\id MAT \h San Mateo \toc1 DIŽAꞋ GÜEN DANꞋ BZOJ SAN MATEO \toc2 San Mateo \toc3 Mt. \mt1 DIŽAꞋ GÜEN DANꞋ BZOJ SAN MATEO \c 1 \s1 X̱ozxtao' Jesucriston' \r (Lc. 3:23-38) \p \v 1 Nga nyoj la beṉe' gosac x̱ozxtao' Jesucriston' chzolaon len da' x̱ozxta'ocho Abraham. Ḻe Jesúsen' goque' xi'iṉ diaža c̱he da' David, na' da' Davin' goque' xi'iṉ diaža c̱he da' Abrahanṉa'. \p \v 2 Abrahanṉa' goque' x̱a Isaac, na' Isaaquen' goque' x̱a Jacob, na' Jacoben' goque' x̱a Judá len yezica'chle beṉe' biše' ca'. \v 3 Judán' na' Tamar gosaque' x̱axṉa' Fares na' Zara. Na' Faresen' goque' x̱a Esrom, na' Esronṉa' goque' x̱a Aram. \v 4 Na' Aranṉa' goque' x̱a Aminadab, na' Aminadaben' goque' x̱a Naasón, na' Naasónṉa' goque' x̱a Salmón. \v 5 Salmónṉa' na' Rahab gosaque' x̱axṉa' Booz. Na' Boozen' na' Rut gosaque' x̱axṉa' Obed. Na' Obeden' goque' x̱a Isaí. \v 6 Na' Isaín' goque' x̱a rey David, na' rey Davin' goque' x̱a Salomón. Na' xṉa' Salomónṉa' goque' xo'ol da' Urías cate' za' yeca'a rey Davin' ḻe' par gaque' xo'ole'. \p \v 7 Na' Salomónṉa' goque' x̱a Roboam, na' Roboanṉa' goque' x̱a Abías, na' Abíasen' goque' x̱a Asa. \v 8 Na' Asan' goque' x̱a Josafat, na' Josafaten' goque' x̱a Joram, na' Joranṉa' goque' x̱a Uzías. \v 9 Uzíasen' goque' x̱a Jotam, na' Jotanṉa' goque' x̱a Acaz, na' Acazen' goque' x̱a Ezequías. \v 10 Na' Ezequíasen' goque' x̱a Manasés, na' Manasésen' goque' x̱a Amón, na' Amónṉa' goque' x̱a Josías. \v 11 Josíasen' goque' x̱a Jeconías len yezica'chle biše' ca' gosenita' ca tiemp caten' beṉe' Babilonia ca' gosezene' beṉe' Israel ca' na' gosec̱he'x̱ox̱je' ḻegaque' Babilonian'. \p \v 12 Gwde goc ca', golje Salatiel xi'iṉ Jeconíasen'. Na' Salatielen' goque' x̱a Zorobabel. \v 13 Na' Zorobabelen' goque' x̱a Abiud, na' Abiuden' goque' x̱a Eliaquim. Na' Eliaquinṉa' goque' x̱a Azor. \v 14 Na' Azoren' goque' x̱a Sadoc, na' Sadoquen' goque' x̱a Aquim. Aquinṉa' goque' x̱a Eliud. \v 15 Na' Eliuden' goque' x̱a Eleazar, na' Eleazaren' goque' x̱a Matán. Na' Matánṉa' goque' x̱a Jacob. \v 16 Nach Jacoben' goque' x̱a José ben' goc beṉe' c̱he María. Na' Marían' goque' xṉa' Jesús ben' nzi' Cristo, zeje diža' ben' gwlej Diosen' cont yedeṉabi'e. \p \v 17 Na' gwzolaon tiemp c̱he da' Abraham bžinte tiemp c̱he da' David gosac žta' diaža c̱hen', na' ca tiemp c̱he da' David bžinte ca tiemp caten' gosezene' beṉe' Israel ca' gosec̱he'x̱ox̱je' ḻegaque' Babilonia, ḻecze gosac yežta' diaža c̱hen', na' ca tiempen' bžinten ca žan' golje Criston' ben' gwlej Diosen' cont yedeṉabi'e, gosac yežta' diaža c̱hen'. \s1 Can' goc cate' golje Jesucriston' \r (Lc. 2:1-7) \p \v 18 Na' quingan' goc cate' golje Jesucriston'. Ba naquen gwšagna' Marían' len José, na' za' ca'a Josén' ḻe' par gaque' xo'ole' cate' gocbe'ede' ba noa' Marían' bdao'. Goc ca' dan' ben Spiritw c̱he Diosen' cont bchendao' bdao'na' ḻo' ḻe'e. \v 19 Na' Joséna' ben' ba naquen si'e Marían' par gaque' xo'ole', goque' to beṉe' ben da' güen lao Diosen'. Na' bene' xbab cuejyic̱hje' Marían' šižize cont nono gacbe'e na' cont bi gwsi'e ḻe' zto'. \v 20 Šlac chone' xbab gone' ca' gwtase' na' to angl beṉe' gwseḻa' X̱ancho Diosen' blo'elagüe' ḻe' ḻo bišgal. Na' gože' ḻe': \p ―José, le' goljo' ḻo diaža c̱he da' rey David. Bitw žebo' si'o Marían' par gaque' xo'olo'. Spiritw c̱he Diosen' benen cont no'e bdao'na'. \v 21 Na' sane' to bi' byo dao' na' gwsi'o labe' Jesús, ḻe ḻen' yeque'e xtoḻa' beṉe' gualaž c̱he' ca' beṉe' yesejnilaže'ne'. \p \v 22 Goc yogo' da' ca' cont goc can' gwna Diosen' dan' bzoj to ben' be'e xtižen' cani', gwne': \q1 \v 23 To no'ol güego' no'ole ṉe' napši'ichgua cuine' güe'e to bi' byo dao' na' sane'be'. \q1 Na' si' labe' Emanuel. \m Na' Emanuel zeje diža': Diosen' zoacze' len chio'. \p \v 24 Na' cate' beban Josén' beyož gwṉede' yelen', bene' can' gož angl c̱he X̱ancho Diosen' ḻe', jax̱i'e Marían' liže' par goque' xo'ole'. \v 25 Perw bi gwzoalene' ḻe' ca xo'ole' san gwzoacze' ḻe' respetw bžinte ža gwxane' to bi' byo dao', xi'iṉe' nechw. Na' gwxi' labe' Jesús. \c 2 \s1 Magos ca' jaseṉe'e Jesúsen' \p \v 1 Ca tiempen' cate' gwnabia' rey Herodes, golje Jesúsen' Belén, to yež gan' mbane distritw Judea. Na' besežin to c̱hope magos Jerusalén, za'aque' to nación zito' dan' chi' do ga chla' gwbiž. \v 2 Na' goseṉabde' beṉe' ḻo ciudan' gose'ene': \p ―¿Gaṉ rey c̱he beṉe' Israel, ben' ba golje? Ṉezeto' ba golje', ḻe ba ble'eto' beljw c̱hen' cate' blan' lažto' dan' zoa gan' chla' gwbiž. Na' za'to' gonxento'ne'. \p \v 3 Cate' gwṉeze rey Herodesen' can' gosenen', gocchgüe' tole, na' ḻecze ca' yogo'ḻoḻ beṉe' ḻo ciuda Jerusalénṉa'. \v 4 Nach reyna' btobe' yogo'ḻoḻ bx̱oz gwnabia' c̱he chio' beṉe' Israel na' ḻecze yogo' beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisésen'. Na' gwṉabde' ḻegaque' gan' naquen galje Criston' ben' gwlej Diosen' cont yedeṉabi'e. \v 5 Nach gose' beṉe' ca' Herodesen': \p ―Galje' Belén, gan' mbane distritw Judea, ḻe can' ža dan' bzoj to beṉe' be' xtiža' Diosen' cani'. Quinga žan: \q1 \v 6 Ca nac yež Belén gan' že' diaža c̱he da' Judá, \q1 nacczen yež da' zaca'chgua lao yež gwnabia' ca' zjachi' Judean'. \q1 Ḻe to beṉe' Belén gaque' beṉe' gwnabia', \q1 na' ḻe' güia ṉe'e nación Israel c̱hian'. \p \v 7 Nach Herodesen' goxe' magos ca' bagaše'ze cont ja'aque' lagüen' na' gwnabde' ḻegaque' batyaṉen' besele'ede' bla' beljon'. \v 8 Nach gwseḻe' ḻegaque' Belénṉa', gože' ḻegaque': \p ―Ḻe šja'ac na' ḻe šjaydiljw bidao'na' tcho'a. Na' cate' yeželelebe' ḻe yeda yedyedix̱jue'ele neda' cont ḻecze ša'a šjenxena'be'. \p \v 9 Beyož bosozenag magos ca' can' gož reyna' ḻegaque', nach gosa'aque'. Na' beljon' dan' besele'ede' do gan' chla' gwbižen' cate' biṉa' yesa'ac lažgaquen', zejen ḻe'e yaban' žialaon laogaque' bžinten yo'o gan' zoa bidao'na', na' gwlezen. \v 10 Na' magos ca' besyebede' juisyw cate' besele'ede' beljon' da' yoble. \v 11 Nach cate' besežine' yo'o gan' zoa bidaon', goso'e ḻo' yo'ona' na' besele'ede' bidao'na' len xṉa'be' Marían'. Nach bosozoa xibgaque' gosonxene'be'. Na' gosesaljo caj c̱hegaquen' gosebeje' oro, yal na' to nechw da' chḻa' zix̱ da' nzi' mirra na' gosoen' c̱hebe'. \v 12 Na' šlac ṉe' nita' magos ca' Belénṉa', Diosen' gwdix̱jue'ede' ḻegaque' ḻo bišgal bich yesyedie' gan' zoa rey Herodesen'. Da'nan' besyeque'e yeto nez yoble jaya'ac laže'. \s1 Bosoxoṉje' ja'aque' Egipto \p \v 13 Na' cate' ba besyeya'ac magos ca', to angl c̱he X̱ancho Diosen' blo'elagüe' Josén' ḻo bišgal, na' gože'ne': \p ―Gwyas, gwc̱he' bidaon' na' xṉa'ben' ḻe šja'ac nación Egipto na' soale na'ze, na' cate'ch ṉia' le'e, cana' guaque yeza'le, ḻe Herodesen' ba nžie' bia' yeyiljue' bidao'na' cont gote'be'. \p \v 14 Nach ṉe' ze bx̱in gwyas Josén', gwc̱he'e bida'ona' len xṉa'ben' zja'aque' Egipton'. \v 15 Nach gosenite' Egipto na'ze šlac bžin ža got Herodesen'. Na' dan' gosone' ca' goc can' gwna Diosen' dan' bzoj to beṉe' be' xtiže'na' cani', gwne': “C̱hix̱jue'eda' Xi'iṉan' yeze'e Egipton'.” \s1 Herodesen' gwseḻe' soldadw cont gosote' yogo' bi' byo dao' \p \v 16 Na' rey Herodesen', cate' gocbe'ede' gosonḻe magos ca' ḻe' dan' bich besyedie' gan' zoe'na', ḻeca bže'e. Na' bsaque' con can' gwyejni'ide' cate' gwṉabde' ḻegaque' batcan' bla' beljon', na' gwseḻe' soldadw c̱he' ca' par jasete' yogo'ḻoḻ bi' byo che'eṉ dao' zelao bi' c̱hop ize, bi' ca' gosalje Belénṉa' na' yezica'chle yež ca' zjanyec̱hj zjambi'i Belénṉa'. \v 17 Na' lagüe dan' gosote' bi' byo dao' ca', goc can' bzoj da' Jeremías ben' be' xtiža' Diosen' cani', žan: \q1 \v 18 Nente ši'i beṉe' Ramá, \q1 chesebežchgüe' nita'chgüe' yeḻa' güine'. \q1 No'ole ca' zjanaque' xi'iṉ diaža c̱he da' Raquel chesyeyaše' chesyegüine'de' c̱he xi'iṉda'ogaque' ca', \q1 na' bitw chesaclaže' no yeyoexenḻaže' ḻegaque', ḻe ba gosatben'. \p \v 19 Cate' got Herodesen', Josén' ṉe' zoe' Egipton'. Nach to angl c̱he X̱ancho Diosen' blo'elagüe' Josén' ḻo bišgal, na' gože'ne': \p \v 20 ―Gwyas, bec̱he' bidaon' len xṉa'be'na' na' ḻe šjaya'ac Israel. Ba gosat beṉe' ca' besyeyiljw bidao'na' cont yesote'be'. \p \v 21 Nach gwyas Josén' bec̱he'e bidaon' len xṉa'ben' jaya'ac lažgaque' Israel. \v 22 Perw Josén', cate' bende' Arquelao bezoe' chnabi'e latje c̱he da' x̱e' Herodesen', bžebe' yeyeje' gan' mbane distritw Judean'. Na' Diosen' gwdix̱jue'ede' ḻe' ḻo bišgalen' bi cheyaḻa' šjaya'aque' distritw Judean', san šjaya'aque' gan' mbane distritw Galilean'. \v 23 Da'nan' besyežine' ciuda Nazaret na' jasenite'. Na' dan' jasenite' Nazareten' goc can' bosozoj da' beṉe' goso'e xtiža' Diosen' cani', gosene': “Yososi'e Jesúsen' beṉe' Nazaret.” \c 3 \s1 Juan ben' bzoa beṉe' nis gwdix̱jue'ede' diža' güen c̱he Diosen' \r (Mr. 1:1-8; Lc. 3:1-9, 15-17; Jn. 1:19-28) \p \v 1 Na' gwde zan iz, Juan ben' bzoa beṉe' nis gwyeje' latje daš gan' mbane distritw Judean'. \v 2 Na' gwdix̱jue'ede' beṉe', gože' ḻegaque': \p ―Ḻe yetiṉje xtoḻa'le ca', ḻe ba bžin ža cate' Diosen' ben' zoa yaban' ṉabi'e yic̱hjlaždao' beṉe' yosozenague' c̱he'. \p \v 3 C̱he Juanṉa' bzoj da' Isaíasen' caten' bzoje' Xtiža' Diosen' cani', gwne': \q1 Bena' chṉe' zižje latje dašen', že': \q1 “Ḻe gonšagüe' yic̱hjlažda'olen' cont soale lez gwzenagle c̱he X̱anchon' cate' yide'. \q1 Ḻe cuejyic̱hj da' malen' chonḻe cont yic̱hjlažda'olen' gaquen ca to nez da' ba gosonšagüe'.” \p \v 4 Na' Juanṉa', xaḻane' goquen de yiša' xa camello. Na' da' bc̱hej ḻsinen' goquen de yid, na' gwdagüe' biše'zo len šina' beser yix̱e'. \v 5 Beṉe' že' ciuda Jerusalénṉa' na' beṉe' že' yogo' yež ca' gan' mbane distritw Judean', na' ḻecze beṉe' že' yež ca' nyec̱hj mbi'i yegw Jordánṉa' gosa'aque' ja'aque' gan' zoa Juanṉa' cont bosozenague' xtiže'na'. \v 6 Na' cate' gosex̱oadoḻe' bi da' xiṉj zjanone', Juanṉa' bzoe' ḻegaque' nis ḻo yegw Jordánṉa'. \p \v 7 Na' ḻecze ja'ac zan beṉe' Israel beṉe' ca' zjanzi' fariseo na' beṉe' ca' zjanzi' saduseo. Ja'aque' cont bzoa Juanṉa' ḻegaque' nis. Nach Juanṉa' cate' ble'ede' ḻegaque' gože'ne': \p ―¡Ḻe'e nacchguale beṉe' zgot na' beṉe' gwxiye'! ¿Chaquele guac yelale lao castigw dan' seḻa' Diosen' caten' gone' yeḻa' justis c̱he beṉac̱hen'? \v 8 Še da' ḻi ba betiṉjele xtoḻa'len', cheyaḻa' gonḻe da' nac güen cont yesacbe'e beṉe' ba boša' yic̱hjlažda'olen'. \v 9 Na' bitw gonḻe xbab gaquele Diosen' bitw gone' le'e castigw c̱he xtoḻa'len' lagüe dan' nacle xi'iṉ diaža c̱he da' Abrahanṉa'. Bitw ṉacho ḻeca chyažje Diosen' le'e. Guac gone' cont yej quinga yesyeyaquen xi'iṉ diaža c̱he da' Abrahanṉa'. \v 10 Ca nac le'e, še bi chonḻe can' chazlaže' Diosen', zaca'leble ca to yag frut da' bibi chbia. Na' yogo'te yag frut da' bibi chbia, c̱hog x̱an yaga' ḻen na' gwzeyen'. \v 11 Neda' da' ḻi chzoa' le'e nis ṉec̱he ba betiṉje xtoḻa'le, perw coža'na' za' yid ben' gon cont soa Spiritw c̱he Diosen' ḻo' yic̱hjlažda'olen' ṉabian' le'e. Na' beṉe' ca' bi yeson can' chazlaže' Diosen', seḻe' ḻegaque' ḻo yi' gabiḻen'. Na' ben' za' za' coža'na' zaca'che' ca neda' na' da' nacchgüe' beṉe' zaca', bi zaca' gona' xmandadoe' ḻec̱hja' no xele'. \v 12 Benan' gone' len beṉac̱hen' can' choncho cate' chdecho trigon' ḻo' rner. Chotobcho trigon' chgo'ošagüe'chon na' chzeycho yix beben'. Na' beṉe' bi chesejnilaže' Diosen', seḻe' ḻegaque' ḻo yi' gabiḻen' dan' cbi cheyol chenit. \s1 Cate' gwzoa Jesúsen' nis \r (Mr. 1:9-11; Lc. 3:21-22) \p \v 13 Na' gwza' Jesúsen' gan' mbane Galilea na' gwyeje' gan' zoa Juanṉa' cho'a yegw Jordánṉa' cont Juanṉa' bzoe' ḻe' nis. \v 14 Na' Juanṉa' ben cho'alagüe' gague goclaže' gwzoe' Jesúsen' nis, gože'ne': \p ―Chyažjda' gwzo' neda' nisen' na' le' zedeṉabo' gwzoa' le' nis. \p \v 15 Nach Jesúsen' gože' Juanṉa': \p ―Bzoa neda' nisen'. Cheyaḻa' goncho ca' cont gac yogo'ḻoḻ dan' non Diosen' mandadw gac. \p Nach gwc̱heb Juanṉa' bzoe'ne' nis. \v 16 Na' cate' beyož gwzoa Jesúsen' nisen', bechoje' ḻo' nisen', na' ḻa' byaljwte yaban' gan' zoa Diosen'. Na' ble'ede' Spiritw c̱he Diosen' betjen ca to ngolbex na' bžinen gwzoan len ḻe'. \v 17 Na' gosende' gwṉe Dios ben' zoa yaban', gwne': \p ―Bengan' Xi'iṉa' beṉe' chacda' na' chebe chezaquelaže'chgüeda' c̱he'. \c 4 \s1 Goclaže' gwxiyen' co'oyeḻan' Jesúsen' gone' da' mal \r (Mr. 1:12-13; Lc. 4:1-13) \p \v 1 Na' Spiritw c̱he Diosen' benen cont gwyej Jesúsen' latje dašen' gan' Satanás dan' chnabia' da' x̱igüe' ca' goclažen' co'oyeḻan' ḻe' cont gone' da' mal. \p \v 2 Na' bitwbi gwdagw Jesúsen' lao c̱hoa ža c̱hoa yel, na' cate' gwde da' c̱hoa žana' gwdone'. \v 3 Na' Satanásen' gwbigan' gan' zoa Jesúsen', gožen ḻe': \p ―Še le' naco' dogualje Xi'iṉ Diosen', gož yej quinga yesyeyaquen yetextil. \p \v 4 Nach gož Jesúsen' ḻen: \p ―Nyojcze Xtiža' Diosen' žan: “Gague yeḻa' guagw na'zen' chyažje chio' beṉac̱h cont gac bancho, san ḻecze chyažjecho yogo'ḻoḻ diža' dan' ža Diosen'.” \p \v 5 Nach gwc̱he' Satanásen' ḻe' ciuda Jerusalén dan' nac ciuda c̱he Dios. Na' bcuen ḻe' yic̱hjo' yodao' blao gan' nac ḻa'zelagüe sibe, \v 6 na' gožen ḻe': \p ―Še len' naco' dogualje Xi'iṉ Diosen', nga boslažo' cuino', ḻe nyojczen ḻe'e Xtiža' Diosen', žan: \q1 Seḻa' Diosen' beṉe' ca' zjanac angl c̱he' yesaclene' le', \q1 na' yesox̱e' le' cont bi c̱hego' no yej. \p \v 7 Na' gož Jesúsen' gwxiye'na': \p ―Ḻecze can' nyojen Xtiža' Diosen', žan: “Bitw goncho X̱ancho Diosen' prueba še lede' can' že'na'.” \p \v 8 Da' yoble gwxiye'na' gozc̱he'en ḻe' to ḻo ya'a da' nacchgua sibe, na' blo'en ḻe' yogo' nación dan' zjachi' doxen yežlion' len yeḻa' zaca' yeḻa' xdan c̱hegaquen. \v 9 Nach gožen ḻe': \p ―Yogo' da' quinga chle'edo' nga gonan' ḻo nao' še gwzoa xibo' lagua' nga gonxeno' neda'. \p \v 10 Nach gož Jesúsen' ḻen: \p ―Beyej ca'ale Satanás. Nyojczen ḻe'e Xtiža' Diosen' žan: “Cheyaḻa' šejnilaže'cho X̱ancho Diosen' na' toze ḻe' gonxencho.” \p \v 11 Na' becuase Satanásen' cuite'na' beyejen ga yoble nach besežin to c̱hope angl c̱he Diosen' jasaclene' ḻe'. \s1 Jesúsen' gwzolagüe' chyix̱jue'ede' diža' güen c̱he Diosen' distritw Galilea \r (Mr. 1:14-15; Lc. 4:14-15) \p \v 12 Na' Jesúsen' beze'e distritw Judean' na' beyeje' distritw Galilea cate' bende' ba de Juanṉa' ḻižya. \v 13 Na' gwze'e yež Nazareten' jasoe' ciuda Capernaum dan' chi' cho'a nisdaon' do gan' zjachi' distritw dan' zjanzi' Zabulón na' Neftalí. \v 14 Na' dan' jayzoe' ciudan' goc can' gwna da' Isaías ben' be' xtiža' Diosen' cani' caten' bzoje' dan' ža: \q1 \v 15 Ca nac distritw Galilea gan' že' zan beṉe' cbi zjanaque' beṉe' Israel, \q1 gan' nita' distritw Zabulón na' distritw Neftalí dan' zjambane yešḻa'ale nisdaon' na' yegw Jordán, \q1 \v 16 nc̱hoḻ yic̱hjlaždao' beṉe' ca' že' na'. \q1 Perw Diosen' gwseḻe' to beṉe' gwlo'o to be'ni' xen ḻo' yic̱hjlažda'ogaquen'. \q1 Gosaque' ca beṉe' guat len yic̱hjlažda'ogüen' ḻe gosone' da' malen', \q1 perw bena' gwseḻa' Diosen' ba bocobe' yic̱hjlažda'ogaquen'. \p \v 17 Cana' gwzolao Jesúsen' gwdix̱jue'ede' gwne': \p ―Ḻe yetiṉje xtoḻa'len', ḻe ba bžin ža cate' Diosen' ben' zoa yaban' ṉabi'e yic̱hjlaždao' beṉe' yosozenague' c̱he'. \s1 Jesúsen' gwleje' tap beṉe' gwxen beḻ cont gosaque' txen len ḻe' \r (Mr. 1:16-20; Lc. 5:1-11) \p \v 18 Na' zej Jesúsen' cho'a nisdao' c̱he Galilea cate' ble'ede' c̱hope beṉe' gwxen beḻ, Simón Pedro na' beṉe' biše' Andrés, na' zjanite' chosozaḻe' yix̱jw dan' chesezende' beḻen' ḻo' nisa'. \v 19 Nach gože' ḻegaque': \p ―Ḻe šo'o len neda'. Nacle beṉe' gwxen beḻ, na' chbejle beḻ ḻo' nis, perw ṉa'a gona' cont gaxle beṉe' yesyechoje' ḻo da' malen'. \p \v 20 Na' ḻa' gosebejyic̱hjte' yix̱jw c̱hen' nach ja'aclene' Jesúsen'. \p \v 21 Na' Jesúsen' gwze'e yelate' na' ble'ede' Jacobon' xi'iṉ Zebedeo na' len beṉe' biše' Juan, zjayo'e to ḻo' barcw ḻen x̱agaque', chesyeyonšagüe' yix̱jw c̱hegaquen'. Na' ḻecze gox Jesúsen' ḻegaque' šja'aclene' ḻe'. \v 22 Na' ḻa' gosontie' barcon' ḻo na' x̱agaque' Zebedeon' na' ja'aclene' Jesúsen'. \s1 Jesúsen' bsed blo'ede' beṉe' zan \r (Lc. 6:17-19) \p \v 23 Na' Jesúsen' gwyeje' yogo' yež ca' zjachi' gan' mbane Galilea, bsed blo'ede' beṉe' ca' zjaže' to to yodao' c̱he chio' beṉe' Israel. Na' gwdix̱jue'ede' diža' güen can' ṉabia' Diosen' yic̱hjlaždao' beṉe' yosozenag c̱he'. Na' Jesúsen' beyone' beṉe' ca' chese'e bite'teze yižgüe'. \v 24 Na' doxen nación Siria gwxoa diža' yogo' da' güen da' ben Jesúsen'. Nach beṉe' Siria ca' jasesane' yogo' beṉe' chesacšene lagüe'na', beṉe' chese'e zan yižgüe', beṉe' chesey chesela, beṉe' zjayo'o zjanyaz da' x̱igüe' yic̱hjlažda'ogaque' len beṉe' chesaz šon na' beṉe' natsi' cuerp c̱hegaquen'. Na' beyone' ḻegaque'. \v 25 Na' zan beṉe' gosao' ḻe', beṉe' za'ac distritw Galilea na' distritw Decápolis, na' beṉe' za'ac ciuda Jerusalén, na' beṉe' za'ac yezica'chle yež da' zjachi' distritw Judea, na' beṉe' za'ac yešḻa'a yegw Jordán. \c 5 \s1 Diža' dan' bsed blo'e Jesúsen' to ḻo ya'a \r (Lc. 6:20-23) \p \v 1 Na' Jesúsen' cate' ble'ede' beṉe' zan zjanžag, na' gwloe' gwchi'e to ḻo ya'a. Na' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gosebigue' gan' chi'ena'. \v 2 Nach gwzolao bsed blo'ede' ḻegaque', gwne': \p \v 3 ―Mbalaz zoa le'e chacbe'ele chyažjele gaclen Diosen' le'e, ḻe ba chzenagle c̱he Diosen' cont chnabi'e yic̱hjlažda'olen'. \p \v 4 ’Mbalaz soa le'e chacyaše'laže'le, ḻe Diosen' yeyoe'xenḻaže' le'e. \p \v 5 ’Mbalaz zoa le'e chzex̱jwlaže'le len Diosen' na' len beṉac̱hen', ḻe gon Diosen' cont gac ḻo na'le doxen yežlion' can' gwne'. \p \v 6 ’Mbalaz zoa le'e chzelaže'chguale gacle beṉe' güen len Diosen', ḻe ba cheyon Diosen' le'e beṉe' güen lagüen'. \p \v 7 ’Mbalaz zoa le'e cheyaše'le beṉe' yoble, ḻe ḻecze ca' Diosen' yeyaše' yeži'ilaže'de' le'e. \p \v 8 ’Mbalaz zoa le'e ba nacle beṉe' laždao' xilaže', ḻe šjayzoale txen len Diosen'. \p \v 9 ’Mbalaz zoa le'e chego'ole yeḻa' chxenḻaže' c̱he beṉe' chesediḻe, ḻe Diosen' ṉe' nacle xi'iṉe'. \p \v 10 ’Mbalaz zoa le'e chosoc̱hi chososaca' beṉe' le'e lagüe dan' chonḻe dan' nac güen lao Diosen', ḻe chzenagle c̱he Diosen' cont chnabi'e yic̱hjlažda'olen'. \p \v 11 ’Na' mbalaz soale še dan' chejnilaže'le neda' chesezi'diža' beṉe' le'e na' chososaca'zi'e le'e na' chosox̱ie' diža' güenḻaže' c̱hele. \v 12 Ḻe yebechgüe na' ḻe soa mbalaz, ḻe Diosen' gone' cont gacchgua da' güen c̱hele cate' yežinḻe gan' zoe'na'. Can' chesonde' le'e, ca'czen' goson da' x̱ozxta'ocho len da' beṉe' ca' goso'e xtiža' Diosen' cani'. \s1 Naccho ca zede' na' ca be'ni' len beṉe' že' yežlio nga \r (Mr. 9:50; Lc. 14:34-35) \p \v 13 ’Le'e nacle ca zede', ḻe zede' chaclenen cont bi cuiayi' no yid bela', na' le'e chonḻe cont beṉac̱hen' cbi chesonteque' da' mal. Perw še zeden' bich bi zxi' naquen, ¿nacxe goncho cont yeyaquen zxi' da' yoble? Na' bich bi zacan', ḻete c̱ho'oṉchon na' gwlej gwšošj beṉe' ḻen. Na' le'e še cbich gonḻe can' chazlaže' Diosen', nacle ca zede' dan' bich bi zxi' naquen. \p \v 14 ’Na' le'e nacle ca be'ni' dan' chaclenḻe beṉe' cont cheseṉezde' nac chaclaže' Diosen' yesone'. Na' dan' chonḻe can', nacle ca to ciuda da' chi' to ḻo ya'a, ḻe yogo'ze beṉe' chesele'eden'. \v 15 Notno gwguaḻa' to yi' na' gwdosen' to caj, san chde'en ḻe'e ze'e cont chseṉin' len yogo' beṉe' že' ḻo' yo'ona'. \v 16 Na' ca nac le'e, cheyaḻa' soateze soale gonḻe da' güenṉa' cont yesele'e beṉe' na' yesonxene' X̱acho Dios ben' zoa yaban'. \s1 Jesúsen' bsed blo'ede' can' ža ley dan' bzoj da' Moisés \p \v 17 ’Bitw gaquele še neda' za'a zedeyena' cont ley dan' bzoj da' Moisésen' na' dan' bosozoj yezica'chle beṉe' ca' goso'e xtiža' Diosen' cani' bich yesonen žin. Za'a cont gac can' ža yogo'ḻoḻ Xtiža' Diosen' dan' bosozoj beṉe' ca'. \v 18 Da' ḻi žia' le'e, te c̱he yežlio nga len da' ca' chle'echo ḻe'e yaban', perw ṉe to letr dao' ṉe to punt dao' dan' nyoj ḻe'e leyna' bi gac yexin, san gac yogo'ḻoḻ dan' nžia bia' Diosen' gac. \v 19 Da'nan' note'tezle še bi gonḻe can' žanṉa', la'czḻa' še naquen ḻa'zelagüe to da' dao', na' še ḻecze gwlo'ele beṉe' yoble bi yosozenague' c̱hen, Dios ben' zoa yaba chnabi'e ṉe' bi nacle beṉe' blao len ḻe'. Na' note'tezle še gonḻe can' žanṉa', na' še ḻecze gwlo'ele beṉe' yoble yesone' ca', Diosen' ben' zoa yaba chnabi'e ṉe' nacle beṉe' blao len ḻe'. \v 20 Chnia' le'e, beṉe' fariseo ca' na' beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisés bitw zjanac yic̱hjlažda'ogaquen' güen lao Diosen'. Na' še yic̱hjlažda'olen' bi gacchen güen lao Diosen' clel ca c̱he beṉe' ca', bitw yežinḻe yaban' gan' zoa Diosen' chnabi'e. \s1 Da' malen' choncho še chža'a ḻježcho \r (Lc. 12:57-59) \p \v 21 Na' ḻecze bsed blo'e Jesúsen' ḻegaque' gože'ne': \p ―Ba ṉezele can' bzejni'i Moisésen' beṉe' ca' gosenita' cani', gwne': “Nono gotle. Na' še no got ḻjež beṉac̱he', justis ca' yesec̱hoglagüe' c̱he' cheyaḻa' gate'.” \v 22 Na' neda' žia' le'e, note'tezle še chža'a ḻjež beṉac̱hle, zacan' yesec̱hoglagüe' gata' castigw c̱hele. Na' note'tezle še chzi'diža' ḻježle, zacan' yesoṉ beṉe' blao ca' chesenabia' nación Israel c̱hechon' castigw c̱hele. Na' note'tezle še chado'diža' ḻježle, zaca'czen' yeseḻa' Diosen' le'e ḻo yi' gabiḻ. \p \v 23 ’Cheyaḻa' soacho binḻo len ḻjež beṉac̱hcho. Na' ḻa'czḻa' cate' ba zoale ḻo' yodao' cont gwnežjwle bi dan' gwnežjwle gonxenḻe Diosen', še šjasa'laže'le ba benḻe da' mal contr to beṉe' ḻježle, \v 24 na'ze cheyaḻa' gwcua'aṉle šlož dan' nox̱e'len' na' šjenḻe cont yezoale binḻo len beṉe' ḻježlen'. Yeyoža' guaque šjasanḻe dan' ba gwlejle cont gonxenḻe Diosen'. \p \v 25 ’Cate' to beṉe' gagüe' xya c̱hele na' c̱he'e le'e lao justis, šlac ngo'ole nezen' ḻe yeyiljwlaže' nac gonḻe cont yezoale binḻo len ḻe' cont bi c̱he'e le'e lao justisen'. Še bitw gonḻe ca', cate' žinḻe lao justisen', nach gone' le'e ḻo na' beṉe' ca' yososeyjue' le'e ḻižya. \v 26 Da' ḻi žia' le'e, bitw yebeje' le'e še biṉa' c̱hixjwle doxen dan' chaḻa'le. \s1 Da' malen' choncho še chzoa xtocho \p \v 27 ’Ba ṉezele ley dan' bzoj da' Moisésen' žan: “Bitw gata'lenḻe no'ole bi nac no'ol c̱hele o beṉe' byo bi nac beṉe' c̱hele.” \v 28 Na' neda' žia' le'e, note'tezle še chṉa'le to no'ole na' chzelaže'lene', ba naple doḻa'. Ḻe tozecze ca malen' ba chonḻe ḻo' lažda'olen' len dan' chon beṉe' chzoa xtoe'. \p \v 29 ’Na' še yejlaolen' chonen cont gonḻe da' xiṉj, cheyaḻa' cuejyic̱hjle da' malen' chonḻe. Yejṉi'a cuiayi' yejlaolen' clel ca cuiayi'le ḻo yi' gabiḻen' ṉec̱he ḻen. \v 30 Na' še na'le chonen cont gonḻe da' xiṉj, cheyaḻa' cuejyic̱hjle da' malen' chonḻe. Yejṉi'a cuiayi' na'le clel ca cuiayi'le ḻo yi' gabiḻ ṉec̱he ḻen. \s1 Beṉe' ca' zjanšagna' bitw cheyaḻa' yesyele'e \r (Mt. 19:9; Mr. 10:11-12; Lc. 16:18) \p \v 31 ’Ḻecze ṉezele ley dan' bzoj da' Moisésen' žan: “Note'teze beṉe' yele'e len no'ol c̱he', cheyaḻa' c̱has to yiš ga güen' diža' ḻe besyele'ena'.” \v 32 Na' neda' žia' le'e note'teze beṉe' chele'e len no'ol c̱he', ḻen ṉeztede' no'ole c̱hen' bitw naque' to no'ole chzoa xtoe', chone' cont gaque' ca to no'ole beṉe' chzoa xto. Na' note'teze yošagna'lene' to no'ole beṉe' bela'a len beṉe' c̱he', ḻecze tozcze ca da' xiṉj gone' len dan' chon beṉe' chata'lene' no'ol c̱he beṉe' yoble. \s1 Jesúsen' bzejni'ide' cheyaḻa' güe'cho diža' ḻi \p \v 33 ’Na' ḻecze ba ṉezele can' bzejni'i da' Moisésen' da' x̱ozxta'ocho ca': “Cate' gwzoale testigw X̱ancho Diosen', cheyaḻa' gonḻe con can' ba gwnalen'.” \v 34 Perw neda' žia' le'e gwbat ṉale quinga c̱he bite'teze: “Yabana' zoan testigw c̱hia' cho'a diža' ḻi”. Bi ṉale ca' ḻe yaba nan' zoa Diosen' chnabi'e. \v 35 Na' ṉeca ṉale: “Yežlion' zoan testigw c̱hia' cho'a diža' ḻi”, ḻe yežlion' den xṉi'a Dios. Ṉeca ṉale: “Ciuda Jerusalénṉa' zoan testigw c̱hia' cho'a diža' ḻi”, ḻe naquen ciuda c̱he Dios ben' naque' ḻa'zelagüe beṉe' chnabia'. \v 36 Na' ṉeca ṉale: “Yic̱hja' zoan testigw c̱hia' cho'a diža' ḻi”, ḻe bitw gac gonḻe cont yiša' yic̱hjlen' yesyeyaquen da' šiš o yesyeyaquen da' gasj. \v 37 Še žale guaquen, gacczen; še žale bi gac, bi gacczen. Ḻe bichle diža' da' ṉale cont yesejḻe'e c̱hele, zan' c̱he Satanás dan' chnabia' da' x̱igüe' ca'. \s1 Bitw co'olaže'cho beṉe' chesegue'ede' chio' \r (Lc. 6:29-30) \p \v 38 ’Ṉezele ley dan' bzoj da' Moisésen' žan: “Še to beṉe' gone' zi' yejlaolen', guac gonḻe zi' yejlagüen', na' še to beṉe' x̱ope' to ḻayle, guac x̱ople to ḻayen'.” \v 39 Perw neda' žia' le'e, bitw gwžonḻe gwsaca'zi' beṉe' le'e. Še to beṉe' cape' šḻa'a x̱aga'le, ḻe güe' dan' yešḻa'a. \v 40 Še to beṉe' chagüe' xya na' che'nde' que'e xcamisle, ḻe güe' latje que'e len xadoṉ c̱helen'. \v 41 Na' še to beṉe' blao gone' byen šejlenḻene' gua'le yoa' c̱hen' do gašj hor, ḻe šejlene' ḻe guan' c̱hop ca'te'le. \v 42 Na' še bi dan' chṉabe beṉe' le'e, ḻe güen'. Na' ḻe cuej še bi da' chṉabe' cuejlene'. \s1 Cheyaḻa' gaquecho beṉe' chgue'e chio' \r (Lc. 6:27-28, 32-36) \p \v 43 ’Na' ḻecze ba ṉezele ley c̱helen' žan: “Cheyaḻa' gaquele beṉe' migw c̱hele na' gue'ele beṉe' chgue'ede' le'e.” \v 44 Perw neda' žia' le'e, cheyaḻa' gaquele beṉe' chgue'ede' le'e, na' cheyaḻa' ṉabele Diosen' gac güen c̱he beṉe' chesezi'diže' le'e. Ḻe gon binḻo len beṉe' chesegue'ede' le'e, na' ḻe yoḻ güiž Diosen' cont gac güen c̱he beṉe' ca' chososacazi'e le'e. \v 45 Še gonḻe ca', gwlo'ele nacle xi'iṉ Diosen' ben' zoa yaban'. Ḻen' chone' chla' gwbižen' cont chseṉin' c̱he beṉe' zjanaque' beṉe' güen lente c̱he beṉe' zjanaque' beṉe' mal. Na' ḻecze chone' yejw par beṉe' zjanaque' beṉe' güen len beṉe' zjanaque' beṉe' mal. \v 46 Še chaquele šinze beṉe' chacde' le'e na' bi chaquele beṉe' yoble ¿bixc̱hen' chbezle goṉ Diosen' da' güen c̱hele? Con can' cheson beṉe' güec̱hixjw ca' chonḻe, beṉe' ca' žale zjanaque' beṉe' xi'achgua. \v 47 Na' še con chguaple tiox beṉe' biše' ḻježle ca'ze ¿chaquele güenṉa' chonḻe da' chonḻe ca'? Bitw chonḻe güen, ḻe ca'czen' cheson beṉe' ca' bi zjanombi'e Diosen'. \v 48 Cheyaḻa' gacle beṉe' šagüe' beṉe' güen len note'teze beṉe' con can' nac X̱acho Diosen' ben' zoa yaban' beṉe' šagüe' beṉe' güen. \c 6 \s1 Jesúsen' blo'ede' naquen' cheyaḻa' goncho da' chazlaže' Diosen' \p \v 1 ’Cate' gonḻe to da' güen, bitw gonḻen cont yesele'e beṉe' can' chonḻen' na' yesonxene' le'e, ḻe še chonḻe ca', X̱acho Dios ben' zoa yaba bitw gone' ga gac güen c̱hele. \v 2 Da'nan' cate' gwnežjwle to beṉe' da' chyažjde', bitw gwnežjwlen par yeseṉeze beṉe' ca dan' chonḻen'. Beṉe' gwxiye' ca' chosonežjue' bi da' chosonežjue' do ḻo' yodao' na' do chanez par yeseṉeze beṉe' na' yeseṉe' güen c̱hegaque'. Da' ḻi žia' le'e, ba gosacxencze' lagüe da' chesone' ca', perw Diosen' bitw gone' ga gac güen c̱hegaque' še ca'. \v 3 San le'e, še bi da' gwnežjwle to beṉe', ḻe gwnežjon šižize. \v 4 Gonḻen ga cbi yesacbe'e beṉe' na' cbi yesonxene' le'e, nach X̱acho Diosen' ben' chle'ede' yogo' dan' choncho gone' ga gac güen c̱hele ga yesele'e yogo' beṉe'. \s1 Bsed blo'e Jesúsen' nac cheyaḻa' yoḻ güižcho Dios \r (Lc. 11:2-4) \p \v 5 ’Cate' yoḻ güižle Diosen', bitw gonḻe can' cheson beṉe' gwxiye' ca'. Ḻegaque' chesyebede' chesezeche' chosoḻ güiže'ne' ḻo' yodao' c̱hegaque', na' do squin chanez. Chesone' ca' cont yesele'e beṉe' can' chesone'na'. Da' ḻi žia' le'e, ba gosacxenczen' lagüe da' chesone' ca', perw Diosen' bitw gone' ga gac güen c̱hegaque' še ca'. \v 6 Na' cate' yoḻ güižle Diosen', ḻe yeyo'o ḻo' yo'o c̱hele na' gwseyjwle puerten' na' güe'le diža' len Diosen' ben' cbi chle'echo ḻa'czḻa' zoe' len chio'. Na' X̱acho Diosen' ben' chle'ede' yogo' dan' chonḻe gone' ga gac güen c̱hele. \p \v 7 ’Na' cate' yoḻ güižle Diosen' bi güe'le diža' zan can' cheson beṉe' ca' bi zjanombia' Diosen'. Ḻegaque' chesacde' lagüe' dan' cheso'e diža' zan Diosen' gwzenague' c̱hegaque'. \v 8 Bitw gonḻe can' chesone'na'. Ca nac X̱acho Diosen', cate' za' ṉabelenen' ba ṉezczede' bi dan' chyažjele. \v 9 Quinga yoḻ güižlene': \q1 X̱ato' beṉe' zoa yaba, chṉabto' yogo'ḻoḻ beṉe' yesonxene' le'. \q1 \v 10 Zelaže'to' ṉabi'o yic̱hjlaždao' yogo' neto' beṉac̱h. \q1 Gacšca can' chazlažo' yežlio nga can' chac yabana'. \q1 \v 11 Ca nac dan' che'ej chagwto' tža tža, beṉšcan ṉa'a. \q1 \v 12 Na' bezi'xenšca c̱heto', ḻe lencze neto' chezi'xento' c̱he ḻjež beṉac̱hto' bite'teze da' chesonde' neto'. \q1 \v 13 Na' bitw go'o latje soa da' gwžigan' neto' gonto' da' mal, san bcuas bcue'ejšca neto' len da' mala'. \q1 Le'na' chnabi'o na' napo' yeḻa' guac na' naco' beṉe' zaca' juisyw toḻi tocaṉe. \q1 Ca'czen' gacšca. \p \v 14 ’Na' še chezi'xenḻe c̱he ḻjež beṉac̱hlen' bite'teze da' chesonde' le'e, ḻecze X̱acho Diosen' ben' zoa yaban' yezi'xene' xtoḻa'len'. \v 15 Perw na' še le'e bi chezi'xenḻe c̱he ḻjež beṉac̱hle, ḻecze ca' X̱acho Diosen' bitw yezi'xene' c̱helen'. \s1 Jesúsen' bzejni'ide' nac goncho gwbas \p \v 16 ’Cate' le'e gonḻe gwbas cont gonxenḻe Diosen', bitw gon cho'alaolen' ca c̱he beṉe' chegüine'chgüe', can' cheson beṉe' gwxiye' ca'. Ḻegaque' chesone' ca' contze chesele'e beṉe' ḻe chesone' gwbas na' yesonxene' ḻegaque'. Da' ḻi žia' le'e, ba gosacxencze' lagüe da' chesone' ca', perw Diosen' bitw gone' ga gac güen c̱hegaque' še ca'. \v 17 San le'e cate' gonḻe gwbas, ḻe gwpa'a yic̱hjle na' ḻe c̱hib cho'alaole. \v 18 Ḻe gon ca' cont bi yesacbe'e beṉe' chonḻe gwbas, san gacbe'e toz X̱acho Dios ben' zoa len chio' ḻa'czḻa' bi chle'echone'. Na' X̱acho Diosen' ben' chle'e yogo' da' choncho gone' cont gacxenḻe. \s1 Da' ca' zjazaca'chgua yaba gan' zoa Diosen' \r (Lc. 12:33-34) \p \v 19 ’Bitw co'ošagüe'le da' zc̱ha'o da' zjanac da' zaca' da' zjade yežlio nga, ḻe yesebiayin'. Baḻ da' zjade yežlio nga chesaljen be dao' chesagwban', na' yebaḻen chesezen xc̱he'en, na' ḻecze chaš beṉe' gwban na' yeseque'en. \v 20 San ḻe gaque Diosen' cont goṉe' da' šagüe' da' güen c̱hele da' bi te c̱hen cate' yežinḻe yaban' gan' zoe'na', da' bi šo'ba', na' ṉeca sen xc̱he'en, na' ṉeca gac šo' beṉe' gwban yeseque'en. \v 21 Ḻe gan' de dan' chaquelen' na' zoa yic̱hjlažda'olen'. \s1 Žia yejlaocho cont chle'echo \r (Lc. 11:34-36) \p \v 22 ’Žia yejlaole cont chle'ele. Še bitw bi chaquen, chle'eczele binḻo. \v 23 Perw še yejlaolen' bi naquen binḻo, bitw chle'ele. Ca'czen' naquen len yic̱hjlažda'olen'. Da' ḻicze ḻeca nc̱hoḻ yic̱hjlažda'ole še bi chzenagle c̱he Diosen'. \s1 Bitw gac gaquecho Diosen' na' gaquetecho mechw \r (Lc. 16:13) \p \v 24 ’Notno gac gon žin len c̱hope x̱ane' to ši'ize, ḻe še gone' ca', gue'ede' to x̱an žinṉa' na' gacde' yetoe'; o gone' žin c̱he toe' do yic̱hj do laže' na' c̱he ben' yeto gonen' to chža'alaže'ze. Ḻecze ca' le'e bitw gac gonḻe xšin Diosen' do yic̱hj do laže'le na' gonte xšinḻe cont gacle beṉe' gwṉi'a. \s1 Diosen' chapši'e xi'iṉe' ca' \r (Lc. 12:22-31) \p \v 25 ’Da'nan' žia' le'e, bi gacžejlaže'le bi da' ye'ej gagwle šlac mbanḻe, na' ḻecze ca' bi gacžejlaže'le c̱he xaḻana'le. Zaca'ch yeḻa' mban c̱helen' ca yeḻa' guagw. Ḻecze ca' cuerp c̱helen', zaca'chen ca xaḻana'le. \v 26 Ḻe gon xbab ca nac be ca' zjažia x̱il ben' chesaš ḻo be', bitw chesazba', bitw cheselapba', ṉeca zoa da'a xoa' c̱hegacba', perw na' X̱acho Diosen' ben' zoa yaba chguagwcze'ba'. ¡Nacchle zaca' le'e ca be ca' zjažia x̱ilen'! \v 27 Na' ṉe tole bi gac yostoṉ cuinḻe gašje metr še con cue' yic̱hjle toṉle. \p \v 28 ’Na' ¿bixc̱hen' chbec yic̱hjle xaḻana'le? Ḻe gon xbab ca nac yej ca' da' zjaze yix̱e' chesecha'oczen'. Bibi žin chesonen, ṉeca chesaḻjen do. \v 29 Na' žia' le'e, da' rey Salomón gocue' lache' güen juisyw, perw bitw bežinḻaže' xaḻane'na' ca yeḻa' xdan c̱he yej ca'. \v 30 Diosen' none' xdan da' ca' ze yix̱en' ḻa'czḻa' to c̱hop žaze nitan' na' chosozeyen'. Nacchxe gon Diosen' len le'e gwleccze yic̱hje' goṉe' yogo' da' chyažjele, le'e late' lasze chejḻe'le c̱he'. \v 31 Da'nan' bitw cuec yic̱hjle c̱he bi dan' chyažjele, ṉale': “¿Bin' ye'ej gagwcho na' bin' gacwcho?” \v 32 Beṉe' ca' bi chesonxene' Diosen' con chesoe'laže' bi da' gata' yese'ej yesagüe' na' c̱he xaḻana'gaque'. Perw X̱acho Diosen' ben' zoa yaban' ṉezczede' bi da' ca' chyažjele. \v 33 Cheyaḻa' güe'laže'le gwzenagle c̱he Diosen' cont ṉabi'e yic̱hjlažda'olen' na' cont gacle beṉe' güen len ḻe', ḻenṉa' naquen da' žialaoch, na' yogo' da' ca' chyažjele, goṉcze Diosen' ḻen. \v 34 Bitw cuec yic̱hjle c̱he bi dan' gac gwx̱e güižj, ḻe decze da' cuec yic̱hjcho tža tža. Da'nan' to to ža con cuec yic̱hjcho c̱he dan' chac ca hora'. \c 7 \s1 Bitw zaca'cho ṉacho zjanap beṉe' doḻa' \r (Lc. 6:37-38, 41-42) \p \v 1 ’Bitw gonḻe xbab zaca'le ṉale beṉe' zjanape' doḻa'. Še ṉale c̱he beṉe' zjanape' doḻa', ca'cze Diosen' ṉe' le'e naple doḻa'. \v 2 Can' chosbaga'le beṉe' žale zjanape' doḻa', ḻecze can' yosbaga' Diosen' le'e ṉe' naple doḻa'. Con can' chonḻe len beṉe', ḻecze can' gon Diosen' len le'e. \v 3 ¿Bixc̱hen' chṉa'le beb dao' dan' yo'o ḻo' yejlao beṉe' ḻježle na' bi chacbe'ele naquech beb xen dan' yo'o ḻo' yejlaolen'? \v 4 Na' še le'e yo'o to da' xench ḻo' yejlaolen' ¿nacxec̱hen' che'le beṉe' ḻježlen': “Beṉ yebeja' beb dao' dan' yo'o ḻo' yejlaguon'”? \v 5 ¡Beṉe' güex̱oayag! Zgua'tec ḻe yebej beb xen dan' yo'o ḻo' yejlaolen', nach le'ele binḻo cont yebejle dan' yo'o ḻo' yejlao beṉe' ḻježle. \p \v 6 ’Perw bitw güe'tezle xtiža' Diosen' len beṉe' ca' cheson yic̱hjlaogüe' cbi chesaclaže' yosozenaguen', ḻe xož yesonde' le'e znia ca cheson baḻ beco' še bi chazlaže'ba' bi da' chosonežjue'ba'. Na' še güe'tezle xtiža' Diosen' len beṉe' ca' cheson yic̱hjlaogüe', xož yosolej yosošošje' diža' dan' güe'lenḻene'. Ca' cheson coš len da' cbi chesaclaže'ba' yesagwba'. \s1 Ḻe ṉabe Diosen' bi dan' ṉabelene', ḻe goṉczen' \r (Lc. 11:9-13; 6:31) \p \v 7 ’Še žan bi da' chyažecho, chṉabchon. Še žan to da' chaclaže'cho želecho, chyiljwchon. Še žan chaclaže'cho saljw beṉe' puert c̱he' na' ṉecho cho'a puerta' cont saljue'. Na' ca'cze cheyaḻa' ye'le Diosen' cate' bi da' chyažjele, o bi da' chaclaže'le gone'. \v 8 Na' note'tezle še bi da' chṉabelene', goṉczen'. Na' še bi dan' che'nele ṉezele, gwzejni'iczden' le'e. Na' še žan chaclaže'le gac to da' gac, yoḻ güižle Diosen' can' chon to beṉe' chṉie' cho'a puert, nach Diosen' gone' cont gacczen. \p \v 9 ’Na' le'e x̱a bidao', še xi'iṉle ṉabebe' le'e yetextil ¿gwnežjwlebe' to yej? \v 10 Na' še ṉabbe' yid beḻ gagwbe', ¿gwnežjwlebe' to be x̱igüe'? \v 11 Ḻa' nacle beṉe' mal, ṉezele chnežjo xi'iṉle to da' güen. Nacchxe güen gon X̱acho Diosen' ben' zoa yaban' len beṉe' chṉab lagüe'na' bi dan' chyažjde'. \p \v 12 ’Na' con yogo' da' güen da' chaclaže'le yeson beṉac̱hen' len le'e, ḻecze ca' cheyaḻa' gonḻe len ḻegaque', ḻe can' zejen da' nyoj ḻe'e ley dan' bzoj da' Moisésen' na' dan' bosozoj da' beṉe' ca' goso'e xtiža' Diosen' cani'. \s1 Nez da' yežin yaban' zaca'leben ca to nez las \r (Lc. 13:24) \p \v 13-14 ’Lao yeḻa' mban c̱hecho c̱hope nez de, to nez güen na' to nez mal. Nez malen' zaca'leben ca to nez yo to nez laga' dan' chaquele ḻeca mba naquen cont talen, na' beṉe' zan cheseque'en. Perw cheyaḻa' gonḻe byen šo'le nez güenṉa' ḻa'czḻa' chaquele naquen ca to nez las, to nez zdebe, ḻe nez malen' chežinen gabiḻ gan' saca'zi'le toḻi tocaṉe. Na' nez güenṉa' chežinen yaba ga banḻe toḻi tocaṉe. \s1 Dan' choncho chlo'en bin' yo'o lo' yic̱hjlažda'ocho \r (Lc. 6:43-44) \p \v 15 ’Cheyaḻa' gwsaca'le cont bi šejḻe'le xtiža' beṉe' ca' chesonḻaže' chesene' xtiža' Diosen' cheseyix̱jue'ede'. Xdanchgua cheso'e dižan', ḻe chesaclaže' gonḻe xbab zjanaque' beṉe' güen. Perw zjanaque' beṉe' laždao' xi'a na' chesaclaže' yosožiaye'e le'e. \v 16 Con can' nac da' chbia to to yaguen' ṉezecho bi yaga'. Ca nac yag yeše' bitw chbian uvas na' ṉeca yag ḻay chbian yixgüigw. Ca'czen' cheyaḻa' gacbe'ele beṉe' ca' yeseziye'e le'e cate' le'ele dan' chesone'na'. \v 17 Yag dan' nac yag güen, frut güencze chbian, na' yag da' bi nac güen, ḻecze frut da' bi nac güen chbian. \v 18 Bitw ṉacho to yag frut güen chbian frut da' bi nac güen, na' ṉeca ṉacho dan' bi nac güen chbian da' nac güen. \v 19 Na' yogo'te yag frut da' bibi chbia, c̱hog x̱an yaga' ḻen na' gwzeyen'. \v 20 Na' can' nac dan' cheson to to beṉe', ṉezecho še zjanaque' beṉe' güen o beṉe' mal. \s1 Gague yogo' beṉe' yesyežine' gan' zoa Diosen' chnabi'e \r (Lc. 13:25-27) \p \v 21 ’Beṉe' zan chese'e neda': “Naco' X̱ana'”, perw gague yogüe' yesyežine' yaban' gan' zoa Diosen' chnabi'e. Beṉe' ca' cheson can' chazlaže' X̱a' Diosen' ben' zoa yaban', ḻegaczen' yesyežine' yaban' gan' zoe'na'. \v 22 Cate' žin ža yosodie' cuent lao Diosen', beṉe' zan yesi'e neda': “X̱ana', goclen neto' ṉa'a, ḻe ba gwdix̱jue'eto' xtižo'na'. Na' ḻecze ca' bza' bzetjto' lao' bebejto' da' x̱igüe' ca' zjayo'o zjanyaz yic̱hjlaždao' beṉe'. Na' ḻecze bza' bzetjto' lao'na' bento' da' zan yeḻa' guac.” \v 23 Perw na' yapa' ḻegaque': “Bitw nombi'a le'e. Ḻe šjaya'ac ca'ale le'e beṉe' güen da' xiṉj.” \s1 C̱hope beṉe' na' yo'o da' chon to toe' \r (Mr. 1:22; Lc. 6:47-49) \p \v 24 ’Beṉe' chzenag xtiža'na' na' chone' can' žia'na' zaca'lebde' ca to beṉe' sina' beṉe' ben liže' na' gwdix̱jue' lenen len yej gual. \v 25 Na' goc yejw zil juisyw na' betj yegw gwyec̱hjen liže'na' na' gwyec̱hj be' bdono'. Perw bitw gosezoen yosochix̱en ḻen dan' gwdix̱jue' lenen de yej. \v 26 Na' beṉe' chzenag xtiža'na' perw bitw chone' can' žia'na', zaca'lebde' ca to beṉe' tont beṉe' bzoa ližen' ḻo yox. \v 27 Na' goc yejw zil juisywna' na' betj yegon' gwyec̱hjen liže'na' na' gwyec̱hj be bdono'. Nach ližen' bebix̱en gwžiayin'. \p \v 28 Na' cate' beyož be' Jesúsen' diža' ca', beṉe' ca' že' na' besyebande' can' bsed blo'eden'. \v 29 Ḻe can' bzejni'ide' nacbia' ṉezde' cayaṉen' nac xbab c̱he Diosen', gague bzejni'ide' can' chosozejni'i beṉe' ca' chososed chosolo'e ley dan' bzoj da' Moisésen'. \c 8 \s1 Jesúsen' beyone' to beṉe' che'ede' yižgüe' dan' nzi' lepra \r (Mr. 1:40-45; Lc. 5:12-16) \p \v 1 Beṉe' zan zesyenagüe' Jesúsen' cate' beyetje' ya'ana'. \v 2 Nach to beṉe' che'ede' yižgüe' dan' nzi' lepra gwbigue' lao Jesúsen' na' bzoa xibe' lagüe'na' gože'ne': \p ―X̱ana', še chaclažo' guac yeca'o yižgüe' dan' che'eda'. \p \v 3 Nach Jesúsen' bḻi ne'e na' gwx̱oen' yic̱hje' na' gože' ḻe': \p ―Chaclaža' yeyacdo'. Beyaque. \p Nach ḻa' beyactie' ca nac yižgüe' dan' che'ede'. \v 4 Nach Jesúsen' gože' ḻe': \p ―Notno yo'o can' ba beyona' le'. Con gwyej jaṉa' bx̱oza' cont le'ede' bac̱h beyacdo'. Na' bnežjw da' cheyaḻa' gwnežjo' dan' non Moisésen' mandadw cont yeyaco' xilaže' len ley c̱he Diosen'. Ben ca' cont yogo' beṉe' yeseṉezde' ba beyacdo'. \s1 Jesúsen' beyone' xmos to soldadw \r (Lc. 7:1-10) \p \v 5 Na' cate' bežin Jesúsen' Capernaum to x̱an soldadw beṉe' Roma ḻa' bšagte' ḻe'. Na' gota'yoede' Jesúsen', \v 6 gože'ne': \p ―X̱ana', xmosan' die' ližan' chacšenchgüede'. Natsi' cuerp c̱hen' na' chžaglaochgüe'. \p \v 7 Nach Jesúsen' gože' x̱an soldadoa': \p ―Sa'lena' le' na' yeyona'ne'. \p \v 8 Perw na' x̱an soldadoa' gože'ne': \p ―X̱ana', bitw naca' beṉe' zaque' par sa'o liža'na'. Ngateze ben mandadw yeyac xmosan' na' yeyaccze'. \v 9 Neda' zoa beṉe' chnabi'e neda', perw ḻecze nita' soldadw c̱hia' na' chnabia'gaca'ne'. Cate' chapa' toe': “Gwyej”, na' cheje', na' cate' chapa' yetoe': “Da”, na' chide', na' cate' chapa' xmosa': “Da' nga gono'”, na' chonen'. Nan' ṉezda' con ṉao' yeyac xmosan' na' yeyaccze'. \p \v 10 Na' Jesúsen' cate' bende' xtiža' x̱an soldadoa' bebande' na' gože' beṉe' ca' zjanagüe' ḻe'na': \p ―Da' ḻicze žia' le'e, ṉe toze beṉe' Israel biṉa' šejnilaže'chgüe' neda' ca benga bi naque' beṉe' Israel. \v 11 Žia' le'e, beṉe' zan za'ac doxen yežlion' šjasyenite' txen len da' x̱ozxta'ocho Abraham, Isaac na' Jacob yaban' gan' zoa Diosen' chnabi'e na' yesebi'e cho'a mes yesagüe'. \v 12 Na' ca nac beṉe' nación Israelen' ben' gwlej Diosen' cont yesenite' len ḻe', choj beṉe' zan bitw yesejnilaže' neda'. Da'nan' seḻe' ḻegaque' ḻo' yi' gabiḻ gan' nac c̱hoḻ na' yesebežyaše' na' yesagwxejte ḻaye' dan' yesežaglaochgüe'. \p \v 13 Beyož gwna Jesúsen' ca' nach gože' x̱an soldadoa': \p ―Guac yeyejo'. Yeyaque xmoso'na', con can' chejḻi'o gac c̱he'. \p Na' xmos x̱an soldadoa' ḻa' beyactede'. \s1 Jesúsen' beyone' taobi'iṉ c̱he Pedroa' \r (Mr. 1:29-31; Lc. 4:38-39) \p \v 14 Na' gwyej Jesúsen' liž Pedroa', na' ble'ede' taobi'iṉ c̱he Pedroa' die' yo'e da' ḻa. \v 15 Jesúsen' bex̱ue' ne'e na' ḻa' bechojtie' da' ḻan'. Nach ḻa' gwyaste no'olen' bsiṉi'e da' gose'ej gosagüe'. \s1 Jesúsen' beyone' beṉe' zan \r (Mr. 1:32-34; Lc. 4:40-41) \p \v 16 Na' cate' ba gwx̱in, besežin beṉe' gan' zoa Jesúsen' zjanc̱hi'e beṉe' zan zjayo'o zjanyaz da' x̱igüe' yic̱hjlažda'ogaquen'. Jesúsen' con bene' mandadw na' besyechoj da' x̱igüe' ca'. Ḻecze beyone' yogo' beṉe' ca' chesacšene. \v 17 Bene' ca' cont goc can' ža Xtiža' Diosen' dan' bzoj da' Isaías c̱he' cani', žan: “Ḻe'na' yeque'e yeḻa' chžaglao c̱hecho na' yeque'e yogo' yižgüe' c̱hechon'.” \s1 Can' gož Jesúsen' beṉe' ca' gosaclaže' yesa'ogüe' ḻe' \r (Lc. 9:57-62) \p \v 18 Gwde na' ble'e Jesúsen' ba besežin beṉe' zan zjanyec̱hjde' ḻe', nach bene' mandadw len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen cont yeseḻague' yešḻa'a nisdaon'. \v 19 Na' bchoj to beṉe' chsed chlo'ede' dan' bzoj da' Moisésen' nach gwbigue' lao Jesúsen' na' gože'ne': \p ―Maestrw, sa'lena' le' gate'tez šejo'. \p \v 20 Nach gož Jesúsen' ḻe': \p ―Nita' xišna' beza' na' ḻecz chesyežin xišna' be dao' ca' zjazoa x̱il, be chaš ḻe'e yaba, perw bibi xišna' neda' de ga yezi'laža', neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \p \v 21 Na' bchoj yeto ben' naque' Jesúsen' txen na' gože'ne': \p ―X̱ana', sa'lena' le' perw za' got x̱a'. Beṉšca latje zgua'tec šjaycuaša'ne'. \p \v 22 Jesúsen' gože'ne': \p ―Yo'o len neda'. Beṉe' ca' zjanac yic̱hjlažda'ogüe' ca c̱he beṉe' guat, ḻegaque' guaccze yosocuaše' yezica'chle beṉe' guat. \s1 Jesúsen' bcueze' to be' bdono' ḻo nisdao' \r (Mr. 4:35-41; Lc. 8:22-25) \p \v 23 Beyož be' Jesúsen' diža' ca', gwyo'e ḻo' barcon' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen. \v 24 Na' šlac zej barcon' ḻo nisen' gwzolao gwyec̱hj to be' bdono' na' nisdaon' ḻeze chas chatan' na' gwzolao cheyož nis ḻo' barcon', perw ba chtas Jesúsen'. \v 25 Nach bosyosbane' ḻe' gosi'ene': \p ―¡X̱anto'! ¡Bosla chio'! ¡Bach chbiayi'cho! \p \v 26 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―¿Bixc̱hen' chžebtecle ca'? ¿Nacxec̱hen' bi chejḻe'le c̱hia'? \p Na' gwyase' na' gwdiḻe' be' bdonon' len nisdaon', na' ḻa' gosebe'žiten. \v 27 Na' beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen besyebande' can' bene'na', nach gose' ḻježgaque': \p ―¿Noxe benga? lente be' bdono' na' len nisdaon' chosozenaguen c̱he da' že'. \s1 C̱hope beṉe' Gadara zjayo'o zjanyaze' da' x̱igüe' \r (Mr. 5:1-20; Lc. 8:26-39) \p \v 28 Na' besežine' yešḻa'a nisdaon' gan' chi' laž beṉe' Gadara ca'. Na' cate' bechoj Jesúsen' ḻo' barcoa' bosošag c̱hope beṉe' ḻe', beṉe' zjayo'o zjanyaz da' x̱igüe' yic̱hjlažda'ogaque'. Beṉe' quinga ba nite' capsantw na' gosacchgüe' beṉe' znia juisyw len beṉe' chesyežague' na' gague no chac ta tnez. \v 29 Na' bososye'e gose'e Jesúsen': \p ―¿Bixc̱hen' chgoša' chlaže' c̱hio' len neto', Jesús? Naco' dogualje Xi'iṉ Dios. ¿Zao' gwsaco' neto' ṉa'a cate' biṉa' žin ža si'to' castigw? \p \v 30 Na' gaḻa'ze chesaš zan coš chesagwba'. \v 31 Nach da' x̱igüe' ca' gosata'yoen Jesúsen' gose'en ḻe': \p ―Še yebejo' neto' yic̱hjlaždao' beṉe' quinga, gwseḻa' neto' gan' nita' coš ca' na' beṉ latje šjayo'oto' yic̱hjlažda'oban'. \p \v 32 Nach gož Jesúsen' ḻegaquen: \p ―Ḻe šjayo'o. \p Nach besyechojen yic̱hjlaždao' beṉe' ca' na' jaseyo'on yic̱hjlaždao' coš ca'. Na' besyeyetjses coš ca' ḻe'e ya'a gan' nita'ban', na' jaselažo'ba' ḻo' nisdaon' ga gosatba' gose'ejba' nis. \p \v 33 Na' beṉe' ca' chosoyoe' cošen' besele'ede' dan' ba goquen na' bosyoxoṉje' jasyeyeže' beṉe' lagüe' yež yogo' can' ba goquen' na' can' ba besyeyac beṉe' ca' goso'o gosaz da' x̱igüen' yic̱hjlažda'ogaquen'. \v 34 Nach yogo' beṉe' ca' že' yeža' jasešague' Jesúsen' na' cate' besele'ede'ne' gosata'yoede' ḻe' yeze'e lažgaquen'. \c 9 \s1 Jesúsen' beyone' to beṉe' bi chda šḻa'a ṉi'a ne'e \r (Mr. 2:1-12; Lc. 5:17-26) \p \v 1 Nach Jesúsen' beyo'e ḻo' barcon' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen besyeḻague' yešḻa'a nisdaon' par besyežine' Capernaum gan' ba gwzoacze' sša. \v 2 Na' besežin x̱oṉj beṉe' zjanḻene' to beṉe' xiṉj beṉe' bi chda šḻa'a ṉi'a ne'e, zjanx̱oe' ḻe' to ḻo cam dao'. Cate' gocbe'e Jesúsen' ḻe gosejnilaže'ne' nach gože' beṉe' güe'na': \p ―Bebe xi'iṉa'. Ba bezi'xena' xtoḻon'. \p \v 3 Na' baḻ beṉe' ca' chososed chosolo'ede' dan' bzoj da' Moisésen' gosende' dan' gož Jesúsen' beṉe' güe'na' na' gosone' xbab ḻo' yic̱hjlažda'ogaquen' gosene': “Benga chṉie' diža' bya' c̱he Dios chne' ca', ḻe chon cuine' ca Dios.” \v 4 Jesúsen' gocbe'ede' ca nac da' cheseza'laže', na' gože' ḻegaque': \p ―¿Bixc̱hen' chza'laže'le ca' ḻo' yic̱hjlažda'olen'? \v 5 Še yapa'ne': “Ba bezi'xena' xtoḻo'na',” bi ṉezele še napa' yeḻa' gwnabia' cont yezi'xena' xtoḻen'. San še yapa'ne': “Gwyas na' gwda”, na' nacbia' še napa' yeḻa' guac gac can' gwnian'. \v 6 Perw neda' naca' beṉe' gwseḻa' Dios golja' beṉac̱h gwlo'eda' le'e ṉa'a zoa' yežlio nga napa' yeḻa' gwnabia' cont yezi'xena' xtoḻa' beṉac̱hen'. \p Nach gože' beṉe' xiṉja': \p ―Beyas, beyoa' xcamon' na' beyej ližo'. \p \v 7 Na' beyas bena', beze'e zjayde' liže'. \v 8 Na' beṉe' ca' besele'ede' can' goquen' besežebchgüe'. Na' gosonxene' Diosen' dan' be'e yeḻa' guac c̱he Jesúsen'. \s1 Jesúsen' gwleje' Mateo cont goque' txen len ḻe' \r (Mr. 2:13-17; Lc. 5:27-32) \p \v 9 Na' Jesúsen' gwdie' latje gan' chi' Mateo chc̱hixjue' impuesto. Na' cate' ble'ede' ḻe' na' gože'ne': \p ―Da len neda'. \p Na' gwzoža' Mateon' gwyejlene' ḻe'. \p \v 10 Ca' goquen' ba chi' Jesúsen' liž Mateon' ba che'ej chagüe' txen len zan beṉe' güec̱hixjw na' len yebaḻe beṉe' güen da' xiṉj na' len beṉe' ca' zjanaque' txen len ḻe'. \v 11 Na' beṉe' fariseo ca' cate' besele'ede' chi' Jesúsen' txen len beṉe' ca', gose'e beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―¿Nacxec̱hen' ben' chsed chlo'ede' le'e che'ej chagwlene' txen beṉe' güec̱hixjw na' yebaḻe beṉe' güen da' xiṉj? \p \v 12 Na' cate' Jesúsen' bende' xtiža'gaquen' na' gože' ḻegaque': \p ―Beṉe' cbi chesacšene bitw cheseyažjde' beṉe' güen rmed. Beṉe' chesacšende', ḻegaquen' cheseyažjde' beṉe' güen rmed. \v 13 Ḻe šjased bi zeje Xtiža' Diosen' dan' nyojen žan: “Chaclaža' yeyaše' yeži'ilaže'le beṉe', gague con gotle beyix̱e' gonxenḻe neda'.” Gague beṉe' ba zjanaque' beṉe' güen len Diosen' zedeṉeyoeda' cont yesyetiṉjde' xtoḻen', san beṉe' güen da' xiṉjen'. \s1 Goseṉabde' Jesúsen' bixc̱hen' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen bi gosone' gwbas \r (Mr. 2:18-22; Lc. 5:33-39) \p \v 14 Nach beṉe' ca' chesone' txen len Juan ben' bzoe' beṉe' nis gosebigue' lao Jesúsen' na' gose'ene': \p ―Neto' na' len beṉe' fariseo ca' chonchguato' gwbas, perw beṉe' ca' zjanaque' le' txen bi chesone' gwbas. ¿Bixc̱hen'? \p \v 15 Nach gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―¿Guac yesezoa beṉe' yeḻa' güine' beṉe' chesaxe' to ga chac yeḻa' güešagna' šlac ben' bšagnan' zoalene' ḻegaque'? Še zoa ben' bšagnan' bi gac yesegüine'de'. Perw žin ža cate' bich soe' len ḻegaque', cana'ch yesone' gwbas. Na' ca'cze naquen len neda' na' len beṉe' ca' zjanaque' neda' txen. \p \v 16 ’Nono zoa beṉe' chc̱hine' lache' cobe cont yoda' xe' da' de'ex̱o', ḻe lache' coben' yeben' cate' c̱hiben' na' c̱hezan' lache'ex̱on', na' gan' nchezan' gacchen da' xen. \v 17 Na' ḻecze ṉeca zoa beṉe' chgue'e vino cobe ḻo' bzod yide'ex̱o', ḻe vino coben' chšon' yide'ex̱on' na' ḻalje vino na' yesebiayi' chopen. San chesegue'e vino coben' ḻo' yid cobe cont bitw cuiayi' vinon' len yiden'. \s1 Jesúsen' beyone' xi'iṉ Jairo na' beyone' yeto no'ole beṉe' gwdane' xe' \r (Mr. 5:21-43; Lc. 8:40-56) \p \v 18 Na' ṉe' choe'te Jesúsen' dižan', bžin to beṉe' gwnabia' bzoa xibe' lao Jesúsen' na' gože'ne': \p ―Za' gotte to xi'iṉa' no'ole. Yo'ošca x̱oa taco' yic̱hjbe' cont yebambe'. \p \v 19 Na' gwzoža' Jesúsen' na' gwc̱he'e beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen ja'aclene' beṉe' gwnabian'. \v 20 Na' šlac zja'aque' liž beṉe' gwnabian' zej to no'ole nagüe' ḻegaque', beṉe' ba goc šižiṉw iz chzoe' gwbao', na' bene' byen gwbigue' cože' Jesúsen' gwdane' lox xen'. \v 21 Ḻe bene' xbab ḻo' yic̱hjlažda'ogüen', gwne': “Con še ba gwdana' xen' nach yeyacda'.” \v 22 Na' gwyec̱hj Jesúsen' ble'ede' no'olen', gože'ne': \p ―Bendiplažo' xi'iṉa'. Ba beyacdo' dan' chejnilažo' neda'. \p Na' ḻa' beyactede'. \p \v 23 Cate' bžin Jesúsen' liž beṉe' gwnabian' na' ble'ede' beṉe' zan zjaže' chesone' sšag chesebežchgüe' na' ba nita' beṉe' chosocuež bžejo par yosocuaše'be'. \v 24 Na' gože' ḻegaque': \p ―Ḻe yechoj ngale. Bi' no'ole daon' biṉa' gatbe', san chtasben'. \p Na' beṉe' ca' bosoxiže' gosonḻe' c̱he'. \v 25 Na' beyož bešaše' yogo'ḻoḻ beṉe' ca', nach gwyo'o Jesúsen', bex̱ue' taca' bi' no'ol guaten', na' beyasbe'. \v 26 Na' ca nac yeḻa' guac dan' ben Jesúsen', gwxoa diža' c̱hen yogo' yež dan' zjachi' do na'. \s1 Jesúsen' beyone' c̱hope beṉe' lc̱hoḻ \p \v 27 Cate' beza' Jesúsen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen, ja'aclen c̱hope beṉe' lc̱hoḻ ḻegaque' na' gosene' zižje: \p ―Le' naco' xi'iṉ diaža c̱he da' rey David, beyaše'laže'šca neto'. \p \v 28 Na' cate' Jesúsen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen besežine' yo'o gan' zjanite' na' besyeyo'e, na' ḻecze goso'o beṉe' lc̱hoḻ ca'. Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―¿Chejḻe'le guac gona' cont yele'ele? \p Nach gose'ene': \p ―Chejḻe'to' X̱anto'. \p \v 29 Nach Jesúsen' gwdane' yejlaogaquen', na' gože' ḻegaque': \p ―Yele'ele, ḻe chejnilaže'le neda'. \p \v 30 Nach besyeyac yejlaogaquen' besyele'ede'. Na' Jesúsen' gože' ḻegaque' bicze yeso'e diža' can' goc besyeyac yejlaogaquen'. \p \v 31 Na' besyeya'aque' na' gate'tez ja'aque' doxen distritw Galilean' goso'e diža' ca nac dan' ben Jesúsen' len ḻegaque'. \s1 Jesúsen' beyone' to beṉe' bi goc ṉie' \p \v 32 Na' cate' besyeya'ac beṉe' ca', ḻa' besežinte beṉe' yoble zjanc̱hi'e to beṉe' bi goc ṉie', na' yo'o yaz da' x̱igüen' yic̱hjlažda'ogüen'. \v 33 Jesúsen' bebeje' da' x̱igüen' na' ḻa' beṉete bena'. Na' beṉe' zan besele'ede' can' goquen' besyebanchgüede', na' gosene': \p ―Chio' beṉe' Israel, da' nechon' za' ble'echo yeḻa' guac dan' nac ca'. \p \v 34 Perw na' beṉe' fariseo ca' gosene': \p ―Satanás dan' nac x̱an da' x̱igüe' ca' chaclenen ḻe' cont chebeje' da' x̱igüen' zjayo'o zjanyaz yic̱hjlaždao' beṉe'. \s1 Jesúsen' cheyaše' cheži'ilaže'de' beṉac̱hen' \p \v 35 Na' Jesúsen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen ja'aque' to to yež na' to to ciuda da' zjachi' do na' bzejni'ide' beṉe' Israel ḻo' yodao' c̱hegaque' ca', gwdix̱jue'ede' diža' güen can' ṉabia' Diosen' yic̱hjlaždao' beṉe' yosozenag c̱he'. Na' Jesúsen' beyone' beṉe' ca' chese'e bite'teze yižgüe' na' bite'teze da' chesac c̱hegaque'. \v 36 Na' ble'ede' ba besežag beṉe' zan na' beyaše' beži'ilaže'de' ḻegaque', ḻe gocbe'ede' chesacžejlaže' nac yesone' na' gague no zoa yesaclen ḻegaque' len yogo' dan' chesežaglaogüe'. Nite' ca nita' no xila' be nono de gwyoe ḻegacba'. \v 37 Nach gože' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―Chyažje beṉe' zan yeseyix̱jue'ede' xtiža' Diosen', perw to c̱hopga beṉe' nita' yeseyix̱jue'eden'. Na' beṉe' yosozenague' c̱he Diosen' zjazaca'lebe' ca to coseš xen da' chyažjen yedoben. \v 38 Da'nan' ḻe ṉabe X̱ancho Diosen' seḻa'che' beṉe' yesaclene' chio' yotobcho coseš c̱hen'. \c 10 \s1 Jesúsen' gwleje' beṉe' šižiṉw ca' gosaque' txen len ḻe' \r (Mr. 3:13-19; Lc. 6:12-16) \p \v 1 Jesúsen' botobe' beṉe' šižiṉw ca' zjanaque' ḻe' txen na' bnežjue' ḻegaque' yeḻa' gwnabia' cont besyebeje' da' x̱igüe' ḻo' yic̱hjlaždao' beṉe', na' cont besyeyone' beṉe' bite'teze yižgüe' da' chese'ede' na' bite'teze da' chesac c̱hegaque'. \p \v 2 Quinga zjale beṉe' šižiṉw ca': Simón ben' ḻecze le' Pedro ben' goque' beṉe' blao, na' Andrés beṉe' biše' Pedroa', na' xi'iṉ Zebedeon' Jacobo len Juan, \v 3 na' Felipe, na' Bartolomé, na' Tomás, na' Mateo ben' goc beṉe' güec̱hixjw, na' Jacobo xi'iṉ Alfeo, na' Lebeo ben' ḻecze le' Tadeo, \v 4 na' Simón ben' ben txen len partidw cananista, na' Judas Iscariote ben' bdie' Jesúsen' ḻo na' ben' besegue'ede' ḻe'. \s1 Jesúsen' gwseḻe' beṉe' šižiṉw ca' jasedix̱jue'ede' xtiža' Diosen' \r (Mr. 6:7-13; Lc. 9:1-6) \p \v 5 Na' Jesúsen' gwseḻe' beṉe' šižiṉw ca' jasedix̱jue'ede' xtiža' Diosen', gože' ḻegaque': \p ―Bitw šejle laž beṉe' cbi zjanaque' beṉe' Israel, na' ṉeca šejle yež ca' zjachi' distritw Samaria. \v 6 Ḻe šja'ac gan' že' beṉe' Israel beṉe' ba zjambiayi' dan' bitw ṉa' yesombi'e Diosen'. \v 7 Ḻe šja'ac ḻe šjatix̱jue'ede' ba bžin ža Diosen' ben' zoa yaban' ṉabi'e yic̱hjlaždao' beṉe' yosozenag c̱he'. \v 8 Ḻe yeyon beṉe' chesacšene, ḻe yeyon beṉe' ca' chese'e yižgüe' dan' nzi' lepra, ḻe yosban no beṉe' ba gosat, na' ḻe yebej da' x̱igüe' ca' zjayo'o zjanyaz ḻo' yic̱hjlaždao' beṉe'. Diosen' bibi bc̱hixjue' le'e da' ba beṉe' le'e yeḻa' guac c̱hen' cont gonḻe da' quinga, da'nan' ḻe gaclen beṉe' na' bibi gwc̱hixjwlene'. \p \v 9 ’Bitw gua'le mechw de oro, de plata o de cobre šlac co'ole nez. \v 10 Na' ṉeca gua'le bzod, o yeto xcamisle, ṉeca gua'le yel, na' ṉeca gox̱e'le xis da' gwc̱hiše'le. Ca nac le'e chonḻe xšinan' zaca'le par goṉ beṉe' da' ye'ej da' gagwle gan' seḻa' le'ena'. \p \v 11 ’Na' gate'tez ciuda o yež ga žinḻe, ḻe ṉab še zoa to beṉe' güen beṉe' yebede' gwlebe' le'e ližen'. Na' še gwlebe' le'e, na'teze soale. Cate'ch žin ža šejle ga yoble, cana'ch yeza'le. \v 12 Na' cate' žinḻe liže'na', ḻe gwguape' tiox, na' ḻe ṉablaže' soa cueze' binḻo len yic̱hjlažda'ogüe'. \v 13 Na' še nita' beṉe' chesaclaže' yesezoa yesebeze' binḻo len yic̱hjlažda'ogaquen', na' gac can' gwṉablaže'le par yesezoa yesebeze' binḻo. Perw še nono zoa beṉe' chesaclaže' yesezoa yesebeze' binḻo len yic̱hjlažda'ogaque', bi gac dan' ba gwṉablaže'len'. \v 14 Na' še zoa ga bi yosolebe' le'e ṉeca yosozenague' c̱hele, cate' yeza'le na', ḻe cuibe ṉi'alen' yo bište cont nacbia' bi checa'ale c̱hegaque'. \v 15 Da' mal xen goson beṉe' ciuda Sodoma na' beṉe' ciuda Gomorra cani', perw da' ḻi žia' le'e, cate' žin ža gac juisyw beṉe' ca' bi bosolebe' le'e ližen' yesaḻe'chde' clel ca beṉe' Sodoman' na' beṉe' Gomorran'. \s1 Gac da' saca'zi'cho \p \v 16 ’Neda' seḻa' le'e šjatix̱jue'ele xtižan' len beṉe' ca' chesegue'ede' le'e. Zaca'leble ca xila' dao' ben' chja'ac gan' že' beco'yo. Da'nan' cheyaḻa' gacle beṉe' yo'ochgua xbab na' beṉe' xenḻaže' len ḻegaque'. \v 17 Ḻe gwsaca' len beṉe' ca' chesegue'ede' le'e. Nita' beṉe' yesone' le'e ḻo na' beṉe' gwnabia' ca' cont yesot yeseyine' le'e ḻo' yodao' c̱hegaquen'. \v 18 Nach ḻecze dan' chejnilaže'le neda' nita' beṉe' yesec̱he'ex̱ox̱je' le'e do lao rey, do lao nochle beṉe' gwnabia'. Na' can' güe'lenḻe ḻegaque' xtižan', ḻecze can' güe'lenḻe xtižan' len beṉe' bi zjanaque' beṉe' Israel. \v 19 Perw cate' yesezene' le'e na' yesec̱he'e le'e lao beṉe' ca', bi cuec yic̱hjle nac yoži'ile xtiža'gaquen' o nacle ṉale. Ḻo hor na'teze Diosen' gwzejni'ide' le'e bin' cheyaḻa' ṉale. \v 20 Ḻe gague le'eczen' ṉele, san Spiritw c̱he X̱acho Diosen' gonen ga ṉale bin' cheyaḻa' ṉale. \p \v 21 ’Cana' baḻ beṉac̱h yesec̱hje' yesone' beṉe' biše' golje' ḻo na' beṉe' yesote' ḻegaque', na' nita' beṉe' yesone' xi'iṉgaque' ḻo na' beṉe' yesot ḻegacbe', na' nita' beṉe' yesone' x̱axṉe'e ḻo na' beṉe' yesote' ḻegaque'. \v 22 Yogo'ze beṉe' yesegue'ede' le'e dan' chejnilaže'le neda', perw note'tez le'e gwyo gwc̱hejlaže'le cont bi cuejyic̱hjle dan' chejnilaže'le neda' žinten gatle, nach šjayzoale len Diosen'. \v 23 Še beṉe' že' to yež yosyolague' le'e, ḻe yeza'teze na' yeyejle ga yoble. Biṉa' yeyož šjatix̱jue'ele xtižan' yogo' yež gan' že' beṉe' Israel ca' cate' yida' da' yoble, neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \p \v 24 ’Ca nac cate' to beṉe' chsede' len to maestrw, bitw ṉacho naque' beṉe' blaoch ca maestroa'. Na' to mos bitw naque' blaoch ca x̱anen'. \v 25 Con cheyaḻa' c̱hazlaže' ben' chseda' še yežinḻaže' gaque' ca maestrw c̱he' na' cheyaḻa' c̱hazlaže' mosen' še yežinḻaže' gaque' ca x̱anen'. Neda' naca' X̱anḻe, na' beṉe' chesegue'ede' neda' chesene' chona' txen len Beelzebú dan' nac x̱an yogo' da' x̱igüe', na' naquechxe yesene' c̱he le'e nacle neda' txen. \s1 Cheyaḻa' žebcho castigw dan' gon Diosen' c̱he beṉe' güen da' xiṉj \r (Lc. 12:2-9) \p \v 26 ’Bitw žeble beṉe' bite'teze da' yesonde' le'e, ḻe bitwbi de da' ngaše' da' ṉacho cbi gwlo'elaon, ṉeca de da' nono ṉa' ṉeze da' ṉacho cbi yeseṉezden'. \v 27 Da' zan dan' chsed chlo'eda' le'e dan' bi chsed chlo'eda' yezica'chle beṉe'. Na' le'e ḻe gwsed ḻe gwlo'en yogo'ḻoḻ beṉe', na' ḻe gon cont beṉe' zan yesejni'iden'. \v 28 Bitw cheyaḻa' žeble beṉe' ca' yesot le'e. Ḻegaque' bitw gac bi yesonde' yic̱hjlažda'olen'. Cheyaḻa' žeble Diosen', ḻe ḻen' nape' yeḻa' gwnabia' cont gwžiaye'e cuerp c̱helen' len yic̱hjlažda'olen' ḻo yi' gabiḻen'. \p \v 29 ’Ṉezecho byiṉe dao' ca' bitw bi zjazaca'tecba', perw bitw ṉacho toba' gat sin cbi güe' X̱acho Diosen' latje. \v 30 Na' ca nac chio', chaquechgüe Diosen' chio' na' ṉeztede' baḻ yiša' yic̱hj to tocho žia. \v 31 Da'nan', bitw žeble, ḻe zaca'chle clel ca zan byiṉ dao' ca'. \s1 Cheyaḻa' güe'cho diža' len beṉe' ye'cho ḻegaque' nombia'czcho Jesucriston' \r (Lc. 12:8-9) \p \v 32 ’Na' note'teze beṉe' še cho'e diža' len beṉac̱hen' che'ene' chejḻe'e c̱hia', ḻecze ca' neda' gua' diža' len X̱a' ben' zoa yaban' yapa'ne' bena' naque' neda' txen. \v 33 Na' note'teze beṉe' še cho'e diža' len beṉac̱hen' che'ene' bitw chejḻe'e c̱hia', ḻecze ca' neda' gua' diža' len X̱a' ben' zoa yaban' yapa'ne' bena' bi naque' neda' txen. \s1 Yesediḻe beṉe' ṉec̱he dan' bid Jesúsen' \r (Lc. 12:51-53; 14:26-27) \p \v 34 ’Bitw gonḻe xbab beṉe' že' yežlio nga yesezoa yesebeze' binḻo len ḻježgaque' ṉa'a ba bida'. Bitw yesezoa yesebeze' binḻo san yesediḻe'. \v 35 Lagüe dan' ba bida' yesediḻ beṉe' byo len x̱e' na' no'olen' len xṉe'e, na' yesediḻ xo'oliž no'ole len ḻe'. \v 36 Beṉe' ḻo' yo'oze yesegue'e ḻježe'. \p \v 37 ’Note'tez beṉe' še chaquechde' x̱e' o xṉe'e clel ca chacde' neda', bitw zaque' gone' txen len neda'. Ḻecze ca' še chaquechde' xi'iṉe' clel ca neda' bitw zaque' gone' txen len neda'. \v 38 Na' note'teze' še bi chzenague' c̱hia' lagüe' dan' chacde' yosoc̱hi yososaca' beṉe' ḻe', bitw zaque' cont gaque' neda' txen še ca'. \v 39 Note'teze beṉe' chacde' gone' cont bi c̱hi saque' o cont nono yesot ḻe', benan' cuiayi'. Na' note'teze beṉe' chzanḻaže' cuine' saca'zi'e o gate' ṉe c̱hia' neda, ba de yeḻa' mban c̱he' toḻi tocaṉe. \s1 Beṉe' ca' yesenita' mbalaz cate' yesyežine' yaba \r (Mr. 9:41) \p \v 40 ’Note'teze beṉe' chosolebe' le'e chosolebe' neda', ḻecze chosolebe' Dios ben' gwseḻe' neda'. \v 41 Na' note'teze beṉe' yebede' gwlebe' beṉe' cheso'e xtiža' Diosen', mbalaz soe' cate' yežine' yaban' ḻecze ca mbalaz soa ben' cheso'e xtiža' Diosen'. Na' mbalaz gac c̱he beṉe' ca' cheson can' chazlaže' Diosen' caten' yesyežine' yaban'. Na' note'teze beṉe' yebede' gwlebe' ḻegaque' da' chesone' can' chazlaže' Diosen', ḻecze mbalaz soe' caten' yežine' yaban'. \v 42 Note'teze beṉe' gwnežjue' ḻa' to xiga'ze nis ye'ej beṉe' chejnilaže' neda', ḻa' gwnežjuen' beṉe' bi naque' beṉe' blao, da' ḻicze gona' cont soe' mbalaz caten' yežine' yaban'. \c 11 \s1 Juanṉa' gwseḻe' c̱hope beṉe' zjanaque' txen len ḻe' gan' zoa Jesúsen' \r (Lc. 7:18-35) \p \v 1 Cate' beyož ben Jesúsen' mandadw can' yeson beṉe' šižiṉw ca' gwleje' cont gosaque' ḻe' txen, beze'e latjen'. Na' gwyeje' yež ca' zjachi' do na' jased jalo'ede' xtiža' Diosen' len beṉe' ca' že'na'. \p \v 2 Juanṉa' ben' bzoe' beṉe' nis, cana' ba die' ḻižya. Na' bende' diža' c̱he yogo' dan' chon Criston' ben' gwseḻa' Diosen' cont yedeṉabi'e. Nach Juanṉa' gwseḻe' c̱hope beṉe' zjanaque' txen len ḻe' gan' zoa Jesúsen', \v 3 jaseže'ne': \p ―¿Len' naco' ben' chbezto' seḻa' Diosen', še cheyaḻa' cuezchto' yid beṉe' yoble? \p \v 4 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ḻe šjaya'ac na' ḻe šjayež Juanṉa' doxen da' ca' ba ble'ele na' da' ca' ba benele. \v 5 Ba ble'ele chona' cont chesyele'e no beṉe' lc̱hoḻ, na' chesyeda no beṉe' zjanxiṉj ṉi'e. Na' ḻecze beṉe' gose'e yižgüe' dan' nzi' lepra besyeyacde', na' chesyeyene no beṉe' cuež. Ba ble'ele bosbana' no beṉe' guat, na' ba benele choa' diža' güen c̱hia' len beṉe' yaše' ca'. \v 6 Mbalaz zoa beṉe' chejḻe'e c̱hia' na' bi chdebde'. \p \v 7 Na' cate' besyeya'ac beṉe' ca' zjanaque' txen len Juanṉa', nach Jesúsen' be'lene' beṉe' ca' zjandoben' xtiža' Juanṉa', gože' ḻegaque': \p ―¿Nacxe nac ben' jale'ele latje dašen'? ¿Chaque' quil ca'ale? Bi naque' ca'. \v 8 ¿Nac naque' caten' jale'elne'? ¿Nyaze' lache' šagüe'? ¿še bitw? ḻe beṉe' zjanyaz lache' šagüe' nite' yo'o güenchgua ca no liž beṉe' gwnabia'. \v 9 ¿Noxen' jale'ele? ¿to ben' choe' xtiža' Diosen'? Da' ḻi cho'e xtiža' Dios, perw žia' le'e, zaca'che' ca note'teze beṉe' choe' xtiža' Diosen'. \v 10 C̱he benga nyojen ḻe'e Xtiža' Diosen', žan: \q1 Neda' Dios seḻa' to beṉe' cuialagüe' laguo' güe'e xtižon' \q1 cont cate' šejo' ba zjanita' beṉe' yosozenague' c̱hio'. \p \v 11 Da' ḻi žia' le'e notoch no beṉac̱h ṉa' soa beṉe' naquech beṉe' blao ca Juanṉa' ben' bzoe' beṉe' nis. Perw na' note'tez beṉe' chzenague' c̱he Diosen' cont ṉabia' Diosen' yic̱hjlažda'ogüen', ḻa'czḻa' naque' beṉe' ḻa'zelagüe beṉe' bibi zaca', ba chejni'ichde' c̱hia' clel ca Juanṉa'. \p \v 12 ’Gwzolaon caten' Juanṉa' gwdix̱jue'ede' xtiža' Diosen' na' bzoe' beṉe' nis na' chžinten ṉa'a, beṉe' zan chesone' ga zelao chesezaquede' cont ṉabia' Diosen' yic̱hjlažda'ogaque'. \v 13 Na' ḻecz gwzolaon cani'te bžinten cate' bla' Juanṉa' gwdix̱jue'ede' xtiža' Diosen', ley dan' bzoj da' Moisés na' dan' bosozoj yezica'chle beṉe' goso'e xtiža' Diosen' bzejni'in chio' c̱he yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen'. \v 14 Na' Xtiža' Diosen' dan' nyojen žan yid yeto beṉe' yedeyene' can' ben Elías ben' be' xtiža' Diosen' cani'. C̱he Juanṉa' žan ca', con še šejḻe'le. \v 15 Le'e žia nagle da' chene, ḻe gwzenag xtiža'na'. \p \v 16 ’¿No gwsaca'lebda' le'e zoale ṉa'a? Gwsaca'lebda' le'e ca bidao' dan' bicze bi chlebele. Nacle ca bidaon' nita' gan' chac ya'a chese' ḻježbe': \v 17 “Ba bcuežto' bžejo, ṉeca bya'ale, na' ba biḻyaše'to', ṉeca gwchežle.” \v 18 Juan ben' bzoe' beṉe' nis bide' laole nga, bitw güe'ej gwdagwšagüe' can' chese'ej chesagw beṉe' yoble, nach gwnale c̱he': “Yo'o yaz da' x̱igüen' yic̱hjlažda'ogüe'.” \v 19 Na' neda', Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h, na' chle'ele che'ej chagua' can' chese'ej chesagw beṉe' yoble, na' žale c̱hia' naca' beṉe' ḻia na' beṉe' borrašw. Na' ḻecze žale c̱hia' naca' xmigw beṉe' güec̱hixjw ca' na' xmigw yezica'chle beṉe' güen da' xiṉj. Perw nacbia' yeḻa' sina' c̱he Diosen' dan' napto' naquen da' güen, ḻe ba ble'eczele can' chon neto' napton'. \s1 Yež ca' gan' bitw bosozenague' c̱he Jesúsen' \r (Lc. 10:13-15) \p \v 20 Nach Jesúsen' be'e xtiža' beṉe' ca' že' yež ca' gan' bene' da' zan da' zaca' yesyebande', na' gwdiḻe' ḻegaque' dan' bitw besyetiṉjde' xtoḻa'gaquen'. Nach gwne': \p \v 21 ―¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e beṉe' Corazín! ¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e beṉe' Betsaida! Beṉe' ca' nita' Tiro na' Sidón ba besyetiṉjde' xtoḻa'gaque' šaca' blo'egacda'ne' yeḻa' guac c̱hia' ca dan' ba blo'eda' le'e. Na' bosoše'e ca gosone' šaca' bena' ca', chesazḻje' to lache' gasj da' naquen zeše' na' chosože'eḻja cuine' no de cont yesacbe'e beṉe' ba boša' yic̱hjlažda'ogaquen'. \v 22 Žia' le'e, saca'zi'chle clel ca beṉe' že' Tiro na' Sidón cate' žin ža gac juisyw. \v 23 Na' le'e nita'le Capernaum chonḻe xbab šeca Diosen' gone' gacxenchguale cate' yežinḻe yaba gan' zoe'na'. Bi gone' ca', san seḻe' le'e ḻo yi' gabiḻ. Šeca' bena' da' zaca' yesyebane beṉe' ca' gwnita' Sodoman' can' ba bena' laole nga, zesyetiṉjde' xtoḻa'gaquen', na' ṉe' chi' ciudan' šeca'. \v 24 Žia' le'e, gaḻe'chle clel ca beṉe' Sodoman' cate' žin ža gac juisyw. \s1 Beṉe' ca' yesejnilaže' Jesúsen' ṉite' mbalaz \r (Lc. 10:21-22) \p \v 25 Nach Jesúsen' boḻ güiže' Diosen', gwne': \p ―X̱a', le' naco' X̱an yežlio nga na' X̱an yaba, chnabi'o doxen. Na' choṉa' yeḻa' chox̱clen c̱hio' ba bzejni'ido' baḻ beṉe' diža' güen c̱hio' quinga. Bzejni'ido' beṉe' ca' gosacbe'e cheseyažjde' no gwsed gwlo'e ḻegaque'. Na' bitw bzejni'ido' beṉe' ca' cheson xbab zjanaque' beṉe' sina' na' beṉe' zjanejni'i. \v 26 Beno' ca' X̱a', ḻe can' gwnalažo'. \p \v 27 Na' gože' beṉe' ca' že'na': \p ―X̱an' ba bene' ḻo na' gona' cont chombia' beṉe' ḻe'. Ḻe' nombia'yaṉe' neda', na' neda' nombia'yaṉa' ḻe'. Na' beṉe' ca' ba gwleja' ba zjanombi'e X̱an'. Na' noch no zjanita' beṉe' zjanombi'e X̱an', ṉe neda' ca zjanombi'e. \v 28 Le'e chjax̱aque'laže'le na' chacyaše'laže'le da' chaquele nac gonḻe cont soale binḻo len Diosen', chata'yoeda' le'e, ḻe šejnilaže' neda'. Neda' gona' ga soale mbalaz. \v 29 Ḻe gwzenag c̱hia' na' gwzejni'ichda' le'e. Neda' naca' beṉe' xenḻaže' na' beṉe' šagüe' na' gona' ca soale mbalaz ḻo' yic̱hjlažda'olen'. \v 30 Dan' žia' cheyaḻa' gonḻe bitw naquen zed, na' can' chsed chlo'eda' bitw naquen zdebe. \c 12 \s1 Ža c̱he Dios beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen goseḻec̱hje' trigon' da' gosagüe' \r (Mr. 2:23-28; Lc. 6:1-5) \p \v 1 Ca tiempen' gozac to ža c̱he Diosa' cate' Jesúsen' gwdie' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gan' nyaž trigw. Nach beṉe' ca' gosedone', na' goseḻec̱hje' dao c̱he trigon' cont gosagüe' xsenṉa'. \v 2 Na' besele'e beṉe' fariseon' can' gosone', na' gosi'e Jesúsen': \p ―Gwṉašc ¿bixc̱hen' beṉe' ca' zjanaque' le' txen chesone' žin da' bi de ḻsens goncho ža c̱he Dios? \p \v 3 Na' Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―¿Biṉa' gwlable can' ben da' rey Davin' to ža cate' ḻe' na' beṉe' ḻježe' ca' gosedone'? \v 4 Gwyo'o Davin' ga nac liž Dios na' gwdagüe' yetextil da' nac c̱he Dios da' bi chac gagw beṉe' bi nac bx̱oz, na' ḻecze bnežjue' c̱he beṉe' zja'ac len ḻe'. \v 5 Na' ¿biṉa' gwlable ḻe'e ley dan' bzoj da' Moisés gan' žan bx̱oz ca' chesoncze' mandadw c̱he yodao' blaon' yogo' ža c̱he Diosen'? Na' bitw ṉacho zjanape' doḻa' dan' chesone' žin ža c̱he Diosen'. \v 6 Žia' le'e, neda' zoa' nga zaca'cha' clel ca yodao' blaon'. \v 7 Xtiža' Diosen' dan' nyojen žan: “Chaclaža' yeyaše' yeži'ilaže'le beṉe', gague con gotle beyix̱e' par gonxenḻe neda'.” Šaca' chejni'ile bi zejenṉa' žan ca', biḻja ṉale beṉe' quinga zjanape' doḻa', ḻe bibi da' mal chesone'. \v 8 Žia' le'e, naquen' ḻo na' ṉia' bi da' nac güen goncho cate' nac ža c̱he Diosen', neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \s1 Beyac to beṉe' nx̱o'oṉ šḻa'a taque' \r (Mr. 3:1-6; Lc. 6:6-11) \p \v 9 Na' cate' Jesúsen' beze'e latjen', na' gwyo'e to ḻo' yodao' c̱he c̱hio' beṉe' Israel. \v 10 Na' ḻo' yodaon' zoa to beṉe' nx̱o'oṉ šḻa'a taque', nach beṉe' fariseo ca' gose'e Jesúsen': \p ―¿De ḻsens yeyoncho beṉe' xiṉj ža c̱he Diosen'? \p Gose'ene' ca' cont de da' yosode'ede' yesagüe' xya. \p \v 11 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Še nita' xila' dao' c̱hele na' lažo' toba' to ḻo' yechw zitjw ža c̱he Diosen' cate' bi de ḻsens goncho žin, ¿cbi ḻa' yebejteleba' ḻo' yechon' ḻo žana'? \v 12 Da'na'na' žia' le'e de ḻsens gaclencho beṉe' ža c̱he Diosen'. Ḻe zaca'ch to beṉe' clel ca to xila' dao'. \p \v 13 Nach Jesúsen' gože' ben' nx̱o'oṉ taque'na': \p ―Bḻi naon'. \p Na' bḻien' na' taquen' beyaquen binḻo can' nac dan' yešḻa'a. \v 14 Nach beṉe' fariseo ca' besyežaše' yodaon' na' bosoxi'e nacle yesone' yesote' Jesúsen'. \s1 To dan' bzoj da' Isaías c̱he Jesúsen' \p \v 15 Gocbe'e Jesúsen' can' bosoxi'a beṉe' fariseo ca' na' gwze'e gwyeje' ga yoble. Beṉe' zan ja'aclene' ḻe', nach beyone' yogo' beṉe' ca' chesacšene. \v 16 Na' bene' mandadw nono yesoe'lene' diža' non' beyon ḻegaque'. \v 17 Bene' ca' cont goc can' ža Xtiža' Diosen' dan' bzoj da' Isaíasen', žan: \q1 \v 18 Bengan' naque' xmosa', ben' gwleja' cont gone' can' chazlaža'. \q1 Chacchgüeda' ḻe', na' chbeda' c̱he'. \q1 Na' neda' seḻa' Spiritw c̱hian' soateze soan len ḻe'. \q1 Na' c̱hix̱jue'ede' yogo'ḻoḻ beṉe' can' chazlaža' yesone'. \q1 \v 19 Bitw gacyože' len beṉe', ṉeca yosye'e, \q1 na' ṉeca ṉie' zižjo ḻo nez cont yesene beṉe' bin' že'. \q1 \v 20 Bi gwzoe' ca'ale beṉe' chesejnilaže' ḻe' late' lasze. \q1 Soe' gaclene' ḻegaque'. \q1 Nach žin ža gone' cont gac con da' zej to ḻicha ḻo yežlion'. \q1 \v 21 Na' beṉe' že' yogo' naciónṉa' yesebeze' gaclene' ḻegaque'. \s1 Gosene' Jesúsen' bebeje' da' x̱igüe' len yeḻa' guac c̱he Beelzebú \r (Mr. 3:19-30; Lc. 11:14-23; 12:10) \p \v 22 Na' zoa to beṉe' lc̱hoḻ na' ṉeca goc ṉie', na' yo'o nyaz da' x̱igüe' yic̱hjlažda'ogüe' na' jasesane'ne' lao Jesúsen'. Na' Jesúsen' bebeje' da' x̱igüen' yo'o nyaz yic̱hjlaždao' ben' na' ḻa' bele'etede' na' gocte beṉie'. \v 23 Na' yogo' beṉe' ca' besele'ede' can' goca' besyebanchgüede'. Nach gose'e ḻježe': \p ―¿Nac benga ben' chbezcho yide' lao diaža c̱he da' rey David? \p \v 24 Perw cate' beṉe' fariseo ca' gosende' diža' quinga gosene': \p ―Bitwbi yeḻa' guac nap benga. Ḻe Beelzebú dan' nac x̱an da' x̱igüe' ca' chaclenen ḻe' cont chebeje' da' x̱igüe' zjayo'o zjanyaz yic̱hjlaždao' beṉe'. \p \v 25 Gocbe'e Jesúsen' can' goson beṉe' fariseo ca' xbaben', nach gože' ḻegaque': \p ―Note'teze gobiern še choje' c̱hop šoṉ cuen na' yeyoža' yesediḻe' ḻegacze', cuiayi' gobierna'. Na' ḻecze še beṉe' že' bite'teze yež yesaque' c̱hople na' yesediḻe' ḻegacze', ḻecze bi sibia' yež c̱hegaquen' še ca'. Na' še beṉe' ḻo' bite'teze yo'o yesechoje' c̱hople na' yesediḻe' ḻegacze', gague sša yesenite' txen. \v 26 Ḻecze ca' še Satanásen' yebejen yeto da' x̱igüe' yo'o nyaz yic̱hjlaždao' beṉe', cuiayi' yeḻa' chnabia' c̱hen, ḻe chdiḻlen cuinen še ca'. \v 27 Le'e žale Beelzebún' chaclenen neda' cont chebeja' da' x̱igüe' ca'. Šaca' naquen can' žalen', ḻecze zejen Beelzebú dan' chnabia' da' x̱igüen' chaclenen beṉe' ḻježle chesyebeje' da' x̱igüe' zjayo'o zjanyaz yic̱hjlaždao' beṉe'. Na' beṉe' ḻježle ca'ze chosolo'e clelen' chṉele. \v 28 Spiritw c̱he Diosen' choṉen neda' yeḻa' guac cont chebeja' da' x̱igüe' ca', na' da' chona' ca' chlo'en ba bžin ža ṉabia' Diosen' yic̱hjlaždao' beṉe' yosozenag c̱he'. \p \v 29 ’¿Nac gac šo' beṉe' gwban liž to beṉe' gual na' que'e bi da' de c̱he' še bi zgua'tec gwc̱heje' beṉe' guala'? Ḻete gone' ca' nach gac que'e bi da' de c̱he'. \p \v 30 ’Beṉe' bi chone' neda' txen, chone' contr neda'. Na' beṉe' bi chaclene' cont yosozenag beṉe' yoble c̱hia', zeje diža' chone' par bi yosozenague' c̱hia'. \p \v 31 ’Da'nan' žia' le'e, yogo' da' xiṉj da' chon beṉac̱h, na' yogo' diža' bya' dan' cheseṉe' c̱he Diosen', Diosen' yezi'xene' c̱hen, perw note'teze beṉe' chṉe' yeḻa' ya' c̱he Spiritw c̱he Diosen', gwbat yezi'xen Diosen' c̱he'. \v 32 Na' note'teze beṉe' še ṉe' yeḻa' ya' c̱hia' neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h, Diosen' yezi'xene' c̱he', perw note'teze beṉe' še ṉe' yeḻa' ya' c̱he Spiritw c̱he Diosen', gwbat yezi'xen Diosen' c̱he' ṉa'a na' bate'teze. \s1 Diža' da' güe'cho chlo'en bin' yo'o ḻo' yic̱hjlažda'ochon' \r (Lc. 6:43-45) \p \v 33 ’Ca nac yag frut ca', yag dan' nac yag güen, frut güencze chbian, na' yag da' bi nac yag güen, ḻecze frut da' bi nac güen chbian. Con can' nac da' chbia to to yaguen' ṉezecho bi yaga'. \v 34 Na' ca'czen' nac len le'e nacchguale beṉe' zgot na' beṉe' gwxiye'. Bitw gac güe'le diža' šagüe' dan' nacle beṉe' laždao' xi'a. Ḻe yogo'te diža' da' chchoj cho'achon', ḻo' yic̱hjlažda'ocho nan' za'aquen. \v 35 To beṉe' laždao' xilaže' cho'e diža' šagüe', ḻe can' nac ḻo' yic̱hjlažda'ogüe' nan' cho'e dižan'. Na' to beṉe' laždao' xi'a cho'e diža' xi'a, ḻe can' ža ḻo' yic̱hjlažda'ogüen'. \v 36 Na' žia' le'e, cate' žin ža gon Diosen' yesežaglao yogo' beṉe' cheson da' xiṉj toḻi tocaṉe, cana' yogo'ḻoḻ beṉe' yosodie' cuent c̱he yogo' diža' dan' ba goso'e da' bitwbi zjazacan'. \v 37 Na' con ca diža' dan' choe'le, Diosen' c̱hoglagüen' c̱hele še naple doḻa' o še bi naple doḻa'. \s1 Beṉe' bi bosozenag c̱he Diosen' goseṉabe' gon Jesúsen' to yeḻa' guac \r (Mr. 8:12; Lc. 11:29-32) \p \v 38 Nach baḻ beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisés, na' beṉe' fariseo ca' gose'e Jesúsen': \p ―Maestrw, chaclaže'to' gono' to yeḻa' guac da' le'eto' cont ṉezeto' še da' ḻicze Diosa' gwseḻe' le'. \p \v 39 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Le'e zoale ṉa'a nacchguale beṉe' laždao' xi'a na' ba gwlejyic̱hjle Diosen'. Na' chṉable gona' yeto yeḻa' guac da' le'ele cont ṉezele še Diosa' gwseḻe' neda', perw bi gona' can' chṉablena', ḻe ba ble'ele da' ca' chona'. Dan' gon Diosen' len neda' cont ṉezele ḻe'na' gwseḻe' neda' naquen ca da' bene' len da' Jonás ben' be' xtižen' cani'. \v 40 Cate' za' šej Jonásen' Nínive, Diosen' bene' cont to beḻ xen be yo'o ḻo' nisdaon' gwdebba' ḻe' na' šoṉe ža šoṉe yel gwyo'e ḻo' ḻe'eban'. Na' ca nac neda', gata' na' gaša', na' yeyoža' šo'a ḻo' ba šoṉe ža šoṉe yel. \v 41 Na' cate' žin ža gon Diosen' cont yogo' beṉe' cheson da' mal yesežaglagüe' toḻi tocaṉe, žana' beṉe' Nínive beṉe' ba gosat yedesecuiše' le'e mbanḻe ṉa'a lao Diosen', ḻe ḻegaque' besyetiṉjde' xtoḻen' cate' da' Jonásen' gwdix̱jue'ede' xtiža' Diosen' len ḻegaque'. Na' neda' zoa' nga naccha' beṉe' blao clel ca da' Jonásen', na' bitw chzenagle c̱hia'. \v 42 Na' ḻecze žana' cate' gon Diosen' cont yogo' beṉe' cheson da' mal yesežaglaogüe' toḻi tocaṉe, da' no'olen' gwnabia' beṉe' Seba ca' yedecuiše' le'e mbanḻe ṉa'a. Ḻe ḻe'na' gwze'e Seba gan' nac zito'chgua na' bide' nga cont bzenague' diža' sina' dan' be' da' rey Salomón. Na' neda' zoa' nga naccha' beṉe' blao clel ca da' rey Solomónṉa', na' bitw chzenagle c̱hia'. \s1 Da' x̱igüen' cheyo'on da' yoble ḻo' yic̱hjlaždao' beṉe' \r (Lc. 11:24-26) \p \v 43 ’Na' še to da' x̱igüe' da' yo'o nyaz ḻo' yic̱hjlaždao' beṉe' yechojen, nach lažen nile nale yeyiljon ga soan mbalaz. Na' še bibi latje želen, nach ṉan: \v 44 “Da' yoble šjayo'a ḻo' yic̱hjlaždao' ben' gan' ba gwyo'a.” Nach yeyejen da' yoble gan' zoa ben'. Cate' le'en bac̱h beyacde', na' ba zoache' binḻo, na' gague no yo'o nyazech yic̱hjlažda'ogüe' da' gwžon yeyo'on da' yoble, \v 45 nach šjaytoben yegaže da' x̱igüe' da' zjanaquech mal ca ḻen, na' txen yeso'on ḻo' yic̱hjlažda'ogüen'. Na' še ba gosonen ca', na' gaquech mal c̱he bena' clel ca goc c̱he' cana'. Can' goc c̱he bena', ḻecze ca' gac c̱he le'e mbanḻe ṉa'a dan' nactecle beṉe' laždao' mal. \s1 Xṉa' Jesúsen' len beṉe' biše' ca' besežine' ga zoe' \r (Mr. 3:31-35; Lc. 8:19-21) \p \v 46 Ṉe' choe'te Jesúsen' diža' len beṉe' quinga, cate' bžin xṉe'e len biše' ca'. Gosaclaže' yeso'e yesoe'lene' ḻe' diža' na' beṉe' zan nita' lagüe' na'ate. \v 47 Beṉe' ca' že' na', toe' gože' Jesúsen': \p ―Xṉa'o len beṉe' bišo' ca' zjanite' chyo'o na' chesaclaže' yesoe'lene' le' diža'. \p \v 48 Nach Jesúsen' gože' ḻe': \p ―¿Ṉezele no nac xṉa'a na' no zjanac biše' ḻježa'? \p \v 49 Nach bḻi ne'e blo'e beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen na' gože' bena': \p ―Beṉe' quinga zjanaque' xṉa'a na' zjanaque' biše' ḻježa'. \v 50 Ḻe note'teze beṉe' chone' da' chnalaže' X̱a' Diosen' ben' zoa yaban', bena' nac beṉe' biša', beṉe' zana', ḻecze naque' xṉa'a. \c 13 \s1 Jempl c̱he beṉe' goz trigon' \r (Mr. 4:1-9; Lc. 8:4-8) \p \v 1 Na' ḻo žana' gwza' Jesúsen' yo'o gan' zoen' jac̱hi'e cho'a nisdaon'. \v 2 Nach catec beṉe' zan juisyw besedobe' gan' chi'en' na' benten byen gwyo'e gwchi'e to ḻo' barcw. Na' yogo' beṉe' ca' besedoben' gosenite' cho'a nisdaon' ga nac yo biž. \v 3 Nach da' zan da' bsed blo'e Jesúsen' ḻegaque' len jempl da' bi'e. Na' be'e to jempl, gwne': \p ―To beṉe' güen žin jeze' trigw, \v 4 na' šlac zej chose' trigon' late' biṉ c̱he trigw dan' chazen' jasechazen chanez, nach be ca' žia x̱il be chaš ḻe'e yaba gosagwban'. \v 5 Yelaten' jasechazen ga nac ḻo yej ga bibi yotec zoa, na' da' nga byob blan' ḻe bi jasechazen ga nac sitjw. \v 6 Perw na' cate' bla' gwbiža' na' bzeyen ḻen na' gosebižen, ḻe gague zjayo'otec loenṉa' sitjw. \v 7 Yelaten' jasechazen ga nac ḻo yag yeše', na' yag yešen' gosecha'on na' bosoḻoḻen ḻen. \v 8 Perw na' yelaten' jasechazen ga nac yo šagüe' na' beselan'. Na' baḻen' gosebian to gayoa güeje to ton, na' yebaḻen gosebian gayon güeje, na' yebaḻen šichoa güeje. \v 9 Le'e žia nagle da' chene, ḻe gwzenag xtižan'. \s1 Jesúsen' be'e diža' bixc̱hen' bzejni'ide' beṉe' jempl \r (Mr. 4:10-12; Lc. 8:9-10) \p \v 10 Nach beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen gosebigue' lagüen', na' gose'ene': \p ―¿Bixc̱hen' chsed chlo'edo' beṉe' quinga len jempl? \p \v 11 Na' gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―Nono ṉa' ṉeze can' nac yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen', na' ba chone' cont le'e chejnilaže'lene' ṉezelen. Perw bi chon Diosen' ca' len beṉe' bi chesaclaže' yesejnilaže'ne'. \v 12 Note'teze beṉe' chosozenague' xtiža' Diosen', gwzejni'ich Diosen' ḻegaque' cont šanch dan' yesejni'ide'. Perw na' note'teze beṉe' bi chosozenague', da' daon' ba zjaṉezde', yeca'a Diosen' ḻen. \v 13 Da'nan' chsed chlo'eda' beṉe' quinga len jemplen', ḻe chesele'ede' dan' chona' perw bitw chesacbe'ede' bi zejen, na' chesende' xtižan' perw bitw chesejni'iden'. \v 14 Len beṉe' quinga ba chac can' bzoj da' Isaías, žan: \q1 Da' ḻi yenele, perw bitw šejni'ile bi zeje dan' yenelen'. \q1 Na' da' ḻi le'ele, perw bi gacbe'ele bi zejen dan' le'elen'. \q1 \v 15 Nacle beṉe' güedenag na' bac̱h natcze yic̱hjlažda'olen'. \q1 Bi chazlaže'le gwzenagle dan' chenele na' dan' chle'ele; \q1 con nacle beṉe' güedenag. \q1 Šaca' bi nacle beṉe' güedenag, šejni'ile bi zejen dan' chenele na' dan' chle'ele. \q1 Nach yetiṉjele xtoḻa'le cont yeca'an na' yocoba' yic̱hjlažda'olen'. \p \v 16 ’Perw le'e nacle neda' txen, ḻeca mbalaz zoale dan' chle'ele da' ca' chona' na' chacbe'ele bi zejen, na' chzenagle xtižan' na' chejni'ilen. \v 17 Da' ḻi žia' le'e, zan da' beṉe' ca' gosoe' xtiža' Diosen' cani' na' zan da' beṉe' ca' yezica'chle beṉe' bosozenag c̱he Diosen' cani', gosaclaže'chgüe' yesele'ede' dan' chle'ele ṉa'a, perw bitw goḻa' yesele'eden'. Na' gosaclaže'chgüe' yesende' dan' chenele ṉa'a, perw bitw goḻa' yesenden'. \s1 Jesúsen' bzejni'ide' bi zejen jempl c̱he ben' goz trigon' \r (Mr. 4:13-20; Lc. 8:11-15) \p \v 18 ’Na' ḻe gwzenag, quinga zejen jempl c̱he ben' goz trigon'. \v 19 Ca dan' byažen zejen xtiža' Dios da' chzejni'i c̱he yeḻa' gwnabia' c̱he'. Na' biṉ dan' beselažo' chanezen', zejen beṉe' ca' chesende' xtiža' Diosen' perw bi chesejni'iden'. Na' ca cheyoža' chžin gwxiyen' chebejen xtiža' Diosen' ḻo' yic̱hjlažda'ogaquen'. \v 20 Na' biṉ dan' beselažo' ga nac ḻo yej na' bi ben loen, zjanaquen ca beṉe' ḻa' chesyebetede' xtiža' Diosen' cate' chesenden', \v 21 perw zjanaque' ca da' bibi loe chontec, šložga chesejḻe'e c̱he xtiža' Diosen', na' cate' chac bi da' mal c̱hegaquen' o cate' chesegue'e beṉe' ḻegaque' dan' chosozenague' xtiža' Diosen', ḻa' chesebejyic̱hjte' xtižen'. \v 22 Na' biṉ dan' beselažon' ga nac ḻo yag yeše', zejen ca beṉe' ca' ba zjanende' xtiža' Diosen', perw šlac zjambane' chesyelaḻ chesyežejde' na' da' chesaclaže' yeseṉi'e chziye'en ḻegaque'. Yogo' da' qui bi choen' latje yega'aṉ xtiža' Diosen' ḻo' yic̱hjlažda'ogüen', na' da'nan' bi chesejnilaže' ḻe' ca cheyaḻa'. \v 23 Na' biṉ dan' beselažo' ḻo yo šagüe' zejen ca beṉe' chesende' xtiža' Diosen' na' chesejni'iden' na' chosozenaguen'. Baḻen gosebian to gayoa güeje, na' yebaḻen gosebian gayon güeje, na' yebaḻen šichoa güeje. \s1 Jempl c̱he trigon' na' yix̱e' \p \v 24 Na' gozoe'len Jesúsen' beṉe' ca' yeto jempl, goze'e ḻegaque': \p ―Yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban' zaca'leben ca dan' goquen' cate' to beṉe' jeze' trigw ḻo yežlio c̱he'na'. \v 25 Na' do šeže'le gwyej to beṉe' chgue'e ḻe' šlac chesetas beṉe' ca' yezica'chle na' jeze' xsa yix̱e' gan' ba naz x̱an yežlion' trigon', nach beze'e. \v 26 Na' to ši'ize trigon' len yix̱e' ca' beselan', na' trigon' gwzolao chbian. \v 27 Na' beṉe' güen žin c̱he x̱an yežlion', cate' gosacbe'ede' nach jaya'aque' gan' zoa x̱angaque' jasyeyeže'ne': “Beṉe', ¿gague biṉ trigon' goz yežlio c̱hion'? ¿Bixc̱hen' nc̱hix̱en len yix̱e'?” \v 28 Nach x̱angaquen' gože' ḻegaque': “To beṉe' chgue'e neda' jen ca'.” Nach xmosen' gose'ene': “¿Che'ndo' ḻažo'to' yix̱en'?” \v 29 Na' gože' ḻegaque': “Bitw ḻažo'len. Ḻe xož ḻažo'le lente trigon'. \v 30 Jaseyenṉa'. Guac yesecha'on txen. Na' cate' ba goḻe' yotoble cosešen', cana' gona' mandadw zgua'tec ḻažo'le yix̱en' na' gonḻen manoj cont yeseyen. Nach šjaytoble trigon' co'ošagüe'len.” \s1 Yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' naquen ca biṉ c̱he xomdas \r (Mr. 4:30-32; Lc. 13:18-19) \p \v 31 Nach gozo'e yeto jempl, gozne': \p ―Šanch beṉe' yosozenag c̱he Diosen' cont ṉabi'e yic̱hjlažda'ogaque'. Da'nan' yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban' zaca'leben ca to biṉ c̱he xomdas dan' goz to beṉe' yežlio c̱hen'. \v 32 Biṉ c̱he xomdasen' chnabia' nac da' dao' len biṉ ca' chazcho. Perw na' cate' chlan' chcha'ochen ca bichle yix̱e' cuan na' chaquen ca to yag cha'o, nach byiṉ dao' ca' chjasen ližda'ogacba' ḻo xozenṉa'. \s1 Yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' naquen ca levadura \r (Lc. 13:20-21) \p \v 33 Nach gozoe' Jesúsen' yeto jempl, gozne': \p ―Yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban' zaca'leben ca levadura dan' gwlec no'olen' len to rob yezj cont gwcha'o doxenen. \s1 Jesúsen' bzejni'ide' beṉe' len jempl \r (Mr. 4:33-34) \p \v 34 Yogo' da' quinga bsed blo'e Jesúsen' beṉe' ca' besežag gan' zoe'na'. Bsed blo'ede' ḻegaque' be'e jempl, bitwbi bzejni'ide' ḻegaque' sin ca be'e jempl. \v 35 Bene' ca' cont goc can' bzoj da' beṉe' be' xtiža' Diosen' cani', žan: \q1 Gwsed gwlo'egacda'ne' len jempl, \q1 na' yapegaca'ne' dan' nono ṉa' ṉeze da' ba ngaše' cate' gwxete yežlion'. \s1 Jesúsen' bzejni'ide' bi zeje jempl c̱he trigon' na' yix̱e' \p \v 36 Nach beyož bsed blo'e Jesúsen' beṉe' ca' zjaže' na', beze'e txen len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen jaya'aque' yo'o gan' nite'na'. Na' cate' ba besyeyo'e ḻo' yo'on' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gosebigue' cuite'na' gose'ene': \p ―Bzejni'išque neto' bi zejen jempl c̱he trigon' na' yix̱en'. \p \v 37 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Quinga zejen: Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h na' zaca'lebda' ca ben' goze' biṉ c̱he trigon'. \v 38 Na' doxen yežlio nga zaca'leben ca pedas yežlio gan' goze' trigon'. Na' beṉe' ca' chosozenague' c̱he Diosen' cont ṉabi'e yic̱hjlažda'ogaque' zaca'lebde' ca biṉ c̱he trigon'. Na' beṉe' ca' chosozenague' c̱he Satanás dan' chnabia' da' x̱igüe' ca' zjazaca'lebde' ca xsa yix̱en'. \v 39 Satanásen' zaca'leben ca beṉe' chxi'a ben' goze' xsa yix̱en'. Na' žan' gac juisyw zaca'leben ca žan' yosyotobe' trigon'. Na' angl ca' zaca'lebegaque' ca beṉe' ca' yosyotobe' cosešen'. \v 40 Na' can' šey yix̱en' yosyotoben', can' gac c̱he beṉe' ca' chosozenag c̱he Satanásen' cate' žin ža gac juisyon'. \v 41 Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h na' cate' žin ža, neda' seḻa' angl c̱hia' ca' cont yosyotobe' yogo' beṉe' ca' chesego'oyeḻe' beṉe' yoble yesone' da' mal na' ḻecze yosyotobe' yezica'chle beṉe' cheson da' mal. Na' angl ca' yesyebeje' ḻegaque' cont bich yesenite' txen len beṉe' ca' chosozenague' c̱he Diosen' cont ṉabi'e yic̱hjlažda'ogaquen'. \v 42 Nach yesyeseḻe' ḻegaque' ḻo yi' gabiḻ gan' yeseye' toḻi tocaṉe. Na' yesebežyaše' yesagwxejte ḻaye' tantw yesežaglaochgüe'. \v 43 Cana'ch X̱acho Diosen' gone' cont beṉe' ca' cheson da' güen ṉite' len ḻe', ḻe zjanaque' xi'iṉe' na' yesaque' ca be'ni' c̱he gwbižen' cate' yesežine' yaban' gan' zoa Diosen' chnabi'e. Le'e žia nagle da' chene, ḻe gwzenag xtiža'na'. \s1 Jempl c̱he mechw xen dan' ngaše' ḻo' yo \p \v 44 ’Yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban' naquen ca to mechw xen dan' ngaše' ḻo' yo. To beṉe' bželde' mechw xen da' ngaše' to ḻo' yežlio. Nach bocuašen' da' yoble ḻecze na'ze na' chebechgüede' beze'e jayete' yogo'ḻoḻ bi da' de c̱he' cont gwxi'e yežlion' gan' ngaše' mechua'. \s1 Jempl c̱he to perla da' zaca'chgua \p \v 45 ’Na' yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban', ḻecze zaca'leben ca da' nga goc. Zoa to comerciant beṉe' cha'o perla dan' zjanacchgua xdan. \v 46 Na' bželde' to perla da' ḻeca zacan'. Na' beyote' yogo'ḻoḻ bi da' de c̱he' na' gwxi'e perlan'. Ca'czen' zaca'lebe beṉe' ca' chesacbe'e zaca'chguan yosozenague' c̱he Diosen'. \s1 Jempl c̱he yix̱jw beḻ \p \v 47 ’Na' yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban' zaca'leben ca da' nga goc. Gwnita' baḻ beṉe' gwxen beḻ na' bosozaḻe' yix̱jw beḻ c̱hegaquen' ḻo' nisdaon' na' gwxenen zan cuen beḻ. \v 48 Nach cate' ba gwža' ḻo' yix̱jon', besyebejen' yo biž, na' gosebie' be ca' zjanac güen par yesagüe' na' gosegüe'eba' ḻo' žome. Na' be ca' bi zjanac güen, gosecho'oṉe'ba'. \v 49 Ca'czen gac c̱he yogo' beṉe' cate' žin ža te c̱he yežlion'. Angl ca' yesebeje' beṉe' mal ca' ladjo beṉe' ca' zjanaque' beṉe' güen lao Diosen' \v 50 na' yosozaḻe' ḻegaque' ḻo yi' gabiḻ gan' yesebežyaše' na' yesagwxejte ḻaye' dan' ḻeca yesežaglagüe'. \s1 Xtiža' Diosen' dan' byoj cani' len da' chsed chlo'e Jesúsen' \p \v 51 Nach Jesúsen' gože' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―¿Zyejni'ile yogo' da' ca' ba blo'eda' le'e? \p Nach gose'ene': \p ―Zyejni'iton'. \p \v 52 Nach gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―Note'tezle še chac chsed chlo'ele Xtiža' Diosen' dan' byoj cani', še ḻecze chzenagle can' chsed chlo'eda' c̱he yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen', nachen' zaca'leble ca to x̱an yo'o beṉe' nape' yogo'ḻoḻ da' zaca' dan' chyažj chc̱hinde', baḻen zjanaquen da' cobe na' baḻen zjanquen da' gole. \s1 Beṉe' yež Narzaret bi gosejḻe'e c̱he Jesúsen' \r (Mr. 6:1-6; Lc. 4:16-30) \p \v 53 Nach cate' beyož be' Jesúsen' jempl ca', beze'e latjen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen \v 54 jaya'aque' laže'. Na' jaysed jaylo'ede' beṉe' gualaž c̱he' ca' ḻo' yodao' c̱hegaquen'. Na' ḻeca besyebande' len xtižen' na' gose' ḻježe': \p ―¿Ga jasede' yeḻa' sina'? na' ¿nacxec̱hen' chac chone' yeḻa' guac ca'? \v 55 Nombia'chone', ḻe naque' xi'iṉ ben' chonšagüe' yag. Na' xṉe'ena' lie' María, na' Jacobo, José, Simón na' Judas zjanaque' beṉe' biše'. \v 56 Na' ḻecze beṉe' zane' ca' nite' lažcho nga. ¿Nacxe chaquen' cho'e diža' ca' na' chacte' chone' yeḻa' guac? \p \v 57 Na' dan' gosone' xbab nac Jesúsen' con to beṉe' gualaž c̱hegaque', bi gosaclaže' yesejḻe'e c̱he'. Na' gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―Yogo'ze beṉe' chonḻa'aṉe' beṉe' choe' xtiža' Diosen', perw beṉe' gualaž c̱he' na' beṉe' ḻo' yo'o c̱he' bi chesonḻa'aṉe' ḻe'. \p \v 58 Na' to c̱hopze yeḻa' guac ben Jesúsen' Nazareten' dan' bitw gosejḻe'e c̱he'. \c 14 \s1 Quingan' goc gosote' Juan ben' bzoa beṉe' nis \r (Mr. 6:14-29; Lc. 9:7-9) \p \v 1 Na' ca tiempen' Herodes ben' naque' gobernador c̱he distritw Galilean', bende' diža' ca nac yogo'ḻoḻ dan' chon Jesúsen'. \v 2 Nach gože' xmose' ca': \p ―Bengan' da' Juanṉa', ben' bzoa beṉe' nis. Ba bebane' ladjo beṉe' guat ca', da'nan' chaque' chone' yeḻa' guac. \p \v 3-4 Herodesen' gwne' ca' dan' bene' mandadw gosote' da' Juanṉa'. Quingan' goc: Herodesen' beque'e Herodías ca xo'ole' ḻa'czḻa' Herodías naque' xo'ole beṉe' biše' Felipe. Na' Juanṉa' gože' Herodesen': \p ―Bi cheyaḻa' soalen no'ol c̱he beṉe' bišon'. \p Na' dan' gož Juanṉa' Herodesen' ca', da'nan' Herodesen' bene' mandadw gosezene' Juanṉa' na' bosoc̱heje' ṉi'a ne'e len gden ḻo' ḻižya gan' gosegüe'ene'. \p \v 5 Herodesen' goclaže' gote' Juanṉa', perw bitwbi bende' ḻe', ḻe gwṉezde' beṉe' zan chesejḻe'e Juanṉa' cho'e xtiža' Diosen', na' bžebe' bi yeson beṉe' ca'. \v 6 Perw na' cate' gosone' ḻṉin' ža la Herodesen', bi' no'ol c̱he Herodías bya'abe' lao beṉe' ca' ja'ac ḻṉin'. Na' ḻeca bebe Herodesen' can' bya'a no'ol güegon', \v 7 na' bzoe' Diosen' testigw c̱he' gwnežjue'be' bite'teze ṉabebe' ḻe'. \v 8 Na' gwlo'oyeḻa' xṉa'ben' ḻebe' cont gožbe' Herodesen': \p ―Beṉ neda' to ḻo platw yic̱hj Juan ben' chzoa beṉe' nis. \p \v 9 Ṉe late'ze bi gwyazlaže' rey Herodesen' gone' can' gož no'ol güegon' ḻe', perw bac̱hle bzoe' Diosen' testigw c̱he' lao beṉe' ca' jasa'ac ḻṉin' gwnežjue'be' bite'teze ṉabebe' ḻe', da'nan' benšaze' mandadw gac can' gwṉabebe' ḻe'. \v 10 Ca' goquen' bene' mandadw jasec̱hogue' yen Juanṉa' ḻo' ḻižya gan' yo'ena'. \v 11 Na' bosožie' yic̱hjen' to ḻo platw cont bosoṉežjuen' no'ol güegon' na' ḻebe' bnežjwben' xṉa'be'. \p \v 12 Nach beṉe' ca' zjanaque' txen len da' Juanṉa' jasyexi'e cuerp c̱hen' na' jasecuašen'. Gwde na' ja'aque' gan' zoa Jesúsen' jaseže'ne' can' ba goquen'. \s1 Bguagw Jesúsen' gayo' mil beṉe' \r (Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14) \p \v 13 Na' cate' bene Jesúsen' can' goc c̱he da' Juanṉa', beze'e latjen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen na' besyeyo'e to ḻo' barcw par ja'aque' to latje daš na' nono nochle ja'aclen ḻegaque'. Perw beṉe' ca' že' yež ca' zjachi' cho'a nisdaon' cate' gosende' ba zjada Jesúsen', na' gosa'ac lažgaque' ja'aque' yo biž jasešague' Jesúsen'. \v 14 Na' cate' bžin Jesúsen' cho'a nisdaon', ble'ede' nita' beṉe' zan na' beyaše' beži'ilaže'de' ḻegaque'. Na' beyone' yogo' beṉe' ca' chesacšene. \v 15 Na' cate' ba chxoa gwbiž gosebiga' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen lagüen', na' gose'ene': \p ―Zoacho to latje ga bibi de, na' ba nac bagwže' par gagwcho xgüe. Bze beṉe' quinga diža' cont šjaya'aque' yež dao' ca' dan' zjachi' gaḻa'ze šjasediljue' da' yese'ej yesagüe'. \p \v 16 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Bitw cheyaḻa' šjaya'aque', san le'e güe'elne' da' yesagüe'. \p \v 17 Nach gose'ene': \p ―C̱hopga beḻ ya'a c̱hechon' de na' gayo'ga yetextil dao'. \p \v 18 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ḻe šjax̱in' ni. \p \v 19 Nach ben Jesúsen' mandadw gosebe' beṉe' zan ca' ḻo yixyen'. Na' gwxi'e yetextil ca' gayo' na' beḻ ya'a ca' c̱hope, na' gwṉe'e yabale be'e yeḻa' chox̱clen c̱he Diosen', na' bzoxjen' be'en beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen cont goseyisen' len to to beṉe' ca'. \v 20 Na' yogüe' gosagüen' na' goseljde'. Na' bososše'e šižiṉw žome len yetextil bixjw len late' güeje beḻ dan' bega'aṉna'. \v 21 Na' beṉe' ca' gosagw da' ca' zjanaque' ca do gayo' mil beṉe' byo, bi cuent no'ol ca' len bidao'. \s1 Jesúsen' gwze'e ḻo nisdaon' \r (Mr. 6:45-52; Jn. 6:16-21) \p \v 22 Gwde na' Jesúsen' bene' byen besyeyo'o beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen ḻo' barcon' cont gosebialagüe' besyeḻague' yešḻa'ale nisdaon' šlac bega'aṉ ḻe' beseḻe' beṉe' ca' ližgaque'. \v 23 Na' beyož beseḻe' beṉe' ca' ližgaque', gwloe' to ḻo ya'a jaḻ güiže' Diosen' toze'. Na' cate' goḻ, toz Jesúsen' zoe' ḻo ya'an. \v 24 Na' ca nac barcon' gan' zesyeyo'o beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen, ba zejen do gachoḻ nisdaon' nžiga'ses nisen' ḻen dan' chas chata' nisdaon', ḻe ben' chec̱hjen clele. \v 25 Na' do šbal beyetj Jesúsen' ya'ana' na' gwze'e ḻo nisdaon' na' ba zejgaḻe' gan' zja'aquen'. \v 26 Nach cate' besele'ede' ḻe' zeje' ḻo nisdaon' ḻeca besežebe', na' bososye'e gosene': \p ―¡Še da' chda chelen' chle'echo! \p \v 27 Na' ḻa' boḻ güižte Jesúsen' ḻegaque', gože'ne': \p ―Ḻe gonc̱hac̱h laže'le. Neda'na'. Bitw žeble. \p \v 28 Nach Pedroa' gože'ne': \p ―X̱anto', še da' ḻi le'na', ben mandadw sa'a ḻo nisdaon' yida' gan' zon'. \p \v 29 Nach gož Jesúsen' ḻe': \p ―Da, Pedro. \p Na' ḻa' bchojte Pedroa' ḻo' barcon' gwzolao gwze'e ḻo nisdaon' zeje' gan' zoa Jesúsen'. \v 30 Perw na' cate' gocbe'ede' chec̱hjchgua ben', bžebe' na' gwzolao chebe' ḻo' nisen'. Nach bosye'e, gože' Jesúsen': \p ―X̱ana', bosla neda'. \p \v 31 Na' ḻa' bḻite na' Jesúsen' bex̱ue'ne', na' gože'ne': \p ―¿Bixc̱hen' chac c̱hopdo'? Gwyejḻe'ch c̱hia'. \p \v 32 Nach cate' beyo'o Jesúsen' len Pedroa' ḻo' barcon', ḻa' gwlezte be'na'. \v 33 Na' beṉe' ca' že' ḻo' barcon' bosozoa xibe' lao Jesúsen' gosonxene'ne', gose'ene': \p ―Da' ḻicze len' naco' doguale Xi'iṉ Diosen'. \s1 Jesúsen' beyone' beṉe' chesacšene ben' nita' Genesaret \r (Mr. 6:53-56) \p \v 34 Na' goseḻague' nisdaon' na' besežine' yežlio gan' nzi' Genesaret. \v 35 Na' cate' beṉe' Genesareten' besyeyombi'e Jesúsen', goseyise' diža' yogo' yež ca' dan' zjachi' gaḻa'ze cont goseṉezde' ba bžin Jesúsen' lažgaque'. Na' beṉe' ca' že' yež ca' gosec̱he'e yogo' beṉe' chesacšene lao Jesúsen'. \v 36 Na' goseṉeyoede' Jesúsen' gwnežjue' latje yesox̱e' ḻa'ch late'ze xṉi'a xen'. Na' yogo' beṉe' gosox̱en' besyeyaquede'. \c 15 \s1 Diža' mal dan' chchoj cho'achon' chonen cont lažda'ochon' bi naquen xilaže' len Diosen' \r (Mr. 7:1-23) \p \v 1 Na' baḻ beṉe' fariseo ca' na' beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisésen' gosa'aque' Jerusalénṉa' na' besežine' gan' zoa Jesúsen', na' gose'ene': \p \v 2 ―¿Bixc̱hen' beṉe' ca' zjanaque' le' txen bitw zjana'ogüe' da' cheson beṉe' gol ca'? ¿Bixc̱hen' cbi chosyone'e zan ṉi'a cate' za' yesagüe'? \p \v 3 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Na' le'e ¿bixc̱hen' chbejyic̱hjle cbi chonḻe can' ža Diosen' cheyaḻa' goncho san chonxen costumbr c̱helen'? \v 4 Diosen' none' mandadw can' goncho, gwne': “Ḻe gap bala'aṉ x̱axṉa'le”, na' “Note'teze' še chṉešaše' len x̱axṉe'e cheyaḻa' gate'.” \v 5 Perw le'e žale guaque ye' to beṉe' x̱axṉe'e: “Bibi de goṉa' gaclena' le'e, ḻe yogo' da' de c̱hia' ba bnežjuan' ḻo na' Dios.” \v 6 Na' žale bich bi cheyaḻa' gwnežjue' x̱axṉe'en še ca'. Na' dan' žale ca', chzoale ca'ale dan' ža Diosen' na' con na'ole costumbr gole c̱he da' x̱ozxta'ole ca'. \v 7 Le'e nacle beṉe' gwxiye'. Chonḻe cayaṉen' bzoj da' Isaíasen' c̱hele, gan' žan: \q1 \v 8 Beṉe' qui chesonxene' neda' len diža' cho'a, \q1 perw bi chesonxene' neda' len lažda'ogaque'. \q1 \v 9 Bibi zejen dan' chesonxene' neda', \q1 ḻe dan' chososed chosolo'eden' naquen da' chnalaže' beṉac̱hze. \p \v 10 Nach Jesúsen' bozoḻ güiže' beṉe' ca' zjanžaguen' cont gosebigue' lagüen' na' gože' ḻegaque': \p ―Ḻe gwzenag da' nga ṉia' le'e na' ḻe šejni'i. \v 11 Bitw ṉacho dan' che'ej chagw beṉac̱hen' chonen cont lažda'ogüen' bi naquen xilaže' len Diosen'. Perw diža' mal dan' chchoj cho'e, ḻenṉa' chonen cont lažda'ogüen' bi naquen xilaže'. \p \v 12 Nach gosebiga' beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen lagüen' gose'ene': \p ―¿Bi gocbe'edo' beṉe' fariseo ca' beseže'e cate' gosende' xtižo'na'? \p \v 13 Na' gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―Gwžin ža cate' X̱a' Diosen' ben' zoa yaban' gwžiaye'e yogo'ḻoḻ beṉe' bi chosozenag c̱he'. Gwžiaye'e ḻegaque' can' choncho cate' chlažo'cho yix̱e' ca' chesela'ac ḻo yel. \v 14 Jaseye beṉe' fariseo ca'. Zjanaque' ca to beṉe' lc̱hoḻ beṉe' che'nde' cue'e nez yeto beṉe' lc̱hoḻ. Ṉezecho to beṉe' lc̱hoḻ bitw gac cue'e nez yeto beṉe' lc̱hoḻ, ḻe txen šjasebix̱e' to ḻo' yechw. \p \v 15 Nach Pedroa' gože' Jesúsen': \p ―Bzejni'išque neto' bi zejen can' gwnaon'. \p \v 16 Nach gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―¿Lencze le'e bitw chejni'ile da' quinga ba gwnia'? \v 17 ¿Bi ṉezele yogo' dan' che'ej chagw beṉac̱hen' cho'on ḻo' ḻi'e na' chžin hor cheden? \v 18 Perw yogo' diža' dan' chesoe' beṉac̱hen' chesechojen ḻo' yic̱hjlažda'ogüen'. Na' še choe' beṉe' diža' mal, ḻen chonen cont bi nac lažda'ogüen' xilaže' len Diosen'. \v 19 Ḻe ḻo' yic̱hjlaždao' beṉac̱hen' nan' chchoj yogo' xbab mal cate' žan yesone' da' mal quinga: yesote' beṉe', yesata'lene' no'ol bi nac xo'olgaque' o beṉe' byo bi nac beṉe' c̱hegaque', na' yesone' gwban, yeso'e diža' güenḻaže' c̱he ḻježgaque', na' yeseṉeye'e c̱he beṉe'. \v 20 Xbab mal ca' chesonen cont bi nac laždao' beṉe' xilaže' len Diosen', gague dan' bi chone'e zan ṉi'a cate' za' gagüe'. \s1 To no'ole bi naque' beṉe' Israel chejnilaže' Jesúsen' \r (Mr. 7:24-30) \p \v 21 Beza' Jesúsen' latjen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen jaya'aque' distritw Galilea gaḻa'ze gan' mbane ciuda Tiro na' ciuda Sidón. \v 22 Na' to no'ole zoa do na', ben' bi naque' beṉe' Israel, gwze'e laže' cont bžine' gan' zoa Jesúsen' na' jašague'ne'. Na' gwṉe' zižje, gože'ne': \p ―X̱ana', le' naco' xi'iṉ diaža c̱he da' rey David. Beyaše'šque neto'. To bi' no'ol c̱hia' yo'o nyaz da' x̱igüe' yic̱hjlažda'obe' na' ḻeca chžaglaobe'. \p \v 23 Perw Jesúsen' bitw boži'e xtiža' no'olen'. Nach beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen gosebigue' cuite'na' na' gosata'yoede' ḻe' gose'ene': \p ―Boži'išca no'olen', ḻe con nagüe' chio' choḻ güiže' le' zižje cont gacleno'ne'. \p \v 24 Nach gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―Diosen' gwseḻe' neda' cont chaclena' beṉe' Israel gualaž c̱hecho na'ze, ḻe ḻegaque' zjazaca'lebe' ca xila' dao' be zjanacžeje. \p \v 25 Nach no'olen' gwbigue' bzoa xibe' lao Jesúsen', na' gože'ne': \p ―X̱ana', goclenšca neda'. \p \v 26 Nach gož Jesúsen' ḻe': \p ―Bitw naquen güen yeca'acho yeḻa' guagw c̱he xi'iṉcho na' gwnežjwchon gagw beco' ca'. \p \v 27 Nach gože'ne': \p ―Leczdo' X̱ana'. Perw beco' ca' guac yesagwba' bḻa'a dao' da' cheselažo' ḻo yo. \p \v 28 Nach Jesúsen' gože'ne': \p ―No'ole, ḻeca chejnilažo' neda'. Guaclencza' le' can' chaclažon'. \p Na' ḻa' beyacte xi'iṉ no'olen'. \s1 Jesúsen' beyone' beṉe' zan beṉe' chesacšene \p \v 29 Beza' Jesúsen' latjen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen goso'e nezen' dan' chde gaḻa'ze cho'a nisdao' Galilean'. Nach gosepe' to ḻo ya'a jasechi'e ḻo ya'ana'. \v 30 Na' besežin beṉe' zan ḻo ya'a gan' zoa Jesúsen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen. Zjanc̱he'e no beṉe' nxiṉj ṉi'e, beṉe' lc̱hoḻ, beṉe' bi chac ṉie', beṉe' bi zoa ṉi'a na'gaque', na' len beṉe' chese'e gwde gwdele yižgüe', na' bosonite' ḻegaque' xṉi'a Jesúsen'. Na' Jesúsen' beyone' yogüe'. \v 31 Na' ḻeca besyebane beṉe' ca' cate' besele'ede' can' besyeṉe beṉe' ca' bi gosac yeseṉe, na' besyeyac beṉe' bi zjazoa ṉi'a na'gaque', na' besyeda beṉe' nxiṉj ṉi'e, na' besele'e beṉe' lc̱hoḻ ca'. Nach gosonxene' Diosen' ben' chonxen chio' beṉe' Israel. \s1 Jesúsen' bguagüe' tap mil beṉe' \r (Mr. 8:1-10) \p \v 32 Gwde na' Jesúsen' goxe' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen na' gože' ḻegaque': \p ―Cheyaše'da' beṉe' qui, ḻe ba goc šoṉe ža zjanite' nga len neda', na' bibi de da' yesagüe'. Na' bi chaclaža' yosa'ane' sin cbi yesagüe' cont bi yesec̱hoḻde' chanez. \p \v 33 Nach ḻegaque' gose'ene': \p ―Gan' zoacho nga naquen to latje daš ga bibi de. ¿Gaxe želecho da' yesagw yogo' beṉe' quinga? \p \v 34 Nach gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―¿Gaca' yetextilen' de c̱hele? \p Nach gose'ene': \p ―Gažga yetextil dao' zjade na' to c̱hopga beḻ ya'a dao'. \p \v 35 Nach Jesúsen' bene' mandadw yesebe' beṉe' zan ca' ḻo yon'. \v 36 Na' gwxi'e yetextil ca' gaže na' len beḻ ya'a dao' ca', nach be'e yeḻa' chox̱clen c̱he Diosen', nach bzoxjen' bnežjuen' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen na' ḻegaque' bosonežjue' c̱he yogo' beṉe' nita' na'. \v 37 Na' yogüe' gosagüe' goseljde'. Gwdena' bososše'e yegaže žome len late' güeje yeḻa' guagw dan' bega'aṉna'. \v 38 Na' beṉe' ca' gosagw yetextilen' len beḻen' nac tap mil beṉe' byo, na' bi cuent no'ole ca' len bidao' ca'. \v 39 Nach beyož beseḻa' Jesúsen' beṉe' ca' ližgaque', na' beyo'e to ḻo' barcw len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen na' ja'aque' distritw gan' nzi' Magdala. \c 16 \s1 Goseṉabde' Jesúsen' gone' to da' yesele'ede' ḻe'e yaba \r (Mr. 8:11-13; Lc. 12:54-56) \p \v 1 Na' goquen' baḻ beṉe' fariseo ca' na' beṉe' saduceo ca' gosebigue' gan' zoa Jesúsen', na' cont yesagüe' xya c̱he' goseṉabe' gone' to yeḻa' guac da' yesele'ede' ḻe'e yaban' cont yeseṉezde' še da' ḻicze Diosa' gwseḻe' ḻe'. \v 2 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Cate' chle'ele chexṉa ḻe'e yaban' šeže'le nach žale: “Yeža'a gwx̱e dan' chexṉa ḻe'e yaban'.” \v 3 Na' cate' chle'ele zete bejw xṉa ḻe'e yaban' do cheni' nach žale: “Guac yejw zag, ḻe ze bejw xṉa ḻe'e yaban'.” Nacle beṉe' gwxiye', ḻe ṉezele še guac yejw zag o še guac zeye' caten' chle'ele can' nac ḻe'e yaban', perw bi chacbe'ele bi zejen da' ca' chon Diosen' tiemp nga zoacho ṉa'a. \v 4 Le'e zoale ṉa'a nacchguale beṉe' laždao' xi'a na' ba gwlejyic̱hjle Diosen'. Da'nan' chṉable gona' yeto yeḻa' guac da' le'ele cont ṉezele še Diosen' gwseḻe' neda'. Perw bitw gona' can' chṉablen', ḻe ba ble'ele da' chona'. Dan' gon Diosen' len neda' cont ṉezele ḻe'na' gwseḻe' neda' naquen ca dan' bene' len da' Jonás ben' be' xtiža' Diosen' cani'. \p Nach beyož gwna Jesúsen' ca', beze'e len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gan' nita' beṉe' ca'. \s1 Dan' chsed chlo'e beṉe' fariseo ca' na' beṉe' saduceo ca' zaca'leben ca levadura \r (Mr. 8:14-21) \p \v 5 Na' cate' besežine' yešḻa'a nisdao' Galilean', beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen gosacbe'ede' gosanḻaže' yetextil da' yesagüe'. \v 6 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ḻe gon xbab, ḻe gwsaca' len levadura c̱he beṉe' fariseo ca' na' c̱he beṉe' saduceo ca'. \p \v 7 Nach gose' ḻježgaque': \p ―Gwne' ca' ḻe gague bi yetextilen' noa'chon'. \p \v 8 Na' Jesúsen' gocbe'ede' xbab dan' gosone', na' gože' ḻegaque': \p ―¿Bixc̱hen' chacžejlaže'le da' bibi yetextil de? ¿Bi chejḻe'le napa' yeḻa' guac par gwguagua' le'e? \v 9 ¿Biṉa' šejni'ile? na' ¿ba gonḻaže'le can' bguagua' gayo' mil beṉe' byo len gayo'ze yetextil dao'? na' ḻecze ¿bitw zalaže'le do yebaḻ žome pedas yetextil botoble dan' becho'oṉen? \v 10 Na' ¿c̱hixe tap mil beṉe' byo ca' bguagua' len gažze yetextil dao'? ¿Zalaže'le yebaḻ žome pedas yetextil can' botoble dan' becho'oṉen? \v 11 ¿Bixc̱hen' con benḻe xbab c̱he yetextilen' cate' gwnia' le'e gwsaca'le len levadura c̱he beṉe' fariseo ca' na' c̱he beṉe' saduceo ca'? \p \v 12 Nach beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen gosacbe'ede' gague be'e diža' c̱he levadura dan' chosoc̱hine' par chcha'o yetextilen' san be'e dižan' ca' cont bi yosozenague' c̱he dan' chososed chosolo'e beṉe' fariseo ca' na' beṉe' saduceo ca'. \s1 Pedroa' gwne' Jesúsen' naque' beṉe' gwseḻa' Diosen' cont ṉabi'e \r (Mr. 8:27-30; Lc. 9:18-21) \p \v 13 Nach Jesúsen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen besežine' gaḻa'ze to ciuda dan' nzi' Cesarea de Filipo. Nach Jesúsen' gože' beṉe' ca' gosa'aclene' ḻe': \p ―Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h. Perw ¿bi chesena beṉe'? ¿non' naca' neda'? ¿Bi chesene'? \p \v 14 Na' gose'ene': \p ―Baḻe' chesene' naco' da' Juan ben' bzoa beṉe' nis. Na' yebaḻe' chesene' naco' Elías ben' be' xtiža' Diosen' cani'. Na' yebaḻe' chesene' naco' da' Jeremías o yeto beṉe' be' xtiža' Diosen' cani'te. \p \v 15 Nach gože' ḻegaque': \p ―¿C̱hixe le'e? ¿No žale naca'? \p \v 16 Nach Simón Pedroa' gože'ne': \p ―Len' naco' Cristo ben' gwlej Diosen' cont ṉabi'o, na' naco' dogualje Xi'iṉ Dios, Dios ben' zoa toḻi tocaṉe. \p \v 17 Nach Jesúsen' gože'ne': \p ―Simón xi'iṉ Jonás, mbalaz zo' dan' gwnao' ca'. Notno beṉac̱h bzejni'i le' ṉao' ca'. Toz X̱a' Dios ben' zoa yaba, ḻen' ba bzejni'iden' le'. \v 18 Na' neda' žia', len' lio' Pedro na' zeje dižan' yej. Na' ca to beṉe' güen yo'o chbeje' yej gual cont gonen žin cate' cueque' len yo'on, ca'cze chbeja' le' gono' xšina', gaco' beṉe' nechw yotobo' beṉe' yesonxene' neda'. Na' bitwbi gac yeson da' x̱igüe' ca' yosolej yosošošjen beṉe' ca' yesonxene' neda'. \v 19 Na' gona' ḻo nao' zgua'tec le' go'o xtižan' len beṉe' zan cont yosozenague' c̱he Dios ben' zoa yaban' na' ṉabi'e yic̱hjlažda'ogaque'. Na' ḻecze naquen ḻo nao' yo'o beṉe' ca' yesonxene' neda' bica' da' ca' nac güen yesone' na' bica' da' ca' cbi nac güen yesone'. Na' Diosen' gwzejni'ide' le' naquen' ye'gaco'ne' cont yežaguen len dan' ža Diosen'. \p \v 20 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque' nono yese'e še naque' Cristo ben' gwlej Diosen' cont ṉabi'e. \s1 Jesúsen' gwdix̱jue'ede' gate' \r (Mr. 8:31-9:1; Lc. 9:22-27) \p \v 21 Na' žana' Jesúsen' gwzolagüe' bzejni'ide' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen cheyaḻa' šeje' Jerusalénṉa'. Na' gože' ḻegaque' beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación c̱hechon', na' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' ca' chososed chosolo'ede' dan' bzoj da' Moisés yosoc̱hi yososaque' ḻe' na' yesote' ḻe'. Perw yeyoṉ ža yebane' ladjo beṉe' guat ca'. \v 22 Nach Pedroa' gwc̱he'e Jesúsen' gan' nac lchojiže na' gwzolagüe' be'lene' ḻe' diža' gwdiḻe' ḻe', gože'ne': \p ―X̱ana', Diosen' gaclene' le'. Bitw gac c̱hio' ca dan' žo' nga. \p \v 23 Perw Jesúsen' gwyec̱hje' gwṉe'e Pedroa' gože'ne': \p ―¡Gwcuas ca'ale Satanás! Chgo'oyeḻo' neda' bi gona' can' nžia bia' Diosen' gona'. Bi nsa'o xbab c̱he Dios, san nsa'o xbab c̱he beṉac̱h. \p \v 24 Gwde na' Jesúsen' gože' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―Note'teze beṉe' še chaclaže' gaque' neda' txen, cheyaḻa' cuejyic̱hj cuine' ḻa'czḻa' žaglagüe' na' con gone' can' ṉia' neda'. \v 25 Note'teze beṉe' chacde' gone' cont bi žaglagüe' o cont nono yesot ḻe', benan' cuiayi'. Na' note'teze beṉe' chzanḻaže' cuine' žaglagüe' o gate' ṉe c̱hia' neda', ba de yeḻa' mban c̱he' toḻi tocaṉe. \v 26 ¿Bixe zejenṉa' to beṉe' ṉabi'e doxen yežlion' na' cuiaye'e bi gata' yeḻa' mban c̱he' toḻi tocaṉe? Ḻe bi zoa nacle gon beṉac̱hen' c̱hixjue' cont gata' yeḻa' mban c̱he' toḻi tocaṉe. \v 27 Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h na' cate' yida' yežlio nga da' yoble nsa'a yeḻa' zaca' juisyw c̱he X̱a' Diosen' na' nc̱hi'a angl c̱hia' ca', cana'ch gona' cont to to beṉac̱hen' ṉite' mbalaz o yesezaca'zi'e ṉec̱he da' goson to toe'. \v 28 Na' da' ḻi žia' le'e, baḻle nita'le nga ṉa'a biṉa' gatle cate' žin ža le'ele neda' yida' gwlo'a yeḻa' gwnabia' c̱hian', neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \c 17 \s1 Jesúsen' goque' ca to be'ni' \r (Mr. 9:2-13; Lc. 9:28-36) \p \v 1 Gwde x̱op ža Jesúsen' gwc̱hi'e Pedroa' len Jacobo na' Juan beṉe' biše' Jacobo na' ja'aque' to ḻo ya'a sibe. Na' nono nochle ja'aclen ḻegaque'. \v 2 Na' lao ḻegaque' bža' ca goc Jesúsen', cho'alagüen' goctiten ca gwbiž, na' xaḻanen' beyaquen šiš xila' ca be'ni'. \v 3 Na' concze besele'ede' da' Moisésen' len da' Elíasen' na' chosošalje' len Jesúsen'. \v 4 Nach Pedroa' gože' Jesúsen': \p ―¡X̱anto', ḻeca güenṉa' zoacho nga! Še chaclažo', gonto' šoṉe ranšw, to c̱hio', na' to c̱he Moisés, na' yeto c̱he Elías. \p \v 5 Ṉe' choe'te Pedron' dižan' ca' cate' to bejw da' chactiten gwyec̱hjen ḻegaque' na' ladjo bejon' gosende' gwna Diosen': \p ―Benga Xi'iṉa' ben' chacda'. Chbe chezaquelaže'chgüeda' c̱he'. Ḻe gwzenag c̱he'. \p \v 6 Na' cate' beṉe' ca' nc̱he'e Jesúsen' gosende' diža' ca' besežebchgüe', con gosaze' cosc̱ho'ale ḻo yon'. \v 7 Nach gwbiga' Jesúsen' gwx̱oa ṉe'e yic̱hjgaquen' na' gože'ne': \p ―Ḻe yeyas. Bitw žeble. \p \v 8 Na' cate' besyec̱his lagüen', noch no besele'ede' san toze Jesúsen' zie'. \p \v 9 Na' gwde na' šlac chesyeyetje' ḻo ya'an Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Nono ye'le can' nac dan' ba ble'ele nga. Cate'ch ba bebana' ladjo beṉe' guat ca', neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h, cana'ch güe'le diža' c̱hen. \p \v 10 Nach beṉe' ca' zja'aclen Jesúsen' gose'ene': \p ―Beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisésen' chososedde' neto' chesene' zgua'tec da' Elías ben' gwzoa cani' cheyaḻa' yide' da' yoble cate' za' yedeṉabia' ben' seḻa' Diosen'. ¿Bixc̱hen' chesene' ca'? \p \v 11 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Da' ḻicze zgua'tec yid da' Elíasen' na' yeyonšagüe' yogo'ḻoḻ. \v 12 Perw žia' le'e, Elías ba bide' na' bi gosacbe'e beṉe' še nac ḻe'. Na' gosonde' ḻe' con ca gosaclaže'. Na' ca'czen' yosoc̱hi yososaque' neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \p \v 13 Nach beṉe' ca' zja'aque' len Jesúsen' gosacbe'ede' cho'e diža' c̱he da' Juan ben' bzoe' beṉe' nis. \s1 Beyon Jesúsen' to bi' chazbe' šon \r (Mr. 9:14-29; Lc. 9:37-43) \p \v 14 Na' cate' besežine' gan' zjanžag beṉe' zan, to beṉe' bšague' Jesúsen' na' bzoa xibe' lagüe'na' gože'ne': \p \v 15 ―X̱ana', beyaše'laže'šca xi'iṉa' nga. Chazbe' šon na' ḻeca chžaglaobe' len ḻen. Na' zan ṉi'a ba jac̱hazbe' ḻo yi' na' ḻecze zan ṉi'a ba blažo'be' ḻo nis. \v 16 Ba bedesana'be' lao beṉe' ca' zjanaque' le' txen, perw bitw gosaque' yesyeyone'be'. \p \v 17 Nach Jesúsen' gože' beṉe' ca' že'na': \p ―¡Le'e beṉe' bi chejnilaže', chonchguale clele! ¿Batca' zelao ṉa'lagua' le'e? Bedesan bidaon' ni. \p \v 18 Nach Jesúsen' bene' mandadw yechoj da' x̱igüen' yo'o nyazen yic̱hjlaždao' bidaon' na' ḻa' bechojten. Na' ḻa' beyaquetebe'. \p \v 19 Na' gwde goc ca', beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen gosebigue' lagüen' cate' zoe' toze', na' gose'ene': \p ―¿Bixc̱hen' bi goc neto' yebejto' da' x̱igüen'? \p \v 20 Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Bitw goc yebejlen dan' bitw gwyejḻe'le Diosen' gone' yechojen. Xsa xomdasen' naquen da' dao' riz. Na' da' ḻi žia' le'e, ḻa'czḻa' dan' chejnilaže'le Diosen' naquen ca to xsa xomdas lagüe dan' bi chejnilaže'teclene', še šejnilaže'lne', guaque ye'le ya'a nga: “Gwcuas nga, na' jayzoa na'ate”, na' gac can' ṉalen'. Bitw bi de dan' bi gac gonḻe con še chejḻe'le Diosen' gone' gaquen. \v 21 Na' cont yebejle da' x̱igüe' ca' dan' zjanac ca dan' bebeja' yic̱hjlaždao' bidao'na', cheyaḻa' gwyo gwc̱hejle gonḻe gwbas na' zoatezle yoḻ güižle Diosen'. \s1 Da' yoble Jesúsen' gwdix̱jue'ede' gate' \r (Mr. 9:30-32; Lc. 9:43-45) \p \v 22 Na' šlac zjayda Jesúsen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen do gan' mbane distritw Galilea, Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h, na' yosodie' neda' ḻo na' beṉe' chesegue'ede'nda', \v 23 na' yesote'nda'. Perw na' yeyoṉ ža yosban Diosen' neda' ladjo beṉe' guat ca'. \p Nach beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen cate' gosende' xtiže'na' gosacyaše'chgüede'. \s1 Jesúsen' gwdixjue' da' chosoc̱hixjue' c̱he yodao' \p \v 24 Na' cate' besyežine' Capernaum, beṉe' ca' chosoc̱hixjue' c̱he gastw c̱he yodao' blao c̱he chio' beṉe' Israel ja'aque' lao Pedroa'. Na' gose'ene': \p ―¿Bi chyixjw maestrw c̱helen' da' cheyaḻa' c̱hixjue' c̱he yodaon'? \p \v 25 Nach gož Pedroa' ḻegaque': \p ―Chyixjuen'. \p Gwde gwna Pedroa' ca' gwyo'e ḻo' yo'ona'. Nach Jesúsen' ḻa' gožtie' ḻe': \p ―¿Bi xbab chono', Simón? Ca nac beṉe' gwnabia' ca' nita' yežlio nga, ¿non' chacdo' chosoc̱hixjue'? ¿beṉe' gualaž c̱he' o še beṉe' zito'? \p \v 26 Nach Pedroa' gože'ne': \p ―Chosoc̱hixjue' beṉe' zito'. \p Nach Jesúsen' gože' ḻe': \p ―Beṉe' zjanaque' biše' ḻježe' bitwbi cheseyixjue'. Na' chio' naccho xi'iṉ Dios ben' zoa yaba chnabi'e, bitw cheyaḻa' c̱hixjwcho c̱he yodaon'. \v 27 Perw cont nono yeson xbab chgue'echo yodao' blaon', na' c̱hixjwcho. Gwyej cho'a nisdaon', na' bzaḻa' yix̱jw c̱hion' na' beḻ nechw be seno', ḻo cho'aba'na' želdo' to mechw. Na' yeyox̱on' šjadixjo' c̱hechon'. Guaqueczen par šjadixjo' c̱he c̱hopcho. \c 18 \s1 Gosacyož beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen noe' nacch blao \r (Mr. 9:33-37; Lc. 9:46-48) \p \v 1 Nachen' beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen gosebigue' cuite'na', na' gose'ene': \p ―¿No neto' gacchto' blao cate' Diosen' ben' zoa yaban' gone' cont ṉabi'o? \p \v 2 Na' Jesúsen' goxe' to bidao' na' bzeche'be' gachoḻ ḻegaque'. \v 3 Na' gože'ne': \p ―Da' ḻi žia' le'e, note'tezle še bi gwša' xbab c̱helen' cont gwzenagle c̱he Diosen' ca chon to bidao' cate' chzenagbe' c̱he x̱axṉa'be', gwbat ṉabia' Diosen' ben' zoa yaban' yic̱hjlažda'ole. \v 4 Na' note'teze beṉe' še yeyaque' ca bidao' nga na' gwzex̱jwlaže' lao Diosen', nach gaque' beṉe' blao len neda' cate' Diosen' ben' zoa yaba gone' cont solao ṉabi'a. \v 5 Note'teze beṉe' chone' güen len to bidao' ca bi' nga ṉec̱he da' chejnilaže' neda', choncze' güen len neda'. \s1 Bitw cheyaḻa' goncho cont gon beṉe' da' xiṉj \r (Mr. 9:42-48; Lc. 17:1-2) \p \v 6 ’Note'teze beṉe' chon cont lažo' to beṉe' za' gwzolagüe' chejnilaže' neda' gone' da' xiṉj, yejṉi'acle yosoc̱heje' yene' to yiše xen na' yosozaḻe'ne' ḻo' nisdaon' clel ca da' gone' cont lažo' beṉe' yoble gone' da' xiṉjen'. \v 7 Nyaše'chguaze gac c̱he beṉac̱hen' da' zjade da' zan yežlio nga da' chesonen cont yesone' da' xiṉj. Bia'cze gata' dan' yeson cont lažo' beṉe' yesone' da' xiṉj, perw nyaše'chguaze gac c̱he beṉe' chon cont lažo' beṉe' yoble gone' da' xiṉjen'. \p \v 8 ’Na' da' ḻi žia' le'e, še ṉi'a na'len' chonen cont gonḻe da' xiṉj, cheyaḻa' cuejyic̱hjle da' malen' chonḻe. Yejṉi'a bibi ṉi'a na'len' soa clel ca gonḻe da' xiṉjen' len ḻen. Na' yejṉi'a šjayzoale len Diosen' toḻi tocaṉe bi zoa šḻa'a taca'len' o nchog šḻa'a ṉi'alen' clel ca yeyejle ḻo yi' gabiḻ nya' cuerp c̱helen'. \v 9 Na' še yejlaolen' chonen cont gonḻe da' xiṉjen', cheyaḻa' cuejyic̱hjle da' malen' chonḻe. Yejṉi'a bibi yejlaolen' cuia clel ca gonḻe da' xiṉjen' len ḻen. Na' yejṉi'a šjayzoale len Diosen' toḻi tocaṉe zoa šḻa'aze yejlaole clel ca yežinḻe ḻo yi' gabiḻ žia chop ḻa'a yejlaolen'. \s1 Jempl c̱he xila' be gocžeje \r (Lc. 15:3-7) \p \v 10 ’Bi gonḻe note'teze beṉe' chejnilaže' neda' ca beṉe' bibi zaca'tec, ḻa'czḻa' bitec zaque' len beṉac̱h. Žia' le'e, angl ca' chesape' ḻegaque' ḻecze nite' lao X̱a' Diosen' yaban' gan' zoe'na'. \v 11 Na' ca naca' neda', Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h cont gwnežjua' yeḻa' mban toḻi tocaṉe c̱he beṉe' ba zjambiayi'. \p \v 12 ’¿Bixe chonḻe xbab? Še nita' to gayoa xila' c̱hele na' yex̱jw toba' ¿bi yocua'aṉle be ca' yetaplalj togaḻj do ḻo ya'a na'ze na' šjaydiljwle ben' bex̱jua'? \v 13 Na' da' ḻi žia' le'e, cate' yeželeleba' yebechle dan' beželban' clel ca can' chebele c̱he be ca' taplalj togaḻj ben' bi gosacžeje. \v 14 Ca'czen' naquen len beṉe' ca' chesejnilaže' neda' beṉe' ca' bitec bi zjazaque' len beṉac̱hen'. X̱acho Diosen' ben' zoa yaban' bitw che'nde' cuiayi' ṉe toe'. \s1 Cheyaḻa' yezi'xencho c̱he beṉe' ḻježcho beṉe' chesejnilaže' Diosen' \r (Lc. 17:3) \p \v 15 ’Še to beṉe' ḻježle gone' mal contr to le'e, šejle šje'elenḻene' diža' chopzle can' nac dan' chonen' cont yetiṉjden'. Na' še gwzenague' diža' dan' šje'elenḻenen', yezoe' binḻo len Diosen' da' yoble. \v 16 Perw še bi gwzenague' diža' dan' šje'elenḻenen', güench c̱he'ele yeto o yec̱hope beṉe' ḻježle cont yesaque' testigw ba gota'yoele ben' yoša' xbab c̱hen'. \v 17 Na' še bitwcze gwzenague' c̱hele, ḻe güe' diža' can' chonen' lao yogo'le gan' chdop chžagle chonxenḻe Diosen'. Na' še ṉeca gwzenagcze' c̱he yogo'le, cbich gonḻne' cuent len le'e chdop chžagle chonxenḻe Diosen'. Perw ḻe gon cuent naque' txen len beṉe' ca' bi chesejnilaže' Diosen', ca no beṉe' güec̱hixjw beṉe' chesonchgüa da' xiṉj. \p \v 18 ’Da' ḻi žia' le'e, naquen ḻo na'le ye'le beṉe' ca' yesonxene' neda' bica' da' nac güen yesone' na' bica' da' ca' bi nac güen yesone'. Na' Diosen' gwzejni'ide' le'e naquen' ye'gaclene' cont yežaguen len dan' ža Diosen'. \p \v 19 ’Na' da' yoble žia' le'e, še c̱hople nita'le yežlio nga gwxi'ale bin' ṉabele Diosen', X̱a' Diosen' ben' zoa yaban' goncze' dan' ṉabelenen'. \v 20 Na' gan' nžag c̱hope šoṉle chonxenḻe neda', zoacza' txen len le'e. \p \v 21 Nach Pedroa' gwbigue' gože' Jesúsen': \p ―X̱ana', še beṉe' ḻježa' chone' da' mal contr neda', ¿baḻ ṉi'a cheyaḻa' yezi'xena' c̱he'? ¿zelao do gaž ṉi'a? \p \v 22 Nach Jesúsen' gože'ne': \p ―Žia' le', gague cheyaḻa' yezi'xen c̱he ḻježle zelao do gaž ṉi'a, san yogo'te ṉi'a cheyaḻa' yezi'xen c̱he ḻježle. \s1 Jempl c̱he ben' bi bezi'xene' c̱he dan' chaḻa' beṉe' ḻježe' \p \v 23 ’Na' yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban' zaca'leben ca da' nga goc. Zoa to beṉe' gwnabia' ben' chesaḻa' xmose' ca' xmechue'. Na' goclaže' yebeje' cuent len ḻegaque'. \v 24 Na' cate' gwzolagüe' bezi'e cuent c̱he to toe', da' nechw bžin to xmose' ben' chaḻa' zan millón. \v 25 Na' mosen' bitwbi xmechue' gota' par yonežjuen'. Da'nan' beṉe' gwnabian' bene' mandadw ta'ogaque' len xo'ole', len xi'iṉe' ca' na' len doxen da' zjade c̱he' cont yeyaxjw dan' chaḻe' c̱hen'. \v 26 Nach mosen' bzoa xibe' lao beṉe' gwnabian' gota'yoede' ḻe' gože'ne': “X̱ana', gwdapešca yeḻa' chxenḻaže' len neda', na' yeyoṉa' doxen dan' chaḻa' c̱hion'.” \v 27 Nach beṉe' gwnabian' beyaše'de' ḻe' na' bezi'xene' c̱he doxen dan' chaḻe' na' bsane' ḻe'. \v 28 Perw na' cate' bechoj mosen' liž x̱anen', ḻa' bežagtie' yeto mos ḻježe' beṉe' chaḻa' late' xmechue'. Nach ḻa' gwṉizte' yene' gože'ne': “Yeyoṉo' dan' chaḻo' c̱hian' ṉetec ṉa'a.” \v 29 Nach mos ḻježen' ḻa' bzoate' xibe' lagüen', gože'ne': “Gwdapešca yeḻa' chxenḻaže' c̱hia' na' yeyoṉa' doxen dan' chaḻa' c̱hion'.” \v 30 Perw na' mos nechon' bitw bzenague' c̱he mos ḻježen'. Ḻa' gwyejte' jene' mandadw goseyix̱jue'ne' ḻižya na' bi yechoje' še biṉa' yonežjue' dan' chaḻe' c̱hen'. \v 31 Na' mos ca' yezica'chle cate' besele'ede' can' ben' mos nechon', ḻeca gosacde' zi'. Na' ja'aque' lao beṉe' gwnabian' jaseže'ne' yogo'ḻoḻ can' goca'. \v 32 Nach beṉe' gwnabian' goxe' mos nechua' da' yoble lagüe'na', gože'ne': “Le' naco' to beṉe' xi'achgua. Neda' bezi'xena' c̱hio' doxen dan' chaḻo' c̱hian' dan' gota'yoedo' neda' yezi'xena' c̱hion'. \v 33 ¿Bixc̱hen' bi beyaše'do' mos ḻježo' ben' chaḻe' c̱hion' can' beyaše'da' le'?” \v 34 Na' bža'achgua beṉe' gwnabian' na' bdie' ḻe' ḻo na' beṉe' goseyix̱jue'ne' ḻižya ga žaglaogüe', na' bi yechoje' še biṉa' yeyixjue' doxen dan' chaḻe' c̱hen'. \p \v 35 Nach Jesúsen' gože' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―Can' gon X̱a' Diosen' ben' zoa yaban' len note'tezle še bi chezi'xenḻe c̱he ḻježle do yic̱hj do laže'le bite'teze dan' chesonde' le'e. \c 19 \s1 Bi cheyaḻa' yela'acho len no'ol c̱hechon' cont soalencho no'ole yoble \r (Mr. 10:1-12; Lc. 16:18) \p \v 1 Na' Jesúsen' cate' beyož gwne' da' ca' beze'e distritw Galilean' na' gwḻague' yegw Jordánṉa' beyeje' gan' mbane distritw Judean'. \v 2 Na' beṉe' zan ja'aclen ḻe', na' beyone' beṉe' ca' chesacšene. \p \v 3 Na' baḻ beṉe' fariseo ja'aque' gan' zoe'na', ḻe gosaclaže' yesebeje'ne' diža' da' yosoc̱hine' cont gosožie'ne' xya c̱hoḻ, nach gose'ene': \p ―¿Guac to beṉe' nšagna' yele'e len xo'ole' še bite'teze dan' chone' cbi cholaže' beṉe' c̱hen'? \p \v 4 Nach gože' ḻegaque': \p ―¿Biṉa' gwlable can' nyoj Xtiža' Diosen'? Žan cate' gwxe yežlion' Diosen' bene' beṉe' nechw ca' to beṉe' byo na' to no'ole. \v 5 Na' gwna Diosen': “Da'nan' beṉe' byon' gwsane' x̱axṉe'e cont soalene' no'ole c̱hen' na' chope' yesaque' ca toz beṉe'.” \v 6 Na' ca' bich yesac c̱hope' san toze'. Da'nan' bi cheyaḻa' yesyele'e, ḻe Diosen' ba bcode' ḻegaque'. \p \v 7 Nach gose'ene': \p ―Še naquen ca' ¿bixc̱hen' ben da' Moisésen' mandadw cate' to beṉe' yele'e len no'ol c̱hen' cheyaḻa' c̱has to yiš da' gwnežjue' no'ol c̱hen' ga güen' diža' besyele'ena'? \p \v 8 Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Da' Moisésen' be'e latje yela'ale len no'ol c̱hele lagüe dan' nacle beṉe' güedenag len Diosen'. Perw cate' Diosen' bene' beṉe' nechw ca' bitw ṉacho goclaže' yesyele'e. \v 9 Žia' le'e, note'teze beṉe' chele'e len no'ol c̱he' na' cheque'e no'ole yoble, ḻen ṉeztede' no'ol c̱hen' bitw naque' to no'ole chzoa xtoe', toz ca da' xiṉjen' chone' ca nac dan' chon ben' chata'lene' no'ol c̱he beṉe' yoble. Na' note'teze beṉe' yošagna'lene' to no'ole beṉe' bela'a len beṉe' c̱he', ḻecze tozcze ca da' xiṉj gone' ca nac da' chon beṉe' chata'lene' no'ol c̱he beṉe' yoble. \p \v 10 Nach beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen gose'ene': \p ―Še can' naquen c̱he beṉe' byo na' no'ole, güench nono gwšagna'. \p \v 11 Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Gague yogo' beṉe' yesejni'ide' da' nga, šinze beṉe' ca' ba bzejni'i Diosen' ḻegaque' bi zejen. \v 12 Nita' beṉe' bi žan yosošagne'e dan' gosalje' bi zjanya' cuerp c̱he', na' ḻecze nita' beṉe' bi chosošagne'e lagüe dan' gosone beṉe' ḻegaque' cont bi zjanya' cuerp c̱hegaque'. Na' ḻecze ca' nita' beṉe' cbi chosošagne'e lagüe dan' chesazlaže'che' yesone' xšin Diosen' ben' zoa yaban' chnabi'e. Ḻe gwzenag c̱he dan' ba gwnian' še ba ben Diosen' cont chejni'ilen. \s1 Jasesane' bidao' lao Jesúsen' \r (Mr. 10:13-16; Lc. 18:15-17) \p \v 13 Na' ja'ac beṉe' jasesane' bidao' lao Jesúsen' cont x̱oa ne'e yic̱hjgacbe' na' ṉabe' lao Diosen' gaclene' ḻegacbe'. Perw beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gosediḻe' beṉe' ca' zjanc̱he'ebe'. \v 14 Nach Jesúsen' gože'ne': \p ―Ḻe güe' latje yesid bidao' ca' lagua' nga, na' bi gwžonḻe, ḻe beṉe' ca' zjanac ca bidao' quinga, ḻegaque' chosozenague' c̱he Diosen' ben' zoa yaba cont chnabi'e yic̱hjlažda'ogaque'. \p \v 15 Na' beyož gwx̱oa na' Jesúsen' yic̱hjgacbe' gwṉabe' lao Diosen' gaclene'be', nach gwyeje' ga yoble. \s1 Beṉe' güego' beṉe' goc beṉe' gwṉi'a \r (Mr. 10:17-31; Lc. 18:18-30) \p \v 16 Na' goquen', to beṉe' güego' bžine' gan' zoa Jesúsen', na' gože'ne': \p ―Maestrw, le' naco' beṉe' güen. ¿Bi da' güen cheyaḻa' gona' cont gata' yeḻa' mban c̱hia' toḻi tocaṉe? \p \v 17 Nach Jesúsen' gože'ne': \p ―¿Bixc̱hen' žo' naca' beṉe' güen? Toz beṉe' güen zoa, na' ḻen' naque' Dios. Perw na' še chaclažo' gata' yeḻa' mban c̱hio' toḻi tocaṉe, cheyaḻa' gono' can' non Diosen' mandadw goncho. \p \v 18 Nach gože' Jesúsen': \p ―¿Bica' da' ca'? \p Nach Jesúsen' gože' ḻe': \p ―Nono gotle, bi gata'lenḻe no'ol bi nac no'ol c̱hele o beṉe' byo beṉe' bi nac beṉe' c̱hele, bi cuanḻe, bitw güe'le diža' güenḻaže' c̱he beṉe' ḻježle. \v 19 Ḻe gap bala'aṉ x̱axṉa'le, na' ḻe gaque ḻježle can' chaque cuinḻe. \p \v 20 Nach beṉe' güegon' gože' Jesúsen': \p ―Yogo'ḻoḻ da' quinga gwzolagua' chonczan' cate' ṉe' nactia' bidao'. ¿Bixe dan' chyažjech gona'? \p \v 21 Jesúsen' gože'ne': \p ―Še chaclažo' gaco' cayaṉen' chazlaže' Diosen', jayete' yogo' da' de c̱hio', na' da' le'edo' c̱hen bnežjon beṉe' yaše'. Nach še gono' ca', cate' yežino' yaba gan' zoa Diosen', da' zaca'ch gata' c̱hio'. Na' še ba beyož beno' can' žia' le', nach sao' gaco' neda' txen. \p \v 22 Perw na' beṉe' güegon' cate' beyož bende' diža' can' gož Jesúsen' ḻe', beza'yaše', ḻe beṉe' gwṉi'achgua goque'. \p \v 23 Gwde na' Jesúsen' gože' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―Da' ḻi žia' le'e, ḻeca zdebe naquen to beṉe' gwṉi'a gwzenague' c̱he Dios ben' zoa yaba cont Diosen' ṉabi'e yic̱hjlažda'ogüe'. \v 24 Da' yoble žia' le'e, bedao'ch te to be xen be nzi' camello to ḻo' nag yeše' clel ca to beṉe' gwṉi'a gwzenague' c̱he Dios cont Diosen' ṉabi'e yic̱hjlažda'ogüe'. \p \v 25 Na' beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen ḻeca besyebande' cate' gosende' xtižen', nach gosene': \p ―¿Noxen' šjayzoa len Diosen' še ca'? \p \v 26 Jesúsen' gwṉe'e ḻegaque', nach gože'ne': \p ―Bibi de da' gac yeson beṉac̱hen' cont šjasyenite' len Diosen', perw bi zoa da' ṉacho da' bi gac gon Dios. \p \v 27 Nach Pedroa' gože' Jesúsen': \p ―Neto' ba gwlejyic̱hjto' yogo' da' de c̱heto' cont nacto' le' txen. ¿Bi da' güen gata' c̱heto' dan' ba gwlejyic̱hjto' da' ca'? \p \v 28 Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Da' ḻi žia' le'e, Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h na' cate' yocobe' yežlion', neda' cui'a ṉabi'a güen juisyw can' chnabia' Dios ben' zoa yaba. Na' le'e šižiṉwle cue'le cuita'na' ṉabia'le šižiṉw cuen beṉe' ca' zjanaque' xi'iṉ diaža c̱he da' Israel. \v 29 Na' note'teze beṉe' ba gwlejyic̱hje' liže', biše', zane', x̱axṉe'e, xo'ole', xi'iṉe' o yežlio c̱he', dan' chzenague' c̱hia', Diosen' gwnežjue' ḻe' da' zaca'ch da' xench ca yogo' da' ca'. Na' ḻecze gata' yeḻa' mban c̱he' toḻi tocaṉe. \v 30 Perw zan beṉe' zjanaque' beṉe' žialao ṉa'a, gwžin ža cate' yesaque' beṉe' bzebe. Na' beṉe' zjanaque' beṉe' bzebe ṉa'a, gwžin ža cate' yesaque' beṉe' žialao. \c 20 \s1 Jempl c̱he beṉe' güen žin ca' \p \v 1 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': ―Yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' ben' zoa yaban' zaca'leben ca da' nga goc. To beṉe' nape' to yežlio gan' že'chgua yag uvas. Na' gwze'e ližen' to zil do cheni' gwyeje' gan' chac ya'a jatiljue' beṉe' güen žin cont yesone' žin yežlio c̱hen' žana'. \v 2 Na' gosexenḻaže' beṉe' güen žin ca' to denario c̱hixue' to toe' con ca chac mosen' tža žin. Nach gwseḻe' ḻegaque' gan' jasene' žinṉa'. \v 3 Na' do cheda ga gozeje' gan' chac ya'an, na' ble'ede' nita'ch beṉe' bibi žin de yesone'. \v 4 Na' gože' ḻegaque': “Lencze le'e ḻe šja'ac gan' že' yag uvas c̱hian' ḻe šjen žin na' c̱hixjwcza' le'e ca cheyaḻa'.” Nach ja'ac beṉe' ca'. \v 5 Na' da' yoble gwyeje' do guagwbiž na' do cheda šoṉe. Bezle'ede' nita'ch beṉe' bibi žin chesone' nach gwseḻe' ḻegaque' cont yesone' žin gan' že' yag uvas c̱hen'. \v 6 Na' ca do cheda gayo' šeže'le gozeje' da' yoble ble'eczde' nita'ch beṉe' bibi žin chesone'. Na' gože' ḻegaque': “¿Bixc̱hen' bi gwyejle žin?” \v 7 Nach gose'ene': “Notno gwṉe neto' šjento' xšine'.” Nach goze'e ḻegaque': “Lencze le'e ḻe šja'ac ḻe šjen žin gan' že' yag uvas c̱hian'. Na' c̱hixjwcza' le'e ca cheyaḻa'.” Nach ja'ac beṉe' ca'. \v 8 Na' cate' bžin hor bosa' x̱an yag uvasen' beṉe' güen žin ca', nach gože' mos blao c̱hen': “Beyax beṉe' güen žin ca' cont c̱hixjo'ne', solao c̱hixjo' beṉe' ca' besela'ac bzebe, na' yeyožle len beṉe' ca' besela'ac da' nechw.” \v 9 Nach mos blaon' zgua'tec gwdixjue' beṉe' ca' gosezolagüe' gosone' žin cheda gayo' šeže'le tgüeje denario to toe'. \v 10 Na' cate' gwdixjue' beṉe' ca' gosezolagüe' gosone' žin šezildao', gosacde' c̱hixjoche' ḻegaque' da' zc̱ha'och dan' gosezolagüe' gosone' žin šezildao'. Perw tozcze can' gwdixjue' yogo'ḻoḻte'. \v 11 Na' cate' beyož gosezi' laxjw beṉe' ca' gosezolao žinṉa' šezildao', gosadoe' diža' x̱an žinṉa'. \v 12 Gose'ene': “Do ža bžaglaochguato' ḻo da' zeye' bento' žin c̱hion'. Na' tozcze can' gwdixjo' neto' len beṉe' ca' besela' bzebe, len to hor güejgan' gosone' žin.” \v 13 Perw na' x̱an žinṉa' gože' toe': “Migw c̱hia', bitwbi da' mal chona' len le'. ¿Gague gwxenḻažo' to denario c̱hixjua' to tole? \v 14 Laxjon' ba gwxi'o, guac yeyejo'. Chaclaža' gwnežjua' beṉe' ca' to denario güeje con can' beṉa' le'e ḻa'czḻa' besela'aque' bzebe. \v 15 ¿Bixc̱hen' chxi'o neda' ṉec̱he dan' naca' beṉe' šagüe'? Naquen ḻo na' gona' con ca chaclaža' len da' de c̱hia'.” \p \v 16 Nach Jesúsen' gože' beṉe' ca' bosozenag jemplen': \p ―Can' naquen, nita' beṉe' zjanaque' beṉe' bzebe ṉa'a, perw ḻecze gwžin ža cate' ḻegaque' yesaque' beṉe' žialao. Na' nita' beṉe' zjanaque' beṉe' žialao ṉa'a, perw gwžin ža yesaque' beṉe' bzebe. Diosen' chaxe' yogo'ḻoḻ beṉe' cont yesejḻe'e c̱he', perw baḻ guen' chosozenague' c̱he', na' ḻegacze' chbeje' cont chesaque' xi'iṉe'. \s1 Da' yoble chyix̱jue'e Jesúsen' gate' \r (Mr. 10:32-34; Lc. 18:31-34) \p \v 17 Jesúsen' len yezan beṉe' zja'aque' Jerusalénṉa'. Na' šlac zjangüe'e nezen' gwlejiže' beṉe' šižiṉw ca' gwleje' cont zjanaque' txen len ḻe' na' gože' ḻegaque': \p \v 18 ―Ṉa'a ba zejcho Jerusalénṉa' gan' yesone' neda' ḻo na' bx̱oz gwnabia' ca' na' ḻo na' beṉe' ca' chososed chosolo'ede' dan' bzoj da' Moisés, na' yesec̱hoglagüen' c̱hia' yesote' neda', neda' naca' ben' gwseḻa' Dios golja' beṉac̱h. \v 19 Na' yesone'nda' ḻo na' beṉe' bi zjanaque' beṉe' Israel cont yesonḻe' c̱hia', na' yesot yeseyine' neda', na' yesote'nda' yosode'e neda' ḻe'e yag cruz, perw yeyoṉ ža yebana' ladjo beṉe' guat ca'. \s1 Xṉa' Jacobo na' Juanṉa' gwṉabe' yesebe' xi'iṉe' ca' cuit Jesúsen' gan' ṉabi'ena' \r (Mr. 10:35-45) \p \v 20 Na' ja'ac xi'iṉ Zebedeo, Jacobo len Juan, na' len xṉa'gaque' lao Jesúsen'. Na' xṉa'gaquen' bzoa xibe' lao Jesúsen' gože'ne': \p ―Chṉabda' le' to goclen. \p \v 21 Nach Jesúsen' gože'ne': \p ―¿Bi goclen chaclažo' gona'? \p Nach xṉa'gaquen' gože'ne': \p ―Chaclaža' gono' cont xi'iṉa' quinga yesebi'e šḻa'a güeje cuito'na' cate' žin ža ṉabi'o. \p \v 22 Jesúsen' gože' Jacobo na' Juanṉa': \p ―Le'e cabi ṉezele bi dan' chṉable. ¿Gwc̱hejlaže'le tele yeḻa' zi' yeḻa' ya' ca dan' tia' neda' na' gac c̱hele can' gac c̱hia'? \p Nach bosyoži'e xtižen' gose'ene': \p ―Gwc̱hejlaže'to'. \p \v 23 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Da' ḻicze tele yeḻa' zi' yeḻa' ya' ca dan' tia' neda' na' gac c̱hele can' gac c̱hian', perw bi naquen ḻo na' ṉia' non' cue' cuitan' cate' žin ža ṉabi'a, san yesebe' beṉe' ba mbej X̱a' Diosen' gaquen c̱he'. \p \v 24 Nach cate' yeši beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gosende' can' gosena beṉe' ca' c̱hope, beseloque' ḻegaque'. \v 25 Nach Jesúsen' goxe' yogüe' cont gosebigue' lagüen' na' gože' ḻegaque': \p ―Ṉezeczele beṉe' gwnabia' c̱he to to nación na' beṉe' blao ca' chesone' byen chosozenag beṉe' c̱hegaque'. \v 26 Perw bi naquen ca' len le'e. San note'tezle chaclaže'le gacle beṉe' blao, cheyaḻa' gwzex̱jwlaže'le gaclen beṉe' ḻježle. \v 27 Na' še note'tezle chaclaže'le gacle beṉe' žialao, cheyaḻa' gon cuinḻe ca xmos beṉe' ḻježle. \v 28 Ca'cze naquen len neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. Gague za'a cont yesaclen beṉe' neda' san za'a cont gaclena' beṉe', na' chzanḻaže' cuina' yesote' neda' ṉec̱he xtoḻa' beṉac̱hen'. \s1 Jesúsen' bene' cont c̱hope beṉe' lc̱hoḻ besyele'ede' \r (Mr. 10:46-52; Lc. 18:35-43) \p \v 29 Nach cate' besyeya'aque' ciuda Jericó, beṉe' zan zjasenagüe' Jesúsen' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen. \v 30 Na' c̱hope beṉe' lc̱hoḻ zjachi' chanez gan' zjayda Jesúsen'. Na' cate' gosacbe'ede' Jesúsen' zej gan' zjachi'ena' nach chososya'adie' gose'e ḻe': \p ―X̱anto', len' naco' xi'iṉ diaža c̱he da' rey Davin'. Beyaše'laže'šca neto'. \p \v 31 Nach beṉe' ca' chesyede gan' zjachi'ena' gosediḻe' ḻegaque' cont yesenite' šize. Perw na' goseṉe' zižjech gose'ene': \p ―¡X̱anto', len' naco' xi'iṉ diaža c̱he da' rey Davin', beyaše'laže'šca neto'! \p \v 32 Jesúsen' gwleze' gan' nite'na', nach goxe' ḻegaque' gosebigue' lagüen'. Nach gože'ne': \p ―¿Bin' chaclaže'le gonda' le'e? \p \v 33 Nach gose'ene': \p ―X̱anto', chaclaže'to' yele'eto'. \p \v 34 Jesúsen' beyaše'laže'de' ḻegaque' na' gwdane' yejlaogaquen', nach ḻa' besyele'etede', na' gosa'ogüe' ḻe'. \c 21 \s1 Gosonxene' Jesúsen' cate' beyo'e Jerusalén \r (Mr. 11:1-11; Lc. 19:28-40; Jn. 12:12-19) \p \v 1 Na' cate' ba zoa yesežine' Jerusalénṉa' besežine' gan' chi' yež Betfagé, gan' zoa ya'a dan' nzi' Ya'a Olivos. Na' Jesúsen' gwseḻe' mandadw c̱hope beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen, \v 2 gožgaque'ne': \p ―Ḻe šja'ac yež dan' chi' gaḻa'ze, na' cate' žinḻen' na' yeželele to burr be no'ole da'ba' yag na' nc̱he'te to xi'iṉda'oba'. Ḻe sežgacba' na' ḻe c̱he'gacba' nga. \v 3 Na' še bi ye' beṉe' le'e na' ye'lne': “X̱anto'na' chyažjde' ḻegacba'.” Na' ḻa' yedyesantecze'ba' len le'e. \p \v 4 Goc yogo' da' qui cont goc can' bzoj to ben' bzoj Xtiža' Diosen' cani', gwne': \q1 \v 5 Gož beṉe' ca' nita' Jerusalénṉa': \q1 “Ḻe ṉa'šc, ba za' rey c̱helen', \q1 žie' cože' to burr dao', xi'iṉ beyix̱e' be choa' yoa'. \q1 Ze'e ca to beṉe' bi naque' beṉe' blao. \p \v 6 Na' ja'ac beṉe' ca' yež dao' dan' gož Jesúsen' ḻegaque' ca', na' gosone' can' ben Jesúsen' mandadw. \v 7 Na' besyec̱he'e burroa' len xi'iṉba' lao Jesúsen' na' gosex̱oa no xagaque' cože'ban' na' gwžia Jesúsen' be daon' cont gwyeje' Jerusalénṉa'. \v 8 Na' beṉe' zan gosonxene' Jesúsen' goseyix̱jw no xagaque' ḻo nez cont blej burron' ḻen na' yebaḻe' gosec̱hogue' xoze' yag na' goseyix̱juen' ḻo neza'. \v 9 Na' beṉe' zjažialao na' ḻecze beṉe' za'ac cože' bososye'e gosene': \p ―¡Ḻeca beṉe' zaca' benga nac xi'iṉ diaža c̱he da' rey David! ¡Mbalaz ben' za' nga gwseḻa' X̱ancho Diosen' ḻe' cont ṉabi'e! ¡Ḻeca beṉe' zaca' ben' zoa yaban'! \p \v 10 Na' cate' bžin Jesúsen' Jerusalénṉa' yogo' beṉe' ca' že' ciudan' besyebande', na' gosene': \p ―¿No benga bla' nga? \p \v 11 Na' beṉe' ca' nžag Jesúsen' bosyoži'e xtiža'gaque' gosene': \p ―Bengan' Jesús beṉe' za' yež Nazaret gan' mbane distritw Galilea na' cho'e xtiža' Dios. \s1 Jesúsen' bebeje' beṉe' ca' cheson ya'a yodao' blaon' \r (Mr. 11:15-19; Lc. 19:45-48; Jn. 2:13-22) \p \v 12 Na' Jesúsen' gwyo'e chyo'o yodao' blaon' na' bešaše' yogo' beṉe' ca' chesote' na' beṉe' chesa'o na'. Nach bchix̱e' xmes beṉe' ca' chosoša' mechw, na' yag ga chesebe' beṉe' ca' chesote' ngolbex. \v 13 Na' gože' ḻegaque': \p ―Nyojcze Xtiža' Diosen' žan: “Yesene' ližan' naquen to latje gan' yesoḻ güiž beṉe' neda'”, perw le'e chonḻen ca to latje ga že' beṉe' gwban. \p \v 14 Na' beṉe' lc̱hoḻ ca' na' len beṉe' ca' nxiṉj ṉi'e gosebigue' lao Jesúsen' šlac zoe' chyo'o yodaon'. Nach beyone' ḻegaque'. \v 15 Perw na' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisésen' ḻeca beseže'e cate' besele'ede' yeḻa' guac ca' dan' ben Jesúsen'. Na' ḻecze beseže'e cate' gosende' can' bososya'a bi' bixjw ca' chyo'o yodao' blaon', gosenabe': “Ḻeca beṉe' zaca' benga nac xi'iṉ diaža c̱he da' rey David.” \v 16 Nach gose'e Jesúsen': \p ―¿Zendo' bin' gosena bidao' ca'? \p Jesúsen' boži'en gože' ḻegaque': \p ―Zenda'. ¿Biṉa' gwlable can' nyoj Xtiža' Diosen'?, žan: \q1 Ba beno' cont bi' bixjw ca' na' len bi' ṉe' chesaže' chesonxembe' le'. \p \v 17 Na' bechoje' gan' nita' beṉe' ca' na' beze'e ciudan'. Na' že'na' jayga'aṉe' Betania. \s1 Ben Jesúsen' cont gwbiž yag yix̱güigw \r (Mr. 11:12-14, 20-26) \p \v 18 Na' zil beteyo besyeya'aque' Betanian' jaseya'aque' Jerusalénṉa' da' yoble. Na' šlac zjangüe'e nezen' gwdon Jesúsen'. \v 19 Na' ble'ede' to yag yix̱güigw zoan cho'a nezen' na' jaṉe'e še žia yaguen' yix̱güigw. Perw bibi bželde', con xḻaguen' na'ze žia. Nach gožen': \p ―Bich bi yix̱güigon' cuio'. \p Na' ḻa' gwbižte yaguen'. \v 20 Nach beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen besyebande' cate' besele'ede' can' goquen', nach gose'ene': \p ―¿Nac goquen' ḻa' gwbižte yaguen'? \p \v 21 Na' Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Da' ḻi žia' le'e, še chejnilaže'le Diosen' na' bitw gacžejlaže'le, guaque gonḻe can' ba benan' cont gwbiž yaguen'. Na' ḻecze ca' guac ye'le ya'a nga: “Gwcuase nga na' jasoa ḻo' nisdaon'”, na' gac can' ṉalen'. \v 22 Na' še chejnilaže'le Diosen', bite'teze dan' ṉabelene' cate' yoḻ güižlene', goṉczen' le'e. \s1 Yeḻa' chnabia' c̱he Jesúsen' \r (Mr. 11:27-33; Lc. 20:1-8) \p \v 23 Nach Jesúsen' gozeje' yodao' blaon' da' yoble. Na' šlac chsed chlo'ede' beṉe' ca' že' na', bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación c̱hechon' gosebigue' cuit Jesúsen'. Nach goseṉabde' ḻe': \p ―¿Bi yeḻa' gwnabia' napo' chono' da' qui? ¿No beṉ yeḻa' gwnabian' cont chono' da' qui? \p \v 24 Nach Jesúsen' boži'e xtiža'gaquen', gwne': \p ―Ḻecze de to da' ṉabda' le'e. Še yoži'ile xtižan' nach ṉi'a le'e bi yeḻa' gwnabia' chonḻendan'. \v 25 Ḻe našc neda': ¿non' gwseḻa' da' Juanṉa' bzoe' beṉe' nis? ¿Dios nan' gwseḻe'ne', še beṉac̱hen'? \p Nach ḻegacze' gose' ḻježe': \p ―Še ye'chone' Dios gwseḻa' ḻe', na' ye'e chio': “¿Bixc̱hen' ca gwyejḻe'le c̱he'?” \v 26 Na' bi gac ye'chone' beṉac̱h gwseḻa' ḻe', ḻe yogo'te beṉe' že' nga chesejḻe'e Diosen' gwseḻe' da' Juanṉa' be'e xtiže'na', na' xož bi yesonde' chio'. \p \v 27 Nach gose'e Jesúsen': \p ―Bi ṉezeto'. \p Nach gože' ḻegaque': \p ―Ḻecze neda' bi yapa' le'e bi yeḻa' gwnabian' chonḻenda' da' ca'. \s1 Jempl c̱he c̱hope xi'iṉ beṉe' \p \v 28 Na' Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ḻe gon xbab bi zeje jempl nga: Gwzoa to beṉe' gwnita' c̱hope xi'iṉe'. Na' gože' tobe': “Xi'iṉa', chaclaža' šejo' güen žin ṉa'aža gan' že' yag uvas c̱hia' ca'.” \v 29 Nach xi'iṉen' gožbe' ḻe': “Bitw ša'a.” Perw gwdele beyombe' xbab nach gwyejbe'. \v 30 Nach gozeje' gan' zoa xi'iṉen' yeto, na' ježe'be' can' gože' bi' biše'ben'. Na' ḻa' gožte bin' ḻe': “Guaccze, na' ša'a.” Perw bitw gwyejbe'. \v 31 Gwnašc neda', ¿no bi' ca' c̱hope ben can' gwnalaže' x̱abe'? \p Nach gose'ene': \p ―Bi' nechoa'. \p Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ca'cze naquen. Na' da' ḻi žia' le'e, beṉe' güec̱hixjw ca' na' no'ole ca' chja'aclen note'teze beṉe' byo yobech yosozenague' c̱he Diosen' cont ṉabi'e yic̱hjlažda'ogaque' clel ca le'e. \v 32 Ca nac Juanṉa' ben' bzoe' beṉe' nis, bide' laolen' na' gwdix̱jue'ede' le'e naquen' cheyaḻa' gonḻe cont yebe Diosen' le'e. Perw bitw gwyejḻe'le c̱he'. Na' beṉe' güec̱hixjw ca' na' no'ole zḻe' ca' gosejḻe'e c̱he'. Na' cate' gocbe'ele beṉe' ca' ba gosejḻe'e c̱he', bitw betiṉjele xtoḻa'le ca' cont šejḻe'le c̱he dan' bsede da' Juanṉa'. \s1 Jempl c̱he mos mal ca' \r (Mr. 12:1-12: Lc. 20:9-19) \p \v 33 ’Ḻe gwzenag yeto jempl nga. Gwzoa to beṉe' na' goze' to cue' xen yag uvas ḻo yežlio c̱he' na' gwlo'en le'ej. Na' na'teze bene' to ga yesesie' uvasen' cont choj x̱isen'. Na' ḻecze bene' to da' sibe ca to campanaryw ga yesecua' beṉe' yosogüia yeseṉe'e yag ca'. \p ’Na' bcua'aṉe' yežlion' ḻo na' beṉe' yesonši'e yag uvasen' na' gwze'e gwyeje' zito'. \v 34 Cate' bžin ža yosyotobe' cosešen', gwseḻe' to c̱hope xmose' gan' že' beṉe' ca' nac ḻo na'gaque' yag uvasen' cont šjasyexi'e to tlacw cosešen' dan' cheyaḻa' si'e. \v 35 Perw na' beṉe' ca' nac ḻo na'gaque' yag uvasen' gosezene' mos c̱he' ca'. Goseyine' toe', na' yetoe' bosožie'ne' yej, nach yetoe' gosote'ne'. \v 36 Nach gosseḻa' x̱an yag uvasen' mos zanch clel ca beṉe' ca' gwseḻe' da' nechw, perw ḻecze can' gosonde' beṉe' nechw ca', ḻecze ca' gosonde' ḻegaque'. \p \v 37 ’Nach gwdena' x̱an yežlion' gwseḻe' cuincze xi'iṉen', gocde' yesezi'e xtižen'. \v 38 Perw na' beṉe' ca' nac ḻo na'gaque' yag uvasen' cate' besele'ede' xi'iṉe'na', nach gose' ḻježe': “Bengan' yega'aṉlene' yežlio nga cate' gat x̱en'. Ḻe šo'o gotchone' cont yega'aṉlenchon.” \v 39 Nach gosezene'ne', besyebeje'ne' gan' že' yag ca' na' gosote'ne'. \p \v 40 Beyož be' Jesúsen' jempl nga, gozne': \p ―¿Nacxe chaquele gon x̱an yežlion' len beṉe' ca' bocua'aṉlene' yag uvas c̱hen' cate' yežin cuine'? \p \v 41 Nach bosyoži'e xtižen' gosene': \p ―Šeje' šjetoe' beṉe' mal ca', na' yodie' yežlion' ḻo na' beṉe' yoble beṉe' yeson güen yosyonežjue'ne' to tlacw cosešen' cate' žin ža yosyotoben'. \p \v 42 Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ca'czen'. ¿Biṉa' gwlable ga nyoj Xtiža' Diosen', žan quinga?: \q1 Yej dan' bi gosaclaže' beṉe' güen yo'o ca' yosoc̱hine', \q1 ḻen ba naquen yej squin. \q1 Da' nga ben X̱ancho Diosen', \q1 na' naquen to da' yežejecho. \m \v 43 Da'nan' žia' le'e, da' bi chzenagle c̱he Diosen', cuejyic̱hje' le'e na' cueje' beṉe' yoble beṉe' yosozenag c̱he' cont ṉabi'e yic̱hjlažda'ogaque'. \v 44 Na' ca nac yejen', note'teze beṉe' lažo' ḻo yeja' na' cue'žošje', na' note'teze beṉe' chiže' yeja' cate' lažon' na' gwšošjen ḻe'. \p \v 45 Na' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' fariseo ca', cate' gosende' jempl ca' dan' be' Jesúsen', gosacbe'ede' be'e diža' c̱he ḻegaque' dan' bi chesejnilaže' ḻe'. \v 46 Nach gosaclaže' yesezene' ḻe', perw besežebe' bi yesone beṉe' ca' nžague' ḻegaque', ḻe yogüe' gosejḻe'e gwseḻa' Diosen' Jesúsen' cont cho'e xtiže'na'. \c 22 \s1 Jempl c̱he ben' bene' ḻṉi cate' bšagna' xi'iṉe' \p \v 1 Na' da' yoble bsed blo'e Jesúsen' beṉe' ca' len jempl, gozne': \p \v 2 ―Yeḻa' gwnabia' c̱he Diosen' zaca'leben ca da' nga goc. Gwzoa to beṉe' gwnabia' na' bene' gastw cate' bšagna' xi'iṉe'. \v 3 Na' cate' bžin hor solao ḻṉin' gwseḻe' xmose' ca' cont jasexi'e beṉe' ca' ba boḻ güiže' šja'ac ḻṉina', perw notno goclaže' šja'ac ḻṉi c̱hen'. \v 4 Nach gože' yeto x̱oṉj xmose' ca': “Ḻe šjež beṉe' ca' ba boḻ güižan' ye'lne' ba bsiṉi'a dan' gagwchona'. Ba betua' be dao' be chesaṉe' na' ba bsiṉi'a dan' gagwcho ḻo ḻṉin'. Na' ye'lne' yeside' gagwcho dan' ba bsiṉi'an'.” \v 5 Perw beṉe' ca' ba gosata'yoede' cont šja'aque', bitw gosone' cuent dan' gose' mos ca' ḻegaque'. Toe' gwyeje' jaṉe'e yežlio c̱he', na' yetoe' gwyeje' jene' negosyw. \v 6 Na' yebaḻe' goseṉize' mos ca' gwseḻa' beṉe' gwnabian' na' gosonde' ḻegaque' zi' na' gosote' ḻegaque'. \v 7 Na' ḻeca bža'a beṉe' gwnabian'. Na' gwseḻe' soldadw c̱he' ca' jasete' beṉe' ca' gosot xmosen' na' bosozeye' lažgaquen'. \v 8 Nach beṉe' gwnabian' gože' xmosen': “Ba bsiṉi'a dan' gagwcho ḻo ḻṉin', perw beṉe' ca' ba boḻ güiža' nacbia' bitw zjazaque' yeside'. \v 9 Ḻe šja'ac ḻe šjata yogo' nez na' ye'le yogo' beṉe' yežagle yeside' ḻṉin'.” \v 10 Na' mos ca' ja'aque' yogo' nez na' jasetobe' con yogo' beṉe' besežague', no beṉe' naque' beṉe' güen na' no beṉe' naque' beṉe' mal, cont beža' yo'o gan' chac ḻṉin'. \p \v 11 ’Perw cate' gwyo'o beṉe' gwnabian' jaṉe'e beṉe' ca' že'na' na' ble'ede' to beṉe' bi nyaze' lache' da' bnežjue' yesaze' ḻo ḻṉin'. \v 12 Nach gože' ḻe': “Migw c̱hia', ¿nac goquen' gwyo'o nga bitw nyazo' lache' dan' beṉa' c̱hazo'?” Nach bena' bitw beželde' bi ye'ene'. \v 13 Nach beṉe' gwnabian' bene' mandadw yosoc̱hej xmose' ca' ṉi'a na' bena' cont yesyebeje'ne' na' yesebeque'ne' gan' nac c̱hoḻ, ga cuežyaše' na' gan' gagwxejte ḻaye' tantw žaglagüe'. \v 14 Can' naquen, Diosen' chaxe' yogo' beṉe' cont yesejḻe'e c̱he', perw baḻ guen' chosozenague' c̱he' na' ḻegacze' chbeje' cont yesaque' xi'iṉe'. \s1 Ca nac dan' cheyaḻa' gaxjw \r (Mr. 12:13-17; Lc. 20:20-26) \p \v 15 Nach beṉe' fariseo ca' besežague' na' bosoxi'e naclen' yesone' cont yesebeje' Jesúsen' diža' da' yosode'ede' cont yesagüe' xya c̱he'. \v 16 Na' beṉe' fariseo ca' goseseḻe' baḻ beṉe' zjanaque' txen len ḻegaque' na' yebaḻ beṉe' chesone' txen len Herodesen' cont jaseže' Jesúsen': \p ―Maestrw, ṉezeto' zoatezo' cho'o diža' ḻi. Na' ṉezeto' diža' ḻi cho'o chsed chlo'edo' beṉe' can' chazlaže' Diosen' goncho. Na' bi chono' cuent bi ža beṉe', ḻe toz can' chono' len note'teze beṉe'. \v 17 Da'nan' zedeṉabeto' le' cont ṉao' neto' can' chacdo' cheyaḻa' gonto'. ¿Naquen binḻo no c̱hixjw da' cheyaḻa' c̱hixjwcho lao ben' nac ḻa'zelagüe beṉe' gwnabia' ben' chi' Roma, še bi? \p \v 18 Jesúsen' gocbe'ede' yeḻa' xi'a c̱hegaquen', nach gože' ḻegaque': \p ―¡Nacle beṉe' gwxiye'! ¿Bixc̱hen' chaclaže'le yoslažo'le neda' len xtižan'? \v 19 Ḻe gwlo'e neda' to mechw dan' chyixjwle c̱he gobiernen'. \p Nach goso'ene' to mechw dan' nzi' denario. \v 20 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―¿No lao dan' da' ḻe'e mechw nga? na' ¿no la da' nyoj ḻe'en ni? \p \v 21 Nach gose'ene': \p ―C̱he César ben' nac ḻa'zelagüe beṉe' gwnabia' ben' chi' ciuda Roman'. \p Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ḻe gwnežjo beṉe' gwnabian' da' nac c̱he beṉe' gwnabia', na' ḻe gwnežjo Dios da' nac c̱he Dios. \p \v 22 Nach cate' gosende' xtiža' Jesúsen' besyebande'. Nach besyeya'aque' gan' zoe'na'. \s1 Cate' yesyeban beṉe' guat ca' \r (Mr. 12:18-27; Lc. 20:27-40) \p \v 23 Na' ḻo ža na'teze besežin baḻ beṉe' saduceo gan' zoa Jesúsen'. Beṉe' ca' chesene' beṉe' guaten' bi yesyebane'. Nach goseṉabde' ḻe', gose'ene': \p \v 24 ―Maestrw, da' Moisésen' gwne': “Še to beṉe' byo nšagne'e na' gate' sin nono xi'iṉe' zoa, beṉe' biše' ben' ba goten' cheyaḻa' yošagna'lene' no'ol güezeba' cont yesenita' xi'iṉ diaža c̱he da' bišen'. \v 25 Na' len neto' gosenita' beṉe' gosac gaž biše'. Na' beṉe' nechua' bšagne'e, na' gote' nono xi'iṉe' gwnita'. Na' beṉe' gwchopen' bošagna'lene' no'ol güezeba'. \v 26 Na' ḻecze gote' nono xi'iṉe' gwnita'. Ḻecze ca' goc len beṉe' gwyoṉa', bžinten beṉe' gaža' yogo'ḻoḻe' gosac c̱he' ca'. \v 27 Na' gwde gosat yogo'ḻoḻ beṉe' ca', nach got len no'ola'. \v 28 Na' cate' yesyebane' ladjo beṉe' guat ca', ¿nox beṉe' ca' soalene' no'ola' ca xo'ole'?, ḻe yoguen' bosyošagna'lene' ḻe'. \p \v 29 Na' gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―Clelen' chonḻe xbab dan' žale ca', ḻe bi ṉezele can' ža Xtiža' Dios dan' nyojen, ṉeca nombia'le yeḻa' guac c̱hen'. \v 30 Caten' yesyeban beṉe' guat ca', bich yosošagne'e, ṉeca yosonežjo xi'iṉe' no'ol gwšagne'e, ḻe yesaque' ca angl beṉe' zjazoa yaba. \v 31 Na' ca nac dan' yesyeban beṉe' guat ca', ¿biṉa' gwlable da' nga can' nyoj Xtiža' Diosen'? žan: \v 32 “Neda' naca' Dios ben' chonxen Abraham, ben' chonxen Isaac na' ben' chonxen Jacob”. Beṉe' guat ca' bi chesonxene' Diosen', san beṉe' zjamban. \p \v 33 Na' beṉe' ca' zjanžaguen' besyebande' cate' gosende' diža' dan' bsed blo'ede' ḻegaque'. \s1 Dan' nac da' blaoch dan' ža Diosen' cheyaḻa' goncho \r (Mr. 12:28-34) \p \v 34 Na' cate' gosene beṉe' fariseo ca' can' bzoaži Jesúsen' beṉe' saduceo ca', nach besedobe' jasa'aque' lagüen'. \v 35 Na' to ben' nsedchgüe' ley dan' bzoj da' Moisés ḻecze goclaže' cueje' Jesúsen' diža' da' gwc̱hine' contr ḻe', gože'ne': \p \v 36 ―Maestrw, ḻo ley c̱he Diosen', ¿non' nacch da' žialao da' zjanyojen da' ža Diosen' cheyaḻa' goncho? \p \v 37 Nach gož Jesúsen' ḻe': \p ―“Cheyaḻa' gaquecho X̱ancho Diosen' con ca zelao chejni'icho do yic̱hj do laže'cho.” \v 38 Ḻenṉa' naquen da' žialaoch na' da' blaoch lagüe da' ca' ža Diosen' cheyaḻa' goncho. \v 39 Na' da' gwchopen' zejgaḻan' ca', žan: “Cheyaḻa' gaque ḻježcho ca chaque cuincho.” \v 40 C̱hope da' ca' ža Diosen' cheyaḻa' goncho chzejni'in chio' can' zeje doxen dan' bzoj da' Moisésen' na' dan' bosozoj beṉe' ca' goso'e xtiža' Diosen' cani'. \s1 Criston' naque' xi'iṉ diaža c̱he da' rey David \r (Mr. 12:35-37; Lc. 20:41-44) \p \v 41 Na' šlac ṉe' zjanžag beṉe' fariseo ca', \v 42 Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―¿Bixe xbab chonḻe c̱he Criston' ben' gwlej Diosen' cont yedeṉabi'e? ¿No xi'iṉ diaža c̱he naque'? \p Na' gose'ene': \p ―Xi'iṉ diaža c̱he da' rey Davin'. \p \v 43 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Še ca' naquen, ¿bixc̱hen' cate' da' David bzoje' can' blo'e Spiritw c̱he Diosen' ḻe', gwne' Criston' naque' X̱ane'? Quinga bzoje': \q1 \v 44 X̱ancho Dios gože' X̱anan': \q1 “Gwche'edo' cuita' nga ṉabia'cho txen, \q1 na' gona' cont yogo' no chesegue'e le' yosozex̱jw yic̱hje' yosozenague' c̱hio'.” \m \v 45 ¿Nacxe gac ṉacho Criston' xi'iṉ diaža c̱he da' rey David? ḻe cuin Davin' gože' ḻe': “X̱ana'”. \p \v 46 Na' notoch no goc yosyoži'e xtižen'. Na' gwzolao žana' notoch no besyeyaxje bi yeseṉabde' Jesúsen'. \c 23 \s1 Xtoḻa' beṉe' fariseo ca' na' beṉe' ca' chososed chosolo'e leyna' \r (Mr. 12:38-40; Lc. 11:37-54; 20:45-47) \p \v 1 Nach Jesúsen' gwzolao be'e diža' len beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen na' len beṉe' ca' zjanžague' gan' zoe'na', gwne': \p \v 2 ―Beṉe' ca' chososed chosolo'e ley na' beṉe' fariseo ca' ba zjanḻane' xḻatje da' Moisésen' cont chosozejni'ide' beṉe' ley c̱he Diosen'. \v 3 Na' da'nan' cheyaḻa' gwzenagle c̱hegaque' cate' chosozende' le'e can' ža leyna', na' cheyaḻa' gonḻe can' chosozejni'ide' le'e. Perw bitw gonḻe can' cheson ḻegaque', ḻe ḻegaque' bitw chesone' dan' chesene' cheyaḻa' gac. \v 4 Ḻegaque' chosozanche' dan' ža leyna'. Chesonen' ca to yoa' da' nono soe gua' na' chesaclaže' gua' beṉe' yoble ḻen na' bitw chesaclaže' yeso'en ḻegaque'. \v 5 Ca nac beṉe' ca', yogo' dan' chesonen', chesonen' ga yesele'e beṉe' can' chesonen' contze yesonxene' ḻegaque'. Chio' beṉe' Israel nc̱hejcho caj dao' de yid do na'cho na' do loxgacho na' ḻo' caj dao'na' chgo'ošagüe'cho to pedas yiš gan' nyoj late' güeje Xtiža' Diosen'. Perw ca nac beṉe' ca' chososed chosolo'e ley c̱he Diosen' na' beṉe' fariseo ca', zjanonche' caj dao' c̱hegaque' da' xench ca yezica'chle beṉe'. Na' ḻecze chesone' lox xagaque' da' toṉech clel ca c̱he beṉe' yezica'chle. \v 6 Chesyebede' chesebi'e gan' chesebe' beṉe' blao cate' chja'aque' gan' chac no ḻṉi na' cate' chja'aque' yodao' c̱hegaque'. \v 7 Chesyebede' chesap beṉe' ḻegaque' bala'aṉ cate' chesyežague' lagüe ya'a. Na' chesyebede' yese' beṉe' ḻegaque' maestrw. \p \v 8 ’Perw žia' le'e, bi gonḻe byen ye' beṉe' le'e maestrw, ḻe toz neda' Cristo naca' Maestrw c̱hele. Na' yogo' le'e chejnilaže'le neda' nac biše' ḻježle tole yetole. \v 9 Na' ḻecze bitw gonxenḻe note'teze beṉe' blao ye'lne': “X̱ato'”. Toze Diosen' ben' zoa yaba naque' X̱acho. \v 10 Na' bitw güe'le latje ye' beṉe' le'e: “X̱ana'”, ḻe toz neda' Cristo naca' X̱anḻe. \v 11 Še no le'e nacle beṉe' blaoch, cheyaḻa' gwzex̱jw yic̱hjle gaclen ḻježle. \v 12 Ḻe note'teze beṉe' chonxen cuine', Diosen' gone' cont si'e zto' lagüen'. Na' note'teze beṉe' chzex̱jwlaže' lagüen', Diosen' gone' cont gacxene'. \p \v 13 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e chsed chlo'ele ley dan' bzoj da' Moisésen' na' le'e beṉe' fariseo! Chziye'le beṉe' cont bi yosozenague' c̱he Diosen', ḻe bi chaclaže'le ṉabia' Diosen' yic̱hjlažda'ogaque', na' ḻecze le'e bi chzenagle c̱he Diosen' cont ṉabi'e yic̱hjlažda'olen'. \p \v 14 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e chsed chlo'ele ley dan' bzoj da' Moisésen' na' le'e beṉe' fariseo! Chziye'le no no'ole güezebe cont checa'ale yo'o c̱hegaque'. Na' cate' choḻ güižle Diosen', sša choe'le diža' cont yesaque beṉe' ḻeca chonxenḻne'. Gacchle castigw clel ca yezica'chle beṉe' güen da' xiṉj. \p \v 15 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e chsed chlo'ele ley dan' bzoj da' Moisésen' na' le'e beṉe' fariseo! ¡Nacle beṉe' gwxiye'! Chejtez chejle chjatiljwle beṉe' zito' beṉe' yeson txen len dan' chsed chlo'elen'. Na' cate' chželelene' chzejni'ilne' cont yesaque' beṉe' xi'ach clel ca le'e. \p \v 16 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e! ¡Nacle ca beṉe' lc̱hoḻ beṉe' chesacde' guac yesegüe'e nez beṉe' yoble! Žale note'teze beṉe' še ṉe': “Yodao' blaon' zoan testigw c̱hia' gona' can' ba gwnia'”, bitwbi zejen dan' chnen'. Perw še že': “Oro dan' de ḻo' yodaon' zoan testigw c̱hia' gona' can' ba gwnia'”, nach cheyaḻa' gone' can' gwnen'. \v 17 ¡Le'e nacle ca to beṉe' lc̱hoḻ na' bitw chejni'ile! Oron' bitec bi zacan'. Yodao'na' gan' yo'o oron' ḻenṉa' zaca'chen, ḻe dan' yo'o oron' ḻo'enṉan', da'nan' oron' naquen c̱he Dios. \v 18 Na' ḻecze žale še to beṉe' že': “Mes gan' chosozeye' beyix̱e' ca' chesonxene' Diosen', zoan testigw c̱hia' gona' can' ba gwnia'”, bitwbi zejen xtižen'. Perw na' še že': “Dan' xoa ḻo mes ḻo' yodaon' zoan testigw c̱hia' gona' can' ba gwnia'”, nachen' cheyaḻa' gone' can' gwnen'. \v 19 ¡Le'e nacle ca beṉe' lc̱hoḻ na' bitw chejni'ile! Dan' chosozeye' chesonxene' Diosen' bitec bi zacan'. Mes gan' chesex̱oe' dan' chosonežjue' Diosen', ḻenṉa' zaca'chen, ḻe naquen c̱he Dios. \v 20 Še beṉe' že': “Mes dan' zoa ḻo' yodaon' zoan testigw c̱hia' gona' can' ba gwnia'”, lencze dan' xoa ḻo mesen' zoan testigw c̱he'. \v 21 Na' še beṉe' že': “Yodaon' zoan testigw c̱hia' gona' can' ba gwnia'”, ḻecze zejen Diosen' naque' testigw c̱he', ḻe yodaon' naquen c̱he Dios na' nan' zoe'. \v 22 Na' še beṉe' že': “Yaban' zoan testigw c̱hia' gona' can' ba gwnian'”, zejen Diosen' naque' testigw c̱he', ḻe nan' zoa Diosen' chnabi'e. \p \v 23 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e chsed chlo'ele ley dan' bzoj da' Moisés na' le'e beṉe' fariseo! ¡Nacle beṉe' gwxiye'! Ḻa'czḻa' chnežjwle Diosen' to part lao ši part c̱he yix̱egüej, c̱he oreg, c̱he comin, na' c̱he bichle cuan c̱hele, bibi zejen dan' bitw chzenagle c̱he da' ca' zjanac da' žialaoch dan' ža leyna'. Leyna' žan cheyaḻa' gonḻe da' nac güen lao Diosen', na' cheyaḻa' yeyaše'laže' ḻjež beṉac̱hle na' cheyaḻa' gonḻe can' ba gwlo'o cho'ale gonḻe. Da' ca' zjanaquen da' zejechen gonḻe, perw ḻecze bitw cheyaḻa' cuejyic̱hjle bi gwnežjwle da' ca' chnežjwle Diosen'. \v 24 ¡Nacle ca to beṉe' lc̱hoḻ beṉe' chesacde' guac yesegüe'e nez beṉe' yoble! Zaca'lebele ca to beṉe' chebej yogo' beb dao' riz da' nc̱hix̱e da' che'eje' perw bitw chacbe'ede' še yo'o to da' xen juisyw da' zaca' yebeje'. Ḻe chi' yic̱hjle c̱he da' ca' bitec bi zaca' da' ža ley c̱hechon' cheyaḻa' goncho, na' bi chonḻe da' ca' zjazaca'chguan. \p \v 25 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e chsed chlo'ele ley dan' bzoj da' Moisés na' le'e beṉe' fariseo! ¡Nacle beṉe' gwxiye'! Zaca'leble ca ye'eṉ dan' chc̱hin beṉe' na' chyibe' cožen' perw bi chyibe' ḻo'en. Chonḻe cont chesaque beṉe' nacle beṉe' güen, perw ḻeca chzelaže'le bi da' de c̱he beṉe' na' chbechgüele chca'alen. \v 26 ¡Le'e beṉe' fariseo, nc̱hoḻ yic̱hjlažda'olen'! Ḻe yetiṉje xtoḻa'le cont da' ḻicze gacle beṉe' güen can' chaclaže'le yeson beṉe' xbab nacle. Nach gacle ca to ye'eṉ dan' nyibe' cožen' na' ḻo'en. \p \v 27 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e chsed chlo'ele ley dan' bzoj da' Moisés na' le'e beṉe' fariseo! ¡Nacle beṉe' gwxiye'! Zaca'leble ca to ba dan' zjanone' xdanchgua lagüen perw ḻo'en že' žit c̱he beṉe' guat na' chi'chgua da' zban. \v 28 Chonḻe cont chesaque beṉe' nacle beṉe' güen, perw len yic̱hjlažda'olen' nacle beṉe' gwxiye' na' beṉe' malchgua. \p \v 29 ’¡Nyaše'chguaze gac c̱he le'e chsed chlo'ele ley da' bzoj da' Moisés na' le'e beṉe' fariseo! ¡Nacle beṉe' gwxiye'! Chonšagüe'le cho'a ba c̱he da' beṉe' goso'e xtiža' Diosen' cani', na' chonšagüe'le cho'a ba c̱he yezica'chle beṉe' goson da' güen. \v 30 Na' žale: “Šaca' chio' ba zoacho ca tiemp c̱he da' x̱ozxta'ocho ca', bitw bencho txen len ḻegaque' cate' gosote' beṉe' ca' goso'e xtiža' Diosen' cani'.” \v 31 Perw na' yogo'ḻoḻte dan' chonḻe chlo'en tozcze can' nacle len da' x̱ozxta'ole ca' beṉe' gosot da' beṉe' ca' goso'e xtiža' Diosen' cani'. \v 32 Ḻe gwza'laošaze ḻe gon bica'ch da' zgot dan' bitw goḻa' yeson da' x̱ozxta'ole ca'. \p \v 33 ’Le'e nacchguale beṉe' zgot na' beṉe' gwxiye'. Bitw gac yelale lao castigw dan' goṉ Diosen' le'e, ḻe seḻe' le'e ḻo yi' gabiḻen'. \v 34 Na' da' gona', neda' seḻa' no beṉe' yeso'e xtiža'na' len le'e na' no beṉe' sina' na' nochle beṉe' yososedde' le'e xtižan'. Na' gotle baḻe' gwda'gaclene' to ḻe'e yag cruz, na' yebaḻe' c̱hinḻe do ḻo' yodao' c̱helen', na' yebaḻe' gwlaglene' gate'teze yež šja'aque'. \v 35 Na' dan' gonḻe ca' gaple doḻa' c̱he yeḻa' got c̱he yogo' beṉe' ca' goson da' güen, ben' gosot da' x̱ozxta'ole ca' gwzolaozen len da' Abel ben' naque' beṉe' güen lao Diosen' na' beyožen len da' Zacarías xi'iṉ da' Berequías. Zacaríasen' gosote'ne' do gan' zoa yodao' blaon' na' do gan' ze mes gan' chosozeye' beyix̱e' chesonxene' Diosen'. \v 36 Na' da' ḻi žia' le'e, le'e mbanḻe ṉa'a si'le castigw c̱he yeḻa' got c̱he yogo' beṉe' ca' gosot da' x̱ozxta'ole ca'. \s1 Begüine' Jesúsen' c̱he xtoḻa' beṉe' Jerusalén \r (Lc. 13:34-35) \p \v 37 ’Le'e beṉe' Jerusalén, chotle beṉe' ca' chseḻa' Diosen' cont chesoe'lene' le'e xtižen' chc̱heḻlene' yej. Zan ṉi'a ba goclaža' yotoba' le'e ca to jed xcaca' ben' nc̱he' xi'iṉ na' chyežba' ḻegacba', perw bitw goclaže'le. \v 38 Na' ṉa'a ba gwlejyic̱hj Diosen' le'e. \v 39 Na' žia' le'e, bich le'ele neda' ṉa'a, perw cate'ch žin ža le'ele neda' yeto nach ṉale: “Mbalaz ben' za' nga nseḻa' X̱ancho Diosen' ḻe' ṉabi'e”. \c 24 \s1 Gwžin ža yosyoc̱hiṉje' yodao' blaon' \r (Mr. 13:1-2; Lc. 21:5-6) \p \v 1 Na' ba cheza' Jesúsen' yodao' blaon' šeje' ga yoble cate' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gosebigue' gan' zoe'na' na' gosezolagüe' goso'e diža' catec xdan nac yodaon' na' ḻecze ca' yo'o ca' zjanyec̱hjen. \v 2 Nach Jesúsen' boži'e xtiža'gaque' gwne': \p ―Ca nac yogo' da' quinga chle'ele, da' ḻi žia' le'e, ṉe to yej da' zjancua' nga ca yega'aṉ zjancua' cože' ḻježen. Yogon' yosyoc̱hiṉje'. \s1 Dan' gac cate' ba za' bagwze yeyož yežlio nga \r (Mr. 13:3-23; Lc. 21:7-24; 17:22-24) \p \v 3 Na' ja'aque' Ya'a Olivos. Na' cate' Jesúsen' ba chi'e ḻo ya'an, beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen gosebigue' lagüen' gose'ene' šižize: \p ―Che'neto' ṉao' neto' batcan' gac da' ca'. Na' ¿nac gac ṉezeto' cate' ba zoa bagwze yido' na' ba zoa yeyož yežlion'? \p \v 4 Nach Jesúsen' boži'e xtiža'gaquen' gwne': \p ―Ḻe gwsaca' cont notno siye' le'e. \v 5 Ḻe zan beṉe' yesaš yežlio nga beṉe' yesaclaže' yosoḻane' xḻatja' nga. Na' yesene': “Nedan' Cristo ben' gwlej Diosen' cont ṉabi'e.” Na' yeseziye'e beṉe' zan. \v 6 Na' yenele chac gwdiḻe nile nale, na' yenele guac gwdiḻe, perw bi žeble, ḻe can' cheyaḻa' gac. Perw gague ḻenṉa' ṉacho ba bžin ža yeyož yežlion'. \v 7 Ḻe yesediḻ to yež len yeto yež yoble na' to nación len yeto nación yoble. Na' cue' yižgüe', na' gata' gwbin na' zan cuen ga x̱o'chgua ḻo yežlion'. \v 8 Perw na' yogo' da' qui gac cate' za' solao gata' yeḻa' zi'. \p \v 9 ’Nach beṉe' ca' že' yogo' nación yesegue'ede' le'e dan' chejnilaže'le neda' na' yesone' le'e ḻo na' beṉe' ca' chesegue'e le'e na' yososaca'zi'e le'e nach yesote' le'e. \v 10 Cana' beṉe' zan beṉe' ba chesejnilaže' neda' yesebejyic̱hje' bich yesejnilaže' neda'. Na' ḻegacteze' yesec̱hje' yeson ḻježgaque' ḻo na' beṉe' da' chesegue'ede' ḻegaque'. \v 11 Na' beṉe' zan yesonḻaže' yesene' xtiža' Diosen' cheseyix̱jue'ede' na' yeseziye'e beṉe' zan. \v 12 Na' lagüe dan' šanch beṉe' ca' yeson da' malen', beṉe' zan juisyw beṉe' ba chesejnilaže' neda' bich yesacde' ḻježe'. \v 13 Perw na' note'tezle gwyo gwc̱hejlaže'le cont bi cuejyic̱hjle dan' chejnilaže'le neda' žinten gatle, nach šjayzoale len Diosen'. \v 14 Na' šja'ac beṉe' doxen ḻo yežlion' yeseyix̱jue'ede' diža' güen cont yeseṉeze beṉac̱hen' cheyaḻa' yosozenague' c̱he Diosen' nach ṉabi'e yic̱hjlažda'ogaque'. Na' cate' beṉe' že' yogo' nación ba zjaṉezde' da'na', cana'ch yeyož yežlion'. \p \v 15-16 ’Da' Daniel ben' gwdix̱jue'ede' xtiža' Dios cani' bzoje' c̱he da' zbanchgua da' gwx̱iṉjen latje gan' chonxencho Diosen'. Na' cate' le'e le'ele ba zoa dan' gan' zoa yodao' blao, cana' beṉe' yesenita' distritw Judea cheyaḻa' yosoxoṉje' šja'aque' do ya'adao'. (Beṉe' gwlaben' cheyaḻa' šejni'iden'.) \v 17 Na' beṉe' chda do yic̱hjo'o c̱he ližen', bi yeyetje' yotobe' xšinḻaze' že' ližen', con yoxoṉje'. \v 18 Na' beṉe' chda yix̱e' bi yeyej liže' šjayxi'e xaḻane'. \v 19 ¡Nyaše'chguaze zjanac no'ol ca' zjanoa' xi'iṉ na' no'ol ca' ṉe' chosoguaže' bidao' ḻo ža ca'! \v 20 Na' ḻe ṉab lao Dios bi yažjen gwxoṉjle cate' chac zag o ḻo ža c̱he Dios. \v 21 Ḻe yesaquen ža da' ḻeca yesaḻe' beṉe'. Cate' gwxete yežlion' na' ža ṉa'aža nono ṉa' gaḻe' ca', ṉeca žinḻažen' yesaḻe'de' ca' da' yoble. \v 22 Na' šaca' X̱ancho Diosen' bi yozaše' žan' yesac ca', notno yela, perw yozašen' ṉec̱he chacde' beṉe' ca' chesejnilaže' ḻe', beṉe' ba gwleje' zjanaque' xi'iṉe'. \p \v 23 ’Cana' še no ye' le'e: “Ḻe ṉa'šc, nga zoa Criston' ben' gwlej Diosen' cont ṉabi'e”, o “Ḻe ṉa'šc, na' zoe'”, ṉe ca'cze bi šejḻe'le. \v 24 Yesaš beṉe' gwxiye' beṉe' yesaclaže' yosoḻane' xḻatja' nga, na' yeson cuine' ca beṉe' chesoe' xtiža' Dios. Na' yesone' yeḻa' guac da' yesele'e beṉe' na' bichle da' zaca' yesyebande' cont yeseziye'e ḻegaque'. Na' len beṉe' ca' ba gwlej Diosen' zjanaque' xi'iṉe' yesaclaže' beṉe' gwxiye' ca' yeseziye'e šaca' gac yeseziye'e ḻegaque'. \v 25 Ba ṉezele can' gac, ḻe ba gwdix̱jue'eda' le'e yogo' can' gac. \v 26 Na' še yese'e le'e: “Zoa Criston' latje dašen'”, bitw gwzenagle c̱hegaque', bitw šejle. Na' še yese'e le'e: “Zoa Criston' ḻo' yo'ona'”, bitw šejḻe'le c̱hegaque'. \v 27 Can' chac cate' chep yes chseṉin' doxen ḻe'e yaban' zejzenez, ḻecze can' gac cate' žin ža yida' da' yoble, Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h. Yida' zejzenez na' yogo'ḻoḻ beṉe' yesele'ede' neda'. \v 28 Nga chonen c̱he ben' že': “Gan' de be guat nan' chesežag šod ca'.” \s1 Can' gac caten' yid Jesucriston' da' yoble \r (Mr. 13:24-37; Lc. 21:25-33; 17:26-30, 34-36) \p \v 29 ’Na' cate' ḻa' yeyožte saca'zi' beṉac̱hen', gwbižen' yeyaquen c̱hoḻ, na' bion' bich gwseṉin'. Nach beljw ca' yeselažon' ḻe'e yaban', na' yogo' da' chle'echo ḻe'e yaban' yesaquen ca chac yežlion' cate' chxo'. \v 30 Na' cana'ch beṉe' že' yežlion' yesele'ede' neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h za'a ladjo bejon' len yeḻa' guac xen na' yeḻa' beṉe' zaca' juisyw c̱hia'. Na' beṉe' že' yogo' nación c̱he yežlion' yesebežyaše', beṉe' bi gosejnilaže' neda'. \v 31 Na' caten' yida', to trompeta' cuežen zižje, na' seḻa' angl c̱hia' ca' doxen yežlion' yosyotobe' beṉe' ca' ba gwleja' cont zjanaque' neda' txen gate'teze nite' doxen ḻo yežlio ga zelao nac zito'. \p \v 32 ’Ḻe gwzenag c̱he jempl nga c̱he yag yix̱güigw: Cate' ba chzolao chebešjw yaguen' na' chelan' ḻaga' che'eṉ dao', chacbe'ele bac̱h zoa yela' tiemp yejon'. \v 33 Na' ḻecze cate' le'ele ba chac da' mal ca' ba gwnian', cana'ch ṉezele ba za' juisyw, ba zoa gaḻa'. \v 34 Da' ḻi žia' le'e, biṉa' yenit diaža c̱he le'e nita'le ṉa'a cate' ba goc yogo'ḻoḻ da' ca'. \v 35 Ḻe'e yaba na' yežlion' yesede c̱hen, perw ca nac xtižan', gague da' te cbi gac can' žanṉa'. \p \v 36 ’Perw nono ṉeze bi ža bi horen' gac ca', ṉe angl ca' nita' yaba, ṉeca neda' naca' Xi'iṉ Diosen' bi ṉezda'. Toz X̱a' Dios ṉeze. \p \v 37 ’Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h, na' can' goc tiemp c̱he da' Noé, ḻecze can' gac caten' neda' yida' da' yoble. \v 38 Beṉe' ca' gosenita' tiemp c̱he da' Noén' gosenite' chese'ej chesagüe' na' chosošagne'e na' chosošague' na' no xi'iṉgaque'. Ṉe' chesonte' ca' caten' bžin ža gwyo'o Noén' ḻo' barcon'. \v 39 Bitw gosacbe'ede' bin' gac. Cate'ch goc yejw sio' juisyw na' bia' nisen' yogo'ḻoḻe' cana'ch gosacbe'ede'. Ḻecz can' gac, con cate'ch yida' da' yoble cana'chen' yesacbe'e beṉe' bin' gac. \v 40 Quingan' gac caten' yida' da' yoble: C̱hope beṉe' nite' do yix̱e', toe' yezi' yeca'a, na' yetoe' yocua'aṉa'. \v 41 Na' c̱hope no'ole ṉite' chesote', toe' yezi' yeca'a na' yetoe' yocua'aṉa'. \p \v 42 ’Da'nan' ḻe soa ḻe cueze, ḻe bi ṉezele bi ža bi horen' yida' da' yoble, neda' naca' X̱anḻe. \v 43 Ḻe gon xbab c̱he da' nga, šaca' ṉeze x̱an yo'on' do bi hor ḻo yelen' žin beṉe' gwbanṉa' ližen', ṉa'ze' cont bitw güe'e latje šo' ben' ližen' cuane' xšinḻazen'. \v 44 Da'nan' ḻe soa ḻe cueze batcan' yida' da' yoble, ḻe cate' bi chonḻe xbab yida', cana' yida', neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \s1 Mos ben' chon güen, na' mos ben' bi chon güen \r (Lc. 12:41-48) \p \v 45 ’Note'tezle še zoale lez bate'teze, zaca'leble ca to mos beṉe' naque' beṉe' sina' na' beṉe' chon da' cheyaḻa' gone'. Na' še to beṉe' mos chonchgüe' güen, nach x̱anen' cue'e ḻo ne'e ližen' cate' se'e cont mosen' gwnežjue' da' yesagw yogo' mos ca' cate' ba goḻe' yesagüe' tža tža. \v 46 Še to beṉe' mosen' chonteze' can' gož x̱anen' ḻe', mbalaz soe' cate' yežin x̱anen'. \v 47 Da' ḻi žia le'e, x̱anen' cue' ḻo na' mosen' yogo'ḻoḻ da' de c̱he'. \v 48 Perw še mosen' naque' beṉe' zgot na' gone' xbab ṉe': “Ba gwže x̱anan'”. \v 49 Nach solagüe' tiḻe' mos ca' yezica'chle na' ye'ej gagwx̱ate' len no beṉe' borrašw, \v 50 nach x̱ane'na' yežine' to ža senyale' ḻe' to hor bi nacbe'ede'. \v 51 Na' dan' bi chon mosen' ca cheyaḻa' gone', x̱ane'na' c̱hinchgüe' ḻe' ca gatte'. Gac c̱he' can' chac c̱he note'teze beṉe' gwxiye', chjaya'aque' gabiḻen' gan' chesebežyaše' na' chesagwxejte ḻaye' dan' ḻeca chesežaglagüe'. \c 25 \s1 Jempl c̱he ši no'ole güego' ja'aque' to yeḻa' güešagna' \p \v 1 Nach Jesúsen' goze'e beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―Cheyaḻa' soale lez batcan' yedeṉabi'a, can' gwnita' no'ole chesejni'i no'ol ca' za' gua'a diža' c̱hen'. Goc to yeḻa' güešagna', na' nita' ši no'ol güego' zjanaque' migw c̱he beṉe' ca' chosošagnan'. Na' zjanxobe' lintern c̱hegaque' ja'aque' jaseleze' yesyechoj beṉe' ca' liž no'olen' par šja'aque' liž beṉe' byon' txen. \v 2 Na' gayo' no'ol ca' gosaque' beṉe' chejni'i na' yegayoe' bibi xbab gosone'. \v 3 Cate' no'ol ca' bibi xbab goson gosa'ac liže', zjanxobe' lintern c̱hegaquen', perw bitw gosox̱e' botey gan' yože set dan' yosoc̱hine' cate' yebiž dan' yože ḻo' lintern c̱hegaquen'. \v 4 Na' no'ol ca' chesejni'i, zjanxobe' lintern c̱hegaque' lente botey seten' dan' yosoc̱hine' cate' yebiž dan' yože ḻo' lintern c̱hegaquen'. \v 5 Na' beṉe' güešagna' ca' gosežede' na' no'ole ca' gosebeze' ḻegaque' gosetase' šlac chesebeze'ne'. \v 6 Na' do chel, to beṉe' gwṉe' zižje, gože' ḻegaque': “Ba chesyechoj beṉe' güešagnan'. Ḻe šo'o šjašagchone'.” \v 7 Na' cate' gože' ḻegaque' ca', yogo' no'ol ca' gosezeche' na' gosec̱hogue' mešw dan' gwyey c̱he linterna' na' bosyoguaḻen' da' yoble. \v 8 Na' no'ol ca' bibi xbab cheson gose'e no'ol ca' yegayo': “¿Bi gonḻe late' dan' yože botey c̱helen' neto'? ḻe ba chebiž c̱heton'.” \v 9 Nach no'ol ca' gose'e ḻegaque': “Bitw gac goṉto' late' c̱hele, ḻe dan' de c̱heton' bitw gaquen par yogo'cho. San ḻe šja'ac ḻe šjax̱i' c̱helen' ga choten'.” \v 10 Nach no'ol ca' bi goson xbab ja'aque' jasex̱i'e seta'. Na' šlac zja'aque' besyežin beṉe' ca' chosošagna' liž beṉe' byon'. Na' no'ol ca' gosaque' beṉe' chejni'i, goso'e txen len beṉe' ca' chosošagnan' ḻo' yo'o gan' chesone' ḻṉin'. Nach mos ca' bososeyjue' puerten'. \v 11 Na' cate' besyežin no'ol ca' bi goson xbab, goseṉe' cho'a puerten', gose'e ben' zoa ḻo' yo'on: “Beṉe', gwsaljwšca puerta' cont šo'to'.” \v 12 Perw na' gože' ḻegaque': “Da' ḻi žia' le'e, bitw saljua' šo'le ḻe bitw nombi'a le'e.” \p \v 13 Nach gož Jesúsen' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―Ca'czen' cheyaḻa' soale lez batcan' yedeṉabi'a, ḻe bitw ṉezele bi ža bi hor yida' yežlio nga da' yoble, neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \s1 Jempl c̱he ben' bocua'aṉlene' xmose' ca' mechon' \p \v 14 ’Na' dan' yida' yežlio nga da' yoble yedeṉabi'a zaca'leben ca da' nga goc. To beṉe' gwyeje' nación zito'. Na' za' se'e goxe' mos c̱he' ca' na' gwlo'e ḻo na'gaque' xmechue' cont gosone' delgens. \v 15 Toe' bocua'aṉlene' gayo' mil. Na' yetoe' bocua'aṉlene' c̱hop mil. Na' yetoe' bocua'aṉlene' to mil. Bnežjuen' ḻegaque' con ca ble'ede' da' chac yeson to toe'. Beyož bene' ca' na' gwze'e. \v 16 Na' ben' bocua'aṉlene' gayo' mil ḻa' gwzolaote chone' delgens len mechon' na' bene' gan ḻecze gayo' mil. \v 17 Ḻecze ca' ben ben' bocua'aṉlene' c̱hope mil, na' bene' gan yec̱hope mil. \v 18 Na' ben' bnežjue' to mil gwyeje' jacuaše' xmechw x̱anen' to ḻo' yechw da' gwc̱he'eṉe' ḻo' yo. \p \v 19 ’Goc šsa gwza' x̱an mos ca' cate' bežine', nach bene' mandadw ja'ac xmose' ca' lagüen' cont bosyodie' cuent. \v 20 Mosen' ben' bocua'aṉlene' gayo' mil bžine' lagüen' na' gože'ne': “X̱ana', ni de da' gayo' mil dan' beṉo' neda'. Na' ba bena' gan yegayo' mil.” \v 21 Na' x̱ane'na' gože'ne': “Ba beno' da' güen. Naco' mos güen na' ba beno' ca cheyaḻa' gono'. Na' dan' beno' can' cheyaḻa' gonon' len da' daon' bocua'aṉlena' len', da'nan' gona' ḻo nao' da' xench. Gwyo'o cont so' mbalaz len neda'.” \v 22 Nach cate' bžin ben' bocua'aṉlene' c̱hope mil, bena' gože'ne': “X̱ana', ni de da' c̱hope mil dan' bocua'aṉleno' neda', na' ba bena' gan yec̱hope mil.” \v 23 Nach gož x̱anen' ḻe': “Ba beno' da' güen. Naco' mos güen na' ba beno' ca cheyaḻa' gono'. Na' dan' beno' can' cheyaḻa' gonon' len da' daon' bocua'aṉlena' le', da'nan' gona' ḻo nao' da' xench. Gwyo'o cont so' mbalaz len neda'.” \v 24 Nach cate' bezžin ben' bocua'aṉlene' to mil, nach gože' x̱ane'na': “Nga de xmecho' dan' bocua'aṉleno' neda'. Ṉezda' naco' to beṉe' znia. Chelapo' da' gosaz beṉe' yoble, na' chotobo' coseš ga goson beṉe' yoble žin. \v 25 Da'nan' gwya'a jac̱he'ena' to yechw na' bcuaša' xmechon', ḻe bžeba' še gwṉitan'. Na' ṉa'a bezi'šcan'.” \v 26 Nach x̱anen' gože' ḻe': “¡Naco' mos mal, na' naco' xagüed! Ṉezdo' chelapa' ga gosaz beṉe' yoble, na' chotoba' coseš ga goson beṉe' yoble žin. \v 27 Na' lagüe da' ṉezdo' chona' ca' ¿bixc̱hen' bi gwlejo' xmechuan' beṉe' yoble cont yezi'an len yic̱hjen ṉa'a ba bela'a?” \v 28 Nach gože' xmose' ca' yezica'chle: “Yeca'ale mechon' dan' bocua'aṉlena' benga na' gwnežjwlen ben' ba nox̱e' ši mil. \v 29 Can' naquen, note'teze beṉe' chon güen len dan' chnežjo x̱anen' ḻe', x̱anen' gwnežjochcze' c̱he', cont gata' da' zc̱ha'och c̱he'. Perw na' note'teze beṉe' bi chgone' žin dan' chnežjo x̱anen' ḻe', yeca'a x̱anen' da' daon' nox̱e'na'. \v 30 Na' ca nac mos xagüed nga, ḻe yebeje' ḻe c̱he'ex̱ox̱je' gan' nac c̱hoḻ na' cuežyaše' na' gagwxejte ḻaye' dan' ḻeca žaglagüe'.” \s1 Can' gac cate' Jesúsen' gone' yeḻa' justis c̱he yogo' nación \p \v 31 ’Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h, na' cate' yida' da' yoble nsa'a yeḻa' zaca' juisyw c̱hia' na' nc̱hi'a yogo' angl c̱hia' ca', cana'ch cui'a ṉabi'a güen juisyw can' chnabia' Dios ben' zoa yaba. \v 32 Na' yapa' yogo' beṉe' c̱he yogo' nación ca' yeside' laguan'. Na' cate' ba nita' yogüe' na' ḻa'ane' can' chon to beṉe' güeye xila' cate' chebeje' partle xila' ca' na' partle šib ca'. \v 33 Na' beṉe' ca' zjanac beṉe' güen lao Diosen' dan' ba gosejnilaže' neda', gwnita' ḻegaque' cuitan' šḻa'a ḻicha. Perw beṉe' mal ca', gwnita' ḻegaque' cuitan' šḻa'a robes. \v 34 Na' neda' naca' rey yapa' beṉe' ca' nita' šḻa'a ḻichan': “Ba ben X̱a' Diosen' cont le'e soale mbalaz. Ḻe da nga cont gona' ṉabia'le txen len neda' can' ba nžia bia' Diosen' cate' gwxete yežlio. \v 35 Gona' cont ṉabia'cho txen, ḻe cate' gwdona' le'e beṉle dan' gwdagua'. Na' cate' gwbiḻda' nis, le'e beṉle da' güe'eja'. Na' cate' goca' ca beṉe' zito' le'e bleble neda' ližlen'. \v 36 Na' cate' bi gota' da' c̱haza', le'e beṉle da' gwyaza'. Na' cate' gocšenda', le'e bedetiple laža'. Na' cate' gota' ḻižya, le'e bedeṉa'le neda'.” \v 37 Na' beṉe' güen ca' yese'e neda': “X̱anto', ¿baten' ble'eto' le' gwdono' na' beṉto' da' gwdago'? Na' ¿baten' gwbiḻdo' na' beṉto' da' güe'ejo'? \v 38 Na' ¿baten' goco' ca beṉe' zito' na' blebto' le'? Na' ¿baten' ble'eto' le' bi de da' c̱hazo' na' beṉto' da' gwyazo'? \v 39 Na' ¿baten' gocšendo' o goto' ḻižya na' bedeṉa'to' le'?” \v 40 Na' neda' naca' rey yape'gaca'ne': “Da' ḻi žia' le'e, beṉe' ca' chesejnilaže' neda' zjanaque' ca biša' na' ca zana'. Na' yogo' ṉi'a cate' beyaše'laže'le ḻegaque', ḻa'czḻa' bitec bi zjazaque' len beṉac̱hen', lencze nedan' beyaše'laže'le.” \p \v 41 ’Nach beṉe' ca' nita' šḻa'a robesle, beṉe' mal ca', yape'gaca'ne': “Ḻe cuas ca'ale. Ba žia bia' c̱hele cuiayi'le yeḻa' güen da' mal c̱helen'. Ḻe šja'ac ḻo yi' gabiḻ dan' bi cheyol, yi' dan' bxen Diosen' cont saca'zi' Satanás toḻi tocaṉe len da' x̱igüe' ca' cheson xšinen. \v 42 Ḻe šja'ac ḻo yi' gabiḻen', ḻe cate' gwdona' bitw beṉle dan' gagua'. Cate' gwbiḻda' bitw beṉle da' ye'eja'. \v 43 Cate' goca' ca beṉe' zito' bitw bleble neda' ližle. Cate' bi gota' da' c̱haza' bitw beṉle da' c̱haza'. Cate' gocšenda' na' cate' gota' ḻižya, bitw bedeṉa'le neda'.” \v 44 Nach ḻegaque' ḻecze yosyoži'e xtižan' yesene': “X̱anto', ¿baten' bi beyaše'to' le' cate' gwdono' o gwbiḻdo', o goco' beṉe' zito', o bi gota' da' c̱hazo', o gocšendo', o goto' ḻižyan'?” \v 45 Na' yeyož yese'e neda' ca' nach yape'gaca'ne': “Lagüe' dan' bi beyaše'laže'le beṉe' ca' chesejnilaže' neda', ḻa'cze bibi zjazaque' len beṉac̱hen', da'nan' lencze nedan' bi beyaše'laže'le.” \v 46 Nach beṉe' mal ca' yesezaca'zi'e toḻi tocaṉe. Perw beṉe' ca' chesone' güen lao Diosen' yesezoe' mbalaz toḻi tocaṉe. \c 26 \s1 Bosoxi'e nac yesone' yesezene' Jesúsen' \r (Mr. 14:1-2; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53) \p \v 1 Cate' beyož be' Jesúsen' diža' ca', gože' beṉe' ca' gwleje' cont zjanaque' txen len ḻe': \p \v 2 ―Ba ṉezele yec̱hope žazen' gaḻa' ḻṉi pascw c̱hechon'. Na' cana' gaca' ḻo na' beṉe' ca' chesegue'ede' neda' na' yesote' neda' yosode'e neda' to ḻe'e yag cruz, neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \p \v 3 Nach bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisésen' na' beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación Israel c̱hechon' besedobe' chyo'o liž bx̱oz blao ben' le Caifás. \v 4 Na' cheseyiljwlaže' naclen' yesone' yeseziye'e Jesúsen' cont yesezene'ne' yesote'ne'. \v 5 Na' gosene': \p ―Bi senchone' ḻo ḻṉin' cont ca yesebec beṉe' žaš. \s1 To no'ole bzoe' set zix̱ yic̱hj Jesúsen' \r (Mr. 14:3-9; Jn. 12:1-8) \p \v 6 Nach goquen' Jesúsen' len beṉe' ca' gwleje' cont zjanaque' txen len ḻe' nite' Betania liž Simón ben' güe'e yižgüe' da' nzi' lepra. \v 7 Na' šlac chi' Jesúsen' cho'a mesen', bžin to no'ole nox̱e' to de yejese ga chož set da' chḻa' zix̱ da' ḻeca chzaca' la'ay. Na' no'olen' bzoac̱hoc̱hje' seten' yic̱hj Jesúsen'. \v 8 Na' beṉe' ca' zjanaque' txen len Jesúsen' cate' besele'ede' can' ben no'olen' beseže'e na' gosene': \p ―¿Bixc̱hen' con benditjde' set zix̱ nga? \v 9 Ša no bete' ḻen, yesoṉen mechw xen na' yosonežjuen' gaclenen beṉe' yaše'. \p \v 10 Jesúsen' gocbe'ede' bin' gosene' nach gože' ḻegaque': \p ―¿Bixc̱hen' chṉele c̱he no'olen'? Dan' bene' len neda' nga naquen güen. \v 11 Ḻe beṉe' yaše' ca' bate'teze nita'cze' len le'e, san nedan' bich soa' yesša len le'e. \v 12 Dan' bguazje'nda' set zix̱en' bene' dan' cheyaḻa' yesone' len neda' cate' gaša'. \v 13 Da' ḻi žia' le'e, doxen yežlio gate'teze šjasedix̱jue'e beṉe' diža' güen dan' chzejni'in c̱hia', decze de yesene' can' ben no'ol nga, cont šjasyeze'ede'ne'. \s1 Judas Iscariote bene' Jesúsen' ḻo na' beṉe' chesegue'ede' ḻe' \r (Mr. 14:10-11; Lc. 22:3-6) \p \v 14 Gwde da' quinga, Judas Iscariote ben' goque' txen len beṉe' šižiṉw ca' ben' gwlej Jesúsen' cont zjanaque' txen len ḻe', gwyeje' jaṉe'e bx̱oz gwnabia' ca'. \v 15 Na' ježe' ḻegaque': \p ―¿Gaca'te' goṉle neda' cont gwdia' Jesúsen' ḻo na'le? \p Nach bosoxi'a beṉe' ca' yosonežjue'ne' šichoa mechw plata na' bosonežjue'nen'. \v 16 Nach cana' Judasen' gwzolagüe' gwdiljwlaže' nac gone' gwdie' Jesúsen' ḻo na'gaquen'. \s1 Jesúsen' blo'ede' ḻegaque' can' yesone' šjasyeza'laže' yeḻa' got c̱hen' \r (Mr. 14:12-25; Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; I Co. 11:23-26) \p \v 17 Na' bžin ža chaḻa' ḻṉi caten' chesagüe' yetextil dan' bibi levadura yo'o, na' ža nechw c̱he ḻṉin' beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen ja'aque' gan' zoe' na' gose'ene': \p ―¿Gan' che'ndo' šjasiṉi'ato' cont gagwcho xše' c̱he pascon'? \p \v 18 Nach Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Le'e šja'ac ciudan' gan' zoa to beṉe' byo ben' nombia'cho na' ye'lne': “Maestron' že' ba zoa žin ža gac da' cheyaḻa' gac c̱he', na' ližo' nga che'nde' gagwlento'ne' xše' ḻṉi pascon'.” \p \v 19 Nach beṉe' ca' gosone' can' gož Jesúsen' ḻegaque', jasesiṉi'e xše' že' ḻṉina'. \p \v 20 Na' cate' beyož gwxoa gwbiž, Jesúsen' len beṉe' šižiṉw ca' gwleje' cont zjanaque' ḻe' txen gosebi'e cho'a mesen' gosagüe'. \v 21 Na' šlac chesagüen' gož Jesúsen' ḻegaque': \p ―Da' ḻi žia' le'e, to le'e gwdele neda' ḻo na' beṉe' ca' chesegue'e neda'. \p \v 22 Nach ḻegaque' besyeyaše'laže'de', nach gosezolagüe' tgüeje tgüeje' goseṉabde' ḻe' gose'ene': \p ―X̱ana', ¿nedan' gona' ca'? \p \v 23 Nach gože' ḻegaque': \p ―To ben' chagw len neda' txen toz ḻo' ye'eṉ, ḻe' gwdie' neda' ḻo na' beṉe' ca'. \v 24 Na' gac c̱hia' can' nyoj ḻe'e Xtiža' Diosen', neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h, perw nyaše'chguaze nac ben' gwdie' neda' ḻo na' beṉe' ca'. Yejṉi'acle ša bi golje'. \p \v 25 Nach Judasen' ben' za' gwdie' Jesúsen' ḻo na' beṉe' ca' gože'ne': \p ―Maestrw, ¿nedan' gwdia' le' ḻo na' beṉe' ca'? \p Jesúsen' gože'ne': \p ―Ḻe len'. \p \v 26 Na' šlac chesagüen', Jesúsen' gwxi'e to yetextilen' na' beyož be'e yeḻa' chox̱clen c̱he Dios, bzoxjen' na' bnežjuen' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen, gože' ḻegaque': \p ―Ḻe gagon'. Ḻenṉa' cuerp c̱hian'. \p \v 27 Nach bex̱ue' to vas gan' yože nis uvasen', na' beyož be'e yeḻa' chox̱clen c̱he Dios boznežjuen' ḻegaque', goze'ene': \p ―Yogo'le, ḻe ye'ej late' güeje dan' yože ḻo' vas nga. \v 28 Da' nga xc̱hena' na' chzanḻažan' ḻaljen ṉec̱he xtoḻa' yogo'ḻoḻ beṉac̱h. Na' ḻaljen cont solao gac da' cob dan' gwna Diosen' gone' gaclene' beṉac̱hen'. \v 29 Chnia' le'e, bich ye'eja' nis uvas ṉa'a. Cate'ch žin ža ba zoacho txen gan' zoa X̱a' Diosen' chnabi'e, cana' ye'ejan' da' yoble. \s1 Jesúsen' gwne' Pedroa' bi c̱hebe' še nombi'e ḻe' \r (Mr. 14:26-31; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38) \p \v 30 Na' beyož gosonxene' Diosen' len to da' gosoḻe', nach gosa'aque' ja'aque' Ya'a Olivos. \v 31 Na' šlac zjangüe'e nezen' Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Ṉa'aže' yogo'le cuejyic̱hjle neda' ṉec̱he dan' gac c̱hian'. Ḻe nyojczen ḻe'e Xtiža' Diosen' žan: “Gota' beṉe' güeye' xilan' na' xila' ca' yesaslasba'.” \v 32 Perw na' cate' yosban Diosen' neda' ladjo beṉe' guat ca', yobch yeya'a Galilea ca le'e. \p \v 33 Nach Pedroa' gože' Jesúsen': \p ―Ḻa' yogo' beṉe' quinga yesebejyic̱hje' le', neda' gwbat gona' ca'. \p \v 34 Jesúsen' gože' ḻe': \p ―Da' ḻi žia' le', biṉa' cuež jean' ṉa'aže' cate' gac šoṉ ṉi'a bi chc̱hebo' še nombi'o neda'. \p \v 35 Nach Pedroa' gwne': \p ―Ḻa'czḻa' še chonen byen guatlencza' le', gwbat ṉia' bi nombi'a le'. \p Na' ḻecze ca' yogo' beṉe' šižiṉw ca' zjanaque' Jesúsen' txen gosene' ca'. \s1 Jesúsen' boḻ güiže' Diosen' to latje dan' nzi' Getsemaní \r (Mr. 14:32-42; Lc. 22:39-46) \p \v 36 Nach besežine' latje gan' nzi' Getsemaní, na' Jesúsen' gože' beṉe' ca' zjanaque' ḻe' txen: \p ―Ngaze ḻe cue' šlac ša'a na'le šjaḻ güiža' Diosen'. \p \v 37 Na' gwc̱he'e Pedroa' len c̱hop xi'iṉ Zebedeo, Jacobon' len Juanṉa'. Na' Jesúsen' gwzolao gocyaše'chgüede', na' benchgüe' xbab. \v 38 Nach gože' ḻegaque': \p ―Ḻo' yic̱hjlažda'oguan' chacyaše'chgüeda', chacda' con gatcza' catequen' chžaglagua'. Nga ḻe yega'aṉ bi tasle, ḻe ṉa' txen len neda'. \p \v 39 Nach Jesúsen' gwžialagüe' yelate' na' jac̱haze' ḻo yon' cosc̱ho'ale nach boḻ güiže' Diosen', gwne': \p ―X̱a', še guac ten ca'ale, benšca cont bi saca'zi'a na' bi yesote'nda' can' ba zoa gaca'. Perw bi chṉaba' gac da' ṉia' neda', san gac can' ṉao' le'. \p \v 40 Nach beyeje' gan' nita' beṉe' ca' šoṉe na' ble'ede' zjanite' chesetase'. Na' gože' Pedroa': \p ―¿Ṉe šlož dao' ca goc cuejle bišgal len neda'? \v 41 Bi tasle na' ḻe yoḻ güiž Dios cont bi gon gwxiyen' le'e gan'. Ṉezda' che'nele ṉa'zle len neda' perw bi chzoele. \p \v 42 Na' gosze'e gan' nite' na' da' yoble jaḻ güiže' Diosen', gwne': \p ―X̱a', še gac ten ca'ale, benšca cont bi saca'zi'a na' bi yesote'nda', perw gac con can' che'ndo' le'. \p \v 43 Na' bezyeje' gan' niten' na' da' yoble ble'ede' chesetase' ḻe ba chesežode' yejlagüen' bišgal. \v 44 Na' gwze'e da' yoble gan' nite'na' jaḻ güiže' Diosen' da' gwyoṉe ṉi'a, na' goznacze' da' yoble can' ba gwnen'. \v 45 Na' bezžine' gan' nita' beṉe' ca' šoṉe nach gože' ḻegaque': \p ―Ṉa'ach guaque tasle na' yezi'laže'le. Ba gole gwde to beṉe' neda' ḻo na' beṉe' güen da' xiṉj ca', neda' naca' ben' gwseḻa' Diosen' golja' beṉac̱h. \v 46 Ḻe c̱has. Ḻe yeyo'o. Ba za' ben' gon neda' ḻo na'gaque'. \s1 Judasen' bdie' Jesúsen' ḻo na' beṉe' chesegue'ede' ḻe' \r (Mr. 14:43-50; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11) \p \v 47 Ṉe' choe'te Jesúsen' dižan' ca' cate' bžin Judas ben' goque' txen len beṉe' šižiṉw ca' gwlej Jesúsen' cont zjanaque' ḻe' txen. Na' zan beṉe' zja'ac len ḻe' zjanox̱e' no yag, no spada, beṉe' goseseḻa' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación Israel c̱hechon'. \v 48 Na' Judas ben' bdie' ḻe' ḻo na' beṉe' ca', gože' ḻegaque' nac yeseṉezde' non' yesezene', gwne': \p ―Ben' gwnopa' x̱ague', ḻe'na' Jesús. Ḻe sene'. \p \v 49 Nach ḻa' gwbiga'te' cuit Jesúsen', gože'ne': \p ―Patiox, Maestrw. \p Na' bnope'ne'. \v 50 Jesúsen' gože'ne': \p ―Migw c̱hia', ¿bixc̱hen' zao' nga? \p Nach ḻa' gosebiga'te beṉe' ca' gosezene' Jesúsen' na' gosec̱he'ene'. \p \v 51 Na' to ben' nac txen len Jesúsen' gwleje' spada c̱hen' na' gwdinen' mos c̱he bx̱oz blaon' gwc̱hogte' šḻa'a naguen'. \v 52 Nach Jesúsen' gože'ne': \p ―Bego'o spada c̱hion' ḻo' liženṉa', ḻe yogo' beṉe' chesote' beṉe' len spada, ḻecze ḻen chesatlene'. \v 53 ¿Bi ṉezdo' guac ṉabda' X̱an' cont ḻa' seḻa'te' angl zan juisyw beṉe' yesaclene' neda'? \v 54 Perw še gona' ca' ¿nacxe gac dan' cheyaḻa' gac dan' nyoj Xtiža' Diosen' žan quinga gaquen'? \p \v 55 Nach Jesúsen' gože' beṉe' ca' zjasezen ḻe': \p ―¿Bixc̱hen' nonḻe neda' ca to beṉe' gwban za'acle zedex̱i'le neda' len spada len yag? Yogo' ža gwchi'a chyo'o yodao' blaon' bsed blo'eda' beṉe' že'na' na' bi gwzenḻe neda'. \v 56 Perw chac da' qui cont chac can' ža Xtiža' Diosen' dan' bosozoj da' beṉe' goso'e xtižen' cani'. \p Nach yogo' beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen bosoxoṉje' gosebejyic̱hje'ne'. \s1 Gosec̱he'e Jesúsen' lao beṉe' ca' chesenabia' nación Israelen' \r (Mr. 14:53-65; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24) \p \v 57 Na' beṉe' ca' gosezen Jesúsen' gosec̱he'ene' lao Caifás ben' nac bx̱oz blao, gan' ba zjanžag beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisésen' na' len beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación c̱hechon'. \v 58 Nach Pedroa' na'ogüe' Jesúsen' zito' zito'le bžinte' liž bx̱oz blaon', na' gwyo'e chyo'ona' gwchi'e len beṉe' ca' chesape' yodao' blaon', ḻe goclaže' le'ede' naquen' zelao gac c̱he Jesúsen'. \p \v 59 Nach yogo' bx̱oz gwnabia' ca' na' yezica'chle beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación c̱hechon' cheseyiljwlaže' bi diža' güenḻaže' yeso'e c̱he Jesúsen' cont yesote'ne'. \v 60 Perw goc sša bitw besyeželde' bi diža' güenḻaže' yosode'ede' ḻe' cont gosožie'ne' xya ḻa'czḻa' beṉe' zan gosenite' gosene' diža' güenḻažen' contr ḻe'. Gwde na' besechoj yec̱hope beṉe' na' bediḻen can' gosenen'. \v 61 Quinga gosene': \p ―Benga gwne': “Neda' guac yoc̱hiṉja' yodao' blao gan' chonxencho Diosen', na' šoṉe žaze yeyonan'.” \p \v 62 Nach gwzoža' bx̱oz blaon' gože' Jesúsen': \p ―¿Bibi de bi ṉao' ca nac da' nga chosocuiš beṉe' quinga le'? \p \v 63 Bitwbi gwna Jesúsen'. Nach gož bx̱oz blaon' ḻe': \p ―Chnia' le' gwna neto' še ḻe len' Cristo ben' nac dogualje Xi'iṉ Diosen', ben' gwleje' cont yedeṉabi'e. Na' Diosen' ben' zoa toḻi tocaṉe cue'e da' baḻi še ledo' can' žon'. \p \v 64 Jesúsen' gože'ne': \p ―Ḻe can' žale nan' naca'. Diosen' gwseḻe' neda' golja' beṉac̱h. Na' chnia' le'e, gwžin ža le'ele neda' chi'a cuit Diosen' ben' nape ḻa'zelagüe yeḻa' guac xen, na' ṉabi'a txen len ḻe', na' le'ele yetja' yaban' to ḻo' bejw. \p \v 65 Cate' bene bx̱oz blaon' xtiža' Jesúsen', gwšo' gwc̱heza'te xen', ḻe par ḻe' da' mal juisyon' gwna Jesúsen' cui'e cuit Diosen' ṉabi'e. Nach gwne': \p ―Ba benecho ṉa'a ba gwṉe' c̱he Diosen' dan' gwne' ca'. Noch no chyažje no gagw xya c̱he'. \v 66 ¿Nac žale c̱he'? \p Nach beṉe' ca' bosyoži'en gose'ene': \p ―Cheyaḻa' gate' dan' chon cuine' ca Dios. \p \v 67 Nach bosoži'e x̱ene' cho'alao Jesúsen', na' gosebaže'ne', na' baḻe' gosegape' x̱ague'na'. \v 68 Nach gose'ene': \p ―Še len' naco' Criston', gwṉeya'ašc, gwna neto', ¿non' chgapa' le'? \s1 Pedroa' bi gwc̱hebe' še nombi'e Jesúsen' \r (Mr. 14:66-72; Lc. 22:56-62; Jn. 18:15-18, 25-27) \p \v 69 Na' šlac chac da' quinga, chi' Pedroa' chyo'ona', cate' bžin to no'ole güen žin c̱he Caifásen', gože'ne': \p ―Lencze le' naco' txen len Jesús beṉe' Galilean'. \p \v 70 Na' lao yogo' beṉe' ca' že' na', Pedroa' bitw gwc̱hebe' še naque' txen len Jesúsen', na' gože' no'olen': \p ―Bi ṉezda' bi dižan' cho'o. \p \v 71 Gwde beyož gože' no'olen' ca' beyeje' cho'a puert na'le, na' bezle'e yeto no'ole güen žinṉa' ḻe', na' goze'e beṉe' ca' že'na': \p ―Ḻecze len benga naque' txen len Jesús beṉe' Nazareten'. \p \v 72 Da' yoble bitw gwc̱hebe' še naque' txen len Jesúsen', nach gwne': \p ―Na' zoa Diosen' cue'e da' baḻi bitw nombi'a bena' žo' ca'. \p \v 73 Na' goccze šlož, gosebiga' beṉe' ca' že'na' goseze'e Pedroa': \p ―Da' ḻicze, naco' txen len ḻegaque', ḻe nacbia' chṉio' can' cheseṉe beṉe' Galilea ca'. \p \v 74 Nach Pedroa' c̱hop šoṉe ṉi'a gwne': \p ―Diosen' goṉe' ga saca'zi'a še chonḻaža' dan' žia' bi nombi'a bena'. \p Na' ḻa' gwchežte to jea. \v 75 Nach jayze'e Pedroa' can' gož Jesúsen' ḻe': “Biṉa' cuež jean' cate' gac šoṉe ṉi'a bi chc̱hebo' še nombi'o neda'.” Nach beze'e ḻeca gwchežyaše'. \c 27 \s1 Gosec̱he'e Jesúsen' lao Pilaton' \r (Mr. 15:1; Lc. 23:1-2; Jn. 18:28-32) \p \v 1 Na' cate' gwyeni', yogo' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' gole blao ca' chesenabia' nación c̱hechon' besyedobe' na' gosec̱hoglagüen' yesote' Jesúsen'. \v 2 Nach bosoc̱heje'ne' na' gosec̱he'ene' jasesane'ne' ḻo na' gobernador Poncio Pilato. \s1 Judasen' beyot cuine' \p \v 3 Na' Judasen' ben' bdie' Jesúsen' ḻo na' beṉe' ca', cate' gocbe'ede' ba gosec̱hoglagüen' yesote' Jesúsen', betiṉjde' dan' bdie' ḻe' ḻo na' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' gole blao ca'. Nach gwyeje' laogaquen' par bonežjue' ḻegaque' šichoa mechw platan'. \v 4 Nach gože' ḻegaque': \p ―Malen' bena' bdia' ḻo na'len' to beṉe' bi nape' doḻa'. \p Na' gose'ene': \p ―Bitwbi doḻa' nap neto' dan' beno' ca'. \p \v 5 Nach Judasen' bozaḻe' mechw ca' ḻo' yodao' blaon', nach beze'e na' jaylo'o do yene' beyot cuine'. \p \v 6 Beyož beza' Judasen', bx̱oz gwnabia' ca' bosyotobe' mechon'. Na' gose' ḻježe': \p ―Bitw gac co'ochon ḻo' caj gan' yo'o mechw c̱he yodaon', ḻe naquen mechw dan' gwdixjwcho cont yega'a yeḻa' mban c̱he to beṉe'. \p \v 7 Na' bosoxi'e yesezi'e len mechon' to yežlio dan' de c̱he to beṉe' güen yeso'. Na' gosezi'en par to capsantw ga yosocuaše' beṉe' zito'. \v 8 Na' yežlion' ṉe' nzin' Yežlio Chen ža ṉa'aža, ḻe gosezi'en len mechw dan' goseyixjue' cont gosote' Jesúsen'. \v 9 Can' goc cont goc can' bzoj da' Jeremías ben' be' xtiža' Diosen' cani', gan' žan: “Besyezi'e šichoa mechw platan', dan' gosena beṉe' Israel zaca' bena'. \v 10 Na' gosezi'e yežlio c̱he to beṉe' güen yeso', can' gwna X̱ancho Diosen' neda'.” \s1 Bosocuiše' Jesúsen' lao Pilaton' \r (Mr. 15:2-5; Lc. 23:3-5; Jn. 18:33-38) \p \v 11 Na' gosec̱he'e Jesúsen' lao gobernadoren' na' šlac zeche' lagüen', gobernadoren' gože'ne': \p ―¿Len' naco' rey c̱he beṉe' Israel? \p Nach Jesúsen' boži'e xtižen', gwne': \p ―Can' gwnao'na', can' naquen. \p \v 12 Na' cate' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' gole blao ca' chesenabia' nación c̱hechon' bosocuiše' Jesúsen', bitw bi gwne'. \v 13 Nach Pilaton' gože'ne': \p ―¿Bi chendo' catec da' zan xya nga chesagüe' c̱hio'? \p \v 14 Perw Jesúsen' ṉe to xtiže'na' bitw boži'e, na' bebanechgüe gobernadoren'. \s1 Gosec̱hoglagüen' yesote' Jesúsen' \r (Mr. 15:6-20; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38-19:16) \p \v 15 Na' gota' costumbr, gobernadoren' gwsane' to beṉe' de ḻižya cate' chaḻa' ḻṉi pascw c̱hecho, con beṉe' yeseṉab beṉe' gualaž c̱hechon'. \v 16 Na' ḻižya na' de to beṉe' chzechgua c̱he' naque' beṉe' güen da' xiṉj, na' le' Barrabás. \v 17 Nach Pilaton' gože' beṉe' ca' zjanžaguen': \p ―¿Noe' beṉe' quinga chaclaže'le gwsana'? ¿Gwsana' Barrabás še Jesús nga ben' chesene' naque' Cristo ben' gwlej Diosen' cont yedeṉabi'e? \p \v 18 Gocbe'e Pilaton' dan' chesacxi'a bx̱oz gwnabia' ca' Jesúsen', da'nan' bosodie' ḻe' ḻo ne'en. \p \v 19 Ca' chi' Pilaton' gan' chone' yeḻa' justisen', cate' bžin to rson da' gwseḻa' no'ol c̱hen', gože'ne': “Bitw bi gondo' bena', ḻe bibi doḻa' nape'. Nže'e gwṉeda'ne' yel na' bžaglaochgua' ṉec̱he dan' chac c̱he bena'.” \p \v 20 Na' bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación c̱hechon' gosego'oyeḻe' beṉe' ca' že'na' cont yeseṉabe' gwsane' Barrabásen' na' yeseṉabe' yesote' Jesúsen'. \v 21 Nach gobernadoren' gože' ḻegaque' da' yoble: \p ―¿No beṉe' quinga c̱hope chaclaže'le gwsana'? \p Nach gose'ene': \p ―Barrabásna'. \p \v 22 Pilaton' gože' ḻegaque': \p ―¿Bixe gona' len Jesús nga ben' chesene' naque' Cristo ben' gwlej Diosen' cont yedeṉabi'e? \p Na' yogüe' gose'ene': \p ―¡Bde'e ḻe'e yag cruz! \p \v 23 Nach gož gobernadoren' ḻegaque': \p ―¿Bixe da' xiṉj nonen'? \p Na' ḻegaque' da' yoble bososya'achgüe' gose'ene': \p ―¡Bde'e ḻe'e yag cruz! \p \v 24 Gocbe'e Pilaton' bicze bi gac gone'. Ba chyaḻa'ch chesone' žaš juisyw. Nach gwseḻe' to beṉe' jax̱i'e nis cont bone'e lao beṉe' ca' že'na' na' gože' ḻegaque': \p ―Bibi da' xiṉj non benga. Bitw naquen xbaga' dan' gotlene', xbaga' le'e naquen še ba betwlene'. \p \v 25 Nach yogo' beṉe' ca' gose'ene': \p ―Xbaga' neto' na' xbaga' xi'iṉto' naquen c̱he yeḻa' got c̱he benga. \p \v 26 Nach bsan Pilaton' Barrabásen' can' goseṉaben'. Perw na' bene' mandadw gosot goseyin soldadw c̱he' ca' Jesúsen', nach bene' ḻe' ḻo na'gaque' cont yosode'ene' ḻe'e yag cruzen'. \p \v 27 Nach soldadw c̱he gobernadoren' gosec̱he'e Jesúsen' ḻo' yo'o c̱he gobernadoren', nach bosyotobe' yogo' soldadw ca'. \v 28 Na' goseyiṉe' xaḻana' Jesúsen' na' bosoguacue'ne' to lache' xṉa ca dan' chesaz rey ca'. \v 29 Na' gosone' to corona de xis yeše' bosozoen' yic̱hjen', na' ne'e ḻicha bosogox̱e'ne' to xis. Na' bosozoa xibe' lagüen' par gosonḻe' c̱he', nach gose'ene': \p ―¡Viva rey c̱he beṉe' Israel! \p \v 30 Nach bosoži'ene' xene', na' besyeque'e xis dan' nox̱en' na' bosozeten' yic̱hje'. \v 31 Na' beyož gosonḻe' c̱he', besyeque'e lache' xṉan' dan' bosoguacue'nen' na' bosyoguacue'ne' xacze'. Nach gosec̱he'ene' cont jasede'ene' ḻe'e yag cruzen'. \s1 Bosode'e Jesúsen' ḻe'e yag cruzen' \r (Mr. 15:21-32; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27) \p \v 32 Nach besechoje' ciudan' na' besyežague' to beṉe' Cirene le Simón na' gosone' byen bosogüe'ene' yag cruz c̱he Jesúsen'. \p \v 33 Na' besežine' to latje gan' nzi' Gólgota, zeje diža' latje c̱he žit yic̱hj beṉe' guat. \v 34 Na' bosonežjue' Jesúsen' vino da' nc̱hix̱e to da' zḻa' par ye'ejen', perw ḻe' con bṉix̱en', bitw güe'ejen'. \p \v 35 Na' cate' beyož bosode'ene' ḻe'e yag cruzen', soldadw ca' gosone' rifa cate' besyeḻe'e xaḻane' cont gota'bia' noe' yechelen'. Na' dan' gosone' ca' goc can' bzoj da' ben' be' xtiža' Diosen' cani', gwne': “Yesyeḻe'e xaḻanan' na' yesezi' c̱he c̱he', yesonen' rifa.” \v 36 Nach gosebi'e gosape'ne'. \v 37 Na' yic̱hj yag cruzen' gan' de'ena' bosozoje' dan' bcuiš ḻe', na' žan: “Benga Jesús rey c̱he beṉe' Israel ca'.” \p \v 38 Na' ḻecze cana' bosode'e c̱hope beṉe' gwban ḻe'e yec̱hope yag cruz. Toe' gwda' cuit Jesúsen' ḻicha na' yetoe' cuite' robes. \v 39 Na' beṉe' ca' gosede gan' da' Jesúsen' goson yic̱hjlagüe' dan' ḻeca besegue'ede' ḻe', na' gosezi'diže' ḻe', \v 40 gose'ene': \p ―Len' gwnao' yoc̱hiṉjo' yodao' blaon' na' šoṉe žaze yeyonon', bosla cuino'. Še len' naco' doguale Xi'iṉ Diosen', beyetj ḻe'e yag cruzen'. \p \v 41 Na' len bx̱oz gwnabia' ca' na' len beṉe' ca' chososed chosolo'e dan' bzoj da' Moisésen' na' len beṉe' fariseo ca', na' len beṉe' gole blao ca' chesenabi'e nación c̱hechon', yogüe' gosezi'diže'ne' na' gosene': \p \v 42 ―¡Yezica'chle beṉe' bosle' na' bi chac yosla cuine'! Še naque' rey c̱he chio' beṉe' Israel, yeḻetj cuine' ḻe'e yag cruzen' ṉa'a na' šejḻe'cho c̱he'. \v 43 Ḻe' chejnilaže' Diosen', ḻe gwne': “Dogualje Xi'iṉ Dios neda'.” ¡Na' le'echo yosla Diosen' ḻe' ṉa'a še chacde' ḻe'! \p \v 44 Na' beṉe' gwban ca' zjada' ḻe'e yag cruzen' chop ḻa'a cuiten', ḻecze gosezi'diže' ḻe'. \s1 Can' goc cate' got Jesúsen' \r (Mr. 15:33-41; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30) \p \v 45 Na' do guagwbiž doxen yežlion' goc c̱hoḻ bžinte cheda šoṉe. \v 46 Na' do cheda šoṉe Jesúsen' bosye'e zižje gwne': \p ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? (Zeje diža': Dios c̱hia', Dios c̱hia', ¿bixc̱hen' ba gwlejyic̱hjo' neda'?) \p \v 47 Na' baḻ beṉe' ca' zjanita' na' gosende' na' gosene': \p ―Ḻe gwzenag, benga choḻ güiže' da' Elías ben' be' xtiža' Diosen' cani'. \p \v 48 Nach ḻa' bchojte to beṉe' gwyejsese' jax̱i'e to esponja na' bzažeden' vino zic̱hj na' bzoen' to lao xis toṉe nach jažiguen' cho'a Jesúsen' cont xopen'. \v 49 Na' yebaḻe' gose'e bena': \p ―Cuezcho, yešc še güide Elíasen' yosle'ne'. \p \v 50 Nach da' yoble Jesúsen' bosye'e zižje na' gote'. \v 51 Na' ca hora' lache' da' ze ḻo' yodao' blaon' bcheza' gachoḻen gwza'te yic̱hjen bžinte che'eḻe. Na' gwxo'chgua gosoxjte yej ca'. \v 52 Na' ḻecze beseyaljo ba c̱he beṉe' ba gosat. Na' zan da' beṉe' ca' gosejnilaže' Diosen' besyebane' ladjo beṉe' guat ca'. \v 53 Nach caten' ba beban Jesúsen' ladjo beṉe' guat ca', besyechoje' ḻo' ba c̱hegaquen' na' jaya'aque' jaselo'elagüe' ciuda Jerusalén. Na' zan beṉe' besele'ede' ḻegaque'. \p \v 54 Na' ca nac x̱an soldadw ca' na' beṉe' ca' nc̱he'e, beṉe' nita' chesape' Jesúsen', cate' besele'ede' can' gwxo' na' bichle da' ca' goc, besežebchgüe', na' gosene': \p ―Da' ḻi ḻe benga goc dogualje Xi'iṉ Dios. \p \v 55 Na' ḻecze nita' zan no'ole ladjo beṉe' ca' na' goseze' zito' cheseṉe'e can' chaquen'. No'ol ca' gosa'ogüe' Jesúsen' cate' beze'e distritw Galilean' par chesaclene' ḻe' len bi da' chyažjde'. \v 56 Na' len no'ol ca' María beṉe' Magdala, na' ḻecze María ben' nac xṉa' Jacobo na' José, na' ḻecze ca' xṉa' Jacobo na' Juan, xi'iṉ Zebedeo. \s1 Bosocuaše' Jesúsen' \r (Mr. 15:42-47; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42) \p \v 57 Na' gwzoa to beṉe' gwṉi'a beṉe' ciuda Arimatea le' José na' ba gwzolao chzenague' c̱he Jesúsen'. Na' cate' ba chxoa gwbiž \v 58 Josén' gwyeje' lao Pilaton' jayṉabe' cuerp c̱he Jesúsen'. Na' Pilaton' bene' mandadw bosyonežjue'ne' cuerp c̱hen'. \v 59 Nach Josén' bego'o ḻo ne'e cuerp c̱he Jesúsen' na' blaže'ne' to lache' xen da' nyach. \v 60 Na' gwlo'e cuerp c̱hen' to ḻo' bloj cobe c̱he' da' gwc̱he'ene' ḻe'e yej. Na' bḻoḻe' to yej xen cho'a blojen' cont bseyjon ḻen. Nach beze'e. \v 61 Na' María beṉe' yež Magdalan' na' yeto María yoble jasechi'e cho'a blojen'. \s1 Bosozoe' beṉe' chesape' gan' jasecuaše' Jesúsen' \p \v 62 Na' beteyo, gwde žan' caten' chososiṉi'e par ža c̱he Diosen', besedobe bx̱oz gwnabia' ca' na' beṉe' fariseo ca' na' ja'aque' gan' zoa Pilaton'. \v 63 Na' gose'ene': \p ―Beṉe', ba jaysalaže'to' can' gwna da' beṉe' gwxiyen' cate' ṉe' mbane', gwne': “Yeyoṉ ža yebana' ladjo beṉe' guat ca'.” \v 64 Da'nan' gwseḻa'šca beṉe' šjasedape' cho'a blojen' gan' jasecuaše'nen' cont bi šja'ac beṉe' ca' gosaque' Jesúsen' txen šeže'le šjasyeleje' cuerp c̱hen' na' yese'e beṉe' ḻe bebane' ladjo beṉe' guat ca'. Ḻe še yesaque beṉe' ba bebane' ladjo beṉe' guat ca', gonchen malech clel ca len diža' dan' gwdise' gwne' Diosen' gwseḻe' ḻe'. \p \v 65 Nach Pilaton' gože' beṉe' ca': \p ―Goṉa' le'e soldadw ca'. Ḻe c̱he'e cont yesape' ga zelao yesezoede'. \p \v 66 Nach ja'aque' len soldadw ca' na' bosoc̱hiše' sey ḻe'e yej dan' da' cho'a blojen', na' bosonite' soldadw ca' gosapen'. \c 28 \s1 Jesúsen' bebane' ladjo beṉe' guat ca' \r (Mr. 16:1-8; Lc. 24:1-12; Jn. 20:1-10) \p \v 1 Na' cate' beyec̱hj ža c̱he Dios, baḻ dmigw María beṉe' Magdala len María ben' yeto ja'aque' jaseṉe'e gan' bosocuaše' Jesúsen'. \v 2 Na' ḻeca gwxo', ḻe angl c̱he X̱anchon' betje' yaban', na' bžine' gwque'e yej dan' nseyjw cho'a blojen', na' gwchi'e ḻo yeja'. \v 3 Na' anglen' ḻeca chactit cho'alagüen' cacze ga chep yes na' xaḻanen' naquen šiš xila' juisyw ca nac beye'. \v 4 Na' cate' besele'e beṉe' gop ca' ḻe', ḻeca gosexize' besežebe' na' gosebix̱e' gosatte' šlat. \v 5 Perw na' anglen' gože' no'ol ca': \p ―Bitw žeble. Neda' ṉezda' Jesúsen' ben' bosode'e ḻe'e yag cruz nan' cheyiljwle. \v 6 Nono de nga. Ba bebane' ladjo beṉe' guat ca', can' gwnacze'. Na' ḻe da, ḻe ṉa' latje nga gan' gosegüe'e cuerp c̱hen'. \v 7 Bedao' ḻe šjaya'ac ḻe šjaydix̱jue'e beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen ye'gaclene' ba bebane' ladjo beṉe' guat ca'. Na' ye'gaclene' gwyobech Jesúsen' yežine' Galilean' clel ca ḻegaque', na' Galilean' na' yesele'ede'ne'. Can' gwna Diosen' zedetix̱jue'eda' le'e. \p \v 8 Nach no'ol ca' ḻa' besyeya'actie' cho'a blojen' do chesežebze' perw ḻeca chesyebede', zjaya'acsese' zjasyedix̱jue'ede' beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen can' goca'. \v 9 Na' šlac zjaya'aque' besyežague' Jesúsen' chanez. Nach bguape' ḻegaque' tiox. \p Na' no'ol ca' gosebigue' gan' zoa Jesúsen' bosozoa xibe' lagüen', na' goseyeḻe' ṉi'e tantw besyebede', na' gosonxene' ḻe'. \v 10 Jesúsen' gože' ḻegaque': \p ―Bitw žeble. Ḻe šjaydix̱jue'e beṉe' ḻježcho ca', cheyaḻa' šjaya'aque' Galilean' cont yesele'ede' neda'. \s1 Beṉe' gop ca' jasyedix̱jue'ede' bx̱oz ca' can' ba goca' \p \v 11 Na' šlac zjaya'ac no'ol ca' ciudan', baḻ soldadw ca' beṉe' ca' gosape' gan' bosocuaše' Jesúsen' jaya'aque' ciudan' jasyedix̱jue'ede' bx̱oz gwnabia' ca' doxen can' ba goquen'. \v 12 Nach besedobe bx̱oz gwnabia' ca' len beṉe' gole blao ca' chesenabia' nación c̱hechon' na' bosoxi'e nac yesone' ca nac dan' gose' soldadw ca' ḻegaque'. Na' bosonežjue' soldadw ca' da' zc̱ha'o mechw. \v 13 Gose'e ḻegaque': \p ―Še no ṉabe le'e bin' goquen', na' ye'gaclene' šeže'le šlac chtasle beṉe' ca' gosaque' ḻe' txen besyebeje' cuerp c̱hen' ḻo' blojen' na' besyeyo'en ga yoble. \v 14 Na' še gobernadoren' yende' diža' quinga, neto' šjašaḻjlento'ne' cont bi že'e le'e na' cont bi gote' le'e. \p \v 15 Na' soldadw ca' gosezi'e mechon' dan' bosonežjue' ḻegaquen', nach gosone' con can' gose'e ḻegaque'. Na' ža ṉa'aža yogo' can' gosena soldadw ca' ṉe' chesene' doxen gan' nita' beṉe' Israel gualaž c̱hechon'. \s1 Jesúsen' gože' ḻegaque' yeso'e xtiže'na' yogo' nación \r (Mr. 16:14-18; Lc. 24:36-49; Jn. 20:19-23) \p \v 16 Nach beṉe' ca' zjanaque' Jesúsen' txen, beṉe' ca' šnej, jaya'aque' Galilean' cont jasyešague' Jesúsen' to ḻo ya'a gan' gože' ḻegaque' yesyežague'. \v 17 Na' cate' besele'ede' Jesúsen' gosonxene'ne'. Perw bia'cze to c̱hope' gosacžejlaže' še ḻe'na'. \v 18 Nach gwbiga' Jesúsen' gan' nite'na' na' gože' ḻegaque': \p ―Ba ben Diosen' ḻo na' doxen yeḻa' chnabian' dan' de yaban' na' yežlion'. \v 19 Da'nan' ḻe šja'ac ḻe šjased ḻe šjalo'e beṉe' ca' že' yogo'ḻoḻ nación cont yesejnilaže' neda'. Na' ḻe gwzoe' nis cont yosolo'e ḻe chesejnilaže' X̱acho Diosen', na' chesejnilaže' neda' naca' dogualje Xi'iṉe', na' lencze Spiritw c̱he'na'. \v 20 Na' gwsed gwlo'elne' cont yesone' yogo'ḻoḻ dan' ba bena' mandadw gonḻe. Neda' zoacza' len le'e yogo' ža, na' ca'cze ṉe' soa' len le'e cate'ch te c̱he yežlion'. Da' na'zen' chzoja' ṉa'a.