\id MAT \h SAN MATEO \toc1 Dižə' Güen Dižə' Cobə De'en Bzoɉ Sam Mtion' \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 Dižə' Güen Dižə' Cobə De'en Bzoɉ Sam Mtion' \c 1 \s1 X̱axta'o Jesocristən' \p \v 1 Nga cho'en dižə' c̱he de'e x̱axta'o Jesocristən' dezd gan' gwxete dia c̱he'enə'. Na' nyoɉ la yoguə'əte de'e x̱axta'ogüe' ca' gwzolaozən len de'e x̱axta'ocho Abraanṉə' xte ṉa'a. Jeso'osən' naque' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin', na' de'e Dabin' naque' xi'iṉ dia c̱he de'e Abraanṉə'. \p \v 2 Abraanṉə' naque' x̱a Isaac, na' Isaaquən' naque' x̱a Jacob, na' Jacobən' naque' x̱a Joda len beṉə' biše'e ca' yeḻa'. \v 3 Jodan' na' Tamar zɉənaque' x̱axna' Fares na' Sara. Na' Faresən' naque' x̱a Esrom, na' Esronṉə' naque' x̱a Aram. \v 4 Aranṉə' naque' x̱a Aminadab, na' Aminadabən' naque' x̱a Naason, na' Naasonṉə' naque' x̱a Salmon. \v 5 Salmonṉə' na' Raab zɉənaque' x̱axna' Boos. Na' Boosən' na' Rot zɉənaque' x̱axna' Obed. Na' Obedən' naque' x̱a Isai. \v 6 Na' Isain' naque' x̱a Rei Dabin', na' Rei Dabin' naque' x̱a Salomon. Na' xna' Salomonṉə' goque' xo'olə de'e Orias antslə ze'e yeca'a Rei Dabin' ḻe' par gaque' xo'ole'. \p \v 7 Na' Salomonṉə' naque' x̱a Roboam, na' Roboanṉə' naque' x̱a Abias, na' Abiasən' naque' x̱a Asa. \v 8 Na' Asan' naque' x̱a Josafat, na' Josafatən' naque' x̱a Joram, na' Joranṉə' naque' x̱a Osias. \v 9 Na' Osiasən' naque' x̱a Jotam, na' Jotanṉə' naque' x̱a Acas, na' Acasən' naque' x̱a Esequias. \v 10 Na' Esequiasən' naque' x̱a Manases, na' Manasesən' naque' x̱a Amon, na' Amonṉə' naque' x̱a Josias. \v 11 Josiasən' naque' x̱a Jeconias na' biše'e ca'. Beṉə' ca gwnitə' ca tyempən' catə' beṉə' Babilonia ca' besyə'əc̱he'ex̱ax̱ɉe' de'e x̱axta'o chio'o beṉə' Izrael Babilonian'. \p \v 12 Gwde besyə'əc̱he'ex̱ax̱ɉe' ḻega'aque' Babilonian', golɉə Salatiel xi'iṉ Jeconiasən'. Na' Salatielən' naque' x̱a Sorobabel. \v 13 Na' Sorobabelən' naque' x̱a Abiod, na' Abiodən' naque' x̱a Eliaquim. Na' Eliaquinṉə' naque' x̱a Asor. \v 14 Asorən' naque' x̱a Sadoc, na' Sadoquən' naque' x̱a Aquim. Aquinṉə' naque' x̱a Eliod. \v 15 Na' Eliodən' naque' x̱a Eleasar, na' Eleasarən' naque' x̱a Matan. Na' Matanṉə' naque' x̱a Jacob. \v 16 Nach Jacobən' naque' x̱a Jwse ben' naquə be'en c̱he Marian'. Na' Marian' naque' xna' Jeso'os ben' nzi' Crist, zeɉe dižə' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' beṉac̱hən'. \p \v 17 Na' tyemp c̱he de'e Abraanṉə' xte tyemp c̱he de'e Dabin' goc žda' dia c̱he'enə'. Na' goszolaon tyemp c̱he de'e Dabin' xte catə'ən beṉə' Babilonia ca' besyə'əc̱he'ex̱ax̱ɉe' de'e x̱axta'o chio'o beṉə' Izrael Babilonian' gozac yežda' dia c̱he'enə'. Na' ḻeczə dezd tyemp catə'ən besyə'əc̱he'ex̱ax̱ɉe' ḻega'aque' Babilonian' xte catə'ən bžin žan' golɉə Cristən' gozac yežda' dia c̱he'enə'. \s1 Catə' golɉə Jeso'osən' \p \v 18 Na' quingan' goquə catə'ən golɉə Jesocristən'. Banaquən gwšagna' Marian' len Jwsen', na' ze'e ca'a Jwsen' ḻe' par gaque' xo'ole', gwsa'acbe'ine' banoa' Marian' bdao'. Goc ca' c̱hedə' Spirit c̱he Diozən' benən par nic̱h bgüendao' bda'onə' ḻo'o ḻe'enə'. \v 19 Na' Jwsen' ben' banaquən si'e Marian' par gaque' xo'ole', goque' to beṉə' chon de'e güen lao Diozən'. De'e na'anə' bene' xbab cueɉyic̱hɉe' Marian' šižizə sin cui no gacbe'i par nic̱h cui əgwsi'e ḻe' zto'. \v 20 Žlac chone' xbab gone' ca', to angl c̱he X̱ancho Diozən' blo'elaogüe'e ḻe' lao bišgal. Na' gože'ene': —Jwse, le' naco' xi'iṉ dia c̱he de'e Dabin'. Bito žebo' si'o Marian' par gaque' xo'olo'. Spirit c̱he Diozən' benən par nic̱h no'e bda'onə'. \v 21 Na' sane' to bi'i byo, na' əgwsi'o labo' Jeso'os c̱hedə' yebeɉe' beṉə' gwlaž c̱hele ca' xni'a de'e malən' beṉə' se'eɉḻe' c̱he'. \p \v 22 Na' de'en goquə yoguə' de'e ca' goc complir can' gwna Diozən' de'en bzoɉ to profet beṉə' be' xtižə' Diozən' cana', gwne': \q1 \v 23 To no'ol güego' beṉə' ṉenaplažə'əchgua cuine' güe'e to bi'i byo dao' na' sane'ebo'. \q1 Na' si' labo' Emanuel. \m Na' Emanuel zeɉe dižə': Zoczə Diozən' len chio'o. \p \v 24 Na' catə' beban Jwsen' beyož gwneine' yelən' ca', beteyo bene' can' gož angl c̱he X̱ancho Diozən' ḻe'. Ɉəx̱i'e Marian' liže'enə' par goque' xo'ole'. \v 25 Pero Jwsen' gwdapəcze' ḻe' respet xte catə'ən gwxane' to bi'i byo dao', xi'iṉe' nech. Na' gwxi' labo' Jeso'os. \c 2 \s1 Magos ca' ɉəsə'əlaṉe'e Jeso'osən' \p \v 1 Ca tyemp can' gwnabia' Rei Erodən', golɉə Jeso'osən' Belenṉə', to yež gan' mbane Jodean'. Na' goquən' besə'əžin to c̱hopə magos Jerosalenṉə', beṉə' za'ac galən' chla' bgüižən'. \v 2 Na' gosə'əṉabene' beṉə' lao' syodan' gwse'e: —¿Gan' rei c̱he beṉə' Izrael ca', be'en bagolɉənə'? Ṉezeto' bagolɉe'enə' c̱hedə' bable'ito' belɉw c̱he'enə' catə'ən bla'an lažto'onə' galən' chla' bgüižən'. Na' za'ato' par nic̱h güe'ela'oto'one'. \p \v 3 Catə' bene Rei Erodən' xtižə'əga'aque'enə', de'e juisy de'e goquene', na' ḻeczə ca' yoguə'əḻoḻ beṉə' lao' syoda Jerosalenṉə'. \v 4 Nach btob Rei Erodən' yoguə'əḻoḻ bx̱oz əblao c̱he chio'o beṉə' Izrael na' ḻeczə yoguə' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən', con beṉə' nitə' syodan'. Na' gwṉabene' ḻega'aque' gan' naquən galɉə Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. \v 5 Nach gwse' beṉə' ca' Erodən': —Belen nan' galɉe', gan' mbane Jodea, la' can' na to part Xtižə' Diozən' de'en bzoɉ to profet beṉə' be' xtiže'enə' cana'. Quinga nan: \q1 \v 6 Ca naquə yež Belen gan' mbane Jodea, \q1 naquəczən yež de'e zaquə'əchgua entr yež əblao ca' de'en zɉəchi' Jodean', \q1 c̱hedə' to beṉə' Belenṉə' gaque' beṉə' gwnabia', \q1 na' ḻe' əggüia əgwye' chio'o beṉə' Izrael. \p \v 7 Nach Erodən' bene' mendad ɉa'ac magos ca' laogüe'enə' bgašə'əzə par nic̱h gwṉabene' ḻega'aque' tcho'a tšao' batə'əquən' besə'əle'ine' bla' belɉon'. \v 8 Nach bseḻe'e ḻega'aque' Belenṉə', gože' ḻega'aque': —Ḻe'e žɉa'ac Belenṉə' na' ḻe'e žɉəyedilɉyožə bida'onə'. Na' catə' yeželelebo' na' deyedix̱ɉue'ile nada' par nic̱h ḻeczə ša'a əžɉe'ela'ogua'abo'. \p \v 9 Beyož boso'ozenag magos ca' can' gož rein' ḻega'aque', nach gwsa'aque' əzɉa'aque'. Na' ca naquə belɉon' de'en besə'əle'ine' gan' chla' bgüižən' catə' cuiṉə' sa'ac lažga'aque'enə', zdan ḻe'e yoban' žialaon laoga'aque'enə' bžinten gwzon gan' zo bida'onə', na' gwlezən. \v 10 Na' besyə'əbeine' xte juisy ca de'en besə'əle'ine' belɉon' de'e yoblə. \v 11 Nach catə' gwso'e ḻo'o yo'onə' na' besə'əle'ine' bida'onə' len xna'abo' Marian'. Nach bosə'əzo xibga'aque' gwso'elaogüe'ebo'. Na' bosə'əsalɉo caj c̱hega'aque' ca' na' gosə'əbeɉe' or, yal na' to xnižə' yag de'en chla' zix̱ de'en ne' mirra par gwso'ebo'on. \v 12 Pero na' Diozən' gwdix̱ɉue'ine' magos ca' lao bišgal de que bito yesyə'ədie' gan' zo Rei Erodən'. De'e na'anə' besyə'əque'e yetolə nez par ɉəya'aque' lažga'aque'enə'. \s1 Jwsen' len Marian' na' len Jeso'osən' ɉa'aque' Egipton' \p \v 13 Na' catə' babesa'ac magos ca', to angl c̱he X̱ancho Diozən' bloe' laogüe' Jwsen' lao bišgal, na' gože'ene': —Gwyas, gwc̱he' bida'onə' na' xna'abo'onə' ḻe'e žɉa'ac Egipton' na' sole xte catə'əch əṉia' le'e batə'əquə' guaquə yesa'acle, c̱hedə' Erodən' banži'e bia' yeyilɉe' bida'onə' par gote'ebo'. \p \v 14 Nach ṉencal gwyas Jwsen', gwc̱he'e bida'onə' len xna'abo'onə' zɉa'aque' Egipton'. \v 15 Nach gwnite'e Egipto na'azə xte catə'əch got Erodən'. Na' de'en gwso'one' ca' goc complir de'en bzoɉ to profet beṉə' be' xtižə' Diozən' cana'. Quinga bzoɉe' de'en gwna X̱ancho Diozən': “C̱hix̱ɉue'ida' Xi'iṉa'anə' yeze'e Egipton'.” \s1 Erodən' bseḻe'e soḻdad par gwso'ote' yoguə' bi'i byo dao' \p \v 16 Na' lao bazɉa'aque' Egipton' Erodən' ḻechguaḻe bžeɉene' catə' gocbe'ine' gosə'əx̱oayag magos ca' ḻe' de'en cuich besyə'ədie' gan' zo'enə'. Na' segon can' gwyeɉni'ine' catə' gwṉabene' ḻega'aque' antslə do batə'əquən' bla' belɉon', bseḻe'e soḻdad c̱he' ca' par ɉse'ete' yoguə'əḻoḻ bi'i byo che'eṉ dao' zelao bi'i c̱hop ize, bi'i ca' gwsa'alɉə Belenṉə' na' yeziquə'əchlə yež ca' zɉənyec̱hɉ zɉəmbi'i Belenṉə'. \v 17 Na' laogüe de'en gwso'ote' bi'i byo dao' ca', goc complir can' bzoɉ de'e profet Jeremiasən', ben' be' xtižə' Diozən' cana', gwne': \q1 \v 18 Gaquə bgüine bgüežən' yež de'en nzi' Rama. \q1 No'ol ca' zɉənaquə xi'iṉ dia c̱he de'e Raquelən' \q1 ḻechguaḻe yesyə'əyašə' yesyə'əgüinḻaže'e c̱he yoguə' xi'iṉda'oga'aque' ca' əsa'at. \q1 Na' bito se'enene' par no yeyo'exen ḻega'aque'. \p \v 19 Lao ṉe'e nitə' Jwse ca' Egipton' got Erodən'. Nach to angl c̱he X̱ancho Diozən' bloe' laogüe' Jwsen' lao bišgal. \v 20 Na' gože'ene': —Gwyas, bec̱he' bida'onə' len xna'abo'onə' na' ḻe'e žɉəya'ac Izraelən'. Bagwsa'at beṉə' ca' besyə'əyilɉ bida'onə' par so'ote'ebo'. \p \v 21 Nach gwyas Jwsen' bec̱he'e bida'onə' len xna'abo'onə' ɉəya'aque' lažga'aque' Izraelən'. \v 22 Pero Jwsen' catə' benene' de que Arquelaon' bedie' belane' xlatɉə de'e x̱e' Erodən', bžebe' žɉəya'aque' gan' mbane Jodean'. Na' Diozən' gwdix̱ɉue'ine' ḻe' lao bišgalən' de que bito žɉəya'aque' Jodean' sino que žɉəya'aque' gan' mbane Galilean'. \v 23 De'e na'anə' besyə'əžine' syoda Nasaretən' na' ɉəsyə'ənite'e. Na' de'en ɉəsyə'ənite'e Nasaretən' goc complir de'en boso'ozoɉ de'e profet ca' cana' gosə'əne' c̱he Jeso'osən' de que beṉə' yesə'əsi'ene' beṉə' Nasaret. \c 3 \s1 Juan ben' bc̱hoa beṉə' nis gwdix̱ɉui'e dižə' güen dižə' cobə c̱he Diozən' \p \v 1 Na' gwde zan iz, Juan ben' bc̱hoa beṉə' nis gwyeɉe' latɉə dašən' gan' mbane Jodean'. \v 2 Na' gwdix̱ɉue'ine' beṉə' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e yediṉɉe xtoḻə'əle ca', c̱hedə' babžin ža catə' Diozən' ben' zo yoban' ṉabi'e con notə'ətezə beṉə' əso'e latɉə. \p \v 3 De'e profet Isaiazən' ben' be' xtižə' Diozən' cana' bzoɉe' c̱he Juanṉə', gwne': \q1 To beṉə' əṉe' zižɉo latɉə dašən', əne': \q1 “Ḻe'e so probnid par əgwzenagle c̱he X̱anchon' catə'ən yide'. \q1 Na' šə sole probnid par əgwzenagle c̱he' catə'ən yide', de'en gonḻe ca' gwxaquə'əleben can' chonḻe chxi' chloale nez ca' catə' chidə to beṉə' blao.” \p \v 4 Na' Juanṉə' gwyaze' lachə' de'en gwso'one' len yišə' xa cameyən'. Na' par dobey c̱he' bc̱hine' to pedas yid. Na' gwdaogüe' bišə'əzo, na' ḻeczə gwdaogüe' ši'in bia ser, bia nitə' yix̱ə'. \v 5 Beṉə' Jerosalenṉə', na' beṉə' ca' ža' yoguə' yež ca' gan' mbane Jodean', na' ḻeczə beṉə' ža' yež ca' nyec̱hɉ mbi'i yao Jordanṉə' gwsa'aque' ɉa'aque' gan' zo Juanṉə' par boso'ozenague' xtiže'enə'. \v 6 Na' bosə'əx̱oadoḻe'e lao Diozən', na' Juanṉə' bc̱hoe' ḻega'aque' nis ḻo'o yao Jordanṉə'. \p \v 7 Na' ḻeczə ɉa'ac zan beṉə' Izrael beṉə' ca' zɉənchoɉ zɉənzi' fariseo, na' beṉə' ca' zɉənzi' sadoseo. Ɉa'aque' par bc̱hoa Juanṉə' ḻega'aque' nis, Nach Juanṉə' gože' ḻega'aque': —Le'e nacle beṉə' gox̱oayag na' nalɉele. ¿Echaquele de que guaquə yexoṉɉele castigon' de'en əseḻə' Diozən' par le'e? \v 8 Cheyaḻə' gonḻe de'en naquə güen par nic̱h əsa'acbe'i beṉə' yoblə de que baboša' yic̱hɉla'ažda'olen'. \v 9 Na' bito gonḻe xbab de que Diozən' bito gone' le'e castigw c̱he xtoḻə'əlen' laogüe de'en nacle xi'iṉ dia c̱he de'e Abraanṉə'. Bito ṉacho de que ḻechguaḻe chyažɉe Diozən' le'e. Guaquə gone' par nic̱h yeɉ quinga yesyə'əyaquən xi'iṉ dia c̱he de'e Abraanṉə'. \v 10 Ca naquə le'e šə cui chonḻe can' chazlažə' Diozən', gwxaquə'əlebele ca to yag frot de'e cui bi frot chbian. Na' ca naquə yoguə'əte yag frot de'e cui bi frot chon, chəsə'əc̱hog beṉə' ḻen na' chəsə'əzeye'en. \v 11 Na' ca naquə le'e chediṉɉele xtoḻə'əle ca', nada' de'e ḻi chc̱ho'a le'e nis. Na' ze'e yidə ben' gon par nic̱h so Spirit c̱he Diozən' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ochon' na' ṉabi'an chio'o. Na' Spiritən' naquən ca yi' na' gwxi' gwloan yic̱hɉla'ažda'ochon' len bitə'ətezə de'e mal. Ben' yidə zaquə'əche' ca nada' na' bito zaca'a par gaca' xmose'. \v 12 Be'enan' gone' len chio'o can' choncho catə' chdecho trigon' rner, na' chzeycho yix bebən'. Na' šə chonḻilažə'əcho Diozən', yotobe' chio'o par nic̱h socho txen len ḻe', na' beṉə' ca' cui chso'onḻilažə' ḻe', əseḻe'e ḻega'aque' lao yi' gabiḻən' de'en cuiczə cheyol. \s1 Catə' gwchoa Jeso'osən' nis \p \v 13 Na' gwza' Jeso'osən' gan' mbane Galilean' na' gwyeɉe' gan' zo Juanṉə' cho'a yao Jordanṉə' par nic̱h Juanṉə' bc̱hoe' ḻe' nis. \v 14 Na' Juanṉə' benczə yic̱hɉlaogüe' caguə gone'ene' gwc̱hoe' Jeso'osən' nis. Gože'ene': —Chyažɉləda' əgwc̱ho' nada' nisən' na' nadə'əlan' zedeṉabdo' gwc̱hoa' le' nisən'. \p \v 15 Nach Jeso'osən' gože' Juanṉə': —Gone'e bc̱hoa nada' nisən'. Cheyaḻə' goncho ca' par nic̱h gaquə complir yoguə'əḻoḻ de'en non Diozən' mendad gaquə. \p Nach gwc̱heb Juanṉə' bc̱ho'ene' nisən'. \v 16 Na' catə' beyož gwchoa Jeso'osən' nisən', ḻe'e bechoɉte' ḻo'o nisən', na' ḻe'e byalɉwte ḻe'e yobanə' na' ble'i Jeso'osən' gan' zo Diozən'. Ble'ine' Spirit c̱he Diozən' betɉən ca to ngolbexə na' bžinən gwzon len ḻe'. \v 17 Na' gwse'enene' gwna Diozən' ben' zo yoban': —Bengan' Xi'iṉa', ben' chacda' c̱hei, ḻechguaḻe cheba chezaquə'əlaža'a ḻe'. \c 4 \s1 Gwlo'oyeḻə' gwxiye'enə' Jeso'osən' gone' de'e mal \p \v 1 Na' Spirit c̱he Diozən' benən par nic̱h gwyeɉ Jeso'osən' latɉə dašən', par nic̱h gwlo'oyeḻə' gwxiye'enə' ḻe' gone' de'e malən'. \p \v 2 Na' bitobi gwdao Jeso'osən' lao c̱hoa ža c̱hoa yel, na' catə' gwde de'e c̱hoa žanə' gwdone'. \v 3 Na' gwxiye'enə' bgüiguə'ən gan' zo Jeso'osən', gožə'ən ḻe': —Šə len' naco' Xi'iṉ Diozən', gož yeɉ quinga yesyə'əyaquən yetxtil. \p \v 4 Nach gož Jeso'osən' ḻen: —Nyoɉczə Xtižə' Diozən' nan: “Caguə yeḻə' guao na'azən' əbane chio'o beṉac̱h sino ḻeczə chyažɉecho yoguə'əḻoḻ dižə' de'en na Diozən' par əbancho.” \p \v 5 Na' gwc̱he' gwxiye'enə' ḻe' yic̱hɉo' yo'odao' əblao c̱he chio'o beṉə' Izrael de'en zo Jerosalenṉə' na' gwlequən ḻe' gan' ḻe'ezelaogüe naquə sibə. \v 6 Na' gožən ḻe': —Šə len' naco' Xi'iṉ Diozən' bexitə' nga par che'elə, la' nyoɉczən ḻe'e Xtižə' Diozən' nan: \q1 Eseḻə' Diozən' angl c̱he' ca' par əsa'aclene' le', na' əso'ox̱e'e le' par nic̱h bito əc̱hego'o no yeɉ. \p \v 7 Na' gož Jeso'osən' gwxiye'enə': —Ḻeczə can' nyoɉən ḻe'e Xtižə' Diozən', nan: “Bito con goncho X̱ancho Diozən' prueb šə ḻeine' can' ne'enə'.” \p \v 8 Na' gwxiye'enə' gozc̱he'en ḻe' to lao ya'a de'e naquə ḻechguaḻe sibə, na' blo'in ḻe' yoguə' ṉasyon de'en zɉəchi' lao yežlyon' ca naquə dechgua yeḻə' chnabia' c̱hega'aquənṉə'. \v 9 Nach gožən ḻe': —Yoguə' de'e quinga chle'ido' nga goṉa'an le' šə gwzo xibo' laogua' nga par güe'elaogo'o nada'. \p \v 10 Nach gož Jeso'osən' ḻen: —Gwchi'ižə' ca'aḻə nga Satanas. Nyoɉczən ḻe'e Xtižə' Diozən' nan: “Cheyaḻə' šeɉṉi'alažə'əcho tozə X̱ancho Diozən' na' tozə ḻe' güe'ela'ocho.” \p \v 11 Na' bebi'ižə' gwxiye'enə len ḻe', nach besə'əžin baḻə angl ca' ɉse'eclene'ene'. \s1 Jeso'osən' gwzolaogüe' chyix̱ɉui'e dižə' güen dižə' cobə c̱he Diozən' \p \v 12 Na' Jeso'osən' gwze'e Jodean' par gwyeɉe' Galilean' catə' benene' de que bade Juanṉə' ližyan'. \v 13 Na' gwze'e Nasaretən' ɉsoe' syoda Capernaum de'en chi' cho'a nisda'onə' do gan' chi' distrit de'en nzi' Sabolon na' Neftali. \v 14 Na' de'en ɉəyezoe' syodan' goc complir can' bzoɉ de'e profet Isaiazən', ben' be'e Xtižə' Diozən' cana' gan' nan: \q1 \v 15 Ḻe'e gwzenag, le'e beṉə' Galilea, le'e cui nacle beṉə' Izrael, \q1 na' nitə'əle distrit Sabolon na' Neftali de'en mbane yešḻa'alə nisda'onə' na' yao Jordanṉə'. \q1 \v 16 Nc̱hoḻ yic̱hɉla'ažda'olen' pero Diozən' əseḻe'e to beṉə' cue'e be'eni' xen ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen'. \q1 Nacle ca beṉə' guat len yic̱hɉla'ažda'olen' por ni c̱he de'e malən' chonḻe, \q1 pero be'enə' əseḻə' Diozən' yocobe' yic̱hɉla'ažda'olen'. \p \v 17 Na' dezd tyemp na', Jeso'osən' gwzolao gwdix̱ɉui'e gwne': —Ḻe'e yediṉɉe xtoḻə'əlen', c̱hedə' babžin ža ṉabia' Dioz ben' zo yoban' con notə'ətezə beṉə' əso'e latɉə. \s1 Jeso'osən' gwleɉe' tap beṉə' gwxen beḻ par gwsa'aque' disipl c̱he' \p \v 18 Na' goquən' lao zda Jeso'osən' cho'a Nisdao' Galilean' ble'ine' c̱hopə beṉə' gwxen beḻ, choso'ozaḻe'e yix̱ɉw beḻ c̱hega'aque'enə' ḻo'o nisən'. Zɉənaquə c̱hopə biše'e. Toe' le' Simon Bed, na' yetoe' Ndres. \v 19 Nach gože' ḻega'aque': —Ḻe'e da len nada'. Le'e nacle beṉə' gwxen beḻ, na' ṉa'a əgwzeɉni'ida' le'e par nic̱h gonḻe ca so'ombia' beṉə' nada'. \p \v 20 Na' ḻe'e gosə'əbeɉyic̱hɉtega'aque' yix̱ɉw beḻ c̱hega'aque' ca' nach ɉa'aclene' Jeso'osən'. \p \v 21 Nach gwsa'aque' yelatə' na' ɉəsyə'ədi'e Jacob len Juan c̱hopə biše'e, len x̱aga'aque' Sebedeo. Že'e to ḻo'o barcw chesyə'əyone' yix̱ɉw beḻ c̱hega'aque'enə'. Na' ḻeczə gwṉabe Jeso'osən' Jacobən' len Juanṉə' par žɉa'aclene' ḻe'. \v 22 Na' ḻe'e bosyo'ocua'aṉlentie' x̱aga'aque' Sebedeon' barcon' na' ɉa'aclene' Jeso'osən'. \s1 Jeso'osən' bsed blo'ine' beṉə' zan \p \v 23 Na' gozac catə' Jeso'osən' gwyeɉe' yoguə' yež ca' zɉəchi' gan' mbane Galilean', gwzolaogüe' bsed blo'ine' beṉə' ca' zɉəža' ḻo'o yo'odao' ca' gan' gwso'elao' beṉə' Izrael ca' Diozən'. Na' gwdix̱ɉui'e dižə' güen dižə' cobən' de que Diozən' ṉabi'e con notə'ətezə beṉə' əso'e latɉə. Na' Jeso'osən' beyone' yoguə' beṉə' ca' chse'i gwde gwde yižgüe'. \v 24 Na' gosə' gwlalɉə yoguə' de'en ben Jeso'osən' doxenḻə ṉasyon Siria. Nach beṉə' Siria ca' ɉso'e yoguə' beṉə' ca' chsa'acšene laogüe'enə', beṉə' ca' chse'i zan cḻas yižgüe' na' beṉə' ca' chse'ey chesə'əla, na' len beṉə' ca' zɉəyo'o zɉəyaz de'e x̱io' yic̱hɉla'ažda'oga'aque', na' len beṉə' ca' chsa'az šon, na' beṉə' ca' zɉənat to part cuerp c̱hega'aque'enə'. Na' beyone' yoguə'ətega'aque'. \v 25 Na' zan beṉə' za'ac distrit c̱he Galilea, na' beṉə' za'ac yež ca' gan' nzi' Decapolis, na' beṉə' za'ac syoda Jerosalenṉə', na' beṉə' za'ac yež ca' yeḻa' distrit c̱he Jodea, nach beṉə' za'ac yešḻa'a yao Jordanṉə' ɉəsə'ənaogüe' ḻe'. \c 5 \s1 Dižə' de'en bsed blo'i Jeso'osən' to lao ya'a blo'ine' non' zɉəzo mbalaz \p \v 1 Na' Jeso'osən' catə' ble'ine' beṉə' zan zɉənžag, gwloe' gwchi'e to lao ya'a. Na' gosə'əbiguə' disipl c̱he' ca' gan' chi'enə'. \v 2 Nach gwzolao bsed blo'ine' ḻega'aque', gwne': \p \v 3 —Le'e chacbe'ile de que chyažɉele gaquəlen Diozən' le'e, zole mbalaz c̱hedə' bacho'ele latɉə chnabia' Diozən' le'e. \p \v 4 Na' le'e zole trist ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen' por ni c̱he xtoḻə'əle ca', mbalaz sole c̱hedə' Diozən' yeyonxenḻaže'e le'e. \p \v 5 Na' le'e laogüe de'en chzex̱ɉw yic̱hɉle len Diozən' na' len beṉac̱hən', mbalaz sole c̱hedə' Diozən' gone' par nic̱h gaquə güen c̱hele can' baben Diozən' lyebe. \p \v 6 Na' le'e chzelažə'əchguale gacle beṉə' güen lao Diozən', zole mbalaz c̱hedə' Diozən' bachaclene' le'e par nic̱h gacle beṉə' güen laogüe'enə'. \p \v 7 Na' le'e cheyašə'əlažə'əle beṉə' yoblə, mbalaz zole c̱hedə' ḻeczə ca' Diozən' cheyašə' cheži'ilaže'e le'e. \p \v 8 Na' le'e banacle beṉə' la'aždao' xi'ilažə', zole mbalaz c̱hedə' žɉəyezole txen len Diozən'. \p \v 9 Na' le'e chogo'ole yeḻə' chxenḻažə' c̱he beṉə' lɉuežɉle ca' chesə'ədiḻə, mbalaz zole c̱hedə' la' Diozən' bagwcue'e le'e ca xi'iṉe'. \p \v 10 Na' le'e choso'oc̱hi' choso'osaquə' beṉə' le'e laogüe de'e chontezle de'en naquə güen lao Diozən', zole mbalaz c̱hedə' cho'ele latɉə chnabia' Diozən' le'e. \p \v 11 Na' catə' chesə'əzi'ic̱hižə' beṉə' le'e na' chesə'əsaquə'əzi'e le'e na' chso'e yoguə' cḻaste dižə' güenḻažə' contr le'e por ni c̱he de'en chonḻilažə'əle nada', bia'aczə sole mbalaz. \v 12 Cheyaḻə' yeba yezaquə'əlažə'əchguale ḻa'aṉə'əczə za'ac de'e ca' contr le'e c̱hedə' Diozən' gone' par nic̱h gaquəchgua de'e güen c̱hele catə' yežinḻe gan' zoe'enə'. Can' chso'one beṉə' ca' le'e ḻeczə can' gwso'one de'e x̱axta'ocho ca' de'e profet ca' beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana'. \s1 Naccho ca zedə' na' ca be'eni' par len beṉə' ža' yežlyo nga \p \v 13 Ca zedə' chaclenən par nic̱h caguə cuiayi' no yid belə', ḻe'egatezə ca' le'e chaclenḻe par nic̱h beṉac̱hən' cui chso'onteque' de'e mal. Na' šə zedə'ən bitoch bi zxi' naquən, ṉezecho bito bi gac goncho par nic̱h yeyaquən zxi' de'e yoblə. Na' bitoch bi zaquə'ən lete goschon fuerlə na' əgwleɉ əgwšošɉ beṉə' ḻen. Can' gaquə len le'e šə cuich gonḻe can' chene'e Diozən'. \p \v 14 Ca be'eni' chaclenən beṉə' par chəsə'əṉezene' gan' cheyaḻə' žɉa'aque', ca'aczən' chaclenḻe beṉə' par chəsə'əṉezene' nac chene'e Diozən' so'one'. Na' can' notə'ətezə beṉə' chac chle'ine' to syoda xen de'en chi' to lao ya'a, ca'aczən' notə'ətezə beṉə' chac chle'ine' de'e güenṉə' chonḻe. \v 15 Catə' chgualə'əle to yi' bito chdosə'əlen žomə sino chda'alen ḻe'e ze'e par chse'eni'in len yoguə' beṉə' ža' ḻo'o yo'onə'. \v 16 Na' ca naquə le'e ža, cheyaḻə' sotezə sole gonḻe de'e güenṉə' par nic̱h yesə'əle'i beṉə' ḻen na' əso'elaogüe'e X̱acho Diozən' ben' zo yoban'. \s1 Jeso'osən' bsed blo'ine' can' na ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' \p \v 17 Bito gonḻe xbab de que nada' za'a zedeyena' par nic̱h ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' de'en boso'ozoɉ de'e profet ca' cana' cuich so'onən žin. Za'a par nic̱h gaquə complir yoguə'əḻoḻ de'en bsi' Diozən' xṉeze gaquə ca de'en boso'ozoɉ beṉə' ca'. \v 18 De'e ḻi chnia' le'e, xte ca te c̱he yežlyo nga len de'e ca' chle'icho ḻe'e yoban', ni to ḻetr dao' ni to asento de'en nyoɉ ḻe'e ḻein' cui ten ca'azə xte que gaquə yoguə'əḻoḻ de'en chene'e Diozən' gaquə. \v 19 De'e na'anə' yoguə' de'e ca' zɉənyoɉ de'en chene'e Diozən' gonḻe, ḻa'aṉə'əczə šə ḻebeyožə to de'e dao', ḻegonən. Notə'ətezle šə əc̱hoele cui gonḻe can' none' mendadən', na' šə ḻeczə əgwlo'ile beṉə' yoblə cui so'one' can' none' mendadən', Diozən' bito goṉe' le'e yeḻə' bala'aṉ catə' yežinḻe yoban' gan' chnabi'enə'. Na' notə'ətezle šə gonḻe can' none' mendadən' na' šə ḻeczə gwlo'ile beṉə' yoblə so'one' can' none' mendadən', Diozən' goṉe' le'e yeḻə' bala'aṉ catə' yežinḻe yoban' gan' chnabi'enə'. \v 20 Echnia' le'e, beṉə' fariseo ca' na' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻein' bito zɉənaquə yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' güen lao Diozən'. Na' šə yic̱hɉla'ažda'olen' bito gaquəchən güen lao Diozən' cle ca c̱hega'aque'enə', bito yežinḻe yoban' gan' zo Diozən' chnabi'e. \s1 Choncho de'e mal šə chža'a lɉuežɉcho \p \v 21 Na' ḻeczə bsed blo'i Jeso'osən' ḻega'aque' gwne': —Baṉezele can' gož de'e Moisezən' de'e x̱axta'ocho ca': “Cui no gotle. Na' šə no got lɉuežɉ beṉac̱he', jostis ca' c̱hoglaogüe'en c̱he' de que cheyaḻə' gate'.” \v 22 Na' nada' chnia' le'e notə'ətezle šə chža'a lɉuežɉ beṉac̱hle zaquə'əczən par gatle ca to castigw c̱hele žalə' ca', na' notə'ətezle šə chžia chnitə'əle lɉuežɉle zaquə'əczən par so'on beṉə' golə blao ca' chəsə'ənabia' ṉasyon Izraelən' castigw c̱helen'. Na' notə'ətezle šə choḻgüiž lɉuežɉle dižə' pesad, zaquə'əczən par yoseḻə' Diozən' le'e lao yi' gabiḻ. \p \v 23 Cheyaḻə' socho binḻo len lɉuežɉ beṉac̱hcho. Na' ḻa'aṉə'əczə catə' bazole ḻo'o yo'odao' par əgwnežɉwle bi de'en əgwnežɉwle güe'ela'ole Diozən', šə žɉsa'alažə'əle de que babenḻe contr to beṉə' lɉuežɉlen', \v 24 na'azə cheyaḻə' yocua'aṉle šlož de'en nox̱ə'əlen'. Zgua'atec žɉəyeye'exenḻe beṉə' lɉuežɉlen', nach guaquə žɉəyenežɉwle de'en bagwleɉle par güe'ela'ole Diozən'. \p \v 25 Catə' to beṉə' gonḻe xya c̱he' na' əc̱he'e le'e lao jostis, ḻegonḻene' regl binḻo lao ngo'ole nezən' par nic̱h na' cui c̱he'e le'e lao jostisən'. Šə bito gonḻe ca' ža, catə' əžinḻe lao jostisən' gone' le'e lao na' poḻsian' par yosə'əže'e le'e ližya. \v 26 Echnia' le'e, bito yebeɉe' le'e xte catə' c̱hixɉwle doxen de'en chaḻə'əlen'. \s1 De'e malən' choncho šə chgo'o xtocho \p \v 27 Baṉezele can' gwna de'e Moisezən': “Bito co'o xtole na' bito cueɉyic̱hɉle be'en c̱hele o no'ol c̱hele par solenḻe beṉə' yoblə.” \v 28 Na' nada' chnia' le'e de que notə'ətezle šə chgüiale to no'olə na' chzelažə'əle solenḻene', banaple doḻə' c̱hedə' tozəczə ca malən' bachonḻe ḻo'o la'ažda'olen' len de'en chon beṉə' chgo'o xtoe'. \p \v 29 Na' de'e na'anə' əchnia' le'e, šə de'en chle'ile len ɉəlaole chonən par nic̱h əxople gonḻe de'e malən', nca'alə xṉeze žalə' cui žia ɉelaolen'. Len nca'alə xṉeze cueɉlen cle ca cuiayi'ile lao yi' gabiḻən' por ni c̱he ḻen. \v 30 Na' šə de'en chonḻenḻe na'ale ca' chonən par nic̱h əxople gonḻe de'e malən', nca'alə xṉeze žalə' cui žia na'ale na'anə'. Len nca'alə xṉeze c̱hogga'aclen cle ca cuiayi'ile lao yi' gabiḻən' por ni c̱he ḻega'aquən. \s1 Beṉə' csad ca' bito cheyaḻə' yesyə'əla'a lɉuežɉga'aque' \p \v 31 Ḻeczə ṉezele can' gwna de'e Moisezən': “Notə'ətezə beṉə' yele'e no'ol c̱he'enə', cheyaḻə' c̱has to act ga güe'en dižə' de que besyə'əle'enə'.” \v 32 Na' nada' əchnia' le'e de que notə'ətezle yela'ale no'ol c̱helen', šə bito naque' to no'olə go'o xtoi, gonḻe par nic̱h gaque' ca to no'olə go'o xtoi. Na' notə'ətezle yošagna'ale len to no'olə beṉə' bela'a ben' c̱hei ḻe', ḻeczə tozəczə ca malən' chonḻe len beṉə' ca' chesə'əgo'o xtoi. \s1 Jeso'osən' bzeɉni'ine' c̱he jorament ca' \p \v 33 Na' ḻeczə baṉezele can' gož de'e Moisezən' de'e x̱axta'ocho ca': “Bito əgwzole jorament lao X̱ancho Diozən' catə' ənale to de'en gonḻe šə cui gonḻe complir can' nalenə'. Catə'ən chzole jorament lao X̱ancho Diozən', cheyaḻə' gonḻe can' chonḻe lyeben' laogüe'enə'.” \v 34 Pero na' nada' chnia' le'e, cuat əgwzole joramentən' por bitə'ətezə, nic por yoba c̱hedə' na'anə' zo Diozən' chnabi'e. \v 35 Na' nic əgwzole joramentən' por yežlyon' c̱hedə' den xni'a Diozən'. Na' nic əgwzole joramentən' por syoda Jerosalenṉə' c̱hedə' naquən syoda c̱he Diozən' ben' naquə ḻe'ezelaogüe Rei blao. \v 36 Na' nic gon yic̱hɉlen' testigw de que cho'ele dižə' ḻi, c̱hedə' bito gaquə gonḻe par nic̱h yišə' yic̱hɉlen' yeyaquən šyiš o yeyaquən gasɉ. \v 37 Cheyaḻə' güe'ele por dižə' ḻi nic̱h cui əyažɉən əgwzole jorament par se'eɉḻe'e beṉə' c̱hele. Šə chyažɉən bichlə dižə' de'e əṉale par se'eɉḻe'e c̱hele, nacbia' gwxiye' nan' chnabia'an yic̱hɉla'ažda'olen'. \s1 Bito co'olažə'əcho beṉə' contr c̱hecho \p \v 38 Šə to beṉə' gone' zi' ɉelaolenə' ṉezele de que ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' nan de que guaquə gonḻe zi' ɉelaogüe'enə'. Na' šə to beṉə' əx̱ope' to leyle ḻeczə ṉezele de que ḻein' nan guaquə əx̱ople to c̱he'enə'. \v 39 Pero na' nada' əchnia' le'e, bito əgwžonle gon beṉə' de'e mal len le'e. Šə to beṉə' cape'e šḻa'a x̱aguə'əlen', ḻe'e güe' latɉə cape'e de'en yešḻa'a. \v 40 Šə to beṉə' chene'ene' əque'e xcamislen' laogüe de'en chaḻə'əle latə' xmeche', güe'etele latɉə əque'e len xadoṉ c̱helen'. \v 41 Na' šə to beṉə' blao gone' byen šeɉlenḻene' gua'ale yoa' c̱he'enə' to kilometro, ḻe'e šeɉlene' gua'alen yeto kilometro. \v 42 Na' šə bi de'en chṉabe beṉə' le'e, ḻe'e güe'en. Na' ḻe'e cueɉe šə bi de'e chṉabe' cueɉlene'. \s1 Cheyaḻə' gaquecho c̱he beṉə' contr c̱hecho \p \v 43 Na' ḻeczə baṉezele can' chəsə'əne': “Cheyaḻə' gaquele c̱he beṉə' migw c̱hele na' gue'ile beṉə' contr c̱hele.” \v 44 Pero nada' əchnia' le'e, ḻe'e gaque c̱he beṉə' contr c̱helen', ḻe'e ṉabe Diozən' gaquə de'e güen c̱he beṉə' ca' choso'ožia choso'onitə' le'e. Na' ḻe'e gon de'e güen len beṉə' ca' chəsə'əgue'i le'e, na' ḻe'e gon orasyon lao Diozən' par beṉə' ca' chsa'adə' le'e dižə', na' par beṉə' chəsə'əsaquə'əzi' le'e. \v 45 Šə gonḻe ca' na'achən' əsa'acbe'i beṉə' de que nacle xi'iṉ X̱acho Diozən' ben' zo yoban'. Ḻe'enə' chone' ca chla' bgüižən' par yoguə'əḻoḻ beṉə' ḻa'aṉə'əczə šə chso'one' de'e güen o šə chso'one' de'e mal. Na' ḻeczə chone' par nic̱h chac yeɉw par yoguə'əḻoḻ beṉə' ža' yežlyon' ḻa'aṉə'əczə šə zɉənaque' beṉə' güen o šə zɉənaque' beṉə' mal. \v 46 Šə porzə chaquele c̱he beṉə' ca' chsa'aque c̱hele ¿bixa zedegua'atguan par le'enə'? Ḻe'egatezə can' chso'on beṉə' goc̱hixɉw ca', beṉə' ca' nale zɉənaque' beṉə' malchgua. \v 47 Na' šə con chguaple diox beṉə' lɉuežɉle ca'azə ¿əchonḻe xbabən' de que chonchle güen cle ca beṉə' yoblə? Bito chonchle güen. Can' chso'on beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən', con beṉə' lɉuežɉga'aque' na'azə chesə'əguape' diox. \v 48 Cheyaḻə' gacle beṉə' šao' ca beṉə' šao' beṉə' güenṉə' naquə X̱acho Diozən' ben' zo yoban'. \c 6 \s1 Jeso'osən' blo'ine' naquən' cheyaḻə' goncho caridan' \p \v 1 Ḻe'e gon de'en naquə de'e güen pero caguə parzə nic̱h yesə'əle'i beṉə' can' chonḻen' na' so'elaogüe'e le'e, c̱hedə' šə chonḻe ca' bito güe'elao' X̱acho Diozən' ben' zo yoban' le'e. \v 2 De'e na'anə' šə bi de'en chene'ele əgwnežɉwle to beṉə' par gaquəlenḻene', ḻe'e əgwnežɉon pero caguə parzə nic̱h yesə'əṉeze beṉə' can' chonḻen' na' əso'elaogüe'e le'e. Beṉə' gox̱oayag ca' chəsə'ənežɉue' bi de'en chəsə'ənežɉue' beṉə' do ḻo'o yo'oda'onə' na' do lao lcue' parzə nic̱h əso'elao' beṉə' ḻega'aque'. De'e ḻi chnia' le'e, bagwyeɉlaoczəga'aque'enə' pero Diozən' bito güe'elaogüe'e ḻega'aque'. \v 3 Pero na' le'e ža, šə bi de'en əgwnežɉwle to beṉə' par gaquəlenḻene', bito co'ole be' lban ca de'en chonḻe. \v 4 Gonḻen ca cui əsa'acbe'i benə' na' cui so'elaogüe'e le'e. X̱acho Diozən' ben' chle'i yoguə' de'en choncho güe'elaogüe'e le'e. \s1 Bsed blo'i Jeso'osən' nac cheyaḻə' goncho orasyon \p \v 5 Catə' gonḻe orasyon bito gonḻen can' chso'on beṉə' gox̱oayag ca'. Ḻega'aque' chəsyə'əbeine' chəsə'əzeche' chso'one' orasyon ḻo'o yo'odao' c̱hega'aque' ca' gan' chso'elaogüe'e Diozən' na' do squin lquey, chso'one' orasyonṉə' par chesə'əle'i beṉə' can' chso'one'enə'. De'e ḻi chnia' le'e, bagwyeɉlaoczəga'aque'enə' na' Diozən' bito güe'elaogüe'e ḻega'aque'. \v 6 Na' catə' gonḻe orasyon ḻe'e yeyo'o ḻo'o yo'o c̱hele na' əgwseyɉwle puertən', na' gonḻe orasyonṉə' lao X̱acho Diozən' ben' cui chle'icho. Na' X̱acho Diozən' ben' chle'i yoguə' de'e choncho ḻe' güe'elaogüe'e le'e. \p \v 7-8 Ca naquə beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən', catə' chso'one' orasyon chso'echgüe' dižə'. Chso'one' xbab laogüe de'en chso'echgüe' dižə' Diozən' əgwzenague' c̱hega'aque'. Bito gonḻe can' chso'one'enə'. Ca naquə X̱acho Diozən', baṉezczene' bi de'en chyažɉele ze'e ṉablelene'en. \v 9 Quingan' gonḻe orasyonṉə': \q1 X̱ato' beṉə' zo yoba, chṉabto' yoguə'əḻoḻ beṉac̱hən' əso'elaogüe'e le'. \q1 \v 10 Chṉabto' gono' par nic̱h beṉə' zan əso'e latɉə ṉabi'o ḻega'aque'. \q1 Gaquəšga can' che'endo'onə' lao yežlyo nga, can' chac yoban'. \q1 \v 11 Beṉšga ṉa'a de'e gaoto' tža tža. \q1 \v 12 Na' bezi'ixenšga c̱heto' c̱hedə' ḻeczə chezi'ixento' c̱he sa'alɉuežɉ beṉac̱hto'onə' bitə'ətezə de'en chso'onene' neto'. \q1 \v 13 Na' bito go'o latɉə gaquə de'e ṉabia' neto' len xbab c̱heto'onə' par gonto' de'e malən', \q1 mas bcuasə' bcue'eɉ neto' len gwxiye'enə'. \q1 Le'enə' chnabi'o na' napo' yeḻə' guac \q1 na' napo' yeḻə' bala'aṉ par zeɉḻicaṉe. Amen. \p \v 14 Na' šə chezi'ixenḻe xtoḻə' sa'alɉuežɉ beṉac̱hlen' bitə'ətezə de'en chso'onene' le'e, ḻeczə gozi'ixen X̱acho Diozən' ben' zo yoban' xtoḻə'əlen'. \v 15 Pero na' šə le'e bito chezi'ixenḻe c̱he sa'alɉuežɉ beṉac̱hlen', ḻeczə ca' X̱acho Diozən' bito yezi'ixene' c̱helen'. \s1 Jeso'osən' bzeɉni'ine' naquən' cheyaḻə' goncho catə' socho sin cui ye'eɉ gaocho par güe'ela'ocho Diozən' \p \v 16 Na' catə'ən chzole sin cui che'eɉ chaole par nic̱h cho'ela'ole Diozən' bito gon cho'alaolen' ca cho'alao beṉə' chegüinchgüei can' chso'on beṉə' gox̱oayag ca'. Ḻega'aque' chso'onḻizəga'aque' ca beṉə' chegüine'e parzə nic̱h chsa'acbe'i beṉac̱hən' de que nite'e cui zɉəne'eɉ zɉənaoga'aque'. De'e ḻi əchnia' le'e bagwyeɉlaoczəga'aque'enə' na' Diozən' bito güe'elaogüe'e ḻega'aque'. \v 17 Pero na' le'e catə' zole sin cui ne'eɉ naole par cho'ela'ole Diozən', ḻe'e əgwpa'a yic̱hɉle na' xala'anḻe. \v 18 Ḻegon ca' par nic̱h cui əsa'acbe'i beṉac̱hən' de que zole sin cui ne'eɉ naole. Tozə X̱acho Diozən' ben' cui chle'icho ṉezene' can' chonḻe. Na' X̱acho Diozən' ben' chle'i yoguə' de'e choncho güe'elaogüe'e le'e. \s1 Quingan' cheyaḻə' goncho par nic̱h gatə' c̱hecho de'en cui te c̱hei gan' chnabia' Diozən' \p \v 19 Bito gwtoble de'e zan de'e zaque'e na' de'e xoche lao zole yežlyo nga, la' yesə'əbiayi'in. Baḻən chsa'alɉən bia dao' na' chsa'ob ḻega'aquən, na' yebaḻən chzen no xc̱he'i, na' ḻeczə chaš beṉə' bguan na' so'e yesə'əque'e bi de'en deilen'. \v 20 Ḻe'e gon par nic̱h goṉ Diozən' de'e šao' de'e güenchlə c̱hele de'e cui te c̱hei catə' yežinḻe yoban' gan' zoe'enə', c̱hedə' na' bito galɉə bia dao' par əsa'ob ḻen, na' nic sen xc̱he'i par cuiayi'in, na' nic gaquə šo'o beṉə' bguan par əque'en. \v 21 Gan' de de'en chaquele c̱hei nan' zo yic̱hɉla'ažda'olen'. \s1 Žia ɉelaochon' par chle'icho \p \v 22 Žia ɉelaochon' par chle'icho. Con šə bito bi chaquən chle'iczecho binḻo. \v 23 Pero šə nc̱hoḻ ɉelaochon' bito chle'icho. Ca'aczən' naquən len yic̱hɉla'ažda'olen' šə nacle beṉə' la'aždao' güen yo'o be'eni' c̱he Diozən' yic̱hɉla'ažda'olen', pero šə nacle beṉə' mal nc̱hoḻ yic̱hɉla'ažda'olen'. De'e ḻi ḻechguaḻe nc̱hoḻ yic̱hɉla'aždao' le'e cui chzenagle c̱he Diozən'. \s1 Bito gaquə gaquecho c̱he Diozən' na' gacteicho c̱he bien c̱hechon' tši'izə \p \v 24 Notono no gaquə so liž c̱hopə x̱an žin par gaque' xmosga'aque' tši'izə, c̱hedə' la' šə gone' ca' gue'ine' to x̱an žinṉə' na' gaquene' c̱he yetoe', o gone' žin c̱he toe' do yic̱hɉ do laže'e na' bito bi respet gape' par x̱ane'en yeto par gone' xšine'enə'. Ḻeczə can' le'e bito gaquə gonḻe xšin Diozən' do yic̱hɉ do lažə'əle na' gonte xšinḻe par gacle beṉə' gwni'a. \s1 Diozən' chgüia chye' chio'o naccho xi'iṉe' \p \v 25 De'e na'anə' chnia' le'e, bito cuec yic̱hɉle tlaozə de'en ye'eɉ de'en gaole lao mbanḻe. Na' ḻeczə ca' cuerp c̱helen' bito cuec yic̱hɉle tlaozə de'en guacwlen'. Zaquə'əch yeḻə' mban c̱helen' ca yeḻə' guaon'. Ḻe'egatezə ca' cuerp c̱helen' zaquə'əchən ca xala'anḻen'. \v 26 Ḻegontoš xbab c̱hele, ca naquə bia ca' zɉəžia x̱ile'e bito chsa'azəb na' bito chəsyə'əlapəb na' nic bi da'a xoa' c̱hega'aquəb zo, pero na' chguaoczə X̱acho Diozən' ben' zo yoban' ḻega'aquəb. Naquəchxen' zaquə' le'e ca bia ca' zɉəžia x̱ile'enə'. \v 27 Na' ni tole bito gaquə yostoṉ cuinḻe gašɉə metr šə con cue'e yic̱hɉle ətoṉle. \p \v 28 Na' ¿bixc̱hen' chbec yic̱hɉle c̱he xala'anḻe? Ḻegontoš xbab ca naquə yeɉ sosenṉə' chesə'əcha'oczən, len bitobi žin chso'onən, nic chsa'alɉən do. \v 29 Na' əchnia' le'e, Salomonṉə' goque' lachə' xoche juisy, pero bito bžinḻaže'e xala'ane'enə' ca yeḻə' xoche c̱he yeɉ sosen ca'. \v 30 Diozən' none' xoche yix̱ə' de'en ze yoba len to termzə zen nach choso'ozeye'en, naquəchxe gon Diozən' len le'e, güe'eczə yic̱hɉe' goṉe' yoguə'əte de'en chyažɉele, le'e cui cheɉḻe'etecle de que goṉe' de'en chyažɉele. \v 31 Le'e ža, bitoch cuec yic̱hɉle c̱he bi de'en chyažɉele ənalizle: “¿Bin' ye'eɉ gaocho na' bin' gacwcho?” \v 32 Con por de'e ca'azən' zɉəchi' yic̱hɉ beṉə' ca' cui chso'onḻilažə' Diozən', c̱he de'en əse'eɉ əsa'ogüe' na' c̱he xala'anga'aque'. Pero na' X̱acho Diozən' ben' zo yoban', ṉezczene' yoguə' de'e ca' chyažɉele. \v 33 De'en güe'elažə'əle, güe'ele latɉə par nic̱h Diozən' ṉabi'e le'e, na' güe'elažə'əle gonḻe de'en na Diozən' naquə güen. Na' yoguə' de'e ca' de'en chyažɉelen' goṉczə Diozən' ḻen, de'en ye'eɉ de'en gaolen', na' xala'anḻe. \v 34 Ḻe'e gon xbab c̱he de'en chac tža tža. Bito cuec yic̱hɉle c̱he bi de'en gaquə gwx̱e güižɉ, la' guatə'əczə de'e zan de'e cuec yic̱hɉcho c̱hei catə' əžin žan'. \c 7 \s1 Bito zaquə'əcho par əṉacho c̱he beṉə' de que zɉənape' doḻə' \p \v 1 Bito gonḻe xbab de que zaquə'əle par əṉale c̱he beṉə' de que zɉənape' doḻə'. Šə əṉale c̱hega'aque' de que zɉəṉape' doḻə' ḻeczə ca' əna Diozən' c̱hele de que naple doḻə'. \v 2 Can' chosbague'ele beṉə' de que zɉənape' doḻə' ḻe'egatezəczə can' yosbague'e Diozən' le'e de que naple doḻə'. Con can' chonḻe len beṉə', ḻe'egatezə can' gon Diozən' len le'e. \v 3 Chle'ile güe' dao' de'en žia cožə' beṉə' lɉuežɉle, na' cabi chele'ile güe' xen de'en žia cožə'əlen'. \v 4 Che' beṉə' lɉuežɉle: “Be'e latɉə gona' rmech güe' daon' de'en žia cožo'onə'”, na' bito chonḻe rmech güe' xen de'en žia cožə'əlen'. \v 5 ¡Beṉə' gox̱oayag le'e! Zgua'atec ḻe'e gon rmech güe' xenṉə' de'en žia cožə'əlen' na' techlə əṉezele naquən' gonḻe rmech güe' daon' de'en žia cožə' beṉə' lɉuežɉlen'. \p \v 6 Pero na' bito güe'etezle xtižə' Diozən' len beṉə' ca' chso'onczə yic̱hɉlaoga'aque' cui chse'enene' yoso'ozenague' c̱hei, c̱hedə' la' guacte so'onene' le'e znia can' chon beco' catə'ən cho'ex̱ax̱ɉchob de'en cui cho'olažə'əb. Na' šə güe'etezle xtižə' Diozən' len beṉə' ca' chso'onczə yic̱hɉlaoga'aque' cui chse'enene' yoso'ozenague' c̱hei, con yosə'əleɉ yoso'ošošɉe' dižə' de'en güe'elenga'aclene'enə' can' chso'on coš ca' len de'en cui chse'ene'eb əsa'ob. \s1 Ḻe'e ṉabe Diozən' bi de'en əṉabelene' la' goṉcze'en \p \v 7 Bitə'ətezə de'en chene'echo gaquə, de de'e goncho par nic̱h gaquən. Šə to de'e chene'echo so'oṉ beṉə' chio'o, chṉabchon. Šə to de'e chene'echo əželecho, chyilɉchon. Šə puert de'en chene'echo əsalɉo beṉə', chṉecho cho'a puertən' par nic̱h chsalɉue'. Na' ca'aczən' cheyaḻə' ye'echo Diozən' catə'ən de de'en chene'echo gaquə. \v 8 Na' notə'ətezcho šə bi de'e chṉabechone' goṉe', la' de'e goṉcze'enə'. Na' notə'ətezcho šə bi de'en chṉabechone' əgwzeɉni'ine' chio'o, əgwzeɉni'iczene'. Na' notə'ətezcho šə chṉabechone' gaquə to de'en chene'echo gaquə can' chon beṉə' chṉe' cho'a puertən', la' de'e gaquəczən'. \p \v 9 Na' le'e nacle x̱a bidao', šə xi'iṉlen' əṉabebo' le'e yetxtil ¿əgwnežɉwlebo' to yeɉ? \v 10 Na' šə əṉabebo' le'e to beḻ ya'a ¿əgwnežɉwlebo' to beḻ bia nxobə ḻe'i? Cle bito gonḻe ca'. \v 11 Le'e nacle beṉə' mal pero ṉezele chnežɉwle xi'iṉlen' de'e güen. Naquəchxe güen gon X̱acho Diozən' ben' zo yoban' len beṉə' chṉab laogüe'enə' bi de'en chyažɉene'. \p \v 12 Na' can' naquən, con yoguə' de'e güen de'e chene'ele so'on beṉac̱hən' len le'e ca'atezəczən' cheyaḻə' gon le'e len ḻega'aque', c̱hedə' can' na ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' de'en boso'ozoɉ de'e profet ca' beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana'. \s1 Nezən' de'en yežin yoban' gwxaquə'əleben ca to nez las \p \v 13 Lao yeḻə' mban c̱hechon' c̱hopə nez nan' de. To nez las, na' to nez laguə'. Cheyaḻə' goncho byen šo'ocho to nez šao' to nez güen ḻa'aṉə'əczə naquən ca to nez las de'e caṉe əželən na' de'e chaquecho naquən zdebə par tachon. Na' nez malən' gwxaquə'əleben ca to nez yo nez laguə' c̱hedə' chpein chio'o par nic̱h yežincho gabiḻən' gan' saquə'əzi'icho zeɉḻicaṉe. Pero beṉə' zan bazɉəyo'e nez laguə'ənə'. \v 14 Nezən' de'en yežin yoban' gan' əbancho zeɉḻicaṉe len Diozən' gwxaquə'əleben ca to nez las de'e caṉe əželən na' de'e chaquecho naquən zdebə par tachon. De'e na'anə' baḻga beṉə' chəsyə'əželene'en par chɉəsə'ənaogüe'en. \s1 Segon can' naquə frot de'e chbia to to yaguən' ṉezecho bi cḻas yaguən' \p \v 15 Cheyaḻə' gapcho cuidad par nic̱h cui šeɉḻe'echo xtižə' beṉə' ca' chso'onḻaže'e chəsə'əne' de que xtižə' Diozən' chəsə'əyix̱ɉui'e. Xochechguan' chso'e dižə'ənə' par choso'opeine' chio'o, chse'enene' goncho xbab de que zɉənaque' beṉə' güen. Pero ḻega'aque' zɉənaque' beṉə' la'aždao' mal na' chse'enene' yoso'ožiayi'e chio'o. \v 16 Segon can' naquə frot de'e chbia to to yaguən' ṉezecho bi cḻas yaguən'. Ca'aczən' gacbe'iczecho de que beṉə' ca' chəsə'əx̱oayague', segon can' chso'one' na' bin' choso'osed choso'olo'ine' beṉə'. Ca naquə yag yešən' bito chbian obas, na' nic yag bc̱ho'onən' chbian yix̱güio. \v 17 Na' de'en naquə yag güen, frot güenczə chbian na' de'e cui naquə güen ḻeczə bito chbian frot güen. \v 18 Yag frot güenṉə' bito chbian frot de'e cui naquə güen, na' ḻeczə to yag frot de'en cui naquə güen bito chbian frot güen. \v 19 Na' yoguə' yag frot de'e cui chesə'əbian frot güen, yesə'əc̱hogue'en na' yesə'əzeye'en. \v 20 Na' gacbe'icho non' chəsə'əx̱oayag, segon can' chso'one' na' bin' choso'osed choso'olo'ine' beṉə'. \s1 Caguə yoguə' beṉə' yesyə'əžine' yoban' gan' zo Diozən' chnabi'e \p \v 21 Beṉə' zan chse'e nada': “Naco' X̱ana'”, pero caguə yogue'e yesyə'əžine' yoban' gan' chnabia' Diozən'. Beṉə' ca' chso'on can' chazlažə' X̱a' Diozən' ben' zo yoban', ḻega'acze'enə' yesyə'əžine' yoban' gan' zo'enə'. \v 22 Catə' əžin ža yoso'odie' cuent lao Diozən' beṉə' zan əse'e nada': “X̱ana', goclen neto' ṉa'a, la' beṉə' zan gwdix̱ɉue'ito' xtižo'onə'. Na' ḻeczə be'eto' la'onə' par bebeɉto' de'e x̱io' ca' zɉəyo'o zɉəyaz yic̱hɉla'aždao' beṉə'. Na' ḻeczə be'eto' la'onə' par bento' de'e zan miḻagr.” \v 23 Pero na' clar yapə'əga'aca'ane': “Bito nombi'a le'e. Ḻežɉəya'ac ca'aḻə le'e beṉə' güen de'e mal.” \s1 C̱hopə beṉə' na' yo'o de'en gwso'on to toe' \p \v 24 Beṉə' chzenag xtiža'anə' na' chone' can' nanṉə', gwxaquə'əlebene' ca to beṉə' sin' beṉə' ben liže' na' gwleque' lanen' len yeɉ gual. \v 25 Na' goc yeɉw zil juisy na' bchoɉchgua yaonə' na' gwyec̱hɉən liže'enə'. Na' lei bdobən be' bdon'. Pero bito gosə'əzoin par yoso'ochix̱ən ḻen, c̱hedə' gwleque' lanen' de'e gual. \v 26 Na' beṉə' chzenag xtiža'anə' pero bito chone' can' nanṉə', gwxaquə'əlebene' ca to beṉə' faḻs beṉə' ben liže'enə' faḻs bzoe'en lao yox. \v 27 Na' goc yeɉw zil juisy, gwyec̱hɉ be' bdon' na' bchoɉchgua yao na' beyožən gan' zo liže'enə'. Nach bebix̱ən gwžiayi'in. Na' catə' gwže'enə' xte gwṉiṉ. \p \v 28 Na' catə' beyož be' Jeso'osən' dižə' ca', beṉə' zan ca' gwse'ene xtiže'enə' besyə'əbanchgüeine' can' bsed blo'ine'. \v 29 Na' can' bzeɉni'ine' ḻega'aque' nacbia' de que napəche' yeḻə' chnabia' cle ca beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən'. \c 8 \s1 Jeso'osən' beyone' to beṉə' che'i yižgüe' de'en ne' ḻepr \p \v 1 Beṉə' zan zesyə'ənaogüe' Jeso'osən' catə' beyetɉe' ya'anə'. \v 2 Nach to beṉə' che'i yižgüe' de'en ne' ḻepr bgüigue'e lao Jeso'osən' na' bzo xibe' laogüe'enə' gože'ene': —X̱ana' gonšguei ben par nic̱h yeyacda'. \p \v 3 Nach Jeso'osən' bḻi ne'enə' gwdane'ene' gože'ene': —Guaquəczə, beyaque. \p Na' ḻe'e beyactei be'enə'. \v 4 Nach Jeso'osən' gože'ene': —Ni tozə cui no güe'eleno' dižə' ca naquə nga babena' len le'. Gwyeɉ lao bx̱ozən' nic̱h le'ine' bac̱h beyacdo'. Na' bnežɉue' bia yix̱ə' gote' lao Diozən' can' non de'e Moisezən' mendad par nic̱h yesə'əṉeze beṉə' de que babeyacdo'onə'. \s1 Jeso'osən' beyone' xmos capitan beṉə' Roma \p \v 5 Na' catə' bežin Jeso'osən' Capernaunṉə' ḻe'e bšagte to capitan beṉə' Roma ḻe'. Na' gotə'əyoine' Jeso'osən' \v 6 gože'ene': —X̱ana', xmosa'an die' liža'anə', chacšenchgüeine'. Nat cuerp c̱he'enə' na' ḻechguaḻe chžaglaogüe'. \p \v 7 Nach Jeso'osən' gože' capitanṉə': —Sa'alena' le' na' yeyona'ane'. \p \v 8 Pero na' capitanṉə' gože'ene': —X̱ana', bito zaca'a par sa'o liža'anə'. Ngatezə ben mendad yeyaque xmosa'anə' nach yeyaquene'. \v 9 Rein' chnabi'e nada' pero ḻeczə nitə' soḻdad c̱hia' ca' na' chnabi'aga'aca'ane' na' choso'ozenague' c̱hia'. Catə' chapa'a toe': “Gwyeɉ”, na' cheɉe', na' catə' chapa'a yetoe': “Da nga”, na' chide'. Nach catə' chapa'a xmosa'anə': “De'e nga gono'”, na' chone'en. Con benšga mendad na' ṉezda' gaquə can' na'onə'. \p \v 10 Na' Jeso'osən' bebanene' catə' benene' xtižə' capitanṉə', na' gože' beṉə' ca' nao ḻe'enə': —De'e ḻiczə əchnia' le'e, notono beṉə' ṉe'e žɉəti'a beṉə' gonḻilažə'ətec nada' ca benga. Ni tozə beṉə' Izrael cui chonḻilažə' nada' ca ḻe'. \v 11 Echnia' le'e, beṉə' zan ža' doxenḻə yežlyon' so'onḻilaže'e nada, na' ḻega'aque' žɉəsyə'ənite'e txen len de'e x̱axta'ocho Abraanṉə' na' de'e x̱axta'ocho Isaaquən', na' de'e x̱axta'ocho Jacobən' yoban' gan' zo Diozən' chnabi'e. \v 12 Na' ca naquə ṉasyon Izrael c̱hechon' le'en gwleɉ Diozən' par ṉabi'e, əchoɉ beṉə' zan bito so'e latɉə ṉabi'e ḻega'aque'. De'e na'anə' əseḻe'e ḻega'aque' lao yi' gabiḻən' gan' yesə'əbežyaše'e na' sa'oyeɉə leyga'aque'enə'. \p \v 13 Gwde gwna Jeso'osən' ca' nach gože' capitanṉə': —Guaquə yeyeɉo'. Babeyona' xmoso'onə', c̱hedə' cheɉḻi'o c̱hia'. \p Na' xmos capitanṉə' lao or na' ḻe'e beyacteine'. \s1 Jeso'osən' beyone' taobin' c̱he Bedən' \p \v 14 Na' gwyeɉ Jeso'osən' liž Bedən' na' ble'ine' taobin' c̱he Bedən' die' lao camən', na' yo'e de'e ḻan'. \v 15 Jeso'osən' bex̱e'e ne'enə' na' ḻe'e bechoɉte' de'e ḻan'. Nach ḻe'e gwyaste no'olən' bene' de'e gwsa'ogüe'. \s1 Jeso'osən' beyone' beṉə' zan \p \v 16 Na' catə' gwx̱en, besə'əžin beṉə' gan' zo Jeso'osən' zɉənc̱he'e beṉə' zan zɉəyo'o zɉəyaz de'e x̱io' yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə'. Jeso'osən' con bene' mendad na' besyə'əchoɉ de'e x̱io' ca'. Na' beyone' yoguə' beṉə' ca' chsa'acšenenə'. \v 17 Can' bene' par nic̱h goc complir can' bzoɉ de'e profet Isaiazən' c̱he' cana', nan: “Ḻe'enə' yeque'e de'en chžaglaocho na' gone' ca yeyaquecho c̱he yoguə' yižgüe'.” \s1 Can' gož Jeso'osən' beṉə' ca' gwse'ene žɉa'aclen ḻe' \p \v 18 Gwde na' ble'i Jeso'osən' babesə'əžin beṉə' zan zɉənyec̱hɉe' ḻe', nach bene' mendad len disipl c̱he' ca' yesə'əḻague'e yešḻa'alə nisda'onə'. \v 19 Na' bchoɉ to ben' chsed chlo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' nach bgüigue'e lao Jeso'osən' na' gože'ene': —Maestr, gwza'alena' le' gatə'ətezə šeɉo'. \p \v 20 Na' par nic̱h be'enə' benyaṉe'e xbab šə de'e ḻiczə che'enene' šeɉlene' ḻe', na' Jeso'osən' gože'ene': —Zɉəde liž becoyo'o ca' na' ḻeczə zɉəde liž bia ca' zo x̱ile'e bia chaš yoba, pero nada' bitobi xlatɉa' de gan' gona' dezcanz ḻa'aṉə'əczə bseḻə' Diozən' nada' golɉa' beṉac̱h. \p \v 21 Na' bchoɉ yeto ben' nao de'en chsed chlo'i Jeso'osən' na' gože'ene': —X̱ana', gwza'alena' le' pero zgua'atec be'ešga latɉə yega'aṉlena' x̱a'anə' xte catə'əch əžin ža gate' na' əgwcuaša'ane'. \p \v 22 Jeso'osən' gože'ene': —Da len nada'. Beṉə' ca' zɉənaquə len yic̱hɉla'ažda'oga'aquen' ca beṉə' guat guaquə yesə'əcuaše'e beṉə' guat ca'. \s1 Jeso'osən' gwlecžie' to be' gual lao nisdaon' \p \v 23 Gwde be' Jeso'osən' dižə' ca', gwyo'e ḻo'o barcon' len disipl c̱he' ca'. \v 24 Na' lao zda barcon' gwtas Jeso'osən'. Na' gwzolao gwyec̱hɉ to be' gual lao nisda'onə', na' gwzolao chož nisən' ḻo'o barcon'. \v 25 Nach bosyo'osbane' Jeso'osən' gwse'ene': —¡X̱anto'! ¡Bosla chio'o! ¡Bac̱h chbiayi'icho! \p \v 26 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Bito žeble. Ḻe'e šeɉḻe'ech c̱hia'. \p Nach gwyase' ṉe'e chas chatə' nisda'onə' nach bene' mendad besyə'əbe'eži nisda'onə' len be'enə', na' ḻe'e besyə'əbe'ežiten. \v 27 Na' disipl c̱he' ca' besyə'əbanene' can' bene'enə', nach gwse' lɉuežɉga'aque': —Bitolɉa naquə benga con to beṉac̱hzə, la' ¿nacxa gon to beṉac̱h par yebecžie' be' gualən' len nisda'onə'? \s1 C̱hopə beṉə' Gadara zɉəyo'o zɉəyaz de'e x̱io' yic̱hɉla'ažda'oga'aquen' \p \v 28 Na' besə'əžine' yešḻa'alə nisda'onə', laž beṉə' Gadara ca'. Na' catə' besyə'əchoɉe' barcon', besə'əšag c̱hopə beṉə' Jeso'osən', beṉə' zɉəyo'o zɉəyaz de'e x̱io' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aquen'. Beṉə' quinga banitə'əte' capsant na' chesə'əchoɉe' chaše' do tnezən' gaḻə'əzə capsantən' chso'one' znia juisy len beṉə' chesə'əžague', na' caguə no chac ta tnezən'. \v 29 Na' de'e x̱io' ca' gwso'osya'an gwse'en Jeso'osən': —Partlə le', na' partlə neto', Jeso'os Xi'iṉ Dioz. ¿Eza'o par əgwc̱hi'i əgwsaco'o neto' catə' cuiṉə' əžin ža əžin or par si'ito' castigw? \p \v 30 Na' gaḻə'əzə chaš beṉə' choso'oye' coš zan. \v 31 Nach de'e x̱io' ca' gwsa'atə'əyoin Jeso'osən' gwse'en ḻe': —Šə yebeɉo' neto' yic̱hɉla'aždao' beṉə' quinga, güe'ešgo' latɉə žɉəyežo'oto' ḻo'o la'aždao' coš ca'. \p \v 32 Nach gož Jeso'osən' ḻega'aquən: —Ḻeyechoɉ. \p Nach besyə'əchoɉən yic̱hɉla'aždao' beṉə' ca' na' ɉəsyə'əžo'on ḻo'o la'aždao' coš ca'. Nach besyə'ədiṉses coš ca' ḻe'e ya'a gan' chašəbən' na' ɉəsyə'əxopəb ḻo'o nisda'onə', na' gwsa'atəb gwse'eɉəb nisən'. \p \v 33 Na' beṉə' ca' chosə'əye' coš ca' besa'acdoe' na' besyə'əžine' syodan', ɉəsyə'ədix̱ɉue'ine' beṉə' lao' syodan' yoguə' can' bagoc na' can' babesyə'əyaque beṉə' ca' zɉəyo'o zɉəyaz de'e x̱io'onə' yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə'. \v 34 Nach yoguə' beṉə' ca' ža' syodan' ɉa'aque' gan' zo Jeso'osən'. Na' catə' besə'əžague' Jeso'osən' gwsa'atə'yoine' ḻe' yeze'e lažga'aque'enə'. \c 9 \s1 Beyon Jeso'osən' to beṉə' nat to part cuerp c̱he'enə' \p \v 1 Nach Jeso'osən' beyo'e to ḻo'o barcw len disipl c̱he' ca' na' besyə'əḻague'e yešḻa'alə nisda'onə' par besyə'əžine' Capernaum gan' bazocze'. \v 2 Na' besə'əžin x̱oṉɉ beṉə' na' zɉənḻene' to beṉə' nat to part cuerp c̱he'enə', zɉənx̱oe'ene' to lao cam dao'. Ca' naquə gocbe'i Jeso'osən' de que gwso'onḻilaže'ene', nach gože' beṉə' güe'enə': —Bebei, xi'iṉdaogua'a. Babezi'ixena' xtoḻo'onə'. \p \v 3 Na' baḻə beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' gwse'enene' de'en gož Jeso'osən' beṉə' güe'enə', na' gwso'one' xbab ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' gosə'əne': —Benga chžia chnite'e Diozən' laogüe de'en chon cuine' ca Diozən'. \p \v 4 Jeso'osən' gocbe'ine' xbabən' chso'one'enə', nach gože' ḻega'aque': —¿Bixc̱hen' chonḻe xbab malən' ca' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen'? \v 5 Šə con yapa'ane' de que babezi'ixena' xtoḻe'enə', bito ṉezele šə napa' yeḻə' gwnabia' par yezi'ixena'an. Pero šə yapa'ane': “Gwyas na' gwda”, guatə'əbia' šə napa' yeḻə' gwnabia' par gaquə can' nia'anə'. \v 6 Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h na' de'e ngan' gona' par nic̱h əṉezele de que napa' yeḻə' gwnabia' lao yežlyo nga par yezi'ixena' xtoḻə' beṉac̱hən'. \p Nach gože' beṉə' güe'enə': —Gwyas beyoa xcamo'onə' na' beyeɉ ližo'onə' to šao' to güen. \p \v 7 Na' beyas be'enə', beze'e zɉəyede' liže'. \v 8 Na' beṉə' ca' besə'əle'i can' goquən', ḻechguaḻe besə'əžebe'. Na' gwso'elaogüe'e Diozən' ca naquə bene' yeḻə' guac par nic̱h Jeso'osən' goc bene' de'e ca' zɉənac ca'. \s1 Jeso'osən' gwleɉe' Mation' par goque' disipl c̱he' \p \v 9 Gwde na' beza' Jeso'osən' na' ble'ine' to beṉə' goc̱hixɉw na' le' Matio, chi'e latɉə gan' chc̱hixɉue'enə'. Na' Jeso'osən' gože'ene': —Da len nada'. \p Na' Mation' ḻe'e gwzoža'ate' gwyeɉlene' ḻe'. \p \v 10 Na' goquən' chi' Jeso'osən' liž Mation' len disipl c̱he' ca' chsa'ogüe'. Na' nitə' beṉə' zan beṉə' goc̱hixɉw ca' na' nochlə beṉə' güen de'e mal ca' chsa'olene' ḻega'aque'. \v 11 Na' beṉə' fariseo ca' catə' besə'əle'ine' chi' Jeso'osən' txen len beṉə' güen de'e mal ca', gwse'e disipl c̱he' ca': —Malən' chon maestr c̱helen' che'eɉ chaogüe' txen len beṉə' goc̱hixɉw ca' na' nochlə beṉə' güen de'e mal beṉə' cui chonḻento' txen. \p \v 12 Na' catə' Jeso'osən' benene' xtižə'əga'aque'enə', na' gože' ḻega'aque': —Beṉə' cui chsa'acšene bito chəsə'əyažɉene' beṉə' güen rmech. Beṉə' ca' chsa'acšene ḻega'aque'enə' chəsə'əyažɉene' beṉə' güen rmech. \v 13 Ḻešeɉ na' ḻegwsed bi zeɉe Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən nan: “Che'enda' yeyašə' yeži'ilažə'əle beṉə', caguə tlaozə gotle bia yix̱ə' par güe'ela'ole nada'.” Za'a zedəyena' par nic̱h beṉə' ca' zɉəṉezene' de que zɉənaque' beṉə' güen de'e mal yesyə'ədiṉɉene' xtoḻə'əga'aque'enə', pero bito zedəyena' par nic̱h beṉə' ca' chsa'aquene' bazɉənaque' beṉə' güen yesyə'ədiṉɉene' xtoḻə'əga'aqe'enə'. \s1 Chəsə'əṉabene' Jeso'osən' bixc̱hen' disipl c̱he' ca' cui chəsə'ənite'e sin cui əse'eɉ əsa'ogüe' \p \v 14 Nach disipl c̱he Juan ben' bc̱hoa nis gosə'əbigue'e lao Jeso'osən', na' gwse'ene': —Zan las beṉə' fariseo ca' na' neto' chzoto' sin cui che'eɉ chaoto' par cho'ela'oto' Diozən'. Pero disipl c̱hio' ca' chse'eɉ chsa'ogüe'. ¿Bixc̱hen' ža? \p \v 15 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Catə' chac to yeḻə' gošagna' beṉə' migw c̱he be'enə' chšagna'anə' bito chəsyə'əgüine'ene' sino chse'eɉ chsa'ogüe'. Na' ca'aczən' naquən len nada' na' len disipl c̱hia' ca', chse'eɉ chsa'ogüe' lao ṉe'e zoa' len ḻega'aque'. Catə'əchən' əžin ža yesə'əc̱he'ex̱ax̱ɉ beṉə' contr c̱hia' ca' nada' cana'achən' əchoɉ catə' cuich əse'eɉ əsa'o disipl c̱hia' ca'. \p \v 16 Notono beṉə' zo beṉə' chc̱hine' to pedas lachə' cuiṉə' x̱oa nis par yoda' xa gole'enə' de'en bac̱h chyoe. Šə can' gone', catə' c̱hib xe'enə' yebe' lachə' cobən' na' əc̱hezəchən ḻen. \v 17 Na' ḻeczə notono zo beṉə' chgue'e bino cobən' ḻo'o yid golən'. Šə gone' ca', bino cobən' əc̱hezə'ən yid golənə' na' lalɉə binon' na' cuiayi' yidən'. Cle la' cheyaḻə' que'e bino cobən' ḻo'o yid cobə, par nic̱h ca' bito cuiayi' binon' na' yidən'. \p Gože' ḻega'aque' ca' par nic̱h bzeɉni'ine' de que bito gaquə yesə'ənaogüe' costombr golə c̱hega'aque'enə' na' yesə'ənaotie' de'en chsed chlo'ine'. \s1 Jeso'osən' beyone' xi'iṉ Jairon' na' no'olən' gwdan lox xadoṉ c̱he'enə' \p \v 18 Na' ṉe'e cho'ete Jeso'osən' dižə' quinga, bžin to beṉə' gwnabia' bzo xibe' lao Jeso'osən' na' gože'ene': —Ze'e gotte to xi'iṉa' no'olə. Yo'ošga cano'obo', na' yebambo'. \p \v 19 Na' ḻe'e gwzoža'ate Jeso'osən' na' txen len disipl c̱he' ca' ɉa'aclene' beṉə' gwnabian'. \v 20 Na' lao zɉa'aque' liž beṉə' gwnabian' ɉənao to no'olə ḻega'aque', beṉə' bagoc šižiṉ iz chzoe' bgua'a. Na' bene' byen bgüigue'e cožə' Jeso'osən' gwdane' lox xadoṉ c̱he'enə'. \v 21 La' bene' xbab ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə', gwne': “Con cana' xadoṉ c̱he'enə', goyacczəda'.” \v 22 Na' gwyec̱hɉ Jeso'osən', ble'ine' no'olən', na' gože'ene': —Bebei xi'iṉdaogua'a. Babeyacdo' c̱hedə' chonḻilažo'o nada'. \p Na' ḻe'e bega'ate yižgüe' de'en che'i no'olən'. \p \v 23 Catə' bžin Jeso'osən' liž beṉə' gwnabian', na' ble'ine' beṉə' zan zɉəža' na' nitə' beṉə' chəsə'əcuež ca bžeɉo, na' beṉə' ca' ža'anə' chəsə'əbežchgüe'. \v 24 Na' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e yechoɉ ngalə. Bito nacbo' bi'i guat, con chtasbo'onə'. \p Pero na' beṉə' ca' gwso'onḻe'e c̱he'. \v 25 Na' beyož besyə'əbeɉe' beṉə' ca' fuerlə, nach gwyo'o Jeso'osən', bex̱e'e na' bi'i no'olə guat da'onə', na' beyasbo'. \v 26 Na' ca naquə de'e güenṉə' de'en ben Jeso'osən' gosə' gwlalɉə dižə'ənə' yoguə' yež ca' zɉəchi' do na'. \s1 Jeso'osən' beyone' c̱hopə beṉə' lc̱hoḻ \p \v 27 Na' catə' beza' Jeso'osən' len disipl c̱he' ca', ɉəsə'ənao c̱hopə beṉə' lc̱hoḻ ḻega'aque'. Na' gwsa'atə'əyoine' ḻe' gosə'əṉe' zižɉo gosə'əne': —Le' naco' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabi. Beyašə'əlažə'əšguei neto'. \p \v 28 Na' catə' bežin Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' liže'enə' na' besyə'əyo'e, na' ḻeczə gwso'o beṉə' lc̱hoḻ ca'. Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —¿Echeɉḻe'ele de que guac gona' par nic̱h yele'ilen'? \p Nach gwse'ene': —Cheɉḻe'eto' X̱anto'. \p \v 29 Nach Jeso'osən' gwdane' ɉlaoga'aque'enə', na' gože' ḻega'aque': —Yele'ile, c̱hedə' chonḻilažə'əle nada'. \p \v 30 Nach besyə'əle'ine'. Na' Jeso'osən' bene' mendad cui no əso'elene' dižə' ca naquə bene' par nic̱h besyə'əle'ine'. \p \v 31 Bixa na' besa'aque' na' gatə'ətezə ɉa'aque' doxen Galilean' ɉəsyə'əye'elene' beṉə' dižə' ca naquə de'en baben Jeso'osən' len ḻega'aque'. \s1 Jeso'osən' beyone' to beṉə' mod \p \v 32 Na' catə' besa'ac beṉə' ca' babesyə'əle'inə', ḻe'e besə'əžinte beṉə' yoblə zɉənc̱he'e to beṉə' mod, na' yo'o yaz de'e x̱io'onə' yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə'. \v 33 Jeso'osən' bebeɉe' de'e x̱i'onə' na' ḻe'e benete be'enə'. Na' beṉə' zan ca' besə'əle'i can' goquən' besyə'əbanchgüeine', na' gosə'əne': —Chio'o beṉə' Izrael de'e nechən' bable'icho ca naquə miḻagr de'en chon benga. \p \v 34 Pero na' beṉə' fariseo ca' gosə'əne': —Gwxiye' de'en chnabia' de'e x̱io' ca'anə' chaclenən ḻe' par nic̱h chebeɉe' de'e x̱i'onə'. \s1 Jeso'osən' cheyašə' cheži'ilaže'e beṉac̱hən' \p \v 35 Na' Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' ɉa'aque' yo'odao' c̱he to to yež na' to to syoda gan' mbane Galilean' na' gwdix̱ɉue'ine' beṉə' dižə' güen dižə' cobən' can' ṉabia' Diozən' notə'ətezə beṉə' so'e latɉə. Na' beyone' yoguə' beṉə' ca chsa'acšene len bitə'ətezə yižgüe' de'en chse'ine'. \v 36 Na' Jeso'osən' ble'ine' beṉə' zan ca' zɉəsə'ənao ḻe' na' beyašə' beži'ilaže'e ḻega'aque' c̱hedə' gocbe'ine' chsa'acžeɉlaže'e naclən' so'one' na' gocbe'ine' caguə no zo no gaquəlen ḻega'aque' len yoguə' de'en chəsə'əžaglaogüe'enə'. Gwsa'aque' ca xilə' bian' cui no x̱anga'aquəb zo par əgwye' ḻega'aquəb. \v 37 Nach gože' disipl c̱he' ca': —Nitə' beṉə' zan beṉə' yoso'ozenague' c̱he Diozən' catə' se'enene' xtiže'enə'. Na' gwxaquə'əlebəga'aque' ca to cwseš xen de'en chetoba'. Na' chyažɉda' beṉə' zan əsa'aclene' nada', la' to c̱hopgale nitə'. \v 38 De'e na'anə' ḻeṉabe X̱ancho Diozən' əseḻə'əche' beṉə' zanch par əsa'aclene' chio'o yetobcho cwseš c̱he'enə'. \c 10 \s1 Jeso'osən' gwleɉe' beṉə' šižiṉ ca' par əsa'aque' apostol \p \v 1 Jeso'osən' betobe' disipl c̱he' ca' šižiṉ na' bnežɉue' ḻega'aque' yeḻə' guac par nic̱h əsa'aque' yesyə'əbeɉe' de'e x̱io' zɉəyo'o zɉəyaz ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉə', na' par nic̱h əsa'aque' yesyə'əyone' beṉə' bitə'ətezə yižgüe' de'en chse'ine' na' bitə'ətezəchlə de'e chsa'aquene'. \p \v 2 Quinga zɉəle beṉə' šižiṉ ca': Simon ben' ḻeczə le' Bed, na' Ndres beṉə' bišə' Bedən', na' xi'iṉ Sebedeon' Jacob len Juanṉə', \v 3 na' Lip na' Bartolome, na' Tomas, na' Matio ben' goquə beṉə' goc̱hixɉw, na' Jacob xi'iṉ Alfeo, na' Lebeo, ben' ḻeczə le' Tadeo, \v 4 na' Simonṉə' ben' ben txen len partid Cananistən', na' Jod Iscariot ben' bdie' Jeso'osən' lao na' beṉə' contr ca'. \s1 Jeso'osən' bseḻe'e disipl c̱he' ca' šižiṉ ɉəsə'ədix̱ɉui'e xtiže'enə' \p \v 5 Na' catə' Jeso'osən' bseḻe'e beṉə' šižiṉ quinga ɉəsə'ədix̱ɉui'e xtižə' Diozən', gože' ḻega'aque': —Chseḻa'a le'e žɉe'ele xtižə' Diozən' len yeziquə'əchlə beṉə' Izrael ca'. Na' bito əžɉa'acle laž beṉə' ca' cui zɉənaquə beṉə' Izrael, na' nic əžɉa'acle yež ca' zɉəchi' Samarian'. \v 6 Ḻe'e žɉa'ac porzə gan' ža' beṉə' Izrael beṉə' bazɉəmbiayi' c̱hedə' bitoṉə' so'ombi'e Diozən'. \v 7 Ḻe'e žɉa'ac na' ḻe'e žɉətix̱ɉue'e de que babžin ža Diozən' ben' zo yoban' ṉabi'e con notə'ətezə beṉə' əso'e latɉə. \v 8 Ḻe'e yeyon beṉə' chsa'acšene, na' ḻe'e yeyon beṉə' ca' chse'i yižgüe' de'en ne' ḻepr, na' ḻe'e yosban no beṉə' bagwsa'at, na' ḻe'e yebeɉ de'e x̱io' zɉəyo'o zɉəyaz ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉə'. Diozən' babeṉe' le'e yeḻə' guac c̱he'enə' dadzə par gonḻe de'e quinga, de'e na'anə' ḻe'e gaclen beṉə' ca' dadzə. \p \v 9 Bitobi gonḻe probnid gua'ale, ni mech de or, de pḻat, o de cobr ḻo'o bols mech c̱helen' lao co'ole nezən'. \v 10 Na' nic gua'ale bsod, o yeto xcamisle, nic gua'ale yel, na' nic gox̱ə'əle garrot. Ca naquə le'e chonḻe xšina'anə' zaquə'əle par goṉ beṉə' de'e ye'eɉ gaole gan' seḻa'a le'enə'. \p \v 11 Na' gatə'ətezə syoda o yež gan' əžinḻe, ḻeṉab šə zo to beṉə' güen beṉə' yebei əgüialaogüe'e le'e liže'enə'. Na' na'atezə sole xte catə'əch yesa'acle. \v 12 Na' catə' əžinḻe liže'enə', ḻe'e gguape' diox, na' ḻe'e ṉablažə' so cueze' binḻo len yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə'. \v 13 Na' šə na' nitə' beṉə' chse'enene' yesə'əzo yesə'əbezəga'aque' binḻo len yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə', na' gaquə can' əṉablažə'əle par yesə'əzo yesə'əbezəga'aque' binḻo. Pero šə bito no zo no chon ca so cueze' binḻo len yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə', bito gaquə ca de'en bagwṉablažə'əlen'. \v 14 Na' gatə'ətezə əžinḻe ga cui nono yebei əgüialao le'e, na' nic əgwzenague' c̱hele, ḻe'e yesa'ac liž be'enə' o yežən'. Na' catə' yesa'aclen', əgwsi'iṉs ṉi'alen' par yežib bišten' de'en gwžianṉə', nic̱h əgwlo'ile beṉə' ca' de que de'e malən' chso'one' cui chesə'əzenague' xtižə' Diozən' de'en cho'elen'. \v 15 Diozən' bene' par byiṉɉ yi' na' sofr lao syoda Sodoman' na' syoda Gomorran' por ni c̱he de'en cui boso'ozenague' c̱he'. Na' de'e ḻi əchnia' le'e, catə' əžin ža gon Diozən' castigw zeɉḻicaṉe c̱he yoguə' beṉə' chso'on de'e malən', beṉə' ca' cui yosə'əgüialao le'e yesə'əzaquə'əzi'iche' clezə ca beṉə' ca' gwnitə' Sodoman' na' Gomorran'. \s1 Gaquə de'e saquə'əzi'icho \p \v 16 Ḻe'e gon xbab de que nada' əseḻa'a le'e žɉətix̱ɉue'ele xtiža'anə' len beṉə' ca' gwxaquə'əlebe ca bež, na' le'e gwxaquə'əlebele ca xilə' dao' ladɉoga'aque'enə', c̱hedə' beṉə' ca' se'enene' so'ote' le'e can' chso'on bež ca' chso'otəb xilə' dao'. Pero le'e cheyaḻə' gacle ḻechguaḻe beṉə' xenḻažə' na' ḻechguaḻe beṉə' bib par len ḻega'aque'. \v 17 Nitə' beṉə' so'one le'e lao na' beṉə' gwnabia' ca' por ni c̱he de'en chonḻilažə'əle nada' na' yesə'əyine' le'e ḻo'o yo'odao' c̱hega'aque' ca'. De'e na'anə' ḻe'e c̱hilɉlažə' naclən' gonḻe par nic̱h cui gacle lao na' beṉə' contr ca'. \v 18 Nach ḻeczə por ni c̱he de'en chonḻilažə'əle nada' nitə' beṉə' yesə'əc̱he'ex̱ax̱ɉe' le'e lao no goberṉador, na' lao no rei. Na' catə' gaquə ca' güe'ele xtiža'anə' lao beṉə' gwnabia' ca', beṉə' Izrael len beṉə' cui zɉənaquə beṉə' Izrael. \v 19 Pero catə' yesə'əc̱he'ex̱ax̱ɉe' le'e lao beṉə' ca', bito cuec yic̱hɉle nac yoži'ile xtižə'əga'aque'enə'. Lao or na'atezə Diozən' əgwzeɉni'ine' le'e bin' cheyaḻə' əṉale. \v 20 La' caguə le'ezən' güe'ele xtiža'anə', Spirit c̱he X̱acho Diozən' əgwzeɉni'in le'e bin' cheyaḻə' ṉale. \p \v 21-22 Na' yoguə' beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' yesə'əgue'ine' le'e c̱hedə' chonḻilažə'əle nada', na' xte no bišə'əle na' no x̱ale so'one' le'e lao na' beṉə' par nic̱h so'ote' le'e, na' ḻeczə xte no xi'inḻe so'one' le'e lao na' beṉə' ca' so'ot le'e. Pero šə sotezə sole gonḻilažə'əle nada' xte catə'əch əžin ža gatle, nachən' žɉəyezole len Diozən'. \v 23 Šə beṉə' nitə' to yež yesyə'əlague' le'e, ḻe'e yesa'actele na' žɉəya'acle ga yoblə. Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' de'e ḻi chnia' le'e bitoṉə' yeyož güe'ele xtiža'a lao yoguə' beṉə' Izrael ca' catə'ən yida' de'e yoblə. \p \v 24 Ṉezele can' naquən catə' to beṉə' chsede' len to maestr, bito əṉacho naque' beṉə' blaoch ca maestrən', na' to mos bito naque' blaoch ca x̱ane'enə'. \v 25 Na' ben' chsed bito cheyaḻə' gone' xbab so'on beṉə' güench len ḻe' cle ca chso'one' len maestr c̱he'enə'. Ḻe'egatezə ca' mosən' bito cheyaḻə' gone' xbab so'on beṉə' güench len ḻe' cle ca chso'one' len x̱ane'enə'. Nitə' beṉə' chesə'əne' chona' txen len de'en chnabia' de'e x̱io' ca' de'en le Beelsebo. Nadan' naca' X̱anḻe na' naquəchxe yesə'əne' c̱he le'e nacle disipl c̱hia'. \s1 Cheyaḻə' žebcho castigw de'en goṉ Diozən' chio'o \p \v 26 Na' ḻa'aṉə'əczə yoso'oc̱hi' yoso'osaquə' beṉə' le'e laogüe de'en cui chse'eɉni'ine' de que chonḻe can' chene'e Diozən' bito žeble ḻega'aque'. Guaquə can' na dicho de'en na: “Yoguə'əḻoḻ de'en ngašə' ṉa'a gwžin ža la'alaon, na' yoguə əḻoḻ de'e cui no gwse'eɉni'i antslə ḻeczə gwžin ža se'eɉni'i beṉə' ḻen.” \v 27 De'e zan de'en chsed chlo'ida' le'e de'en cui chsed chlo'ida' yeziquə'əchlə beṉə'. Na' le'e ža, ḻegwsed ḻegwlo'in yoguə'əḻoḻ beṉə', na' ḻe'e gon par nic̱h beṉə' zan se'eɉni'ine'en. \v 28 Bito cheyaḻə' žeble beṉə' ca' so'ot le'e, c̱hedə' ḻega'aque' bito gaquə bi so'onene' yic̱hɉla'ažda'olen'. Cheyaḻə' žeble Diozən', la' ḻen' nape' yeḻə' chnabia' par əgwžiayi'e cuerp c̱helen' len yic̱hɉla'ažda'olen' ḻo'o yi' gabiḻən'. \p \v 29 Ṉezecho de que byiṉ dao' ca' bitobi zɉəzaquə'ətequəb, pero bito ṉacho tob gat sin cui əṉeze X̱acho Diozən'. \v 30 Na' ca naquə chio'o ža, de'e tant chaque Diozən' c̱hecho xte ṉezene' baḻə yišə' yic̱hɉ to tocho žia ḻa'aṉə'əczə ṉezecho bito bi zɉəzaquə' yišə' yic̱hɉchon'. \v 31 De'e na'anə' bito žeble, c̱hedə' zaquə'əch le'e cle ca bia zan byiṉ dao'. \s1 Cheyaḻə' güe'echo dižə' len beṉə' de que nombi'acho Jesocristən' \p \v 32 Na' notə'ətezle šə cho'ele dižə' len beṉac̱hən' de que cheɉḻe'ele c̱hia', ḻeczə ca' nada' gua'a dižə' len X̱a'anə' ben' zo yoban' de que nacle xi'iṉa'. \v 33 Na' notə'ətezle šə cho'ele dižə' len beṉac̱hən' de que bito cheɉḻe'ele c̱hia', ḻeczə ca' nada' gua'a dižə' len X̱a'anə' ben' zo yoban' de que bito nacle xi'iṉa'. \s1 Yesə'ədiḻə beṉə' por ni c̱he de'en bidə Jeso'osən' \p \v 34 Bito gonḻe xbab de que beṉə' ža' yežlyo nga yesə'əzo yesə'əbeze' binḻo len lɉuežɉga'aque' laogüe de'en bida'. Bito yesə'əzo yesə'əbeze' binḻo len lɉuežɉga'aque' laogüe de'en bida' sino yesə'ədiḻe'. \v 35 Laogüe de'en babida' yediḻə beṉə' byo len x̱e'enə' na' no'olən' len xne'enə', na' yediḻə xo'oliž beṉə' len taobin' c̱he'enə'. \v 36 Entr ḻo'o yo'ozəga'aque' yesyə'ənite'e contr. \p \v 37 Notə'ətezle šə chaquele c̱he x̱ale o c̱he xna'ale mazəchlə can' chaquele c̱hia' nada' bito zaquə'əle par gacle disipl c̱hia'. Ḻe'egatezə ca' šə chaquele c̱he xi'iṉle mazəchlə can' chaquele c̱hia' ḻeczə bito zaquə'əle par gacle disipl c̱hia'. \v 38 Na' notə'ətezle šə laogüe de'en chaquele yoso'oc̱hi' yoso'osaquə' beṉə' le'e o so'ote' le'e to ḻe'e yag coroz de'e nan' bito chonḻilažə'əle nada', bito zaquə'əle par gacle disipl c̱hia' šə ca'. \v 39 Notə'ətezə beṉə' chaquene' gone' par nic̱h cui c̱hi' saque'e o par nic̱h cui no so'ot ḻe', be'enan' cuiayi'. Na' notə'ətezə beṉə' chsanḻažə' cuine' c̱hi' saque'e o so'ot beṉə' ḻe' por ni c̱hia', be'enan' əbane' zeɉḻicaṉe. \s1 Beṉə' ca' ṉitə' mbalaz catə' yesyə'əžine' yoban' \p \v 40 Notə'ətezə beṉə' yebeine' güialaogüe' le'e nacle disipl c̱hia', nadə'əczan' yebeine' güialaogüe' šə ca'. Na' šə yebeine' güialaogüe' nada' ḻeczə Dioz na'anə' əgüialaogüe', Dioz ben' bseḻə' nada'. \v 41 Beṉə' ca' chso'e xtižə' Diozən', mbalaz gaquə c̱hega'aque' catə'ən yesyə'əžine' yoban', na' notə'ətezə beṉə' yebeine' güialaogüe' ḻega'aque', ḻeczə mbalaz soe' catə'ən yežine' yoban'. Na' mbalaz gaquə c̱he beṉə' ca' chso'on can' chazlažə' Diozən' catə'ən yesyə'əžine' yoban'. Na' notə'ətezə beṉə' yebeine' güialaogüe' ḻega'aque', ḻeczə mbalaz soe' catə'ən yežine' yoban'. \v 42 Notə'ətezə beṉə' chnežɉue' ḻa'aṉə' tbaszə nis ye'eɉ be'enə' chonḻilažə' nada', de'e liczə gona' ca soe' mbalaz catə'ən yežine' yoban', ḻa'aṉə'əczə ben' bnežɉue' nisən' cuitec bi zaque'e len beṉac̱hən'. \c 11 \s1 Juanṉə' bseḻe'e c̱hopə disipl c̱he' gan' zo Jeso'osən' \p \v 1 Catə' beyož ben Jeso'osən' mendad can' so'on disipl c̱he' ca' šižiṉ, beze'e latɉən'. Na' gwyeɉe' yež ca' zɉəchi' do na' ɉəsed ɉəlo'ine' xtižə' Diozən' len beṉə' ca' ža'anə'. \p \v 2 Na' ca naquə Juanṉə' ben' bc̱hoa beṉə' nis, lao die' ližyan' benene' dižə' ca naquə yoguə' de'en chon Jeso'osən' ben' bseḻə' Diozən' par chaclene' ṉasyon Izraelən', nach Juanṉə' bseḻe'e c̱hopə disipl c̱he' ca' gan' zo Jeso'osən', \v 3 ɉse'eže'ene': —¿Elen' ben' naquən əseḻə' Diozən' o šə soto' lez yidə beṉə' yoblən'? \p \v 4 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e žɉəya'ac na' ḻe'e žɉəyeyež Juanṉə' doxen can' chenele na' can' chle'ile chona'. \v 5 Bable'ile chona' par nic̱h baḻə beṉə' lc̱hoḻ chesyə'əle'ine', na' baḻə beṉə' coj chesyə'əde', na' yebaḻə beṉə' cuež chesyə'əyenene'. Na' ḻeczə bable'ile bena' par nic̱h baḻə beṉə' gwse'i yižgüe' de'en ne' ḻepr babesyə'əyaquene'. Bable'ile bosbana' baḻə beṉə' guat, na' babenele cho'a dižə' güen dižə' cobə c̱hia'anə' len beṉə' yašə' ca'. \v 6 Mbalaz zo beṉə' cheɉḻe'e de que Diozən' bseḻe'e nada'. \p \v 7 Nach catə' besyə'əsa'ac disipl c̱he Juanṉə', nach Jeso'osən' be'elene' beṉə' ca' zɉəndobən' xtižə' Juanṉə', gože' ḻega'aque': —¿Nacxa naquə ben' ɉəle'itgüeiczele latɉə dašən'? ¿Ešayec̱hə šayen chaque'? Bito. \v 8 ¿Nacxan' goque' catə' ɉəle'ilene'? ¿Enyaze' lachə' šao'? ¿Ešə bito? la' beṉə' ca' zɉənyaz lachə' šao' nite'e yo'o güenchgua ca no liž rei. \v 9 ¿Noxan' ɉəle'ilen' ža? ¿Eto profet ben' cho'e xtižə' Diozən'? De'e ḻi naque' to profet. Pero əchnia' le'e, caguə con to profetən'. \v 10 C̱he bengan' nyoɉən ḻe'e Xtižə' Diozən' nan: \q1 Nada' Dioz əseḻa'a to beṉə' cuialaogüe' güe'e xtižo'onə' \q1 par nic̱h ṉitə' beṉə' probnid par əso'elaogüe'e le' catə'ən yido'. \m \v 11 De'e ḻi əchnia' le'e, notono no beṉac̱h ṉe'e so beṉə' naquəch beṉə' blaoch ca Juan ben' chc̱hoa beṉə' nis. Na' notə'ətezəchlə beṉə' güe'e latɉə ṉabia' Diozən' ḻe', ḻa'aṉə'əczə bito naque' beṉə' blao, gwžin ža catə' šeɉni'ichene' c̱hia' clezə ca Juanṉə'. \p \v 12 Dezd catə'ən gwzolao Juanṉə' gwdix̱ɉui'e xtižə' Diozən' na' bc̱ho'e beṉə' nis xte ža ṉeža beṉə' zan choso'ozenague' xtižə' Diozən' na' chəsə'əyilɉlaže'e naclə so'one' par nic̱h ṉabia' Diozən' ḻega'aque'. \v 13 Catə' cuiṉə' solao gwzene Juanṉə' xtižə' Diozən', con ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' de'en boso'ozoɉ yoguə' profet ca', de'e ca'azən' bzeɉni'in chio'o c̱he Diozən'. \v 14 Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən nan de que yeto beṉə' yedəyen can' ben Ḻiazən' ben' be' xtižə' Diozən' cana'. Na' c̱he Juan na'anə' boso'ozoɉe' žalə' šeɉḻe'ele. \v 15 Ḻe'e žia nagle de'e chene, ḻegwzenag xtiža'anə'. \p \v 16 ¿Nac əgwsaquə'əlebetgüeida' le'e mbanḻe ṉa'a? Egwsaquə'əlebeda' le'e ca bidao' c̱hedə' cuiczə bi de žleb c̱hele. Ca naquə bidao' ca' catə' nitə'əbo' do gan' chac ya'a chse' lɉuežɉga'acbo': \v 17 “Bento' ḻegr, bito gwyo'olažə'əle, na' babento' bgüine bgüež, peor.” \v 18 Juanṉə' bide' laole nga. Bito güe'eɉ gwdaošaogüe'e can' chse'eɉ chsa'o beṉə' yoblə. Nach gwnale c̱he': “Yo'o yaz de'e x̱io'onə' yic̱hɉla'aždaogüe'enə'.” \v 19 Na' nada', Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. Na' chle'ile che'eɉ chaogua' can' che'eɉ chaole. Na' nale c̱hia' de que naca' beṉə' lia na' beṉə' güe'ezo, na' ḻeczə nale de que naca' migw c̱he beṉə' goc̱hixɉw ca' na' migw c̱he yeziquə'əchlə beṉə' ca' chso'on de'e mal. Pero na' nacbia' de que Dioz na'anə' naque' ḻe'ezelaogüe beṉə' sin' por ni c̱he can' chso'on beṉə' ca' choso'ozenag c̱he'. \s1 Yež ca' gan' cui boso'ozenague' c̱he Jeso'osən' \p \v 20 Nach Jeso'osən' be'e xtižə' beṉə' ca' ža' yež ca' gan' bene' de'e zan de'e zaquə' yesyə'əbanene', na' gwdiḻe' ḻega'aque' c̱hedə' bito besyə'ədiṉɉene' xtoḻə'əga'aque'. Nach gwne': \v 21 —¡Probchguazə le'e beṉə' Corasin! ¡Probchguazə le'e beṉə' Betsaida! Beṉə' ca' nitə' Tiro na' Sidon ḻe'e besyə'ədiṉɉteine' xtoḻə'əga'aque'enə' žalə' blo'iga'acda'ane' yeḻə' guac c̱hia'anə' ca de'en bablo'ida' le'e. Žalə' goquə ca', sa'azlɉe' lachə' zešə' na' zosə'əža'alɉa cuinga'aque' de par nic̱h sa'acbe'i beṉə' de que babesyə'ədiṉɉene' xtoḻə'əga'aque'enə'. \v 22 Echnia' le'e saquə'əzi'ichle clezə ca beṉə! ca' nitə' Tiro na' Sidon catə' əžin ža gon Diozən' castigw zeɉḻicaṉe c̱he yoguə' beṉə' chso'on de'e malən'. \v 23 Le'e nitə'əle Capernaunṉə', chonḻe xbabən' de que Diozən' goṉchgüe' le'e yeḻə' bala'aṉ, pero bito goṉe' le'e yeḻə' bala'aṉ, sino goṉe' le'e castigw zeɉḻicaṉe de'en cui cheɉḻe'ele c̱hia'. Žalə' bena' de'e zaquə' yesyə'əbane beṉə' ca' gwnitə' Sodoman' can' babena' laole nga, besyə'ədiṉɉene' xtoḻə'əga'aque'enə' žalə' ca' na' ṉe'e chi' syodan' žalə' ca'. \v 24 Echnia' le'e, saquə'əzi'ichle clezə ca beṉə' ca' gwnitə' Sodoman' catə' əžin ža gon Diozən' castigw zeɉḻicaṉe c̱he yoguə' beṉə' chso'on de'e malən'. \s1 Beṉə' ca' so'onḻilažə' Jeso'osən' ṉite'e mbalaz \p \v 25 Na' lao orən' Jeso'osən' bene' orasyon lao Diozən' gwne': —X̱a', len' chnabi'o beṉə' ža' yoban' na' yežlyon'. Na' choṉa' yeḻə' chox̱cwlen c̱hio' de que babzeɉni'ido' baḻə beṉə' can' che'endo' so'e latɉə ṉabi'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə'. Bzeɉni'ido'on beṉə' ca' gwsa'acbe'i chəsə'əyažɉene' no əgwsed əgwlo'i ḻega'aque' na' bito bzeɉni'ido'on beṉə' ca' chso'on xbab de que zɉənaque' beṉə' sin' na' beṉə' zɉənyeɉni'i. \v 26 Beno' ca' ža X̱a', c̱hedə' can' gwyazlažo'o. \p \v 27 Nach gože' beṉə' ca' ža'anə': —X̱a'anə' babene' lao na'a chona' par nic̱h chombia' beṉə' ḻe'. Ḻe' nombi'ayaṉe'e nada', na' nada' nombi'ayaṉa'a ḻe'. Na' beṉə' ca' bagwleɉa' par zɉənombi'e X̱a'anə', chona' par nic̱h zɉənombi'ene' na' notono no nochlə zɉənombia' X̱a'anə' na' ni nada'. \v 28 Ḻegonḻilažə' nada', le'e zole trist tant pesad chaquele chonḻe yoguə' de'e ca' chəsə'əne' chene'e Diozən' gonḻe. Nada' gona' ca sole mbalaz. \v 29 Ḻegon can' nona' mendad gonḻe na' ḻegwzenag de'en əgwzeɉni'ida' le'e. Nada' naca' beṉə' xenḻažə' na' beṉə' gax̱ɉwlažə' na' gona' ca sole mbalaz ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen'. \v 30 Na' de'en nona' mendad gonḻe bito naquən pesad, na' de'en chsed chlo'ida' bito naquən zdebə. \c 12 \s1 Boso'olec̱hɉ disipl ca' trigon' ža dezcanzən' par gwsa'ogüe'en \p \v 1 Na' gozaquən to ža dezcanz Jeso'osən' gwdie' len disipl c̱he' ca' gan' nyaž trigon', na' disipl c̱he' ca' gosə'ədone', nach gosə'əlec̱hɉe' trigon' na' gwsa'ogüe'en. \v 2 Na' besə'əle'i baḻə beṉə' fariseo ca' can' gwso'on disipl ca', na' gwse'e Jeso'osən': —Bgüiašc can' chso'on disipl c̱hio' ca' žin de'e cui de lsens goncho ža dezcanzən'. \p \v 3 Nach gož Jeso'osən' beṉə' fariseo ca': —¿Ecabi za'alažə'əle de'en bablable can' ben de'e Rei Dabin' catə' ḻe' na' beṉə' lɉuežɉe' ca' gosə'ədone'? \v 4 Gwyeɉe' ḻo'o yo'odao' əblaonə' nach gwdaogüe' yetxtil de'en bazɉəncua' bx̱oz ca' par Diozən', na' Dabin' bnežɉue'en gwsa'o beṉə' lɉuežɉe' ca' ḻa'aṉə'əczə cui zɉənaque' bx̱oz. Na' yetxtilən' cui de lsens par gao con to beṉə' ḻen letg bx̱oz ca' chac sa'ogüe'en. \v 5 ¿Ena' cabi za'alažə'əle ca de'en bablable ḻe'e ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' can' chso'onczə bx̱oz ca' mendad c̱he yo'oda'onə' yoguə' ža dezcanz na' bito chso'omba'aṉe' žanə'. Na' bito ṉacho de que zɉənape' doḻə' por ni c̱he de'en chso'one' mendadən' ža dezcanzən'. \v 6 Echnia' le'e, nada' zoa' nga zaquə'əcha' cle ca yo'odao' əblaonə'. \v 7 Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən nan: “Che'enda' yeyašə' yeži'ilažə'əle beṉə', caguə tlaozə gotle bia yix̱ə' par güe'ela'ole nada'.” Žalə' cheɉni'ile bi zeɉenṉə' bitolɉa əṉale c̱he disipl c̱hia' quinga de que zɉənape' doḻə' por ni c̱he šə bin' bagwso'one' ža dezcanzən'. \v 8 Echnia' le'e de que Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h na' naquən lao na'a əṉia' bin' naquən güen goncho ža dezcanzən'. \s1 Beyaque to beṉə' mbižə šḻa'a ne'enə' \p \v 9 Na' catə' Jeso'osən' beze'e latɉən', na' gwyo'e to ḻo'o yo'odao' c̱hechon'. \v 10 Na' ḻo'o yo'odao' na' zo to beṉə' bambižə šḻa'a ne'enə', nach beṉə' fariseo ca' gwse'e Jeso'osən': —¿Ede lsens par yeyoncho beṉə' xiṉɉ lao ža dezcanzən'? \p Gwse'ene' ca' nic̱h əžel de'en yesə'əde'ine' par əsa'ogüe' xya contr Jeso'osən'. \p \v 11 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Šə nitə' xilə' dao' c̱hele na' əxopə tob ḻo'o yech zitɉw lao ža dezcanzən', ¿əcabi ḻe'e yebeɉteleb ḻo'o yechən' lao žanə'? \v 12 Na' ḻechguaḻe zaquə'əch to beṉə' cle ca to xilə' dao'. Na' əchnia' le'e de lsens gaquəlencho beṉə' lao ža dezcanzən'. \p \v 13 Nach Jeso'osən' gože' be'enə' mbižə ne'inə': —Bḻi na'onə'. \p Nach catə' bḻi na' be'enə' ḻe'e beyacten can' naquə de'en yešḻa'a. \v 14 Na' beṉə' fariseo ca', catə' besa'aque' yo'oda'onə' boso'oxi'e naclə so'one' par so'ote' Jeso'osən'. \s1 To de'en bzoɉ de'e profet Isaiazən' c̱he Jeso'osən' \p \v 15 Gocbe'i Jeso'osən' can' boso'oxia' beṉə' fariseo ca', na' gwze'e gwyeɉe' ga yoblə. Beṉə' zan ɉəsə'ənaogüe'ene' nach Jeso'osən' beyone' beṉə' ca' chsa'acšene. \v 16 Na' bene' mendad cui no əso'elene' dižə' de que Dioz nan' bseḻe'ene' par gaquəlene' ṉasyon c̱hega'aque'enə'. \v 17 Bene' ca' par nic̱h goc complir can' bzoɉ de'e profet Isaiazən' c̱he' nan: \q1 \v 18 Bengan' naque' xmosa', ben' gwleɉa' par gone' can' chazlaža'anə'. \q1 Chacchgüeida' c̱he', na' cheba chezaquə'əlaža'a len ḻe'. \q1 Na' nada' əseḻa'a Spirit c̱hia'anə' sotezə son len ḻe'. \q1 Na' beṉə' zɉənaquə beṉə' Izrael len beṉə' cui zɉənaquə beṉə' Izrael c̱hix̱ɉue'ine' ḻega'aque' naquən' cheyaḻə' so'one'. \q1 \v 19 Bito gaquəyože' beṉə', nic gosye'e, \q1 na' nic əṉe' zižɉo lao lqueyən' par əse'ene beṉə' bin' ne'. \q1 \v 20 Gwnežɉue' fuers balor c̱he beṉə' ca' chsa'acbe'i cui bi fuers balor c̱hega'aque' de par so'one' de'e güen, \q1 na' yezi'ixene' c̱he beṉə' ca' chsa'aquene' cui no yezi'ixen c̱hega'aque'. \q1 Yoguə' de'e can' gone' par nic̱h əžin ža so'on beṉac̱hən' can' chazlaže'enə'. \q1 \v 21 Na' beṉə' zɉənaquə beṉə' Izrael len beṉə' cui zɉənaquə beṉə' Izrael yesə'əbeze' gaquəlene' ḻega'aque'. \s1 Gosə'əne' de que Jeso'osən' bebeɉe' de'e x̱io' ca' len yeḻə' guac c̱he Beelsebo \p \v 22 Na' zo to beṉə' Ic̱hoḻ, na' nacte' beṉə' mod, na' yo'o yaz de'e x̱io'onə' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə' na' ɉso'ene' lao Jeso'osən'. Na' Jeso'osən' bebeɉe' de'e x̱io'onə' yo'o yaz yic̱hɉla'aždao' be'enə' na' ḻe'e bele'iteine' na' gocte beṉe'. \v 23 Na' yoguə' beṉə' ca' besə'əle'i can' goquə ḻechguaḻe besyə'əbanene'. Nach gwse' lɉuežɉga'aque': —¿Enaquəlizə be'enga ben' chbezcho yidə lao dia c̱he de'e Rei Dabin'? \p \v 24 Na' catə' gwse'ene beṉə' fariseo ca' dižə' quinga gwse'e baḻə beṉə' ca': —Bitobi yeḻə' guac napə benga. Con chebeɉe' de'e x̱io' ca' len yeḻə' guac c̱he Beelsebo de'en chnabia' de'e x̱io' ca'. \p \v 25 Gocbe'i Jeso'osən' can' gwso'on beṉə' fariseo ca' xbabən', nach gože' ḻega'aque': —Šə beṉə' ža' to ṉasyon əsa'aque' c̱hoplə na' yesə'ədiḻe' entr ḻega'aque', əgwžiayi' ṉasyon c̱hega'aque' na'anə' šə ca'. Na' ḻeczə ca' šə beṉə' nitə' to syoda əsa'aque' c̱hoplə na' yesə'ədiḻe' entr ḻega'aque', ḻeczə cuiayi' syoda c̱hega'aque' na'anə' šə ca'. Na' šə to famiḻy əsa'aque' c̱hoplə na' yesə'ədiḻe' entr ḻega'acze' ḻeczə yenit famiḻy c̱hega'aque' na'anə' šə ca'. \v 26 Ḻe'egatezə ca' šə Satanasən' yebeɉ cuinei ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉə' ḻeczə cuiayi' yeḻə' chnabia' c̱hei na'anə' c̱hedə' chdiḻəlen cuinei žalə' ca'. \v 27 Le'e nale de que nada' chebeɉa' de'e x̱io' ca' yo'o yaz yic̱hɉla'aždao' beṉə' len yeḻə' guac c̱he Beelsebon'. Žalə' naquən can' nalenə', ḻeczə zeɉen de que beṉə' lɉuežɉle ca' chəsyə'əbeɉe' de'e x̱io' ca' zɉəyo'o zɉəyaz yic̱hɉla'aždao' beṉə' len yeḻə' guac c̱hei žalə' ca'. Beṉə' lɉuežɉle ca' se'e le'e de que clelən' nale c̱hia' nada' can' chebeɉa'anṉə'. \v 28 Na' de'en chebeɉa' de'e x̱io' ca' len yeḻə' guac c̱he Spirit c̱he Diozən', chlo'in de que babžin ža chene'e Diozən' güe'ele latɉə ṉabi'e le'e. \p \v 29 Ṉezecho notono no gaquə šo' liž to beṉə' gual par žɉəlane' šinḻaze' ca' sin cui əgwc̱heɉe' x̱an yo'onə' to do. Con šə əgwc̱heɉe'ene' guaquə cuane' šinḻaze' ca'. \p \v 30 Šə cui chonḻe txen len nada', chonḻe contr nada'. Na' šə cui chonḻe ca se'eɉḻe' beṉə' c̱hia' zeɉe dižə' de que chonḻe par nic̱h cui yoso'ozenague' c̱hia'anə'. \p \v 31 De'e na'anə' əchnia' le'e, bitə'ətezə de'e mal de'en chonḻe, na' bitə'ətezə dižə' mal de'e cho'ele, Diozən' yezi'ixene' c̱hele šə yediṉɉelen, pero notə'ətezle šə güe'ele dižə' contr Spirit c̱he Diozən' cuat yezi'ixen Diozən' c̱hele. \v 32 Na' notə'ətezle šə güe'ele dižə' contr nada', ḻa'aṉə'əczə Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, gozi'ixencze' c̱hele šə yediṉɉele can' nale, pero šə güe'ele dižə' contr Spirit c̱he Diozən', cuat yezi'ixen Diozən' c̱hele ṉa'a na' batə'ətezə. \s1 Segon can' naquə frot de'e chbia to yaguən' ṉezecho nac naquə yaguən' \p \v 33 Ṉezecho de que to yag frot naquən yag güen o cui naquən yag güen segon nac naquə frot c̱heinə'. Ca'aczən' nacbia' šə naquən' nacle. \v 34 Ḻechguaḻe beṉə' mal nacle. Bitoczə gaquə güe'ele dižə' güen c̱hedə' nacle beṉə' la'aždao' mal. Yoguə'əte dižə' de'e chchoɉ cho'achon' la' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ocho na'anə' za'an. \v 35 To beṉə' la'aždao' xi'ilažə' cho'e dižə' güen, c̱hedə' la' can' nan ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ogüe'e nan' cho'e dižə'. Na' to beṉə' la'aždao' mal cho'e dižə' mal la' can' nan ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə'. \v 36 Na' əchnia' le'e, catə'ən əžin ža gon Diozən' castigw zeɉḻicaṉe c̱he yoguə' beṉə' ca' chso'on de'e malən', cana' yoguə'əḻoḻ beṉə' yesə'ədie' cuent c̱he yoguə' dižə' de'en bagwso'e de'e bitobi zɉəzaquə'ən. \v 37 Na' segon dižə' de'en cho'ele Diozən' c̱hoglaogüe'en c̱hele šə naple doḻə' o šə cui naple doḻə'. \s1 Beṉə' mal ca' chəsə'əṉabe' gon Jeso'osən' to miḻagr \p \v 38 Nach baḻə beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən', na' beṉə' fariseo ca' gwse'e Jeso'osən': —Maestr, che'eneto' gono' to miḻagr par nic̱h əṉezeto' šə de'e ḻiczə Dioz nan' bseḻe'e le'. \p \v 39 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Le'e mbanḻe ṉa'a, naquəchguale beṉə' yic̱hɉla'aždao' mal, na' bito chzenagle c̱he Diozən'. Na' chṉable gona' to miḻagr par nic̱h əṉezele šə ḻe Dioz nan' bseḻe'e nada'. Pero bito gona' can' chṉablenə'. De'en gon Diozən' len nada' par nic̱h əṉezele de que ḻe'enə' bseḻe'e nada', gwxaquə'əleben ca de'en bene' len de'e profet Jonasən'. \v 40 Antslə ze'e šeɉe' Niniben' Diozən' bene' par nic̱h to beḻ ya'a xen gwdebob ḻe', na' šoṉə ža šoṉə yel gwyo'e ḻo'o ḻe'ebən' catə' beyebəb ḻe' mbancze'. Na' ca naquə nada', gata' na' əgaša'a, na' te šoṉə ža šoṉə yel yebana' ladɉo beṉə' guat ca' par nic̱h əṉezele de que Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. \v 41 Na' catə' əžin ža gon Diozən' castigw c̱he yoguə' beṉə' chso'on de'e malən', ža na' yesyə'əban de'e beṉə' Ninibe ca' na' lao Diozən' yesə'əcuiše' le'e mbanḻe ṉa'a, c̱hedə' besyə'ədiṉɉene' xtoḻə'əga'aque'enə' catə' de'e Jonasən' gwdix̱ɉue'ine' ḻega'aque' can' na Diozən'. Ḻe'e gonšc xbab de que nada' zoa' nga naquəcha' beṉə' blaoch cle ca' de'e Jonasən', na' bito chzenagle c̱hia'. \v 42 Na' ḻeczə žan' gon Diozən' castigw c̱he yoguə' beṉə' chso'on de'e malən', de'e no'olən' gwnabia' beṉə' ca' gwnitə' galən' chla' bgüižən' cuiten ḻichalə yebane' len yeziquə'əchlə beṉə' guat ca' na' lao Diozən' əgwcuiše' le'e mbanḻe ṉa'a. Ca naquə ḻe' ža, gwze'e Seba gan' naquə zitə'əchgua na' bide' nga par bzenague' dižə' sin' de'en be' de'e Rei Salomonṉə' len ḻe'. Na' nada' zoa' nga naquə'əcha' beṉə' blaoch cle ca de'e Salomonṉə', na' bito chzenagle c̱hia'. \s1 De'e x̱i'onə' yeyo'on de'e yoblə ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉə' \p \v 43 Na' šə to de'e x̱io' de'en yo'o yaz yic̱hɉla'aždao' beṉə' yechoɉən nach lažə'ən nil na'aḻə yeyilɉən ga son mbalaz. Na' šə bitobi latɉə želən, nach ənan: \v 44 “De'e yobləczə žɉəyežo'a yic̱hɉla'aždao' be'enə' gan' gwyo'o gwyaza' antslə.” Na' yeyeɉən de'e yoblə gan' zo ben'. Catə' le'in de que bacheyone' xbab güen na' bazoche' binḻoch na' caguə nochlə yo'o yaz yic̱hɉla'aždaogüe'enə' de'en əgwžon yeyo'on de'e yoblə, nach yeyo'on. \v 45 Nach žɉəyetobən yegažə de'e x̱io' ca' de'en zɉənaquə maləch ca ḻen na' txenṉə' so'on ḻo'o yic̱hɉla'aždao' be'enə'. Na' šə bagwso'onən ca', bachaquəch mal c̱he be'enə' clezə can' goc c̱he' antslə. Can' goquə len benga ḻeczə ca'anə' gaquə c̱he le'e mbanḻe ṉa'a de'en nactecle beṉə' la'aždao' mal. \s1 Xna' Jeso'osən' na' biše'e ca' besə'əžine' gan' zoe' \p \v 46 Ṉecho'ete Jeso'osən' dižə' chsed chlo'ine' beṉə' zan quinga, catə' bžin xne'enə' len biše'e ca'. Na' zitə'ələ gosə'əbeze' gosə'əṉabe' so'elene' ḻe' dižə'. \v 47 Entr beṉə' ca' nitə' choso'ozenague' xtižə' Jeso'osən', toe' gože' Jeso'osən': —Babla' xna'onə' len bišo'o ca' na' nite'e na'ate chse'enene' əso'elene' le' dižə'. \p \v 48 Nach Jeso'osən' gože' ben' gwna ca': —Nitə' beṉə' yoblə beṉə' zɉənaque' ca xna'anə' na' ca biša'a. \p \v 49 Nach bḻi na' Jeso'osən' blo'e disipl c̱he' ca' na' gože' be'enə': —Beṉə' quinga bazɉənaque' ca xna'a, na' zɉənaque' ca biša'a. \v 50 Can' naquən len notə'ətezə beṉə' chso'one' can' chazlažə' X̱a' Diozən' ben' zo yoban', zɉənaque' ca xna'a na' ca biša'a na' ca zana'. \c 13 \s1 Jempl c̱he beṉə' gozən' \p \v 1 Na' lao ža na'atezə gwza' Jeso'osən' yo'onə' ɉəchi'e cho'a nisda'onə'. \v 2 Nach tant beṉə' zan juisy besə'ədobə gan' chi'enə' xte benən byen gwyo'e gwchi'e to ḻo'o barcon'. Na' yoguə' beṉə' ca' besə'ədobən' gosə'ənite'e lao yoxən'. \v 3 Nach Jeso'osən' bsed blo'ine' ḻega'aque' len zan jempl. Na' be'elene' ḻega'aque' to jemplən', bsaquə'əlebene' xtižə' Diozən' ca trigon'. Nach gwne': —To beṉə' gwze'e zde' güen trigw. \v 4 Na' lao chose' trigon' baḻən ɉəsə'əchazən cho'a nez, na' bia žia x̱ile'e bia chaš ḻe'e yoban' gwsa'ob ḻen. \v 5 Na' yebaḻən' ɉəsə'əchazən ga naquə lao yeɉ, na' bitotec bi yo žia lao yeɉən', de'e na'anə' ḻe'e bla'acten. \v 6 Pero na' catə' beža'achgua besə'əcuadən na' ḻe'e gosə'əbižten, la' bitobi loi gwso'on. \v 7 Na' yebaḻən besə'əgo'oṉən lao yo ga nc̱hix̱ə xsa yešə' na' bla'aquən txen len xsa yešə'ənə', na' besə'əḻolə' yag yešə' ca' ḻega'aquən'. \v 8 Na' yebaḻən besə'əgo'oṉən lao yo šao' na' bla'aquən'. Baḻən gosə'əbian to gueyoa güeɉə, na' yebaḻən gosə'əbian gyon gueɉə, na' yebaḻən gosə'əbian šichoa güeɉə. \v 9 Le'e žia nagle de'e chene, ḻegwzenag. \s1 Beṉə' ca' cui gwse'eɉḻe'e c̱he Jeso'osən' bsed blo'ine' ḻega'aque' len jemplən' \p \v 10 Nach gosə'əbiguə' disipl c̱he Jeso'osən' laogüe'enə' na' gwse'ene': —¿Bixc̱hen' chsed chlo'ido' beṉə' quinga len jempl? \p \v 11 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Diozən' chone' par nic̱h le'e ṉezele de'en cui no gwṉeze antslə de que ḻe' ṉabi'e con notə'ətezə beṉə' soe' latɉə. Pero beṉə' cui chse'eɉḻe'e xtiža'anə' bito chac se'eɉni'ine' de que ṉabi'e beṉə' soe' latɉə. \v 12 Notə'ətezə beṉə' choso'ozenague' ca de'en bachzeɉni'i Diozən' ḻega'aque', Diozən' gwzeɉni'ichene' ḻega'aque' par nic̱h šanch de'en se'eɉni'ine'. Pero na' notə'ətezə beṉə' cui choso'ozenague' c̱he Diozən' ca de'en chsed chlo'ine' ḻega'aque', Diozən' yeque'e de'en chse'eɉni'ine'enə' ḻa'aṉə'əczə latə'əlaszə de'en bagwse'eɉni'ine'. \v 13 De'e na'anə' chsed chlo'ida' beṉə' quinga len jemplən' c̱hedə' chesə'əle'ine' de'en chona' pero bito chsa'acbe'ine' bi zeɉen, na' ḻa'aṉə'əczə chse'enene' xtiža'anə', bito chse'eɉni'ine'en. \v 14 Len beṉə' quinga bachac complir can' bzoɉ de'e profet Isaiazən', gan' nan: \q1 De'e ḻi yenele, pero cabi šeɉni'ile bi zeɉe de'en yenele. \q1 Na' de'e ḻi le'ile, pero cabi gacbe'ile bi zeɉen de'en le'ilen'. \q1 \v 15 Beṉə' Izrael quinga cuiczə bi rson chsa'aze', bac̱h nažɉoczə yic̱hɉla'ažda'oga'aque' na'anə'. \q1 Chse'enene' pero bito chse'eɉni'ine' bin' zeɉe de'en chse'enene'. \q1 Na' chesə'əle'ine' pero cabi chsa'acbe'ine' bi zeɉe de'en chəsə'əle'ine'enə' c̱hedə' bazɉənaque' beṉə' la'aždao' žod. \q1 Žalə' bito zɉənaque' beṉə' la'aždao' žod, gwse'eɉni'ine' bi zeɉen de'en chse'enene'enə', na' sa'acbe'ine' bi zeɉe de'en chesə'əle'ine'enə'. \q1 Gosyə'ədiṉɉlɉei xtoḻə'əga'aque'enə', na' gwso'elɉe' latɉə yocobə Diozən' yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' žalə' chse'eɉni'ine'en na' žalə' chsa'acbe'ine'en. \p \v 16 Pero na' le'e ža, ḻechguaḻe mbalaz zole c̱hedə' chle'ile de'e ca' chona' na' chacbe'ile bi zeɉen, na' chzenagle xtiža'anə' na' cheɉni'ilen. \v 17 De'e ḻi əchnia' le'e, zan de'e profet na' zan de'e beṉə' ca' yeziquə'əchlə beṉə' boso'ozenag c̱he Diozən' cana' gwse'enene' yesə'əle'ine' de'en chle'ile, pero bitoch goḻə' yesə'əle'ine'en. Na' gwse'enene' əse'enene' de'en chenele pero bito goḻə' se'enene'en. \s1 Jeso'osən' gwne' bi zeɉe jempl c̱he beṉə' güen trigon' \p \v 18 Na' le'e ḻegwzenag, quingan' zeɉe jempl c̱he beṉə' güen trigon'. \v 19 Xtižə' Diozən' gwxaquə'əleben ca de'en byažən'. Nitə' beṉə' chse'enene' dižə' can' chon Diozən' chnabi'e con notə'ətezə beṉə' chso'e latɉə, pero bito chse'eɉni'ine'en, na' chžin gwxiye'enə' chonən par nic̱h cuich choso'ozenague' c̱he xtižə' Diozən'. De'e na'anə' gwxaquə'əlebəga'aquene' ca trigon' de'en ɉesə'əchaz cho'a nezən'. \v 20-21 Na' nitə' beṉə' chse'ene xtižə' Diozən' na' šložga chesyə'əbeine' chso'one'en c̱hega'aque'. Na' catə' choso'oc̱hi' choso'osaquə' beṉə' ḻega'aque' par nic̱h cui se'eɉḻe'e xtižə' Diozən', ḻe'e chesyə'əbeɉyic̱hɉtie' cuich choso'ozenague' c̱hei. Na' de'en chso'one'en gwxaquə'əleben ca de'en chac c̱he trigon' de'en besə'əgo'oṉən lao yeɉ. \v 22 Ḻe'egatezə ca' naquən len beṉə' ca' chse'ene xtižə' Diozən', pero na' lao mbanga'aque' yežlyo nga, chesyə'əlaḻ chesyə'əžeɉene' chso'on xmendadga'aque' por ni c̱he chse'enene' yesə'əni'e. Pero yoguə' de'en chso'one' chx̱oayaguən ḻega'aque', chonən par nic̱h cui c̱ha'oxen xtižə' Diozən' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə'. Ca de'en chso'one'enə' gwxaquə'əleben ca de'en chac c̱he trigon' de'en besə'əgo'oṉən lao yo gan' nc̱hix̱ə xsa yešə'. \v 23 Pero yebaḻə beṉə' chse'enene' xtižə' Diozən' na' chse'eɉni'ine'en na' choso'ozenague' c̱hei. Na' de'en choso'ozenague' c̱he xtižə' Diozən' gwxaquə'əleben ca trigon' de'en besə'əgo'oṉən lao yo šao'. Baḻən gosə'əbian to gueyoa güeɉə, na' yebaḻən gosə'əbian gyon güeɉə, na' yebaḻən gosə'əbian šichoa güeɉə. \s1 Jempl c̱he trigon' na' bgüeyxtil \p \v 24 Gwde na' Jeso'osən' gozo'elene' beṉə' ca' yeto jempl, goze'e ḻega'aque': —Yeḻə' gwnabia' c̱he Dioz ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca de'e nga goquə. To beṉə' ɉeze' trigw biṉnə' yoba c̱he'enə'. \v 25 Na' do še'elə catə' cui no gwsa'acbe'i gwyeɉ to beṉə' contr c̱he' ɉeze' xsa bgüeyxtil gan' banazə x̱an' yežlyon' trigon', na' beyož goze' bgüeyxtilən' beze'e. \v 26 Na' tši'izə bla'aquən, na' trigon' gwzolao chbian. Na' catə' ɉa'ac xmos x̱an trigon', gwsa'acbe'ine' nc̱hix̱ə trigon' len bgüeyxtil. \v 27 Nach ɉəya'aque' gan' zo x̱anga'aque'enə' par ɉəsyə'əyeže'ene': “Señor, ¿əcaguə trigw biṉnə' gozo' yoba c̱hio'onə'? ¿Bixc̱hen' nc̱hix̱ən len bgüeyxtilən'?” \v 28 Nach x̱anga'aque'enə' gože' ḻega'aque': “To beṉə' contr c̱hia'anə' ɉen ca'.” Nach xmose' ca' gwse'ene': “¿Eche'endo' əlažə'əto' bgüeyxtilən'?” \v 29 Nach x̱anga'aque'enə' gože' ḻega'aque': “Bito əḻažə'əlen. La' nxož əlažə'əlente trigon'. \v 30 Lɉoyenṉə' par ṉa'a. Guaquə yesə'əcha'on txen, pero na' chona' mendad catə' bagoḻə yetoble cwsešən', cana' zgua'atec yebele bgüeyxtilən' na' gonḻen bnoɉ par əse'eyən. Nach te na' žɉəyetoble trigon' əgwcua'aša'olen.” \s1 Jempl c̱he xsa moztas \p \v 31 Gwde na' gozo'elene' beṉə' ca' yeto jempl, gože': —Yeḻə' gwnabia' c̱he Dioz ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca to xsa moztas de'en gozə to beṉə' yežlyo c̱he'enə'. \v 32 Xsa moztasən' naquən ḻe'ebeyožə de'e dao' rizə' lao bitə'əchlə semiy. Pero na' catə' chla'an, chcha'ochən ca bichlə yix̱ə' cuan na' chaquən yag cha'o dao'. Na' xte bia ca' zɉəzo x̱ile'e chɉse'en ližda'oga'aquəb lao xoze'e ca'. \s1 Jempl c̱he xna' cuazin' \p \v 33 Nach gozoe' yeto jempl, gozne': —Yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca xna' cuazin' de'en gwlec no'olən' len to rob yezɉ par nic̱h becha'o doxenən. \s1 Jeso'osən' bzeɉni'ine' beṉə' porzə len jempl \p \v 34 Yoguə' de'e quinga bsed blo'i Jeso'osən' beṉə' ca' besə'əžag gan' zo'enə'. Bsed blo'ine' ḻega'aque' porzə len jempl, bitobi bichlə gwne' par bzeɉni'ine' ḻega'aque'. \v 35 Ca' ben Jeso'osən' par nic̱h goc complir can' bzoɉ de'e profetən' c̱he', gan' nan: \q1 Egwsed əgwlo'iga'acda'ane' porzə len jempl, \q1 na' əgwzeɉni'iga'acda'ane' de'en cui no gwṉeze antslə de'en bgašə' dezd catə'ən gwxe yežlyon'. \s1 Jeso'osən' bzeɉni'ine' bi zeɉe jempl c̱he trigon' na' bgüeyxtilən' \p \v 36 Na' catə' beyož bsed blo'i Jeso'osən' beṉə' ca' zɉəža' gan' zo'enə', bese'e ḻega'aque', na' beza' ḻe' len disipl c̱he' ca'. Na' catə' besyə'əžine' yo'o gan' nite'enə' besyə'əyo'e ḻo'inə'. Nach gosə'əbiguə' disipl c̱he' ca' cuite'enə' gwse'ene': —Bzeɉni'išguei neto' bi zeɉen jempl c̱he xsa bgüeyxtilən'. \p \v 37 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Quingan' zeɉen: Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h na' gwxaquə'əlebeda' ca ben' gozə trigw biṉnə'. \v 38 Na' doxen yežlyo nga gwxaquə'əleben ca yoba gan' goze' trigw biṉnə', na' beṉə' ca' chso'e latɉə chnabia' Diozən' ḻega'aque' gwxaquə'əlebəga'aquene' ca trigw biṉnə'. Na' beṉə' ca' chso'e latɉə chnabia' de'e gwxiye'enə' ḻega'aque' gwxaquə'əlebəga'aquene' ca xsa bgüeyxtilən'. \v 39 Gwxiye'enə' gwxaquə'əleben ca beṉə' contrən' gozə xsa bgüeyxtilən' gan' banyaž trigw biṉnə'. Na' žan' gaquə juisyən' gwxaquə'əleben ca tyempən' yosyo'otobe' trigon'. Na' anglən' zɉənaque' ca beṉə' ca' yosyo'otobə cwsešən'. \v 40 Na' can' gac c̱he bgüeyxtilən' yosyo'otobe'en šeyən', can' gaquə c̱he beṉə' ca' chnabia' de'e gwxiye'enə' ḻega'aque' catə' əžin ža gaquə juisyən'. \v 41 Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h na' catə' əžin žan', nada' əseḻa'a angl c̱hia' ca' par yosyo'otobe' yoguə' beṉə' ca' chesə'əgo'oyeḻe'e beṉə' yoblə so'one' de'e malən', na' yosyo'otobte' yeziquə'əchlə beṉə' ca' chso'on de'e malən'. Na' angl ca' yesyə'əbeɉe' ḻega'aque' nic̱h cuich ṉite'e txen len beṉə' ca' bagwso'e latɉə chnabia' Diozən' ḻega'aque'. \v 42 Nach yosə'əseḻe'e ḻega'aque' lao yi' gabiḻ gan' se'eye' zeɉḻicaṉe. Na' lao yesə'əžaglaogüe'enə' yesə'əbežyaše'e na' sa'oyeɉə leyga'aque'enə'. \v 43 Na' cana'ach X̱ancho Diozən' gone' par nic̱h beṉə' ca' chso'on de'e güenṉə' ṉite'e len ḻe' na' əsa'aque' ca yeḻə' chey che'eni' c̱he bgüižən' catə' yesyə'əžine' yoban' gan' chnabia' Diozən'. Le'e žia nagle de'en chene, ḻegwzenag. \s1 Jempl c̱he mech xen de'en ngašə' to lao yežlyo \p \v 44 Yeḻə' chnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca de'e nga goquə. To beṉə' ɉəyedi'e mech xen de'e ngašə' to lao yežlyo. Nach bocuaše'en de'e yoblə. Na' de'e tant bebeine' de'en ɉəyedi'e mechən' nach ɉəyete'e yoguə'əḻoḻ bi de'e de c̱he' par nic̱h gwxi'e yežlyon' gan' ngašə' mechən'. Ca mbalazən' gwzo be'enə' can' mbalazən' nitə' beṉə' ca' chso'e latɉə chnabia' Diozən' ḻega'aque'. \s1 Jempl c̱he to perla de'en ḻechguaḻe zaque'e \p \v 45 Na' yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' ḻeczə gwxaquə'əleben ca de'e nga goquə. Zo to comersyant beṉə' cha'o chsi' na' cheyote'e perlas de'en ḻechguaḻe naquən xoche. \v 46 Na' bželene' to perla de'e ḻechguaḻe zaquə'ən. Na' ḻeczə beyote'e yoguə'əḻoḻte de'en de c̱he' na' gwxi'e perlan'. Ca'aczən' gwxaquə'əlebe beṉə' ca' chsa'acbe'i de que de'e žialao əso'e latɉə ṉabia' Diozən' ḻega'aque'. \s1 Jempl c̱he yix̱ɉw beḻ \p \v 47 Na' yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' ḻeczə gwxaquə'əleben ca de'e nga goquə. Nitə' baḻə beṉə' gwxen beḻ ca' na' boso'ozaḻe'e yix̱ɉw beḻ c̱hega'aque'enə' ḻo'o nisda'onə' na' gwxenən yoguə' cḻas beḻ ya'a ca'. \v 48 Nach catə' bagwža' bia zanṉə' ḻo'o yix̱ɉon', besyə'əbeɉe' yix̱ɉon' yobižlə, na' gosə'əbi'e bia ca' zɉənaquə güen par əsa'ogüe', na' gosə'əgüe'eb ḻo'o žomə ca'. Na' bia ca' cui zɉənaquə güen, goso'oc̱ho'one'eb. \v 49-50 Ca'aczən' gaquə c̱he yoguə' beṉə' catə'ən əžin ža gaquə juisyən'. Angl ca' yesə'əbeɉe' beṉə' mal ca' na' yosə'əzaḻe'e ḻega'aque' ḻo'o yi' gabiḻən' gan' yesə'əbežyaše'e na' sa'oyeɉə leyga'aque'enə' tant yesə'əžaglaogüe'. \p \v 51 Nach Jeso'osən' gože' disipl c̱he' ca': —¿Ezyeɉni'ile yoguə' de'e ca' bablo'ida' le'e? \p Nach gwse'ene': —Zyeɉni'ito'on X̱anto'. \p \v 52 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Notə'ətezle šə chac chsed chlo'ile Xtižə' Diozən' de'en byoɉ cana', na' šə ḻeczə chzenagle can' chsed chlo'ida' de que cheyaḻə' güe'ele latɉə ṉabia' Diozən' le'e, nachən' guac əgwsed əgwlo'ile beṉə' c̱hopten. Na' gwxaquə'əlebele ca to x̱an yo'o beṉə' napə yoguə' de'en chyažɉ chc̱hine famiḻy c̱he'enə'. \s1 Jeso'osən' beyeɉe' Nasaretən' \p \v 53 Nach catə' beyož be'elen Jeso'osən' disipl c̱he' ca' jempl ca', beze'e latɉən' len disipl c̱he' ca'. \v 54 Na' beyeɉe' Nasaretən' gan' gwcha'ogüe'. Na' ɉəyesed ɉəyelo'ine' beṉə' ca' ḻo'o yo'odao' c̱hega'aque'enə'. Na' ḻechguaḻe besyə'əbanene' len xtiže'enə', na' gwse'e lɉuežɉga'aque': —¿Nacxa goquən' ṉezene' de'e ca' de'en naquə de'e sin'? na' ¿nacxa chac chone' miḻagr ca' chone'? \v 55 Nombi'achone', la' naque' xi'iṉ carpinterən'. Na' xne'enə' naque' no'olən' le' Maria. Nombi'acho beṉə' biše'e Jacobən', Jwsen', Simonṉə' na' Jodasən'. \v 56 Na' ḻeczə beṉə' zane' ca' nitə' lažcho nga. ¿Nacxa chaquən' cho'e dižə' ca' ža, na' chacte choe' miḻagr? \p \v 57 Na' de'en gwso'one' xbab de que Jeso'osən' naque' con to beṉə' gwlaž c̱hega'aque', de'e na'anə' bito gwse'eɉḻe'e c̱he'. Nach gože' ḻega'aque': —Ḻa'aṉə'əczə beṉə' zan chse'eɉḻe'e c̱he beṉə' ca' chso'e xtižə' Diozən' na' chso'e ḻega'aque' yeḻə' bala'aṉ, beṉə' gwlaž c̱hega'aque' ca' na' famiḻy c̱hega'aque' ca' bito chse'eɉḻe'e c̱hega'aque'. \p \v 58 Na' Jeso'osən' bene' con to c̱hopzə miḻagr Nasaretən' c̱hedə' bito gwse'eɉḻe'e c̱he'. \c 14 \s1 Quingan' goquə got Juan ben' bc̱hoa beṉə' nis \p \v 1 Na' ca nan' Erodən' ben' naquə goberṉador c̱he Galilean', benene' dižə' ca naquə yoguə'əḻoḻ de'e güen de'en chon Jeso'osən'. \v 2 Nach gože' xmose' ca': —Bengan' de'e Juanṉə' ben' bc̱hoa beṉə' nis. Babebane' ladɉo beṉə' guat ca' na' de'e na'anə' chac chone' miḻagr ca'. \p \v 3-4 Quingan' goquə gwso'ote' Juanṉə': Erodən' beque'e Erodiasən' ca xo'ole', len Erodiasən' naque' xo'olə Lip biše'enə'. Na' Juanṉə' gože' Erodən': “Malən' beno' beca'o no'ol c̱he beṉə' bišo'on par naque' xo'olo'.” Na' de'en gož Juanṉə' Erodən' ca' de'e na'anə' Erodən' bene' mendad gosə'əzene' Juanṉə' na' gosə'əgüe'ene' ližya na' bosə'əc̱heɉe' ṉi'ane'e ca' gden. \p \v 5 Erodən' gone'ene' gote' Juanṉə', pero bitobi benene' ḻe' c̱hedə' bžebe' bi so'on beṉə' ca' gwse'eɉḻe'e c̱he Juanṉə' de que cho'e xtižə' Diozən'. \v 6 Pero na' catə' gwso'one' lṉi ža la Erodən', bi'i no'ol c̱he Erodiasən' bya'abo' lao beṉə' ca' gwnitə' lṉinə'. Na' ḻechguaḻe bebei Erodən' can' bembo'onə'. \v 7 Na' tant beyazlažə' Erodən' can' bya'a no'ol güegon', bzoe' jorament de que əgwnežɉue'ebo' bitə'ətezə əṉabebo' ḻe'. \v 8 Na' por consejw c̱he xna'abo'onə' gožbo' Erodən': —Beṉ nada' ṉa'atec ṉa'a yic̱hɉ Juanṉə' ben' chc̱hoa beṉə' nis žian to lao plat. \p \v 9 Na' gwzo Erodən' trist catə' beyož gož no'ol güegon' ḻe' ca', pero na' ca naquə babzoe' jorament len ḻebo' lao beṉə' ca' zɉənaquə combidən', benšaze' mendad gaquə can' gwṉabe no'ol güegon' ḻe'. \v 10 Ca' goquən' bene' mendad ɉəsə'əc̱hogue' yen Juanṉə' ḻo'o ližya gan' yo'enə'. \v 11 Na' boso'ožie' yic̱hɉ de'e Juanṉə' to lao plat par ɉso'en lao bi'i no'olən' na' bnežɉwbo'on xna'abo'onə'. \p \v 12 Nach disipl c̱he de'e Juanṉə' ɉəsyə'əxi'e cuerp c̱he'enə' na' ɉəsə'əcuaše'en. Gwde na' ɉa'aque' gan' zo Jeso'osən' na' ɉse'eže'ene' can' bagoquən'. \s1 Jeso'osən' bguaogüe' gueyə' mil beṉə' \p \v 13 Na' catə' bene Jeso'osən' can' goquə c̱he de'e Juanṉə', beze'e latɉən' len disipl c̱he' ca' na' besyə'əyo'e to ḻo'o barcw par ɉəya'aque' latɉə dašən' de'en de yešḻa'alə nisda'onə'. Na' beṉə' ca' ža' yež ca' zɉəchi' gaḻə'əzə nisda'onə' gwse'enene' rson galən' bazɉəda Jeso'osən'. Na' gwsa'aque' lažga'aque'enə' ɉa'aque' yobižlə ɉəsə'əšague' Jeso'osən' yešḻa'alə nisda'onə'. \v 14 Na' catə' bžin Jeso'osən' cho'a nisda'onə', ble'ine' beṉə' zan ca' na' beyašə' beži'ilaže'e ḻega'aque'. Na' beyone' yoguə' beṉə' ca' chsa'acšene. \v 15 Na' catə' bachaḻ, gosə'əbiguə' disipl c̱he' ca' laogüe'enə', na' gwse'ene': —Zocho to latɉə ga cui no nḻa', na' bagwde or par gaocho xgüe. Bseḻə' beṉə' quinga yež ca' de'en zɉəchi' gaḻə'əzə par nic̱h žɉəsə'ədilɉe' de'e se'eɉ əsa'ogüe'. \p \v 16 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Bito cheyaḻə' žɉəya'aque'. Ḻe'e güe'ega'aque' de'e se'eɉ əsa'ogüe'. \p \v 17 Nach gwse'ene': —C̱hopga beḻ ya'a c̱hechon' de na' gueyə'əga yetxtil. \p \v 18 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e žɉəx̱i'in ni. \p \v 19 Nach ben Jeso'osən' mendad gosə'əbe' beṉə' zan ca' lao yixye daquə'ənə'. Na' gwxi'e yetxtil ca' gueyə' na' beḻ ya'a ca' c̱hopə. Na' bgüie' yobalə be'e yeḻə' chox̱cwlen c̱he Diozən'. Gwde na' bzoxɉe'en nach bnežɉue'en disipl c̱he' ca' par gosə'əyise' c̱he c̱he beṉə' ca'. \v 20 Na' yogue'e gwsa'ogüe'en xte ca gwse'elɉene'. Nach pedas ca' de'en besyə'əga'aṉnə', bosyo'otobe'en, na' goquən šižiṉ žomə. \v 21 Na' beṉə' ca' gwsa'o yetxtilən' naquə ca do gueyə' mil beṉə' byo cui cuent no'olə na' cui cuent bidao'. \s1 Jeso'osən' gwze'e tlao nisda'onə' \p \v 22 Gwde na' Jeso'osən' bene' mendad yesyə'əyo'o disipl c̱he' ca' ḻo'o barcon' par yesyə'əbialaogüe' yesyə'əḻague'e yešḻa'alə nisda'onə' žlac bega'aṉ ḻe' bzeine' beṉə' zan ca' dižə'. \v 23 Na' beyož bzei Jeso'osən' beṉə' ca' dižə', gwloe' to lao ya'a par ɉene' orasyon toze'. Dezd goḻte gwzo tozə Jeso'osən' lao ya'anə'. \v 24 Na' ca naquə barcon' gan' zesyə'əyo'o disipl c̱he' ca', bazdan gwchoḻte nisda'onə', nžiguə'əx̱ax̱ɉ nisən' ḻen c̱hedə' chas chatə' nisda'onə' por ni c̱he chec̱hɉ be'enə' clelə. \v 25 Na' do šbaḻ beyetɉ Jeso'osən' ya'anə' na' gwze'e tlao nisda'onə' par gwyeɉe' galən' zɉa'ac disipl c̱he' ca'. \v 26 Na' catə' besə'əle'i disipl c̱he' ca' ḻe' zde' lao nisda'onə', ḻechguaḻe besə'əžebe' xte gwso'osye'e gosə'əne': —¡To beṉə' guat chle'icho chda tlao nisən'! \p \v 27 Na' ḻe'e boḻgüižte Jeso'osən' ḻega'aque', gože': —Ḻeyebei. Nada'anə'. Bito žeble. \p \v 28 Nach Bedən' gože'ene': —X̱anto', šə ḻe le'enə', gwna nada' sa'a tlao nisda'onə' yida' gan' zo'onə'. \p \v 29 Nach gož Jeso'osən' ḻe': —Da Bed. \p Na' ḻe'e bchoɉte Bedən' ḻo'o barcon' na' gwzolao gwze'e tlao nisda'onə' par zde' gan' zo Jeso'osən'. \v 30 Pero na' catə' gocbe'ine' ca fuertən' chec̱hɉ be'enə', bžebe' na' gwzolao chyiše'e ḻo'o nisən'. Nach bisye'e gože' Jeso'osən': —X̱ana', bosla nada', bachetɉa' xan nisən'. \p \v 31 Na' ḻe'e bḻite na' Jeso'osən' bex̱e'ene'. Nach gože' Bedən': —Bixc̱hen' gocžeɉlažo'o? Gwyeɉḻe'ech c̱hia'. \p \v 32 Na' catə' beyo'o Jeso'osən' len Bedən' ḻo'o barcon', ḻe'e gwlezte be'enə'. \v 33 Na' beṉə' ca' ža' ḻo'o barcon' gwso'elaogüe'e Jeso'osən', gwse'ene': —De'e ḻiczə len' naco' Xi'iṉ Diozən'. \s1 Jeso'osən' beyone' beṉə' chsa'acšene beṉə' nitə' Genesaret \p \v 34 Nach gwza'ach barcon' xte bžinən cho'a nisda'onə' to latɉə de'en nzi' Genesaret. Na' besyə'əchoɉe' ḻo'o barcon'. \v 35 Na' beṉə' ža' do Genesaretən' besyə'əyombi'e Jeso'osən', na' bosə'əseḻe'e rson yoguə' yež ca' de'en zɉəchi' gaḻə'əzə de que Jeso'osən' babžine' lažga'aque'enə'. Na' beṉə' ca' ža' yež ca' gosə'əc̱he'e yoguə' beṉə' chsa'acšene lao Jeso'osən'. \v 36 Nach gosə'əṉabene' Jeso'osən' šə güene'ene' yesə'əgane' lox xadoṉ c̱he'enə'. Na' yoguə' beṉə' ca' gosə'əgan ḻen besyə'əyaquene'. \c 15 \s1 Dižə' de'en chchoɉ cho'achon' chonən manch la'ažda'ochon' \p \v 1 Na' baḻə beṉə' fariseo ca' na' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' gwsa'aque' Jerosalenṉə' na' besə'əžine' gan' zo Jeso'osən', na' gwse'ene': \v 2 —¿Bixc̱hen' disipl c̱hio' ca' bito chesə'ənaogüe' costombr ca' de'en bosyo'ocua'aṉlen de'e x̱axta'ocho ca' chio'o? ¿Bixc̱hen' cui chosyo'one'e zan las antslə ze'e sa'ogüe' can' chonto'? \p \v 3 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ca naquə le'e ža, ¿bixc̱hen' chbeɉyic̱hɉle cui chonḻe can' non Diozən' mendad goncho na' con naozechle costombr c̱helen'? \v 4 Diozən' none' mendad can' goncho, gwne': “Le'e gwnežɉo yeḻə' bala'aṉ x̱axna'ale”, na' “Notə'ətezle šə chžia chnitə'əle x̱axna'ale cheyaḻə' gatle.” \v 5 Pero le'e nale de que šə beṉə' əṉe' de que babnežɉue' Diozən' mech o bien de'en cheyaḻə' əgwnežɉue' x̱axne'enə' par gaquəlene' ḻega'aque', na' bitoch bi cheyaḻə' əgwnežɉue' x̱axne'e. \v 6 Na' de'en chonḻe ca', bachonḻe ḻei c̱he Diozən' ca to de'e cui bi bi zaque'e nic̱h ca' naozechle costombr c̱helen'. \v 7 Le'e nacle beṉə' gox̱oayag. Chonḻe cayaṉə'ən bzoɉ de'e profet Isaiazən' c̱hele, gan' nan: \q1 \v 8 Beṉə' Izrael ca' chesə'əne' de que nada' Diozən' chso'elaogüe'e, \q1 pero caguə do lažə'əga'aque'en chso'elaogüe'e nada'. \q1 \v 9 Bitobi zeɉen de'en chso'elaogüe'e nada' \q1 c̱hedə' la' choso'osed choso'olo'ine' beṉə' costombr de'en gwsa'alɉlažə' beṉac̱hən'. \p \v 10 Nach Jeso'osən' bozoḻgüiže' beṉə' zan ca' zɉənžaguən' par nic̱h gosə'əbigue'e laogüe'enə', na' gože' ḻega'aque': —Ḻegwzenag de'e nga əṉia' le'e nic̱h šeɉni'ilen'. \v 11 Bito ṉacho de que de'en che'eɉ chaochon' chonən manch la'ažda'ochon'. Echnia' le'e, dižə' de'en chchoɉ cho'alen', ḻenṉə' chonən manch la'ažda'olen'. \p \v 12 Nach gosə'əbiguə' disipl c̱he Jeso'osən' laogüe'enə' gwse'ene': —¿Ebito gocbe'ido' de que beṉə' fariseo ca' ḻechguaḻe besə'əže'e catə' gwse'enene' xtižo'onə'? \p \v 13 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Gwžin ža catə' X̱a' Diozən' ben' zo yoban' gwžiayi'e yoguə'əḻoḻ beṉə' cui choso'ozenag c̱he'. Egwžiayi'e ḻega'aque' can' choncho catə' chḻažə'əcho yix̱ə' ca' chla'ac ḻo'o yel. \v 14 Lɉosə'əye beṉə' fariseo ca'. Zɉənaquəga'aque' ca to beṉə' lc̱hoḻ beṉə' chene'ene' cue'e nez yeto beṉə' lc̱hoḻ. Chso'onczə yic̱hɉlaoga'aque' cui choso'ozenague' c̱he Diozən' na' choso'osedene' beṉə' de'en cui naquə de'e ḻi. Ṉezecho de que beṉə' lc̱hoḻən' bito gaquə cue'e nez yeto beṉə' lc̱hoḻ la' txenṉə' žɉəsə'əbix̱e' to ḻo'o yech. \p \v 15 Nach Bedən' gože' Jeso'osən': —Bzeɉni'išguei neto' bi zeɉen de'en gwnao' de que de'en che'eɉ chaochon' bito chonən manch la'ažda'ochon'. \p \v 16 Nach gož Jeso'osən' ḻega'aque': —¿Eḻeczə lenḻe bito cheɉni'ile de'e quinga bagwnia' le'e? \v 17 ¿Ecabi ṉezele de que yoguə' de'en che'eɉ chaochon' chɉc̱he'en ḻo'o ḻe'echon' na' chžin or cheden? \v 18 Pero əchnia' le'e, yoguə' dižə' de'en cho'echon' chəsə'əchoɉən yic̱hɉla'ažda'ochon', na' šə cho'echo dižə' malən', ḻen chso'onən manch yic̱hɉla'ažda'ochon'. \v 19 Na' ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉac̱h na'anə' chchoɉ yoguə' xbab mal quinga, ca de'en nan so'ote' beṉə', na' nan yoso'ogo'o xtoga'aque', na' nan yesə'əbeɉyic̱hɉ no'ol c̱hega'aque' o ben' c̱hega'aque' par yesyə'əzolene' beṉə' yoblə na' nan yesə'əbanga'aque' bi de c̱he beṉə', na' nan so'onḻažə'əga'aque', na' nan yoso'ožia yoso'onite'e lɉuežɉ beṉac̱hga'aque'. \v 20 Xbab mal ca' zɉənac ca' chso'onən manch yic̱hɉla'ažda'ochon'. Na' bito əṉacho de que de'en cui chona'acho zan las antslə ze'e gaocho chonən manch yic̱hɉla'ažda'ochon'. \s1 To no'olə cui naque' beṉə' Izrael chonḻilaže'e Jeso'osən' \p \v 21 Beza' Jeso'osən' latɉən' len disipl c̱he' ca' par ɉa'aque' gaḻə'əzə gan' mbane Tiro na' Sidon. \v 22 Na' to no'olə beṉə' cui naquə beṉə' Izrael, gwze'e gan' mbane Tiro na' Sidon par ɉəšague' Jeso'osən'. Na' gwṉe' zižɉo gože' Jeso'osən': —X̱ana', le' naco' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin'. Beyašə'əšguei neto'. To bi'i no'olə c̱hia' yo'o yaz to de'e x̱io' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'obo'onə' na' ḻechguaḻe chžaglaobo'. \p \v 23 Pero Jeso'osən' bito boži'e xtižə' no'olən'. Nach disipl c̱he Jeso'osən' gosə'əbigue'e cuite'enə' na' gwsa'atə'əyoine' ḻe' gwse'ene': —Bosa'ašga no'olən' la' con naogüe' chio'o na' chatə'əyoine' le' zižɉo par gaquəleno'one'. \p \v 24 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Diozən' bseḻe'e nada' gaquəlena' ṉasyon Izrael na'azən', la' ḻega'aque' gwxaquə'əlebəga'aquene' ca xilə' dao' bia zɉənaquəžeɉe. \p \v 25 Nach no'olən' bgüigue'e bzo xibe' lao Jeso'osən', na' gože'ene': —X̱ana' go'onšguei goclen neto'. \p \v 26 Na' Jeso'osən' gože'ene': —Bito naquən güen yeca'acho yeḻə' guao c̱he xi'iṉcho na' əgwnežɉwchon gao xicoda'ocho. \p \v 27 Na' gocbe'i no'olən' bsaquə'əlebe Jeso'osən' beṉə' ca' cui zɉənaquə beṉə' Izrael ca beco', nach gože'ene': —Ḻeiczədo' X̱ana'. Pero xicocho ca' guaquə əsa'ob pedas de'e chesə'əxopə lao yon'. \p \v 28 Nach Jeso'osən' gože'ene': —No'olə, ḻechguaḻe chonḻilažo'o nada'. Guaquəlencza' le' can' che'endo'. \p Na' lao or na' beyaque xi'iṉ no'olən'. \s1 Jeso'osən' beyone' beṉə' zan beṉə' chsa'acsene \p \v 29 Gwde na' Jeso'osən' na' disipl c̱he' ca' besa'aque' latɉən' na' gwso'e nezən' de'en zda tcho'a nisdao' Galilean'. Nach gwse'epe' to lao ya'a na' ɉesə'əchi'e lao ya'anə'. \v 30 Na' besə'əžin beṉə' zan lao ya'a gan' zo Jeso'osən' len disipl c̱he' ca'. Zɉənc̱he'e no beṉə' coj, na' no beṉə' lc̱hoḻ, na' no beṉə' mod, na' no beṉə' nchog ṉi'ana'aga'aque', na' zɉəlen beṉə' chse'i gwde gwde yižgüe' na boso'onite'e ḻega'aque' lao Jeso'osən'. Na' Jeso'osən' beyone' yogue'e. \v 31 Na' ḻechguaḻe besyə'əbane beṉə' ca' catə' besə'əle'ine' can' ben Jeso'osən' beyone' beṉə' ca'. Besyə'əbanene' can' besyə'əṉe beṉə' mod ca', na' besyə'əyaque beṉə' ca' zɉənchog no ṉi'ana'aga'aque'enə', na' besyə'əda beṉə' coj ca', na' besyə'əle'i beṉə' lc̱hoḻ ca'. Nach yoguə'əḻoḻ beṉə' ca' gwso'elaogüe'e Diozən'. \s1 Jeso'osən' bguaogüe' tap mil beṉə' \p \v 32 Gwde na' Jeso'osən' goxe' disipl c̱he' ca' na' gože' ḻega'aque': —Ḻechguaḻe cheyašə'əda' beṉə' quinga. Bagoc šoṉə ža nite'e nga len chio'o, na' bitobi de de'e sa'ogüe'. Na' bito che'enda' yosa'aga'aca'ane' sin cui sa'ogüe' par nic̱h cui yesyə'əc̱hoḻene' tnezən'. \p \v 33 Nach disipl c̱he' ca' gwse'ene': —Gan' zocho nga naquən to latɉə ga cui nono nḻa'. ¿Gaxa əželecho de'e əsa'o yoguə' beṉə' zan quinga? \p \v 34 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —¿Baḻə yetxtil c̱hechon' de? \p Nach gwse'ene': —Gažga yetxtil dao' zɉəde na' to c̱hopga beḻ ya'a dao'. \p \v 35 Nach Jeso'osən' bene' mendad yesə'əbe' beṉə' ca' lao yon'. \v 36 Na' gwxi'e yetxtil dao' ca' gažə na' len beḻ ya'a dao' ca', nach be'e yeḻə' chox̱cwlen c̱he Diozən'. Gwde na' bzoxɉe'en bnežɉue'en disipl c̱he' ca' par gwso'e c̱he yoguə' beṉə' ca'. \v 37 Na' yogue'e gwsa'ogüe' xte ca gwse'elɉene'. Nach pedas ca' de'en besyə'əga'aṉnə' bosyɔ'otobə disipl ca' ḻen, na' goquən gažə žomə. \v 38 Na' beṉə' ca' gwsa'o yetxtilən' naquə tap mil beṉə' byo, bito cuent no'olə na' bito cuent bidao'. \v 39 Nach Jeso'osən' bose'e beṉə' ca'. Gwde na' gwyo'e to ḻo'o barcw len disipl c̱he' ca' na' ɉa'aque' distrit gan' nzi' Magdala. \c 16 \s1 Gosə'əṉabene' Jeso'osən' gone' to de'e yesə'əle'ine' ḻe'e yoban' \p \v 1 Na' goquən' baḻə beṉə' fariseo ca' na' beṉə' sadoseo ca' gosə'əbigue'e gan' zo Jeso'osən'. Na' gosə'əṉabe' gone' to miḻagr de'en yesə'əle'ine' ḻe'e yoban' de'en gwsa'aquene' cui gaquə gone'. \v 2 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Catə' chle'ile nḻatɉəcha ḻe'e yoban' še'elə nach nale: “Goža'a gwx̱e c̱hedə' nḻatɉəcha.” \v 3 Na' šə chi' beɉw catə'ən che'eni' nach nale: “Guaquə zag, la' chi'ichgua beɉw.” Beṉə' gox̱oayag le'e. Ṉezele šə guaquə zag o šə guaquə zeyə' catə'ən chle'ile nac naquə ḻe'e yoban', pero cabi chacbe'ile bi zeɉe de'e ca' chon Diozən' tyemp nga zocho ṉa'a. \v 4 Le'e mbanḻe ṉa'a ḻechguaḻe beṉə' la'aždao' mal nacle, na' bagwleɉyic̱hɉle Diozən'. De'e na'anə' chṉable gona' to de'e le'ile ḻe'e yoban' par nic̱h əṉezele šə Diozən' bseḻe'e nada'. Pero bito gona' can' chṉablenə'. De'en gon Diozən' len nada' par nic̱h əṉezele de que ḻe'enə' bseḻe'e nada' gwxaquə'əleben ca de'en bene' len de'e Jonasən' ben' be' xtižə' Diozən' cana'. \p Na' beyož gwna Jeso'osən' ca', beze'e len disipl c̱he' ca' gan' nitə' beṉə' ca'. \s1 De'en chsed chlo'i beṉə' fariseo ca' na' beṉə' sadoseo ca' gwxaquə'əleben ca xna' cuazin' \p \v 5 Na' catə' besə'əžine' yešḻa'alə nisdao' Galilean', disipl c̱he' ca' gwsa'acbe'ine' de que gwsa'anḻaže'e yetxtil de'en əsa'ogüe'. \v 6 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻegapə cuidad len xna' cuazi c̱he beṉə' fariseo ca' na' c̱he beṉə' sadoseo ca'. \p \v 7 Pero disipl c̱he' ca' bito gwse'eɉni'ine' bi zeɉe de'en gože' ḻega'aque' ca', nach gwse' lɉuežɉga'aque': —Gwne' ca' c̱hedə' gonḻažə'əcho gua'acho yetxtilən'. \p \v 8 Na' Jeso'osən' gocbe'ine' xbab de'en chso'one', nach gože' ḻega'aque': —¿Bixc̱hen' chonḻe xbab c̱he yetxtilən' de'en gonḻažə'əle? ¿Ecabi ṉe'e šeɉḻe'ele de que napa' yeḻə' guac par guaogua' le'e? \v 9 ¿Ebito cheɉni'ile bi zeɉe miḻagr ca' chona'? na' ¿əbagonḻažə'əle can' bguaogua' gueya'a mil beṉə' byo len gueyə'əzə yetxtil dao'? ¿Ena' ḻeczə bito za'alažə'əle do baḻə žomə pedas yetxtil ca' betoble de'en besyə'əga'aṉ? \v 10 Na' ¿c̱hexa tapa mil beṉə' byo ca' bguaogua' len gažə yetxtil dao'? ¿Eza'alažə'əle baḻə žomə pedas yetxtil can' betoble gwde besyə'ədaogüe'enə'? \v 11 ¿Bixc̱hen' con benḻe xbab c̱he yetxtilən' catə'ən gwnia' le'e gaple cuidad len xna' cuazi c̱he beṉə' fariseo ca' na' c̱he beṉə' sadoceo ca'? \p \v 12 Nach disipl c̱he' ca' gwsa'acbe'ine' de que Jeso'osən' caguə bi'e dižə'ən ca' c̱he xna' cuazin' de'en chəsə'əc̱hine' par checha'o yetxtilən' sino bi'e dižə'ən ca' par nic̱h cui yoso'ozenague' c̱he de'en choso'osed choso'olo'i beṉə' fariseo ca' na' beṉə' sadoseo ca'. \s1 Bedən' gwne' c̱he Jeso'osən' de que Diozən' bseḻe'ene' par gaquəlene' ṉasyon Izraelən' \p \v 13 Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' ɉa'aque' gan' mbane to syoda de'en nzi' Sesarea de Filipo. Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —De'e ḻi Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. Pero ¿bi chesə'əna beṉə'? ¿non' naca' nada'? \p \v 14 Nach gwse'ene': —Baḻe' chesə'əne' de que naco' de'e Juan ben' bc̱hoa beṉə' nis. Na' yebaḻe' chesə'əne' de que naco' Ḻiaz ben' be' xtižə' Diozən' cana'. Na' yebaḻe' chesə'əne' de que naco' de'e profet Jeremias, o de que naco' yeto' beṉə' be' xtižə' Diozən' cana'ate. \p \v 15 Nach gože' ḻega'aque': —C̱hexa le'e, ¿bi nale non' naca' nada'? \p \v 16 Simon Bedən' gože'ene': —Len' naco' Crist ben' gwleɉ Diozən' par gaquəleno' ṉasyon c̱hechon', na' naco' Xi'iṉ Dioz ben' zo zeɉḻicaṉe. \p \v 17 Nach Jeso'osən' gože'ene': —Simon xi'iṉ Jonas, mbalaz zo' de'en gwnao' de'e ca'. Notono beṉac̱h bzeɉni'i le' de'e ca', tozə X̱a' Diozən' ben' zo yoban', ḻe'enə' babzeɉni'ine'en le'. \v 18 Na' nada' ənia' de que len' lio' Bed na' zeɉen dižə' yeɉ. Na' can' nao' cheɉḻi'o c̱hia' gwxaquə'əleben ca to yeɉ gual de'e gaquə gwc̱hincho par lan yo'o. Na' nada' yetoba' beṉə' zan beṉə' se'eɉḻe'e de que naca' Xi'iṉ Dioz can' cheɉḻi'o c̱hia' par nic̱h ca' əsa'aque' tozə yoso'ocodə' lɉuežɉe' so'elaogüe'e nada'. Na' bitobi gaquə so'on de'e x̱io' ca' par nic̱h əžin ža catə' cuich no so'elao' nada'. \v 19 Na' gona' lao na'o zgua'atec le' go'o xtiža'anə' len beṉə' zan par nic̱h əso'e latɉə ṉabia' Diozən' ḻega'aque', Dioz ben' zo yoban'. Na' ḻeczə gaquən lao na'o yo'o beṉə' ca' yoso'ocodə' lɉuežɉe so'ela'ogüe'e nada' bin' naquə güen so'one' na' ye'ega'aco'one' bi de'e ca' cui naquə güen so'one'. Na' Diozən' əgwzeɉni'ine' le' naquən' ye'ega'aco'one' par nic̱h ca' yediḻən len de'en na Diozən'. \p \v 20 Nach Jeso'osən' bene' mendad len ḻega'aque' de que ni toe' cui əso'e dižə' de que ḻe' na'anə' naque' Crist ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. \s1 Jeso'osən' gwdix̱ɉue'ine' disipl c̱he' ca' de que so'ot beṉə' ḻe' \p \v 21 Na' ža na' Jeso'osən' gwzolaogüe' bsed blo'ine' disipl c̱he' ca' de que cheyaḻə' šeɉe' Jerosalenṉə' na' gaque' lao na' beṉə' golə blao c̱he ṉasyon Izrael c̱hechon', na' lao na' bx̱oz əblao c̱hecho ca', na' lao na' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən'. Na' gwne' de que yoguə' beṉə' ca' de'e zan de'e yosə'əc̱hi' yosə'əsaque'e ḻe' na' əso'ote' ḻe'. Pero na' yeyoṉ ža yebane' ladɉo beṉə' guat ca'. \v 22 Nach Bedən' gwleɉe' Jeso'osən' latə' dao' ca'aḻə na' gože'ene': —X̱ana', Diozən' gaquəlene' le'. Bitoczə gac c̱hio' de'e quinga nao' nga. \p \v 23 Pero na' Jeso'osən' gwyec̱hɉe' bgüie' Bedən' na' gože' gwxiye'enə' de'en chnabia' yic̱hɉla'aždao' Bedən': —Gwchi'ižə' ca'aḻə Satanas. \p Nach gože' Bedən': —Bito che'endo' gona' can' non Diozən' mendad gona'. Chono' xbab c̱he de'en chacdo' gaquən güen na' bito chono' xbab naquən' chene'e Diozən' gaquə. \p \v 24 Gwde na' Jeso'osən' gože' disipl c̱he' ca': —Notə'ətezle šə che'enele gonḻilažə'əle nada' na' gwzenagle c̱hia' cheyaḻə' əchoɉ yic̱hɉle de'en chene'ele gon cuinḻe par nic̱h gonḻe con can' chene'e Diozən' na' bitobi gaquele c̱he de'en c̱hi' saquə'əle, ḻa'aṉə'əczə šə so'ot beṉə' le'e to ḻe'e yag coroz con gonḻilažə'əle nada'. \v 25 Notə'ətezə beṉə' chaquene' gone' par nic̱h cui c̱hi' saque'e o par nic̱h cui no so'ot ḻe', be'enan' cuiayi'. Na' notə'ətezə beṉə' chsanḻažə' cuine' c̱hi' saque'e o so'ot beṉə' ḻe' por ni c̱hia', be'enan' əbane' zeɉḻicaṉe. \v 26 Bitobi de'e güen gaquə c̱he to beṉə' ḻa'aṉə'əczə ṉabi'e doxen yežlyon' šə cuiayi'e zeɉḻicaṉe, la' bitə'ətezə de'e gatə' c̱he', bito gaquəlenən ḻe' par nic̱h cui cui'ayi'e zeɉḻicaṉe. \v 27 Diozən' bseḻe'e nada', golɉa' beṉac̱h, na' catə' yida' yežlyo nga de'e yoblə nsa'a yeḻə' chey che'eni' c̱he X̱a' Diozən' na' c̱hi'a angl c̱hia' ca', cana'ach gona' par nic̱h to to beṉac̱hən' ṉite'e mbalaz o yesə'əzi'e castigw segon de'e gwso'on to toga'aque'. \v 28 Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. Na' de'e ḻi chnia' ḻe'e, baḻle cabiṉə' gatle catə'ən le'ile nada' yida' de'e yoblə par yedəlo'a yeḻə' gwnabia' c̱hia'anə'. \c 17 \s1 Jeso'osən' goque' ca to de'e chey che'eni' \p \v 1 Gwde x̱op ža gwna Jeso'osən' de'e ca', gwc̱he'e Bedən' len Jacobən' na' Juan beṉə' bišə' Jacobən', ɉa'aque' to lao ya'a sibə. \v 2 Na' lao nite'e lao ya'anə' beža' can' goquə Jeso'osən', beža'ateczə cho'alaogüe'enə' na' gwyey gwye'eni'in ca'aczən' chac bgüižən', na' xalane'enə' beyaquən šyiš xilə' ca'aczə be'eni'. \v 3 Na' goquən lao nite'enə' conczə besə'əle'ine' de'e Moisezən' len profet Ḻiazən' ben' gwzo cana', na' chso'elene' Jeso'osən' dižə'. \v 4 Nach Bedən' gože'ene': —X̱anto', güenchgua zocho nga ṉa'a. ¿Egüe'endo' gonto' šoṉə ranš? ton par le', na' ton par Moisezən' na' yeton par Ḻiazən'. \p \v 5 Ṉe'e cho'ete' dižə'ənə' catə'əczla to beɉw de'en chactit bcuašə'ən ḻega'aque', na' ḻo'o beɉon' gwse'enene' gwna Diozən': —Benga Xi'iṉa' ben' chacchgüeida' c̱hei. Cheba chezaquə'əlaža'a len ḻe'. C̱he ḻe'enə' ḻe'e gwzenag. \p \v 6 Na' catə' gwse'ene disipl ca' dižə' ca' ḻechguaḻe besə'əžebe', xte ɉesə'əchaze' gosc̱ho'alə lao yon'. \v 7 Nach bgüiguə' Jeso'osən' bx̱oa ne'enə' yic̱hɉga'aque'enə', na' gože': —Ḻeyeyas. Bito žeble. \p \v 8 Na' catə' besyə'əgüie'enə', notono no nochlə besə'əle'ine' sino tozə Jeso'osən'. \p \v 9 Na' gwde na' lao chesyə'əyetɉe' ya'anə', gož Jeso'osən' ḻega'aque': —Ni tole cui güe'ele dižə' c̱he de'en bable'ile xte catə'əch bagwso'ot beṉə' nada' na' yebana' ladɉo beṉə' guat ca', nada' naca' ben' bseḻə' Diozən' golɉa' beṉac̱h. \p \v 10 Nach disipl c̱he' ca' gwse'ene': —Beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻein' choso'osedene' neto' de que zgua'atec profet Ḻiaz ben' gwzo cana' cheyaḻə' yide' lao yežlyo nga de'e yoblə antslə ze'e yidə ben' əseḻə' Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. ¿Bixc̱hen' chəsə'əne' ca' ža? \p \v 11 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —De'e ḻiczə chəsə'əne' de que zgua'atec yidə profet Ḻiazən' de'e yoblə ben' gwzo cana' par yeyone' yoguə'əḻoḻ de'e cheyaḻə' yeyac. \v 12 Pero ṉa'a chnia' le'e de que babidə ben' bedəyen can' ben profet Ḻiazən', na' beṉə' Izrael gwlaž c̱hecho ca' bito gwsa'acbe'ine' de que ḻe' naque' ben' naquən yidə. Na' gwso'onene' ḻe' con can' gwse'enene' na' gwso'ote'ene'. Na' ca'aczən' so'one' len nada', Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. \p \v 13 Nach gwsa'acbe'i disipl c̱he' ca' de que Jeso'osən' cho'e dižə' c̱he de'e Juanṉə' ben' bc̱hoa beṉə' nis. \s1 Jeso'osən' beyone' to bi'i chaz šon \p \v 14 Na' catə' besə'əžine' gan' zɉənžag beṉə' zan, to beṉə' bšague' Jeso'osən' na' bzo xibe' laogüe'enə'. Na' gože'ene': \v 15 —X̱ana' beyašə'əlažə'əšguei xi'iṉa' nga. Chazbo' šon na' ḻechguaḻe chžaglaobo' len ḻen. Na' zan las baɉchazbo' lao yi' na' ḻeczə ca' zan las babxopbo' ḻo'o nis. \v 16 Baɉoa'abo' lao disipl c̱hio' ca', pero bito gwsa'aque' yesyə'əyone'ebo'. \p \v 17 Nach Jeso'osən' gože' beṉə' ca' ža'anə': —Le'e chonḻe clelə na' nalɉele. ¿Bixc̱hexaczxan' cui cheɉḻe'ele c̱hia'? Bachac sša zoa' napa' yeḻə' chxenḻažə' len le'e. ¿Batxan' šeɉḻe'ele c̱hia'? \p Nach gože' x̱a bida'onə': —Doa' bi'i c̱hio'on ni. \p \v 18 Nach Jeso'osən' gwdiḻe' de'e x̱io'onə' yo'o yaz yic̱hɉla'aždao' bida'onə' par nic̱h bechoɉən yic̱hɉla'ažda'obo'onə'. Na' lao or na' beyaquebo'. \p \v 19 Na' gwde goc de'e ca', gosə'əbiguə' disipl c̱he Jeso'osən' gan' zoe' toze', na' gwse'ene': —¿Bixc̱hexaczxan' cui goquə yebeɉto' de'e x̱io'onə' yic̱hɉla'aždao' bida'onə'? \p \v 20 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Bito goquə yebeɉlen c̱hedə' bito gwyeɉḻe'ele de que Diozən' gaquəlene' le'e. Xsa yag moztasən' naquən de'e dao' rizə'. Na' de'e ḻi chnia' le'e ḻa'aṉə'əczə šə de'en chonḻilažə'əle Diozən' gwxaquə'əleben ca to xsa moztasən' laogüe de'en cuiṉə' gonḻilažə'əchgualene' guac ye'ele ya'a nga: “Gwde gwzo de'e na'ate”, na' gaquə can' chonḻe mendadən'. Bito bi bi de de'e cui gaquə gonḻe con šə cheɉḻe'ele de que Diozən' chaclene' le'e. \v 21 Na' par nic̱h yebeɉle de'e x̱io' ca' de'en zɉənaquə ca de'en bebeɉa' yic̱hɉla'aždao' bi'inə', cheyaḻə' co'o gwc̱heɉle cui ye'eɉ gaole na' gontezə gonḻe orasyon. \s1 De'e yoblə gwdix̱ɉue'e Jeso'osən' de que so'ot beṉə' ḻe' \p \v 22 Na' lao zɉezda' Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' do gan' mbane Galilean', Jeso'osən' boszenene' ḻega'aque' de'en ze'e gac c̱he', gwne': —Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' gaca' lao na' beṉə' \v 23 na' so'ote' nada'. Pero na' yeyoṉ ža yosban Diozən' nada' ladɉo beṉə' guat ca'. \p Nach disipl c̱he' ca' catə' gwse'enene' xtiže'enə', ḻechguaḻe gwnite'e trist. \s1 Jeso'osən' gwdixɉue' impuest c̱he yo'odao' \p \v 24 Na' catə' besyə'əžine' Capernaunṉə', baḻə beṉə' ca' chəsə'əc̱hixɉue' impuest de'en chəsə'əyixɉw to to beṉə' byo Izrael ca' par gast c̱he yo'odao' əblaonə' ɉa'aque' lao Bedən'. Na' gwse'ene': —Ca naquə maestr c̱helenə', ¿əgwyixɉue' impuest c̱he yo'oda'onə'? \p \v 25 Nach gož Bedən' ḻega'aque': —Gwyixɉue'en. \p Gwde na' Jeso'osən' len disipl c̱he ca' gwso'e ḻo'o yo'onə'. Nach Jeso'osən' ḻe'e gožte' Bedən': —¿Bi xbab chono', Bed? Ca naquə rei ca' nitə' yežlyo nga chesə'ənabi'e na' chso'one' byen chesə'əyixɉw beṉə' c̱he impuest. ¿Non' chəsə'əc̱hixɉue'en ža? ¿əfamiḻy c̱hega'aque' o šə beṉə' yoblə? \p \v 26 Nach Bedən' gože'ene': —Chəsə'əc̱hixɉue' beṉə' yoblə. \p Nach Jeso'osən' gože' Bedən': —Beṉə' zɉənaquə famiḻy c̱hega'aque' ca' bitobi chəsə'əyixɉue'. Na' ca naquə chio'o ža, naccho xi'iṉ Rei ben' zo yoban' na' bito cheyaḻə' c̱hixɉwcho impuest c̱he yo'oda'onə'. \v 27 Pero na' par nic̱h notono no so'on xbab de que choncho contr yo'odao' əblaonə', c̱hixɉwcho impuestən'. Gwyeɉ cho'a nisda'onə', na' gwzaḻo'o yix̱ɉw beḻ c̱hio'onə', na' beḻ nech bian' seno' ḻo'o cho'ab na' əželdo' to mech. Na' yeyox̱o'on žɉətixɉo' impuest c̱hechon'. Gwdiḻəczən par c̱hixɉwcho impuest c̱he c̱hopcho. \c 18 \s1 Gwsa'acyožə disipl c̱he' ca' noe' naquəch blaoch \p \v 1 Na' ca orən' gosə'əbiguə' disipl c̱he Jeso'osən' cuite'enə', na' gwse'ene': —Entr neto' ¿noto' gaquəchto' blao catə'ən Diozən' ben' zo yoban' gone' par nic̱h solao ṉabi'o? \p \v 2 Na' Jeso'osən' goxe' to bidao' na' bzeche'ebo' laoga'aque'enə'. \v 3 Na' gože' ḻega'aque': —De'e ḻi əchnia' le'e, notə'ətezle šə bito əgwša' xbab c̱helen' par əgwzex̱ɉw yic̱hɉle lao Diozən' can' chon bidao' nga chzex̱ɉw yic̱hɉbo' lao x̱axna'abo', bito gaquə sole len nada' catə' Diozən' ben' zo yoban' gone' par nic̱h solao ṉabi'a. \v 4 Na' notə'ətezle šə babeyacle ca bidao' nga laogüe de'en chzex̱ɉw yic̱hɉle lao Diozən', banacle beṉə' blao len nada' catə' Diozən' ben' zo yoban' gone' par nic̱h solao ṉabi'a. \v 5 Na' notə'ətezle šə chonḻe güen len notə'ətezə bidao' ca bi'i nga laogüe de'en chaquele c̱hia', chonczle güen len nada'. \s1 Nxož əxopcho goncho de'e mal \p \v 6 Probchguazə ben' chon par nic̱h əxopə to beṉə' chonḻilažə' nada' gone' de'e mal, ḻa'aṉə'əczə ben' əxopə bitotec bi zaque'e len beṉac̱hən'. Nca'alə xṉeze žalə' əgwcheɉ yene'enə' to yeɉ yišə na' žɉəxope' ḻo'o nisda'onə' na' gate', cle ca soe' əx̱ope' beṉə' gone' de'e malən'. \v 7 Probchguazə le'e de'e zan de'e zɉəde yežlyo nga de'e chso'on par nic̱h gonḻe de'e mal. Bito ṉacho de que bitobi de de'e so'on par nic̱h əxopə le'e bachonḻilažə'əle nada'. Pero probchguazə beṉə' chon ca əxopə beṉə' yoblə gone' de'e malən'. \p \v 8 Na' de'e na'anə' əchnia' le'e, šə de'en chonḻe len ṉi'ana'alen' chonən par nic̱h əxople gonḻe de'e malən' güenchlə žalə' əc̱hog ṉi'ana'ale ca' na' c̱ho'onḻen cle ca əxople gonḻe de'e malən'. Nca'alə xṉeze nacle beṉə' na' chog o beṉə' coj yežinḻe lao Diozən' na' əbanḻe zeɉḻicaṉe cle ca cuiayi'ilenḻen txen lao yi' gabiḻən'. \v 9 Na' šə de'en chle'ile len ɉelaole chonən par nic̱h əxople gonḻe de'e malən' yeɉni'alə žalə' cueɉlenṉə' na' c̱ho'onḻen, c̱hedə' nca'alə xṉeze nacle benə' lc̱hoḻ yežinḻe yoban' gan' zo Diozən' na' əbanḻe zeɉḻicaṉe, cle ca' cuiayi'ilenḻen txen lao yi' gabiḻən'. \s1 Jempl c̱he xilə' bian' goquəžeɉe \p \v 10 Ḻe'e gon xbab c̱he beṉə' chso'onḻilažə' nada' beṉə' cuitec bi zɉəzaquə' len beṉac̱hən', par nic̱h cui gonḻe len notə'əteze' ca beṉə' cui bi bi zɉəzaque'e. Chnia' le'e, angl ca' chapə chye' ḻega'aque' nitə'ətezə nite'e lao X̱a' Diozən' yoban' gan' zo'enə'. \v 11 Na' ca naca' nada', Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h par nic̱h zedəlo'ida' beṉə' ca' bachəsə'əbiayi' de que nži'ilaža'a ḻega'aque'. Bseḻe'e nada' par gona' ca cui žɉəya'aque' lao yi' gabiḻən' šə so'onḻilaže'e nada'. \p \v 12 Na' chnia' le'e, šə nitə' to gueyoa xilə' c̱hele na' gaquəžeɉe tob, ¿əcabi yocua'aṉle bia ca' taplalɉ tgualɉ do lao ya'a gan' zɉəža'ab na' žɉəyedilɉle bian' goquəžeɉenə' xte ca yeželeleb? \v 13 Na' əchnia' le'e, catə' yeželeleb, yebeichele de'en beželobən' clezə can' chebeile len bia ca' taplalɉ tgualɉ cui gwsa'acžeɉe. \v 14 Ca'aczə naquən len beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' beṉə' cuitec bi zɉəzaquə' len beṉac̱hən'. X̱acho Dioz ben' zo yoban' bito chene'ene' cuiayi' ni toga'aque'. \s1 Cheyaḻə' yezi'ixencho c̱he beṉə' bišə'əcho beṉə' chso'onḻilažə' Diozən' \p \v 15 Šə to beṉə' bišə'əle beṉə' bachonḻilažə' Diozən' chone' de'e malən' contr to le'e, tozle šeɉle žɉe'elenḻene' dižə' can' naquə de'en chone'enə' par nic̱h yediṉɉene'en, na' šə c̱haze' rson c̱he dižə' de'en žɉe'elenḻene' yezoe' binḻo len Diozən' de'e yoblə. \v 16 Pero na' šə bito c̱haze' rson ca dižə' de'en žɉe'elenḻene', güench əc̱he'ele yeto o yec̱hopə beṉə' bišə'əle par nic̱h əsa'aque' testigw de que dižə' šao' bagotə'əyoile ben' yoša' xbab c̱he'enə'. \v 17 Na' šə bitoczə gwzenague' c̱hele, ḻe'e güe' dižə' ca naquə de'en chone' lao yoguə'əle ncodə' lɉuežɉle cho'ela'ole Diozən'. Na' šə ni que gwzenagcze' c̱hele, cuich gonḻene' cuent entr le'e ncodə' lɉuežɉle cho'ela'ole Diozən'. Pero ḻegon cuent de que naque' txen beṉə' ca' cui chso'onḻilažə' Diozən', na' naque' txen len yeziquə'əchlə beṉə' ca' chso'on de'e malən' can' chonḻe xbab c̱he beṉə' goc̱hixɉw ca'. \p \v 18 De'e ḻi chnia' le'e, bitə'ətezə de'e əgwxia' le'e ncodə' lɉuežɉle cho'ela'ole Diozən' par əṉale naquən güen so'on beṉə' ca' əsa'ac txen len le'e, ḻeczə can' əṉa Diozən' ben' zo yoban'. Na' bitə'ətezə de'e əgwxiale əṉale cui naquən güen so'one', ḻeczə can' əṉa Diozən' ben' zo yoban'. \p \v 19 Na' ḻeczə ca' chnia' le'e, šə c̱hople gwxiale bin' əṉable lao orasyonṉə', le'e nitə'əle yežlyo nga, X̱acho Diozən' ben' zo yoban' goncze' de'en əṉablenə'. \v 20 Na' gan' nžag c̱hopə šoṉle cho'ela'ole nada', zocza' txen len le'e. \p \v 21 Nach Bedən' bgüigue'e gože' Jeso'osən': —X̱ana', šə beṉə' lɉuežɉa' chone' de'e mal len nada' tapteli, ¿baḻ las cheyaḻə' yezi'ixena' c̱he'? ¿əzelao do gaž las? \p \v 22 Nach Jeso'osən' gože'ene': —Bito nia' de que cheyaḻə' yezi'ixenḻe c̱he' zelao do gaž las. Pero de'en chnia' le'e, bito gonḻe cuent do baḻ las yezi'ixenḻe c̱he beṉə' lɉuežɉlen', con le'e yezi'ixentezə c̱he' yoguə' laste. \s1 Jempl c̱he mosən' ben' cui bezi'ixen c̱he de'en chaḻə' lɉuežɉe' \p \v 23 Ṉa'a ža, yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca de'e nga goquə. Zo to rei ben' chsa'aḻə' xmose' ca' xmeche'enə'. Na' gone'ene' gone' cuent len ḻega'aque'. \v 24 Na' catə' gwzolaogüe' bezi'e cuent c̱he to toga'aque', zgua'atec bžin to xmose' ben' chaḻə' zan millon pes. \v 25 Na' mosən' bito bi xmeche' gotə' par yonežɉue'en rein'. De'e na'anə' bene' mendad ta'oga'aque' len xo'olen', na' len xi'iṉga'aque' ca' na' len doxen de'e zɉədeine' par nic̱h gaquə yosyo'onežɉue' de'en chsa'aḻe'e c̱he rein'. \v 26 Nach mosən' bzo xibe' lao rein' gotə'əyoine' ḻe', gože'ene': “X̱ana', gwdapəšga yeḻə' chxenḻažə' len nada', na' yeyona' de'en chaḻa'a c̱hio'onə'.” \v 27 Nach rein' beyaše'ene' ḻe' na' bezi'ixene' c̱he doxen de'en chaḻe'enə' na' bsane' ḻe'. \v 28 Pero na' catə' bechoɉe' liž rein', ḻe'e bežagte' yeto mos beṉə' chaḻə' c̱he' to c̱hop pes. Nach ḻe'e bṉizte' yene'enə' gože'ene': “Yeyoṉo' de'en chaḻo'o c̱hia'an ṉa'atec ṉa'a.” \v 29 Nach mos lɉuežɉen' bzo xibe' laogüe'enə', gože'ene': “Gwdapəšga yeḻə' chxenḻažə' c̱hia' na' yeyoṉa' doxen de'en chaḻa'a c̱hio'onə'.” \v 30 Pero na' mos nechən' bito bzenague' c̱he mos lɉuežɉe'enə', ḻe'e gwyeɉte' ɉene' mendad gosə'əyix̱ɉue'ene' ližya xte ca gatə' de'en yonežɉue' c̱he'enə'. \v 31 Na' mos ca' yeḻa' catə' besə'əle'ine' can' ben mos nechən', ḻechguaḻe gwnite'e trist. Na' ɉa'aque' lao rein' ɉse'eže'ene' yoguə'əḻoḻ can' goquə. \v 32 Nach rein' goxe' mos nechən' laogüe'ene' de'e yoblə, na' gože'ene': “Le' naco' to mos malchgua. Nada' bezi'ixena' c̱he doxen de'en chaḻo'o c̱hia'anə' la' gotə'əyoido' nada' yezi'ixena' c̱hio'. \v 33 ¿Bixc̱hen' cui beyašə'əlažo'o mos lɉuežɉo' ben' chaḻe'e c̱hio'onə' can' beyašə'əlaža'a le'?” \v 34 Na' de'e tant bža'a rein' bene'ene' lao na' beṉə' ca' par gosə'əyix̱ɉue'ene' ližya gan' əžaglaogüe' xte catə'əch bade de'en chaḻe'e c̱he rein'. \p \v 35 Nach Jeso'osən' gože' disipl c̱he' ca': —Can' gon X̱a' Diozən' ben' zo yoban' gone' castigw c̱he notə'ətezle cui chezi'ixenḻe c̱he lɉuežɉle do yic̱hɉ do lažə'əle bitə'ətezə de'en chso'onene' le'e. \c 19 \s1 Bito yela'acho be'en c̱hecho o no'ol c̱hecho par solencho beṉə' yoblə \p \v 1 Na' Jeso'osən' catə' beyož gwne' de'e ca', beze'e Galilean' na' gwḻague'e yao Jordanṉə' par beyeɉe' gan' mbane Jodean'. \v 2 Na' beṉə' zan ɉəsə'ənaogüe'ene', na' beyone' beṉə' ca' chsa'acšene. \p \v 3 Na' beṉə' fariseo ca' ɉa'aque' gan' zo'enə' c̱hedə' gwse'enene' yesə'əbeɉe'ene' dižə' de'e yesə'əc̱hine' contr ḻe', nach gwse'ene': —¿Ede lsens par to beṉə' nšagna' yele'e xo'ole' šə bitə'ətezə de'en chone' cui cho'olažə' be'en c̱he'enə'? \p \v 4 Nach gože' ḻega'aque': —Bablabczle can' nyoɉ Xtižə' Diozən' nan de que catə'ən gwxe yežlyon' Diozən' bene' beṉə' nech ca' beṉə' byo na' no'olə. \v 5 Na' gwna Diozən': “Beṉə' byonə' ḻe'e x̱axne'e par əgwšagne'e si'e to no'olə na' beṉə' ca' yoso'ošagna'anə' əsa'aque' tozə.” \v 6 Bitoch əsa'aque' c̱hopə beṉə', sino que əsa'aque' tozə beṉə'. De'e na'anə' notono zaquə' yoḻe'e ḻega'aque' la' Dioz nan' banone' ḻega'aque' tozə cuerp. \p \v 7 Nach gwse'ene': —Šə ca' ža, ¿bixc̱hexan' ben de'e Moisezən' mendad catə' to beṉə' yele'e no'olə c̱he'enə', cheyaḻə' c̱has to act ga güe'en dižə' de que besyə'əle'enə'? \p \v 8 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —De'e Moisezən' be'e latɉə yela'a no'ol c̱helen' c̱hedə' nacle beṉə' yic̱hɉla'aždao' žod. Pero catə' Diozən' bene' beṉə' nech ca', bito ṉacho gwyazlaže'e yesyə'əla'aga'aque'. \v 9 Echnia' le'e, notə'ətezə beṉə' chela'a no'ol c̱he'enə' par yeque'e no'olə yoblə, len ṉezene' de que no'ol c̱he'enə' bito naque' to no'olə go'o xtoi, tozəczə ca malən' chon be'enə' len de'en chon beṉə' chgo'o xtoe'. Na' notə'ətezə beṉə' yošagna'alene' to no'olə beṉə' bela'a ben' c̱hei ḻe', ḻeczə tozəczə ca malən' gone' len de'en chon be'enə' chgo'o xtoe'. \p \v 10 Nach disipl c̱he' ca' gwse'ene': —Šə can' naquən c̱he beṉə' byon' na' no'olən' naplən cuent cui no no gwšagna'. \p \v 11 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Caguə yoguə' beṉə' chse'eɉni'ine' de'e ngan' sino beṉə' ca' babzeɉni'i Diozən' ḻega'aque' bi zeɉen. \v 12 Nitə' beṉə' cui nan yosə'əšagne'e c̱hedə' gwsa'alɉe' zɉənaque' beṉə' güiž, na' ḻeczə nitə' beṉə' cui yosə'əšagne'e laogüe de'en bazɉənon beṉə' ḻega'aque' güiž. Na' ḻeczə ca' nitə' beṉə' cui chesə'əšagne'e par nic̱h əso'elažə'əche' so'one' ca əsa'anch beṉə' ca' əso'e latɉə ṉabia' Dioz ben' zo yoban' ḻega'aque'. Ḻe'e gwzenag c̱he de'en bagwni'anə' šə baben Diozən' par nic̱h cheɉni'ilen. \s1 Jeso'osən' bene' orasyon par bidao' ca' \p \v 13 Na' ɉa'ac beṉə' əɉso'e bidao' lao Jeso'osən' par nic̱h əx̱oa ne'enə' yic̱hɉga'acbo'onə' na' gone' orasyon par ḻega'acbo'. Pero disipl c̱he' ca' gosə'ədiḻe' beṉə' ca' zɉənc̱he' bidao'. \v 14 Nach Jeso'osən' gože' disipl c̱he' ca': —Ḻe'e güe' latɉə la'ac bidao' ca' laogua' nga, na' cui əgwžonḻe. Na' əchnia' le'e beṉə' ca' chəsə'əzex̱ɉw yic̱hɉga'aque' lao Diozən' ca bidao' ca' chəsə'əzex̱ɉw yic̱hɉga'acbo' lao x̱axna'aga'acbo', ḻega'acze'enə' chso'e latɉə chnabia' Diozən' ḻega'aque'. \p \v 15 Na' catə' beyož gwx̱oa na' Jeso'osən' yic̱hɉga'acbo'onə', bene' orasyon par ḻega'acbo', nach gwyeɉe' ga yoblə. \s1 Beṉə' güego' ben' goquə beṉə' gwni'a be'elene' Jeso'osən' dižə' \p \v 16 Na' goquən' to beṉə' güego' bžine' gan' zo Jeso'osən', na' gože'ene': —Maestr, le' naco' beṉə' güen, gwna nada' bi de'e güenṉə' cheyaḻə' gona' par gatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hia'. \p \v 17 Jeso'osən' boži'e xtiže'enə', gože'ene': —¿Bixc̱hen' nao' de que beṉə' güen nada'? Dioz nan' naque' ḻe'ezelaogüe beṉə' güen. Pero na' šə che'endo' gatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hio'onə', cheyaḻə' gono' can' na ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən'. \p \v 18 Nach be'enə' gože' Jeso'osən': —¿Noxan' de'e ca' nan ža? \p Nach Jeso'osən' gože'ene': —Cui gotle beṉə', cui co'o xtole na' cui cueɉyic̱hɉ be'en c̱hele o no'ol c̱hele par solenḻe beṉə' yoblə, cui cuanḻe, bito gacle testigw faḻs contr sa'alɉuežɉle. \v 19 Ḻe'e əgwnežɉo yeḻə' bala'aṉ x̱axna'ale, na' ḻegaque c̱he sa'alɉuežɉle can' chaquele c̱he cuinḻe. \p \v 20 Nach beṉə' güegon' gože' Jeso'osən': —Yoguə'əḻoḻ de'e quinga chzenaga' c̱hei dezd xcuidə'ətia'. ¿Bixa de'en chaquəch faḻt gona' ža? \p \v 21 Jeso'osən' gože'ene': —Šə de'e ḻiczə che'endo' gaco' cayaṉə'ən chene'e Diozən', ɉəyeyetə' bi de'e de c̱hio', na' mech de'en le'ido' c̱he de'e ca' bnežɉon beṉə' yašə' nach da len nada'. Na' catə' yežino' yoban' gan' zo Diozən', so' mbalaz. \p \v 22 Pero na' beṉə' güegon' beyož benene' can' gož Jeso'osən' ḻe', beza'achoe' trist c̱hedə' la' to beṉə' gwni'achguan'. \p \v 23 Gwde na' gož Jeso'osən' disipl c̱he' ca': —De'e ḻi chnia' le'e, zdebəchgua naquən par to beṉə' gwni'a güe'e latɉə ṉabia' Diozən' ḻe'. \v 24 Na' ḻeczə chnia' le'e, zdebəchlə naquən c̱he to beṉə' gwni'anə' güe'e latɉə ṉabia' Diozən' ḻe' cle ca to camey teb to ḻo'o nag yešə'. \p \v 25 Na' besyə'əbanchgüei disipl c̱he' ca' can' gwne'enə', nach gosə'əne': —Notono gaquə yechoɉ xni'a de'e malən' šə ca'. \p \v 26 Jeso'osən' bgüie' ḻega'aque' nach gože': —Ni to beṉac̱h cui gaquə yebeɉ cuine' xni'a de'e malən', pero Diozən' chaque'. Ḻe' chac chone' bitə'ətezə. \p \v 27 Nach Bedən' gože' Jeso'osən': —Neto' bagwleɉyic̱hɉto' famiḻy c̱heto' ca' na' len yoguə'əḻoḻ de'en deito' par chzenagto' c̱hio'. ¿Bi de'e güen gaquə c̱heto' laogüe de'en bagwleɉyic̱hɉto' famiḻy c̱heto' ca' na' len de'en deito'? \p \v 28 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —De'e ḻi chnia' le'e Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h na' catə' yocobe' yežlyon', nada' cui'a gan' chey che'eni' na' ṉabi'a, na' yoguə' le'e chonḻilažə'əle nada' cue'ele cuita'anə' na' ṉabi'ale txen len nada'. Na' le'e šižiṉle ṉabi'ale famiḻy ca' šižiṉ, beṉə' ca' zɉənaquə xi'iṉ dia c̱he de'e Izraelən'. \v 29 Na' notə'ətezle šə de'en chzenagle c̱hia' bagwleɉyic̱hɉle ližle, o bišə'əle, o zanḻe, o x̱axna'ale, o xo'olle, o xi'iṉle, o yežlyo c̱hele, Diozən' goṉe' le'e de'e zaquə'əche clezə ca de'e ca' na' beṉə' ca' gwleɉyic̱hɉle. Na' ḻeczə gon Diozən' par nic̱h əbanḻe zeɉḻicaṉe. \v 30 Na' beṉə' zan beṉə' zɉənaquə blao ṉa'a gwžin ža catə' cuich əsa'aque' beṉə' blao. Na' beṉə' zan beṉə' cui zɉənaquə blao ṉa'a, gwžin ža catə' əsa'aque' beṉə' blao. \c 20 \s1 Jempl c̱he beṉə' güen žin ca' \p \v 1 Nach bossed boslo'i Jeso'osən' ḻega'aque', gwne': —Yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca de'e nga goquə. To beṉə' napə to güert gan' ža'achgua yag obas. Na' gwze'e liže'en to zil tempran gwyeɉe' gan' chac ya'anə', ɉtilɉe' mos par so'one' žin ḻo'o güert c̱he'enə' žanə'. \v 2 Na' catə' beyož gosə'əxenḻažə' mos ca' de que to denario c̱hixɉue' to toga'aque' con ca chac mosən' tža žin, nach bseḻe'e ḻega'aque' ḻo'o güert gan' so'one' žinṉə'. \v 3 Nach do cheda ga gozeɉe' gan' chac ya'anə', na' ble'ine' nitə'əch beṉə' cui bi bi žin de so'one'. \v 4 Na' gože' ḻega'aque': “Ḻežɉa'ac ḻo'o güert c̱hia'anə' ḻežɉen žin na' c̱hixɉwcza' le'e.” Nach ɉa'ac beṉə' ca'. \v 5 Na' gozeɉe' de'e yoblə gan' chac ya'anə' do gobiž, nach yeto do cheda šoṉə, na' bezle'ine' nitə' beṉə' cui bi bi žin de so'one'. Nach bozseḻe'e ḻega'aque' par so'one' žin ḻo'o güert c̱he'enə'. \v 6 Na' ca do cheda gueyə' še'elə gozeɉe' de'e yoblə. Na' bezle'iczene' beṉə' zeznite'e cui bi bi žin de so'one', nach goze'e ḻega'aque': “¿Bixc̱hen' cui ɉa'acle güen žin?” \v 7 Nach gwse'ene': “Notono no gwna neto' güen žin.” Nach goze'e ḻega'aque': “Ḻe'e žɉa'ac ḻe'e gon žin ḻo'o güert c̱hia'anə'. Na' c̱hixɉwcza' le'e.” Nach ɉa'ac beṉə' ca'. \v 8 Na' catə' bžin or yosa'a x̱an güertən' xmose' ca', nach gože' mos əblao c̱he'enə': “Beyax beṉə' güen žin ca' par c̱hixɉwga'aco'one', solaoteco' c̱hixɉo' beṉə' ca' bla'ac bzebe, na' yeyožlo' len beṉə' ca' bla'ac nechte.” Nach ben mos əblaon' can' ben x̱ane'enə' mendad. \v 9 Gwdixɉue' zgua'atec beṉə' ca' gosə'əzolaogüe' gwso'one' žin cheda gueyə' še'elə tgüeɉə denario to toga'aque'. \v 10 Na' catə' gwdixɉue' beṉə' ca' gosə'əzolao chso'on žinṉə' temprante, gwsa'aque beṉə' ca' de que c̱hixɉoche' ḻega'aque' de'e sc̱ha'och laogüe de'en gosə'əzolaogüe' chso'one' žinṉə' temprante. Pero tozəczə can' gwdixɉue' yoguə'əḻoḻtega'aque'. \v 11 Na' catə' beyož gosə'əzi' laxɉw beṉə' ca' gosə'əzolao žinṉə' temprante, gwsa'ade'e x̱an žinṉə' dižə'. \v 12 Na' de'e tant chesə'əloque' toe' gože' x̱an žinṉə': “Bedo žanə' bžaglaochguato' lao de'e zeyə'ən bento' žin c̱hio'onə'. Na' tozəczə can' gwdixɉo' neto' len beṉə' ca' bla'ac bzebe, len yetor güeɉgan' gwso'one' žinṉə'.” \v 13 Pero na' x̱an žinṉə' gože' be'enə': “Migw c̱hia', bitobi de'e mal chona' contr le'e. ¿Ecaguə tratən' bencho de que to denario c̱hixɉua' to tole? \v 14 Laxɉon' bagwxi'o, guaquə yeyeɉo'. Bagwdixɉua' beṉə' ca' con can' go'onda' ḻa'aṉə'əczə bla'aque' bzebe. \v 15 ¿Bixc̱hen' chacxi'ido' nada' ni c̱he de'en naca' beṉə' güen? Lao na'an naquən gona' con can' che'enda' len de'en deida'.” \v 16 Nach Jeso'osən' gože' beṉə' ca' bosə'əzenag jemplən': —Can' naquən, nitə' beṉə' bito zɉənaque' beṉə' blao ṉa'a pero gwžin ža catə' əsa'aque' beṉə' blao. Na' nitə' beṉə' zɉənaque' beṉə' blao ṉa'a, pero ḻeczə gwžin ža catə' ḻega'aque' bitoch əsa'aque' beṉə' blao. Diozən' chaxe' yoguə'əḻoḻ beṉə' par se'eɉḻe'e c̱he', pero baḻgue'en choso'ozenague' c̱he', na' ḻega'acze' chque'e ca xi'iṉe'. \s1 De'e yoblə gosyix̱ɉue'e Jeso'osən' de que so'ot beṉə' ḻe' \p \v 17 Jeso'osən' na' zan disipl c̱he' ca' zɉa'aque' par Jerosalenṉə'. Na' lao zɉəngüe'e nezən' Jeso'osən' gwleɉe' partlə disipl c̱he' ca' šižiṉnə' na' gože' ḻega'aque': \v 18 —Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' ṉa'a šeɉcho Jerosalenṉə' gan' gaca' lao na' bx̱oz əblao ca' na' lao na' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻein', na' yesə'əc̱hoglaogüe'en c̱hia' de que so'ote' nada'. \v 19 Na' ḻeczə so'one' nada' lao na' beṉə' ca' cui zɉənaquə beṉə' Izrael gwlaž c̱hecho par so'one' nada' borl, na' yesə'əyine' nada' yid sot, nach tenə' yosə'əde'e nada' ḻe'e yag corozən', pero na' yeyoṉ ža yebana' ladɉo beṉə' guat ca'. \s1 Xna' Jacobən' na' Juanṉə' gwṉabe' yesə'əbe' xi'iṉe' ca' cuit Jeso'osən' gan' ṉabi'enə' \p \v 20 Na' ɉa'ac xi'iṉ Sebedeon' Jacobən' len Juanṉə' na' len xna'aga'aque'enə' lao Jeso'osən'. Na' xna'aga'aque'enə' bzo xibe' lao Jeso'osən' gože'ene': —Chṉabda' le' to goclen. \p \v 21 Nach Jeso'osən' gože'ene': —¿Bi goclenṉə' che'endo' gona'? \p Nach xna'aga'aque'enə' gože'ene': —Che'enda' gono' par nic̱h xi'iṉa' quinga yesə'əbi'e šḻa'a güeɉə cuito'on catə' əžin ža ṉabi'o ṉasyon c̱hechonə'. \p \v 22 Jeso'osən' gože' Jacobən' len Juanṉə': —Bito chacbe'ile bi de'en chṉabele nada'. ¿Eguaquə saquə'əzi'ile can' saquə'əzi'anə'? ¿Egwzoile gaquə c̱hele can' gaquə c̱hia'anə'? \p Nach bosyo'oži'e xtiže'enə' gwse'ene': —Gwzoito'. \p \v 23 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —De'e ḻiczə c̱hi'i saquə'əle can' c̱hi'i saca'anə', na' de'e ḻiczə gaquə c̱hele can' gaquə c̱hia'anə', pero bito naquən par əṉia' nada' non' cue' cuitan' catə'ən əžin ža ṉabi'a. Tozə X̱a' Diozən' bagwleɉe' beṉə' ca' yesə'əbe' cuita'anə'. \p \v 24 Nach disipl ca' yeši catə' gwse'enene' can' gosə'əna disipl ca' c̱hopə besə'əže'e ḻega'aque'. \v 25 Nach Jeso'osən' goxe' yogue'e par nic̱h gosə'əbigue'e laogüe'enə', na' gože' ḻega'aque': —Ṉezecho nitə' beṉə' gwnabia' na' beṉə' blao c̱he to to ṉasyon, na' ḻa fuers chesə'ənabi'e beṉə' nitə' xni'aga'aque'. \v 26 Pero caguə can' cheyaḻə' gonḻe. Šə no le'e chene'ele gacle beṉə' blao, cheyaḻə' əgwzex̱ɉw yic̱hɉle gaquəlenḻe lɉuežɉle. \v 27 Na' šə no le'e chene'ele gacle xen entr lɉuežɉle, cheyaḻə' gon cuinḻe ca xmos beṉə' ca' yeḻa'. \v 28 Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' caguə bida' par nic̱h beṉac̱hən' sa'aclene' nada', sino que bida' par gaquəlena' beṉac̱hən', na' par əgwnežɉo cuina' c̱hixɉua' xtoḻə' yoguə'əḻoḻ beṉac̱hən' catə'ən so'ote' nada'. \s1 Jeso'osən' bene' par nic̱h c̱hopə beṉə' lc̱hoḻ besə'əle'ine' \p \v 29 Na' beṉə' zan ɉəsə'ənaogüe' Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' catə'ən besa'aque' syoda Jericon'. \v 30 Na' c̱hopə beṉə' lc̱hoḻ zɉəchi' cho'a nezən' galən' zɉəyeda Jeso'osən'. Catə' gosə'əṉezene' de que Jeso'osən' chedie' laoga'aque'enə' nach gosə'əṉe' zižɉo, gwse'e Jeso'osən': —X̱anto', len' naco' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin'. Beyašə'əlažə'əšguei neto'. \p \v 31 Nach beṉə' ca' chesyə'əde laoga'aque'enə' gosə'ədiḻe' ḻega'aque' par nic̱h ṉite'e žizə. Pero nachle gosə'əṉe' zižɉochlə gosə'əne': —X̱anto', len' naco' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin'. Beyašə'əlažə'əšguei neto'. \p \v 32 Jeso'osən' gwleze' gan' nite'enə', nach goxe' ḻega'aque' par gosə'əbigue'e laogüe'enə'. Nach gože' ḻega'aque': —¿Bin' chene'ele gona' len le'e? \p \v 33 Nach gwse'ene': —X̱anto' benšga par nic̱h yele'ito'. \p \v 34 Jeso'osən' beyašə'əlaže'e ḻega'aque' na' gwdane' ɉlaoga'aque'enə', nach ḻe'e besyə'əle'iteine', na' ɉəsə'ənaogüe' Jeso'osən'. \c 21 \s1 Gwso'elaogüe'e Jeso'osən' catə' beyo'e Jerosalenṉə' \p \v 1 Na' lao zɉa'ac Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' Jerosalenṉə' besə'əžine' Betfage, gan' zo ya'a de'en nzi' Olibos gaḻə'əzə Jerosalenṉə'. Na' Jeso'osən' gwleɉe' c̱hopə disipl c̱he' ca', \v 2 na' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e žɉa'ac yež dao' de'en chi' de'e na' na' žɉəti'ile to borr bia no'olə da'ab yag na' nc̱he'ete to xi'iṉda'ob. Na' gwsežle xna'abən' na' əc̱he'eleb nga len xi'iṉda'obən'. \v 3 Na' šə bi ye'e beṉə' le'e, na' ye'elene': “X̱anto' nan' chyažɉene' ḻega'aquəb.” Na' ḻe'e desyə'əsantecze'eb len le'e. \p \v 4 Goc ca' par nic̱h goc complir can' bzoɉ de'e profet Zequerian' ben' be' xtižə' Diozən' cana' gwne': \q1 \v 5 Gož beṉə' ca' nitə' Jerosalenṉə': \q1 “Ḻe'e ggüiašc baza' Rei c̱helen'. \q1 Žie' cožə' borr da'onə' ca to beṉə' cui naquə beṉə' blao.” \p \v 6 Na' ɉa'ac disipl ca' yež dao' de'en gož Jeso'osən' ḻega'aque' ca', na' gwso'one' can' ben Jeso'osən' mendad. \v 7 Na' besyə'əc̱he'e borrən' len xi'iṉəbən' lao Jeso'osən', na' besə'əx̱oa no xaga'aque' cožə'əga'aquəbən', nach gwžia Jeso'osən' bia da'onə' par gwyeɉe' Jerosalenṉə'. \v 8 Na' lao nez gan' zde'enə' beṉə' zan gwso'ela'ogüe'e Jeso'osən' boso'ošilɉue' no xaga'aque'enə' par nic̱h bleɉ borrən' ḻen na' ḻeczə gosə'əc̱hogue' no xozə' yag de'e nitə' tcho'a nezən' na' bosə'ənite'en lao nezən'. \v 9 Na' beṉə' zan gosə'əbialao lao Jeso'osən' na' ḻeczə beṉə' zan ɉəsə'ənao ḻe'. Nach yogue'e gosə'əgüe'e be' lban c̱he' gosə'əne': —¡Ḻechguaḻe beṉə' güen be'enga, naque' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin'! Sošga Rei c̱hechon' mbalaz ben' baza' nga bseḻə' X̱ancho Diozən' ḻe'. Ḻedoye'ela'oche' txen len beṉə' ca' nitə' gan' zo Diozən'. \p \v 10 Na' catə' bžin Jeso'osən' Jerosalenṉə' yoguə' beṉə' ca' ža' syodan' besyə'əbanene', na' gosə'əne: —¿Noxa benga bla' nga? \p \v 11 Na' beṉə' ca' nžag Jeso'osən' catə'ən bežine' lao' syoda Jerosalenṉə' bosyo'oži'e xtižə'əga'aque'enə' gwse'e: —Benga Jeso'os beṉə' za' Nasaret gan' mbane Galilean' na' cho'e xtižə' Diozən'. \s1 Jeso'osən' bebeɉe' beṉə' ca' chso'on ya'a yo'odao' əblao c̱he beṉə' Izrael ca' \p \v 12 Na' gwyeɉ Jeso'osən' yo'odao' əblao c̱he chio'o beṉə' Izrael na' bebeɉe' yoguə' beṉə' ca' chso'on ya'a chyo'onə'. Nach gwlo'oṉi'ane'e mes c̱he beṉə' ca' choso'oša' mech, na' ḻeczə ca' bene' len yag siy c̱he beṉə' ca' chso'otə' ngolbexə. \v 13 Gwde beyož bene' ca' gože' ḻega'aque': —Nyoɉczən can' gwna Diozən' gwne': “Che'enda' yesə'əna beṉə' de que liža'an naquən to latɉə gan' so'on beṉə' orasyon”, pero na' le'e babenḻen ca to latɉə gan' ža' beṉə' bguan. \p \v 14 Na' beṉə' lc̱hoḻ ca' na' len beṉə' coj ca' gosə'əbigue'e lao Jeso'osən' žlac gwzoe' ḻo'o yo'odao'onə'. Nach beyone' ḻega'aque'. \v 15 Pero na' bx̱oz əblao ca' na' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' ḻechguaḻe besə'əže'e catə' besə'əle'ine' miḻagr ca' de'en ben Jeso'osən'. Na' ḻeczə besə'əže'e catə' gwse'enene' can' gwso'elao' bi'i xcuidə' ca' Jeso'osən' yo'odao' əblaonə', de'en gosə'ənabo': “¡Ḻechguaḻe beṉə' güen be'enga, naque' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin'!” \v 16 Nach gwse'e Jeso'osən': —¿Ezendo' bin' gosə'əna bi'i xcuidə' ca'? \p Jeso'osən' boži'en gože' ḻega'aque': —Zenda'. ¿Ecabi za'alažə'əle can' nyoɉ Xtižə' Diozən' de'en gož de'e Rei Dabin' Diozən', nan: \q1 Le' babeno' par nic̱h bi'i xcuidə' na' bi'i cho'a nižə' ca' chso'ela'obo' le' can' chazlažo'o? \p \v 17 Nach bechoɉe' gan' nitə' beṉə' ca', na' beze'e syodan'. Na' že' na' ɉəyega'aṉe' Betania len disipl c̱he' ca'. \s1 Ben Jeso'osən' par nic̱h bgüiž yag yix̱güion' \p \v 18 Na' zil beteyo besa'aque' Betanian' ɉəsya'aque' Jerosalenṉə' de'e yoblə. Na' lao zesyə'əngüe'e nezən' gwdon Jeso'osən'. \v 19 Na' ble'ine' to yag yix̱güio zon cho'a nezən' na' gwyeɉe' ɉəgüie' šə žian yix̱güion'. Pero bitobi bželene', con zlega xlague'e žia. Nach gože'en: —Caneque cuich bi bi yix̱güion' cuio'. \p Na' lao or ṉa' ḻe'e bgüižten. \v 20 Catə' besə'əle'i disipl c̱he' ca' can' goquən', besyə'əbanene', nach gwse'ene': —¿Bixc̱hen' ḻe'e bgüižte yaguən'? \p \v 21 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —De'e ḻi əchnia' le'e, šə do yic̱hɉ do lažə'əle chonḻilažə'əle Diozən' na' bito chac c̱hop lažə'əle, guaquə gonḻe can' babena' par nic̱h bgüiž yaguən'. Na' ḻeczə ca' guaquə gonḻe par nic̱h ya'a nga žɉəyezon ḻo'o nisda'onə'. \v 22 Na' šə chonḻilažə'əcho Diozən' do yic̱hɉ do lažə'əcho, bitə'ətezə de'en əṉabechone' lao orasyonṉə', goṉcze'en chio'o. \s1 Yeḻə' gwnabia' c̱he Jeso'osən' \p \v 23 Nach, Jeso'osən' gozeɉe' yo'odao' əblaonə' de'e yoblə par ɉəsed ɉəlo'ine' beṉə' ca'. Na' baḻə beṉə' fariseo ca' na' yebaḻə beṉə' choso'osed choso'olo'i ḻein' gosə'əbigue'e cuit Jeso'osən'. Nach gwse'e Jeso'osən': —¿Nac goquən' gwxi'o yeḻə' gwnabia'anə' na' non' ben le' yeḻə' gwnabia'anə' par gono' de'e ca' chono'? \p \v 24 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻeczə de to de'e ṉabda' le'e. Šə gwnale nada' de'en ṉabda' le'e nach əṉia' le'e non' beṉ nada' yeḻə' gwnabia' par gona' de'e ca' chona'. \v 25 Ḻenašc nada': ¿non' bseḻə' de'e Juanṉə' bide' bc̱hoe' beṉə' nis? ¿EDioz nan' bseḻe'ene' o šə beṉə' yoblən'? \p Nach boso'oxi'e gosə'əne': —Šə ye'echone' de que Dioz nan' bseḻe'e de'e Juanṉə' par bc̱hoe' beṉə' nis, na' ye'e chio'o: “¿Bixc̱hexan' bito gwyeɉḻe'ele c̱he'?” \v 26 Na' šə ye'echone' de que to gwlazzen' bide', cuili biczən' so'one beṉə' quingan' chio'o, c̱hedə' chse'eɉḻe'e de que Diozən' bseḻe'e de'e Juanṉə' par be'e xtiže'enə'. \p \v 27 Nach gwse'e Jeso'osən': —Bito ṉezeto' non' bseḻə' de'e Juanṉə'. \p Nach gož Jeso'osən' ḻega'aque': —Ḻeczə ca' nada' bito əṉia' non' beṉ nada' yeḻə' gwnabia'anə' par gona' de'e ca' chona'. \s1 Jempl c̱he c̱hopə xi'iṉ beṉə' \p \v 28 Ḻe'e gon xbab bi zeɉe jempl nga: Gwzo to beṉə' gwnitə' c̱hopə xi'iṉe'. Na' gože' tobo': “Xi'iṉa' ṉeža che'enda' šeɉo' güen žin gan' ža' yag obas c̱hia' ca'.” \v 29 Nach xi'iṉe'enə' gožbo' ḻe': “Bito ša'a.” Pero gwdelə beyombo' xbab, nach gwyeɉbo'. \v 30 Nach gozeɉe' gan' zo xi'iṉe'en yeto, na' ɉeže'ebo' can' gože' bi'i bišə'əbo'onə'. Na' ḻe'e gožte bi'in ḻe': “Guaquəczə, na' ša'a.” Pero bito gwyeɉbo'. \v 31 Ḻe'e našc nada': ¿nobo' bi'i ca' c̱hopə boso'ozenagbo' c̱he x̱aga'acbo'onə'? \p Nach gwse'ene': —Bi'i nech na'. \p Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻeiczelen'. Na' de'e ḻi chnia' le'e beṉə' goc̱hixɉw ca' na' no'olə zargat ca' yobəch yoso'ozenague' c̱he Diozən' cle ca le'e na' yobəch əso'e latɉə ṉabia' Diozən' ḻega'aque'. \v 32 Ca naquə Juanṉə' ben' bc̱hoa beṉə' nis bide' laolen' na' gwdix̱ɉue'ine' le'e naquən' cheyaḻə' gonḻe par nic̱h yebei Diozən' le'e. Pero bito gwyeɉḻe'ele c̱he'. Letga beṉə' goc̱hixɉw ca' na' no'olə zargat ca' gwse'eɉḻe'e c̱he'. Na' catə' gocbe'ile de que beṉə' ca' bagwse'eɉḻe'e c̱he', bito bediṉɉele xtoḻə'əle ca' par šeɉḻe'ele c̱he de'e Juanṉə'. \s1 Jempl c̱he mos mal ca' \p \v 33 Ḻe'e gwzenag yeto jempl nga. Gwzo to beṉə' na' lao to pedas yežlyo c̱hen' goze' zlezə yag obas na' gwlo'e le'eɉ doxenən. Na' na'atezə bene' to tanc gan' boso'osi'e obasən' par bechoɉ xisein'. Na' ḻeczə bene' to campnary gan' yesə'əcua'a beṉə' əsa'ape' güertən'. Nach bene' güertən' lao na' beṉə' par boso'ogüia boso'oye'en, na' gwde na' gwze'e ɉəzoe' ga yoblə. \v 34 Catə' bžin tyemp par yosyo'otobe' cwsešən', bseḻe'e to c̱hopə xmose' gan' ža' beṉə' ca' chsa'apə yag obas c̱he'enə' par žɉəsyə'əx̱i'e to tlacw cwsešən' de'en cheyaḻə' yezi'e. \v 35 Pero na' beṉə' ca' chsa'apə yag obas c̱he'enə' bito bosə'əgüialaogüe' mos c̱he' ca'. Gosə'əyine' toe', na' yetoe' boso'ošiže'ene' yeɉ, nach yetoe' gwso'ote'. \v 36 Nach bosseḻə' x̱an yag obasən' mos zanch clezə ca beṉə' ca' bseḻe'e nech, pero ḻeczə can' gwso'onene' beṉə' nech ca' ḻeczə can' gwso'onene' ḻega'aque'. \p \v 37 Nach x̱an yag obasən' bseḻe'e cuinczə xi'iṉe'enə', goquene' əsa'ape'ene' respet na' yosyo'onežɉue'ene' cwsešən'. \v 38 Pero na' beṉə' ca' chsa'apə güertən' catə' besə'əle'ine' xi'iṉe'enə', nach gosə'əne' entr ḻega'acze': “Be'engan' xi'iṉ x̱an yag obasən', na' ḻe'enə' yega'aṉlen bienṉə'. Ḻeda gotchone' par nic̱h yega'aṉlencho yežlyo c̱he x̱e'enə'.” \v 39 Nach boso'oṉize'ene', besyə'əbeɉe'ene' fuerlə güertən' na' gwso'ote'ene'. \p \v 40 Beyož be' Jeso'osən' jempl nga, gože' beṉə' ca' ža'anə': —¿Nac chactgüeile gon x̱an güertən' len beṉə' ca' bocua'aṉlene' güert c̱he'enə' catə' yežin cuine'? \p \v 41 Nach gwse'ene': —Gote' ḻega'aque' yeḻə' beṉə' mal c̱hega'aque'enə', na' yegüe'e güertən' lao na' beṉə' yoblə. Yegüe'en lao na' beṉə' so'on complir yosyo'onežɉue'ene' to tlacw cwseš c̱he'enə' catə' əžin ža par yesyə'ətobe'en. \p \v 42 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ca'aczən'. Na' ¿əcabiṉə' šeɉni'ile bi zeɉen de'en nyoɉ Xtižə' Diozən' gan' nan: \q1 Yeɉ de'en cui gwso'olažə' mues güen yo'o ca', \q1 ḻenṉə' banaquən yeɉ squin. \q1 X̱ancho Diozən' babzoe' yeɉən' gan' cheyaḻə' son \q1 na' de'e zaquə' yebanecho can' bene'enə'. \m \v 43 De'e na'anə' chnia' le'e de que Diozən' cueɉyic̱hɉe' cuich ṉabi'e ṉasyon c̱helenə' na' cueɉe' beṉə' yoblə beṉə' yoso'ozenag c̱he' par ṉabi'e ḻega'aque'. \v 44 Na' ca naquə yeɉən' ža, yoguə' no cui šeɉḻe' c̱hia' gwxaquə'əlebene' ca beṉə' əxopə lao yeɉən' na' cue'ežožɉe'. Na' yoguə' no cuiṉə' šeɉḻe' c̱hia' catə' babžin žan' gaquə juisyən', gwxaquə'əlebene' ca beṉə' əxopə yeɉ laogüe'enə' na' əgwšošɉən ḻe'. \p \v 45 Na' bx̱oz əblao ca' na' beṉə' fariseo ca', catə' gwse'enene' jempl ca' de'en be' Jeso'osən', gwsa'acbe'ine' de que be'e jempl ca' por ni c̱he de'en cui chse'eɉḻe'e c̱he'. \v 46 Nach gwse'enene' yesə'əzene'ene' pero bitobi gwso'onene' ḻe'. Besə'əžebe' šə bi so'one beṉə' ca' nžague'enə' ḻega'aque', c̱hedə' yogue'e gwse'eɉḻe'e de que Diozən' bseḻe'e Jeso'osən' par cho'e xtiže'enə'. \c 22 \s1 Jempl c̱he to yeḻə' gošagna' \p \v 1 Na' de'e yoblə bsed blo'i Jeso'osən' beṉə' ca' len jemplən', gozne': \v 2 —Yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' gwxaquə'əleben ca de'e nga goquən'. Zo to rei, beṉə' ben gast catə' bšagna' xi'iṉe'enə'. \v 3 Na' bene' combid beṉə' zan əžɉa'aque' liže'enə' par əsa'ogüe'. Na' catə' bžin or par solao lṉin', rein' bseḻe'e xmose' ca' par ɉəsə'əxi'e beṉə' ca' babene' combidən'. Pero notono no gwse'ene əžɉa'ac lao yeḻə' gošagna' c̱he xi'iṉe'enə'. \v 4 Nach gože' yex̱oṉɉ xmose' ca': “Ḻe'e žɉež beṉə' ca' zɉənaquə combidən' de que babsi'ini'a de'en gaochonə'. Babeta' xco'oṉa' ca' na' xme'edaogua'a ca' bia ca' chsa'aṉə', na' yoguə' de'e ca' yeḻa' babsi'ini'a par gaocho. Na' ye'ega'aclene' sa'aque' gaocho de'en babsi'ini'anə'.” Nach ɉa'ac mos ca' ɉse'eže' ḻega'aque' ca'. \v 5 Pero beṉə' ca' bito gwso'one' cas. Toe' gwyeɉe' ɉəgüie' yežlyo c̱he'enə', na' yetoe' gwyeɉe' ɉene' ṉegosy. \v 6 Na' yebaḻe' bosə'əṉize' mos ca' bseḻə' rein' na' gosə'əzi'ic̱hiže'e ḻega'aque' na' gwso'ote' baḻe'. \v 7 Na' ḻechguaḻe bža'a rein', na' bseḻe'e soḻdad c̱he' ca' ɉse'ete' ḻega'aque' na' bosə'əzeye' syoda c̱hega'aque'enə'. \v 8 Nach rein' gože' xmose' ca': “Babsi'ini'a de'en gaocho lao lṉin', pero ca naquə beṉə' ca' bena' combidən' nacbia' bito zɉəzaque'e par la'aque' liža' nga əsa'ogüe'. \v 9 Ḻe'e žɉa'ac yež ca' yeḻa' na' ḻe'e žɉəta yoguə' lquey ca' na' gonḻe combid yoguə' beṉə' chaš par da'aque' sa'ogüe'.” \v 10 Na' mos ca' ɉa'aque' yoguə' nez ca' na' ɉəsə'ətobe' con yoguə' beṉə' besə'əžague', no beṉə' naquə beṉə' güen na' no beṉə' naquə beṉə' mal, par nic̱h beža' liž rein' xte cuich bi latɉə gotə'. \p \v 11 Pero na' catə' gwyo'o rein' ɉəgüie' beṉə' ca' bazɉənžaguən', na' entr ḻega'aque' ble'ine' to beṉə' cui nyaze' lachə' de'en chnežɉo rein' de'en chsa'aze' lao lṉinə'. \v 12 Nach gož rein' ḻe': “Migw c̱hia' ¿nac goquən' gwyo'o nga? la' bito nyazo' lachə' de'en cheyaḻə' c̱hazo'.” Na' be'enə' bito bželene' bi ye'e rein'. \v 13 Nach rein' bene' mendad yoso'oc̱heɉ xmose' ca' ṉi'ana' be'enə' na' yesyə'əbeɉe'ene' fuerlə, gan' ḻechguaḻe naquə žc̱hoḻ, gan' cuežyaše'e na' gan' gaoyeɉə leye' zeɉḻicaṉe. \v 14 Can' naquən, Diozən' chaxe' yoguə' beṉə' par əse'eɉḻe'e c̱he', pero baḻgue'en choso'ozenague' c̱he', na' chque'e ḻega'aque' ca xi'iṉe'. \s1 Gosə'əṉabene' Jeso'osən' šə naquən güen yesə'əyixɉue' impuest c̱he gobierṉ \p \v 15 Nach beṉə' fariseo ca' besə'əžague' par bosə'əxi'e naclə so'one' par nic̱h yesə'əcueɉe' Jeso'osən' dižə' de'en yesə'əc̱hine' par əsa'ogüe' xya c̱he'. \v 16 Na' beṉə' fariseo ca' boso'oseḻe'e baḻə beṉə' zɉənaquə cuent len ḻega'aque' lao Jeso'osən' na ḻeczə boso'oseḻe'e baḻə beṉə' chso'on txen len Erodən' par ɉse'eže'ene': —Maestr, ṉezeto' de que cho'o dižə' ḻi. Ṉezeto' de'en chsed chlo'ido' beṉə' can' chene'e Diozən' goncho naquən dižə' ḻi. Na' ṉezeto' bito chžebo' bin' yesə'əna beṉə', la' bito chono' cuent c̱he beṉə' šə naque' blao o šə bito naque'. \v 17 De'e na'anə' zedeṉabeto' le' par ənao' neto' naquən' cheyaḻə' gonto'. ¿Enaquən güen c̱hixɉwto' impuest c̱he gobierṉ roman', o šə bito cheyaḻə' c̱hixɉwto'on? \p \v 18 Jeso'osən' gocbe'ine' caguə do lažə'əga'aque'enə' gwse'ene' ca', nach gože' ḻega'aque': —¡Nacle beṉə' gox̱oayag! ¿Bixc̱hen' chene'ele cueɉle nada' dižə' de'en gwc̱hinḻe contr nada'? \v 19 Ḻe'e gwlo'i nada' xmechlen' de'en chyixɉwle c̱he impuestən'. \p Nach boso'olo'ine' ḻe' to denario. \v 20 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —¿No diboj c̱heinə' da' laogüenṉə', na' no lein' nyoɉ laogüenṉə'? \p \v 21 Nach gwse'ene': —C̱he Rei Sesar. \p Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e əgwnežɉo Sesarən' de'en naquə c̱he' ža, na' ḻe'e əgwnežɉo Diozən' de'en cheyaḻə' əgwnežɉwlene'. \p \v 22 Nach beṉə' ca' catə' gwse'enene' xtižə' Jeso'osən' besyə'əbanene'. Na' besa'aque' gan' zoe'enə'. \s1 Catə' yesyə'əban beṉə' guat ca' \p \v 23 Na' ḻe'e ža na'atezəczə besə'əzžin baḻə beṉə' sadoseo beṉə' ca' cui chse'eɉḻe' de que yesyə'əban beṉə' guat ca', na' de'e na'anə' ɉse'eže'ene': \v 24 —Maestr, de'e Moisezən' bzoɉe' de que šə to beṉə' byo beṉə' nšagna' gate' na' yega'aṉ no'olə c̱he'enə' sin cui no xi'iṉe' gwzo, beṉə' bišə' be'enə' bagotən' cheyaḻə' yeque'e no'olənə' par nic̱h nitə' xi'iṉ dia c̱he de'e beṉə' biše'enə'. \v 25 Bac̱h bembi'ato' gažə bišə'əga'aque'. Na' beṉə' nechən' bšagne'e, na' gote', na' notono xi'iṉe' gwzo. Na' biše'e əgwchopən' beque'e no'olən'. \v 26 Na' ḻeczə got beṉə' əgwchopən' na' notono xi'iṉe' gwzo. Nach ḻe'egatezə ca' goquə len beṉə' biše'e əgwyoṉe, nach beṉə' bišə'əga'aque' ca' yeḻa', xte besyə'əyatega'aque' besyə'əque'e no'olən' na' besyə'əyatega'aque' gwsa'at, na' notoczə no xi'iṉga'aque' gwnitə'. \v 27 Na' gwde gwsa'at beṉə' ca' ḻeczə got no'olən'. \v 28 Na' catə' yesyə'əban beṉə' guat ca', ¿noe' entr beṉə' gažə ca' gaquə be'en c̱he no'olən'? la' yogue'en bosyo'ošagna'alene' ḻe'. \p \v 29 Nach gož Jeso'osən' ḻega'aque': —Bito chonḻe xbab šao' de'en nale ca', la' bito ṉezele can' na Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən na' nic ṉezele naquən' naquə yeḻə' guac c̱he Diozən'. \v 30 Catə'ən yesyə'əban beṉə' guat ca', bito gacbia' šə zoso'ošagne'e o šə cui, na' cana' caguə no yosyo'ošagna'ach. Lebzen' əsa'aque' len angl c̱he Diozən' beṉə' ca' nitə' yoban'. \v 31 Na' ca naquən' chaquele bito yesyə'əban beṉə' guat ca', ¿əbito za'alažə'əle can' nyoɉ Xtižə' Diozən', nan: \v 32 “Nada' naca' Dioz c̱he de'e x̱axta'ole Abraanṉə', na' Dioz c̱he de'e x̱axta'ole Isaaquən', na' Dioz c̱he de'e x̱axta'ole Jacobən'.” Na' ṉezecho beṉə' ca' nite'e len Diozən' c̱hedə' Diozən' bito naque' Dioz c̱he beṉə' guat, sino naque' Dioz c̱he beṉə' ca' zɉəmban. \p \v 33 Na' beṉə' zan ca' zɉənžaguən' besyə'əbanene' catə' gwse'enene' dižə'ən de'en bsed blo'ine' ḻega'aque'. \s1 De'en naquə de'e blaoch de'en non Diozən' mendad goncho \p \v 34 Na' catə' gwse'ene beṉə' fariseo ca' de que Jeso'osən' bzožie' beṉə' sadoseo ca', nach ɉeza'aque' lao Jeso'osən'. \v 35 Na' to ben' chsed chlo'i ḻein' ḻeczə gone'ene' cueɉe' Jeso'osən' dižə' de'e gwc̱hine' contr ḻe'. Na' gože'ene': \v 36 —Maestr, lao ḻei c̱he Diozən' ¿non' de'en none' mendad goncho naquən de'e blaoch? \p \v 37-38 Jeso'osən' gože'ene': —De'en naquə de'e žialaoch na' de'e blaoch lao de'e ca' none' mendad goncho nan: “Cheyaḻə' gaquecho c̱he X̱ancho Diozən' do yic̱hɉ do lažə'əcho do fuers balor c̱hecho.” \v 39 Na' de'e əgwchopen' lebze nan len de'e nechen': “Cheyaḻə' gaquecho c̱he sa'alɉuežɉcho catg chaquecho c̱he cuincho.” \v 40 C̱hopə de'e ca' non Diozən' mendad goncho zɉənox̱ə'ən doxen de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' de'en boso'ozoɉ beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana'. \s1 Cristən' naque' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin' \p \v 41 Na' lao ṉe'e zɉənžag beṉə' fariseo ca' lao Jeso'osən', \v 42 gože' ḻega'aque': —¿Bin' chontguale xbab c̱he Cristən' ben' əseḻə' Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'? ¿No xi'iṉ dia c̱hei gaque'? \p Na' gwse'ene': —Gaque' xi'iṉ dia c̱he de'e Rei Dabin'. \p \v 43-44 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —De'e Dabin' bzoɉe' can' blo'i Spirit c̱he Diozən' ḻe'. Gwne' de que Cristən' naque' X̱ane'. Quinga bzoɉe': \q1 X̱ancho Diozən' gože' X̱ana'an: \q1 “Gwche'edo' cuita' nga ṉabi'acho txen, \q1 Na' gona' par nic̱h ṉitə' de'e ca' chso'on contr le' na' beṉə' contr c̱hio' ca' xni'onə'.” \m \v 45 Na' de'en gwna de'e Rei Dabin' de que Cristən' naque' X̱ane', ¿əcabi zeɉen de que Cristən' naque' mazəchlə ca xi'iṉ dia c̱he' na'anə' ža? \p \v 46 Na' notoch no goquə yosyo'oži'i xtiže'enə'. Na' dezd ža na' bitoch besyə'əyaxɉene' bi yesə'əṉabene' Jeso'osən'. \c 23 \s1 Xtoḻə' beṉə' fariseo ca' na' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻein' \p \v 1 Nach Jeso'osən' gwzolao be'e dižə' len disipl c̱he' ca' na' len beṉə' zan ca' nitə' gan' zo'enə', gwne': \v 2 —Beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻein' na' beṉə' fariseo ca' bazɉənḻane' xlatɉə de'e Moisezən' par choso'ozeɉni'ine' beṉə' ḻei c̱he Diozən'. \v 3 Na' de'e na'anə' ḻe'e gwzenag c̱hega'aque' catə' choso'ozenene' le'e can' na ḻein', na' ḻe'e gon can' nanṉə', pero bito gonḻe can' chso'on ḻega'aque', c̱hedə' ḻega'aque' bito chso'one' de'en chəsə'əne' cheyaḻə' gonḻe. \v 4 Ḻega'aque' chesə'əzanche' can' na ḻein', na' chso'one'en ca to yoa' de'e cuiczə no do'i na' chse'enene' soa' beṉə' yoblə ḻen, na' bito chse'ene ḻega'aque' əso'en. \v 5 Ca naquə beṉə' ca' yoguə' de'en chso'one'enə', chso'one'en parzə nic̱h yesə'əle'i beṉə' can' chso'one'enə', na' so'elaogüe'e ḻega'aque'. Ncheɉ na'aga'aque'enə' na' ncheɉ lao xgaga'aque'enə' caj dao' gan' ža' part güeɉə Xtižə' Diozən' na' chso'one' caj dao' ca' de'e cha'odao'. Na' ḻeczə chso'one' lox xadoṉ c̱hega'aque'enə' de'e toṉə. \v 6 Chesyə'əbeine' chesə'əbi'e gan' chəsə'əbe' beṉə' blao ca' catə' chɉa'aque' gan' chac no lṉi, na' catə' chɉa'aque' yo'odao' c̱hega'aque'. \v 7 Chəsyə'əbeine' catə' beṉə' ca' chəsə'əguape' ḻega'aque' diox na' catə' chesə'ənope'e na'aga'aque'en do lao lquey, na' chse'enene' yoso'osi' beṉə' ḻega'aque' maestr. \p \v 8 Pero əchnia' le'e, bito gonḻe byen ye'e beṉə' le'e “maestr” laogüe de'en chsed chlo'ile xtiža'anə', c̱hedə' nadə'əzan' gwleɉ Diozən' par naca' maestr c̱hele, nadan' bseḻe'e par gaquəlena' beṉac̱hən'. Na' yoguə' le'e chonḻilažə'əle nada' chaque bišə'əlɉuežɉle tole yetole. \v 9 Na' ḻeczə bito nale c̱he notə'ətezə beṉə' de que naque' “Padrecito”. Tozə Dioz ben' zo yoba naque' X̱acho. \v 10 Na' bito gonḻe byen ye'e beṉə' le'e “X̱ana'”, c̱hedə' ḻeczə tozə nada' Cristən' gwleɉ Diozən' par naca' X̱anḻe. \v 11 Šə no le'e nacle beṉə' blaoch, cheyaḻə' əgwzex̱ɉw yic̱hɉle gaquəlenḻe lɉuežɉle. \v 12 Notə'ətezle cho'elao' cuinḻe Diozən' gone' par nic̱h gacbe'ile de que bitobi zaquə'əle. Na' notə'ətezle chonḻe xbab de que bitotec bi zaquə'əle, Diozən' goṉe' le'e yeḻə' bala'aṉ. \p \v 13 Probchguazə le'e chsed chlo'ile ḻein', na' probchguazə le'e beṉə' fariseo. Chx̱oayagle beṉə' par nic̱h cui so'e latɉə ṉabia' Diozən' ḻega'aque' na' ḻeczə le'e bito cho'ele latɉə ṉabia' Diozən' le'e. \p \v 14 Na' probchguazə le'e chsed chlo'ile ḻein', na' probchguazə le'e beṉə' fariseo. Chx̱oayagle no no'olə gozebə par nic̱h no'ol ca' chso'oṉe' le'e ližga'aque' na' len bichlə de'en de c̱hega'aque'. Nach catə' chonḻe orasyon cho'echguale dižə' par nic̱h əx̱oayagle beṉə' əsa'aquene' nacle beṉə' güen. Goscha'och Diozən' castigw c̱helen' clezə ca c̱he beṉə' ca' cuitec zɉəṉezene' can' na ḻein'. \p \v 15 Probchguazə le'e chsed chlo'ile ḻein' na' probchguazə le'e beṉə' fariseo. Nacle beṉə' gox̱oayag. Chɉa'actezə chɉa'acle chɉətilɉle beṉə' zitə' beṉə' yesə'ənao de'en chsed chlo'ile. Na' catə' chželga'aquelene' chzeɉni'iga'aquelene' par nic̱h əsa'aque' ḻechguaḻe beṉə' maləch clezə ca le'e. \p \v 16 ¡Probchguazə le'e! Nacle ca beṉə' lc̱hoḻ beṉə' chsa'aquene' guaquə yesə'əgüe'e nez beṉə' yoblə. Nale de que notə'ətezə beṉə' chzoe' joramentən' por yo'odao' əblaonə', bitobi zeɉe jorament c̱he'enə'. Pero šə chzoe' joramentən' por oro de'en de ḻo'o yo'oda'onə', nachən' zeɉen de que cheyaḻə' gone' can' chone' lyebe. \v 17 Le'e nacle ca beṉə' lc̱hoḻ na' bitobi cheɉni'ile. Oron' bitotec bi zaquə'ən. Yo'oda'onə' gan' yo'o oron' ḻenṉə' zaquə'əchən, la' de'en yo'o oron' ḻo'inə' de'e na'anə' oron' naquən c̱he Diozən'. \v 18 Na' ḻeczə nale de que šə to beṉə' chzoe' joramentən' por mes de yeɉ gan' choso'ozeye' bia yix̱ə'ən par chso'elaogüe'e Diozən', bitobi zeɉe jorament c̱he'enə'. Pero na' šə chzoe' joramentən' por de'en xoa lao mes de yeɉən', cheyaḻə' gone' can' chone' lyebe. \v 19 Le'e nacle ca beṉə' lc̱hoḻ na' bitobi cheɉni'ile. De'en choso'ozeye' par chso'elaogüe'e Diozən' bitotec bi zaquə'ən. Mes gan' chxoa de'en chosə'ənežɉue' Diozən' ḻenṉə' zaquə'əchən, la' de'en choso'ox̱oe' de'e ca' laogüen, de'e na'anə' chsa'aquən c̱he Dioz. \v 20 Šə beṉə' chzoe' joramentən' por mes de yeɉən' lenczə por de'en xoa laogüenṉə' chzoe'en. \v 21 Na' šə beṉə' chzoe' joramentən' por yo'oda'onə', lenczə por Dioz nan' chzoe' joramentən' c̱hedə' yo'oda'onə' naquə c̱he Diozən' na' nan' zoe'. \v 22 Na' šə beṉə' chzoe' joramentən' por yoban', por Dioz nan' chzoe'en, c̱hedə' la' nan' chi' Diozən' chnabi'e. \p \v 23 Probchguazə le'e chsed chlo'ile ḻein', na' probchguazə le'e beṉə' fariseo. ¡Nacle beṉə' gox̱oayag! Ḻa'aṉə'əczə chnežɉwle Diozən' to part lao ši part c̱he yix̱güeɉ c̱hele, c̱he niz c̱hele, na' c̱he comin c̱hele, bitobi zeɉen, c̱hedə' bito chzenagle c̱he de'e ca' zɉənaquə de'e žialaoch de'en na ḻein'. Bito chonḻe de'en naquə güen lao Diozən'. Bito cheyašə'əlažə'əle sa'alɉuežɉ beṉac̱hle. Bito chonḻe complir can' nale. De'e quinga zɉənaquə de'e žialaoch gonḻe; pero bito cheyaḻə' cueɉyic̱hɉle cui əgwnežɉwle de'e ca' chnežɉoczlene'. \v 24 Nacle ca beṉə' lc̱hoḻ beṉə' chsa'aquene' guaquə yesə'əgüe'e nez beṉə' yoblə. Gwxaquə'əlebele ca to beṉə' chebeɉ bizə beb dao' nc̱hix̱ə yeḻə' guao c̱he'enə', pero bito chacbe'ine' šə nc̱hix̱ə'əchlən to de'e xen de'e zaquə' yebeɉe'. \p \v 25 Probchguazə le'e chsed chlo'ile ḻein' na' probchguazə le'e beṉə' fariseo. ¡Nacle beṉə' gox̱oayag! Gwxaquə'əlebele ca tas plat de'en chc̱hin beṉə' na' cui cha'a chyibe' ḻo'inə' binḻo. Chonḻe par nic̱h chsa'aque beṉə' de que nacle beṉə' güen pero ḻechguaḻe chzelažə'əle bi de'e de c̱he beṉə' na' chebeichgüeile chca'alen. \v 26 Le'e beṉə' fariseo, nc̱hoḻ yic̱hɉla'ažda'olen'. Ḻe'e yediṉɉe xtoḻə'əle ca' par nic̱h de'e ḻiczə gacle beṉə' güen can' chene'ele so'on beṉə' xbab nacle. \p \v 27 Probchguazə le'e chsed chlo'ile ḻein' de'en bzoɉ de'e Moisezən', na' probchguazə le'e beṉə' fariseo. ¡Nacle beṉə' gox̱oayag! Gwxaquə'əlebele ca to ba de'en zɉənone' xochechgua laogüenə' pero ḻo'ilei ža' žit beṉə' guat na' chi'ichgua de'e zban. \v 28 Chene'ele so'on beṉə' xbab c̱hele de que nacle beṉə' güen, pero len yic̱hɉla'ažda'olen' nacle beṉə' gox̱oayag na' beṉə' malchgua. \p \v 29 ¡Probchguazə le'e chsed chlo'ile ḻein'! na' ¡probchguazə le'e beṉə' fariseo! Nacle beṉə' gox̱oayag. Chonḻe moṉoment lao ba c̱he de'e profet beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana', na' chonḻe xochechgua lao ba c̱he yeziquə'əchlə beṉə' gwso'on de'e güen. \v 30 Na' nale: “Žalə' chio'o bazocho ca tyemp c̱he de'e x̱axta'ocho ca', bito bencho txen len ḻega'aque' ca de'en gwso'one' gwso'ote' profet ca' beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana'.” \v 31 Pero na' yoguə'əḻoḻte de'en chonḻe chlo'in de que tozəczə can' nacle len de'e x̱axta'ole ca' beṉə' ca' gwso'ot de'e profet ca'. \v 32 Šə de'e tant chebeile chonḻe de'e malən', ḻe'e gwza'alao ḻegon biquə'əchlə de'e mal de'en bito goḻə' so'on de'e x̱axta'ole ca'. \p \v 33 Le'e nacle beṉə' gox̱oayag na' nalɉele. ¿Echaquele de que guaquə yexoṉɉele castigon' de'en goṉ Diozən' le'e ca de'en əseḻe'e le'e lao yi' gabiḻən'? \v 34 Na' de'en gona' nada' əseḻa'a beṉə' so'e xtiža'anə' na' no beṉə' sin' laolenə', na' nochlə beṉə' yoso'osedene' le'e xtiža'anə'. Na' baḻe' gotle əgwda'aga'aclene' to ḻe'e yag coroz, na' yebaḻe' c̱hinḻe do ḻo'o yo'odao' c̱hele ca', na' yebaḻe' yolagzeɉə yolagzidəga'aclene' gatə'ətezə yež žɉa'aque'. \v 35 Na' de'en gonḻe ca' gaple doḻə' c̱he yeḻə' got c̱he yoguə' beṉə' ca' gwso'on de'e güen, beṉə' ca' gwso'ot de'e x̱axta'ole ca', gwzolaozən len de'e Abeḻən' xi'iṉ beṉə' nech ca' ben' naquə beṉə' güen lao Diozən' na' beyožən len de'e Zequeria xi'iṉ de'e Berequias. Zequeria na'anə' ben' gwso'ote' entr yo'odao' əblaonə' na' entr mes de yeɉ gan' choso'ozeye' bia yix̱ə' par chso'elaogüe'e Diozən'. \v 36 Na' de'e ḻi le'e mbanḻe ṉa'a si'ile castigw c̱he yeḻə' got c̱he yoguə' beṉə' ca' gwso'ot de'e x̱axta'ole ca'. \s1 Begüine'e Jeso'osən' por ni c̱he xtoḻə' beṉə' Jerosalen ca' \p \v 37 ¡Prob le'e beṉə' Jerosalen! Chotle beṉə' ca' chso'e xtižə' Diozən' na' beṉə' ca' chseḻə' Diozən' par chso'elene' le'e xtiže'enə' chšižə'əga'aclene' yeɉ. Zan las bago'onda' yotoba' le'e can' chon to ɉeid cheyež xi'iṉəb, pero bito be'ele latɉə. \v 38 Na' ṉa'a cueɉyic̱hɉ Diozən' le'e. Bitoch gone' cas c̱hele. \v 39 Na' əchnia' le'e, bitoch le'ile nada' xte catə'əch əžin ža əṉale: “Cho'ela'oto' ben' za' nga, babseḻə' X̱ancho Diozən' ḻe'.” \c 24 \s1 Jeso'osən' gwne' de que gwžin ža yosyo'oc̱hiṉɉe' yo'odao' əblaonə' \p \v 1 Na' catə' beza' Jeso'osən' yo'odao' əblaonə' par šeɉe' ga yoblə gosə'əbiguə' disipl c̱he' ca' gan' zo'enə' na' lao chəsə'əgüi'e yo'odao' əblaonə' gwso'e dižə' catec xoche naquən na' ḻeczə ca' yo'o ca' zɉənyec̱hɉən. \v 2 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Bable'ile catec xochen' naquə yoguə' de'e quinga. Na' de'e ḻi chnia' le'e ca naquə de'en chle'ile ṉa'a, gwžin ža yosyo'oc̱hiṉɉ beṉə' doxenən, na' notoch no le'i ḻega'aquən. \s1 De'en gaquə catə'ən bazon baozə šo'o fin c̱he yežlyon' \p \v 3 Na' ɉa'aque' ya'a Olibosən' na' Jeso'osən' gwchi'e lao ya'anə' toze'. Na' gosə'əbiguə' disipl c̱he' ca' laogüe'enə' na' gwse'ene': —X̱anto', ¿do batə'əquən' gaquə de'e nga nao' nga? Na' ¿nac gaquən' gacbe'ito' de que bazon baozə yido' de'e yoblə par šo'o fin c̱he yežlyon'? \p \v 4 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e gon xbab par nic̱h notono əx̱oayag le'e. \v 5 Gwžin ža catə' zan beṉə' gox̱oayag ša' lao yežlyo nga beṉə' se'ene'ene' yoso'oḻane' xlatɉa' nga. Na' yesə'əne': “Nada'an Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlena' le'e.” Na' beṉə' zan yesə'əx̱oayague'. \v 6 Na' yene'ele dižə' de que chac gwdiḻə, o de que guaquə gwdiḻə, pero na' bito žeble, c̱hedə' zgua'atec cheyaḻə' gaquə ca'. Na' bito ḻe'e žinte žan' par šo'o fin c̱he yežlyon'. \v 7 Na' yesyə'ədiḻə yež contr yež, na' ṉasyon contr ṉasyon. Na' ḻeczə zan yež de'e zɉəchi' doxenḻə yežlyon' gaquə bgua bgüin na' cue'e yižgüe', na' ḻeczə x̱o'ochgua. \v 8 Na' te gaquə ca' ṉe'e yesə'əžaglaoch beṉə' ža' yežlyon'. \p \v 9 Nach beṉə' ca' ža' doxen yežlyo nga yesə'əgue'ine' le'e c̱hedə' chonḻilažə'əle nada'. Na' so'one' le'e lao na' beṉə' contr ca', na' yesə'əsaquə'əzi'e le'e, nach so'ote' le'e. \v 10 Cana' ža, beṉə' zan beṉə' bachso'onḻilažə' nada' yesə'əbeɉyic̱hɉe' cuich so'onḻilaže'e nada'. Na' ḻega'acteze' yesə'əgue'ine' lɉuežɉga'aque' beṉə' ṉe'e chso'onḻilažə' nada' na' so'one' ḻega'aque' lao na' beṉə' contr ca'. \v 11 Na' beṉə' zan so'onḻaže'e yesə'əne' de que xtižə' Diozən' chəsə'əyix̱ɉui'e na' yesə'əx̱oayague' beṉə' zan. \v 12 Na' laogüe de'en šanch beṉə' ca' so'on de'e malən', beṉə' zan juisy beṉə' bachso'onḻilažə' nada' cuich əsa'aquene' c̱he yeziquə'əchlə beṉə' chso'onḻilažə' nada'. \v 13 Pero na' notə'ətezle šə co'o gwc̱heɉlažə'əle len de'en c̱hi' saquə'əle par gonḻilažə'əle nada' na' gwzenagle c̱hia' xte catə'əch əžin ža gatle, gožɉəyezole len Diozən'. \v 14 Na' žɉa'ac beṉə' doxen lao yežlyon' yesə'əyix̱ɉui'e dižə' güen dižə' cobən' de que ṉabia' Diozən' con notə'ətezə beṉə' əso'e latɉə. Na' catə' bazɉəṉeze beṉə' ža' yoguə' ṉasyonṉə' ḻen, cana'achən' əžin ža šo'o fin c̱he yežlyon'. \p \v 15-16 Bablable can' bzoɉ de'e profet Daniel ben' be' xtižə' Diozən' cana'. Na' de'en bzoɉe' nan de que beṉə' mal so'one' de'en naquə de'e zban juisy de'e chgue'i Diozən' ḻo'o yo'odao' əblao c̱he chio'o beṉə' Izrael na' yo'oda'onə' bitoch gonən žin. Na' catə' le'ile gaquə de'e quinga, canan' le'e nitə'əle Jodean' cheyaḻə' əgwxoṉɉle na' žɉa'acle do ya'ada'ote. Le'e chlable de'en nga ḻe'e šeɉni'in. \v 17 Na' šə zo to beṉə' chone' dezcanz lao sotea c̱he' liže'enə', bito gaḻə' yotobe' šinḻaze' ca' ža' liže'enə', con cueɉyic̱hɉe'en. \v 18 Na' ḻeczə ca' beṉə' zda do yoba bito gaḻə' yebi'e par žɉəyexi'e xadoṉ c̱he'enə' liže'. \v 19 Na' ca tyempən' ḻechguaḻe zdebə gaquən len no'olə ca' zɉənoa' bdao' na' no'ol ca' chesə'əguažə' bidao'. \v 20 Ḻe'e gon orasyon par nic̱h cui cheyaḻə' əgwxoṉɉle tyemp catə' chi' de'e zag o lao ža dezcanz. \v 21 Catə' gaquə de'e ca' ḻechguaḻe c̱hi' saquə' beṉə' Izrael gwlaž c̱hecho ca'. Na' dezd catə'ən gwxe yežlyon' xte ža ṉeža bito əṉacho bagwdi' bagwxaquə' beṉə' can' c̱hi' saquə' beṉə' Izrael gwlaž c̱hecho ca', na' bito əžinḻaže'e gaquə ca' len beṉac̱hən' de'e yoblə. \v 22 Žalə' nžia Diozən' bia' yesə'əžaglaogüe' sša ni yeto beṉə' cuich zɉəmban catə'ən yeyož yesə'əžaglaogüe'enə' žalə' ca'. Pero por ni c̱he de'en chaque Diozən' c̱he beṉə' ca' chso'onḻilažə' ḻe', beṉə' ca' bagwleɉe' par əsa'aque' xi'iṉe', de'e na'anə' cui güe'e latɉə yesə'əžaglaogüe' sša. \p \v 23 De'e na'anə' šə no əye'e le'e: “Bgüiašc nga zo Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' chio'o”, o šə əye'e le'e: “Na'alə zoe'”, bito šeɉḻe'ele c̱he'. \v 24 Zan beṉə' gox̱oayag ša' lao yežlyo nga əse'e le'e de que zɉənaque' Cristən' o de que chso'e xtižə' Diozən'. Na' so'one' miḻagr na' so'one' de'e naquə yeḻə' goban par nic̱h yesə'əx̱oayague' beṉə' ca' bagwleɉ Diozən' par əsa'aque' xi'iṉe' žalə' gaquə yesə'əx̱oayague' ḻega'aque'. \v 25 Baṉezele can' gaquə la' bagwdix̱ɉue'ida' le'e c̱he de'e ca' ze'e gaquə. \v 26 De'e na'anə' šə əse'e le'e: “Zo Cristən' latɉə dašən'”, bito gwzenagle c̱hega'aque' par əžɉa'acle. Na' šə əse'e le'e de que zo Cristən' ḻo'o yo'onə', bito šeɉḻe'ele c̱hega'aque'. \v 27 Can' chac catə' chep yesən' chse'eni'in doxenḻə ḻe'e yoban' to de repentzə, ḻeczə can' gaquə catə'ən əžin ža yida' de'e yoblə. Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' yida' to de repentzə na' yoguə'əḻoḻ beṉə' yesə'əle'ine' nada'. \v 28 Ngale'en chonen c̱he ben' ne': “Gan' de bia guat nan' chesə'əžag šod ca'.” \s1 Can' gaquə catə' yidə Jesocristən' de'e yoblə \p \v 29 Na' cate yeyož c̱hi' saquə' beṉac̱hən' lao ža ca', bgüižən' bitoch əgwse'eni'in, na' ḻeczə ca' bio'onə'. Na' belɉw ca' zɉəžia ḻe'e yoban' yesə'əxopən c̱hedə' Diozən' əgwsi'iṉse' yoguə' de'e ca'. \v 30 Na' cana'ach beṉə' ža' yežlyon' yesə'əle'ine' nada' yida' de'e yoblə to ḻo'o beɉw, nadan' naca' ben' bseḻə' Diozən' golɉa' beṉac̱h. Yida' nsa'a yeḻə' guac xen c̱hia'anə' na' yeḻə' chey che'eni' c̱hia'anə'. Na' beṉə' ža' yoguə' ṉasyon c̱he yežlyon' yesə'əbežyaše'e, beṉə' cui gwso'onḻilažə' nada'. \v 31 Na' catə'ən yida' to trompetən' cuežən zižɉo, na' əseḻa'a angl c̱hia' ca' doxenḻə yežlyonə' par yesyə'ətobe' beṉə' ca' bagwleɉ Diozən' par zɉənaque' xi'iṉe' gatə'ətezə zɉənasəlase'. \p \v 32 Ṉezele can' chac do nga len yag yix̱güion', catə' bac̱h chzolao chebia xḻague'e, chacbe'ile de que bac̱h zon yela' yeɉon'. \v 33 Na' ḻeczə can' catə'ən le'ile gaquə de'e mal ca' bagwnia' gaquə, cana'ach əṉezele de que bazon əžin ža šo'o fin c̱he yežlyon'. \v 34 De'e ḻi əchnia' le'e, bitoṉə' gat le'e nitə'əle lao tyemp nga ṉa'a catə' solao gaquə yoguə'əḻoḻ de'e ca'. \v 35 Ca naquə de'e ca' chle'icho ḻe'e yoban' na' yežlyon', yesə'əde c̱hei, pero ca naquə xtiža'anə' caguə de'e te cui gaquə can' nanṉə'. \p \v 36 Pero ca naquə bi ža bi orən' šo'o fin c̱he yežlyon', notono no ṉeze, ni que zɉəṉeze angl ca' nitə' yoban', na' ni que ṉezda' nada' naca' Xi'iṉ Diozən'. Tozə X̱a' Dioz nan' ṉeze. \p \v 37 Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' can' goquə ca tyemp c̱he de'e Noenə', ḻeczə can' gaquə catə'ən nada' yida' de'e yoblə. \v 38 Beṉə' ca' gwnitə' ca tyemp c̱he de'e Noen' gwža'azeche' gwse'eɉ gwsa'ogüe' na' gwso'elaozechga'aque' boso'ošagne'e na' bosə'əšague' na' no xi'iṉga'aque'. Ṉe'e chso'onte' ca' catə'ən bžin ža gwyo'o Noen' ḻo'o barcon' len famiḻy c̱he' ca'. \v 39 Bito gwsa'acbe'ine' bin' gaquə xte catə'əchən' goc yeɉw sio' juisyən' na' bia' nisən' yoguə'əḻoḻga'aque'. Ca'atezəczən' bito sa'acbe'i beṉə' bin' gaquə xte catə'əchən' yida' de'e yoblə. \v 40 Quingan' gaquə catə'ən yida' de'e yoblə, c̱hopə beṉə' nite'e do yoba, toe' yezi' yeca' Diozən', na' yetoe' yocua'aṉe'. \v 41 Na' c̱hopə no'olə nite'e chso'ote', toe' yezi' yeca' Diozən', na' yetoe' yocua'aṉe'. \p \v 42 De'e na'anə' ḻe'e so probnid par catə'ən yida' de'e yoblə, c̱hedə' bito ṉezele bi ža bi orən' yida' de'e yoblə, nada' naca' X̱anḻe. \v 43 Ḻe'e gon xbab c̱he de'e nga, žalə' ṉeze x̱an yo'onə' do bi or lao yelən' əžin beṉə' bguanṉə' liže'enə', la' gwṉaze' par nic̱h bito güe'e latɉə šo'o be'enə' liže'enə' par cuane' šinḻaze'enə'. \v 44 De'e na'anə' ža, ḻe'e so probnid par catə'ən yida' de'e yoblə c̱hedə' catə'ən cui chonḻe xbab yida' ca nan' yida' de'e yoblə, nada' naca' ben' bseḻə' Diozən' golɉa' beṉac̱h. \s1 Mos ben' chon güen na' mos ben' cui chon güen \p \v 45 Notə'ətezle šə zotezə zole probnid dote tyemp, gwxaquə'əlebele ca to mos beṉə' naque' beṉə' sin' na' beṉə' chon complir can' cheyaḻə' gone'. Na' gwxaquə'əlebele ca to mos ben' gwlo'o x̱ane'enə' lao ne'e liže'enə' catə'ən gwze'enə' par nic̱h chnežɉue' de'e chsa'o yoguə' mos c̱he' ca' yeḻa' catə' chžin or chsa'ogüe'. \v 46 Šə to beṉə' mosən' chontezə chone' can' non x̱anen' mendad, mbalaz socze' catə' yežin x̱ane'enə'. \v 47 De'e ḻi chnia' le'e, x̱ane'en cue'e lao na' xmose'enə' yoguə'əḻoḻ de'en deine'. \v 48 Pero šə mosən' naque' beṉə' mal na' gone' xbab əṉe': “Bagwžei x̱anan'”. \v 49 Nach šə solaocle' c̱hine' mos ca' yeḻa' na' ye'eɉ gaoxatteze' len no beṉə' güe'e zo, \v 50 nach x̱ane'enə' yežine' to ža senyale' ḻe' to or cui nacbe'ine'. \v 51 Na' por ni c̱he de'en cui chon mosən' can' cheyaḻə' gone', x̱ane'enə' c̱hinchgüe' ḻe' yid sotən' xte ca gate'. Gaquə c̱he' can' chac c̱he notə'ətezə beṉə' gox̱oayag, chɉəya'aque' gabiḻən' gan' chesə'əbežyašə' beṉə' na' chsa'oyeɉə leyga'aque'enə'. \c 25 \s1 Jempl c̱he ši no'ol güego' ɉa'aque' to yeḻə' gošagna' \p \v 1 Nach Jeso'osən' goze'e disipl c̱he' ca': ―Yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca de'e nga goquə. Goc to yeḻə' gošagna' na' bazɉəx̱i' beṉə' gošagna'anə' xo'ole'enə'. Na' nitə' ši no'ol güego' zɉənaque' migw c̱he beṉə' ca' chesə'əšagna'anə'. Na' zɉənxobe' lintern c̱hega'aque'en ɉa'aque' ɉəsə'əleze' catə' yesyə'əchoɉ beṉə' ca' liž no'olən' par nic̱h əžɉa'aque' liž beṉə' byon' txen. \v 2 Na' gueyə' no'ol ca' gwnite'e probnid, na' no'ol ca' yegueyə' bito gosə'ənite'e probnid. \v 3 Catə' gwsa'aque' ližga'aque'enə', zɉənxobe' lintern c̱hega'aque'enə' pero bito gwso'ox̱e'e lmet gan' yožə petroly de'en yoso'oc̱hine' catə' yebiž de'en yožə ḻo'o lintern c̱hega'aque'enə'. \v 4 Na' no'ol ca' gueyə' catə' gwsa'aque' ližga'aque'enə', gosə'əxobe' lintern c̱hega'aque'enə' na' gosə'əbecyic̱hɉe' gwso'ox̱e'e lmet gan' yožə petroly de'en yosə'əc̱hine' catə' yebiž de'en yožə' ḻo'o lintern c̱hega'aque'enə'. \v 5 Na' gosə'əžei beṉə' gošagna' ca', na' yoguə' beṉə' ca' gosə'əbezə ḻega'aque' gosə'ətase' lao chesə'əbeze'enə'. \v 6 Na' do chel, to beṉə' gwne' zižɉo, gože' ḻega'aque': “Bachesyə'əchoɉ beṉə' gošagna' ca'. Ḻe'e šo'o žɉəšagga'acchone'.” \v 7 Na' catə' gože' ḻega'aque' ca', yoguə' no'ol ca' gosə'əzeche' na' gosə'əque'e bao' de'en zo lao meš c̱he lintern c̱hega'aque'enə'. \v 8 Na' no'ol ca' cui gosə'ənitə' probnid gwse'e no'ol ca' yegueyə': “¿Ebito goṉ latə' petroly c̱helen' neto'? la' bachebiž c̱heto'onə'.” \v 9 Nach no'ol ca' gwse'e ḻega'aque': “Bito gaquə goṉlatə'əto' c̱hele la' de'en de c̱heto' bito gaquen par yoguə'əcho. Ḻe'e žɉa'ac ḻe'e žɉəx̱i' c̱helen' gan' chso'ote'enṉə'.” \v 10 Nach no'ol ca' cui gosə'ənitə' probnidən' ɉa'aque' ɉəsə'əx̱i'e petrolyən'. Na' lao zɉa'aque' gwxi' petrolyən' besyə'əžin beṉə' ca' choso'ošagna' liž beṉə' byon'. Na' no'ol ca' gosə'ənitə' probnid gwso'e ḻo'o yo'onə' gan' chso'one' gastən' txen len beṉə' ca' chosə'əšagna'anə'. Nach mos ca' boso'oseyɉue' puertən'. \v 11 Na' catə' besə'əžin no'ol ca' ɉəsə'əx̱i' petrolyən' na' gosə'əṉe' cho'a puertən', gwse'e ben' zo cho'a puertən': “Señor, bsalɉwšga puertən' par nic̱h šo'oto'.” \v 12 Pero na' ben' zo cho'a puertən' gože' ḻega'aque': “De'e ḻi chnia' le'e, bito salɉua' par šo'ole la' bito nombi'a le'e.” \p \v 13 Nach goze' Jeso'osən' disipl c̱he' ca': ―Ca'aczən' cheyaḻə' sole probnid batə'əquən' yida', c̱hedə' bito ṉezele bi ža bi orən' yida' yežlyo nga de'e yoblə, nada' naca' ben' bseḻə' Diozən' golɉa' beṉac̱h. \s1 Jempl c̱he ben' bocua'aṉlene' xmose' ca' mechan' \p \v 14 Na' yeḻə' gwnabia' c̱he Diozən' ben' zo yoban' gwxaquə'əleben ca de'en nga. To beṉə' gwyeɉe' ṉasyon zitə'. Na' ze'e se'e goxe' mos c̱he' ca' na' gwlo'e lao na'aga'aque' xmeche'enə' par gwso'onene'en ṉegosy. \p \v 15 Toe' bocua'aṉlene' gueya' mil pes. Na' yetoe' bocua'aṉlene' c̱hopa mil. Na' yetoe' bocua'aṉlene' tmil. Bnežɉue'en ḻega'aque' segon can' chac so'on to toga'aque'. Beyož bene' ca' gwze'e. \v 16 Ben' bocua'aṉlene' gueya' mil ḻe'e gwzolaote chone' ṉegosy len mechən' na' bene' gan yegueya' mil pes. \v 17 Ḻe'egatezə ca' ben ben' bocua'aṉlene' c̱hopa mil. Ḻe'e gwzolaote chone' ṉegosyən' len mechən' na' bene' gan yec̱hopa mil. \v 18 Na' ben' bnežɉue' tmil gwyeɉe', ɉəcuaše'e xmech x̱ane'enə' to ḻo'o yech de'e əgwc̱he'eṉe' ḻo'o yon'. \p \v 19 Goc sša gwza' x̱an mos quinga catə' bežine' nach bene' mendad ɉa'ac xmose' ca' laogüe'enə' par bosyo'odie' cuent. \v 20 Na' mosən' ben' bocua'aṉlene' gueya' mil pes bžine' laogüe'enə' na' gože'ene': “X̱ana', ni de de'e gueya' mil de'en beṉo' nada'. Na' babena' gan yegueya' mil.” \v 21 Na' x̱ane'enə' gože'ene': “Babeno' de'e güen. Naco' mos güen na' syempr chono' complir can' cheyaḻə' gono'. Beno' can' cheyaḻə' gono' len de'e daon' bocua'aṉlena' le', na' ṉa'a gona' lao na'o de'e xenchlə. Gwyo'o na' gona' par nic̱h so' mbalaz len nada'.” \v 22 Nach catə' bžin ben' bocua'aṉlene' c̱hopa milən' gože'ene': “X̱ana', ni de de'e c̱hopa mil pes de'en bocua'aṉleno' nada', na' babenən gan yec̱hopa mil.” \v 23 Nach gož x̱ane'en ḻe': “Babeno' de'e güen. Naco' mos güen na' syempr chono' complir can' cheyaḻə' gono'. Beno' can' cheyaḻə' gono' len de'e daon' bocua'aṉlena' le', na' ṉa'a gona' lao na'o de'e xenchlə. Gwyo'o na' gona' par nic̱h so' mbalaz len nada'.” \v 24 Nach catə' bezžin ben' bocua'aṉlene' tmil, nach gože' x̱ane'enə': “Nga de xmecho' de'en bocua'aṉleno' nada'. Ṉezda' de que le' naco' to beṉə' znia. Chelapo' de'en gwsa'az beṉə' yoblə, na' chotobo' cwseš gan' gwso'on beṉə' yoblə žin. \v 25 De'e na'anə' gwya'a ɉəc̱he'ena' to yech na' bcuaša'a xmecho'onə', c̱hedə' bžeba' šə əgwnitla'an. Na' ṉa'a bezi'išgan'.” \v 26 Nach x̱ane'en gože' ḻe': “¡Naco' mos mal, na' naco' xagüed! Chacdo' de que chelapa' gan' gwsa'az beṉə' yoblə, na' chotoba' cwseš gan' gwso'on beṉə' yoblə žin. \v 27 Na' šə chacdo' chona' ca', ¿bixc̱hen' cui gwleɉo' xmecha'an beṉə' yoblə žlac cui gwzoa'? na' ṉa'a babela'a yezi'an len yic̱hɉei žalə' ca'.” \v 28 Nach gože' xmose' ca' yeḻa': “Yeca'ale mechən' de'en bocua'aṉlena' be'enə' na' əgwnežɉwlen ben' banox̱ə' ši mil pes. \v 29 Can' naquən, ben' chon güen len de'en chnežɉo x̱ane'en ḻe', x̱ane'en gwnežɉochcze' c̱he', nic̱h gatə' de'e sc̱ha'och c̱he'. Pero na' be'enə' cui chgon žin de'en chnežɉo x̱ane'en ḻe', yeca'a x̱ane'en de'e da'on bnežɉue' ḻe'. \v 30 Na' ca naquə mos mal nga ḻe'e yebeɉe' fuerlə gan' ḻechguaḻe naquə žc̱hoḻ na' cuežyaše'e na' gaoyeɉə leye'enə'.” \s1 Can' gaquə catə' Jeso'osən' gone' yeḻə' jostis c̱he yoguə' ṉasyon \p \v 31 Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' catə' yida' de'e yoblə nsa'a yeḻə' chey che'eni' c̱hia'anə', na' c̱hi'a angl c̱hia' ca' na' cui'a gan' chey che'eni' na' ṉabi'a. \v 32 Yoguə' beṉə' ban na' yoguə' beṉə' guat c̱he yoguə' ṉasyon gona' mendad da'aque' laogua'anə'. Na' catə' banitə' yogue'e na' ḻa'aga'aca'ane' can' chon to beṉə' goye xilə' catə' chbeɉe' partlə xilə' ca' na' partlə šib ca'. \v 33 Na' beṉə' ca' zɉənaquə beṉə' güen lao Diozən' de'en baboso'ozenague' c̱hia' əgwnitə'əga'aca'ane' cuitan' ḻicha. Pero beṉə' mal ca' əgwnitə'əga'aca'ane' cuitan' yeglə. \v 34 Na' nada' naca' Rei yapa'a beṉə' ca' ṉitə' šḻa'a ḻichan': “Baben X̱a' Diozən' par nic̱h le'e zole mba. Ḻe'e da nga par nic̱h gona' ca ṉabi'ale txen len nada' can' banžia Diozən' bia' dezd gwxe yežlyon'. \v 35 Gona' ca ṉabi'ale c̱hedə' catə' gwdona' le'e beṉle de'en gwdaogua'. Na' catə' bgüilda' nis, le'e beṉle de'e güe'eɉa'. Na' catə' goca' ca beṉə' zitə' le'e bebeile bgüialaole nada' ližlen'. \v 36 Na' catə' cui gotə' de'e c̱haza', le'e beṉle de'e gwyaza'. Na' catə' gocšenda' le'e bedətiple laža'a. Na' catə' gota'a ližya, le'e bedəlaṉə'əle nada'.” \v 37 Na' yoguə' beṉə' güen ca' əse'e nada': “X̱anto' ¿batən' ble'ito' le' gwdono' na' beṉto' de'e gwdaogo'? Na' ¿batən' bgüildo' na' beṉto' de'e güe'eɉo'? \v 38 Na' ¿batən' goco' ca beṉə' zitə' na' bebeito' bgüialaoto' le'? Na' ¿batən' ble'ito' le' cui gotə' de'e c̱hazo' na' beṉto' de'e gwyazo'? \v 39 Na' ¿batən' gocšendo' o goto'o ližya na' bedelaṉə'əto' le'?” \v 40 Na' nada' naca' Rein' yapə'əga'aca'ane': “De'e ḻi chnia' le'e, laogüe de'en beyašə'əlažə'əle beṉə' ca' zɉənaquə ca biša'a na' ca zana' por ni c̱he de'en chso'onḻilaže'e nada', ḻa'aṉə'əczə cuitec bi zɉəzaque'e par len beṉac̱hən', lencza' nada'an beyašə'əlažə'əle.” \p \v 41 Nach beṉə' ca' ṉitə' yeglə, beṉə' mal ca', yapə'əga'aca'ane': “Ḻe'e cui'ižə' ca'aḻə. Banchoglaon c̱hele cuiayi'ile yeḻə' güen de'e mal c̱helen'. Ḻe'e žɉa'ac ḻo'o yi' gabiḻ de'en cui chyol, yi' de'en bxen Diozən' gan' yesə'əzi' de'e gwxiye'enə' len angl bzelao c̱hei ca' castigw zeɉḻicaṉe. \v 42 Ḻe'e žɉa'ac gabiḻən' c̱hedə' catə' gwdona' bito beṉle de'en gaogua'. Catə' bgüilda' bito beṉle de'e ye'eɉa'. \v 43 Catə' goca' ca beṉə' zitə' bito bebeile ggüialaole nada' ližle. Catə' cui gotə' de'e c̱haza' bito beṉle de'e c̱haza'. Catə' gocšenda' na' catə' gota'a ližya, bito bedəlaṉə'əle nada'.” \v 44 Nach ḻega'aque' yosyo'oži'e xtiža'a yesə'əne': “X̱anto', ¿batən' gwdono'?, ¿batən' bgüildo'? na' ¿batən' goco' beṉə' zitə'?, ¿batən' cui gotə' de'e c̱hazo'?, ¿batən' gocšendo'? na' ¿batən' goto'o ližya na' bito beyaše'eto' le'?” \v 45 Na' catə' yeyož əsi'e nada' ca', yapə'əga'aca'ane': “Laogüe de'en cui beyašə'əlažə'əle beṉə' ca' zɉənaquə ca biša'a na' ca zana' por ni c̱he de'en chso'onḻilaže'e nada', ḻa'aṉə'əczə cuitec bi zɉəzaque'e par len beṉac̱hən', lencza' nada'an cui beyašə'əlažə'əle.” \v 46 Nach beṉə' mal ca' yesə'əzi'e castigw c̱he xtoḻə'əga'aque'enə' zeɉḻicaṉe. Pero beṉə' güen ca' yesə'əzoe' len nada' zeɉḻicaṉe. \c 26 \s1 Boso'oxi'e can' so'one' yesə'əzene' Jeso'osən' \p \v 1 Catə' beyož be' Jeso'osən' dižə'ən ca', gože' disipl c̱he' ca': \v 2 —Baṉezele de que yec̱hopə žazən' gaḻə' lṉi pascw c̱hechon', na' ca na' gaca' lao na' beṉə' contr c̱hia' ca' nic̱h so'ote' nada' yosə'əde'e nada' to ḻe'e yag coroz, nadan' naca' ben' bseḻə' Diozən' golɉa' beṉac̱h. \p \v 3 Nach bx̱oz əblao ca' na' beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' beṉə' golə blao c̱he chio'o beṉə' Izrael besə'ədobe' chyo'o c̱he beṉə' gwnabia' c̱he bx̱oz ca', ben' le Caifas. \v 4 Na' boso'oxi'e naclən' so'one' par yesə'əzene' Jeso'osən' bgašə'əzə na' so'ote'ene'. \v 5 Na' gosə'əne': —Bito gotchone' ža lṉinə', par nic̱h cui yesə'ədopə beṉə' ca' banitə' lao syodan' na' yesə'ədiḻəlene' chio'o. \s1 To no'olə bcuase' set zix̱ yic̱hɉ Jeso'osən' \p \v 6 Nach Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' ɉa'aque' Betania, liž to beṉə' le' Simon. Na' Simon nan' güe'ine' yižgüe' de'en ne' ḻepr antslə. \v 7 Na' catə' besə'əžine' liž Simonṉə' gwche' Jeso'osən' cho'a mes c̱he'enə'. Na' ca' chi'e catə'əczlə bžin to no'olə nox̱e'e to lmet de yeɉ fin de'e yožə to set de'e ḻechguaḻe zaque'e de'e chḻa' zix̱. Na' no'olən' bcuase' setən' yic̱hɉ Jeso'osən'. \v 8 Na' disipl ca' catə' besə'əle'ine' can' ben no'olən' besə'əže'e na' gwse'e lɉuežɉga'aque': —¿Bixc̱hen' con benditɉeine' setən'? \v 9 Güenchlə žalə' bete'en na' mech xenṉə' de'en le'ine' c̱hei əgwnežɉue'en beṉə' yašə'. \p \v 10 Na' catə' bene Jeso'osən' xtižə'əga'aque'enə', nach gože' ḻega'aque': —¿Bixc̱hen' chṉele c̱he no'olən'? Güenchgua babene' len nada'. \v 11 Ca naquə beṉə' yašə' ca' syempr nitə'əcze' len le'e, pero ca naca' nada' yešložgan' soa' len le'e. \v 12 De'en bcuasə no'olən' setən' yic̱hɉa'anə' bene' de'e non gone'ene' nada' žan' so'ote' nada' na' əgaša'a, can' choncho len cuerp c̱he beṉə' guatən'. \v 13 De'e ḻi chnia' le'e, catə' c̱hix̱ɉue'ile dižə' güen dižə' cobə c̱hia'anə' gasə' lalɉən doxenḻə yežlyo nga, na' ḻeczə guasə' gwlalɉə dižə'ən can' ben no'olən' nga len nada', na' beṉə' zanṉə' so'one' xbab ca güenṉə' bene'. \s1 Jod Iscariotən' bene' Jeso'osən' lao na' beṉə' contr ca' \p \v 14 Gwde de'e quinga, Jod Iscariotən' ben' goquə txen len disipl ca' šižiṉ gwyeɉe' lao bx̱oz əblao ca' \v 15 par ɉeže' ḻega'aque': —¿Ɉa'aquə'ətə' goṉle nada' na' gona' Jeso'osən' lao na'ale? \p Nach boso'oxia' beṉə' ca' boso'onežɉue'ene' šichoa mech pḻat. \v 16 Nach Jodən' lao orzə gwzolao gwche'enaogüe' batə'əquən' so latɉə gone' Jeso'osən' lao na'aga'aque'enə'. \s1 Lao gwsa'ogüe' xše' Jeso'osən' blo'ine' ḻega'aque' naquən' žɉəsyə'əzalaže'e ca de'en əgwnežɉo cuine' so'ot beṉə' ḻe' \p \v 17 Na' ža nech ža lṉin' catə'ən chsa'ogüe' yetxtil sin cui bi xne'i nc̱hix̱ə, ɉa'ac disipl ca' gan' zo Jeso'osən' na' gwse'ene': —¿Ga che'endo' žɉe'eni'ato' de'en gaocho xše' lṉi pascon'? \p \v 18 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Ḻe'e žɉa'ac lao syodan' liž to beṉə' yežagle na' ye'elene': “Maestrən' ne' de que bazon əžin ža so'ote'ene' na' ližo' nga chene'ene' gaolento'one' xše' lṉi pascon'.” \p \v 19 Nach gwso'on disipl ca' can' ben Jeso'osən' mendad, ɉesə'əsi'ini'e de'en gwsa'olene' ḻe' xše' lṉi pascon'. \p \v 20 Na' catə' beyož gwx̱en, Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' šižiṉ gosə'əbi'e cho'a mesən' gwsa'ogüe'. \v 21 Na' lao chsa'ogüe'enə' gož Jeso'osən' ḻega'aque': —De'e ḻi əchnia' le'e, to le'e gonḻe nada' lao na' beṉə' contr ca'. \p \v 22 Nach de'e juisy de'e gwsa'aquene' catə' beyož gwne' ca', nach to toe' gwse'e ḻe': —X̱ana', ¿ənada'an gona' le' lao na' beṉə' contr ca'? \p \v 23 Nach gože' ḻega'aque': —To ben' babne' ne'enə' txen len nada' ḻo'o platən', ḻe'enə' gone' nada' lao na' beṉə' ca'. \v 24 Banaquəczən so'ot beṉə' nada' can' nyoɉ Xtižə' Diozən' nan gaquə c̱hia', pero probchguazə be'enə' gon nada' lao na' beṉə' contr ca'. Nca'alə xṉeze žalə' cuiclə golɉe'enə'. \p \v 25 Nach Jodən', ben' bene' Jeso'osən' lao na' beṉə' contr ca', gože'ene': —Maestr, ¿ənadan' gona' le' lao na' beṉə' contr ca'? \p Jeso'osən' gože'ene': —Ṉezczədo' šə le'enə'. \p \v 26 Na' lao chsa'ogüe'enə' gwxi' Jeso'osən' yetxtilən', be'e yeḻə' chox̱cwlen c̱he Diozən'. Gwde na' bzoxɉe'en nach be'en disipl c̱he' ca', gože' ḻega'aque': —Ḻe'e gaon. Ḻenṉə' cuerp c̱hia'anə'. \p \v 27 Nach ḻeczə bex̱e'e basən' gan' yožə nis oban', na' lao nox̱e'en be'e yeḻə' chox̱cwlen c̱he Diozən' nach boznežɉue'en ḻega'aque' goze'e: —Yoguə'əle ḻe'e ye'eɉ de'en yožə ḻo'o bas nga. \v 28 Ḻenṉə' xc̱hena'anə'. Na' xc̱hena' na'anə' lalɉə par nic̱h yezi'ixen Diozən' xtoḻə' beṉə' zan, na' de'en lalɉənṉə' solao gaquə de'e cobə de'en ben Diozən' lyebe gone' par gaquəlene' beṉac̱hən'. \v 29 Echnia' le'e ṉa'a zelao che'eɉa' nis oban'. Pero de yeto de'e yebeichecho mazəchlə can' chebeicho nis oban', ḻenṉə' de'en socho mbalaz zeɉḻicaṉe catə'ən socho txen gan' ṉabi'a len X̱a' Diozən'. \s1 Jeso'osən' gwne' de que Bedən' cui c̱hebe' šə nombi'ene' \p \v 30 Na' beyož gwse'eɉ gwsa'ogüe' gwso'oḻe' to imno nach besə'əchoɉe' ɉa'aque' ya'a de'en nzi' Olibos. \v 31 Na' lao zɉəngüe'e nezən' Jeso'osən' gože' disipl c̱he' ca': —Ṉeže' yoguə'əle cueɉyic̱hɉle nada' por ni c̱he de'en gaquə c̱hia'. Gaquə can' nyoɉ Xtižə' Diozən' nan: “Gota' beṉə' goye xilə'ənə' na' xilə' c̱he' ca' sa'asə'əlasəb.” \v 32 Pero na' catə' yosban Diozən' nada' ladɉo beṉə' guat ca', yobəchda' nada' yeya'a Galilean' cle ca le'e. \p \v 33 Nach Bedən' gože' Jeso'osən': —Nada' cuat cueɉəyic̱hɉa' le' ḻa'aṉə'əczə šə yoguə' beṉə' yeziquə'əchlə yesə'əbeɉyic̱hɉle' le'. \p \v 34 Jeso'osən' gože'ene': —Bed, əchnia' le' bito cuež ḻecon' ṉeže' antslə ze'e gaquə šoṉ las cui chc̱hebo' de que nombi'o nada'. \p \v 35 Nach Bedən' gože'ene': —Ḻa'aṉə'əczə šə chonclən byen guatlencza' le', bito əṉia' de que bito nombi'a le'. \p Na' ḻeczə ca' əgwse' yoguə' disipl c̱he' ca' ḻe'. \s1 Jeso'osən' bene' orasyon ḻo'o güert de'en nzi' Getsemani \p \v 36 Na' catə' Jeso'osən' len disipl c̱he' ca' besə'əžine' latɉən' gan' nzi' Getsemani, na' gože' ḻega'aque': —Ngazə ḻecue' žlac ša'a de'e na' žɉena' orasyon. \p \v 37 Na' gwc̱he'e Bedən', len c̱hopə xi'iṉ Sebedeon' Jacobən' len Juanṉə'. Na' Jeso'osən' gwzolao gwzochgüe' trist, na' de'e juisy de'e goquene' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə'. \v 38 Nach gože' ḻega'aque': —Tristchgua zo yic̱hɉla'ažda'ogua'anə' xte bachonən yeḻə' got. Ḻecuezə nga na' sole əṉa'azle len nada'. \p \v 39 Nach gwdie' gwyeɉe' yelatə' delant na' ɉete'e gosc̱ho'alə lao yon' nach bene' orasyonṉə' gwne': —X̱a', ¿əguaquə te ca'azə de'en c̱hi' saca'anə'?, pero bito che'enda' gaquə de'e ṉia' nada', sino gaquə con can' əṉao' le'. \p \v 40 Catə'əczlə bežine' gan' nitə' disipl ca' šoṉə ɉəyedi'e ḻega'aque' chəsə'ətase'. Na' gože' Bedən': —¿Eni to or bito bcheɉele əṉa'azle len nada'? \v 41 Ḻe'e ṉa', na' ḻe'e gon orasyon nic̱h cui co'o gwxiye'en le'e nez mal. Ṉezda' chene'ele əṉa'azle len nada', pero cui chzoile. \p \v 42 Na' gosze'e gan' nite'enə' de'e yoblə, ɉezene' orasyonṉə', gwne': —X̱a', šə cui gaquə te ca'azə de'en c̱hi' saca'anə', con can' che'endo' le' gaquə. \p \v 43 Na' bezžine' gan' nite'enə' de'e yoblə ɉeyezdi'icze' bachəsə'ətase' tant bachac šə tasga'aque'. \v 44 Na' gwze'e de'e yoblə gan' nite'enə' ɉene' orasyonṉə' de'e əgwyoṉ lase, na' gwnacze' can' bagwne'. \v 45 Nach bezžine' gan' nitə' disipl ca' šoṉə nach gože' ḻega'aque': —¿Eṉe'e chtasle? ¿Eṉe'e chonḻe dezcanz? Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h na' ṉa'a bac̱h bžin or c̱hia' par gaca' lao na' beṉə' mal ca' par so'ote' nada'. \v 46 Ḻe'e secha. Ḻe'e šo'o. Baza' ben' gon nada' lažə' na' beṉə' contr ca'. \s1 Jodən' bdie' Jeso'osən' lao na' soḻdad ca' \p \v 47 Ṉecho'ete Jeso'osən' dižə' ca' catə' bžin Jodən' ben' naquə cuent lao disipl ca' šižiṉ. Na' žague' zan beṉə' boso'oseḻə' bx̱oz əblao ca' na' beṉə' golə blao c̱he chio'o beṉə' Izrael. Na' zɉənaḻe'e spad na' zɉənḻene' no yag. \v 48 Na' Jodən' babzeɉni'ine' ḻega'aque' can' gone' par əgwdie' Jeso'osən' lao na'aga'aque'enə', gože' ḻega'aque': —Ben' gaogua' bxidən', ḻe'enə' senḻe. \p \v 49 Na' catə' bžine' gan' zo Jeso'osən' ḻe'e bgüiguə'əte' cuite'enə' na' gože'ene': —Padiox Maestr. \p Na' gwdaogüe'ene' bxidən' pero caguə do laže'en bene' ca'. \v 50 Jeso'osən' gože'ene': —Migw c̱hia', ¿bixc̱hen' za'o nga? \p Beyož gwne' ca' ḻe'e gosə'əbiguə'əte beṉə' ca' gwso'ox̱e'ene'. \p \v 51 Na' to ben' naquə txen len Jeso'osən' gwleɉ spad c̱hen' gwdine'en mos c̱he beṉə' gwnabia' c̱he bx̱oz ca', gwc̱hogtechgüe' šḻa'a nague'enə'. \v 52 Nach Jeso'osən' gože'ene': —Bego'o spad c̱hio'onə' ḻo'o liže, la' yoguə' beṉə' chso'ot beṉə' len spad, ḻeczə ḻen chsa'atene'. \v 53 ¿Ebito ṉezdo' de que gaquə ṉaba' lao X̱a'anə' par ḻe'e seḻə'əte' mazlə gyon šižiṉa mil angl beṉə' əsa'aclen nada'? \v 54 Šə le'e tiḻəlenḻe beṉə' quinga par yoslale nada', ¿nacxa gaquən gaquə complir can' nyoɉ Xtižə' Diozən' nan can' cheyaḻə' gaquən'? \p \v 55 Na' lao bazɉənox̱e'e Jeso'osən', gože' ḻega'aque': —¿Eca to beṉə' bguanṉə' chsaquə'əlebele nada' za'acle len spad len yag zedex̱enḻe nada'? Yoguə' ža gwchi'a len le'e na' bsed blo'ida' beṉə' ḻo'o yo'odao' əblaon' na' cui gwzenḻe nada'. \v 56 Pero laogüe de'en chac yoguə' de'e quinga chac complir Xtižə' Diozən' de'en boso'ozoɉ de'e profet ca' beṉə' ca' gwso'e xtiže'enə' cana'. \p Na' lao or na' bosyo'oxoṉɉ yoguə' disipl c̱he' ca' gosə'əbeɉyic̱hɉe'ene'. \s1 Gosə'əc̱he'e Jeso'osən' lao beṉə' golə beṉə' blao c̱he Izraelən' \p \v 57 Na' beṉə' ca' gosə'əzen Jeso'osən' gosə'əc̱he'ene' lao Caifasən' ben' naquəch bx̱oz əblao c̱he chio'o beṉə' Izrael gan' bazɉəndobə beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' len yeziquə'əchlə beṉə' golə blao ca' chəsə'ənabia' ṉasyon c̱hechon'. \v 58 Nach Bedən' ɉənaogüe' Jeso'osən' zitə' zitə'ələ xte bžinte' liž bx̱oz əblaonə', na' gwyo'e chyo'onə' na' ɉəchi'e len beṉə' ca' zɉənaquə x̱a'ag c̱he yo'odao' əblaonə', c̱hedə' gone'ene' le'ine' naquən' zelao gaquə len Jeso'osən'. \p \v 59 Nach yoguə' bx̱oz əblao ca' na' yeziquə'əchlə beṉə' golə blao ca' chəsə'ənabia' ṉasyon Izrael c̱hechon' chəsyə'əyilɉe' beṉə' so'e dižə' contr Jeso'osən' parzə nic̱h so'ote'ene' ḻa'aṉə'əczə šə dižə' güenḻažə'ənə'. \v 60 Pero goc sša bito besyə'əželene' c̱hopə beṉə' əso'e dižə' de'en yediḻe ḻa'aṉə'əczə beṉə' zan gosə'ənitə' testigw faḻs contr ḻe'. Gwde na' besə'əchoɉ yec̱hopə testigw faḻs ca' na' bediḻe can' gosə'əne'. \v 61 Na' gosə'əne': —Benga gwne': “Nada' guaquə yoc̱hiṉɉa' yo'odao' əblao gan' cho'ela'ocho Diozən', na' lao šoṉə žazə yeyona'an.” \p \v 62 Nach gwzoža' ben' naquəch bx̱oz əblao gože' Jeso'osən': —¿Ebito bi de bi nao' ca naquə de'e nga chosə'əcuiš beṉə' quinga le'? \p \v 63 Jeso'osən' bitobi gwne'. Nach gož bx̱oz əblaonə' ḻe': —Echnia' le' gwna neto' na' bzo Dioz ben' zo zeɉḻicaṉe gaque' testigw šə ḻe len' Crist Xi'iṉ Diozən' ben' gwleɉe' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. \p \v 64 Jeso'osən' gože'ene': —Ḻe ben' nao' na' nada'. Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. Na' əchnia' le'e, gwžin ža le'ile nada' chi'a cuit Diozən' ben' napə ḻe'ezelaogüe yeḻə' guac xen, na' ṉabi'a txen len ḻe', na' le'ile nada' yetɉa' yoban' to ḻo'o beɉw. \p \v 65 Cate bene bx̱oz əblaonə' xtižə' Jeso'osən' gwšo' gwc̱hezə' xe'enə' la' par ḻe' de'e mal juisyən' gwna Jeso'osən', nach gwne': —Babenecho ṉa'a babžia bnite'e Diozən'. ¿Nochxa testigon' chyažɉecho? \v 66 Na' ¿naquən' əṉale c̱he'? \p Nach beṉə' ca' bosyo'oži'en gwse'ene': —Babžia bnite'e Diozən' na' cheyaḻə' gate'. \p \v 67 Nach boso'oža' x̱ene'e cho'alao Jeso'osən', na' gosə'əbaže'ene', na' baḻe' gosə'əgape'e x̱ague'enə'. \v 68 Nach gwse'ene': —Šə len' naco' Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəleno' ṉasyon c̱hechon', gwṉeya'ašc gwna neto', ¿non' chgapə' le'? \s1 Bedən' bito gwc̱hebe' šə nombi'e Jeso'osən' \p \v 69 Na' lao chac de'e quinga, chi' Bedən' chyo'onə' catə' bžin to no'ol criad c̱he Caifasən' gože'ene': —Ḻeczə leno' le' naco' txen len Jeso'os beṉə' Galilean'. \p \v 70 Na' lao yoguə' beṉə' ca' ža'anə', Bedən' bito gwc̱hebe' šə naque' txen len Jeso'osən' na' gože' no'olən': —Bito ṉezda' bi dižə'ən cho'o. \p \v 71 Gwde beyož gože' no'olən' ca' gwyeɉe' cha'ašilən', na' bezle'i yeto no'ol criadən' ḻe', na' goze'e beṉə' ca' ža'anə': —Benga naque' txen len Jeso'os beṉə' Nasaretən'. \p \v 72 De'e yoblə bito gwc̱hebe' šə ḻe naque' txen len Jeso'osən' nach bzoe' joramentən' lao Diozən' gože' no'olən': —Bito nombi'a be'enə' nao' ca'. \p \v 73 Na' chacczə šlož, gosə'əbiguə' beṉə' ca' ža'anə' gosə'əze'e Bedən': —De'e ḻiczə, chono' txen len beṉə' ca' c̱hedə' ca nga chṉio' ngazə nacbia'. \p \v 74 Nach Bedən' gože' ḻega'aque': —Diozən' goṉe' nada' castigw šə chonḻaža'an nia' bito nombi'a be'enə'. Chzoa' jorament lao Diozən', bito nombi'ane'. \p Na' ḻe'e gwchežte to ḻecw. \v 75 Nach ɉəza'alažə' Bedən' can' gož Jeso'osən' ḻe': “Šoṉ las gaquə cui chc̱hebo' šə nombi'o nada' catə' cuež ḻecon'.” Nach beza' Bedən' ḻechguaḻe gwchežyaše'e tant de'e goquene'. \c 27 \s1 Gosə'əc̱he'e Jeso'osən' lao Pilatən' \p \v 1 Na' catə' gwye'eni' beteyon', yoguə' bx̱oz əblao ca' na' yeziquə'əchlə beṉə' golə blao ca' chəsə'ənabia' ṉasyon c̱hechon' besə'ədope' jont na' gosə'əc̱hoglaogüe'en de que so'ote' Jeso'osən'. \v 2 Nach boso'oc̱heɉe'ene' na' ḻe'e gosə'əc̱he'ete'ene' ɉse'ene'ene' lao na' Goberṉador Ponsio Pilatən'. \s1 Jodən' beyot cuine' \p \v 3 Na' Jodən' ben' bdie' Jeso'osən' lao na' beṉə' ca', catə' gocbe'ine' de que bagoso'oc̱hoglaogüe'en so'ote' Jeso'osən', beyeɉene' de'en bdie' ḻe' lao na' bx̱oz əblao ca' na' beṉə' golə blao ca'. Nach gwyeɉe' laoga'aque'enə' par bonežɉue' ḻega'aque' šichoa mech pḻatən'. \v 4 Nach gože' ḻega'aque': —Malən' bena' bdia' lao na'alen' to beṉə' cui napə doḻə'. \p Na' gwse'ene': —Bitobi doḻə' napə neto' de'en beno' ca', la' de'e ṉezzədo'on beno'. \p \v 5 Nach Jodən' bozaḻe'e mech ca' ḻo'o yo'odao' əblaonə', nach beze'e, na' ɉəyelo'o don' yene' par beyot cuine'. \p \v 6 Beyož beza' Jodən', bx̱oz əblao ca' besyə'ətobe' mechən'. Na' gwse'e lɉuežɉga'aque': —Bito de lsens co'ochon ḻo'o caj gan' yo'o mech c̱he yo'oda'onə', c̱hedə' la' naquən mech de'en gwdixɉwcho par nic̱h gotcho be'enə'. \p \v 7 Na' boso'oxi'e yesə'əzi'e to yežlyo de'en de c̱he to beṉə' güen yesə' len mechən'. Na' gosə'əzi'en par to capsant gan' yesə'əcuaše'e beṉə' zitə'. \v 8 Na' yezlyonə' nzi'in “Capsant Chen” xte ža ṉeža c̱hedə' gosə'əzi'en len mech de'en gosə'əyixɉue' par gwso'ote' Jeso'osən'. \v 9 Can' goquə par nic̱h goc complir can' bzoɉ de'e profet Jeremiasən' ben' be' xtižə' Diozən' cana', gan' nan: “Besyə'əzi'e šichoa mech pḻatən', de'en gwsa'aque baḻə beṉə' Izrael zaquə' ben' besə'əgue'ine'enə'. \v 10 Na' len mechən' gosə'əzi'e yežlyo c̱he to beṉə' güen yesə', can' gwna X̱ancho Diozən' nada' gaquə.” \s1 Bosə'əcuiše' Jeso'osən' lao Pilatən' \p \v 11 Na' bžin Jeso'osən' gwzeche' lao goberṉadorən', nach goberṉadorən' gože'ene': —¿Elen' naco' Rei c̱he beṉə' Izrael ca'? \p Nach Jeso'osən' gože'ene': —Ḻe ben' nao' na' nada'. \p \v 12 Na' bito bi gwna Jeso'osən' ca de'en boso'ocuiš bx̱oz əblao ca' ḻe' na' beṉə' golə blao ca'. \v 13 Nach Pilatən' gože'ene': —¿Ebito chendo' catec de'e zan xya nga chsa'ogüe' contr le'? \p \v 14 Pero Jeso'osən' ni to xtiže'enə' bito boži'e, xte bebanchgüeicze goberṉadorən'. \s1 Gosə'əc̱hoglaogüe'en so'ote' Jeso'osən' \p \v 15 Na' de to costombr de que ža lṉi pascw əgwsan goberṉadorən' to pres, con beṉə' yesə'əṉab beṉə' lao' syoda ca'. \v 16 Na' ližya na' de to pres beṉə' zechgua c̱hei naque' beṉə' mal na' le' Barrabas. \v 17 Nach Pilatən' gože' beṉə' ca' zɉəndobən': —¿Noe' beṉə' quinga chene'ele gwsana'? ¿EBarrabas na' o šə Jeso'os nga ben' chesə'əne' naquə Crist c̱hele? \p \v 18 Gone'ene' əgwsane' Jeso'osən' la' ṉezene' ni c̱he de'e zɉəžiague'i bx̱oz əblao ca' Jeso'osən', de'e na'anə' boso'odie' ḻe' lao ne'enə'. \p \v 19 Ca' chi' Pilatən' gan' chone' yeḻə' jostisən', bžin to rson de'e bseḻə' no'ol c̱he'enə' gože'ene': “Bitobi non ben' par bi castigon' əgwnežɉo'one', zdaczə ben' ḻicha. De'e zan de'e bžaglaochgua' bišyele len yel de'e gwneida' por ni c̱he de'en chac c̱he be'enə'.” \p \v 20 Na' bx̱oz əblao ca' na' beṉə' golə blao ca' gosə'əgo'oyeḻe'e beṉə' ca' ža'anə' par yesə'əṉabe' əgwsane' Barrabasən' na' yesə'əṉabe' gone' mendad so'ote' Jeso'osən'. \v 21 Nach goberṉadorən' gože' ḻega'aque' de'e yoblə: —¿Noe' beṉə' quinga c̱hopə chene'ele gwsana'? \p Nach gwse'ene': —Barrabas na'. \p \v 22 Pilatən' gože' ḻega'aque': —¿Bixa gona' len Jeso'os, ben' chesə'əne' naquə Crist c̱hele? \p Na' yogue'e gwse'ene': —Bde'e ḻe'e yag corozən'. \p \v 23 Nach gož goberṉadorən' ḻega'aque': —¿Bixa de'e mal babene'enə'? \p Na' ḻega'aque' gwso'osye'e zižɉoch gosə'əne': —Bde'e ḻe'e yag corozən'. \p \v 24 Gocbe'i Pilatən' cuiczə bi de gone'. Bachyalə'əch chso'one' scandl juisy. Nach bseḻe'e to beṉə' ɉəx̱i'e nis par bone'e lao beṉə' ca' ža'anə' na' gože' ḻega'aque': —Zdaczə benga ḻicha. Bitobi xbaga'a naquən ca de'en gate', c̱hedə' de'en ṉezze le'enə' gate'. \p \v 25 Nach yoguə' beṉə' ca' gosə'əne': —Xbaguə' neto' na' xbaguə' xi'iṉto' naquən c̱he yeḻə' got c̱he benga. \p \v 26 Nach bsan Pilatən' Barrabasən'. Gwde na' bene' mendad gosə'əyin soḻdad ca' Jeso'osən', nach bene' ḻe' lao na'aga'aque' par yosə'əde'ene' ḻe'e yag corozən'. \p \v 27 Nach soḻdad c̱he goberṉadorən' gosə'əc̱he'e Jeso'osən' ḻo'o yo'o c̱he goberṉadorən', nach bosyo'otobe' yoguə' soḻdad lɉuežɉga'aque' ca'. \v 28 Na' gosə'əyiṉe' xala'an Jeso'osən' na' bosə'əguacue'ene' to lachə' color əxṉa ca de'en chsa'az rei ca'. \v 29 Na' gwso'one' to coron de yešə' boso'ožine'en yic̱hɉe'enə', na' ne'e ḻichan' boso'ogox̱e'ene' to ya. Na' boso'ozo xibe' laogüe'enə' par gwso'one'ene' borl, nach gwse'ene': —¡Biba Rei c̱he beṉə' Izrael! \p \v 30 Nach bosə'əža' x̱ene'e ḻe', na' besyə'əque'e yanə' de'en nox̱e'enə' na' gosə'əyine'en yic̱hɉe'enə'. \v 31 Na' beyož gwso'one' ḻe' borlən', besyə'əyiṉe' lachə' color əxṉanə' de'en bosə'əguacue'ene'enə', na' besyə'əguacue'ene' xacze'. Nach gosə'əc̱he'ene' par ɉəsə'əde'ene' ḻe'e yag corozən'. \s1 Boso'ode'e Jeso'osən' ḻe'e yag corozən' \p \v 32 Na' catə' besə'əchoɉe' syodan' besyə'əžague' to beṉə' Sirene le Simon na' ḻa fuers bosə'əgüe'ene' coroz c̱he Jeso'osən'. \p \v 33 Na' besə'əžine' to latɉə gan' nzi' Golgota, zeɉen dižə' latɉə c̱he yic̱hɉ beṉə' guat. \v 34 Na' bosə'ənežɉue' Jeso'osən' bino corrient de'e nc̱hix̱ə to rmech zḻa' par ye'eɉe', pero ḻe' con bnix̱e'en bito güe'eɉe'en. \p \v 35 Na' catə' beyož boso'ode'ene' ḻe'e yag corozən', soḻdad ca' gwso'one' xe'enə' rif par gotə'əbia' noe' yechelən. Na' de'en gwso'one' ca' goc can' bzoɉ de'e profetən' ben' be' xtižə' Diozən' cana', gwne': “Yosyo'oḻe'e xalana'anə' entr ḻega'aque', so'one'en rif.” \v 36 Nach gosə'əbi'e gwsa'ape'ene'. \v 37 Na' yic̱hɉ yag corozən' gan' de'enə' boso'ozoɉe' de'en bcuiš ḻe', na' nan: “Bengan' Jeso'osən' Rei c̱he beṉə' Izrael ca'.” \p \v 38 Na' ḻeczə cana' boso'ode'e c̱hopə beṉə' bguan ḻe'e yec̱hopə yag coroz. Toe' gwda' cuit Jeso'osən' ḻicha na' yetoe' cuiten' yeglə. \v 39 Na' beṉə' ca' chse'eɉ chəsə'əde' gan' da' Jeso'osən' chəsə'əḻoḻə yic̱hɉe'enə' gwso'onene' borl, \v 40 gwse'ene': —Len' gwnao' yoc̱hiṉɉo' yo'odao' əblaonə' na' šoṉə žazə yeyono'on, bosla cuino'. Šə len' naco' Xi'iṉ Diozən', beyetɉ ḻe'e yag corozən'. \p \v 41 Na' len bx̱oz əblao ca' na' len beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' len beṉə' fariseo ca', na' len beṉə' golə blao ca', yogue'e gwso'one'ene' borl, na' gosə'əne': \v 42 —Yeziquə'əchlə beṉə' bosle' na' cabi chac yosla cuine'. Šə ḻen' naque' Rei c̱he chio'o beṉə' Izrael, yoletɉ cuine' ḻe'e yag corozən' ṉa'a na' šeɉḻe'echo c̱he'. \v 43 Ḻe' chonḻilaže'e Diozən', la' gwne': “Xi'iṉ Dioz nada'.” Na' le'icho yosla Diozən' ḻe' ṉa'a šə chaquene' c̱he'. \p \v 44 Na' beṉə' bguan ca' zɉəda' ḻe'e yag corozən' cuite'enə' c̱hopə la'a, ḻeczə gwso'one'ene' borl. \s1 Can' goquə catə'ən got Jeso'osən' \p \v 45 Na' do gobiž goc žc̱hoḻ doxen yežlyon' bžinte cheda šoṉə. \v 46 Na' do cheda šoṉə Jeso'osən' gwṉe' zižɉo gwne': —Eli, Eli, ¿lama sabactani? —zeɉen dižə': Dioz c̱hia', ¿bixc̱hen' bagwleɉyic̱hɉo' nada'? \p \v 47 Na' catə' gwse'enene' xtiže'enə', baḻə beṉə' nitə' gaḻə'əzə gosə'əne': —Chaxe' profet Ḻiazən' ben' be' xtižə' Diozən' cana'. \p \v 48 Nach bchoɉ to beṉə' gwsa'adoe' ɉəx̱i'e to sponj na' bosgaže'en bino corrient de'en cui bi nc̱hix̱ə, na' bzo'en to lao ya dao' na' bosšine'en cho'a Jeso'osən' par nic̱h güe'eɉe'en. \v 49 Na' yebaḻe' gwse'e be'enə': —Gwlezə. Yešc šə yidə Ḻiazən' par yosle'ene'. \p \v 50 Nach bisya'a Jeso'osən' zižɉo na' be'e latɉə bchoɉ grasy c̱he'enə' gote'. \v 51 Na' lao orən' catə'ən got Jeso'osən', ca naquə lachən' de'en ze ḻo'o yo'odao' əblaonə' gwchezə gwchoḻən gwza'azə yic̱hɉei bechoɉte che'elə. Na' ḻechguaḻe gwxo' xte gwso'oxɉ yeɉ ca'. \v 52 Na' ḻeczə xte besyə'əyalɉo bloɉ ba ca'. Na' zan de'e beṉə' ca' gwso'onḻilažə' Diozən' besyə'əbane' ladɉo beṉə' guat ca'. \v 53 Nach catə'ən beban Jeso'osən' ladɉo beṉə' guat ca', besyə'əchoɉe' ḻo'o ba c̱hega'aque' ca', na' ɉəya'aque' Jerosalenṉə' gan' naquə syoda c̱he Diozən'. Na' ɉəsyə'əlo'e laoga'aque' lao zan beṉə' lao' syodan'. \p \v 54 Na' ḻeczə lao orən' catə'ən got Jeso'osən', capitanṉə' len soḻdad c̱he' ca' nite'e chsa'ape' Jeso'osən'. Na' besə'əžebchgüe' catə' besə'əle'ine' can' gwxo' na' bichlə de'e ca' goquə, na' gosə'əne': —De'e ḻiczə benga naque' Xi'iṉ Dioz. \p \v 55 Na' ḻeczə nitə' zan no'olə latɉən' beṉə' gosə'əzecha zitə'ələ na' besə'əle'ine' can' goquən'. No'ol quinga gosə'ənaogüe' Jeso'osən' catə' beze'e Galilean' par chsa'aclene' ḻe' len bi de'e chyažɉene'. \v 56 Na' len no'ol quinga gwzo Maria beṉə' Magdala, na' ḻeczə len Maria ben' naquə xna' Jacob na' Jwse, na' ḻeczə ca' xna' Jacob na' Juan xi'iṉ Sebedeon'. \s1 Bosə'əcuaše'e Jeso'osən' \p \v 57 Na' zo to beṉə' gwni'a beṉə' Arimatea le' Jwse, ḻeczə goque' disipl c̱he Jeso'osən'. Na' catə' bachzolao chex̱ɉw že'enə' \v 58 Jwsen' gwyeɉe' lao Pilatən' ɉəyeṉabe' cuerp c̱he Jeso'osən'. Nach Pilatən' bene' mendad bosyo'onežɉue'ene' cuerp c̱he Jeso'osən'. \v 59 Nach Jwsen' bego'o lao ne'e cuerp c̱he'enə' na' blaže'ene' to lachə' de'e nyach. \v 60 Ca naquə Jwsen' bazo to bloɉ ba c̱he' de'e cobə de'e gwc̱he'ene' ḻe'e yeɉ, na' ḻo'o ba c̱he' na' gwlo'e cuerp c̱he Jeso'osən' na' bḻoḻe' to yeɉ xen de'e bseyɉue'ene' cho'a ban'. Nach beze'e. \v 61 Na' Maria beṉə' Magdalan', na' yeto Maria yoblə, ɉesə'əchi'e cho'a banə'. \s1 Boso'ozoe' beṉə' chsa'ape' ba c̱he Jeso'osən' \p \v 62 Na' beteyo, gwde žan' catə'ən choso'osi'ini'e de'en chse'eɉ chsa'ogüe' ža lṉi pascon', besə'ədobə bx̱oz əblao ca' na' beṉə' fariseo ca' par ɉa'aque' gan' zo Pilatən'. \v 63 Na' gwse'ene': —Señor, baɉəyeza'alažə'əto' can' gwna de'e beṉə' gox̱oayaguən' can' ṉembane' gwne': “Yeyoṉ ža yebana' ladɉo beṉə' guat ca'.” \v 64 Bseḻə'əšga beṉə' žɉəsə'ədape' cho'a banə' lao šoṉə ža, nic̱h cui žɉa'ac disipl c̱he' ca' še'elə žɉəsyə'əleɉe' cuerp c̱he'enə' na' əse'e beṉə' de que babebane' ladɉo beṉə' guat ca'anə'. La' šə əsa'aque beṉə' de que bebane' ladɉo beṉə' guat ca', gonchən mal cle can' benən antslə catə'ən bx̱oayague' beṉə' par gwsa'aquene' de que Diozən' bseḻe'ene'. \p \v 65 Nach Pilatən' gože' beṉə' ca': —Goṉa' le'e soḻdad ca'. Ḻe'e c̱he'ega'aque' par əsa'ape'en ga zelao yesə'əzaque'ene'. \p \v 66 Nach ɉa'aque' len soḻdad ca' na' boso'oc̱hiše'e sey ḻe'e yeɉən', na' boso'onite'e soḻdad ca' gwsa'ape' ban'. \c 28 \s1 Jeso'osən' bebane' ladɉo beṉə' guat ca' \p \v 1 Na' catə' gwde ža dezcanz c̱hechon', baḻ dmigw Maria beṉə' Magdalan', na' Maria ben' yeto, ɉa'aque' ɉəsə'əgüie' cho'a banə'. \v 2 Na' goquən' ḻechguaḻe gwxo' c̱hedə' angl c̱he X̱anchon' betɉe' yoban', na' bžine' gwcue'e yeɉ de'en nseyɉw cho'a ban', na' gwchi'e lao yeɉən'. \v 3 Na' anglən' ḻechguaḻe chactit cho'alaogüe'enə' caczə ga chep yes na' xala'ane'enə' naquən šyiš xilə' juisy caczə be'eyə'. \v 4 Na' catə' besə'əle'i beṉə' gop ca' ḻe', ḻechguaḻe besə'əžebe' xte gosə'əxize' na' gosə'əbix̱e' gwsa'ate' šlat. \v 5 Pero na' anglən' gože' no'ol ca': —Bito žeble. Nada' ṉezda' de que Jeso'osən' ben' boso'ode'e ḻe'e yag coroz nan' cheyilɉle. \v 6 Notoch no nḻa' nga. Babebane' ladɉo beṉə' guat ca', can' gwnacze'. Na' ḻe'e da ḻe'e ggüia latɉə ga nga bosə'əx̱oe' cuerp c̱he'enə'. \v 7 Ḻežɉəya'acdo ḻe'e žɉəyedix̱ɉue'i disipl c̱he' ca' de que babebane' ladɉo beṉə' guat ca'. Na' ye'ega'aclene' de que gwyobe Jeso'osən' yežine' Galilean' cle ca le'e na' Galilea na' le'ilene'. Can' ben Diozən' mendad detix̱ɉue'ida' le'e. \p \v 8 Nach no'ol ca' besa'aque' cho'a banə' do chesə'əžebe' pero ḻechguaḻe chesyə'əbeine', zɉəya'acdoe' zɉəsyə'ədix̱ɉue'ine' disipl ca' dižə' cobən' de'en gož anglən' ḻega'aque'. \v 9 Na' lao zɉəya'aque' zɉəsyə'ədix̱ɉue'ine' apostol ca' can' goquən', besyə'əžague' Jeso'osən' tnez. Nach gože' ḻega'aque': —Dioxei. \p Na' no'ol ca' gosə'əbigue'e gan' zo Jeso'osən', boso'ozo xibga'aque' laogüe'enə', na' gosə'əyele'e ṉi'enə' tant besyə'əbeine', na' gwso'elaogüe'ene'. \v 10 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': —Bito žeble. Ḻe'e žɉəyedix̱ɉue'i beṉə' lɉuežɉcho ca' de que cheyaḻə' əžɉa'aque' Galilean' nic̱h na' yesə'əle'ine' nada'. \s1 Beṉə' gop ca' ɉəsyə'ədix̱ɉue'ine' bx̱oz ca' can' bagoc \p \v 11 Na' catə' beza'ac no'ol ca' cho'a ban', baḻə soḻdad ca' beṉə' ca' gwsa'apə ba c̱he Jeso'osən' ɉa'aque' syodan' ɉəsyə'ədix̱ɉue'ine' bx̱oz əblao ca' can' bagoquən'. \v 12 Nach besyə'ədobə bx̱oz əblao ca' len beṉə' golə blao c̱he ṉasyon c̱hechon' bosə'əxi'e naclə so'one' ca naquə de'en əgwse' soḻdad ca' ḻega'aque'. Na' beyož boso'oxi'enə', boso'onežɉue' soḻdad ca' de'e sc̱ha'o mech. \v 13 Gwse'e ḻega'aque': —Šə no əṉabe le'e bin' goquən', na' ye'ega'aclene' de que še'elə lao chtasle, disipl c̱he' ca' besyə'əbeɉe' cuerp c̱he'enə' ḻo'o ban' na' besyə'əyo'en ga yoblə. \v 14 Na' šə goberṉadorən' yenene' dižə' quinga, neto' žɉəyeye'exento'one' par nic̱h cui əže'e le'e na' par nic̱h cui gone' le'e castigw. \p \v 15 Na' soḻdad ca' gosə'əzi'e mechən' de'en bosə'ənežɉue' ḻega'aque', nach gwso'one' con can' gwse' bx̱oz əblao ca' na' beṉə' golə blao ca' ḻega'aque'. Na' yoguə' can' gosə'əna soḻdad ca' gosə' gwlalɉən doxen gan' nitə' beṉə' Izrael gwlaž c̱hechon'. Na' xte ža ṉeža beṉə' gwlaž c̱hechon' chse'eɉḻe'e xtižə' soḻdad ca'. \s1 Jeso'osən' bene' mendad əso'e xtiže'enə' yoguə' ṉasyon \p \v 16 Nach disipl c̱he Jeso'osən' beṉə' ca' šneɉ ɉa'aque' Galilean' par ɉəsyə'əšague' Jeso'osən' to lao ya'a gan' bene' mendad yesyə'əžague'. \v 17 Na' catə' besə'əle'ine' Jeso'osən', gwso'elaogüe'ene'. Pero bia'aczə to c̱hope' gwsa'acžeɉlaže'e šə ḻe'enə'. \v 18 Nach bgüiguə' Jeso'osən' gan' nite'enə' na' gože' ḻega'aque': —Baben Diozən' par nic̱h chnabi'a doxen yoban' na' yežlyon'. \v 19 De'e na'anə', ḻe'e žɉa'ac ḻe'e žɉəsed ḻe'e žɉəlo'i beṉə' ca' ža' yoguə'əḻoḻ ṉasyon par nic̱h əsa'aque' disipl c̱hia'. Na' ḻe'e gwc̱hoaga'aque' nis par nic̱h yesə'əlo'e de que chso'onḻilaže'e X̱acho Diozən', na' nada' Xi'iṉe', na' Spirit c̱he'enə'. \v 20 Na' əgwsed əgwlo'iga'aquelene' par nic̱h so'one' yoguə'əḻoḻ de'en babena' mendad gonḻe. Nada' zocza' len le'e yoguə' ža xte ca te c̱he yežlyon'. \p De'e na'azən' chzoɉa'.