\id JHN \h San Juan \toc1 DIꞌIDZAꞌ LAꞌIYA BZU SAN JUAN LËꞌË GUICHI \toc2 San Juan \toc3 Jn. \mt1 DIꞌIDZAꞌ LAꞌIYA BZU SAN JUAN LËꞌË GUICHI \c 1 \s1 Benꞌ naca xtiꞌidzaꞌ Diuzi guquëꞌ beꞌmbyu \p \v 1 Caora binecueꞌ lao yedyi layu, bazucazi tu benꞌ naca xtiꞌidzaꞌ Diuzi. Lëbenꞌ naꞌ zulënëꞌ Diuzi tuz̃e, lëscanꞌ naquëꞌ Diuzi. \v 2 Desde aodixu Diuzi yedyi layu, bazulanëꞌ nacalënëꞌ Diuzi tzaz̃e. \v 3 Conlë lëbëꞌ bë Diuzi yugulu ta de lao yedyi layu. Ni tu ta bë Diuzi bibënnëꞌn sin lëbëꞌ. \v 4 Por lëbëꞌ de yelaꞌ neban quiero. Naquëꞌ ca quie tu guiꞌ ta useniꞌn uluꞌen xnezaro ga rdaro. \v 5 Lëguiꞌ naꞌ rseniꞌn quie yaca benꞌ rda lao lato lao chula. Nitu nitu nunu saqueꞌ usula len. \p \v 6 Uzu tu benꞌ lao Juan, benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi. \v 7 Bidëꞌ udixogueꞌnëꞌ benëꞌ unëꞌ huida tu benꞌ naca ca quie guiꞌ rseniꞌn ga naca chula. Lëcanaꞌ guca Juan testigo de que huida benꞌ naca ca quie guiꞌ rseniꞌn ga naca chula. \v 8 Juan binaquëꞌ benꞌ zazaꞌ, benꞌ naca ca guiꞌ rseniꞌn ga naca chula. Nacazëꞌ tu testigo ta useꞌelaꞌ Diuzi ta quixogueꞌnëꞌ quie benꞌ zazaꞌ, benꞌ naca ca quie guiꞌ rseniꞌn ga naca chula. \v 9 Naꞌra babidacazi benꞌ naca ca quie guiꞌ rseniꞌn ga naca chula, benꞌ ruꞌe diꞌidzaꞌ li, benꞌ ruzioñeꞌe yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. \p \v 10 Bidanëꞌ lao yedyi layu. Udixogueꞌnëꞌ benëꞌ diꞌidzaꞌ laꞌiya quie Diuzi. Baꞌalaꞌcazi conlë lëbëꞌ bë Diuzi yugulu ta de lao yedyi layu, bibezaque yaca benëꞌ chi lëbëꞌ. \v 11 Lëbëꞌ uzunëꞌ lao yedyi quienëꞌ, naꞌ biz̃i yaca benꞌ lao yedyi quienëꞌ, biuyezilaꞌadyiꞌyaquëꞌ lëbëꞌ. \v 12 Pero con bala benꞌ uyezilaꞌadyiꞌ lëbëꞌ, lëbenꞌ naꞌ bëꞌnëꞌ derecho gacayaquëꞌ z̃iꞌi Diuzi. \v 13 Pero netzaꞌ quie yaca benꞌ gaca z̃iꞌi Diuzi, porque cala mandado quie benëꞌ gacajëꞌ z̃iꞌi Diuzi, cala danꞌ golojëꞌ nitaꞌjëꞌ lao yedyi layu gacajëꞌ z̃iꞌi Diuzi, dechanꞌ Diuzicazi bë canaꞌ gacajëꞌ z̃iꞌi Diuzi. \p \v 14 Benꞌ naca xtiꞌidzaꞌ Diuzi guquëꞌ tu beꞌmbyu. Uzunëꞌ lado raꞌo tu chiꞌ. Blëꞌëndoꞌ yelaꞌ huaca quienëꞌ, blëꞌëndoꞌ tuzi lëbëꞌ naquëꞌ z̃iꞌi Diuzi, benꞌ nedyëꞌë raꞌo, benꞌ ruꞌe diꞌidzaꞌ li. \v 15 Unë Juan udixogueꞌnëꞌ quie benꞌ naꞌ unëꞌ: \p ―Quie benꞌ naꞌ uniaꞌ caora niaꞌ benꞌ zazaꞌra zenao nëꞌëdiꞌ, nacarëꞌ benꞌ z̃e ca nëꞌëdiꞌ como bazulanëꞌ caora uzuaꞌ nëꞌëdiꞌ. ―Canaꞌ una Juan. \p \v 16 Yelaꞌ benꞌ huen quienëꞌ taz̃e naꞌ bënëꞌ quiero bëlaꞌiyanëꞌ raꞌo yuguluro. \v 17 Lao naꞌa Moisés pcaꞌn Diuzi ley quienëꞌ. Pero lao naꞌa Cristo neziro nedyëꞌë Diuzi raꞌo, neziro ca naca tabala quie Diuzi. \v 18 Nitu nitu nunu nuebëꞌ Diuzi. Tuzi z̃iꞌinëꞌ, benꞌ dugalo nacalë Diuzi tuz̃e, lënëꞌ ruzioñeꞌenëꞌ raꞌo ta huebëꞌro Diuzi. \s1 Uzë Juan cule quie Jesucristo \r (Mt. 3.11‑12; Mr. 1.7‑8; Lc. 3.15‑17) \p \v 19 Yaca benꞌ Israel, yaca benꞌ nitaꞌ ciudad Jerusalén, useꞌelaꞌyaquëꞌ yaca pxuzi len yaca benꞌ naca familia quie Leví ta yenabayaquëꞌ Juan chi naquëꞌ benꞌ Cristo. \p \v 20 Biz̃i dyëꞌëdi unëꞌ: \p ―Cala nëꞌëdiꞌ benꞌ Cristo. \p \v 21 Naꞌra tatula unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Nuz̃i nacoꞌ luëꞌ chiꞌ? ¿Nacoꞌ benꞌ profeta, o chi nacoꞌ benꞌ lao Elías? \p Naꞌ biz̃i una Juan rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Cala Elías nëꞌëdiꞌ. \p Pero tatula unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Juan: \p ―¿Nacoꞌ benꞌ profeta, benꞌ zazaꞌra? \p Naꞌra bequëbinëꞌ unanëꞌ: \p ―Cala nëꞌëdiꞌ. \p \v 22 Biz̃i tatula rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Nuz̃i nacoꞌ luëꞌ chiꞌ? Deyeyuꞌandoꞌ tu diꞌidzaꞌ quioꞌ ta inezi yaca benꞌ useꞌelaꞌ nëtoꞌ. ¿Cabiz̃i inaoꞌ? ¿Nuz̃i nacoꞌ luëꞌ? \p \v 23 Naꞌra una Juan rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nacaꞌ tu benꞌ rnë zidzo lao lato ga bidyia yuꞌu. Niaꞌ canꞌ con ca baona profeta Isaías, benꞌ uzu dza naꞌte, niaꞌ: “Usalole tu neza li, danꞌ bazaꞌ xaꞌnro, benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi.” \p \v 24 Naꞌ biz̃i yaca benꞌ uyo yegueꞌlë Juan diꞌidzaꞌ, nacayaquëꞌ benꞌ useꞌelaꞌ yaca benꞌ partido fariseo. \v 25 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Chi binacoꞌ benꞌ Cristo, ni Elías, ni benꞌ profeta, ¿naꞌa bixquienꞌ ruꞌeloꞌ lao yaca benëꞌ? \p \v 26 Naꞌra una Juan rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ruꞌa lao yaca benëꞌ con nisa, pero entre ladole huida tu benꞌ binubëꞌle. \v 27 Zazaꞌrëꞌ zenaohuëꞌ nëꞌëdiꞌ. Tanto naquëꞌ benꞌ z̃era ca nëꞌëdiꞌ, ni lëꞌëtiꞌ bibi zacaꞌ ni siquiera biyeyaz̃ogaꞌ cuiogaꞌ guidi yuꞌu niꞌanëꞌ. ―Canaꞌ una Juan. \p \v 28 Lëcanaꞌ uz̃acayaquëꞌ lao lato laona Betábara, ga regaꞌnnan gaꞌalaꞌ ga de yao Jordán, con ganꞌ bëꞌ Juan lao yaca benëꞌ. \s1 Jesucristo, benꞌ naca ca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, bia naca gun quie Diuzi \p \v 29 Biz̃i beteyu blëꞌë Juan bazaꞌ Jesús gaꞌalaꞌ. Naꞌ unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ nitaꞌ naꞌ: \p ―Ulenaꞌ, lëbenꞌ ni naquëꞌ ca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, bia naca gun quie Diuzi. Lëlëbëꞌ cubëꞌ dulaꞌ xquia quie yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. \v 30 Quie benꞌ niga uniaꞌ caora niaꞌ: “Benꞌ zazaꞌra zenao nëꞌëdiꞌ, nacarëꞌ benꞌ z̃e ca nëꞌëdiꞌ, como danꞌ bazulanëꞌ caora uzuaꞌ nëꞌëdiꞌ.” \v 31 Biz̃i nëꞌëdiꞌ biunezdaꞌ nu naquëꞌ, pero zaꞌ ruꞌa lao yaca benꞌ Israel con nisa tacuenda ineziyaquëꞌ nu naquëꞌ. \p \v 32 Lëzi unarë Juan: \p ―Blëꞌëdaꞌ uyezi Bichi Be quie Diuzi, zaꞌnëꞌ guibá ca uyezi biu, yasënëꞌ ga zë Jesús. \v 33 Biz̃i nëꞌëdiꞌ biunezdaꞌ nu naquëꞌ. Pero benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ ta zaꞌ ruꞌa lao yaca benëꞌ unëꞌ rëbinëꞌ nëꞌëdiꞌ: “Cati ilëꞌëloꞌ Bichi Be quiaꞌ chezinëꞌ tzasënëꞌ ga zë tu beꞌmbyu, lëbenꞌ naꞌ udzeꞌnëꞌ Bichi Be quie Diuzi luꞌu laxtaꞌo yaca benëꞌ.” \v 34 Blëꞌëdaꞌ guca quie benꞌ ni con ca una Diuzi. Quie lenaꞌ nacaꞌ testigo lëlëbëꞌ naquëꞌ z̃iꞌi Diuzi. \s1 Udilo Jesús yaca benꞌ inao lëbëꞌ \p \v 35 Biz̃i beteyu tula, zë Juan len chopa yaca benꞌ nao lëbëꞌ. \v 36 Cati blëꞌënëꞌ ude Jesús ganꞌ zënëꞌ unëꞌ: \p ―Ulenaꞌ, lëbenꞌ ni naquëꞌ ca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, bia naca gun quie Diuzi. \p \v 37 Lao rupate yaca benꞌ zio nao Juan, beyaquëꞌ ca una Juan. Naꞌra zioyaquëꞌ unaoyaquëꞌ Jesús. \v 38 Naꞌra beyëcho Jesús unaꞌnëꞌ xcuꞌudzunëꞌ blëꞌënëꞌ zio yaca benëꞌ zenao lëbëꞌ. Naꞌ unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Cabiz̃i rguilole? \p Naꞌra unëyaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Maestro, ¿gaz̃i idyinloꞌ? \p \v 39 Naꞌra una Jesús: \p ―Uleda, hualëꞌële ganꞌ idyinaꞌ. Naꞌra uz̃iꞌyaquëꞌ ziolëyaquëꞌ lëbëꞌ blëꞌëyaquëꞌ ganꞌ bdyinnëꞌ. Lëganꞌ naꞌ begaꞌnlëyaquëꞌ lëbëꞌ danꞌ uyëꞌënëꞌ dza, baruen cadu reda tapa quie zadzeꞌ. \p \v 40 Biz̃i lado chopa benꞌ be ca una Juan unaoyaquëꞌ Jesús, zu tunëꞌ laohuëꞌ Andrés, biꞌ bichi Simón Pedro. \v 41 Canaꞌ laoyote Andrés yedilonëꞌ ga zu bichinëꞌ Simón, naꞌ gudyinëꞌ lënëꞌ: \p ―Abedilandoꞌ benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi, benꞌ naca Cristo. \p \v 42 Naꞌra uquiëꞌ Andrés biꞌ bichinëꞌ Simón ganꞌ zë Jesús. Biz̃i caora blëꞌë Jesús Andrés len Simón, unëꞌ rëbinëꞌ Simón: \p ―Luëꞌ Simón, z̃iꞌi Jonás, ixubaꞌ laoloꞌ Cefas, ta inaro: Pedro. \s1 Ulio Jesús Felipe len Natanael, gucajëꞌ benꞌ nao lëbëꞌ \p \v 43 Lëzirë beteyu tula, Jesús uz̃iꞌnëꞌ zionëꞌ Galilea. Lëganꞌ naꞌ bedilanëꞌ Felipe, naꞌ gudyinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Unao nëꞌëdiꞌ gacoꞌ benꞌ quiaꞌ ―unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ. \p \v 44 Naꞌra benꞌ yedyi Betsaida naca Felipe. Lëlao yedyi naꞌ zurë Andrés len Pedro. \v 45 Biz̃i Felipe bedilanëꞌ Natanael nëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Bedilandoꞌ tu benꞌ rnën quie lëꞌë guichi bë Moisés, len yaca guichi bë yaca benꞌ profeta. Lëbenꞌ naꞌ laohuëꞌ Jesús, z̃iꞌi José, benꞌ yedyi Nazaret. \p \v 46 Naꞌra una Natanael rëbinëꞌ Felipe: \p ―¿Cabiz̃i tu tahuen ero lao yedyi Nazaret? \p Naꞌra bequëbi Felipe: \p ―Uda, ilëꞌëloꞌ. \p \v 47 Caora blëꞌë Jesús bazaꞌ Natanael, naꞌra unë Jesús cani: \p ―Bazaꞌ tu benꞌ naca dugalo benꞌ Israel, benꞌ birziꞌ yëꞌ. \p \v 48 Biz̃i Natanael unëꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―¿Cómo nubëꞌloꞌ nëꞌëdiꞌ? \p Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Bala blëꞌëdaꞌ luëꞌ ga reꞌloꞌ z̃an yaga higo tu binequixogueꞌ Felipe luëꞌ. \p \v 49 Naꞌra una Natanael rëbinëꞌ Jesús: \p ―Maestro, luëꞌ nacoꞌ z̃iꞌi Diuzi, benꞌ zaꞌ inabëꞌ yaca benꞌ Israel. \p \v 50 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ Natanael: \p ―¿Baguleloꞌ danꞌ niaꞌ blëꞌëdaꞌ luëꞌ ga reꞌloꞌ? \p \v 51 Lëzi unarë Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali rniaꞌ leꞌe, nacaꞌ bichi yugulu benëꞌ, naꞌ hualëꞌële tzalo guibá chezi yeyëpi yaca ángel idyinjëꞌ gan zuaꞌ lao yedyi layu. \c 2 \s1 Yedyi Caná ga nebaba Galilea bëyaquëꞌ huetzaganaꞌ \p \v 1 Guca lao tzona dza, naꞌ guca huetzaganaꞌ yedyi Caná quie estado Galilea. Biz̃i yedyi naꞌ zurë z̃naꞌ Jesús, blëꞌënëꞌ caora naꞌ. \v 2 Biz̃i ganꞌ guca huetzaganaꞌ, bërëjëꞌ Jesús invitar len yaca benꞌ quienëꞌ. \v 3 Biz̃i naꞌ guca bebidyi vino nisa bedzuliꞌ ta riꞌoyaquëꞌ. Naꞌra una z̃naꞌ Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Babebidyi vino, gabira yudzon. \p \v 4 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ z̃nëꞌë: \p ―Z̃naꞌa, ¿bixquienꞌ naoꞌ nëꞌëdiꞌ canaꞌ? Binedyin hora uluꞌenaꞌ benëꞌ yelaꞌ huaca quiaꞌ. \p \v 5 Naꞌ biz̃i unëꞌ z̃nëꞌë rëbinëꞌ yaca benꞌ ruꞌe laze: \p ―Ulehue yugulu con ta ruebiꞌ leꞌe mandado huele ―nëꞌ rëbinëꞌyaquëꞌ. \p \v 6 Biz̃i ganꞌ nitaꞌyaquëꞌ naꞌ, nitaꞌrë xopa yesoꞌ yela de yo. Ca biuꞌ benëbi quie yaca benꞌ Israel, lëyesoꞌ naꞌ nacan ta yudzon nisa ta rguibiyaquëꞌ cuinyaquëꞌ lente ta de quieyaquëꞌ. Lao tu huiona yudzon cadu gatzo gayuhua litro o cadu tzona galo chi litro nisa. \v 7 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ ruꞌe laze: \p ―Usedzaꞌle yesoꞌ naꞌ nisa. \p \v 8 Caora bedzaꞌ lao xopa yesoꞌ, naꞌ una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ ruꞌe laze: \p ―Ulecuion, ulehueꞌ benꞌ naca xanꞌ lani. \p Biz̃i laodaꞌteyaquëꞌn yehuaꞌayaquëꞌn bëꞌyaquëꞌn benꞌ xanꞌ lani. \v 9 Biz̃i benꞌ naca xanꞌ lani, byubinëꞌ nisa babeyacan vinola, pero binezinëꞌ ga zaꞌn. Tuzi yaca benꞌ ruꞌe laze baneziyaquëꞌ ga zaꞌn. Canaꞌ guca guz̃i benꞌ naca xanꞌ lani biꞌ utzaganaꞌ \v 10 unëꞌ rëbinëꞌbiꞌ: \p ―Yaca benëꞌ rue nu lani ruꞌecaziyaquëꞌ tanëro vino naca dyaꞌa. Caora riꞌo yaca benꞌ rida lani ta zila, naꞌ ruꞌeyaquëꞌ vino sisa. Naꞌ biz̃i luëꞌ, pcaꞌnloꞌ vino dyaꞌa hasta naꞌtera baolioloꞌn barequisioꞌn ―nëꞌ rëbinëꞌ biꞌbyu. \p \v 11 Canaꞌ naca milagro nëro bë Jesús yedyi Caná quie estado Galilea, ga uzulaonëꞌ bluꞌenëꞌ yelaꞌ huaca quienëꞌ. Danꞌ bënëꞌ canaꞌ, lëcanaꞌ gule yaca benꞌ zio nao lëbëꞌ. \p \v 12 Ude beyudyi naꞌ, uzëꞌë ziolënëꞌ z̃nëꞌë, len bichinëꞌ, len yaca benꞌ quienëꞌ yedyi lao Capernaum. Lëganꞌ naꞌ begaꞌnyaquëꞌ baba dza. \s1 Blao Jesús yaca benꞌ yuꞌu huëtiꞌ luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra \r (Mt. 21.12‑13; Mr. 11.15‑18; Lc. 19.45‑46) \p \v 13 Danꞌ bazu bago gaꞌalaꞌ lani pascua ta rezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ ca guca bro xuzixtaꞌoyaquëꞌ nación Egipto, lëcanaꞌ uzaꞌ Jesús bdyinnëꞌ ciudad Jerusalén. \v 14 Ca bdyinnëꞌ laliꞌa quie idaoꞌ rnabëꞌra ciudad Jerusalén, naꞌ blëꞌënëꞌ nitaꞌ yaca benꞌ rutiꞌ huaga, len benꞌ rutiꞌ becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, len benꞌ rutiꞌ biu. Lëscanꞌ blëꞌënëꞌ yaca benꞌ rutzaꞌ dumi. \v 15 Biz̃i cati blëꞌë Jesús ca rue yaca benꞌ yuꞌu huëtiꞌ laliꞌa idaoꞌ rnabëꞌra, naꞌ uz̃iꞌguëꞌ tu guidi udinëꞌ blaonëꞌ yaca benꞌ yuꞌu rutiꞌ lente huaga lente becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quieyaquëꞌ. Naꞌ quie benꞌ retzaꞌ dumi, uruꞌunnëꞌ mesa quieyaquëꞌ layu, gusi dumi layu. \v 16 Naꞌra gudyinëꞌ yaca benꞌ rutiꞌ biu rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¡Ulecuba yugulu ta de niga! ¡Bihuele yuꞌu quie yeꞌeya yuꞌu quie Xuzaꞌ! \p \v 17 Canaꞌ bezaꞌlaꞌadyiꞌ yaca benꞌ quiëꞌ canꞌ rnën lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi cani: “Tanto rdëbidaꞌ quie yuꞌu quioꞌ, raquedaꞌ bayëchiꞌ ca tamala rue yaca benëꞌ quien.” \p \v 18 Naꞌra una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―Bluꞌe nëtoꞌ tu seña ta inezindoꞌ de yelaꞌ rnabëꞌ quioꞌ danꞌ blaoloꞌ yaca benꞌ yuꞌu huëtiꞌ laliꞌa idaoꞌ. \p \v 19 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Chi leꞌe udyiaguiꞌle idaoꞌ rnabëꞌra niga, nëꞌëdiꞌ yechizaꞌ tu tacubi gaca lao tzona dza. \p \v 20 Biz̃i una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Yaca benꞌ bë idaoꞌ rnabëꞌra niga, bëyaquëꞌn lao chopa galo xopa iza, ¿naꞌ como luëꞌ naoꞌ gaca lao tzona dza yechizaloꞌ tu tacubi? ―Canaꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Jesús. \p \v 21 Pero caora unë Jesús canaꞌ, cala quie idaoꞌ naꞌ unënëꞌ, quie cuinzinëꞌ unënëꞌ. \v 22 Biz̃i caora guti Jesús bebannëꞌ tatula, caora naꞌ lëlenaꞌ bezaꞌlaꞌadyiꞌ yaca benꞌ unao lëbëꞌ con ca unëꞌ. Lëlenaꞌ guleyaquëꞌ ca rnën lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi lente ca una Jesús gudyinëꞌ leyaquëꞌ. \s1 Nezi Jesús bi pensari yuꞌu luꞌu guicho laxtaꞌo benëꞌ \p \v 23 Caora uzu Jesús ciudad Jerusalén, caora naꞌ guca lani pascua. Lëcanaꞌ yaca benꞌ zë guleyaquëꞌ quienëꞌ danꞌ blëꞌëyaquëꞌ yelaꞌ huaca quienëꞌ. \v 24 Biz̃i Jesús gucabëꞌnëꞌ biguleyaquëꞌ dulaꞌadyiꞌyaquëꞌ, danꞌ nezinëꞌ bi pensari yuꞌu luꞌu guicho laxtaꞌo yaca benëꞌ. \v 25 Lëlenaꞌ birnaban nu yëbi Jesús bi pensari yuꞌu luꞌu guicho laxtaꞌo yaca benëꞌ. \c 3 \s1 Nicodemo ruꞌelënëꞌ Jesús diꞌidzaꞌ \p \v 1 Uzu tu benꞌ partido fariseo laonëꞌ Nicodemo. Naquëꞌ benꞌ rnabëꞌ quie yaca benꞌ Israel. \v 2 Biz̃i Nicodemo uyonëꞌ rdzeꞌ ga zu Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Maestro, banezindoꞌ luëꞌ nacoꞌ benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi ta uzioñeꞌeloꞌ nëtoꞌ, danꞌ nitu nitu nunu nehue yelaꞌ huaca ca rueloꞌ luëꞌ chi Diuzi bizulënëꞌ luëꞌ tzaz̃e. \p \v 3 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ luëꞌ, chi nu benꞌ bigalo taorupe, bisaqueꞌ yedyinnëꞌ guibá ga rnabëꞌ Diuzi. \p \v 4 Biz̃i Nicodemo unëꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―¿Biz̃i hue tu benꞌ gula galonëꞌ taorupe? ¿Huazaqueꞌ yeyuꞌunëꞌ luꞌu lëꞌë z̃nëꞌë ta galonëꞌ taorupe? \p \v 5 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Chi nu benꞌ biralo conlë nisa, naꞌtera lëscanꞌ conlë Bichi Be quie Diuzi, bisaqueꞌ yedyinnëꞌ guibá ga rnabëꞌ Diuzi. \v 6 Nu benꞌ rzu de z̃iꞌi beꞌmbyu, nacacazëꞌ beꞌmbyu. Pero nu benꞌ rzu de Bichi Be quie Diuzi, nacacazëꞌ benꞌ yuꞌu Bichi Be quie Diuzi luꞌu laxtaꞌohue. \v 7 Biyebaneloꞌ con canꞌ rniaꞌ luëꞌ: “Rnaban galo benëꞌ taorupe.” \v 8 Cabëꞌ quie be, rdanan ni, rdanan naꞌ, rero xchiꞌnan, pero naꞌ bineziro galaꞌ zaꞌn, galaꞌ zion. Lëcanaꞌ nacarë quie yaca benꞌ ralo lao naꞌa Bichi Be quie Diuzi. \p \v 9 Naꞌra na Nicodemo rëbinëꞌ Jesús: \p ―¿Cabiz̃i gaca ca unaoꞌ? \p \v 10 Biz̃i Jesús nëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nacoꞌ tu maestro quie benꞌ Israel, ¿cómo binezoꞌ con ca baoniaꞌ luëꞌ? \v 11 Tali ca rniaꞌ luëꞌ, ca ta nezindoꞌ baonandoꞌ nacandoꞌ testigo ca ta blëꞌëndoꞌ, pero naꞌ leꞌe biralele cabëꞌ baonandoꞌ. \v 12 Chi binezile ca naca baoniaꞌ leꞌe bi raca lao yedyi layu, ¿cabiz̃i huele para inezile ta iniaꞌ leꞌe bi raca guibá? \p \v 13 ’Nitu nunu uyo guibá yedyin quixogueꞌ benëꞌ bi raca guibá. Tuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, bichi yugulu benëꞌ, idetixogueꞌnaꞌ benëꞌ bi raca guibá. \v 14 Cabëꞌ bë Moisés bëguëꞌ tu bëla de bronce, bdaꞌguëꞌbaꞌ lëꞌë yaga sibi, lëcanaꞌ gacarë quiaꞌ nëꞌëdiꞌ, bichi yugulu benëꞌ, udaꞌrë benëꞌ nëꞌëdiꞌ lëꞌë yaga cruzo. \v 15 Canaꞌ gaca quiaꞌ tacuenda gataꞌ yelaꞌ neban tuzioli quie nu benꞌ gale quiaꞌ. \s1 Ni nan ca nedyëꞌë Diuzi raꞌo \p \v 16 ’Biz̃i tanto nedyëꞌë Diuzi yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, useꞌelëꞌ tu litzaꞌ z̃iꞌinëꞌ tacuenda nutezi benꞌ nao xnezëꞌ, bicuiaguiꞌyaquëꞌ, denꞌ gataꞌ yelaꞌ neban quiejëꞌ tuzioli. \v 17 Cala useꞌelaꞌ Diuzi z̃iꞌinëꞌ lao yedyi layu ta huenëꞌ castigo quie yaca benëꞌ, denꞌ useꞌelaꞌ Diuzi lëbëꞌ ta ute uselanëꞌ leyaquëꞌ hueꞌnëꞌ yelaꞌ neban quiejëꞌ tuzioli. \p \v 18 ’Nu yaca benꞌ nao xneza z̃iꞌi Diuzi, bihue Diuzi castigo quieyaquëꞌ. Pero nu yaca benꞌ binao xneza z̃iꞌinëꞌ, huataꞌcazi castigo quieyaquëꞌ, danꞌ biunaoyaquëꞌ xneza benꞌ naca tu litzaꞌ z̃iꞌinëꞌ. \v 19 Nu yaca benꞌ biunao xneza z̃iꞌinëꞌ, baochuguli Diuzi quieyaquëꞌ huataꞌ castigo quiejëꞌ, porque cati bdyin z̃iꞌinëꞌ lao yedyi layu bzioñeꞌenëꞌ quie Diuzi, caora naꞌ yaxerayaquëꞌ tayaquëꞌ lao lato lao chula, biguleyaquëꞌ quienëꞌ. \v 20 Yugulute yaca benꞌ rue tamedian rudieyaquëꞌ benꞌ ruzioñeꞌe quie Diuzi. Bireꞌenyaquëꞌ naoyaquëꞌ xnezëꞌ, porque danꞌ rdzebiyaquëꞌ su be ca tamedian rueyaquëꞌ. \v 21 Pero yaca benꞌ nao tali, raxeyaquëꞌ naoyaquëꞌ xneza benꞌ ruzioñeꞌe quie Diuzi, porque danꞌ canaꞌ su be de que rueyaquëꞌ tadyaꞌa cabëꞌ reꞌen Diuzi hueyaquëꞌ. \s1 Barenë Juan quie Jesús tatula \p \v 22 Bëꞌ beyudyi naꞌ, uzaꞌ Jesús ziolënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ estado Judea. Lëganꞌ naꞌ begaꞌnyaquëꞌ tu chiꞌ ga bëꞌyaquëꞌ lao yaca benëꞌ. \v 23 Lëzirë zu Juan ruꞌenëꞌ lao yaca benëꞌ ganꞌ lao Enón, ganꞌ de nisa zila. Nacan gaꞌalaꞌ para yedyi Salim. Lëganꞌ naꞌ bedupa yaca benëꞌ, naꞌ bëꞌ Juan laoyaquëꞌ. \v 24 Canaꞌ guca caora binedzeꞌyaquëꞌ Juan luꞌu dyiguiba. \p \v 25 Biz̃i bala yaca benꞌ quie Juan uyuꞌulëyaquëꞌ tu benꞌ Israel huenë ruꞌeyaquëꞌ diꞌidzaꞌ ca costumbre naoyaquëꞌ quie idaoꞌ ta gacan yëri lao Diuzi. \v 26 Naꞌra uyoyaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Juan: \p ―Maestro, benꞌ uzulë luëꞌ itzalaꞌ yao Jordán, lëbenꞌ unaoꞌ nëtoꞌ dza naꞌ, benꞌ zë baruꞌenëꞌ laohue, bazioyaquëꞌ lënëꞌ. \p \v 27 Biz̃i una Juan rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ni tu nunu de yelaꞌ rnabëꞌ quie, chi cala Diuzi bëꞌnëꞌn lao nëꞌë. \v 28 Leꞌe banezile dyëꞌëdi ca uniaꞌ. Binacaꞌ benꞌ Cristo. Nacaꞌ benꞌ rguixogueꞌ benëꞌ de que huida benꞌ Cristo. \v 29 Cristo naquëꞌ ca quie benꞌ utzaganaꞌ. Lëzirë yaca benꞌ nao xnezëꞌ, naca quieyaquëꞌ ca quie nigula utzaganaꞌ. Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ ca quie amigo quie benꞌ utzaganaꞌ. Biz̃i benꞌ naca amigo quie benꞌ utzaganaꞌ, redaohuenëꞌ uzënaguëꞌ yenëꞌ bi na benꞌ utzaganaꞌ. Quie lenaꞌ redaohuedaꞌ rzënagaꞌ yedaꞌ bi na benꞌ Cristo. \v 30 Lëbëꞌ ziorëꞌ raquëꞌ benꞌ z̃era ca nëꞌëdiꞌ, reyaꞌalaꞌ taꞌ puro z̃anle. \s1 Ni rnën quie benꞌ zaꞌ guibá \p \v 31 Benꞌ zaꞌ guibá, arnabëꞌnëꞌ lao yugulute benëꞌ. Benꞌ ralo lao yedyi layu, nacacazëꞌ benꞌ dugalo de lao yedyi layu. Raquëꞌ pensari quie ta raca lao yedyi layu. \v 32 Pero benꞌ zaꞌ guibá, ruꞌenëꞌ diꞌidzaꞌ ca ta blëꞌënëꞌ len ca ta benëꞌ. Biz̃i naꞌ yaca benëꞌ biraleyaquëꞌ quienëꞌ cabëꞌ nanëꞌ naꞌ. \v 33 Chi nu benꞌ ralenëꞌ ca diꞌidzaꞌ na benꞌ zaꞌ guibá, lenaꞌ uluꞌen ralenëꞌ bi na Diuzi. \v 34 Benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi, rnëguëꞌ diꞌidzaꞌ quie Diuzi. Dulaꞌadyiꞌcazi yuꞌunëꞌ Bichi Be quie Diuzi luꞌu guicho laxtaꞌonëꞌ. \v 35 Xuziro Diuzi nedyëꞌëcazinëꞌ z̃iꞌinëꞌ. Nuꞌeguëꞌ yugulute ta de lao naꞌa z̃iꞌinëꞌ. \v 36 Nu yaca benꞌ nao xneza benꞌ Cristo z̃iꞌi Diuzi, bagutaꞌ yelaꞌ neban quieyaquëꞌ tuzioli. Pero quie nu yaca benëꞌ binao xneza z̃iꞌi Diuzi, bibi yelaꞌ neban tuzioli gataꞌ quieyaquëꞌ, yelaꞌcala hue Diuzi lëyaquëꞌ tu castigo huala gula. \c 4 \s1 Jesús ruꞌelënëꞌ tu nigula benꞌ Samaria diꞌidzaꞌ \p \v 1 Biz̃i bdyin dza blëꞌë yaca benꞌ fariseo de que unao benꞌ zëra Jesús ca benꞌ unao Juan. Lëzi bëꞌ Jesús lao benꞌ zëra ca Juan. \v 2 Pero cala Jesús bëꞌnëꞌ lao benëꞌ, dechanꞌ yaca benꞌ quienëꞌ, lëlëyaquëꞌ bëꞌyaquëꞌ lao yaca benëꞌ. \v 3 Caora gucabëꞌ Jesús ca rna yaca benꞌ fariseo, naꞌ uzëꞌë estado Judea zioguëꞌ bdyinnëꞌ estado Galilea. \p \v 4 Con ganꞌ zionëꞌ reꞌennan tenëꞌ estado Samaria. \v 5 Canaꞌ bdyinnëꞌ yedyi Sicar quie estado Samaria. Nacan gaꞌalaꞌ ganꞌ de layu bëꞌ Jacob z̃iꞌinëꞌ José canaꞌte gula. \v 6 Biz̃i bdyinnëꞌ ganꞌ reꞌ pozo nisa ta ulëchi xuzixtaꞌonëꞌ Jacob. Naꞌ como danꞌ banexaquenëꞌ yuꞌunëꞌ neza, caora naꞌ ureꞌnëꞌ ruꞌa pozo aruen cadu gatzo dza. \v 7-8 Biz̃i yaca benꞌ quienëꞌ zioyaquëꞌ laꞌo yedyi ta gaꞌoyaquëꞌ ta gaoyaquëꞌ. Canaꞌ guca bdyin tu nigula benꞌ Samaria ta cuioguëꞌ nisa ganꞌ reꞌ pozo. Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ nigula: \p ―Ben nisa yoꞌogaꞌ. \p \v 9 Naꞌra una nigula naꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―¿Cómo luëꞌ, benꞌ Israel, rnaboꞌ nëꞌëdiꞌ, benꞌ Samaritana, nisa yoꞌoloꞌ? \p (Canaꞌ una nigula gudyinëꞌ Jesús danꞌ biyuꞌulë benꞌ Samaria tuzi len benꞌ Israel.) \v 10 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ nigula: \p ―Chanꞌ ineziloꞌ ca rue run Diuzi, lëzi chanꞌ nubëꞌraoꞌ nu benꞌ rnaba luëꞌ nisa ta yoꞌoguëꞌ, naꞌ huanabacazoꞌ nëꞌëdiꞌ nisa yoꞌoloꞌ, guncazaꞌ nisa neban. \p \v 11 Naꞌra una nigula rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, bibi nuꞌacazoꞌ ta cuioloꞌ nisa. Lëzi danꞌ reꞌn zituꞌ, tanaꞌ lenaꞌ rniaꞌ luëꞌ ¿gaz̃i tzexiuꞌ nisa naoꞌ nisa neban naꞌ? \v 12 Ulëchi xuzixtaꞌoro Jacob pozo niga ga hueꞌenëꞌ cuinnëꞌ len z̃iꞌinëꞌ len yaca bia guixiꞌ udapëꞌ. Niaꞌ luëꞌ, ¿biz̃i rnabëꞌroꞌ luëꞌ ca lëbëꞌ? \p \v 13 Naꞌ biz̃i Jesús nëꞌ rëbinëꞌ nigula: \p ―Lao yugulute yaca benꞌ yoꞌo nisa niga, bicuezan ta rbiliyaquëꞌn, huiꞌoyaquëꞌn tatula. \v 14 Pero nu yaca benꞌ yoꞌo nisa huaꞌ nëꞌëdiꞌ, bira ibiliyaquëꞌ. Huaca quieyaquëꞌ ca quie tu ga ralo nisa luꞌu laxtaꞌoyaquëꞌ tacuenda gataꞌ yelaꞌ neban quiejëꞌ tuzioli. \p \v 15 Naꞌra una nigula rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, ben nisa naoꞌ gunoꞌ yoꞌogaꞌ, yelaꞌ naꞌ bira guidaꞌ ruꞌa pozo ni ideliogaꞌ nisa. \p \v 16 Biz̃i unë Jesús rëbinëꞌ nigula: \p ―Beyo yexiꞌ xquiuloꞌ guidalaoꞌnëꞌ ganꞌ niga. \p \v 17 Naꞌra una nigula rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nunu xquiuhuaꞌ zu. \p Naꞌ biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Tali ca unaoꞌ naoꞌ ganu xquiuloꞌ zu. \v 18 Naꞌ biz̃i nëꞌ niaꞌ, baozulaoꞌ lao gaꞌyoꞌ beꞌmbyu. Naꞌ benꞌ zulaoꞌ naꞌa, cala xquiuloꞌ. Lëlënaꞌ nacacazin tali ca unaoꞌ. \p \v 19 Bëꞌ be nigula ca una Jesús, unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, rlëꞌëdaꞌ luëꞌ nacoꞌ tu benꞌ quie Diuzi. \v 20 Nëꞌëdiꞌ niaꞌ de que uyonlaꞌadyiꞌ yaca benꞌ xuzixtaꞌondoꞌ Diuzi ganꞌ zu yaꞌa niga. Naꞌ biz̃i leꞌe, benꞌ Israel, nale ciudad Jerusalén, lëganaꞌ reyaꞌalaꞌ tzionlaꞌadyiꞌ yaca benëꞌ Diuzi. \p \v 21 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ nigula: \p ―Nigula, gule canꞌ niaꞌ naꞌ, huadyin dza tzionlaꞌadyiꞌle Diuzi, pero cala niga ganꞌ zu yaꞌa guidale, lëscanꞌ cala ciudad Jerusalén tziole. \v 22 Leꞌe benꞌ Samaritano, binezile nu tzionlaꞌadyiꞌle, pero nëtoꞌ banezcazindoꞌ nu tzionlaꞌadyiꞌndoꞌ. Conlë yaca benꞌ Israel pcaꞌn Diuzi diꞌidzaꞌ quienëꞌ tacuenda inezi yaca benëꞌ bi reꞌen Diuzi huejëꞌ ta yeyëri laxtaꞌojëꞌ laohuëꞌ. \v 23 Baruen bago idyin hora cati yaca benꞌ rionlaꞌadyiꞌ Diuzi tzionlaꞌadyiꞌyaquëꞌ lëbëꞌ conlë Bichi Be quienëꞌ, lëscanꞌ conlë diꞌidzaꞌ li cabëꞌ reꞌen Diuzi. Lëyaca benꞌ rue canaꞌ, raxe Diuzi tzionlaꞌadyiꞌyaquëꞌ lëbëꞌ. \v 24 Naca Diuzi benꞌ bichi be. Lëlenaꞌ yaca benꞌ rionlaꞌadyiꞌ lëbëꞌ, reyaꞌalaꞌ tzionlaꞌadyiꞌyaquëꞌ lëbëꞌ conlë bichi be quieyaquëꞌ, lëscanꞌ conlë diꞌidzaꞌ li cabëꞌ reꞌen Diuzi. \p \v 25 Naꞌra una nigula rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Pues nëꞌëdiꞌ banezdaꞌ de que huida benꞌ naca Cristo. Lëscanꞌ cati guidëꞌ, uzioñeꞌenëꞌ raꞌo lao yugulute. \p \v 26 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ benꞌ Cristo, benꞌ ruꞌelë luëꞌ diꞌidzaꞌ. \p \v 27 Naꞌra cati bedyin yaca benꞌ quienëꞌ ganꞌ zënëꞌ, tu bebanziyaquëꞌ ruꞌelë Jesús diꞌidzaꞌ nigula Samaritana. Pero bibeyaz̃ocaziyaquëꞌ bi yëbiyaquëꞌ lëbëꞌ bi diꞌidzaꞌ ruꞌelënëꞌ nigula. \v 28 Canaꞌ guca pcaꞌn nigula reꞌe quienëꞌ, bezëꞌë zioguëꞌ laꞌo yedyi quienëꞌ yetixogueꞌnëꞌ yaca benꞌ yedyi naꞌ unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p \v 29 ―Yaꞌ tzioro ilëꞌëro tu beꞌmbyu laga unëꞌ nëꞌëdiꞌ ca naca ta babiaꞌ. ¿Cala lëbëꞌ naquëꞌ benꞌ Cristo? \p \v 30 Naꞌra uzaꞌ yaca benꞌ lao yedyi yenáꞌyaquëꞌ ganꞌ zë Jesús. \v 31 Tu zadyinra benꞌ lao yedyi, caora naꞌ una yaca benꞌ quie Jesús rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Maestro, ¿biraoloꞌ lëꞌëtiꞌ? \p \v 32 Naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Leꞌe binezile decazi ta gaohuaꞌ. \p \v 33 Naꞌra uzulao yaca benꞌ quienëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Cala biblëꞌëro babida yaca benꞌ bedehuaꞌa ta udaohuëꞌ? \p \v 34 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ quiëꞌ: \p ―Ruzuaꞌ diꞌidzaꞌ quie benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. Lëlenaꞌ gaca quiaꞌ ca quie benꞌ baodao. \p \v 35 ’Naꞌ leꞌe nale: “Neruꞌen lato itapa biuꞌ ta yeziꞌro usecho.” Naꞌ biz̃i nëꞌëdiꞌ niaꞌ: “Ulenaꞌcara ca naca quie layela como danꞌ bade yeza bidyi baguca yeziꞌron.” \v 36 Ca naca quie benꞌ beziꞌ usecho, canaꞌ huaziꞌguëꞌ xlaz̃oguëꞌ. Huazulëcazinëꞌ Diuzi tuzioli. Tanaꞌ lenaꞌ redaohue lao rupateyaquëꞌ, ca benꞌ raza, ca benꞌ yeziꞌ usecho. \v 37 Nacan tali ca na benëꞌ: “Tuëꞌ raza, naꞌ ituëꞌ yeziꞌnëꞌ usecho.” \v 38 Biz̃i nëꞌëdiꞌ iseꞌelaꞌ leꞌe ta yeziꞌle usecho quie Diuzi ga biguzale. Nacan ta guza benꞌ tula, benꞌ ruerë dyin quie Diuzi. Naꞌ biz̃i leꞌe redaohuele yeziꞌle usecho quie Diuzi. Reꞌen Diuzi inao yaca benëꞌ xnezëꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 39 Naꞌ biz̃i yaca benꞌ zë, benꞌ Samaria, benꞌ nitaꞌ yedyi Sicar, guleyaquëꞌ quie Jesús danꞌ una nigula: “Unanëꞌ nëꞌëdiꞌ yugulu ca ta babiaꞌ.” \v 40 Biz̃i cati bdyin yaca benꞌ Samaria ganꞌ zë Jesús, caora naꞌ unëyëchiꞌyaquëꞌ para yegaꞌnlë Jesús leyaquëꞌ. Naꞌra begaꞌn Jesús uzulënëꞌ leyaquëꞌ lao chopa dza. \v 41 Lëcanaꞌ guca gulera yaca benꞌ zë quie Jesús beyaquëꞌ ca unanëꞌ. \v 42 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ nigula: \p ―Naꞌra bagulendoꞌ quienëꞌ. Cala rquincara luëꞌ inaoꞌ nëtoꞌ bidëꞌ. Banezindoꞌ ca naca diꞌidzaꞌ ruꞌenëꞌ. Banezindoꞌ talicazi lëbëꞌ naquëꞌ benꞌ Cristo, benꞌ ute usela yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. ―Canaꞌ nayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ nigula. \s1 Jesús beyuenëꞌ z̃iꞌi benꞌ naca empleado quie gobierno \p \v 43 Ude lao chopa dza uzulënëꞌ leyaquëꞌ estado Samaria, naꞌ uzëꞌë zionëꞌ estado Galilea. \v 44 Canaꞌ guca uzaꞌnëꞌ bdyinnëꞌ estado Galilea. Naꞌra cuinnëꞌ unëꞌ cabëꞌ raca quie yaca benꞌ rguixogueꞌ diꞌidzaꞌ laꞌiya quie Diuzi. Birapalaꞌn benꞌ lao yedyi quienëꞌ lëbëꞌ. \v 45 Pues cati bdyinnëꞌ estado Galilea, naꞌ yaca benꞌ nitaꞌ ganꞌ bdyinnëꞌ, beziꞌyaquëꞌ lëbëꞌ dyëꞌëdi como danꞌ baoyoyaquëꞌ ciudad Jerusalén dza naꞌ cati raca lani quie pascua, blëꞌëyaquëꞌ cabëꞌ bënëꞌ cati uyoguëꞌ ciudad Jerusalén. \p \v 46 Biz̃i naꞌ bdyinnëꞌ ciudad Caná quie estado Galilea. Lëganaꞌ bexinoguëꞌ nisa beyuenëꞌn vino. Naꞌra ciudad Capernaum zu tu benꞌ rnabëꞌ naquëꞌ empleado quie gobierno rey. Naꞌ zu tu z̃iꞌinëꞌ raca z̃hueꞌbiꞌ. \v 47 Caora unezi benꞌ empleado uzaꞌ Jesús estado Judea bdyinnëꞌ estado Galilea, naꞌ uzëꞌë zioguëꞌ tzeguedyinëꞌ Jesús ta tzionëꞌ z̃an yuꞌu quienëꞌ ta yeyuenëꞌ z̃iꞌi benꞌ naꞌ, porque debiꞌ raca z̃hueꞌbiꞌ bagatibiꞌ. \p \v 48 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ benꞌ naꞌ: \p ―Leꞌe bigalele chi biilëꞌële tu seña quie yelaꞌ huaca huaꞌ. \p \v 49 Biz̃i una benꞌ naca empleado: \p ―Señor, chi huuꞌ cule, latziotero antes naꞌa binegati z̃iꞌinaꞌ. \p \v 50 Biz̃i Jesús unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Beyo z̃an yuꞌu quioꞌ. Bigati z̃iꞌiloꞌ. \p Biz̃i benꞌ empleado gulenëꞌ ca gudyi Jesús lëbëꞌ. Naꞌ bezëꞌë zeyoguëꞌ z̃an yuꞌu quiëꞌ. \v 51 Cati zeyoguëꞌ gatzo neza, binedyinnëꞌ z̃an yuꞌu quienëꞌ, caora naꞌ bedzaganëꞌ yaca benꞌ zulaohuëꞌ. Naꞌ biz̃i unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ benꞌ xaꞌnyaquëꞌ: \p ―Hueyaca z̃iꞌiloꞌ, bigatibiꞌ. \p \v 52 Biz̃i benꞌ empleado unabëꞌ yaca benꞌ zulaohuëꞌ unëꞌ: \p ―¿Ca biz̃i hora berobiꞌ tala? \p Naꞌra una yaca benꞌ zulaonëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Niogue ca reda tu quie zadzëꞌ, canaꞌ bezubiꞌ dyaꞌa berobiꞌ tala. \p \v 53 Biz̃i benꞌ empleado xuzi xcuidiꞌ raca z̃hueꞌ, bezaquenëꞌ caora gudyi Jesús lëbëꞌ: “Hueyaca z̃iꞌiloꞌ bigatibiꞌ”, lëhora naꞌ labeyacatebiꞌ. Canaꞌ guca gulenëꞌ quie Jesús. Lëscanꞌ gule yugulute yaca benꞌ nitaꞌ z̃an yuꞌu quienëꞌ. \p \v 54 Lëcanaꞌ guca laorupe lasa bluꞌeguëꞌ seña quie yelaꞌ huaca quienëꞌ caora cati uzëꞌë estado Judea bdyinnëꞌ estado Galilea. \c 5 \s1 Beyue Jesús tu benꞌ z̃i, benꞌ ciudad Betesda \p \v 1 Ude beyudyi beyue Jesús yaca benꞌ raca z̃hueꞌ, naꞌtera guca dza raca lani quie benꞌ Israel. Tanaꞌ uzaꞌ Jesús zionëꞌ ciudad Jerusalén. \v 2 Ga bdyinnëꞌ ciudad Jerusalén, naꞌ reꞌ naꞌ tu pozo nisa. Naꞌ diꞌidzaꞌ hebreo lao pozo nisa naꞌ pozo nisa Betesda. Nuꞌan gaꞌyoꞌ ruꞌa yuꞌu ga ruꞌu benëꞌ. Regaꞌnnan gaꞌalaꞌ ga zu tu ruꞌa yuꞌu belao. Lëruꞌa yuꞌu naꞌ neziꞌlaona ruꞌa yuꞌu quie becoꞌ z̃iꞌilaꞌ. \v 3 Lëlugar naꞌ nitaꞌ yaca benꞌ zë, benꞌ raca z̃hueꞌ, len benꞌ laochula, len benꞌ z̃i, len benꞌ neseco biraca saꞌ. Rbezayaquëꞌ bëꞌ chechu ta nisa. \v 4 Rbezayaquëꞌ ganꞌ danꞌ bayuꞌu rdyin ángel ga reꞌ pozo nisa ta utanëꞌn. Biz̃i benꞌ yubi tzuꞌu tanëro luꞌu nisa caora sulao chechu tanan, lëbenꞌ naꞌ laiyacate con bitiꞌtezi yelaꞌ hueꞌ racanëꞌ. \v 5 Lëganꞌ naꞌ de tu benꞌ raca z̃hueꞌ azio lao galobechi xuna iza raca z̃hueꞌnëꞌ. \v 6 Biz̃i Jesús bdyinnëꞌ blëꞌënëꞌ de benꞌ naꞌ raca z̃hueꞌnëꞌ, gucabëꞌnëꞌ azio zë iza raca z̃hueꞌnëꞌ. Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ benꞌ raca z̃hueꞌ: \p ―¿Reꞌenloꞌ yero yelaꞌ hueꞌ yuꞌuloꞌ ta yeyacoꞌ? \p \v 7 Naꞌra una benꞌ raca z̃hueꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, nunu dyilaꞌ udzeꞌ nëꞌëdiꞌ luꞌu pozo nisa cati sulao tanan. Biz̃i nëꞌëdiꞌ, cati reꞌendaꞌ tzuꞌa tanëro, laruꞌute benꞌ tula. ―nëꞌ rëbinëꞌ Jesús. \p \v 8 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Uyasa, uz̃iꞌ daꞌa quioꞌ, beda. \p \v 9 Biz̃i ca una Jesús canaꞌ, labeyasate benꞌ raca z̃hueꞌ, beziꞌguëꞌ daꞌa quiëꞌ nuꞌanëꞌn rdalënëꞌn. Pero dza rezilaꞌadyiꞌ bë Jesús canaꞌ. \v 10 Lenaꞌ una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ benꞌ beyaca: \p ―Naꞌadza nacan dza huezilaꞌadyiꞌ. Biruꞌen lato taloꞌ huaꞌaloꞌ daꞌa quioꞌ. \p \v 11 Naꞌra bequëbi benꞌ beyaca unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Benꞌ beyue nëꞌëdiꞌ unëꞌ: “Uyasa, uz̃iꞌ daꞌa quioꞌ beda.” \p \v 12 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Nuz̃i benꞌ una luëꞌ canaꞌ? \p \v 13 Biz̃i benꞌ beyaca biunezinëꞌ bi lao benꞌ beyue lëbëꞌ, danꞌ labezaꞌte Jesús udenëꞌ zionëꞌ lado benꞌ zë. \v 14 Biz̃i zio Jesús luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra. Lëganaꞌ bedilanëꞌ benꞌ beyuenëꞌ, naꞌ unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Canaca naꞌa babeyacoꞌ, bira hueloꞌ bizinaquezi ta bira gaca quioꞌ ta hualara canꞌ baguca quioꞌ. \p \v 15 Canaꞌ guca uyo benꞌ beyaca yeguëdyinëꞌ yaca benꞌ Israel, unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Jesús naꞌ, lëbëꞌ beyuenëꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 16 Bëꞌ unezi yaca benꞌ Israel cabëꞌ una benꞌ beyaca, caora naꞌ rnaojëꞌ Jesús reꞌenyaquëꞌ gutijëꞌ lëbëꞌ, danꞌ beyuenëꞌ benꞌ z̃i dza huezilaꞌadyiꞌ. \v 17 Naꞌ biz̃i Jesús unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Danꞌ rue Xuzaꞌ Diuzi dyin yugu dza, lëlenaꞌ hueriaꞌ dyin yugu dza. \p \v 18 Ca be yaca benꞌ Israel ca una Jesús canꞌ, mazara bdzaꞌyaquëꞌ guꞌunyaquëꞌ gutiyaquëꞌ lëbëꞌ, danꞌ bibënëꞌ casa quie ley quie dza huezilaꞌadyiꞌ. Lëscanꞌ bënëꞌ cuinnëꞌ ca Diuzi caora unëꞌ quie Diuzi naca Diuzi Xuzinëꞌ. \s1 Udixogueꞌ Jesús quie yelaꞌ rnabëꞌ quienëꞌ, unëꞌ naquëꞌ z̃iꞌi Diuzi \p \v 19 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ leꞌe, nëꞌëdiꞌ z̃iꞌi Diuzi, bibi de huaꞌ chanꞌ bizu Diuzi conlë nëꞌëdiꞌ. Ca ta blëꞌëdaꞌ rue Xuzaꞌ, lëlenaꞌ rueriaꞌ nëꞌëdiꞌ. Canꞌ rue Xuzaꞌ, canaꞌ rueriaꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ. \v 20 Pues Diuzi nedyëꞌënëꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ, rluꞌenëꞌ nëꞌëdiꞌ ruaꞌ yugulu ta ruenëꞌ. Zazaꞌra uluꞌenëꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ tu ta nacara z̃e, tu ta binelëꞌële huebanle cati ilëꞌëlen. \v 21 Cabëꞌ rue Xuzaꞌ, resebannëꞌ benꞌ baguti, lëscanaꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ, huaꞌa benëꞌ yelaꞌ neban tuzioli, benꞌ reꞌendaꞌ gataꞌ yelaꞌ neban quie. \v 22 Cala Xuzaꞌ ichugobëꞌnëꞌ quie yaca benëꞌ. Lao naꞌa nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ napcaꞌnnëꞌ yelaꞌ rnabëꞌ quienëꞌ ta ichugobiꞌa quie yaca benëꞌ. \v 23 Bë Xuzaꞌ canaꞌ tacuenda lao yugulute yaca benëꞌ gapalaꞌnyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌi Diuzi cabëꞌ rapalaꞌnyaquëꞌ Xuzaꞌ. Chi nu yaca benëꞌ birapalaꞌnyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌi Diuzi, lëlenaꞌ ruluꞌen birapalaꞌnyaquëꞌ Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 24 ’Tali ca rniaꞌ, con nu benꞌ rzënaga canꞌ baoniaꞌ, lenaꞌ ruluꞌen raleyaquëꞌ quie benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, naꞌ de yelaꞌ neban quiëꞌ tuzioli, bigataꞌ castigo quienëꞌ. Naca quienëꞌ ca quie benꞌ baguti beban tatula, bira gatinëꞌ. \v 25 Tali ca rniaꞌ, abdyin dza uzënaga yaca benꞌ birale quiaꞌ cabëꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌi Diuzi. Naca quieyaquëꞌ ca quie benꞌ nati, danꞌ biraleyaquëꞌ quiaꞌ cabëꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ. Nu yaca benꞌ uzënaga diꞌidzaꞌ gale quiaꞌ cabëꞌ rniaꞌ, hueꞌ Diuzi leyaquëꞌ yelaꞌ neban tuzioli. \v 26 Napa Xuzaꞌ yelaꞌ rnabëꞌ ta hueꞌnëꞌ lëjëꞌ yelaꞌ neban tuzioli. Lëzi baben Xuzaꞌ Diuzi nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ yelaꞌ rnabëꞌ ta huaꞌa yaca benëꞌ yelaꞌ neban tuzioli. \v 27 Lëzi benrë Xuzaꞌ Diuzi nëꞌëdiꞌ yelaꞌ rnabëꞌ ta ichugobiꞌa quie yaca benëꞌ danꞌ nacaꞌ bichi yugulu benëꞌ. \v 28 Biyebanle canꞌ baoniaꞌ, huadyin dza ye yugulute yaca benꞌ huati rchiꞌa cati iniaꞌ. \v 29 Lëhora naꞌ yero yaca benꞌ huati luꞌu yëroba. Naꞌ biz̃i yaca benꞌ bë dyaꞌa hueyataꞌ yelaꞌ neban quieyaquëꞌ para tuzioli. Pero naꞌ biz̃i yaca benꞌ bë dulaꞌ xquia, useban Diuzi leyaquëꞌ ta huenëꞌ leyaquëꞌ castigo. \s1 Ni rnan ga zaꞌ yelaꞌ rnabëꞌ quie Jesús \p \v 30 ’Bibi de huaꞌ cuinzaꞌ. Rchugobiꞌa quie yaca benëꞌ ca ta una Diuzi nëꞌëdiꞌ huaꞌ. Tanaꞌ rchugobiꞌa huaꞌ tu ta yuꞌu niꞌa xnezi. Cala ta racazi laꞌadyaꞌ huaꞌ denꞌ huaꞌ ca reꞌen Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 31 Chi rniaꞌ cule quiaꞌ cuinzaꞌ, lenaꞌ bibi sirve ta uluꞌen nu nacaꞌ. \v 32 Pero zu itu benꞌ rnë cule nëꞌëdiꞌ naquëꞌ testigo quiaꞌ. Naꞌ ca ta rnënëꞌ cule quiaꞌ nëꞌëdiꞌ, lenaꞌ uluꞌen nu nacaꞌ. \v 33 Biz̃i leꞌe useꞌelaꞌle yaca benꞌ uyo yenaba Juan. Naꞌ ca ta bequëbi Juan nacan tali. \v 34 Biruguinte inë tu benëꞌ cule nëꞌëdiꞌ. Ca diꞌidzaꞌ rniaꞌ leꞌe, nacan ta galele quiaꞌ gataꞌ yelaꞌ neban quiele tuzioli. \v 35 Ca diꞌidzaꞌ una Juan nacan ca quie yëri raꞌalaꞌ rseniꞌn. Biz̃i leꞌe, yedaohuele bzënagale ca diꞌidzaꞌ unëꞌ tu chiꞌzi. \v 36 Decazira cule quiaꞌ nëꞌëdiꞌ ta nacaran belao ca diꞌidzaꞌ una Juan ta uluꞌen nu nacaꞌ. Biaꞌ yelaꞌ huaca quiaꞌ tuz ca una Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ huaꞌ. Lëlenaꞌ uluꞌen leꞌe tali useꞌelaꞌ Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 37 Lëzi Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, zënëꞌ cule conlë nëꞌëdiꞌ ta uluꞌen leꞌe nu nacaꞌ laꞌacazi nitu lasa bibele xchiꞌnëꞌ, biblëꞌë lao cuinle lënëꞌ. \v 38 Cabëꞌ leꞌe binetzuꞌu diꞌidzaꞌ quie Diuzi luꞌu guicho laxtaꞌole. Biralele quiaꞌ nëꞌëdiꞌ nacaꞌ benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi. \v 39 Leꞌe rusëdile dyëꞌëdi ca rna lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi como danꞌ raquele chi rusëdilen dyëꞌëdi, canaꞌ gataꞌ yelaꞌ neban quiele tuzioli. Naꞌ biz̃i lëꞌë guichi naꞌ rnëcazin quiaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 40 Pero leꞌe, bireꞌenle guidale naole nëꞌëdiꞌ ta gataꞌ yelaꞌ neban quiele tuzioli. \p \v 41 ’Tuzi nacaliaꞌ Diuzi laꞌacazi gapale nëꞌëdiꞌ balaꞌana, laꞌacazi bigapale nëꞌëdiꞌ balaꞌana. \v 42 Lëscanꞌra nubëꞌdaꞌ leꞌe. Nezdaꞌ binedyëꞌële Diuzi. \v 43 Tanun quie Xuzaꞌ bidaꞌ lao yedyi layu, pero naꞌ leꞌe biuyezilaꞌadyiꞌle nëꞌëdiꞌ. Biz̃i chanꞌ zaꞌ benꞌ tula ta racazi laꞌadyiꞌnëꞌ benꞌ naꞌla gueꞌenle. \v 44 Cabiz̃i huele inaole xneza Diuzi, chi lao laza huele ta gueꞌen tuzi Diuzi leꞌe, naꞌ ruele ta gueꞌen yaca benëꞌ leꞌe. \v 45 Biinale chi nëꞌëdiꞌ huaohuaꞌ leꞌe xquia lao Diuzi. Cuin Moisés, benꞌ nale sulële dyaꞌa lao Diuzi, lëbëꞌ gaonëꞌ leꞌe xquia lao Diuzi. \v 46 Biz̃i chanꞌ ralele quie Moisés cabëꞌ unëꞌ, lëscanaꞌ reyaꞌalaꞌ galerële quiaꞌ, como danꞌ bzu Moisés diꞌidzaꞌ lëꞌë guichi ta rguixogueꞌn quie nëꞌëdiꞌ. \v 47 Biz̃i chanꞌ leꞌe biralele cabëꞌ diꞌidzaꞌ bzu Moisés lëꞌë guichi, ¿cabiz̃i huele galele cabëꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ leꞌe? \c 6 \s1 Bgao Jesús lao gaꞌyoꞌ mila benëꞌ \r (Mt. 14.13‑21; Mr. 6.30‑44; Lc. 9.10‑17) \p \v 1 Te beyudyi una Jesús canaꞌ, uzëꞌë zioguëꞌ itzalaꞌ lagun Galilea. Lëlagun naꞌ neziꞌlaona lagun Tiberias. \v 2 Biz̃i yaca benꞌ zë gula zioyaquëꞌ naoyaquëꞌ lëbëꞌ, danꞌ blëꞌëyaquëꞌ ca naca yelaꞌ huaca quienëꞌ reyuenëꞌ yaca benꞌ raca z̃hueꞌ. \v 3 Canaꞌ guca urë Jesús zionëꞌ ga zu tu yaꞌa. Lao yaꞌa naꞌ ureꞌnëꞌ lënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ. \v 4 Baruen bago quie lani pascua quie yaca benꞌ Israel. \v 5 Cati unaꞌ Jesús ca yaca benꞌ zë nao lëbëꞌ, naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ Felipe: \p ―¿Ca gaz̃i tzexiꞌro ta gao yaca benꞌ zë gula niga? \p \v 6 Jesús bënëꞌ pruebazi Felipe a ver bi ca inanëꞌ, danꞌ dyëꞌëdi banezinëꞌ cuinnëꞌ ca huenëꞌ. \v 7 Naꞌra unë Felipe rëbinëꞌ Jesús: \p ―Nica gaquezi lao chopa gayuhua dumi denarios ta gaꞌoro yëta xtila ta gao yaca benꞌ niga. Ni tu bicho huion bigaquen gaoyaquëꞌ. \p \v 8 Naꞌra una Andrés, biꞌ bichi Simón Pedro, benꞌ nao Jesús, unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p \v 9 ―Ni zu tu xcuidiꞌ nuꞌabiꞌ gaꞌyoꞌ yëta xtila len chopa bela, pero niaꞌ ¿ca biz̃i huero gaquen gao lao yugulute benꞌ nitaꞌ niga? \p \v 10 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Uleyëbi lao yuguluteyaquëꞌ cueꞌyaquëꞌ. \p Biz̃i ganꞌ ureꞌyaquëꞌ, naꞌ de guiz̃i yaꞌa. Naꞌ ureꞌ yaca lao gaꞌyoꞌ mila beꞌmbyu. \v 11 Ude naꞌ uz̃iꞌ Jesús yëta xtila naꞌ, bazënëꞌn bëꞌlënëꞌ Diuzi diꞌidzaꞌ unëꞌ: “Diuxcaleloꞌ”, naꞌ bëꞌnëꞌn yaca benꞌ quienëꞌ. Naꞌ biz̃i yaca benꞌ quienëꞌ, udisiyaquëꞌn bëꞌyaquëꞌn ca tu yaca benꞌ reꞌ ganꞌ nitaꞌyaquëꞌ. Lëzi canaꞌ bërëꞌ quie bela, udaoyaquëꞌ ca tu rnan quieyaquëꞌ. \v 12 Bëꞌ beyudyi udaoyaquëꞌ beloyaquëꞌ, naꞌ una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ: \p ―Uletupa, uleziꞌ ca tu ta begaꞌn ta bigaca ditoguen. \p \v 13 Canaꞌ guca yeziꞌyaquëꞌ tayoz̃o gucan lao chipchopa gaꞌ naga ca tu ta begaꞌn udaoyaquëꞌ quie lao gaꞌyoꞌ yëta xtila. \v 14 Naꞌ biz̃i yaca benëꞌ blëꞌëyaquëꞌ ca naca yelaꞌ huaca bë Jesús, unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―Tali benꞌ ni naquëꞌ benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi lao yedyi layu ta quixogueꞌnëꞌ raꞌo xtiꞌidzaꞌ Diuzi. \p \v 15 Naꞌ como gucabëꞌ Jesús bareꞌenyaquëꞌ iquiëꞌyaquëꞌ lëbëꞌ tzionëꞌ rey quieyaquëꞌ a la fuerza, canaꞌ uzaꞌ Jesús lënëꞌ yaca benꞌ quiëꞌ zionëꞌ urënëꞌ tu yaꞌa. \s1 Ni nan cabëꞌ bë Jesús uzaꞌnëꞌ lao nisa \r (Mt. 14.22‑27; Mr. 6.45‑52) \p \v 16 Caora aodzeꞌ bareꞌen ixin, uzaꞌyaquëꞌ zioyaquëꞌ ruꞌa nisa lagun. \v 17 Biz̃i yaca benꞌ quie Jesús, uyuꞌuyaquëꞌ luꞌu barco azioyaquëꞌ lao nisa ta idyinyaquëꞌ ciudad Capernaum. Naꞌ baruen chula, nunu Jesús bdyin ganꞌ. \v 18 Biz̃i luꞌu nisa ganꞌ zioyaquëꞌ naꞌ, uzulao raca tu be bedunꞌ huala gula, biꞌa be nisa rxitin ladza. \v 19 Caora aruen gaꞌyoꞌ xopa kilómetro aozaꞌlëyaquëꞌ barco, blëꞌëyaquëꞌ rzaꞌ Jesús lao nisa, azioguëꞌ bago ganꞌ reꞌyaquëꞌ luꞌu barco. Biz̃i canaꞌ guca bdzebitzegueyaquëꞌ. \v 20 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ zaꞌ niga, bidzebile. \p \v 21 Biz̃i redaohueyaquëꞌ ta tzuꞌu Jesús luꞌu barco ganꞌ yuꞌuyaquëꞌ. Ca uyuꞌu Jesús luꞌu barco itu chiꞌzi bdyinyaquëꞌ ruꞌa nisa ganꞌ tzioyaquëꞌ. \s1 Ca bë yaca benëꞌ beguiloyaquëꞌ Jesús \p \v 22 Beteyu tula, biz̃i begaꞌn yaca benëꞌ ruꞌa nisa lagun ganꞌ uzaꞌ yaca benꞌ quie Jesús. Naꞌ biz̃i bezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ uyuꞌu yaca benꞌ quie Jesús tuzi barco de ruꞌa nisa. Lëzirë bezaꞌlaꞌadyiꞌrëyaquëꞌ bizio Jesús lënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ luꞌu barco. \v 23 Naꞌ bdyin yaca barco tula ganꞌ, barco ta uzaꞌ ciudad Tiberias. Regaꞌnnan gaꞌalaꞌ ganꞌ udaoyaquëꞌ yëta xtila len bela, ganꞌ bëꞌlë Jesús Diuzi diꞌidzaꞌ gudyinëꞌ lëbëꞌ: “Xcaleloꞌ”. \v 24 Biz̃i caora blëꞌëyaquëꞌ nunu Jesús lënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ zu ganꞌ, naꞌ uyuꞌuyaquëꞌ yaca barco de ganꞌ zioyaquëꞌ ciudad Capernaum ta yeguiloyaquëꞌ Jesús. \s1 Naca Jesús ca quie yëta xtila nuꞌan yelaꞌ neban tuzioli \p \v 25 Cati bdyinyaquëꞌ itzalaꞌ lagun, bedilayaquëꞌ Jesús unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Maestro, ¿ca bata blaoꞌ niga? \p \v 26 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ leꞌe, leꞌe rdale reguilole nëꞌëdiꞌ danꞌ aodaole abelole. Cala reguilole nëꞌëdiꞌ danꞌ agulele quie yelaꞌ huaca biaꞌ blëꞌële. \v 27 Biquilole tuzi yelaꞌ huao yedu yebidyi. pero ulequilorë yelaꞌ huao biyedu yebidyi, yelaꞌ huao nuꞌan yelaꞌ neban tuzioli. Lëyelaꞌ huao naꞌ gunaꞌ leꞌe. Nëꞌëdiꞌ, bichi yugulu benëꞌ, babluꞌe Xuzaꞌ Diuzi leꞌe cabëꞌ ruzuaꞌ diꞌidzaꞌ quiëꞌ. ―Canaꞌ guca una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 28 Biz̃i rnabayaquëꞌ lëbëꞌ rnayaquëꞌ: \p ―¿Ca biz̃i reyaꞌalaꞌ huendoꞌ ta huendoꞌ ca reꞌen Diuzi? \p \v 29 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ca ta reꞌen Diuzi huele, reꞌennëꞌ galele quiaꞌ nëꞌëdiꞌ, benꞌ useꞌelëꞌ. \p \v 30 Biz̃i unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Cabiz̃i yelaꞌ huaca hueloꞌ ta uluꞌeloꞌ ilëꞌëndoꞌ galendoꞌ quioꞌ? \v 31 Lenaꞌ rnandoꞌ danꞌ yaca benꞌ xuzixtaꞌoro udaoyaquëꞌ yëta xtila lao maná lao lato ga bidyia yuꞌu con cabëꞌ ca rnan lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi: “Diuzi bëꞌnëꞌ ta udaoyaquëꞌ yëta xtila zaꞌ guibá.” ―Canaꞌ gudyiyaquëꞌ Jesús. \p \v 32 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ leꞌe. Cala Moisés bëꞌnëꞌ yëta xtila zaꞌ guibá, dechanꞌ Xuzaꞌ Diuzi bëꞌnëꞌn ta udaoyaquëꞌ. Lëzi Xuzaꞌ Diuzi gunnëꞌ leꞌe yëta xtila ta zaꞌ guibá. \v 33 Lëyëta xtila gun Diuzi zaꞌten de guibá nuꞌan yelaꞌ neban tuzioli para yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. \p \v 34 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, guncazoꞌ yëta xtila nao gunoꞌ. \p \v 35 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ lëyëta xtila nuꞌan yelaꞌ neban tuzioli. Con nu yaca benꞌ guida nao nëꞌëdiꞌ, biyeyudyi yedu yelaꞌ neban quieyaquëꞌ. Huaca quieyaquëꞌ ca quie benꞌ bitue, benꞌ birbili. \v 36 Con canꞌ baonëcazaꞌ leꞌe, baꞌalaꞌcazi bablëꞌële nëꞌëdiꞌ, biralele quiaꞌ. \v 37 Nu yaca benꞌ gun Xuzaꞌ Diuzi guida nao nëꞌëdiꞌ, biyesebiꞌayaquëꞌ. \v 38 Nëꞌëdiꞌ zaꞌ guibá ta uzuaꞌ diꞌidzaꞌ quie Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. Huaꞌ cabëꞌ unanëꞌ, bihuaꞌ ta racazi laꞌadyaꞌ. Huaꞌ cabëꞌ mandado bë Xuzaꞌ. \v 39 Ca reꞌen Xuzaꞌ Diuzi, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, reꞌennëꞌ ni tu yaca benëꞌ guida nao nëꞌëdiꞌ bicuiaguiꞌyaquëꞌ. Reꞌennëꞌ usebancazaꞌ leyaquëꞌ dza gaca juicio. \v 40 Ca reꞌen Xuzaꞌ Diuzi, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, reꞌennëꞌ gataꞌcazi yelaꞌ neban tuzioli quie yaca benꞌ gale quiaꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ. Huasebanaꞌyaquëꞌ dza gaca juicio. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 41 Con ca be yaca benꞌ Israel una Jesús unëꞌ naquëꞌ ca quie yëta xtila zaꞌ guibá, lenaꞌ udyialaꞌadyiꞌyaquëꞌ Jesús. \v 42 Naꞌ nayaquëꞌ: \p ―¿Cala benꞌ niga Jesús, z̃iꞌi José? ¿Cómo nëꞌ naquëꞌ benꞌ zaꞌ guibá, dechanꞌ nubëꞌro xuzinëꞌ len z̃naꞌnëꞌ? \p \v 43 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ulesan, biinële con ganzi quiaꞌ. \v 44 Nunu guida nao nëꞌëdiꞌ, chi biben Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, leyaquëꞌ. Naꞌ lënëꞌëdiꞌ usebancazaꞌ leyaquëꞌ dza gaca juicio. \v 45 Luꞌu libro ga yuꞌu diꞌidzaꞌ bzu yaca benꞌ udixogueꞌ xtiꞌidzaꞌ Diuzi rnan cani: “Diuzi ruzioñeꞌenëꞌ lao yugulu yaca benëꞌ.” Tanaꞌ rniaꞌ, con nu yaca benꞌ rzënaga ca na diꞌidzaꞌ quie Xuzaꞌ, uzioñeꞌe Xuzaꞌ leyaquëꞌ. Lëyaca benꞌ naꞌ guidayaquëꞌ inaoyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 46 ’Nitu nitu yaca benëꞌ binelëꞌëyaquëꞌ Xuzaꞌ. Tuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, benꞌ uzaꞌ ga zunëꞌ, bablëꞌëdaꞌnëꞌ. \v 47 Tali ca rniaꞌ leꞌe, nu yaca benꞌ gale quiaꞌ, badecazi yelaꞌ neban quieyaquëꞌ tuzioli. \v 48 Nacaꞌ ca quie yëta xtila nuꞌan yelaꞌ neban tuzioli. \v 49 Yaca benꞌ xuzixtaꞌoro udaoyaquëꞌ yëta xtila lao maná lao lato ga bidyia yuꞌu, pero bëꞌ bdyin dza gatiyaquëꞌ gutiyaquëꞌ. \v 50 Pero nëꞌëdiꞌ rniaꞌ quie yëta xtila uzaꞌ guibá, con nu yaca benꞌ gao len, bigaticaziyaquëꞌ. \v 51 Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ ca quie yëta xtila uzaꞌ guibá nuꞌan yelaꞌ neban tuzioli. Con nu yaca benꞌ gao lëyëta xtila nebancaziyaquëꞌ tuzioli. Cuinaꞌ gatiaꞌ tacuenda gataꞌ yelaꞌ neban quie yaca benëꞌ. Quie lenaꞌ bëꞌëlaꞌ quiaꞌ nacan ca yëta xtila nuꞌan yelaꞌ neban tuzioli. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 52 Biz̃i yaca benꞌ Israel bëꞌlëyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ diꞌidzaꞌ unayaquëꞌ: \p ―¿Cómo na benꞌ niga gunnëꞌ bëꞌëlaꞌ quienëꞌ gaoro? \p \v 53 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ leꞌe, nëꞌëdiꞌ bichi yugulu benëꞌ, chi leꞌe bigaole bëꞌëlaꞌ quiaꞌ, chi leꞌe biyoꞌorële ren quiaꞌ, bigataꞌ yelaꞌ neban quiele. \v 54 Nu yaca benꞌ gao bëꞌëlaꞌ quiaꞌ yoꞌo ren quiaꞌ, de yelaꞌ neban quieyaquëꞌ tuzioli. Nëꞌëdiꞌ huesebanaꞌyaquëꞌ dza gaca juicio. \v 55 Bëꞌëlaꞌ quiaꞌ nacan dugalo yelaꞌ huao gaole. Lëzirë ren quiaꞌ nacarën dugalo ta yoꞌole. \v 56 Nu yaca benꞌ gao bëꞌëlaꞌ quiaꞌ, yoꞌo ren quiaꞌ, zulëcaziyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ tzaz̃e, lëzi nëꞌëdiꞌ zuliaꞌyaquëꞌ tzaz̃e. \v 57 Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, nebancazinëꞌ. Naꞌ biz̃i nëꞌëdiꞌ, nebanaꞌ por nun quienëꞌ. Lëzi canaꞌ gacarë quie benꞌ gao bëꞌëlaꞌ quiaꞌ, nebanyaquëꞌ por nun quiaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 58 Nëꞌëdiꞌ rniaꞌ quie yëta xtila zaꞌ guibá. Con nu yaca benꞌ gao lëyëta xtila naꞌ, badecazi yelaꞌ neban quieyaquëꞌ tuzioli. Pero quie yëta xtila lao maná ta udao yaca benꞌ xuzixtaꞌoro, baꞌalaꞌcazi udaoyaquëꞌn, cati bdyin dza gatiyaquëꞌ gutiyaquëꞌ. \p \v 59 Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ, luꞌu idaoꞌ sinagoga ciudad Capernaum. \s1 Ga ruꞌen diꞌidzaꞌ quie yelaꞌ neban tuzioli \p \v 60 Ca be yaca benꞌ canꞌ unao Jesús, naꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―Zëdi gula naca ca diꞌidzaꞌ unëꞌ raꞌo. ¿Nuz̃i nezi bidanꞌ unënëꞌ? \p \v 61 Biz̃i Jesús gucabëꞌnëꞌ ca pensari racayaquëꞌ ruꞌeyaquëꞌ diꞌidzaꞌ de que tziojëꞌ contra lëbëꞌ. Naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Quele resebiꞌle canꞌ baoniaꞌ? \v 62 ¿Cabiz̃i huele chi ilëꞌële nëꞌëdiꞌ, bichi yugulu benëꞌ, yeyëpaꞌ yeyaꞌa guibá ga zuaꞌ dza naꞌ? \v 63 Bichi Be quie Diuzi, lëbëꞌ runnëꞌ yelaꞌ neban quiele. Bibi de hue bëꞌëlaꞌ z̃ubaꞌ quiele lao Diuzi. Ca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ leꞌe, lëdiꞌidzaꞌ naꞌ nacan tali, rnën quie Bichi Be quie Diuzi, benꞌ run yelaꞌ neban. \v 64 Pero nenitaꞌ bala leꞌe biralele quiaꞌ. \p Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ, danꞌ nezinëꞌ desde caora naꞌte nu benꞌ gale quienëꞌ, nu benꞌ bigale quienëꞌ. Lëzi nezinëꞌ nu benꞌ usedyin lëbëꞌ lao naꞌa yaca benꞌ guti lëbëꞌ. \v 65 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Lenaꞌ uniaꞌ leꞌe canꞌ, ni tu yaca benëꞌ bisaqueꞌ guidayaquëꞌ naoyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ, chi Xuzaꞌ bibënnëꞌ yaca benꞌ saꞌlë nëꞌëdiꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 66 Canaꞌ guca apsanlaꞌadyiꞌ yaca benꞌ zë Jesús, yaca benꞌ unao lënëꞌ. Bira uyoyaquëꞌ inaoyaquëꞌ lëbëꞌ con ga zioguëꞌ. \v 67 Canaꞌ guca una Jesús rëbinëꞌ lao chipchopa benꞌ quienëꞌ, benꞌ begaꞌn: \p ―Lëzi leꞌe, ¿reꞌenle ibigaꞌle tzalaꞌla, bira inaole nëꞌëdiꞌ? \p \v 68 Naꞌra una Simón Pedro rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, ¿ca nuz̃ila benꞌ tziolëndoꞌ, como tuzoꞌ luëꞌ rnaoꞌ diꞌidzaꞌ rguixogueꞌn quie yelaꞌ neban tuzioli? \v 69 Ca naca nëtoꞌ, bagulendoꞌ quioꞌ. Nezindoꞌ luëꞌ nacoꞌ benꞌ Cristo z̃iꞌi Diuzi, benꞌ neban tuzioli. \p \v 70 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Banebiogaꞌ lao chipchopa leꞌe gacale benꞌ quiaꞌ, pero biz̃i ladole ni, zu tule nuelë tuz̃e len bichi be xiꞌibiꞌ. \p \v 71 Ca una Jesús canaꞌ, unëꞌ quie Judas Iscariote, z̃iꞌi benꞌ lao Simón. LëJudas naꞌ naquëꞌ tuz̃e len ichiptu yaca benꞌ quie Jesús. Lëbëꞌ usedyinnëꞌ Jesús lao naꞌa yaca benꞌ guti lëbëꞌ. \c 7 \s1 Yaca biꞌ bichi Jesús biguleyaquëꞌ quienëꞌ \p \v 1 Beyudyi guca canꞌ, uzaꞌ Jesús zioguëꞌ estado Galilea. Bireꞌennëꞌ sunëꞌ estado Judea, danꞌ lëganꞌ naꞌ rda yaca benꞌ Israel reꞌenyaquëꞌ gutiyaquëꞌ lëbëꞌ. \v 2 Danꞌ baruen bago quie lani quie yuꞌu guiz̃i, \v 3 naꞌra una yaca biꞌ bichi Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Biyegaꞌnloꞌ niga, beyo estado Judea tacuenda yediloꞌ yaca benꞌ rnao luëꞌ ta inezirëyaquëꞌ cabëꞌ rueloꞌ. \v 4 Chi reꞌenloꞌ inezi yaca benëꞌ cabëꞌ rueloꞌ, bihueloꞌ negachiꞌzi. Naꞌ como barueloꞌ tu ta binelëꞌë yaca benëꞌ, bzaꞌlao bënan zacaꞌlao ta ilëꞌë yaca benëꞌ. ―Canaꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ. \p \v 5 Nica yaca biꞌ bichi Jesús biguleyaquëꞌ quienëꞌ. \v 6 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Binedyin hora uluꞌenaꞌ yaca benëꞌ ca ta huaꞌ ilëꞌëyaquëꞌ. Pero ca naca leꞌe, huazaqueꞌ tziole lani bitezi hora. \v 7 Yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu biudzeꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ leꞌe. Pero ca naca nëꞌëdiꞌ, sí, udzeꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ, danꞌ rguixoguiꞌa ca naca tamedian rueyaquëꞌ. \v 8 Uletzio leꞌe lani. Bisaꞌ nëꞌëdiꞌ naꞌa, danꞌ binedyin hora saꞌa. \p \v 9 Ude beyudyi una Jesús canaꞌ, begaꞌncazinëꞌ estado Galilea. \s1 Uyo Jesús lani quie yuꞌu guiz̃i \p \v 10 Ude uzaꞌ yaca biꞌ bichi Jesús zioyaquëꞌ lani, naꞌtera uzaꞌrënëꞌ zionëꞌ lani, pero biuyoguëꞌ zaquëꞌlao, uyoguëꞌ negachiꞌzi. \v 11 Biz̃i yaca benꞌ Israel reguiloyaquëꞌ lëbëꞌ ga raca lani unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Gaz̃i zio Jesús? \p \v 12 Biz̃i yaca benꞌ zë unëyaquëꞌ quie Jesús. Balayaquëꞌ unayaquëꞌ naquëꞌ benꞌ huen. Naꞌ ibalayaquëꞌ unayaquëꞌ binaquëꞌ benꞌ huen, unayaquëꞌ rdanëꞌ rziꞌnëꞌ yëꞌ yaca benëꞌ. \p \v 13 Biz̃i yaca benëꞌ rnëyaquëꞌ negachiꞌzi quie Jesús, danꞌ rdzebiyaquëꞌ ye yaca benꞌ rnabëꞌ quieyaquëꞌ. \p \v 14 Araca gatzo lani cati uyuꞌu Jesús luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra zu naꞌ, naꞌ uzulaohuëꞌ rusëdiguëꞌ yaca benëꞌ. \v 15 Naꞌ du rebanyaquëꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Cómo benꞌ niga rueguëꞌ zi rioñeꞌe? ¿Gaz̃i uyonëꞌ huesëdi? \p \v 16 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ca diꞌidzaꞌ rusëdiaꞌ leꞌe niga, binacan diꞌidzaꞌ quiaꞌ cuinzaꞌ, nacan diꞌidzaꞌ quiaꞌ len benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 17 Chi nu yaca benꞌ reꞌen hue ca reꞌen Diuzi, lenaꞌ huaneziyaquëꞌ cabëꞌ naca diꞌidzaꞌ rniaꞌ, chi tuz̃e rnëliaꞌ Diuzi, o chi rniaꞌ ta racazi laꞌadyaꞌ. \v 18 Nu benꞌ rnë ta racazi laꞌadyiꞌnëꞌ reꞌennëꞌ para gueꞌen ja benëꞌ lëbëꞌ. Pero nu benꞌ rnëlë Diuzi tuz̃e, ruꞌenëꞌ diꞌidzaꞌ li, birziꞌnëꞌ yëꞌ. \p \v 19 ’¿Quele Moisés bënnëꞌ leꞌe ley quie Diuzi? Naꞌ biz̃i leꞌe birue quiele cabëꞌ na ley naꞌ. ¿Ca bixquienꞌ reꞌenle gutile nëꞌëdiꞌ? \p \v 20 Naꞌ biz̃i una yaca benëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Yuꞌuloꞌ bichi be quie taxiꞌibiꞌ. ¿Ca nuz̃i reꞌen guti luëꞌ danꞌ naoꞌ canꞌ? \p \v 21 Naꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Leꞌe rebanele cabëꞌ biaꞌ yelaꞌ milagro quiaꞌ tu dza huezilaꞌadyiꞌ. \v 22 Biz̃i Moisés bënëꞌ mandado bzu xuzixtaꞌoro tu xëdyidaoꞌ cuin xcuidiꞌdaoꞌ byu. Pero tanëro xuzixtaꞌotelaro bëꞌ canꞌ, cala Moisés. Lëscanꞌ leꞌe ruzule tu xëdyidaoꞌ xcuidiꞌdaoꞌ byu quiele, baꞌalaꞌcazi dza huezilaꞌadyiꞌ. \v 23 Leꞌe naole ruele ca una Moisés, ruzule tu xëdyidaoꞌ xcuidiꞌdaoꞌ byu quiele baꞌalaꞌcazi dza huezilaꞌadyiꞌ tacuenda uzucazile diꞌidzaꞌ ca unëꞌ. Naꞌ biz̃i nëꞌëdiꞌ, danꞌ beyuaꞌ tu benꞌ z̃i dza huezilaꞌadyiꞌ, lenaꞌ rdzaꞌtzeguele nëꞌëdiꞌ. \v 24 Biichugulile con ganzi. Cati ichugulile, ulechuguli tu ta yuꞌu niꞌa xnezi quie. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \s1 Unë Jesús quie ga zëꞌë \p \v 25 Biz̃i bala yaca benꞌ nitaꞌ ciudad Jerusalén unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Cala benꞌ niga reguilo yaca benꞌ rnabëꞌ ta gutiyaquëꞌ lëbëꞌ? \v 26 Zacaꞌlao zaꞌ ja benꞌ zë naꞌ zënëꞌ rnënëꞌ. Bibi reyaz̃o yaca benꞌ rnabëꞌ bihueyaquëꞌ quienëꞌ. ¿Cala baneziyaquëꞌ tali naquëꞌ Cristo? \v 27 Raꞌo baneziro dyëꞌëdi ga yedyi golonëꞌ. Pero cati guida benꞌ Cristo, nica neziro ga yedyi galoguëꞌ. ―Canaꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ. \p \v 28 Canaꞌ guca zë Jesús luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra quie yaca benꞌ Israel rusëdinëꞌ leyaquëꞌ, naꞌ benëꞌ ca rna yaca benëꞌ. Naꞌra unënëꞌ zidzo rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Cabëꞌ leꞌe banubëꞌle nëꞌëdiꞌ, banezile ga gologaꞌ. Pero cala bidaꞌ ta racazi laꞌadyaꞌ. Bidaꞌ tanun quie benꞌ zu tuzioli, benꞌ binubëꞌle. \v 29 Pero nëꞌëdiꞌ, nubëꞌdaꞌnëꞌ. Uzaꞌ ga zunëꞌ. Lëlëbëꞌ useꞌelaꞌnëꞌ nëꞌëdiꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 30 Canaꞌ guca guꞌunyaquëꞌ guxuyaquëꞌ hueyaquëꞌ lëbëꞌ preso, pero bibeyaz̃oyaquëꞌ guxuyaquëꞌ lëbëꞌ, danꞌ binedyin dza idyinnëꞌ lao naꞌayaquëꞌ. \v 31 Pero yaca benꞌ zë, guleyaquëꞌ quienëꞌ. Naꞌra unayaquëꞌ: \p ―Talicazi benꞌ ni naquëꞌ benꞌ Cristo. Por nun quie yelaꞌ huaca quienëꞌ bënëꞌ, lenaꞌ aoneziro naquëꞌ benꞌ Cristo. ¿Ca nuz̃ira guida huera yelaꞌ huaca ca lëbëꞌ? \s1 Yaca benꞌ partido fariseo, benꞌ rnabëꞌ yaca, useꞌelaꞌyaquëꞌ policía ta tzeguëxoyaquëꞌ Jesús \p \v 32 Caora be yaca benꞌ partido fariseo ca diꞌidzaꞌ ruꞌe yaca benëꞌ, naꞌ leyaquëꞌ len xanꞌ pxuzi, useꞌelaꞌyaquëꞌ yaca policía luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra ta tzeguëxoyaquëꞌ Jesús. \v 33 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ yaca benëꞌ: \p ―Dza nababa dzazi zuliaꞌ leꞌe niga, te naꞌ yeyaꞌa ganꞌ zu benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 34 Leꞌe huadale yeguilole nëꞌëdiꞌ, pero biyedzelele nëꞌëdiꞌ, danꞌ bisaqueꞌ guidale ganꞌ yeyaꞌa. \p \v 35 Naꞌ biz̃i yaca benꞌ Israel rnabayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Ca gaz̃i yeyo benꞌ niga, naꞌ raꞌo biyedzelero ganꞌ yeyoguëꞌ? ¿Huayoguëꞌ ganꞌ nitaꞌ yaca benꞌ quiero, benꞌ uzaꞌ yaca zio yaca yedyi griego? ¿Cala huayonëꞌ usëdinëꞌ yaca benꞌ griego? \v 36 ¿Ca biz̃i reꞌen ina diꞌidzaꞌ unëꞌ raꞌo: “Leꞌe huadale yeguilole nëꞌëdiꞌ, pero biyedzelele nëꞌëdiꞌ, danꞌ bisaqueꞌ guidale ganꞌ yeyaꞌa.”? \s1 Rnë Jesús quie yao nuꞌan yelaꞌ neban \p \v 37 Mero dza yeyudyi lani nacan dza belao. Lëdza naꞌ uzuli Jesús unëꞌ zidzo rëbinëꞌ yaca benëꞌ: \p ―Con nu yaca benꞌ rbili, ruen zi inaoyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ tacuenda gataꞌ ta yoꞌoyaquëꞌ. \v 38 Con nu benꞌ rale quiaꞌ, gaca quienëꞌ con ca rnë lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi: “Huaca laxtaꞌoyaquëꞌ ca quie ga de yao nuꞌan yelaꞌ neban.” \p \v 39 Caora cati una Jesús canaꞌ, quie Bichi Be quie Diuzi unëꞌ. Naꞌ huadyin dza huayuꞌu Bichi Be quie Diuzi luꞌu guicho laxtaꞌo yaca benꞌ rue quie quie xtiꞌidzaꞌ Jesús, pero binedyin dza gaca canꞌ danꞌ bineyo Jesús guibá ta tzequeꞌnëꞌ cuëta lëꞌë Diuzi. \s1 Ga rbio yaca benëꞌ zë cueꞌ laguedyiyaquëꞌ \p \v 40 Entre bala yaca benëꞌ be ca una Jesús, naꞌ biz̃i unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―Tali benꞌ niga naquëꞌ benꞌ rguixogueꞌ xtiꞌidzaꞌ Diuzi, benꞌ una Diuzi iseꞌelaꞌnëꞌ. \p \v 41 Balayaquëꞌ unayaquëꞌ: \p ―Lëlëbëꞌ naquëꞌ benꞌ Cristo, benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi. \p Naꞌ ibalayaquëꞌ unayaquëꞌ: \p ―¿Quele, cala estado Galilea zaꞌ benꞌ Cristo? \v 42 Lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi rnën quie benꞌ Cristo naquëꞌ benꞌ z̃iꞌisuba rey David, benꞌ galo yedyi Belén, mero yedyi ga uzu rey David. ―Canaꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ. \p \v 43 Canaꞌ guca, danꞌ brojëꞌ zë cueꞌ unayaquëꞌ diꞌidzaꞌ udeudela quie Jesús. \v 44 Lenaꞌ balayaquëꞌ guꞌunyaquëꞌ guxuyaquëꞌ Jesús ta udzeꞌyaquëꞌ lëbëꞌ luꞌu dyiguiba, pero bibeyaz̃oyaquëꞌ. \s1 Yaca benꞌ rnabëꞌ biguleyaquëꞌ quie Jesús \p \v 45 Yaca benꞌ naca policía, benꞌ napa dyin quie idaoꞌ uyoyaquëꞌ regunniꞌajëꞌ Jesús bedyinyaquëꞌ ga nitaꞌ yaca benꞌ partido fariseo len yaca xanꞌ pxuzi. Biz̃i naꞌ una yaca benꞌ partido fariseo len yaca xanꞌ pxuzi rëbiyaquëꞌ policía: \p ―¿Bixquienꞌ bibequiëꞌle lëbëꞌ? \p \v 46 Naꞌra bequëbi yaca policía rëbiyaquëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nitu nitu nunu rnë ca lëbëꞌ. \p \v 47 Naꞌra una yaca benꞌ partido fariseo rëbiyaquëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Lente leꞌe babëꞌle lato uz̃iꞌnëꞌ leꞌe yëꞌ? \v 48 ¿Biz̃i binezile nitu yaca benꞌ rnabëꞌ, lëzi nitu benꞌ partido fariseo, biguleyaquëꞌ quienëꞌ? \v 49 Biz̃i yaca benꞌ yedyi bineziyaquëꞌ ca na lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi. Lëlenaꞌ danꞌ nacayaquëꞌ benꞌ yuꞌu deꞌ. ―Canaꞌ una yaca benꞌ rnabëꞌ rëbiyaquëꞌ yaca policía. \p \v 50 Biz̃i Nicodemo naquerëꞌ benꞌ partido fariseo, benꞌ uyo yegueꞌlë diꞌidzaꞌ Jesús rtzeꞌ, unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ laguedyinëꞌ: \p \v 51 ―Según ca naca ley quiero, biruꞌen lato ichugobëꞌro quie yaca benëꞌ chi bineyero bi rueyaquëꞌ. \p \v 52 Biz̃i unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Nicodemo: \p ―¿Lëzi luëꞌ, zaꞌraoꞌ estado Galilea? Psëdin unaꞌ lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi, hualëꞌëloꞌ biuzaꞌ benꞌ iseꞌelaꞌ Diuzi estado Galilea. \p \v 53 Naꞌra bezaꞌyaquëꞌ zeyoyaquëꞌ z̃an yuꞌu quie quieyaquëꞌ. \c 8 \s1 Ni nan quie nigula zu xquiuhue, rtilëꞌ benꞌ tula \p \v 1 Biz̃i Jesús uz̃iꞌnëꞌ zioguëꞌ ga zu yaꞌa laona yaꞌa Olivos. \v 2 Cati uyaniꞌ dza tula, zeyo Jesús luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra. Naꞌ beguꞌudiꞌ yaca benëꞌ ganꞌ zënëꞌ. Biz̃i naꞌ ureꞌnëꞌ rusëdinëꞌ leyaquëꞌ. \v 3 Naꞌra yaca benꞌ rusëdi ley quie Moisés len yaca benꞌ partido fariseo, uquiëꞌyaquëꞌ tu nigula, benꞌ rdalë beꞌmbyu binaca xquiuhue. Bablëꞌë benëꞌ binꞌ bë nigula naꞌ len beꞌmbyu. Canaꞌ guca danꞌ bëxoyaquëꞌ nigula naꞌ lado benꞌ zë ganꞌ nitaꞌyaquëꞌ. \v 4 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―Maestro, bablëꞌë yaca benëꞌ binꞌ bë nigula ni, aptilëꞌ beꞌmbyu binaca xquiuhuëꞌ. \v 5 Rnën lëꞌë guichi ley quie Moisés de quie reyaꞌalaꞌ gutiro con yo benꞌ rue cabëꞌ bë nigula niga. ¿Cabiz̃i naoꞌ luëꞌ? ―una yaca benꞌ naꞌ gudyijëꞌ Jesús. \p \v 6 Unayaquëꞌ canꞌ ta yeyaquëꞌ cabiz̃i yequëbi Jesús. Reguilolaꞌadyiꞌyaquëꞌ ta gaoyaquëꞌ lëbëꞌ xquia. Naꞌ biz̃i Jesús byëchonëꞌ layula uzulaonëꞌ bënëꞌ letra layu conlë z̃benëꞌ. \v 7 Como danꞌ rnabazi rnabayaquëꞌ lëbëꞌ, canaꞌ guca bezulinëꞌ unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nutezi leꞌe bibi xquia nehuaꞌ, tanëro leꞌe ulequi nigula ni yo. \p \v 8 Naꞌ biz̃i beyëchonëꞌ tatula layu. Bënëꞌ letra tatula layu conlë z̃benëꞌ. \v 9 Biz̃i yaca benꞌ nitaꞌ ga zë Jesús, bëꞌ beyaquëꞌ bi una Jesús, gucabëꞌyaquëꞌ pensari quieyaquëꞌ raon leyaquëꞌ xquia. Canaꞌ guca bezaꞌ tu huio tu huioyaquëꞌ. Tanëro bezaꞌ yaca benꞌ gula, canaꞌ guca bezaꞌ lao yuguluteyaquëꞌ. Begaꞌn nigula ituzinëꞌ ganꞌ zë Jesús. \v 10 Caora bezuli Jesús, blëꞌënëꞌ nuranu yaca benëꞌ dyilaꞌ. Biz̃i ituzi nigula begaꞌn ganꞌ zë Jesús. Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ nigula: \p ―Nigula, ¿ganaz̃i yaca benꞌ rao luëꞌ xquia? ¿Quele nitu nitu nunu ichugobëꞌ quioꞌ? \p \v 11 Biz̃i una nigula naꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nunu ichugobëꞌ quiaꞌ, Señor. \p Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nica nëꞌëdiꞌ biichugobiꞌa quioꞌ. Pues naꞌ beyo, bira huuꞌ bizinaquezi. \s1 Jesús naquëꞌ ca quie tu guiꞌ ta useniꞌn quie yugulu benꞌ rda lao lato lao chula \p \v 12 Unë Jesús tatula rëbinëꞌ yaca benëꞌ: \p ―Nacaꞌ ca quie tu guiꞌ ta useniꞌn quie yugulu benꞌ rda lao lato lao chula. Chi nu yaca benëꞌ nao nëꞌëdiꞌ, bitayaquëꞌ lao lato lao chula. Huadayaquëꞌ ga rseniꞌ xniꞌ guiꞌ, ga idzeleyaquëꞌ yelaꞌ neban tuzioli. \p \v 13 Naꞌra una yaca benꞌ partido fariseo rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―Luëꞌ rnëloꞌ cule quioꞌ cuinzoꞌ. Ca diꞌidzaꞌ rnëloꞌ naꞌ bibizacaꞌn. \p \v 14 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Baꞌalaꞌcazi rniaꞌ cule quiaꞌ, pero zacaꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ, danꞌ banezdaꞌ ganꞌ zaꞌa, banezdaꞌ ganꞌ yeyaꞌa. Pero ca naca leꞌe, nica nezizile ganꞌ zaꞌa, nica nezizile ganꞌ yeyaꞌa. \v 15 Leꞌe rchugobëꞌle cabëꞌ raca lao yedyi layu. Pero ca naca nëꞌëdiꞌ, nitu nitu nunu rchugobiꞌa quie. \v 16 Pero chi ichugobiꞌa quie benëꞌ, huaꞌ tu ta yuꞌu niꞌa xnezi danꞌ cala cuinzaꞌ ichugobiꞌa, ichugobëꞌlëcazaꞌ Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 17 Luꞌu libro ga yuꞌu ley quiele, rnën quie chopa benꞌ naca testigo. Chi tuzi ca rnayaquëꞌ, lenaꞌ nacan tali cabëꞌ rnëyaquëꞌ. \v 18 Biz̃i niaꞌ leꞌe, nëꞌëdiꞌ rniaꞌ cule quiaꞌ, lëzi rnërë Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, cule quiaꞌ. \p \v 19 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Gaz̃i naoꞌ zu xuzoꞌ? \p Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Cabëꞌ leꞌe, binubëꞌle nëꞌëdiꞌ. Lëzi canaꞌ binubëꞌle Xuzaꞌ. Chi leꞌe nubëꞌle nëꞌëdiꞌ, lëzi canaꞌ huebëꞌrële Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 20 Una Jesús canaꞌ tu nersëdinëꞌ yaca benëꞌ luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra ga z̃uba tu caja ga rudzeꞌyaquëꞌ gun. Pero nituyaquëꞌ bibeyaz̃oyaquëꞌ guxoyaquëꞌ lëbëꞌ, danꞌ binedyin hora idyinnëꞌ lao naꞌa yaca benꞌ rnabëꞌ. \s1 Na Jesús: “Nitule bisaqueꞌ yezaꞌle ganꞌ yeyaꞌa” \p \v 21 Una Jesús tatula rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ hueyaꞌa guibá ga uzaꞌa. Leꞌe hueguilole nëꞌëdiꞌ, pero huatile du nao dulaꞌ xquia quiele leꞌe. Nitule bisaqueꞌ yezaꞌle ganꞌ yeyaꞌa. \p \v 22 Naꞌra una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Cala gutinëꞌ cuinnëꞌ? ¿Cala lenaꞌ danꞌ unanëꞌ: “Bisaqueꞌ yezaꞌle ganꞌ yeyaꞌa”? \p \v 23 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Leꞌe zaꞌle lao yedyi layu niga, pero nëꞌëdiꞌ nacaꞌ benꞌ zaꞌ guibá. Leꞌe nacale quie benꞌ lao yedyi layu niga, pero nëꞌëdiꞌ binacaꞌ quie benꞌ lao yedyi layu niga. \v 24 Tanaꞌ lenaꞌ rniaꞌ leꞌe, huatile du nao dulaꞌ xquia quiele leꞌe. Huatile conlë dulaꞌ xquia quiele chi biralele ca niaꞌ nu nacaꞌ. \p \v 25 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―¿Nuz̃i nacoꞌ luëꞌ? \p Naꞌ una Jesús: \p ―Desde dza naꞌte, baoniaꞌ leꞌe nu nacaꞌ. \v 26 Tazë de ta iniaꞌ leꞌe, lëzi tazë de ta ichuguliaꞌ quiele leꞌe. Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, rnëguëꞌ puro diꞌidzaꞌ naca li. Ca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ leꞌe, lëdiꞌidzaꞌ naꞌ bedaꞌ una Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 27 Pero naꞌ yaca benꞌ biuyoñeꞌeyaquëꞌ cati unë Jesús quie Xuzinëꞌ. \v 28 Tanaꞌ lenaꞌ unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Cati baolisale nëꞌëdiꞌ sibi, nëꞌëdiꞌ bichi yugulu benëꞌ, lëcanaꞌ inezile nuz̃i nacaꞌ. Lëzi inezirële cala ta racazi laꞌadyaꞌ ruaꞌ, denꞌ rnëcazaꞌ ca ta bzioñeꞌe Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 29 Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ, zulëcazëꞌ nëꞌëdiꞌ tuz̃e. Birsannëꞌ nëꞌëdiꞌ zuaꞌ tuzaꞌ, danꞌ ruzucazaꞌ diꞌidzaꞌ cabëꞌ rnanëꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 30 Ca be yaca benëꞌ ca una Jesús, caora naꞌ gule yaca benꞌ zë quienëꞌ. \s1 Ni rnën quie yaca benꞌ rale len yaca benꞌ birale \p \v 31 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ Israel con bala yaca benꞌ rale quienëꞌ: \p ―Chi leꞌe naole hue quiele canꞌ rniaꞌ leꞌe, nacacazile benꞌ quiaꞌ. \v 32 Lenaꞌ huanezcazile nacan tali ta una Diuzi. Lenaꞌ danꞌ gacale libre. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 33 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nëtoꞌ nacandoꞌ z̃iꞌisuba Abraham. Desde dza naꞌte banacandoꞌ libre. ¿Cómo luëꞌ naoꞌ gacandoꞌ libre? \p \v 34 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ, nu benꞌ rue xquia, naca quieyaquëꞌ ca quie benꞌ nadaꞌo. Naca xquia quieyaquëꞌ ca quie xaꞌnyaquëꞌ. \v 35 Nu benꞌ nadaꞌo, binaquëꞌ familia quie xaꞌnnëꞌ. Pero nu z̃iꞌi xaꞌnnëꞌ, nacacazibiꞌ familia quie xaꞌne. \v 36 Chi yez̃i z̃iꞌi Diuzi xquia quiele, talicazi nacale libre. \v 37 Banezdaꞌ leꞌe nacale benꞌ z̃iꞌisuba Abraham, pero reꞌenle gutile nëꞌëdiꞌ, danꞌ rsebiꞌle diꞌidzaꞌ rniaꞌ leꞌe. \v 38 Nëꞌëdiꞌ rniaꞌ cabëꞌ una Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ. Pero naꞌ leꞌe ruzule diꞌidzaꞌ cabëꞌ mandado rue benꞌ naca xuzile leꞌe. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 39 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―Abraham naquëꞌ xuzindoꞌ. \p Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Chi nacale dugalo z̃iꞌi Abraham, huerële canꞌ bënëꞌ. \v 40 Baꞌalaꞌcazi aoniaꞌ leꞌe diꞌidzaꞌ li ca ta una Diuzi nëꞌëdiꞌ, naꞌ leꞌe reꞌenle gutile nëꞌëdiꞌ. Bibë Abraham canaꞌ. \v 41 Leꞌe ruele laga ca rue benꞌ naca xuzile. \p Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―Binacandoꞌ z̃iꞌi benꞌ tula. Tuzi Diuzi naquëꞌ xuzindoꞌ. \p \v 42 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Chi tali naca Diuzi xuzile, huadyëꞌële nëꞌëdiꞌ danꞌ uzaꞌ ga zu Diuzi. Cala bidaꞌ ta racazi laꞌadyaꞌ, denꞌ bidaꞌ tanun quie Diuzi. \v 43 ¿Bixquienꞌ bireꞌenle yele con ca rniaꞌ? Pues niaꞌ leꞌe, birele danꞌ bireꞌenle hue quiele con ca rniaꞌ. \v 44 Xanꞌ taxiꞌibiꞌ naca xuzile. Lenaꞌ danꞌ reꞌenle huerële cabëꞌ ruenan. Desde canaꞌte rutinan benëꞌ, biruenan tali. Ca pensari yuꞌu laxtaꞌonan, canaꞌ rziꞌnan yëꞌ. Nacanan benꞌ huiziꞌ yëꞌ. Nacarënan xuzi yugulu benꞌ huiziꞌ yëꞌ. \v 45 Danꞌ rniaꞌ leꞌe ta naca tali, ta yuꞌu niꞌa xnezi, quie lenaꞌ bireꞌenle galele quiaꞌ. \v 46 ¿Nuz̃i leꞌe ulenacara chi nëꞌëdiꞌ de dulaꞌ quiaꞌ? Chi rniaꞌ ta naca tali, ¿bixquienꞌ biralele quiaꞌ? \v 47 Nu benꞌ naca quie Diuzi, uzënagayaquëꞌ xtiꞌidzaꞌ Diuzi. Pero leꞌe, danꞌ binacale benꞌ quie Diuzi, lenaꞌ bireꞌenle uzënagale hue quiele xtiꞌidzaꞌ Diuzi. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \s1 Tu binegalo Abraham bazucazi Cristo \p \v 48 Naꞌra una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―¿Cala tali rnandoꞌ nacoꞌ benꞌ samaritano bayuꞌuloꞌ bichi be xiꞌibiꞌ? \p \v 49 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Biyuꞌa bichi be xiꞌibiꞌ. Ca ta ruaꞌ, ruaꞌ Xuzaꞌ benꞌ z̃e. Naꞌ biz̃i leꞌe, rutasi runiole nëꞌëdiꞌ. \v 50 Nëꞌëdiꞌ bihuaꞌ cuinaꞌ benꞌ z̃e, pero zucazi benꞌ rue nëꞌëdiꞌ benꞌ z̃e. Lëbëꞌ ichugobëꞌnëꞌ quiele. \v 51 Tali ca rniaꞌ leꞌe, chi nu yaca benꞌ hue quie diꞌidzaꞌ rniaꞌ, bigaticazinëꞌ. \p \v 52 Naꞌra una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Baguquelindoꞌ yuꞌucazoꞌ bichi be xiꞌibiꞌ. Pues Abraham len yaca benꞌ udixogueꞌ xtiꞌidzaꞌ Diuzi, gutiyaquëꞌ. Naꞌ biz̃i luëꞌ naoꞌ: “Chi nu yaca benëꞌ hue quie diꞌidzaꞌ rniaꞌ, bigaticazinëꞌ.” \v 53 ¿Nacaroꞌ luëꞌ benꞌ z̃e ca xuzixtaꞌondoꞌ Abraham? Lëbëꞌ gutinëꞌ, lëzirë gutirë yaca los demás benꞌ udixogueꞌ xtiꞌidzaꞌ Diuzi, naꞌa ¿ca nuz̃i naoꞌ nacoꞌ luëꞌ? \p \v 54 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Chi ruaꞌ cuinaꞌ benꞌ z̃e, bibi zacaꞌn ca niaꞌ. Pero Xuzaꞌ, benꞌ nale naca Diuzi quiele, lënëꞌ ruenëꞌ nëꞌëdiꞌ benꞌ z̃e. \v 55 Nëꞌëdiꞌ niaꞌ leꞌe binubëꞌle lëbëꞌ, pero nëꞌëdiꞌ sí, nubëꞌdaꞌ lëbëꞌ. Chi inaro de que niaꞌ binubëꞌdaꞌ lëbëꞌ, lenaꞌ nacariaꞌ benꞌ huiziꞌ yëꞌ ca leꞌe. Pero biiniaꞌ canꞌ, como danꞌ nacan tali nubëꞌdaꞌ lëbëꞌ, ruzuaꞌ diꞌidzaꞌ quienëꞌ. \v 56 Bedaohue xuzixtaꞌole Abraham dza blëꞌënëꞌ bdyinaꞌ yedyi layu. \p \v 57 Naꞌra una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―Binedyinloꞌ gatzo gayuhua iza, ¿cómo luëꞌ naoꞌ blëꞌëloꞌ xuzixtaꞌondoꞌ Abraham? \p \v 58 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ leꞌe, tu binegalo xuzixtaꞌole Abraham, bazucazaꞌ nëꞌëdiꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 59 Biz̃i naꞌ uz̃iꞌyaquëꞌ yo guꞌunyaquëꞌ quiyaquëꞌn Jesús. Naꞌ ubiguëꞌ tzalaꞌla luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra beroguëꞌ bedenëꞌ zioguëꞌ ladoyaquëꞌ. \c 9 \s1 Beyue Jesús tu benꞌ laochula \p \v 1 Ganꞌ uz̃iꞌ Jesús zionëꞌ blëꞌënëꞌ tu benꞌ laochulacazi nacatëꞌ gologuëꞌ naquëꞌ xcuidiꞌ. \v 2 Naꞌra una yaca benꞌ quie Jesús rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Maestro, ¿bixquienꞌ golo benꞌ niga nechula laohuëꞌ? ¿Nu quie dulaꞌ xquia guca laohuëꞌ canꞌ? ¿Idulaꞌ xquia quie xuzëꞌ, o chi dulaꞌ xquia quie cuinzëꞌ? \p \v 3 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ quiëꞌ: \p ―Cala gucan quie dulaꞌ xquia quie cuinzëꞌ, ni quele dulaꞌ xquia quie xuzinëꞌ. Gucan canꞌ tacuenda inezi yaca benëꞌ cabëꞌ hue Diuzi yelaꞌ huaca quienëꞌ gacalënëꞌ lëbëꞌ. \v 4 Naꞌ niaꞌ leꞌe naꞌa te dza naca baguin racaten dyabëꞌ huaꞌ dyin quie Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. Cati baodzeꞌ, nuranu saqueꞌ hue dyin. \v 5 Tu raca zuaꞌ lao yedyi layu, nacaꞌ ca quie guiꞌ rseniꞌn ga naca chula ta ilëꞌë yaca benëꞌ. \p \v 6 Ude beyudyi una Jesús canaꞌ, uruꞌunëꞌ z̃enꞌ layu, bënëꞌ ledaoꞌ gunꞌ conlë z̃enꞌ quienëꞌ. Ude naꞌ uz̃iꞌnëꞌn blëpinëꞌn lao benꞌ laochula. \v 7 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ benꞌ laochula: \p ―Uyo yetibi laoloꞌ luꞌu pozo nisa lao Siloé, ta inaro xtiꞌidzaꞌro: Pozo nisa quie benꞌ uyo lao laza benꞌ tula. \p Biz̃i uyo benꞌ laochula yetibinëꞌ laohuëꞌ, naꞌ biz̃i bedyinnëꞌ z̃an yuꞌu quienëꞌ baoyalo laohuëꞌ barlëꞌënëꞌ. \v 8 Naꞌra yaca benꞌ nitaꞌ gaꞌalaꞌ ga zu benꞌ abeyalo laohue, len yacara los demás benꞌ tula, benꞌ bezaque chi lënëꞌ requeꞌnëꞌ rnabëꞌ gun, caora naꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Cala benꞌ niga requeꞌ rnaba gun yugu dza? \p \v 9 Bala yaca benëꞌ unayaquëꞌ: \p ―Lëlëbëꞌ. \p Ibalayaquëꞌ unayaquëꞌ: \p ―Lëbëꞌ raquero. \p Pero biz̃i cuincazi benꞌ beyalo laohue unëꞌ: \p ―Lënëꞌëdiꞌ. \p \v 10 Naꞌra unabayaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Biz̃i baoꞌ ta belëꞌëloꞌ? \p \v 11 Naꞌra bequëbinëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Lëbenꞌ lao Jesús bënëꞌ gunꞌ blëpinëꞌn laohuaꞌ. Bëꞌ beyudyi blëpinëꞌ gunꞌ laohuaꞌ, naꞌra unëꞌ nëꞌëdiꞌ: “Uyo yetibi laoloꞌ luꞌu pozo nisa lao Siloé.” Biz̃i naꞌ uyaꞌa yetibaꞌ laohuaꞌ, canaꞌ gucaꞌ barlëꞌëdaꞌ. \p \v 12 Naꞌra unabayaquëꞌ lënëꞌ: \p ―¿Ganaz̃i benꞌ naoꞌ canaꞌ? \p Naꞌra unëꞌ: \p ―Binezdaꞌ gala zionëꞌ. \s1 Yaca benꞌ partido fariseo, pquëpiyaquëꞌ benꞌ beyalo laohue bi guca quienëꞌ \p \v 13 Naꞌra uquiëꞌyaquëꞌ benꞌ beyalo laohue psedyinyaquëꞌ lëbëꞌ ganꞌ nitaꞌ yaca benꞌ partido fariseo. \v 14 Canaꞌ bëyaquëꞌ, danꞌ beyue Jesús laohue benꞌ naꞌ dza saodo, dza huezilaꞌadyiꞌ. \v 15 Naꞌra pquëpiyaquëꞌ benꞌ beyalo laohue ca guca danꞌ belëꞌënëꞌ. Cani unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Blëpiguëꞌ gunꞌ laohuaꞌ. Ude naꞌ uyaꞌa yetibaꞌn. Canaꞌ guca belëꞌëdaꞌ. \p \v 16 Naꞌra una bala yaca benꞌ partido fariseo: \p ―Benꞌ naoꞌ bë canꞌ, binaquëꞌ benꞌ quie Diuzi, danꞌ bibënëꞌ bala dza huezilaꞌadyiꞌ quiero. \p Naꞌ biz̃i ibalayaquëꞌ unayaquëꞌ: \p ―Chi naquëꞌ benꞌ napa dulaꞌ xquia, ¿cabiz̃i guca bënëꞌ yelaꞌ huaca ta belëꞌë benꞌ niga? \p Canaꞌ guca unëyaquëꞌ diꞌidzaꞌ udeudela. \v 17 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ benꞌ beyalo laohue: \p ―¿Cabiz̃i naoꞌ luëꞌ quie benꞌ naoꞌ beyue laoloꞌ? \p Naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ rniaꞌ naquëꞌ benꞌ useꞌelaꞌ Diuzi. ―Canaꞌ unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ partido fariseo. \p \v 18 Pero bigulecaziyaquëꞌ chi tali guquëꞌ benꞌ laochula. Naꞌ tacuenda yezacalao bi guca quienëꞌ, guz̃iyaquëꞌ xuzi z̃naꞌ benꞌ beyalo laohue. \v 19 Naꞌra unabayaquëꞌ xuzi z̃naꞌ benꞌ naꞌ rëbiyaquëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Z̃iꞌile ni unale nechula laonëꞌ cati uzutenëꞌ? Chi nale nechula laonëꞌ, ¿cómo barlëꞌënëꞌ naꞌa? \p \v 20 Naꞌ biz̃i unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nandoꞌ z̃iꞌindoꞌ. Nezindoꞌ desde bdaoꞌtenëꞌ nechula laonëꞌ. \v 21 Binezcazindoꞌ bi guca danꞌ barlëꞌënëꞌ. Nica nezizindoꞌ nu benꞌ bë ta belëꞌënëꞌ. Banacanëꞌ benꞌ huaca. Ulenabacaranëꞌ lënëꞌ. Huananëꞌ cuinnëꞌ bi guca quienëꞌ danꞌ barelëꞌënëꞌ. \p \v 22 Canaꞌ una xuzi z̃naꞌ benꞌ beyalo laohue, danꞌ rdzebiyaquëꞌ bi hue yaca benꞌ rnabëꞌ, como danꞌ banuz̃iꞌa yaca benꞌ rnabëꞌ bihueꞌyaquëꞌ lato tzuꞌu benꞌ luꞌu idaoꞌ sinagoga, benꞌ rale quie Jesús naquëꞌ benꞌ Cristo. \v 23 Tanaꞌ lenaꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ yaca benꞌ rnabëꞌ: “Banaquëꞌ benꞌ huaca. Ulenabacaranëꞌ lënëꞌ.” \p \v 24 Biz̃i yaca benꞌ rnabëꞌ guz̃iyaquëꞌ tatula benꞌ beyalo laohue, unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Tali una nëtoꞌ, danꞌ huecazi Diuzi ca inaoꞌ. Biz̃i nëtoꞌ banezindoꞌ benꞌ naꞌ naquëꞌ benꞌ de dulaꞌ xquia quie. \p \v 25 Naꞌra una benꞌ beyalo laohue rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Binezicazidaꞌ chi naquëꞌ benꞌ de dulaꞌ xquia quie, o chi bede dulaꞌ xquia quienëꞌ. Zelao naꞌ ta nezdaꞌ, gucaꞌ benꞌ laochula, biz̃i naꞌa barelëꞌëdaꞌ. \p \v 26 Lenaꞌ unabayaquëꞌ lëbëꞌ tatula: \p ―¿Biz̃i bënëꞌ quioꞌ danꞌ naoꞌ beyuenëꞌ luëꞌ? \p \v 27 Naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Baoniaꞌ leꞌe canꞌ bënëꞌ, pero bibi bala ruele quiaꞌ. ¿Bixquienꞌ rnabale nëꞌëdiꞌ tatula? ¿Cala reꞌenle inaorële lëbëꞌ, gacale benꞌ quienëꞌ? \p \v 28 Biz̃i mazara bdzaꞌ yaca benꞌ rnabëꞌ lëbëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Luëꞌ naoloꞌ benꞌ naꞌ. Biz̃i nëtoꞌ naondoꞌ rzundoꞌ diꞌidzaꞌ ca una Moisés. \v 29 Nëtoꞌ banezindoꞌ dyëꞌëdi ca bë Diuzi bëꞌlënëꞌ Moisés diꞌidzaꞌ. Pero quie benꞌ naꞌ, nica nezindoꞌ ga zaꞌnëꞌ. \p \v 30 Naꞌra unë benꞌ beyalo laohue rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nacan ta yebanero ca nale, nale binezile ga zaꞌnëꞌ. ¿Cómo binezile ga zaꞌ tu benꞌ guca beyuenëꞌ nëꞌëdiꞌ barlëꞌëdaꞌ naꞌa? \v 31 Dyëꞌëdi neziro bire Diuzi yaca benꞌ napa dulaꞌ xquia. Con tuzi yaca benꞌ rionlaꞌadyiꞌ lëbëꞌ, yaca benꞌ rue quie xtiꞌidzëꞌ, lëjëꞌ re Diuzi quiejëꞌ. \v 32 Desde ureꞌte lao yedyi layu, nunu nehue cabëꞌ bë benꞌ niga, bënëꞌ ta yelëꞌë tu benꞌ laochulacazi nacatëꞌ gologuëꞌ. \v 33 Chi benꞌ naꞌ biuzaꞌnëꞌ tzionëꞌ lao Diuzi, bibi de huenëꞌ cuinzinëꞌ. \p \v 34 Naꞌra una yaca benꞌ partido fariseo rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Yelaꞌ benꞌ mala quioꞌ nacoꞌ canꞌ gololoꞌ. ¿Naꞌ como luëꞌ reꞌenloꞌ yexiꞌidzeꞌloꞌ nëtoꞌ uzioñeꞌeloꞌ nëtoꞌ? \p Canꞌ guca ulioyaquëꞌ lëbëꞌ luꞌu idaoꞌ sinagoga. \s1 Benꞌ birale quie Jesús naca quieyaquëꞌ ca quie benꞌ laochula \p \v 35 Biz̃i Jesús unezinëꞌ ulio yaca benꞌ partido fariseo benꞌ baoyalo laohue luꞌu idaoꞌ sinagoga. Naꞌ bedila Jesús lëbëꞌ unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Raleloꞌ quie benꞌ naca z̃iꞌi Diuzi? \p \v 36 Naꞌra una benꞌ baoyalo laohue rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, una nu benꞌ naꞌ tacuenda galedaꞌ quienëꞌ. \p \v 37 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ, benꞌ ruꞌelë luëꞌ diꞌidzaꞌ, nacaꞌ benꞌ naꞌ. \p \v 38 Caora naꞌ uditzo z̃ibinëꞌ lao Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Baraledaꞌ quioꞌ, Señor. \p \v 39 Naꞌ biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ bidaꞌ lao yedyi layu ta huaꞌ juicio. Lëzirë bidaꞌ tacuenda yelëꞌë yaca benꞌ birlëꞌë. Pero quie yaca benꞌ bireꞌen gale quiaꞌ, bidaꞌ ta yechula laohueyaquëꞌ. \p \v 40 Biz̃i bala yaca benꞌ partido fariseo nitaꞌyaquëꞌ gaꞌalaꞌ ga zë Jesús, bëꞌ beyaquëꞌ canꞌ unanëꞌ, naꞌtera unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Biz̃i ca naoꞌ? ¿Nacarëndoꞌ benꞌ laochula? \p \v 41 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Chi tali binezile bi ruele, bide dulaꞌ xquia quiele. Pero como dyëꞌëdi banezile bi ruele, lenaꞌ decazi dulaꞌ xquia quiele. \c 10 \s1 Una Jesús tu diꞌidzaꞌ quie becoꞌ z̃iꞌilaꞌ len quie benꞌ rapa lëbaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ \p \v 1 ’Tali ca rniaꞌ leꞌe, nu benꞌ bitzuꞌu ruꞌa corrale ga yuꞌu becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, denꞌ negachiꞌ ruꞌunëꞌ xcuꞌudzule, lëbenꞌ naꞌ naquëꞌ benꞌ uban, benꞌ reꞌen cuan becoꞌ z̃iꞌilaꞌ. \v 2 Benꞌ ruꞌu ruꞌa corrale, ga yuꞌu becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, lëbenꞌ naꞌ naquëꞌ dugalo benꞌ rapa becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ. \v 3 Benꞌ rapa ruꞌa corrale, rsaloguëꞌ ruꞌa corrale ta tzuꞌu benꞌ rapa becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ. Biz̃i rezaque yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ xchiꞌ benꞌ rapa lëbaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ. Rëz̃iguëꞌ tu tubaꞌ según cabëꞌ laobaꞌ quie quiejabaꞌ ta cuioguëꞌbaꞌ luꞌu corrale. \v 4 Rde reyudyi rbioguëꞌ lao yugulutebaꞌ, naꞌ rebialao benꞌ rapa lëbaꞌ laoyacabaꞌ. Biz̃i leyacabaꞌ yenaoyacabaꞌ benꞌ rapa lëbaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ danꞌ rezaqueyacabaꞌ xchiꞌnëꞌ. \v 5 Pero binaoyacabaꞌ benꞌ binubëꞌyacabaꞌ. Huaz̃unoyacabaꞌ lëbëꞌ, danꞌ binubëꞌyacabaꞌ xchiꞌnëꞌ. Rezaqueyacabaꞌ cala benꞌ rapa lëbaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ yaca benëꞌ. \p \v 6 Lëtu diꞌidzaꞌ ni gudyi Jesús yaca benëꞌ, pero biz̃i biuyoñeꞌejëꞌ bi na diꞌidzaꞌ una Jesús quie xaꞌn becoꞌ z̃iꞌilaꞌ. \s1 Jesús naquëꞌ dugalo benꞌ rapa becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ \p \v 7 Naꞌra una Jesús tatula rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tali ca rniaꞌ leꞌe, nëꞌëdiꞌ nacaꞌ ca quie ruꞌa corrale ga ruꞌu yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ. \v 8 Yaca benꞌ babida caora bineguidaꞌ, guꞌunyaquëꞌ cuanyaquëꞌ yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ. Pero biz̃i yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ bibëyacabaꞌ bala inaoyacabaꞌ leyaquëꞌ. \v 9 Danꞌ nacaꞌ ca quie ruꞌa corrale, lenaꞌ con nu yaca benꞌ tzuꞌu ruꞌa corrale ganꞌ zuaꞌ, lëlëyaca benꞌ naꞌ gataꞌ yelaꞌ neban quiejëꞌ tuzioli. Huaca quieyaquëꞌ ca quie yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ ruꞌu rero luꞌu corrale ga de guiz̃i yaꞌa ta gaoyacabaꞌ. \p \v 10 ’Rida yaca benꞌ uban ta cuanyaquëꞌ gutiyaquëꞌ udyiaguiꞌyaquëꞌ yaca benëꞌ. Pero bidaꞌ nëꞌëdiꞌ ta gataꞌcazi yelaꞌ neban quieyaquëꞌ tuzioli. \v 11 Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ dugalo benꞌ rapa becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ. Zuaꞌ puesto gatiaꞌ tacuenda bicuiaguiꞌyacabaꞌ. \v 12 Pero nu benꞌ rue dyin de laz̃o, cati ilëꞌënëꞌ zaꞌ lobo, caora naꞌ iz̃unoguëꞌ ucaꞌnnëꞌ yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, danꞌ binaquëꞌ dugalo benꞌ rapa becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ. Binacayacabaꞌ bia quienëꞌ. Canaꞌ gaca guida lobo guxubaꞌ utzatzabaꞌ yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ. \v 13 Pero benꞌ binaca xaꞌmbaꞌ rueguëꞌ dyin de laz̃o, lenaꞌ uz̃unoguëꞌ bibi cuenda huenëꞌ quie yaca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ. \p \v 14-15 ’Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ dugalo benꞌ rapa becoꞌ z̃iꞌilaꞌ, benꞌ naca xaꞌmbaꞌ. Cabëꞌ Xuzaꞌ nubëꞌnëꞌ nëꞌëdiꞌ, canaꞌ nubëꞌdaꞌ Xuzaꞌ. Lëzirë cabëꞌ nubëꞌdaꞌ yaca benꞌ naca ca quie becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quiaꞌ, canaꞌ nubëꞌyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. Zuaꞌ puesto gatiaꞌ tacuenda bicuiaguiꞌyaquëꞌ. \v 16 Lëzirë nitaꞌ yaca benꞌ tula nacarëyaquëꞌ ca quie becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quiaꞌ. Bizuyaquëꞌ ni len nëꞌëdiꞌ. Lenaꞌ huatzaz̃iꞌayaquëꞌ guidayaquëꞌ ta sulëyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ, danꞌ baraleyaquëꞌ quiaꞌ. Nacarëyaquëꞌ tuzi len yaca los demás benꞌ barale quiaꞌ. Canaꞌ iyacayaquëꞌ tu z̃ezi, naꞌ tuzaꞌ nëꞌëdiꞌ gacaꞌ xaꞌnyaquëꞌ. \p \v 17 ’Xuzaꞌ nedyëꞌënëꞌ nëꞌëdiꞌ danꞌ zuaꞌ puesto gatiaꞌ, te naꞌ yeziꞌa yelaꞌ neban quiaꞌ tatula. \p \v 18 ’Nunu rzaqueꞌ guti nëꞌëdiꞌ chi bihuaꞌyaquëꞌ lato. Gusto quiaꞌ zuaꞌ puesto gatiaꞌ, te naꞌ yeziꞌa yelaꞌ neban quiaꞌ tatula. Canaꞌ mandado bë Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 19 Ude beyudyi be yaca benꞌ Israel ca una Jesús, naꞌtera unëyaquëꞌ udeudela. \v 20 Yaca benꞌ zë unëyaquëꞌ quienëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Bixquienꞌ ruele bala rzënagale quienëꞌ? Yuꞌu bichi be xiꞌibiꞌ luꞌu laxtaꞌonëꞌ, naquëꞌ benꞌ loco. \p \v 21 Biz̃i ibalayaquëꞌ unayaquëꞌ: \p ―Nu benꞌ yuꞌu bichi be xiꞌibiꞌ, birnënëꞌ ca rnë benꞌ ni. ¿Quele, chi benꞌ yuꞌu bichi be xiꞌibiꞌ, bisaqueꞌnëꞌ yeyuenëꞌ benꞌ laochula ta yelëꞌënëꞌ? \s1 Yaca benꞌ Israel besebiꞌyaquëꞌ Jesús \p \v 22 Biz̃i bdyin dza hue yaca benꞌ Israel lani ta yezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ dza guca laꞌiya idaoꞌ rnabëꞌra quieyaquëꞌ. Biuꞌ bëyaquëꞌ lani, nacan biuꞌ zaga. \v 23 Uyuꞌu Jesús luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra rdanëꞌ bago ruꞌa idaoꞌ neziꞌlaonan ruꞌa idaoꞌ Salomón. \v 24 Biz̃i yaca benꞌ rnabëꞌ quie benꞌ Israel uyëchoyaquëꞌ Jesús rnayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Bataz̃i iyudyi rutëbiloꞌ nëtoꞌ ca diꞌidzaꞌ inaoꞌ nëtoꞌ? Chi luëꞌ nacoꞌ benꞌ Cristo, una nëtoꞌ tu lasagazi. \p \v 25 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Baoniaꞌ leꞌe, pero biralele. Ca naca yelaꞌ huaca babiaꞌ conlë Xuzaꞌ, lenaꞌ ruluꞌenan leꞌe nu nacaꞌ. \v 26 Pero leꞌe biralele quiaꞌ, danꞌ binacale benꞌ naca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quiaꞌ ca ta baonëcazaꞌ leꞌe. \v 27 Biz̃i yaca benꞌ naca becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quiaꞌ, rzënagayaquëꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ. Nëꞌëdiꞌ nubëꞌdaꞌ leyaquëꞌ, canaꞌra guidayaquëꞌ inaoyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 28 Nëꞌëdiꞌ huaꞌyaquëꞌ yelaꞌ neban tuzioli ta bicuiaguiꞌcaziyaquëꞌ. Nitu nitu nunu saqueꞌ cuba leyaquëꞌ lao naꞌa como danꞌ \v 29 Xuzaꞌ bënnëꞌ leyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. Nacara Xuzaꞌ benꞌ z̃era ca yaca benëꞌ. Nitu nitu nunu saqueꞌ cuba leyaquëꞌ lao naꞌa Xuzaꞌ. \v 30 Xuzaꞌ len nëꞌëdiꞌ nacandoꞌ tuz̃e. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 31 Biz̃i yaca benꞌ rnabëꞌ quie benꞌ Israel, tatula uz̃iꞌyaquëꞌ yo, guꞌunyaquëꞌ quiyaquëꞌ Jesús. \v 32 Pero una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Zë lasa biaꞌ tadyaꞌa delante lao leꞌe conlë yelaꞌ huaca quie Xuzaꞌ. Chi biaꞌ tadyaꞌa, ¿bixquienꞌ reꞌenle quile nëꞌëdiꞌ yo? \p \v 33 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Jesús: \p ―Cala reꞌenndoꞌ quindoꞌ luëꞌ yo danꞌ babaoꞌ tadyaꞌa, pero danꞌ rnayaꞌloꞌ Diuzi ca rnaoꞌ. Benëꞌcazi nacoꞌ, naꞌ rueloꞌ cuinloꞌ ca Diuzi. \p \v 34 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ rnabëꞌ: \p ―Lëꞌë guichi ga bzu Moisés diꞌidzaꞌ laꞌiya quie Diuzi, rguixogueꞌn ca una Diuzi rëbinëꞌ yaca benëꞌ cani: “Leꞌe nacale ca yaca diuzi.” \v 35 Canaꞌ una Diuzi quie yaca benꞌ uzënaga quienëꞌ unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: “Leꞌe nacale ca yaca diuzi.” Naꞌ biz̃i baneziro diꞌidzaꞌ licazi zun lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi. \v 36 Chi Diuzi ulioguëꞌ nëꞌëdiꞌ useꞌelaꞌnëꞌ nëꞌëdiꞌ lao yedyi layu niga, ¿bixquienꞌ leꞌe nale rnayaꞌ Diuzi danꞌ niaꞌ nacaꞌ z̃iꞌi Diuzi? \v 37 Chi birzuaꞌ diꞌidzaꞌ cabëꞌ rna Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, bigalecazile quiaꞌ. \v 38 Pero chi rzuaꞌ diꞌidzaꞌ cabëꞌ rna Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, ruen zi galele quiaꞌ por nun quie len tacuenda inezile tu lasagazi nacaliaꞌ Xuzaꞌ tuz̃e, lëscanꞌ nacalë Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ tuz̃e. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 39 Biz̃i yaca benꞌ rnabëꞌ, tatula guꞌunyaquëꞌ guxuyaquëꞌ Jesús ta hueyaquëꞌ lëbëꞌ preso, pero aode ulanëꞌ lao naꞌa yaca benꞌ naꞌ. \p \v 40 Biz̃i beyo Jesús tatula itzalaꞌ yao Jordán. Naꞌ begaꞌnnëꞌ ganꞌ bëꞌ Juan lao yaca benëꞌ dza naꞌte. \v 41 Yaca benꞌ zë uyoyaquëꞌ yenaꞌyaquëꞌ Jesús. Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―Baꞌalaꞌcazi bibë Juan yelaꞌ milagro, pero yugulu ca ta unëꞌ quie benꞌ niga nacan tali. \p \v 42 Naꞌra yaca benꞌ zë uyo ganꞌ zënëꞌ, guleyaquëꞌ quienëꞌ. \c 11 \s1 Ni rnën cabëꞌ guca cati guti Lázaro \p \v 1 Naꞌ uzu tu benꞌ guca z̃hueꞌ, benꞌ lao Lázaro. Naquëꞌ benꞌ yedyi Betania lënëꞌ chopa zannëꞌ, María len Marta. \v 2 LëMaría naꞌ uyonëꞌ dza naꞌte yelatonëꞌ aceite rlaꞌ z̃ixi z̃eo niꞌa Jesús. Ude naꞌ besebidyinëꞌn conlë guitzaꞌ guichonëꞌ. \v 3 Canaꞌ guca useꞌelaꞌ rupa zan Lázaro tu benꞌ uyo ganꞌ zu Jesús unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, raca z̃hueꞌ Lázaro, benꞌ naca amigo quioꞌ. \p \v 4 Bëꞌ be Jesús ca una benꞌ naꞌ, naꞌ unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Ca naca yelaꞌ hueꞌ racanëꞌ, bisuen gutin lëbëꞌ. Raca z̃hueꞌnëꞌ tacuenda uluꞌen ca naca yelaꞌ huaca quie Diuzi, lente yelaꞌ huaca quiaꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌi Diuzi. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ. \p \v 5 Baꞌalaꞌcazi nedyëꞌëtzegue Jesús Lázaro len Marta len z̃ilanëꞌ María, \v 6 bilaoyotenëꞌ caora benëꞌ raca z̃hueꞌ Lázaro. Begaꞌnnëꞌ uzurëꞌ ichopa dza ganꞌ zuëꞌ. \v 7 Guca lao chopa dza unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ: \p ―Uletzaꞌ tzioro tatula estado Judea. \p \v 8 Naꞌra una yaca benꞌ quie Jesús rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Maestro, ta zaracagazi guꞌun yaca benꞌ quiyaquëꞌ luëꞌ yo ganꞌ naoꞌ tzioro. Naꞌ biz̃i luëꞌ, ¿reꞌenloꞌ tzioro tatula? \p \v 9 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nuꞌacazi chipchopa hora lao tu dza. Chi raꞌo rdaro te dza, bichaꞌoro danꞌ rseniꞌ xniꞌ obidza. \v 10 Pero chi raꞌo rdaro lao chula, decazide huachaꞌoro, danꞌ birseniꞌ xniꞌ obidza ilëꞌëro. \p \v 11 Te beyudyi una Jesús canaꞌ, naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ quiëꞌ: \p ―Benꞌ amigo quiero Lázaro, barasinëꞌ, pero huayaꞌa usebiaꞌnëꞌ. \p \v 12 Naꞌra una yaca benꞌ quienëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, chi lëbëꞌ rasizinëꞌ, hueyacanëꞌ. \p \v 13 Pero unë Jesús canꞌ danꞌ baguti Lázaro, cala rasizinëꞌ. Biz̃i raque yaca benꞌ quienëꞌ de que rasizi Lázaro. \v 14 Naꞌra una Jesús dyëꞌëdi rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Baguticazi Lázaro. \v 15 Redaohuedaꞌ danꞌ biuzuaꞌ naꞌ ta ilëꞌëdaꞌ cati guti Lázaro. Redaohuedaꞌ danꞌ cabëꞌ guca quienëꞌ nacan ta gacalën leꞌe ta galerale quiaꞌ nëꞌëdiꞌ. Pues naꞌ uletzaꞌ tzioro ganꞌ denëꞌ. \p \v 16 Biz̃i Tomás, benꞌ uxubayaquëꞌ laohue benꞌ guidiꞌ, unëꞌ gudyinëꞌ laguedyinëꞌ, benꞌ quie Jesús: \p ―Uletzaꞌ tziolëronëꞌ ta gatilëronëꞌ tzaz̃e. \s1 Naca Jesús benꞌ useban yaca benꞌ huati \p \v 17 Caora bdyin Jesús ganꞌ, bazio lao tapa dza babgachiꞌla Lázaro luꞌu beló yo. \v 18 Yedyi Betania regaꞌn gaꞌalaꞌ ga reꞌ ciudad Jerusalén. Nacan chopa legua yugatzo. \v 19 Zë yaca benꞌ Israel uyoyaquëꞌ ganꞌ nitaꞌ Marta len María, reyuez̃eyaquëꞌ leyaquëꞌ danꞌ guti zanyaquëꞌ. \v 20 Bëꞌ be Marta bazaꞌ Jesús, naꞌ uyoguëꞌ yelezanëꞌ lëbëꞌ. Pero María begaꞌnnëꞌ z̃an yuꞌu quienëꞌ. \v 21 Naꞌra una Marta rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, chanꞌ zucaloꞌ laoꞌ nëtoꞌ niga, beyaca Lázaro zanndoꞌ, bigutinëꞌ. \v 22 Nezdaꞌ yugulu ta inaboꞌ Diuzi, guncazinëꞌn luëꞌ. \p \v 23 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Biꞌ zanle huebannëꞌ tatula. \p \v 24 Naꞌ bequëbi Marta rëbinëꞌ Jesús: \p ―Banezdaꞌ hueban biꞌ zanaꞌ dza iyudyi lao yedyi layu, dza yeban yugulu yaca benꞌ baguti. \p \v 25 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ benꞌ useban yaca benꞌ huati, yeyuꞌayaquëꞌ yelaꞌ neban tatula. Con nu benëꞌ gale quiaꞌ, baꞌalaꞌcazi gatiyaquëꞌ, huebanyaquëꞌ tatula. \v 26 Niaꞌ luëꞌ yaca benꞌ neban, yaca benꞌ rale quiaꞌ, tuzioli bitziojëꞌ lao guiꞌ gabila. ¿Baguleloꞌ canꞌ baoniaꞌ? \p \v 27 Naꞌra una Marta rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, raledaꞌ quioꞌ luëꞌ nacoꞌ benꞌ Cristo, z̃iꞌi Diuzi. Luëꞌ nacoꞌ benꞌ una Diuzi iseꞌelaꞌnëꞌ lao yedyi layu. ―Canaꞌ unëꞌ rëbinëꞌ Jesús. \s1 Uredyi Jesús ganꞌ pcachiꞌyaquëꞌ Lázaro \p \v 28 Ude beyudyi una Marta canꞌ, uzëꞌë yeguëdyinëꞌ benꞌ z̃ilanëꞌ María. Unëꞌ diꞌidzaꞌ balanzi rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Bazaꞌ Maestro, guëz̃inëꞌ luëꞌ. \p \v 29 Ca be María ca una Marta, laozaꞌtenëꞌ zionëꞌ ganꞌ zë Jesús. \v 30 Binetzuꞌu Jesús laꞌo yedyi. Tu neza nenitaꞌlënëꞌ yaca benꞌ quiëꞌ ga bedilanëꞌ Marta. \v 31 Yaca benꞌ bdyin z̃an yuꞌu, caora blëꞌëyaquëꞌ uzuli María uzaꞌnëꞌ zionëꞌ taria, lëscanꞌ uz̃iꞌrëyaquëꞌ xnezayaquëꞌ zioyaquëꞌ naoyaquëꞌ lëbëꞌ. Guqueyaquëꞌ chi zionëꞌ cuedyinëꞌ ganꞌ pcachiꞌyaquëꞌ Lázaro. \p \v 32 Biz̃i cati bdyin María ganꞌ zë Jesús, uditzu z̃ibinëꞌ lao Jesús, unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, chanꞌ zucaloꞌ laoꞌ nëtoꞌ niga, beyaca Lázaro zanndoꞌ, bigutinëꞌ. \p \v 33 Biz̃i cati blëꞌë Jesús rbedyi María len yaca benꞌ zio nao lëbëꞌ, rdëbinëꞌ guca beyëchiꞌ luꞌu laxtaꞌonëꞌ. \v 34 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Ga mero pcachiꞌlenëꞌ? \p Naꞌ biz̃i unayaquëꞌ: \p ―Señor, yaꞌ ilëꞌëloꞌ. \p \v 35 Biz̃i naꞌ uredyi Jesús. \v 36 Naꞌra una yaca benꞌ ziorë nao: \p ―Ulenaꞌ, lega nedyëꞌënëꞌ lëbëꞌ. \p \v 37 Biz̃i bala yaca benꞌ ziolë leyaquëꞌ unayaquëꞌ: \p ―Benꞌ niga bënëꞌ ta belëꞌë benꞌ birlëꞌë, ¿cómo naꞌ bibi bënëꞌ ta iyaca Lázaro ta bigatinëꞌ? \s1 Ni rnën cabëꞌ bë Jesús psebannëꞌ Lázaro \p \v 38 Biz̃i Jesús racatzeguenëꞌ beyëchiꞌ tatula. Naꞌ ubigaꞌnëꞌ bago ruꞌa beló yo ganꞌ pcachiꞌyaquëꞌ Lázaro. Naꞌ daꞌ tu yo z̃e ruꞌa beló. \v 39 Lenaꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ulecuba yo daꞌ ruꞌa beló. \p Biz̃i Marta, zan benꞌ huati, unëꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, bazio lao tapa dza gutinëꞌ, barlaꞌnëꞌ zigo. \p \v 40 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Cala baoniaꞌ luëꞌ, chi raleloꞌ canꞌ baoniaꞌ, hualëꞌëloꞌ hue Diuzi yelaꞌ huaca quienëꞌ? \p \v 41 Caora naꞌ udubayaquëꞌ yo daꞌ ruꞌa beló. Biz̃i naꞌ unaꞌ Jesús sibi ladza, blidzanëꞌ Diuzi: \p ―Xuzaꞌ, diuxcaleloꞌ danꞌ reloꞌ cati niaꞌ luëꞌ. \v 42 Nezcazidaꞌ reloꞌ cati rniaꞌ luëꞌ. Pero por nun quie yaca benꞌ nitaꞌ niga, lenaꞌ bëꞌliaꞌ luëꞌ diꞌidzaꞌ zaquëꞌlao laoyaquëꞌ tacuenda uzënagayaquëꞌ ineziyaquëꞌ luëꞌ useꞌeloꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 43 Ude beyudyi unë Jesús canꞌ, naꞌ unëꞌ zidzo unëꞌ: \p ―Lázaro, bero ganꞌ deloꞌ naꞌ. \p \v 44 Caora naꞌ bero Lázaro ganꞌ denëꞌ. Nedubi laꞌariꞌ naꞌanëꞌ len niꞌanëꞌ. Lëzi bdaco laꞌariꞌ laohuëꞌ. Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ulexëdyi laꞌariꞌ dubi naꞌanëꞌ len niꞌanëꞌ. Ulesannëꞌ yeyoguëꞌ. \s1 Bapsaqueyaquëꞌ ca hueyaquëꞌ guxuyaquëꞌ Jesús \r (Mt. 26.1‑5; Mr. 14.1‑2; Lc. 22.1‑2) \p \v 45 Yaca benꞌ ziolë María ganꞌ, blëꞌëyaquëꞌ cabëꞌ bë Jesús besebannëꞌ Lázaro. Lëcanaꞌ yaca benꞌ zë guleyaquëꞌ quienëꞌ. \v 46 Biz̃i balayaquëꞌ uyoyaquëꞌ yetixogueꞌyaquëꞌ yaca benꞌ partido fariseo cabëꞌ bë Jesús. \v 47 Naꞌra yaca benꞌ partido fariseo len yaca xanꞌ pxuzi bedupayaquëꞌ bëyaquëꞌ junta len yaca los demás benꞌ rnabëꞌ. Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Ca biz̃i huero quie benꞌ naꞌ? Lega ruenëꞌ yelaꞌ huaca ta binelëꞌëro. \v 48 Chi hueꞌroguëꞌ lato tanëꞌ huenëꞌ canꞌ, naꞌ huanao yaca benꞌ zë lënëꞌ. Biz̃i huadzaꞌ yaca benꞌ rnabëꞌ quie benꞌ romano, huaseꞌelaꞌyaquëꞌ soldado udyiaguiꞌyaquëꞌ idaoꞌ rnabëꞌra quiero lente ciudad quiero. ―Canaꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ. \p \v 49 Biz̃i benꞌ naca xanꞌ pxuzi lëiza naꞌ, benꞌ lao Caifás, unëꞌ gudyinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Leꞌe netondole ca diꞌidzaꞌ rnale. \v 50 Nica nenezile nacaran dyaꞌa quiero gati tuzi benëꞌ lao laza yaca benꞌ yedyi, cala ca ta gati yuguluro. ―Canaꞌ una Caifás. \p \v 51 Danꞌ lëiza naꞌ nacanëꞌ xanꞌ pxuzi unëꞌ canꞌ. Pero cala cuenta quienëꞌ unëꞌ canꞌ. Biunezinëꞌ unëꞌ cuenta quie Diuzi cati unëꞌ gati Jesús lao laza yaca benꞌ Israel. \v 52 Pero cala tuzi lao laza benꞌ Israel gati Jesús, lëscanꞌ gati Jesús lao laza yugulu yaca benꞌ gale quienëꞌ, yaca benꞌ nedzatza nitaꞌ yaca yedyi tula. \v 53 Lëdza naꞌ psaque yaca benꞌ rnabëꞌ quie benꞌ Israel ca hueyaquëꞌ gutiyaquëꞌ Jesús. \p \v 54 Canaꞌ guca bira uda Jesús zaquëꞌlao len yaca benꞌ Israel. Tanaꞌ uzëꞌë estado Judea zioguëꞌ yedyi lao Efraín ga nacan gaꞌalaꞌ lao lato ga bidyia yuꞌu. Lëganꞌ naꞌ begaꞌnlënëꞌ yaca benꞌ quiëꞌ. \p \v 55 Baruen bago ta hueyaquëꞌ lani ta rezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ quie xuzixtaꞌoyaquëꞌ caora broyaquëꞌ nación Egipto. Tanaꞌ lenaꞌ yaca benꞌ zë, yaca benꞌ yedyi, uzaꞌyaquëꞌ zioyaquëꞌ ciudad Jerusalén ta yeyëriyaquëꞌ cuinyaquëꞌ lao Diuzi según costumbre quieyaquëꞌ. \v 56 Naꞌra yaca benꞌ naꞌ rdayaquëꞌ reguiloyaquëꞌ Jesús. Caora rioyaquëꞌ luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra, naꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Biz̃i raquele? ¿Huida Jesús lani, o chi biguidanëꞌ? \p \v 57 Canaꞌ guca bë yaca benꞌ partido fariseo len yaca xanꞌ pxuzi mandado gudyiyaquëꞌ benëꞌ con nu yaca benꞌ ilëꞌë Jesús laquixogueꞌteyaquëꞌ leyaquëꞌ tacuenda guxuyaquëꞌ lëbëꞌ hueyaquëꞌ lëbëꞌ preso. \c 12 \s1 Tu nigula blëpinëꞌ aceite rlaꞌ z̃ixi z̃eo niꞌa Jesús \r (Mt. 26.6‑13; Mr. 14.3‑9) \p \v 1 Zaidyinla lao xopa dza gaꞌalaꞌ lani cati rezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ quie xuzixtaꞌoyaquëꞌ. Caora naꞌ uzaꞌ Jesús uyoguëꞌ yedyi Betania ganꞌ zu Lázaro, benꞌ baguti, pero beseban Jesús lëbëꞌ. \v 2 Lëganꞌ naꞌ psiñaꞌayaquëꞌ yelaꞌ huao ta gapayaquëꞌ Jesús balaꞌana. Caora naꞌ bë Marta laze ta udaoyaquëꞌ, naꞌ udaorë Lázaro tuz̃e len leyaquëꞌ. \v 3 Naꞌra uz̃iꞌ María gatzo litro aceite rlaꞌ z̃ixi z̃eo ta rbioyaquëꞌ yo lao nardo. Lëaceite naꞌ bibi nequixin, zacaꞌn zaꞌalaꞌ gula. Biz̃i naꞌ blëpinëꞌn niꞌa Jesús, naꞌ uz̃iꞌnëꞌ guitzaꞌ guichonëꞌ blaꞌonëꞌn aceite laꞌo niꞌa Jesús. Canaꞌ bedu luꞌu yuꞌu ureꞌ be z̃eo gula. \v 4 Naꞌra una tu benꞌ quie Jesús laonëꞌ Judas Iscariote. Lëbëꞌ naquëꞌ z̃iꞌi tu benꞌ lao Simón. Naꞌ baꞌalaꞌcazi naquëꞌ benꞌ quie Jesús, lëlëbëꞌ usedyinnëꞌ Jesús lao naꞌa yaca benꞌ guti lëbëꞌ. Naꞌ una Judas rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p \v 5 ―¿Bixquienꞌ bibëtiꞌguëꞌ aceite rlaꞌ z̃ixi z̃eo, danꞌ zacaꞌn tzona gayuhua dumi denario tacuenda siꞌnëꞌ dumi quien hueꞌnëꞌn yaca benꞌ yëchiꞌ? \p \v 6 Canaꞌ una Judas, pero bireyëchiꞌlaꞌadyiꞌnëꞌ quie yaca benꞌ yëchiꞌ. Rdëbinëꞌ quie dumi, danꞌ naquëꞌ benꞌ uban. Rapanëꞌ bolsa yuꞌu dumi tacuenda saqueꞌ cuannëꞌ dumi yuꞌu luꞌu bolsa naꞌ. \v 7 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ Judas: \p ―Psan quienëꞌ. Pues baodyialaonëꞌ bënëꞌ quie dza gatiaꞌ igachaꞌ. \v 8 Nitaꞌcazi benꞌ yëchiꞌ lao yedyi layu yugu dza, pero nëꞌëdiꞌ, itu chopa dzazi zuliaꞌ leꞌe. \s1 Ga rsaqueyaquëꞌ ta gutirëyaquëꞌ Lázaro \p \v 9 Yaca benꞌ zë, yaca benꞌ Israel, caora uneziyaquëꞌ bazu Jesús yedyi Betania, uzaꞌyaquëꞌ uyoyaquëꞌ ganꞌ zunëꞌ. Uyoyaquëꞌ yenaꞌyaquëꞌ lëbëꞌ len Lázaro, benꞌ baguti, pero beseban Jesús lëbëꞌ. \v 10 Naꞌra yaca benꞌ xanꞌ pxuzi bapsaqueyaquëꞌ bi hueyaquëꞌ ta gutirëyaquëꞌ Lázaro. \v 11 Canaꞌ psaqueyaquëꞌ, danꞌ barale zë yaca benꞌ Israel quie Jesús por nun quie danꞌ psebannëꞌ Lázaro. Canaꞌ bira bë yaca benꞌ yedyi naꞌ tzaz̃e len yaca benꞌ rnabëꞌ quieyaquëꞌ, pero guleyaquëꞌ quie Jesús. \s1 Beyo Jesús tatula laꞌo ciudad Jerusalén \r (Mt. 21.1‑11; Mr. 11.1‑11; Lc. 19.28‑40) \p \v 12 Yaca benꞌ zë gula uyoyaquëꞌ ciudad Jerusalén ga raca lani ta rezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ quie xuzixtaꞌoyaquëꞌ. Biz̃i bezu dza tula uneziyaquëꞌ huadyin Jesús lani ciudad Jerusalén. \v 13 Caora naꞌ uchugoyaquëꞌ laꞌagaꞌ palma ta biꞌayaquëꞌ yelezayaquëꞌ Jesús tu neza. Caora bedilayaquëꞌ lëbëꞌ unëyaquëꞌ zidzo: \p ―Benꞌ z̃e gula naca Diuzi. Naca laꞌiya benꞌ uzaꞌ lao xaꞌnro Diuzi. Naca laꞌiya rey quiero, benꞌ Israel. \p \v 14 Naꞌra zë tu burra ganꞌ zioguëꞌ. Naꞌ udyia Jesús lëbaꞌ con ca rguixogueꞌn lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi cani: \q1 \v 15 Leꞌe benꞌ yedyi Sión, biidzebile. \q1 Ulenaꞌ bazaꞌ Rey quiele, bdyianëꞌ tu burro. \p \v 16 Dza naꞌla biuyoñeꞌe yaca benꞌ quie Jesús con ca rnën lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi. Pero ude beyudyi gutinëꞌ bebannëꞌ zeyonëꞌ guibá, canaꞌra bezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ con ca rna lëꞌë guichi. Bezaqueyaquëꞌ guca quie Jesús tali con ca rnën lëꞌë guichi naꞌ. \p \v 17 Yaca benëꞌ nitaꞌ ganꞌ zë Jesús caora guz̃inëꞌ Lázaro yeronëꞌ luꞌu beló yo besebannëꞌ lëbëꞌ, lëyaca benꞌ naꞌ, udixogueꞌyaquëꞌ ca naca blëꞌëyaquëꞌ bi bë Jesús. \v 18 Tanaꞌ lenaꞌ uzaꞌ yaca benëꞌ yedzagayaquëꞌ Jesús tu neza, danꞌ babeyaquëꞌ ca naca quie yelaꞌ huaca babënëꞌ. \v 19 Biz̃i yaca benꞌ partido fariseo unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―Bablëꞌëro bira bide huero. Ulenaꞌcara lao yugulute benëꞌ zioyaquëꞌ banaoyaquëꞌ lëbëꞌ. \s1 Bala benꞌ griego beguiloyaquëꞌ Jesús \p \v 20 Lado yaca benꞌ nitaꞌ lao lani ciudad Jerusalén, nitaꞌrë bala benꞌ griego. \v 21 Leyaquëꞌ ubigaꞌyaquëꞌ bago ga zë Felipe, benꞌ yedyi Betsaida quie estado Galilea, naꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, reꞌenndoꞌ tzeyubindoꞌ Jesús. \p \v 22 Naꞌra uyo Felipe ganꞌ zë Andrés gudyinëꞌ lëbëꞌ cabëꞌ una yaca benꞌ griego. Biz̃i naꞌ zio rupayaquëꞌ yetixogueꞌyaquëꞌ Jesús. \v 23 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Bagazi idyin hora quiaꞌ nëꞌëdiꞌ, bichi yugulu benëꞌ, huatiaꞌ yebanaꞌ, yeyaꞌa guibá tatula ga uzaꞌa. \v 24 Tali ca rniaꞌ leꞌe naꞌa quie bini trigo. Nacacazi tuzin chi bitzuꞌun luꞌu yu guꞌudzon. Pero chi bini razaro yeyuꞌudzon luꞌu yu, hualë laxtaꞌona ta yeyunan bini zë gula. \v 25 Canaꞌ nacarë quie yaca benëꞌ. Chi nu benꞌ bireꞌen inao nëꞌëdiꞌ danꞌ ruen z̃udyi initi yelaꞌ neban quienëꞌ, bibi yelaꞌ neban gataꞌ quienëꞌ tuzioli. Pero chi nu benꞌ inao nëꞌëdiꞌ baꞌalaꞌcazi ruen z̃udyi initi yelaꞌ neban quienëꞌ, lëbenꞌ naꞌ decazi yelaꞌ neban quienëꞌ tuzioli. \v 26 Chi nu benꞌ reꞌen guida gaca benꞌ quiaꞌ, reyaꞌalaꞌ guidayaquëꞌ inaoyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. Con gatezi tzezuaꞌ, lëzi ganꞌ naꞌ huazurëlëyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. Nu yaca benꞌ gaca benꞌ quiaꞌ, huapalaꞌn Xuzaꞌ leyaquëꞌ. \s1 Rna Jesús baruen bago gatinëꞌ \p \v 27 ’Baraca yëchiꞌ luꞌu laxtaꞌohuaꞌ. ¿Cabiz̃i iniaꞌ yëpaꞌ Xuzaꞌ? ¿Iniaꞌ yëpaꞌnëꞌ: “Ute uselaoꞌ nëꞌëdiꞌ canꞌ gaca quiaꞌ gatiaꞌ”? Bigacacazi yëpaꞌ Xuzaꞌ canꞌ, porque nun quie lenaꞌ useꞌelaꞌnëꞌ nëꞌëdiꞌ lao yedyi layu. \v 28 Xuzaꞌ, uluꞌeloꞌ yaca benëꞌ ca naca yelaꞌ huaca quioꞌ. ―Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ Xuzinëꞌ. \p Biz̃i beyaquëꞌ de guibáte zaꞌ xchiꞌ Diuzi unëꞌ: \p ―Babluꞌecazaꞌ yaca benëꞌ yelaꞌ huaca quiaꞌ. Tatula huaꞌ yelaꞌ huaca quiaꞌ ta ilëꞌëyaquëꞌ. \p \v 29 Biz̃i yaca benꞌ rzënaga nitaꞌyaquëꞌ ganꞌ zë Jesús, caora beyaquëꞌ xchiꞌ Diuzi unayaquëꞌ: \p ―Unë tu huiziuꞌ. \p Ibalayaquëꞌ unayaquëꞌ: \p ―Tu ángel bëꞌlënë lëbëꞌ diꞌidzaꞌ. \p \v 30 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tahuen naꞌ bë Diuzi quiele unëꞌ bele xchiꞌnëꞌ. \v 31 Babdyincazi hora naꞌa uluꞌe Diuzi ca tamala rue yaca benëꞌ. Biz̃i lëcanaꞌ udyiaguiꞌ Diuzi dyin quie xanꞌ taxiꞌibiꞌ. Lëlëna rnabëꞌna yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu niga. \v 32 Te yeyudyi udaꞌ yaca benëꞌ nëꞌëdiꞌ lëꞌë yaga cruzo gatiaꞌ, caora naꞌ hueyëz̃aꞌ lao yugulute yaca benëꞌ ta gacayaquëꞌ benꞌ yenao nëꞌëdiꞌ. \p \v 33 Una Jesús canꞌ tacuenda inezi yaca benëꞌ cabëꞌ gaca gatinëꞌ. \v 34 Naꞌ biz̃i una yaca benëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Babendoꞌ ca rna yaca benꞌ rulaba guichi yuꞌu ley de que benꞌ Cristo nebancazinëꞌ tuzioli. Naꞌra ¿cómo luëꞌ rnaoꞌ benꞌ naca bichi yugulu benëꞌ gatinëꞌ lëꞌë yaga cruzo? ¿Ca nuz̃ila benꞌ naca bichi yugulu benëꞌ? \p \v 35 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ ca quie tu guiꞌ rseniꞌn ga naca chula. Nezuliaꞌ leꞌe itu chopa dzazi. Reyaꞌalaꞌ huele bala ca rniaꞌ leꞌe naꞌa nezuaꞌ ni len leꞌe cuenda biquixile. Nu benꞌ rda lao lato lao chula, binezinëꞌ ga tzioguëꞌ huaquixinëꞌ xnezëꞌ. \v 36 Reyaꞌalaꞌ galele quiaꞌ nacaꞌ ca quie tu guiꞌ rseniꞌn ga naca chula naꞌa nezuaꞌ ni len leꞌe tacuenda gacale benꞌ quiaꞌ, benꞌ rda lao lato lao xniꞌ. \p Ude beyudyi una Jesús canꞌ, zioguëꞌ pcachiꞌlaonëꞌ, bira blëꞌëjëꞌ gala zionëꞌ. \s1 Bigule yaca benꞌ Israel quie Jesús \p \v 37 Baꞌalaꞌcazi bë Jesús zë yelaꞌ huaca zaquëꞌlao yaca benëꞌ Israel, bigulecaziyaquëꞌ quienëꞌ. \v 38 Guca canꞌ danꞌ decazide uzun diꞌidzaꞌ ca bzu Isaías lëꞌë guichi dza naꞌla. Lëꞌë guichi naꞌ rnën cani: \q1 Señor, ¿nuz̃i gale ca naca diꞌidzaꞌ laꞌiya quioꞌ rguixoguiꞌa benëꞌ. \q1 ¿Nuz̃i bluꞌeloꞌ ca naca yelaꞌ huaca quioꞌ? \m Canaꞌ una Isaías dza naꞌ. \p \v 39 Canaꞌ biguꞌunyaquëꞌ galeyaquëꞌ quie Jesús. Lëscanꞌ bzu Isaías diꞌidzaꞌ lëꞌë guichi rnën cani: \q1 \v 40 Yelaꞌ yeladyiꞌ quieyaquëꞌ bë Diuzi leyaquëꞌ ca quie benꞌ laochula, bënëꞌ zidi luꞌu laxtaꞌoyaquëꞌ, \q1 cuenda baꞌalaꞌcazi rlëꞌëyaquëꞌ, gaca quieyaquëꞌ ca benꞌ birlëꞌë, lëscanꞌ cuenda baꞌalaꞌcazi tzuꞌu diꞌidzaꞌ luꞌu guichoyaquëꞌ, gaca quieyaquëꞌ ca benꞌ birioñeꞌe. \q1 Canaꞌ biinaoyaquëꞌ xneza Diuzi ta yeyëri laxtaꞌoyaquëꞌ. \m \v 41 Canaꞌ una Isaías dza naꞌ danꞌ unezinëꞌ naca Jesús benꞌ rue yelaꞌ huaca quie Diuzi. Quie lenaꞌ unënëꞌ quienëꞌ. \p \v 42 Pero gulecazi zë yaca benꞌ Israel, lente yaca benꞌ rnabëꞌ quiejëꞌ guleyaquëꞌ quie Jesús. Pero bibluꞌeyaquëꞌn zaquëꞌlao chi raleyaquëꞌ, danꞌ rdzebiyaquëꞌ yaca benꞌ partido fariseo chi yebioyaquëꞌ leyaquëꞌ luꞌu yaca idaoꞌ sinagoga. \v 43 Lenaꞌ rluꞌen raxerayaquëꞌ ca balaꞌana hue yaca benëꞌ len leyaquëꞌ, quele ca balaꞌana hue Diuzi len leyaquëꞌ. \s1 Una Jesús cabëꞌ gaca quie yaca benëꞌ dza gaca juicio \p \v 44 Biz̃i unë Jesús zidzo rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Con nu yaca benꞌ rue quie diꞌidzaꞌ quiaꞌ, lëscanꞌ ruerë quieyaquëꞌ diꞌidzaꞌ quie Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 45 Con nu yaca benꞌ nuebëꞌ nëꞌëdiꞌ, lëscanꞌ nuebëꞌrëyaquëꞌ benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 46 Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ ca quie tu guiꞌ rseniꞌn ga naca chula. Nu yaca benꞌ gale quiaꞌ, bitayaquëꞌ lao lato lao chula. Tanaꞌ lenaꞌ bidaꞌ lao yedyi layu. \v 47 Pero chi nu yaca benëꞌ babe diꞌidzaꞌ canꞌ baoniaꞌ, naꞌ birue quieyaquen, cala nëꞌëdiꞌ ichugobiꞌa quieyaquëꞌ. Bidaꞌ lao yedyi layu ta ute uselaꞌ yaca benëꞌ, cala ta ichugobiꞌa quieyaquëꞌ. \v 48 Nu benꞌ yesebiꞌ nëꞌëdiꞌ, benꞌ birue quie ca naca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ, decazide zu benꞌ ichugobëꞌ gaca juicio quieyaquëꞌ. Ta bibëyaquëꞌ bala ca naca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ, lëlenaꞌ ichugobëꞌn quieyaquëꞌ dza yeyudyi lao yedyi layu. \v 49 Cabëꞌ nëꞌëdiꞌ, quele ta racazi laꞌadyaꞌ rniaꞌ. Rniaꞌ ca una Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. Lëlëbëꞌ unanëꞌ nëꞌëdiꞌ ca bi diꞌidzaꞌ iniaꞌ usëdiaꞌ yaca benëꞌ. \v 50 Banezdaꞌ bë Xuzaꞌ mandado ta gataꞌ yelaꞌ neban tuzioli quie yaca benꞌ gale quiaꞌ. Pues con canꞌ rniaꞌ, rniaꞌ ca una Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ. \c 13 \s1 Udibi Jesús niꞌa yaca benꞌ quienëꞌ \p \v 1 Raca falta dza gaꞌalaꞌ lani pascua ta rezaꞌlaꞌadyiꞌyaquëꞌ ca guca quie xuzixtaꞌoyaquëꞌ. Caora naꞌ gucabëꞌ Jesús abdyin hora gatinëꞌ yeyoguëꞌ guibá ga zu Xuzëꞌ. Pues nedyëꞌëcazi Jesús yaca benꞌ rale quienëꞌ, benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. Biyeyudyi yedu nedyëꞌënëꞌ leyaquëꞌ. \p \v 2-4 Biz̃i Judas Iscariote, z̃iꞌi Simón, uyuꞌunëꞌ pensari quie xanꞌ taxiꞌibiꞌ ta reguilolaꞌadyiꞌnëꞌ ca huenëꞌ usedyinnëꞌ Jesús lao naꞌa yaca benꞌ guti lëbëꞌ. Biz̃i Jesús dyëꞌëdi nezinëꞌ uzaꞌnëꞌ guibá ga zu Diuzi hueyoguëꞌ ga zu Xuzinëꞌ tatula. Nezirënëꞌ pcaꞌn Xuzinëꞌ duz̃e yelaꞌ rnabëꞌ quienëꞌ lao naꞌanëꞌ. \p Naꞌ biz̃i caora uyuꞌuyaquëꞌ huao rtzeꞌ, uzulinëꞌ ruꞌa mesa ga reꞌnëꞌ, udubëꞌ z̃abëꞌ de laohue, uz̃iꞌnëꞌ tu toalla pquionëꞌn lëꞌë siꞌnëꞌ. \v 5 Naꞌra uz̃iꞌnëꞌ tu palangan udzaꞌnëꞌn nisa. Naꞌ uzulaonëꞌ rguibinëꞌ niꞌa yaca benꞌ quienëꞌ, besebidyinëꞌn conlë toalla pquionëꞌ lëꞌë siꞌnëꞌ. \p \v 6 Cati zionëꞌ quibinëꞌ niꞌa Simón Pedro, naꞌ una Pedro rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, ¿huaguiboꞌ niꞌa? \p \v 7 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Cabëꞌ naꞌa binetzioñeꞌeloꞌ cabëꞌ huaꞌ quioꞌ, pero terala, huayoñeꞌeloꞌ. \p \v 8 Naꞌra una Pedro rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Bigacacazi quiboꞌ niꞌa nëꞌëdiꞌ. \p Biz̃i Jesús unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Chi bigaca quibaꞌ niꞌaloꞌ, bira nacoꞌ tuz̃e len nëꞌëdiꞌ. \p \v 9 Biz̃i Simón Pedro unëꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, cala tuzi niꞌa quiboꞌ, lëscanꞌ quiboꞌ naꞌa lente guichogaꞌ. \p \v 10 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ Pedro: \p ―Nu benꞌ zagozo yao, birnaban tzequëzunëꞌ yao luegozi. Niꞌazinëꞌ rquin tzërina, danꞌ banaquëꞌ benꞌ yëri. Leꞌe banacale benꞌ yëri pero cala lao yugulule. \p \v 11 Naꞌ una Jesús: “Cala lao yugulule”, danꞌ nezinëꞌ nu benꞌ usedyin lëbëꞌ lao naꞌa yaca benꞌ guti lëbëꞌ. \p \v 12 Ude beyudyi udibinëꞌ niꞌa yaca benꞌ quienëꞌ, beyaconëꞌ z̃abëꞌ de laohue, bebeꞌnëꞌ tatula ruꞌa mesa unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Banezile cabëꞌ babiaꞌ quiele? \v 13 Leꞌe nale nëꞌëdiꞌ: “Maestro”, lëscanꞌ nale nëꞌëdiꞌ: “Señor.” Nacan tali quiele ca nale nëꞌëdiꞌ, danꞌ tali nacaꞌ maestro, nacatiaꞌ Señor quiele. \v 14 Como nëꞌëdiꞌ, benꞌ naca maestro, benꞌ naca Señor quiele, baodibaꞌ niꞌale leꞌe, naꞌra leꞌe, reyaꞌalaꞌ quibirële niꞌa tu itu laguedyile. \v 15 Babluꞌenaꞌ leꞌe cabëꞌ reyaꞌalaꞌ huele quie laguedyile con canꞌ babiaꞌ quiele. \v 16 Tali rniaꞌ leꞌe, ni tu benꞌ naca mozo birnabëꞌnëꞌ como ca xaꞌnnëꞌ. Lëzi ni tu benꞌ rio mandado quie benꞌ tula, birnabëꞌnëꞌ como ca benꞌ useꞌelaꞌ lëbëꞌ. \v 17 Chi baoyoñeꞌele cabëꞌ baoniaꞌ leꞌe, chi hue quielen, yedaohuele, naꞌ sule gusto. \p \v 18 ’Cala rniaꞌ quie lao yugulutele. Nëꞌëdiꞌ anezdaꞌ nu leꞌe aoliogaꞌ nacale benꞌ quiaꞌ. Pero decazide uzun diꞌidzaꞌ ca rnan lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi: “Con tu benꞌ gaolë nëꞌëdiꞌ, lëbenꞌ naꞌ huenëꞌ condre nëꞌëdiꞌ.” \v 19 Desde naꞌa rniaꞌ leꞌe ca ta zaꞌ gaca quiaꞌ cuenda galele quiaꞌ niaꞌ leꞌe nu nacaꞌ cati idyin dza gaca quiaꞌ canꞌ baoniaꞌ leꞌe. \v 20 Tali rniaꞌ leꞌe, con nu yaca benꞌ chezilaꞌadyiꞌ quie benꞌ iseꞌelaꞌ, lëscanꞌ rezilaꞌadyiꞌrëyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. Naꞌ con nu yaca benꞌ chezilaꞌadyiꞌ nëꞌëdiꞌ, rezilaꞌadyiꞌrëyaquëꞌ benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \s1 Udixogueꞌ Jesús usedyin Judas lëbëꞌ lao naꞌa yaca benꞌ guti lëbëꞌ \r (Mt. 26.20‑25; Mr. 14.17‑21; Lc. 22.21‑23) \p \v 21 Ude beyudyi una Jesús canꞌ, guca yëchiꞌnëꞌ, lega ptëbin luꞌu laxtaꞌonëꞌ. Naꞌ claro gula unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ: \p ―Tali rniaꞌ leꞌe, zu tu benꞌ zu ladole ni, benꞌ usedyin nëꞌëdiꞌ lao naꞌa yaca benꞌ guti nëꞌëdiꞌ. \p \v 22 Naꞌra uzulaoyaquëꞌ rnaꞌyaquëꞌ lao laguedyiyaquëꞌ. Bineziyaquëꞌ nulayaquëꞌ rnë Jesús quie canꞌ. \v 23 Uzu tu benꞌ quienëꞌ ureꞌnëꞌ cuëta lëꞌë Jesús ga udaoyaquëꞌ rtzeꞌ. Lega nedyëꞌë Jesús lëbëꞌ. \v 24 Biz̃i Simón Pedro bënëꞌ seña lao benꞌ ureꞌ cuëta lëꞌë Jesús ta inabëꞌ nuz̃ila quieyaquëꞌ rnë Jesús. \v 25 Canaꞌ una benꞌ ureꞌ cuëta lëꞌë Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Señor, nuz̃ila nëtoꞌ rnaoꞌ canꞌ? \p \v 26 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Con nu benꞌ huaꞌa yëta xtila bdyiaꞌ luꞌu plato niga, lëlëbenꞌ naꞌ usedyinnëꞌ nëꞌëdiꞌ lao naꞌa yaca benꞌ guti nëꞌëdiꞌ. \p Caora naꞌ uz̃iꞌnëꞌ tu bicho yëta xtila ta bdyianëꞌ luꞌu plato bëꞌnëꞌn Judas Iscariote, z̃iꞌi Simón. \v 27 Ca uz̃iꞌ Judas yëta xtila, canaꞌ layuꞌute bichi be quie xanꞌ taxiꞌibiꞌ luꞌu laxtaꞌonëꞌ. Caora naꞌ una Jesús rëbinëꞌ Judas: \p ―Ca ta racoꞌ pensari hueloꞌ, bëtegan. \p \v 28 Pero nitu yaca benꞌ raolënëꞌ lao mesa biuyoñeꞌeyaquëꞌ bixquienꞌ gudyinëꞌ Judas canꞌ. \v 29 Como Judas naca ladyinaꞌanëꞌ bolsa ga yuꞌu dumi, quie lenaꞌ guqueyaquëꞌ reꞌen Jesús tzio Judas ta gaꞌonëꞌ ta gaoyaquëꞌ quie lani o chi ta gaꞌonëꞌ ta hueꞌnëꞌ yaca benꞌ yëchiꞌ. \v 30 Ca beyudyi udao Judas yëta xtila ta bëꞌ Jesús lënëꞌ, caora naꞌ bezaꞌnëꞌ baruen lao rtzeꞌ. \s1 Ga rguixogueꞌn quie mandamiento cubi \p \v 31 Ude uzaꞌ Judas zioguëꞌ, naꞌ una Jesús rëbinëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ: \p ―Abdyin hora uluꞌenaꞌ leꞌe yelaꞌ huaca quiaꞌ, nëꞌëdiꞌ bichi yugulu benëꞌ. Lëzi uluꞌenaꞌ leꞌe yelaꞌ huaca quie Xuzaꞌ. \v 32 Cabëꞌ nëꞌëdiꞌ bichi yugulu benëꞌ, uluꞌenaꞌ leꞌe yelaꞌ huaca quie Xuzaꞌ, lëscanꞌ uluꞌerë Xuzaꞌ leꞌe yelaꞌ huaca quiaꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ. Baruen baba dzazi gaca canaꞌ. \v 33 Bichaꞌ, calara zidza zuliaꞌ leꞌe niga. Leꞌe huadale yeguilole nëꞌëdiꞌ. Naꞌra iniaꞌ leꞌe con canꞌ bagudyaꞌ yaca los demás benꞌ Israel dza naꞌ: Con ganꞌ yeyaꞌa, bisaqueꞌ yezaꞌrële len nëꞌëdiꞌ. \v 34 Rniaꞌ leꞌe tu mandamiento cubi: Idyëꞌële tu itu laguedyile. Naꞌra cabëꞌ ruaꞌ nëꞌëdiꞌ, nedyëꞌëdaꞌ leꞌe, lëcanaꞌ huerële, idyëꞌële tu itu laguedyile. \v 35 Chi idyëꞌële tu itu laguedyile, lëcanaꞌ huanezi yugulu benëꞌ nacale benꞌ quiaꞌ. \s1 Ga rguixogueꞌ Jesús cabëꞌ hue Pedro siꞌnëꞌ yëꞌ \r (Mt. 26.31‑35; Mr. 14.27‑31; Lc. 22.31‑34) \p \v 36 Biz̃i Simón Pedro unanëꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, ¿gaz̃i yeyoloꞌ? \p Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Ganꞌ yeyaꞌa bisaqueꞌ yezaꞌloꞌ naꞌa. Pero terala yeguidale ganꞌ yeyaꞌa. \p \v 37 Naꞌra una Pedro rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, ¿bixquienꞌ bisaqueꞌ yezaꞌliaꞌ luëꞌ naꞌa? Zuaꞌ puesto gatiaꞌ lao lazoꞌ. \p \v 38 Biz̃i Jesús unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Nacan tali zuloꞌ puesto naoꞌ gatioꞌ lao lazaꞌ? Tali ca rniaꞌ luëꞌ, zahuen bala binecuedyi biu, huanaoꞌ tzona lasa binubëꞌloꞌ nëꞌëdiꞌ. \c 14 \s1 Una Jesús quie neza ta yeyoro guibá \p \v 1 Nernë Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Bigapale cuidado. Rzudyiꞌilële Diuzi, lëzirë reyaꞌalaꞌ sudyiꞌilële nëꞌëdiꞌ. \v 2 Luꞌu guibá ga zu Xuzaꞌ, detzegue lato ga tzezule. Chi bide lato, iniaꞌ leꞌe bide lato. Lenaꞌ yeyaꞌa guibá tzeguiaꞌ dyaꞌa ga tzezule. \v 3 Ude yeyudyi yeyaꞌa guibá tzeguiaꞌ dyaꞌa ga tzezule, caora naꞌ yeguidaꞌ tatula dez̃iaꞌ leꞌe cuenda sulële nëꞌëdiꞌ luꞌu guibá tuz̃e. \v 4 Leꞌe banezile ga zio neza ganꞌ yedyinaꞌ. \p \v 5 Naꞌra una Tomás rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, binezindoꞌ ganꞌ yedyinloꞌ, ¿cómo luëꞌ naoꞌ banezindoꞌ ganꞌ zio neza? \p \v 6 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ neza guibá, benꞌ rnë tali, benꞌ run yelaꞌ neban tuzioli. Tuzaꞌ nëꞌëdiꞌ nacaꞌ benꞌ uluꞌe yaca benëꞌ yedyinyaquëꞌ ga zu Diuzi. \v 7 Chi tali banubëꞌle nëꞌëdiꞌ, lëzi nubëꞌrële Xuzaꞌ. Desde naꞌa banubëꞌle Xuzaꞌ, barlëꞌëlenëꞌ. \p \v 8 Naꞌra una Felipe rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, ben lato ilëꞌëndoꞌ Xuziro Diuzi. Tanaꞌzi inabandoꞌ luëꞌ. \p \v 9 Quie lenaꞌ una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Felipe, zidza baoca zuliaꞌ leꞌe, ¿quele binubëꞌloꞌ nëꞌëdiꞌ? Nu benꞌ bablëꞌë nëꞌëdiꞌ, lëbenꞌ naꞌ bablëꞌërënëꞌ Xuzaꞌ. ¿Naꞌ bixquienꞌ naoꞌ nëꞌëdiꞌ: “Ben lato ilëꞌëndoꞌ Xuziro Diuzi”? \v 10 ¿Binezile nëꞌëdiꞌ zulëcazaꞌ Xuzaꞌ, lëzi zulëcazinëꞌ nëꞌëdiꞌ? Ca naca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ leꞌe nacan diꞌidzaꞌ ta una Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, cala diꞌidzaꞌ quiaꞌ cuinzaꞌ. Cala ta racazi laꞌadyaꞌ uniaꞌ. Naca Xuzaꞌ benꞌ zulëcazi nëꞌëdiꞌ tzaz̃e. Ruecazinëꞌ ca reꞌennëꞌ gaca. \v 11 Galele zulëcazaꞌ Xuzaꞌ, lëzi Xuzaꞌ zulëcazinëꞌ nëꞌëdiꞌ. Chi biralele con canꞌ baoniaꞌ leꞌe, galele quiaꞌ por nun quie ta biaꞌ blëꞌële. \v 12 Tali ca rniaꞌ leꞌe, con nu benꞌ rale quiaꞌ, huerëyaquëꞌ ca ta babiaꞌ. Lëzi huerayaquëꞌ mazara ca ta babiaꞌ, danꞌ yedyinaꞌ ganꞌ zu Xuzaꞌ. \v 13 Yugulu ta inabale lao Xuzaꞌ, uzëtole laohuaꞌ inabalen, naꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌinëꞌ, gunaꞌn tacuenda uluꞌenaꞌ yelaꞌ huaca quie Xuzaꞌ. \v 14 Con bitezi inabale uzëtole laohuaꞌ, nagunaꞌn. \s1 Una Jesús iseꞌelaꞌnëꞌ Bichi Be quie Diuzi \p \v 15 ’Chi leꞌe nedyëꞌële nëꞌëdiꞌ, ulehue quiele ca naca mandamiento baoniaꞌ leꞌe. \v 16 Nëꞌëdiꞌ yëpaꞌ Xuzaꞌ ta iseꞌelaꞌnëꞌ itu benꞌ gacalë leꞌe. Lëbëꞌ yeyuez̃elaꞌadyiꞌnëꞌ leꞌe, huazulëcazinëꞌ leꞌe tuzioli. Naquëꞌ Bichi Be quie Diuzi, benꞌ uzioñeꞌe leꞌe ta naca tali. \v 17 Pero nu yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, bichezilaꞌadyiꞌyaquëꞌ lëbëꞌ, nica nelëꞌëyaquëꞌ lëbëꞌ, nica huebëꞌyaquëꞌ lëbëꞌ. Pero leꞌe nubëꞌle lëbëꞌ, danꞌ zulëcazinëꞌ leꞌe yuꞌunëꞌ luꞌu laxtaꞌole tuzioli. \v 18 Biucaꞌnaꞌ leꞌe cuinzile. Hueguidacazaꞌ tatula suliaꞌ leꞌe. \v 19 Ibaba dza ilëꞌë yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu nëꞌëdiꞌ. Pero leꞌe, hualëꞌëcazile nëꞌëdiꞌ. Huataꞌ yelaꞌ neban quiele tuzioli, danꞌ nacale benꞌ quiaꞌ nëꞌëdiꞌ, benꞌ neban tuzioli. \v 20 Dza gaca canꞌ hualëꞌële zulëcazaꞌ Xuzaꞌ tuz̃e, lëscanꞌ leꞌe lëlënëꞌëdiꞌ, lëscanꞌ nëꞌëdiꞌ len leꞌe. \v 21 Nu benꞌ hue quie ca naca mandamiento baoniaꞌ leꞌe, lenaꞌ rluꞌen quienëꞌ tali nedyëꞌënëꞌ nëꞌëdiꞌ. Naꞌra idyëꞌërë Xuzaꞌ nu benꞌ nedyëꞌë nëꞌëdiꞌ. Lëzi nëꞌëdiꞌ nedyëꞌëdaꞌ con nu benꞌ nedyëꞌë nëꞌëdiꞌ, uluꞌenaꞌyaquëꞌ yelaꞌ huaca quiaꞌ. \p \v 22 Naꞌra unë Judas, pero Judas tula, cala Judas Iscariote, rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, ¿bixquienꞌ uluꞌeloꞌ nëtoꞌ yelaꞌ huaca quioꞌ, naꞌ biuluꞌeloꞌn yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu? \p \v 23 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nu yaca benꞌ nedyëꞌë nëꞌëdiꞌ, rue quieyaquëꞌ xtiꞌidzaꞌ, nadyëꞌë Xuzaꞌ leyaquëꞌ. Nëꞌëdiliaꞌ Xuzaꞌ huazulëcazindoꞌ leyaquëꞌ tuz̃e. \v 24 Pero nu yaca benꞌ binedyëꞌë nëꞌëdiꞌ, birue quieyaquëꞌ xtiꞌidzaꞌ. Ca naca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ leꞌe, cala ta racazi laꞌadyaꞌ uniaꞌ leꞌe, diꞌidzaꞌ quiaꞌ nacan diꞌidzaꞌ una Xuzaꞌ, benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 25 ’Tu neraca nezuliaꞌ leꞌe itu chiꞌ, rguixogueꞌnaꞌ leꞌe ca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ. \v 26 Cati bira zuaꞌ ni len leꞌe, huaseꞌelaꞌ Xuzaꞌ Bichi Be quienëꞌ lao lazaꞌ ta gacalënëꞌ leꞌe huaz̃elaꞌadyiꞌnëꞌ leꞌe. Lëzi uzioñeꞌenëꞌ leꞌe usaꞌlaꞌadyiꞌnëꞌ leꞌe yugulute ca ta baoniaꞌ leꞌe. \p \v 27 ’Baruen bago dza yeyaꞌa pero huabëchaꞌ chizi luꞌu laxtaꞌole con ca reꞌ chizi luꞌu laxtaꞌohuaꞌ. Canaꞌ dugalo cueꞌn chizi luꞌu laxtaꞌole, quele ca rue yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, quele dugalo cuëchijëꞌ chizi luꞌu laxtaꞌole. Lëlenaꞌ bidëbile, bidzebile. \v 28 Babele uniaꞌ leꞌe de que hueyaꞌa guibá hueguidaꞌ tatula suliaꞌ leꞌe. Chi tali nedyëꞌële nëꞌëdiꞌ, huedaohuele yele diꞌidzaꞌ yedyinaꞌ ga zu Xuzaꞌ. Nacara Xuzaꞌ benꞌ z̃e ca nëꞌëdiꞌ. \v 29 Desde naꞌa rniaꞌ leꞌe ta zaꞌ gaca quiaꞌ cuenda yezaꞌlaꞌadyiꞌle cabëꞌ uniaꞌ leꞌe galele quiaꞌ cati idyin dza gaca quiaꞌ canꞌ baoniaꞌ. \p \v 30 ’Birabi zë diꞌidzaꞌ hueꞌliaꞌ leꞌe, danꞌ bazaꞌ xanꞌ taxiꞌibiꞌ. Lëna rnabëꞌna yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. Pero birnabëꞌna nëꞌëdiꞌ. \v 31 Ruzucazaꞌ diꞌidzaꞌ ca ta una Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ tacuenda inezi yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu de que nedyëꞌëdaꞌ Xuzaꞌ. Ulechasa ganꞌ ni. Uletzaꞌ ga tula. \c 15 \s1 Una Jesús tu diꞌidzaꞌ quie luba bedzuliꞌ \p \v 1 Biz̃i neruꞌelë Jesús leyaquëꞌ diꞌidzaꞌ unëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ ca quie luba bedzuliꞌ. Naca Xuzaꞌ ca quie benꞌ rapa luba bedzuliꞌ. \v 2 Huachuguëꞌ yaca tacaꞌ luba ta bidyia taz̃ixi tzechuꞌunnëꞌn. Naꞌ luba dyia bedzuliꞌ, uluba uchaꞌanëꞌn tacuenda cuiaran taz̃ixi. \v 3 Leꞌe nacale benꞌ yëri lao Diuzi danꞌ rue quiele ca ta bapsëdiaꞌ leꞌe. \v 4 Ta reyaꞌalaꞌ huele biusanle nëꞌëdiꞌ nacalëcazile nëꞌëdiꞌ tuz̃e cabëꞌ nacalëcazaꞌ leꞌe tuz̃e. Tu tacaꞌ luba bedzuliꞌ bizun lëꞌë luba quien, bisaqueꞌ cuian taz̃ixi. Lëzi leꞌe, chi binacalëcazile nëꞌëdiꞌ tuz̃e, naca quiele ca quie luba bidyia taz̃ixi. \p \v 5 ’Nëꞌëdiꞌ nacaꞌ ca quie luba. Naꞌ biz̃i leꞌe nacale ca quie tacaꞌ luba. Chi nacalëcazile nëꞌëdiꞌ tuz̃e cabëꞌ nacalëcazaꞌ leꞌe tuz̃e, naca quiele ca quie luba bedzuliꞌ dyia taz̃ixi. Chi binacalëcazile nëꞌëdiꞌ tuz̃e, bibi de huele. \v 6 Nu yaca benꞌ binacalë nëꞌëdiꞌ tuz̃e, gaca quienëꞌ ca quie tacaꞌ luba bidyia taz̃ixi. Nacan ta chuꞌun yaca benëꞌ tzalaꞌla ta utupayaquëꞌn ibidyin uzeiyaquëꞌn. \p \v 7 ’Chi nacalëcazile nëꞌëdiꞌ tzaz̃e, chi bigalaꞌadyiꞌle ca ta bapsëdiaꞌ leꞌe, naꞌ con bitezi inabale nëꞌëdiꞌ, guncazaꞌn leꞌe. \v 8 Cati rue quiele diꞌidzaꞌ quie Xuzaꞌ, canaꞌ balaꞌana nacale ca quie luba bedzuliꞌ dyian taz̃ixi. Lëcanaꞌ uluꞌen talicazi nacale benꞌ quiaꞌ. \v 9 Nëꞌëdiꞌ nedyëꞌëdaꞌ leꞌe ca nedyëꞌë Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ. Ulenao nëꞌëdiꞌ con canꞌ nedyëꞌëdaꞌ leꞌe. \v 10 Chi hue quiele cabëꞌ baoniaꞌ leꞌe, canaꞌ idyëꞌëdaꞌ leꞌe cabëꞌ nedyëꞌë Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, ruaꞌ cabëꞌ unanëꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 11 ’Cabëꞌ diꞌidzaꞌ baoniaꞌ leꞌe, nacan ta yedaohuele lële nëꞌëdiꞌ su gusto luꞌu laxtaꞌole. \v 12 Ni rniaꞌ leꞌe tu diꞌidzaꞌ belao: Reꞌendaꞌ idyëꞌële tu itu laguedyile con canꞌ ruaꞌ nedyëꞌëdaꞌ leꞌe. \v 13 Chi baguti tu benëꞌ lao laza amigo quienëꞌ ta uselanëꞌ lëbëꞌ, lëlenaꞌ uluꞌen lega nedyëꞌë benꞌ naꞌ amigo quienëꞌ. Ganura zu nedyëꞌëra benꞌ amigo quienëꞌ ca benꞌ naꞌ, benꞌ guti. \v 14 Leꞌe nacacazile amigo quiaꞌ chi hue quiele diꞌidzaꞌ con canꞌ baoniaꞌ leꞌe. \v 15 Bira iniaꞌ leꞌe nacale ca quie mozo quiaꞌ, porque binezi yaca mozo bi rue xaꞌnyaquëꞌ. Iniaꞌ leꞌe nacale amigo quiaꞌ, porque aoniaꞌ leꞌe ca ta una Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, banezcazile bi ruenëꞌ. \v 16 Cala leꞌe uliole nëꞌëdiꞌ, denꞌ nëꞌëdiꞌ uliogaꞌ leꞌe ta tziole huele dyin quie Diuzi siꞌle usecho ta de tuzioli. Canaꞌ, guncazi Xuzaꞌ yugulu ta inabale uzëtole laohuaꞌ. \v 17 Naꞌra tatula iniaꞌ leꞌe: Reꞌendaꞌ idyëꞌële tu itu laguedyile. \s1 Yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu rudieyaquëꞌ Jesús len yaca benꞌ quienëꞌ \p \v 18 ’Chi rudie yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu leꞌe, bigalaꞌadyiꞌle tanëro bdieyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 19 Chi leꞌe nacale tuzi len benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, gueꞌenyaquëꞌ leꞌe con ca gueꞌenyaquëꞌ yaca benꞌ quieyaquëꞌ. Pero nëꞌëdiꞌ uliogaꞌ leꞌe ladoyaquëꞌ, quie lenaꞌ rudieyaquëꞌ leꞌe, danꞌ bira nacale tuzi len leyaquëꞌ. \v 20 Bigalaꞌadyiꞌle con canꞌ baoniaꞌ leꞌe: Benꞌ rue dyin lao xaꞌne, binaquëꞌ benꞌ z̃e ca xaꞌnnëꞌ. Chi rudie yaca benëꞌ nëꞌëdiꞌ, lëzi udieyaquëꞌ leꞌe. Chi bë quieyaquëꞌ con canꞌ baoniaꞌ bagudyaꞌyaquëꞌ, lëzirë hue quieyaquëꞌ con canꞌ inale yëbileyaquëꞌ. \v 21 Naꞌ usacayaquëꞌ leꞌe bizinaquezi, porque danꞌ nacale benꞌ quiaꞌ, binubëꞌyaquëꞌ benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 22 ’Bibi dulaꞌ napayaquëꞌ chi nëꞌëdiꞌ bibidaꞌ bibëꞌliaꞌyaquëꞌ diꞌidzaꞌ. Pero danꞌ bidaꞌ, bëꞌliaꞌyaquëꞌ diꞌidzaꞌ, lëlenaꞌ birson gataꞌ quieyaquëꞌ, naocazi dulaꞌ xquia quieyaquëꞌ leyaquëꞌ. \v 23 Nu yaca benꞌ rudie nëꞌëdiꞌ, lëscanꞌ rudierëyaquëꞌ Xuzaꞌ. \v 24 Bibi dulaꞌ napayaquëꞌ chi nëꞌëdiꞌ bibiaꞌ yelaꞌ huaca quiaꞌ ladoyaquëꞌ. Pero bablëꞌëcaziyaquëꞌ ca ta biaꞌ. Naꞌ biz̃i baꞌalaꞌcazi bablëꞌëyaquëꞌ canꞌ babiaꞌ, rudiecaziyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ, lëscanꞌ rudierëyaquëꞌ Xuzaꞌ. \v 25 Pero racan canꞌ ta uzun diꞌidzaꞌ con canꞌ zu lëꞌë guichi ley ga rnën: “Rudiecaziyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ, baꞌalaꞌcazi bibi dulaꞌ quiaꞌ de.” \p \v 26 ’Caora guida benꞌ iseꞌelaꞌ tanun quie Xuzaꞌ, naꞌ lëbenꞌ naꞌ gacalënëꞌ leꞌe huez̃elaꞌadyiꞌnëꞌ leꞌe. Naca lëbenꞌ naꞌ Bichi Be quie Xuzaꞌ, benꞌ rnë puro diꞌidzaꞌ li. Huanënëꞌ cule quiaꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 27 Lëzi leꞌe huanërële cule nëꞌëdiꞌ danꞌ zulële nëꞌëdiꞌ tzaz̃e desde dza uzulaoro rdaro tuzi. \c 16 \p \v 1 ’Cabëꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ leꞌe, biyeyatile danꞌ lëdiꞌidzaꞌ naꞌ gacalën leꞌe ta inaole nëꞌëdiꞌ. Yaca benëꞌ rudie nëꞌëdiꞌ \v 2 huebioyaquëꞌ leꞌe luꞌu yaca idaoꞌ sinagoga. Huadyin dza gaqueyaquëꞌ chi mandado quie Diuzi gutiyaquëꞌ leꞌe. \v 3 Canaꞌ hueyaquëꞌ como danꞌ binubëꞌyaquëꞌ Xuzaꞌ, lëzi binubëꞌyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 4 Ca diꞌidzaꞌ ni rniaꞌ leꞌe, nacan ta yezaꞌlaꞌadyiꞌle con canꞌ baoniaꞌ leꞌe caora bazaꞌ gaca quiele canꞌ baoniaꞌ. \s1 Ni rguixogueꞌn quie Bichi Be quie Diuzi \p ’Biuniaꞌ leꞌe dzaꞌ naꞌ ca ta rniaꞌ leꞌe naꞌa, como danꞌ nezuliaꞌ leꞌe dza naꞌ. \v 5 Pero baidyin hora yeyaꞌa tzezuliaꞌ benꞌ useꞌelaꞌ nëꞌëdiꞌ. Naꞌ ni tule biunabale nëꞌëdiꞌ ganꞌ yeyaꞌa. \v 6 Pero danꞌ rniaꞌ leꞌe ni, lenaꞌ baraqueyëchiꞌ luꞌu laxtaꞌole. \v 7 Pero rniaꞌ leꞌe ta naca tali. Huaca huen quiele chi yeyaꞌa, porque chi biyeyaꞌa, biguida Bichi Be quie Diuzi ta sulënëꞌ leꞌe gacalënëꞌ leꞌe huez̃elaꞌadyiꞌnëꞌ leꞌe. Chi yeyaꞌa ga zu Xuzaꞌ, huaseꞌelaꞌ Bichi Be quienëꞌ ga zule. \v 8 Cati guida lëbëꞌ uzioñeꞌenëꞌ yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu ta ineziyaquëꞌ decazi dulaꞌ xquia quieyaquëꞌ, lëzi ta ineziyaquëꞌ reꞌen Diuzi tzëri laxtaꞌoyaquëꞌ, lëzirë ta ineziyaquëꞌ huachugobëꞌ Diuzi quieyaquëꞌ con canꞌ bëyaquëꞌ. \v 9 Danꞌ biraleyaquëꞌ quiaꞌ, lenaꞌ decazi dulaꞌ xquia quieyaquëꞌ. \v 10 Nun quie danꞌ yeyaꞌa ga zu Xuzaꞌ, lenaꞌ huanezi yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu reꞌen Diuzi tzëri laxtaꞌoyaquëꞌ. Naꞌ biz̃i leꞌe, itu chiꞌzi zuliaꞌ leꞌe. \v 11 Naꞌra huanezi yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu hue Diuzi juicio quieyaquëꞌ con cabëꞌ baochugobëꞌ Diuzi quie xanꞌ taxiꞌibiꞌ, benꞌ rnabëꞌ lao benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. \p \v 12 ’Tazë nede ta iniaꞌ leꞌe, pero leꞌe bitzioñeꞌelen naꞌa. \v 13 Cati guida Bichi Be quie Diuzi, benꞌ rnë tali, lëbëꞌ uzioñeꞌenëꞌ leꞌe ta naca tabala quie Diuzi. Quele huananëꞌ ta racazi laꞌadyiꞌnëꞌ, denꞌ tanun quie Diuzi inanë. Uzioñeꞌenëꞌ leꞌe ca ta zaꞌ gaca dza zazaꞌra. \v 14 Huenëꞌ nëꞌëdiꞌ benꞌ zëꞌ. Nezinëꞌ cabëꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ, uzioñeꞌenëꞌ leꞌe cabëꞌ nacan. \v 15 Yugute ca rna Xuzaꞌ nacan ta inëriaꞌ leꞌe. Lenaꞌ rniaꞌ nezi Bichi Be quie Diuzi cabëꞌ diꞌidzaꞌ rniaꞌ, uzioñeꞌenëꞌ leꞌe cabëꞌ nacan. \s1 Ni rnën ca gaqueyëchiꞌ yaca benꞌ quie Jesús tu chiꞌzi, te naꞌ huedaohueyaquëꞌ \p \v 16 ’Biz̃i gaca tu chiꞌzi birlëꞌële nëꞌëdiꞌ, te naꞌ itu chiꞌzi yelëꞌële nëꞌëdiꞌ tatula. \p \v 17 Naꞌra unë yaca benꞌ quie Jesús rëbiyaquëꞌ laguedyiyaquëꞌ: \p ―¿Ca biz̃i naca diꞌidzaꞌ unëꞌ raꞌo? Unëꞌ gaca tu chiꞌzi birlëꞌëroguëꞌ, te naꞌ nëꞌ itu chiꞌzi hualëꞌëroguëꞌ tatula. Lëzi narëꞌ gaca quienëꞌ canaꞌ danꞌ yeyonëꞌ ganꞌ zu Xuzinëꞌ. \v 18 ¿Ca biz̃i naca diꞌidzaꞌ unëꞌ caora unëꞌ: “Gaca tu chiꞌzi”? Birioñeꞌero cabëꞌ diꞌidzaꞌ unëꞌ raꞌo. \p \v 19 Biz̃i gucabëꞌ Jesús biuyoñeꞌeyaquëꞌ ca diꞌidzaꞌ gudyinëꞌ leyaquëꞌ. Tanaꞌ unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Baonëcazaꞌ leꞌe gaca tu chiꞌzi birlëꞌële nëꞌëdiꞌ, te naꞌ itu chiꞌzi yelëꞌële nëꞌëdiꞌ tatula. ¿Lëdiꞌidzaꞌ naꞌ biuyoñeꞌele rnabale laguedyile? \v 20 Tali ca rniaꞌ leꞌe, huaqueyëchiꞌle huabedyile baidyin hora guti yaca benëꞌ nëꞌëdiꞌ. Naꞌ biz̃i yaca benëꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, huedaohueyaquëꞌ danꞌ gatiaꞌ. Pero baꞌalaꞌcazi huaqueyëchiꞌle tu chiꞌzi, te naꞌ huedaohuele bëꞌ yelëꞌële nëꞌëdiꞌ tatula. \v 21 Tu nigula nuꞌa z̃iꞌine, bëꞌ idyin hora su bdaoꞌ quienëꞌ, redzagalaonëꞌ ta su bdaoꞌ quienëꞌ. Biz̃i caora baozu bdaoꞌ quienëꞌ, hualaꞌadyiꞌnëꞌ ca ta babedzagalaonëꞌ, danꞌ lega redaohuetzeguenëꞌ baozu z̃iꞌinëꞌ byu. \v 22 Lëscanaꞌ nacarë quie leꞌe. Redzagalaole naꞌa, pero cati yeguidaꞌ denaꞌa leꞌe, lëcanaꞌ lega yedaohuele. Nitu nitu nunura uzu leꞌe bayëchiꞌ tatula. \p \v 23 ’Lëdza naꞌ birabi inabale nëꞌëdiꞌ. Tali ca rniaꞌ leꞌe, guncazi Xuzaꞌ yugulu ca ta inabale lënëꞌ uzëtole laohuaꞌ. \v 24 Desde dza naꞌ binuzëtole laohuaꞌ bi ta rnabale Xuzaꞌ. Ulenaba con canꞌ baoniaꞌ leꞌe. Canaꞌ guncazi Xuzaꞌ leꞌe ca ta inabalenëꞌ tacuenda gaca huen quiele sule dyaꞌa. \s1 Cristo, babënëꞌ gan lao xanꞌ taxiꞌibiꞌ, benꞌ rnabëꞌna lao yedyi layu \p \v 25 ’Diꞌidzaꞌ baoniaꞌ leꞌe nacan diꞌidzaꞌ canezi tzioñeꞌelen. Pero huadyin dza bira iniaꞌ leꞌe diꞌidzaꞌ canezi tzioñeꞌelen, huaniaꞌ leꞌe diꞌidzaꞌ ta tzioñeꞌele labezi inezile quie Xuzaꞌ. \v 26-27 Lëdza naꞌ uzëtole laohuaꞌ inabale Xuzaꞌ bi ta reꞌenle inabalenëꞌ. Caora naꞌ bira inaban inabaꞌ Xuzaꞌ gunnëꞌ bi ta reꞌenle. Nedyëꞌëcazi Xuzaꞌ leꞌe. Nedyëꞌënëꞌ leꞌe porque danꞌ nedyëꞌële nëꞌëdiꞌ, ralele danꞌ niaꞌ uzaꞌ ga zu Xuzaꞌ. \v 28 Tali naꞌ uzaꞌ ga zu Xuzaꞌ bidaꞌ lao yedyi layu. Pero naꞌ abdyin hora huezaꞌ lao yedyi layu, yeyaꞌa ga zu Xuzaꞌ tatula. \p \v 29 Caora naꞌ una yaca benꞌ quienëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Naꞌra rnëloꞌ diꞌidzaꞌ ta tzioñeꞌendoꞌ labezi, quele diꞌidzaꞌ canezi tzioñeꞌendoꞌ. \v 30 Naꞌra banezindoꞌ luëꞌ nezoꞌ quie lao yugulute. Nica inabandoꞌ luëꞌ banezoꞌ bi ta inabandoꞌ luëꞌ. Quie lenaꞌ banezindoꞌ de que luëꞌ nacoꞌ benꞌ uzaꞌ ga zu Diuzi. \p \v 31 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Naꞌra banezile? \v 32 Bagazi idyin hora yedzatzale tziole quie quiele ucaꞌnle nëꞌëdiꞌ tuzaꞌ. Pero bizucazaꞌ tuzaꞌ danꞌ zucazi Xuzaꞌ len nëꞌëdiꞌ. \v 33 Ca diꞌidzaꞌ baoniaꞌ leꞌe nacan ta cuëchin chizi luꞌu guicho laxtaꞌole, lëscanꞌ ta sudyiꞌilëcazile nëꞌëdiꞌ. Yedzagalaole lao yedyi layu niga, pero bidzebile como danꞌ babiaꞌ gan lao xanꞌ taxiꞌibiꞌ, benꞌ rnabëꞌna lao yedyi layu. \c 17 \s1 Jesús bëꞌlënëꞌ Xuzinëꞌ diꞌidzaꞌ por yaca benꞌ quienëꞌ \p \v 1 Ude beyudyi una Jesús canaꞌ, pchisa laohuëꞌ unaꞌnëꞌ z̃an guibá unëꞌ: \p ―Xuzaꞌ, abdyin hora quiaꞌ. Hueloꞌ nëꞌëdiꞌ z̃iꞌiloꞌ benꞌ z̃e con ca ruaꞌ luëꞌ benꞌ z̃e. \v 2 Nëꞌëdiꞌ, z̃iꞌiloꞌ, bapcaꞌnloꞌ lao naꞌa yelaꞌ rnabëꞌ quioꞌ ta inabiꞌa lao yugulu benëꞌ. Canaꞌ huaꞌa yaca benꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa yelaꞌ neban tuzioli. \v 3 Decazi yelaꞌ neban quieyaquëꞌ tuzioli tanun quie danꞌ nubëꞌyaquëꞌ luëꞌ tuzoꞌ nacoꞌ Diuzi. Lëzirë nubëꞌrëyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ, Jesucristo, benꞌ useꞌeloꞌ. \p \v 4 ’Babiaꞌ luëꞌ benꞌ z̃e lao yedyi layu niga. Babzuaꞌ diꞌidzaꞌ quioꞌ, babiaꞌ ca ta useꞌeloꞌ nëꞌëdiꞌ huaꞌ. \v 5 Xuzaꞌ, hueloꞌ nëꞌëdiꞌ benꞌ z̃e caora yeguidaꞌ tatula ganꞌ zuloꞌ cabëꞌ baoꞌ dza naꞌ, baoꞌ nëꞌëdiꞌ benꞌ z̃e tu binecueꞌ yedyi layu. \p \v 6 ’Ca yaca benꞌ ulioloꞌ lado yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, babzioñeꞌenaꞌyaquëꞌ ca nacoꞌ. Nacayaquëꞌ benꞌ quioꞌ. Lëleyaquëꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa, baraleyaquëꞌ diꞌidzaꞌ quioꞌ. \v 7 Baneziyaquëꞌ lao naꞌaloꞌ zaꞌ yugulute ta pcaꞌnloꞌ lao naꞌa. \v 8 Ca naca diꞌidzaꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa, barue quieyaquëꞌn. Baneziyaquëꞌ tali uzaꞌ ga zuloꞌ, baraleyaquëꞌ de que luëꞌ useꞌeloꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 9 ’Rnabaꞌ cule laoloꞌ por yaca benꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa, danꞌ nacayaquëꞌ benꞌ quioꞌ. Cala rnabaꞌ por yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. \v 10 Yugulu yaca benꞌ quiaꞌ, nacarëyaquëꞌ benꞌ quioꞌ. Lëzirë yugulu yaca benꞌ quioꞌ, nacarëyaquëꞌ benꞌ quiaꞌ. Lëleyaquëꞌ rueyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ benꞌ z̃e. \p \v 11 ’Ca naca nëꞌëdiꞌ, bira suaꞌ lao yedyi layu niga. Pero leyaquëꞌ nezuyaquëꞌ lao yedyi layu ni. Biz̃i nëꞌëdiꞌ hueguidaꞌ ganꞌ zuloꞌ. Xuzaꞌ, benꞌ laꞌiya nacoꞌ, conlë yelaꞌ huaca quioꞌ gacalaoꞌ yaca benꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa tacuenda gacayaquëꞌ tuzi pensari cabëꞌ nacaliaꞌ luëꞌ tuzi pensari. \v 12 Udapachaꞌa yaca benꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa dza uzuliaꞌ leyaquëꞌ lao yedyi layu niga. Conlë yelaꞌ huaca quioꞌ pcuasa pcuiꞌogaꞌyaquëꞌ, nituyaquëꞌ biuniti. Tuzi benꞌ uniti unitinëꞌ tacuenda uzun diꞌidzaꞌ ca rnan lëꞌë guichi laꞌiya quioꞌ. \p \v 13 ’Naꞌra hueguidaꞌ ganꞌ zuloꞌ. Pero tu raca nezuaꞌ lao yedyi layu niga, rniaꞌ luëꞌ diꞌidzaꞌ tacuenda yedaohueyaquëꞌ ca redaohuedaꞌ. \v 14 Bapcaꞌnaꞌ diꞌidzaꞌ quioꞌ lao naꞌayaquëꞌ. Rudie yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu leyaquëꞌ, danꞌ bizulëyaquëꞌ leyaquëꞌ tuzi. Nacayaquëꞌ ca nëꞌëdiꞌ, bizuliaꞌ yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu tuzi. \v 15 Cala rnabaꞌ ta cuioloꞌyaquëꞌ lao yedyi layu, rnabaꞌ ta ucuasa ucuiꞌoloꞌyaquëꞌ ca ta reꞌen xanꞌ taxiꞌibiꞌ huenan quieyaquëꞌ. \v 16 Ca naca nëꞌëdiꞌ, bizuliaꞌ yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu tuzi, lëzi canaꞌ nacarë quieyaquëꞌ, bizulërëyaquëꞌ yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu tuzi. \v 17 Udzeꞌloꞌyaquëꞌ lao naꞌaloꞌ. Uzioñeꞌeloꞌyaquëꞌ ca naca tabala quioꞌ. Naca diꞌidzaꞌ quioꞌ diꞌidzaꞌ li. \v 18 Como luëꞌ baoseꞌeloꞌ nëꞌëdiꞌ bidaꞌ lado yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, lëzirë canaꞌ nëꞌëdiꞌ iseꞌelaꞌyaquëꞌ lado yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu. \v 19 Por nun quieyaquëꞌ babdyiaꞌ cuinaꞌ lao naꞌaloꞌ cuenda udzeꞌloꞌyaquëꞌ lao naꞌaloꞌ ineziyaquëꞌ ca naca tabala quioꞌ. \p \v 20 ’Cala por tuzi leyaquëꞌ rnabaꞌ cule, lëscanꞌ rnabaꞌ cule por yaca benꞌ zagalera quiaꞌ ga tzioyaquëꞌ tzetixogueꞌyaquëꞌ diꞌidzaꞌ quioꞌ. \v 21 Rnabaꞌ cule laoloꞌ gacalaoꞌyaquëꞌ ta initaꞌyaquëꞌ tuzi tzuꞌulëyaquëꞌ raꞌo tzaz̃e ca nacalaoꞌ nëꞌëdiꞌ, ca nacaliaꞌ luëꞌ. Canaꞌ reꞌendaꞌ Xuzaꞌ, reꞌendaꞌ initaꞌyaquëꞌ tuzi tacuenda inezi yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu de que luëꞌ useꞌeloꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 22 Baoyuꞌuliaꞌ leyaquëꞌ tuzi ca naca luëꞌ zulaoꞌ nëꞌëdiꞌ tuzi tacuenda tzuꞌuyaquëꞌ tuzi pensari cabëꞌ rue raꞌo, yuꞌuro tuzi pensari. \v 23 Tuzi nacaliaꞌ leyaquëꞌ, lëscanꞌ tuzi nacoꞌ len nëꞌëdiꞌ. Lëcanaꞌ gacarëyaquëꞌ tuzi, inezi yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu de que luëꞌ useꞌeloꞌ nëꞌëdiꞌ, nedyëꞌëloꞌyaquëꞌ cabëꞌ nedyëꞌëloꞌ nëꞌëdiꞌ. \p \v 24 ’Xuzaꞌ, ca yaca benꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa, reꞌendaꞌ sulëyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ ganꞌ tzesuaꞌ tacuenda ilëꞌëyaquëꞌ yelaꞌ huaca quiaꞌ benloꞌ nëꞌëdiꞌ nun quie nedyëꞌëloꞌ nëꞌëdiꞌ desde binecueꞌte lao yedyi layu. \v 25 Xuzaꞌ, benꞌ laꞌiya nacoꞌ. Ca naca yaca benꞌ nitaꞌ lao yedyi layu, binubëꞌyaquëꞌ luëꞌ, pero nëꞌëdiꞌ sí, nubëꞌdaꞌ luëꞌ. Ca naca yaca benꞌ quiaꞌ, benꞌ nitaꞌlë nëꞌëdiꞌ niga, baneziyaquëꞌ luëꞌ useꞌeloꞌ nëꞌëdiꞌ. \v 26 Babzioñeꞌenaꞌ leyaquëꞌ ca nacoꞌ. Neruzioñeꞌeraꞌyaquëꞌ mazara ca nacoꞌ tacuenda idyëꞌëyaquëꞌ tu ituyaquëꞌ ca nedyëꞌëloꞌ nëꞌëdiꞌ, gacalëyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ tuz̃e. \c 18 \s1 Bdyin yaca benëꞌ ta guxuyaquëꞌ Jesús \r (Mt. 26.47‑56; Mr. 14.43‑50; Lc. 22.47‑53) \p \v 1 Ude beyudyi unë Jesús canaꞌ, uzaꞌnëꞌ ziolënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ tzalaꞌ yao Cedrón. Lëganꞌ naꞌ dyiatzegue yaga ganꞌ begaꞌnlënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ. \v 2 Lëzi Judas, benꞌ usedyin lëbëꞌ lao naꞌa yaca benꞌ guti lëbëꞌ, nubëꞌrënëꞌ ganꞌ, danꞌ riozi rio Jesús lënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ ganꞌ. \v 3 Canaꞌ guca uyo Judas yexiꞌnëꞌ yaca soldado len yaca benꞌ naca xaga idaoꞌ, yaca benꞌ useꞌelaꞌ yaca xanꞌ pxuzi, len yaca benꞌ partido fariseo. Nuꞌayaquëꞌ espada, nuꞌayaquëꞌ lámpara, nuꞌayaquëꞌ yëri yaga, bdyinyaquëꞌ ganꞌ zë Jesús. \v 4 Como Jesús nezinëꞌ binꞌ gaca quienëꞌ, naꞌra bronëꞌ ganꞌ nitaꞌlënëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ, unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ bdyin guxu lëbëꞌ: \p ―¿Nuz̃i benꞌ reguilole? \p \v 5 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Reguilondoꞌ Jesús, benꞌ yedyi Nazaret. \p Biz̃i Jesús unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ benꞌ reguilole. \p Lëzi zërë Judas lënëꞌ yaca benꞌ bdyin guxu Jesús. \v 6 Naꞌ una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: “Nëꞌëdiꞌ benꞌ reguilole”, naꞌtera guca bebigaꞌyaquëꞌ guzu xcuꞌudzula, bguꞌunyaquëꞌ layu. \v 7 Biz̃i unë Jesús tatula rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Nuz̃i benꞌ reguilole? \p Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Reguilondoꞌ Jesús, benꞌ yedyi Nazaret. \p \v 8 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Baonëcazaꞌ leꞌe nëꞌëdiꞌ benꞌ reguilole. Chi reguilole tuzaꞌ nëꞌëdiꞌ, ulesan yaca benꞌ niga yeyoyaquëꞌ. \p \v 9 Una Jesús canꞌ ta uzun diꞌidzaꞌ ca unëꞌ rëbinëꞌ Xuzinëꞌ dza naꞌ: “Yaca benꞌ pcaꞌnloꞌ lao naꞌa, nituyaquëꞌ biuniti.” \v 10 Canaꞌ guca ulio Simón Pedro espada nuꞌanëꞌ udinëꞌn uchuguëꞌ naga yebë benꞌ lao Malco, benꞌ zulao xanꞌ pxuzi. \v 11 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ Pedro: \p ―Bedzeꞌ espada quioꞌ luꞌu lidyin. ¿Cala binenezoꞌ decazide yedzagalaohuaꞌ ca ta banugun Xuzaꞌ quiaꞌ? \s1 Besedyinyaquëꞌ Jesús lao pxuzi rnabëꞌra \r (Mt. 26.57‑58; Mr. 14.53‑54; Lc. 22.54) \p \v 12 Naꞌ biz̃i yaca soldado, len comandante quieyaquëꞌ, len yaca xaga idaoꞌ, bëxuyaquëꞌ Jesús pquioyaquëꞌ lëbëꞌ bëyaquëꞌ lëbëꞌ preso. \v 13 Naꞌra uquiëꞌyaquëꞌ lëbëꞌ z̃an yuꞌu quie Anás, benꞌ naca benꞌ gula quie Caifás. Lëiza naꞌ naca Caifás pxuzi rnabëꞌra. \v 14 LëCaifás naquëꞌ benꞌ una dza naꞌla: “Nacalan huenla gati tuzi benëꞌ lao laza yaca benꞌ yedyi, cala ca ta gati yuguluro.” Canaꞌ unëꞌ dza naꞌla. \s1 Una Pedro binaquëꞌ benꞌ quie Jesús \r (Mt. 26.69‑70; Mr. 14.66‑68; Lc. 22.55‑57) \p \v 15 Naꞌ Simón Pedro len itu benꞌ quie Jesús, unaoyaquëꞌ yaca benꞌ nequiëꞌ Jesús. Biz̃i lëbenꞌ quie Jesús nubëꞌnëꞌ benꞌ naca xanꞌ pxuzi rnabëꞌra, lenaꞌ uyuꞌulënëꞌ Jesús laliꞌa quie yuꞌu quie xanꞌ pxuzi. \v 16 Biz̃i Pedro begaꞌnnëꞌ ruꞌa yuꞌu quie laliꞌa. Naꞌra lëbenꞌ quie Jesús, benꞌ nubëꞌ pxuzi rnabëꞌra, broguëꞌ ruꞌa yuꞌu, bëꞌlënëꞌ nigula diꞌidzaꞌ, nigula rapa ruꞌa yuꞌu, ta bdzeꞌnëꞌ Pedro luꞌu laliꞌa. \v 17 Naꞌra una nigula naꞌ rëbinëꞌ Pedro: \p ―¿Cala nacaraoꞌ benꞌ quienëꞌ? \p Naꞌra una Pedro rëbinëꞌ nigula: \p ―Binacaꞌ benꞌ quienëꞌ. \p \v 18 Biz̃i yaca benꞌ zulao xanꞌ pxuzi len yaca xaga idaoꞌ, ulëchiyaquëꞌ guiꞌ laliꞌa como danꞌ ruen zaga. Unitaꞌyaquëꞌ ruꞌa guiꞌ ta yedzeꞌeyaquëꞌ. Lëzirë Pedro uzërënëꞌ len leyaquëꞌ tzaz̃e ruꞌa guiꞌ. \s1 Benꞌ naca pxuzi rnabëꞌra pquëpinëꞌ Jesús \r (Mt. 26.59‑66; Mr. 14.55‑64; Lc. 22.66‑71) \p \v 19 Biz̃i benꞌ naca pxuzi rnabëꞌra, unabëꞌ Jesús nu benꞌ naca yaca benꞌ quienëꞌ, lëzi unabëꞌ bidanꞌ rsëdinëꞌ yaca benëꞌ. \v 20 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Biz̃i nëꞌëdiꞌ zaquëꞌlao yaca benëꞌ uniaꞌ rusëdiaꞌyaquëꞌ. Luꞌu idaoꞌ sinagoga, lëzi luꞌu idaoꞌ rnabëꞌra ganꞌ reguꞌudiꞌ yugulu benꞌ Israel, lëganꞌ naꞌ rsëdiaꞌyaquëꞌ. Bipsëdiaꞌyaquëꞌ balarazi. \v 21 ¿Bixquienꞌ rnaboꞌ nëꞌëdiꞌ bidanꞌ rsëdiaꞌ? Unabacara yaca benꞌ babe cabëꞌ baoniaꞌ. Leyaquëꞌ huanayaquëꞌ ca diꞌidzaꞌ uniaꞌ. Baneziyaquëꞌ ca diꞌidzaꞌ gudyaꞌyaquëꞌ. \p \v 22 Ude beyudyi una Jesús canꞌ, biz̃i udapa tu benꞌ xaga idaoꞌ ruꞌa Jesús, unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Bixquienꞌ rëboꞌ pxuzi rnabëꞌra canaꞌ? \p \v 23 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Chi birniaꞌ diꞌidzaꞌ li, unacara bi diꞌidzaꞌ binacan diꞌidzaꞌ li. Pero chi rniaꞌ diꞌidzaꞌ li, ¿bixquienꞌ udapoꞌ ruꞌa? \p \v 24 Naꞌra bë Anás mandado uquiëꞌyaquëꞌ Jesús anerioguëꞌ lao Caifás, benꞌ nacarë pxuzi rnabëꞌra. \s1 Tatula una Pedro binaquëꞌ benꞌ quie Jesús \r (Mt. 26.71‑75; Mr. 14.66‑72; Lc. 22.58‑62) \p \v 25 Tu neraca quie Jesús canꞌ, biz̃i Pedro nezënëꞌ ruꞌa guiꞌ ta yedzeꞌenëꞌ. Naꞌra unaba yaca benꞌ nitaꞌ ganꞌ zënëꞌ: \p ―¿Cala nacaraoꞌ luëꞌ benꞌ quie Jesús? \p Naꞌ biz̃i Pedro unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Binacaꞌ benꞌ quienëꞌ. \p \v 26 Naꞌra unë tu benꞌ zulao xanꞌ pxuzi, benꞌ naca familia quie benꞌ uchugu Pedro nague, rëbinëꞌ Pedro: \p ―¿Cala blëꞌëdaꞌ luëꞌ zëlaoꞌ Jesús ganꞌ dyia yaga? \p \v 27 Naꞌra una Pedro rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Cala nëꞌëdiꞌ. \p Ca beyudyi unëꞌ canaꞌ, laoredyite biu tu. \s1 Psedyinyaquëꞌ Jesús lao naꞌa Pilato \r (Mt. 27.1‑2, 11‑14; Mr. 15.1‑5; Lc. 23.1‑5) \p \v 28 Naꞌra uquiëꞌyaquëꞌ Jesús lidyi Caifás zioyaquëꞌ ga zu palacio ga reꞌ gobierno quieyaquëꞌ, naꞌ bazaꞌ reniꞌ. Biz̃i yaca benꞌ Israel, biuyuꞌuyaquëꞌ luꞌu palacio, danꞌ binaca benꞌ naca gobernador benꞌ Israel. Según naca costumbre quieyaquëꞌ, raqueyaquëꞌ bineyëriyaquëꞌ lao Diuzi chi tzuꞌuyaquëꞌ luꞌu lidyi benꞌ binaca benꞌ Israel. Nica gacazi gaoyaquëꞌ quie lani pascua len benꞌ binaca benꞌ Israel. \v 29 Tanaꞌ lenaꞌ bro Pilato luꞌu palacio, zionëꞌ ga nitaꞌ yaca benëꞌ, unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Cabiz̃i bë benꞌ niga, naꞌ raolenëꞌ xquia? \p \v 30 Naꞌra unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Chanꞌ binaquëꞌ benꞌ rue xquia, bidehuaꞌandoꞌnëꞌ niga. \p \v 31 Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ulequiëꞌ benꞌ niga, ichugobëꞌle ca rna ley quiele leꞌe. \p Naꞌ biz̃i una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ Pilato: \p ―Binapandoꞌ derecho gutindoꞌ yaca benëꞌ. \p \v 32 Canaꞌ bzun diꞌidzaꞌ ca unë Jesús gaca quienëꞌ gatinëꞌ. \v 33 Naꞌra Pilato beyuꞌunëꞌ luꞌu palacio guz̃inëꞌ Jesús unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Nacoꞌ rey quie benꞌ Israel? \p \v 34 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Ta racazi quioꞌ rnaboꞌ nëꞌëdiꞌ, o chi ta reloꞌ ca rna yaca benëꞌ? \p \v 35 Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Bixquienꞌ raqueloꞌ nacariaꞌ benꞌ Israel? Yaca benꞌ yedyi quioꞌ, len yaca xanꞌ pxuzi, leyaquëꞌ psedyinyaquëꞌ luëꞌ ganꞌ ni. ¿Cabiz̃i baoꞌ? \p \v 36 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nacaꞌ benꞌ rnabëꞌ, pero cala quie lao yedyi layu niga. Chanꞌ nacaꞌ benꞌ rnabëꞌ quie lao yedyi layu niga, huadila yaca benꞌ nao nëꞌëdiꞌ len yaca benꞌ rudie nëꞌëdiꞌ ta biusedyinyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ lao naꞌa yaca benꞌ reꞌen guti nëꞌëdiꞌ. Quie lenaꞌ rniaꞌ binacaꞌ benꞌ rnabëꞌ quie lao yedyi layu niga. \p \v 37 Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ Jesús: \p ―¿Bi ca naoꞌ? ¿Nacacazoꞌ rey? \p Biz̃i Jesús unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nacacazaꞌ rey con canꞌ baonaoꞌ. Para lenaꞌ bidaꞌ gologaꞌ lao yedyi layu ta quixoguiꞌa yaca benëꞌ ta naca tabala. Nu yaca benꞌ nao tabala rzënagacaziyaquëꞌ ca rniaꞌ. \p \v 38 Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Ca bidanꞌ naca tabala? \s1 Apsaqueyaquëꞌ ca gutiyaquëꞌ Jesús \r (Mt. 27.15‑31; Mr. 15.6‑20; Lc. 23.13‑25) \p Ude beyudyi pquëpi Pilato Jesús, bero Pilato tatula luꞌu palacio zionëꞌ ga nitaꞌ yaca benꞌ Israel unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Nëꞌëdiꞌ rniaꞌ leꞌe, nitu xquia binehue benꞌ niga. \v 39 Cabëꞌ leꞌe, de tu costumbre quiele yebiogaꞌ tu benꞌ de luꞌu dyiguiba ca raꞌalaꞌ lani pascua. ¿Biz̃i ca nale? ¿Reꞌenle yebiogaꞌ benꞌ naca rey quiele? \p \v 40 Naꞌra uredyiyaꞌyaquëꞌ unëyaquëꞌ zidzo rëbiyaquëꞌ Pilato: \p ―Biyebioloꞌ benꞌ naꞌ. Bebio Barrabás. \p Canaꞌ unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Pilato. \p Naꞌ biz̃i Barrabás naquëꞌ tu benꞌ uban. \c 19 \p \v 1 Caora naꞌ bë Pilato mandado udi yaca soldado Jesús guidi. \v 2 Lëscanꞌ bzu yaca soldado tu coron dyia yëchiꞌ guicho Jesús, bgacoyaquëꞌ lëbëꞌ tu laꞌariꞌ z̃na chula, \v 3 uzëyaquëꞌ zaquëꞌlao Jesús unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―¡Viva rey quie yaca benꞌ Israel! \p Caora naꞌ udiyaquëꞌ begoro xtalaonëꞌ. \p \v 4 Naꞌra bro Pilato tatula luꞌu palacio unëꞌ rëbinëꞌ yaca benꞌ Israel: \p ―Ulenaꞌcara, bequiꞌa benꞌ ni sënëꞌ laole ta inezile bibi nitu xquia binehuenëꞌ. \p \v 5 Biz̃i ulioyaquëꞌ Jesús luꞌu palacio, nezu coron yëchiꞌ guichonëꞌ, nenacorënëꞌ laꞌariꞌ z̃na chula. Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ulenaꞌcara bazë benꞌ ni. \p \v 6 Ca blëꞌë yaca xanꞌ pxuzi len yaca benꞌ xaga idaoꞌ Jesús, naꞌtera uredyiyaꞌyaquëꞌ unëyaquëꞌ zidzo: \p ―¡Uledaꞌ benꞌ naꞌ lëꞌë yaga cruzo! ¡Uledaꞌ benꞌ naꞌ lëꞌë yaga cruzo! \p Biz̃i unë Pilato rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ulequiëꞌnëꞌ leꞌe, uledaꞌnëꞌ leꞌe lëꞌë yaga cruzo. Nëꞌëdiꞌ niaꞌ nitu xquia bibi nehuenëꞌ. \p \v 7 Naꞌra una yaca benꞌ Israel rëbiyaquëꞌ Pilato: \p ―Nëtoꞌ de tu ley quiendoꞌ. Según ca rna ley quiendoꞌ, reyaꞌalaꞌ gati benꞌ niga, danꞌ nëꞌ naquëꞌ z̃iꞌi Diuzi. \p \v 8 Ca be Pilato canꞌ unayaquëꞌ, caora naꞌ bdzebinëꞌ mazara. \v 9 Beyuꞌu Pilato luꞌu palacio tatula pquëpinëꞌ Jesús: \p ―¿Gaz̃i zaoꞌ luëꞌ? \p Pero Jesús uzënëꞌ chizi, bibequëbinëꞌ. \p \v 10 Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¿Bixquienꞌ birudyiꞌiloꞌ diꞌidzaꞌ? ¿Binezoꞌ nëꞌëdiꞌ de yelaꞌ rnabëꞌ quiaꞌ huaꞌ mandado udaꞌyaquëꞌ luëꞌ lëꞌë yaga cruzo, o chi usanaꞌ luëꞌ, huaꞌ luëꞌ libre? \p \v 11 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Bibi yelaꞌ rnabëꞌ quioꞌ luëꞌ de ta ichugubaoꞌ quiaꞌ chanꞌ Diuzi chi bibënnëꞌn luëꞌ. Tanaꞌ lenaꞌ nacara xquia quie benꞌ psedyin nëꞌëdiꞌ laoloꞌ, cala ca luëꞌ. \p \v 12 Lëhora naꞌ beguilolaꞌadyiꞌ Pilato ta usannëꞌ Jesús, huenëꞌ lëbëꞌ libre. Pero biz̃i yaca benꞌ Israel uredyiyaꞌyaquëꞌ unayaquëꞌ zidzo: \p ―Chi usanloꞌnëꞌ huuꞌnëꞌ libre, binacoꞌ amigo quie rey César, benꞌ rnabëꞌra raꞌo. Nu benꞌ ina naquëꞌ rey, lëbenꞌ naꞌ naquëꞌ enemigo quie rey César. \p \v 13 Biz̃i cati be Pilato bi una yaca benëꞌ, naꞌ bënëꞌ mandado bro Jesús luꞌu palacio. Ude naꞌ bebeꞌ Pilato xlatonëꞌ ga rchugobëꞌnëꞌ quie yaca benëꞌ. Lëlugar naꞌ neziꞌlaona diꞌidzaꞌ hebreo Gabata, ta inaro xtiꞌidzaꞌro: Layu ga yuꞌu yo lagaꞌ. \v 14 Mero laꞌodza, dza iteyu gaꞌalaꞌ lani pascua, una Pilato rëbinëꞌ yaca benꞌ Israel: \p ―¡Ni bazë rey quiele! \p \v 15 Biz̃i naꞌ uredyiyaꞌyaquëꞌ unëyaquëꞌ zidzo: \p ―¡Gatigaranëꞌ, gatigaranëꞌ! ¡Uledaꞌ benꞌ naꞌ lëꞌë yaga cruzo! \p Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―¿Bixquienꞌ reꞌenle udaꞌndoꞌ rey quiele lëꞌë yaga cruzo? \p Pero biz̃i yaca xanꞌ pxuzi, unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ Pilato: \p ―Tuzi César naquëꞌ rey quiero. Nunura benꞌ tula zu naca rey quiero. \p \v 16 Ude naꞌ psedyin Pilato Jesús lao naꞌayaquëꞌ ta udaꞌyaquëꞌ lëbëꞌ lëꞌë yaga cruzo, naꞌ uquiëꞌyaquëꞌ lëbëꞌ. \s1 Ni ruꞌen diꞌidzaꞌ ca guca bdaꞌyaquëꞌ Jesús lëꞌë yaga cruzo \r (Mt. 27.32‑44; Mr. 15.21‑32; Lc. 23.26‑43) \p \v 17 Lëcanaꞌ guca ziolëyaquëꞌ Jesús banuꞌanëꞌ tuzëꞌ yaga cruzo, bdyinyaquëꞌ ganꞌ neziꞌlaona diꞌidzaꞌ hebreo Gólgota, ta inaro xtiꞌidzaꞌro: Chita guicho benꞌ huati. \v 18 Lëganꞌ naꞌ bdaꞌyaquëꞌ Jesús lëꞌë yaga cruzo. Bdaꞌyaquëꞌ ichopa benëꞌ tzalaꞌ huio cuëta lëꞌë Jesús. \v 19 Bë Pilato mandado bdyiayaquëꞌ letra guicho cruzo rnën cani: “Jesús, benꞌ yedyi Nazaret, benꞌ naca rey quie yaca benꞌ Israel.” \v 20 Naꞌra yaca benꞌ zë, yaca benꞌ Israel blabayaquëꞌ letra, danꞌ nacan gaꞌalaꞌ ga reꞌ ciudad Jerusalén. Lao tzona cueꞌ diꞌidzaꞌ bdyiayaquëꞌ letra. Bdyiayaquëꞌ letra hebreo, len letra griego, len letra latín. \v 21 Tanaꞌ lenaꞌ una yaca benꞌ xanꞌ pxuzi rëbiyaquëꞌ Pilato: \p ―Biudyiale letra rnën “Benꞌ naca rey quie yaca benꞌ Israel.” Mejorla udyiale letra inën “Benꞌ una nacaꞌ rey quie yaca benꞌ Israel.” \p \v 22 Naꞌra una Pilato rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Ca letra babdyiaꞌ, yegaꞌnnan canaꞌ. \p \v 23 Ude beyudyi udaꞌ yaca soldado Jesús lëꞌë yaga cruzo, uz̃iꞌyaquëꞌ z̃abanëꞌ bëꞌyaquëꞌ laze lao tapayaquëꞌ. Uz̃iꞌrëyaquëꞌ capa quienëꞌ. Nacan de tu dibazi, binacan de chopa yoꞌo. \v 24 Danꞌ nacan de tu dibazi, lenaꞌ una yaca soldado: \p ―Bichezaron. Mejorla huero tu suerte ta ineziro nularo gaca quie len. \p Canaꞌ guca bzun diꞌidzaꞌ ca rnën lëꞌë guichi quie Diuzi ga rnan: “Bëꞌyaquëꞌ laze z̃abaꞌ, uziꞌyaquëꞌn. Bëyaquëꞌ suerte quien.” Canaꞌ bë yaca soldado. \p \v 25 Bago ga zu cruzo ga daꞌ Jesús, lëganꞌ naꞌ zë z̃nëꞌë, len z̃ila z̃nëꞌë, len María z̃gula Cleofas, lërë María Magdalena. \v 26 Naꞌra blëꞌë Jesús zë z̃nëꞌë bago len tu benꞌ quienëꞌ, benꞌ nedyëꞌënëꞌ. Naꞌ nacanꞌ unëꞌ rëbinëꞌ z̃nëꞌë: \p ―Z̃naꞌa, naꞌ zë z̃iꞌiloꞌ. \p \v 27 Lëzirë unërënëꞌ benꞌ quienëꞌ: \p ―Naꞌ zë z̃naꞌloꞌ. \p Canaꞌ guca bequiëꞌ benꞌ quienëꞌ z̃nëꞌë z̃an yuꞌu quiëꞌ. \s1 Ca guca cati guti Jesús \r (Mt. 27.45‑56; Mr. 15.33‑41; Lc. 23.44‑49) \p \v 28 Biz̃i banezi Jesús babzunëꞌ yugulute diꞌidzaꞌ ca guꞌun Xuzinëꞌ Diuzi. Naꞌra tacuenda zuran diꞌidzaꞌ ca rnën lëꞌë guichi quie Diuzi, lenaꞌ unëꞌ: \p ―Barbilidaꞌ. \p \v 29 Lëganꞌ naꞌ zu tu yesoꞌ yudzo vino banacan zi. Uz̃iꞌyaquëꞌ tu ta naca yunꞌ rzupiꞌ vino, bzuyaquëꞌn lao yaga, blaꞌoyaquëꞌn vino banacan zi. Ude naꞌ bzuyaquëꞌn ruꞌa Jesús. \v 30 Biz̃i caora bzuyaquëꞌn ruꞌa Jesús uzupinëꞌn, caora naꞌ unëꞌ: \p ―Babeyudyite bzun diꞌidzaꞌ. \p Ca beyudyi unëꞌ canaꞌ, bzëtaꞌ guichonëꞌ gutinëꞌ. \s1 Tu soldado udyibëꞌ lanza ruꞌachuꞌu Jesús \p \v 31 Biz̃i dza naꞌ nacan dza iteyu gaꞌalaꞌ lani pascua. Lenaꞌ biguꞌun yaca benꞌ Israel yegaꞌn benëꞌ lëꞌë yaga cruzo, danꞌ dza iteyu gaꞌalaꞌ lani, nacan dza z̃e quie lani. Tanaꞌ lenaꞌ unabayaquëꞌ tu cule lao Pilato chi bihuenëꞌ mandado ta quitzu yaca soldado chita niꞌa yaca benꞌ daꞌ lëꞌë yaga cruzo, naꞌ yegubayaquëꞌ leyaquëꞌ ganꞌ daꞌyaquëꞌ. \v 32 Canaꞌ uyo yaca soldado uditzuyaquëꞌ chita niꞌa yaca benꞌ udaꞌ lëꞌë yaga cruzo cuëta lëꞌë Jesús. \v 33 Ca bdyinyaquëꞌ cuëta lëꞌë Jesús, blëꞌëyaquëꞌ bagutinëꞌ. Tanaꞌ lenaꞌ bira uditzuyaquëꞌ chita niꞌanëꞌ. \p \v 34 Pero tu soldado udyibinëꞌ lanza ruꞌachuꞌu Jesús. Caora naꞌ blato ren len nisa ganꞌ udyibi soldado lanza. \v 35 Nëꞌëdiꞌ, Juan, blëꞌëdaꞌ canꞌ bëyaquëꞌ quienëꞌ. Nacaꞌ testigo cabëꞌ blëꞌëdaꞌ. Nacan tabala cabëꞌ rniaꞌ quienëꞌ tacuenda galele quienëꞌ inaole xnezëꞌ. \v 36 Tanaꞌ lenaꞌ guca quienëꞌ ta bzun diꞌidzaꞌ con ca rnan lëꞌë guichi quie Diuzi ganꞌ rnan: “Biquitzuyaquëꞌ ni tu chita quienëꞌ.” \v 37 Lëzi zurë itu diꞌidzaꞌ lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi ga rnan: “Hualëꞌë yaca benꞌ bdyibi lanza ruꞌachuꞌuhue lëbëꞌ.” \s1 Ca guca cati pcachiꞌyaquëꞌ Jesús \r (Mt. 27.57‑61; Mr. 15.42‑47; Lc. 23.50‑56) \p \v 38 Ude beyudyi guca canꞌ, unaba tu benꞌ lao José, benꞌ yedyi Arimatea, chi bihueꞌ Pilato lato ta yeyuꞌanëꞌ cuerpo quie Jesús. Naca José benꞌ unao Jesús, pero negachiꞌzi, danꞌ rdzebinëꞌ quie yaca benꞌ rnabëꞌ. Naꞌ biz̃i Pilato bëꞌnëꞌ lato uyo José ta beyuꞌanëꞌ cuerpo quie Jesús. \v 39 Lëzirë bdyin Nicodemo, benꞌ uyo rtzeꞌ yegueꞌlë Jesús diꞌidzaꞌ dza naꞌla. Bdyinnëꞌ nuꞌë galobechi kilo aceite mirra nequixin itu ta lao áloes ta rlaꞌn z̃ixi z̃eo. \v 40 Caora naꞌ beziꞌyaquëꞌ cuerpo quie Jesús, ptubiyaquëꞌ lëbëꞌ laꞌariꞌ ta laꞌo aceite rlaꞌ z̃ixi z̃eo, según ca naca costumbre quie yaca benꞌ Israel rcachiꞌyaquëꞌ benꞌ huati. \v 41 Biz̃i gaꞌalaꞌ ganꞌ bdaꞌyaquëꞌ Jesús lëꞌë yaga cruzo, lëganꞌ naꞌ de tu lao lato ga dyia yaca yaga. Biz̃i lao lato naꞌ, zu tu yo beló cubi ga nitu yaca benꞌ huati binecachiꞌyaquëꞌ ganꞌ. \v 42 Biz̃i luꞌu beló cubi naꞌ, pcachiꞌyaquëꞌ Jesús danꞌ zun gaꞌalaꞌ baruen bago dza huezilaꞌadyiꞌ. \c 20 \s1 Ca guca cati beban Jesús \r (Mt. 28.1‑10; Mr. 16.1‑8; Lc. 24.1‑12) \p \v 1 Biz̃i bala dza domingo nernaꞌ chula, uz̃iꞌ María Magdalena zionëꞌ ganꞌ zu beló yo ganꞌ pcachiꞌyaquëꞌ Jesús. Naꞌra blëꞌënëꞌ bira daꞌ yo lagaꞌ ta bdaꞌyaquëꞌ ruꞌa beló yo ganꞌ pcachiꞌyaquëꞌ Jesús. \v 2 Caora naꞌ taria zaꞌ María ga zuaꞌ nëꞌëdiꞌ, benꞌ Jesús nedyëꞌë, zëliaꞌ Simón Pedro, ta unëꞌ nëtoꞌ unëꞌ: \p ―Babiꞌayaquëꞌ cuerpo quie Señor quiero. Bineziro ga yehuaꞌayaquëꞌ lëbëꞌ. \p \v 3 Naꞌra uzaꞌliaꞌ Pedro ziondoꞌ yenaꞌndoꞌ ganꞌ pcachiꞌyaquëꞌ lëbëꞌ. \v 4 Brondoꞌ rupandoꞌ ziondoꞌ tzaz̃e. Biz̃i nëꞌëdiꞌ udyialaoraꞌ bdyinnezaꞌ ganꞌ ca Pedro. \v 5 Biz̃i byëchogaꞌ blëꞌëdaꞌ ganꞌ reꞌ laꞌariꞌ ptubiyaquëꞌ lëbëꞌ, pero biuyuꞌa luꞌu beló. \v 6 Biz̃i ca blaꞌ Simón Pedro, uyuꞌunëꞌ luꞌu beló yo, blëꞌërënëꞌ reꞌ laꞌariꞌ ptubiyaquëꞌ lëbëꞌ ganꞌ. \v 7 Lëzirë blëꞌërënëꞌ reꞌ squiela laꞌariꞌ bdzeꞌyaquëꞌ guichonëꞌ. Blëꞌënëꞌ nedubin, bireꞌn tuzi len laꞌariꞌ ptubiyaquëꞌ lëbëꞌ. \v 8 Naꞌra uyuꞌuriaꞌ nëꞌëdiꞌ luꞌu beló, blëꞌëdaꞌ canꞌ naca reꞌ yaca laꞌariꞌ, guledaꞌ tabala beban Jesús. \v 9 Biz̃i binegalendoꞌ ca rnan lëꞌë guichi laꞌiya quie Diuzi ganꞌ rnan de que baꞌalaꞌcazi gati Jesús, huebancazinëꞌ. \v 10 Naꞌra beziꞌndoꞌ zeyondoꞌ z̃an yuꞌu quiendoꞌ. \s1 Ca guca ptilalao Jesús María Magdalena \r (Mr. 16.9‑11) \p \v 11 Biz̃i begaꞌn María rbedyinëꞌ zënëꞌ ruꞌa beló yo. Du rbedyinëꞌ bzëtaꞌ guichonëꞌ rnëꞌë luꞌu beló. \v 12 Naꞌra blëꞌënëꞌ chopa ángel nacoyaquëꞌ laꞌariꞌ bezëri. Reꞌyaquëꞌ ganꞌ udixuyaquëꞌ cuerpo quie Jesús, tunëꞌ zaquëꞌ xquichonëꞌ, ituëꞌ zaquëꞌ z̃niꞌanëꞌ. \v 13 Naꞌra una yaca ángel rëbiyaquëꞌ María: \p ―Nigula, ¿bixquienꞌ rbedyoꞌ? \p Naꞌra bequëbinëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Danꞌ babiꞌayaquëꞌ Señor quiendoꞌ. Binezindoꞌ ganꞌ yehuaꞌayaquëꞌ lëbëꞌ. \p \v 14 Tu beyudyizi unëꞌ canꞌ, cati beyëchoguëꞌ rnëꞌë Jesús naꞌ zë ganꞌ. Pero bibezaquenëꞌ chi Jesús naꞌ. \v 15 Caora naꞌ una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nigula, ¿bixquienꞌ rbedyoꞌ? ¿Nuz̃i reguiloloꞌ? \p Biz̃i María raquenëꞌ chi benꞌ rapa ganꞌ dyia yaca yaga. Naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, chi luëꞌ biꞌaloꞌ cuerpo, una nëꞌëdiꞌ ganꞌ yehuaꞌaloꞌnëꞌ ta cuenda tzaꞌ tzez̃iꞌanëꞌ yeyuꞌanëꞌ. \p \v 16 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―¡María! \p Naꞌ biz̃i lëbëꞌ, beyalëꞌ unëꞌ rëbinëꞌ Jesús diꞌidzaꞌ hebreo: \p ―¡Raboni! ―ta inaro xtiꞌidzaꞌro: Maestro. \p \v 17 Naꞌ una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Biudaꞌloꞌ naoꞌ nëꞌëdiꞌ, danꞌ bineyaꞌa guibá ganꞌ zu Xuzaꞌ. Ta reꞌendaꞌ iniaꞌ luëꞌ, beyo ganꞌ nitaꞌ yaca benꞌ bichaꞌ, benꞌ rnao nëꞌëdiꞌ, yëboꞌyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ hueyaꞌa guibá ga zu Xuziro, benꞌ naca Diuzi quiero. \p \v 18 Biz̃i María Magdalena uyonëꞌ yetixogueꞌnëꞌ yaca benꞌ quie Jesús de que bablëꞌënëꞌ Señor quiero. Unëꞌ udixogueꞌnëꞌ leyaquëꞌ ca diꞌidzaꞌ gudyi Jesús lëbëꞌ. \s1 Ca guca cati ptilalao Jesús yaca benꞌ quienëꞌ \r (Mt. 28.16‑20; Mr. 16.14‑18; Lc. 24.36‑49) \p \v 19 Lëdza naꞌ, dza domingo rtzeꞌ, beguꞌudiꞌ yaca benꞌ quie Jesús tu luꞌu yuꞌu neyeyo, danꞌ rdzebiyaquëꞌ quie yaca benꞌ rnabëꞌ. Biz̃i uyuꞌu Jesús yatilalaohuëꞌ leyaquëꞌ unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Cueꞌ chizi luꞌu laxtaꞌole. \p \v 20 Ude beyudyi unëꞌ canꞌ, bluꞌenëꞌ yaca benꞌ naꞌ naꞌanëꞌ len ruꞌachuꞌunnëꞌ. Lega redaohueyaquëꞌ blëꞌëyaquëꞌ lëbëꞌ. \v 21 Naꞌra una Jesús tatula rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Cueꞌ chizi luꞌu laxtaꞌole. Cabëꞌ baoseꞌelaꞌ Xuzaꞌ nëꞌëdiꞌ babzuaꞌ diꞌidzaꞌ quienëꞌ, lëcanaꞌ nëꞌëdiꞌ iseꞌelaꞌ leꞌe ta uzule diꞌidzaꞌ quiaꞌ. \p \v 22 Naꞌra blubëꞌ laoyaquëꞌ, unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Tzuꞌu luꞌu laxtaꞌole Bichi Be quie Diuzi. \v 23 Nu yaca benꞌ bë xquia yeziꞌz̃ele quie, bira nao xquia quieyaquëꞌ leyaquëꞌ babez̃inan. Lëzirë nu yaca benꞌ biyeziꞌz̃ele quie, naocazi xquia quieyaquëꞌ leyaquëꞌ bibez̃inan. \s1 Ca guca cati blëꞌë Tomás beban Jesús \p \v 24 Naꞌ Tomás, nacarënëꞌ benꞌ quie Jesús lao chipchopayaquëꞌ, naquëꞌ benꞌ uxubayaquëꞌ laohue benꞌ guidiꞌ, naꞌ biuzunëꞌ caora uyo Jesús tanëro yenaꞌnëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ. \v 25 Lëlenaꞌ yaca benꞌ laguedyinëꞌ, yaca benꞌ quie Jesús, unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Bablëꞌëndoꞌ Señor quiero. \p Naꞌra una Tomás rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Bigaledaꞌ babebannëꞌ chi biilëꞌëdaꞌ naꞌanëꞌ ganꞌ guca hueꞌ, naꞌ uquiaꞌ z̃biaꞌ ganꞌ udiyaquëꞌ bdido, lëscanꞌ uquiaꞌ tacaꞌ ruꞌachuꞌunnëꞌ ganꞌ udyibiyaquëꞌ lanza. \p \v 26 Guca lao xuna dza, cati beguꞌudiꞌ yaca benꞌ quie Jesús tu luꞌu yuꞌu tatula. Naꞌ zurë Tomás len leyaquëꞌ. Baꞌalaꞌcazi neyeyo ruꞌa yuꞌu, uyuꞌu Jesús luꞌu yuꞌu yasënëꞌ gatzo laꞌo ganꞌ nitaꞌyaquëꞌ. Unëꞌ rëbinëꞌ leyaquëꞌ tatula: \p ―Cueꞌ chizi luꞌu laxtaꞌole. \p \v 27 Naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ Tomás: \p ―Unaꞌ luꞌu tacaꞌ, naꞌ pqui z̃beloꞌ ni. Lëscanꞌ bli naꞌaloꞌ, pqui tacoꞌ luꞌu ruꞌachuꞌa. Bira gacoꞌ benꞌ birale, pero gule babebanaꞌ. \p \v 28 Naꞌra una Tomás rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Nacoꞌ Señor quiaꞌ, nacoꞌ Diuzi quiaꞌ. \p \v 29 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Tomás, danꞌ bablëꞌëloꞌ nëꞌëdiꞌ, quie lenaꞌ baguleloꞌ. Yedaohuecazi yaca benꞌ rale quiaꞌ, baꞌalaꞌcazi binelëꞌëyaquëꞌ nëꞌëdiꞌ. \s1 Unë Juan bixquienꞌ bzunëꞌ diꞌidzaꞌ ni lëꞌë guichi \p \v 30 Bëra Jesús yelaꞌ huaca tula lao yaca benꞌ quienëꞌ, pero birguixogueꞌn lëꞌë guichi ni yugulu yelaꞌ huaca bënëꞌ. \v 31 Babzuaꞌ diꞌidzaꞌ ni lëꞌë guichi ta rguixogueꞌn ca bë Jesús tacuenda galele quienëꞌ naquëꞌ Cristo, z̃iꞌi Diuzi, naꞌ gataꞌ yelaꞌ neban tuzioli quiele. \c 21 \s1 Ca guca cati ptilalao Jesús lao gadyi yaca benꞌ quienëꞌ tatula \p \v 1 Ude beyudyi bë Jesús canꞌ, ptilalaohuëꞌ tatula yaca benꞌ quienëꞌ ruꞌa lagun Tiberias. Ni ruꞌen diꞌidzaꞌ ca bë Jesús ptilalaonëꞌ yaca benꞌ quienëꞌ. \v 2 Lëdza naꞌ uzë Simón Pedro tzaz̃e len Tomás, benꞌ nexubayaquëꞌ laohue benꞌ guidiꞌ, len Natanael, benꞌ yedyi Caná quie estado Galilea, len yaca z̃iꞌi Zebedeo, len ichopa yaca benꞌ quie Jesús. \v 3 Biz̃i una Simón Pedro rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Huayaꞌa tzexiaꞌ bela. \p Biz̃i unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Lëzi nëtoꞌ huazaꞌrëndoꞌ len luëꞌ. \p Naꞌra uyuꞌuyaquëꞌ luꞌu barco zioyaquëꞌ lao nisa. Bedu yela rdayaquëꞌ lao nisa, pero nitu bela nunu uz̃eyaquëꞌ. \v 4 Bazaꞌ tzeniꞌ bdyin Jesús zënëꞌ ruꞌa lagun. Pero biz̃i yaca benꞌ quienëꞌ, reꞌyaquëꞌ luꞌu barco, bibezaqueyaquëꞌ chi lëbëꞌ. \v 5 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Bichaꞌ, ¿babële gan bela gaoro? \p Biz̃i unayaquëꞌ rëbiyaquëꞌ lëbëꞌ: \p ―Ni tubaꞌ binehuendoꞌ gan. \p \v 6 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Uledzeꞌ du yëxo quiele zaquëꞌ yebë ganꞌ nitaꞌle luꞌu barco ta tzuꞌu bela. \p Naꞌra bëyaquëꞌ cabëꞌ una Jesús bdzeꞌyaquëꞌ du yëxo luꞌu nisa. Caora naꞌ bedzaꞌten uyuꞌun bela zë gula, bira uzueyaquëꞌ yebioyaquëꞌ du yëxo. \v 7 Biz̃i una tu benꞌ quie Jesús, benꞌ Jesús nedyëꞌë, rëbinëꞌ Pedro: \p ―Señor quiero benꞌ naꞌ. \p Naꞌra como danꞌ nelëcho z̃aba Pedro reꞌnëꞌ luꞌu barco, ca benëꞌ ca uniaꞌ, labeyacatenëꞌ z̃abëꞌ laohue, udaꞌnëꞌ luꞌu nisa ta yedyinnëꞌ ganꞌ zë Jesús. \v 8 Naꞌra yaca los demás benꞌ begaꞌn luꞌu barco, psaꞌyaquëꞌ barco ta yedyinyaquëꞌ layu bidyi. Tzegubayaquëꞌ du yëxo nedzaꞌten bela como danꞌ nerdziogue itu gayuhua metrozi ta yedyinyaquëꞌ layu bidyi. \v 9 Caora bedyinyaquëꞌ layu bidyi, broyaquëꞌ barco blëꞌëyaquëꞌ reꞌ baoꞌ guiꞌ z̃uban tu bela. Lëzi derë yëta xtila ganꞌ. \v 10 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Uletzexiꞌ tu chopa bela baoz̃ele bachi. \p \v 11 Biz̃i beyuꞌu Simón Pedro luꞌu barco, tzegubanëꞌ du yëxo ganꞌ yuꞌu yaca bela. Nedzaꞌten tu gayuhua yugatzo tzona bela yela. Baꞌalaꞌcazi bedzaꞌten bela, biurugon. \v 12 Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ leyaquëꞌ: \p ―Uleda gaole rzila. \p Naꞌra leyaquëꞌ nituyaquëꞌ bibeyaz̃oyaquëꞌ inabayaquëꞌ nu naquëꞌ danꞌ babezaqueyaquëꞌ lëbëꞌ naquëꞌ Señor quiero. \v 13 Naꞌra ubigaꞌ Jesús ganꞌ nitaꞌyaquëꞌ, uz̃iꞌnëꞌ yëta xtila len bela bëꞌnëꞌn leyaquëꞌ. \p \v 14 Canaꞌ guca lao tzona lasa ptilalao Jesús yaca benꞌ quienëꞌ ude beyudyi gutinëꞌ bebannëꞌ. \s1 Jesús bëꞌlënëꞌ Simón Pedro diꞌidzaꞌ \p \v 15 Ude beyudyi udaoyaquëꞌ rzila, una Jesús rëbinëꞌ Simón Pedro: \p ―Simón, z̃iꞌi Jonás, ¿nedyëꞌëroꞌ nëꞌëdiꞌ ca nedyëꞌëloꞌ nutezi benꞌ tula? \p Naꞌra una Pedro rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, luëꞌ nezoꞌ nedyëꞌëdaꞌ luëꞌ. \p Biz̃i una Jesús rëbinëꞌ Pedro: \p ―Reꞌendaꞌ uzioñeꞌeloꞌ yaca benꞌ barale quiaꞌ. Nacayaquëꞌ ca quie becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quiaꞌ. \p \v 16 Naꞌ taorupe una Jesús rëbinëꞌ Pedro: \p ―Simón, z̃iꞌi Jonás, ¿nedyëꞌëloꞌ nëꞌëdiꞌ? \p Naꞌra una Pedro rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Señor, luëꞌ nezoꞌ nedyëꞌëcazaꞌ luëꞌ. \p Biz̃i una Jesús tatula rëbinëꞌ Pedro: \p ―Reꞌendaꞌ uzioñeꞌeloꞌ yaca benꞌ barale quiaꞌ. Nacayaquëꞌ ca quie becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quiaꞌ. \p \v 17 Naꞌ taoyune unaba Jesús Pedro rëbinëꞌ lëbëꞌ: \p ―Simón, z̃iꞌi Jonás, ¿nedyëꞌëcazoꞌ nëꞌëdiꞌ? \p Biz̃i Pedro begaꞌnnëꞌ gucayëchiꞌnëꞌ, danꞌ unaba Jesús lëbëꞌ lao yuna lasa chi nedyëꞌënëꞌ lëbëꞌ. Naꞌra unëꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, luëꞌ banezoꞌ yugulute, banezoꞌ nedyëꞌëcazidaꞌ luëꞌ. \p Naꞌra una Jesús tatula rëbinëꞌ Pedro: \p ―Reꞌendaꞌ uzioñeꞌeloꞌ yaca benꞌ barale quiaꞌ. Nacayaquëꞌ ca quie becoꞌ z̃iꞌilaꞌ quiaꞌ. \v 18 Tali ca rniaꞌ luëꞌ, cati gucoꞌ biꞌ ruꞌabe, cuinzoꞌ gucoloꞌ z̃aboꞌ uyoloꞌ con ga reꞌenloꞌ, pero cati gacoꞌ benꞌ gula, hualioꞌ naꞌaloꞌ tacuenda ugaco benꞌ tula luëꞌ z̃aboꞌ ta tzehuaꞌayaquëꞌ luëꞌ con ga bireꞌenloꞌ tzioloꞌ. \p \v 19 Una Jesús canꞌ tacuenda ineziro ca hue Pedro huenëꞌ Diuzi benꞌ z̃e hora gatinëꞌ. Ude beyudyi unë Jesús canꞌ, naꞌ unëꞌ rëbinëꞌ Pedro: \p ―Unao nëꞌëdiꞌ. \s1 Ni rnan quie Juan, nedyëꞌëtzegue Jesús lëbëꞌ \p \v 20 Ca beyëcho Pedro, blëꞌënëꞌ nëꞌëdiꞌ zaꞌ naohuaꞌ leyaquëꞌ. Nedyëꞌëtzegue Jesús nëꞌëdiꞌ. Naꞌ uriꞌa cuëta lëꞌë Jesús caora udaondoꞌ rtzeꞌ dza naꞌ. Caora naꞌ unabaꞌ rëpaꞌnëꞌ: “Señor, ¿ca nuz̃i usedyin luëꞌ lao yaca benꞌ reꞌen guti luëꞌ?” \v 21 Caora blëꞌë Pedro nëꞌëdiꞌ, unëꞌ rëbinëꞌ Jesús: \p ―Señor, ¿cabiz̃i gaca quie benꞌ niga? \p \v 22 Naꞌra una Jesús rëbinëꞌ Pedro: \p ―Chi reꞌendaꞌ sura benꞌ niga zidza hasta que bëꞌ yeguidaꞌ tatula, ¿biz̃cuenda quioꞌ luëꞌ rnaboꞌ nëꞌëdiꞌ? Pero luëꞌ, unao nëꞌëdiꞌ. \p \v 23 Canaꞌ guca bro diꞌidzaꞌ lado yaca benꞌ barale quie Jesús cabëꞌ gaca quiaꞌ bigatiaꞌ. Pero cala canaꞌ una Jesús, sino que unëꞌ: “Chi reꞌendaꞌ sura benꞌ niga zidza, hasta que bëꞌ yeguidaꞌ tatula, ¿biz̃cuenda quioꞌ luëꞌ rnaboꞌ nëꞌëdiꞌ?” Canaꞌ una Jesús rëbinëꞌ Pedro. \p \v 24 Nëꞌëdiꞌ, benꞌ quie Jesús, bzuaꞌ diꞌidzaꞌ ni lëꞌë guichi. Blëꞌëdaꞌ nacaꞌ testigo cabëꞌ guca quie Jesús. Banezile nacan tali canꞌ baoniaꞌ. \p \v 25 Lëzi dera ta bë Jesús. Chanꞌ uzuro lëꞌë guichi yugulute ta bë Jesús, bigaque lao yedyi layu gataꞌ libro ga ruꞌen diꞌidzaꞌ ta bë Jesús. Amén.