\id HEB \h Hebreos \toc1 YICH DANꞌ NYOJ KE BEꞌNN HEBREO KAꞌ \toc2 Hebreos \toc3 He. \mt1 YICH DANꞌ NYOJ KE BEꞌNN HEBREO KAꞌ \c 1 \s1 Diosenꞌ bseꞌleꞌ Xhiꞌnneꞌ nench beꞌreneꞌ beꞌnnach diꞌlle \p \v 1 Kanaꞌ Diosenꞌ beꞌreneꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ diꞌll da zan ras, ka nak bseꞌleꞌ beꞌnn kaꞌ jatixjweꞌ xtiꞌlleꞌn, naꞌ nllaꞌa nllaꞌa beꞌe toeꞌ toeꞌ len. \v 2 Naꞌ nnaꞌ ba bllin lla ba beꞌrén Diosenꞌ lliꞌo diꞌll, danꞌ bseꞌl Xhiꞌnneꞌn bzejnieꞌreꞌ lliꞌo. Le Xhiꞌnn Dios naꞌn beneꞌ yebá naꞌ yellrio. Naꞌ wllin lla gak rallneꞌe yeolol da de. \v 3 Naꞌ ka nak Leꞌen, llroeꞌreꞌ ka beꞌnn zaꞌken nak Diosenꞌ, le ka yaꞌnnenꞌ nak yichjraꞌlldaꞌo Xeꞌe Dios naꞌn, nak yichjraꞌlldaꞌweꞌn. Naꞌ Xhiꞌnn Dios naꞌ, lloneꞌ nench yeolol da de bi te ke, le napeꞌ yel wak nench llak kon ka neꞌen. Leꞌen bzaneꞌ kwineꞌ goteꞌ nench baxhí bayall lliꞌo, ni ke da xhinnj kello naꞌ. Bayoll naꞌ bayepeꞌ yebánꞌ, jallieꞌ kwit Xeꞌe Diosenꞌ chlaꞌ chaꞌwe, naꞌ llnebiaꞌreneꞌ Leꞌe. \s1 Xhiꞌnn Diosenꞌ naklleꞌ beꞌnn brao ka angl kaꞌ \p \v 4 Xhiꞌnn Diosenꞌ zaꞌklleꞌ ka angl kaꞌ, beꞌnn kaꞌ llon llin ke Diosenꞌ; naꞌ Dios naꞌ beꞌe to reꞌe da nakll de baraꞌnne xhen ka angl kaꞌ. \v 5 Le Diosenꞌ, ni to angl kaꞌ, bi nna yeꞌe kanꞌ golleꞌ Xhiꞌnneꞌn, lleꞌe Leꞌe: \q1 Rweꞌ nakoꞌ Xhiꞌnnaꞌ; \q1 nnaꞌ lla ba broeꞌraꞌ nonꞌ nakoꞌ. \m Naꞌ bi nna nneꞌe ka diꞌll ki ke noteze angl, kanꞌ bneꞌe ke Xhiꞌnneꞌn, bneꞌe: \q1 Nadaꞌ gonaꞌ nench wroeꞌn nakaꞌ Xeꞌe, \q1 naꞌ gonaꞌ nench wroeꞌn nakeꞌ Xhiꞌnnaꞌ. \m \v 6 Naꞌ Xhiꞌnn Diosenꞌ nakeꞌ beꞌnn le zerawe zaꞌke. Ke len naꞌ kanꞌ bseꞌleꞌ Leꞌe yellrio ni, bneꞌe: \q1 Yeololte angl kiaꞌ kaꞌ, llayaꞌl wxenraꞌll akeꞌ Leꞌe. \m \v 7 Naꞌ bneꞌe ke angl kaꞌ: \q1 Angl kiaꞌ kaꞌ beꞌnn kaꞌ llon xchinaꞌ, gak akeꞌ ka beꞌ da llechj, \q1 naꞌ gak akeꞌ ka bel yiꞌ. \m \v 8 Zan ke Xhiꞌnneꞌ naꞌ beꞌe diꞌll, bneꞌe: \q1 Rweꞌn nakoꞌ Dios, naꞌ nnebiaꞌo ke chnare. \q1 Naꞌ ka wen naꞌ llonoꞌ llnebiaꞌon, llonoꞌ da zej lixheje. \q1 \v 9 Llaweroꞌ da zej lixheje, naꞌ llwieroꞌ da xhinnj. \q1 Ke len naꞌ brej Diosenꞌ rweꞌ, ba bzoeꞌ rweꞌ nbaraz ka noteze beꞌnne. \m \v 10 Naꞌll ne xtiꞌll Diosenꞌ ke Xhiꞌnneꞌn: \q1 Xanaꞌ Dios, benoꞌ yellrionꞌ ka bzoraotenꞌ, \q1 naꞌ yeolol danꞌ llreꞌllo leꞌ yebá naꞌ, da benkzoꞌ rweꞌn. \q1 \v 11 Naꞌ wllin lla kate te ke yeolol da kaꞌ llreꞌllo leꞌ yebánꞌ, naꞌ yellrio ni, \q1 zan rweꞌ bi te koꞌo, zokzoꞌ ke chnare. \q1 Naꞌ leꞌ yebánꞌ ren yellrionꞌ, yeyoen ka llayoe to raꞌll da ba nllin. \q1 \v 12 Naꞌ leꞌ yebánꞌ ren yellrionꞌ, gonoꞌn ka llon to beꞌnne kat llatobe xheꞌe. \q1 Zan ka nak rweꞌ, toze ka naksoꞌ ke chnare, kbat llin lla te koꞌo. \p \v 13 Ni to angl kaꞌ, bi nna ye Diosenꞌ kanꞌ golleꞌ Xhiꞌnneꞌ naꞌ, lleꞌe Leꞌe: \q1 Blleꞌ kwitaꞌ chaꞌwe ni, nnebiaꞌllo txhen, \q1 naꞌ gonaꞌ nench yeolol no llwie rweꞌ, yedlleꞌ akeꞌ xhniaꞌo ni, wxhexj yichj akeꞌ raoꞌ. \m \v 14 Naꞌ ka nak angl kaꞌ, yeololeꞌ nak akeꞌ beꞌnn wen xchin Dios, naꞌ llseꞌleꞌ leakeꞌ llakrén akeꞌ lliꞌo ba basrá Diosenꞌ. \c 2 \s1 Llayaꞌl wzenayllo ke Dios nench yekeꞌe doꞌl kellonꞌ \p \v 1 Danꞌ nak Xhiꞌnn Diosenꞌ beꞌnn zaꞌkll ka angl kaꞌ, llayaꞌl wzenayllo xtiꞌlleꞌn do yichj do raꞌll-llo ka danꞌ ba bénkzello naꞌ, le wanraꞌll-llon chaꞌ bi wzenayllon do yichj do raꞌll-llo. \v 2 Gokraꞌll Diosenꞌ wzenay da xozxtaꞌollo kaꞌ ke ley keꞌe danꞌ bdixjweꞌ angl kaꞌ. Ke len naꞌ beꞌe Diosenꞌ yel llzaꞌkziꞌ ke akeꞌ da llayaꞌl gak ke totoeꞌ, danꞌ bi bzenay akeꞌ keꞌe naꞌ, ben akeꞌ kon da bnen ke akeꞌ. \v 3 Kere da yerallo, bi siꞌllo yel llzaꞌkziꞌ danꞌ gonneꞌ kellonꞌ, chaꞌ bi wzenayllo xtiꞌll Xanllo Jesúsenꞌ, Leꞌe beneꞌ da zaꞌk nench basreꞌe lliꞌo. Kwineꞌ bdixjweꞌreꞌ da nelle, naꞌ beꞌnn kaꞌ bene kanꞌ bneꞌe naꞌ, ba broeꞌ akreꞌ lliꞌo naken da li. \v 4 Leskaꞌ ni ke Dios naꞌn ben akeꞌ da yebánello, naꞌ beꞌe leakeꞌ zan yel wak, naꞌ kone Spíritu keꞌe naꞌ, ben akeꞌ zan da wen. Naꞌ da kaꞌ yeololen gok kon kanꞌ bne Dios naꞌ, nench bnnézello xtiꞌll Xanllonꞌ naken da lixheje. \s1 Jesucristonꞌ gokeꞌ ka lliꞌo beꞌnnach \p \v 5 Kere angl kaꞌ nnebiaꞌ kat llin lla gaꞌt yellrio kobenꞌ danꞌ lloeꞌllo xtiꞌll naꞌ. \v 6 Naꞌ nyoj raꞌt leꞌ xtiꞌll Diosenꞌ ganꞌ beꞌrén to beꞌnne Leꞌe diꞌlle, bneꞌe: \q1 ¿Noxha nak netoꞌ beꞌnnachenꞌ, lliꞌ yichjoꞌ netoꞌ? \q1 Naꞌ ¿bixchen badzeniaꞌnaꞌo llakrenoꞌ netoꞌ? \q1 \v 7 Naꞌ angl kaꞌ nak akteꞌ ye raꞌt beꞌnn brao ka beꞌnnache. \q1 Benoꞌ nench beꞌnnachenꞌ nakeꞌ beꞌnn zaꞌke nench llakeꞌ xhen, naꞌ gap akeꞌ leꞌe baraꞌnne. \q1 Naꞌ benoꞌ nench gak yeolol da zjadé rao naꞌa beꞌnnach. \m \v 8 Naꞌ ben Diosenꞌ nench niꞌt yeolol da de xhniaꞌ beꞌnnache, bibi bkwaꞌnn Diosenꞌ da bi broeꞌ rao naꞌa beꞌnnache, laꞌkze bi nna reꞌllo gak yeololen rao naꞌa beꞌnnachenꞌ. \v 9 Naꞌ yeololte ba yoꞌkze rao naꞌa Jesúsenꞌ, laꞌkze chak bzoeꞌ yellrio ni, gokll angl kaꞌ brao ka Leꞌe. Naꞌ nnaꞌ ba bzaneꞌ kwineꞌ goteꞌ, naꞌllenꞌ ba ben Diosenꞌ llaklleꞌ xhenll ka leakeꞌ nench nakbieꞌ nakeꞌ beꞌnn zaꞌke. Le danꞌ nllieꞌ Diosenꞌ lliꞌo beꞌnnach, ke len naꞌ beꞌe latj got Jesúsenꞌ. \p \v 10 Diosenꞌ beneꞌ beꞌnnache, naꞌ yeolol da zjadé, nench wxenraꞌll-lloeꞌ. Naꞌ beneꞌ wen ke lliꞌo, le lleꞌnreꞌ beꞌnn zan gak akeꞌ xhiꞌnneꞌ, naꞌ yellín akeꞌ ganꞌ llieꞌ naꞌ, ganꞌ yoꞌ beniꞌ xhen, naꞌ bllieꞌ biaꞌa bxhaꞌkziꞌ Jesúsenꞌ nench basreꞌe lliꞌo ke chnare. \v 11 Jesúsenꞌ ba beneꞌ lliꞌo rallnaꞌa Dios, naꞌ nakllo Jesúsenꞌ txhen nakllo xhiꞌnn Dios. Naꞌllenꞌ bi llayeꞌe Jesúsenꞌ yeꞌe lliꞌo nakllo biꞌch lwelljeꞌ. \v 12 Da nyojkze, Jesúsenꞌ golleꞌ Diosenꞌ: \q1 Weꞌrenaꞌ biꞌch lwelljaꞌ xtiꞌlloꞌ, \q1 naꞌ ren beꞌnn kaꞌ ndop nxenraꞌll akeꞌ rweꞌ, golaꞌ gonaꞌ rweꞌ xhen. \m \v 13 Naꞌll bne Jesúsenꞌ: \q1 Nadaꞌ zoaꞌ nxenraꞌll-llaꞌ Diosenꞌ. \m Naꞌll neꞌe da yobre: \q1 Ganni zoaꞌ txhen ren beꞌnn kaꞌ broꞌ Diosenꞌ rao naꞌ, beꞌnn kaꞌ ba nake ka xhiꞌnnaꞌ. \p \v 14 Lliꞌon ba bxhiꞌi Diosenꞌ ka no xhiꞌnneꞌ, nakllo beꞌnn de beꞌre ren llen, ke len naꞌ gorjkze Jesúsenꞌ, nakeꞌ beꞌnn de beꞌre ren llen. Naꞌ danꞌ goteꞌ naꞌn bzoereꞌ bzoeꞌ daxiꞌon chlaꞌre danꞌ nap yel wakenꞌ ll-lleyiꞌn beꞌnnachenꞌ. \v 15 Naꞌ beneꞌ da bill llebllo gatllo kanꞌ lleb yezikre beꞌnnach kaꞌ, nna zo akeꞌ nban akeꞌ, lleb akeꞌ gat akeꞌ. \v 16 Naꞌ danꞌ bedeꞌ yellrio ni, kere bedeꞌ gakreneꞌ angl kaꞌn, bedeꞌ nench gakreneꞌ lliꞌo nakllo xhiꞌnn dialla Abraham naꞌ. \v 17 Ke len naꞌ benen bien gokeꞌ doxhen kanꞌ nak lliꞌo beꞌnnach, nench gokeꞌ bxoz brao kello rao Dios, naꞌ bayaꞌchraꞌlleꞌ lliꞌo. Bzane kwineꞌ ballayraweꞌ, ni ke da xhinnj kellonꞌ, nench naꞌ waziꞌxhen Diosenꞌ kello. \v 18 Naꞌ danꞌ bllayraweꞌ kanꞌ bkoꞌyele daxiꞌon Leꞌe goneꞌ da xhinnj, naꞌ bi beneꞌ da xhinnj, naꞌllenꞌ nnezreꞌ akrenꞌ gakreneꞌ lliꞌo kat llkoꞌyele daxiꞌon lliꞌo gonllo da xhinnj. \c 3 \s1 Zaꞌkll Jesúsenꞌ ka da Moisésenꞌ \p \v 1 Beꞌnn biꞌche, ba brej Diosenꞌ lliꞌo nakllo rallneꞌe, naꞌ llayaꞌl lljadinraꞌll-llo Xanllo Jesucristo beꞌnnenꞌ bseꞌleꞌ. Nakeꞌ bxoz brao kello beꞌnnenꞌ llonliraꞌll-llo. \v 2 Jesúsenꞌ beneꞌ kon ka yaꞌnnenꞌ bne Dios, beꞌnnenꞌ bseꞌl Leꞌe chak bdeꞌe yellrio ni, kaꞌkzenꞌ ben da Moisésenꞌ kanꞌ gokreneꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ kanaꞌ, beꞌnn kaꞌ gok dialla ke Dios. \v 3 Naꞌ Jesúsenꞌ llayaꞌl siꞌlleꞌ yel baraꞌnn ka da Moisésenꞌ, ka to beꞌnn llon to yoꞌ, llayaꞌl siꞌlleꞌ yel baraꞌnn kerke beꞌnnenꞌ zo chelteze lo yoꞌ naꞌ. \v 4 Le yeololte yoꞌ ak, zo beꞌnn ben len, naꞌ Dios naꞌkzenꞌ ben yeolol da de. \v 5 Da Moisésenꞌ gokeꞌ ka to beꞌnn wen llin ke Dios, beneꞌ kon kanꞌ bne Dios naꞌ, nench gokreneꞌ da xozxtaꞌollo beꞌnn kaꞌ gok dialla ke Dios naꞌ. Naꞌ leꞌen beꞌe diꞌll ke da kaꞌ za chixjweꞌ Diosenꞌ. \v 6 Naꞌ Cristonꞌ nakeꞌ Xhiꞌnn Dios, naꞌllenꞌ bzoeꞌ xtiꞌlleꞌn, naꞌ nakeꞌ xan yeolol lliꞌo nak dialla ke Dios. Naꞌ kaꞌn naken chaꞌ sechichllo wxenraꞌll-llo Diosenꞌ doxhente, naꞌ llawello nnézello gak wen kello. \s1 Wzokzllo nbaraz rao Dios \p \v 7 Ke len naꞌ llayaꞌl wzenayllo kanꞌ ne Spíritu ke Diosenꞌ ganꞌ nyoj diꞌllenꞌ nen: \q1 Chaꞌ reꞌ yénere kate nne Diosenꞌ reꞌ, \q1 \v 8 bi gakre beꞌnn raꞌlldaꞌo war, kanꞌ basoꞌn beꞌnn kaꞌ kanaꞌ, \q1 bi bzoa akeꞌ xtiꞌlleꞌn kanꞌ bdaꞌbaꞌy akeꞌ Diosenꞌ latj dachenꞌ. \q1 \v 9 Naꞌ bdaꞌbaꞌy xozxtaꞌore kaꞌ nadaꞌ, \q1 laꞌkze breꞌe aktereꞌ kanꞌ ben akreꞌ rao choa (40) iz. \q1 \v 10 Naꞌllenꞌ gokllaꞌa beꞌnn kaꞌ bllaꞌa gannaꞌ, naꞌ bniaꞌ: \q1 “¿Gara dara yichjraꞌlldaꞌo akeꞌn, bi lljadinraꞌll akeꞌ nadaꞌ? \q1 Naꞌ bill nao akeꞌ xhnnezaꞌn, gon akeꞌ kanꞌ lleꞌnraꞌ naꞌ.” \q1 \v 11 Naꞌllenꞌ bllaꞌa akeꞌ, naꞌ bdichjbiaꞌ ke akeꞌ bniaꞌ: \q1 “Kbat siꞌi akeꞌ banez yeziꞌraꞌll akeꞌ kanꞌ llaziꞌraꞌllaꞌ nadaꞌ.” \p \v 12 Beꞌnn biꞌche, lewiá ke weꞌre latj nnebiaꞌ da xhinnjenꞌ reꞌ, nench ke lloj yichjre bill wxenraꞌllre Dios beꞌnnenꞌ zo ke chnare. \v 13 Nnaꞌ chak nna de latj wxenraꞌll-llo Dios, lewnneyoe lwelljre yeo lla, nench ke siyeꞌe da xhinnjenꞌ reꞌ, naꞌ gakre beꞌnn raꞌlldaꞌo war. \v 14 Da li gakllo Cristonꞌ txhen, chaꞌ nna zollo nxenraꞌll-lloeꞌ kate llinte lla gatllo, kon chaꞌ nxenraꞌll-lloeꞌ kanꞌ bxenraꞌll-lloeꞌ da nellte. \p \v 15 Xtiꞌll Diosenꞌ nyojen nen: \q1 Chaꞌ yénere kate nne Diosenꞌ reꞌ, \q1 bi gakre beꞌnn raꞌlldaꞌo war kanꞌ basoꞌn da xozxtaꞌore kaꞌ kanaꞌ, bi bzoa akeꞌ xtiꞌlleꞌn. \m \v 16 Naꞌ danꞌ nen kaꞌ, lloeꞌn diꞌll ke da xozxtaꞌollo kaꞌ babej da Moisésenꞌ ganꞌ nziꞌi Egipto. Ben akreꞌ kanꞌ goll Diosenꞌ leakeꞌ, naꞌ bi bzenay akeꞌ, bdilrén akeꞌ Diosenꞌ. \v 17 Ke len naꞌ gokllaꞌa Diosenꞌ leakeꞌ choa iz, ni ke da xhinnjenꞌ ben akeꞌ naꞌ, naꞌ wasaꞌt akeꞌ kanꞌ nna llaꞌa akeꞌ latj dachenꞌ. \v 18 Beꞌnn kaꞌ, bi bzoa xtiꞌll Diosenꞌ, bdichjbiaꞌ Diosenꞌ ke akeꞌ, bneꞌe bi siꞌi akeꞌ yel nbarazenꞌ, yeziꞌraꞌll akeꞌ kanꞌ llaziꞌraꞌll Dios naꞌ. \v 19 Naꞌ llroeꞌn bi byejleꞌ akeꞌ ke Diosenꞌ, ke len naꞌ bi gok so akeꞌ nbaraz yeziꞌraꞌll akeꞌ kanꞌ llaziꞌraꞌll Leꞌe. \c 4 \p \v 1 Naꞌ lekze ni ke lliꞌon bne Diosenꞌ, beꞌnn chejleꞌ xtiꞌlleꞌn nniꞌt akeꞌ nbaraz yeziꞌraꞌll akeꞌ kanꞌ llaziꞌraꞌll Leꞌe. Ke len naꞌ llayaꞌl bi gakllo wedenay rao Diosenꞌ. \v 2 Lliꞌo ba bénello Diꞌll Wen naꞌ, nench gak yerallo rao da xhinnjenꞌ, ka diꞌll danꞌ bene da xozxtaꞌollo kaꞌ kanaꞌ, naꞌ diꞌll danꞌ ben akreꞌn, bibi de benen ke akeꞌ le bi byejleꞌ akeꞌ keꞌe. \v 3 Naꞌ lliꞌo llejleꞌllo kanꞌ ne Dios naꞌ, ba zokzllo nbaraz llaziꞌraꞌll-llo kanꞌ llaziꞌraꞌll Leꞌe. Naꞌ nyoj danꞌ bneꞌe ke da xozxtaꞌollo kaꞌ, bneꞌe: \q1 Naꞌll gokllaꞌa akeꞌ bdichjbiaꞌ, bniaꞌ: \q1 “Kbat siꞌi akeꞌ banez yeziꞌraꞌll akeꞌ kanꞌ llaziꞌraꞌllaꞌ nadaꞌ.” \m Diosenꞌ bzorao llaziꞌraꞌlleꞌ kanꞌ bayoll bxieꞌ yellrionꞌ. \v 4 Naꞌ zo raꞌt ganꞌ nyoj xtiꞌll Diosenꞌ kanꞌ beneꞌ lla gallenꞌ, nen: \q1 Kat bllin lla gallenꞌ, billbi ben Diosenꞌ, kon bzoeꞌ nbaraz baziꞌraꞌlleꞌ. \m \v 5 Naꞌ leskaꞌ nyoj kanꞌ bneꞌen, nen: \q1 Kbat siꞌi akeꞌ banez yeziꞌraꞌll akeꞌ kanꞌ llaziꞌraꞌllaꞌ nadaꞌ. \m \v 6 Naꞌ nna naken da li, bal beꞌnn bi nna chejleꞌ akeꞌ xtiꞌll Diosenꞌ, naꞌ niꞌt akeꞌ bi nna so akeꞌ nbaraz yeziꞌraꞌll akeꞌ, kanꞌ llaziꞌraꞌll Leꞌe, naꞌ beꞌnn kaꞌ bene Diꞌll Wen keꞌen kanaꞌ bi byejleꞌ akeꞌ, naꞌ bi gok yeziꞌi akeꞌ banez yeziꞌraꞌll akeꞌ, yel bi bzenay ke akeꞌ naꞌ. \v 7 Bde naꞌ bne Diosenꞌ da yobre: “Nnaꞌ wak yeziꞌre banez yeziꞌraꞌllre.” Naꞌ beneꞌ nench bzoj da rey Davidenꞌ da ni, nen: \q1 Chaꞌ nne Diosenꞌ reꞌ nnaꞌ, \q1 bi gakre beꞌnn raꞌlldaꞌo war. \m \v 8 Da Josuénꞌ bcheꞌe da xozxtaꞌo beꞌnn Israel kaꞌ, ganꞌ bxhiꞌi akeꞌ yellrio danꞌ beꞌe Diosenꞌ leakeꞌ, naꞌ bibi gok goneꞌ nench nniꞌt beꞌnn kaꞌ nbaraz yeziꞌraꞌll akeꞌ. Ke len naꞌ bdere beꞌe Diosenꞌ diꞌll, bneꞌe wllin lla chaꞌa beꞌnn yeziꞌi akeꞌ banez yeziꞌraꞌll akeꞌ. \v 9 Ke len naꞌ ba brej Diosenꞌ beꞌnne nench gak akeꞌ rallneꞌe, leakeꞌn nniꞌt akeꞌ nbaraz yeziꞌraꞌll akeꞌ ka nbarazenꞌ bzo Leꞌen. \v 10 Naꞌ beꞌnn kaꞌ ba llaziꞌraꞌll akeꞌ, bill llon akeꞌ ka nen ke akeꞌ, llaziꞌraꞌll akeꞌ kanꞌ llaziꞌraꞌll Diosenꞌ, ka bayoll bxieꞌ yeolol da zjadé. \v 11 Naꞌllenꞌ llayaꞌl weꞌlaꞌll-llo chejleꞌllo xtiꞌll Diosenꞌ do yichj do raꞌll-llo, nench yeziꞌllo banez yeziꞌraꞌll-llo kanꞌ llaziꞌraꞌll Dios naꞌ, bi gak kello kanꞌ gok ke beꞌnn kaꞌ bi byejleꞌ xtiꞌlleꞌn kanꞌ ben da xozxtaꞌollo kaꞌ. \p \v 12 Xtiꞌll Diosenꞌ napen yel wak yekoben yichjraꞌlldaꞌo beꞌnn llzenay len. Llazen lo yichjraꞌlldaꞌollo, naꞌ llonllen ka to spad da nla llop laꞌ rawe, le llroeꞌn lliꞌo chaꞌ llzenayllo ke Diosenꞌ o chaꞌ ke kwinllo, naꞌ llzejnieꞌn lliꞌo ka xhbab da yoꞌ lo yichjraꞌlldaꞌollonꞌ, naꞌ ren yeolol da zeraꞌll-llo chaꞌ naken da wen o chaꞌ naken da xhinnj. \v 13 Bibi de da ngaꞌch rao Diosenꞌ. Leꞌen nnezreꞌ yeololte da yoꞌ lo raꞌlldaꞌollo, naꞌ wllin lla kat nnabyollreꞌ lliꞌo ke yeolol da benllo. \s1 Jesúsenꞌ nakeꞌ bxoz brao kello \p \v 14 Jesúsenꞌ beꞌnnenꞌ nak Xhiꞌnn Diosenꞌ ba bayepeꞌ yebá, naꞌ llieꞌ ganꞌ llia Dios naꞌ. Nakeꞌ bxoz brao kello beꞌnn le zerawe zaꞌkeꞌ. Ke len naꞌ llayaꞌl seteze sello wxenraꞌll-lloeꞌ kanꞌ ba bnello gonllo naꞌ. \v 15 Jesúsenꞌ beꞌnnenꞌ nak bxoz brao kellonꞌ, llakbeꞌreꞌ bi da kaꞌ nak da zed kello, le daxiꞌon gokraꞌllen wkoꞌyelen Leꞌe goneꞌ da xhinnj, naꞌ laꞌkze bllayraweꞌ ka yaꞌnnenꞌ llayrao lliꞌo, naꞌ bi beneꞌ da xhinnj. \v 16 Ka naken nakeꞌ bxoz brao kello, naꞌ llayaꞌchraꞌlleꞌ lliꞌo, naꞌllenꞌ llayaꞌl yelwill-llo Diosenꞌ ganꞌ llieꞌ naꞌ, bi llebllo weꞌrenlloeꞌ diꞌlle, nnabllo yeziꞌxheneꞌ kello, naꞌ gakreneꞌ lliꞌo, le nllieꞌreꞌ lliꞌon. \c 5 \p \v 1 Yeolol beꞌnn kaꞌ ba gok bxoz brao ke yell Israelenꞌ, beꞌnn brej lwellj beꞌnnach ake, gok rao naꞌa akeꞌ lljasán akeꞌ bi da lljasán akeꞌ rao Dios naꞌ, basoꞌteꞌ bayiꞌx ak, brarj akeꞌ xchen akbaꞌ nench baziꞌxhen Diosenꞌ doꞌl xhia ke da xozxtaꞌollo kaꞌ. \v 2 Naꞌ bxoz kaꞌ bdap akeꞌ yel llxhenraꞌll ke beꞌnn bi nna chejnieꞌ kanꞌ llayaꞌl gon akeꞌ naꞌ, naꞌ ren beꞌnn kaꞌ ba nxoayay da xhinnjenꞌ leakeꞌ, le lekze beꞌnnach beꞌnn wen da xhinnj leakeꞌ. \v 3 Ke len naꞌ benen bien, bxoz kaꞌ basoꞌte bayiꞌx ak, naꞌ brarj akeꞌ xchenbaꞌ, nench bnnab akeꞌ yeziꞌxhen Diosenꞌ da xhinnj ke akeꞌn ren da xhinnj ke yezikre beꞌnne. \p \v 4 Naꞌ ni to bxoz kaꞌ bi bayoeꞌrao kwin akeꞌ, naꞌ bi brej kwin akeꞌ gak akeꞌ bxoz brao, Dios naꞌkzenꞌ llbej leakeꞌ, totoeꞌ gak akeꞌ bxoz brao kanꞌ beneꞌ brejeꞌ da Aarón. \v 5 Kaꞌkzenꞌ gok ke Cristonꞌ, bi bayirjeꞌ akre goneꞌ nench gakeꞌ xhen, ni ke brejze kwineꞌ gakeꞌ bxoz brao, Dios naꞌkzenꞌ brejeꞌ Leꞌe, naꞌ golleꞌ Leꞌe: \q1 Rweꞌn nakoꞌ xhiꞌnnaꞌ, \q1 nnaꞌ lla ba broeꞌraꞌ bzoaꞌ rweꞌ. \m \v 6 Naꞌ ga yobre nyoj ye to da bneꞌe: \q1 Rweꞌ nakoꞌ bxoz ke chnare, \q1 kanꞌ gok bxoz beꞌnnenꞌ re Melquisedec. \m \v 7 Naꞌ Cristonꞌ chak bdeꞌe yellrio ni, balwilleꞌ Xeꞌe Diosenꞌ beꞌnnenꞌ napeꞌ yel wak nench yesreꞌe Leꞌe bi gateꞌ, naꞌ bnneꞌe zillje bllelleꞌ bnnabeꞌ gakreneꞌ Leꞌe. Naꞌ bxhexj yichj Cristonꞌ, beneꞌ kanꞌ bne Xeꞌe naꞌ, naꞌll Xeꞌe Diosenꞌ bzenayeꞌ, naꞌ gokreneꞌ Leꞌe nench bi bllebeꞌ yel gotenꞌ. \v 8 Naꞌ Cristonꞌ laꞌkze nakeꞌ Xhiꞌnn Dios, bllayraokzeꞌ yeolol da kaꞌ gok keꞌe, naꞌ bzoeꞌ xtiꞌll Diosenꞌ nench byejnieꞌreꞌ kanꞌ llak ke lliꞌo beꞌnnache. \v 9 Naꞌ bayoll gok keꞌe yeolol da gokraꞌll Diosenꞌ, naꞌllenꞌ gopeꞌ yel wak, beꞌe yel llasrá ke yeolol beꞌnn wzenay akeꞌ keꞌe. \v 10 Kanꞌ naken Dios naꞌn, brejeꞌ Leꞌe nakeꞌ bxoz brao, nakeꞌ ka bxoz Melquisedec. \s1 Llayaꞌl wiallo nench ke ganraꞌll-llo xtiꞌll Diosenꞌ \p \v 11 Nna dell da nniaꞌ reꞌ ke da ki, naꞌ to bniꞌ naken nniaꞌn, naꞌ chejnieꞌren, le bill lleꞌnere wzenayren. \v 12 Da xhen ba gok nxenraꞌllre Cristonꞌ. Ba goꞌl wzejnieꞌre beꞌnne xtiꞌll Diosenꞌ chenake, naꞌ latj wzejnieꞌren naꞌ, nna yálljzere no wzejnieꞌ reꞌ da yobre, ka da kaꞌ bsedre nellte. Ke len naꞌ nakre ka to bidaꞌo nna llaꞌll, latje ba llayaꞌl gaobeꞌ yel wao. \v 13 Naꞌ beꞌnn kaꞌ nna yallj wsed akreꞌ leakeꞌ, nak akeꞌ ka to bidaꞌo nna llaꞌll, bi nna chejnieꞌ akreꞌ xtiꞌll Diosenꞌ kwasro, nench gon akeꞌ da zej lixhej rao Dios. \v 14 Naꞌ danꞌ ne xtiꞌll Diosenꞌ da nakll bniꞌ, naken ka to yel wao da llao beꞌnn gore. Naꞌ beꞌnnenꞌ ba llejnieꞌ len naꞌ, wayakbeꞌreꞌ kat bi da yenreꞌ chaꞌ naken da wen o chaꞌ naken da xhinnj, le ba yoꞌraweꞌ llzenayeꞌ ke Dios. \c 6 \p \v 1 Ke len naꞌ ba llayaꞌl garllo, kere le da leze wiallo ka da kaꞌ bsedllo kanꞌ bxenraꞌll-llo Xanllo Jesucristonꞌ, naꞌ bill wabiꞌllo wiallo akre zejen danꞌ llayate beꞌnn, o chaꞌ akre gak ke beꞌnn llon da xhinnj, naꞌ akre llayaꞌl wxenraꞌll-llo Diosenꞌ, \v 2 naꞌ akre zejen danꞌ llchoaꞌ beꞌnn kaꞌ nis, naꞌ danꞌ llxoa taꞌkllo yichj beꞌnne llnnabllo gakrén Diosenꞌ leꞌe. Bill yalljen wsedllo kanꞌ gak kat yesbán Diosenꞌ beꞌnn wat kaꞌ, naꞌ katenꞌ choybieꞌ saꞌkziꞌ beꞌnn kaꞌ ben da xhinnje. \v 3 Naꞌllenꞌ chejll-llo chiꞌollo chaꞌ Diosenꞌ gonneꞌ latj. \p \v 4 Niꞌt beꞌnn ba byoꞌ beniꞌ ke Cristonꞌ yichjraꞌlldaꞌo akeꞌ, naꞌ ba llakbeꞌe akreꞌ kanꞌ nak yel nban danꞌ llonn Cristonꞌ, naꞌ zo Spíritu ke Diosenꞌ lo yichjraꞌlldaꞌo akeꞌ. \v 5 Ba nnez akreꞌ xtiꞌll Diosenꞌ naken da wen, naꞌ ba nombiaꞌ akeꞌ yel wak ke Diosenꞌ danꞌ wroeꞌllreꞌ beꞌnnache. \v 6 Chaꞌ llin to lla wsanraꞌll akeꞌ chras, naꞌ bill gonliraꞌll akeꞌ Cristonꞌ, naꞌ kwej yichj akeꞌ xtiꞌlleꞌn to chiꞌze, kere waklle wayat akreꞌ ke danꞌ ba brej yichj akeꞌ Leꞌen, le lo raꞌlldaꞌo akeꞌ naꞌn, ba llon akeꞌ txhen beꞌnn kaꞌ bdaꞌa Xhiꞌnn Diosenꞌ leꞌ yay cruzenꞌ, naꞌ llon akeꞌ nench beꞌnn yobre wieꞌ Leꞌe. \v 7 Llayaꞌl gak yichjraꞌlldaꞌollonꞌ ka to yellrio chaꞌo ga llaz beꞌnne. Llayoll llak yejenꞌ doxhen, naꞌll llak bi da llaz akeꞌ. Naꞌ llak da yallje beꞌnn kaꞌ llaz naꞌ. Naꞌll ba benlaꞌy Diosenꞌ yellrionꞌ nak kaꞌ. \v 8 Zan beꞌnn kaꞌ bi lleꞌne wzenay xtiꞌll Diosenꞌ, nak akeꞌ ka to yellrio ga llraꞌ yay yeꞌche, naꞌ billre yiꞌx da bi llon llin. Yellrionꞌ nak kaꞌ bibi zaꞌken, naꞌ ba lleꞌne xaneꞌn kwejeꞌn yichjeꞌ, naꞌ yiꞌx danꞌ llachj rawe naꞌ, wllin lla wzeyeꞌn. \s1 Sello war le llonllo rez yellinllo ganꞌ llia Diosenꞌ \p \v 9 Reꞌ beꞌnn biꞌche, nllieꞌraꞌ reꞌ, laꞌkze ba biaꞌa diꞌllenꞌ kaꞌ, llakraꞌ bije gonre kanꞌ llon beꞌnn kaꞌ llsanraꞌll xtiꞌll Diosenꞌ, naꞌ gonjere wen, le ba basrá Diosenꞌ reꞌ rao da xhinnjenꞌ. \v 10 Diosenꞌ zejeꞌ lixheje, bi ganraꞌlleꞌ kanꞌ ba benre xchineꞌn, naꞌ ka yel nllieꞌn zo lo yichjraꞌlldaꞌore, naꞌ kanꞌ nna llonre nnaꞌ, llakrenre yezikre beꞌnne nxenraꞌll Leꞌe. \v 11 Naꞌ zeraꞌlltoꞌ totore nnaore gonre bi da kaꞌ llayaꞌl gonre do yichj do raꞌllre, chaga bi nna llin lla gatre, nench nnézere yellinre ganꞌ llia Dios naꞌ. \v 12 Lleꞌnetoꞌ bi gakre beꞌnn xhawatraz ka danꞌ ne Dios naꞌ. Naꞌ lleꞌnetoꞌ gonre kanꞌ ben beꞌnn kaꞌ bllaꞌa kanaꞌ, bxenraꞌll akeꞌ Dios, byejleꞌ akeꞌ gon Diosenꞌ kanꞌ golleꞌ leakeꞌ naꞌ, naꞌ bdap akeꞌ yel llxhenraꞌll bllinte lla beneꞌn. \p \v 13 Kanꞌ goll Diosenꞌ da Abraham naꞌ, beꞌnn zan gak xhiꞌnn dialla keꞌe, bzoa kwineꞌ gak kanꞌ bneꞌe naꞌ, le nollno zo beꞌnn napll yel llnebiaꞌ ka Leꞌe. \v 14 Naꞌ bneꞌe: “Da li gonkzaꞌ nench gak wen koꞌo, naꞌ chaꞌa beꞌnn zan xhiꞌnn diallaꞌo.” \v 15 Naꞌ Abraham naꞌ bdapeꞌ yel llxhenraꞌll chak brezeꞌ, naꞌll bllin lla bzorao llak kanꞌ bne Diosenꞌ. \v 16 Beꞌnnach kaꞌ yoꞌrao akeꞌ llzo akeꞌ Diosenꞌ kat bi da ne akeꞌ, le llnebiaꞌll Diosenꞌ ka leakeꞌ. Kone kaꞌ billbi de da gakyollrén akeꞌ leakeꞌ. \v 17 Naꞌ bzoa Diosenꞌ kwineꞌ nench nneze beꞌnn kaꞌ nak xhiꞌnn dialla ke da Abraham naꞌ, kere da te ke danꞌ bneꞌe goneꞌn. \v 18 Diosenꞌ beneꞌ chop da ki: bneꞌe kanꞌ goneꞌ, naꞌ lekzeꞌ bzoa kwineꞌ nench nnézello Leꞌen gak goneꞌ kanꞌ bneꞌe naꞌ, naꞌ kere da te gon bi gak kanꞌ bneꞌen. Naꞌ lliꞌo ba llejleꞌllo xtiꞌlleꞌn, ba baziꞌxheneꞌ kello, naꞌ yewello nnézello yellinllo ganꞌ llieꞌn, naꞌ Diosenꞌ bi llak weꞌe diꞌll wenraꞌlle. \v 19 Naꞌ nnézello Leꞌen goneꞌ kanꞌ ba golleꞌ lliꞌo. Ke len naꞌ zello choch, ka lliꞌ to barco kat nllejen to ya ziꞌi, naꞌ lloaꞌ xtiꞌlleꞌn nen de to latj kello yebá ganꞌ llieꞌ llnebieꞌn. \v 20 Jesúsenꞌ ba blliaraweꞌ byoeꞌ ganꞌ zo Diosenꞌ, ganꞌ nono beꞌnnach gok choꞌ, naꞌ beneꞌ nench lliꞌo gak choꞌllo. Le nakeꞌ bxoz brao ke chnare, nakeꞌ kanꞌ gok bxoz Melquisedec. \c 7 \s1 Jesúsenꞌ nakeꞌ kanꞌ nak bxoz Melquisedec \p \v 1 Melquisedec naꞌ gokeꞌ beꞌnn wnebiaꞌ, naꞌ bnebieꞌ ganꞌ nziꞌi Salem, naꞌ Dios beꞌnnenꞌ nake zeraoze beꞌnn brao, brejeꞌ leꞌe gokeꞌ bxoz. Naꞌ Abraham naꞌ zazeꞌe rao wdile ganꞌ jeneꞌ gan gaꞌy beꞌnn wnebiaꞌ, naꞌ Melquisedekenꞌ jatileꞌ leꞌe, naꞌ benlaꞌyeꞌ leꞌe. \v 2 Naꞌ kanꞌ zazaꞌa Abraham naꞌ, zanseꞌe da jatopeꞌ da beneꞌ gan rao wdil naꞌ, naꞌ beneꞌn chi kwen, naꞌ beꞌe to kwen ke bxoz Melquisedekenꞌ. Naꞌ Melquisedec naꞌ zeje diꞌll “beꞌnn wnebiaꞌ zej lixheje”. Naꞌ gokeꞌ beꞌnn wnebiaꞌ ke beꞌnn kaꞌ llaꞌa ganꞌ nziꞌi Salem, zeje diꞌllenꞌ “beꞌnn wnebiaꞌ ke beꞌnn zjaniꞌte nbaraz”. \v 3 Bi nyojen chaꞌ no gok xaxhnaꞌ Melquisedekenꞌ, naꞌ chaꞌ no gok xozxtaꞌweꞌ, naꞌ ni ke nyojzen bat gorjeꞌ naꞌ bat goteꞌ. Naꞌllenꞌ nello Melquisedekenꞌ nakeꞌ ka rebze Xhiꞌnn Diosenꞌ, naꞌ nakeꞌ bxoz ke chnare. \p \v 4 Naꞌ lewiá ke ka beꞌnn braonꞌ gok bxoz Melquisedekenꞌ. Ke len naꞌ brej da xozxtaꞌollo Abraham naꞌ, to kwen rao chi kwen danꞌ jatopeꞌ rao naꞌa beꞌnn wnebiaꞌ kaꞌ, naꞌ beꞌen bxoz Melquisedekenꞌ. \v 5 Naꞌ da xozxtaꞌollo beꞌnn kaꞌ gorje rao dialla ke da Levínꞌ, beꞌnn kaꞌ gok bxoz ke yell Israel naꞌ, bchixhj akeꞌ to kwen weje rao chi kwen yeolol bi da goꞌt ke yezikre beꞌnn wrall ke akeꞌ kaꞌ, le kaꞌn nyojen leꞌ ley danꞌ bzoj da Moisésenꞌ. Naꞌ yeololkze gok akeꞌ dialla ke da Abraham, bxoz kaꞌ naꞌ yezikre beꞌnne. \v 6 Naꞌ Melquisedekenꞌ laꞌkze bi gorjeꞌ rao dialla ke da Levínꞌ, Abraham naꞌ beꞌe leꞌe to kwen weje, rao chi kwen da kaꞌ jatopeꞌ naꞌ, naꞌ Melquisedekenꞌ benlaꞌyeꞌ da Abraham naꞌ, beꞌnnenꞌ bcheb Diosenꞌ gonlaꞌyeꞌ. \v 7 Naꞌ nnézello beꞌnnenꞌ llak llonlaꞌyeꞌ beꞌnn yobre, zaꞌklleꞌ kerke beꞌnnenꞌ llak laꞌy naꞌ. \v 8 Naꞌ beꞌnn kaꞌ nak bxoz kanꞌ ne ley danꞌ bzoj da Moisésenꞌ, lloeꞌ akeꞌ leakeꞌ to kwen weje rao chi kwen rao yeolol bi da de ke akeꞌ, naꞌ bxoz kaꞌ nak akeꞌ lwellj beꞌnnachllo beꞌnn llat. Naꞌ ke bxoz Melquisedekenꞌ, xtiꞌll Diosenꞌ lloeꞌn diꞌll keꞌe ka to beꞌnn nna nbankzeꞌ. \v 9 Naꞌ danꞌ beꞌe Abraham naꞌ leꞌe da kaꞌ, wak nnello da Leví naꞌn beꞌe Melquisedekenꞌ to kwen weje rao chi kwen da kaꞌ. \v 10 Le bderenꞌ gorj Levínꞌ rao dialla ke da Abraham naꞌ, naꞌ Leví naꞌn gokeꞌ xozxtaꞌo beꞌnn kaꞌ gok rao naꞌa akeꞌ, btop akeꞌ da kaꞌ beꞌe beꞌnn Israel kaꞌ ke Diosenꞌ. \p \v 11 Diosenꞌ beꞌe beꞌnn Israel kaꞌ ley keꞌen kanaꞌ, naꞌ bxoz kaꞌ gorj rao dialla ke Leví, beꞌnn kaꞌ gok xhiꞌnn dialla ke beꞌnnenꞌ golle Aarón naꞌ, benrén akeꞌn llin. Bixha bxoz kaꞌ bibi gok gon akeꞌ nench gak yichjraꞌlldaꞌo beꞌnnachenꞌ yall rao Dios. Ke len naꞌ byallj yed ye to beꞌnn nak bxoz kello ke chnare, naꞌ Leꞌen nakeꞌ ka bxoz Melquisedec naꞌ, kere ka da bxoz Aarón. \v 12 Naꞌ ka nak ba zo bxoz ke chnare kello, ke len naꞌ leskaꞌ byalljen bllaꞌa leyenꞌ. \v 13 Le Xanllo Jesúsenꞌ beꞌnnenꞌ nak bxoz kello, bi gorjeꞌ rao dialla ke da Levínꞌ, le nono gok bxoz rao yeolol beꞌnn gorje lo yoꞌ rill Jesúsenꞌ. \v 14 Le nnézello Xanllo Jesúsenꞌ gorjeꞌ rao dialla ke da Judá, naꞌ da Moisésenꞌ bi bzojeꞌ leꞌ leyenꞌ ganꞌ nen beꞌnn garje rao dialla ke da Judánꞌ gakeꞌ bxoz. \p \v 15 Naꞌ nakbieꞌkze ba bllaꞌa leyenꞌ, le ba zo beꞌnnenꞌ nak bxoz kob kello, naꞌ nakeꞌ ka bxoz Melquisedec naꞌ. \v 16 Bi gorjeꞌ rao dialla ke da Leví kanꞌ gok bxoz kaꞌ, beꞌnn ben llin kanꞌ ne leyenꞌ, zan ka nake bxozenꞌ bne Diosenꞌ yedeꞌ, naplleꞌ yel wak le chras bi gateꞌ. \v 17 Kinꞌ nyoj danꞌ bne Diosenꞌ keꞌe, nen: \q1 Nakoꞌ bxoz ke chnare, \q1 kanꞌ nak bxozenꞌ re Melquisedec. \m \v 18 Naꞌ bxoz kaꞌ bne Diosenꞌ bniꞌt kanaꞌ, bill noeꞌ latj so akeꞌ nnaꞌ, le danꞌ bllia leyenꞌ biaꞌa gon akeꞌ, bi gok yekaꞌn da xhinnj ke beꞌnnach to chiꞌze. \v 19 Naꞌ lekze bi gok gon leyenꞌ gak yall yichjraꞌlldaꞌo beꞌnnach rao Diosenꞌ. Zan nnaꞌ ba llakll wen kello, le ba zo bxoz kello, beꞌnn ba bakaꞌa doꞌl xhia kello to chiꞌze, nench llak lljabiꞌyllo ganꞌ zo Diosenꞌ. \p \v 20 Bzoa Diosenꞌ kwineꞌ nench nnézello da li zokze Jesúsenꞌ, naꞌ nakeꞌ bxoz kello. \v 21 Le bi bzoa kwin Diosenꞌ kanꞌ bwaꞌleꞌ xhiꞌnn dialla ke Aarón naꞌ, gak akeꞌ bxoz. Le nyojen kanꞌ golleꞌ Jesúsenꞌ nen: \q1 Diosenꞌ ba bzoa kwineꞌ nneꞌe da li bi wcheꞌe kanꞌ golleꞌ Leꞌe goneꞌ: \q1 “Nakoꞌ bxoz ke chnare, \q1 kanꞌ nak bxoz beꞌnnenꞌ re Melquisedec.” \m \v 22 Ke len naꞌ zo Jesúsenꞌ lloneꞌ nench nnézello gakrén Diosenꞌ lliꞌo ke chnare kanꞌ bneꞌe goneꞌ naꞌ. Kanꞌ bneꞌe gakreneꞌ lliꞌo nnaꞌ, zaꞌkllen ka danꞌ golleꞌ xozxtaꞌollo kaꞌ kanaꞌ. \v 23 Naꞌ beꞌnn kaꞌ gok bxoz kanꞌ ne ley danꞌ bzoj da Moisés naꞌ, gok akeꞌ beꞌnn zan, le ka got twejeꞌ, le bazoa akteꞌ rorazeꞌ beꞌnn yobre. \v 24 Zan ka nak Jesúsenꞌ zoeꞌ ke chnare, ke len naꞌ nakeꞌ bxoz kello ke chnare. \v 25 Naꞌllenꞌ llak llasreꞌe lliꞌo, naꞌ wak nnabllo rao Diosenꞌ yeziꞌxheneꞌ kello, ni ke danꞌ zokzeꞌ ke chnare llnnabeꞌ okré kello rao Diosenꞌ. \p \v 26 Jesúsenꞌ nakeꞌ beꞌnn yálljello, gak bxoz brao kello nench gakreneꞌ lliꞌo, le nakeꞌ beꞌnn raꞌlldaꞌo yall. Bibi da xhinnj noneꞌ, naꞌ bibi doꞌl napeꞌ. Nllaꞌre nakeꞌ ka beꞌnnach beꞌnn llon da xhinnj. Jesúsenꞌ ba bayepeꞌ llieꞌ ganꞌ llia Dios naꞌ. \v 27 Bi nakeꞌ ka bxoz brao kaꞌ bllaꞌa kanaꞌ, beꞌnn kaꞌ tlla tlla basoꞌte bayiꞌx, brarj akeꞌ xchenbaꞌ nench llnnab akeꞌ yeziꞌxhen Diosenꞌ ke doꞌl xhia ben akeꞌ. Llayoll naꞌ naꞌll llnnab akeꞌ ke yezikre beꞌnn Israel kaꞌ. Naꞌ Jesúsenꞌ chniaze bzane kwineꞌ, ni ke xtoꞌl beꞌnnach, bet akeꞌ Leꞌe leꞌ yay cruzenꞌ. \v 28 Beꞌnn kaꞌ gok bxoz brao kanꞌ ne ley danꞌ bzoj da Moisésenꞌ, gok akeꞌ beꞌnn wen da xhinnj kanꞌ nak nollre beꞌnne. Naꞌ kanꞌ ba gok zan iz bzoj da Moisésenꞌ ley naꞌ, naꞌll bzoa kwin Diosenꞌ da li to chiꞌze zokze Xhiꞌnneꞌ Jesúsenꞌ, nakeꞌ bxoz brao kello. Naꞌ Leꞌe zoeꞌ ke chnare, naꞌ nak yichjraꞌlldaꞌweꞌn kanꞌ llazraꞌll Dios naꞌ. \c 8 \s1 Jesúsenꞌ beneꞌ bzorao llak da kob da bne Diosenꞌ gakreneꞌ lliꞌo \p \v 1 Da ni llonllen rao yeolol da kaꞌ ba bniaꞌ naꞌ: zo bxoz brao kello beꞌnn nakyaꞌnne kanꞌ lleꞌne Dios naꞌ, naꞌ ba llieꞌ yebánꞌ llnebiaꞌreneꞌ Diosenꞌ txhen, beꞌnnenꞌ nakeꞌ le zerawe beꞌnn zaꞌke. \v 2 Lloneꞌ llin ganꞌ llia Diosenꞌ, to latj laꞌye ga nonchaꞌo Diosenꞌ, naꞌ kere lo yoꞌ da ben beꞌnnach ga weꞌrao akeꞌ Leꞌe. \v 3 Le yeolol bxoz brao ke beꞌnn Israel kaꞌ, zo akeꞌ lloeꞌ akeꞌ Diosenꞌ bi da lloeꞌ akeꞌ, naꞌ llot akeꞌ bayiꞌx llrarj akeꞌ xchenbaꞌ rao Diosenꞌ. Naꞌ danꞌ nak Jesúsenꞌ bxoz brao kellonꞌ, benen bien beꞌe kwineꞌ, bet akeꞌ Leꞌe brarj xcheneꞌn, ni ke da xhinnj kello naꞌ. \v 4 Chenak Jesúsenꞌ nna nakeꞌ beꞌnnach ke yellrio ni, bi gak gakeꞌ bxoz, le zjazó bxoz ke beꞌnn Israel kaꞌ, lljasán akeꞌ bi da lljasán akeꞌ rao Diosenꞌ, kon kanꞌ ne ley danꞌ bzoj da Moisésenꞌ. \v 5 Naꞌ ka nak danꞌ llon bxoz kaꞌ llaꞌa yellrio ni, llon akeꞌn ganꞌ nak ka lwaꞌa ke danꞌ zo yebá ganꞌ llia Dios naꞌ. Naꞌ nnézello naken ka lwaꞌa ke yebánꞌ, le kanꞌ za gon da Moisésenꞌ yodaꞌo danꞌ lladobte ganꞌ ben bxoz kaꞌ llin ke Diosenꞌ kanaꞌ, naꞌ goll Diosenꞌ leꞌe: “Yeolol danꞌ ba bniaꞌ gonre naꞌ, legonen kon kanꞌ ba broeꞌraꞌ rweꞌ kanꞌ bzollo rao yaꞌ naꞌ.” \v 6 Naꞌ da llon Jesúsenꞌ, da xhen zaꞌkllen ka danꞌ llon bxoz ke beꞌnn Israel kaꞌ. Naꞌ kanꞌ bcheb Diosenꞌ gakreneꞌ lliꞌo danꞌ ba beꞌe kwin Jesúsenꞌ, ni ke xtoꞌl-llo naꞌ, lekze da xhen zaꞌkllen ka danꞌ golleꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ kanaꞌ. \p \v 7 Le chenak ley nell naꞌ, bxhaꞌken nench da xozxtaꞌollo kaꞌ gon akeꞌ da wen, naꞌ bi byalljen chixjweꞌ Diosenꞌ to da kobe. \v 8 Diosenꞌ breꞌreꞌ bi gok nnao akeꞌ xtiꞌlleꞌn, naꞌ bneꞌe: \q1 Wllin lla kate nniaꞌ to da kob da gonaꞌ gakrenaꞌ reꞌ, nakre xhiꞌnn dialla ke beꞌnn kaꞌ bllaꞌa Israel, \q1 naꞌ ren beꞌnn kaꞌ nak xhiꞌnn dialla ke beꞌnn kaꞌ bllaꞌa Judá. \q1 Nadaꞌ nakaꞌ Xanre Diosenꞌ niaꞌ kaꞌ. \q1 \v 9 Nllaꞌren gollaꞌ da xozxtaꞌore kaꞌ, gonaꞌ gakrén akeꞌ kanaꞌ, \q1 bllieꞌ akreꞌ, naꞌ benaꞌ nench ballach akeꞌ rao naꞌa beꞌnn Egipto kaꞌ. \q1 Leakeꞌ bi ben akeꞌ kanꞌ goll akeꞌ naꞌ, nench gak wen ke akeꞌ. \q1 Naꞌ ke len naꞌ bsanaꞌ bill gokrén akeꞌ, nadaꞌn nakaꞌ Xanre Diosenꞌ niaꞌ kaꞌ. \q1 \v 10 Naꞌ kinꞌ gonaꞌ gakrenaꞌ xhiꞌnn dialla kere kaꞌ, nakre beꞌnn Israel katenꞌ llin lla: \q1 Nadaꞌ Xanre Dios gonaꞌ nench choꞌ yichj akeꞌ danꞌ nlliaꞌ biaꞌa gon akeꞌ naꞌ. \q1 Naꞌ gonaꞌ gaken ka to da nyoj lo yichjraꞌlldaꞌo akeꞌ, \q1 naꞌ toz nadaꞌ wxenraꞌll akeꞌ, \q1 naꞌ leakeꞌ gak akeꞌ yell kiaꞌ. \q1 \v 11 Naꞌ ni ke yalljzen wzejnieꞌ lwellj akeꞌ gombiaꞌ akeꞌ nadaꞌ, \q1 naꞌ ni ke yalljzen wzejnieꞌ akreꞌ no biꞌch lwellj akeꞌ, \q1 le kanaꞌ yeololeꞌ gombiaꞌ nadaꞌ, \q1 no xkwiꞌd no beꞌnn gore. \q1 \v 12 Kanaꞌn yeziꞌxhenaꞌ da xhinnj ke akeꞌn, naꞌ bill lljadinraꞌllaꞌ da xhinnj kaꞌ ba ben akeꞌ naꞌ. \m \v 13 Diosenꞌ beꞌe diꞌll ke da kobenꞌ danꞌ bneꞌe goneꞌ gakreneꞌ lliꞌo, ke len naꞌ ba nnézello ba blliꞌyeꞌ kaꞌle danꞌ golleꞌ xozxtaꞌollo kaꞌ kanaꞌ. Naꞌ da gorenꞌ danꞌ ba bkwaseꞌ kaꞌle ba rez yeranen. \c 9 \s1 Yodaꞌo da zo yellrio naꞌ danꞌ zo yebá ganꞌ llia Dios \p \v 1 Diosenꞌ golleꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ kanaꞌ, gakreneꞌ leakeꞌ nench gak wen ke akeꞌ chaꞌ gon akeꞌ kanꞌ ne ley keꞌe naꞌ. Naꞌ chak nna llon da nellenꞌ llin, danꞌ golleꞌ leakeꞌ kanaꞌ, goll Diosenꞌ leakeꞌ akrenꞌ gon akeꞌ wxenraꞌll akeꞌ Leꞌe, naꞌ akrenꞌ gon akeꞌ yodaꞌo ganꞌ wxenraꞌll akeꞌ Leꞌe yellrio ni. \v 2 Ben akeꞌ yodaꞌon, naꞌ brej akeꞌn chop kwenre, naꞌ to kwenen goken ganꞌ lloꞌ bxoz kaꞌ, naꞌ gannaꞌ bzoa akeꞌ to kandler, naꞌ to mes ga bkwaꞌa akeꞌ yet xtir da nak ke Dios. Naꞌ bsiꞌi akeꞌn Latj Laꞌye. \v 3 Naꞌ bze akeꞌ to raꞌll lo yoꞌ naꞌ, nench goken chopre, naꞌ danꞌ ye to naꞌ, bsiꞌi akeꞌn Latj ganꞌ Llroeꞌrao Dios. \v 4 Naꞌ lo da wllope naꞌ, bze akeꞌ ye to mes de ya chaꞌo danꞌ nziꞌi oro, ga bzey akeꞌ yare, naꞌ ye to kaj da bwazj akeꞌ ya chaꞌo danꞌ nziꞌi oro doxhente. Naꞌ lo kaj naꞌ broꞌ akeꞌ to yeꞌs de ya chaꞌo nziꞌi oro, ga broꞌ akeꞌ raꞌt yet xtir danꞌ nziꞌi maná, naꞌ broꞌ akeꞌ xhis ke da Aarón naꞌ, danꞌ bagaꞌa. Naꞌ leskaꞌ broꞌ akeꞌ yej raꞌy kaꞌ, danꞌ byoj yeolol diꞌllenꞌ bne Diosenꞌ gon akeꞌ nench gakreneꞌ leakeꞌ. \v 5 Naꞌ koꞌll kaj naꞌ, bzoa akeꞌ chop angl beꞌnn llroeꞌrao da nak ke Dios, nench nroeꞌn zokze Diosenꞌ ganꞌ xhoa kajenꞌ. Naꞌ nnaꞌ bi llonen bien weꞌllo doxhen diꞌll kanꞌ nak da ki. \p \v 6 Bayoll ben akeꞌ yodaꞌo naꞌ, bniꞌt akeꞌ da kaꞌ loe naꞌ, naꞌll byoꞌ bxoz kaꞌ yeo lla lo latj laꞌy nell naꞌ, danꞌ le zote kate lloꞌllo, le chop kwenrenꞌ brej akeꞌ yoꞌn, naꞌ ben akeꞌ kanꞌ goll Diosenꞌ leakeꞌ gon akeꞌ weꞌxhen akeꞌ Leꞌe. \v 7 Naꞌ loe da wllope naꞌ, toze bxoz brao naꞌ gok byoeꞌ loenꞌ tweje rao twiz. Naꞌ ka byoeꞌ loe naꞌ, benen bien beꞌxeꞌ llen ke bayiꞌx kaꞌ, bllieꞌn rao kajenꞌ nench baziꞌxhen Diosenꞌ ke doꞌl keꞌe, naꞌ baziꞌxhenteꞌ ke beꞌnn yobre beꞌnn Israel kaꞌ, ni ke da xhinnj ke akeꞌ danꞌ ben akeꞌ bi gokbeꞌe akreꞌ naꞌ. \v 8 Naꞌ danꞌ bi de latj choꞌ noteze beꞌnne lo da wllope naꞌ, Spíritu ke Diosenꞌ llzejnieꞌn lliꞌo, bi nna gak choꞌ beꞌnnach ganꞌ nak Latj ganꞌ Llroeꞌrao Diosenꞌ, chaꞌ nna llon yodaꞌo nell naꞌ llin yellrio ni. \v 9 Naꞌ yeolol danꞌ llon bxoz kaꞌ lo yodaꞌo naꞌ, llroeꞌn lliꞌo zollo nnaꞌ kanꞌ llak yebá ganꞌ zo Diosenꞌ. Laꞌkze da zan da lloeꞌ beꞌnne Diosenꞌ, naꞌ bayiꞌx zan llot akeꞌ lloeꞌxhen akeꞌ Leꞌe, bibi yel wak nsaꞌa da kaꞌ nench nnez akreꞌ bibi doꞌl nap akeꞌ rao Dios. \v 10 Naꞌ ka nak danꞌ llon beꞌnn Israel kaꞌ lo yodaꞌon, naken ke no yel wao, no nis, naꞌ llayib kwin akeꞌ, naꞌ billre da zaꞌk ke kwerp ke akeꞌ naꞌze. Naꞌ ba benen llin chak bi nna yechaꞌa Diosenꞌ danꞌ bnao akeꞌ, naꞌ koeꞌ da kob naꞌ. \p \v 11 Naꞌ nnaꞌ ba ben Cristonꞌ to da wen kello, ka naken ba nakeꞌ bxoz brao kello. Naꞌ zoeꞌ yebánꞌ nakeꞌ bxoz kello rao Dios, naꞌ ganꞌ zoeꞌn zaꞌkllen ka yodaꞌo da ben beꞌnnach yellrio ni. \v 12 Naꞌ bi beꞌxeꞌ llen ke no chib no bell daꞌo, kanꞌ byoeꞌ bnnabeꞌ nench baziꞌxhen Diosenꞌ doꞌl kello kaꞌ, kwinkzeꞌ beꞌe latj bet akeꞌ Leꞌe, brarj xcheneꞌn ni ke lliꞌo to chiꞌze leꞌ yay cruzenꞌ, kaꞌn gok byoeꞌ ganꞌ llia Diosenꞌ, naꞌ bakeꞌe doꞌl kellonꞌ ke chnare. \v 13 Ley danꞌ bzoj da Moisésenꞌ nyojen, nen lleꞌnen wlliꞌ bxozenꞌ beꞌnn Israel kaꞌ no xchen chib, naꞌ no xchen bell, naꞌ llchix akeꞌn de, da llagaꞌnn kat llzey akeꞌ to vak daꞌo. Len llayiben leakeꞌ chdeꞌjze. \v 14 Zan xchen Cristonꞌ danꞌ badrarjeꞌ ni ke lliꞌo, zaꞌkllen ka xchen bayiꞌxe, le len naꞌ llayonen yichjraꞌlldaꞌollonꞌ yall ke da xhinnj ba benllo. Ke len naꞌ bill nlloy kellonꞌ gatllo ni ke da xhinnj kello, naꞌ sokzllo weꞌraollo Dios beꞌnnenꞌ zo ke chnare. Spíritu keꞌe naꞌ gokrenen Cristonꞌ bzaneꞌ kwineꞌ, naꞌ bakeꞌe da xhinnj kellonꞌ, naꞌ bibi doꞌl ke Cristonꞌ de. \p \v 15 Cristonꞌ badrarj xcheneꞌn nench bzorao llak da kobenꞌ, danꞌ bne Diosenꞌ goneꞌ nench sollo nbaraz raweꞌ naꞌ. Naꞌ ba bxieꞌ da kobenꞌ nench balteze beꞌnnenꞌ ba brejeꞌ, yellín akeꞌ ganꞌ llieꞌ naꞌ ke chnare. Naꞌ danꞌ got Cristonꞌ badrarj xcheneꞌ naꞌ, naꞌllenꞌ wnitraweꞌ doꞌl xhia ke danꞌ ben beꞌnn kaꞌ, chak nna llon llin danꞌ bdixjweꞌreꞌ da nell, danꞌ bneꞌe goneꞌ naꞌ. \v 16 Kat to beꞌnne ba bliseꞌ to yich da de lloeꞌ diꞌlle, kat ba goꞌtbiaꞌ ba got beꞌnnenꞌ ben danꞌ lloeꞌ diꞌll naꞌ, kanaꞌll gak kanꞌ nen naꞌ. \v 17 Le to da de lloeꞌ diꞌll, bi gak kanꞌ nen naꞌ, chak nna zo beꞌnnenꞌ ben len naꞌ. Kat ba gottelleꞌ, kanaꞌllenꞌ gak kanꞌ nen naꞌ. \v 18 Naꞌ kaꞌn gok ke da nell danꞌ goll Diosenꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ gakreneꞌ leakeꞌ. Ke len naꞌ bllieꞌ biaꞌa brarj akeꞌ xchen bayiꞌx nench bxhen. \v 19 Ka bayoll beꞌrén da Moisésenꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ diꞌll ke yeolol danꞌ bne Diosenꞌ gon akeꞌ kanꞌ ne ley keꞌe naꞌ, naꞌll blliꞌ da Moisésenꞌ leakeꞌ xchen bell daꞌo, naꞌ xchen chiv daꞌo danꞌ nchix nis. Bllieꞌn leakeꞌ, naꞌ benreneꞌ llin yich xha xhiꞌre da nben da xhna, naꞌ ren to xhis yiꞌx daꞌo danꞌ nziꞌi hisopo. Leskaꞌ bllieꞌn rao yich kaꞌ ganꞌ nyoj ley keꞌe naꞌ. \v 20 Naꞌll goll da Moisésenꞌ leakeꞌ: “Llen ni llroeꞌn gaken da li kanꞌ ba bne Diosenꞌ goneꞌ gakreneꞌ reꞌ.” \v 21 Leskaꞌ beneꞌ bllieꞌ llen naꞌ, lo yodaꞌon, naꞌ billre da kaꞌ benrén akeꞌ llin ganꞌ beꞌrao akeꞌ Diosenꞌ. \v 22 Leyenꞌ bzoj da Moisésenꞌ nllian biaꞌa wlliꞌ bxozenꞌ llen rao yeololte bi da llonrén akeꞌ llin, nench gaken yall rao Diosenꞌ. Leskaꞌ ne leyenꞌ chaꞌ bi nna larj llen, bi yeziꞌxhen Diosenꞌ ke doꞌl ke beꞌnnachenꞌ. \s1 Cristonꞌ brarj xcheneꞌ nench bakeꞌe doꞌl ke beꞌnnache \p \v 23 Kaꞌn gok byalljen wlliꞌ akeꞌ xchen bayiꞌx lo yodaꞌon, naꞌ bayonen yall bi da kaꞌ llonrén akeꞌ llin lo yodaꞌon, nench ben akeꞌ llin rao Dios naꞌ, naꞌ yodaꞌon naken ka to da llzejnieꞌn kanꞌ nak yebá naꞌ. Naꞌ danꞌ de yebá naꞌ, byalljen to llen da zaꞌkll. \v 24 Ganꞌ byoꞌ Cristonꞌ kere naken to yodaꞌo da ben beꞌnnach, danꞌ llroeꞌ kanꞌ nak yebánꞌ. Leꞌen bayepeꞌ yebánꞌ, naꞌ bayoeꞌ ganꞌ llia Dios naꞌ, nench nneꞌe rorazllo raweꞌ naꞌ. \v 25 Bxoz brao ke beꞌnn Israel kaꞌ, lloꞌ akeꞌ yodaꞌon twej rao to iz ganꞌ nziꞌi Latj ganꞌ Llroeꞌrao Dios, naꞌ ll-lliꞌ akeꞌn xchen bayiꞌxe, zan Cristonꞌ tozenꞌ beꞌe latj bet akeꞌ Leꞌe brarj xcheneꞌn kere da zan ras. \v 26 Chenak byalljen brarj xcheneꞌn zan ras, ba goteꞌ zan ras kanꞌ bxhe yellriote chenake. Tozenꞌ badrarj xcheneꞌn kanꞌ bne Diosenꞌ ba bllin lla keꞌe, nench llak llakeꞌe doꞌl ke beꞌnnach. \v 27 Kanꞌ ba bdixj Diosenꞌ len ke beꞌnnachenꞌ, tozenꞌ gateꞌ, naꞌll te naꞌ nne Diosenꞌ ke totoeꞌ chaꞌ saꞌkziꞌe o chaꞌ yezieꞌ banez. \v 28 Kaꞌn gok ke Cristonꞌ beꞌe latj goteꞌ nench llakeꞌe doꞌl ke beꞌnnach. Naꞌll llin lla yedeꞌ da yobre, kere nench yekeꞌe doꞌl ke beꞌnnach, zan nench yesreꞌe beꞌnn kaꞌ bexh Leꞌen. \c 10 \p \v 1 Ley danꞌ bzoj da Moisésenꞌ, kon bzejnieꞌn lliꞌo raꞌt daꞌo ke da wen naꞌ ba llak kello nnaꞌ ba bed Cristonꞌ. Bi gok yechaꞌn yichjraꞌlldaꞌo beꞌnn kaꞌ bxenraꞌll Diosenꞌ, laꞌkze brarj akeꞌ xchen bayiꞌx yoꞌy iz. \v 2 Chenak bayak yichjraꞌlldaꞌo akeꞌn wen, kanꞌ bet akeꞌ bayiꞌx kaꞌ, naꞌ kanꞌ blliꞌ bxozenꞌ leakeꞌ xchenbaꞌ ni ke da xhinnj ke akeꞌ kaꞌ, ba bnitrao xtoꞌl akeꞌn to chiꞌze chenake, naꞌ bill gake lo yichjraꞌlldaꞌo akeꞌn chaꞌ da xhinnjenꞌ ben akeꞌ, naꞌ bill benen bien got akeꞌ bayiꞌx kaꞌ yeo iz chenake. \v 3 Naꞌ danꞌ llot akeꞌ bayiꞌx kaꞌ, naꞌ billre da llon akeꞌ, ni ke da xhinnj ke akeꞌ kaꞌ, naꞌ llasaꞌraꞌll akeꞌ doꞌlenꞌ nap akeꞌ to iz to iz. \v 4 Le xchen no bell daꞌo, naꞌ chiv daꞌo kaꞌ, bi gak yekaꞌn da xhinnj ke beꞌnnach. \p \v 5 Kanꞌ bed Cristonꞌ yellrio ni, golleꞌ Diosenꞌ: \q1 Danꞌ llot akeꞌ bayiꞌx, naꞌ danꞌ lladwaꞌa akeꞌ bi da lladwaꞌa akeꞌ raoꞌ naꞌ, kere da naꞌn lleꞌnroꞌ. \q1 Zan benoꞌ gorjaꞌ nakaꞌ beꞌnnach. \q1 \v 6 Danꞌ llot akeꞌ bayiꞌx kaꞌ llzey akebaꞌ raoꞌ, naꞌ yeolol da kaꞌ llon akeꞌ nench yeziꞌxhenoꞌ ke akeꞌ, kere da naꞌn lleꞌnroꞌ. \q1 \v 7 Ke len naꞌ bniaꞌ kanꞌ nyojen ganꞌ nen: \q1 “Dios kiaꞌ ba zaꞌa ganni, zadyenaꞌ kanꞌ lleꞌnroꞌ naꞌ.” \m \v 8 Zgaꞌtek goll Cristonꞌ Diosenꞌ: “Danꞌ llot akeꞌ bayiꞌx kaꞌ, naꞌ danꞌ lladwaꞌa akeꞌ bi da lladwaꞌa akeꞌ raoꞌ naꞌ, naꞌ danꞌ llzey akeꞌ bayiꞌx kaꞌ nench yeziꞌxhenoꞌ ke akeꞌ, kere da kaꞌn zeraꞌlloꞌ, naꞌ kere da kaꞌn llaweroꞌ”, laꞌkze ne leyenꞌ da kaꞌn llayaꞌl gon akeꞌ. \v 9 Naꞌll golleꞌ Diosenꞌ da yobre: “Ganni zaꞌa zadyenaꞌ kanꞌ llazraꞌlloꞌ naꞌ”. Ke len naꞌ ba nnézello ba bkwaseꞌ danꞌ kaꞌle danꞌ gotllo bayiꞌxenꞌ, nench naꞌ yeziꞌxheneꞌ kello; roraz len naꞌ brarj xcheneꞌn nench bakeꞌe da xhinnj kellonꞌ. \v 10 Naꞌ danꞌ ben Jesucristonꞌ kanꞌ lleꞌne Dios naꞌ, kanꞌ bzane kwineꞌ bet akeꞌ Leꞌe toze kanaꞌ, ke len naꞌ ba bayak yichjraꞌlldaꞌollo yall rao Dios, lliꞌo llonliraꞌll Leꞌe. \p \v 11 Naꞌ twej twej bxoz kaꞌ, nao akseꞌ llot akeꞌ bayiꞌxenꞌ yeo lla, naꞌ llrarj akeꞌ xchenbaꞌn kanꞌ ne leyenꞌ llayaꞌl gon akeꞌ naꞌ, laꞌkze chaꞌ len bi llak yekaꞌn da xhinnj ke beꞌnnachenꞌ. \v 12 Zan Jesucristonꞌ tozeꞌn bzaneꞌ yel nban keꞌen, naꞌ zaꞌken yesrán beꞌnnach ke chnare. Bayoll naꞌ jallieꞌ kwit Diosenꞌ chaꞌwe ganꞌ llnebiaꞌreneꞌ Leꞌe. \v 13 Naꞌn llieꞌ bexheꞌ llin lla, wxhexj yichj yeolol beꞌnn kaꞌ llwie Leꞌe, naꞌ wzenay akeꞌ keꞌe. \v 14 Naꞌ danꞌ bsanraꞌll kwineꞌ bet akeꞌ Leꞌe toze kanaꞌ, beneꞌn ni ke lliꞌo gakllo rallnaꞌa Dios bayall-llo rao Leꞌe. \v 15 Naꞌ Spíritu ke Diosenꞌ, lekze benen nench nnézello kanꞌ naken naꞌ, le nyojen nen: \q1 \v 16 Kinꞌ gonaꞌ gakrén akeꞌ kat llin lla naꞌ. \q1 Nadaꞌ Xanre Dios gonaꞌ nench choꞌ raꞌlldaꞌo akeꞌ danꞌ nlliaꞌ biaꞌa gon akeꞌ naꞌ. \q1 Naꞌ gonaꞌ gaken ka to da nyoj lo yichjraꞌlldaꞌo akeꞌ. \m \v 17 Leskaꞌ neꞌe: \q1 Nnaꞌ bill lljadinraꞌllaꞌ da xhinnjenꞌ ba ben akeꞌn. \m \v 18 Naꞌ kat ba bnitrao doꞌl kellonꞌ, bill yalljen gotllo no bayiꞌx, ni ke da xhinnj kellonꞌ. \s1 Llayaꞌl wxenraꞌll-llo Dios bi llebllo \p \v 19 Beꞌnn biꞌche, nnaꞌ wak choꞌllo ganꞌ zo Diosenꞌ bi llebllo, le Jesucristonꞌ brarj xcheneꞌn, naꞌ bakeꞌe da xhinnj kellonꞌ. \v 20 Naꞌ wak nnello bsarjeꞌ to nez kobe, to da llonn lliꞌo yel nban zejlikane, le danꞌ goteꞌ ni ke lliꞌo, wak choꞌllo ganꞌ zo Diosenꞌ, naꞌ bill naken ka ke yodaꞌo da ngaꞌch kone raꞌll da ze ganꞌ nono gak choꞌ. \v 21 Naꞌ zo bxoz brao kellonꞌ nakeꞌ beꞌnn zaꞌke, naꞌ nakeꞌ Xan lliꞌo brej Diosenꞌ nxenraꞌll-lloeꞌ. \v 22 Naꞌ llayaꞌl sollo wxenraꞌll-llo Diosenꞌ do yichj do raꞌll-llo bi llebllo, naꞌ llayaꞌl chejleꞌllo, xchen Jesucristo naꞌn bakaꞌa da xhinnj kellonꞌ, le nnézello ba blloallo nis danꞌ llonliraꞌll-lloeꞌn. \v 23 Naꞌ kanꞌ bzoraollo beꞌllo diꞌll bnello yellinllo ganꞌ llieꞌ naꞌ, kaꞌkzenꞌ llayaꞌlkze gonllo batteze, naꞌ da likzenꞌ yellinllo ganꞌ llia Dios naꞌ, le zokzeꞌ lloneꞌ kanꞌ bneꞌe naꞌ. \v 24 Naꞌ llayaꞌl yeyirjllo akre gonllo gakrén lwelljllo nench llieꞌ lwelljllo, naꞌ gonllo da wen. \v 25 Naꞌ bi kwej yichjllo danꞌ llayaꞌl lldop ll-llayllo lloeꞌxhenllo Dios kanꞌ llon bal beꞌnn llbej yichj akeꞌn. Llayaꞌl wasnise lwelljllo wxenraꞌll-llo Cristonꞌ, ke nake nnaꞌ ba rez te ke yellrio ni. \p \v 26 Chaꞌ nna naotezllo llonllo da xhinnjenꞌ laꞌkze ba nnézello diꞌll li ke Cristonꞌ, billre bi de da gon llin nench yeziꞌxhen Diosenꞌ da xhinnj kellonꞌ. \v 27 Naꞌ chaꞌ nna naollo llonllo da xhinnj, llayaꞌlkze llebllo Diosenꞌ, le Leꞌen goneꞌ da yellayraollo chaꞌ kaꞌ, yeyejllo lo yiꞌ gabil ga kweyiꞌllo ren yeolol beꞌnn llwie Dios naꞌ. \v 28 Kanaꞌ basoꞌt da xozxtaꞌollo kaꞌ noteze beꞌnne bi bzenay ke ley danꞌ bzoj da Moisésenꞌ, bi bayaꞌchraꞌll akeꞌ leakeꞌ, kon chaꞌ bniꞌt chop chonn beꞌnne, toz ka bne akeꞌ ke da xhinnjenꞌ noneꞌ naꞌ. \v 29 Nyaꞌchraz kwis gak kello chaꞌ wiello Xhiꞌnn Diosenꞌ, naꞌ gákello bibi zaꞌk xcheneꞌn danꞌ brarjeꞌ bakeꞌe da xhinnj kellonꞌ, naꞌ chaꞌ nnello ke Spíritu ke Dios beꞌnnenꞌ nllieꞌ lliꞌo. Le kanꞌ brarj xchen Cristo naꞌn, bzorao llak da kob danꞌ bne Diosenꞌ goneꞌ gakreneꞌ beꞌnn wxenraꞌll Leꞌe. \v 30 Nnézkzello kanꞌ bne Diosenꞌ: “Nadaꞌ yelliaꞌ da xhinnj danꞌ llon akeꞌn, naꞌ nadaꞌ gonaꞌ da saꞌkziꞌ akeꞌ.” Naꞌ leskaꞌ nyojen nen: “Xanllo Diosenꞌ wchoybieꞌ akre gak ke beꞌnn kaꞌ nak yell keꞌen.” \v 31 Naksen da llebllo chaꞌ lliꞌo nna llonllo da bill llayaꞌl gonllo rao Dios beꞌnnenꞌ zo ke chnare. \p \v 32 Lelljasaꞌraꞌll kanꞌ bdaoraꞌllre biteze da bxhaꞌkziꞌre kanꞌ bayoll byoꞌ beniꞌ ke Cristonꞌ lo raꞌlldaꞌore. \v 33 Tweje bziꞌchiꞌll akeꞌ reꞌ rao yeolol beꞌnn yell, naꞌ tweje ka bchachrén akeꞌ reꞌ, naꞌ billre da bsaꞌkziꞌ akeꞌ reꞌ, naꞌ gókere kwis kanꞌ ben akreꞌ beꞌnn lwelljre kaꞌ. \v 34 Bayaꞌchraꞌllre beꞌnn lwelljre kaꞌ beꞌnn kaꞌ llaꞌa rill ya, naꞌ gokrén akreꞌ, naꞌ bzore nbaraz laꞌkze bwie beꞌnne reꞌ, naꞌ bkaꞌa akeꞌ bi da goꞌt keré, le ba nnézere de da zaꞌklle keré yebánꞌ da bi te ke. \v 35 Ke len naꞌ bi kwej yichjre wxenraꞌllre Diosenꞌ, bi llebre, le wllin lla kat sore nbaraz. \v 36 Llayaꞌl gaoraꞌllre kat llzaꞌkziꞌre nench yeyoll gonre yeolol danꞌ zeraꞌll Diosenꞌ, naꞌ te naꞌ wazoeꞌ reꞌ nbaraz ke chnare kanꞌ bneꞌe naꞌ. \v 37 Kanꞌ nyoj xtiꞌll Diosenꞌ nen: \q1 Le llinte lla yed beꞌnnenꞌ seꞌlaꞌ ganꞌ zore naꞌ, bill llereꞌ. \q1 \v 38 Naꞌ beꞌnn kaꞌ nak beꞌnn wen, gaꞌt yel nban keꞌe ke chnare, le nxenraꞌll akeꞌ nadaꞌn. \q1 Naꞌ chaꞌ bill wxenraꞌll akeꞌ nadaꞌ, bill wayazraꞌllaꞌ kanꞌ llon akeꞌn. \m \v 39 Naꞌ lliꞌo bi nakllo ka beꞌnn kaꞌ bill nxenraꞌll Leꞌe, beꞌnn kaꞌ ba naken kweyiꞌ. Zan lliꞌo zokzllo nxenraꞌll-lloeꞌ, naꞌ yellinllo ganꞌ llieꞌ naꞌ ke chnare. \c 11 \s1 Danꞌ wxenraꞌll-llo Dios \p \v 1 Chaꞌ nxenraꞌll-llo Diosenꞌ, nnézello wak da wen danꞌ bexhllo gak naꞌ, naꞌ nnézello gon Diosenꞌ gak kanꞌ neꞌe naꞌ, laꞌkze chaꞌ bi nna reꞌllon. \v 2 Bal beꞌnn xozxtaꞌollo kaꞌ ba bde, bayazraꞌll Diosenꞌ leakeꞌ, le bxenraꞌll akeꞌ Leꞌe. \p \v 3 Danꞌ nxenraꞌll-lloeꞌ naꞌn, llejleꞌllo kanꞌ bnne Diosenꞌ, naꞌ gok yebánꞌ ren yellrio naꞌ. Naꞌ bi benreneꞌ llin danꞌ llreꞌllo kanꞌ beneꞌ yeolol da kaꞌ llreꞌllo naꞌ. \p \v 4 Kanaꞌ da xozxtaꞌollo Abel benliraꞌlleꞌ Diosenꞌ, ke len naꞌ Abelenꞌ beꞌe Diosenꞌ to da nakll da wen, kerke danꞌ beꞌe beꞌnn biꞌcheꞌ Caín naꞌ. Naꞌ danꞌ bawé Diosenꞌ danꞌ beꞌe Abelenꞌ Leꞌe naꞌ, naꞌllenꞌ bnneze Abelenꞌ nakeꞌ beꞌnn wen rao Diosenꞌ. Naꞌ laꞌkze ba got Abelenꞌ, danꞌ bzoeꞌ benliraꞌlleꞌ Dios naꞌ, nakeꞌ ka to beꞌnn nna zo llnneyoe lliꞌo sollo wxenraꞌll-llo Dios. \p \v 5 Naꞌ lekze da xozxtaꞌollo Enoc bzoeꞌ bxenraꞌlleꞌ Dios, naꞌ ke len naꞌ baziꞌi Diosenꞌ leꞌe ka nna nbaneꞌ. Naꞌ bi breꞌreꞌ yel got, naꞌ nollno breꞌe leꞌe. Naꞌ nyoj xtiꞌll Diosenꞌ nen, Diosenꞌ bawereꞌ kanꞌ ben Enokenꞌ chak bzoeꞌ yellrio ni. \v 6 Diosenꞌ bi llawereꞌ beꞌnn bi nxenraꞌll Leꞌe. Le noteze beꞌnn yelwill Diosenꞌ llayaꞌl chejleꞌ zokzeꞌ, naꞌ chejleꞌ Dios naꞌn, weꞌe yel nban zejlikane ke noteze beꞌnn nnabenꞌ do yich do raꞌlle. \p \v 7 Leskaꞌ da Noénꞌ, bxenraꞌlleꞌ Dios, naꞌ ka bdixjweꞌ Diosenꞌ leꞌe ka da kaꞌ za gak naꞌ, byejleꞌ Noénꞌ kanꞌ goll Diosenꞌ leꞌe naꞌ, naꞌ bzenayeꞌ beneꞌ to barco ganꞌ byoeꞌ ren beꞌnn kaꞌ llaꞌa ren leꞌe lo yoꞌ keꞌen, nench bi got akeꞌ kanꞌ babia nisenꞌ. Naꞌ danꞌ byejleꞌ Noénꞌ kanꞌ bne Dios naꞌ, broeꞌreꞌ yezikre beꞌnn llaꞌa naꞌ, nap akeꞌ doꞌle danꞌ bi bzenay akeꞌ ke Dios. Naꞌ lekze danꞌ bxenraꞌlleꞌ Dios naꞌ, bne Diosenꞌ keꞌe, nakeꞌ beꞌnn wen raweꞌ naꞌ. \p \v 8 Da Abraham naꞌ leskaꞌ bxenraꞌlleꞌ Dios. Naꞌllenꞌ bzenayeꞌ kanꞌ balwill Diosenꞌ leꞌe, naꞌ golleꞌ leꞌe chejeꞌ ga de to yellrio ziꞌte da gak keꞌe. Naꞌ byejleꞌ laꞌkze bi nombieꞌ latjenꞌ. \v 9 Naꞌ Abraham naꞌ danꞌ bxenraꞌlleꞌ Dios naꞌ, jasoeꞌ rall beꞌnn ziꞌte ga bne Diosenꞌ gak keꞌe. Naꞌ bzoeꞌ to lo yoꞌ da lladobte, naꞌ lekze lo yoꞌ danꞌ lladob naꞌ, bzoreneꞌ xhiꞌnneꞌ Isaakenꞌ, naꞌ xhiꞌnn xhosoeꞌ Jacobenꞌ, beꞌnn ki leskaꞌ goll Diosenꞌ leakeꞌ gak yellrionꞌ ke akeꞌ. \v 10 Abraham naꞌ bzoeꞌ brezeꞌ rao yellrionꞌ, le bnnezreꞌ wllin lla yellineꞌ ganꞌ llia Diosenꞌ ganꞌ nak to yell wen da ben Dios da bi te ke. \p \v 11 Naꞌ Sara noꞌrenꞌ nak noꞌr ke Abraham naꞌ, laꞌkze nakeꞌ beꞌnn will, naꞌ ba nakeꞌ beꞌnn gore nench so xhiꞌnneꞌ, Dios naꞌ beneꞌ to yel wak nench bzo xhiꞌnneꞌ, le byejleꞌ gonkze Diosenꞌ kanꞌ bneꞌe naꞌ. \v 12 Kaꞌn gok bzo xhiꞌnn da Abraham naꞌ, laꞌkze ba nakeꞌ beꞌnn gor kwis. Naꞌllenꞌ gok xhiꞌnn dialla keꞌen beꞌnn zan kanꞌ nak berj kaꞌ, naꞌ kanꞌ nak yoxh da lliꞌ lloaꞌ nisdaꞌo da nono llak wrab len. \p \v 13 Yeolol beꞌnn kaꞌ nxenraꞌll Diosenꞌ, bllin lla got akeꞌ. Naꞌ laꞌkze bi bxhiꞌi akeꞌ da kaꞌ goll Diosenꞌ leakeꞌ naꞌ, bi gokllejlaꞌll akeꞌ, naꞌ bllaꞌa akeꞌ nbaraz byejleꞌ akeꞌ wllin lla gon Diosenꞌ kanꞌ bneꞌe naꞌ. Naꞌ kaꞌ beꞌe akeꞌ diꞌll nak akeꞌ beꞌnn ziꞌte rao beꞌnn kaꞌ llaꞌa rao yellrionꞌ, naꞌ bibi rall akeꞌ bzo yellrio ni. \v 14 Naꞌ danꞌ beꞌe akeꞌ diꞌll bibi rall akeꞌ zo yellrio ni, broeꞌn bzeraꞌll akeꞌ yellín akeꞌ ga yobre ganꞌ gak rall akeꞌ naꞌ. \v 15 Chenak ben akeꞌ xhbab yell ganꞌ gorj akeꞌ naꞌ, naksen rall akeꞌ, naꞌ goꞌt latj jayakeꞌ chenake, zan bi ben akeꞌ xhbab kaꞌ. \v 16 Bzeraꞌll akeꞌ yellín akeꞌ yebánꞌ, byejleꞌ akeꞌ naꞌlenꞌ nakse rall akeꞌ, bnnez akreꞌ nakllen wen ka yellrio ni. Naꞌllenꞌ bi lliyeꞌe Diosenꞌ gakeꞌ Dios ke akeꞌ, naꞌ ba benchaꞌweꞌ to yell ga llaꞌa akeꞌ. \p \v 17 Naꞌ Abraham naꞌ bxenraꞌlleꞌ Diosenꞌ, naꞌ bzoeꞌ diꞌll kanꞌ goll Diosenꞌ leꞌe, le Dios naꞌn bwieꞌ chaꞌ goneꞌ kanꞌ golleꞌ leꞌe, llayaꞌl got xhiꞌnneꞌ Isaakenꞌ raweꞌ naꞌ, nench gonxheneꞌ Leꞌe. Naꞌ ba zeteꞌ goteꞌ xhiꞌnneꞌn laꞌkze bnnezreꞌ goll Diosenꞌ leꞌe: \v 18 “Gonaꞌ nench nniꞌt xhiꞌnn dialla koꞌo beꞌnn gak xhiꞌnn dialla ke Isaakenꞌ.” \v 19 Abraham naꞌ bachoyraꞌlleꞌ gotebeꞌ, le nnezreꞌ llak llasbán Diosenꞌ beꞌnn wat. Naꞌ Diosenꞌ bi beꞌe latj gotebeꞌ. Naꞌ wak nnello basbanebeꞌ radj beꞌnn wat laꞌkze bi gotbeꞌ. \p \v 20 Bde naꞌ benliraꞌll Isaakenꞌ Dios. Naꞌllenꞌ bne Isaakenꞌ Diosenꞌ goneꞌ wen ke xhiꞌnneꞌ Jacob naꞌ ren Esaú. \v 21 Leskaꞌ da Jacobenꞌ benliraꞌlleꞌ Dios. Naꞌllenꞌ kanꞌ ba rez gateꞌ naꞌ, bneꞌe Diosenꞌ goneꞌ wen ke xhiꞌnn xhosoeꞌ kaꞌ, bi kaꞌ gok xhiꞌnn da José. Naꞌ blleꞌkeꞌ bxhexj yichjeꞌn beꞌxheneꞌ Diosenꞌ nchiꞌchteze to yay daꞌo. \v 22 Da Josénꞌ bxenraꞌlleꞌ Dios, naꞌ byejleꞌ wllin lla yellach beꞌnn wrall keꞌe kaꞌ ganꞌ nziꞌi Egiptonꞌ kanꞌ bne Dios naꞌ. Naꞌllenꞌ ka ba rez gateꞌ naꞌ, golleꞌ leakeꞌ yesaꞌa akeꞌ llit keꞌen kat yellach akeꞌ naꞌ. \p \v 23 Kanꞌ gorj da Moisésenꞌ, naꞌ bxenraꞌll xaxhneꞌe kaꞌ Dios, bi blleb akeꞌ ka nak bi ben akeꞌ kanꞌ bne reyenꞌ gon akeꞌn, bneꞌe llayaꞌl got akeꞌ bidaꞌo ke akeꞌn. Naꞌ chonn beꞌo bkwaꞌch akebeꞌ, le gokbeꞌe akreꞌ nakbeꞌ to bidaꞌo wallejllo. \v 24 Naꞌ bi noꞌrenꞌ nak xhiꞌnn rey naꞌ, bazieꞌbeꞌ basgorebeꞌ. Naꞌ ka ba blliꞌo da Moisésenꞌ, bi gokraꞌlleꞌ gon akeꞌ leꞌe ka xhiꞌnn bi noꞌr ke rey ke Egipto naꞌ, le benliraꞌlleꞌ Dios. \v 25 Ke len naꞌ byazraꞌlleꞌ bllayraoreneꞌ beꞌnn wrall keꞌe kaꞌ, yeolol danꞌ bsaꞌkziꞌ beꞌnn Egipto kaꞌ leakeꞌ, naꞌ bi gokraꞌlleꞌ gonreneꞌ beꞌnn Egipto kaꞌ txhen, le nnezreꞌ sete te ke yel llawé ke da xhinnj kaꞌ llon leakeꞌn. \v 26 Byazraꞌlleꞌ bllayraweꞌ kanꞌ bllayrao Cristo naꞌ, nench beneꞌ kanꞌ lleꞌne Dios naꞌ, bi bzeraꞌlleꞌ gak keꞌe yeolol yel wniaꞌ ka da kaꞌ de ke beꞌnn Egipto kaꞌ, le bnnezreꞌ wllin lla gon Diosenꞌ yezieꞌ banez. \v 27 Naꞌ danꞌ bxenraꞌlleꞌ Dios naꞌ, bi bllebeꞌ reyenꞌ kanꞌ ballach akeꞌ ganꞌ nziꞌi Egiptonꞌ, laꞌkze gokllaꞌa reyenꞌ leakeꞌ, kon bzeteze bzenayeꞌ ke Dios, le nnezreꞌ zokze Diosenꞌ laꞌkze bi llreꞌlloeꞌ. \p \v 28 Moisésenꞌ bxenraꞌlleꞌ Diosenꞌ, naꞌllenꞌ golleꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ, beꞌnn llaꞌa toto yoꞌ bet akeꞌ to xhiꞌr daꞌo, naꞌ blliꞌ akeꞌ xchenbaꞌn lloaꞌ reyj yoꞌ ke akeꞌn, nench angl beꞌnnenꞌ nsaꞌa yel gotenꞌ, bibi gok gonreꞌ bi byio nell ke toto yoꞌ ganꞌ blliꞌ akeꞌ llen naꞌ. \v 29 Naꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ bllaꞌa kanaꞌ, danꞌ bxenraꞌll akeꞌ Dios naꞌ, naꞌllenꞌ ben Diosenꞌ gok Nisdaꞌo Xhnanꞌ chopre, naꞌ baraꞌ yo bill kllolenꞌ nench gok blaꞌy akeꞌn. Naꞌ beꞌnn Egipto kaꞌ, kanꞌ gokraꞌll akeꞌ wlaꞌy akeꞌ nisdaꞌo ganꞌ blaꞌy beꞌnn kaꞌ, basejeꞌ nisenꞌ ganꞌ llde akeꞌn, naꞌ got akeꞌ weꞌj akeꞌ nis. \p \v 30 Leskaꞌ danꞌ bxenraꞌll da xozxtaꞌollo kaꞌ Dios naꞌn, naꞌ byechj akeꞌ yellenꞌ nziꞌi Jericó, naꞌ byal zeꞌe danꞌ nechj doxhen yellenꞌ, kanꞌ byechj akeꞌn yeo lla rao gall lla. \v 31 Naꞌ da noꞌrenꞌ golle Rahab, noꞌrenꞌ gok noꞌr reꞌe, leskaꞌ bxenraꞌlleꞌ Dios, naꞌllenꞌ bi blleyiꞌreneꞌ beꞌnn Jericó kaꞌ, beꞌnn kaꞌ bi ben kanꞌ ne xtiꞌll Dios naꞌ, le brebeꞌ chop da xozxtaꞌollo kaꞌ rilleꞌn kanꞌ jawiá jayí akeꞌ ralleꞌ naꞌ. \p \v 32 Ba bllaꞌll beꞌnn zanlle beꞌnn bxenraꞌll Dios, naꞌ bi de latj waꞌa diꞌll ke danꞌ ben beꞌnnenꞌ golle Gedeón, naꞌ beꞌnnenꞌ golle Barac, naꞌ beꞌnnenꞌ golle Sansón, naꞌ beꞌnnenꞌ golle Jefté, naꞌ beꞌnnenꞌ golle David, naꞌ beꞌnnenꞌ golle Samuel, naꞌ yezikre beꞌnn beꞌe xtiꞌll Dios kanaꞌ. \v 33 Danꞌ bxenraꞌll akeꞌ Dios naꞌ, blloj akeꞌ ben akeꞌ gan rao wdile ren no beꞌnn wnebiaꞌ ak, naꞌ bal akeꞌ ben akeꞌ da wen, ye baleꞌ breꞌe akreꞌ ben Diosenꞌ bi da wen danꞌ bneꞌe goneꞌ ke akeꞌ, ye baleꞌ ben Diosenꞌ bi bdao bell znia leakeꞌ. \v 34 Leskaꞌ danꞌ bxenraꞌll akeꞌ Dios naꞌ, baleꞌ bi byey akeꞌ kanꞌ bzaꞌl beꞌnn kaꞌ leakeꞌ lo yiꞌ, ye baleꞌ bará akeꞌ kanꞌ gokraꞌll beꞌnn kaꞌ got akeꞌ leakeꞌ kone spad, ye baleꞌ bayón Diosenꞌ leakeꞌ beꞌnn war kanꞌ bill bzoe akreꞌ, ye baleꞌ gokreneꞌ leakeꞌ gok akeꞌ beꞌnn wakaꞌa ya war, nench gon akeꞌ gan kat tilrén beꞌnn wakaꞌa ya beꞌnn ziꞌt kaꞌ leakeꞌ. \v 35 Naꞌ bllaꞌa noꞌr ak, danꞌ bxenraꞌll akeꞌ Diosenꞌ, naꞌllenꞌ basbán Diosenꞌ beꞌnn wat ke akeꞌ kaꞌ radj beꞌnn wat kaꞌ. Naꞌ bniꞌt beꞌnn yobre, danꞌ bxenraꞌll akeꞌ Dios naꞌ wasaꞌte, bi gokraꞌll akeꞌ yerá akeꞌ rao naꞌa beꞌnn wen da xhinnj kaꞌ. Beꞌe akeꞌ latj bsaꞌkziꞌ akeꞌ leakeꞌ, le bnnez akreꞌ wllin lla yelis yesbán Diosenꞌ leakeꞌ radj beꞌnn wat kaꞌ, nench yellín akeꞌ ganꞌ llieꞌ naꞌ. \v 36 Bniꞌt ye bal beꞌnn bziꞌchiꞌll beꞌnn leakeꞌ, naꞌ bdin akeꞌ leakeꞌ, naꞌ bchej akeꞌ leakeꞌ gden, naꞌ broꞌ akeꞌ leakeꞌ rill ya. \v 37 Naꞌ beꞌnn kaꞌ bwie leakeꞌn basoꞌte leakeꞌ, baleꞌ bdaꞌa akeꞌ leakeꞌ yej, ye baleꞌ bxhoxhj akeꞌ leakeꞌ kone sierr, ye baleꞌ basoꞌte kone spad. Naꞌ bal beꞌnn kaꞌ bxenraꞌll Diosenꞌ, bene bien bllach akeꞌ yiꞌxre, nak akeꞌ no xha xhiꞌre, no xha chib. Bibi goꞌt ke akeꞌ, nyaꞌchraz gok ke akeꞌ kanꞌ bsaꞌkziꞌ beꞌnn kaꞌ leakeꞌ. \v 38 Bllach akeꞌ goslas akeꞌ do latj dach, do yaꞌdaꞌo, do ga ze broj, naꞌ do ga zo rill bayiꞌxe. Yeolol da kaꞌn gok ke beꞌnn kaꞌ bxenraꞌll Diosenꞌ, laꞌkze beꞌnn kaꞌ llaꞌa rao yellrio ni, bwie akreꞌ leakeꞌ, ke len naꞌ bi zaꞌk akeꞌ chaꞌrén akeꞌ leakeꞌ txhen. \v 39 Dios naꞌ bawereꞌ yeolol beꞌnn kaꞌ bxenraꞌll Leꞌe, naꞌ chak bzo akeꞌ naꞌ, bi nna goneꞌ yeolol da wen danꞌ bneꞌe goneꞌ ke xhiꞌnn dialla ke da Abraham naꞌ. \v 40 Le gokraꞌlleꞌ goneꞌ gak ke lliꞌo zollo nnaꞌ, yeolol da wen danꞌ bneꞌe goneꞌ naꞌ, nench yeyoll gakllo txhen ren beꞌnn kaꞌ bxenraꞌll Leꞌe kanaꞌ, gakllo kanꞌ llazraꞌlleꞌ naꞌ. \c 12 \s1 Llayaꞌl sollo gonllo xhbab ke Jesúsenꞌ \p \v 1 Ba bniꞌt beꞌnn zan ben akeꞌ da wen, ni ke danꞌ benliraꞌll akeꞌ Dios naꞌ, naꞌ danꞌ ben akeꞌ naꞌ, llzejnieꞌn lliꞌo kanꞌ llayaꞌl gonllo naꞌ. Ke len naꞌ llayaꞌl wkwasllo kaꞌle danꞌ ll-llon gonllo kanꞌ llazraꞌll Dios naꞌ, naꞌ kwej yichllo bi da xhinnj llonllo, le da xhinnjenꞌ ziyeꞌkzen lliꞌo. Naꞌ llayaꞌl sokzllo gonllo kanꞌ ne Dios naꞌ bi yellieꞌllo. \v 2 Jesús naꞌ beneꞌ nench bzorao llxenraꞌll-llo Diosenꞌ, naꞌ gakreneꞌ lliꞌo nench sokzllo wxenraꞌll-lloeꞌ yellintello ganꞌ llieꞌ naꞌ. Naꞌ llayaꞌl sollo gonllo xhbab ke Jesúsenꞌ, kanꞌ bdaoraꞌlleꞌ danꞌ bxhaꞌkzieꞌ kanꞌ bdaꞌa akeꞌ Leꞌe leꞌ yay cruzenꞌ. Bi bdaꞌbaꞌyeꞌ bi danꞌ ben akreꞌ Leꞌe, da zan da naken da zban kwis, le bnnezreꞌ za gon Diosenꞌ da yewereꞌ. Naꞌ nnaꞌ ba llia Jesúsenꞌ llnebiaꞌreneꞌ Leꞌe. \p \v 3 Llayaꞌl gonllo xhbab kanꞌ bdaoraꞌll Jesúsenꞌ yeolol danꞌ bene beꞌnn wen da xhinnj kaꞌ Leꞌe. Naꞌ kaꞌkzenꞌ llayaꞌl gaoraꞌll-llo gonllo kanꞌ lleꞌne Diosenꞌ, laꞌkze chaꞌ llákellon da war bi yellieꞌllo. \v 4 Da zan da ba bllayraore dilrenre da xhinnjenꞌ, zan bi nna wrarj xchenre. \v 5 ¿Ba gonraꞌllre kanꞌ ne Diosenꞌ, llnneyoereꞌ lliꞌo ka llon beꞌnn llnneyoe xhiꞌnneꞌ? Kanꞌ nyoj xtiꞌll Diosenꞌ nen: \q1 Xhiꞌnnaꞌ daꞌo, bi gakroꞌ bibi zejen danꞌ llonn Diosenꞌ rweꞌ, danꞌ zaꞌkziꞌo kat llonoꞌ bi da xhinnj, \q1 naꞌ bi gakroꞌ kat dileꞌ rweꞌ. \q1 \v 6 Le Xanllo Diosenꞌ llzejnieꞌreꞌ yeolol beꞌnn nllieꞌreꞌ, \q1 naꞌ lloeꞌ da zaꞌkziꞌ beꞌnn ba noneꞌ ka xhiꞌnneꞌ kat llon akeꞌ da xhinnj. \m \v 7 Llayaꞌl gaoraꞌll-llo katenꞌ llonn Diosenꞌ lliꞌo da saꞌkziꞌllo, le llonreꞌ lliꞌo ka llon beꞌnnachenꞌ ren xhiꞌnneꞌ. Le yeololte bidaꞌo, llon xabeꞌn ziꞌ kebeꞌ kate llchaꞌbeꞌ leꞌe. \v 8 Naꞌ chaꞌ bi llonn Diosenꞌ da saꞌkziꞌllo kat llontezllo da xhinnjenꞌ, zeje diꞌll bi nakllo xhiꞌnneꞌ, le yeolol beꞌnne ba noneꞌ ka xhiꞌnneꞌ, lloeꞌ leꞌe da saꞌkzieꞌ kat llonkzeꞌ da xhinnj. \v 9 Yeololte xaxhnaꞌllo basgoreꞌ lliꞌo yellrio ni, naꞌ bagoꞌ akeꞌ lliꞌo nez kat bi da xhinnj benllo, naꞌ bdap aklloeꞌ baraꞌnne, le kaꞌ llayaꞌlkze gon akeꞌn. Bixha nnaꞌ yezikre llayaꞌl wzenayllo ke Xallo Diosenꞌ, nench naꞌ gaꞌt yel nban zejlikane kello. \v 10 Xaxhnaꞌllonꞌ chollzenꞌ basgor akeꞌ lliꞌo, naꞌ bagoꞌ akeꞌ lliꞌo nez kon ka lleꞌn akreꞌ. Zan Dios naꞌn nnezreꞌ bi da nak wen ke lliꞌo, naꞌ dileꞌ lliꞌo llonneꞌ da saꞌkziꞌllo, nench gakrenen lliꞌo sollo gonllo da wen, naꞌ gak raꞌlldaꞌollonꞌ yalle kanꞌ nak ke Leꞌen. \v 11 Naꞌ biteze da zaꞌkziꞌllo, chak llaken naꞌ, bi llazraꞌll-llo, zan kat ba bden naꞌ, llakrenen lliꞌo gonllo da zej lixheje, naꞌ llakrenen sollo nbarazlle lo yichjraꞌlldaꞌollo. \s1 Diosenꞌ gonneꞌ da saꞌkziꞌllo chaꞌ bi wzenayllo keꞌe \p \v 12 Ke len naꞌ lesó legón kanꞌ llazraꞌll Diosenꞌ bi yellieꞌre. \v 13 Lesó legón da wen nench gakrenen beꞌnn kaꞌ nna llakllejlaꞌlle, akre gon akeꞌ nench wzenay akeꞌ ke Dios, bi kwej yichj akeꞌ xtiꞌlleꞌn. \p \v 14 Leyeyirj ka gonre sorenre yeolol beꞌnn kwasro, naꞌ lewzenay ke Dios nench gak raꞌlldaꞌorenꞌ yalle, le nono yellín ganꞌ llia Diosenꞌ chaꞌ bi nak raꞌlldaꞌweꞌn yalle. \v 15 Legakrén lwelljre nench ni tore bi ganraꞌllre kanꞌ nllieꞌ Diosenꞌ lliꞌo, le kat sollo bi gonllo kanꞌ ne Diosenꞌ, llakllo ka to yay yiꞌx da bi lloeꞌ latj chiꞌo bi da nazllo, naꞌ ll-lliꞌoll da xhinnjenꞌ, naꞌ kaꞌ wakte beꞌnn zanll gon da xhinnj. \v 16 Bi lljatilre noꞌre bi nak noꞌr keré, naꞌ beꞌnn byio bi nak beꞌnn keré. Naꞌ bi wiere da nak da zaꞌk rao Dios kanꞌ ben beꞌnnenꞌ golle da Esaú, bcheꞌe ren yel wao, yel nak laꞌy danꞌ beꞌe Diosenꞌ leꞌe danꞌ gorjeꞌ gokeꞌ beꞌnn nelle. \v 17 Nnézkzere bde naꞌ gokraꞌlleꞌ yezieꞌ danꞌ beneꞌ rao naꞌa beꞌnn biꞌcheꞌn, naꞌ billbi gok goneꞌ yeyakeꞌn rao neꞌe, laꞌkze to bllelleꞌ billbi gok goneꞌ. \v 18 Nllaꞌren llak ke lliꞌo nnaꞌ, kanꞌ gok ke da xozxtaꞌollonꞌ kanaꞌ, kanꞌ beꞌe Diosenꞌ leakeꞌ ley keꞌen. Kanꞌ betjeꞌ rao yaꞌ ganꞌ nziꞌi Sinaí, byechj bel yiꞌ rao yaꞌn blleꞌ llen, bayak xchole, naꞌ bda beꞌ. \v 19 Ben akreꞌ bllell trompetenꞌ, naꞌ ben akreꞌ beꞌrén Diosenꞌ leakeꞌ diꞌlle. Naꞌ blleb akeꞌ kwis, naꞌ goꞌtyoe akreꞌ Moisésenꞌ bill weꞌrén Diosenꞌ leakeꞌ diꞌlle. \v 20 Blleb akeꞌ kwis, le ba goll Diosenꞌ leakeꞌ noteze chaꞌ lljabiꞌy rao yaꞌ naꞌ, llayaꞌl got akeꞌ leꞌe wdaꞌa akeꞌ leꞌe yej, leskaꞌ gon akeꞌ laꞌkze no bayiꞌxe. \v 21 Naꞌ da nllebraz xhen naꞌ gok rao yaꞌn, rente da Moisésenꞌ bneꞌe: “Llebaꞌ kwis, naꞌ to xhiztitaꞌ kanꞌ llaken.” \p \v 22 Lliꞌo llonliraꞌll-llo Cristonꞌ, ba naksllo txhen Dios beꞌnn zo zejlikane, naꞌ ren yeolol angl keꞌe kaꞌ llaꞌa yebá llonxhen akeꞌ Leꞌe, beꞌnn kaꞌ nak beꞌnn zan kwis. Naꞌ wak nnello ba jabiꞌyllo rao yaꞌ ganꞌ nziꞌi Sión, leskaꞌ nziꞌn Jerusalén da lliꞌ yebá ganꞌ zo Dios naꞌ. \v 23 Naꞌ nakllo txhen yeolol beꞌnn lldop ll-llay llonliraꞌll akeꞌ Jesucristonꞌ gateze, beꞌnn nyoj ra akeꞌ yebá naꞌ, leꞌ libr ke Diosenꞌ. Naꞌ yeolol lliꞌo llonliraꞌll-lloeꞌ naꞌ, nakllo ka to bi nell lo yoꞌ, bi siꞌi bien ke xaxhnaꞌbeꞌ. Naꞌ nakllo txhen Dios beꞌnnenꞌ choyraweꞌ ke yeolol beꞌnnach chaꞌ de doꞌl ke akeꞌ. Leskaꞌ nakllo txhen beꞌnn ba wasaꞌte, beꞌnn gok beꞌnn wen rao Dios naꞌ, nnaꞌ ba nak akeꞌ kanꞌ lleꞌne Dios naꞌ. \v 24 Naꞌ nakllo txhen Jesúsenꞌ beꞌnnenꞌ brarj xchen, nench bzorao llak da kobenꞌ bne Diosenꞌ gak gakreneꞌ beꞌnnach. Naꞌ brarj xcheneꞌn nench bnitrao Diosenꞌ doꞌl kellonꞌ. Naꞌllenꞌ zaꞌkll xchen Jesúsenꞌ, ka xchen da Abelenꞌ danꞌ brarjeꞌ kanꞌ bet biꞌcheꞌn leꞌe. \p \v 25 Da xhinnj kwis naken chaꞌ bi wzenayllo ke Diosenꞌ kate nneꞌe lliꞌo. Beneꞌ nench bxhaꞌkziꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ, kanꞌ bi bzenay akeꞌ xtiꞌlleꞌn danꞌ beꞌrén da Moisésenꞌ leakeꞌ yellrio ni kanaꞌ, naꞌ wsaꞌkziꞌlleꞌ lliꞌo chaꞌ bi wzenayllo xtiꞌlleꞌn, danꞌ lloeꞌreneꞌ lliꞌo ganꞌ zoeꞌ yebá naꞌte. \v 26 Le bxhoꞌ kanꞌ betj Diosenꞌ rao yaꞌ Sinaínꞌ nench beꞌreneꞌ da xozxtaꞌollo kaꞌ diꞌlle. Naꞌ nnaꞌ ba bneꞌe: “Wllin lla kat gonaꞌ xoꞌ ye to yellrio ni, naꞌ kere yellrio nizenꞌ xoꞌ, rente da llreꞌllo leꞌ yebá naꞌn xiz aken.” \v 27 Naꞌ danꞌ ba bneꞌe goneꞌ xoꞌ ye to, zejen te ke yeolol da kaꞌ ben Diosenꞌ danꞌ llreꞌllo, zan bi te ke Diosenꞌ, naꞌ ke yeolol da wen da lloneꞌ da bi llreꞌllo. \v 28 Ke len naꞌ llayaꞌl weꞌllo yel llioxken ke Diosenꞌ, danꞌ goneꞌ lljazollo nbaraz ganꞌ llnebieꞌ naꞌ, naꞌ kere da te ke da wen naꞌ gak kello ganꞌ zoeꞌ naꞌ. Leskaꞌ llayaꞌl gakbeꞌllo beꞌnn zaꞌk nak Diosenꞌ, nench wxenraꞌll-lloeꞌ do yichj do raꞌll-llo kanꞌ lleꞌnreꞌ naꞌ. \v 29 Le Dios kellonꞌ nakeꞌ ka to bel yiꞌ, naꞌ ll-lleyieꞌ da bibi zaꞌke. \c 13 \s1 Danꞌ lleꞌne Diosenꞌ gonllo \p \v 1 Sochga yel nllieꞌ lo yichjraꞌlldaꞌore. \v 2 Naꞌ bi ganraꞌllre danꞌ llayaꞌl wrebre beꞌnn zaꞌk ziꞌt rillrenꞌ. Bal xozxtaꞌollo kaꞌ breb akeꞌ beꞌnn ziꞌte rill akeꞌn, naꞌ breb akeꞌ angl ke Dios, ni ke gokbeꞌe akzereꞌ. \p \v 3 Llayaꞌl lljadinraꞌllre ke beꞌnn lwelljllo kaꞌ llaꞌa rill ya nench gakrén akreꞌ. Llayaꞌl gonre xhbab, gákere renkze reꞌn yoꞌre rill yanꞌ. Naꞌ bi ganraꞌllre beꞌnn lwelljllo kaꞌ bi da llsaꞌkziꞌ beꞌnne leakeꞌ. Naꞌ llayaꞌl gonre xhbab, gákere renkze reꞌn llak ke reꞌ, kanꞌ llak ke beꞌnn kaꞌ. \p \v 4 Naꞌ reꞌ nchaynaꞌre yeololre lesó do raꞌllre rao noꞌr keré, naꞌ rao beꞌnn keré, bi tarenre beꞌnn yobre, le Dios naꞌ wsaꞌkzieꞌ beꞌnn lljatile beꞌnn yobre. \p \v 5 Bi seraꞌll-llo, llayaꞌl sollo yewello bi da daꞌo de kello, le Diosenꞌ ba bneꞌe: “Bi ganraꞌllaꞌ reꞌ, naꞌ bi kwej yichjaꞌ reꞌ.” \v 6 Ke len naꞌ bibi de da llebllo, naꞌ wak nnello: \q1 Xanllo Diosenꞌ zoeꞌ llakreneꞌ nadaꞌ. \q1 Bi llebaꞌ chaꞌ bi da gone beꞌnnach nadaꞌ. \p \v 7 Lelljadinraꞌll beꞌnn kaꞌ bllaꞌa beꞌrén reꞌ xtiꞌll Diosenꞌ. Lewayón xhbab kanꞌ ben akeꞌn, lenniꞌt lewxenraꞌll Dios kanꞌ ben leakeꞌ naꞌ. \p \v 8 Naꞌ Jesucristonꞌ lekze kanꞌ nej nnase, kaꞌkze nakeꞌ nnaꞌ lla, naꞌ kaꞌkze gakeꞌ ke chnare. \v 9 Bi weꞌre latj siyeꞌe beꞌnn reꞌ, bi diꞌll yobre da llzejnieꞌ akreꞌ reꞌ, le da xhen nllaꞌa llroeꞌ llsede baleꞌ. Zan nbaraz naken danꞌ llroeꞌ Diosenꞌ lo raꞌlldaꞌollonꞌ, ni ke danꞌ nllieꞌreꞌ lliꞌo, len naꞌ llakrenen lliꞌo, ker da kaꞌ llasné beꞌnne yeꞌj gaollo. Ka nak da kaꞌ ne akeꞌ llayaꞌl yeꞌj gaollo nench yewé Diosenꞌ lliꞌo, bi nna gakrenen beꞌnn kaꞌ ne kaꞌ. \p \v 10 Bxoz kaꞌ beꞌe akeꞌ da llayaꞌl weꞌe akeꞌ kanꞌ batnaꞌ, naꞌ bdao akteꞌ bayiꞌx kaꞌ bet akeꞌn. Naꞌ danꞌ got Cristonꞌ ni ke lliꞌo, ba ziꞌllo yel nak laꞌy ke Diosenꞌ ke danꞌ beneꞌ naꞌ. Naꞌ bxoz kaꞌ bi gak siꞌi akeꞌn. \v 11 Naꞌ beꞌnn kaꞌ nak bxoz brao ke beꞌnn Israel kaꞌ, twej rao to iz llot akeꞌ bayiꞌx, nench lljwaꞌa akeꞌ xchenbaꞌn lo yodaꞌon ganꞌ nziꞌi Latj Ga Llroeꞌrao Dios, nench llnnab akeꞌ yeziꞌxheneꞌ doꞌl ke akeꞌ. Naꞌ llzey akeꞌ bayiꞌx kaꞌ lloaꞌ yellte. \v 12 Naꞌ kaꞌn gok ke Jesúsenꞌ danꞌ bet akeꞌ Leꞌe lloaꞌ yell Jerusalén naꞌ, bzane kwineꞌ nench naꞌ bakeꞌe doꞌl kellonꞌ ren xcheneꞌ danꞌ brarjeꞌ naꞌ. \v 13 Naꞌllenꞌ llayaꞌl wxenraꞌll-llo Jesúsenꞌ, naꞌ kwej yichjllo yeolol bi da benllo batnaꞌ, laꞌkze chaꞌ wie no beꞌnn lliꞌo kanꞌ llonllonꞌ. \v 14 Gateze zollo da te ke yellrio ni, zan llonkzllo rez yellinllo ganꞌ llieꞌ naꞌ, yell danꞌ bi te ke naꞌ. \v 15 Danꞌ ba bakaꞌa Jesucristonꞌ doꞌl kellonꞌ, llayaꞌl weꞌllo yel llioxken ke Dios chak nna nbanllo, naꞌ weꞌxhenlloeꞌ kate weꞌllo xtiꞌlleꞌn. \v 16 Naꞌ bi gatraꞌll-llo gonllo da wen, naꞌ weꞌllo arke saꞌkello weꞌllo gakrenllo beꞌnn bi de ke, le kaꞌn llazraꞌll Diosenꞌ, naꞌ llonxhenlloeꞌ kat llonllo kaꞌ. \p \v 17 Lewzenay ke beꞌnn kaꞌ lle reꞌ kanꞌ lleꞌne Diosenꞌ gonre, naꞌ legón kanꞌ ne akeꞌ gonre, le leakeꞌn llwia llyi akeꞌ reꞌ nench gakrén akeꞌ yichjraꞌlldaꞌorenꞌ, naꞌ leakeꞌ wadé akeꞌ diꞌll rao Diosenꞌ, chaꞌ akrenꞌ ben akeꞌ. Lewzenay ke akeꞌ nench yewé akreꞌ, naꞌ danꞌ llon akeꞌn bi gaken da zede, le chaꞌ bi wzenayre ke akeꞌ, bibi da wen gak keré. \p \v 18 Lennab nench gakrén Diosenꞌ netoꞌ. Nnézetoꞌ llontoꞌ kanꞌ llazraꞌlleꞌ naꞌ, naꞌ lleꞌnetoꞌ gonteztoꞌ da wen. \v 19 Naꞌ llaꞌtyoeraꞌ reꞌ yelwillre Dios, nnabre gonneꞌ latj le yedtiaꞌ ganꞌ zore naꞌ. \s1 Llnnabeꞌ rao Diosenꞌ gakreneꞌ leakeꞌ \p \v 20 Naꞌ nnaꞌ zo Diosenꞌ nzoeꞌ lliꞌo nbaraz. Leꞌen balis basbaneꞌ Xanllo Jesucristonꞌ radj beꞌnn wat kaꞌ, le danꞌ brarj xcheneꞌn leꞌ yay cruzenꞌ, bzorao llak da kobe da bne Diosenꞌ goneꞌ gakreneꞌ beꞌnn wxenraꞌll Leꞌe. Naꞌ kere da te ke danꞌ bneꞌe goneꞌn. Naꞌ danꞌ nllieꞌ Xanllo Jesucristonꞌ lliꞌo, nakeꞌ ka to beꞌnn llap xhiꞌre, beꞌnn llon da wen kwis ren xhiꞌr daꞌo keꞌe kaꞌ. \v 21 Naꞌ llnnabaꞌ gakrén Diosenꞌ reꞌ biteze da yálljere nench sore gonre yeolol kanꞌ lleꞌnreꞌ naꞌ, naꞌ goneꞌ yichjraꞌlldaꞌollonꞌ kanꞌ lleꞌnreꞌ, danꞌ nombiaꞌllo Jesucristo naꞌ. Lewxenraꞌll Jesucristonꞌ to chiꞌze. Kaꞌn gakchga. \p \v 22 Beꞌnn biꞌche, llnnabchgaꞌ bi gákere zed danꞌ bzojaꞌ llnneyoeraꞌ reꞌ ni, le raꞌtzenꞌ ba bzojaꞌ reꞌ. \v 23 Naꞌ llyixjweꞌraꞌ reꞌ, beꞌnn biꞌchllo Timoteonꞌ ba ballojeꞌ rill yanꞌ, naꞌ zoaꞌ bexheꞌ ganni. Naꞌ chaꞌ ba byob bareꞌe ni, naꞌ wchieꞌ katenꞌ yedwiaꞌ reꞌ naꞌ. \p \v 24 Ka nak nadaꞌ, llwapaꞌ reꞌ lliox ren beꞌnn brao kaꞌ beꞌnn kaꞌ llzejnieꞌ reꞌ, naꞌ llwia llyi akeꞌ reꞌ, naꞌ leskaꞌ nollre beꞌnn nxenraꞌll Dios yeolol akteꞌ llwapaꞌ lliox. Beꞌnn lwelljllo kaꞌ zaꞌk ganꞌ nziꞌi Italia, leskaꞌ llwap akeꞌ reꞌ lliox. \p \v 25 Dios naꞌ gakrenchgueꞌ reꞌ. Kaꞌn gakchga.