\id JHN \h SAN JUAN \toc1 Dižə' Güen Dižə' Cobə De'en Bzoɉ San Juanṉə' \toc2 SAN JUAN \toc3 Jn. \mt1 Dižə' Güen Dižə' Cobə De'en Bzoɉ San Juanṉə' \c 1 \s1 Ben' naquə Xtižə' Diozən' golɉe' goque' beṉac̱h \p \v 1 Catə' gwxe yežlyonə' bazoczə ben' naquə Dižə'ənə'. Zoe' len Diozən' na' ben' naquə Dižə'ənə' ḻeczə naque' Dioz. \v 2 Dezd nechte zoe' len Diozən'. \v 3 Na' Diozən' bene' par nic̱h ben' naquə Dižə'ən bene' yoguə'əḻoḻ beṉac̱h, angl, bia chsa'aš, na' yeziquə'əchlə de'e zɉəde. Bitobi bi de de'e gwxe de'e gwzil de'e cui ben ḻe'. \v 4 Ḻe' nse'e yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. Na' beṉə' ca' zɉənape' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe, yo'o be'eni' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə'. \v 5 Na' ben' naquə Dižə'ənə' nse'e be'eni' par yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən'. Na' ḻa'aṉə'əczə chacchgua de'e malən' yežlyo nga gan' ble'enə', de'e malən' bito chgapə'ən be'eni' c̱he'enə'. \p \v 6 Diozən' bseḻe'e to beṉə' le' Juan. \v 7 Bide' bedəye'e dižə' c̱he ben' nsa' be'eni'inə' par nic̱h yoguə'əḻoḻ beṉac̱hən' guaquə so'onḻilaže'e ben' nsa' be'eni'inə' catə' se'enene' xtižə' Juanṉə'. \v 8 Caguə Juan na'anə' nse'e be'eni'inə', sino bide' bedəye'e dižə' c̱he ben' nsa' be'eni' par beṉac̱hən'. \v 9 Babžin ža bla' be'eni' c̱he Diozən' yežlyo nga par šo'on ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən', na' chse'eni'in len notə'əteze'. \p \v 10 Ben' naquə Dižə'ənə' gwzoe' yežlyon'. Na' ḻa'aṉə'əczə ḻen' bene' yežlyon', beṉə' ca' ža' yežlyon' bito gwsa'acbe'ine' non' naque'. \v 11 Golɉe' entr neto' naquəto' beṉə' ṉasyon c̱he'enə', na' casi yoguə' neto' naquəto' beṉə' ṉasyon c̱he' bito gwyeɉḻe'eto' c̱he'. \v 12 Con beṉə' chse'eɉḻe'e c̱he', beṉə' chso'onḻilaže'ene', chone' par nic̱h zɉənaque' xi'iṉ Dioz. \v 13 Zɉənaque' xi'iṉe' caguə por ni c̱he gwsa'alɉe' zɉənaque' beṉə' belə' chen, na' caguə por ni c̱he de'en gwzelažə' beṉə' byon' na' no'olə, na' caguə por ni c̱he gone'e beṉə' byon' so xi'iṉe'. Dioz nan' bene' xi'iṉe' ḻega'aque'. \p \v 14 Na' ben' naquə Dižə'ənə' golɉe' goque' beṉac̱h na' gwzoe' len neto'. Ble'ito'one' na' gocbe'ito' de que naque' ḻe'ezelaogüe beṉə' zaque'e la' ḻen' naque' Xi'iṉ tlišə' X̱acho Diozən'. Ḻechguaḻe nži'ilaže'e beṉac̱hən' na' chzeɉni'ine' beṉac̱hən' yoguə'əḻoḻ dižə' ḻi c̱he Diozən'. \v 15 Juanṉə' bzeɉni'ine' c̱he' gwne': ―C̱he be'ena'anə' babi'a dižə' gwnia' de que ben' ze'e əchoɉ zaquə'əche' ca nada', c̱hedə' bazoczə ḻe'enə' antslə ze'e soa' nada'. \p \v 16 Na' Xi'iṉ Diozən' laogüe de'en ḻechguaḻe nži'ilaže'e chio'o, zotezə zoe' chaclenchgüe' yoguə' chio'o chonḻilažə'əchone'. \v 17 De'e Moisezən' bzeɉni'ine' de'e x̱axtao' neto' beṉə' Izrael ḻei c̱he Diozən', na' Jesocristən' bedəlo'e de que nži'ilažə' Diozən' chio'o beṉac̱h na' chzeɉni'ine' chio'o yoguə'əḻoḻ dižə' ḻi c̱he Diozən'. \v 18 Ni to cui noṉə' le'i Diozən'. Xi'iṉe' tlišə'ənə' ben' chaquene' c̱hei babzeɉni'iczene' beṉac̱hən' can' naquə yic̱hɉla'aždao' Diozən'. \s1 Juan ben' bc̱hoa beṉə' nis be'e dižə' c̱he Jeso'osən' \p \v 19 Beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heto'on ža' Jerosalenṉə' boso'oseḻe'e baḻə bx̱oz lao ben' le Juan len yebaḻə beṉə' gwsa'alɉə lao dia c̱he de'e Lebi beṉə' zɉəyo'o lao na'aga'aque' so'one' mendad ḻo'o yo'odao' əblao c̱he neto' beṉə' Izrael. Boso'oseḻe'e beṉə' ca' lao Juanṉə' par nic̱h gosə'əṉezene' non' naque'. \v 20 Na' gože' ḻega'aque' clar: ―Caguə nadan' Cristən' ben' naquən əseḻə' Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱he chio'o beṉə' Izraelən'. \p \v 21 Na' gwse'ene': ―¿Noxa le' ža? ¿əšə len' Ḻiazən' ben' be' xtižə' Diozən' cana'? \p Na' gože' ḻega'aque': ―Caguə nada'anə'. \p Nach gosə'əze'ene': ―¿Ešə len' ben' naquən yidə par güe'elene' neto' xtižə' Diozən'? \p Na' boži'en gwne': ―Bitoczə. \p \v 22 Nach gwse'ene': ―¿Noxaczə le'? nic̱h žɉəyeyežto' beṉə' ca' boso'oseḻə' neto'. ¿Bi natgo' c̱he cuino'? \p \v 23 Nach gože' ḻega'aque': ―Nada' naca' ben' chṉe zižɉo latɉə dašən', əṉia': “Ḻe'eyoša' yic̱hɉla'ažda'olen' par nic̱h əgwzenagle c̱he X̱anchon' catə'ən yide'enə'”, can' gwna de'e profet Isaiazən' ben' be' xtižə' Diozən' cana'. \p \v 24 Na' beṉə' ca' ɉa'ac lao Juanṉə' boso'oseḻə' beṉə' fariseo ca' ḻega'aque'. \v 25 Na' gwse'ene': ―¿Bixc̱hen' chc̱ho' beṉə' nis šə cui naco' Cristən', na' šə cui naco' Ḻiazən' na' šə ni ben' naquən yidə par güe'elene' neto' xtižə' Diozən'? \p \v 26 Na' Juanṉə' boži'e xtižə'əga'aque'enə' gože': ―Nada' chc̱hoa' beṉə' nis, pero na' entr le'e zo to beṉə' cui nombi'ale. \v 27 Be'enə' ze'e əchoɉe' na' zaquə'əche' ca nada' na' bito zaca'a par gaca' xmose'. \p \v 28 Yoguə' de'e quinga goquən yež de'en nzi' Betabara. Na' yežən' chi'in yešḻa'alə yao Jordanṉə' gan' chc̱hoa Juanṉə' beṉə' nis. \s1 Jeso'osən' gwxaquə'əlebene' ca xilə' dao' ca' gwso'ot beṉə' Izrael ca' par gwnitlao xtoḻə'əga'aque'enə' \p \v 29 Beteyo ble'i Juanṉə' za' Jeso'osən' gan' zoe'enə' na' gože' neto' ža'ato'onə': ―Ḻe'e güiašc nga za' ben' bseḻə' Diozən' ben' gwxaquə'əlebe ca xilə' dao' bia ca' chotcho par chnitlao xtoḻə'əchon'. Ḻe'enə' yeque'e xtoḻə' beṉac̱hən' con beṉə' so'onḻilažə' ḻe'. \v 30 C̱he bengan' bi'a dižə' catə'ən gwnia' de que ben' ze'e əchoɉ zaquə'əche' ca nada', c̱hedə' bazoczə ḻe'enə' antslə ze'e soa' nada'. \v 31 Bito gocbe'ida' nada' cate non' naque'. Pero ṉa'a za'a chc̱ho'a beṉə' nis par nic̱h yeziquə'əchlə beṉə' Izrael sa'acbe'ine' non' naque'. \p \v 32 Na' Juanṉə' be'eche' dižə' c̱he Jeso'osən' gwne': ―Spirit c̱he Diozən' de'en zo yoban' len Diozən' ble'ida' betɉən ca to ngolbexə na' bžinən gwzon len Jeso'osən'. \v 33 Bito gocbe'ida' nada' non' naque' žalə' que Diozən' ben' bseḻə' nada' par chc̱hoa' beṉə' nis gwne' nada': “Le'ido' yetɉ Spirit c̱hia'anə' gan' zo ben' gon ca so Spirit c̱hia'anə' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen' na' ṉabi'an le'e. Na' catə' əžin Spirit c̱hia'anə' gan' zo be'enə', son len ḻe'.” \v 34 Nada' bable'ida' goc can' gwne'enə' na' cho'a dižə' de que bengan' Xi'iṉ Diozən'. \s1 Beṉə' ca' gosə'ənaogüe' Jeso'osən' de'e neche \p \v 35 Ža beteyo zecha Juanṉə' len c̱hopə neto' disipl c̱he'. \v 36 Na' ble'ine' gwde Jeso'osən', na' gože' neto': ―Ḻe'e ggüiašc na' zda ben' bseḻə' Diozən' ben' gwxaquə'əlebe ca xilə' dao' bia ca' chotcho par chnitlao xtoḻə'əchon'. \p \v 37 Na' c̱hopte neto' gože' ca' ɉenaoto' Jeso'osən'. \v 38 Na' beyec̱hɉ Jeso'osən' na' ble'ine' banaoto'one'. Na' gože' neto': ―¿Bixc̱hen' naole nada'? \p Na' gožto'one': ―Maestr, ¿ga zo'? \p \v 39 Nach gože' neto': ―Ḻe'e šo'o na' le'ile. \p Na' gwyeɉlento'one' na' ble'ito' gan' zoe'enə', na' bega'aṉlento'one' do yeto c̱hop or, c̱hedə' ca orən' banaquə ca do cheda tap. \p \v 40 Nada' lena' Ndres beṉə' bišə' Simon Bedən' beneto' dižə' de'en be' Juanṉə' na' gwnaoto' Jeso'osən'. \v 41 Na' Ndresən' antslə ze'e gone' bichlə ɉəyeni'e Simon biše'enə' na' gože'ene': ―Babežaglaoto' Mesiasən'―, zeɉe dižə' Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon Izrael c̱heton'. \p \v 42 Nach Ndresən' gwc̱he'e Simon biše'enə' gan' zo Jeso'osən'. Na' lao chgüia Jeso'osən' ḻe' gože'ene': ―Len' Simon xi'iṉ Jonas. Pero yesə'əsi' beṉə' le' Sefas―, zeɉe dižə' Bed. \s1 Jeso'osən' gwleɉe' Lipən' na' Natanaelən' par əžɉa'aclene' ḻe' \p \v 43 Beteyo Jeso'osən' gwc̱hoglaogüe'en yeyeɉe' Galilean', na' bežague' Lipən' na' gože'ene': ―Yo'o len nada'. \p \v 44 Lipən' naque' beṉə' Betsaida, laž Ndresən' na' laž Bedən'. \v 45 Nach Lipən' bežague' Natanaelən' na' gože'ene': ―Babežaglaoto' ben' bzoɉ Moisezən' xtiže'e ḻe'e ḻibr ca' gan' ḻeczə bzoɉe' ḻein', na' c̱he ḻecze'en boso'ozoɉ beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana'. Ḻen' Jeso'osən' beṉə' Nasaret, xi'iṉ Jwsen'. \p \v 46 Na' gož Natanaelən' ḻe': ―¿Bat benecho Nasaret na' əchoɉ beṉə' güen? \p Na' gož Lipən' ḻe': ―Yo'o nic̱h əṉezdo'. \p \v 47 Na' catə' Jeso'osən' ble'ine' bachžin Natanaelən' baozə, gwne' c̱he': ―Na' za' to beṉə' Izrael gwlaž c̱hecho ben' naquə beṉə' güen, na' ni latə'əzə cui naque' beṉə' gox̱oayag. \p \v 48 Na' gož Natanaelən' ḻe': ―¿Nac chac nombi'o nada'? \p Na' Jeso'osən' gože'ene': ―Antslə ze'e əṉe' Lipən' le', catə'ən zecha'o xan yag yix̱güionə', ble'ida' le'. \p \v 49 Nach Natanaelən' gože'ene': ―Maestr, len' naco' Xi'iṉ Dioz. Len' naco' Rei ben' chbezəto' yedəṉabia' neto' beṉə' Izrael. \p \v 50 Na' Jeso'osən' gože'ene': ―¿Epor ni c̱he de'en gwnia' de que ble'ida' le' xan yag yix̱güion' cheɉḻi'o de que Diozən' gwleɉe' nada' par gaquəlena' ṉasyon c̱hechon' ža? De'e zaquə'əche ca de'e nga ze'e za'ac. \p \v 51 Nach Jeso'osən' goze'e neto': ―De'e ḻi əchnia' le'e, le'ixeɉele yoban' gan' zo Diozən' na' angl c̱he' ca' əse'ep se'etɉe' yežlyo nga gan' zoa', la' Dioz nan' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. \c 2 \s1 Gotə' to yeḻə' gošagna' yež de'en nzi' Cana \p \v 1 Gwde šoṉə ža nach gotə' to yeḻə' gošagna' yež de'enə' nzi' Cana distrit c̱he Galilea, na' gwyeɉ xna' Jeso'osən'. \v 2 Na' ḻeczə gwsa'axe' Jeso'osən' len neto' disipl c̱he' nic̱h gwyeɉto' gan' chac yeḻə' gošagna'anə'. \v 3 Na' caguə goque binon' par əse'eɉ yoguə' beṉə' ca' ža'anə'. Nach xna' Jeso'osən' gože'ene': ―Bito bi bino dech c̱hega'aque'. \p \v 4 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―Nagüe, ¿bixc̱hen' chi'o nada' ca'? Ze'e əžin or gaquəlena' beṉə' quinga. \p \v 5 Na' xne'enə' gože' beṉə' ca' chso'on mendadən': ―Ḻe'e gon bitə'ətezə de'e əṉe'. \p \v 6 Na' nitə' x̱op yeɉ ga chož nis. Yeɉ ca' zɉənac ca' choso'oc̱hin beṉə' Izrael gwlaž c̱heto' ca' par chsa'a chəsə'əyib cuinga'aque' segon can' na ḻei c̱heto'onə'. Na' to to yeɉ ca' chožən do x̱on' che'e o do ši che'e nisən'. \v 7 Na' gož Jeso'osən' beṉə' güen mendad ca': ―Ḻe'e yosša' yeɉ ca' nisən'. \p Na' gosə'əgue'en xte ca gosə'əža'an. \v 8 Nach goze'e ḻega'aque': ―Ḻe'e gašə' latə'ən ṉa'a, na' ḻe'e žɉənežɉon' be'en chgüe'eɉ chguaon'. \p Nach gwsa'aše'en ɉəsə'ənežɉue'en be'en chgüe'eɉ chguaon'. \v 9 Na' bnix̱ be'en nisən' banaquən bino, pero bito gwṉezene' ga gwza'anṉə', con beṉə' ca' gwsa'ašə' ḻen na' zɉəṉeze. Nach goxe' ben' chšagna'anə' \v 10 na' gože'ene': ―Yoguə' beṉə' chdie' zgua'atec bino šao', na' catə' beṉə' ca' ža'anə' bazɉəne'eɉe' zilən', nach cho'e ḻega'aque' de'e corrient. Pero na' le' bzago'o bino šao' nga xte ṉa'ach. \p \v 11 De'e nga ben Jeso'osən' Cana distrit c̱he Galilean' goquən miḻagr nech de'en bene' par blo'e de que nse'e yeḻə' guac c̱he Diozən'. Na' neto' disipl c̱he' benḻilažə'əto'one'. \p \v 12 Gwde na' gwyeɉto' Capernaum len ḻe' na' len xne'enə' na' beṉə' biše'e ca'. Na' ɉəsoto' na' to c̱hopə šoṉə ža. \s1 Jeso'osən' bebeɉe' beṉə' ca' chso'on ya'a chyo'o yo'odao' əblaonə' \p \v 13 Na' bazon gaḻə' lṉi pascw c̱he neto' beṉə' Izrael catə'ən gwyeɉto' len Jeso'osən' Jerosalenṉə'. \v 14 Catə' bžinto' chyo'o yo'odao' əblao c̱he neto' beṉə' Izrael na' ža' beṉə' chəsyə'əyotə' go'oṉ na' xilə' na' ngolbexə, na' len beṉə' ca' zɉəchi' choso'oše'e mech. \v 15 Nach Jeso'osən' bene' to sot de do na' bebeɉe' yoguə'əḻoḻ beṉə' ca' ža' chyo'o c̱he yo'odao' əblaonə' len xilə' ca', len go'oṉ ca'. Na' beslase' xmech beṉə' goša' mech ca', na' gwlo'oṉi'ane'e mes c̱hega'aque' ca'. \v 16 Na' gože' beṉə' ca' chso'otə' ngolbexən': ―Ḻe'e yebeɉ yoguə'əḻoḻ bia quinga nga. Cui gonḻe ya'a nga liž X̱a'anə'. \p \v 17 Nach ɉəyeza'alažə' neto' disipl c̱he' can' nyoɉ Xtižə' Diozən' gan' nan: “De'e tant chi' yic̱hɉa' c̱he ližo'onə' xte cheyožlaža'a.” \p \v 18 Na' beṉə' ca' zɉənaquə beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heto'on ža'anə' gwse'ene': ―¿Bi yeḻə' guac əgwlo'ido' neto'onə' par nic̱h əṉezeto' šə napo' yeḻə' gwnabia' par bebeɉo' beṉə' ca'? \p \v 19 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Ḻe'e yoc̱hiṉɉ yo'odao' nga na' šoṉə žazə yeyona'an. \p \v 20 Nach beṉə' blao ca' gwse'ene': ―X̱opeyon iz gwso'one' yo'odao' nga, ¿əna' le' yeyono'on šoṉə žazə? \p \v 21 Pero Jeso'osən' gwne' ca' c̱he cuerp c̱he'enə', chsa'aquə'əlebene'en ca yo'oda'onə'. \v 22 Nach catə' bžin ža bebane' ladɉo beṉə' guat ca', neto' disipl c̱he' ɉəyeza'alažə'əto' can' gwne'enə'. Na' gwyeɉḻe'eto' can' na Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən de que Jeso'osən' yebane' ladɉo beṉə' guat ca', na' ḻeczə gwyeɉḻe'eto' de'en gože' neto'. \s1 Jeso'osən' ṉezene' bin' yo'o ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən' \p \v 23 Žlac gwzo Jeso'osən' Jerosalenṉə' lao lṉi pascon', beṉə' zan gwso'onḻilaže'ene' catə' besə'əle'ine' miḻagr ca' de'en bene'. \v 24 Pero na' Jeso'osən' bito ben cuine' lao na' beṉə' ca' c̱hedə' baṉeze nḻe'ine' yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən'. \v 25 Na' bito byažɉene' no əgwzeɉni'i ḻe' can' naquə yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən' c̱hedə' ḻe' ṉezene' bin' yo'o ḻo'o yic̱hɉla'aždao' to toe'. \c 3 \s1 Jeso'osən' na' ben' le Nicodemo \p \v 1 Na' zo to beṉə' fariseo ben' le' Nicodemo. Na' naque' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton'. \v 2 Nicodemon' gwyeɉe' lao Jeso'osən' še'elə na' gože'ene': ―Maestr, ṉezeto' de que Diozən' bseḻe'e le' par chzeɉni'ido' neto', c̱hedə' la' notono no chac gon ca naquə miḻagr ca' chono' šə cui zo Diozən' len ḻe'. \p \v 3 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―De'e ḻi əchnia' le' šə non' cui galɉə yeto bito gaquə soe' ca ṉabia' Diozən' ḻe'. \p \v 4 Nach gož Nicodemon' ḻe': ―¿Nacxa gon to beṉə' galɉe' šə banaque' beṉə' golə? ¿Eguaquəch yeyo'e ḻo'o ḻe'e xne'e na' galɉe' yeto? \p \v 5 Nach gož Jeso'osən' ḻe': ―De'e ḻi əchnia' le', šə non' cui galɉə len nis na' len Spirit c̱he Diozən', bito gaquə soe' ca ṉabia' Diozən' ḻe'. \v 6 Beṉə' zɉənaque' belə' chen chəsə'əzan chəsə'əbeque' xi'iṉga'aque' ḻeczə bi'i belə' chen. Beṉə' ca' chon Spirit c̱he Diozən' par nic̱h chsa'alɉe', Spiritən' chnežɉon ḻega'aque' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. \v 7 Bito yebando' can' gwnia' le' de que chonən byen galɉə yoguə'əle yeto. \v 8 Ca naquə be'enə' de'en chec̱hɉ, gatə'ətezə chene'en chec̱hɉən, na' chendo' choḻən, na' nic ṉezdo' gaxa za'anṉə' na' nic ṉezdo' gaxa šeɉənṉə'. Can' naquən c̱he yoguə'əḻoḻ beṉə' chon Spirit c̱he Diozən' par nic̱h chsa'alɉe'. \p \v 9 Nach Nicodemon' gože'ene': ―¿Nacxa chactguan' par chac can' na'onə'? \p \v 10 Na' Jeso'osən' gože'ene': ―Le' naco' beṉə' blao entr beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i beṉə' Izrael gwlaž c̱hecho ca' xtižə' Diozən', ¿əna' cui cheɉni'ido' de'e ngan'? \v 11 De'e ḻi əchnia' le', de'e ṉezeto'onə' chyix̱ɉue'eto' na' de'e bable'ito'onə' cho'eto' dižə' c̱hei, na' cui chzenagle. \v 12 De'en chac yežlyo ngan' bagwnia' le'e na' cui cheɉḻe'ele. ¿Nacxa gaquən' šeɉḻe'ele šə nia' le'e de'en chac yoban'? \p \v 13 Ni to beṉə' cui zo yežlyo nga beṉə' babeyep yoban' par ṉezene' can' chac yoban'. Pero ca naca' nada' ža, gwzoa' yoban' len Diozən' na' bseḻe'e nada' yežlyo nga par golɉa' beṉac̱h, na' zotezə zoa' len Diozən' ben' zo yoban'. De'e na'anə' ṉezda' can' chac yoban'. \v 14 Na' can' gwḻis de'e Moisezən' beḻ de bronsən' to ḻe'e yag latɉə dašən', can' cheyaḻə' yesə'əḻise' nada' to ḻe'e yag, nadan' bseḻə' Diozən' golɉa' b'eṉac̱h. \v 15 Na' gaquə c̱hia' ca' par nic̱h notə'ətezə beṉə' gonḻilažə' nada' bito cuiayi'e, sino gatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉ c̱he'. \s1 Chaque Diozən' c̱he beṉac̱hən' \p \v 16 Ḻechguaḻe chaque Diozən' c̱he chio'o beṉac̱h na' beṉ Xi'iṉe' tlišə'ənə' par nic̱h na' notə'ətezcho chonḻilažə'əchone' bito cuiayi'icho mas de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hecho. \v 17 Diozən' bseḻe'e Xi'iṉen' yežlyo nga caguə par nic̱h əc̱hoglaogüe'en c̱he chio'o beṉac̱h de que napcho doḻə', sino par nic̱h gone' ca cui yeyeɉcho lao yi' gabiḻən'. \p \v 18 Chio'o chonḻilažə'əcho Xi'iṉ Diozən' bac̱h nchoglaon c̱hecho de que bito bi doḻə' napcho, pero beṉə' cui chso'onḻilažə' ḻe' nchoglaon c̱hega'aque' de que zɉənape' doḻə' c̱hedə' bito chso'onḻilaže'e Xi'iṉ tlišə' Diozən'. \v 19 Can' chac, beṉə' ca' cui chso'onḻilažə' ḻe' banchoglaon c̱hega'aque' de que zɉənape' doḻə', por ni c̱he de'en babidə Xi'iṉ Diozən' yežlyon' nse'e be'eni' par yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən', na' chəsyə'əbeichene' de'e žc̱hoḻən' cle ca be'eni' c̱he'enə' c̱hedə' chso'one' de'e malən'. \v 20 Beṉə' ca' chso'on de'e malən' chəsə'əgue'ine' be'eni' c̱he'enə', na' bito chse'enene' əgwse'eni'in ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə', c̱hedə' bito chse'enene' la'alaon de que de'e malən' chso'one'. \v 21 Caguə ca' chio'o chzenagcho c̱he dižə' ḻi c̱he Diozən' par choncho can' cheyaḻə' goncho. Chio'o cho'echo latɉə chse'eni'in ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ochon' c̱hedə' chene'echo goncho ca sa'acbe'i beṉə' de que Diozən' chaclene' chio'o len bi de'en chonchon'. \s1 Juan ben' bc̱hoa beṉə' nis be'e dižə' c̱he Jeso'osən' de'e yoblə \p \v 22 Gwde na' neto' disipl gwyeɉto' len Jeso'osən' yež dao' ca' zɉəchi' gan' mbane Jodean'. Na' žlac bega'aṉto'onə' Jeso'osən' bene' par nic̱h neto' bc̱hoato' beṉə' nis. \v 23 Na' Juanṉə' ḻeczə chc̱hoe' beṉə' nis yež de'en nzi' Enon de'en chi' gaḻə'əzə yež Salim, gan' dechgua nis. Na' ɉa'ac beṉə' na' gosə'əchoe' nisən'. \v 24 Cana' bitoṉə' gatə' Juanṉə' ližyan'. \p \v 25 Na' gotə' to bžaš entr disipl c̱he Juanṉə' na' entr yeto c̱hopə beṉə' Izrael gwlaž c̱heto' ca' c̱he de'en chəsə'əc̱hoe' beṉə' nis. \v 26 Na' disipl c̱he Juanṉə' ɉa'aque' laogüe'enə' na' gwse'ene': ―Maestr, ben' gwzo len le' yešḻa'alə yao Jordanṉə', ben' cho'o xtiže'e, ḻe' bachc̱hoe' beṉə' nisən' na' yoguə'əzə beṉə' chɉa'ac ga'an zoe'enə'. \p \v 27 Nach Juanṉə' gože' ḻega'aque': ―Notono no əye'elao' šə cui gon Diozən' par nic̱h so'elao' beṉə' ḻe'. \v 28 Le'e ṉezele can' bagwnia' de que bito naca' nada' Cristən' ben' bseḻə' Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. Nada' naca' ben' bseḻə' Diozən' par cho'a xtižə' Cristən' nic̱h ṉitə' beṉə' probnid par yoso'ozenague' c̱he' catə'ən yide'enə'. \v 29 Catə' chəsə'əšagna' beṉə', beṉə' byo ben' chšagna' ḻe'enə' chzi'e no'olən'. Na' beṉə' migw c̱he ben' chšagna'anə', zeche' cuite'enə' chebeichgüeine' chenene' chšil ben' chšagna'anə'. Ca'aczən' chac len nada' ža, ḻechguaḻe chebeida' de'en chso'elao' beṉə' Cristən'. \v 30 La' ḻe'enə' cheyaḻə' šeɉəchlə gaque' beṉə' blao; pero ca naquə nada', šeɉəchlə te c̱hia'. \s1 Ben' za' gan' zo Diozən' \p \v 31 Ca naquə ben' za' gan' zo Diozən', ḻe' naque' blaoch ca notə'ətezəchlə beṉə'. Na' ca naquə notə'ətezəchlə beṉə' ža' yežlyo nga, be'en c̱he yežlyo nga zɉənaque' na' xtižə' yežlyo ngan' chso'e. Pero na' ben' za' gan' zo Diozən', ḻe' naque' beṉə' blaoch ca notə'ətezəchlə beṉə'. \v 32 Ḻe' cho'e dižə' c̱he de'en bable'ine' gan' zo Diozən' na' c̱he de'en babenene' na', na' notono no chzenag xtiže'enə'. \v 33 Na' šə non' choso'ozenag xtižə' ben' za' gan' zo Diozən' choso'olo'e de que zɉəṉezene' Diozən' cho'e dižə' ḻi. \v 34 Na' Xi'iṉ Diozən' ben' bseḻe'enə' cho'e xtižə' Diozən' c̱hedə' Diozən' chone' par nic̱h zotezə zo Spirit c̱he'enə' len ḻe' dote tyemp. \v 35 Diozən' chaquene' c̱he Xi'iṉe'enə' na' babene' ca cheɉni'ine' yoguə'əḻoḻ par nic̱h ḻe' əgwzeɉni'ine' beṉac̱hən'. \v 36 Na' chio'o chonḻilažə'əcho Xi'iṉ Diozən' de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hecho. Na' beṉə' ca' chso'onczə yic̱hɉlaoga'aque' cui chso'onḻilaže'ene', bito gatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hega'aque' sino yesə'əzi'e castigw zeɉḻicaṉe. \c 4 \s1 Jeso'osən' be'e dižə' len to no'olə Samaria \p \v 1 Na' beṉə' fariseo ca' gwsa'acbe'ine' de que beṉə' zanch ɉəsə'ənaogüe' Jeso'osən' cle ca Juanṉə' na' de que beṉə' zanch chc̱hoe' nis cle ca Juanṉə'. \v 2 Pero caguə cuin Jeso'osən' bc̱hoe' ḻega'aque' nis sino neto' disipl c̱he' bc̱ho'ato' beṉə' nis. \v 3 Na' ca naquən' gwṉeze Jeso'osən' can' bagwsa'acbe'i beṉə' fariseo ca' de que beṉə' zan zɉəsə'ənao ḻe' nach beza'ato' distrit c̱he Jodean' na' beyeɉto' distrit c̱he Galilean'. \p \v 4 Par bežinto' Galilean' bedeto' distrit c̱he Samaria na'alə. \v 5 Ca' goquən' bežinto' to yež de'e nzi' Sicar distrit c̱he Samarian'. Naquə yežən' gaḻə'əzə len yežlyon' de'en bnežɉw de'e Jacobən' de'e xi'iṉe' Jwsen'. \p \v 6-8 Na' žia to pos na' de'e nzi' “Pos c̱he de'e Jacobən'”. Jeso'osən' bac̱h chɉx̱aque'ene' ngüe'e nezən' na' gwchi'e cho'a posən'. Bac̱h naquə ca do gobiž. Na' neto' gwyeɉto' lao' yežən' par si'ito' de'e gaoto'. Na' bžin to no'olə Samarian' par güe'e nis, na' Jeso'osən' gože'ene': ―Doa' latə' nis ye'eɉa'. \p \v 9 Na' no'olə Samarian' gože'ene': ―¿Nactecxan' le' naco' beṉə' Izrael chṉabdo' nada' nis ye'eɉo'? len no'olə Samaria nada'―. (Ca naquə beṉə' Izrael gwlaž c̱heto' ca' bito chəsə'əṉe' beṉə' Samaria ca'.) \p \v 10 Na' Jeso'osən' gože'ene': ―Žalə' ṉezdo' de'en chene'e Diozən' goṉe' le' na' žalə' chacbe'ido' non' naca' nada' chapa'a le': “Doa' latə' nis ye'eɉa'”, le' əṉabdo'on nada' na' nada' goṉa' le' nis de'e choṉ yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. \p \v 11 Na' no'olən' gože'ene': ―Señor, caguə nox̱o'o bi gašə'ədo'onṉə' na' pos nga naquən zitɉw. ¿Gaxa si'o nis de'en choṉ yeḻə' mban zeɉḻicaṉe de'en nao' ca'? \v 12 ¿Echacdo' de que zaquə'əcho' le' ca de'e x̱axta'ocho Jacobən' ben' bocua'aṉ len neto' pos nga ga güe'eɉe' na' xi'iṉe' ca' na' bia yix̱ə' c̱he' ca'? \p \v 13 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―Notə'ətezə beṉə' ye'eɉ nis nga bia'aczə əbiləchene'en de'e yoblə. \v 14 Pero na' notə'ətezə beṉə' ye'eɉ nisən' de'en əgwnežɉua' nada' cuatəch əbilene'en la' gatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he'enə'. Na' nis de'en əgwnežɉua'ane' gaquən ḻo'o yic̱hɉla'aždaogüe'en ca to nis de'e chxitə' chžia chaldin na' de'e cuat yebižən. \p \v 15 Na' no'olən' gože'ene': ―Señor, beṉ nada' nisən' nao' ca' par nic̱h cuich əbilda' na' cuich yida' dex̱ia'an nga. \p \v 16 Jeso'osən' gože'ene': ―Beyeɉ ɉəyeṉe be'en c̱hio'onə' na' ḻe'e da nga. \p \v 17 Nach gož no'olən' ḻe': ―Notono be'en c̱hia' zo. \p Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―Ḻeiczədo' can' nao' de que notono be'en c̱hio' zo, \v 18 la' gueyə' be'en c̱hio' bagwnitə' beṉə' nšagna'aleno', na' ca naquə ben' zoleno' ṉa'a caguə nšagna'aleno'one'enə'. De'e ḻi can' bagwnao'. \p \v 19 Na' gož no'olən' ḻe': ―Señor, bachacbe'ida' de que le' chyix̱ɉue'ido' bi de'en na Diozən'. \v 20 De'e x̱axta'o neto' beṉə' Samaria gwso'elaogüe'e Diozən' ya'an zo na', na' le'e nale de que Jerosalen na'anə' cheyaḻə' güe'ela'ocho Diozən'. \p \v 21 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―No'olə, gwyeɉḻe' c̱hia' de que gwžin ža catə' bitoch gonən byen žɉe'ela'ole X̱acho Diozən' ya'an zo na' na' ni Jerosalenṉə'. \v 22 Le'e nacle beṉə' Samaria bito nombia'ale ben' cheɉṉi'alažə'əle. Neto' beṉə' Izrael nombi'ato' Diozən' ben' cheɉṉi'alažə'əto'. Na' entr neto' beṉə' Izrael əchoɉ ben' chac yebeɉ beṉac̱hən' xni'a de'e malən'. \v 23 Gwžin ža na' ṉa'a baza'an beṉə' ca' chse'eɉṉi'alaže'e X̱acho Diozən' can' chazlaže'enə' əso'elaogüe'ene' do yic̱hɉ do lažə'əga'aque' na' segon de'en naquə de'e ḻi, c̱hedə' X̱acho Diozən' chyilɉe' beṉə' əso'elao' ḻe' ca'. \v 24 Diozən' bito naque' beṉə' belə' chen. Na' beṉə' ca' chse'eɉṉi'alaže'e ḻe' cheyaḻə' so'elaogüe'ene' do yic̱hɉ do lažə'əga'aque' na' segon de'en naquə de'e ḻi. \p \v 25 Na' gož no'olən' ḻe': ―Ṉezda' de que yidə ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' chio'o, ben' nzi' Mesias o Crist. Catə' yide' na' c̱hix̱ɉue'ine' chio'o yoguə'əḻoḻ de'e quinga. \p \v 26 Nach Jeso'osən' gože'ene': ―Nada'an naca' ben' nao' ca' na' cho'elena' le' dižə'. \p \v 27 Na' ḻei cho'elene' no'olən' dižə' catə' bežin neto' disipl c̱he'. Na' bebaneto' de'en cho'elene' to no'olə dižə' pero ni toto' cui gwṉabeto'one' bi dižə'ən cho'elene' no'olən' o bixc̱hen' chšillene'ene'. \v 28 Nach no'olən' bcua'aṉ che'e c̱he'enə' na' beyeɉe' yežən' ɉəyeže' beṉə' gwlaž c̱he' ca': \v 29 ―Ḻeda ḻegüia to beṉə' bagwne' nada' yoguə'əte de'en babena'. ¿Šə bengalizən' Cristən'? \p \v 30 Na' besə'əžaše' yežən' ɉa'aque' gan' zo Jeso'osən'. \v 31 Žlac zɉəyeda no'olən' gotə'əyoito' Jeso'osən' che'eto'one': ―Maestr, gwdao. \p \v 32 Na' Jeso'osən' gože' neto': ―Bito ṉezele de to yeḻə' guao c̱hia'. \p \v 33 Nach gwnato' entr neto': ―¿Šə nolizə babedegua' de'e gwdaogüe'enə'? \p \v 34 Na' gož Jeso'osən' neto': ―Par nada' naquən ca to yeḻə' guao chona' can' chene'e ben' əbseḻə' nada' nic̱h gaquə yoguə' de'en chene'ene' gaquə. \v 35 Le'e nale: “Ṉe'e dech yetap bio' par yedobə cwsešən'.” Na' nada' əchnia' le'e, de yeto cwseš de'e cheyaḻə' yedobə, beṉə' ca' yoso'ozenag c̱he Diozən' šə güe'elenchga'acchone' xtiže'enə'. Ḻegon xbab de que bagoḻə gatə'əyoiga'aquechone' yoso'ozenague' c̱he'. \v 36 Ben' chon par nic̱h beṉə' choso'ozenague' c̱he Diozən' chaclene' beṉə' par nic̱h chəsə'əzi'e yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. Na' Diozən' chone' ca zoe' mbalaz por ni c̱he de'en chaclene' ḻega'aque'. Can' chac, ben' chyix̱ɉui'e xtižə' Diozən' de'e neche na' ben' chon par nic̱h beṉə' choso'ozenague' c̱hei txenṉə' chəsyə'əbeine'. \v 37 De'e ḻi can' na dižə'ən de'en de: “Beṉə' yoblən' chaz na' beṉə' yoblən' chelap.” \v 38 Nada' bac̱h chseḻa'a le'e ca beṉə' yesyə'əlape' gan' cui gwso'one' žin. Beṉə' yoblə bagosə'əyix̱ɉui'e xtižə' Diozən' na' le'e gonḻe par nic̱h beṉə' ca' gwse'enene' xtiže'enə' yoso'ozenague' c̱hei. \p \v 39 Na' zan beṉə' ža' lao' yež Sicarən' gan' mbane Samarian' gwso'onḻilaže'e Jeso'osən' por ni c̱he de'en gwna no'olən': “Bagwne' nada' yoguə'əte de'e babena'.” \v 40 Na' catə' besə'əžin beṉə' Sicarən' gan' zoe'enə' gwsa'atə'əyoine' Jeso'osən' yega'aṉe' len ḻega'aque', na' bega'aṉe' c̱hopə ža. \v 41 Na' beṉə' zanch gwso'onḻilaže'ene' por ni c̱he dižə' de'en be' cuin Jeso'osən'. \v 42 Na' gwse'e no'olən': ―Ṉa'a chonḻilažə'əto'one' caguə por ni c̱he de'en gwnao' na'azən' sino por ni c̱he de'en babeneto' cho'e dižə' cuinczəto'. Baṉezeto' de que de'e ḻiczə bengan' Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par yebeɉe' beṉac̱hən' xni'a de'e malən' con beṉə' se'eɉḻe'e c̱he'. \s1 Jeso'osən' beyone' xi'iṉ to beṉə' blao \p \v 43 Na' catə' goc c̱hopə ža zoto'onə', beza'ato' beyeɉto' Galilean'. \v 44 Na' cuin Jeso'osən' bagwnacze' de que beṉə' gwlaž c̱he notə'ətezə profet beṉə' cho'e xtižə' Diozən' bito chso'ene' yeḻə' bala'aṉ na' nic chse'eɉḻe'e c̱he'. \v 45 Pero na' catə' bežinto' Galilean', beṉə' Galilea ca' besyə'əbeine' na' boso'ozenague' c̱he Jeso'osən' c̱hedə' ḻeczə ḻega'aque' ɉa'aque' Jerosalenṉə' par lṉi pascon' na' besə'əle'ine' yoguə' de'e güen de'en bene' bedote lao lṉinə'. \p \v 46 Na' gozeɉto' len Jeso'osən' yetši'i yež Canan' distrit c̱he Galilean' gan' bene' par nic̱h beyac nisən' bino. Na' yež Capernaunṉə' zo to beṉə' blao beṉə' chon žin c̱he rein' na' chacšenchgüei xi'iṉe'enə'. \v 47 X̱a bi'inə' catə' benene' rson bežinto' Galilean' zeza'ato' Jodean', bide' lao Jeso'osən' na' gotə'əyoine' ḻe' šeɉe' žɉəyeyene' xi'iṉe'enə', c̱hedə' bazon gatbo'. \v 48 Na' Jeso'osən' gože'ene': ―Šə cui le'ile miḻagr na' bichlə de'e zaquə' yebanele, bito šeɉḻe'ele c̱hia'. \p \v 49 Nach ben' chon žin c̱he rein' gože' ḻe': ―Señor, yo'ošga antslə cuiṉə' gat bi'i c̱hia'anə'. \p \v 50 Na' Jeso'osən' gože'ene': ―Beyeɉ. Bito gat bi'i c̱hio'onə'. \p Nach gwyeɉḻe' be'enə' de'en gož Jeso'osən' ḻe' na' beze'e. \v 51 Na' lao bazengüe'e nezən' ɉəsə'əšag xmose' ca' ḻe' na' gwse'ene': ―Bacheyaque bi'i c̱hio'onə'. \p \v 52 Nach gwṉabene' ḻega'aque' bi or gwzolao beša'alažə'əbo'. Na' ḻega'aque' gwse'ene': ―Ṉeɉe cheda to gobiž bechoɉbo' de'e ḻan'. \p \v 53 Nach x̱abo'onə' gocbe'ine' or na'anə' gož Jeso'osən' ḻe' de que bito gat bi'i c̱he'enə'. Nach benḻilaže'e Jeso'osən', ḻe' na' famiḻy c̱he'enə' na' yoguə' beṉə' ža' liže'enə'. \p \v 54 De'e nga goc c̱hop las ben Jeso'osən' miḻagr catə' ze'e beze'e Jodean' na' bežine' Galilean'. \c 5 \s1 Jeso'osən' beyone' to beṉə' nat to part cuerp c̱he'enə' \p \v 1 Gwdenə' goḻə' to lṉi c̱he neto' beṉə' Izrael Jerosalenṉə' na' gwyeɉ Jeso'osən'. \v 2 Jerosalen na' žia to tanc de'en nzi' Betesda dižə' ebreo. Žian gaḻə'əzə cho'a puert c̱he syodan' de'en nzi' “C̱he xilə' ca'”. Na' nyec̱hɉ mbi'i cuit cue'eɉ tanquən' gueyə' ca cha'ašil dao'. \v 3 Na' beṉə' zan beṉə' güe' zɉəde' ḻo'o cha'ašil da'onə', no beṉə' lc̱hoḻ, beṉə' coj, na' no beṉə' zɉənat to part güeɉə cuerp c̱hega'aque'enə'. Zɉədie' chəsə'əbeze' batə'əquən' ta nisən'. \v 4 To angl betɉe' tgüeɉə bte' nisən', na' con beṉə' chyobe chetɉ ḻo'o nisən' catə'ən cheyož chta anglən' ḻen, ḻe'enə' cheyaque c̱he bitə'ətezə yižgüe' de'e che'ine'. \v 5 Na' entr beṉə' ca' len to beṉə' byo bagoc ši'inšoṉəchoa iz chacšenene'. \v 6 Na' Jeso'osən' ble'ine' be'enə' na' gocbe'ine' de que bagwža de' ca'. Na' gože'ene': ―¿Eche'endo' yeyacdo'? \p \v 7 Na' beṉə' güe'enə' gože'ene': ―Señor, caguə no beṉə' zo cue'e nada' ḻo'o tanquən' catə'ən chda nisən'. Na' žlacte əzya'a nada' par šo'a, beṉə' yoblə chyobene' chetɉe' ḻo'o nisən'. \p \v 8 Nach gož Jeso'osən' ḻe': ―Gwyas na' botobə xta'onə' na' gwda. \p \v 9 Na' ḻe'e beyactei be'enə' na' botobe' xte'enə' na' gwzolao chde'. Goc de'enə' ža dezcanz. \v 10 Nach beṉə' blao c̱he neto' beṉə' Izrael gwse'e ben' beyaquen': ―Ža dezcanz ṉa'a. Bito de lsens yeyoa' xta'onə. \p \v 11 Nach gože' ḻega'aque': ―Ben' beyone nada' gože' nada': “Botobə xta'onə', beyoa'an na' gwda.” \p \v 12 Na' gwse'ene': ―¿Noxan' gož le': “Botobə xta'onə' na' gwda”? \p \v 13 Na' ben' beyaquene' bito ṉezene' non', c̱hedə' Jeso'osən' babebi'iže'e gan' ža' beṉə' zan ca'. \v 14 Gwdechlə bedil Jeso'osən' ḻe' ḻo'o yo'odao' əblaonə' na' gože'ene': ―Bac̱h beyacdo' ṉa'a. Bitoch bi de'e mal gono' par nic̱h cui gac c̱hio' to de'e maləch. \p \v 15 Nach beza' be'enə' na' gwdix̱ɉue'ine' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heto'on de que Jeso'os na'anə' beyone ḻe'. \v 16 Na' de'e na'anə' beṉə' blao ca' boso'olagzeɉə boso'olagzide' Jeso'osən' chəsə'əyilɉlaže'e naclən' so'one' par so'ote'ene' de'en bene' miḻagr ca' ža dezcanzən'. \v 17 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―X̱a'anə' chelaḻene' yoguə' ža, na' ḻeczə ca' nada'. \p \v 18 Nach beṉə' blao c̱he ṉasyon c̱heto'on mazəchlə gosə'əyilɉlaže'e naclən' so'one' par so'ote'ene' por ni c̱he de'en gwne' de que Diozən' naquə X̱e', caguə tlaozə de'en cui bemba'aṉe' ža dezcanz na'anə'. Na' de'en gwne' de que Diozən' naque' X̱e' zeɉen de que tozəczə can' zaque'e len Diozən'. \s1 Yeḻə' chnabia' c̱he Xi'iṉ Diozən' \p \v 19 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―De'e ḻi chnia' le'e, bito gaquə bi gona' to gwlazza', nadan' naca' Xi'iṉ Diozən'. De'en chle'ida' chon X̱a'anə', ḻenṉə' chona'. Yoguə'əḻoḻ de'en chon X̱a'anə', ḻeczə ḻenṉə' chona'. \v 20 X̱a'anə' chaquene' c̱hia', na' chlo'ine' nada' yoguə' de'en chon cuine'. Na' əgwlo'ine' nada' de'e zaquə'əch ca de'e quinga de'e gona' par nic̱h yebanele. \v 21 X̱a' Diozən' chbeɉe' beṉə' na' chone' ca chatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hega'aque' par nic̱h cui əsa'aque' ca beṉə' guat len yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə'. Na' ca'aczən' chona' nada' naca' Xi'iṉe', chbeɉa' beṉə' par chnežɉua' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hega'aque'. \v 22 Bito chc̱hoglao X̱a' Diozən' c̱he ni to beṉə' šə nape' doḻə', sino babeṉe' nada' yeḻə' chnabia'anə' par əc̱hoglaogua'an c̱he beṉac̱hən' šə non' napə doḻə'ənə', nadan' naca' Xi'iṉe'. \v 23 X̱a' Diozən' chene'ene' de que yoguə'əḻoḻ beṉə' so'oṉe' nada' yeḻə' bala'aṉ can' chso'e ḻe' yeḻə' bala'aṉ. Ben' cui choṉ nada' naca' Xi'iṉ Dioz yeḻə' bala'aṉ, lente X̱a' Dioz na'anə' cui cho'e yeḻə' bala'aṉ, c̱hedə' ḻen' bseḻe'e nada'. \p \v 24 De'e ḻi chnia' le'e, ben' chzenag xtiža'anə' na' chonḻilaže'e Diozən' ben' əbseḻə' nada' de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he'. Na' cuat si'e castigon', c̱hedə' bitoch naque' len yic̱hɉla'aždaogüe'en ca beṉə' guat, sino bade yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he'. \v 25 De'e ḻi chnia' le'e gwžin ža catə'ən beṉə' ca' zɉənaque' len yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' ca beṉə' guat əse'enene' xtiža'a nada' Xi'iṉ Dioz, na' beṉə' ca' yoso'ozenag c̱hia' yesə'əbane' zeɉḻicaṉe. Na' bac̱h chzolao chac ca' ṉa'a. \v 26 X̱a' Diozən' nse'e yeḻə' mban zeɉḻicaṉe na' chac gwnežɉue'en beṉac̱hən', na' ca'aczə babene' par nic̱h nada' nsa'a yeḻə' mban zeɉḻicaṉen' na' chac chnežɉua'an c̱he beṉac̱hən', nadan' naca' Xi'iṉe'enə'. \v 27 Na' ḻeczə beṉe' nada' yeḻə' chnabia'anə' par nic̱h əc̱hoglaogua'an non' napə doḻə' c̱hedə' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. \v 28 Bito yebanele de'e nga. Gwžin ža catə' yoguə'əḻoḻ beṉə' guat ca' ža' ḻo'o ban' əse'enene' əṉia' ḻega'aque'. \v 29 Na' beṉə' ca' gwso'on de'e güen žlac gosə'əbane' yesyə'əchoɉe' par yesə'əbanche' zeɉḻicaṉe. Na' beṉə' ca' gwso'on de'e mal žlac gosə'əbane' yesyə'əchoɉe' par əsa'aque' castigw. \s1 Jeso'osən' bzeɉni'ine' de que nape' yeḻə' chnabia' \p \v 30 Bito bi gaquə gona' de'e bia'azəlaža'a. Chzenaga' bin' na X̱a'anə' par nic̱h ṉezda' naquən' chc̱hoglaogua'an c̱he beṉac̱hən' šə non' napə doḻə'. Na' chc̱hoglaogua'an c̱he to toe' can' cheyaḻə'əczə gaquə c̱hedə' bito chona'an de'e bia'azəlaža'a. Chona'an con can' chene'e X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada'anə'. \v 31 Žalə' toza' nada' cho'a dižə' non' naca', bito naquən de'e šeɉḻe'ele c̱hia'. \v 32 Pero zo X̱a'anə' cho'e dižə' non' naca', na' ṉezda' de que dižə' de'en cho'e c̱hia'anə' naquən de'e ḻi. \v 33 Bac̱h bseḻə'əle beṉə' lao Juanṉə' par ɉəsə'əṉabene' ḻe' c̱hia'. Na' Juanṉə' be'e dižə' ḻi non' naca'. \v 34 Pero ca naca' nada' bito chyažɉda' əṉezda' dižə' de'e güe' ni to beṉac̱hən' c̱hia'. Parzə nic̱h le'e šeɉḻe'ele c̱hia' na' gona' ca cui yeyeɉle lao yi' gabiḻən', de'e na'anə' che'enda' yosa'alažə'əle de'en gwna Juanṉə' c̱hia'. \v 35 Juanṉə' goque' ca to lampara de'e chse'eni'ichgua, na' gone'ele bebeile šlož can' bsed əblo'ine'enə'. \v 36 De to de'e cho'en xtiža'a de'e zaquə'əche ca dižə' c̱hia' de'en choe' Juanṉə'. Nada' chona' yoguə'əḻoḻ de'en chon X̱a'anə' lao na'a gona', na' de'en chona' cho'en dižə' de que ḻe'enə' bseḻe'e nada'. \v 37 Na' ḻeczə X̱a'anə' ben' bseḻə' nada' cuine' babe'e xtiža'a. Na' bitoṉə' gwzenagle xtiže'enə' nic ṉe'e le'ile can' naque'enə'. \v 38 Bitoṉə' gone c̱hele xtiže'enə' c̱hedə' bito chonḻilažə'əle nada' naca' ben' əbseḻe'enə'. \v 39 Chsedyaṉə'əle Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən, chaquele naple yeḻə' mban zeɉḻicaṉe laogüe de'en chsedlen. Na' de'e ca' zɉənyoɉən chso'en xtiža'a. \v 40 Pero cui chene'ele gonḻilažə'əle nada' par gaple yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. \p \v 41 Par nada' bito bi nonən šə beṉac̱hən' so'oṉe' nada' yeḻə' bala'aṉ o šə cui. \v 42 Nada' nombi'a le'e na' ṉezda' cabi chaquele c̱he Diozən'. \v 43 X̱a'anə' bseḻe'e nada' na' beṉe' nada' yeḻə' chnabia' par chona' con can' ne'enə' na' cabi cheɉḻe'ele c̱hia'. Na' šə beṉə' yoblə yide' to gwlazze', gwyeɉḻe'ele c̱he'. \v 44 Bito gaquə šeɉḻe'ele c̱hia' c̱hedə' la' chi' yic̱hɉle chonḻe ca so'oṉ lɉuežɉle ca' le'e yeḻə' bala'aṉ na' cui cheyilɉle naclən' gonḻe par nic̱h Diozən' goṉe' le'e yeḻə' bala'aṉ. Tozə ḻe'enə' cho'e yeḻə' bala'aṉ de'en naquə de'e zaque'e. \v 45 Bito gonḻe xbab de que nada' gua'a le'e part lao X̱a'anə'. De'e Moisezən', ben' zole lez gaquəlen le'e lao Diozən', ḻe'enə' güe'e le'e part lao X̱a'anə'. \v 46 Žalə' gwyeɉḻe'ele c̱he de'e Moisezən' na' šeɉḻe'etele len c̱hia' nada', c̱hedə' c̱hia' nadan' bzoɉe'. \v 47 Na' ca naquən' cui cheɉḻe'e de'en bzoɉe'enə', ¿nacxa gonczle šeɉḻe'ele de'en bagwnia' le'e? \c 6 \s1 Jeso'osən' bguaogüe' gueyə' mil beṉə' byo \p \v 1 Gozde de'e ca' gwyeɉto' len Jeso'osən' yešḻa'alə Nisdao' Galilean'. Na' nisda'onə' ḻeczə nzi'in Nisdao' Tiberias. \v 2 Na' beṉə' zan bedəsə'ənao ḻe' c̱hedə' besə'əle'ine' miḻagr ca' de'en chone' cheyone' beṉə' güe' ca'. \v 3 Na' gwloeto' to lao ya'a len Jeso'osən' na' na' gwche'eto' len ḻe'. \v 4 Na' bazon baozə gaḻə' lṉi c̱he neto' beṉə' Izrael de'en nzi' lṉi pascw. \v 5 Na' catə' bgüia Jeso'osən' na' ble'ine' de que baza'ac beṉə' zan gan' zoe'enə', na' gože' Lipən': ―¿Gaxa si'icho de'e əsa'o yoguə' beṉə' quinga? \p \v 6 Jeso'osən' gwne' ca' parzə nic̱h ye' Lipən' nac chaquene' cheyaḻə' gonto', la' baṉezczene' naquən' gone'. \v 7 Na' gož Lipən' ḻe': ―Tmil pes cabi gaquen si'icho de'e əsa'ogüe' latə' güeɉən. \p \v 8 Na' zo to disipl c̱he Jeso'osən', ben' le Ndres, bišə' Simon Bedən'. Na' Ndresən' gože' Jeso'osən': \v 9 ―Nga zo to bi'i byo na' de gueyə' yetxtil de sebad c̱hebo' na' yec̱hopə beḻ ya'a. Pero bi de gon de'e quinga la' beṉə' zanṉə'. \p \v 10 Nach Jeso'osən' gože' neto': ―Ḻe'e gon mendad yesə'əbe' beṉə' ca'. \p Chi'ichgua yixye daquə' latɉən', nach gosə'əbe' beṉə' ca' laogüeinə'. Naquə ca do gueyə' mil beṉə' byo cui cuent no'olə na' cui cuent bidao'. \v 11 Nach gwxi' Jeso'osən' yetxtil ca'. Na' beyož be'e yeḻə' chox̱cwlen c̱he Diozən' beṉe' c̱he c̱he neto' disipl par be'eto' c̱he beṉə' ca' bazɉəchi'. Na' ḻeczə ca'atezəczə bene' len beḻ ya'a ca'. Be'eto' ḻega'aque' con catə'ətə' de'e gwse'enene'. \v 12 Na' catə' beyož gwse'elɉene' nach gože' neto': ―Ḻe'e yetobə pedas ca' de'en bega'aṉ par nic̱h cui bi cuiayi'. \p \v 13 Nach botobəto' pedas ca' de'en besyə'əga'aṉ beyož gwsa'o beṉə' ca', na' goquən šižiṉ žomə lao gueyə' yetxtil de sebadən'. \v 14 Na' beṉə' ca' catə' besə'əle'ine' miḻagr de'en ben Jeso'osən' nach gosə'əne': ―De'e ḻiczə bengan' profetən' ben' bagwlezcho seḻə' Diozən' yežlyo nga par gaquəlene' chio'o. \p \v 15 Na' catə' gocbe'i Jeso'osən' de que gwse'enene' yesə'əc̱he'ex̱ax̱ɉene' par so'onene' rei c̱hega'aque'enə', nach bebi'iže'e gozeɉe' ya'ada'onə' toze'. \s1 Gwda Jeso'osən' lao nisda'onə' \p \v 16 Na' catə' bex̱ɉw že'enə' neto' disipl c̱he Jeso'osən' beyetɉto' cho'a nisda'onə'. \v 17 Na' beyo'oto' to ḻo'o barcw par zɉəyedato' Capernaunṉə'. Bagoḻ, na' Jeso'osən' bitoṉə' yele'e gan' zɉəyedato'onə'. \v 18 Na' chas chatə' nisda'onə' la' to be' fuert chec̱hɉ. \v 19 Ca do c̱hopə legw babeza'ato' lao nisda'onə' catə' ble'ito' zeza' Jeso'osən' lao nisən' galən' zda barcon'. Na' bžebto'. \v 20 Nach gože' neto': ―Nada'anə'. Bito žeble. \p \v 21 Nach neto' chebeito' bego'oto'one' ḻo'o barcon'. Nach ḻe'e bežinteto' cho'a nisda'onə'. \s1 Beṉə' zan chəsyə'əyilɉe' Jeso'osən' \p \v 22 Na' beteyo beṉə' ca' besyə'əga'aṉ yešḻa'alə nisda'onə' bito besyə'əželene' Jeso'osən'. Gwsa'acbe'ine' caguə bi barcw gotə'əch sino yetoga de'en beyo'oto', na' gosə'əṉezene' bito beyo'o Jeso'osən' ḻo'o barcon' gan' beyo'o neto'. \v 23 Nach besə'əžin to c̱hopə barcw ca' de'en za'ac syoda de'en nzi' Tiberias, besə'əžinən gaḻə'əzə gan' əgwsa'ogüe' catə'ən gwde be' X̱ancho Jeso'osən' yeḻə' chox̱cwlen c̱he Diozən'. \v 24 Na' catə' besə'əle'i beṉə' ca' caguə no Jeso'osən' nḻa'anə', na' ni neto' disipl c̱he', nach besyə'əyo'e ḻo'o barcw dao' ca' na' ɉa'aque' Capernaunṉə' chesyə'əyilɉe'ene'. \s1 Jeso'osən' naque' yeḻə' guao de'e chnežɉon yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he beṉə' chso'onḻilaže'ene' \p \v 25 Na' catə' besyə'əželene' Jeso'osən' yešḻa'alə nisda'onə' na' gwse'ene': ―Maestr, ¿batə'əquə' bela'o ngan'? \p \v 26 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―De'e ḻi chnia' le'e, cheyilɉle nada' caguə por ni c̱he bagwyeɉni'ile bi zeɉen miḻagr ca' bable'ile bena', sino por ni c̱he de'en gwdaole na' belɉele. \v 27 Bito cue'e yic̱hɉle gonḻe par nic̱h gatə' de'e ye'eɉ gaole de'en chde c̱hei, sino ḻecue'e yic̱hɉ ḻe'e gon par nic̱h gaquə ye'eɉ gaole de'en goṉ le'e yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h na' nada' goṉa' de'en ye'eɉ gaole par nic̱h əbanḻe zeɉḻicaṉe. Na' Diozən' babene' par nic̱h ṉezele bseḻe'e nada'. \p \v 28 Na' gwse'ene': ―¿Bi cheyaḻə' gonto' par nic̱h yebei Diozən' neto'? \p \v 29 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―De'e nga gonḻe par nic̱h yebei Diozən' le'e, gonḻilažə'əle nada' ben' əbseḻe'enə'. \p \v 30 Nach gwse'ene': ―¿Bi miḻagr gono' par nic̱h gonḻilažə'əto' le'? ¿Bi gono' le'ito' ža? \v 31 De'e x̱axta'ocho ca' gwsa'ogüe' mana latɉə dašən', can' nyoɉ Xtižə' Diozən' nan: “Yeḻə' guao de'e za' yoban' be'e ḻega'aque' gwsa'ogüe'.” \p \v 32 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―De'e ḻi əchnia' le'e, caguə de'e Moisezən' bnežɉue' ḻega'aque' yeḻə' guao de'en za' yoban', sino X̱a' Dioz na'anə'. Na' X̱a'anə' babseḻe'e par le'e to yeḻə' guao de'e zaquə'əche na' de'e ḻi za'an yoban'. \v 33 Na' yeḻə' guao de'en babseḻə' X̱a' Diozən', za'an yoban' na' betɉən yežlyon' na' chnežɉon yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he notə'ətezə beṉə' chao ḻen. \p \v 34 Nach gwse'ene': ―Señor, beṉšga neto' yeḻə' guaon' nao' ca' yedote. \p \v 35 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Nada' naca' yeḻə' guao de'en chnežɉon beṉə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. Notə'ətezə beṉə' chse'eɉḻe' c̱hia' yesyə'əbei la'ažda'oga'aque'enə' zeɉḻicaṉe, na' de'en chso'onḻilaže'e nada', ṉite'e mbalaz zeɉḻicaṉe. \v 36 Na' bagwniacza' le'e, ḻa'aṉə'əczə bable'ile nada' naca' yeḻə' guaonə', bitoczə chonḻilažə'əle nada'. \v 37 Yoguə' beṉə' ca' chbeɉ Diozən' par əsa'aque' nada' txen, chžin ža catə' chso'onḻilaže'e nada'. Na' notə'ətezə beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada', chebeida' chsa'aque' nada' txen. \v 38 Nada' za'a yoban' na' betɉa' yežlyon' caguə par nic̱h gona' de'e bia'azəlaža'anə', sino par nic̱h gona' can' chene'e X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada'. \v 39 Na' de'e ngan' de'en chene'e X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada', de que yoguə'əḻoḻ beṉə' bagwleɉe' par əsa'aque' nada' txen, ni toe' cui gua'a latɉə cuiayi'e sino que yosbanga'aca'ane' ladɉo beṉə' guat ca' šə bagwsa'ate' catə' əžin ža šo'o fin c̱he yežlyon'. \v 40 X̱a'anə' chene'ene' de que yoguə'əḻoḻ beṉə' se'eɉni'ine' non' naca' nada' na' so'onḻilaže'e nada', par nic̱h əgwnežɉue' ḻega'aque' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe, na' nada' yosbanga'aca'ane' ladɉo beṉə' guat ca' šə bagwsa'ate' catə'ən əžin ža šo'o fin c̱he yežlyon'. \p \v 41 Na' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' besə'əže'eše'e c̱he Jeso'osən' de'en gwne': “Nada' naca' yeḻə' guao de'en za' yoban'.” \v 42 Na' gosə'əne': ―¿Ecaguə bengan' Jeso'os xi'iṉ Jwse ben' nombia'acho na' ḻeczə ca' xne'enə'? ¿Bixc̱hexa nga nalize' de que ze'e yoban' betɉe' yežlyon'? \p \v 43 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Bito že'ešə'əle c̱hia' entr le'e. \v 44 Ni to cono no gonḻilažə' nada' šə X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada' cui gone' ca se'eɉḻe'e c̱hia'. Na' beṉə' ca' chse'eɉḻe'e c̱hia' yosbanga'aca'ane' ladɉo beṉə' guat ca' šə bagwsa'ate' catə' əžin ža šo'o fin c̱he yežlyon'. \v 45 Gan' nyoɉ de'e ca' boso'ozoɉ de'e profet ca' beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana' nan: “Na' yoguə'əḻoḻe' əgwsed əgwlo'i Diozən'.” Nachən' yoguə'əḻoḻ non' ṉeze can' na X̱a'anə' na' choso'ozenag c̱he', yoguə' beṉə' can' chso'onḻilaže'e nada'. \p \v 46 Bito ṉacho zo nochlə beṉə' bable'ine' X̱a'anə' sino toza' nada', la' nadan' za'a gan' zo X̱a' Diozən'. \v 47 De'e ḻi chnia' le'e, beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hega'aque'. \v 48 Nada' naca' yeḻə' guao de'en chnežɉon beṉə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. \v 49 X̱axta'ocho ca' gwsa'ogüe' manan' latɉə dašən', pero bia'aczə gwsa'ate'. \v 50 Nadan' cho'a dižə' de que naca' yeḻə' guao de'en za' yoban' de'en chnežɉon yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he beṉə' ca' chsa'ogüe'en par nic̱h ca' cuich zɉənaque' len yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' ca beṉə' guat. \v 51 Nadan' naca' yeḻə' guao de'en za' yoban'. Nsa'a yeḻə' mban zeɉḻicaṉenə' na' chac chnežɉua'an beṉac̱hən'. De'e na'anə' beṉə' ca' sa'o yeḻə' guao nga yesə'əbane' zeɉḻicaṉe. Na' yeḻə' guao de'e əgwnežɉua' əsa'ogüe' naquən cuerp c̱hia'anə', na' əgwnežɉua'an par nic̱h notə'ətezə beṉac̱h guaquə yesə'əzi'e yeḻə' mban zeɉḻicaṉenə'. \p \v 52 Nach gwche' bžaš entr beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gosə'əne': ―¿Nacxa gone'en goṉ cuerp c̱he'enə' gaocho? \p \v 53 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―De'e ḻi chnia' le'e, Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' šə cuiṉə' gaole cuerp c̱hia'anə' na' šə cuiṉə' ye'eɉle xc̱hena'anə', bito de yeḻə' mban c̱hele zeɉḻicaṉe. \v 54 Beṉə' ca' chsa'o cuerp c̱hia'anə' na' chse'eɉe' xc̱hena'anə' de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hega'aque', na' šə bagwsa'ate' catə' əžin ža šo'o fin c̱he yežlyon', yosbanga'aca'ane' ladɉo beṉə' guat ca'. \v 55 Na' cuerp c̱hia'anə' naquən yeḻə' guao de'e ḻe'ezelaogüe de'e zaque'e, na' xc̱hena'anə' de'en chse'eɉe'enə' naquən ḻe'ezelaogüe de'e zaque'e. \v 56 Na' beṉə' ca' chsa'o cuerp c̱hia'anə' na' chse'eɉe' xc̱hena'anə' nitə'ətezə nite'e len nada' na' nada' zotezə zoa' len ḻega'aque'. \v 57 X̱a'anə' ben' zo zeɉḻicaṉe ḻe'enə' bseḻe'e nada', na' zoa' c̱hedə' ḻe' chone' ca zoa', na' ca'atezəczən' ben' gao cuerp c̱hia'anə' soe' c̱hedə' gona' ca soe'. \v 58 Cuerp c̱hia'anə' naquən yeḻə' guao de'en za' yoban'. Na' yeḻə' guao nga bito naquən ca manan' de'en gwsa'o x̱axta'ocho ca' na' bia'aczə gwsa'ate'. Beṉə' ca' chsa'ogüe' yeḻə' guao nga nia' ca' ṉite'e zeɉḻicaṉe. \p \v 59 De'e quinga əbsed əblo'i Jeso'osən' ḻo'o yo'odao' Capernaunṉə'. \s1 Xtižə' Jeso'osən' chnežɉon yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he beṉə' ca' choso'ozenag c̱hei \p \v 60 Na' beṉə' zan beṉə' ca' zɉəsə'ənao Jeso'osən' catə' gwse'enene' can' gože' ḻega'aque' nach gosə'əne': ―Zi'ichgua naquə dižə' quinga. ¿Noxaczə šeɉḻe'e c̱he'? \p \v 61 Na' gocbe'i Jeso'osən' de que chəsə'əže'eše'e por ni c̱he de'en gože' ḻega'aque', na' gozne': ―¿Epor ni c̱he de'en gwnia' can' chene'ele yebiguə'əle gosxanḻə? \v 62 ¿Naquəchxa gonḻen' šə le'ile nada' yeyepa' gan' gwzoa' antslə? nadan' bseḻə' Diozən' golɉa' beṉac̱h. \v 63 Caguə por ni c̱he de'en golɉle beṉac̱h de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hele sino šə yo'o Spirit c̱he Diozən' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen' de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hele. Dižə' de'en babi'a len le'e zaquə'ən par yic̱hɉla'ažda'olen' na' əbanḻe zeɉḻicaṉe šə šeɉḻe'ele c̱hei. \v 64 Ṉe'e nitə' baḻle cui chonḻilažə'əle nada'. \p Jeso'osən' gwne' ca' c̱hedə' dezd gwzolao zɉəsə'ənao beṉə' ḻe' ṉezene' noquə' beṉə' ca' cui gwso'onḻilaže'ene' na' non' əgwde ḻe' lao na' beṉə' ca' chəsə'əgue'i ḻe'. \v 65 Na' gože' ḻega'aque': ―Chac can' gwnia'anə' de que notono no chac gonḻilažə' nada' šə X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada' cui chone' par nic̱h gonḻilaže'e nada'. \p \v 66 Nach besyə'əbi'ižə' beṉə' zan beṉə' bagosə'ədalene' Jeso'osən', bitoch gosə'ənaogüe'ene'. \v 67 Na' Jeso'osən' gože' šižiṉte neto': ―¿Elen le'e chene'ele žɉəya'acle? \p \v 68 Na' gož Simon Bedən' ḻe': ―X̱anto', notono nochlə de no zaquə' əgwzenagto' c̱hei. Ṉezeto' de que le' choṉo' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he notə'ətezə neto' chzenagto' xtižo'onə'. \v 69 Neto' bacheɉḻe'eto' na' baṉezeto' de que len' naco' Cristən' ben' bagwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. Naco' Xi'iṉ Dioz ben' zo zeɉḻicaṉe. \p \v 70 Na' Jeso'osən' gože' neto': ―Nada' gwleɉa' le'e šižiṉle na' ṉezda' de que tole chzenagle c̱he gwxiye'enə'. \p \v 71 Gwne' ca' c̱he Jod Iscariotən' xi'iṉ Simonṉə' la' Jod nan' əgwdi'ene' lao na' beṉə' ca' chəsə'əgue'i ḻe', len nacte' txen neto' šižiṉto'. \c 7 \s1 Beṉə' bišə' Jeso'osən' bito gwso'onḻilaže'e ḻe' \p \v 1 Catə' bagwde de'e ca' Jeso'osən' gwdacze' chsed chlo'ine' beṉə' ca' ža' distrit c̱he Galilean'. Bito gone'ene' yeyeɉe' Jodean' par soe' na' c̱hedə' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' chəsə'əyilɉlaže'e naclən' so'one' par so'ote'ene'. \v 2 Na' bazon gaḻə'əzə lṉi c̱he neto' beṉə' Izrael de'en nzi' “lṉi c̱he yo'o de ḻaguə'”. \v 3 Na' beṉə' bišə' Jeso'osən' gwse'ene': ―Bito yega'aṉo' nga, sino gwyeɉ Jodean' par nic̱h disipl c̱hio' ca' ša' na' yesə'əle'ine' de'e ca' chono'onə'. \v 4 Ni to beṉə' cui chone' bgašə'əzə to de'e chone' šə chene'ene' gombia' beṉə' ḻe'. Šə de'e ḻi chono' miḻagr, ben par nic̱h yesə'əṉeze yoguə'əḻoḻ beṉə' can' chono'onə'. \p \v 5 Beṉə' biše'e ca' gosə'əṉe' ca' c̱hedə' ni ḻega'aque' cui gwso'onḻilaže'e ḻe'. \v 6 Nach gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Bitoṉə' žin ža par gwlo'a non' naca', pero ca naquə le'e ža, guaquə žɉa'acle lṉin' batə'ətezən'. \v 7 Beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' bito chəsə'əgue'ine' le'e, pero chəsə'əgue'ine' nada', c̱hedə' chzeɉni'iga'acda'ane' de que chso'one' de'e malən'. \v 8 Ḻe'e žɉa'ac lṉinə'. Nada' bito sa'a ṉa'a c̱hedə' bitoṉə' žin ža c̱hia'anə' par sa'a lṉin'. \p \v 9 Na' beyož gože' ḻega'aque' ca' bega'aṉe' Galilean' yeto c̱hopə ža. \s1 Jeso'osən' gwyeɉe' Jerosalenṉə' gan' yo'o lṉinə' \p \v 10 Nach gwde gwsa'ac beṉə' biše'e ca' əzɉa'aque' lṉinə' ḻeczə gwza' ḻe' zde' lṉinə', pero caguə zaquə'əlao sino bgašə'əzə. \v 11 Na' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heto'onə' besyə'əyilɉe' ḻe' lao lṉinə' na' gosə'əne': ―¿Ganxa be'ena'anə'? \p \v 12 Na' beṉə' ca' zɉənžag lao lṉinə' zane' gwso'e dižə' c̱he Jeso'osən' len lɉuežɉga'aque'. Na' caguə tozə can' gosə'əne' c̱he'. Baḻe' gosə'əne': ―Naque' beṉə' güenṉə'. \p Na' yebaḻe' gosə'əne': ―Abi, chonḻeizene' beṉə'ənə'. \p \v 13 Pero ni toe' cui gwso'e dižə' c̱he' zaquə'əlao c̱hedə' besə'əžebe' beṉə' blao c̱he ṉasyon c̱heto'onə'. \p \v 14 Na' do gašɉə zda lṉinə' catə' gwyo'o Jeso'osən' ḻo'o yo'odao' əblao c̱he neto' beṉə' Izrael na' gwzolao chsed chlo'ine'. \v 15 Na' chəsyə'əbane beṉə' blao ca', chəsə'əne': ―¿Bixa cheɉni'i bengan' len caguə babsede' can' nsed chio'onə'? \p \v 16 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―De'en chlo'ida'anə' caguə de'e chalɉəlaža'anə', sino ben' əbseḻə' nada' blo'ine'en nada'. \v 17 Notə'ətezə beṉə' chene'ene' gone' can' chene'e Diozən', ḻe' əṉezene' šə de'en chlo'ida'anə' naquən c̱he Diozən' o šə naquən de'e bia'azəlaža'a. \v 18 Beṉə' ca' chso'e dižə' de'e bia'azəlažə'əga'aque' chəsyə'əyilɉe' no so'e ḻega'aque' yeḻə' bala'aṉ. Caguə ca' nada' c̱hedə' cheyilɉa' naclə gona' par nic̱h Diozən' ben' bseḻə' nada' si'e yeḻə' bala'aṉ. De'e na'anə' guaquə gaple confyans de que nada' cho'a dižə' ḻi, na' bito chx̱oayaga' beṉə'. \p \v 19 Le'e cho'ela'ole de'e Moisezən' ben' bzoɉ ḻei c̱he Diozən', len ni tole cui chonḻe can' nanṉə'. ¿Bixc̱hen' chyilɉlažə'əle naclən' gonḻe par gotle nada'? \p \v 20 Na' beṉə' ca' zɉənžaguən' gwse'ene': ―Chac tonto'. ¿No chyilɉlažə' naclə gone' par gote' le'? \p \v 21 Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Tozə miḻagr de'en babena' ža dezcanzən' na' de'e na'anə' yoguə'əle chebanele. \v 22 De'e Moisezən' bzoɉe' de que cheyaḻə' socho señy de'en ne' sirconsision. Pero caguə gwzolaon len ḻe' sino len de'e x̱axta'ocho ca' beṉə' ca' gwnitə' antslə ca ḻe'. Na' le'e chzole bi'i byo dao' ca' señy de'en ne' sirconsision ža dezcanzən'. \v 23 Ṉa'a ža, šə chaquele chonən byen gwzole no bidao' señy de'en ne' sirconsision ža dezcanzən' par gonḻe complir can' na ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən', ¿bixc̱hen' chža'ale nada' de'en beyona' to beṉə' ža dezcanzən' len yoguə'əḻoḻ de'en chac c̱he'? \v 24 Bito con gonḻe xbab de que to de'e chle'ile chon beṉə' naquən de'e mal, sino ḻe'e co'o rson nic̱h əṉezele šə de'e ḻi chone' de'e mal o šə chone' de'e güen. \s1 Jeso'osən' be'e dižə' de que gwze'e gan' zo Diozən' \p \v 25 Nach to c̱hopə beṉə' Jerosalen ca' gosə'əne': ―¿Ecaguə bengan' chəsyə'əyilɉe' par nic̱h so'ote'ene'? \v 26 Ḻe'e ggüiašc can' cho'e dižə' nga zaquə'əlao na' bitobi chse'ene'. De repentlɉa beṉə' gwnabia' ca' bac̱h chso'one' xbab de que naquəcze' Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. \v 27 Pero na' ṉezecho ga beṉə' be'enga, mas catə' yidə Cristən' ni to cono əṉeze ga be'enə'. \p \v 28 Ṉe'e chsed chlo'i Jeso'osən' ḻo'o yo'odao' əblao c̱he neto' beṉə' Izrael catə'ən gosə'əne' ca'. Nach gwṉe' zižɉo gože' ḻega'aque': ―Nada' nombi'ale na' ṉezele ga beṉə' nada'. Na' caguə con za'a de'e bia'azəlaža'anə'. De'e ḻi zo ben' əbseḻə' nada' ḻa'aṉə'əczə le'e bito nombi'alene'. \v 29 Nada' nombia'ane' c̱hedə' gan' zoe' nan' gwza'a na' ḻen' bseḻe'e nada'. \p \v 30 Nach chəsə'əyilɉlaže'e naclən' so'one' par yesə'əzene' Jeso'osən', pero notono no gwzen ḻe' c̱hedə' bitoṉə' əžin ža par gaque' lao na'aga'aque'enə'. \v 31 Na' beṉə' zan gwso'onḻilaže'e Jeso'osən' na' gosə'əne': ―Catə'ən yidə Cristən' bitolɉa gone' miḻagr zanch can' chon benga. \s1 X̱a'ag yo'odao' ca' ɉa'aque' par žɉəsə'əxene' Jeso'osən' \p \v 32 Na' beṉə' fariseo ca' gwse'enene' beṉə' zan chso'e dižə' c̱he Jeso'osən'. Nach boso'oxi'e len bx̱oz əblao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' boso'oseḻe'e x̱a'ag yo'odao' c̱heto' ca' par žɉəsə'əxene' ḻe'. \v 33 Na' Jeso'osən' chsed chlo'ichene' gwne': ―Gwzocha' yeto tyemp dao' len le'e nach yeya'a gan' zo ben' əbseḻə' nada'. \v 34 Yeyilɉle nada' na' cabi yeželele nada', la' gan' soa' nada', le'e bito gaquə yidle. \p \v 35 Nach beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gosə'əne' entr ḻega'aque': ―¿Ga yeyeɉ bengan' cui yeželechone'? ¿Ešə šeɉlene' beṉə' gwlaž c̱hecho ca' zɉənaselas entr beṉə' griego ca' na' žɉəsedene' beṉə' griego ca'? \v 36 ¿Bi zeɉe dižə' de'e nga gwna benga? Gwne': “Yeyilɉle nada' na' cui yeželele nada'.” Na' ḻeczə gwne': “Ga'an soa' nada', le'e bito gaquə yidle.” \s1 Jeso'osən' be'e dižə' c̱he Spirit c̱he Diozən' \p \v 37 Na' ža ḻe'ezelaogüe na' ža xen c̱he lṉinə' gwzecha Jeso'osən' gan' chsed chlo'ine' na' gwne' zižɉo: ―Notə'ətezle šə de'e tant chene'ele gatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hele xte banacle ca to beṉə' chbillaže'e, ḻegonḻilažə' nada' na' goṉa' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hele. \v 38 Le'e chonḻilažə'əle nada', so de'en ṉabia' yic̱hɉla'ažda'olen' can' na Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən, gonən par nic̱h gaquəlenḻe yeziquə'əchlə beṉə' par yesə'əzi'e yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. De'e na'anə' saquə'əlebele ca yao ca' de'en chso'onən par nic̱h yežlyon' de tcho'alaoga'aquən chosc̱ha'on bitə'ətezə. \p \v 39 Jeso'osən' gwne' ca' c̱hedə' gwṉezene' Spirit c̱he Diozən' yedəson ḻo'o yic̱hɉla'aždao' chio'o chonḻilažə'əcho ḻe' par nic̱h gaquəlencho beṉə' yesə'əzi'e yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. Na' ca naquə Spiritən' bitoṉə' yedəson ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉə' ca orən', c̱hedə' beṉə' ca' chəsə'əgue'i Jeso'osən' bitoṉə' so'ote'ene', na' bitoṉə' güe' Diozən' ḻe' yeḻə' bala'aṉ xen. \s1 Gwsa'aque' c̱hoplə por ni c̱he Jeso'osən' \p \v 40 Beṉə' ca' ža'anə' gwse'enene' chsed chlo'i Jeso'osən' na' baḻe' gosə'əne': ―De'e ḻiczə bengan' profetən' ben' naquən yidə. \p \v 41 Na' yebaḻe' gosə'əne': ―Bengan' Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon'. Pero baḻe' gosə'əne': ―¿Ena' ṉacho de que Galilea na' əchoɉ Cristən'? \v 42 ¿Ecaguə na Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən de que Cristən' galɉe' lao dia c̱he de'e Rei Dabin' na' de que galɉe' yež Belen laž de'e rein'? \p \v 43 Na' gotə' bžaš entr beṉə' ca' ža'anə' na' gwsa'aque' c̱hoplə por ni c̱he Jeso'osən'. \v 44 Baḻe' gwsa'aquene' cheyaḻə' yesə'əzene'ene', pero bito gwso'one' ca'. \s1 Beṉə' gwnabia' c̱he beṉə' Izrael ca' bito gwse'eɉḻe'e c̱he Jeso'osən' \p \v 45 Na' x̱a'ag yo'odao' c̱he neto' beṉə' Izrael besyə'əžine' lao beṉə' ca' boso'oseḻə' ḻega'aque'. Na' bx̱oz əblao c̱he ṉasyon c̱heton' na' beṉə' fariseo ca' gwse'e ḻega'aque': ―¿Bixc̱hen' cui əgwc̱he'elene'? \p \v 46 Na' x̱a'ag yo'odao' ca' gwse'e ḻega'aque': ―Xte ža ṉeža ni tozə beṉə' cuiṉə' ṉe' güen ca güenṉə' chṉe bengan'. \p \v 47 Nach beṉə' fariseo ca' gwse'e ḻega'aque': ―¿Elente le'e bagwxoayagle? \v 48 Ni tozə neto' naquəto' beṉə' blao na' naquəto' beṉə' fariseo cuiṉə' šeɉḻe'eto' c̱he'. \v 49 Pero beṉə' zan quinga ža' nga bito zɉənombi'e ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən', na' bazɉəmbi'ayi'e. \p \v 50 Na' Nicodemon', ben' gwyeɉ lao Jeso'osən' še'elə, lene' beṉə' blao ca'. Na' Nicodemon' gože' ḻega'aque': \v 51 ―Ḻei c̱hechon' bito cho'en latɉə c̱hoglaochon c̱he to beṉə' de que malən' bene' sin cui güe'e dižə' nac goquə na' sin cui əžaš əche'enə bixa bene'enə'. \p \v 52 Nach gwse' beṉə' ca' ḻe': ―¿Ena' ṉacho leno' len' naco' beṉə' Galilea? Bsed na' əṉezdo' de que ni to profet cuiṉə' əchoɉ Galilean'. \s1 Besyə'ədoḻe'ene' to no'olə len xtoe' \p \v 53 Na' besa'aque' ɉəya'aque' ližga'aque'. \c 8 \p \v 1 Nach Jeso'osən' gwyeɉe' ya'a de'en ne' Ya'a Olibos. \v 2 Na' beteyo catə' gwye'eni' gwyeɉe' de'e yoblə yo'odao' əblao c̱he neto' beṉə' Izrael. Na' yoguə' beṉə' ca' ža' na' gosə'əbigue'e laogüe'enə' na' Jeso'osən' gwchi'e na' gwzolaogüe' chsed chlo'ine' ḻega'aque'. \v 3 Nach beṉə' ca' choso'osed choso'olo'i ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' na' len beṉə' fariseo ca' bedəsə'əgüe'e to no'olə beṉə' besyə'ədoḻe'ene' len xtoe'. Na' boso'ozeche'ene' gwchoḻ beṉə' ca' lao Jeso'osən'. \v 4 Na' gwse'e Jeso'osən': ―Maestr, no'ol nga babedoḻə'əto'one' mer delene' to xtoe'. \v 5 Na' ḻei de'en bzoɉ de'e Moisezən' chonən mendad gotcho no'ol ca' chso'on ca' əgwšižə'əga'acchone' yeɉ. ¿Bixa ənao' le'? ¿bi cheyaḻə' gonechone'? \p \v 6 Gwse'e Jeso'osən' ca' c̱hedə' gwse'enene' yesə'əbeɉe'ene' dižə' de'e yesə'əc̱hine' contr le'. Nach Jeso'osən' con bcheque'e na' bzoɉe' lao yon' len xbene'. \v 7 Na' gwnitə'əc̱hec̱he' chəsə'əṉabene' ḻe' nacxa əṉe'enə'. Nach gwche'eša'ogüe'e na' gože' ḻega'aque': ―Guaquə con to le'e beṉə' cui de xtoḻe'e solaole əgwšižə'əle no'olə nga yeɉən'. \p \v 8 Nach bcheque'e de'e yoblə bzoɉe' lao yon'. \v 9 Na' beṉə' blao ca' beṉə' ca' chəsə'əcuiš no'olən' catə' gwse'enene' de'en gož Jeso'osən' ḻega'aque', gosə'əṉezene' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' de que yogue'e de xtoḻə'əga'aque'. Nach gwzolao besyə'əchoɉ tgüeɉə tgüeɉe', gwzolaotec besyə'əchoɉ beṉə' ca' zɉəngoləch nach beṉə' ca' yeḻa' xte bega'aṉ yetozə Jeso'osən' len no'olən' ladɉo beṉə' ca' choso'ozenag c̱he'. \v 10 Na' catə' bebe'ešao' Jeso'osən' caguə no beṉə' ca' ble'ichene' laogüe'enə' sino yetozə no'olən'. Na' gože'ene': ―No'olə, ¿gaṉ beṉə' ca' choso'ocuiš ḻe'? ¿Eni toe' cui beṉ le' castigw? \p \v 11 Nach no'olən' gože'ene': ―Ni toe' Señor. \p Nach Jeso'osən' gože'ene': ―Ni nada' bito goṉa' le' castigw. Beyeɉ na' cuich gono' de'e malən'. \s1 Jeso'osən' nse'e be'eni' par yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən' \p \v 12 Na' Jeso'osən' gozoe' dižə'ən yetši'i len beṉə' ca' ža'anə', gože' ḻega'aque': ―Nada' nsa'a be'eni' par yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən'. Beṉə' ca' chso'onḻilaže'e nada' na' choso'ozenague' c̱hia' bitoch chso'ontezə chso'one' de'e malən'. Yo'o be'eni'in ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' c̱hedə' zɉənape' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe. \p \v 13 Nach beṉə' fariseo ca' gwse'ene': ―Le'etezə cho'o dižə' c̱he cuino', na' bito naquən de'e se'eɉḻe' beṉə'. \p \v 14 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Ḻa'aṉə'əczə cho'a dižə' c̱he cuina', xtiža'anə' naquən de'e ḻi. Nada' ṉezda' gan' gwza'a na' gan' yeya'a, pero le'e bito ṉezele gan' gwza'a na' gan' yeya'a. \v 15 Le'e con to chosbaguə'əle nada' de que napa' doḻə' por ni c̱he bi de'en chle'ile chona'. Nada' bito za'a par c̱hoglaogua'an c̱he beṉə' de que zɉənape' doḻə'. \v 16 Pero na' šə catə' c̱hoglaogua'an c̱he notə'ətezə beṉə' de que zɉənape' doḻə', zaquə'əczə can' əṉia'anə' c̱hedə' bito c̱hoglaogua'an c̱he beṉə' to gwlazza' sino con can' na X̱a'anə' ben' bseḻə' nada'. \v 17 Ḻei c̱hechon' de'en bzoɉ de'e Moisezən' nyoɉən nan de que dižə' de'en əso'e c̱hopə testigw cheyaḻə' šeɉḻe'echo de que naquən de'e ḻi šə tozə can' yesə'əne'. \v 18 Nada' cho'a dižə' c̱he cuina' na' X̱a'anə' ḻeczə cho'e dižə' c̱hia', na' ḻe'enə' bseḻe'e nada'. Neto' naquəto' testigw ca' c̱hopə. \p \v 19 Na' gwse'ene': ―¿Gaxa zo x̱a'onə'? \p Na' gwna Jeso'osən': ―Ni nada' ni X̱a'anə' cui nombi'ale. Žalə' nombi'ale nada' ḻeczə nombi'ale X̱a'anə'. \p \v 20 Dižə' ca' be' Jeso'osən' bsed blo'ine' gan' chəsə'əgüe'e mech ḻo'o yo'odao' əblao c̱he neto' beṉə' Izrael. Na' ni to cono gwxen ḻe' c̱hedə' cuiṉə' žin ža par gaque' lao na' beṉə' ca' chəsə'əgue'i ḻe'. \s1 Jeso'osən' gwne': “Gan' yeya'anə' le'e cabi gaquə da'acle” \p \v 21 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque' yetši'i: ―Nada' yeya'a, na' le'e yeyilɉle nada', pero gan' yeya'anə' le'e cabi gaquə da'acle, c̱hedə' le'e gatle catə' cuiṉə' yediṉɉele xtoḻə'əle ca'. \p \v 22 Na' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heto'on gosə'əne': ―¿Eyeyot cuine'enə' ža, de'en ne' gan' yeyeɉe' bito gaquə šeɉcho? \p \v 23 Na' gože' ḻega'aque': ―Le'e chzenagle c̱he gwxiye'enə', na' nada' chzenaga' c̱he Diozən'. Le'e chonḻe can' chso'on yeziquə'əchlə beṉə' cui zɉənombia' Diozən', na' nada' bito chona' ca'. \v 24 De'e na'anə' gwnia' le'e de que gatle catə' cuiṉə' yediṉɉele xtoḻə'əlen'. Šə cui cheɉḻe'ele de que nada' naca' doxen can' gwnia'anə', gatle sin cui yediṉɉele xtoḻə'əle ca'. \p \v 25 Na' gwse'ene': ―¿No naco' le'enə'? \p Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Nada' naca' ben' bagwnia' le'e bedote. \v 26 Ṉe'e dech de'e zan de'e əṉia' c̱hele gwzeɉni'ida' ca naquə xtoḻə'əle ca'. X̱a'anə' bseḻe'e nada' par cho'a dižə' len beṉac̱hən' de'en babenda' gwne'. Na' X̱a' na'anə' cho'e dižə' ḻi. \p \v 27 Jeso'osən' be'e dižə' c̱he X̱e' Diozən', na' ḻega'aque' bito gwse'eɉni'ine' šə c̱he Dioz nan' cho'e dižə'. \v 28 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' te gotle nada' ḻe'e yag corozən' cana' əṉezele de que naca' ben' gwnia'anə'. Na' ḻeczə əṉezele de que cabi bi chona' de'e bia'azəlaža'a, sino con bin' babzeɉni'i X̱a'anə' nada', ḻenṉə' chnia'. \v 29 X̱a'anə' babseḻe'e nada' na' zocze' len nada'. Bito chbeɉyic̱hɉe' nada' c̱hedə' do tyempte chona' de'en chazlaže'enə'. \p \v 30 Na' žlac choe' Jeso'osən' dižə' quinga beṉə' zan gwso'onḻilaže'e ḻe'. \s1 Noquə'ən zɉənaquə xi'iṉ Dioz na' noquə'ən nitə' xni'a de'e malən' \p \v 31 Na' Jeso'osən' gože' baḻə beṉə' gwlaž c̱heto' ca' bachse'eɉḻe'e c̱he': ―Šə sotezə sole gonḻe de'e chnia' le'e gwlo'en de que de'e ḻiczə banacle disipl c̱hia'. \v 32 Na' šə sotezə sole gonḻe de'en chnia' le'e, nach əṉezele bi zeɉe dižə' ḻi c̱hia'anə', na' šə baṉezele bi zeɉen, bitoch gacle ca esclabos. \p \v 33 Na' gwse'ene': ―Dia c̱he de'e Abraanṉə' naquəto' na' xte ža ṉeža bitoṉə' gacto' ca esclabos. ¿Bixac̱hen' nao' le' de que bitoch gaquəto' ca esclabos? \p \v 34 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―De'e ḻi chnia' le'e, yoguə' beṉə' chso'on de'e malən' nite'e xni'a de'e malən' ca esclabos. \v 35 Beṉə' naquə esclabo caguə do tyempte gaque' cuent len famiḻyən' gan' naque' esclabo, pero beṉə' golɉe' lao famiḻyən', do tyempte gaque' cuent len famiḻyən'. \v 36 Na' šə nada' Xi'iṉ Diozən' gona' ca əchoɉle xni'a de'e malən' par nic̱h cuich gacle ca esclabos, de'e ḻiczə əchoɉlen'. \v 37 Ṉezda' de que nacle xi'iṉ dia c̱he de'e Abraanṉə' pero bia'aczə cheyilɉlažə'əle naclən' gonḻe par nic̱h gotle nada', na' chonḻe ca' c̱hedə' bito chone c̱hele xtiža'anə'. \v 38 Nada' cho'a dižə' c̱he de'en bablo'i X̱a'anə' nada', na' le'e chonḻe can' na x̱alen'. \p \v 39 Na' gwse' beṉə' ca' Jeso'osən': ―Neto' naquəto' xi'iṉ dia c̱he de'e Abraanṉə'. \p Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Žalə' nacle doalɉe xi'iṉ dia c̱he de'e Abraanṉə gonḻe can' ben de'e Abraanṉə' žalə' ca'. \v 40 Na' ḻa'aṉə'əczə babzeɉni'ida' le'e dižə' ḻi de'en babsed blo'i Diozən' nada', le'e chene'ele gotle nada'. De'e Abraanṉə' cabi bene' can' chonḻen'. \v 41 Tozəczə can' chonḻe len x̱alenə'. \p Nach gwse'e ḻe': ―Tozə Diozən' naque' X̱ato' na' bito chzenagto' c̱he nochlə beṉə'. \p \v 42 Na' Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Žalə' Diozən' naquə x̱ale guaquele c̱hia', c̱hedə' nada' gwza'a gan' zo Diozən'. Caguə za'a de'e bia'azəlaža'anə'. Ḻen' əbseḻe'e nada'. \v 43 ¿Bixc̱hen' cui cheɉni'ile de'en chnia' le'e? Bito cheɉni'ile c̱hedə' la' bito chene'ele gwzenagle xtiža'anə'. \v 44 Gwxiye' nan' naquə x̱ale. Nachən' chebeile chonḻe can' chene'enṉə'. Ḻen naquən güet beṉə' dezd catə'ən gwxe yežlyon', na' cui chdalenən dižə' ḻi c̱he Diozən' c̱hedə' cui yo'o dižə' ḻin' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ogüe'enṉə'. Catə' chnen de'e güenḻažə' chnen con can' naquə cuinei c̱hedə' naquən güenḻažə' na' yoguə' dižə' güenḻažə' za'an c̱hei. \v 45 Na' cabi cheɉḻe'ele c̱hia' nada', c̱hedə' nada' əchnia' le'e dižə' ḻi. \v 46 Ni tole cui gaquə əgwlo'ele de que babena' bi de'e malən'. Nada' cho'a dižə' ḻi, ¿bixc̱hen' cui cheɉḻe'ele c̱hia'? \v 47 Beṉə' ca' zɉənaquə xi'iṉ Dioz choso'ozenague' c̱he xtiže'enə'. Na' ca naquə le'e cui nacle xi'iṉe', de'e na'anə' bito chzenagle c̱he'. \s1 Ze'e galɉlə de'e Abraanṉə' bazoczə Cristən' \p \v 48 Na' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gwse'ene': ―Ḻeiczeto' can' nato' de que le' naco' beṉə' Samaria na' de que chac tonto'onə'. \p \v 49 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Bito chac tonta'. Nada' əchnežɉua' yeḻə' bala'aṉ c̱he X̱a'anə' na' le'e chnitle yeḻə' bala'aṉ c̱hia'anə'. \v 50 Nada' caguə chyilɉa' no goṉ nada' yeḻə' bala'aṉnə'. X̱a'anə' choṉe' nada' yeḻə' bala'aṉ, na' ḻen' əgwlo'e non' napə doḻə' na' non' cui napə doḻə'. \v 51 De'e ḻi chnia' le'e, notə'ətezə beṉə' choso'ozenag xtiža'anə', cuat ṉabia' yeḻə' gotən' ḻega'aque'. \p \v 52 Nach beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gwse'ene': ―Ṉa'a babeyož gwṉezeto' de que chac tonto'onə'. De'e x̱axta'ocho Abraanṉə' gote' na' ḻeczə de'e profet ca' beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana'. Na' le' nao' de que beṉə' ca' choso'ozenag c̱hio' cuat ṉabia' yeḻə' gotən' ḻega'aque'. \v 53 ¿Ezaquə'əcho' le' ca de'e x̱axta'ocho Abraanṉə'? Ḻen' gote' na' ḻeczə ca' de'e profet ca'. ¿Noxan' chacdo' naco'? \p \v 54 Na' gwna Jeso'osən': ―Žalə' nada' choe' cuina' yeḻə' bala'aṉ, cabi zaquə' yeḻə' bala'aṉnə'. Pero X̱a'anə' choṉe' nada' yeḻə' bala'aṉ, ben' nale naquə Dioz c̱helen'. \v 55 Le'e bito nombia'alene', pero nada' nombi'ane'. Žalə' nia' cui nombia'ane' gaca' beṉə' güenḻažə' ca le'e. Nada' nombia'ane' ža, na' chzenaga' xtiže'enə'. \v 56 De'e x̱axta'ocho Abraanṉə' bebeine' gwyeɉḻe'e de que le'ine' tyemp ni zoa' yežlyo ni. Na' bable'ine'en ṉa'a na' zoe' mbalaz. \p \v 57 Na' gwse' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' ḻe': ―Ni šiyon iz cuiṉə' žino'. ¿Ena' ṉezle'ido' de'e Abraanṉə'? \p \v 58 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―De'e ḻi əchnia' le'e, ca ze'e galɉlə de'e Abraanṉə' bazocza' nada'. \p \v 59 Nach gosə'əzi'e yeɉ par yoso'ošiže'ene'en. Na' Jeso'osən' bocuaše'e na' beze'e yo'odao' əblaonə'. Bito gwsa'acbe'ine' catə' bedie' gwchoḻga'aque'enə' zɉəyede'. \c 9 \s1 Jeso'osən' bene' par nic̱h ble'i to beṉə' golɉe' nc̱hoḻe' \p \v 1 Na' txen chdato' len Jeso'osən' catə' ble'ito' to beṉə' byo beṉə' golɉe' nc̱hoḻe'. \v 2 Na' gožto'one': ―Maestr, ¿no napə doḻə' de'en golɉə bengan' nc̱hoḻe'? ¿əḻe' o šə x̱axne'enə'? \p \v 3 Na' Jeso'osən' gože' neto': ―Benga golɉe' nc̱hoḻe' caguə por ni c̱he xtoḻe'enə', na' caguə por ni c̱he xtoḻə' x̱axne'enə', sino par nic̱h la'alaon can' gon Diozən' len ḻe'. \v 4 Cheyaḻə' goncho xšin Diozən' ben' bseḻə' nada' žlac ṉede latɉə. Gwžin catə' cuich gatə' latɉə gonchon. \v 5 Žlac ṉezoa' yežlyo nga chgua'a be'eni' ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉə'. \p \v 6 Beyož gwne' ca' gwcho'oṉ x̱ene'en lao yon' na' bene' beṉɉw len xen' c̱he'enə'. Na' gwdebe' beṉɉon' ɉelao beṉə' lc̱hoḻən'. \v 7 Na' gože'ene': ―Gwyeɉ ɉəyedib ɉelaogo'onə' cho'a tanc de'en nzi' Siloe―. Na' Siloe zeɉen dižə' Nseḻə'. \p Na' gwyeɉe' na' beyib ɉelaogüe' ca'. Na' beze'e ɉəyede' bachle'ine'. \v 8 Na' beṉə' gwliž c̱he' ca' na' beṉə' ca' besə'əle'i ḻe' yoguə' las catə' ṉe'e nc̱hoḻe' gosə'əne': ―¿Ecaguə bengan' bable'icho bedote chi'e chṉabe' caridan'? \p \v 9 Baḻe' gosə'əne': ―Bengan'. \p Na' baḻe' gosə'əne': ―Cabi naquə ḻe' sino ca naquə bengan' naque'. \p Na' ḻe' gwne': ―Nada'anə'. \p \v 10 Na' gwse'ene': ―¿Nacxa goquən' gwzolao chle'ido'? \p \v 11 Na' gože' ḻega'aque': ―To beṉə' le Jeso'os bene' beṉɉw na' gwdebe'en ɉelaogua'anə' na' gože' nada': “Gwyeɉ cho'a tanc de'en nzi' Siloen' na' ɉəyedibən.” Na' gwya'a na' beyiba'an, na' gwzolao chle'ida'. \p \v 12 Nach gwse' beṉə' ca' ḻe': ―¿Ganxa be'enə'? \p Na' gože' ḻega'aque': ―Bito ṉezda'. \s1 Beṉə' fariseo ca' gosə'əṉabene' be'enə' nac goquən' chle'ine' \p \v 13 Na' gosə'əc̱he'e ben' goquə beṉə' lc̱hoḻən' gan' nitə' beṉə' fariseo ca'. \v 14 Na' naquə ža dezcanz catə'ən ben Jeso'osən' beṉɉon' de'en gwdebe' ɉelao be'enə' par ble'ine'. \v 15 Na' beṉə' fariseo ca' ḻeczə gosə'əṉabene' ḻe' nac goquən' bachle'ine'. Na' ḻe' gože' ḻega'aque': ―Ben' beyone nada' gwdebe' beṉɉon' ɉelaogua'anə' na' beyiban' na' gwzolao chle'ida'. \p \v 16 Nach to c̱hopə beṉə' fariseo ca' gosə'əne': ―Ṉezecho bito zo Diozən' len benga c̱hedə' bito chomba'aṉe' ža dezcanzən'. \p Na' baḻe' gosə'əne': ―¿Nac gon to beṉə' güen de'e mal gone' miḻagr quinga? \p Na' gwsa'aque' c̱hoplə entr ḻega'aque'. \v 17 Nach de'e yoblə gwse'e be'en golɉə nc̱hoḻən': ―¿Bi nao' le' c̱he ben' ben par nic̱h chle'ido'? \p Na' ḻe' gwne': ―Naque' to profet beṉə' bseḻə' Diozən'. \p \v 18 Na' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' bito gwse'eɉḻe'e c̱he ben' šə ḻen' golɉe' nc̱hoḻe' na' ṉa'a bachle'ine' xte que gwsa'axe' x̱axne'enə'. \v 19 Na' gosə'əṉabene' ḻega'aque' gwse'ene': ―¿Ebengan' xi'iṉlen' ben' nale golɉe' nc̱hoḻe'? ¿Nacxa goquən' chle'ine' ṉa'a? \p \v 20 Na' gwse' x̱axne'e ca' ḻega'aque': ―Ṉezeto' de que bengan' xi'iṉto'onə', na' de que golɉe' nc̱hoḻe'. \v 21 Mas nac chaquən' bachle'ine' bito ṉezeto', nic ṉezeto' noxa ben par nic̱h bachle'ine'. Ḻe' bazeɉəczene'. Ḻeṉabe ḻe', güe'ecze' dižə' naquən' goc c̱he'. \p \v 22 X̱axne'e ca' gosə'əne' ca' de'en besə'əžebe' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heto'onə', c̱hedə' ḻega'aque' bac̱h zɉənone'en de que notə'ətezə beṉə' güe'e dižə' de que Jeso'osən' naque' Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱heton', cabi əso'e latɉə šo'oche' ḻo'o yo'oda'onə'. \v 23 De'e na'anə' gosə'əna x̱axne'e ca': “Bazeɉəczene'. Ḻeṉabe ḻe'.” \p \v 24 Nach de'e yoblə gwsa'axe' ben' golɉə nc̱hoḻ gwse'ene': ―Be'elao' Diozən' na' gwzo'one' testigw de que clelən' babe'eleno' neto' dižə' bac̱he. Ṉeto' ṉezeto' de que Jeso'osən' naque' to beṉə' güen de'e mal. \p \v 25 Na' gwne': ―Šə naque' beṉə' güen de'e mal, bito ṉezda'. De'en ṉezda', nada' goca' beṉə' lc̱hoḻ na' ṉa'a chle'ida'. \p \v 26 Na' de'e yoblə gwse'ene': ―¿Bi benene' le'enə'? ¿Nac benen' par nic̱h bachle'ido'? \p \v 27 Na' gože' ḻega'aque': ―Bagwnia' le'e na' cui chzenagle. ¿Bixc̱hen' chene'ele yenele de'e yoblə? ¿Elen le'e chene'ele gacle disipl c̱he'enə'? \p \v 28 Na' gwsa'ade'ene' dižə' gwse'ene': ―Le' naco' disipl c̱he', pero neto' naquəto' disipl c̱he de'e Moisezən'. \v 29 Ṉezeto' de que Diozən' be'elene' de'e Moisezən' dižə' cho'a, pero benga bito ṉezeto' gan' ze'enə'. \p \v 30 Na' ben' golɉə nc̱hoḻən' gože' ḻega'aque': ―Nactequən' le'e cui ṉezele ga ze'enə', len babene' par nic̱h chle'ida'. \v 31 Na' ṉezecho de que Diozən' cabi chzenague' c̱he beṉə' ca' chso'on de'e mal. Con beṉə' chso'ene' yeḻə' bala'aṉ na' chso'one' can' chene'ene'enə', ḻega'acze' chzenag Diozən' c̱hei. \v 32 Dezd gwxe yežlyon' ni to conoṉə' yene de que bagwzo beṉə' chone' par nic̱h chle'i beṉə' golɉə nc̱hoḻ. \v 33 Žalə' cui zo Diozən' len ḻe' caguə bi miḻagr gaquə gone'. \p \v 34 Na' beṉə' blao ca' gwse'ene': ―Pendejw, len' golɉo' nc̱hoḻo' yeḻə' beṉə' mal c̱hio'onə', ¿əna le' əgwseddo' neto'onə'? \p Na' besyə'əbeɉe'ene' fuer. \s1 Beṉə' ca' zɉənc̱hoḻ yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' \p \v 35 Gocbe'i Jeso'osən' de que babesyə'əbeɉe' be'enə' fuer, na' ɉəšague'ene' gože'ene': ―¿Echonḻilažo'o le' Xi'iṉ Diozən'? \p \v 36 Na' gož ben' ḻe': ―¿Noxa'an ža? señor, par nic̱h gonḻilaža'ane'. \p \v 37 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―Nada'anə' ben' bable'ido' antslə na' nada'anə' cho'elena' le' dižə'. \p \v 38 Nach be'enə' bzo xibe' be'elaogüe'e Jeso'osən', gwne': ―X̱ana', chonḻilaža'a le'. \p \v 39 Na' gwnach Jeso'osən': ―Nada' za'a yežlyo nga par nic̱h la'alaon c̱he beṉac̱hən' non' zɉənapə doḻə' na' non' cui zɉənapə doḻə'. Za'a chgua'a be'eni' par beṉə' ca' chsa'acbe'ine' zɉənc̱hoḻ yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə', na' za'a par yeca'a be'eni' c̱he beṉə' ca' chsa'aquene' cui zɉənc̱hoḻ yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə'. \p \v 40 Na' baḻə beṉə' fariseo ca' nitə' gaḻə'əzə gwse'enene' de'e nga. Na' gwse'e Jeso'osən': ―¿Echacdo' len neto' nc̱hoḻ yic̱hɉla'ažda'oto'onə'? \p \v 41 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Žalə' cui cheɉni'ile bito bi xtoḻə'əle de. Pero por ni c̱he de'en nale de que cheɉni'ile, de'e na'anə' deczə xtoḻə'əlen'. \c 10 \s1 Jempl c̱he xle'eɉ xilə' ca' \p \v 1 De'e ḻi chnia' le'e, be'en cui cho'o cho'a puert xle'eɉ xilə' ca' na' ga yoblə chepe' par cho'e, beṉə' bguan be'enə'. \v 2 Be'en cho'o cho'a puertən', ḻe'enə' goye xilə'ənə'. \v 3 Na' be'en chapə puert c̱he xle'eɉ xilə' ca' chsalɉue' par nic̱h cho'o beṉə' goyebən'. Na' xilə' ca' choso'ozenaguəb xtiže'enə' c̱hedə' zɉənombia'ab ḻe', na' chaxe'eb cho'e laga'aquəb catə' chbeɉe'eb. \v 4 Na' catə' bagwleɉe' yoguə' bia c̱he' ca' ḻo'o xle'eɉga'aquəbən', chbialaogüe' laoga'aquəbən' na' chɉəsə'ənaob ḻe' c̱hedə' zɉənombi'ab ši'enə'. \v 5 Na' bito žɉəsə'ənaob beṉə' yoblə, sino yesə'əxoṉɉəb ḻe' c̱hedə' cui zɉənombi'ab ši'enə'. \p \v 6 Jeso'osən' be'e jempl nga par bzeɉni'ine' beṉə' ca' ža'anə', pero bito gwse'eɉni'ine' bi zeɉen de'en gože' ḻega'aque' ca'. \s1 Jeso'osən' chgüia chye' chio'o ca to goye xilə' beṉə' chgüia chye' bia c̱he' ca' binḻo \p \v 7 Nach gozṉe Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―De'e ḻi əchnia' le'e, nada' gwxaquə'əlebəda' ca cho'a puert c̱he xle'eɉ xilə' ca'. \v 8 Yoguə' beṉə' gox̱oayag ca' babla'ac antslə ca nada' chəsə'əne' de que Diozən' bseḻe'e ḻega'aque' pero gwxaquə'əlebəga'aquene' ca beṉə' bguan. Na' ca xilə' ca' cui choso'ozenaguəb xtižə' beṉə' cui zɉənombi'ab, ca'aczən' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' cui choso'ozenague' c̱he beṉə' gox̱oayag ca'. \v 9 Nada' gwxaquə'əlebəda' ca cho'a puert c̱he xle'eɉ xilə' ca'. Xilə' ca' chəsyə'əyo'ob ḻo'o xle'eɉga'aquəb na' chəsə'əchoɉəb par chəsə'əyilɉəb de'e chsa'ob. Na' ca xle'eɉ xilə' ca' chcue'eɉən ḻega'aquəb par nic̱h cui bi gac c̱hega'aquəb, ca'aczən' chcue'eɉa' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' par nic̱h cui bi gac c̱hega'aque'. \p \v 10 Beṉə' gox̱oayag ca' gwxaquə'əlebəga'aquene' ca beṉə' bguan beṉə' ca' chda'ac ḻechguaḻe con to de'e yesə'əbane', na' so'ote', na' yesə'ənitlaogüe'. Nada' za'a par nic̱h chnežɉua' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' na' par nic̱h nite'e mbalaz juisy. \v 11 Nada' chgüia chya' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' can' chon to beṉə' goye xilə' beṉə' chgüia chye' xilə' c̱he' ca' binḻo. Na' de'en chgüia chyega'aca'ane' chsanḻažə' cuina' so'ot beṉə' nada'. \v 12 Baḻə beṉə' ca' choso'oye' xilə' chesə'əzi'e laxɉwga'aque', la' xilə' ca' bito zɉənaquəb bia c̱hega'aque'. De'e na'anə' chəsə'əbeɉyic̱hɉe'eb na' choso'oxoṉɉe' catə' chəsə'əle'ine' za' no becoyo'o, c̱hedə' bito zɉənaque' x̱an xilə' ca'. Chso'e latɉə chṉiz becoyo'onə' xilə' ca' na' choslasəb ḻega'aquəb. \v 13 Chesə'əxoṉɉe' c̱hedə' bito zɉənži'ine' xilə' ca' de'en cui zɉənaquəb bia c̱hega'aque', con zɉənaque' goyeb. \p \v 14 Nada' chgüia chya' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' ca to beṉə' goye xilə' beṉə' chgüia chye' xilə' c̱he' ca' binḻo. Na' nombi'a beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada', na' ḻega'aque' zɉənombi'e nada'. \v 15 Nombi'aga'aca'ane' ca X̱a'anə' nombi'e nada' na' nada' nombi'a X̱a'anə'. Na' de'en chgüia chyega'aca'ane' chsanḻažə' cuina' so'ot beṉə' nada'. \v 16 Na' nitə' beṉə' ga yoblə beṉə' cui zɉənaquə beṉə' Izrael beṉə' so'onḻilažə' nada' na' yoso'ozenague' c̱hia'. Ḻeczə ḻega'aque' cheyaḻə' əgwtoba' par nic̱h yoguə'əḻoḻ no so'onḻilažə' nada' əsa'aque' tozə len lɉuežɉga'aque' na' toza' nada' ggüia gwya' yoguə'əḻoḻga'aque'. \p \v 17 Chsanḻažə' cuina' so'ot beṉə' nada' pero techlə yebana'. Na' chaquəche X̱a'an c̱hia' de'en chazlaža'a chona' ca'. \v 18 Ni to cono yeque'e yeḻə' mban c̱hia'anə' sino chsanḻažə' cuina' so'ot beṉə' nada'. Napa' yeḻə' gwnabia'anə' par gwsanḻažə' cuina' so'ote' nada', na' napa' yeḻə' gwnabia' par yeyas yebana' ladɉo beṉə' guat ca'. Na' X̱a'anə' babene' mendad gona' ca'. \p \v 19 Na' de'e yoblə gwsa'ac beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' c̱hoplə por ni c̱he dižə' ca' de'en gwse'enene' be'e. \v 20 Zan beṉə' ca' gosə'əne': ―Chac tonte'enə', bito chacbe'ine' bi dižə'ən cho'e. ¿Bixc̱hen' chzenagle c̱he'? \p \v 21 Na' baḻe' gosə'əne': ―Dižə' quinga caguə naquən ca c̱he beṉə' chac tontən'. ¿Eguaquə gon to beṉə' chac tont par le'i beṉə' lc̱hoḻ? \s1 Beṉə' blao c̱he beṉə' Izrael ca' cuiczə gwse'enene' se'eɉḻe'e c̱he Jeso'osən' \p \v 22 Na' Jerosalenṉə' chac lṉi c̱he yo'odao' əblao c̱he neto' beṉə' Izrael de'en ne' “Dedicasion”. Na' naquə tyemp zag. \v 23 Na' Jeso'osən' chde' cha'ašil c̱he yo'odao' əblaonə' part de'en chəsə'əne' “Cha'ašil c̱he Salomon”. \v 24 Na' gwse'ec̱hɉ beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' Jeso'osən' na' gwse'ene': ―¿Bixc̱hen' ṉe'e chono' par chacžeɉlažə'ətecto' šə len' Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱heton'? Šə le'enə' Cristən', gwna neto' clar. \p \v 25 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Bagwnia' le'e na' cui cheɉḻe'ele. Miḻagr ca' de'en babena' len yeḻə' guac c̱he X̱a'anə' chəsə'əlo'en de que ḻe'enə' bseḻe'e nada'. \v 26 Na' le'e bito cheɉḻe'ele c̱hia' c̱hedə' cui nacle txen len beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada'. \v 27 Nombi'a beṉə' ca' chso'onḻilaže'e nada' na' ḻega'aque' choso'ozenague' c̱hia'. \v 28 Na' nada' chnežɉoga'aca'ane' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe, na' cuat yesə'əbiayi'e. Ni to cui no no əca'ax̱ax̱ɉ ḻega'aque' lao na'anə'. \v 29 X̱a'anə' bagwleɉe' ḻega'aque' par nic̱h chgüia chyega'aca'ane'. Na' ni to cui no no gaquə əca'ax̱ax̱ɉ ḻega'aque' lao na' X̱a'anə' c̱hedə' nape' ḻe'ezelaogüe' yeḻə' chnabia' xen. \v 30 Nada' na' X̱a'anə' tozə can' naquə yic̱hɉla'ažda'oto'onə', tozə can' naquə yeḻə' guac c̱heto'onə' na' tozə can' chonto'. \p \v 31 Nach beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gosə'əzi'e yeɉ par yoso'ošiže'ene'en. \v 32 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―De'e zan de'e güen bable'ile bena' len yeḻə' guac c̱he X̱a'anə'. ¿Non' de'e ca' babena' chonən par əgwšižə'əle nada' yeɉən'? \p \v 33 Na' beṉə' blao ca' gwse'e ḻe': ―Caguə por ni c̱he bi de'e güen de'en babeno'on əgwšižə'əto' le' yeɉən', sino por ni c̱he chžia chnito'o Diozən'. Con beṉac̱hzə le' na' nao' de que naco' Dioz. \p \v 34 Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Le'e chsedle Xtižə' Diozən' de'en nyoɉ gan' nan: “Nada' gwnia' de que le'e nacle ca Dioz.” \v 35 Na' Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən caguə de'e te c̱heinə'. Na' ḻenṉə' nan de que Diozən' gwne' c̱he beṉə' ca' əbnežɉue' xtiže'enə' de que gwsa'aque' ca Dioz. \v 36 Ca naquə Diozən' gwne' zɉənaque' ca cuine', ¿bixc̱hen' nale de que chžia chnita'a Diozən' de'en gwnia' naca' Xi'iṉe'? Ḻe'enə' gwleɉe' nada' par gaquəlena' beṉac̱hən' na' bseḻe'e nada' yežlyo nga. \v 37 Žalə' de'e ca' chona'anə' bito zɉənaquən de'en chon X̱a'anə', bito šeɉḻe'ele c̱hia'. \v 38 Pero na' de'en zɉənaquən de'en chone'enə', cheyaḻə' šeɉḻe'ele de que naca' Xi'iṉe' ḻa'aṉə'əczə cui cheɉḻe'ele xtiža'anə'. Šə šeɉḻe'ele c̱he de'e ca' chona'anə' na' əṉezele de que X̱a'anə' zoe' len nada' na' nada' zoa' len ḻe'. \p \v 39 Na' de'e yoblə bosə'əsye' naclən' gaquə ədoḻe'e, pero bito besyə'əželene' naclən' so'one'. \p \v 40 Na' gwsa'ato' len Jeso'osən' ɉəsoto' yešḻa'alə yao Jordanṉə' gan' gwzo de'e Juanṉə' antslə catə'ən bc̱hoe' beṉə' nis. \v 41 Na' zan beṉə' bda'aque' gan' zoto' par boso'ozenague' xtižə' Jeso'osən' na' gosə'əne' c̱he': ―Ḻa'aṉə'əczə de'e Juanṉə' ni to miḻagr cui bene', yoguə'əḻoḻ de'en gwne' c̱he benga naquən de'e ḻi. \p \v 42 Na' beṉə' zan beṉə' nitə' na' gwso'onḻilaže'e Jeso'osən'. \c 11 \s1 Can' goquə catə'ən got ben' le Lac̱h \p \v 1-2 Na' goquən chacšene to beṉə' Betania beṉə' le Lac̱h. Betania nan' naquən laž Maria na' Marta, na' ḻega'aque'enə' zɉənaque' beṉə' zan Lac̱hən'. Maria nga ben' bcuase' set zix̱ ṉi'a X̱ancho Jeso'osən' na' bxie' ṉi'enə' len yišə' yic̱hɉe'enə'. \v 3 Na' beṉə' zan Lac̱hən' boso'oseḻe'e rson gan' zo Jeso'osən' gwse'ene': ―X̱anto', be'en chacdo' c̱hei chacšenene'. \p \v 4 Na' catə' gwṉeze Jeso'osən' na' gwne': ―Yižgüe' c̱he'enə' bito naquən de'e gattecze', sino par əye' Diozən' yeḻə' bala'aṉən' chacšenene' na' par nic̱h nada' si'a yeḻə' bala'aṉ, nada' naca' Xi'iṉ Diozən'. \p \v 5-6 Gwde gwṉeze Jeso'osən' de que chacšene Lac̱hən', ṉebega'aṉe' yec̱hopə ža gan' zoe'enə' ḻa'aṉə'əczə chaquene' c̱he Martən', c̱he beṉə' bile'enə' na' c̱he Lac̱hən'. \v 7 Nach gože' neto': ―Ḻəšo'o Jodean' de'e yoblə. \p \v 8 Nach gožto'one': ―Maestr, bi ža na'azən' gwsa'aclažə' beṉə' blao c̱he ṉasyon c̱hechon' yoso'ošiže'e le' yeɉ. ¿Ena' de'e yoblə šeɉo' na'anə'? \p \v 9 Na' gwna Jeso'osən': ―¿Ecaguə šižiṉ orən' naquə težan'? Beṉə' chda teža bito chc̱hegüe'e c̱hedə' la' nye'eni'inə'. \v 10 Mas beṉə' chda še'elə chc̱hegüe'e c̱hedə' cuich nye'eni'. Ca'aczə naquən len nada', bito bi bi gaquə c̱hia' žlac cuiṉə' əžin ža par so'ote' nada'. \p \v 11 Gwde gwne' ca' gozne' neto': ―Beṉə' migw c̱hecho Lac̱hən' bagwtase', na' ša'a žɉəyesbana'ane'. \p \v 12 Na' gožto'one': ―X̱anto', šə bachtase'enə' goyacczene'. \p \v 13 Jeso'osən' gwne' ca' c̱hedə' gwṉezene' bagot Lac̱hən', na' neto' bento' xbab de que gwne' ca' c̱he bišgalən'. \v 14 Nach Jeso'osən' gwne' neto' clar: ―Bagot Lac̱hən'. \v 15 Na' chebeida' cui gwzoa' lao chacšenene', par nic̱h ṉa'a gona' ca šeɉḻe'echle c̱hia'. Ḻe'e šo'o gan' de'enə'. \p \v 16 Nach beṉə' lɉuežɉto' Tomasən' gože' neto': ―Ḻe'e šo'o par nic̱h len chio'o so'ote' šə bachso'ote' Jeso'osən'. \p Tomas na'anə' ben' boso'osi'e Didimo c̱hedə' naque' beṉə' cuaš. \s1 Jeso'osən' chosbane' beṉə' guat ca' \p \v 17 Nach gwyeɉto' len Jeso'osən' Betanian', na' catə' bžinto'onə' gwse' beṉə' ca' ḻe' de que bagoc tap ža boso'ocuaše'e Lac̱hən'. \v 18 Na' Betanian' chi'in gaḻə'əzə Jerosalenṉə' ca do gašɉə ḻegw. \v 19 Na' beṉə' zan beṉə' Izrael gwlaž c̱heto' ca' ža' Jerosalenṉə' besə'əžine' gan' zo Martən' na' Marian' par chso'e ḻega'aque' yeḻə' chxenḻažə' de'en got beṉə' zanga'aque'enə'. \v 20 Nach Martən' catə' gwṉezene' bazon əžinto' na' bchoɉe' bedəšague' neto', na' Marian' bito bchoɉe' ližga'aque'enə'. \v 21 Nach Martən' gože' Jeso'osən': ―X̱ana', žalə' gwzo' catə'ən gocšene beṉə' zana'anə' bito gote' žalə' ca'. \v 22 Pero ḻa'aṉə' bagote', ṉezda' de que Diozən' gone' bitə'ətezə de'en əṉabdo'one'. \p \v 23 Nach gož Jeso'osən' ḻe': ―Goban beṉə' zano'onə'. \p \v 24 Nach Martən' gože'ene': ―Ṉezda' de que gobane' catə'ən yesyə'əban beṉə' guat ca' žan' šo'o fin c̱he yežlyon'. \p \v 25 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―Nada' chac chosbana' beṉə' guat ca' na' nada' nsa'a yeḻə' mban zeɉḻicaṉe par beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada'. De'e na'anə' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' ḻa'aṉə'əczə sa'ate', de yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hega'aque'. \v 26 Na' notə'ətezə beṉə' chso'onḻilaže'e nada' zɉənape' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe na' cuat ṉabia' yeḻə' gotən' ḻega'aque'. ¿Echeɉḻi'o de'e nga? \p \v 27 Na' gože'ene': ―X̱ana', cheɉḻi'a de que naco' Xi'iṉ Dioz. Cheɉḻi'a de que naco' Cristən' ben' babseḻə' Diozən' yežlyo nga par gaquəlene' neto'. \s1 Jeso'osən' gwcheže' cho'a ba c̱he Lac̱hən' \p \v 28 Beyož gwna Martən' ca' nach beyeɉe' na' ɉəyeyeže' Maria bile'enə' žižizə: ―Baza' Maestrən' na' chṉe' le'. \p \v 29 Na' Marian' catə' benene' can' gož Martən' ḻe' ḻe'e gwzoža'ate' bide' gan' zoto' len Jeso'osən'. \v 30 Na' caguə babžinto' lao yežən' ca orən', ṉenaguə'əto' gan' bedəšag Martən' neto'. \v 31 Na' beṉə' Jerosalen ca' nitə' len Marian' liže'enə', beṉə' ca' chso'e ḻega'aque' yeḻə' chxenḻažə', catə' besə'əle'ine' gwza' Marian' nach gosə'ənaogüe'ene' chsa'aquene' cho'a ba na'an zde' zɉəc̱heže'. \p \v 32 Na' Marian' catə' ble'e gan' zoto'onə' ble'ine' Jeso'osən', na' bzo xibe' laogüe'enə' na' gože'ene': ―X̱ana', žalə' le' gwzo' nga catə'ən chacšene beṉə' zana'anə', bito gote' žalə' ca'. \p \v 33 Na' catə' ble'i Jeso'osən' chbež Marian' na' ḻeczə chəsə'əbež beṉə' Jerosalen ca' nžague'enə', de'e juisy de'e goquene' na' bžaglaogüe' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'ogüe'enə'. \v 34 Na' gože' ḻega'aque': ―¿Ga əbcuašə'əlene'? \p Na' ḻega'aque' gwse'ene': ―X̱anto', yo'o na' le'ido'. \p \v 35 Na' gwchež Jeso'osən'. \v 36 Na' gosə'əna beṉə' Jerosalen ca': ―Ḻe'e ggüiašc catequən' chaquene' c̱he'. \p \v 37 Na' baḻə beṉə' ca' gosə'əne': ―Ḻe' ngan' bene' par nic̱h ble'i beṉə' lc̱hoḻ ca'. ¿Ecui gaquən' žalə' bene' par nic̱h cui gat Lac̱hən'? \s1 Jeso'osən' bosbane' Lac̱hən' ladɉo beṉə' guat ca' \p \v 38 Na' de'e yoblə de'e juisy de'e goque Jeso'osən' ḻo'o la'aždaogüe'enə'. Nach yoguə'əto' gwyeɉto' cho'a ban' len Jeso'osən'. Na' ban' naquən to bloɉ na' da' to yeɉ cho'inə'. \v 39 Nach gož Jeso'osən': ―Ḻeca'a yeɉən'. \p Na' Mart zan de'e beṉə' guatən' gože'ene': ―X̱ana', bachḻa' ben' zban, la' bac̱h goc tap ža ṉa'a gote'. \p \v 40 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―Bagwnia' le' šə chonḻilažo'o nada' nach šeɉni'ido' bi zeɉe ca de'en gwlo'e Diozən' yeḻə' guac xen c̱he'enə'. \p \v 41 Nach beṉə' ca' gosə'əque'e yeɉən'. Na' Jeso'osən' gwḻis laogüe'en yobalə gwne': ―X̱a', chox̱cwleno' babzenago' c̱hia'. \v 42 Nada' ṉezda' de que syempr chzenago' c̱hia'. Pero ənia' ca' par nic̱h beṉə' ca' ža' nga se'eɉḻe'e de que len' əbseḻo'o nada'. \p \v 43 Na' beyož gwne' ca' lao orasyonṉə', beḻgüiže' de'e beṉə' guatən' gwṉe' zižɉo gože'ene': ―Lac̱h bechoɉ. \p \v 44 Nach ḻe'e bechoɉte Lac̱hən', zɉəncheləyoy ṉi'a ne'e ca' cint de lachə' na' to bey nazɉə laogüe'enə'. Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Ḻe'e yozaše' lachə'ənə' na' ḻe'e gwsane' yeyeɉe'. \s1 Boso'oxi'e yesə'əzene' Jeso'osən' \p \v 45 Na' zan beṉə' Jerosalen ca' beṉə' ca' zɉa'ac len Marian' besə'əle'ine' miḻagr de'en ben Jeso'osən' na' gwso'onḻilaže'e ḻe'. \v 46 Pero baḻe' ɉa'aque' lao beṉə' fariseo ca' ɉse'eže' ḻega'aque' can' bene' bosbane' Lac̱hən'. \v 47 Nach bx̱oz əblao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' na' beṉə' fariseo ca' besə'ətobe' yoguə'əḻoḻ beṉə' ca' chəsə'ənabia' ṉasyon c̱heton'. Nach boso'oxi'e gosə'əne': ―¿Naclə gonchon'? la' miḻagr zanṉə' chon benga. \v 48 La' šə gaquecho lɉoye'enə', yoguə' beṉə' so'onḻilaže'e ḻe', nach da'ac beṉə' ṉasyon Roma na' yoso'ožiaye'e yo'odao' əblao c̱hecho nga na' len ṉasyon c̱hechon'. \p \v 49 Entr beṉə' golə beṉə' blao ca' toe' le Caifas na' naquəche' bx̱oz əblao ca izən'. Na' gože' ḻega'aque': ―Le'e caguə bi ṉezelen'. \v 50 Nic chonḻe xbab de que napən chio'o cuentən' tozə ben' gotcho lgua'a cuiayi' yoguə'əcho len ṉasyon c̱hecho nga. \p \v 51 Caifasən' naquəche' bx̱oz əblao ca izən' na' caguə con gwne' ca' to gwlazze'enə'. Dioz nan' bene' par gwdix̱ɉui'e de que so'ote' Jeso'osən' por ṉasyon Izrael c̱heto'onə'. \v 52 Na' caguə so'ote'ene' par ṉasyon c̱heto' na'azənə'. Ḻeczə so'ote'ene' par nic̱h yoguə' beṉə' ca' bagwleɉ Diozən' par əque'e ca xi'iṉe' gatə'ətezə ṉasyon, yesyə'əyaque' tozə so'elaogüe'ene'. \v 53 Na' ža na' gwzolao boso'oxi'e naclən' so'one' par so'ote'ene'. \p \v 54 Na' de'e nan' bitoch gwda Jeso'osən' zaquə'əlao entr beṉə' gwlaž c̱heto' ca'. Na' gwza'ato' gwyeɉto' to yež de'en nzi' Efrain, chi'in gaḻə'əzə latɉə dašən'. Na' gwzoto' na' len ḻe'. \p \v 55 Na' lṉi pascw c̱he neto' beṉə' Izrael bazon baozə. Na' beṉə' zan beṉə' za'ac to to yež ɉa'aque' Jerosalenṉə' antslə ze'e gaḻə' lṉi pascon' par gwso'on cuinga'aque' xi'ilažə' can' na ḻei c̱heto'onə'. \v 56 Na' besyə'əyilɉe' Jeso'osən', na' ca nite'e chyo'o yo'odao' əblao c̱heton' gwse'e lɉuežɉe': ―¿Bi xbab chontguale? ¿əgüide' lṉi nga? \p \v 57 Gosə'əne' ca' c̱hedə' bx̱oz əblao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' na' beṉə' fariseo ca' bagwso'one' mendad de que notə'ətezə beṉə' əṉezene' gan' zo Jeso'osən' gwzenene' ḻega'aque' par nic̱h yesə'əzene'ene'. \c 12 \s1 Marian' chgüe'e set zix̱ ṉi'a Jeso'osən' \p \v 1 Na' x̱op ža antslə lṉi pascon', gwyeɉlento' Jeso'osən' Betanian' gan' zo Lac̱hən' ben' bosbane' ladɉo beṉə' guat ca'. \v 2 Na' baḻə beṉə' Betania ca' boso'osi'ini'e to xše' par Jeso'osən', na' Martən' bdie' de'en güe'eɉ gwdaoto' len ḻe'. Na' Lac̱hən' chi'e cho'a mesən' txen len Jeso'osən' na' len neto' na' beṉə' ca' yeḻa'. \v 3 Na' Marian' de tya set zix̱ c̱he' de'e zaquə'əchgüei na' gwlo'en ṉi'a Jeso'osən'. Na' bxie' ṉi'enə' len yišə' yic̱hɉe'enə'. Na' doxen yo'onə' gwḻa'achgua ze set zix̱ən' gwlo'e ṉi'enə'. \v 4 Na' zo Jod Iscariotən', ben' naquə neto' txen. Ḻe'enə' banaquən əgwdie' Jeso'osən' lao na' beṉə' ca' chəsə'əgue'i ḻe'. Jodən' naque' xi'iṉ to beṉə' le Simon. Na' Jodən' gwne': \v 5 ―¿Bixc̱hen' cui bete'e set zix̱ nga? Zaquə'ən do tmil gueyə' gueyoa. Na' mechən' de'en le'ine' c̱hei əgwnežɉue'en beṉə' yašə' žalə' ca'. \p \v 6 Jodən' bene' xbabən' ca' caguə por ni c̱he beyaše'ene' beṉə' yašə' ca' sino por ni c̱he naque' beṉə' bguan. Ḻen' bex̱e'e mech de'en bc̱hin yoguə'əto' na' gwleɉlane' mechən'. \v 7 Nach Jeso'osən' gože'ene': ―Lɉoye'enə'. Babene' de'en non gonene' nada' žan' əgaša'anə'. \v 8 Ca naquə beṉə' yašə' ca', syempr nitə'əcze' len le'e, pero nada' caguə syempr soa' len le'e. \s1 Bx̱oz əblao ca' boso'oxi'e so'ote' Lac̱hən' \p \v 9 Na' beṉə' zan beṉə' Izrael gwlaž c̱heton' gwsa'acbe'ine' de que Jeso'osən' zoe' na'. Na' ɉa'aque', pero caguə por ni c̱he Jeso'os na'azən', sino par besə'əle'ine' Lac̱hən', ben' bosban Jeso'osən' ladɉo beṉə' guat ca'. \v 10 Na' bx̱oz əblao c̱he ṉasyon c̱heton' ḻeczə boso'oxi'e so'ote' len Lac̱hən', \v 11 c̱hedə' beṉə' zan beṉə' Izrael gwlaž c̱heton' ɉa'aque' na' gwso'onḻilaže'e Jeso'osən' por ni c̱he ḻe'. \s1 Jeso'osən' beyo'e Jerosalenṉə' \p \v 12 Na' beteyo gwza'ato' Betanian' len Jeso'osən' na' gwyeɉto' Jerosalenṉə'. Na' ca orən' beṉə' zan chəsə'əžag Jerosalenṉə' beṉə' zɉa'ac lṉi pascon'. Na' gosə'əṉezene' de que Jeso'osən' yežine' Jerosalenṉə'. \v 13 Na' de'e na'anə' besə'əchoɉe' bedəsə'əleze' neto', zɉənox̱e'e no zin, na' chəsə'əgüe'e be' lban c̱he' chəsə'əne': ―Le' naco' Rei c̱he ṉasyon Izrael c̱hechon', goclenšga neto'. Sošgo' mbalaz le' baza'o nga, babseḻə' X̱ancho Diozən' le'. \p \v 14 Na' bžel to borr dao' bia gwžia Jeso'osən' lao zde'. Goc can' nyoɉczən nan: \q1 \v 15 Le'e ža'ale Jerosalenṉə' bito žeble. \q1 Ḻe'e ggüiašc baza' Rei c̱helen' žie' to borr dao'. \p \v 16 Na' neto' disipl c̱he' bito gwyeɉni'ito' categazə de que goc c̱he' con can' boso'ozoɉ de'e profet ca' beṉə' ca' gwso'e xtižə' Diozən' cana'. Gwde gwso'ot beṉə' Jeso'osən' na' Diozən' be'ene' yeḻə' bala'aṉ xen, na' canan' ɉəyeza'alažə'əto' dižə' ca' zɉənyoɉ c̱he' na' gocbe'ito' gwso'one'ene' ḻe' can' nyoɉənṉə'. \p \v 17 Beṉə' ca' gwnitə' len Jeso'osən' catə'ən boḻgüiže' Lac̱hən' na' bosbane'ene' par bechoɉe' ḻo'o ban' gwso'e dižə' len beṉə' ca' ža' syodan' can' bene'enə'. \v 18 De'e na'anə' bedəsə'əleze'ene' c̱hedə' gosə'əṉezene' ca miḻagr de'en bene'. \v 19 Na' gosə'əna beṉə' fariseo ca' entr ḻega'aque': ―Bachle'ile cuiczə bi de gonchon'. Yoguə' beṉac̱hən' zɉəsə'ənao ḻe'. \s1 To c̱hopə beṉə' griego gwse'enene' əso'elene' Jeso'osən' dižə' \p \v 20 Na' zɉəlen baḻə' beṉə' griego, beṉə' ɉa'ac lṉinə' par gwso'elaogüe'e Diozən'. \v 21 Beṉə' quinga besə'əžine' gan' zo Lip beṉə' Betsaida distrit c̱he Galilean'. Na' gwsa'atə'əyoine' Lipən' gwse'ene': ―Gwzi'ixenšga, chene'eto' güe'elento' Jeso'osən' dižə'. \p \v 22 Nach gwyeɉ Lipən' ɉəye' Ndresən'. Nach Ndresən' len Lipən' ɉəsə'əye' Jeso'osən'. \v 23 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Ṉa'a bachžin ža so'ot beṉə' nada' par nic̱h Diozən' goṉe' nada' yeḻə' bala'aṉ xen. Ḻen' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h. \v 24 De'e ḻi əchnia' le'e, šə to trigon' cui yexiṉɉən catə' əxopən lao yon', chega'aṉczə tozən, pero šə yexiṉɉən na' yela'an, de'e zan trigon' yeyaquən. \v 25 Notə'ətezə beṉə' chaquene' gone' par nic̱h cui c̱hi' saque'e o par nic̱h cui no so'ot ḻe', be'enan' cuiayi'. Na' notə'ətezə beṉə' chsanḻažə' cuine' c̱hi' saque'e o so'ot beṉə' ḻe' por ni c̱hia', bade yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he'enə'. \v 26 Na' notə'ətezə beṉə' chene'ene' gone' xšina'anə', c̱heyaḻə' gonḻilaže'e nada' na' gwzenague' c̱hia'. Na' ga'an soa' na' so ben' gon xšina'anə'. Na' beṉə' ca' so'on xšina'anə', X̱a'anə' güe'e ḻega'aque' yeḻə' bala'aṉ. \s1 Jeso'osən' gwdix̱ɉue'e de que so'ot beṉə' ḻe' \p \v 27 Bachžaglaogua' ḻo'o yic̱hɉla'aždaogua'anə'. ¿Echaquele ṉabda' X̱a'anə' yosle' nada' lao de'e ca' ze'e gaquə c̱hia' ṉa'a? Abi. Babida' par nic̱h gaquəczə c̱hia' ca'anə'. \p \v 28 Nach bene' orasyonṉə' gwne': ―X̱a', ben par nic̱h le' si'icho' yeḻə' bala'aṉ. \p Nach Diozən' ben' zo yoban' gwṉe' gože'ene': ―Babena' ca gwxi'a yeḻə' bala'aṉ, na' ze'e goncha' ca si'icha'anṉə'. \p \v 29 Beṉə' zan zɉənžague' neto' ca orən' na' catə' gwse'enene' de'en gwna Diozən', baḻe' gosə'əne' de que gwṉinṉə'. Na' yebaḻe' gosə'əne': ―To anglən' əgwṉe ḻe'. \p \v 30 Na' Jeso'osən' gože' neto': ―Diozən' gwṉe' nada' zižɉo caguə par nic̱h nada' əṉezda' de que chzenague' c̱hia'anə', sino par nic̱h əṉeze le'enə'. \v 31 Bachžin ža catə' Diozən' əgwnežɉue' castigw zeɉḻicaṉe c̱he beṉə' ca' cui zɉənombia' ḻe'. Na' bachžin ža catə' gwxiye'enə' de'en chnabia' beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' nit yeḻə' gwnabia' c̱heinə'. \v 32 Na' catə' gwso'ote' nada' ḻe'e yag corozən', gona' par nic̱h yoguə'əḻoḻ beṉə' bagwleɉ Diozən' par əsa'aque' xi'iṉe' so'onḻilaže'e nada'. \p \v 33 Na' de'e ngan' gwne' chzeɉni'ine' neto' de que so'ot beṉə' ḻe' yoso'ode'ene' to ḻe'e yag coroz. \v 34 Nach baḻə beṉə' zan ca' ža'anə' gwse'ene': ―Neto' babeneto' choso'osed choso'olo'i beṉə' can' na Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən, na' ṉezeto' nan de que Cristən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' ṉasyon c̱hechon' soe' zeɉḻicaṉe. Na' le' nao' de que Diozən' bseḻe'e le' golɉo' beṉac̱h. ¿Bixc̱hen' nao' le' de que so'ot beṉə' le' to ḻe'e yag coroz? ¿Ebseḻə' Diozən' le' golɉo' beṉac̱h? \p \v 35 Nach Jeso'osən' gože' ḻega'aque': ―Nada' za'a par əchgua'a be'eni' ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉac̱hən'. Na' yeto term da'ogan' soa' par əgwsed əgwlo'ida' le'e. Ḻe'e šeɉḻe' xtiža'anə' žlac ṉe'e de latɉə par nic̱h cui cuiayi'ile zeɉḻicaṉe. Beṉə' ca' cui chse'eɉḻe'e xtiža'anə' bito chsa'acbe'ine' de que yesə'əbiayi'e. Zɉənaque' ca to beṉə' chda gan' naquə žc̱hoḻ na' bito chacbe'ine' gan' chde'. \v 36 Ḻe'e gonḻilažə' nada' ṉa'a žlac ṉe'e de latɉə par nic̱h šo'o be'eni' c̱hian' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen' na' par nic̱h əgwnežɉwle be'eni' c̱he yeziquə'əchlə beṉə'. Gwde gwna Jeso'osən' ca' beze'e bocuaše'ene' ḻega'aque'. \s1 Zan beṉə' Izrael ca' bito gwso'onḻilaže'e Jeso'osən' \p \v 37 Ḻa'aṉə'əczə besə'əle'i beṉə' Izrael gwlaž c̱heton' ben Jeso'osən' zan miḻagr, casi yogue'e bito gwso'onḻilaže'ene'. \v 38 Na' de'en goc ca' goc complir can' bzoɉ de'e profet Isaiazən' ben' be' xtižə' Diozən' cana', nan: \q1 X̱anto', casi notono no choso'ozenag dižə' de'en chyix̱ɉue'eto'onə'. \q1 Na' casi notono chsa'acbe'i de que babesə'əle'ine' blo'o yeḻə' guac c̱hio'onə'. \m \v 39 Bito goquə se'eɉḻe'e, c̱hedə' chac c̱hega'aque' can' na yeto de'en bzoɉ de'e profet Isaiazən', nan: \q1 \v 40 Diozən' babene' par nic̱h nažɉo yic̱hɉla'aždao' beṉə' quinga na' par nic̱h zɉənaque' beṉə' godenag. \q1 Babene' par nic̱h chəsə'əle'ine' pero cabi chsa'acbe'ine' bi zeɉen de'en chəsə'əle'ine'enə', \q1 na' chse'enene' pero bito chse'eɉni'ine' bi zeɉen de'en chse'enene'enə'. \q1 Gosyə'ədiṉɉlɉei xtoḻə'əga'aque'enə na' gwso'elɉe' latɉə yocobə Diozən' yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' žalə' chse'eɉni'ine'en na' žalə' chsa'acbe'ine' bi zeɉen. \m \v 41 De'e quinga gwna de'e profet Isaiazən' c̱hedə' ble'ine' yeḻə' chey che'eni' c̱he Jeso'osən' na' be'e dižə' c̱he'. \p \v 42 Ḻa'aṉə'əczə beṉə' zanch lao ṉasyon Izrael c̱heton' bito gwse'eɉḻe'e c̱he Jeso'osən', bia'aczə zane' gwso'onḻilaže'ene', na' len no beṉə' gwnabia' c̱heto' ca'. Pero na' bito gwso'e dižə' de que chso'onḻilaže'ene' c̱hedə' besə'əžebe' cabich əso'e beṉə' fariseo ca' latɉə par so'e ḻo'o yo'oda'onə'. \v 43 Gwse'enchene' so'e beṉac̱hən' ḻega'aque' yeḻə' bala'aṉ cle ca so'one' ca güe' Diozən' ḻega'aque' yeḻə' bala'aṉ. \s1 Xtižə' Jeso'osən' zɉənaquən de'e žialao xen \p \v 44 Na' Jeso'osən' gwṉe' zižɉo gože' ḻega'aque': ―Beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' caguə nadə'əzan' chso'onḻilaže'e sino lenczə X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada'. \v 45 Ben' chle'i nada' ḻeczə chle'ine' X̱a'anə' ben' bseḻə' nada'. \v 46 Nada' za'a yežlyo nga par nic̱h chgua'a be'eni' ḻo'o yic̱hɉla'aždao' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada'. Chgua'a be'eni' ḻo'o yic̱hɉla'ažda'oga'aque'enə' par nic̱h cuich so'ontezə so'one' de'e malən'. \v 47 Na' notə'ətezə beṉə' chse'ene xtiža'anə' na' bito choso'ozenague' c̱hei caguə nada' c̱hoglaogua'an c̱hega'aque' de que zɉənape' doḻə, c̱hedə' bito za'a yežlyo nga par nic̱h c̱hoglaogua'an c̱he beṉac̱hən' de que zɉənape' doḻə' sino par nic̱h gona' ca cui žɉəya'aque' lao yi' gabiḻən' šə so'onḻilaže'e nada'. \v 48 Xtiža'anə' de'en babi'a len ḻega'aque' c̱hoglaon c̱hega'aque' de que zɉənape' doḻə' c̱hedə' bito chse'eɉḻe'e c̱hia' na' nic choso'ozenague' c̱he xtiža'anə'. C̱hoglaon c̱hega'aque' de que zɉənape' doḻə' catə' əžin ža šo'o fin c̱he yežlyon'. \v 49 Dižə' de'en babi'anə' bito bi'an de'e bia'azəlaža'a. X̱a'anə' bseḻe'e nada' na' ḻe'enə' none' mendad bin' cheyaḻə' nia' na' bin' əgwsed əgwlo'ida' beṉə'. \v 50 Na' notə'ətezə beṉə' yoso'ozenag c̱he xtižə' X̱a'anə' de'en none' mendad cho'elena' beṉac̱hən', əgwnežɉue' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hega'aque'. De'e na'anə' cho'elena' le'e dižə' con can' bagwna X̱a'anə'. \c 13 \s1 Gwdib Jeso'osən' ṉi'a disipl c̱he' ca' \p \v 1 Na' ca naquə Jeso'osən', bedote chaquene' c̱he neto' chonḻilažə'əto' ḻe' yežlyo nga. Na' ṉezene' de que bachžin ža yeze'e yežlyo nga par yeyeɉe' gan' zo X̱e'enə'. De'e na'anə' catə' ze'e za'alə lṉi pascon' blo'ichene' neto' can' ḻechguaḻe chaquene' c̱heto'. \p \v 2 Na' bac̱h gwlo'o gwxiye'enə' xbabən' ḻo'o yic̱hɉla'aždao' Jod Iscariot xi'iṉ Simonṉə' par əgwdie' Jeso'osən' lao na' beṉə' contr c̱he' ca'. \v 3 Na' ṉeze Jeso'osən' de que X̱e'enə' babene' par nic̱h nape' ḻe'ezelaogüe yeḻə' chnabia' xen, na' ṉezene' de que gan' zo Dioz nan' gwze'e na' gan' zo Dioz nan' yeyeɉe'. \v 4 Na' lao chaoto' xše'enə' Jeso'osən' gwzože'e na' gwcua'a xadoṉ c̱he'enə' na' gwxi'e to lachə' na' bc̱heɉe'en lsine'enə'. \v 5 Nach gwxi'e nisən' gwde'en to ḻo'o ša' na' gwzolaogüe' gwdibe' ṉi'ato'onə' ca to mos. Na' bosbiže' ṉi'ato'onə' len lachən' de'e ncheɉ lsine'enə'. \p \v 6 Na' catə' bžine' gan' chi' Simon Bedən', Bedən' gože' ḻe': ―X̱ana' ¿əle' c̱hibo' ṉi'anə'? \p \v 7 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―De'e nga chona' cabi cheɉni'ido'on ṉa'a, pero gwyeɉni'ido'on telə. \p \v 8 Na' gož Bedən' ḻe': ―Le' cuat c̱hibo' ṉi'anə'. \p Na' Jeso'osən' gože'ene': ―Šə cui ga'a c̱hiba' le' caguə leno' nada'anə'. \p \v 9 Na' Bedən' gože'ene': ―X̱ana' caguə ṉi'a na'azən', sino doxencza'. \p \v 10 Nach gož Jeso'osən' ḻe': ―Beṉə' nošə' nazɉə, ṉi'e na'azə chyažɉe c̱hibe', la' banaquəczə doxen cuerp c̱he'enə' xi'ilažə'. Ca naquə le'e ža, naquəczle xi'ilažə' ḻa'aṉə'əczə caguə yoguə'əle. \p \v 11 Jeso'osən' ṉezene' non' əgwde ḻe' lao na' beṉə' contr c̱he' ca', na' de'e na'anə' gwne': “Caguə yoguə'əle nacle xi'ilažə'”, na' zeɉen caguə yoguə'əto' naquəto' beṉə' la'aždao' xi'ilažə'. \p \v 12 Na' catə' beyož gwdibe' ṉi'ato'onə', na' beyaz xadoṉ c̱he'enə' na' bebi'e de'e yoblə cho'a mesən'. Na' gože' neto': ―¿Echeɉni'ile bi zeɉen de'en babena' len le'e? \v 13 De'e nga zeɉen. Le'e nsi'ile nada' Maestr na' X̱anḻe, na' güenczən' nale c̱hedə' can' naca'. \v 14 Na' nada' naca' X̱anḻen' na' nactia' Maestr c̱helen' bagwdiba' ṉi'alen' ca to mos, de'e na'anə le'e ḻeczə cheyaḻə' gaquəlen lɉuežɉle ca to mos. \v 15 Bagwdiba' ṉi'alen' parzə nic̱h gwlo'ida' le'e de que cheyaḻə' gonḻe can' babena'anə'. \v 16 De'e ḻi əchnia' le'e notə'ətezə mos bito naque' blaoch ca x̱ane'enə', ni ben' cheɉ mendadən' cui naque' blaoch ca ben' chseḻə' ḻe'. \v 17 Šə cheɉni'ile de'e quinga na' gonḻe can' nia'anə', nachən' sole mbalaz. \p \v 18 Caguə nia' ca' c̱he yoguə'əlen'. Nada' ṉezda' nac naquə yic̱hɉda'aždao' le'e bagwleɉa' par nacle disipl c̱hia'. Pero na' gwleɉa' le'e par nic̱h gaquə complir can' na Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən nan: “Be'en gwdaolena' txen bableɉ bšošɉe' nada'.” \v 19 Nada' əchnia' le'e de'e nga ṉa'a antslə cuiṉə' gaquən, par nic̱h catə' gaquən šeɉḻe'ele de que nada' naca' ben' bagwnia' le'e. \v 20 De'e ḻi əchnia' le'e ben' cho'elao' notə'ətezə beṉə' əchseḻa'a, nada'anə' cho'elaogüe'e. Na' ben' cho'elao' nada', ben' əbseḻə' nada' na'anə' cho'elaogüe'e. \s1 Jeso'osən' be'e dižə' c̱he ben' naquən əgwde ḻe' lao na' beṉə' ca' chəsə'əgue'i ḻe' \p \v 21 Beyož gwna Jeso'osən' de'e ca' bachžaglaogüe' ḻo'o yic̱hɉla'aždaogüe'enə', na' gwne' clar: ―De'e ḻi əchnia' le'e de que to le'e əgwdele nada' lao na' beṉe' ca' chəsə'əgue'i nada'. \p \v 22 Nach neto' bgüia lao lɉuežɉto' chaqueto' noto' c̱hein' ne' ca'. \v 23 Nach nada' chi'a cuite'enə' c̱hedə' chacchgüeine' c̱hia'. \v 24 Na' Bedən' bene' señy len nada' par nic̱h gwṉabda' Jeso'osən' no c̱hein' gwne' ca'. \v 25 Nach bgüiga'a bao goža' Jeso'osən': ―X̱ana', ¿non'? \p \v 26 Nach gož Jeso'osən' nada': ―Be'en əgwnežɉua' to pedas yetən' catə' bablo'oɉa'an xoɉən', ḻe'enə'. \p Nach blo'oɉe' yetən' xoɉən' na' bnežɉue'en Jod Iscariot xi'iṉ Simonṉə'. \v 27 Na' beyož bnežɉue' Jodən' yetən' ḻe'e gwyo'o gwyazte Satanasən' de'en chnabia' de x̱io' ca' ḻo'o yic̱hɉla'aždao' Jodən'. Nach Jeso'osən' gože'ene': ―De'en gono'onə' benən lgüegwzə. \p \v 28 Na' ni to neto' ža'ato'onə' cui gwyeɉni'ito' bixc̱hen' gože' ḻe' ca'. \v 29 Jodən' nox̱e'e bols mechən' na' de'e na'anə' baḻəto' bento' xbab de que Jeso'osən' gože' ḻe' šeɉe' žɉəx̱i'e de'e chyažɉeto' lao lṉin' o de que cheyaḻə' əgwnežɉue' latə' mechən' beṉə' yašə' ca'. \v 30 Na' catə' beyož gwdao Jodən' pedas yetən' de'en bnežɉw Jeso'osən' ḻe', ḻe'e bchoɉte'. Na' ca orən' bagoḻ. \s1 To de'e cobə de'e non Jeso'osən' mendad goncho \p \v 31 Na' gwde bchoɉ Jodən' Jeso'osən' gwne': ―Diozən' bseḻe'e nada' golɉa' beṉac̱h, na' ṉa'a so'ot beṉə' nada' na' goṉe' nada' yeḻə' bala'aṉ xen. Na' ḻeczə Diozən' si'e yeḻə' bala'aṉ xen ca de'en gaquə c̱hia'. \v 32 Na' ca naquə Diozən' si'e yeḻə' bala'aṉ ca de'en gaquə c̱hia', ḻeczə ḻe'enə' goṉe' nada' yeḻə' bala'aṉ, na' ḻe'e solaote goṉe' nada' yeḻə' bala'aṉnə' ṉa'a. \v 33 Xi'iṉdaogua'a, yešlož da'ogan' soa' len le'e. Na' yeyilɉle nada', na' can' goža' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱hechon', ḻeczə can' əchnia' le'e ṉa'a de que gan' yeya'a bito gaquə sa'alenḻe nada'. \v 34 Nach to de'e cobə chona' mendad gonḻe, de que gaque c̱he lɉuežɉle tole yetole can' chacda' c̱hele, ḻeczə can' ḻe'e gaque c̱he lɉuežɉle tole yetole. \v 35 Na' yesə'əṉeze yoguə'əḻoḻ beṉə' de que nacle disipl c̱hia' šə gaquele c̱he lɉuežɉle tole yetole. \s1 Jeso'osən' ne' de que Bedən' cui c̱hebe' de que nombi'ene' \p \v 36 Na' gož Bedən' ḻe': ―X̱ana', ¿gan' yeyeɉo'? \p Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―Gan' yeya'a bito gaquə denaogo' nada' ṉa'a, pero telə denaogo'. \p \v 37 Na' gož Bedən' ḻe': ―X̱ana' ¿bixc̱hen' cui gaquə denaogua' le' ṉa'a? Gwsanḻažə' cuina' so'ot beṉə' nada' laogüe de'en chacda' c̱hio' šə chonclən byen. \p \v 38 Na' gož Jeso'osən' ḻe': ―¿Echacdo' gwsanḻažə' cuino' so'ot beṉə' le' laogüe de'en chacdo' c̱hia'? De'e ḻi əchnia' le' de que bito cuež ḻecon' antslə ze'e gaquə šoṉ las cui chc̱hebo' de que nombi'o nada'. \c 14 \s1 Beṉə' ca' chso'onḻilažə' Jesocristən' zɉənombi'e X̱e' Diozən' \p \v 1 Bito gaquəžeɉlažə'əle c̱hia' nada'. Ḻegonḻilažə' Diozən', na' ḻeczə ḻegonḻilažə' nada'. \v 2 Gan' zo X̱a' Diozən' naquən ca to yo'o xen gan' ža' de'e zan cuart. Gwnia' le' žalə' cui bi cuart de par le'e. Na' yeya'a žɉəyeyenšaogua'a cuart par to tole. \v 3 Na' catə'ən babeyož ɉəyeyenšaogua'a cuart c̱helen', yida' yetši'i na' yec̱hi'a le'e socho txen par nic̱h gan' soa' na' so le'e. \v 4 Banombi'ale gan' yeya'a na' baṉezele naquən' gonḻe par yeda'acle na'. \p \v 5 Na' gož Tomasən' ḻe': ―X̱anto', bito ṉezeto' gan' yeyeɉo'. ¿Na' nacxa gaquən' əṉezeto' nac gonto' par yela'ato' na'? \p \v 6 Jeso'osən' gože'ene': ―De'en cheyaḻə' gonḻe gonḻilažə'əle nada' par nic̱h yežinḻe gan' zo X̱a'anə'. Nada' ṉezda' na' chzeɉni'ida' yoguə'əḻoḻ de'en naquə de'e ḻi c̱he Diozən'. Na' nada' nsa'a yeḻə' mban zeɉḻicaṉe par beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada'. Ni to cono yežin gan' zo X̱a'anə' šə cui gonḻilaže'e nada'. \v 7 Žalə' nombi'ayaṉə'əle nada', lente X̱a'anə' nombi'ale žalə' ca'. Na' dezd ṉa'a banombi'alene' na' bable'ilene'. \p \v 8 Na' gož Lipən' ḻe': ―Ben par nic̱h le'ito' X̱a'onə'. Ḻezən de'en chene'eto'. \p \v 9 Jeso'osən' gože'ene': ―Ḻip, sša xen bagwzoa' len le'e, ¿əna' cuiṉə' gombi'o nada'anə'? Notə'ətezə beṉə' bable'i nada' lenczə X̱a'anə' bable'ine'. ¿Bixc̱hen' nao' gona' par nic̱h le'ile X̱a'anə? \v 10 ¿Ecui cheɉḻi'o de que nada' zoa' len X̱a'anə' na' X̱a'anə' zoe' len nada'? Dižə' quinga cho'a nada', caguə cho'an de'e bia'azəlaža'anə'. X̱a' na'anə' zoe' len nada' na' ḻen' chone' par nic̱h cho'a dižə' quinga na' chona' yoguə'əḻoḻ de'en chona'. \v 11 Ḻe'e šeɉḻe' c̱hia' ca de'en əṉia' de que zoa' len X̱a'anə' na' ḻe' zoe' len nada'. Na' šə cui cheɉḻe'ele xtiža'anə', ḻe'e šeɉḻe' c̱hia' por ni c̱he de'en bable'ile chona'anə'. \v 12 De'e ḻi əchnia' le'e ben' chonḻilažə' nada', ca de'e ca' chona' ḻeczə gone'en. Na' de'e zaquə'əch ca de'e ca' gone' c̱hedə' nada' yeya'a gan' zo X̱a'anə'. \v 13 Na' yoguə' de'e əṉabele X̱a'anə' gona' laogüe de'en chonḻilažə'əle nada', gona'an par nic̱h X̱a'anə' si'e yeḻə' bala'aṉ ca de'en gona' naca' Xi'iṉe'. \v 14 Bitə'ətezə de'e əṉable gona' por ni c̱he de'en chonḻilažə'əle nada', nada' gona'an. \s1 Jeso'osən' bene' lyebe seḻe'e Spirit c̱he Diozən' \p \v 15 Šə chaquele c̱hia' cheyaḻə' gonḻe can' nona' mendad gonḻe. \v 16 Na' ṉabda' X̱a'anə' par əseḻe'e Spirit c̱he'enə' len le'e par gaquəlenən le'e can' babena' nada'. Na' son len le'e zeɉḻicaṉe. Spirit c̱he Diozən' əgwzeɉni'in le'e de'en naquə de'e ḻi. \v 17 Beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' bito chso'elaogüe'e Spiritən' c̱hedə' bito chesə'əle'ine'en na' nic zɉənombi'en. Pero le'e nombi'alen c̱hedə' zon len le'e ṉa'a na' gwžin ža catə' son ḻo'o la'ažda'olen'. \v 18 Bito gwcua'aṉa'a le'e ca gozebə. Güida' yeto nga gan' zole. \v 19 Na' yešlož da'ozə na' beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' cabich yesə'əle'ine' nada', pero le'e gwle'ile nada'. Na' laogüe de'en zoa' nsa'a yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he beṉə' chso'onḻilažə' nada', de'e na'anə' le'e sole zeɉḻicaṉe. \v 20 Na' catə' əžin ža la' Spirit c̱he Diozən' son ḻo'o la'ažda'olen' canan' əṉezele de que nada' zoa' len X̱a'anə', na' le'e zole len nada', na' nada' zoa' len le'e. \v 21 Ben' ṉeze can' nona' mendad na' chone' can' əni'anə', bena'an chaque c̱hia'. Na' ben' chaque c̱hia' ḻeczə chaque X̱a'anə' c̱he', na' gwzochcza' gaquəda' c̱he' na' gona' par nic̱h əṉezene' de que zotezə zoa' len ḻe'. \p \v 22 Na' Jodən' pero caguə Jod Iscariotən' gože' ḻe': ―X̱anto' ¿bixc̱hen' gono' par nic̱h neto' le'icheto' le' na' cui gono' par nic̱h beṉə' yoblə yesə'əle'ichene' le'? \p \v 23 Na' Jeso'osən' gože'ene': ―Le'e chaquele c̱hia' chzenagle xtiža'anə'. Na' X̱a'anə' ḻeczə chaquene' c̱hele na' neto' desoto' len le'e. \v 24 Beṉə' ca' cui chsa'aque c̱hia' bito choso'ozenague' xtiža'anə'. Dižə' de'en chenele ənia' le'e, caguə cho'an de'e bia'azəlaža'anə', sino cho'a dižə' de'en chene'e X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada'. \p \v 25 De'e quinga bagwnia' le'e žlac ṉe'e zoa' len le'e. \v 26 Na' X̱a'anə' əseḻe'e Spirit c̱he'enə' son ḻo'o la'aždao' le'e chonḻilažə'əle nada' nic̱h gaquəlenən le'e. Na' Spiritən' əgwzeɉni'in le'e yoguə'əḻoḻ de'en cheyaḻə' əṉezele na' gonən ca žɉəyeza'alažə'əle yoguə'əḻoḻ de'en bagwnia' le'e. \p \v 27 Chona' par nic̱h so cuezle binḻo len xbab de'en yo'o ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen' ca binḻo zo chbeza' len xbab de'en yo'o ḻo'o yic̱hɉla'aždaogua'anə'. Nada' chona' ca zo chbezəchle binḻo len xbab de'en yo'o ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen' cle ca chso'on beṉac̱hən' par so cuezle binḻo len xbab de'en yo'o ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen'. Bito gaquəžeɉlažə'əle, nic žeble. \v 28 Babenele can' bagwnia' de que yeya'a gan' zo X̱a'anə', na' de que yida' de'e yoblə gan' zolen'. Žalə' chaquele c̱hia' can' cheyaḻə'ənə', gobeile de'en yeya'a, c̱hedə' X̱a'anə' zaquə'əche' ca nada'. \v 29 Ṉa'a ža bagwnia' le'e de'e ca' antslə cuiṉə' sa'aquən par nic̱h catə' sa'aquən šeɉḻe'ele de que naca' ben' bagwnia' le'e. \p \v 30 Bitoch gua'a dižə' zan len le'e c̱hedə' baza' gwxiye' de'en chnabia' beṉə' ca' cui chso'onḻilažə' nada' na' tiḻəlenən nada'. Pero bito soin nada'. \v 31 Chona' con can' non X̱a'anə' mendad par nic̱h əṉeze beṉac̱hən' de que chacda' c̱he X̱a'anə'. Ṉa'a ža ḻešo'o šeɉəchcho. \c 15 \s1 Jeso'osən' gwxaquə'əlebene' ca to yag oba \p \v 1 Nada' gwxaquə'əlebəda' ca to yag oba de'en naquə ḻe'ezelaogüe yag zaque'e. X̱a'anə' gwxaquə'əlebene' ca ben' chonši'i yaguən'. \v 2 Na' le'e chonḻilažə'əle nada' gwxaquə'əlebele ca xozə' yaguən'. To to xoze'e ca' cui bi frot chbian, chc̱hogue'en. Na' to to xoze'e ca' de'e chəsə'əbia frot, chpe'en par nic̱h chbiachən frot zanch. \v 3 Can' banaquə yic̱hɉla'ažda'olen' c̱hedə' chzenagle xtiža'anə' de'en babi'a len le'e. \v 4 Ḻesotezə ḻeso len nada' par nic̱h nada' gaquə sotezə soa' len le'e. Ca c̱he xozə' yag frotən', bito bi frot cuian to gwlazzen šə cui zon nca'an ḻe'e yaguən', can' naquən len le'e, bito gaquə gonḻe de'en chazlažə' Diozən' šə cui sotezə sole len nada'. \p \v 5 De'e yoblə əhia' de que nada' gwxaquə'əlebəda' ca yag oban' na' le'e ca xoze'enə'. Notə'ətezle šə zotezə zole len nada' na' nada' zotezə zoa' len le'e, gonchguale de'en chazlažə' Diozən'. Pero cuiczə gac gonḻe de'en chazlaže'enə' to gwlazle. \v 6 Beṉə' cui zotezə zo len nada' əhoɉe' ca'aḻə, ca c̱he xozə' yag oban' de'e ca' chc̱hog ben' chonši'i yaguən' na' chəsə'əbižən. Nach chtobe'en chade'en yi' par chse'eyən. \p \v 7 Šə le'e zotezə zole len nada' na' šə yo'o yic̱hɉle xtiža'anə' do tyempte, bitə'ətezə de'e chene'ele əṉable len orasyonṉə' de'e si'iczlenə'. \v 8 Yeḻə' bala'aṉ chzi' X̱a'anə' catə'ən chonchguale can' chazlaže'enə', na' bac̱h chlo'ele de que chonḻilažə'əle nada' na' chzenagle c̱hia' can' cheyaḻə' gonḻe šə bachonchguale de'en chazlaže'enə'. \v 9 Ca X̱a'anə' chaquene' c̱hia', ḻeczə ca' nada' bachacda' c̱hele. Ḻe'e so ḻegon ca gacbe'ile de que chacda' c̱hele. \v 10 Šə chonḻe can' nona' mendadən', nachən' gacbe'ile de que chacda' c̱hele, ca nada' chona' can' non X̱a'anə' mendadən' na' chacbe'ida' de que chaquene' c̱hia'. \p \v 11 Bagwnia' le'e ca' par nic̱h sole mbalaz ca mbalazən' zoa' nada'. Che'enda' sole mbalaz juisy. \v 12 De'e nga chona' mendad gonḻe, gaquele c̱he lɉuežɉle tole yetole can' chacda' c̱hele. \v 13 Notono nḻa' beṉə' chaquechene' c̱he lɉuežɉe' mazəchlə can' chaque ben' chsanḻažə' cuine' so'ot beṉə' ḻe' par gaquəlene' beṉə' migw c̱he' ca'. \v 14 Le'e nacle migw c̱hia' šə chonḻe can' nona' mendadən'. \v 15 Bitoch ənia' le'e mos c̱hia' c̱hedə' beṉə' zɉənaquə mos bito zɉəṉezene' bi chon x̱anga'aque'enə'. Bania' le' migw c̱hia', c̱hedə' yoguə'əḻoḻ de'e ca' babenda' gwna X̱a'anə' babzeɉni'ida'an le'e. \v 16 Caguə le'e gwleɉle nada' par naca' X̱anḻe. Nada' bagwleɉa' le'e par chonḻilažə'əle nada'. Na' chseḻa'a le'e par nic̱h šeɉəchle gonchguale can' chazlažə' X̱a'anə' na' caguə de'e te c̱he de'e ca' gonḻen'. Na' šə gonḻe can' chazlaže'enə', yoguə'əḻoḻ de'en əṉabele X̱a'anə' laogüe de'en chonḻilažə'əle nada', goṉe'en. \v 17 De'e nga de'en chona' mendad gonḻe, de que gaquele c̱he lɉuežɉle tole yetole. \s1 Beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' chəsə'əgue'ine' beṉə' ca' choso'ozenag c̱he Jeso'osən' \p \v 18 Bito yebanele de'en chəsə'əgue'i beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' le'e. Ḻegon xbab de que zgua'atec nadan' besə'əgue'ine' antslə ca le'e. \v 19 Žalə' nacle txen len beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən', gwsa'aquene' c̱hele can' chsa'aquene' c̱he beṉə' ca' zɉənaque' txen. Nada' bagwleɉa' le'e par naole nada', na' bitoch nacle txen len beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən', na' de'e na'anə' chəsə'əgue'ine' le'e. \v 20 Ḻe'e žɉsa'alažə' de'en bagwnia' le'e: “Notə'ətezə mos bito naque' blaoch ca x̱ane'enə'.” Can' baboso'olagzeɉə boso'olagzide' nada', ḻeczə can' yoso'olagzeɉə yoso'olagzide' le'e. Žalə' boso'ozenague' xtiža'anə', ḻeczə gosə'əzenague' xtižə'əlen'. \v 21 Na' yoguə' de'e ca' so'one' len le'e c̱hedə' le'e chonḻilažə'əle nada' na' ḻega'aque' bito zɉənombi'e X̱a'anə' ben' bseḻə' nada'. \p \v 22 Žalə' nada' cui bida', na' žalə' cui bia'a dižə' len ḻega'aque', bito zɉənape' doḻə' ca naquən' chəsə'əgue'ine' nada'. Na' ṉa'a cuiczə bi de bi yoso'ode'ine' par yesə'əne' cui bi doḻə' zɉənape'. \v 23 Ben' chgue'i nada', lenczə X̱a' nan' chgue'ine'. \v 24 Žalə' cui bena' entr ḻega'aque' miḻagr de'e cuiṉə' gon ni to beṉə' yoblə, bito zɉənape' doḻə' ca naquən' chəsə'əgue'ine' nada'. Pero ṉa'a babesə'əle'ine' de'e ca' chona' na' bia'aczə chəsə'əgue'ine' nada' na' len X̱a'anə'. \v 25 Pero na' chac ca' par nic̱h chac complir can' na Xtižə' Diozən' gan' nyoɉən nan: “Besə'əgue'ine' nada' sin cui bi bi de'e mal bena'.” \p \v 26 Bagwnia' le'e de que seḻa'a Spirit c̱he X̱a' Diozən' par gaquəlenən le'e na' par əgwzeɉni'in le'e de'en naquə de'e ḻi. Spiritən' sa'an gan' zo X̱a'anə' la' seḻa'an par güe'en xtiža'anə'. \v 27 Na' ḻeczə ca' le'e güe'ele xtiža'anə', c̱hedə' bagwzole len nada' dezd catə'ən gwzolao chyix̱ɉui'a xtižə' X̱a' Diozən'. \c 16 \p \v 1 Bagwnia' le'e de'e ca' par nic̱h cui yebiguə'əle gosxanḻə. \v 2 Yesyə'əbeɉe' le'e ḻo'o yo'odao' c̱hega'aque' ca'. Na' bazon əžin ža catə' notə'ətezə beṉə' se'enene' so'ote' le'e so'one' xbab yebei Diozən' ḻega'aque' de'en so'one' ca'. \v 3 So'one' ca' len le'e c̱hedə' cui zɉənombi'e X̱a'anə' na' ni nada' cui zɉənombi'e. \v 4 Na' bagwnia' le'e ca' par nic̱h catə' əžin ža gac ca' žɉəsa'alažə'əle de que bagwnia' le'e can' gaquən. \s1 De'e chon Spirit c̱he Diozən' \p Catə'ən gwleɉa' le'e par nacle disipl c̱hia' bito gwnia' le'e yoguə' de'e ca' gac c̱hele, c̱hedə' gwṉezda' socha' len le'e. \v 5 Na' ḻa'aṉə'əczə yeya'a ṉa'a gan' zo X̱a'anə' ben' əbseḻə' nada', ni tole cui chṉabele nada' bi zeɉen de'en yeya'anə'. \v 6 Na' de'en bagwnia' le'e de'e ca' bachacchgüeile ḻo'o la'ažda'olen'. \v 7 Pero de'e ḻi əchnia' le'e napən le'e cuent yeya'a, la' šə cui yeya'a Spirit c̱he Diozən' de'en gaquəlen le'e bito yedəson ḻo'o la'ažda'olen'. Na' de'en yeya'anə' əseḻa'an len le'e. \v 8 Na' catə'əch yidə'ən əgwzeɉni'in beṉac̱hən' de que zɉənape' doḻə', əgwzeɉni'in ḻega'aque' de que naca' ḻe'ezelaogüe beṉə' güen, na' əgwzeɉni'in ḻega'aque' de que gatə' castigw zeɉḻicaṉe c̱he notə'ətezə beṉə' cui choso'ozenag c̱hia'. \v 9 Egwzeɉni'in ḻega'aque' de que zɉənape' doḻə' de'en cui chso'onḻilaže'e nada'. \v 10 Egwzeɉni'in ḻega'aque' de que naca' ḻe'ezelaogüe beṉə' güen c̱hedə' yeya'a gan' zo X̱a'anə' na' bitoch le'ile nada'. \v 11 Na' əgwzeɉni'in ḻega'aque' de que gatə' castigw zeɉḻicaṉe c̱he notə'ətezə beṉə' cui choso'ozenag c̱hia', c̱hedə' gwxiye' de'en chnabia' beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' banchoglaon c̱hei de que si'in castigw zeɉḻicaṉe. \p \v 12 Ṉedech de'e zan de'e əṉia' le'e, pero zdebə naquən ṉa'a par šeɉni'ilen. \v 13 Pero catə' yedəso Spirit c̱he Diozən' ḻo'o la'ažda'olen' par əgwzeɉni'in le'e de'en naquə de'e ḻi, əgwsed əgwlo'in le'e yoguə'əḻoḻ de'en cheyaḻə' əṉezele c̱hia' nada'. Bito güe'en dižə' de'e bia'azəlaže'i sino güe'en bitə'ətezə dižə' de'en chzene X̱a'anə' ḻen na' c̱hix̱ɉue'in le'e biquə' de'e ze'e za'ac. \v 14 Goṉən nada' yeḻə' bala'aṉ, c̱hedə' əgwzeɉni'in le'e c̱hia' nada'. \v 15 X̱a'anə' babene' ca ṉezda' yoguə'əḻoḻ de'en ṉezene' na' de'e na'anə' gwnia' de que Spirit c̱he'enə' əgwzeɉni'in le'e de'e ca' ṉezda'. \s1 Jeso'osən' gože' disipl c̱he' ca' de que ṉite'e trist to tyemp dao' na' techlə yesyə'əbeine' \p \v 16 Yeto tyemp dao' le'e bitoch le'ile nada'. Na' techlə yeto tyemp dao' yoblə na' yezle'ile nada' nach yeya'a gan' zo X̱a'anə'. \p \v 17 Na' baḻə neto' disipl c̱he' gož lɉuežɉto': ―¿Bi zeɉen de'e nga che'e chio'o de que yeto tyemp da'ozə na' bitoch le'ichone' na' de que techlə yeto tyemp dao' yoblə na' yezle'ichone'? ¿Na' bi zeɉen de'en ne' yeyeɉe' gan' zo X̱e'enə'? \v 18 ¿Bi zeɉen de'en ne' yeto tyemp da'ozə ža? Cuili bixc̱hen' ne' ca'. \p \v 19 Na' gocbe'i Jeso'osən' de que chene'eto' ṉabeto'one' bi zeɉenṉə', na' gože' neto': ―¿Ede'e ngan' de'en chṉabe lɉuežɉle? ¿Echene'ele əṉezele bi zeɉen ca de'en gwnia' le'e de que yeto tyemp da'ozə na' bitoch le'ile nada', na' techlə yeto tyemp dao' yoblə na' yezle'ile nada'? \v 20 De'e ḻi chnia' le'e de que bazon cuežle na' yegüine'ele na' beṉə' ca' cui zɉənombia' Diozən' yesyə'əbeine'. Yeyašə'əlažə'əle pero con to tyemp da'ozən' na' techlə yebeile. \v 21 Šə catə' chzan to no'olə, chžaglaogüe' lao chaque' bes c̱he yeḻə' sanṉə'. Pero na' catə' bagolɉə bda'onə' bitoch chone' xbab c̱he de'en bžaglaogüe'enə' de'e tant chebeine' de que bagolɉə yeto beṉac̱h yežlyo nga. \v 22 Ḻeczə can' len le'e, ṉa'a sole trist, pero catə' yežagcho de'e yoblə cana' yebeile ḻo'o la'ažda'olen'. Na' ni to cono yeca'a yeḻə' chebei c̱helen'. \p \v 23 Na' catə' babžin ža soa' gan' zo X̱a'anə' de'e yoblə bito yažɉele bi əṉable gona' par le'e. De'e ḻi əchnia' le'e bitə'ətezə de'e əṉabele X̱a'anə' laogüe de'en chonḻilažə'əle nada', goṉe'en par le'e. \v 24 Xte ṉa'a cuiczə bi ṉe'e ṉabele X̱a'anə' ye'elene' de que chṉablen por ni c̱he de'en chonḻilažə'əle nada'. Na' ṉa'a ḻeṉabe X̱a'anə' bi de'en əṉabelene' ye'elene' ca', na' gone' can' əṉabelene' par nic̱h sole mbalaz juisy. \s1 Jesocristən' babene' par nic̱h gwxiye'enə' cuich ṉabia'an chio'o \p \v 25 De'e zan de'e ca' bagwnia' le'e babzeɉni'ida'an len jempl. Ežin žan' catə' bitoch əgwzeɟni'ida' le'e len jempl sino clar c̱hix̱ɉue'ida' le'e c̱he X̱a'anə'. \v 26 Na' catə' babžin ža soa' gan' zo X̱a'anə' de'e yoblə, cana'ach əṉabele X̱a'anə' bi de'en əṉabelene' ye'elene' de que chṉablen por ni c̱he de'en chonḻilažə'əle nada'. Na' bito ənia' le'e de que nada' ṉaba' lao X̱a'anə' par nic̱h gaquəlene' le'e. \v 27 Cuinczə X̱a'anə' chaquene' c̱hele por ni c̱he de'en bachaquele c̱hia' na' de'en bacheɉḻe'ele de que gwza'a gan' zoe'enə'. \v 28 Gan' zo X̱a'anə' gwza'a babida' yežlyo nga. Na' ṉa'a yeza'a yežlyo nga na' yeya'a gan' zo X̱a'anə'. \p \v 29 Na' neto' disipl c̱he' gožto'one': ―Ṉa'a cho'o dižə'ən clar. Bito cho'o dižə' len jempl de'e cui cheɉni'ito'. \v 30 Na' chacbe'ito' de que ṉez nḻe'ido' xbab c̱he beṉac̱hən'. Bito chyažɉdo' no əṉa le' bin' chse'ene'ene' yesə'əṉezene'. De'e na'anə' cheɉḻe'eto' de que gwza'o gan' zo Diozən'. \p \v 31 Na' gwna Jeso'osən' neto': ―¿Eṉa'a cheɉḻe'ele ža? \v 32 Gwžin or na' ṉa'a baza'an catə' gasə'əlasle. To tole ca'ale xṉez c̱he c̱hele na' əgwcua'aṉle toza'. Pero caguə zoa' toza'anə' c̱hedə' X̱a'anə' zoe' len nada'. \v 33 Bagwnia' le'e ca' par nic̱h so cuezle binḻo len xbab de'e yo'o ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen' laogüe de'en chonḻilažə'əle nada'. Yežlyo nga c̱hi' saquə'əle, pero bito žeble, nada' babena' par nic̱h gwxiye'enə' cuich ṉabia'an le'e. \c 17 \s1 Jeso'osən' bene' orasyon par nic̱h gaquəlen Diozən' disipl c̱he' ca' \p \v 1 Gwde gwna Jeso'osən' ca', bgüie' yobalə na' gwne': ―X̱a', babžin or par gaquə c̱hia' can' babžio' bia' gaquə. Beṉ nada' yeḻə bala'aṉ par nic̱h ḻeczə ca' nada' goṉa' le' yeḻə' bala'aṉ, nadan' naca' Xi'iṉo'. \v 2 Babeṉo' nada' yeḻə' chnabia' lao yoguə' beṉac̱h par nic̱h chnežɉua' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱he yoguə'əḻoḻ noquə' beṉə' ca' bagwleɉo' par chso'onḻilaže'e nada'. \v 3 Na' beṉə' ca' zɉənapə yeḻə' mban zeɉḻicaṉen' zɉənombi'e le' ca tozon' zaco'o par güe'ela'oto', na' ḻeczə zɉənombi'e nada' Jesocrist ben' əbseḻo'onə'. \p \v 4 Babeṉa' le' yeḻə' bala'aṉ yežlyo nga ca de'en babeyož bena' yoguə'əḻoḻ de'en gwlo'o lao na'a gona'. \v 5 Ṉa'a ža X̱a', ben par nic̱h yezi'a yeḻə' bala'aṉ c̱hia'anə' catə' yela'a gan' zo'onə' ca yeḻə' bala'aṉ de'en gwdapa' catə'ən gwzoa' len le' antslə ze'e x̱e yežlyo nga. \p \v 6 Bagwleɉo' baḻə beṉac̱h par chso'onḻilaže'e nada' na' bablo'iga'acda'ane' naquən' naquə yic̱hɉla'aždaogo'onə' na' naquən' chono'. Zɉənaque' xi'iṉo', na' beno' par nic̱h chso'onḻilaže'e nada' na' chso'one' can' nono' mendadən'. \v 7 Na' bazɉəṉezene' de que yoguə'əḻoḻ de'en chona' na' yoguə' dižə' de'en cho'a za'an c̱he cuino'. \v 8 Babe'elena' ḻega'aque' dižə' de'en beno' mendad güe'elenga'aca'ane', na' bazɉənonen c̱hega'aque'. Na' bachsa'acbe'ine' de que de'e ḻiczə gwza'a gan' zo'onə', na' chse'eɉḻe'e de que len' əbseḻo'o nada'. \p \v 9 Chṉabda' le' gaquəleno' ḻega'aque'. Caguə chṉabda' le' gaquəleno' yoguə' beṉac̱hən', sino gaquəleno' beṉə' ca' zɉənaquə xi'iṉo', beṉə' ca' gwleɉo' par chso'onḻilaže'e nada'. \v 10 Na' yoguə' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' zɉənaque' xi'iṉo'. Na' ca'aczən' naquən, notə'ətezə beṉə' zɉənaquə xi'iṉo' ḻeczə zɉənaque' xi'iṉa'. Echzi'a yeḻə' bala'aṉ de'en chso'onḻilaže'e nada' na' de'en chso'one' bichlə de'en chso'one'enə'. \p \v 11 Na' ṉa'a caguə socha' yežlyo ngan', pero beṉə' quinga ṉitə'əcze' yežlyo nga. Nada' bazeza'a gan' zo'onə'. X̱a', naco' ḻe'ezelaogüe beṉə' la'aždao' xi'ilažə'. Na' ca naquə beṉə' ca' gwleɉo' par chso'onḻilaže'e nada', bcuasə' bcue'eɉga'aque' len de'e malən' por yeḻə' chnabia' c̱hio'onə'. Bcuasə' bcue'eɉga'aque' len de'e malən' par nic̱h əsa'aque' tozə len lɉuežɉga'aque'enə' ca chio'o naccho tozə. \v 12 Bedote žlac zoa' len ḻega'aque' babcuasə' bcue'eɉga'aca'ane' len de'e malən' por yeḻə' chnabia' c̱hio'onə'. De'e na'anə' ni toga'aque' cui gwžiayi' sino tozə ben' banaquəczən cuiayi'e par nic̱h gaquə complir can' na Xtižo'onə' de'en nyoɉən. \p \v 13 Na' ṉa'a bazeza'a gan' zo'onə', na' cho'a dižə' quinga lao orasyonṉə' žlac ṉe'e zoa' yežlyo nga par nic̱h ḻega'aque' ṉitə'əchgüe' mbalaz ca mbalazən' zoa' nada'. \v 14 Nada' babe'elenga'aca'ane' xtižo'onə'. Pero na' beṉə' ca' cui zɉənombia' le' chəsə'əgue'ine' beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' por ni c̱he de'en cuich zɉənaque' txen len ḻega'aque', ca nada' cui naca' txen len beṉə' ca' cui zɉənombia' le'. \v 15 Na' ca naquə beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada', caguə chṉabda' le' yeca'aga'aco'one' lao yežlyo ngan', sino chṉabda' le' par əgwcuasə' əgwcue'eɉga'aco'one' len de'en chon gwxiye'enə'. \v 16 Bito zɉənaque' txen len beṉə' ca' cui zɉənombia' le' ca nada' cui naca' txen len beṉə' ca' cui zɉənombia' le'. \v 17 Ben par nic̱h beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada' so'on cuinga'aque' lažə' na'onə' laogüe de'en bazɉənombi'e dižə' ḻi c̱hio'onə'. Yoguə'əḻoḻte de'en babzeɉni'ido' ḻega'aque' naquən de'e ḻi. \v 18 Len' bseḻo'o nada' yežlyo nga par chzeɉni'ida' beṉac̱hən' dižə' ḻi c̱hio'onə', na' ḻeczə ca' nada' bachseḻa'a ḻega'aque' par yoso'ozeɉni'ine' beṉac̱hən' dižə' ḻi c̱hio'onə'. \v 19 Zoa' chon cuina' lažə' na'onə' c̱hedə' chacda' c̱he beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada'. Na' chona' ca' par nic̱h ḻega'aque' so'on cuinga'aque' lažə' na'onə' laogüe de'en bazɉənombi'e dižə' ḻi c̱hio'onə'. \p \v 20 Na' ca naquə chṉaba' gaquəleno' beṉə' ca', bito chṉaba' gaquəleno' ḻega'acze' sino ḻeczə gaquəleno' beṉə' ca' so'onḻilažə' nada' catə' əse'enene' dižə' de'en əsoe' beṉə' ca'. \v 21 X̱a', ben par nic̱h yoguə'əḻoḻe' əsa'aque' tozə len lɉuežɉga'aque' ca le' naco' tozə len nada' na' nada' naca' tozə len le'. Ben ca əsa'aque' tozə laogüe de'en zɉəngode'e txen len chio'o, par nic̱h beṉə' ca' cui zɉənombia' le' se'eɉḻe'e de que len' əbseḻo'o nada'. \v 22 Babeno' par nic̱h chsa'acbe'i beṉə' de que noṉo' nada' yeḻə' bala'aṉ, ca'aczən' chona' nada' par nic̱h chsa'acbe'ine' de que chnežɉua' ḻega'aque' yeḻə' bala'aṉ. Na' chona' ca' par nic̱h əsa'aque' tozə len lɉuežɉga'aque' ca chio'o naccho tozə. \v 23 Ḻega'aque' zɉəngode'e txen len nada' na' nada' ngoda'a txen len le' nic̱h yoguə'əcho gaccho tozə na' ca' beṉə' ca' cui zɉənombia' le' yesə'əṉezene' de que len' əbseḻo'o nada' na' de que chacdo' c̱he beṉə' ca' zɉəngodə' txen len nada' can' chacdo' c̱hia'. \p \v 24 X̱a', bachacdo' c̱hia' antslə ze'e x̱e yežlyo nga. De'e na'anə' beṉo' nada' yeḻə' chey che'eni'inə'. Na' che'enda' de que beṉə' ca' bagwleɉo' par chso'onḻilaže'e nada' ṉite'e len nada' gan' so'anə' par nic̱h yesə'əle'ine' yeḻə' chey che'eni' c̱hia'anə'. \v 25 X̱a', le' naco' ḻe'ezelaogüe beṉə' güen, na' ca naquə beṉə' ca' cui chso'onḻilažə' nada' bito zɉənombi'e le', pero nada' nombi'a le' na' beṉə' ca' bagwleɉo' par chso'onḻilaže'e nada' bazɉəṉezene' de que len' əbseḻo'o nada'. \v 26 Na' babena' par nic̱h zɉəṉezene' can' naquə yic̱hɉla'aždaogo'onə' na' can' chono', na' ṉe'e gonchcza' ca yesə'əṉezene'. Chzeɉni'iga'acda'ane' can' naquə yic̱hɉla'aždaogo'onə' na' can' chono' par nic̱h əsa'acbe'ine' de que chacdo' c̱hega'aque' can' chacdo' c̱hia' nada' na' par nic̱h sotezə soa' len ḻega'aque'. \c 18 \s1 Jodən' bdie' Jeso'osən' lao na' soḻdad ca' \p \v 1 Na' ca beyož gwna Jeso'osən' de'e ca', neto' disipl c̱he' gwza'ato' len ḻe' gwyeɉto' šḻa'a yao Sedron gan' gotə' to güert, na' gwyo'oto' len ḻe'. \v 2 Na' Jodən' ben' banaquən gone' Jeso'osən' lao na' beṉə' ca' chəsə'əgue'i ḻe' nombi'e güertən', c̱hedə' zan las bagwyeɉto' len Jeso'osən' ḻo'o güertən'. \v 3 Na' bx̱oz əblao ca' na' beṉə' fariseo ca' boso'oseḻe'e x̱oṉɉ soḻdad na' len x̱a'ag yo'odao' ca' zɉa'aclene' Jodən' par ɉəsə'əxene' Jeso'osən' ḻo'o güertən'. Zɉa'aque' gan' zo Jeso'osən' zɉənox̱e'e lintern, yi' yech na' spad. \v 4 Jeso'osən' baṉezene' yoguə'əḻoḻ de'en gaquə c̱he', nach bchoɉe' ɉəšague' ḻega'aque' nach gože': ―¿Non' cheyilɉle? \p \v 5 Na' gwse'ene': ―Jeso'os beṉə' Nasaret. \p Na' gož Jeso'osən' ḻega'aque': ―Nada'anə'. \p Na' len Jodən' ḻega'aque', ben' banaquən gone' Jeso'osən' lao na'aga'aque'enə'. \v 6 Na' catə' gože' ḻega'aque': “Nada'anə'”, ḻe'e besyə'əbiguə'əte' gosxanḻə na' gosə'əbix̱e' gwsa'ate'e lao yon'. \v 7 Na' de'e yoblə gože' ḻega'aque': ―¿Non' cheyilɉle? \p Na' ḻega'aque' gosə'əze'ene': ―Cheyilɉto' Jeso'os beṉə' Nasaret. \p \v 8 Na' gwna Jeso'osən': ―Bagwnia' le'e de que nada'anə'. Na' šə nadan' cheyilɉle, ḻe'e güe' latɉə žɉəya'ac beṉə' quinga. \p \v 9 Gože' ca' par nic̱h goc complir can' gwne' de que ni to beṉə' ca' bagwleɉ Diozən' par chso'onḻilaže'ene' cui yesə'əbiayi'e. \v 10 Na' Simon Bedən' no'e to spad na' golɉe'en gwc̱hogue' nag ḻicha xmos beṉə' gwnabia' c̱he bx̱oz ca'. Na' mosən' le' Malco. \v 11 Na' Jeso'osən' gože' Bedən': ―Bego'o spad c̱hio'onə' ḻo'o liže. ¿Echaquele gonḻe par nic̱h cui c̱hi' saca'a can' babsi' X̱a'anə' xṉeze c̱hi' saca'a? \s1 Gosə'əc̱he'e Jeso'osən' lao ben' le Anas \p \v 12 Nach soḻdad ca' len capitan c̱hega'aque'enə' na' zɉəlen x̱a'ag yo'odao' c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gosə'əzene' Jeso'osən' na' boso'oc̱heɉe'ene'. \v 13 Na' gosə'əc̱he'ene' zgua'atec lao Anas xta'obin' c̱he Caifasən'. Caifasən' naquəche' bx̱oz əblao c̱he ṉasyon c̱heton' ca izən'. \v 14 Na' Caifas na'anə' babnežɉue' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' consejon' de que napən ḻega'aque' cuent tozə ben' so'ote' lgua'a yesə'əbiayi' yogue'e len ṉasyon c̱heto'onə'. \s1 Bedən' bito gwc̱hebe' šə lene' Jeso'osən' \p \v 15 Simon Bedən' na' nada' ɉənaoto' Jeso'osən'. Na' nombia' bx̱oz əblaonə' nada'. De'e na'anə' goc gwyo'a len Jeso'osən' chyo'o c̱he bx̱oz əblaonə'. \v 16 Na' Bedən' bega'aṉe' cho'a puertən' fuerlə. Na' bechoɉa' na' be'elena' no'olən' chapə cho'a puertən' dižə', nach gwlo'o no'olən' Bedən' c̱hedə' nombia' bx̱oz əblaonə' nada'. \v 17 Nach no'olən' chapə cho'a puertən' gože' Bedən': ―¿Ecaguə leno' len' naco' disipl c̱he be'enə'? \p Na' gwne': ―Bito lena' nada'. \p \v 18 Na' mos ca' na' x̱a'ag yo'odao' ca' bagosə'əbeque' yi' ya'alɉ c̱hedə' chac zag. Na' zɉəzeche' cho'a yi'inə' par chəsyə'əže'ine'. Na' len Bedən' zeche' len ḻega'aque' cho'a yi'inə' par cheže'ine'. \s1 Gosə'əṉabene' Jeso'osən' c̱he de'en chsed chlo'ine' \p \v 19 Na' bx̱oz əblaonə' gwṉabene' Jeso'osən' c̱he neto' disipl c̱he' na' c̱he de'en chsed chlo'ine'. \v 20 Nach Jeso'osən' gože'ene': ―Nada' zaquə'əlao babi'a dižə' len beṉac̱hən'. Syempr babsed blo'ida' ḻo'o yo'odao' c̱hecho ca' na' ḻeczə ca' ḻo'o yo'odao' əblaonə' gan' chəsə'əžag yoguə' beṉə' Izrael gwlaž c̱hechon'. Bito bi bi dižə' ṉe'e gua'a bgašə'əzə. \v 21 ¿Bixc̱hen' chṉabdo' nada'? Gwṉabe beṉə' ca' bagwse'ene de'en babsed bablo'ida'. Ḻega'aque' zɉəṉezene' bi dižə'ən babe'elenga'aca'ane'. \p \v 22 Gwde gwna Jeso'osən' ca', to x̱a'ag yo'odao' beṉə' zechan' gwdape'e x̱ague'enə', nach gože'ene': ―¿Eca' choži'o xtižə' ben' naquə bx̱oz əblaonə'? \p \v 23 Nach gož Jeso'osən' ḻe': ―Šə bi de'e mal bagwnia', be' dižə' c̱he bi de'e malən'. Na' šə gwnia' de'e güen, ¿bixc̱hen' chgapo'o nada'? \p \v 24 Nach Anasən' bdie' Jeso'osən' ncheɉe' lao Caifasən' ben' naquəch bx̱oz əblaonə'. \s1 De'e yoblə Bedən' bito gwc̱hebe' šə lene' Jeso'osən' \p \v 25 Na' Bedən' ṉe'e zeche' cho'a yi'inə' par cheže'ine' na' beṉə' ca' zɉəzecha na' gosə'əze'ene': ―¿Ecaguə ḻeczə lenon' naco' disipl c̱he be'enə'? \p Na' bito gwc̱hebe', na' gwne': ―Bito lena' nada'. \p \v 26 To xmos beṉə' gwnabia' c̱he bx̱oz ca' naque' famiḻy c̱he ben' əgwc̱hog Bedən' nague', na' gože' Bedən': ―¿Ecaguə zle'ida' le' len Jeso'osən' ḻo'o güertən'? \p \v 27 Na' Bedən' de'e yoblə bito gwc̱hebe', na' ḻe'e gwchežte to ḻecw. \s1 Gosə'əc̱he'e Jeso'osən' lao Pilatən' \p \v 28 Na' do che'eni'iḻas bx̱oz əblao ca' gosə'əbeɉe' Jeso'osən' gan' zo Caifasən' na' gosə'əc̱he'ene' gan' chon Pilatən' yeḻə' jostisən'. Na' ḻega'aque' bito gwso'e len Jeso'osən' gan' chon Pilatən' yeḻə' jostisən' c̱hedə' segon costombr c̱hega'aque' bito gaquə əsa'ogüe' de'e ca' gwso'one' par xše' lṉi pascon' šə so'e ḻo'o yo'o c̱he beṉə' ca' cui chəsə'ənao costombr c̱hega'aque' ca'. \v 29 De'e na'anə' Pilatən' bchoɉe' gan' nitə' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' na' gože' ḻega'aque': ―¿Bi ben bengan'? ¿Ede bi de'e chaole xya? \p \v 30 Na' gwse'ene': ―Žalə' benga cui naque' beṉə' mal bito əgwdeto'one' lao na'onə'. \p \v 31 Na' gož Pilatən' ḻega'aque': ―Ḻe'e yec̱he'e na' ḻe'e gon yeḻə' jostis c̱he'enə' segon ḻei c̱helen'. \p Na' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gwse'ene': ―Bito bi lsens c̱heto' de par no gotto'. \p \v 32 Ca goquən' goc complir can' gwna Jeso'osən' bzeɉni'ine' naquən' gaquə so'ote'ene'. \v 33 Nach Pilatən' beyo'e gan' chone' yeḻə' jostisən', na' goxe' Jeso'osən' nach gože'ene': ―¿Elen' naco' Rei c̱he beṉə' Izrael ca'? \p \v 34 Jeso'osən' gože'ene': ―¿Econ de'e babidzən yic̱hɉo'onə' nao' ca', o šə beṉə' yoblə gosə'əne' le' ca'anə'? \p \v 35 Pilatən' gože'ene': ―¿Echacdo' naca' nada' beṉə' Izraelən'? Beṉə' gwlaž c̱hio' ca' na' bx̱oz əblao c̱hele can' boso'odie' le' lao na'a nga. ¿Bi de'e xiṉɉən' beno'? \p \v 36 Nach Jeso'osən' goze'ene': ―Nža'alə can' chnabia' nada' na' nža'alən' chəsə'ənabia' notə'ətezəchlə beṉə' gwnabia'. Yeḻə' gwnabia' c̱hi'anə' bito za'an c̱he beṉə' ža' yežlyo nga. Žalə' za'an c̱he beṉə' ža' yežlyo nga beṉə' ca' chəsə'ənabi'anə' yesə'ədiḻe' par nic̱h cui gaca' lao na' beṉə' Izrael gwlaž c̱hia' quinga. Pero yeḻə' chnabia' c̱hia'anə' bito za'an c̱he yežlyo nga. \p \v 37 Nach gož Pilatən' ḻe': ―¿Ena' rein' naco'? \p Na' gwna Jeso'osən': ―De'e ḻin' bagwnao' de que nada' naca' rei. Babida' yežlyo nga golɉa' par nic̱h ṉabi'a na' par nic̱h əgwzeɉni'ida' beṉac̱hən' dižə' ḻi c̱he Diozən'. Beṉə' ca' bachoso'ozenag c̱he dižə' ḻi c̱he Diozən' ḻeczə choso'ozenague' c̱hia'. \p \v 38 Nach gož Pilatən' le': ―Cuili bin' naquə dižə' ḻin'. \s1 Gosə'əc̱hoglaogüe'en so'ote' Jeso'osən' \p Na' beyož gwna Pilatən' ca' bchoɉe' yetši'i gan' nitə' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' na' gože' ḻega'aque': ―Bito bi chla'alaon šə bi doḻə'ənə' napə benga. \v 39 Na' ca naquə de costombr c̱hele de que to beṉə' presən' gwsana' lao lṉi pascon', ¿əchene'ele gwsana' benga naquə Rei c̱he le'e beṉə' Izrael? \p \v 40 Nach gwso'osye'e gosə'əne': ―Bito gwsano' be'ena'. Barrabas na' əgwsano'. \p Len Barrabasən' naque' to beṉə' bguan. \c 19 \p \v 1 Nach ben Pilatən' mendad gosə'əyine' Jeso'osən'. \v 2 Na' soḻdad ca' gwso'one' to coron de xis yešə' na' boso'ožine'en yic̱hɉe'enə'. Na' boso'oguacue'ene' to cḻas lachə' morad ca de'en chəsə'əc̱hin rei ca'. \v 3 Na' gwo'onene' borl gosə'əne': ―Biba Rei c̱he beṉə' Izrael. \p Na' gosə'əgape'e x̱ague'enə'. \p \v 4 Nach Pilatən' bchoɉe' chyo'onə' de'e yoblə na' gože' beṉə' Izrael ca' ža'anə': ―Ṉa'a cueɉa'ane' par nic̱h əṉezele ca xyan' de'en chaole c̱he', ni to de'e xiṉɉ cui cheželda' šə bin' none'. \p \v 5 Na' bchoɉ Jeso'osən' chyo'onə', zo coron de yešə'ənə' yic̱hɉe'enə', na' nyaze' lachə' moradən'. Na' gož Pilatən' ḻega'aque': ―Ḻe'e ggüia, nga zecha be'enə'. \p \v 6 Na' bx̱oz əblao ca' na' x̱a'ag yo'odao' ca', catə' besə'əle'ine' ḻe' gwso'osye'e gosə'əne': ―¡Bde'e ḻe'e yag corozən'! ¡Bde'e ḻe'e yag corozən'! \p Pilatən' gože' ḻega'aque': ―Ḻe'e ḻec̱he'e na' ḻegwde'e ḻe'e yag corozən' c̱hedə' ca xyan' chaole c̱he', ni to de'e xiṉɉ cui cheželda' šə bin' none'. \p \v 7 Na' gwse' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' ḻe': ―Segon ḻei c̱heto' de'en de cheyaḻə' gotchone' c̱hedə' ne' naque' xi'iṉ Dioz ḻa'aṉə'əczə naque' con to beṉac̱hzə. \p \v 8 Bachžeb Pilatən' ca de'en bachaquən', na' catə' benene' gosə'əne' ca' c̱he Jeso'osən' nachlə bžebəche'. \v 9 Nach beyo'o Pilatən' len Jeso'osən' de'e yoblə gan' chone' yeḻə' jostisən'. Na' gože' Jeso'osən': ―¿Ga beṉə' le'? \p Pero Jeso'osən' bito boži'e xtiže'enə'. \p \v 10 Nach Pilatən' gože'ene': ―¿Ecui choži'o xtiža'anə'? ¿Ecui ṉezdo'onə' nada' napa' yeḻə' chnabia' par gwsana' le' na' napa' yeḻə' chnabia' par əgwda' le' ḻe'e yag corozən'? \p \v 11 Jeso'osən' gože'ene': ―Bito bi yeḻə' gwnabia' napo' len nada' žalə' Diozən' cui noṉe'en le'. Na' ben' əbde nada' lao na'onə' doḻə' xench nape' cle ca le'. \p \v 12 Nach gwdilɉlažə' Pilatən' naclə gone' əgwsane'ene'. Pero beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gwso'osye'e gosə'əne': ―Šə əgwsano' benga, contr Rei Sesar nan' gono' šə ca'. Notə'ətezə beṉə' ne' de que naque' rei, contr Rei Sesarən' chone'. \p \v 13-14 Nach Pilatən' beyož benene' de'en əgwse' beṉə' ca' ḻe', gwleɉe' Jeso'osən' chyo'onə'. Na' ḻeczə bchoɉ ḻe' chyo'onə' gan' nao yeɉ, gan' nzi'in dižə' ebreo Gabata. Na' gwchi'e gan' chbi'e catə' chone' yeḻə' jostisən'. Nach gože' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton': ―Nga zo Rei c̱helen'. \p Na' do gobiž catə'ən gože' ḻega'aque' ca', na' beṉə' Izrael gwlaž c̱heto' ca' choso'osi'ini'e par lṉi pascon' žanə'. \p \v 15 Nach ḻega'aque' gwso'osye'e gosə'əne': ―¡Gwcue'e! ¡Bde'e ḻe'e yag corozən'! \p Na' gož Pilatən' ḻega'aque': ―¿Erei c̱hele nga gona' mendad yoso'ode'ene' ḻe'e yag corozən'? \p Nach bx̱oz əblao ca' gwse'ene': ―Caguə rei c̱heto' benga. Tozə Sesarən' naque' rei c̱heto'. \p \v 16 Ca' goquən' bdie' Jeso'osən' lao na'aga'aque'enə' par te'e ḻe'e yag corozən'. \s1 Boso'ode'e Jeso'osən' ḻe'e yag corozən' \p \v 17 Nach gosə'əc̱he'e Jeso'osən' fuerlə syodan' gan' boso'oda' soḻdad ca' ḻe' ḻe'e yag corozən'. Latɉən' nzi'in Golgota dižə' ebreo, zeɉen dižə' latɉə c̱he yic̱hɉ beṉə' guat. Na' gwze'e zde' noa' coroz c̱he'enə'. \v 18 Na' Golgota na' boso'ode'ene' ḻe'e yag corozən'. Na' len yec̱hopə beṉə' yoblə boso'ode'e ḻe'e yec̱hopə yag coroz tgüeɉe' cuite'enə', Jeso'osən' gwyo'e gwchoḻ. \v 19 Na' Pilatən' bene' mendad byoɉ to c̱hopə ḻetr de'e gwda' yic̱hɉ yag coroz c̱he Jeso'osən', boso'ozoɉe'en nan: “Jeso'os beṉə' Nasaret, Rei c̱he beṉə' Izrael.” \v 20 Boso'ozoɉe'en dižə' ebreo, dižə' griego na' dižə' latin. Na' zan beṉə' Izrael gwlaž c̱heton' boso'olabe' de'enə' byoɉən', c̱hedə' gan' gwda' Jeso'osən' ḻe'e yag corozən' naquən gaḻə'əzə syodan'. \v 21 De'e na'anə' beṉə' ca' zɉənaquə bx̱oz əblao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gwse'e Pilatən': ―Bša'an par nic̱h cui ṉan de que naque' rei c̱he neto' beṉə' Izrael, sino ṉan de que ḻen' gwne' naque' rei c̱heto'. \p \v 22 Na' Pilatən' gwne': ―De'en bena' mendad boso'ozoɉe', banyoɉənṉə'. \p \v 23 Nach soḻdad ca', beyož boso'ode'e Jeo'osən' ḻe'e yag corozən' gosə'əzi'e xalane'e ca' na' gwso'one'en taplə, to part güeɉən gosə'əzi'e. Na' ḻeczə ca' gosə'əzi'e xe'enə' de'en naquə ca xadoṉ cha'o. Pero lachə'ənə' naquən de to golizə. Bito bi dia nyazən. \v 24 Na' gwse'e lɉuežɉe': ―Bito əgwzoxɉchon' sino gonchon rif. Yešc no yechelən. \p Na' gwso'one' ca' par nic̱h goc can' nyoɉ Xtižə' Diozən' gan' nan: “Yosyo'ole'e xalana'anə' entr ḻega'aque' na' so'one'en rif.” Na' ca'anə' gwso'on soḻdad ca'. \p \v 25 Na' cuit coroz c̱he Jeso'osən' zecha xne'enə' len beṉə' bile'enə' na' len Maria no'ol c̱he Cleofas na' Maria beṉə' Magdala. \v 26 Na' catə' Jeso'osən' ble'ine' zecha xne'enə' gaḻə'əzə na' nada' zecha' cuite'enə', nach gože'ene': ―Naogüe, benga gaque' ca xi'iṉo'. \p \v 27 Nach gože' nada': ―Bži'ilažə' xna'a nga ca xna'onə'. \p Na' lao žanə' nada' gwcua'ane' bena'ane' ca famiḻy c̱hia'acza'. \s1 Can' goquə catə'ən got Jeso'osən' \p \v 28 Jeso'osən' ṉezene' de que bac̱h goc yoguə'əḻoḻ de'en cheyaḻə' gaquən. Na' par nic̱h gaquə can' na Xtižə' Diozən' de'enə' nyoɉən gwne': ―Chbilda' nis. \p \v 29 Na' de latə' bino corrient de'e yožə to ḻo'o xguaguə dao'. Na' to beṉə' bosgaže'e to sponj len bino corrientən' na' bosšine'en cho'a Jeso'osən' bso'en to lao xis de'en ne' isopo. \v 30 Na' beyož gwxop Jeso'osən' bino corrientən' gwne': ―Bac̱h goc yoguə'əḻoḻ de'en cheyaḻə' gaquən'. \p Na' bc̱hequə' yic̱hɉe'enə' gote'. \s1 To soḻdadən' gode'e lanz cuit ḻe'e Jeso'osən' \p \v 31 Nach beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton' gosə'əṉabene' Pilatən' gone' mendad yesə'əyišɉw soḻdad ca' ṉi'a beṉə' ca' zɉəda' ḻe'e yag corozən' nic̱h yob sa'ate' par nic̱h ca' yesyə'əque'e ḻega'aque'. Bito gwse'enene' yesyə'əga'aṉ cuerp ca' ḻe'e yag corozən' xte yeteyo, c̱hedə' yeteyon' naquən ža dezcanz na' ža lṉi xen. \v 32 Nach Pilatən' bene' mendad ɉa'ac soḻdad ca' na' gosə'əyišɉue' c̱hopə la'a ṉi'a ben' boso'ode'e to šḻa'a cuit Jeso'osən'. Na' ḻeczə ca' gwso'one' len ben' gwda' ḻe'e yag corozən' cuite'en yešḻa'a. \v 33 Na' catə' besə'əžine' gan' da' Jeso'osən', besə'əle'ine' bagote', na' bito gosə'əyišɉue' ṉi'e ca'. \p \v 34 Pero to soḻdadən' gode'e lanzən' cuit ḻe'e Jeso'osən', na' ḻe'e bchoɉten chen len nis. \v 35 Nada' ble'ida' can' goquən' na' ṉezda' de que dižə' de'en cho'a naquən de'e ḻi. Na' cho'a dižə'ənə' par nic̱h lenczə le'e šeɉḻe'ele. \v 36 Goc ca' par nic̱h goc complir can' na Xtižə' Diozən' de'en nyoɉən gan' nan: “Ni to žit yo'e cui yesə'əyišɉue'.” \v 37 Na' len yeto gan' nan: “Yoso'ogüie' ben' əgwsa'ade'e lanzən'.” \s1 Boso'ocuaše'e Jeso'osən' \p \v 38 Na' gwde na' Jwse beṉə' Arimatea gwṉabene' Pilatən' gwnežɉue' lsens yeque'e cuerp c̱he Jeso'osən'. Na' Pilatən' be'e lsens. Nach gwyeɉ Jwsen' na' beque'e cuerpən'. Jwsen' naque' disipl c̱he Jeso'osən' pero bgašə'əzə por ni c̱he bžebe' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton'. \v 39 Na' ḻeczə gwyeɉlen Nicodemon' ḻe' ben' bagwyeɉ antslə gan' zo Jeso'osən' to še'elə. Na' Nicodemon' no'e to de'e chḻa' zix̱ de'e none' len mirra na' aloes, ca do tapa robən'. \v 40 Na' boso'oc̱hele' cuerp c̱he Jeso'osən' sint de lachə' na' len de'en chḻa' zix̱ən', ca costombr c̱he neto' beṉə' Izrael catə'ən chcuašə'əto' beṉə' guat. \v 41 Na' gaḻə'əzə gan' gwso'ote' Jeso'osən' ḻe'e yag corozən' gotə' to güert. Na' ḻo'o güertən' bazo to bloɉ ba de'e cobə de'e bagwc̱he'eṉ Jwsen' ḻe'e yeɉ ga cuiczə no beṉə' guat ṉe'e šo'o. \v 42 Na' boso'ocuaše'e Jeso'osən' ḻo'o bloɉ banə' laogüe de'e zon gaḻə'əzə c̱hedə' chsa'acbyenene' por ni c̱he de'e naquə yeteyo ža dezcanz na' ža xen c̱he lṉi pascon'. \c 20 \s1 Beban Jeso'osən' ladɉo beṉə' guat ca' \p \v 1 Na' bal dmigw Maria beṉə' Magdalan' gwyeɉe' cho'a bloɉ ban'. Na' ble'ine' yeɉən' da' cho'inə' babga'an. \v 2 Nach beza'adoe' beyede' ga'an zoto' len Simon Bedən', nach gwne' neto': ―Babesyə'əbeɉe' X̱anchon' ḻo'o ban', na' bito ṉezecho galə besyə'əyo'ene'. \p \v 3 Nach gwza'ato' len Bedən' gwyeɉto' cho'a bloɉ ban'. \v 4 C̱hopteto' gwsa'adoto' pero nada' gwsa'adocha' ca Bedən' na' zgua'atec nada' bžina'. \v 5 Na' bcheca'a bgüia' ḻo'o ban' na' ble'ida' lachə' ca' gan' zɉəchi'in, pero bito gwyo'a. \v 6 Ḻe'e bla'ate Simon Bedən' na' ḻe' gwyo'e ḻo'o ban' na' ḻeczə ble'ine' lachə' ca' gan' zɉəchi'in. \v 7 Na' bey de'en bosyo'oguazɉe' laogüe'enə' bito lenən lachə' ca' yeḻa', ndobən chi'in ca'aḻə. \v 8 Na' ḻa'aṉə'əczə nadə'əteca' byob bžina', gwdechlə gwyo'a ḻo'o ban', na' catə' ble'ida' de'e ca' gwyeɉḻi'a de que beban Jeso'osən'. \v 9 La' ca orən' bito ṉe'e šeɉni'ito' Xtižə' Diozən' de'enə' nyoɉən nan de que yeban Jeso'osən' ladɉo beṉə' guat ca'. \v 10 Na' beza'ato' beyeɉ ližto'. \s1 Maria beṉə' Magdalan' ble'ine' de que mbanczə Jeso'osən' \p \v 11 Na' Marian' bega'aṉe' chbeže' cho'a bloɉ ban'. Na' lao chbeže'enə' bcheque'e bgüie' ḻo'inə'. \v 12 Na' ble'ine' c̱hopə angl zɉənyaze' lachə' šyiš zɉəchi'e ḻo'o ban', toe' chi' zda yic̱hɉlei na' yetoe' chi' zda xni'alei gan' gotə' cuerp c̱he Jeso'osən'. \v 13 Nach gwse'e no'olən': ―¿Bixc̱hen' chbežo' no'olə? \p Na' ḻe' boži'en gože' ḻega'aque': ―C̱hedə' babesyə'əyo'e X̱ana'anə', na' cabi ṉezda' galə ɉəsyə'əsane'ene'. \p \v 14 Ca beyož gwna Marian' ca', gwyec̱hɉe' bgüie' traslə na' ble'ine' Jeso'osən' zeche' cože'enə', pero bito beyombia' Marian' ḻe'. \v 15 Nach gož Jeso'osən' ḻe': ―No'olə ¿bixc̱hen' chbežo'? ¿Non' cheyilɉo'? \p Na' Marian' bene' xbab de que ben' chapə güert na'anə', na' gože'ene': ―Šə le' babeyo'one'enə', gwna nada' galə ɉəyesano'one'enə' na' nada' yeyo'ane'. \p \v 16 Jeso'osən' gože' ḻe': ―Maria. \p Na' Marian' gwyec̱hɉe' de'e yoblə na' gože'ene': ―Raboni―, naquən dižə' ebreo na' zeɉen Maestr. \p \v 17 Jeso'osən' gože' ḻe': ―Bito gox̱o'o nada', la' bito ṉe'e yeyepa' ga'an zo X̱a'anə'. Beyeɉ lao disipl c̱hia' ca' yeḻa' beṉə' ca' zɉənaquə ca biša'a na' zana' na' gožga'aque' de que yeyepa' ga'an zo X̱a'anə', ben' ḻeczə naque' X̱ale. Naque' Dioz ben' cho'elaogua'a na' ḻeczə naque' Dioz ben' cho'ela'ole. \p \v 18 Nach beza' Maria beṉə' Magdalan' bedəyedix̱ɉue'ine' neto' disipl de que bable'ine' X̱anchon'. Na' be'elene' neto' dižə' de'en gož Jeso'osən' ḻe'. \s1 Disipl c̱he Jeso'osən' besə'əle'ine' de que mbancze' \p \v 19 Na' ca bex̱ɉw že' ža dmigon' neto' disipl c̱he' nžagto' txen. Na' zɉənyeyɉw puert ca' por ni c̱he de'en bžebto' beṉə' blao c̱he ṉasyon Izrael c̱heton'. Catə'əczla gocbe'ito' bazecha Jeso'osən' gwchoḻto'onə'. Nach gože' neto': ―Ḻeso binḻo len xbab de'en yo'o ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen'. \p \v 20 Ca beyož gwne' ca' blo'ine' neto' ḻo'o taque'e ca' na' cuit ḻe'enə'. Na' bebeito' ble'ito' X̱anchon'. \v 21 Nach goze'e neto' yetši'i: ―Ḻeso binḻo len xbab de'en yo'o ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen'. Can' bseḻə' X̱a'anə' nada' yežlyo nga par chona' xšine'enə', ca'aczən' əchseḻa'a le'e par gonḻe xšina'anə'. \p \v 22 Beyož gwne' ca' blobe' neto' nach gože' neto': ―Ḻe'e si' Spirit c̱he Diozən'. \v 23 Beṉə' ca' yesyə'ədiṉɉe xtoḻə'əga'aque'enə' naple yeḻə' chnabia' par ye'ega'aclene' de que bagwnitlaon. Pero beṉə' ca' cui yesyə'ədiṉɉe xtoḻə'əga'aque'enə' naple yeḻə' chnabia' par ye'ega'aclene' de que bito ṉitlaon. \s1 Tomasən' ble'ine' de que mban Jeso'osən' \p \v 24 Na' Tomas ben' boso'osi'e Didimo laogüe de'en naque' beṉə' cuaš, lene' neto' šižiṉto', pero bito zoe' len neto' catə'ən bedəyelo'elao Jeso'osən'. \v 25 Na' neto' gožto'one': ―Bable'ito' X̱anchon'. \p Nach Tomasən' gože' neto': ―Xte que le'ida' taque'e ca' na' əgwzebə xbena'anə' gan' gwdebə clab ca', na' əgwzebə na'anə' cuit ḻe'enə', nach šeɉḻi'a. \p \v 26 Gozde to xman zezzoto' ḻo'o yo'onə' de'e yoblə, na' zo Tomasən' len neto'. Na' ḻeczə zɉənyeyɉw puert ca', catə'əczla bezla' Jeso'osən' na' gozzeche' gwchoḻto'onə', na' gwne': ―Ḻeso binḻo len xbab de'en yo'o ḻo'o yic̱hɉla'ažda'olen'. \p \v 27 Nach gože' Tomasən': ―Bgüia ḻo'o taca'a quinga na' bzeb xbeno'onə'. Na' bzeb na'onə' cuit ḻi'a nga par nic̱h šeɉḻi'o. Na' cui gaco' to beṉə' cui cheɉḻe'. \p \v 28 Nach Tomasən' gože'ene': ―X̱ana', na' Dioz c̱hia'. \p \v 29 Nach gož Jeso'osən' ḻe': ―Xte que ble'ido' nada' nach gwyeɉḻi'o. Mbalazəch len beṉə' cui yesə'əle'i nada' na' se'eɉḻe'e. \s1 Ḻibr nga nyoɉən par nic̱h šeɉḻe' beṉə' de que Jeso'osən' naque' Xi'iṉ Dioz \p \v 30 Na' de'e zan miḻagr de'e ben Jeso'osən' gan' zoto'onə' pero bito bzoɉga'aca'an nga. \v 31 Pero zɉənyoɉ de'e quinga par nic̱h sotezə sole šeɉḻe'ele de que Jeso'os na'an Xi'iṉ Diozən' ben' gwleɉ Diozən' par gaquəlene' beṉac̱hən', na' par nic̱h gatə' yeḻə' mban zeɉḻicaṉe c̱hele laogüe de'en chonḻilažə'əlene'. \c 21 \s1 Jeso'osən' blo'elaogüe' gažə disipl c̱he' ca' \p \v 1 Gwde goc de'e ca', Jeso'osən' bozloe' laogüe' neto' disipl c̱he' yetši'i cho'a nisdao' Galilea de'en ḻeczə nzi' Tiberias. Quinga blo'elaogüe' neto': \v 2 Txen zoto'onə' Simon Bedən', len Tomasən', na' Natanaelən' na' nada' na' beṉə' biša'a na' yec̱hopə disiplən'. Natanaelən' naque' beṉə' Cana, to yež de'e chi' gan' mbane Galilean'. Na' Tomasən' de'en naque' beṉə' cuaš nachən' boso'osi'ene' Didimo. \v 3 Simon Bedən' gože' neto': ―Ša'ayetošca' gwxen beḻ. \p Na' gožto'one': ―Ḻeczə gwza' neto'. \p Nach gwza'ato' gwyeɉto' cho'a nisda'onə' na' gwyo'oto' to ḻo'o barcw. Pero že'enə' cuiczə no no bdole'eto'. \v 4 Na' che'eni'ilas bla' Jeso'osən' cho'a nisda'onə' pero na' neto' bito beyombi'ato' šə ḻe'enə'. \v 5 Jeso'osən' gwṉe' zižɉo gože' neto': ―Xi'iṉda'ogua'a ¿gaṉ beḻ ya'a gaocho? \p Na' boži'ito' xtiže'enə' gožto'one': ―Notono de. \p \v 6 Nach gože' neto': ―Ḻe'e gwzaḻə' yix̱ɉw beḻ c̱helen' cuit barcon' ḻichalə na' əželeleb. \p Nach bzaḻə'əto' yix̱jw beḻ c̱heto'onə' na' xte caguə gwzoito' yecueto'on ḻo'o barcon' tant beḻ zan gwža' ḻo'inə'. \v 7 Nach nada' goža' Bedən': ―X̱ancho na'anə'. \p Nach Simon Bedən' cate goža'ane': “X̱ancho na'anə'”, ḻe'e beyacwte' xalane'enə', la' de'e cho'o ḻo'olzən' nacue' par nic̱h chone' žinṉə', na' ḻe'e bexitə'əte' lao nisən' par nic̱h byob bežine' gan' zo Jeso'osən'. \v 8 Na' neto' zeyo'oto' ḻo'o barcw da'onə' ze'e zenxobəto' yix̱ɉw beḻən' gan' ža' beḻ ya'a ca'. Caguə nactequəch zitə' cho'a nisda'onə', ca do yeto gueyoa metrzən'. \v 9 Na' catə' bežinto' cho'a nisda'onə' beyetɉto' ḻo'o barcon' na' ble'ito' chi' yi' ya'alɉən' na' xoa to beḻ ya'a laogüen', na' len yet. \v 10 Jeso'osən' gože' neto': ―Ḻe'e yeyox̱ə' la' beḻ ya'a ca' ze'e gwxenḻe niḻə. \p \v 11 Na' Simon Bedən' gwyeɉe' gan' chi' barcon' na' ɉəyeseže' yix̱ɉw beḻən' gan' ncheɉən. Nach bexobəto'on yo bižlə. Na' ža'an to gueyoa ši'iṉeyon beḻ xen. Na' bito gwchezə yix̱ɉon' ḻa'aṉə'əczə bia zanṉə' gwža' ḻo'inə'. \v 12 Jeso'osən' gože' neto': ―Ḻe'e da gaole xsil. \p Na' ni toto' cui beyaxɉeto' ye'eto'one': “¿No le'?” la' gocbe'ito' de que X̱ancho na'aczənə'. \v 13 Jeso'osən' bgüigue'e gwxi'e yetən' na' beṉe' c̱he c̱heto'. Na' ḻeczə ca' bene' len beḻən'. \p \v 14 De'e nga beyoṉ las blo'elao Jeso'osən' neto' disipl c̱he' lao bebane' ladɉo beṉə' guat ca'. \s1 Jeso'osən' be'elene' Simon Bedən' dižə' \p \v 15 Na' ca bedaoto'onə' Jeso'osən' gože' Simon Bedən': ―Simon xi'iṉ Jonas ¿əchaquəchdo' c̱hia' can' chsa'aque beṉə' quinga c̱hia'? \p Na' boži'en gože': ―X̱ana' le' ṉezdo' de que chacda' c̱hio'. \p Jeso'osən' gože' ḻe': ―Bsed blo'i beṉə' ca' ze'e gwzolao chso'onḻilažə' nada'. \p \v 16 Na' de'e əgwchop lase goze'ene': ―Simon xi'iṉ Jonas ¿əchacdo' c̱hia'? \p Na' Bedən' gože'ene': ―X̱ana' le' ṉezdo' de que chacda' c̱hio'. \p Jeso'osən' gože' ḻe': ―Bgüia bye beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada'. \p \v 17 De'e əgwyoṉ lase gože'ene': ―Simon xi'iṉ Jonas, ¿əchacdo' c̱hia'? \p Na' Bedən' gocchgüeine' de'e gože'ene' de'e gwyoṉ lase: “¿Echacdo' c̱hia'?” Na' gože' ḻe': ―X̱ana' le' ṉeze nḻe'ido' yoguə'əḻoḻ. Le' ṉezdo' de que chacda' c̱hio'. \p Jeso'osən' gože' ḻe': ―Bsed blo'i beṉə' ca' chso'onḻilažə' nada'. \v 18 De'e ḻi əchnia' le' catə' goco' beṉə' güego' cuino' boc̱heɉ doxpeyo'onə' na' gwyeɉo' con ga nazən c̱hio'. Pero catə' gaco' beṉə' golə, əgwḻi na'onə' na' beṉə' yoblə yoc̱heɉe' doxpeyo'onə' na' yesə'əc̱he'e le' ga cui che'endo'. \p \v 19 Na' de'en gože'ene' ca' zeɉe dižə' de que Bedən' gone' ca si' Diozən' yeḻə' bala'aṉ ca de'en gaquə Bedən' lao na' beṉə' mal ca' par so'ote'ene'. Gwde gwna Jeso'osən' can' gaquə c̱he Bedən' nach gože' Bedən': ―Da len nada'. \s1 Jeso'osən' goquene' c̱he Juanṉə' \p \v 20 Na' beyec̱hɉ Bedən' ble'ine' nada' naogua' ḻega'aque' na' bene' xbab can' chaque Jeso'osən' c̱hia', la' nada'an gwchi'a cuit Jeso'osən' žen' gwdaoto' xše'enə' txen catə'ən goža'ane': “X̱ana', ¿noxaczxən' əgwde le' lao na' beṉə' ca'?” \v 21 Nach Bedən' gože' Jeso'osən': ―X̱ana' ¿nac gaquə c̱he benga? \p \v 22 Jeso'osən' gože' ḻe': ―Šə che'enda' ṉe'e zoczə benga xte catə'ən yida' yetlas ¿bixa zedən' chaco'? Con gwzotezə gwzo benḻilažə' nada' na' bzenag c̱hia'. \p \v 23 De'e na'anə' gwditɉ dižə'ənə' entr beṉə' ca' chso'onḻilažə' Cristən' de que nada' bito gata'. Pero Jeso'osən' caguə gože' Bedən' cui gata'anə' sino gože'ene': “Šə nada' che'enda' ṉe'e zocze' xte catə'ən yida' yetlas ¿bixa zedən' chaco'?” \p \v 24 Nada'an naca' disiplən' ben' goquene' c̱hei na' ṉezda' can' goquə yoguə' de'e quinga babzoɉa'. Na' ḻeczə le'e ṉezczele de que dižə' ḻin' cho'a. \p \v 25 Zanch de'e de de'e ben Jeso'osən' de'e cui zɉənyoɉ. Žalə' zɉənyoɉ yoguə'ən na' tgüeɉə tgüeɉən ḻibr zan juisy zɉəde žalə' ca'. \pc De'e na'azən' chzoɉa'.