 Nunu benu de bicy ziꞌl ru nap nii nu der yu, ¿a dzi coz ilyaꞌ ricy der rziir? Mas gashtal de mbecy nu walab mbecy ni Ñgyoozh ni ricy yu. \v 48 Guc der mbecy nu sac falt ni gal nu na Ñgyoozh, Uz der nu zub gyibaa, nac mi biñ nu sac falt ni. \c 6 \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nac de coz nap nu ricy dey \p \v 1 ’Bzu der altant nu nac de coz nu gyicy der par Ñgyoozh. Cueꞌ glyuu der ñii lo mbecy par nu gzac dey coz nu ricy der, gun benu ni gyicy der, orzeꞌ Ñgyoozh, uz den, biñ nu zub gyibaa rila wabic mi i der. \p \v 2 ’Ornu cuic ru gun ni tub mbecy nu ricy falt ñi ni, orzeꞌ cueꞌ cuic ru nu gad lagy mbecy. Gun ni ricy de mbecy rzuu lo nañ de yuꞌ nu rsyaꞌ der riidz ni Ñgyoozh nu lat de cay. Ni mod ricy dey par nu dela mbecy gyabic dey gyel mbecy niy. Tees ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu gyel mbecy nu byabic ziꞌl dey niy, ndeꞌ ziꞌl dela i dey. \v 3 Zeꞌ ornu ru cuic ru gun ni mbecy nu ricy falt ñi ni, orzeꞌ cueꞌ cuic ru nu gad lagy par ni tub amig nir. \v 4 Sinu dze ga gyicy ru ñii. Orzeꞌ Ñgyoozh uz na zac mi de coz nu ricy de ru dze ga. Orzeꞌ gyabic mi i der. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy lac mod nii nu dey Ñgyoozh \p \v 5 ’Na de ru ornu nii nu der Ñgyoozh, orzeꞌ cueꞌ gyicy der gal nu ricy de mbecy rzuu lo, gal nu ricy de mbecy nu yet lagy nu gyes su nii nu Ñgyoozh nañ de yuꞌ nu rsyaꞌ den riidz nim, nu de zeꞌ nu yacyup laꞌ nez. Ni ricy dey par nu gzac dela mbecy de coz nu ricy dey. Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu ndeꞌ ziꞌl dela i dey. \v 6 Tees ru ornu nii nur Ñgyoozh, guꞌ nañ yuꞌ nir nunu soow ru roꞌ nir. Orzeꞌ mnii nu Ñgyoozh, uz ru, biñ nu zu lor. Orzeꞌ Ñgyoozh, uz ru, biñ nu rad lagy de coz nu ricy mbecy dze ga, mi zeꞌ gyabic mi i der. \p \v 7 ’Lat nu rnii nu der Ñgyoozh, cueꞌ zañ tir gniir riidz nu wacyiiñ gal nu ricy de yu nu a̱ꞌ yuꞌ lo Ñgyoozh. De mbecy zeꞌ rnii tooy nu segur la cuic mi de coz nu rgyiiñ dey nu nac nu dzi zañ riidz rnii dey, rziiy. \v 8 Orzeꞌ cueꞌ gyicy der gal nu ricy de yu zeꞌ, gun Ñgyoozh, uz den, bi rad lagy mi ca na coz nu cyiiñ ni der anzir nu cyiñ der lom. \v 9 De ru, i mod gnii nu der Ñgyoozh ―nam―. \q1 Ñgyoozh, Uz de̱, ru biñ nu zub gyibaa. Rlagy ñi ca lagy de̱ lor. \q1 \v 10 De̱ ya̱ rdiñ de̱ nu cyid gyel gubier nir lat de̱. \q1 Rdiñ de̱ lor nu gac ñii gyishlombecy ii gal nu rlagy ru, nunu gal nu rac gyibaa. \q1 \v 11 Dzi na doo coz nu rlagy ñi nu da̱w de̱. \q1 \v 12 Bicy sulagy ne̱ de̱ ni de coz cyi nu ricy de̱ gal nu de̱ ya̱, ricy sulagyaꞌ de̱ ni de yu nu shiñ ricy nu de̱ ya̱. \q1 \v 13 Cueꞌ zaan ru nu gyet lag de̱ lo preb, sinu bloo chu de̱ ya̱ lat de coz a̱ꞌ nap. \q1 Gun ru nac ru biñ nu riib ic \q1 nunu ru nac ru biñ nu gac gyicy dela coz \q1 nunu ru nac ru biñ nu lily na. \q1 Ni nac ru par tub la. Ni gac ñii. \p \v 14 ’Se benu de ru gyicy sulagy der ni reñaꞌ mbecy nu shiñ ricy nuy ru, orzeꞌ niꞌ ziꞌl Ñgyoozh, uz den, biñ nu zub gyibaa, gyicy sulagyaꞌm ni der. \v 15 Tees benu wagyicy sulagy der ni reñaꞌ mbecy, orzeꞌ niꞌ ziꞌl Ñgyoozh, uz den, wayicy sulagy mi ni de cyi nu ricy der. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy lac mod gyicy dey ornu ca dey ni ub yu nu cueꞌ goy gyit nu nac Ñgyoozh \p \v 16 ’Ornu de ru ca der ni ub ru nu cueꞌ gow ru gyit lat nu rzu bich der nu nac Ñgyoozh, cueꞌ gyicy der nu gabe nu ricy shnir gal nu ricy de mbecy rzuu lo. De yu zeꞌ rash dey tub mod par nu gabe nu ni ricy dey lo Ñgyoozh. Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu ndeꞌ ziꞌl dela i dey. \v 17 De ru, ornu gyicy ru ndeꞌ par lo Ñgyoozh, orzeꞌ bdaab lo der nunu bzu caacy der, \v 18 gun orzeꞌ deꞌ zir mbecy wad lagy dey ti ni ricy der. Tub zi la Ñgyoozh, Uz den, biñ nu zu ngach nu de ru, rad lagy mi. Orzeꞌ Ñgyoozh, Uz den, biñ nu rzac de coz nu ricy der dze ga, orzeꞌ mi zeꞌ gyabic mi i der. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nap zir nu gyicy dey de coz nu sac ñi gyibaa \p \v 19 ’Cueꞌ cyaañ der de gyel nap nir gyishlombecy ii, gun de gyel nap nu yuꞌ gyishlombecy ii gac gnit lo bigyich ñi, gac griib guul ñi, gac chuꞌ gubaan nañ yuꞌ coy ñi nu cha nuy. \v 20 Nap zir pcyaañ der gyel nap nir gyibaa. Gun lugaar zeꞌ wac nit lo bigyich ñi, nunu warib guul ñi. Ni gubaan wac chuꞌy nu cha nuy ñi. \v 21 Gun zeꞌ nu rcyaañ ru gyel nap nir, zeꞌ lugaar nu ric la añ nir lo. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu urlo mbecy, ndeꞌ nañ gal na tub candiil \p \v 22 ’Urlor, ndeꞌ nañ gal na tub candiil nu rbic yaa nañ shcab nir. Orzeꞌ benu gyicy ru coz nap nu urlor, orzeꞌ gzu yaa nañ dutuub la shcab nir. \v 23 Tees benu gyicy ru coz cyi nu urlor, cow la zu nañ shcab nir. Nunu benu sac la yaa nañ shcab nir, orzeꞌ cow la zu. Orzeꞌ tonaꞌ la shiñ zu nañ shcab nir. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu wac zu bich dey nu nac tiñ gal nu Ñgyoozh \p \v 24 ’Rila wac nu tub mbecy gyicy yu riiñ ni cyup patro̱o̱ niy, gun benu ni, orzeꞌ gazi lagy yu lo tub yu. Zeꞌ tuubaꞌy cay yu. O nu gyicy paay nuy tub yu. Zeꞌ tuubaꞌy güii naañ yu loy. Orzeꞌ wac zu bich mbecy nu nac Ñgyoozh, nunu niꞌ ziꞌl wac zu bich yu nu nac de gyel nap nu yuꞌ gyishlombecy ii laab tub ziꞌl tiem. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu Ñgyoozh zum altant ni de iꞌñ mi \p \v 25 ’Ndeꞌ nu ya̱ rne̱e̱ lo der: Cueꞌ sug ic der nu nac de coz nu gow der o nu goꞌ der par nu cui mbañ ru gyishlombecy ii. Ni cueꞌ sug ic der nu nac shab ru. ¿A walab dzi zir sac nu cui mbañ der lo Ñgyoozh gazeꞌ de coz nu gow der? Nunu ¿a walab nu dzi zir sac cuerp ni der gazeꞌ shab ru? \v 26 Güii der de chigyiñ nu rded lo bi. Ni wagnuuz ma. Ni wagteꞌ ma cosech par nu cuꞌ choow ma ñii nañ ye. Tees Ñgyoozh uz den, biñ nu zub gyibaa, rgoow mi de ma. Zeꞌ yegar de ru. ¿A walab sac zir der gazeꞌ de chigyiñ? \v 27 ¿Ca na de ru nu nac nu dzi rsug ic der, orzeꞌ gac tuuñ zir der lo yur mas ñuu se tub or? \p \v 28 ’¿Lagu dzi rsug ic der nu nac shab ru? Bduꞌ cuen der lac mod raly de ya gyee nu nash ngush. Ni wagyicy ñi riiñ. Ni wagriꞌñ iily. \v 29 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu rey Salomoong, mas tonaꞌ la guaniꞌñ yu, tees wansuy tub negy nu nsaap ñi gal nu na de gyee zeꞌ. \v 30 Benu Ñgyoozh rtiish mi de gyish, de nu nash ngush na nunu ina gyañ lo gyi nañ yo, ndeꞌ nu segur la tiish mi de ru, mbecy nu a̱ꞌ ricy cup consuel lom. \v 31 Ndeꞌ nu cueꞌ dzi csug ic der. Orzeꞌ niir: “¿Ca gad de coz nu dow na?”, o rnii gaꞌ der: “¿Ca gad de coz nu doꞌn?” o rnii gaꞌ der: “¿Ca gad negy cuish naa?” rnii der. \v 32 Gun dela de coz zeꞌ ricy ñi nu rsug ic mbecy nu walab mbecy ni Ñgyoozh. Tees de ru, zu Ñgyoozh uz der, biñ nu zub gyibaa nunu mi zeꞌ bi rad lagy mi nu de ndeꞌ coz nu galagy ñi ni der. \v 33 Orzeꞌ nu loga la bzub lo der nu nac gyel gubier ni Ñgyoozh, nunu niꞌ bzub lo der ni nu rlagy mi nu gyanap der lom. Orzeꞌ ub mi cuic mi dela coz nu galagy ñi ni der. \v 34 Orzeꞌ cueꞌ dzi gash der shab par nu nac ina, gun yuꞌ gaꞌ coz par ina nu gash der shcab. Tub dzi ga yuꞌ zir coz nu gash der shcab ―nam―. \c 7 \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu cueꞌ nii dey ti yuꞌ falt ni losaꞌy \p \v 1 ’Cueꞌ nii der nu yuꞌ falt ni losaꞌr gun orzeꞌ Ñgyoozh waniim nu yuꞌ falt ni der. \v 2 Gun mod nu gyicy der nu losaꞌr, laabaꞌ mod zeꞌ gyicy Ñgyoozh num de ru. Nunu laabaꞌ beey nu tush pee der ni losaꞌr, laabaꞌ beey zeꞌ tush pee Ñgyoozh ni de ru. \v 3 De ru na der gal nu na mbecy nu rguꞌ cuen toop miꞌ nu ri urlo losaꞌ. Zeꞌ yabicy nu ri urlo ub ru, ndeꞌ wagyicy cuen der ñii. \v 4 Zeꞌ benu ru ri tub yabicy urlor, orzeꞌ ¿lagu rnii gaꞌr lo losaꞌr: “Doo urlor gun lo̱o̱ toop miꞌ zeꞌ”, rnii gaꞌ der? \v 5 ¡A mbecy rzuu lo! Bloo yabicy ily nu ri urlor loga la, gun orzeꞌ nap zir zac ru toop miꞌ nu ri urlo losaꞌr. \p \v 6 ’Yuꞌ mbecy nu na dey gal nu na che̱ꞌ. Cueꞌ cuic der coz nap ni Ñgyoozh ni che̱ꞌ nis cush cya ma shet ruꞌ ma der. Yuꞌ gaꞌ mbecy na dey gal nu na cuch. Orzeꞌ cueꞌ cuic der de coz nu dzi sac nir ni cuch gun nis tab yu ma ñii. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu cyiñ dey lo Ñgyoozh \p \v 7 ’Bdiiñ der lo Ñgyoozh, gun Ñgyoozh cuic mi de coz nu cyiñ der. Byub der ñii gun orzeꞌ gad ñi ni der. Mnii nu der mi, gun orzeꞌ shaal mi roꞌ ni der. \v 8 Gun cyu ziꞌl mbecy nu rgyiiñ, gad ñi niy. Cyu ziꞌl mbecy nu ryub, gyad yuñ. Nunu cyu ziꞌl mbecy nu rnii num, shaal mi roꞌ niy. \p \v 9 ’¿Walab gaal grusu tub mbecy lat der nu cuic yu tub gyitaꞌ ni iꞌñ yu ornu rgyiiñ yu tub gyishtily loy? \v 10 ¿O walab gaal cuic yu tub bily ni iꞌñ yu ornu rgyiiñ yu tub bel loy? \v 11 Gunca de ru nac der mbecy a̱ꞌ nap rad lagy der lac mod rbic ru coz nap ni iꞌñ ru, zeꞌ yegar Ñgyoozh, uz den, biñ nu zub gyibaa wabicy mi coz nap ni de yu nu rgyiiñ lom. \p \v 12 ’Ndeꞌ nu i mod bicy der: Gal mod nu rlagy ub der nu gyicy nu mbecy ru, orzeꞌ niꞌ ziꞌl mod bicy nu der dey. Gun ndeꞌ mod nu yaruu leey nu bzeeñ Moisees nu de riidz nu bzeeñ de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu ñuu zi mbecy gash dey nez ni Ñgyoozh \p \v 13 ’Guꞌ der gyeroꞌ nu shii. Gun roꞌ nu gash de mbecy nez nu gyay par gabily, ndeꞌ tub roꞌ she nunu ndeꞌ tub nez zu. Nunu zigy dey gash yu nez zeꞌ. \v 14 Tees roꞌ nu gash mbecy nez nu gyay zeꞌ nu cui mbañ yu, ndeꞌ tub roꞌ shii nunu tub nez las. Nunu ñuu zi dey gyap yuñ ―nam―. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu dub gal nu na mbecy dub ni na coz nu ricy yu \p \v 15 ’Bzu der cuidad nu de mbecy rguu, de yu nu ricy nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. De yu zeꞌ ruꞌña dey lat der. Rlyu nu na dey gal nu na tub shily mazh. Tees nañ lardoo dey nañ gal nu na tub lob dañ. \v 16 De ru gac gyuꞌ lo der dey nu nac de coz nu ricy yu. Gun tub ya gyech wac cuic ñi urbyay. Niꞌ tub ya gyech wac cuic ñi urlas mni. \v 17 Tees tub yag benu nap nañ, orzeꞌ rbic ñi uugy nap. Zeꞌ tuubaꞌ yag a̱ꞌ nap na, ndeꞌ rbic ñi uugy wacyiiñ. \v 18 Yag nu nap na zeꞌ rila wac cuic ñi uugy nu wacyiiñ. Zeꞌ yag a̱ꞌ nap na zeꞌ, rila wac cuic ñi uugy nap. \v 19 Dela yag nu wacuic uugy nap gyiꞌñ ñi, nunu chañ lo gyi. \v 20 Ndeꞌ nu de ru gyuꞌ lo der de mbecy rguu zeꞌ nu nac mod nu ricy dey. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu walab dela mbecy nu rnii nu nac mi Shuaan yu gzac dey lo gyel gubier ni Ñgyoozh \p \v 21 ’Walab dela mbecy nu nii lo̱: “Shuaana̱, Shuaana̱”, rniiy, walab dela de yu zeꞌ gzac dey lo gyel gubier ni Ñgyoozh, sinu tub zi la de yu nu ricy ziꞌl coz nu rlagy Ñgyoozh, uz den, biñ nu zub gyibaa. \v 22 Ornu shuub dzi nu ri bee Ñgyoozh ni dela mbecy, orzeꞌ zigy mbecy niiy lo̱: “Shuaana̱, Shuaana̱, de̱ ya̱ pshaal de̱ riidz ni Ñgyoozh nu nac rishbeey nir. Nunu nu nac rishbeey nir bloo chu̱ de̱ zañ nuras. Nunu nu nac rishbeey nir bicy de̱ zañ nusuriidz”, gnii dey. \v 23 Tees ya̱ gne̱e̱ lo dey: “Rila a̱ꞌ yuꞌ lo̱ de ru. Bruu chu der lo̱ ii, de ru mbecy shiñ ricy”, gne̱e̱ ―nam―. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu rlagy ñi gyicy yac dey nu riidz nim par nu zu fert dey \p \v 24 ’Orzeꞌ na, dela de mbecy nu rzuub gyidag de riidz nu rne̱e̱ nunu ricy yu gal nu rne̱e̱, de yu zeꞌ nac yu mbecy nu yuꞌ shcab ni. Nay gal nu na tub mbecy nu bzaa tub yuꞌ. Gush yu semient niñ nu gyitaꞌ. \v 25 Orzeꞌ bet gyey. Nunu bri nis yu. Nunu bded tub gyey bi ily. Nunu bdugyiñ ich yuꞌ zeꞌ tees wangyet lag ñi, gun lo gyitaꞌ zub ñi. \v 26 Tees dela de yu nu rzuub gyidag de riidz nu rne̱e̱, zeꞌ wagyicy yu gal nu rne̱e̱, de yu zeꞌ nay gal nu na tub mbecy nu sac shcab ni nu bzaay yuꞌy lo yu uzh. \v 27 Orzeꞌ bet gyey. Nunu bri nis yu. Nunu bded tub gyey bi ily. Bdugyiñ ich yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ bduꞌ chuꞌñ yuꞌ zeꞌ. Nunu coz ily guc ―nam. \p \v 28 Ornu blazh mnii Jesuuz de coz zeꞌ, orzeꞌ de mbecy tonaꞌ la za nu ic dey nu nac de coz nu blyuum ni dey. \v 29 Gun blyuum ni dey gal nu rlyuu tub mbecy nu ricy cup rishbeey, walab gal nu na coz nu rlyuu de mbecy nu rlyuu leey ni Moisees. \c 8 \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy nu taꞌ tub lo gyedz nu la lepra cuerp niy \p \v 1 Ornu Jesuuz bet mi nu bruum logyiꞌ, orzeꞌ tonaꞌ la mbecy zigy gua ca dey ich mi. \v 2 Orzeꞌ bruꞌña tub mbecy nu taꞌ gyedz nu la lepra lom. Orzeꞌ gusu tib yu lom. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Jesuuz, benu rlagy ru, orzeꞌ gac gyicy yac ru ya̱ ni güii ne̱ ―nay. \p \v 3 Orzeꞌ Jesuuz gul yaam yu. Orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―Rlagya̱. Na byac ru ―nam rab mi yu. \p Orzeꞌ lueg la byac yu. \v 4 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi yu: \p ―Na ne̱e̱ lor nu cueꞌ la niir lo ni tub la mbecy, sinu gua lo uz nu cha lyuur ub ru loy. Orzeꞌ cuic ru gun nir nu rniiñ lo leey ni Moisees par nu gad lagy dela mbecy nu bi byac ru ni güii nir ―nam. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub moz ni tub yu nu riib ic tub gaynal soldad Rom \p \v 5 Ornu Jesuuz guꞌm ruꞌ gyedz Capernaum, orzeꞌ bruꞌña tub yu nu riib ic tub gaynal soldad lom. Orzeꞌ bdiiñ yu tub faboor lom. \v 6 Orzeꞌ nay: \p ―Jesuuz, ya̱ zu tub moz ne̱ yu̱ꞌ mbish rat yu. Na byac yu mbecy chi̱ nunu dzi rzac yu ―nay. \p \v 7 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p ―Ya̱ cha̱ nu gyicy yaca̱ yu ―nam. \p \v 8 Orzeꞌ na gaꞌ yu nu riib ic zeꞌ: \p ―Rila wangyapa̱ nu char yu̱ꞌ, nomaas benu nii ziꞌl ru nu gyac moz ne̱, orzeꞌ gyac yu. \v 9 Gun niꞌ ya̱ ricya̱ de coz nu rnii de yu nu gya zir zu par ya̱. Nunu niꞌ yuꞌ gaꞌ soldad nu gash zir zu par ya̱ nu ricy yu de coz nu rne̱e̱. Ornu rne̱e̱ lo tub yu nu “Char re”, ne̱e̱, orzeꞌ rzay. Zeꞌ tuubay, ornu dredza̱ yu nu cyid yu, orzeꞌ ryiid yu. Nunu ornu rca̱a̱ moz ne̱ nu gyicy yu la coz, orzeꞌ ricy yuñ ―nay. \p \v 10 Ornu güeñ Jesuuz de riidz zeꞌ, orzeꞌ tonaꞌ la za nu ic mi. Orzeꞌ nam rab mi de yu nu za ca ich mi: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu lat de mbecy Israeel rila nigul gyapa̱ ni tub la mbecy nu ricy cup consuel lo̱ gal nu na consuel nu ricy cup yu ii ―nam―. \v 11 Ya̱ rne̱e̱ lo der nu dub yub la gyishlombecy gruu mbecy nu gzub dey goy gyit tublaazh la nu Abraham, nu Isaac gal nu Jacob lugaar zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh. \v 12 Tees de yu nu rlyu nu gya cyiiñ lo Ñgyoozh, de yu zeꞌ duneꞌ dey zeꞌ nu cow, zeꞌ nu chuꞌ mbecy nu gun yu nunu nu siigy lay yu ―nam. \p \v 13 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu nu riib ic zeꞌ: \p ―Yaa la yuꞌr, gun gac ñii gal nu ru mnii toor ―nam. \p Orzeꞌ laab or la zeꞌ byac moz ni yu nu riib ic zeꞌ. \s1 Jesuuz bicy yac mi ñaa gud Bed \p \v 14 Orzeꞌ Jesuuz guam yuꞌ Bed. Orzeꞌ zeꞌ bzaac mi ñaa gud yu riib rat mi. Pcaañ zig nim. \v 15 Orzeꞌ Jesuuz bduꞌ yaam yaa biñ rat zeꞌ. Orzeꞌ lueg la bruu zig mi. Orzeꞌ wesh tem brugyiꞌ rzu bich mi nu nac dey. \s1 Jesuuz bicy yac mi zañ mbecy rat \p \v 16 Na ornu bi yecheñ, orzeꞌ de mbecy bruꞌña nu dey zigy mbecy nu bicy ni nuras lo Jesuuz. Orzeꞌ bloo chum de nuras zeꞌ nu tub zi riidz nim. Nunu bicy yac mi zañ de mbecy rat. \v 17 Ni guuc ñi par nu gyuꞌ ni de riidz nu pcaa Isaías, tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ornu bzat yu Mesías ornu mniiy: “Mi zeꞌ co chum de güii gyidz nu yuꞌ nañ cuerp nin, nunu gyicy yac mi de ub na ni de güii.” Ni pcaa Isaías. \s1 De mbecy nu ngulagy cha ca ich Jesuuz \p \v 18 Ornu bzaac Jesuuz nu dzi bdeꞌ mbecy lom, orzeꞌ mniim lo de yu rsyaꞌ lom nu cha dey tub laꞌ gaꞌ ruꞌ nisyudoo. \v 19 Orzeꞌ bruꞌña tub yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nay: \p ―Masht, ya̱ bi zu lilya̱ nu cha du̱ ru ca ziꞌl zeꞌ nu char ―nay. \p \v 20 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―De bez ricy cup ma blyuu ni ma. Zeꞌ de chigyiñ ricy cup ma teez ma. Tees ya̱, biñ nu byac mbecy, a̱ꞌ ricy cupa̱ ni tub lugaar miꞌ par nu gabisha̱ zu lagya̱ ―nam. \p \v 21 Orzeꞌ bruꞌña tuubaꞌ yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Jesuuz, ¿a wazaan ru nu leza̱ gashtal gat uza̱? Orzeꞌ cacha̱ yu ―nay. \p \v 22 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Na la da ca icha̱. Bzaan ndeꞌ par de mbecy nu na gal na mbecy gut nu cach dey losaꞌ gut yu ―nam. \s1 Jesuuz mniim lo gyey bi nu gariñ \p \v 23 Orzeꞌ Jesuuz guꞌm nañ barc nu de yu nu rsyaꞌ lom. \v 24 Orzeꞌ lat nu za dey zeꞌ, sij la bruꞌña tub gyey bi ily lo nisyudoo, nunu tonaꞌ la coz ily bicy gyey bi zeꞌ. Orzeꞌ de nguuly lo nisyudoo psoow lañ barc. Zeꞌ Jesuuz mbish mi nas mi nañ barc zeꞌ. \v 25 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom pcueeñ dey mi. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¡Shuaan de̱, bloo mbañ den! Gun bi rnit lo den lo nis ―na dey. \p \v 26 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―¿Lagu dzi rdzib der? ¡Dzi ga ñuu miꞌ consuel ricy cup der lo̱! ―nam. \p Orzeꞌ wesh tem mniim lo bi nu lo nisyudoo nu gariñ. Orzeꞌ rup laañ gucañ. Se ri zu la byac. \v 27 Orzeꞌ za nu la ic dey. Orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: \p ―¿Zeꞌ cyuꞌ mbecy nac mi ii? Gashtal bi nu nisyudoo rzuub gyidag ñi nim ―na dey. \s1 Jesuuz bicy yac mi cyup mbecy nu bicy ni nuras \p \v 28 Ornu Jesuuz bruꞌñam tub laꞌ gaꞌ ruꞌ nisyudoo, orzeꞌ bruum nañ barc par lo yu ni Gadara. Orzeꞌ bruꞌña cyup mbecy nu bruu nañ de blyuu nu rcach dey añ lom. De yu zeꞌ yu nu bicy ni nuras. Nunu raloc dey. Ni tub la mbecy wagac ded dey nez nu rded cyup de yu zeꞌ par nu dzi tañ dey. \v 29 Orzeꞌ brugyiꞌ rbish ti dey: \p ―¿La ryub ru yad ru lo̱ ii Jesuuz iꞌñ Ñgyoozh? ¿A yad ru nu ted zir de̱ ya̱ anzir nu shuub tiem? ―na nuras. \p \v 30 Na sñuu miiñ par lo rded row tub nac cuch zigy. \v 31 Orzeꞌ de nuras mnishbaa dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey: \p ―Zeꞌ benu co chur de̱ ya̱, bzaan nu chuꞌ de̱ nañ de cuch re ―na dey. \p \v 32 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Gua der ―nam. \p Orzeꞌ de nuras zeꞌ gua dey guꞌy nañ de cuch zigy zeꞌ. Laab or la zeꞌ dela de cuch zigy zeꞌ rzab la de ma carer bzu tiily ma par gyoow. Orzeꞌ bet lag de ma lo nisyudoo. Orzeꞌ gut de ma lo nis. \p \v 33 Orzeꞌ de yu nu rña de cuch zeꞌ gush dey carer yay par lat gyedz. Orzeꞌ brugyiꞌ ryoo dey riidz de coz nu guc nu de mbecy nu bicy ni nuras zeꞌ. \v 34 Orzeꞌ dela de mbecy nu yuꞌ gyedz zeꞌ bruu dey zay lo Jesuuz. Na ornu bzaac dey mi, orzeꞌ mnishbaa dey lom nu gruum ledz dey. \c 9 \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy chi̱ \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz guꞌm nañ tub barc zam tub laꞌ gaꞌ ruꞌ nisyudoo. Orzeꞌ brim gyedz nu rcyiiñ mi. \v 2 Orzeꞌ bruꞌña nu dey tub mbecy chi̱ lom. Riib yu lo nuun. Na ornu Jesuuz gud lagy mi nu dzi ricy cup dey consuel lom, orzeꞌ nam rab mi yu rat zeꞌ: \p ―Yu feñ, cueꞌ dzi gyicy shnir. Briic baloor. Ya̱ bi ricy sulagya̱ de cyir ―nam. \p \v 3 Laab zeꞌ nguaa la be de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh. Orzeꞌ na dey nañ lardooy: “Coz nu yu ii mniiy, ndeꞌ zañ contr ni Ñgyoozh”, rnii dey nañ lardooy. \v 4 Tees Jesuuz gud lagy mi de coz nu mnii dey nañ lardooy. Orzeꞌ nam rab mi dey. \p ―¿Lagu dzi shiñ rnii too der? \v 5 Dzi zir a̱ꞌ biigy par nu ne̱e̱ nu bi ricy sulagya̱ de cyir gazeꞌ nu ne̱e̱ nu wes su nunu bza. \v 6 Tees na lyu̱u̱ lo der nu ya̱, biñ nu byac mbecy, ricy cupa̱ rishbeey nu gyicy sulagya̱ de cyi de mbecy gyishlombecy ii ―nam. \p Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi mbecy chi̱ zeꞌ: \p ―Weshte. Gush nuun nir yaa yuꞌr ―nam. \p \v 7 Orzeꞌ mbecy chi̱ zeꞌ weshtey nunu yay par yuꞌy. \p \v 8 Ornu de mbecy bzaac dey ndeꞌ, orzeꞌ gudzib dey, nunu byabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh. Byabic dey gyel mbecy nim gun briic mi rishbeey ni mbecy nu gyicy yu coz ily. \s1 Jesuuz bzum Mateo nu gac nuy mi \p \v 9 Orzeꞌ Jesuuz bruum lugaar zeꞌ zam. Na nez nu zam bzaac mi ya̱, tub mbecy nu la Mateo zuba̱ rlo̱o̱ tiñ tub lugaar zeꞌ nu rboo dey tiñ por cuen ni gubier Rom. Gazeꞌ nu nam rab mi ya̱: \p ―Da ca icha̱ ―nam. \p Orzeꞌ wes su̱ za ca̱ ich mi. \p \v 10 Na despuees, ornu Jesuuz bruꞌñam yu̱ꞌ, lat nu zub mi row mi gyit, orzeꞌ bruꞌña zigy de mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom, nu zigy de mbecy bduneꞌ bruꞌña dey. Orzeꞌ gusub dey nuy mi tublaazh la lo tub ziꞌl mez. \v 11 Na ornu bzaac de mbecy fariseo, orzeꞌ bdugyiꞌ dey lo de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―¿Lagu moscuel ni de ru row yu gyit tublaazh nu de mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier gal nu de mbecy bduneꞌ? ―na dey. \p \v 12 Na ornu güeñ Jesuuz ndeꞌ, orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Par de mbecy ruub walagy ñi doctoor tees par de mbecy rat rlagy ñi. \v 13 Gua der. Gash ñuur shcab ben lac yaruu riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rniiñ: “Ñgyoozh nam: Ya̱ rlagya̱ nu gashni lagy der losaꞌr. Walagya̱ nu cuic der gun bañcyug lo̱, nam.” Ni rniiñ gun niꞌ ya̱ a̱ꞌ yapa̱ nu redza̱ de mbecy nu sac cyi, sinu dredza̱ de mbecy cyi par nu neꞌ dey cyiy ―nam. \s1 De yu nu rsyaꞌ lo Waa bdugyiꞌ dey lo Jesuuz lagu waca dey ni ub yu nu cueꞌ gow dey gyit \p \v 14 Na de yu nu rsyaꞌ lo Waa nu briib nis mbecy bruꞌña dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―De̱ ya̱ gal nu de mbecy fariseo rca̱ de̱ ni uba̱ nu cueꞌ da̱w de̱ gyit lat nu rzu bich de̱ nu nac Ñgyoozh. ¿Lagu de yu nu rsyaꞌ lor wagyicy dey ndeꞌ? ―na dey. \p \v 15 Orzeꞌ na Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Ya̱ na gal nu na tub nob. ¿Walab gaal gac gyicy shni de mbecy nu yuꞌ lo fandang lat nu gabee rded nob lat dey? Tees shuub dzi nu co mbecy nob zeꞌ lat dey. Orzeꞌ gazeꞌ nu gac ca dey ni ub yu nu cueꞌ goy gyit par nu gyicy shni dey. \p \v 16 ’Gun mod nu bicy de gyitoo bel, ndeꞌ nañ gal nu na tub negy gush. Ni tub la mbecy wayicy mi rumien negy gush nu tub laꞌ negy cub nu nigul gyoꞌ nis, gun nis gash beñ negy cub zeꞌ. Orzeꞌ shaa ye zir negy gush zeꞌ. \v 17 Nunu mod nu bicy de gyitoo bel, ndeꞌ nañ gal nu na tub gyid gush nu rguꞌ choow dey ñup ni urbyay. Ni tub la mbecy wac cuꞌ choow yu ñup urbyay cub nañ gyid gush gun nis cyich ñiñ. Orzeꞌ shu dela ñup urbyay zeꞌ. Orzeꞌ nit lo gyid zeꞌ. Ndeꞌ nu rlagy ñi cuꞌ choow dey ñup urbyay cub nañ gyid cub, gun orzeꞌ rup laañ zu nap ñi ―na Jesuuz. \s1 Iꞌñ Jairo nu biñ mñaa nu gul shab Jesuuz \p \v 18 Lat nu Jesuuz gabee zum rniim de riidz zeꞌ, orzeꞌ bruꞌña tub yu nu riib ic lat de mbecy Israeel. Orzeꞌ gusu tib yu lom. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Iꞌña̱ saa la gut ñi. Tees benu ru char gal yaar ñii, orzeꞌ gyabañ ñi ―nay. \p \v 19 Orzeꞌ wes su Jesuuz nu za num yu. Nunu de yu nu rsyaꞌ lom za nu dey mi. \p \v 20 Na zu tub biñ mñaa. Bi bzaꞌ trocyup ñaꞌn nu rat mi nu rshu reñ mi. Orzeꞌ bechaꞌm par ich Jesuuz. Gazeꞌ nu gul yaam ruꞌ shab mi, \v 21 gun mnii toom nu mas ñuu shab Jesuuz gal yaam, orzeꞌ gyac mi. \v 22 Orzeꞌ Jesuuz bish cyam bgüiim lo biñ mñaa zeꞌ. Orzeꞌ nam rab mim: \p ―Cueꞌ dzib ru biñ mñaa. Nu nac nu bicy cup ru consuel lo̱, ndeꞌ nu byac ru ―nam. \p Orzeꞌ lueg la byac biñ mñaa zeꞌ. \p \v 23 Na ornu bruꞌña Jesuuz yuꞌ mbecy nu riib ic zeꞌ, orzeꞌ guꞌm nañ yuꞌ. Orzeꞌ bzaac mi nu bi nguaa de musiic, nunu bzaac mi nu dzi deet nguaa de mbecy nu ricy shni dey. \v 24 Orzeꞌ nam: \p ―Bruu chu der ii, gun fiñ guzh ii nu nas ziꞌl ñi walab nu guut ñi ―nam. \p Orzeꞌ de mbecy brugyiꞌ rigy nu naañ dey mi. \v 25 Cuanzir nu bruu de mbecy ich yuꞌ zeꞌ, orzeꞌ Jesuuz guꞌm nañ yuꞌ. Gazeꞌ nu bduꞌ yaam yaa fiñ guzh gut zeꞌ. Orzeꞌ wesh teñ. \v 26 Orzeꞌ bzu laa riidz ni de coz nu guc zeꞌ dutuub la de lugaar zeꞌ. \s1 Jesuuz bicy yac mi cyup mbecy lo caꞌ \p \v 27 Ornu Jesuuz bruum lugaar zeꞌ zam, orzeꞌ cyup mbecy lo caꞌ za cay ich mi. Orzeꞌ brugyiꞌ rbish ti dey: \p ―Gushni ñuu lagy de̱ ya̱, Jesuuz, nez rey Dabi ―na dey. \p \v 28 Ornu Jesuuz guꞌm nañ yuꞌ, orzeꞌ de yu lo caꞌ zeꞌ bechaꞌ dey lom. Orzeꞌ bdugyiꞌm lo dey: \p ―¿A rzeña lagy der nu gac gyicya̱ nu ndeꞌ? ―nam. \p Orzeꞌ na dey: \p ―Rzeña lagy de̱ Jesuuz ―na dey. \p \v 29 Orzeꞌ Jesuuz gul yaam urlo dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Gac ñii gal nu rzeña lagy der ―nam. \p \v 30 Orzeꞌ byanap urlo dey. Orzeꞌ Jesuuz fert bduꞌm riiñ yaa dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Cueꞌ nii der lo ni tub la mbecy ―nam. \p \v 31 Tees, laab or bruu dey lom, orzeꞌ brugyiꞌ rtush las dey riidz dutuub la lugaar zeꞌ, de coz nu bicy mi. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy gop \p \v 32 Lat nu bruu de mbecy nu guc lo caꞌ zeꞌ lom, orzeꞌ bruꞌña la be mbecy nuy tub mbecy nu byagop lom. Byagop yu nu bicy ni nuras yu. \v 33 Orzeꞌ cuanzir nu bloo chum nuras zeꞌ, orzeꞌ gop zeꞌ brugyiꞌ rniiy. Orzeꞌ tonaꞌ la za nu ic de mbecy. Orzeꞌ na dey: \p ―Rila a̱ꞌ zac den coz nu na gal nu na nii lo de yu ni de mbecy Israeel ―na dey. \p \v 34 Tees de mbecy fariseo na dey: \p ―Yu nu riib ic de nuras briic yu rishbeey ni yu ii par nu co chuy deꞌ zir nuras ―na dey. \s1 Jesuuz gushni lagy mi de mbecy \p \v 35 Jesuuz gusam dela lat gyedz nu dela ranch. Tub ga la gyedz nu rded mi rlyuum ni de mbecy nañ yuꞌ nu rsyaꞌ mbecy riidz ni Ñgyoozh. Pshaal mi de riidz nu sac ni gyel gubier ni Ñgyoozh, nunu bicy yac mi mbecy ni de lo la güii. \v 36 Ornu bzaac mi de mbecy zigy, orzeꞌ tonaꞌ la gushni lagy mi dey, gun shni yuꞌ dey, nunu rshiꞌñ dey baloor. Na dey gal nu na shily nu sac cyu nu rña. \v 37 Orzeꞌ nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Rishli gaal cosech tonaꞌ la sheñ ñi, tees de yu nu ricy riiñ, ñuu zi dey. \v 38 Ndeꞌ nu, bdiiñ der lo Shuaan cosech zeꞌ nu gzeed zir mi mbecy nu teꞌ de cosech zeꞌ ―nam. \c 10 \s1 Jesuuz pcuim trocyup Aposht nim \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz bredz mi zaꞌ trocyup laa yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ briic mi rishbeey ni dey par nu co chu dey de nuras, nunu briic mi rishbeey nu gyicy yac dey mbecy nu rat de lo la güii, nu dela coz shni nu rzac de mbecy. \p \v 2 Orzeꞌ nii nu la de trocyup Aposht. Gush lañ yu loga la, ndeꞌ Simo̱o̱, yu nu rnii dey Bed, nu bicy yu Ndrees, nu Santiag nu bicy yu Waa, de yu zeꞌ iꞌñ Zebedeo, \v 3 Lip nu Bartol, nu Tomaas nu ya̱, Mateo, tub mbecy nu pteꞌ tiñ por cuen ni gubier Rom, nu Santiag, iꞌñ Alfeo, nu Tadeo, \v 4 nu Simo̱o̱, yu nu nac partid nu la Celote, nu Judas Iscariote, yu nu bish cya ich mi. \s1 Jesuuz bzuu nez mi de trocyup Aposht nu cha shaal yu riidz nu sac ni Ñgyoozh \p \v 5 Orzeꞌ Jesuuz bzuu nez mi de trocyup Aposht. Orzeꞌ bduꞌm riiñ yaa dey. Orzeꞌ nam: \p ―Cueꞌ cha der lat de mbecy nu walab mbecy Israeel, nunu ni cueꞌ cha der de zeꞌ nu yuꞌ mbecy Samaria. \v 6 Nap zir gua der lat de mbecy Israeel, de yu nu na gal nu na shily bduneꞌ. \v 7 Gua der lo dey, nunu mnii der nu sñuu ga ri gyel gubier ni Ñgyoozh lat dey. \v 8 Bicy yac der de mbecy rat, nunu bicy der nu gyabañ de mbecy gut, nunu bicy der nu gyacaacy de mbecy gubag nu nac gyedz nu la lepra, nunu co chu der de nuras. Ya̱ leew la grica̱ mod zeꞌ ni der nu gac gyicy ru de coz zeꞌ. Ndeꞌ nu cueꞌ co der ir ornu gyicy der de ndeꞌ ―nam―. \p \v 9 ’Cueꞌ cha nu der tiñ or, ni tiñ plat, ni tiñ corient. \v 10 Ni cueꞌ cha nu der moraal par nu rir coz nu gow der nez. Ni cueꞌ cha nu der cyup shab ru. Nomaas nu zu ziꞌl der zeꞌ gua nu. Nunu cueꞌ cha nu der cyup nez gyid lab ru. Ni cueꞌ cha nu der cyup yangar. Gun mbecy nu ricy riiñ yad ñi nu cuic dey coz nu gow yu. \p \v 11 ’Ornu gri der tub gyedz o tub ranch, orzeꞌ yub der tub mbecy nap, nu cyiiñ der loy gashtal gruu la der lugaar zeꞌ. \v 12 Ornu chuꞌ der nañ yuꞌ zeꞌ, ornu nii nu der yu ñgyoozh, orzeꞌ nii der nu Ñgyoozh gac num dey. \v 13 Benu mbecy guyuꞌ zeꞌ nac yu mbecy nap, orzeꞌ gac ñii gal nu mnii der. Tees benu a̱ꞌ nap yu, orzeꞌ wac ñi gal nu mnii der. \v 14 Benu mbecy washet ic dey nu chuꞌr tub yuꞌ o tub gyedz, ni wazuub gyidag dey ni der, orzeꞌ gruu der lugaar zeꞌ nunu cyib der yu gyedz ni gyid lab ru par nu gabe nu a̱ꞌ nap bicy dey. \v 15 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu ornu shuub dzi nu gri bee Ñgyoozh ni de mbecy nu yuꞌ gyedz zeꞌ, cashtig ily zir cuic mi ni dey gazeꞌ cashtig nu cuic mi ni de mbecy nu guꞌ gyedz nu la Sodoma nu Gomorra ―nam―. \s1 Gruꞌña nu gzac zi mbecy \p \v 16 ’Güii der na. Ya̱ zu neza̱ der char. Nunu na der gal nu na shily nu cha lat lob. Guc der mbecy nu dzach zu gal nu zu bily, tees guc der mbecy gugy na gal nu na begy. \v 17 Bzu der cuidad gun yuꞌ de mbecy nu guꞌy der yaa de fushtiz nunu yuꞌ gaꞌ mbecy nu gaaz dey de ru nañ yuꞌ nu rsyaꞌ den riidz ni Ñgyoozh. \v 18 Gashtal lo gubier nu lo de rey cha nu dey de ru nu nac ya̱, gun orzeꞌ gac zat der ya̱ lo dey gal nu lo de mbecy nu walab mbecy Israeel. \v 19 Tees ornu guꞌ dey de ru yaa de fushtiz, cueꞌ sug ic der la na riidz nu niir nunu cueꞌ sug ic der nu lac na riidz nu gniir, gun ornu shuub tiem nu galagy ñi nu gnii der, orzeꞌ Ñgyoozh cuic mi riidz nu gniir. \v 20 Gun riidz nu de ru gniir, ndeꞌ walab riidz ni ru ziꞌl, sinu ndeꞌ riidz ni Espiriit Yon ni Ñgyoozh uz den. Orzeꞌ de ru gniir riidz nu druu lo mi zeꞌ. \p \v 21 ’Tees yuꞌ mbecy nu guꞌ dey bicy yu yaa de mbecy nu rzi lagy par nu cut dey yu. Nunu yuꞌ gaꞌ mbecy nu ni ziꞌl gyicy nu dey iꞌñ yu. Zeꞌ yu gaꞌ dey cush cyay ich uz yu gun orzeꞌ cut mbecy yu. \v 22 Dela de mbecy gazi lagy dey lo der par nu nac ya̱. Tees yu nu gagye gashtal gat la, yu zeꞌ gruu mbañ yu. \v 23 Nunu ornu rted zi dey de ru tub gyedz, orzeꞌ cha der tuubaꞌ gyedz. Tees ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu walazh chesa der de gyedz ni de mbecy Israeel anzir nu yapa̱ tuubaꞌ tir, ya̱, biñ nu byac mbecy. \p \v 24 ’Sac ni tub yu nguzh scuel nu zily zir nac yu par moscuel niy. Nunu sac ni tub moz nu zily zir nac yu par patro̱o̱ niy. \v 25 Beñ benu tub yu nguzh scuel gyac yu gal nu na moscuel niy. Nunu niꞌ ziꞌl beñ benu tub moz gyac yu gal nu na patro̱o̱ niy. Benu nii mbecy nu ya̱, tub mbecy nu riib ic nañ tub yuꞌ, naca̱ tub nuras nu la Beelzebé, orzeꞌ dzi zir rnii dey ni de ru, mbecy nu nac famil ne̱. \s1 Cyu lo rlagy ñi nu dzib na \p \v 26 ’Ndeꞌ nu cueꞌ dzib der lo de mbecy. Gun sac ni tub coz ngach nu waruu zac ñi. Nunu dela coz nu wagad lagy mbecy, ndeꞌ gad lagy dey. \v 27 De coz nu rne̱e̱ lo der ngach, ndeꞌ co zac der ñii lat dela mbecy. Nunu de coz nu rne̱e̱ lo der dze ga, ndeꞌ ye la nii der lo de mbecy. \v 28 Cueꞌ dzib der lo de mbecy nu rut cuerp ni losaꞌ, tees wac cut dey lardoo losaꞌy. Nap zir gudzib der lo Ñgyoozh biñ nu gac nit lo cuerp ni mbecy nu lardooy gabily. \p \v 29 ’¿A walab nu rut dey cyup chigyiñ miꞌ par tub sentab miꞌ? Tees ni tub ma wayet lag ma lo yu benu Ñgyoozh uz der wazaan mi. \v 30 Zeꞌ yegar de ru, Ñgyoozh rad lagy mi la be gyich too der. Delañ ngab ñi nim. \v 31 Ndeꞌ nu cue dzib der, gun de ru dzi zir sac der gazeꞌ de chigyiñ zigy zeꞌ. \s1 Gal nu gyicy nu mbecy Jesuuz lo losaꞌy, orzeꞌ niꞌ ziꞌl gyicy num yu lo Ñgyoozh uz mi \p \v 32 ’Cyu ziꞌl mbecy nu gnii lo losaꞌ nu ya̱ naca̱ Shuaan yu, niꞌ ziꞌl ne̱e̱ ya̱ lo Ñgyoozh uza̱ nu zub gyibaa nu nac yu ne̱. \v 33 Tees cyu ziꞌl mbecy nu nii nu a̱ꞌ naca̱ Shuaan yu lo de mbecy, orzeꞌ niꞌ ziꞌl gyicya̱ du̱ yu lo Ñgyoozh, uza̱, biñ nu zub gyibaa. Ne̱e̱ nu a̱ꞌ nac yu ne̱ ―nam―. \s1 Jesuuz ricy mi nu rlaꞌ losaꞌ mbecy \p \v 34 ’Cueꞌ nii too der nu ya̱ yapa̱ nu gyicya̱ nu nap chuꞌ mbecy nu losaꞌy. Walab nu gyicya̱ nu nap chuꞌ dey, sinu nu chucoo dey nu losaꞌy. \v 35 Ya̱ yapa̱ nu gyicya̱ nu de yu gyeey chay contr ni uz yu. Zeꞌ fiñ mñaa chañ contr ni ñaañ. Tub fiñ mñaa chañ contr ni ñaa gud ñi. \v 36 De yu nu gac losaꞌ yuu dey gruuy laab lat famil ni dey. \p \v 37 ’Mbecy nu rca zir uz, o yu nu rca zir ñaa gazeꞌ ya̱, yu zeꞌ rila wangyap yu nu gac yu ne̱. Yu nu rca zir iꞌñ gyeey o iꞌñ yu fiñ mñaa gazeꞌ ya̱, yu zeꞌ niꞌ ziꞌl wangyap yu nu gac yu ne̱. \v 38 Cyu ziꞌl mbecy nu washet ic nu gzac zi nu nac ya̱, yu zeꞌ niꞌ ziꞌl wangyap yu nu gac yu ne̱. \v 39 Yu nu rlagy co nap ub gyishlombecy ii yu zeꞌ wad nu cui mbañ yu. Zeꞌ yu nu shet ic nu zac zi, nunu mas gat yu nu nac ya̱, yu zeꞌ gruu mbañ yu ―nam―. \s1 In nu gyabic Ñgyoozh \p \v 40 ’Cyu ziꞌl mbecy nu nap nii nu de ru, niꞌ ziꞌl nap nii nuy ya̱ nunu niꞌ nap nii nuy biñ nu bzuu nez ya̱. \v 41 Cyu ziꞌl mbecy nu nap nii nu de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh nu nac nu chay loy por cuen nim, orzeꞌ laabaꞌ i yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh zeꞌ gyad niy. Cyu ziꞌl mbecy nu nap nii nu tub mbecy nap, yu zeꞌ laaba i mbecy nap zeꞌ gyad niy. \v 42 Cyu ziꞌl mbecy nu cuic mas ñuu tub taz nis rag goꞌ yu nu blaazhaꞌ zir mbecy shni, yu nu yad ca icha̱, yu zeꞌ segur la gyad iy ―nam. \c 11 \s1 Waa nu briib nis mbecy rzuu nez yu de mbecy nu cha nuy raso̱o̱ lo Jesuuz \p \v 1 Na ornu blazh bduꞌ Jesuuz riiñ yaa de yu nu rsyaꞌ lom, orzeꞌ bruum zam. Za lyuum nunu za shaal mi de riidz nu druu lo Ñgyoozh lo de mbecy nu yuꞌ de gyedz gaab ga ni de lugaar zeꞌ. \p \v 2 Na Waa nu briib nis mbecy bet lag yu pres. Na ornu güeñ yu de coz nu ricy Crisht na, orzeꞌ bzuu nez yu la be de yu nu rsyaꞌ loy nu cha tugyiꞌ dey lom, \v 3 ben a laab mi biñ nu ca lo cuen nu cyid, o ti cuez dey nu cyid reñaꞌm. \p \v 4 Na ornu gua dey bdugyiꞌy lo Jesuuz, orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Yaa nii der lo Waa de coz nu rzac der gal nu de coz nu reñ der. \v 5 Yaa nii der loy nu de lo caꞌ bi rzac dey; de mbecy coj rac rza nap la dey; de mbecy nu rat nu taꞌ gyedz nu la lepra byac dey; de go̱ꞌ bi reñ dey; de yu nu bi gut byabañ yu tuubaꞌ tir; nunu rdunii de riidz nu sac ni Ñgyoozh lo de mbecy zi. \v 6 Dzi ni de mbecy nu wayeca nu ricy cup consuel lo̱ ―nam. \p \v 7 Na ornu bi ya de yu zeꞌ, orzeꞌ Jesuuz bzat mi Waa lo de mbecy zigy. Orzeꞌ nam: \p ―Ornu gua der gua güiir Waa tub lugaar ub zi, ¿la nay guzii der? ¿Uti a guzii der nu nac yu mbecy nu ricy cyup ic gal nu na tub yagyi nu rguul bi par re par ii guzii der? \v 8 Zeꞌ benu walab, orzeꞌ ¿la na tub mbecy nu gua güii der? ¿A gua güii der tub mbecy nu zu tub negy cyit na? Walab ni, gun rad lagy der nu yu nu zu negy cyit na, yu zeꞌ rcyiiñ yu yuꞌ rey. \v 9 ¿Orzeꞌ la gaal na tub mbecy gua güii der? ¿A gua güii der tub yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh? Laab, nunu ya̱ rne̱e̱ lo der nu zily zir nac Waa gazeꞌ de yu nu mnii por cuen nim. \v 10 Gun laab Waa rzat riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rniiñ: \q1 Ñgyoozh nam rab mi biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy: \q1 “Ya̱ zuu neza̱ yu nu nii por cuen ne̱ nu cha gay lor, \q1 gun orzeꞌ zu lily yu nez nu char”, nam. \m Ni rnii riidz ni Ñgyoozh. \p \v 11 ’Gun ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu ni tub la mbecy nu pcyiiñ gyishlombecy ii a̱ꞌ zily zir nac yu gazeꞌ Waa nu briib nis mbecy par lo Ñgyoozh. Tees yu nu gash zir zu lat de yu nu gyub ic Ñgyoozh, yu zeꞌ gya zir zuy par Waa nu briib nis mbecy. \p \v 12 ’Gun nese tiem nu Waa brugyiꞌy nu rshaal yu riidz ni Ñgyoozh, nunu gashtal dzi na, za rii la rdeꞌ mbecy lo de yu nu riib ic Ñgyoozh. Nunu fert la pshet yaa dey yu ben a wazaꞌ lo dey yu. \v 13 Gun dela riidz nu mnii de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh nu de leey nu bzeeñ Moisees bzat ñi gyel gubier nim gal pshuub la dzi nu bri Waa. \v 14 Ndeꞌ nu ne̱e̱ lo der ben a wayeña lagy der nu Waa nac yu Elías, yu nu ca lo cuen nu cyid. \v 15 Benu ca na der zub gyidag ru, orzeꞌ bicy der nu gyet lag ru cuen. \p \v 16 ’Na, ¿la ñuu tub coz nu saapa̱ de mbecy nu yuꞌ tiem na? Na dey gal nu na de yu nguzh nu nguaa rgyit lat yagyiꞌ. Lat nu rtub su losaꞌ dey, orzeꞌ ye ga la rbish ti dey nguaay, orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: \v 17 “Bla̱a̱ de̱ di gyel cyit nu bdzi, tees wangul gyiꞌ der. Na ornu bdul ru̱ꞌ de̱ tub di nu shni za, ni wanguun der”, rnii dey nguaay. Gun de mbecy nu yuꞌ tiem na wangalagy dey ni tub la mod. \v 18 Gun Waa biid yu. Wangoow nap yu nunu wangoꞌy ñup. Orzeꞌ rnii dey nu tub nuras riib ic yuy. \v 19 Zeꞌ ornu ya̱, biñ nu byac mbecy, bri̱, orzeꞌ ya̱ rda̱w la ziꞌl coz nunu rdo̱ꞌ la ziꞌl ñup. Orzeꞌ rnii dey nu naca̱ mbecy row shaad nunu mbecy roꞌ ñup, nunu naca̱ amig ni de mbecy bduneꞌ nunu naca̱ amig ni de yu nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom. Orzeꞌ ni tub la mod wangyet lagy dey. Tees rabee nu de mod nu psaꞌ lagy Ñgyoozh ndeꞌ mod nap nu nac nu gruu nap ñi ―nam. \s1 De gyedz nu wansuub gyidag de riidz ni Jesuuz \p \v 20 Orzeꞌ Jesuuz brugyiꞌ rshuu num de mbecy nu yuꞌ gyedz zeꞌ nu bicy zir mi nusuriidz, gun wanneꞌ dey de cyi nu ricy yu. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p \v 21 ―¡Cuaa de ru mbecy nu yuꞌ gyedz Corazín! Nunu, ¡cuaa de ru mbecy gyedz Betsaida! Gun benu ñgyicya̱ nusuriidz lat de mbecy nu yuꞌ gyedz Tiro nu gyedz Sidón gal nu bicya̱ lat de ru, orzeꞌ bi gulas nneꞌ dey cyiy. Orzeꞌ nzu dey shab cuiñ yu nunu ncoo dey diꞌñ tooy par nu gabe nu ñgyac dey mbecy shni. \v 22 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu dzi nu gri bee Ñgyoozh ni de mbecy, cashtig ily zir cuic mi ni de ru gazeꞌ ni de mbecy nu yuꞌ gyedz Tiro nu Sidón. \v 23 Zeꞌ de ru mbecy nu yuꞌ gyedz Capernaum, ¿a rlagy der chup ru gal gyibaa? Tees de ru gyet lag der zeꞌ nu blaazhaꞌ zir gyi ni gabily. Gun zeꞌ benu ñgyicya̱ nusuriidz gyedz Sodoma gal nu bicya̱ lat de ru, orzeꞌ gabee ri ruꞌ gyedz zeꞌ na. \v 24 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu dzi zir cashtig ily cuic Ñgyoozh ni de ru ornu shuub dzi nu gri beem ni der, gazeꞌ ni de mbecy nu guꞌ Sodoma ―nam. \s1 “Da der lo̱, orzeꞌ gad nu zu lagy ru”, na Jesuuz \p \v 25 Orzeꞌ tiem zeꞌ Jesuuz nam: \p ―Ñgyoozh, uz de̱, biñ nu nac Shuaan gyibaa gal nu gyishlombecy ii, ya̱ drica̱ gras nir gun bicy ru nu rad lagy de yu nu na gal nu na mdoo de coz nu pcach ru lo de yu nu rad lagy nu lo de yu nu yet lag cuen. \v 26 Ni bicy ru gun ndeꞌ coz nu rlagy ub ru ―nam rab mi Ñgyoozh. \p \v 27 Orzeꞌ nam rab mi de mbecy: \p ―Ñgyoozh, uza̱, bguꞌm dela coz ya̱a̱, gun ni tub la mbecy wagad lagy dey lac na ya̱, iꞌñ mi sinu tub zi Ñgyoozh, uza̱ rad lagy mi lac na ya̱ nim. Nunu se cyu la rad lagy lac na Ñgyoozh. Sinu tub zi ya̱, iꞌñ mi rad lagya̱ lac nam. Nunu cyu ziꞌl mbecy nu rlagya̱ gac lyuum loy. \v 28 Da der lo̱, de ru mbecy nu na gal nu na mbecy gutsiñ nunu de ru mbecy nu na gal nu na mbecy nu nuu yuu, gun ya̱ grica̱ nu zu lagy der. \v 29 Gush der yug nu grica̱ nir nunu psyaꞌ der lo̱ gun ya̱ pase̱za̱ nunu gugy na̱ nañ lardo̱o̱, gun orzeꞌ gad nu zu lagy der nañ lardoor. \v 30 Gun yug nu grica̱ ni der ndeꞌ a̱ꞌ fers cha nu der ñii nunu yuu nu grica̱ gu der, ndeꞌ yuu dzach ―na Jesuuz. \c 12 \s1 De yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz rcyug dey zaꞌ ni trig sab, dzi nu rzu lagy mbecy \p \v 1 Na tiem zeꞌ, tub sab, dzi nu rzu lagy mbecy Israeel, Jesuuz bded mi lat tub nac trig. Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom briib nu ran dey. Orzeꞌ brugyiꞌ rcyug dey zaꞌ ni trig. Orzeꞌ bdow dey ñi. \v 2 Na ornu bzaac de mbecy fariseo, orzeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―Güii de yu nu rsyaꞌ lor. Ricy dey tub coz nu a̱ꞌ yad ñi nu gyicy den sab ―na dey. \p \v 3 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿Walab gaal nigul syaꞌ der coz nu bicy Dabi lat nu byan yu nu sac coz nu gow yu? \v 4 Orzeꞌ guꞌy nañ yuꞌ ni Ñgyoozh nu de yu nu rded nuy. Nunu bdow dey gyishtily nu bzeeñ mbecy zeꞌ. Ndeꞌ gyishtily nu zu riiñ lo Ñgyoozh. Bdow dey ñi mas a̱ꞌ yad ñi nu ni gyicy dey. Gun gyishtily zeꞌ, de uz ziꞌl gac gow yuñ. \v 5 ¿O a niꞌ nigul syaꞌ der leey ni Moisees zeꞌ nu rniiñ nu de uz ricy dey coz nu zañ contr ni leey ni dzi nu rzu lagy mbecy; tees ndeꞌ a walab nu cyi na nu ni ricy dey? \v 6 Ya̱ rne̱e̱ lo der nu lat de ru na zu tub coz nu zily zir nac gazeꞌ yuꞌ nu driib zily den Ñgyoozh. \v 7 De ru wangyet lag der cuen lac yaruu de riidz ni Ñgyoozh, zeꞌ nu rniiñ: “Ya̱ rlagya̱ nu gashni lagy der losaꞌr. Walagya̱ nu cut ru bañcyug nu cyid gun lo̱, na Ñgyoozh”, rniiñ. Benu ñgyet lag der cuen, orzeꞌ wanii der nu yuꞌ cyi mbecy ornu sac cyiy. \v 8 Gun ya̱, biñ nu byac mbecy, riib ica̱ dzi nu rzu lagy mbecy ―nam. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy yaa gush beñ \p \v 9 Orzeꞌ bruu Jesuuz lugaar zeꞌ zam. Orzeꞌ guꞌm nañ tub yuꞌ nu rsyaꞌ de mbecy riidz ni Ñgyoozh. \v 10 Zeꞌ nañ yuꞌ zeꞌ ri tub mbecy yaa gush beñ. Nunu yuꞌ gaꞌ la be mbecy nu ryub dey tub mod par nu griib dey cyi too Jesuuz. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿A gruu nap ñi par lo leey ni Moisees nu gyicy yac den tub mbecy rat sab, dzi nu rzu lagy mbecy? ―na dey. \p \v 11 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi dey: \p ―¿A grusu tub der lat ii benu yuꞌ shily ni der, zeꞌ gyet lag tub ma gyeryuu, a waya boo der ma dzi nu rzu lagy mbecy? \v 12 Tees dzi zir sac tub mbecy gazeꞌ tub shily. Ndeꞌ nu nap gruuñ par lo leey zeꞌ nu nap gyicy den sab, dzi nu rzu lagy mbecy ―nam. \p \v 13 Orzeꞌ nam rab mi mbecy rat zeꞌ: \p ―Bzaab yaar lo̱ ―nam. \p Orzeꞌ mbecy rat zeꞌ bzaab yaay lom. Orzeꞌ lueg la byanap ñi gal nu na tuubañ. \v 14 Orzeꞌ de mbecy fariseo bruu chu dey lom. Orzeꞌ brugyiꞌ ro dey riidz nu lac mod gyicy dey par nu cut yum. \s1 Byuꞌ ni tub nac riidz nu mnii Isaías ni Jesuuz \p \v 15 Na ornu gud lagy Jesuuz nu ni rnii dey, orzeꞌ bruum lugaar zeꞌ zam. Nunu zigy mbecy za ca dey ich mi. Orzeꞌ bicy yac mi dela mbecy rat nu yuꞌ lat dey. \v 16 Nunu pcach mi ruꞌ dey nu cueꞌ nii dey lo de mbecy cyu nac mi. \v 17 Ni bicy mi gun par nu gyuꞌ ni de riidz nu pcaa Isaías ornu mniiy: Orzeꞌ Ñgyoozh nam: \q1 \v 18 Ii zu biñ nu pcui̱ nu gyicy riiñ ne̱. \q1 Mi zeꞌ biñ nu rca̱ nunu biñ nu gyedzuꞌ lagya̱. \q1 Ya̱ zeeda̱ Espiriit Yon ne̱ nu gac num mi zeꞌ. \q1 Orzeꞌ mi zeꞌ cuic mi nu gad lagy dela mbecy ni gyel fushtiz ne̱, \q1 gashtal de mbecy nu walab mbecy Israeel. \q1 \v 19 Mi zeꞌ wo zim riidz nu de mbecy, nunu wabish tim. \q1 Nunu waya sam niim lat cay par nu gyeñ mbecy. \q1 \v 20 Nunu waca chu lom lo ni tub la mbecy shni. \q1 Nunu niꞌ ziꞌl washiꞌñ mi baloor shni nu ricy cup dey. \q1 Sinu rzu fert mi gashtal zu nap lam gyel fushtiz nim. \q1 \v 21 Nunu de lo la nez mbecy cyish lo dey lom, \m na Ñgyoozh, na Isaías. \s1 Mbecy rnii dey nu Jesuuz ricy mi coz ily nu nac nuras \p \v 22 Orzeꞌ bruꞌña nu de mbecy tub gop lom, nunu caꞌ loy. Ni nay par nu bicy ni nuras yu. Orzeꞌ Jesuuz bicy yac mi yu. Orzeꞌ byanap urloy nunu brugyiꞌ rac rniiy. \v 23 Orzeꞌ tonaꞌ la za nu ic de mbecy nunu brugyiꞌ rgugyiꞌ dey lo losaꞌy. Orzeꞌ na dey: \p ―¿A walab gaal yu ii yu nu nac nez Dabi? ―na dey. \p \v 24 Na ornu güeñ de mbecy fariseo, orzeꞌ na dey: \p ―Beelzebé, yu nu riib ic de nuras, yu zeꞌ bicy yu nu cyiiñ yu ii nu co chuy deꞌ zir de nuras ―na dey. \p \v 25 Na ornu gud lagy Jesuuz de coz nu rnii too dey, orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Benu tub nac mbecy dulew dey nu chucooy laab nu losaꞌ ziꞌl yu, orzeꞌ nit lo dey. O benu tub famil o de mbecy nu yuꞌ tub gyedz chucooy laab nu losaꞌ ziꞌl yu, niꞌ ziꞌl wazu dey. \v 26 Benu tub nuras co chuy laab nu losaꞌ nuras yu, orzeꞌ gyach dey, nunu wazu laa riiñ nu gyicy dey. \v 27 De ru rnii der nu Beelzebé bicy yu nu cyiiñ ya̱ nu loo chu̱ nuras. Zeꞌ benu ni, orzeꞌ ¿cyu briic rishbeey ni de losaꞌr nu ni ricy yu? Ndeꞌ nu de losaꞌr zeꞌ gac lyuu dey lo der nu de ru radza der. \v 28 Tees Espiriit Yon ni Ñgyoozh ricy mi nu ya̱ rac rloo chu̱ nuras, nunu nu nac nu ndeꞌ rabee nu bi bri gyel gubier ni Ñgyoozh lat der. \p \v 29 ’Tees rlagy ñi nu gyicy mbecy gan nuras zub lo, gazeꞌ nu gac co chu dey deꞌ zir nuras nu zaab ich. Gal nu ricy nu dey tub mbecy fert. Benu rlagy dey chuꞌy yuꞌy, orzeꞌ nu loga la rlagy ñi cyiig dey yu. Gazeꞌ nu gac chuꞌ dey yuꞌy par nu co dey suuy. \p \v 30 ’Gun yu nu waya faboor ne̱, yu zeꞌ zay contr ne̱. Nunu yu nu walocyuub ya̱ nu te̱ꞌ de mbecy, yu zeꞌ tush las yu dey. \p \v 31 ’Ndeꞌ nu ya̱ rne̱e̱ lo der nu Ñgyoozh gac gyicy sulagy mi ni cyu ziꞌl mbecy ni de lo la cyi nu ricy yu nunu de lo la riidz a̱ꞌ nap nu driib ruꞌy. Tees cyu ziꞌl mbecy nu nii zi ni Espiriit Yon nim, yu zeꞌ wayicy sulagy mi niy. \v 32 Cyu ziꞌl mbecy nu nii zi ne̱ ya̱ biñ nu byac mbecy, Ñgyoozh gac gyicy sulagy mi niy. Tees yu nu nii zi ni Espiriit Yon nim, de yu zeꞌ wayicy sulagy mi ni dey tiem nu yuꞌn na, gal nu tiem nu yad par lo. \s1 Tub ga la yag rabee la nañ nu nac mod nu na uugy niñ \p \v 33 ’Benu tub yag nap nañ, orzeꞌ nap na uugy rbic ñi. Zeꞌ benu tub yag a̱ꞌ nap nañ, orzeꞌ rbic ñi uugy shiñ na. Ndeꞌ nu gyuꞌ lo der la na tub yag nu nac uugy nu rbic ñi. \v 34 ¡De ru, mbecy a̱ꞌ nap! ¿Lac gyicy der gniir coz nap, zeꞌ nac der mbecy a̱ꞌ nap? Gun nu ruꞌ mbecy rniiy lac na de coz nu dzi yuꞌ nañ lardooy. \v 35 Benu tub mbecy nap, yu zeꞌ rniiy coz nap gun coz nap yuꞌ nañ lardooy. Benu tub mbecy a̱ꞌ nap, rniiy coz a̱ꞌ nap. Ni rniiy gun yuꞌ coz a̱ꞌ nap nañ lardooy. \v 36 Ya̱ rne̱e̱ lo der nu ornu shuub dzi nu ri bee Ñgyoozh ni dela mbecy, orzeꞌ rlagy ñi nii der la gyiꞌ nu mnii der tub ga de riidz ton nu briib ruꞌ der. \v 37 Gun dub gal na riidz nu mnii der, dub ni ri bee Ñgyoozh ni der, ben a nu gruu nap der o nu gruu fals der ―nam. \s1 De mbecy fariseo rgyiiñ dey tub nusuriidz \p \v 38 Orzeꞌ la be de mbecy fariseo gal nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh brugyiꞌ rnii dey. Orzeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―Masht, de̱ ya̱ rlagy de̱ nu zaca̱ nu gyicy ru tub nusuriidz par nu gad lagy de̱ nu laab ru ―na dey. \p \v 39 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Par de mbecy a̱ꞌ nap, de yu nu wagyicy paa nu yuꞌ tiem na, wadaꞌ muesht par nu zac dey. Nomaas muesht ni Jonás, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, ndeꞌ ziꞌl muesht nu gad ni de yu zeꞌ. \v 40 Gal nu Jonás briy chon dzi nu chon rel nañ tub bel ily, ndeꞌ nu niꞌ ziꞌl ya̱, biñ nu byac mbecy cui̱ chon dzi nu chon rel zeꞌ nu yuꞌ añ. \v 41 Ornu shuub dzi nu ri bee Ñgyoozh ni dela mbecy nu yuꞌ tiem na, orzeꞌ de mbecy gyedz Nínive gyes su dey nu niiy nu yuꞌ cyi der. Gun de mbecy Nínive mneꞌ dey cyiy ornu güeñ dey de riidz ni Ñgyoozh nu pshaal Jonás loy. Nunu na la, zu tub mbecy lat der nu gya zir zuy par Jonás. \v 42 Gun niꞌ ziꞌl biñ mñaa nu riib ic tub nasyoong nu ri par yaa been ornu güiin par zeꞌ nu driib doo, gazaꞌm gyes sum ornu shuub dzi nu gri bee Ñgyoozh ni dela mbecy. Orzeꞌ gazaꞌ biñ mñaa zeꞌ gyes suum nu niim nu yuꞌ cyi der, gun mi zeꞌ bruum tub lugaar nu tonaꞌ la zet par nu guam bzuub gyidag mi shcab lily ni rey Salomoong, nunu na la zu tub mbecy lat der nu gya zir zuy gazeꞌ rey Salomoong. \s1 Nuras nu rbish cya lugaar ni tuubaꞌ tir \p \v 43 ’De ru na der gal nu na tub mbecy ornu druu chu nuras loy. Orzeꞌ nuras zeꞌ rzay tub lugaar wach. Ryub yu tub lugaar nu zu lagy yu. Na ornu wagad lugaar zeꞌ, orzeꞌ rnii tooy: \v 44 “Nap zir cush cyan, laab zeꞌ nu bruun”, rnii tooy. Na ornu griy, orzeꞌ gyap yu mbecy zeꞌ nu nay gal nu na tub yuꞌ nu nat laa nañ, nunu se cyudz la zu nañ ñi nu bdulyuub. \v 45 Orzeꞌ chay nu cha teꞌy tub gagyaꞌ nuras nu shiñ zir ricy gazeꞌ ub yu. Orzeꞌ chuꞌ dey nañ mbecy zeꞌ nu cyiiñ yu. Orzeꞌ mbecy zeꞌ yashiñ zir na mod nu nay, gazeꞌ nu loga. Ndeꞌ mod nu gzac de mbecy a̱ꞌ nap nu yuꞌ na ―nam. \s1 Bruꞌña de famil ni Jesuuz \p \v 46 Gabee rnii ruꞌ Jesuuz nu de mbecy, ornu bruꞌña ñaam nu de bicy mi. Yuꞌ dey gashtal ich la yuꞌ nu rlagy yu nii nuy Jesuuz. \v 47 Orzeꞌ tub mbecy byooy rishlom: \p ―Ñaar nu de bicy ru yuꞌ dey gashtal ich yuꞌ re. Rlagy dey nii nuy ru ―na dey. \p \v 48 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu nu byoo rishlom zeꞌ: \p ―¿Cyu ña̱a̱, cyu de bicya̱? ―nam. \p \v 49 Orzeꞌ blyuu yaam lo de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ nam: \p ―Ii nguaa ña̱a̱ nunu ii nguaa de bicya̱. \v 50 Cyu ziꞌl mbecy nu ricy coz nu rlagy Ñgyoozh, uza̱ nu zub gyibaa, de yu zeꞌ nac dey bicya̱ nu zana̱ nu ña̱a̱ ―nam. \c 13 \s1 Riidz tiily ni de mbigy \p \v 1 Orzeꞌ laab dzi zeꞌ bruu Jesuuz nañ yuꞌ nu rcyiiñ mi zam par ruꞌ nisyudoo. Orzeꞌ zeꞌ gusub mi. \v 2 Orzeꞌ como tonaꞌ la mbecy zigy byatublaazh dey lom, orzeꞌ guꞌm nañ tub barc gusub mi. Zeꞌ de mbecy zigy gucua dey ruꞌ nisyudoo. \v 3 Zeꞌ blyuum zañ coz ni dey nu riidz tiily. \p Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Tub mbecy bruuy zay za nuuz yu mbigy. \v 4 Lat nu rtich yu de mbigy zeꞌ, yuꞌñ bet lag ñi ruꞌ gyernez, orzeꞌ bruꞌña chigyiñ bdow ma ñii. \v 5 Zeꞌ yuꞌ gaꞌñ bet lag ñi lo yu las ruꞌ nu ri gyitaꞌ par nañ. Orzeꞌ dzach briib ñi gun las ruꞌ yu zeꞌ. \v 6 Na ornu briib doo na, orzeꞌ bziiñ. Orzeꞌ guwach ñi gun sac sheñ yu nu shet nap ñi lyuñ. \v 7 Zeꞌ yuꞌ gaꞌñ bet lag ñi lat gyech. Orzeꞌ dzach guuly gyech zeꞌ. Orzeꞌ pcyiig ñi de yamni zeꞌ. \v 8 Zeꞌ yuꞌ gaꞌñ bet lag ñi lo yu nap. De ndeꞌ tonaꞌ la nap na cosech briic ñi. Yuꞌñ briic ñi tub gaynal mbigy. Yuꞌñ briic ñi gayon mbigy. Zeꞌ yuꞌ gaꞌñ briic ñi gal rup tii mbigy ―nam. \p \v 9 Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―Mbecy nu zub gyidag rlagy ñi gyicy yu nu gyet lag yu cuen ―nam. \s1 La gyiꞌ rniim nu riidz tiily \p \v 10 Na despuees de yu nu rsyaꞌ lom bechaꞌ dey lom, orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿La gyiꞌ nu rniir nu riidz tiily lo de mbecy? ―na dey. \p \v 11 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Par de ru Ñgyoozh briic mi nu gad lagy der coz ni gyel gubier nim, de coz nu wagad lagy mbecy gulas. Tees de yu re wac gyet lag dey cuen. \v 12 Gun mbecy nu ricy cup la coz, sheñ zir gad niy. Orzeꞌ tonaꞌ la coz sheñ gyicy cup yu. Tees yu nu sac ni, gashtal coz miiñ nu ricy cup yu gruuñ niy. \v 13 Ndeꞌ nu ya̱ rne̱e̱ mod ni riidz tiily, gun orzeꞌ zac dey tees wayuꞌ loy, nunu gyeñ dey tees wayet lag yu cuen. \v 14 Gun orzeꞌ gyuꞌ niñ gal nu mnii Isaías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ornu nay: \q1 Ñgyoozh nam: \q1 “Mas gyeñ der, \q1 tees wayet lag der cuen. \q1 Nunu mas mbi la güii der, \q1 tees wayuꞌ lo der. \q1 \v 15 Gun shcab ni de mbecy ii guton ñi, \q1 nunu byoow gyidag dey, \q1 nunu byoow urlo dey. \q1 Gun orzeꞌ wazac dey nu urloy, \q1 nunu wayeñ dey nu gyidag yu, \q1 nunu wayet lag dey cuen nu shcab niy, \q1 nunu nis cush cya dey par lo̱, \q1 nis gyicy napa̱ dey”, \m na Ñgyoozh, na Isaías. \p \v 16 ’Tees de ru dzi ni der, gun rzac der nu urlor, nunu reñ der nu gyidag ru. \v 17 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu zigy de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh gal nu zigy de mbecy nap ngulagy dey nzac yu de coz nu de ru rzac ru, tees wansac dey. Nunu ngulagy dey ñgyeñ yu de coz nu reñ de ru, tees wangyeñ dey ―na Jesuuz―. \s1 Jesuuz rniim lac yaruu de riidz tiily zeꞌ \p \v 18 ’Bzuub gyidag der. Orzeꞌ gad lagy der lac yaruu riidz ni mbecy nu mnuuz mbigy zeꞌ. \v 19 De mbecy nu rzuub gyidag riidz ni gyel gubier ni Ñgyoozh par wayet lag dey cuen, de yu zeꞌ na dey gal nu na yu nu ri ruꞌ gyernez. Rnii mbecy riidz zeꞌ lo dey, tees orzeꞌ druꞌña nuras rbooy de riidz nap zeꞌ nañ lardoo dey. \v 20 Zeꞌ yuꞌ mbecy nu na gal nu na mbigy nu bet lag lo yu las ruꞌ nu ri gyitaꞌ par ñañ. Ornu nu loga la reñ dey riidz ni Ñgyoozh, orzeꞌ “O” rnii dey nunu yet lagy yuñ. \v 21 Tees par nu las ruꞌ yu zeꞌ, wac shet riidz zeꞌ sheñ lyuñ. Orzeꞌ la be ziꞌl dzi ragyee dey. Tees despuees, ornu druꞌña nu zac ziy o ornu druꞌñañ nu deet rzac yu nu nac riidz zeꞌ, orzeꞌ druu chu dey lo riidz zeꞌ. \v 22 Zeꞌ yuꞌ mbecy nu na gal nu na mbigy nu bdunuuz lat gyech zeꞌ. De yu zeꞌ rzuub gyidag dey riidz ni Ñgyoozh. Tees de gyel rsug ic nu nac de coz ni gyishlombecy ii nunu de gyel ye rzac lo gyel nap, de ndeꞌ ricy ñi gan dey. Gal nu ricy gyech nu wacsaan ñi nu cuic ya mni cosech, ni ricy de coz zeꞌ. Wacsaan ñi gyicy nap riidz ni Ñgyoozh shcab ni de mbecy zeꞌ. \v 23 Zeꞌ yuꞌ mbecy nu na gal nu na mbigy nu bet lag lo yu nap. Orzeꞌ ornu reñ dey riidz zeꞌ, orzeꞌ yet lag dey cuen, nunu rbic ñi cosech nañ lardooy. Yuꞌñ briic ñi tub gaynal mbigy. Yuꞌñ briic ñi gayon mbigy. Yuꞌ gaꞌñ briic ñi gal rup tii mbigy ―nam. \s1 Riidz tiily ni gyish \p \v 24 Orzeꞌ Jesuuz mniim tuubaꞌ riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Mod nu ricy riidz ni gyel gubier ni Ñgyoozh, nañ gal nu na mod nu bicy mbecy nu gua nuuz mbigy bducui lo yu ni zeꞌ. \v 25 Tees ornu dela dey nas yu rel, orzeꞌ bruꞌña losaꞌ yuuy. Orzeꞌ mnuuz yu mbigy gyish lat de mbigy nap zeꞌ. Orzeꞌ yay. \v 26 Na ornu guuly ñi nunu pshuub tiem nu ca nan zaꞌ niñ, orzeꞌ niꞌ ziꞌl guuly gyish nu bdunuuz lat yamni zeꞌ. \v 27 Orzeꞌ bruꞌña de yu nu ricy riiñ ni mbecy zeꞌ. Orzeꞌ na dey rab yuy: “¿Lac guc briib de gyish zeꞌ? Zeꞌ ru mnuuz ru mbigy bducui”, na dey. \v 28 Orzeꞌ na yu nu mnuuz mbigy zeꞌ rab yu dey: “Ca ziꞌl na tub yu nu rzi lagy gua nuuz yu ndeꞌ”, nay. Orzeꞌ na gaꞌ de yu nu ricy riiñ zeꞌ: “¿A rlagy ru cha̱ de̱ loo lyu̱ de̱ de gyish zeꞌ?” na dey. \v 29 Orzeꞌ na yu nu mnuuz mbigy zeꞌ rab yu dey: “Walagya̱, gun ornu co lyu der de gyish zeꞌ, orzeꞌ gyicy ñi nu gruu lyu gaꞌ ya mni zeꞌ. \v 30 Nap zir zaan der galy ñi tublaazh la gashtal shuub tiem nu te̱ꞌ cosech. Orzeꞌ gyicya̱ mandaar lo de yu nu ricy riiñ ne̱ nu co lyu dey de gyish zeꞌ loga la. Orzeꞌ gag yeñ ñi par nu chañ lo gyi. Orzeꞌ gazeꞌ nu teꞌ dey cosech zeꞌ nunu cuꞌ choow dey ñi nañ ye”, nay ―nam. \s1 Riidz tiily ni mbigy urnishtas \p \v 31 Orzeꞌ Jesuuz mniim tuubaꞌ riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Gyel gubier ni Ñgyoozh rac ñi gal nu rac nu tub mbigy ya urnishtas nu rnuuz mbecy lo yu niy, \v 32 gun ndeꞌ mbigy nu blazhaꞌ zir mbigy miꞌ gazeꞌ deꞌ zir mbigy. Tees ornu raly ñi zily zir ñi yac ñi gazeꞌ deꞌ zir de yag miꞌ. Yac ñi gal nu na tub yag ily. Gashtal de chigyiñ nu rded lo bi druꞌña ma lat yaañ, nunu rzaa ma teez ma ―nam. \s1 Riidz tiily ni Lebadur \p \v 33 Orzeꞌ mniim tuubaꞌ riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Gyel gubier ni Ñgyoozh nañ gal nu na lebadur nu gush tub biñ mñaa. Bduꞌm ñii lat chon nac arin. Orzeꞌ ptub yaam ñii, gun orzeꞌ lebadur zeꞌ cshup ñi dela cub zañ zeꞌ ―nam. \s1 La gyiꞌ nu mnii Jesuuz de riidz tiily zeꞌ \p \v 34 De la ndeꞌ mnii Jesuuz lo de mbecy nu riidz tiily. Nunu waniim lo dey benu walab nu riidz tiily. \v 35 Ni bicy mi par nu gyuꞌ niñ gal nu mnii tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ornu nay: \q1 Biñ nu ca lo cuen nu cyid nam: \q1 “Ya̱ gne̱e̱ lo dey nu riidz tiily. \q1 Ya̱ gne̱e̱ lo dey de coz nu wangad lagy mbecy nese nu bzub gyiꞌ gyishlombecy”, nam, \m na yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \s1 Jesuuz rshaal mi riidz tiily ni gyish nu briib lat ya mni zeꞌ \p \v 36 Orzeꞌ Jesuuz mnii num dey ñgyoozh, orzeꞌ bzuu nez mi dey yay yuꞌy. Orzeꞌ guꞌm nañ yuꞌ. Orzeꞌ bruꞌña de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ byatublaazh dey lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿Lac yaruu de riidz tiily ni gyish nu briib lat ya mni zeꞌ? ―na dey. \p \v 37 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Mbecy nu mnuuz mbigy bducui zeꞌ, ndeꞌ ya̱ biñ nu byac mbecy. \v 38 Na yu zeꞌ ndeꞌ gyishlombecy ii. Zeꞌ de mbigy bducui zeꞌ, ndeꞌ de mbecy nu rash gyel gubier ni Ñgyoozh. Zeꞌ de gyish zeꞌ, ndeꞌ de mbecy nu nac nu nuras. \v 39 Zeꞌ mbecy rzi lagy nu mnuuz mbigy gyish zeꞌ, ndeꞌ nuras. Zeꞌ cosech zeꞌ nu ndeꞌ ornu shuub dzi ni gyishlombecy ii. Zeꞌ de mbecy nu teꞌ cosech zeꞌ, ndeꞌ de anc ni Ñgyoozh. \v 40 Gal nu rteꞌ dey de gyish nu neꞌ dey ñi lo gyi, niꞌ ziꞌl gac ornu shuub dzi ni gyishlombecy ii. \v 41 Tiem zeꞌ ya̱ biñ nu byac mbecy zuu neza̱ de anc ne̱ nu cha teꞌ dey dela mbecy nu rlyuu coz cyi lo losaꞌ, gal nu de mbecy nu a̱ꞌ nap ricy. De anc zeꞌ coy de mbecy nu shiñ ricy zeꞌ lat de mbecy nu nac nu gyel gubier ne̱. \v 42 Orzeꞌ zeed yu dey chay lo gyi. Zeꞌ nu chuꞌ dey gun yu nunu siigy lay yu ―nam―. \v 43 Gazeꞌ nu de mbecy ni Ñgyoozh ryal gabe dey gal nu rabe doo güidz lugaar zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh, uz dey. De yu nu rzuub gyidag rlagy ñi nu gyicy yu nu gyet lag yu cuen ―nam―. \s1 Riidz tiily ni gyel nap nu ri ngach \p \v 44 ’Gyel gubier ni Ñgyoozh nañ gal nu na gyel nap nu ri ngach lo yu. Orzeꞌ tub mbecy byap yu gyel nap zeꞌ. Orzeꞌ pcach yuñ tuubaꞌ tir laab lugaar zeꞌ. Nunu tonaꞌ la bet lagy yu. Orzeꞌ yay biit yu dela coz nu ricy cup yu, gazeꞌ nu wiiy lugaar zeꞌ nu ri gyel nap zeꞌ. \s1 Riidz tiily ni urndub nu tonaꞌ la coz ily sac \p \v 45 ’Niꞌ ziꞌl mod ricy nu mbecy gyel gubier ni Ñgyoozh gal nu ricy de mbecy nu ricy dalje̱z nu rded ryub dey urndub nu dzi cyit na. \v 46 Na ornu gyap yu tub urndub nu tonaꞌ la ñgyup sac, orzeꞌ yay nu cut yu dela coz nu ricy cup yu. Orzeꞌ cush cyay ziy urndub nu dzi sac zeꞌ. \s1 Riidz tiily ni gyish nu rub bel \p \v 47 ’Mod nu rac nu gyel gubier ni Ñgyoozh, ndeꞌ mod nu rac nu tub gyish nu rub mbecy bel. Gyish zeꞌ rneꞌ dey ñi lo nisyudoo. Orzeꞌ zañ lo bel rzuꞌ ma nañ ñi. \v 48 Na ornu dzaa nañ gyish zeꞌ, orzeꞌ co dey ñi par lo yu wach. Orzeꞌ chesub dey nu cuiy de bel nu guꞌ nañ gyish zeꞌ. Orzeꞌ de bañ nap cuꞌ choow dey ma nañ chicyiw niy. Zeꞌ bañ wacyiiñ neꞌ dey ma. \v 49 Niꞌ ziꞌl mod gac ornu shuub dzi ni gyishlombecy ii. De anc gruꞌña dey. Co reñ yu de mbecy a̱ꞌ nap lat de mbecy nap. \v 50 Orzeꞌ zeed yu dey chay lo gyi, zeꞌ nu chuꞌ dey gun yu nunu siigy lay yu ―nam. \s1 Gyel nap cub nu gyel nap gush \p \v 51 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿A yet lag der cuen dela de riidz ii? ―nam. \p ―A̱, yet lag de̱ cuen ―na dey. \p \v 52 Orzeꞌ na gaꞌm rab mi dey: \p ―Ornu tub mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh rac yu de coz ni gyel gubier nim, orzeꞌ yac yu gal nu na shuaan tub yuꞌ. Orzeꞌ yu zeꞌ rbooy coz cub nu coz gush zeꞌ nu yuꞌ choow de coz niy ―nam. \s1 Jesuuz yam Nazaret \p \v 53 Ornu blazh mnii Jesuuz de riidz tiily zeꞌ, orzeꞌ bruum zam. \v 54 Orzeꞌ brim ledz mi. Gazeꞌ nu brugyiꞌ rlyuum ni de mbecy nañ yuꞌ nu rsyaꞌ dey riidz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ tonaꞌ la za nu ic de mbecy. Orzeꞌ na dey: \p ―Zeꞌ ¿ca psyaꞌ gaꞌ yu ii de coz ily nu rniiy? Zeꞌ ¿lac mod ricy yu nu rac ricy yu de nusuriidz zeꞌ? \v 55 Zeꞌ ¿a walab yu ii iꞌñ biryag? Zeꞌ, ñaay ndeꞌ Li nu de bicy yu Santiag, nu See, nu Simo̱o̱, nu Judas. \v 56 Nunu ¿a walab laab lat na ii rcyiiñ de zan yu? Zeꞌ ¿ca guud de coz nu ricy yu beni? ―na dey. \p \v 57 Orzeꞌ wancheel reñ dey mi. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ca ziꞌl lugaar mbecy rca lagy dey lo yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. Nomaas ledz yu, nu de famil niy waca lagy dey loy ―nam. \p \v 58 Orzeꞌ wangac gyicy mi zañ nusuriidz par nu wangyicy cup de mbecy zeꞌ consuel lom. \c 14 \s1 Gut Waa nu briib nis mbecy \p \v 1 Laab tiem zeꞌ rey Herodes, yu nu riib ic lo de yu ni Galilea, güeñ yu de riidz nu zaab ni Jesuuz. \v 2 Orzeꞌ nay rab yu de yu nu zu riiñ loy: \p ―Yu zeꞌ, ndeꞌ Waa nu briib nis mbecy. Byabañ yu. Ndeꞌ nu rac ricy yu de nusuriidz ily zeꞌ ―nay. \p \v 3 Ni mniiy gun laab yu bicy yu mandaar nu pcyiig dey Waa nu pshet lag dey yu nañ yuꞌ gyiib. Ni bicy yu par nu nac Herodías, mñaa bicy yu Lip. \v 4 Gun Waa nu briib nis mbecy zaab rnii lay lo rey Herodes. Orzeꞌ rniiy: \p ―Ru rach ñi nir lo Ñgyoozh nu gush ru biñ mñaa zeꞌ ―rniiy. \p \v 5 Orzeꞌ rey Herodes ngulagy yu ñgyut yu Waa, tees gudzib yu lo de mbecy Israeel. Gun bicy dey Waa par tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \v 6 Tees ornu pshuub dzi nu bicy dey saꞌ ni dzi nu gul rey Herodes, orzeꞌ iꞌñ Herodías bilgyiꞌñ lo dela mbecy. Orzeꞌ rey Herodes tonaꞌ la bet lagy yu. \v 7 Orzeꞌ mniiy lo fiñ zeꞌ nu waded la cuic yu la ziꞌl coz nu cyiñ ñi loy. \v 8 Orzeꞌ nu loga la bdugyiꞌñ lo ñaañ. Gazeꞌ nu nañ rab ñi rey Herodes: \p ―Rlagya̱ nu cuic ru too Waa ne̱ nañ tub gyaꞌn ―nañ. \p \v 9 Orzeꞌ rey Herodes tonaꞌ la bicy shniy ornu güeñ yu riidz zeꞌ, tees como lo rgüii la de mbecy nu nguaa zeꞌ mniiy nu waded la cuic yu la ziꞌl coz nu cyiñ fiñ feñ zeꞌ, \v 10 orzeꞌ bicy yu mandaar lo tub soldad nu cha shiꞌñ yu too Waa nañ yuꞌ gyiib. \v 11 Orzeꞌ lueg la za nuy ñi nañ tub gyaꞌn. Orzeꞌ briic yu ni fiñ feñ zeꞌ. Orzeꞌ fiñ feñ zeꞌ gush ñi ndeꞌ. Orzeꞌ byabic ñi ndeꞌ ni ñaañ. \p \v 12 Orzeꞌ despuees bruꞌña de yu nu rsyaꞌ lo Waa nu gua te dey cuerp niy. Orzeꞌ pcach dey ñi. Orzeꞌ gua nii dey lo Jesuuz. \s1 Jesuuz bgoow mi gaay miily mbecy \p \v 13 Ornu güeñ Jesuuz coz nu bzac Waa, orzeꞌ bruum lugaar zeꞌ. Zam tub lugaar ub zi nañ tub barc. Na ornu gud lagy de mbecy, orzeꞌ bruu dey lat de gyedz za ca̱ dey ich mi par lo yu bigy. \v 14 Orzeꞌ Jesuuz bruum nañ barc. Na ornu bzaac mi de mbecy zigy, orzeꞌ gushni lagy mi dey. Orzeꞌ bicy yac mi de mbecy rat nu gua nu dey. \v 15 Na or becheñ, orzeꞌ bruꞌña de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Na tonaꞌ la bi gudze nunu ii tub lugaar ub zi. Bzuu nez de mbecy gyay, gun orzeꞌ cha dey lat de gyedz nu yuꞌ gaab ga, gun orzeꞌ zi dey coz nu gow yu ―na dey rab yum. \p \v 16 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Walagy ñi nu gya dey. De ru briic coz nu gow dey ―nam. \p \v 17 Orzeꞌ na gaꞌ dey: \p ―Sac laꞌ zir coz nu ricy cup de̱ nomaas gaay gyishtily nu cyup bel miꞌ ―na dey. \p \v 18 Orzeꞌ na gaꞌm rab mi dey: \p ―Da nu der ñii lo̱ ii ben ―nam. \p \v 19 Orzeꞌ Jesuuz mniim lo de mbecy nu gzub dey lo gyizh. Orzeꞌ bduꞌ yaam gaay gyishtily zeꞌ nu cyup bel zeꞌ. Orzeꞌ bgüiim par baa. Orzeꞌ briic mi gras ni Ñgyoozh. Orzeꞌ blew mi gyishtily zeꞌ. Orzeꞌ briic mi ñii ni de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ bleez dey ñi lat de mbecy zigy. \v 20 Orzeꞌ dela mbecy bdow gyel la dey. Ornu blazh nu bdow dey, orzeꞌ brusub trocyup ruꞌ chicyiw de coz nguzh ni gyishtily nu pteꞌ dey zeꞌ. \v 21 De yu nu bdow zeꞌ gaay miily dey nac yu: Zeꞌ reñ de biñ mñaa nu de yu nguzh. \s1 Jesuuz bzam lo nis \p \v 22 Orzeꞌ Jesuuz mniim lo de yu nu rsyaꞌ lom nu chuꞌ dey nañ barc par nu cha ga dey lo gashtal tub laꞌ gaꞌ ruꞌ nisyudoo. Orzeꞌ Jesuuz byeeñ gam par nu nii num de mbecy ñgyoozh. Orzeꞌ bzuu nez mi dey yay yuꞌy. \v 23 Na ornu blazh nu mnii num dey ñgyoozh na, orzeꞌ ub zi lam zam tub logyiꞌ nu nii num Ñgyoozh. Na or becheñ laab lugaar zeꞌ zum ub zi lam. \v 24 Laab tiem zeꞌ zaab barc nu za nu de yu nu rsyaꞌ lom gazel nisyudoo. Tees tonaꞌ la ricy nu de nguuly lo nisyudoo barc zeꞌ, gun par nez nu zañ druu bi. \v 25 Na ornu gabee cas ruꞌ zu, orzeꞌ rza la Jesuuz. Lo nis zam lo dey. \v 26 Na ornu bzaac dey nu yad mi lo nis, orzeꞌ tonaꞌ la gudzib dey. Orzeꞌ rbish ti la dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Ndeꞌ tub bis! ―na dey. \p Nunu rbish ti dey nu tantaꞌ gudzib dey. \p \v 27 Tees orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―¡Briic der baloor! ¡Ya̱ nu ndeꞌ! ¡Cueꞌ dzib der! ―nam. \p \v 28 Orzeꞌ Bed nay rab yum: \p ―Shuaan de̱, zeꞌ benu laab ru, orzeꞌ bicy nu ya̱ gza̱ lo nis nu yapa̱ lor ―nay. \p \v 29 Orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―Da ―nam. \p Orzeꞌ Bed bruuy nañ barc, nunu brugyiꞌ nu rzay lo nis zay par lom. \v 30 Tees ornu bduꞌ cuen yu nu dzi druu bi, orzeꞌ gudzib yu. Orzeꞌ brugyiꞌ rzez ti̱y lo nis. Orzeꞌ brish tiy. Orzeꞌ nay: \p ―¡Shuaan de̱, bloo mbañ ya̱! ―nay. \p \v 31 Orzeꞌ lueg la Jesuuz bduꞌ yaam yaay. Orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―¡Dzi ga ñuu miꞌ consuel ricy cup ru! ¿Lagu bicy cyup ic ru? ―nam. \p \v 32 Na ornu guꞌy nañ barc nuy mi, orzeꞌ lueg la guri bi. \v 33 Orzeꞌ de yu nu yuꞌ nañ barc zeꞌ gusutib dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¡Rishli gaal ru nac ru iꞌñ Ñgyoozh! ―na dey. \s1 Jesuuz bicy yac mi de mbecy rat Genesaret \p \v 34 Orzeꞌ bded dey lo nisyudoo zeꞌ. Orzeꞌ bruꞌña dey lo de yu ni Genesaret. \v 35 Ornu de mbecy nu yuꞌ lugaar zeꞌ byuꞌ lo dey Jesuuz, orzeꞌ ptush las dey riidz par dela lugaar zeꞌ. Orzeꞌ za nu dey dela mbecy rat lom. \v 36 Orzeꞌ mnishbaa dey lom nu zaan mi gal dey mas ñuu ruꞌ shab mi. Orzeꞌ dela yu nu gul yaa ruꞌ shab mi byac dey. \c 15 \s1 De cushtom ni gyitoo bel \p \v 1 Orzeꞌ la be de mbecy fariseo, gal nu de mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh bruu dey Jerusaleeng za dey lo Jesuuz. Orzeꞌ bdugyiꞌ dey lom. Orzeꞌ na dey: \p \v 2 ―¿Lagu de yu nu rsyaꞌ lo ru wagyicy yac dey nu de cushtom ni de gyitoo bel ni den nu wagnaa dey anzir nu gow yu gyit gal mod nu bzeeñ de gyitoo bel? ―na dey. \p \v 3 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Zeꞌ de ru, ¿lagu rlagy der zuub yaar de riidz ni Ñgyoozh par nu gyicy yac der cushtom ni gyitoo bel nir? ―nam. \p \v 4 ―Gun Ñgyoozh nam: “Pca lagy lo uz ru nunu pca lagy ru lo ñaar, gun yu nu nii zi ni uz o yu nu nii zi ni ñaa, yu zeꞌ rlagy ñi nu gat yu”, nam. \v 5 Tees de ru rniir nu benu tub mbecy niiy lo uz yu o niiy lo ñaay nu la ziꞌl coz nu rlagy ñi cuic yu ni dey, ndeꞌ bi briic yu ni Ñgyoozh. Orzeꞌ walagy ñi locyuub yu uz yu nu ñaay. \v 6 Ndeꞌ nu par nu nac de cushtom ni gyitoo bel ni der, orzeꞌ rzu chu der de riidz nu rnii Ñgyoozh. \v 7 ¡A de ru mbecy rzuu lo! Tonaꞌ la nap mnii Isaías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, ornu mniiy: \q1 \v 8 De mbecy ii rzat dey ya̱ nu ruꞌ ziꞌl yu. \q1 Tees nañ lardoo dey ricy zet lagy yu lo̱. \q1 \v 9 Se la la cyiiñ ñi nu driib zily dey ya̱ gun driib zily ton dey ya̱. \q1 Leey nu bloo ic mbecy, ndeꞌ ziꞌl rlyuu dey. \m Ni na Ñgyoozh lat de riidz ni Isaías ―na Jesucrisht. \p \v 10 Gazeꞌ nu bredz Jesuuz de mbecy zigy nu gyatublaazh dey lom. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Dela der bzuub gyidag der, nunu bicy der nu gyet lag ru cuen. \v 11 Ndeꞌ nu walab coz nu chuꞌ par ruꞌ mbecy gyicy ñi nu gabag yu, sinu coz nu driib ruꞌ dey, ndeꞌ gyicy ñi nu gabag yu ―nam. \p \v 12 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom bechaꞌ dey lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿A wangad lagy ru nu de mbecy fariseo guzi lagy dey ornu güeñ yu de coz nu mniir? ―na dey. \p \v 13 Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―Coz nu rlyuu mbecy, ndeꞌ nañ gal nu na tub ya mni. Ca ziꞌl na tub ya mni nu walab Ñgyoozh uza̱ mnuuz mi, ndeꞌ rlagy ñi nu gruu lyuñ. \v 14 Cueꞌ gyicy cuen der dey, gun na dey gal na mbecy locaꞌ. Benu tub lo caꞌ lyuuy nez ni losaꞌ lo caꞌy, orzeꞌ rup laa dey gyet lag yu tub ziꞌl gyegy ―nam. \p \v 15 Orzeꞌ Bed nay rab yu Jesuuz: \p ―Pshaal lo de̱ de riidz tiily nu mniir zeꞌ ―nay. \p \v 16 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―¿Walab gaal niꞌ de ru wangyet lag der cuen? \v 17 ¿A wagad lagy ru nu de coz nu chuꞌ par ruꞌ mbecy yaañ par nañ yu? Orzeꞌ gruu gaꞌñ nañ yu. \v 18 Tees de coz nu driib ruꞌ mbecy, ndeꞌ druuñ gashtal nañ lardooy. Orzeꞌ de coz zeꞌ ricy ñi nu rabag yu. \v 19 Gun nañ lardoo dey druu shcab a̱ꞌ nap. Zeꞌ druu nu rut dey losaꞌy. Zeꞌ druu nu ral dey losaꞌy nu wanchelaay. Zeꞌ druu nu ral dey losaꞌy de lo la mod nu a̱ꞌ nap. Zeꞌ druu nu ricy dey gubaan. Zeꞌ druu nu rguu dey. Zeꞌ druu nu rnii dey rishcuen. \v 20 De ndeꞌ coz nu ricy ñi nu rabag mbecy. Tees benu mbecy wanaay ornu gow yu gyit, walab ndeꞌ gyicy ñi nu gabag yu ―nam. \s1 Tub biñ mñaa nu walab biñ guledz tonaꞌ la bicy cup mi consuel lo Jesuuz \p \v 21 Orzeꞌ Jesuuz bruum lugaar zeꞌ zam par lo de yu ni gyedz Tiro nu Sidón. \v 22 Orzeꞌ bruꞌña tub biñ mñaa, biñ Cananea nu pcyiiñ lugaar zeꞌ, lo Jesuuz. Orzeꞌ rbish ti num Jesuuz. Orzeꞌ nam: \p ―¡Jesuuz, biñ nu nac nez Dabi, gushni ñuu lagy ya̱! Fiñ guzh ne̱ bicy ni nuras ñi nunu tonaꞌ la rzac ñi ―nam. \p \v 23 Tees Jesuuz rila waniim. Orzeꞌ bruꞌña de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Mnii lo biñ mñaa re nu gyam, gun yad mi rbish tim par ich na ―na dey. \p \v 24 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Ñgyoozh bzuu nez mi ya̱ nu yapa̱ lat de mbecy Israeel, de yu nu na gal nu na shily bduneꞌ ―nam. \p \v 25 Tees biñ mñaa zeꞌ bechaꞌm lo Jesuuz. Orzeꞌ gusu tib mi. Orzeꞌ nam: \p ―Jesuuz, blocyuub ya̱ ―nam. \p \v 26 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―Walab seꞌñ nu loon gyishtily yaa de yu nguzh nin par nu neꞌn ñi lo che̱ꞌ ―nam. \p \v 27 Orzeꞌ na biñ mñaa zeꞌ rab mi Jesuuz: \p ―Laab ni gal nu mniir. Tees mas de che̱ꞌ gac gow ma de coz nguzh nu gyet lag lo mez ni shuaan ma ―nam. \p \v 28 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi biñ mñaa zeꞌ: \p ―¡Dzi ga fert ricy cup ru consuel lo̱! Na ya̱ gyicya̱ gal nu rlagy ru ―nam. \p Orzeꞌ laab or la zeꞌ byac fiñ nguzh nim. \s1 Jesuuz bicy yac mi zañ mbecy rat \p \v 29 Orzeꞌ bruu Jesuuz lugaar zeꞌ zam dub ruꞌ nisyudoo la ni Galilea. Orzeꞌ pcam tub logyiꞌ zam. Orzeꞌ zeꞌ gusub mi. \v 30 Orzeꞌ tonaꞌ la mbecy zigy byatublaazh dey lugaar zeꞌ nu zub mi. Gua nu dey mbecy coj, gal nu mbecy lo caꞌ. Gua nu dey mbecy yaa bicy, gal nu mbecy gop. Gua nu dey zañ zir lo de mbecy rat. Gua tish dey de yu zeꞌ lom. Orzeꞌ bicy yac mi dey. \v 31 Orzeꞌ tonaꞌ la za nu ic de mbecy ornu bzaac dey nu de mbecy gop brugyiꞌ rniiy; nu de mbecy yaa bicy byanap yaa dey; nu de mbecy coj brugyiꞌ rza nap dey; nu de mbecy lo caꞌ brugyiꞌ rzac dey. Orzeꞌ brugyiꞌ nu driib zily dey Ñgyoozh, biñ nu driib zily de mbecy Israeel. \s1 Jesuuz bgoow mi tap miily mbecy \p \v 32 Orzeꞌ Jesuuz bredz mi de yu nu rsyaꞌ lom nu gyatublaazh dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ya̱ rashni lagya̱ de mbecy zigy ii gun bi bzaꞌ chon dzi nu yuꞌ dey lo̱ ii, nunu blazh coz nu gow dey. Walagya̱ zuu neza̱ dey gyay yuꞌy gal ran ziꞌl yu, gun dzi ga suun ñi dey nez nu yay ―nam. \p \v 33 Orzeꞌ na de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―¿Tees lac gyicy na nu gad de coz nu gow de mbecy zigy ii? Gun ii tub lugaar zeꞌ nu sac la mbecy ―na dey. \p \v 34 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi dey: \p ―¿La be gyishtily ricy cup der? ―nam. \p Orzeꞌ na dey: \p ―Gagy gyishtily nu cyup chon bel miꞌ ―na dey. \p \v 35 Orzeꞌ Jesuuz bicy mi mandaar nu gzub dey lo yu. \v 36 Orzeꞌ gush mi gagy gyishtily zeꞌ nu de bel zeꞌ. Orzeꞌ briic mi gras ni Ñgyoozh. Orzeꞌ blew mi ñii briic mi ni de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ de yu zeꞌ bleez dey ñi lat de mbecy zigy. \v 37 Orzeꞌ dela dey bdow gyel lay. Orzeꞌ blazh zeꞌ, pteꞌ dey gagy la chicyiw de coz ngush nu brusub. \v 38 De yu nu bdow gyishtily zeꞌ tap miily dey nac yu. Reñ de biñ mñaa nu de yu nguzh. \v 39 Despuees ni de nu ndeꞌ, Jesuuz mnii num dey ñgyoozh. Orzeꞌ bzuu nez mi dey yay. Orzeꞌ guꞌm nañ barc. Orzeꞌ zam par lo yu ni Magadán. \c 16 \s1 De mbecy fariseo gal nu de mbecy saduceo bdiiñ dey tub nusuriidz \p \v 1 Orzeꞌ bruꞌña gaꞌ de mbecy fariseo nu de mbecy saduceo lo Jesuuz. Brugyiꞌ rgugyiꞌ dey lom par nu gyicy dey preb mi. Bdiiñ dey lom nu gyicy mi tub nusuriidz baa par nu gabe nu Ñgyoozh nac num mi. \p \v 2 Tees Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Or nu bi za doo, orzeꞌ rnii der: “Nap zu ina gun bi taꞌ za ña par zeꞌ nu za doo”, rnii der. \v 3 Nunu or zaꞌ yu rnii der: “Dzi na gyet gyey gun zu cow de ruꞌ baa nunu taꞌ za ña”, rnii der. ¡Mbecy rzuu lo! Rad lagy der lac yaruu de muesht nu taꞌ baa, tees wagad lagy der lac yaruu de muesht nu ricy nu gabe la tiem. \v 4 Par de mbecy a̱ꞌ nap, de yu nu wagyicy paa nu yuꞌ tiem na, rgyiiñ dey tub nusuriidz, tees wad ñi ni dey; nomaas nusuriidz ni Jonás, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, ndeꞌ ziꞌl nusuriidz nu gad ni dey ―nam. \p Orzeꞌ Jesuuz bruum lat dey zam. \s1 Lebadur ni de mbecy fariseo \p \v 5 Na ornu de yu nu rsyaꞌ lom bi gul dey tub laꞌ gaꞌ ruꞌ nisyudoo, orzeꞌ mnit lagy dey cha nuy gyishtily. \v 6 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Bduꞌ cuen der nunu bicy cuidad der nu lebadur ni de mbecy fariseo nu de mbecy saduceo ―nam. \p \v 7 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom brugyiꞌ ro dey riidz nu losaꞌy. Gazeꞌ nu na dey: \p ―¿Ti walab nu a̱ꞌ dun gyishtily, ndeꞌ nu ni rniim? ―na dey. \p \v 8 Tees Jesuuz gud lagy mi de coz nu mnii dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿Lagu rnii der nu wangyiid nur gyishtily? ¿A ndeꞌ nu ni rne̱e̱ rzii der? ¡Dzi ga consuel miꞌ ricy cup der lo̱! \v 9 ¿A gaal zi gabee wagyet lag der cuen? ¿A wagyezaꞌ lagy der ni gaay gyishtily nu bleza̱ lat gaay miily mbecy? Zeꞌ ¿la be chicyiw pteꞌ der? \v 10 Nunu niꞌ ¿a wagyezaꞌ lagy der ni gagy gyishtily nu bleeza̱ lat tap miily mbecy? Zeꞌ ¿la be chicyiw de nu brusub pteꞌ der? \v 11 ¿Walab gaal wangyet lag der cuen nu walab gyishtily bzata̱ lo der ornu mne̱e̱ lo der nu bicy cuidad der nu lebadur ni de mbecy fariseo nu de mbecy saduceo? ―nam. \p \v 12 Orzeꞌ bet lag dey cuen nu Jesuuz walab nu bzat mi lebadur nu yuꞌ nañ gyishtily; sinu bzat mi de riidz nu rlyuu de mbecy fariseo nu de mbecy saduceo. \s1 Bed mniiy nu Jesuuz nac mi Mesías biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy \p \v 13 Ornu bruꞌña Jesuuz lo de yu nu yuꞌ gaab ga Cesarea ni Felipo, orzeꞌ nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―¿Cyu rnii de mbecy nu nac ya̱, biñ nu byac mbecy? ―nam. \p \v 14 Orzeꞌ na dey: \p ―Yuꞌ mbecy nu rniiy nu ru Waa nu briib nis mbecy. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ dey rniiy nu ru Elías. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ dey rniiy nu ru Jeremías, o ca ziꞌl na de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, rnii dey ―na dey. \p \v 15 ―Zeꞌ de ru ¿cyu rnii der nu naca̱? ―nam. \p \v 16 Orzeꞌ na Bed rab yum: \p ―Laab ru Mesías, iꞌñ Ñgyoozh mbañ, biñ nu ca lo cuen nu gzeed Ñgyoozh nu co mbañ de mbecy nim ―na Bed. \p \v 17 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Dzi nir Simo̱o̱, iꞌñ Jonás, gun ni tub la mbecy wancuic yu nu gad lagy ru, sinu Ñgyoozh uza̱ nu zub gyibaa briic mi nu gad lagy ru. \v 18 Ya̱ ne̱e̱ lor nu ru Bed, tub mbecy nu na gal nu na tub gyitaꞌ. Nunu dela mbecy nu nac nu gyitaꞌ zeꞌ nac dey mbecy ne̱. Nunu de yu zeꞌ mas gat dey tees wanit loy. \v 19 Nunu ya̱ rica̱ rishbeey nir par nu shaal ru nez nu chuꞌ mbecy lat de yu nu riib ic Ñgyoozh. La ziꞌl mod nu ricy mbecy, benu ru niir nu walab ni rlagy ñi gyishlombecy ii, orzeꞌ niꞌ ziꞌl gashtal gyibaa walab ni rlagy ñi nii Ñgyoozh. Nunu la ziꞌl coz nu ru niir nu laab ni gyishlombecy ii, orzeꞌ niꞌ ziꞌl laab ni nii Ñgyoozh gashtal gyibaa ―nam. \p \v 20 Orzeꞌ Jesuuz mniim lo de yu nu rsyaꞌ lom nu cueꞌ nii dey lo ni tub la mbecy nu nac mi Mesías, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy. \s1 Jesuuz mniim lo de yu nu rsyaꞌ lom nu gat mi \p \v 21 Nese tiem zeꞌ Jesuuz brugyiꞌ rniim lo de yu nu rsyaꞌ lom nu rlagy ñi nu gyam Jerusaleeng. Nunu mniim nu de yu bel ni de mbecy Israeel, nu de uz zub lo, nu de yu nu rlyuu leey ni Moisees, de yu zeꞌ gyicy dey nu tonaꞌ la gzac zim. Orzeꞌ mniim nu cut dey mi tees nañ chon dzi gyabañ mi. \v 22 Orzeꞌ Bed gua nu reñ yu Jesuuz. Gazeꞌ nu fert mniiy tub riidz lom. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―¡Shuaan de̱, cueꞌ zaan yaa Ñgyoozh nu rila cueꞌ ni zac ru! ―nay. \p \v 23 Orzeꞌ Jesuuz bish cyam mniim loy. Orzeꞌ nam: \p ―¡Bruu chu lo̱ ii nuras! Ricy ru nu yabiigy zir coz nu rlagy ñi gyicya̱, gun shcab nir wasaap ñi shcab ni Ñgyoozh; sinu shcab nir ndeꞌ shcab nu ricy cup mbecy ziꞌl ―nam. \p \v 24 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Benu ca na mbecy rlagy yu nu gac yu mbecy nu rsyaꞌ lo̱, orzeꞌ rlagy ñi nu cueꞌ gyicy cuen yu coz nu rlagy ub yu. Nunu rlagy ñi nu shet ic yu nu gzac ziy nu nac ya̱. Orzeꞌ rlagy ñi gyicy yu gal nu rlagya̱. \v 25 Gun yu nu rlagy co nap ub, yu zeꞌ nit loy. Tees yu nu nit lo nu nac ya̱, yu zeꞌ rishli gruu mbañ yu. \v 26 Gun ¿la rusub ni mbecy benu gyicy yu gan dela coz nu yuꞌ gyishlombecy, tees lardooy duneꞌñ? ¿Nunu la coz gac cyish mbecy nu gyad lardooy? \v 27 Gun ya̱ biñ nu byac mbecy sñuu ga yapa̱ nu gyel lily ni Ñgyoozh uza̱ nu de anc nim. Orzeꞌ gazeꞌ nu ya̱ gyabica̱ i tub ga la de mbecy dub gal nu na coz nu bicy dey. \v 28 Gun ya̱ rish li rne̱e̱ lo der nu la be de mbecy nu yuꞌ lat der ii na la, wat dey gashtal zac la dey ya̱, biñ nu byac mbecy nu yapa̱ mod ni tub rey ―nam. \c 17 \s1 Bdza nu na Jesuuz \p \v 1 Ornu bded tub shuup dzi, orzeꞌ Jesuuz gua nu reñ mi Bed nu Santiag nu Waa, bicy yu. Orzeꞌ gup mi too tub bicy nu dzi gya nu de yu zeꞌ. \v 2 Orzeꞌ bdza nu na Jesuuz lo rgüii la dey. Orzeꞌ gal nu na doo güidz ni na lom byac. Zeꞌ shab mi byacaacy ryal lañ. \v 3 Orzeꞌ sij la bruu zac Elías nu Moisees, lo rgüii la de yu nu rsyaꞌ lom, nu ro dey riidz nu Jesuuz. \v 4 Orzeꞌ Bed nay rab yu Jesuuz: \p ―Shuaan de̱, ¡dzi ga nap nu yu̱ꞌ de̱ ii! Benu rlagy ru, orzeꞌ za̱a̱ de̱ chon ramad ni der: tub par ru, tuubaꞌ par Moisees, tuubaꞌ par Elías ―nay. \p \v 5 Orzeꞌ lat nu gabee rnii Bed, orzeꞌ bruu zac tub za ryal too dey. Orzeꞌ psoow ñi dey. Orzeꞌ zaab tiꞌ mbecy lat za zeꞌ. Orzeꞌ nam: \p ―Mi ii iꞌña̱ nu tonaꞌ la rca̱, nunu tonaꞌ la yet lagya̱. Bzuub gyidag der nim ―nam. \p \v 6 Na ornu güeñ de yu nu rsyaꞌ lom de riidz zeꞌ, orzeꞌ gugyit tiily la dey lo yu. Nunu tonaꞌ la gudzib dey. \v 7 Orzeꞌ bechaꞌ Jesuuz lo dey nunu gul yaam dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Wes su der. Cueꞌ dzib der ―nam. \p \v 8 Na ornu briꞌ lo dey, orzeꞌ wansacaꞌ dey cyuꞌ zir mbecy. Se Jesuuz ziꞌl bzaac dey. \p \v 9 Gazeꞌ nu gush nez num dey bet mi par gyiꞌ bicy zeꞌ. Na lat nu ya num dey, orzeꞌ pcach mi ruꞌ dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Cueꞌ nii der lo ni tub la mbecy de coz nu bruu zac lo der gashtal shuub la dzi nu ya̱, biñ nu byac mbecy, gata̱ nunu gyabaña̱ tuubaꞌ tir ―nam. \p \v 10 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom zeꞌ na dey rab yum: \p ―¿Lagu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh rniiy nu Elías rlagy ñi nu cyid yu loga la? Gazeꞌ nu cyid Mesías, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy ―na dey. \p \v 11 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Rishli gaal nu Elías cyid yu loga la par nu gzu nap yu de la coz. \v 12 Tees ya̱ ne̱e̱ lo der nu Elías bi biid yu, nunu de mbecy wangyuꞌ lo dey yu, tees bicy nu dey yu dela coz a̱ꞌ nap nu mnii too dey nu gyicy nuy yu. Niꞌ ziꞌl mod ted zi dey ya̱, biñ nu byac mbecy ―nam. \p \v 13 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom bet lag dey cuen nu Waa nu briib nis mbecy rzat mi lo dey. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub yu nguzh nu bicy ni nuras \p \v 14 Na ornu bruꞌñam zeꞌ nu byatublaazh de mbecy, orzeꞌ tub mbecy bruꞌñay lo Jesuuz. Gusu tib yu lom. Orzeꞌ nay rab yum: \p \v 15 ―Jesuuz, gushni ñuu lagy iꞌña̱ gun ricy ñi bi rat caꞌ niy. Nunu tonaꞌ la rzac yu. Bi guzañ tir yet lag yu lo gyi nu lo nis. \v 16 Bi gua̱ du̱ yu lo de yu nu rsyaꞌ lor, tees wangac gyicy yac dey yu ―nay. \p \v 17 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―¡A der mbecy nu yuꞌ na! Dzi ga wagyicy cup der consuel lo̱. Dzi ga mnu shcab ni der. ¿Laꞌ zir be tiem rlagy ñi nu chesa̱ du̱ der? Da nu der yu nguzh rat zeꞌ lo̱ ―nam. \p \v 18 Orzeꞌ Jesuuz bicy mi mandaar lo nuras zeꞌ nu cueꞌ ni gyicy yu. Orzeꞌ bruu chuy lo yu nguzh rat zeꞌ. Orzeꞌ laab or la zeꞌ byac yu nguzh zeꞌ. \p \v 19 Na ornu bded ndeꞌ, orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom mnii nu reñ dey mi. Orzeꞌ na dey: \p ―¿Lagu wangac loo chu̱ de̱ nuras zeꞌ? ―na dey. \p \v 20 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ndeꞌ par nu dzi ñuu miꞌ consuel ricy cup der lo̱. Gun rishli rne̱e̱ lo der benu ricy cup der mas ñuu miiñ consuel, mas ñuu gal nu na mbigy urnishtas, orzeꞌ gac nii der lo tub bicy nu gruu chuñ nu chañ tuubaꞌ lugaar nunu gac ñii gal nu nii der. Gun ni tub coz warusuñ nu wac ñi benu ricy cup der consuel lo̱. \v 21 Tees de nuras nu ni na, yu zeꞌ waruu chuy benu i ziꞌl, sinu rlagy ñi nu cyiñ der lo Ñgyoozh, nunu ca der ni ub ru nu cueꞌ gow ru gyit lat nu rzu bich der nu nac mi. \s1 Jesuuz rnii gaꞌm tuubaꞌ tir nu cut mbecy mi \p \v 22 Lat nu gabee rded mi tublaazh num de yu nu rsyaꞌ lom lo de yu ni Galilea, orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Ya̱, biñ nu byac mbecy, guꞌ dey ya̱ yaa deꞌ zir mbecy. \v 23 Orzeꞌ cut dey ya̱. Tees dzi chon gyabaña̱ ―nam. \p Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom, ornu güeñ dey ndeꞌ, tonaꞌ la bicy shni dey. \s1 Jesuuz cyish mi tiñ nu rboo mbecy cuen ni yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh \p \v 24 Na ornu Jesuuz nu de yu nu rsyaꞌ lom bri dey Capernaum, orzeꞌ de yu nu rboo tiñ por cuen ni yuꞌ nu driib zily dey Ñgyoozh bruꞌña dey lo Bed. Orzeꞌ na dey rab yuy: \p ―Zeꞌ masht nir, ¿a cuic yu tiñ nu dric den par cuen ni yuꞌ nu riib zily den Ñgyoozh? ―nay. \p \v 25 Orzeꞌ na Bed: \p ―Cuic mi ñii ―nay. \p Ornu Bed guꞌy nañ yu, orzeꞌ Jesuuz mniim loga la. Orzeꞌ nam: \p ―¿La ñuu shcab rash ru Simo̱o̱? ¿Ca na de mbecy cyish yu tiñ ni de rey gyishlombecy ii? ¿A de yu guledz cyish yu, uti de mbecy yad? ―nam. \p \v 26 Orzeꞌ na gaꞌ Bed: \p ―Laab de mbecy yad ―nay. \p Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Orzeꞌ de mbecy guledz, ¿a walagy ñi nu cyish dey beni? \v 27 Par nu cueꞌ gyicy na nu gazi lagy ni tub la mbecy, orzeꞌ gua ruꞌ nisyudoo. Shet lag ru duu gyedz nir nu rub bel. Orzeꞌ bel loga la nu gad nir, orzeꞌ güiir ruꞌ ma. Zeꞌ ri tub tiñ nu gal ñii nu griib ru lo rup laa den. Orzeꞌ cha nur ñii cuic ru ni dey ―nam. \c 18 \s1 Cyu gac mbecy nu gya zir zu \p \v 1 Laab tiem zeꞌ bruꞌña de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ na dey: \p ―¿Cyu nu gya zir zu lat de yu nu riib ic Ñgyoozh? ―na dey. \p \v 2 Orzeꞌ Jesuuz bredz mi tub yu nguzh miꞌ nu chay lom. Orzeꞌ bzum yu lat dey. \v 3 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der, benu wachaa der mod nu ricy ru, nunu benu wash der mod nu na gal nu na yu nguzh ii, orzeꞌ wac chuꞌ der lat de yu nu riib ic Ñgyoozh. \v 4 Mbecy nu gya zir zu lat de yu nu riib ic Ñgyoozh, yu zeꞌ yu nu gyicy gyel gyidz ni. Nunu yu zeꞌ yu nu gyac gal nu na yu nguzh miꞌ ii. \v 5 Ca ziꞌl na mbecy nu shet ic yu nu gac nuy tub yu nguzh miꞌ gal nu na yu ii, orzeꞌ niꞌ pshet ic yu nu gac nuy ya̱ ―nam. \s1 Cueꞌ lyuu mbecy ni losaꞌy nu gyicy yu cyi \p \v 6 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―Cyu ziꞌl mbecy nu gyicy nu gnu tub mbecy shni nu ricy cup consuel lo̱, nap zir nu cyiig dey tub gyitaꞌ gyech ily nu rdugu yeñ yu. Gazeꞌ nu shet lag dey yu lo nisyudoo par nu gat yu. \v 7 ¡Dzi ga cuaa de mbecy gyishlombecy ii nu ricy dey nu rnu losaꞌy! Gun segur la yuꞌ coz nu ricy ñi nu ricy mbecy cyi, tees ¡cuaa mbecy nu rlyuu coz cyi lo losaꞌ! \p \v 8 ’Ndeꞌ nu benu tub yaar o tub gyiꞌr gyicy ñi nu gyicy ru cyi, orzeꞌ nap zir nu cyug ru ñii nunu neꞌr ñii gun nap zir nu gzur nu tuꞌnc tub yaar o nu tuꞌnc tub gyiꞌr, gazeꞌ nu shet lag Ñgyoozh dutuub la cuerp nir lo gyi nu rila wayu. \v 9 Nunu benu tub urlor gyicy ñi nu gyicy ru cyi, orzeꞌ cor ñii, nunu neꞌr ñii, gun nap zir nu gzur nu tub zi urlor gazeꞌ nu gyet lag ru lo gyi ni gabily nu rup laa urlor ―nam. \s1 Riidz tiily ni shily nu bduneꞌ \p \v 10 Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―Orzeꞌ cueꞌ güii naañ der lo de mbecy nu na gal nu na de yu nguzh miꞌ ii. Gun gyibaa zaab zu la de anc ni dey lo Ñgyoozh, uz na, biñ nu zub gyibaa. \v 11 Gun ya̱ biñ nu byac mbecy, yapa̱ nu loo mbaña̱ de mbecy bduneꞌ. \p \v 12 ’¿Lac ñuu rzii der? Zeꞌ benu tub mbecy zu tub gaynal shily niy, orzeꞌ duneꞌ tub ma niy, ¿a walab nu zeeñ yu nobent zub gaa ma logyiꞌ, orzeꞌ cha yub yu tub bañ nu bduneꞌ zeꞌ? \v 13 Gun ya̱ rishli rne̱e̱ lo der, benu gyicy yu gan nu gyad ma niy, orzeꞌ gyet zir lagy yu nu nac tub ma zeꞌ, gazeꞌ nu nac nobent zub gaa bañ nu wantuneꞌ zeꞌ. \v 14 Niꞌ ziꞌl mod ricy Ñgyoozh, uz den, biñ nu zub gyibaa. Walagy mi nu duneꞌ ni tub mbecy nu na gal nu na de yu nguzh miꞌ ii ―nam. \s1 Rlagy ñi gyicy sulagy na ni losaꞌn \p \v 15 Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―Zeꞌ benu ca na tub losaꞌr shiñ ricy nuy ru, orzeꞌ gua ub ziꞌl ru loy. Ornu ub ziy, orzeꞌ niir loy la na falt niy. Zeꞌ benu zuub gyidag yu nir, orzeꞌ bicy ru gan bzu nap ruy. \v 16 Zeꞌ benu wazuub gyidag yu nir, orzeꞌ cuedz ru sa tub o sa cyup losaꞌr nu cha nur loy. Gun orzeꞌ gac cyup o chon teshtig nu gyeñ dey de coz nu gniir. \v 17 Tees benu wazuub gyidag yu ni de yu zeꞌ, orzeꞌ gua niir lo de mbecy ni Ñgyoozh ornu yuꞌ tublaazh dey. Orzeꞌ benu wangyeñ yu ni dela mbecy zeꞌ, orzeꞌ gyicy der yu par tub mbecy nu walab mbecy ni Ñgyoozh, o par tub mbecy nu rteꞌ tiñ por cuen ni gubier Rom. \p \v 18 ’Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der: lac ziꞌl mod nu ricy mbecy, benu de ru niir gashtal gyishlombecy ii nu walab ni rlagy ñi, orzeꞌ niꞌ ziꞌl gashtal gyibaa walab ni rlagy ñi nii Ñgyoozh. Nunu la ziꞌl coz nu de ru niir gashtal gyishlombecy ii nu laab ni, orzeꞌ niꞌ ziꞌ laab ni nii Ñgyoozh gashtal gyibaa. \p \v 19 ’Nunu ne̱e̱ ga̱ꞌ lo der: benu cyup der tub ziꞌl riidz nu gniir ornu cyiñ der lo Ñgyoozh, uz der, biñ nu zub gyibaa, orzeꞌ gyicy mi gal nu rlagy der. \v 20 Gun ca ziꞌl zeꞌ nu gyatublaazh cyup der o chon ru nu nac ya̱, zeꞌ zu̱ lat der ―nam. \p \v 21 Orzeꞌ bruꞌña Bed lo Jesuuz. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Shuaan de̱, ¿la be tir rlagy ñi nu gyicy sulagya̱ ni losa̱ꞌ ornu shiñ gyicy nuy ya̱? ¿A mas ñuu gagy tir? ―nay. \p \v 22 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi Bed: \p ―Walab nu rne̱e̱ nu gagy ziꞌl tir gyicy sulagy ru ni losaꞌr, sinu gashtal gagy tir nu setent gyicy sulagy ru ni losaꞌr ―nam―. \s1 Riidz tiily ni tub moz nu wagyicy sulagy \p \v 23 ’Ndeꞌ nu mod nu rac nu gyel gubier ni Ñgyoozh, ndeꞌ nañ gal nu na mod nu rac nu tub rey. Rey zeꞌ ngulagy yu nzaꞌ loy ni de coz nu ca lo cuen ni de moz niy. \v 24 Saa la brugyiꞌy nu rzaꞌ loy nu de moz niy ornu bruꞌña nu dey tub yu nu zaab bee miyo̱o̱ la niy. \v 25 Orzeꞌ como moz zeꞌ sac la tiñ niy par nu gyabic yu ni rey zeꞌ, orzeꞌ rey zeꞌ mniiy nu saꞌy moz zeꞌ nu mñaay nu de yu nguzh niy nu dela suuy par nu gad tiñ nu cyish yu dela diꞌñ yu. \v 26 Orzeꞌ moz zeꞌ gusu tib yu lo rey zeꞌ. Orzeꞌ nay rab yuy: “Cua̱a̱ ya̱, bicy cup ñuu pase̱z ne̱. Ya̱ grish gulya̱ dela ndeꞌ nir”, nay. \v 27 Orzeꞌ rey zeꞌ gushni lagy yuy. Orzeꞌ bicy sulagy yu ni moz zeꞌ ni dela diꞌñ yu. Orzeꞌ blaay yu. \p \v 28 ’Na ornu moz zeꞌ bruuy roꞌ rey zeꞌ yay, orzeꞌ bdzeel yu losaꞌ moz yu, tub yu nu zaab ñuu miꞌ tiñ niy. Orzeꞌ bduꞌ yaay ngüe̱z yu. Orzeꞌ brugyiꞌ rsi̱i̱y yeñ yu. Orzeꞌ nay rab yuy: “Gyabic ru tiñ nu zaab ru zeꞌ ne̱”, nay. \v 29 Orzeꞌ losaꞌ moz yu zeꞌ gusu tib yu loy. Orzeꞌ nay: “Bicy cup ñuu pase̱z ne̱. Gazeꞌ gyabica̱ delañ nir”, nay. \v 30 Tees yu zeꞌ wangalagy yu gyicy cup yu pase̱z ni losaꞌy, sinu mniiy nu cha yu zeꞌ nañ yuꞌ gyiib gashtal cuaa lay dela nu zaab yu niy. \v 31 Na ornu bzaac deꞌ zir moz de coz nu guc, orzeꞌ tonaꞌ la deet guc nañ lardoo dey. Orzeꞌ gua too dey rishlo rey dela coz nu guc. \v 32 Orzeꞌ rey zeꞌ bredz yu moz zeꞌ nu chay loy. Orzeꞌ nay rab yuy: “¡Ru mbecy a̱ꞌ nap! Ya̱ bicy sulagya̱ nir ni dela diꞌñ ru gun mnishbaar lo̱. \v 33 Orzeꞌ niꞌ ru rlagy ñi nu ñgyashni lagy ru losaꞌr gal nu ya̱ gushni lagya̱ ru”, nay. \v 34 Orzeꞌ tonaꞌ la guzi lagy rey zeꞌ. Orzeꞌ bzeed yu moz zeꞌ lo cashtig gashtal cuaa lay dela diꞌñ yu ―na Jesuuz. \p \v 35 Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―Niꞌ ziꞌl gyicy Ñgyoozh, uza̱, biñ nu zub gyibaa, nu de ru benu wayicy sulagy der ni losaꞌr nañ lardoor ―nam. \c 19 \s1 ¿A gac zaan losaꞌ mbecy? \p \v 1 Ornu blazh mnii Jesuuz de riidz zeꞌ, orzeꞌ bruum lo de yu ni Galilea zam par lo de yu ni Judea nu ri tub laꞌ gaꞌ dzu gyoow Jordaang. \v 2 Orzeꞌ tonaꞌ la mbecy zigy gua ca dey ich mi. Orzeꞌ zeꞌ bicy yac mi zañ mbecy rat. \p \v 3 Orzeꞌ bruꞌña la be de mbecy fariseo par nu gyicy dey preb mi. Gazeꞌ nu na dey rab yum: \p ―¿A nap zuñ par lo leey ni Moisees nu gac zaan mbecy mñaay nu nac la ziꞌl gyiꞌ? ―na dey. \p \v 4 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―¿Walab gaal nigul syaꞌ der de riidz ni Ñgyoozh, zeꞌ nu rniiñ nu nese nu bzub gyiꞌ gyishlombecy Ñgyoozh psaꞌ lagy mi tub yu gyeey nu tub biñ mñaa? \v 5 Niꞌ ziꞌl rniiñ nu de yu gyeey zeeñ dey uz yu nu ñaay par nu gyatublaazh yu nu mñaay. Orzeꞌ lo cyup dey gyac yu se tub zi mbecy, rniiñ. \v 6 Ndeꞌ nu walabaꞌ cyup dey nac yu sinu se tub ziy. Ndeꞌ nu ni tub la mbecy wac gyicy yu nu glaꞌ losaꞌ cyup mbecy, benu bi nac dey mbecy nu bi bicy tublaazh Ñgyoozh ―nam. \p \v 7 Orzeꞌ na de mbecy fariseo zeꞌ rab yum: \p ―Benu ni, ¿lagu mnii Moisees nu co mbecy gyicy rishbeey nu gzaan dey mñaay, orzeꞌ gzu nez yum gyam? ―na dey. \p \v 8 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Laab par nu dzi zed lo der, ndeꞌ nu Moisees briic yu rishbeey nu zaan der mñaar. Tees nese nu bzub gyiꞌ gyishlombecy walab ni mod rlagy ñi. \v 9 Ya̱ rne̱e̱ lo der nu cyu ziꞌl mbecy nu coy gyicy nu zaan yu mñaay, benu walab nu nac nu shiñ bicy mi nu reñaꞌ yu gyeey, orzeꞌ chelaay tuubaꞌ biñ mñaa, orzeꞌ yu zeꞌ ricy yu cyi nu wangyicy paay nu mñaay. (Nunu cyu ziꞌl mbecy nu gash tub biñ mñaa nu bzaan ñgyee, orzeꞌ yu zeꞌ niꞌ ziꞌl ricy yu cyi par lo Ñgyoozh nu gul yu mñaa losaꞌy) ―nam. \p \v 10 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom nay rab yum: \p ―Benu ni rac nu tub yu gyeey nu mñaay, orzeꞌ nap zir nu cueꞌ chelaan ―na dey. \p \v 11 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Par walab dela mbecy gac gyicy yac yu de riidz nu mnii der zeꞌ, tees de yu nu locyuub Ñgyoozh ziꞌl nu gac gzu laay ub ziy. \v 12 Gun zañ coz gyicy ñi nu wacyiiñ mbecy nu chelaay. Gun yuꞌ mbecy nil nese nu gul laay wacyiiñ yu nu chelaay. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ dey, mbecy bicy yu nu wacyiiñ yu nu chelaay. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ mbecy ricy yu nu wacyiiñ yu nu chelaay nu nac gyel gubier ni Ñgyoozh. Benu ca na mbecy gac gyicy yu nu cueꞌ chelaay, orzeꞌ gac gyicy yuñ ―nam. \s1 Jesuuz bdiiñ mi lo Ñgyoozh ni de yu nguzh miꞌ \p \v 13 Orzeꞌ la be mbecy bruꞌña nu dey de yu nguzh lo Jesuuz par nu gal yaam dey nunu cyiñ mi lo Ñgyoozh ni dey. Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom bdzaꞌ dey ni de mbecy nu bruꞌña nu de yu nguzh zeꞌ. \v 14 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Bzaan der gyechaꞌ de yu nguzh lo̱. Cueꞌ niir lo dey nu ruu chuy. Gun lugaar zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh, ndeꞌ lugaar nu yuꞌ mbecy nu na gal nu na de yu nguzh ii ―nam. \p \v 15 Orzeꞌ gul yaam de yu nguzh zeꞌ. Orzeꞌ bruum lugaar zeꞌ zam. \s1 Tub mbecy guaniꞌñ guay lo Jesuuz \p \v 16 Tub tir gua tub yu feñ lo Jesuuz. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Masht nap, ¿la ñuu coz nap rlagy ñi nu gyicya̱ par nu cui mbaña̱ tub la? ―nay. \p \v 17 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―¿Lagu rnii gaꞌ ru nu nap ya̱? Se cyuꞌ zir nu nap sinu tub zi la Ñgyoozh. Benu rlagy ru gad gyel mbañ nir, orzeꞌ rlagy ñi gyicy yac ru nu de riidz nu rnii Ñgyoozh lo de mbecy nu gyicy yac dey ―nam. \p \v 18 Orzeꞌ na yu feñ zeꞌ: \p ―¿Ca na de riidz nu rzat ru zeꞌ? ―nay. \p Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Cueꞌ cut ru losaꞌr. Cueꞌ gal ru mbecy nu wanchelaar. Cueꞌ gyicy ru gubaan. Cueꞌ riib ru gyidza too losaꞌr. \v 19 Pca lagy lo uz ru nunu pca lagy lo ñaar, nunu pca losaꞌr gal nu rcar ub ru ―nam. \p \v 20 Orzeꞌ na yu feñ zeꞌ: \p ―Dela ndeꞌ bi bicy yaca̱ ñii. ¿Laꞌ zir coz rlagy ñi nu gyicya̱? ―nay. \p \v 21 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Benu rlagy ru gac ru mbecy nu zu gal mod nu rlagy Ñgyoozh, orzeꞌ yaa cut ru dela coz nu yuꞌ nir. Gazeꞌ nu tiñ zeꞌ cuic ru ni de mbecy zi. Orzeꞌ gyibaa gyad gyel nap nir. Nunu cyid ru nu cyid car icha̱ ―nam. \p \v 22 Na ornu güeñ yu feñ zeꞌ de riidz zeꞌ, orzeꞌ tonaꞌ la bicy shniy. Orzeꞌ yay. Gun tonaꞌ la yuꞌ gyel nap niy. \p \v 23 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu tonaꞌ la biigy nu chuꞌ tub guaniꞌñ lat de mbecy nu riib ic Ñgyoozh. \v 24 Nunu ne̱e̱ ga̱ꞌ lo der nu a̱ꞌ biigy zir nu ded tub camey gyeegy gyiꞌ tub gyishtiib gazeꞌ par nu chuꞌ tub mbecy guaniꞌñ lat de mbecy nu riib ic Ñgyoozh ―nam. \p \v 25 Na ornu güeñ de yu nu rsyaꞌ lom ndeꞌ, orzeꞌ tonaꞌ la za nu ic dey. Orzeꞌ brugyiꞌ rnii dey: \p ―Zeꞌ benu ni, ¿cyu gac gruu mbañ? ―na dey. \p \v 26 Orzeꞌ Jesuuz bgüiim lo dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Par de mbecy, rila wac gyicy dey ndeꞌ. Tees Ñgyoozh gac gyicy mi dela coz ―nam. \p \v 27 Orzeꞌ na Bed rab yum: \p ―Zeꞌ de̱ ya̱ bzeeñ de̱ dela coz nu yuꞌ ne̱ de̱ nunu yap ca̱ de̱ ich ru. Orzeꞌ ¿la ñuu coz gad ne̱ de̱? ―nay. \p \v 28 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der, ornu shuub tiem nu bi zu nap dela coz, ornu ya̱ biñ nu byac mbecy, chesuba̱ nu gyub ica̱ zeꞌ nu yuꞌ gyel lily ne̱, orzeꞌ de ru mbecy nu yad ca icha̱ niꞌ chesub der lo trocyup yashily par nu gri bee der ni de trocyup nac nez mbecy Israeel. \v 29 Nunu dela de mbecy nu bzeeñ coz ni nu nac ya̱, de yu nu bzeeñ yuꞌ, de yu nu bzeeñ bicy, de yu nu bzeeñ zan, de yu nu bzeeñ uz, de yu nu bzeeñ ñaa, de yu nu bzeeñ iꞌñ, de yu nu bzeeñ yu ni, de yu zeꞌ tub gaynal tant nu sheñ zir gyad niy nunu gad nu cui mbañ yu lo Ñgyoozh tub la. \v 30 Tees zigy de mbecy nu gya zir zu na, de yu zeꞌ gyac yu yu nu gash zir zu par lo. Zeꞌ zigy de mbecy nu gash zu na, de yu zeꞌ gyac dey mbecy nu gya zir zu par lo ―nam. \c 20 \s1 Riidz tiily ni mbecy ricy riiñ \p \v 1 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―Mod nu rac nu gyel gubier ni Ñgyoozh, ndeꞌ nañ gal nu na mod nu guc nu tub mbecy nu bicy cup tub nac lyucy urbyay. Tub or napor bruuy yuꞌy guay gua yub yu moz nu gyicy yu riiñ lat lyucy urbyay niy. \v 2 Orzeꞌ bzaꞌ lo nuy dey nu cyish yu tub tiñ plat ni dey tub dzi ga. Orzeꞌ bzeed yu dey zay gyicy yu riiñ lat lyucy urbyay niy. \v 3 Na tub gyiib gaa or napor bruuy guay lat yagyiꞌ tuubaꞌ tir. Orzeꞌ bzaac yu la be mbecy nu zu nat yu. \v 4 Orzeꞌ nay rab yu de mbecy zeꞌ: “Niꞌ de ru gua der gyicy ru riiñ lat lyucy urbyay ne̱, nunu grisha̱ꞌ ni der ca na nu yad ñi”, nay. Orzeꞌ de yu zeꞌ gua dey. \v 5 Na tub or wi doo niꞌ ziꞌl bicy yu. Na tub gyiib chon or gudze, niꞌ ziꞌl bicy yu. \v 6 Na ornu sñuu ga gyap or gyiib gaay, orzeꞌ bish cya gaꞌy lat yagyiꞌ. Orzeꞌ byapaꞌy tub nacaꞌ moz yuꞌ nat yu. Orzeꞌ nay rab yu dey: “Zeꞌ ¿lagu ni yuꞌ der ii? ¿Gua la dzi wangyicy der riiñ?” nay. \v 7 Orzeꞌ na de moz zeꞌ: “Ndeꞌ gun ni tub la mbecy wancuic yu riiñ nu gyicy de̱”, na dey. Orzeꞌ na gaꞌy rab yu dey: “Niꞌ de ru gua der gyicy ru riiñ lat lyucy urbyay ne̱”, nay. \p \v 8 ’Na or becheñ, orzeꞌ na yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ rab yu yu nu riib ic de moz: “Bredz de moz nu gyatublaazh dey. Orzeꞌ gyabic ru i dey. Nu loga la gyabic ru i de yu nu guꞌ lo riiñ or gudze. Orzeꞌ gazeꞌ nu gyabic ru i de yu nu guꞌ lo riiñ nese or napor”, nay. \v 9 Orzeꞌ brugyiꞌ rgyish yu ni de yu nu guꞌ lo riiñ gyiib gaay or gudze nu tub ga tiñ plat. \v 10 Na ornu bdugyi de yu nu guꞌ lo riiñ or napor nu gyash niy, orzeꞌ mnii too dey nu sheñ zir gyad niy. Tees niꞌ ziꞌl byabic yu ni dey tub ga ziꞌl tiñ plat. \v 11 Na ornu byad i dey, orzeꞌ brugyiꞌ rnid ruꞌ dey nu rzat zi dey yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ. \v 12 Orzeꞌ na dey rab yu yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ: “De yu nu bruꞌña or gudze se tub or zi bicy yu riiñ. Zeꞌ de̱ ya̱ gua la dzi gugye̱e̱ de̱ lo riiñ, nunu gua la dzi taꞌ de̱ lo ba”, na dey. \v 13 Tees yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ nay rab yu tub de yu zeꞌ: “A̱ cue, par ya̱ walab nu bicy ras du̱ ru. ¿A walab nu bzaꞌ lo du̱ ru nu grisha̱ tub tiñ plat nir par tub dzi?” nay. \v 14 “Nap zir O la mnii. Yaa la, yaa nu ca na la nu bi guud nir, gun ya̱ rlagya̱ risha̱ ni yu nu bruꞌña or gudze niꞌ ziꞌl gal nu brisha̱ ni ru. \v 15 ¿A walab seꞌñ benu ya̱ gyicya̱ ca na la nu yad ica̱ nu tiñ ne̱? ¿O ti rasaap lagy ru nu ya̱ naca̱ mbecy nap lagy?” nay. \p \v 16 ’Ndeꞌ nu de mbecy nu gash zu na, de yu zeꞌ gyac yu mbecy nu gya zir zu. Zeꞌ de mbecy nu gya zu na, de yu zeꞌ gyac yu mbecy nu gash zir zu ―nam. \s1 Mnii gaꞌ Jesuuz nu cut mbecy mi \p \v 17 Orzeꞌ lat nu rca Jesuuz zam par Jerusaleeng, za nu reñ mi de trocyup yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p \v 18 ―Gal nu de ru rzac ru, rcan zan par Jerusaleeng. Orzeꞌ guꞌ dey ya̱, biñ nu byac mbecy, yaa de uz zub lo gal nu yaa de yu nu rlyuu leey nu bzeeñ Moisees. Orzeꞌ nii dey nu rlagy ñi nu gata̱ nu yuꞌ falt ne̱. \v 19 Gazeꞌ nu guꞌ dey ya̱ yaa de mbecy yad par nu gubdzaa dey ya̱, nunu gaaz dey ya̱ nu cuart nunu caa dey ya̱ lo cruuz. Tees dzi chon gyabaña̱ ―nam. \s1 Santiag nu Waa bdiiñ dey tub faboor lo Jesuuz \p \v 20 Orzeꞌ bruꞌña ñaa de iꞌñ Zebedeo lom. Bruꞌña num de iꞌñ mi. Orzeꞌ gusub tib mi lo Jesuuz par nu bdiiñ mi tub faboor lom. \v 21 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi biñ mñaa zeꞌ: \p ―¿La coz rlagy ru? ―nam. \p Orzeꞌ na biñ mñaa zeꞌ: \p ―Ya̱ rlagya̱ nu ornu bi riib ic ru, orzeꞌ gyicy ru mandaar nu tub iꞌña̱ gzub ñi par yaa beer, Zeꞌ tuubaꞌñ gzub ñi par yaa reg ru ―nam. \p \v 22 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―De ru wagad lagy der la coz rgyiiñ ru lo̱. ¿A gagye de ru nu gzuub ruꞌr taz nu gzuub dey ru̱ꞌ? ―nam. \p Orzeꞌ na dey: \p ―Gac gagye̱ de̱ ―na dey. \p \v 23 Orzeꞌ na gaꞌm rab mi dey: \p ―Rishli gaal taz nu zuub dey ru̱ꞌ ya̱, laabaꞌ ndeꞌ zuub dey ruꞌ de ru. Tees par nu gzub der par yaa be̱e̱ o par yaa rega̱, ndeꞌ walab cuen ne̱ ya̱ nu gyicya̱ ñii du̱ der; sinu de lugaar zeꞌ, ndeꞌ par de yu nu bi pcui Ñgyoozh, uz den ―nam. \p \v 24 Na ornu güeñ se tii gaꞌ de yu nu rsyaꞌ lom zeꞌ, orzeꞌ bdzaꞌ dey ni cyup de yu zeꞌ nuy bicy yu. \v 25 Orzeꞌ Jesuuz bredz mi dey. Orzeꞌ nam: \p ―De ru rad lagy der nu de mbecy nu ricy gyel gubier ni reñaꞌ lugaar, dzi ricy dey gyel lily niy nu de mbecy shni. De mbecy zub lo zaab ricy lay mandaar dey. \v 26 Tees lat de ru walab ni mod rlagy ñi. Zeꞌ benu ca na tub mbecy nu ri lat der rlagy yu nu gac yu tub yu lily, orzeꞌ rlagy ñi nu gyicy yu coz nu rlagy deꞌ zir losaꞌy. \v 27 Nunu benu ca na tub yu nu ri lat der rlagy yu gac yu mbecy zub lo, orzeꞌ rlagy ñi nu gyicy yu de coz nu galagy ñi ni deꞌ zir losaꞌy. \v 28 Ndeꞌ nu niꞌ ziꞌl mod ya̱, biñ nu byac mbecy, a̱ꞌ yapa̱ nu gyicy mbecy coz nu rlagya̱, sinu par nu gyicya̱ coz nu rlagy mbecy nunu par nu gata̱, gun grisha̱ nu gruu zigy mbecy lo cashtig ―nam. \s1 Jesuuz bicy yac mi cyup mbecy lo caꞌ \p \v 29 Na ornu bruum gyedz Jericó, orzeꞌ tonaꞌ la zigy mbecy za ca dey ich mi. \v 30 Na zu cyup mbecy lo caꞌ gusub dey cuit nez nu zam. Ornu güeñ dey nu yad mi, orzeꞌ brugyiꞌ rbish ti dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Jesuuz nez Dabi, gushni ñuu lagy de̱ ya̱! ―na dey. \p \v 31 Orzeꞌ de mbecy zigy bdzaꞌ dey niy, nunu mnii dey nu cueꞌ cush ti dey. Tees de yu zeꞌ rbish ti gaꞌ zir dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Jesuuz nez Dabi, gushni ñuu lagy de̱ ya̱! ―na dey. \p \v 32 Gazeꞌ nu gusu Jesuuz. Orzeꞌ bredz mi de lo caꞌ zeꞌ. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿La coz rlagy der nu gyicya̱ du̱ de ru? ―nam. \p \v 33 Orzeꞌ na dey: \p ―De̱ ya̱ rlagy de̱ nu gyanap urlo de̱ ―na dey. \p \v 34 Orzeꞌ Jesuuz gushni lagy mi dey. Orzeꞌ gul yaam urlo dey. Orzeꞌ laab or la zeꞌ byanap urlo dey. Orzeꞌ za ca dey ich mi. \c 21 \s1 Jesuuz guꞌm Jerusaleeng \p \v 1 Ornu bruꞌña dey gyiꞌ bicy ni ya Oliva gaab ga Betfagé, tub gyedz nu ri gaab ga Jerusaleeng, orzeꞌ Jesuuz bzuu nez mi cyup de yu nu rsyaꞌ lom nu cha ga dey lom. \v 2 Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Gua der gyedz nu ri gal dzu re. Orzeꞌ re gyap der tub bur gus ca cuñ ma nu tub bur miꞌ ni ma. Orzeꞌ shaagy der ma cyid nur de ma lo̱ ii. \v 3 Benu ca na mbecy niiy lo der nu lagu, orzeꞌ nii der: “Shuaan na cyiiñ ma nim. Gazeꞌ nu lueg la tush cya gaꞌm ma”, nii der ―nam. \p \v 4 Ni guuc ñi par nu byuꞌ niñ gal nu pcaa tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ornu pcaay: \q1 \v 5 Mnii der lo de mbecy gyedz Sión, \q1 orzeꞌ nii der: “Güii, yad rey ni der lor. \q1 Nac mi tub mbecy shni. \q1 Riib mi tub bur miꞌ, \q1 tub bañ nu nac iꞌñ tub bur yuu.” \m Ni pcaa tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \p \v 6 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom gua dey bicy yu gal nu mniim. \v 7 Orzeꞌ gua nu dey bur gus zeꞌ nu bur miꞌ ni ma lom. Orzeꞌ briib dey shab yu ich bur miꞌ zeꞌ. Orzeꞌ gutib Jesuuz ma. \v 8 Nunu tonaꞌ la mbecy zigy yuꞌ zeꞌ. Yuꞌ dey pcuaay shab yu gyernez. Yuꞌ gaꞌ dey pshiñ yu yaa yag nu pcuaay gyernez. \v 9 Orzeꞌ dela mbecy nu zub lo lom, gal nu de yu nu zaab par ich mi brugyiꞌ rbish ti dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Dzi ga zily nac biñ nu bruu lat nez rey Dabi! ¡Ñgyoozh nac num ru, biñ nu bzuꞌ nez mi! ¡Dzi ga zily nac Ñgyoozh, biñ nu gya zir zu! ―na dey. \p \v 10 Na ornu Jesuuz guꞌm lat gyedz Jerusaleeng, orzeꞌ dela mbecy se nu ryach ziꞌl dey. Orzeꞌ brugyiꞌ rgugyiꞌ dey lo losaꞌy: \p ―¿Zeꞌ cyu ndeꞌ? ―na dey. \p \v 11 Orzeꞌ na de mbecy: \p ―Yu zeꞌ Jesuuz, tub yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh, yu nu bruu Nazaret, tub gyedz nu ri lo yu ni Galilea ―na dey. \s1 Jesuuz guꞌm loliꞌ ni yuꞌ nu driib zily de mbecy Ñgyoozh \p \v 12 Orzeꞌ Jesuuz guꞌm loliꞌ ni yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Orzeꞌ bloom de yu nu nguaa rut zeꞌ gal nu de yu nu rzii nañ yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ ptush cyam mez ni de yu nu rtich tiñ, gal nu yashily ni de yu nu rut begy. \v 13 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ñgyoozh nam lat riidz nim: “Yuꞌ ne̱ gruu lañ yuꞌ nu gnii nu mbecy ya̱”, nam. Zeꞌ de ru ricy der ñii nu nañ gal nu na tub blyuu ni gubaan ―nam. \p \v 14 Orzeꞌ bruꞌña de mbecy lo caꞌ nu de mbecy coj lo Jesuuz loliꞌ ni yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ bicy yac mi dey. \v 15 Tees de uz zub lo gal nu de yu nu rlyuu leey nu bzeeñ Moisees bzaac dey de nusuriidz nu bicy mi. Nunu güeñ dey nu dzi rbish ti de yu nguzh nu yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ na de yu nguzh zeꞌ: “¡Dzi ga zily nac biñ nu bruu lat nez rey Dabi!” na dey. Orzeꞌ de uz zeꞌ nu de yu nu rlyuu leey zeꞌ tonaꞌ la guzi lagy dey. \v 16 Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿A wagyeñ ru de coz nu rbish ti de yu nguzh zeꞌ? ―na dey. \p Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―A̱, reña̱. ¿A walab gaal nigul syaꞌ de ru lat riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rniiñ: \q1 Ñgyoozh, ru bicy ru nu \q1 ruꞌ de yu nguzh gal nu ruꞌ de mdoo \q1 driib nu rbish ti dey \q1 nu ryabic dey gyel mbecy nir mod nu nap, \m rniiñ? ―nam. \p \v 17 Orzeꞌ bzeeñ mi dey bruum zam gashtal gyedz Betania. Zeꞌ bechem. \s1 Jesuuz bzaa lagy mi ni tub ya las \p \v 18 Na ornu bzaꞌ yu, orzeꞌ gush nez mi ya gaꞌm par Jerusaleeng. Orzeꞌ briib nu ran mi. \v 19 Orzeꞌ bzaac mi tub ya las zub ñi cuit nez. Orzeꞌ gush nez mi zam looñ. Tees ni tub uugy wangyap mi looñ. Nomaas lyag ziꞌl taꞌ niñ. Orzeꞌ nam rab mi ya las zeꞌ: \p ―¡Bee dzi na par lo rila wazacaꞌ lor nu cuic ru uugy! ―nam. \p Orzeꞌ lueg la guwach ya las zeꞌ. \v 20 Na ornu bzaac de yu nu rsyaꞌ lom tonaꞌ la za nu ic dey. Orzeꞌ bdugyiꞌ dey lo Jesuuz: \p ―¿Lagu nu dzi dzach guwach ya las re? ―na dey. \p \v 21 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der benu ricy cup der consuel lo̱, nunu benu cueꞌ gyicy cyup ic der, walab nu tub lo ziꞌl nu i gyicy nu der ya las, sinu niꞌ gac nii der lo tub bicy re: “Bruu chu. Gua gyet lag ru lo nisyudoo re”, niir, nunu ni gac ñii. \v 22 Nunu benu de ru gyicy cup der consuel ornu cyiñ der de coz nu rlagy ru lo Ñgyoozh, orzeꞌ gad ñi ―nam. \s1 De mbecy bdugyiꞌy lo Jesuuz nu ca bloom rishbeey \p \v 23 Na ornu bri Jesuuz Jerusaleeng, orzeꞌ guꞌm loliꞌ ni yuꞌ nu driib zily de mbecy Ñgyoozh. Lat nu zum rlyuum ni de mbecy, orzeꞌ bruꞌña de uz zub lo gal nu de yu bel ni de mbecy Israeel. Orzeꞌ bdugyiꞌ dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿La na rishbeey ricy cup ru nu ricy ru de coz ii? ¿Cyu briic rishbeey zeꞌ nir? ―na dey. \p \v 24 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Niꞌ ya̱ dugyi̱ꞌ tub coz lo der. Benu tush cya der ñii, orzeꞌ niꞌ ya̱ ne̱e̱ lo der la na rishbeey ricy cupa̱ nu ricya̱ de coz ii. \v 25 ¿Cyu bzuu nez Waa nu biid yu nu briib nis yu mbecy? ¿A Ñgyoozh bzuu nez mi yu uti mbecy? ―nam. \p Gazeꞌ nu brugyiꞌ ro dey riidz nu losaꞌy. Orzeꞌ na dey: \p ―Benu niin nu Ñgyoozh bzuu nez mi yu biid yu, orzeꞌ nii Jesuuz gab yu de ub na: “Zeꞌ ¿lagu wancheña lagy der de riidz nu mniiy beni?” gniiy. \v 26 Zeꞌ benu gniin nu mbecy bzuu nez yuy, orzeꞌ dzib na lo de mbecy, gun dela mbecy ricy dey Waa par tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ―na dey. \p \v 27 Orzeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―Wagad lagy de̱ ―na dey. \p Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Niꞌ ya̱ wane̱e̱ lo der la na rishbeey ricy cupa̱ nu ricya̱ de coz ii ―nam. \s1 Riidz tiily ni cyup yu feñ nu bicy yu \p \v 28 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―¿La ñuu shcab gash der ni tub riidz nu gne̱e̱ lo der na? Zu tub mbecy. Zu cyup iꞌñ yu. Orzeꞌ guay lo iꞌñ yu, yu gush zeꞌ. Orzeꞌ nay rab yuy: “Gua gyicy ru riiñ lat lyucy urbyay ne̱”, nay. \v 29 Orzeꞌ na yu feñ zeꞌ rab yu uz yu: “¡Waya̱!” nay. Tees despuees bdza shcab niy. Orzeꞌ guay. \v 30 Orzeꞌ mbecy zeꞌ guay lo tuubaꞌ iꞌñ yu. Orzeꞌ niꞌ ziꞌl mniiy. Orzeꞌ na yu feñ zeꞌ rab yu Uz yu: “O. Ya̱ cha̱”, nay. Tees wanchay. \v 31 ¿Orzeꞌ ca na lo cyup de yu feñ zeꞌ bicy yu coz nu rlagy uz yu? ―na Jesuuz. \p Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Yu feñ loga zeꞌ bicy yu coz nu rlagy uz yu ―na dey. \p Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi dey: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der gashtal de yu nu rteꞌ tiñ por cuen ni gubier Rom, gal nu de biñ congal, de yu zeꞌ chuꞌ dey lat de mbecy nu riib ic Ñgyoozh anzir nu chuꞌ de ru. \v 32 Gun Waa nu briib nis mbecy biid yu nu blyuuy ni der nu lac gyicy der nu chuꞌr nu mod nu seꞌñ, tees de ru wancheña lagy der niy. Zeꞌ de yu nu rteꞌ tiñ por cuen ni gubier Rom, gal nu de biñ congal guña lagy dey ni Waa. Tees de ru mas bzaac der de nu ndeꞌ, tees wanneꞌ der de cyi nu ricy ru par nu ñgyeña lagy der de coz nu mniiy ―nam―. \s1 Riidz tiily ni de moz a̱ꞌ nap \p \v 33 ’Bzuub gyidag der tuubaꞌ riidz tiily ii: Tub shuaan tub nac yu mnuuz yu tub nac lyucy urbyay. Gazeꞌ nu bduꞌy loꞌ dub yub la ruꞌñ. Orzeꞌ bzaay tub zo nu dushu̱u̱ de urbyay zeꞌ. Nunu bzaay tub zeꞌ nu gya. Orzeꞌ too zeꞌ bzuub yu tub yuꞌ nu duña de lyucy urbyay zeꞌ. Gazeꞌ nu bzeeñ yuñ yaa mbecy nu nuuz dey coz cyaal. Gazeꞌ nu gush nez yu zay tub lugaar zet. \v 34 Na ornu byap tiem nu dulag urbyay zeꞌ na, orzeꞌ shuaan urbyay zeꞌ bzuu nez yu la be moz niy zay lo de yu nu mnuuz coz cyaal zeꞌ nu gyabicy yu ca na nu bdugyi yu nu guni yu zeꞌ. \v 35 Tees de yu nu mnuuz coz cyaal zeꞌ pshet yaa dey de moz zeꞌ. Tub yu bgaaz dey yu. Tuubaꞌy biit dey yu. Zeꞌ tuubaꞌy bgoow gyitaꞌ dey yu. \v 36 Orzeꞌ shuaan lyucy urbyay zeꞌ bzeedaꞌy tub nacaꞌ moz. Zañ zir yu bzeed yu byaj cyup gazeꞌ nu loga, tees de yu zeꞌ niꞌ ziꞌl mod bicy nu dey de moz zeꞌ. \p \v 37 ’Na despuees ni de nu ndeꞌ, orzeꞌ bzeed lay ub la iꞌñ yu. Orzeꞌ mnii tooy: “Ca gaal lagy dey lo iꞌñ na”, mnii tooy. \v 38 Tees ornu bzaac de mbecy nu mnuuz coz cyaal zeꞌ, iꞌñ shuaan lyucy urbyay zeꞌ, orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: “Yu re gyiyeeñ nuy gyel nap ni uz yu. Na yaa der chan dut nay. Orzeꞌ de ub na gyiyeeñ dun de gyel nap niy”, na dey. \v 39 Orzeꞌ pshet yaa dey yu nunu bloo dey yu lat lyucy urbyay zeꞌ. Orzeꞌ biit dey yu. \p \v 40 ’Zeꞌ na ornu cyid shuaan lyucy urbyay zeꞌ, ¿la gyicy nuy de yu nu mnuuz coz cyaal zeꞌ rsaꞌ lagy der? ―nam. \p \v 41 Orzeꞌ na dey: \p ―Waded la cut yu de mbecy wagat lo zeꞌ. Orzeꞌ cuic yu de lyucy urbyay zeꞌ ni reñaꞌ mbecy, gun orzeꞌ tiem ni de nu ndeꞌ glew dey ñi gal nu yad ñi ―na dey. \p \v 42 Orzeꞌ na gaꞌm rab mi dey: \p ―¿A rila nigul syaꞌ de ru lat de riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rniiñ: \q1 Gyitaꞌ nu mneꞌ de biryu \q1 byac ñi gyitaꞌ nu ricy zir ñi presis; \q1 nii tub coz nu ricy Ñgyoozh \q1 nunu ndeꞌ tonaꞌ la cyit par de ub na, \m rniiñ? \v 43 Ndeꞌ nu ya̱ rne̱e̱ lo der nu Ñgyoozh gyicy mi nu gruu gyel gubier nim yaa de ru. Orzeꞌ gyuꞌñ yaa reñaꞌ mbecy, de yu nu gyicy paa. \v 44 Cyu ziꞌl mbecy nu gyes saa lo gyitaꞌ zeꞌ, orzeꞌ gzug lay. Zeꞌ benu gyitaꞌ zeꞌ gyet lag ñi too ca na mbecy, orzeꞌ gyagyez la mbecy zeꞌ ―nam. \p \v 45 Orzeꞌ de uz zub lo gal nu de mbecy fariseo güeñ dey de riidz tiily nu mniim zeꞌ. Orzeꞌ bet lag dey cuen nu lo dey pcaam. \v 46 Orzeꞌ ngulagy dey nguꞌ yaay mi, tees gudzib dey lo de mbecy gun bicy dey Jesuuz par tub yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. \c 22 \s1 Riidz tiily ni fandang \p \v 1 Orzeꞌ brugyiꞌ gaꞌ rnii Jesuuz nu riidz tiily lo dey tuubaꞌ tir. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p \v 2 ―Mod nu rac nu gyel gubier ni Ñgyoozh, ndeꞌ mod nu guc nu tub rey. Rey zeꞌ bzu yey tub saꞌ ni fandang par nu chelaa yu feñ niy. \v 3 Orzeꞌ mniiy lo de moz niy nu chay cha teey de yu nu ca lo cuen nu cha fandang. Tees de yu nu ca lo cuen nu cha zeꞌ, wangalagy dey ñgyay. \v 4 Orzeꞌ bzeed yu reñaꞌ moz nu chay. Orzeꞌ mniiy lo dey: “Mnii lo de yu nu ca lo cuen nu cyid zeꞌ nu bi bzu lilya̱ dela coz nu dow den. Nunu bi bicya̱ mandaar nu gut chigud gal nu de bañ nu bi bicy reꞌña̱. Delañ bi zu lily ñii nu cyid dey fandang”, nay. \v 5 Tees de yu nu ca lo cuen nu cha fandang zeꞌ, wangyicy cuen dey. Tub yu zay lat naay. Zeꞌ tuubaꞌy zay gyicy yu dalje̱z niy. \v 6 Zeꞌ tub nacaꞌ dey bduꞌ yaa dey de moz ni rey zeꞌ. Orzeꞌ shiñ bicy nu dey yu gashtal biit la dey yu. \v 7 Orzeꞌ tonaꞌ la guzi lagy rey zeꞌ. Orzeꞌ bicy yu mandaar lo de soldad niy nu chay cut yu de mbecy nu biit moz niy zeꞌ, nunu caay gyi ledz dey. \v 8 Gazeꞌ nu bredz yu de moz niy. Orzeꞌ nay: “Dela de coz bi zu lily ñii par fandang, tees de yu nu ca lo cuen nu ñgyiid, wangyap dey nu ñgyiid yu. \v 9 Orzeꞌ na gua der de nez zu. Orzeꞌ cuedz der cyu ziꞌl mbecy nu gyap ru nu cyid yu fandang”, nay. \v 10 Orzeꞌ de moz zeꞌ bruu dey zay de lat cay. Nunu bicy tublaazh dey ca na la de mbecy nu byap dey: tant mbecy a̱ꞌ nap nunu tant mbecy nap. Orzeꞌ bdzaa la nañ yuꞌ zeꞌ nu yuꞌ mbecy lo fandang. \p \v 11 ’Orzeꞌ rey zeꞌ guꞌy nañ yuꞌ zeꞌ nu bgüiiy lo dela mbecy nu bruꞌña zeꞌ. Orzeꞌ bduꞌ cuen yu lo tub mbecy nu a̱ꞌ zuy negy par fandang. \v 12 Orzeꞌ na rey zeꞌ rab yu mbecy zeꞌ: “¿Lac guc guꞌr ii zeꞌ a̱ꞌ zur negy par fandang?” nay. Tees mbecy zeꞌ rila waniiy. \v 13 Orzeꞌ rey zeꞌ nay rab yu de moz niy: “Pcyiigy der gyiꞌy nunu pcyiig der yaay. Nunu mneꞌ der yu chay zeꞌ nu cow, zeꞌ nu gun yu nunu siigy lay yu”, nay. \v 14 Gun Ñgyoozh rbedz mi zigy mbecy tees ñuu zi mbecy pcuim ―na Jesuuz. \s1 Riidz ni tiñ nu rteꞌ mbecy por cuen ni gubier \p \v 15 Orzeꞌ de mbecy fariseo ya dey, nunu orzeꞌ psaap dey riidz ben lac mod gac gyicy dey nu gadzam nu riidz par nu cuꞌ zi dey mi. \v 16 Orzeꞌ bzuu nez dey la be de mbecy nu nac nu de mbecy fariseo nu la be gaꞌ de mbecy ni Herodes nu cha nii dey lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Masht, de̱ ya̱ rad lagy de̱ nu ru rniir coz rishli. Nunu ru wagyicy cuen ru de coz nu rnii mbecy, sinu rlyuur ni dey mod nu rlagy Ñgyoozh nu chuꞌ dey, gun ru a̱ꞌ nac ru mbecy nu rcui. \v 17 Orzeꞌ mnii ñuu lo̱ de̱ mod nu ru rnii toor. ¿A gruu nap ñi nu griib den tiñ nu rbic dey ni yu nu riib ic de nasyoong, uti waruu nap ñi? ―na dey. \p \v 18 Tees Jesuuz gud lagy mi nu nac dey mbecy rzi lagy. Orzeꞌ nam: \p ―Mbecy rzuu lo, ¿lagu rzu der caa zeꞌ lo̱? \v 19 Blyuu der tiñ nu cyish ru zeꞌ lo̱ ―nam. \p Orzeꞌ gua nu dey tub tiñ plat lom. \v 20 Orzeꞌ Jesuuz bdugyiꞌm lo dey: \p ―¿Cyu nab ca lo tiñ ii nunu cyu nu la ca looñ? ―nam. \p \v 21 Orzeꞌ na dey: \p ―Lo César, yu nu riib ic de nasyoong, gal nu nu lay ―na dey. \p Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi dey: \p ―Benu ni, orzeꞌ briic der ni César, yu nu riib ic zeꞌ, de coz nu nac niy, nunu briicaꞌ der ni Ñgyoozh de coz nu nac nim ―nam. \p \v 22 Na ornu güeñ dey de riidz zeꞌ, orzeꞌ za nu la ic dey nunu zu ga lam gush nez dey yay. \s1 Lac mod chuꞌ mbecy ornu bi gut yu \p \v 23 Laab dzi zeꞌ gua la be de mbecy saduceo gua güii dey Jesuuz. De mbecy saduceo rnii dey nu ornu gat mbecy, orzeꞌ wagyabañaꞌ dey. Ndeꞌ nu bdugyiꞌ dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey. \p \v 24 ―Masht, Moisees mniiy nu benu tub mbecy gat yu, zeꞌ gyiyeeñ mñaay, zeꞌ sac la iꞌñ yu, orzeꞌ gash bicy yu byud zeꞌ, gun orzeꞌ cuic yu mdoo ni byud zeꞌ por cuen ni gyitoo bicy yu, na Moisees. \v 25 Na lat de ub na ii bzu gagy mbecy nuy bicy yu. Orzeꞌ yu loga guud mñaay. Orzeꞌ gut yu. Zeꞌ mñaay wangaal lam mdoo. Orzeꞌ byeeñ byud zeꞌ lo yu nu gul loy. \v 26 Niꞌ ziꞌl bzac yu zeꞌ nu gut yu. Orzeꞌ niꞌ ziꞌl bzac yu chon nu gul loy. Orzeꞌ niꞌ ziꞌl bzac byud zeꞌ nu zaꞌ gagy la dey nuy bicy yu. \v 27 Na ornu blazh dela dey gut yu, orzeꞌ niꞌ ziꞌl biñ mñaa zeꞌ gut mi. \v 28 Zeꞌ na ornu shuub dzi nu gyabañ de mbecy gut zeꞌ, orzeꞌ ¿ca na de yu zeꞌ lo gagy yu nuy bicy yu gac mñaa dey mi zeꞌ? Gun dela dey pcyiiñ nuy mi ―na dey. \p \v 29 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―De ru radza der, gun de ru wagyet lag der cuen de coz nu mniiñ lat de riidz ni Ñgyoozh. Ni wagad lagy der la na coz nu gac gyicy mi. \v 30 Ornu de mbecy nu bi gut gyabañ dey, orzeꞌ wachelaa gaꞌ dey, sinu orzeꞌ chuꞌ dey gal nu yuꞌ de anc nu yuꞌ gyibaa. \v 31 Zeꞌ na ni nu gyabañ mbecy, ¿walab gaal wacsyaꞌ der de riidz nu bzeeñ Ñgyoozh par de ru? Laab mi nam: \v 32 “Ya̱ naca̱ Ñgyoozh ni Abraham, naca̱ Ñgyoozh ni Isaac, nunu naca̱ Ñgyoozh ni Jacob.” ¡Gun Ñgyoozh a̱ꞌ nac mi Ñgyoozh ni mbecy nu byaꞌ lo la sinu nac mi Ñgyoozh ni mbecy nu mbañ mas bi gut yu! ―na Jesuuz. \p \v 33 Na ornu güeñ de mbecy de riidz zeꞌ, orzeꞌ za nu la ic dey nu nac de coz nu blyuum. \s1 Leey zub lo zir par deꞌ zir leey \p \v 34 Orzeꞌ ornu gud lagy de mbecy fariseo nu psoow mi ruꞌ de mbecy saduceo, orzeꞌ byatublaazh dey. \v 35 Orzeꞌ bruu su tub yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh nu bdugyiꞌy lom par nu shet lag yum nañ caa. Orzeꞌ nay rab yum: \p \v 36 ―Masht, ¿ca na leey ni Ñgyoozh nac ñii leey zub lo zir? ―nay. \p \v 37 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―“Pca Shuaan ru, biñ nu nac Ñgyoozh nir, nu dutuub la lardoor, nu dela gyel mbañ nir, gal nu nu dela shcab nir.” \v 38 Ndeꞌ leey zub lo zir par deꞌ zir leey. Ndeꞌ leey nu gya zir zu. \v 39 Zeꞌ leey cyup, ndeꞌ nu “Pca der losaꞌr gal nu rcar ub ru.” Ndeꞌ saap ñi leey loga zeꞌ. \v 40 Orzeꞌ lo cyup de leey zeꞌ nac ñi cyong deꞌ zir leey nu bzeeñ Moisees, gal nu deꞌ zir de riidz nu bzeeñ de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ―nam. \s1 ¿Cyu nez nac Mesías, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy? \p \v 41 Lat nu gabee yuꞌ tublaazh de mbecy fariseo, \v 42 orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―¿La ñuu shcab rash der nu nac Mesías, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy? ¿Cyu nez nac mi? ―nam. \p Orzeꞌ na dey: \p ―Nez Dabi nac mi ―na dey. \p \v 43 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Benu ni, ¿lagu mnii Espiriit Yon ni Ñgyoozh lo Dabi nu mniiy nu nac mi Shuaan yu? Gun ub la Dabi nay: \q1 \v 44 Ñgyoozh nam rab mi Shuaana̱: \q1 “Gzub ru lugaar nu gzub mbecy nu gya zir zu par yaa be̱e̱ ii, \q1 gashtal gyicy la̱ nu gyicy ru gan de losaꞌr yuur”, \m na Ñgyoozh, na Dabi. \p \v 45 ’Orzeꞌ ¿walab gaal gac gruu Mesías, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy lat nez Dabi, benu Dabi mniiy nu nac mi Shuaan yu? Gun bi guzañ naꞌñ gul Dabi anzir nu gal mi. Orzeꞌ ¿walab gaal gac gruum lat nez yu? ―nam. \p \v 46 Orzeꞌ rila wangac tush cya dey ni tub riidz. Nunu nese laab dzi la zeꞌ wancuicaꞌ dey baloor nu ngugyiꞌy lom. \c 23 \s1 Jesuuz mniim nu gyicy cuidad dey nu mbecy fariseo gal nu mbecy nu rlyuu leey \p \v 1 Gazeꞌ nu Jesuuz nam rab mi de mbecy gal nu de yu nu rsyaꞌ lom: \p \v 2 ―De yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gal nu de mbecy fariseo zu dey riiñ nu rshaal dey lac yaruu leey nu bzeeñ Moisees. \v 3 Ndeꞌ nu de ru rlagy ñi zuub gyidag der ni de coz nu rnii dey, tees cueꞌ gyicy der mod nu ricy dey, gun coz nu rlyuu dey, ndeꞌ walab mod nu ricy de ub yu. \v 4 Ndeꞌ nañ gal nu na nu rzuub dey yuu ich mbecy gashtal wagagyee gaꞌ la dey. Zeꞌ de ub yu walagy yu gal yuñ ni nu tub mbiz yu par nu locyuub yu losaꞌy nu guy yuu zeꞌ. \v 5 Dela coz nu ricy dey, tub lo ziꞌl ricy dey par nu gabe nu dzi rlyu dey. Yet lagy dey rcaay tub nac riidz ni Ñgyoozh cyugay nu ic chidz yu, nunu yet lagy dey gyicy tuñ zir yu shab yu par nu gabe nu nac dey mbecy da. \v 6 Yet lagy dey rzub yu lugaar nu gua de mbecy lily lat gasht, nunu yet lagy dey rzub yu lugaar nu gua de mbecy zub lo nañ yuꞌ nu rsyaꞌ de mbecy riidz ni Ñgyoozh. \v 7 Yet lagy dey ornu rca lagy de mbecy loy ornu rnii nu dey yu lat yagyiꞌ. Nunu niꞌ yet lagy dey ornu rnii de mbecy yu masht. \p \v 8 ’Zeꞌ de ru walagy ñi nu nii de mbecy nu nac der masht, gun dela de ru bicy ru losaꞌr nunu tub zi masht ni der zum. Ndeꞌ ya̱ biñ nu blosu Ñgyoozh. \v 9 Nunu rila walagy ñi nii der nu uz ru ni tub la mbecy gyishlombecy ii, gun zu tub zi uz der. Ndeꞌ Ñgyoozh, biñ nu zub gyibaa. \v 10 Nunu cueꞌ shet ic der nu nii dey nu nac ru tub yu nu riib ic ni dey, gun tub zi ya̱, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy naca̱ biñ riib ic de ru. \v 11 Mbecy nu ricy coz nu galagy ñi ni losaꞌ, yu zeꞌ yu nu gya zir zu lat de ru. \v 12 Gun cyu ziꞌl mbecy nu ricy zily ub, yu zeꞌ gruu gyel mbecy niy. Zeꞌ yu nu ricy gyel gyidz ni, yu zeꞌ gyac yu mbecy nu gya zir zu. \p \v 13 ’¡Cuaa de ru, mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh, gal nu de ru mbecy fariseo, gun nac der mbecy rzuu lo! De ru rsoow der roꞌ nu chuꞌ de mbecy lat de yu nu riib ic Ñgyoozh, gun orzeꞌ wac chuꞌ mbecy lugaar zeꞌ. Gun ni de ub ru wayuꞌr lugaar zeꞌ, ni wacsaan der nu chuꞌ deꞌ zir mbecy nu rlagy chuꞌ lugaar zeꞌ. \p \v 14 ’¡Cuaa de ru mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh nu de ru mbecy fariseo, gun nac der mbecy rzuu lo! Nunu rboo der yuꞌ de byud nu de gyel nap nim. Orzeꞌ par nu rlagy der nu soow sur lo de coz a̱ꞌ nap nu ricy ru, orzeꞌ chi rnii nu der Ñgyoozh. Ndeꞌ nu de ru cashtig ily zir gad ni der. \p \v 15 ’¡Cuaa de ru mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gal nu de ru mbecy fariseo, gun nac der mbecy rzuu lo! Tonaꞌ la rboo lo der rded ru dutuub la lugaar par nu gyicy ru gan mas ñuu tub mbecy nu chetib ic leey ni der yu. Nunu ornu bi bicy der gan tub mbecy, orzeꞌ ricy der nu dub gal nu na cashtig nu yad ñi nu gad ni der gabily, orzeꞌ de yu zeꞌ cyup tir ni na cashtig yad ñi nu gad ni dey. \p \v 16 ’¡Cuaa de ru! Na der gal nu na mbecy lo caꞌ. Zeꞌ rlyuu der nez ni losaꞌr. De ru rniir: “Benu zat na yuꞌ ni Ñgyoozh par nu gabe nu gyicy paa den nu riidz nu rniin, orzeꞌ walagy ñi gyicy paan nu riidz zeꞌ. Zeꞌ benu zat den or nu yuꞌ nañ yuꞌ ni Ñgyoozh par nu gabe nu ricy paan nu riidz nu rniin, orzeꞌ rlagy ñi gyicy paan”, rnii der. \v 17 ¡Der mbecy ton! ¡Mbecy lo caꞌ! ¿Ca na nu ricy zir ñi presis: a yuꞌ ni Ñgyoozh uti or nu taꞌ nañ ñi? Gun yuꞌ ni Ñgyoozh, ndeꞌ ricy ñi nu or zeꞌ nac ñii coz nim. Walab or zeꞌ ricy ñi nu yuꞌ zeꞌ nac ñii yuꞌ ni Ñgyoozh. \v 18 Nunu niꞌ ziꞌl rnii de ru: “Benu tub mbecy zat yu mez nu zu zeꞌ nu rcaa dey gyi bañcyug par nu gabe nu ricy paay nu riidz nu rniiy, orzeꞌ walagy ñi gyicy paay nu riidz nu mniiy. Zeꞌ benu zat yu bañcyug nu riib lo mez zeꞌ, orzeꞌ rlagy ñi nu gyicy paay”, rnii der. \v 19 ¡Mbecy lo caꞌ! ¿Ca na coz ricy zir ñi presis: a mez uti bañcyug nu riib loñ? Gun mez zeꞌ ricy ñi nu bañcyug nu riib loñ, ma zeꞌ cyiiñ ma par Ñgyoozh. Tees walab bañcyug zeꞌ gyicy ma nu cyiiñ mez zeꞌ par Ñgyoozh. \v 20 Mbecy nu rzat mez zeꞌ rzat yuñ par nu gabe nu gyicy yac yu riidz nu rniiy. Orzeꞌ niꞌ ziꞌl rzat yu bañcyug nu riib loñ. \v 21 Mbecy nu rzat yuꞌ ni Ñgyoozh, walab tub lo ziꞌl yuꞌ zeꞌ rzat yu, sinu niꞌ rzat yu Ñgyoozh, biñ nu zu nañ ñi. \v 22 Nunu mbecy nu rzat gyibaa walab tub lo ziꞌl gyibaa rzat yu, sinu niꞌ rzat yu lugaar zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh, gal nu biñ nu zub lugaar zeꞌ. \p \v 23 ’¡Dzi ga cuaa de ru mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gal nu de ru mbecy fariseo gun nac der mbecy rzuu lo! Dela coz nu ricy cup der, lo tii nac ñii, rbic der tub nac ñii ni Ñgyoozh: gashtal de gyish loow comid, de mushtily, de aniis, de comin rbic der nim. Tub nac gaañ lo tii nac ga de gyish miꞌ zeꞌ rbic der nim. Tees wagyicy cuen der de riidz nu ricy ñi presis nu ca lo leey. Wagyicy cuen der de riidz nu rniiñ nu chuꞌn nu seꞌñ. Ni wagyicy cuen der de riidz nu rniiñ nu gashni lagy na losaꞌn, nu de riidz nu rniiñ nu nap chuꞌ den. Rlagy ñi gyicy yac der nu de riidz zeꞌ, nunu cueꞌ checa der nu gyicy ru deꞌ zir coz nu bi ricy ru zeꞌ. \v 24 Na der gal nu na lo caꞌ nu rlyuu nez ni losaꞌ. De ru rzeed der beꞌy miꞌ nu ibel tees camey rab der dutuub la ma. \p \v 25 ’¡Cuaa de ru mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh nu de ru mbecy fariseo! ¡Nac der mbecy rzuu lo! Na der gal na tub taz uti tub gyaꞌn. Par ich ziꞌl ñi tonaꞌ la nap rgyiib der. Zeꞌ par nañ ñi dza la yuꞌ coz nu bicy gubaan der, nu de coz nu ye rzac der lo. \v 26 ¡Mbecy fariseo lo caꞌ! Rlagy ñi nu loga la cyib der par nañ taz zeꞌ, nu gyaꞌn zeꞌ. Orzeꞌ niꞌ ziꞌl par ich ñi gac ñii coz caacy. \p \v 27 ’¡Cuaa de ru mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gal nu de ru mbecy fariseo! ¡Nac der mbecy rzuu lo! Na der gal nu na ruꞌ baa ni añ nu dzi guzig par ich. Nap rabeeñ par ich ñi. Zeꞌ par nañ ñi yuꞌ rit nu beel guudz. \v 28 Niꞌ ziꞌl par lo de mbecy, rlyu nu nac der mbecy nap, zeꞌ nañ lardoo der nac ru mbecy rzuu lo, nunu nac der mbecy nu ricy de lo la cyi. \p \v 29 ’¡Cuaa de ru, mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gal nu de ru mbecy fariseo! ¡Nac der mbecy rzuu lo! Nap ricy nap der ruꞌ baa ni de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, nu ruꞌ baa ni de yu nu guc mbecy nap par nu gabe nu rca lagy der lo dey. \v 30 Orzeꞌ rnii der: “Bi bicy na nu de ub na ñcyiiñ na tiem nu guꞌ de gyitoo bel nin, orzeꞌ de ub na waric yaan ornu biit dey de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh”, rnii der. \v 31 Nu nac de riidz nu rnii der zeꞌ, ndeꞌ rabee nu rad lagy der nu nac ru nez de yu nu biit de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \v 32 Benu ni, orzeꞌ de ru bzaꞌ lo la der laz nu bzuub de gyitoo bel ni der gyiꞌ zeꞌ. \p \v 33 ’Na der gal na bily. Na der gal na nez bily. ¿Lagu rnii too der nu glar lo cashtig nu cuic Ñgyoozh? Cashtig zeꞌ, ndeꞌ gabily. \v 34 Ndeꞌ nu ya̱ zeeda̱ mbecy nu nii por cuen ni Ñgyoozh, nunu zeeda̱ mbecy nu rad lagy, nunu zeeda̱ mbecy nu lyuu ni der. Tees yuꞌ nu cut der dey. Yuꞌ gaꞌ nu caa der yu lo cruuz. Yuꞌ gaꞌ nu gaaz der yu nañ yuꞌ nu rsyaꞌ der riidz ni Ñgyoozh. Nunu yuꞌ gaꞌ nu gzab der ich yu gazaꞌ gyedz la. \v 35 Ndeꞌ nu too de ru gzeed Ñgyoozh dela cashtig gyiꞌ nu biit dey de mbecy nap zeꞌ: nese nu biit dey Abeel gashtal nu biit dey Zacarí, iꞌñ Berequías, yu nu biit der loliꞌ ni yuꞌ ni Ñgyoozh par gazel ni mez nu rcuaa der gun lom nu yuꞌ yon nim. \v 36 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu dela cashtig nu nac nu gut de mbecy nap zeꞌ dugyiñ gazaꞌ de ru, mbecy nu yuꞌ tiem na ―nam―. \s1 Jesuuz ricy mi sentiir nu nac de mbecy Jerusaleeng \p \v 37 ’¡A̱ der mbecy Jerusaleeng! Rut der de yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. Nunu rgoow gyitaꞌ der de yu nu rzeed Ñgyoozh lat der. Zañ tir ngulagya̱ ñgyicy tublaazha̱ der gal nu ricy tub gyid ornu ricy tublaazh ma dzich ni ma nañ loweꞌ ma. Tees de ru wangalagy der. \v 38 Na ledz der gyiyeeñ ub ziñ. \v 39 Gun ya̱ rne̱e̱ lo der nu nese na la wazacaꞌ la der ya̱ gashtal shuub la dzi ornu nii der: “Dzi ga zily nac biñ nu bzuu nez Ñgyoozh, Shuaan na, biñ nu cyid lo den”, nii der ―na Jesuuz. \c 24 \s1 Jesuuz mniim nu dudily yuꞌ nu driib zily dey Ñgyoozh \p \v 1 Orzeꞌ bruu Jesuuz loliꞌ ni yuꞌ nu driib zily de mbecy Ñgyoozh zam. Orzeꞌ bruꞌña de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ brugyiꞌ rlyuu dey de yuꞌ zeꞌ lom. \v 2 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―¿A rzac der dela coz ii? Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu sac tub gyitaꞌ ii nu gyiyeeñ ñi too losaꞌñ. Delañ dudily ñi ―nam. \s1 Lac mod gad lagy mbecy ornu shuub dzi nu gyaꞌ lo dela coz \p \v 3 Orzeꞌ za num dey par too bicy ni ya Oliva. Orzeꞌ gusub mi. Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom byatublaazh dey lom par nu cugyiꞌ reñ dey lom. Orzeꞌ na dey: \p ―Mnii lo̱ de̱ nu gul gac de ndeꞌ. ¿La na muesht gruu zac ornu cyid ru tuubaꞌ tir? Nunu ¿gul shuub dzi ni tiem nu yuꞌn na? ―na dey. \p \v 4 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Bzu der cuidad nis guu mbecy der, \v 5 gun tonaꞌ la zigy mbecy grusac yu nu gash yu nu la̱. “Ya̱ Mesías, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy”, niiy. Orzeꞌ gyicy yu nu tonaꞌ la zigy mbecy gadza̱ dey. \v 6 Ornu gyeñ der nu bi yuꞌ gyel yuu gaab ga, gal nu de zeꞌ nu zet, tees cueꞌ dzib der, gun ndeꞌ coz nu rlagy ñi nu gac. Tees gabee nigul shuub dzi nu gyaꞌ lo dela coz. \v 7 Gun tub nac mbecy chuꞌy gyel yuu nu tub nacaꞌ mbecy. Nunu tub gubier chuꞌy gyel yuu nu tuubaꞌ gubier. Nunu cyid cubiñ. Nunu grib duru zañ lugaar ni gyishlombecy. \v 8 Tees dela ndeꞌ nu gzub ziꞌl gyiꞌñ nu gzac zi de mbecy. \p \v 9 ’Orzeꞌ guꞌ dey de ru yaa mbecy par nu shet zi dey de ru nunu par nu cut dey de ru. Nunu dela de mbecy gazi lagy dey lo der par nu nac ya̱. \v 10 Nunu tiem zeꞌ zigy de ru checa der nu gyicy cup ru consuel lo̱. Nunu gazi lagy der lo losaꞌr. Nunu cush cyaꞌ tub, cush cya tub ziꞌl der ich losaꞌr. \v 11 Nunu gruu sac zigy mbecy rguu, mbecy nu nii nu nac mbecy nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. Nunu gyicy dey nu gadza zigy mbecy. \v 12 Nunu par nu tonaꞌ la gyañ nu shiñ gyicy de mbecy, orzeꞌ checa dey nu rcay losaꞌy. \v 13 Tees yu nu gagye gashtal gat la, yu zeꞌ yu nu co mbañ Ñgyoozh. \v 14 Nunu de riidz nu sac ni gyel gubier ni Ñgyoozh grush las ñi dutuub la gyishlombecy par nu gad lagy de lo la mbecy. Gazeꞌ nu shuub dzi zeꞌ. \p \v 15 ’Na Ñeel, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, bzeeñ yu riidz ni coz bag nu gyicy ñi nu nit lo. Ornu zac der nu chuꞌñ lugaar ni Ñgyoozh, (Mbecy nu csyaꞌ de riidz ii rlagy ñi nu gyicy yu nu gyet lag yu cuen.) \v 16 orzeꞌ de mbecy nu yuꞌ lo de yu ni Judea rlagy ñi nu ruu chu dey chay par logyiꞌ. \v 17 Nunu mbecy nu zub too yuꞌ walagy ñi nu gyet yu nu chuꞌy nañ yuꞌy nu coy la coz anzir nu ruu chuy. \v 18 Mbecy nu ri ricy riiñ lat naa, walagy ñi nu cush cyay cha gyiy shab yu. \v 19 ¡Tees cuaa de biñ mñaa nu secyi zu tiem zeꞌ! ¡Cuaa de biñ nu rgagy mdoo tiem zeꞌ! \v 20 Bdiiñ der lo Ñgyoozh nu cueꞌ nu ruu chu der tiem rag, ni sab, dzi nu rzu lagy mbecy. \v 21 Gun tiem zeꞌ dzi zir zac zi mbecy gazeꞌ de tiem nu bded gaal ziꞌl nu bzub gyiꞌ gyishlombecy, nunu gazeꞌ deꞌ zir tiem nu yad par lo. \v 22 Nunu benu Ñgyoozh wayicy shub mi tiem zeꞌ, orzeꞌ ni tub la mbecy waruu mbañ yu. Tees gyicy shuub mi tiem zeꞌ par nu nac de mbecy nu bi pcuim. \p \v 23 ’Orzeꞌ benu ca na mbecy niiy lo der: “Güii ii zu Mesías, biñ nu ca lo cuen nu co mbañ mbecy” o “Güii re rim”, niiy. Tees de ru cueꞌ cheña lagy der. \v 24 Gun grusu mbecy rguu nu niiy nu nac yu Mesías. Nunu grusu mbecy rguu nu niiy nu nac yu mbecy nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. Zañ muesht lyuu dey, nunu zañ nusuriidz gyicy dey par nu gad mod nu guu dey mbecy. Mas gashtal de mbecy nu bi pcui Ñgyoozh guu mbecy zeꞌ dey, benu gac. \v 25 Bzuub gyidag der, ya̱ tiem bi mne̱e̱ lo der. \v 26 Ndeꞌ nu benu mbecy niiy lo der: “Güii der, tub lugaar ub zi ri Mesías”, niiy, cueꞌ cha der loy. O benu nii gaꞌ dey: “Guii der, re ri ngach mi”, nii dey, cueꞌ cheña lagy der. \v 27 Gun ya̱, biñ nu byac mbecy, sij ziꞌl gruꞌña̱ gal nu ricy yaa ni guzii ornu rzuñ dutuub la baa. \v 28 Gun zeꞌ nu nguaa de cuerp gut, zeꞌ gyatublaazh dela lyash ―nam―. \s1 Cyid Jesuuz, biñ nu byac mbecy, tuubaꞌ tir \p \v 29 ’Na ornu ded tiem nu zac zi de mbecy zeꞌ, orzeꞌ gyet cow lo doo güidz, nunu beey wabicaꞌ ma yaa. De bel nu taꞌ baa gyet lag ma. Nunu dela fers nu nash baa cueñ ñii. \v 30 Orzeꞌ gruu sac muesht ne̱ ya̱, biñ nu byac mbecy, baa. Orzeꞌ de lo la mbecy nu yuꞌ gyishlombecy gun yu. Orzeꞌ zac dey ya̱, biñ nu byac mbecy, nu yapa̱ lat za baa. Zac dey nu gac gyicya̱ coz ily, nunu zac dey nu tonaꞌ la lily na̱. \v 31 Orzeꞌ ya̱ zuu neza̱ de anc ne̱, ornu fert dulaa trompet par nu cha teꞌ dey de mbecy nu bi bducui gashtal se tap la scyiñ ni gyishlombecy: gash ñi gashtal zeꞌ nu bzub gyiꞌ baa nu gashtal zeꞌ nu byaꞌ loñ ni gyiꞌ baa. \p \v 32 ’Psyaꞌ der mod nu ricy ya las. Ornu bi rgaꞌñ nu driib lyag niñ, orzeꞌ de ru bi rad lagy der nu bi yad tiem zig. \v 33 Niꞌ ziꞌl mod ornu zac der gac dela coz nu mne̱e̱ lo der, orzeꞌ bi neñ der nu ya̱, biñ nu byac mbecy, bi zu̱ la̱ nu yapa̱. \v 34 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu de mbecy nu yuꞌ tiem zeꞌ walazh dey gat yu gal gac la dela de coz zeꞌ. \v 35 Baa nuñ gyishlombecy ii delañ ded niñ, tees riidz nu ya̱ rne̱e̱ ndeꞌ rila waded niñ. \p \v 36 ’Tees dzi zeꞌ, nu or zeꞌ, se cyu la rad lagy. Ni de anc nu yuꞌ gyibaa, ni ya̱ iꞌñ Ñgyoozh wagad lagya̱, sinu tub zi la Ñgyoozh uz den rad lagy mi. \p \v 37 ’Gal nu guc tiem ni Noé, niꞌ ziꞌl gac ornu shuub dzi nu ya̱ yapa̱ tuubaꞌ tir. \v 38 Tiem zeꞌ anzir nu gyet gyey ily nu mnit lo gyishlombecy zeꞌ, orzeꞌ de mbecy pcyiiñ dey gyishlombecy ii. Nu bdow ziꞌl dey, nunu goꞌy, nunu pchelaa dey gashtal pshuub la dzi nu guꞌ Noé nañ barc. \v 39 Tees ni wannii la too dey ti ni gac ñii gashtal bruꞌña la gyey. Orzeꞌ za nuñ dey. Niꞌ ziꞌl gac ornu shuub dzi nu ya̱ biñ nu byac mbecy yapa̱ tuubaꞌ tir. \v 40 Orzeꞌ tiem zeꞌ cyup mbecy riy ricy yu riiñ lat naay. Tub yu gruuy gyishlombecy ii nu gyay. Zeꞌ tubaꞌy gyiyeeñ yu. \v 41 Cyup biñ mñaa cam rom iiñ gyech. Tub mi gruum gyishlombecy ii nu gyam. Zeꞌ tubaꞌm gyiyeeñ mi. \p \v 42 ’Orzeꞌ bzu der altant gun wagad lagy der ca dzi yap ya̱, biñ nu nac Shuaan der. \v 43 Tees bicy der nu gad lagy ru tub coz. Benu tub shuaan tub yuꞌ gad lagy yu la or cyid gubaan, orzeꞌ zu lily yu nunu wazaan yu nu chuꞌy nañ yuꞌy nu coy suuy. \v 44 Ndeꞌ nu de ru rlagy ñi nu gyiyeeñ lily der, gun ya̱ biñ nu byac mbecy yapa̱ or nu rila a̱ꞌ saꞌ lagy der ―nam―. \s1 Riidz ni cyup moz \p \v 45 ’¿Ca na moz nu ricy paa nu moz nu yuꞌ shcab ni? Yu zeꞌ bduꞌ patro̱o̱ niy riiñ yaay nu gyub ic yu deꞌ zir moz nu yuꞌ niy, par nu cuic yu nu gow de yu zeꞌ or niñ. \v 46 Dzi ni moz zeꞌ benu gyap patro̱o̱ niy yu ornu griy nu ricy yu gal nu mniiy loy. \v 47 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu patro̱o̱ niy cuꞌy riiñ yaay nu gyub ic yu dela coz niy. \v 48 Tees benu moz zeꞌ nac yu mbecy a̱ꞌ nap, orzeꞌ nii tooy nu wari gyiily patro̱o̱ niy. \v 49 Orzeꞌ gyicy ras nuy de losaꞌ moz yu. Gow yu, nunu goꞌy nu de mbecy rzugy. \v 50 Orzeꞌ gri patro̱o̱ niy tub dzi nu a̱ꞌ saꞌ la lagy yu. Griy tub or nu wagad lagy lay. \v 51 Orzeꞌ tonaꞌ la cashtig ily cuic yu ni moz zeꞌ. Gyicy nuy yu gal nu ricy nu dey de mbecy rzuu lo. Orzeꞌ gun yu, nunu siigy lay yu. \c 25 \s1 Riidz tiily ni tii fiñ feñ \p \v 1 ’Mod nu rac nu gyel gubier ni Ñgyoozh, ndeꞌ nañ gal nu na mod nu guc nu tii fiñ feñ. Gush deñ candiil niñ gua cheel ñi nob. \v 2 Na gaay ñi nac ñii fiñ ndeja̱d. Zeꞌ gaayaꞌ deñ nac ñii fiñ cuidad. \v 3 Orzeꞌ de fiñ ndeja̱d zeꞌ za nu deñ candiil niñ. Tees wancha nu sheñ deñ asecy par nu nchaa gaꞌ deñ nañ candiil niñ tuubaꞌ tir. \v 4 Zeꞌ de fiñ cuidad zeꞌ za nu deñ candiil niñ gal nu sheñ asecy. \v 5 Na ornu bded tiem nu wangri nob zeꞌ, orzeꞌ brugyiꞌ nu ryeed pcaal deñ. Orzeꞌ gush pcaal delañ. \v 6 Na ornu bi yad razeel rel, orzeꞌ brugyiꞌ rbish ti mbecy: “¡Bi yeed nob! ¡Bruu der nu cha cheel ru nob!” rnii dey. \v 7 Orzeꞌ dela de fiñ feñ zeꞌ wesh te deñ carer, nunu bzu nap deñ candiil niñ. \v 8 Orzeꞌ de fiñ ndeja̱d zeꞌ nañ rab ñi de fiñ cuidad zeꞌ: “Doo ñuu asecy ni der ne̱ de̱, gun ryuu candiil ne̱”, naañ. \v 9 Orzeꞌ na de fiñ cuidad zeꞌ: “Waric de̱ asecy. Gun ni par de̱ ya̱ wal ñii, zeꞌ yegar par de ru. Gua der lo mbecy nu rut asecy. Orzeꞌ lo mbecy zeꞌ zi der ñii nir”, na deñ. \v 10 Tees lat nu gua zii de fiñ ndeja̱d zeꞌ asecy niñ, lat zeꞌ bri la nob. Orzeꞌ de fiñ nu bzu lily zeꞌ guꞌ deñ nu nob lo fandang. Orzeꞌ byoow roꞌ. \v 11 Na ornu byoow roꞌ, orzeꞌ bri gaayaꞌ de fiñ ndeja̱d zeꞌ. Orzeꞌ na deñ taꞌñ gyeroꞌ: “Pshaal ñuu roꞌ ne̱ de̱”, na deñ. \v 12 Tees orzeꞌ na nob zeꞌ: “Ya̱ rishli a̱ꞌ yuꞌ lo̱ de ru”, nay ―na Jesuuz. \p \v 13 Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―Orzeꞌ rlagy ñi gac der mbecy nu rzu altant, gun ni wagad lagy der ni ca dzi ni ca na or yap ya̱, biñ nu byac mbecy, tuubaꞌ tir ―nam―. \s1 Riidz tiily ni tiñ \p \v 14 ’Mod nu rac nu gyel gubier ni Ñgyoozh, ndeꞌ nañ gal nu na mod nu bzac tub mbecy nu gua biaj. Ornu bi zuu lay nu chay tub lugaar, orzeꞌ bredz yu dela moz niy nu bduꞌy riiñ yaay nu ñay dela suuy. \v 15 Orzeꞌ tub yu briic yu gaay tant tiñ niy. Zeꞌ tuubaꞌy briic yu cyup tant tiñ niy. Zeꞌ tuubaꞌy briic yu tub tant tiñ niy. Dub gal mod nu rlyu nu cyiiñ tub ga dey dub ni tiñ briic yu ni dey. Orzeꞌ gush nez yu zay. \v 16 Na moz nu guud gaay tant tiñ ni zeꞌ, lueg la guay bicy yu dalje̱z nu tiñ zeꞌ. Orzeꞌ bicy yu gan tub gaayaꞌ tant tiñ. \v 17 Niꞌ ziꞌl bicy moz nu guud cyup tant tiñ ni zeꞌ. Orzeꞌ bicy yu gan tub cyupaꞌ tant gal nu guud niy. \v 18 Tees yu nu guud tub tant ni zeꞌ, orzeꞌ yay bduuñ yu gyegy nu pcach yu tiñ ni patro̱o̱ niy. \p \v 19 ’Na ornu bi rac zañ tiem, orzeꞌ bri patro̱o̱ zeꞌ. Orzeꞌ bzaꞌ loy nu de moz zeꞌ niy. \v 20 Nu loga la bruꞌña yu nu guud gaay tant tiñ ni zeꞌ. Orzeꞌ byabic yu gaay tant nu za nuy zeꞌ gal nu tub gaayaꞌ tant iꞌñ ñi. Orzeꞌ nay rab yu patro̱o̱ niy: “Ru briic ru gaay tant ne̱. Na ii gaꞌ tub gaayaꞌ tant nu bicya̱ gan”, nay. \v 21 Orzeꞌ patro̱o̱ zeꞌ nay rab yuy: “Nap tonaꞌ la. Ru nac ru tub moz nu ricy paa. Na par nu bicy paar nu ñuu miꞌ nu briica̱ nir, na riiñ ily zir grica̱ nu gyicy ru. Gyeed gun gyet lagy ru nur ya̱”, na patro̱o̱. \v 22 Orzeꞌ bruꞌña gaꞌ yu nu guud cyup tant ni zeꞌ. Orzeꞌ nay rab yu patro̱o̱ niy: “Ru briic ru cyup tant ne̱. Ndeꞌ nu gyash ru ñii nir, gal nu cyupaꞌ tant nu bicya̱ gan”, nay. \v 23 Orzeꞌ na patro̱o̱ niy rab yuy: “Nap tonaꞌ la. Ru nac ru tub moz nu ricy paa. Na par nu bicy paar nu ñuu miꞌ nu briica̱ nir, ndeꞌ nu na riiñ ily zir grica̱ nu gyicy ru. Na gyeed gun gyet lagy ru nur ya̱”, na patro̱o̱. \p \v 24 ’Tees ornu bruꞌña gaꞌ yu nu guud tub tant tiñ ni zeꞌ, orzeꞌ nay rab yu patro̱o̱ niy: “Ya̱ rad lagya̱ nu ru nac ru tub mbecy nu dzi cyigy lardoo. Gun ru wagyicy ru riiñ, tees rboor gana̱z ni de moz nir. \v 25 Orzeꞌ gudziba̱. Ndeꞌ nu ya̱ pcacha̱ tiñ nir lo yu. Ndeꞌ nu ii gyash ru ca na nu nir”, nay. \v 26 Orzeꞌ patro̱o̱ zeꞌ nay rab yuy: “Dzi ga mbecy zed nac ru. Dzi ga a̱ꞌ nap ru, benu ru rad lagy ru nu ya̱ ryasha̱ de gana̱z ni de moz ne̱, mas wagyicy uba̱ riiñ. \v 27 Orzeꞌ ¿lagu wanchar ñgya seeñ ru tiñ zeꞌ nañ banc? Gun orzeꞌ ornu ndri̱ gyabic ru tiñ ne̱ nu ñuu iꞌñ ñi”, nay. \v 28 Orzeꞌ na patro̱o̱ rab yu de yu nu yuꞌ zeꞌ: “Bloo der tub tant tiñ nu ri yaay. Briic der ñii ni yu nu ricy cup tii tant. \v 29 Gun mbecy nu bi ricy cup gad zir ñi niy nunu gashtal grusubaꞌ lañ niy. Zeꞌ mbecy nu sac ni gashtal coz miiñ nu ricy cup yu gruuñ niy. \v 30 Zeꞌ moz wacyiiñ ii, bloo der yu chay ich yuꞌ, zeꞌ nu cow. Zeꞌ gun yu nunu siigy lay yu”, nay ―na Jesuuz―. \s1 Ornu ribee Crisht ni dela mbecy \p \v 31 ’Ornu ya̱, biñ nu byac mbecy, chuꞌ nu gaca̱ rey, orzeꞌ yapa̱ nu de anc ne̱ nunu chesuba̱ nu gyub ica̱ de mbecy lugaar zeꞌ nu yuꞌ gyel lily ne̱. \v 32 Orzeꞌ dela mbecy ni gyishlombecy gyatublaazh dey lo̱. Orzeꞌ ya̱ glewa̱ dey nu gyac cyup nac yu gal nu ricy tub mbecy nu rña shily nu co reñ yu shily lat de chiib. \v 33 Orzeꞌ ya̱ zeeda̱ de shily par yaa be̱e̱. Zeꞌ de chiib zeeda̱ ma par yaa rega̱. \v 34 Orzeꞌ ya̱ biñ nu nac rey, ne̱e̱ lo de mbecy nu yuꞌ par yaa be̱e̱: “Da der gun Ñgyoozh, uz den, nap ricy num der. Gush der gyel nap nu bi bzu ye Ñgyoozh ni der zeꞌ nu riib ic mi nese anzir nu gzub gyiꞌ gyishlombecy. \v 35 Gun ya̱ byana̱, zeꞌ de ru briic ru coz nu da̱w. Ya̱ bigya̱ nis, zeꞌ de ru briic ru nis do̱ꞌ. Ya̱ guca̱ mbecy zu nez, zeꞌ de ru bredz ru ya̱ nu gua̱ yuꞌr. \v 36 Ya̱ bicy falt shaba̱, zeꞌ de ru briic ru shaba̱. Ya̱ gurata̱, zeꞌ de ru biid güii der ya̱. Ya̱ bet laga̱ nañ yuꞌ gyiib, zeꞌ de ru biid zaab lo der ya̱”, ne̱e̱. \v 37 Orzeꞌ de mbecy nap nu yuꞌ par yaa be̱e̱ nii dey: “Shuaan de̱, ¿gul bzaac de̱ ru nu ran ru, zeꞌ briic de̱ coz nu gow ru? O ¿gul bzaac de̱ ru nu rbigy ru nis, zeꞌ briic de̱ nis goꞌr? \v 38 O ¿gul bzaac de̱ ru nu zu nez ru, zeꞌ briic de̱ posad nir? O ¿gul bicy falt shab ru, zeꞌ bric de̱ ñii nir? \v 39 O ¿gul bzaac de̱ ru gurat ru, o gul bzaac de̱ ru rir yuꞌ gyiib, zeꞌ gua zaab lo de̱ ru?” nii dey. \v 40 Orzeꞌ ya̱, biñ nu nac rey, ne̱e̱ lo dey: “Ya̱ rishli rne̱e̱ lo dela de ru mbecy nu ni bicy nu de bicya̱, de mbecy nu blaazhaꞌ zir mbecy shni, orzeꞌ niꞌ ziꞌl bicy nu der ya̱”, ne̱e̱. \p \v 41 ’Orzeꞌ ya̱, biñ nu nac rey, ne̱e̱ lo de mbecy nu yuꞌ par yaa rega̱: “Bruu chu de ru lo̱ ii, de ru mbecy nu bzaa lagy Ñgyoozh ni. Gua der lo gyi nu rila wayu: lo gyi nu bzu ye Ñgyoozh par nuras nu de anc niy. \v 42 Gun ya̱ byana̱, zeꞌ de ru wancuic der nu da̱w. Ya̱ bigya̱ nis, zeꞌ de ru wancuic ru nis do̱ꞌ. \v 43 Ya̱ guca̱ mbecy zu nez, zeꞌ de ru wancuedz ru ya̱ nu cha̱ yuꞌr. Ya̱ bicy falt shaba̱, zeꞌ de ru wancuic der ñii ne̱. Ya̱ gurata̱ nunu betlaga̱ nañ yuꞌ gyiib, zeꞌ de ru wancyiid güii der ya̱”, ne̱e̱. \v 44 Orzeꞌ nii dey lo̱: “Shuaan de̱, ¿gul bzaac de̱ ru nu ran ru, o nu bigy ru nis, o nu zu nez ru, o nu sac shab ru, o nu rat ru, o nu rir nañ yuꞌ gyiib, zeꞌ wanlocyuub de̱ ru?” nii dey. \v 45 Orzeꞌ ya̱, biñ nu nac rey, ne̱e̱ ga̱ꞌ lo dey: “Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu la ziꞌl tiem nu wanlocyuub der mas ñuu tub de mbecy nu blaazhaꞌ zir mbecy shni, orzeꞌ niꞌ ziꞌl wanlocyuub der ya̱”, ne̱e̱ lo dey. \v 46 Orzeꞌ de yu zeꞌ gyet lag dey lo cashtig nu rila wayeca. Zeꞌ de mbecy nap gad nu cui mbañ dey lo Ñgyoozh tub la ―nam. \c 26 \s1 Mbecy bloo ic dey lac mod cut dey Jesuuz \p \v 1 Na ornu blazh mnii Jesuuz dela de riidz zeꞌ, orzeꞌ nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p \v 2 ―De ru bi rad lagy der nu nañ cyup dzi chuꞌ saꞌ ni Pas. Orzeꞌ ya̱, biñ nu byac mbecy, guꞌ dey ya̱ yaa de mbecy par nu cut dey ya̱ lo cruuz ―nam. \p \v 3 Orzeꞌ laab tiem zeꞌ de uz zub lo gal nu de yu bel ni de mbecy Israeel byatublaazh dey yuꞌ Caifás, yu nu riib ic de uz. \v 4 Orzeꞌ bloo ic dey tub mod par nu shet lag dey Jesuuz pres nu nac gyel rguu, gun orzeꞌ gyicy dey nu gat mi. \v 5 Tees na dey: \p ―Walagy ñi shet yaan yu lat saꞌ gun nis gyach de mbecy ―na dey. \s1 Tub biñ mñaa pcoom asecy too Jesuuz \p \v 6 Na lat nu pcyiiñ Jesuuz Betania yuꞌ Simo̱o̱, yu nu gurat gyedz nu la lepra, \v 7 orzeꞌ bruꞌña tub biñ mñaa lo Jesuuz nu tub lamet nu byaa nu gyitaꞌ nu la alabastro. Dza laa nañ ñi nu yuꞌ asecy zguul nu dzi ñgyup sac. Orzeꞌ lat nu gabee zub mi rom gyit, orzeꞌ biñ mñaa zeꞌ pcoom asecy zguul zeꞌ too Jesuuz. \v 8 Na ornu bzaac de yu nu rsyaꞌ lom, orzeꞌ guzi lagy dey. Orzeꞌ brugyiꞌ rnii dey: \p ―¿Lagu leew la mnit lom asecy zguul re? \v 9 Gun nde ñgyac nsaꞌy ñi par nu sheñ tiñ ñgyaad. Orzeꞌ tiñ zeꞌ mbic mi ni de mbecy zi ―na dey. \p \v 10 Na ornu gud lagy Jesuuz de coz nu mnii dey, orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿Lagu ricy seed der biñ mñaa ii? Mi ii tonaꞌ la nap bicy num ya̱. \v 11 Gun mbecy zi dub laa tiem yuꞌy lat der. Tees ya̱ walab dub laa tiem cyiiña̱ lat der. \v 12 Coz nu bicy biñ mñaa ii num ya̱ ornu pcoom asecy zguul cuerp ne̱, ndeꞌ par nu rzu lily mi ya̱ par ornu cach dey ya̱. \v 13 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu ca ziꞌl lugaar ni gyishlombecy nu shaal dey riidz nu sac nu bruu lo Ñgyoozh, orzeꞌ nii gaꞌ dey coz nu bicy nu biñ mñaa ii ya̱ par nu gyezaꞌ lagy mbecy mi ―na Jesuuz. \s1 Judas bish cyay ich Jesuuz \p \v 14 Orzeꞌ Judas Iscariote, tub yu nu bruu lat trocyup de yu nu blosu Jesuuz, gua niiy lo de yu nu riib ic de uz. \v 15 Orzeꞌ nay rab yu dey: \p ―¿La be cyish der ne̱, orzeꞌ ya̱ gyabica̱ Jesuuz yaa der? ―nay. \p Orzeꞌ bzaꞌ lo dey nu cyish yu gal rub tii tiñ plat niy. \v 16 Orzeꞌ nese or la zeꞌ brugyiꞌ ryub Judas mod par nu guꞌy Jesuuz yaa dey. \s1 Jesuuz bzeeñ mi mod nu gow nu dey losaꞌy \p \v 17 Dzi loga ni saꞌ nu row dey gyishtily nu sac lebadur, orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz bruꞌña dey lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿Ca rlagy ru nu cha̱ de̱ zu ye̱ coz nu gyicy na che dzi saꞌ ni Pas? ―na dey. \p \v 18 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Yaa der lat gyedz. Orzeꞌ cha der lo i mbecy. Orzeꞌ zeꞌ nii der: “Masht nam: Ya̱ byap or ne̱, nunu ya̱ nu de yu nu rsyaꞌ lo̱ ded de̱ saꞌ ni Pas yuꞌr, nam.” Ni nii der ―na Jesuuz. \p \v 19 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom bicy dey gal nu mniim. Orzeꞌ bzu ye dey tub comid ni dzi saꞌ ni Pas. \p \v 20 Na or biche, orzeꞌ gusub Jesuuz nu de trocyup yu nu rsyaꞌ lom nu gyicy dey che. \v 21 Orzeꞌ lat nu ricy dey che, orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu lat de ru gruu su tub ru nu cush cyar icha̱ ―nam. \p \v 22 Orzeꞌ tonaꞌ la bicy shni de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ tub ga dey brugyiꞌ rgugyiꞌ dey lom. Orzeꞌ na dey: \p ―Shuaana̱, ¿walab gaal ya̱? ―na dey. \p \v 23 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Tub yu nu rneꞌ gyishtily laab nañ tub ziꞌl gyaꞌn nu ya̱, yu zeꞌ cush cyaꞌy icha̱. \v 24 Gun ya̱, biñ nu byac mbecy, rishli gata̱ gal nu pcaa de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. ¡Tees cuaa yu nu cush cya icha̱! Nap zir bi bicy na nu cueꞌ ñgyal yu nu ni gyicy zeꞌ ―nam. \p \v 25 Orzeꞌ na Judas, yu nu bish cya ich mi: \p ―Masht, ¿walab gaal ya̱? ―nay. \p Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Gal nu ru mniir, ndeꞌ laab ni ―nam. \p \v 26 Na lat nu gabee nguaa dey row yu gyit, orzeꞌ Jesuuz gush mi tub gyishtily. Orzeꞌ briic mi gras ni Ñgyoozh nu nac ñii. Gazeꞌ nu blew mi ñii. Orzeꞌ briic mi ñii ni de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ nam: \p ―Gush der gyishtily ii gow ru, gun nii cuerp ne̱ ―nam. \p \v 27 Gazeꞌ nu gusha̱ꞌm tub taz nu yuꞌ ñup urbyay. Orzeꞌ briicaꞌm gras ni Ñgyoozh. Gazeꞌ nu briic mi ñii ni dey. Orzeꞌ nam: \p ―Dela de ru goꞌ der nu yuꞌ nañ taz ii. \v 28 Gun nu nii reña̱ nu gzu nap ñi trat cub nu bicy Ñgyoozh nu de mbecy. Nu nii reña̱ nu dushu par nu gruu mbañ zigy mbecy, par nu gyicy sulagy Ñgyoozh ni dela cyi dey. \v 29 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu rila wadoꞌ ga̱ꞌ ñup ni urbyay tuubaꞌ tir gashtal shuub la dzi nu do̱ꞌ du̱ de ru ñup cub lugaar zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh, uz den ―nam. \s1 Jesuuz mniim nu neꞌ Bed mi \p \v 30 Na ornu blazh biil num dey tub Salmo, orzeꞌ bruu num dey yuꞌ zeꞌ za num dey bicy ni ya Oliva. \v 31 Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Rel na dela de ru checa der nu gyicy cup ru consuel lo̱ nu nac de coz nu gzaca̱, gun ni rniiñ lat de riidz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nam: “Ya̱ duta̱ biñ nu rña shily, orzeꞌ dela shily nim grush las ma”, nam. \v 32 Tees despuees ornu gyabaña̱, orzeꞌ ya̱ gya̱ ga̱ lo de ru par Galilea ―nam. \p \v 33 Orzeꞌ na Bed rab yum: \p ―Mas dela dey checa dey nu gyicy cup dey consuel lor nu nac de coz nu gzac ru, tees ya̱ rila wane̱ꞌ ru ―nay. \p \v 34 Orzeꞌ na gaꞌm rab mi yu: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lor nu laab rel na, anzir nu cuedz ngüel ruꞌ loga ma, chon tir niir nu a̱ꞌ yuꞌ lor ya̱ ―nam. \p \v 35 Tees Bed bzu fert yu. Orzeꞌ nay: \p ―Mas gata̱ du̱ ru, tees ya̱ rila wane̱e̱ nu a̱ꞌ yuꞌ lo̱ ru ―nay. \p Nunu niꞌ ziꞌl mnii deꞌ zir de yu nu rsyaꞌ lom. \s1 Jesuuz mnii num Ñgyoozh Getsemaní \p \v 36 Orzeꞌ Jesuuz gush nez mi zam nu de yu nu rsyaꞌ lom tub lugaar nu la Getsemaní. Orzeꞌ nam: \p ―Bzub der ii lat nu ya̱ cha̱ par re nu ne̱e̱ du̱ Ñgyoozh ―nam. \p \v 37 Orzeꞌ za nu reñ mi Bed nu rup laa iꞌñ Zebedeo. Orzeꞌ brugyiꞌ ricy shnim, nunu tonaꞌ la deet rac nañ lardoom. \v 38 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ya̱ rlagy la̱ gata̱ nu tantaꞌ shni rac nañ lardo̱o̱. Blez der ii nunu bzu der altant nu ya̱ ―nam. \p \v 39 Gazeꞌ nu gua gaꞌm sñuu miiñ par lo. Orzeꞌ wes saa tiily mi lo yu nunu brugyiꞌ rnii num Ñgyoozh. Orzeꞌ nam: \p ―Uza̱, benu gac, ¿a wabo chur taz nu gzuub ruꞌ? Tees cueꞌ gac ñii gal nu rlagya̱ sinu gal nu rlagy ru ―nam. \p \v 40 Na ornu bish cyam lo de yu nu rsyaꞌ lom zeꞌ, orzeꞌ byap mi dey nguaa nas yu. Orzeꞌ nam rab mi Bed: \p ―¿Walab gaal ni ñuu tub or wangagyee der nu nzu der altant nu ya̱? \v 41 Bzu der altant nunu mnii nu der Ñgyoozh, gun orzeꞌ cueꞌ gyicy de coz cyi gan der. Gun nañ lardoo der rlagy ru gyicy ru coz nap tees cuerp ni der wacyiiñ ñi ―nam. \p \v 42 Orzeꞌ nu cyup la nu rzam nu rnii num Ñgyoozh, orzeꞌ nam: \p ―Uza̱, ben a wac co chur taz nu gzuub ru̱ꞌ o gashtal do̱ꞌ la ñii, tees gac ñii gal nu ru rlagy ru ―nam. \p \v 43 Orzeꞌ bish cya gaꞌm tuubaꞌ tir zam lo dey. Orzeꞌ niꞌ ziꞌl byap mi dey nguaa nas yu, gun rsuun la pcaal dey tantaꞌ nu yeed ñi. \v 44 Orzeꞌ bzeeñ mi dey za gaꞌm nu nii num Ñgyoozh tir chon la. Orzeꞌ mniim laab de riidz nu mniim or loga. \v 45 Orzeꞌ bish cya gaꞌm lo dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿Walab gaal gabee nas ruꞌ der nunu gabee rzu lagy der? Na bi ryap or nu ya̱, biñ nu byac mbecy, guꞌ dey ya̱ yaa de mbecy cyi. \v 46 Wes su der yaa na. Gun bi yad gaab yu nu cush cya icha̱ ―nam. \s1 Za nu dey Jesuuz pres \p \v 47 Lat nu gabee rnii ruꞌm, lueg la bruꞌña Judas, tub yu nu bruu lat trocyup de yu nu rsyaꞌ lom. Bruꞌñay nu zigy mbecy nu nuu mandzicy, nu yu nu nuu garot. Yad dey par mandaar ni de yu nu zub lo ni de uz, nunu par mandaar ni de yu bel ni de mbecy Israeel. \v 48 Zeꞌ Judas, yu nu bish cya ich mi, bi mniiy lo dey lac mod gyicy yu par nu gad lagy dey cyu Jesuuz. Orzeꞌ mniiy: \p ―Yu nu da̱w chit lo, yu zeꞌ ndeꞌ. Orzeꞌ gua nu der yu pres ―mniiy lo dey. \p \v 49 Na ornu bruꞌña Judas lo Jesuuz, orzeꞌ bechaꞌy lom. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―¡Masht, shnu ru! ―nay. \p Orzeꞌ bdow yu chit lom. \v 50 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Judas, bicy ca na la nu yad ru gyicy ru ―nam. \p Orzeꞌ bechaꞌ de mbecy lom. Bduꞌ yaa dey mi. Gazeꞌ nu za nu dey mi pres. \p \v 51 Tees tub yu nu zu nu Jesuuz bloo zay mandzicy niy nañ gyid yuꞌñ. Orzeꞌ pcyug yu gyidag tub moz ni yu nu riib ic de uz. \v 52 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Bduꞌ choow mandzicy zeꞌ seꞌñ gun dela yu nu rgyish lo lo mandzicy gat yu nu mandzicy. \v 53 ¿A wagad lagy der nu ya̱ gac ne̱e̱ lo Ñgyoozh, uza̱, nu zeed mi zigy zir anc par trocyup nac soldad nu locyuub dey ya̱? \v 54 Tees benu ni, ¿lac mod gac par nu gyuꞌ ni de riidz ni Ñgyoozh gal nu rniiñ nu gac? ―nam. \p \v 55 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi de mbecy zigy zeꞌ: \p ―¿Lagu yad tub der ya̱ gal nu rza tub dey tub gubaan: nu mandzicy nu garot? Gun de dzi la bri̱ blyu̱u̱ ni der loliꞌ ni yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Nunu wancuꞌ yaa der ya̱ nu ñgya nu der ya̱ pres. \v 56 Tees dela nii ni raac ñi par nu gyuꞌ niñ gal nu bi cañ lat de riidz ni Ñgyoozh, gal nu mnii de yu nu mnii por cuen nim ―na Jesuuz. \p Orzeꞌ laab or la zeꞌ dela de yu nu rsyaꞌ lom bzeeñ dey mi. Bruu chu dey lom zay. \s1 Jesuuz zam lo junt zub lo \p \v 57 Orzeꞌ de yu nu gua tub Jesuuz gua nu dey mi yuꞌ Caifás, yu nu riib ic de uz. Zeꞌ byatublaazh de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh, nu de yu bel ni de mbecy Israeel. \v 58 Zeꞌ Bed gua cay ich Jesuuz. Orzeꞌ zet zet ziꞌl zaab yu ich mi gashtal bri lay loliꞌ ni yu nu riib ic zeꞌ. Orzeꞌ guꞌy gusub yu loliꞌ zeꞌ nu de yu nu rña yuꞌ zeꞌ par nu güiiy ben lac mod zaꞌ lo dey nu Jesuuz. \p \v 59 Orzeꞌ de uz zub lo, nu dela de yu nu zu riiñ lat junt zub lo byub dey mod par nu griib dey cyi fals toom, gun orzeꞌ gad mod nu cut dey mi. \v 60 Tees rila wangad ni tub la mod ni dey mas zigy mbecy gua dey briib dey gyidza toom. Orzeꞌ gal brusu gaal cyup mbecy. \v 61 Orzeꞌ na dey: \p ―Yu ii nay: “Ya̱ gac tilya̱ yuꞌ nu driib zily den Ñgyoozh, nunu nañ chon dzi gac shes su̱ ñii tuubaꞌ tir”, nay ―na dey. \p \v 62 Orzeꞌ yu nu riib ic zeꞌ wes suy, orzeꞌ nay rab yu Jesuuz: \p ―¿A waniir lagu sac falt nir? ¿La ñuu cyi driib dey ic ru? ―nay. \p \v 63 Tees Jesuuz ri ziꞌl zum. Rila waniim. Orzeꞌ na gaꞌ yu nu riib ic zeꞌ: \p ―Rishli gaal ni Ñgyoozh mbañ, mnii lo̱ de̱ benu nac ru Mesías, biñ nu nac iꞌñ Ñgyoozh ―nay. \p \v 64 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Laab gal nu ru mniir. Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu gzac der ya̱, biñ nu byac mbecy, zuba̱ par yaa bee Ñgyoozh, biñ nu rac ricy de lo la coz ily. Nunu gzac der ya̱ yapa̱ lat za ―nam. \p \v 65 Orzeꞌ yu nu riib ic zeꞌ pshala lay shab yu par nu gabe nu walab seꞌñ mniim. Orzeꞌ nay: \p ―Yu ii bzat ziy Ñgyoozh. ¿Laꞌ zir be teshtig rlagy ñi par yu ii? Na bi güeñ der de riidz a̱ꞌ nap nu mniiy. \v 66 ¿La ñuu rnii too der? ―nay. \p ―Yu ii yuꞌ falt niy nunu rlagy ñi gat yu ―na dey. \p \v 67 Orzeꞌ brugyiꞌ rcoo yeñ dey lom. Nunu brugyiꞌ nu rgaaz dey mi. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ dey briich yaay lom. \p \v 68 ―Ru, Mesías, ¡mnii lo̱ de̱ cyu briich yaa lor! ―na dey. \s1 Bed mneꞌy Jesuuz \p \v 69 Na Bed gusub yu loliꞌ ni ich yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ bruꞌña tub criad loy. Orzeꞌ nañ rab ñiy: \p ―Niꞌ ru gusa nur Jesuuz, biñ nu bruu Galilea, ¿shiñ? ―nañ. \p \v 70 Tees Bed mniiy nu walab lo rgüii la dela mbecy. Orzeꞌ nay: \p ―Ya̱ wagad lagya̱ la coz rniir ―nay. \p \v 71 Orzeꞌ zay par gyeroꞌ. Zeꞌ bzaac tuubaꞌ criad yu. Orzeꞌ nañ rab ñi de mbecy nu yuꞌ zeꞌ: \p ―Niꞌ mbecy ii gusa num Jesuuz, biñ nu bruu Nazaret ―nañ. \p \v 72 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl mnii Bed nu walab. Orzeꞌ nay: \p ―Ñgyoozh shiñ gyicy num ya̱ benu ya̱ walab rishli rne̱e̱. ¡Ya̱ a̱ꞌ yuꞌ lo̱ cyu mbecy ndeꞌ! ―nay. \p \v 73 Na guchi gaꞌ sñuu ndeꞌ, orzeꞌ de yu nu yuꞌ zeꞌ na dey rab yu Bed: \p ―Wanted la niꞌ ru nac ru tub yu nu bruu lat dey, gun rabee nu nac mod nu za riidz nu rniir ―na dey. \p \v 74 Orzeꞌ Bed nay: \p ―Ñgyoozh shiñ gyicy num ya̱ benu walab rishli rne̱e̱. ¡Ya̱ a̱ꞌ yuꞌ lo̱ cyu mbecy ndeꞌ! ―nay. \p Orzeꞌ laab or la zeꞌ bredz ngüel. \v 75 Orzeꞌ byezaꞌ lagy yu de coz nu mnii Jesuuz ornu nam: “Anzir nu cuedz ngüel ruꞌ loga ma, ru niir nu a̱ꞌ yuꞌ lor ya̱ chon tir” ―nam. Orzeꞌ bruu Bed zay. Nunu tonaꞌ la zi ruun yu. \c 27 \s1 Jesuuz zam lo Pilato \p \v 1 Laab bzaꞌ yu la tuubaꞌ dzi, orzeꞌ de uz zub lo gal nu de yu bel ni de mbecy Israeel byatublaazh dey par nu go dey riidz ben lac mod gyicy dey par nu gat Jesuuz. \v 2 Orzeꞌ pcyiig dey mi za nuy mi. Orzeꞌ bguꞌ dey mi yaa Poncio Pilato, yu nu riib ic por cuen ni gubier Rom. \s1 Gut Judas \p \v 3 Na ornu Judas, yu nu bish cya ich Jesuuz, ornu gud lagy yu nu mnii dey nu gat Jesuuz, orzeꞌ brugyiꞌ nu rnii tooy nu nap zir benu cueꞌ ñlyuuy Jesuuz lo dey. Orzeꞌ bish cyay gua zeeñ yu gal rub tii tiñ plat zeꞌ lo de uz zub lo, nu lo de yu bel ni de mbecy Israeel. \v 4 Orzeꞌ nay: \p ―Ya̱ shiñ bicya̱ nu nac nu bish cya̱ ich tub mbecy nu sac falt ni, nunu gashtal cut la dey yu ―nay. \p Tees de yu zeꞌ nay rab yuy: \p ―Par nu nac nu ndeꞌ se la la nu ricy ñi ne̱ de̱ ya̱. ¡Ndeꞌ cuen ni ru! ―na dey rab yu Judas. \p \v 5 Orzeꞌ mneꞌ la Judas tiñ zeꞌ loliꞌ ni yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Orzeꞌ bruuy zeꞌ yay. Orzeꞌ bzaab gyi̱y ub yu. \p \v 6 Orzeꞌ de uz zub lo pteꞌ dey dela tiñ zeꞌ. Orzeꞌ na dey: \p ―Wac zeeñ den tiñ ii nañ alcansi ni gun, gun tiñ ii bicy ñi nu gut mbecy ―na dey. \p \v 7 Orzeꞌ psaap dey riidz ben lac gyicy nu dey tiñ zeꞌ. Orzeꞌ wii dey tub nac yu nu la Yu ni Mbecy nu Rzaa Gyis. Orzeꞌ yu zeꞌ wii dey ñi nu tiñ zeꞌ, par nu gac ñii tub campyo̱o̱ nu cach dey de mbecy yad. \v 8 Ndeꞌ nu gashtal tiem na, yu zeꞌ lañ Yu nu Guud nu Nac Reñ. \v 9 Ni mod guc ñi par nu byuꞌ niñ gal nu mnii Jeremías, tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, ornu nay: \q1 Orzeꞌ gush dey gal rub tii tiñ plat zeꞌ, \q1 pres nu mnii de mbecy Israeel nu cyish dey nu nac mi. \q1 \v 10 Orzeꞌ nu tiñ zeꞌ wii dey tub nac yu nu la Yu ni Mbecy nu Rzaa Gyis, \q1 gal nu mnii Ñgyoozh lo̱ nu gyicya̱, \m na Jeremías. \s1 Jesuuz zum lo Pilato \p \v 11 Na Jesuuz zum lo yu nu riib ic por cuen ni gubier par nu cugyiꞌy lom. Orzeꞌ nay: \p ―¿A ru nac ru rey ni de mbecy Israeel? ―nay. \p Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Laab ni gal nu ru mniir ―nam. \p \v 12 Orzeꞌ de uz zub lo zeꞌ gal nu de yu bel ni de mbecy Israeel brugyiꞌ driib dey cyi too Jesuuz, tees rila wanniim. \v 13 Orzeꞌ Pilato bdugyiꞌy lom tuubaꞌ tir: \p ―¿A wagyeñ ru de cyi nu driib dey toor? ―nay. \p \v 14 Tees Jesuuz ni tub riidz wanniim. Orzeꞌ Pilato, yu nu riib ic zeꞌ, tonaꞌ la za nu ic yu. \s1 Mnii dey nu Jesuuz rlagy ñi gat mi \p \v 15 Na de ñaꞌn la, lat nu rzuꞌ saꞌ ni Pas, orzeꞌ yu nu riib ic zeꞌ, rlaay tub pres: ca ziꞌl na yu nu gnii mbecy nu dulaa. \v 16 Tees tiem zeꞌ ri tub mbecy nu la Barrabás pres. Yu zeꞌ dela mbecy yuꞌ lo dey yu par nu dzi coz ily bicy yu. \v 17 Orzeꞌ lat nu bi yuꞌ tublaazh de mbecy, orzeꞌ na Pilato rab yu dey: \p ―¿Ca na mbecy rlagy der nu gla̱a̱? ¿A gla̱a̱ Barrabás o ti gla̱a̱ Jesuuz, yu nu rnii der Mesías? ―nay. \p \v 18 Ni mniiy gun nap gud lagy yu nu nac gyel rasaap lagy, ndeꞌ nu bguꞌ dey Jesuuz yaay. \p \v 19 Na lat nu gusub Pilato lugaar zeꞌ nu dri beey cyi, orzeꞌ bzeed mñaay tub raso̱o̱ loy. Orzeꞌ nam: “Cueꞌ neꞌ ic ru lat asunt ni mbecy nu sac falt ni zeꞌ, gun che tonaꞌ la shiñ bguu pcaala̱ nu nac mi zeꞌ”, na mñaay. \p \v 20 Tees de uz zub lo zeꞌ gal nu de yu bel zeꞌ pcuugy dey lardoo de mbecy zigy nu cyiñ dey nu glaa Pilato Barrabás. Orzeꞌ cyiñ dey nu gat Jesuuz. \v 21 Tees ornu ni bicy dey, orzeꞌ Pilato, yu nu riib ic zeꞌ, orzeꞌ bdugyiꞌy lo dey tuubaꞌ tir. Orzeꞌ nay: \p ―¿Ca na dey lo cyup yu rlagy der nu gla̱a̱ yu? ―nay. \p Orzeꞌ na de mbecy: \p ―¡Barrabás! ―na dey. \p \v 22 Orzeꞌ na gaꞌ Pilato: \p ―Zeꞌ ¿la coz rlagy der nu gyicya̱ du̱ Jesuuz, yu nu rnii der Mesías? ―nay. \p Orzeꞌ dela dey mniiy: \p ―¡Cut ruy lo cruuz! ―na dey. \p \v 23 Orzeꞌ na gaꞌ Pilato: \p ―¿La ñuu coz a̱ꞌ nap bicy yu? ―nay. \p Tees dzi zir bish ti dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Cut ruy lo cruuz! ―na dey. \p \v 24 Na ornu Pilato gud lagy yu nu wayicy yu gan, sinu de mbecy zigy bi yuꞌ la dey nu gyicy yu coz deet, orzeꞌ mniiy lo tub mbecy nu cha gyiiy nis par nu naay lo rgüii la dela mbecy. Orzeꞌ nay: \p ―Ya̱ sac falt ne̱. Benu cut der mbecy nap ii, ndeꞌ falt ni de ru ―nay. \p \v 25 Orzeꞌ na gaꞌ de mbecy zigy: \p ―Nu gat yu zeꞌ, ndeꞌ cuen ne̱ de̱ ya̱, gal nu ni de nez de̱ nu gruu zac par lo ―na dey. \p \v 26 Orzeꞌ Pilato blaay Barrabás nu nac de riidz nu mnii de mbecy. Orzeꞌ bicy yu mandaar nu gaaz dey Jesuuz. Orzeꞌ bguꞌy mi yaa dey par nu caa dey mi lo cruuz. \p \v 27 Orzeꞌ de soldad gua nu dey mi nañ yuꞌ zeꞌ nu riib ic de gubier. Orzeꞌ dela soldad nu yuꞌ zeꞌ byatublaazh dey lom. \v 28 Orzeꞌ bloo dey shab mi. Orzeꞌ bzuu dey mi tub negy ña. \v 29 Gazeꞌ nu bel dey ya gyech. Bzaa dey tub coron nu bri dey toom. Orzeꞌ bzuu dey tub yagyi yaa beem. Orzeꞌ gusu tib dey lom. Nunu brugyiꞌ rguu bdzaa dey mi. Orzeꞌ na dey: \p ―Shnu ru, rey ni de mbecy Israeel ―na dey. \p \v 30 Orzeꞌ brugyiꞌ rco yeñ dey lom. Orzeꞌ bloo dey yag nu zu yaam zeꞌ, nunu brugyiꞌ rshet dey ñi toom. \v 31 Ornu blazh bguu bdzaa dey mi, orzeꞌ bloo dey negy ña zeꞌ yeñ mi. Orzeꞌ bzuu dey mi laab shab mi. Orzeꞌ za nu dey mi par nu caay mi lo cruuz. \s1 Pcaa dey Jesuuz lo cruuz \p \v 32 Orzeꞌ nez nu za dey bdzeel yu tub mbecy Cirene, yu nu la Simo̱o̱. Orzeꞌ por fers la pcaa dey yu nu cha nuy cruuz ni Jesuuz. \v 33 Orzeꞌ bruꞌña dey tub lugaar nu la Gólgota. Ndeꞌ tub riidz nu yaruuñ: Lugaar ni cyug too añ. \v 34 Gazeꞌ nu briic dey ñup urbyay nu yuꞌ can nu tub lo coz lya nu goꞌm. Tees ornu bicy mi preb ñi, orzeꞌ wangalagy mi goꞌm ñii. \p \v 35 Orzeꞌ pcaa dey mi lo cruuz. Orzeꞌ de soldad bloo dey cuen ben ca na dey dugyiy tub ga shab mi. \v 36 Despuees ni de nu ndeꞌ, orzeꞌ gusub dey nu rñay mi. \v 37 Orzeꞌ par too cruuz nu pcaa dey mi, pcaa dey tub gyicy cyim nu rniiñ de falt nim. Orzeꞌ rniiñ: “Yu ii Jesuuz, rey ni de mbecy Israeel”, rniiñ. \p \v 38 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl pcaa dey cyup gubaan lo cruuz cuit mi: tub yu par yaa beem, zeꞌ tuubaꞌy par yaa reg mi. \v 39 Orzeꞌ de mbecy nu rded lom rgyib la ic dey nu gyel rgubdzaa, nunu rab zi dey mi. \v 40 Orzeꞌ na dey: \p ―Ru mniir nu nit lor yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh, nunu nañ chon dzi mniir nu shes sur ñii. ¡Na bloo mbañ ub ru na! Benu rishli nac ru iꞌñ Ñgyoozh. ¡Bet lo cruuz! ―na dey. \p \v 41 Niꞌ ziꞌl de uz zub lo, nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh, nu de yu bel ni de mbecy Israeel bgubdzaa dey mi. \p \v 42 Orzeꞌ na dey: \p ―Bloo mbañ yu reñaꞌ mbecy, tees ub yu wagac co mbañ yu. Nunu nac yu rey ni de mbecy Israeel. Zeꞌ benu gyet yu lo cruuz, orzeꞌ cheña lagy den niy. \v 43 Bicy cup yu consuel lo Ñgyoozh. Na rlagy ñi co mbañ Ñgyoozh yu benu rishli yet lagy mi mod nu bicy yu, gun rniiy nu nac yu iꞌñ mi ―na dey. \p \v 44 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl de gubaan nu ca num lo cruuz brugyiꞌ nu rgubdzaa dey mi. \s1 Gut Jesuuz \p \v 45 Orzeꞌ tub or widoo bet cow dutuub la lo yu gal tub gyiib chon or gudze, gazeꞌ nu bzu yaa. \v 46 Gazeꞌ nu or zeꞌ ye brish ti Jesuuz. Orzeꞌ nam: \p ―Elí, Elí, ¿lema sabactani? ―nam. \p Riidz zeꞌ yaruuñ: “Ñgyoozh ne̱, Ñgyoozh ne̱, ¿lagu bzaan ru ya̱?” \p \v 47 Orzeꞌ la be mbecy nu yuꞌ zeꞌ, ornu güeñ dey nu brish tim, orzeꞌ na dey: \p ―Yu re rbedz yu Elías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh ―na dey. \p \v 48 Orzeꞌ lueg la tub mbecy gush yu carer gua gyiiy tub coz nu chayoꞌ nis. Orzeꞌ psal yuñ lo ñup zii ni urbyay. Gazeꞌ nu bzuub yuñ lo tub yagyi. Briic yuñ goꞌm. \v 49 Tees deꞌ zir mbecy na dey: \p ―Blez güiin, ben a cyid Elías nu co mbañ yuy ―na dey. \p \v 50 Orzeꞌ tuubaꞌ tir ye brish tim. Orzeꞌ gut mi. \v 51 Orzeꞌ laab or zeꞌ negy nu zaab gyeroꞌ ni lugaar yon nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh pshala lañ gaal zi nu gush ñi gal ic lañ nu gal lo yu la. Nunu briib duru. Nunu de gyitaꞌ bet rich ñi. \v 52 Nunu de baa ni añ byaal ruꞌñ. Nunu zigy mbecy ni Ñgyoozh nu bi gut byabañ dey. \v 53 Orzeꞌ bruu dey gyerbaa niy. Na despuees, ornu byabañ Jesuuz, orzeꞌ bya dey Jerusaleeng, gyedz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ zeꞌ zigy mbecy bzaac dey de yu zeꞌ. \p \v 54 Na ornu bzaac yu nu riib ic de soldad gal nu deꞌ zir soldad nu briib duru zeꞌ nu dela deꞌ zir coz nu guc, orzeꞌ gudzib dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Rishli gaal biñ ii guc mi iꞌñ Ñgyoozh! ―na dey. \p \v 55 Orzeꞌ zet yuꞌ zigy biñ mñaa. Rgüii dem lo Jesuuz. Laab de mi zeꞌ biñ nu gua ca ich Jesuuz nese nu gusam Galilea, nunu blocyuub dem Jesuuz. \v 56 Lat de biñ mñaa zeꞌ ri Li nu bruu tub gyedz nu la Magadán, nu tuubaꞌ Li, ñaa Santiag nu See, nu ñaa de iꞌñ Zebedeo. \s1 Pcach dey Jesuuz \p \v 57 Na or bi yecheñ, orzeꞌ bruꞌña See, tub mbecy guaniꞌñ nu bruu Arimatea. Niꞌ yu zeꞌ nac yu tub yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz. \v 58 Orzeꞌ guay lo Pilato, nu bdiiñ yu cuerp ni Jesuuz loy. Orzeꞌ Pilato mniiy nu cuic dey cuerp ni Jesuuz ni See. \v 59 Orzeꞌ gush yu cuerp nim, nunu ptiish yuñ tub sab cacy fin. \v 60 Orzeꞌ gua riy mi nañ tub gyerbaa cub ni ub yu. Gyerbaa zeꞌ sa bicy yu mandaar nu bduuñ dey ñi nañ gyitaꞌ. Orzeꞌ psoow yu ruꞌñ nu tub gyitaꞌ ily. Orzeꞌ yay. \v 61 Tees Li nu bruu Magadán, nu tuubaꞌ Li gucua dem ruꞌ baa zeꞌ. \s1 Mña dey gyerbaa ni Jesuuz \p \v 62 Na or bzaꞌ yu tuubaꞌ dzi, laab ndeꞌ dzi nu rzu lagy mbecy, orzeꞌ de uz zub lo, nu de mbecy fariseo gua dey lo Pilato. \v 63 Orzeꞌ na dey: \p ―Shi Pilato, byezaꞌ lagy de̱ nu lat nu gabee mbañ mbecy rguu zeꞌ, orzeꞌ nay: “Ornu bi bzaꞌ chon dzi nu guta̱, orzeꞌ gyabaña̱”, nay. \v 64 Ndeꞌ nu ne̱e̱ lor nu gyicy ru mandaar lo de mbecy nu cha ña dey ruꞌ baa niy gashtal shuub la dzi chon, gun nis ruꞌña de yu nu rsyaꞌ loy rel. Orzeꞌ co dze dey cuerp niy. Gazeꞌ nu nii dey lo mbecy nu byabañ yu. Orzeꞌ benu ni gac nu nac gyel rguu zeꞌ, orzeꞌ shiñ zir gruuñ gazeꞌ gyel rguu nu mnii Jesuuz nu loga ―na dey. \p \v 65 Orzeꞌ na Pilato: \p ―Gac cha nu der de soldad nu gña dey. Gua der nu gyicy segur ru ruꞌ baa niy. Ca na la benu gac ―nay. \p \v 66 Orzeꞌ bruu dey zay. Nunu bicy segur dey ruꞌ baa. Orzeꞌ pcaa dey beey lo gyitaꞌ nu rsoow ruꞌ gyerbaa zeꞌ. Nunu bzeeñ dey soldad zeꞌ nu rña dey. \c 28 \s1 Jesuuz byabañ mi \p \v 1 Na or bded sab, dzi nu rzu lagy mbecy, ornu bzaꞌ yu noming napor, orzeꞌ Li nu bruu Magadán, nu tuubaꞌ Li gua dem gal ruꞌ baa ni Jesuuz. \v 2 Orzeꞌ de repent la briib tub duru ily. Orzeꞌ bruu tub anc ni Ñgyoozh gashtal gyibaa. Bet yu lo yu. Orzeꞌ ptuyub yu gyitaꞌ nu rsoow ruꞌ gyerbaa zeꞌ. Gazeꞌ nu gusub yu tooñ. \v 3 Anc zeꞌ rabeey gal nu rabee gyi ni guzii. Zeꞌ shab yu, ndeꞌ tub negy cacy iily laa. \v 4 Na ornu bzaac de soldad anc zeꞌ, orzeꞌ gush la bis dey nu tantaꞌ gudzib yu. Orzeꞌ bdzoꞌw la dey. \v 5 Orzeꞌ anc zeꞌ nay rab yu de biñ mñaa zeꞌ: \p ―Cueꞌ dzib der. Ya̱ rad lagya̱ nu de ru ryub der Jesuuz, biñ nu gut lo cruuz. \v 6 Sacaꞌm ii. Bi byabañ mi gal nu mniim nu gzac mi. Orzeꞌ da der da güiir lugaar zeꞌ nu bri dey mi. \p \v 7 Orzeꞌ na gaꞌ anc zeꞌ: \p ―Dzach zi der yaa niir lo de yu nu rsyaꞌ lom. Niir nu Jesuuz bi byabañ mi. Orzeꞌ mi zeꞌ bi ya gam lo der par Galilea. Re zac der mi. Ni niir lo dey. Ndeꞌ coz nu ca lo cuen nu ne̱e̱ lo der ―na anc zeꞌ. \p \v 8 Orzeꞌ dzach bruu dem ruꞌ baa zeꞌ yam carer. Gudzib dem tees niꞌ ziꞌl tonaꞌ la yet lagy dem. Orzeꞌ ya dem carer ya num raso̱o̱ lo de yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz. \v 9 Orzeꞌ sij la bruu zac Jesuuz lo dem. Orzeꞌ nam: \p ―Shnu ru ―nam rab mi biñ mñaa zeꞌ. \p Orzeꞌ de mi zeꞌ bechaꞌm lo Jesuuz. Orzeꞌ bduyaa dem yeñ gyiꞌm nunu pca dem mi. \v 10 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi de biñ mñaa zeꞌ: \p ―Cueꞌ dzib der. Yaa nii der lo de bicya̱ nu gya dey Galilea. Orzeꞌ zeꞌ zac dey ya̱ ―nam. \s1 Rishtoo lo ni de soldad nu rña ruꞌ baa \p \v 11 Na lat nu bi ya de biñ mñaa zeꞌ, orzeꞌ la be de soldad nu mña ruꞌ baa zeꞌ byay nu bya tooy riidz lo de uz zub lo dela de coz nu guc. \v 12 Orzeꞌ de uz zub lo zeꞌ guay gua tooy rishlo de yu bel ni de mbecy Israeel par nu gyicy dey tub ziꞌl riidz. Orzeꞌ sheñ tiñ briic dey ni de soldad. \v 13 Orzeꞌ na dey rab yu de soldad zeꞌ: \p ―Rlagy ñi nii der nu de yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz, gua dey rel, orzeꞌ bloo dze dey cuerp ni Jesuuz lat nu nas der. \v 14 Nunu benu gyeñ Pilato, yu nu riib ic, nu ni mod bzac der, orzeꞌ de̱ ya̱ cyaag de̱ ic yu, gun orzeꞌ de̱ ya̱ soow su̱ de ru loy ―na dey. \p \v 15 Orzeꞌ de soldad zeꞌ gush dey de tiñ zeꞌ. Orzeꞌ bicy dey gal nu mnii de uz zub lo zeꞌ. Orzeꞌ riidz nu mnii de soldad zeꞌ, ndeꞌ riidz nu zaab lat de mbecy Israeel mas gashtal dzi na. \s1 Jesuuz bduꞌm riiñ yaa de yu nu rsyaꞌ lom \p \v 16 Orzeꞌ de trotub yu nu rsyaꞌ lom gua dey Galilea gashtal logyiꞌ zeꞌ nu mnii Jesuuz nu cha dey. \v 17 Orzeꞌ ornu bzaac dey mi, orzeꞌ pca dey mi. Nomaas yuꞌ la be mbecy lat dey nu wangad lagy dey ti laab mi. \v 18 Orzeꞌ Jesuuz byagaab mi lo dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ñgyoozh briic mi rishbeey ne̱ nu gyicya̱ dela coz gyibaa nu gyishlombecy ii. \v 19 Gua der lo dela mbecy nu yuꞌ dutuub la gyishlombecy, nunu gyicy der nu gyac dey mbecy nu rsyaꞌ lo̱. Nunu briic der nu zu nis dey par nu gabe nu nac nu dey Ñgyoozh uz den, nunu par nu gabe nu nac nu dey ya̱ iꞌñ mi, nunu par nu gabe nu nac nu dey Espiriit Yon nim. \v 20 Nunu lyuu der ni dey nu gyicy paay nu dela coz nu mne̱e̱ lo der. Nunu cueꞌ nit lagy der nu ya̱ nac du̱ der dub laa tiem gashtal shuub la dzi ni gyishlombecy ii ―nam.