\id LUK \h San Lucas \toc1 Dxyiꞌdxyi raꞌ nin bacaꞌh San Lucas xcweenta Jesucristu \toc2 San Lucas \toc3 Lc. \mt1 Dxyiꞌdxyi raꞌ nin bacaꞌh San Lucas xcweenta Jesucristu \c 1 \s1 RgahpaDxiohs Lucas laꞌh Tiófilo \p \v 1 Ziahan bwiinn gudxiꞌhyi raꞌ ba xa bacaꞌxnehza raꞌ ba dxyiꞌdxyi xteenn cweenta nin gudiiꞌdxi loh nu garaa nin bwiꞌhnn Jesuhs. \v 2 Ya basiaꞌhan raꞌ ba dxyiꞌdxyi chi loh nu zigapaꞌh baluuꞌyi raꞌ nin bwaꞌhaloh garaa nin guhca desde guzohbalohon, pwihsi basiaꞌhan za raꞌ ba dxyiꞌdxyi loh nu zigapaꞌ baluuꞌyi raꞌ nin guhcanee bidiꞌchi xchiꞌdxyi Jesuhs. \v 3 Ziꞌchi gahca naꞌh bwiꞌhnnaꞌhn lligaaba gucaꞌxnehzaꞌhn cweenta riiꞌ para yuꞌbiluꞌh Daada Tiófilo, ziga gunaꞌbadxyiꞌdxyiꞌhn desde guzaꞌlohon, \v 4 tin gacabwaꞌ luꞌh xa naa dxyiꞌdxyi nin baluuꞌyi raꞌ ba yuꞌbiluꞌh. \s1 Guñiꞌ xaanjla Dxiohs gaalaa Jwahn nin ruroꞌbañnihsa \p \v 5 Chin guhca Herodes rrehyi distrihtu xteenn Judea laꞌn dxyih raꞌ za chi, guyuuꞌ tuhbi bixohza nin biriaꞌlah Zacarías nee guhca za ba tuhbi xpwiinn guehtu Abías. Ya cheꞌhla ba biriaꞌhlah Elizabet neezaa guhca ba llahga guehtu bixohza Arohn. \v 6 Nee nayaa gubahan garoopa raꞌ ba nezloh Dxiohs, bazoꞌbadxiahga raꞌ ba xchiꞌdxyi Dxiohs, niꞌchin bwaꞌha zaꞌca Dxiohs laꞌh raꞌ ba. \v 7 Per ayi guyuuꞌ lliiꞌn raꞌ ba laasii laꞌh Elizabet nagahdxi chyu lliiꞌn ba gudiꞌhi Dxiohs nee ya zigala bwiiñuꞌxa raꞌ ba. \p \v 8 Guyuuꞌ tuhbi dxyih bigaꞌha xgruhpo Zacarías guunn raꞌ ba dziꞌn xteenn bixohza loh Dxiohs. \v 9 Ziꞌchi naa xcostuumbre bixohza raꞌ laꞌn dxyih raꞌ chi. Gwah raꞌ ba tuhbi pweexta diaꞌhan chyu guunn tucahri chuꞌtii guunn guxaꞌhla laꞌn guidoꞌ rooꞌ. Per bwiꞌhnn tucahri laꞌh Zacarías. Guyuꞌtii ba hasta nuu bacuꞌga xteenn Dxiohs tin guunn ba guxaꞌhla. \v 10 Ya gaduhbi cayuhnn ba guxaꞌhla laꞌn guidoꞌ, ziahan rooꞌ bwiinn rii rwaaꞌ guidoꞌ chi, cabwihdxi-canaaba raꞌ ba loh Dxiohs. \v 11 Chiꞌchi baluuꞌyiloh tuhbi xaanjla Dxiohs loh Zacarías, zuꞌnchii aanjla chi lahdu derehchu xteenn bacuꞌga. \v 12 Chin bwaꞌha Zacarías loh aanjla chi, ayi guhcabwaꞌ ba xa ñuhnn ba taantu bidxyihbi duxa ba. \v 13 Chiꞌchi guñiꞌ aanjla chi, rahbi ba loh ba: \p ―Zacarías, ayi guidxyihbi luꞌh, laasii garaa dxyiꞌdxyi nin gudxiꞌhn-gunaaba luꞌh loh Dxiohs bihnn Ñiꞌhn, laꞌlliiꞌn cheꞌhla luꞌh chuuꞌ ya chin gaalaa bi cweꞌhelah luꞌh bi Jwahn, \v 14 ya ziahxi duxa luꞌh chin gaalaa lliiꞌn cheꞌhla luꞌh neezaa bwiinn raꞌ dxiahxi raꞌ ba chin gwaꞌha raꞌ ba laꞌlliiꞌn cheꞌhla luꞌh guulaa, \v 15 tin badoꞌ chi gaca bi tuhbi bwiinn nin lasahca duxa loh Dxiohs. Ayi guee bi vihnnu nee nin tuhbiza clahsa ñihsa nin rusuhdzi laꞌh bwiinn, ya zibweeza Spíritu Saantu xteenn Dxiohs lastoꞌ bi dez chin nuu gahca bi stoꞌ xmah bi. \v 16 Nee zuhnn bi gusaguꞌdzistoꞌ ziahan bwiinn Israel tin guibiaꞌgarii raꞌ ba loh Yuꞌbi Dxiohs. \p Rahbiza aanjla chi: \p \v 17 ―Guzee lliiꞌn luꞌh nezloh Daada nin guixeꞌhla Dxiohs nee gaca bi ziga guhca tuhbi guehtu daada nin biriaꞌlah Elías, nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs ca chieempa rooꞌ. Zibweeza Spíritu Saantu xteenn Dxiohs lastoꞌ bi ziga guleeza Ñiꞌh lastoꞌ Elías, tin laꞌh bi gabaꞌchi zaꞌca bi garaa daada raꞌ cun lliiꞌn raꞌ ba, tin guzoꞌbadxiahga garaa raꞌ nin rusahcaloh loh xchiꞌdxyi Dxiohs. Ziꞌchi guunn bi cwii nasiin raꞌ bwiinn para dxyih nin gadzihn Daada Crixtu nin guixeꞌhla Dxiohs. \p \v 18 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Zacarías loh aanjla chi squiiꞌ: \p ―¿Xa mohda gacabwaꞌn guchii luꞌh chuu lliiꞌn cheꞌhlaꞌhn tin naꞌh bwiñyuꞌhxalahn, ziꞌchiza cheꞌhlaꞌhn? \p \v 19 Chiꞌchi rahbi aanjla chi loh ba: \p ―Naꞌh naan aanjla Gabriel, nuuꞌuhn loh Dxiohs. Yannah guxeꞌhla Dxiohs naꞌh zeꞌldaneꞌhn tuhbi dxyiꞌdxyi zaꞌca loh luꞌh. \v 20 Per ya ziga ayi gwachiibwen stoꞌ luꞌh niꞌchin nnah ziruuꞌgabwih luꞌh ayi gaca guiñiꞌ luꞌh ziaꞌhan goopa luꞌh laasii ayi gwachiistoꞌ luꞌh nin guñaan loh luꞌh, ya hastayi chin gaalaa lliiꞌn cheꞌhla luꞌh chiꞌchiyi gañiꞌ luꞌh nee dxyiꞌdxyi riiꞌ zizohban nahpa gadzihn dxyih gaalaa lliiꞌn cheꞌhla luꞌh. \p \v 21 Ya gaduhbi cayahca niꞌchi, rii bwiinn nez dihtsi chi, chiꞌchi bwiꞌhnn raꞌ ba lligaaba: \p ―¿Xixnaa cayahcataꞌh Zacarías laꞌn guidoꞌ? \p \v 22 Ya chin bariaꞌh Zacarías laꞌn guidoꞌ, ayila guhca ñiñiꞌ ba loh raꞌ bwiinn nin riibweeza laꞌh ba. Chiꞌchi guhcabwaꞌ raꞌ bwiinn chi bwaꞌha ba tuhbi cohsa rooꞌ laꞌn guidoꞌ, ya chiꞌchi puura sehn zi cayuhnn ba loh raꞌ bwiinn cun biaꞌhan goopa ba. \v 23 Ya guyaꞌloh si bwiꞌhnn ba dziꞌn laꞌn guidoꞌ, chiꞌchi bariaꞌh ba ziaa ba para yihdzi ba. \p \v 24 Chin gudiiꞌdxi dxyih raꞌ riiꞌ, biin nuu lliiꞌn Elizabet cheꞌhla Zacarías, chiꞌchi gaꞌyu bweꞌhw guyuꞌlaꞌn ba, nastoꞌ ba: \v 25 “Squiiꞌ cayuhnn Daada Dxiohs cumpahñu naꞌh tin ayi cweꞌhestoꞌ bwiinn naꞌh laasii ayi guyuuꞌ lliiꞌnahn.” \s1 Neezaa guyuuꞌ rsohn gaalaa Jesuhs \p \v 26 Ya chin guhca xoꞌpa bweꞌhw chiꞌchi guxeꞌhlalaꞌgaꞌh Dxiohs xaanjla Ñiꞌh nin laa Gabriel loh tuhbi guihdxyi nin laa Nazaret nin nuu lahda lahda guihdxyi raꞌ nin nuu rregiohn Galilea, \v 27 tin guñiꞌ aanjla chi loh tuhbi dxaꞌpa nin laa María. Ya dxaꞌpa chi nagahdxi guidxiꞌ ndxiꞌhw laꞌh bi neezaa guyuuꞌ-guyaꞌzi bi dxyiꞌdxyi tin guchinaa bi tuhbi biꞌnxtuhbi nin laa Joseh. Ya Joseh chi naa llahga tuhbi guehtu rrehyi chieempa rooꞌ nin biriaꞌlah Davihd. \v 28 Chin guyuꞌtii aanjla chi hasta nuu María, chiꞌchi rahbi ba loh María: \p ―Chaan María, dichohsa duxa luꞌh laasii gulii Dxiohs yiꞌh loh garaatiiꞌ gunnaꞌh nin rii guidxyiyuh, zuhnn Ñiꞌh compahñu yiꞌh, zahcanee Ñiꞌh yiꞌh. \p \v 29 Ya chin bwaꞌha María cañiꞌ aanjla chi dxyiꞌdxyi raꞌ chi loh bi, badxyigaaꞌ bi pur nin guhdzi ba loh bi, ya bwiꞌhnn bi lligaaba: “¿Xixniꞌca cañiꞌ ba loon?” \v 30 Chiꞌchi rahbi lagaꞌh aanjla chi loh bi: \p ―Ayi guidxyihbi luꞌh María, Dxiohs gulii yiꞌh zuhnn Ñiꞌh compahñu yiꞌh. \v 31 Yannah bacaꞌdxiahga dxyiꞌdxyi riiꞌ María. Laꞌluꞌh guꞌa lliiꞌn, ya chin gaalaa xbadoꞌyiꞌhn luꞌh chi cweꞌhelah luꞌh bi Jesuhs. \v 32 Laasii gaca bi tuhbi bwiinn nin mahzi lasahca, neezaa guiñiꞌ bwiinn laꞌh bi naa bi Lliiꞌn Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ, nee gacaza bi rrehyi ziga guhca guehtaguhla xtatiitaroo bi nin biriaꞌlah Davihd nin guhca rrehyi ca chieempa rooꞌ, \v 33 tin guinabwaꞌ bi loh garaa raꞌ bwiinn Israel nee tin guinabwaꞌza bi gaduhbitiiꞌ chieempa, ya ayi chuu dxyih gariaꞌh bi guelrnabwaꞌ chi. \p \v 34 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi María loh aanjla chi squiiꞌ: \p ―¿Xa gariaꞌcaa deeꞌ ziga ayi caneꞌhn nin tuhbi ndxiꞌhw? \p \v 35 Chiꞌchi rahbi aanjla chi: \p ―Gacan pur gadzihn Spíritu Saantu loh luꞌh; Spíritu Saantu xteenn Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ guunn Ñiꞌh yiꞌh zigazi guiduꞌbi luꞌh xcahyi. Niꞌchin lliiꞌn luꞌh nin gaalaa gaca bi tuhbi bwiinn saantu, ya zibweꞌhelah bwiinn laꞌh bi Lliiꞌn Dxiohs. \v 36 Neezaa tuhbi lasaaꞌ luꞌh nin laa Elizabet laꞌba nuꞌa lliiꞌn la ayi xi guunn nicala guyuꞌxa ba. Ziga rahbi raꞌ bwiinn ayi ñuuꞌ lliiꞌn ba nee nnah guhca la xoꞌpa bweꞌhw nuu lliiꞌn ba. \v 37 Para Dxiohs garaatiiꞌ rahca; ayi nin tuhbi cohsa nin guunn gahn laꞌh Ñiꞌh. \p \v 38 Ya chiꞌchi rahbi María: \p ―Ziga naan xmooza Dxiohs, ¿ta naꞌh chiꞌhn guꞌnnahn ayi soobaa xchiꞌdxyi Dxiohs? \p Chiꞌchi bariaꞌh aanjla chi ziaa chiꞌh ba par dxibaaꞌ. \s1 María gwahguiaꞌha cuun Elizabet \p \v 39 Ya laꞌn dxyih raꞌ chi carrih biriaꞌh María, zee bi tuhbi guihdxyi bituꞌhn nin rii laꞌn dahan Judea, \v 40 ya chin badzihn bi, lwehgu guyuꞌtii bi yihdzi Zacarías, chiꞌchi bagahpaDxiohs bi Elizabet. \v 41 Ya chin bihn Elizabet xchiꞌdxyi María, biñiꞌbi lliiꞌn ba stoꞌ ba, chiꞌchi gwadxah laꞌn lastoꞌ Elizabet Spíritu Saantu, \v 42 chiꞌchi guñiꞌ ba jweersi, rahbi ba loh María: \p ―Dxiohs bwiꞌhnntaaꞌyi yihca luꞌh mahziru que gunnaꞌh raꞌ nin rii guidxyiyuh neezaa lliiꞌn luꞌh bwiꞌhnntaaꞌyi Ñiꞌh yihca bi. \v 43 Chyuulla naan niꞌchin nin zeꞌguiaꞌh xmah Xchiohsaꞌhn naꞌh. \v 44 Bwaꞌha, chin bihnnaꞌhn xchiꞌdxyi luꞌh, biñiꞌbi lliiꞌnahn stoꞌn taantu riahxi bi. \v 45 Baayi yiꞌh bwiꞌhnntaaꞌyi Dxiohs yihca luꞌh sahca nin gwachiistoꞌ luꞌh xchiꞌdxyi Ñiꞌh, zuhnn Ñiꞌh soobaadxyiꞌdxyi nin gunnah Ñiꞌh loh luꞌh. \p \v 46 Chiꞌchi rahbi María: \q1 Cun gaduhbi xahlmaꞌhn rñiꞌn jweersi roo nahpa Dxiohs \q1 \v 47 ya lastoꞌn riahxin xcweenta Dxiohs nin guhldaꞌh naꞌh loh duhlda, \q1 \v 48 laasii Dxiohs gulii naꞌh, nicala ayi gaca lasahcaꞌhn, per zuhnn Ñiꞌh compahñu naꞌh. \q1 Desde nnah chyuchiꞌhzi bwiinn nin guibahan loh guidxyiyuh guiñiꞌ ba \q1 pur taantu nin bwiꞌnntaaꞌyi Dxiohs naꞌh loh garaa gunnaꞌh nin rii guidxyiyuh, \q1 \v 49 laasii Dxiohs nin nahpa garaa guelrnabwaꞌ laꞌÑiꞌh bwiꞌhnn ziahan cohsa rooꞌ para naꞌh, \q1 saantu duxa naa lah Ñiꞌh, \q1 \v 50 ya nahpa zalahsastoꞌ Ñiꞌh laꞌh bwiinn nin guidxyihbi xchiꞌdxyi Ñiꞌh tin guzoꞌbadxiahga raꞌ ban. \q1 Nicala hasta mahzi bwiinn chieempa nee nicalaza biñiꞌn nin nagahdxi gaalaa zalahsastoꞌ Ñiꞌh, \q1 \v 51 ya laꞌh Ñiꞌh baluuꞌyi Ñiꞌh rnabwaꞌ Ñiꞌh, bacuꞌdzi Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn nin ruhnn lligaaba nayaachi, \q1 \v 52 ya babweꞌhe Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn nin lasahca, nin gunabwaꞌ tin dxiuꞌgarii raꞌ bwiinn nin nadoꞌlaaꞌdzi \q1 tin guinabwaꞌ raꞌ ba xlugahri raꞌ bwiinn raꞌ chi. \q1 \v 53 LaꞌÑiꞌh badiꞌhila cohsa zaꞌca laꞌh bwiinn nadoꞌlaaꞌdzi, \q1 ya bwiinn nin nuu xi rahw Ñiꞌh nin ruhnn lligaaba ayi xi xchiꞌhnn ba laꞌhÑiꞌh laꞌhza Ñiꞌh guleꞌcaala laꞌh raꞌ ba tuhbi lahdu \q1 tin ayi xi guicaꞌha raꞌ ba. \q1 \v 54 Bwiꞌhnn Ñiꞌh cumpahñu laꞌh raꞌ bwiinn Israel nin naa xpwiinn Ñiꞌh, \q1 ayi biaꞌldastoꞌ Ñiꞌh nahpa balahsastoꞌ Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba, \q1 \v 55 laasii guziꞌguehlda Dxiohs gacanee Ñiꞌh laꞌh xtatiita Abrahn nuꞌh cun neezaa garaa llahga ba. \p \v 56 Ya biaꞌhan María chohnna bweꞌhw yihdzi Elizabet, chiꞌchi babiaꞌgarii bi para lahdxyi bi. \s1 Ya badzihn dxyih guulaa Jwahn nin guroꞌbañihsa laꞌh raꞌ bwiinn \p \v 57 Ya chin badzihn dxyih nin guulaa lliiꞌn Elizabet, chiꞌchi guulaa tuhbi ndxiꞌhw. \v 58 Chiꞌchi gwah garaa xpisihn ba cun lasaaꞌ raꞌ ba gwaguiaꞌh laasii riahxinee raꞌ ba laꞌh ba pur basaaꞌn Dxiohs guyuuꞌ lliiꞌn ba. \v 59 Ya chin guhca xuhnna dxyih chiꞌchi gwah raꞌ ba tin bacaꞌh raꞌ ba tuhbi bwaꞌ tihxi bi hasta naa bi ndxiꞌhw ziga tuhbi sehn tin para gacabwaꞌ bwiinn naa bi xpwiinn Dxiohs. Ya laꞌh raꞌ ba guclaaꞌdzi raꞌ ba ñuzoꞌba raꞌ ba lah bi ziga laa xpah bi. \v 60 Chiꞌchi rahbi xmah bi: \p ―Aaca, ayi guiriaꞌlah bi Zacarías, lah bi soobaa guiriaꞌlah bi Jwahn. \p \v 61 Chiꞌchi rahbi garaa lasaaꞌ ba: \p ―Ayi nin tuhbi lasaaꞌ luꞌh nin laa Jwahn. \p \v 62 Chiꞌchi bwiꞌhnn raꞌ ba sehn loh xpah badoꞌyiꞌhn chi tin guiduꞌhun xa xclaaꞌdzi ba guiriaꞌlah lliiꞌn ba. \v 63 Chiꞌchi gunaaba xpah bi tuhbi dxihtsi tin bacaꞌh ba: “Lah bi laa Jwahn.” \p \v 64 Ya chin guyaꞌloh bacaꞌh Zacarías loh dxihtsi chi rñiꞌn Jwahn guiriaꞌlah badoꞌyiꞌhn chi, chiꞌchi lwehgusi bañiꞌ ba, ya guzohbaloh cañiꞌ ba jweersirooꞌ nin nahpa Dxiohs. \v 65 Chin bwaꞌha garaa lasaaꞌ ba nin rii gadiidxi laꞌZacarías bañiꞌ, chiꞌchi badxyigaaꞌ duxa raꞌ ba. Ya garaatiiꞌ cohsa raꞌ riiꞌ bidiꞌchin gaduhbi laꞌn xtahan raꞌ bwiinn Judea. \v 66 Ya garaa raꞌ nin bihn raꞌn, bwiꞌhnn raꞌ ba lligaaba, neezaa gunaabadxyiꞌdxyi loh lasaaꞌ raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Xiilaꞌh guunn biñiꞌn riiꞌ zeꞌ dxyih? \p Ziꞌchi guñiꞌ raꞌ ba laasii rluuꞌyitii xa cayahpa Dxiohs laꞌh bi, \v 67 ya gwadxah lastoꞌ Zacarías Spíritu Saantu xteenn Dxiohs, guzoꞌbaloh cañiꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ nin badiꞌhi Dxiohs laꞌh ba, rahbi ba: \q1 \v 68 Zuxchilli Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ rahpa Ñiꞌh laꞌh bwiinn Israel saca nin bieꞌguiaꞌha Ñiꞌh cuun raꞌ ba \q1 tin bieꞌgataꞌh za Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba loh xtuhlda raꞌ ba. \q1 \v 69 Nee guxeꞌhla Ñiꞌh tuhbi bwiinn nin zeꞌ galdaꞌh laꞌh nuꞌh loh duhlda, \q1 ya gaca bwiinn chi llahga guehtu Davihd nin guhca Ñiꞌh, xpwiinn Dxiohs. \q1 \v 70 Dxiꞌ daada chi tin soobaa dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs nahpa dxiꞌ ba, \q1 \v 71 tin gutaꞌh Ñiꞌh laꞌh nuꞌh loh raꞌ nin rdxihldxinee laꞌh nuꞌh, \q1 neezaa nin ruhnn ñalaaꞌdzi loh nuꞌh, \q1 \v 72 tin taꞌh nuꞌh ziga guhdzi Ñiꞌh loh raꞌ xtatiita guldooꞌ raꞌ nuꞌh ziga zuzaꞌloh Ñiꞌh xchiꞌdxyi Ñiꞌh. \q1 \v 73 Dxyiꞌdxyi chi nin guyuꞌtii Ñiꞌh guelrziꞌguehlda cun guehtu xtatiita Abrahn nuꞌh. \q1 \v 74 Zuldaꞌh Ñiꞌh laꞌh nuꞌh loh nin rdxyiꞌchinee laꞌh nuꞌh, tin ayi guidxyihbi nuꞌh guidiꞌhnn nuꞌh xtsiꞌn Ñiꞌh, \q1 \v 75 tin gazoꞌbadxiahga nuꞌh xchiꞌdxyi Ñiꞌh neezaa gantsiiꞌhi lasaaꞌ nuꞌh gaduhbi chieempa nin guibahan nuꞌh. \q1 \v 76 Ya yiꞌh, xiiꞌhihn ―rahbi Zacarías― ziriaꞌlah luꞌh daada nin rñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ, \q1 tin guzee luꞌh cheguiꞌhnn zaꞌca luꞌh xneziuh Daada nin guixeꞌhla Dxiohs, \q1 \v 77 tin gacabwaꞌ bwiinn lasaaꞌ raꞌ nuꞌh gusiaꞌpitii Dxiohs xtuhlda raꞌ ba, tin taꞌh raꞌ ba lohon. \q1 \v 78 Gaca ziꞌchi laasii galahsastoꞌ Dxiohs laꞌh raꞌ ba. \q1 Gacan ziga tuhbi llaꞌñih nin rarah gueꞌla chiꞌchi dxiꞌ gubihdxyi guicah guiyaꞌ ñiꞌh, \q1 \v 79 tin dxiaꞌñih hasta rii raꞌ bwiinn nin zohba loh nacahyi pur xcweenta duhlda, \q1 nee cun neezaa nin nuu raꞌ xpacaala guelguhchi, tin guluuꞌyi Daada chi xa guzoo nuꞌh neziuh hasta cwidxyiistoꞌ nuꞌh. \p \v 80 Ya chin gurooꞌ Jwahn lliiꞌn Zacarías, guhca nasiin bi laasii nuu dziꞌtsi Spíritu Saantu xteenn Dxiohs lastoꞌ bi, neezaa guyuuꞌ bi loh dahan desiertu hasta chin badzihn dxyih baluuꞌyiloh bi loh raꞌ bwiinn Israel tin guñiꞌ bi xchiꞌdxyi Dxiohs loh raꞌ ba. \c 2 \s1 Chin guulaa Crixtu nin naa Lliiꞌn Dxiohs \r (Mt. 1.18‑25) \p \v 1 Ya laꞌn dxyih raꞌ chi gunabwaꞌ rrehyi Augustu César gucahlah garaatiiꞌ bwiinn guidxyiyuh loh xchihtsi ba. \v 2 Dee guhca mweer censo nin guhca loh nin naa Cirenio gobernador xteenn Siria. \v 3 Ya ziga garaatiiꞌ raꞌ bwiinn nahpa chee raꞌ ba nez lahdxyi raꞌ ba ziga nez hasta bieꞌrooꞌ cada tuhbi raꞌ ba tin guicahlah raꞌ ba, \v 4 niꞌchin bariaꞌh Joseh guihdxyi Nazaret xteenn Galilea, tin gwah ba guihdxyi Belehn xteenn Judea hasta guulaa guehtu Davihd hasta guulaa za ba, nee naa za ba llahga guehtu Davihd naa Joseh, \v 5 tin gwanee ba María nin guicaꞌha ba tin guicahlah garoopa raꞌ ba riꞌchi, ya María laꞌbi nuꞌa lliiꞌn la. \v 6 Gaduhbi nuu raꞌ ba riꞌchi badzihn dxyih nin guulaa lliiꞌn María. \v 7 Niꞌchin naa mweer tuhbi lliiꞌn María nin guyuuꞌ. Ya chin guulaa badoꞌyiꞌhn, chiꞌchi batuꞌbi María laꞌh bi lahdxi, chiꞌchi gudxinxi ba laꞌh bi laꞌn canua hasta rahw raꞌ guidxaꞌh laasii baprah yuuꞌ nin rahlla gucaꞌha raꞌ bwiinn, ayi ca ñiaꞌhan raꞌ ba. \s1 Xaanjla raꞌ Dxiohs neezaa baxtohra raꞌ \p \v 8 Ya gahxu loh dahan guihdxyi Belehn riiyahpa raꞌ baxtohra lliꞌhyi gueꞌla. \v 9 Ya tuhsi goolpi baluuꞌyiloh tuhbi xaanjla Dxiohs loh raꞌ ba, baziaꞌñih aanjla chi xpieꞌñih Dxiohs gaduhbi hasta rii raꞌ baxtohra chi ya bidxyihbi duxa raꞌ ba, \v 10 chiꞌchi rahbi aanjla chi loh raꞌ ba: \p ―Ayi guidxyihbi tu, laasii naꞌh zeꞌldaneꞌhn tuhbi dxyiꞌdxyi zaꞌca para laꞌh tu, ya cun dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ ziahxi garaatiiꞌ bwiinn, \v 11 laasii nnadxyih guulaa tuhbi badoꞌ loh guihdxyi xteenn guehtu Davihd ya badoꞌ chi zeꞌgataꞌh laꞌh tu loh duhlda ya laꞌh Ñiꞌh naa Crixtu nin naa Daada. \v 12 Ya dee naa tuhbi sehn para laꞌh tu, tin gadxeela tu badoꞌyiꞌhn chi laꞌn tuhbi yuuꞌ hasta rii raꞌ guidxaꞌh, duꞌbi bi lahdxi. \p \v 13 Ya chiꞌchi tuhsi goolpi baluuꞌyiloh mahzi ziahanroo aanjla nin cañiꞌ xa lasahca duxa Dxiohs, ya rahbi raꞌ ba: \q1 \v 14 Zuxchilli Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ neezaa dxyiiriistoꞌ raꞌ bwiinn nin riahxinee laꞌh Ñiꞌh. \p \v 15 Ya chin bacah raꞌ aanjla chi dxibaaꞌ, chiꞌchi guñiꞌnee lasaaꞌ raꞌ baxtohra, rahbi raꞌ ba: \p ―Gulchoꞌho guihdxyi Belehn, tin chodiaꞌha nuꞌh nin guhca riꞌchi, nin guñiꞌ xaanjla Dxiohs loh nuꞌh. \p \v 16 Ya chiꞌchi zee raꞌ ba carrih, seguihdu badxeela raꞌ ba María cun Joseh, cun badoꞌyiꞌhn naꞌ Ñiꞌh laꞌn canua hasta rahw raꞌ guidxaꞌh. \v 17 Ya chin bwaꞌha raꞌ ba laꞌh badoꞌyiꞌhn cun María cun Joseh, chiꞌchi gudxixteeꞌ raꞌ ba nin guhdzi xaanjla raꞌ Dxiohs loh raꞌ ba. \v 18 Ya garaa bwiinn nin bihn dxyiꞌdxyi nin cañiꞌ raꞌ baxtohra badxyigaaꞌloh raꞌ ba. \v 19 Per María guluꞌchaꞌyi dziꞌtsi ba garaatiiꞌ dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ stoꞌ ba, cayuhnn si ba lligaaba pur xcweenta dxyiꞌdxyi raꞌ chi. \v 20 Ya seguihdu gubiaꞌgarii raꞌ baxtohra stuhbi bweelta hasta riiyahpa raꞌ ba lliꞌhyi. Cagadiꞌhi za raꞌ ba guelzuxchilli laꞌh Dxiohs pur garaa nin bihn raꞌ ba cun garaa za nin bwaꞌha raꞌ ba, tin garaa nin guhdzi aanjla loh raꞌ ba guhcan. \s1 Chin gwanee Joseh cun María badoꞌyiꞌhn soobaalah bi \p \v 21 Chin guhca xuhnna dxyih, chiꞌchi bacaꞌh raꞌ ba tuhbi bwaꞌ tihxi bi hasta naa bi ndxiꞌhw chiꞌchi bazoꞌba raꞌ ba lah bi Jesuhs, lahgahca nin guhdzi aanjla chi loh María chin nagahdxi gaalaa lliiꞌn ba. \s1 Gwanee raꞌ ba laꞌh badoꞌyiꞌhn loh Dxiohs \p \v 22 Ya chin bazaaꞌ dxyih biaa tihxi gunnaꞌh nin guulaa lliiꞌn ñiꞌh ziga rnabwaꞌ xlehyi Moisehs, chiꞌchi gwanee raꞌ ba badoꞌyiꞌhn chi nez guihdxyi Jerusalehn laꞌn guidoꞌ rooꞌ nin nuu guihdxyi chi tin gunaaba-gudxiꞌhn raꞌ ba gacanee Dxiohs laꞌh Ñiꞌh gaduhbi nin guibahan Ñiꞌh. \v 23 Bwiꞌhnn raꞌ ba squiiꞌ laasii ziꞌchi caa loh xlehyi Moisehs: “Garaa lliiꞌn galoh tu nin naa biñiꞌn ndxiꞌhw cwii raꞌ tu bi tin guunn bi xtsiꞌn Dxiohs.” \v 24 Ya neezaa badiꞌhi raꞌ ba loh Dxiohs ziga nin caa loh xlehyi Moisehs; chiohpa gulchieh o chiohpa palohmma. \p \v 25 Ya laꞌn dxyih gahca chi guyuuꞌ tuhbi bwiinn nin biriaꞌlah Simeohn loh guihdxyi Jerusalehn. Guhca ba tuhbi bwiinn nayaa, bazoꞌbadxiahga ba garaa xchiꞌdxyi Dxiohs, ya cabweeza ba dxiꞌ Crixtu dxieꞌgataꞌh laꞌh raꞌ bwiinn Israel, neezaa rbweeza Spíritu Saantu xteenn Dxiohs laꞌn lastoꞌ ba. \v 26 LaꞌSpíritu Saantu badiꞌhi rsohn gwaꞌhxgah ba loh Crixtu nin guxeꞌhla Dxiohs antes gachi ba. \v 27 Bwiinn riiꞌ laꞌba badzihn laꞌn guidoꞌ guxeꞌhla Spíritu Saantu laꞌh ba, riꞌchi zuu ba chin badzihn xpah badoꞌyiꞌhn cun xmah Ñiꞌh laꞌn guidoꞌ chi tin guunn raꞌ ba ziga nin caa loh xlehyi Moisehs, \v 28 ya riꞌchi cabweeza Simeohn, ya chin bwaꞌha ba loh badoꞌyiꞌhn, chiꞌchi gudiꞌdzi ba laꞌh Ñiꞌh, chiꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ ba xa chuhla naa Dxiohs, rahbi ba: \q1 \v 29 Daada Dxiohs, nicala nnah gusaaꞌn luꞌh naꞌh gariaꞌhan loh guidxyiyuh, \q1 tin nnah riahxiꞌhn bazaꞌloh luꞌh dxyiꞌdxyi nin gunah luꞌh loon, ziga naan xmooza luꞌh, \q1 \v 30 laasii nnah caywaꞌhaloon Crixtu nin guxeꞌhla luꞌh zeꞌgataꞌh laꞌh nu loh duhlda. \q1 \v 31 Bazuh luꞌh Ñiꞌh delaanta loh garaa bwiinn guidxyiyuh, \q1 \v 32 laasii laꞌh Ñiꞌh naa biaꞌñih nin guziaꞌñih yihca snuhn raꞌ bwiinn nin ayi naa bwiinn Israel, \q1 ya pura xcweenta Ñiꞌh ziñiꞌ bwiinn guidxyiyuh chuhla naa bwiinn Israel. \p \v 33 Ya Joseh cun xmah Jesuhs badxyigaaꞌ raꞌ ba saca dxyiꞌdxyi nin bihn raꞌ ba pura xcweenta Ñiꞌh. \v 34 Ya chiꞌchi bwiꞌhnntaaꞌyi Simeohn yihca Joseh cun xmah Jesuhs, chiꞌchi rahbi Simeohn loh María: \p ―Bwaꞌha, nin zeeguiꞌhnn badoꞌyiꞌhn riiꞌ ziahan bwiinn Israel chebiiga raꞌ ba loh xquelñaꞌñih Dxiohs, ziꞌchi gahca pur laꞌh bi zuñihchi ziahan raꞌ ba. Zahca bi ziga tuhbi sehn, ya ziahan bwiinn childxinee laꞌh bi ayi chechiistoꞌ raꞌ ba xchiꞌdxyi bi, \v 35 ya ziꞌchiza zuluuꞌyi ziga ruhnn cada tuhbigah raꞌ ba cuun lligaaba nin nuu lastoꞌ raꞌ ba; garaa deeꞌ gusahcazii yiꞌh, María. Chuu guelnalasa roo laꞌn lastoꞌ luꞌh ziga tuhbi spahda naa nin tiidxilahga stoꞌ luꞌh. \p \v 36 Zuu gahcaza tuhbi naaniꞌhn nin biriaꞌlah Ahnna riꞌchi, rñiꞌ ba xcweenta xchiꞌdxyi Dxiohs nin zeꞌyaalda gaca. Laꞌh ba naa lliiꞌndxaꞌpa Fanuehl nin naa xjwamihyi Ahser. Bwiinn guhla la ba; bachinaa ba chin guhca ba dxaꞌpwiꞌhn, gahdzi yihza gubahnee ba cheꞌhla ba, chiꞌchi biaꞌhan ba viuhda. \v 37 Naa ba tuhbi gunnaꞌhviuhda nin nuu ochenta y cuatro yihza, ayi bariaꞌtiiꞌ ba laꞌn guidoꞌ. Dxyih-nagueꞌla gudihdxyi-gunaaba ba gacanee Dxiohs laꞌh ba, nee ziahanza bweelta bacwaaꞌhan ba ayi gudahw ba tin gudihdxyi-gunaaba ba loh Dxiohs. \v 38 Ya gwabiiga ba loh Joseh cun xmah Jesuhs, badiꞌhi ba guelzuxchilli loh Dxiohs laasii badzihn Crixtu nin zeꞌgaldaꞌh laꞌh raꞌ bwiinn loh duhlda. Chiꞌchi guzoꞌbaloh cañiꞌ ba loh raꞌ bwiinn nin riiꞌ laꞌn guidoꞌ, rahbi ba: \p ―LaꞌCrixtu nin zeꞌgataꞌh laꞌh nuꞌh loh duhlda laꞌÑiꞌh badzihn loh guidxyiyuh. \s1 Chin gubiaꞌgarii raꞌ ba para loh guihdxyi Nazaret \p \v 39 Ya chin bazaꞌloh raꞌ ba garaa nin caa loh xlehyi Moisehs, chiꞌchi babiaꞌgarii raꞌ ba para nez Galilea, hasta naa loh guihdxyi Nazaret, hasta naa lahdxyi raꞌ ba. \v 40 Ya badoꞌyiꞌhn mahzi zeꞌrooꞌ Ñiꞌh mahziza zeꞌyahpa Ñiꞌh jweersi, zeꞌyahca nasiin Ñiꞌh de garaatiiꞌ cohsa zaꞌca, ziga cayahcanee Xtaada Dxiohs Ñiꞌh laꞌh Ñiꞌh. \s1 Chin guyuꞌtii Jesuhs laꞌn guidoꞌ rooꞌ nin nuu guihdxyi Jerusalehn \p \v 41 Ya Joseh cun María xmah Jesuhs cada tuhbigah yihza riah raꞌ ba loh guihdxyi Jerusalehn chin rahca lañih paascu. \v 42 Ya chin guyuuꞌ Jesuhs tsiꞌh bichiohpa yihza, chiꞌchi gwah raꞌ ba nez loh guihdxyi Jerusalehn, ziga naa costuumbre lañih chi. \v 43 Ya chin guyaꞌloh lañih chi, chiꞌchi gubiaꞌgarii raꞌ ba ya ayi bwaꞌha raꞌ ba biaꞌhancaa Jesuhs guihdxyi Jerusalehn. \v 44 Ya bwiꞌhnn raꞌ ba lligaaba zieꞌ Jesuhs lahda raꞌ bwiinn, nee ziga naa la tuhbi dxyih nehza ziagazah raꞌ ba, chiꞌchiyi badxiꞌhyi raꞌ ba laꞌh Jesuhs loh raꞌ lasaaꞌ raꞌ ba neezaa loh raꞌ nin nuꞌnbwaꞌ raꞌ ba. \v 45 Per cun ayi badxeela raꞌ ba laꞌh Jesuhs, nahpa gubiaꞌgarii raꞌ ba para loh guihdxyi Jerusalehn tin bagadxiꞌhyi raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh. \v 46 Ya chin biohnna dxyih cagadxyiꞌhyi raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh, chiꞌchiyi badxeela raꞌ ba laꞌh Jesuhs laꞌn guidoꞌ rooꞌ guihdxyi Jerusalehn, zohba Ñiꞌh lahda nuhn mwehsu nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs, cagacaꞌdxiahga Jesuhs neezaa canaabadxyiꞌdxyi Ñiꞌh loh raꞌ ba, \v 47 ya garaa nin bihn xchiꞌdxyi Ñiꞌh badxyigaaꞌ raꞌ ba taantu nasiin Jesuhs neezaa xa rusiaꞌgarii Ñiꞌh dxyiꞌdxyi loh raꞌ mwehsu raꞌ chi. \v 48 Ya chin bwaꞌha Joseh cun xmah Jesuhs laꞌh Ñiꞌh, chiꞌchi badxyigaaꞌ za raꞌ ba, chiꞌchi rahbi xmah Ñiꞌh loh Ñiꞌh: \p ―Xiiꞌhihn, ¿xixnaa bwiꞌhnnee luꞌh naꞌh ziꞌca? Bwaꞌha, xpah luꞌh neen naꞌh ¡blaaca riacahstoꞌ nu yiꞌh! \p \v 49 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa ayi gaann tu ca gadxeela tu naꞌh? ¿Tayi gaann tu naꞌpa zuꞌnnahn xtsiꞌn Xpaaꞌn nin nuu dxibaaꞌ? \p \v 50 Per laꞌh raꞌ ba ayi guhcabwaꞌ raꞌ ba nin guhdzi Jesuhs loh raꞌ ba. \v 51 Ya seguihdu gubiaꞌgariinee Jesuhs laꞌh raꞌ ba nez guihdxyi Nazaret, bazoꞌbadxiahga Ñiꞌh xchiꞌdxyi raꞌ ba. Nee xmah Ñiꞌh guluꞌchaꞌyi si ba dxyiꞌdxyi raꞌ chi laꞌn lastoꞌ ba. \v 52 Ya despwehsi zezah zeyahca nasiin Jesuhs nee zezah za zerooꞌ ru Ñiꞌh. Riahxinee Dxiohs laꞌh Jesuhs ziꞌchi gahca za riahxinee bwiinn laꞌh Ñiꞌh. \c 3 \s1 Guelruluuꞌyi xteenn Jwahn nin baroꞌbañihsa \r (Mt. 3.1‑12; Mr. 1.1‑8; Jn. 1.19‑28) \p \v 1 Laꞌn dxyih raꞌ chin guhca tsiꞌñu yihza naa Tiberio César rrehyi, Ponciu Pilahtu naa gobernador xteenn Judea; Herodes naa gobernador guihdxyi Galilea; Felipe, bwihtsi Herodes, naa gobernador guihdxyi Iturea cun guihdxyi Traconite; nee neezaa Lisanias naa gobernador guihdxyi Abilinia. \v 2 Laꞌn dxyih gahca raꞌ chi naa Anahs neezaa Caifahs bixohza rooꞌ xteenn guidoꞌ rooꞌ guihdxyi Jerusalehn. Laꞌn dxyih gahca raꞌza chi nuu Jwahn, lliiꞌn Zacarías, loh dahan, tin guñiꞌnee Spíritu Saantu xteenn Dxiohs laꞌh Jwahn. \v 3 Niꞌchin gucaꞌnzaa Jwahn garaa raꞌ guihdxyi nin rii gadiidxi guiiꞌw Jordahn. Riꞌchi baluuꞌyi ba nahpa gusaguꞌdzistoꞌ raꞌ bwiinn nee chioobaañihsa za raꞌ ba para gusiaꞌpitii Dxiohs xtuhlda raꞌ ba. \v 4 Ziꞌchi caa loh xchihtsi guehtu Isaías, tuhbi daada nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs, hasta rñiꞌn: \q1 Jweersi rooꞌ zihn raꞌ bwiinn tuhbi rsiaaꞌha loh dahan: \q1 “Gulguiꞌhnn zaꞌca xneziuh Dxiohs, nee gulgasanchii za xneziuh Ñiꞌh laꞌn lastoꞌ tu.” \q1 \v 5 Garaa raꞌ hasta naa bataaꞌha loh neziuh chi gadxyiiꞌhin, \q1 neezaa dahan cun lohmwiꞌhn raꞌ dxiahca tubilohon, \q1 neezaa neziuh raꞌ hasta naa liinguu ganchii raꞌn, garaa raꞌ loh neziuh dxaaba dxiahca tubiloh raꞌn; \q1 \v 6 ya garaa bwiinn guidxyiyuh zwaꞌha raꞌ ba laꞌh daada nin guixeꞌhla Dxiohs guhldaꞌh laꞌh raꞌ ba loh duhlda. \p \v 7 Chin bwaꞌha Jwahn cagadiaaꞌha ziahan roo raꞌ bwiinn tin guroꞌbañihsa ba laꞌh raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Jwahn loh raꞌ ba: \p ―¡Laꞌh tu bwiinn naxihn raꞌ, nin naa zigazi bweꞌlda ñalaaꞌdzi! ¿Chyulla gudxixteeꞌ loh tu tin gulluꞌn tu loh xjwiisi Dxiohs nin gueꞌdu gaca? \v 8 Gulgachaꞌh ziga nabahan tu tin gaaldaa tu loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs. Ayi guunn tu lligaaba lasahca duxa tu pur naa tu llahga guehtu Abrahn. Rñiꞌn loh tu sidela ziꞌchi ñahca ziꞌchiza ñuhnn Dxiohs lligaaba hasta dxiah raꞌ ñuhnn Ñiꞌh llahga Abrahn, \v 9 laasii laꞌh dxiꞌbayahga naꞌ liistu la tin chyuuga garaa yahga nin ayi xcah ñinahxi zaꞌca loh Ñiꞌh, garaa niꞌchi chyuuga tin guicaꞌdxihin. \p \v 10 Ya chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi raꞌ bwiinn loh Jwahn, rahbi raꞌ ba: \p ―Nahaxchiꞌh, ¿xa niꞌca guidiꞌhnn nuꞌh? \p \v 11 Chiꞌchi rahbi Jwahn loh raꞌ ba: \p ―Nin nuu chiohpa nehza xahba ñiꞌh gudiꞌhi ba tuhbi nehzan laꞌh bwiinn nin ayi xi nahpatiiꞌ, tin gacu ban; neezaa bwiinn nin nuu xi rahw ñiꞌh chiꞌhzi ban cun bwiinn nin ayi xi nahpatiiꞌ gahw. \p \v 12 Neezaa nuhn bwiinn nin rusadxihlli impweestu badzihn raꞌ loh Jwahn tin guroꞌbañihsa Jwahn laꞌh raꞌ ba. Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Jwahn, rahbi raꞌ ba: \p ―Mwehsu, ¿xa guidiꞌhnn chiꞌh nu nnah laꞌhnu? \p \v 13 Chiꞌchi rahbi Jwahn: \p ―Ayiru gusadxihlli tu guyahlli laꞌh raꞌ bwiinn; sola nahpa guunn tu zigachiꞌh canabwaꞌ lehyi. \p \v 14 Neezaa nuhn suldahdu gunaabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Jwahn, rahbi raꞌ ba: \p ―Ya laꞌhaxchiꞌh nu, ¿xa guidiꞌhnn nu? \p Chiꞌchi rahbi Jwahn: \p ―Ayi cweꞌlluꞌh tu mweeyi loh bwiinn lajweersi, neezaa ayi gudziiꞌba tu duhlda yihca bwiinn nin ayi xi ruhnn, neezaa dxiaꞌhan tu cunjoorma cun zigachiꞌh ruhnn tu gahn. \p \v 15 Ya gaduhbi riidxyiistoꞌ raꞌ bwiinn chi cayuhnn raꞌ ba lligaaba pwehda Jwahn naa Crixtu nin guixeꞌhla Dxiohs guidxyiyuh nin guhldaꞌh laꞌh raꞌ nuꞌh loh duhlda, \v 16 chiꞌchi rahbi Jwahn loh raꞌ ba: \p ―Guchiin nin rñiꞌn loh tu, naꞌh ruroꞌbañihsahn bwiinn cun ñihsa, per ziꞌ stuhbi bwiinn nin guunn mas cohsa rooꞌ. Zuroꞌba ñihsa ba laꞌh bwiinn cun Spíritu Saantu nee neezaa cun bwehla. Ayi lasahcaꞌhn para bwiinn nin dxiꞌ chi, hasta para gacaꞌhn mooza nin cweꞌhe tahba ba ñaaꞌ ba ayi lasahcaꞌhn. \p \v 17 ’Laasi laꞌh pahla nuu liistula naa ba tin gahxu ba trihgu tin cweꞌhe ba dxihlli lohon, chiꞌchi gutiaaꞌha ban hasta riuꞌchaꞌyin; ya dxihlli chi gucaꞌdxyih ban ayi dxuꞌyitiiꞌrun. \p \v 18 Cun dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ neezaa ziahanru guelruuꞌyidxyiꞌdxyi bwiiꞌyidxyiꞌdxyi Jwahn tin baluuꞌyi ba dxyiꞌdxyi cuubi laꞌh raꞌ bwiinn. \v 19 Ya neezaa gudxihldxinee dxyiꞌdxyi Jwahn laꞌh Herodes laasii guleꞌlluꞌhu Herodes laꞌh Herodías nin naa cheꞌhla bwihtsi ba nin laa Felipe, neezaa gudxihldxinee dxyiꞌdxyi Jwahn laꞌh Herodes laasii ziahanrooꞌ cosa dxaaba nin bwiꞌhnn Herodes. \v 20 Niꞌchin bidxyiꞌchi Herodes basieꞌw ba laꞌh Jwahn. Ya luulchimatiiꞌ bwiꞌhnn ziahan Herodes snuhn raꞌ dziꞌn dxaaba nin bwiꞌhnn ba. \s1 Chin gurohbañihsa Jesuhs \r (Mt. 3.13‑17; Mr. 1.9‑11) \p \v 21 Chin nagahdxi gaca deeꞌ cagaroꞌbañihsa Jwahn ziahan bwiinn, neezaa Jesuhs gurohbañihsa, ya gaduhbi cabwihdxi-canaaba Jesuhs loh Dxiohs, billaala dxibaaꞌ, \v 22 chiꞌchi biehta Spíritu Saantu yihca Jesuhs zigazi tuhbi palohmmwiꞌhn, bihn raꞌ ba tuhbi rsiaaꞌha guñiꞌ Dxiohs nez dxibaaꞌ: \p ―Yiꞌh naa luꞌh lliiꞌnahn nin nadziiꞌhihn, nee riahxi duxaꞌhn pur Yiꞌh. \s1 Bwiinn raꞌ riiꞌ guhca xtulbaaꞌ Jesuhs \r (Mt. 1.1‑17) \p \v 23 Galda bitsiꞌh yihza nuu Jesuhs chin guzoꞌbaloh Ñiꞌh cayuhnn Ñiꞌh dziꞌn nin badiꞌhi Xtaada Dxiohs Ñiꞌh guunn Ñiꞌh. Garaa raꞌ bwiinn gwachiistoꞌ raꞌ ba naa Jesuhs lliiꞌn Joseh ya Joseh guhca lliiꞌn Elih. \v 24 Elih guhca lliiꞌn Matat. Matat guhca lliiꞌn Levih. Levih guhca lliiꞌn Melqui. Melqui guhca lliiꞌn Jana. Jana guhca lliiꞌn Joseh. \v 25 Joseh guhca lliiꞌn Matatías. Matatías guhca lliiꞌn Amohs. Amohs guhca lliiꞌn Nahum. Nahum guhca lliiꞌn Esli. Esli guhca lliiꞌn Nagai. \v 26 Nagai guhca lliiꞌn Maat. Maat guhca lliiꞌn Matatías. Matatías guhca lliiꞌn Semei. Semei guhca lliiꞌn Joseh. Joseh guhca lliiꞌn Judah. \v 27 Judah guhca lliiꞌn Joana. Joana guhca lliiꞌn Resa. Resa guhca lliiꞌn Zorobabel. Zorobabel guhca lliiꞌn Salatiel. Salatiel guhca lliiꞌn Neri. \v 28 Neri guhca lliiꞌn Melqui. Melqui guhca lliiꞌn Adi. Adi guhca lliiꞌn Cosam. Cosam guhca lliiꞌn Elmodam. Elmodam guhca lliiꞌn Er. \v 29 Er guhca lliiꞌn Josueh. Josueh guhca lliiꞌn Eliezer. Eliezer guhca lliiꞌn Jorim. Jorim guhca lliiꞌn Matat. \v 30 Matat guhca lliiꞌn Levih. Levih guhca lliiꞌn Simeohn. Simeohn guhca lliiꞌn Judah. Judah guhca lliiꞌn Joseh. Joseh guhca lliiꞌn Jonahn. Jonahn guhca lliiꞌn Eliaquim. \v 31 Eliaquim guhca lliiꞌn Melea. Melea guhca lliiꞌn Mainahn. Mainahn guhca lliiꞌn Matata. Matata guhca lliiꞌn Natahn. \v 32 Natahn guhca lliiꞌn Davihd. Davihd guhca lliiꞌn Isaí. Isaí guhca lliiꞌn Obed. Obed guhca lliiꞌn Booz. Booz guhca lliiꞌn Salmohn. Salmohn guhca lliiꞌn Naasohn. \v 33 Naasohn guhca lliiꞌn Aminadab. Aminadab guhca lliiꞌn Admin. Admin guhca lliiꞌn Aram. Aram guhca lliiꞌn Esrom. Esrom guhca lliiꞌn Fares. Fares guhca lliiꞌn Judah. \v 34 Judah guhca lliiꞌn Jacob. Jacob guhca lliiꞌn Isaac. Isaac guhca lliiꞌn Abrahn Abrahnguhca lliiꞌn Tareh. Tareh guhca lliiꞌn Nacor. \v 35 Nacor guhca lliiꞌn Serug. Serug guhca lliiꞌn Ragau. Ragau guhca lliiꞌn Peleg. Peleg guhca lliiꞌn Heber. Heber guhca lliiꞌn Sala. \v 36 Sala guhca lliiꞌn Cainahn. Cainahn guhca lliiꞌn Arfaxad. Arfaxad guhca lliiꞌn Sem. Sem guhca lliiꞌn Noeh. Noeh guhca lliiꞌn Lamec. \v 37 Lamec guhca lliiꞌn Matusalehn. Matusalehn guhca lliiꞌn Enoc. Enoc guhca lliiꞌn Jared. Jared guhca lliiꞌn Mahaleleel. Mahaleleel guhca lliiꞌn Cainahn. \v 38 Cainahn guhca lliiꞌn Enohs. Enohs guhca lliiꞌn Set. Set guhca lliiꞌn Adahn. Adahn guhca lliiꞌn Dxiohs. \c 4 \s1 Gudxiꞌhyi bwiinndxaaba xa ñusaguiꞌhi ba laꞌh Jesuhs \r (Mt. 4.1‑11; Mr. 1.12‑13) \p \v 1 Per ya gadxah stoꞌ nabahan Jesuhs Spíritu Saantu, chiꞌchi bareꞌh Ñiꞌh guiiꞌw Jordahn, tin gwanee Spíritu Saantu laꞌh Ñiꞌh par loh dahan desiertu. \v 2 Ya guyuuꞌ Ñiꞌh nezchi chywaꞌh dxyih chywaꞌh gueꞌla, ya riꞌchi badzihn bwiinndxaaba tin guclaaꞌdzi ba ñusaguiꞌhi ba laꞌh Jesuhs. Ya ayi xi gudahwtiiꞌ Jesuhs dxyih raꞌ chi ya bichiaꞌhn Ñiꞌh. \v 3 Ya rahbi bwiinndxaaba loh Jesuhs: \p ―Sidela guchii luꞌh naa luꞌh Lliiꞌn Dxiohs, guhdzi loh dxiah raꞌ ca dxiahcan guehta. \p \v 4 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh bwiinndxaaba chi: \p ―Caa loh Xchihtsi Dxiohs: “Ayi guehtasi dxiꞌh gahw bwiinn guunn para guibahan raꞌ ba; xchiꞌhn neezaa guzoꞌbadxiahga raꞌ ba garaa xchiꞌdxyi Dxiohs.” \p \v 5 Ya chiꞌchi gwanee bwiinndxaaba laꞌh Jesuhs tuhbi dahan rooꞌ, chiꞌchi baluuꞌyi ba garaatiiꞌ guihdxyi raꞌ nin rii guidxyiyuh tin gwaꞌha Jesuhs xa chuhla naa raꞌn, \v 6 chiꞌchi rahbi bwiinndxaaba loh Jesuhs: \p ―Naꞌh guniꞌhihn garaatiiꞌ deeꞌ yiꞌh tin guinabwaꞌ raꞌ luꞌhn nee tin dxiahxi za luꞌh, laasii xteꞌnnahn naa garaa deeꞌ, nee zahca gudiꞌhihñin laꞌh chyu chiꞌhzi bwiinn nin xclaaꞌdzihn. \v 7 Sidela guzuꞌnllihbi luꞌh lohon, gaann luꞌh naꞌh, garaatiiꞌ niꞌca guniꞌhihn yiꞌh. \p \v 8 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Caa loh Xchihtsi Dxiohs: “Daada Xchiohs si luꞌh gaann luꞌh, loh si Ñiꞌh chuu luꞌh guunn luꞌh dziꞌn.” \p \v 9 Ya seguihdu gwanee bwiinndxaaba chi laꞌh Jesuhs yihca guidoꞌ rooꞌ nin nuu guihdxyi Jerusalehn, ya riꞌchi rahbi ba loh Jesuhs: \p ―Sidela guchii luꞌh naa luꞌh Lliiꞌn Dxiohs, balaꞌha yiꞌh desde riꞌca para loh yuh, \v 10 laasii caa loh Xchihtsi Dxiohs: \q1 Zixeꞌhla Ñiꞌh xaanjla Ñiꞌh tin gaapa raꞌ ba yiꞌh, \q1 \v 11 ya cun naa raꞌ aanjla raꞌ chi zinaꞌzu raꞌ ba yiꞌh tin ayi guraꞌlluudzidxiah ñaaꞌ luꞌh. \p \v 12 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Neezaa caa loh xchihtsi Dxiohs: “Ayi guunn tu prehba laꞌh Dxiohs nin rnabwaꞌ.” \p \v 13 Ya bwaꞌha si bwiinndxaaba ayi bidxeela ba xa ñusaguiꞌhi ba laꞌh Jesuhs, mejor basaaꞌn ba laꞌh Ñiꞌh tin guleeza ba stuhbi dxyih tin gusahcazii ru ba laꞌh Ñiꞌh. \s1 Guzoꞌbaloh cayuhnn Jesuhs xtsiꞌn Xtaada Ñiꞌh \r (Mt. 4.12‑17; Mr. 1.14‑15) \p \v 14 Chiꞌchi gubiaꞌgarii Jesuhs nez guihdxyi Galilea, gadxah chihpa stoꞌ nabahan Ñiꞌh Spíritu Saantu tin guunn Ñiꞌh xtsiꞌn Xtaada Ñiꞌh, ya bidiꞌchi xchiꞌdxyi Ñiꞌh garaa guihdxyi raꞌ chi saca taantu nin nuu nabahan dziꞌtsi Spíritu Saantu stoꞌ Ñiꞌh. \v 15 Pwihsi guzoꞌbaloh nuugaluuꞌyi Ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs garaa raꞌ laꞌn guidoꞌ biꞌtuꞌhn nin nuu guihdxyi raꞌ chi, nee garaa bwiinn ruzeꞌta raꞌ ba xa na zaꞌca naa Jesuhs. \s1 Jesuhs gubiaꞌgarii nez bieꞌrooꞌ Ñiꞌh \r (Mt. 13.53‑58; Mr. 6.1‑6) \p \v 16 Ya chiꞌchi gwah Jesuhs guihdxyi nez bieꞌrooꞌ Ñiꞌh, guihdxyi chi laa Nazaret. Chin guhca dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel, chiꞌchi guyuꞌtii Jesuhs laꞌn guidoꞌ ziga naa xcostuumbre Ñiꞌh, pwihsi guzuꞌnchii Ñiꞌh biꞌlda Ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs. \v 17 Seguihdu badiꞌhi raꞌ ba dxihtsi nin bacaꞌh Isaías; ya chin guxaala Jesuhs loh dxihtsi chi, chiꞌchi badxeela Ñiꞌh hasta rñiꞌ dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ: \q1 \v 18 Nuunee Spíritu Saantu xteenn Dxiohs naꞌh laasii gulii Ñiꞌh naꞌh zeꞌldaneꞌhn dxyiꞌdxyi zaꞌca loh raꞌ bwiinn prohbi, \q1 neezaa tin guhldaꞌhn laꞌh raꞌ bwiinn nin rnabwaꞌ bwiinndxaaba, \q1 neezaa tin guixaaꞌlahn loh raꞌ bwiinn nin rahcaloh Ñiꞌh tin gwaꞌha raꞌ ba, \q1 neezaa tin guhldaꞌhn laꞌh raꞌ bwiinn nin cadiiꞌdxi trabahju; \q1 \v 19 neezaa tin chixteꞌhn loh raꞌ bwiinn laꞌdxyih badzihn galahsastoꞌ Dxiohs laꞌh raꞌ ba. \p \v 20 Chiꞌchi bataꞌw Jesuhs loh dxihtsi chi, ya basiaꞌgarii Ñiꞌhn loh bwiinn nin racanee laꞌn guidoꞌ, chiꞌchi guzohba Ñiꞌh. Ya garaa raꞌ bwiinn nin rii laꞌn guidoꞌ chi caywaꞌhadziꞌtsi raꞌ ba loh Jesuhs, \v 21 ya guzoꞌbaloh cañiꞌ Jesuhs, rahbi Ñiꞌh: \p ―Laꞌdxyiꞌdxyi nin caa loh dxihtsi riiꞌ bariaꞌcaa para laꞌh tu. Naꞌh gahca naan nin ruzeꞌtan. \p \v 22 Ya garaa raꞌ ba guñiꞌ zaꞌca raꞌ ba pur Jesuhs, cun badxyigaaꞌza raꞌ ba pur dxyiꞌdxyi zaꞌca nin guñiꞌ Jesuhs, ya rahbi loh lasaaꞌ raꞌ ba: \p ―¿Per tayi dee dxiꞌh nin naa lliiꞌn Joseh? \p \v 23 Ya chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Naa siguhra ziñiꞌ tu loon: “Dutohra, yiꞌh gahca basiaca yiꞌh”; neezaa guiñiꞌ tu loon: “Neezaa cohsa raꞌ nin bwiꞌhnn luꞌh nez guihdxyi Capernaum, neezaa riiꞌ bwiꞌhnnan hasta naa paꞌh lahdxyi luꞌh.” \p \v 24 Chiꞌchi zeezah cañiꞌ Jesuhs loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Guchiin nin rñiꞌn loh tu, nicala tuhbi daada nin rñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs pwehda zibweꞌhestoꞌ bwiinn lahdxyi ba laꞌh ba, niꞌchin pwehda ayi guunn tu cweenta xchiꞌdxyiꞌhn. \v 25 Rñiꞌn loh tu, chin gubahan guehtu Elías guidxyiyuh ziahan gunnaꞌhviuhda guyuuꞌ lahdxyi bwiinn Israel, ya chin ayi xi ñihsadxiah biaabatiiꞌ loh chohnna yihza garoolda chiꞌchi guyuuꞌ tuhbi gubihn duxa loh gaduhbi guihdxyi chi, \v 26 per ayi guxeꞌhla Dxiohs laꞌh Elías nin tuhbi rwaaꞌyihdzi gunaꞌhviuhda loh garaa gunnaꞌhviuhda nin guyuuꞌ guihdxyi chi; mejor guxeꞌhla Dxiohs laꞌh ba loh tuhbi bwinnziitu, rwaaꞌyihdzi tuhbi gunnaꞌhviuhda nin guyuuꞌ guihdxyi Sarepta, gahxu guihdxyi Sidohn. \v 27 Ziꞌchi gahcaza chin gubahan guehtu Eliseu loh guidxyiyuh, guyuuꞌ ziahan bwiinn guihdxyi Israel nin guhchyi guiiꞌdxyu yuuꞌdxi tihxi raꞌ Ñiꞌh, ya ayi basiaca Eliseu nin tuhbi raꞌ ba; mejor basiaca ba laꞌh tuhbi bwiinnziitu nin biriaꞌlah Naamahn, tuhbi bwiinn guihdxyi ziitu nin laa Siria. Ziꞌchi gahcaza naꞌh, ayi napa guꞌnnahn dziꞌn rooꞌ loh tu laasii naan bwiinn riiꞌ. \p \v 28 Ya chin bihn raꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ chi, garaatiiꞌ ziga rii raꞌ ba laꞌn guidoꞌ bidxyiꞌchi duxa raꞌ ba, \v 29 chiꞌchi guñiꞌnee lasaaꞌ raꞌ ba tin babweꞌhecaꞌha raꞌ ba laꞌh Jesuhs hasta yihca tuhbi lohmma nin riaꞌhan gahxu rwaaꞌ guihdxyi chi, tin ñulaꞌha raꞌ ba laꞌh Jesuhs laꞌn bataaꞌha rooꞌ nin nuu ñaaꞌ lohmma chi. \v 30 Ya nin ayi guhcabwaꞌ raꞌ ba badiiꞌdxi Jesuhs galaayillee raꞌ ba, ziaa chiꞌh Ñiꞌh para stuhbi lahta. \s1 Ya guihdxyi Capernaum babweꞌhe Jesuhs tuhbi bwiinndxaaba stoꞌ tuhbi bwiinn \r (Mr. 1.21‑28) \p \v 31 Chiꞌchi gwah Jesuhs guihdxyi Capernaum, tuhbi guihdxyi xteenn Galilea. Ya nezchi guzaꞌloh cagasiꞌdxi Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn chi chin badzihn dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel. \v 32 Ya badxyigaaꞌ bwiinn raꞌ chi pura xchiꞌdxyi Jesuhs zigazi ruluuꞌyi Ñiꞌh ziga tuhbi bwiinn naann, ziga tuhbi nin rnabwaꞌ. \v 33 Laꞌn guidoꞌ chi guyuuꞌ tuhbi ndxiꞌhw nin guyuuꞌ bwiinndxaaba stoꞌ Ñiꞌh. Ya gudidxyidxiah bwiinndxaaba ba, rahbi ba: \p \v 34 ―¡Ayy, basaaꞌn laꞌh nu! ¿Xixzeꞌ luꞌh riiꞌ Jesuhs nin zeꞌ guihdxyi Nazaret? ¿Ta zeꞌ luꞌh tin guñihchiloh luꞌh laꞌh nu? ¡Naꞌh nuꞌnbwaꞌn yiꞌh, yiꞌh nin naa luꞌh Lliiꞌn Saantu Dxiohs! \p \v 35 Ya chiꞌchi gudxindxinee dxyiꞌdxyi Jesuhs laꞌh bwiinndxaaba chi, rahbi Ñiꞌh: \p ―¡Bataꞌw rwaaꞌ luꞌh tin bariaꞌh tihxi bwiinn ca! \p Chiꞌchi gudxihndxiah bwiinndxaaba chi laꞌh bwiinn chi nezloh garaa raꞌ ba, chiꞌchi bariaꞌh ba stoꞌ ba ya ayiru xi guelrzaꞌcazii bwiꞌhnn bwiinndxaaba chi laꞌh bwiinn chi. \v 36 Ya badxyigaaꞌloh garaa raꞌ ba, chiꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ loh lasaaꞌ raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Xi dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ rñiꞌ bwiinn riiꞌ? ¡Bwaꞌha xa rnabwaꞌ daada riiꞌ bwiinndxaaba nee nahpa ruzoꞌbadxiahga raꞌ bwiinndxaaba xchiꞌdxyi ba rariaꞌh raꞌ ba stoꞌ raꞌ bwiinn! \p \v 37 Chiꞌchi bidiꞌchi dxyiꞌdxyi nin bwiꞌhnn Jesuhs loh garaa raꞌ guihdxyi nin rii gadiidxi guihdxyi chi. \s1 Basiaca Jesuhs laꞌh xnaanswehgra Simohn Pehdru \r (Mt. 8.14‑15; Mr. 1.29‑31) \p \v 38 Ya chin bariaꞌh Jesuhs laꞌn guidoꞌ, chiꞌchi gwah Ñiꞌh yihdzi Simohn Pehdru. Ya xnaanswehgra Simohn cayahcalluꞌhu jweertarooꞌ nuu ba lliaꞌh, ya gunaaba raꞌ ba loh Jesuhs tin gusiaca Ñiꞌh laꞌh naan chi. \v 39 Chiꞌchi gwabiiga Jesuhs loh naaniꞌhn chi, tin gunabwaꞌ Ñiꞌh loh lliaꞌh chi bariaꞌhan tihxi bwiinn chi ya lwehguza bariaꞌh lliaꞌh chi, chiꞌchi gwastii naan chi, ya biguihn ba tuhbi guelwahw para laꞌh raꞌ ba. \s1 Basiaca Jesuhs ziahan bwiinn \r (Mt. 8.16‑17; Mr. 1.32‑34) \p \v 40 Ya hohra nin zohbayaꞌzi gubihdxyi, gwanee raꞌ bwiinn guihdxyi garaa raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu hasta nuu Jesuhs, tin badziiꞌbanaa Jesuhs yihca raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu chi tin biaca raꞌ ba. \v 41 Ya ziahan raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu chi bariaꞌh bwiinndxaaba stoꞌ raꞌ ba ya chin bariaꞌh raꞌ bwiinndxaaba tihxi raꞌ ba, chiꞌchi gudidxyidxiah raꞌ ba, rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―¡Yiꞌh naa luꞌh Lliiꞌn Dxiohs! \p Ya Jesuhs gunabwaꞌ Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba tin ayi xi guuyi raꞌ ba ziga naann raꞌ ba naa Jesuhs Crixtu nin cabweeza raꞌ bwiinn guidxyiyuh. \s1 Baluuꞌyi Jesuhs xchiꞌdxyi Dxiohs laꞌh raꞌ bwiinn Galilea \r (Mr. 1.35‑39) \p \v 42 Ya chin barah gueꞌla, chiꞌchi biriaꞌh Jesuhs rwaaꞌguihdxyi chi tin gwah Ñiꞌh tuhbi lahta hasta ayi bwiinn. Ya ziahan bwiinn badxiꞌhyi laꞌh Ñiꞌh, ya chin badxeela raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh ayi guclaaꞌdzi raꞌ ba ñariaꞌh Jesuhs lahdxyi raꞌ ba, \v 43 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Nahpa guluuꞌyiꞌhn xchiꞌdxyi xquelrnabwaꞌ Dxiohs ziahan guihdxyi, niꞌchin nin guxeꞌhla Dxiohs naꞌh guidxyiyuh. \p \v 44 Ya ziꞌchi gucaꞌnzaa Jesuhs gucaꞌngaluuꞌyi Ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs laꞌn guidoꞌ biꞌtuꞌhn raꞌ xteenn guihdxyi raꞌ nin rnabwaꞌ Galilea. \c 5 \s1 Ya gunaꞌzu raꞌ ba ziahan bwehlda \r (Mt. 4.18‑22; Mr. 1.16‑20) \p \v 1 Ya guyuuꞌ tuhbi dxyih zuu Jesuhs rwaaꞌ tuhbi laguhn nin laa Genesaret. Chin badzihnsuu ziahan bwiinn riꞌchi, bataꞌwnaa raꞌ ba laꞌh Jesuhs taantu xclaaꞌdzi raꞌ ba dxihn raꞌ ba xchiꞌdxyi Dxiohs nin ruluuꞌyi Ñiꞌh. \v 2 Ya riꞌchi bwaꞌha Jesuhs chiohpa laancha nin ayi xi nuu laꞌn ñiꞌh rii raꞌn gahxu rwaaꞌ laguhn chi. Ayi chyu nuu tiiꞌ laꞌn raꞌ laancha chi laasii hohrachi biriaꞌh raꞌ bwiinn chi tin cadxiꞌbi raꞌ ba dxihxi nin rnaꞌzu raꞌ ba bwehlda. \v 3 Chiꞌchi guyuꞌtii Jesuhs laꞌn laancha xteenn Simohn ya gunaaba Jesuhs gwanee Pehdru laancha chi mahza za balaaquiꞌhn loh ñihsa laasii tin ayi chyu bwiinn chebiiga gahxu cweeꞌ laancha chi, ya hasta laꞌn laancha chi guzohba Jesuhs chiꞌchi guzaꞌloh cagaluuꞌyi Ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs laꞌh raꞌ bwiinn nin rii rwaaꞌ ñihsa chi. \v 4 Ya chin guyaꞌloh baluuꞌyi Ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh Simohn: \p ―Gulchenee laancha ca nez loh ñihsa roo ru cun dxihxi bwehlda tin guinaꞌzu tu bwehlda. \p \v 5 Chiꞌchi rahbi Simohn loh Jesuhs: \p ―Mwehsu, gaduhbi gueꞌla dxudiꞌhnn nu dziꞌn per nin tuhbi bwehlda ayi chyu gunaꞌzu. Per sidela ziꞌchi rnabwaꞌ yuꞌbiluꞌh, laꞌnu chogalaꞌha dxihxi stuhbweelta. \p \v 6 Ya chin balaꞌha raꞌ ba dxihxi bwehlda chi, binaꞌzu ziahanroo bwehlda ya hasta guzohbaloh cagaꞌllu dxihxi taantu ziahan bwehlda gunaꞌzu raꞌ ba. \v 7 Chiꞌchi bwiꞌhnn raꞌ ba sehn loh lasaaꞌ raꞌ ba nin nuu laꞌn stuhbi laancha tin chegacanee raꞌ ba laꞌh raꞌ ba. Ya chin badzihn raꞌ ba riꞌchi, chiꞌchi babweꞌhe raꞌ ba dxihxi bwehlda ya garoopa laancha chi gwadxahan bwehlda ya amweer ñizaꞌbiñihsa raꞌn. \v 8 Ya chin bwaꞌha Simohn Pehdru niꞌchi, chiꞌchi bazuꞌnllihbi ba nez loh Jesuhs, chiꞌchi rahbi ba loh Ñiꞌh: \p ―Basaaꞌn naꞌh, Daada; mejor gwah si tin naꞌh nuu xtuꞌldahn. \p \v 9 Ziꞌchi guñiꞌ Simohn laasii badxyigaaꞌ ba nee cun garaa nin canee ba badxyigaaꞌza laasii gunaꞌzu raꞌ ba bwehlda ziahan chi. \v 10 Neezaa Jacobo cun Jwahn lliiꞌn Zebedeu neezaa raꞌ ba badxyigaaꞌloh raꞌ ba. Per rahbi Jesuhs loh Simohn: \p ―Ayi guidxyihbi luꞌh. Desde nnah cwiidxyi luꞌh bwiinn raꞌ xcweenta xquelrnabwaꞌ Dxiohs xlawaaꞌha riateꞌhe luꞌh bwehlda. \p \v 11 Ya chin babweꞌhecaa raꞌ ba laancha raꞌ chi rwaaꞌ ñihsa, basiaꞌhan raꞌ ba garaatiiꞌ nin nahpa raꞌ ba ya chiꞌchi zenee raꞌ ba laꞌh Jesuhs. \s1 Jesuhs basiaca laꞌh tuhbi bwiinn nin rahchyi guiiꞌdxiu tihxi Ñiꞌh \r (Mt. 8.1‑4; Mr. 1.40‑5) \p \v 12 Chin guyuuꞌ Jesuhs laꞌn tuhbi guihdxyi raꞌ chi, gwah tuhbi bwiinn loh Jesuhs rahchyi guiiꞌdxiu gaduhbitiiꞌ tihxi ba, per chin bwaꞌha ba loh Jesuhs chiꞌchi bazuꞌnllihbi ba baruꞌhn ba hasta loh yuh, ya guñiꞌnalaasa ba loh Jesuhs, rahbi ba: \p ―Daada, sidela ziziꞌguehlda luꞌh zuhnn luꞌh gahn gusiaca luꞌh naꞌh. \p \v 13 Ya chiꞌchi basagaꞌh naa Jesuhs tin cun naa Ñiꞌh bidxiꞌ Ñiꞌh tihxi bwiinn chi, chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Xclaaꞌdzihn dxiaa tihxi luꞌh, laꞌluꞌh biaca nnah. \p Ya lwehgusi guñiꞌchiloh gueldxyihdxyi chi tihxi bwiinn chi. \v 14 Ya gunabwaꞌ Jesuhs loh ba ayi xi guuyitiiꞌ ba loh raꞌ bwiinn xi bwiꞌhnn Ñiꞌh pur laꞌh ba, chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Sola chegaluuꞌyi luꞌh tihxi luꞌh laꞌh bixohza tin gwaꞌha ba laꞌluꞌh biaca, neezaa chenee luꞌh tuhbi guelrgaaꞌda nin biaca luꞌh ziga rnabwaꞌ xlehyi Moisehs tin gacabwaꞌ raꞌ bwiinn laꞌluꞌh biaca. \p \v 15 Per mahziru bidiꞌchi dxyiꞌdxyi pur garaa nin bwiꞌhnn Jesuhs, nee ziahan bwiinn badiaaꞌha tin dxihn raꞌ ba xchiꞌdxyi Ñiꞌh neezaa tin gusiaca Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu. \v 16 Ya Jesuhs ziahan bweelta biriaꞌcaa Ñiꞌh loh raꞌ bwiinn raꞌ tin riah Ñiꞌh nez hasta ayi chyu bwiinn gwaꞌhatiiꞌ, tin riꞌchi rbwihdxyi-rnaaba Ñiꞌh gacanee Xtaada Dxiohs Ñiꞌh nin nuu dxibaaꞌ laꞌh Ñiꞌh. \s1 Basiaca Jesuhs laꞌh tuhbi bwiinn nin ayi guhca ñiñiꞌbi \r (Mt. 9.1‑8; Mr. 2.1‑12) \p \v 17 Ya tuhbi dxyih cagaluuꞌyi Jesuhs laꞌh raꞌ bwiinn nee nezachi zohba raꞌ nuhn bwiinn guidoꞌ nin laa fariseu, neezaa nuhn mwehsu nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs. Ya mwehsu raꞌ chi zeꞌ raꞌ ba guriin-guriin guihdxyi raꞌ nin rnabwaꞌ Galilea neezaa rregiohn Judea neezaa guihdxyi Jerusalehn, ya Spíritu Saantu xteenn Dxiohs nuu nabahandziꞌtsi stoꞌ Jesuhs tin gusiaca Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu. \v 18 Ya seguihdu badzihn paaldaa ndxiꞌhw raꞌ nin zeꞌnee tuhbi bwiinn lasaaꞌ raꞌ ba naꞌ bwiinn chi loh tuhbi luꞌhn ayi nuu ñiñiꞌbi ba. Ya ndxiꞌhw raꞌ chi guclaaꞌdzi raꞌ ba ñiguꞌtii raꞌ ba bwiinn nin rahcalluꞌhu chi laꞌñuuꞌ nezloh Jesuhs, \v 19 per ayi bidxeela raꞌ ba canehz ñuꞌtiinee raꞌ ba laꞌh bwiinn nin rahcalluꞌhu chi laasii bwiinn ziahan rii riꞌchi, niꞌchin mejor gucah raꞌ ba yihca yuuꞌ, chiꞌchi baxaala raꞌ ba hasta batehta raꞌ ba laꞌh bwiinn nin rahcalluꞌhu chi hasta zuu Jesuhs laꞌñuuꞌ chi. \v 20 Ya chin bwaꞌha Jesuhs riachiistoꞌ raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh ruhnn Ñiꞌh gahn rusiaca Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh nin rahcalluꞌhu chi: \p ―Mihgu, laꞌxtuhlda luꞌh basiaꞌpitiin nnah. \p \v 21 Chiꞌchi guzaꞌloh raꞌ mwehsu nin ruluuꞌyi lehyi cun fariseu raꞌ, riiyuhnn raꞌ ba lligaaba, nastoꞌ raꞌ ba: “¿Chyulla bwiinn riiꞌ nin cañiꞌyah laꞌh Dxiohs? Ayi nin tuhbi bwiinn nin rusiaꞌpitii xtuhlda bwiinn. ¡Tuhbidxiꞌh Dxiohs ruhnnan!” \v 22 Ya Jesuhs laꞌÑiꞌh guhcabwaꞌ xi lligaaba riiyuhnn bwiinn chi, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa ruhnn tu lligaaba ziꞌca? \v 23-24 Naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw nee naꞌpahn guelrnabwaꞌ para gusiaꞌtiin xtuhlda raꞌ bwiinn loh guidxyiyuh. Mwedxi ayi guinagahn gaꞌpihn loh bwiinn riiꞌ: “Laꞌxtuhlda luꞌh basiaꞌtii Dxiohs”, laasii chyuchiꞌhzi bwiinn zahca guiñiꞌ ziꞌchi. Mahziru nagahn gaꞌpihn loh bwiinn riiꞌ: “Gwastii tin batiaaꞌha xluꞌhn luꞌh bwaa yihdzi luꞌh.” ¡Bayinnah!, tin gacabwaꞌ tu naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, niꞌchin nin cañiꞌn loh bwiinn riiꞌ: “Loh luꞌh rñaan: Gwastii, batiaaꞌha xluꞌhn luꞌh tin bwaa yihdzi luꞌh.” \p \v 25 Ya guyaꞌlohsi guñiꞌ Jesuhs ziꞌchi lwehgusi gwastii bwiinn chi, batiaaꞌha ba xluꞌhn ba, chiꞌchi ziaa ba badiiꞌdxi ba lahda raꞌ garaa bwiinn chi, cañiꞌ ba xa chuhla naa Dxiohs. \v 26 Ya chin bwaꞌha raꞌ bwiinn nin rii gadiidxi laꞌn yuuꞌ chi nin guhca, bidxyihbi raꞌ ba laasii guhca basiaꞌtii Jesuhs xtuhlda bwiinn, rahbi raꞌ ba: \p ―¡Bayinnahsihn bidiaꞌhan nuꞌh tuhbi cohsa rooꞌ! \s1 Jesuhs gudihdxyi laꞌh Levih \r (Mt. 9.9‑13; Mr. 2.13‑17) \p \v 27 Ya chin guyaꞌloh niꞌchi, chiꞌchi bariaꞌh Jesuhs riꞌchi, chiꞌchi bwaꞌha Ñiꞌh loh tuhbi bwiinn nin rsadxihlli impweestu, bwiinn chi laa Levih, zohba ba tuhbi laꞌn hasta rahlla impweestu, chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Gudaꞌnaꞌhla naꞌh. \p \v 28 Chiꞌchi gwasuꞌnchii Levih, basiaꞌhan ba garaatiiꞌ nin nahpa ba tin gwanaꞌhla ba laꞌh Jesuhs. \v 29 Ya chin badzihnnee Levih laꞌh Jesuhs rwaaꞌ yihdzi ba chiꞌchi bwiꞌhnn ba tuhbi guelwahw rooꞌ, tin gudahwnee ba laꞌh Jesuhs. Ya riꞌchi rii raꞌ ziahan rooꞌ ru raꞌ bwiinn nin rsadxihlli impweestu, cun neezaa snuhn raꞌ bwiinn zi nin rii raꞌ riꞌchi, ya garaa raꞌ ba zohbanee Jesuhs hasta zuu mweella. \v 30 Chiꞌchi guzohbaloh cañiꞌyah raꞌ bwiinn fariseu cun mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi lehyi laꞌh xpwiinn Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa rahwnee tu, cun reeꞌnee tu bwiinn raꞌ nin rsadxihlli impweestu cun neezaa bwiinn nin ayi ruhnn cweenta xlehyi Moisehs? \p \v 31 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Bwiinn raꞌ nin ayi xi rahca ayi xchiꞌhn raꞌ ba dutohra, mejor chee dutohra hasta rahcalluꞌhu raꞌ bwiinn. \v 32 Ziꞌchiza naꞌh, ayi zeꞌldatiidxyidxiꞌhn bwiinn zaꞌca sino que zeꞌldahn tin cwiidxyihn bwiinn raꞌ nin nuu xtuhlda Ñiꞌh tin gusaguuꞌdzi stoꞌ raꞌ ba loh Dxiohs cun chezah raꞌ ba loh xquelñaꞌñih Ñiꞌh. \s1 Guelgunaabadxyiꞌdxyi xteenn ziga guelrucwaaꞌhan \r (Mt. 9.14‑17; Mr. 2.18‑22) \p \v 33 Ya chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi bwiinn raꞌ chi loh Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―Xpwiinn raꞌ Jwahn nin rroꞌbañihsa neezaa xpwiinn raꞌ fariseu ziahan bweelta rucwaaꞌhan raꞌ ba tin rbwihdxi-rnaaba raꞌ ba loh Dxiohs, ya xpwiinn luꞌh rahw si raꞌ ba. ¿Xixnaa ayi rucwaaꞌhan raꞌ ba? \p \v 34 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―¿Ta zahca gucwaaꞌhan bioꞌza loh tuhbi saaꞌ gaduhbi nin rinee raꞌ ba nuꞌbimbahyi? Agaa guchii dxiꞌh ayi nin tuhbi bwiinn nin guunn ziꞌchi. Ziꞌchilla naꞌh ayi nuu gucwaaꞌhan raꞌ xpwiꞌnnahn gaduhbi nuuneꞌh raꞌn ba. \v 35 Per ziuuꞌ dxyih cweꞌcaa raꞌ ba nin bachinaa ya ayiru chezah saaꞌ, chiꞌchisihn zucwaaꞌhan raꞌ ba. \p \v 36 Guñiꞌza Jesuhs dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Ayi tuhbi bwiinn nin guchyuuꞌga tuhbi lahdxyi cuubi gacan rramieenda cun tuhbi lahdxyi yuꞌxa, laasii sidela guunn ba ziꞌchi zuxiꞌhn ba xaba cuubi ba neezaa tahyi lahdxyi cuubi nin bachyuuꞌga ba ayi dxiaꞌhan zaꞌcan cun lahdxyi yuꞌxa. \v 37 Ya ayiza nuu guidaꞌh vinnu cuubi laꞌn dxihdxi yuꞌxa, laasii vinnu cuubi chi zichiehzan dxihdxi yuꞌxa cun bwih jweerta nin radziiba lohon ziꞌchi zilliꞌn vinnu cun dxihdxi za chi. \v 38 Niꞌchin mejor guidaꞌh vinnu cuubi laꞌn dxihdxi cuubi ya ziꞌchi garoopan dxiaꞌhan zaꞌcan. \v 39 Cun neezaa chyuchiꞌhzi bwiinn nin guee galoh vinnu yuꞌxa pwehda ayi guiclaaꞌdzi ba gueeꞌ ba vinnu cuubi laasii guiñiꞌ ba: “Vinnu yuꞌxa mahzi chuhlan pur guyahan nuuꞌun cadxyih.” Ziꞌchi guiñiꞌ ba laasii laꞌba nuu valohri la, ayi biin rwaaꞌ ba xi gwaaꞌ ba. \c 6 \s1 Batiaaꞌha xpwiinn Jesuhs trihgu dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi bwiinn Israel raꞌ \r (Mt. 12‑1‑8; Mr. 2.23‑28) \p \v 1 Nee tuhbi dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel, zeezah Jesuhs cun bwiinn raꞌ nin rusiꞌdxi Ñiꞌh nez loh yuh hasta naꞌ trihgu. Ya guzoꞌbaloh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh chi riigachwaꞌha raꞌ ba trihgu tin gulloꞌba raꞌ ban bireꞌh bwiꞌdziꞌhn raꞌ chi gudahw raꞌ ba. \v 2 Ya nuhn bwiinn fariseu nin rii nezchi gunaabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa ayi ruzoꞌbadxiahga tu ziga naa lehyi, ziga ayi guunn tu dziꞌn dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel? \p \v 3 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Ta nagahdxi guꞌlda tu loh Xchihtsi Dxiohs cuun nin bwiꞌhnn guehtu Davihd tuhbi dxyih nin bichiaꞌhan ba cun garaa raꞌ xpwiinn ba? \v 4 Guyuꞌtii ba laꞌn xquidoꞌ Dxiohs tin gudahw ba pahn nin ayi nuu gahw raꞌ zuuzi bwiinn raꞌ laꞌn dxyih raꞌ chi laasii guhcan nin gudiiꞌdxi guhn loh Dxiohs. Laꞌh ba cun gudahw ban, neezaa badiꞌhi ban laꞌh raꞌ bwiinn nin canee ba riꞌchi ya ayi xi bwiꞌhnn Dxiohs, nee coma bixohza si rahca rahw pahn chi. \p \v 5 Neezaa rahbi Jesuhs: \p ―Ziꞌchi gahcaza naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, niꞌchin zahca guiñiꞌn loh raꞌ bwiinn xa naa xnehza guunn raꞌ ba ziga dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn. \s1 Bwiinn nin gubihdzi naa ñiꞌh \r (Mt. 12.9‑14; Mr. 3.1‑6) \p \v 6 Chin guhca stuhbi dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel, guyuꞌtii Jesuhs laꞌn tuhbi guidoꞌ biꞌtuꞌhn, tin guzoꞌbaloh cagaluuꞌyi Ñiꞌh bwiinn raꞌ. Ya riꞌchi zohba tuhbi bwiinn nin gubihdzi tuhbi lahdu derehchu naa ñiꞌh. \v 7 Ya mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi lehyi neezaa bwiinn fariseu riigaldaꞌtsisi raꞌ ba tin gwaꞌha raꞌ ba diaꞌhan zusiaca Jesuhs laꞌh bwiinn nin rahcalluꞌhu chi dxyih nin rziꞌlaaꞌdzi raꞌ ba tin ziꞌchi guidxeela raꞌ ba xa gucaꞌchiah dxixiꞌhw raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh. \v 8 Ya laꞌh Jesuhs laꞌÑiꞌh naannla cuun lligaaba nin riiyuhnn raꞌ bwiinn chi, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh bwiinn nin gubihdzi naa ñiꞌh chi: \p ―Gwasuhnchii, gudaꞌbiiga galaayi riiꞌ. \p Chiꞌchi gwasuꞌnchii bwiinn chi, guzuh ba galaayi chi. \v 9 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ bwiinn dxixiꞌhw chi: \p ―Xclaaꞌdzihn guinaabadxyiꞌdxyiꞌhn deeꞌ loh tu: ¿Cuun nin rusaaꞌn lehyi gaca dxyih nin raziꞌlaaꞌdzi nuꞌh? ¿Ta dziꞌn zaꞌca o dziꞌn dxaaba? ¿Ta zaldaꞌh nuꞌh bwiinn loh guelguhchi o zasaaꞌn nuꞌh gachi ba? \p \v 10 Chiꞌchi bwaꞌha Jesuhs loh garaa bwiinn nin rii gadiidxi Ñiꞌh, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh ndxiꞌhw chi: \p ―Batsiꞌyi naa luꞌh. \p Chin bwiꞌhnn ndxiꞌhw chi ziꞌchi, lwehgugahca biaca naa ba. \v 11 Ya bwiinn dxixiꞌhw raꞌ chi bidxyiꞌchi duxa raꞌ ba, chiꞌchi guzaꞌloh canaabadxyiꞌdxyi loh lasaaꞌ raꞌ ba xa guunnee raꞌ ba laꞌh Jesuhs. \s1 Gulii Jesuhs tsiꞌh bichiohpa bwiinn nin gaca xpooxtla Ñiꞌh \r (Mt. 10.1‑4; Mr. 3.13‑19) \p \v 12 Ya stuhbi dxyih gucah Jesuhs tuhbi dahan tin para gudihdxyi-gunaaba Ñiꞌh loh Xtaada Dxiohs Ñiꞌh tin gacanee Dxiohs laꞌh Ñiꞌh, batiꞌdxi Ñiꞌh gueꞌla cabwihdxyi-canaaba Ñiꞌh loh Dxiohs. \v 13 Ya chin barah gueꞌla, gudihdxyi Jesuhs xpwiinn raꞌ Ñiꞌh, chiꞌchi gulii Ñiꞌh tsiꞌh bichiohpa raꞌ ba nin guleꞌhelah Ñiꞌh pooxtla raꞌ. \v 14 Dee raꞌ naa nin guhca xpooxtla Ñiꞌh: Simohn nin guleꞌhelah Ñiꞌh Pehdru; cun Andrehs bwihtsi Simohn; Jacob cun Jwahn; neezaa Felipe cun Bartolomeh; \v 15 neezaa Mateu cun Tomahs; neezaa Jacob lliiꞌn Alfeu; neezaa Simohn nin guyuuꞌ lahda raꞌ cananista; \v 16 neezaa Judas bwihtsi Jacobo; cun Judas Iscariote, nin batooꞌ laꞌh Jesuhs loh raꞌ bixohza. \s1 Baluuꞌyi Jesuhs ziahan raꞌ bwiinn \r (Mt. 4.23‑25) \p \v 17 Seguihdu biehtanee Jesuhs laꞌh raꞌ ba dahan chi, tin gurih raꞌ ba hasta nataaꞌ. Neezaa rii ziahan roo raꞌ bwiinn guihdxyi raꞌ nin rnabwaꞌ rregiohn Judea nee guihdxyi Jerusalehn nee raꞌ guihdxyi nin rii gadiidxi ñihsadoꞌ, hasta nuu rregiohn Tiru cun Sidohn. \v 18 Laꞌh raꞌ ba zeꞌ tin dxihn raꞌ ba xchiꞌdxyi Jesuhs nee tin dxiaca raꞌ ba gueldxyihdxyi nin rahca raꞌ ba. Cagasiaca Jesuhs laꞌh raꞌ ba, neezaa bwiinn raꞌ nin rdiiꞌdxi trabahju laasii guyuꞌtii bwiinndxaaba raꞌ stoꞌ raꞌ ba, neezaa laꞌh raꞌ ba cagasiaca Ñiꞌh. \v 19 Ya guclaaꞌdzi garaa bwiinn ñidxiꞌ raꞌ ba tihxi Jesuhs laasii taantu nin nuu nabahandziꞌtsi Spíritu Saantu stoꞌ Ñiꞌh nee bihn gahca raꞌ ba garaa bwiinn nin rdxiꞌ tihxi Jesuhs cayaaca raꞌ ba. \s1 Nin rusiahxi laꞌh bwiinn cun nin rguꞌnalaasa laꞌh bwiinn \r (Mt. 5.1‑12) \p \v 20 Ya chiꞌchi basiaꞌgarii Jesuhs loh Ñiꞌh loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Dichohsa naa tu bwiinn raꞌ nin gaca nadoꞌlaaꞌdzi nezloh Dxiohs laasii xteenn tu naa garaa nin rnabwaꞌ Ñiꞌh nez dxibaaꞌ. \p \v 21 ’Dichohsa tu, bwiinn raꞌ nin rchiaꞌhn nnah laasii zuniꞌhi Dxiohs nin rnaaba tu loh Ñiꞌh. \p ’Dichohsa tu, bwiinn nin ruꞌn nnah pura rahcabwaꞌ tu nuu xtuhlda tu, laasii zadzihn Dxyih nin gusiahxi Dxiohs stoꞌ tu. \p \v 22 ’Dichohsa tu chin guunn ñaꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn loh tu, nee chin gabweꞌhecaꞌhaza raꞌ ba laꞌh tu ditsijwehra, cun guiguii raꞌ ba loh tu, neezaa chin cweꞌhestoꞌ raꞌ ba laꞌh tu, ziga tuhbi cohsa xihn laasii riachiistoꞌ tu xchiꞌdxyiꞌhn, ziga naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw. \v 23 Guldxiahxi dxyih raꞌ nin saca tu ziꞌchi neezaa guireꞌnchiehsa pur taantu dxiahxi tu. Niꞌchin gapa tu tuhbi guelnazaꞌca rooꞌ llaaꞌndxibaaꞌ. Nee ziꞌchi gahca guehtu xtaada raꞌ bwiinn nin rguii laꞌn dxyih raꞌ riiꞌ, basaꞌcazii raꞌ ba laꞌh daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs ca chieempa. \p \v 24 ’Per prohbi za laꞌh tu rricu raꞌ laasii nnah si gapa tu cohsa zaꞌca. \p \v 25 ’Prohbi za laꞌh tu nin rahw zaꞌca nnah laasii zibwichiaꞌhan tu despwehsi. \p ’Prohbi za laꞌh tu nin rullihdzi nnah ya despwehsi zibwiyuꞌn tu. \p \v 26 ’Prohbi za laꞌh tu sidela pura cohsa zaꞌca rñiꞌ snuhn bwiinn pur laꞌh tu laasii ziꞌchi gahca guñiꞌ bwiinn chieempa pur bwiinn raꞌ nin bwiiꞌyidxyiꞌdxyi xihn xlawaaꞌha ñuuꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ba xchiꞌdxyi Dxiohs. \s1 Gulgantsiiꞌhi nin rdxyiꞌchinee laꞌh tu \r (Mt. 5.38‑48; 7.12) \p \v 27 Rahbiza Jesuhs: \p ―Laꞌh tu nin riigacaꞌdxiahga xchiꞌdxyiꞌhn, rñiꞌn dxyiꞌdxyi riiꞌ loh tu: gulgantsiiꞌhi laꞌh bwiinn nin rdxihldxinee laꞌh tu, gulguiꞌhnn za bwen laꞌh raꞌ bwiinn nin rdxyiꞌchinee laꞌh tu; \v 28 gulguiꞌhnntaaꞌyi yihca raꞌ bwiinn nin rguꞌdii laꞌh tu, neezaa gulguinaaba loh Dxiohs guziaꞌtii Ñiꞌh xtuhlda raꞌ bwiinn nin rguii loh tu. \v 29 Sidela chyuulla chaꞌzi tuhbi lahdu cwahsa tu, neezaa stuhbi lahdu gulgadiꞌhi gulgasaaꞌn chaꞌzi ba laꞌh tu; nee sidela chyuulla cweꞌhe xchiquehta tu, gulgasaaꞌn cweꞌhe ba neezaa xmaanga tu. \v 30 Xichiꞌhzi nin guinaaba raꞌ ba loh tu gulgadiꞌhin, nicala cweꞌlluꞌhu raꞌ ba xixteenn tu ayi guunn tu jweersi ganiꞌhi raꞌ ban. \v 31 Gulguiꞌhnnee laꞌh bwiinn ziga xclaaꞌdzi tu guunnee raꞌ ba laꞌh tu. \v 32 Sidela laꞌh tu nadziiꞌhi tu bwiinn raꞌ nin nadziiꞌhi laꞌh tu, lliaaꞌsi niꞌchi, laasii ziꞌchi gahcaza ruhnn raꞌ bwiinn duhlda. \v 33 Sidela guunn tu bwen laꞌhsi raꞌ bwiinn nin ruhnn bwen laꞌh tu, lliaaꞌsi niꞌchi laasii ziꞌchi gahcaza ruhnn raꞌ bwiinn nin nabahan loh duhlda. \v 34 Sidela rbweꞌdxiꞌhnsi tu mweeyi laꞌh raꞌ bwiinn nin xñah gadxillin, lliaaꞌzi niꞌchi laasii ziꞌchi gahca rbweꞌdxiꞌhn bwiinn duhlda mweeyi ya rbweeza raꞌ ba gadxilli raꞌ bwiinn chin loh raꞌ ba. \v 35 Ya laꞌh tu gulgantsiiꞌhi bwiinn nin ayi guinadziiꞌhi laꞌh tu, ya guunn tu bwen laꞌh bwiinn nin ayi ruhnn bwen laꞌh tu, neezaa cweꞌhedxiꞌhn tu mweeyi ayi guunn tu lligaaba gadxilli bwiinn chin loh tu. Sidela guunn tu garaa cohsa raꞌ chi, zahpa tu tuhbi guelnazaꞌca rooꞌ nee zahcaza tu lliiꞌn Dxiohs nin nuu nabahandziꞌtsi llaaꞌndxibaaꞌ, laasii ziꞌchi gahca nadziiꞌhi ba laꞌh raꞌ bwiinn nin ayi rñiꞌ: “Zuxchilli luꞌh” pur xiilla nin ruhnn Ñiꞌh pur laꞌh raꞌ ba neezaa bwiinn raꞌ nin ayi ruhnn cweenta xchiꞌdxyi Ñiꞌh. \v 36 Gulgalahsastoꞌlasaaꞌ tu ziga ralahsastoꞌ Xtaada nuꞌh nin nuu dxibaaꞌ garaa raꞌ bwiinn. \s1 Gulgalahsastoꞌlasaaꞌ \r (Mt. 7.1‑5) \p \v 37 Rahbiza Jesuhs: \p ―Neezaa ayi guluuꞌyi xcwihin tu lasaaꞌ tu tin ayiza guluuꞌyi xcwihin za Dxiohs laꞌh tu, ayiza gudziiꞌba duhlda yihca lasaaꞌ tu tin ayi za gudziiꞌba duhlda Dxiohs yihca tu. Gusiaꞌlda stoꞌ tu garaa nin ruñihchi bwiinn lasaaꞌ tu loh tu, tin gusiaꞌldaza stoꞌ Dxiohs garaa nin ruñihchi tu loh Ñiꞌh. \v 38 Gulgadiꞌhi nin xchiꞌhn raꞌ bwiinn ya ayi xi guelrzaaꞌ chuu tu Dxiohs gahca gadxillin loh tu, nee zutarloo Ñiꞌhn cun hasta guchah chihpa Ñiꞌhn, guiguihdzin, guiriꞌhin hasta tiidxisuuꞌhun rwaaꞌ madxihdu nin badiꞌhi tu. \p \v 39 Rahbiza Jesuhs: \p ―¿Ta zalluꞌyi tuhbi dxieꞌpa guicah ba naa stuhbi dxieꞌpa tin guluuꞌyi ba neziuh laꞌh stuhbi bwiinn dxieꞌpa? ¿Tayigah dxiaaba raꞌ ba calla laꞌn guiiꞌdxiu garoopagah raꞌ ba? \v 40 ¿Ta lasahcaru tuhbi nin rusiꞌdxi que no tuhbi nin ruluuꞌyi laꞌh ba? Ya bwiinn nin rusiꞌdxi chi, chin gutuhlla ba scwehyi ba, chiꞌchiyi gaca ba ziga guhca xmwehsu ba. \v 41 ¿Xa guunn luꞌh gwaꞌha luꞌh dxihlliꞌhn nin nuu laꞌn loh bwihtsi luꞌh ziga ayi rusaaꞌn baltaadxiu nin nuu laꞌn loh gahca luꞌh gwaꞌha luꞌh? \v 42 ¿Xixnaachiꞌh rahbi luꞌh loh bwihtsi luꞌh gabweꞌhe luꞌh dxihlli nin nuu loh bi nee ayi rabweꞌhexgah luꞌh baltaadxiu nin nuu laꞌn loh luꞌh? ¡Bwiinn rusaguiꞌhi! Babweꞌhexgah baltaadxiu nin nuu laꞌn loh luꞌh tin ziꞌchi gwaꞌha zaꞌca luꞌh gabweꞌhe luꞌh dxihlli nin nuu laꞌn bizloh bwihtsi luꞌh. \s1 Riuꞌnbwaꞌ bwiinn yahga pur nin xcah lohon \r (Mt. 7.17‑20; 12.34‑35) \p \v 43 Rahbiza Jesuhs: \p ―Ayi nin tuhbi yahga zaꞌca nin guicah ñinahxi dxaaba loh Ñiꞌh, nee ayiza yahga dxaaba nin guicah ñinahxi zaꞌca loh Ñiꞌh, \v 44 laasii cada yahga riuꞌnbwaꞌ bwiinn ñinahxi nin xcah lohon. Ayi ruchyuaꞌha raꞌ ba ñiigu loh yaguihchi, ayiza ruchyuaꞌha raꞌ ba uhva loh yaguichaaꞌh. \v 45 Bwiinn zaꞌca rñiꞌza cohsa zaꞌca, laasii cohsa zaꞌca naa nin nuu stoꞌ ba, nee bwiinn nadxaaba rñiꞌ ba ganaalla cohsa dxaaba za, laasii niꞌchi nuu stoꞌ ba. Cun rwaaꞌ bwiinn rñiꞌ ba dxyiꞌdxyi nin nuu stoꞌ ba. \s1 Bwiinn raꞌ nin bwiꞌhnnchaꞌyi chiohpa yuuꞌ \r (Mt. 7.24‑27) \p \v 46 Rahbi za Jesuhs: \p ―¿Xixnaa rñiꞌ tu loon: “Ballwaaꞌn, ballwaaꞌn”, nee ayi ruhnn tu cweenta xchiꞌdxyiꞌhn? \v 47 Guiñaan loh tu chyu xñah ziga xñah bwiinn nin ruzoꞌbadxiahga garaa nin rñiꞌn. \v 48 Xñah ba ziga xñah tuhbi bwiinn nin bazaꞌ tuhbi yuuꞌ. Galoh gudaꞌhn ba gueeta rooꞌ chiꞌchi bwiꞌhnn ba simieentu yihca tuhbi dxiah. Ya chin guyaꞌloh yuuꞌ, chiꞌchi biaaba tuhbi ñihsadxiah xihn, bieꞌta tuhbi ñihsyuhdoꞌ guiꞌw hasta bwiꞌhnn bwiinn chi yuuꞌ. Ya ñihsyuh chi guhcacaaꞌhan tihxi yihdzi ba per nin blaaquiꞌhn ayi bañiꞌbin yuuꞌ chi laasii dziꞌtsi bidxiꞌdxiun yihca dxiah chi. \v 49 Ya bwiinn nin ayi rzoꞌbadxiahga xchiꞌdxyiꞌhn nee ayiza ruhnn ba nin raꞌpihn, xñah ba ziga xñah tuhbi bwiinn nin bwiꞌhnn tuhbi yihdzi Ñiꞌh zigachiꞌhzi guhcan, ayi xi simieentu bwiꞌhnn ba. Ya chin bieꞌta ñihsyuhdoꞌ chiꞌchi guhcacaaꞌhan tihxi yuuꞌ chi, ya gurih gaduhbitiiꞌ yuuꞌ chi. \c 7 \s1 Basiaca Jesuhs laꞌh xmooza tuhbi bwiinn Romanu nin rnabwaꞌ \r (Mt. 8.5‑13) \p \v 1 Ya chin guyaꞌloh guñiꞌ Jesuhs loh raꞌ bwiinn, chiꞌchi zee Ñiꞌh tuhbi guihdxyi nin laa Capernaum. \v 2 Riꞌchi nuu tuhbi bwiinn romano nin rnabwaꞌ ziga rnabwaꞌ tuhbi capitahn, gohpa ba tuhbi mooza guntsiiꞌhi duxa ba laꞌh mooza chi, ya loh nin cayahcalluꞌhu mooza chi amweerla laꞌh ba gachi. \v 3 Chin bihn capitahn chi ruuꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ bwiinn pur dziꞌn roo raꞌ nin cayuhnn Jesuhs, chiꞌchi guxeꞌhla ba paaldaa bwiinnguuhla xteenn Israel tin checaꞌha raꞌ ba laꞌh Jesuhs tin gusiaca Ñiꞌh laꞌh bwiinn nin rahcalluꞌhu chi. \v 4 Ya chin badzihn raꞌ ba hasta zuu Jesuhs, chiꞌchi guzaꞌloh cañinee raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh tin chegasiaca Ñiꞌh laꞌh xmooza capitahn chi, rahbi raꞌ ba: \p ―Capitahn riiꞌ rgaꞌha gacanee luꞌh, \v 5 laasii laꞌh ba nadziiꞌhi duxa ba laꞌh raꞌ bwiinn Israel; laꞌh gahca ba nin guleꞌhe mweeyi guhcachaꞌyi xquidoꞌ biꞌtuꞌhn nu. \p \v 6 Ya loh nin zeenee Jesuhs laꞌh raꞌ ba, ya zegadzihn raꞌ ba rwaaꞌyuuꞌ, chin badzihn paaldaa mihgu nin guxeꞌhla capitahn chi tin rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―Squiiꞌ nnah capitahn: Daada, ayi gucweꞌza luꞌh xtsiꞌn luꞌh pur naꞌh. ¿Chyuulla naan tin chuꞌtii luꞌh rwaaꞌ yihdzihn? \v 7 Pur ayi lasahcaꞌhn niꞌchin ayi bieꞌldagadxyiꞌhyihn yuꞌbiluꞌh. Cun sola guiñiꞌ si luꞌh, nnahncaa xmooꞌzahn dxiaca, \v 8 laasii nuu bwiinn nin mahzi lasahca ziga lasahcaꞌhn nee rnabwaꞌ raꞌ ba naꞌh. Ziꞌchi gahcaza naꞌpahn mooza rnabwaꞌraꞌn ba. Chin raꞌpihn loh tuhbi raꞌ ba: “Gwah”, riah ba; ya chin raꞌpihn loh stuhbi raꞌ ba: “Gudaaꞌ”, riꞌ ba; ya chin raꞌpihn loh stuhbi raꞌ ba: “Guunn luꞌh deeꞌ”, ruhnn ban. Ya yuꞌbiluꞌh sidela guinabwaꞌ luꞌh laꞌh lliaꞌh riiꞌ gahbi luꞌh: “Bariaꞌh tihxi bwiinn ca”, nahpa lliaꞌh gariaꞌhan tihxi ba. \p \v 9 Ya chin bihn Jesuhs xchiꞌdxyi capitahn chi, badxyigaaꞌ loh Ñiꞌh pur dxyiꞌdxyi raꞌ nin guñiꞌ ba, ya biahyi Ñiꞌh tin guñiꞌ Ñiꞌh loh raꞌ bwiinn nin naꞌhla laꞌh Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh: \p ―Guchiin nin rñiꞌn loh tu, nin loh raꞌ bwiinn Israel ayi badxeelaꞌhn nin tuhbi bwiinn nin riachiistoꞌ ñiꞌh xchiꞌdxyiꞌhn ziga riachiistoꞌ daada capitahn riiꞌhin. \p \v 10 Ya chin babiaꞌgarii raꞌ bwiinn nin guxeꞌhla capitahn chi para yihdzi ba, chiꞌchi bwaꞌha raꞌ ba laꞌxmooza ba chi biaca. \s1 Bacwaꞌhn Jesuhs laꞌh lliiꞌn tuhbi gunnaꞌhviuhda loh guelguhchi \p \v 11 Ya laꞌn dxyih raꞌ chi gwah Jesuhs tuhbi guihdxyi nin laa Naihn, gwanee Ñiꞌh xpwiinn raꞌ Ñiꞌh neezaa ziahan raꞌ bwiinn zi gwanaꞌhla laꞌh Ñiꞌh. \v 12 Ya chin zegadzihn raꞌ ba gahxu rwaaꞌ guihdxyi chi bwaꞌha raꞌ ba zeꞌnee raꞌ bwiinn guihdxyi chi tuhbi guetaguhla zegacaꞌtsi raꞌ ba. Ya guetaguhla chi tuhbidxiꞌh bi naa bi lliiꞌngaꞌn tuhbi gunnaꞌhviuhda. Ya ziahan bwiinn guihdxyi chi bwiꞌhnn compahñu laꞌh gunnaꞌhviuhda chi zegacaꞌtsi raꞌ ba lliiꞌngaꞌn ba. \v 13 Ya chin bwaꞌha Jesuhs niꞌchi, chiꞌchi balahsastoꞌ Ñiꞌh laꞌh gunnaꞌhviuhda chi, rahbi Ñiꞌh: \p ―Ayiru guꞌn luꞌh. \p \v 14 Chiꞌchi gwabiiga Jesuhs cweeꞌ toombra nin naꞌ bwiinnguuchi chi, ya gunaꞌzu Ñiꞌh tihxi toombra chi. Chiꞌchi guleeza raꞌ bwiinn nin nuꞌa laꞌh guetaguhla chi. Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh guetaguhla chi: \p ―Nuꞌbi, ¡gwastii! Naꞌh cañiꞌn loh luꞌh. \p \v 15 Ya chin gwastii nuꞌbi nin guhchi chi, chiꞌchi guzohba bi, ya bañiꞌ bi, chiꞌchi badiꞌhi Jesuhs laꞌh bi laꞌh xmah bi. \v 16 Ya chin bwaꞌha raꞌ bwiinn nin zegacaꞌtsi laꞌh bi bacwaꞌhn Jesuhs laꞌh bi, chiꞌchi bidxyihbi duxa raꞌ ba laasii bwaꞌha raꞌ ba guhca bacwaꞌhn Jesuhs laꞌh nuꞌbi chi loh guelguhchi, ya guzaꞌloh riiñiꞌ raꞌ ba: \p ―¡Bayi Dxiohs sihn chuhla naa Ñiꞌh! ¡Tuhbi bwiinn nin mahzi lasahca nin rñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs laꞌba badzihn nezloh nuꞌh! \p Neezaa rahbi raꞌ ba: \p ―LaꞌDxiohs badzihn gacanee Ñiꞌh laꞌh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh. \p \v 17 Nee gaduhbi Judea bidiꞌchi dxyiꞌdxyi nin bwiꞌhnn Jesuhs, neezaa garaa raꞌ guihdxyi nin rii nezchi. \s1 Xpwiinn Jwahn nin baroꞌbañihsa bwiꞌhnn tuhbi guelgunaabadxyiꞌdxyi loh Jesuhs \r (Mt. 11.2‑19) \p \v 18 Ya xpwiinn raꞌ Jwahn nin ruroꞌbañihsa bwiiꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Jwahn garaatiiꞌ nin bwiꞌhnn Jesuhs. \v 19 Chiꞌchi gudihdxyi Jwahn chiohpa xpwiinn ba, tin guxeꞌhla Jwahn laꞌh raꞌ ba gwaganaabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―¿Ta yiꞌh naa luꞌh Crixtu nin dxyubweꞌza nu, o zachibweꞌza nu stuhbi bwiinn? \p \v 20 Ya chin badzihn raꞌ bwiinn chi loh Jesuhs, chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―Jwahn nin ruroꞌbañihsa guxeꞌhla laꞌh nu tin zoꞌpaganaabadxyiꞌdxyi nu loh yuꞌbiluꞌh, ¿ta yiꞌh naa luꞌh Crixtu nin dxyuleꞌza nu o nahpa gachileꞌza nu stuhbi ba? \p \v 21 Ya hohragahca nin badzihn raꞌ ba, cagasiaca Jesuhs nuhn raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu de guriin-guriin gueldxyihdxyi, neezaa nin nuu bwiinndxaaba laꞌn lastoꞌ raꞌ ñiꞌh ya ziahan raꞌ bwiinniꞌhn nin rahca loh ñiꞌh biaca loh raꞌ ba, \v 22 ya guhdzi Jesuhs loh raꞌ bwiinn nin guxeꞌhla Jwahn, rahbi Ñiꞌh: \p ―Gulcheguihtsi loh Jwahn garaa nin bwaꞌha tu nee garaa nin bihn tu. Gulgahbi loh Jwahn: “Bwiinn raꞌ nin rahcaloh ñiꞌh laꞌloh raꞌ ba biaca, bwiinn raꞌ nin ayi nuu sah laꞌraꞌ ba bazah, bwiinn raꞌ nin rahchi guiiꞌdxiu tihxi ñiꞌh laꞌguiiꞌdxiu chi guñihchiloh tihxi raꞌ ba, bwiinn raꞌ nin rahcadxiahga ñiꞌh, laꞌdxiahga raꞌ ba ballaala, bwiinn raꞌ nin guhchi laꞌraꞌ ba babahn loh guelguhchi, ya bwiinn prohbi raꞌ nin cabweeza gacanee Dxiohs laꞌh raꞌ ba cagazoꞌbadxiahga raꞌ ba dxyiꞌdxyi nin guhldaꞌh laꞌh raꞌ ba loh duhlda. \v 23 Dichohsa raꞌ bwiinn nin riuꞌnbwaꞌ naꞌh, nin ayi cweꞌhestoꞌ ñiꞌh naꞌh.” \p \v 24 Ya chin ziaa raꞌ bwiinn nin guxeꞌhla Jwahn, chiꞌchi guzoꞌbaloh cañiꞌ Jesuhs loh raꞌ bwiinn xcweenta Jwahn, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Chyu niꞌca gwaguiaꞌha tu nezloh dahan? ¿Ta tuhbi bwiinn nin ziaa-zieꞌ lligaaba ñiꞌh ziga tuhbi ñihta nin bieehla gudzihbi bwih? \v 25 Sidela ayi guhca ziꞌchi, ¿xilla gwaguiaꞌha si chiꞌh tu? ¿Ta gwaguiaꞌha tu tuhbi bwiinn ziga nin nahcu lahdxi zaꞌca? Sola hasta nuu puura yuuꞌ zaꞌca ziga xteenn rrehyi guidxeela bwiinn ziꞌchi. \v 26 ¿Xi gwaguiaꞌha chiꞌh tu? ¿Ta gwagwiaꞌha tu tuhbi daada nin rñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs? Guchiin, bwiinn chi mahzi lasahca ziga naa ba tuhbi daada nin rñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs. \v 27 Laasii Jwahn naa ndxiꞌhw nin ruzeꞌta Xchihtsi Dxiohs hasta caa dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ: “Zixeꞌhlaꞌhn tuhbi xpwiiꞌnnahn dxiꞌ loh luꞌh tin laꞌh ba guzuhnayaa neziuh nin chee luꞌh.” \p \v 28 ’Ñaan loh tu, loh garaa bwiinn nin ayi rahlanee Spíritu Saantu ayi nin tuhbi raꞌ ba naa mahzi bwiinn lasahca loh Dxiohs que Jwahn. Per ya chyuchiꞌhzi bwiinn nin rahlanee Spíritu Saantu chuu ba loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs nin gueꞌdu gadzihn, mahziru lasahca ba que Jwahn. \p \v 29 Chin bihn raꞌ bwiinn dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ, neezaa bwiinn raꞌ nin rsadxihlli impweestu, guhcabwaꞌ raꞌ ba ruhnn Dxiohs guelguxchiisi zaꞌca laasii baroꞌbañihsa Jwahn laꞌh raꞌ ba. \v 30 Per bwiinn fariseu raꞌ cun mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi guehtu Moisehs guleꞌhe stoꞌ raꞌ ba guelnazaꞌca nin ñuhnn Dxiohs para laꞌh raꞌ ba laasii ayi guclaaꞌdzi raꞌ ba ñuroꞌbañihsa Jwahn laꞌh raꞌ ba. \p \v 31 Rahbi za Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Chyu bwiinn xñah ziga xñah bwiinn raꞌ riiꞌ, nee xa naa raꞌ ba? \v 32 Xñah raꞌ ba ziga xñah raꞌ biñiꞌn nin zohbadzihta ziga loh dxiaaꞌ nee rñiꞌ raꞌ bi jweersi loh raꞌ lasaaꞌ raꞌ bi: “Bachidxiꞌlda nu flauta tin ñudxiaꞌha tu per ayi badxiaꞌha tu; neezaa bidxiꞌlda rwaaꞌ nu dxyiꞌdxyi nalaasa tin ñuꞌn tu, per ayi za biꞌn tu.” \v 33 Laasii biꞌ Jwahn nin ayi gudahw ba ziahan nee ayi za gwaaꞌ ba nin tuhbi clahsa vihnnu ya laꞌh tu nnah tu: “Bwaꞌha, pweda nuu tuhbi bwiinndxaaba lastoꞌ Jwahn niꞌchin ruhnn ba ziꞌchi.” \v 34 Nee lwehgu badzihnaꞌhn ziga naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, raawuhn nee reeꞌzahn vihnnu ya laꞌh tu nnah tu: “Bwaꞌha xa rahw luꞌh nee bwaꞌha xa reeꞌ za luꞌh vihnnu, nee bwaꞌha xa radxaꞌga luꞌh loh raꞌ bwiinn duhlda nee neezaa loh raꞌ nin rsadxihlli impweestu.” \v 35 Ziꞌchi rñiꞌ tu pur garaa nin ruhnn Dxiohs, per bwiinn nin guchii rahcabwaꞌ dxyiꞌdxyi, guuyi raꞌ ba xnehza duxa naa ziga ruhnn Dxiohs. \s1 Gwatahw Jesuhs tuhbi guelwahw rwaaꞌ yihdzi Simohn nin naa fariseu \p \v 36 Guñiꞌ tuhbi bwiinn fariseu loh Jesuhs, rahbi ba: \p ―Dxiꞌ luꞌh rwaaꞌ yiidzihn tin guidaꞌw nuꞌh. \p Ya gwanee Jesuhs laꞌh ba rwaaꞌ yihdzi ba, chiꞌchi gurih raꞌ ba nez hasta zuu mweella. \v 37 Ya guyuuꞌ tuhbi bwiinn guihdxyi chi gahca nin naa tuhbi gunnaꞌh dxaaba. Chin bihn bi zeetahwnee Jesuhs laꞌh bwiinn fariseu chi, chiꞌchi gwanee bi tuhbi mwehdxi biꞌtuꞌhn nsehchi nahxi nin lasahca duxa mweeyi ya neezaa mwehdxiꞌhn lasahcazan. \v 38 Ya chin badzihnnee gunnaꞌh chi mwehdxiꞌhn nsehchiꞌhn chi, bazuꞌnllihbi bi nez dihtsi Jesuhs, ya baruꞌhn bi, guzoꞌbaloh cayuꞌn bi, ya cun ñihsabwii nin cayaaba loh bi gudxiꞌbi bi ñaaꞌ Jesuhs, ya bacwihdzi gahca bi ñaaꞌ Jesuhs cun dxyichyihca bi, chiꞌchi bachaꞌgarwaaꞌ bi ñaaꞌ Ñiꞌh, cun gudaꞌbi bi nsehchi chi ñaaꞌ Ñiꞌh. \v 39 Ya fariseu nin gunaaba gwatahw Jesuhs tuhbi guelwahw yihdzi ba, chin bwaꞌha ba nin bwiꞌhnn gunnaꞌh chi, bwiꞌhnn ba lligaaba: “Sidela daada riiꞌ guchii ba rñiꞌ ba xchiꞌdxyi Dxiohs, nahpa gacabwaꞌ ba chyu gunnaꞌh riiꞌ nin bieꞌdxiꞌn nez cweeꞌ ba nee xa naa xtuhlda bi, laasii gunnaꞌh riiꞌ gunnaꞌh dxaaba bi.” \v 40 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh bwiinn fariseu chi: \p ―Simohn, naꞌpahn tuhbi dxyiꞌdxyi guiñiꞌn loh luꞌh. \p Chiꞌchi rahbi bwiinn fariseu chi loh Ñiꞌh: \p ―Gunnahan loon, mwehsu. \p \v 41 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Chiohpa bwiinn nuzaꞌbi mweeyi loh tuhbi bwiinn, ya ruhnn ba lliiꞌnan. Tuhbi ba nuzaꞌbi gaꞌyu gaywaꞌh denario (ziga ruhnn tuhbi bwiinn gahn loh tuhbi yihza garoolda), stuhbi ba nuzaꞌbi chywaꞌh bitsiꞌhsin (zigachiꞌh ruhnn tuhbi bwiinn gahn loh chiohpa bweꞌhw). \v 42 Nee coma ayi nahpa raꞌ ban ñadxihlli raꞌ ban, ya bwiinn chi guridxyiistoꞌ ba pur mweeyi nin nuzaꞌbi raꞌ bwiinn chi loh ba. Yannah gunnah guidiaꞌhan ¿cuun bwiinn nin mahzi gantsiiꞌhi laꞌh bwiinn nin rbweꞌdxiꞌhn mweeyi riiꞌ? \p \v 43 Ya chiꞌchi rahbi Simohn loh Jesuhs: \p ―Pwehda bwiinn nin bazaꞌbi ziahan mweeyi loh ba. \p Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Xnehza guñiꞌ luꞌh. \p \v 44 Lwehgu bwaꞌha Jesuhs loh gunnaꞌh chi, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh Simohn: \p ―Bwaꞌha gunnaꞌh riiꞌ. Chin guyuꞌtiin rwaaꞌ yihdzi luꞌh, ayi guleꞌhe luꞌh nuhn ñihsa ñidxiꞌbi ñaaꞌhahn, ya laꞌh bi gudxiꞌbi bin cun ñihsabwii nin biaaba loh bi, ya bacwihdzi gahca bin cun dxyichyihca bi; \v 45 ya yiꞌh ayiza bachaꞌgarwaaꞌ luꞌh naꞌh ziga naa costuumbre, ya laꞌh bi dez guyuꞌtiin cagachaꞌgarwaaꞌ bi ñaaꞌhahn. \v 46 Ayiza gudaꞌbi luꞌh nsehchi yiꞌcahn ziga naa costuumbre ya laꞌh bi gudaꞌbi bi nsehchi nahxi ñaaꞌhahn. \v 47 Niꞌchin cañiꞌn loh luꞌh laꞌgaraatiiꞌ xtuhlda ziahan bi basiaꞌpitiin laasii nadziiꞌhi bi Dxiohs gaduhbistoꞌ bi. Ya bwiinn nin gulliaaꞌ rusiaꞌpitii Dxiohs xtuhlda ñiꞌh, gulliaꞌza nadziiꞌhi raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh. \p \v 48 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh gunnaꞌh chi: \p ―Laꞌxtuhlda luꞌh basiaꞌpitiilahn. \p \v 49 Ya chin bihn raꞌ garaa bwiinn nin zohbanee Ñiꞌh hasta zuu mweela dxyiꞌdxyi raꞌ chi, guzoꞌbaloh riñiꞌ loh lasaaꞌ raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Chyulla Daada riiꞌ? ¡Hasta xtuhlda raꞌ bwiinn rusiaꞌpitii ba! \p \v 50 Per gwazahtiiꞌ guñiꞌ Jesuhs loh gunnaꞌh chi, rahbi Ñiꞌh: \p ―Laꞌluꞌh gulaꞌh loh xtuhlda luꞌh laasii gwachiistoꞌ luꞌh xchiꞌdxyiꞌhn. Bwaa nnah gulahchidxyiistoꞌ luꞌh. \c 8 \s1 Gunnaꞌh raꞌ nin bwiꞌhnn cumpahñu laꞌh Jesuhs \p \v 1 Ya chin guhca deeꞌ, gucaꞌnzaa Jesuhs ziahan guihdxyi cun rraandxu raꞌ batiꞌchi Ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs tin chuꞌtii raꞌ bwiinn loh xquelñaꞌñih Dxiohs, nee cun tsiꞌh bichiohpaza xpwiinn Ñiꞌh caꞌnzanee Ñiꞌh, \v 2 neezaa paaldaa raꞌ gunnaꞌh caꞌnzanee Ñiꞌh, ya gunnaꞌh raꞌ chi naa nin basiaca Jesuhs. Babweꞌhe Ñiꞌh bwiinndxaaba stoꞌ paaldaa raꞌ ba ya spaaldaa raꞌ ba basiaca Ñiꞌh gueldxyihdxyi nin guhca raꞌ ba. Loh raꞌ ba zeꞌ María nin laa Magdalena nin bariaꞌh gahdzi bwiinndxaaba stoꞌ Ñiꞌh. \v 3 Neezaa Jwahna cheꞌhla Chuza nin rahpa xixteenn Herodes neezaa Susahn, ya ziahanru chyuuca raꞌ gunnaꞌh badxaꞌgalasaaꞌ raꞌ ba tin bwiꞌhnn raꞌ ba cumpahñu laꞌh Jesuhs. \s1 Yuh zaꞌca cun yuh nin ayi galluꞌyi \r (Mt. 13.1‑9; Mr. 4.1‑9) \p \v 4 Ya chiꞌchi biriaꞌh raꞌ ziahan bwiinn ziahan guihdxyi raꞌ tin gwaguiaꞌha raꞌ ba hasta zuu Jesuhs, ya chin badiaaꞌha raꞌ ba loh Ñiꞌh, chiꞌchi guleꞌhe Ñiꞌh tuhbi cweenta nin ruluuꞌyi, rahbi Ñiꞌh: \p \v 5 ―Biriaꞌh tuhbi bwiinn zeegatiꞌchi ba xpiñih ba. Ya gaduhbi cagatiꞌchi ban biaaba nuhnan loh neziuh, lwehgu bazuꞌñaaꞌ bwiinn raꞌ yihcaraꞌn ya gudahw gahcaza maaniꞌhnraꞌn. \p \v 6 Ya snuhnan biaaba lahda dxiah hasta nuu gulliaꞌ yuh, ya chin gutahnnan, lwehgu gahca gubihdzin laasii ayi guyuuꞌ xcohpa riꞌchi. \v 7 Ya snuhnan biaaba laꞌn yaguihchi, ya gutahneeꞌhen yaguihchi raꞌ chi ya ayi basaaꞌn yaguihchi raꞌ chi ñirooꞌhon niꞌchin nin ayi xi guyuuꞌ lohon. \v 8 Ya snuhnan biaaba loh yuh zaꞌca, niꞌchiyi gurooꞌ guhcan, pur tuhbin guhcan tuhbi gaywaꞌh llooba. \p Ya chin guyaꞌloh guñiꞌ Jesuhs niꞌchi, chiꞌchi guñiꞌ Ñiꞌh jweersi loh raꞌ bwiinn, rahbi Ñiꞌh: \p ―Sidela riuuꞌ tu riaꞌzi tu dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ, gulgacaꞌdxiahgan. \s1 Xixnaa bwiiꞌyidxyiꞌdxyi Jesuhs cweenta raꞌ riiꞌ \p \v 9 Ya chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi xpwiinn Ñiꞌh loh Ñiꞌh xiñin guñiꞌ Ñiꞌh. \v 10 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Dxiohs gahca rñiꞌ loh tu tin gacabwaꞌ tu cohsa raꞌ xteenn xquelrnabwaꞌ Ñiꞌh. Ya cohsa raꞌ chi ayi guiñiꞌnayaa Ñiꞌhn loh raꞌ bwiinn. Niꞌchin cweenta raꞌ si rñiꞌn loh raꞌ bwiinn tin gwaꞌha raꞌ ba per ayi gacabwaꞌ raꞌ ba; dxihn raꞌ ba per ayi gaann raꞌ ba xiñin. \s1 Bwiiꞌyidxyiꞌdxyi Jesuhs xa naa xcweenta bwiinn nin gulahchi biñih \r (Mt. 13.10‑17; Mr. 4.10‑12) \p Rahbiza Jesuhs: \p \v 11 ―Deeꞌ naa nin rñiꞌ cweenta nin guñiꞌn loh raꞌ bwiinn. Biñih raꞌ chi naa ziga xchiꞌdxyi Dxiohs. \v 12 Ya biñih nin biaaba loh neziuh niꞌchi naa ziga bwiinn nin bacaꞌdxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs per ayi guyaꞌzi dxyiꞌdxyi chi lastoꞌ raꞌ ba laasii naguihdzin lwehgu zeꞌ bwiinndxaaba mahziru rusiaꞌpitii ban tin para ayi chechiistoꞌ raꞌ ba dxyiꞌdxyi chi nee ayi taꞌh raꞌ ba loh duhlda. \v 13 Ya biñih nin biaaba lahda dxiah hasta nuu gulliaꞌ yuh, niꞌchi naa ziga bwiinn nin bacaꞌdxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs, gucaꞌha raꞌ ban cun guuxta zezahnee raꞌ ban paaldaa dxyih. Ya chin rzahcazii raꞌ ba saca rianaꞌhla raꞌ ba dxyiꞌdxyi chi, mejor rbweꞌhehestoꞌ raꞌ ban laasii ayi nahpa raꞌ ba dulbaaꞌ chaꞌyi. \v 14 Ya biñih nin biaaba laꞌn yaguihchi, niꞌchi naa ziga bwiinn nin bacaꞌdxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs, ya chin zee raꞌ ba loh neziuh ruhnnxaꞌta raꞌ ba lligaaba xtsiꞌn raꞌ ba nee cohsa zaꞌca nin xclaaꞌdzi raꞌ ba guicaꞌha raꞌ ba, nee loh nasaa nabahan raꞌ ba. Pur lligaaba raꞌ chi niꞌchin ayiru xclaaꞌdzi raꞌ ba guunn raꞌ ba dziꞌn nin xclaaꞌdzi Dxiohs. \v 15 Ya biñih nin biaaba loh yuh zaꞌca niꞌchi naa ziga bwiinn nin bacaꞌdxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs ya bwiinn chi rcaꞌha ban gaduhbi stoꞌ ba. Ayi chuu dxyih gusaaꞌn raꞌ ban. Cun paseensi zezah raꞌ ba xneziuh Dxiohs. Bwiinn raꞌ chi naa ziga tuhbi yahga ninahxi nin rcah tuhbi cwaꞌh ninahxi zaꞌca loh ñiꞌh. \s1 Xcweenta tuhbi biaꞌñih \r (Mt. 13.18‑23; Mr. 4.13‑20, 21‑25) \p Rahbiza Jesuhs: \p \v 16 ―Ayi tuhbi nin gucaꞌdxih tuhbi biaꞌñih ralaꞌn o dxieꞌw yihcan, ayiza nin cuꞌtiiꞌhin llaaꞌn tuhbi luꞌhn. Mejor guzaꞌbi luꞌhn guiyaꞌ guziaꞌñihin tin nin chuꞌtii rwaaꞌ yihdzi luꞌh gwaꞌha zaꞌca raꞌ ba biaꞌñih chi. \v 17 Ziꞌchi gahcaza garaa nin ñieꞌw loh Ñiꞌh nahpa guillaalan tin gwaꞌha raꞌ ba xiñin, nee garaa nin nuulaꞌn nahpa gwaꞌha raꞌ ba xiñin tin dxiuꞌnbwaꞌ raꞌ ban. \v 18 Ya ziꞌchi gahca gulgacaꞌdxiahga zaꞌca tin garaa bwiinn nin rahcabwaꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs, mahziru gudiꞌhi Ñiꞌh guelrahcabwaꞌ laꞌh raꞌ ba. Ya laꞌh raꞌ nin ayi rucaꞌdxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs, zusiaꞌpitii Ñiꞌh dxyiꞌdxyi nin nuu stoꞌ raꞌ ba. \s1 Xmah Jesuhs cun bwihtsi raꞌ Ñiꞌh \r (Mt. 12.46‑50; Mr. 3.31‑35) \p \v 19 Chiꞌchi badzihn xmah Jesuhs cun bwihtsi raꞌ Ñiꞌh hasta cagaluuꞌyi Ñiꞌh, per ayi guhca ñabiiga raꞌ ba cweeꞌ Ñiꞌh laasii dxiꞌbi ziahan bwiinn rii riꞌchi. \v 20 Chiꞌchi gwaguihtsi bwiinn loh Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―Xmah luꞌh cun bwihtsi raꞌ luꞌh rii raꞌ dihtsi yuuꞌ, xclaaꞌdzi raꞌ ba gwaꞌha raꞌ ba yiꞌh tin guiñiꞌ raꞌ ba loh luꞌh. \p \v 21 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ bwiinn chi: \p ―Ayi laꞌsi dxiꞌh raꞌ ba naa bwiinn lasaaꞌhahn, sino que nee garaa raꞌ bwiinn nin riuuꞌ riaꞌzi xchiꞌdxyiꞌhn nee guzoꞌbadxiahga raꞌ ban bwiinn chi naa xmaaꞌn cun bwiitsiraꞌn. \s1 Bacweꞌza Jesuhs tuhbi bwihrooꞌ loh ñihsa \r (Mt. 8.23‑27; Mr. 4.35‑41) \p \v 22 Guyuuꞌ tuhbi dxyih guyuꞌtii Jesuhs laꞌn tuhbi laancha cun xpwiinn Ñiꞌh, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Gulchoꞌho choo nuꞌh stuhbi lahdu rwaaꞌ ñihsa ca. \p Ya chiꞌchi zee raꞌ ba tuhbi loh ñihsa. \v 23 Ya gaduhbi zeediiꞌdxi raꞌ ba galaayi loh ñihsa chi, guhtaꞌllgahsi Jesuhs. Hohrchi guzoꞌbaloh tuhbi bwih rooꞌ loh ñihsa nez zee raꞌ ba, ya guzoꞌbaloh guteesa ñihsa chi laꞌn laancha amwer ñizaꞌbigueeꞌlan ñihsa. \v 24 Ya chiꞌchi gwah xpwiinn Jesuhs hasta naꞌllgahsi Ñiꞌh, ya bacwaꞌhn raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh, rahbi raꞌ ba: \p ―¡Mwehsu, Mwehsu, babahn! ¡Amweer laꞌnuꞌh saꞌbigueeꞌla ñihsa! \p Chiꞌchi lwehgu gwastii Jesuhs, guñiꞌ Ñiꞌh loh bwih chi cun loh ñihsa tin cweezan. Ya lwehgu gahca guridxyii raꞌn. \v 25 Ya chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p ―¿Xixnaa ayi riachiistoꞌ tu Dxiohs tin gacanee Ñiꞌh laꞌh tu? \p Ya laꞌh raꞌ ba bidxyihbi duxa raꞌ ba neezaa badxyigaaꞌloh raꞌ ba laꞌh Jesuhs, ya gunaabadxyiꞌdxyi loh lasaaꞌ raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Chyuulla naa bwiinn riiꞌ? ¡Hasta bwih cun ñihsa rnabwaꞌ ba nee rzohbadxiahga raꞌn xchiꞌdxyi ba! \s1 Tuhbi bwiinn Gadara nin guyuuꞌ ziahan bwiinndxaaba stoꞌ ñiꞌh \r (Mt. 8.28‑34; Mr. 5.1‑20) \p \v 26 Ya chin badzihn raꞌ ba loh yuh xteenn Gadara nin rii stuhbi lahdu rwaaꞌ ñihsa xteenn Galilea, \v 27 chiꞌchi bariaꞌh Jesuhs laꞌn laancha tin guzuh Ñiꞌh loh yuh, chiꞌchi gwabiiga tuhbi bwiinn guihdxyi chi. Bwiinn chi guhcala xchih nuu bwiinndxaaba stoꞌ ba. Ayi guhta ba lahdxi ayiza guyuuꞌ ba laꞌñuuꞌ sino que puura lahda raꞌ baꞌ guyuuꞌ ba. \v 28 Ya chin bwaꞌha ba laꞌh Jesuhs, bazuꞌnllihbi ba nez loh Ñiꞌh guñiꞌ ba jweersi, rahbi ba: \p ―¿Xix zeꞌchuu luꞌh riiꞌ, Jesuhs Lliiꞌn Dxiohs nin nuu nabahandziꞌtsi dxibaaꞌ? ¡Rdxiꞌhnaꞌhn loh luꞌh ayi gusaꞌcazii luꞌh naꞌh! \p \v 29 Guñiꞌ bwiinndxaaba nin nuu stoꞌ bwiinn chi dxyiꞌdxyi riiꞌ laasii canabwaꞌ Jesuhs laꞌh ba, tin gariaꞌh ba tihxi bwiinn chi. Ziahanla behsa rdzihtanee bwiinndxaaba chi laꞌh prohbi bwiinn chi tin mahziru sahcazii ba, ya guhcaduꞌh ba cun cadehn biyiꞌbidziꞌtsi naa ba cun ñaaꞌ ba cun dxiꞌba raꞌ nin rchiꞌbi suldahdu naa bwiinn, per laꞌh ba bachyuuꞌga ban pur xquelnadxipa bwiinndxaaba nin nuu stoꞌ ba ya bwiinndxaaba chi guleꞌcaa laꞌh ba zihtu hasta ayi bwiinn. \v 30 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Jesuhs loh bwiinndxaaba chi, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Chyu laa luꞌh? \p Chiꞌchi rahbi ba: \p ―Legiohn. \p Squii rahbi ba laasii ziahan bwiinndxaaba guyuꞌtii stoꞌ ba. \v 31 Ya bwiinndxaaba raꞌ chi gunaaba loh Jesuhs ayi guixeꞌhla Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba gabihldxyi. \v 32 Ya riꞌchi riiyahw ziahan raꞌ cuuchi loh dahan chi gahxu nez rii raꞌ ba, ya gudxiꞌhn raꞌ bwiinndxaaba raꞌ chi tin gusaaꞌn Jesuhs chuꞌtii raꞌ ba laꞌn raꞌ ma. Ya chin guziꞌguehlda Jesuhs guunn raꞌ bwiinndxaaba chi ziꞌchi, \v 33 chiꞌchi bariaꞌh raꞌ ba stoꞌ bwiinn chi chiꞌchi biuuꞌgarii raꞌ ba laꞌn cuuchi raꞌ chi. Ya chin guyuꞌtii raꞌ bwiinndxaaba chi laꞌn raꞌ ma, chiꞌchi balluꞌn raꞌ ma gwatsiꞌbiloh raꞌ ma rwaaꞌ tuhbi bataaꞌha caa tuhbi gueeꞌla, ya riꞌchi gwaaꞌñihsa raꞌ ma guhchi raꞌ ma. \v 34 Ya chin bwaꞌha raꞌ nin cayahpa laꞌh raꞌ ma niꞌchi bidxyihbi duxa raꞌ ba lwehgu balluꞌn raꞌ ba tin gwaguihtsi raꞌ ba loh bwiinn guihdxyi cun bwiinn rrandxu raꞌ xcweenta nin guzahca raꞌ ba. \v 35 Chiꞌchi biriaꞌh raꞌ bwiinn Gadara neezaa bwiinn guihdxyi raꞌ nin rii nehzchi zeeguiaꞌha raꞌ ba nin guhca loh dahan chi. Ya chin badzihn raꞌ ba nez hasta zuu Jesuhs, bwaꞌha raꞌ ba laꞌbwiinn nin bariaꞌh bwiinndxaaba raꞌ stoꞌ ñiꞌh laꞌba zohba hasta zuu ñaaꞌ Jesuhs, nahcu ba lahdxi ayi xi rahcaru yihca ba, ya bwiinn raꞌ nin bwaꞌha raꞌ niꞌchi bidxyihbiza raꞌ ba. \v 36 Ya bwiinn raꞌ nin bwaꞌhaloh xa guhca, bwiiꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ba xa babweꞌhe Jesuhs bwiinndxaaba raꞌ stoꞌ bwiinn chi. \v 37 Chiꞌchi garaa raꞌ bwiinn Gadara neezaa raꞌ bwiinn guihdxyi nin rii nezchi, gunaaba raꞌ ba dxiuꞌnehza Jesuhs riꞌchi laasii cadxyihbi duxa raꞌ ba. Niꞌchin nin biuꞌgarii Jesuhs laꞌn laancha chi tin gubiaꞌgarii Ñiꞌh nez hasta zeꞌ Ñiꞌh. \v 38 Cun nee bwiinn nin bariaꞌh bwiinndxaaba raꞌ stoꞌ ñiꞌh gunaaba ba loh Jesuhs siꞌguehlda Ñiꞌh chenee ba laꞌh Ñiꞌh, per gunabwaꞌ Jesuhs dxiaꞌhansi ba, rahbi Ñiꞌh loh ba: \p \v 39 ―Babiaꞌgarii rwaaꞌ yihdzi luꞌh tin batiꞌchi dxyiꞌdxyi loh lasaaꞌ raꞌ luꞌh xcweenta garaa nin bwiꞌhnnaꞌhn pur yiꞌh. \p Chiꞌchi ziaa ba, batiꞌchi ba dxyiꞌdxyi loh gaduhbi guihdxyi chi pur bwen nin bwiꞌhnn Jesuhs laꞌh ba. \s1 Lliiꞌndxaꞌpa Jairu neezaa tuhbi gunnaꞌh nin bidxiꞌ xahba Jesuhs \r (Mt. 9.18‑26; Mr. 5.21‑43) \p \v 40 Ya chin babiaꞌgarii Jesuhs stuhbi lahdu rwaaꞌ ñihsa, chiꞌchi bagahpaDxiohs bwiinn raꞌ nin riibweeza laꞌh Ñiꞌh nez chi. \v 41 Chiꞌchi badzihn tuhbi bwiinn nin laa Jairu loh Jesuhs, bwiinn chi rnabwaꞌ tuhbi guidoꞌ biꞌtuꞌhn nin nuu guihdxyi chi, ya bazuꞌnllihbi ba nezloh Jesuhs, bwiꞌhnn nalaasa loh ba gunaaba ba chenee ba Jesuhs yihdzi ba, \v 42 laasii tuhbidxiꞌh lliiꞌndxaꞌpa ba nuu. Nuu bi tsiꞌh bichiohpa yihza, per cayahcalluꞌhu bi, amwer gachi bi. \p Ya loh nin zeenee Jesuhs laꞌh Jairu para yihdzi ba, ziahanrooꞌza bwiinn zee gadiidxi Ñiꞌh hasta dxiigah bateꞌhe raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh. \v 43 Loh raꞌ ba dxaꞌga tuhbi gunnaꞌh nin rahcalluꞌhu. Guhcala tsiꞌh bichiohpa yihza cagasahcazii gueldxyihdxyi laꞌh bi. Lliaaꞌzi bañihchi bi garaa xmweeyi bi gucaꞌha raꞌ nin ruhnn rramwehdxi. \v 44 Ya gwabiiga gunnaꞌh chi dihtsi Jesuhs tin bidxiꞌ bi loh xahba Ñiꞌh, hohrchigahca lwehgu biaca bi. \v 45 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Jesuhs, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Chyuniꞌca bidxiꞌ naꞌh? \p Ya garaa raꞌ ba rahbi raꞌ ba: \p ―Nin tuhbi nu. \p Chiꞌchi rahbi Pehdru loh Jesuhs: \p ―Mwehsu, bwiinn raꞌ rgoꞌbañuh xahba luꞌh, rcaꞌnaa gahca raꞌ ba yiꞌh; ¿xi para guinaabadxyiꞌdxyi luꞌh: “Chyuniꞌca bidxiꞌ naꞌh”? \p \v 46 Per rahbilagaꞌh Jesuhs: \p ―Nuu tuhbi bwiinn nin bidxiꞌ naꞌh laasii guhcabwaꞌn basiaca xquelrnabwaꞌn laꞌh ba. \p \v 47 Ya chin guhcabwaꞌ gunnaꞌh chi laꞌJesuhs naann bidxiꞌ bi xahba Ñiꞌh, chiꞌchi bidxyihbi bi gwabiiga bi guzaꞌloh xchihchi bi, bazuꞌnllihbi bi nez ñaaꞌ Ñiꞌh, tin guhdzi bi delaanta loh raꞌ bwiinn bidxiꞌ bi laꞌh Ñiꞌh nee hohrachi gahca biaca bi gueldxyihdxyi nin rahca bi. \v 48 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Xiiꞌhihn, guhca basiaꞌcahn yiꞌh pur gwachiistoꞌ luꞌh naꞌh. Bwaa nnah, gulahchidxyiistoꞌ luꞌh. \p \v 49 Gaduhbi cañiꞌ gahca Jesuhs niꞌchi badzihn tuhbi bwiinn nin zeꞌ rwaaꞌ yihdzi Jairu, rahbi ba loh Jairu: \p ―Laꞌlliiꞌndxaꞌpa luꞌh guhchila; ayiru gucweꞌza luꞌh xtsiꞌn Daada Mwehsu ca. \p \v 50 Ya chin bihn Jesuhs niꞌchi, rahbi Ñiꞌh loh Jairu: \p ―Ayi guidxyihbi luꞌh todes chechiistoꞌ luꞌh naꞌh ziaca lliiꞌn luꞌh. \p \v 51 Ya chin badzihn raꞌ ba rwaaꞌ yihdzi Jairu, ayi basaaꞌn Jesuhs ñuꞌtii garaa raꞌ bwiinn; Pehdru si cun Jacobo cun Jwahn cun xpaah dxaꞌpa chi cun xmaah bi guyuꞌtii raꞌ ba laꞌñuuꞌ. \v 52 Garaa raꞌ bwiinn nin rii rwaaꞌ yuuꞌ chi riiyuꞌn raꞌ ba pur laꞌh bi. Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Ayi ruꞌn tu; naꞌllgahsizi bi, ayi guhchidxiꞌh bi. \p \v 53 Ya sola ballihdzinee raꞌ ba laꞌh Jesuhs laasii naann raꞌ ba guhchi bi. \v 54 Chiꞌchi gunaꞌzu Jesuhs naa bi, guñiꞌ Ñiꞌh jweersi, rahbi Ñiꞌh: \p ―¡Dxaꞌpwiꞌhn, gwastii! \p \v 55 Hohrchi gahca babiaꞌgarii xquelnabahan bi ya gwastii bi, guzohba bi. Chiꞌchi gunabwaꞌ Jesuhs gudiꞌhi raꞌ ba xi gahw bi. \v 56 Ya xpaah bi cun xmaah bi badxyigaaꞌ duxa loh raꞌ ba per gunabwaꞌ Jesuhs ayi chyulootiiꞌ guuyi raꞌ ba cohsa nin guhca riꞌchi. \c 9 \s1 Guxeꞌhla Jesuhs gadziꞌh bichiohpa xpwiinn Ñiꞌh tin guunn raꞌ ba xtsiꞌn Dxiohs \r (Mt. 10.5‑15; Mr. 6.7‑13) \p \v 1 Ya batiaaꞌha Jesuhs gadziꞌh bichiohpa xpwiinn Ñiꞌh tin badiꞌhi Ñiꞌh guelrnabwaꞌ laꞌh raꞌ ba tin gabweꞌhe raꞌ ba bwiinndxaaba raꞌ nin nuu stoꞌ bwiinn raꞌ neezaa gusiaca raꞌ ba bwiinn raꞌ nin rahcalluꞌhu. \v 2 Neezaa guxeꞌhla Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba tin guluuꞌyi raꞌ ba laꞌh raꞌ bwiinn laꞌh hohra bigaꞌha guinabwaꞌ Dxiohs laꞌh raꞌ ba nee gusiaca gahca raꞌ ba bwiinn raꞌ nin rahcalluꞌhu xichiꞌhzi gueldxyihdxyi. \v 3 Neezaa rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Ayi xi chenee tu loh nehza, nin buxtohn nin buxa nin guehta nin mweeyi. Ayiza chenee tu chiohpa nehza xahba tu; nin nahcusi tu chenee tu. \v 4 Nee cuunchiꞌhzi yihdzi bwiinn nin gadzihn tu riꞌchi guldxiaꞌhan hastayi gadzihn dxyih gariaꞌh tu guihdxyi chi. \v 5 Ya guihdxyi nin ayi guunn cweenta raꞌ ba xchiꞌdxyi tu, talguꞌnsi gariaꞌh tun per tsiibixgah tu tahba tu tin niꞌchi gaca tuhbi sehn guyuuꞌ xtuhlda raꞌ ba pur ayi gunah raꞌ ba ñucaꞌdxiahga raꞌ ba xchiꞌdxyi Dxiohs nin ruluuꞌyi tu. \p \v 6 Chiꞌchi gunaꞌzunehza raꞌ ba guriin-guriinn guihdxyi, tin zegaluuꞌyi raꞌ ba xchiꞌdxyi Dxiohs nee cun zegasiaca gahcaza raꞌ ba bwiinn raꞌ nin rahcalluꞌhu. \s1 Squiiꞌ guhca xquelguhchi Jwahn nin baroꞌbañihsa \r (Mt. 14.1‑12; Mr. 6.14‑29) \p \v 7 Chin gudiiꞌdxidxiahga gobernador Herodes garaa nin cayuhnn Jesuhs, bicheꞌh ba ayi guhcabwaꞌ ba xa ñuhnn ba lligaaba laasii riiñiꞌ nuhn bwiinn rahbi laꞌguehtu Jwahn nin baroꞌbañihsa babahn. \v 8 Ya snuhn raꞌ ba riiñiꞌ rahbi laꞌguehtu Elías baluuꞌyiloh lagaꞌh, ya snuhn raꞌ ba rahbi niꞌca naa stuhbi guehtu daada nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs caachieemparooꞌ, \v 9 ya chiꞌchi rahbi Herodes: \p ―Naꞌh gahca gunabwaꞌn birwaꞌha yihca Jwahn. ¿Chyuulla niꞌca chiꞌh riigazeꞌta raꞌ bwiinn raꞌ ca? \p Ya zeezah cadxiꞌhyi ba xa guiaꞌha ba laꞌh Jesuhs. \s1 Jesuhs bayaꞌn gaꞌyu mihyi bwiinn \r (Mt. 14.13‑21; Mr. 6.30‑44; Jn. 6.1‑14) \p \v 10 Ya chin babiaꞌgarii raꞌ xpwiinn Jesuhs, chiꞌchi bwiiꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ba garaa nin bwiꞌhnn raꞌ ba nez gwah raꞌ ba. Chiꞌchi dxyigahsi biahchinee Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba nez ayi chyu bwiinn nuuꞌ gahxu nez riaꞌhan guihdxyi nin laa Betsaida. \v 11 Ya chin gudiiꞌdxidxiahga raꞌ bwiinn zee raꞌ ba nezchi, bagadxiꞌhyi raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh hasta que no badxeela raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh, ya chiꞌchi bagaꞌpaDxiohs Jesuhs laꞌh raꞌ bwiinn chi, tin guzaꞌloh cayuuꞌyidxyiꞌdxyi Ñiꞌh loh raꞌ ba xcweenta ziga guinabwaꞌ Dxiohs, ya basiaca gahca Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu. \v 12 Ya chin guhca gudxyih, gwabiiga gadziꞌh bichiohpa xpwiinn Ñiꞌh, ya rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―Baxeꞌhla bwiinn raꞌ ca guziaa raꞌ ba rraandxu o laꞌn guihdxyi raꞌ tin nezchi chiꞌhyi raꞌ ba hasta dxiaꞌhan raꞌ ba nee guidxeela gahca raꞌ ba nin gahw raꞌ ba tin hasta dxuu nuꞌh riiꞌ ayi xi nuutiiꞌ. \p \v 13 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh chi: \p ―¡Laꞌh tu gulgadiꞌhi nin gahw raꞌ ba! \p Ya rahbi raꞌ xpwiinn Ñiꞌh loh Ñiꞌh: \p ―Ayi chyu nahpa xi gahw raꞌ ba, ñaꞌsi zagaꞌyu dxiꞌh pahn cun schiohpa bwehlda nuuꞌ, ¿cayixchiꞌh chosiꞌ nu nin gahw bwiinn ziahan raꞌ ca? \p \v 14 Ziꞌchi rahbi raꞌ ba laasii bwaꞌha raꞌ ba ziga gaꞌyu mihyi naa raꞌ bwiinn raꞌ chi, chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p ―Gulcwahchixnehza raꞌ ba chywaꞌh bitsiꞌhgah raꞌ ba loh cada tuhbigah cwaꞌh raꞌ ba. \p \v 15 Ya ziꞌchi bwiꞌhnn raꞌ ba tin guzohbaxnehza garaatiiꞌ raꞌ bwiinn chi, \v 16 ya chiꞌchi gucaꞌha Jesuhs gagaꞌyu pahn chi cun garoopa bwehlda, ya guteesa loh Ñiꞌh nez guiyaꞌ tin badiꞌhi Ñiꞌh guelzuxchilli loh Dxiohs pur guelwahw chi. Ya chiꞌchi gutaaꞌha Ñiꞌhn badiꞌhi Ñiꞌhn laꞌh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh tin gudxiꞌzi raꞌ ban loh raꞌ bwiinn ziahan raꞌ chi. \v 17 Ya gudahw garaa raꞌ ba hasta gwadxah raꞌ ba hasta ayi gunahru raꞌ ba ñahw raꞌ ba. Ya chin guyaꞌloh gudahw raꞌ ba, batiaaꞌha raꞌ xpwiinn Jesuhs nin biaꞌhancah chi, ya guhcan tsiꞌh bichiohpa tipi. \s1 Guñiꞌ Pehdru Jesuhs naa Crixtu \r (Mt. 16.13‑19; Mr. 8.27‑29) \p \v 18 Tuhbi dxyih gaduhbi cabwihdxyi-canaaba Jesuhs loh Dxiohs tuhsi Ñiꞌh badzihn raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Ñiꞌh loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Chyuniꞌca rahbi raꞌ bwiinn naan? \p \v 19 Chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―Nuhn raꞌ bwiinn rahbi yiꞌh naa luꞌh Jwahn nin ruroꞌbañihsa laꞌh raꞌ bwiinn, ya snuhn raꞌ ba rahbi yiꞌh naa luꞌh guehtu Elías nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs cachieemparooꞌ, ya snuhn raꞌ ba rahbi yiꞌh naa luꞌh stuhbi guehtu daada nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs cachieempa. \p \v 20 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Ñiꞌh loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Ya laꞌhaxchiꞌh tu, ¿xi nah tu chyu naꞌh? \p Chiꞌchi rahbi Pehdru loh Ñiꞌh: \p ―Yiꞌh nin naa luꞌh Crixtu Lliiꞌn Dxiohs nin dxuleꞌza nu. \s1 Jesuhs guñiꞌ loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh xa gachi Ñiꞌh \r (Mt. 16.20‑28; Mr. 8.30‑9.1) \p \v 21 Ya chiꞌchi gunabwaꞌ Jesuhs loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Nin guiñaan loh tu ayi guuyi tun loh nin tuhbi bwiinn. \p \v 22 Ya chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw. Nahpa zutiꞌdxiloon trabahjw duxa; zusahcaloh bwiinnguuhla raꞌ nin rnabwaꞌ guidoꞌ xteenn Jerusalehn loon, neezaa bixohza raꞌ nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ bixohza, neezaa bwiinn raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs zibweꞌhestoꞌ raꞌ ba naꞌh, guuyi raꞌ ba ayi naꞌh dxiꞌhn naan Crixtu nin cabweeza tu. Zidxiinn raꞌ ba naꞌh per zabahnaꞌhn chin dxiohnna dxyih guhchiꞌhn. \p \v 23 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh garaa raꞌ bwiinn: \p ―Sidela chyuulla tuhbi tu xclaaꞌdzi dxieꞌnaꞌhla naꞌh nahpa dxiaꞌldastoꞌ tu garaa xixteenn tu nee xigaaba nin ruhnn tu, tin guillii-guillii nin guiñaansihn guunn tu nee gaca tu zigazi tuhbi bwiinn nin babadzihn hohra gachi, \v 24 laasii nin xclaaꞌdzi xquelnabahan ñiꞌh zuñihchi ban chin gabwihxchih guidxyiyuh stuhbi; ya nin guñihchisi xquelnabahan ñiꞌh xcweenta xchiꞌdxyiꞌhn bwiinn chi zahpa ba guelnabahan nacuubi. \v 25 Nicala garaa cohsa nin lasahca nin nuu loh guidxyiyuh riiꞌ guicaꞌha tuhbi bwiinn per sidela ayi guunn cweenta ba xchiꞌdxyiꞌhn mahs gueeta gabihldxyi guzee ba nee nicala cohsa ziahan chi gohpa ba ayi galluꞌyin laasii ayi bwiꞌhnn ba cweenta xchiꞌdxyi Dxiohs, \v 26 laasii bwiinn nin ratuhyi loh ñiꞌh pur naꞌh nee xcweenta xchiꞌdxyiꞌhn, zatuhyiza loon laꞌh ba chin gabiaꞌgariin stuhbi ziga tuhbi Rehyi cun gaduhbi xquelrnabwaꞌ xteenn xtaaꞌdahn cun ziahan xaanjla Ñiꞌh, \v 27 nee guchiin nin rñiꞌn loh tu, nuu bwiinn nin dxaꞌga loh tu nahpa zwaꞌha raꞌ ba gadzihn xquelrnabwaꞌ Dxiohs antes que gachi raꞌ ba. \s1 Bidxaꞌh ziga xñah Jesuhs \r (Mt. 17.1‑8; Mr. 9.2‑8) \p \v 28 Ziga xuhnna dxyih gudiiꞌdxi chin guñiꞌ Jesuhs dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ, chiꞌchi gwanee Ñiꞌh Pehdru cun Jwahn cun neezaa Jacobo gucah raꞌ ba yihca tuhbi dahan tin cwidxyi-guinaaba Jesuhs Xtaada Dxiohs Ñiꞌh. \v 29 Ya gaduhbi cabwihdxyi-canaaba Ñiꞌh laꞌh Xtaada Dxiohs Ñiꞌh, baluuꞌyiloh guriin xñah Ñiꞌh nee xahba Ñiꞌh biahca labwehen ya gucabachaꞌhan. \v 30 Ya hohrachi gahca baluuꞌyiloh chiohpa Daada raꞌ nin cayuuꞌyidxyiꞌdxyinee laꞌh Ñiꞌh ya daada raꞌ chi naa guehtu Moisehs cun Elías. \v 31 Ya Daada raꞌ chi guhca bachaꞌhza raꞌ ba, ya rahbi raꞌ ba loh Jesuhs xcweenta nin gachi Ñiꞌh loh guihdxyi Jerusalehn. \v 32 Ya Pehdru cun schiohpa lasaaꞌ ba basiꞌnaaꞌhan bacaꞌlda laꞌh raꞌ ba. Ya chin badiꞌchi bacaꞌlda loh raꞌ ba, bwaꞌha raꞌ ba rcaꞌbachaꞌha Jesuhs cun garoopa raꞌ daada nin cayuuꞌyidxyiꞌdxyinee laꞌh Ñiꞌh, \v 33 ya chin guhlda hohra nin laꞌh daada raꞌ chi dxiuꞌnehza, chiꞌchi rahbi Pehdru: \p ―Mwehsu, bwen duxa dxuu nuꞌh riiꞌ. Basaaꞌn guidiꞌnnchaꞌyi nu chohnna yuuꞌ biꞌtuꞌhn: tuhbin gaca xteenn yuꞌbiluꞌh, stuhbin gaca xteenn Moisehs, ya stuhbin gaca xteenn Elías. \p Ziꞌchi guñiꞌ Pehdru laasii ayi gaann ba xiñin guñiꞌ ba. \v 34 Ya gaduhbi cañiꞌ Pehdru niꞌchi, guzaꞌbi tuhbi xcahyi nez yihca raꞌ xpwiinn Jesuhs chi ya biaꞌpa raꞌ ba laꞌn xcahyi chi hohrchigahca bidxyihbi duxa raꞌ ba. \v 35 Ya chiꞌchi bihn raꞌ ba tuhbi rsiaaꞌha nin guñiꞌ laꞌn xcahyi chi: \p ―Dee naa Lliiꞌnahn nin nadziiꞌhihn; gulgacaꞌdxiahga xchiꞌdxyi bi. \p \v 36 Ya chin guyaꞌloh bihn raꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ chi, bwaꞌha raꞌzi ba tuhsila Jesuhs zuu riꞌchi. Ya guluꞌchaꞌyisi raꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ chi laꞌn lastoꞌ raꞌ ba, ya ayi chyulootiiꞌ bwiiꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ban. \s1 Babweꞌhe Jesuhs tuhbi bwiinndxaaba stoꞌ tuhbi biꞌnxtuhbi \r (Mt. 17.14‑21; Mr. 9.14‑29) \p \v 37 Ya chin barah gueꞌla biehta raꞌ ba rwaaꞌ dahan chi, ya ziahanrooꞌ bwiinn raꞌ riibweeza laꞌh Jesuhs; \v 38 ya lahda bwiinn raꞌ chi dxaꞌga tuhbi ndxiꞌhw nin guñiꞌ jweersirooꞌ, rahbi ba: \p ―Mwehsu, balahsastoꞌ luꞌh naꞌh gudaaꞌ guiaꞌha luꞌh lliiꞌnahn laasii tuhbidxiꞌh laꞌh bi naa lliiꞌngaꞌnaꞌhn, \v 39 tin gwaꞌha luꞌh naꞌzu tuhbi bwiinndxaaba lastoꞌ bi hasta rusacwidxyidxiah ba laꞌh bi, rahca bi ziga gueldxyihdxyirachiaaꞌ rbweꞌhe ba bitsiꞌhn rwaaꞌ bi hasta dxyigah rulluꞌlla ba laꞌh bi nee guillii-guillii ruhnnee ba laꞌh bi ziꞌchi ayi rutaꞌh ba laꞌh bi. \v 40 Laꞌn gunaꞌbala loh xpwiinn raꞌ luꞌh tin ñabweꞌhe raꞌ ba laꞌh bwiinndxaaba chi stoꞌ bi, per ayi ruhnn raꞌ ba gahn. \p \v 41 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ bwiinn chi: \p ―¡Ayi, bwiinn raꞌ nin ayi riachiistoꞌ ñiꞌh, bwiinn naxihn! ¿Balaaca chiꞌhlla chuꞌneꞌhn laꞌh tu tin gazuhllaꞌñiihn yihca tu? ¿Balaaca chiꞌhlla nin guꞌnnahn waanta loh tu? \p Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh xtaada biꞌnxtuhbi chi: \p ―¡Gudaꞌnee lliiꞌn luꞌh riiꞌ! \p \v 42 Ya chin zebiiga biꞌnxtuhbi chi loh Jesuhs, gudxindxiah bwiinndxaaba chi laꞌh bi loh yuh guzaꞌloh canaꞌzu gueldxyihdxyirachiaaꞌ chi laꞌh bi chiꞌchi gunabwaꞌ Jesuhs loh bwiinndxaaba chi tin bariaꞌh ba stoꞌ bi, ya lwehgu gahca biaca bi, chiꞌchi badiꞌhi Ñiꞌh laꞌh bi laꞌh xtaada bi. \v 43 Ya gallee raꞌ bwiinn nin rii riꞌchi badxyigaaꞌ duxa loh raꞌ ba pur nin bwiꞌhnn Jesuhs, guhca babweꞌhe Ñiꞌh bwiinndxaaba stoꞌ bwiinn chi. \s1 Jesuhs guñiꞌ stuhbilagaꞌh xa gachi Ñiꞌh \r (Mt. 17.22‑23; Mr. 9.30‑32) \p Ya gaduhbi nin riiyadxyigaaꞌ raꞌ bwiinn pur dziꞌn rooꞌ nin bwiꞌhnn Jesuhs, rahbi gahca Ñiꞌh loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p \v 44 ―Gulgacaꞌdxiahga zaꞌca garaa deeꞌ, gulchuuꞌ gulchaꞌzi dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ. Naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw per ziuuꞌ nin gutooꞌ naꞌh loh raꞌ bwiinn guihdxyiyuh. \p \v 45 Per laꞌh raꞌ ba ayi guhcabwaꞌ raꞌ ba xiñin zeꞌ loh dxyiꞌdxyi raꞌ chi laasii ayi basaaꞌn Dxiohs ñahcabwaꞌ raꞌ ba xiñin; ya bidxyihbi za raꞌ ba ñinaabadxyiꞌdxyi raꞌ ba xii zeꞌ loh dxyiꞌdxyi raꞌ chi. \s1 ¿Chyu mahzi lasahcaru? \r (Mt. 18.1‑5; Mr. 9.33‑37) \p \v 46 Ya chiꞌchi guzaꞌloh riiñiꞌ raꞌ xpwiinn Ñiꞌh cuun nin mahzi lasahca loh raꞌ ba. \v 47 Per Jesuhs talguꞌnsi guhcabwaꞌ Ñiꞌh lligaaba nin nuu raꞌ ba. Chiꞌchi gucaꞌha Ñiꞌh tuhbi biñiꞌn biꞌtuꞌhn bazuh Ñiꞌh cweeꞌ Ñiꞌh, \v 48 chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Chyuchiꞌhzi bwiinn nin nadziiꞌhi laꞌh biñiꞌn riiꞌ xcweeꞌntahn nadziiꞌhi gahcaza ba naꞌh, ya sidela nadziiꞌhi ba naꞌh, neezaa xtaaꞌdahn nin guxeꞌhla naꞌh nadziiꞌhi ba. Nin mahzi nadoꞌlaaꞌdzi loh tu, niꞌchi mahzi lasahca. \s1 Bwiinn nin ayi rñiꞌyah laꞌh nuꞌh, xlahdu nuꞌh nuu ba \r (Mr. 9.38‑40) \p \v 49 Chiꞌchi rahbi Jwahn loh Ñiꞌh: \p ―Mwehsu, bidiaꞌha nu loh tuhbi bwiinn nin rabweꞌhe bwiinndxaaba stoꞌ raꞌ bwiinn cun xquelrnabwaꞌ lah luꞌh, ya bachidiꞌtsi nu loh ba ayiru guunn ba ziꞌchi laasii ayi needxiꞌh ba caꞌnzaa ba loh nuꞌh. \p \v 50 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Gulgasaaꞌn bwiinn nin ayi rñiꞌyah laꞌh nuꞌh, tin bwiinn chi xlahdu gahca nuꞌh nuu ba. \s1 Jesuhs guñiꞌ nadxyiꞌchi loh Jacobo cun Jwahn \p \v 51 Ya chin zeꞌgadzihn dxyih gacah Jesuhs dxibaaꞌ, chiꞌchi zee Ñiꞌh guihdxyi Jerusalehn, ya ayi bidxyihbitiiꞌ Ñiꞌh cun nin gutiꞌdxiloh Ñiꞌh riꞌchi. \v 52 Ya seguihdu guxeꞌhla Ñiꞌh paaldaa xpwiinn Ñiꞌh delaanta tin chee raꞌ ba tuhbi guihdxyiꞌhn xteenn Samaria chechiꞌhyi raꞌ ba canehza dxiaꞌhan raꞌ ba riꞌchi. \v 53 Ya bwiinn samaritana raꞌ chi ayi guclaaꞌdzi raꞌ ba ñuꞌtinee Jesuhs xpwiinn Ñiꞌh lahda raꞌ ba laasii naann raꞌba guzee Jesuhs cun xpwiinn Ñiꞌh guihdxyi Jerusalehn. \v 54 Ya chin bwaꞌha Jacobo cun Jwahn niꞌchi, chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―Daada, ¿ta xclaaꞌdzi luꞌh gachinabwaꞌ nu dxiaaba dxih llaaꞌn dxibaaꞌ tin ñihchiloh garaa raꞌ ba zigazi bwiꞌhnn guehtu Elías cachieempa chi? \p \v 55 Chiꞌchi basiaꞌgariiloh Jesuhs tin bwaꞌha Ñiꞌh loh raꞌ ba tin gudxihldxyi Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―¡Nin ayi gaann tu chyuniꞌca rñiꞌ laꞌn lastoꞌ tu niꞌchin nin rñiꞌ tu ziꞌca! \v 56 Guxeꞌhla Xtaaꞌdahn naꞌh loh guidxyiyuh, per ayi par guñihchiloodxiꞌhn bwiinn raꞌ sino que zeꞌldahn tin guhldaꞌhn laꞌh raꞌ ba loh duhlda. \p Chiꞌchi zee raꞌ ba stuhbi guihdxyi. \s1 Bwiinn raꞌ nin guclaaꞌdzi ñanaꞌhla laꞌh Jesuhs \r (Mt. 8.19‑22) \p \v 57 Ya gaduhbi nin zee raꞌ ba loh neziuh, badzihn tuhbi bwiinn nin guñiꞌ loh Jesuhs, rahbi ba: \p ―Daada, naꞌh xclaaꞌdzihn dxieꞌldanaꞌhlaꞌhn yuꞌbiluꞌh nez chiꞌhzi guzee luꞌh. \p \v 58 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Bweeꞌzu nahpa raꞌ ma guiiꞌdxiu hasta riuuꞌ raꞌ ma, maaniꞌhn raꞌ nuu xpichieꞌza raꞌ ma, per naꞌh ziga naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, nin hasta gucuꞌgaꞌhn ayi naꞌpahn. \p \v 59 Ya chiꞌchi rahbi Jesuhs loh stuhbi bwiinn: \p ―Gudaꞌnaꞌhlasi naꞌh. \p Chiꞌchi rahbi bwiinn chi: \p ―Daada, mejor basaaꞌn guziaaꞌhahn tin chegacaꞌtsixgaꞌhn xpaaꞌhn, chiꞌchiyi dxieꞌldanaꞌhlaꞌhn yuꞌbiluꞌh. \p \v 60 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Basaaꞌn gucaꞌtsi raꞌ bwiinnguuchi laꞌh raꞌ lasaaꞌ bwiinn guuchi raꞌ ba. \p \v 61 Chiꞌchi rahbi stuhbi ba loh Jesuhs: \p ―Daada, naꞌh xclaaꞌdzihn dxieꞌnaꞌhlaꞌhn yuꞌbiluꞌh, per galoh gusaaꞌn luꞌh naꞌh guziaaꞌhahn tin cheguiꞌtsihn loh raꞌ lasaaꞌhahn yuꞌbiluꞌh dxieꞌldanaꞌhlaꞌhn. \p \v 62 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Bwiinn nin rcah naa garradu ya gusiaꞌgariiloh ba nez dihtsi ba bwiinn chi ayi galluꞌyi guunn dziꞌn. Ziꞌchilla bwiinn nin dxieꞌnaꞌhla naꞌh gusiaꞌgariiloh ba nez dihtsi ba ayiza galluꞌyi ba gaca ba xpwiinn Dxiohs. \c 10 \s1 Guxeꞌhla Jesuhs setenta bwiinn nin guluuꞌyi xchiꞌdxyi Dxiohs \p \v 1 Ya chin guluhlla niꞌchi raꞌ, gulii Jesuhs zasetenta bwiinn raꞌ, chiꞌchi guxeꞌhla Ñiꞌh chiohpagah raꞌ ba cada tuhbigah guihdxyi cun lugahri raꞌ nez nahpa tiidxi Ñiꞌh despwehsi. \v 2 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Guchiipaꞌca ba, cayahca duxa jusehchi per gulliaaꞌ naa raꞌ bwiinn nin guunn dziꞌn para gadiaaꞌha raꞌn raꞌ ban. Niꞌchin nin gulguinaaba loh ballwaaꞌn xteenn liꞌhn chi tin guixeꞌhla ba ziahanru bwiinn nin guunn dziꞌn gutiaaꞌha xliꞌhn ba. \v 3 Gulchee nnah, gulguiaꞌha xa rxeꞌhlaꞌhn laꞌh tu zigazi lliꞌhyi nin rxeꞌhlaꞌhn loh bweew raꞌ tin guunnee raꞌ ba laꞌh tu zigachiꞌhzi xclaaꞌdzi raꞌba. \v 4 Ayi chenee tu manguchi mweeyi, ayiza chenee tu chiohpa nehza xahba tu nin xqueldxihdxyiza tu, nin ayiza guziꞌlaaꞌdzi tu caacazi tin ayi gugahpaDxiohs bwiinn laꞌh tu loh neziuh. \v 5 Chin chuꞌtii tu rwaaꞌ yihdzi tuhbi bwiinn, gahbi tu loh raꞌ ba: “Cwachidxyiistoꞌ bwiinn raꞌ nin rii riiꞌ.” \v 6 Ya sidela naa ba tuhbi bwiinn nin rdxaꞌgastoꞌ ñiꞌh guelrbwidxyiistoꞌ, gulgasiaꞌhan guelrbwidxyiistoꞌ para bwiinn raꞌ chi per sidela ayi nnah raꞌ ba, zibiaꞌgarii xquelbachidxyiistoꞌ chi loh tu. \v 7 Guldxiaꞌhan gahca rwaaꞌ yihdzi bwiinn chi. Gulgahw nee gulgueeꞌ xiichiꞌhzi limentu nin guniꞌhi raꞌ ba tin nin ruhnn dziꞌn nahpa ba derehchu gahlla ba, ayi rii, riꞌchi rwaaꞌ yihdzi bwiinn chee tu. \v 8 Nee cuunchiꞌhzi guihdxyi nin chuꞌtii tu dxieꞌgachiꞌloh raꞌ ba laꞌh tu, nee gulgahw ninchiꞌhzi guniꞌhi raꞌ ba, \v 9 ya gulgasiaca garaa raꞌ bwiinn nin rahcalluꞌhu riꞌchi gulgahbi gahca: “Bayinnah laꞌdxyih badzihn guinabwaꞌ Dxiohs bwiinn raꞌ nin xclaaꞌdzi chenaꞌhla laꞌh Ñiꞌh.” \v 10 Ya sidela gadzihn tu tuhbi guihdxyi hasta ayi guiclaaꞌdzi raꞌ ba laꞌh tu, mahz chaꞌyi gariaꞌh tu nez loh neziuh, chiꞌchi gahbi tu: \v 11 “Hasta yuh nin gucah ñaaꞌ nu guidzihbi nun tin dxiaabaraꞌn, tin niꞌchi naa tuhbi sehn nin ayi guclaaꞌdzi tu ñihn tu xchiꞌdxyi nu. Gulgahcabwaꞌ deeꞌ, laꞌxquelrnabwaꞌ Dxiohs badzihn gahxu loh tu.” \v 12 Guchiin nin rñiꞌn loh tu, chin gaca xjwiisi Dxiohs mahziru nalaasa gacan loh guihdxyi riiꞌ que stuhbi guihdxyi nin laa Sodoma nin guyuuꞌ cadxyih. \s1 Guihdxyi raꞌ nin ayi bazoꞌbadxiahga xchiꞌdxyi Daada Jesucristu \r (Mr. 11.20‑24) \p \v 13 Rahbiza Jesuhs: \p ―¡Prohbi laꞌh tu bwiinn guihdxyi Corazihn! ¡Prohbiza laꞌh tu bwiinn guihdxyi Betsaida! Sidela ñwaꞌha raꞌ bwiinnziitu nin gubahan guihdxyi Tiru cun Sidohn milahgru raꞌ nin bwiꞌhnnaꞌhn nez loh tu ñahca nalaasastoꞌ raꞌ ba pur xtuhlda raꞌ ba, nen nahpa ñazah raꞌ ba xneziuh Dxiohs. Ñahcu raꞌ ba lahdxilluhn, ñuroꞌba raꞌ ba cobadeh yihca raꞌ ba ziga tuhbi sehn nin ñacanalaasastoꞌ raꞌ ba. \v 14 Ya chin guunn Dxiohs guelguxchisi pur xtuhlda garaa bwiinn guidxyiyuh, mahziru gusahcazii Ñiꞌh laꞌh tu, bwiinn Corazihn cun bwiinn Betsaida pur ayi gwachiistoꞌ tu milahgru raꞌ chi. Ya bwiinn guihdxyi Tiru cun Sidohn gulliaaꞌ sacazii raꞌ ba laasii ayi bwaꞌha raꞌ ba milahgru raꞌ chi. \v 15 Ya ziga laꞌh tu bwiinn guihdxyi Capernaum, ¿ta ruhnn tu lligaaba par dxibaaꞌ gacah tu? Sidela nnah ¡mahziru laꞌn gueeta gabihldxyi dxiehta tu! \p \v 16 Rahbiza Ñiꞌh loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p ―Laꞌh nin gucaꞌdxiahga xchiꞌdxyi tu zucaꞌdxiahgaza ba xchiꞌdxyiꞌhn; ya bwiinn nin ayi gucaꞌdxiahga xchiꞌdxyi tu ayiza gucaꞌdxiahga ba xchiꞌdxyiꞌhn; ya bwiinn nin ayi gucaꞌdxiahga xchiꞌdxyiꞌhn neezaa xchiꞌdxyi Xtaaꞌdahn nin guxeꞌhla naꞌh ayi gucaꞌdxiahga ba. \s1 Ya chin babiaꞌgarii setenta bwiinn nin guxeꞌhla Jesuhs \p \v 17 Ya loh setenta bwiinn raꞌ chi riahxi duxa raꞌ ba chin gubiaꞌgarii raꞌ ba, rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―Daada, neeraꞌza bwiinndxaaba bazoꞌbadxiahga xchiꞌdxyi nu chin bazeꞌta nu lah luꞌh. \p \v 18 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Uuhn. Chin bañihchi Satanahs xquelrnabwaꞌ ba, chiꞌchi bwaꞌhahn zigazi duꞌh guziꞌw zeꞌyaaba ba nez llaaꞌndxibaaꞌ. \v 19 ¡Gulgahcabwaꞌ! Naꞌh baniꞌhihn xquelrnabwaꞌn laꞌh tu, tin guzuꞌñaaꞌ tu yihca bweꞌlda, yihca llohbigwaꞌ per ayi gahw raꞌ ma laꞌh tu, baniꞌhizahn xquelrnabwaꞌn laꞌh tu tin guunn tu gahn loh xquelrnabwaꞌ raꞌ bwiinndxaaba tin ayi chuu nin guunn mahla laꞌh tu. \v 20 Per ayi dxiahxi tu pura ruzoꞌbadxiahga bwiinndxaaba raꞌ xchiꞌdxyi tu; guldxiahxi pur caa lah tu loh xchihtsi Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ. \s1 Biahxi Jesuhs \r (Mt. 11.25‑27; 13.16‑17) \p \v 21 Hohrchi gahca biahxinee Spíritu Saantu laꞌh Jesuhs laasii rahbi Ñiꞌh loh Xtaada Ñiꞌh nin nuu dxibaaꞌ: \p ―Zuxchilli luꞌh Paah nin rnabwaꞌ dxibaaꞌ cun guidxyiyuh laasii cagaluuꞌyi luꞌh bwiinn raꞌ nin ayi rahcabwaꞌtiiꞌ cohsa raꞌ nin guluꞌlaꞌn luꞌh loh raꞌ bwiinn nin rluuꞌyi naann garaatiiꞌ. Yoo Paah, sidela ziꞌchi xclaaꞌdzi luꞌh guunn luꞌh. \v 22 Garaa raꞌ cohsa raꞌ riiꞌ laꞌbaniꞌhi luꞌh naꞌh Paah, sola xpaaꞌhn naann cuun nin naa Lliiꞌn ba, ayiru stuhbi nin naann; ya neezaa Lliiꞌn ba sola laꞌh bi naann bi cuun nin naa Xpaah bi, ziꞌchilla Daada nin ruluuꞌyi Lliiꞌn Ñiꞌh sola laꞌh bi naann bi cuun nin naa Xpaah bi. \p \v 23 Chiꞌchi bwaꞌha Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh loh raꞌsi ba: \p ―Dichohsa raꞌ nin gwaꞌha raꞌ garaa nin caywaꞌha tu, \v 24 laasii ziahan daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs cadxyih cun rrehyi raꞌ guclaaꞌdzi raꞌ ba ñwaꞌha raꞌ ba cohsa raꞌ nin caywaꞌha tu riꞌca nee ayi bwaꞌha raꞌ ban; neezaa guclaaꞌdzi raꞌ ba ñihn raꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ nin cayihn tu per ayi bihn raꞌ ban. \s1 Xcweenta tuhbi bwiinn Samaria \p \v 25 Chiꞌchi gwasuꞌnchii tuhbi mwehsu nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs gwagañiꞌ ba loh Jesuhs laasii guclaaꞌdzi ba ñucheꞌh ba laꞌh Jesuhs, rahbi ba: \p ―Daada, mwehsu; ¿xa niꞌca guꞌnnahn tin guibahneꞌhn Dxiohs llaaꞌn dxibaaꞌ para tuꞌpazi? \p \v 26 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh mwehsu chi: \p ―¿Xa cañiꞌ loh dxihtsi xteenn lehyi, xa ruꞌlda luꞌhn? \p \v 27 Chiꞌchi rahbi ba loh Ñiꞌh: \p ―Gaca nadziiꞌhi luꞌh Dxiohs gaduhbi stoꞌ luꞌh cun gaduhbi xalma luꞌh, neezaa gaca nadziiꞌhi luꞌh garaa lasaaꞌ luꞌh zigazi nadziiꞌhi luꞌh yiꞌh gahca. \p \v 28 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Naa xnehza nin guñiꞌ luꞌh; sidela guunn luꞌh ziꞌchi zahpa luꞌh guelnabahan riiꞌ. \p \v 29 Per guclaaꞌdzi mwehsu chi ñiñiꞌ zaꞌca bwiinn pur laꞌh ba, niꞌchin nin gunaabadxyiꞌdxyi ba stuhbi loh Jesuhs, rahbi ba: \p ―¿Chyuucaxchiꞌh niꞌca naa raꞌ lasaaꞌhahn? \p \v 30 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Tuhbi bwiinn lahdxyi nuꞌh biriaꞌh guihdxyi Jerusalehn zee ba guihdxyi Jericoh. Loh zeezah ba biriaꞌh nuhn gubaꞌn loh ba, guleꞌlluꞌhu raꞌ ba garaatiiꞌ nin zenee ba, hasta lahdxi nin nahcu ba gueleꞌlluꞌhu raꞌ ba, nee badiꞌhi goolpi raꞌ ba laꞌh ba, basiaꞌhan raꞌ ba laꞌh ba zigazi nin guhchi, ziaa raꞌ chiꞌh ba. \v 31 Ya chiꞌchi gudiiꞌdxi tuhbi bixohza lahdxyi nuꞌh, zee ba neziuh chi. Ya chin bwaꞌha ba naꞌ bwiinn chi, talguꞌnsi bicaꞌn ba gudiiꞌdxi ba stuhbi lahdu rwaaꞌ neziuh chi, zee chiꞌh ba. \v 32 Ya ziꞌchi gahcaza bwiꞌhnn tuhbi bwiinn levita, nin ruhnn dziꞌn laꞌn guidoꞌ. Chin badzihn ba hasta naꞌ bwiinn chi, talguꞌnsi bicaꞌn gahca ba stuhbi lahdu rwaaꞌ neziuh ziga bwiꞌhnn gahca nin gudiiꞌdxi galoh, zee chiꞌh ba. \p \v 33 ’Ya seguihdu naꞌhla gahca tuhbi bwiinnziitu nin naa tuhbi bwiinn Samaria nin rzah biahja nezchi; chin bigaꞌha ba hasta naꞌ bwiinn chi, balahsa duxastoꞌ ba laꞌh ba. \v 34 Chiꞌchi gwabiiga ba hasta naꞌ bwiinn chi ya bwiꞌhnn ba rramwehdxi gudaꞌbi ba arcohl cun nsehchi tihxi bwiinn chi cun batuꞌbi gahca ba veenda tihxi bwiinn chi gaduhbi hasta gudxiꞌldxyihdxyi raꞌ gubaꞌn, chiꞌchi basadziꞌba ba laꞌh ba xpuhrriꞌhn ba ya zeneechiꞌh ba laꞌh ba hasta nuu yuuꞌ nin rahlla, ya chin badzihn raꞌ ba riꞌchi, batehta ba laꞌh ba tin zenee raꞌ ba laꞌh ba laꞌñuuꞌ. \v 35 Ya chin barah gueꞌla, guleꞌhe ba chiohpa mweeyi badiꞌhi ba laꞌh bwiinn nin rnabwaꞌ yuuꞌ chi, rahbi ba: “Dxiaꞌhannee luꞌh bwiinn riiꞌ gaapa laꞌh luꞌh ba, ya sidela ayi gaaldaa mweeyisi riiꞌ gadxiillihn gaaxtu nin guichiꞌhnru para laꞌh ba chin gabiaꞌgariin.” \p \v 36 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh mwehsu nin ruluuꞌyi lehyi chi: \p ―Loh gadxioonn raꞌ bwiinn nin gudiiꞌdxi nez guhta bwiinn prohbi nin badiꞌhi goolpi raꞌ gubaꞌn, ¿cuunn nin guntsiiꞌhi laꞌh ba zigazi nadziiꞌhi ba laꞌh gahca ba? \p \v 37 Chiꞌchi rahbi ba loh Jesuhs: \p ―Nin balahsastoꞌ ñiꞌh. \p Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Gwah, ziꞌchipaꞌza guunn luꞌh. \s1 Jesuhs badzihn rwaaꞌ yihdzi Marta cun María \p \v 38 Ya biriaꞌh Jesuhs zezah Ñiꞌh neziuh nin zee guihdxyi Jerusalehn. Chin badzihn Ñiꞌh tuhbi guihdxyi biꞌtuꞌhn riꞌchi nuu tuhbi gunnaꞌh nin laa Marta, talguꞌnsi gunaaba bi guzee Ñiꞌh yihdzi bi. \v 39 Nuuza tuhbi bwehldaa Marta nin laa María. Chin badzihn Jesuhs, talguꞌnsi guzohba María hasta zuu ñaaꞌ Jesuhs tin nuugacaꞌdxiahga bi garaa xchiꞌdxyi Ñiꞌh. \v 40 Ya Marta xigaaba ziahanchiꞌhzi guelwahw nuu bi bieꞌchiꞌh María zohbasi cagacaꞌdxiahga nin cañiꞌ Jesuhs. Chiꞌchi gwabiiga Marta hasta rii raꞌ ba, chiꞌchi rahbi bi loh Jesuhs: \p ―Daada, ¿tayi xi lligaaba cayuhnn luꞌh pur nin cayuhnnee bweeldahn naꞌh? Basiaꞌhan bi tuhsihn cayuꞌnnahn guelwahw. Guhdzi loh bi gacanee bi naꞌh. \p \v 41 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh bi: \p ―¡Ai Marta, Marta; xtsiꞌndxiꞌhsi luꞌh caastoꞌ luꞌh pur ruhnn luꞌh ziahanan! \v 42 Per ayi gaann luꞌh tuhbidxiꞌh sola nin mahzi lasahca nuuꞌ, naan guelrcaꞌdxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs. María laꞌbi gulii nin lasahca chi nen ayi chyu nin cweꞌlluꞌhun loh bi. \c 11 \s1 Baluuꞌyi Jesuhs xa cwiidxyi-guinaaba raꞌ bwiinn Dxiohs \r (Mt. 6.9‑15; 7.7‑11) \p \v 1 Ya Tuhbi dxyih gudihdxyi-gunaaba Jesuhs Xtaada Dxiohs Ñiꞌh tuhbi lahta ya chin guyaꞌloh gudihdxi-gunaaba Ñiꞌh chiꞌchi guñiꞌ tuhbi xpwiinn Ñiꞌh loh Ñiꞌh, rahbi ba: \p ―Daada, baluuꞌyi laꞌh nu xa gachidihdxi-gachinaaba nu Dxiohs ziga baluuꞌyi za Jwahn laꞌh raꞌ xpwiinn ba. \p \v 2 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Chin cwidxi-guinaaba tu Dxiohs, squiiꞌ guiñiꞌ tu: \q1 Xtaada nu nin rbweeza dxibaaꞌ, xclaaꞌdzi nu garaa raꞌ bwiinn guiñiꞌ zaꞌca ziga lah luꞌh; \q1 xclaaꞌdziza nu gadzihn dxyih dxiꞌ luꞌh guinabwaꞌ luꞌh guidxyiyuh ziga rnabwaꞌ luꞌh dxibaaꞌ. \q1 \v 3 Guillii-guillii guniꞌhi luꞌh guehta guidaꞌw nu, \q1 \v 4 gusiaꞌpitii gahca luꞌh xtuhlda nu nin rachiguꞌtii nu loh yuꞌbiluꞌh, \q1 ziga naguuꞌdzistoꞌ nu cun nin ruñihchi loh nu. \q1 Neen ayi gusaaꞌn luꞌh coꞌbañuh bwiinndxaaba laꞌh nu chin guiclaaꞌdzi ba sino que guhldaꞌh luꞌh laꞌh nu loh ba. \p \v 5 Cun neezaa rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Sidela chyuulla tuhbi tu nahpa tuhbi amihgu ya gadzihn ba yihdzi tu garoolda gueꞌla, nnah ba loh tu: “¿Tayi cweꞌhedxiꞌhn luꞌh chohnna pahn naꞌh, \v 6 gahwsi tuhbi xamihguꞌhñin? Laasii zihtu zeꞌ ba niꞌchin ayi naꞌpahn xi gudiꞌhihn gahw ba.” \v 7 Ya coma yiꞌh naꞌxgahsi luꞌh cun lliiꞌn raꞌ luꞌh loh luꞌhn, ya chin dxihn luꞌh cañiꞌ xamihgu luꞌh chi, chiꞌchi gahbi luꞌh: “Xi xclaaꞌdzi luꞌh tin naꞌh laꞌn naꞌxgahsila cun lliiꞌnraꞌn, ayi nuu chestiꞌhn guniꞌhihn nin guicaꞌha luꞌh.” \v 8 Ñaan loh tu, nicala ayi xi gudiꞌhi tu laꞌh ba pur naa ba xamihgu tu, per mejor chestii tu gudiꞌhi tu garaa nin rchiꞌhn ba tin ayi chezah guunn ba llahn laꞌh tu. \v 9 Ziꞌchi gahcaza ñaan loh tu: sidela chezah canaaba tu xiilla, zicaꞌha tun; sidela chezah cachiꞌhyi tu xiila zidxeela tun; sidela chezah cagasihdzi tu rwaaꞌ xleeꞌ bwiinn zixaala raꞌ ban chuꞌtii tun, \v 10 laasii chyuchiꞌhzi nin riazah rdxiꞌhn xiilla rdiꞌhi raꞌ bwiinnan; nee chyuchiꞌhziza nin riazah cadxiꞌhyi xiilla rdxeela ban; nee neezaa chyuchiꞌhziza nin riazah cagasihdzi rwaaꞌ leeꞌ, nahpa guireꞌh nin guixaalan tin chuꞌtii ban. \p \v 11 ’Sidela chyulla tuhbi tu guinaaba lliiꞌn tu pan, ¿ta ziaalla tu gudiꞌhi tu tuhbi taaꞌha dxiah gahw bi? Ya sidela guinaaba bi tuhbi bwehlda, ¿ta zialla tu gudiꞌhi tu tuhbi bweꞌlda gahw bi? \v 12 Ya sidela guinaaba bi tuhbi dzihtabwihdxi, ¿ta zialla tu gudiꞌhi tuhbi llohbigwaꞌ gahw bi? Guyaa, ayi bwiinn nin ruhnn ziꞌchi. \v 13 Ya sidela laꞌh tu nin naa bwiinn duhlda rahca rudiꞌhi tu cohsa zaꞌca lliiꞌn tu, ¿xilaꞌhxchiꞌh Xtaada tu nin nuu dxibaaꞌ ayi dxiaꞌhan gudiꞌhi Ñiꞌh Spíritu Saantu laꞌh raꞌ bwiinn nin rnaaba Ñiꞌh ya zibweezaza Ñiꞌh stoꞌ raꞌ ba? \s1 Bacaꞌchiah raꞌ bwiinn, bwinndxaaba rahcanee laꞌh Jesuhs \r (Mt. 12.22‑30; Mr. 3.19‑27) \p \v 14 Ya guyuuꞌ tuhbi bwiinn nin guyuuꞌ bwiinndxaaba stoꞌ ñiꞌh, biaꞌhan goopa ba ayi basaaꞌn bwiinndxaaba chi ñiñiꞌ ba. Ya babweꞌhe Jesuhs bwiinndxaaba chi lastoꞌ ba. Ya chin bariaꞌh bwiinndxaaba chi stoꞌ ba, bañiꞌ ba; garaa bwiinn badxyigaaꞌ pur niꞌchi. \v 15 Ya guyuuꞌ nuhn bwiinn nin rahbi: \p ―Ndxiꞌhw riiꞌ rahca rabweꞌhe bwiinndxaaba stoꞌ raꞌ bwiinn laasii Belzebuu nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ bwiinndxaaba cayahcanee laꞌh ba. \p \v 16 Ya snuhn raꞌ ba gunaaba guunn Ñiꞌh tuhbi milahgru ziga tuhbi sehn nin zeꞌ llaaꞌndxibaaꞌ tin gwaꞌha raꞌ ba gu guchii Ñiꞌh naa Ñiꞌh Lliiꞌn Dxiohs. \v 17 Per Jesuhs laꞌÑiꞌh guhcabwaꞌla xi lligaaba cayuhnn raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Chyuchiꞌhzi gubieerna nin rbahchixchih raꞌ partihdu nahpa rbihyin; ya chyuuchiꞌhzi bwiinn nin rdxihldxyinee lasaaꞌ ñiꞌh nahpa rñihchiloh raꞌ bwiinn chi. \v 18 Ya sidela childxyinee Satanahs laꞌh bwiinndxaaba raꞌ nin rnabwaꞌ ba, ¿xalla guunn ru chiꞌh ba guinabwaꞌ ba laꞌh raꞌ ba? Mejor gariaꞌh ba guelrnabwaꞌ chi. Squiiꞌ rñaan loh tu laasii ruuꞌyi tu rabweꞌhehn bwiinndxaaba raꞌ stoꞌ bwiinn cun guelrahcanee xteenn Belzebuu. \v 19 Sidela ziꞌchi ñahca, ¿chyu cayahcanee chiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn loh tu nin rabweꞌhe bwiinndxaabaraꞌ? ¿Gu Belzebuu? Guyaa, ayi laꞌh dxiꞌh ba. Niꞌchin pwehda guiñiꞌ raꞌ bwiinn chi loh tu billiꞌn loh xigaaba tu. \v 20 Per sidela guchiin rabweꞌheraꞌn bwiinndxaaba stoꞌ raꞌ bwiinn laasii cayahcanee Dxiohs naꞌh, niꞌchin nugaluuꞌyiloh niꞌca, laꞌdxyih badzihn guinabwaꞌ Dxiohs guidxyiyuh. \p \v 21 ’Chin nuu tuhbi bwiinn nin ayi guinadxyiꞌbitiiꞌ tuhbi yuuꞌ nee nahpa ba blaaquiꞌhn nin rulaloh yihdzi ba tin ayi ñihchin, \v 22 per sidela gadzihn stuhbi nin mahzi ayi guidxyiꞌbi chiꞌchi cweꞌlluꞌhu ba xchiꞌba bwiinn chi cun garaa nin nahpa niꞌchi guicaꞌha ban chiꞌzi ban. Ziꞌchi guunnee xquelrnabwaꞌ Dxiohs laꞌh xquelrnabwaꞌ bwiinndxaaba. \v 23 Nuu bwiinn raꞌ nin ayi xclaaꞌdzi naꞌh mejor rdxyiꞌchinee raꞌ ba naꞌh, ya nin ayi rahcanee naꞌh guidiaaꞌha raꞌ bwiinn nin guinabwaꞌ Dxiohs, laꞌlagaꞌh cabweꞌhecaa raꞌ ba laꞌh raꞌ ba loon tin gacaꞌha bwiinndxaaba laꞌh raꞌ ba. \p \v 24 Rahbiza Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Chin rariaꞌh bwiinndxaaba stoꞌ tuhbi bwiinn, chiꞌchi rcaꞌnzaa ba lugahri bihdzi tin rdxiꞌhyi ba canehza guziꞌlaaꞌdzi ba, ya rwaꞌhasi ba ayi rdxeelan, ruhnn ba lligaaba: “Mejor gabiaꞌgariin yiidzihn hasta bariaꞌhn.” \v 25 Ya chin gubiaꞌgarii ba bwaꞌha ba stoꞌ bwiinn chi chuhla biacan zigazi tuhbi yuuꞌ nin biyoꞌba laꞌn ñiꞌh. \v 26 Chiꞌchi chegalliꞌh ba zagahdzi bwiinndxaaba nin mahzi rusaꞌcazii laꞌh bwiinn que ziga ruhnn ba, tin chuꞌtii raꞌ ba stoꞌ bwiinn chi, ya mahziru nalaasa guunnee raꞌ ba bwiinn chi que ziga guhca ba galoh. \s1 Riahxi raꞌ bwiinn nin ruzoꞌbadxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs \p \v 27 Gaduhbi cañiꞌ Jesuhs dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ, guzoꞌbaloh tuhbi gunnaꞌh nin nuu loh raꞌ bwiinn chi, cañiꞌ ba jweersirooꞌ, rahbi ba: \p ―Dichohsa gunnaꞌh nin gullahn yiꞌh cun bachiooꞌ ba yiꞌh. \p \v 28 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh: \p ―Radiitsi naa niꞌca; dichohsa naa bwiinn nin rucaꞌdxiahga nin rñiꞌ Dxiohs cun guzoꞌbadxiahga raꞌ ban. \s1 Bwiinn raꞌ nin ayi riachiistoꞌ Ñiꞌh gunaaba raꞌ ba guunn Jesuhs tuhbi sehn ziga milahgru \r (Mt. 12.38‑42; Mr. 8.12) \p \v 29 Ya zeezah cagadiaaꞌha raꞌ bwiinn gadiidxi Jesuhs, chiꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Prohbi laꞌh tu, dxyiꞌbi bwiinn xihn duxa tu, xclaaꞌdzi tu gwaꞌha tu milahgru ziga tuhbi sehn nin guluuꞌyi naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, per sola sehn xteenn guehtu Jonahs daada nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs caachieempa guniꞌhihn laꞌh tu. \v 30 Laꞌh gahca ziga guhca Jonahs tuhbi sehn par bwiinn guihdxyi Nínive, ziꞌchi gahca naꞌh, ziga naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, gacaꞌhn ziga tuhbi sehn par bwiinn raꞌ nin nabahan nnah. \v 31 Chin gadzihn dxyih nin guunn Dxiohs guelguxchisi loh gaduhbi guidxyiyuh, chesuhnchii tuhbi naaniꞌhn nin guhca rreihna loh yuh raꞌ nez lahdu laꞌngueeta tin gucaꞌchiah ba laꞌh raꞌ bwiinn nin rii guidxyiyuh nnah laasii laꞌh ba biriaꞌh ba zihtu duxa tin bacaꞌdxiahga ba guelnaann xteenn Salomohn, ya riiꞌ zuu stuhbi bwiinn nin mahzi lasahca xchiꞌdxyi Ñiꞌh que no Salomohn, \v 32 neezaa bwiinn chieempa xteenn guihdxyi Nínive cun bwiinn raꞌ za nin nabahan nnah, chesuhnchii raꞌ ba chin gaca jwiisi tin gucaꞌchiah raꞌ ba laꞌh tu laasii biuꞌgarii raꞌ ba loh xquelñaꞌñih Dxiohs chin gwanee Jonahs xchiꞌdxyi Dxiohs loh raꞌ ba, ya loh gahca tu zuu stuhbi bwiinn nin mahzi lasahca que no Jonahs. \s1 Cweenta xteenn biaꞌñih \r (Mt. 5.15; 6.22‑23) \p Rahbiza Jesuhs: \p \v 33 ―Ayi tuhbi bwiinn nin gucaꞌdxih tuhbi biaꞌñih ya cuꞌlaꞌn ban llaaꞌn xluꞌhn ba, o laꞌn tuhbi caja, sino que guzaꞌbi ban guiyaꞌ tin bwiinn raꞌ nin chuꞌtii ñaꞌñih gwaꞌha raꞌ ba. \v 34 Bizloh bwiinn naa ziga tuhbi biaꞌñih par gaduhbi tihxi ba, ya sidela bizloh rwaꞌha zaꞌcan, neezaa gaduhbi tihxi ba nuu biaꞌñih; per sidela bizloh ba rahcan, ziꞌchiza tihxi ba nuu loh nacahyi. \v 35 Bwaꞌhadziꞌtsi ayi dxiuꞌyi xpiaꞌhañih luꞌh tin ayi dxiaꞌhan luꞌh loh nacahyi. \v 36 Ya sidela gaduhbi tihxi luꞌh riaꞌñih, nin tuhbi lahta ayi nacahyi, zahca gwaꞌha zaꞌca luꞌh garaatiiꞌ ziga laꞌn tuhbi yuuꞌ hasta caadxih tuhbi biaꞌñih rooꞌ. \s1 Jesuhs rucaꞌchiah laꞌh fariseu raꞌ cun mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs \r (Mt. 23.1‑36; Mr. 12.38‑40; Lc. 20.45‑47) \p \v 37 Chin guluhlla guñiꞌ Jesuhs, guñiꞌ tuhbi fariseu loh Ñiꞌh chetahw Ñiꞌh tuhbi guelwahw rwaaꞌ yihdzi ba. Ya chiꞌchi gwah Ñiꞌh. Ya chin badzihn Ñiꞌh riꞌchi, chiꞌchi gudiiꞌdxi Ñiꞌh hasta zuu mweella. \v 38 Ya badxyigaaꞌloh fariseu chi laasii ayi gudxiꞌbinaa Jesuhs ziga naa costuumbre guunn raꞌ fariseu chi chin gahw raꞌ ba, neezaa ruhnn gahca raꞌ ba lligaaba bwiinn zaꞌca raꞌ ba loh Dxiohs laasii rdxiꞌbinaa raꞌ ba. \v 39 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Laꞌh tu bwiinn fariseu rdxiꞌbi tu nez dihtsisi vahsu cun plahtu ya nez laꞌn lastoꞌ tu gwadxahchihpa guelgubaꞌn cun garaaloh lligaaba nin ruhnn tu. \v 40 ¡Bwiinn nahda raꞌ! ¿Tayi rahcabwaꞌ tu? Bwiinn nin ruhnnchaꞌyi guihsu laꞌba ruhnn ba dihtsin cun laꞌnan, niꞌchin nahpa chiꞌbi tu dihtsin nee cun laꞌnan. \v 41 Yannah gulcweꞌhe garaa lligaaba gubaꞌn ca cun lligaaba dxaaba nin nuu stoꞌ tu, nee neezaa gulgahcanee laꞌh raꞌ bwiinn nin ayi xi nahpatiiꞌ tin ziꞌchi garaa raꞌ cohsa gaca nayaaraꞌn para laꞌh tu. \p \v 42 ’Prohbi laꞌh tu bwiinn fariseu raꞌ. Cadxihlli tu loh Dxiohs nin ruhnn tucahri guicaꞌha Ñiꞌh, hasta rdxihlli tu xiica raꞌ cwaꞌniꞌhn per pur ayi rahcanee tu laꞌh raꞌ bwiinn prohbi neezaa ayi guinadziiꞌhi tu laꞌh Dxiohs niꞌchin ayi runcweenta tu xchiꞌdxyi lehyi nin mahzi lasahca. Nahpa chilli tu nin ruhnn tucahri guicaꞌha Ñiꞌh neezaa snuhn raꞌ cohsa chi. \p \v 43 ’Prohbiza laꞌh tu bwiinn fariseu raꞌ. Xclaaꞌdzi tu puura yahgaxiiyi zaꞌca nin rzohba raꞌ bwiinn lasahca laꞌn guidoꞌ soobaa tu, nee xclaaꞌdzi tu garaa bwiinn gugahpa Dxiohs laꞌh tu loh dxiaaꞌ gaduhbi xquelnadoꞌ laaꞌdzi raꞌ ba. \p \v 44 ’Prohbiza laꞌh tu; naa tu zigazi baꞌ raꞌ nin ayiru guidxiin caa naꞌ nin ziaa-zieꞌ bwiinn yihca raꞌ ñiꞌh, ya nin ayi gaann ba cañin rdiiꞌdxi ba, ya guyuuꞌ xtuhlda ba laasii bazuhñaaꞌ ba yihca baꞌ raꞌ chi. \p \v 45 Chiꞌchi guñiꞌ tuhbi mwehsu nin ruluuꞌyi lehyi, rahbi ba loh Jesuhs: \p ―Daada mwehsu, chin rñiꞌ luꞌh dxyiꞌdxyi raꞌ ca neegah laꞌh nu rñiꞌyah luꞌh. \p \v 46 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¡Prohbiza laꞌh tu bwiinn nin ruluuꞌyi lehyi!, laasii rnabwaꞌ tu niꞌchin rusaguhnn tu bwiinn raꞌ cohsa raꞌ nin nagahn duxa nin naa ziga tuhbi cohsa naaꞌha nin ayi rdxihpa bwen bwiinn, ya laꞌh tu nin cun tuhbi bacwihnaa tu ayi rdxiꞌ tun. \p \v 47 ’Prohbiza laꞌh tu laasii ruhnnchaꞌyi tu xpaꞌ raꞌ daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs cachieempa, nee laꞌh gahca tu nin naa llahga raꞌ bwiinn nin gudxiinn laꞌh raꞌ ba. \v 48 Niꞌchin nin naannpaꞌ tu xi guzahca raꞌ ba, riuuꞌstoꞌ tu dziꞌn raꞌ nin bwiꞌhnn raꞌ guehtu xtatitaroo tu; laꞌh raꞌ ba gudxiinn raꞌ ba bwiinn raꞌ nin guhchi, ya laꞌh tu ruhnchaꞌyi tu xpaꞌ raꞌ ba. \p \v 49 ’Niꞌchin nin guñiꞌ Dxiohs, laasii rahcabwaꞌ Ñiꞌh garaatiiꞌ ya rahbi Ñiꞌh: “Zixeꞌhlaꞌhn bwiinn raꞌ nin guiñiꞌ xchiꞌdxyiꞌhn cun neezaa pooxtla raꞌ, ya bwiinn raꞌ zidxiinn raꞌ ba paaldaa raꞌ ba ya snuhn raꞌ ba gusahcazii raꞌ ba.” \v 50 Loh raꞌ bwiinn nin nabahan nnah zinaaba Dxiohs chilli raꞌ ba llerihn garaa daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs nin gudxiinn raꞌ ba chin gurihxchih guidxyiyuh, \v 51 ya rihn nin billiꞌhi raꞌ chi rzohbalohon dez guehtu Abel hasta guehtu Zacarías nin gudxiinn raꞌ ba galaayillee laaꞌyitiaaꞌha xteenn guidoꞌrooꞌ; guchiin nin rñiꞌn loh tu, Dxiohs gusadxihlli llerihn raꞌ ba laꞌh raꞌ bwiinn nin nabahan nnah. \p \v 52 ’Prohbiza laꞌh tu nin ruluuꞌyi lehyi laasii laꞌhsi tu nahpa tu chiahyi rahcabwaꞌ tu xa taꞌh bwiinn loh duhlda ayiza nnaa tu guixaala tu rwaaꞌ yuuꞌ tin chuꞌtii tu xneziuh Dxiohs ya ayiza nnaa tu gudiꞌhi tu chiahyi chi laꞌh raꞌ bwiinn tin gaca chuꞌtii raꞌ ba loh xneziuh Dxiohs. \p \v 53 Chin guyaꞌloh guñiꞌ Jesuhs dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ loh raꞌ ba, bidxyiꞌchinee raꞌ mwehsu cun fariseu raꞌ chi laꞌh Ñiꞌh, chiꞌchi guzoꞌbaloh canaabadxyiꞌdxyi raꞌ ba ziahan dxyiꞌdxyi loh Ñiꞌh, \v 54 ya bwiꞌhnnee raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh ziꞌchi tin ñiñiꞌ Ñiꞌh xiica raꞌ cohsa dxaaba tin ñahpa raꞌ ba jweersi ñiñiꞌyah raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh. \c 12 \s1 Baluuꞌyi Jesuhs cweenta xteenn levaduhra \p \v 1 Gaduhbi cañiꞌ Ñiꞌh guzaꞌloh cagadzihn pur mihyi raꞌ bwiinn hasta rreeldaa lasaaꞌ raꞌ ba tantu ziahan raꞌ ba, chiꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh: \p ―Gulgahca nasiin tin ayi guicaꞌha tu xmohda raꞌ bwiinn fariseu, ziga ayi rzohbadxiahga raꞌ ba dxyiꞌdxyi gahca nin rñiꞌ raꞌ ba, \v 2 laasii xiilla tuhbi cohsa nin guunn bwiinn ralaꞌn nahpa rdxeelan ya xiilla dxyiꞌdxyi ralaꞌn nahpa rihn bwiinnan, \v 3 nee garaa dxyiꞌdxyi nin rñiꞌ bwiinn laꞌn gueꞌla nahpa zihn bwiinnan ya nin rñiꞌ ralaꞌn bwiinn ziga tuhbi yuuꞌ ñieꞌw nahpa zibwihdxyidxiahan hasta guiyaꞌ yihca yuuꞌ. \s1 Chyu nahpa guidxyihbi bwiinn \r (Mt. 10.28‑31) \p \v 4 Rahbiza Jesuhs: \p ―Ñaan loh tu mihgu raꞌ, ayi guidxyihbi tu bwiinn nin xclaaꞌdzi chiinn laꞌh tu tin chin laꞌtu guhchi, ayiru nuu xi gunnee raꞌ ba laꞌh tu, \v 5 per guiñaan loh tu chyu mahzi guidxyihbi tu: tuhbidxiꞌh sola Dxiohs mahzi gulguidxyihbi tin laꞌhdxiꞌh Ñiꞌh zaca guzaꞌhla laꞌh tu gabihldxyi chin gahchi tu sidela ayi guzoꞌbadxiahga tu xchiꞌdxyi Ñiꞌh. Nen guchiin nin rñiꞌn, gulchuuꞌ guelrzaaꞌ laꞌh Ñiꞌh. \v 6 Laꞌtu naannla, rioꞌh chiohpa maaniꞌhn pur chiohpa gaꞌyu, per ayi rbweꞌhestoꞌ Dxiohs laꞌh raꞌ ma nicala ayi guilasahca raꞌ ma guyahlli. \v 7 Hasta dxyichyihca tu laꞌraꞌn nagaabala ya niꞌchin ayi guidxyihbi tu tin laꞌh tu mahziru lasahca tu loh ziahan raꞌ maaniꞌhn. \s1 Nin riuꞌnbwaꞌ raꞌ laꞌh Jesuhs nez loh raꞌ bwiinn \r (Mt. 10.32‑33; 12.32; 10.19‑20) \p \v 8 Neezaa rahbi Jesuhs: \p ―Ñaan loh tu, garaa raꞌ nin guiñiꞌ nez loh raꞌ bwiinn: “Nuꞌbwaꞌn laꞌh Jesuhs laasii naan xpwiinn Ñiꞌh”, naꞌhza nin naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw guiñiꞌn loh raꞌ xaanjla Dxiohs: “Nuꞌnbwaꞌn bwiinn ca laasii laꞌh ba naa ba xpwiiꞌnnahn”; \v 9 ya nin rñiꞌ nez loh raꞌ bwiinn: “Ayi nuꞌnbwaꞌn Jesuhs laasii ayi xclaaꞌdzihn gacaꞌhn xpwiinn ba”, ziꞌchi gahcaza naꞌh guiñiꞌn loh raꞌ xaanjla Dxiohs: “Ayi nuꞌnbwaꞌn bwiinn ca laasii ayi gunnah ba ñahca ba xpwiiꞌnnahn.” \v 10 Naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw ya guxeꞌhla Xpaaꞌn naꞌh loh guidxyiyuh, ya chyuchiꞌhzi nin guiñiꞌyah naꞌh zusiaꞌldastoꞌ Xpaaꞌn xtuhlda bwiinn chi; per sidela niꞌchi guiñiꞌyah laꞌh Spíritu Saantu xteenn Dxiohs, ayi dxiaꞌldatiiꞌ stoꞌ Xpaaꞌn xtuhlda bwiinn chi. \v 11 Chin chenee raꞌ ba laꞌh tu nezloh raꞌ bwiinn guidoꞌ o nezloh raꞌ guxchiisi nin rnabwaꞌ tin gucaꞌchiah raꞌ ba laꞌh tu saca nin riachiistoꞌ tu xchiꞌdxyiꞌhn, ayi xi lligaaba guunn tu xa gusiaꞌgarii tu dxyiꞌdxyi, \v 12 tin chin gadzihn hohra nin guiñiꞌ tu, laꞌSpíritu Saantu guluuꞌyi xa gusiaꞌgarii tu dxyiꞌdxyi loh raꞌ ba. \s1 Rusiaaba guelnazaꞌca laꞌh bwiinn loh duhlda \p \v 13 Ya tuhbi bwiinn nin dxaꞌga loh raꞌ bwiinn ziahan chi rahbi loh Jesuhs: \p ―Mwehsu, guhdzi loh bwiꞌtsihn guniꞌhi bi garoolda bien nin basiaꞌhannee xpaaꞌn laꞌh bi guicaꞌhahn. \p \v 14 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh bi: \p ―Per ndxiꞌhw, ¿chyuulla gulii luꞌh naꞌh guꞌnnahn guel guxchiisi xcweenta tu nee chiꞌzi gahcan xixteenn tu? \p \v 15 Rahbi gahca Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Laꞌh gahca tu gulgahca nasiin ayi chuꞌguiꞌw tu gaapa tu ziahan raꞌ cohsa zaꞌca nin nuu guidxyiyuh. \p \v 16 Ya seguihdu guleꞌhe Jesuhs tuhbi cweenta loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Guyuuꞌ tuhbi bwiinn gohpa ba ziahan cohsa zaꞌca ya guyuuꞌ tuhbi dxyih guhca duxa xquiñaꞌh ba. \v 17 Chiꞌchi guzaꞌloh ruhnn ba lligaaba nastoꞌ ba: “¡Laaxchimma naꞌh naꞌpahn ziahan xica cohsa!; nnah ayi naꞌpahn canehz cwii xñiizahn.” \v 18 Talguꞌnsi bwiꞌhnnlagaꞌh ba lligaaba: “Laꞌn guhcabwaꞌ xa guꞌnnahn nnah; gutsiiyihn yihdzi biꞌtuꞌhnaꞌhn tin dxyuun gurooꞌñihn ya laꞌn chi cuꞌchaꞌyiꞌhn garaa xliꞌhnaꞌhn cun garaa nin naꞌpahn. \v 19 Ya chin guꞌnnahn gahn gaca niꞌchi, zaca guuyidxyiꞌdxyi tuhsihn: Bayinnah laꞌluꞌh nahpa ziahan cohsa para ziahan yihza, guziꞌlaaꞌdzi luꞌh gahw zaꞌca luꞌh guee luꞌh vihnnu dxiahxi luꞌh.” \v 20 Chiꞌchi rahbi Dxiohs loh ba: “¡Bwiinn nahda! Nnahgueꞌla gahca gachi luꞌh gabwiidxyihn xaalma luꞌh ya garaa nin nahpa luꞌh ¿chyuulla guicaꞌha raꞌ chiꞌhn?” \v 21 Ziꞌchichiꞌhzi rzahca bwiinn raꞌ nin rbahchicwaꞌh xquelnazaꞌca Ñiꞌh loh guidxyiyuh riiꞌ ya nin Dxiohs ayi ruhnn cweenta raꞌ ba, per ziꞌchi gahcaza par nez loh Dxiohs ayi guinacweenta raꞌ ba, prohbizii-prohbilaasa raꞌ ba. \s1 Rahcanee Dxiohs lliiꞌn raꞌ Ñiꞌh \r (Mt. 6.19‑21) \p \v 22 Chiꞌchi guñiꞌ Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh rahbi Ñiꞌh: \p ―Niꞌchin nin rñiꞌn loh tu, ayi xi guelrzaaꞌ chuu tu pur nin gahw tu para guibahan tu cun lahdxi nin gacu tu, \v 23 tin xquelnabahan bwiinn mahzi lasahca que ziga nin rahw raꞌ ba; ya tihxi ba mahziza lasahca que ziga lahdxi nin rahcu ba. \v 24 Gulguiꞌhnn lligaaba biahchi raꞌ xa loh nabahan raꞌ ma ayi raaꞌn raꞌ ma ayiza ruchah raꞌ ma yuuꞌñihza ziga ruhnn tu ayiza nahpa raꞌ ma ca cuꞌchaꞌyi raꞌ ma llooba, per nicala ayi xi nahpa raꞌ ma Dxiohs gahca rudiꞌhi nin rahw raꞌ ma cun nin reeꞌ raꞌ ma; ziꞌchilla laꞌh tu ¿tayi ruhnn tu lligaaba mahziru lasahca tu nez loh Dxiohs que maaniꞌhn raꞌ? Guyaa mahziru lasahca tu que ziga laꞌh raꞌ ma. \v 25 ¿Ta nastoꞌ tu pur riuuꞌ tu guelrzaaꞌ zahca chyooru tu ziga za garoolda metru? \v 26 Sidela rguꞌbwaꞌ tu nin tuhbi cohsa biꞌtuꞌhn ayi guunn tu gahn gaca, ¿xixnaa chiꞌh riuuꞌ tu guelrzaaꞌ guunn tu tuhbi cohsa rooꞌ? \v 27 Gulguiꞌhnn lligaaba dxiaꞌ billiiga raꞌ xa rrooꞌraꞌn. Ayi ruhnnraꞌn dziꞌn ayiza rdxihba raꞌn lahdxi, niꞌchin rñaan loh tu nin rrehyi Salomohn nicala ziahanrooꞌ cohsa raꞌ gohpa ba per ayi guhtatiiꞌ ba lahdxi zaꞌca ziga rzuchaꞌyi dxiaꞌ raꞌ chi. \v 28 Sidela ziꞌchi ruhnnchaꞌyi Dxiohs dxiaꞌ nagaaꞌ joosca raꞌ nin rii loh dahan nnah ya guillii gwaꞌha ban laꞌngubihdzila chiꞌchi gucaꞌdxih raꞌ ban, niꞌchin nnah gulgahcabwaꞌ laꞌh tu mahzi lasahca tu que dxiaꞌ raꞌ chi niꞌchin nahpa guniꞌhi Ñiꞌh nin gahcu tu, ¡bwiinn raꞌ nin zee-zeꞌ loh xigaaba raꞌ ñiꞌh! \v 29 Niꞌchin nin rñiꞌn ayi ruzuꞌhyi yihca tu cun lligaaba xa guidxeela nin gahw tu nin guee tu, \v 30 tin bwiinn guidxyiyuh lligaaba chiꞌhzi nin xa guidxeela raꞌ ba nin gahw raꞌ ba nin guee raꞌ ba cun nin gacu raꞌ ba riuuꞌ raꞌ ba, per Xtaada nuꞌh nin nuu dxibaaꞌ laꞌÑiꞌh naannla cuun nin xchiꞌhn tu; \v 31 niꞌchin gulgadxiꞌhyisi loh xquel rnabwaꞌ Dxiohs nen gulgacaꞌdxiahga gahca xchiꞌdxyi Ñiꞌh, naannca Ñiꞌh guluuꞌyi Ñiꞌh garaa nin xchiꞌhn tu par guibahannee tu. \s1 Guelnazaꞌca nin nuu dxibaaꞌ \p \v 32 Rahbiza Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Laꞌh tu nin naa xiꞌhyiraꞌn ayi guidxyihbi tu pur nin naa tu gulliaaꞌ, tin laꞌh tu naa tu nin gulii Dxiohs guunn tu guelguxchiisi pur xquelrnabwaꞌ Ñiꞌh. \v 33 Gulgatooꞌ xixteenn tu nin nahpa tu, gulgadiꞌhin laꞌh bwiinn nin ayi xi nahpa, tin ziꞌchi guunn tu tuhbi buuxa nin ayi dxiuullatiiꞌ tin chuu guelnazaꞌca laꞌnan llaaꞌndxibaaꞌ hasta ayi chyu gubaꞌn nuu nin maan nin rahw lahdxi ayi chuutiiꞌ, \v 34 laasii hastasi naann tu chuu xquelnazaꞌca tu, riꞌchisiza naann tu chuu stoꞌ tu. \s1 Nahpa gacanasiin tu \p \v 35 Rahbiza Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Gulgahca nasiin, nee banahcu xahba tu ayi gusaaꞌnza tu dxiuꞌyi xpieꞌñih tu ñaaꞌ tu; \v 36 gulguiꞌhnn ziga mooza raꞌ nin cabweeza guibiaꞌgarii xpallwaaꞌn ñiꞌh nin zee tuhbi saaꞌ tin chin gusihdzi ba rwaaꞌleeꞌ talguꞌnsi guillaalan dxiuꞌgarii ba. \v 37 Dxiahxi mooza raꞌ chi sidela ziꞌchi guunn raꞌ ba chin guibiaꞌgarii xpallwaaꞌn raꞌ ba nen guchiin nin rñiꞌn loh tu, laꞌh gahca xpalwaaꞌn raꞌ ba chi gacu ba lahdxi ziga xahba gahca xmooza ba, ya laꞌhgahca ba cwachi ba mooza raꞌ chi loh mweella tin gudiꞌhi ba xi gahw raꞌ ba. \v 38 Ya sidela gadzihn ba garoolda gueꞌla o gucahyiroozi gwaꞌha ba laꞌ raꞌ xmooza ba riisiinla cabweeza raꞌ ba laꞌh ba, ya chiꞌchi dxiahxi duxa mooza raꞌ chi. \v 39 Ya laꞌh tu gulgahcabwaꞌ nin rñiꞌn loh tu, sidela ñahcabwaꞌ ballwaaꞌn xteenn tuhbi yuuꞌ xohra ñahdzihn tuhbi nin ruhnn gubaꞌn, pwehda ayi ñusaaꞌn ba ñuꞌtii gubaꞌn chi yihdzi ba ñibaaꞌn ba. \v 40 Ya ziꞌchi gahca laꞌh tu gulgahca nasiin, laasii hohra nin ayi nuu tu lligaaba gadzihnaꞌhn hohrachi gadzihnaꞌhn ziga naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw. \s1 Tuhbi mooza dxaaba \r (Mt. 24.45‑51) \p \v 41 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Pehdru loh Ñiꞌh, rahbi ba: \p ―Daada, ¿ta lohsi nu ruuꞌyidxyiꞌdxyi luꞌh cweenta raꞌ ca o nee loh garaa raꞌ bwiinn? \p \v 42 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―¿Chyuniꞌca naa tuhbi mooza zaꞌca, tuhbi mooza nasiin nin rusiaꞌhannee xpallwaaꞌn Ñiꞌh nuhn xmooza ba tin gudiꞌhi ba xi gahw raꞌ ba chin rahlda hohra? \v 43 Dxiahxi duxa mooza chi sidela rgaꞌha cayuhnn ba chin gabiaꞌgarii xpallwaaꞌn ba. \v 44 Guchiin nin cañiꞌn loh tu, zusiaꞌhannee ballwaaꞌn chi garaa nin nahpa ba laꞌh mooza zaꞌca chi tin guinabwaꞌ ban. \v 45 Per sidela guunn mooza chi lligaaba laꞌn lastoꞌ ba: “Zahcataꞌh guibiaꞌgarii xpallwaaꞌnaꞌhn”, talguꞌnsi soobaaloh ba gahwxaꞌta ba, guee ba, suhdzi ba; \v 46 ya ballwaaꞌn chi gabiaꞌgarii ba tuhbi dxih nin ayi cabweeza ba laꞌh ba, hohra nin ayi guunn ba lligaaba gadzihn ba, chiꞌchisihn zuhnn ba tuhbi caxchihgu rooꞌ laꞌh ba zuchielda ba tuhbi duꞌh dihtsi ba chiꞌchi zinabwaꞌ ba gadxaꞌga ba loh raꞌ bwiinn nin ayi ruzoꞌbadxiahga xchiꞌdxyi Dxiohs. \p \v 47 ’Ya mooza nin naann xi xclaaꞌdzi xpallwaaꞌn ba gaca per ayi rzuhsiin ba ayiza ruzoꞌbadxiahga ba xchiꞌdxyi ba nahpa guirehlda ba paaldaa cwaarta, \v 48 ya mooza nin ayi gaann xi xclaaꞌdzi xpallwaaꞌn ba gaca ya bwiꞌhnn ba cohsa raꞌ nin ayi biuꞌstoꞌ xpallwaaꞌn ba, gulliaaꞌ caxchihgu gaca ba gulliaaꞌ za cwaarta guicahyahga ba. Bwiinn raꞌ nin mahzi rudiꞌhi Dxiohs xiilla cohsa nahpa gusiaꞌgarii raꞌ ban cun lliiꞌnan, ya bwiinn nin rudiꞌhi Ñiꞌh ziahan cohsa ziahanrun nahpa gusiaꞌgarii raꞌ ba. \s1 Rtaaꞌha Jesuhs bwiinn loh lasaaꞌ raꞌ ba \r (Mt. 10.34‑36) \p \v 49 Rahbiza Jesuhs: \p ―Naꞌh bieꞌldahn tin gucaꞌdxiin guidxyiyuh riiꞌ; ¡ojlaꞌh cayahcalan!, \v 50 tin naꞌh nahpa zachiꞌhn, sacazii duxaꞌhn pur xtuhlda garaa bwiinn guidxyiyuh. Niꞌchi naa ziga tuhbi guelgusacazii xlawaaꞌha guelrrohbañihsa, ya ziahan lligaaba ruꞌnnahn tin chaꞌlohon. \v 51 ¿Ta ruhnn tu lligaaba guelrbahchidxyiistoꞌ zeꞌldaneꞌhn loh guidxyiyuh? Rñaan loh tu ayi niꞌchidxiꞌhn sino que bieꞌldahn tin gutaaꞌha raꞌn bwiinn loh lasaaꞌ raꞌ ba, \v 52 laasii deznnah zilaaꞌha lasaaꞌ tuhbi jwamihyi bwiinn; loh gaꞌyu raꞌ ba zidxyiꞌchinee chohnna raꞌ ba laꞌh chiohpa raꞌ ba per laꞌh chiohpa raꞌ ba chi zidxyiꞌchinee za laꞌh chohnna raꞌ ba. \v 53 Zilaaꞌha lasaaꞌ raꞌ ba; zidxyiꞌchinee daada laꞌh lliiꞌngaꞌn ba ya lliiꞌngaꞌn ba zidxyiꞌchinee za laꞌh ba; ziꞌchi gahcaza naan raꞌ zidxyiꞌchinee ba lliiꞌndxaꞌpa ba ya lliiꞌndxaꞌpa ba zidxyiꞌchineezaa laꞌh ba. Ziꞌchi gahca nanswehgra zidxyiꞌchinee ba xguyihdzi ba neezaa xguyihdzi ba zidxyiꞌchineezaa laꞌh ba. \s1 Sehn raꞌ xteenn chieempa \r (Mt. 16.1‑4; Mr. 8.11‑13) \p \v 54 Guñiꞌza Jesuhs loh raꞌ bwiinn ziahan chi, rahbi Ñiꞌh: \p ―Chin rwaꞌha tu riahsa xcahyi nez lahdu nin riaꞌzi gubihdxyi, chiꞌchi rahbi tu: “Bayinnahsihn laꞌñihsadxiah dxiaaba”, nee ziꞌchi rahca; \v 55 ya chin riꞌ bwih nez lahdu laꞌngueeta, chiꞌchi rahbi tu: “Bayinnahsihn, naldaꞌh gaca”, nee ziꞌchi rahca. \v 56 ¡Bwiinn nahda raꞌ!, laꞌtu naann xa rzaꞌloh sehn raꞌ nin nuu guidxyiyuh cun llaaꞌndxibaaꞌ, ya ¿xixnaa ayi rahcabwaꞌ tu xa rzaꞌloh chieempa raꞌ nin dxuu nuꞌh nnah? \s1 Basiaꞌldastoꞌ luꞌh cun bwiinn raꞌ nin rdxyiꞌchinee yiꞌh \r (Mt. 5.25‑26) \p \v 57 Rahbiza Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa ayi rahcabwaꞌ tu cuun nin guigaꞌha guunn tu?, \v 58 laasii sidela chyuulla chetachi xquelchiah tu loh guxchiisi, ya gaduhbi nin zenee ba yiꞌh para rwaaꞌ jusgahdu basiaꞌlda dxyiꞌdxyi cun laꞌh ba loh neziuhgah tin ayi gadzihnnee ba yiꞌh loh raꞌ guxchiisi laasii guxchiisi raꞌ chi zutiꞌdxi raꞌ ba yiꞌh loh raꞌ guixaꞌga, ya guixaꞌga raꞌ chi gusieꞌw raꞌ ba yiꞌh laꞌn lahtsidxiꞌba. \v 59 Per rñaan loh luꞌh, ayi gariaꞌh luꞌh laꞌn lahtsidxiꞌba chi hasta gusaaꞌ luꞌh chilli luꞌh garaa nin bwiꞌhnn luꞌh, chiꞌchiyi gutaꞌh raꞌ ba yiꞌh. \c 13 \s1 Nahpa guchaꞌh raꞌ bwiinn ziga nabahan raꞌ ba tin guibahanxnehza raꞌ ba loh Dxiohs \p \v 1 Hohrchi gahca gwabiiga nuhn bwiinn raꞌ loh Jesuhs tin gwaguihtsi raꞌ ba xcweenta paaldaa bwiinn Galilea nin gudxiinn Pilahtu laꞌn guidoꞌ ya baguꞌchi Pilahtu llerihn nin guhchi raꞌ chi cun llerihn raꞌ ñimahla nin gwanee raꞌ ba ziga guhn loh Dxiohs. \v 2 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Ta ruhnn tu lligaaba ziꞌchi guzahca bwiinn Galilea raꞌ chi laasii mahzi guyuuꞌ xtuhlda raꞌ ba loh bwiinn lahdxyi raꞌ ba? \v 3 Ñaan loh tu, ayi gaca ziꞌchi. Per sidela ayi gusaguꞌdzi stoꞌ tu loh Dxiohs ziꞌchi gahca saca garaa tu. \v 4 Ya xcweenta tsiꞌñu bichohnna bwiinn raꞌ nin guhchi chin gubihxi torre nin laa Siloeh yihca raꞌ ba, ¿ta ruhnn tu lligaaba guyuuꞌru xtuhlda raꞌ ba que bwiinn nin rii guihdxyi Jerusalehn? \v 5 Ñaan loh tu, ayiza gaca ziꞌchi, per sidela ayi guchaꞌh tu ziga nabahan tu zuñihchi gahcaza tu. \s1 Cweenta xteenn tuhbi yahga ñiigu \p \v 6 Chiꞌchi guzaꞌloh bwiiꞌyidxyiꞌdxyinee Jesuhs laꞌh raꞌ ba tuhbi cweenta, rahbi Ñiꞌh: \p ―Guyuuꞌ tuhbi daada bwiꞌhnnbiñih ba tuhbi llaan yahgañiigu loh xuh ba, ya guyuuꞌ tuhbi dxyih gwaguiaꞌha ba gu nuu xi ñiigu caa lohon, ya chin badzihn ba bwaꞌha ba ayi xi caatiiꞌ lohon, \v 7 chiꞌchi rahbi ba loh bwiinn nin rahpa riꞌchi: “Bwaꞌha, guhca chohnna yihza rieꞌldaguiaꞌhan gu nuu xi ñiigu xcah loh yahga riiꞌ, per nin guduhvehsa nagahdxi guidxeelaꞌhn nin tuhbin. Mejor gutaꞌdxuñin, ¿xixgahn cabweꞌhesin xjweersi loh xuun?” \v 8 Chiꞌchi guñiꞌ bwiinn nin rahpa riꞌchi, rahbi ba: “Daada, basaaꞌnan luulchima stuhbi yihza riiꞌ tin laꞌn gusaldaꞌh yuh nin nuu llaaꞌnan cwaachi gahcan xquiiꞌ man \v 9 tin guidiaꞌha nuꞌh tayi xi ñinahxi guicah lohon yihza zeꞌ ya sidela ayi xi guicah gahca lohon chiꞌchi guitaꞌdxuñin.” \s1 Basiaca Jesuhs tuhbi gunnaꞌh dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi bwiinn \p \v 10 Ya tuhbi dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel cagasiꞌdxi Jesuhs laꞌn tuhbi guidoꞌ. \v 11 Riꞌchi zuu tuhbi gunnaꞌh nin rahcalluꞌhu naala tsiꞌñu bichohnna yihza laasii nuu tuhbi bwiinndxaaba stoꞌ ba nin bwiꞌhnn poompa dihtsi ba ayi nuu ganchiiꞌhin. \v 12 Chin bwaꞌha Jesuhs loh ba, gudihdxyi Ñiꞌh laꞌh ba, rahbi Ñiꞌh loh ba: \p ―Gunnaꞌh, laꞌgueldxyihdxyi nin rahca luꞌh basaaꞌn yiꞌh. \p \v 13 Chin badziiꞌbanaa Ñiꞌh yihca gunnaꞌh chi lwehgusi banchii dihtsi ba, chiꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ ba xa chuhla naa Dxiohs. \v 14 Per daada nin rnabwaꞌ guidoꞌ chi bidxyiꞌchi ba laasii basiaca Jesuhs laꞌh gunnaꞌh chi dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn, niꞌchin guzaꞌloh bwiiꞌyidxyiꞌdxyi ba loh raꞌ bwiinn, rahbi ba: \p ―Xoꞌpa dxyih zahca guunn bwiinn dziꞌn; laꞌn dxyih raꞌ chi dxiꞌ tu tin dxiaca tu, per dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn ayi dxiꞌ tu tin ayi rahca dziꞌn dxyih chi. \p \v 15 Chiꞌchi guñiꞌ Jesuhs loh ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―¡Bwiinn rusaguiꞌhi bwiinn! Sidela chyuulla tuhbi tu nahpa tuhbi guunn o tuhbi buhrra nee rdxahga ma ñihsa, ¿tayichiꞌh guixaachi tu ma chegaguee tu ma ñihsa dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi bwiinn raꞌ?, \v 16 ya gunnaꞌh riiꞌ naa llahga guehtu Abrahn guhcala tsiꞌñu bichohnna yihza nuuchiꞌbiduꞌh bwiinndxaaba laꞌh ba loh gueldxyihdxyi. ¿Tayi naadxiꞌh bwen taꞌh ba loh bwiinndxaaba nicala dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi bwiinn raꞌ tin guziꞌlaaꞌdziza ba? \p \v 17 Ya chin guhdzi Jesuhs ziꞌchi, baziꞌxtuhyi raꞌ nin rdxyiꞌchinee laꞌh Ñiꞌh, ya snuhn raꞌ bwiinn riahxi raꞌ ba pur garaa cohsarooꞌ nin cayuhnn Jesuhs pur laꞌh raꞌ ba. \s1 Cweenta xteenn bwiiꞌdzi mortahsa \r (Mt. 13.31‑32; Mr. 4.30‑32) \p \v 18 Neezaa guñiꞌ Jesuhs, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Cuun nin rñah ziga rñah xquelrnabwaꞌ xteenn Dxiohs nee cun cuun nin guigaꞌha guchaꞌgabwaꞌñin? \v 19 Naann ziga tubi bwiiꞌdzi mortahsa nin ruhnn biñih tubi ndxiꞌhw loh xtahan ba, ya rtahnan rahcan tubi yahgarooꞌ, ya lliiꞌdzin ruhnn raꞌ maaniꞌhn xpichiehza raꞌ ma. \s1 Cweenta xteenn levadura \p \v 20 Neezaa guñiꞌ Jesuhs stuhbi cweenta loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Xilaꞌh cun guunn garoopa xquelrnabwaꞌ Dxiohs? \v 21 Naan ziga levadura nin guguꞌchinaa tuhbi gunnaꞌh loh chohnna madxihdu harihn, ya levadura chi nahpa gusadxihin cohba chi. \s1 Cweenta xteenn rwaaꞌ pweerta nin nadeꞌhe \r (Mt. 7.13‑14, 21‑23) \p \v 22 Zee Jesuhs tuhbi neziuh nin zee Jerusalehn, ya gaduhbi nin zeediiꞌdxi Ñiꞌh paaldaa guihdxyi raꞌ cun rraandxu raꞌ, baluuꞌyi Ñiꞌh bwiinn raꞌ. \v 23 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi tuhbi bwiinn chi loh Ñiꞌh, rahbi ba: \p ―Daada, ¿ta gulliaaꞌyiꞌhn naa raꞌ bwiinn nin calaꞌh loh xtuhlda raꞌ ñiꞌh? \p Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p \v 24 ―Gulguiꞌhnn jweersi chuꞌtii tu nez rwaaꞌ pweerta biꞌtuꞌhn galoh tu tin dxyiꞌbi ziahanrooꞌ bwiinn riclaaꞌdzi chuꞌtii raꞌ ban per ayi guunn raꞌ ba gahn chuꞌtii raꞌ ba. \v 25 Ya snuhnsi rahca gusieꞌw bwiinn nin naa yihdzi Ñiꞌh rwaaꞌ yuuꞌ chi ya ayiru nuu canehz tiidxi tu, ziaꞌhan tu dihtsi yuuꞌ. Chiꞌchi soobaaloh gusihdzi tu rwaaꞌ pweerta guiñiꞌ tu loh ba: “Daada, guxaala rwaaꞌyihdzi luꞌh tin guidxuꞌtii nun”, chiꞌchi guiñiꞌ ba nnaa ba loh tu: “Ayi gaꞌnnahn chyu bwiinn tu.” \v 26 Chiꞌchi saꞌloh guiñiꞌ tu, gahbi tu loh ba: “Bidxuunee nu, bidaꞌwnee nu, bidwaanee nu yiꞌh, nee basiꞌdxi gahca luꞌh laꞌh nu nez loh xneziuh raꞌ nu.” \v 27 Chiꞌchi ziñiꞌ ba loh tu: “Per ñaan loh tu, ayi nuꞌnbwaꞌtiiꞌhihn laꞌh tu; mejor guldxiaa garaa tu laasii laꞌh tu nin ruhnn ganaalla dziꞌn dxaaba raꞌ.” \v 28 Chiꞌchi guꞌn tu cun hasta loh lahyi tu guichihchi taantu nalaasa nin saca tu chin gwaꞌha tu xpwiinn chieemparooꞌ tu ziga guehtu Abrahn, guehtu Isaac, guehtu Jacobo cun garaa guehtu daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs nuu gahca raꞌ ba loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs llaaꞌndxibaaꞌ per laꞌh tu ayi gaca chuꞌtii tu. \v 29 Chiꞌchi gaca gadzihn ziahan bwinziitu raꞌ nin dxiꞌ nez lahdu dahan dxiaaꞌ, nez lahdu ñaaꞌgueeta, nez lahdu rtahn gubihdxyi cun nez lahdu nin riaꞌzi gubihdxyi tin chuꞌtii raꞌ ba loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs llaaꞌndxibaaꞌ. Riꞌchi zizohba raꞌ ba loh mweella. \v 30 Per nuu raꞌ nin ruhnn lligaaba gulliaaꞌ lasahca raꞌ ba nnah per chiꞌchi zacalasahca duxaru raꞌ ba, nuuza raꞌ nin ruhnn lligaaba lasahca duxa raꞌba nnah ya loh guelrnabwaꞌ chi ayi xi gacalasahcatiiꞌ raꞌ ba. \s1 Biꞌn Jesuhs pur xcweenta guihdxyi Jerusalehn \r (Mt. 23.37‑39) \p \v 31 Dxyih chi gahca rahbi raꞌ nuhn fariseu loh Jesuhs: \p ―Bariaꞌh riiꞌ, bwaa; tin Herodes xclaaꞌdzi gadxiinn yiꞌh. \p \v 32 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Guldxiaa tin gulgahbi loh bwiinn rusaguiꞌhi bwiinn chi: “Bwaꞌha, nnadxyih cun guillii gabweꞌhehn bwiinndxaaba raꞌ nin nuu stoꞌ bwiinn raꞌ neezaa nin rahcalluꞌhu raꞌ gusiaꞌcahn hasta yiidxyii guꞌnnahn gahn.” \v 33 Per nnah nahpa chezaꞌhn xneziuun nnadxyih cun guillii laasii ayi gaca gachi daada nin rñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs caachiꞌhzi stuhbi guihdxyi sino que bweꞌzi tuhbidxiꞌh guihdxyi Jerusalehn. \v 34 ¡Prohbiza laꞌh tu bwiinn Jerusalehn raꞌ! Rdxiinn tu daada raꞌ nin zeꞌgañiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs lahdxyi tu neezaa rusihdzidxiah tu yihca bwiinn raꞌ nin rxeꞌhla Dxiohs loh tu, tin gachi raꞌ ba. Ziahan bwelta guclaaꞌdzihn ñutiaaꞌhahn laꞌh tu ziga rutiaaꞌha dxiidxi cuuca lliiꞌniꞌhn ma tin raguuꞌlaꞌnxihyi ma laꞌh raꞌ lliiꞌn ma, per ayi guclaaꞌdzi tu bwen ñuhnn Dxiohs pur laꞌh tu ziꞌchi. \v 35 Gulguiaꞌha nnah dxiaꞌhandaꞌtsizi xquidoꞌroo tu, nen xñaxgaaꞌhn loh tu, ayiru gabiaꞌgarii gwaꞌha tu loon hastayi chin gadzihn dxyih nin gahbi tu: “Zuxchilli Dxiohs guunntaaꞌyi Ñiꞌh yihca bwiinn nin dxiꞌ guinabwaꞌ laꞌh nuꞌh pur xcweenta Dxiohs.” \c 14 \s1 Basiaca Jesuhs tuhbi bwiinn nin gadxadxih \p \v 1 Chin guhlda tuhbi dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel, gwatahw Jesuhs guelwahw rwaaꞌ yihdzi tuhbi bwiinn nin rnabwaꞌ loh fariseu raꞌ, cagataꞌtsisi nuhn fariseu guidiaꞌhan xi guunn Jesuhs, \v 2 laasii nezloh Jesuhs zuu tuhbi daada nin nuu dxih gaduhbitiiꞌ tihxi ñiꞌh. \v 3 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Jesuhs loh raꞌ bwiinn nin ruluuꞌyi lehyi neezaa loh raꞌ fariseu, rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―¿Ta zaca gusiaꞌcahn tuhbi bwiinn nin rahcalluꞌhu dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi bwiinn o ayi gacan? \p \v 4 Per laꞌh raꞌ ba dxyiitiiꞌ gurih raꞌ ba cun badaꞌwsi rwaaꞌ raꞌ ba. Chiꞌchi gucaꞌha Jesuhs bwiinn nin rahcalluꞌhu chi, basiaca Ñiꞌh laꞌh ba, gunabwaꞌ gahca Ñiꞌh biuꞌnehza ba ziaa ba. \v 5 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ fariseu: \p ―Sidela chyuulla tuhbi tu nahpa tuhbi buhrra o tuhbi guun, ya dxiaaba ma laꞌn tuhbi bizee, ¿tayi gabweꞌhechiꞌh tu ma dxyih chi gahca, nicala naan tuhbi dxyih nin rziꞌlaaꞌdzi bwiinn? \p \v 6 Chiꞌchi ayi guhca ñusiaꞌgarii raꞌ ba dxyiꞌdxyi loh Ñiꞌh, ya cun dxyiitiiꞌ babwih raꞌ ba. \s1 Bwiinn raꞌ nin biduꞌhun raꞌ guzee saaꞌ \p \v 7 Caywaꞌhasi Jesuhs xa riuꞌstoꞌ raꞌ bwiinn rbwii raꞌ ba yagaxiyi zaꞌca tin cwii raꞌ ba cweeꞌ raꞌ bwiinnlasahca, chiꞌchi guleꞌhe Ñiꞌh tuhbi cweenta loh raꞌ ba nin ruluuꞌyi, rahbi Ñiꞌh: \p \v 8 ―Chin guiduꞌhun luꞌh chee luꞌh tuhbi saaꞌ ayi guunn luꞌh pur soobaa luꞌh loh yagaxiyi zaꞌca, tin ayi nagah snuhnsi laꞌstuhbi nin mahzi lasahca que no yiꞌh laꞌgadzihn; \v 9 chiꞌchi dxieꞌbiiga bwiinn nin baguhn yiꞌh zee luꞌh saaꞌ nnaa ba loh luꞌh: “Badiꞌhi yagaxiyi ca soobaa bwiinn riiꞌ”, ya chiꞌchi gaziꞌxtuhyi luꞌh chesoobaa luꞌh luulchima yagaxiyi nin zuu rwaaꞌ jwehra. \v 10 Mahziru bwen, chin guiduꞌhun luꞌh guzee luꞌh tuhbi saaꞌ, soobaa luꞌh tuhbi yagaxiyi nin zuu luulchimatiiꞌ tin chin gadzihn bwiinn nin gudihdxyi yiꞌh zee luꞌh saaꞌ, nnaa ba loh luꞌh: “Xamihguꞌhn nezii gudiiꞌdxi sobanee luꞌh bwiinn raꞌ riiꞌ tin yagaxiyi riiꞌ nin mahzi lasahca.” Ya ziꞌchi gacalasahca luꞌh loh raꞌ bwiinn nin rii loh mweella, \v 11 tin bwiinn nin rdxiꞌhyi xa gacalasahca ba mejor raziꞌxtuhyi ba delaanta loh raꞌ bwiinn, ya bwiinn nadoꞌlaaꞌdzi nahpa rahcalasahcaru ba nezloh raꞌ bwiinn. \p \v 12 Rahbiza Ñiꞌh loh bwiinn nin baguhn laꞌh Ñiꞌh zee Ñiꞌh saaꞌ: \p ―Chin nuu luꞌh lligaaba guunn luꞌh tuhbi guelwahw zaꞌca, ayi gaguhn luꞌh nin rchaꞌga luꞌh nin bwihtsi luꞌh nin lasaaꞌ luꞌh nin xpisihn luꞌh nin rricu tin ayi laꞌraꞌba guibiaꞌgarii cwiidxyi raꞌ ba yiꞌh chetahw luꞌh guelwahw yihdzi raꞌ ba, ya nin bagaaꞌda luꞌh galoh laꞌngahlla gahca. \v 13 Mahzi bwen chin guunn luꞌh tuhbi guelwahw zaꞌca gaguhn luꞌh bwiinn dxyihdxyi cun bwiinn nin rahca loh Ñiꞌh, \v 14 tin ziꞌchi dxiahxi Dxiohs laasii ayi nuu gadxilli bwiinn raꞌ chi nin gudahw raꞌ ba loh luꞌh per Dxiohs gahca gadxillin chin gabiaꞌgarii gabahan bwiinn zaꞌca nin guhchi. \s1 Xcweenta tuhbi lañihrooꞌ \p \v 15 Chin gudiiꞌdxi dxiahga tuhbi nin zohba loh mweella, chiꞌchi rahbi ba loh Jesuhs: \p ―Dxiahxi duxa raꞌ bwiinn nin cwih raꞌ gahw loh mweella chin gaca lañih hasta rnabwaꞌ Dxiohs. \p \v 16 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Guyuuꞌ tuhbi daada bwiꞌhnn ba tuhbi lañihrooꞌ rwaaꞌ yihdzi ba, chiꞌchi gunabwaꞌ ba biduꞌhun ziahan bwiinn nin ñatahw raꞌ guelwahw rwaaꞌ yihdzi ba, \v 17 ya chin bigaꞌha hohra nin gahw raꞌ ba, chiꞌchi guxeꞌhla daada chi tuhbi xmooza ba gwacaꞌha laꞌh raꞌ bwiinn nin biduꞌhun raꞌ chi tin guzeetahw raꞌ ba, ya chin badzihn ba loh nin biduꞌhun raꞌ chi chetahw chiꞌchi rahbi ba: “Gulchoꞌho laꞌgaraatiiꞌ naaliistula.” \v 18 Chiꞌchi guzaꞌloh guñiꞌ cada tuhbigah raꞌ ba rahbi raꞌ ba ayi nuu chee raꞌ ba, tuhbi ba rahbi: “Gueꞌdu guziꞌn tuhbi taaꞌha loh yuh, nnah nahpa chaguiaꞌhañin rnaꞌbaꞌhn ayi guidxyiꞌchi luꞌh pur ayi saꞌhn”, \v 19 ya stuhbi ba rahbi: “Gueꞌdugah guziꞌn gaꞌyu nehza guun yannah nahpa cheguiꞌhnnanma prehba, niꞌchin ayi nuu saꞌhn”, \v 20 ya stuhbi ba rahbi: “Gueꞌdugah bachinaaꞌhahn, niꞌchin ayi nuu saꞌhn.” \v 21 Ya chin babiaꞌgarii mooza chi, baganee bi rsohn chi loh xpallwaꞌn bi nin guxeꞌhla laꞌh bi, talguꞌnsi bidxyiꞌchi duxa daada nin rnabwaꞌ chi, chiꞌchi rahbilagaꞌh ba loh xmooza ba chi: “Carrih gwalaꞌh nez loh neziuhrooꞌ nez loh neziuh deꞌhe lahda guihdxyi tin dxieꞌnee luꞌh bwiinn prohbi, bwiinn cweeꞌ, bwiinn liinguu, cun bwiinn nin rahca loh ñiꞌh tin dxieꞌtahwnee raꞌ ba laꞌh nuꞌh.” \v 22 Snuhn gudxyihru rahbi mooza chi loh daada chi: “Daada, laꞌnbwiꞌhnn gahn ziga gunabwaꞌ luꞌh per laꞌlugahri nuuru.” \v 23 Chiꞌchi rahbi daada chi loh ba: “Gwah loh raꞌ neziuh nin zeꞌ lahda guihdxyi ziitu raꞌ tin dxieꞌnee luꞌh bwiinn raꞌ nin gadxaꞌgachiꞌhzi luꞌh nezchi tin par chegadxah yihdzihn, \v 24 nee rñaan loh luꞌh, nin tuhbi bwiinn nin biduꞌhun galoh ayi gahw raꞌ ba nin tuhbi rwaaꞌ raꞌ ba xquelwaawuhn.” \s1 Nin nahpa guunn bwiinn tin chenaꞌhla raꞌ ba Crixtu \p \v 25 Ya gaduhbi nin zeezah Jesuhs loh neziuh, ziahan bwiinn zenaꞌhla laꞌh Ñiꞌh, chiꞌchi gubiaꞌgarii Ñiꞌh guzaꞌloh cañiꞌ Ñiꞌh loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p \v 26 ―Sidela chyuulla dxieꞌnaꞌhla naꞌh, nahpa gantsiiꞌhi ba naꞌh, gucaꞌstoꞌ ba naꞌh ziahan taantu ziga nadziiꞌhi ba xpaah ba, xmaah ba, cheꞌhla ba, lliiꞌn ba, bwihtsi ba cun bizaaꞌn ba, nee gahcaza xquelnabahan ba. Sinoon ayi nuu dxieꞌnaꞌhla ba naꞌh. \v 27 Sidela nuu nin ayi xclaaꞌdzi gutiꞌdxiloh trabahjw ziꞌchi, ayiza nuu gaca raꞌ ba tuhbi xpwiiꞌnnahn. \v 28 Sidela chyuulla tuhbi tu xclaaꞌdzi guzaꞌ tuhbi yuuꞌrooꞌ ziahan xcwaꞌha, ¿tayi mwehrgalohdxiꞌh soobaa tu guunnxgah tu lligaaba guidiaꞌhan gu zahlda xmweeyi tu par guzaꞌloh tun?, \v 29 laasii sidela simientuzi guzoꞌbaloh tu cayahca dxiaa garaa xmweeyi tu, ya chiꞌchi garaa bwiinn gusiꞌxtuhyi laꞌh tu, \v 30 chiꞌchi guuyi raꞌ ba: “Bwaꞌha bwiinn ca, gulahchixchihsi ba yuuꞌ, nee ayi bwiꞌhnn ba gahn ñaꞌlohon.” \v 31 O sidela tuhbi rrehyi guunn ba lligaaba chegachaꞌgadxihldxi ba stuhbi rrehyi, ¿tayidxiꞌh guunnxgah ba lligaaba guidiaꞌhan ta zahca guunn ba gahn cun loh tsiꞌh mihyisi xsuldahdu ba cun loh stuhbi rrehyi nin nahpa gahlda mihyi suldahdu? \v 32 Ya sidela rguꞌbwaꞌ ba ayi guunn ba gahn chiꞌchi cun antes guixeꞌhla ba rsohn loh stuhbi rrehyi nin nahpa gahlda mihyi suldahdu cwidxyiistoꞌ raꞌ ba. \v 33 Ya ziꞌchi laꞌh tu nin ayi xclaaꞌdzi gusaaꞌn garaa nin nahpa ñiꞌh mejor ayi dxieꞌnaꞌhla raꞌ niꞌchi naꞌh. \s1 Chin ayiru nnaa zihdxi gaca nallihin \r (Mt. 5.13; Mr. 9.50) \p \v 34 Ya rahbiza Jesuhs: \p ―Chuhla naa zihdzi, per sidela guñichin xquel nallihin, ¿xa gacaru gunnallihin guelwahw? \v 35 Ayiru galluꞌyin nin para gunchaꞌyin loh yuh, ayiza nuu chuꞌbwihin loh xquiiꞌ ma. Mejor chuꞌbwihin hasta riuꞌbwih dxihlli. Ziꞌchi ruhnn tuhbi bwiinn naxihn; rzohbalohsi ba tuhbi cohsa, ya ayi ruzaꞌloh ban. Niꞌchin nnah nin nuu dxiahga ñiꞌh, gucaꞌdxiahga raꞌ ba xchiꞌdxyiꞌhn. \c 15 \s1 Cweenta xteenn lliꞌhyi nin bizaꞌbi \r (Mt. 18.10‑14) \p \v 1 Garaa raꞌ bwiinn nin rusadxihlli impweestu neezaa bwiinn raꞌ nin ayi ruhnn cweenta xlehyi Moisehs gwabiiga raꞌ ba loh Jesuhs tin bacaꞌdxiahga raꞌ ba dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ Ñiꞌh. \v 2 Cun bwiinn fariseu raꞌ neezaa mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs guzaꞌloh cañiꞌ tohnta raꞌ ba loh Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―Bwiinn riiꞌ ruchaꞌga ba garaa raꞌ bwiinn nin nahpa duhlda neezaa rahwnee ba laꞌh raꞌ ba. \p \v 3 Chiꞌchi guleꞌhe Jesuhs cweenta nin guluuꞌyi Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p \v 4 ―Sidela chyuchiꞌhzi tuhbi tu nahpa tuhbi gaywaꞌh lliꞌhyi ya guizaꞌbi tuhbi ma, ¿tayi nahpadxiꞌh cwachigah tu za noventa y nueve ma loh dahan tin chegadxiꞌhyi tu nin bizaꞌbi hastayi gadxeela ma?, \v 5 ya chin gadxeela ma gudziiꞌba rwaaꞌyahnn tu ma taantu riahxi tu badxeela ma, \v 6 ya chin gadzihn tu yihdzi tu, chiꞌchi gutiaaꞌha tu nin ruchaꞌga tu cun xpisihn tu, gahbi tu loh raꞌ ba: “Guldxiahxinee naꞌh tin laꞌnbadxeela xiꞌhyihn nin bizaꞌbi.” \v 7 Ziꞌchi naa ziga rucaꞌstoꞌ bwiinn xquidxaꞌh ba loqui nin naa ma. Ziꞌchi gahcaza rucaꞌstoꞌ Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ laꞌh chyuchiꞌhzi bwiinn duhlda. Ya sidela rusaguꞌdzistoꞌ bwiinn chi chezah ba xneziuh Dxiohs, mahziru riahxinee duxa xaanjla raꞌ Ñiꞌh laꞌh bwiinn chi que no za noventa y nueve raꞌ ba nin ya zezah zaꞌca xneziuh Ñiꞌh ya naa bwiinn chi xpwiinn Dxiohs. \s1 Cweenta xteenn mweeyi nin bizaꞌbi \p \v 8 Rahbiza Jesuhs: \p ―Ziꞌchi gahcaza tuhbi gunnaꞌh nin nahpa tsiꞌh mweeyi nin lasahca ya guizaꞌbi tuhbin, ¿tayi xchiꞌhn gucaꞌdxih ba tuhbi biaꞌñih tin gwaꞌh zaꞌca ba ya gutoꞌba ba garaa laꞌn yuuꞌ hasta que noyii gadxeela ban? \v 9 Ya chin gadxeela ban, chiꞌchi gutiaaꞌha ba nin ruchaꞌga ba cun xpisihn ba, gahbi ba loh raꞌ ba: “Guldxiahxinee naꞌh tin laꞌnbadxeeꞌla xmweeꞌyihn nin bizaꞌbi.” \v 10 Rñaazahn loh tu, ziꞌchi gahcaza riahxinee xaanjla Dxiohs nin rii dxibaaꞌ pur nin rusaguꞌdzistoꞌ tuhbi bwiinn duhlda chezah ba xneziuh Dxiohs. \s1 Cweenta xteenn bwiinn nin balluꞌn tuhbi lliiꞌn ñiꞌh \p \v 11 Bwiiꞌyidxyiꞌdxyiza Jesuhs cweenta riiꞌ loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Guyuuꞌ tuhbi bwiinn guyuuꞌ chiohpa lliiꞌn ba, \v 12 ya guyuuꞌ tuhbi dxyih rahbi tuhbi nin laweelda: “Paah, guniꞌhi luꞌh xpiehn luꞌh nin ruhnn tucahri guicaꞌhahn.” Ya chiꞌchi bwiꞌhnn garoolda xpah raꞌ bi hasta naa xteenn ba tin gucaꞌha raꞌ bi hasta ruhnn tucahri laꞌh raꞌ bi. \v 13 Ya chin guhca paaldaa dxyih, talguꞌnsi batooꞌ nin laweelda garaa hereensi nin badiꞌhi xpaah bi gucaꞌha bi, ya mweeyi chi nuꞌa bi zee bi zihtu hasta stuhbi nasiohn, ya chin badzihn bi riꞌchi baxiꞌn bi xmweeyi bi chi loh gunnaꞌh dxaaba cun loh raꞌ xica cohsa dxaaba. \v 14 Ya chin barah mweeyi chi baxiꞌn bi, badzihn tuhbi gubihn duxa guihdxyi ziitu hasta nuu bi guzohbaloh ayi xi gahw bi cachiaꞌhn duxa bi. \v 15 Chiꞌchi gwachiꞌhyi bi dziꞌn loh tuhbi bwiinn guihdxyi chi guunn bi, ya bwiinn chi badiꞌhi ba dziꞌn guunn bi guyaꞌn bi xcuuchi ba, \v 16 ya taantu nin bichiaꞌn duxa bi guclaaꞌdzi bi ñahw bi dxihllilaaꞌ nin cayahw raꞌ cuuchi, laasii ayi guyuuꞌ xi ñahw bi nez chi. \p \v 17 ’Ya gaduhbi cadiiꞌdxi bi trabahjw chi biaꞌñih loh xigaaba bi bwiꞌhnn bi lligaaba nastoꞌ bi: Bwaꞌha, paaldaaru mooza nahpa xpaaꞌhn ruhnn xtsiꞌn ba, hasta ruhnnsohbra nin rahw raꞌ ba, nen naꞌh nezriiꞌ cayahchigubihnaꞌhn. \v 18 Mejor guibiaꞌgariin hasta nuu xpaaꞌhn, chin gadzihnaꞌhn gaꞌpihn loh ba: “Paah, bayinnahsihn bañiꞌchihn loh Dxiohs cun loh yuꞌbiluꞌh. \v 19 Ayiru ruhnn marehsa guiñiꞌ luꞌh loon ziga lliiꞌn luꞌh sino que guunn luꞌh trahtu naꞌh ziga tuhbi xmoozasi luꞌh.” \v 20 Chiꞌchi banaꞌzu nehza bi ziaa bi yihdzi xpaah bi. Zihturooꞌ ru zegadzihn bi chin bwaꞌha xpaah bi laꞌh bi, balahsastoꞌ ba biaa ba laꞌh bi, chiꞌchi biriaꞌhgalluꞌn ba bagachiꞌloh ba laꞌh bi, chin badzihn ba hasta zieꞌ bi, gudiꞌdzi ba gudahw ba rwaaꞌ bi, \v 21 chiꞌchi rahbi bi loh ba: “Paah, bayinnahsihn laꞌnbañihchi loh luꞌh; ayiru ruhnn tucahri guiñiꞌ luꞌh naꞌh ziga lliiꞌn luꞌh.” \v 22 Per guñiꞌ xpaah bi loh raꞌ xmooza ba, rahbi ba: “Gulcheteꞌhe lahdxi nin mahzi chuhla gahcu bi, nee ñihyi dxieꞌnee tu cuꞌ tu bacwihnnaa bi dxieꞌnee gahca tu tuhbi nehza gueldxyihdxyi gucaꞌh tu ñaaꞌ bi, \v 23 tin checaꞌha gahca tu tuhbi guunn bweezuꞌhn nin mahzi narooꞌ chiinn tu guidaꞌw nuꞌh tin guidiꞌhnn nuꞌh tuhbi lañihrooꞌ, \v 24 laasii lliiꞌnahn riiꞌ bwiꞌhnnaꞌhn lligaaba guhchi bi nee nnah gulguiaꞌha laꞌbi bieꞌ; ayi bwiꞌhnnaꞌhn lligaaba ñwaꞌharuhn loh bi per nnah gulguiaꞌha laꞌbi bieꞌ.” \p \v 25 ’Ya ziꞌchi cayahca, ya stuhbi lliiꞌngaꞌn ba zeguiꞌhnn dziꞌn loh dahan. Ya chin guhlda gubiaꞌgarii bi ziagadzihn gahxu bi rwaaꞌ yihdzi bi chin bihn bi cayuꞌlda raꞌ muusca rigadxiaꞌha raꞌ ba. \v 26 Chiꞌchi gudihdxyi bi tuhbi mooza nin zuu riꞌchi gunabadxyiꞌdxyi bi loh ba, rahbi bi: “¿Xixniꞌca cayahca rwaaꞌ yuuꞌ?” \v 27 Chiꞌchi rahbi mooza chi: “¿Tayi rwaꞌha luꞌh bwihtsi luꞌh nin gwarraniichi gubiaꞌgarii? Niꞌchin nin gunabwaꞌ xpaah luꞌh bidxiinn nu tuhbi guun bweezuꞌhn nin mahzi narooꞌ tin gaca tuhbi lañih laasii nazaꞌca bwihtsi luꞌh gubiaꞌgarii.” \v 28 Chin bihn bi garaa niꞌchi ayi nnaa bi dxiuꞌgarii bi yihdzi bi taantu rdxyiꞌchi bi; chiꞌchi biriaꞌ xpaah bi, rahbi ba loh bi: “Xiiꞌhihn, biuꞌgarii.” \v 29 Chiꞌchi rahbi bi loh xpaah bi: “Bwaꞌha, paaldaala yihza cayuꞌnnahn dziꞌn loh luꞌh ruzoꞌbadxiaagahn garaa dxyiꞌdxyi nin rñiꞌ luꞌh loon nen nin tuhbi chihva biꞌtuꞌhn ayi baniꞌhi luꞌh ñahchi ñahcachaꞌyi tuhbi guelwahw para nin ruchaꞌgaꞌhn; \v 30 per bayinnahsihn laꞌlliiꞌn luꞌh nin baxiꞌn xmweeyi luꞌh loh raꞌ gunnaꞌh dxaaba bieꞌ yannah gunabwaꞌ luꞌh guhchi tuhbi guun bweezuꞌhn nin mahzi narooꞌ caguihn luꞌh bi.” \p \v 31 ’Chiꞌchi rahbi xpaah bi loh bi: “Xiiꞌhihn, loh gahcan zuu luꞌh, nee garaa nin naꞌpahn naa xteenn luꞌh. \v 32 Per nnah ruhn marehsa guidiꞌhnn nuꞌh lañih dxiahxi nuꞌh laasii bwaꞌha laꞌbwihtsi luꞌh nin bwiꞌhnnaꞌhn lligaaba guhchi ayiru ñwaꞌhan loh ñiꞌh laꞌbi bieꞌ niꞌchin riahxiꞌhn.” \c 16 \s1 Cweenta xteenn tuhbi nin rnabwaꞌ loh raꞌ mooza \p \v 1 Bwiiꞌyidxyiꞌdxyiza Jesuhs stuhbi cweenta loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh: \p ―Guyuuꞌ tuhbi bwiinn rricu nahpa ba tuhbi mooza nin rnabwaꞌ lozdemahzi raꞌ xmooza ba ya guyuuꞌ tuhbi bweelta gwaguihtsi paaldaa xmooza ba loh ba, rahbi raꞌ ba: “Xmooza luꞌh nin rnabwaꞌ laꞌh nu ruxiꞌnzi ba xixteenn luꞌh”, \v 2 chiꞌchi gudihdxyi bwiinn rricu chi mooza chi, rahbi ba loh ba: “¿Xi cohsa riiꞌ rñiꞌ raꞌ snuhn mooza pur yiꞌh? Nnah guniꞌhi luꞌh cweenta xteenn xtsiꞌn luꞌh tin mejor ayiru guinabwaꞌ luꞌh xmoozaraꞌhn.” \v 3 Chiꞌchi cayuhnn bwiinn nin rnabwaꞌ loh raꞌ mooza chi lligaaba, nastoꞌ ba: “¿Xaxguꞌnchiꞌhn nnah nin gabweꞌhe xpallwaꞌnaꞌhn naꞌh loh dziꞌn? Ayiꞌhn jweersi guꞌnnahn dziꞌn loh yuh, nee xtuhyiza loon cweꞌhen cardah. \v 4 ¡Aah! Laꞌnnaꞌnnahn xa guꞌnnahn chin ayi gaꞌpahn dziꞌn nahpa zibwihdxyi raꞌ nin ruchaꞌgaꞌhn naꞌh rwaaꞌ yihdzi raꞌ ba.” \v 5 Chiꞌchi gudihdxyi mooza chi tuhbigah raꞌ bwiinn nin nuzaꞌbi loh bwiinn rricu chi, chiꞌchi rahbi ba loh bwiinn nin badzihn galoh: “¿Balaaca nuzaꞌbi luꞌh loh xpallwaꞌnaꞌhn?” \v 6 Chiꞌchi rahbi bwiinn chi: “Nuzaꞌbiꞌhn tuhbi gaywaꞌh barrihyi nsehchi.” Chiꞌchi rahbi mooza chi: “Dee naa xnohta luꞌh yannah guzohba riꞌca tin bwiꞌhnn stuhbin pur chwaꞌhbitsiꞌhsin.” \v 7 Ya chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi ba loh stuhbi ba: “Ya yiꞌh, ¿balaca nuzaꞌbi luꞌh?” chiꞌchi rahbi ba: “Tuhbi gaywaꞌh manguchi trihgu.” Chiꞌchi rahbi ba: “Dee naa xnohta luꞌh; guzohba riꞌca bwiꞌhnn stuhbin pur ochehntasin.” \v 8 Ya chin bihn xpallwaꞌn mardoommi dxaaba chi xi bwiꞌhnn ba, chiꞌchi guñiꞌ zaꞌca xpallwaꞌn ba pur laꞌh ba laasii bwaꞌha ba balaaca nin rahcabwaꞌ xmooza ba chi. Ziꞌchi gahcaza bwiinn raꞌ nin ayi nuꞌnbwaꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs mahzi rahcabwaꞌ raꞌ ba loh xasuunto raꞌ ba tuhbi ba cun stuhbi ba que ziga bwiinn raꞌ nin nuꞌnbwaꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs. \p \v 9 ’Ñaan loh tu gulchiꞌhyi nin guchaꞌga tu cun cohsa raꞌ nin lasahca loh guidxyiyuh dxaaba riiꞌ tin chin garah xixteenn tu chiꞌchi zacaꞌha Dxiohs laꞌh tu para guziaa tu dxibaaꞌ nez hasta gaca yihdzi tu para tuꞌpazi. \v 10 Garaa nin ruhnn zaꞌca raꞌ dziꞌn loh tuhbi dziꞌn biꞌtuꞌhn zahcaza guunn zaꞌca raꞌ ba dziꞌn loh tuhbi dziꞌnrooꞌ; per nin ayi gaca guunn zaꞌca dziꞌn loh tuhbi dziꞌn biꞌtuꞌhn ayi gacaza guunn zaꞌca raꞌ ba dziꞌn gurooꞌ. \v 11 Niꞌchin sidela laꞌh tu ayi guunn tu gahn cwinee zaꞌca tu guelnazaꞌca raꞌ xteenn guidxyiyuh dxaaba riiꞌ, ¿xa guniꞌhi chiꞌh Dxiohs guelna zaꞌca xteenn Ñiꞌh laꞌh tu? \v 12 Ya sidela laꞌh tu ayi gaca tu bwiinn zaꞌca cun xixteenn stuhbi bwiinn, ¿ta ruhnn chiꞌh tu lligaaba guniꞌhi Dxiohs xica cohsa raꞌ laꞌh tu nin gaapa tu? \v 13 Ayi nin tuhbi mooza guunn gahn guunn dziꞌn loh chiohpa ballwaaꞌn laasii zidxyiꞌchinee ba tuhbi ba ya stuhbi ba dxiahxinee ba; neezaa guzoꞌbadxiahga ba xchiꞌdxyi tuhbi xpallwaaꞌn ba ya stuhbi xpallwaaꞌn ba ayi guunn ba cweenta laꞌh ba. Niꞌchin ayi tuhbi bwiinn nin guunn xtsiꞌn Dxiohs nee neezaa gucaꞌstoꞌ ba guel lasahca xteenn guidxyiyuh dxaaba riiꞌ; ayi rgaꞌhan ziꞌchi. \p \v 14 Ya chin bihn raꞌ bwiinn fariseu dxyiꞌdxyi raꞌ chi, guzaꞌloh cagallihdzinee raꞌ ba laꞌh Jesuhs laasii laꞌh raꞌ ba zeenaꞌhla raꞌ ba puura cohsa nin lasahca, \v 15 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Bayi laꞌh tu pur nez guiñiꞌ zaꞌca bwiinn loh tu rdxiꞌhyi tu per Dxiohs nuꞌnbwaꞌdziꞌtsi Ñiꞌh lligaaba dxaaba nin nuu stoꞌ tu laasii garaa nin lasahca par bwiinn niꞌchipaꞌ raꞌ nin rbihxistoꞌ Dxiohs. \s1 Xlehyi Moisehs cun xquelrnabwaꞌ Dxiohs \p \v 16 Rahbiza Jesuhs: \p ―Hasta dxyih nin biꞌ Jwahn nin ruroꞌbañihsa guyuuꞌ xlehyi Moisehs neezaa xchiꞌdxyi daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs, per chin biꞌ Jwahn guzaꞌloh cadiꞌchi dxyiꞌdxyi xteenn xquelrnabwaꞌ Dxiohs; niꞌchin nin ziahan bwiinn cadxiꞌhyi raꞌ ba xa chuꞌtii raꞌ ba loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs cun lajweersi. \v 17 Per mahzi ayi guinagahn ñichiloh dxibaaꞌ cun guidxyiyuh que par ñichiloh garaa dxyiꞌdxyi nin bacaꞌh Moisehs; hasta nin tuhbi lehtra dxyiꞌdxyi chi ayi ñichilohon. \s1 Jesuhs baluuꞌyi cweenta nin rlaaꞌha lasaaꞌ raꞌ bwiinn cheꞌhla ba \r (Mt. 19.1‑12; Mr. 10.1‑12) \p \v 18 Rahbiza Jesuhs: \p ―Sidela tuhbi bwiinn taaꞌha ba cheꞌhla ba ya guicaꞌha ba stuhbi gunnaꞌh, ya ziꞌchi canee lasaaꞌ raꞌ ba zigazi xtuꞌh raꞌ ba. Neezaa tuhbi bwiinn nin racaꞌha tuhbi gunnaꞌh nin gulaaꞌha cheꞌhla Ñiꞌh, neezaa niꞌchi rguꞌtii duhlda laasii pur caneesi ba cheꞌhla stuhbi bwiinn. \s1 Cweenta xteenn tuhbi bwiinn rricu cun Lásaro \p \v 19 Rahbiza Jesuhs: \p ―Guyuuꞌ tuhbi bwiinn rricu guhta ba puur lahdxi zaꞌca garaa dxyihtiiꞌ ruhnn ba lañih. \v 20 Nee guyuuꞌza tuhbi bwiinn prohbi nin biriaꞌhlah Lásaro, guhtacweeꞌ ba rwaaꞌ xleeꞌ bwiinn rricu chi. Guillii-guillii rbweꞌhe ba cardah cun neezaa guyuuꞌ guiiꞌdxiu nin riaa tihxi ba, \v 21 hasta bwehcu raꞌ riabiiga rlluhpi loh guiiꞌdxiu nin nuu tihxi ba, ya cohsa raꞌsi nin riaaba llaaꞌn mweella rricu chi guclaaꞌdzi ba ñahw ba. \v 22 Ya dxyih nin guhchi bwiinn prohbi chi bieꞌgalliꞌhi xaanjla Dxiohs xaalma ba tin ziaganee raꞌ ba ñiꞌh hasta nuu guehtu Abrahn. Chin guhldaza guhchi bwiinnrriicu chi, chiꞌchi bigaꞌtsi ba. \v 23 Ya bwiꞌhnn tucahri bwaa ba gabihldxyi hasta riaa raꞌ garaa bwiinn nin riuuꞌ xtuhlda raꞌ ñiꞌh. Chiꞌchi guteesaloh ba bwaꞌha ba zihtu hasta nuu Abrahn cun Lásaro, \v 24 chiꞌchi gudidxyidxiah ba, rahbi ba loh Abrahn: “¡Paah, paah Abrahn!; balahsastoꞌ luꞌh naꞌh guxeꞌhla Lásaro cuu ba bacwihnnaa ba loh ñihsa tin dxieꞌgasagaꞌldiu ba luudxihn pur taantu trabahjw nin cagatiꞌdxiꞌhn loh bwehla riiꞌ.” \v 25 Chiꞌchi rahbi Abrahn: “Xiiꞌhihn, basazaꞌstoꞌ luꞌh chin gubahan luꞌh loh guidxyiyuh gohpa luꞌh garaatiiꞌ cohsa raꞌ badiꞌhi guuxta stoꞌ luꞌh, ya Lásaro ayi xi gohpa ba niꞌchin gubahan guelzii ba, yannah laꞌhba cagaziꞌlaaꞌdzi ba, ya yiꞌh ruhnn tucahri tiidxi luꞌh trabahjw. \v 26 Nen ayiza nuu tiidxi Lásaro riꞌca laasii nuu tuhbi bataaꞌha rooꞌ galaayi hasta dxuu nuꞌh, niꞌchin nin rii lahdu riiꞌ ayi nuu dxiꞌ raꞌ ba lahdu ca ya neezaa nin rii lahdu ca ayi nuuza dxiꞌ raꞌ ba lahdu riiꞌ.” \v 27 Chiꞌchi rahbi rricu chi loh ba: “Rñiꞌ nalaꞌsahn loh luꞌh paah Abrahn tin guixeꞌhla luꞌh Lásaro yihdzi xpaaꞌhn, \v 28 tin cheguihtsi ba loh raꞌ gaꞌyu bwiꞌtsihn nin nuuꞌ tin guchaꞌh xigaaba raꞌ ba chezah raꞌ ba xneziuh Dxiohs tin ayi dxiꞌ raꞌ bi lugahri riiꞌ hasta rdiiꞌdxi bwiinn trabahjw duxa.” \v 29 Chiꞌchi rahbi Abrahn loh ba: “Laꞌh raꞌ ba nahpa dxihtsi nin caa xlehyi Moisehs neezaa xchiꞌdxyi daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs; mejor guzoꞌbadxiahga raꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ chi.” \v 30 Ya rricu chi guñiꞌ, rahbi ba: “Guchii luꞌh paah Abrahn, per sidela tuhbi bwiinn nin guhchila chegañiꞌ loh raꞌ bi, zuchaꞌh xigaaba raꞌ bi.” \v 31 Per Abrahn rahbi: “Per sidela ayi guzoꞌbadxiahga raꞌ ba xchiꞌdxyi Moisehs neezaa xchiꞌdxyi daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs, ¿xilaꞌhxchiꞌh tuhbi bwiinn nin guhchi chechiistoꞌ raꞌ ba?” \c 17 \s1 Rrieezgu chuuꞌ xtuhlda raꞌ bwiinn \r (Mt. 18.6‑7, 21‑22; Mr. 9.42) \p \v 1 Rahbi Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: ―Nahpa nuu cohsa raꞌ nin ruhnn pur riuuꞌ xtuhlda raꞌ bwiinn, per prohbiza bwiinn nin rguꞌtii laꞌh raꞌ bwiinn loh duhlda. \v 2 Xlawaaꞌha chyu gusaaꞌn gusaguiꞌhi stuhbi bwiinn laꞌh biñiꞌn chuu xtuhlda bi, mejor guchiꞌbi raꞌ ba tuhbi dxiahrooꞌ yahnn nin rusaguiꞌhi chi tin gulaꞌha raꞌ ba laꞌh ba loh ñihsadoꞌ. \v 3 Gulgahca nasiin. Sidela bwihtsi tu guñihchi loh tu, gulguiñiꞌ loh bi pur nin bwiꞌhnn bi, ya sidela gadxaꞌh xigaaba bi mejor gusiaꞌldastoꞌ tu nin bwiꞌhnn bi. \v 4 Nicala gahdzi bweelta guñihchi bi loh tu ya gahdziza bweelta dxiꞌ bi tin nnaa bi: “Ayiru gabiaꞌgarii guꞌnnañin stuhbi”, nahpa gusiaꞌldastoꞌ luꞌh nin bwiꞌhnn bi. \s1 Cohsarooru nin zahca guunn tuhbi bwiinn nin riachiistoꞌ ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs \p \v 5 Chiꞌchi rahbi nin naa raꞌ xpwiinn Ñiꞌh loh Ñiꞌh: \p ―Daada, gacanee luꞌh laꞌh nu tin mahziru chechiistoꞌ nu xchiꞌdxyi Dxiohs. \p \v 6 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Sidela laꞌh tu ñachiistoꞌ tu xchiꞌdxyi Dxiohs, mahz balaaquiꞌhn ziga tuhbi bwiiꞌdzi biꞌtuhn xteenn mortahsa ñahca ñahbi tu loh yahgaroo ca: “Biyaꞌdxu riꞌca tin bwaa galaayi loh ñihsadoꞌ riꞌchi soobaa luꞌh”, guzoꞌbadxiahgan xchiꞌdxyi tu. \s1 Nin xchiꞌhn guunn tuhbi mooza \p \v 7 Rahbiza Ñiꞌh: \p ―¿Chyu tuhbi tu nahpa tuhbi mooza nin raaꞌn o nin rahpa guidxaꞌh ya gahbi bwiinn chi loh ba chin gabiaꞌgarii ba loh dahan: “Rii gudaaꞌ, soobaa luꞌh tin gahw luꞌh”? \v 8 Pwehda ayi nin tuhbi bwiinn nin guiñiꞌ ziꞌchi. Pwehda gahbi tu: “Bwiꞌhnnchaꞌyi xi gahwxchiin neezaa nin gueeꞌhehn, chiꞌchi gacu luꞌh xahba nayaa luꞌh tin cwaachi luꞌh xi gaawuhn loh mweella, ya chin chaꞌloh gaawuhn chiꞌchi gahwgaꞌh luꞌh yiꞌh neezaa guee luꞌh.” \v 9 Ya guidiaꞌhan nuꞌh ¿gu nuu tuhbi bwiinn nin rahbi: “Zuxchilli luꞌh saca bwiꞌhnn luꞌh niꞌca”? Guyaa, pwehda ayi nin tuhbi bwiinn nin guiñiꞌ ziꞌchi. \v 10 Ziꞌchi gahcaza laꞌh tu, chin chaꞌloh guunn tu garaa dziꞌn raꞌ nin gunabwaꞌ Dxiohs loh tu, nahpa guiñiꞌ tu loh Dxiohs: “Laꞌhnu naa nu mooza nin ayi xi lasahca laasii bidiꞌhnnzi nu cohsa raꞌ nin nahpa guidiꞌhnn nu.” \s1 Basiaca Jesuhs tsiꞌh bwiinn nin rahchyi guiiꞌdxiu tihxi raꞌ Ñiꞌh \p \v 11 Gaduhbi zezah Jesuhs neziuh nin zee guihdxyi Jerusalehn, gudiiꞌdxi Ñiꞌh loh rregiohn Samaria cun loh rregiohn Galilea. \v 12 Ya chin guyuꞌtii Ñiꞌh tuhbi guihdxyi biꞌtuꞌhn chiꞌchi gwagachaꞌloh tsiꞌh bwiinn raꞌ nin rahchyi guiiꞌdxiu tihxi raꞌ Ñiꞌh laꞌh Ñiꞌh, zihturu guchiꞌloh raꞌ ba laꞌh Jesuhs, \v 13 chiꞌchi guñiꞌ raꞌ ba jweersi, rahbi raꞌ ba: \p ―¡Jesuhs, mwehsu! ¡Balahsastoꞌ luꞌh laꞌh nu! \p \v 14 Ya chin bwaꞌha Jesuhs laꞌh raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Gulchee hasta nuu bixohza tin gulgaluuꞌyi laꞌh ba laꞌtu biaca. \p Ya gaduhbi zee raꞌ ba zegaluuꞌyi tihxi raꞌ ba laꞌh bixohza ziga nanchii laꞌguiiꞌdxiu chi guñihchilohtiiꞌ tihxi raꞌ ba. \v 15 Ya tuhbi ba chin bwaꞌha ba laꞌba biaca, talguꞌnsi gubiaꞌgarii ba ziaa ba hasta zuu Jesuhs, gaduhbi ziagazah ba guzaꞌloh rñiꞌ ba jweersi, rahbi ba: \p ―¡Dxiohssihn chuhla naa! \p \v 16 Ya chin badzihn ba hasta zuu Jesuhs, bazuꞌnllihbi ba baruꞌhn ba hasta loh yuh nez loh Jesuhs tin cagadiꞌhi ba guelzuxchilli loh Ñiꞌh. Ya coma bwiinn chi bwiinnziitu ba, bwiinn rregiohn Samaria ba, \v 17 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Per ¿tayi tsiꞌdxiꞌh naa tu biaca tu? ¿Cuunxchiꞌh zagaꞌ tu? \v 18 ¿Ta tuhbidxiꞌh bwiinnziitu riiꞌ gubiaꞌgarii zeꞌganiꞌhi guelzuxchilli saca nin biaca ba? \p \v 19 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh bwiinn chi: \p ―Gwasuꞌnchii tin bwaa. Laꞌluꞌh biaca nnah laasii gwachiistoꞌ luꞌh xchiꞌdxyiꞌhn. \s1 Xa gadzihn xquelrnabwaꞌ Dxiohs \r (Mt. 24‑23‑28, 36‑41) \p \v 20 Chiꞌchi gunabadxiꞌdxyi raꞌ bwiinn loh Jesuhs cuuca gadzihn xquelrnabwaꞌ Dxiohs, chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Dxyih nin saꞌloh guinabwaꞌ Dxiohs guidxyiyuh ayi gacan tuhbi sehn nin gacabwaꞌ tu, \v 21 tin par ayi gaca guiñiꞌ tu: “Riiꞌ cayahca niꞌca”, o gahbi tu: “Riꞌchi cayahcan”, laasii dez nnah laꞌDxiohs canabwaꞌla paaldaa bwiinn nin dxaꞌga loh tu. \p \v 22 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p ―Ziuuꞌ tuhbi dxyih nin guiclaaꞌdzi tu gwaꞌha tu naꞌh, nin naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, gabiaꞌgariin loh guidxyiyuh tin guinabwaꞌn; nicala tuhbidxiꞌh dxyih guiclaaꞌdzi tu gwaꞌha tu naꞌh per ayi gaca gwaꞌha tu naꞌh. \v 23 Nee ziuuꞌza tuhbi nin guiñiꞌ loh tu: “Riiꞌ laꞌba nuu”, o “Riꞌchi laꞌba nuu”, per rñaan loh tu ayi chee tu nen ayiza chenaꞌhla tu laꞌh ba \v 24 tin zahca ziga rahca chin rdxiñaaꞌh llaaꞌndxibaaꞌ. \v 25 Per galoh gaca raꞌ cohsa chi nahpa gutiꞌdxilohxgah ba trabahjw. Ya garaa bwiinn raꞌ nin rii guidxyiyuh nnah, guidxyiꞌchinee raꞌ ba cun gusaꞌcazii raꞌ ba laꞌh ba. \v 26 Ziga nin guhca chin guyuuꞌ tuhbi bwiinn chieemparooꞌ nin biriaꞌlah Noeh, ziꞌchi gahcaza gaca chin guibiaꞌgariin, ziga naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw. \v 27 Laꞌn dxyih raꞌ nin gubahan guehtu Noeh chi, garaa bwiinn gudahw raꞌ ba gwaaꞌ raꞌ ba, bachinaa raꞌ ba guleꞌdxiꞌhn lliiꞌndxaꞌpa raꞌ ba gucaꞌha biꞌnxtuhbi raꞌ tin bachinaa raꞌ bi hasta badzihn dxyih chin guyuuꞌtii Noeh laꞌn barcurooꞌ nin bwiꞌhnnchaꞌyi gahca ba. Chiꞌchi badzihn tuhbi ñihsadxiahxihn gudxiinnan laꞌh garaa raꞌ bwiinn nin ayi bwiꞌhnn cweenta xchiꞌdxyi Dxiohs. \v 28 Ziꞌchi gahcaza guhca laꞌn dxyih raꞌ chin gubahan guehtu Lot: Snuhn raꞌ bwiinn gudahw gwaaꞌ raꞌ ba, guziꞌ raꞌ ba nee batooꞌ raꞌ ba, gulahchi raꞌ ba biñih bwiꞌhnnchaꞌyi raꞌza ba yuuꞌ, \v 29 ya chin bariaꞌh Lot loh guihdxyi Sodoma, guzaꞌloh biaaba dxih llaaꞌndxibaaꞌ cun cobadehldaꞌh, bañihchilohon garaa raꞌ bwiinn duhlda nin ayi bwiꞌhnn cweenta xchiꞌdxyi Dxiohs. \v 30 Ziꞌchi gahcaza gaca laꞌn dxyih raꞌ chin guibiaꞌgarii Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw. \v 31 Ya laꞌn dxyih raꞌ chi sidela chyuulla caa yihca yihdzi Ñiꞌh nen nahpa ba xilla laꞌn yuuꞌ mejor ayi guunn ba pur chegaleꞌhe ban, mahzi lwehgu guzee ba. Ya sidela chyuulla zuu loh dahan, mejor ayi guibiaꞌgariiru yihdzi ba; talguꞌnsi guzee ba. \v 32 ¿Tayi riagannastoꞌ tu xi guhca cheꞌhla guehtu Lot? \v 33 Ya nin guiclaaꞌdzi gaapa xquelnabahan ñiꞌh loh guidxyiyuh riiꞌ, zuñihchi ban; per nin gudziꞌba xquelnabahan ñiꞌh loh guidxyiyuh riiꞌ xcweenta xchiꞌdxyi raꞌn, zahpa ba guelnabahan llaaꞌndxibaaꞌ. \v 34 Ñaan loh tu, dxyih nin gabiaꞌgarii Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw gaca ziga naꞌ chiohpa bwiinn loh tuhbi daaꞌ, tuhbisi ba guzee ya stuhbi ba dxiaꞌncah; \v 35 o loh chiohpa gunnaꞌh nin riiyuhta, tuhbisi ba guzee ya stuhbi ba dxiaꞌhan; \v 36 neezaa chiohpa bwiinn raꞌ nin rii loh dahan, tuhbisi ba guzee ya stuhbi ba dxiaꞌhan. \p \v 37 Ya chin bihn raꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ chi, chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Ñiꞌh, rahbi raꞌ ba: \p ―Daada, ¿canehz gaca raꞌ cohsa riiꞌ? \p Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Hasta naꞌ raꞌ bwiinnguuchi, riꞌchi gadiaaꞌha raꞌ bwiichi. \c 18 \s1 Cweenta xteenn tuhbi gunnaꞌhviuhda cun tuhbi jwehsi \p \v 1 Bwiiꞌyidxyiꞌdxyiza Jesuhs stuhbi cweenta loh raꞌ ba tin gacabwaꞌ raꞌ ba nahpa cwiidxyi-guinaaba raꞌ ba Dxiohs gaduhbi chieempa nee ayi guiriaꞌhgahnza raꞌ ba, \v 2 ya rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Guyuuꞌ tuhbi guihdxyi hasta guyuuꞌ tuhbi jwehsi nin ayi gwachiistoꞌ ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs cun neezaa ayi bwiꞌhnn cweenta ba bwiinn lasaaꞌ ba. \v 3 Guihdxyi chi gahca guyuuꞌ tuhbi gunnaꞌhviuhda, guillii-guillii riah ba loh jwehsi chi riaganaaba guxchiisi ba bwiinn nin rdxyiꞌchinee laꞌh ba. \v 4 Per jwehsi chi ayi gunnah ba ñuhnn ba guelguxchiisi par ñahcanee ba gunnaꞌhviuhda chi, per pur taantu guillii-guillii riah ba, chiꞌchiyi bwiꞌhnn jwehsi chi lligaaba: “Ayi xi ruhnn nicala ayi riachiistoꞌn xchiꞌdxyi Dxiohs nee nicalaza ayi ruhnncweeꞌntahn bwiinn raꞌ, \v 5 mahzi guꞌnncahn guelguxchiisi nin xclaaꞌdzi gunnaꞌh riiꞌ tin ayiru guunn ba llahn naꞌh.” \p \v 6 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Gulgacaꞌdxiahga xi rñiꞌ jwehsi dxaaba rii. \v 7 Ya Dxiohs, ganaalla dziꞌn zaꞌca ruhnn Ñiꞌh. Sidela ziꞌchi ruhnn Ñiꞌh, ¿caxdxiaꞌn ayi gacanee Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn nin gulii Ñiꞌh cun nin nadziiꞌhi Ñiꞌh sidela dxyih-nagueꞌla rnaaba raꞌ ba loh Ñiꞌh guunn Ñiꞌh guelguxchiisi para laꞌh raꞌ ba? \v 8 Rñaan loh tu, lwehgu gahca zuhnn ba guelguxchiisi para laꞌh raꞌ ba. Per chin gabiaꞌgariin, ziga naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw guidxyiyuh stuhbi, diaꞌhan ¿gu zidxeelaꞌhn bwiinn nin riachiistoꞌ ñiꞌh xchiꞌdxyiꞌhn? \s1 Cweenta xteenn tuhbi bwiinn fariseu cun tuhbi bwiinn nin rusadxihlli impweestu \p \v 9 Bwiiꞌyidxyiꞌdxyiza Jesuhs stuhbi cweenta loh raꞌ ba laasii paaldaa raꞌ ba ruhnn lligaaba nayaachi, rahbi raꞌ ba bwiinn nayaa raꞌ ba ya snuhn raꞌ ba pur bwiinn duhlda raꞌ ba rucaꞌchiah raꞌ ba. Niꞌchin rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p \v 10 ―Guyuuꞌ chiohpa bwiinn, gwah raꞌ ba laꞌn guidoꞌ tin guiñiꞌnee raꞌ ba Dxiohs. Tuhbi ba naa fariseu ya stuhbi ba naa nin rusadxihlli impweestu. \v 11 Nin naa fariseu chi guzuꞌnchii ba tin guñiꞌ ba loh Dxiohs: “Daada, Dxiohs; caganiꞌhihn guelzuxchilli loh luꞌh saca ayi guhcaꞌhn ziga snuhn raꞌ bwiinn ziga nin rbaaꞌn, nin nadxiipadxyiꞌdxyi, nin nuu xtuꞌh ñiꞌh, neezaa saca ayi guhcaꞌhn ziga bwiinn nin rusadxihlli xcweenta impweestu nin zuu nez ca. \v 12 Naꞌh rucwaaꞌhahn ayi raawuhn ziga chiohpa dxyih laꞌn tuhbi xmahn, rudiꞌhizahn tsiꞌgah bwihllu yihca tuhbigah gaywaꞌh laꞌn guidoꞌ ziga ruꞌnnahn gahn.” \v 13 Ya bwiinn nin rusadxihlli impweestu, zihturooꞌ guzuh ba, ayi guteesaloh ba llaaꞌndxibaaꞌ mejor guzaꞌloh gudxiinnaa ba lastoꞌ ba, chiꞌchi guñiꞌ ba loh Dxiohs, rahbi ba: “Daada, Dxiohs; balahsastoꞌ luꞌh naꞌh, naan tuhbi bwiinn duhlda.” \p \v 14 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Naꞌh rñiꞌn loh tu, laꞌxtuhlda bwiinn nin rusadxihlli impweestu chi basiaꞌpitii la Dxiohs, ya fariseu chi ayi xi cweenta bwiꞌhnn Dxiohs dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ ba laasii tuhbisi nin rusadxihlli impweestu chi baguuꞌdzistoꞌ ñiꞌh. Loh garaa raꞌ bwiinn nin ruhnn jweersi gaca lasahca raꞌ, zusiꞌxtuhyi Dxiohs laꞌh raꞌ ba; ya bwiinn raꞌ nin rucuꞌdzistoꞌ raꞌ ñiꞌh zuhnn Dxiohs jweersi gacalasahca raꞌ ba. \s1 Bwiꞌnntaaꞌyi Jesuhs yihca raꞌ biñiꞌn \r (Mt. 19.13‑15; Mr. 10.13‑16) \p \v 15 Ya tantu guclaaꞌdzi raꞌ bwiinn chi dxihnn raꞌ ba xchiꞌdxyi Jesuhs hasta xpiñiꞌn raꞌ ba gwanee raꞌ ba loh Ñiꞌh tin gudziiꞌbanaa Ñiꞌh yihca raꞌ bi, per chin bwaꞌha raꞌ xpwiinn Ñiꞌh niꞌchi guzaꞌloh ridxihldxyi dxyiꞌdxyinee raꞌ ba bwiinn raꞌ nin gwanee biñiꞌn raꞌ chi loh Jesuhs. \v 16 Per chin bwaꞌha Jesuhs niꞌchi, gudihdxyi Ñiꞌh biñiꞌn raꞌ chi, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p ―Gulgasaaꞌn dxieꞌbiiga raꞌ biñiꞌn hasta zuꞌhn ayi gucweꞌza tu laꞌh raꞌ bi laasii xquelrnabwaꞌ Dxiohs naa xteenn bwiinn nadoꞌlaaꞌdzi ziga biñiꞌn raꞌ riiꞌ. \v 17 Nee guchiin nin rñiꞌn loh tu, chyuchiꞌhzi nin ayi chechiistoꞌ ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs zigazi naa tuhbi biñiꞌn nin ruzoꞌbadxiahga xchiꞌdxyi xtaada ñiꞌh, bwiinn nin ayi chechiistoꞌ ñiꞌh chi ayi chuu raꞌ ba loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs. \s1 Tuhbi biꞌnxtuhbi nin nuu ziahan xixteenn Ñiꞌh \r (Mt. 19.16‑30; Mr. 10.17‑31) \p \v 18 Chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi tuhbi biꞌnxtuhbi nin rnabwaꞌ, rahbi bi loh Jesuhs: \p ―Daada, mwehsu chaꞌyi; ¿xaniꞌca nahpa guꞌnnahn tin guziaaꞌhahn dxibaaꞌ guibahneꞌhn Dxiohs para tuꞌpazi chin gachiꞌhn? \p \v 19 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh bi: \p ―¿Xixnaa rñiꞌ luꞌh chaꞌyiꞌhn? Ayi nin tuhbi bwiinn chaꞌyi, tuhbidxiꞌh Dxiohs. \v 20 Laꞌluꞌh naannla dxyiꞌdxyi raꞌ nin caa loh xchihtsi Moisehs ziga rñiꞌ lehyi chi: “Ayi gaca luꞌh bwiinn gubwihlli; ayi chiinn luꞌh bwiinn; ayi cwaan luꞌh; ayi chiꞌnlaaꞌdzi luꞌh dxixiꞌhw loh stuhbi bwiinn; nee gaca nadziiꞌhi luꞌh xtaada luꞌh cun xnaan luꞌh.” \p \v 21 Chiꞌchi rahbi biꞌnxtuhbi chi loh Ñiꞌh: \p ―Garaatiiꞌ raꞌ dxyiꞌdxyi ca cagazoꞌbadxiaagahn dez chin guhcaꞌhn biñiꞌn. \p \v 22 Ya chin bihn Jesuhs xchiꞌdxyi bi, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh bi: \p ―Stuhbidxiꞌh cohsa riaꞌdxyi guunn luꞌh: batooꞌ garaa xixteenn luꞌh nee chiꞌzi gahca luꞌh mweeyi chi guicaꞌha raꞌ bwiinn prohbi nin ayi xi nahpa, chiꞌchi gaapa luꞌh guelnazaꞌca llaaꞌn dxibaaꞌ, bachiꞌh dxieꞌnaꞌhla gahca luꞌh naꞌh. \p \v 23 Chin bihn biꞌnxtuhbi chi dxyiꞌdxyi raꞌ chi, chiꞌchi guhca nalaasa stoꞌ bi laasii ziahahrooꞌ xica nahpa bi. \v 24 Ya bwaꞌhasi Jesuhs taantu ruhnn nalaasa loh bi, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh: \p ―Nagahn duxa par chuꞌtii tuhbi bwiinn rricu loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs. \v 25 Ayi guinagahnru tiidxi tuhbi camehyu llaaꞌn guihchiguulla que ziga chuꞌtii tuhbi rricu loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs. \p \v 26 Chin bihn raꞌ xpwiinn Ñiꞌh dxyiꞌdxyi raꞌ chi, chiꞌchi rahbi raꞌ ba: \p ―Sidela ziꞌca gaca, ¿chyuulla gacachiꞌh taꞌh loh duhlda? \p \v 27 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Para bwiinn raꞌ nagahn raꞌ deeꞌ; per ayi nee dxiꞌh para laꞌh Dxiohs. \p \v 28 Chiꞌchi rahbi Pehdru loh Ñiꞌh: \p ―Daada, laꞌh nu laꞌnu dxugasaaꞌn garaa nin nadxiahpa nu, tin zioꞌpanaꞌhla nu Yuꞌbiluꞌh. \p \v 29 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Nen guchiin nin ñaan loh tu, ziga bwiinn nin gusaaꞌn yihdzi ñiꞌh, xpaah ñiꞌh, xmaah ñiꞌh, bwihtsi raꞌ ñiꞌh, cheꞌhla ñiꞌh, lliiꞌn ñiꞌh pur xcweenta xquelrnabwaꞌ Dxiohs, \v 30 zicaꞌharu ba zirooꞌ loh guidxyiyuh riiꞌ nen zicaꞌhaza ba guelnabahan nin ayi ñichilohtiiꞌ chin gachi ba guziaa ba dxibaaꞌ. \s1 Dee riohnna bweelta guñiꞌ Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh zahchi Ñiꞌh \r (Mt. 20.17‑19; Mr. 10.32‑34) \p \v 31 Ya guleꞌcaa Jesuhs laꞌh gadziꞌh bichiohpa nin naa xpooxtla Ñiꞌh tin rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Yannah guzoo nuꞌh guihdxyi Jerusalehn tin riꞌchi nahpa saca Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw ziga bacaꞌh daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs cachiempa. \v 32 Zutiꞌdxi raꞌ ba laꞌh ba loh raꞌ bwiinn ziitu nin ayi naa bwiinn Israel nee gullihdzinee raꞌ ba laꞌh ba, gusaꞌcazii raꞌ ba laꞌh ba cun guchahn xihin raꞌ ba loh ba, \v 33 ya chin chaꞌloh gucaꞌyahga raꞌ ba laꞌh ba cun cwaarta, chiꞌchi chiinn raꞌ ba laꞌh ba nahpa gachitiiꞌ ba, ya chin dxiohnna gubihdxyi guhchi ba chiꞌchi gabiaꞌgarii gabahan ba stuhbi. \p \v 34 Ya laꞌh raꞌ ba ayi guhcabwaꞌ raꞌ ba niꞌchi, coma dxyiꞌdxyi raꞌ chi guhcan ziga nagaꞌtsi par laꞌh raꞌ ba, niꞌchin ayi guhcabwaꞌ raꞌ ba xi guñiꞌ Ñiꞌh. \s1 Basiaca Jesuhs laꞌh tuhbi bwiinn nin ayi biinn loh Ñiꞌh \r (Mt. 20.29‑34; Mr. 10.46‑52) \p \v 35 Chin zegadzihn gahxu raꞌ ba tuhbi guihdxyi nin laa Jericoh, zohba tuhbi bwiinn nin rahca loh ñiꞌh rbweꞌhe ba cardah rwaaꞌ neziuh chi. \v 36 Ya chin gudiiꞌdxidxiahga bwiinn chi ziahan bwiinn zeediiꞌdxi, chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi ba, rahbi ba: \p ―¿Xiniꞌca cayahca? \p \v 37 Chiꞌchi rahbi raꞌ ba: \p ―Jesuhs nin zeꞌ nez guihdxyi Nazaret laꞌh ban zediiꞌdxi riiꞌ. \p \v 38 Chiꞌchi guñiꞌ ba jweersi, rahbi ba: \p ―¡Jesuhs, Lliiꞌn guehtu Davihd, balahsastoꞌ luꞌh naꞌh! \p \v 39 Ya chiꞌchi bidxyiꞌchi bwiinn raꞌ nin zee delaanta guzohbaloh zeeñiꞌ raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―¡Biacadxyii!, ¡ayi rñiꞌ luꞌh ziꞌca! \p Per laꞌh ba mahziru cañiꞌ ba jweersirooru: \p ―¡Lliiꞌn guehtu Davihd, balahsastoꞌ luꞌh naꞌh! \p \v 40 Ya guzuhdxyiigah Jesuhs, chiꞌchi gunabwaꞌ Ñiꞌh gwacaꞌha raꞌ ba bwiinn chi, ya chin badzihn ba hasta zuu Jesuhs, chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi Jesuhs loh ba, rahbi Ñiꞌh: \p \v 41 ―¿Xiniꞌca xclaaꞌdzi luꞌh guꞌnnahn para yiꞌh? \p Chiꞌchi rahbi bwiinn nin rahca loh Ñiꞌh chi: \p ―Daada, xclaaꞌdzihn gwaꞌhan. \p \v 42 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Zwaꞌha luꞌh nnah laꞌluꞌh biaca pur nin gwachiistoꞌ luꞌh guhca basiaꞌcahn yiꞌh. \p \v 43 Ya hohrachi gahca ballaala bizloh bwiinn nin ayi biinn loh ñiꞌh chi, chiꞌchi gubiaꞌgarii bwaꞌha ba, chiꞌchi zenee ba Jesuhs, cañiꞌ ba xcweenta zirooꞌ jweersi nin nahpa Dxiohs, neezaa bwiinn raꞌ badxyigaaꞌloh raꞌ ba pur bwaꞌha raꞌ ba biaca loh bwiinn chi, neezaa raꞌ ba guzaꞌloh cañiꞌ raꞌ ba xcweenta jweersirooꞌ nin nahpa Dxiohs. \c 19 \s1 Gwah Jesuhs rwaaꞌ yihdzi tuhbi bwiinn nin laa Zaqueu \p \v 1 Ya chin badzihn Jesuhs rwaaꞌ guihdxyi Jericoh, gudiiꞌdxi Ñiꞌh galaayi guihdxyi chi. \v 2 Guihdxyi chi gahca nuu tuhbi bwiinn nin laa Zaqueu; rricu duxa ba, rnabwaꞌ ba bwiinn raꞌ nin rusadxihlli impweestu. \v 3 Ya guclaaꞌdzi ba dxiuꞌnbwaꞌ ba laꞌh Jesuhs, per ayi guhca ñwaꞌha ba laꞌh Jesuhs laasii rii ziahanrooꞌ bwiinn gadiidxi coma Zaqueu bwiinnllaꞌta ba. \v 4 Lwehgu balluꞌn ba gwah ba delaanta hasta zohba tuhbi llaaꞌn yahga gurooꞌ nin laa sicohmoro nez tiidxi Jesuhs, chiꞌchi gucah ba lohon tin guhca bwaꞌha ba laꞌh Jesuhs. \v 5 Ya chin guyaꞌloh gudiiꞌdxi Jesuhs riꞌchi bwaꞌha Ñiꞌh nez guiyaꞌ, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh Zaqueu: \p ―Zaqueu, basiooba bieꞌta riꞌca tin nnadxyih gahca nahpa chadxiaꞌhnahn yihdzi luꞌh. \p \v 6 Chiꞌchi bieꞌtagalluꞌn Zaqueu loh yahga chi tin zenee ba laꞌh Jesuhs par yihdzi ba, riahxi ba. \v 7 Ya chin bwaꞌha snuhn bwiinn niꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ tohnta raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―Bwaꞌha laꞌJesuhs zedxiaꞌhan rwaaꞌ yihdzi bwiinn nin mahzi nahpa duhlda. \p \v 8 Chiꞌchi guzuꞌnchii Zaqueu delaanta loh Jesuhs, rahbi ba: \p ―Bwaꞌha Daada; gudiꞌhihn garoolda nin naꞌpahn guicaꞌha raꞌ bwiinn prohbi, ya sidela gulaꞌnaꞌhn laꞌh chyuulla cun guelrsaguiꞌhi nnah gusiaꞌgariin xmweeyi ba tahpa taantu pur nin basaguiꞌhihn laꞌh ba. \p \v 9 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Nnadxyih gahca laꞌxtuhlda luꞌh basiaꞌpitiin neezaa xtuhlda bwiinn raꞌ nin nuu yihdzi luꞌh gusiaꞌpitiiñin laasii guchii luꞌh naa luꞌh xpwiinn guehtu Abrahn, \v 10 laasii naꞌh naan Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw tin chiꞌhyihn bwiinn raꞌ nin cagañihchi pur xtuhlda raꞌ ba tin naꞌh guhldaꞌhraꞌn ba loh xtuhlda raꞌ ba. \s1 Cweenta xteenn tsiꞌh mweeyi \p \v 11 Ya gaduhbi rigacaꞌdxiahga raꞌ bwiinn dxyiꞌdxyi raꞌ nin cañiꞌ Jesuhs, bwiiꞌyidxyiꞌdxyi lagaꞌh Ñiꞌh stuhbi cweenta loh raꞌ ba laasii laꞌ raꞌ ba zeegadzihn gahxula guihdxyi Jerusalehn nen coma laꞌh raꞌ ba ruhnn raꞌ ba lligaaba lwehgu saꞌloh guinabwaꞌ Jesuhs laasii laꞌ raꞌ ba gadzihnla guihdxyi Jerusalehn, \v 12 chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Guyuuꞌ tuhbi bwiinn, guyuuꞌ ba lahda tuhbi jwamihyi lasahca, ya biriaꞌh ba gwah ba stuhbi guihdxyi ziitu tin gaca ba rrehyi, ya chin guibiaꞌgarii ba chiꞌchi guinabwaꞌ ba guihdxyi chi. \v 13 Ya nnaaru guiriaꞌh ba yihdzi ba, gudihdxyixgah ba tsiꞌh xmooza ba tin gudiꞌhi ba tuhbigah mweeyi nin lasahca guicaꞌha raꞌ ba, chiꞌchi rahbi bwiinn chi loh raꞌ ba: “Gulguiꞌhnnee mweeyi riiꞌ guriꞌxi hasta chin gabiaꞌgariin stuhbi.” \v 14 Ya bwiinn lahdxyi ba ayi guclaaꞌdzi raꞌ ba laꞌh ba, niꞌchin guxeꞌhla raꞌ ba paaldaa bwiinn nin zeguihtsi raꞌ: “Ayi xclaaꞌdzi nu gaca ba xrrehyi nu.” \v 15 Per nahpa guhca ba rrehyi, chiꞌchi gubiaꞌgarii ba lahdxyi ba. Ya chin gubiaꞌgarii ba, chiꞌchi gudihdxyi ba mooza raꞌ nin basiaꞌhannee ba mweeyi tin gacabwaꞌ ba blaacala cayuhnn raꞌn gahn. \v 16 Ya galoh bwiinn nin badiꞌhi ba mweeyi badzihn loh ba, chiꞌchi rahbi mooza chi: “Daada, laꞌxmweeyi luꞌh cayuhnn gahn tsiꞌh bwelta ziga naan.” \v 17 Chiꞌchi rahbi rrehyi chi loh ba: “Bwen gahca; yiꞌh naa luꞌh tuhbi mooza bwen pur bwiꞌhnn luꞌh dziꞌn zaꞌca nee gulliaꞌyiꞌhn nin baniꞌhihn. Yannah guniꞌhihn dziꞌn guunn luꞌh, guinabwaꞌ luꞌh tsiꞌh guihdxyi.” \v 18 Chiꞌchi badzihn stuhbi mooza loh ba, chiꞌchi rahbi mooza chi: “Daada, xmweeyi luꞌh cayuhnn gahn gaꞌyu bwelta mahzi ziga naan.” \v 19 Chiꞌchi rahbi ba loh ba: “Yiꞌh guniꞌhihn dziꞌn guunn luꞌh guinabwaꞌ luꞌh gaꞌyu guihdxyi.” \v 20 Chiꞌchi badzihn stuhbi mooza loh ba, chiꞌchi rahbi mooza chi: “Daada, laꞌxmweeyi luꞌh deeꞌ; guluꞌchaꞌyisiñin laꞌn tuhbi baschihn \v 21 laasii bidxyihbihn yiꞌh pur naa luꞌh tuhbi bwiinn nadxiipa dxyiꞌdxyi. Racaꞌha luꞌh cohsa raꞌ nin ayi naa xteenn luꞌh, neezaa rataaꞌha luꞌh guiñaꞌh hasta ayi gulahchi luꞌh.” \v 22 Chiꞌchi rahbi rrehyi chi loh ba: “¡Mooza xihn mooza dxaaba! Cun sola dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ luꞌh ca guꞌnnahn guelguxchiisi yiꞌh. Sidela nnah luꞌh naan tuhbi bwiinn nin nadxiipadxyiꞌdxyi nen nahgahca luꞌh racaꞌhahn nin ayi naa xteꞌnnahn nen nnaaza luꞌh rataaꞌhahn guiñaꞌh nin ayi naaza xteꞌnnahn, \v 23 ¿xixnaa ayi bagasiaꞌhan luꞌh xmweeꞌyihnca baancu tin chin ñabiaꞌgariin ñacaꞌhañin cun garaa lliiꞌnan?” \v 24 Chiꞌchi rahbi ba loh raꞌ nin rii riꞌchi: “Gulgacaꞌha mweeyi ca tin gulgadiꞌhin laꞌh bwiinn nin bwiꞌhnn gahn tsiꞌh taantu mahzi.” \v 25 Chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh ba: “Daada, per laꞌba nahpala tsiꞌh mweeyi.” \v 26 Chiꞌchi rahbilagaꞌh rrehyi chi: “Niꞌchin nin ñaan loh tu, nin nahpa ziahanan niꞌchi gaca guicaꞌharun, ya nin nahpa gulliaꞌhan hasta nin ruhnn ba lligaaba nahpa ba gacaꞌhañin loh ba. \v 27 Ya garaa bwiinn nin bidxyiꞌchinee naꞌh nin ayi guclaaꞌdzi ñahcaꞌhn rrehyi loh raꞌ ñiꞌh, gultaꞌnee raꞌ ba riiꞌ tin gadxiinn tu laꞌh raꞌ ba delanta loon.” \s1 Guyuꞌtii Jesuhs laꞌn guihdxyi Jerusalehn ziga tuhbi rrehyi \r (Mt. 21.1‑11; Mr. 1.1‑11; Jn. 12.12‑19) \p \v 28 Ya chin guyaꞌloh bwiiꞌyidxyiꞌdxyi Ñiꞌh dxyiꞌdxyi raꞌ chi, chiꞌchi biriaꞌh Ñiꞌh tin zee Ñiꞌh guihdxyi Jerusalehn. \v 29 Ya chin zegadzihn Ñiꞌh tuhbi guihdxyi nin laa Betfageh cun guihdxyi nin laa Betania, gahxu loh dahan nin laa Olivo chiꞌchi guxeꞌhla Ñiꞌh chiohpa xpwiinn Ñiꞌh, \v 30 chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Gulchee loh guihdxyi nin naa gahxuru, ya chin gadzihn tu riꞌchi, chiꞌchi gwaꞌha tu caduꞌh tuhbi buhrra nin nadxyiꞌbi nin nagahdxi gaca nadoꞌtiiꞌ. Gulgaxachi ma tin dxieꞌnee tu ma. \v 31 Ya sidela chyuulla guinaꞌbadxyiꞌdxyi loh tu: “¿Xixnaa guxachi tu buhrra ca?”, chiꞌchi gahbi tu loh ba: “Tuhbi bwiinn nin mahzi rnabwaꞌ cachiꞌhn ma tin tsiiba ba ma.” \p \v 32 Ya seguihdu ziaganee raꞌ chiꞌh ba ma, ya zigapaꞌ guñiꞌ Jesuhs guzohba xchiꞌdxyi Ñiꞌh guzahca raꞌ ba. \v 33 Ya chin rigaxachi raꞌ ba buhrra chi, chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi raꞌ bwiinn nin naa xteenn ñiꞌh laꞌh ma, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa rigaxachi tu buhrra ca? \p \v 34 Chiꞌchi rahbi raꞌ ba: \p ―Dxugaxachi nu ma laasii tuhbi bwiinn nin mahzi rnabwaꞌ cachiꞌhn ba ma tin tsiiba ba ma. \p \v 35 Chiꞌchi baganee raꞌ ba ma hasta zuu Jesuhs, chiꞌchi badziiꞌba raꞌ ba xahba raꞌ ba dihtsi ma tin guzohba Jesuhs dihtsi ma. \v 36 Ya chin zeezah Jesuhs loh neziuh nin zee Jerusalehn, zeedziꞌba Ñiꞌh buhrra chi, chiꞌchi gudxyihxi raꞌ ba xahba raꞌ ba loh neziuh tin gudiiꞌdxinee buhrriꞌhn chi laꞌh Ñiꞌh loh lahdxi raꞌ chi. \v 37 Ya chin zegadzihn gahxuru Ñiꞌh loh dahan nin laa Olivo, zenaꞌhla paaldaa bwiinn laꞌh Jesuhs nin riachiistoꞌ Ñiꞌh laꞌh Ñiꞌh, chiꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ raꞌ ba jweersi pur jweersirooꞌ nin nahpa Dxiohs. Ziꞌchi cañiꞌ raꞌ ba pur ziahan dziꞌn rooꞌ raꞌ nin bwaꞌha raꞌ ba bwiꞌhnn Jesuhs, \v 38 neezaa cañiꞌ raꞌ ba: \p ―¡Bwiꞌnntaaꞌyi Dxiohs yihca rrehyi nin zeꞌ pura xcweenta Dxiohs; nnah dxyiiriistoꞌ Dxiohs nin nuu dxibaaꞌ laasii nnah laꞌJesuhs zeꞌ tin guinabwaꞌ Ñiꞌh pura xcweenta Dxiohs; yannah gachidiꞌtsi nu zuxchilli Dxiohs pur garaa nin bwiꞌhnn Ñiꞌh! \p \v 39 Ya lahda raꞌ bwiinn chi rii nuhn bwiinn fariseu, ya chin bihn raꞌ ba xi riñiꞌ raꞌ bwiinn chi, chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―Mwehsu, guñiꞌ loh raꞌ bwiinn nin zeꞌnaꞌhla yiꞌh tin ayiru guiñiꞌ raꞌ ba ziꞌca. \p \v 40 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Sidela laꞌh raꞌ bwiinn riiꞌ cwidxyii raꞌ ba, zibwidxaaꞌyoꞌba dxiah raꞌ nin zaa loh yuh xcweenta raꞌ ba. \s1 Biꞌn Jesuhs pur bwiinn guihdxyi Jerusalehn \p \v 41 Ya chin zegadzihn gahxuru Jesuhs guihdxyi Jerusalehn, chin bwaꞌha Ñiꞌh guihdxyi chi, chiꞌchi guzaꞌloh biꞌn Ñiꞌh pur guihdxyi chi, \v 42 chiꞌchi rahbi Ñiꞌh: \p ―¡Xixlaaxchimmatiiꞌ ayi gaann tu xi cohsa guunn tu tin cwidxyiistoꞌ tu! Per nnah nuulaꞌn cohsa chi par laꞌh tu, \v 43 laasii zadzihn dxyih raꞌ chin gadzihn bwiinn raꞌ nin rdxyiꞌchinee laꞌh tu nee zuhnn raꞌ ba ziga tuhbi leeꞌ gadiidxi rwaaꞌ guihdxyi tin ayi gusaaꞌn raꞌ ba guiriaꞌh tu, \v 44 nen cun nee chuꞌtii raꞌ ba lahda guihdxyi tin gucwih raꞌ ba garaa yuuꞌ cun garaa muhru nin nuu gadiidxi rwaaꞌ guihdxyi; ziꞌchi gunnee raꞌ ba laꞌh tu pur nin ayi biuꞌnbwaꞌ tu dxyih nin bieꞌguiaꞌha Dxiohs laꞌh tu. \s1 Basiaa Jesuhs laꞌn guidoꞌrooꞌ \r (Mt. 21.12‑17; Mr. 11.15‑19; Jn. 2‑13‑22) \p \v 45 Ya chin badzihn Jesuhs loh guihdxyi Jerusalehn, chiꞌchi guyuꞌtii Ñiꞌh laꞌn guidoꞌrooꞌ ya bwaꞌha Ñiꞌh rii raꞌ bwiinn laꞌn guidoꞌ chi nin ruhnn raꞌ guriꞌxi, nee ayi rbwihdxyi-rnaaba raꞌ ba Dxiohs. Chiꞌchi guzohbaloh babweꞌhedxiaꞌhla Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba nez dihtsijwehra, \v 46 ya gaduhbi cagabweꞌhe Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Loh Xchihtsi Dxiohs caa raꞌ dxyiꞌdxyi raꞌ riiꞌ: “Yiidzihn gaca tuhbi yuuꞌ hasta dxiꞌ tu tin cwidxyi-guinaaba tu naꞌh”, ¡ya laꞌh tu ruhnn tun zigazi tuhbi cwehva hasta riuuꞌ raꞌ gubaꞌn! \p \v 47 Ya guillii-guillii cagaluuꞌyi Jesuhs laꞌn guidoꞌrooꞌ chi per bwiinn raꞌ nin rnabwaꞌ loh raꞌ bixohza neezaa bwiinn raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs, neezaa bwiinnguuhla raꞌ cadxiꞌhyi raꞌ ba mohda tin chiinn raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh, \v 48 per ayi bidxeela xa ñuhnn raꞌ ban laasii garaa raꞌ bwiinn rigacaꞌdxyiahga dziꞌtsi raꞌ ba xchiꞌdxyi Ñiꞌh. \c 20 \s1 Gunabadxyiꞌdxyi raꞌ ba chyu naa Jesuhs \r (Mt. 21.23‑27; Mr. 11.27.33) \p \v 1 Guyuuꞌ tuhbi dxyih cagaluuꞌyi Jesuhs laꞌh raꞌ bwiinn laꞌn guidoꞌ rooꞌ, ya gaduhbi cagaluuꞌyi Ñiꞌh laꞌh raꞌ bwiinn xa guunn raꞌ ba tin taꞌh raꞌ ba loh duhlda chin badzihn raꞌ bwiinn nin rnabwaꞌ laꞌh bixohza, neezaa mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs neezaa bwiinnguuhla raꞌ, \v 2 chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―Gudxixteeꞌ loh nu chyu naa luꞌh tin gaca guunn luꞌh garaa niꞌca o chyu gunnah loh luꞌh guunn luꞌhn. \p \v 3 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Neezaa naꞌh guinabadxyiꞌdxyiꞌhn loh tu tuhbi rsohn, gulchixteeꞌ loon: \v 4 ¿Chyu guxeꞌhla laꞌh Jwahn bieꞌgaroꞌbañihsa ba? ¿Ta Dxiohs guxeꞌhla laꞌh ba o tuhbi bwiinnzi? \p \v 5 Chiꞌchi guzaꞌloh riiyuuꞌyidxyiꞌdxyi loh lasaaꞌ raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Xa guidiꞌtsi nuꞌh? Sidela laꞌh nuꞌh guidiꞌtsi nuꞌh: “Dxiohs guxeꞌhla laꞌh ba”, chiꞌchi nnaa ba: “¿Xixnaachiꞌh ayi gwachiistoꞌ tu xchiꞌdxyi ba?”, \v 6 ya sidela guidiꞌtsi nuꞌh: “Tuhbi bwiinnzi guxeꞌhla laꞌh Jwahn”, chiꞌchi zusihdzidxiah garaa bwiinn laꞌh nuꞌh tin gachi nuꞌh laasii ruhnn raꞌ ba lligaaba Jwahn naa tuhbi bwiinn nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs. \p \v 7 Chiꞌchi guñiꞌ raꞌ ba dxyiꞌdxyi riiꞌ, rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―Ayi gaann nu chyu guxeꞌhla laꞌh Jwahn bieꞌgaroꞌbañihsa ba. \p \v 8 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Ya ayiza chixteeꞌhehn loh tu chyu guxeꞌhla naꞌh cayuꞌnnahn cohsa raꞌ riiꞌ. \s1 Xcweenta mooza dxaaba raꞌ \r (Mt. 21.33‑44; Mr. 12.1‑11) \p \v 9 Chiꞌchi guzaꞌloh bwiiꞌyidxyiꞌdxyi Ñiꞌh cweenta riiꞌ loh raꞌ bwiinn, rahbi Ñiꞌh: \p ―Guyuuꞌ tuhbi bwiinn, bwiꞌhnn biñih ba nuhn yahga uhva raꞌ loh xuh ba, chiꞌchi bireꞌh ba zee ba stuhbi guihdxyi, ya basiaꞌhannee ba loh xuh ba chi laꞌh paaldaa bwiinn raꞌ tin gaapa raꞌ ban ya chin gabweꞌhecaan liꞌhn nahpa gusiaꞌhan raꞌ ba nuhn liꞌhn chi nin ruhnn tucahri guicaꞌha ba. \v 10 Ya chin badzihn dxyih gabweꞌhe raꞌ ba xliꞌhn raꞌ ba, chiꞌchi guxeꞌhla nin naaꞌhan xteenn ñiꞌh chi tuhbi xmooza ba gwagañiꞌ loh raꞌ bwiinn nin biaꞌhannee loh xuh ba tin gudiꞌhi raꞌ ba nin ruhnn tucahri gacaꞌha ba. Ya xlawaaꞌha ñudiꞌhi raꞌ ba nin ruhnn tucahri gacaꞌha ba, mejor badiꞌhi goolpi raꞌ ba laꞌh mooza chi ayichiꞌh xi badiꞌhi raꞌ ba ñicaꞌha ba. \v 11 Chiꞌchi guxeꞌhla ba stuhbi mooza loh raꞌ ba, ya chin badzihn ba riꞌchi, ziꞌchi gahcaza badiꞌhi goolpi raꞌ ba laꞌh ba ya ayi xi badiꞌhi gahca raꞌ ba ñicaꞌha ba. \v 12 Ya nin riohnna bweelta guxeꞌhla ba stuhbi mooza loh raꞌ bwiinn chi per ziꞌchi gahcaza badiꞌhi goolpi raꞌ ba laꞌh ba chiꞌchi babweꞌhe dxiaꞌhla raꞌ ba laꞌh ba nez rwaaꞌjwehra. \v 13 Chiꞌchi bwiꞌhnn bwiinn nin naan xteenn ñiꞌh lligaaba, nastoꞌ ba: “¿Xaalla guꞌnnchiꞌhn nnah? Mejor guixeꞌhlaꞌhn yuꞌpi lliiꞌnahn nin rucaꞌhstoꞌn tin chin gwaꞌha raꞌ ba laꞌh bi pwehda zuhnn cweenta raꞌ ba laꞌh bi.” \v 14 Ya chin bwaꞌha raꞌ bwiinn chi laꞌh bi, chiꞌchi rahbi loh lasaaꞌ raꞌ ba: “Bwaꞌha, dehchisihn guicaꞌha gaduhbi loh yuh riiꞌ. Gulchoꞌho gachidxiinn nuꞌh bi tin gachicaꞌha nuꞌh yuh riiꞌ gacan xteenn nuꞌh.” \v 15 Ya chin badzihn bi, gunaꞌzu raꞌ ba laꞌh bi, chiꞌchi babweꞌhe dxiaꞌhla raꞌ ba laꞌh bi rwaaꞌ yuh chi, gudxiinn raꞌ ba laꞌh bi. \p Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Jesuhs loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Xiniꞌca gunnee bwiinn nin naa xteenn ñiꞌh loh yuh ca laꞌh raꞌ bwiinn ca? \v 16 Ziꞌ ba, dxieꞌchiinn ba garaa raꞌ ba; ya chin chaꞌloh gachi raꞌ ba, chiꞌchi gudiꞌhi ba loh yuh chi gaan raꞌ guriin bwiinn. \p Ya chin bihn raꞌ ba dxyiꞌdxyi raꞌ chi, chiꞌchi rahbi raꞌ ba: \p ―¡Per Dxiohs ayi nnaa Ñiꞌh gaca ziꞌca! \p \v 17 Ya chin guñiꞌ raꞌ ba loh Jesuhs ziꞌchi, chiꞌchi bwaꞌha Ñiꞌh loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Ya ¿xalla rñiꞌ chiꞌh nin caa loh dxihtsi nin bacaꞌh daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs cadxyih? Riꞌchi caa: “Nee dxiah nin guleꞌhecaa raꞌ mwehsu albañihyi gaca yuuꞌ, dxiah chi guhca dxiah zaꞌca nin guzuh galoh tuhbi schihn yuuꞌ.” \v 18 Chyuchiꞌhzi bwiinn nin dxiaaba yihca dxiah chi zahca ba ziahan taaꞌha, ya sidela dxiah dxiaaban yihca bwiinn zusiuꞌyitiiꞌhin laꞌh ba. \s1 Basiaꞌgarii Jesuhs dxyiꞌdxyi pura xcweenta impweestu \r (Mt. 21.45‑46; 22.15‑22; Mr. 12.12‑17) \p \v 19 Ya bwiinn raꞌ nin rnabwaꞌ loh bixohza raꞌ neezaa bwiinn raꞌ nin ruluuꞌyi lehyi guclaaꞌdzi raꞌ ba ñinaꞌzu raꞌ ba laꞌh Jesuhs hohrachi gahca laasii gwasaa raꞌ ba cweenta nin guñiꞌ Ñiꞌh yihca raꞌ ba, per ayiza biaalla raꞌ ba ñinaꞌzu raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh laasii rdxyihbi raꞌ ba bwiinn raꞌ. \v 20 Chiꞌchi cagataꞌtsi raꞌ ba ya guxeꞌhla raꞌ ba paaldaa bwiinn raꞌ zee tin guunn raꞌ ba ziga bwiinn zaꞌca tin gunabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Ñiꞌh xilla dxyiꞌdxyi raꞌ nin ñiñiꞌ Ñiꞌh per mejor cadxiꞌhyi raꞌ ba xa gutiꞌdxi raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh loh gubieerna tin gachi Ñiꞌh. \v 21 Chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Ñiꞌh, rahbi raꞌ ba: \p ―Daada, mwehsu; naann nu xnehza rñiꞌ luꞌh nee naannza nu xnehza rusiꞌdxi luꞌh. Ayi rwaꞌhazaꞌca luꞌh loh tuhbi bwiinn ya stuhbigaꞌh ba gwaꞌhadxaaba luꞌh loh ñiꞌh, laasii rusiꞌdxi luꞌh mohdapaꞌ nin ruhnn Dxiohs guelguxchiisi, \v 22 yannah gunnah loh nu, ¿ta zachidxihlli nu o ayi chyu chiilli impweestu loh rrehyi César? \p \v 23 Per lwehgu guhcabwaꞌ Jesuhs xi lligaaba nuu raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa ruhnnee tu naꞌh ziꞌca? \v 24 Gulgaluuꞌyi tuhbi xmweeyi tu naꞌh. Guidiaꞌhan nuꞌh ¿chyu yihca caa lohon? \p Chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―Xteenn César. \p \v 25 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Gulgadiꞌhi laꞌh César nin naa xteenn ba, nee gulgadiꞌhiza laꞌh Dxiohs nin naa xteenn Ñiꞌh. \p \v 26 Ya nin ayi bwiꞌhnn raꞌ ba gahn ñusaguiꞌhi raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh pur dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ Ñiꞌh nezloh raꞌ bwiinn, niꞌchin nin badxyigaaꞌloh raꞌ ba pur xchiꞌdxyi Ñiꞌh mejor bataꞌwrwaaꞌ raꞌ ba dxyiitiiꞌ babwii raꞌ ba. \s1 Basiaꞌgarii Jesuhs dxyiꞌdxyi xcweenta guelgabahan bwiinn raꞌ nin guhchi \r (Mt. 22.23‑33; Mr. 12.18.27) \p \v 27 Chiꞌchi gwah paaldaa raꞌ bwiinn nin laa saduceu raꞌ, gwaguiaꞌha raꞌ ba loh Jesuhs. Ya saduceu raꞌ chi ayi riachiistoꞌ raꞌ ba gabahan bwiinn raꞌ nin guhchi, niꞌchin gunabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Jesuhs, \v 28 rahbi raꞌ ba: \p ―Daada, mwehsu; basiaꞌhan Moisehs dxihtsi loh nuꞌh, loh chi caa: “Sidela chyuulla ndxiꞌhw gachi gusiaꞌhan ba viuhda xcunnaꞌh ba nen ayi chyu lliiꞌn raꞌ ba guyuuꞌ, nahpa guicaꞌha bwihtsi ba gunnaꞌh chi tin chuu lliiꞌn raꞌ ba xcweenta bwihtsi ba nin guhchi.” \v 29 Sidela ziꞌca guidiꞌhnn nuꞌh nuu gahdzi ndxiꞌhw ya garaa raꞌ ba naa tuhsi bwihtsi, ya guidiꞌhnn nuꞌh nin naa bwiinngaloh bachinaa ba ya guhchi ba, per ayi chyu lliiꞌn raꞌ ba guyuuꞌ. \v 30 Chiꞌchi gucaꞌha bwihtsi raroopa ba laꞌh gunnaꞌh viuhda chi per ayi chyu lliiꞌn raꞌ ba guyuuꞌ ya guhchi gahca ndxiꞌhw chi. \v 31 Chiꞌchi lwehgu gucaꞌhalagaꞌh stuhbi bwihtsi ba nin riohnna laꞌh gahca gunnaꞌh chi nee lwehgu gahca guhchi ba, ayi chyu lliiꞌn raꞌ ba guyuuꞌ gahcaza, ya ziꞌchi gahca bwiꞌhnn snuhn raꞌ ba hasta que no guhchi garaa raꞌ ba ayi nin tuhbi lliiꞌn raꞌ ba guyuuꞌ, \v 32 ya luulchimma neezaa gunnaꞌh chi guhchi. \v 33 Yannah, chin gabahan raꞌ ba, ¿cuunpaꞌxchiꞌh nin naa cheꞌhla viuhda chi? Laasii gagaadzi raꞌ ba bachinaa laꞌh gunnaꞌh chi. \p \v 34 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Nnah loh guidxyiyuh riiꞌ ruchinaa raꞌ bwiinn nee rudiꞌhiraꞌza ba lliiꞌndxaꞌpa raꞌ ba rcaꞌha stuhbi ndxiꞌhw, \v 35 per bwiinn raꞌ nin gulii Dxiohs guziaa raꞌ par dxibaaꞌ, gabiaꞌgarii gabahan raꞌ ba stuhbi per ayi guchinaaru raꞌ ba nee ayiza cweꞌdxiꞌhnru raꞌ ba lliiꞌndxaꞌpa raꞌ ba guicaꞌha ndxiꞌhw ziga ruhnn raꞌ bwiinn nin rii loh guidxyiyuh nnah, \v 36 ya pur nin ayiru gachi raꞌ ba, niꞌchin gaca raꞌ ba ziga aanjla raꞌ. Gaca raꞌ ba lliiꞌn Dxiohs laasii bacwaꞌhn Dxiohs laꞌh raꞌ ba loh guelguhchi, \v 37 ya tin dxihn tu gabiaꞌgarii gabahan raꞌ bwiinn nin guhchi, ¿ta nagahdxi guꞌlda tu nin bacaꞌh guehtu Moisehs xcweenta laꞌn yaguichaaꞌh nin gurih bwehla? Riꞌchi gudihdxyi Dxiohs laꞌh ba, rahbi Ñiꞌh loh ba: “Naꞌh naan Xchiohs Abrahn, neezaa Xchiohs Isaac, neezaa Xchiohs Jacobo.” \v 38 Niꞌchin nin ayi gaca Dxiohs xchiohsa bwiinnguuchi raꞌ, mejor naa Ñiꞌh Xchiohs bwiinn nabahan raꞌ. \p \v 39 Chiꞌchi rahbi raꞌ paaldaa mwehsu nin ruluuꞌyi xcweenta lehyi, rahbi raꞌ ba: \p ―Mwehsu, bwen gahca guñiꞌ luꞌh. \p \v 40 Ziꞌchi guñiꞌ raꞌ ba laasii ayiru guhca ñinabadxyiꞌdxyi raꞌ ba xiicaru loh Ñiꞌh. \s1 ¿Chyu lliiꞌn laꞌh Crixtu? \r (Mt. 22‑41‑46; Mr. 12.35‑37) \p \v 41 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Xamohda rñiꞌ raꞌ ba Crixtu naa lliiꞌn guehtu Davihd? \v 42 Laasii laꞌh gahca guehtu Davihd bacaꞌh loh dxihtsi raꞌ nin laa Salmu: \q1 Daada Dxiohs rahbi loh Daada nin rnabwaꞌ naꞌh: \q1 \v 43 “Guzohba xlahdu nanchiin hastayi gadzihn dxyih nin gutsiiꞌgahn garaa bwiinn nin rdxyiꞌchinee yiꞌh tin gacabwaꞌ raꞌ ba yiꞌh naa luꞌh nin rnabwaꞌ garaatiiꞌ.” \p \v 44 Nee sidela laꞌh Crixtu naa Ñiꞌh lliiꞌn Davihd, ¿xixnaa rahbi Davihd: “Crixtu guinabwaꞌ naꞌh”? \s1 Badziiꞌba Jesuhs duhlda yihca raꞌ mwehsu nin ruluuꞌyi lehyi \r (Mt. 23.1‑36; Mr. 12.38‑40; Lc. 11.37‑54) \p \v 45 Ya garaa raꞌ bwiinn cagacaꞌdxiahga raꞌ ba chin guñiꞌ Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh: \p \v 46 ―Gulgahcanasiin tin ayi gusaguiꞌhi mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi lehyi laꞌh tu. Riuuꞌstoꞌ raꞌ ba rahcu raꞌ ba lahdxi nuꞌhla nin riuuꞌ hasta yahnn raꞌ ba nee hasta ñaaꞌ raꞌ ba tin para guluuꞌyi bwiinn lasahca raꞌ ba nee xclaaꞌdzi raꞌza ba garaa bwiinn raꞌ nin gadxaꞌga laꞌh raꞌ ba guchaꞌgarwaaꞌ naa raꞌ ba tin gahbi snuhn bwiinn: “Bwiinnlasahca raꞌ ba”, ya laꞌh raꞌ ba rdxiꞌhyi raꞌ ba pur yagaxiyi zaꞌca nin mahzi lasahca rzohba raꞌ ba laꞌn guidoꞌ, nee gahcaza hasta rahca guelwahw. \v 47 Neezaa rbweꞌhelluꞌhu raꞌ ba yihdzi gunnaꞌh viuhda raꞌ ya hohrachi gahca rñiꞌnee raꞌ ba Dxiohs xchih tin guluuꞌyi bwiinn zaꞌca raꞌ ba. Per laꞌh raꞌ ba naa nin guixeꞌhla Dxiohs zirooꞌru guelrzahcazii yihca raꞌ ñiꞌh. \c 21 \s1 Tuhbi gunnaꞌh viuhda nin gulahchi guhn loh Dxiohs \r (Mr. 12.41‑44) \p \v 1 Gaduhbi nuu Jesuhs laꞌn guidoꞌ, basiaꞌgarii loh Ñiꞌh nez stuhbi lahdu, bwaꞌha Ñiꞌh cagalaꞌha raꞌ bwiinn rricu mweeyi laꞌn alcansía raꞌ hasta rguuꞌ bwiinn mweeyi guelguhn. \v 2 Neezaa tuhbi gunnaꞌh viuhda bwaꞌha Ñiꞌh, balaꞌha chiohpa mweeyi gaꞌyuꞌhn laꞌn alcansía, \v 3 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p ―Guchiin nin rñiꞌn loh tu, gunnaꞌh viuhda prohbi ca ziahanru mweeyi balaꞌha que snuhn raꞌ bwiinn nin balaꞌha raꞌ mweeyi, \v 4 laasii bwiinn rricu raꞌ chi mweeyizi nin riaꞌhancah balaꞌha raꞌ ba laꞌn alcansia ya gunnaꞌh ca garaa mweeyi nin nahpa ba balaꞌha ba hasta nin ñioꞌh xquehta ba balaꞌha ba. \s1 Badiꞌhi Jesuhs rsohn cwih guidoꞌ rooꞌ \r (Mt. 24.1‑2; Mr. 13‑1‑2) \p \v 5 Ya nuu nuhn bwiinn nin cayuuꞌyidxyiꞌdxyi joosca xñah guidoꞌrooꞌ chi pur dxiah joosca raꞌ nin nuu tihxin neezaa cohsa lasahca raꞌ nin bagaaꞌda raꞌ bwiinn pur dziꞌn nin rahca riꞌchi, chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p \v 6 ―Zadzihn dxyih nin cwih garaa cohsa raꞌ nin caywaꞌha tu. Nin tuhbi dxiah nin dziꞌba yihca lasaaꞌ ayi dxiaꞌhancaa. \s1 Sehn raꞌ nin gaca chin ñichiloh guidxyiyuh \r (Mt. 24.3‑28; Mr. 13.3‑23) \p \v 7 Chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi xpwiinn raꞌ Ñiꞌh loh Ñiꞌh, rahbi raꞌ ba: \p ―Daada, mwehsu; ¿cuuca gaca niꞌca? ¿Xa naa sehn nin dxiꞌ chin gaca cohsa raꞌ chi? \p \v 8 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Gulgahca nasiin tin ayi gusaaꞌn tu gusaguiꞌhi bwiinn laꞌh tu, tin ziahan raꞌ bwiinn dxiꞌ, nnaa raꞌ ba: “Naꞌh naan Crixtu”, per ayi chechiistoꞌ tu xchiꞌdxyi raꞌ ba nee ayiza chenaꞌhla tu laꞌh raꞌ ba, \v 9 nee chin dxihn tu cayahca guehrru ridxiinn lasaaꞌ bwiinn raꞌ, ayiza guidxyihbi tu laasii nahpa gaca deeꞌ per nagahdxi gadzihn dxyih nin guiñihchiloh guidxyiyuh. \p \v 10 Ya zeezah cañiꞌ Ñiꞌh loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Nee zucaꞌnee tuhbi nasiohn laꞌh stuhbi nasiohn, neezaa tuhbi guihdxyi bwiinn chindxinee raꞌ ba stuhbi guihdxyi, \v 11 neezaa gaca lluhrooꞌ neezaa chuu gubihn neezaa gueldxyihdxyi, cun llaaꞌndxibaaꞌ guluuꞌyiloh raꞌ cohsa nin guchihbi laꞌh raꞌ bwiinn, zwaꞌha raꞌ ba sehnrooꞌ. \v 12 Per galoh gaca garaa raꞌ cohsa raꞌ riiꞌ, ya zinaꞌzu raꞌ ba laꞌh tu gusaꞌcazii raꞌ ba, neezaa zutiꞌdxi raꞌ ba laꞌh tu nez loh raꞌ bwiinn nin rnabwaꞌ laꞌn guidoꞌ tin guunn bwiinn raꞌ chi guelguxchiisi laꞌh tu nee gusieꞌw raꞌ ba laꞌh tu laꞌn lahtsidxiꞌba nee zutiiꞌdxi raꞌ ba laꞌh tu loh raꞌ rrehyi cun loh raꞌ gubieerna pura riachiistoꞌ tu xchiꞌdxyiꞌhn. \v 13 Yaca zahca tu garaa deeꞌ chiꞌchi gaca guiñiꞌ tu xchiꞌdxyiꞌhn loh raꞌ ba. \v 14 Ayi guunn tu ziahan lligaaba nastoꞌ tu xa guiñiꞌ tu loh raꞌ ba, \v 15 naꞌh gahca guꞌnnasiinahn laꞌh tu cun dxyiꞌdxyi nin guiñiꞌ tu, nee guniꞌhihn guelrahcabwaꞌ laꞌh tu tin gusieꞌw tu rwaaꞌ chyuuchiꞌhzi nin guiñiꞌ tohnta loh tu, \v 16 per hasta bwiinn xjwamihyi tu neezaa lasaaꞌ tu, cun nin ruchaꞌga tu guiclaaꞌdzi chiinn raꞌ laꞌh tu nee zidxiinn raꞌ ba paaldaa tu. \v 17 Neezaa garaa raꞌ bwiinn guidxyiyuh guidxyiꞌchinee raꞌ laꞌh tu laasii riachiistoꞌ tu xchiꞌdxyiꞌhn, \v 18 per ayi ñichloh nin tuhbi dxyichyihca tu, \v 19 nee sidela ayi cweꞌhestoꞌ tu xchiꞌdxyi Dxiohs zilaꞌh tu loh duhlda tin guziaa tu dxibaaꞌ. \p \v 20 ’Ya chin gwaꞌha tu ziahanrooꞌ suldahdu rii gadiidxi guihdxyi Jerusalehn, chiꞌchi gacabwaꞌ tu laꞌdxyih badzihn ñichilohon. \v 21 Ya chin gwaꞌha bwiinn raꞌ gaca niꞌchi, chiꞌchi nahpa guiriaꞌh raꞌ bwiinn guihdxyi Judea yihdzi raꞌ ba guzee raꞌ ba loh dahan; ya bwiinn nin rii raꞌla loh dahan ayiru guibiaꞌgarii raꞌ ba chegalliꞌhi raꞌ ba xixteenn raꞌ ba yihdzi raꞌ ba, \v 22 tin laꞌn dxyih raꞌ chi guunn Dxiohs jwiisi loh guidxyiyuh tin gaca ziga rñiꞌ dxyiꞌdxyi nin caa loh xchihtsi Dxiohs. \v 23 Prohbi gunnaꞌh raꞌ nin nuꞌa lliiꞌn, prohbiza gunnaꞌh raꞌ nin caꞌha badoꞌ laꞌn dxyih raꞌ chi. Zwaꞌha raꞌ ba guelnadxyiꞌbi duxa nin gaca cun bwiinn raꞌ nin rii Israel. \v 24 Nuu raꞌ ba gachi raꞌ ba loh guehrru, snuhn raꞌ ba guzee prehsu, guzee raꞌ ba garaa guihdxyi ziitu raꞌ, ya bwiinnziitu raꞌ chuunaa raꞌ ba gaduhbi guihdxyi Jerusalehn hastayi gazaaꞌ dxyih nin gabiaꞌgarii bwiinn Israel, chiꞌchi gareꞌh raꞌ ba. \s1 Chin gabiaꞌgarii Bwiinn nin gaxeꞌhla Dxiohs stuhbi loh guidxyiyuh \p \v 25 Rahbiza Ñiꞌh: \p ―Chiꞌchi gaca raꞌ sehn loh gubihdxyi cun loh bweꞌhw neezaa dxih nin nuu llaaꞌndxibaaꞌ; ya loh guidxyiyuh garaa raꞌ bwiinn guidxyihbi raꞌ ba laasii nin ayi gacabwaꞌ raꞌ ba xa guunn raꞌ ba chin dxihn raꞌ ba cayuuꞌbwih taaꞌha ñihsadoꞌ nee taantu jweersi nin rzihdzi cwidxyidxiah ñihsadoꞌ. \v 26 Ya bwiinn raꞌ zicahyi raꞌ ba saca nin gwaꞌha raꞌ ba gaca loh guidxyiyuh neezaa saca nin gwaꞌha raꞌ ba guiñiꞌbi garaa nin nuu llaaꞌndxibaaꞌ. \v 27 Ya chiꞌchi gwaꞌha raꞌ ba gadzihnaꞌhn ziga Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, dxieꞌldahn laꞌn xcahyi cun gaduhbi guelrnabwaꞌ nee cun tuhbi bachaꞌha rooꞌ. \v 28 Chin saꞌloh gaca raꞌ cohsa raꞌ riiꞌ, ayi guidxyihbi tu; gulcwihsi, gulguiaꞌha nez guiyaꞌ tin lwehgusi gadzihn dxyih nin guziꞌlaaꞌdzi tu, taꞌh tu loh duhlda. \p \v 29 Bwiiꞌydxyiꞌdxyi za Ñiꞌh stuhbi cweenta loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Gulguiaꞌha loh tuhbi yahga ñiigu, neezaa loh garaa raꞌ yahga. \v 30 Chin gwaꞌha tu laꞌ raꞌ yahga cabweꞌhe bwiiꞌniꞌhn, laꞌh gahca tu gacabwaꞌ tu lwehgusi gadzihn bweꞌhw nin dxiaaba ñihsadxiah. \v 31 Ziꞌchi gahcaza chin gwaꞌha tu laꞌ raꞌ cohsa raꞌ riiꞌ cayahca laꞌh gahca tu gacabwaꞌ tu amweer gadzihn xquelrnabwaꞌ Dxiohs. \v 32 Guchiin nin rñiꞌn loh tu, garaa raꞌ cohsa riiꞌ gacan antes gachi raꞌ bwiinn nin nabahan raꞌ chieempa chi. \v 33 Dxibaaꞌ cun guidxyiyuh ziñihchilohraꞌn, per xchiꞌdxyiꞌhn ayi ñichilohon. \p \v 34 ’Gulgaca nasiin tin ayi guunn tu lligaaba ayi guxiꞌhn tu xjweersi tu loh guelreeꞌ, loh guelrahw zaꞌca, neezaa lligaaba ziahan xteenn xica nin rchiꞌhn tu laasii sidela guunn tu squiiꞌ zinaꞌzu dxyih chi laꞌh tu nee guunnan mahla laꞌh tu, \v 35 laasii ziꞌchi gariaꞌcaa dxyih chi loh garaa raꞌ bwiinn guidxyiyuh, ziga tuhbi traampa nin rieꞌw goolpi. \v 36 Niꞌchin rñaan loh tu gulgaca nasiin. Ayi gucweꞌza tu cwidxyi-guinaaba loh Dxiohs tin taꞌh tu loh garaa nin gaca tin gacaza suh tu loh Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw. \p \v 37 Radxyii ruluuꞌyi Jesuhs laꞌh raꞌ bwiinn laꞌn guidoꞌrooꞌ, ya gueꞌla riadxiaꞌhan Ñiꞌh hasta rwaaꞌ dahan nin laa de los Olivo. \v 38 Ya guillii-guillii riah raꞌ bwiinn rsiiyigah rwaaꞌ guidoꞌ chi tin rucaꞌdxiahga raꞌ ba nin ruluuꞌyi Ñiꞌh. \c 22 \s1 Biaꞌhan dxyiꞌdxyi raꞌ ba xa guunn raꞌ ba tin guinaꞌzu raꞌ ba Jesuhs \r (Mt. 26.1‑5, 14‑16; Mr. 14.1‑2, 10‑11; Jn. 11.45‑53) \p \v 1 Ya laꞌh lañih paascu zeꞌgadzihn chin rahw raꞌ bwiinn Israel pahn nin ayi rahcachaꞌyi cun levadura, \v 2 ya bwiinn raꞌ nin rnabwaꞌ raꞌ laꞌh bixohza neezaa bwiinn raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs cadxiꞌhyi raꞌ ba xa guunn raꞌ ba tin chiinn raꞌ ba laꞌh Jesuhs laasii rdxyihbi raꞌ ba bwiinn raꞌ. \v 3 Ya chiꞌchi guyuuꞌtii bwiinndxaaba nin laa Satanahs stoꞌ Judas nin laa gahca Iscariote, nee gahca laꞌh ba naa ba xpwiinn Jesuhs nin naa gadziꞌh bichiohpa xpwiinn Ñiꞌh, \v 4 ya bwiinn chi gwaguihtsi loh raꞌ bixohza raꞌ nin rnabwaꞌ loh raꞌ bixohza cun loh raꞌ daada nin rnabwaꞌ laꞌh guixaꞌga raꞌ nin rahpa guidoꞌ. Guñiꞌnee Judas laꞌh raꞌ ba xa guunn ba tin gutiꞌdxi ba laꞌh Jesuhs loh raꞌ ba. \v 5 Chiꞌchi biahxi raꞌ ba ya guhdzi raꞌ ba loh Judas guicaꞌha ba nuhn mweeyi sidela dxiuꞌn ba ntriehgu laꞌh Ñiꞌh pur mweeyi chi. \v 6 Chiꞌchi guziꞌguehlda Judas ya guzaꞌloh cadxiꞌhyi ba xa guunn ba gutiꞌdxi ba laꞌh Jesuhs loh raꞌ bwiinn chi mwedxi ralaꞌn tin ayi gacabwaꞌ raꞌ bwiinn. \s1 Luulchima vehsa gudahwxchihnee Jesuhs laꞌh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh \r (Mt. 26.17‑29; Mr. 14.12‑25; Jn. 13.21‑30; I Co. 11‑23.26) \p \v 7 Badzihn dxyihlañih chin rahw raꞌ ba pahn nin ayi rahcachaꞌyi cun levadura bieꞌ rdxiinn raꞌ ba tuhbi lliꞌhyi ziga caa loh xchihtsi guehtu Moisehs, \v 8 chiꞌchi guxeꞌhla Jesuhs Pehdru cun Jwahn, rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Gulcheguiꞌhnnchaꞌyi xi guidaꞌwxchih nuꞌh nin naa xchih pascu. \p \v 9 Chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Ñiꞌh, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Canehza xclaaꞌdzi luꞌh gachidiꞌhnnchaꞌyi nu guelwahw? \p \v 10 Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Chin chuꞌtii tu lahda guihdxyi, zadxaꞌga tu tuhbi bwiinn nin nuꞌa tuhbi riiꞌ ñihsa; chiꞌchi chenaꞌhla tu ba hasta dxiuꞌgarii ba yihdzi ba, \v 11 chiꞌchi guinabadxyiꞌdxyi tu loh nin naan yihdzi Ñiꞌh, squii gahbi tu: “Nnaa Daada Mwehsu: ¿Canehza riaꞌhan cwaartu hasta gahwchihnee ba xpwiinn ba xchih pascu?” \v 12 Ya bwiinn chi lwehgusi guluuꞌyi ba hasta naa cwarturooꞌ nin nuu guiyaꞌ laꞌn naa liistula. Riꞌchi guiguihn tu nin guidaꞌwxchih nuꞌh. \p \v 13 Ya chin badzihn raꞌ ba riꞌchi, guyaa bareꞌcaa garaatiiꞌ nin guhdzi Jesuhs laꞌnriila. Chiꞌchi bwiꞌhnnchaꞌyi raꞌ ba xchih pascu. \p \v 14 Ya chin badzihn hohra, badzihnnee Jesuhs spaaldaa xpwiinn Ñiꞌh chiꞌchi gurih raꞌ ba gadiidxi mweella, \v 15 chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Blaaca nasaa cayahwxchihneen laꞌh tu xchih pascu antes que naꞌh sacaziin cun gachiꞌhn, \v 16 nen xñaxgaaꞌhn loh tu ayiru gabiaꞌgarii gahwneꞌhn laꞌh tu xchih pascu galoh gadzihn dxyih gacan loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs. \p \v 17 Chiꞌchi gucaꞌha Ñiꞌh tuhbi copa vihnnu, badiꞌhi Ñiꞌh guelzuxchilli loh Dxiohs, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh: \p ―Gulgueeꞌ deeꞌ gulchiꞌzi gahcan loh lasaaꞌ tu, \v 18 nen ñaan loh tu ayiru gabiaꞌgarii gueeꞌneen laꞌh tu ñihsa uhva stuhbi galoh nin gadzihn xquel rnabwaꞌ Dxiohs. \p \v 19 Chiꞌchi gucaꞌha gahca Ñiꞌh tuhbi pahn, badiꞌhi Ñiꞌh guelzuxchilli loh Dxiohs, hohrachi gutaaꞌha Ñiꞌhn, gudxiꞌzi Ñiꞌhn loh raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh: \p ―Deeꞌ naa ziga tiꞌxihn nin gutiꞌdxiꞌhn loh guelguhchi xcweenta tu, ya squiiꞌ gahca guunn tu tin dxiagannastoꞌ tu naꞌh. \p \v 20 Ziꞌchi gahcaza bwiꞌhnnee Ñiꞌh copa chin guluhlla gudahwxchihnee Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Vihnnu nin nuu laꞌn copa riiꞌ naa ziga rihn nin nuuꞌhuhn, nin guixiꞌhihn chin chiinn raꞌ ba naꞌh xcweenta tu, tin ziꞌchi gaca dxyiꞌdxyicuubi nin gusiaꞌhan Dxiohs cun bwiinn raꞌ nin bibwiꞌhiraꞌla. \v 21 Yannah gulguiaꞌha laꞌnaa bwiinn nin gutooꞌ naꞌh dziꞌbanee naaꞌhahn loh mweella riiꞌ, \v 22 nee guchii nahpa gutiꞌdxiloon trabahjw duxa, laasii naan Bwiinn nin guxeꞌhla Dxiohs nahpa zareꞌcaa garaa nin caa loh xchihtsi Dxiohs, ¡per prohbiza bwiinn nin gutooꞌ naꞌh! \p \v 23 Chiꞌchi guzoꞌbaloh canabadxyiꞌdxyi loh lasaaꞌ raꞌ ba, rahbi raꞌ ba: \p ―¿Chyuniꞌca guunn ziꞌca? \s1 Cayuuꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ba chyuniꞌca naa bwiinn nin mahzi lasahca \p \v 24 Neezaa guzaꞌloh cayuuꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ba xcweenta chyu mahzi lasahca loh raꞌ ba; \v 25 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Rehyi raꞌ nin rnabwaꞌ loh raꞌ bwiinn nin ayi naa bwiinn Israel ruhnn nayaachi raꞌ ba nee xclaaꞌdzi raꞌ ba guiñiꞌ xpwiinn raꞌ ba loh raꞌ ba: “Bwiinn zaꞌca luꞌh”, \v 26 per laꞌh tu ayi gaca tu ziꞌchi, sino que nin mahzi lasahca loh tu ayi chiꞌhyi ba guiñiꞌ zaꞌca bwiinn xcweenta ba; mejor gusaꞌn ba zigachiꞌhzi guiñiꞌ bwiinn loh ba, nee nin mahzi rnabwaꞌ nahpa gaca ba ziga mooza tin mahziru gacanee ba lasaaꞌ ba. \v 27 ¿Cuunn nin mahzi lasahca; ta bwiinn nin rzohba loh mweella rahw o bwiinn nin raziꞌlaaꞌdzi guelwahw? ¿Tayigah guchiidxiꞌh bwiinn nin rzohba loh mweella? Per naꞌh nicala rnabwaꞌn loh tu per laꞌndxaꞌga zigazi tuhbi bwiinn nin rniꞌhi xi rahw tu. \v 28 Laꞌh tu naa tu bwiinn raꞌ nin biaꞌhanee naꞌh gaduhbi gudiꞌdxiꞌhn trabahjw nin gudiꞌdxiꞌhn, \v 29 niꞌchin nin guniꞌhihn guelrnabwaꞌ laꞌh tu ziga baniꞌhi Xpaaꞌnñin naꞌh, \v 30 tin gahw tu guee tu cwih tu loh xmweeꞌllahn llaaꞌn dxibaaꞌ, soobaa gahca tu loh yagaxiiyi bwiinn nin rnabwaꞌ tin guunn tu guelguxchiisi loh gadziꞌh bichiohpa cwaꞌh xjwamihyi Israel. \s1 Basiaꞌhan Jesuhs dxyiꞌdxyi guiñiꞌ Pehdru ayi nuꞌnbwaꞌtiiꞌ bi laꞌh Ñiꞌh \p \v 31 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh Simohn: \p ―Simohn, Simohn; laꞌbwiinndxaaba nin laa Satanahs gunaaba yiꞌh tin tsiibi ba yiꞌh zigazi rbiꞌbi llooba chin nuuꞌhun deh, \v 32 per naꞌh laꞌn gunaaba loh Dxiohs pur yiꞌh tin ayi cweꞌhestoꞌ luꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs, ya chin gabiaꞌgarii luꞌh loh Dxiohs, chiꞌchi gacanee raꞌ luꞌh lasaaꞌ luꞌh tin dxiaꞌhannee raꞌ ba xchiꞌdxyi Dxiohs. \p \v 33 Chiꞌchi rahbi Pehdru loh Ñiꞌh: \p ―Daada, laꞌnzuu liistula tin dxieꞌwneꞌhn yiꞌh, nicala gachiza nuꞌh. \p \v 34 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Pehdru, nnah gahca ñaan loh luꞌh galoh gucaꞌyahnn dxiidxinguhla, guiñiꞌ luꞌh mas chohnna bweelta ayi nuꞌmbwaꞌtiiꞌ luꞌh naꞌh. \s1 Amweerla gadzihn hohra nin tiidxi Jesuhs trabahjw \p \v 35 Chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi Jesuhs loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Chin guxeꞌhlaꞌhn laꞌh tu bagaluuꞌyi tu laꞌh raꞌ bwiinn xchiꞌdxyi Dxiohs, ayi gwanee tu buxa, nin dxihdximweeyi nin tuhbi tahgaza tahba tu, ¿ta guyuuꞌ xiilla biaꞌdxyi tu? \p Chiꞌchi rahbi raꞌ ba: \p ―Lliitiiꞌ. \p \v 36 Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh: \p ―Per nnah ñaan loh tu, nin nahpa buxa, chenee ban; nin nahpa dxihdximweeyi, cheneezaa ban; nin ayi nahpa spahda, gutooꞌ ba xchiquehta ba tin siꞌ ba tuhbin; \v 37 tin rñaan loh tu nahpa gaca ziga caa loh Xchihtsi Dxiohs pur naꞌh; rñiꞌ dxyiꞌdxyi raꞌ chi: “Batiꞌdxi raꞌ ba laꞌh ba hasta nuu raꞌ bwiinn mahla.” Garaa nin caa loh xchihtsi Dxiohs pur naꞌh nahpa gacan. \p \v 38 Chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―Daada, riiꞌ laꞌchiohpa spahda nuuꞌ. \p Chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Cun sola niꞌcasi zahlda, ayi xchiꞌhn ziahan. \s1 Gudihdxyi-gunaaba Jesuhs loh Xtaada Ñiꞌh loh weerta nin laa Getsemanii \r (Mt. 26.36‑46; Mr. 14.32‑42) \p \v 39 Chiꞌchi biriaꞌh Jesuhs zee Ñiꞌh loh dahan nin laa Olivo laasii ziꞌchi naa xcostumbre Ñiꞌh zenaꞌhlagah xpooxtla Ñiꞌh laꞌh Ñiꞌh, \v 40 ya chin badzihn raꞌ ba riꞌchi, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh loh raꞌ ba: \p ―Gulguinaaba loh Dxiohs tin ayi gusaguiꞌhi bwiinndxaaba laꞌh tu. \p \v 41 Chiꞌchi biriaꞌcaa Jesuhs tuhbi lahdu hasta rii raꞌ ba, zigachiꞌh hasta radzihn tuhbi dxiah nin rucaꞌh bwiinn, chiꞌchi bazuꞌnllihbi Ñiꞌh riꞌchi tin gudihdxyi-gunaaba Ñiꞌh loh Xtaada Ñiꞌh nin naa Dxiohs, \v 42 squiiꞌ: \p ―Paah, ¿tayi gaca guchaꞌh xigaaba luꞌh tin guhldaꞌh luꞌh naꞌh loh trabahjw duxa nin gutiꞌdxiloon? Per sidela ayi nuuꞌhun, ayiza xi ruhnn tiꞌdxiꞌhñin. \p \v 43 Chiꞌchi baluuꞌyiloh tuhbi aanjla nin guxeꞌhla Xtaada Ñiꞌh tin gacanee Ñiꞌh laꞌh Jesuhs guunn Ñiꞌh waanta gutiꞌdxiloh Ñiꞌh trabahjw chi, \v 44 ya pur taantu nin cadiiꞌdxi Ñiꞌh trabahjw, niꞌchin nin mahzi cabwihdxyi Ñiꞌh loh Xtaada Ñiꞌh nee taantu nin cayahcanaꞌyi Ñiꞌh pur gota ñihsa cayaaba loh yuh gota chi rñahan ziga rihn. \v 45 Ya chin guyaꞌloh gudihdxyi-gunaaba Ñiꞌh loh Xtaada Ñiꞌh, chiꞌchi gwasuꞌnchii Ñiꞌh tin gwaguiaꞌha Ñiꞌh cuun raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, ya chin badzihn Ñiꞌh riꞌchi bwaꞌha Ñiꞌh laꞌ raꞌ ba naꞌxgahsi pur guelnalaasa nin nuu stoꞌ raꞌ ba, \v 46 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa naꞌxgahsi tu? Gulchestii gulguinaaba loh Dxiohs tin ayi gusaguiꞌhi bwiinndxaaba laꞌh tu. \s1 Chin binaꞌzu Jesuhs \r (Mt. 26.47‑56; Mr. 14.43‑50; Jn. 18.2‑11) \p \v 47 Gaduhbi cañiꞌ gahca Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, badzihn ziahan bwiinn hasta rii raꞌ ba, delanta loh raꞌ ba ñiidxiuu tuhbi bwiinn nin laa Judas xpwiinn gahca Jesuhs laꞌh ba, chiꞌchi gwabiiga ba hasta zuu Jesuhs tin bachaꞌgarwaꞌ ba loh Ñiꞌh. \v 48 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Judas, ¿ta pur tuhbi behsu riiꞌ riuꞌn luꞌh ntriehgu Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw loh raꞌ bwiinn riiꞌ? \p \v 49 Ya chin bwaꞌha raꞌ xpwiinn Ñiꞌh nin rii gadiidxi Ñiꞌh nin cayahca riꞌchi, chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi raꞌ ba loh Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―Daada, ¿ta zadiꞌhigoolpi nu laꞌh raꞌ bwiinn ca cun spahda? \p \v 50 Chiꞌchi bachyuuꞌga tuhbi xpwiinn Jesuhs dxiahga tuhbi xmooza bwiinn nin rnabwaꞌ loh raꞌ bixohza, bachwaꞌha ba tuhbi lahdu dxiahga derehchu bi, \v 51 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh: \p ―¡Gulgasaaꞌn ba! ¡Cun sol niꞌca! \p Chiꞌchi badxiꞌhyi Jesuhs dxiahga mooza chi bachiꞌdxu Ñiꞌhn talguꞌnsi biaca zaꞌcan, \v 52 chiꞌchi guñiꞌ gahca Jesuhs loh raꞌ bwiinn nin rnabwaꞌ loh raꞌ bixohza neezaa bwiinn raꞌ nin naa guixaꞌga xteenn guidoꞌ neezaa bwiinnguuhla raꞌ nin zeꞌ tin chenee raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh, rahbi Ñiꞌh: \p ―Xluuꞌyi nee spahda cun garrohta nuꞌa tu zeꞌ tu ziga chin guinaꞌzu tu tuhbi gubaꞌn, \v 53 ¿xixnaa chin guyuꞌneꞌhn laꞌh tu laꞌn guidoꞌ garaa dxyih ayi gunaꞌzu tu naꞌh?, per nnahyi bigaꞌha xohra tu guunn tu nin xclaaꞌdzi bwiinndxaaba gaca. \s1 Guhdzi Pehdru ayi nuꞌnbwaꞌtiiꞌ bi Jesuhs \r (Mt. 26.57‑58, 69‑75; Mr. 14.53‑54, 66‑72; Jn. 18.12‑18, 25‑27) \p \v 54 Chiꞌchi gunaꞌzu raꞌ ba laꞌh Jesuhs tin zenee raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh yihdzi bixohza nin rnabwaꞌ loh garaa raꞌ bixohza, cun nee Pehdru naꞌhlazihtu laꞌh raꞌ ba, \v 55 ya chin badzihn raꞌ ba riꞌchi, chiꞌchi gulahchi raꞌ ba dxih gadiidxin tin babihdxyi raꞌ ba; nee Pehdru dxaꞌga loh raꞌ ba. \v 56 Ya chin bwaꞌha tuhbi gunnaꞌh nin ruhnn dziꞌn riꞌchi zohba gabihdxyi Pehdru, chiꞌchi bwaꞌha-bwaꞌha bi loh Pehdru, chiꞌchi rahbi bi: \p ―¡Nee ndxiꞌhw riiꞌ naa xpwiinn Jesuhs! \p \v 57 Per Pehdru ayi gudxixteeꞌ bi nuꞌnbwaꞌ bi Jesuhs, rahbi bi: \p ―Gunnaꞌh, ayi nuꞌnbwaꞌn ba. \p \v 58 Ya snuhnsi rahca, guriin bwiinn lagaꞌh nin bwaꞌha laꞌh Pehdru, chiꞌchi rahbi ba: \p ―¡Cun neezaa luꞌh naa tuhbi raꞌ xpwiinn Jesuhs! \p Per Pehdru rahbilagaꞌh ba: \p ―Ñaan loh luꞌh daada, ayi needxiꞌhn naan xpwiinn ba. \p \v 59 Ya guhca mahs tuhbi hohra badzihn stuhbi bwiinn guzaꞌloh cañiꞌ ba, rahbi ba: \p ―¡Guchiin, nee bwiinn riiꞌ guyuꞌnee ba nen cun neezaa laasii naa ba tuhbi bwiinn Galilea! \p \v 60 Chiꞌchi rahbi Pehdru loh ba: \p ―Per daada, ¡ayi rahcabwaꞌn xiniꞌca nugazeꞌta luꞌh! \p Ya hohra gahca nin cañiꞌ Pehdru bacaꞌyahnn tuhbi dxiidxinguhla, \v 61 chiꞌchi basiaꞌgarii loh Jesuhs bwaꞌha Ñiꞌh loh Pehdru, chiꞌchi bagannastoꞌ Pehdru dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ Jesuhs loh ba: “Galoh nin gucaꞌyahnn dxiidxinguhla nnadxyih, guiñiꞌ luꞌh loh raꞌ bwiinn chohnna bweelta gahbi luꞌh ayi nuꞌnbwaꞌtiiꞌ luꞌh naꞌh”, \v 62 chiꞌchi bariaꞌh Pehdru guzaꞌloh cayuꞌn bi nalaasa duxa. \s1 Guñiꞌyah raꞌ ba laꞌh Jesuhs \r (Mt. 26.67‑68; Mr. 14.65) \p \v 63 Ya bwiinn raꞌ nin canee laꞌh Jesuhs guzaꞌloh cagallihdzinee raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh neezaa cagadiꞌhigoolpi raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh, \v 64 neezaa basieꞌw raꞌ ba loh Ñiꞌh chiꞌchi gudahpa raꞌ ban, rahbi raꞌ ba: \p ―Pwihsi yiꞌh ziga naa luꞌh Crixtu, ¡guhcabwaꞌ chyuñin nin gudahpa loh luꞌh! \p \v 65 Neezaa caguii xaꞌta raꞌ ba loh Ñiꞌh cañiꞌyah duxa raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh. \s1 Gwanee raꞌ ba Jesuhs loh bixohza raꞌ tin guunn raꞌ ba guelguxchiisi xcweenta Ñiꞌh \r (Mt. 26.59‑66; Mr. 14.55‑64; Jn. 18.19‑24) \p \v 66 Ya chin barah gueꞌla, badiaaꞌha raꞌ bwiinnguuhla nin rnabwaꞌ neezaa bwiinn raꞌ nin rnabwaꞌ loh bixohza raꞌ neezaa bwiinn raꞌ nin ruluuꞌyi xlehyi Moisehs; gwanee raꞌ ba laꞌh Jesuhs, chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p \v 67 ―Sidela guchii luꞌh naa luꞌh Crixtu, chixteeꞌ luꞌh loh nu. \p Chiꞌchi guñiꞌ Jesuhs loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―Sidela guiñaan, “Uhn”, ayi chechiistoꞌ tu naꞌh; \v 68 ya sidela guinaꞌbadxyiꞌdxyiꞌhn loh tu, ayi gusiaꞌgarii tu dxyiꞌdxyi, \v 69 per deznnah laꞌLliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw soobaa nehz lahdu derehchu cweeꞌ Dxiohs nin nuu llaaꞌndxibaaꞌ. \p \v 70 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi garaa raꞌ ba, rahbi raꞌ ba loh Ñiꞌh: \p ―¿Tayichiꞌh naa luꞌh Lliiꞌn Dxiohs? \p Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Laꞌh gahca tu nnah tu naan ziꞌchi. \p \v 71 Chiꞌchi laꞌ gahca raꞌ ba rahbi loh lasaaꞌ raꞌ ba: \p ―¿Xi xclaaꞌdzi tu nnah? Ayiru xchiꞌhn guiñiꞌru bwiinn ca laasii laꞌh gahca nuꞌh bihn nuꞌh dxyiꞌdxyi raꞌ nin guñiꞌ ba, ¡ya dxyiꞌdxyi chi gahca guunn guelguxchiisi laꞌh ba! \c 23 \s1 Jesuhs delaanta xquelrnabwaꞌ Pilahtu \r (Mt. 27.1‑2, 11‑14; Mr. 15.1‑5; Jn. 18.28‑38) \p \v 1 Chiꞌchi gwasuꞌnchii garaa raꞌ ba tin gwanee raꞌ ba Jesuhs loh Pilahtu. \v 2 Ya chin badzihnnee raꞌ ba Jesuhs riꞌchi, guzaꞌloh cagacaꞌchiah raꞌ ba laꞌh Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―Bwiinn riiꞌ bachinaꞌzu nu laasii cagasaguiꞌhi ba ziahanrooꞌ raꞌ bwiinn, nee rahbi ba ayi nahparu chyu gachidxihlli mweeyi xteenn impweestu loh Rehyi César, nee rahbiza ba naa ba Crixtu zigazi Rehyi loh raꞌ bwiinn Israel. \p \v 3 Chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi Pilahtu loh Jesuhs, rahbi ba: \p ―¿Ta yiꞌh naa luꞌh xrrehyi raꞌ bwiinn Israel? \p Chiꞌchi rahbi Jesuhs: \p ―Ziꞌchi, yiꞌh gahca guñiꞌ luꞌhn. \p \v 4 Chiꞌchi rahbi Pilahtu loh raꞌ bwiinn nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ bixohza cun loh raꞌ garaa raꞌ bwiinn nin rii riꞌchi: \p ―Ayi rdxeelaꞌhn nin tuhbi xtuhlda bwiinn riiꞌ. \p \v 5 Per laꞌh raꞌ ba cun mahziru jweersirooꞌ rahbi raꞌ ba: \p ―Garaa raꞌ bwiinn Judea cayuuꞌyitii loh dxyiꞌdxyi dxixiꞌhw nin rluuꞌyi ndxiꞌhw riiꞌ. Guzohbaloh cagaluuꞌyi ba dxyiꞌdxyi xihn raꞌ loh guihdxyi Galilea, nee nnah laꞌba zeꞌlagaꞌh riiꞌ. \s1 Seguihdu gwah Jesuhs loh xquelguxchiisi Herodes \p \v 6 Ya chin bihn Pilahtu garaa deeꞌ, chiꞌchi gunaabadxyiꞌdxyi ba rahbi ba: \p ―¿Ta bwiinn Galilea bwiinn riiꞌ? \p \v 7 Chiꞌchi rahbi raꞌ ba: \p ―Uhn, bwiinn Galilea ba. \p Ya chin bihn Pilahtu bwiinn Galilea Ñiꞌh, chiꞌchi guxeꞌhla Pilahtu laꞌh Jesuhs loh Herodes tin guunn ba guelguxchisi xcweenta Jesuhs, laasii Herodes naa gobernador guihdxyi Galilea, nee laꞌn dxyih raꞌ chi gahca badzihn Herodes guihdxyi Jerusalehn. \v 8 Ya seguihdu badzihnnee raꞌ ba Jesuhs hasta badzihn Herodes loh guihdxyi Jerusalehn, ya chin bwaꞌha Herodes laꞌh Jesuhs, biahxi Herodes laasii dez cadxyih xclaaꞌdzi ba gwaꞌha ba laꞌh Jesuhs laasii bihn ba ruhnn Jesuhs ziahan milahgru raꞌ, ya xclaaꞌdzi duxa ba gwaꞌha ba guunn Jesuhs milahgru raꞌ. \p \v 9 Ya ziahanrooꞌ dxyiꞌdxyi gunaabadxyiꞌdxyi Herodes loh Jesuhs ya nin tuhbi dxyiꞌdxyi raꞌ chi ayi guñiꞌ Jesuhs. \v 10 Neezaa jefe raꞌ nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ bixohza rii riꞌchi cun mwehsu raꞌ nin ruluuꞌyi lehyi, dee raꞌ nin cagacaꞌchiah laꞌh Jesuhs. \v 11 Ya seguihdu Herodes cun xsuldahdu ba bwiꞌhnn raꞌ ba buhrla laꞌh Jesuhs gudzihtanee raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh chiꞌchi bagahcu raꞌ ba laꞌh Jesuhs tuhbi lahdxi zaꞌca ziga nin rahcu tuhbi rrehyi, ya seguihdu gahca guxeꞌhla lagaꞌh Herodes laꞌh Jesuhs loh xquelguxchiisi Pilahtu stuhbi. \v 12 Dxyih gahca chi biahca Pilahtu xamihgu Herodes nee galoh bidxyiꞌchinee lasaaꞌ raꞌ ba. \s1 Gunaaba raꞌ ba gucaꞌh Pilahtu laꞌh Jesuhs loh cruhzi \r (Mt. 27.15‑26; Mr. 15.6‑15; Jn. 18.39‑19.16) \p \v 13 Chiꞌchi batiaaꞌha Pilahtu jefe raꞌ nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ bixohza cun guxchiisi raꞌ nin rnabwaꞌ cun garaa raꞌ bwiinn guihdxyi Jerusalehn chi, \v 14 chiꞌchi rahbi Pilahtu loh raꞌ ba: \p ―Laꞌh tu bieꞌnee tu bwiinn riiꞌ loon, nnaa tu ziahanrooꞌ bwiinn cagaluuꞌyi ba dxyiꞌdxyi xihn raꞌ; per bwaꞌhalohza tu delaanta loh tu gunaabadxyiꞌdxyiꞌhn cohsa raꞌ nin nnaa tu cayuhnn ba, per nnah bwaꞌha tu ayi xi duhlda nahpa ba cun xcweenta raꞌ cohsa nin rcaꞌchiah tu laꞌh ba, \v 15 nin Herodes ayi bidxeela xtuhlda bwiinn riiꞌ, niꞌchin nin rñiꞌn loh tu ayi xi duhlda nahpa ba para gachi ba. \v 16 Niꞌchin nin mejor guinabwaꞌn guicahyahgazi ba cun cwaarta, chiꞌchi guhldaꞌhn ba. \p \v 17 Ya garaa yihza nin rahca lañih pascu rutaꞌh Pilahtu tuhbi bwiinn nin ñeꞌw. \v 18 Per laꞌh raꞌ ba tuhbisi guñiꞌ garaa raꞌ ba jweersi, rahbi raꞌ ba: \p ―¡Gudxiinn laꞌh Jesuhs bachiꞌh baldaꞌh Barrabahs! \p \v 19 Barrabahs riiꞌ bieꞌw ba laꞌn lahtsidxiꞌba laasii gudxihndxinee ba suldahdu romanu raꞌ nin rii guihdxyi chi nee naaza ba tuhbi bwiinn nin rdxiinn bwiinn. \v 20 Ya guclaaꞌdzi Pilahtu ñuldaꞌh ba laꞌh Jesuhs, niꞌchin guñiꞌ ba stuhbi, \v 21 per laꞌh raꞌ bwiinn ziahan chi mahziru jweersirooꞌ rahbi raꞌ ba: \p ―¡Bacaꞌh ba loh cruhzi!, ¡bacaꞌh ba loh cruhzi! \p \v 22 Ya chin biohnna bweelta rñiꞌ Pilahtu loh raꞌ ba, rahbi ba: \p ―¿Per xi mahla cayuhnn ba? Ayi xi xtuhlda ba rdxeelaꞌhn para gachi ba loh dxyiꞌdxyi raꞌ nin rnaꞌbadxyiꞌdxyiꞌhn loh ba, niꞌchin nin guinabwaꞌn guicahyahgasi ba cun cwaarta, chiꞌchi guhldaꞌhn ba. \p \v 23 Per laꞌh raꞌ ba mahziru jweersirooꞌ cabwihdxyidxiah raꞌ ba tin canaaba raꞌ ba guicah Ñiꞌh loh cruhzi, ya taantu nin rbwihdxyidxiah raꞌ ba hasta que no bwiꞌhnn raꞌ ba gahn nin guclaaꞌdzi raꞌ ba, \v 24 chiꞌchi bidxaꞌh xigaaba Pilahtu ya gunabwaꞌ ba gucah Jesuhs loh cruhzi ziga gunaaba raꞌ bwiinn Israel chi, \v 25 ya mejor baldaꞌh ba laꞌh Barrabahs laꞌn lahtsidxiꞌba, ya chiꞌchi bwiꞌhnn Pilahtu ziga guclaaꞌdzi raꞌ bwiinn Israel raꞌ chi basaꞌcazii ba laꞌh Jesuhs gudxiinn ba laꞌh Ñiꞌh loh cruhzi. \s1 Chin gucah Jesuhs loh cruhzi \r (Mt. 27.32‑44; Mr. 15.21‑32; Jn. 19.17‑27) \p \v 26 Chin zenee raꞌ ba Jesuhs guicah loh cruhzi, chiꞌchi gunaꞌzu raꞌ ba tuhbi bwiinn Cirene nin laa Simohn, gueꞌdu zieꞌ ba gwah ba dahan, ya basaguꞌa raꞌ ba laꞌh ba cruhzi ya naꞌhla ba laꞌh Jesuhs \v 27 cun neezaa ziahan bwiinn. Ya lahdaa raꞌ bwiinn ziahan chi guyuuꞌ paaldaa raꞌ gunnaꞌh nin ruꞌn raꞌ laasii riaa raꞌ ba laꞌh Jesuhs, \v 28 chiꞌchi basiaꞌgariiloh Jesuhs bwaꞌha Ñiꞌh loh raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Ñiꞌh: \p ―Gunnaꞌh Jerusalehn raꞌ, ayi ruꞌn tu pur naꞌh; guldxiꞌn pur laꞌh gahca tu neezaa pur lliiꞌn raꞌ tu, \v 29 laasii ziꞌ dxyih nin guiñiꞌ raꞌ bwiinn: “Riahxi raꞌ gunnaꞌh raꞌ nin ayi riuuꞌ lliiꞌn Ñiꞌh, nee riahxiza gunnaꞌh raꞌ nin ayi rudiꞌhi duuda guee lliiꞌn Ñiꞌh”, \v 30 ya zizaꞌloh guiñiꞌ raꞌ bwiinn loh dahan raꞌ: “Guldxiaaba yihca nu”, ya loh raꞌ lohmma gahbi raꞌ ba: “Guluꞌlaꞌn laꞌh nu”, \v 31 laasii sidela squiiꞌ ruhnnee raꞌ ba naꞌh nin naa ziga tuhbi yahga nabahan, ¿xallachiꞌh laꞌh tu xa gunnee raꞌ ba naa tu ziga tuhbi yahgabihdzi? \p \v 32 Neezaa chiohpa bwiinn mahla zenee raꞌ ba tin gachi raꞌ ba tuhbisi cun Jesuhs. \v 33 Ya chin badzihnnee raꞌ ba Jesuhs tuhbi lahta nin laa yihca bwiinnguuchi, riꞌchi bacaꞌh raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh loh cruhzi cun schiohpa bwiinn mahla chi; tuhbi ba lahdu derehchu stuhbi ba lahdu rrabwehsa. \v 34 Ya chin cagacaꞌh raꞌ ba Jesuhs loh cruhzi, chiꞌchi guñiꞌ Jesuhs rahbi Ñiꞌh: \p ―Paah, basiaꞌpitii xtuhlda bwiinn raꞌ riiꞌ laasii ayi gaann raꞌ ba xiñin cayuhnn raꞌ ba. \p Ya loh xahba Jesuhs gudzihta raꞌ suldahdu chi baraja tin basaaꞌ raꞌ ba sweerta tin guigaꞌzi xahba Jesuhs guicaꞌha raꞌ ba \v 35 ya ziahan raꞌ bwiinn rii riꞌchi riiywaꞌha cacaa Jesuhs loh cruhzi, ya hasta bwiinn raꞌ nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ ba cagallihdzinee raꞌ ba laꞌh Jesuhs, rahbi raꞌ ba: \p ―Baldaꞌh ba paaldaa bwiinn loh ziahan cohsa galoh yannah ¡guhldaꞌh ba laꞌh gahca ba sidela guchii ba naa ba Crixtu nin guxeꞌhla Dxiohs! \p \v 36 Neezaa raꞌ suldahdu bwiꞌhnn buhrla laꞌh Ñiꞌh yaque caa Ñiꞌh loh cruhzi badiꞌhi raꞌ ba vihnnu naltaa gwaaꞌ Jesuhs. \v 37 Chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―Sidela guchii luꞌh naa luꞌh xrrehyi raꞌ bwiinn Israel, ¡baldaꞌh yiꞌh gahca! \p \v 38 Ya letra nin gu cah yihca xcruhzi Jesuhs caaꞌhan cun dxyiꞌdxyi griegu, dxyiꞌdxyi latihn, cun neezaa dxyiꞌdxyi hebreu ya rñiꞌn squii: “Deeꞌ naa xrrehyi bwiinn Israel.” \v 39 Ya tuhbi bwiinn mahla nin caa loh stuhbi cruhzi guñiꞌ tohnta ba loh Jesuhs, rahbi ba: \p ―Sidela guchii luꞌh naa luꞌh Crixtu, baldaꞌh yiꞌh gahca nee guhldaꞌhza luꞌh laꞌh nu. \p \v 40 Chiꞌchi guñiꞌ stuhbi bwiinn mahla nin caa stuhbi lahdu cweeꞌ Jesuhs, rahbi ba loh xcompañeru mahla ba chi: \p ―¿Tayi rdxyihbi luꞌh Dxiohs nee gu rwaꞌha luꞌh amweerla gachi luꞌh pur xtuhlda luꞌh? \v 41 Bayi laꞌh nuꞌh rgaꞌha cayahca nuꞌh caxchihgu ruhnn merehsan laꞌh nuꞌh tin gachidxihlli nuꞌh garaa nin bidiꞌhnn nuꞌh; per bwiinn rii ayi xi cohsa dxaaba bwiꞌhnn ba. \p \v 42 Chiꞌchi rahbi ba loh Jesuhs: \p ―Jesuhs, bazaꞌstoꞌ luꞌh naꞌh dxyih nin soꞌbaloh guinabwaꞌ luꞌh. \p \v 43 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh ba: \p ―Guchiin nin ñaan loh luꞌh, desde nnadxyih gahca cheneꞌhn yiꞌh para llaaꞌndxibaaꞌ. \s1 Hohra nin guhchi Jesuhs \r (Mt. 27.45‑56; Mr. 15.33‑41; Jn. 19.28‑30) \p \v 44 Guhcan zigachiꞌh laaꞌyidxyih, hohrachi gahca biꞌ tuhbi gueꞌla gaduhbitiiꞌ guidxyiyuh hasta xcachohnna gudxyih biaꞌñih. \v 45 Bacahyi loh gubihdxyi ya lahdxi rooꞌ nin zaꞌbi laꞌn guidoꞌrooꞌ galaayi laꞌn hasta nadaa cun hasta naa nadaa duxa bigaꞌllun desde guiyaꞌ hasta laꞌn gueeta ya guhcan chiohpa taaꞌha. \v 46 Chiꞌchi guñiꞌ Jesuhs jweersirooꞌ rahbi Ñiꞌh: \p ―¡Paah, loh naa si luꞌh rutiꞌdxiꞌhn xaaꞌlmahn! \p Guyaꞌlohsi guñiꞌ Ñiꞌh ziꞌchi, lwehgusi guhchi Ñiꞌh. \v 47 Ya chin bwaꞌha capitahn nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ suldahdu nin zuu riꞌchi xi guhca, chiꞌchi guzaꞌloh cañiꞌ zaꞌca ba pur Dxiohs, rahbi ba: \p ―Guchii bwiinn ca, ayi xtuhlda ba. \p \v 48 Ya garaa raꞌ bwiinn nin rii riꞌchi, chiꞌn bwaꞌha raꞌ ba xi guhca lwehgu gubiaꞌgarii raꞌ ba para yihdzi raꞌ ba ziaadxinnaa stoꞌ raꞌ ba laasii taantu balaasa duxastoꞌ raꞌ ba laꞌh Jesuhs. \v 49 Ya garaa raꞌ bwiinn nin biuꞌnbwaꞌ laꞌh Jesuhs cun gunnaꞌh raꞌ nin gwanaꞌhla laꞌh Jesuhs desde chin guzoꞌbaloh cagaluuꞌyi Ñiꞌh xchiꞌdxyi Dxiohs nez Galilea, ya zihturooꞌ riiꞌ raꞌ ba tin riiywaꞌha raꞌ ba garaa cohsa raꞌ nin cayahca. \s1 Chin bigaꞌtsi Jesuhs \r (Mt. 27.57‑61; Mr. 15.42‑47; Jn. 19.38‑42) \p \v 50 Nee guyuuꞌ tuhbi bwiinn zaꞌca nin laa Joseh, xnehza nabahan ba loh xquelrnabwaꞌ Dxiohs, bwiinn guihdxyi Arimatea ba, neezaa dxaꞌga ba loh raꞌ bwiinn nin rnabwaꞌ laꞌn guidoꞌrooꞌ xteenn raꞌ bwiinn Israel. \v 51 Joseh riiꞌ cabweeza ba gadzihn xquelrnabwaꞌ Dxiohs, niꞌchin nin ayi guhca xigaaba ba tuhsi cun loh xigaaba snuhn raꞌ bwiinn dziꞌbaloh chi nin gunabwaꞌ guhchi Jesuhs. \p \v 52 Chiꞌchi gwah Joseh loh Pilahtu tin gwaganaaba ba siꞌguehlda Pilahtu gutehta raꞌ ba bweꞌltihxi Jesuhs loh cruhzi. \v 53 Ya chin guyaꞌloh batehta ba bweꞌltihxi Ñiꞌh loh cruhzi, chiꞌchi batuꞌbi ban laꞌn tuhbi sabna ya bacaꞌtsi ban laꞌn tuhbi baꞌ dxiah hasta nagahdxi chyu bwiinn guigaꞌtsi. \v 54 Deeꞌ guhca hohrapaꞌ nin zohbayaꞌzi gubihdxyi, ya dxyih chi naa dxyih nin rguꞌguihn raꞌ bwiinn Israel para dxyih nin ruziꞌlaaꞌdzi raꞌ ba. \v 55 Ya gunnaꞌh raꞌ nin zeꞌnee Jesuhs desde Galilea, bwaꞌha raꞌ ba rwaaꞌ baꞌ hasta bigaꞌtsi Jesuhs tin bwaꞌha raꞌ ba xa forma guhta bweꞌltihxi Ñiꞌh laꞌn baꞌ. \p \v 56 Ya chin gubiaꞌgarii raꞌ gunnaꞌh chi para yihdzi raꞌ ba chiꞌchi bwiꞌhnnchaꞌyi raꞌ ba cwaꞌn raꞌ nin xchiaꞌha nahxi neezaa nin naa ziga zah nin xchiaꞌha nahxi tin ñigaꞌbi raꞌ ban tihxi guetaguhla. Ya chin guyaꞌloh bwiꞌhnn raꞌ ba gahn bwiꞌnnchaꞌyi raꞌ ba perfume raꞌ chi, chiꞌchi baziꞌlaaꞌdzi raꞌ ba ziga caa loh xlehyi Moisehs guunn raꞌ ba. \c 24 \s1 Jesuhs babahn loh guelguhchi \r (Mt. 28.1‑10; Mr. 16.1‑8; Jn. 20.1‑10) \p \v 1 Ya dumingu rsiyidoꞌ gwah raꞌ gunnaꞌh chi rwaaꞌ baꞌ hasta bigaꞌtsi Jesuhs, ya zenee raꞌ ba cwaꞌn nahxi nin bwiꞌhnnchaꞌyi raꞌ ba tin ñidaꞌbin tihxi Jesuhs laꞌn baꞌ chi. \v 2 Nee chin badzihn raꞌ ba rwaaꞌ baꞌ chi, bwaꞌha raꞌ ba laꞌdxiah nin ñeꞌw rwaaꞌ baꞌ zuucaa tuhbi lahdu; \v 3 ya chiꞌchi gudxihxiloh raꞌ ba laꞌn baꞌ, per ayila xi bweꞌltihxi Jesuhs bwaꞌha raꞌ ba. \v 4 Ya bidxyihbi duxa raꞌ ba hasta guñihchi cweenta raꞌ ba nin ayi rahcabwaꞌ raꞌ ba xa guunn raꞌ ba, ya tuhbisi goolpi baluuꞌyiloh chiohpa ndxiꞌhw nin nahcu lahdxi nin rcaꞌbachaꞌha zunchii raꞌ ba gahxu loh raꞌ gunnaꞌh chi, \v 5 ya laꞌh raꞌ gunnaꞌh chi de taantu bidxyihbi duxa raꞌ ba hasta loh yuh guhtagurloh raꞌ ba taantu guelnadxyihbi duxa, chiꞌchi rahbi raꞌ ndxiꞌhw raꞌ chi: \p ―¿Xixnaa radxiꞌhyi tu bwiinn nabahan loh bwiinn guuchi? \v 6 Ayi Ñiꞌh riiꞌ, laꞌÑiꞌh babahn loh bwiinnguuchi. Gulgasahnnastoꞌ tu dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ Ñiꞌh loh tu chin nuu gahca tu guihdxyi Galilea; \v 7 gunnah Ñiꞌh loh tu nahpa zidxiinn raꞌ bwiinnduhlda laꞌh Lliiꞌn Dxiohs nin naa ndxiꞌhw, ya chin dxiohnna dxyih guhchi Ñiꞌh zabahn Ñiꞌh loh raꞌ bwiinnguuchi. \p \v 8 Chiꞌchi bagannastoꞌ raꞌ gunnaꞌh chi dxyiꞌdxyi nin guñiꞌ Jesuhs loh raꞌ ba, \v 9 ya chiꞌchi babii raꞌ ba rwaaꞌ baꞌ, ya chin bwaa raꞌ ba hasta nuu zatsiꞌh bituhbi xpooxtla Jesuhs cun snuhn lasaaꞌ raꞌ ba guhdzi raꞌ gunnaꞌh chi garaa nin guñiꞌ ndxiꞌhw raꞌ chi loh raꞌ ba. \v 10 Ya gunnaꞌh raꞌ nin baganee dxyiꞌdxyi raꞌ chi loh raꞌ pooxtla naa María Magdalena cun Jwahna cun neezaa María xnaan Jacobo cun spaaldaa raꞌ gunnaꞌh nin gwanee raꞌba. \p \v 11 Per bwiinn raꞌ nin naa xpooxtla Jesuhs bwiꞌhnn raꞌ ba lligaaba rñiꞌxihnraꞌzi gunnaꞌh raꞌ chi, ya ayi gwachiistoꞌ raꞌ ba xchiꞌdxyi raꞌ ba. \v 12 Ya seguihdu chin bihn Pehdru dxyiꞌdxyi raꞌ chi biriaꞌhgalluꞌn ba zeguiaꞌha ba hasta bigaꞌtsi Jesuhs, ya chin badzihn Pehdru rwaaꞌ baꞌ chi, guyuꞌtii ba, chiꞌchi bwaꞌha ba laꞌlahdxi raꞌ chi naꞌ tuhbi lahdu, chiꞌchi ziaa ba para hasta nuu ba cun lligaaba xcweenta nin bwaꞌhaloh ba riꞌchi. \s1 Xcweenta nin guhca loh neziuh nin zee para guihdxyi Emaús \r (Mr. 16.12‑13) \p \v 13 Nee dxyih chi gahca zee raꞌ chiohpa xpwiinn Jesuhs tuhbi guihdxyi nin laa Emaús, ya guihdxyi chi riaꞌhan ziga tsiꞌh bituhbi kilómetru para loh guihdxyi Jerusalehn. \v 14 Ya gaduhbi nin zeezah raꞌ ba loh nehza zeeyuuꞌyidxyiꞌdxyinee lasaaꞌ raꞌ ba pur xcweenta garaa raꞌ cohsa raꞌ nin gueꞌdu guhca loh guihdxyi Jerusalehn. \v 15 Ya gaduhbi zeyuuꞌyidxyiꞌdxyi raꞌ ba, laꞌh gahca Jesuhs gwabiiga cweeꞌ raꞌ ba hasta zezah raꞌ ba, chiꞌchi zenee Ñiꞌh laꞌh raꞌ ba. \v 16 Ya nicala bwaꞌha raꞌ ba laꞌh Ñiꞌh per ayi biuꞌnbwaꞌ raꞌ ba laꞌh Jesuhs laasii ayi guclaaꞌdzi Ñiꞌh ñahcabwaꞌ raꞌ ba. \v 17 Chiꞌchi gunabadxyiꞌdxyi Jesuhs loh raꞌ ba, rahbi Ñiꞌh: \p ―¿Xiniꞌca zeyuuꞌyidxyiꞌdxyi tu gaduhbi nin zezah tu loh neziuh? ¿Xinaa ruhnn triixta loh tu? \p \v 18 Chiꞌchi rahbi tuhbi raꞌ ba nin laa Cleofahs: \p ―Garaa bwiinn naann raꞌ ba xi guhca guihdxyi Jerusalehn. ¿Ta tuhbidxiꞌh yiꞌh nuu luꞌh zihtu duxa niꞌchin nin ayi gaann luꞌh xi guhca guihdxyi Jerusalehn? \p \v 19 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Xiniꞌca guhca riꞌchi? \p Chiꞌchi rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―Xcweenta Jesuhs nin zeꞌ guihdxyi Nazaret. Laꞌh ba guhca tuhbi profeta poderoso nezloh Dxiohs cun dxyiꞌdxyi nin baluuꞌyi ba laꞌh raꞌ bwiinn, ya lasahca duxa ba loh Dxiohs neezaa loh raꞌ bwiinn. \p \v 20 ’Per bwiinn raꞌ nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ bixohza cun guxchiisi raꞌ nin rnabwaꞌ laꞌh raꞌ nuꞌh gunaꞌzu raꞌ ba laꞌh Jesuhs tin basaꞌcazii raꞌ ba laꞌh ba, batiꞌdxi raꞌ ba Jesuhs loh Pilahtu tin gunaaba raꞌ ba bacaꞌh Pilahtu laꞌh Ñiꞌh loh cruhzi, \v 21 nee laꞌh nu bidiꞌhnn nu lligaaba laꞌh ba ñahca nin ñuldaꞌh laꞌh raꞌ bwiinn Israel laꞌn naa raꞌ bwiinnziitu raꞌ nin rnabwaꞌ raꞌ laꞌh nuꞌh. Yannah guhcala chohnna dxyih guhca cohsa raꞌ riiꞌ, \v 22 ya rsiyidoꞌ gwah paaldaa raꞌ gunnaꞌh rwaaꞌ baꞌ hasta bigaꞌtsi Jesuhs, ya chin gubiaꞌgarii raꞌ ba, \v 23 nah raꞌ ba ayi badxeela raꞌ ba bweꞌltihxi Jesuhs rwaaꞌ baꞌ, ya chiꞌchi baluuꞌyiloh chiohpa aanjla loh raꞌ ba ya aanjla raꞌ chi rahbi loh raꞌ ba laꞌh Jesuhs nabahan, \v 24 ya seguihdu gwaguiaꞌha paaldaa lasaaꞌ nu rwaaꞌ baꞌ chi, nee chin badzihn raꞌ ba riꞌchi neezaa raꞌ ba bwaꞌha raꞌ ba nin guhdzi raꞌ gunnaꞌh chi, per ayiza bwaꞌha raꞌ ba laꞌh Jesuhs. \p \v 25 Chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¡Aii bwiinnraꞌ! ¡Lliballanihin riuuꞌtii dxyiꞌdxyi laꞌn yihca tu; balaacachiꞌh rahcataꞌh tu tin riasaa tu garaa dxyiꞌdxyi nin bacaꞌh raꞌ profeta, daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs caadxyih! \v 26 ¿Tayi rahcabwaꞌ tu nahpa gutiꞌdxiloh Crixtu garaa trabahjw duxa raꞌ loh guidxyiyuh, chiꞌchiyi gacah Ñiꞌh para llaaꞌndxibaaꞌ tin gudiꞌhi Dxiohs guelrnabwaꞌ laꞌh Ñiꞌh? \p \v 27 Chiꞌchi guzaꞌloh cagaluuꞌyi Jesuhs laꞌh raꞌ ba loh dxyiꞌdxyi raꞌ nin caa loh xchihtsi Dxiohs xcweenta Jesuhs, ya guzaꞌloh Ñiꞌh cun dxyiꞌdxyi raꞌ nin caa loh xchihtsi Moisehs ya gwazah guñiꞌ Ñiꞌh cun dxyiꞌdxyi raꞌ nin caa raꞌ garaa loh xchihtsi raꞌ daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs. \v 28 Ya chin zeegadzihn raꞌ ba guihdxyi hasta zee raꞌ chiohpa raꞌ bwiinn chi, ya bwiꞌhnn Jesuhs zigazi nin ñuhn ñazahru loh neziuh chi, \v 29 ya guñiꞌnee raꞌ ba laꞌh Jesuhs tin biaꞌhannee Ñiꞌh laꞌh la raꞌ ba, rahbi raꞌ ba loh Jesuhs: \p ―Biaꞌhannee laꞌh nu laasii laꞌh gudxyih guhca amweerla laꞌh cwiih gueꞌla. \p Ya chiꞌchi guyuuꞌtiinee Jesuhs laꞌh raꞌ ba hasta biaꞌhan raꞌ ba. \v 30 Nee chin guzohbanee Jesuhs laꞌh raꞌ ba hasta zuu mweella, chiꞌchi gucaꞌha Ñiꞌh pahn, bwiꞌhnntaaꞌyi Ñiꞌh yihcan, chiꞌchi gutaaꞌha Ñiꞌhn, gudxiꞌzi Ñiꞌhn tin gudahw raꞌ ba pahn chi. \v 31 Ya hohrachi gahca baxaala Dxiohs loh raꞌ ba tin biuꞌnbwaꞌ raꞌ ba laꞌh Jesuhs, ya dxyigahsi guñihchiloh Ñiꞌh loh raꞌ ba. \v 32 Ya rahbi loh lasaaꞌ raꞌ ba: \p ―¿Gu nee luꞌh guzahcariinn stoꞌ luꞌh gaduhbi zeꞌnee Ñiꞌh laꞌh nuꞌh loh neziuh chin zeꞌyuuꞌyidxyiꞌdxyi Ñiꞌh nin caa loh Xchihtsi Dxiohs xcweenta Ñiꞌh? \p \v 33 Ya chiꞌchi ayiru guleezaru raꞌ ba riꞌchi, lwehgu banaꞌzunehza raꞌ ba ziaa raꞌ ba para guihdxyi Jerusalehn hasta biaꞌhan raꞌza tsiꞌbituhbi pooxtla cun snuhn raꞌ lasaaꞌ raꞌ ba, \v 34 ya chiꞌchi rahbi raꞌ pooxtla loh raꞌ ba chin bwaa raꞌ ba hasta nuu raꞌ ba: \p ―Guchii, babahn Jesucristu baluuꞌyiloh Ñiꞌh loh Simohn. \p \v 35 Ya seguihdu gahcaza bwiiꞌyidxyiꞌdxyi garoopa raꞌ ba ziga guzahca raꞌ ba loh neziuh, nee cun biuꞌnbwaꞌ raꞌ ba laꞌh Daada Jesucristu chin gutaaꞌha Ñiꞌh pahn. \s1 Chin baluuꞌyiloh Jesuhs loh raꞌ xpwiinn Ñiꞌh \r (Mt. 28.16‑20; Mr. 16.14‑18; Jn. 20.19‑23) \p \v 36 Gaduhbi nin zezah cañiꞌ raꞌ ba xcweenta nin guzahca raꞌ ba loh neziuh tuhbisi goolpi baluuꞌyiloh Jesuhs galaayi raꞌ ba, chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Chaan, gulcwachidxyiistoꞌ tu. \p \v 37 Per laꞌh raꞌ ba bidxyihbiyaaꞌ raꞌ ba nastoꞌ raꞌ ba caywaꞌha raꞌ ba tuhbi spíritu, \v 38 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Xixnaa rdxyihbi tu nee ruhnn chiohpa stoꞌ tu? \v 39 Gulguiaꞌha naaꞌhahn cun ñaaꞌhahn hasta guzohba clahva; naꞌh gahcan; gulguidxiꞌ naꞌh nee gulguiaꞌha zaꞌca naꞌh, laasii laꞌh tu naann tu tuhbi spíritu ayi caa ba bweꞌhla nee ayiza ba dzihta ziga nin nuu gaduhbi xcweeꞌrpuhn ―rahbi Jesuhs loh raꞌ ba. \p \v 40 Ya chin guyaꞌloh guñiꞌ Jesuhs dxyiꞌdxyi raꞌ chi, chiꞌchi baluuꞌyi Ñiꞌh naa Ñiꞌh cun ñaaꞌ Ñiꞌh hasta guzohba raꞌ clahva, \v 41 nee laꞌh raꞌ ba nagahdxi chechiistoꞌ raꞌ ba pur taantu riahxi raꞌ ba nee taantu radxyigaaꞌloh raꞌ ba, ya chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―¿Tayi xi nahpa tu riꞌca guidaꞌw nuꞌh? \p \v 42 Chiꞌchi badiꞌhi raꞌ ba tuhbi taaꞌha bwehldadxieeꞌ cun tahyi guehtadzihn laꞌh Jesuhs, \v 43 ya gunaꞌzu Ñiꞌhn gudahw Ñiꞌhn nezloh raꞌ ba, \v 44 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Deeꞌ naa xchiꞌdxyiꞌhn nin guñaan loh tu chin guyuuꞌneꞌhn laꞌh tu, guñaan loh tu nahpa zizohba gaca garaa dxyiꞌdxyi nin caa loh xlehyi Moisehs pur naꞌh, neezaa ziga caa loh xchihtsi daada raꞌ nin guñiꞌ xchiꞌdxyi Dxiohs, cun neezaa ziga caa loh chihbru nin laa Salmu. \p \v 45 Chiꞌchi baziaꞌñih Jesuhs loh xigaaba raꞌ ba tin guhcabwaꞌ raꞌ ba nin caa loh Xchihtsi Dxiohs xcweenta Ñiꞌh, \v 46 chiꞌchi rahbi Jesuhs loh raꞌ ba: \p ―Squiiꞌ caa loh Xchihtsi Dxiohs: “Napa gachi Crixtu, per chin dxiohnna dxyih zabahn Ñiꞌh loh guelguhchi”; \v 47 ya zidiꞌchi dxyiꞌdxyi xcweenta ziga guhldaꞌh Jesucristu laꞌh raꞌ bwiinn loh duhlda chin chechiistoꞌ raꞌ ba xchiꞌdxyi Ñiꞌh, ya mweru guihdxyi Jerusalehn zoꞌbalohon, bachiꞌh zezahan para gaduhbi guidxyiyuh. \v 48 Laꞌh tu naa tu taxchihgu nin gutiꞌchi raꞌ xchiꞌdxyiꞌhn laasii bwaꞌhaloh tu xa guhca dez guzohbalohon, \v 49 yannah guldxiaꞌhan si riiꞌ tin guicaꞌha tu Spíritu Saantu nin guixeꞌhlaꞌhn tin guniꞌhihn guelrnabwaꞌ nin zeꞌ dez llaaꞌndxibaaꞌ laꞌh tu. \s1 Jesuhs gubiaꞌgarii para dxibaaꞌ \r (Mr. 16.19‑20) \p \v 50 Chiꞌchi gwanee Jesuhs laꞌh raꞌ ba stuhbi guihdxyi nin laa Betania ya riꞌchi batesanaa Jesuhs bwiꞌntaaꞌyi Ñiꞌh yihca raꞌ xpwiinn Ñiꞌh, \v 51 ya gaduhbi nin cayuhntaaꞌyi Jesuhs yihca raꞌ ba, ziaagacah Ñiꞌh para dxibaaꞌ. \v 52 Nee chin guyaꞌloh guñiꞌ raꞌ ba pur chuhla naa Dxiohs, ya riahxi duxa raꞌ ba gubiaꞌgarii raꞌ ba para guihdxyi Jerusalehn, \v 53 ya guihdxyi Jerusalehn diahrutiiꞌ gurih raꞌ ba laꞌn guidoꞌ tin guñiꞌ raꞌ ba milagrosa duxa naa Dxiohs. \p Ziꞌchizi guyaꞌloh dxyiꞌdxyi nin bacaꞌh Lucas xcweenta Jesucristu. Ziꞌchi gaca pwihsi.