\id ACT - Zia NT [zia] -Papua New Guinea 1982 (DBL 2017) \h APOSOLO \toc1 Aposolo Buro Yero Nasani Nauwa \toc2 Aposolo \toc3 Apo \mt1 APOSOLO BURO YERO NASANI NAUWA \ip \it Aposolo mene buro yero nasani nauwa auna ungwe ewiya Luka mene gaena. Nung Yesura ungwe yazo LUKA awiya gitau gaero besugairo aune ungwe ewiya susuuno gaena. Nung emo zo yazo nuna Teofilo aeno gaena. Arata Teofilo gege okowata, tawing sero sero emo bauno mene gaese sero gaena. Ungwe euna susuwa eyao era: Oweno mene aposolo sorepunaunu awong Yesura Bowi Iwaing puro tugata-magata nasani bautunasani nauwa. Buro Petoro mene nauna auna ungwe awiya gabu 1-12 auna atu mitiya. Ora buro Paulo mene nauna auna ungwe awiya gabu 13-28 auna atu mitiya. Luka nung be ena Paulo aune dema nasani nauna, arare auna ungwe gainasani “nae” ayero sena. Tani awiya eyao era: 16:10-17, 20:5-21:18, 27:1-28:16. \it* \c 1 \s1 Yesu mene Oweno iyengtai wosaise sena. \p \v 1 O Teofilo, na gitau ge gaewang, awiya buro apakana Yesu mene yero nasani nauna, o ge tugata yero nasani nauna auna ge ungwe awiya gitau buku zora gaewang ara. \v 2 Yesu buro nuna zayero nawe dunu Tuwa Bayau mene senu uritira witina auna ungwe gaero besugaingwa ara. Yesu oko witaore Oweno mene nung soreunu nung aposolo dubu gitau yero naunu nasani nauwa awong eno buro ge pugaina ara. \v 3 Nung yaya tapunete magayero nupema seka yero iropuro aposolo dubura-una wari be 40 ayero kasa yero pungyero ayero nasani Tuwa Bayau nata Tuwa yero nariniya auna ge tugata-magata yero nung iropuna auna susuwa dema keregairo baingtinu gigiwa ara. \v 4 Nung awong aune dema nasani awong eno ge eyero tugata yena, “Niye Yerusalem napo mena oko yangduwae. Mama mene Oweno pugari sena, awiya diya nasani mitiungpu. Na auna gitau sewang gigiwa. \v 5 Diya mitaese sinena, noeno okowata, Yohane mene emo bauno ou gege susunasani nauna, arata be maingkoka gege aung yai aune Tuwa Bayau mene Oweno niye eno pugariniya.” Ayero sena arauwa. \s1 Yesu uritira witina. \r Mk 16:19-20; Lu 24:50-53 \p \v 6 Aposolo awong Yesu aune dema augairo mitasani nung atata yero eyero sewa, “Tuwa, ning be eune Isreli emo bauno apakana au dekaongna gasa name naka nametope tawing naname-una maung yero narinenineta?” \v 7 Ayero sewa Yesu mene abena eyero sena, “Mama nung putoung nuna mene be imokore apungne pugainu mitoiya, awiya niye nigao ine oko mitiya. \v 8 Arata Oweno mene wosiro ninae-una towai aune putoung pumarineya. Putoung puro bowi sao emo nana yero narineya. Ayero yero Yerusalem nape atu zayero Yudaya tawingnata Samaria tawingna o tawing sero sero auna niye bowi nana puro babarineya.” Ayero sena ara. \v 9 Ge ayero sero aune nunae-una ditira atu witina. Wiwitinenu bereze mene nung worero puro witinu kau yewa ara. \v 10 Awong diti ye ika gairo kau newa emo etobe taung wori nunato neyangyaore mene nunae-una atu mena kasa yero dopewato. \v 11 Atu dopero atata yero sewato, “Galilaya tawingna emo, niye noeno diti ye ika uritira gairo mitei? Yesu niye doro uritira witi gigeya deka ayero yero nupema wosariniya.” Ayero sewato ara. \s1 Yudasra buro awiya Matayas mene pungna. \p \v 12 Aposolo awong diri yazo Oliwa auna atu kapetegairo Yerusalem nape buro toiwa. Nagibo diri yazo Oliwa doro Yerusalem babao awiya apungkaka gege ara. \v 13 Awong Yerusalem nape toiro esewa garo mitauwa deka auna baungno witiwa ara. Atu witiwa auna yazo nunae era: Petoro, Yohane, Yakobo, Anderea, Filip, Tomas, Batolomiu, Matiu, Yakobo nung Alifayora mani, Simon Gewera\f + \fr 1:13 \ft Soremao Ge zo \xt Luka 6:15\ft auna atu mitiya awiya gi.\f* ayero sinasani nauwa, Yuda nung Yakobora yazo auna mani. \v 14 Emo dubu aune Yesura ai Maria nupema bauno ena aune Yesura metamani, awong amimene dubo dekaongka yero isa buro wari be sero yero nasani mitiwa ara. \v 15 Be aune wari be etobe oko aung yaore Yesura emo bauno 120 amimene augairo mitiwa Petoro mene nunae-una towang atu iropuro eyero sena, \v 16 “O otao mani nana, Yudas nung nai gitau yeti iwo mene Yesu pumeya auna ge nuna Oweno mene Dawidira be pungnu eo yenu ge sena, ge awiya me yaise sao mitiya, arare me yetiya. \v 17 Yudas nung buro otao nanae zo. Nung dema burora atu naise Yesu mene sero puna ara.” Petoro mene ayero sena ara. \p \v 18 (Yudas nung pasena yenu zuma gaewa auna moni awiya puro baungno emo zora tawing zuma gaero pungna. Nung tawing auna baungno zuwenu oti bususenu tini yo popore buwaka gainu magayena ara. \v 19 Ayero yenu bowi awiya Yerusalem emo bauno mene nigiro tawing auna yazo ge nunae-una Akelidama ayero sewa ara. Ge naname-una Tawing Yu Wosina.) \p \v 20 Petoro mene eyero sena, “Yere buku nanae yazo Sam auna atu eyero gayao mitiya, \q1 Napo nuna zatu kasayaise. \q1 Garo nuna-una emo zo oko naise. \p Ayero zo eyao era, \q1 Buro nuna awiya zo mene pumaise. \p \v 21 Ge gayao ayero mitiya, arare emo zo mene nae soremai Yesu magayaora atu seka yero iropumiya auna bowi nuna sinasani nanene. Emo eyao amimene nae soremaise: \v 22 Yohane mene emo bauno ge ou susunenu Tuwa Yesu mene buro nuna zayero naname-una towang atu nasani naunu name nung ago yero nasani nawe duwane uritira witiya, emo zo susuwara atu Yesu ago yero buna amimene kasa yero name soremaise.” \v 23 Petoro mene ayero senu emo etobe tamuwa ara. Zo yazo nuna Yosefe. Ena mene nung Basaba ayero sinauwa, arata ena mene zo Zastas ayero sinauwa. Emo zo yazo nuna Matayas awiya dema tamuwa. \v 24 Tauno giro isa eyero sewa, “O Tuwa, ning emora dubo gosinosa, arare emo etobe ewiya nunato-una awe gigesa teng niye, awiya gipe giro \v 25 aposolo buro Yudas mene yangdotiya awiya pumae. Yudas nung buro awiya yangdoro soma gerao nuna auna babiya.” \v 26 Isa ayero sero vot yewa Matayas mene daigaina. Ayero yewa Matayas nung aposolo 11 aune dema taina ara. \c 2 \s1 Oweno wosina. \p \v 1 Iya be baina yazo nuna Pentekos auna be kasa yenu giro Yesura emo bauno apakana garo dekaongka auna atu augairo mitiwa ara. \v 2 Mitiwa bewing zo bisi bainakama mene bewing saine yero uritira atu wosiro garo mitiwa auna toiro be buna. \v 3 Ayero yenu awong gosinewa nona zo ewawa ine amimene iyao ine yero gagausero emo bauno mitiwa auna emo sero dopero waegaina ara. \v 4 Ayero yenu Oweno mene dubo nunae-una toiro be buro ge ewe-pape dubo nunae-una pugaina awiya teng sewa ara. \v 5 Be aune Yuda emo tawing sero sero mene augaora buro Yerusalem atu augairo mitiwa ara. Awong yere sao emo ara. \v 6 Arare awong bewing baina awiya dema nigiro emo bauno apakana ayero buro zimuwa ara. Ziuno wawong di gamuwa. Noeno okowata, aposolo mene ge tawing sero sero auna awiya sinewa nigiwa ara. \v 7 Nigiro wawong di gauno iwawa nasani eyero sewa, “Emo dubu ge sineya ewiya Galilaya emo gege. \v 8 Awong nono yero tawing kasa yewangne auna ge benaung giti seseya nigenane gera mamono mene saine nei? \v 9 Name ewiya Patia emo, Midia emo, Ilam emo, Mesopotemia tawingna, Yudaya tawingna, Kapadosia tawingna, Ponto tawingna, Asia tawingna, \v 10 Firizia tawingna, Pamfilia tawingna, Izip tawingna, napo Sairini Libia tawingna mitiya auna napo mamanikakara, name ena mene napo Roma atu esewa yero buro mitenane, \v 11 Yuda emo aune emo ena Yuda emo mene yaine nowa awong aune Krit emo aune Arabia emore. Name amimene nenane ge naname tawing sero sero auna awiya sinasani tani iwawaing Tuwa Bayau mene yero noiya auna bowi ge seseya nigiti nenane ara.” \v 12 Emo awong ayero sewa dubo sisigainu kotumao daigairo puro eyero sewa, “Tani awiya noiye?” \v 13 Ayero sewa, arata ena mene zo aposolo dubu izinasani eyero sewa, “Awong ou wain yanakana mineya, arare dubo dau ni ge ayetugao sineya ara.” Ayero sewa arauwa. \s1 Petoro mene Oweno wosina auna susuwa keregaina. \p \v 14 Ayero sewa Petoro nung otao 11 aune dema dopero ge puro zutiyero eyero sena, “O Yuda emo otao mani arita mani Yerusalem nape etu nowa, niye apakana dawong yawero ge sana nigipu. \v 15 Niye emo dubu eeno eyero sineya, ‘Ou wain mininete dau neya.’ Ayero oko sepu. Iya yemeneka gatiniya. Arare ou wain nono yero minari nenine? \v 16 Niye ge sineya auna eno okowata. Tani gosineya auna susuwa awiya eyao era. Porofete Yoeli mene ge eyero gaena awiya me niya. \q1 \v 17 Tuwa Bayau mene siniya, \q1 Nete tawingna be besugatinai\f + \fr 2:17 \ft Tawingna be besugatinai. Be awiya Yesu witina atu zayero butunoiya, bautunai Yesu kapetegairo bumai aune aung yariniya. Arare be yeme awiya dema be amimene pupuniya.\f* aune na Oweno nana pugana wa sigoru ine yero wosiro emo bauno apakana auna mokora towariniya. \q1 Mani emodidire baunodidire ninae mene porofete mene saine yarineya. Mani emodidi ninae mene seka mitasani atiyo yaine yero nona me garineya. Emo kikiyongne ninae mene atiyo me yarineya. \v 18 Be aune na Oweno nana emo bauno nana auna-una pugana awong porofete mene saine yarineya. \v 19 Sana berezera atu tani ena kasa yariniya. Nupema tawingna atu dema tani ena kasa yariniya. \q1 Tani awiya yure, iyaore, boingsa bainane amimene kasa yariniya. \v 20 Wari sikimariniya. Ino yu yero yu ine yariniya. Tani awiya kasayaya aune Tuwara be baina waegaore kasa yariniya. \v 21 Be aune zo nung Tuwa yau sariniya, nung awiya Tuwa mene sorero pumariniya. \p Yoeli mene ayero gaena arauwa. \p \v 22 O Isreli emo otao mani nana, ge sana nigipu. Tuwa Bayau mene Yesu Nasarete emo awiya burora pugaina, awiya gaese sero Tuwa Bayau mene putoung nung eno pugainu ninae-una towang atu nasani buro tau yetugao, tani sekawa aune tani putoungne yero nasani naunu gosinasani nauwa ara. Susuwa awiya gosineya ara. \v 23 Awong Yesu puro wawong ninae-una pugarineya, awiya Tuwa Bayau mene yemaoko ayero yaese senu tau yena. Nupema yemaoko giginu teng yena. Arare nagibo sena teng niye Yesu maga yaise sero emo Yudara sao tau yao ge aung auna waweng pugeya i pasaora deteya maga yetiya ara. \v 24 Nung maga yaora yaya tami Tuwa Bayau mene yayara bunao besero maga yaora mokora atu uweti seka yero iropumiya. Noeno okowata, magayao mene nung sorao ine teng oko. \v 25 Dawidi mene Sorao Emo naname iropariniya auna ge eyero sena, \q1 Tuwa nung benaung nana-una mitoi gosinona. \q1 Na awang yoni sero, nung wawong me nana-una dopero mitoiya. \v 26 Arare moko nana mene yawa yawa noi ewawa nana mene yawa yawa yero noiya. Awiya gege okowata, na magayaora gerao amimene Tuwa Bayau tumo didinasani iwaing oregarinena. \v 27 Ayero yarinena. Noeno okowata, ititi nana mene magayao napora mitoiye sero, Tuwa Bayau ning na oko duwarinesa. \q1 Ning na soumani nina me ewiya oko yangduwasa aingso nana gung yero wuru puro aung yariniya. Aung ara. \q1 \v 28 Ning nao mera nagibo awiya na eno gipasa. \q1 Ning na aune dema mitasa na yawa yawa bainakama yarinena. \p \v 29 Dawidi mene ayero sena arauwa. \p O otao mani nana, na ewowo naname Dawidira ge awiya sero baingtana nigipu. Dawidi nung magayenu mutewa biriti nuna naname-una etu mitoiya. \v 30 Nung amimene porofete yero nasani nauna, arare nung eyero gigina ara. Tuwa Bayau mene Dawidira saisibuna dubu auna atu zo emo tuwa pugai emo tuwa yaora buro nuna awiya pumaise ge senu tau yena ara. \v 31 Tuwa Bayau mene buro yari sena, awiya Dawidi mene gigina. Arare nung Sorao Emo naname iropao nuna-una ge eyero sena, “Tuwa Bayau mene nung oko yangduwai magayao napora atu mitariniya. Taung aingso nuna mene oko gung yero wururu sariniya. Aung ara.” \v 32 Yesu nung awiya Tuwa Bayau mene uweti seka yero iropumiya, awiya me diti moko nanae mene giro nenane ara. \v 33 Tuwa Bayau Maung nuna-una yumao mene yumi witiro Tuwa Bayaura wawong mera adumi Maung mene Oweno pugari sena, awiya nung eno pugai puro tani nigiti nasani gosineya ewiya yeti kasa yetiya. \v 34 Yesu uritira witiya, ayero Dawidi nung nuka nutope uritira oko witao. Arata nung eyero sena, \q1 Tuwa Bayau mene Tuwa nana eno eyero sena, “Ning buro wawong me nana-una atu adungno mitasa \v 35 na iwo dubu nina awiya benaung nina-una pugana izarinesa.” \p \v 36 Dawidi mene ayero sena ara. Arare niye Isreli emo apakana amimene eyero gipu tauyae. Niye Yesu i pasaora deteya, nung awiya Tuwa Bayau mene burora pugainu nung Tuwa aune Sorao Emo naname yero noiya ara.” Petoro mene ayero sena arauwa. \s1 Emo daigairo mene dubo darawa yewa ge ou suwewa. \p \v 37 Petoro mene ge ayero senu nigiro dubo miniwa ara. Dubo mininasani nung arita aposolo ena awiya atata yero eyero sewa, “Otao mani, nae nono yarinenine?” \v 38 Ayero sewa giro Petoro mene eyero sena, “Tuwa Bayau mene pasena ninae disaise niye dubo darawa yero Yesu Kristo tumo diyaya nae niye ge ou suwanene. Ayero yanane Tuwa Bayau mene Oweno niye eno pugariniya ara. \v 39 Niye arita mani awiso ninae arita ena ake atu nowa, awiya Tuwa Bayau naname mene ara taungno yau sinoiya auna teng Oweno niye eno pugari sinoiya ara.” \v 40 Petoro mene ge ayero sero aung yero ge ena susuuno sinasani wini ge dema sinasani eyero sena, “Emo memeko-mameko etu nowa amimene pasenana abena tamarineya. Niye awong aune dema abena tamowi sero dubo darawa yepu.” \v 41 Petoro mene ayero senu emo ena ge awiya nigiwa me yena, arare awong awiya ge ou suwewa. Wari be aune emo 3,000 Yesura dubu aune dema taiwa arauwa. \s1 Bonene mininasani isa sinasani ayero nasani nauwa. \p \v 42 Aposolo mene Yesura ge tugata nauwa awong nigari arataungno yero nauwa ara. Ayero nasani dubo mene tairo baingtiro bonenena-ta isara awiya ozaung-zaung augati nasani nauwa ara. \v 43 Aposolo awong tani-butani putoungne daigairo nasani nauwa emo bauno apakana amimene wawong di gauno nasani nauwa ara. \v 44 Kristo tumo didinasani nauwa amimene dubo dekaongka yero wau nona nunae dubura gege ayero sero nasani nauwa ara. \v 45 Ena mene tawingne wau nunae aune awiya emo ena eno pugairo moni puro otao mani ena bogamasa nasani nauwa giro bono yero nasani nauwa ara. \v 46 Awong wari be sero dubo dekaongka yero Tuwa Bayaura ibu bainana atu augati nasani nauwa. Nupema garo nuka nunae sero augairo bonene yero mininasani nauwa ara. Ayero nasani ma maze zo oko sorao dubo mene yawa yawa yero mininasani nauwa ara. \v 47 Ayero nasani Tuwa Bayau bowi nasani nauwa. Ayero yewa emo bauno apakana awong giro yawa yawa nasani awong aratamuwa. Tuwa nung be giti emo bauno ena sorero pupunaunu awong dubura una susuuno nasani nauwa arauwa. \c 3 \s1 Petoro mene emo asama yao zo kora yena. \p \v 1 Wari zore Petoroto Yohane ture isa saora be bunu giro Tuwa Bayaura ibu baina auna toiwato ara. \v 2 Toiti newato emo zo aira tiyangna atu asama yao kasayena, awiya diungno puro bumuwa. Emo nung otao mani mene be giti diungno puro baungno ibu baina auna garo bera nugu atu pugati nauwa mitima nauna. Garo be awiya Garo Be Wosewa ayero sinasani nauwa. Atu mitasani emo toiro buwana isona nauwa nona eno isa wowosa sero nasani nauna. \v 3 Arare Petoroto Yohane ibu mokora towari sero newato giro nung nona eno awongto isa sena ara. \v 4 Isa senu awongto nung anuwing nasani Petoro mene eyero sena, “Diti yero nato gi.” \v 5 Ayero senu emo asama amimene nona zo pugari sewitota ayero sero awongto yanakana anuwengna. \v 6 Ayero nenu Petoro mene eyero sena, “Nato wau moni aung. Arata nona dekaongka mitiya, awiya pugana pumarinesa. Na Yesu Kristo Nasarete napora be nuna-una sinena: iropung, ang yase.” \v 7 Ayero sero wawong mera puro ininu iropupunenu te mere mepore auna mugo nunato mena tau yena ara. \v 8 Tau yenu nung mena dopero ang yero awongto aune dema ibu baina auna mokora toiwa. Toiro nung sasero-sasero yero ang nasani Tuwa Bayau bowi yena ara. \v 9 Emo apakana mene nung ang nasani Tuwa Bayau bowi nenu gigiwa ara. \v 10 Giro eyero sewa, “Ibu bainana Garo Be Wosewa auna atu mitasani wau moni eno isa wowosa sinoiya, nung ara.” Ayero sero nung iwaing yena awiya giro sopine yero kotumao oko pumao yewa arauwa. \s1 Petoro mene ibu bainana atu ge tugata yena. \p \v 11 Emo amimene Petoroto Yohane saniti nenu emo bauno apakana ibu bainana masi zo yazo nuna Solomonna waranda auna atu sungno awongto ziuno wawong di gauno dopewa ara. \v 12 Emo bauno ayero yewa giro Petoro mene ge eyero sena, “O Isreli otao mani nana, niye nono yero emo ewiya giro wawong di gapunei? Niye nono yero nato yanakana anuwing nei? Nato putoung nanato una, o etutero nao nanato una emo ewiya kora yetenato ang niya, ayero sineita? Aung ara. \v 13 Abraham, Isaka, aune Yakobo auna Tuwa Bayau, nung ewowo naname auna Tuwa Bayau, nung amimene buro-mani nuna Yesu auna yazo de ika yena. Nung awiya ninae puro pu iwora waweng gaiwa Pilato nung besai babaise senu niye awang sewa ara. \v 14 Ayero nasani dubo dangne, o etutero naora maung nung awiya awang sinasani gorobo emo ninae ao-diyaise Pilato dawong \v 15 gainasani naora maung awiya dewa magayena ara. Arata Tuwa Bayau mene uwenu magayaora atu seka yero iropunu diti moko nanato mene gigiwangto, amaze sinenato era. \v 16 Emo ewiya gosinowa. Nato Yesu tumo didinasani nonato, arare Yesu mene tumo diyao nanato awiya uweti iropuro tau yeti Yesura yazo auna putoung mene emo ewiya kora yeti taung nuna iwaing yeti gosineya. \p \v 17 Otao mani nana, na niye eno eyero gosinena. Niye arita gitau yao dubu ninae amimene tani yewa auna susuwa oko gosinasani yewa ara. \v 18 Gitau gatau Tuwa Bayau mene Sorao Emo nuna Kristo yaya tapunete magayaise auna ge porofete apakana auna kotumaora pugainu sero gaewa, ge awiya me yena. \v 19 Arare Tuwa Bayau mene pasena ninae disaise sero niye dubo darawa yero Tuwa Bayau aune dema neupu. \v 20 Tuwa mene nuna-una atu putoung seka pumaora be pugai bumaise, o Kristo niye eno iyengtari sena awiya iyengtai wosaise niye dubo darawa yero Tuwa Bayau aune dema neupu. Yuda emora Sorao Emo Kristo awiya nung Yesu ara. \v 21 Nung amimene yeme uritira atu mitasani be zo diya mitaise sao mitiya, arare atu mitiya. Be aune Tuwa Bayau mene sai tawingna nona apakana nupema sesekawa ine kasa yariniya. Tuwa Bayau mene gitau otu ge nuna awiya porofete dubu nuna gerao auna kotumaora pugati naunu sinauwa ara. \v 22 Mose nung ge eyero sena, “Tuwa Bayau mene dubu ninae-una towang atu porofete zo na eyao ine niye eno tamariniya. Nung ge tugata yari niya awiya teng nigipu. \v 23 Zo nung porofete auna ge nigao awang yai giro nung Isreli dubu aune tairo noiye sero, Tuwa mene dai magayariniya.” Mose mene ayero sena ara. \v 24 Ora porofete ena Samuel nauna bautara kasa yero bautunasani nauwa awong apakana amimene be yeme euna ge sero gaewa ara. \v 25 Tuwa Bayau mene nona iwaing pugari sero ge porofetera kotumaora pugati naunu awong keregairo sinauwa, nona awiya ninae pumaese sena ara. Nupema tairo nao Tuwa Bayau mene aya-ewowo ninae eno tauna, auna me niye ara. Tairo nao awiya Abraham eno eyero sinasani tauna, ‘Na saisibuna nina gao yana gao amimene tawing sero sero emo baunona una atu teng yariniya.’ \v 26 Tuwa Bayau mene Mani nuna burora pugati nasani ninae-una gitau bumaise sero iyengtinu wosina, awiya niye apakana gao nasani mekora nagibora atu pumari sero ayero yena ara.” Petoro mene ayero sena arauwa. \c 4 \s1 Awong Petoroto Yohane bunewa. \p \v 1 Petoroto Yohane awongto emo bauno eno ge ayero tugata newato pirisa aune ibura polis auna gitau yao aune Sadukayo emo aune dema nunato una kasa yewa. \v 2 Kasa yero awongto emo bauno eno ge tugata nasani Yesu nung magayaora atu seka yero iropuna arare mamagayao iroparineya, auna bowi keregaiwato gigiwa meko yena ara. \v 3 Gigiwa meko yenu giro awongto saniro ture inu giro bunao gare pugaiwa awiwato. \v 4 Be aune Petoro mene ge tugata yenu nigiwa awong auna ena mene ge awiya nigiro Yesu tumo diro Yesura dubu aune dema susumuwa 5,000 ayao yena arauwa. \s1 Petoro mene kotora atu Yesura yazo keregaina. \p \v 5 Iya gainu Yudara gitau yao emo aune simai aune sao tauyao ge gipao emo awong amimene Yerusalem nape atu augaiwa ara. \v 6 Pirisa baina yazo nuna Anasi aune Kayafa aune Yohane aune Alesanda aune pirisa bainana didikaing apakana awong amimene awong aune dema augaiwa ara. \v 7 Augairo sewa aposolo etobe augao nunae-una puro bumuwa nunae benaungna atu dopewato atata yero sewa, “Awe mene nito soremi emo asama awiya kora yeteito? Ana-una bera seseyato iwaing yetiye?” \p \v 8 Ayero atata yewa Petoro nung Oweno mene moko nuna be bunu ge eyero sena, “Gitau yao simaire, sana nigipu. \v 9 Nato emo asama zo eno tani iwaing yetenato, aeno, ‘Awe mene nito soremi emo awiya kora yeteito?’ ayero sero koto nasani nato atata neya. \v 10 Arare keregana niye eune Isreli emo bauno apakana amimene nigipu. Yesu Kristo Nasarete napora ninae i pasaora deteya magayetiya, arata Tuwa Bayau mene magayaora atu uweti iropuro niya, putoung nuna-una emo ewiya taung nuna iwaing yeti ninae-una ditira atu dopero mitiya era. \v 11 Ge gayao zo mitiya amimene Yesu eno eyero siniya, \q1 Garo yao emo niye daba zo gigiwa meko yenu \q1 yangduwa ara. \q1 Arata daba amimene garo wurura ziwong yero mitoiya. \p \v 12 Yesu nata name kora yao teng niya. Tuwa Bayau mene Yesura yazo emo eno keregaina, arare kora yao emo naname zo tawingna oko mitiya.” Ayero sena arauwa. \s1 Petoroto Yohane besewa bamuwato. \p \v 13 Petoroto Yohane awongto awang yao aung be nunato eo yenu ge sewato, emo koto newa amimene nigiro awongto nigao gare oko towao, awongto emo wosao gege, awiya giro sopine yero wawong di gamuwa. Awongto Yesu aune dema nasani nauwato awiya gigiwa. \v 14 Nupema emo kora yewato amimene nunato una nugu atu dopero mitinu awong nung giro ge abena sao awang yero \v 15 awongto sewa wosi kakame yewato nuka nuyetope eyero wina-se yewa, \v 16 “Name emo etobe nono yari nenine? Awongto tani putoungne ewiya yeteyato kasa yeti Yerusalem napo mene bowi ewiya nigiro aung yeteya, arare name tani nunato bewae yao ine teng oko. \v 17 Arare ge ewiya napo sero babai nigowi sero, sanane emo auna yazora nupema oko emo bauno eno ge tugata yaeto.” \v 18 Ayero sero aune awongto sewa witiwato eyero sewa, “Nito Yesura yazora nupema oko ge tugata-magata yaeto.” \v 19 Ayero sewa, arata Petoroto Yohane mene ge abena eyero sewato, “Niye nika niyetope kotungno gipu. Ge ninae dipunasani Tuwa Bayaura ge awang sanato Tuwa Bayau mene gai teng yarinita? Aungwa. \v 20 Ge nigiwangto, o nona gigiwangto awiya nato pungyero puro nao ine teng oko niya.” \v 21 Ayero sewato awong awang saora ge nupema sinete awongto yangduwa bamuwato ara. Napora emo bauno apakana mene tani yewato awiya giro Tuwa Bayau bowi newa giro awong emo bauno awang nasani awongto eno taung yaya zo pugaora nagibo kau yewa ara. \v 22 Emo kora yewato awiya nung asama yero mitawe dunu dawang 40 ayero aung yena arauwa. \s1 Yesura dubu mene tau yero Bowi Iwaing sari sero isa sewa. \p \v 23 Awong Petoroto Yohane yangduwa awongto augaora atu baungno otao mani taungno pirisa babuze aune simai amimene ge awongto eno sewa auna ungwe-maungwe yero besu gaiwato. \v 24 Ayewato awong ge awiya nigiro dubo nunae dekaongka yero Tuwa Bayau eno pugairo eyero sewa, “O Tuwa bainakama, ning uritire tawingne witore nona apakana aune dema yasa. \v 25 Arare nine sasa Oweno mene ewowo nanae Dawidi nung soumani nina auna be punu eo yenu ge eyero sena, \q1 Emo Yuda oko awong Tuwa eno tini kapao puro nasani tini kapao nunae auna susuwa kasa yaise yero tetere \q1 yero nowa. \q1 Emo dubu giti Tuwa gera yari sero kaputinowa. \q1 \v 26 Tawing sero serora emo tutuwa amimene Tuwa Bayau aune Sorao Emo nuna Kristo awongto iwo yari sero \q1 ziuno dopewa ara. \q1 Emo babuze amimene awongto iwo yari sero \q1 augaiwa ara. \p \v 27 Ge Dawidi mene gaena, ge awiya napo euna atu me yena. Herodeto Pontias Pilato awongto emo Yuda oko aune Isreli emo awong aune dema Mani nina Yesu, nung buro nina-una gerao, nung awiya iwo yari sero augaiwa ara. Nung awiya Sorao Emo nanae yaise sasa. \v 28 Ayero yaya nina-una teng yarinita, awiya oko sao yewa. Arata putoung nina mitiya, arare kasa yaise sinosa teng kasa yero noiya. Aeno tani kasa yaise sasa, auna teng yewa ara. \v 29 O Tuwa, ge nina awang sineya auna susuwa gosinasani buro-mani dubu nina nae eno putoung pugasa ge nina awang yao aung tau yero sanene. \v 30 Putoung nina gipasa gaese sero emo bauno yayare kora ye. Nupema Yesu nung buro-mani nina dang auna bera tani putoungne yanene.” \v 31 Isa ayero sewa garo augairo mitiwa awiya youto-youto yenu Oweno mene awong sero topetinu awong awang yao aung tau yero Tuwa Bayaura ge emo bauno eno tugata yari zayewa arauwa. \s1 Yesura dubu awong dubo dekaongka yero wau moni pu dekaongna gairo nasani nauwa. \p \v 32 Yesu tumo didinasani nauwa amimene dubo kotumaore dekaongka yero nasani nauwa. Ayero nasani wau moni nunae awiya ninawa nanawa oko sao, dubura gege ayero sewa mitauna ara. \v 33 Aposolo mene Tuwa Yesu magayaora atu seka yero iropuna auna bowi ge putoungne sinauwa emo bauno nigiti nasani nauwa Tuwara soremao bainakama nunae-una atu mitauna ara. \v 34 Nunae-una zo mene bogamasa oko yero nauna. Emo tawingne ibu niyangne nasani nauwa amimene nona nunae awiya emo ena eno pugairo abena moni puro \v 35 moni awiya aposolora waweng pugati nasani nauwa. Ayero nasani nauwa aposolo mene emo wau moni kau yero nasani nauwa awiya teng moni bono yero pugati nauwa pupu nasani nauwa ara. \p \v 36 Be aune emo zo nasani nauna yazo nuna Yosefe. Aposolo awong yazo nuna zo Banaba ayero sewa. Ge naname-una Onggo sero korayao emo. Nung Lewira saisibuna auna zo. Nung Saipras gutura atu kasa yena ara. \v 37 Emo amimene tawing garawi nuna emo ena eno pugairo moni pugaiwa awiya apakana puro aposolora waweng pugaina arauwa. \c 5 \s1 Ananiato Safairara ungwe. \p \v 1 Emo zo nasani nauna yazo nuna Anania. Nung aro nuna Safairato ge ungwe yero tawing nunato emo eno pugaiwato abena moni pugaiwa pumuwato ara. \v 2 Awongto ge sero tiro emo mene moni agewa pung yero agewa gege aposolora waweng pugaina ara. \v 3 Pugainu Petoro mene atata yero sena, “Anania, Sanda mene dubo nina topetiro Oweno etegati nasani tawing nina-una zuma agewa pung yasese sesi noeno nigiro deka ayero yari yetesi? \v 4 Tawing nina mitaise sero giro yangduwasa mitatiya. Nupema emo ena eno pugairo moni pumesa, awiya nine gege moni maung nesa. Ning noeno tani awiya yari kotumesi? Ning emo okowata, Tuwa Bayau etegesa ara.” \v 5 Ayero senu Anania mene ge awiya nigiro zuwero magayena ara. Ayero yenu ena mene bowi awiya nigiro awang bainakama yewa. \v 6 Magayenu mani seka mitiwa amimene iropuro taung aingso nuna mo mene dowero puro baungno mutewa ara. \v 7 Ayero yewa 3 aua ayao aung yenu aro nuna mene tani kasa yena awiya oko gaoware garo auna atu toina ara. \v 8 Garo auna atu toinu Petoro mene atata yero sena, “Gire, nito tawing pugeyato zuma pugeya pumeyato, awiya deka ke eri?” Ayero atata yenu bauno mene eyero sena, “Deka ka ara.” \v 9 Ayero senu giro Petoro mene abena eyero sena, “Nito noeno Tuwara Oweno gaero gari sero ge dekaongka seseito? Yu nina muteteya mani dubu awiya yemeneka garo be bautara dopero miteya. Arare awong ning deka ayero puro baungno mutarineya.” \v 10 Ayero senu bauno amimene zuwe te nuna-una nugu gairo magayena ara. Magayenu mani seka dubu amimene toiro aro magayenu giro puro baungno yu mutewa deka auna atu mutewa ara. \v 11 Arare Yesura dubu aune emo bauno ena dema bowi nunato awiya nigiro awang bainakama yewa arauwa. \s1 Aposolo mene tani putoungne ena yero nasani nauwa. \p \v 12 Aposolo mene tani putoungne daigairo emo baunona una towang atu yero nasani nauwa. Awong apakana dubo dekaongka yero Tuwa Bayaura ibu baina auna agewa zo yazo nuna Solomonna waranda auna atu augati nasani nauwa ara. \v 13 Augati nauwa emo ena mene awong aune tairo nao awang nauwa. Arata emo bauno daigairo mene awong giro aratapu nasani yawa yawa nauwa. \v 14 Arare emore baunone daigairo nibamu amimene Yesu tumo diro nuna-una susuuno nasani nauwa ara. \v 15 Aposolo mene tani putoungne nasani nauwa giro ena mene otao mani nunae yayare awiya nagibe atu masi zuwero masi auna atu pugati nasani eyero sinauwa, “Eyero etu mitaya Petoro mene nagibe etu puma-sauma nasani awong giro kora yaise. Nung wawong mene oko kora yao yariniya, awiya utung nuna mene enana-una suwayai iwaing yaese.” Ayero sero nauwa ara. \v 16 Napo mamanikaka Yerusalem ziuno mitauwa auna emo bauno daigairo mene aposolora una buro augati nasani otao mani nunae yayare iwae mokora mitao aune dema puro buro nauwa kora yero nauwa iwaing yero baungno nasani nauwa arauwa. \s1 Angelo mene aposolo bunao gare atu besena. \p \v 17 Nona ayero kasa yenu giro pirisa babuze aune emo nung aune dema mitasani nauwa, awong Sadukayo dubura, awong amimene aposolo dubu eno kotumao meko puro awong iwo yewa ara. \v 18 Ayero nasani aposolo dubu saniro puro bunao gare pugaiwa. \v 19 Ayero yewa awinewa pingne Tuwara angelo zo mene garo be apero awong yuno puro wosiro eyero sena, \v 20 “Niye ibu bainana atu toiro emo bauno apakana aeno nao sekawara bowi ge keregairo baingtiti nasani neupu.” \v 21 Ayero senu awong nigiro gora gara ibu bainana atu toiro ge tugata yewa ara. \p Pirisa baina arita emo dubu nuna amimene au dekaongna gairo gitau yao dubu arita Isreli emo babuze apakana awiya yau sewa buro augaiwa ara. Augairo polis baungno bunao gare atu aposolo puro bumaese sewa. \v 22 Ayero sewa polis mene baungno bunao gare atu kau yero giro yesese yero buro eyero sewa, \v 23 “Nae baungno garo be gazao miti gigenane. Nupema diya awong garo be diya nasani dopero miteya. Arata nae garo be apero toiro emo kau yetenane.” \v 24 Ayero sewa ibu bainana polis auna gitau yao aune pirisa babuze amimene gigiwa teng oko yao yenu, “Tani ewiya nono yero besugariniye?” ayero sewa ara. \v 25 Ayero sinewa emo zo mene kasa yero eyero sena, “Bunao gare pugeya awiya awong ibu bainana mokora atu ge tugata neya ora, gipu.” \v 26 Ayero senu polisra gitau yao amimene dubu nuna puro baungno aposolo dubu keketero yuno puro bumuwa. Awiya emo bauno mene aposolo dubu eno polis daba mene dowi sero iwo yanakana oko yao etutero puro bumuwa arauwa. \s1 Aposolo mene gitau yaora augaora atu awang oko yao ge sewa. \p \v 27 Awong aposolo puro baungno augaora pugaiwa gitau yao dubura benaungna atu dopewa pirisa baina mene ge eyero sena, \v 28 “Niye emo auna yazora emo bauno ge tugata yao awang sinenane. Arata niye ge awiya nupema Yerusalem atu tugata yeteya emo bauno pu sino apakana nigeya. Ayero nasani emo Yesu dewa auna pasena awiya nae eno pugari sero neya.” \v 29 Ayero senu Petoro aposolo ena aune mene abena eyero sewa, “Emora ge dipunasani Tuwa Bayaura ge awang sao ine oko mitiya. \v 30 Ninae Yesu i pasaora dewa magayena, nung awiya ewowo naname una Tuwa Bayau mene uwenu seka yero iropuna ara. \v 31 Iropunu Tuwa Bayau mene sorero nuna-una wawong mera pugairo Gitau Yao Emo, o Sorao Emo naname pugaina. Isreli emo name dubo naname darawa yanane pasena naname disari sero ayero yena ara. \v 32 Auna bowi awiya nae sinonane Oweno deka ayero dema sinoiya. Oweno awiya Tuwa Bayau mene ge nuna dipunowa awong aeno pugati noiya.” Ayero sena arauwa. \s1 Gameliel nung otao mani nuna mene aposolo iwo yowi sero ao-diyaese sena. \p \v 33 Aposolo mene ayero sewa nigiro tini kapenu kotumao meko puro aposolo dari sewa ara. \v 34 Dari sewa, arata augao nunae-una atu Farisayo zo mitina, yazo nuna Gameliel. Nung sao tauyao ge gipao emo zo. Emo bauno apakana mene yazo nuna de ika gatinasani nauwa. Nune iropuro polis mene aposolo puro wosiro kakame yaya be maingkokaka atu mitaese senu wosiwa aune nung \v 35 otao mani nuna eno eyero sena, “Isreli otao mani nana, niye emo awiya iwo yari sero giro kotungno baingtiro aune yepu. \v 36 Gitau emo zo yazo nuna Tiudas amimene kasa yero eyero sena, ‘Na putoung bainakama nana-una mitiya.’ Ayero senu emo 400 mene nung ago yero bamuwa ara. Arata nung iwo mene dewa magayenu dubu nuna zanewa buro nunae aung yena ara. \v 37 Nupema gavman mene emo baunona yazo gainewa be aune Galilaya tawingna emo zo yazo nuna Yuda amimene kasa yero nasani nauna. Nune emo ena yunu nung ago nasani nauwa. Ayero yenu nung dewa magayenu dubu nuna zanewa ara. \v 38 Arare na emo eeno ge eyero sana nigipu. Niye emo dubu ewiya iwo oko yae. Dopu nae. Ge tugata yero nowa, o buro yero nowa, awiya kotumao nunae-una yarineya, awiya yangduwaya wosiro aung yariniya. \v 39 Orata buro yero nowa awiya Tuwa Bayaura kotumaora yero yarineya, awiya ninae awong kaputari neya. Niye buro nunae sisigati nasani Tuwa Bayau iwo yaneya.” Ayero sena arauwa. \s1 Awong aposolo waung mene dewa. \p \v 40 Ge ayero senu nigiwa teng yenu aposolo yau sewa witi augaora yewa waung mene dewa. Dero Yesura yazo bowire auna ge nupema tugata yowi sero, awang sero iyengtiwa bamuwa ara. \v 41 Iyengtiwa Tuwa awong eno giginu teng yenu awong yazo nuna eno waung pumuwa auna yawa yawa nasani augaora atu wosiro bamuwa ara. \v 42 Arare awong wari be giti ibu bainana atuta ibu niyang enana atu Yesu Kristora Bowi Iwaing oko yangduwao tugata-magata yero nasani nauwa arauwa. \c 6 \s1 Taungna buro auna emo 7 awiya tamuwa. \p \v 1 Be aune emo bauno daigairo mene Yesu tumo diro nuna-una susumuwa dubu baina yena. Awong ena mene Grik ge sinasani nauwa, ena mene Yuda ge sinasani nauwa. Awong wari be sero nona minaora moni kapero bono yero nasani nauwa ara. Ayero nauwa Grik ge sao emo amimene Yuda ge sao emo eno kotumao meko puro eyero sewa, “Niye taung sogayaora moni bono yero nasani bauno ibono mamaga yetugao nanae yangdoti nowa.” \v 2 Ayero sewa aposolo 12 mene Yesura dubu apakana yau sewa augaiwa eyero sewa, “Nae taungna buro soga yero nasani Tuwa Bayaura ge tugata yao auna buro awiya yangduwanane wosai teng oko yariniya. \v 3 Arare otao mani, niye emo 7 ninae-una towang atu taungpu. Emo Oweno mene nuye topetiro noiya, o emo kotumao iwaingne, o emo emo bauno ena mene giro aratapu nowa, emo 7 ayao ine awiya taungpu. Ayero yaya buro awiya sanane naya \v 4 nanae mene zo isa burore ge tugata yaora buro awiya nanene.” \v 5 Ge ayero sewa dubu mene nigiwa teng yenu, emo ewiya tamuwa: Stiwen, nung tumo diyao bainakama. Oweno mene nuna-una be buro mitasani nauna. Otao mani nuna ena awiya Filip aune Prokoro, Nikano, Timon, Pamena, Nikola, nung Antiok napora emo. Nung Yuda emo me okowata, nung Yuda emo mene yaine yero nasani nauna. \v 6 Emo dubu awiya tamuwa awong aposolo dubura una nugu atu dopewa isa sero wawong ziye pugairo gao yewa ara. \p \v 7 Ayero yewa Tuwa Bayaura ge wisika sero bautunenu Yerusalem atu emo bauno daigairo mene Yesura dubu aune dema susumuwa. Aune pirisa dubura una daigairo mene Yesura ge nigiro dipunasani nauwa arauwa. \s1 Stiwen gera pugaiwa. \p \v 8 Tuwa Bayaura gaore putoungne Stiwenna una mitauna, arare nung emo baunona benaungna atu tani putoungne ena nauna ara. \v 9 Arare Yuda emo ena iropuro Stiwen aune dema ge wina-se yewa. Yuda emo eyao emimene nung aune dema ge wina-se yewa: Dubu zo yere ibu nunae auna yazo nuna Emo Souyao Burora Bunao Aung auna Ibu ayero sinauwa, awong auna emo ena aune Sairini emo ena, Alesandria emo ena, Silisia emo ena aune Asia emo ena awong amimene au dekaongna gairo Stiwen aune ge wina-se yewa. \v 10 Ayero yewa Oweno mene kotumao iwaing Stiwen eno pugainu ge me gege sero baungnu ge nunae ge iwao yena ara. \v 11 Nung awong ayero daigainu giro awong emo ena taungno ge iwaese sewa giro awong Stiwen eno eyero sewa, “Stiwen nung Moseto Tuwa Bayau izinasani ge meko awongto eno sesi nigenane.” \v 12 Ayero sinasani emo bauno aune simai aune sao tauyao ge gipao emo auna dubo uwewa ara. Ayero yewa awong baungno Stiwen saniro puro gitau yaora augao auna bamuwa ara. \v 13 Puro baungno ge iwao ge saya gitau yao mene gaya me yaise sero ge iwao kotumao ena otao mani nunae eno pugaiwa. Arare awong kotora atu ge iwinasani Stiwen eno eyero sewa, “Emo emimene ibu baina naname aune sao tauyao ge naname awiya izinasani noiya. \v 14 Eyero sesi nae nigenane, ‘Yesu Nasarete napora amimene ibu baina ewiya dero kasariniya. Ayero nasani tani Mose mene yanenese sero gaena awiya yangdoro tani zo yanenese pugariniya,’ asesiya.” Ayero sewa ara. \v 15 Ayero sewa emo dubu augaora mitiwa amimene Stiwen anuwing nasani benaung nuna gigiwa angelora benaung ine yena arauwa. \c 7 \s1 Stiwen mene aya-ewowo nunae-una ungwe dina. \p \v 1 Pirisa baina mene Stiwen atata yero eyero sena, “Ge sineya ewiya ge me ing?” \v 2 Ayero senu Stiwen mene abena eyero sena, “O otao mani aune gitau yao nana, ge sana nigipu. Ewowo naname Abraham nung Heran napo auna oko babao Mesopotemia tawingna katu nenu aune Tuwa Bayau waegaore amimene kasa yero nung eno eyero sena, \v 3 ‘Ning tawing susuwa nina arita dubu nina awiya yangdoro nane tawing zo giparinena auna baungno narinesa.’ \v 4 Ayero senu nung ge awiya nigiro tawing nuna Kalidia awiya yangdoro Heran nape baungno nasani nauna ara. Atu nenu maung nuna magayenu aune Tuwa Bayau mene tawing auna atu yuno puro bung tawing name yeme nenane euna yena. \v 5 Puro buro tawing oko diriye gainu nuna yena. Aung ara. Agewa zo za nung eno oko pugao yena. Nung aune saisibuna nuna aune mene ago topetaese senu tauyena. Awiya nung mani aung nauna be aune Tuwa Bayau mene ayero senu tauyena ara. \v 6 Tuwa Bayau mene ge zo nung eno eyero sena, ‘Saisibuna nina mene tawing sekawa zora baungno esewa ine yero nasani sou buro gege yero nasani dawang 400 ayao atu yayara tame narineya ara.’ \v 7 Nupema nung ge zo susuuno eyero sena, ‘Sou buro yaese sero pumarineya, emo awiya abena pugana saisibuna nina yangduwaya tawing awiya yangdoro tawing euna buro na bowi yero nasani narineya.’ Ayero sena ara. \v 8 Tuwa Bayau mene ayero sero awong nung aune dema tayaese sero tairo nao nuna Abraham eno pugairo tayao awiya daung mokera mitaise Abraham aune dubu nuna aune mene tani taung aingso kapao awiya puro naese sena. Arare mani nuna Isaka kasa yero mitinu wari 8 aung yenu Abraham mene maingna taung aingso kapena. Deka ayero Isaka mene Yakobo kasa yenu taung aingso nuna kapena, nupema Yakobo mene ewowo naname 12 kasa yero nasani nauwa auna taung aingso nunae awiya kapena ara. \p \v 9 Arare ewowo naname mene maingkoka nunae Yosefe eno kotumao meko puro moni eno emo enana waweng pugaiwa puro baung Izip tawingna yewa sou buro nasani nauna. Atu baungno naunu Tuwa Bayau mene nung aune dema nasani nauna. \v 10 Nasani Yosefe dubo minaora atu sorero puro kotumao iwaing pugainu Izip emo tuwa Fero mene giginu iwaing yenu giro ibu niyang nuna aune napo aune emo aune awiya diya naise emo tuwa pugaina ara. \v 11 Pugainu naunu Izip tawingna o Kenan tawingna atu dora botiyo bainakama kasa yenu soma apakana nona aung yena. Ayero yenu aya-ewowo naname meri magayero nona minao kau nasani nauwa. \v 12 Arare Yakobo mene ‘Izip tawingna atu ma mitiya,’ ayero sewa nigiro giro mani awiso nuna iyengtinu atu bamuwa. \v 13 Ago awong Izip tawingna nupema bamuwa Yosefe mene susuwa nuna awiya tatomani nuna eno keregaina. Ayero yenu Fero nung deka ayero Yosefera dubu gigina. \v 14 Arare Yosefe mene maung nuna Yakobo aune dubu nuna apakana emo bauno 75 awiya yau sena ara. \v 15 Yau senu Yakobo dubu nuna aune Izip tawingna baungno mitawe magayenu aya-ewowo naname deka ayero mamagayero aung yewa ara. \v 16 Magayewa wetu nunae puro kapetegairo baung Sikem nape yewa ara. Gitau Abraham mene Sikem nape Heimora saisibuna auna tawing zo biritira gerao ayero sero moni mene zuma gaena auna atu mutewa ara. \s1 Stiwen mene Mosera ungwe dina. \p \v 17 Ge Tuwa Bayau mene Abraham eno sena awiya me yaora be nugu nenu awong Izip tawingna atu daigairo wisika sewa. \v 18 Ayero nasani newa Izip emo tuwa seka zo kasa yena. Nung amimene Yosefera susuwa oko gosinasani aeno \v 19 aya-ewowo naname etegairo gera-gaira nauna. Ayero nasani senu awong mani wuire nunae magayaese sero augairo yangdoti nauwa. \v 20 Be auna atu Mose kasa yena. Nung mani emodi benaung iwaing nibamu ami kasa yenu giro ai maungne mene gare atu pungyero puro mitawe duwato ino etama aung yena ara. \v 21 Ino etama aung yenu aune nung magayaise sero augaiwa Ferora mani baunodi mene taungno mani nuna ayero sero puro diya yenu baina. \v 22 Ayero yenu Ferora gipao emo mene Izip emora nigao awiya apakana gipewa giro o nigiro ayero yero buro naunuta sinauna awiya iwaing gege nauna arauwa. \p \v 23 Arare Mose nung nawe emo yenu dawang nuna 40 ayao yenu Isreli emo otao mani tatomani nuna gari sero baungna. \v 24 Baungno Izip emo zo mene Isreli zo dedunenu giro otao nuna sorero Izip emo abena denu magayena. \v 25 Ayero nasani eyero kotuna, ‘Dubu nana Ferora wawengna atu sorero panese Tuwa Bayau mene buro niya, awiya garineya.’ Ayero kotuna, arata awong oko gigiwa. \v 26 Ayero yenu iya gainu Isreli emo etobe wina-de newato nung baungno taungno kasugati nasani eyero sena, ‘Nito dubu dekaongka amimene noeno iwo wina-ye neito?’ \v 27 Ayero senu emo winade zayero otao nuna dena amimene Mose musugairo ge abena eyero sena, ‘Ning emo tuwa nanae ing? Ning diya awe mene pugainu? \v 28 Sipe ning Izip emo zo detesa, deka ayero na dari sinesita?’ \v 29 Ge ayero senu Mose mene ge awiya nigiro giro awang yero baungno Midian tawingna emo enana towang atu esewa ine yero nasani nauna. Atu nawe bauno atiro mani emodi etobe pungna arauwa. \p \v 30 Atu nawe dunu dawang 40 aung yenu aune baungno eu yanawira yero diri Sinai auna susuwara atu nenu i mamanikaka mitiwa auna zora atu iyao awinenu iyao mokora atu angelo zo mene kasa yena. \v 31 Ayenu Mose nung iyao awiya nono yero kasa niye, awiya gane, ayero sero nugu baungnu Tuwara ge eyero kasa yena, \v 32 ‘Na aya-ewowo ninae-una Tuwa Bayau. Na Abrahamto Isaka aune Yakobo auna Tuwa yero mitona.’ Ayero senu Mose te-wawong ipenu awang nasani diti ye agao awang yero dopena. \v 33 Dopenu Tuwa mene eyero sena, ‘Tawing papatinesa awiya dang ara, arare te nina-una soga dutugai. \v 34 Emo mani nana Izip tawingna atu dero kaputinowa zire-buware yero nowa awiya diti ye enaka gairo gigena. Arare na awong sorero pumari sero wowosinena ara. Arare ning iropung. Izip tawingna iyengtana nupema babarinesa.’ Ayero sena arauwa. \p \v 35 Arare Isreli emo awong Mose awang sero eyero sewa, ‘Ning awe mene emo tuwata diya nanae pugainu?’ Emo awang sewa deka awiya Tuwa Bayau mene emo tuwa o sorao emo nunae yaise sero angelo nuna iyengtinu iyao mokora atu kasa yero buro ge awiya sena. \v 36 Angelo amimene nung soreunu tauyero burora baungno Izip tawingnata Wito Yuyaora atu tani putoungne nasani Isreli emo bauno yuno puro buna ara. Nung awong puro eu yanawira atu nasani tani putoungne yero nasani nawe dunu dawang 40 aung yena. \v 37 Mose mene Isreli emo eno ge eyero tugata yena, ‘Tuwa Bayau mene ninae-una towang atu porofete zo na ine niye eno tamariniya.’ \v 38 Ayero sena ara. Mose mene tawing towang atu Isreli emo bauno nasani nauwa aune dema nasani nauna. Nung aya-ewowo naname aune dema naunu aune angelo zo mene nung aune dema nauna. Angelo amimene Sinai diri atu nung eno ge mitao gege mitoiya awiya senu nigiro ganenese sero gaena ara. \p \v 39 Aya-ewowo naname mene Mosera ge nigao awang sero Izip tawingna kapetegari sero dubo nunae baung Izip tawingna yena. \v 40 Ayero yenu awong Aron eno eyero sewa, ‘Ning ititi ena yasa tuwa naname ayero sanane ititi amimene name gitau yaya babanene. Mose name Izip tawingna atu yuno puro buna nung magayetita nono yetiye, awiya name oko gosinenane.’ Ayero sewa ara. \v 41 Ayero sero ititi zo bulimakao mani ine yero zawing pugati nasani tuwa ge iwao wawong mene yewa auna bonene yero mininasani yawa yawa yewa. \v 42 Tani awiya yewa giro Tuwa Bayau mene awong doro pasena nunae-una abena tamaese senu dubo nunae sisigairo inone arasare bowi yero nasani nauwa. Arare porofetera bukura atu ge eyero gayao mitiya, \q1 Isreli dubu, niye dawang 40 ayao eu yanawira atu nasani wore zawingne igiti nasani nauwa awiya na eno igiti nasani nauwita? Aung ara. \v 43 Niye tuwa ge iwao yazo Molak auna yere ibu seli mene yao awiya diungno puro puma-sauma yero nasani nauwa. Niye tuwa ge iwao zo yazo Refan auna arasara ititi puro nasani nauwa. Niye \q1 nona awiya bowi yari sero wawong mene yewa ara. Arare na niye napo Babilon auna bautara atu pugana narineya arauwa. \s1 Stiwen mene Tuwa Bayaura seli ibu auna ungwe dina. \p \v 44 Aya-ewowo naname mene eu yanawira atu seli ibu puro nasani nauwa. Seli ibu amimene ‘Tuwa Bayau etu mitiya’ awiya keregati nasani nauna. Tuwa Bayau mene Mose eno seli ibura ititi gipinasani deka ayero yaese senu teng yewa ara. \v 45 Seli ibu awiya aya-ewowo naname mene susuunota susuuno anasani puro butunawe duwa Yosua mene gitau yenu atu Tuwa Bayau mene emo dubu ena dero tunenu bamuwa. Arare aya-ewowo naname mene dubu enana tawing awiya puro mamono yero seli ibu nunae puro atu pugaiwa mitawe dunu Dawidi kasa yena. \v 46 Dawidi kasa yero naunu Tuwa Bayau mene nao nuna giginu iwaing yena. Arare Dawidi mene Tuwa Bayau Yakobo mene bowi nasani nauna auna mitao masi tamari sero Tuwa Bayau isa sena. \v 47 Ora Solomon mene Tuwa eno ibu yena. \p \v 48 Arata Tuwa Bayau nung dang mitoiya amimene ibu emora wawong mene yao auna atu mitao masi oko yero noiya. Ge porofete zo mene sero gaena awiya eyero gayao mitiya, \q1 \v 49 Tuwa mene eyero siniya, ‘Uriti awiya adumao masi simaore nana ara. Tawing mene zo te guto yao nana. Garo nana nono yao yaya teng yariniye? Nupema mitao-masi nana nono yao tamaya teng yariniye? \q1 \v 50 Na wawong nana mene nona apakana oko yewang ayero sineita? \p \v 51 Niye ge dao emo. Dubore dawongne ninae oko zawagao diga emora ine. Aya-ewowo ninae nasani nauwa deka ayero nasani Owenona ge dimao awang sinowa. \v 52 Aya-ewowo ninae mene porofete apakana oko ao-diyao yaya pugaiwa ara. Dangna Maung kasa yaise ge gitau sewa emo dubu awiya dema dewa magayewa. Arare kasa yenu niye nung awiya magayaise sero keregairo dewa ara. \v 53 Tuwa Bayaura sao tauyao ge angelora be mene sao awiya niye puro oko dimao yewa.” \p \v 54 Stiwen mene ge ayero senu Yudara gitau yao emo mene nigiro tini kapao bainakama pumuwa. \v 55 Arata Stiwen nung Oweno mene nung bebunu ditiye uritira gairo Tuwa Bayaura waegao gosinasani Yesu Tuwa Bayaura wawong mera atu dopero mitinu giro eyero sena, \v 56 “Na uriti be gausesi Emora Mani Tuwa Bayaura wawong mera atu dopero miti gosinena.” \v 57 Ayero senu ge beti nasani dawong awena wawong mene zuzero apakana iropuro buro nung saniwa ara. \v 58 Saniro puro baungno napo bautara atu daba mene dewa. Ayero nasani emo Stiwen eno ge iwao ge sewa amimene taung wori nunae dutugairo mani zo yazo nuna Saulo\f + \fr 7:58 \ft Saulo. Saulo auna yazo nuna zo Paulo. Saulo awiya Yuda ge, ora Paulo awiya Grik ge. Arare be nung Yuda emora-una atu nasani nauna awiya awong nung Saulo ayero sero nauwa. Ora be nung Yuda emora tawing yangdoro Grik emora-una atu nasani nauna be aune awong nung maze Paulo ayero sero nauwa. \xt Aposolo 13:9\ft awiya zazagairo gi.\f* auna nugu atu gurutu yewa. \v 59 Ayero yero Stiwen daba mene dedunewa isa sinasani eyero sena, “O Tuwa Yesu, ning ititi nana pung.” \v 60 Ayero sero boma gaero wawa sero eyero sena, “Tuwa, pasena nunae ewiya dise.” Ayero sero magayena. Dewa magayenu Saulo mene giginu iwaing yena arauwa. \c 8 \s1 Saulo mene Yesura dubu eno gera iwo zayena. \p \v 1 Be dekaongka aune Yerusalem nape atu Yesura dubu eno gera iwo bainakama zayewa. Ayero yewa awong zanero Yudaya tawingna, o Samaria tawingna bamuwa. Aposolo dubu mene gege oko zanao Yerusalem katu nasani nauwa. \v 2 Emo ena Tuwara gera nasani nauwa amimene Stiwen mutero zire buware bainakama yewa ara. \p \v 3 Arata Saulo mene zo Yesura dubu gera-gaira nasani garo sero witiro emore baunone dero watiuno puro baungno bunao gare pugaina arauwa. \s1 Filip mene Samaria tawingna baungno Bowi Iwaing tugata yena. \p \v 4 Yesura dubu zanewa amimene napo sero nasani Tuwara ge tugata nasani nauwa. \v 5 Nunae-una zo Filip mene Samaria emora napo gitau yao auna kasa yero Kristora Bowi Iwaing awiya tugata yena. \v 6 Tugata yenu emo bauno dubu bainakama mene ge nuna nigiro tani putoungne awiya giro dawong yawero ge nuna nigiro baingtiwa. \v 7 Nung iwae daigairo tunenu wawa sero emora mokora atu kasa yero zanero bamuwa. Nung asama yetugatigao aune te wawong amao awiya dema kora yenu iwaing yewa. \v 8 Ayero yenu napo auna atu yawa yawa bainakama kasa yena arauwa. \p \v 9 Arata napo dekaongka auna atu emo zo nasani nauna yazo nuna Simon. Nung goe isika yao emo. Arare nung nuka nutope “Na emo bainakama” ayero sero goe isika buro yero naunu Samaria emo bauno mene gosinauwa nung emo yazore yero nasani nauna. \v 10 Arare emo witaota wosao apakana amimene dawong yawero ge nuna nigiti nasani eyero sinasani nauwa, “Emo ewiya Tuwa Bayaura putoung bainakama nung eno pugao ara.” \v 11 Nung be imoko-nibamu goe isika nuna nasani emora dubo sisigati nasani nauna awong dawong yawero ge nuna nigiro nasani nauwa. \v 12 Arata Filip mene Tuwa Bayau nata Tuwa yero nariniya auna Bowi Iwaing tugata nasani Yesu Kristora ge ungwe tugata yenu nigiro Yesu tumo diwa nung emore baunone ge ou suwena ara. \v 13 Ayero yenu Simon nung deka ayero Tuwa Bayaura ge niginu me yenu giro ge ou suwero Filip aune tairo nasani nauna ara. Ayero naunu Filip mene tani putoungne yero naunu giro wawong di gauno nasani nauna arauwa. \s1 Petoroto Yohane awongto Samaria nape bamuwato. \p \v 14 Samaria emo bauno awong Tuwa Bayaura ge nigiro dubo nunae darawa yewa auna bowi mene Yerusalem nape aposolo dubura una baungnu nigiwa ara. Nigiro giro awong Petoroto Yohane Samaria tawingna iyengtiwa bamuwato ara. \v 15 Baungno kasa yero Oweno mene nunae-una toiro be baise Tuwa eno isa sewato. \v 16 Noeno okowata, gitau Oweno mene nunae-una oko wosao. Awong Yesura yazora gege ge ou suwewa. \v 17 Arare aposolo etobe wawong nunato ziyo nunae-una pugaiwato Oweno mene nunae-una wosiro be buna arauwa. \s1 Simon nung Oweno pugaora putoung awiya moni zuma gaero pumari sena. \p \v 18 Aposolo awongto emo baunona ziye atu wawong pugaiwato aune Tuwa Bayau mene Oweno pugainu pumuwa awiya Simon mene giro moni puro baung nunato una yero moni pumaetose sero eyero sena, \v 19 “Nito Oweno pugaora putoung awiya na eno dema pugayato na wawong nana emo zora ziye atu pugana aune Oweno pumae.” \v 20 Ayero senu Petoro mene nung eno abena eyero sena. “Oweno pugaora putoung awiya Tuwa Bayau mene zuma aung pugati noiya, putoung awiya nine moni mene zuma gaero pumari sinesa, arare ning aune moni nina aune dema gera yaetose sinena. \v 21 Tuwa Bayau mene dubo nina gigi teng oko yao niya. Arare ning nae tairo buro ewiya yao teng oko. \v 22 Ning kotumao meko nina awiya yangdoro dubo darawa yero tani meko yari kotupunesa auna pasena Tuwa mene disaise isa se. \v 23 Ning dubo-dubo baina yero nosa pasenana bunao mene ning bunero baingtinu nosa, awiya gosinena.” \v 24 Ayero senu Simon mene abena eyero sena, “Nito na eno Tuwa isa sayato nona sineyato awiya nana-una oko kasa yaise.” Ayero sena arauwa. \p \v 25 Aposolo etobe mene Yesura susuwa gigiwato auna ge keregati nasani emo bauno Tuwara ge tugata yero aune Yerusalem nape kapetegairo bamuwato ara. Kapetegairo bautunasani Samaria tawingna napo daigairo mitiwa auna atu Bowi Iwaing tugata yero bamuwato arauwa. \s1 Filip mene Itiopia emo zo eno Bowi Iwaing tugata yena. \p \v 26 Tuwara angelo zo mene Filip eno eyero sena, “Ning iropuro nagibo ika ina Yerusalem nape atu wosi Gasa nape yero nowa nagibo auna baung.” (Nagibo awiya tawing emo aung auna atu mitiya.) \v 27 Ayero senu giro Filip mene iropuro baungna ara. Itiopia tawingna bauno tuwa baina zo nasani nauna yazo nuna Kandasi auna soremao nuna zo nung bauno tuwa baina auna wau moni diya nasani nauna, nung amimene Tuwa Bayau bowi yari sero baung Yerusalem nape yero \v 28 Tuwa Bayau bowi yero nupema tera nape babari sero karesra kapetegairo bautunasani ge porofete Yesaya mene gaena awiya zazagati nasani bautunena. \v 29 Bautunenu Oweno mene Filip eno eyero sena, “Ning kares ouna nugu baung, nung tairo babase.” \v 30 Ayero senu Filip mene sungno baungno taungno emo porofete Yesayara ge gayao awiya zazagati nenu giro atata yero sena, “Ge zazagati nesa auna susuwa gosinesita?” \v 31 Ayero senu emo amimene abena eyero sena, “Emo zo mene na oko tugata yao yai na naka natope nono yero gera susuwa garineni?” Ayero sero Filip wangna witaise senu wangna witiro adunu dema bamuwato ara. \v 32 Ge gayao zazagatinena awiya eyero gayao ara, \q1 Lama zo dero ayari sero puro bautuneya ayao ine \q1 nung ara. \q1 Ora lamana tumiza kapari sero yero nowa ge aung yero nowa ayero nung ge oko sao yena. \q1 \v 33 Awong nung izewa. Awong koto nasani ge me nung eno oko sewa. \q1 Tawingna nao nuna kapewa aung yena, arare awe mene dubu nuna-una ge ungwe yao teng niye? \p \v 34 Arare emo gitau yao amimene Filip atata yero sena, “Nine se nigane. Porofete nung awe eno ge ayero seni? Nung enota emo zo eno seni?” \v 35 Ayero senu Filip mene porofetera ge awiya Yesura una pugairo Yesura Bowi Iwaing tugata yena. \v 36 Ayero sero bautunete ou ubutu zora kasa yero emo gitau yao amimene eyero sena, “Gi. Ou mitiya era. Na ge ou suwasa teng yarinita?” \v 37 [Ayero senu Filip mene abena eyero sena, “Ge tugata yetena awiya nigiro iniro taka sasa giro na ning ge ou suwana teng yari niya.” Ayero senu abena eyero sena. “Yesu Kristo nung Tuwa Bayaura Mani me awiya iniro taka sinena.”] \v 38 Ayero sero wo dopaetose senu dopewato nung Filip aune wosi oura yero Filip mene emo awiya ge ou suwena. \v 39 Ayero yero oura atu wiwitinewato Tuwara Oweno mene Filip mena puro ewe baungnu emo gitau yao amimene Filip kau yero nung yawa yawa nasani nagibo nuna-una baungna ara. \v 40 Ayenu Filip nung Azoto nape kasa yero atu zayero napo sero ge tugata yero bautunete Sisaria nape kasa yena arauwa. \c 9 \s1 Tuwa mene Saulora una kasa yenu dubo darawa yena. \r Apo 22:4-16; Apo 26:9-18 \p \v 1 Saulo nung Tuwara dubu gera-gaira nasani dai mamagayaese sero moko nuna-una gorobo kasa yenu giro buro yaora eo yena. Ayero yero baung pirisa bainana-una yero \v 2 igi pugaise senu giro igi gaero pugaina ara. Igi awiya Yudara yere ibu diya yao emo Damaskas nape atu nauwa aeno pugati nasani Saulora nao aune buro nuna dema keregaina ara. Keregairo emore baunone Tuwara Nagibo Sekawara naya taungno giro bunero puro bung Yerusalem nape yaise sero gaena ara. \v 3 Ayenu nung igi awiya puro bautunete Damaskas napo nugu daung nenu waegao zo mene uritira atu mena wosiro nung gaena ara. \v 4 Gaenu Saulo zuwe tawingna gairo mitasani ge eyero nigina, “Saulo, Saulo, ning noeno na dero tuninasani yero nosi?” \v 5 Ayero senu Saulo mene atata yero sena, “Tuwa, ning aweni?” Ayero senu Tuwa mene ge abena eyero sena, “Dero tuninasani nosa Yesu na ara. \v 6 Arata ning iropung. Nape babasa nona yasese sao mitiya, awiya tugata yarinena ara.” Ayero sena ara. \v 7 Emo nung aune dema bautunewa amimene ge aung yero dopero mitasani ge gege nigiwa ara. Arata emora benaung awiya oko gao yewa. \v 8 Ayenu Saulo nung tawingna atu iropuro diti pagairo soma giginu mume gege yena. Ayero yenu emo dubu nuna mene wawong gaero puro baung Damaskas nape yewa \v 9 wari be etama diti guma yenu nona oure oko minao mitina arauwa. \s1 Anania mene Saulora diti kora yena. \p \v 10 Damaskas nape atu Yesura dubu auna zo nasani nauna yazo nuna Anania. Nung atiyo yaine nenu Tuwa mene nung yausena, “Anania.” Ayero senu Anania mene eyero sena, “Tuwa, na era.” \v 11 Ayero senu Tuwa mene nung eno eyero sena, “Ning iropung. Nagibo yazo Korosao ayero sero nowa auna atu baungno emo zo yazo Yuda auna gare witiro emo zo yazo nuna Saulo, nung Taso napora, nung awiya tamarinesa. Nung isa sinasani mitiya. \v 12 Nung atiyo yaine yero nona eyero gigiya: Emo zo yazo nuna Anania amimene nuna-una kasa yero diti pagaise wawong nuna ziye pugaiya.” \v 13 Tuwa mene ge ayero sinasani tugata yenu Anania mene abena eyero sena, “Tuwa, emo auna ungwe meko diro yero nowa nigitinona. Nung Yerusalem atu dubu nina daigairo gera-gaira yero noiya. Arare nae napo euna atu yazo nina bowi yero nonane aeno nae ewiya dema bunero puro babaise pirisa babuze mene igi gaeteya ara.” \v 14 Anania mene ayero sena. Asenu Tuwa mene eyero sena, “Ning atu babasese sinena. Emo awiya buro-mani nana pupunena. Arare nune yazo bowire nana puro emo Yuda okora unata emo tuwara unata Isreli dubura una puro sero sero yero bautu nasani naise. \v 15 Nung yazo bowire nana tugata yari yayare dubo minaore nariniya, awiya nane gipana gariniya.” Ayero sena ara. \v 16 Ayero senu Anania mene baungno garo sena auna witiro wawong nuna Saulora ziye pugairo eyero sena, “Saulo, otao nana, Tuwa nagibe atu nina-una kasa yetiya, nung awiya Yesu ara. Nung amimene na iyengti nina-una butunena era. Ning diti pagasa Oweno mene moko nina bebumai nase.” \v 17 Ayero senu Saulora diti mokora atu nona zo wo tata ine amimene wosinu aune diti nuna pagaina ara. Ayenu Saulo iropuro senu ge ou suwewa ara. \v 18 Nung ge ou suwewa aune nung nona miniro putoung pungna arauwa. \s1 Saulo Tuwara buro zayenu nung iwo yewa. \p \v 19 Saulo mene Yesura dubu Damaskas atu nasani nauwa aune dema wari be ena atu nasani nauna ara. \v 20 Atu nasani mena baungno Yuda emora yere ibu atu mitauwa auna baungno toiro Yesura bowi keregairo tugata nasani eyero sinauna, “Yesu nung Tuwa Bayaura Mani.” \v 21 Ayero tugata yenu nigiwa teng oko yenu awong nuka nuyetope eyero wina-se yewa, “Emo emimene Yerusalem nape atu Yesura yazo auna isa sinowa dubu awiya giro gera-gaira yero noiya. Deka ayero nung etu buro Yesura dubu awiya bunero puro pirisa babuzera una babari sero buna, nung awiya bumiya era.” Ayero wina-se yewa ara. \v 22 Arata Saulo mene tau-tataware yero Yesu nung Sorao Emo Kristo me auna ge susuware sero baingtiro Yuda emo Damaskas nape atu nasani nauwa awiya tugata yenu nigiro no saine yero giro yangduwa. \p \v 23 Ayero atu nawe dunu Yuda emo augairo Saulo dari sero opene ge diwa tauyena, \v 24 arata Saulo mene ge awiya nigina ara. Awong Saulo dari sero napora towao be sero pingne warire umo yero nasani nauwa ara. \v 25 Anewa giro Saulora dubu mene pingne nung sakara guguno angsi mene goga gaero napora goma bautara atu angsira iniro gururu gururu yewa wosiro baungna arauwa. \p \v 26 Saulo mene baungno Yerusalem nape kasa yero Yesura dubu aune dema susumari senu awong awang yewa. Awiya noeno okowata, nung Yesura mani yena awiya gigiwa ge iwao yena. \v 27 Awang yewa giro Banaba mene Saulo otao yero puro aposolo dubura una baungno Tuwa mene nagibe atu Saulora una kasa yero nung eno ge senu nung Damaskas nape atu awang yao aung Yesura Bowi Iwaing keregaina auna ungwe dina ara. \v 28 Ayero yenu Saulo nung awong aune dema nasani Yerusalem nape atu puma-sauma nasani nauna. \v 29 Atu mitasani Tuwara ge awiya emo eno awang yao aung tugata yero nasani nauna. Ayero yero naunu Yuda emo Grik ge nigao amimene nung aune dema Tuwara ge awiya sinasani ge wina-se yero nasani nauwa ara. Ayero nasani Saulo dari sero nagibo tamari sero newa \v 30 giro otao mani nuna mene nung yuno puro baungno Sisaria nape kasa yero wangna pugairo iyengtiwa baungno Taso nape kasa yena arauwa. \s1 Yesura dubu awong monone nasani nauwa. \p \v 31 Awong Saulo iyengtiwa baungnu aune Yesura dubu Yudaya tawingna, Galilaya tawingna, aune Samaria tawingna atu nasani nauwa nunae-una atu gera mono kasa yena ara. Monone nasani gera putoung pu dekaongna gairo tau yewa. Ayero yero Tuwara yazo de ika gatinasani nauwa. Ayero newa Oweno mene awong soreunu emo bauno witao mene Yesura dubu aune tairo nasani nauwa arauwa. \s1 Petoro mene emo asama zo kora yena. \p \v 32 Petoro nung burora puma-sauma nasani nawe wosiro Yesura dubu Lida nape atu nasani nauwa auna-una kasa yena. \v 33 Atu kasa yero emo zo yazo nuna Ainia awiya gigina. Nung asama yero mitawe dunu dawang 8 ayao aung yena. \v 34 Ayenu Petoro mene nung eno eyero sena, “Ainia, Yesu Kristo mene ning kora niya. Arare iropuro awao masi nina ewe.” Ayero senu mena iropuna ara. \v 35 Ayero yenu Lida napora arita Seron garawira emo bauno mene giro dubo darawa yero Tuwara dubu yewa arauwa. \s1 Petoro mene Tabita uwenu seka yero iropuna. \p \v 36 Yesura dubu nauwa auna bauno zo Yopa nape atu nasani nauna, yazo nuna Tabita. Grik gera Dokas. Nung mono pumao buro yero nasani kora yao buro daigairo yero nasani nauna. \v 37 Arare Petoro nung Lida nape atu nenu Tabita yaya puro magayena ara. Magayenu aingso nuna saero garo moko zora puro witiro pugaiwa. \v 38 Lida napo awiya Yopa napo nugu ina atu mitauna, arare Yesura dubu mene Petorora bowi nigiro emo etobe iyengtiwa nuna-una baungno eyero sewato, “Nato ning puro napo nanae-una mena babanene.” \v 39 Ayero sewato Petoro mene ge awiya nigiro eo yero emo etobe aune dema bamuwa ara. Baungno kasa yenu garo bauno magayao mitina auna atu puro witiwa bauno gagamo apakana buro Petoro ziuno zi sinasani mo wapere taung worire Dokas mene seka nasani gaenu pumuwa awiya gipewa. \v 40 Ayero yewa Petoro mene awong awang senu wosi duru yewa boma gaero isa sena. Isa sero aung yero aune diti yero bauno magayao awiya anuwing nasani aune eyero sena, “Tabita, ning iropung.” Ayero senu diti pagairo Petoro giro iropuro aduna. \v 41 Adungno mitinu Petoro mene wawong iniro senu iropuro dopena. Ayero yenu nung Yesura dubu aune bauno gagamo enane yau senu witiwa Tabita nung seka yena awiya nunae-una waweng pugaina ara. \v 42 Auna bowi mene baungno Yopa napo awiya teng yenu daigairo mene Tuwa tumo diwa. \v 43 Petoro nung Yopa nape atu mitasani emo zo yazo Simon, nung wo aingso buro yao emo, auna gare atu be daigairo nasani nauna arauwa. \c 10 \s1 Angelo zo mene Koniliora una kasayenu gigina. \p \v 1 Sisaria nape atu emo zo nasani nauna yazo nuna Konilio. Nung Itali tawingna gorobo emo auna zo. Nung gorobo emo 100 auna diya yero nasani nauna ara. \v 2 Nung aune awiso nuna awong Tuwa Bayau sou nasani etutero nasani nauwa ara. Ayero nasani Yuda emo bauno bogamasa eno mono pumao buro daigairo yero nasani Tuwa Bayau eno ozaung isa sao gege sinasani nauwa ara. \v 3 Ayero nawe wari be zore ture 3 kilok aune nung seka mitasani atiyo yaine yero Tuwa Bayaura angelo zo mene nuna-una gare toinu gigina ara. Ayero gosinenu angelo mene yazo nuna yau sero sena, “Konilio,” \v 4 Ayero senu anuwing nasani awang yero tibebere auno eyero sena, “Tuwa, noeno sinesi?” Ayero senu angelo mene nung eno eyero sena, “Isa nina aune mono pumao nina aune Tuwa Bayaura una bautunoi giro arataungno yero noiya. \v 5 Arare ning soumani ena iyengtasa baung Yopa nape yero emo zo yazo nuna Simon Petoro awiya taungno puro bumae. \v 6 Emo awiya emo zo yazo nuna Simon, nung wo aingsora buro yero noiya, auna-una gare atu mitoiya. Garo awiya wito bera atu mitiya.” \v 7 Angelo mene ge awiya tugata yero doro baungnu nung soumani nuna etobe aune gorobo emo nung sou yero nasani nauwa auna zo nung Tuwara gera nao awong etama ayero yau senu bumuwa \v 8 ge ungwe yero besugairo Yopa nape iyengtinu bamuwa arauwa. \s1 Tuwa mene nona minao iwaingne mekore awiya Petoro eno gipena. \p \v 9 Mani iyengtinu bautunete nagibe atu awiro nupema atu iropuro bautunete napo tamari sero newa wari towang dodopinena be aune Petoro nung isa sari sero garo tame witiro \v 10 isa sinete meri magayero senu nona sasinewa nung atiyo yaine nenu Tuwa mene nung eno nona eyero gipena ara: \v 11 Uriti gausenu nona zo mo ine bainakama oko nuna siwongpatige auna atu angsi mene diyao gamao awiya nung eno pugaiwa wosiro buro tawingna yena. \v 12 Mo auna mokora atu wo benaung giti, yi benaung giti, aune ni benaung giti amimene mitiwa. \v 13 Wosiro bunu aune ge zo eyero kasa yena, “O Petoro, iropuro dero aero mini.” \v 14 Ayero senu Petoro mene abena eyero sena, “Tuwa, ayero oko sase. Na nona meko awiya oko mininona.” \v 15 Ayero senu ge nupema eyero kasa yena, “Tuwa Bayau mene nona saero kora yero noiya awiya meko oko sase.” Ayero sena ara. \v 16 Ge awiya kasa yenu be etama yenu aune mena nupema watimuwa witiro baung uritira yena arauwa. \p \v 17 Petoro nung nona awiya atiyo yaine yero gigina, auna susuwa gari sero kotung-katung nasani mitinu Koniliora emo awong nape atu kasa yero Simonna garo kau nasani atata yero bautunete garo taungno garo bera dopewa ara. \v 18 Dopero yau sinasani eyero sewa, “Simon yazo nuna zo Petoro nung garo euna atu mitita?” \v 19 Ayero sinewa be awiya Petoro nung nona gigina auna susuwa awiya kotungno gari sero kotung-katung nasani mitinu aune Oweno mene nung eno eyero sena, “Emo etama buro ning kau neya, awiya gi. \v 20 Arare ning iropung. Wosiro awong aune dema babari sero nasani kotung-katung oko yase. Emo awiya nane sesena bumeya ara.” \v 21 Ayero senu giro Petoro mene wosiro baungno nunae-una yero eyero sena, “Na kau neya na era. No eno butunei?” \v 22 Ayero senu awong eyero tugata yewa, “Gorobo emora diya emo Konilio amimene nae iyengti butunenane. Nung Tuwa Bayau sou yero nasani etutero noiya. Arare Yuda emo nung giro aratapu nasani yawa yawa yero nowa. Nung awiya Tuwa Bayaura angelo zo mene nuna-una kasa yero ning garo nuna-una yuno babanane be nina-una atu ge ena nigaise sesiya.” \v 23 Ayero sewa giro Petoro mene awong kora-makora yena ara. Kora yenu atu awiwa iya gainu aune nung Yopa napora ge nigao ena aune emo otu bumuwa aune dema bamuwa arauwa. \s1 Petoro mene Koniliora gare witiro emo Yuda oko aune otao yena. \p \v 24 Awong nagibe atu ping dekaongka awiro aune kasa ye Sisaria nape gaiwa. Konilio nung sedikaing nuna aune otao mani nuna eno senu au dekaongna gaiwa awong diya mitiwa kasa yewa. \v 25 Kasa yero Petoro mene gare towari sero nenu Konilio mene nuna-una nugu buro nuna tera atu boma gaero yawa yawa bainakama yena. \v 26 Ayero yenu Petoro mene iropaise eyero sena, “Ning iropung. Na emo ning ayao ine ara.” \v 27 Ayero sena ara. Ayero sero ge ungwe-maungwe yero gare toiro emo augairo mitiwa awiya giro eyero sena, \v 28 “Niye susuwa nanae Yuda emora gosinowa. Nae emo Yuda oko aune tairo naota esewa ye ninae-una gao awiya gazao ge mitiya ara. Arata Tuwa Bayau mene susuwa awiya na eno gipetiya, arare na emo zota zo eno beingtire ayero sero awang oko sarinena. \v 29 Arare na bumanese yumeya bumaora oko mou yetena. Arare bumanese yumeya butunena auna susuwa sepu gane.” \v 30 Ayero senu Konilio mene eyero sena, “Sipe zo oune tani zo nana-una kasa yetiya auna ungwe diyana nigi. Yeme wari diti 3 kilok niya, deka ayero wari diti 3 kilok nesesi na isa sinasani mitesesena aune emo taung wori nuna waegaore amimene nana-una kasa yetiya. \v 31 Kasa yero na eno eyero sesiya, ‘Konilio, Tuwa Bayau mene isa nina nigiti nasani mono pumao nina giro ning aratapu nasani yawa yawa niya. \v 32 Arare ning emo iyengtasa Yopa nape baungno Simon yazo nuna zo Petoro puro bumaese. Nung emo yazo Simon wo aingsora buro yero noiya auna-una gare atu mitiya. Garo nuna wito bera atu mitiya.’ \v 33 Ayero sesi giro na mena emo iyengtena nina-una babeya. Aune ning ge nana nigiro butunesa na kara dubo nana iwaing niya. Arare Tuwa Bayau mene ge ning eno tugata yetiya awiya teng sasa nigari sero nae apakana Tuwa Bayaura benaungna augairo etu mitenane era.” Ayero sena arauwa. \s1 Petoro mene Koniliora dubu eno Yesura Bowi Iwaing tugata yena. \p \v 34 Petoro nung be eo yenu ge eyero tugata yena, “Tuwa Bayau mene emora taung gege gosinasani oko awega-ziwega yero noiya, awiya yeme gigena me niya. \v 35 Emo dubu giti auna ena mene nung sou yero nasani etutero nowa awong awiya Tuwa Bayau mene gosinoi teng yero noiya. \v 36 Bowi Tuwa Bayau mene Isreli emo eno pugaina auna bowi awiya niye nigitinowa. Yesu Kristo, nung emo bauno apakana auna Tuwa, nung amimene mono pungna auna Bowi Iwaing Tuwa Bayau mene keregairo pu daung gaina ara. Gitau Yohane mene emo bauno ge ou susunasani ge tugata yero nasani nauna be auna atu \v 37 bowi amimene Galilaya tawingna atu zayero baungno Yudaya tawing teng yena, awiya gosinowa ara. \v 38 Ge eyao eno sinena. Tuwa Bayau mene Yesu Nasaretera awiya burora iyengtiti nasani Oweno nuna-una pugainu toinu Tuwa Bayaura putoung pungna ara. Putoung puro puma-sauma nasani emo bauno soreuno buro nasani ena Sanda mene gera yenu meko yewa awiya apakana kora yero nasani nauna. Awiya noeno okowata, Tuwa Bayau mene nung sorepu nasani naunu buro yero nauna ara. \v 39 Nung buro Yuda tawingna arita Yerusalem nape atu yero nasani nauna auna bowi sao emo nae era. Awong nung puro i pasaora atu dewa magayena ara. \v 40 Magayero biritira atu mitinu wari be etama aung yenu Tuwa Bayau mene nupema uwenu seka yero iropuro kasa nanae-una yenu gigiwangne. \v 41 Awiya Yuda emo bauno apakana auna-una atu okowata, emo bowi sao emo nae Tuwa Bayau mene gitau yangtagairo pungna nanae-una gege atu kasa yena. Nae nung kara magayaora atu seka yero iropunu nung aune dema nona miniwangne ara. \v 42 Tuwa Bayau mene Yesu emo bauno magayaore seka naore auna zaz baina naname pugaina, auna bowi ge awiya emo dubu giti aeno keregairo sanenese sena ara. \v 43 Yesu tumo diyarineya awong awiya Tuwa Bayau mene Yesura iwaing gege eno pasena nunae disariniya. Awiya porofete apakana amimene keregairo aung yewa ara.” Ge ayero sena arauwa. \s1 Oweno mene emo Yuda okora una wosina. \p \v 44 Petoro nung ge ayero sinasani mitinu emo bauno Bowi Iwaing nigiti nasani mitiwa Oweno mene wosiro nunae-una toina ara. \v 45 Ayero yenu Yuda emo ge nigao Petoro aune dema bamuwa awong Tuwa Bayau mene emo Yuda oko aeno dema Oweno pugaina awiya giro wawong di gamuwa ara. \v 46 Wawong di gamuwa, noeno okowata, emo Yuda oko awong ge ewe-pape Oweno mene tapunoiya awiya sinasani Tuwa Bayau bowi newa nigiwa ara. Ayero yewa Petoro mene eyero sena, \v 47 “Oweno naname-una toina deka ayero nunae-una toitiniya, arare ge ou suwao awiya sorao ine oko mitiya.” \v 48 Ayero sero senu emo awong Yesu Kristora yazora susumuwa ge ou suwewa. Ayero yewa awong Petoro sorewa wari be ena awong aune dema atu mitasani nauna arauwa. \c 11 \s1 Petoro mene Yerusalem nape atu Tuwara dubu eno ge ungwe yena. \p \v 1 Aposolo ena aune Tuwara dubu Yudaya tawingna atu nasani nauwa awong amimene emo Yuda oko dema Tuwa Bayaura ge nigiwa auna bowi nigiwa ara. \v 2 Arare Petoro mene Yerusalem nape kapetegairo witinu Yuda emo ena emo Yuda okora taung aingso kapari sinauwa amimene nung gona yero eyero sewa, \v 3 “Ning noeno baungno emo Yuda oko taung aingso oko kapao aune dema nona mininosi?” \v 4 Ayero sewa Petoro mene nona kasa yena auna ungwe susuwara atu momo-zimomo yero dina ara. Didinasani eyero sena, \v 5 “Na Yopa nape atu isa sinasani mitena Tuwa mene kotumao nana kapetegai atiyo yaine nasani nona eyero gigena ara. Nona zo mo ine bainakama oko nuna siwongpatige auna atu angsi mene diyao gamao awiya uritira atu pugeya wosiro buro nana-una nugu kasa yetiya ara. \v 6 Ayero yeti giro na susuwa nuna gari sero diti yero aune mokora atu wo benaung-giti — napo wore, yire, ni mamanine — miteya gigena ara. \v 7 Aune nana-una atu wawa eyero kasa yeti nigena, ‘Petoro, iropung. Dero aero minase.’ \v 8 Ge ayero kasa yeti nane eyero sesena, ‘Tuwa, ayero oko sase. Na nona meko awiya oko mininona.’ \v 9 Ayero sesena uritira atu ge eyero nupema kasa yetiya, ‘Tuwa Bayau mene nona saero kora niya awiya meko oko ayero sase.’ Ayero sesiya ara. \v 10 Nona awiya kasa yeti be etama yeti aune mo nonane awiya watimeya nupema kapetegairo uritira witiya ara. \v 11 Nona aung ni aune Sisaria nape atu emo etama ai puro nana-una baungno garo mitena auna kasa yeteya ara. \v 12 Kasa yeteya Oweno mene na eno eyero sesiya, ‘Ning awong aune babari nasani kotung-katung oko yase.’ Ayero sesi otao mani 6 mene na aune dema baungno kasa yero Koniliora gare witenane ara. \v 13 Witenane ge ungwe eyero yetiya, ‘Angelo mene garo nana-una witiro na eno eyero sesiya, “Ning mani iyengti Yopa nape baungno Simon yazo nuna zo Petoro awiya sero puro bumae. \v 14 Puro baya ning aune dubu nina niye ge tugata yai nigaya Tuwa Bayau mene niye sorero pumariniya.” Angelo mene na eno ayero sesiya.’ \v 15 Konilio mene ayero sesi giro na ge tugata nasani mitena, gitau Oweno naname-una wosina, deka ayero nunae-una wosiya ara. \v 16 Wosi giro nane Tuwa mene ge eyero sena awiya kotumena, ‘Yohane mene niye ge ou susunoiya, arata Tuwa Bayau mene Oweno niye eno pugariniya.’ \v 17 Name Tuwa Kristo tumo diwangne Oweno name eno pugaina, Oweno dekaongka awiya awong eno pugai giro na wosao eyao emimene nono yero Tuwa Bayau awang sarineni?” \v 18 Petoro mene ayero sinasani awong tugata yenu nigiro yo nunae ozenu Tuwa Bayau bowi nasani eyero sewa, “Arare Tuwa Bayau mene emo Yuda oko dema dubo darawa yero nao me iwaing auna gerao yero naese sinoiya ara.” Ayero sewa arauwa. \s1 Tuwara ge puro baung Antiok nape yewa. \p \v 19 Iwo mene Stiwen dero Yesura dubu auna ena dero tunewa zanero ena Fonisia tawingna, ena Saipras gutura bamuwa, aune ena Antiok nape bamuwa ara. Baungno atu nasani Tuwara ge awiya Yuda emo eno gege tugata yewa ara. \v 20 Ayero newa nunae-una mokora Saipras guturata Sairini tawingna ge nigao emo bauno ena awong amimene Antiok nape kasa yero emo Yuda oko aune dema nasani Tuwa Bayaura Bowi Iwaing tugata yewa ara. \v 21 Tuwara putoung nunae-una mitina, arare ge tugata yewa emo bauno dubu bainakama mene ge awiya nigiro Tuwa tumo diro dubu nuna yewa ara. \v 22 Dubu nuna yewa auna bowi awiya Yesura dubu Yerusalem atu nasani nauwa amimene nigiro Banaba iyengtiwa Antiok nape baungna ara. \v 23 Baungno kasa yero Tuwa Bayaura mono bowire nunae-una mitina awiya giro yawa yawa nasani dubo nunae mene Tuwa Bayau iniro baingtaese sero awong yupunasani ge tugata-magata yena. \v 24 Banaba nung emo iwaing. Moko nuna-una Owenone tumo diyaore mene be buna. Arare napo auna emo bauno daigairo amimene Tuwara una susumuwa arauwa. \p \v 25 Arare Banaba nung Saulo tamari sero Taso nape baungna. \v 26 Baungno taunu dema Antiok bamuwato ara. Awongto Yesura dubu aune dema tairo dawang zo atu nasani emo bauno daigairo aeno ge tugata yero nasani nauwato ara. Yesura dubu Kristen ayero sero nowa, yazo awiya Antiok nape atu mena sewa tau yena. \v 27 Be aune porofete emo ena mene Yerusalem atu iropuro baung Antiok nape yewa ara. \v 28 Nunae-una emo zo yazo nuna Agabo, nung Oweno mene kotumao pugainu giro dopero tawing sero sero auna atu dora botiyo bainakama kasa yarinena auna bowi sena. (Dora botiyo awiya Roma emo tuwa Klodio nauna aune kasa yena.) \v 29 Arare Kristen dubu awong ge awiya nigiro titiwing awena gosinasani auna teng moni kora yero pu dekaongna gairo Yudaya tawingna otao mani eno pugaya babaise sewa tau yena ara. \v 30 Arare moni pu dekaongna gaiwa awiya Banabato Saulora waweng pugaiwa puro baungno dubu auna simai yero nasani nauwa aeno pugaiwato pumuwa arauwa. \c 12 \s1 Herode mene Yakobo dero Petoro bunena. \p \v 1 Be auna atu emo tuwa Herode mene Yesura dubu auna emo bauno ena dero gera-gaira yero puro bunao gare pugaina. \v 2 Ayero nasani senu Yohanena tato Yakobo awiya iwi mene dewa magayena ara. \v 3 Ayero yena aeno Yuda emo yawa yawa yewa giro pasena zo susuuno senu Petoro dema bunero bunao gare pugaiwa ara. Be awiya Magayao mene awong Daigaina auna oregao be yenu Yuda emo yis seminiro newa aune bunena ara. \v 4 Herode mene Petoro bunero eyero kotuna, “Magayao mene awong Daigaina auna oregao be nunae aung yai aune na Petoro dari sero puro emo baunona ditira atu koto yarinena.” Ayero kotupu nasani senu bunao gare pugaiwa gorobo emo dubu 4 mene diya yewa. Dubu zo gorobo emo 4, dubu zo gorobo emo 4, ayao amimene nung diya yewa. \v 5 Petoro bunao gare mitinu Tuwara dubu mene nung eno isa susuuno sao gege sinewa Tuwa Bayaura una witao gege wiwiti nauna arauwa. \s1 Angelo zo mene Petoro bunao gare atu besena. \p \v 6 Koto yaora be nugu yenu Herode mene eyero kotuna, “Iya gai na Petoro puro kasa yana garineya.” Ayero kotupunasani awinenu ping aune gorobo emo etobe mene Petoro seni etobe mene bunero puro awinewato, gorobo emo ena mene zo garo be bautara atu dopero bunao garo diya yewa ara. \v 7 Dopero mitiwa Tuwara angelo zo mene garo mokora atu mena kasa yena. Kasa yenu garo moko waegatinenu aune angelo mene Petoro uwero eyero sena, “Mena iropung.” Ayero sinenu Petorora wawongna atu seni etobe mitiwato awiya besewato ara. \v 8 Seni besero wosiwato angelo mene Petoro eno eyero sena, “Ipura geing nina diro te soga tera pugai.” Ayero senu yenu aune angelo mene nupema sena, “Taung wori nina imoko wosogairo na ago ye.” \v 9 Ayero senu giro ago nasani angelo mene tani nena awiya giginu tani me ine okowata atiyo yaine yena. \v 10 Awongto bautunete gorobo emo zo daigairo nupema zo daigairo bautunete garo be napo kakame babao aeni mene yao auna kasa yewato garo be nuka nutope apenu kasa daung yewato ara. Kasa daung yero baungno nagibo zo daigairo aune angelo mena tara yena. \v 11 Ayero yenu Petoro nung kotumao kasa yenu eyero sena, “Yeme gosinena. Tuwa nung angelo nuna iyengti Herodera waweng atu o nupema tani Yuda emo mene na eno yari sineya auna atu sorero pupuniya.” \v 12 Ayero sero susuwa me giro baungno Yohane zo yazo nuna Mak auna ai yazo Maria auna gare kasa yena. Garo auna emo bauno daigairo mene augairo isa sinasani mitiwa. \v 13 Ayero newa Petoro baungno daung atu dopero garo be denu au bauno zo yazo nuna Roda nung, “Awe garo be deduniye?” ayero sero kasa yena. \v 14 Kasa yero Petorora ge mapu nigiro yawa yawa nasani garo be oko apao yangdoro kapetegairo toiro, “Petoro buro garo be bautara atu dopero mitiya,” ayero sero awong tugata yena ara. \v 15 Tugata yenu nigiro eyero sewa, “Ning dau nesita?” Ayero sewa nung ge tauyao sena, “Nung meba dopero mitiya ara.” Ayero senu awong eyero sewa, “Awiya ititi nuna mene nita.” \v 16 Ayero wina-se newa Petoro mene garo be giriri-gariri yao gege nasani mitinu giro garo be apero nung giro awong ge aung yewa. \v 17 Ayero yewa Petoro mene ge yangduwaese wawong sapiyero Tuwa mene bunao gare atu nung besero puro buna auna ge ungwe yero besugairo aune eyero sena, “Niye ge ungwe nana awiya Yakobo aune otao mani nana ena tugata yepu nigae.” Ayero sero awong yangdoro agewa zora baungna arauwa. \s1 Herode ipa mene miniwa magayena. \p \v 18 Iya gainu gorobo emo mene Petoro kau yero “Tani ewiya noiye? Nupema nung nono yero babiye?” ayero sero susuwa kau yero giro yangduwa. \v 19 Ayero yewa arata Herode mene kau yero tamaese senu kau yao buro yewa aung yenu giro gorobo emo Petoro diya mitiwa awiya daya magayaese sena ara. Ayero sero aune nung Yudaya tawing doro wosiro baung Sisaria nape yero atu nasani nauna ara. \p \v 20 Herode nung be aune napo etobe Tayato Saidon auna emo bauno iwo yena. Anenu giro napo auna mamono awong dubo dekaongka yero nung gari bamuwa ara. Baungno kasa yero ge kora yari sero Herodera emo gitau yao zo yazo nuna Bilasto nune awong soremaise sewa giro nung awong soreuna. Gitau awong Herodera tawingna atu wo ma zuma gaero pupunasani nauwa, arare ge kora yero nupema tairo nari sewa ara. \v 21 Ge kora yari sewa Herode mene ge abena saora be pugaina. Be awiya bunu giro taung nuna siuno yero baingtiro emo tuwa adumaora ura nuna-una atu adungno mitasani ge taung puro witaora sinasani emo tugata yena. \v 22 Tugata yenu emo bauno apakana amimene wawa sero eyero sewa, “Ge awiya emo zora ge ine okowata, Tuwara ge ine niya.” \v 23 Ayero sewa Herode mene emo baunona ge oko awang sao Tuwa Bayau daigaina, aeno Tuwara angelo zo mene nung mena no daine yena. Ayero yenu ipa mene miniwa magayena arauwa. \p \v 24 Tuwa Bayaura ge mene zo wisika sero soma sero baungna ara. \p \v 25 Banabato Saulo awongto Yerusalem nape atu buro sao awiya teng yewato aung yenu awongto nupema Antiok nape kapetegari nasani Yohane zo yazo nuna Mak awiya puro dema bamuwa arauwa. \c 13 \s1 Banabato Saulo burora iyengtiwa bamuwato. \p \v 1 Yesura dubu Antiok nape atu nasani nauwa auna mokora atu porofete emore gipao emore awong amimene nasani nauwa. Banaba, Simion, yazo nuna zo Naiza, Lusias nung Sairini napora, Saulo, aune Maneyen. Nung aune emo tuwa Herode awongto awiya dema bayao. Emo ayao amimene porofete emo arita gipao emo yero nasani nauwa. \v 2 Awong wari be zore nona semininasani Tuwa bowi newa Oweno mene ge eyero sena, “Banabato Saulo eno buro ge sewang awiya yaetose na eno nasani burora pugaipu.” \v 3 Ayero senu nona seminiro isa sinete wawong nunae ziye nunato una pugairo gao yero burora iyengtiwa bamuwato ara. \s1 Banabato Saulo Saipras gutura bamuwato. \p \v 4 Oweno mene awongto burora iyengtinu giro wosi wito bera yero bautunete Selusia nape kasa yewato ara. Atu kasa yero wangna witiro bautunete Saipras gutura kasa yewato ara. \v 5 Atu kasa yero napo gitau yao Salamis auna baungno Yuda emora yere ibu ena auna toiro Tuwa Bayaura ge tugata yewato ara. Yohane zo yazo nuna Mak amimene awongto aune dema nasani awongto soreuna. \p \v 6 Awong atu iropuro ang yero gutu busero Pefos nape kasa yewa. Atu kasayero goe-isika yao emo zo yazo nuna Bara-Yesu awiya tamuwa. Nung Yuda emo. Nung nuka nutope, “Na Tuwa Bayaura porofete zo,” asinasani nauna, arata nung Tuwa Bayaura porofete okowa. \v 7 Emo amimene diya emo baina zo yazo nuna Sesias Polas auna otao yero nasani nauna. Diya emo nung kotumao bainane. Nung Tuwa Bayaura ge nigari sero arataungno giro Banabato Saulo yunu garo nuna-una witiwato ara. \v 8 Nung awongto yunu witiwato goe-isika yao emo Elima (yazo awiya Grik ge. Grik emo mene goe-isika yao emo apakana awiya Elima asinasani nauwa), nune diya emo aeno Tuwara ge sorinasani awongto awang sena ara. \v 9 Ayero yenu Saulo, yazo nuna zo Paulo asinasani nauwa, nung awiya Owenona putoung mene moko nuna-una atu toiro bebunu nung Elima anuwing nasani eyero sena, \v 10 “Ning Sandara mani. Ning etutero naora iwo emo. Dubo nina-una atu etegaore mekore mene be bumao. Ning Tuwara ge me darawa yasa ge iwao yaise yero nosa. \v 11 Arare Tuwara putoung abena nina-una yeme kasa niya. Ning diti guma yariniya. Wari be ena ning warira waegao oko gao narinesa.” Ayero senu mena kara diti guma yenu ziru-ziru nasani wawong mene inigi-inigi nasani emo zo wawong nuna iniro nagibo gitau yaise kau yero baungna. \v 12 Tani awiya kasa yenu diya emo mene giro Tuwara ge giginu putoungne yenu giro Yesu tumo dina ara. \s1 Paulo mene Antiok napo zora atu Yuda emo ge tugata yena. \p \v 13 Paulo aune emo mani nuna awong Pefos napo yangdoro nupema wangna witiro bautunete baungno Pamfilia tawingna napo zo yazo Pega auna kasa yewa. Atu Yohane Mak mene awongto yangdoro Yerusalem nape kapetegairo baungna ara. \v 14 Ayero yenu awongto Pega napo yangdoro bautunete Pisidia tawingna Antiok napo zo auna kasa yewato. Kasa yero atu newato Sabat iya be zo bunu giro awongto Yuda emora yere ibura toiro adungno mitiwato ara. \v 15 Atu mitiwato yere ibura simai mene sao tauyao gere porofetera ge gayao ena awiya zazagairo aung yero mani zo sewa baungno awongto eno eyero sena, “Otao, Tuwara ge susuwa ena kotupuneitota, awiya seputo niganene.” \v 16 Ayero sewa Paulo mene iropuro ge duwaese wawong mene sapi yero eyero sena, “Isreli otao mani nana, niye erita ena Tuwa Bayau sou yero nowa aeno sana nigipu. \v 17 Name Isreli emo auna Tuwa Bayau mene aya-ewowo naname pungnu Izip tawingna atu newa senu wisika sewa. Ayero yewa putoung nuna mene atu yuno puro buna. \v 18 Ayero yero eu yanawira atu puro nasani wo ma mene uninasani naunu nawe duwa dawang 40 ayero aung yena. \v 19 Ayero yero Kenan tawingna atu emo dubu 7 mitasani nauwa, awiya dero aung yero senu aya-ewowo naname mene tawing awiya gagau sero maungne maungne yero puro nasani nauwa ara. Ayero mitawe duwa dawang 450 aung yena. \v 20 Kenan tawingna atu nauwa gitau yao emo pugatinaunu puro nawe duwa porofete Samuel kasa yena ara. \v 21 Kasa yenu emo tuwa pumari sewa giro Tuwa Bayau mene Benzaminna dubura atu Kisira mani Saulo senu emo tuwa nunae yero dawang 40 awong gitau yero nasani nauna ara. \v 22 Ayero nawe dunu Tuwa Bayau mene senu Saulo nung emo tuwa yaora buro yangdunu Tuwa Bayau mene Dawidi maze emo tuwa nunae pugaina. Pugairo nung eno ge eyero sena, ‘Zesira mani Dawidi kotumao nanato dekaongka ara, arare sana ge nana dipunariniya.’ \v 23 Ayero sena, arare Dawidira saisibuna awena una towang atu zo mene kasa yero name Isreli emo baunona Sorao Emo yaise senu tauyena. Ge senu tauyena awiya me yaise Tuwa Bayau mene senu Yesu kasa yena. \v 24 Yesu emo baunona towang oko kasa yaore, gitau Yohane mene Isreli emo bauno apakana dubo darawa yaya ge ou suwari sero ge tugata nasani yero nauna ara. \v 25 Yohane mene buro nuna sao awiya nawe besugati nasani awong eno ge eyero tugata yena, ‘Na maze nungta sero sinowa, na emo awiya okowata. Nung ago bumariniya. Nung witao, arare nane te soga nuna dutugana teng oko yariniya.’ Yohane mene ayero sena ara. \p \v 26 Otao mani nana, Abrahamna saisibuna niye erita ena Tuwa Bayau sou yero nowa, sana nigipu. Tuwa Bayau mene name kora yero noiya auna bowi awiya naname una atu pugainu kasa yena ara. \v 27 Yerusalem nape atu nowa awong aune gitau yao nunae amimene Yesu nung Sorao Emo awiya oko giro baingtao nasani porofetera ge gayao awiya Sabat iya be sero zazagairo nigiro ayero nowa, awiya dema oko gao nasani nung iwora waweng pugaiwa. Awong ayero yewa porofetera ge awiya me yena ara. \v 28 Awong pasena nuna kau nasani susuwa zo oko tamao yewa. Arata saineba gewera yero Pilato mene tebeba dai magayaise sewa. \v 29 Ayero sewa Roma emo mene Tuwa Bayaura ge gayao nung eno sao auna teng yero besugaiwa. Ayero yewa ena mene nung i pasaora atu batagairo puro pu biritira gaiwa. \v 30 Arata Tuwa Bayau mene nung magayaora atu uwenu seka yero iropuna. \v 31 Iropuro emo bauno ena gitau nung aune dema Galilaya tawingna atu Yerusalem nape dema bamuwa nunae-una atu kasa naunu gosinauwa. Ayero nawe dunu wari be daigairo aung yena. Arare kasa yenu gigiwa awong amimene bowi sao emo nuna yero bowi nuna Yuda emo eno keregatinowa. \v 32 Aeno nae etu buro Bowi Iwaing niye eno eyero tugata nenane era: Nona Tuwa Bayau mene gitau aya-ewowo naname eno pugari senu tauyena, \v 33 nona awiya name saisibuna nuna nonane aeno pugaina. Awiya nung Yesu uwenu iropunu nona awiya name eno pugaina. Ge gayao awiya namba tu Sam auna atu eyero gayao mitiya, \q1 Ning awiya Mani nana ara. \q1 Na yeme Maung nina nena. \p \v 34 Yesu uwai seka yero iropuro nete ago magayao nupema oko tamari niya auna Tuwa Bayau mene ge eyero sena, \q1 Na nona ipu ewa-gaewa yao Dawidi eno pugari sewang tauyena auna me awiya niye eno pugarinena ara. \p \v 35 Ora ge gayao zo eyero mitiya era, \q1 Ning emo nina dang awiya oko yangduwasa \q1 gung yero wurupariniya. \p \v 36 Name Dawidira ungwe eyero nigiti nonane ara: Nung Tuwa Bayau mene buro sena awiya emo bauno dubu nuna eno yero besugairo magayena. Magayenu aya-ewowo nuna-una biritira atu pugaiwa gung yero wurupuna. \v 37 Arata emo Tuwa Bayau mene uwenu iropuna amimene oko gung yero wurupao yena. \p \v 38 Otao mani nana, sana nigipu. Tuwa Bayau mene emo awiya eno nasani pasena ninae disariniya. Auna bowi nuna mene ninae-una atu kasa yero niya ara. \v 39 Mosera sao tauyao ge mene pasena ninae-una bunao besao ine oko mitiya. Arata Yesu tumo diyaya aune pasena ninae-una bunao apakana besariniya. \v 40 Ora porofete mene ge gaewa ge amimene ninae-una me yoiye sero, niye giro baingtipu. Ge awiya eyero mitiya era, \q1 \v 41 Oiye, Tuwara ge awang sao emo, niye giro yangka sero yoreba magayepu. \q1 Na Tuwa Bayau mene buro zo niye naya be aune yarinena. \q1 Buro auna bowi awiya zo mene sai niye nigiro gaya \q1 me oko yariniya. \p Ge gayao ayero mitiya.” Paulo mene ayero sena ara. \p \v 42 Pauloto Banaba awongto yere ibura atu kasa daung yari sero newato emo mene Sabat iya be zora atu ge dekaongka awiya nupema tugata yaetose sewa ara. \v 43 Ayewa awong augaora atu wosiro Yuda emo daigairo aune emo ena Yuda mene yaine yero nasani nauwa awong amimene awongto ago yewa giro Pauloto Banaba mene awong Tuwa Bayaura soremao awiya tumo diro naese wini ge sewato ara. \p \v 44 Sabat iya be nunae zo kasa yenu emo napo auna daigairo amimene Tuwa Bayaura ge nigari sero augaiwa. \v 45 Augaiwa Yuda emo mene emo bauno diti bainane amimene atu augaiwa awiya giro kotumao meko Paulo eno puro ge nuna puro wosaine nasani nung giro sero izewa ara. \v 46 Ayero yewa Pauloto Banaba awongto tau yero ge sinasani eyero tugata yewato, “Yuda emo niye Tuwa Bayaura ge gitau nigaese sao mitiya ara. Arata niye nika niyetope awang sinasani ‘Nae nao me iwaingna gerao yaine yao teng oko,’ ayero sineya, arare nato niye doro emo Yuda oko auna-una babari nenato ara. \v 47 Tuwa mene wini ge nae eno eyero sena, \q1 Nane ning emo Yuda okora waegao ine yasese pugaingwa. \q1 Arare emo bauno tawing sero sero yero nowa awong aeno \q1 ge tugata yasa sorero pumane.” \p \v 48 Ayero sewato emo Yuda oko amimene nigiro dubo iwaing yenu Tuwara ge eno yawa yawa nasani dawong yawero nigiwa ara. Nao me iwaingna gerao mene Yesu tumo diwa ara. \v 49 Ayewa Tuwara ge mene tawing auna atu napo sero sero teng yero baungna. \v 50 Arata Yuda emo mene ge iwero ge pasinasani bauno ena yazore Yuda emo aune yere sinauwa arita napora emo gitau yao auna dubo gaewa ara. Ayero yero tairo Pauloto Banaba iwo nasani tawing nunae-una tanona atu tunewa bamuwato ara. \v 51 Bautu nasani pasena nunae-una mitina awiya gaese sero awong pu bautara gairo te nunato una atu popo nunae dureregaiwato wosinu Aikoniam nape bamuwato ara. \v 52 Yesura dubu Antiok nape atu nasani nauwa amimene yawa yawa bainakama yewa. Nupema Oweno mene nunae-una mokora bebuna arauwa. \c 14 \s1 Pauloto Banaba Aikoniam nape atu ge tugata yewato. \p \v 1 Pauloto Banaba Aikoniam nape kasa yero Yuda emora yere ibu auna dema toiro ge tugata yewato gigiwa me yena. Gigiwa me yenu Yuda emo aune Grik emo daigairo mene Yesu tumo diwa ara. \v 2 Arata Yuda emo ena awong Tuwara ge awang sero emo Yuda oko ena dubo gaewa Kristora dubu eno tini kapao pumuwa. \v 3 Arata awongto saineba sero ino ena napo auna atu nasani nauwato ara. Atu nasani Tuwara una desetiro ge nuna awang yao aung sinasani mono nuna-una bowi ge tugata nauwato Tuwa mene ge nunato awiya ge me, awiya gaese sero awongto soreunu tani putoungne ena yewato ara. \v 4 Ayero yewato napo auna emo awong gausero ena Yuda emore taiwa, ena aposolo etobe aune taiwa. \v 5 Ayero yewa giro emo Yuda oko ena aune Yuda emo ena aune gitau yao nunae amimene aposolo etobe aeno nao meko yari sero o daba mene dari sero ge tiwa ara. \v 6 Ayero yewa giro awongto napo awiya mena yangdoro baung Likonia tawingna yewato ara. Tawing auna atu nasani Listera napeta Derebe napeta napo enana baungno \v 7 Bowi Iwaing sero bautunasani nauwato arauwa. \s1 Pauloto Banaba Listera nape atu ge tugata yewato. \p \v 8 Listera nape atu emo zo mitauna nung te magayao. Nung aira tiyangna atu deka ayao kasa yero ura dekaongna atu puma-sauma yao aung adungno gege mitasani nauna. \v 9 Adungno mitasani Paulo mene emo bauno eno ge tugata nena awiya nigiti nasani mitinu Paulo mene diti ye nuna-una gairo tumo diyao nuna gigina awiya nung kara iwaing yaine yao teng awiya gigina. \v 10 Giro yanakana yau sero eyero sena, “Ning te nina itetiro patiro iropuro dope.” Ayero senu emo awiya mena iropuro ang yero puma-sauma yena. \v 11 Ayero yenu emo dubu bainakama awong Paulo mene tani yena awiya giro wawa sero Likonia ge nunae-una eyero sewa, “Uritira Tuwa mene emo ine yero naname-una kasa yero miteyato era.” \v 12 Ayero sinasani Banaba maze tuwa etegao nunae zo yazo Zus auna yazo sewa. Anasani Paulo mene ge daigairo sinasani nauna, aeno tuwa etegao nunae zo yazo Hemis auna yazo sewa. \v 13 Tuwa etegao yazo Zus auna zawing pugao ibu napo atura mitina. Ibu auna zawing pugao emo amimene senu bulimakao dire aune i wuzi piyao enane puro wosiro goma towao bera atu aposolo etobe aeno zawing pugari sero yewa. \p \v 14 Ayero yewa Banabato Paulo mene nona awiya giro dubo mininasani taung wori nunato iniwato kerenu suno baung emo dubu baina auna-una towang yero ge puro suwamuro eyero sewato, \v 15 “Oiye, niye noeno ayero nei? Nato emo gege. Nato niye ine ara. Niye tuwa etegao awiya yangdoro Tuwa naore awiya tumo diyaese Bowi Iwaing nuna niye eno sinenato. Nune uritire tawingne witore nona apakana yero aung yena. \v 16 Gitau nasani nauwa be aune emo dubu sero awong niginu nao susuwa giti taungno nasani nauwa. \v 17 Arata nung susuwa nuna oko pungyena. Susuwa nuna gaese mono iwaingne nasani sinoi uritira atu wa wowosinoi zamena simena kasa yero noi niye mininasani yawa yawa yero nasani yero nowa ara.” \v 18 Aposolo etobe mene ge ayero sinasani awongto eno zawing pugao awang sewato awong ge nunato daine yewa arauwa. \s1 Paulo daba mene dewa. \p \v 19 Ayero yewa awongto atu newato Antiok napo zora-ta Aikoniam napora Yuda emo ena kasa yero emo bauno dubo uwero awong tairo Paulo daba mene dewa ara. Dewa magayenuta ayero sero watiuno puro baungno napo bautara atu pugaiwa. \v 20 Atu pugaiwa mitinu Yesura dubu mene au gairo nung ziuno mitiwa nung iropuro napo auna nupema toiro baungna. Ayero yenu iya gainu nung Banaba puro napo awiya doro Derebe nape bamuwato ara. \v 21 Baungno atu Bowi Iwaing sewato emo daigairo mene nigiro Yesura dubu yewa ara. Ayero yewa awongto nagibo bamuwato deka auna yesese yero Listera, Aikoniam, Antiok nape kasa yero bamuwato ara. \v 22 Nape kasa yero Yesura dubu tauyaese o tumo diyao nunae tauyero mitaise sero wini ge ena sewato ara. Wini ge sinasani eyero sewato, “Name yayara tame atu nete Tuwa Bayau nata Tuwa yero noiya auna nape babanenese sao ara.” \v 23 Ayero sinasani napo dekaong dekaong auna atu emo ena yangtagairo puro nona seminiro isa sinasani aune emo awiya dubura gitau yao yaese sero burora pugaiwato ara. Burora pugairo Tuwa tumo didinauwa auna waweng pugati nasani Tuwa eno isa sero aune doro bamuwato arauwa. \s1 Pauloto Banaba kapetegairo Siria tawingna baungno Antiok nape kasa yewato. \p \v 24 Awongto Pisidia tawing busero bautunete Pamfilia tawingna kasa yewato ara. \v 25 Atu kasa yero Pega nape atu Bowi Iwaing tugata yero aune wosi Atelia nape yewato ara. \v 26 Atu wosiro wangna witiro bautunete Antiok nape kasa yewato. Gitau napo auna atu Yesura dubu mene awongto Tuwa Bayau mene diya yai buro nuna yaetose burora iyengtiwa bamuwato ara. Arare buro awiya zayero nawe besugairo nupema yesese yero bumuwato ara. \v 27 Buro kasa yero Yesura dubu sewato augaiwa Tuwa Bayau mene awongto soreunu buro yewato, o Tuwa Bayau mene emo Yuda oko eno tumo diyaora nagibo gipenu tumo diyaore yewa, auna ge ungwe apakana yero aung yewato ara. \v 28 Awongto be imokore ine Yesura dubu aune dema nasani nauwato arauwa. \c 15 \s1 Pauloto Banaba ge buro yari sero Yerusalem nape witiwato. \p \v 1 Emo ena mene Yudaya tawingna atu wosiro Antiok nape kasa yero Yesura dubu eno eyero sewa, “Niye taung aingso kapaora tani Mose mene yanenese sena auna teng taung aingso ninae oko kapao yarineya, awiya Tuwa Bayau mene niye oko sorero pumariniya.” \v 2 Ayero sewa Pauloto Banaba mene awong gona yewato ge bainakama betinewa giro dubu mene eyero sewa, “Pauloto Banaba aune ge nigao emo ena awong ge awiya aposolo dubu ena Yerusalem nape atu nasani gera gitau yao yero nowa, awong auna-una puro babaese.” \v 3 Dubu mene ayero sero iyengtiwa bamuwa. Bautunasani Fonisia tawing busero Samaria tawing busero buwagati nasani Yesura dubu atu nasani nauwa aeno ge eyero tugata yero bamuwa, “Emo Yuda oko daigairo mene gera mokora toitineya.” Ayero tugata yewa nigiro yawa yawa bainakama yewa ara. \v 4 Paulo dubu aune bautunete baungno Yerusalem nape kasa yewa Yesura dubu aune aposolo aune gera gitau yao mene awong arugairo yawa yawa yewa ara. Ayero yewa awong Tuwa Bayau mene soreunu buro yewa me yena auna ungwe-maungwe yewa ara. \v 5 Ungwe diwa aung yenu Yesura dubu auna ena awong Farisayora dubu aune tairo nasani nauwa amimene eyero sewa, “Emo Yuda oko taung aingso nunae kapaese sao mitiya. Nupema sao tauyao ge Mose mene gaena awiya dimaese sero tugata yepu.” Ayero sewa arauwa. \s1 Augao bainana atu Petoro mene ge tugata yena. \p \v 6 Aposolo aune gera gitau yao aune awong ge awiya kora yari sero augaiwa. \v 7 Augairo ge buro nasani mitiwa Petoro mene iropuro ge eyero tugata yena, “Otao mani nana, gitau buro zayewangne be aune nane Bowi Iwaing emo Yuda oko eno tugata yana nigiro Yesu tumo diyaese Tuwa Bayau mene naname una atu na puro buro auna pugaina, awiya gosineya. \v 8 Arare na buro yewang Tuwa Bayau nung emora dubo gosinoiya amimene Yuda emo name eno Oweno pugaina deka ayero emo Yuda oko eno pugati nasani tumo diyao nunae teng ayero sena ara. \v 9 Awong Yuda oko ewe, name Yuda ewe, ayero oko sena. Awong nung tumo diwa giro dubo nunae saero kora nasani name eno yena deka ayero awong eno yena ara. \v 10 Mosera sao tauyao ge dimao awiya buro mou-mesa yao, arare niye noeno Tuwa Bayau gaero gari nasani buro ge awiya Kristen eno pugari sinei? Aya-ewowo naname arita name dema buro ge mou-mesa yao awiya dimao ine teng oko ara. \v 11 Arata name eyero gosinonane ara: Tuwa Bayau mene Tuwa Yesura mono iwaing auna emo Yuda oko sorero pungna, deka ayero nung name Yuda emo sorero pupuniya.” Ayero sena arauwa. \p \v 12 Ayero senu emo augaora atu mitiwa awong amimene apakana ge aung yero mitiwa ara. Mitiwa Banabato Paulo mene Tuwa Bayaura burora nauwato be aune emo Yuda okora una atu tani putoungne daigairo yaetose senu yewato auna ge ungwe yewato arauwa. \s1 Yakobo mene ge tugata yena. \p \v 13 Awongto ge tugata nete sero besugaiwato aune Yakobo mene ge eyero tugata yena, “Otao mani, ge sana nigipu. \v 14 Tuwa Bayau nung emo Yuda okora una atu emo ena pumai dubu nuna yaese gitau dubo nuna pu nunae-una gaina, auna ge ungwe awiya Simon mene yeti nigenane ara. \v 15 Nung ge sesiya, awiya porofete mene gitau deka ayero sewa ara. Porofetera ge gayao zo eyero mitiya era, \q1 \v 16 Tuwa mene eyero siniya. Nane nete kapetegairo buro \q1 Dawidira kouboga wururusao awiya kora yarinena. \q1 Boga meko yao awiya nupema inana iropariniya. \q1 \v 17 Emo dubu sero awong dubu nana yaese sewang amimene Tuwa kau yero tamaese ayero yarinena ara. \q1 \v 18 Tuwa nung ge ayero keregairo sero butunasani nauna butunoiya amimene ayero siniya arauwa.” \p \v 19 Yakobo mene ayero sero ge susuuno eyero sena, “Arare kotumao nana eyao era: Emo Yuda oko Tuwa Bayaura una desetiti neya aeno buro ge mou-mesa yao oko puganene. \v 20 Arata awong nona ewiya yangduwaese sanene. Wo tuwa etegao eno zawing pugao awiya oko minaese; kuma oko yaese; wo dubo aingsinowa maganowa yu oko wosao yero nowa auna me oko minaese; wora yu oko minaese.\f + \fr 15:20 \ft Yerusalem atu augaiwa amimene nona siwongpatige gazewa. Auna etobe awiya Paulo mene dema gazinauna. Nona awiya era: Kuma yao, aune wo tuwa etegao eno pugao. Arata nona etobe ewiya zo Paulo mene oko gazinauna: Wo dubo aingsinowa maganowa, aune wora yu. Nona etobe awiya gitau gazewa, arata ago gazao ge oko pugao yewa, auna susuwa era. \ft Tuwa Bayau nung sao tauyao ge Mose eno pugaina be aune eyero sena, “Nao awiya wora yura atu mitiya, arare yu soyariniya, awiya wo magayariniya.” Ayero sero wora yu oko mininaese sena. Arare Yuda emo bauno mene wo dero aune yu oko mininauwa. Aeno Yerusalem atu augaiwa amimene emo Yuda oko awong dema wo dero wora yu oko minaese sero gazao ge pugaiwa ara. Awiya Yuda emo bauno mene gaya meko yoiye sero ayero yewa ara.\f* Awong nona ayao awiya yangduwaese sanane tauyai igi zo gaero puganene. \v 21 Awiya susuwa eeno yanene: Mosera sao tauyao ge awiya yemaoko otu napo sero zazagairo susuwa keregati nasani butunasani nauwa. Yeme deka ayero Sabat iya be sero yere ibu sero zazagairo nigiti nonane, arare Mosera sao tauyao ge oko wosari niya.” Ayero sena arauwa. \s1 Awong igi zo emo Yuda oko eno pugaiwa. \p \v 22 Arare aposolo aune gera gitau yao awong dubura emo apakana tugata yewa nigiwa teng yenu nunae-una emo etobe pumuwa. Emo etobe awiya puro Pauloto Banaba aune dema igi puro Antiok nape babaetose sewa. Emo pumuwa auna zo yazo nuna Yuda. Yazo nuna zo Basaba. Zo yazo nuna Sila. Awongto dubura gitau yao yero nasani nauwato ara. \v 23 Awong awongto puro igi zo eyero sinasani gaero pugaiwa. “Ge nigao otao mani ninae aposolo aune gera gitau yaore nae ge nigao otao mani nanae emo Yuda oko Antiok napora Siriato Silisia tawingna atu nowa, niye arugati nasani igi ewiya pugati nenane ara. \v 24 Nanae-una atu emo ena buro niye taung aingso kapaese sero tugata nasani kotumao ninae sisigaiwa, awiya nigiwangne. Arata nae ayero yaese oko sao. \v 25 Arare nae ge awiya nigiro augairo ge teng sero emo etobe taungno ninae-una iyengtiti nenane. Awongto otao naname etobe Pauloto Banaba aune dema iyengtenane butuneya ara. \v 26 Pauloto Banaba mene Tuwa naname Yesu Kristo eno nao nunato beba gera yewato ara. \v 27 Arare emo etobe tamenane awiya Yudato Sila. Awongto ninae-una buro ge gainenane ge dekaongka awiya be mene tugata yayato nigarineya. \v 28 Oweno mene siniya nae niye eno buro ge mou-mesa yao zo oko susumari nenane. Wini ge ewiya gege pugari sero sesenane teng yetiya ara. \v 29 Niye wo tuwa etegao eno zawing pugao auna goita wora yuta wo dubo aingsao magayao yu mokora mitao, awiyata kuma yao, awiya yangdoro baingtipu. Nona awiya yangduwarineya, awiya iwaing yariniya. Ge karauwa. Tuwa aune dema neupu.” \p \v 30 Ayero sero gaero aune dubu mene emo iyengtiwa bamuwa ara. Bautunete baungno Antiok nape kasa yero Yesura dubu yau sewa augaiwa igi pugaiwa. \v 31 Pugaiwa zazagairo wini ge sero gaewa awiya giro dubo iwaing yenu yawa yawa yewa ara. \v 32 Nupema Yudato Sila awongto porofete yero nauwato, arare awongto ge daigairo tugata nasani Yesura dubu soga yewato tau yewa ara. \v 33 Awongto iya be ena atu nete aune emo awongto iyengtiwa auna-una nupema kapetegairo babari sewato giro dubo iwaingne yawa yawa nasani iyengtiwa. \v 34 [Arata Sila mene zo awong aune dema katu mitari sena arauwa.] \p \v 35 Pauloto Banaba awongto Antiok nape mitauwato. Atu mitasani emo ena aune dema tairo Tuwara ge tugata-magata nasani nauwa arauwa. \s1 Pauloto Banaba gausewato. \p \v 36 Atu nawe Paulo mene Banaba eno eyero sena, “Nao gitau Tuwara burora bautunasani Tuwara ge tugata yewangno napo sero otao mani nanao kasa yewa awong nono nowi awiya baungno gainano.” \v 37 Ayero senu giro Banaba mene Yohane Mak awongto aune dema babaise sena ara. \v 38 Mak nung gitau awongto aune dema bautunete Pamfilia tawingna atu buro iniro tau oko yao awongto yangdoro yesese yena, arare Paulo mene nung awongto aune dema babao awiya giginu teng oko yao yena. \v 39 Susuwa auna atu Pauloto Banaba ge betinete gausewato ara. Gausero Banaba mene Mak puro wang selire auna witiro Saipras gutura bamuwato ara. \v 40 Ora Paulo mene zo Sila pungnu Yesura dubu mene awongto Tuwara burora iyengtiti nasani Tuwa awongto diya yaise wawong nuna-una pugaiwa bamuwato ara. \v 41 Baungno Siria tawingne Silisia tawingne awiya businasani Yesura dubu eno wini ge tugata yero bamuwato arauwa. \c 16 \s1 Paulo mene Listera nape atu mani zo yazo Timoti sorenu nung aune dema nasani nauna. \p \v 1 Pauloto Sila mene bautunete Derebe aune Listera napo auna kasa yewato. Listera nape atu Yesura ge nigao mani zo yazo nuna Timoti mitasani nauna. Ai nuna Yuda bauno Yesu tumo didinauna, arata maung nuna Grik emo. \v 2 Listera aune Aikoniam napora ge nigao dubu awong Timoti giro ara tapunasani nauwa ara. \v 3 Arare Paulo mene Timoti nung aune dema naise sena. Ora tawing auna Yuda emo nasani nauwa amimene maingna maung nung Grik emo awiya giro aung yewa. Arare Paulo nung Yuda emo mene Timoti giro aratamaese sero taung aingso nuna kapena ara. \v 4 Ayero yero aune iropuro napo sero bautunasani aposolota gitau yao mene Yerusalem nape atu sao tauyao ge sewa awiya dimaese sero Yesura dubu tugata yero bamuwa ara. \v 5 Atu nasani buro yewa Yesura dubu auna tumo diyao tau yena. Ayenu emo ena mene wari be sero baungno tairo baungno tairo ayero yewa dubu bainakama yewa arauwa. \s1 Paulo mene atiyo yero Masedonia emo zo gigina. \p \v 6 Awong Asia tawingna atu ge tugata yari sewa Oweno mene awang senu giro Firizia tawing aune Galata tawing auna towang bamuwa. \v 7 Baungno Misia tawing tani yao auna kasa yero Bitinia tawingna babari yewa Yesura Oweno mene deka atu babao awang sena. \v 8 Awang senu giro awong Misia tawing busero baungno wito bago enabara atu Troas nape kasa yewa ara. \v 9 Atu kasa yero pingne Paulo mene atiyo yero nona eyero gigina: Masedonia emo zo mene nuna-una benaungna atu dopero wawa sero ge eyero sena, “Ning buwagairo bung Masedonia tawingna yero nae soremase.” \v 10 Paulo nung nona awiya giginu eyero sewangne, “Tuwa Bayau mene name Masedonia tawingna baungno Bowi Iwaing tugata yanenese siniya ara.” Ayero sero babari sero kora-makora yewangne arauwa. \s1 Bauno Lidia mene Kristen yena. \p \v 11 Nae kora-makora yero wangna witiro Troas napo doro darama ayero bautunete Samotres gutura kasa yewangne. Iya gainu atu bautunete Neapoli nape kasa yewangne. \v 12 Atu wangna atu wosiro bautunete Filipai nape kasa yewangne. Napo awiya Masedonia provinsra napo baina zo ara. Roma emo mene napo auna maung yero nasani nauwa. Arare nae napo auna wari be ena atu naungwane ara. \v 13 Atu naungwane Sabat iya be kasa yenu napo bautara ou zo mitoiya auna atu eyero sinasani bamuwangne, “Yuda emo isa buro yero nowa auna kakamo zo ou pae atu mitita baungno ganene.” Ayero sero baungno atu mani bauno augairo mitiwa awiya taungno mitasani ge tugata yewangne ara. \v 14 Nunae-una bauno zo mene Tuwa Bayau sou yero nasani nauna, yazo nuna Lidia. Nung mo yuyao owere zuma bainane auna stowara ai. Nung Tayataira napora. Bauno awiya Tuwa mene senu kotumao nuna zawagainu nung Paulora ge dawong yawero nigina. \v 15 Ayenu giro nae nung awiso nuna aune awiya ge ou suwewangne aune nung nae eno eyero sena, “Niye na gigeya Tuwara mani me nena, arare garo nana-una witiro mitao-masi yepu.” Ayero sinasani gewera yenu giro witi garo nuna-una yewangne arauwa. \s1 Pauloto Sila bunao gare pugaiwa. \p \v 16 Be zore nae isa saora kakamo auna bautunewangne soumani baunodi zo mene nae tauna. Mani baunodi awiya nung sewa-sewa bauno, nung ititi meko puro nasani nona ago emo baunona una kasa yari nauna awiya keregairo nasani nauna. Ayero nasani wau moni watipu naunu butunaunu mamono nuna mene pupunasani nauwa ara. \v 17 Arare nung amimene nae be ozaung taungno nae ago nasani wawa sero eyero sinauna, “Emo emimene Tuwa Bayau bainakama auna buro-mani yero nasani iwaing yaese auna nagibo niye eno sero gipero ayero nowa.” \v 18 Wawa awiya wari be giti sinawe dunu giro Paulo nung ge awiya bereya yenu giro kapetegairo ititi meko eno eyero sena, “Na Yesu Kristora bera sana baunona mokora atu kasa yero baung.” Ayero senu ititi meko awiya mena kasa yero bauno awiya doro baungna. \v 19 Ayero yenu mani baunodi auna mamono mene wau moni nunae kasa yaora nagibo aung yenu giro Pauloto Sila iniro watiuno puro baung napo mokora yero emo gitau yaora augaora pugaiwa ara. \v 20 Pugairo zaz eno eyero sewa, “Awongto Yuda emo mene napo naname-una buro napo naname gera yero nowato ara. \v 21 Ayero nasani tani-butani seka name Roma emo mene yao teng oko, o tani ena sao tauyao ge naname mene gaziniya awiya taungno puro neyato.” \v 22 Ayero sewa emo dubu baina dopero mitiwa amimene awongto eno tini kapao puro awongto puro iwo newa gitau yao mene taung wori nunato iniwa kerenu dutugairo waung mene daese sewa giro \v 23 waung mene yanakana dero aune etobe deka ayero bunao gare pugaiwa ara. Pugairo awongto awang yero babowito sero diya mene awongto diya yero baingtaise sewa ara. \v 24 Ayero sewa giro awongto bunao garo towang daung auna pugairo te nunato i para wekao mene wekenu awiwato arauwa. \s1 Bunao garora diya mene Kristen yena. \p \v 25 Ping towang singsang gairo aune Pauloto Sila mene Tuwa Bayau yere isare mene bowi newato bunao emo ena mene nigiti nasani mitiwa \v 26 dumi bainakama ipenu bunao garora ziwong ipenu towao be apakana iwewa emo apakanana bunao besewa ara. \v 27 Ayero yenu bunao diya mene awao masira atu igo ago yero iropuro towao be apakana iwao gege giro bunao emo zanero aung yewita ayero sero iwi nuna geing ipura auna atu ininu gururu senu puro nuka nutope gayari sero nenu giro \v 28 Paulo mene wawa sero eyero sena, “Taung nina oko gera yase. Nae apakana ayero teng mitenane era.” \v 29 Ayero senu diya mene damana eno senu awiso nuna damana pugaiwa mena bunao garo mokora toiro te-wawong ipenu Pauloto Silara una koing gaina. \v 30 Ayero yero garo mokora atu yuno puro baungno daung yero awongto atata yero sena, “Emo tuwa nana, na nono yana Tuwa Bayau mene na sorero puro kora yariniye?” \v 31 Ayero senu awongto abena eyero sewato, “Ning aune dubu nina aune Tuwa Yesu Kristo tumo diyaya aune Tuwa Bayau mene niye sorero puro kora yariniya.” \v 32 Ayero sero nung aune dubu nuna awiya Tuwara ge tugata yewato ara. \v 33 Tugata yewato nigiro diya amimene ping aune awongto yuno puro baungno waung iso awiya saero dowena. Ayero yero aune senu awongto nung aune dubu nuna awiya ge ou suwewato ara. \v 34 Ayero yewato awongto yuno garo nuna-una puro witiro senu nona saiwa miniwato ara. Be aune diya nung dubu nuna aune awong Tuwa Bayau tumo diwa sorero puro kora yenu giro yawa yawa yewa arauwa. \s1 Zaz mene sewa Pauloto Sila bunao gare atu kasa yewato. \p \v 35 Iya gainu zaz mene polis iyengtiwa baungno eyero sewa, “Emo etobe bese babaeto.” \v 36 Ayero sewa diya mene nigiro Paulo eno eyero sena, “Na nito iyengtana babaetose zaz mene ge pugeya bumiya, arare nito kasa yero baungno monone neuputo.” \v 37 Ayero senu Paulo mene polis aeno eyero sena, “Nato Roma emora napo zora atu kasa yewangto, arare nato Roma emo ara. Arata awong nato tebeba emo baunona ditira atu susuwa nanato oko nigao aune waung mene dero puro pu bunao gare geya. Ayero awong nono yero nato opene iyengtitinei? Ayero oko mitiya. Nuka nuyetope buro nato saya babaneto.” \v 38 Paulo ge ayero senu polis amimene yesese yero baungno zaz tugata yewa awong emo etobe Roma emora napo zora atu kasa yewato auna bowi nigiro awang yewa ara. \v 39 Awang yero nunato una buro awongto yupu nasani kora yero bunao gare atu puro kasa yero napo nunae yangdoro babaetose sewa ara. \v 40 Ayero sewa awongto bunao gare atu kasa yero Lidiara gare baungno Yesura dubu giro soremao ge ena sinete aune napo awiya yangdoro bamuwato arauwa. \c 17 \s1 Pauloto Sila Tesalonika nape bamuwato. \p \v 1 Pauloto Sila mene Amfipoli nape kasa yero napo awiya yangdoro bautunete Apolonia nape kasa yero nupema napo awiya yangdoro bautunete Tesalonika nape kasa yewato ara. Atu Yuda emora yere ibu zo mitauna. \v 2 Arare Paulo mene yere ibura bautunasani nauna deka ayero napo auna atu mitasani Sabat iya be etama yere ibu nunae-una toiro awong aune dema mitasani Tuwara ge gayao zazagairo sero nigiro ayewa. \v 3 Ayero nasani Tuwara ge gayao auna susuwa tugata-magata nasani eyero sena, “Sorao Emo naname Kristo amimene yaya taungno magayero aune magayaora atu seka yero iropaise sao awiya ge gayaora atu mitiya, ge awiya Yesura una atu me yena. Arare Yesu niye eno keregatinena nung awiya Sorao Emo me ara.” \v 4 Ayero senu ena mene ge awiya nigiwa me yenu Pauloto Sila aune dema susumuwa. Ayero yewa Grik emo Tuwa Bayau sou nasani nauwa awong daigairo mene deka ayero nunae-una susumuwa. Emo gitau yaora angsi daigairo mene deka ayero yewa. \v 5 Ayero yewa Yuda emo mene awongto gigiwa meko yenu awong emo memeko-mameko ena tebe-tabe nasani nauwa, awiya puro yumuwa augaiwa ge betero ayero yewa baungno Zesonna garo ziuno Pauloto Sila puro emora una waweng pugari sero kau yewa ara. \v 6 Awong awongto kau yero oko tamao yero giro Zeson aune ge nigao ena awiya puro watiuno baung napo diya yao emo auna-una yero wawa sero eyero sewa, “Emo ena mene emo bauno tawing sero sero auna dubo sisigati nasani yero nowa amimene naname una kasa yeteya. \v 7 Kasa yeteya Zeson mene awong kopa yero garo nuna-una atu pugai miteya. Awong Roma emo tuwa Sisa auna ge awang sero emo tuwa zo miti siya asineya. Yazo nuna Yesu ara.” \v 8 Ayero sewa emo bauno aune napo diya emo aune amimene gigiwa meko yena ara. \v 9 Ayenu awong Zeson emo maingne moni pugaese sewa wau moni diya eno pugaiwa puro awong awang sewa bamuwa arauwa. \s1 Paulo mene Beria nape atu ge tugata yena. \p \v 10 Ture inu Yesura dubu mene Pauloto Sila mena iyengtiwa baung Beria nape yewato ara. Atu kasa yero Yuda emora yere ibu auna toiro ge tugata yewato ara. \v 11 Napo auna Yuda emo awong ge nigaora dubo eo yaore nasani nauwa. Yuda emo Tesalonika nape atu nasani nauwa ayao ine oko. Awong Tuwara ge nigari sero ara tapunasani nauwa. Arare Pauloto Sila ge sewato ge nunato meta ge iwao i, ayero sinasani be giti ge auna susuwa tamari sero Tuwa Bayaura ge gayao zazagati nasani nauwa. \v 12 Ayero yero nunae-una emo bauno daigairo mene Yesu tumo diwa. Ayero yewa Grik bauno yazore daigairo arita Grik emo daigairo mene deka ayero Yesu tumo diwa ara. \p \v 13 Paulo mene Beria nape atu Tuwa Bayaura ge tugata yenu nigiwa auna bowi nuna mene Tesalonika nape baungnu napo auna Yuda emo mene nigiwa. Nigiro buro Beria nape yero emo bauno dubo uwaya Paulo eno tini kapao pumaese yewa. \v 14 Ayero yewa ge nigao dubu mene Paulo emo enane mena iyengtiwa napo awiya yangdoro bautunete wito bage kasa yewa. Arata Silato Timoti awongto Beria nape katu mitiwato ara. \v 15 Arare emo Paulo aune dema bamuwa amimene nung Atens nape atu pugaiwa aune Paulo mene awong eno eyero sena, “Niye yesese yero baungno Silato Timoti saya mena bumaeto.” Ayero senu awong nung yangdoro yesese yero bamuwa arauwa. \s1 Paulo mene Atens nape atu ge tugata yena. \p \v 16 Paulo mene Atens nape atu otao etobe awiya diya nasani tuwa etegao i kewao daigairo mitiwa awiya giro dubo mou yena. \v 17 Ayenu nung Yuda emora yere ibura toiro Yuda emo awong aune Grik emo ena Yuda emore dema nasani nauwa awong aune dema Tuwara ge sero nigiro ayewa. Anasani wari be giti napo kakame atu emo taungno deka ayero ge sero nigiro ayewa. \v 18 Ora napo auna emo nigaore nasani nauwa yazo nunae Epikurian dubu aune Stoik dubu, emo amimene Paulo aune dema ge wina-se yewa. Emo ena mene Paulo eno eyero sewa, “Nung tawing sero tepu nasani emora kotumao ewego-papego yangtaka-betaka yero butunoiya emo ayao amimene buro naname una etu no sari siniye?” Ayero sewa ena mene eyero sewa. “Nung tawing zora tuwa auna bowi siniya.” Ayero sewa, noeno okowata, Paulo nung Yesura bowi ge aune magayaora atu iropao auna bowi ge awiya sena aeno awong ge awiya sewa ara. \v 19 Ayero sero augaora kakamo zo yazo nuna Areo atu yuno puro witiro baungno napora diya auna towang atu pugairo eyero sewa, “Ning ge seka sinesa awiya noeno sinesi? Sasa nigari sinenane. \v 20 Nae ge awiya gitau oko nigaoware nine yeme susuware se niganene.” \v 21 Atens napo susuware eseware awong ge bowi seka sero nigiro ayero nasani ungwe-maungwe daigairo nasani nauwa. \p \v 22 Arare Paulo mene Areo ge sao kakamora atu baungno augaora towang atu dopero emo eno ge eyero tugata yena, “O Atens napora emo mani, na susuwa ninae eyero gosinena: Niye tuwa agi agi sou yero nowa. \v 23 Na napo kakamo ninae-una puma-sauma yero nasani tuwa bowi yero nowa auna masi ninae ena gosinete aita zora owe eyero miti zazagena: ‘Aita ewiya tuwa zo name oko gao auna aita.’ Arare tuwa zo niye oko gao sou yero nowa auna susuwa niye eno keregati nena. \v 24 Tuwa Bayau nung tawing yero auna tame atu nona apakana pugairo besugaina, nung amimene uritire tawingne auna Tuwa ara. Nung ibu emora wawong mene yao auna atu mitao-masi oko yero noiya. \v 25 Ora nung nona zo kau nai emo mene buro yero taungno nung eno pugaine yao oko mitiya. Aung ara. Nune gege name eno naore owenone nona apakana awiya pugao gege pugati noiya ara. \v 26 Tuwa Bayau mene emo dekaongka yenu kasa yena auna dubu nuna daigairo kasa yero wisika sero nonane. Kasa yewangne senu tawing sero sero zanero nonane ara. Gitau dubu giti oko kasa yaore Tuwa Bayau mene naora be nunae arita tawing nunae-una tano awiya pugaina. \v 27 Awiya dubo naname mene Tuwa Bayau kau nasani bautunete nung tamanenese kotungno ayero yena. Arata nung ake kowa, nung name emo dekaong dekaong auna nugu atu mitoiya. \v 28 Name putoung nuna-una atu nasani buro yero nonane. Emo nigaore ninae ena mene eyero sewa, ‘Name dema nuna-una atu kasa yao.’ \v 29 Name mani awiso nuna, arare emo awong dubo nunae-una golre silvare dabare mene ititi yero owe-kakawe iwero yero nowa awiya ganane Tuwa Bayau ine oko yaise. \v 30 Emo bauno diga yero nasani naungwane Tuwa Bayau mene name ao-diro butunauna auna be aung yena. Arare yeme ewiya tawing sero sero emo bauno dubo darawa yanenese siniya. \v 31 Awiya noeno oko, nung be pugainu mitiya awiya kasa yai aune nung emo bauno tawing sero sero auna susuwa keregairo abena teng pugariniya. Orata emo zo awega-ziwega yaora buro awiya yaise pugaina. Pugairo tawingna emo bauno apakana nung giro baingtanenese sero magayaora atu uwenu seka yero iropuro noiya.” \p \v 32 Paulo nung magayaora atu seka yero iropaora ge senu ena mene nigiro nung pusugairo iwa, arata ena mene zo eyero sewa, “Ge awiya be zore sasa niganene.” \v 33 Ayero sewa Paulo mene augao nunae yangdoro baungna ara. \v 34 Arata emo ena mene Paulo aune tairo Yesura dubu yewa. Nunae-una napora diya baina zo yazo nuna Dayonisio, aune bauno zo yazo nuna Damari. Awongto aune ena dema Yesu tumo diwa arauwa. \c 18 \s1 Paulo mene Korinti nape atu Tuwara ge tugata yena. \p \v 1 Paulo nung Atens napo yangdoro Korinti nape baungna. \v 2 Baungno atu Yuda emo zo tauna yazo nuna Akuila. Nung Ponto tawingna atu kasa yena. Awongto bauno nuna Prisila aune dema Itali tawingna atu newato aune Roma emo tuwa bainakama yazo nuna Klodio mene Roma napo sorero Yuda emo bauno apakana awang sena ara. Ayenu awongto napo awiya yangdoro Korinti nape baungno be maingkoka atu mitiwato aune Paulo mene awongto tauna. Tauno nunato una baungna ara. \v 3 Paulo nung seli gaero pugatinaunu moni mene zuma gaero garo nauwa, deka ayero Akuila arore mene nasani nauwato, arare nung garo nunato una atu dema mitasani soreuno buro dema yewa. \v 4 Paulo mene Sabat iya be sero Yuda emora yere ibura toiro Yuda emore Grik emore ge wina-se nasani nenu ena mene ge nuna nigiwa me yena arauwa. \p \v 5 Arare Silato Timoti Masedonia tawingna atu bumuwato aune Paulo mene taungna buro yangdoro ge tugata yaora buro tau-tataware yero puro Yesu nung Yuda emora Sorao Emo me auna susuwa keregairo sinasani Yuda emo eno tugata yena ara. \v 6 Ayero yenu Yuda emo awong ge nuna awang sero nung izewa giginu mou yenu nung awong puro pu bautara gari sero taung wori nuna ibegainu popo wosinu awong eno eyero sena, “Tuwa Bayau mene be bainana atu niye yangduwari niya auna susuwa awiya nana okowa, nika ninae gege ara. \v 7 Na niye yangdoro emo Yuda oko auna-una baungno awong ge tugata yarinena.” Ayero sero awong yangdoro emo zo yazo nuna Titio Zastas, nung Grik emo mene Tuwa Bayau sou yero nasani nauna, garo nuna-una witiro mitao-masi yena. Garo nuna awiya Yuda emora yere ibura nugu mitauna ara. \v 8 Yuda emora yere ibura diya yazo nuna Krispo nung aune awiso nuna awong amimene ge nigiro Tuwa tumo diwa. Nupema Korinti emo daigairo mene Paulora ge nigiro Yesu tumo diwa. Tumo diwa giro Paulora dubu mene awong ge ou suwewa ara. \p \v 9 Ping zore Paulo atiyo yaine nenu Tuwa mene nung eno eyero sena, \v 10 “Na ning aune dema nena ara. Emo mene ning eno oko nao meko yarineya. Napo euna emo bauno dubu baina mene dubu nana neya, arare ning awang yao yangdoro tau yero ge tugata nasani neu. Ge oko yangduwase.” \v 11 Ayero senu Paulo mene napo auna emo eno Tuwa Bayaura ge tugata-magata nasani nawe dunu dawang zore zo ageware aung yena ara. \p \v 12 Galio nung Akaya tawingna diya baina yero nasani nauna be aune Yuda emo awong ge tiro Paulo iwo nasani diyara una puro bamuwa ara. \v 13 Puro baungno diya eno eyero sewa, “Emo emimene emo bauno sao tauyao ge dero Tuwa Bayau sou yaese yupunasani ato sero sinoiya.” \v 14 Ayero sewa Paulo mene ge abena sari sero yenu Galio mene Yuda emo eno eyero sena, “O Yuda emo, emo emimene tani mekota pasena mou-mesa yao tamati siya, awiya na ge ninae nigana teng yatiya. \v 15 Arata niye ge gayao ninae aune emora yazo aune sao tauyao ge nika ninae auna ge buro nung eno pugati neya arare nika niyetope sepu aung yae. Awiya buro nana okoware.” \v 16 Ayero sero tunenu garo nuna yangdoro bamuwa. \v 17 Ayenu awong apakana amimene ibura diya Sostene saniro diya emora ditira atu dero gera-gaira yewa. Ayero yewa diya mene giro oko gaine yero mitina arauwa. \s1 Paulo mene kapetegairo Siria tawingna baungno aune Antiok nape witina. \p \v 18 Paulo nung Korinti nape atu nawe Yesura dubu awiya wawong iniro awong arugairo aune Siria tawingna babari sero wangna witina. Witinu Prisilato Akuila nung aune dema bamuwa. Wangna witari nasani Senkria nape atu giti ai nuna kapena. Awiya noeno okowata, nung yemaoko oune giti ai nuna kapao awang sero Tuwa Bayaura benaungna atu senu tauyena. Arare giti ai nuna oko kapao nawe dunu sao tauyao nuna-una be aung yena, aeno ayero yena ara. \v 19 Ayero yero atu wangna witiro bautunete Efeso nape kasa yena. Atu kasa yero Paulo mene Prisilato Akuila napo auna atu yangdunu mitauwato. Arata nung nuka nutope Yuda emora yere ibura toiro awong aune dema Tuwara gera wina-se yewa ara. \v 20 Ena mene nung awong aune dema naise sewa nung awang sena. Awang sero awong yangduwari nasani eyero sena, \v 21 “Tuwa Bayau mene nigai na nupema ninae-una kapete garinena.” Ayero sero Efeso nape atu wangna witiro baungna ara. \p \v 22 Bautunete Sisaria nape kasa yena. Kasa yero wang yangdoro witiro bautunete Yerusalem napora ge nigao dubu taungno awong aune dema otao-gamao yewa ara. Ayero yero aune awong yangdoro Antiok nape kapetegairo baungna arauwa. \s1 Paulo mene burora baungnu be etama yena. \p \v 23 Paulo mene Antiok nape atu buro maingkoka yewa-yewa yero yangdoro Tuwara bowi puro nupema baungna ara. Ayero Galata tawingne Firizia tawing auna baungno napo ziuno Yesura dubu eno wini ge tugata nasani soreuno baungna ara. \p \v 24 Atu nenu Yuda emo zo yazo nuna Apolo amimene Efeso nape atu kasa yena. Nung Alesandria napora emo. Nung emo nigao bainakamane. Nung Tuwa Bayaura ge gayao zazagati nasani nigiro baingtina. \v 25 Ayero yero Tuwara nagibo gipewa giro baingtina. Giro baingtiro Yesura ge awiya zo oko wosopatao emo bauno eno tugata yero nasani nauna ara. Arata nung Yohanena ge ou suwao awiya gege nigina. \v 26 Nung Yuda emora ibura atu zayero ge tugata yena, awiya zizizi-zazaza aung, tau yero tugata yena. Ge ayero gipenu giro Prisilato Akuila mene nigiro nung puro nunato una baungno Tuwa Bayaura nagibo giro baingtaise ge sero tugata-magata yewato ara. \v 27 Ayero yewato nung Akaya provinsra babari senu giro Yesura dubu mene nung sorepu nasani ge nigao dubu atu nasani nauwa aeno igi eyero gaewa, “Emo ewiya ninae-una butuniya, awiya otao yepu.” Igi ayero gaero pugaiwa puro baungno Korinti nape kasa yero emo bauno Tuwa Bayau mene soreunu nung tumo diwa, awong awiya soremao baina yena. \v 28 Ayero nasani Tuwa Bayaura ge gayao awiya zazagairo Yesu nung Sorao Emo me auna susuwa puro pu daung gairo emo baunona ditira atu ge wina-se nasani Yuda emora ge puro wosina. \c 19 \s1 Paulo mene Efeso nape atu Yohanena buro-mani ena tauna. \p \v 1 Apolo nung Korinti nape atu nenu Paulo mene tawing busero bautunete Efeso nape kasa yero ge nigao dubu ena tauna. \v 2 Tauno atata yero eyero sena, “Niye tumo diwa Oweno mene ninae-una toinuta?” Ayero senu awong abena eyero sewa, “Aung ara. Oweno niya auna bowi nae oko nigao.” \v 3 Ayero sewa nupema atata yero eyero sena, “Ayero niye susuwa nouna ge ou suwewi?” Ayero senu awong eyero sewa, “Nae ge ou suwewa awiya Yohane mene emo bauno dubo darawa yaese ge tugata nasani nauna susuwa aeno awong nae ge ou suwewa ara.” \v 4 Ayero sewa Paulo mene abena eyero sena, “Yohane nung emo bauno dubo darawa yaese ge ou susunasani eyero sero tugata nasani nauna, ‘Nana-una bautara bumariniya nung awiya tumo dipu.’ Ge awiya Yesu eno sinauna.” \v 5 Paulo ge ayero senu emo mene ge awiya nigiro Tuwa Yesura yazora susuwa giro nung awong ge ou suwena ara. \v 6 Nung awong ge ou suwero wawong nuna ziyo nunae-una pugainu Oweno nunae-una wosinu awong Owenona ge ewe-pape sinasani porofete mene saine yewa ara. \v 7 Emo ayero yewa auna zare nunae 12 arauwa. \s1 Paulo mene Efeso nape atu ge tugata yero nasani nauna. \p \v 8 Paulo mene Yuda emora yere ibura ozaung toitinasani Tuwara ge zizizi-zazaza aung putoungne ino etama atu ge tugata yero nasani nauna ara. Ayero yero awong Tuwa Bayau nata Tuwa yero nariniya auna ge awiya gaya me yaise awong aune dema ungwe-maungwe yero nasani nauna ara. \v 9 Atu naunu emo ena awong ge nuna nigao awang yero Yesura ge awang sinasani augaora atu Tuwara Nagibo Sekawa awiya meko ayero sewa giro Paulo mene awong yangduna. Awong yangdoro Tuwara ge ara tamuwa emo dubu awiya yuno puro emo zo yazo nuna Tirano auna nigao garo baungno wari be giti Yesura ge tugata-magata yero nasani nauna ara. \v 10 Atu nawe dunu dawang etobe aung yena. Ayenu Yuda emore Grik emo awong Asia provinsra atu nasani nauwa amimene apakana Tuwara ge nigiro aung yewa arauwa. \s1 Siwara mani awiso 7 auna ungwe. \p \v 11 Tuwa Bayau mene Paulo sorepu naunu tani putoungne emo bauno mene gitau oko gao awiya daigairo yero nasani nauna. \v 12 Awiya eyao era: Emo ena mene Paulora taungna buro mo ta mobe nuna awiya puro baung yaya emo baunona-una nauwa iniro yaya aung naunu iwaing yero nasani nauwa. Anasani nauwa iwae sorowe moko nunae yangdoro kasa yero bautu nauwa ara. \v 13 Yuda emo ena iwae sorowe tuninao emo yero soma sero keusuma yero nasani nauwa amimene goe isika iwae sorowe tunaora puro nasani nauwa. Arare Tuwa Yesura yazo bowire mene goe isika nunae yaise sero emo iwae sorowere aeno eyero sinauwa, “Yesura yazo bowire Paulo mene sinoiya auna bera babaese sinena.” \v 14 Awena mokora atu Yudara pirisa baina zo yazo nuna Siwa auna mani awiso emodidi 7 awong amimene deka ayero yero nasani nauwa. \v 15 Ayero nasani sewa iwae sorowe mene ge eyero kapetegaiwa, “Yesu nae gao. Paulo nae gao. Arata niye nami ing?” \v 16 Ge ayero sinasani emo iwae sorowere nung amimene gorobo bainakama yero mani apakana dero musuna-masuna nasani taung wori nunae ininu kekeregainu taung teba yu ou suwaine yero gare atu sungno zanewa. \v 17 Ayero yewa tani auna bowi mene kasa yenu Efeso nape atu Yuda emo Grik emo amimene nigiro awang yero giro Tuwa Yesura yazo de ika gatinasani nauwa. \v 18 Ayero yewa ge nigao daigairo mene kasa yero digara tani yero nasani nauwa awiya apakana gate dunene yewa. \v 19 Digara tani gate gairo emo goe isika buro yero nasani nauwa auna daigairo mene goe isika yaora buku arase gairo puro kasa yero emo baunona ditira atu iyaora igi yewa ara. Buku igi yewa auna zuma nunae zazagaiwa 50,000 kina ayao yena. \v 20 Ayero yewa Tuwara ge mene putoungne kasa yero soma teng yena arauwa. \s1 Paulo mene Yerusalem nape babari eo yena. \p \v 21 Tani awiya kasa yero aung yenu aune Oweno mene kotumao zo Paulo eno pugainu nung baung Masedonia provinsra yero aune Akaya provinsra baungno napo teuno aune Yerusalem nape babari sena. Babari sero eyero sena, “Na Yerusalem nape kasa yero nete nupema kapete gairo buro aune baungno Roma nape kasa yarinena.” \v 22 Arare babari sero soremao nuna etobe Timotito Erasto maze Masedonia provinsra iyengtinu gitau bamuwato ara. Nune mene zo Asia provinsra atu mitari sero nupema be maingkokaka gege susuuno nauna arauwa. \s1 Efeso atu emo dubu bainane mene Paulo eno tini kapenu ge betewa. \p \v 23 Be auna atu Efeso nape atu Tuwara Nagibo Sekawara ge betao bainakama kasa yena. Awiya susuwa eyao eno. \v 24 Ititi silva mene yero nao emo zo nasani nauna yazo nuna Demitrio. Emo amimene etegao tuwa zo yazo nuna Atemis auna ibura ititi mamani silva mene yero naunu emo bauno mene zuma gaero puro nauwa nung aune buro-mani nuna aune nunae-una atu moni mene daigairo kasa yero nasani nauna ara. \v 25 Arare Demitrio mene buro-mani nuna aune silva buro yao emo ena awiya yausenu augaiwa eyero tugata yena, “Otao mani, niye buro naname amimene wau moni yupunoi kasa noiya, awiya gosineya. \v 26 Ayero emo zo buro noiya yazo nuna Paulo. Niye susuwa nuna nigiro gosineya. Nung Efeso nape atu gege okowata, Asia provinsra emo bauno daigairo yuno dubo sisigati nasani eyero sero tugata yero noiya, ‘Ititi emora wawong mene yao awiya tuwa me oko ara.’ \v 27 Nung ayero nai emo bauno mene moni buro naname puro wosaine yarineya. A gege okowata, tuwa bainakama naname Atemis auna ibu awiya iwo yaya wosariniya. Nupema Atemisra yazo bowire nuna wosariniya. Bauno tuwa naname ewiya Asia provinsra ta tawing enana emo bauno apakana sou buro yero nowa auna yazo bowire awiya Paulo mene puro wosaese sinoiya ara.” \p \v 28 Demitrio mene ge ayero tugata yenu nigiwa tini kapenu be kerero eyero sewa, “Efeso napora Atemis nung tuwa bainakama.” \v 29 Ayero sinasani ge betewa napo emo apakana ge gege betero baung augao kakamora yewa. Ayero nasani Masedonia emo etobe Paulo ago nasani nauwato yazo nunato Gayasto Aristako awongto awiya puro iniro watiuno augao kakamora bamuwa ara. \v 30 Ayero yewa Paulo mene bowi nigiro giro emora augaora mokora babari senu ge nigao emo mene sorewa ara. \v 31 Ayero yewa Asia provinsra emo gitau yao ena Paulora otao mani yero nasani nauwa amimene Paulo augaora mokora baboiye sero, sao tauyao ge pugaiwa nuna-una baungna arauwa. \p \v 32 Augao masira atu emo ena awong ge zo sewa, ena ge zo sewa, ayero nasani ge bainakama betewa. Ayero yewa, awiya noeno okowata, emo bauno dubu baina mene augaora susuwa oko gosinasani dubo eto yewa. \v 33 Emo awong ayero newa Yuda emo awong otao nunae zo yazo Alesanda, nung emora una towang atu dopero mitinu ge saise musugaiwa ena mene gera susuwa gaise tugata yewa nigiro gera masira baungno ge wina-se yari sero wawong sapi yena ara. \v 34 Ayero yenu emo awong nung Yuda emora benaung awiya gigiwa kasa yenu awong apakana dema tairo wawa sero eyero sewa, “Efeso napora Atemis nung tuwa bainakama.” Ayero sinewa aua etobe aung yena ara. \p \v 35 Ayero newa napora kuskus mene ge yangduwaese senu giro yangduwa awong eno eyero sena, “Efeso otao mani nana, napo euna emo mene Atemis baina naname-una ibu aune daba nuna dang uritira atu wosina auna diya nonane, awiya awe mene nuwegariniye? \v 36 Awiya aung ara. Emo zo mene ge awiya ge iwao ayero sao ine oko mitiya. Arare niye tani meko zo diti aung mene yaine yao eno, dubo ninae puro wosipu. \v 37 Niye emo etobe puro bumeya awongto amimene gitau otu nona ninae zo ibura atu oko ugaing pumuwato. Nupema awongto bauno tuwa naname oko izewato. \v 38 Arata Demitrio nung buro-mani nuna aune awong amimene emo zo gaya meko yai giro pasenana ge buro yaora be butunoi zaz emo ge nigitinowa auna-una puro baungno saese. \v 39 Nupema ninae-una ge zo mitai giro emo gitau yaora augao bainakama zo kasayai aune sepu aung yae. \v 40 Niye yeme tini kapao ge susuwa aung sineya iwo kasa yari yetiya, awiya Roma emora gitau yao mene nigiro name yau sai baungno ge susuwa aung teba sero nung tugata yanane nigai oko teng yariniya.” \v 41 Kuskus mene ge ayero sero tugata yenu nigiro zanewa arauwa. \c 20 \s1 Paulo nung baung Masedonia yero aune Akaya provinsra baungna. \p \v 1 Ge betao aung yenu Paulo mene Yesura dubu senu augaiwa tauyero naese sero ge tugata-magata yero awong arugairo aune yangdoro baung Masedonia provinsra yena. \v 2 Tawing auna atu ika baungno Yesura dubu atu nasani nauwa awiya tauyaese sero ge tugata-magata yero baungna. Bautunete Grik tawingna kasa yena. \v 3 Atu ino etama nawe wito bage baungno wangna witiro Siria tawingna babari yenu Yuda emo ena mene ge pugairo nung babai dari sewa giro wang yangdoro kapetegairo ika Masedonia provinsra babari sena. \v 4 Emo awong emimene nung aune dema bamuwa ara: Beria napora Sopata, nung Pirora mani; Tesalonika napora Aristakoto Sekundo; Derebe napora Gayas, aune Timoti; aune Asia provinsra Tikikasto Trofimo. \v 5 Emo awong amimene gitau yero Troas nape atu nae diya mitiwa. \v 6 Yuda emora iya yazo Magayao mene awong Daigaina auna be aung yenu nae Filipai nape atu wangna witiro bamuwangne wari be 5 aung yenu Troas nape kasa yero awong tamuwangne. Atu kasa yero wari be 7 atu naungwane arauwa. \s1 Paulo mene Troas nape atu mani magayao zo uwenu seka yena. \p \v 7 Nae Sarere pingne\f + \fr 20:7 \ft Sarere pingne. Yuda emo mene eyero sero nauwa: “Ture 6 kilok aune iya wari be zora be zayero noiya.” Ayero sero nauwa, arare Sande awiya Sarere ture 6 kilok aune zaniya ayero sero nauwa. Ge SABAT awiya GE TAUYAORA SUSUWA auna atu tauno zazagairo susuwa dekaongka ayao garinesa.\f* bonene minari augaingwane Paulo mene, “na gora iya gai niye yangdoro babarinena,” ayero sero awong eno ge tugata nasani nenu ping tuno tano yena. \v 8 Garo mokora ika masi mitiwangne auna damana daigairo mene waegati nasani mitiwa ara. \v 9 Aune mani zo yazo Yutiko amimene garo be maingkora atu adungno desetiro mitasani Paulo mene ge imokore susuuno tugata nena awiya nigiti nasani mitete auriti awina. Auriti awinete garo be maingkoka auna atu zuwero dero magayero mitinu iniwa oko iropao yena. Garo ika tame ato etamara atu wosiro zuwena ara. \v 10 Ayero yenu Paulo mene wosiro mani saniro puro emo bauno eno eyero sena, “Niye zire-buware oko yepu. Nung oweno nuna kasaniya.” \v 11 Ayero sero garo mokora toiro bonene pugainu miniwangne. Nona miniro awong aune dema Tuwara ge sero nigiro ayero newa iya gainu awong yangdoro baungna ara. \v 12 Mani iwaing yenu puro baung garo nuna-una yero atu dubo minao aung yenu yawa yawa bainakama yewa arauwa. \s1 Paulo mene Troas napo yangdoro Mailitas nape baungna. \p \v 13 Paulo mene nae ena wangna witiro dung ziruyero bautunanane nung ika buro nae Asos nape atu tamari senu giro ayero yewangne. \v 14 Atu taungno wangna witinu dema tairo bautunete Mitilini nape kasa yewangne. \v 15 Kasa yero atu nupema bautunewangne iya gainu Kio gutu daigaingwane. Daigairo bautunewangne iya gainu Samos gutura kasa yewangne. Nupema atu bautunewangne iya gainu Mailitas nape kasa yewangne. \v 16 Paulo nung iya be zo yazo Pentekos awiya Yerusalem nape atu gari sero mena babari sena ara. Aeno nung Asia provinsra atu nai be aung yoiye sero, nae Efeso daigairo deka atu darama bautunete Mailitas nape kasa yewangne arauwa. \s1 Paulo mene Efeso napora simai dubu arugaina. \p \v 17 Paulo mene Mailitas nape kasa yero bowi ge senu baung Efeso nape yenu Yesura dubu auna simai gege sero puro bumuwa ara. \v 18 Puro bumuwa Paulo mene ge eyero sero tugata yena. \p “Na Asia provinsra atu kasa yero ninae-una atu buro nana zayero yewang awiya apakana susuwara atu giro butunowa. \v 19 Na taung nana puro wosiro Tuwa sou yero naungwa. Ayero yero nasani naungwa Yuda emo mene na iwo nasani dari sinauwa zire dubo minaore naungwa, awiya gosinowa ara. \v 20 Na soremao ge zo oko pungyewang. Niye iwaing yaese kakameta garo sero gipinasani tugata nasani anasani naungwa ara. \v 21 Anasani Yuda emo aune Grik emo aune pasena nunae awiya yangdoro Tuwa Bayaura una kapetegairo Tuwa naname Yesu Kristo tumo diyaese ge tau-tataware yao sinasani naungwa. \p \v 22 Arare yeme ewiya Oweno mene na yupuni Yerusalem nape bautunena. Atu baungno kasa yana aune otu tani nono yao mene nana-una kasa yariniye, awiya na oko gosinena. \v 23 Emaze gege gosinena: Bunaore yayare otu na diya mitiya. Awiya napo sero yero nona Oweno mene na eno keregati noiya. \v 24 Arata na tawingna nao awiya gigena nona baina oko yero niya. Arare nagibo na eno sao awiya patiro babari aratapunona. Tuwa Bayaura mono iwaing auna Bowi Iwaing awiya tugata yanese Tuwa Yesu mene buro ge na eno sena, arare buro awiya dubo nana mene yawa yaware nasani yana iwaing yaise kotupunona ara. \p \v 25 Aeno sana nigipu. Na Tuwa Bayau nata Tuwa yero nariniya auna bowi ge tugata nasani ninae-una towang atu yero nona gosinowa, niye amimene ago benaung nana nupema oko garineya. \v 26-27 Tuwa Bayaura kotumao na eno pugaina awiya teng niye eno tugata yero aung yewang. Zo oko yangduwang mitoiya. Aeno na ge memokoba sana nigipu. Zo nung gera yariniya, awiya pasena nuna nana-una oko mitariniya. \v 28 Nika niyetope diya wina-ye nasani dubu ninae deka ayero iwaing diya yepu. Oweno mene niye simai nunae yero naese pugaina, aeno niye Tuwara dubu yu nuna mene zuma gaena awong awiya gipi nasani diya yepu. \v 29 Na eyero gosinena ara. Na niye yangdoro bautunana emo ena eu sino ine gorobore amimene ninae-una atu kasa yero lama dubu oko ao-diyarineya. \v 30 Nupema ninae-una emo ena mene iropuro Yesura dubu awiya dubu nunae yaese ge iwao ge mene sero yuno puro babarineya. \v 31 Arare niye umo nasani neupu. Na dawang etama pingne iyare dubo minaore nasani wini ge nata-kanatare tugata yao awiya oko yangduwang wosina. Arare niye awiya kotupu nasani neupu. \p \v 32 Arare na niye Tuwa Bayaura waweng pugati nasani mono iwaing nuna auna ge mene niye soremaise sinena. Ge nuna mene dubo ninae sogayai tauyao teng niya. Wau Tuwa Bayaura gerao dubu apakana mene pumarineya, wau awiya ge nuna mene niye eno pugao ine teng. \v 33 Na ninae-una atu nasani wau ninae silvata golta mo awiya eno dubo-dubo oko yewang. \v 34 Na aune emo mani nana nae wawong nana mene taungna buro naungwa nona kasa yero nauna, awiya gosinowa. \v 35 Taungna buro tau-tataware yero nasani emo sime-sime nao awiya mono pupunasani kora yaese auna nagibo papati nasani susuwa gitau niye gipewang. Arare niye nagibo dekaongka awiya papati nasani Tuwa Yesu mene ge eyero sena awiya kotungpu, ‘Emo bayao yero nona pugatinoiya auna yawa yawa mene emo nona pupunoiya auna yawa yawa awiya daigatinoiya.’ Tuwa Yesu mene gitau ayero sena arauwa.” \p \v 36 Paulo nung ge ayero sero aung yero awong aune dema boma gaero isa sena. \v 37 Isa senu Paulo saniro toko yero zire-buware yewa. \v 38 Nung gitau ge eyero sena, “Niye benaung nana nupema oko garineya,” ge awiya nigiwa mou-mesa bainakama yenu zire-buware yewa. Ayero yero aune nung wangna pugaiwa arauwa. \c 21 \s1 Paulo mene Yerusalem nape babari sero wangna witina. \p \v 1 Nae awong yangdoro wangna witiro nagibo dekaongka wuyero bautunete Kos gutura kasa yewangne. Iya gainu Roza gutura kasa yero yangdoro atu bautunete Patara nape kasa yewangne ara. \v 2 Ayero atu wang zo Fonisia tawingna babari sero nona pupunenu taungno auna witiro bamuwangne. \v 3 Bautunete Saipras gutu diti mene gege giro deung wawong mepora atu mitinu daigaingwane ara. Ayero bautunete Siria tawingna kasa yero Taya nape witiwangne ara. Atu wang mene nona puro pu ika gaina. \v 4 Ayero nenu nae nape atu witiro Yesura dubu taungno wari be 7 ayao atu mitete duwangne. Atu mitiwangne Oweno mene awong eno senu giro Paulo Yerusalem nape baboiye sero awang sewa. \v 5 Mitete babaora be bunu giro emo bauno mani awisore apakana iropuro nae puro napo yangdoro baung wito bage yewa. Ayero yero bage atu boma gaero isa sero aune wina-arugairo aune nae \v 6 wangna witiwangne awong yesese yero baung nape yewa arauwa. \s1 Porofete Agabo mene tani Paulora una atu ago kasa yari nena auna ge sena. \p \v 7 Nae Taya napo doro bautunete Tolemes nape kasa yewangne. Kasayero atu Yesura dubu taungno ping dekaongka awong aune dema awiwangne. \v 8 Iya gainu bautunete Sisaria nape kasa yero Filip taungno garo nuna-una atu awiwangne ara. Filip nung soremao 7 Yerusalem atu gitau yangtagaiwa auna zo. \v 9 Mani nuna baunodidi 4 ibono oko atao nasani nauwa awong amimene porofete mene saine yero nasani nauwa. \v 10 Arare nae atu be susuuno naungwane Yudaya tawingna atu porofete zo yazo nuna Agabo mene nanae-una kasa yena ara. \v 11 Kasa yero Paulora geing ipura dutugairo amimene te-wawong nuka nuna bunero eyero sena, “Oweno mene ge eyero siniya, ‘Ipura geing euna maung nung Yerusalem nape baungno kasa yai Yuda emo mene nung eyero bunero emo dubu zora waweng pugarineya ara.’” \v 12 Ge ayero senu nae aune napo susuwa amimene Paulo Yerusalem nape witoiye sero yangduwaise sewangne ara. \v 13 Ge tauyao sewangne giro eyero sena, “Niye noeno zi sinasani dubo minao na eno pugatinei? Na Yerusalem nape atu Tuwa Yesu eno yero nasani bunao tamao gege okowata, nung eno yero magayari adeka dema kotupu nasani yero nona ara.” \v 14 Ayero senu nae ge sewangne oko nigao yenu giro yangdoro eyero sewangne, “Tuwara ge me yaise.” \s1 Paulo nung Yerusalem napora emo gitau yao dubu auna-una baungna. \p \v 15 Wari be ena aung yenu Yerusalem nape witari sero nona kora yero atira gugumuwangne. \v 16 Ayewangne giro Sisaria napora ge nigao ena mene nae aune dema bamuwa. Awong nae puro pu emo zo yazo Neson auna gare gaiwa toiwangne. Nung Saipras gutura atu kasa yao. Nung ge nigao matu ara. \p \v 17 Arare nae atu iropuro bautunete Yerusalem nape kasa yewangne Yesura dubu mene yawa yawa nasani nae arugairo otao pumuwa. \v 18 Ayero yewa iya gainu Paulo mene nae yunu Yakobora una gare toiwangne ara. Toiro atu mitiwangne Yesura dubu auna gitau yao apakana amimene nuna-una augaiwa. \v 19 Augaiwa Paulo mene wawong nunae iniro aune Tuwa Bayau mene nung soreunu emo Yuda okora una atu buro yenu me yena auna ungwe zo za oko yangduwao diro besugaina arauwa. \s1 Zawing pugaora ge Paulo tugata yewa nigina. \p \v 20 Paulo mene ge ungwe yero besugainu aune awong Tuwa Bayau bowi yero Paulo eno eyero sewa, “O otao, susuwa zo sanane gi. Yuda emo tausen giti mene Yesura dubu yero nowa. Awong apakana Yesu tumo didinasani Mosera sao tauyao ge awiya iniro baingtiro puro yero nowa ara. \v 21 Arare ge nina eyero butunoi nigiti nonane: Yuda emo, emo Yuda okora una towang atu yero nowa awong Mosera sao tauyao ge yangduwaese tugata yero nosi siya. Ayero nasani mani mamani nunae-una taung aingso kapao awang sinosi siya. Yuda emora nao awiya yangduwaese sinosi siya. \v 22 Napo euna ge nigao emo awong ning eno ayero sinowa, arare nono yarinenine? Ning Yerusalem nape bumesa auna bowi nigarineya. \v 23 Arare nae ge zo sanane ye. Nanae-una emo siwongpatige mene Tuwa Bayaura benaungna atu sao tauyao nunae sewa, arare giti ai nunae oko kapao tebeba yero nowa. \v 24 Arare ning awong aune dema tairo name Yuda emo mene taung saero pewayero nari sero Tuwa Bayaura ibu bainana atu taung saitinasani nonane auna tani awiya ye. Yero zawing pugaora tani nunae auna zuma gayasa giti ai nunae kapae. Ning ayero yasa ning giro ning eno eyero sarineya, ‘Ge nuna bunu nigiwangne awiya me aung. Nung Mosera sao tauyao ge awiya dipunasani yero noiya.’ Ning eno ayero sarineya. \v 25 Ora emo Yuda oko tumo diyaore awong wo tuwa etegao eno zawing pugao awiya oko minaese, wora yu oko minaese, wo dubo aingsinowa magayero nowa yu oko wosao yero nowa auna me oko minaese, kuma oko yaese — nona ayao awiya yangduwaese name ge teng sero igi zo gaero pugaingwane ara.” Ayero sewa ara. \p \v 26 Ayero sewa Paulo mene ge nunae nigiro emo siwongpatige nuna-una susuunu iya gainu nung awong aune dema pewayero nari sero taung sayaora tani awiya yena. Ayero yero ibu bainana atu toiro taung saero pewayero naora buro auna be aung yaora be pugari o nupema zawing pugao nunae dekaong dekaong auna be pugari sero pirisa dubu tugata yena arauwa. \s1 Paulo ibu bainana atu nenu pumuwa. \p \v 27 Taung saero pewayero naora buro yari sero sewa auna wari be 7 awiya aung yari sero nenu Paulo mene ibu bainana atu toiro nenu Asia provinsra Yuda emo awong nung giro emo apakana dubo uwewa zabu buro sero yewa. \v 28 Dubo uwero Paulo saniro puro wawa sero eyero sewa, “O Isreli emo, bungpu. Nae soremae. Emo emimene tawing sero sero auna atu nasani Yuda emo name iwo yero nasani sao tauyao ge naname aune ibu baina naname eune puro wowosi nasani noiya. Ayero yero emo Yuda oko ena yumi ibu naname euna toiro ibu dang ewiya yeteya beingtire yetiya.” \v 29 Ayero sewa, noeno okowata, gitau Paulo mene Efeso emo zo yazo Trofimo aune dema nape atu puma-sauma yenu gigiwa. Arare awong oko giro baingtiro eyero sewa, “Ibu baina naname ewiya emo Yuda oko mene towao teng oko, emaze nung emo Yuda oko zo yuno puro toiya.” \v 30 Ayero sewa Yuda emo apakana tini kapenu suno buro nung zimuwa. Ayero yewa emo ena mene Paulo ibu mokora atu iniro watiuno puro wosiwa ara. Puro wosiwa ibura towao be gazewa. \s1 Gorobo emora gitau yao mene Paulo emora waweng atu sorena. \p \v 31 Emo awong Paulo puro daya magayaise newa bowi amimene Romana gorobo emora gitau yaora-una baungnu nigina, “Yerusalem emo bauno apakana winade neya ara.” \v 32 Ge ayero nigiro giro gorobo emo wosaota witao apakana puro mena bamuwa. Bamuwa emo Paulo dedunewa awiya gorobo emora gitau yao aune gorobo emora dubu aune awiya kasa yewa giro yangduwa. \v 33 Ayero yewa gorobo emora gitau yao mene kasa yero Paulo iniro seni etobe mene bunaese senu bunewa ara. Bunewa gitau yao mene atata yero sena, “Nung aweni? Nung pasena no yetiye?” \v 34 Ayero senu awong ena ge zo sewa, ena ge zo sewa, ayero nasani ge betao buro yewa ge susuwa oko nigao yero giro senu gorobo emo mene Paulo puro ibu tauyao auna bamuwa. \v 35 Ayero yewa Paulo nung baungno nirira witari sero yenu emo awong ziuno gorobo baina newa giro gorobo emo mene Paulo diungno puro nirira witiwa. \v 36 Emo dubu bainakama mene awong ago nasani wawa sero eyero sewa, “Depu magayae.” \s1 Paulo mene susuwa nuna Yuda emo eno keregaina. \p \v 37 Gorobo emo mene Paulo puro garo mokora towari sero newa nung gorobo emora diya baina atata yero sena, “Na nigasa ning eno ge zo saine yao teng nita?” Ayero senu diya baina mene eyero sena, “Ning Grik ge nigao ing? \v 38 Gitau Izip emo zo mene Roma gavman aune winade yari sero mani gorobore 4,000 yuno puro eu yanawira bamuwa. Ning emo arita zo ewe ing?” \v 39 Ayero atata yenu Paulo mene eyero sena, “Na Yuda emo ara. Silisia provins Taso napo baina auna atu kasa yewang. Na ning atata nena. Ning nigasa na emo eno ge maingkoka tugata yane.” \v 40 Ayero senu niginu Paulo nung nirira atu dopero wawong puro pu ika gainu giro emo ge yangdoro bisi sewa Yuda ge sinasani awong eyero tugata yena. \c 22 \p \v 1 “Otao mani arita babuze nana, na pasena aung awiya gaese susuwa nana sana nigipu.” \v 2 Paulo nung ayero sinasani Yuda emo ge nunae-una ge senu nigiro ge aung yero mitiwa. \v 3 Ayero mitiwa nung nupema susuuno eyero sena, “Na Yuda emo. Na Silisia provins Taso napo auna atu kasa yewang. Arata na napo Yerusalem euna atu nigao gare nawe baiwang, Gipao emo Gamelielra una atu nasani naungwa Tuwara ge gipinasani nauna. Ayero nasani babuze nana-una sao tauyao ge apakana dimanese gipenu dipunasani naungwa. Arare niye yeme Tuwa Bayaura ge eno gorobo putoungne neya na deka ayero nasani naungwa. \v 4 Ayero nasani emo bauno Tuwara Nagibo Seka ago nasani nauwa awiya magayaese sero iwo nasani emore baunone bunero bunao gare atu pugati nasani naungwa. \v 5 Pirisa baina aune gitau yao dubu awong susuwa nana gosinowa, arare ge sinena ewiya ge me ayero sarineya ara. Arare awong amimene Yuda otao mani naname Damaskas nape atu nowa aeno igi gaero eyero sinasani pugaiwa puro bamuwang, ‘Na emo bauno Nagibo Sekara atu nowa awong awiya taungno bunero puro bung Yerusalem yana pasenana abena yaya tamaese.’ \s1 Paulo nung Kristen yena auna ungwe dina. \r Apo 9:1-19; Apo 26:12-18 \p \v 6 Igi ayero sero gaero pugaiwa puro nagibe atu bautunete Damaskas napo nugu newang wari towang dodopinenu aune uritira atu waegao bainakama mene mena ozaung nomi wosaine yero na ziuna ara. \v 7 Na ziunu zuwe tawingna gairo mitasani wawa eyero nigiwang, ‘Saulo, Saulo, ning noeno na dero tuninasani nosi?’ \v 8 Ayero senu na eyero sewang, ‘Tuwa, ning aweni?’ Ayero sewang nung eyero sena, ‘Na dero tuninosa, Yesu Nasarete napora, na ara.’ \v 9 Emo na aune dema newa awong awiya waegao gege gigiwa, arata ge na eno sena ami zo oko nigiwa. \v 10 Ayenu na atata yero eyero sewang, ‘Tuwa, na nono yanese sinesi?’ Ayero sewang Tuwa mene na eno eyero sena, ‘Ning iropuro Damaskas nape babasa buro yasese sao mitiya awiya ning eno tugata yarineya.’ \v 11 Ayero senu babari sero yewang arata waegao mene diti moko nana gaenu sikiuna. Arare pagari sero yewang teng oko yenu giro emo mani nana mene na wawong gaero puro baung Damaskas nape yewa arauwa. \p \v 12 Napo auna emo zo nasani nauna yazo nuna Anania, nung sao tauyao ge awiya etutero ago nasani nauna, arare Yuda emo napo auna atu nasani nauwa amimene Anania giro aratapu nasani nauwa. \v 13 Emo amimene nana-una kasa yero nana nugu atu dopero na eno eyero sena, ‘Otao nana Saulo, diti nina pagaise.’ Ayero senu na mena diti pagairo nung gigiwang ara. \v 14 Ayero yewang ge eyero na eno tugata yena, ‘Aya-ewowo naname una Tuwa Bayau mene aratamao nuna keregai gasese, o etutero naora Maung gosinasani be nuna-una atu ge nigasese ning pumiya. \v 15 Arare ning buro-mani nuna yero tani gigesa o ge nigesa auna bowi tawing sero emo bauno eno tugata yero babarinesa. \v 16 Ning noeno tebeba mitesi? Ning iropuro, “Yesu, ning Tuwa nana,” ayero sasa aune ning ge ou suwanane pasena nina disariniya.’ Anania mene na eno ayero sena arauwa. \p \v 17 Arare na Yerusalem nape nupema kapete gairo Tuwa Bayaura ibu bainana atu toiro isa sinasani atiyo yaine yero Tuwa gigiwang. \v 18 Gigiwang nung na eno eyero sena, ‘Napo euna emo mene be nina-una atu ge nana nigiro awang sarineya. Arare ning Yerusalem napo yangdoro mena baung.’ \v 19 Ayero senu na abena eyero sewang, ‘Tuwa, na yere ibu sero baungno ning tumo didinowa emo dubu awiya puro bunao gare pugairo waung mene dero nona, awiya napo euna emo mene giro baingtitineya. \v 20 Nupema bowi sao emo nina Stiwen dari sero taung wori nunae dutugairo gurutu yewa diya mitiwang Stiwen dewa gigiwang iwaing yena, awiya dema gosineya.’ \v 21 Ayero sewang Tuwa mene eyero sena, ‘Ning kora makora ye. Iyengtana tawing ake emo Yuda okora una babase.’ Tuwa mene na eno ayero sena ara.” Paulo mene ayero sena arauwa. \s1 Paulo waung mene dari sero aune yangduwa. \p \v 22 Emo awong dawong yawewa Paulo mene ge ena tugata yena. Arata nung emo Yuda okora una babaora ge senu emo dubu baina amimene wawa sero eyero sewa, “Emo ayao awiya aung yaise! Nung noi meko yero noiya.” \v 23 Ayero wawa sinasani taung wori nunae imomoko awiya dutugairo isiwi-asawa nasani popo au ika gatinewa giro \v 24 gorobo emora diya mene senu gorobo emo mene Paulo puro garo nunae-una witiwa ara. Ayero yero aune Yuda emo awong noeno ge yanakana betinewa, auna susuwa gari sero gorobo emo mene Paulo waung mene daya aune susuwa nuna keregai gari sena ara. \v 25 Ayero senu awong Paulo waung mene dari sero te-wawong nuna wo aingso mene bunewa Paulo mene gitau yao nunae wosao zo dopero mitinu giro atata yero eyero sena, “Na Roma emo. Niye na kotora pugeya oko zuwetenare niye na waung mene teba dari sineya awiya teng yarinita?” \v 26 Ayero senu gitau yao nunae wosao amimene baung diya bainana-una yero eyero sena, “Nono yari sero nesi? Emo awiya nung Roma emo.” \v 27 Ayero senu diya baina amimene Paulora una baungno atata yero eyero sena, “Ning se. Ning Roma emo me ing?” Ayero senu Paulo mene eyero sena, “Awiya me ara.” \v 28 Ayero senu gorobo emora diya baina amimene eyero sena, “Na moni ewezo mene Romana gavman zuma gaewang aune na niginu Roma emo me yewang ara.” Ayero senu Paulo mene eyero sena, “Ora nane mene zo aya nana na Roma emora napo zora atu puna, arare na Roma emo yero kasa yewang.” \v 29 Ayero senu giro Paulo dari newa awiya mena yangduwa ara. Arare gorobo emora diya baina mene Paulo nung Roma emo awiya giro eyero sena, “Na noeno Roma emo ewiya seni mene buneteni?” Ayero sero nung dema awang yena arauwa. \s1 Paulo mene Yuda emora gitau yao dubu auna augaora atu ge sena. \p \v 30 Iya gainu gorobo emora diya baina amimene Yuda emo awong susuwa nouna Paulo gigiwa meko yenu auna susuwa me nigari sero Paulora bunao besero Yuda emora pirisa babuze gitau yao dubure senu augaiwa Paulo puro baungno augao nunae-una atu pugaina ara. \c 23 \p \v 1 Ayenu Paulo mene Yudara gitau yao dubu anuwing nasani eyero sena, “Otao mani nana, na susuwa nana eyero gosinena: Na Tuwa Bayaura benaungna atu etutero nona, deka ayero yeme nena era. Susuwa nana ayero gosinena me niya.” \v 2 Ayero senu pirisa baina mene emo Paulora una nugu dopero mitiwa aeno eyero sena, “Niye nung bera depu.” \v 3 Ayero senu Paulo mene eyero sena, “Taung nina mene iwaing mitiya, arata moko nina mene zo meko. Ning Tuwa Bayau mene dariniya ara. Ning sao tauyao ge mitiya auna teng ge kora yao buro yari sinesa amimene noeno sao tauyao ge daigati nasani na daese sinesi?” \v 4 Ayero senu emo dopero mitiwa amimene Paulo eno eyero sewa, “Ning noeno Tuwa Bayaura pirisa baina awiya izinesi?” \v 5 Ayero sewa Paulo mene abena eyero sena, “Otao mani, nung pirisa baina yero noiya awiya na oko gosinena aeno ge sesena. Tuwara gera ge eyero gayao mitiya, ‘Ning dubu nina-una gitau yao oko giro sero izase.’ Na ge awiya nigitinona.” Ayero sena arauwa. \p \v 6 Gitau yao dubu mene gausero nasani nauwa. Agewa Sadukayo dubu, agewa Farisayo dubu, ayero gausero nasani nauwa. Arare Paulo mene awiya gosinasani augaora atu wawa sero eyero sena, “Otao mani, na Farisayo emo. Mamonone aya-ewowo nana awong deka ayero Farisayo yero nasani nauwa ara. Magayaora atu seka yero iropaora ge mitiya awiya tumo didinona, arare auna na gera pugatineya ara.” \v 7 Ge ayero senu Farisayo emo arita Sadukayo emo awong ge wina-se yero dubu etobe yewa augao meko yena ara. \v 8 Sadukayo emo awong magayaora atu seka yero iropaota, angelota, nona ayao awiya gosinowa ge iwao yero noiya. Arata Farisayo emo mene zo nona ayao awiya me ayero sero nowa. \v 9 Arare augao nunae-una atu ge bainakama betewa. Ge betinete Farisayo emora una dubura atu sao tauyao ge gipao emo ena mene iropuro Paulo soreuno ge sinasani eyero sewa, “Nae emo ewiya gigenane pasenane oko niya. Angelota ititi zo mene nung tugata yenuta, awiya name oko gosinenane.” \v 10 Ayero sero ge matu newa iwo bainakama kasa yenu giro gorobo emora diya baina mene awong Paulo dero gera gaira yowi sero, awang yero senu gorobo emo mene kasa yero Paulo emora towang atu sorero puro baung garo nunae-una yewa. \p \v 11 Ayewa ture inu ping aune Tuwa mene Paulora una kasa yero dopero eyero sena, “Ning tau ye. Yerusalem nape atu ge nana keregatinosa, deka ayero Roma nape atu keregarinesa.” Tuwa mene ayero sena arauwa. \s1 Yuda emo ena mene Paulo dari sero opene ge diwa tauyena. \p \v 12 Iya gainu Yuda emo ena augairo nona minaore oure seminiro teba nete Paulo dero aune nona minari sero Tuwa Bayaura benaungna atu sewa tauyenu ge opene diwa tauyena. \v 13 Emo ge opene diwa awiya namba nunae 40 daigaina ara. \v 14 Emo amimene pirisa babuzere simaire auna-una baungno keregairo eyero sewa, “Nae nona oko minao nete Paulo dero aune nona minari ge ayero diro sesenane tau yetiya. \v 15 Arare niye aune gitau yao dubu ninae amimene gorobo emora diya baina nung eno ge eyero pugaipu babae, ‘Ning Paulo augao nanae-una pugai bumai ge nupema sero baingtanene.’ Ge ninae-una ayero yai aune nae Paulo nagibe atu darinenane ara.” Ayero sewa arauwa. \s1 Paulora meto mene Paulo dari ge opene diwa awiya keregaina. \p \v 16 Paulora meto mene Paulo dari sero ge didinewa nigiro giro baungno gorobo emora una gare yero bowi awiya imoo nuna eno ge sena ara. \v 17 Bowi awiya senu giro Paulo mene gorobo emora diya zo yau senu bunu eyero sena, “Ning mani ewiya yuno puro baung diya bainana una yasa ge zo sai nigae.” \v 18 Ayero senu giro gorobo emo amimene mani awiya yuno puro diya bainana una baungno eyero sena, “Bunao emo Paulo mene na yau sero sesi giro mani ewiya ge zo ning eno saise butunenato ara.” \v 19 Ayero senu diya baina mene mani awiya wawong iniro puro baungno ewe atu atata yero eyero sena, “Ge no na eno sarinesi?” \v 20 Ayero senu mani amimene eyero sena, “Yuda emo mene ning eno ge pugaya bumaise seseya tauyetiya ara. Ge opene sero diyeya awiya eyao era: Ning Paulo augao nunae-una puro babasa awong susuwa nuna nigiro baingtari ning tugata yarineya. \v 21 Tugata yaya ge nunae oko nigase. Noeno oko, nunae-una emo namba nunae 40 daigatiniya amimene Paulo daya magayaise nagibe atu pungyero miteya. Awong nona minaore oure awiya yangdoro teba nete Paulo dero aune nona minari ayero seseya tau yetiya. Ayero yero mena sosero kora yero ge nina diya miteya ara.” \v 22 Ge ayero senu diya baina mene ge tauyao zo eyero sinasani nung iyengtina, “Ning ge keregairo na eno sinesa awiya emo zo eno oko sase.” Ayero sero iyengtina arauwa. \s1 Gorobo emo mene Paulo Sisaria nape puro bamuwa. \p \v 23 Arare gorobo emora diya baina mene gorobo emo dubura gitau yao etobe yau senu bumuwato eyero sena, “Nito sayato gorobo emo tera angyao 200 aune wo osira babao 70 aune gire karoware waweng inao 200 amimene Sisaria nape babari sosero kora yero ping 9 kilok nai babaese. \v 24 Ayero nasani wo osi zo pugaiputo Paulo tame atu adungno babae. Ayero diya iwaing yero emo tuwa Filikra una puro baungpu.” \v 25 Ayero sero emo tuwa eno igi zo eyero sinasani gaena. \p \v 26 “Na Klodio Lisias mene emo tuwa baina nana Filik ning eno igi gainena. \v 27 Gorobo emo awong emo zo puro butuneya, awiya nung Yuda emo mene saniro dari nasani neya giro nane nung Roma emo ayero giro gorobo emo nana aune dema baungno Yuda emora una waweng atu sorero pumena ara. \v 28 Ayero yero Paulo gera pugeya auna susuwa gari sero gitau yaora augao auna puro babena. \v 29 Puro babena nung pasena zora bunao gare pugaora okowata, o dao magayao auna okowata, sao tauyao ge nunae eno gege nung gera pugatineya susuwa ayero gigena ara. \v 30 Ayero emo ena mene pungyero Paulo dari sero ge opene diyeya tauyetiya auna ge na eno seseya nigiro giro nina-una mena pugena butuniya ara. Emo nung gera pugatineya awong dema nina-una kasa yero ge nuna ning eno saese sesena.” Gorobo emora diya baina mene ge awiya sero igi gaena ara. \p \v 31 Ayenu gorobo emo awong diya baina nunae-una ge diungno Paulo mumene puro bautunete Antipatri nape kasa yewa, \v 32 iya gainu gorobo emo ena nupema napo nunae-una yesese newa wo osi tame bamuwa amimene gege Paulo puro baung Sisaria nape yewa ara. \v 33 Atu kasa yero igi emo tuwa eno pugati nasani Paulo deka ayero wawong nuna-una pugaiwa ara. \v 34 Ayero yewa emo tuwa mene igi zazagairo giro Paulo tawing susuwa nuna naiye awiya atata yenu eyero sena, “Na Silisia provinsra atu kasa yewang.” \v 35 Ayero senu emo tuwa mene eyero sena, “Emo ning gera pugeya awong awiya bumaya aune ge nina sarinenane ara.” Ayero sero gorobo emo ena senu awong Paulo puro emo tuwara ibu Herode mene yena auna pugairo diya yewa arauwa. \c 24 \s1 Yuda emo mene Sisaria nape baungno Paulo koto yewa. \p \v 1 Wari be wawong zo aung yenu pirisa baina Anania aune simai ena aune Romana sao tauyao ge gao emo zo yazo nuna Tetalo awong amimene wosiro baung Sisaria nape yero emo tuwara una kasa yero Paulora ge sewa ara. \v 2 Ayero yewa emo tuwa mene senu Paulo kasa yenu Tetalo mene Paulo gera pugari sero emo tuwa eno ge eyero sena, “O emo tuwa nanae iwaing Filik. Ning nae iwaing diya yero nosa monone yero nonane. Anasani emo dubu nae eno kotung-katung yero nasani nae sorepunosa. \v 3 Anasani nae napo sero awiya dema sorepu nasani nona nanae apakana kora nosa iwaing gege noi nae ning giro aratapu nonane. \v 4 Aeno ge sana imoko yoiye sero awang nena. Arata ning eo yero nigasa ge apungkaka gege ning eno sane. \v 5 Emo ewiya gosinonane meko yero noiya. Awiya noeno okowata, nung pasena daigairo auna maung yero noiya. Ayero Yuda emo tawing sero sero nowa auna dubo uwinoi iwo yero nowa kasa yero noiya. Ayero emo ena mene nae yangdoro gausero dubu zo ‘Nasarete emora dubu’ ayero sero nowa, auna atu susuuno nowa. Dubu auna gitau yao nung ara. \v 6 Emo amimene Tuwa Bayaura ibu baina nanae awiya yai beingtire yaise sero nesesi pumenane ara. [Nae sao tauyao ge nanae mitiya auna teng nung gera pugatenane, \v 7 arata gorobo emora diya baina mene kasa yero nae musuna-masuna yero wawong nanae-una atu nung sorero pumiya. \v 8 Lisias mene ayero yero nae Paulo gera pugari sinenane amimene nina-una kasa yanenese sesiya.] Arare nae ge nuna ning eno sinenane ewiya apakana nika nitope nung atata yasa sai garinesa ara.” \v 9 Ge ayero senu Yuda emo awong dema nung soreuno ge nuna soga yewa arauwa. \s1 Paulo mene emo tuwa Filikra ditira atu susuwa nuna sena. \p \v 10 Ayero sewa giro emo tuwa mene Paulo eno wawong yunu yenu giro ge eyero sena, \p “Ning dawang daigairo tawing euna atu emo tuwa yero nae diya yero butunosa, awiya kotupu nasani ge nana dubo eo yaore sarinena. \v 11 Na Yerusalem nape atu Tuwa Bayau bowi yari sero witiro nena wari be 12 gege niya. Arare ning ge ewiya gasa teng oko yao yai giro emo atata yasa saya garinesa ara. \v 12 Na ibu bainanata yere ibu enanata nape atu emore dema Tuwara gera wina-se yaota emo bauno dubo uwao buro awiya zo oko yao yetena awiya gigeya. \v 13 Emo dubu emimene ge pasi nasani ning eno ge iwineya auna me awiya ning eno nono yero giparinei? Awong ayero yao ine teng oko ara. \v 14 Arata ge me zo keregana nigi. Tuwara Nagibo Seka asinowa, awiya Yuda emo mene giro ‘Tani naname yangdoro tani seka puro yero nowa,’ ayero sinowa, tani seka awiya puro nasani aya-ewowo nanae-una Tuwa Bayau sou yero nona. Na Mosera sao tauyao ge aune ge gayao porofete mene sero gaewa aune awiya apakana gosinona me yero noiya. \v 15 Emo mekore iwaingne ago magayaora atu seka yero iroparineya, awiya emo dubu erita naka nanae iniro taka sinasani yero nonane. \v 16 Arare na Tuwa Bayaura ditirata emo baunona ditira pasena aung nari sero tau-tataware yero nasani yero nona. \p \v 17 Arare na dawang daigairo tawing ake-akemo auna atu nasani moni puro pu dekaongna gatinasani moni awiya Yuda emo otao mani nana ena eno pugari sero, o zawing Tuwa Bayau eno pugari sero Yerusalem nape kapetegairo bumuwang. \v 18 Ayero nasani zawing pugari sero dang buro yero ibu bainana toiro nena tameya ara. Nane atu emo dubu bainane yuno toiro naota o ge matu yao awiya aung ara. \v 19 Arata Asia provinsra Yuda emo ena atu miteya amimene na tebeba saniro pumeya ara. Awong amimene pasena nana zo gosinasani giro nina una buro keregaese. \v 20 Ora gitau yaora augaora atu na gera pugairo pasena nana zo tameita, awiya emo etu miteya amimene saese. \v 21 Na ge dekaongka gege nunae-una atu towang dopero sesena nigeya teng oko yao yetita nowa. Awiya na wawa sero eyero sesena, ‘Magayaora atu seka yero iropaora ge awiya iniro taka sero nona, aeno ena mene na gera pugeya na benaung ninae-una dodopinena era.’ Awiya gege sesena.” Paulo mene ayero sena arauwa. \p \v 22 Emo tuwa Filik mene Paulora ge oko sao aung yao yangdunu ge kara mitauna. Nung Tuwara Nagibo Seka auna bowi nigiro baingtina, arare eyero gege sena, “Gorobo emora diya baina Lisias mene Yerusalem nape atu wosiro bumai aune ge ninae sana aung yariniya.” \v 23 Ayero sero gorobo emora gitau yao zo eno eyero sena, “Niye Paulo puro diya nasani iwo benaung oko yepu. Nupema otao mani nuna kasa yero nung kora yari saya oko awang sepu.” Ayero sena arauwa. \s1 Paulo dawang etobe bunao gare atu mitinu emo tuwa Filik mene doro baungna. \p \v 24 Wari be ena aung yenu Filik arore kasa yewato. Aro nuna-una yazo nuna Drusila. Nung Yuda bauno. Arare awongto kasa yero mitasani aune Paulo yau senu witiro Kristo Yesu tumo diyao auna susuwa tugata yena. \v 25 Ayero nasani iwaing yero nao auna susuwa aune dubo-dubo yangdoro nao auna susuwa aune nupema be bainana atu awega-ziwega yao auna susuwa senu Filik mene nigiro awang yero Paulo eno eyero sena, “Kara sesesa teng yetiya, arare ning yangdoro baung nasa ago nagibo kasa yai giro aune nupema yumana bumarinesa.” \v 26 Emo tuwa mene ayero sena. Awiya noeno okowata, Paulo mene moni nung eno pugaise kotupu nauna. Arare nung ozaung Paulo yuno naunu buro nung aune dema ge ungwe-maungwe yero nasani nauna. \v 27 Ayero nawe duwato dawang etobe aung yenu emo tuwa zo yazo nuna Posio Festo mene Filikra buro pungna. Ayenu giro Yuda emo Filik nung diya iwaing ayero saese sero Paulo bunao gare atu mitinu yangdoro baungna arauwa. \c 25 \s1 Paulo mene Festora benaungna atu ge buro yena. \p \v 1 Festo mene emo tuwa yenu wari be etama aung yenu nete nung Sisaria nape atu witiro Yerusalem nape kasa yena. \v 2 Kasa yenu pirisa babuzere Yuda emora gitau yao awong Festora una buro augairo Paulora ge sewa. \v 3 Awong nung dawong gaitinasani ge nunae nigiro sai Paulo Yerusalem nape bumaise sewa. Awiya noeno okowata, awong Paulo nagibe atu pungyero umo yero dari sero ge diwa. \v 4 Arare sewa Festo mene eyero sena, “Paulo nung Sisaria nape atu bunao gare mitiya. Arare na nimoi oko mena yesese yero Sisaria babarinena. \v 5 Aune Paulora pasena zo mitiya ayero sero giro ninae-una atu gitau yao ena mene na aune dema baungno aune ge nuna saese.” \p \v 6 Ayero sero wari be 8 ta 10 Yerusalem nape atu nete nupema baung Sisaria nape yena. Ayero yenu iya gainu koto yaora ibura toiro senu Paulo puro toiwa. \v 7 Ge sao masira toinu Yuda emo Yerusalem atu bumuwa amimene nung pu towang gairo pasena nuna daigairo sero keregaiwa. Ayero keregaiwa ge iwao nunae-una me oko kasa yao yena. \v 8 Ayero yewa Paulo mene ge nunae puro wowosi nasani eyero sena, “Na Yuda emora ibu bainanata Yuda emora sao tauyao geta Roma emo tuwa awiya oko puro wosao.” \v 9 Ayero senu Festo mene Yuda emo dubo iwaing yaese Paulo atata yero eyero sena, “Na ning Yerusalem nape puro baungno ge nina napo auna atu sana aung yao teng nita?” \v 10 Ayero atata yenu Paulo mene eyero sena, “Na Roma emo tuwa Sisa auna koto yaora ibu zora mitena era. Ge nana etu saya teng yariniya. Ning nika nitope susuwa nana gosinesa. Na Yuda emo eno tani meko zo oko yewang. \v 11 Na pasena zota nona meko baina zo tamatena, awiya na dari sasa taung oko soratena. Awong awiya ge iwi nasani ning dubo gaineya, arare zo mene dubo iwaing yaora ge awong eno sinasani na wawong nunae-una pugao ine teng oko ara. Arare na Roma nape babana Romana emo tuwa Sisa mene ge nana sai aung yaise sinena.” \v 12 Ayero senu Festo nung emo mani nuna aune dema ge sero nigiro nete aune Paulo eno eyero sena, “Emo tuwa Sisa auna una babari sinesa, arare emo tuwa Sisara una babarinesa.” Ayero sena arauwa. \s1 Emo tuwa Agripa mene Festora una bunu Paulora susuwa sena. \p \v 13 Wari be ena aung yenu emo tuwa Agripa nung nu-baunodi nuna Benisi aune awongto Festo eno yawa yawa ge sari sero wosiro baungno Sisaria nape kasa yewato. \v 14 Kasa yero wari be ena nung aune dema mitao-masi yero mitiwato giro Festo mene Paulora ungwe nasani emo tuwa eno eyero sena, “Filik mene bunao emo zo yangdoro baungnu mitoiya. \v 15 Ayero yenu na kasa yero Yerusalem nape witena pirisa babuze arita Yuda emora simai dubu awong amimene nana-una buro augairo emo awiya gera pugairo yaya buro baina nung eno puganese seseya. \v 16 Ayero seseya na ge enaba eyero sesena, ‘Nae Roma emo mene yaya buro baina emo zo eno tebeba oko pugati nonane. Nae awong emo gera pugati nowa auna ge gege oko nigiti nonane. Gera maung dema puro pu kotora gairo aune ge enaba aune enaba aune nigiti nonane ara.’ \v 17 Ayero sesena Yuda emo nana-una bumeya aune na be oko daigao iya gai na koto yaora ibura toiro adungno gorobo emo eno sesena Paulo puro bumeya ara. \v 18 Ayeteya Yuda emo mene nung gera pugari sero dema dopeteya na Paulora pasena baina zo keregari neita ayero sesena, arata aung ara. Awong pasena baina zo oko keregao yeteya. \v 19 Awong Tuwa Bayau bowi yaora tani nunae awiya eno Paulo eno iwo ge seseya. Ora emo zo yazo Yesu magayena auna ge dema puro matu gateteya. Emo aeno Paulo mene eyero sinoiya, ‘Nung seka noiya.’ \v 20 Arare na nono yero gera susuwa garineni ayero sero Paulo Yerusalem nape witai atu ge nuna sana aung yarinita ayero sero nung atata yetena. \v 21 Atata yetena Paulo nung bunao gare mitai Roma emora emo tuwa Sisa mene ge nuna sai aung yaise sesiya ara. Ayero sesi giro Paulo babaora be bumai aune sana Romana emo tuwara una babaise sero bunao gare mitai gorobo emo mene nung diya yaese sesena mitiya.” \v 22 Festo mene ayero senu Agripa mene abena eyero sena, “Na naka natope emo amimene ge zo sai nigari aratapunena.” Ayero senu Festo mene eyero sena, “Iwaing. Gora sai nigarinesa.” Ayero sena arauwa. \p \v 23 Arare iya gainu Agripato Benisi awongto taung siuno aune augao ibura witiwato gorobo emora diya aune gitau yao ena aune napo auna emo gitau yao dema awongto ago yero witiwa ara. Witiro toiwa Festo mene senu Paulo puro witiwa ara. \v 24 Puro witiwa Festo mene ge eyero sena, “Emo tuwa Agripa aune emo mani nana ena, ge sana nigipu. Emo dopero mitiya aeno tini kapao puro Yuda emo apakana mene Yerusalem nape atuta napo euna atu na ato sinasani yau sero eyero seseya, ‘Nung oko naise.’ \v 25 Ayero seseya na pasena nuna kau yetena, arare nung danane magayai teng oko yariniya. Arare Roma emo tuwa Sisara una babai emo tuwa mene ge nuna sai aung yaise sesi giro iyengtana babari niya ara. \v 26 Arata ge me kau nasani emo tuwa naname eno igi gayari sero ge no sarineni? Arare emo ewiya ninae-una o nupema emo tuwa Agripa nina-una benaungna atu pugena dodopiniya ara. Arare name susuwa nuna keregairo aune ge nuna gayana babariniya. \v 27 Na bunao emo zo ge nuna oko gayao tebeba iyengtana Roma nape babao awiya gigena teng oko niya.” Festo mene ayero sena arauwa. \c 26 \s1 Paulo mene Agripara benaungna atu ge nuna sena. \p \v 1 Ayero senu Agripa mene Paulo eno eyero sena, “Ning nika nitope susuwa nina se niganene.” Ayero senu Paulo nung wawong mene salut yero ge eyero tugata yena, \v 2 “O emo tuwa Agripa, Yuda emo mene na gera pugari sero ge sinowa, auna enaba yeme nina benaungna atu sari sero dubo nana iwaing niya. \v 3 Awiya noeno oko, ning emimene nae Yuda emora naota ge wina-se yao nanae-una susuwa gosinosa. Arare ning ge ungwe nana nigaora bereya oko yaise. \p \v 4 Na mani maingkore napo susuwa nana-una atuta Yerusalem nape atu nono yero nawe baiwang auna susuwa awiya Yuda emo apakana emimene gosinowa. \v 5 Tuwa Bayau sou yaora tani naname mitiya, tani awiya Farisayo dubu mene dubu ena daigati nasani iniro baingtitinowa. Dubu aune naungwa aune susuwa nana atu giro butunowa. Arare susuwa nana gosinowa amimene ge me sari sero ge dekaongka eyero sarineya. \v 6 Nona Tuwa Bayau mene aya-ewowo naname eno pugari senu tauyena, nona awiya tumo didinasani diya nona. Susuwa aeno na gera pugeya kotora dopero mitena era. \v 7 Arare nona pugari senu tauyena auna ge awiya me yaise Isreli emo dubu 12 awong tumo didinasani tau yero pingne iyare be giti Tuwa Bayau eno zawing pugati nasani nung bowi tau-tataware yao yero nowa. O emo tuwa nana, na nona awiya tumo didinasani nona auna Yuda emo mene ge buro na eno pugatinowa ara. \v 8 Ora Tuwa Bayau mene mamagayao uwinoi seka yero nowa awiya niye ena mene nono yero giro nowa me oko yao yero noiye? \p \v 9 Na naka natope Yesu Nasarete napora yazo bowire nuna gera yana sisigairo aung yai iwaing yariniya ayero sero buro baina nasani naungwa ara. \v 10 Yerusalem nape atu ayero nasani naungwa. Pirisa babuzera una baungno sinaungwa igi pugati nauwa puro Yesura dubu auna emo bauno daigairo bunao gare pugati nasani naungwa. Awiya gege oko, daya mamaga yaese sinauwa na ge nunae soga yero nasani naungwa ara. \v 11 Yuda emora yere ibu sero baungno Yesura dubu ozaung dedunasani awong Yesura yazo yangduwaese tani mou-mesa yao awong eno yero butunasani naungwa. Ayero nasani na gorobo bainakama yero napo ake baungno emo dero tuninasani naungwa ara. \s1 Paulo mene nung Kristen yena auna ungwe dina. \r Apo 9:1-19; Apo 22:6-16 \p \v 12 Ayero naungwa be aune pirisa babuze mene igi pugairo sewa na be nunae-una Damaskas nape babari sero bamuwang ara. \v 13 Bautunewang wari towang atu dopenu uritira atu waegao zo mene na aune emo mani nana aune waegainu gigiwangne ara. O emo tuwa nana, warira waegao awiya wosao. Arata waegao gigiwang awiya witao. \v 14 Arare nae zuwe tawingna gairo aune wawa zo Yuda gera nigiwang, ‘Saulo, Saulo, ning noeno na dedunosi? Ning ge nana nigiti nasani aune oko nigaine yero nasani dubu nana dedunasani nika nitope gera yero nosa ara.’ \v 15 Ayero senu na abena eyero sewang, ‘Tuwa, ning aweni?’ Ayero sewang nung eyero sena, ‘Na dero tuninosa, na Yesu ara. \v 16 Arata ning iropuro dope. Na kara ning buro-mani nana pumari sero nina-una kasa nena. Arare ning tani gosinesa eune ena ago gipana garinesa auna bowi sao emo nana yero nase. \v 17 Na ning Yuda emora unata emo Yuda okora una waweng atu sorero pupunasani narinena. \v 18 Na ning emo Yuda okora una iyengtana baungno sasa diti guma yao nunae aung yai mume giro yangdoro waegaora bumae. Nupema Sandara putoung yangdoro Tuwa Bayaura putoung pumae. Ayero yaya na pasena nunae disana emo bauno na tumo diro pewa yero nowa auna atu susumae.’ Na eno ayero sena arauwa. \p \v 19 O emo tuwa nana Agripa, tani gigiwang auna ge diungno baingtiwang. \v 20 Arare na gitau Damaskas nape atu zayero ge tugata yero aune nupema baungno Yerusalem napora emo bauno ge tugata yero aune emo Yuda oko dema ge tugata yero bamuwang ara. Dubo nunae kapetegairo Tuwa Bayaura una desetiro dubo kapetegaiwa auna teng buro yaese ge tugata nasani naungwa ara. \v 21 Ayero nasani naungwa, susuwa aeno Yuda emo awong ibu bainana atu na saniro daya magayanese yewa. \v 22 Arata Tuwa Bayau mene na sorepunoi ge tugata nasani nona. Arare na etu dopero mitasani emo wosaota witao aeno dema ge tugata nena era. Na ge seka oko, nona kasa yariniya auna ge porofete aune Mose amimene sero gaewa dekaongka amaze sinena ara. \v 23 Awong eyero sewa, ‘Kristo nung yaya tapunete magayaise sao mitiya. Ayero magayao dubura atu gitau yero iropuro Yuda emota emo Yuda oko awiya eno iwaing yaora susuwa keregariniya.’ Ge awiya soga yero nona ara.” \p \v 24 Paulo nung susuwa nuna kora yero ge ayero tugata nenu Festo mene ge tingyene eyero sena, “Paulo, ning dau nesa. Kotumao daigairo gainasani zazagati nasani ayero nawe dotesa ziyo nina meko niya.” \v 25 Ayero senu Paulo mene eyero sena, “O emo tuwa nana Festo, na dau ge oko sinena. Na kotumaore ge me sinena. \v 26 Ge sinena auna susuwa emo tuwa Agripa mene teng nigitiniya. Nuna-una etu be eo yaore sinena. Tani sinena awiya ake atu oko kasa yena, arare emo tuwa Agripa mene oko kau niya. \v 27 O emo tuwa Agripa, ning porofetera ge gosinosa me yero noita? Gosinosa me yero noiya, awiya gosinena.” \v 28 Ayero senu Agripa mene Paulo eno eyero sena, “Be maing-kokaka gege sinasa na Kristora mani yanese sinesa.” \v 29 Ayero senu Paulo mene abena eyero sena, “Be maing-kokaka gegeta be imoko-kaungkaung, auna ge aung. Arata nine gege oko, emo ena dema yeme ge sinena nigitineya, niye apakana na eyao ine yaese Tuwa Bayau eno isa sinena. Bunao emo nena ayao ine oko, Kristen yero nona ayao ine yaese sinena ara.” \p \v 30 Ayero senu emo tuwa Agripa aune emo tuwa Festo aune Benisi arita emo ena mitiwa amimene iropuro koto yaora ibu yangduwa. \v 31 Yangdoro bautu nasani nuka nuyetope sero nigiro ayero nasani eyero sewa, “Emo nung pasena zo oko yao noiya, arare daya magayaota bunao gare mitao ine teng oko niya.” \v 32 Asewa Agripa mene Festo eno eyero sena, “Emo nung Roma nape babai Romana emo tuwa Sisa mene ge nuna sai aung yaise oko sao yatiya, awiya ning nung kara etu besasa natiya.” Ayero sena arauwa. \c 27 \s1 Paulo nung Roma nape babaise wangna pugaiwa. \p \v 1 Itali tawingna babanenese sero Paulo aune bunao emo ena awiya puro Romana emo tuwara gorobo emo auna diya zo yazo Zulio auna waweng pugaiwa pungna. \v 2 Ayewa Adramitiam napora wang zo mene Asia dungna napo mitiwa awiya sero toiro toiro ayari sero babari nasani nenu giro wang auna witiro bamuwangne. Masedonia emo zo yazo nuna Aristako, nung Tesalonika napora, nung deka dema bamuwangne ara. \v 3 Bautunewangne iya gainu wang Saidon nape toinu Zulio mene Paulo otao nasani nigina auna teng nape baungno otao mani giginu nona minao ena nung eno pugaiwa. \v 4 Atu iropuro bautunewangne bisi megete atu buro nae misenu giro Saipras gutura bautara baungno begitira-begitira bamuwangne. \v 5 Ayero bautunete Silisiato Pamfilia tawing auna wito buwagairo Lisia tawingna napo zo yazo Mira auna kasa yero wang awiya atu yangduwangne. \v 6 Alesandria napora wang zo atu mitina amimene Itali tawingna babari sero nenu giro gorobo emora diya mene nae pugainu wang auna witiwangne ara. \v 7 Wangna witiro eyareka bautunewangne wari be ena aung yenu Naidas napo mitina auna ina witari taung dedunete witiwangne ara. Arata bisi mene megete atu butunasani nae misenu nae atu babao teng oko yenu giro yangdoro Krit gutura bautara bamuwangne. Bautunete gutu auna dung zo yazo Salimoni awiya daigaingwane ara. \v 8 Dung awiya daigairo begitira-begitira bautunete Lesia napo mitina auna nugu oko zo mitina yazo Wang Darao Pao Iwaing auna taung dedunete toiwangne arauwa. \s1 Paulora ge dero bamuwa. \p \v 9 Nae witora atu be imoko-kaungkaung bautunaungwane Yuda emora nona seminaora iya be nunae aung yenu wito witaora be awiya buna. Ayenu giro Paulo mene wini ge nae eno eyero sena, \v 10 “Otao mani, nupema susuuno babari yarinenane, awiya iwaing oko babarinenane. Bautunanane wang bezai nona gege oko, emo name dema wito tura babarinenane, awiya giro aeno sinena ara.” \v 11 Ayero senu gorobo emora diya mene Paulora ge nigiro oko nigao ine yero wang maung auna ge nigina. \v 12 Okora witiwangne awiya soma bisi yanakana sumaora be aune wang deka toiro baingtiro mitao teng oko. Ayenu wangna emo daigairo newa amimene eyero sewa tauyena, “Name soma ewiya yangdoro Krit gutura oko zo mitiya yazo Finikis oko auna toiro mitanane bisi yanakana sumaora be aung yariniya. Arata name kara babari nenineta?” ayero sero babari yewa ara. Wito oko awiya dung amimene bisi gana bate atu sungno baung ika yao etobe deka ayero gazero mitoiya arauwa. \s1 Witora bamuwa bisi yanakana sungno dena. \p \v 13 Arare bisi gana bautara atu witinu me nita sero wangna mamono mene babari sero angga watimuwa witinu Krit gutura begitira-begitira bamuwangne ara. \v 14 Bautu newangne gutura atu bisi bainakama zo \v 15 mene wang nanae puro musuna-masuna yenu kaputi nete giro yangduwa peuso-peuso yero bamuwangne ara. \v 16 Ayero nete aune gutu maingkoka zo yazo Kauda auna begitira-begitira bautu newangne wang maingkoka zo watipu newangne amimene wito tura babao eno, buro baina nete watimuwangne witi wang tame yena ara. \v 17 Witi wang tame yenu wang baina awiya bezao eno, towang daung atu angsi mene tairo diwangne ara. Arata boya zo yazo Siritis auna pisoiye sero, seli ewewa. Ayewa bisi mene misenu peuso-peuso yero bamuwangne ara. \v 18 Bisi putoungne butunena, arare iya gainu awong zayero wangna nona ena zuwa witora gaiwa ara. \v 19 Ayero yewa ping nupema inu bautu newangne iya gainu wangna nona ena angsire selire iture awiya wawong nunae mene zuwa witora gaiwa. \v 20 Pingne warire daigairo awiya bisi tau-tataware yao butunenu warita arasa zo za oko gao yero kotumao nanae aung yenu eyero sewangne, “Sisigari nenane.” Ayero gigiwangne ara. \s1 Paulo mene emo dubo iwaing yaese ge tugata yena. \p \v 21 Emo dubo miniro nona minao yangdoro teba newa giro Paulo mene baungno nunae-una towang atu dopero eyero sena, “Otao mani, niye ge nana nigatei siya, awiya name Krit gutura atu mitatenane. Ayero nona mouyaota nona gera yao oko kasa yatiya. \v 22 Arata saineba, awang yao yangdoro tau yepu. Emo mene oko gera yarinenane. Wang gege mene meba gera yariniya ara. \v 23 Awiya gosinena, noeno oko, awenane aune pingne Mama nana Tuwa Bayau mene na buro-mani nuna aeno angelo zo iyengti nana-una kasa yero \v 24 eyero sesiya, ‘Paulo, ning awang oko yase. Ning Romana emo tuwa Sisa auna-una kasa yarinesa. Awiya gege oko, Tuwa Bayau mene ning sorepu nasani emo ning aune dema wangna neya awiya soremai oko magayarineya.’ \v 25 Angelo mene na eno ayero sesiya, arare otao mani nana, niye dubo iwaing yepu. Ge Tuwa Bayau mene na eno sesiya awiya gigena me yetiya, arare me yariniya. \v 26 Arata wang mene zo gutu zora suwa yero bezariniya ara.” Ayero sena arauwa. \p \v 27 Nae Adria wito towang atu newangne Sande etobe aung yenu ping tuno tano wangna buro-mani mene yetine yero “tawing tapunenane” ayero gigiwa. \v 28 Ayenu giro angsi ou teumao awiya pugaiwa wito tura baungno 40 mita yena ara. Ayenu maingkoka bautunete nupema pugaiwa wosiro baungno 30 mita yena. \v 29 Ayenu boyara witao awang yero wang agora atu angga siwongpatige pugaiwa wosiwa awong iya mena gaise isa sinasani mitiwa. \v 30 Mitete wangna buro-mani wang yangdoro zanari sero wang maingkoka pugaiwa wosi witora yenu etegairo eyero sewa, “Nae wang gitaura otu angga zo puganane wosaise nenane.” \v 31 Ayero sewa Paulo mene gorobo emora diya aune dubu nuna aune awong aeno eyero sena, “Wangna buro-mani mene wangna oko mitao zanarineya, awiya niye wito tura baungno aung yarineya.” \v 32 Ayero senu giro gorobo emo mene wang maingkora angsi kapewa wang baunu yangduwa. \p \v 33 Iya gari nasani nenu Paulo mene emo apakana nona minaese eyero sena, “Name dubo minao buro nasani nona oko minao tebeba nenane wari be 14 niya. \v 34 Arare yeme nona minaese sana oko awang sae. Nona miniro iwaing yero narineya. Giti ai ninae zo oko tarayari niya.” \v 35 Ayero sero ame zo punu gosinewa Tuwa Bayau eno dange sero eero minina. \v 36 Mininu giro dubo nunae iwaing yenu teng deka ayero puro miniwa ara. \v 37 Emo wangna naungwane auna namba nanae 276 ayao ara. \v 38 Nona miniro putoung puro wuit wang mokora mitina awiya au witora gaiwa. Ayero yewa wang eo yero peuso yena arauwa. \s1 Wang mene gutu auna yowangsa boubou zora atu pisero bezena. \p \v 39 Iya gainu awong tawing awiya diga gigiwa. Ayero wito oko zo bago iwaing giro wang mene auna toiro yowangsara atu witaise sero \v 40 emo mene anggara angsi kapewa wito tura bamuwa yangdoro wang ago yaora wana auna angsi besero seli zo wang gitaura watimuwa witinu wang gitau pu bage gairo bamuwangne ara. \v 41 Bautu newangne wang mene yowangsa boubou zora atu witiro taka sena. Ayero tau yenu wito mene wang ago denu bezena ara. \v 42 Wang bezinenu bunao emo ena wito yawero babao eno, gorobo emo mene daya mamaga yaese sewa. \v 43 Arata diya nunae mene Paulo sorari sero kotungno giro awang sena. Awang sero wito yawero gao amimene gitau tebeba gutero yawero witi ika yaese sena. \v 44 Ayero yaya aune ena awiya parata wang bezena auna agegewa awiya iniro yawero witaese sena. Ayero senu yero kara teng iwaing witi ika yewangne arauwa. \c 28 \s1 Emo apakana Malita gutura witiwa. \p \v 1 Witi ika yero aung yewangne gutu yazo Malita ayero sewa gigiwangne ara. \v 2 Gutu auna mamono awong nae aune otao nasani yo iwaing mono daigairo pumuwa. Ware bisire butunenu soma yayaung nenu giro iyao eewa aewangne ara. \v 3 Be aune Paulo mene i sosoru ena yangtagairo puro au iyaora gatinenu yi zo taung kokoni yenu giro atu kasa yero Paulo waweng atu gauno taka sena ara. \v 4 Ayero yenu tawing auna mamono mene Paulora waweng atu yi giro wina-se yero eyero sewa, “Emo amimene emo dedunoi maga yero nowa, arare nung witora atu oko maga yao witi ika yeti giro Tuwa etutero naora Maung mene gigi meko yeti abena nuna pugai kasa niya.” \v 5 Ayero sewa arata Paulo mene wawong ibegainu yi batagairo iyaora wosinu nung oko gamao mene mitaine yena ara. \v 6 Ayero yero dopero mitinu awong nung wawong nukarinita nung mena zuwero maga yariniye, ayero sero be imokore diya mitiwa yaya zo nuna-una oko kasa yao yenu giro kotumao darawa yero eyero sewa, “Nung tuwa zo arauwa.” \s1 Paulo mene emo yayare kora yena. \p \v 7 Soma mitiwangne auna nugu atu emo gitau yao zora tawing mitauna. Emo auna yazo Pablio. Nung gutura mamono auna gitau yao yero nasani nauna. Arare emo amimene nae yuno puro baungno garo nuna-una atu pugairo mono pupunasani kora nenu wari be etama yena ara. \v 8 Pabliora maung mene yaya taung kokoni yaore ze ou gege yao awiya puro apegairo mitina. Anenu Paulo mene nigiro garo nuna-una baungno isa sero wawong nuna-una tame pugairo kora yenu iwaing yena ara. \v 9 Ayero yenu gutu auna emo bauno yayare ena mene bowi nuna nigiro buro augaiwa deka ayero kora yena. \v 10 Auna abena awong yawa yawa nasani nae kora-makora bainakama yewa ara. Anete ago babaora be nanae bunu nona minao nanae daigairo wangna pugaiwa arauwa. \s1 Paulo otao maine wang sekawa zora baung Roma nape yewa. \p \v 11 Gutu auna atu newangne ino etama aung yenu aune wang sekawa zora witiwangne ara. Wang awiya Alesandria napora. Wang amimene wito meko yaora be daigari sero gutura degene uno mitinu soma iwaing yena. Wang gitaura atu tuwa zora mani emodi popota auna ititi kewao. Wang auna witiro bamuwangne ara. \v 12 Bautunete Sirakus nape kasa yero atu degene uno wari be etama mitiwangne ara. \v 13 Atu iropuro gegeru yero bautunete Regiam nape kasa yero atu mitiwangne iya gainu bisi gana atu bunu giro nae Regiam doro bautu newangne bisi amimene nae misenu ping mume wari be etobe gege bautunete Puteoli nape kasa yewangne ara. \v 14 Atu kasa yero wang atu yangduwangne napo auna ge nigao dubu mene nae yumuwa awong aune dema wari be 7 ayao atu mitiwangne ara. Atu mitete nupema iropuro ika bautunete Roma nape kasa yewangne ara. \v 15 Roma nape babari sero nagibe atu bautu newangne napo auna ge nigao dubu ena mene bowi nanae mena nigiwa, arare ena mene butunete napo zo yazo nuna Apiora Maket auna atu nae tamuwa. Ena mene napo zo yazo nuna Stowa Etama auna atu nae tamuwa. Ayewa Paulo mene awong giro yawa yawa nasani Tuwa Bayau eno dubo iwaing yena arauwa. \s1 Paulo mene Yuda emo senu augaiwa ge tugata yena. \p \v 16 Roma nape kasa yewangne diya emo mene senu Paulo bunao garo yangdoro garo me zora pugaiwa gorobo emo zo mene diya naunu atu mitasani nauna ara. \p \v 17 Mitinu wari be etama yenu aune Paulo mene Roma napora Yuda emora gitau yao senu augaiwa awong eno eyero sena, “Otao mani, na Yuda emo otao mani naname oko gona-magona yewang, nupema aya-ewowo naname una tani oko puro wosiwang. Arata awong Yerusalem atu na tebeba puro Roma emora waweng pugaiwa na bunewa. \v 18 Arata Roma emo awong susuwa nana wuyero baungno pasena nana zora na daya magayanese auna teng kau yewa aung yenu giro na besari sewa ara. \v 19 Ayero yewa Yuda emo awong tau yero sewa giro na nao nana sorari sero Romana emo tuwa Sisa mene ge nana sai aung yaise sewang ara. Ora na Yuda emo otao mani naname amimene na iwo yero nowa, awiya gera pugari sero oko bumena. \v 20 Susuwa amaze na niye gosinasani niye aune dema sero nigiro ayari sero niye sesena bumeya ara. Sorao Emo naname mene be iwaing puro bumaise Isreli emo apakana name diya yero nonane, awiya eno na seni emimene bunewa nona era.” \v 21 Ayero senu emora gitau yao mene eyero sewa, “Otu Yuda emo tawing susuwa naname-una atu nowa amimene ge nina nae eno oko gayao yewa. Arata emo nunae-una zo iyengtaya buro pasena nina-una ge awiya nae eno oko sao nigao yewangne ara. \v 22 Arare ge puro nosa awiya nika nitope sasa nigari sinenane ara. Arata emo tani naname yangdoro tani sekawa puro nowa awena-una atu eyero nigiti nonane ara: Tawing sero sero auna emo mene ge nunae awang sinowa.” \p \v 23 Ayero sero be pugaiwa ara. Be pugaiwa awiya kasa yenu Yuda emo daigairo mene Paulora una gare atu augaiwa. Ayero yewa Paulo mene Tuwa Bayau nata Tuwa yero nariniya auna ge keregati nasani ge ungwe gora gara zayero tugata nenu ping ina ara. Ayero nasani Mosera sao tau yao ge arita porofete mene bowi ge gaewa mitiya awiya Yesura una me yena, auna susuwa sinasani kotumao nunae uwari sero yena. \v 24 Ayero yenu emo ena awong ge nuna nigiwa me yena. Arata ena mene zo ge nuna nigiwa me oko yao yena. \v 25 Ayero gausero ge mene wina-de yewa giro Paulo mene ge dekaongka susuuno eyero sena, “Oweno mene porofete Yesaya eno ge me senu nung aya-ewowo ninae eno ge eyero sena, \q1 \v 26 Tuwa Bayau mene na eno eyero sesiya, ‘Ning baungno emo dubu ewiya eno eyero se nigae: Niye dawong mene zo nigarineya, arata susuwa nuna oko nigiro baingtarineya. Niye diti moko ninae mene garineya, arata susuwa nuna oko giro baingtarineya. \q1 \v 27 Emo dubu ewiya awong kotumao aung, awong dawong itigao ine, arare ge oko nigao yero nowa. \q1 Awong diti moko nunae sikimuwa. \q1 Ayero oko yao yateya, awiya awong diti moko mene nonana susuwa gateya, arita dawong mene gera susuwa nigateya, nupema dubo mene nonana susuwa nigiro baingtateya. \q1 Ayero oko yao yateya, awiya awong dubo darawa yaya na awong kora yatena.’ Tuwa Bayau mene ayero \q1 sesiya arauwa. \p \v 28 Paulo mene ayero sero aune ge susuuno eyero sena, “Arare na sana nigiro baingtipu. Korayaora ge Tuwa Bayau mene tauna, awiya emo Yuda okora-una babaise sena. Awong teng nigiro yawa yawa yarineya ara.” \v 29 [Ayero sinasani tugata yenu Yuda emo awong nuka nuyetope wina-se yero yangdoro bamuwa arauwa.] \s1 Paulo nung Roma nape atu dawang etobe nasani nauna. \p \v 30 Arare Paulo mene dawang etobe Roma nape atu garo zo zuma gaero mitaungnu emo ena mene Paulo gari buro baungno ayero nasani nauwa nung yawa yawa yero nasani nauna ara. \v 31 Nung gari buro nauwa nung Tuwa Bayau nata Tuwa yero nariniya auna ge awiya ungwe-maungwe nasani Tuwa Yesu Kristora susuwa awang yao aung tugata-magata yero naunu zo mene yangduwaise oko sao yewa arauwa.