\id LUK \h San Lucas \toc1 San Lucas De riidz nap nu rniiñ nu nac Jesuuz dub gal mod nu mnii Luc \toc2 San Lucas \toc3 Lc. \mt1 San Lucas \mt2 De riidz nap nu rniiñ nu nac Jesuuz dub gal mod nu mnii Luc \c 1 \s1 Riidz nu loga la ni Luc \p \v 1 Zigy mbecy gush dey riiñ nu caay de coz nu guc lat den \v 2 dub gal nu na de riidz nu bzeeñ de yu nu bzac urlo la de coz zeꞌ nese nu bzub la gyiꞌñ, de riidz nu bzeeñ de yu nu bzu riiñ nu tush las yu de riidz zeꞌ. \v 3 Ndeꞌ nu ru, shi Tioj, como ya̱ nap bdugyi̱ꞌ nu nac dela coz zeꞌ, orzeꞌ ya̱ rze̱e̱ nu nap benu ca̱a̱ dela coz zeꞌ lo gyicy, tub ga la riidz nu lugaar niñ. Orzeꞌ zeeda̱ ñii nir. \v 4 Gun orzeꞌ gad lagy ru nu rishli dela coz nu bdulyuu nir. \s1 Tub anc ni Ñgyoozh biid niiy nu gal Waa nu griib nis mbecy \p \v 5 Orzeꞌ tiem nu guc Herodes rey ni de gyedz nu yuꞌ lo yu ni Judea, bzu tub uz nu la Zacarí. Orzeꞌ yu zeꞌ byeeñ yu lo tub nac uz nu rnii dey uz ni Abías. Zeꞌ mñaay lam Bee. Gazaꞌ mi zeꞌ nac mi nez Aroong. \v 6 Orzeꞌ rup laa dey bicy dey coz nu seꞌñ par lo Ñgyoozh. Bicy dey dela coz nu mniim lo leey nim. Orzeꞌ ni tub la mbecy wangac nii dey nu yuꞌ falt niy. \v 7 Tees sac iꞌñ dey, gun Bee wangac chuꞌ iꞌñ mi. Nunu rup laa dey bi gubel yu. \p \v 8 Orzeꞌ tub tiem de uz nu nac nu Zacarí briic dey sman niy. Orzeꞌ gazaꞌ Zacarí bzuy riiñ lo Ñgyoozh. \v 9 Orzeꞌ de uz blooy cuen ich cushtom ni dey, nunu laabaꞌ Zacarí bdugyiy nu chuꞌy nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh, Shuaan na, par nu zu dzeeñ yaal yu. \v 10 Na lat nu rzu dzeeñ yaal yu, orzeꞌ dela mbecy nu rca Ñgyoozh lugaar zeꞌ byatublaazh dey ich yuꞌ zeꞌ nu nii nu dey mi. \v 11 Orzeꞌ lat zeꞌ bruu zac tub anc ni Ñgyoozh lo Zacarí gusuy par bee mez zeꞌ nu zub psiꞌñ yaal. \v 12 Orzeꞌ ornu bzaac Zacarí anc zeꞌ, orzeꞌ lorgut lay. Orzeꞌ tonaꞌ la gudzib yu. \v 13 Tees anc zeꞌ nay rab yu Zacarí: \p ―Cueꞌ dzib ru Zacarí, gun Ñgyoozh “O” mniim gush mi de riidz nu mniir lom, nunu mñaar, Bee, gaal mi tub mdoo. Zeꞌ mdoo zeꞌ co lar yu Waa. \v 14 Orzeꞌ tonaꞌ la chesu cyit lagy ru nu nac yu, nunu zigy mbecy gyet lagy yu nu nac nu gal mdoo zeꞌ. \v 15 Gun yu zeꞌ gac yu tub yu lily par lo Ñgyoozh. Orzeꞌ rila woꞌy ñup ni urbyay. Ni woꞌy mashcaly. Ni woꞌy ni tub la loñ. Nunu Espiriit Yon ni Ñgyoozh bi riib ic zaꞌ lam nañ lardooy nese anzir nu gal yu. \v 16 Orzeꞌ yu zeꞌ gyicy yu nu zigy mbecy Israeel ca dey Ñgyoozh, Shuaan dey. \v 17 Orzeꞌ yu zeꞌ chay riiñ ni Ñgyoozh anzir nu cyid Shuaan na. Fert gyicy yu riiñ nim gal nu bicy Elías, yu nu mnii por cuen nim. Gun orzeꞌ gyicy yu nu gyanap riidz ni de mbecy nuy iꞌñ yu, nunu gyicy yu nu syaꞌ de mbecy nu rnid ruꞌ lo de mbecy nap. Orzeꞌ ni mod gac par nu zu lily yu de mbecy par ornu cyid Shuaan na ―na anc zeꞌ. \p \v 18 Orzeꞌ na Zacarí rab yu anc zeꞌ: \p ―¿Lac mod gad lagya̱ nu gac ñii gal nu mniir? Gun ya̱ dzi byabela̱. Nunu niꞌ ziꞌl mña̱a̱ ―nay. \v 19 Orzeꞌ na gaꞌ anc zeꞌ: \p ―Ya̱ naca̱ Gabrieel. Ya̱ zu̱ lo Ñgyoozh. Nunu mi zeꞌ bzuu nez mi ya̱ nu yap ne̱e̱ du̱ ru nunu rica̱ nu gad lagy ru de riidz nap nu mne̱e̱ zeꞌ. \v 20 Orzeꞌ na, como wancheña lagy ru de riidz nu mne̱e̱ lor, de riidz nu segur la gac, orzeꞌ ndeꞌ nu gyac ru mbecy gop. Wac niir gashtal shuub la dzi nu gyuꞌ ni de riidz nu mne̱e̱ ―na anc zeꞌ. \p \v 21 Lat zeꞌ yuꞌ de mbecy rbez yu Zacarí ich yuꞌ. Gush dey shcab ben lagu dzi blaay nañ yuꞌ ni Ñgyoozh. \v 22 Na ornu bruuy nañ yuꞌ zeꞌ, wangacaꞌ niiy. Orzeꞌ gud lagy dey nu bdeꞌ loy nañ yuꞌ zeꞌ, gun bicy yaay lo dey. Nunu ni la mod nay byeeñ yu. Wangacaꞌ niiy. \p \v 23 Na ornu pshuub dzi niy bruuy sman, orzeꞌ yay yuꞌy. \v 24 Orzeꞌ despuees ni de nu ndeꞌ, orzeꞌ guꞌ iꞌñ mñaay Bee. Orzeꞌ nañ gaay beey wancyuu lam yuꞌm. Orzeꞌ mnii toom: \v 25 “Ni bicy nu Ñgyoozh ya̱, gun orzeꞌ na cueꞌ güii naañ mbecy lo̱ par nu sac iꞌña̱”, mnii toom. \s1 Tub anc mniim nu gal Jesuuz \p \v 26 Na ornu bi bzaꞌ shuup beey nu yuꞌ iꞌñ Bee, orzeꞌ Ñgyoozh bzeed mi Gabrieel, yu nu nac anc nim, zay Nazaret, tub gyedz nu ri lo yu ni Galilea. \v 27 Zay lo tub fiñ feñ nu nigul dzeel yu gyeey. Fiñ zeꞌ lañ Li. Fiñ zeꞌ bi guc nap niñ nu chelaañ See, tub mbecy nu bruu lat nez rey Dabi. \v 28 Orzeꞌ guꞌ anc zeꞌ zeꞌ nu zub ñi. Orzeꞌ nay rab yuñ: \p ―¡Shnur! ―nay―. Ñgyoozh nac num ru, nunu tonaꞌ la nap gyicy mi num ru ―nay. \p \v 29 Orzeꞌ ornu bzaac ñi anc zeꞌ, tonaꞌ la deet guc nañ lardooñ nu nac riidz nu mniiy. Orzeꞌ gush ñi shcab ben lac mod yaruu riidz nu mniiy loñ. \v 30 Orzeꞌ na anc zeꞌ rab yuñ: \p ―Li, cueꞌ dzib ru, gun Ñgyoozh bi psaꞌ lagy mi nu nap gyicy num ru. \v 31 Ru chuꞌ iꞌñ ru. Orzeꞌ gaal ru tub mdoo gyeey. Orzeꞌ co lar mi Jesuuz. \v 32 Mi zeꞌ gac mi tub biñ lily. Nii dey nu “Mi zeꞌ iꞌñ Ñgyoozh biñ nu gya zir zu”, nii dey. Orzeꞌ Ñgyoozh gyicy mi nu gac mdoo zeꞌ nir rey lugaar ni gyitoo bel nim Dabi, \v 33 gun orzeꞌ gyub ic mi de nez Israeel tub la, nunu rila wayeca nu gyub ic mi den ―na anc zeꞌ. \p \v 34 Orzeꞌ na gaꞌ Li: \p ―¿Lac mod chuꞌ iꞌña̱ zeꞌ rila nigul dzeela̱ biñ gyeey? ―nañ. \p \v 35 Orzeꞌ na gaꞌ anc zeꞌ: \p ―Espiriit Yon ni Ñgyoozh gyet mi nu gac num ru. Nunu Ñgyoozh, biñ nu gya zir zu, tonaꞌ la coz ily gyicy mi lat nu gac num ru. Ndeꞌ nu mdoo nir nu gal gac mi mbecy yon, tub mbecy nu nii dey “Iꞌñ Ñgyoozh”, nii dey. \v 36 Niꞌ nis ru, Bee, gaal mi tub mdoo mas byabel mi. Biñ nu rnii dey nu wagac chuꞌ iꞌñ, mi zeꞌ bi bzaꞌ shuup beey nu yuꞌ iꞌñ mi, \v 37 gun Ñgyoozh gac gyicy mi dela coz ―na anc zeꞌ. \p \v 38 Orzeꞌ na Li: \p ―Ya̱ naca̱ tub fiñ feñ nu ricy de coz nu rlagy Ñgyoozh. Orzeꞌ Ñgyoozh gyicy num ya̱ gal nu mniir ―naañ. \p Orzeꞌ laab ndeꞌ la bruu anc zeꞌ yay. \s1 Li chañ cha güiiñ Bee \p \v 39 Laab tiem zeꞌ bruu Li zeꞌ nu rcyiiñ ñi zañ carer tub gyedz nu ri tub logyiꞌ ni Judea. \v 40 Na ornu bruꞌñañ, orzeꞌ guꞌñ nañ yuꞌ Zacarí. Orzeꞌ mnii nuñ Bee ñgyoozh. \v 41 Na ornu güeñ Bee riidz nu mnii Li, orzeꞌ pcueñ mdoo nañ mi. Orzeꞌ briib ic zaꞌ la Espiriit Yon ni Ñgyoozh mi. \v 42 Orzeꞌ ye la mniim: \p ―¡Nap zir gyicy nu Ñgyoozh ru gazeꞌ deꞌ zir biñ mñaa! ¡Nunu niꞌ ziꞌl nap gyicy num mdoo nir! \v 43 ¿Cyu guc ya̱ par nu cyid güii ñaa Shuaana̱ ya̱? \v 44 Cuanzir nu güeña̱ nu mnii nur ya̱, orzeꞌ pcueñ mdoo naña̱ nu dzi bet lagy ñi. \v 45 Dzi nir nu guña lagy ru nu gyuꞌ niñ gal nu mnii Ñgyoozh, Shuaan na ―na Bee. \p \v 46 Orzeꞌ na Li: \q1 Ya̱ gyabica̱ gyel mbecy ni Ñgyoozh nu dutuub la lardo̱o̱. \q1 \v 47 Tonaꞌ la yet lagya̱ nañ lardo̱o̱ nu nac Ñgyoozh, biñ nu co mbañ ya̱. \q1 \v 48 Gun mi zeꞌ bduꞌ cuen mi ya̱, tub fiñ feñ nu ricy coz nu rlagy mi. \q1 Bzaac mi nu naca̱ tub mbecy shni. \q1 Orzeꞌ zigy mbecy nu yad par lo nii dem nu ya̱ naca̱ tub fiñ feñ nu dzi ni. \q1 \v 49 Gun Ñgyoozh, biñ nu gac gyicy dela coz, mi zeꞌ tonaꞌ la coz ily ricy num ya̱. \q1 ¡Mi zeꞌ tonaꞌ la yon mi! \q1 \v 50 Dub laa tiem nap ricy num de mbecy nu rca lagy lom. \q1 Tant de mbecy zeꞌ nap ricy num, tant iꞌñ dem nu gruu zac par lo nap gyicy num. \q1 \v 51 Coz ily ricy mi nu nac nu dzi fert mi. \q1 Mas la ziꞌl coz nu rboo ic mbecy leꞌ, \q1 tees ptush las mi dem. \q1 \v 52 Mi zeꞌ bloom riiñ nu zu biñ nu nac rey. \q1 Tees laagy nañ mi de mbecy shni. \q1 \v 53 Cuic mi coz nap gow mbecy ran gashtal dzaa la nañ dem. \q1 Zeꞌ mbecy guaniꞌñ, \q1 zuu nez mi dem gyam ñgyiꞌñ yaam. \q1 Ni wabic lam coz nu gow dem. \q1 \v 54 Blocyuub mi de mbecy Israeel, de biñ nu ricy coz nu rniim. \q1 Nunu wanit lagy mi nu nap gyicy num dem \q1 par nu rashni lagy mi dem. \q1 \v 55 Bicy num Abraham gal nu dela nez mi gal nu mniim lo de gyitoo bel ni den nu segur la gyicy mi. \m Ni mnii Li. \p \v 56 Orzeꞌ Li pcyiiñ nuñ Bee tub chon beey. Orzeꞌ bruuñ yaañ yuꞌñ. \s1 Gul Waa nu griib nis mbecy \p \v 57 Na ornu pshuub dzi nu gaal Bee mdoo, orzeꞌ gul tub mdoo gyeey. \v 58 Orzeꞌ ornu de mbecy nu rcyiiñ num garee ga, gal nu dela famil nim bzaac dey nu nap bicy nu Ñgyoozh mi, orzeꞌ bet lagy dey nuy mi. \v 59 Orzeꞌ ornu bzaꞌ shuñ dzi nu gul mdoo zeꞌ, orzeꞌ pcaa dey beey sircunsision cuerp ni mdoo zeꞌ. Orzeꞌ bicy pee dey mboo la dey yu laabaꞌ gal nu la uz yu, Zacarí. \v 60 Tees ñaa mdoo zeꞌ nam: \p ―¡Cueꞌ! Rlagy ñi loo lan ñi Waa ―nam. \p \v 61 Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Sac ni tub la famil nir nu ni lay ―na dey. \p \v 62 Orzeꞌ bicy yaa dey lo Zacarí par nu gad lagy dey lac rlagy yu gruu la mdoo niy. \v 63 Orzeꞌ bdiiñ yu tub laꞌ yala nu caay loñ. Orzeꞌ dela mbecy tonaꞌ la za nu ic dey ornu bzaac dey nu pcaay: “Yu zeꞌ gruu lay Waa”, pcaay. \v 64 Orzeꞌ laab or la zeꞌ briib rishniiy tuubaꞌ tir. Orzeꞌ brugyiꞌ ryabic yu gyel mbecy ni Ñgyoozh. \v 65 Orzeꞌ dela de mbecy nu yuꞌ nuy garee tonaꞌ la gudzib dey. Orzeꞌ dutuub la logyiꞌ ni Judea bzu riidz de coz nu guc. \v 66 Orzeꞌ dela mbecy nu güeñ riidz zeꞌ gush dey shcab nu nac ñii. Orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: \p ―¿Ben cyu gac yu nguzh zeꞌ? ―na dey―. Gun rishli gaal rabee nu ricy Ñgyoozh coz ily num yu ―na dey. \p \v 67 Orzeꞌ Espiriit Yon briib ic zaꞌ lam Zacarí, uz mdoo zeꞌ. Orzeꞌ brugyiꞌ rniiy por cuen ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nay: \q1 \v 68 ¡Rlagy ñi gyabic na gyel mbecy ni Shuaan na, biñ nu nac Ñgyoozh ni de mbecy Israeel! \q1 Gun biid mi nu co mbañ mi dela mbecy nim. \q1 \v 69 Bzuu nez mi tub biñ fert nu co mbañ de ub na. \q1 Mi zeꞌ laabaꞌ nez Dabi, yu nu bicy de coz nu rlagy mi. \q1 \v 70 Gulas mniim nu ni gyicy mi nu nac de riidz nu bzeeñ de yu nu mnii por cuen nim. \q1 \v 71 Nunu mniim nu com de ub na yaa losaꞌ yuun nu yaa de yu nu rzi lagy lon. \q1 \v 72 Ni bicy mi par nu mniim nu nap gyicy num de too bel ni den. \q1 Gun wannit lagy mi trat yon nim. \q1 \v 73 Nunu trat zeꞌ, ndeꞌ riidz nu mniim lo gyitoo bel ni den Abraham nu segur la gyicy mi. \q1 \v 74 Riidz zeꞌ rniiñ nu gyicy mi nu glan lo de losaꞌ yuun, \q1 gun orzeꞌ wadzib la den gyicy den coz nu rniim, \q1 \v 75 nunu gun orzeꞌ cuin lom como nac naa mbecy nu nac nim, \q1 nunu mbecy nu bi byanap lom. \q1 Orzeꞌ cuin lom dutuub la lo yun. \q1 \v 76 Zeꞌ ru, iꞌña̱, mbecy gnii dey nu ru nac ru tub yu nu gnii por cuen ni Ñgyoozh, biñ nu gya zir zu, \q1 gun ru cha gar par lo Shuaan na. \q1 Gyicy nap ru nañ lardoo de mbecy \q1 gal nu ricy nap dey tub nez ornu ded tub yu lily. \q1 \v 77 Gun orzeꞌ gad lagy dela mbecy ni Ñgyoozh nu gyicy sulagy mi de cyi dey. \q1 Nunu co mbañ mi dey. \q1 \v 78 Gun Ñgyoozh ni den, nu nac nu tonaꞌ la rashni lagy mi mbecy nim, ndeꞌ nu ni gyicy num dey. \q1 Gyicy mi nu cyid biñ nu co mbañ mbecy gal nu driib doo. \q1 \v 79 Orzeꞌ dzi zeꞌ cuic mi yaa ni de mbecy nu yuꞌ zeꞌ nu cow, de mbecy nu ca lo cuen nu gat, \q1 gun orzeꞌ lyuuñ ni dey ca par gash yu par nu che ti ri añ ni dey, \m na Zacarí. \p \v 80 Orzeꞌ yu nguzh zeꞌ zaab raly yu, nunu byafert yu nu nac de coz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ pcyiiñ yu tub lugaar ub zi gashtal pshuub la dzi nu blyuuy ub yu lo de mbecy Israeel. \c 2 \s1 Gul Jesuuz \p \v 1 Tiem zeꞌ Augusto, yu nu riib ic de nasyoong, pshes nañ yu tub acta nu mniiy lo dey nu cha boo dey ñaꞌn mbecy dutuub la lugaar nu riib ic yu. \v 2 Ndeꞌ tir loga la gua loo dey ñaꞌn mbecy lat nu zu Cirenio riiñ nu riib ic yu de gyedz nu yuꞌ lo yu ni Siria. \v 3 Orzeꞌ dela mbecy bya dey ledz yu nu cuic yu ñaꞌn yu. \p \v 4 Ndeꞌ nu See bruuy tub gyedz ni Galilea nu la Nazaret. Orzeꞌ yay Beleeng, tub gyedz ni Judea, gun gyedz zeꞌ gul rey Dabi, nunu See nac yu nez Dabi. \v 5 Orzeꞌ zeꞌ yay nu cuic yu ñaꞌn yu. Nunu ya nuy Li, fiñ nu bi ca lo cuen nu chelaay. Nunu fiñ zeꞌ bi yuꞌ iꞌñ ñi. \v 6 Orzeꞌ lat nu rcyiiñ dey Beleeng, orzeꞌ pshuub dzi nu gal mdoo. \v 7 Orzeꞌ zeꞌ gul mdoo loga niñ. Orzeꞌ ptiish ñi mdoo zeꞌ negy. Orzeꞌ briñ mdoo zeꞌ nañ tub cano, zeꞌ nu row bañcyug gyizh, gun wangadaꞌ lugaar nu ndri dey nañ yuꞌ ni mbecy. \s1 De anc gal nu de mbecy nu rña shily \p \v 8 Na gaab ga Beleeng yuꞌ la be mbecy nu rña shily. Gua la rel rña dey shily niy lat gyish. \v 9 Orzeꞌ bruu zac tub anc ni Ñgyoozh lo dey. Orzeꞌ pca yaa nu bruu lo Ñgyoozh dub yub la zeꞌ nu yuꞌ dey. Orzeꞌ tonaꞌ la gudzib dey. \v 10 Orzeꞌ na anc zeꞌ rab yu dey: \p ―Cueꞌ dzib der. Ya̱ yap ne̱e̱ tub riidz nu tonaꞌ la nap. Nu nac riidz zeꞌ tonaꞌ la gyet lagy dela mbecy. \v 11 Dzi na la gul tub mdoo ledz Dabi. Nunu mi zeꞌ biñ nu co mbañ der. Mi zeꞌ nac mi Mesías, Shuaan na, biñ nu ca lo cuen nu cyid. \v 12 Mod nu gad lagy der nu laab mi, ndeꞌ nu gyap der mdoo zeꞌ mbish mi negy rim nañ cano zeꞌ nu row bañcyug gyizh ―na anc zeꞌ. \p \v 13 Orzeꞌ laab or la zeꞌ bruu zac tub nac anc zigy nu bruu gal gyibaa lo tuubaꞌ anc zeꞌ. Orzeꞌ ryabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh. Orzeꞌ na dey: \q1 \v 14 Rlagy ñi gyabic mbecy gyel mbecy ni Ñgyoozh gal gyibaa lugaar nu gya zir zu. \q1 Zeꞌ gyishlombecy ii rlagy ñi nu chuꞌ dela mbecy nu gyel ri zu, de mbecy nu gyedzuꞌ lagy mi, \m na de anc zeꞌ. \p \v 15 Na ornu de anc zeꞌ ya dey gyibaa, orzeꞌ de yu rña shily zeꞌ na dey rab yu losaꞌy: \p ―Yaa chan Beleeng, cha güiiñ de coz nu guc, de coz nu mnii Ñgyoozh Shuaan den ―na dey. \p \v 16 Orzeꞌ bicy lal la dey zay. Na ornu bruꞌña dey, orzeꞌ bzaac dey Li, nu See, gal nu mdoo zeꞌ rim nañ cano. \v 17 Orzeꞌ ornu bzaac de yu nu rña shily zeꞌ mdoo zeꞌ, orzeꞌ byoo dey rishlo dela mbecy de coz nu mnii anc zeꞌ. \v 18 Orzeꞌ dela mbecy nu güeñ riidz nu mnii de yu nu rña shily zeꞌ gush dey shcab nu nac ñii. \v 19 Orzeꞌ Li pcaa ic ñi dela riidz zeꞌ nunu gush ñi shcab nu nac ñii. \v 20 Orzeꞌ de yu nu rña shily zeꞌ yay ryabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh nu nac de coz nu güeñ dey nunu nu nac de coz nu bzaac dey. Gun guc ñi gal nu mnii de anc zeꞌ lo dey. \s1 Gua nu dey Jesuuz nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh \p \v 21 Na ornu bzaꞌ shuñ dzi nu gul mi, orzeꞌ pcaa dey beey nu la sircunsision cuerp nim. Orzeꞌ bloo la dey mi Jesuuz. Bloo la dey mi gal nu mnii anc zeꞌ lo Li anzir nu chuꞌ iꞌñ ñi. \p \v 22 Na ornu pshuub dzi nu gyicy dey gal nu rnii leey ni Moisees par nu gyacaacy mbecy lo Ñgyoozh, orzeꞌ za nu dey mdoo zeꞌ Jerusaleeng par nu lyuu dey mi lo Ñgyoozh, Shuaan na. \v 23 Ni bicy dey gun lat de riidz ni leey ni Ñgyoozh Shuaan na bi cañ: “Dela de iꞌñ gyeey dey, benu mdoo loga la, orzeꞌ rlagy ñi zu chu dey yu nu gac yu ni Ñgyoozh, Shuaan na.” \v 24 Orzeꞌ briic dey tub gun gal nu bi cañ lo leey ni Ñgyoozh, Shuaan na. Gun zeꞌ, ndeꞌ cyup begy o cyup culmbu feñ. \p \v 25 Na tiem zeꞌ zu tub mbecy nu la Simyo̱o̱ Jerusaleeng. Yu zeꞌ tub mbecy nap, nunu tonaꞌ la rca lagy yu lo Ñgyoozh, nunu blez yu par ornu shuub dzi nu gruu mbañ de mbecy Israeel. Nunu Espiriit Yon ni Ñgyoozh guc num yu, \v 26 nunu mniim loy nu wat yu anzir nu gzac yu Mesías, biñ nu zuu nez Ñgyoozh nu cyid. \v 27 Orzeꞌ mniim loy nu chay nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Israeel Ñgyoozh. Orzeꞌ ornu de mbel ni Jesuuz bruꞌña nu dey mi nañ yuꞌ zeꞌ par nu gyicy dey gal nu rniiñ lo leey, \v 28 orzeꞌ Simyo̱o̱ bduꞌ yaay mdoo zeꞌ. Orzeꞌ briic yu gras ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nay: \q1 \v 29 Ñgyoozh, Shuaan de̱, na bi bicy yac ru nu de riidz nu mniir nu segur la gyicy ru. \q1 Na ya̱, yu nu ricy coz nu rniir, bi guti ye lagya̱ nu gata̱. \q1 \v 30 Gun ya̱ bi bzaac urlo̱ la̱ biñ nu bzuu nez ru nu co mbañ mbecy, \q1 \v 31 biñ nu bzur nu bzaac lo de lo la mbecy. \q1 \v 32 Mi zeꞌ nam gal nu na tub yaa nu gyicy nu nap zac de mbecy nu walab mbecy Israeel. \q1 Nunu nu nac mi zeꞌ gabe gyel lily ni de mbecy nir, de mbecy Israeel, \m na Simyo̱o̱. \p \v 33 Orzeꞌ uz Jesuuz nu ñaam za nu la ic dey coz nu mnii Simyo̱o̱ nu nac mi. \v 34 Orzeꞌ Simyo̱o̱ bdiiñ yu lo Ñgyoozh ni dey. Orzeꞌ nay rab yu Li, ñaa Jesuuz: \p ―Mdoo ii bi zuu lam nu gyicy mi nu nit lo zigy mbecy Israeel nunu gyicyaꞌm nu zigy dey gruu mbañ yu. Mi ii tub muesht nu bruu lo Ñgyoozh. Nunu zigy mbecy cha dey contr nim. \v 35 Gun orzeꞌ gabe coz nu rlagy zigy dey gyicy yu nañ lardooy. Tees de nu ndeꞌ gyicy nuñ ru gal nu ricy tub mandzicy riꞌñ nu gzub ñi gashtal nañ lardoor ―na Simyo̱o̱. \p \v 36 Nunu bzu gaꞌ tub biñ mñaa nu rnii por cuen ni Ñgyoozh nu la An. Mi zeꞌ iꞌñ Fanuel, tub mbecy nez Aser. Mi zeꞌ tonaꞌ la gubel mi. Dzi feñ mi pchelaam. Nunu gagy zi ñaꞌn pcyiiñ num ñgyeem. \v 37 Orzeꞌ gut yu. Zeꞌ ochent zub tap ñaꞌn rac nu byeeñ byud mi. Orzeꞌ mi zeꞌ rila wancyuum nañ yuꞌ nu driib zily de mbecy Israeel Ñgyoozh. Sinu dzi rel la briib zily mi Ñgyoozh. Nunu pcam ni ub mi nu wangow mi gyit nu rnii num Ñgyoozh. \v 38 Orzeꞌ laab or la zeꞌ briic mi gras ni Ñgyoozh. Nunu bzat mi Jesuuz lo dela mbecy nu rbez nu co mbañ Ñgyoozh de mbecy Jerusaleeng. \s1 Bish cya dey Nazaret \p \v 39 Na ornu bi bicy yac dey leey ni Ñgyoozh Shuaan na na, orzeꞌ bish cya dey yay Galilea. Ya dey gal ledz gaal yu, tub gyedz nu la Nazaret. \v 40 Orzeꞌ Jesuuz zaab raly zir mi, nunu yafert zir mi, nunu ral zir shcab nim. Nunu Ñgyoozh nap guc num mi. \s1 Jesuuz rim lugaar zeꞌ nu driib zily mbecy Israeel Ñgyoozh \p \v 41 Na de mbel ni Jesuuz de ñaꞌn la rza dey Jerusaleeng rza dey saꞌ ni Pas. \v 42 Orzeꞌ ornu bi yuꞌ Jesuuz tub ñaꞌn trocyup, gua dey saꞌ zeꞌ gal mod nu nil ricy dey. \v 43 Na ornu bi bded saꞌ zeꞌ, orzeꞌ gush nez dey yay. Zeꞌ Jesuuz byeeñ gam Jerusaleeng. Nunu wangad lagy de mbel nim. \v 44 Guzii dey nu ya Jesuuz lat deꞌ zir mbecy. Bi bzaꞌ tub dzi nu zu dey nez. Orzeꞌ brugyiꞌ nu ryub dey mi lat de famil nim, nunu lat de mbecy nu yuꞌ lom. \v 45 Tees wangyad mi ni dey. Orzeꞌ bish cya gaꞌ dey yay laabaꞌ Jerusaleeng nu yub dey mi. \p \v 46 Na ornu bzaꞌ dzi chon, orzeꞌ byad mi ni dey zub mi nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh nu de yu nu rlyuu leey ni de mbecy Israeel. Rzuub gyidag mi ni dey, nunu rgugyiꞌm lo dey. \v 47 Nunu dela de yu nu reñ de riidz nu rniim za nu la ic dey nu nac nu dzi lily rniim. \v 48 Ornu bzaac de mbel nim mi, za nu la ic dey. Orzeꞌ ñaam nañ rab ñim: \p ―Fiñ nguzh, ¿lagu ni bicy nur de̱? Uz ru nu ya̱ tonaꞌ la deet guc nañ lardo̱o̱ de̱ nu ryub de̱ ru ―nam. \p \v 49 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi ñaam: \p ―¿Lagu ryub der ya̱? ¿A wagad lagy der nu ya̱ rlagy ñi nu cui̱ nañ yuꞌ ni Ñgyoozh uza̱? ―nam. \p \v 50 Tees wangyet lag dey cuen de coz nu mniim. \p \v 51 Orzeꞌ Jesuuz bish cya gaꞌm num dey yam Nazaret. Zeꞌ pcyiiñ mi nunu bzuub gyidag mi dela coz nu mnii dey. Orzeꞌ ñaam pcaa ic ñi dela coz nu guc zeꞌ. \v 52 Orzeꞌ Jesuuz zaab raly zir mi. Raly cuerp nim, nunu ral shcab nim. Orzeꞌ Ñgyoozh bet lagy mi nu nac mi, nunu niꞌ ziꞌl mbecy bet lagy dey nu nac mi. \c 3 \s1 Waa nu griib nis mbecy pshaal yu riidz nu bruu lo Ñgyoozh \p \v 1 Na bi bzaꞌ tiiñ ñaꞌn nu riib ic yu nu la Tiberio de nasyoong. Zeꞌ Poncio Pilato byub ic yu Judea por cuen ni gubier. Nunu Herodes byub ic yu por cuen ni gubier Galilea. Nunu bicy yu, Lip, byub icaꞌy por cuen ni gubier Iturea nu Traconite. Nunu Lisanias byub ic yu por cuen ni gubier Abilinia. \v 2 Orzeꞌ Anás nu Caifás byub ic dey de uz Israeel. Orzeꞌ tiem zeꞌ Ñgyoozh mniim lo Waa, iꞌñ Zacarí, tub lugaar ub zi. \v 3 Orzeꞌ Waa gusay dela lugaar nu ri gaab ga gyoow Jordaang. Orzeꞌ nay rab yu de mbecy: \p ―Mneꞌ der dela cyi nu ricy ru nunu bzu nis der, gun orzeꞌ Ñgyoozh gyicy sulagy mi de cyi der ―nay. \p \v 4 Gun Isaías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, laab Waa bzat yu ornu pcaay: \q1 Zaab tiꞌ tub mbecy rbish tiy tub lugaar ub zi. \q1 Orzeꞌ nay: \q1 “Nañ lardoo der nañ gal nu na tub nez. \q1 Orzeꞌ bicy nap der nez zeꞌ par ornu cyid Shuaan ru. \q1 Pshaal der tub nez nu li par nu ded mi. \q1 \v 5 Dela nez nu a̱ꞌ tub ruꞌ gyicy tub ruꞌ der ñii. \q1 Nunu de zeꞌ nu zub bicy ily gyicy lacy der ñii. \q1 Nunu de nez nu a̱ꞌ li guꞌ li der ñii. \q1 Nunu dela de nez nu dzi wech zu, gyicy tub ruꞌ der ñii. \q1 \v 6 Orzeꞌ de lo la mbecy gzac dey biñ nu bzuu nez Ñgyoozh nu co mbañ den”, \m nay, na Isaías. \p \v 7 Orzeꞌ tonaꞌ la mbecy zigy bruu dey nu yad yu par nu rlagy dey nu griib nis Waa dey. Orzeꞌ Waa nay rab yu dey: \p ―¡Der mbecy shiñ ricy! ¿Cyu mnii lo der nu gac gla der lo cashtig ily ni Ñgyoozh nu bi yad gaab? \v 8 Bicy der tub mod nu nap gabe nu bi mneꞌ der de cyi nu ricy ru. Cueꞌ gnii too der nu gla der ni de cashtig zeꞌ nu nac nu rnii der: “De ub na nac naa nez gyitoo bel nin Abraham”, rnii der, gun ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu Ñgyoozh gac gyicy mi nu mas gashtal de gyitaꞌ ii gyac ñi nez Abraham. \v 9 Gun cashtig ni Ñgyoozh nañ gal na tub gyibag. Bi zu lily ñii par nu shiꞌñ ñi dela yag gashtal lyu lañ. Dela yag nu wacuic uugy nap gyiꞌñ ñi. Orzeꞌ chañ lo gyi ―na Waa. \p \v 10 Orzeꞌ na de mbecy rab yu Waa: \p ―¿Lac mod gyicy de̱ beni? ―na dey. \p \v 11 Orzeꞌ na Waa rab yu dey: \p ―Benu tub mbecy mbish cyup shab yu, orzeꞌ rlagy ñi cuic yu tub ni yu nu sac ni, nunu benu yuꞌ nu row tub mbecy, orzeꞌ rlagyaꞌñ nu cuicaꞌy ñuu gow yu nu sac nu row ―na Waa. \p \v 12 Gazaꞌ de yu nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom za gaꞌ dey lo Waa par nu griib nis yu dey. Orzeꞌ na dey rab yu Waa: \p ―Masht, zeꞌ de̱ ya̱, ¿la coz rlagy ñi nu gyicy de̱? ―na dey. \p \v 13 Orzeꞌ Waa nay: \p ―Rlagy ñi nu co der tiñ gal nu ca lo cuen nu co der, nunu cueꞌ nu sheñ zir co der ―nay rab yu dey. \p \v 14 Niꞌ ziꞌl de soldad nu yuꞌ zeꞌ bdugyiꞌ gaꞌ dey lo Waa. Orzeꞌ na dey: \p ―Zeꞌ de̱ ya̱, ¿lac mod gyicy de̱? ―na dey. \p Orzeꞌ na Waa rab yu dey: \p ―Cueꞌ co der tiñ ni mbecy por fers la, nunu cueꞌ riib der gyidza too dey. Bzu la der conform ca na la i der nu ricy ru gan ―na Waa rab yu dey. \p \v 15 Orzeꞌ de mbecy brugyiꞌ rgyish lo dey nu zac lo dey tub coz ily, nunu brugyiꞌ rgugyiꞌ dey lo losaꞌy ben a walab Waa nac yu Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid. \v 16 Orzeꞌ Waa nay rab yu dey: \p ―Ya̱ rishli griib nisa̱ der nu nis, tees cyid tub biñ nu cuic Espiriit Yon ni Ñgyoozh ni mbecy, nunu cuic mi cashtig nu na gal nu na gyi ni dey. Mi zeꞌ tub biñ nu gya zir zu par ya̱. Ya̱ ni wayapa̱ nu shagya̱ gyid nu zub gyid lab mi. \v 17 Mi zeꞌ nam gal na tub mbecy nu bi zu lily nu tub yag ruꞌ biiz par nu com dela mbigy trig, nunu gyicy tublaazh mi ñii par nu cuꞌ choow mi nañ ye. Zeꞌ de gyid ich ñi zeed mi ñii chañ lo tub gyi nu rila wayu ―na Waa. \p \v 18 Orzeꞌ ni mod nunu zañ zir mod Waa pshaal yu de riidz nu sac nu bruu lo Ñgyoozh lo de mbecy. \v 19 Orzeꞌ pshuu nuy Herodes, yu nu riib ic por cuen ni gubier nu nac nu gush yu Herodías, mñaa bicy yu Lip. Nunu yuꞌ zir coz a̱ꞌ nap nu bicy yu. \v 20 Nunu shiñ zir bicy yu ornu bicy yu mandaar nu pshet lag mbecy Waa nañ yuꞌ gyiib. \s1 Bzu nis Jesuuz \p \v 21 Tiem zeꞌ ornu Waa griib nis yu de mbecy, orzeꞌ niꞌ ziꞌl Jesuuz briic yu nu winis mi. Na lat nu rnii num Ñgyoozh, orzeꞌ byaal la baa. \v 22 Orzeꞌ bruu zac Espiriit Yon ni Ñgyoozh nu na gal na tub beg. Orzeꞌ bet mi toom. Orzeꞌ zaab tiꞌ Ñgyoozh. Gal gyibaa rniim. Orzeꞌ nam: \p ―Ru nac ru iꞌña̱ nu tonaꞌ la rca̱, nunu tonaꞌ la yet lagya̱ ―na Ñgyoozh gashtal gyibaa. \s1 De gyitoo bel ni Jesuuz \p \v 23 Ornu bzuub Jesuuz gyiꞌ riiñ nu ricy mi, orzeꞌ yuꞌm ñaꞌn gal rup tii. Orzeꞌ de mbecy guzii dey nu mi zeꞌ iꞌñ See. Zeꞌ See yu zeꞌ iꞌñ Elí. \v 24 Orzeꞌ Elí guc yu iꞌñ Matat. Orzeꞌ Matat guc yu iꞌñ Leví. Orzeꞌ Leví guc yu iꞌñ Melqui. Orzeꞌ Melqui guc yu iꞌñ Janai. Orzeꞌ Janai guc yu iꞌñ See. \v 25 Orzeꞌ See guc yu iꞌñ Matatías. Orzeꞌ Matatías guc yu iꞌñ Amós. Orzeꞌ Amós guc yu iꞌñ Nau. Orzeꞌ Nau guc yu iꞌñ Esli. Orzeꞌ Esli guc yu iꞌñ Nagai. \v 26 Orzeꞌ Nagai guc yu iꞌñ Maat. Orzeꞌ Maat guc yu iꞌñ Matatías. Orzeꞌ Matatías guc yu iꞌñ Semei. Orzeꞌ Semei guc yu iꞌñ Josec. Orzeꞌ Josec guc yu iꞌñ Judá. \v 27 Orzeꞌ Judá guc yu iꞌñ Joanán. Orzeꞌ Joanán guc yu iꞌñ Resa. Orzeꞌ Resa guc yu iꞌñ Zorobabel. Orzeꞌ Zorobabel guc yu iꞌñ Salatiel. Orzeꞌ Salatiel guc yu iꞌñ Neri. \v 28 Orzeꞌ Neri guc yu iꞌñ Melqui. Orzeꞌ Melqui guc yu iꞌñ Adi. Orzeꞌ Adi guc yu iꞌñ Cosam. Orzeꞌ Cosam guc yu iꞌñ Elmadam. Orzeꞌ Elmadam guc yu iꞌñ Er. \v 29 Orzeꞌ Er guc yu iꞌñ Jesuuz. Orzeꞌ Jesuuz guc yu iꞌñ Eliezer. Orzeꞌ Eliezer guc yu iꞌñ Jorim. Orzeꞌ Jorim guc yu iꞌñ Matat. \v 30 Orzeꞌ Matat guc yu iꞌñ Leví. Orzeꞌ Leví guc yu iꞌñ Simyo̱o̱. Orzeꞌ Simyo̱o̱ guc yu iꞌñ Judá. Orzeꞌ Judá guc yu iꞌñ See. Orzeꞌ See guc yu iꞌñ Jonam. Orzeꞌ Jonam guc yu iꞌñ Eliaquim. \v 31 Orzeꞌ Eliaquim guc yu iꞌñ Melea. Orzeꞌ Melea guc yu iꞌñ Mena. Orzeꞌ Mena guc yu iꞌñ Matata. Orzeꞌ Matata guc yu iꞌñ Natán. \v 32 Orzeꞌ Natán guc yu iꞌñ Dabi. Orzeꞌ Dabi guc yu iꞌñ Isaí. Orzeꞌ Isaí guc yu iꞌñ Obed. Orzeꞌ Obed guc yu iꞌñ Booz. Orzeꞌ Booz guc yu iꞌñ Sala. Orzeꞌ Sala guc yu iꞌñ Naasón. \v 33 Orzeꞌ Naasón guc yu iꞌñ Aminadab. Orzeꞌ Aminadab guc yu iꞌñ Admin. Orzeꞌ Admin guc yu iꞌñ Arni. Orzeꞌ Arni guc yu iꞌñ Esrom. Orzeꞌ Esrom guc yu iꞌñ Fares. Orzeꞌ Fares guc yu iꞌñ Judá. \v 34 Orzeꞌ Judá guc yu iꞌñ Jacob. Orzeꞌ Jacob guc yu iꞌñ Isaac. Orzeꞌ Isaac guc yu iꞌñ Abraham. Orzeꞌ Abraham guc yu iꞌñ Taré. Orzeꞌ Taré guc yu iꞌñ Nacor. \v 35 Orzeꞌ Nacor guc yu iꞌñ Serug. Orzeꞌ Serug guc yu iꞌñ Ragau. Orzeꞌ Ragau guc yu iꞌñ Peleg. Orzeꞌ Peleg guc yu iꞌñ Heber. Orzeꞌ Heber guc yu iꞌñ Sala. \v 36 Orzeꞌ Sala guc yu iꞌñ Cainán. Orzeꞌ Cainán guc yu iꞌñ Arfaxad. Orzeꞌ Arfaxad guc yu iꞌñ Sem. Orzeꞌ Sem guc yu iꞌñ Noé. Orzeꞌ Noé guc yu iꞌñ Lamec. \v 37 Orzeꞌ Lamec guc yu iꞌñ Matusalén. Orzeꞌ Matusalén guc yu iꞌñ Enoc. Orzeꞌ Enoc guc yu iꞌñ Jared. Orzeꞌ Jared guc yu iꞌñ Mahalaleel. Orzeꞌ Mahalaleel guc yu iꞌñ Cainán. \v 38 Orzeꞌ Cainán guc yu iꞌñ Enós. Orzeꞌ Enós guc yu iꞌñ Set. Orzeꞌ Set guc yu iꞌñ Adaang. Orzeꞌ Adaang guc yu iꞌñ Ñgyoozh. \c 4 \s1 Jesuuz guc preb mi \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz brugyiꞌ riib ic zaꞌ la Espiriit Yon ni Ñgyoozh mi. Gazeꞌ nu bruum gashtal gyoow Jordaang zam. Orzeꞌ Espiriit Yon ni Ñgyoozh za num mi tub lugaar ub zi. \v 2 Zeꞌ brim cyuu dzi. Orzeꞌ zeꞌ bicy nuras preb mi. Dub laa lat nu brim zeꞌ wangow lam gyit. Na despuees, orzeꞌ briib nu ran mi. \v 3 Orzeꞌ na nuras rab yum: \p ―Benu ru rishli gaal nac ru iꞌñ Ñgyoozh, orzeꞌ mnii lo de gyitaꞌ ii nu gyac ni gyishtily ―nay. \p \v 4 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi nuras: \p ―Lat de riidz ni Ñgyoozh rniin: “Walab gyishtily ziꞌl gyicy ñi nu cui mbañ mbecy”, rniiñ ―nam. \p \v 5 Gazeꞌ nu nuras gua nuy mi tub zeꞌ nu gya. Orzeꞌ nañ tub miiñ ziꞌl blyuuy dela lugaar ni gyishlombecy lom. \v 6 Orzeꞌ nay: \p ―Ya̱ gyicya̱ nu gac gyub ic ru dutuub la gyishlombecy ii, nunu grica̱ dela gyel nap nu yuꞌ loñ nir. Ya̱ bi guud ñi ne̱, nunu gac grica̱ ñii ni cyu ziꞌl mbecy nu rlagya̱. \v 7 Ya̱ grica̱ ndeꞌ nir benu zu tib ru lo̱ nu griib zily ru ya̱ ―nay. \p \v 8 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi nuras: \p ―Gun lat de riidz ni Ñgyoozh rniin: “Briib zily Shuaan ru, biñ nu nac Ñgyoozh nir, nunu se coz nu rlagy ziꞌl mi gyicy ru”, rnii riidz nim ―na Jesuuz. \p \v 9 Gazeꞌ nu za nu nuras mi par Jerusaleeng. Orzeꞌ pshup yum zeꞌ nu gya zir ni yuꞌ nu driib zily de mbecy Israeel Ñgyoozh. Orzeꞌ nay rab yu Jesuuz: \p ―Benu rishli gaal nac ru iꞌñ Ñgyoozh, orzeꞌ bzut yeñ gashtal lo yu la re. \v 10 Gun lat de riidz ni Ñgyoozh rniiñ: \q1 Ñgyoozh cuꞌm riiñ yaa de anc nim nu ña dey ru, \q1 nunu wazaan dey nu shiñ gzac ru. \q1 \v 11 Orzeꞌ lagy yaa dey ru, \q1 gun orzeꞌ cueꞌ nu gad güii \q1 par ni gyiꞌr lo de gyitaꞌ, \m rniiñ, nay. \p \v 12 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p ―Niꞌ ziꞌl rniiñ lat de riidz nim: “Cueꞌ gyicy ru preb Ñgyoozh, Shuaan ru”, rniiñ ―na Jesuuz. \p \v 13 Orzeꞌ nuras wangadaꞌ mod nu ñgyicy yu preb Jesuuz. Orzeꞌ bruu chuy lom par la be tiem. \s1 Jesuuz brugyiꞌ ricy mi riiñ Galilea \p \v 14 Orzeꞌ Jesuuz ya gaꞌm par lo de yu ni Galilea, nunu riib ic zaꞌ la Espiriit Yon ni Ñgyoozh mi. Orzeꞌ brush las riidz ni de coz nu bicy mi dela lugaar nu yuꞌ gaab ga zeꞌ. \v 15 Orzeꞌ rlyuum nañ de yuꞌ nu rsyaꞌ de mbecy Israeel riidz ni Ñgyoozh de ga la lugaar zeꞌ nu rded mi. Nunu dela mbecy ryabic dey gyel mbecy nim. \s1 Jesuuz yam Nazaret \p \v 16 Orzeꞌ Jesuuz yam Nazaret, gyedz zeꞌ nu guul mi. Na ornu pshuub sab, dzi nu rzu lagy de mbecy Israeel, orzeꞌ bicy mi gal mod nu nil ricy mi. Orzeꞌ guꞌm nañ yuꞌ zeꞌ nu rsyaꞌ dey riidz ni Ñgyoozh. Gazeꞌ nu wes sum nu lab mi riidz ni Ñgyoozh. \v 17 Orzeꞌ briic dey libr ni Isaías, tub yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh, par nu lab mi. Na ornu pshaal mi looñ, orzeꞌ byap mi zeꞌ nu cañ nu rniiñ: \q1 \v 18 Espiriit Yon ni Ñgyoozh Shuaana̱ riib ic mi ya̱, \q1 gun bzum ya̱ nu cha̱ ne̱e̱ de riidz nu sac lo de mbecy zi. \q1 Nunu bzuu nez mi ya̱ par nu gyicya̱ nu cueꞌ gyub ic reñaꞌ coz nañ lardoo de mbecy. \q1 Nunu bzuu nez mi ya̱ nu gyicya̱ nu zac de mbecy nu wacsac. \q1 Nunu bzuu nez mi ya̱ par nu gyicya̱ nu gruu nap de mbecy nu rzac zi nu nac nu shiñ ricy nu de losaꞌy yu. \q1 \v 19 Nunu bzuu nez mi ya̱ nu ne̱e̱ lo dela mbecy nu bi pshuub ñaꞌn nu nap gyicy nu Ñgyoozh dela mbecy, \m rniiñ, nam. \p \v 20 Laab ndeꞌ la. Orzeꞌ Jesuuz ptub mi gyicy zeꞌ. Orzeꞌ byabic mi ñii ni yu nu zu riiñ nañ yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ gusub mi. Orzeꞌ mbi la bgüii de yu nu yuꞌ nañ yuꞌ zeꞌ lom. \v 21 Orzeꞌ brugyiꞌ rniim. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Lat nu blaba̱ de riidz zeꞌ lo der, orzeꞌ byuꞌ niñ ―nam. \p \v 22 Orzeꞌ dela mbecy nap mnii dey nu nac Jesuuz, nunu bet lagy dey de riidz cyit na nu mniim. Orzeꞌ na dey rab dey losaꞌy: \p ―Zeꞌ, ¿a walab yu ii iꞌñ See? ―na dey. \p \v 23 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Ya̱ rad lagya̱ nu segur la nii der tub riidz cyit. Riidz zeꞌ, ndeꞌ: “Ru nac ru tub mbecy nu ricy guñaa. Orzeꞌ gyicy yac ru ub ru. Orzeꞌ gal nu bicy ru gyedz Capernaum, niꞌ ziꞌl gyicy ru ledz ru ii”, nii der lo̱. \v 24 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu ni tub la mbecy nu rnii por cuen ni Ñgyoozh, de mbecy ledz yu wagyicy cuen dey yu. \v 25 Gun rishli gaal tonaꞌ la yuꞌ byud Israeel tiem ni Elías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, tiem nu wangyet gyey chon naꞌñ nu. Nunu tonaꞌ la byan mbecy dutuub la lugaar zeꞌ. \v 26 Tees Elías wanchay lo ni tub la byud nu yuꞌ Israeel, sinu guay lo tub byud nu rcyiiñ Sarepta. Ndeꞌ tub gyedz nu ri gaab ga Sidón. \v 27 Niꞌ ziꞌl tiem ni Eliseo, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, tonaꞌ la zigy de mbecy Israeel gurat yu gyedz nu la lepra. Tees ni tub la dey wangyac yu. Nomaas byac tub mbecy nu la Naamán. Yu zeꞌ tub mbecy nu bruu lo yu ni Siria ―nam. \p \v 28 Ornu güeñ dela mbecy nu nguaa nañ yuꞌ zeꞌ de riidz nu mniim, orzeꞌ tonaꞌ la pchaꞌ ic dey. \v 29 Orzeꞌ wes su dey, nunu gua nu dey Jesuuz por fers la par ruꞌ gyedz zeꞌ. Gazeꞌ nu pshup dey mi too tub bicy zeꞌ nu ri gyedz zeꞌ, gun bicy pee dey nu nshet lag dey mi gal zeꞌ nu gya ni bicy zeꞌ, gal lo yu la. \v 30 Orzeꞌ bded mi lat dey yam. \s1 Tub mbecy nu bicy ni nuras byac yu \p \v 31 Orzeꞌ Jesuuz yam tub gyedz nu ri lo yu ni Galilea nu la Capernaum. Orzeꞌ sab, dzi nu rzu lagy mbecy Israeel, guꞌm nañ yuꞌ zeꞌ nu rsyaꞌ de mbecy Israeel riidz ni Ñgyoozh par nu lyuum ni dey. \v 32 Orzeꞌ de mbecy za nu la ic dey nu nac coz nu rniim, gun rlyuum ni dey gal nu rlyuu tub mbecy nu riib ic zaꞌ la. \p \v 33 Na nañ yuꞌ zeꞌ ri tub mbecy nu bicy ni nuras. Orzeꞌ ye la rbish tiy. \v 34 Orzeꞌ nay rab yu Jesuuz: \p ―Bruu chu. ¿Lagu yad ru lat de̱, Jesuuz, biñ nu bruu Nazaret? ¿A yad ru par nu zaꞌ lor de̱ ya̱? Ya̱ rad lagya̱ nu ru nac ru mbecy yon ni Ñgyoozh ―nay rab yu Jesuuz. \p \v 35 Orzeꞌ Jesuuz bdzaꞌm ni nuras zeꞌ. Orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―Dzi chel, nunu bruu chu lo yu ii ―nam. \p Orzeꞌ nuras zeꞌ mneꞌy mbecy zeꞌ lo yu lo rgüii la dela mbecy. Orzeꞌ gazeꞌ nu bruu chuy lo mbecy zeꞌ, nunu se la la bicy yu. \v 36 Orzeꞌ dela mbecy nu yuꞌ zeꞌ gudzib dey. Orzeꞌ na dey rab dey losaꞌy: \p ―¿Lac yaruu nu nii? ¡Mbecy ii ricy cup yu rishbeey, nunu ricy cup yu mod nu ricy yu mandaar gashtal nuras, nunu orzeꞌ druu chu dey lo mbecy! ―na dey. \p \v 37 Orzeꞌ lueg la bzu riidz ni de coz nu bicy Jesuuz dela lugaar nu yuꞌ gaab ga. \s1 Jesuuz bicy yac mi ñaa gud Bed \p \v 38 Orzeꞌ Jesuuz bruum nañ yuꞌ zeꞌ nu rsyaꞌ de mbecy riidz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ yam yuꞌ Simo̱o̱. Zeꞌ ñaa gud Simo̱o̱ riib rat mi. Tonaꞌ la pcaañ zig nim. Orzeꞌ mnishbaa dey lo Jesuuz nu nac mi. \v 39 Orzeꞌ gazeꞌ nu gua Jesuuz bzaab tily mi lom. Orzeꞌ bicy mi mandaar nu gruu zig zeꞌ. Orzeꞌ bruu zig mi. Gazeꞌ nu lueg la weshtem, nunu brugyiꞌ rzu bich mi nu nac dey. \s1 Jesuuz bicy yac mi zañ mbecy rat \p \v 40 Na ornu bi za doo na, orzeꞌ dela mbecy nu ricy cup famil ni nu rat zañ lo güii, orzeꞌ gua nu dey yu lo Jesuuz. Orzeꞌ mi zeꞌ briib yaam too tub ga la dey. Gazeꞌ nu byac dey. \v 41 Nunu bruu chu zañ nuras nu bicy ni mbecy nu yuꞌ lat de mbecy rat zeꞌ. Orzeꞌ nuras zeꞌ rbish ti dey. Orzeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―¡Ru nac ru iꞌñ Ñgyoozh! ―na dey. \p Orzeꞌ Jesuuz bdzaꞌm ni de nuras zeꞌ. Orzeꞌ wansaan mi nu nii zir dey, gun yuꞌ lo dey mi nu nac mi Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid. \s1 Jesuuz pshaal mi riidz ni Ñgyoozh Galilea \p \v 42 Na or bzaꞌ yu tuubaꞌ dzi na, orzeꞌ Jesuuz bruum lat gyedz zam tub lugaar ub zi. Orzeꞌ de mbecy brugyiꞌ nu ryub dey mi. Orzeꞌ bruꞌña dey zeꞌ nu zum. Orzeꞌ bicy pee dey nu wazaan yu nu gruum lat dey. \v 43 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Tees niꞌ ziꞌl rlagy ñi cha shaala̱ de riidz nap ni gyel gubier ni Ñgyoozh de reñaꞌ gyedz, gun par ndeꞌ bzuu nez Ñgyoozh ya̱ ―nam. \p \v 44 Orzeꞌ Jesuuz gusam pshaal mi de riidz nu bruu lo Ñgyoozh nañ de yuꞌ nu rsyaꞌ de mbecy riidz ni Ñgyoozh nu yuꞌ de lo yu ni Judea. \c 5 \s1 Jesuuz bredz mi tap de yu nu rub bel \p \v 1 Guc ñi tub tiem nu Jesuuz brim ruꞌ nisyudoo tub gyedz nu la Genesaret. Orzeꞌ de mbecy rcyiꞌñ su laa dey mi, gun rlagy dey gyeñ dey de riidz ni Ñgyoozh nu rniim. \v 2 Orzeꞌ Jesuuz bzaac mi cyup barc zuñ ruꞌ nisyudoo. Nat laa nañ ñi, gun de yu nu rub bel bruu dey nañ ñi nu za tiib dey gyish niy. \v 3 Orzeꞌ Jesuuz guꞌm nañ tub barc zeꞌ. Orzeꞌ barc zeꞌ, ndeꞌ barc ni Simo̱o̱. Gazeꞌ nu mniim lo Simo̱o̱ nu gyicy zet zir yu barc zeꞌ par ruꞌ nisyudoo. Orzeꞌ gusub mi, nunu brugyiꞌ rlyuum ni mbecy gal nañ barc zeꞌ. \v 4 Na ornu blazh blyuum ni dey na, orzeꞌ nam rab mi Simo̱o̱: \p ―Gua nu barc nir zeꞌ nu gyi ni nisyudoo. Orzeꞌ neꞌr gyish nir lo nis par nu cub ru bel ―nam. \p \v 5 Orzeꞌ na Simo̱o̱ rab yum: \p ―Masht, gua la rel ricy de̱ riiñ nu rdub de̱ bel. Zeꞌ ii rila wangad la ma ni de̱. Tees na como ru mniir, orzeꞌ ya̱ ne̱ꞌ gyish ne̱ lo nisyudoo ―nay. \p \v 6 Na ornu mneꞌ dey gyish niy lo nisyudoo na, orzeꞌ tonaꞌ la guud bel ni dey. Gashtal riꞌñ la gyish ni dey tantaꞌ nu yuꞌ bel nañ ñi. \v 7 Gazeꞌ nu bicy yaa dey lo losaꞌy, de yu nu yuꞌ nañ reñaꞌ barc par nu cha locyuub dey yu. Gazeꞌ nu gua nu de yu zeꞌ barc niy. Orzeꞌ bdzaa la nañ rup laa barc ni dey nu yuꞌ bel. Se nu ches ti ziꞌl barc ni dey lo nisyudoo tantaꞌ nu yuꞌ ma nañ ñi. \v 8 Na ornu Bed bzaac yu de nu ndeꞌ, orzeꞌ gusu tib yu lo Jesuuz. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Bruu chu lo̱ Shuaana̱, gun ya̱ naca̱ mbecy cyi ―nay. \p \v 9 Ni mniiy gun gudzib yu, nunu niꞌ ziꞌl gudzibaꞌ deꞌ zir mbecy nu nac de bel zañ nu guud zeꞌ. \v 10 Gazaꞌ Santiag nu Waa, de iꞌñ Zebedeo, gudzib dey. De yu zeꞌ losaꞌ Simo̱o̱. Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi Simo̱o̱: \p ―Cueꞌ dzib der, gun nese na la gal nu rub der bel, niꞌ ziꞌl teꞌ der de mbecy, gun orzeꞌ cyid ca dey icha̱ ―nam. \p \v 11 Gazeꞌ nu gua zeeñ dey de barc niy par lo yu bigy. Orzeꞌ zeꞌ bzeeñ dey barc niy. Orzeꞌ za ca̱ dey ich mi. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy nu taꞌ tub lo gyedz nu la lepra cuerp ni \p \v 12 Tub dzi Jesuuz zam tub gyedz. Orzeꞌ zeꞌ bruꞌña tub mbecy nu rat tub lo gyedz nu la lepra. Na ornu bzaac yu Jesuuz, orzeꞌ wes saa tiily yu gashtal lo yu la. Orzeꞌ mnishbaay lo Jesuuz. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Benu rlagy ru, ru gac gyicy yac ru ya̱ ―nay. \p \v 13 Orzeꞌ Jesuuz gul yaam yu. Orzeꞌ nam: \p ―Rlagya̱. Orzeꞌ na byac ru ―nam. \p Orzeꞌ lueg la mnit la gyedz zeꞌ cuerp niy. \v 14 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi yu: \p ―Cueꞌ niir lo ni tub la mbecy, sinu gua lo uz cha lyuur ub ru loy. Orzeꞌ cuic ru gun nu rlagy ñi par nu gyacaacy ru par lo Ñgyoozh gal nu mnii Moisees nu gyicy na, gun orzeꞌ gad lagy dela mbecy nu bi byac ru ni güii nu rat ru ―nam. \p \v 15 Mas ni mniim, tees de coz nu bicy mi bzu zir ñi. Nunu tonaꞌ la mbecy zigy byatublaazh dey lom par nu zuub gyidag dey nim, nunu par nu gyicy yac mi de güii nu rat dey. \v 16 Tees Jesuuz bruu chum lo dey zam tub lugaar ub zi nu nii num Ñgyoozh. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy chi̱ \p \v 17 Tub dzi zub Jesuuz rlyuum ni de mbecy. Lat zeꞌ nguaa la be mbecy fariseo nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh. De yu zeꞌ bruu dey dela lugaar ni Galilea, nu de lugaar ni Judea, gal nu de lugaar ni Jerusaleeng. Nunu rabee nu Ñgyoozh ricy mi coz ily nu nac Jesuuz nu nac nu bicy yac mi de mbecy rat. \v 18 Orzeꞌ bruꞌña nu dey tub mbecy chi̱ lom riib yu lo tub nuun. Bicy pee dey nu chuꞌ nu dey mbecy chi̱ zeꞌ nañ yuꞌ zeꞌ nu zub Jesuuz par nu cyish dey yu lom. \v 19 Tees wangad mod nu chuꞌ nu dey mbecy chi̱ zeꞌ, gun dzi yuꞌ mbecy. Gazeꞌ nu gup dey par too yuꞌ. Gazeꞌ nu blaat dey tub gyeegy lat de tej. Gazeꞌ nu pshet dey nuun nu riib mbecy rat zeꞌ lat de mbecy zigy zeꞌ nu zub Jesuuz. \v 20 Na ornu gud lagy mi nu ricy cup dey consuel lom na, orzeꞌ nam rab mi mbecy chi̱ zeꞌ: \p ―Ru, de cyir bi byecy ñi ―nam. \p \v 21 Orzeꞌ de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh, nu de mbecy fariseo brugyiꞌ nu rnii too dey: “¿Cyu mbecy yu ii? ¿Lagu rniiy coz nu za contr ni Ñgyoozh? Tub zi la Ñgyoozh gac gyicy sulagy mi de cyi nu ricy mbecy”, rnii too dey. \p \v 22 Tees Jesuuz gud lagy mi nu ni rnii too dey. Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―¿Lagu ni rnii too der? \v 23 Dzi zir a̱ꞌ biigy par nu ne̱e̱ nu bi bicy sulagya̱ de cyir gazeꞌ nu ne̱e̱ wes su nunu bza ―nam―. \v 24 Tees ya̱ ne̱e̱ lo yu re nu gyes suy nunu gzay, gun orzeꞌ gad lagy der nu ya̱, biñ nu byac mbecy, ricy cupa̱ rishbeey nu gyicy sulagya̱ de cyi mbecy gyishlombecy ii ―nam. \p Gazeꞌ nu nam rab mi mbecy chi̱ zeꞌ: \p ―Ya̱ ne̱e̱ du̱ ru wes su, gush nuun nir nunu yaa yuꞌr ―nam. \p \v 25 Orzeꞌ lueg la wes suy lo rgüii la de mbecy zigy zeꞌ. Orzeꞌ bduꞌ yaay nuun nu byub yu lo zeꞌ. Orzeꞌ yay yuꞌy. Nunu ryabic yu gyel mbecy ni Ñgyoozh. \v 26 Orzeꞌ dela yu nu nguaa zeꞌ za nu la ic dey. Orzeꞌ byabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh, nunu tonaꞌ la gudzib dey. Orzeꞌ na dey: \p ―Dzi na bzaac na tub nusuriidz ily ―na dey. \s1 Jesuuz bzum Leví nu gac nuy mi \p \v 27 Ornu bded ni de nu ndeꞌ, orzeꞌ bruu Jesuuz zam. Orzeꞌ bzaac mi tub yu nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom. Yu zeꞌ lay Leví. Zub yu zeꞌ nu rboo dey tiñ. Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Da ca icha̱ ―nam. \p \v 28 Orzeꞌ wes suy. Bzeeñ ga lay de yu nu nguaa nuy zeꞌ za cay ich mi. \p \v 29 Na despuees, orzeꞌ Leví bicy yu tub saꞌ ily yuꞌy nu nac Jesuuz. Nunu zeꞌ nguaa gaꞌ de yu nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom, gal nu zigy zir de mbecy. Tublaazh la nguaa dey lo mez row dey gyit. \v 30 Tees de mbecy fariseo, gal nu de yu nu rlyuu ley ni Ñgyoozh, brugyiꞌ nu zi ga la rnii dey nu de yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey: \p ―¿Lagu row der, nunu lagu roꞌ der nis nu de mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom, gal nu nu de mbecy cyi? ―na dey. \p \v 31 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Par de mbecy ruub walagy ñi doctoor, tees par de mbecy rat rlagy ñi. \v 32 Gal nu doctoor wagyicy nuy mbecy ruub guñaa, niꞌ ya̱ a̱ꞌ yapa̱ nu redza̱ mbecy nu sac cyi, sinu dredza̱ de mbecy cyi par nu neꞌ dey de cyiy ―nam. \s1 De yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz waca dey ni ub yu nu goy gyit \p \v 33 Orzeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―De yu nu rsyaꞌ lo Waa rca dey ni ub yu nu cueꞌ goy gyit lat nu rzu bich dey nu nac Ñgyoozh. Nunu cyaꞌ rnii nu dey mi. Nunu niꞌ ziꞌl ricy de yu nu rsyaꞌ lo de mbecy fariseo. Zeꞌ de yu nu rsyaꞌ lo ru de dzi la row dey nunu roꞌ dey ―na dey. \p \v 34 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Ya̱ na̱ gal nu na tub nob. ¿Walab gaal gac ca de yu nu yuꞌ lo fandang ni ub yu nu cueꞌ goy gyit lat nu gabee rded nob lat dey? \v 35 Tees shuub tub dzi nu co mbecy nob zeꞌ lat dey. Orzeꞌ gazeꞌ nu gac ca dey ni ub yu nu cueꞌ goy gyit par nu gyicy shni dey. \p \v 36 Orzeꞌ Jesuuz mniim tub riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Gun mod nu bicy de gyitoo bel, ndeꞌ nañ gal nu na tub negy gush. Ni tub la mbecy washiꞌñ mi tub negy cub nu gad tub laꞌ negy nu gyicy mi rumien negy gush, gun nis gash beñ negy cub zeꞌ. Orzeꞌ gyicy ñi nu shaa negy cub zeꞌ. Nunu negy cub zeꞌ wagyap ñi negy gush zeꞌ. \v 37 Nunu mod nu ricy de gyitoo bel, ndeꞌ nañ gal nu na tub gyid gush nu rguꞌ choow dey ñup ni urbyay. Ni tub la mbecy wac cuꞌ choow dey ñup ni urbyay cub nañ gyid gush, gun nis cyich ñiñ. Orzeꞌ shu dela ñup ni urbyay zeꞌ, nunu nit lo gyid zeꞌ. \v 38 Ndeꞌ nu rlagy ñi cuꞌ choow dey ñup ni urbyay cub nañ gyid cub, gun orzeꞌ rup laañ wanit lom. \v 39 Nunu ni tub la yu nu roꞌ ñup ni urbyay gush walagy yu goꞌy ñup ni urbyay cub, gun rnii dey nu “Nap zir roꞌ ñup ni urbyay gush”, rnii dey ―nam. \c 6 \s1 De yu nu rsyaꞌ lo Crisht rcyug dey zaꞌ ni trig sab, dzi nu rzu lagy mbecy \p \v 1 Na tub dzi sab, dzi nu rzu lagy mbecy Israeel, orzeꞌ Jesuuz bded mi nu de yu nu rsyaꞌ lom lat tub nac trig. Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom brugyiꞌ nu rcyug dey zaꞌ ni trig zeꞌ. Gazeꞌ nu brugyiꞌ nu rzuub dey ñi nu yaay. Orzeꞌ gazeꞌ nu bdow dey ñi. \v 2 Orzeꞌ la be mbecy fariseo na dey rab yu Jesuuz: \p ―¿Lagu ricy de ru riiñ nu a̱ꞌ yad ñi nu gyicy mbecy dzi nu rzu lagy den? ―na dey. \p \v 3 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―¿Walab gaal nigul syaꞌ der lat de riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rniiñ de coz nu bicy Dabi lat nu byan yu nu de losaꞌy nu gusa nuy? \v 4 Orzeꞌ guꞌ dey nañ yuꞌ ni Ñgyoozh. Bloo dey de gyishtily nu nguaa zeꞌ. Ndeꞌ de uz nu zu riiñ lo Ñgyoozh ziꞌl gac gow yuñ. Tees Dabi bdow yu gyishtily zeꞌ, nunu briicaꞌy gow de yu nu gusa nuy ―nam―. \v 5 Gun ya̱, biñ nu byac mbecy, riib ica̱ sab, dzi nu rzu lagy mbecy ―nam. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy yaa gush beñ \p \v 6 Na tuubaꞌ dzi sab, dzi nu rzu lagy mbecy, orzeꞌ guꞌm nañ yuꞌ zeꞌ nu rsyaꞌ mbecy riidz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ brugyiꞌ rlyuum ni dey, nunu nañ yuꞌ zeꞌ ri tub mbecy nu gush beñ tub laꞌ yaa beey. \v 7 Orzeꞌ la be de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh, gal nu la be mbecy fariseo psiiñ dey nim, ben a gyicy yac mi mbecy rat zeꞌ sab, dzi nu rzu lagy mbecy, gun dzi ga gad tub mod nu riib dey cyi ic mi. \v 8 Tees Jesuuz gud lagy mi la coz rnii too dey. Orzeꞌ nam rab mi mbecy nu gush beñ yaa zeꞌ: \p ―Wes su. Da lo̱ gashtal gazel ii ―nam. \p Orzeꞌ mbecy nu gush beñ yaa zeꞌ wes suy. \v 9 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi deꞌ zir de mbecy: \p ―Na ya̱ dugyi̱ꞌ tub coz lo der. ¿Ca na coz nu nap zuñ par lo leey ni Moisees nu gyicy na sab, dzi nu rzu lagy mbecy? ¿A nap nu gyicy na coz nap, o ti nap nu gyicy na coz a̱ꞌ nap? ¿A nii tub dzi nu gloo mbañ naa mbecy, o ti nii tub dzi nu gnit lon mbecy? ―nam. \p \v 10 Orzeꞌ bgüiim lo de yu nu yuꞌ lom. Gazeꞌ nu nam rab mi mbecy yaa gush beñ zeꞌ: \p ―Bzaab yaar lo̱ ―nam. \p Orzeꞌ mbecy zeꞌ bzaab yaay lom. Orzeꞌ byanap la yaay. \v 11 Zeꞌ deꞌ zir de mbecy tonaꞌ la pchaꞌ ic dey. Orzeꞌ brugyiꞌ nu ro dey riidz ben lac mod gyicy nu dey mi. \s1 Jesuuz pcuim trocyup aposht nim \p \v 12 Orzeꞌ laab tiem zeꞌ Jesuuz zam tub logyiꞌ nu nii num Ñgyoozh. Orzeꞌ gua la rel nu rim zeꞌ rnii num Ñgyoozh. \v 13 Na ornu bzaꞌ yu na, orzeꞌ bredz mi de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ lat de yu zeꞌ bloo sum trocyup dey. Orzeꞌ bloo lam dey aposht. \v 14 Orzeꞌ nii nu la de trocyup de yu nu bloo sum zeꞌ. Gush lañ: Simo̱o̱, yu nu bloo lam Bed, nu bicy yu Ndrees, nu Santiag, nu Waa, nu Lip, nu Bartol, \v 15 nu Mateo, nu Tomaas, nu Santiag, iꞌñ Alfeo, nu Simo̱o̱, yu nu nac partid nu la celote, \v 16 nu Judas, bicy Santiag, nu Judas Iscariote, yu nu bish cya ich mi. \s1 Jesuuz rlyuum ni zigy mbecy \p \v 17 Orzeꞌ Jesuuz bruum logyiꞌ bet mi nu de yu nu bloo sum zeꞌ. Gazeꞌ nu gucua dem tub zeꞌ nu lacy. Orzeꞌ zeꞌ bi nguaa zigy de yu nu rsyaꞌ lom. Nunu nguaa zigy zir mbecy, de yu nu bruu lo yu ni Judea, nu de yu nu bruu Jerusaleeng, nu yu nu bruu Tiro nu Sidón, cyup gyedz nu ri ruꞌ nisyudoo. Dela dey zeꞌ yad dey par nu zuub gyidag dey de riidz nu rnii Jesuuz, nunu par nu gyicy mi nu nit de güii nu rat dey. \v 18 Nunu niꞌ ziꞌl bicy yac mi de mbecy nu bicy ni nuras. \v 19 Ndeꞌ nu dela de mbecy rlagy dey nu gal yaa dey Jesuuz, gun gyicy yac mi dey nu nac fers nu gruu nim. \s1 Dzi ni de mbecy \p \v 20 Gazeꞌ nu Jesuuz bgüiim lo de yu nu rsyaꞌ lom. Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Dzi ni de ru mbecy nu gyel zi zu, gun de ru gzac ru lo gyel gubier ni Ñgyoozh. \p \v 21 ’Dzi ni de ru mbecy nu ran na, gun orzeꞌ gad nu gyel ni der. \p ’Dzi ni de ru mbecy nu ruun na, gun par lo orzeꞌ gyigy der. \p \v 22 ’Dzi ni der ornu rzi lagy mbecy lo der, nunu ornu cyuu nu dey der, nunu ornu rnii zi dey ni der, nunu ornu rnii dey nu nac der mbecy a̱ꞌ nap nu nac ya̱, biñ nu byac mbecy. \v 23 Orzeꞌ tonaꞌ la bet lagy der dzi zeꞌ, nunu gal briich la gyiꞌ der lo yu, gun gyibaa gyad tub i der nu tonaꞌ la coz ily, gun niꞌ ziꞌl mod de gyitoo bel ni den pshet zi dey de mbecy nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. \p \v 24 ’¡Tees cuaa de ru mbecy guaniꞌñ, gun bi bicy der gusht ni der! \p \v 25 ’¡Nunu cuaa de ru mbecy nu dza nañ, gun par lo gyan der! \p ’¡Nunu cuaa de ru mbecy nu dzi rigy na, gun par lo gun der nu gyicy shnir! \p \v 26 ’¡Cuaa gaꞌ der ornu dela mbecy ryabic dey gyel mbecy nir, gun niꞌ ziꞌl de too bel ni dey byabic dey gyel mbecy ni de mbecy nu mnii fals por cuen ni Ñgyoozh gulas! \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu ca dey de losaꞌ yuuy \p \v 27 ’Tees ya̱ rne̱e̱ lo der mbecy nu rzuub gyidag ne̱ ya̱: Pca der losaꞌ yuur, nunu nap bicy nu der de yu nu rzi lagy lor. \v 28 Nunu nap mnii der ni de yu nu shiñ rnii rab de ru. Nunu bdiiñ der lo Ñgyoozh ni de yu nu rnii zi ni der. \v 29 Benu tub mbecy shet yu zig tub laꞌ ya lor, orzeꞌ zaabaꞌ der tub laꞌ gaꞌ loy nu shet yu. Nunu benu ca na mbecy rbooy chicyet ni der, orzeꞌ briic la niy, nunu briicaꞌ yaag ru niy. \v 30 Nunu benu ca na mbecy cyiñ yu la coz lor, orzeꞌ cuic ru ñii niy. Nunu benu ca na mbecy rbooy la coz nir, orzeꞌ cueꞌ niir loy nu gyabic yu nir. \v 31 Nunu bicy nu der deꞌ zir mbecy gal mod nu rlagy ub der nu gyicy nu dey der. \p \v 32 ’Nunu benu de ru ca ziꞌl der de yu nu rca ziꞌl ru, ¿a dzi coz ilyaꞌ ricy der rziir? Gun mas gashtal de mbecy cyi rca dey losaꞌy benu niꞌ rca losaꞌy ub yu. \v 33 Nunu benu nap gyicy der nu de mbecy nu nap ziꞌl gyicy nu ru, ¿a ndeꞌ la nu dzi coz ilyaꞌ ricy der, rziir? Gun mas gashtal de mbecy cyi ni ricy dey. \v 34 Nunu benu rbic der de coz nu rboo mbecy nu rzii der nu gyabicaꞌy nir, ¿a dzi coz ilyaꞌ ricy der rziir? Gun niꞌ ziꞌl de mbecy cyi rbicaꞌ dey de coz rboo losaꞌy. Nunu rgyish lo dey nu gyabicaꞌ losaꞌy niy. \v 35 Orzeꞌ pca der losaꞌ yuur, nunu nap bicy nu der dey, nunu briic der coz nu co losaꞌr. Nunu cueꞌ cyish lo der nu gyabic yu ni tub la coz nir. Orzeꞌ gyad tub i der nu tonaꞌ la coz ily. Nunu orzeꞌ gyac der iꞌñ Ñgyoozh, biñ nu gya zir zu. Gun mi zeꞌ nap mi num de mbecy nu sac graseer, gal nu de mbecy a̱ꞌ nap. \v 36 Guc der mbecy nu rashni lagy losaꞌ, gal nu Ñgyoozh uz der rashni lagy mi mbecy. \s1 Cueꞌ nii mbecy nu yuꞌ falt ni losaꞌy \p \v 37 ’Cueꞌ nii der nu yuꞌ falt ni losaꞌr, gun orzeꞌ Ñgyoozh waniim ti yuꞌ falt ni der. Cueꞌ nii der nu rlagy ñi nu cha losaꞌr lo cashtig, gun orzeꞌ Ñgyoozh waniim nu de ru rlagy ñi char lo cashtig. Bicy sulagy der ni losaꞌr. Orzeꞌ Ñgyoozh gyicy sulagyaꞌm ni der. \v 38 Briic der coz nu galagy losaꞌr, gun orzeꞌ Ñgyoozh cuicaꞌm de coz nu galagy der. Nunu cuic zaꞌ lam ñii ni der. Gun dub gal nu gyicy nu der losaꞌr, dub ni gyicy num de ru ―nam. \p \v 39 Orzeꞌ Jesuuz mniim tub riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―¿Walab gaal gac tub lo caꞌ lyuuy nez ni tuubaꞌ mbecy lo caꞌ? ¿A walab orzeꞌ rup laa dey gyet lag yu nañ tub ziꞌl gyeegy? \v 40 Sac ni tub yu nguzh scuel nu zily zir nac yu par moscuel niy. Tees ornu lazh syaꞌ dey, orzeꞌ gazeꞌ nu saap yu moscuel niy. \p \v 41 ’De ru na der gal na mbecy nu rguꞌ cuen toop miꞌ nu ri urlo losaꞌ, zeꞌ yabicy nu ri urlo ub der, ndeꞌ wagyicy cuen der ñii. \v 42 Zeꞌ benu ri tub yabicy urlo der, zeꞌ wayicy cuen ru ñii, ¿orzeꞌ lagu rnii gaꞌ der lo losaꞌr: “Doo urlor, gun lo̱o̱ toop miꞌ zeꞌ”, rnii gaꞌ der? ¡A mbecy rzuu lo! Bloo yabicy ily nu ri urlor loga la, gun orzeꞌ nap zir zac ru cor toop miꞌ nu ri urlo losaꞌr. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu dub gal nu na mbecy dub ni na coz nu ricy yu \p \v 43 ’Sac ni tub la yag nap nu cuic ñi uugy shiñ na, nunu niꞌ sac tub yag a̱ꞌ nap na nu cuic ñi uugy nap. \v 44 Tub ga la yag rad lagy den la nañ nu nac de uugy nu rbic ñi, gun tub ya gyech wac cuic ñi urlas mni. Nunu niꞌ tub gyish gyech wac cuic ñi urbyay. \v 45 Benu tub mbecy nap, yu zeꞌ rniiy coz nap, gun coz nap yuꞌ nañ lardooy. Benu tub mbecy a̱ꞌ nap, rniiy coz a̱ꞌ nap, gun yuꞌ coz a̱ꞌ nap nañ lardooy. Dub gal lac na coz nu yuꞌ nañ lardooy dub ni na coz nu rniiy. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu rlagy ñi gyicy yac dey nu de riidz ni Jesuuz par nu zu fert dey \p \v 46 ’¿Lagu rnii der ya̱, “Shuaana̱, Shuaana̱”, rnii der zeꞌ wagyicy der gal nu rne̱e̱? \v 47 Benu tub mbecy cyid yu lo̱, nunu gyeñ yu riidz nu rne̱e̱, nunu gyicy yac yuñ, orzeꞌ ya̱ rne̱e̱ lor la nay. \v 48 Orzeꞌ yu zeꞌ nay gal na tub mbecy nu bzaa tub yuꞌ. Gyi bduuñ yu simient niñ. Orzeꞌ bzuub yu simient niñ lo gyitaꞌ. Na ornu bet gyey, orzeꞌ guuly gyoow. Orzeꞌ bdugyiñ ich yuꞌ zeꞌ. Tees wangyes saañ, gun nap byaañ. \v 49 Tees dela mbecy nu rzuub gyidag coz nu rne̱e̱, zeꞌ wayicy dey gal nu rne̱e̱, de yu zeꞌ nay gal na tub mbecy nu bzaa tub yuꞌ. Zeꞌ ni wansu lay simient niñ. Na ornu bet gyey, orzeꞌ guuly gyoow. Orzeꞌ bdiñ yeeñ yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ wes saañ. Orzeꞌ mnit lo dutuub la yuꞌ zeꞌ ―na Jesuuz. \c 7 \s1 Jesuuz bicy yac mi tub moz ni tub yu nu riib ic tub gaynal soldad Rom \p \v 1 Na ornu blazh mniim lo de mbecy, orzeꞌ zam tub gyedz nu la Capernaum. \v 2 Orzeꞌ zeꞌ rcyiiñ tub mbecy nu riib ic tub gaynal soldad Rom. Zeꞌ zu tub moz niy nu dzi rcay. Orzeꞌ moz zeꞌ mbish rat yu. Se nu gat ziꞌl yu. \v 3 Na ornu mbecy nu riib ic zeꞌ güeñ yu riidz nu rnii mbecy ni de coz nu ricy Jesuuz, orzeꞌ bzuu nez yu la be yu bel ni de mbecy Israeel nu cha nishbaa dey lo Jesuuz, gun orzeꞌ cham gyicy yac mi moz niy. \v 4 Orzeꞌ de yu bel zeꞌ gua dey mnishbaa dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Yad ñi nir nu locyuub ru mbecy zeꞌ, \v 5 gun dzi rcay de mbecy Israeel. Nunu laab yu bicy yu nu byaa yuꞌ nu rsya̱ꞌ de̱ riidz ni Ñgyoozh ―na dey. \p \v 6 Orzeꞌ Jesuuz za num dey par yuꞌ mbecy nu riib ic zeꞌ. Na ornu bi ya gaab dem zeꞌ nu zub yuꞌy, orzeꞌ yu nu riib ic zeꞌ bzuu nez yu amig niy nu cha nii dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―Jesuuz, yu nu riib ic de soldad mniiy nu yap ne̱e̱ lor nu walagy yu gyicy seed yu ru, gun wangyap yu nu char yuꞌy. \v 7 Nunu ndeꞌ nu ni wancyiid cheel ub yu ru. Nomaas nu nii ziꞌl ru nu gyac moz niy. Orzeꞌ gyac yu nay. \v 8 Gun niꞌ yu zeꞌ ricy yu de coz nu rnii de yu nu gya zir zu par ub yu, nay. Nunu niꞌ yuꞌ gaꞌ soldad nu gash zir zu par ub yu, nay. Na ornu niiy lo tub yu nu chay, orzeꞌ chay. Na ornu rbedz yu tuubaꞌy nu chay loy, orzeꞌ rzay. Na ornu rniiy lo moz niy nu gyicy yu tub riiñ niy, orzeꞌ ricy yuñ ―na amig ni yu nu riib ic zeꞌ. \p \v 9 Na ornu güeñ Jesuuz de riidz zeꞌ, tonaꞌ la za nu ic mi. Orzeꞌ bish cyam bgüiim lo de mbecy nu za ca ich mi. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu lat de mbecy Israeel nigul gyapa̱ ni tub la mbecy nu ricy cup consuel lo̱ gal nu na consuel nu ricy cup yu ii ―nam. \p \v 10 Orzeꞌ de amig zeꞌ niy bish cyay yay. Na ornu bri dey na, orzeꞌ bi byac moz ni yu nu riib ic tub gaynal soldad zeꞌ. \s1 Jesuuz bicy mi nu byabañ iꞌñ tub byud \p \v 11 Na ornu bded de nu ndeꞌ na, orzeꞌ Jesuuz zam tub gyedz nu la Naíñ. Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom, gal nu zigy de mbecy za nu dey mi. \v 12 Na cuanzir nu brim ruꞌ gyedz na, orzeꞌ bzaac mi nu yad de mbecy nu yad cach dey añ. Añ zeꞌ, yu zeꞌ tub zi lay zuy ni ñaay. Nunu ñaay, mi zeꞌ tub byud. Orzeꞌ zigy mbecy gyedz zeꞌ yad nu dey añ zeꞌ. \v 13 Na ornu Shuaan na bzaac mi, orzeꞌ gushni lagy mim. Orzeꞌ nam rab mim: \p ―Cueꞌ gun ru ―nam. \p \v 14 Orzeꞌ bechaꞌm lo gyiñ ni añ zeꞌ. Orzeꞌ gul yaam ñii. Orzeꞌ de mbecy nu za nu gyiñ zeꞌ guchuꞌ ri la dey. Orzeꞌ na Jesuuz rab mi añ zeꞌ: \p ―Yu feñ, ya̱ rne̱e̱ du̱ ru: “¡Wes su!” ―nam. \p \v 15 Orzeꞌ mbecy nu gut zeꞌ gusub yu nañ gyiñ zeꞌ. Orzeꞌ brugyiꞌ rniiy. Orzeꞌ Jesuuz byabic mi yu ni ñaay. \v 16 Orzeꞌ dela mbecy nu bzaac de ndeꞌ tonaꞌ la gudzib dey. Orzeꞌ brugyiꞌ nu ryabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh. Orzeꞌ na dey: \p ―Bi bruu zac tub yu lily nu rnii por cuen ni Ñgyoozh lat de ub na ―na dey. \p Orzeꞌ rnii gaꞌ dey: \p ―Ñgyoozh yad mi nu locyuub mi de mbecy nim ―na dey. \p \v 17 Orzeꞌ brush las de coz nu bicy Jesuuz par dutuub la lo de yu ni Judea gal nu de lugaar nu yuꞌ gaab ga. \s1 Waa nu driib nis mbecy rzuu nez yu mbecy nu cha nuy raso̱o̱ lo Jesuuz \p \v 18 Orzeꞌ mnii de yu nu rsyaꞌ lo Waa nu driib nis mbecy dela coz nu ricy Jesuuz. Orzeꞌ bredz yu cyup de yu zeꞌ. \v 19 Orzeꞌ bzuu nez yu de yu zeꞌ nu cha tugyiꞌ dey lo Shuaan na Jesuuz ben a laab mi biñ nu ca lo cuen nu cyid, o ti cuez dey nu cyid reñaꞌm. \v 20 Orzeꞌ de yu zeꞌ za dey lo Jesuuz. Na ornu bruꞌña dey na, orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Waa nu driib nis mbecy bzuu nez yu de̱ ya̱ nu yap tugyi̱ꞌ lor ben a laab ru biñ nu ca lo cuen nu cyid, o ti lez de̱ nu cyid reñaꞌm ―na dey. \p \v 21 Orzeꞌ laab or la zeꞌ bicy yac mi zigy mbecy rat. Ricy yac mi mbecy nu rzac zi nu nac güii. Nunu ii rboo chum nuras nu bicy ni mbecy. Nunu ricy mi nu zigy lo caꞌ rzac yu. \v 22 Gazeꞌ nu lueg la mniim lo cyup yu nu bzuu nez Waa zeꞌ. Orzeꞌ nam: \p ―Yaa nii der lo Waa dela coz nu bzaac der, gal nu dela coz nu güeñ der. Nii der nu de lo caꞌ bi rzac dey. Zeꞌ de mbecy coj rac rza nap la dey. Zeꞌ de mbecy rat nu taꞌ gyedz nu la lepra bi byac dey. Zeꞌ de mbecy go̱ꞌ bi reñ dey. Nunu de mbecy nu bi gut byabañ dey. Nunu dunii de riidz nu sac ni Ñgyoozh lo de mbecy zi. \v 23 Dzi ni mbecy nu wayeca nu ricy cup consuel lo̱ ―nam. \p \v 24 Na ornu bi ya de yu zeꞌ na, orzeꞌ Jesuuz bzat mi Waa lo de mbecy zigy. Orzeꞌ nam: \p ―Ornu gua der gua güiir Waa tub lugaar ub zi, ¿la nay guzii der? ¿O ti guzii der nu nac yu mbecy nu ricy cyup ic, gal nu na tub yagyi nu rguul bi par re par ii la guzii der? \v 25 Zeꞌ benu walab, orzeꞌ ¿la na tub mbecy gua güii der? ¿A gua güii der tub mbecy nu zu negy cyit na? Walab, gun rad lagy der nu yu nu zu negy cyit na, nunu zu baay, yu zeꞌ rcyiiñ yu yuꞌ rey. \v 26 ¿Orzeꞌ la gaal na tub mbecy nu gua güii der? ¿A gua güii der tub yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh? Laab, como ya̱ rne̱e̱ lo der nu gua güii der tub mbecy nu zily zir nac gazeꞌ de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \v 27 Gun laab Waa rzat riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rniiñ: \q1 Ñgyoozh nam rab mi biñ nu ca lo cuen nu cyid: \q1 Ya̱ zuu neza̱ yu nu nii por cuen ne̱ nu cha gay lor, \q1 gun orzeꞌ zu lily yu nez nu char, nam. \m Ni rnii riidz ni Ñgyoozh. \v 28 Gun ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu ni tub la mbecy a̱ꞌ zily zir nac yu gazeꞌ Waa par lo Ñgyoozh. Tees yu nu gash zir zu lat de yu nu gyub ic Ñgyoozh, yu zeꞌ gya zir zuy par Waa ―nam. \p \v 29 Orzeꞌ dela mbecy mas mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom, ornu güeñ dey de riidz nu mnii Jesuuz, orzeꞌ mnii dey nu mod nu rlagy Ñgyoozh, ndeꞌ mod nu laab ñi. Gun anzir Waa briic yu nu zu nis dey. \v 30 Tees de mbecy Fariseo, gal nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh, wangalagy dey nu ndriib nis Waa dey, ca nu bzu chu dey mod nu rlagy Ñgyoozh nu gyicy num dey. \p \v 31 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―¿La ñuu tub coz nu saapa̱ de mbecy nu yuꞌ tiem na? ¿La ñuu na dey? \v 32 Na dey gal nu na yu nguzh nu nguaa rgyit lat yagyiꞌ. Orzeꞌ ye la rbish ti dey nguaay. Orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: “Bla̱a̱ de̱ di gyel cyit nu bdzi. Tees wangulgyiꞌ der. Na ornu bdulruꞌ de̱ tub di nu shni za, ni wanguun der”, na dey. \v 33 Gun de mbecy nu yuꞌ na wangalagy dey ni tub la mod. Gun Waa biid yu wangow nap yu. Nunu wangoꞌy ñup. Orzeꞌ de ru rnii der nu tub nuras bicy niy yu. \v 34 Zeꞌ ornu ya̱, biñ nu byac mbecy bri̱, orzeꞌ ya̱ rda̱w la ziꞌl coz, nunu rdo̱ꞌ la ziꞌl ñup. Orzeꞌ rnii der nu naca̱ mbecy row shaad, nunu naca̱ mbecy roꞌ ñup, nunu naca̱ amig ni de mbecy bduneꞌ, nunu naca̱ amig ni de yu nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom. \v 35 Ni tub la mod wangyet lagy der. Tees rabee nu de mod nu psaꞌ lagy Ñgyoozh, ndeꞌ mod nap, nu nac nu gruu nap ñi ―nam. \s1 Jesuuz zam yuꞌ tub mbecy fariseo nu la Simo̱o̱ \p \v 36 Orzeꞌ tub mbecy fariseo bredz yu Jesuuz nu cha tom gyit yuꞌy. Orzeꞌ guam yuꞌy. Na ornu bi zub mi lo mez na, \v 37 orzeꞌ bruꞌña tub biñ mñaa lom. Orzeꞌ mi zeꞌ tub biñ nu rcyiiñ gyedz zeꞌ, nunu nac mi mbecy a̱ꞌ nap. Orzeꞌ gud lagy mi nu Jesuuz za tom gyit yuꞌ mbecy fariseo zeꞌ. Orzeꞌ bruꞌña num tub bas nu byaa nu gyitaꞌ nu la alabastro. Zeꞌ nañ bas zeꞌ dza laa nu yuꞌ nis zguul. \v 38 Orzeꞌ gusub tiily mi yeñ gyiꞌ Jesuuz. Ruun mi. Gazeꞌ nu rcoom nis urlom gyiꞌ Jesuuz. Orzeꞌ gazeꞌ nu rcuiigy mi ñii nu gyich ic mi. Lat zeꞌ pca ruꞌ biñ mñaa zeꞌ gyiꞌm. Orzeꞌ pcoo gaꞌm asecy zguul zeꞌ gyiꞌ Jesuuz. \v 39 Na ornu mbecy fariseo, yu nu bredz Jesuuz nu guam yuꞌ zeꞌ, bzaac yu de coz nu bicy biñ mñaa zeꞌ, orzeꞌ nay nañ lardooy: “Benu rishli gaal mbecy ii nac yu tub yu nu rnii por cuen ni Ñgyoozh, orzeꞌ gad lagy yu la na biñ mñaa nu gul mi yu. Mi re tub biñ mñaa a̱ꞌ nap”, rnii tooy. \v 40 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi mbecy fariseo zeꞌ: \p ―Simo̱o̱, ya̱ rlagya̱ ne̱e̱ tub coz lor ―nam. \p Orzeꞌ na mbecy fariseo zeꞌ rab yu Jesuuz: \p ―Mnii lo̱, masht ―nay. \p \v 41 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Cyup mbecy zaab yu tiñ ni tub mbecy nu rbic tiñ nu rboo losaꞌ. Tub yu zaab yu gaay gaynal tiñ plat. Zeꞌ tuubaꞌy zaab yu cyaal gaynal tiñ plat. \v 42 Orzeꞌ como rup laa dey wangac gyabic yu tiñ zeꞌ, orzeꞌ yu nu rbic tiñ zeꞌ bicy sulagy yu diꞌñ rup laa dey. Na mnii lo̱ Simo̱o̱: ¿ca na de yu zeꞌ rca zir dey yu nu rbic tiñ zeꞌ? ―nam. \p \v 43 Orzeꞌ na Simo̱o̱: \p ―Ya̱ rze̱e̱ nu mbecy nu coz ily zir bicy sulagy yu ni zeꞌ, yu zeꞌ rca zir yu yu nu briic tiñ zeꞌ co dey ―nay. \p Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Laab ni gal nu mniir ―nam. \p \v 44 Orzeꞌ lat nu rgüiim lo biñ mñaa zeꞌ, orzeꞌ na Jesuuz rab mi Simo̱o̱: \p ―¿A rzac ru biñ ii? Ya̱, ornu gu̱ꞌ nañ yuꞌr, orzeꞌ wancuic ru nis nu diba̱ gyi̱ꞌ. Zeꞌ biñ mñaa ii bdiib mi gyi̱ꞌ nu nis urlom, nunu pcuiigy mi ñii nu gyich toom. \v 45 Ru ni wanca ruꞌr ya̱, tees biñ mñaa ii nese nu guꞌm nañ yuꞌ ii wanchecam nu rca ruꞌm gyi̱ꞌ ―nam―. \p \v 46 ’Ni wancoor asecy to̱o̱, tees mi ii pcoom asecy zguul gyi̱ꞌ. \v 47 Ndeꞌ nu ya̱ rne̱e̱ lor nu Ñgyoozh gyicy sulagy mi dela cyi zañ nu bicy mi, gun tonaꞌ la rcam ya̱. Tees benu Ñgyoozh gyicy sulagy mi de cyi ñuu zi ni tub mbecy, orzeꞌ yu zeꞌ beñ zi rcay ya̱ ―nam. \p \v 48 Orzeꞌ nam rab mi biñ mñaa zeꞌ: \p ―Ñgyoozh bi bicy sulagy mi de cyir ―nam. \p \v 49 Orzeꞌ de yu nu nguaa num lo mez brugyiꞌ nu ro dey riidz nu losaꞌy. Orzeꞌ na dey: \p ―¿Cyu mbecy yu ii? Mas gashtal cyi mbecy ricy sulagy yu ―na dey. \p \v 50 Orzeꞌ nam rab mi biñ mñaa zeꞌ: \p ―Ru bruu mbañ ru nu nac nu bicy cup ru consuel lo̱. Na yaa nu dub gusht la ―nam. \c 8 \s1 De biñ mñaa nu rlocyuub Jesuuz \p \v 1 Na ornu bded de nu ndeꞌ na, orzeꞌ Jesuuz gusam de gyedz, gal nu de ranch. Orzeꞌ pshaal mi de riidz nu sac ni gyel gubier ni Ñgyoozh. Nunu de trocyup de aposht gusa nu dey mi. \v 2 Nunu niꞌ la be de biñ mñaa gusa num mi. Lat zeꞌ ri Li nu bruu tub gyedz nu la Magadán. Jesuuz bloo chum gagy nuras lo mi zeꞌ. \v 3 Nunu niꞌ ziꞌl ri Wan, mñaa Cuza. Cuza yu zeꞌ yu nu riib ic asunt ni Herodes. Nunu ri gaꞌ Susan lat zeꞌ, gal nu zañ zir biñ mñaa. Orzeꞌ de biñ mñaa zeꞌ rlocyuub dem Jesuuz, gal nu de yu nu rsyaꞌ lom. Rlocyuub dem Jesuuz nu nac de coz nu rad ni dem. \s1 Riidz tiily ni de mbigy \p \v 4 Tonaꞌ la zañ mbecy bruu dey ledz yu za dey lo Jesuuz. Orzeꞌ tonaꞌ la mbecy zigy byatublaazh dey lom. Orzeꞌ brugyiꞌ rniim nu riidz tiily. Orzeꞌ nam: \p \v 5 ―Tub mbecy bruuy zay za nuuz yu mbigy. Lat nu rtich yu de mbigy zeꞌ, yuꞌñ bet lag ñi ruꞌ gyernez. Orzeꞌ mbecy bded yu bzuub gyiꞌy tooñ. Nunu bruꞌña chigyiñ bdow ma ñii. \v 6 Zeꞌ yuꞌ gaꞌñ bet lag ñi lo yu las ruꞌ nu ri gyitaꞌ par nañ. Orzeꞌ ornu briib ñi na, orzeꞌ guwach ñi, gun a̱ꞌ lyup lo yu. \v 7 Zeꞌ yuꞌ gaꞌñ bet lag ñi lat gyech. Orzeꞌ gyech tublaazh la guuly ñi nu de ya mni zeꞌ. Orzeꞌ pcyiig ñi de ya mni zeꞌ. \v 8 Zeꞌ yuꞌ gaꞌñ bet lag ñi lo yu nap. Briib ñi nunu guuly ñi. Orzeꞌ tonaꞌ la cosech nap briic ñi. Gashtal tub gaynal mbigy briic tub ga mbigy nu bdunuuz ―nam. \p Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―¡Mbecy nu zub gyidag rlagy ñi gyicy yu nu gyet lag yu cuen! ―nam. \s1 La gyiꞌ rniim nu riidz tiily \p \v 9 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom bdugyiꞌ dey lom lac yaruu de riidz tiily zeꞌ. \v 10 Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Ñgyoozh briic mi nu gad lagy de ru de coz ni gyel gubier nim, de coz nu wagad lagy mbecy gulas. Zeꞌ deꞌ zir mbecy ya̱ shaala̱ lo dey nu riidz tiily. Gun orzeꞌ mas zac dey, tees wayuꞌ loy, nunu mas gyeñ dey, tees wayet lag dey cuen ―nam. \s1 Jesuuz rniim lac yaruu de riidz tiily zeꞌ \p \v 11 Orzeꞌ nam: \p ―Orzeꞌ na ya̱ ne̱e̱ lo der lac yaruu de riidz tiily zeꞌ. Orzeꞌ de mbigy zeꞌ nañ gal na riidz ni Ñgyoozh. \v 12 Orzeꞌ de mbigy nu bet lag ruꞌ gyernez, ndeꞌ nañ gal nu na mbecy nu reñ de riidz ni gyel gubier ni Ñgyoozh. Rnii mbecy riidz zeꞌ lo dey, tees orzeꞌ druꞌña nuras rbooy de riidz zeꞌ nañ lardoo dey, gun orzeꞌ cueꞌ nu cheña lagy dey niñ. Orzeꞌ cueꞌ nu gruu mbañ dey. \v 13 Zeꞌ mbigy nu bet lag lo yu las ruꞌ nu ri gyitaꞌ par nañ, ndeꞌ nañ gal nu na de mbecy nu reñ de riidz zeꞌ. Orzeꞌ lueg la “O” rniiy nunu yet lagy yu. Tees a̱ꞌ fert yu par nu wacshet riidz zeꞌ sheñ lyuñ nañ lardooy. Orzeꞌ la be ziꞌl dzi ragyeey. Tees ornu shuub dzi nu gac preb dey, orzeꞌ wagyee dey. \v 14 Zeꞌ de mbigy nu bet lag lat de ya gyech zeꞌ, ndeꞌ nañ gal nu na mbecy nu rzuub gyidag de riidz zeꞌ. Tees como mbecy zeꞌ dzi zuy shcab ni de coz ni gyishlombecy, nunu como rlagy yu gyicy yu gusht niy, orzeꞌ de ndeꞌ rsoow ñi lo de riidz zeꞌ. Orzeꞌ ndeꞌ nu wacuic riidz zeꞌ cosech nañ lardoo mbecy zeꞌ. \v 15 Zeꞌ de mbigy nu bet lag lo yu nap zeꞌ, ndeꞌ mbecy nu rzuub gyidag de riidz zeꞌ nu lardooy. Orzeꞌ bicy yac dey niñ. Orzeꞌ briic ñi cosech nap nañ lardoo dey ―nam. \s1 Riidz tiily ni candiil \p \v 16 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―Ni tub la mbecy wacaa dey gyi tub candiil nu riiy ñi nañ tub la coz, o nañ tub nuun, sinu zuub dey ñi seꞌñ, gun orzeꞌ cuic ñi yaa lo de yu nu chuꞌ nañ yuꞌ. \v 17 Niꞌ ziꞌl rac nu de riidz nu bruu lo Ñgyoozh. Gun dela de riidz ngach nim gyicy mi nu gad lagy de mbecy, nunu dela de riidz nu wagad lagy dey, shaal mi ñii lo dey. \p \v 18 ’Orzeꞌ nap bzuub gyidag der, gun yu nu ricy cup sheñ, sheñ zir gad niy. Zeꞌ yu nu sac ni, gashtal coz miiñ nu rnii tooy nu gyicy cup yu gruuñ niy ―nam. \s1 Bruꞌña de famil ni Jesuuz \p \v 19 Orzeꞌ bruꞌña ñaam, nu de bicy mi. Tees wangac ñgyechaꞌ dey lo Jesuuz, gun dzi yuꞌ mbecy lom. \v 20 Orzeꞌ tub mbecy byooy rishlo Jesuuz. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Ñaar nu de bicy ru yuꞌ dey gashtal ich yuꞌ re, nunu rlagy dey zac yu ru ―nay. \p \v 21 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu nu byoo rishlom zeꞌ: \p ―Yu nu reñ de riidz ni Ñgyoozh nunu “O” rniiy nu rzuub gyidag yuñ, orzeꞌ de yu zeꞌ nac dey bicya̱ nu ña̱a̱ ―nam. \s1 Jesuuz mniim lo gyey bi nu gariñ \p \v 22 Tub dzi Jesuuz guꞌm nañ tub barc nu de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Yaa der chan gal naa tub laꞌ gaꞌ dzu ruꞌ nisyudoo ―nam. \p Orzeꞌ guꞌ dey nañ barc zeꞌ za dey. \v 23 Na lat nu za dey na, orzeꞌ Jesuuz gugyit mi nas mi. Orzeꞌ sij la bruꞌña tub gyey bi ily. Orzeꞌ brugyiꞌ nu rzuꞌ nis nañ barc zeꞌ. Orzeꞌ byarishdzidz nañ barc zeꞌ. \v 24 Gazeꞌ nu gua cueeñ dey mi. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¡Masht, masht, bi rnit lo den lo nis! ―na dey. \p Gazeꞌ nu weshtem. Gazeꞌ nu bicy mi mandaar lo bi, nu lo de nguuly lo nis. Orzeꞌ guri bi. Nunu se ri zu la byac. \v 25 Gazeꞌ nu nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―¿La bzaac der? ¿Lagu wagyicy cup der consuel lo̱? ―nam. \p Orzeꞌ tonaꞌ la za nu ic dey nunu gudzib dey. Orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: \p ―¿Zeꞌ cyu mbecy nac mi ii? Mi ii ricy mi mandaar mas gashtal lo bi nu lo nisyudoo, nunu rzuub gyidag ñi nim ―na dey. \s1 Jesuuz ricy yac mi tub mbecy nu bicy ni nuras \p \v 26 Orzeꞌ bri dem tub laꞌ gaꞌ ruꞌ nisyudoo, tub lugaar nu la Gerasa nu ri par lo Galilea. \v 27 Na laab bruu la Jesuuz nañ barc na, orzeꞌ bruu za la tub mbecy yad yu. Bruuy par lat gyedz. Yu zeꞌ tub mbecy nu bicy ni nuras. Orzeꞌ bechaꞌy lo Jesuuz. Nunu dzi bi rac tiem nu wacsuy shab yu. Nunu walab nañ yuꞌ rcyiiñ yu, sinu lat de blyuu nu rcach dey añ rcyiiñ yu. \v 28 Na ornu bzaac yu Jesuuz, orzeꞌ gusu tib yu lom. Orzeꞌ dub ruꞌ la nuras zeꞌ rbish tiy. Gazeꞌ nu nay rab yu Jesuuz: \p ―¿La ryub ru yad ru lo̱ Jesuuz, iꞌñ Ñgyoozh, biñ nu zily zir nac? ¡Ya̱ rnishba̱a̱ lor nu cueꞌ shet zir ya̱! ―nay. \p \v 29 Ni mniiy, gun Jesuuz mniim lo nuras zeꞌ nu gruchuy lo mbecy zeꞌ. Yad nu tonaꞌ la guzañ ñaꞌn nu ni ricy nuy mbecy zeꞌ. Nunu de mbecy rcyiig dey gyiꞌy nu yaay nu caden. Tees rshiꞌñ rshiꞌñ lay caden. Orzeꞌ nuras zeꞌ ricy yu nu rza mbecy zeꞌ lugaar ub zi. \v 30 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi nuras zeꞌ: \p ―¿La lar? ―nam. \p Gazeꞌ nu nay rab yum: \p ―Ya̱ la̱ bee miily ―nay. \p Ni mniiy gun dzi zigy yu bicy niy mbecy zeꞌ. \v 31 Orzeꞌ de nuras zeꞌ mnishbaa dey lom nu cueꞌ zeed mi dey zeꞌ nu cow. \v 32 Gun lugaar zeꞌ rded row tub nac cuch zigy. Orzeꞌ nuras zeꞌ mnishbaa dey lo Jesuuz nu cuic mi rishbeey nu chuꞌ dey nañ de cuch zeꞌ. Orzeꞌ gazeꞌ nu briic mi rishbeey ni dey nu chuꞌ dey nañ de cuch zeꞌ. \v 33 Gazeꞌ nu bruu chu dey lo mbecy zeꞌ. Orzeꞌ guꞌ dey nañ de cuch zeꞌ. Orzeꞌ de cuch zeꞌ rzab la de ma bzu tiily ma par gyoow. Orzeꞌ bet lag de ma lo nisyudoo. Orzeꞌ gut de ma lo nis. \p \v 34 Orzeꞌ de yu nu rña de cuch zeꞌ gush dey carer ya niiy de coz nu guc lo de mbecy nu yuꞌ lat gyedz, gal nu lo de mbecy nu yuꞌ ngush. \v 35 Gazeꞌ nu bruu dey yad güiiy de coz nu guc. Na ornu bruꞌña dey zeꞌ nu zub Jesuuz na, orzeꞌ bzaac dey mbecy nu bicy ni nuras zeꞌ zub yu yeñ gyiꞌm. Zuy shab yu, nunu byanap la shcab niy. Orzeꞌ tonaꞌ la gudzib dey. \v 36 Orzeꞌ dela de mbecy nu bzaac coz nu guc zeꞌ mnii dey lo de mbecy zigy zeꞌ lac mod byac mbecy nu bicy ni nuras zeꞌ. \v 37 Orzeꞌ dela de mbecy nu yuꞌ lo yu ni Gerasa brugyiꞌ rnishbaa dey lo Jesuuz nu ruum ledz dey, gun tonaꞌ la rdzib dey lom. Orzeꞌ Jesuuz guꞌm nañ barc zam. \v 38 Orzeꞌ yu nu bicy ni nuras zeꞌ mnishbaay lom nu cha num yu. Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p \v 39 ―Yaa lo de famil nir. Orzeꞌ gyoor rishlo dey de coz nu bicy Ñgyoozh num ru ―nam. \p Orzeꞌ mbecy zeꞌ gush nez yu yay. Byooy rishlo dela mbecy nu yuꞌ gyedz zeꞌ de coz nu bicy Ñgyoozh num yu. \s1 Iꞌñ Jairo nu biñ mñaa nu gul shab Jesuuz \p \v 40 Na ornu Jesuuz bruꞌñam tub laꞌ gaꞌ ruꞌ nisyudoo na, orzeꞌ de mbecy zigy nu yuꞌ zeꞌ tonaꞌ la bet lagy dey ornu bruꞌñam lo dey. Gun dela dey yuꞌ dey rbez yum. \v 41 Orzeꞌ bruꞌña tub mbecy nu la Jairo. Yu zeꞌ riib ic yu nañ yuꞌ nu rsyaꞌ mbecy riidz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ gugyit tiily yu yeñ gyiꞌ Jesuuz. Gazeꞌ nu mnishbaay lom nu cham yuꞌy. \v 42 Gun zu tub zi la iꞌñ yu, tub fiñ mñaa ñaꞌn trocyup. Orzeꞌ fiñ zeꞌ rat ñi. Se nu gat ziꞌl lañ. Orzeꞌ rlagy yu nu gyicy yac mi ñii. \p Orzeꞌ Jesuuz za num yu, nunu tonaꞌ la mbecy zigy za nu dey mi gal rcyiꞌñ su la dey mi. \v 43 Orzeꞌ lat de mbecy zeꞌ ri tub biñ mñaa nu bi bzaꞌ trocyup ñaꞌn nu rshu reñ mi. Nunu mniit mi dela tiñ nim lo doctoor, tees ni tub la dey wangac ñgyicy yac dey mi. \v 44 Orzeꞌ biñ mñaa zeꞌ bechaꞌm par ich Jesuuz. Orzeꞌ gul yaam ruꞌ shab mi. Orzeꞌ laab or la zeꞌ guca reñ zeꞌ. \v 45 Orzeꞌ Jesuuz nam: \p ―¿Cyu gul yaa ya̱? ―nam. \p Orzeꞌ dela mbecy mnii dey nu walab dey gul yaay mi. Orzeꞌ na Bed rab yum: \p ―Masht, de mbecy dub yub la rcyiꞌñ su dey ru ―nay. \p \v 46 Tees Jesuuz bzu fert mi. Orzeꞌ nam: \p ―Ca zi na mbecy gul yaa ya̱. Gun gud lagya̱, nu nac nu bruu fers ne̱ ―nam. \p \v 47 Orzeꞌ ornu gud lagy biñ mñaa zeꞌ nu wacaꞌ cach lom lo Jesuuz, orzeꞌ za laam gusu tib mi lom. Nunu rash la bis mi. Orzeꞌ mniim lo de mbecy zigy zeꞌ la gyiꞌ nu gul yaam shab Jesuuz. Nunu mnii gaꞌm nu byac mi laab or la zeꞌ. \v 48 Gazeꞌ nu na Jesuuz rab mi biñ mñaa zeꞌ: \p ―Biñ mñaa, ru byac ru gun bicy cup ru consuel lo̱. Orzeꞌ dub gusht la yaa ―nam. \p \v 49 Lat nu gabee rnii ruꞌ Jesuuz nu biñ mñaa zeꞌ, orzeꞌ bruꞌña tub mbecy nu biid nu raso̱o̱, yu nu bruu gashtal yuꞌ Jairo, yu nu riib ic zeꞌ. Orzeꞌ nay rab yu Jairo: \p ―Iꞌñ ru bi guut ñi. Orzeꞌ cueꞌ gaꞌ gyicy seed zir ru masht ―nay. \p \v 50 Tees Jesuuz güeñ mi nu ni mniiy lo Jairo. Orzeꞌ nam rab mi Jairo: \p ―Cueꞌ dzib ru. Bicy cup ziꞌl consuel lo̱. Orzeꞌ iꞌñ ru gyac ñi ―nam. \p \v 51 Na ornu bruꞌñam yuꞌ Jairo na, orzeꞌ wansaanaꞌm nu chuꞌ zir mbecy nañ yuꞌ zeꞌ nu mbish fiñ nguzh zeꞌ. Nomaas guꞌ num Bed nu Santiag, nu Waa, gal nu uz fiñ nguzh zeꞌ gal nu ñaañ. \v 52 Orzeꞌ dela mbecy nu nguaa zeꞌ ricy shni dey, nunu ruun dey nu nac fiñ nguzh zeꞌ. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Cueꞌ gun der. Fiñ nguzh ii nu nas ziꞌl ñi. Walab nu guut ñi ―nam. \p \v 53 Orzeꞌ brugyiꞌ nu rigy nu ñaañ dey mi, gun gud lagy dey nu gut fiñ nguzh zeꞌ. \v 54 Orzeꞌ bduꞌ yaam yaañ. Gazeꞌ nu ye la mniim. Orzeꞌ nam rab mi ñii: \p ―¡Fiñ nguzh, weshte! ―nam. \p \v 55 Orzeꞌ byabañ fiñ nguzh zeꞌ. Orzeꞌ lueg la weshteñ. Orzeꞌ Jesuuz bicy mi mandaar nu cuic dey coz nu goñ. \v 56 Orzeꞌ de mbel ni fiñ nguzh zeꞌ za nu la ic dey. Tees Jesuuz bduꞌm riiñ yaa dey nu cueꞌ la nii dey lo ni tub la mbecy de coz nu guc zeꞌ. \c 9 \s1 Jesuuz bzuu nez mi de trocyup aposht nu cha shaal yu de riidz nu sac ni Ñgyoozh \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz bredz mi trocyup de yu nu rsyaꞌ lom nu gyatublaazh dey lom. Orzeꞌ briic mi rishbeey nu co chu dey nuras, nunu gyicy yac dey mbecy rat. Nunu bicy mi nu cyiiñ dey nu gyicy dey ñi. \v 2 Orzeꞌ bzuu nez mi dey nu cha dey cha shaal yu de riidz ni gyel gubier ni Ñgyoozh, nunu par nu gyicy yac dey de mbecy rat. \v 3 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Cueꞌ cha nu der ni tub la coz nu cyiiñ ni der par nez. Cueꞌ cha nu der yangar. Cueꞌ cha nu der moraal. Ni cueꞌ cha nu der gyit. Ni cueꞌ cha nu der tiñ. Shab nu zu ziꞌl der cha nur. Cueꞌ cha nu der reñaꞌ shab ru. \v 4 Ca ziꞌl zeꞌ nu chuꞌ der nañ yuꞌ, orzeꞌ zeꞌ cyiiñ der gashtal gruu la der lugaar zeꞌ. \v 5 Ca ziꞌl zeꞌ nu washet ic dey nu chuꞌ der nañ yuꞌ, orzeꞌ ornu gruu der lugaar zeꞌ, orzeꞌ cyib der yu gyedz nu taꞌ gyid lab ru par nu gabe nu a̱ꞌ nap bicy dey ―nam. \p \v 6 Orzeꞌ gush nez dey zay de lugaar nu yuꞌ gaab ga zeꞌ. Pshaal dey riidz ni Ñgyoozh, nunu bicy yac dey de mbecy rat. \s1 Gut Waa nu driib nis mbecy \p \v 7 Orzeꞌ rey Herodes güeñ yu coz nu guc nu nac Jesuuz. Orzeꞌ tonaꞌ la pcan shcab niy. Gun yuꞌ mbecy nu rniiy nu Waa nu driib nis mbecy byabañ yu. \v 8 Zeꞌ yuꞌ gaꞌy rniiy nu yu zeꞌ Elías, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ dey rniiy nu yu zeꞌ ca zi na de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh nu guꞌ gulas. Na byabañ yu, rnii dey. \v 9 Tees Herodes nay: \p ―Gunca laab ya̱ bicya̱ mandaar nu pcyug dey too Waa. ¿Zeꞌ cyu mbecy nac yu zeꞌ beni? Ya̱ reña̱ nu rnii mbecy zañ coz nu ricy yu ―nay. \p Ndeꞌ nu Herodes byub yu zañ mod nu gac zac yu Jesuuz. \s1 Jesuuz bgoow mi gaay miily mbecy \p \v 10 Na ornu bi bri de yu nu rsyaꞌ lom na, orzeꞌ mnii dey lom de coz nu bicy dey. Gazeꞌ nu gua nu reñ mi dey tub gyedz nu la Betsaida. \v 11 Na ornu gud lagy de mbecy zigy na, orzeꞌ za ca dey ich mi. Orzeꞌ Jesuuz pcueez mi dey. Orzeꞌ mniim riidz ni gyel gubier ni Ñgyoozh lo dey. Nunu bicy yac mi zañ mbecy rat. \p \v 12 Na ornu bi rdze na, orzeꞌ de trocyup de yu nu rsyaꞌ lom bechaꞌ dey lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Bzuu nez de mbecy ii nu cha yub dey posad niy, nunu cha yub dey coz nu goy. Cha dey de gyedz gal nu de ranch nu yuꞌ gaab ga ii, gun ii tub lugaar ub zi ―na dey. \p \v 13 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Briic de ru coz nu gow dey ―nam. \p Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―A̱ꞌ ricy cup de̱ sheñ. Nomaas ricy cup de̱ gaay zi gyishtily nu cyup bel. ¿A rlagy ru nu cha̱ zi̱ zir de̱ de coz nu gow dey? ―na dey. \p \v 14 Gun nac gaay miily de mbecy zeꞌ. Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi dey: \p ―Mnii der lo de mbecy nu gzub dey bee cyaal gaynal ga dey tub ga seꞌ ―nam. \p \v 15 Orzeꞌ ni bicy dey. Orzeꞌ de mbecy gucua dey. \v 16 Orzeꞌ bduꞌ yaam gaay gyishtily zeꞌ nu cyup bel zeꞌ. Orzeꞌ bgüiim par baa nunu briic mi gras ni Ñgyoozh nu nac ñii. Gazeꞌ nu blew mi ñii. Nunu briicaꞌm ñii ni de yu nu rsyaꞌ lom nu cyez dey ni de mbecy zigy. \v 17 Orzeꞌ dela mbecy bdow gyel la dey. Nunu ii pteꞌ dey trocyup ruꞌ chicyiw de coz nguzh nu brusub zeꞌ. \s1 Bed mniiy nu Jesuuz nac mi Mesías \p \v 18 Tub dzi bzub Jesuuz ub zi lam mnii num Ñgyoozh. Nomaas de yu nu rsyaꞌ lom yuꞌ nu dey mi. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿Cyu rnii mbecy nu nac ya̱? ―nam. \p \v 19 Orzeꞌ na dey: \p ―Yuꞌ mbecy nu rniiy nu ru Waa nu driib nis mbecy. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ dey rniiy nu ru Elías. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ dey rniiy nu ru tub yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh gulas. Zeꞌ na byabañ yu, rnii dey ―nay. \p \v 20 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Zeꞌ de ru, ¿cyu rnii der nu naca̱? ―nam. \p Orzeꞌ na Bed rab yum: \p ―Ru nac ru Mesías, biñ nu bzuu nez Ñgyoozh nu cyid ―nay. \s1 Jesuuz mniim lo de yu nu rsyaꞌ lom nu gat mi \p \v 21 Tees Jesuuz tonaꞌ la nap bduꞌm riiñ yaa dey nu cueꞌ nii dey de riidz zeꞌ lo ni tub la mbecy. \v 22 Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Ya̱, biñ nu byac mbecy, rlagy ñi nu zac zi̱ zañ lo coz deet. Nunu de yu bel ni de mbecy Israeel, nu de uz zub lo, nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gneꞌ dey ya̱. Orzeꞌ cut mbecy ya̱. Orzeꞌ dzi chon, orzeꞌ gyabaña̱ ―nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom. \p \v 23 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dela mbecy: \p ―Benu ca na mbecy rlagy yu nu gac yu mbecy nu rsyaꞌ lo̱, orzeꞌ rlagy ñi nu cueꞌ gyicy cuen yu coz nu rlagy ub yu. Nunu rlagy ñi nu shet ic yu nu zac ziy de dzi la nu nac ya̱. Orzeꞌ rlagy ñi nu gyicy yu gal nu rlagya̱. \v 24 Gun yu nu rlagy co nap ub, yu zeꞌ gnit loy. Tees yu nu nit lo nu nac ya̱, yu zeꞌ yu nu rishli gruu mbañ. \v 25 ¿Gun la rusub ni mbecy, benu gyicy yu gan dela coz ni gyishlombecy, zeꞌ ub yu gnit loy? \v 26 Tees cyu ziꞌl mbecy nu gat lo nu nac ya̱, nunu gat loo gaꞌy nu nac de riidz nu rne̱e̱ lo dey, orzeꞌ niꞌ ya̱, biñ nu byac mbecy, gat lo̱ nu nac de yu zeꞌ, ornu shuub dzi nu yapa̱ nu gyel lily ne̱, gal nu gyel lily ni Ñgyoozh uza̱, gal nu gyel lily ni de anc yon. \v 27 Gun ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu la be de mbecy nu yuꞌ lat der ii na wat dey gashtal zac la dey gyel lily ni Ñgyoozh ―nam. \s1 Bdza nu na Jesuuz \p \v 28 Na ornu bded shuñ dzi na, orzeꞌ Jesuuz gua nu reñ mi Bed, nu Santiag, nu Waa. Orzeꞌ gup mi num dey too tub bicy nu nii num Ñgyoozh. \v 29 Na lat nu rnii num Ñgyoozh na, orzeꞌ bdza nu na lom. Nunu shab mi byacaacy ñi. Ryal lañ tantaꞌ nu caacy ñi. \v 30 Orzeꞌ sij la bruu zac cyup mbecy bee nu dey mi riidz. De yu zeꞌ Moisees gal nu Elías. \v 31 Nunu bzu yaa lo dela dey. Orzeꞌ bee nu dey Jesuuz riidz nu lac mod gat mi Jerusaleeng. \v 32 Orzeꞌ lat zeꞌ Bed nu deꞌ zir de losaꞌy gush pcaal dey. Tees orzeꞌ briish dey yaa. Nunu bzaac dey gyel lily ni Jesuuz gal nu cyup de yu nu yuꞌ num zeꞌ. \v 33 Ornu bruu chu cyup de yu zeꞌ lo Jesuuz, orzeꞌ Bed nay rab yum: \p ―¡Masht, dzi ga nap nu yu̱ꞌ de̱ ii! Na za̱a̱ de̱ chon ramad ni der: tub par ru, tuubaꞌ par Moisees, nu tuubaꞌ par Elías ―nay. \p Gun Bed wangad lagy yu la coz niiy. \v 34 Na lat nu rniiy na, orzeꞌ bruu zac tub za. Orzeꞌ psoow ñi dey. Orzeꞌ tonaꞌ la gudzib dey ornu psoow za zeꞌ dey. \v 35 Orzeꞌ lat za zeꞌ zaab tiꞌ mbecy nu rnii. Orzeꞌ nam: \p ―Mi ii iꞌña̱ nu bzu chu̱. Bzuub gyidag der nim ―nam. \p \v 36 Na ornu bi bded nu güeñ dey nu mnii mbecy zeꞌ na, orzeꞌ bzaac dey Jesuuz ub zi lam zum. Orzeꞌ guchuꞌ ri la dey. Orzeꞌ wanii la dey lo ni tub la mbecy de coz nu bzaac dey. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub yu nguzh nu bicy ni nuras \p \v 37 Na or bzaꞌ yu tuubaꞌ dzi na, orzeꞌ bruum par too bicy, bet mi par gyiꞌ. Orzeꞌ bruu zac zigy mbecy nu gua cheel dey mi. \v 38 Orzeꞌ lat de mbecy zigy zeꞌ ri tub mbecy. Orzeꞌ ye la rbish tiy. Orzeꞌ nay: \p ―Masht, gyicy ru tub faboor nur ya̱ nu güiir iꞌña̱, gun tub zi yu ii ne̱ zuy. \v 39 Gun nuras rguꞌ yaay yu, nunu ricy yu nu rbish tiy. Nunu ii ricy yu nu ricy ñi bi niy. Nunu driib bdziñ ruꞌy. Tonaꞌ la shiñ ricy nuy yu, nunu walagy yu nu ruu chuy loy ne̱. \v 40 Ya̱ mnishba̱a̱ lo de yu nu rsyaꞌ lor nu co chu dey yu, tees wangac ni dey ―nay. \p \v 41 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―¡A der mbecy nu yuꞌ na! ¡Dzi ga wagyicy cup der consuel lo̱! ¡Dzi ga mnu shcab ni der! ¿Laꞌ zir be tiem rlagy ñi nu chesa̱ du̱ der? ¿Laꞌ zir be tiem rlagy ñi nu gagye̱ lo der? ―nam. \p Gazeꞌ nu nam rab mi uz yu nguzh zeꞌ: \p ―Da nu yu nguzh nir lo̱ ―nam. \p \v 42 Na ornu yu nguzh zeꞌ zay lo Jesuuz na, orzeꞌ nuras zeꞌ mneꞌy yu nguzh zeꞌ lo yu. Orzeꞌ bicy yu nu ricyaꞌñ bi niy. Tees Jesuuz bdzaꞌm ni nuras zeꞌ. Orzeꞌ bicy yac mi yu nguzh zeꞌ. Orzeꞌ byabic mi yu ni uz yu. \v 43 Orzeꞌ dela mbecy tonaꞌ la za nu ic dey nu nac de coz ily nu ricy Ñgyoozh. \s1 Jesuuz rnii gaꞌm tuubaꞌ tir nu cut mbecy mi \p Lat nu yuꞌ dey za nu ic yu nu nac de coz nu bicy mi, orzeꞌ nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p \v 44 ―Bzuub gyidag der coz nu ne̱e̱ lo der, nunu cueꞌ nit lagy der ñii. Ya̱, biñ nu byac mbecy, guꞌ dey ya̱ yaa de mbecy ―nam. \p \v 45 Tees de yu zeꞌ wangyet lag dey cuen de coz nu mniim. Gun Ñgyoozh wansaan mi nu ñgyet lag dey cuen. Nunu gudzib dey nu ñgugyiꞌy lom lac yaruu de riidz zeꞌ. \s1 Cyu gac mbecy nu gya zir zu \p \v 46 Na de yu nu rsyaꞌ lom brugyiꞌ nu ro zi dey riidz ben ca na dey gyac yu yu nu gya zir zu. \v 47 Na ornu gud lagy Jesuuz nu ni mnii dey na, orzeꞌ bduꞌ yaam tub yu nguzh bzum yu lat dey. \v 48 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Cyu ziꞌl yu nu shet ic nu gac tub mbecy nu na gal nu na yu nguzh ii nu nac ya̱, orzeꞌ niꞌ ziꞌl shet ic yu nu gac nuy ya̱. Nunu yu nu shet ic nu gac nu ya̱, walab ne̱ ya̱ ziꞌl shet ic yu nu gac nuy, sinu niꞌ ziꞌl shet ic yu nu gac nuy Ñgyoozh, biñ nu bzuu nez ya̱. Gun mbecy nu gash zir zu lat de ru, yu zeꞌ yu nu ricy zir ñi presis ―nam. \s1 Yu nu wacha contr ni Jesuuz, yu zeꞌ yu nu rza faboor nim \p \v 49 Orzeꞌ na Waa rab yum: \p ―Masht, de̱ ya̱ bzaac de̱ tub mbecy nu bloo chuy nuras nu nac rishbeey nu bruu lor, tees mne̱e̱ de̱ nu cueꞌ nu ni gyicy yu, gun wachesa nuy de ub na ―nay. \p \v 50 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Cueꞌ ca der niy, gun yu nu wacha contr nin, yu zeꞌ yu nu rza faboor nin ―nam. \s1 Jesuuz bdzaꞌm ni Santiag nu Waa \p \v 51 Na ornu bi rgaab nu shuub dzi nu chup Jesuuz gyibaa, orzeꞌ Jesuuz bi zuu lam ca na nu zum. Orzeꞌ gush nez mi zam par Jerusaleeng. \v 52 Orzeꞌ bzuu nez mi mbecy nu cha ga dey lom nu cha nu dey raso̱o̱ tub lugaar ni Samaria. Gun orzeꞌ gzu lily dey ornu grim. \v 53 Tees de mbecy Samaria wangalagy dey nu cuez mi lat dey, gun gud lagy dey nu par Jerusaleeng rsaap mi nu zam. \v 54 Na ornu bzaac Santiag nu Waa nu ni ricy dey na, orzeꞌ na dey: \p ―Shuaana̱, ¿a walagy ru gyicy na mandaar nu gyet gyi nu gruuñ baa, gun orzeꞌ gnit loñ de yu zeꞌ? ―na dey. \p \v 55 Orzeꞌ bish cya Jesuuz bdzaꞌm ni dey. \v 56 Orzeꞌ lueg la za dey tuubaꞌ gyedz. \s1 De mbecy nu ngulagy cha ca ich Jesuuz \p \v 57 Na lat nu zaab za dem nez na, orzeꞌ na tub mbecy rab yum: \p ―Shuaana̱, ya̱ rlagya̱ cha du̱ ru ca ziꞌl zeꞌ nu char ―nay. \p \v 58 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi yu: \p ―De bez ricy cup ma blyuu ni ma. Zeꞌ de chigyiñ ricy cup ma teez ma. Tees ya̱, biñ nu byac mbecy, a̱ꞌ ricy cupa̱ ni tub lugaar miꞌ par nu gabisha̱ zu lagya̱ ―nam. \p \v 59 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi tuubaꞌy: \p ―Da ca icha̱ ―nam. \p Orzeꞌ yu zeꞌ nay rab yum: \p ―Shuaana̱, ¿a wazaan ru leza̱ gashtal gat uza̱? Orzeꞌ gazeꞌ nu cha ca̱ ich ru ―nay. \p \v 60 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Bzaan ndeꞌ par de mbecy nu na gal nu na mbecy gut nu cach dey losaꞌ gut yu. Zeꞌ ru char cha shaal ru riidz ni gyel gubier ni Ñgyoozh ―nam. \p \v 61 Orzeꞌ tuubaꞌy nay rab yum: \p ―Shuaana̱, ya̱ rlagya̱ cha ca̱ ich ru. Nomaas ¿a wazaan ru nu gya̱ yu̱ꞌ gya̱ ne̱e̱ du̱ de famil ne̱ ñgyoozh? ―nay. \p \v 62 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Yu nu bi driib yaa ich yaa arad, zeꞌ despuees cush cyay güiiy par ich yu, orzeꞌ yu zeꞌ wac chuꞌy zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh ―nam. \c 10 \s1 Jesuuz bzuu nez mi setent zub cyup mbecy \p \v 1 Na despuees ni de nu ndeꞌ na, orzeꞌ Shuaan na Jesuuz pcuim setent zub cyup mbecy. Orzeꞌ bzuu nez mi dey nu cha ga dey lom cyup ga dey tub ga gyedz o tub ga lugaar, zeꞌ nu rlagy ñi nu cham. \v 2 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―De mbecy nu yuꞌ ii na na dey gal na tub cosech. Rishli cosech tonaꞌ la sheñ ñi. Tees de mbecy nu gyicy riiñ loñ ñuu zi dey. Ndeꞌ nu bdiiñ der lo Ñgyoozh Shuaan cosech zeꞌ nu gzeed zir mi de mbecy nu teꞌ cosech zeꞌ. \v 3 Orzeꞌ gua der. Na der gal nu na shily nu zuu neza̱ nu cha lat lob. \v 4 Cueꞌ cha nu der gyish gyit nir, nunu cueꞌ cha nu der bay tiñ nir. Ni cueꞌ cha nu reñ der gyid lab ru. Nu ca gyiꞌ ziꞌl der cha nur. Nunu cueꞌ chi glaa der nez nu nii nur losaꞌr ñgyoozh. \v 5 Na ornu chuꞌ der nañ tub yuꞌ, orzeꞌ nii nur de mbecy zeꞌ ñgyoozh. Orzeꞌ nii der: “Ñgyoozh zeed mi gyel ri zu lat der”, niir. \v 6 Benu nañ yuꞌ zeꞌ rcyiiñ mbecy nu wagyet lagy gyel yuu, orzeꞌ gyuꞌ niñ gal nu mnii der. Tees benu walab ni, orzeꞌ wayuꞌ niñ gal nu mnii der. \v 7 Orzeꞌ laab yuꞌ la zeꞌ gri der. Orzeꞌ la ziꞌl coz nu yuꞌ ni de mbecy nu yuꞌ zeꞌ gow der nunu goꞌ der. Gun yu nu ricy riiñ yad ñi niy nu gyad iy. Nunu cueꞌ gri der reñ reñ la yuꞌ. \v 8 Na ornu gruꞌña der tub gyedz zeꞌ nu shet ic dey nu cyiiñ der na, orzeꞌ gow der la ziꞌl coz nu cuic dey. \v 9 Orzeꞌ gyicy yac der de mbecy rat nu yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ nii der lo dey: “Sñuu ga cyid gyel gubier ni Ñgyoozh lat der”, nii der. \v 10 Zeꞌ benu gruꞌña der tub gyedz zeꞌ nu washet ic dey nu cyiiñ ru, orzeꞌ cha der lat cay. Orzeꞌ nii der: \v 11 “¡Mas gashtal de yu gyedz nu yuꞌ gyedz ni der nu taꞌ gyid lab de̱ dib de̱ ñii par nu gabe nu a̱ꞌ nap bicy der! Tees nap gad lagy der nu sñuu ga cyid gyel gubier ni Ñgyoozh lat der”, niir. \v 12 Ya̱ ne̱e̱ lo der nu ornu shuub dzi nu gri bee Ñgyoozh ni dela mbecy, dzi zir cashtig ily cuic mi ni de mbecy gyedz zeꞌ gazeꞌ ni de mbecy Sodoma. \s1 De gyedz nu wansuub gyidag ni Jesuuz \p \v 13 ’¡Cuaa de ru mbecy gyedz Corazín! ¡Nunu cuaa gaꞌ de ru mbecy Betsaida! Gun benu ñgyicy ya̱ nusuriidz lat de mbecy nu yuꞌ gyedz Tiro nu lat de mbecy nu yuꞌ gyedz Sidón gal nu bicya̱ lat de ru, orzeꞌ bi gulas mneꞌ dey de cyi nu ricy yu. Orzeꞌ nzu dey shab cuiñ yu, nunu ncoo dey diꞌñ tooy par nu gabe nu ñgyac dey mbecy shni. \v 14 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der ornu shuub dzi nu gri bee Ñgyoozh ni de mbecy, cashtig ily zir cuic mi ni de ru gazeꞌ ni de mbecy nu yuꞌ gyedz Tiro nu Sidón. \v 15 Zeꞌ de ru mbecy gyedz Capernaum, ¿a rlagy der chup der gal gyibaa? Tees gyet lag der gal zeꞌ nu blaazhaꞌ zir gyi ni gabily. \p \v 16 ’Yu nu rzuub gyidag ni de ru niꞌ ziꞌl rzuub gyidag yu ne̱ ya̱. Nunu yu nu rzu chu de ru niꞌ ziꞌl rzu chuy ya̱. Nunu yu nu rzu chu ya̱, niꞌ ziꞌl rzu chuy Ñgyoozh, biñ nu bzuu nez ya̱ ―nam. \s1 Orzeꞌ bish cya de setent zub cyup mbecy zeꞌ \p \v 17 Orzeꞌ setent zub cyup mbecy zeꞌ gua dey riiñ. Na ornu bish cya dey na, orzeꞌ tonaꞌ la bet lagy dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Shuaan de̱, gashtal de nuras rzuub gyidag yu ni de̱ ornu rne̱e̱ du̱ de̱ yu nu nac ru! ―na dey. \p \v 18 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Tees ya̱ bzaaca̱ nuras nu nay gal nu na tub gyi ni guzii nu bruuy gyibaa bet lag yu. \v 19 Ya̱ bicya̱ nu de ru cyiiñ der nu zar too bily nu too gune, nunu se la la zac der. Nunu bicya̱ nu gyicy der gan dela losaꞌ yuur mas tonaꞌ la fert yu. Nunu se la la coz zac der. \v 20 Orzeꞌ cueꞌ gyet lagy der nu nac nu rzuub gyidag de nuras ni der, sinu bet zir lagy der gun bi ca nu la der lat de mbecy nu bi ya gyibaa ―nam. \s1 Jesuuz yet lagy mi \p \v 21 Laab or la zeꞌ Jesuuz tonaꞌ la yet lagy mi nu nac Espiriit Yon ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nam: \p ―Ñgyoozh uza̱, biñ nu nac Shuaan gyibaa gal nu gyishlombecy, ya̱ drica̱ gras nir gun ru bicy ru nu gad lagy de yu nu na gal nu na mdoo de coz nu pcach ru lo de yu nu yuꞌ shcab ni, nu lo de yu nu yet lag cuen. Ni bicy ru gun ndeꞌ coz nu rlagy ru ―nam rab mi Ñgyoozh. \p \v 22 Orzeꞌ nam: \p ―Ñgyoozh uza̱ bduꞌm riiñ ya̱a̱ nu gyub ica̱ dela coz. Nunu ni tub la mbecy wad lagy yu cyu ya̱, iꞌñ Ñgyoozh. Nomaas Ñgyoozh uza̱, mi zeꞌ rad lagy mi. Nunu niꞌ ziꞌl wagad lagy dey cyu nac Ñgyoozh, uza̱. Nomaas ya̱ iꞌñ mi rad lagya̱. Nunu niꞌ ziꞌl de mbecy nu rica̱ nu gad lagy cyu nac mi, de yu zeꞌ gad lagy dey cyu nac mi ―nam. \p \v 23 Orzeꞌ gazeꞌ nu bish cyam lo de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ mnii gareñ lam lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Dzi ni de mbecy nu zac dela coz nu de ru rzac ru. \v 24 Gun zigy de mbecy nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, gal nu zigy de rey ngulagy dey nzac yu de coz nu de ru rzac ru, tees wansac dey. Nunu ngulagy dey ñgyeñ yu de coz nu reñ de ru, tees wangyeñ dey ―nam. \s1 Riidz tiily ni mbecy nap nu guledz Samaria \p \v 25 Orzeꞌ tub mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gua niiy lo Jesuuz ben a wad tub mod nu riib yu cyi ic mi. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Masht, ¿lac mod rlagy ñi gyicya̱ par nu gad nu cui mbaña̱ tub la? ―nay. \p \v 26 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p ―¿La coz ca lo leey ni Moisees? ¿Lac mod yaruu leey zeꞌ rziir? ―nam. \p \v 27 Orzeꞌ na mbecy zeꞌ rab yum: \p ―Pca Shuaan ru, biñ nu nac Ñgyoozh nir, nu dutuub la lardoor nu dela gyel mbañ nir, nu dela fers nir, gal nu dela shcab nir. Nunu pca losaꞌr gal nu rcar ub ru ―nay. \p \v 28 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Nap rnii ru. Benu ni gyicy ru, orzeꞌ gad nu cui mbañ ru ―nam. \p \v 29 Orzeꞌ mbecy zeꞌ, como rlagy yu gyicy yu nu gabe nu nap yu par lo Ñgyoozh, orzeꞌ nay rab yu Jesuuz: \p ―¿Cyu nac losa̱ꞌ? ―nay. \p \v 30 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Bzu tub mbecy. Orzeꞌ bruuy gyedz Jericó yay par Jerusaleeng. Orzeꞌ nez nu yay bdzeel yu gubaan. Orzeꞌ de gubaan zeꞌ bgo la dey tooy. Orzeꞌ bloo dey dela suuy. Dela shab yu, dela bloo dey. Gazeꞌ nu bdi su dey yu. Orzeꞌ gazeꞌ nu ya dey. Se nu gat ziꞌl yu bzeeñ de gubaan zeꞌ ya dey. \v 31 Zeꞌ yad nu laab ziꞌl nez zeꞌ bded tub uz. Tees ornu bzaac yu mbecy nu mbish zeꞌ, orzeꞌ zet byach yu zeꞌ nu mbish mbecy nu guud güii zeꞌ. Orzeꞌ yaa lay. \v 32 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl bruꞌña tub mbecy nez Leví lugaar zeꞌ. Niꞌ yu zeꞌ nac yu tub yu nu ricy riiñ nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Na ornu bzaac yu mbecy nu mbish zeꞌ, orzeꞌ zetaꞌ byach yu zeꞌ nu mbish yu zeꞌ. Orzeꞌ yaa gaꞌ lay. \v 33 Tees ornu bded tub mbecy Samaria nez zeꞌ, orzeꞌ bzaac yu nu mbish mbecy zeꞌ. Orzeꞌ gushni lagy yuy. \v 34 Orzeꞌ bechaꞌy lo mbecy zeꞌ. Gazeꞌ nu bicy nuy mbecy zeꞌ guñaa. Orzeꞌ briily yu asecy nu ñup ni urbyay zeꞌ nu guud güii ni mbecy zeꞌ. Gazeꞌ nu ptiish yu negy zeꞌ nu guud güii ni mbecy zeꞌ. Orzeꞌ briib yu mbecy zeꞌ ich bañcyug niy. Orzeꞌ ya nuy yu nañ tub yuꞌ, zeꞌ nu rgyiiñ mbecy posad. Orzeꞌ laab yu bgüiiy yu. \v 35 Na tuubaꞌ dzi na, orzeꞌ mbecy Samaria zeꞌ blooy cyup tiñ briic yu ni shuaan yuꞌ zeꞌ. Orzeꞌ nay rab yuy: “Nap ziꞌl güiir mbecy ii. Nunu benu gyicy zir yu gasht, orzeꞌ ya̱ risha̱ ornu cush cya̱”, nay. \v 36 Zeꞌ orzeꞌ na, ¿ca na lo chon de mbecy zeꞌ bicy nuy yu nu guud güii zeꞌ gal mod nu rlagy ñi nu gyicy mbecy nu losaꞌy? ―nam. \p \v 37 Orzeꞌ na yu nu rlyuu leey zeꞌ rab yu Jesuuz: \p ―Yu nu gushni lagy mbecy nu guud güii zeꞌ ―nay. \p Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Orzeꞌ gua nunu niꞌ ziꞌl gyicy ru ―nam. \s1 Jesuuz guam yuꞌ Mart nu Li \p \v 38 Orzeꞌ ya Jesuuz. Gazeꞌ nu bruꞌñam tub gyedz. Gyedz zeꞌ rcyiiñ tub fiñ mñaa nu la Mart. Orzeꞌ mniiñ lo Jesuuz nu chuꞌm nañ yuꞌ niñ. \v 39 Zeꞌ bily ñii lañ Li. Orzeꞌ gusub ñi yeñ gyiꞌ Jesuuz par nu zuub gyidag ñi de riidz nu rlyuum. \v 40 Orzeꞌ Mart rchaꞌ ic ñi nu nac nu dzi yuꞌ riiñ ricy ñi. Orzeꞌ bechaꞌñ lo Jesuuz. Orzeꞌ nañ: \p ―Shuaana̱, ¿a wagyicy cuen ru nu bilya̱ dela riiñ bzeeñ ñi nu gyicya̱ ub zi̱? Mnii loñ nu locyuub ñi ya̱ ―naañ. \p \v 41 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi Mart: \p ―Mart, Mart tonaꞌ la rsug ic ru nunu deet rac nañ lardoor nu nac zañ coz. \v 42 Tees tub zi coz nu ricy ñi presis. Zeꞌ Li pcuiñ tub coz nu nap zir par nu gyicy ñi. Nunu se cyu la gac co niñ ―nam. \c 11 \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy lac mod nii nu dey Ñgyoozh \p \v 1 Tub tir Jesuuz zub mi rnii num Ñgyoozh tub lugaar. Na ornu blazh mnii num Ñgyoozh na, orzeꞌ na tub yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Shuaan de̱, blyuu ne̱ de̱ lac mod ne̱e̱ du̱ de̱ Ñgyoozh gal nu Waa blyuuy ni de yu nu rsyaꞌ loy ―nay rab yum. \p \v 2 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p ―Ornu nii nu der Ñgyoozh, orzeꞌ i mod nii der: \q1 Ñgyoozh, uz de̱, rlagy ñi ca lagy de̱ lor. \q1 De̱ ya̱ rdiñ de̱ nu cyid gyel gubier nir lat de̱. \q1 \v 3 Tub dzi ga cuic ru de coz nu rlagy ñi nu da̱w de̱. \q1 \v 4 Bicy sulagy ne̱ de̱ ni de coz cyi nu ricy de̱, \q1 gal nu de̱ ya̱ ricy sulagyaꞌ de̱ ni de yu nu shiñ ricy nu de̱ ya̱. \q1 Nunu cueꞌ zaan ru nu gyet lag de̱ lo preb \m ―nam. \p \v 5 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi dey: \p ―Gyicy peen zu tub amig ni ca na de ru. Orzeꞌ char loy tub guzeel rel. Orzeꞌ niir loy: “¿A zu ru? Ya̱ yapa̱ lor ben a sac chon gyishtily nir cuic ru lo̱. \v 6 Gun saa la bri tub amig ne̱ nu guay byaj. Zeꞌ ya̱ rila sac coz ne̱ nu rica̱ gow yu”, niir. \v 7 Orzeꞌ amig zeꞌ nir nii gaꞌy gab yu ru gal ri ziꞌl yu nañ yuꞌ. Orzeꞌ niiy: “Cueꞌ gyicy seed ru ya̱, gun roꞌ ne̱ noow ñi, nunu ya̱ nu de yu nguzh ne̱ bi rib das de̱ lo nuun. Ndeꞌ nu wayeshte̱ nu rica̱ la coz nir”, niiy. \v 8 Orzeꞌ ya̱ ne̱e̱ lor nu mas wayeshtey nu cuic yu coz nu rlagy ru par nu nac yu amig nir, tees ca ni gaal cuic yu dela coz nu cyiiñ nir nu nac nu zaab rgyiiñ lar loy. \v 9 Ndeꞌ nu ya̱ rne̱e̱ lo der: Bdiiñ der lo Ñgyoozh, gun Ñgyoozh cuic mi de coz nu cyiiñ ni der. Byub der ñii, gun orzeꞌ gyad ñi ni der. Mnii nu der mi, gun orzeꞌ shaal mi roꞌ ni der. \v 10 Gun cyu ziꞌl mbecy nu rgyiiñ gad ñi niy. Nunu cyu ziꞌl mbecy nu ryub gyad yuñ. Nunu cyu ziꞌl mbecy nu rnii num shaal mi roꞌ niy. \p \v 11 ’¿Walab gaal grusu tub mbecy lat der nu cuic yu tub bily ni iꞌñ yu ornu rgyiiñ yu tub bel loy? \v 12 O ¿walab gaal grusu tub mbecy nu cuic yu tub gune ni iꞌñ yu ornu rgyiiñ yu nguu gyid loy? \v 13 Gunca de ru nac der mbecy a̱ꞌ nap rad lagy der lac mod rbic ru coz nap ni iꞌñ ru, zeꞌ yegar Ñgyoozh, uz den, biñ nu zub gyibaa, wabic mi Espiriit Yon ni de yu rgyiiñ lom ―na Jesuuz rab mi de yu nu rsyaꞌ lom. \s1 Mbecy rnii dey nu Jesuuz ricy mi coz ily nu nac nuras \p \v 14 Tub tiem Jesuuz bloo chum nuras, gun nuras zeꞌ bicy yu nu byagop tub mbecy. Na ornu nuras bruu chuy lo yu nu byagop zeꞌ, orzeꞌ yu zeꞌ brugyiꞌ rniiy. Orzeꞌ de mbecy nu yuꞌ zeꞌ za nu la ic dey nu nac ndeꞌ. \v 15 Zeꞌ yuꞌ gaꞌ mbecy nu rniiy: \p ―Beelzebé, yu nu riib ic de nuras, yu zeꞌ bicy yu nu cyiiñ yu ii nu co chuy deꞌ zir de nuras ―na dey. \p \v 16 Zeꞌ yuꞌ gaꞌ mbecy nu byub yu tub mod par nu gyicy yu nu gadzam. Mniiy lom nu cuic mi tub muesht baa. \v 17 Tees gud lagy mi de coz nu rnii too dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Benu tub nac mbecy dulew dey nu chucooy laab nu losaꞌ ziꞌl yu, orzeꞌ rila wazu dey. Nunu benu tub famil chucooy laab nu losaꞌ ziꞌl yu, orzeꞌ niꞌ ziꞌl wazu dey. \v 18 Nunu benu de nuras dulew yu nunu chucoo dey laab nu losaꞌ ziꞌl yu, orzeꞌ niꞌ ziꞌl wazu dey, sinu nit lo dey. Ni rne̱e̱ gun de ru rnii der nu ya̱ rlo̱o̱ chu̱ nuras nu nac rishbeey ni Beelzebé, yu nu riib ic de nuras. \v 19 Tees benu ni, orzeꞌ cyu briic rishbeey ni de losaꞌr nu ni ricy yu. Ndeꞌ nu de losaꞌr ricy dey nu rabee nu radza der. \v 20 Gun benu ya̱ gac loo chu̱ nuras nu nac coz ily nu ricy Ñgyoozh nu nac ya̱, orzeꞌ ndeꞌ yaruuñ nu bi bri gyel gubier ni Ñgyoozh lat der. \p \v 21 ’Gun benu tub mbecy fert zu tañ yu nu rñay yuꞌy, orzeꞌ de coz nu yuꞌ choow nañ yuꞌy nguaa segur ñi. \v 22 Tees benu ruꞌña tuubaꞌ mbecy nu fert zir, orzeꞌ yu zeꞌ gyicy yu gan yu. Orzeꞌ coy dela gyiib dañ nu rgyish loy lo zeꞌ. Nunu gyash yu dela coz nu ricy cup yu. \p \v 23 ’Gun yu nu waya faboor ne̱, yu zeꞌ zay contr ne̱. Nunu yu nu walocyuub ya̱ nu te̱ꞌ de mbecy, yu zeꞌ tush las yu dey ―nam―. \s1 Nuras nu bish cya lugaar ni tuubaꞌ tir \p \v 24 ’De ru na der gal na tub mbecy ornu druu chu nuras loy. Orzeꞌ nuras zeꞌ rzay tub lugaar wach. Rded yu ryub yu tub lugaar zeꞌ nu zu lagy yu. Na ornu wagad lugaar zeꞌ, orzeꞌ rnii tooy: “Nap zir cush cyan laabaꞌ zeꞌ nu bruun”, rnii tooy. \v 25 Na ornu griy na, orzeꞌ gyap yu mbecy zeꞌ nay gal nu na tub yuꞌ nu nat laa nañ. Nunu se cyudz la zu nañ ñi nu bdulyuub. \v 26 Orzeꞌ chay nu cha teꞌy tub gagyaꞌ nuras nu shiñ zir ricy gazeꞌ ub yu. Orzeꞌ chuꞌ dey nañ mbecy zeꞌ cyiiñ yu. Orzeꞌ mbecy zeꞌ yashiñ zir na mod nu nay gazeꞌ nu loga ―nam. \s1 Chesu cyit lagy na nu rishli \p \v 27 Lat nu mnii Jesuuz de riidz zeꞌ, orzeꞌ bruu zac tub biñ mñaa lat de mbecy zigy zeꞌ. Orzeꞌ nam rab mi Jesuuz: \p ―¡Dzi ni biñ mñaa, biñ nu bgaal ru, nunu briic mi nu gugy ru! ―nam. \p \v 28 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―¡Dzi zir dzi ni mbecy benu zuub gyidag yu de coz nu rnii Ñgyoozh nunu gyicy yac yu niñ! ―nam. \s1 De mbecy fariseo rgyiiñ dey tub nusuriidz \p \v 29 Na lat nu rdeꞌ de mbecy zigy lo Jesuuz na, orzeꞌ brugyiꞌ rniim lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Dzi ga a̱ꞌ nap de mbecy nu yuꞌ na. Rgyiiñaꞌ dey tub muesht ni nusuriidz lo̱, tees ya̱ warica̱ ñii ni dey. Nomaas muesht ni Jonás, yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, ndeꞌ ziꞌl muesht nu gad ni de yu zeꞌ. \v 30 Tees gal nu Jonás guc yu tub muesht ni de mbecy gyedz Nínive, ndeꞌ nu niꞌ ziꞌl ya̱, biñ nu byac mbecy, gaca̱ tub muesht ni de mbecy nu yuꞌ tiem na. \v 31 Ornu shuub dzi nu ri bee Ñgyoozh ni dela mbecy nu yuꞌ tiem na, orzeꞌ biñ mñaa nu riib ic tub nasyoong nu ri par yaa been, ornu güiin par zeꞌ nu driib doo, gazaꞌm gyes sum niim nu yuꞌ cyi der, mbecy nu yuꞌ na. Gun mi zeꞌ zet zir bruum biid mi nu bzuub gyidag mi de coz nu mnii Salomoong. Nunu ya̱, biñ nu zu ii na, gya zir zu̱ gazeꞌ Salomoong. \v 32 Nunu ornu shuub dzi nu ri bee Ñgyoozh ni dela mbecy, orzeꞌ dela mbecy nu yuꞌ gyedz Nínive gyes su gaꞌ dey nu nii dey nu yuꞌ cyi der mbecy nu yuꞌ tiem na. Gun de mbecy Nínive mneꞌ dey cyiy ornu güeñ dey de riidz ni Ñgyoozh nu pshaal Jonás lo dey. Nunu ya̱ biñ nu zu ii na, gya zir zu̱ gazeꞌ Jonás ―nam―. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu urlo mbecy, ndeꞌ nañ gal nu na tub candiil \p \v 33 ’Ni tub la mbecy wacaay gyi tub candiil nu riiy ñi tub lugaar ngach. Ni wariiy ñi nañ tub cajo̱o̱, sinu zuub yuñ seꞌñ, gun orzeꞌ cuic ñi yaa lo de mbecy nu rzuꞌ nañ yuꞌ. \v 34 Urlor, ndeꞌ nañ gal na tub candiil nu rbic yaa nañ shcab nir. Orzeꞌ benu gyicy ru coz nap nu urlor, orzeꞌ gzu yaa nañ dutuub la shcab nir. Tees benu gyicy ru coz cyi nu urlor, orzeꞌ cow la zu nañ shcab nir. \v 35 Orzeꞌ bicy cuidad, gun dzi ga walab yaa yuꞌ nañ shcab nir, sinu zu cow la nañ shcab nir. \v 36 Tees benu dutuub la nañ shcab nir yuꞌ yaa nunu benu sac ni ñumiiñ zeꞌ nu cow, orzeꞌ naal la zac ru dela coz, gal nu rzac ru ornu tub candiil rbic ñi yaa ―nam. \s1 Jesuuz rniim nu gyicy cuidad dey nu de mbecy fariseo gal nu de mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh \p \v 37 Na ornu blazh mnii Jesuuz de nu ndeꞌ na, orzeꞌ tub mbecy fariseo bredz yu Jesuuz nu cham yuꞌy nu gow mi gyit. Orzeꞌ guꞌm nañ yuꞌ gusub mi lo mez. \v 38 Na ornu bzaac yu nu wanaam gal mod nu rnii leey ni dey anzir nu gom gyit, orzeꞌ za nu la ic yu. \v 39 Orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―De ru mbecy fariseo ich ziꞌl taz rgyiib der, nunu niꞌ ziꞌl ricy der nu gyaꞌn. Zeꞌ par nañ lardoo der dza laa yuꞌ coz a̱ꞌ nap nu ricy der. Yuꞌ gaꞌ gyel gubaan nu ricy der. \v 40 ¡Mbecy ton! ¿A wagad lagy der laab biñ nu bzaa nañ ñi, laab mi bzaam par ich ñi? \v 41 Benu cuic der coz nu yuꞌ nir ni de mbecy zi, orzeꞌ caacy nañ lardoor. \p \v 42 ’¡Cuaa de ru mbecy fariseo! Gun mas lo tii nac loow comid, rboo reñ der tub nac ñii nu rbic der ni Ñgyoozh. Ni ricy der nu menta, nu rud, nunu nu deꞌ zir gyish loow comid. Tees wagyicy cuen der mod nu rlagy ñi par nu chuꞌ den par lo Ñgyoozh, nunu ni waca der mi. De ndeꞌ rlagy ñi gyicy der, nunu walagy ñi laa yaa der deꞌ zir coz nap nu bi ricy der. \p \v 43 ’¡Cuaa de ru mbecy fariseo! Gun yet lagy der gzub der lo yashily ni mbecy zub lo nañ yuꞌ nu rsyaꞌ mbecy riidz ni Ñgyoozh. Nunu yet lagy der ornu mbecy ca lagy dey lo der ornu nii nu dey der lat yagyiꞌ. \p \v 44 ’¡Cuaa de ru! Na der gal nu na baa ni añ nu wacabee ca ri. Orzeꞌ de mbecy rded dey par ich ñi, tees wagad lagy dey ti rded dey tooñ ―nam. \p \v 45 Orzeꞌ na tub yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh rab yum: \p ―Masht, ornu ni rniir, orzeꞌ niꞌ ziꞌl rnii zi gaꞌr ni de̱ ya̱ ―nay. \p \v 46 Orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―¡Niꞌ ziꞌl cuaa de ru mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh! Gun rzuub der yuu ich mbecy. Ni wagyee ni tub la mbecy nu guy yuu zeꞌ. Zeꞌ de ru walagy der locyuub der losaꞌr nu guy yuu zeꞌ ni nu tub mbiz ru. \p \v 47 ’¡Cuaa de ru! Ricy zig der ruꞌ baa ni de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, de yu nu guꞌ gulas. Tees na der gal nu na de gyitoo bel ni der, gun de yu zeꞌ biit dey de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. \v 48 Orzeꞌ rabee nu gal gaa la na der gal nu na gyitoo bel ni der. Gun de yu zeꞌ biit yu de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. Zeꞌ de ru ricy zig der ruꞌ baa ni dey. \p \v 49 ’Ndeꞌ nu como Ñgyoozh rad lagy mi dela coz, orzeꞌ mniim: “Ya̱ gzuu neza̱ yu nu gnii por cuen ne̱, nunu gzuu neza̱ de aposht. Tees yuꞌ nu cut dey yu. Nunu yuꞌ gaꞌ nu shet zi dey yu”, nam. \v 50 Ndeꞌ nu Ñgyoozh zeed mi cashtig too de mbecy nu yuꞌ na nu nac dela yu nu mnii por cuen nim nu biit mbecy nese nu bzub gyiꞌ gyishlombecy. \v 51 Nese nu biit dey Abeel, gashtal nu biit dey Zacarí, yu nu biit dey loliꞌ ni yuꞌ ni Ñgyoozh par gazel ni mez nu rcuaa der gun lom nu yuꞌ yon nim. Orzeꞌ Ñgyoozh zeed mi cashtig ni de mbecy nu yuꞌ tiem na nu nac nu gut dela de yu zeꞌ. \p \v 52 ’¡Cuaa de ru, mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh! De ru ricy cup der mod nu cuic der nu gad lagy de mbecy de coz nu rishli. Per walab tub lo ziꞌl nu walagy der gad lagy ru de coz nu rishli, sinu niꞌ ziꞌl wazaan der nu gad lagy deꞌ zir mbecy ―nam. \p \v 53 Na ornu mniim de nu ndeꞌ, orzeꞌ de yu nu rlyuu leey, nu de mbecy fariseo tonaꞌ la bdzaꞌ dey. Orzeꞌ brugyiꞌ nu ricy seed dey mi nu rgugyiꞌ dey zañ lo coz lom. \v 54 Bicy dey preb mi ben a wad mod nu riib dey cyi toom. \c 12 \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu gyicy cuidad dey nu de mbecy rzuu lo \p \v 1 Orzeꞌ tonaꞌ la mbecy zigy bdeꞌ dey lo Jesuuz. Bee miily la dey bdeꞌ dey lom gashtal rzuub la gyiꞌ dey losaꞌy. Orzeꞌ Jesuuz nu loga la brugyiꞌ rniim lo de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Cuidad der nu lebadur ni de mbecy fariseo. Lebadur zeꞌ, ndeꞌ gyel rzuu lo ni dey. \v 2 Gun dela coz nu walagy dey nu gad lagy mbecy, ca ni gaal gad lagy mbecy par lo. Nunu sac ni tub coz nu cach dey nu wad lagy mbecy par lo. \v 3 Gun la ziꞌl riidz nu ro der rel gyeñ mbecy ñi or widoo. Nunu la ziꞌl riidz dze ga nu ro der nañ yuꞌ nir, gyeñ de mbecy nu zaab tiꞌ riidz zeꞌ gal too yuꞌ ―nam―. \s1 Cyu lo rlagy ñi nu dzib na \p \v 4 ’De ru mbecy, ya̱ rne̱e̱ lo der nu cueꞌ dzib der lo de mbecy nu rut cuerp ni losaꞌ, tees wac nu laꞌ zir gyicy yu. \v 5 Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu cyu lo rlagy ñi nu dzib der. Rlagy ñi nu dzib der lo biñ nu gac cut cuerp ni der, nunu despuees orzeꞌ neꞌm ñii gabily. Orzeꞌ gudzib zir der lo mi zeꞌ. \p \v 6 ’¿A walab nu rut dey gaay chigyiñ miꞌ par cyup sentab miꞌ? Nunu Ñgyoozh ni wagnit lagy mi ni tub ma. \v 7 Zeꞌ yegar de ru. Ñgyoozh rad lagy mi la be gyich too der. Delañ ngab ñi nim. Ndeꞌ nu cueꞌ dzib der, gun de ru sac zir der gazeꞌ de chigyiñ zigy zeꞌ. \s1 Benu mbecy cach ruꞌy Jesuuz lo losaꞌy, orzeꞌ niꞌ ziꞌl mi zeꞌ cach ruꞌm yu lo Ñgyoozh \p \v 8 ’Ya̱ ne̱e̱ lo der nu benu tub mbecy niiy nu naca̱ Shuaan yu lo losaꞌy, orzeꞌ niꞌ ziꞌl ya̱, biñ nu byac mbecy, ne̱e̱ lo de anc zigy ni Ñgyoozh nu yuꞌ gyibaa nu nac yu ne̱. \v 9 Tees de mbecy nu rcach ruꞌ ya̱ lo de mbecy, orzeꞌ niꞌ ya̱ cach ru̱ꞌ ga̱ꞌ dey lo de anc ni Ñgyoozh. \p \v 10 ’Orzeꞌ cyu ziꞌl mbecy nu nii zi ne̱ ya̱, biñ nu byac mbecy, orzeꞌ Ñgyoozh gyicy sulagy mi niy. Tees de yu nu nii zi ni Espiriit Yon nim, de yu zeꞌ wayicy sulagy mi ni dey. \p \v 11 ’Yuꞌ nu guꞌ dey der yaa de yu nu riib ic nañ yuꞌ nu rsyaꞌ de mbecy Israeel riidz ni Ñgyoozh. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ nu guꞌ dey der yaa feez. Nunu yuꞌ gaꞌ nu guꞌ dey der yaa de fushtiz. Ornu ni gyicy nu dey der, orzeꞌ cueꞌ sug ic der nu lac mod gyicy ru par nu gabe nu sac falt nir. Ni cueꞌ sug ic der la na riidz nu niir. \v 12 Gun ornu shuub or nu nii der zeꞌ, orzeꞌ Espiriit Yon ni Ñgyoozh lyuum ni der lac mod niir ―nam. \s1 Gyel nap dzi cyup riidz niñ \p \v 13 Orzeꞌ bruu su tub mbecy lat de mbecy zigy. Orzeꞌ nay rab yu Jesuuz: \p ―Masht, mnii lo bicya̱ nu cuic yu gyel nap nu ya̱ bdugyi̱ ornu gut uza̱ ―nay. \p \v 14 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―Ru mbecy, ¿cyu bicy nu ya̱ naca̱ feez nu lewa̱ gyel nap ni de ru? ―nam. \p \v 15 Orzeꞌ nam rab mi de mbecy: \p ―Bicy cuidad der nu nac de lo la gyel ye rzac. Gun mbecy walab nu nac nu ricy cup dey zañ lo coz, ndeꞌ gyicy ñi nu cui mbañ yu ―nam. \p \v 16 Orzeꞌ mniim tub riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Bzu tub mbecy guaniꞌñ. Tonaꞌ la sheñ cosech rteꞌy lo yu niy. \v 17 Orzeꞌ brugyiꞌ nu rnii tooy: “¿Zeꞌ na lac mod gyicya̱? Sacaꞌ la ca lugaar nu duꞌ choowa̱ cosech ne̱”, mnii tooy. \v 18 Orzeꞌ mnii gaꞌ tooy: “Ya̱ bi gud lagya̱ lac mod gyicya̱. Tilya̱ de ye ne̱. Orzeꞌ za̱a̱ zira̱ nu zily zir. Gun orzeꞌ nañ zeꞌ duꞌ choowa̱ dela cosech ne̱, nunu dela coz nu ricy cupa̱. \v 19 Orzeꞌ ne̱e̱ nañ lardo̱o̱: Dzi ga nap. Bduꞌ choowa̱ zañ coz nu cyiiñ ne̱ par zañ ñaꞌn. Na gac zu lagya̱. Gac da̱w. Gac do̱ꞌ. Nunu gac gyicya̱ gusht ne̱.” Ni mnii tooy. \v 20 Orzeꞌ na Ñgyoozh rab mi yu: “¡Mbecy ton! Laab rel na gat ru. Zeꞌ de coz nu bduꞌ choow ru, orzeꞌ ¿cyu ni gyeñ ñi?” \v 21 Orzeꞌ ni mod zac mbecy benu cyaañ yu gyel nap niy par ub ziꞌl yu, tees sac coz nu sac niy par lo Ñgyoozh ―nam. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu Ñgyoozh zum altant ni de iꞌñ mi \p \v 22 Despuees orzeꞌ Jesuuz nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Cueꞌ sug ic der nu nac de coz nu gow der par nu cui mbañ der. Ni cueꞌ csug ic der nu nac shab ru. \v 23 Gun dzi zir sac nu cui mbañ der gazeꞌ de coz nu gow der. Nunu cuerp ni der sac zir ñi gazeꞌ shab ru. \v 24 Güii der mod nu ricy de byac. Ni wagnuuz ma. Nunu ni wagteꞌ ma. Nunu sac ye ni ma. Mas ni, tees Ñgyoozh rgoow mi de ma. ¡Zeꞌ yegar de ru sac zir der gazeꞌ de chigyiñ! \v 25 ¿Ca na de ru nu nac nu dzi rsug ic der gac tuuñ zir der lo yur, mas ñuu se tub or? \v 26 Zeꞌ benu wac gyicy der de coz miꞌ zeꞌ, ¿lagu dzi rsug ic der nu nac deꞌ zir coz? \p \v 27 ’Güii lac mod raly de ya gyee. Ni wagyicy ñi riiñ. Ni wagriꞌñ iily. Mas ni, tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu rey Salomoong, mas tonaꞌ la guaniꞌñ yu, tees wansuy negy nu nsaap ñi gal nu na de gyee zeꞌ. \v 28 Benu Ñgyoozh rtiish mi de gyish nu nash ngush na, zeꞌ ina gyañ lo gyi nañ yo, ndeꞌ nu segur la tiish mi de ru mbecy nu wagyicy cup consuel lom. \v 29 Ndeꞌ nu cueꞌ dzi csug ic der chesar nu yub ru de coz nu gow der o nu goꞌr. \v 30 Gun dela de coz zeꞌ rsug ic de mbecy ni gyishlombecy. Tees de ru zu Ñgyoozh, uz der. Nunu mi zeꞌ bi rad lagy mi la coz galagy ñi ni der. \v 31 Orzeꞌ bzub lo der nu nac gyel gubier ni Ñgyoozh. Orzeꞌ mi zeꞌ cuic mi dela coz nu galagy ñi ni der ―nam―. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu nap zir nu gyicy dey de coz nu sac ñi gyibaa \p \v 32 ’Der mbecy nu na gal nu na shily ne̱, cueꞌ dzib der. Sac zig der. Tees Ñgyoozh, uz na, yet lagy mi nu gyicy mi nu gyub ic nu der mi lugaar zeꞌ nu riib ic mi. \v 33 Orzeꞌ biit der de coz nu yuꞌ nir. Orzeꞌ nu tiñ nu gad ni der zeꞌ cuic der ni mbecy zi. Orzeꞌ bicy der nu gad tub nerbid tiñ nu yuꞌ gyibaa ni der, gun wayaguush ñi. Pcyaañ der gyel nap nir gyibaa zeꞌ nu rila walaazh ñi. Zeꞌ ni wayuꞌ gubaan nu coy ñi, ni bigyich wac nit lo ma ñii. \v 34 Gun lugaar zeꞌ nu rcyaañ der gyel nap nir, zeꞌ lugaar nu ric la añ ni der lo ―nam―. \s1 Rlagy ñi nu zu lily der \p \v 35 ’Rlagy ñi nu gac der tub mbecy nu lily gaa la zu. Na der gal na tub mbecy nu bi bzu lily yu. Bzuy shab yu, nunu bi pcaay gyi candiil niy. \v 36 Nunu rlagy ñi gyicy der gal nu ricy de moz nu rbez yu patro̱o̱ niy nu griy nu guay lo fandang. Na ornu griy, gnii nuy de moz niy. Orzeꞌ lueg la shaal dey roꞌ niy. \v 37 Dzi ni de moz benu patro̱o̱ niy gyap yu dey zu ga lagy yu ornu griy. Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu laab patro̱o̱ zeꞌ gyicy yu nu gzub dey lo mez. Orzeꞌ patro̱o̱ niy zu lily yu nu saay gyaꞌn nu gow dey gyit. \v 38 Dzi ni de moz zeꞌ benu patro̱o̱ niy gyap yu dey zu ga lagy yu mas guzeel rel riy, o mas bi rzaꞌ yu riy. \v 39 Na gad lagy der de nu nii. Benu shuaan tub yuꞌ gad lagy yu la or ruꞌña gubaan, orzeꞌ wazaan yu nu chuꞌy nañ yuꞌy nu coy suuy. \v 40 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl de ru rlagy ñi nu gac der tub mbecy nu lily zu. Gun ya̱, biñ nu byac mbecy, yapa̱ or nu a̱ꞌ saꞌ la lagy der ya̱ ―nam. \s1 Riidz ni cyup moz \p \v 41 Orzeꞌ Bed nay rab yu Jesuuz: \p ―Shuaan de̱, riidz tiily nu mniir lo̱ de̱ zeꞌ, ¿a ndeꞌ par de̱ ya̱ ziꞌl, uti ndeꞌ par dela mbecy? ―nay. \p \v 42 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p ―¿Ca na moz nu ricy paa, nu moz nu yuꞌ shcab ñi? Yu zeꞌ bduꞌ patro̱o̱ niy riiñ yaay nu gyub ic yu deꞌ zir moz nu yuꞌ niy, par nu cuic yu nu gow de yu zeꞌ or niñ. \v 43 Dzi ni moz zeꞌ benu gyap patro̱o̱ niy yu ornu griy nu ricy yu gal nu mniiy loy. \v 44 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu patro̱o̱ niy cuꞌy riiñ yaay nu gyub ic yu dela coz niy. \v 45 Tees benu moz zeꞌ nac yu mbecy a̱ꞌ nap, orzeꞌ nii tooy nu wari gyiily patro̱o̱ niy. Orzeꞌ cugyiꞌ gyicy ras nuy de losaꞌ moz yu. Mñaa gyeey la gyicy ras nuy. Gow yu nunu goꞌy, nunu gzugy yu. \v 46 Orzeꞌ gri patro̱o̱ niy tub dzi nu a̱ꞌ saꞌ la lagy yu. Griy tub or nu wagad lagy lay. Orzeꞌ tonaꞌ la cashtig ily cuic yu ni moz zeꞌ. Gyicy yu gal nu ricy nu dey mbecy wagyicy paa. \p \v 47 ’De moz nu rad lagy de coz nu rlagy patro̱o̱ ni, tees wacsu lily yu de coz nu rniiy, ni wacsuub gyidag yu niy, orzeꞌ yu zeꞌ, cuic dey cashtig niy. Orzeꞌ zañ golp gad niy. \v 48 Zeꞌ de moz nu wagad lagy de coz nu rlagy patro̱o̱ ni, niꞌ ziꞌl yad ñi nu gad cashtig niy, orzeꞌ ornu cuic dey cashtig niy, orzeꞌ ñuu zi zir golp gad niy. Gun de mbecy nu briic Ñgyoozh sheñ ni, orzeꞌ niꞌ ziꞌl niim nu gyabic yu sheñ. Nunu yu nu sheñ bguꞌ Ñgyoozh yaa, orzeꞌ yu zeꞌ cyish lo zir Ñgyoozh loy nu gyicy yu zañ zir coz. \s1 Jesuuz ricy mi nu rlaꞌ losaꞌ mbecy \p \v 49 ’Ya̱ yapa̱ nu gyicya̱ nu ri bee Ñgyoozh ni dela mbecy nu yuꞌ gyishlombecy. Gyicy mi gal nu ricy gyi. Bicy na nu bi rca gyi zeꞌ, orzeꞌ tonaꞌ la gyet lagya̱. \v 50 Nunu ya̱ rlagy ñi nu tonaꞌ la gzac zi̱. Nunu tonaꞌ la deet gac nañ lardo̱o̱ gashtal gded la nu gzac zi̱. \v 51 ¿A rnii too der nu ya̱ yapa̱ nu gyicya̱ nu nap chuꞌ mbecy nu losaꞌy gyishlombecy? Walab nu gyicya̱ nu nap chuꞌ dey, sinu gyicya̱ nu chucoo dey nu losaꞌy. \v 52 Gun na par lo gaay mbecy laab nu famil ziꞌl ni dey chucooy. Chon yu chay contr ni cyup yu. Zeꞌ cyup yu chay contr ni chon yu. \v 53 Gun yuꞌ mbecy gush nu chay contr ni iꞌñ yu yu gyeey. Zeꞌ yu zeꞌ chay contr ni uz yu. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ biñ mñaa nu cham contr ni iꞌñ mi fiñ mñaa. Zeꞌ fiñ zeꞌ chañ contr ni ñaañ. Zeꞌ yuꞌ gaꞌ biñ mñaa nu cham contr ni shis mi. Zeꞌ fiñ zeꞌ chañ contr ni ñaa gud ñi ―nam. \s1 De muesht ni tiem \p \v 54 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi de mbecy: \p ―Ornu de ru rzac der nu yad za par zeꞌ nu rza doo, orzeꞌ rnii der nu gyet gyey. Nunu ni raac ñi. \v 55 Zeꞌ ornu bi druuñ par yaa reg na ornu güiin par zeꞌ nu rza doo, orzeꞌ rnii der nu bi yad tiem zig. Nunu ni raac ñi. \v 56 ¡Mbecy rzuꞌ lo! Benu rad lagy der muesht nu taꞌ baa, gal nu muesht nu yuꞌ lo yu, ¿se lagu wagad lagy der la tiem yuꞌ der beni? ―nam rab mi dey. \s1 Bicy der rishnap nu losaꞌr \p \v 57 Orzeꞌ na gaꞌm rab mi dey: \p ―¿Lagu wagnii too der par ub ru ben ca na nu nap? \v 58 Orzeꞌ benu ca na tub losaꞌr rlagy yu cuꞌy cyir nu cha nuy ru lo de fushtiz, orzeꞌ bzu altant nu gyicy ru rishnap nur yu lat nu gabee cuic ñi tiem nir. Gun orzeꞌ cueꞌ cha nuy ru lo feez. Gun benu wayicy ru ndeꞌ, orzeꞌ feez zeꞌ guꞌy ru yaa de yu nu rña yuꞌ gyiib. Orzeꞌ de yu nu rña yuꞌ gyiib shet lag dey ru nañ. \v 59 Ya̱ rne̱e̱ lor nu waruur nañ gashtal cuaa lar dela tiñ nu nii dey ―nam. \c 13 \s1 Tonaꞌ la ricy ñi presis nu neꞌ mbecy cyi nu ricy yu \p \v 1 Orzeꞌ laab tiem zeꞌ la be mbecy gua güii dey Jesuuz. Orzeꞌ byoo dey rishlom nu Pilato bicy yu nu gut la be mbecy Galilea. Orzeꞌ gucan reñ de mbecy zeꞌ nu reñ bañcyug nu briic dey gun lo Ñgyoozh. \p \v 2 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―¿A rnii too der nu de mbecy nu gut zeꞌ dzi zir nac yu mbecy cyi par deꞌ zir mbecy Galilea, nunu ndeꞌ nu ni bzac dey? \v 3 Ya̱ rne̱e̱ lo der nu walab. Nunu benu de ru waneꞌ der dela cyi nu ricy der, orzeꞌ niꞌ de ru gat der. \v 4 ¿La coz rnii der nu nac tiiñ zu chon mbecy nu gut ornu bet lag tub yuꞌ gya too dey tub gyedz nu la Siloé? ¿A rash der shcab nu de yu zeꞌ dzi zir bicy dey coz cyi gazeꞌ deꞌ zir mbecy nu rcyiiñ Jerusaleeng? \v 5 Ya̱ rne̱e̱ lo der nu walab, nunu benu de ru waneꞌ der de cyi nu ricy ru, orzeꞌ niꞌ ziꞌl gat der ―nam. \s1 Riidz tiily ni ya las nu wacuic uugy \p \v 6 Orzeꞌ Jesuuz mniim tub riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Bzu tub mbecy. Bzub tub ya las niy. Bzub ñi lat lyucy urbyay niy. Orzeꞌ gua güiiy ben a taꞌ uugy niñ. Tees wangyap yu ni tub uugy niñ. \v 7 Orzeꞌ nay rab yu moz niy nu ricy riiñ lat naa zeꞌ: “Güii. Bzaꞌ chon ñaꞌn zaab ryap la̱ rgüi̱i̱ ya las ii nu ryuba̱ uugy niñ. Tees rila wagyapa̱ uugy niñ. Orzeꞌ na pshiꞌñ ñi. ¿Gun lagu leew la ricy seed ñi lat naa?” nay. \v 8 Tees yu nu ricy riiñ zeꞌ nay rab yu patro̱o̱ niy: “Patro̱o̱, bzaan zub ñi stub ñaꞌn. Orzeꞌ gla̱a̱ yu gyiꞌñ. Gazeꞌ nu du̱ꞌ abon gyiꞌñ. \v 9 Benu ni, orzeꞌ cyup ridz cuic ñi uugy. Zeꞌ benu wabic ñi uugy, orzeꞌ nap zir gyiꞌñ ñi”, nay ―nam. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub biñ mñaa sab \p \v 10 Tub tiem, tub sab, dzi nu rzu lagy mbecy, orzeꞌ Jesuuz rim nañ tub yuꞌ nu rsyaꞌ de mbecy Israeel riidz ni Ñgyoozh rlyuum ni de mbecy. \v 11 Nunu zeꞌ ri tub biñ mñaa nu bi bzaꞌ tiiñ zu chon ñaꞌn rat mi. Gun bi bicy ni nuras mi, nunu bicy yu nu brong mi. Orzeꞌ rila wangac ñgyuꞌ lim. \v 12 Na ornu Jesuuz bzaac mi biñ mñaa zeꞌ, orzeꞌ bredz mi biñ mñaa zeꞌ. Orzeꞌ nam: \p ―Biñ mñaa, bi byac ru ni güii nu rat ru ―nam. \p \v 13 Orzeꞌ gazeꞌ nu gul yaam biñ mñaa zeꞌ. Orzeꞌ laab or la zeꞌ byuꞌ li cuerp ni biñ mñaa zeꞌ. Orzeꞌ brugyiꞌ nu ryabic mi gyel mbecy ni Ñgyoozh. \v 14 Tees yu nu riib ic nañ yuꞌ zeꞌ guzi lagy yu, gun Jesuuz bicy yac mi biñ mñaa zeꞌ sab, dzi nu rzu lagy mbecy. Orzeꞌ nay rab yu deꞌ zir de mbecy nu yuꞌ zeꞌ: \p ―Yuꞌ tub shuup dzi nañ tub sman par nu gyicy na riiñ. Orzeꞌ lat de dzi zeꞌ cyid der par nu gyicy yac mbecy der. Tees dzi nu rzu lagy mbecy, cueꞌ cyid der par nu gyicy yac mbecy der ―nay. \p \v 15 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Der mbecy rzuu lo, ¿de ru walab gaal washaagy der tor nir o bur nir sab, dzi nu rzu lagy mbecy, par nu cha nu der ma nu goꞌ ma nis? \v 16 Zeꞌ biñ mñaa ii, mi ii nez Abraham, nunu bi bzaꞌ tiiñ zu chon ñaꞌn nu pcyiig nuras biñ mñaa ii nu güii nu rat mi. Orzeꞌ beni ¿a wac gyagy biñ mñaa ii ni güii nu rat mi sab, dzi nu rzu lagy mbecy? ―nam. \p \v 17 Ornu ni mnii Jesuuz, orzeꞌ de losaꞌ yuum tonaꞌ la gut lo dey. Tees deꞌ zir de mbecy tonaꞌ la bet lagy dey nu nac de coz ily nu ricy mi. \s1 Riidz tiily ni mbigy urnishtas \p \v 18 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―¿La na gyel gubier ni Ñgyoozh? ¿La ñuu coz saapa̱ nu gyel gubier nim? \v 19 Gyel gubier ni Ñgyoozh rac ñi gal nu rac nu tub mbigy ya urnishtas nu rnuuz mbecy lo yu niy. Orzeꞌ gazeꞌ nu raly ñi gashtal gyac lañ tub yag ily mas gashtal de chigyiñ rzaa ma teez ma lat yaañ ―nam. \s1 Riidz tiily ni lebadur \p \v 20 Gazeꞌ nu na gaꞌm: \p ―¿La ñuu coz saapa̱ nu gyel gubier ni Ñgyoozh? \v 21 Gyel gubier ni Ñgyoozh nañ gal nu na lebadur nu gush tub biñ mñaa. Bduꞌm ñii lat chon nac arin, gun orzeꞌ lebadur zeꞌ cshup ñi dela cub zañ zeꞌ ―nam. \s1 Jesuuz rlyuum ni de mbecy nu ñuu zi mbecy gash dey nez ni Ñgyoozh \p \v 22 Na nez nu yam par Jerusaleeng na, orzeꞌ blyuum ni de mbecy dela gyedz gal nu dela ranch nu yuꞌ nez nu zam. \v 23 Orzeꞌ gazeꞌ nu bruu su tub mbecy. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Shuaana̱, ¿a ñuu zi zi mbecy gruu mbañ yu? ―nay. \p Gazeꞌ nu nam rab mi yu: \p \v 24 ―Bicy der fers nu chuꞌ der roꞌ shii, gun ya̱ ne̱e̱ lor tonaꞌ la zigy mbecy galagy dey chuꞌy, tees wac chuꞌ dey. \v 25 Orzeꞌ yu guyuꞌ gyeshtey nunu soow yu roꞌ. Orzeꞌ de ru, de mbecy nu yuꞌ par ich gnii der: “Shuaana̱, pshaal roꞌ ne̱”, nii der. Tees yu guyuꞌ zeꞌ gnii gaꞌy gab yu de ru: “Ya̱ wagad lagya̱ ca bruu der”, niiy. \v 26 Gazeꞌ nu nii gaꞌ de ru: “Zeꞌ ¿lagu ni rnii ru? Zeꞌ de̱ ya̱ tublaazh la bda̱w du̱ de̱ ru gyit. Nunu tublaazh la bdoꞌ du̱ de̱ ru. Nunu laab ru blyuur ne̱ de̱ lat cay ledz de̱”, nii der. \v 27 Orzeꞌ yu guyuꞌ zeꞌ nii gaꞌy gab yu der: “Ya̱ bi mne̱e̱ lo der nu wagad lagya̱ ca bruu der. Orzeꞌ bruu chu der lo̱, der mbecy nu shiñ ricy”, niiy gab yu de ru. \v 28 Orzeꞌ zeꞌ gun der nunu siigy lay der ornu zac der Abraham, nu Isaac, nu Jacob, gal nu deꞌ zir de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh yuꞌ dey zeꞌ nu riib ic mi. Zeꞌ ii de ru bi zu chu der par ich. \v 29 Gun cyid mbecy nu gruu gazaꞌ dela lugaar ni gyishlombecy nu gzub dey lo mez nu gow dey gyit zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh. \v 30 Orzeꞌ la be de mbecy nu gash zir zu na, de yu zeꞌ gyac yu yu nu gya zir zu par lo, nunu la be de mbecy nu gya zir zu na, de yu zeꞌ gyac yu yu nu gash zir zu par lo ―nam. \s1 Jesuuz ricy mi sentiir nu nac mbecy Jerusaleeng \p \v 31 Gazeꞌ nu bruꞌña la be de mbecy fariseo. Orzeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―Gua la ru, gun Herodes rlagy yu cut yu ru ―na dey. \p \v 32 Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Gua der gua niir lo mbecy rguu zeꞌ nu na gal nu ina ya̱ lo̱o̱ chu̱ nuras nu bicy ni mbecy, nunu gyicy yaca̱ mbecy rat. Orzeꞌ widz na, gyaꞌ lo de riiñ nu ricya̱. \v 33 Rlagy ñi zab za̱ la̱ nez dzi na, nu ina, nu widz na. Gun walab seꞌñ nu gat tub mbecy nu rnii por cuen ni Ñgyoozh reñaꞌ lugaar par Jerusaleeng. \p \v 34 ’¡A der mbecy Jerusaleeng! Rut der de mbecy nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. Nunu rgoow gyitaꞌ der de mbecy nu rzeed Ñgyoozh lat der. Zañ tir ngulagya̱ ñgyicy tublaazha̱ der gal nu ricy tub gyid ornu ricy tublaazh ma dzich ni ma nañ loweꞌ ma. Tees de ru wangalagy der. \v 35 Na ledz der gyiyeeñ ub ziñ. Gun ya̱ ne̱e̱ lo der nu wazacaꞌ la der ya̱ gashtal shuub la dzi nu nii der: “Dzi ga zily nac biñ nu bzuu nez Ñgyoozh Shuaan na, biñ nu cyid lo den”, nii der ―na Jesuuz. \c 14 \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy nu guꞌ gyi \p \v 1 Guc ñi tub tiem, tub sab, dzi nu rzu lagy mbecy, orzeꞌ Jesuuz guam gua tom gyit yuꞌ tub yu zub lo ni de mbecy fariseo. Nunu zeꞌ yuꞌ la be mbecy fariseo nu rguꞌ cuen ga dey mi ben lac mod gyicy mi. \v 2 Nunu ri gaꞌ tub mbecy nu yuꞌ gyi. \v 3 Orzeꞌ Jesuuz bdugyiꞌm lo de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh gal nu lo de mbecy fariseo. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿A nap zuñ lo leey ni Moisees nu gyicy yac na mbecy rat sab, dzi nu rzu lagy mbecy, uti a̱ꞌ nap? ―nam. \p \v 4 Tees dey zeꞌ wanii lay. Gazeꞌ nu gul yaam mbecy rat zeꞌ. Orzeꞌ gazeꞌ nu bicy yac mi yu. Orzeꞌ gazeꞌ nu bzuu nez mi yu yay yuꞌy. \v 5 Gazeꞌ nu nam rab mi de mbecy fariseo: \p ―Benu ca na de ru gyet lag tub iꞌñ der nañ tub zo, o tub tor ni der gyet lag ma, orzeꞌ ¿a walab co der ma, mas sab, dzi nu rzu lagy mbecy? ―nam. \p \v 6 Orzeꞌ de yu zeꞌ rila wannii dey. \s1 De yu nu ca lo cuen nu cha lo fandang \p \v 7 Ornu Jesuuz bzaac mi de mbecy nu ya tow gyit ryub dey lugaar ni mbecy zub lo lo mez nu zub dey, orzeꞌ gazeꞌ nu briic mi consef ni dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p \v 8 ―Ornu cuedz mbecy de ru nu cha der lo fandang, orzeꞌ cueꞌ zub der seꞌ mbecy zub lo, gun dzi ga gruꞌña tub mbecy nu lily zir na gazeꞌ ru. \v 9 Orzeꞌ gruꞌña mbecy nu bredz rup laa der gal nu mbecy lily zeꞌ. Orzeꞌ niiy gab yu ru: “Zeꞌ nu zub ru gac cuic ru nu zub yu lily ii”, niiy gab yu ru. Orzeꞌ ru gruu gyel mbecy nir, nunu chesub ru seꞌ mbecy zaab ich zir. \v 10 Lugaar nu gyicy ru ndeꞌ, orzeꞌ i mod gyicy ru: Ornu cuedz dey ru nu char fandang, orzeꞌ ornu ruꞌñar, orzeꞌ zub ru seꞌ mbecy nu zaab ich zir. Gun ornu ruꞌña mbecy nu bredz ru zeꞌ, orzeꞌ niiy gab yu ru: “Mbecy, ru char zub ru seꞌ mbecy zub lo zir”, niiy gab yu ru. Orzeꞌ ornu gyicy ru ndeꞌ, orzeꞌ deꞌ zir mbecy nu nguaa lo mez zeꞌ ca lagy dey lor. \v 11 Gun yu nu ricy zily ub, yu zeꞌ gruu gyel mbecy niy. Zeꞌ yu nu ricy gyel gyidz ni, yu zeꞌ gyed gyel mbecy niy ―nam. \p \v 12 Orzeꞌ nam rab mi mbecy nu bredz mi nu cha tom gyit yuꞌ zeꞌ: \p ―Ornu cuic ru cui o che nu gow mbecy, orzeꞌ cueꞌ cuedz ru amig nir. Ni cueꞌ cuedz ru de bicy ru. Ni cueꞌ cuedz ru de uz ru. Ni cueꞌ cuedz ru de yu guaniꞌñ lat losaꞌr. Gun benu ni gyicy ru, orzeꞌ niꞌ ziꞌl de yu zeꞌ cuedz dey ru nu cha tor gyit yuꞌy. Orzeꞌ ni mod gyad ir. \v 13 Lugaar nu gyicy der ndeꞌ, orzeꞌ i mod gyicy ru. Ornu gyicy ru tub saꞌ, orzeꞌ cuedz ru de mbecy zi nu cyid dey lor. Cuedz ru mbecy nu wagac za, nunu cuedz ru mbecy coj, nunu cuedz ru mbecy lo caꞌ. De yu zeꞌ cuedz ru. \v 14 Dzi ni der benu ni gyicy ru. Gun de yu zeꞌ wacaꞌ gyabic dey ir. Tees ru gyad ir ornu shuub dzi nu gyabañ de mbecy nap. \s1 Riidz tiily ni fandang \p \v 15 Na ornu güeñ tub yu nu bzub nu Jesuuz lo mez de coz zeꞌ, orzeꞌ nay rab yum: \p ―¡Dzi ni de mbecy nu cha tow gyit lo saꞌ zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh! ―nay. \p \v 16 Orzeꞌ Jesuuz nam: \p ―Bzu tub mbecy. Orzeꞌ bicy yu tub saꞌ ily. Orzeꞌ bredz yu zigy mbecy nu chay lo saꞌ zeꞌ. \v 17 Na ornu pshuub or na, orzeꞌ bzuu nez yu tub moz niy nu cha niiy lo de mbecy nu ca lo cuen nu cha lo saꞌ zeꞌ. Orzeꞌ nay: “Da der, gun dela coz bi zu lily ñii”, nay. \v 18 Orzeꞌ dela dey mnii dey rishtoꞌ lo. Orzeꞌ mbecy nu guay lo loga la zeꞌ nay: “Ya̱ wac cha̱, gun saa la wi tub nac yu. Ndeꞌ nu ya̱ cha güi̱i̱ ñii. Orzeꞌ bicy sulagy ne̱, gun wac cha̱”, nay. \v 19 Zeꞌ tuubaꞌy nay: “Wac cha̱, gun saa la wi̱ gaay nez tor. Orzeꞌ na cha̱ gyicya̱ preb ma ben a nap ricy ma riiñ. Orzeꞌ bicy sulagy ne̱, gun wac cha̱”, nay. \v 20 Zeꞌ tuubaꞌy nay: “Wac cha̱, gun saa la pchela̱a̱. Ndeꞌ nu wac cha̱”, nay. \v 21 Orzeꞌ gazeꞌ nu moz zeꞌ bish cyay yay. Ornu briy na, orzeꞌ mniiy dela ndeꞌ lo patro̱o̱ niy. Orzeꞌ patro̱o̱ niy tonaꞌ la guzi lagy yu. Gazeꞌ nu nay rab yu moz niy zeꞌ: “Dzach ru gua lat cay, gal nu de nez miꞌ nu riib lat gyedz. Orzeꞌ cyid nur de mbecy zi, nu de mbecy nu wagac za, nu mbecy lo caꞌ, gal nu mbecy coj”, nay. \v 22 Na ornu bi rac la be or, orzeꞌ moz zeꞌ nay rab yu patro̱o̱ niy: “Na bi bicya̱ dela coz nu mniir, nunu gabee gad ruꞌ lugaar nu gzub mbecy benu cyid yu”, nay. \v 23 Orzeꞌ patro̱o̱ zeꞌ nay rab yu moz niy: “Gua de nez zu gal nu de nez las nu riib ngush. Orzeꞌ niir lo reñaꞌ mbecy nu cyid dey, gun orzeꞌ chuꞌ zir mbecy gashtal dzaa la nañ yuꞌ ne̱. \v 24 Gun ya̱ rne̱e̱ nu ni tub la mbecy nu mne̱e̱ nu cyid nu loga la wow yu de coz nu bzu ye̱”, nay ―nam. \s1 Lac mod cha ca mbecy ich Crisht \p \v 25 Orzeꞌ tonaꞌ la zigy mbecy za ca dey ich Jesuuz. Orzeꞌ bish cyam bgüiim lo dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p \v 26 ―Benu ca na mbecy cyid cay icha̱, zeꞌ benu rca zir yu uz yu, o ñaay, o mñaay, o iꞌñ yu, o bicy yu, o zan yu, o ub yu gazeꞌ ya̱, orzeꞌ yu zeꞌ rila wangyap yu nu gac yu mbecy nu rsyaꞌ lo̱. \v 27 Cyu ziꞌl mbecy nu washet ic nu gzac zi nu nac ya̱, nunu benu washet ic yu nu gyicy yu gal nu ya̱ rlagya̱, orzeꞌ yu zeꞌ niꞌ ziꞌl wangyap yu nu gac yu mbecy nu rsyaꞌ lo̱. \v 28 Orzeꞌ benu ca na de ru rlagy der zaar tub yuꞌ gya, orzeꞌ ¿a walab nu loga la rlagy ñi nu zub ru cor cuen ben a gal tiñ nir par nu gyaꞌ lo yuꞌ zeꞌ? \v 29 Tees benu de ru gzu ziꞌl der simient niñ, zeꞌ wazaꞌ lo der ñii, orzeꞌ ornu gzac de mbecy, orzeꞌ cugyiꞌ gubdzaa dey der. \v 30 Orzeꞌ nii dey: “Yu re nu bzuub ziꞌl yu gyiꞌ yuꞌ niy per wangac nzaꞌ loy ñi”, nii dey. \v 31 O benu tub rey chay nu chuꞌy gyel yuu nu tuubaꞌ rey, orzeꞌ ¿a walab nu loga la rlagy ñi nu nii tooy ben a zu tii miily soldad niy lo tub gal miily soldad nu chucoo nuy zeꞌ? \v 32 Zeꞌ benu wazuy lo gyel yuu zeꞌ, orzeꞌ ornu gabee zet ruꞌ zu tuubaꞌ rey nu chucoo nuy zeꞌ, orzeꞌ gzuu nez yu tub moz niy nu niiy lo tuubaꞌ losaꞌy nu cueꞌ gyicy yu gyel yuu. \v 33 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl de ru. Benu washet ic der nu zeeñ der de coz nu ricy cup der, orzeꞌ wangyap der gac ru mbecy nu rsyaꞌ lo̱ ―nam―. \s1 Ornu zed ruu nu riꞌ niñ, orzeꞌ wacyiiñ ñi \p \v 34 ’Zed, ndeꞌ nap ricy ñi benu yuꞌ nu riꞌ niñ. Tees benu zed zeꞌ ruu nu riꞌ niñ, ¿orzeꞌ lac mod chuꞌ gaꞌ nu riꞌ niñ tuubaꞌ tir? \v 35 Orzeꞌ rila wacyiiñ ñi. Ni wacyiiñ ñi nu gyicy nap ñi yu. Nunu ni wacyiiñ ñi par abon. Orzeꞌ nap zir nu neꞌ dey ñi. Yu nu zub gyidag, rlagy ñi gyicy yu nu gyet lag yu cuen ―nam. \c 15 \s1 Riidz tiily ni shily nu bduneꞌ \p \v 1 Dela yu nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom, gal nu reñaꞌ mbecy bduneꞌ bechaꞌ dey lo Jesuuz par nu zuub gyidag dey de coz nu rniim. \v 2 Zeꞌ de mbecy fariseo gal nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh rnid ruꞌ dey nu nac mi. Orzeꞌ na dey: \p ―Yu re rnii nuy mbecy cyi nunu row nuy dey gyit ―na dey. \p \v 3 Orzeꞌ Jesuuz mniim riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p \v 4 ―Benu ca na de ru zu tub gaynal shily nir, seꞌ duneꞌ tub ma, orzeꞌ ¿a walab zeeñ der nobent zuub gaa ma ngush? Orzeꞌ gazeꞌ nu cha der cha yub der tub bañ nu bduneꞌ zeꞌ gashtal gyad la ma. \v 5 Na ornu gyad ma na, orzeꞌ tonaꞌ la gyet lagy der. Orzeꞌ riib yeñ der ma gya nur ma. \v 6 Na ornu rir yuꞌr na, orzeꞌ cha teꞌr de amig nir gal nu de mbecy nu yuꞌ gaab ga. Orzeꞌ nii der gab ru dey: “Bet lagy der nur ya̱, gun ya̱ byada̱ shily ne̱, bañ nu bduneꞌ”, nii der. \v 7 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der, cyit zir rac gyibaa nu nac tub mbecy cyi ornu rneꞌy dela cyi nu ricy yu, gazeꞌ nu nac nobent zub gaa mbecy nap nu walagy ñi nu neꞌ cyi nu ricy yu. \s1 Riidz tiily ni biñ mñaa nu byad tiñ nu bduneꞌ ni \p \v 8 ’Gyicy peen nu tub biñ mñaa nu ricy cup tii tiñ plat. Orzeꞌ duneꞌ tub ñi nim. Orzeꞌ ¿la coz gyicy mi? Nu loga la caam gyi candiil nim. Orzeꞌ gazeꞌ nu lyuub mi nañ yuꞌ nim. Orzeꞌ nap yub mi ñii gashtal gyad lañ. \v 9 Na ornu gyad ñi nim na, orzeꞌ cuedz mi dela amig nim, gal nu dela mbecy nu yuꞌ gaab ga. Orzeꞌ niim gab mi dey: “Tonaꞌ la yet lagya̱ gun bi byada̱ de tiñ nu bduneꞌ ne̱”, niim. \v 10 Orzeꞌ ya̱ rne̱e̱ lo der nu tonaꞌ la yet lagy de anc ni Ñgyoozh nu nac tub mbecy cyi nu rneꞌy de cyi nu ricy yu ―nam. \s1 Riidz tiily ni yu feñ nu gudza \p \v 11 Orzeꞌ Jesuuz mniim tuubaꞌ riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p \v 12 ―Zu tub mbecy. Zu cyup iꞌñ yu. Orzeꞌ yu miꞌ zeꞌ nay rab yu uz yu: “Tat, cuic ru gyel nap nir nu ya̱ dugyi̱”, nay. Orzeꞌ yu zeꞌ blew yu gyel nap zeꞌ niy lat de iꞌñ yu. \v 13 Na ornu bi rac la be tiem, orzeꞌ yu miꞌ zeꞌ biit yu dela coz nu bdugyiy. Orzeꞌ gush nez yu za nuy tiñ zeꞌ tub lugaar zet. Gashtal tuubaꞌ nasyoong zay. Orzeꞌ zeꞌ mniit ton yu dela tiñ niy. \v 14 Na ornu blazh mniit yu dela tiñ niy, orzeꞌ biid tub cubiñ ily lugaar zeꞌ. Orzeꞌ brugyiꞌ rded yu gyel ran. \v 15 Orzeꞌ gua yub yu riiñ lo tub mbecy guledz. Orzeꞌ yu zeꞌ bzuu nez yuy chay ranch niy nu cha ñay cuch. \v 16 Orzeꞌ yu miꞌ zeꞌ ngulagy yu ñgyow yu gyid ich zaa nu row cuch zeꞌ par nu dzaa nañ yu. Tees ni tub la mbecy wancuic yu ndeꞌ gow yu. \v 17 Laab ndeꞌ la orzeꞌ mnii tooy: “De moz nu rcyiiñ lo uza̱ rad nu row dey gashtal drusubaꞌ lañ. Zeꞌ ya̱ se nu gat ziꞌla̱ gyel ran. \v 18 Ndeꞌ nu na nap zir cush cya̱ gya̱ yuꞌ uza̱. Orzeꞌ ne̱e̱ loy: Tat, ya̱ guch ñii ne̱ lo Ñgyoozh, nunu guch ñii ne̱ lo ru. \v 19 A̱ꞌ yadaꞌñ nu nii dey nu naca̱ iꞌñ ru. Orzeꞌ na bicy nu ya̱ gal nu ricy nur de moz nir, ne̱e̱ lo uza̱”, rnii tooy. \v 20 Orzeꞌ gazeꞌ nu gush nez yu yay lo uz yu. \p ’Na ornu gabee zet yay, orzeꞌ uz yu bzaac yuy. Orzeꞌ gushni lagy yuy. Gazeꞌ nu gush nez yu zay za cheel yuy. Orzeꞌ bduꞌ yaay yeñ yu. Orzeꞌ bdoy chit loy. \v 21 Orzeꞌ yu feñ zeꞌ nay rab yu uz yu: “Tat, guch ñii ne̱ lo Ñgyoozh, nunu guch ñii ne̱ lo ru. A̱ꞌ yadaꞌñ ne̱ nu nii dey nu naca̱ iꞌñ ru”, nay. \v 22 Gazeꞌ nu uz yu bicy yu mandaar lo de moz niy. Orzeꞌ nay rab yu de moz niy: “Dzach der, gua gyii der negy nu cyit zir na. Orzeꞌ zuu der yu negy zeꞌ. Nunu rii gaꞌ der tub biꞌ yaay. Nunu caa der gyid lab gyiꞌy. \v 23 Orzeꞌ gua tee der chigud, bañ feñ nu reꞌñ zir par lo dela ma. Orzeꞌ gyicy na saꞌ. \v 24 Gun iꞌña̱ ii nay gal nu na tub mbecy nu bi gut. Tees na byabañ yu. Guc yu mbecy bduneꞌ. Tees na byad yu”, nay. ¡Orzeꞌ brugyiꞌ nu ricy dey saꞌ! \p \v 25 ’Orzeꞌ lat zeꞌ iꞌñ yu yu gush zeꞌ riy lat naay. Orzeꞌ bish cyay yay. Na ornu yay bi rgaab roꞌ na, orzeꞌ güeñ yu nu rlaa musiic. Nunu rulgyiꞌ mbecy. \v 26 Orzeꞌ bredz yu tub moz nu ri lo saꞌ zeꞌ. Orzeꞌ bdugyiꞌy loy la coz rac. \v 27 Orzeꞌ moz zeꞌ nay rab yuy: “Bi bri bicy ru. Orzeꞌ uz ru bicy yu mandaar nu cut dey tub chigud, bañ feñ nu reꞌñ zir par lo dela ma. Gun bicy ru bri nap yu, nunu bri ruub yu”, na moz zeꞌ rab yu yu gush zeꞌ. \v 28 Orzeꞌ yu gush zeꞌ tonaꞌ la guzi lagy yu. Orzeꞌ wangalagy yu ñgyuꞌy yuꞌ. Orzeꞌ gazeꞌ nu uz yu bruuy nu mnishbaay loy nu chuꞌy yuꞌ. \v 29 Orzeꞌ nay rab yu uz yu: “Ru rad lagy ru nu bi guzañ ñaꞌn nu ya̱ ricya̱ riiñ nir. Nunu rila wangyicya̱ nu wazuub gyidaga̱ nir. Tees ru rila wancuic ru ni tub chiib feñ par nu ñgyicya̱ saꞌ nu de amig ne̱. \v 30 Tees lugaar nu ni ñgyicy nur ya̱, per ca yu re biit ru chigud, bañ feñ nu reꞌñ zir par nu gyicy ru saꞌ nu briy. Zeꞌ yu re mniit ton yu tiñ nir lo de biñ congal”, nay. \p \v 31 ’Orzeꞌ na gaꞌ uz yu rab yuy: “A uza, ru dub laa tiem nac nur ya̱, nunu dela coz nu ricy cupa̱, ndeꞌ coz nir. \v 32 Tees na dzi nap nu gyicy na saꞌ nu gyet lagy na, gun bicy ru nay gal nu na tub mbecy nu bi gut. Tees na byabañ yu. Bi bduneꞌy, tees na byadaꞌy”, nay. \c 16 \s1 Riidz tiily ni moz nu shiñ bicy \p \v 1 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Bzu tub mbecy guaniꞌñ. Nunu bzu tub moz nu byub ic de coz niy. Orzeꞌ bruu zu tub mbecy briib yu cyi ic moz zeꞌ nu rniit ton yu gyel nap ni patro̱o̱ niy. \v 2 Orzeꞌ gazeꞌ nu patro̱o̱ niy zeꞌ bredz yu moz niy. Orzeꞌ nay rab yuy: “¿La ñuu riidz zaab nu rnii dey nir? Zeed cuen ru lo̱ de riiñ nu ricy ru, gun na wacaꞌ gac ru moz ne̱”, nay. \v 3 Orzeꞌ moz zeꞌ bzub yu gush yu shcab: “¿Lac mod gyicy na? Gun patro̱o̱ nin blooy riiñ yaan. Zeꞌ sac fers nin nu gyicy na riiñ ngush, nunu gat loon benu chesan diñ na gun. \v 4 Na la bi rad lagy na la coz gyicy na. Gun orzeꞌ gad cyu nu cuic yuꞌ chuꞌn ornu shuub dzi nu wayicyaꞌn riiñ.” Ni mnii tooy. \v 5 Orzeꞌ bredz yu tub ga yu nu zaab tiñ ni patro̱o̱ niy. Gazeꞌ nu nay rab yu yu nu bruꞌña loga la: “¿La be zaab ru ni patro̱o̱ ne̱?”, nay. \v 6 Orzeꞌ yu nu bruꞌña loga la zeꞌ nay rab yuy: “Ya̱ zaaba̱ gal rub tii zu tap gaynal litr asecy niy”, nay. Orzeꞌ na moz nu riib ic zeꞌ nay rab yuy: “Ii gyicy nu taꞌ de nu zaab ru. Gazeꞌ nu zub ru zaar tuubaꞌ nu niiñ nu zaab ru tiiñ zu tub gaynal litr asecy”, nay. \v 7 Na ornu blazh mniiy lo yu zeꞌ na, orzeꞌ nay rab yu tuubaꞌ yu nu zaab ni patro̱o̱ niy zeꞌ: “Zeꞌ ru, ¿la be zaab ru?”, nay. Orzeꞌ yu zeꞌ nay rab yu yu nu riib ic zeꞌ: “Tub gaynal bult trig”, nay. Orzeꞌ na moz nu riib ic zeꞌ: “Ii gyicy nu taꞌ de nu zaab ru. Orzeꞌ zaar tuubaꞌ gyicy nu niiñ nu zaab ru ochent bult trig”, nay. \v 8 Orzeꞌ patro̱o̱ niy zeꞌ mniiy nu dzi lily na moz niy par nu dzi bzuy altant. Gun de mbecy nu ricy mod ni cualcyer la mbecy gyishlombecy ii, de yu zeꞌ dzi zir zu dey altant gazeꞌ de mbecy nu ricy mod nu rishli. \p \v 9 ’Ya̱ do̱o̱ rishlor lac mod gyicy nur de gyel nap nir nu yuꞌ gyishlombecy ii. Gyicy nur ñii tub mod par nu gad amig nir. Gun orzeꞌ ornu lazh de gyel nap nir, orzeꞌ gad mbecy nu nap nii nuy ru zeꞌ nu cyiiñ ru tub la. \p \v 10 ’Gun yu nu ricy paa nu ñumiiñ, orzeꞌ niꞌ ziꞌl ricy paay nu sheñ. Nunu yu nu wagyicy paa nu ñumiiñ, niꞌ ziꞌl wagyicy paay nu sheñ. \v 11 Orzeꞌ benu wac gyicy cup mbecy consuel lo der nu nac gyel nap ni gyishlombecy ii, ¿orzeꞌ walab gaal gac gyicy cup Ñgyoozh consuel lo der nu nac gyel nap nu rishli? \v 12 Nunu benu wayicy paa der nu suu reñaꞌ mbecy, orzeꞌ se cyu la cuic la coz nir. \p \v 13 ’Gun ni tub la mbecy nu ricy riiñ wagyicy yu riiñ ni cyup patro̱o̱ niy. Gun benu ni, orzeꞌ ga zi lagy yu lo tub yu. Zeꞌ tuubaꞌy cay yu. O nu gyicy paay nuy tub yu. Zeꞌ güii naañ yu lo tuubaꞌy. Orzeꞌ wac zu bich mbecy nu nac Ñgyoozh, nunu niꞌ ziꞌl wac zu bich yu nu nac de gyel nap nu yuꞌ gyishlombecy ii laab tub ziꞌl tiem ―nam. \p \v 14 Na ornu güeñ de mbecy fariseo de coz zeꞌ na, como dzi rca dey tiñ, orzeꞌ bgubdzaa dey Jesuuz. \v 15 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―De ru lo mbecy ziꞌl ricy der nu dzi nap ru. Tees Ñgyoozh rad lagy mi la coz yuꞌ nañ lardoo der. Gun de coz nu rzii mbecy nu tonaꞌ la sac, par lo Ñgyoozh rila a̱ꞌ sac ñi ―nam―. \s1 Riidz ni gyel gubier ni Ñgyoozh \p \v 16 ’Nese gulas gashtal pshuub la tiem ni Waa nu driib nis mbecy, de mbecy rshaal dey de riidz ni leey ni Moisees, gal nu de riidz ni de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. Tees nese tiem zeꞌ rshaal dey de riidz nu sac ni gyel gubier ni Ñgyoozh. Ndeꞌ nu na zigy mbecy ricy dey fers par nu chuꞌy zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh. \p \v 17 ’Tees a̱ꞌ biigy zir nit lo baa nu gyishlombecy ii, gazeꞌ nu ricy falt nu gyuꞌ ni tub coz miꞌ ni leey. \s1 ¿A gac zaan losaꞌ mbecy? \p \v 18 ’Benu tub mbecy coy gyicy rishbeey nu zaan yu mñaay, zeꞌ chelaay tuubaꞌ biñ mñaa, orzeꞌ yu zeꞌ ricy yu cyi. Nunu yu nu chelaa biñ mñaa nu bzaan ñgyee zeꞌ niꞌ ziꞌl ricy yu cyi. \s1 Riidz ni mbecy guaniꞌñ gal nu Lázaro \p \v 19 ’Bzu tub mbecy guaniꞌñ. Nunu tonaꞌ la negy ñgyup rzuy. Nunu de dzi la rzu baay. \v 20 Zeꞌ bzu gaꞌ tub mbecy zi nu la Lázaro. Bzu laa gyedz dutuub la cuerp niy. Nunu rzub yu roꞌ ni guaniꞌñ zeꞌ. \v 21 Yu zeꞌ rgyish loy nu mas ñuu de coz nguzh nu yet lag lo yu nu goy. Nunu gal de che̱ꞌ yechaꞌ ma rleꞌ ma zeꞌ nu taꞌ gyedz niy. \v 22 Orzeꞌ pshuub dzi nu gut mbecy zi zeꞌ. Orzeꞌ anc ya nuy yu zeꞌ nu ri gyitoo Abraham. Niꞌ ziꞌl yu guaniꞌñ zeꞌ gut yu. Orzeꞌ pcach dey yu. \p \v 23 ’Orzeꞌ lat nu ri mbecy guaniꞌñ zeꞌ, zeꞌ nu rza mbecy gut, orzeꞌ pshes nañ ic yu bgüiiy zet. Orzeꞌ bzaac yu Abraham nu Lázaro yuꞌ dey tublaazh. \v 24 Orzeꞌ brish ti nuy Abraham. Orzeꞌ nay: “¡Uza̱ Abraham, gushni ñuu lagy ya̱! Orzeꞌ zuu nez ru Lázaro nu cyid yu lo̱, gun sal yu too mbiz yu lo nis. Orzeꞌ gyicy yu nu gyag lyudza̱, gun tonaꞌ la rzac zi̱ lo gyi ii”, nay. \v 25 Orzeꞌ na Abraham rab yuy: “Uza̱, bicy nu gyezaꞌ lagy nu ru dzi gusht bzur lat nu gabee mbañ ru. Zeꞌ Lázaro ii dzi shni pcyiiñ yu. Orzeꞌ na ya̱ rica̱ consuel niy ii. Zeꞌ ru rzac zir. \v 26 Zeꞌ tuubaꞌ coz, ri tub gyerlas ily cyaal nez par zeꞌ nu ru rir. Orzeꞌ benu ca na tub mbecy nu ri ii galagy yu chay par zeꞌ nu ru rir, orzeꞌ wac. Nunu niꞌ ziꞌl de yu nu ri zeꞌ nu ru rir wacaꞌ cyid dey par ii”, na Abraham. \p \v 27 ’Orzeꞌ na yu guaniꞌñ zeꞌ: “Beni orzeꞌ ya̱ nishba̱a̱ lor uza̱ Abraham nu zuu nez ru Lázaro chay yuꞌ uza̱. \v 28 Gun zu gaay bicya̱. Orzeꞌ nii Lázaro lo dey nu gyicy cuidad dey ub yu, gun orzeꞌ cueꞌ nu gyed dey lugaar ii zeꞌ nu rzac zi mbecy”, nay. \v 29 Orzeꞌ na Abraham: “De yu zeꞌ bi ricy cup dey de riidz nu bzeeñ Moisees, nu de riidz nu bzeeñ de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh. Orzeꞌ rlagy ñi nu gyicy cuen dey ñi”, nay. \v 30 Orzeꞌ na yu guaniꞌñ zeꞌ: “Laab ni uza̱ Abraham, tees benu tub mbecy gut gyabañ yu nunu gruu zac yu lat dey, orzeꞌ neꞌ dey dela cyi nu ricy yu”, nay. \v 31 Tees Abraham nay: “Benu wayicy cuen dey de riidz ni Moisees gal nu de riidz ni de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, orzeꞌ niꞌ ziꞌl waguugy lardoo dey mas tub mbecy gut gyabañ yu”, nay ―na Jesuuz. \c 17 \s1 Cueꞌ lyuu mbecy ni losaꞌy nu gyicy yu cyi \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Dub laa tiem yuꞌ coz a̱ꞌ nap nu ricy ñi nu ricy mbecy cyi. ¡Tees cuaa mbecy nu ricy yu nu gyicy de losaꞌy cyi! \v 2 Nap zir benu cyiig dey tub gyitaꞌ gyech yeñ yu. Orzeꞌ shet lag dey yu lo nisyudoo. Nap zir ndeꞌ gazeꞌ nu gyicy yu nu gyicy tub yu shni cyi. \v 3 ¡Orzeꞌ bicy cuidad der! \p ’Benu tub losaꞌr ricy yu cyi, orzeꞌ shuu nur yu. Tees benu neꞌy de cyi nu ricy yu, gyicy sulagy ru niy. \v 4 Mas tub gagy tir gyicy yu coz nu walab seꞌñ nuy ru nañ tub dzi, nunu benu tub ga gaꞌ tir cyid yu lor nunu niiy nu wayicyaꞌy de coz nu bicy nuy der zeꞌ, orzeꞌ gyicy sulagy der niy ―nam. \s1 Coz ily gac gyicy na nu nac nu gyicy cup na consuel \p \v 5 Orzeꞌ de yu nu bloo su Shuaan na Jesuuz na dey rab yum: \p ―Locyuub ru de̱ nu fert zir gyicy cup de̱ consuel lor ―na dey. \p \v 6 Orzeꞌ Shuaan na Jesuuz nam: \p ―Benu de ru ricy cup der consuel lo̱ mas ñuu miꞌ, gal nu na mbigy urnishtas, orzeꞌ gac nii der lo yag ily ii nu gruu lyuñ nu chañ gal lo nisyudoo. Orzeꞌ zeꞌ gzub ñi, gnii der. Orzeꞌ yag ii gyicy ñi gal nu de ru niir ―nam―. \s1 Mod nu yad ñi nu gyicy moz \p \v 7 ’Gyicy pee lan nu zu tub moz ni ca na tub de ru. Orzeꞌ ricy yu riiñ rlaꞌy yu, o nu rñay shily. Na ornu riy yuꞌ or gudze nu guay lat naay, wanii gaal der: “Gyeed zub ru gor gyit”, niir. \v 8 Walab nu ni nii der, sinu niir: “Bzu lily, gun gyicya̱ che. Orzeꞌ zu bich ru nu nac ya̱ lat nu rda̱w nunu rdo̱ꞌ. Ornu lazh da̱w ya̱, orzeꞌ gow ru, nunu goꞌr”, niir. \v 9 Niꞌ ziꞌl waric na gras ni moz benu gyicy ziꞌl yu gal nu yad ñi nu gyicy yu. \v 10 Niꞌ ziꞌl de ru, ornu glazh gyicy der gal nu mnii Ñgyoozh nu gyicy der, orzeꞌ niir: “Gur moz ziꞌl nac de̱. Wangyicy de̱ coz ily. Nomaas bicy de̱ gal nu yad ñi nu gyicy de̱”, nii der ―nam. \s1 Jesuuz bicy yac mi tii mbecy nu gurat güii lepra \p \v 11 Orzeꞌ nez nu ya Jesuuz par Jerusaleeng, bded mi lo de yu nu ri ruꞌ bzaa ni Samaria, gal nu lo de yu ni Galilea. \v 12 Ornu brim ruꞌ tub gyedz miꞌ, orzeꞌ bdzeel mi tii mbecy nu rat tub lo güii nu la lepra. Orzeꞌ zet yuꞌ dey \v 13 rbish ti nu dey mi. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Jesuuz, masht, gushni ñuu lagy de̱ ya̱! ―na dey. \p \v 14 Orzeꞌ ornu Jesuuz bzaac mi dey, orzeꞌ nam: \p ―Gua der lo uz rlyuur ub ru, gun orzeꞌ gad lagy yu nu bi byac der ―nam. \p Orzeꞌ nez nu za dey byac dey ni güii zeꞌ. \v 15 Orzeꞌ tub yu nu gurat zeꞌ, ornu gud lagy yu nu byac yu, orzeꞌ bish cyay gua gaꞌy lo Jesuuz. Orzeꞌ ye la rniiy nu ryabic yu gyel mbecy ni Ñgyoozh. \v 16 Orzeꞌ gugyit tiily yu gal lo yu la yeñ gyiꞌ Jesuuz nu rbic yu gras nim. Yu zeꞌ nac yu mbecy Samaria. \v 17 Orzeꞌ Jesuuz nam: \p ―¿Walab gaal walab tii mbecy byac yu? ¿Ca za se gaa de mbecy zeꞌ? \v 18 ¿A sacaꞌ zir yu nu rbic gras ni Ñgyoozh gazeꞌ mbecy ii? Ni a̱ꞌ nac yu mbecy guledz ―nam. \p \v 19 Orzeꞌ nam rab mi mbecy zeꞌ: \p ―Wes su, nunu yaa. Ru bi byac ru par nu bicy cup ru consuel lo̱ ―nam. \s1 ¿Lac mod cyid gyel gubier ni Ñgyoozh? \p \v 20 Orzeꞌ la be mbecy fariseo bdugyiꞌ dey lo Jesuuz ben gul cyid gyel gubier ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Mod nu cyid gyel gubier ni Ñgyoozh, ndeꞌ walab mod nu zac mbecy. \v 21 Wac nii mbecy nu par ii zuñ, o par re zuñ. Gun bi zu gyel gubier ni Ñgyoozh lat de ru ―nam. \p \v 22 Orzeꞌ nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Shuub dzi ornu de ru galagy der gzac der tub dzi nu ya̱, biñ nu byac mbecy, gzu̱ lat der, tees or la zeꞌ wazacaꞌ der ya̱. \v 23 Gun gruu zac mbecy nu nii dey: “Ii zum”, o “Re zum”, nii dey. Tees cueꞌ cha güii der, nunu ni cueꞌ cha ca der ich dey. \v 24 Gun gal nu rzu gyi ni guzii baa nu ricy ñi nu rzu yaa rup chu laꞌ gaa la, orzeꞌ ni mod gyicy ya̱, biñ nu byac mbecy, ornu shuub dzi nu yapa̱. \v 25 Tees nu loga la rlagy ñi nu gzac zi̱. Nunu rlagy ñi nu gzu chu de mbecy nu yuꞌ tiem na ya̱. \v 26 Gal nu guc tiem ni Noé, orzeꞌ niꞌ ziꞌl mod gac ornu ya̱, biñ nu byac mbecy, yapa̱ tuubaꞌ tir. \v 27 Tiem zeꞌ de mbecy nu bdow ziꞌl dey, nunu goꞌy, nunu pchelaa dey. Ni bicy dey gashtal ornu pshuub dzi nu guꞌ Noé nañ barc. Na ornu bruꞌña gyey, orzeꞌ dela dey gut yu. \v 28 Nunu niꞌ ziꞌl guc tiem ni Lot. De mbecy row dey, nunu roꞌ dey. Rzii dey la coz, nunu rut dey la coz. Rnuuz dey la coz, nunu rzaa dey yuꞌ. \v 29 Tees ornu bruu Lot lat gyedz Sodoma, orzeꞌ bet gyey gyi gal nu asufre. Orzeꞌ dela dey gut yu. \v 30 Niꞌ ziꞌl gac ornu ya̱, biñ nu byac mbecy, gruu zaca̱ tuubaꞌ tir. \p \v 31 ’Orzeꞌ dzi zeꞌ yu nu zub too yuꞌ, cueꞌ nu gyet yu nu coy suuy nu yuꞌ nañ yuꞌ anzir nu ruu chuy. Nunu niꞌ ziꞌl yu nu ricy riiñ lat naa, cueꞌ gaꞌ cush cyay gyay yuꞌy. \v 32 Byezaꞌ lagy der mñaa Lot. \v 33 Gun yu nu rlagy co nap ub, yu zeꞌ gnit loy. Tees yu nu shet ic nu gat, yu zeꞌ gruu nap yu. \p \v 34 ’Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu rel zeꞌ cyup mbecy riib yu laab lo tub ziꞌl nuun nas yu. Orzeꞌ tub yu gruuy gyishlombecy ii nu gyay. Orzeꞌ tuubaꞌy gyiyeeñ yu. \v 35 Na cyup biñ mñaa cam rom iiñ gyech. Orzeꞌ tub mi gruum gyishlombecy ii nu gyam. Zeꞌ tuubaꞌm gyiyeeñ mi. \v 36 Na cyup mbecy riy ricy yu riiñ lat naay. Orzeꞌ tub yu gruuy gyishlombecy ii nu gyay. Zeꞌ tuubaꞌy gyiyeeñ yu ―nam. \p \v 37 Orzeꞌ na de yu nu rsyaꞌ lom rab yum: \p ―¿Ca gac de coz zeꞌ Shuaan de̱? ―na dey. \p Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Zeꞌ nu nguaa de cuerp gut, zeꞌ gyatublaazh dela lyash ―nam. \c 18 \s1 Riidz tiily ni byud nu guam lo feez \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz mniim tub riidz tiily lo dey, gun orzeꞌ glyuum ni dey nu zaab nii nu laa dey Ñgyoozh, nunu cueꞌ shiꞌñ dey baloor. \v 2 Orzeꞌ nam: \p ―Tub gyedz bzu tub feez. Orzeꞌ ni wanchib lay lo Ñgyoozh, ni wanca lagy yu lo mbecy. \v 3 Nunu laab gyedz zeꞌ bzu tub byud. Orzeꞌ bicy cup mi tub gyel chaꞌ ic. Orzeꞌ zaab rza lam lo feez zeꞌ nu rgyiiñ mi loy nu gyicy nuy losaꞌ yuum gal nu yad ñi. \v 4 Orzeꞌ bi guzañ tiem feez zeꞌ wangalagy yu locyuub yum. Orzeꞌ despuees mnii tooy: “Mas ya̱ wacchiba̱ lo Ñgyoozh nunu ni waca lagya̱ lo mbecy, \v 5 tees como byud ii wachecam nu ricy seed mi ya̱, orzeꞌ ya̱ locyuuba̱m nu gad gyel fushtiz nim, gun orzeꞌ cueꞌ nu zaab cyid lam. Gun benu zaab cyid lam, orzeꞌ gyicy mi nu lazh fers ne̱”, mnii tooy ―na Jesuuz. \p \v 6 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―De ru zuub gyidag der de coz nu mnii feez a̱ꞌ nap zeꞌ. \v 7 Beni, ¿walab gaal wabic Ñgyoozh gyel fushtiz ni de mbecy nu bi pcuim, de mbecy nu dzi rel la rnii num? Walab nu dzi tuñ laam. \v 8 Ya̱ rne̱e̱ lor nu dzach cuic mi gyel fushtiz ni dey. Tees ornu ya̱, biñ nu byac mbecy, yapa̱ tuubaꞌ tir, ¿a gyapa̱ mbecy nu ricy cup consuel lo̱ gyishlombecy ii? ―nam. \s1 Riidz tiily ni mbecy fariseo gal nu mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom \p \v 9 Orzeꞌ mniim tuubaꞌ riidz tiily ii lo la be mbecy nu ricy nu nac mbecy nap, zeꞌ rgüii naañ yu lo deꞌ zir losaꞌy. \v 10 Orzeꞌ nam: \p ―Cyup mbecy guay nañ yuꞌ zeꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh par nu nii nu dey mi. Tub yu nac yu tub mbecy fariseo. Zeꞌ tuubaꞌy nac yu tub mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom. \v 11 Orzeꞌ mbecy fariseo zeꞌ bzuy mnii nuy Ñgyoozh. Orzeꞌ nay: “Ñgyoozh, ya̱ rica̱ gras nir, gun ya̱ walab nu na̱ gal nu na deꞌ zir mbecy. A̱ꞌ naca̱ gubaan. A̱ꞌ naca̱ mbecy shiñ ricy. A̱ꞌ naca̱ mbecy nu ricy cyi nu biñ mñaa. Ni a̱ꞌ naca̱ mbecy nu na gal nu na mbecy ii, yu nu rboo tiñ por cuen ni gubier. \v 12 Ya̱ rca̱ ne̱ nu cueꞌ da̱w gyit cyup tir nañ tub sman par nu rzu bicha̱ nu nac ru. Nunu lo tii coz nu ricya̱ gan, rlo̱o̱ tuub ñi nu drica̱ nir”, nay. \v 13 Tees mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier zeꞌ zet bzuy. Ni wangalagy yu shes nañ loy nu güiiy par baa, sinu pshet yu lyush yu. Orzeꞌ nay: “¡Ñgyoozh, gushni ñuu lagy ya̱, gun ya̱ naca̱ mbecy cyi!” nay. \p \v 14 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―Ya̱ rne̱e̱ lo der nu mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier zeꞌ, Ñgyoozh bicy sulagy mi niy. Orzeꞌ yay. Zeꞌ mbecy fariseo zeꞌ, Ñgyoozh wangyicy sulagy mi niy. Gun cyu ziꞌl mbecy nu ricy zily ub yu, yu zeꞌ gruu gyel mbecy niy. Zeꞌ yu nu ricy gyel gyidz ni, yu zeꞌ gyed gyel mbecy niy ―nam. \s1 Jesuuz bdiiñ mi lo Ñgyoozh ni de yu nguzh miꞌ \p \v 15 Orzeꞌ la be mbecy bruꞌña nu dey yu nguzh miꞌ lo Jesuuz par nu gal yaam dey. Na ornu bzaac de yu nu rsyaꞌ lom, orzeꞌ brugyiꞌ rdzaꞌ dey ni de mbecy nu yad nu de yu nguzh miꞌ zeꞌ. \v 16 Orzeꞌ Jesuuz bredz mi dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Bzaan der nu gyechaꞌ de yu nguzh miꞌ lo̱. Cueꞌ niir lo dey nu ruu chuy. Gun lugaar zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh, ndeꞌ lugaar nu yuꞌ mbecy nu na gal nu na de yu nguzh ii. \v 17 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu yu nu wazaan nu gyub ic Ñgyoozh gal nu ricy de yu nguzh ii, orzeꞌ wac chuꞌy zeꞌ nu riib ic mi ―nam. \s1 Tub mbecy guaniꞌñ guay lo Jesuuz \p \v 18 Orzeꞌ tub yu nu riib ic lat de mbecy Israeel nay rab yu Jesuuz: \p ―Masht nap, ¿la ñuu coz rlagy ñi nu gyicya̱ par nu cui mbaña̱ tub la? ―nay. \p \v 19 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―¿Lagu rnii gaꞌ ru nu nap ya̱? Zeꞌ cyu zir nu nap, sinu tub zi la Ñgyoozh. \v 20 Ru bi rad lagy ru de coz nu rnii Ñgyoozh nu gyicy yac ru. Cueꞌ gal ru mbecy nu wanchelaar. Cueꞌ cut ru losaꞌr. Cueꞌ gyicy ru gubaan. Cueꞌ riib ru gyidza too losaꞌr. Pca lagy lo uz ru, nunu pca lagy lo ñaar ―nam. \p \v 21 Orzeꞌ yu nu riib ic zeꞌ nay rab yum: \p ―Dela ndeꞌ bi bicy yaca̱ ñi nese miiñ la̱ ―nay. \p \v 22 Na ornu güeñ mi ndeꞌ, orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―Tees ru ricy falt se tub coz nir nu gyicy ru. Yaa cut ru dela coz nu yuꞌ nir. Gazeꞌ nu tiñ zeꞌ cuic ru ni de mbecy zi. Orzeꞌ gyibaa gyad gyel nap nir. Gazeꞌ nu cyid ru cyid car icha̱ ―nam. \p \v 23 Tees ornu güeñ mbecy zeꞌ nu ni mnii Jesuuz, orzeꞌ tonaꞌ la bicy shniy, gun tonaꞌ la guaniꞌñ yu. \v 24 Na ornu bzaac Jesuuz nu dzi ricy shniy, orzeꞌ nam: \p ―¡Dzi ga biigy nu chuꞌ mbecy guaniꞌñ lat de mbecy nu riib ic Ñgyoozh! \v 25 A̱ꞌ biigy zir ded tub camey gyeegy gyiꞌ tub gyishtiib, gazeꞌ nu chuꞌ tub mbecy guaniꞌñ lat de mbecy nu riib ic Ñgyoozh ―nam. \p \v 26 Orzeꞌ de mbecy nu güeñ zeꞌ na dey rab yum: \p ―Beni, ¿cyu gac gruu mbañ, beni? ―na dey. \p \v 27 Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Coz nu wagac gyicy mbecy, tees Ñgyoozh gac gyicy mi ñii ―nam. \p \v 28 Orzeꞌ na Bed rab yum: \p ―Shuaan de̱, de̱ ya̱ bzeeñ de̱ dela coz nu yuꞌ ne̱ de̱ nu yap ca̱ de̱ ich ru ―nay. \p \v 29 Orzeꞌ na gaꞌm rab mi yu: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu cyu ziꞌl mbecy nu bzeeñ la coz ni nu nac gyel gubier ni Ñgyoozh, orzeꞌ de yu zeꞌ sheñ zir gyad niy. De yu nu bzeeñ yuꞌ, yu nu bzeeñ mñaa, yu nu bzeeñ bicy, yu nu bzeeñ uz, yu nu bzeeñ iꞌñ, o la ziꞌl coz nu bzeeñ dey, \v 30 tees sheñ zir gad niy gyishlombecy ii, nunu tuubaꞌ lo yu zeꞌ gad nu cui mbañ yu tub la ―nam. \s1 Mnii gaꞌ Jesuuz nu cut mbecy mi \p \v 31 Orzeꞌ Jesuuz gua nu reñ mi trocyup de yu nu rsyaꞌ lom. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Na gyan par gyedz Jerusaleeng, gun orzeꞌ gyuꞌ niñ ni dela coz nu pcaa de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh nu gzac ya̱, biñ nu byac mbecy. \v 32 Gun guꞌ dey ya̱ yaa mbecy yad. Nunu de yu zeꞌ gubdzaa dey ya̱. Nunu gab zi dey ya̱. Nunu co yeñ dey lo̱. \v 33 Orzeꞌ gaaz dey ya̱ nu cuart. Gazeꞌ nu cut dey ya̱. Tees ornu zaꞌ dzi chon, orzeꞌ gyabaña̱ ―nam. \p \v 34 Orzeꞌ de yu zeꞌ rila wangyet lag dey cuen de nu ndeꞌ. Ni wangad lagy dey de coz nu mniim. Tees de coz zeꞌ, ndeꞌ coz nu wangac gyet lag dey cuen. \s1 Jesuuz bicy yac mi tub mbecy lo caꞌ \p \v 35 Ornu bi rgaab Jesuuz tub gyedz nu la Jericó, orzeꞌ nez nu zam, zeꞌ zub tub mbecy lo caꞌ nu rgyiiñ yu gun. \v 36 Na ornu güeñ yu nu dzi rded mbecy zigy loy, orzeꞌ bdugyiꞌy ben la coz rac. \v 37 Orzeꞌ mnii dey nu Jesuuz, biñ nu bruu Nazaret, yad mi lugaar zeꞌ. \v 38 Orzeꞌ brugyiꞌ rbish tiy. Orzeꞌ nay: \p ―¡Jesuuz, nez Dabi, gushni ñuu lagya̱! ―nay. \p \v 39 Orzeꞌ de mbecy nu yad lo bdzaꞌ dey niy, gun orzeꞌ gariy. Tees orzeꞌ rbish ti gaꞌ zir yu. Orzeꞌ na gaꞌy: \p ―¡Jesuuz, nez Dabi, gushni ñuu lagya̱! ―nay. \p \v 40 Gazeꞌ nu gusum. Orzeꞌ mniim lo dey nu cha tee dey lo ca zeꞌ. Na ornu bruꞌñay lom na, orzeꞌ nam rab mi yu: \p \v 41 ―¿La coz rlagy ru gyicy du̱ ru? ―nam. \p Orzeꞌ na lo caꞌ zeꞌ rab yum: \p ―Shuaana̱, rlagya̱ nu zac nap la̱ ―nay. \p \v 42 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi yu: \p ―¡Na gac gzac ru! Byac ru nu nac nu bicy cup ru consuel lo̱ ―nam. \p \v 43 Orzeꞌ laab or la zeꞌ lo caꞌ zeꞌ brugyiꞌ rzac yu. Orzeꞌ za cay ich Jesuuz, nunu ryabic yu gyel mbecy ni Ñgyoozh. Nunu niꞌ ziꞌl dela mbecy nu bzaac de coz nu guc zeꞌ ryabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh. \c 19 \s1 Jesuuz bdzeel mi Zaqueo \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz guꞌm gyedz Jericó. Orzeꞌ brugyiꞌ nu rded mi gyedz zeꞌ. \v 2 Laab gyedz zeꞌ zu tub mbecy nu la Zaqueo. Yu zeꞌ riib ic yu de mbecy nu rboo tiñ por cuen ni gubier Rom. Nunu tonaꞌ la guaniꞌñ yu. \v 3 Orzeꞌ yu zeꞌ rlagy yu zac yu Jesuuz, tees wangac gun dzi yuꞌ mbecy. Nunu Zaqueo dzi shub yu. \v 4 Ndeꞌ nu gush yu carer zay par lo. Orzeꞌ par nu rlagy yu gad mod nu gzac yum, orzeꞌ gup yu lo tub yag garee zeꞌ nu ded mi. \v 5 Na ornu bded Jesuuz gyiꞌ yag zeꞌ, orzeꞌ pshes nañ lom bgüiim par ic. Orzeꞌ nam: \p ―Zaqueo, dzach ru bet, gun na rlagya̱ gyeche̱ yuꞌr ―nam. \p \v 6 Orzeꞌ Zaqueo dzach bet yu. Orzeꞌ dub gal rii la lagy yu mniiy nu gyam yuꞌy. \v 7 Na ornu bzaac de mbecy na, orzeꞌ dela dey brugyiꞌ rnii zi dey ni Jesuuz. Orzeꞌ mnii dey nu a̱ꞌ nap ricy mi, gun cyiiñ mi lo tub mbecy cyi. \v 8 Orzeꞌ Zaqueo wes suy. Orzeꞌ nay rab yu Shuaan na Jesuuz: \p ―Shuaana̱, lo dela coz nu yuꞌ ne̱, ya̱ grica̱ cyaal ni de mbecy zi, nunu benu ya̱ bicy gubaana̱ coz ni ca na tub mbecy, orzeꞌ tap tant gyabica̱ niy ―nay. \p \v 9 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Dzi na gruu mbañ de mbecy nu yuꞌ yuꞌ ii. Nunu gazaꞌ mbecy ii nac yu nez Abraham. \v 10 Gun ya̱, biñ nu byac mbecy, yapa̱ gyishlombecy par nu yuba̱ de mbecy nu bduneꞌ, nunu par nu gloo mbaña̱ dey ―nam. \s1 Riidz tiily ni tiñ \p \v 11 Orzeꞌ de mbecy zeꞌ rzuub gyidag dey de coz nu rnii Jesuuz. Orzeꞌ brugyiꞌ rniim tub riidz tiily lo dey, gun lugaar zeꞌ gaab ga Jerusaleeng, nunu de mbecy zeꞌ mnii too dey nu laab or la zeꞌ cyid gyel gubier ni Ñgyoozh. \v 12 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Bzu tub mbecy. Orzeꞌ yu zeꞌ famil ni rey. Orzeꞌ mbecy zeꞌ bruuy zay tub lugaar zet. Zay gashtal tuubaꞌ nasyoong par nu gac yu rey ni de mbecy nu yuꞌ lugaar zeꞌ. Orzeꞌ grii gaꞌy ledz yu zeꞌ nu bruuy. \v 13 Orzeꞌ anzir nu chay, orzeꞌ bredz yu tii moz niy. Orzeꞌ bzeeñ yu tub nac gaa la tiñ yaa tub ga dey. Orzeꞌ nay rab yu dey: “Gyicy der dalje̱z nu de tiñ nu brica̱ ni der ii gal shuub la dzi nu cush cya̱ tuubaꞌ tir”, nay rab yu de moz niy. \v 14 Na lugaar zeꞌ nu zay nu gac yu rey zeꞌ, de mbecy zeꞌ wangyet lagy dey yu. Orzeꞌ bzuu nez dey la be mbecy nu chay lo rey zeꞌ nu cha niiy: “De̱ ya̱ walagy de̱ nu mbecy ii gac yu rey ne̱ de̱”, na dey. \p \v 15 ’Tees yu zeꞌ guꞌy nu gac yu rey. Gazeꞌ nu bish cya gaꞌy briy ledz yu. Na ornu briy na, orzeꞌ bredz yu de moz niy, de yu nu bzeeñ yu tiñ yaa zeꞌ, par nu gad lagy yu la be bicy tub ga dey gan. \v 16 Orzeꞌ bruꞌña mbecy loga la. Orzeꞌ nay: “Tiñ nu bzeeñ ru lo̱, ndeꞌ byañ ñii. Byac ñi tii tant”, nay. \v 17 Orzeꞌ rey zeꞌ nay rab yuy: “Nap tonaꞌ la bicy ru. Ru nac ru tub moz nap. Par nu ru bicy paar nur ñumiiñ, orzeꞌ ndeꞌ nu gyicya̱ nu ru gyub ic ru tii gyedz”, na rey zeꞌ. \v 18 Orzeꞌ bruꞌña tuubaꞌy. Orzeꞌ nay: “Shuaana̱, byañ tiñ nir. Byac ñi gaay tant”, nay. \v 19 Orzeꞌ na rey zeꞌ rab yu moz niy: “Ya̱ gyicya̱ nu ru gyub ic ru gaay gyedz”, nay. \p \v 20 ’Orzeꞌ bruꞌña tuubaꞌy. Orzeꞌ nay: “Shuaana̱, ii yap du̱ tiñ nir. Bduꞌ choowa̱ ñii nañ tub bay. \v 21 Gun ya̱ gudziba̱ lor, gun ru nac ru mbecy cyigy lardoo, gun ru gyash ru coz nu walab nir, nunu ru rteꞌr zeꞌ nu walab ru rnuuz ru”, nay. \v 22 Orzeꞌ rey zeꞌ nay: “Moz a̱ꞌ nap, nu nac riidz nu rniir ya̱ ne̱e̱ nu yuꞌ falt nir. Benu rad lagy ru nu naca̱ mbecy cyigy lardoo, benu rad lagy ru nu gyasha̱ coz nu walab ne̱, benu rad lagy ru nu rte̱ꞌ zeꞌ nu walaba̱ mnuuza̱, \v 23 ¿orzeꞌ lagu wancha nur tiñ ne̱ nañ banc? Orzeꞌ ornu ya̱ nri̱ yu̱ꞌ, orzeꞌ ñgyabic ru ne̱ nu iꞌñ ñi”, na rey zeꞌ. \v 24 Orzeꞌ na gaꞌ rey zeꞌ rab yu deꞌ zir mbecy nu yuꞌ lugaar zeꞌ: “Bloo der tiñ niy. Orzeꞌ briic der ñii ni yu nu bicy gan tii tant”, nay. \v 25 Orzeꞌ na dey: “Shuaan de̱, yu zeꞌ bi ricy cup yu tii tant”, na dey. \v 26 Orzeꞌ na rey zeꞌ rab yu dey: “Tees ya̱ rne̱e̱ lo der nu yu nu ricy cup sheñ, sheñ zir gad niy. Tees yu nu sac ni, gashtal coz miiñ nu ricy cup yu gruuñ niy. \v 27 Na de losaꞌ yu̱u̱, de yu nu wangalagy nu gaca̱ rey ni zeꞌ, da nu der yu ii. Orzeꞌ biit der yu ii lo rgüi̱i̱ la̱”, nay ―na Jesuuz. \s1 Jesuuz guꞌm Jerusaleeng \p \v 28 Na ornu blazh mniim de coz zeꞌ na, orzeꞌ gush nezaꞌm zam par Jerusaleeng. \v 29 Orzeꞌ bruꞌñam tub lugaar gaab ga tub gyedz nu la Betfagé nu tuubaꞌ gyedz nu la Betania. Lugaar zeꞌ gaab ga bicy ni Ya Oliva. Orzeꞌ zeꞌ bzuu nez mi cyup de yu nu rsyaꞌ lom nu cha ga dey lom. \v 30 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Gua der gal gyedz miꞌ nu ri par lo zeꞌ. Orzeꞌ ornu gruꞌña der lugaar zeꞌ, orzeꞌ gyap der tub bur ca cuñ ma, bañ nu nigul gyub la mbecy. Orzeꞌ shaagy der ma. Gazeꞌ nu cyid nu der ma. \v 31 Benu ca na mbecy niiy lo der: “¿Lagu rshaagy der bur zeꞌ?” niiy, orzeꞌ nii der, “Shuaan na cyiiñ ma nim”, nii der ―nam. \p \v 32 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom gua dey, nunu byap dey bur zeꞌ gal nu mnii Jesuuz. \v 33 Na lat nu rshaagy dey bur zeꞌ, orzeꞌ na yu nu guni ma rab yu dey: \p ―¿Lagu rshaagy der bur zeꞌ? ―nay. \p \v 34 Orzeꞌ de yu zeꞌ nay: \p ―Shuaana̱ cyiiñ ma nim. Ndeꞌ nu rshaagy de̱ ma ―na dey. \p \v 35 Orzeꞌ gazeꞌ nu za nu dey ma lo Jesuuz. Gazeꞌ nu briib dey shab yu ich ma. Orzeꞌ pshup dey mi ich ma. \v 36 Orzeꞌ lat nu zaab za lam, orzeꞌ de mbecy rcuaa dey shab yu nez nu zam. \v 37 Na ornu bruꞌñam gaab ga zeꞌ nu gyet nez par gyiꞌ bicy ni Ya Oliva, orzeꞌ dela mbecy nu za ca ich mi brugyiꞌ nu rbish ti dey nu yet lagy yu. Nunu ii ryabic dey gyel mbecy ni Ñgyoozh nu nac de nusuriidz nu bzaac dey nu bicy mi. \v 38 Orzeꞌ na dey: \p ―¡Dzi ni biñ nu bzuu nez Ñgyoozh nu gac rey ni den! ¡Dela anc nu yuꞌ gyibaa nap zu lagy dey! ¡Rlagy ñi gyabic den gyel mbecy ni Ñgyoozh, biñ nu gya zir zu! ―na dey. \p \v 39 Orzeꞌ la be mbecy fariseo nu yuꞌ lat de mbecy zigy zeꞌ na dey rab yu Jesuuz: \p ―Masht, bdzaꞌ ni de mbecy nu yad ca ich ru ―na dey. \p \v 40 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ya̱ ne̱e̱ lo der nu benu de yu ii gari dey nu cush tiy, orzeꞌ gashtal de gyitaꞌ ii cush tiñ ―nam. \p \v 41 Na ornu bi rgaab rim Jerusaleeng, orzeꞌ bgüiim par lat gyedz. Orzeꞌ ruun mi nu nac de mbecy zeꞌ. \v 42 Orzeꞌ nam: \p ―¡Dzi ga nap bicy na nu ru gyet lag ru cuen ni de riidz nu cuic gyel ri zu dzi na! Tees wagyet lag ru cuen ni de riidz zeꞌ. Orzeꞌ wac zac ru gyel ri zu. \v 43 Na cyid tub dzi nu gri loꞌ de losaꞌ yuur. Orzeꞌ soow dey dela nez nu ruu der. Orzeꞌ dub yub la shet yaa dey ru. \v 44 Orzeꞌ gnit lo zaꞌ la dey ru. Cut dey de mbecy ledz ru. Nunu ni tub gyitaꞌ wazeeñaꞌ dey ñi too losaꞌñ. Ni zac ru, gun wancuꞌ lor Ñgyoozh ornu biid mi nu co mbañ mi ru ―na Jesuuz. \s1 Jesuuz bzu nap mi yuꞌ nu driib zily de mbecy Israeel Ñgyoozh \p \v 45 Na ornu blazh ndeꞌ na, orzeꞌ gazeꞌ nu guꞌ Jesuuz nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Israeel Ñgyoozh. Orzeꞌ brugyiꞌ rboom de mbecy nu nguaa rut nañ yuꞌ zeꞌ. \v 46 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Lat de riidz ni Ñgyoozh rniiñ: “Yuꞌ ne̱ gruu lañ yuꞌ nu gnii nu mbecy ya̱. Zeꞌ de ru ricy der ñii nu nañ gal na tub blyuu ni gubaan”, rniiñ ―nam. \p \v 47 Orzeꞌ de dzi la Jesuuz rlyuum ni de mbecy nañ yuꞌ nu driib zily dey Ñgyoozh. Orzeꞌ de yu zub lo ni uz, gal nu de yu nu rlyuu leey, gal nu de yu zub lo ni de mbecy gyedz, gusa dey nu ryub dey lac mod cut dey mi. \v 48 Tees wangad mod nu ni ñgyicy dey, gun dela mbecy nap rzuub gyidag dey ni de coz nu rniim. \c 20 \s1 De mbecy bdugyiꞌy lo Jesuuz ca bloom rishbeey \p \v 1 Tub dzi Jesuuz rim nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Rlyuum ni de mbecy nunu rshaal mi de riidz nu rbic gyel mbañ. Gazeꞌ nu bruꞌña de yu nu riib ic de uz, nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh, gal nu de yu bel ni de mbecy Israeel. \v 2 Gazeꞌ nu na dey rab yum: \p ―¿La na rishbeey ricy cup ru nu ricy ru de coz ii? ¿Cyu briic rishbeey zeꞌ nir? ―na dey. \p \v 3 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―Niꞌ ziꞌl ya̱ dugyi̱ꞌ ga̱ꞌ tub coz lo der. Mnii lo̱: \v 4 ¿Cyu bzuu nez Waa nu guay briib nis yu mbecy? ¿A Ñgyoozh bzuu nez mi yu, uti mbecy? ―nam. \p \v 5 Orzeꞌ brugyiꞌ nu ro dey riidz nu losaꞌy. Orzeꞌ na dey: “Benu niin nu Ñgyoozh bzuu nez mi yu biid yu, orzeꞌ niiy: ¿Lagu wancheña lagy der de riidz nu mniiy, beni?, niiy. \v 6 Nunu wac niin nu mbecy bzuu nez dey yu, gun dzi ga cut mbecy de ub na nu gyitaꞌ, gun dela dey rzu fert dey nu Waa mniiy por cuen ni Ñgyoozh”, na dey. \v 7 Orzeꞌ ndeꞌ nu mnii dey nu wangad lagy dey cyu bzuu nez Waa nu griib nis yu mbecy. \v 8 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―Benu ni, niꞌ ya̱ wane̱e̱ la rishbeey ricy cupa̱ nu ricya̱ de nu nii ―nam. \s1 Riidz tiily ni moz a̱ꞌ nap \p \v 9 Gazeꞌ nu lueg la Jesuuz brugyiꞌ rniim nu riidz tiily lo de mbecy. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Bzu tub mbecy nu mnuuz tub nac lyucy urbyay. Gazeꞌ nu briic yu nu ndeꞌ par coz cyaal ni tuubaꞌ mbecy. Gazeꞌ nu gush nez yu zay byaj tuñ tiem. \v 10 Na ornu byap tiem nu dulag urbyay zeꞌ na, orzeꞌ bzuu nez yu tub moz niy lo de yu nu gush coz cyaal zeꞌ par nu cha gyiy ca na de coz nu bruu lo de lyucy urbyay zeꞌ, ca na nu dugyiy. Tees de yu zeꞌ bgaaz dey moz zeꞌ nunu dzi lay bzuu nez dey yu yay. \v 11 Orzeꞌ gazeꞌ nu yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ bzeed yu tuubaꞌ moz niy. Tees niꞌ ziꞌl yu zeꞌ mnii zi dey niy, nunu bgaaz dey yu, nunu niꞌ ziꞌl dzi lay bzuu nez dey yu yay. \v 12 Gazeꞌ nu bzeedaꞌ yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ tuubaꞌ moz. Orzeꞌ yu zeꞌ pcad güii dey yu, nunu bloo dey yu lat lyucy urbyay zeꞌ. \p \v 13 ’Laab ndeꞌ la, orzeꞌ na yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ: “Zeꞌ na, ¿lac gyicya̱? Orzeꞌ ya̱ zeeda̱ iꞌña̱ nu dzi rca̱ nu chay lo dey. Ca gaal lagy dey loy, gun yu re iꞌña̱”, nay. \v 14 Tees ornu de yu zeꞌ bzaac dey iꞌñ yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ, orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: “Yu re gyeñ nuy gyel nap ni uz yu. Yaa der chan dut nay, gun orzeꞌ gyeñ gyel nap zeꞌ ni den”, na dey. \v 15 Orzeꞌ bduꞌ yaa dey yu zeꞌ. Bloo dey yu lat lyucy urbyay zeꞌ. Orzeꞌ biit dey yu. \p ’¿Na lac gyicy yu nu guni lyucy urbyay zeꞌ nu de yu nu mnuuz coz cyaal zeꞌ rsaꞌ lagy der? \v 16 Na chay cut yu dela yu nu mnuuz coz cyaal zeꞌ. Orzeꞌ zeeñ yu lyucy urbyay zeꞌ yaa reñaꞌ mbecy ―nam rab mi dey. \p Na ornu güeñ dey de coz nu mniim zeꞌ, orzeꞌ na dey: \p ―¡Cueꞌ nu ni gac ñii! ―na dey. \p \v 17 Orzeꞌ Jesuuz bgüiim lo dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Beni lac mod yaruu de riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rniiñ: \q1 Gyitaꞌ nu mneꞌ biryu, \q1 byac ñi gyitaꞌ nu ricy zir ñi presis \m rniiñ. \v 18 Cyu ziꞌl mbecy nu gyes saa lo gyitaꞌ zeꞌ, orzeꞌ gzug lay. Zeꞌ benu gyitaꞌ zeꞌ gyet lag ñi too ca na mbecy, orzeꞌ gyagyez la mbecy zeꞌ ―nam. \p \v 19 Orzeꞌ de uz zub lo gal nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh ngulagy dey nguꞌ yaa dey Jesuuz laab or la zeꞌ, gun gud lagy dey nu lo dey pcaam ornu mniim riidz tiily zeꞌ. Tees wancuꞌ yaa dey mi, gun rdzib dey lo de mbecy. \s1 Riidz ni tiñ nu rteꞌ mbecy por cuen ni gubier \p \v 20 Orzeꞌ psiiñ dey ni Jesuuz. Orzeꞌ bzuu nez dey la be mbecy nu chay lom. Orzeꞌ mbecy zeꞌ bicy dey tub mod nap par lo Jesuuz, tees gal nu bduꞌ cuen ziꞌl dey mi ben a wad mod nu guꞌ dey mi yaa de yu nu riib ic por cuen ni gubier. \v 21 Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Masht, de̱ ya̱ rad lagy de̱ nu de coz nu rniir gal nu de coz nu rlyuur, ndeꞌ coz rishli, nunu wagyicy cuen ru la na tub ga mbecy, sinu rlyuur mod nu rlagy Ñgyoozh nu chuꞌ den nu rishli. \v 22 ¿A gruu nap ñi nu griib den tiñ nu rbic dey ni yu nu riib ic de nasyoong, uti waruu nap ñi? ―na dey. \p \v 23 Tees Jesuuz bi gud lagy mi nu walab nu dutuub la lardoo dey rniiy lom. \v 24 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Blyuu der tub tiñ lo̱. ¿Cyu nab ca lo tiñ ii? Nunu ¿cyu nu la ca looñ? ―nam. \p Orzeꞌ na dey: \p ―Lo César, yu nu riib ic de nasyoong, gal nu nu lay ―na dey. \p \v 25 Gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Briic der ni yu nu riib ic de nasyoong coz nu nac niy. Nunu briicaꞌ der ni Ñgyoozh coz nu nac nim ―nam. \p \v 26 Orzeꞌ wangad mod nu riib dey cyi ic mi nu nac de coz nu mniim lo dela mbecy, sinu se za nu ziꞌl ic dey yuꞌy. Orzeꞌ wannii gaꞌ la dey. \s1 Lac mod chuꞌ mbecy ornu bi gut yu \p \v 27 Gazeꞌ nu gua la be mbecy saduceo gua güii dey Jesuuz. Na de mbecy saduceo rnii dey nu ornu gat mbecy, orzeꞌ wayabañ dey. Orzeꞌ ndeꞌ nu bdugyiꞌ dey lo Jesuuz. Orzeꞌ na dey rab yum: \p \v 28 ―Masht, Moisees pcaay par dela den nu benu tub mbecy gat bicy yu, nunu zeeñ yu mñaay, zeꞌ sac iꞌñ mi, orzeꞌ mbecy zeꞌ rlagy ñi chelaay mñaa bicy yu nu gut zeꞌ par nu cuic yu iꞌñ mi por cuen ni bicy yu yu nu gut zeꞌ, na Moisees. \v 29 Orzeꞌ bzu gagy mbecy nuy bicy yu. Orzeꞌ yu loga la guud mñaay. Orzeꞌ gut yu nunu wangyeeñ iꞌñ yu ni mñaay. \v 30 Orzeꞌ yu cyup zeꞌ pchelaa gaꞌy mi. Orzeꞌ niꞌ ziꞌl gutaꞌy, nunu wangyeeñ iꞌñ yu ni biñ mñaa zeꞌ. \v 31 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl yu chon pchelaa gaꞌy nu biñ mñaa zeꞌ. Orzeꞌ zaꞌ gagy laa dey pchelaay mi. Tees wangyeeñ iꞌñ ni tub la dey nim. \v 32 Laab ndeꞌ la, orzeꞌ biñ mñaa zeꞌ gutaꞌm. \v 33 Na ornu shuub dzi nu gyabañ de mbecy gut, ¿ca na dey zeꞌ gac mñaay biñ mñaa zeꞌ? Gun zaꞌ gagy laa dey pchelaay mi ―na dey. \p \v 34 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Gyishlombecy ii de yu gyeey, nu de biñ mñaa rchelaa dey losaꞌy. \v 35 Tees de yu gyeey nu de biñ mñaa nu yad ñi nu gyabañ gri dey tuubaꞌ lo yu, de yu zeꞌ wachelaa gaꞌ dey. \v 36 Gun orzeꞌ wataꞌ dey, sinu chuꞌ dey gal nu yuꞌ de anc, nunu gyac dey iꞌñ Ñgyoozh nu nac nu gyabañ dey. \v 37 Gun laab Moisees bicy yu nu bi gud lagy na nu gyabañ de mbecy nu bi gut lat de riidz nu bzeeñ yu ni yag nu rca gyi zeꞌ. Lat de riidz zeꞌ mnii Moisees nu Shuaan na nac mi Ñgyoozh ni Abraham, nac mi Ñgyoozh ni Isaac, nunu nac mi Ñgyoozh ni Jacob, rniiñ. \v 38 Gun Ñgyoozh a̱ꞌ nac mi Ñgyoozh ni mbecy nu bi byaꞌ lo la, sinu nac mi Ñgyoozh ni mbecy nu gabee zu, gun par mi zeꞌ dela mbecy gabee zu dey ―na Jesuuz. \p \v 39 Orzeꞌ la be de mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh nu yuꞌ zeꞌ na dey: \p ―Masht, tonaꞌ la nap mniir ―na dey. \p \v 40 Gun wancuicaꞌ dey baloor nu ngugyiꞌ zir yu lom. \s1 Cyu nez nac Mesías \p \v 41 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―¿Lagu rnii dey nu Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid, gruum lat nez Dabi? \v 42 Gun laab Dabi mniiy tub riidz lo libr ni Salmos. Orzeꞌ nay: \q1 Ñgyoozh nam rab mi Shuaana̱, \q1 Gzub ru lugaar ni mbecy nu gya zir zu, par yaa be̱e̱ ii, \q1 \v 43 Gashtal gyicy la̱ nu gyicy ru gan losaꞌ yuur, nam, \m na Dabi. \v 44 Orzeꞌ ¿lac mod gruu Mesías lat nez Dabi, benu ub la Dabi rniiy rab yum: “Shuaana̱”, rniiy? \s1 Jesuuz mniim nu gyicy cuidad dey nu de mbecy nu rlyuu leey \p \v 45 Orzeꞌ dela de mbecy yuꞌ dey rzuub gyidag yu ni Jesuuz. Orzeꞌ nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p \v 46 ―Cuidad der nu de mbecy nu rlyuu leey ni Ñgyoozh. Gun de yu zeꞌ yet lagy dey chesay nu shab duñ yu, nunu yet lagy dey nu rca lagy mbecy loy ornu rnii nu dey yu lat yagyiꞌ. Nunu gusht ni dey nu gzub yu lo yashily ni de mbecy nu ricy ñi presis nañ yuꞌ nu rsyaꞌ mbecy riidz ni Ñgyoozh. Nunu yet lagy dey lugaar ni de mbecy lily zeꞌ nu yuꞌ saꞌ. \v 47 Tees rboo dey yuꞌ byud. Orzeꞌ par nu rsoow su dey lo de coz a̱ꞌ nap nu ricy nu dey byud zeꞌ, orzeꞌ chi rnii nu dey Ñgyoozh. Ndeꞌ nu cashtig ily zir gad ni dey ―nam. \c 21 \s1 Gun nu briic tub byud \p \v 1 Orzeꞌ Jesuuz zum rgüiim lo de mbecy guaniꞌñ lat nu rguꞌ dey tiñ gun nañ alcansi. \v 2 Gazeꞌ nu bzaac mi nu pshet lag tub byud nu dzi gyel zi zu cyup sentab miꞌ nañ alcansi zeꞌ. \v 3 Orzeꞌ nam: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu byud re mas gyel zi zum, tees sheñ zir briic mi gazeꞌ deꞌ zir mbecy. \v 4 Gun dela mbecy rbic yu tiñ nu drusub ziꞌl niy. Zeꞌ byud re gyel zi zum. Tees briic mi dela tiñ nu rcyiiñ nim par nu cui mbañ mi ―na Jesuuz. \s1 Jesuuz mniim nu dudily yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh \p \v 5 Orzeꞌ la be de yu nu rsyaꞌ lo Jesuuz ro dey riidz nu losaꞌy nu nac yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Rnii dey nu tonaꞌ la cyit na de gyitaꞌ nu gup ñi, nunu rnii gaꞌ dey nu cyit na lo gyitaꞌ nu bdudii nu gun nu briic mbecy. Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p \v 6 ―Shuub tub dzi nu de yuꞌ nu rzac der ii dudily ñi. Ni tub gyitaꞌ wayeñ ñi too losaꞌñ, sinu delañ nit loñ ―nam. \s1 Jesuuz mniim lac mod gad lagy mbecy ornu shuub dzi ni gyishlombecy \p \v 7 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom bdugyiꞌ dey lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Masht, mnii lo̱ de̱. ¿Gul gac de coz nu mniir zeꞌ? Nunu ¿la na muesht gruu zac ornu bi zuu lañ nu gac de coz zeꞌ? ―na dey. \p \v 8 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Bzu der cuidad nis guu mbecy der, gun tonaꞌ la zigy mbecy gruu zac yu nu gash yu nu la̱. Nii dey nu “Ya̱ naca̱ mi zeꞌ”, niiy. Nunu nii gaꞌ dey nu “Na bi pshuub tiem”, niiy. Tees cueꞌ cha ca der ich yu. \v 9 Na ornu gyeñ der nu yuꞌ gyel yuu, orzeꞌ cueꞌ dzib der, gun ndeꞌ coz nu rlagy ñi nu gac nu loga la. Mas ni, tees walab nu bi pshuub la dzi zeꞌ ―nam. \p \v 10 Orzeꞌ na gaꞌm: \p ―Gun tub nac mbecy chuꞌy gyel yuu nu tub nacaꞌ mbecy. Nunu tub gubier chuꞌy gyel yuu nu tuubaꞌ gubier. \v 11 Grib duru ily. Nunu cyid cubiñ. Nunu chuꞌ güii zañ lugaar ni gyishlombecy. Nunu baa gruu zac coz nu dzib mbecy. Nunu tonaꞌ la muesht ily gruu zac. \p \v 12 ’Tees anzir nu gac de coz zeꞌ, orzeꞌ shet yaa dey de ru. Nunu shet zi dey der. Orzeꞌ cha nu dey der nañ yuꞌ nu rsyaꞌ de mbecy riidz ni Ñgyoozh. Orzeꞌ zeꞌ gri bee dey ni der. Gazeꞌ nu neꞌ dey der nañ yuꞌ gyiib. Nunu cuꞌ cyi dey der lo yu nu riib ic por cuen ni gubier gal nu lo de rey nu nac ya̱. \v 13 Gun orzeꞌ gad mod nu gzat der ya̱ lo dey. \v 14 Orzeꞌ bicy der tub mod nu cueꞌ zu lily der ben lac mod niir anzir nu char lo dey. \v 15 Gun ya̱ grica̱ riidz nu gnii der. Orzeꞌ par nu dzi nap gnii der, orzeꞌ rila wad mod nu gnii de losaꞌ yuu der nu walab ni gal nu nii der. \v 16 Tees zigy mbecy cush cya dey ich der. Gazaꞌ uz der, nu bicy ru, nu de famil ni der, nu de amig nir, dela de yu zeꞌ cush cya dey ich ru. Orzeꞌ cut dey ca na de ru. \v 17 Nunu dela mbecy gazi lagy dey lo der nu nac ya̱. \v 18 Tees de ru ni tub gyich too der waduneꞌñ. \v 19 Orzeꞌ bzu fert der, gun orzeꞌ ni mod gad nu gruu mbañ der. \p \v 20 ’Ornu gzac der nu dub yub la ruꞌ gyedz Jerusaleeng bi bri loꞌ soldad, orzeꞌ gad lagy der nu sñuu ga gnit loñ. \v 21 Orzeꞌ de yu nu yuꞌ lo yu ni Judea, rlagy ñi nu ruu chu dey par logyiꞌ. Nunu de yu nu yuꞌ lat gyedz Jerusaleeng rlagy ñi nu ruu dey lat gyedz zeꞌ. Zeꞌ de yu nu ricy riiñ lat naa walagy ñi nu gyay par lat gyedz. \v 22 Gun tiem zeꞌ, ndeꞌ tub tiem nu cuic Ñgyoozh cashtig, gun orzeꞌ gyuꞌ niñ gal nu bi cañ lat de riidz ni Ñgyoozh. \v 23 ¡Cuaa de biñ mñaa nu segyi zu tiem zeꞌ! Nunu, ¡cuaa gaꞌ de biñ nu rgaagy mdoo tiem zeꞌ! Gun tonaꞌ la gzac zi mbecy lugaar ii. Nunu Ñgyoozh tonaꞌ la cashtig ily cuic mi ni de mbecy ii. \v 24 Yuꞌ mbecy nu gat nu mandzicy. Nunu yuꞌ gaꞌ mbecy nu cha nu dey pres de ga la zeꞌ ni gyishlombecy. Orzeꞌ de mbecy nu walab mbecy Israeel gzuub gyiꞌ dey gyedz Jerusaleeng gal shuub la dzi nu gyaꞌ lo tiem nu briic Ñgyoozh ni dey. \s1 Cyid Jesuuz tuubaꞌ tir \p \v 25 ’Orzeꞌ gruu zac muesht lo doo, nu lo beey, gal nu lo de bel nu taꞌ baa. Nunu dela mbecy nu yuꞌ lo yu lazh la consuel ni dey. Nunu dzib dey nu dzi siigy nisyudoo gal nu de nguuly loñ. \v 26 Orzeꞌ de mbecy csuun ñi dey nu dzib dey ornu gash dey shcab de coz nu gac gyishlombecy. Nunu gashtal dela fers nu nash baa cueñ ñii. \v 27 Orzeꞌ gazeꞌ nu gzac dey ya̱ biñ nu byac mbecy yapa̱ lat za. Gzac dey nu gac gyicya̱ coz ily. Nunu tonaꞌ la lily na. \v 28 Ornu cugyiꞌ nu gac dela coz zeꞌ, orzeꞌ briic der baloor, nunu pshes nañ too der, gun sñuu ga bi gla der lo de coz a̱ꞌ nap ―nam. \p \v 29 Orzeꞌ gazeꞌ nu Jesuuz mniim tub riidz tiily lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Bduꞌ cuen der mod nu ricy ya las o ca ziꞌl na yag. \v 30 Ornu bi rgaꞌñ nu driib lyag niñ, orzeꞌ de ru bi rad lagy der nu bi yad tiem zig. \v 31 Orzeꞌ niꞌ ziꞌl mod, ornu gzac der nu gac de coz zeꞌ, orzeꞌ gad lagy der nu sñuu ga cyid gyel gubier ni Ñgyoozh. \p \v 32 ’Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu dela coz zeꞌ gac ñii anzir nu gat dela mbecy nu yuꞌ tiem zeꞌ. \v 33 Baa nuñ gyishlombecy ii, delañ ded niñ, tees riidz nu ya̱ rne̱e̱, ndeꞌ rila waded niñ. \p \v 34 ’Bicy cuidad der nis zaan der nu gyacyigy lardoo der nu nac de bis, nu nac nu gzugy der, nu nac nu sug ic der, nu nac coz ni gyishlombecy ii. Gun orzeꞌ sij ziꞌl gruu zac dzi zeꞌ \v 35 gal nu ricy tub caa. Gun gruu zac ñi lo dela mbecy nu yuꞌ gyishlombecy. \v 36 Orzeꞌ bzu der altant, nunu mnii nu der Ñgyoozh dub laa tiem, gun orzeꞌ gad tub mod nu cueꞌ gzac der lo dela coz nu gac zeꞌ, nunu orzeꞌ gac gyechaꞌ der lo ya̱, biñ nu byac mbecy ―nam. \p \v 37 Orzeꞌ Jesuuz rlyuum ni de mbecy orwi doo nañ yuꞌ nu driib zily dey Ñgyoozh. Zeꞌ or yecheñ, orzeꞌ rzam too bicy nu la bicy ni Ya Oliva. \v 38 Orzeꞌ ornu rzaꞌ yu, orzeꞌ dela mbecy rza dey nañ yuꞌ nu driib zily dey Ñgyoozh par nu rzuub gyidag dey de coz nu rniim. \c 22 \s1 Mbecy bloo ic dey lac mod cut dey Jesuuz \p \v 1 Orzeꞌ tiem zeꞌ bi rgaab chuꞌ saꞌ nu gow dey gyishtily nu sac lebadur. Saꞌ zeꞌ, ndeꞌ rnii dey saꞌ ni Pas. \v 2 Orzeꞌ de uz zub lo, gal nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh ryub dey mod nu cut dey Jesuuz, tees rdzib dey lo mbecy. \p \v 3 Orzeꞌ nuras guꞌy nañ lardoo Judas, tub yu nu bruu laab lat de trocyup yu nu bloo sum zeꞌ. Yu zeꞌ lay Judas Iscariote. \v 4 Orzeꞌ yu zeꞌ guay lo de uz zub lo, gal nu lo de yu nu riib ic nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Orzeꞌ mniiy lo dey nu lac mod gyicy yu nu guꞌy Jesuuz yaa dey. \v 5 Orzeꞌ de yu zeꞌ tonaꞌ la bet lagy dey. Orzeꞌ mnii dey nu cyish dey tiñ ni Judas. \v 6 Orzeꞌ Judas “O” nay. Orzeꞌ brugyiꞌ ryub yu tub mod nu nap nu guꞌy Jesuuz yaa de yu nu rzi lagy lom. Byub yu tub mod nu cueꞌ nu gad lagy de mbecy zigy. \s1 Jesuuz bzeeñ mi mod nu gow nu dey losaꞌy \p \v 7 Orzeꞌ pshuub dzi ni saꞌ nu row dey gyishtily nu sac lebadur. Dzi zeꞌ rut dey shily ni saꞌ ni Pas. \v 8 Orzeꞌ bzuu nez mi Bed nu Waa nu cha dey tub riiñ. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Gua der gun zu lily ru nu gyicy den che ni saꞌ ni Pas ―nam rab mi dey. \p \v 9 Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¿Ca rlagy ru nu cha̱ de̱ nu gzu lily de̱? ―na dey. \p \v 10 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Ornu chuꞌ der lat gyedz, orzeꞌ zeꞌ dzeel der tub mbecy nu ya nu tub reꞌ nis. Orzeꞌ ich yu zeꞌ cha ca der gal grii lay yuꞌ zeꞌ nu chuꞌy. \v 11 Orzeꞌ niir gab ru shuaan yuꞌ zeꞌ: “Masht mniim nu yap tugyi̱ꞌ lor ben ca na cuart nu gow mi gyit nu gyicy mi che ni saꞌ ni Pas nu de̱ ya̱, mbecy nu rsyaꞌ lom”, niir. \v 12 Orzeꞌ gazeꞌ nu yu zeꞌ lyuuy tub cuart ily nu zub gya. Orzeꞌ zeꞌ bi nguaa dela coz nu cyiiñ nañ ñi. Orzeꞌ zeꞌ zu ye der nu dow den comid ni saꞌ ni Pas ―nam rab mi dey. \p \v 13 Gazeꞌ nu de yu zeꞌ gua dey lat gyedz. Orzeꞌ bzaac dey nu guc ñi gal nu mnii Jesuuz. Orzeꞌ zeꞌ bzu ye dey nu gyicy dey che ni saꞌ ni Pas. \p \v 14 Na ornu byap or nu gyicy mi che na, orzeꞌ gusub mi lo mez nu de aposht nim. \v 15 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¡Ya̱ tonaꞌ la rlagya̱ nu gyicy du̱ de ru che ni saꞌ ni Pas ii anzir nu ya̱ gata̱! \v 16 Ya̱ rne̱e̱ lo der nu ya̱ rila wayicaꞌ che du̱ de ru gashtal shuub la dzi nu gyicya̱ ñii mod nu rlagy ñi zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh ―nam. \p \v 17 Gazeꞌ nu gush mi tub taz. Orzeꞌ brugyiꞌ rbic mi gras ni Ñgyoozh nu nac ñii. Orzeꞌ nam rab mi de yu nu rsyaꞌ lom: \p ―Gush der nu nii, nunu briic der nu goꞌ tub ga losaꞌr. \v 18 Ya̱ rishli rne̱e̱ lo der nu rila wado̱ꞌ ga̱ꞌ ñup ni urbyay gal do̱ꞌ la̱ ñup cub zeꞌ nu riib ic Ñgyoozh ―nam. \p \v 19 Gazeꞌ nu gushaꞌm tub gyishtily. Orzeꞌ briic mi gras ni Ñgyoozh nu nac ñii. Gazeꞌ nu blew mi ñii briic mi ni dey. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Nii cuerp ne̱ nu rica̱ nu gat par nu gruu mbañ der. Mod ii gyicy der par nu gyezaꞌ lagy der ya̱ ―nam. \p \v 20 Orzeꞌ ornu blazh nu bdow dey, orzeꞌ niꞌ ziꞌl bicy mi nu tub taz ñup urbyay. Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Nii tub trat cub nu gyicy Ñgyoozh nu de mbecy nu nac nu shu reña̱. Nunu shu reña̱ par nu gruu mbañ de ru. \v 21 Tees laab lo mez nu zuba̱ ii na, zub yu nu cush cya icha̱. \v 22 Tees ya̱, biñ nu byac mbecy, gata̱, gun ndeꞌ coz nu rlagy Ñgyoozh nu gzaca̱. Tees ¡cuaa yu nu cush cya icha̱! \p \v 23 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom brugyiꞌ nu rgugyiꞌ dey lo losaꞌy ben ca na dey cush cyay ich mi. \s1 Cyu yu nu gya zir zu \p \v 24 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom bee dey riidz nu losaꞌy ben ca na yu nu gya zir zu. \v 25 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi dey: \p ―Lat de mbecy nu a̱ꞌ yuꞌ lo Ñgyoozh, de rey ricy yu mandaar de mbecy ledz yu, nunu rnii dey “Patro̱o̱” par mbecy nu ricy mandaar, rnii dey. \v 26 Tees lat de ru walab ni mod rlagy ñi gyicy der, sinu lat de ru yu nu gya zir zu gal gaa la zuy nu de yu feñ. Nunu yu nu riib ic rlagy ñi gyicy yu gal nu ricy de moz. \v 27 Orzeꞌ ¿ca na yu nu gya zir zu: yu nu gzub lo mez o ti yu nu csaa gyaꞌn? Yu nu gzub lo mez, yu zeꞌ gya zir zuy. Tees ya̱ rdeda̱ lat der rzu bicha̱ nu nac der. \p \v 28 ’De ru guc nur ya̱ lat nu bzac deeta̱. \v 29 Ndeꞌ nu ya̱ gyicya̱ nu gyub ic de ru gal nu gyicy Ñgyoozh nu gyub ic ya̱. \v 30 Nunu de ru gow der gyit nunu goꞌ der nis zeꞌ nu gyub ica̱. Nunu gzub der lo yashily nu gri bee der ni trocyup nac nez mbecy Israeel ―nam. \s1 Jesuuz mniim nu neꞌ Bed mi \p \v 31 Gazeꞌ nu nam rab mi Simo̱o̱: \p ―Simo̱o̱, nuras bdiiñ yu rishbeey nu gyicy yu preb de ru. Cyib yu der gal nu rgyib dey trig. \v 32 Tees ya̱ mnishba̱a̱ lo Ñgyoozh nu nac ru, gun orzeꞌ cueꞌ nu checar nu gyicy cup ru consuel lo̱. Nunu ru ornu cush cyar lo̱, orzeꞌ locyuub ru deꞌ zir de bicy ru nu fert zir gyicy cup dey consuel lo̱ ―nam. \p \v 33 Orzeꞌ Simo̱o̱ nay rab yum: \p ―Shuaana̱, ya̱ bi zu̱ la̱ ca na nu zu̱. Cha̱ du̱ ru nañ yuꞌ gyiib. Mas gashtal gata̱ du̱ ru ―nay. \p \v 34 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p ―Bed, ya̱ ne̱e̱ lor nu laab rel na anzir nu cuedz ngüel, orzeꞌ ru niir nu a̱ꞌ yuꞌ lor ya̱ chon tir ―nam. \s1 Bi yad gaab tiem nu zac zim \p \v 35 Orzeꞌ gazeꞌ nu Jesuuz bdugyiꞌm lo dey. Orzeꞌ nam: \p ―Ornu ya̱ bzuu neza̱ de ru nu char riiñ, mas sac gyish gyit ni der, mas sac nerbid tiñ ni der, mas sac reñaꞌ gyid lab der, tees ¿a yuꞌ coz nu bicy falt ni der? ―nam. \p Orzeꞌ na dey: \p ―Se la la coz bicy falt ne̱ de̱ ―na dey. \p \v 36 Orzeꞌ nam: \p ―Tees na reñaꞌ mod gyicy der. Benu mbecy ricy cup yu gyish gyit niy, orzeꞌ cha nuy ñi. Niꞌ ziꞌl benu ricy cup yu nerbid tiñ, orzeꞌ cha nuy ñi. Nunu benu tub mbecy sac mandzicy niy, orzeꞌ rlagy ñi cut yu chacyet niy. Orzeꞌ gad tiñ nu ziy mandzicy niy. \v 37 Gun ya̱ rne̱e̱ lo der nu rlagy ñi nu gyuꞌ niñ gal nu bi cañ lat de riidz ni Ñgyoozh nu nac ya̱. Rniiñ: “Briib cuen dey mi lat de mbecy a̱ꞌ nap”, rniiñ. Tees dela coz nu bi cañ nu nac ya̱ rlagy ñi nu gyuꞌ niñ ―nam. \p \v 38 Orzeꞌ na dey: \p ―Shuaan de̱, ii mbish cyup mandzicy ―na dey. \p Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Beñ ndeꞌ ―nam. \s1 Jesuuz mnii num Ñgyoozh Getsemaní \p \v 39 Orzeꞌ gazeꞌ nu Jesuuz gush nez mi zam. Laab gal mod nu nil ricy mi, zam bicy ni Ya Oliva. Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom za ca dey ich mi. \v 40 Na ornu bruꞌñam lugaar zeꞌ, orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Mnii nu der Ñgyoozh, gun orzeꞌ cueꞌ nu gyicy de coz cyi gan der ―nam. \p \v 41 Orzeꞌ bruu chum lo dey. Nu rnii gal nu tuñ nu zaan na tub gyitaꞌ ni tuñ bruu chum lo dey. Orzeꞌ gusu tib mi nu mnii num Ñgyoozh. \v 42 Orzeꞌ nam: \p ―Ñgyoozh uza̱, benu gac, bloo chu taz nu rlagy ñi nu gzuub ru̱ꞌ. Tees cueꞌ gac ñii gal nu rlagy ya̱, sinu gal nu rlagy ru ―nam. \p \v 43 Orzeꞌ lat nu rnii num Ñgyoozh, orzeꞌ bet tub anc nu bruu gyibaa par nu cuic yu fers nim. \v 44 Orzeꞌ par nu tonaꞌ la deet rac nañ lardoom, orzeꞌ fert zir mnii num Ñgyoozh. Orzeꞌ nis nu rlag lom, ndeꞌ nañ gal nu na ndzuj reñ yet ñi lo yu. \p \v 45 Na ornu blazh mnii num Ñgyoozh, orzeꞌ zam zeꞌ nu nguaa de yu nu rsyaꞌ lom. Na ornu bruꞌñam lo dey, orzeꞌ nguaa nas dey, gun rsuun lañ dey nu dzi ricy shni dey. \v 46 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿Walab gaal nguaa nas der? Wesh te der nunu mnii nu der Ñgyoozh, gun cueꞌ nu gyicy de coz cyi gan der ―nam. \s1 Za nu dey Jesuuz pres \p \v 47 Lat nu gabee rnii Jesuuz zum, orzeꞌ bruꞌña mbecy zigy. Orzeꞌ Judas, tub yu nu bruu lat trocyup de yu nu bloo sum zeꞌ, yu zeꞌ zub loy lo dey. Orzeꞌ bechaꞌy lom nu bdoy chit lom. \v 48 Tees Jesuuz nam rab mi yu: \p ―Judas, ¿a nu nac tub chit guꞌr ya̱, biñ nu byac mbecy, yaa de yu nu rzi lagy lo̱? ―nam. \p \v 49 Na ornu bzaac de yu nu yuꞌ nu Jesuuz de coz nu bicy nu dey mi, orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Shuaan de̱, ¿a shet yaa de̱ yu nu mandzicy? ―na dey. \p \v 50 Orzeꞌ tub de yu zeꞌ pcad güiiy tub moz ni yu nu riib ic de uz. Orzeꞌ pcyug yu gyidag beey. \v 51 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―Bzaan nu ndeꞌ ―nam rab mi yu. \p Gazeꞌ nu gul yaam gyidag nu guud güii ni moz zeꞌ. Orzeꞌ bicy mi nu byanapaꞌñ. \v 52 Orzeꞌ gazeꞌ nu nam rab mi de yu zub lo ni uz, gal nu de yu nu rña nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh, gal nu de yu bel ni de mbecy Israeel, de yu nu yad teem zeꞌ. Orzeꞌ nam: \p ―¿Lagu yad tub der ya̱ gal nu rza tub dey tub gubaan: nu mandzicy nu garot? \v 53 Gun de dzi la bri̱ du̱ der nañ yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh. Tees ni wancuꞌ yaa der ya̱. Tees na pshuub or nu gyicy der gal nu rlagy ru, tub or nu riib ic nuras ―nam rab mi dey. \s1 Bed mniiy nu a̱ꞌ yuꞌ loy Jesuuz \p \v 54 Gazeꞌ nu za nu dey Jesuuz pres par yuꞌ yu nu riib ic de uz. Orzeꞌ Bed zet zet ziꞌl zaab yu za cay ich mi. \v 55 Na gazel la loliꞌ ni yuꞌ zeꞌ nguaa gyi. Orzeꞌ zeꞌ nguaa de mbecy rbidz dey gyi. Na ornu bruꞌña Bed, orzeꞌ gusubaꞌy lat dey. \v 56 Na ornu bzaac tub criad nu zub yu rbidz yu gyi zeꞌ, orzeꞌ mbi la bgüiim loy. Orzeꞌ nam: \p ―Fiñ ii laabaꞌ Jesuuz re rded nuñ ―nam. \p \v 57 Tees Bed mniiy nu walab. Orzeꞌ nay rab yu criad zeꞌ: \p ―Biñ mñaa, ni a̱ꞌ yuꞌ lo̱ ya̱ yu zeꞌ ―nay. \p \v 58 Na guchi gaꞌ ziꞌl nu mnii criad zeꞌ, orzeꞌ bzaac tuubaꞌy Bed. Orzeꞌ nay rab yu Bed: \p ―Ru laab losaꞌr yu re ―nay. \p Orzeꞌ Bed nay: \p ―Walab. Walab losa̱ꞌ ya̱ yu re ―nay. \p \v 59 Tub or gaal guc nu ni mniiy nu Bed, orzeꞌ na tuubaꞌy: \p ―Wanted la nu yu ii nac nuy yu re. Gun gazaꞌ yu ii nac yu mbecy Galilea ―nay. \p \v 60 Orzeꞌ Bed nay: \p ―Walab. Ni wagad lagya̱ la coz rniir ―nay rab yuy. \p Orzeꞌ laab or la zeꞌ, lat nu gabee rnii ruꞌ Bed, orzeꞌ bredz ngüel. \v 61 Orzeꞌ Shuaan na Jesuuz bish cyam bgüiim lo Bed. Orzeꞌ Bed byezaꞌ lagy yu de riidz nu mnii Jesuuz loy ornu nam: “Dzi na, anzir nu cuedz ngüel, orzeꞌ ru niir nu a̱ꞌ yuur lor ya̱ chon tir”, nam. \v 62 Gazeꞌ nu bruu Bed zeꞌ zay. Nunu tonaꞌ la zi ruun yu zay. \s1 De mbecy bgubdzaa dey Jesuuz \p \v 63 Orzeꞌ de yu nu rña Jesuuz rgubdzaa dey mi, nunu ii rgyi su dey mi. \v 64 Orzeꞌ psoow dey lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¡Mnii ben cyu bdi ru! ―na dey. \p \v 65 Nunu zañ zir coz mnii dey nu rab zii dey mi. \s1 Jesuuz zam lo junt zub lo \p \v 66 Na ornu bzaꞌ yu tuubaꞌ dzi na, orzeꞌ byatublaazh de yu bel ni de mbecy Israeel, gal nu de yu zub lo ni uz, gal nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh. Gazeꞌ nu za nu dey Jesuuz lat junt zub lo. Orzeꞌ bdugyiꞌ dey lom. Gazeꞌ nu na dey rab yum: \p \v 67 ―Mnii lo de̱, ¿a laab ru Mesías? ―na dey. \p Orzeꞌ nam: \p ―Zeꞌ benu ne̱e̱ nu laaba̱, zeꞌ de ru wayeña lagy der. \v 68 Nunu benu dugyi̱ꞌ lo der ni wanii der. \v 69 Tees na bi yad shuub or nu ya̱, biñ nu byac mbecy, chesuba̱ par yaa bee Ñgyoozh, biñ nu gac gyicy dela coz ―nam. \p \v 70 Orzeꞌ dela dey bdugyiꞌy lom. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Orzeꞌ ¿a laab ru nac ru iꞌñ Ñgyoozh beni? ―na dey rab yum. \p Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Laab der rniir nu ya̱ naca̱ ―nam. \p \v 71 Gazeꞌ nu na dey: \p ―¿Laꞌ zir be teshtig rlagy ñi par yu ii? Gun de ub na güeñ gyidag lan de riidz nu briib ruꞌ ub yu ―na dey. \c 23 \s1 Jesuuz zum lo Pilato \p \v 1 Orzeꞌ dela mbecy wes su dey. Gazeꞌ nu za nu dey Jesuuz lo Pilato. \v 2 Na ornu bruꞌña dey loy, orzeꞌ brugyiꞌ nu driib dey cyi toom. Orzeꞌ na dey: \p ―De̱ ya̱ byap de̱ yu ii ricy yu nu radza de mbecy ledza̱. Nunu rniiy nu walagy ñi nu rish de̱ tiñ nu rboo dey por cuen ni yu nu riib ic de nasyoong. Nunu ricy yu ub yu nu nac yu Mesías. Nunu nac yu rey ricy yu ―na dey. \p \v 3 Orzeꞌ Pilato nay rab yum: \p ―¿A ru nac ru rey ni de mbecy Israeel? ―nay. \p Orzeꞌ nam rab mi yu: \p ―Laab ni gal nu ru mniir ―nam. \p \v 4 Orzeꞌ gazeꞌ nu Pilato mniiy lo de yu zub lo ni uz, gal nu lo de mbecy. Orzeꞌ nay: \p ―Ya̱ wangyap la̱ ni tub la falt ni mbecy ii ―nay. \p \v 5 Tees de mbecy fert la zu dey. Orzeꞌ na dey: \p ―Yu ii ricy yu nu deet rac ledz de̱ nu nac coz nu rlyuuy. Nu loga la ni bicy yu Galilea. Na gaꞌ niꞌ ziꞌl ricy yu lo de yu ni Judea ii ―na dey. \s1 Jesuuz zam lo Herodes \p \v 6 Ornu Pilato güeñ yu de nu ndeꞌ, orzeꞌ bdugyiꞌy lo dey ben a nac mi mbecy Galilea. \v 7 Na ornu gud lagy yu nu laab mi mbecy Galilea, orzeꞌ bzuu nez yum zam lo Herodes, gun yu zeꞌ riib ic yu Galilea por cuen ni gubier Rom, nunu tiem zeꞌ riy Jerusaleeng. \v 8 Orzeꞌ Herodes tonaꞌ la bet lagy yu ornu bzaac yu Jesuuz, gun bi rac tiem rlagy yu gzac yum, gun güeñ yu de coz nu rnii mbecy nu ricy mi. Orzeꞌ rgyish loy nu rlagy yu zac yu tub nusuriidz nu gyicy mi. \v 9 Orzeꞌ zañ coz bdugyiꞌy lom. Tees Jesuuz rila wanniim. \v 10 Niꞌ ziꞌl zeꞌ yuꞌ de uz zub lo gal nu de yu nu rlyuu leey ni Ñgyoozh. Orzeꞌ bzu fert dey, nunu briib zir dey cyi toom. \v 11 Orzeꞌ Herodes gal nu de soldad niy shiñ bicy nu dey mi. Orzeꞌ bigy nu naañ dey mi. Orzeꞌ ptiish dey mi tub negy fin. Orzeꞌ bzuu nez dey mi tub tiraꞌ nu zam lo Pilato. \v 12 Orzeꞌ dzi zeꞌ Herodes nu Pilato bicy dey rishnap nu losaꞌy. Zeꞌ anzir rzi lagy dey lo losaꞌy. \s1 Mnii dey nu Jesuuz rlagy ñi gat mi \p \v 13 Orzeꞌ Pilato bicy tublaazh yu de uz zub lo, gal nu de yu bel ni de mbecy Israeel, gal nu de mbecy gyedz zeꞌ. \v 14 Orzeꞌ nay: \p ―De ru yad nu der mbecy ii lo̱, nunu mnii der nu ricy yu nu radza mbecy. Tees ya̱ bdugyiꞌ biigya̱ loy lo rgüii la der, nunu wangyapa̱ ni tub la falt niy nu nac cyi nu briib der tooy. \v 15 Nunu niꞌ ziꞌl Herodes wangyap yu falt niy. Ndeꞌ nu ptush cyay yu yad yu lo̱. Gun yu ii sac la cyi nu bicy yu nu gyicy ñi nu yad ñi nu gat yu. \v 16 Orzeꞌ ndeꞌ nu ya̱ grica̱ cashtig niy. Orzeꞌ gazeꞌ nu gla̱a̱ yu ―nay rab yu de mbecy. \p \v 17 Na de ñaꞌn la, lat nu rzuꞌ saꞌ ni Pas, Pilato rlagy ñi laay tub pres par nu gyicy yu nu gyet lagy de mbecy. \v 18 Tees orzeꞌ dela dey dub ruꞌ lay rbish tiy. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Biit yu! ¡Orzeꞌ glaar Barrabás! ―na dey. \p \v 19 Gun Barrabás mneꞌ dey yu nañ yuꞌ gyiib par nu bicy yu nu byach mbecy, nunu par nu biit yu mbecy. \v 20 Tees Pilato rlagy yu nu glaay Jesuuz. Orzeꞌ gazeꞌ nu mniiy lo de mbecy tuubaꞌ tir. \v 21 Tees orzeꞌ de mbecy dzi zir ye rbish ti dey. Orzeꞌ na dey: \p ―¡Cut ruy lo cruuz! ¡Cut ruy lo cruuz! ―na dey rab yu Pilato. \p \v 22 Orzeꞌ Pilato tir chon la mniiy lo de mbecy. Orzeꞌ nay: \p ―¿La ñuu coz a̱ꞌ nap bicy yu? Ya̱ wangyapa̱ ni tub la cyi nu bicy yu nu gyicy ñi nu yad ñi nu gat yu. Orzeꞌ ya̱ grica̱ cashtig niy. Orzeꞌ gazeꞌ nu gla̱a̱ yu ―nay. \p \v 23 Tees de mbecy zeꞌ rzaab rbish ti la dey nu rnii dey nu gat mi lo cruuz. Orzeꞌ par nu tantaꞌ rbish ti dey, orzeꞌ ndeꞌ nu “O” mnii Pilato. \v 24 Orzeꞌ Pilato pshet ic yu nu gyicy yu gal mod nu mnii dey. \v 25 Gazeꞌ nu blaay yu nu mnii mbecy. Yu zeꞌ yu nu bicy nu byach mbecy nunu yu nu biit mbecy. Orzeꞌ bguꞌy Jesuuz yaa dey par nu gyicy dey ca na nu rlagy dey. \s1 Pcaa dey Jesuuz lo cruuz \p \v 26 Na ornu za nu dey Jesuuz nu caa dey mi lo cruuz, orzeꞌ nez nu za dey bdzeel dey tub mbecy Cirene nu la Simo̱o̱. Yu zeꞌ bruuy ngush yeed yu. Orzeꞌ pshet yaa dey yu. Orzeꞌ briib dey cruuz nim yeñ yu. Orzeꞌ bicy dey nu guy cruuz zeꞌ cha cay ich Jesuuz. \p \v 27 Nunu tonaꞌ la mbecy zigy za ca ich mi. Nunu lat dey yuꞌ zigy biñ mñaa. Ruun dem nunu rbish tim za ca dem ich mi nu nac nu tonaꞌ la ricy shni dem nu nac Jesuuz. \v 28 Orzeꞌ Jesuuz bgüiim lo de biñ mñaa zeꞌ. Orzeꞌ nam: \p ―Der biñ mñaa Jerusaleeng, cueꞌ gun der nu nac ya̱, sinu biiñ der nu nac ub der nunu nu nac iꞌñ der. \v 29 Gun shuub dzi nu nii mbecy: “Dzi ni biñ mñaa nu wanchuꞌ iꞌñ. Dzi ni biñ mñaa nu wangaal mdoo. Nunu niꞌ ziꞌl dzi ni biñ mñaa nu wangaagy mdoo”, nii dey. \v 30 Orzeꞌ cugyiꞌ de mbecy nu niiy gab yu de bicy: “¡Bish cya to̱o̱ de̱!”, niiy, nunu nii gaꞌ dey gab yu de bicy miiñ: “¡I pcach de̱ ya̱!” niiy. \v 31 Gun benu ni mod ricy dey nu yag caꞌ, orzeꞌ dzi zir gyicy dey ornu cha wach ñi ―nam. \p \v 32 Nunu za nu gaꞌ dey cyup mbecy nu bicy cyi par nu caa dey yu tublaazh nu Jesuuz lo cruuz. \v 33 Na ornu bruꞌña dey lugaar nu la Calavera, orzeꞌ pcaa dey Jesuuz lo cruuz. Nunu pcaa gaꞌ dey cyup mbecy cyi zeꞌ lo cruuz. Tub yu pcaa dey yu par yaa beem. Zeꞌ tuubaꞌy pcaa dey yu par yaa reg mi. \v 34 Orzeꞌ na Jesuuz rab mi Ñgyoozh: \p ―Ñgyoozh uza̱, bicy sulagy ni dey, gun wagad lagy dey de coz nu ricy yu ―nam. \p Orzeꞌ de soldad bloo dey suert par nu cyez dey shab mi lat losaꞌy. \v 35 Orzeꞌ de mbecy yuꞌ dey rgüiiy lom. Nunu gal de fushtiz bgubdzaa dey mi. Orzeꞌ na dey: \p ―Bloo mbañ yu reñaꞌ mbecy. Na rlagyaꞌñ nu co mbañ yu ub yu benu rishli gaal nac yu Mesías, biñ nu bloo zu Ñgyoozh ―na dey. \p \v 36 De soldad niꞌ ziꞌl bgubdzaa dey mi. Orzeꞌ bechaꞌ dey lom nunu briic dey ñup zii goꞌm. \v 37 Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―¡Benu ru nac ru rey ni de mbecy Israeel, bloo mbañ ub ru! ―na dey. \p \v 38 Zeꞌ par too cruuz zeꞌ pcaa dey tub yala nu taꞌ letr. Orzeꞌ rniiñ: “Yu ii rey ni de mbecy Israeel”, rniiñ. \p \v 39 Na tub yu nu ca cuit mi mnii ziy nim. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―Benu ru nac ru Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid, orzeꞌ bloo mbañ ub ru, nunu bloo mbañaꞌ de̱ ya̱ ―nay. \p \v 40 Tees tuubaꞌ losaꞌy bdzaꞌy niy. Orzeꞌ nay rab yuy: \p ―¿A wacchib ru lo Ñgyoozh? Gun bi taꞌ den laabaꞌ lo cashtig. \v 41 Gun de ub na yad ñi nu gzac zin, gun na drish na de coz nu bicy na. Tees yu ii rila wangyicy yu coz a̱ꞌ nap ―nay rab yu losaꞌy. \p \v 42 Orzeꞌ na gaꞌy rab yu Jesuuz: \p ―Jesuuz, gyezaꞌ lagy ru ya̱, ornu cugyiꞌ nu gyub ic ru de mbecy nir ―nay. \p \v 43 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi yu: \p ―Ya̱ rishli rne̱e̱ lor nu dzi na bi ri nur ya gyibaa ―nam. \s1 Gut Jesuuz \p \v 44 Orzeꞌ tub gyiib trocyup or widoo, orzeꞌ bet cow dutuub la lo yu gashtal gyiib chon or gudze. Orzeꞌ bzu yaa. \v 45 Ni doo wancuic ñi yaa. Zeꞌ negy nu zaab lugaar yon ni yuꞌ nu driib zily mbecy Ñgyoozh pshelañ. Cyaal, cyaal lañ guc ñi. \v 46 Orzeꞌ Jesuuz ye la brish tim. Orzeꞌ nam rab mi Ñgyoozh: \p ―¡Uza̱, byash lardo̱o̱! ―nam. \p Na ornu blazh mniim ndeꞌ, orzeꞌ gut mi. \p \v 47 Na ornu bzaac yu nu riib ic de soldad Rom de coz nu guc na, orzeꞌ brugyiꞌ ryabic yu gyel mbecy ni Ñgyoozh. Orzeꞌ nay: \p ―Rishli gaal yu ii nac yu mbecy nu sac falt ni ―nay. \p \v 48 Orzeꞌ dela mbecy zigy nu yuꞌ lugaar zeꞌ, ornu bzaac dey nu ni guc, orzeꞌ gush nez dey zay. Rgyich yaa dey lyush yu. \v 49 Tees dela mbecy nu yuꞌ lo Jesuuz, nunu gazaꞌ de biñ mñaa, biñ nu za ca ich mi nese nu bruum Galilea, orzeꞌ de yu zeꞌ byeeñ gay lugaar zeꞌ. Orzeꞌ zet yuꞌ dey rgüiiy de coz nu guc zeꞌ. \s1 Pcach dey Jesuuz \p \v 50 Bzu tub mbecy nu la See. Yu zeꞌ bruuy tub gyedz ni Judea nu la Arimatea. Nunu nac yu tub mbecy nap. Nunu ricy yu mod nu seꞌñ. Nunu yu zeꞌ nac yu tub yu nu zu riiñ lat de junt zub lo ni de mbecy Israeel. \v 51 Yu zeꞌ rgyish loy lo gyel gubier ni Ñgyoozh, nunu wangyicy yu tub ziꞌl riidz nu de yu nu guꞌ junt zeꞌ ben lac mod ñgyicy nu dey Jesuuz. \v 52 Orzeꞌ gush nez yu guay lo Pilato bdiiñ yu cuerp ni Jesuuz. \v 53 Na ornu bi pshet yu cuerp nim lo cruuz, orzeꞌ ptiish yu cuerp nim zeꞌ tub sab nu byaa nu lino. Gazeꞌ nu briy ñi nañ tub gyerbaa cub nu bduguuñ nañ tub gyitaꞌ. Gyerbaa zeꞌ nigul cui la añ. \v 54 Ndeꞌ guc ñi dzi byer or gudze. Dzi zeꞌ rzu lily dey par nu zu lagy dey sab. \p \v 55 Orzeꞌ de biñ mñaa nu guca ich Jesuuz nese nu bruum Galilea gua nu dem See par ruꞌ baa ni Jesuuz. Orzeꞌ bzaac dem lac mod briy cuerp nim. \v 56 Na ornu bri dem yuꞌ na, orzeꞌ bzu lily dem coz zguul gal nu coz nu coo dem cuerp ni Jesuuz. \p Orzeꞌ ornu pshuub dzi sab, orzeꞌ bzu lagy dem gal nu rniiñ lo leey nu gyicy dem. \c 24 \s1 Jesuuz byabañ mi \p \v 1 Noming, dzi loga ni sman, orzeꞌ de biñ mñaa zeꞌ napor la za dem ruꞌ baa ni Jesuuz. Za nu dem coz zguul nu bzu lily dem zeꞌ. \v 2 Na ornu bruꞌña dem ruꞌ baa zeꞌ na, orzeꞌ bzaac dem nu sacaꞌ gyitaꞌ nu noow ruꞌ baa zeꞌ seꞌñ. \v 3 Orzeꞌ guꞌ dem gyeegy ni baa zeꞌ. Orzeꞌ bzaac dem nu sacaꞌ cuerp ni Shuaan na Jesuuz. \v 4 Orzeꞌ pcan shcab ni dem yuꞌm. Orzeꞌ wagad lagy dem lac gyicy mi. Orzeꞌ sij la bruu zac cyup mbecy. Orzeꞌ gusu dey garee lom. Zeꞌ zu dey negy cacy iily la. \v 5 Tonaꞌ la gudzib dem. Orzeꞌ gusab tiily la dem gal lo yu la. Orzeꞌ de mbecy zeꞌ nay rab yu dem: \p ―¿Lagu ryub der tub biñ mbañ lat de añ ii? \v 6 Gun mi zeꞌ sacaꞌm ii, sinu bi byabañ mi. Bicy der nu gyezaꞌ lagy der de coz nu mniim lat nu gusam Galilea. \v 7 Mniim nu rlagy ñi nu guꞌ dey ub mi, biñ nu byac mbecy, yaa de mbecy cyi. Orzeꞌ de yu zeꞌ rlagy ñi caa dey mi lo cruuz. Orzeꞌ nu zaꞌ dzi chon, orzeꞌ gyabañ mi, nam ―na de mbecy shab cacy zeꞌ. \p \v 8 Orzeꞌ gazeꞌ nu de mi zeꞌ byezaꞌ lagy dem de riidz nu mnii Jesuuz. \v 9 Orzeꞌ bruu dem ruꞌ baa zeꞌ bish cya dem yam. Orzeꞌ byoo dem rishlo de trotub de aposht, gal nu lo deꞌ zir mbecy de coz nu guc. \v 10 De biñ nu bya too riidz zeꞌ, mi zeꞌ Li, biñ nu bruu Magadán, nu Wan, gal nu Li ñaa Santiag, gal nu deꞌ zir de biñ mñaa. Orzeꞌ mnii dem riidz zeꞌ lo de aposht. \v 11 Tees de yu zeꞌ guzii dey nu riidz ton ziꞌl rnii dem. Orzeꞌ wancheña lagy dey. \p \v 12 Orzeꞌ mas ni, tees Bed gush yu carer zay ruꞌ baa ni Jesuuz. Na ornu bruꞌñay na, orzeꞌ bgüiiy nañ gyerbaa zeꞌ. Orzeꞌ bzaac yu se sab ziꞌl nim mbish ñi. Orzeꞌ bish cyay yay par yuꞌ. Nunu za nu la ic yu nu nac de coz nu guc. \s1 Jesuuz bruu zacaꞌm lo cyup de yu nu rsyaꞌ lom \p \v 13 Orzeꞌ laab dzi zeꞌ cyup de yu nu rsyaꞌ lom za dey tub gyedz nu la Emaés. Gyedz zeꞌ riñ tub nu rnii trotub miily metr nu ruun Jerusaleeng ruꞌñan gyedz zeꞌ. \v 14 Na nez nu za dey, orzeꞌ ro dey riidz nu nac dela coz nu guc. \v 15 Na lat nu ro dey riidz na, orzeꞌ laab Jesuuz bechaꞌm lo dey. Orzeꞌ gazeꞌ nu za num dey tublaazh. \v 16 Orzeꞌ mas bzaac dey mi, tees wangyuꞌ lo dey mi. \v 17 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―¿La riidz ro der yad ru? ―nam. \p Orzeꞌ guca dey nu ricy shniy. \v 18 Orzeꞌ tub yu nu rsyaꞌ lom zeꞌ lay Cleofas. Orzeꞌ nay rab yum: \p ―¿A tub zi la ru mbecy nu pcyiiñ Jerusaleeng nu wagad lagy de coz nu sa guc zeꞌ? ―nay. \p \v 19 Orzeꞌ na gaꞌ Jesuuz: \p ―¿La coz guc? ―nam. \p Orzeꞌ na gaꞌy: \p ―De coz ni Jesuuz, biñ nu bruu Nazaret. Mi zeꞌ guc mi tub biñ nu rnii por cuen ni Ñgyoozh. Ñgyoozh, gal nu dela mbecy bicy dey Jesuuz par tub mbecy nu tonaꞌ la coz ily ricy nunu tonaꞌ la coz ily rnii. \v 20 Orzeꞌ de uz zub lo gal nu de fushtiz ledz na bguꞌ dey mi yaa mbecy, gun orzeꞌ gyicy dey nu gat mi lo cruuz. \v 21 Tees de̱ ya̱ brish lo̱ de̱ nu mi zeꞌ nac mi biñ nu co mbañ de mbecy Israeel. Tees na bi bzaꞌ chon dzi nu gut mi. \v 22 Tees la be de biñ mñaa nu nac nu de̱ ya̱ bicy mi nu za̱ du̱ la ic de̱. Gun cas ruꞌ zu gua dem ruꞌ baa ni Jesuuz. \v 23 Na ornu wangyap dem cuerp ni Jesuuz, orzeꞌ bish cya dem yam. Orzeꞌ mnii dem nu bruu zac la be anc lo dem. Orzeꞌ anc zeꞌ mniiy nu Jesuuz mbañ mi. \v 24 Orzeꞌ gazeꞌ nu gua la be de losa̱ꞌ gal ruꞌ baa zeꞌ. Orzeꞌ bzaac yu nu ni gaal ni zu, gal nu mnii de biñ mñaa zeꞌ. Tees wansacaꞌ dey Jesuuz ―na dey. \p \v 25 Orzeꞌ na Jesuuz: \p ―¡Dzi ga cyigy too der! ¡Dzi ga gyee cheña lagy der de riidz ni de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh! \v 26 ¿Walab gaal walagy ñi nu zac zi Mesías anzir nu gyam lo gyel lily nim? ―nam rab mi dey. \p \v 27 Orzeꞌ gazeꞌ nu brugyiꞌ nu rshaal mi dela seꞌ lat riidz ni Ñgyoozh zeꞌ nu rzat ñi ub mi. Gush lam de riidz nu bzeeñ Moisees. Orzeꞌ yad mi dela libr nu pcaa de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh rshaal mi lo dey. \p \v 28 Na ornu bri dey gyedz nu rsaap dey zeꞌ, orzeꞌ Jesuuz bicy lam nu zu ga ziꞌl mi. \v 29 Tees de yu zeꞌ pcueez dey mi nu gyeeñ mi num dey. Orzeꞌ na dey rab yum: \p ―Byeeñ la nu de̱ ya̱, gun na bi gudze. Sñuu ga gyecheñ ―na dey. \p Orzeꞌ Jesuuz guꞌm nañ yuꞌ par nu gyeñ num dey. \v 30 Na ornu bi nguaa dem lo mez na, orzeꞌ bduꞌ yaam gyishtily. Orzeꞌ briic mi gras ni Ñgyoozh nu nac ñii. Orzeꞌ blew mi ñii briic mi ni dey. \v 31 Orzeꞌ or la zeꞌ de yu zeꞌ byaal la urlo dey. Orzeꞌ byuꞌ lo dey mi. Orzeꞌ mi zeꞌ mnit mi lo dey. \v 32 Orzeꞌ na dey rab yu losaꞌy: \p ―¿A walab nu nap zu lagy na nez nu yap na ornu mniim lo den, nunu ornu pshaal mi riidz ni Ñgyoozh lon? ―na dey. \p \v 33 Orzeꞌ wancuez la dey, sinu gush nez la dey yay Jerusaleeng. Na ornu bri dey na, orzeꞌ zeꞌ byap dey zaꞌ trotub la de yu nu rsyaꞌ lom yuꞌ tublaazh dey nu deꞌ zir de losaꞌy. \v 34 Orzeꞌ na de yu nu rsyaꞌ lom rab yu de yu nu bri zeꞌ: \p ―Rishli ni gaal Shuaan na byabañ mi, gun bruu zac mi lo Simo̱o̱ ―na dey. \p \v 35 Orzeꞌ de yu nu bri zeꞌ byoo dey rishlo dey nu la coz bzaac dey nez. Nunu mnii gaꞌ dey lac mod byuꞌ lo dey mi ornu psug mi gyishtily. \s1 Jesuuz bruu zac mi lo de yu nu rsyaꞌ lom \p \v 36 Na lat nu gabee yuꞌ dey rniiy de coz zeꞌ, orzeꞌ bruu zacaꞌ Jesuuz lat dey. Orzeꞌ mnii num dey ñgyoozh. Orzeꞌ nam: \p ―Gyel ri zu briñ lat der ―nam. \p \v 37 Orzeꞌ de yu nu rsyaꞌ lom tonaꞌ la gudzib dey. Bis guzii dey mi. \v 38 Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―¿Lagu rdzib der? ¿Lagu wacheña lagy der nu ya̱ nu ndeꞌ? \v 39 Güii der ya̱a̱ nunu güii der gyi̱ꞌ. Laab ya̱ nu ndeꞌ. Güii der ya̱, nunu gul yaa der ya̱. Bis a̱ꞌ ricy cup ñi cuerp niñ gal nu rzac der nu na ya̱ ―nam. \p \v 40 Orzeꞌ ornu blazh mniim de ndeꞌ, orzeꞌ blyuum yaam lo dey gal nu gyiꞌm. \v 41 Orzeꞌ de yu zeꞌ gabee wacheña lagy dey ti laab mi, tantaꞌ nu yet lagy dey, nunu tantaꞌ nu za nu ic dey. Orzeꞌ Jesuuz nam rab mi dey: \p ―¿A yuꞌ ñuu la coz ni der don? ―nam rab mi dey. \p \v 42 Orzeꞌ briic dey tub laꞌ bel nu guuy lo boo gom. \v 43 Orzeꞌ gush mi ñii. Orzeꞌ bdom ñii lo rgüii dela dey. \v 44 Orzeꞌ gazeꞌ nu nam rab mi dey: \p ―Coz nu bzaca̱, ndeꞌ mne̱e̱ lo der lat nu gabee gusa du̱ der. Orzeꞌ dela coz nu cañ lo leey ni Moisees, nu dela coz nu cañ lat de riidz ni de yu nu mnii por cuen ni Ñgyoozh, gal nu dela coz nu cañ lo libr ni salmos nu nac ya̱, dela riidz zeꞌ byuꞌ niñ ―nam. \p \v 45 Orzeꞌ bicy mi nu gyet lag dey cuen de riidz ni Ñgyoozh. \v 46 Orzeꞌ nam rab mi dey: \p ―Bi cañ nu ya̱, Mesías, biñ nu ca lo cuen nu cyid. Cañ nu rlagy ñi gata̱. Tees ornu zaꞌ dzi chon, orzeꞌ gyabaña̱ꞌ. \v 47 Nunu rniiñ nu de mbecy rlagy ñi cha shaal dey riidz ni Ñgyoozh lo dela mbecy nu nac ya̱. Nii dey nu rlagy ñi neꞌ mbecy dela cyi nu ricy yu, gun orzeꞌ Ñgyoozh gyicy sulagy mi ni dey. Gash dey Jerusaleeng. Orzeꞌ cha dey dutuub la gyishlombecy nu cha shaal dey riidz zeꞌ. \v 48 Orzeꞌ de ru nac der teshtig ni de coz nu guc zeꞌ. \v 49 Orzeꞌ ya̱ gzuu neza̱ Espiriit Yon ni Ñgyoozh nu cyid mi lat der gal nu Ñgyoozh uz na bi mneꞌ ic mi nu cuic mim ni der. Tees de ru gyeñ der gyedz Jerusaleeng ii gashtal gyicy la Ñgyoozh gyibaa nu cyiiñ der. Orzeꞌ gazeꞌ nu gruu der char ―nam. \s1 Jesuuz gup mi gyibaa \p \v 50 Orzeꞌ gazeꞌ nu Jesuuz bruu num dey gyedz Jerusaleeng. Guam num dey gal Betania. Orzeꞌ zeꞌ pshes nañ yaam bdiiñ mi lo Ñgyoozh nu locyuub mi dey. \v 51 Orzeꞌ lat nu ni bicy mi bruu chum lo dey. Gazeꞌ nu gup mi gyibaa yam. \v 52 Na ornu blazh nu briib zily dey mi, orzeꞌ bish cya dey yay par Jerusaleeng. Nunu tonaꞌ la bet lagy dey yay. \v 53 Nunu de dzi la yuꞌ dey nañ yuꞌ nu driib zily de mbecy Ñgyoozh nu ryabic dey gyel mbecy nim.