\id REV \ide UTF-8 \h Apocalipsis \toc1 DIZRA' DA BLE'E JESUCRISTO JUAN \toc2 Apocalipsis \toc3 Ap. \mt1 DIZRA' DA BLE'E JESUCRISTO JUAN \c 1 \s1 Da ble'e Jesucristo Juan \p \v 1 Da nigá naca tu da bnezruj Dios Jesucristo da gulé'ene̱' we̱n zrin chee̱' ca' ca naca da dxal-la' gácate̱. Jesucristo gusel-le̱' gubáz chee̱ xabáa chee̱', na' le̱' bzéajni'ine̱' neda', Juan, naca' we̱n zrin chee̱ Jesús. \v 2 Neda' dxulé'eda' le'e da li ca naca xúgute̱ da ble'eda', ne dxexeche̱ba' ca naca dizra' chee̱ Dios, ne ca naca da gunná Jesucristo. \p \v 3 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benne' gulabe̱', ne cá'anqueze ba neza zrente̱ naca na chee̱ benne' ca' dxuluzé̱ nague̱' chee̱ bénnea' gulabe̱' dizra' nigá da be̱nna Dios, ne xelune̱' ca naca da naxúaj nigá, lawe' da ba za gáguze zra gaca na. \s1 Juan dxuzuaje̱' chee̱ gazre cue' benne' dxeléajle̱'e̱ chee̱ Jesús \p \v 4 Neda', Juan, dxuzúaja' chee̱ gazre cue' benne' dxeléajle̱'e̱ chee̱ Jesús, zaj zre̱'e̱ naga nababa Asia. Dxenaba' lau Dios gaca chawe' chee̱le, ne gunne̱' le'e xel-la' dxebeza zri lazre'. Le̱' guzúaqueze̱' nédxudaute̱, ne zúaqueze̱' na'a, ne tu súazqueze̱' chadía chacanna. Gazre Be' ca' zaj zra' ca li naga dxe' Dios zaj naca Le̱' tuze, \v 5 ne cá'anqueze Jesucristo naque̱' Le̱' tuze ca naca da chawe' da dxun Dios chee̱le. Jesucristo naque̱' benne' li lazre' dxexeche̱be̱' ca da zaj naca chee̱ Dios, ne naque̱' benne' nedxu bebane̱' chalásaze ládujla benne' gate ca', ne nape̱' xel-la' dxenná bea láwela xúgute̱ wenná bea zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu nigá. Cristo nazri'ine̱' dxi'u, ne ba gudibe̱' xichaj lázrdaudxu. Begüe̱' dul-la chee̱dxu gate blálaje̱' dxen cheé̱queze̱' le̱'e̱ xaga begúaj. \v 6 Be̱ne̱' dxi'u ca benne' wenná bea ca', ne bxruze ca' chee̱ gundxu zrin chee̱ Dios chee̱', Bénnea' naque̱' Xre̱'. ¡Gaca ba Le̱', ne gape̱' xel-la' dxenná bea chadía chacanna! ¡Ca'an gaca na! \p \v 7 Le na' xque. Cristo ze̱'e̱ lu beuj bza. Xúgute̱ bénneache xelelé'ene̱' Le̱', ne cá'anqueze benne' ca' belune̱' Le̱' we̱', na' ca naca bénneache zaj zra' lu xe̱zr la xu xelebezre xache̱'e̱ ca xelelé'ene̱' Le̱'. ¡Awe', ca'an gaca na! \p \v 8 Le̱' dxenné̱': “Neda' zúaqueza' nédxudaute̱, ne zúaqueza' bzé̱bedxa. Dxuna' su lau sua xúgute̱ ne guna' xexuzre na.” Caní dxenná Xránadxu, nape̱' dute̱ xel-la' dxenná bea, naque̱' Bénnea' guzúaqueze̱', ne zúaqueze̱', ne tu súazqueze̱'. \s1 Juan dxelé'ene̱' tu da ble'e Dios le̱' da naca na da xabáa chee̱ Cristo \p \v 9 Neda', Juan, naca' benne' bíchele le'e, ne naca' tuze nen le'e lu xel-la' zi', ne lu xel-la' dxenná bea, ne lu xel-la' dxuchaga lau da dxunna Jesucristo dxi'u. Ca tu benne' xu'e̱ lizre xia guzúa' lu xe̱zr la xu Patmos da naxechaj nísadau', lawe' da bchálaja' dizra' chee̱ Dios ne dxuna' ba nalí ca naca chee̱ Jesucristo. \v 10 Guzúale̱ Be' Lá'azxa neda' lu zra chee̱ Xránadxu, na' benda' cúzrula' chi'i tu benne' dxenné̱' zizraj ca chi'i luzu da dxulucuezre̱'. \v 11 Gunné̱': \p ―Neda' naca' nedxu, ne bze̱be ca naca da dxezú lau, ne da dxexuzre na. Bzuaj tu lu xiche da dxelé'enu', na' gusel-la na chee̱ gazre cue' bénneache dxeléajle̱'e̱ chia', zaj zre̱'e̱ naga nababa Asia, benne' ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Efeso, ne xe̱zre Esmirna, ne xe̱zre Pérgamo, ne xe̱zre Tiatira, ne xe̱zre Sardis, ne xe̱zre Filadelfia, ne xe̱zre Laodicea. \p \v 12 Bexéchaja' chee̱ le'eda' nu chi'i na' gunné̱ neda', na' ca bexéchaja' na', ble'eda' gazre da zua na xi' da' zaj naca na oro. \v 13 Laduj da zaj zua na xi' ca' ble'eda' tu benne' naque̱' ca Bénnea' gulje̱' bénneache, nácue̱' zra lane̱' da dxezrinte̱ lu ni'e̱ dxe'ela, na' xu'u tu bazxu oro lachu'e̱. \v 14 Xicha xíchaje̱' zaj naca na chiche ca zrila' chiche, u ca bezxe', na' xiaj lawe̱' dxelácatite legala na ca xi'. \v 15 Ni'e̱ dxelácatite na ca xia da gudete̱ bea guxú'u na lu xi', na' chi'e̱ naca na zizraj ca naca chi'i zane' xe̱gu zri'a ca'. \v 16 Lu ne̱'e̱ da zua xabe̱la nuxre̱' da ca' zaj naca ca gazre belaj xabáa, na' dxu'e̱ dxedxuaj da naca na ca tu xia da nalá dxupa la'ate̱. Dxu'a lawe̱' dxácatite na ca gubizra gate dxennále̱'e̱ na. \p \v 17 Ca ble'eda' Le̱', xeajchazia' zran ni'e̱ ca tu benne' gate. Na' Le̱' guxrúa ne̱'e̱ xabe̱la neda', na' gunné̱': \p ―Quebe zrebu'. Neda' zúaqueza' nédxudaute̱, ne zúaqueza' bzé̱bedxa. \v 18 Naca bánqueza'. Gutia', na' na'a nabánqueza' chadía chacanna. Neda' nuxra' zren xia chee̱ xel-la' gute, ne chee̱ lataj ba xa'. \v 19 Bzuaj da ba blé'enu' ne da dxaca na'a, ne da gaca te nigá. \v 20 Caní naca da zéaje̱ ca gazre belaj ca' blé'enu' nuxra' na'a xabe̱la, ne ca naca chee̱ gazre da zua na xi' da' zaj naca na oro. Gazre da zaj naca ca belaj ca' zéaje̱ na gubáz ca' nasel-la' chee̱ gazre cue' bénneache chia' ca', na' gazre da zua na xi' zéaje̱ na gazre cue' bénneache chia' ca'. \c 2 \s1 Dizra' gusel-la Cristo chee̱ gazre cue' bénneache chee̱' \s1 Dizra' gusel-le̱' chee̱ bi chee̱' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Efeso \p \v 1 Guzre Jesús neda': \p ―Bzuaj chee̱ gubáz chia' zúale̱ne̱' bi chia' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Efeso. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénnea' nuxre̱' gazre belaj ne̱'e̱ xabe̱la, ne dxedé̱' laduj gazre da zua na xi' da zaj naca na oro. \v 2 Neda' nezda' xúgute̱ da dxunle. Nezda' dxúnle̱'e̱le zrin ne nácale zren lazre', ne quebe dxuele lataj benne' we̱n da zrinnaj ca'. Neda' nezda' ba bxue xánnele benne' ca' dxelenné̱' zaj naque̱' gubáz chia' ne quebe zaj naque̱', na' ba ble'ele zaj naque̱' benne' we̱n lazre'. \v 3 Gúcale zren lazre', ne gudele xel-la' zi', na' bé̱nle̱'e̱le zrin chia', ne quebe gute ni'a na'le. \v 4 Na'a zua tu da dxagu na zria chee̱le, québedxa nazri'ile neda' ca bzri'ile neda' nédxute̱. \v 5 Chee̱ le̱ na', le gusá lazre' ca bzri'ile neda' nédxute̱, ne le xexíaje lazre', na' le gun ca da be̱nle nédxute̱. Che quebe gunle caní xídaqueza' naga zúale, na' xecá'a xrlátajle lu da naca chia' chee̱ québedxa gácale ca da zua na xi' chia'. Caní guna' che quebe xexíaje lázrele. \v 6 Zua tu da dxexecá'a na le'e, dxecuídele da dxelún benne' ca' zaj nazí le̱' nicolaíta ca', benne' ca' dxulucá'ana szrene̱' bedau' xiaj xaga ca', da na' dxecuídequeza' neda'. \v 7 Benne' zua nague̱' dxal-la' xenne̱' da nigá dxe̱ Be' Lá'azxa bi chia' ca'. Benne' ca' xeledxúaje̱' xrlátaje lawe' da zrinnaj, neda' gunézruja' da xelawe̱' da dxebía xaga da dxunna na xel-la' nabán, ne zua na lu lataj xrlátaje chee̱ Dios. \s1 Dizra' gusel-le̱' chee̱ bi chee̱' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Esmirna \p \v 8 Guzre Jesús neda': \p ―Bzuaj chee̱ gubáz chia' zúale̱ne̱' bi chia' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Esmirna. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénnea' zúaqueze̱' nédxudaute̱, ne zúaqueze̱' bzé̱bedxa, Bénnea' gutie̱', ne bebánqueze̱'. \v 9 Neda' nezda' xúgute̱ da dxunu'. Nezda' gudele xel-la' zi', ne nácale benne' xache'. Da li nácale benne' gunní'a. Nezda' ca dxelenné̱ schanni' chee̱le benne' ca' dxelenné̱' zaj naque̱' judío, san zaj naque̱' tu cue' benne' dxulucá'ana szrene̱' da xriwe̱'. \v 10 Quebe zrébele ca naca xel-l a' zi' da tele, lawe' da guzrá' da xriwe̱' bál-lale le'e lizre xia chee̱ gulé'e lau da nácale, na' tele xel-la' zi' lawe' chi zra. Le gaca li lazre' lácala xelutie̱' le'e, na' neda' gunna' le'e xel-la' nabán ca tu da dxunna bea na be̱dxuajle chawe'. \v 11 Benne' zua nague̱' dxal-la' xenne̱' da nigá dxe̱ Be' Lá'azxa bi chia' ca'. Benne' ca' xeledxúaje̱' chawe' lawe' da zrinnaj, quebe bi gune da zi' da xa' da zeajlí canna chee̱ benne' ca'. \s1 Dizra' gusel-le̱' chee̱ bi chee̱' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Pérgamo \p \v 12 Guzre Jesús neda': \p ―Bzuaj chee̱ gubáz chia' zúale̱ne̱' bi chia' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Pérgamo. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénnea' nuxre̱' xia da nalá dxupa la'a. \v 13 Neda' nezda' xúgute̱ da dxunle. Nezda' zúale naga dxenná bea da xriwe̱'. Quebe nusanle da naca chia'. Quebe bsanle dxexeché̱bele chia', ne lu zra ca' gate belutie̱' Antipas, benne' beche̱be̱' du lazre̱' da naca chia' ládujla le'e, naga zua da xriwe̱'. \v 14 Na'a, zua tu da dxagu na zria chee̱le, dxuele lataj zaj zra' ládujla le'e benne' ca' ne zjácale̱ne̱' da bse̱de Balaam, bénnea' gulú'u xel-le̱' Balac, bennen' be̱ne̱' belún benne' Israel ca' dul-la, na' gulawe̱' da buluzríe̱' lau bedau' xiaj xaga ca', ne belune̱' da sban. \v 15 Cá'anqueze zaj zra' ládujla le'e bal-la benne' ne zjácale̱ne̱' da dxuluse̱de benne' zaj nazí le̱' nicolaíta, da na' dxecuídequeza' neda'. \v 16 Chee̱ le̱ na' le xexíaje lázrele lawe' da che quebe xexíaje lázrele xida' naga zúale, na' tíl-lale̱na' benne' ca' nen xia nalá da dxedxuaj na dxu'a. \v 17 Benne' zua nague̱' dxal-la' xenne̱' da nigá dxe̱ Be' Lá'azxa bi chia' ca'. Benne' xedxuaje̱' chawe' lawe' da zrinnaj, neda' gunézruja' da gawe̱' da naca na xeta maná da nagache na xabáa, ne gunézruja' le̱' tu xiaj chiche, na' le̱'e̱ xiaj na' naxúaj tu la cube chee̱ bénnea', da quebe nu neze, san tuze bénnea' si'e̱ na. \s1 Dizra' gusel-le̱' chee̱ bi chee̱' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Tiatira \p \v 18 Guzre Jesús neda': \p ―Bzuaj chee̱ gubáz chia' zúale̱ne̱' bi chia' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Tiatira. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénnea' zaj zra xiaj lawe̱' da dxelácatite na ca xi', na' ni'e̱ zaj naca na ca xia gache da nabá'ale̱'e̱ na. \v 19 Neda' nezda' xúgute̱ da dxunle. Nezda' ca nazri'ile neda', ne ca dxéajle̱le chia', ne ca dxunle zrin chia', ne ca nácale zren lazre', na' dxúndxale na'a da zrendxa ca da be̱nle nédxute̱. \v 20 Na'a, zua tu da dxagu na zria chee̱le, dxuele lataj nu'ula na' le̱' Jezabel, nu'ula na' dxenné̱' dxuchálaje̱' waláz chee̱ Dios, na' dxezí xe̱'e̱ benne' we̱n zrin chia' ca' ca naca da dxusé̱dene̱' chee̱ xelune̱' da sban, ne xelawe̱' da dxuluzríe̱' lau bedau' xiaj xaga ca'. \v 21 Neda' ba be'a nu'ula na' lataj xexíaje lazre̱', na' quebe guca lazre̱'. Quebe dxusane̱' ca naca da sban da dxune̱'. \v 22 Na'a, che benne' ca' quebe xulusane̱' ca da dxelune̱' ca dxun nu'ula na', neda' cu'a le̱' xel-la' we̱' da quixruj na le̱', na' weledéle̱'e̱ xel-la' zi' benne' ca' dxelune̱' dul-la nen nu'ula na', \v 23 na' gútequeza' benne' ca' zaj de̱'e̱ nu'ula na'. Caní gaca, xúgute̱ cue' bi chia' ca' xeleque be'ene̱' neda' nezda' ca naca dute̱ da zua lu xichaj lázrdau bénneache, na' tu tule le'e gunna' le'e cáte̱ze naca da be̱nle. \v 24 Xezícadxale le'e zrale xe̱zre Tiatira, quebe zéajle̱le da na' dxuse̱de nu'ula na', ne quebe ne sile da dxenné̱' naca na da nagache chee̱ da xriwe̱', neda' dxapa' le'e, quebe bi xetú da gucha' le'e gunle. \v 25 Le gapa chi'i xel-la' dxixruj be'e da ba gucha' le'e gunle ca zrindxa zra xelá'a neda'. \v 26 Benne' ca' xeledxúaje̱' chawe' lawe' da zrinnaj, ne xelune̱' ca dxaca lazra' neda' ca zrindxa zra bze̱be ni', neda' gunézruja' chee̱ benne' ca' xel-la' dxenná bea lawe' xe̱zre ca', \v 27 ca be̱n Xra', be̱nne̱' neda' xel-la' dxenná bea, na' xelenná be'ene̱' benne' xe̱zre ca' nen tu var xia, na' xuluzría xi'e̱ xe̱zre ca' ca dxun tu benne' dxelé̱'e̱ tu xesu' xu. \v 28 Cá'anqueze gu'a benne' ca' lataj xelezúale̱ne̱' neda', naca' ca belaj zila. \v 29 Benne' zua nague̱' dxal-la' xenne̱' da nigá dxe̱ Be' Lá'azxa bi chia' ca'. \c 3 \s1 Dizra' gusel-le̱' chee̱ bi chee̱' ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Sardis \p \v 1 Guzre Jesús neda': \p ―Bzuaj chee̱ gubáz chia' zúale̱ne̱' bi chia' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Sardis. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénnea' zaj zúale̱ gazre Be' chee̱ Dios Le̱', ne nuxre̱' da gazre ca' zaj naca ca belaj ca'. Neda' nezda' xúgute̱ da dxunle. Nezda' ba nácale ca benne' gate ca' lau Dios lácala dxeleque bénneache naca banle. \v 2 Le guxúe, ne le sua chacha chee̱ québedxa gácale ca benne' ca' ba zúate̱ xelátie̱'. Dxele'eda' da dxunle, quebe naca na li lazre' lau Dios chia'. \v 3 Le gusá lazre' ca naca da ba nazé̱dele. Le chéajle̱ na, ne le xexíaje lazre'. Che quebe guxúe cuínale wida' naga zúale ca za tu gubán, ne quebe nézele bi zra xida'. \v 4 Zaj zra' ládujla le'e bábaze benne' quebe ne xelune̱' da sban, na' benne' caní xeledále̱ne̱' neda', ne xelácue̱' zra lane̱' chiche lawe' da caní dxal-la' gaca chee̱'. \v 5 Benne' ca' xeledxúaje̱' chawe' lawe' da zrinnaj xelácue̱' zra lane̱' chiche ne quebe xusula' la benne' ca' lu xiche naga zaj naxúaj la benne' ca' zúale̱ xel-la' nabán le̱', na' xeche̱ba' chee̱ benne' ca' lau Xra' ne lau gubáz chee̱ xabáa chee̱' ca'. \v 6 Benne' zua nague̱' dxal-la' xenne̱' da nigá dxe̱ Be' Lá'azxa bi chia' ca'. \s1 Dizra' gusel-le̱' chee̱ bi chee̱' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Filadelfia \p \v 7 Guzre Jesús neda': \p ―Bzuaj chee̱ gubáz chia' zúale̱ne̱' bi chia' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Filadelfia. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénnea' naque̱' lá'azxa ne li lazre', Bénnea' nuxre̱' zren xia da dxunna bea na nape̱' xel-la' dxenná bea ca da gudapa wenná bea David, na' gate salje̱', netú quebe nu gaca xusezxuj, na' gate xusézxuje̱' netú quebe nu gaca salaj. \v 8 Neda' nezda' xúgute̱ da dxunle. Nuzúa' laule le'e tu dxa xu'u da naxalaj, da quebe nu gaca xusezxuj. Lácala quebe nadípate̱cale, zéajle̱le dizra' chia', ne quebe ne gusán lázrele da naca chia'. \v 9 Benne' ca' dxulucá'ana szrene̱' da xriwe̱', benne' we̱n lazre' ca', benne' dxelenné̱' zaj naque̱' judío ne quebe zaj naque̱', neda' guna' xuluzú zribe̱' zran ní'ale chee̱ xelenézene̱' neda' nazrí'ida' le'e. \v 10 Ba be̱nle ca da gucha' le'e gunle chee̱ gácale zren lazre', na' chee̱ le̱ na' guxúequeza' le'e lawe' xel-la' zi' da xeledé xúgute̱ bénneache zaj zre̱'e̱ lu xe̱zr la xu, chee̱ gulé'e lau da zaj naque̱'. \v 11 Wídaze̱queza'. Le gapa chi'i da nápale chee̱ quebe nu ca'a ca da dxal-la' si'le. \v 12 Benne' ca' xeledxúaje̱' chawe' lawe' da zrinnaj, neda' gun chacha' benne' ca', na' xelaque̱' ca ze'e xiaj ca' zaj zua na lizre Xra', ne cabátaquezdxa xelexedxúaje̱' na', na' lu lázrdawe̱' guzúaja' La Xra', ne la xe̱zre chee̱ Dios chia' da naca na Jerusalén cube da za' xabáa, ne La' cube. \v 13 Benne' zua nague̱' dxal-la' xenne̱' da nigá dxe̱ Be' Lá'azxa bi chia' ca'. \s1 Dizra' gusel-le̱' chee̱ bi chee̱' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Laodicea \p \v 14 Guzre Jesús neda': \p ―Bzuaj chee̱ gubáz chia' zúale̱ne̱' bi chia' zaj zre̱'e̱ xe̱zre Laodicea. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénnea' naque̱' li lazre', Bénnea' dxexeche̱be̱' da li, Bénnea' naque̱' naga guzú lau xúgute̱ da be̱n Dios. \v 15 Neda' nezda' xúgute̱ da dxunle. Nezda' quebe nácale zaga ca dxunle da naca chia', ne quebe nácale láte̱la. Dxaca lazra' la gácale zaga u la. \v 16 Nácale ca nisa bate, ne quebe nácale zaga, ne quebe nácale la, na' chu'una' le'e ca tu benne' dxexe̱be̱' nisa bate. \v 17 Le'e dxennale nácale gunní'a, ne dxaca chawe' chee̱le ne quebe bi dxexázrjele, na' quebe dxéquebe'ele' dxaca ba xa' chee̱le ne dxezaca zi'le, ne nácale xache', ne nácale la chul-la, ne nácale gala xide. \v 18 Chee̱ le̱ na' dxuzéajni'ida' le'e si'le lu na' neda' da naca ca oro da nabá'a na lu xi', chee̱ gápale xel-la' gunní'a li lazre', ne si'le zra lánale chiche chee̱ gácule, da gunna' le'e, na' xenite xel-la' stu' chee̱ da gúcale gala xide, ne si'le da cu'ule xiaj laule chee̱ xelé'ele. \v 19 Neda' dxusízreda', ne dxudéa' xel-la' zi' xúgute̱ benne' ca' nazrí'ida'. Chee̱ le̱ na' dxal-la' xexíaje lázrele ne gunle zrin chia' du lázrele. \v 20 Le na' xque. Neda' zea' dxa xu'u dxennia'. Che nu benne' xenne̱' chi'a, ne salje̱' xu'u, na' chu'a gágule̱na' le̱', na' le̱' gágule̱ne̱' neda'. \v 21 Benne' ca' xeledxúaje̱' chawe' lawe' da zrinnaj, neda' gunézruja' le̱' lataj xelebé'le̱ne̱' neda' naga dxenná be'a, ca neda' bedxúaja' chawe', ne dxé'le̱na' Xra' naga dxenná bea Le̱'. \v 22 Benne' zua nague̱' dxal-la' xenne̱' da nigá dxe̱ Be' Lá'azxa bi chia' ca'. \c 4 \s1 Dxulucá'ana szrene̱' Dios lu xabáa \p \v 1 Ca gudé na' gunná'a, na' ble'eda' tu dxa xu'u da naxalaj na xabáa, na' benda' chi'i Bénnea' benda' chee̱' nédxute̱ da naca na ca chi'i luzu da dxulucuezre̱', na' guzre̱' neda': \p ―Guluén nigá, na' gulé'eda' lue' da ca' dxal-la' gaca ca te chee̱ da nigá. \p \v 2 Ca gunné̱' ca' guzúale̱ Be' Lá'azxa neda', na' ble'eda' tu lataj blau xabáa, ne ble'eda' tu Benne' zaca dxe'e̱ lataj blau na'. \v 3 Bénnea' dxe'e̱ lu lataj blau na' nalé̱' ca tu xiaj jaspe da dxácatite na, u ca tu xiaj cornalina, na' dxu'a lataj blau na' naxechaj ca tu bchita' da dxácatite na ca tu xiaj esmeralda. \v 4 Dxu'a lataj blau na' zaj zua tape dxua lataj naga zaj dxe' tape dxua benne' gula ca', zaj nacue̱' zra lane̱' chiche, ne zaj zria xíchaje̱' da zaj naca na oro. \v 5 Lu lataj blau na' dxeledxúaj xesa, ne dxaca nine, ne dxelenné̱ guziu', na' lau lataj blau na' zaj zua gazre xi' dxelala na, da zaj naca na gazre Be' chee̱ Dios. \v 6 Le na' lau lataj blau na' de̱ ca tu nísadau' da naca na ca xiaj esa' xaní'le̱'e̱. \p Laduj na' dxu'a lataj blau na' zaj zra' xetapa da zaj naca ban, zaj zua xiaj lau cuzre̱', ne laule̱'. \v 7 Benne' nedxu nalé̱'e̱ ca tu be̱zre xixre', na' benne' gudxupe' nalé̱'e̱ ca tu be̱zre, na' benne' guxunne' naca lawe̱' ca lau bénneache, na' benne' gudape' nalé̱'e̱ ca tu bsia nachiluj xílaba'. \v 8 Dápate̱ benne' caní zaj zua xrupa xrile̱' tu tue̱', na' dxupa la'a le̱'e̱ xrila benne' caní zaj zria zane' xiaj lawe̱'. Te zra ne chizrela quebe dxulusane̱' dxelenné̱': \q1 Lá'azxa, lá'azxa, lá'azxa naca \q1 Xránadxu Dios nape̱' dute̱ xel-la' dxenná bea, \q1 Bénnea' guzúaqueze̱', ne zúaqueze̱', ne tu súazqueze̱'. \p \v 9 Tu tu lasa gate dápate̱ benne' ban caní dxelegú'e̱ ba Dios, ne dxulucá'ana szrene̱' Le̱', ne dxelé̱'e̱ Le̱': Xcalenu', Bénnea' zúaqueze̱' chadía chacanna, \v 10 na' dape dxuate̱ benne' gula ca' dxuluzú zribe̱' lau Le̱', ne dxulucá'ana szrene̱' Bénnea' zúaqueze̱' chadía chacanna, ne dxuluzúe̱' da ca' zaj zría xíchaje̱' ca' lau lataj blau na', dxelenné̱': \q1 \v 11 Xránantu' Dios, Lue' naca chiu' si' lu na'u xel-la' szren, \q1 ne xel-la' ba lá'ana, ne xel-la' dxenná bea, \q1 lawe' da be̱nu' Lue' xúgute̱ da de̱, \q1 na' ca dxaca lazru' Lue' zaj zua na, ne gulá gulebinna na. \c 5 \s1 Tu xiche nadube, ne Bénnea' naque̱' Zríla'dau' \p \v 1 Lu na' xabe̱la chee̱ Dios, Bénnea' dxe'e̱ lataj blau na', ble'eda' tu xiche nadube, da naxúaj dxupa la'ate̱ na, na' nazriche na gazre da dxelunna bea na. \v 2 Ble'eda' tu gubáz chee̱ xabáa nápale̱'e̱ xel-la' waca, na' gunné̱' zizraj: \p ―¿Nuzra naca chee̱' chíluje̱' xiche na', ne cheze̱' da ca' dxelunna bea na? \p \v 3 Queba nu chilá' xabáa, ne lu xe̱zr la xu, ne zranla xe̱zr la xu naca chee̱' chíluje' xiche na', ne quebe nu gaca nne̱'e̱ na chee̱ lé'ene̱' ca naca na. \v 4 Neda' gudxézreli'a lawe' da quebe nu chilá' benne' naca chee̱' chíluje̱' xiche na', ne gulabe̱' na, ne quebe gaca nne̱'e̱ na. \v 5 Nadxa tu benne' ládujla benne' gula ca' guzre̱' neda': \p ―Québedxa cuezru' lawe' da ba bzrué'e Jesús, Bénnea' nazi'i le̱' Be̱zre Xixre' chee̱ xrtia Judá lawe' da nape̱' xel-la' dxenná bea zrente̱, ne naque̱' zri'ine zre sua David, na' Le̱' naca chee̱' chíluje̱' xiche na', ne cheze̱' da gazre ca' dxelunna bea na. \p \v 6 Nadxa ládujla naga zua lataj blau na', ládujla tapa benne' ban ca', ne ládujla tape dxua benne' gula ca', ble'eda' Jesús, Bénnea' naque̱' Zríla'dau' chee̱ Dios. Ze̱'e̱ na', lácala zrie̱' we̱' lawe' da belutie̱' Le̱'. Zria gazre lúzuba' ne gazre xiaj lauba', na' xiaj lauba' ca' zaj naca na gazre Be' chee̱ Dios da ca' nasel-la Dios du ca naca xe̱zr la xu. \v 7 Bénnea' naque̱' Zríla'dau' guxíaje̱' guqué̱'e̱ xiche na' lu na' xabe̱la Bénnea' dxe'e̱ lataj blau na'. \v 8 Ca guqué̱'e̱ xiche na', na' tapa benne' ban ca', ne tape dxua benne' gula ca' buluzú zribe̱' lau Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. Tu tu benne' gula ca' zaj nuxre̱' tu da dxelúl-lale̱ne̱' da can zríadi'i na du, nazí le na árpa, ne zaj nu'e̱ xé'ena bzri da naca na oro zaj xu'u na xala zixre, da zéaje̱ na xel-la' dxuláwizra Dios da dxelún bi ca' chee̱ Dios. \v 9 Dxelul-le̱' tu da cube caní: \q1 Lue' naca chiu' ca'u xiche na', \q1 ne chezu' da ca' dxelunna bea na, \q1 lawe' da belutie̱' Lue', na' nen dxen chiu' \q1 bexa'u bénneache chee̱ xelaque̱' chee̱ Dios, \q1 Zaj naque̱' benne' xúgute̱ cue' bénneache, \q1 ne dxelenné̱' xúgute̱ dizra' walazre', \q1 ne zaj naque̱' benne' xúgute̱ xe̱zre \q1 ne xúgute̱ cue' xe̱zr la xu. \q1 \v 10 Be̱nu' le̱' benne' wenná bea ca', \q1 ne bxruze ca' lau Dios chee̱dxu, \q1 na' xelenná be'e̱ lu xe̱zr la xu. \p \v 11 Nadxa gunná'a, na' benda' chi'i zane' gubáz ca' chee̱ xabáa zaj naxéchaje̱' lataj blau na', ne tapa benne' ban ca', ne tape dxua benne' gula ca'. Zaj zra' benne' zantau' gubáz ca', \v 12 na' dxelenné̱' zizraj: \q1 Bénnea' naque̱' Zríla'dau' belutie̱', \q1 naca chee̱' si'e̱ xel-la' dxenná bea, ne xel-la' gunní'a, \q1 ne xel-la' sina, ne xel-la' waca, \q1 ne xel-la' ba lá'ana, ne xel-la' szren, \q1 ne xel-la' dxue lá'ana. \p \v 13 Cá'anqueze benda' dxelenná xúgute̱ da ca' be̱n Dios, da ca' zaj zra' xabáa, ne da ca' zaj zra' xe̱zr la xu, ne da ca' zaj zra' lu nísadau', ne xúgute̱ da ca' zaj nita xúgute̱ lataj ca', dxelenná na: \q1 Xel-la' dxue lá'ana, ne xel-la' ba lá'ana, \q1 ne xel-la' szren, ne xel-la' dxenná bea \q1 zaj naca na chee̱ Bénnea' dxe'e̱ lataj blau na', \q1 ne chee̱ bénnea' naque̱' Zríla'dau', \q1 gaxúane gaxúane iza. \p \v 14 Dápate̱ benne' ban ca' gulenné̱': \p ―¡Ca'an gaca na! \p Na' dape dxuate̱ benne' gula ca' buluzú zribe̱', ne bulucá'ana szrene̱' Bénnea' naca bane̱' gaxúane gaxúane iza. \c 6 \s1 Dxecheze̱' xrupa da gazre ca' da dxelunna bea na \p \v 1 Nadxa ble'eda' gate Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gucheze̱' da nedxu da gazre ca' dxelunna bea na. Na' benda' dxenná tu benne' tapa ca' zaj naca bane̱', na' chi'e̱ ben na ca guziu', dxenné̱': \p ―Gudá, le'enu'. \p \v 2 Gunná'a, na' ble'eda' tu bzrina' chiche, na' benne' zrie̱'-ba' nuxre̱' tu da dxedxú'una na xágadau' nalá xéche'ze. Bulunézruje̱' le̱' tu da naquen oro da guzúe' xíchaje̱', na' nen dute̱ xel-la' dxenná bea bdxuaje̱' chee̱ zrué'ene̱' lu wedil-la. \p \v 3 Gate Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gucheze̱' da gudxupe' da dxunna bea na, na' benda' benne' gudxupe' chee̱ benne' tapa ca' zaj naca bane', dxenné̱': \p ―Gudá, le'enu'. \p \v 4 Na' bdxuaj xetú bzrina', nácaba' be̱ xrna, na' bénnea' zrie̱'-ba' guzi'e̱ xel-la' dxenná bea chee̱ cue̱' xel-la' dxebeza zri lazre' lu xe̱zr la xu, ne chee̱ gune̱' xelute bénneache ljwezre' ca', na' bulunézruje̱' le̱' tu xia tunna da nalá. \p \v 5 Gate Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gucheze̱' da guxunne' da dxunna bea na, na' benda' benne' guxunne' chee̱ benne' tapa ca' zaj naca bane', gunné̱': \p ―Gudá, le'enu'. \p Gunná'a, ne ble'eda' tu bzrina' gasaj, na' benne' zrie̱'-ba' nuxre̱' zrgú'unsa. \v 6 Benda' tu chi'i dxenné̱ na ládujla tapa benne' ban ca', gunná na: \p ―Chupa xia zrua' xtila saca na lazruj chee̱ tu zra, ne xrupa xia zrua' cebada saca na lazruj chee̱ tu zra, san quebe cu' za xel-la' wagu, ne quebe cu' xrise uva wal-la. \p \v 7 Gate Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gucheze̱' da gudape' da dxunna bea na, na' benda' benne' gudape' chee̱ benne' ban ca', gunné̱': \p ―Gudá, le'enu'. \p \v 8 Gunná'a, ne ble'eda' tu bzrina' gache, na' benne' zrie̱'-ba' le̱' Xel-la' Gute, na' cuzru bénnea' za tu benne' ze̱'e̱ waláz chee̱ lataj chul-la ga nnita benne' gate ca'. Bénnea' le̱' Xel-la' Gute guzi'e̱ xel-la' dxenná bea chee̱ gutie̱' tu cue' chee̱ tapa cue' ca naca bénneache zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu. Gutie̱' benne' ca' lu wedil-la, ne lu xel-la' dxedún, ne lu xízrawe̱' ca', ne lu na' be̱ snia zaj zraba' lu xe̱zr la xu. \p \v 9 Gate Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gucheze̱' da gázxue da dxunna bea na, na' ble'eda' zran cugu bénne'du ca' gulú'u benne' ca' belute bénneache le̱' lawe' da buluchálaje̱' dizra' chee̱ Dios, ne belexeche̱be̱' ca naca chee̱'. \v 10 Bénne'du ca' gulú'u benne' ca' gulenné̱' zizraj: \p ―Xran lá'azxa, ne li lazre', ¿xeajáte̱ chenu' chee̱ guchi'u chee̱ntu', ne xebéaj lazru' benne' ca' belutie̱' netu', benne' ca' zaj zre̱'e̱ lu xe̱zr la xu? \p \v 11 Nadxa bénne'du ca' gulú'u benne' ca' gulezí'e zra lane̱' chiche, na' guzre̱' le̱' xelebeze̱' xetú chí'idau', cadxa cha benne' biche̱' ca' dxelune̱' zrin chee̱ Cristo, xelute bénneache le̱' ca belutie̱' benne' ca'. \p \v 12 Gate Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gucheze̱' da xrupe da dxunna bea na, na' guná'a, na' guzrú'le̱'e̱ lu xe̱zr la xu. Gubizra bexaca na da chul-la ca ladxe' gasaj, na' beu' bexaca na xrna ca dxen, \v 13 na' belaj zaj zria xabáa belexruj na lu xe̱zr la xu, ca dxelexruj higo dxe'ene ca' gate dxácale̱'e̱ be' dxunibe na xaga higo na'. \v 14 Xabáa benite na ca tu xiche da dxexedube, na' xúgute̱ xi'a ca', ne xe̱zr la xu ca' da zaj naxechaj nísadau' gulecuasa na naga zaj zua na. \v 15 Benne' wenná bea ca' zaj zre̱'e̱ lu xe̱zr la xu bulucache cuine̱' lu bluaj ca' ne ládujla xiaj ca' zaj nita lu xi'a ca', na' tuze gulaca benne' blau ca' ne benne' gunní'a ca', ne benne' xíchaje̱ ca' chee̱ benne' dxjaca wedil-la, ne benne' ca' dxelenná bea, ne benne' zaj nada'u, ne benne' zaj nadxúaje̱' lu na' xrane̱' ca', \v 16 na' benne' caní gulé̱'e̱ xi'a ca', ne xiaj xre ca': \p ―Le quia cha netu', ne le gucache netu' lau Dios, Bénnea' dxe'e̱ lataj blau, ne lu xel-la' zi' zren da gunna Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \p \v 17 Ba bzrin zra chee̱ xel-la' zi' zren. ¿Núzraqueze sue le̱ na? \c 7 \s1 Benne' Israel ca' gucá'a Dios \p \v 1 Ca gudé chee̱ da nigá, ble'eda' tapa gubáz chee̱ xabáa zaj ze̱' dapa saca chee̱ xe̱zr la xu, na' zaj nuzague̱' be' da zá'aca na dapa saca, chee̱ quebe bi be' gaca lu xe̱zr la xu, ne lawe' nísadau', ne lawe' xaga ca'. \v 2 Cá'anqueze ble'eda' xetú gubáz chee̱ xabáa ze̱'e̱ naga dxalaj gubizra, na' nuxre̱' da gunna bea na nu benne' naque̱' che̱ Dios ban. Gubáz nigá gunné̱' zizraj, dxe̱'e̱ dápate̱ gubáz chee̱ xabáa ca' bache zaj nazi'e̱ xel-la' dxenná bea xuluzría xi'e̱ xe̱zr la xu, ne nísadau', gunné̱': \p \v 3 ―Quebe guzría xile xe̱zr la xu, ne nísadau', ne xaga ca', dxácate̱ quebe ne guchíchentu' luzrgá benne' ca' tu da gunna bea na zaj naque̱' chee̱ Dios chee̱dxu. \p \v 4 Benda' cátite zaj naca benne' ca' gulezriche luzrgue̱' da na' dxunna bea na. Zaj naque̱' tu gaxúe tape xun cue' da zaj naca na chi gaxúa weaj láwela xúgute̱ cue' benne' Israel. \v 5 Gulezriche luzrgue̱' da na': \q1 Chazrinnu cue' benne' xrtia Judá, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia Rubén, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia Gad, ne \q1 \v 6 chazrinnu cue' benne' xrtia Aser, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia Neftalí, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia Manasés, ne \q1 \v 7 chazrinnu cue' benne' xrtia Simeón, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia Leví, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia Isacar, ne \q1 \v 8 chazrinnu cue' benne' xrtia Zabulón, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia José, ne \q1 chazrinnu cue' benne' xrtia Benjamín. \s1 Benne' zan zaj nacu zra lane̱' chiche \p \v 9 Gudé na' gunná'a ne ble'eda' benne' zan chee̱ xúgute̱ cue' bénneache: \q1 Benne' xúgute̱ cue' xe̱zr la xu, \q1 ne benne' dxelenné̱' xúgute̱ dizra' walazre' cha chee̱', \q1 ne benne' xúgute̱ xe̱zre ca'. \m Zaj ze̱' le na' naga zua lataj blau na', ne naga ze̱ Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. Benne' caní zaj nacue̱' zra lane̱' chiche, ne zaj nuxre̱' zina'. \v 10 Xúgute̱' dxelenné̱' zizraj: \q1 Xel-la' weselá za na lu na' Dios chee̱dxu, \q1 Bénnea' dxe'e̱ lataj blau, \q1 ne lu na' Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \m \v 11 Xúgute̱ gubáz chee̱ xabáa ca' zaj ze̱' zaj naxéchaje̱' lataj blau na', ne naga zaj zra' benne' gula ca', ne tapa benne' ban ca', na' buluzú zribe̱' belíxrujte̱ lawe̱' zran ni'e̱, na' bulucá'ana szrene̱' Dios. \v 12 Dxelenné̱': \q1 ¡Ca'an gaca na! \q1 ¡Xel-la' dxue lá'ana, ne da xabáa, \q1 ne xel-la' sina, ne xel-la' dxezaca ba lazre', \q1 ne xel-la' ba lá'ana, ne xel-la' dxenná bea, \q1 ne xel-la' szren, \q1 zaj naca na chee̱ Dios chee̱dxu chadía chacanna! \q1 ¡Ca'an gaca na! \p \v 13 Nadxa tu benne' gula ca' bche̱be̱' neda': \p ―¿Nuzra benne' caní zaj nacue̱' zra lane̱' chiche, ne gazra zesí'aque̱'? \p \v 14 Neda' gucha' le̱': \p ―Xran, lue' nézqueznu'. \p Le̱' guzre̱' neda': \p ―Benne' caní ba guledée̱' lu xel-la' zi' zren na', na' benne' caní ba zaj nacue̱' zra lane̱' chiche lawe' da Bénnea' naque̱' Zríla'dau' ba gudibe̱' xichaj lázrdawe̱' nen dxen chee̱'. \v 15 Chee̱ le̱ na' zaj zre̱'e̱ dxu'a lataj blau naga dxe' Dios, ne dxelúe lá'ane̱' Le̱' te zra ne chizrela lu xudau' chee̱', na' Bénnea' dxe'e̱ lataj blau na' guxúequeze̱' benne' ca', ne súale̱tecaze̱' le̱'. \v 16 Québedxa xeledune̱' ne québedxa xelebílene̱', ne québedxa guzezxe gubizra benne' ca', ne québedxa xeléquene̱' da la, \v 17 lawe' da zua Bénnea' naque̱' Zríla'dau' cuita lataj blau na', na' guxúe̱' benne' ca' ca dxun benne' dxuxúe̱' zrila' ca', ne che̱'e̱ benne' ca' naga dxelalaj nisa da dxunna na xel-la' nabán, na' Diósqueze tu súale̱zqueze̱' benne' ca' chee̱ québedxa xelebezre̱'. \c 8 \s1 Dxecheze̱' da gazre da ca' dxelunna bea na \p \v 1 Gate Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gucheze̱' da gazre da ca' dxelunna bea na, da ca' zaj nuchiche na xiche na', na' gudxé' zri xabáa tu chi'i zrénqueze. \v 2 Nadxa ble'eda' gazre gubáz chee̱ xabáa ca' zaj ze̱' lau Dios, na' bulunézruje̱' gubáz chee̱ xabáa ca' gazre luzu da xulucuezre̱'. \v 3 Gudé na' bla' xetú gubáz chee̱ xabáa nuxre̱' tu xé'ena bzri da naca na oro ne guzé̱' dxu'a cugu, na' bulunézrujle̱'e̱ le̱' xala zixre chee̱ guzúe̱' na lau Dios tu zren nen xel-la' dxuláwizra Dios ca' da belún benne' ca' zaj naque̱' chee̱ Dios. Bzue̱' na lu cugu naca na oro, da zua na lau lataj blau na'. \v 4 Zren chee̱ xala na' guluén na lau Dios tu zren nen xel-la' dxuláwizra Dios ca' belún benne' ca' zaj naque̱' chee̱ Dios. \v 5 Nadxa tu gubáz chee̱ xabáa guqué̱'e̱ xé'ena bzri na', na' bzre̱'e̱ na xi' da guqué̱'e̱ lu cugu na', na' gudxú'une̱' xi' na' lu xe̱zr la xu, na' gulenné̱ guziu', ne gulenínnele̱'e̱, ne gulé̱pele̱'e̱ xesa, ne guzrú' xe̱zr la xu. \s1 Dxuluchine gubáz ca' da dxulucuezre̱' \p \v 6 Nadxa gázrete̱ gubáz chee̱ xabáa ca' zaj nuxre̱' gazre luzu da dxulucuezre̱' gulezé̱ chawe̱' xuluchínene̱' na. \p \v 7 Gubáz nedxu na' bchínene̱' da dxucuezre̱', na' gulinnaj xiaj bezxe', ne xi' da zaj nachixre na dxen da belexruj na lu xe̱zr la xu. Xáteze quebe bedú gachaj xe̱zr la xu guzezxe na late weaj du ca naca lu xe̱zr la xu. Xáteze quebe gudache gáchajte̱ xaga ca' zaj ze̱ lu xe̱zr la xu gulezxe na, ne cá'anqueze guca chee̱ xixre' xa'a ca'. \p \v 8 Gubáz chee̱ xabáa gudxupe' bchínene̱' da dxucuezre̱', na' bexruj da naca na ca tu xi'a zren da dxala na xi' lu nísadau', na' xáteze quebe guca gáchajte̱ nísadau' na' bexaca na dxen. \v 9 Xáteze quebe guca gáchajte̱ bea zaj zraba' lu nísadau' guláteba', na' xáteze quebe guca gáchajte̱ da ca' dxeledán lawe' nísadau' gulebía xi na. \p \v 10 Gubáz chee̱ xabáa guxunne' bchínene̱' da dxucuezre̱', na' bexruj tu belaj zrente̱ zran xabáa, da dxala na ca tu xi' xedxe. Naga bexruj na, xáteze quebe gudache gáchajte̱ xe̱gu ca', ne beaj ca' gulebía xi na. \v 11 Belaj na' le̱ na Ajenjo, da zéaje̱ na da naca na sla', na' xáteze quebe guca gáchajte̱ nisa da de̱ lu xe̱zr la xu bexaca na ajenjo, na' benne' zante̱ gulatie̱' ne̱ chee̱ nisa na' lawe' da bexaca na sla'. \p \v 12 Gubáz chee̱ xabáa gudape' bchínene̱' da dxucuezre̱', na' xáteze quebe bedú gachaj xel-la' naxaní' chee̱ gubizra, ne xel-la' naxaní' chee̱ beu', ne xel-la' naxaní' chee̱ belaj ca' belexaca na chul-la, na' quebe bulusení na du lazre' xáteze quebe guca gachaj zra, ne cá'anqueze che zrela. \p \v 13 Nadxa gunná'a, ne benda' chi'i tu gubáz chee̱ xabáa dxedé̱' lu be', dxenné̱' zizraj: \p ―Edxugua bénneache zaj zra' xe̱zr la xu gate xelebezre luzu da xuluchine xechunna gubáz chee̱ xabáa ca'. \c 9 \p \v 1 Gubáz chee̱ xabáa gázxue bchínene̱' da dxucuezre̱', na' ble'eda' tu benne' naque̱' ca tu belaj bexruj na lu xe̱zr la xu, na' bulunézruje̱' le̱' zren xia chee̱ lataj chul-la chee̱ benne' gate ca'. \v 2 Gusálaje̱' lataj chul-la na', na' lu'ule na' bdxuaj zren ca naca da dxedxuaj na naga dxeluzre̱' bla'dau', na' zren na' bchul-la na lau gubizra, ne lu be'. \v 3 Lu zren na' beledxúaj biche zu. Guledaba' du ca naca xe̱zr la xu, na' biche zu ca' guleziba' lataj xeláduba' bénneache ca da dxelún bé̱xrujni. \v 4 Dios guzre̱' biche zu ca' quebe xuluzría xiba' xixre' xa'a ca', ne netú xaga, san xeláduzeba' bénneache quebe nazriche luzrgue̱' da dxunna bea na benne' ca' zaj naque̱' chee̱ Dios. \v 5 Quebe zaj naziba' lataj xelúteba' bénneache, san xuludézeba' bénneache ba xa' lawe' gazxu' beu', na' xel-la' dxelá chee̱ naga dxeláduba' naca na ca naca da dxun bé̱xrujni, be̱ dxelúteba' bénneache. \v 6 Lu zra ca' xelaca lazre' bénneache xelexute cuine̱', ne quebe xelezéquene̱'. Xelaca lazre̱' xelatie̱' ne quebe xelatie̱'. \p \v 7 Biche zu ca' zaj nácaba' ca bzrina' ca' ba zaj nabézaba' chjácaba' lu wedil-la. Xíchajba' zaj zria na ca tu da naca na oro, na' dxu'a lau biche zu ca' naca na ca lau bénneache. \v 8 Xicha xíchajba' zaj naca na ca xicha xichaj nu'ula ca', na' lázxaba' zaj naca na ca lazxa be̱zre xixre'. \v 9 Lachu'uba' xu'u na ca zraba' xia, na' xrílaba' dxeleninne na ca dxeleninne da dxelecá'a bzrina' ca' zjaca chéguba' lu wedil-la. \v 10 Zaj zua xrbanba' ca xrban bé̱xrujni, zaj zua na liba'. Zaj nazi'ba' lataj xeláduba' bénneache lawe' gazxu' beu'. \v 11 Zua tu xrane biche zu ca' naca gubáz chee̱ lataj chul-la, ne le̱ na Abadón nen dizra' hebreo, ne nen dizra' griego le̱ na Apolión, da zéaje̱ na da dxuzría xi na. \p \v 12 Caní guca da nedxu da ba xa' da xeledé bénneache, na' da' zí'aca xechupan ca'. \p \v 13 Nadxa gubáz chee̱ xabáa xrupe bchínene̱' da dxucuezre̱', na' benda' tu chi'i da gunná ládujla tapa luzu cugu lá'azxa na' naca na oro da zua na lau Dios. \v 14 Chi'i na' guzre na gubáz chee̱ xabáa xrupe na' nuxre̱' luzu da dxucuezre̱': \p ―Bsan dápate̱ gubáz ca' zaj nadxéaje̱' dxu'a xe̱gu zren le̱ na Eufrates. \p \v 15 Ca' guca na, na' gulelá gubáz ca' chee̱ xelutie̱' xáteze ca gaca gáchajte̱ bénneache lawe' da ba zaj nabeza gubáz ca' chee̱ zra na', ne beu' na', ne iza na'. \v 16 Benda' cátite zaj naca benne' dxjaca wedil-la ca' zaj zrie̱' bzrina' zrále̱ne̱' gubáz ca'. Zaj naque̱' chupa cue' gaxua da zaj naca gaxúane gaxúane. \p \v 17 Lu da ble'e Dios neda' ble'eda' ca zaj naca bzrina' ca', ne ca zaj naca benne' dxjaca wedil-la ca' zaj zrie̱'-ba'. Zaj xu'u lachu'e̱ zre̱' xrna da naca na xia, ne da nalá' ca zran xabáa, ne da gache. Xichaj bzrina' ca' zaj naca na ca xichaj be̱zre xixre', na' dxú'aba' ca' beledxúaj xi', ne zren, ne tu da gache da dxuzézxele̱'e̱ na. \v 18 Xáteze quebe gudache gáchajte̱ bénneache gulatie̱' lu da ca' beledxúaj na dxu'a bzrina' ca', xi', ne zren, ne da gache na'. \v 19 Xel-la' snia chee̱ bzrina' ca' zua na dxú'aba', ne xrbanba' lawe' da zaj naca xrbanba' ca be̱la' ca' zaj zua xíchajba', na' nen da ca' dxuluzría xiba' bénneache. \p \v 20 Benne' ca' xezica, benne' quebe belúteba', belúnqueze̱' da zrinnaj ca da dxelúnqueze̱', ne bulucá'ana szrénqueze̱' be' xriwe̱' ca', ne bedau' oro ca', ne bedau' plata ca', ne bedau' xia gache ca', ne bedau' xiaj ca', ne bedau' xaga ca', da ca' quebe dxaca xelelé'e na, ne quebe dxaca xelén na, ne quebe dxaca si'aca na. \v 21 Cá'anqueze belútequeze̱' benne' ca', ne belúnqueze̱' xel-la' wazrá', ne belúnqueze̱' da sban, ne gulebánqueze̱'. \c 10 \s1 Tu gubáz chee̱ xabáa nuxre̱' tu xíchedau' nazriluj na \p \v 1 Nadxa ble'eda' xetú gubáz chee̱ xabáa nápale̱'e̱ xel-la' dxenná bea. Bétaje̱' xabáa, xu'e̱ tu lu beuj, ne zua tu bchita' xíchaje̱'. Dxu'a lawe̱' dxácatite na ca gubizra, na' ni'e̱ zaj naca na ca xi'. \v 2 Nuxre̱' tu xíchedau' da nazriluj na, na' bzue̱' ni'e̱ zua xabe̱la lawe' nísadau', ne ni'e̱ zua xéglala lawe' xe̱zr la xu bizre. \v 3 Nadxa gudxezre xe̱'e̱ ca dxun be̱zre xixre' dxebezre xa'aba', na' ca gudxezre xe̱'e̱ gulenné̱ gazre guziu'. \v 4 Ca gudé gulenné̱ gazre guziu' ca', ba zúate̱ guzúaja', na' benda' tu chi'e̱ za xabáa, guzre neda': \p ―Bcache naze da gulenná gazre guziu' ca'. Quebe guzúaju' na. \p \v 5 Nadxa gubáz chee̱ xabáa na' ble'eda' ze̱' lawe' nísadau', ne lawe' xe̱zr la xu bizre guchisa ne̱'e̱ da zua xabe̱la zran xabáa, \v 6 na' bzétaje̱' La Bénnea' zue̱' chadía chacanna, ne be̱ne̱' xabáa, ne xe̱zr la xu, ne nísadau', ne xúgute̱ da zaj de̱ lawe' da ca' be̱ne̱', na' gunné̱': \p ―Québedxa che na, \v 7 lawe' da gate su lau gubáz chee̱ xabáa gazre guchínene̱' luzu da xulucuezre̱', ba guca li ca naca da nun Dios dxal-la' gaca ca bzenne̱' benne' we̱n zrin chee̱' ca', benne' gulenné̱' waláz chee̱'. \p \v 8 Ca naca chi'e̱ da benda', da za xabáa, bchálajle̱ne̱' neda' xetú, gunné̱': \p ―Guxíaj xeajcá'a xíchedu na' nuxru gubáz chee̱ xabáa na' ze̱' lawe' nísadau', ne lawe' xe̱zr la xu bizre. \p \v 9 Nadxa guxá'a lau gubáz chee̱ xabáa na', na' gunaba' gunne̱' neda' xíchedu na', na' guzre̱' neda': \p ―Gucá'a na. Gudagu na. Lu dxu'u gaca na zixre ca bzrína'dau', na' lu le̱'u xexaca na da sla'. \p \v 10 Nadxa gucá'a xíchedu na' lu na' gubáz chee̱ xabáa na', na' gudawa' na, na' lu dxu'a guca na zixre ca bzrína'dau'. Ca gudé gudawa' na, bexaca na sla' lu le̱'a. \v 11 Nadxa gulé̱'e̱ neda': \p ―Dxun na ba xen guchálaju' waláz chee̱ Dios lau benne' zaj zre̱'e̱ zane cue' xe̱zr la xu, ne lau benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zre zan ca', ne lau benne' dxelenné̱' dizra' walazre' cha chee̱' ca', ne lau benne' wenná bea ca'. \c 11 \s1 Chupa benne' dxelexeche̱be̱' \p \v 1 Nadxa belunne̱' neda' tu xia xtíladau' da naca na ca tu xaga da dxudxíxredxu, na' gulé̱'e̱ neda': \p ―Guxasa, bdxixre' xudau' chee̱ Dios ne lu cugu, na' blaba bal-la benne' zaj zre̱'e̱ na' dxulucá'ana szrene̱' Dios. \v 2 Quebe gudxixru' chale'aj chee̱ xudau' na' lawe' da ba gudé na lu na' benne' zitu' ca', na' benne' ca' xululéaje̱' xe̱zre lá'azxa lawe' chupe xun beu'. \v 3 Neda' sel-la' chupa benne' zaj nacue̱' ladxe' tuzruj, na' xelenné̱' waláz chia' lawe' chazrinnu gaxúa ga xun zra. \p \v 4 Benne' chupa caní zaj naque̱' ca chupa xaga olivo ca', ne ca zaj naca chupa da zaj zuan xi', da ca' zaj zua na lau Dios, Xrane xe̱zr la xu. \v 5 Che nu benne' dxaca lazre̱' guzría xi'e̱ benne' caní, na' le̱' xululube̱' xi' da dxuaj lu dxu'e̱ ca', na' guzézxete̱ na benne' ca' dxeledábague̱' le̱'. Caní gate nútete̱ze benne' tábague̱' benne' chupa caní. \v 6 Benne' chupa caní zaj nape̱' xel-la' dxenná bea xelune̱' ga quebe gaca xiuj dxácate̱ na' dxelenné̱' waláz chee̱ Dios. Cá'anqueze zaj nape̱' xel-la' dxenná bea xelune̱' xaca nisa dxen, ne chee̱ xulusaca zi'e̱ bénneache nen xúgute̱ xízrawe̱' ca', bátate̱zla dxelaca lazre̱'. \v 7 Gate bache belexuzre belune̱' zrin chee̱', na' be̱ xixre' snia, be̱ dxedxúajba' lataj chul-la, tíl-lale̱ba' benne' chupa ca', na' qué̱l-laba' le̱', ne gúteba' le̱'. \v 8 Be̱la' dxen gate chee̱ benne' caní xelexegá'ana na la neza chee̱ xe̱zre zrentau' naga gudá' Xránadxu xaga begúaj, ne ca dxutil-la Dios le̱be, le̱ na Sodoma, ne Egipto. \v 9 Lawe' chunna zra xugachaj, bénneache chee̱ xúgute̱ cue' benne', ne benne' xe̱zre ca', ne benne' zra du gabí'i xe̱zr la xu, ne benne' dxelenné̱' dizra' walazre' cha chee̱' xelelé'ene̱' be̱la' dxen gate chee̱ benne' caní, ne quebe xelu'e̱ lataj nu benne' gucache' le̱'. \v 10 Benne' zaj zre̱'e̱ lu xe̱zr la xu xelebene̱' lawe' da zaj nate benne' caní, na' xelexezaca ba lázrele̱'e̱, ne xelesel-le̱' da xulunezruj ljwezre̱' tue̱' xetue̱' lawe' da bulusaca zi' benne' caní gulenné̱' waláz chee̱ Dios bénneache ca'. \v 11 Gate guca chunna zra xugachaj, na' Dios bsebane̱' benne' caní, na' belexase̱', na' xúgute̱ benne' ca' belelé'ene̱' le̱' belezrébele̱'e̱. \v 12 Nadxa dxúpate̱ benne' ca' dxelexeche̱be belenne̱' chi'i tu benne' dxenné̱' zizraj xabáa, dxe̱'e̱ benne' ca': \p ―Le xegüén nigá. \p Na' belexegüene̱', na' belelé'e benne' ca' dxeledábague̱' le̱' ca guca. \v 13 Ca'an gúcate̱ guzrú'le̱'e̱ xe̱zr la xu, na' xu'u zaj nita na lu xe̱zre na' gulebía xi na, na' gulate gazre cue' da nacan chi gaxúa bénneache weaj ne̱ chee̱ da guzrú'. Benne' ca', benne' quebe gulate lu xe̱zre na', nen dute̱ xel-la' dxelezrebe belúe lá'ane̱' Dios zue̱' xabáa. \p \v 14 Ba gudé da gudxupe' da ba xa' da xeledé bénneache, na' la za'te̱ da guxunne'. \s1 Gubáz gazre dxuchínene̱' da dxucuezre̱' \p \v 15 Gubáz gazre bchínene̱' da dxucuezre̱', na' ben chi'i benne' zan xabáa dxelenné̱' zizraj: \q1 Naga dxelenná bea bénneache lu xe̱zr la xu ba guledé na \q1 lu na' Xránadxu Dios, ne lu na' Cristo chee̱', \q1 na' Le̱' nna be'ene̱' lataj ca' chadía chacanna. \m \v 16 Nadxa tape dxua benne' gula ca' zaj dxe'e̱ dxu'a lataj blau naga dxe' Dios buluzú zribe̱' zaj nuzuate̱ lawe̱' zran ni'e̱, dxulucá'ana szrene̱' Dios, \v 17 dxelenné̱': \q1 Xcalenu', Xran. \q1 Dios, napu' dute̱ xel-la' dxenná bea. \q1 Guzúaquezu', ne zúaquezu', ne tu súazquezu', \q1 lawe' da ba guzi'u xel-la' dxenná bea zrente̱ chiu', \q1 ne ba guzú lau' dxenná be'u. \q1 \v 18 Bénneache xúgute̱ xe̱zre ca' dxelezré̱'e̱ \q1 san ba bzrin zra gudéu' benne' ca' ba xa', \q1 zra na' guchi'u chee̱ benne' gate ca'. \q1 Xunézruju' da naca chee̱ benne' ca' gulenné̱' waláz chiu', \q1 ne da naca chee̱ benne' ca' zaj naque̱' chiu', \q1 ne da naca chee̱ benne' ca' belune̱' Lue' ba lá'ana, \q1 benne' blau ca', ne benne' quebe nu zaj naca. \q1 Ba bzrin zra guzría xi'u benne' ca' buluzría xi'e̱ xe̱zr la xu. \p \v 19 Nadxa bxalaj xudau' chee̱ Dios da zua xabáa, na' ble'e lau xi'ina naga xu'u xel-la' wezría xrlátaje chee̱', da zua na lu xudau' na'. Gule̱pe xesa, ne guleninne na, ne gulenné̱ guziu', ne guzrú' xe̱zr la xu, na' bxínnajle̱'e̱ xiaj bezxe'. \c 12 \s1 Tu nu'ula ne be̱ snia schanni' zrente̱ \p \v 1 Nadxa ble'e lau tu da zrente̱ xabáa. Zua tu nu'ula naca zra lane̱' ca gubizra, na' zran ni'e̱ zua da naca ca beu', na' xíchaje̱' zria tu da zaca zaj zria na chazrinnu belaj. \v 2 Nu'ula nigá zue̱' zi'i, ne dxebezre xe̱'e̱ xel-la' dxudi'a sane̱' tu bidau', dxedéle̱'e̱ xel-la' zi' chee̱ galaj bidu na'. \v 3 Nadxa ble'e lau xabáa xetú da zrente̱, zua tu be̱ snia schanni', be̱ xrna, zua gazre xíchajba' ne chi lúzuba', na' zria tu da zaca tu tu xíchajba' ca'. \v 4 Nen xrbanba' gucá'a dxé̱guba' xáteze quebe guca gáchajte̱ belaj zaj zria zran xabáa, na' bzálaba' na lu xe̱zr la xu. Be̱ snia schanni' na' guze̱ba' lau nu'ula na' sane̱' bidau' chee̱ gáguba' bidu na' gate ze gálajbe'. \v 5 Nu'ula na' guzane̱' tu bi biudau', bi na' nna be'ebe' dute̱ xe̱zr la xu nen tu var xia. Nadxa bi biu chee̱ nu'ula na' gucá'a Dios le̱be', na' bexu'e̱-be' lataj blau chee̱' naga dxe'e̱. \v 6 Na' nu'ula na' bzrúnnuje̱' zéaje̱' le̱'e̱ xixre' lawe' lataj naga nucueza Dios tu lataj naga sua nu'ula na', naga xulugawe̱' le̱' lawe' chazrinnu gaxúa ga xun zra. \p \v 7 Gudé na' guxú'u wedil-la xabáa gate gubáz chee̱ xabáa blau le̱' Miguel nen gubáz chee̱ xabáa zaj da' le̱' guledíl-lalene̱' be̱ snia schanni' zrente̱. Be̱ snia schanni' na', ne gubáz zaj de̱'e̱-ba' belune̱' wedil-la. \v 8 Quebe bi gulezéquene̱' lu wedil-la na', na' québedxa guta' lataj chee̱ gubáz ca' lu xabáa. \v 9 Ca'an guca gulebéaje̱' be̱ snia schanni' na' xabáa, be̱ snia na' zúaba' nédxute̱, na' nazí laba' da xriwe̱', ne Satanás, da na' dxezí xe̱ na xúgute̱ bénneache. Da xriwe̱' na', ne gubáz ca' zaj de̱'e̱ na guledxú'une̱' na lu xe̱zr la xu. \p \v 10 Nadxa benda' tu chi'i benne' gunné̱' zizraj xabáa: \p ―Ba bla' xel-la' weselá, ne xel-la' szren, ne xel-la' dxenná bea chee̱ Dios chee̱dxu, ne xel-la' dxenná bea chee̱ Cristo chee̱', lawe' da ba guledxú'une̱' da na' gudagu zria na chee̱ benne' bíchedxu, da na' dxagu zria na chee̱ benne' ca' te zra, ne chizrela lau Dios chee̱dxu. \v 11 Benne' bíchedxu ca' beledxúaje̱' chawe' ne̱ chee̱ dxen chee̱ Bénnea' naque̱' Zríla'dau', ne ne̱ chee̱ da belexeche̱be̱' ca naca chee̱ dizra' chee̱ Cristo, ne quebe belezrebe̱' nu benne' gutie̱' le̱'. \v 12 Chee̱ le̱ na' gata' xel-la' dxebé xabáa. \q1 ¡Le be le'e zrale xabáa! \q1 ¡Edxugua benne' ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu, ne lawe' nísadau' \q1 lawe' da ba bla' da xriwe̱' naga zúale, \q1 dute̱ xel-la' dxezrá'a chee̱ na, \q1 lawe' da neze na xáte'ga ne de̱ chee̱ na! \p \v 13 Gate guque be'e da xriwe̱' ba buluzale̱' na lu xe̱zr la xu, na' gudxé' nau na nu'ula na' guzane̱' bi biudu na'. \v 14 Nu'ula na' bulunézruje̱' le̱' chupa xrile̱' zren ca xrila bsia chee̱ gaca xexiaje̱' xezue̱' le̱'e̱ xixre' lawe' lataj, zitu' naga zua be̱ snia schanni' na', na' bulugawe̱' le̱' lawe' chun iza xugachaj. \v 15 Be̱ snia schanni' na' bexé̱beba' nisa chee̱ be̱nba' tu xe̱gu chee̱ gua na nu'ula na'. \v 16 Gúcale̱ xe̱zr la xu nu'ula na'. Bzra xe̱zr la xu, na' gude̱be na xe̱gu na' bexe̱be be̱ snia schanni' na'. \v 17 Chee̱ le̱ na' bzrá'le̱'e̱ da xriwe̱' nu'ula na', na' guxíaj na xeajtíl-lale̱ na xrtia nu'ula na' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu, benne' ca' dxuluzúe̱' dizra' da bdxixruj be'e Dios, ne dxelexeche̱be̱' ca naca chee̱ Jesucristo. \c 13 \s1 Chupa be̱ xixre' snia ca' \p \v 1 Nadxa guzéa' dxu'a nísadau', ne ble'eda' bdxuaj tu be̱ xixre' snia lu nísadau' na', zua gazre xíchajba', ne chi lúzuba'. Zria tu tu lúzuba' na' tu da zaca, na' da' tu laba' xíchajba' ca' da dxecuide Dios. \v 2 Be̱ xixre' snia nigá nácaba' ca tu be̱zrtau', na' ní'aba' zaj naca na wal-la ca ni'a oso, na' dxú'aba' naca na ca dxu'a be̱zre xixre'. Be̱ snia schanni' bnézrujba' xel-la' dxenná bea chee̱ba', ne lataj blau chee̱ba', ne xel-la' waca chee̱ba' lu na' be̱ snia na' nácaba' ca be̱zrtau'. \v 3 Zua tu we̱' tu xichaj be̱ xixre' snia na' nácaba' ca be̱zrtau' da gute na le̱ba', na' we̱' na' bexaca na, na' ca naca bénneache ca' zaj zre̱'e̱ lu xe̱zr la xu belexebánele̱'e̱ne̱', ne zjácale̱ne̱' be̱ xixre' snia na'. \v 4 Bulucá'ana szrene̱' be̱ snia schanni' na' lawe' da bnézrujba' xel-la' dxenná bea chee̱ be̱ xixre' na' nácaba' ca be̱zrtau', ne cá'anqueze bulucá'ana szrene̱' be̱ xixre' snia na', dxelenné̱': \p ―¿Núzraqueze naca ca be̱ xixre' nigá, ne nu seque' tíl-lale̱ le̱ba'? \p \v 5 Nadxa da xriwe̱' be̱ na le̱ba' lataj gunne̱ba' dizra' zri'a, na' gunne̱ba' da cale̱la chee̱ Dios, ne gudápaba' xel-la' dxenná bea lawe' chupe xun beu'. \v 6 Gunne̱ba' da cale̱la chee̱ Dios, ne chee̱ La Dios, ne chee̱ lataj lá'azxa chee̱', ne chee̱ benne' ca' zaj zre̱'e̱ xabáa. \v 7 Cá'anqueze guziba' xel-la' dxenná bea tíl-lale̱ba' benne' ca' zaj naque̱' chee̱ Dios, ne gútete̱ba' benne' ca', na' guziba' xel-la' dxenná bea lu xúgute̱ cue' bénneache, ne benne' zaj zre̱'e̱ xúgute̱ xe̱zre ca', ne xúgute̱ cue' xe̱zr la xu ca', ne benne' dxelenné̱' dizra' walazre' cha chee̱'. \v 8 Xúgute̱ benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu bulucá'ana szrene̱' be̱ xixre' snia na', benne' ca' quebe zaj naxúaj le̱' lu xiche naga zaj naxúaj la benne' ca' zaj nape̱' xel-la' nabán, xiche na' bzuaj Bénnea' naque̱' Zríla'dau' belutie̱'-ba'. \p \v 9 Che nu benne' zua nague̱', dxal-la' xenne̱' dizra' nigá. \v 10 Benne' ca' dxelegú'e̱ bénneache lizre xia, cá'anqueze xelú'u benne' ca' lizre xia, na' benne' ca' dxelutie̱' benne' nen xia nalá, cá'anqueze xelatie̱' lu xia nalá. Chee̱ le̱ na' benne' zaj naque̱' chee̱ Dios dxal-la' xelaque̱' zren lazre', ne xeléajle̱'e̱ chee̱ Dios. \p \v 11 Gudé na' ble'eda' xetú be̱ xixre' snia bdxúajba' lu xe̱zr la xu. Bea nigá zua chupa lúzuba' zaj naca na ca luzu zrila'. Bea nigá gunne̱ba' ca be̱ snia schanni' na'. \v 12 Bea nigá nápaba' dute̱ xel-la' dxenná bea da napa be̱ nedxu na', gate zúaba' lau be̱ nedxu na', na' gunná be'eba' ca naca bénneache zaj zre̱'e̱ dute̱ xe̱zr la xu xulucá'ana szrene̱' be̱ nedxu na', bea na' bexaca we̱' chee̱ba' da na' naca gute le̱ba'. \v 13 Be̱ gudxupe' na' be̱nba' xel-la' waca zri'a ca', ne be̱nba' bexruj xi' zran xabáa lu xe̱zr la xu lau bénneache ca'. \v 14 Ne̱ chee̱ xel-la' waca ca' da be̱nba' lau be̱ nedxu na', guzí xe̱ba' benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu, na' gunná be'eba' benne' ca' xelune̱' tu bedau' ca naca be̱ nedxu na', bea na' guzúa we̱' chee̱ xia nalá, na' naca bánquezeba'. \v 15 Be̱ gudxupe' na' guziba' xel-la' dxenná bea gunézrujba' xel-la' nabán bedau' na' naca na ca be̱ nedxu na', chee̱ nne̱ bedau' na', ne gute na xúgute̱ benne' quebe xulucá'ana szrene̱' na. \v 16 Cá'anqueze bedau' na' gunná be'e na zriche tu da gunna bea na luzrgá u lu na' zua xabe̱la chee̱ xúgute̱ bénneache, benne' blau, ne benne' quebe nu naca, ne benne' gunní'a, ne benne' xache', ne benne' zaj nada'u, ne benne' zaj zre̱'e̱ cá'aze. \v 17 Netú benne' quebe gaca ga'uwe̱' ne gutie̱' che quebe zriche da na' dxunna bea na le̱', u la be̱ xixre' snia na', u xrbaba ca naca laba'. \v 18 Nu benne' gulabe̱' da nigá dxal-la' gaque̱' sina. Benne' dxéajni'ine̱' waca gulabe̱' ca naca xrbaba chee̱ laba'. Naca na tuze ca naca xrbaba chee̱ bénneache, na' xrbaba nigá naca na xrupa gaxúa ga xun xrupa. \c 14 \s1 Da dxelul-la tu gaxúa tape xun cue' chi gaxúa weaj benne' \p \v 1 Gudé na' gunná'a, na' ble'eda' Bénnea' naque̱' Zríla'dau' ze̱' lu xi'a Sión. Tu zren nen Le̱' zaj zra' tu gaxúa tape xun cue' chi gaxúa weaj benne', zaj zriche luzrgue̱' La Bénnea' naque̱' Zríla'dau', ne La Xre̱'. \v 2 Nadxa benda' tu da dxeninne na da za' xabáa, da dxeninne na ca schaga' da dxelún zánete̱ xe̱gu ca', ne ca schaga' da dxun guziu' gate dxenné̱le̱'e̱ na, ne ca dxeninne naga zaj zra' zánete̱ benne' dxelínnie̱' da ca' cun zríadi'i na du. \v 3 Belul-le̱' tu da cube dxu'a lataj blau naga dxe' Dios, ne lau tapa benne' ca' zaj zua nabancze', ne lau tape dxua benne' gula ca'. Netú benne' xezica quebe guca gul-le̱' ca naca da na' belul-le̱'. Dxaca dxelul-le na benne' tu gaxúa tape xun cue' chi gaxúa weaj, benne' ca' gulelé̱' láwela benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu. \v 4 Benne' caní quebe gulezúale̱ne̱' nu'ula chee̱ benne' xula, san belexegá'ana chawe̱', na' zjácale̱ne̱' Bénnea' naque̱' Zríla'dau' gátete̱ze zéaje̱'. Benne' caní gulelé̱' láwela bénneache, ne zaj naque̱' lau Dios ca tu da blaudxa chee̱ da dxezidxu, da dxuzúadxu lau Dios, ne lau Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \v 5 Cabata' dxelún lazre̱', na' zaj naque̱' du lazre' dxu'a lataj blau naga dxe' Dios. \s1 Dizra' da dxuluzén chunna gubáz chee̱ xabáa bénneache \p \v 6 Nadxa ble'eda' xetú gubáz chee̱ xabáa dxedé̱' lu be' zran xabáa, nape̱' dizra' chawe' da chadía chacanna, chee̱ guzenne̱' na benne' ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu, benne' xúgute̱ cue' bénneache, ne benne' xúgute̱ cue' xe̱zr la xu, ne xúgute̱ xe̱zre, ne benne' dxelenné̱' dizra' walazre' cha chee̱'. \v 7 Gubáz na' gunné̱' zizraj: \p ―Le zrebe Dios, ne le güe lá'ana Le̱' lawe' da ba bzrin zra guchi'a Le̱' chee̱ bénneache. Le gucá'ana szren Bénnea' be̱ne̱' xabáa, ne xe̱zr la xu, ne nísadau', ne beaj ca'. \p \v 8 Xetú gubáz chee̱ xabáa zéaje̱' cuzru gubáz chee̱ xabáa nedxu na', dxenné̱': \p ―¡Ba guzría xi'! ¡Ba guzría xi' xe̱zre Babilonia, xe̱zre zren na', lawe' da bulusuzre' benne' xe̱zre ca', ne benne' dute̱ xe̱zr la xu nen da naca ca xrise uva wal-la chee̱ da sban da dxelune̱'! \p \v 9 Xetú gubáz chee̱ xabáa zéaje̱' cuzru gubáz chupa ca', dxenné̱' zizraj: \p ―¡Che nu benne' dxucá'ana szrene̱' be̱ snia na', ne bedau' chee̱ba', ne gu'e̱ lataj zriche luzrgue̱' u ne̱'e̱ laba', \v 10 benne' nigá tée̱' lu da ba xa' da nucueza Dios lu xel-la' dxezrá'a chee̱', na' saca zi'e̱ lu xi' chee̱ da dxuzézxele̱'e̱ na lau gubáz chee̱ xabáa ca' chee̱ Dios, ne lau Bénnea' naque̱' Zríla'dau'! \v 11 ¡Zren chee̱ xi', naga saca zi'e̱, cuen na chadía chacanna, na' xelezaca zi' te zra ne chizrela benne' ca' dxulucá'ana szrene̱' be̱ snia na', ne bedau' chee̱ba', ne dxelu'e̱ lataj zriche laba' luzrgue̱'! \v 12 ¡Chee̱ le̱ na', benne' ca' zaj naque̱' chee̱ Dios, ne dxuluzúe̱' dizra' ca nadxixruj be'ene̱', ne zjácale̱ne̱' da naca chee̱ Jesús, dxal-la' xelaque̱' zren lazre'! \p \v 13 Nadxa benda' chi'i tu benne' da za xabáa. Dxe̱'e̱ neda': \p ―Bzuaj da nigá: Na'a, ne lu da za za' ba neza zrente̱ naca na chee̱ benne' gate ca' xelute bénneache le̱' lawe' da dxeléajle̱'e̱ chee̱ Xránadxu. Be' Lá'azxa dxenné̱': “¡Ca' naca na, lawe' da xelexezí' lazre̱' ca naca lu zrin da belune̱', na' da xrlátaje da belune̱' zeajle̱ na benne' ca'!” \s1 Lina chee̱ xe̱zr la xu \p \v 14 Nadxa guná'a, na' ble'eda' tu beuj chiche, na' lawe' beuj na' dxe' tu benne' naque̱' ca Bénnea' gulje̱' bénneache. Zria tu da naca na oro xíchaje̱', ne nuxre̱' tu xia nalá. \v 15 Bdxuaj tu gubáz chee̱ xabáa lu xudau' da zua xabáa, na' gunné̱' zizraj. Dxe̱'e̱ bénnea' dxe'e̱ lawe' beuj: \p ―¡Bchine xia nalá chiu', ne becá'a lina, lawe' da ba bzrin zra, na' lina chee̱ xe̱zr la xu ba guca na! \p \v 16 Nadxa bénnea' dxe'e̱ lawe' beuj na' gudine̱' xia nalá chee̱' na', na' bequé̱'e̱ lina chee̱ xe̱zr la xu. \p \v 17 Nadxa xetú gubáz chee̱ xabáa bdxuaje̱' xudau' da zua xabáa, nuxre̱' tu xia nalá. \v 18 Xetú gubáz chee̱ xabáa bdxuaje̱' lu cugu, gubáz chee̱ xabáa na' nape̱' xel-la' dxenná bea lu xi', na' gunné̱' zizraj. Dxe̱'e̱ gubáz chee̱ xabáa na' nuxre̱' xia nalá: \p ―¡Bchine xia nalá chiu' na', ne becá'a uva ca' da zaj de̱n lu xe̱zr la xu lawe' da ba güé na! \p \v 19 Na' gubáz chee̱ xabáa na' gudine̱' xia nalá chee̱' lawe' xe̱zr la xu, ne bequé̱'e̱ uva ca' da zaj de̱ lu xe̱zr la xu da zéaje̱ na benne' ca' dxelune̱' da zrinnaj, na' bzre̱'e̱ na naga xelesíe̱' na, da na' zéaje̱ na da ba xa' da nucueza Dios chee̱ benne' ca' dxelune̱' da zrinnaj. \v 20 Uva ca' gulesíe̱' na naga dxedxuaj xe̱zre, na' naga dxelesíe̱' na bdxuaj dxen chee̱ benne' ca' dxelune̱' da zrinnaj da gulén na cátite sibe zua dxu'a bzrina', na' guzá' dxen na' cátite sadxu du gazre zra. \c 15 \s1 Gubáz chee̱ xabáa ca' zaj nuxre̱' gazre da ba xa' da xuluzále̱' xe̱zr la xu \p \v 1 Ble'eda' xabáa xetú da zrente̱ da xebánedxu, belelá' gazre gubáz chee̱ xabáa zaj nuxre̱' gazre da ba xa' bze̱be, da zaj naca na naga cheajse̱te̱ xel-la' dxezrá'a chee̱ Dios. \p \v 2 Cá'anqueze ble'eda' tu da naca na ca nísadau' da naca na ca xiaj esa', ne nachixre na xi', na' benne' ca' quebe gulezí lu ne̱'e̱ da naca na chee̱ be̱ snia na', ne da nacan chee̱ bedau' chee̱ba', ne xrbaba chee̱ laba', zaj ze̱' lu nísadau' na' da naca na ca xiaj esa', zaj nuxre̱' da ca' con zríadi'i na du da ba bnezruj Dios le̱'. \v 3 Dxelul-le̱' da bil-la Moisés, benne' we̱n zrin chee̱ Dios, ne da dxul-la Bénnea' naque̱' Zríla'dau', da dxenná na: \q1 Da zrente̱, ne da dxebánedxu zaj naca xúgute̱ da ba be̱nu' Lue'. \q1 Xran, nacu' Dios napu' dute̱ xel-la' dxenná bea. \q1 Xrlátaje̱, ne li lazre' zaj naca xrba chiu' Lue'. \q1 Nacu' Wenná Bea chee̱ dute̱ xe̱zr la xu. \q1 \v 4 ¿Núzraqueze quebe zrebe Lue', Xran? \q1 ¿Núzraqueze quebe güe lá'ana Lue'? \q1 Tuze Lue' nacu' lá'azxa. \q1 Xelelá' benne' dute̱ xe̱zr la xu, na' xulucá'ana szrene̱' Lue', \q1 lawe' da ba belelé'ene̱' da xrlátaje̱ da nunu'. \p \v 5 Gudé na' gunná'a ne ble'eda' bxalaj xudau' da zua na xabáa, naga zua lataj naga zaj naxúaj da ca' bdxixruj be'e Dios. \v 6 Lu xudau' na' beledxúaj gazre gubáz chee̱ xabáa ca' zaj nuxre̱' gazre da ba xa'. Zra lane̱' zaj nacue̱' naca na ladxe' zaca, da naca na ba'a, ne dxelácatite na, na' zaj nasíe̱' lachu'e̱ bazxu da naca na oro. \v 7 Nadxa tu benne' laduj tapa benne' zaj naca bánqueze̱' bnézruje̱' tu tu gubáz gazre ca' tu xé'ena bzri da naca na oro, ne zaj nazrate̱ na da ba xa' da nucueza Dios, Bénnea' zue̱' chadía chacanna. \v 8 Guzrate̱ xudau' na' nen zren chee̱ xi' da dxulé'e na ca zaj naca xel-la' szren, ne xel-la' dxenná bea chee̱ Dios, na' netú benne' quebe guca chu'e̱ ga na' cadxa gudé chee̱ da gazre da ba xa' ca' da zaj nuxru gazre gubáz chee̱ xabáa ca'. \c 16 \s1 Da gazre da ba xa' ca' \p \v 1 Nadxa benda' chi'i tu benne' gunné̱' zizraj lu xudau'. Dxe̱'e̱ gazre gubáz chee̱ xabáa ca': \p ―Le chjaca, le cheajzala da ba xa' ca' lu xe̱zr la xu, da ca' nucueza Dios. \p \v 2 Na' guxéaj gubáz chee̱ xabáa nedxu, xeajlatje̱' xé'ena bzri chee̱' lawe' xe̱zr la xu, na' xúgute̱ bénneache, benne' zaj nazriche luzrgue̱' la be̱ snia na', ne dxulucá'ana szrene̱' bedau' chee̱ba', gulebía we̱' lu be̱la' dxen chee̱ benne' ca' da gulále̱'e̱ na. \p \v 3 Gubáz gudxupe' xeajlatje̱' xé'ena bzri chee̱' lu nísadau', na' nísadau' na' bexaca na dxen ca dxen chee̱ benne' gate, na' gulate xúgute̱ bea zaj naca banba' lu nísadau' na'. \p \v 4 Gubáz guxunne' xeajlatje̱' xé'ena bzri chee̱' lu xe̱gu nisa ca', ne lu beaj ca', na' belexaca na dxen. \v 5 Na' benda' chi'i tu gubáz chee̱ xabáa dxenná be'ene̱' nisa caní, gunné̱': \p ―Xran, Dios Lá'azxa, zúaquezu', ne guzúaquezu'. Xrlátaje̱ nacu' lawe' da guchugu' chee̱ benne' ca' guca caní, \v 6 lawe' da bululalje̱' dxen chee̱ benne' chiu' ca', ne chee̱ benne' ca' gulenné̱' waláz chiu', na' na'a dxuxí'aju' benne' caní dxen lawe' da caní zaj naca chee̱' xelé'aje̱'. \p \v 7 Cá'anqueze benda' chi'i tu benne' zue̱' lu cugu, dxenné̱': \p ―Ca' naca na, Xran. Nacu' Dios napu' dute̱ xel-la' dxenná bea. Ba bchi'u chee̱ bénneache ca' ca naca da li, ne da xrlátaje̱. \p \v 8 Gubáz gudape' xeajlatje̱' xé'ena bzri chee̱' lau gubizra, na' gubizra guzí na lataj guzezxe na bénneache ca' nen xi' chee̱ na. \v 9 Xúgute̱ bénneache gulézxele̱'e̱, ne quebe belexebí'i lazre̱', ne quebe belúe lá'ane̱' Dios, san gulenné̱' da cale̱la chee̱ Bénnea' nucueze̱' da ba xa' na'. \p \v 10 Gubáz gázxue xeajlatje̱' xé'ena bzri chee̱' lawe' lataj naga dxe' be̱ xixre' snia, na' naga dxenná beaba' guchul-la na. Bénneache ca' gulagu xa'a luzre̱' lu xel-la' dxudía chee̱', \v 11 ne quebe bulusane̱' da zrinnaj da dxelune̱'. Gulenné̱' da cale̱la chee̱ Dios zue̱' xabáa, lawe' da dxelezaque̱' caní ne̱ chee̱ we̱' da zaj zria be̱la' dxen chee̱' ca'. \p \v 12 Gubáz xrupe xeajlatje̱' xé'ena bzri chee̱' lawe' xe̱gu zren le̱ na Eufrates, na' nisa xe̱gu na' bebizre na, chee̱ xalaj tu neza naga xeledé benne' dxjaca wedil-la chee̱ benne' wenná bea ca' zá'aque̱' naga dxalaj gubizra. \p \v 13 Nadxa ble'eda' beledxúaj chunna be' xriwe̱' dxu'a be̱ snia schanni', ne dxu'a be̱ xixre' snia na', ne dxu'a benne' dxenné̱' waláz chee̱ba'. Be' xriwe̱' ca' zaj naca na ca bluzru ca'. \v 14 Be' xriwe̱' caní belún na xel-la' waca zri'a ca', na' beledxúaj na chee̱ xulutupa na xúgute̱ benne' wenná bea chee̱ xe̱zr la xu, chee̱ chjaque̱' lu wedil-la chee̱ zra zren chee̱ Dios, Bénnea' nape̱' dute̱ xel-la' dxenná bea. \p \v 15 Dxenná Xránadxu: \p ―Le na' xque, neda' xida' gate quebe dxebézale neda', ca za' tu benne' gubán. Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénnea' zue̱' ban lazre' ne nupé̱'e̱ lázrdawe̱' ca tu benne' dxuxúe̱' zra lane̱' chee̱ quebe te̱' gala xídeze, ne quebe xedué'ene̱' lau bénneache. \p \v 16 Nadxa beledube̱' benne' wenná bea ca' lu lataj naga le̱ na Armagedón nen dizra' hebreo. \p \v 17 Gubáz gazre na' xeajlatje̱' xé'ena bzri chee̱' lu be', na' lu xudau' da zua xabáa ben tu chi'i benne' dxenné̱' zizraj, da za na lataj blau naga dxe' Dios, dxenné̱': \p ―Bache naca na. \p \v 18 Nadxa gule̱pe xesa, ne guleninne na, ne gulenné̱ guziu', na' lu xe̱zr la xu guzrú'le̱'e̱ ca netú lasa quebe ne xru', na' gulálate̱ zaj zra' bénneache lu xe̱zr la xu. \v 19 Xe̱zre zrentau' na' guzrá na chunna cue', na' xe̱zre ca' zaj nita lu xe̱zr la xu gulebía xi na, na' xeajsá lazre' Dios benne' ca' chee̱ xe̱zre zrentau' na' le̱ na Babilonia chee̱ xeledée̱' lu da ba xa' zren da nucueza Dios lu xel-la' dxezrá'a chee̱'. \v 20 Xúgute̱ xe̱zr la xu ca' da naxechaj nísadau', ne xúgute̱ xi'a ca' belexenite na. \v 21 Cá'anqueze belexruj zran xabáa xiaj bezxe' zri'a lawe' bénneache ca', da dxelá'a na ca tu gaxúa xia weaj, na' bénneache ca' gulenné̱' da cale̱la chee̱ Dios ne̱ chee̱ da ba xa' da gulezaque̱', lawe' da guca na tu da ba xa' zrente̱. \c 17 \s1 Dios dxuzría xi'e̱ nu'ula dxúnle̱'e̱ da sban \p \v 1 Nadxa bla' tu gubáz chee̱ gazre gubáz chee̱ xabáa ca', gubáz ca' bululátaje̱' xé'ena bzri ca', na' guzre̱' neda': \p ―Gudá, na' gulé'eda' lue' ca naca da ba xa' da saca' nu'ula na' dxúnle̱'e̱ da sban, nu'ula na' dxe'e̱ lawe' nísadau' ca'. \v 2 Benne' wenná bea ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu dxelune̱' da sban nen nu'ula na', na' benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu zaj naque̱' ca benne' dxelezuzre' lawe' da dxelune̱' da sban nen nu'ula na'. \p \v 3 Nadxa, lu da ble'e Be' Lá'azxa neda', gubáz chee̱ xabáa na' guché̱'e̱ neda' le̱'e̱ xixre' lawe' lataj, na' lataj na' ble'eda' tu nu'ula zrie̱' cuzru tu be̱ xixre' schanni' xrna, na' zaj naxúaj lu be̱la' dxen chee̱ba' laba' schanni' ca', da ca' dxecuide Dios, na' zaj naca gazre xíchajba', ne chi lúzuba'. \v 4 Nu'ula nigá nacue̱' zra lane̱' bzawe, ne da xrna, na' lechítaje̱ chee̱' zaj naca na oro, ne xiaj xrtante̱, ne bga ca'. Nuxre̱' tu xé'ena bzri da naca na oro da nazrate̱ na da sgute ca', ne da sban da dxune̱'. \v 5 Naxúaj luzrgue̱' ca le̱', da dxenná na: Babilonia, Xe̱zre Szrentau', Xrna' Xúgute̱ Nu'ula Ca' Dxelune̱' Da Sban, ne Xúgute̱ Da Sgute Da De̱ Xe̱zr La Xu. \v 6 Nadxa ble'eda' nu'ula na' dxezúzrene̱' nen dxen chee̱ benne' ca' zaj naque̱' chee̱ Dios, ne chee̱ benne' ca' belute bénneache le̱' lawe' da belexeche̱be̱' chee̱ Jesús. Gate ble'eda' da na', bebánele̱'e̱da'. \v 7 Nadxa gubáz chee̱ xabáa na' guzre̱' neda': \p ―¿Bizr chee̱ na' dxebánenu'? Gulé'eda' lue' ca naca da nagache chee̱ nu'ula nigá, ne chee̱ be̱ xixre' schanni' na' núaba' le̱', bea na' zaj napa gazre xíchajba', ne chi lúzuba'. \v 8 Be̱ xixre' schanni' na' blé'enu', nácaba' tu be̱ zúaba' nédxute̱, na na'a québedxa zúaba'. Wagüenba' lu lataj chul-la nédxudxa ca za gáteba' tu chí'izqueze. Benne' zaj zra' xe̱zr la xu, ne quebe zaj naxúaj le̱' lu xiche chee̱ xel-la' nabán ca be̱nte̱ Dios xe̱zr la xu, xelexebánele̱'e̱ne̱' gate xelelé'ene̱' bea nigá, be̱ zúaqueze nédxute̱, na' na'a québedxa zúaba', na' wela'ba'. \p \v 9 ’Nigá de̱ late' da gulé'eda' benne' xeléajni'ine̱' na. Gazre xíchajba' caní zaj zéaje̱ na gazre xi'a naga dxenná bea nu'ula na'. \v 10 Cá'anqueze xíchajba' ca' zaj zéaje̱ na gazre benne' wenná bea. Gazxu' benne' wenná bea caní ba gulatie̱'. Tu benne' ca' dxenná be'e̱ na'a, na' xetue̱' quebe ne xide̱'. Gate la' benne' bze̱be nigá, québedxa súateque̱' scha'. \v 11 Be̱ xixre' schanni' na', be̱ zúaba' nédxute̱, na' na'a québedxa zúaba', zéaje̱ na benne' xrunu' naque̱' benne' wenná bea. Naque̱' tu benne' ládujla benne' gazre ca', na' te na' gatie̱' tu chí'izqueze. \p \v 12 ’Chi lúzu be̱ xixre' snia na' da blé'enu' zaj naca na chi benne' wenná bea ca', benne' quebe ne xelezú lawe̱' xelenná be'e̱, na' xelezí'e̱ xel-la' dxenná bea xelaque̱' wenná bea tu chí'idau'ze tu zren nen be̱ xixre' schanni' na'. \v 13 Benne' chi wenná bea caní zaj nune̱' tuze dizra', na' xulunézruje̱' xel-la' szren chee̱', ne xel-la' dxenná bea chee̱' lu na' bénnea' naque̱' be̱ xixre' schanni' na'. \v 14 Benne' caní xeledíl-lale̱ne' Bénnea' naque̱' Zríla'dau', na' Benne' nigá guzría xi'e̱ benne' wenná bea ca', lawe' da naca Le̱' Benne' Wenná Bea chee̱ benne' wenná bea ca', ne Xrane benne' zaj naque̱' xrane bénneache, na' benne' ca' zrále̱ne̱' Le̱', gunné̱ Dios le̱', ne guqué̱'e̱ le̱', na' zaj naque̱' li lazre'. \p \v 15 Cá'anqueze gubáz chee̱ xabáa na' guzre̱' neda': \p ―Nísadau' ca' blé'enu', naga dxe' nu'ula na' dxúnle̱'e̱ da sban, zaj naca na xe̱zre bénneache ca', ne benne' dxelenné̱' dizra' walazre' cha chee̱', ne benne' zane cue' xe̱zr la xu. \v 16 Chi lúzuba' na' blé'enu' xichaj be̱ xixre' schanni' na', da zaj naca na chi benne' wenná bea ca', xelecuídene̱' nu'ula na' dxúnle̱'e̱ da sban, na' xelebéaj xíchaje̱' le̱', ne xulucá'ane̱' le̱' gala xídeze. Xelawe̱' be̱la' dxen chee̱', ne xuluzezxe̱' le̱' lu xi'. \v 17 Dios bzue̱' lu lázrdau benne' wenná bea ca' xelune̱' ca da dxaca lazre' Le̱', gate belune̱' tuze dizra', ne bulunézruje̱' xel-la' dxenná bea chee̱' lu na' bénnea' naque̱' be̱ xixre' schanni' na', cadxa gaca ca da ba gunná Dios. \v 18 Nu'ula na' blé'enu' naque̱' Babilonia, xe̱zre zrentau' na' dxenná be'e na benne' wenná bea ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu. \c 18 \s1 Dxebía xi' xe̱zre Babilonia \p \v 1 Gudé na' ble'eda' betaj xetú gubáz chee̱ xabáa, nápale̱'e̱ xel-la' dxenná bea, na' bsení' xel-la' szren chee̱' lu xe̱zr la xu. \v 2 Na' gunné̱' zizraj: \p ―Ba guzría xi'. Ba guzría xi' Babilonia, xe̱zre zrentau' na', ne ba bexaca na lataj naga zaj zra' da xriwe̱' ca', ne lataj naga zaj zra' xúgute̱ cue' be' xriwe̱' ca', ne lataj naga zaj zra' be̱ zua xrila, be̱ schanni' ca', ne be̱ sgute ca'. \v 3 Xúgute̱ bénneache zaj zre̱'e̱ tu tu cue' xe̱zr la xu zaj naque̱' ca benne' dxelezuzre', lawe' da dxelune̱' da sban da dxaca xe̱zre na', na' benne' wenná bea ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu belune̱' da sban da dxaca xe̱zre na', na' benne' ca' dxelúti'e gulaque̱' benne' gunní'a ne̱ chee̱ da zante̱ da gulezá lazre' benne' ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zre na'. \p \v 4 Nadxa benda' chi'i xetú benne' da za xabáa, dxenné̱': \p ―Le dxuaj xe̱zre na', le'e, nácale chia', chee̱ quebe gácale benne' ca' tuze lu dul-la da dxelune̱', ne chee̱ quebe tele lu da ba xa' da xelezaca benne' ca'. \v 5 Dul-la chee̱ benne' ca' ba guxán na, na' zaj naca na ca tu da ba bgula, da ba bzrinte̱ na zran xabáa, na' Dios ba xeajsá lazre̱' ca naca da zrinnaj da dxelún benne' ca'. \v 6 Dios gunézruje̱' chee̱ benne' ca' cáte̱ze da bulunézruje̱' chee̱ benne' xula, ne xunézruje̱' le̱' chupa cuenla ca da zrinnaj da belune̱'. Ba nucueze̱' da xelezaque̱' da nácale̱'e̱dxa zi' ca da bulusaque̱' benne' xula. \v 7 Gudée̱' benne' ca' lu da ba xa', ne gudée̱' le̱' xel-la' zi' cáte̱ze na' belune̱'. Buluzúa cuine̱' lu xel-la' szren, ne gulezúe̱' lu xel-la' dxelexezaca ba lazre' chee̱', lawe' da dxelenné̱' lu lázrdawe̱': Dxé'entu' nigá dxenná béantu'. Quebe nácantu' we̱ze̱be, ne quebe bi sácantu'. \v 8 Chee̱ le̱ na', tuze zra xelezrín da ba xa' ca' da xelezaque̱', xel-la' gute, ne xel-la' zi', ne xel-la' dxedún, na' xelezxe̱' lu xi', lawe' da napa Xránadxu Dios dute̱ xel-la' dxenná bea, na' naque̱' Bénnea' guchugue̱' chee̱ benne' ca' xelezaque̱' caní. \p \v 9 Benne' wenná bea ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu, ne belúnle̱ne̱' benne' ca' da sban ne da belexezaca ba lazre̱', xelebezre xache̱' gate xelelé'ene̱' ca naca zren chee̱ xe̱zre na', da dxezxe na. \v 10 Welezé̱' zítu'la lawe' da xelezrebe̱' xelezaque̱' ca da dxelezaca benne' ca', na' xelenné̱': \p ―Baxache' nácale le'e, benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zre zrentau', Babilonia, lawe' da chadite̱ bla' da ba xa' da dxezácale. \p \v 11 Cá'anqueze benne' ca' dxelúti'e, benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu, welebezre̱', ne welebezre xáchequeze̱' ca naca da dxaca chee̱ xe̱zre na', lawe' da québedxa nu chilá' benne' si'e̱ da dxeluti'e̱, \q1 \v 12 da zaj naca oro, ne plata, \q1 ne xiaj xrtante̱ ca', ne bga ca', \q1 ne ladxe' zaca ca', ne ladxe' bzawe ne da xrna, \q1 ne xúgute̱ cue' xaga ca' dxelelále̱'e̱ na zixre, \q1 ne zrita xrtante̱, ne xaga xrtante̱, \q1 ne xia gache, ne xia, ne xiaj esa', \q1 \v 13 ne lacu zixre, ne xíxre'dau' dxelále̱'e̱ na zixre, \q1 ne xala, ne da ca' dxelelále̱'e̱ na zixre, \q1 ne xrise uva wala, ne za xel-la' wagu, \q1 ne xrte xezaj, ne zrua' xtila, \q1 ne be̱ xixre', be̱ dxelúa xua', \q1 ne zrila' ca', ne bzrina' ca', \q1 ne da ca' dxudé xua, \q1 ne benne' ca' dxelúti'e̱ le̱' lu na' benne' gunní'a ca'. \p \v 14 Benne' caní xelé̱'e̱ benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zre na': \p ―Na'a québedxa gápale da zixre ca' da zácale̱'e̱ na da bdánnele̱'e̱le, ne ba bnítele tu chí'izqueze xúgute̱ xel-la' gunní'a chee̱le, ne da xrtante̱ chee̱le. \p \v 15 Benne' ca' belúti'e̱ da ca' xelezé̱' zítu'la lawe' da dxelezrebe̱' xelezaque̱' ca da dxelezaca benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zre na', na' xelebezre̱', ne xelebezre xáchequeze̱', \v 16 na' xelenné̱': \p ―Baxache' zaj naca benne' ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zre zrentau' na'. Gulaque̱' ca tu nu'ula nacue̱' ladxe' zácale̱'e̱ da bzawe, ne da xrna, ne nazí'e̱ lechítaje̱ da naca na oro, ne xiaj xrtante̱, ne bga ca'. \v 17 Chadite̱ benite xel-la' gunní'a na', ne guxezxe na. \p Xúgute̱ benne' xrane da ca' dxeledán lawe' nísadau', ne benne' zaj zre̱'e̱ lu'ule na, ne benne' dxulusé̱'e̱ da ca' dxeledán lawe' nísadau', ne benne' dxelune̱' zrin lu nísadau' belezé̱' zítu'la, \v 18 na' gate belelé'ene̱' zren chee̱ xe̱zre na' dxezxe na, na' gulenné̱' zizraj: \p ―¿Bízraqueze xetú xe̱zre naca na da zren ca xe̱zre zrentau' nigá? \p \v 19 Dute̱ xel-la' dxelexewí'ine lazre' xuluzré̱'e̱ xu xíchaje̱' ca', ne xelebezre̱', ne xelebezre xáchequeze̱', xelenné̱': \p ―Baxache' zaj naca benne' ca' zaj zre̱'e̱ xe̱zre zrentau' na'. Nen xel-la' gunní'a chee̱ benne' ca' gulenni'a xúgute̱ benne' ca' zaj nape̱' da ca' dxeledán lawe' nísadau'. Chadite̱ guzría xi' xe̱zre zrentau' na'. \p \v 20 Ca guca chee̱ xe̱zre na', le be, le'e zrale xabáa, ne le'e, gubáz chee̱ Cristo, ne le'e bchálajle waláz chee̱ Dios, ne xúgute̱le le'e nácale bi chee̱ Dios, lawe' da gate bzria xi' Dios xe̱zre na', bebéaj lazre̱' da naca chee̱le le'e. \p \v 21 Nadxa tu gubáz chee̱ xabáa, gubáz nápale̱'e̱ xel-la' dxenná bea guchise̱' tu xiaj zren da naca na ca xiaj xiche, na' bzale̱' na lu nísadau', gunné̱': \p ―Cá'ante cuía xi' Babilonia, xe̱zre zrentau' na', na' québedxa nu lé'equezdxa le̱ na, \v 22 ne québedxa nu xen la neza chee̱ xe̱zre na' da ca' dxulugul-la bénneache, da can zríadi'i na du, ne bchiuj, ne luzu da dxulucuezre̱', ne québedxa nu chilá' gun zrin lu xe̱zre na', ne québedxa xen schaga da dxun da dxutu na. \v 23 Québedxa gusení' netú xi' lu xe̱zre na', ne québedxa xen laní chee̱ wechaga na' ga na', lácala benne' ca' belúti'e̱ lu xe̱zre na' gulenná be'e̱ lawe' xúgute̱ benne' zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu, ne gulezí xe̱'e̱ xúgute̱ cue' xe̱zr la xu nen xel-la' wazrá' chee̱'. \p \v 24 Caní guca lawe' da lu xe̱zre na' gulalaj dxen chee̱ benne' ca' gulenné̱' waláz chee̱ Dios, ne dxen chee̱ benne' ca' zaj naque̱' bi chee̱ Dios, ne dxen chee̱ benne' ca' belute bénneache le̱' du ca naca xe̱zr la xu. \c 19 \p \v 1 Gudé na' benda' chi'i benne' zan zaj zre̱'e̱ xabáa, dxelenné̱' zizraj: \q1 ¡Gaca ba Dios! ¡Xel-la' weselá, ne xel-la' szren, ne xel-la' dxenná bea zaj naca na chee̱ Dios chee̱dxu. \q1 \v 2 Ca dxuchi'a Le̱', xrlátaje̱, ne li lazre' naca na! \q1 ¡Ba bzria xi'e̱ xe̱zre na' dxulé'e na nu'ula na' núnle̱'e̱ da sban, \q1 nu'ula na' bxrínnaje̱' bénneache zaj zre̱'e̱ dute̱ xe̱zr la xu lu da sban da be̱ne̱'! \q1 ¡Dios ba bebéaj lazre̱' nu'ula na' lawe' da be̱tie̱' we̱n zrin ca' chee̱ Dios! \p \v 3 Nadxa gulenné̱' da xula: \p ―¡Gaca ba Dios lawe' da tu cuénzqueze zren chee̱ xe̱zre na' dxezxe na! \p \v 4 Nadxa tape dxua benne' gula ca' ne tapa benne' ban ca' buluzú zribe̱', na' bulucá'ana szrene̱' Dios, Bénnea' dxe'e̱ lataj blau na', dxelenné̱': \p ―¡Ca' naca na! ¡Gaca ba Dios! \p \v 5 Nadxa ben tu chi'i benne' lu lataj blau na', dxenné̱': \q1 ¡Le güe lá'ana Dios chee̱dxu, xúgute̱le le'e dxunle zrin chee̱', \q1 ne dxezrébele Le̱', le'e benne' blau, ne benne' quebe nu nácale! \s1 Laní chee̱ wechaga na' chee̱ Bénnea' naque̱' Zríla'dau' \p \v 6 Cá'anqueze benda' tu da naca ca chi'i benne' zan, ca dxeleninne zánete̱ xe̱gu, ne ca dxelenné̱le̱'e̱ guziu' ca', dxelenné̱': \q1 ¡Gaca ba Dios lawe' da ba guzú lau dxenná bea Xránadxu Dios, Benne' nape̱' dute̱ xel-la' dxenná bea! \q1 \v 7 ¡Du be! ¡Béle̱'e̱quezdxu, ne güe lá'anadxu Le̱'! \q1 ¡Ba bzrin zra chee̱ laní wechaga na' chee̱ Bénnea' naque̱' Zríla'dau'! \q1 Nu'ula na' si'e̱ ba nupá'a cuínabe', \q1 \v 8 nu'ula na' nazi'ibe' lataj nácube' ladxe' zaca, da quebe nadxén na, ne dxácatite na. \p Ladxe' zaca na' zéaje̱ na da xrlátaje̱ da zaj nun benne' ca' zaj naque̱' bi chee̱ Dios. \p \v 9 Nadxa guzre gubáz chee̱ xabáa neda': \p ―Bzuaj caní: Ba neza zren naca na chee̱ benne' ca' gunné̱ Dios xelelé̱'e̱ laní wechaga na' chee̱ Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \p Nadxa guzre̱' neda': \p ―Da caní zaj naca na dizra' li chee̱ Dios. \p \v 10 Nadxa bzu zriba' lau gubáz chee̱ xabáa na' chee̱ gucá'ana szrena' le̱', na' le̱' guzre̱' neda': \p ―Quebe gunu' caní lawe' da nácaqueza' neda' we̱n zrin chee̱ Dios ca lue', ne ca benne' bichu' ca' zéajle̱le da li na' da ble'e Jesús le'e. Bca'ana szren Dios. Da li na' da ble'e Jesús le'e naca na da dxelenná benne' ca' dxuluchálaje̱' waláz chee̱ Dios. \s1 Benne' zrie̱' bzrina' chiche \p \v 11 Nadxa ble'eda' ba naxalaj xabáa, na' ble'e lau tu bzrina' chiche, na' Benne' zrie̱'-ba' le̱' Du Lazre', ne Li Lazre', lawe' da dxenná be'e̱, ne dxune̱' wedil-la lu da xrlátaje̱. \v 12 Xiaj lawe̱' dxelácatite na ca xi' ca, na' xíchaje̱' zaj zria zánete̱ da zaca ca', na' naxúaj tu le̱' lawe̱', da nézene̱' tuze Le̱'. \v 13 Nacue̱' tu zre̱' da nazaj na dxen, na' La Le̱' naca na Xrtizra Dios. \v 14 Xúgute̱ benne' ca' zaj zre̱'e̱ xabáa zjácale̱ne̱' Le̱', zaj nacue̱' ladxe' zaca ca', ladxe' chiche zríladau', ne zaj zrie̱' bzrina' chiche ca'. \v 15 Dxu'a Bénnea' zua tu da naca na ca tu xia nalále̱'e̱ da quine̱' benne' xe̱zre ca', na' nna be'ene̱' benne' ca' nen tu bar xia. Le̱' guzría xi'e̱ benne' ca' ca tu benne' dxesíe̱' uva ca', ne dxuléaje̱' na, da zéaje̱ na da ba xa' da nucueza Dios lu xel-la' dxezrá'a chee̱', ca da xelezaca bénneache ca'. \v 16 Naxúaj le̱'e̱ zre̱', ne zríchuje̱' da nazí Le̱' caní: Benne' Dxenná Be'ene̱' Benne' Wenná Bea Ca', ne Xrane Benne' Ca' Zaj Naque̱' Xrane Bénneache. \p \v 17 Nadxa ble'eda' tu gubáz chee̱ xabáa ze̱' lu gubizra, na' gunné̱' zizraj xúgute̱ be̱ zua xrila, be̱ dxeledá zran xabáa, dxenné̱': \p ―Le da. Le zraga gágule da dxúnnale̱'e̱ Dios le'e, \v 18 chee̱ gágule be̱la dxen chee̱ benne' wenná bea ca', ne chee̱ benne' dxelenná be'e̱ lu wedil-la, ne chee̱ benne' wal-la ca', ne chee̱ bzrina' ca', ne chee̱ benne' zaj zrie̱'-ba', ne chee̱ xúgute̱ bénneache, benne' ca' zaj nadá'ue̱', ne benne' ca' quebe zaj nadá'ue̱', benne' blau ca' ne benne' quebe nu zaj naque̱'. \p \v 19 Nadxa ble'eda' be̱ xixre' schanni', ne ca naca benne' wenná bea zaj zre̱'e̱ xe̱zr la xu nen benne' dxjaca wedil-la chee̱ ' ca', ba nazrague̱' chee̱ xeledíl-lale̱ne' Bénnea' zrie̱' bzrina' chiche na', ne nen benne' ca' zaj de̱'e̱ Le̱'. \v 20 Gule̱l-le̱' be̱ xixre' schanni' na' tu zren nen bénnea' gunné̱' waláz chee̱ba', bénnea' bé̱nle̱'e̱ xel-la' waca zren lauba'. Ne̱ chee̱ xel-la' waca caní da be̱ne̱', benne' nigá guzí xe̱'e̱ benne' ca' belú'e̱ lataj guzriche luzrgue̱' laba', ne bulucá'ana szrene̱' bedau' chee̱ba'. Nadxa beleché̱'e̱ be̱ xixre' schanni' na', ne bénnea' gunné̱' waláz chee̱ba', na' belegu'e̱ le̱' zaj nabante̱' lu xi' chee̱ da dxuzézxele̱'e̱ na da dxe' ca tu nísadau'. \v 21 Nadxa Bénnea' zrie̱' bzrina' chiche be̱tie̱' benne' ca' xezícala nen xia nalá na' zua dxu'e, na' xúgute̱ bea ca' zaj zua xrila gulélajba' be̱la dxen chee̱ benne' ca'. \c 20 \s1 Chi gaxúa iza \p \v 1 Gudé na' ble'eda' betaj tu gubáz chee̱ xabáa, nuxre̱' zren xia chee̱ lataj chul-la, ne nuxre̱' tu du xia zren. \v 2 Gubáz nigá gude̱l-le̱' be̱ snia schanni', nácaba' be̱la' zua nédxute̱, ne nácaba' da xriwe̱', ne Satanás, na' bcheaje̱'-ba' du xia lawe' chi gaxúa iza. \v 3 Na' gudxú'une̱'-ba' lataj chul-la na' naga bsézxuje̱'-ba', na' bde̱'e̱ le̱'e dxa xu'u na' tu da gunna bea na, chee̱ québedxa si xe̱ na bénneache chee̱ xe̱zr la xu ca' cadxa te chi gaxúa iza. Te chee̱ chi gaxúa iza, dxal-la' xelá' na tu chí'idau'. \p \v 4 Nadxa ble'eda' lataj blau ca', naga zaj dxe' benne' ca' ba zaj nazi'e̱ xel-la' dxenná bea chee̱ xuluchi'e̱ ca da zaj nun bénneache. Cá'anqueze ble'eda' bénne'du ca' gulexú'u bénneache ca' gulechugu bénneache xíchaje̱' lawe' da belexeche̱be̱' chee̱ Jesús, ne buluchálaje̱' xrtizra Dios. Benne' caní quebe bulucá'ana szrene̱' be̱ xixre' schanni' na', ne bedau' chee̱ba', ne quebe belú'e̱ lataj zriche laba' luzrgue̱', u ne̱'e̱. \v 5 Benne' gate ca' xezícala quebe xelexebane̱' ca tedxa chee̱ chi gaxúa iza ca'. Da nigá guca naca na xel-la' dxexebán nedxu. \v 6 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benne' ca' zaj naque̱' bi chee̱ Dios, benne' ca' xelexebane̱' nedxu. Da zi' da xa' da zeajlí canna quebe seque' bi gune na benne' ca'. Xelaque̱' bxruze chee̱ Dios, ne chee̱ Cristo, na' xelenná be'e̱ tu zren nen Le̱' chi gaxúa iza. \p \v 7 Ca te chee̱ chi gaxúa iza ca', na' la' Satanás naga nadxéaj na, \v 8 na' xedxúaj na chee̱ cheajxrí xe̱ na bénneache zaj zre̱'e̱ xúgute̱ cue' xe̱zr la xu ca'. Si xe̱ na bénneache xe̱zre Gog, ne xe̱zre Magog, na' guchaga na benne' dxjaque̱' wedil-la chee̱ xúgute̱ cue' xe̱zr la xu lu wedil-la, na' benne' dxjaque̱' wedil-la zaj naque̱' benne' zan ca naxán xuzre' da dxe' dxu'a tu xe̱gu zren. \v 9 Ca' guca, beledxúaje̱' du ca naca lu xe̱zr la xu, na' guléchaje̱' naga zaj zra' benne' zaj naque̱' chee̱ Dios, ne xe̱zre na' da nazrí'i Dios. Nadxa Dios gusel-le̱' xi' da za' xabáa, na' bzezxe xi' na' ca naca benne' ca'. \v 10 Nadxa gule̱l-le̱' da xriwe̱', da guzí xe̱ na bénneache ca', na' guledxú'une̱' na lu xi' chee̱ da dxuzézrele̱'e na da dxe' ca tu nísadau', naga zaj zra' be̱ xixre' schanni', ne bénnea' gunné̱' waláz chee̱ba'. Lu xi' na' xeledée̱' lu da ba xa' te zra, ne chizrela chadía chacanna. \s1 Dios dxe'e̱ lataj blau chiche, dxuchi'e̱ chee̱ benne' ca' dxelune' da zrinnaj \p \v 11 Nadxa ble'eda' tu lataj blau chiche, ne Bénnea' dxe'e̱ lataj na'. Lau Le̱' belexenite xe̱zr la xu, ne xabáa, na' québedxa nu benne' lé'ene̱' da ca'. \v 12 Nadxa ble'eda' benne' gate ca', benne' blau, ne benne' quebe nu zaj naque̱', zaj ze̱' lau Dios, na' belexalaj xiche ca', ne cá'anqueze xetú xiche naga zaj naxúaj la benne' ca' zaj nape̱' xel-la' nabán. Dios bchi'e̱ chee̱ benne' ca' cáte̱ze da belún tu tue̱', da ca' zaj naxúaj na lu xiche ca'. \v 13 Belexedxúaj benne' gate ca' zaj nagache̱' lu nísadau', ne belexedxúaj benne' gate ca' zaj nagache̱' lataj chul-la chee̱ benne' gate, na' Dios bchi'e̱ chee̱ xúgute̱' cáte̱ze da belún tu tue̱'. \v 14 Nadxa guledxú'une̱' benne' gate ca' gulezúe̱' lataj chul-la naga zra' benne' gate lu xi' chee̱ da dxuzézrele̱'e na da dxe' ca tu nísadau'. Xi' nigá naca na da zi' da xa' da zeajlí canna, \v 15 na' lu xi' nigá guledxú'une̱' xúgute̱ benne' ca' quebe zaj naxúaj le̱' lu xiche chee̱ xel-la' nabán. \c 21 \s1 Tu xabáa cube ne tu xe̱zr la xu cube \p \v 1 Ca gudé na' ble'eda' tu xabáa cube, ne tu xe̱zr la xu cube, lawe' da belexenite xabáa nedxu, ne xe̱zr la xu nedxu, na' québedxa de̱ nísadau'. \v 2 Neda', Juan, ble'eda' xe̱zre lá'azxa, da naca na Jerusalén cube, dxetaj na xabáa, za na naga zua Dios. Xe̱zre na' nabeza na ca tu nu'ula wechaga na' nupá'a cuínabe' chee̱ gácabe' tuze nen benne' chee̱be'. \v 3 Benda' chi'i tu benne' da za' xabáa, dxenné̱': \p ―Gunná'xque, Dios zue̱' ládujla bénneache, na' xelaque̱' xe̱zre chee̱', na' Dios súaqueze̱' nen benne' ca', ne gaque̱' Dios chee̱'. \v 4 Dios tu súale̱zqueze̱' benne' ca' chee̱ québedxa xelebezre̱', na' québedxa gata' xel-la' gute, ne xel-la' gubezre, ne xel-la' dxebezre xache', ne xel-la' dxudía, lawe' da ba gudé chee̱ xúgute̱ da gulaca nédxute̱. \p \v 5 Nadxa Dios, Bénnea' dxe'e̱ lataj blau na' gunné̱': \p ―Gunná'xque, neda' dxuna' cube xúgute̱ da ca'. \p Cá'anqueze gunné̱': \p ―Bzuaj dizra' caní lawe' da naca li lazre', na' waca guxrén lázrele le̱ na. \p \v 6 Gudé na' guzre̱' neda': \p ―Ba be̱na' xúgute̱ da ba gunnía' guna'. Neda' naca' Benne' zúaqueze̱' nédxudaute̱, ne Benne' zúaqueze̱' bzé̱bedxa. Naca' Bénnea' dxuna' su lau sua xúgute̱, ne dxuna' xexuzre na. Nu benne' dxebílene̱', neda' gunézruja' nisa beaj xí'aje̱' da gunezruj na le̱' xel-la' nabán, ne quebe bi quízruje̱'. \v 7 Nu benne' zrue'ene̱' si'e̱ xúgute̱ da caní, neda' gaca' Dios chee̱', na' le̱' gaque̱' zri'ina'. \v 8 Benne' ca' zaj naque̱' zra' chebe, ne benne' ca' quebe dxeléajle̱'e̱ chia', ne benne' ca' dxelune̱' da zrinnaj, ne benne' ca' dxelutie̱' benne', ne benne' dxelune̱' da sban, ne benne' wazrá' ca', ne benne' dxulucá'ana szrene̱' bedau' xiaj xaga ca', ne xúgute̱ benne' dxelún lazre̱', gudéa' le̱' lu xi' chee̱ da dxuzézrele̱'e na da dxe' ca nísadau', da naca na da zi' da xa' da zeajlí canna. \s1 Jerusalén cube \p \v 9 Nadxa bla' tu gubáz chee̱ gazre gubáz chee̱ xabáa ca' belúxrue̱' gazre xé'ena bzri ca' naga zaj xu'u da gazre da ba xa' bze̱be ca', na' guzre̱' neda': \p ―Gudá. Gulé'eda' lue' nu'ula wechaga na', zru'ula Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \p \v 10 Lu da ble'e Be' Lá'azxa neda', gubáz chee̱ xabáa na' guché̱'e̱ neda' tu xi'a zren, ne sibe, na' blé'ene̱' neda' ca naca xe̱zre lá'azxa zren na', Jerusalén cube. Dxetaj na xabáa naga zua Dios. \v 11 Xe̱zre nigá dxácatite na nen da xabáa chee̱ Dios, na' xel-la' dxácatite chee̱ na naca na ca dxácatite tu xiaj xrtante̱, ca tu xiaj jaspe, da naca na ca xiaj esa' xrtante̱. \v 12 Dxu'a xe̱zre na' naxechaj na tu ze'e sibe, na' napa na chazrinnu dxa xu'u, na' tu tu dxa xu'u ca' zaj ze̱ tu weaj gubáz chee̱ xabáa, na' le̱'e̱ dxa xu'u ca' zaj naxúaj la chazrinnu cue' benne' Israel. \v 13 Zaj zua chunna dxa xu'u weaj dapa sácate̱. \v 14 Lu lane ze'e da naxechaj na xe̱zre na' zaj zra' chazrinnu xiaj, na' zaj naxúaj lu xiaj ca' la chazrinnu benne' gubáz chee̱ Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \p \v 15 Gubáz chee̱ xabáa na' dxuchálajle̱ne̱' neda' nuxre̱' tu da naca na ca tu xia xtila da naca na oro chee̱ gudxixre̱' xe̱zre na', ne dxa xu'u chee̱ na ca', ne ze'e da naxechaj na. \v 16 Xe̱zre na' naca na lé̱bete̱ dapa saca. Lé̱bete̱ naca na xel-la' tunna, ne xel-la' laga chee̱ na. Gubáz na' bdxixre̱' xe̱zre na' nen da nuxre̱', na' naca na laga catite̱ sadxu tapa gaxúa zra, na' xel-la' laga, ne xel-la' tunna, ne xel-la' sibe chee̱ na zaj naca na lé̱bete̱. \v 17 Gudé na' bdxixre̱' xel-la' sibe chee̱ ze'e na' naxechaj na. Naca na tu gaxúa tape xun zrita, na' chazrita chee̱ gubáz chee̱ xabáa na' naca na lé̱bete̱ ca chee̱ bénneache. \p \v 18 Ze'e na' da naxechaj na xe̱zre na' naca na xiaj jaspe, na' xe̱zre na' naca na oro du lazre', da naca na ca xiaj esa' du lazre'. \v 19 Xiaj lane ze'e na' zaj naca na xiaj xrtante̱ ca': \q1 Xiaj nedxu naca na xiaj jaspe, \q1 na' xiaj gudxupe' naca na xiaj zafiro, \q1 na' xiaj guxunne' naca na xiaj ágata, \q1 na' xiaj gudape' naca na xiaj esmeralda, \q1 \v 20 na' xiaj gázxue naca na xiaj ónice, \q1 na' xiaj xrupe naca na xiaj cornalina, \q1 na' xiaj gazre naca na xiaj crisólito, \q1 na' xiaj xrunu' naca na xiaj berilo, \q1 na' xiaj ga naca na xiaj topacio, \q1 na' xiaj chi naca na xiaj crisoprasa, \q1 na' xiaj chinéaj naca na xiaj jacinto, \q1 na' xiaj chazrinnu naca na xiaj amatista. \p \v 21 Chazrinnu da dxusezxuj na dxa xu'u ca' zaj naca na chazrinnu bga ca'. Tu tu na naca na tuze bga. Neza blau chee̱ xe̱zre na' naca na oro du lazre', ca xiaj esa' du lazre'. \p \v 22 Quebe ble'eda' netú xudau' xe̱zre na', lawe' da Xránadxu Dios, Bénnea' nape̱' dute̱ xel-la' dxenná bea, nácaqueze̱' xudau' chee̱ xe̱zre na', ne cá'anqueze naca Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \v 23 Xe̱zre na' quebe nachine na gusení' gubizra na', ne beu', lawe' da dxusení'queze da xabáa chee̱ Dios ga na', na' Bénnea' naque̱' Zríla'dau' naque̱' xel-la' naxaní' chee̱ na. \v 24 Bénneache chee̱ xúgute̱ cue' xe̱zr la xu, bénneache gulelé̱', xeledé̱' lu xel-la' naxaní' chee̱ xe̱zre na', na' benne' wenná bea ca' chee̱ xe̱zr la xu xelu'e̱ da gunni'a chee̱' lu xe̱zre na'. \v 25 Dxa xu'u chee̱ xe̱zre na' quebe xelezxuj na te zra, na' québedxa gata' chizrela. \v 26 Xelu'e̱ xel-la' szren, ne xel-la' ba lá'ana chee̱ xúgute̱ cue' xe̱zr la xu lu xe̱zre na'. \v 27 Cabata' chu'u da sban ga na', ne netú benne' dxune̱' da zrinnaj, ne netú benne' dxun lazre'. Xelú'uze benne' ca' zaj naxúaj le̱' lu xiche chee̱ xel-la' nabán da napa Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \c 22 \p \v 1 Nadxa gubáz chee̱ xabáa na' blé'ene̱' neda' tu xe̱gu nisa da dxunna na xel-la' nabán. Naca na xaní' ca xiaj esa', na' dxedxuaj na lataj blau naga zaj dxe' Dios, ne Bénnea' naque̱' Zríla'dau'. \v 2 Laduj neza blau chee̱ xe̱zre na' zaj naxaza xaga dxupa la'a dxu'a xe̱gu na', na' da zixre chee̱ xaga caní zaj naca na da dxunna na xel-la' nabán, ne dxebía na da zixre chazrinnu lasa tu tu iza. Dxebía na da zixre chee̱ na tu tu beu', na' xrlegue xaga na' naca na da dxexún na benne' zaj zre̱'e̱ du gabí'i xe̱zr la xu. \v 3 Québedxa bi gata' da xu'u de'. Lataj blau naga zaj dxe' Dios, ne Bénnea' naque̱' Zríla'dau' sua na lu xe̱zre na', na' benne' we̱n zrin chee̱' ca' xulucá'ana szrene̱' Le̱'. \v 4 Xelelé'ene̱' Le̱' caníqueze, na' La Dios zriche na luzrgá benne' ca'. \v 5 Québedxa gata' chizrela ga na', na' benne' zaj zre̱'e̱ na' quebe xelechinne̱' xi', ne xel-la' naxaní' chee̱ gubizra, lawe' da Xránadxu Dios guseni'e̱ benne' ca', na' benne' ca' xelenná be'e̱ chadía chacanna. \s1 Ba zua gagu zra xelá' Cristo \p \v 6 Nadxa gubáz chee̱ xabáa na' guzre̱' neda': \p ―Dizra' caní zaj naca na li lazre', ne waca guxrén lázrele le̱ na. Xránadxu Dios, Bénnea' dxuzúe̱' Be' chee̱' xichaj lázrdau benne' ca' dxelenné̱' waláz chee̱' ba gusel-le̱' gubáz chee̱ xabáa chee̱' chee̱ gulé'ene̱' benne' we̱n zrin chee̱' da ba zua gaca, \v 7 dxenné̱': “La zátequeza'. Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benne' zéajle̱ne̱' dizra' chee̱ Dios da naxúaj na lu xiche nigá.” \p \v 8 Neda', Juan, benda', ne ble'eda' da caní. Ca gudé benda' na, na' bzu zriba' zran ni'a gubáz chee̱ xabáa na', gubáz blé'ene̱' neda' da caní chee̱ gucá'ana szrena' le̱'. \v 9 Na' le̱' guzre̱' neda': \p ―Quebe gunu' ca' lawe' da naca' we̱n zrin chee̱ Dios ca nacu' lue', ne ca zaj naca benne' bichu' ca' dxelenné̱' waláz chee̱ Dios, ne ca zaj naca xúgute̱ benne' ca' zjácale̱ne̱' ca da naxúaj na lu xiche nigá. Bca'ana szren Dios. \p \v 10 Cá'anqueze guzre̱' neda': \p ―Quebe gucachu' ca naca dizra' chee̱ Dios da naxúaj na lu xiche nigá lawe' da ba zua gaca da naxúaj na. \v 11 Dxácate̱ na', be̱' lataj benne' dxelune̱' da zrinnaj xelúnqueze̱' da zrinnaj dxelune̱', ne benne' ca' dxelune̱' da sban xelúnqueze̱' da sban na', san benne' xrlátaje ca' xelúnqueze̱' da xrlátaje, na' benne' zaj naque̱' bi chee̱ Dios chjácale̱queze̱' da naca na chee̱'. \p \v 12 Dxenné̱': \p ―Ca' naca. La zátequeza', ne nu'a ca naca da gunézruja' tu tu benne' ca', cáte̱ze da zaj nun tu tue̱'. \v 13 Neda' naca' benne' zúaqueza' nédxudaute̱, ne benne' zúaqueza' bzé̱bedxa, bénnea' dxuna' su lau sua xúgute̱, ne dxuna' xexuzre na. \v 14 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benne' ca' dxulupé̱'e̱ xichaj lázrdawe̱' ca tu benne' dxibe̱' zra lane̱', chee̱ xelape̱' lataj xelawe̱' da zixre chee̱ xaga da dxunna na xel-la' nabán, na' caní xelezéquene̱' xelu'e̱ lu dxa xu'u chee̱ xe̱zre na'. \v 15 Benne' ca' dxelune̱' da zrinnaj quebe xelu'e̱ ga na', ne québequeze xelú'u benne' wazrá' ca', ne benne' dxelune̱' da sban ca', ne benne' we̱te benne', ne benne' dxulucá'ana szrene̱' bedau' xiaj xaga ca', ne benne' zaj nazri'ine̱' da we̱n lazre', ne benne' dxelún lazre̱'. \v 16 Neda', Jesús, ba gusel-la' gubáz chee̱ xabáa chia' chee̱ xuluzenne̱' tu tu cue' bénneache chia' ca naca da nigá. Neda' naca' ca xra xrtau David, benne' wenná bea, ne naca' zri'ine zre sua David na'. Neda' naca' ca belaj zila da dxácatitele̱'e̱ na. \p \v 17 Be' Lá'azxa, ne benne' ca' zaj naca ca zru'ula Bénnea' naque̱' Zríla'dau', dxelenné̱': \p ―Gudá, Xran. \p Nu benne' xenne̱' da nigá dxal-la' nne̱': \p ―Gudá, Xran. \p Benne' dxebílene̱', ne dxaca lazre̱' dxal-la' xide̱', na' xí'aje̱' nisa da dxunna na xel-la' nabán, na' quebe bi quízruje̱'. \p \v 18 Xúgute̱le le'e dxulábale dizra' chee̱ Dios da naxúaj na lu xiche nigá, neda' dxuzéajni'ida' le'e da nigá: Che nu benne' bi gudé̱'e̱ chee̱ da caní, Dios gudé̱'e̱ chee̱ bénnea' da ba xa' ca' da zaj naxúaj na lu xiche nigá. \v 19 Cá'anqueze che nu benne' bi xequé̱'e̱ chee̱ da zaj naxúaj na lu xiche nigá, Dios wecá'aqueze̱' da naca chee̱ bénnea' lu xiche chee̱ xel-la' nabán, ne lu xe̱zre lá'azxa chee̱', cáte̱ze naxúaj na lu xiche nigá. \p \v 20 Xránadxu, Bénnea' dxulé'ene̱' da nigá, dxenné̱': \p ―Ca' naca na. La záte̱queza'. \p ¡Ca' gaca na! ¡Gudá, Xrana' Jesús! \p \v 21 Dxenaba' Xránadxu Jesucristo gune̱' da chawe' chee̱le le'e, xúgute̱le. ¡Ca'an gaca na!