\id ACT \ide UTF-8 \h Hechos \toc1 LE GULUNËʼ BÖNNIʼ GUBÁZ NASÖ́L-LËʼË CRISTO \toc2 Hechos \toc3 Hc. \mt1 LE GULUNËʼ BÖNNIʼ GUBÁZ NASÖ́L-LËʼË CRISTO \mt2 Los Hechos \c 1 \s1 Le guzxíʼ lu nëʼë Dios, isö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi \p \v 1 Cateʼ buzúajaʼ lu guichi zíʼalö, quiuʼ liʼ, Teófilo, nedaʼ, Lucas, buzúajaʼ yúguʼtë le gusí lahuëʼ runëʼ Jesús, en rusédinëʼ \v 2 ga bidxintë dza buëpëʼ yehuaʼ yubá. Cateʼ siʼ huëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá, dzáguiëʼ Dios Böʼ Láʼayi Lëʼ, gunná bëʼë ca ral-laʼ ilunëʼ gubáz queëʼ, yuguʼ bönniʼ naʼ gurö́ cazëʼ. \v 3 Gudödi gudíʼi guzxáquëʼë Jesús, gútiëʼ. Níʼirö bubanëʼ, en buluíʼi lahuëʼ lógaquiëʼ gubáz queëʼ naʼ. Buluíʼinëʼ légaquiëʼ zián le gulaca bëʼ zoëʼ nabanëʼ, le cabí gaca nu táʼbagaʼ. Zián luzuí buluíʼi lahuëʼ lógaquiëʼ idú ca choáʼ dza, en bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ca rinná bëʼë Dios. \p \v 4 Cateʼ niʼ nacuʼë tsözxö́n, gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cabí uluʼzë́ʼë Jerusalén. Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —Guliʼcö́z niʼ le guzxíʼ lu nëʼë Xuzaʼ isö́l-lëʼë queë́liʼ ca naʼ chibusiyö́n quézidaʼ libíʼiliʼ. \p \v 5 Gunnë́ʼ caʼ: \p —Le nácatë Juan buquilëʼ bönachi nisa lu nisa. Naʼa bitiʼ tse xidzé gaca queë́liʼ le ruluíʼi yöl-laʼ ridila nisa ni, idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. \s1 Ruhuëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá \p \v 6 Níʼirö yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Jesús, nudúbigaquiëʼ niʼ, gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Xan, ¿naruʼ gunuʼ ga ilaʼnná bëʼ bönachi Israel leyúbölö dza ni zóaruʼ naʼa? \p \v 7 Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Bitiʼ nequi queë́liʼ inö́ziliʼ bizxi dza o bizxi dzöʼ gunëʼ Dios Xuz le nuzóëʼ lu naʼ cazëʼ. \v 8 Síʼiliʼ yöl-laʼ huáca cateʼ guídëʼ Dios Böʼ Láʼayi idisóalenëʼ libíʼiliʼ. Níʼirö gunliʼ ba nalí quiaʼ nedaʼ lu yödzö Jerusalén, en idú luyú Judea, en luyú Samaria, en ga idxíntëliʼ idútë yödzölió. \p \v 9 Cateʼ budxi bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, tsanni niʼ tuʼyusëʼ caʼ Lëʼ, laʼ buë́pitëʼ xitsáʼ ga röʼö tu böaj le bucacheʼ Lëʼ, ateʼ bítiʼrö bilaʼléʼenëʼ Lëʼ. \v 10 Tsanni niʼ tuʼyúëʼ lúzxibalö cateʼ niʼ buëpëʼ Jesús, buluʼluíʼi lógaquiëʼ chopëʼ gubáz láʼayi ga naʼ nacuʼë, nácugaquiëʼ lariʼ chiguíchidoʼos. \v 11 Chopëʼ ni gulë́ʼ légaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Bönniʼ Galilea, ¿bizx que ruyuliʼ lúzxibalö? Lë cazëʼ Jesús ni siʼ guzë́ʼë ga zóaliʼ, buëpëʼ yehuaʼ yubá, lëscaʼ caní huödëʼ leyúbölö ca naʼ chibiléʼeliʼ-nëʼ söhuö́jëʼ yehuaʼ yubá. \s1 Taʼbö́ëʼ Matías para tsáziëʼ xilatjëʼ Judas \p \v 12 Níʼirö gulaʼzë́ʼë ga naʼ röʼö guíʼadoʼ naʼ nazíʼi le Guíʼa Yaga Olivo, ateʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén. Guíʼadoʼ ni dë gálaʼsö ga dë Jerusalén, tsca nazíʼgaquiëʼ lataj taʼzë́ʼë dza láʼayi quégaquiëʼ. \v 13 Cateʼ buluʼdxinëʼ yödzö niʼ, gulaʼbenëʼ ga naca buropi cuía lu yuʼu, ga niʼ taʼcuʼë Pedro, en Jacobo, en Juan, en Andrés, en Felipe en Tomás, en Bartolomé, en Mateo, en Jacobo, zxíʼinëʼ Alfeo, en Simón, bönniʼ naʼ ruíʼi ládxëʼë ladzëʼ, en Judas, bö́chëʼë Jacobo. \v 14 Yúguʼtë bönniʼ ni tuʼlidzëʼ Dios tsözxö́n, ateʼ yuguʼ bö́chëʼë Jesús, en María, xinë́ʼë Jesús, en iaʼzícaʼrönu nigula caʼ núngaquiëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. \p \v 15 Laʼ dza náʼasö guzuínëʼ Pedro gatsaj láhuiʼlö ga nacuʼë böchiʼ luzáʼaruʼ naʼ taʼyéajlëʼë Cristo. Gulaca idú ca xópalalaj bönachi nupa nudúbigaca niʼ. \v 16 Pedro gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —Böchiʼ luzáʼadoʼ. Ben bayudxi guca le nazúaj lu guichi láʼayi, ca naʼ gunnë́ʼ Dios Böʼ Láʼayi dza niʼtë, le buzúajëʼ David lu guichi, ca guca queëʼ Judas, bönniʼ naʼ guchë́ʼë nupa niʼ gulaʼzö́n Jesús. \v 17 Judas naʼ gubábalenëʼ rëʼu, en bénlenëʼ rëʼu tsözxö́n dxin ni. \v 18 Gulaʼzíʼinëʼ tu laʼ yëla lazxaj que döʼ naʼ biʼë bönniʼ ni. Judas ni gubixëʼ, en birözaʼ lëʼë, ateʼ bilaʼrúaj yúguʼtë le dzöʼö lëʼë. \v 19 Cateʼ bilaʼyöni bönachi nacuáʼ Jerusalén lë ni, guluʼë le laʼ yëla naʼ Acéldama, tu didzaʼ hebreo le rnna lu didzaʼ xidzaʼ: Laʼ Yëla Rön. \v 20 Caní guca queëʼ Judas, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi nazíʼi le Salmos, le rnna: \q1 Ugáʼana cáʼasö lidxëʼ, \q1 en bitiʼ idzöli nu soa yuʼu naʼ. \p Rnna caʼ: \q1 Nu yúbölö tsaza xilatjëʼ. \p \v 21-22 ’Run bayudxi naʼa cöruʼ-nëʼ tu bönniʼ gunëʼ rëʼu tsözxö́n para gunëʼ ba nalí queëʼ Jesús, ca guca, bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Ral-laʼ gáquiëʼ bönniʼ nabábalenëʼ bönniʼ niʼ gulaʼcuáʼlenëʼ rëʼu dza niʼte cateʼ niʼ Xanruʼ Jesús gudálenëʼ rëʼu. Gulaʼsí lógaquiëʼ nacuáʼlenëʼ rëʼu cateʼ niʼ buquilëʼ Juan bönachi nisa, ga bidxintë dza buëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá, cateʼ buzë́ʼë ga zóaruʼ. \p \v 23 Níʼirö buluʼluʼë chopëʼ, José, en Matías. José naʼ lëʼ caʼ Barsabás, en zoa iaʼtú lëʼ Justo. \v 24 Níʼirö buluʼlidzëʼ Dios, taʼnnë́ʼ: \p —Xantuʼ Dios, nunbëʼ cazuʼ icja ládxiʼdoʼgaca yúguʼtë bönachi. Buluíʼi netuʼ nulëʼ chopëʼ ni chigurö́ cazuʼ Liʼ \v 25 para tsáziëʼ lu dxin ni para gáquiëʼ gubáz quiuʼ. Tsáziëʼ xilatjëʼ Judas, bönniʼ niʼ bunítiëʼ xilatjëʼ tuʼ benëʼ dul-laʼ, ateʼ guyijëʼ xilataj cazëʼ lataj chul-la. \p \v 26 Níʼirö buluʼzúajëʼ yuguʼ lu guichi lágaquiëʼ, tu queëʼ José, en iaʼtú queëʼ Matías. Buluʼgútsiʼnëʼ luzë́ʼeguequi, en buluʼbéajëʼ tu, ateʼ birúaj le nazúaj lëʼ Matías. Caní guca, Matías naʼ gubábalenëʼ iaʼchinéajëʼ gubáz queëʼ Cristo. \c 2 \s1 Dios Böʼ Láʼayi ridisóalenëʼ légaquiëʼ \p \v 1 Cateʼ chibidxín dza Pentecostés, nudúbigaquiëʼ tsözxö́n yúguʼtë bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo. \v 2 Tsálidoʼos biyö́n bö le birúaj lúzxiba, le biyö́n ca riyö́n cateʼ recja böʼ budunuʼ, ateʼ biyö́n idútë lu yuʼu ga naʼ rö́ʼögaquiëʼ. \v 3 Buluʼluíʼi lahui yuguʼ bululu guíʼdoʼ lu böʼös lógaquiëʼ, ateʼ gulaʼguísi que queë́gaquiëʼ. Bidisóalengaca tu tuëʼ. \v 4 Caní guca, Dios Böʼ Láʼayi bidisóalenëʼ yúguʼtëʼ, ateʼ gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼë didzaʼ yúbölö, tsca naca le bëʼë Dios Böʼ Láʼayi que queëʼ guʼë didzaʼ yúbölö naʼ. \p \v 5 Nacuʼë zián bönniʼ judío yödzö Jerusalén dza naʼ, nácagaquiëʼ bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, en záʼgaquiëʼ narúajgaquiëʼ yúguʼtë yödzö idútë yödzölió ni. \v 6 Cateʼ bilaʼyönnëʼ bö naʼ, buluʼdubëʼ bönniʼ zián, ateʼ gulaʼbö́ʼë böniga, tuʼ bilaʼyönnëʼ, ca naca xtídzaʼgaquiëʼ que queë́gaquiëʼ, tuʼë didzaʼ bönniʼ naʼ taʼyéajlëʼë Cristo. \v 7 Gulaʼnáʼ badxëʼ yúguʼtëʼ, en buluʼbáninë, taʼnnë́ʼ: \p —Buliʼyútsöcaʼ. ¿Naruʼ calëga bönniʼ Galilea yúguʼtë bönniʼ ni tuʼë didzaʼ? \v 8 ¿Nacxi caz naca riyö́niruʼ tuʼë xtídzaʼruʼ ca naca didzaʼ ruíʼiruʼ tu turuʼ? \v 9 Rëʼu ni nácaruʼ bönniʼ zián yödzö, bönniʼ narúajgaquiëʼ \q1 luyú Partia, en luyú Media, en luyú Elam, \q1 en luyú Mesopotamia, en luyú Judea, en luyú Capadocia, \q1 en luyú Ponto, en luyú Asia, \q1 \v 10 en luyú Frigia, en luyú Panfilia, en luyú Egipto, \q1 en luyú Africa, ga nácarö ziʼtuʼ ga dë luyú Cirene. \p ’Lëscaʼ nacuʼë bönniʼ yödzö Roma ni. Bal-lëʼ nácagaquiëʼ bönniʼ judío, en iaʼbal-lëʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ le taʼyéajlëʼë bönniʼ judío Dios. \v 11 Lëscaʼ nacuʼë ni yuguʼ bönniʼ narúajgaquiëʼ Creta, en luyú Arabia. Riyö́niruʼ tuʼë didzaʼ ruíʼiruʼ que queë́ruʼ, ateʼ taʼguíxjöʼë yuguʼ le zxön benëʼ Dios, le tun ga rubániruʼ. \p \v 12 Caní guca, buluʼbáninë yúguʼtëʼ, en gulaʼbö́ʼë böniga. Gulë́ luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¿Bizxi caz lë ni? \p \v 13 Buluʼtitjëʼ bal-lëʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¡Taʼzúdxinëʼ! \s1 Libán benëʼ Pedro lógaca bönachi zián \p \v 14 Níʼirö Pedro guzuílenëʼ iaʼchinéajëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ gusí lahuëʼ ruʼë zidzaj didzaʼ, rëʼ légaquiëʼ: \p —¡Libíʼiliʼ, bönniʼ Judea, en yúguʼtëliʼ nacuáʼaliʼ yödzö Jerusalén! ¡Lë ni ral-laʼ inö́ziliʼ! ¡Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ! \v 15 Netuʼ ni bitiʼ rizúdxituʼ ca naʼ réquiliʼ libíʼiliʼ, tuʼ ni zóaruʼ siʼ galaʼ xsila, ateʼ cuntu nu rizudxi hora caní. \v 16 Lë ni naca le gunnë́ʼ Joel, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: \q1 \v 17 Caní rnnëʼ Dios: Lë ni le gaca dza tsöjsétëgaca. \q1 Isö́l-laʼa Böʼ Láʼayi quiaʼ, tsöjsóalenëʼ yúguʼtë bönachi. \q1 Zxíʼiniliʼ, bönniʼ, en nigula, iluíʼibiʼ didzaʼ uláz quiaʼ nedaʼ. \q1 Yuguʼ biʼi raʼbán ilaʼléʼebiʼ le uluʼa lahui, \q1 ateʼ yuguʼ bönniʼ gula ilaʼnenëʼ yëla. \q1 \v 18 Cateʼ idxín dza niʼ quísiaʼ Böʼ Láʼayi quiaʼ, \q1 tsöjsóalenëʼ huen dxin quiaʼ, bönniʼ, en nigula, \q1 ateʼ iluʼë didzaʼ uláz quiaʼ nedaʼ. \q1 \v 19 Uluʼa lahui lúzxiba xitsáʼ le ilún ga uluʼbani bönachi, \q1 ateʼ yödzölió uluʼa lahui le ilaca bëʼ, \q1 rön, en guíʼ, en dzön ca böaj. \q1 \v 20 Ichul-la gubidza, ateʼ gaca beoʼ xiná ca naca rön. \q1 Caní gaca cateʼ idxín dza niʼ chibuluʼë Dios. \q1 Gaca dza niʼ le catu caz riléʼeruʼ. \q1 \v 21 Uluʼlágaca yúguʼtë nupa niʼ uluʼlidza Lëʼ Xanruʼ, \q1 lu yöl-laʼ réajlëʼ quéguequi Lëʼ. \p \v 22 ’Buliʼzë́ nágaliʼ lë ni guíaʼ libíʼiliʼ, bönachi Israel. Dios caz benëʼ bal Jesús, bönniʼ Nazaret ga zóaliʼ. Dios bëʼë Lëʼ lataj benëʼ le tun ga rubániruʼ, yuguʼ yöl-laʼ huáca, en le taca bëʼ. Yúguʼtë lë naʼ benëʼ Dios lu nëʼë Jesús, ca naʼ chinö́z quéziliʼ. \v 23 Lëscaʼ caní, Dios bëʼë lataj nu budödi Jesús lu náʼaliʼ. Caní guca, ca naʼ chigunná ládxëʼë Dios gunëʼ, en ca naca le chibucözëʼ dza niʼte. Libíʼi cázaliʼ guzxönliʼ-nëʼ Jesús, en bë́tiliʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ yuguʼ bönniʼ tuáʼ döʼ, bönniʼ gulútiëʼ Lëʼ cateʼ niʼ buluʼdáʼgaquiëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz. \v 24 Níʼirö Dios caz busubanëʼ Jesús naʼ. Bubéajëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, tuʼ cabí guca ugáʼanëʼ tsaz lu yöl-laʼ guti naʼ. \v 25 Ca naca lë ni, bëʼë didzaʼ David uláz queëʼ Dios ca naca queëʼ Jesús, gunnë́ʼ: \q1 Biléʼetiquiʼsidaʼ-nëʼ Xanruʼ, zoëʼ lahuaʼ. \q1 Lëʼ zoëʼ cuita lëʼa ibëla, rizönëʼ nedaʼ, \q1 para cabí gaca nu bi gun quiaʼ. \q1 \v 26 Que lë ni naʼ budzeja ládxaʼa, \q1 ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ bil-laʼ. \q1 Que lë ni naʼ gunaʼ löza Lëʼ \q1 cateʼ idxín dza gátiaʼ. \q1 \v 27 Xantuʼ Dios, nözdaʼ bitiʼ ucáʼanuʼ nedaʼ \q1 lataj chul-la ga nacuáʼ nupa nátigaca. \q1 Bitiʼ guʼu lataj initi idútë le nacaʼ. \q1 Nacaʼ bönniʼ nadxíʼi quézinuʼ Liʼ. \q1 \v 28 Buzéajniʼinuʼ nedaʼ ca ral-laʼ gunaʼ \q1 para idéliʼdaʼ yöl-laʼ naʼbán idú. \q1 Gunuʼ ga udzéjadaʼ tuʼ zóalen cazuʼ nedaʼ. \p \v 29 ’Naʼa, libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Naca bëʼ gútiëʼ xuz xtóʼoruʼ David, en bigáchëʼë yeru ba, ateʼ ba queëʼ naʼ dë ga zóaruʼ ga ridxintë naʼa dza. \v 30 David naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en gunö́zinëʼ benëʼ tsutsu Dios didzaʼ le guzxíʼ lu nëʼë queëʼ, gunëʼ ga galjëʼ Cristo ladaj diʼa dza queëʼ siʼ záʼgaca, ateʼ Cristo naʼ inná bëʼë xilatjëʼ David naʼ. \v 31 Tuʼ biléʼenëʼ David lë ni zíʼalö, bëʼë didzaʼ ca guca, bubanëʼ Cristo, en ca guca, bitiʼ bugáʼanëʼ lataj chul-la ga nacuáʼ nupa nátigaca, en bitiʼ guniti le naca cazëʼ. \v 32 Dios busubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti, ateʼ ca guca lë ni yúguʼtëtuʼ runtuʼ ba nalí que. \v 33 Caní guca, len yöl-laʼ huáca queëʼ, Dios buchisëʼ Lëʼ xitsáʼ ga niʼ nácatërëʼ zxön. Naʼa, Cristo chigusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi ni, ateʼ raca ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ lu nëʼë Cristo, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi naʼ runëʼ yuguʼ lë ni riléʼeliʼ, en riyö́niliʼ. \v 34 Bitiʼ buëpëʼ David naʼ yehuaʼ yubá, pero lë cazëʼ David naʼ gunnë́ʼ: \q1 Xanruʼ Dios gudxëʼ Xanaʼ: \q1 Guröʼi cuita lëʼa ibëla ga naca lo \q1 \v 35 cateʼ gunraʼ ga uluʼzechu zxíbigaca nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ loʼ Liʼ. \p \v 36 ’Naʼa, bönachi Israel, ral-laʼ inö́ziliʼ le nácatë. Dios benëʼ ga náquiëʼ Lë cazëʼ Jesús ni Xanruʼ, en Bönniʼ Rusölá, bönniʼ naʼ budáʼaliʼ-nëʼ lëʼe yaga cruz. \p \v 37 Cateʼ yuguʼ bönniʼ niʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, gulaʼböʼë böniga, ateʼ gulë́ʼ Pedro, en iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Cristo, taʼnnë́ʼ: \p —Bö́chiʼruʼ, ¿nacxi gúntsatuʼ? \p \v 38 Níʼirö Pedro gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en guliʼdila nisa tu tuliʼ lu Lëʼ Jesucristo para uniti lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼliʼ, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi idisóalenëʼ libíʼiliʼ, Nu naʼ isö́l-lëʼë Dios. \v 39 Queë́liʼ nequi le guzxíʼ lu nëʼë Dios, en quégaca zxíʼiniliʼ, encaʼ quégaca yúguʼtë bönachi izáʼa, yúguʼtë bönniʼ niʼ ulidzëʼ Xanruʼ Dios légaquiëʼ. \p \v 40 Yuguʼ didzaʼ ni, en iaʼbal-la zián didzaʼ benëʼ ba nalí Pedro, le guchíziëʼ icja nágagaquiëʼ, gunnë́ʼ: \p —Guliʼgún ga uláliʼ, irúajliʼ ládjagaca bönachi tuáʼ döʼ nacuáʼ dza ni zóaruʼ naʼa. \p \v 41 Caní guca, gulaʼdila nisa nupa niʼ gulaʼzíʼ lu në́ʼeguequi didzaʼ naʼ bëʼë Pedro. Dza naʼ ca chi uruáʼ gayuáʼ bönachi gulún légaquiëʼ tuz. \v 42 Gulunëʼ yúguʼtëʼ idútë le buluʼsédinëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo légaquiëʼ. Guláquiëʼ tuz tuëʼ len iaʼtúëʼ, en gulahuëʼ tsözxö́n le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Jesús, ateʼ gulunëʼ tsözxö́n, buluʼlidzëʼ Dios. \s1 Ca tun bönachi queëʼ Cristo \p \v 43 Gulunëʼ gubáz queëʼ Cristo zián le run ga rubániruʼ, en zián le taca bëʼ, pero guladxi gulaʼdzöbi iaʼzícaʼrö bönachi. \v 44 Yúguʼtë nupa naʼ taʼyéajlëʼ Cristo gulaca tuz, ateʼ buluʼún tuz yúguʼtë le dë quéguequi. \v 45 Cateʼ bilaʼléʼenëʼ taʼyadzaj nupa nútsaʼgaca ládjagaquiëʼ, níʼirö yuguʼ bönniʼ bi dë quégaquiëʼ gulútiʼë le, ateʼ gulaʼguísiëʼ dumí naʼ que queë́gaca nupa niʼ bi taʼyadzaj. \v 46 Buluʼdubëʼ tsözxö́n chila yudoʼ yuguʼ dza, ateʼ gulahuëʼ le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ. Caní gulunëʼ gapa naca lu yuʼu lídxigaquiëʼ. Gulahuëʼ tsözxö́n, ateʼ buluʼdzéjanëʼ, en gulaca idú ládxiʼgaquiëʼ. \v 47 Gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, ateʼ yúguʼtë bönachi gulún légaquiëʼ bal. Buzanëʼ Xanruʼ nupa tuʼdubi queëʼ, nupa naʼ tuʼlá tu tu dza. \c 3 \s1 Ruhuöáquiëʼ tu bönniʼ bitiʼ raca sëʼë \p \v 1 Tu dza niʼ gulaʼbenëʼ Pedro, en Juan, söjáquiëʼ tsözxö́n lu chila yudoʼ, cateʼ tuʼdubi bönachi tuʼlidza Dios niʼ, le naca idú ridödi xihuö́. \v 2 Ga niʼ taʼdödëʼ zoëʼ tu bönniʼ bitiʼ raca sëʼë dza niʼte niʼ náquiëʼ bíʼidoʼ. Yuguʼ dza röjuáʼgaquiëʼ lëʼ niʼ, en taʼbéquiëʼ lëʼ raʼ yudoʼ ga nazíʼi le Raʼ Yuʼu Lachi, para inábinëʼ nu bi unö́dzjasö queëʼ ladaj nupa niʼ taʼyaza löʼa yudoʼ. \v 3 Bönniʼ ni, cateʼ biléʼenëʼ Pedro, en Juan, söjáquiëʼ taʼyáziëʼ löʼa yudoʼ, gútaʼyuëʼ lógaquiëʼ bi uluʼnö́dzjasëʼ queëʼ. \v 4 Níʼirö buluʼyúëʼ Pedro, en Juan lëʼ, ateʼ Pedro gudxëʼ lëʼ: \p —Buyú netuʼ. \p \v 5 Níʼirö bönniʼ naʼ buzëdaʼ náguiëʼ légaquiëʼ tuʼ runëʼ löza bi uluʼnö́dzjasëʼ queëʼ. \v 6 Pedro gudxëʼ lëʼ: \p —Bitiʼ dë dumí plata, dumí oro quiaʼ, pero le dësö quiaʼ gunnaʼ quiuʼ. Niʼa que yöl-laʼ huáca que Lëʼ Jesucristo, bönniʼ Nazaret, guyasa, en guzëʼe. \p \v 7 Níʼirö gudélëʼë Pedro nëʼë ibëla bönniʼ huëʼ naʼ, en buchisëʼ lëʼ, ateʼ laʼ böácatë niʼë, en buguitaj bëchaj niʼë bönniʼ naʼ. \v 8 Níʼirö guzuínëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ guxítiʼë, en guzë́ʼë. Guyázalenëʼ tsözxö́n Pedro, en Juan, löʼa yudoʼ, rizëʼe niʼë, en rixítiʼë, en riguʼë Dios yöl-laʼ ba. \v 9 Yúguʼtë bönachi nacuáʼ niʼ taʼléʼe lëʼ rizëʼe niʼë, en riguʼë Dios yöl-laʼ ba. \v 10 Caní guca, guládxinëʼ, en buluʼbáninë ca naca lë naʼ guca, tuʼ buluʼúnbëʼë lëʼ, náquiëʼ bönniʼ naʼ riböʼë raʼ yudoʼ ga nazíʼi le Raʼ Yuʼu Lachi, rinabëʼ nu bi unö́dzjasö queëʼ. \s1 Didzaʼ bëʼë Pedro chila yudoʼ \p \v 11 Tsanni niʼ bönniʼ naʼ bitiʼ guca sëʼë, ateʼ böáquiëʼ, zönëʼ náʼagaquiëʼ Pedro, en Juan, buluʼdubi yúguʼtë bönachi ga naʼ nacuʼë chila yudoʼ nazíʼi le: Chila Queëʼ Salomón, ateʼ gulaʼnáʼ badxëʼ. \v 12 Cateʼ biléʼenëʼ Pedro lë ni, gudxëʼ bönachi naʼ: \p —Libiʼiliʼ, bönniʼ Israel, ¿bizx que rubániliʼ ca naca lë ni? ¿Bizx que ruyuliʼ netuʼ, en réquitseliʼ nétuʼsö buntuʼ-nëʼ bönniʼ ni, en bentuʼ ga rizëʼe niʼë len yöl-laʼ huáca queë́ztuʼ, o niʼa que le reaj ládxiʼtuʼ-nëʼ Dios? \v 13 Naca lë ni le benëʼ Dios. Náquiëʼ Dios quégaquiëʼ xuz gudödi queë́ruʼ Abraham, en Isaac, en Jacob. Lë cazëʼ béntërëʼ bal Jesús, Zxíʼinëʼ. Jesús ni, libíʼi cázaliʼ bë́tiliʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ libíʼiliʼ. Cateʼ gúʼunnëʼ Pilato usanëʼ Jesús, gudáʼbagaʼliʼ-nëʼ. \v 14 Buzóaliʼ tsöláʼalö Bönniʼ Tsahuiʼ, en Láʼayi, ateʼ gunábiliʼ-nëʼ Pilato usanëʼ queë́liʼ tu bönniʼ rútiëʼ bönachi. \v 15 Caní guca, bë́tiliʼ-nëʼ Bönniʼ runna cazëʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ. Níʼirö Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, ateʼ ca naca lë ni runtuʼ ba nalí que. \v 16 Tuʼ guyéajlëʼë bönniʼ ni Jesús, böáca niʼë. Riléʼeliʼ-nëʼ, en núnbëʼëliʼ-nëʼ. Tuʼ réajlëʼë Jesús, Lëʼ bunëʼ dxíʼadoʼ bönniʼ ni, ateʼ riléʼeliʼ yúguʼtëliʼ le nácatë naʼ. \p \v 17 ’Naʼa, bö́chaʼa, nözdaʼ benliʼ caní, bë́tiliʼ-nëʼ Jesús tuʼ cabí guyéajniʼiliʼ, en bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ libíʼiliʼ. \v 18 Caní busudxinëʼ Dios didzaʼ naʼ bëʼë zíʼalö, le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ ca ral-laʼ quiʼi sáquëʼë Cristo. \v 19 Que lë ni naʼ, buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en buliʼhuöáca queëʼ Dios, para ugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼliʼ, en gunëʼ ga huöáca ládxiʼliʼ. \v 20 Níʼirö isö́l-lëʼë leyúbölö Jesús, Bönniʼ naʼ buzóëʼ dza niʼte para gáquiëʼ Cristo, Bönniʼ Rö queëʼ, Bönniʼ naʼ inná béʼenëʼ libíʼiliʼ. \v 21 Naʼa, run bayudxi ugáʼanëʼ yehuaʼ yubá niʼ cateʼ idxinrö dza uduhuénëʼ tsahuiʼ yúguʼtë le raca, en gaca ca naʼ chigunná cazëʼ Dios, lë naʼ gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ, bönniʼ niʼ gulaʼcuʼë dza niʼte. \v 22 Lëscaʼ caní Moisés gudxëʼ xuz xtóʼoruʼ, gunnë́ʼ: “Xanruʼ Dios isö́l-lëʼë queë́liʼ tu bönniʼ galjëʼ ládjagaca diʼa dza queë́liʼ. Gáquiëʼ bönniʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Isö́l-lëʼë Lëʼ queë́liʼ ca naʼ gusö́l-lëʼë nedaʼ. Run bayudxi uzë́ nágaliʼ-nëʼ ca naca yúguʼtë le guíëʼ libíʼiliʼ. \v 23 Yúguʼtë nupa bitiʼ uluʼzë́ nágagaca bönniʼ niʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ilaʼniti, en uluʼláʼalen bönachi queëʼ Dios.” \p \v 24 ’Ca naca dza ni zóaruʼ naʼa, gulaʼguíxjöʼë yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ga gudélaʼtë zoëʼ Samuel, en gudödi niʼ. \v 25 Libíʼiliʼ nácaliʼ zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ nequi queë́liʼ didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, le bénlenëʼ Dios xuz xtóʼoruʼ, cateʼ niʼ gudxëʼ Abraham: “Niʼa que le gunëʼ zxíʼini xiʼsúʼ ilaca bicaʼ ba yúguʼtë bönachi yödzölió.” \v 26 Cateʼ Dios busubanëʼ Zxíʼinëʼ lu yöl-laʼ guti, gusö́l-lëʼë Lëʼ zíʼalö queë́liʼ para gunëʼ ga gácaliʼ bicaʼ ba, en ucáʼanaliʼ le cabí naca dxiʼa runliʼ. \c 4 \s1 Taʼdxinëʼ Pedro, en Juan lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ \p \v 1 Tsanni niʼ bönachi naʼ tuíʼilenëʼ Pedro, en Juan, didzaʼ, yuguʼ bixúz judío, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, en bönniʼ taʼnná béʼenëʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ, bilaʼdxinëʼ tsálidoʼos ga naʼ nacuʼë. \v 2 Gulaʼlenëʼ bönniʼ ni tuʼ tuʼsédinëʼ Pedro, en Juan, bönachi, en tëʼ léguequi uluʼbán nupa chinátigaca tuʼ bubanëʼ Jesús. \v 3 Níʼirö gulaʼzönëʼ Pedro, en Juan, ateʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lidxi guíë ga idxinrö dza yúbölö tuʼ chiridzö́ʼ dza naʼ. \v 4 Zián nupa niʼ bilaʼyöni didzaʼ guluʼë Pedro, en Juan, gulaʼyéajlëʼ Cristo. Naʼa, yuguʼ bönniʼ biguiúʼsö taʼyéajlëʼë Cristo nácagaquiëʼ idú chi-un gáyuʼë. \p \v 5 Dza buropi niʼ, yuguʼ bönniʼ unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usëdi, buluʼdubëʼ lu yödzö Jerusalén. \v 6 Lëscaʼ Anás, bixúz lo, en Caifás, en Juan, en Alejandro, encaʼ yúguʼtë bönniʼ diʼa dza quégaquiëʼ bixúz lo buluʼdubëʼ niʼ. \v 7 Níʼirö duchë́ʼgaquiëʼ Pedro, en Juan, ateʼ buluʼsudxinëʼ légaquiëʼ gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, en gulaʼnábinëʼ légaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¿Bizxi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu náʼaliʼ runliʼ lë ni? ¿Nuzxi budödi lu náʼaliʼ yöl-laʼ unná bëʼ ni? \p \v 8 Níʼirö Pedro gudxëʼ légaquiëʼ, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, rnnëʼ: \p —Libiʼiliʼ, núlöliʼ rinná béʼeliʼ netuʼ, bönachi Israel, en libíʼiliʼ, bönniʼ gula. \v 9 Naʼa, ¿rinábitseliʼ netuʼ ca naca dxin dxiʼa bentuʼ queëʼ bönniʼ huëʼ ni, en nacxi guca, böáquiëʼ bönniʼ ni? \v 10 Riguíxjöiʼituʼ libíʼiliʼ para ilaʼnözi yúguʼtë bönachi Israel. Zoëʼ bönniʼ ni loliʼ, nuhuöáquiëʼ tuʼ ben dxin yöl-laʼ huáca queëʼ Jesucristo, bönniʼ Nazaret, Bönniʼ niʼ budáʼaliʼ-nëʼ lëʼe yaga cruz, pero Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti. \v 11 Dios bëʼë didzaʼ ca naca queëʼ Jesús ni, cateʼ niʼ gunnë́ʼ: “Libíʼiliʼ, bönniʼ rucuáʼaliʼ zöʼö, gurúʼunaliʼ guiö́j naʼ, pero gurö́ cazaʼ nedaʼ guiö́j naʼ para gaca guiö́jlen zöʼö.” \v 12 Cúnturö nu zoa nu gaca usölá bönachi, tuʼ cabí zoa yödzölió ni iaʼtúëʼ bönniʼ nuzóëʼ Dios, nu gaca usölá rëʼu. \p \v 13 Cateʼ bilaʼléʼenëʼ nácagaquiëʼ rugu ladxiʼ Pedro, en Juan, en guléquibeʼenëʼ bitiʼ nazë́dagaquiëʼ que yudoʼ, en nácagaquiëʼ bönniʼ cáʼasö, buluʼbáninëʼ, ateʼ yöjnéguequinëʼ Pedro, en Juan naʼ, gulaʼcuáʼlenëʼ Jesús. \v 14 Lëscaʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ naʼ böáquiëʼ, zuínëʼ lógaquiëʼ, ateʼ bitiʼ guca bi ilaʼnnë́ʼ quégaquiëʼ. \v 15 Níʼirö gulaʼnná béʼenëʼ nupa uluʼbéaj légaquiëʼ lö́ʼalö yuʼu ga naʼ nudúbigaquiëʼ, ateʼ gulún xtidzëʼë laʼ légacasëʼ. \v 16 Gulaʼnnë́ʼ: \p —¿Nacxi gúntsaruʼ quégaquiëʼ bönniʼ ni? Le nácatë gulunëʼ tu le run ga tuʼbani bönachi, ateʼ nö́zigaca yúguʼtë bönachi nacuáʼ Jerusalén lë ni. Bitiʼ gaca táʼbagaʼruʼ le. \v 17 Naʼa, para cabí sërö didzaʼ, en ilaʼyöni ziánrö caʼ bönachi, uzeruʼ bach légaquiëʼ para cabí iluíʼilenrëʼ bönachi didzaʼ ca naca queëʼ Jesús naʼ. \p \v 18 Níʼirö buluʼlidzëʼ Pedro, en Juan, ateʼ buluʼzenëʼ bach légaquiëʼ para cabí iluíʼilenrëʼ bönachi didzaʼ, en para cabí uluʼsédinëʼ légaquiëʼ ca naca queëʼ Jesús. \v 19 Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ Pedro, en Juan. Gulë́ʼ légaquiëʼ: \p —Buliʼchiʼa buliʼsörö́ libíʼiliʼ channö naca tsahuiʼ lahuëʼ Dios uzërö nágatuʼ xtídzaʼliʼ libíʼiliʼ ca xtídzëʼë Dios. \v 20 ¡Bitiʼ gaca soa dxituʼ! ¡Run bayudxi güíʼituʼ didzaʼ que le biléʼetuʼ, en le biyö́nituʼ! \p \v 21 Níʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ buluʼzenëʼ bach légaquiëʼ, pero buluʼsanëʼ légaquiëʼ tuʼ cabí gulaʼdzö́linëʼ nacxi ilunëʼ légaquiëʼ xíguiaʼ. Caní gulunëʼ tuʼ guládxinëʼ le ilún bönachi lu yödzö niʼ, tuʼ taʼgúʼu Dios yöl-laʼ ba niʼa que lë naʼ guca. \v 22 Bönniʼ naʼ böáquiëʼ, en guca queëʼ lë naʼ run ga rubániruʼ, chiyúʼurëʼ ca choáʼ iz. \s1 Taʼnábinëʼ Dios gunëʼ ga ilácagaquiëʼ rugu ladxiʼ \p \v 23 Cateʼ bönniʼ yudoʼ buluʼsanëʼ Pedro, en Juan, bö́ajgaquiëʼ ga naʼ nacuʼë luzáʼagaquiëʼ, ateʼ buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë lë naʼ gulaʼnnë́ʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío. \v 24 Cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, buluʼlidzëʼ Dios tsözxö́n, gulaʼnnë́ʼ: \p —Xantuʼ Dios, ¡zxö́ntërö nacuʼ Liʼ! ¡Liʼ nacuʼ Dios! ¡Benuʼ lúzxiba! ¡Benuʼ luyú! ¡Benuʼ nísadoʼ! ¡Benuʼ yúguʼtë le nacuáʼ tu tu lataj naʼ! \v 25 Uláz quiuʼ Liʼ bëʼë didzaʼ David, bönniʼ huen dxin quiuʼ, niʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, gunnë́ʼ: \q1 ¿Bizx que tun dzatsa bönachi, \q1 en taʼzáʼ ládxiʼgaca le ruáʼ döʼ? \q1 \v 26 Yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë yödzölió ni gulún dzatsëʼ, \q1 ateʼ guláquiëʼ tuz bönniʼ unná bëʼ. \q1 Gulaʼdáʼbáguëʼë Xanruʼ Dios, \q1 encaʼ Cristo, bönniʼ gurö́ cazëʼ Lëʼ. \p \v 27 ’Le nácatë guláquiëʼ tuz Herodes, en Poncio Pilato, en yuguʼ bönniʼ izáʼa, en yuguʼ bönniʼ Israel lu yödzö ni. Gulaʼdáʼbáguëʼë Jesús, Zxíʼinuʼ láʼayi, Bönniʼ naʼ buzúʼ queë́tuʼ. \v 28 Gulunëʼ yúguʼtë le bucözuʼ zíʼatëlö, en guzxíʼ lu noʼo, ateʼ guca ca naʼ benuʼ tsutsu xtídzuʼu ca ral-laʼ gaca. \v 29 Naʼa, Xantuʼ, buyú le tuʼzenëʼ bach netuʼ, en ben ga gácatuʼ rugu ladxiʼ, para güíʼituʼ xtídzuʼu, netuʼ bönniʼ huen dxin quiuʼ. \v 30 Ben ga gaca úngacatuʼ nupa teʼe, tuʼ sóalen yöl-laʼ huáca quiuʼ netuʼ, en ben ga gaca gúngacatuʼ le ilún ga ubánituʼ, en le ilaca bëʼ. Gaca caní tuʼ zóalenëʼ Jesús, Zxíʼinuʼ láʼayi, netuʼ. ¡Caʼ gaca! \p \v 31 Cateʼ budxi buluʼlidzëʼ Dios, guzxizi lataj ga naʼ nacuʼë, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi guzóalenëʼ yúguʼtëʼ, ateʼ len yöl-laʼ rugu ladxiʼ quégaquiëʼ guluʼë xtídzëʼë Dios. \s1 Tuʼúnëʼ tuz le dë quégaquiëʼ \p \v 32 Bönachi zián naʼ taʼyéajlëʼ Cristo, tuz ca taʼzáʼ ládxiʼguequi, en tuz ca gulúngaca. Bitiʼ gunnë́ʼ nu bönniʼ nútsëʼë ládjagaquiëʼ nequi queë́zëʼ le dë queëʼ, pero buluʼúnëʼ tuz le dë quégaquiëʼ. \v 33 Len yöl-laʼ huáca zxön gulaʼguíxjöʼë gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Xanruʼ Jesús ca bubanëʼ Lëʼ, ateʼ le buzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ gúcalen yúguʼtëʼ. \v 34 Cuntu nu bi biyadzaj nu nutsaʼ ládjagaquiëʼ. Caní guca tuʼ yúguʼtë bönniʼ zoa bi dë quégaquiëʼ, xiyúgaquiëʼ, o lídxigaquiëʼ, gulútiʼë le, ateʼ dumí que naʼ yöjuáʼgaquiëʼ, \v 35 en buluʼdödëʼ le lu náʼagaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ légaquiëʼ gulaʼguísiëʼ le que queë́gaca nupa bi biyadzaj quéguequi. \v 36 Zoëʼ José niʼ, bönniʼ buluʼzóëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo iaʼtú lëʼ Bernabé, le rnna lu didzaʼ xidzaʼ, Bönniʼ Ruhuë́ Tsáhuëʼë. Nabábalenëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Leví, en guljëʼ luyú Chipre. \v 37 Bë́tiʼë bönniʼ ni tu cöʼ xiyúëʼ, ateʼ yöjuʼë dumí que naʼ, en budödëʼ le lu náʼagaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo. \c 5 \s1 Dul-laʼ gulunëʼ Ananías, en Safira \p \v 1 Tu bönniʼ yúbölö lëʼ Ananías, bë́tiʼë tu cöʼ xiyúëʼ. Safira, nigula queëʼ, bennu tsözxö́n lëʼ. \v 2 Ananías naʼ bucachiʼ lanëʼ lateʼ dumí que yu naʼ, ateʼ nö́zinu caʼ nigula queëʼ. Le bugáʼanasö yöjuʼë, en guluʼë le lu náʼagaquiëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Rnnëʼ: \p —Tsca nisö guzxiʼa. \p \v 3 Pedro gudxëʼ lëʼ: \p —Ananías, ¿naruʼ guyázatsö Satanás tuʼ xihuiʼ lu icja ládxiʼdoʼo, en ben ga rizíʼ yéʼenuʼ Dios Böʼ Láʼayi, ateʼ bucachiʼ lanuʼ lateʼ dumí que xiyúʼ naʼ? \v 4 Tsanni niʼ nagáʼana yu naʼ lu noʼo, ¿naruʼ cabí nequi quez quiuʼ? Gudödi bë́tiʼu le, ¿naruʼ cabí dë caz lu noʼo dumí que naʼ? ¿Bizx que gurö́ʼö icjuʼ gunuʼ caní? Dios caz guzxíʼ yéʼenuʼ, calë́gasö bönachi. \p \v 5-6 Cateʼ biyönnëʼ Ananías didzaʼ ni, gudzöʼë, en gútitëʼ. Níʼirö gulaʼbígaʼtëbiʼ biʼi raʼbán, ateʼ buluʼchö́libiʼ lëʼ lariʼ, en guluáʼabiʼ lëʼ, en yöjcáchiʼgacabiʼ lëʼ. Guladxi gulaʼdzöbi yúguʼtë nupa niʼ bilaʼyöni ca guca lë ni. \p \v 7 Ca tsonna hora gudödi niʼ, bidxinnu nigula queëʼ Ananías naʼ niʼ, en bitiʼ nö́zinu lë naʼ guca queëʼ bönniʼ queë́nu. \v 8 Níʼirö Pedro gudxëʼ-nu: \p —Gudíxjöiʼi nedaʼ. ¿Naruʼ guzxíʼiliʼ tsca nisö xiyuliʼ naʼ? \p Gunnánu: \p —Ön, tsca nisö guzxíʼituʼ. \p \v 9 Níʼirö Pedro gudxëʼ-nu: \p —¿Bizx que ben tuz xtídzaʼliʼ guzxíʼ bëʼ xíhuiʼliʼ Dios Böʼ Láʼayi? Buyútsöcaʼ. Chizóa uluʼdxinbiʼ yuguʼ biʼi buluʼcáchiʼbiʼ-nëʼ bönniʼ quiuʼ, ateʼ uluʼbéajbiʼ caʼ liʼ. \p \v 10 Níʼirö laʼ gudzö́ʼtënu xiniʼë Pedro, en gútitënu. Cateʼ gulaʼyázabiʼ biʼi raʼbán naʼ, gulaʼléʼebiʼ-nu chinátinu. Níʼirö buluʼbéajbiʼ-nu, en yöjcáchiʼgacabiʼ-nu cuita lëʼë bönniʼ queë́nu. \v 11 Que lë ni naʼ guladxi gulaʼdzöbi yúguʼtë bönachi queëʼ Dios, ateʼ guladxi caʼ yúguʼtë nupa bilaʼyöni ca guca lë ni. \s1 Tunëʼ bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo le taca bëʼ \p \v 12 Gulunëʼ bönniʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo zián le taca bëʼ, en zián yöl-laʼ huáca zxön lógaca bönachi lu yödzö. Yúguʼtëʼ buluʼdubëʼ tsözxö́n ga naca chila yudoʼ nazíʼi le Chila Queëʼ Salomón. \v 13 Ladaj nupa niʼ bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo, cuntu nu burugui tsöjtáʼ légaquiëʼ, ateʼ bönachi lu yödzö niʼ gulún légaquiëʼ bal. \v 14 Níʼirö iaʼbal-la bönachi zián caʼ gulaʼyéajlëʼ Cristo, bönniʼ, en nigula. \v 15 Cateʼ bilaʼléʼe bönachi yuguʼ le tunëʼ bönniʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo, yöjuáʼagaca nupa teʼe gapa naca laʼ nöza, ateʼ gulaʼxóëʼ léguequi lu daʼa yaga, en iaʼbal-la lu dáʼasö, para cateʼ tödëʼ niʼ Pedro, tsa zxúl-lasö queëʼ cuʼu zxul-la bal-la bönachi huëʼ naʼ, para uluʼhuöáca. \v 16 Lëscaʼ bilaʼrúaj bönachi yuguʼ dzaga yödzö, en bilaʼdxín Jerusalén, nuáʼagaca nupa teʼe, en nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ tuʼ yúʼugaca böʼ xihuiʼ léguequi, ateʼ buluʼhuöáca yúguʼtëguequi. \s1 Bönniʼ yudoʼ taʼbía ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo \p \v 17 Que lë ni naʼ bixúz lo, en bönniʼ yudoʼ saduceo naʼ dáʼgaquiëʼ bixúz lo, buluʼzxéʼenëʼ Pedro. \v 18 Níʼirö bixúz lo naʼ, en bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ lëʼ gulaʼzönëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lidxi guíë. \v 19 Níʼirö bidxinëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ chiʼi dzö́ʼölö, ateʼ gusaljëʼ lidxi guíë naʼ, en bubéajëʼ légaquiëʼ. \v 20 Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —Guliʼtséaj, guliʼtsöjsóa chila yudoʼ, en guliʼtsöjëʼlen bönachi niʼ didzaʼ, quíxjöiʼiliʼ légaquiëʼ ca naca yöl-laʼ naʼbán idú ni, en ca gaca ilaʼdéliʼnëʼ le. \p \v 21 Cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni ruʼë gubáz láʼayi naʼ, gulaʼyáziëʼ chila yudoʼ cateʼ zaʼ reníʼ zíladoʼ, en buluʼsédinëʼ bönachi. \p Laʼ níʼisö buluʼdubëʼ bixúz lo, en nupa nacuáʼlen lëʼ tsözxö́n, len bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi Israel, ateʼ gulaʼsö́l-lëʼë nupa tsöjaca lidxi guíë para tsöjxíʼgaquiëʼ yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, tuʼ téquinëʼ niʼ nacuʼë lidxi guíë naʼ. \v 22 Cateʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, bitiʼ yöjxácaʼgaquiëʼ légaquiëʼ lu yuʼu lidxi guíë naʼ, ateʼ níʼirö buluʼhuö́ajëʼ tsöjtíxjöʼgaquiëʼ caʼ. \v 23 Gulë́ʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Le nácatë yöjxácaʼtuʼ nayáyajtë lidxi guíë, ateʼ nacuáʼ nupa tun chiʼi raʼ lidxi guíë naʼ, pero cateʼ gusálajtuʼ, cuntu nu yöjxácaʼtuʼ lu yuʼu naʼ. \p \v 24 Cateʼ bixúz lo, en yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ nacuáʼ lu nëʼë niʼa náʼagaca bönachi yudoʼ, bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼbö́ʼdëʼë böniga tuʼ cabí nö́ziguequinëʼ bizxi guntë lë naʼ raca. \v 25 Níʼirö bidxinëʼ tu bönniʼ niʼ, en gudíxjöiʼinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —Buliʼyútsöcaʼ. Yuguʼ bönniʼ naʼ gulúʼugacaliʼ-nëʼ lidxi guíë nacuʼë chila yudoʼ tuʼsë́dinëʼ bönachi. \p \v 26 Níʼirö guyijëʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ niʼa náʼagaca bönachi yudoʼ, dzágagaquiëʼ lëʼ niʼa náʼagaquiëʼ naʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, pero bitiʼ bi gulunëʼ quégaquiëʼ, tuʼ guládxinëʼ uluʼladxiʼ bönachi nacuáʼ niʼ légaquiëʼ guiö́j. \v 27 Cateʼ chinachë́ʼgaquiëʼ yuguʼ gubáz naʼ, buluʼsudxinëʼ légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, ateʼ bixúz lo gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p \v 28 —¿Naruʼ cabí gúdxidaʼatuʼ libíʼiliʼ bitiʼ usë́diliʼ bönachi ca naca queëʼ bönniʼ naʼ? Naʼa, chigudísiliʼ xibá ni idútë yödzö Jerusalén, en rë́ʼëniliʼ usubágaʼliʼ netuʼ xíguiaʼ tuʼ nözi yöl-laʼ guti queëʼ bönniʼ naʼ. \p \v 29 Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ Pedro, en iaʼzícaʼrëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, taʼnnë́ʼ: \p —Run bayudxi uzërö nágatuʼ xtídzëʼë Dios ca xtídzaʼgaca bönachi. \v 30 Libíʼiliʼ bë́tiliʼ-nëʼ Jesús cateʼ niʼ budáʼaliʼ-nëʼ lëʼe yaga cruz, pero Dios quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ busubanëʼ Lëʼ. \v 31 Jesús ni, Dios buzóa cazëʼ Lëʼ ga nayë́pisëtërëʼ cuita lëʼë ibëla, para gáquiëʼ Bönniʼ Lo, en Bönniʼ Rusölá, en gunëʼ ga uluʼbíʼi ládxiʼgaca bönachi Israel, para gaca uniti lahuëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. \v 32 Ca naca lë ni, runtuʼ netuʼ ba nalí que, ateʼ lëscaʼ runëʼ Dios Böʼ Láʼayi ba nalí que, Böʼ naʼ risö́l-lëʼë Dios quégaca nupa tun ca rnna xtídzëʼë. \p \v 33 Cateʼ bilaʼyönnëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ lë ni, gulaʼlenëʼ, en gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ légaquiëʼ. \v 34 Níʼirö guzuínëʼ tu bönniʼ yudoʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ lógaquiëʼ, lëʼ Gamaliel, tu bönniʼ yudoʼ fariseo. Rácadëʼë bönniʼ ni xibá queëʼ Moisés, ateʼ yúguʼtë bönachi tun lëʼ bal. Gudxëʼ nupa naʼ uluʼbéaj yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo lö́ʼalö tu chíʼidoʼ. \v 35 Níʼirö gudxëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, gunnë́ʼ: \p —Libiʼiliʼ, bönniʼ Israel, buliʼyutëz queë́liʼ ca naca le rë́ʼëniliʼ gunliʼ quégaquiëʼ bönniʼ ni. \v 36 Ral-laʼ tsöjnéliʼ ca guca zíʼatëlö cateʼ siʼ idxín dza ni zóaruʼ naʼa. Birúajëʼ Teudas, ateʼ ben cuinëʼ ca tu bönniʼ nayë́pisëtërëʼ. Guláquiëʼ bönniʼ yöjtáʼgaquiëʼ lëʼ idú tapa gáyuʼë bönniʼ. Yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulútiëʼ lëʼ, ateʼ gulásilasi yúguʼtë nupa niʼ yöjtáʼgaca lëʼ, ateʼ gunítisö caʼ yúguʼtë le benëʼ bönniʼ naʼ. \v 37 Gudödi guca lë ni, birúajëʼ caʼ Judas, tu bönniʼ Galilea. Benëʼ caní cateʼ niʼ gulaʼyúʼu lu guichi bönachi taʼguízxaj lázagaquiëʼ, ateʼ yöjtáʼgaca bönachi zián lëʼ. Lëscaʼ gulútiëʼ bönniʼ ni, ateʼ gulásilasi yúguʼtë nupa niʼ yöjtáʼgaca lëʼ. \v 38 Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ: Guliʼsán-gaquiëʼ bönniʼ ni, en bitiʼ bi gunliʼ quégaquiëʼ. Channö naca quégacasö bönachi lë ni taʼnnë́ʼ o lë ni tunëʼ, initi caz, \v 39 pero channö naca queëʼ Dios, bitiʼ gaca usunítiliʼ le. ¡Buliʼyú cuinliʼ cabí tíl-lalenliʼ-nëʼ Dios! \p \v 40 Níʼirö gulunëʼ tuz didzaʼ len lëʼ. Buluʼlidzëʼ yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ gulaʼguínëʼ légaquiëʼ, en buluʼzenëʼ légaquiëʼ bach para cabirö iluíʼilenëʼ bönachi didzaʼ ca naca queëʼ Jesús. Níʼirö buluʼsanëʼ légaquiëʼ. \v 41 Bilaʼrúajëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ. Tuʼdzéjanëʼ tuʼ bëʼë Dios légaquiëʼ lataj gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë tuʼ dáʼgaquiëʼ Jesús. \v 42 Yuguʼ dza buluʼsë́ditiquiʼsinëʼ bönachi, en gulunëʼ libán queëʼ Jesucristo lu chila yudoʼ, en gapa naca lu yuʼu lídxigaca bönachi. \c 6 \s1 Taʼbö́ëʼ gadxi bönniʼ para ilácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo \p \v 1 Dza niʼ, tuʼ gulaʼyán bönachi taʼyéajlëʼ Cristo, yuguʼ bönniʼ judío tuʼë didzaʼ griego gulaʼnnë́ʼ quégaquiëʼ bönniʼ judío tuʼë didzaʼ hebreo tuʼ nözi le raca cateʼ taʼguísiëʼ le ilágunu nigula uzëbi, tuʼ cuntu nu ruíʼi le ilágunu nigula uzëbi quégaquiëʼ bönniʼ niʼ tuʼë didzaʼ griego. \v 2 Níʼirö idxínnutëʼ bönniʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo buluʼtubëʼ yúguʼtë bönachi niʼ taʼyéajlëʼ Cristo, ateʼ tëʼ légaquiëʼ: \p —Bitiʼ naca dxiʼa soa dxituʼ, en cabí guntuʼ libán que xtídzëʼë Dios, para guntuʼ dxin cúʼutuʼ le ilágugaca bönachi. \v 3 Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, guliʼcö́ gadxëʼ bönniʼ ládjaliʼ, para ugúʼuruʼ lu náʼagaquiëʼ dxin ni. Yuguʼ bönniʼ naʼ run bayudxi ilácagaquiëʼ bönniʼ tun yúguʼtë bönachi légaquiëʼ bal, en nácagaquiëʼ bönniʼ taʼyéajniʼi, en naca bëʼ Dios Böʼ Láʼayi zóalenëʼ légaquiëʼ. \v 4 Netuʼ ni ulídzaticaʼstuʼ-nëʼ Dios, en usédituʼ bönachi xtídzëʼë Dios. \p \v 5 Yúguʼtëʼ gulaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ didzaʼ ni, ateʼ gulaʼbö́ëʼ Esteban, tu bönniʼ réajlëʼë Cristo idú ládxëʼë, en zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ. Lëscaʼ gulaʼbö́ëʼ Felipe, en Prócoro, en Nicanor, en Timón, en Parmenas, en Nicolás, bönniʼ yödzö Antioquía, bönniʼ zíʼalö butsë́ʼë ca runëʼ para tseaj ládxëʼë Dios ca tunëʼ yuguʼ bönniʼ judío. \v 6 Níʼirö buluʼsudxinëʼ bönniʼ naʼ gulaʼbö́ëʼ lógaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo. Yuguʼ bönniʼ gubáz naʼ gulaʼxóa náʼagaquiëʼ légaquiëʼ, niʼ tuʼlidzëʼ Dios. \p \v 7 Guzërö xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ gulaʼyandaʼ bönachi taʼyéajlëʼ Cristo nacuáʼ Jerusalén. Lëscaʼ zián bixúz judío gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ le réajlëʼëruʼ Cristo. \s1 Taʼzönëʼ Esteban \p \v 8 Esteban naʼ benëʼ le tun ga rubániruʼ, en yuguʼ le taca bëʼ lógaca bönachi lu yödzö, zóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios lëʼ le buzáʼ ládxëʼë queëʼ. \v 9 Níʼirö gulaʼyasëʼ bal-lëʼ bönniʼ nabábagaquiëʼ yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, nazíʼi le Yuʼu Quégaquiëʼ Bönniʼ Nadzángaquiëʼ. Bönniʼ narúajgaquiëʼ yödzö Cirene, en yödzö Alejandría, en luyú Cilicia, en luyú Asia, gulunëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. Bönniʼ ni gulaʼdíl-lalenëʼ Esteban didzaʼ. \v 10 Bitiʼ guca táʼbagaʼgaquiëʼ didzaʼ ruʼë Esteban naʼ, tuʼ bëʼë didzaʼ len yöl-laʼ réajniʼi, tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ. \v 11 Níʼirö gulaʼguízxjëʼ bönniʼ ilaʼzíʼ yëʼë, ilaʼnnë́ʼ: “Netuʼ biyö́nituʼ didzaʼ ruʼë Esteban ni, rnnë ziʼë queëʼ Moisés, en queëʼ Dios.” \v 12 Caní guca, bönniʼ ni gulaʼguʼë xilá ládxiʼgaca bönachi, tsözxö́n len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usëdi. Yúguʼtë bönniʼ ni gulaʼbía diʼë Esteban naʼ. Gulaʼzönëʼ lëʼ, en gulaʼchë́ʼë lëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ. \v 13 Lëscaʼ buluʼcuʼë lógaquiëʼ nupa gulaʼguíxjöʼ le cabí nácatë, bönniʼ naʼ gulaʼnnë́ʼ: \p —Bitiʼ zoëʼ dxisö bönniʼ ni rnnë ziʼë que yudoʼ láʼayi ni, en que xibá queëʼ Dios. \v 14 Biyö́nituʼ didzaʼ bëʼë bönniʼ ni ca gunëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret, rnnëʼ usunítiëʼ yudoʼ ni, en utsë́ʼë yuguʼ le nalë́biruʼ runruʼ, yuguʼ lë naʼ gunná béʼenëʼ Moisés rëʼu. \p \v 15 Níʼirö bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, en yúguʼtë nupa rö́ʼgaca niʼ buluʼyúëʼ Esteban, ateʼ bilaʼléʼenëʼ lahuëʼ, rnaʼ ca rnaʼ lahuëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios. \c 7 \s1 Didzaʼ bëʼë Esteban, le gunnë́ʼ uláz queëʼ \p \v 1 Níʼirö bixúz lo gunábinëʼ Esteban naʼ, rnnëʼ: \p —¿Naruʼ nácatë caní? \p \v 2 Bubiʼë didzaʼ Esteban, rnnëʼ: \p —Libiʼiliʼ, bönniʼ gula, en libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ. Dios, Bönniʼ nayë́pisëtërëʼ, buluíʼi lahuëʼ ga zoëʼ Abraham, xúziruʼ gudödi, cateʼ niʼ zoëʼ luyú Mesopotamia, cateʼ siʼ tsöjsóëʼ yödzö Harán. \v 3 Dios gudxëʼ lëʼ: “Birúaj ladzuʼ, en buláʼalen diʼa dza quiuʼ, ateʼ guyéaj luyú niʼ uluíʼidaʼ liʼ.” \v 4 Níʼirö birúajëʼ Abraham luyú Mesopotamia le naca xiyúgaca bönachi Caldea, ateʼ yöjsóëʼ yödzö Harán. Lu yödzö niʼ gútiëʼ xuzëʼ Abraham naʼ, ateʼ lëʼ buzë́ʼë niʼ, ateʼ Dios guchë́ʼë lëʼ luyú ga ni zóaruʼ naʼa. \v 5 Dios bitiʼ bëʼë lëʼ lataj guequi queëʼ luyú ni. Calëga látiʼsö bunödzjëʼ queëʼ ga soëʼ luyú ni, pero guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ queëʼ luyú ni, ateʼ tödi gátiëʼ Abraham guequi luyú ni quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ, sal-laʼ bitiʼ nacuíʼinibiʼ biʼi queëʼ. \v 6 Lëscaʼ caní Dios gudxëʼ Abraham: “Tsöjáquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ lu xiyúgaca bönachi izáʼa, ateʼ niʼ ilácagaquiëʼ ca bönachi ziʼtuʼ. Ilunëʼ bönniʼ luyú niʼ ga ilácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ. Uluʼsacaʼ ziʼë légaquiëʼ idú ca tapa gayuáʼ iz.” \v 7 Lëscaʼ Dios gudxëʼ lëʼ: “Nedaʼ uzötjaʼ bönachi luyú niʼ, ga niʼ ilácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ, ateʼ tödi niʼ uluʼrúajëʼ niʼ, ateʼ ilunëʼ xichinaʼ luyú ni.” \v 8 Dios bénlenëʼ Abraham tu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, en gunná béʼenëʼ lëʼ ichúguiëʼ lu xipë́laʼgaquiëʼ bönniʼ biguiúʼ nacuʼë lidxëʼ tu le gaca bëʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ naʼ rucáʼana tsahuiʼ. Gudödi niʼ gúquiëʼ Abraham xúzibiʼ biʼi Isaac, en cateʼ chigúquibiʼ xunuʼ gubidza, guchúguiëʼ lu xipë́laʼbiʼ lë naʼ naca bëʼ. Isaac naʼ, lëscaʼ caní benëʼ queë́biʼ biʼi Jacob, zxíʼinëʼ, en caní benëʼ caʼ Jacob quégaca idxínnutëbiʼ biʼi bönniʼ queëʼ, nupa niʼ gulaca xuz xtóʼogaca idxinnu cöʼ bönachi Israel. \p \v 9 ’Yuguʼ xuz xtóʼoruʼ naʼ, lu yöl-laʼ ruzxéʼe quégaquiëʼ, gulútiʼë-biʼ biʼi José, bö́chiʼgaquiëʼ, lu náʼagaquiëʼ bönniʼ niʼ gulútiʼgaquiëʼ-biʼ luyú Egipto. Dios guzóalenëʼ-biʼ biʼi José naʼ \v 10 en busölë́ʼ-biʼ lu le gulaca queë́biʼ. Dios bëʼë-biʼ yöl-laʼ réajniʼi, le ben ga guyaza ládxëʼë-biʼ Faraón, bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi Egipto, ateʼ Faraón naʼ budödëʼ lu náʼabiʼ biʼi José yöl-laʼ unná bëʼ para gunná béʼebiʼ bönachi luyú Egipto, en yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ Faraón naʼ. \p \v 11 ’Níʼirö gúcadaʼ gubín idú luyú Egipto, en luyú Canaán ni, ateʼ gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ yúguʼtë bönachi dza niʼ. Bitiʼ bidzöli le ilahuëʼ xuz xtóʼoruʼ. \v 12 Cateʼ biyönnëʼ Jacob dë zxoaʼ xtila luyú Egipto, gusö́l-lëʼë yuguʼ zxíʼinëʼ, bönniʼ niʼ nácagaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ, luyú niʼ. Caní guca le zíʼalö luzuí yöjáquiëʼ niʼ. \v 13 Cateʼ le buropi luzuí yöjáquiëʼ luyú Egipto, benëʼ José ga buluʼúnbëʼë bö́chëʼë lëʼ. Caní guca, gunö́zinëʼ Faraón nupa nácagaca diʼa dza queëʼ José. \v 14 Níʼirö gusö́l-lëʼë José didzaʼ, en benëʼ ga bidxinëʼ Jacob, xuzëʼ, luyú Egipto, ateʼ dzágagaca diʼa dza queëʼ lëʼ. Gulaca idú tsónnalalaj yuʼ chinu bönachi. \v 15 Caní guca, bidxinëʼ Jacob luyú Egipto, ga niʼ gútiëʼ lëʼ, ateʼ gulátiëʼ caʼ xuz xtóʼoruʼ luyú niʼ cateʼ bizáʼa dza que quéëgaquiëʼ. \v 16 Cateʼ gulátiëʼ tu tu xuz xtóʼoruʼ, zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ yöjuáʼagaquiëʼ légaquiëʼ luyú Siquem, ateʼ niʼ buluʼcáchëʼë légaquiëʼ yeru ba lu zxan bulóaj naʼ gúʼuëʼ Abraham lu náʼagaca zxíʼinëʼ Hemor, bönniʼ Siquem naʼ. \p \v 17 ’Gudödi zián iz, cateʼ bidxín dza ral-laʼ gaca le guzxíʼ lu nëʼë Dios, lë naʼ benëʼ tsutsu xtídzëʼë gunëʼ queëʼ Abraham, gulaʼyán bönachi yuguʼ cöʼ Israel, ateʼ gulaca bönachi zián cateʼ niʼ gulaʼcuáʼ luyú Egipto. \v 18 Níʼirö guyáziëʼ bönniʼ yúbölö gunná bëʼë luyú Egipto naʼ, en catu caz biyönnëʼ ca naca le benëʼ José, gúcalenëʼ bönachi Egipto. \v 19 Bönniʼ unná bëʼ naʼ biʼë döʼ quégaca bönachi uládz queë́ruʼ. Busacaʼ ziʼë yuguʼ xuz xtóʼoruʼ naʼ, en benëʼ ga buluʼsanëʼ-biʼ biʼi bönniʼ huë́ʼënidoʼ que queë́gaquiëʼ, para ilátibiʼ. \v 20 Laʼ dza níʼisö gúljabiʼ caʼ bíʼidoʼ Moisés, ateʼ Dios guyaza ládxëʼë-biʼ. Xuz xináʼabiʼ buluʼsculëʼ-biʼ lídxigaquiëʼ idú ca tsonna beoʼ. \v 21 Cateʼ bidxín dza uluʼsanëʼ-biʼ xuz xináʼabiʼ para gátibiʼ bíʼidoʼ Moisés naʼ, bidxinnu nigula zxíʼinëʼ Faraón ga niʼ buluʼcáʼanëʼ-biʼ, ateʼ yöjzxíʼinu-biʼ, en buscúlunu-biʼ ca biʼi que cázanu. \v 22 Caní guca, bizë́dabiʼ biʼi Moisés yúguʼtë le táquiëʼ bönniʼ Egipto, en gúcatëröbiʼ zxön ca naca didzaʼ bë́ʼëbiʼ, en ca nácagaca le benbiʼ. \p \v 23 ’Cateʼ Moisés naʼ chiyúʼubiʼ choáʼ iz, gunná ládxiʼbiʼ tsöjyubiʼ bönachi uládz queë́biʼ, bönachi Israel. \v 24 Cateʼ bidxinbiʼ ga naʼ nacuʼë, biléʼebiʼ-nëʼ tu bönniʼ Egipto, rusacaʼ ziʼë tu bönniʼ uládz queë́biʼ. Níʼirö gúcalenbiʼ-nëʼ bönniʼ uládz queë́biʼ naʼ, en bë́tibiʼ-nëʼ bönniʼ Egipto naʼ. Caní guca, buzíʼ labiʼ biʼi Moisés bönniʼ naʼ uláz queëʼ bönniʼ uládz queë́biʼ. \v 25 Gúquibiʼ Moisés hualaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ bö́chiʼbiʼ gunëʼ Dios ga usölábiʼ lë cázabiʼ légaquiëʼ, pero légaquiëʼ bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ. \v 26 Iaʼtú dza caʼ yöjxácaʼbiʼ iaʼchopëʼ bönniʼ Israel, taʼdil-lëʼ, ateʼ gúʼunibiʼ cuéqui dxibiʼ légaquiëʼ, en gúdxibiʼ légaquiëʼ: “Libíʼiliʼ, bö́chiʼliʼ naca. ¿Bizx que ruáʼaliʼ luzáʼaliʼ döʼ?” \v 27 Níʼirö bönniʼ naʼ ruʼë döʼ que luzë́ʼë budxíguëʼë-biʼ biʼi Moisés, gunnë́ʼ: “¿Núzxitë buzóa liʼ para inná béʼenuʼ netuʼ, en uchiʼa usörö́uʼ le runtuʼ? \v 28 ¿Naruʼ rë́ʼënitsenuʼ gútiuʼ caʼ nedaʼ ca benuʼ néaje, bë́tiuʼ-nëʼ bönniʼ Egipto naʼ?” \v 29 Cateʼ Moisés biyö́nibiʼ didzaʼ ni, buzxúnnajbiʼ niʼ, en yöjsóabiʼ luyú Madián ga niʼ guzóabiʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ. Luyú Madián naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula lu yödzö niʼ, ateʼ gúljagacabiʼ chópabiʼ biʼi bönniʼ queëʼ. \p \v 30 ’Cateʼ chigudödi choáʼ iz zoëʼ niʼ, buluíʼi lahuëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios ga zoëʼ lu guíʼ que yaga yö́tsiʼdoʼ régui, ga niʼ naca lu lataj cáʼasö, le röʼö raʼ guíʼa nazíʼi le Sinaí. \v 31 Cateʼ Moisés biléʼenëʼ guíʼ naʼ, bubáninëʼ, ateʼ gubíguiʼë galaʼ para iléʼenëʼ dxiʼa, ateʼ biyönnëʼ chiʼë Xanruʼ. \v 32 Caní gudxëʼ Xanruʼ lëʼ: “Nedaʼ nacaʼ Dios quégaquiëʼ xuz xtoʼo. Nacaʼ Dios queëʼ Abraham, en Dios queëʼ Isaac, en Dios queëʼ Jacob.” Níʼirö lu yöl-laʼ radxi queëʼ, guzxízidëʼë Moisés, en bítiʼrö burúguinëʼ uyúëʼ. \v 33 Xanruʼ gudxëʼ lëʼ: “Guléaj xirachuʼ nudóʼo, tuʼ naca láʼayi ga ni zuʼ tuʼ zoa cazaʼ nedaʼ, Dios, ni. \v 34 Le nácatë chibiléʼedaʼ le taʼguíʼi taʼzacaʼ bönachi quiaʼ nacuáʼ luyú Egipto, en chibiyöndaʼ taʼbödxi yecheʼ. Bötjaʼ, zoaʼ ni para usöláʼ légaquiëʼ. Gudá naʼa, isö́l-laʼa liʼ luyú Egipto.” \p \v 35 ’Sal-laʼ bönniʼ uládz queëʼ Moisés, buluʼcáʼanëʼ lëʼ cáʼasö, gulaʼnnë́ʼ: “¿Núzxitë buzóa liʼ para inná béʼenuʼ netuʼ, en uchiʼa usörö́uʼ le runtuʼ?” Dios gusö́l-lëʼë lëʼ para gáquiëʼ bönniʼ unná bëʼ, en bönniʼ rusölá, ca naʼ gubáz láʼayi naʼ queëʼ Dios gudxëʼ Moisés, cateʼ buluíʼi lahuëʼ lu yaga yö́tsiʼdoʼ régui ga naʼ zoëʼ. \v 36 Moisés ni bubéajëʼ bönniʼ uládz queë́ruʼ luyú Egipto. Guca caní gudödi benëʼ le gulún ga buluʼbani bönachi niʼ, en le taca bëʼ benëʼ luyú niʼ. Lëscaʼ caní benëʼ lu nísadoʼ nazíʼi le Nísadoʼ Xiná. Caní benëʼ lógaquiëʼ idú ca choáʼ iz lu lataj cáʼasö. \v 37 Lë cazëʼ Moisés naʼ gudxëʼ bönachi Israel niʼ, gunnë́ʼ: “Xanruʼ Dios isö́l-lëʼë queë́liʼ tu bönniʼ galjëʼ ladaj diʼa dza queë́liʼ, ateʼ gáquiëʼ bönniʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Isö́l-lëʼë lëʼ queë́liʼ ca naʼ gusö́l-lëʼë nedaʼ. Lë cazëʼ run bayudxi uzë́ nágaliʼ-nëʼ.” \v 38 Lëscaʼ lë cazëʼ Moisés naʼ guzóalenëʼ bönachi nudúbigaca queëʼ Dios lu lataj cáʼasö, ateʼ gudzáguiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios lëʼ, Nu naʼ bë́ʼlen lëʼ didzaʼ lu guíʼa Sinaí naʼ. Moisés naʼ guzóalenëʼ xuz xtóʼoruʼ, ateʼ Dios budödëʼ lu nëʼë xibá láʼayi queëʼ, le ruíʼi didzaʼ ca gaca ilaʼdeliʼ bönachi yöl-laʼ naʼbán, ateʼ budödëʼ Moisés xibá ni lu náʼagaca zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ ga ridxintë queë́ruʼ rëʼu. \p \v 39 ’Bitiʼ gulë́ʼënnëʼ xuz xtóʼoruʼ ilunëʼ ca rnna xtídzëʼë Moisés, pero buluʼzóëʼ lëʼ tsöláʼalö, en gulë́ʼënnëʼ tsöjhuö́jgaquiëʼ luyú Egipto. \v 40 Cateʼ niʼ zoëʼ Moisés naʼ lu guíʼa Sinaí naʼ, légaquiëʼ gulë́ʼ Aarón, bö́chëʼë Moisés naʼ, gulaʼnnë́ʼ: “Rë́ʼënituʼ gunuʼ yuguʼ dios queë́tuʼ, tu budóʼ guíë, para tsöjnö́rugaca lotuʼ. Bitiʼ nöztuʼ bi guca queëʼ Moisés, bönniʼ naʼ nubéajëʼ netuʼ luyú Egipto.” \v 41 Níʼirö gulunëʼ tu budóʼ oro le naca ca tu bë́dxidoʼ, ateʼ gulútiëʼ-baʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ, en gulúʼugaquiëʼ-baʼ lo budóʼ oro naʼ, ateʼ gulunëʼ laní lo budóʼ naʼ núngaquiëʼ. \v 42 Que lë ni naʼ Dios bucáʼanëʼ légaquiëʼ, en guléaj ládxëʼë légaquiëʼ. Níʼirö gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ le taʼyëpi lúzxiba. Ca naca lë ni nazúaj lu guichi le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le rnna: \q1 Libíʼiliʼ, bönachi Israel, \q1 ¿naruʼ gulúʼugacatsaliʼ-baʼ quiaʼ nedaʼ böaʼ bëdxi niʼ \q1 bë́tigacaliʼ-baʼ, en buzéguiʼgacaliʼ-baʼ, \q1 lë naʼ benliʼ lu lataj cáʼasö idú ca choáʼ iz? \q1 \v 43 Bitiʼ gulúʼugacaliʼ-baʼ quiaʼ nedaʼ, \q1 pero biáʼaliʼ le nequi que Moloc, budóʼ guiö́j queë́liʼ. \q1 Biáʼaliʼ caʼ tu le naca ca bölaj lúzxiba nazíʼi le Refán, \q1 lë naʼ buzóaliʼ ca dios queë́liʼ. \q1 Yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga ni, \q1 laʼ libíʼisiliʼ benliʼ para guyéaj ládxiʼliʼ léguequi. \q1 Que lë ni naʼ, ubéajaʼ libíʼiliʼ lu xiyuliʼ, \q1 en ichëʼa libíʼiliʼ zíʼtuʼrö ga dë luyú Babilonia. \p \v 44 ’Cateʼ niʼ gulaʼcuʼë xuz xtóʼoruʼ lu lataj cáʼasö, gutaʼ quégaquiëʼ yuʼu lariʼ naʼ ga gulún chiʼë xibá queëʼ Dios, lë naʼ naca bëʼ Dios caz zóalenëʼ légaquiëʼ. Gulunëʼ tu yuʼu lariʼ naʼ ca naʼ Dios gunná béʼenëʼ Moisés, cateʼ niʼ gudxëʼ lëʼ gunëʼ le ca naca lë naʼ biléʼenëʼ, le buluíʼinëʼ Dios lëʼ lu guíʼa niʼ. \v 45 Lëscaʼ buluʼdödëʼ yuʼu lariʼ naʼ lu náʼagaquiëʼ zxíʼinigaquiëʼ ga bidxintë dza niʼ guluʼë xuz xtóʼoruʼ le luyú ni, cateʼ niʼ dzáguiëʼ Josué légaquiëʼ, ateʼ gulaʼgǘëʼ xiyúgaca bönachi izáʼa, nupa niʼ buláguiʼë Dios lógaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. Caní gulunëʼ zián iz ga bidxintë dza zoëʼ David. \v 46 Dios guyaza ládxëʼë David naʼ, ateʼ lëʼ gunábinëʼ Dios guʼë lëʼ lataj gunëʼ tu yuʼu ga soëʼ Dios queëʼ Jacob. \v 47 Bitiʼ bëʼë Dios lëʼ lataj, ateʼ Salomón, zxíʼinëʼ David naʼ benëʼ yuʼu queëʼ Dios. \v 48 Caní benëʼ sal-laʼ bitiʼ zoëʼ Dios, Nu nácatërö lo, tu lu yudoʼ núngaca bönachi. Ca naca lë ni gunnë́ʼ tu bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: \q1 \v 49 Yehuaʼ yubá naca ga röʼa rinná bëʼa, \q1 ateʼ yödzölió naca xilibi niʼa. \q1 Rnnëʼ Xanruʼ: “¿Naruʼ gúntsaliʼ tu yuʼu ga soaʼ? \q1 ¿Naruʼ zóatsö tu lataj ga ral-laʼ uzíʼ ládxaʼa? \q1 \v 50 ¿Naruʼ cabí len naʼa cazaʼ benaʼ yúguʼtë lë ni?” \p \v 51 Níʼirö Esteban naʼ gudxëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, gunnë́ʼ: \p —Libíʼiliʼ, bönniʼ zidi, bitiʼ bi raza icja nágaliʼ. Nazidi icja ládxiʼdoʼoliʼ ca raca quégaca bönachi bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios. Ridáʼbagaʼticaʼsiliʼ-nëʼ Dios Böʼ Láʼayi. Ca naʼ gulunëʼ xuz xtóʼoliʼ, runliʼ caʼ libíʼiliʼ. \v 52 Gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ xuz xtóʼoliʼ naʼ yúguʼtë bönniʼ niʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Lëscaʼ gulútiëʼ bönniʼ niʼ gulaʼguíxjöʼë zíʼalö ca ral-laʼ guídëʼ Cristo, Bönniʼ Tsahuiʼ, ateʼ naʼa, cateʼ niʼ bidxinëʼ Bönniʼ Tsahuiʼ naʼ, libíʼi cázaliʼ bë́tiliʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ gulútiëʼ Lëʼ. \v 53 Libíʼi cázaliʼ dë lu náʼaliʼ xibá queëʼ Dios, lë naʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ xuz xtóʼoliʼ, pero bitiʼ runliʼ ca rnna. \s1 Tútiëʼ Esteban \p \v 54 Cateʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼlédeʼenëʼ Esteban, ateʼ lu yöl-laʼ rilé quégaquiëʼ lëʼ gulagu zxéaticaʼ láyëʼë. \v 55 Níʼirö buyúëʼ Esteban naʼ lúzxibalö, ateʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, biléʼenëʼ lataj beníʼ ga zoëʼ Dios, encaʼ Jesús, zuínëʼ cuita lëʼë ibëla Dios ga nayë́pisëtërëʼ. \v 56 Níʼirö gunnë́ʼ: \p —Buliʼyútsöcaʼ. Riléʼedaʼ nayalaj lúzxiba, ateʼ zuínëʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi cuita lëʼë ibëla Dios. \p \v 57 Níʼirö bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ buluʼsayaj nágagaquiëʼ. Gulaʼbö́dxiʼë zidzaj, en tsözxö́n gulaʼbía diʼë Esteban naʼ. \v 58 Buluʼbéajëʼ lëʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ, ga niʼ buluʼladxëʼ lëʼ guiö́j. Yuguʼ bönniʼ niʼ tunëʼ ba nalí le tuʼzéguíëʼ Esteban didzaʼ buluʼcuʼë lariʼ taʼxóa yéngaquiëʼ xiniʼë tu bönniʼ lëʼ Saulo cateʼ niʼ buluʼladxëʼ Esteban guiö́j. \v 59 Cateʼ niʼ tuʼladxëʼ Esteban guiö́j, lëʼ bulidzëʼ Dios, gunnë́ʼ: \p —Xánaʼ Jesús. Buzíʼ böʼ naca cazaʼ. \p \v 60 Níʼirö biyéchuëʼ, buzóa zxibëʼ, en bëʼë zidzaj didzaʼ, gunnë́ʼ: \p —¡Xan! ¡Bitiʼ usubáguʼu légaquiëʼ dul-laʼ ni! \p Cateʼ budxi bëʼë didzaʼ ni, gútitëʼ. \c 8 \s1 Saulo ribía ládxëʼë bönachi queëʼ Cristo \p \v 1-3 Saulo benëʼ tsözxö́n yuguʼ bönniʼ niʼ gulútiëʼ Esteban. \p Laʼ níʼisö yuguʼ bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios guluáʼagaquiëʼ Esteban, ateʼ yöjcáchiʼgaquiëʼ lëʼ. Gulaʼbö́dxidëʼë niʼa queëʼ. \p Dza naʼ yuguʼ bönniʼ judío cabí taʼyéajlëʼë Cristo gulaʼbía ládxiʼdaʼgaquiëʼ bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ Jerusalén. Lëscaʼ Saulo gudxía ládxëʼë bönachi queëʼ Cristo. Guyáziëʼ gapa naca lu yuʼu quégaquiëʼ, ateʼ guzxönëʼ yuguʼ bönniʼ, en nigula, ateʼ guluʼë légaquiëʼ lidxi guíë. \p Níʼirö gulásilasi iaʼlátiʼsö cabí bidáchigaca yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo idú luyú Judea, en luyú Samaria, ateʼ légacasëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo buluʼgáʼanëʼ Jerusalén. \s1 Raca libán que didzaʼ dxiʼa luyú Samaria \p \v 4 Yuguʼ bönniʼ naʼ gulásilasiëʼ yöjáquiëʼ yúguʼtë lataj, ateʼ gulunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa. \v 5 Níʼirö Felipe, tu bönniʼ dzáguiëʼ nupa naʼ gulásilasi, guyijëʼ luyú Samaria, ateʼ benëʼ libán niʼ ca naca queëʼ Cristo. \v 6 Buluʼdubëʼ yuguʼ bönniʼ niʼ, ateʼ idú ládxiʼgaquiëʼ buluʼzë́ nágagaquiëʼ didzaʼ ruʼë Felipe naʼ, tuʼ bilaʼyönnëʼ xtídzëʼë, en bilaʼléʼenëʼ yuguʼ le taca bëʼ runëʼ. \v 7 Caní guca, tuʼ benëʼ ga buluʼrúaj zián böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi, taʼbö́dxiʼa zidzaj, ateʼ buluʼhuöáca zián nupa teʼe huëʼ nacúʼuni bin, en nupa bitiʼ guca sáʼgaca. \v 8 Caní guca, buluʼdzeja bönachi yödzö niʼ. \p \v 9 Zoëʼ Simón, tu bönniʼ zíʼalö gúquiëʼ bönniʼ udzáʼ unë́ yaʼa lu yödzö naʼ, bönniʼ guzxíʼ yéʼenëʼ bönachi Samaria naʼ, gunnë́ʼ lë cazëʼ náquiëʼ bönniʼ nayë́pisëtërëʼ. \v 10 Yúguʼtë bönachi buluʼzëdaʼ nágagaca bönniʼ ni, ga riguelaʼ yuguʼ bönniʼ cáʼasö ga ridxintë yuguʼ bönniʼ lo, gulaʼnnë́ʼ: “Bönniʼ ni dë lu nëʼë yöl-laʼ huáca zxön queëʼ Dios.” \v 11 Caní guca, gulunëʼ lëʼ bal, tuʼ xidzé nazíʼ yéʼenëʼ légaquiëʼ len yöl-laʼ gudzáʼ unë́ yaʼa queëʼ. \p \v 12 Cateʼ gulaʼyéajlëʼë libán runëʼ Felipe que didzaʼ dxiʼa ca rinná bëʼë Dios, en ca naca queëʼ Jesucristo, níʼirö gulaʼdilëʼ nisa, bönniʼ, en nigula. \v 13 Níʼirö guyéajlëʼë caʼ Simón naʼ, en bidilëʼ nisa, ateʼ gudálenticaʼsëʼ tsözxö́n Felipe naʼ. Cateʼ biléʼenëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön, en yuguʼ le taca bëʼ runëʼ Felipe, bubáninëʼ Simón naʼ. \p \v 14 Cateʼ yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo nacuʼë Jerusalén bilaʼyönnëʼ ca guca lë ni, chinazíʼ lu náʼagaca bönachi luyú Samaria xtídzëʼë Dios, níʼirö gulaʼsö́l-lëʼë Pedro, en Juan niʼ. \v 15 Cateʼ Pedro, en Juan naʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, buluʼlidzëʼ Dios uláz quégaca bönachi niʼ taʼyéajlëʼ Cristo para idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi léguequi. \v 16 Ga bidxintë dza naʼ, bitiʼ ridxíninëʼ Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ. Nadílagacasëʼ nisa para ilácagaquiëʼ tuz len Xanruʼ Jesús. \v 17 Níʼirö Pedro, en Juan naʼ, gulaʼxóa náʼagaquiëʼ bönachi Samaria naʼ. Buluʼlidzëʼ Dios, ateʼ bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ. \p \v 18 Cateʼ biléʼenëʼ Simón, bönniʼ udzáʼ naʼ, le guca cateʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo gulaʼxóa náʼagaquiëʼ bönachi niʼ, bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ, gúʼunnëʼ quizxjëʼ légaquiëʼ dumí, \v 19 ateʼ rëʼ légaquiëʼ: \p —Benna caʼ yöl-laʼ huáca ni quiaʼ, para cateʼ ixóa naʼa nútiʼtës bönachi, idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nu naʼ. \p \v 20 Níʼirö Pedro gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: \p —Initi dumí quiuʼ tsözxö́n len liʼ, tuʼ réquinuʼ len dumí idéliʼnuʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios. \v 21 Bitiʼ nacuʼ bachi gútsuʼu lë ni, tuʼ dxía le naca ruáʼ döʼ icja ládxiʼdoʼo lahuëʼ Dios. \v 22 Bubíʼi ládxiʼ ca naca huiáʼ döʼ ni runuʼ, en gútaʼyu lahuëʼ Dios, nadxi caʼ uniti lahuëʼ liʼ ca naca lë ni rizáʼ ládxuʼu. \v 23 Réquibeʼedaʼ nabáguʼu xíguiaʼ, en nadzunuʼ lu yalaj que tuʼ xihuiʼ. \p \v 24 Níʼirö bubiʼë didzaʼ Simón naʼ, rëʼ légaquiëʼ: \p —Buliʼlídzëʼ Dios, gátaʼyuliʼ lahuëʼ Xanruʼ niʼa quiaʼ nedaʼ para cabí gaca quiaʼ nitú lë naʼ chigunnáliʼ. \p \v 25 Cateʼ Pedro, en Juan naʼ budxi gulunëʼ ba nalí queëʼ Cristo lu yödzö niʼ, en buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ xtídzëʼë Dios, gulunëʼ caʼ libán que didzaʼ dxiʼa yuguʼ lu ládzagaquiëʼ bönniʼ Samaria, ateʼ gudödi niʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén. \s1 Felipe, en tu bönniʼ Etiopía \p \v 26 Níʼirö tu gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ bë́ʼlenëʼ Felipe didzaʼ, en gudxëʼ lëʼ: \p —Guyasa, en guyéaj sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga. Idxinuʼ ga niʼ naláʼ nöza zeaj Jerusalén zéajtë yödzö Gaza, nöza naʼ ridödi lu lataj cáʼasö. \p \v 27 Níʼirö guyuʼë nöza Felipe naʼ, saʼyéajëʼ. Laʼ nöza niʼ yöjtságuiëʼ tu bönniʼ Etiopía, náquiëʼ bönniʼ huödx. Luyú Etiopía náquiëʼ bönniʼ huen dxin lo queë́nu Candace, nigula naʼ rinná béʼenu bönachi Etiopía naʼ, en yuʼu lu nëʼë yúguʼtë yöl-laʼ tsahuiʼ queë́nu dzöʼö lídxinu. Guyijëʼ Jerusalén bönniʼ ni para guyéaj ládxëʼë Dios. \v 28 Naʼa, söhuö́jëʼ ladzëʼ, röʼë lu carreta queëʼ, en rulabëʼ le nazúaj lu guichi ca gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 29 Níʼirö Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ Felipe naʼ: \p —Gubígaʼ ga zeaj carreta naʼ, en guyéajlen le. \p \v 30 Cateʼ chigubíguëʼë Felipe niʼ, biyönnëʼ ruʼë didzaʼ bönniʼ huödx naʼ, rulabëʼ le nazúaj lu guichi ca gunnë́ʼ Isaías, ateʼ gudxëʼ lëʼ: \p —¿Naruʼ réajniʼinuʼ lë naʼ rulabuʼ? \p \v 31 Bubiʼë didzaʼ bönniʼ Etiopía naʼ, gunnë́ʼ: \p —¿Nacxi gaca tséajniʼidaʼ channö cuntu nu zoa uzéajniʼi nedaʼ? \p Níʼirö gútaʼyuëʼ lahuëʼ Felipe cuenëʼ, en cö́ʼlenëʼ lëʼ tsözxö́n lu carreta naʼ. \p \v 32 Lë naʼ nazúaj lu guichi rulabëʼ, rnna caní: \q1 Ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ, \q1 gulaʼchë́ʼë Lëʼ para ilútiëʼ Lëʼ, \q1 en ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ, \q1 bitiʼ rnnëbaʼ cateʼ nu richugu lítsaʼbaʼ, \q1 caʼ benëʼ Lëʼ, bitiʼ gusalaj ruʼë bi innë́ʼ. \q1 \v 33 Buluʼcáʼanëʼ Lëʼ cáʼasö, \q1 en bitiʼ guluʼë lataj nu uchiʼa usörö́ Lëʼ. \q1 ¿Nuzxi caz gaca inözi xíguiaʼ nabágaʼgaca bönachi uládz queëʼ? \q1 Laʼ légacasëʼ gulútiëʼ Lëʼ. \p \v 34 Bönniʼ huödx naʼ gunábinëʼ Felipe, rëʼ lëʼ: \p —Rátaʼyuaʼ loʼ quíxjöiʼinuʼ nedaʼ. ¿Nuzxi que gunnë́ʼ caní bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? ¿Naruʼ queë cazëʼ, o que nu yúbölö? \p \v 35 Níʼirö laʼ didzaʼ nisö buguélëʼë Felipe, en busiyönnëʼ lëʼ didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Jesús. \v 36 Cateʼ niʼ yúʼugaquiëʼ nöza söjáquiëʼ, bilaʼdxinëʼ ga dë nisa, ateʼ bönniʼ huödx naʼ rëʼ Felipe, rnnëʼ: \p —Buyútsöcaʼ. Ni dë nisa. ¿Naruʼ huácatsö idilaʼ nisa? \p \v 37 Felipe gudxëʼ lëʼ: \p —Channö réajlëʼu idú ládxuʼu, huáca idiluʼ nisa. \p Lëʼ bubiʼë didzaʼ, rnnëʼ: \p —Réajlëʼa Jesucristo, náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios. \p \v 38 Níʼirö benëʼ ga guzóa dxisö carreta queëʼ naʼ, ateʼ buluʼhuötjëʼ irópatëʼ, yöjtsázagaquiëʼ lu nisa. Níʼirö Felipe buquilëʼ bönniʼ huödx naʼ nisa. \v 39 Cateʼ buluʼrúajëʼ lu nisa, Dios Böʼ Láʼayi buchë́ʼë Felipe, ateʼ bönniʼ huödx naʼ bítiʼrö biléʼenëʼ lëʼ. Níʼirö buguélëʼë xinözëʼ, söhuö́jëʼ rudzéjanëʼ. \v 40 Cateʼ chiréquibeʼenëʼ Felipe, zoëʼ lu yödzö Azoto. Gudödëʼ yúguʼtë yödzö niʼ, ateʼ benëʼ libán que didzaʼ dxiʼa, ga bidxintëʼ yödzö Cesarea. \c 9 \s1 Saulo ruhuöáquiëʼ queëʼ Cristo \p \v 1 Niʼ ruzenëʼ bach Saulo nupa taʼyéajlëʼ Xanruʼ, gúʼunnëʼ gútiëʼ légaquiëʼ. Para gunëʼ caní bidxinëʼ lahuëʼ bixúz lo, \v 2 en gunábinëʼ lëʼ tu guichi unná bëʼ, le tsöjuʼë lógaquiëʼ bönniʼ unná bëʼ quégaca yuʼu gapa tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios lu yödzö Damasco, ateʼ channö utsöjxáquiëʼ yuguʼ bönniʼ, en nigula taʼyéajlëʼë Jesús niʼ, gaca ichë́ʼë légaquiëʼ nadzúngaquiëʼ lu yödzö Jerusalén. \v 3 Tsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza Saulo, en nupa nacuáʼlen lëʼ, söjáquiëʼ, en cateʼ chizóa ilaʼdxinëʼ Damasco, tsálidoʼos buzeniʼdaʼ tu beníʼ zaʼ lúzxiba, le buzeníʼ ga niʼ söjáquiëʼ. \v 4 Níʼirö gudzöʼë Saulo lu yu, en biyönnëʼ chiʼi Nu rë lëʼ: \p —Saulo, Saulo, ¿bizx que ribía ládxuʼu nedaʼ? \p \v 5 Saulo gunábinëʼ Lëʼ, gunnë́ʼ: \p —¿Nuzxi liʼ, Xan? \p Lëʼ gunnë́ʼ: \p —Nedaʼ Jesús, Nu ribía ládxuʼu. Run ziʼ cuinuʼ, ridáʼbaguʼu nedaʼ. Raca quiuʼ ca naʼ raca queë́baʼ bëdxi, run ziʼ cuinbaʼ richéguʼbaʼ yaga tuchiʼ túndëʼë-baʼ ziʼ. \p \v 6 Níʼirö Saulo guzxízidëʼë, gúdxinëʼ, en gunnë́ʼ: \p —Xan, ¿bizxi rë́ʼënuʼ gunaʼ? \p Xanruʼ gudxëʼ lëʼ: \p —Guyasa, en guyáz lu yödzö, ateʼ niʼ isö́l-laʼa quiuʼ nu guíë liʼ le ral-laʼ gunuʼ. \p \v 7 Guládxinëʼ yuguʼ bönniʼ naʼ söjácalenëʼ Saulo, tuʼ bilaʼyönnëʼ chiʼi naʼ, sal-laʼ cuntu nu bilaʼléʼenëʼ. \v 8 Níʼirö böasëʼ Saulo luyú, en cateʼ guxáʼ guiö́j lahuëʼ, bitiʼ caʼ riléʼenëʼ. Que lë ni naʼ gulaʼguélëʼë nëʼë, en gulaʼchë́ʼë lëʼ Damasco. \v 9 Guzóëʼ niʼ tsonna dza nachul-la lahuëʼ, en bitiʼ bi güíʼi gudahuëʼ. \p \v 10 Zoëʼ caʼ Ananías, bönniʼ réajlëʼë Cristo, yödzö Damasco, ateʼ Xanruʼ buluíʼi lahuëʼ ga zoëʼ ca tu lu yëla bë́chigal, en gudxëʼ lëʼ: \p —Ananías. \p Lëʼ bubiʼë didzaʼ, gunnë́ʼ: \p —Ni zoaʼ, Xan. \p \v 11 Xanruʼ gudxëʼ lëʼ: \p —Guyasa, en guyéaj ga naca laʼ nöza naʼ nazíʼi le Nöza Li, ateʼ lu yuʼu lidxëʼ Judas gunaba didzaʼ queëʼ Saulo, bönniʼ Tarso. Lu yuʼu naʼ rulidzëʼ Dios. \v 12 Chibiléʼenëʼ tu bönniʼ ca tu lu yëla bë́chigal zëʼë tsáziëʼ ga zoëʼ, lëʼ Ananías, en ixóa nëʼë lëʼ para huöálaj guiö́j lahuëʼ. \p \v 13 Níʼirö bubiʼë didzaʼ Ananías, rëʼ Lëʼ: \p —Xan, zián nupa chibuluʼsiyö́nnëʼ nedaʼ ca runëʼ bönniʼ ni, zián le naca döʼ nuʼë le benëʼ quégaca bönachi taʼyéajlëʼ Liʼ, nacuáʼ Jerusalén. \v 14 Zëʼë caʼ ni, dë lu nëʼë uláz quégaquiëʼ bixúz unná bëʼ sönëʼ yúguʼtë nupa tuʼlidza Dios len Loʼ Liʼ. \p \v 15 Níʼirö Xanruʼ rëʼ Ananías naʼ, rnnëʼ: \p —Guyéaj, tuʼ gurö́ cazaʼ nedaʼ bönniʼ ni para gunëʼ libán ca naca quiaʼ lógaca bönachi izáʼa, en lógaquiëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ, encaʼ lógaca bönachi Israel. \v 16 Uluíʼidaʼ lëʼ le zián le quiʼi sáquëʼë uláz quiaʼ nedaʼ, gunëʼ xichinaʼ. \p \v 17 Níʼirö guyijëʼ Ananías niʼ, ateʼ guyáziëʼ yuʼu, en guxóa nëʼë Saulo, ateʼ rëʼ lëʼ: \p —Böchaʼa Saulo, Xanruʼ Jesús, Nu naʼ buluíʼi lahui laʼ nöza ga niʼ zoʼo, gusö́l-lëʼë nedaʼ para huöálaj guiö́j loʼ, en idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi liʼ. \p \v 18 Laʼ níʼisö gulaʼguínnaj le naca ca xilácubaʼ böla lu guiö́j lahuëʼ, ateʼ laʼ böáljatë guiö́j lahuëʼ. Níʼirö guyasëʼ Saulo, en bidilëʼ nisa. \v 19 Gudödi niʼ gudahuëʼ, en böáca ládxëʼë. Ca chopa tsonna dza guzóalenëʼ yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo nacuʼë Damasco. \s1 Runëʼ libán Saulo lu yödzö Damasco \p \v 20 Laʼ gusí lotëʼ Saulo runëʼ libán queëʼ Cristo gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, rnnëʼ: \p —Jesús náquiëʼ Zxíʼini cazëʼ Dios. \p \v 21 Buluʼbáninëʼ yúguʼtë bönniʼ niʼ taʼyönnëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¿Naruʼ calëga bönniʼ ni bönniʼ naʼ busunítiëʼ nupa nacuáʼ Jerusalén, en tuʼlidza Dios lu Lëʼ Jesús? Para gunëʼ caní bidëʼ caʼ ni para ichë́ʼë légaquiëʼ nadzúngaquiëʼ lógaquiëʼ bixúz unná bëʼ. \p \v 22 Bidíparö ládxëʼë Saulo, en benëʼ ga gulaʼböʼë böniga bönniʼ judío nacuʼë Damasco, tuʼ buluíʼinëʼ légaquiëʼ Jesús naca cazëʼ Cristo, bönniʼ naʼ tunëʼ löza idinná béʼenëʼ légaquiëʼ. \s1 Rulë́ʼ Saulo lu náʼagaquiëʼ bönniʼ judío \p \v 23 Cateʼ chigudödi zián dza, gulún xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ judío nacuʼë niʼ ilútiëʼ Saulo. \v 24 Rëla, en të dza gulaʼbö́ʼ nísiëʼ yuguʼ bönniʼ judío ga nu ridödi lu zöʼö run chiʼi yödzö naʼ para ilútiëʼ lëʼ, pero gúquibeʼenëʼ Saulo le të́ʼënnëʼ ilunëʼ queëʼ. \v 25 Níʼirö yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo gulaʼguélëʼë Saulo chiʼi dzö́ʼölö, ateʼ gulaʼguʼë lëʼ tu lu gaʼböra zxön nagaʼ du, en buluʼzötjëʼ lëʼ níʼilö lu zöʼö run chiʼi yödzö naʼ. \s1 Rudxinëʼ Saulo Jerusalén \p \v 26 Cateʼ budxinëʼ Saulo Jerusalén, gúʼunnëʼ tsöjenëʼ tsözxö́n bönniʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo, pero yúguʼtëʼ guládxinëʼ lëʼ, tuʼ cabí téquinëʼ réajlëʼë Saulo naʼ Cristo. \v 27 Níʼirö bönniʼ naʼ lëʼ Bernabé gudélëʼë Saulo, en guchë́ʼë lëʼ ga naʼ nacuʼë bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Busiyönnëʼ légaquiëʼ ca naʼ guca queëʼ Saulo, biléʼenëʼ Xanruʼ laʼ nöza, ateʼ Xanruʼ caz bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, en ca naʼ benëʼ Saulo lu yödzö Damasco, len yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán ca naca queëʼ Jesús. \v 28 Níʼirö Saulo guzóalenëʼ légaquiëʼ lu yödzö Jerusalén, ateʼ gudálenëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. \v 29 Lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán Saulo ca naca queëʼ Xanruʼ, en gudíl-lalenëʼ didzaʼ bönniʼ judío tuʼë didzaʼ griego, ateʼ légaquiëʼ gulaʼzóa gulaʼböʼë ilútiëʼ lëʼ. \v 30 Cateʼ guléquibeʼenëʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo lë ni, gulaʼchë́ʼë Saulo lu yödzö Cesarea, ateʼ gulaʼsö́l-lëʼë lëʼ yödzö Tarso, le naca ladzëʼ Saulo. \p \v 31 Níʼirö guca tsahuiʼ quégaca yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo, nacuáʼ idú luyú Judea, en luyú Galilea, en luyú Samaria, ateʼ bilaʼdipa ládxiʼgaquiëʼ. Gulaʼcuʼë lu yöl-laʼ radxi quégaquiëʼ Xanruʼ, ateʼ gulaʼyanëʼ tuʼ gúcalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ. \s1 Pedro ruúnëʼ tu bönniʼ lëʼ Eneas \p \v 32 Iaʼtú le guca, cateʼ Pedro yöjyúëʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ, bidxinëʼ ga nacuʼë bönniʼ taʼyéajlëʼë Jesús lu yödzö Lida. \v 33 Yöjxáquiëʼ tu bönniʼ niʼ lëʼ Eneas, chiguca xunuʼ iz dëʼ réʼenëʼ, nacúʼuniëʼ bin. \v 34 Pedro gudxëʼ lëʼ: \p —Eneas, Jesucristo ruúnëʼ liʼ. Guyasa, en butubi xtoʼo. \p Laʼ guyásatëʼ Eneas naʼ. \v 35 Yúguʼtë nupa nacuáʼ yödzö Lida, en yödzö Sarón bilaʼléʼe lëʼ, ateʼ buluʼhuöáca queëʼ Xanruʼ, tuʼ chitaʼyéajlëʼ Lëʼ. \s1 Rátinu Dorcas, en rubannu \p \v 36 Iaʼstú le guca, lu yödzö Jope zóanu tu nigula réajlëʼënu Cristo, lënu Tabita, en ca naca didzaʼ griego lënu Dorcas. Bennu nigula ni zián le nácagaca dxiʼa le tácalen bönachi yechiʼ. \v 37 Le guca dza niʼ, güíʼinu Dorcas naʼ, en gútinu. Gudödi gulaʼguíbinu lënu, gulaʼguíxjëʼ-nu tu lu yuʼu ga naca buropi cuía. \v 38 Tuʼ dë yödzö Lida gálaʼsö ga naʼ dë yödzö Jope, ga naʼ zoëʼ Pedro, bilaʼyönnëʼ bönniʼ Jope naʼ taʼyéajlëʼë Cristo zoëʼ Pedro niʼ, ateʼ que lë ni naʼ gulaʼsö́l-lëʼë chopëʼ bönniʼ ga naʼ zoëʼ, ateʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ, tëʼ lëʼ: \p —Bitiʼ tsenuʼ guíduʼ queë́tuʼ. \p \v 39 Níʼirö laʼ guyásatëʼ Pedro, saʼyéajlenëʼ légaquiëʼ. Cateʼ bidxinëʼ niʼ, laʼ gulaʼchëʼtëʼ lëʼ ga naca lu yuʼu ga dënu nigula nati naʼ. Níʼirö yuguʼ nigula uzëbi buluʼdúbinu gásibiʼilëʼ, taʼbö́dxinu, en tuʼluíʼinu lëʼ lariʼ quégaquiëʼ bönniʼ, en nigula, yuguʼ le bennu Dorcas cateʼ niʼ zóalennu légacanu. \v 40 Níʼirö Pedro bubéajëʼ níʼilö yúguʼtë nupa nacuáʼ niʼ, ateʼ buzóa zxibëʼ, rulidzëʼ Dios. Níʼirö buécjëʼ ga dënu Dorcas naʼ, gunnë́ʼ: \p —Tabita, guyasa. \p Laʼ buxaʼtë guiö́j lonu Dorcas. Cateʼ biléʼenu-nëʼ Pedro, laʼ guyástënu, gurö́ʼönu. \v 41 Gudélëʼë Pedro náʼanu, en buchisëʼ-nu. Níʼirö bulidzëʼ bönniʼ naʼ taʼyéajlëʼë Jesús, len yuguʼ nigula uzëbi naʼ, ateʼ busudxinëʼ Dorcas naʼ lógaquiëʼ, nabannu. \v 42 Ca guca lë ni guzë́ didzaʼ idú lu yödzö Jope, ateʼ gulaʼyéajlëʼ bönachi zián Xanruʼ Jesús. \v 43 Bugáʼanëʼ Pedro yödzö Jope naʼ zián dza lu yuʼu lidxëʼ Simón, bönniʼ runëʼ tsahuiʼ guídi zxa bëdxi. \c 10 \s1 Le benëʼ Pedro lidxëʼ Cornelio \p \v 1 Zoëʼ yödzö Cesarea tu bönniʼ lëʼ Cornelio, bönniʼ rinná béʼenëʼ tu gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, nazíʼi lágaquiëʼ Bönniʼ Italia Röjáquiëʼ Gudil-la. \v 2 Cornelio naʼ reaj ládxëʼë Dios, en rádxinëʼ Lëʼ, ateʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ núngaca lëʼ tsözxö́n. Runödzjëʼ Cornelio dumí zián le rácalen bönachi yechiʼ, en rulídzaticaʼsëʼ Dios. \v 3 Tu dza idú ridödi xihuö́ biléʼenëʼ Cornelio ca tu lu yëla bë́chigal, raziëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios ga naʼ zoëʼ, en rëʼ lëʼ: \p —Cornelio. \p \v 4 Gúdxinëʼ Cornelio. Buyúëʼ gubáz láʼayi naʼ, en gudxëʼ lëʼ: \p —¿Bizxi rnnoʼ, Xan? \p Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: \p —Dios riyönnëʼ le rulidzuʼ-nëʼ, en nö́zinëʼ ca runuʼ, rácalenuʼ bönachi yechiʼ. \v 5 Naʼa, gusö́l-laʼ yuguʼ bönniʼ tsöjáquiëʼ yödzö Jope tsöjlídzagaquiëʼ bönniʼ naʼ lëʼ Simón, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. \v 6 Bönniʼ ni zoëʼ lidxëʼ tu bönniʼ runëʼ tsahuiʼ guídi zxa bëdxi. Bönniʼ ni, lëscaʼ lëʼ Simón, ateʼ zoa lidxëʼ raʼ nísadoʼ. Pedro naʼ guíëʼ liʼ le ral-laʼ gunuʼ. \p \v 7 Cateʼ chibuzë́ʼë gubáz láʼayi naʼ bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, bulidzëʼ Cornelio chópabiʼ biʼi huen dxin queëʼ, en tuëʼ bönniʼ rejëʼ gudil-la reaj ládxëʼë Dios, en dzáguiëʼ bönachi nacuáʼ lidxëʼ Cornelio. \v 8 Cateʼ budxi busiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë le guca, gusö́l-lëʼë légaquiëʼ yödzö Jope. \p \v 9 Dza buropi, tsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza, en taʼdxinëʼ galaʼ ga dë Jope naʼ, laʼ níʼisö gurenëʼ Pedro ícjoʼolö yuʼu para ulidzëʼ Dios, niʼ naca idú huagubidza. \v 10 Laʼ náʼasö ridunëʼ Pedro, en gúʼunnëʼ gahuëʼ, ateʼ tsanni niʼ tuʼpë́ʼë queëʼ, biléʼenëʼ le naca ca tu lu yëla bë́chigal. \v 11 Biléʼenëʼ nayalaj lúzxiba, en ruhuötaj tu le naca ca tu lariʼ guitsaʼ zxön ga zoëʼ, le nagaʼ idapa laʼa. \v 12 Lahui lariʼ naʼ dxíagacabaʼ yuguʼ böaʼ guixiʼ izáʼa nacuáʼ tapa niʼa náʼagacabaʼ, en yuguʼ böaʼ táʼayöj lë́ʼegacabaʼ lu yu, en yuguʼ böaʼ zoa xíligacabaʼ. \v 13 Níʼirö biyönnëʼ chiʼi nu rë lëʼ: \p —Pedro, guyasa. Bë́ti-gacabaʼ, en gudagu. \p \v 14 Bubiʼë didzaʼ Pedro, rnnëʼ: \p —¡Calëga, Xan! Catu caz gudahuaʼ le cabí ral-laʼ gágutuʼ, o le cabí naca dxiʼa. \p \v 15 Le buropi luzuí biyönnëʼ chiʼi nu naʼ gudxi lëʼ: \p —Le nunëʼ Dios dxiʼa, bitiʼ innóʼ que: “Bitiʼ naca dxiʼa.” \p \v 16 Tsonna luzuí guca caní, ateʼ níʼirö laʼ buë́pitë lariʼ zxön naʼ lúzxiba. \v 17 Tsanni niʼ röʼë böniga Pedro, rizáʼ ládxëʼë bizxi saʼyéaj lë naʼ biléʼenëʼ ca tu lu yëla bë́chigal, bilaʼdxinëʼ bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë Cornelio légaquiëʼ raʼ yuʼu, taʼnabëʼ gazxi zoa lidxëʼ Simón naʼ. \v 18 Cateʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, buluʼlidzëʼ nupa nacuáʼ yuʼu naʼ, en gulaʼnábinëʼ légaquiëʼ channö zoëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón niʼ, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. \v 19 Tsanni niʼ rizáʼ ládxëʼë Pedro ca naca lë naʼ biléʼenëʼ, Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: \p —Buyútsöcaʼ. Chibilaʼdxinëʼ tsonnëʼ bönniʼ ni, tuʼguiljëʼ liʼ. \v 20 Guyaschi naʼa, en bötaj zxan yuʼu. Bitiʼ gaca chopa ládxuʼu tséajlenuʼ légaquiëʼ, tuʼ nasö́l-laʼa nedaʼ yuguʼ bönniʼ ni. \p \v 21 Níʼirö bötjëʼ Pedro zxan yuʼu ga naʼ nacuʼë bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë Cornelio, en gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Nedaʼ bönniʼ ruguílajliʼ. ¿Bizxi huen záʼaliʼ ni? \p \v 22 Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ lëʼ: \p —Cornelio, tu bönniʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, nasö́l-lëʼë netuʼ. Náquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ, en rádxinëʼ Dios. Yúguʼtë bönniʼ judío tunëʼ bal bönniʼ ni, en nadxíʼiguequinëʼ lëʼ. Iaʼtú le guca, tu gubáz láʼayi queëʼ Dios bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, en gudxëʼ lëʼ isö́l-lëʼë nu udulídza liʼ guíduʼ lidxëʼ para yönnëʼ didzaʼ guʼu. \p \v 23 Níʼirö Pedro guluʼë légaquiëʼ lu yuʼu, en bëʼë ga ilaʼcuʼë. Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, guyasëʼ Pedro, en guyéajlenëʼ légaquiëʼ. Bal-lëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Jope naʼ gulunëʼ lëʼ tsözxö́n. \p \v 24 Dza bunni niʼ, bilaʼdxinëʼ Cesarea. Chizóëʼ Cornelio ribözëʼ légaquiëʼ, ateʼ chinutubëʼ yuguʼ diʼa dza queëʼ, en yuguʼ böchiʼ luzë́ʼë nadxíʼirönëʼ lidxëʼ. \v 25 Cateʼ guyáziëʼ Pedro löʼa, birúajëʼ Cornelio yuʼu, yöjtságuiëʼ lëʼ. Biyéchuëʼ xiniʼë Pedro, en guyéaj ládxëʼë lëʼ ca runruʼ queëʼ Dios caz. \v 26 Pedro buchisëʼ lëʼ, en gudxëʼ lëʼ: \p —Guyasa. Lëscaʼ bönachi yödzölió nacaʼ ca nacuʼ liʼ. \p \v 27 Niʼ tuíʼisëʼ caʼ didzaʼ, guyázatëʼ Pedro yuʼu, en yöjxáquiëʼ nudúbigaca bönachi zián niʼ. \v 28 Níʼirö Pedro gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —Libiʼiliʼ nöz quéziliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, rnna bitiʼ ral-laʼ gunëʼ tu bönniʼ judío tsözxö́n o tsázalenëʼ nu bönniʼ izáʼa. Naʼa, Dios buluíʼinëʼ nedaʼ bitiʼ ral-laʼ inníaʼ queëʼ nitúëʼ bönniʼ náquiëʼ cáʼasö o bitiʼ náquiëʼ dxiʼa. \v 29 Que lë ni naʼ cateʼ bulídzaliʼ nedaʼ, laʼ bídateaʼ, en bitiʼ guca chopa ládxaʼa. Rinabaʼ naʼa, ¿bizx que naʼ bulídzaliʼ nedaʼ? \p \v 30 Níʼirö bubiʼë didzaʼ Cornelio, gunnë́ʼ: \p —Chiguca tapa dza ca zóaruʼ naʼa, idú ridödi xihuö́, cateʼ niʼ runaʼ gubasa, en rulidzaʼ-nëʼ Dios lu yuʼu lidxaʼ ni, biléʼedaʼ-biʼ tubiʼ bönniʼ raʼbán nácubiʼ lariʼ rëpi yösa beníʼ, duluíʼi lobiʼ nedaʼ. \v 31 Caní gúdxibiʼ nedaʼ: “Cornelio. Dios riyönnëʼ le rulidzuʼ-nëʼ, en nö́zinëʼ ca runuʼ, rácalenuʼ yuguʼ bönachi yechiʼ. \v 32 Naʼa, isö́l-luʼu nu bönniʼ lu yödzö Jope para tsöjlídzëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. Bönniʼ ni zoëʼ lidxëʼ tu bönniʼ runëʼ tsahuiʼ guídi zxa bëdxi, en lëʼ caʼ Simón. Zoa lidxëʼ bönniʼ ni raʼ nísadoʼ. Cateʼ idxinëʼ Pedro naʼ ga zuʼ, usiyönnëʼ liʼ didzaʼ dxiʼa.” \v 33 Caní guca, laʼ gusö́l-laʼteaʼ nu tsöjlidzaʼ liʼ, ateʼ tsáhuiʼdoʼ benuʼ biduʼ ga zóatuʼ ni. Que lë ni naʼ zóatuʼ ni yúguʼtëtuʼ, nudúbituʼ lahuëʼ Dios para uzë́ nágatuʼ le inná béʼenëʼ Dios liʼ innóʼ. \s1 Didzaʼ bëʼë Pedro lidxëʼ Cornelio \p \v 34 Níʼirö gusí lahuëʼ Pedro ruʼë didzaʼ, rnnëʼ: \p —Le nácatë réajniʼidaʼ naʼa, bitiʼ ruyusëʼ Dios yöl-laʼ rinnësö quégaca bönachi, pero tuz ca riléʼenëʼ rëʼu. \v 35 Dios raza ládxëʼë bönachi idútë yödzölió, nupa naʼ tadxi Lëʼ, en tun le naca dxiʼa. \v 36 Gusö́l-lëʼë Dios xtídzëʼë ga nacuáʼ bönachi Israel, en gusö́l-lëʼë nu ben libán que didzaʼ dxiʼa, le run ga raca dxiʼa quégaca bönachi, lë naʼ bidxín queë́ruʼ lu nëʼë Jesucristo. Lë cazëʼ náquiëʼ Xanruʼ yúguʼtëruʼ. \v 37 Libíʼiliʼ nöz quéziliʼ lë naʼ guca luyú Judea, le gusí lo guca luyú Galilea gudödi benëʼ libán Juan para ilaʼdila bönachi nisa. \v 38 Nö́ziliʼ ca benëʼ Dios le guca queëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret. Gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi, en yöl-laʼ huáca queëʼ para sóalengaca Lëʼ. Nö́ziliʼ ca naʼ gudë́ʼ Jesús, runëʼ le naca tsahuiʼ, en ruúnëʼ yúguʼtë nupa gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ lu naʼ tuʼ xihuiʼ. Caní benëʼ, tuʼ guzóalenëʼ Dios Lëʼ. \v 39 Naʼa, netuʼ runtuʼ ba nalí que yúguʼtë lë naʼ benëʼ Jesús luyú Judea, en lu yödzö Jerusalén, en ca naʼ guca, gulútiëʼ Jesús, cateʼ buluʼdë́ʼë Lëʼ lëʼe yaga cruz. \v 40 Níʼirö Dios busubanëʼ Lëʼ cateʼ guca tsonna dza nátiëʼ, en benëʼ ga buluíʼi lahuëʼ ga zóatuʼ netuʼ. \v 41 Bitiʼ buluíʼi lahuëʼ lógaca yúguʼtë bönachi, pero lotuʼ netuʼ buluíʼi lahuëʼ. Dios gurö́ëʼ netuʼ dza niʼte para guntuʼ ba nalí queëʼ Jesús, ateʼ güíʼi gudágulentuʼ Lëʼ tsözxö́n gudödi bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. \v 42 Gunná béʼenëʼ Dios netuʼ guntuʼ libán lógaca bönachi, ateʼ runtuʼ ba nalí queëʼ Cristo, náquiëʼ Nu buzóa cazëʼ Dios para uchiʼa usörö́ëʼ nupa nabángaca, en nupa chinátigaca. \v 43 Lëscaʼ yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios gulunëʼ ba nalí queëʼ Jesús, gulaʼnnë́ʼ: “Yúguʼtë nupa ilaʼyéajlëʼ Lëʼ, Dios uniti lahuëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ niʼa que le benëʼ Lëʼ.” \s1 Dios Böʼ Láʼayi ridisóalenëʼ bönachi izáʼa \p \v 44 Niʼ ruíʼisëʼ caní didzaʼ Pedro, laʼ bidxintëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bidisóalenëʼ légaquiëʼ, yúguʼtë nupa niʼ taʼyöni libán runëʼ lëʼ. \v 45 Gulaʼnáʼ badxëʼ bönniʼ judío taʼyéajlëʼë Cristo, nupa naʼ bilaʼdxín niʼ tsözxö́n len Pedro, tuʼ bidëʼ Dios Böʼ Láʼayi, Nu naʼ nasö́l-lëʼë Dios Xuz. Bidisóalenëʼ bönachi niʼ bitiʼ nácagaca judío. \v 46 Caní gulunëʼ tuʼ bilaʼyönnëʼ tuʼë bönniʼ ziʼtuʼ naʼ didzaʼ yúbölö, en tunëʼ Dios zxön. \v 47 Níʼirö bëʼë didzaʼ Pedro, gunnë́ʼ: \p —¿Naruʼ huácatsö nu inná beʼe bönachi ni para cabí ilaʼdila nisa? Naca bëʼ Dios Böʼ Láʼayi bidisóalenëʼ légaquiëʼ, ca naʼ bidisóalenëʼ netuʼ. \p \v 48 Gunná bëʼë Pedro ilaʼdilëʼ nisa tuʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ Lëʼ Xanruʼ Jesús. Níʼirö yuguʼ bönniʼ niʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Pedro ugáʼanalenëʼ légaquiëʼ ca chopa tsonna dza. \c 11 \s1 Didzaʼ bëʼë Pedro lógaca bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ Jerusalén \p \v 1 Bilaʼyönnëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bö́chiʼruʼ nacuʼë luyú Judea ca naʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ xtídzëʼë Dios. \v 2 Cateʼ budxinëʼ Pedro Jerusalén, bö́chiʼruʼ judío gulaʼdíl-lalenëʼ lëʼ didzaʼ. \v 3 Gulë́ʼ Pedro: \p —¿Bizx que yöjtsúʼulenuʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío, en gudágulenuʼ légaquiëʼ tsözxö́n? \p \v 4 Níʼirö gusí lahuëʼ Pedro rusiyönnëʼ légaquiëʼ idútë lë naʼ guca, rnnëʼ: \p \v 5 —Guzóaʼ lu yödzö Jope, en cateʼ niʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios, biléʼedaʼ ca tu lu yëla bë́chigal tu le buluíʼinëʼ Dios nedaʼ. Biléʼedaʼ bötaj birúaj lúzxiba tu le naca ca tu lariʼ guitsaʼ zxön, nagaʼ idapa laʼa, ateʼ bidxín ga naʼ zoaʼ. \v 6 Cateʼ niʼ ruyúaʼ le para iléʼedaʼ le dxía láhuilö, biléʼegacadaʼ-baʼ böaʼ guixiʼ nacuáʼ tapa níʼagacabaʼ, yuguʼ böaʼ guixiʼ síniaʼ, en böaʼ táʼayöj lë́ʼegacabaʼ lu yu, en böaʼ zoa xíligacabaʼ. \v 7 Biyöndaʼ chiʼi nu gudxi nedaʼ: “Pedro, guyasa. Bëti-baʼ, en gudagu.” \v 8 Níʼirö gudxaʼ-nëʼ: “Bitiʼ caʼ, Xan. Catu caz gudahuaʼ tu le cabí ral-laʼ gágutuʼ, o tu le cabí naca dxiʼa.” \v 9 Níʼirö le buropi luzuí bulidza chiʼi lúzxiba naʼ nedaʼ, en gudxi nedaʼ: “Le nunëʼ Dios dxiʼa, bitiʼ innóʼ bitiʼ naca dxiʼa.” \v 10 Tsonna luzuí guca caní, ateʼ níʼirö idútë lë naʼ biléʼedaʼ laʼ buë́pitë lúzxiba. \v 11 Laʼ níʼisö bilaʼdxintëʼ tsonnëʼ bönniʼ raʼ yuʼu ga naʼ zoaʼ, narúajgaquiëʼ yödzö Cesarea, nasö́l-lëʼë légaquiëʼ tu bönniʼ lëʼ Cornelio. Sududíljagaquiëʼ nedaʼ. \v 12 Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ nedaʼ: “Guyéajlen légaquiëʼ, en cabí gaca chopa ládxuʼu.” Lëscaʼ izxópatëʼ bö́chiʼruʼ ni gulaʼzáʼlenëʼ nedaʼ tsözxö́n. Guyéajtuʼ Cesarea, ateʼ guyaztuʼ lidxëʼ tu bönniʼ zoëʼ niʼ. \v 13 Bönniʼ niʼ gudíxjöiʼinëʼ netuʼ ca naʼ biléʼenëʼ, bidxinëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios lu yuʼu lidxëʼ. Guzuínëʼ lahuëʼ, en gudxëʼ lëʼ: “Naʼa isö́l-laʼgacuʼ-nëʼ bönniʼ tsöjáquiëʼ yödzö Jope, tsöjlídzagaquiëʼ Simón, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. \v 14 Bönniʼ naʼ usiyönnëʼ liʼ naca gaca ulóʼ liʼ, en uluʼlágaca caʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxuʼ.” \v 15 Cateʼ niʼ gusí lahuaʼ ruíʼilenaʼ légaquiëʼ didzaʼ, bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ ca naʼ bidisóalenëʼ rëʼu zíʼatëlö. \v 16 Níʼirö yöjnedaʼ didzaʼ naʼ bëʼë Xanruʼ, gunnë́ʼ: “Le nácatë Juan buquilëʼ bönachi nisa lu nisa, pero libíʼiliʼ, gaca queë́liʼ le ruluíʼisö yöl-laʼ ridila nisa naʼ, idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ.” \v 17 Que lë ni naʼ, channö Dios gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ, laʼ tuz ca benëʼ queë́ruʼ rëʼu réajlëʼëruʼ Xanruʼ Jesucristo, ¿núzxitë nedaʼ inná béʼedaʼ-nëʼ Dios? \p \v 18 Níʼirö, cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, gulaʼcuáʼ dxíëʼ, en gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, taʼnnë́ʼ: \p —Caní naca, Dios ruʼë lataj bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío, tuʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ para ilaʼdéliʼnëʼ yöl-laʼ naʼbán idú. \s1 Yuguʼ bönniʼ nacuʼë Antioquía taʼyéajlëʼë Cristo \p \v 19 Cateʼ niʼ yuguʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë gulútiëʼ Esteban, en gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ iaʼzícaʼrö bönachi taʼyéajlëʼ Cristo, buluʼzxunnaj bönachi ni, en gulásilasi zián yödzö luyú Fenicia, en luyú Chipre, en lu yödzö Antioquía. Gulunëʼ libán niʼ que xtídzëʼë Dios, pero lógacasö bönachi judío. \v 20 Yuguʼ bönniʼ Chipre, en yuguʼ bönniʼ Cirene, gulaʼcuáʼlenëʼ légaquiëʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ ni, cateʼ bilaʼdxinëʼ lu yödzö Antioquía, guluíʼilenëʼ caʼ didzaʼ yuguʼ bönniʼ izáʼa. Gulunëʼ libán lógaquiëʼ que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Xanruʼ Jesús. \v 21 Yöl-laʼ huáca queëʼ Xanruʼ guzóalen légaquiëʼ, ateʼ bönachi zián gulaʼyéajlëʼ Xanruʼ, en buluʼhuöáca queëʼ. \p \v 22 Cateʼ bidxín didzaʼ ca guca lë ni, ateʼ bilaʼyönnëʼ bönniʼ queëʼ Cristo nacuʼë Jerusalén, gulaʼsö́l-lëʼë Bernabé tséajëʼ Antioquía naʼ. \v 23 Cateʼ Bernabé naʼ bidxinëʼ Antioquía, biléʼenëʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ, en budzéjanëʼ. Guchíziëʼ icja nágagaquiëʼ para ilaʼdíaʼticaʼsëʼ queëʼ Xanruʼ idú ládxiʼgaquiëʼ. \v 24 Náquiëʼ Bernabé naʼ tsahuiʼ, en idú zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, en idú ládxëʼë réajlëʼë Cristo. Niʼa que libán benëʼ Bernabé naʼ, bönachi zián lu yödzö naʼ gulaʼyéajlëʼ Xanruʼ. \p \v 25 Gudödi niʼ, guyijëʼ Bernabé naʼ yödzö Tarso, yöjdiljëʼ Saulo. Cateʼ budzö́linëʼ lëʼ, buchë́ʼë lëʼ Antioquía. \v 26 Idú ca tu iz gulaʼcuʼë niʼ, tunëʼ tsözxö́n bönachi queëʼ Cristo, en tuʼsë́dinëʼ bönachi zián. Lu yödzö Antioquía naʼ, gusí lo gulaʼzíʼ lágaquiëʼ cristiano le rnna len didzaʼ xidzaʼ: Bönachi Queëʼ Cristo, nupa niʼ taʼyéajlëʼ Lëʼ. \p \v 27 Dza niʼ bilaʼrúajëʼ Jerusalén, en yöjáquiëʼ Antioquía bal-lëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 28 Guzuínëʼ Agabo, bönniʼ dzáguiëʼ yuguʼ bönniʼ naʼ, en uláz queëʼ Dios Böʼ Láʼayi buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, gunnë́ʼ: \p —Siʼ gaca gubín idútë yödzölió. \p Guca gubín naʼ cateʼ niʼ rinná bëʼë Claudio, lu yödzö Roma. \v 29 Níʼirö gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo nacuʼë Antioquía, ilaʼsö́l-lëʼë tsca le dësö que queë́gaquiëʼ, le gácalen bö́chiʼruʼ nacuʼë luyú Judea. \v 30 Caní gulunëʼ, ateʼ lë naʼ buluʼnödzjëʼ, gulaʼguʼë lu náʼagaquiëʼ Bernabé, en Saulo para iluʼë le lógaquiëʼ bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Judea. \c 12 \s1 Tútiëʼ Jacobo, en taʼguʼë Pedro lidxi guíë \p \v 1 Dza naʼ Herodes, bönniʼ unná bëʼ, benëʼ ga gulaʼzönëʼ bal-lëʼ bönniʼ queëʼ Cristo para uluʼsacaʼ ziʼë légaquiëʼ. \v 2 Gunná béʼenëʼ bönniʼ gulútiëʼ Jacobo, bö́chëʼë Juan. Guluʼë lëʼ guíë tuchiʼ. \v 3 Cateʼ gúquibeʼenëʼ Herodes gulaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ judío lë ni, benëʼ ga gulaʼzönëʼ caʼ Pedro. Gulaca lë ni dza niʼ raca laní cateʼ tahuëʼ yöta xtila bitiʼ nazíʼi cúa zi que. \v 4 Gudödi gulaʼzönëʼ Pedro, gulaʼguʼë lëʼ lidxi guíë, en buluʼdödëʼ lëʼ lu náʼagaquiëʼ tapa cöʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, nacuʼë tapëʼ tu huéaj cöʼ naʼ, para uyúgaquiëʼ lëʼ. Yuʼu ládxëʼë Herodes ubéajëʼ Pedro lógaca bönachi tödi Laní Pascua, laní naʼ tuʼsubanëʼ ca benëʼ Dios, bubéajëʼ bönachi judío luyú Egipto. \v 5 Caní guca, nun chíʼigacrëʼ Pedro lu yuʼu lidxi guíë naʼ, pero bönachi queëʼ Cristo buluʼlídzaticaʼsö Dios, taʼnábini Dios gácalenëʼ Pedro. \s1 Dios rubéajëʼ Pedro lidxi guíë \p \v 6 Cateʼ siʼ idxín dza yuʼu ládxëʼë Herodes ubéajëʼ Pedro lidxi guíë naʼ, laʼ dzöʼ níʼisö dëʼ rásiëʼ Pedro, ateʼ nacuʼë chopëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la cuita lëʼë Pedro naʼ, en núgaʼgaquiëʼ lëʼ chopa du guíë. Gulaʼcuʼë iaʼbal-lëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la tapa chiʼë ga nu riyaza lidxi guíë naʼ. \v 7 Tsálidoʼos buluíʼi lahuëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ niʼ, ateʼ buzeníʼdaʼ beníʼ lidxi guíë. Gudanëʼ gubáz láʼayi naʼ cuita lëʼë Pedro, ateʼ busubanëʼ lëʼ, en gudxëʼ lëʼ: \p —Guyaschi. \p Níʼirö buluʼhuédxi du guíë naʼ nagaʼ niʼa nëʼë Pedro. \v 8 Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ lëʼ, gunnë́ʼ: \p —Bégaʼ lëʼu, en gudáʼ xirachuʼ. \p Laʼ bentëʼ Pedro caní. Níʼirö gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: \p —Guxóa lariʼ cúdzuʼu, en gudá len nedaʼ. \p \v 9 Burúajëʼ Pedro, saʼyéajlenëʼ gubáz láʼayi naʼ, pero bitiʼ réquibeʼenëʼ nácatë le runëʼ gubáz láʼayi naʼ. Gúquinëʼ yë́lasö rinenëʼ. \v 10 Cateʼ chigulaʼdödëʼ ga nacuʼë bönniʼ zíʼalö, en bönniʼ buropi cöʼ, bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la tapa chiʼë, bilaʼdxinëʼ ga zoa le néquini guíë le nusayaj ga nu riyaza lidxi guíë naʼ, ga nu rurúaj laʼ nöza que yödzö. Ga nu riyaza naʼ, rácasö que guyalaj. Cateʼ bilaʼrúajëʼ niʼ, gulaʼzë́ʼë ga ridzaga iaʼturö nöza, ateʼ niʼ gubáz láʼayi naʼ laʼ buláʼalentëʼ Pedro. \v 11 Níʼirö réquibeʼenëʼ Pedro, ateʼ lu icja ládxiʼdaʼazëʼ gunnë́ʼ: \p —Naʼa chinözdaʼ le nácatë gusö́l-lëʼë Xanruʼ gubáz láʼayi queëʼ, en busölë́ʼ nedaʼ lu nëʼë Herodes, en lu yúguʼtë le gulë́ʼënnëʼ bönniʼ judío ilunëʼ quiaʼ. \p \v 12 Tsanni niʼ yuʼë nöza Pedro, rizáʼ ládxëʼë ca naca lë naʼ guca, ateʼ bidxinëʼ lídxinu María, xináʼabiʼ Juan, biʼi naʼ zoa iaʼtú labiʼ Marcos. Lu yuʼu naʼ nudúbigaca bönachi zián taʼyéajlëʼ Cristo, en tuʼlidza Dios. \v 13 Cateʼ bulidzëʼ Pedro raʼ yuʼu löʼa, birúajbiʼ biʼi nigula lëbiʼ Rode para inö́zibiʼ nuzxi naʼ. \v 14 Cateʼ búnbëʼëbiʼ biʼi nigula ni chiʼë Pedro, lu yöl-laʼ rudzeja queë́biʼ bitiʼ gusaljbiʼ yuʼu, pero carelö bö́ajbiʼ lu yuʼu, yöjtíxjöiʼibiʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnabiʼ: \p —Zoëʼ Pedro raʼ yuʼu. \p \v 15 Níʼirö gulë́ʼ lëbiʼ: \p —Nachixi icjuʼ. \p Lëbiʼ tsútsurö ben xtídzaʼbiʼ naca caní. Níʼirö gulaʼnnë́ʼ: \p —Calëga lëʼ. Bixín queëʼ naʼ. \p \v 16 Tsanni naʼ bitiʼ zoa dxíëʼ Pedro rulidzëʼ nupa nacuáʼ lu yuʼu. Cateʼ gulaʼsaljëʼ yuʼu, gulaʼnítisinëʼ cateʼ bilaʼléʼenëʼ lëʼ. \v 17 Níʼirö guchisa nëʼë Pedro para ilaʼcuʼë dxisö, ateʼ busiyönnëʼ légaquiëʼ ca benëʼ Xanruʼ, bubéajëʼ lëʼ lidxi guíë. Níʼirö gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Guliʼsiyö́nnëʼ caʼ Jacobo, en yuguʼ bö́chiʼruʼ ca naʼ guca. \p Níʼirö burúajëʼ Pedro, saʼyéajëʼ ga yúbölö. \p \v 18 Cateʼ zaʼ reníʼ dza naʼ, bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼböʼë böniga nacxi guca, bítiʼrö yuʼë Pedro lidxi guíë. \v 19 Níʼirö gusö́l-lëʼë Herodes nupa tsöjxíʼgaca Pedro. Cateʼ bitiʼ buluʼdzö́linëʼ lëʼ, Herodes gunabi yúdxinëʼ yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la, bönniʼ gulún chiʼë Pedro. Gudödi niʼ gunná béʼenëʼ nupa bë́tigaca yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. Níʼirö buzë́ʼë Herodes luyú Judea, saʼyéajëʼ Cesarea, ateʼ bugáʼanëʼ niʼ. \s1 Ca gútiëʼ Herodes \p \v 20 Dza níʼisö rilenëʼ Herodes bönachi yödzö Tiro, en yödzö Sidón. Zíʼalö bönachi lu xiyúëʼ Herodes naʼ gulaʼsö́l-laʼ le biyadzaj quégaca bönachi lu xiyúgaca yödzö Tiro, en Sidón naʼ, pero tuʼ rilenëʼ Herodes légaquiëʼ, bítiʼrö bi taʼsö́l-lëʼë quégaquiëʼ. Níʼirö gulunëʼ tuz bönniʼ Tiro, en Sidón naʼ, ateʼ gulunëʼ ga soëʼ Blasto unë́ quégaquiëʼ lahuëʼ Herodes naʼ. Náquiëʼ Blasto naʼ huen dxin nadéliʼnëʼ lataj lo lahuëʼ Herodes. Gulë́ʼënnëʼ bönniʼ Tiro, en Sidón naʼ ilaʼdxinëʼ lahuëʼ Herodes, para ilaʼnábinëʼ lëʼ ugáʼana tsahuiʼ didzaʼ bizxaj quégaquiëʼ. \v 21 Níʼirö budxíëʼ bëʼ Herodes dza yönnëʼ légaquiëʼ, ateʼ dza naʼ guröʼë xilatjëʼ ga ruchiʼa rusörö́ëʼ bi raca, nácuëʼ lariʼ nazacaʼ, en benëʼ libán lógaquiëʼ. \v 22 Níʼirö buluʼlidzëʼ zidzaj bönniʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¡Calëga bö́nniʼsö ni! ¡Dios caz ni ruʼë didzaʼ! \p \v 23 Laʼ náʼasö laʼ bëʼtëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ lëʼ tuʼ buziʼë lë cazëʼ yöl-laʼ ba ral-laʼ gaca queëʼ Dios. Níʼirö guröʼë Herodes naʼ buzugaʼ, ateʼ gútiëʼ tuʼ tágubaʼ lëʼ. \p \v 24 Níʼirö guca libán que xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ gulaʼyán nupa nazíʼ lu náʼagaca le. \s1 Le zíʼalö luzuí röjéngaquiëʼ Bernabé, en Saulo libán \p \v 25 Cateʼ Bernabé, en Saulo chibuluʼdödëʼ dumí naʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Jerusalén, buluʼzë́ʼë niʼ, yöjhuö́jgaquiëʼ yödzö Antioquía. Gulaʼchë́ʼë-biʼ caʼ biʼi Juan, zoa iaʼtú labiʼ Marcos. \c 13 \p \v 1 Dza náʼasö gulaʼcuʼë bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en bönniʼ tuʼsédinëʼ bönachi lu yödzö Antioquía, tunëʼ tu zxön bönachi queëʼ Cristo lu yödzö naʼ. Caní lë́gaquiëʼ: \q1 Bernabé, \q1 Simón, (lëʼ caʼ Bönniʼ Gasja), \q1 Lucio, (bönniʼ Cirene), \q1 Saulo, \q1 Manaén, (bönniʼ naʼ guzxö́nlenëʼ tsözxö́n Herodes, bönniʼ rinná bëʼë luyú Galilea). \p \v 2 Tsanni niʼ nudúbigaquiëʼ bönniʼ ni queëʼ Xanruʼ, en tunëʼ gubasa, Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —Guliʼbéaj-gáquiëʼ quez quiaʼ Bernabé, en Saulo para tsöjéngaquiëʼ dxin naʼ bulidzaʼ légaquiëʼ ilunëʼ. \p \v 3 Budxi gulunëʼ gubasa, en guluíʼilenëʼ Dios didzaʼ, níʼirö gulaʼxóa náʼagaquiëʼ chopëʼ ni, en gulaʼsö́l-lëʼë légaquiëʼ. \s1 Yuguʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo tunëʼ libán luyú Chipre \p \v 4 Níʼirö yöjáquiëʼ Bernabé, en Saulo yödzö Seleucia, tuʼ gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ niʼ, ateʼ niʼ gulaʼbenëʼ tu lëʼe barco le guchë́ʼ légaquiëʼ ga naca tu luyú bidxi lu nísadoʼ, nazíʼi le Chipre. \v 5 Cateʼ bilaʼdxinëʼ lu yödzö Salamina luyú naʼ, guluʼë xtídzëʼë Dios gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío luyú naʼ, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Nachë́ʼgaquiëʼ-biʼ biʼi Juan para gunbiʼ légaquiëʼ tu zxön. \v 6 Budxi gulaʼdödëʼ idú gapa dë yö́dzödoʼ luyú bidxi naʼ lu nisa zxön, níʼirö bilaʼdxinëʼ yödzö Pafos. Yöjxácaʼgaquiëʼ Barjesús, tu bönniʼ judío niʼ. Náquiëʼ bönniʼ udzáʼ rinnë́ yëʼë, en rnnëʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 7 Bönniʼ ni dzáguiëʼ Sergio Paulo, bönniʼ réajniʼi rinná bëʼë. Bönniʼ unná bëʼ naʼ bulidzëʼ Bernabé, en Saulo, tuʼ rë́ʼënëʼ yönnëʼ xtídzëʼë Dios. \v 8 Níʼirö bönniʼ udzáʼ naʼ gudáʼbaguiëʼ Bernabé, en Saulo, tuʼ gúʼunnëʼ gunëʼ ga bitiʼ tséajlëʼë Dios bönniʼ rinná bëʼë. Bönniʼ udzáʼ naʼ lëʼ caʼ Elimas tsca naca xtídzaʼgaca bönachi izáʼa ga naʼ. \v 9 Níʼirö Saulo, lëʼ caʼ Pablo, buzóa tsutsu lahuëʼ, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ. Ruyúëʼ Elimas naʼ \v 10 en rëʼ lëʼ: \p —Liʼ, bönniʼ rizíʼ yëʼ, en bönniʼ huiáʼ döʼ, nacuʼ ca zxíʼini caz tuʼ xihuiʼ, en bönniʼ bitiʼ riléʼenëʼ dxiʼa yúguʼtë le naca tsahuiʼ. ¿Naruʼ cabí soa dxitsoʼ ca runuʼ, ridáʼbaguʼu didzaʼ tsahuiʼ queëʼ Xanruʼ, en ruzáguʼu xinöza nu rë́ʼëni tséajlëʼ Lëʼ? \v 11 Naʼa, Xanruʼ usacaʼ ziʼë liʼ, ateʼ ichul-la loʼ, en bitiʼ iléʼenuʼ gubidza nababa dza. \p Laʼ guchúl-latë lahuëʼ Elimas naʼ, ateʼ gudë́ʼ nilö náʼalö, riguiljëʼ nuzxi sön nëʼë para ichë́ʼ lëʼ. \v 12 Cateʼ biléʼenëʼ bönniʼ unná bëʼ naʼ lë naʼ guca, bubáninëʼ ca naca xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ guyéajlëʼë Cristo. \s1 Le gulunëʼ Pablo, en Bernabé lu yödzö Antioquía luyú Pisidia \p \v 13 Níʼirö buzë́ʼë Pablo lu yödzö Pafos naʼ len yuguʼ bönniʼ dzágagaquiëʼ lëʼ, nacuʼë tu lëʼe barco, ateʼ bilaʼdxinëʼ yödzö Perge luyú Panfilia. Lu yödzö naʼ biʼi Juan buláʼalenbiʼ légaquiëʼ, en bö́ajbiʼ Jerusalén. \v 14 Gudödi niʼ buluʼzë́ʼë Perge naʼ, en yöjáquiëʼ yödzö Antioquía luyú Pisidia. Lu yödzö naʼ, cateʼ niʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, gulaʼyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ lu yuʼu naʼ gulaʼböʼë. \v 15 Níʼirö tu bönniʼ zoëʼ niʼ bulabëʼ guichi ga nazúaj xibá queëʼ Dios, encaʼ le nazúaj lu guichi ca gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Gudödi niʼ yuguʼ bönniʼ unná bëʼ que yuʼu naʼ gulaʼsö́l-lëʼë nu yöjö́dx Saulo, en Bernabé, gunnë́ʼ: \p —Libiʼiliʼ, bö́chiʼtuʼ. Channö nuáʼaliʼ bi innaliʼ le uzéajniʼi netuʼ, guliʼnnë́. \p \v 16 Níʼirö guzuínëʼ Pablo, en guchisa nëʼë para ilaʼcuʼë dxisö, gunnë́ʼ: \p —Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ Israel, en libíʼiliʼ, núlöliʼ rádxiliʼ-nëʼ Dios. \v 17 Xanruʼ Dios, Nu taʼyéaj ládxiʼgaca bönachi Israel, gurö́ cazëʼ xuz xtóʼoruʼ, en benëʼ ga gulaʼyándëʼë cateʼ niʼ nácagaquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ luyú Egipto. Len yöl-laʼ huáca zxön queëʼ bubéajëʼ légaquiëʼ luyú niʼ. \v 18 Idú choáʼ iz Dios biáʼ gulénëʼ quégaquiëʼ cateʼ niʼ gulaʼdë́ʼ idú luyú bidxi lu lataj cáʼasö. \v 19 Cateʼ budxi busunítiëʼ gadxi cöʼ yödzö gulaʼcuáʼ luyú Canaán, bunödzjëʼ xiyúgaca bönachi niʼ quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. \v 20 Gudödi niʼ, le guca idú ca tapa gayuáʼ yuʼ chi-un iz, Dios bucuʼë yuguʼ bönniʼ buluʼchiʼa buluʼsörö́ëʼ légaquiëʼ ga bidxintë zoëʼ Samuel, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 21 Níʼirö gulaʼnábinëʼ Dios uzóëʼ tu bönniʼ unná bëʼ quégaquiëʼ. Dios gurö́ëʼ Saúl, zxíʼinëʼ Cis, bönniʼ nababëʼ diʼa dza queëʼ Benjamín. Idú ca choáʼ iz gunná béʼenëʼ Saúl naʼ légaquiëʼ. \v 22 Gudödi niʼ Dios gudúëʼ Saúl naʼ, ateʼ buzóëʼ David quégaquiëʼ para inná bëʼë. Dios benëʼ ba nalí queëʼ David ni, gunnë́ʼ: “Nözdaʼ runëʼ David, zxíʼinëʼ Isaí, le raza ládxaʼa, en gunëʼ yúguʼtë le rë́ʼëndaʼ nedaʼ.” \v 23 Ladaj zxíʼini xiʼsóëʼ David naʼ benëʼ Dios ga guljëʼ Jesús para gáquiëʼ bönniʼ usölë́ʼ bönachi Israel, ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios zíʼatëlö gunëʼ. \v 24 Zíʼalö cateʼ siʼ iláʼ lahuëʼ Jesús, benëʼ Juan libán lógaca yúguʼtë bönachi Israel para uluʼbíʼi ládxiʼgaca, en ilaʼdila nisa. \v 25 Cateʼ niʼ chizóa údxi gunëʼ libán Juan naʼ, gunnë́ʼ: “¿Nuzxi réquiliʼ nacaʼ nedaʼ? Bitiʼ nacaʼ Cristo, bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ. ¡Naʼa, buliʼyútsöcaʼ! Chizóëʼ idxinëʼ bönniʼ naʼ ga zoaʼ ni, ateʼ nedaʼ bitiʼ nacaʼ lesacaʼ ilecjaʼ xiráchuëʼ nudë́ʼë.” \p \v 26 ’Libíʼiliʼ, bö́chaʼa, yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, en núlöliʼ zóaliʼ ni, en rádxiliʼ-nëʼ Dios. Dios caz gusö́l-lëʼë queë́liʼ didzaʼ ni para uláliʼ. \v 27 Nupa nacuáʼ Jerusalén, en bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ bitiʼ buluʼúnbëʼë Jesús, en bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ le nazúaj lu guichi le gulaʼnnë́ʼ yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, sal-laʼ tuʼlaba cazëʼ yuguʼ didzaʼ ni yuguʼ dza láʼayi. Lu yöl-laʼ cabí réajniʼi quégaquiëʼ gulunëʼ ga budxín ca rnna didzaʼ ni cateʼ niʼ gulaʼchúguiëʼ queëʼ Jesús gátiëʼ. \v 28 Sal-laʼ bitiʼ budzöli le nabáguëʼë Jesús gátiëʼ, gulaʼnábinëʼ Pilato inná béʼenëʼ bönniʼ ilútiëʼ Lëʼ. \v 29 Cateʼ budxi gulunëʼ queëʼ yúguʼtë le nazúaj lu guichi ca ral-laʼ gaca queëʼ, buluʼzötjëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz, en buluʼcáchëʼë Lëʼ yeru ba. \v 30 ¡Níʼirö Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti! \v 31 Zián dza buluíʼi lahuëʼ Jesús lógaca nupa yöjácalen Lëʼ tsözxö́n cateʼ niʼ buzë́ʼë luyú Galilea, en bidxinëʼ Jerusalén. Naʼa, yuguʼ bönniʼ naʼ tunëʼ ba nalí queëʼ lógaca bönachi. \p \v 32 ’Caní naca, lëscaʼ netuʼ ni rusiyöntuʼ libíʼiliʼ didzaʼ dxiʼa ca naca lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. \v 33 Lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios quégaquiëʼ, Lë cazëʼ benëʼ ga budxín queë́ruʼ, nácaruʼ zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ. Caní benëʼ cateʼ busubanëʼ Jesús. Guca ca naʼ nazúaj lu guichi ga zoa salmo buropi, le rnna caní: “Liʼ nacuʼ Zxíʼinaʼ. Nedaʼ buzóa cazaʼ Liʼ.” \v 34 Ca naca naʼ, Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti para cabí initi le naca cazëʼ, Lë cazëʼ Dios gunnë́ʼ caní: “Gunnaʼ quiuʼ le nácagaca bicaʼ ba guzxíʼ lu naʼa lahuëʼ David.” \v 35 Que lë ni naʼ nazúaj caʼ lu guichi, ga zoa iaʼtú salmo, le rnna caní: “Bitiʼ guʼu lataj ugáʼanëʼ bönniʼ láʼayi quiuʼ ga initi le naca cazëʼ.” \v 36 Le guca queëʼ David naca bëʼ. Gudödi benëʼ dxin lógaca bönachi uládz queëʼ, ca naʼ gunná béʼenëʼ Dios lëʼ, níʼirö gútiëʼ, ateʼ gulaʼguʼë lëʼ yeru ba ga nacuʼë xuz xtáʼahuëʼ, ateʼ guniti le naca cazëʼ. \v 37 Naʼa, ca naca queëʼ Jesús naʼ, Dios busubanëʼ Lëʼ, ateʼ bitiʼ guniti le naca cazëʼ lu yeru ba. \v 38 Libíʼiliʼ, bö́chaʼa, ral-laʼ inö́ziliʼ lë ni rusiyöntuʼ libíʼiliʼ. Dios runiti lahuëʼ libíʼiliʼ ca naca dul-laʼ nabágaʼliʼ niʼa que le benëʼ Jesús ni. \v 39 Naʼa, Dios ruúnëʼ tsahuiʼ yúguʼtë nupa taʼyéajlëʼ Jesús, rugǘëʼ yuguʼ dul-laʼ naʼ le cabí guca ugúa xibá queëʼ Dios, le bëʼë Moisés. \v 40 Guliʼgún chiʼi cuinliʼ naʼa para cabí gaca queë́liʼ le nazúaj lu guichi le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le rnna caní: \q1 \v 41 Buliʼyútsöcaʼ, libíʼiliʼ, bönniʼ cabí tunëʼ nedaʼ bal. \q1 Ubániliʼ, pero lu yöl-laʼ cabí réajlëʼ queë́liʼ gátiliʼ. \q1 Nedaʼ gunaʼ tu dxin dza ni zóaliʼ, \q1 en sal-laʼ nu uluíʼi libíʼiliʼ le ruluíʼi dxin naʼ, bitiʼ caʼ tséajlëʼëliʼ. \p \v 42 Cateʼ buluʼrúajëʼ Pablo, en yuguʼ bönniʼ naʼ dzágagaquiëʼ lëʼ lu yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, níʼirö bönachi niʼ gulátaʼyu lógaquiëʼ uluʼsë́dinëʼ légaquiëʼ ca naca lë ni cateʼ idxín iaʼtú dza láʼayi quégaquiëʼ. \v 43 Cateʼ niʼ buluʼrúajëʼ lu yuʼu naʼ bönniʼ nudúbigaquiëʼ niʼ, zián bönniʼ judío, en bönniʼ nuhuöácagaquiëʼ judío, yuguʼ bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, gulunëʼ tsözxö́n Pablo, en Bernabé. Chopëʼ ni guluíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, en buluʼsë́ʼë ládxiʼgaquiëʼ para ilácaticaʼsëʼ tsutsu, ilunëʼ löza le ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ. \p \v 44 Iaʼxunuʼ gubidza caʼ cateʼ bidxín iaʼtú dza láʼayi quégaquiëʼ, buluʼdubëʼ látuʼbiquiʼ yúgutë bönachi lu yödzö naʼ para ilaʼyönnëʼ xtídzëʼë Dios. \v 45 Níʼirö buluʼzxéʼenëʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, cateʼ bilaʼléʼenëʼ bönachi zián naʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ que didzaʼ ruʼë Pablo, en gulaʼdáʼbáguëʼë le. \v 46 Níʼirö lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ quégaquiëʼ Pablo, en Bernabé, gulë́ʼ yuguʼ bönniʼ judío naʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Ben bayudxi usiyöntuʼ libíʼiliʼ zíʼalö xtídzëʼë Dios, pero tuʼ rucáʼanaliʼ cáʼasö didzaʼ ni, en rusácaʼliʼ queë́liʼ bitiʼ nácaliʼ lesacaʼ síʼiliʼ yöl-laʼ naʼbán idú ni, que lë ni naʼ, naʼa uyéajtuʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. \v 47 Lëscaʼ caní gunná béʼenëʼ Xanruʼ Dios netuʼ guntuʼ libán queëʼ Cristo lógaca bönachi izáʼa, en naca ca rnna didzaʼ naʼ bëʼë Dios ca naca queëʼ Cristo, gunnë́ʼ: \q1 Nuzóaʼ Liʼ para gacuʼ beníʼ quégaca bönachi izáʼa, \q1 en gacuʼ Nu usölá bönachi idútë yödzölió. \p \v 48 Cateʼ bilaʼyöni bönachi izáʼa nacuáʼ niʼ didzaʼ ni, buluʼdzéjanëʼ, en gulaʼguʼë Xanruʼ yöl-laʼ ba niʼa que xtídzëʼë, yúguʼtë nupa niʼ chinunëʼ Dios quéguequi gataʼ quéguequi yöl-laʼ naʼbán idú. \v 49 Caní guca, guzë́ xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ bilaʼyöni bönachi yúguʼtë yödzö nacuáʼ luyú niʼ. \v 50 Níʼirö bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë naʼ gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ lo que yödzö niʼ para cabí ilaʼléʼenëʼ dxiʼa Pablo, en Bernabé. Lëscaʼ caní gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë nigula lo taʼyéaj ládxiʼnu Dios. Caní guca, gulunëʼ ga gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ Pablo, en Bernabé, ateʼ buluʼláguëʼ chopëʼ ni níʼilö lu xiyúgaquiëʼ. \v 51 Níʼirö Pablo, en Bernabé buluʼquínnajëʼ yu bëchtö daʼ laʼ lábagaquiëʼ le ruluíʼi nagáʼana xíguiaʼ nabágaʼgaca bönachi lu yödzö naʼ, ateʼ yöjáquiëʼ lu yödzö Iconio. \v 52 Buluʼdzéjanëʼ bönniʼ yödzö Antioquía naʼ, bönniʼ taʼyéajlëʼë Xanruʼ, ateʼ guzóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ. \c 14 \s1 Le gulunëʼ Pablo, en Bernabé lu yödzö Iconio \p \v 1 Cateʼ bilaʼdxinëʼ Pablo, en Bernabé yödzö Iconio, gulaʼyuʼë tsözxö́n lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ guluʼë didzaʼ niʼ. Caní guca, zián bönachi judío, encaʼ zián bönachi izáʼa gulaʼyéajlëʼ Cristo. \v 2 Níʼirö bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë bal-lëʼ bönniʼ izáʼa, para cabí ilaʼléʼenëʼ dxiʼa bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo. \v 3 Tuʼ gulaʼyéajlëʼ bönachi zián naʼ Cristo, gulaʼcuʼë Pablo, en Bernabé niʼ zián dza, ateʼ lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ guluʼë xtídzëʼë Dios, tuʼ tuʼzxöni ládxiʼgaquiëʼ Xanruʼ. Lë cazëʼ Xanruʼ buluʼe naca idútë li didzaʼ tuʼë ca naca le ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaca bönachi, tuʼ bëʼë légaquiëʼ lataj gulunëʼ yuguʼ le taca bëʼ, en le tun ga tuʼbani bönachi. \v 4 Níʼirö bönachi lu yödzö naʼ bilaʼrúaj choplö. Bal-lëʼ gulaʼdë́ʼë bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, ateʼ iaʼbal-lëʼ gulaʼdë́ʼë Bernabé, en Pablo, gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo. \v 5 Níʼirö bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë naʼ, en yuguʼ bönniʼ izáʼa niʼ gulunëʼ tuz bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ, ateʼ buluʼdubëʼ para iluʼë döʼ quégaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, en uluʼladxëʼ légaquiëʼ guiö́j. \v 6 Cateʼ téquibeʼenëʼ Pablo, en Bernabé lë ni, buluʼzxúnnajëʼ niʼ, yöjáquiëʼ yödzö Listra, en Derbe luyú Licaonia, ateʼ gulaʼdödëʼ yúguʼtë yö́dzödoʼ idú gásibiʼilö niʼ, \v 7 gapa niʼ gulunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Cristo. \s1 Tuʼladxëʼ Pablo guiö́j lu yödzö Listra \p \v 8 Zoëʼ tu bönniʼ lu yödzö Listra bitiʼ raca sëʼë. Rö́ʼösëʼ niʼ tuʼ cabí rizë́ʼë cateʼ niʼ guljëʼ, en catu caz guzëʼe niʼë. \v 9 Bönniʼ ni ruzë́ náguiëʼ didzaʼ ruʼë Pablo. Pablo buyúëʼ lëʼ, en gúquibeʼenëʼ réajlëʼë Cristo para huöáquiëʼ. \v 10 Níʼirö Pablo bëʼë zidzaj didzaʼ, en rëʼ lëʼ: \p —Guzuí. \p Laʼ guxítiʼtëʼ bönniʼ naʼ, en guzëʼe niʼë. \v 11 Cateʼ yuguʼ bönniʼ Listra bilaʼléʼenëʼ lë naʼ benëʼ Pablo, gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼë zidzaj didzaʼ lu didzaʼ tuʼë bönniʼ Licaonia naʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¡Yuguʼ dios bönniʼ ni! ¡Nuhuö́tjagaquiëʼ ga zóaruʼ, en tuʼluíʼi cuíngaquiëʼ ca nácagaquiëʼ bönniʼ! \p \v 12 Gulaʼnnë́ʼ Bernabé naʼ náquiëʼ Júpiter, ca lëʼ dios lo quégaquiëʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ náquiëʼ Pablo Mercurio, iaʼtú dios quégaquiëʼ. Caní gulaʼnnë́ʼ tuʼ ruʼë didzaʼ Pablo ca naʼ taʼnnë́ʼ runëʼ Mercurio naʼ. \v 13 Zoa yudoʼ que Júpiter ga niʼ nacuʼë, cuita nöza ga niʼ taʼyaza bönachi lu yödzö naʼ. Laʼ bidxintëʼ bixúz que Júpiter naʼ, nachë́ʼë-baʼ yuguʼ bëdxi, en nuʼë caʼ yuguʼ breguiʼ yöj, ateʼ dzágagaca bönachi zián lëʼ. Gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ-baʼ bëdxi naʼ lógaquiëʼ Pablo, en Bernabé para ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ légaquiëʼ ca tunëʼ quégaca dios quégaquiëʼ. \v 14 Cateʼ Bernabé, en Pablo, gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, guléquibeʼenëʼ lë ni, gulaʼchözëʼ lariʼ nácugaquiëʼ. Tuʼhuíʼininëʼ tuʼ tunëʼ bönniʼ ni le cabí ral-laʼ ilunëʼ, ateʼ gulaʼxítiʼë, en yöjcuʼë gatsaj láhuiʼlö bönachi zián naʼ, en guluʼë zidzaj didzaʼ, tëʼ légaquiëʼ: \p \v 15 —¡Libíʼiliʼ bönachi! ¿Bizx que runliʼ caní? Lëscaʼ bönniʼ ca libíʼiliʼ nácatuʼ, en riguíxjöiʼituʼ libíʼiliʼ lë ni caz ral-laʼ ucáʼanaliʼ, le cabí nácatë, para guéquiliʼ queëʼ Dios ban. Dios ni benëʼ lúzxiba, en yödzölió, en nísadoʼ, en yúguʼtë le nacuáʼ tu tu lataj naʼ. \v 16 Yuguʼ iz chigulaʼdödi, gulún yúguʼtë bönachi ca rnnasö que queëguequi, ateʼ Dios bitiʼ buzáguëʼë xinö́zguequi, \v 17 pero benëʼ ga gulaca le tun ba nalí queëʼ, yuguʼ le nácagaca dxiʼa benëʼ quégaquiëʼ. Risö́l-lëʼë queë́ruʼ nisa guiö́j, en runëʼ ga taʼyán le rázaruʼ. Ruzölaj rudzéʼenëʼ rëʼu, en runëʼ ga rudzeja ládxiʼruʼ. \p \v 18 Sal-laʼ Bernabé, en Pablo gulë́ʼ légaquiëʼ caní, cánnisö bilaʼdéliʼnëʼ buluʼzáguëʼë xinö́zguequi bönachi zián naʼ, para cabí ilútiëʼ-baʼ bëdxi naʼ lógaquiëʼ. \p \v 19 Níʼirö bal-lëʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, narúajgaquiëʼ Antioquía, en Iconio, bilaʼdxinëʼ niʼ, ateʼ gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë bönachi zián naʼ. Níʼirö yúguʼtëʼ buluʼladxëʼ Pablo guiö́j, en guláʼayöjëʼ lëʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ, tuʼ téquinëʼ chinátiëʼ. \v 20 Níʼirö buluʼdubëʼ yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo idú gásibiʼilö ga dëʼ Pablo. Guyasëʼ lëʼ, en buáziëʼ lu yödzö naʼ. Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, burúajlenëʼ Bernabé, yöjáquiëʼ yödzö Derbe. \p \v 21 Lu yödzö niʼ gulunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Jesucristo, ateʼ bönachi zián niʼ gulaʼyéajlëʼ Cristo. Gudödi niʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Listra, en Iconio, en Antioquía. \v 22 Cateʼ gulaʼdödëʼ Bernabé, en Pablo yuguʼ yödzö naʼ, buluʼtipëʼ ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en buluʼsë́ʼë ládxiʼgaquiëʼ uluʼgáʼanëʼ tsutsu ca naʼ taʼyéajlëʼë Lëʼ. Gulë́ʼ légaquiëʼ: \p —Rëʼu tsaza cázaruʼ ga rinná bëʼë Dios, run bayudxi quíʼi sácaʼruʼ zián le gaca queë́ruʼ. \p \v 23 Buluʼcuʼë yuguʼ bönniʼ gula ilún chiʼë bönachi queëʼ Cristo tu cöʼ huéaj bönachi niʼ queëʼ Cristo. Cateʼ chiguluíʼilenëʼ Dios didzaʼ, en gulunëʼ gubasa, níʼirö gulaʼguʼë légaquiëʼ lu nëʼë Xanruʼ, Nu naʼ taʼyéajlëʼë. \s1 Pablo, en Bernabé tuʼdxinëʼ Antioquía luyú Siria \p \v 24 Níʼirö Pablo, en Bernabé gulaʼdödëʼ luyú Pisidia, ateʼ bilaʼdxinëʼ luyú Panfilia. \v 25 Budxi gulunëʼ libán que xtídzëʼë Cristo lu yödzö Perge, yöjáquiëʼ yödzö Atalia. \v 26 Buluʼzë́ʼë niʼ, ateʼ gulaʼbenëʼ tu lëʼe barco, en buluʼdxinëʼ yödzö Antioquía, ga naʼ nacuʼë bönniʼ queëʼ Cristo, bönniʼ naʼ gulaʼsö́l-lëʼë légaquiëʼ tsöjéngaquiëʼ libán, cateʼ niʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lu nëʼë Dios, Nu naʼ ruzáʼ ladxiʼ quégaquiëʼ ilunëʼ xichinëʼ, dxin naʼ chibudxi gulunëʼ. \v 27 Cateʼ niʼ buluʼdxinëʼ Antioquía, buluʼdubi bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ niʼ. Níʼirö Pablo, en Bernabé buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ ca nácagaca le zxön benëʼ Dios lu náʼagaquiëʼ, encaʼ ca benëʼ Dios, bëʼë yuguʼ bönachi izáʼa lataj taʼyéajlëʼ caʼ Lëʼ. \v 28 Pablo, en Bernabé buluʼgáʼanalenëʼ bönachi niʼ taʼyéajlëʼ Cristo zián dza. \c 15 \s1 Tuʼdubëʼ huen dxin queëʼ Cristo lu yödzö Jerusalén \p \v 1 Níʼirö bal-lëʼ bönniʼ narúajgaquiëʼ luyú Judea bilaʼdxinëʼ yödzö Antioquía, ateʼ buluʼsë́dinëʼ bö́chiʼruʼ, bönniʼ izáʼa niʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Channö cabí irugu lu xipë́laʼliʼ ca nalë́bituʼ runtuʼ ca naʼ gunná bëʼë Moisés, bitiʼ gaca uláliʼ. \p \v 2 Níʼirö Pablo, en Bernabé gulaʼdíl-lalenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, ateʼ gúcadaʼ dzatsa. Gudödi niʼ, gulaʼbö́ëʼ Pablo, en Bernabé len iaʼbal-lëʼ bönniʼ bö́chiʼruʼ niʼ, para tsöjáquiëʼ Jerusalén, en ilaʼdxinëʼ lógaquiëʼ gubáz niʼ queëʼ Cristo, encaʼ lógaquiëʼ bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo niʼ, para iluíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ca naca lë ni raca, tuʼsédinëʼ bönniʼ naʼ bönachi le nachixi. \p \v 3 Níʼirö yuguʼ bönniʼ queëʼ Cristo nacuʼë Antioquía buluʼguʼë légaquiëʼ nöza, ateʼ gulaʼdödëʼ lu xiyú yödzö Fenicia, en luyú Samaria, ateʼ buluʼsiyönnëʼ böchiʼ luzáʼaruʼ yuguʼ lataj niʼ ca guca, buluʼhuöáquiëʼ bönniʼ izáʼa queëʼ Cristo. Lë ni ben ga buluʼdzéjanëʼ yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ niʼ. \p \v 4 Cateʼ bilaʼdxinëʼ Pablo, en Bernabé lu yödzö Jerusalén, yuguʼ bönniʼ queëʼ Cristo nacuʼë niʼ, encaʼ yuguʼ gubáz nasö́l-lëʼë Lëʼ, en yuguʼ bönniʼ gula tapa chiʼë gulunëʼ légaquiëʼ bal. Pablo, en Bernabé buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë le benëʼ Dios lu náʼagaquiëʼ. \v 5 Níʼirö gulaʼzuínëʼ bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en taʼnnë́ʼ: \p —Run bayudxi irugu lu xipë́laʼgaquiëʼ bönniʼ izáʼa naʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en inná béʼeruʼ légaquiëʼ ilunëʼ ca rnna bëʼ xibá queëʼ Moisés. \p \v 6 Níʼirö buluʼdubëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo len bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ, para uluʼchiʼa uluʼsörö́ëʼ lë ni raca. \v 7 Gudödi guluʼë zián didzaʼ, guzuínëʼ Pedro, en gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Libiʼiliʼ, bö́chaʼa. Nöz quéziliʼ ca guca dza niʼte, Dios gurö́ cazëʼ nedaʼ para gunaʼ libán lógaca bönachi izáʼa para ilaʼyöni didzaʼ dxiʼa, en ilaʼyéajlëʼ Cristo. \v 8 Dios, Nu nunbëʼ caz le yuʼu icja ládxiʼdoʼgaca bönachi, buzóëʼ le naca bëʼ runëʼ légaquiëʼ bal, gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ, ca naʼ gusö́l-lëʼë Lëʼ queë́ruʼ. \v 9 Bitiʼ butsë́ʼë ca benëʼ quégaquiëʼ, en queë́ruʼ, en lëscaʼ bunëʼ dxiʼa icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Cristo. \v 10 Naʼa, ¿bizx que run leliʼ-nëʼ Dios, rusubágaʼliʼ yuaʼ xiyéngaca böchiʼ luzáʼaruʼ? Yuaʼ ni, le naca le taʼnná bëʼ xibá queëʼ Moisés, bitiʼ guca guáʼaruʼ rëʼu, en bitiʼ guca iluʼë xuz xtóʼoruʼ le. \v 11 Rëʼu ni, réajlëʼëruʼ nuláruʼ niʼa que le buzáʼ ládxëʼë Xanruʼ Jesús queë́ruʼ, en ca naʼ nuláruʼ rëʼu, uluʼlë́ʼ caʼ légaquiëʼ. \p \v 12 Cateʼ budxi bëʼë Pedro didzaʼ ni, yúguʼtëʼ gulaʼcuʼë dxisö, ateʼ buluʼzë́ nágagaquiëʼ didzaʼ guluʼë Bernabé, en Pablo. Buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ yuguʼ le taca bëʼ, en le tun ga tuʼbani bönachi, yuguʼ le benëʼ Dios lu náʼagaquiëʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. \v 13 Cateʼ Bernabé, en Pablo budxi guluʼë didzaʼ ni, bubiʼë didzaʼ Jacobo, gunnë́ʼ: \p —Libiʼiliʼ, bö́chaʼa. Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ. \v 14 Simón Pedro chigudíxjöiʼi quézinëʼ rëʼu ca benëʼ Dios, buluʼe lahui yöl-laʼ huáca queëʼ le zíʼalö luzuí lógaca yuguʼ bönachi izáʼa para bubéajëʼ quez queëʼ bönachi nútsaʼgaca ládjagaquiëʼ. \v 15 Ca naca lë ni röjlö́zgaca xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: \q1 \v 16 Dza tödi lë ni huödaʼ, en uchisaʼ Nu inná bëʼ, \q1 bönniʼ naʼ tsáziëʼ xilatjëʼ David. \q1 Gunaʼ ca run nu ruchisa tu yuʼu naguinnaj. \q1 Uchisaʼ caʼ bönachi ilaʼcuáʼ lidxëʼ, nupa nagáʼanagaca. \q1 Gunaʼ ca run nu ruchisa tu zöʼö yexuʼ. \q1 Caní uchisaʼ le gunná bëʼë David \q1 \v 17 para uluʼguilaj iaʼzícaʼrö bönachi Xanruʼ. \q1 Uluʼguilaj bönachi izáʼa Lëʼ, \q1 ateʼ siʼ láguequi: Bönachi Queëʼ Dios. \q1 \v 18 Caní rnnëʼ Xanruʼ, \q1 Nu naʼ dza niʼte ben ga naca bëʼ yúguʼtë lë ni. \p \v 19 ’Que lë ni naʼ runi nedaʼ bitiʼ ral-laʼ gun níguiruʼ bönachi izáʼa, nupa tuʼhuöáca queëʼ Dios. \v 20 Ral-laʼ uzúajruʼ lu guichi quégaquiëʼ uluʼcáʼanëʼ yuguʼ le bitiʼ ral-laʼ ilahuëʼ, le nadödi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en cabí ilunëʼ le ruáʼ döʼ, en cabí ilahuëʼ xipë́laʼgacabaʼ böaʼ guixiʼ bitiʼ narúaj-gácabaʼ rön, en cabí ilahuëʼ xichönbaʼ bítiʼtës böaʼ guixiʼ. \v 21 Dza niʼte nacuáʼ yúguʼtë yödzö nupa tun libán lu yuʼu gapa tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Tunëʼ libán niʼ que le buzúajëʼ lu guichi Moisés. Tuʼlaba cazëʼ le yuguʼ dza láʼayi. \p \v 22 Níʼirö gulaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bönniʼ gula tapa chiʼë, en yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo, ilaʼbö́ëʼ bal-lëʼ bönniʼ ládjagaquiëʼ, en ilaʼsö́l-lëʼë légaquiëʼ Antioquía. Tsöjácalenëʼ Pablo, en Bernabé. Chopëʼ naʼ gulaʼbö́ëʼ, lë́gaquiëʼ Judas, zoa iaʼtú lëʼ Barsabás, encaʼ Silas. Nácagaquiëʼ bönniʼ lo ládjagaquiëʼ bö́chiʼruʼ niʼ. \v 23 Buluʼzúajëʼ lu guichi le buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ iluʼë, le rnna caní: \p “Netuʼ, gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bönniʼ gula tun chiʼë, en yuguʼ bö́chiʼruʼ, rugápatuʼ libíʼiliʼ Dios, bö́chiʼtuʼ, nácaliʼ bönachi izáʼa zóaliʼ Antioquía, en yuguʼ yödzö luyú Siria, en Cilicia. \v 24 Biyö́nituʼ ca tun bal-la bönachi bilaʼrúaj ga zóatuʼ, nupa naʼ bitiʼ nasö́l-laʼtuʼ. Dutsáʼagaquiëʼ libíʼiliʼ len le taʼnnë́ʼ, en tuʼbequi böniga icja ládxiʼdoʼoliʼ, tuʼ taʼnná bëʼë irugu lu xipë́laʼliʼ, en gunliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. \v 25 Que lë ni naʼ guyaza ládxiʼtuʼ cateʼ chibén tuz xtídzaʼtuʼ, gurötuʼ chopëʼ bönniʼ, nupa isö́l-laʼtuʼ para uduyúgaquiëʼ libíʼiliʼ. Guídlengaquiëʼ Bernabé, en Pablo, nupa naʼ nadxíʼiruʼ. \v 26 Chiyöjáquiëʼ Bernabé, en Pablo gapa guzóa bönadxi ilátiëʼ tuʼ nadxíʼiguequinëʼ Xanruʼ Jesucristo. \v 27 Caní naca, risö́l-laʼtuʼ Judas, en Silas ga zóaliʼ. Chopëʼ ni uluʼsiyönnëʼ libíʼiliʼ lë ni ruzúajtuʼ lu guichi ni. \v 28 Dios Böʼ Láʼayi buluíʼinëʼ netuʼ le raza ládxëʼë, en lëscaʼ caní raza ládxiʼtuʼ netuʼ, bitiʼ usubágaʼrötuʼ libíʼiliʼ yuaʼ, le naca le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, pero yuguʼ lë nisö run bayudxi gunliʼ: \q1 \v 29 Bitiʼ gáguliʼ le nadödi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga. \q1 Bitiʼ gáguliʼ rön. \q1 Bitiʼ gáguliʼ xipë́laʼgacabaʼ böaʼ guixiʼ bitiʼ narúaj-gácabaʼ rön. \q1 Bitiʼ gunliʼ le ruáʼ döʼ. \p Channö gun chiʼi cuinliʼ para gunliʼ ca rnna yuguʼ lë ni, gunliʼ dxiʼa.” \p \v 30 Caní guca, yuguʼ bönniʼ naʼ nasö́l-laʼgaquiëʼ bilaʼdxinëʼ Antioquía. Buluʼtubëʼ bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ niʼ, ateʼ gulaʼguʼë guichi naʼ lu náʼagaquiëʼ. \v 31 Cateʼ chibudxi buluʼlabëʼ le, buluʼdzéjanëʼ ca naca le nazúaj lu guichi naʼ, le ruhuë́ tsahuiʼ légaquiëʼ. \v 32 Tuʼ nácagaquiëʼ Judas, en Silas bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios buluʼhuë́ tsáhuëʼë légaquiëʼ, en buluʼtipëʼ ládxiʼgaquiëʼ bö́chiʼruʼ niʼ, buluʼgunëʼ dxin didzaʼ zián le guluíʼilenëʼ légaquiëʼ. \v 33 Gudödi buluʼdzénëʼ Judas, en Silas niʼ nababa dza, níʼirö bö́chiʼruʼ niʼ buluʼzenëʼ légaquiëʼ dxiʼa didzaʼ para tsöjhuö́ajgaquiëʼ Jerusalén ga nacuʼë bönniʼ gulaʼsö́l-lëʼë légaquiëʼ. \v 34 Guyaza ládxëʼë Silas bugáʼanëʼ Antioquía. \v 35 Buluʼgáʼanëʼ caʼ Pablo, en Bernabé Antioquía naʼ, ateʼ buluʼsédinëʼ bönachi, en gulunëʼ libán que xtídzëʼë Xanruʼ. Lëscaʼ caní gulún ziánrö caʼ bönachi. \s1 Risí lahuëʼ Pablo röjenëʼ libán le buropi luzuí \p \v 36 Gudödi nababa dza Pablo gudxëʼ Bernabé: \p —Uyéajruʼ leyúbölö tsöjyúgacaruʼ-nëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë yúguʼtë yödzö gapa chiyöjenruʼ libán que xtídzëʼë Xanruʼ, para iléʼeruʼ nacxi raca quégaquiëʼ. \p \v 37 Gúʼunnëʼ Bernabé ilaʼchë́ʼë-biʼ biʼi Juan Marcos, tséajlenbiʼ légaquiëʼ, \v 38 pero bitiʼ guyaza ládxëʼë Pablo ilaʼchë́ʼë-biʼ tséajlenbiʼ légaquiëʼ tuʼ buláʼalenbiʼ légaquiëʼ luyú Panfilia, en bítiʼrö yöjénlenbiʼ légaquiëʼ dxin queëʼ Xanruʼ. \v 39 Bitiʼ guca tuz xtídzaʼgaquiëʼ Bernabé, en Pablo ga bidxintë buluʼláʼalenëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ. Bernabé guchë́ʼë-biʼ biʼi Marcos, ateʼ gulaʼbenëʼ tu lëʼe barco, yöjáquiëʼ luyú Chipre. \v 40 Pablo gurö́ëʼ Silas para tséajlenëʼ lëʼ. Níʼirö yuguʼ bö́chiʼruʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lu nëʼë Xanruʼ, en gulaʼnábinëʼ Lëʼ uzáʼ ládxëʼë quégaquiëʼ, ateʼ buluʼzë́ʼë Pablo, en Silas niʼ. \v 41 Gulaʼdödëʼ yuguʼ yödzö luyú Siria, en Cilicia, ateʼ buluʼtipëʼ ládxiʼgaca bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ niʼ. \c 16 \s1 Biʼi Timoteo runbiʼ tsözxö́n Pablo, en Silas \p \v 1 Gudödi niʼ bilaʼdxinëʼ Pablo, en Silas yödzö Derbe, en yödzö Listra. Zóabiʼ tu biʼi bönniʼ niʼ, réajlëʼëbiʼ Cristo, lëbiʼ Timoteo. Nácabiʼ zxíʼininu tu nigula judío réajlëʼënu Cristo, pero xúzibiʼ bitiʼ náquiëʼ judío. \v 2 Yuguʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Listra, en Iconio tunëʼ ba nalí queë́biʼ, taʼnnë́ʼ runbiʼ le naca dxiʼa. \v 3 Gúʼunnëʼ Pablo tséajlenbiʼ biʼi ni lëʼ, ateʼ gudélëʼë-biʼ, en guchúguiëʼ lu xipë́laʼbiʼ ca tun bönachi judío. Caní benëʼ para cabí ilaʼnnë́ʼ queë́biʼ bönniʼ judío nacuʼë yuguʼ yödzö niʼ, tuʼ nö́ziguequinëʼ yúguʼtëʼ xúzibiʼ bitiʼ náquiëʼ judío. \v 4 Cateʼ Pablo, en nupa dzágagaca lëʼ gulaʼdödëʼ gapa nacuáʼ yödzö niʼ, tu tu yödzö naʼ buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë gapa niʼ yuguʼ xibá naʼ gulunëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ, nacuʼë Jerusalén. Buluʼdödëʼ yuguʼ xibá ni lu náʼagaquiëʼ para ilunëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ. \v 5 Caní guca, bönachi yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo bilaʼdipa ládxiʼgaca ca naca le réajlëʼëruʼ Cristo, ateʼ gulaʼyán tu tu dza. \s1 Tu bönniʼ Macedonia rulidzëʼ Pablo lu yëla bë́chigal \p \v 6 Pablo, en bönniʼ dzágagaquiëʼ lëʼ gulaʼdödëʼ luyú Frigia, en luyú Galacia, tuʼ buzáguëʼë Dios Böʼ Láʼayi xinö́zgaquiëʼ, para cabí ilunëʼ libán que xtídzëʼë Xanruʼ luyú Asia. \v 7 Cateʼ bilaʼdxinëʼ luyú Misia, gulë́ʼënnëʼ tsöjáquiëʼ luyú Bitinia, pero Dios Böʼ Láʼayi, Nu risö́l-lëʼë Jesús queë́ruʼ, bitiʼ bëʼë légaquiëʼ lataj. \v 8 Níʼirö gulaʼdödëʼ galaʼ ga dë Misia, ateʼ yöjáquiëʼ lu yödzö Troas. Nedaʼ Lucas, ruzúajaʼ lu guichi lë ni, guzóaʼ Troas naʼ, ateʼ yöjsóalenaʼ-nëʼ Pablo. \v 9 Lu yödzö niʼ Dios buluíʼinëʼ Pablo tu le biléʼenëʼ lu yëla bë́chigal. Tu bönniʼ Macedonia buluíʼi lahuëʼ lëʼ, zuínëʼ, en rátaʼyuëʼ lahuëʼ Pablo, rnnëʼ: “Gudödi ladztuʼ, lu xiyú Macedonia, en gúcalen netuʼ.” \v 10 Cateʼ biléʼenëʼ Pablo lë ni, lë naʼ buluíʼi lahui lëʼ, laʼ bëʼ ládxiʼtëtuʼ tséajtuʼ luyú Macedonia, tuʼ gúquibeʼetuʼ Dios chibulidzëʼ netuʼ tsöjentuʼ libán que didzaʼ dxiʼa lógaca bönachi luyú niʼ. \s1 Le gulunëʼ Pablo, en Silas lu yödzö Filipos \p \v 11 Níʼirö gurentuʼ lëʼe barco, en buzáʼatuʼ Troas. Gudö́dituʼ lirá ga bidxintuʼ yödzö Samotracia, ateʼ gudödi iaʼtú dza bidxintuʼ yödzö Neápolis. \v 12 Buzáʼatuʼ niʼ, ateʼ bidxintuʼ Filipos, yödzö naʼ nácarö lo ca yúguʼtë yödzö nabábagaca tsöláʼa niʼ luyú Macedonia. Lu yödzö niʼ yuguʼ bönniʼ Roma nucuáʼagaquiëʼ bönachi uládz quégaquiëʼ. Lu yödzö nisö guzóatuʼ nababa dza. \v 13 Cateʼ bidxín tu dza láʼayi, birúajtuʼ lu yödzö, en guyéajtuʼ raʼ yegu ga naʼ tuʼdubi caz bönachi yödzö naʼ, en tuʼlidza Dios. Gurö́ʼötuʼ niʼ, en busiyöntuʼ yuguʼ nigula nudúbigacanu niʼ ca naca xtídzëʼë Xanruʼ. \v 14 Nútsaʼnu ládjagacanu Lidia, tu nigula Tiatira. Nácanu nigula rútiʼnu lariʼ xiná chul-la le nazácaʼdaʼ. Reaj ládxiʼnu Dios, ateʼ buzë́ náganu didzaʼ ruʼë Pablo, ateʼ Xanruʼ gúcalenëʼ-nu para guzxíʼ lu náʼanu didzaʼ naʼ bëʼë. \v 15 Níʼirö bidílanu lënu nisa, ateʼ gulaʼdila caʼ nisa bönachi nacuáʼ lídxinu. Gudödi niʼ gútaʼyunu lotuʼ, gunnánu: \p —Channö réquibeʼeliʼ réajlëʼa Xanruʼ, guliʼtsaza lidxaʼ, en guliʼsóa niʼ. \p Bennu bayudxi ugáʼanatuʼ niʼ. \p \v 16 Iaʼtú le guca tu dza tsanni niʼ zéajtuʼ ga naʼ rulidztuʼ-nëʼ Dios, birúajbiʼ dutságabiʼ tu biʼi nigula netuʼ yuʼu lëbiʼ böʼ le run ga rinnë́ yáʼabiʼ. Len yöl-laʼ rinnë́ yaʼa queë́biʼ runbiʼ ga taʼzíʼdëʼë dumí yuguʼ bönniʼ xanbiʼ. \v 17 Biʼi nigula ni sudunóbiʼ-nëʼ Pablo, en netuʼ, ruíʼibiʼ zidzaj didzaʼ, rnnabiʼ: \p —¡Yuguʼ bönniʼ ni tunëʼ xichinëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ! ¡Tuʼsiyönnëʼ libíʼiliʼ naca gaca uláliʼ! \p \v 18 Caní benbiʼ zián dza. Cateʼ bítiʼrö guyaza ládxëʼë Pablo, buécjëʼ, en bulidzëʼ böʼ naʼ yuʼu lëbiʼ, rnnëʼ: \p —Lu Lëʼ Xanruʼ Jesucristo, rinná béʼedaʼ liʼ. ¡Burúaj icja ládxiʼdoʼobiʼ biʼi nigula ni! \p Laʼ níʼisö burúajtë böʼ naʼ. \p \v 19 Cateʼ bilaʼléʼenëʼ xanbiʼ chiburúaj böʼ naʼ run ga rinnë́ yáʼabiʼ, en bítiʼrö naca löza ilaʼziʼë dumí niʼa queë́biʼ, que lë ni naʼ gulaʼzönëʼ Pablo, en Silas, ateʼ gulaʼchë́ʼë légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ, nudúbigaquiëʼ ga naca lu yë́ʼëyi. \v 20 Buluʼcuʼë légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Yuguʼ bönniʼ ni nácagaquiëʼ judío, en tunëʼ ga tuʼtsatsa bönachi yödzö ni. \v 21 Tuʼsë́dinëʼ le cabí ral-laʼ siʼ lu náʼaruʼ, en bitiʼ ral-laʼ gunruʼ, tuʼ nabábaruʼ Roma. \p \v 22 Níʼirö bönachi zián niʼ gulaʼdáʼbagaʼ Pablo, en Silas, ateʼ yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ gulaʼnná béʼenëʼ nupa gulaʼlecja lariʼ nácugaquiëʼ Pablo, en Silas, ateʼ gulaʼguínëʼ légaquiëʼ gubáʼayi. \v 23 Gudödi gulaʼguíndëʼë légaquiëʼ, gulaʼguʼë légaquiëʼ lidxi guíë. Gulaʼnná béʼenëʼ bönniʼ rusayjëʼ lidxi guíë naʼ gun chíʼidëʼë légaquiëʼ. \v 24 Bönniʼ ni, cateʼ chigulaʼnná béʼenëʼ lëʼ caní, guluʼë légaquiëʼ lu yuʼu lëʼe dxiʼ lidxi guíë naʼ, en guluʼë níʼagaquiëʼ yeru yaga taʼzö́n níʼagaquiëʼ. \p \v 25 Idú guluhuëla Pablo, en Silas tuʼlidzëʼ Dios, en tul-lëʼ yöl-laʼ ba queëʼ Dios, ateʼ taʼyönnëʼ yuguʼ bönniʼ nadzúngaquiëʼ lidxi guíë naʼ. \v 26 Níʼirö tsálidoʼos gudödi budóʼ zxuʼ bach. Caní guca ga bidxintë guzxizi xilibi zöʼö lidxi guíë naʼ, ateʼ laʼ gulaʼyáljatë yúguʼtë gapa nu riyaza, ateʼ buluʼhuédxi caʼ yuguʼ du guíë nágaʼgaca bönniʼ nadzúngaquiëʼ niʼ. \v 27 Bubanëʼ bönniʼ naʼ rusayjëʼ lidxi guíë. Cateʼ biléʼenëʼ nayáljagaca gapa nu riyaza lidxi guíë naʼ, gulecjëʼ guíë tuchiʼ queëʼ para guti cuinëʼ, tuʼ réquinëʼ chibuluʼzxúnnajëʼ bönniʼ nadzúngaquiëʼ lidxi guíë naʼ. \v 28 Níʼirö Pablo zidzaj bulidzëʼ lëʼ, gunnë́ʼ: \p —¡Bitiʼ bi gúni cuinuʼ, tuʼ zóatuʼ ni yúguʼtëtuʼ! \p \v 29 Níʼirö bönniʼ naʼ gunabëʼ guíʼ, ateʼ gudáʼatëʼ lu yuʼu lidxi guíë naʼ. Guzxízidëʼë lu yöl-laʼ radxi, ateʼ biyéchuëʼ xiníʼagaquiëʼ Pablo, en Silas. \v 30 Cateʼ chinubéajëʼ légaquiëʼ lidxi guíë naʼ, gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Libiʼiliʼ, bönniʼ, ¿bizxi ral-laʼ gunaʼ para uláʼ? \p \v 31 Légaquiëʼ tëʼ lëʼ: \p —Guyéajlëʼë Xanruʼ Jesucristo, ateʼ ulóʼ liʼ, en lëscaʼ caní uluʼlágaca bönachi nacuáʼ lidxuʼ. \p \v 32 Guluíʼilenëʼ lëʼ didzaʼ ca naca xtídzëʼë Xanruʼ, dzágagaca lëʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ. \v 33 Laʼ náʼasö, niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö laʼ guchëʼtëʼ légaquiëʼ, ateʼ yöjtibëʼ légaquiëʼ ga dxíagaquiëʼ huëʼ. Gudödi niʼ, laʼ bidílatëʼ nisa, ateʼ gulaʼdila caʼ nisa yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ. \v 34 Níʼirö guchë́ʼë légaquiëʼ lidxëʼ, en bëʼë le gulahuëʼ. Rudzéjanëʼ lëʼ, en tuʼdzeja caʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Dios. \p \v 35 Cateʼ zaʼ reníʼ dza naʼ, yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ gulaʼsö́l-lëʼë niʼa náʼagaquiëʼ, ateʼ gulë́ʼ bönniʼ naʼ rusayjëʼ lidxi guíë: \p —Busán-gáquiëʼ bönniʼ naʼ. \p \v 36 Níʼirö bönniʼ naʼ rusayjëʼ lidxi guíë gudíxjöiʼinëʼ Pablo didzaʼ ni, gunnë́ʼ: \p —Gulaʼsö́l-lëʼë bönniʼ yúlahuiʼ didzaʼ usanaʼ libíʼiliʼ. Naʼa, guliʼrúaj, en buliʼhuö́aj dxíʼadoʼ ga rizóaliʼ. \p \v 37 Níʼirö birúajëʼ Pablo, en gudxëʼ yuguʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ, gunnë́ʼ: \p —Chigulaʼguínëʼ netuʼ lógaca bönachi sal-laʼ bitiʼ narúguini queë́tuʼ ca rinná bëʼ xibá, en gulaʼguʼë netuʼ lidxi guíë, ateʼ netuʼ ni nabábatuʼ Roma. ¿Naruʼ tuʼsantsëʼ netuʼ bagáchiʼsö? ¡Bitiʼ caʼ gaca! ¡Ilídigarëʼ légaquiëʼ udusángaquiëʼ netuʼ! \p \v 38 Yöjhuö́jgaquiëʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ, en buluʼsiyönnëʼ yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ didzaʼ ni, ateʼ légaquiëʼ guládxinëʼ cateʼ bilaʼyönnëʼ nabábagaquiëʼ Pablo, en Silas Roma. \v 39 Cateʼ bilaʼdxinëʼ lidxi guíë niʼ, gulátaʼyuëʼ lógaquiëʼ Pablo, en Silas cabí uluʼsubáguëʼë légaquiëʼ xíguiaʼ. Níʼirö gulaʼbéajëʼ légaquiëʼ lidxi guíë naʼ, en gulátaʼyuëʼ lógaquiëʼ uluʼrúajëʼ yödzö naʼ. \v 40 Níʼirö bilaʼrúajëʼ Pablo, en Silas lidxi guíë naʼ, ateʼ gulaʼyáziëʼ lídxinu Lidia. Cateʼ chibilaʼléʼenëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, buluʼchíziëʼ didzaʼ icja nágagaquiëʼ, en laʼ buluʼzáʼatëʼ niʼ. \c 17 \s1 Yuguʼ bönachi Tesalónica tunëʼ dzatsa \p \v 1 Gulaʼdödëʼ Pablo, en Silas lu yödzö Anfípolis, en lu yödzö Apolonia, ateʼ bilaʼdxinëʼ lu yödzö Tesalónica, ga niʼ zoa tu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. \v 2 Bugáʼanëʼ Pablo niʼ idú galaj dza, ateʼ ca run cazëʼ, guyijëʼ ga zoa yuʼu naʼ cateʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, ateʼ bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ. \v 3 Buchila láʼanëʼ, en buluíʼinëʼ légaquiëʼ rusëdi le nazúaj lu guichi láʼayi run bayudxi quiʼi sáquëʼë Cristo, Bönniʼ naʼ tunëʼ löza bönniʼ judío udusölë́ʼ légaquiëʼ, ateʼ tödi gátiëʼ ubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Níʼirö Pablo gudxëʼ légaquiëʼ: \p —¡Caní guca queëʼ bönniʼ naʼ lëʼ Jesús, runaʼ libán queëʼ ga ni zóaliʼ! ¡Bönniʼ ni náquiëʼ Cristo! \p \v 4 Níʼirö bal-lëʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulunëʼ tsözxö́n Pablo, en Silas. Lëscaʼ caní zián bönniʼ izáʼa, bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, gulaʼyéajlëʼë Cristo. Lëscaʼ zián nigula lo gulaʼyéajlëʼënu Cristo. \v 5 Níʼirö yuguʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, lu yöl-laʼ ruzxéʼe quégaquiëʼ Pablo, buluʼtubëʼ yuguʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ, bönniʼ taʼdasëʼ caʼ. Cateʼ chibuluʼtúbëʼ bönachi zián, gulunëʼ ga gulún dzatsa idú lu yödzö naʼ, ateʼ bayudxi gulaʼyáziëʼ lidxëʼ Jasón para uluʼbéajëʼ Pablo, en Silas lógaca bönachi naʼ tun dzatsa. \v 6 Cateʼ bitiʼ buluʼdzö́linëʼ Pablo, en Silas, gulaʼbéajëʼ Jasón, en iaʼzícaʼrëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ. Guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Yuguʼ bönniʼ naʼ nutsáʼgaquiëʼ bönachi idútë yödzölió chibilaʼdxinëʼ caʼ ni. \v 7 Jasón ni guluʼë légaquiëʼ lidxëʼ. Yúguʼtë bönniʼ ni taʼdáʼbaguëʼë xibá queëʼ César, bönniʼ rinná béʼenëʼ rëʼu, taʼnnë́ʼ: “Zoëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ rinná bëʼë, lëʼ Jesús.” \p \v 8 Cateʼ bilaʼyönnëʼ yuguʼ bönniʼ lu yödzö, en yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ lë ni, gulaʼböʼë böniga. \v 9 Níʼirö, gudödi gulaʼziʼë bönniʼ yúlahuiʼ dumí le buluʼcáʼanagarëʼ Jasón, en iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ naʼ, buluʼsanëʼ légaquiëʼ. \s1 Le gulunëʼ Pablo, en Silas lu yödzö Berea \p \v 10 Níʼirö yuguʼ bö́chiʼruʼ niʼ laʼ gulaʼsö́l-laʼtëʼ Pablo, en Silas, niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö, ateʼ söjáquiëʼ yödzö Berea. Cateʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, gulaʼyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío nacuʼë niʼ, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. \v 11 Gulácarëʼ tsahuiʼ bönniʼ ni ca bönniʼ nacuʼë Tesalónica, tuʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ xtídzëʼë Xanruʼ idú ládxiʼgaquiëʼ. Yuguʼ dza buluʼlabëʼ dxiʼa le nazúaj lu guichi láʼayi, para iléquibeʼenëʼ channö nácatë lë naʼ rnnëʼ Pablo. \v 12 Caní guca, zián bönniʼ judío gulaʼyéajlëʼë Cristo. Lëscaʼ caní, zián bönniʼ izáʼa, yuguʼ nigula lo, en yuguʼ bönniʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo. \v 13 Níʼirö cateʼ guléquibeʼenëʼ bönniʼ judío nacuʼë Tesalónica, lëscaʼ riguíxjöʼë Pablo xtídzëʼë Dios lu yödzö Berea, yöjáquiëʼ niʼ, en gulunëʼ caʼ niʼ ga gulún dzatsa bönachi zián. \v 14 Níʼirö yuguʼ bö́chiʼruʼ niʼ laʼ gulaʼsö́l-laʼtëʼ Pablo, para tsejëʼ ga naca raʼ nísadoʼ, pero buluʼgáʼanasëʼ Silas, en biʼi Timoteo lu yödzö Berea. \v 15 Yuguʼ bönniʼ Berea naʼ gulaʼchë́ʼë Pablo lu yödzö Atenas. Níʼirö laʼ yöjhuö́jgacatëʼ lu yödzö Berea, tuʼúʼë xtídzëʼë Pablo, para ilë́ʼ Silas, en biʼi Timoteo, tsöjácatëʼ ga niʼ zoëʼ Pablo. \s1 Le benëʼ Pablo lu yödzö Atenas \p \v 16 Tsanni niʼ zoëʼ Pablo ribözëʼ Silas, en biʼi Timoteo, lu yödzö Atenas, ruhuíʼini ládxëʼë tuʼ riléʼenëʼ taʼyéaj ládxiʼgaca yúguʼtë bönachi yödzö naʼ yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga. \v 17 Que lë ni naʼ bë́ʼlenëʼ bönniʼ judío, en bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios didzaʼ ga naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Yuguʼ dza bë́ʼlenëʼ nupa taʼdá lu yë́ʼëyi didzaʼ ca naca xtídzëʼë Cristo. \v 18 Bal-lëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ le tuʼsë́dinëʼ bönniʼ epicúreo, en le tuʼsë́dinëʼ bönniʼ estoico guluíʼilenëʼ Pablo didzaʼ. Bal-lëʼ gulaʼnnë́ʼ: \p —¿Bizxi rë́ʼënitsenëʼ innë́ʼ bönniʼ huëʼ didzaʼ ni? \p Iaʼbal-lëʼ gulaʼnnë́ʼ: \p —Réquituʼ náquiëʼ nu run libán quégaca dios ziʼtuʼ. \p Caní gulaʼnnë́ʼ tuʼ runëʼ libán Pablo lógaquiëʼ que didzaʼ dxiʼa queëʼ Jesús, en que yöl-laʼ rubán. \v 19 Níʼirö gulaʼguélëʼë nëʼë Pablo, en gulaʼchë́ʼë lëʼ lu guíʼa ga tuʼdubëʼ tuʼë didzaʼ, nazíʼi le Areópago, taʼnnë́ʼ: \p —¿Naruʼ huácatsö yö́nituʼ didzaʼ cubi ni rusiyönnuʼ netuʼ? \v 20 Rusiyönnuʼ netuʼ le tun ga rubánituʼ. Rë́ʼënituʼ inö́zituʼ bizxi rnna didzaʼ ni ruʼu. \p \v 21 Bítiʼrö taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ ilunëʼ bönniʼ Atenas naʼ, en bönniʼ izáʼa nacuʼë niʼ, pero ilaʼyö́nisinëʼ, en iluíʼisëʼ didzaʼ tu le cubi. \p \v 22 Níʼirö guzuínëʼ Pablo gatsaj láhuiʼlö löʼa Areópago naʼ, gunnë́ʼ: \p —Bönniʼ Atenas, yúguʼtë le riléʼedaʼ naca bëʼ reaj ládxiʼdaʼaliʼ yuguʼ dios queë́liʼ. \v 23 Cateʼ gudödaʼ lu yödzö, en buyúgacaʼ yuguʼ le reaj ládxiʼliʼ, yöjxácaʼa caʼ tu nichu ga niʼ nazúaj le rnna caní: “Tu Dios, Cuntu Nu Nunbëʼ Lëʼ.” Dios naʼ reaj ládxiʼliʼ-nëʼ sal-laʼ bitiʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ, Dios ni runaʼ libán queëʼ loliʼ. \p \v 24 ’¡Dios ni benëʼ yödzölió, en yúguʼtë le nacuáʼ yödzölió ni! ¡Náquiëʼ Xani yehuaʼ yubá, en Xani luyú ni, en bitiʼ caʼ zoëʼ tu yudoʼ núngaca bönachi! \v 25 Bitiʼ bi riyadzaj queëʼ le gaca uluʼnödzaj bönachi, tuʼ runödzjëʼ Lë cazëʼ quégaca yúguʼtë bönachi yöl-laʼ naʼbán, en yúguʼtë le riquíniruʼ. \p \v 26 ’Lëʼ benëʼ tuzëʼ bönniʼ ga záʼgaca yúguʼtë bönachi izáʼa para ilaʼcuáʼ idú yödzölió, en buluʼe dza ilaʼcuáʼ, en gapa ral-laʼ ilaʼcuáʼ. \v 27 Dios bucuʼë légaquiëʼ para uluʼguiljëʼ Lëʼ, channö nácatiʼtës ilaʼdzö́linëʼ Lëʼ sal-laʼ ilaʼgán ilaʼzönsëʼ. Caní raca sal-laʼ bitiʼ zoëʼ ziʼtuʼ ga zóaruʼ tu turuʼ. \v 28 Lë cazëʼ runëʼ ga zóaruʼ nabanruʼ, en bi gaca gunruʼ, en le nácaruʼ. Naca ca naʼ gulaʼnnë́ʼ bal-lëʼ bönniʼ nútsaʼgaquiëʼ libíʼiliʼ, nupa buluʼzúaj le doʼ rúl-laliʼ, le taʼnná: “Diʼa dza queëʼ Dios nácaruʼ.” \v 29 Naʼa, channö nácaruʼ diʼa dza queëʼ Dios, bitiʼ ral-laʼ innaruʼ náquiëʼ Dios ca tu budóʼ guiö́j budóʼ yaga, o tu le néquini oro, o plata, o guiö́j, le núngaca bönachi ca naca tu le taʼguínnajsö ícjaguequi. \v 30 Dios budödëʼ cáʼasö yuguʼ le gulunëʼ lu yöl-laʼ bitiʼ réajniʼi quégaquiëʼ yuguʼ iz chigulaʼdödi, pero naʼa rinná béʼenëʼ yúguʼtë bönachi idútë yödzölió uluʼbíʼi ládxiʼgaca. \v 31 Dios chinuluʼë tu dza cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ yúguʼtë bönachi. Idú tsahuiʼ naca ca uchiʼa usörö́ëʼ légaquiëʼ lu nëʼë Jesús, bönniʼ naʼ buzóa cazëʼ Lëʼ, ateʼ lógaca yúguʼtë bönachi benëʼ tsutsu gaca caní tuʼ busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti. \p \v 32 Cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ bëʼë Pablo ca guca, zoa nu bubán lu yöl-laʼ guti, buluʼtitjëʼ bal-lëʼ, ateʼ iaʼbal-lëʼ gulaʼnnë́ʼ: \p —Yö́niguetuʼ iaʼtú lë ni ruʼu didzaʼ que. \p \v 33 Níʼirö burúajëʼ Pablo gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, söhuö́jëʼ. \v 34 Bal-lëʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo, en gulunëʼ tsözxö́n Pablo. Nútsëʼë Dionisio, bönniʼ areópago, ládjagaquiëʼ, ateʼ nútsaʼnu caʼ ládjagaquiëʼ nigula naʼ lënu Dámaris. Iaʼbal-lëʼ naʼ gulaʼyéajlëʼë caʼ Cristo. \c 18 \s1 Le benëʼ Pablo lu yödzö Corinto \p \v 1 Gudödi guca lë ni, buzë́ʼë Pablo yödzö Atenas naʼ, ateʼ guyijëʼ yödzö Corinto. \v 2 Yöjxáquiëʼ Aquilo, tu bönniʼ judío niʼ. Guljëʼ bönniʼ ni luyú Ponto, en siʼ bidxíngazëʼ yödzö Corinto naʼ. Buzë́ʼë luyú Italia len nigula queëʼ, lënu Priscila, tuʼ gunná bëʼë Claudio, bönniʼ unná bëʼ, uluʼrúajëʼ yúguʼtë bönniʼ judío yödzö Roma. Guyijëʼ Pablo ga nacuʼë Aquilo, en Priscila naʼ \v 3 tuʼ naca tuz dxin tunëʼ Aquilo, en Pablo. Bugáʼanalenëʼ légaquiëʼ, ateʼ tsözxö́n gulunëʼ dxin, tunëʼ yuguʼ yuʼu guídidoʼ. \v 4 Cateʼ nácagaca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, raziëʼ Pablo lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ga niʼ bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ. Gúʼunnëʼ uluíʼinëʼ yuguʼ bönniʼ judío, en yuguʼ bönniʼ izáʼa nacuʼë niʼ, naca idútë li le riguíxjöʼë ca naca queëʼ Jesucristo. \p \v 5 Cateʼ bilaʼdxinëʼ Silas, en biʼi Timoteo niʼ, nuzáʼagaquiëʼ luyú Macedonia, nuguíʼideʼenëʼ Pablo, runëʼ libán que xtídzëʼë Dios, en runëʼ ba nalí lógaquiëʼ bönniʼ judío, rnnëʼ: \p —Jesús náquiëʼ Cristo, Nu naʼ tunëʼ löza yuguʼ bönniʼ judío udusölë́ʼ légaquiëʼ. \p \v 6 Cateʼ bönniʼ judío nacuʼë niʼ gulaʼdáʼbáguëʼë xtídzëʼë, en gulaʼnnë́ ziʼë que, níʼirö Pablo gudxibëʼ lariʼ nácuëʼ para uluíʼinëʼ légaquiëʼ bítiʼrö nabáguëʼë lëʼ niʼa quégaquiëʼ, ateʼ gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Laʼ cuínsiliʼ nabágaʼliʼ xíguiaʼ que yöl-laʼ guti queë́liʼ, calëga nedaʼ nabágaʼa le. Naʼa, uyijaʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. \p \v 7 Níʼirö burúajëʼ Pablo niʼ, en guyijëʼ lidxëʼ Justo, bönniʼ reaj ládxëʼë Dios, ateʼ zoa lidxëʼ gal-laʼ raʼ yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. \v 8 Crispo, bönniʼ lo que yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios guyéajlëʼë Xanruʼ Jesús, ateʼ dzágagaca lëʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ. Cateʼ bilaʼyönnëʼ xtídzëʼë Dios, zián bönniʼ Corinto gulaʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulaʼdilëʼ nisa. \v 9 Níʼirö Lë cazëʼ Xanruʼ gudxëʼ Pablo lu yëla bë́chigal, gunnë́ʼ: \p —Bitiʼ gádxinuʼ, en bitiʼ suʼ dxisö, quíxjöʼu xtídzaʼa, \v 10 tuʼ zóalen cazaʼ nedaʼ liʼ, ateʼ cuntu nu uzapaʼ nëʼe liʼ para guáʼ döʼ quiuʼ, tuʼ néquiguequi quiaʼ bönachi zián lu yödzö ni. \p \v 11 Bugáʼanëʼ Pablo niʼ idú ca tu iz yuʼ gatsaj, ateʼ busédinëʼ légaquiëʼ xtídzëʼë Dios. \p \v 12 Cateʼ bidxín dza rinná bëʼë Galión luyú Acaya, guláquiëʼ tuz bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼ, ateʼ gulaʼdáʼbáguëʼë Pablo, en gulaʼchë́ʼë lëʼ ga röʼë ruchiʼa rusörö́ëʼ Galión naʼ. \v 13 Gulë́ʼ Galión naʼ: \p —Bönniʼ ni rigúʼu yö́l-lëʼë bönachi para ilunëʼ bal Dios, ca ridáʼbagaʼ xibá queë́tuʼ. \p \v 14 Cateʼ chizóa guʼë didzaʼ Pablo, Galión naʼ gudxëʼ yuguʼ bönniʼ judío, rnnëʼ: \p —Libíʼiliʼ, bönniʼ judío, laʼtuʼ guca tu le riguitsaj xibá queëʼ César, o tu le ruáʼ döʼ, guáʼ ilenaʼ uzë́ nagaʼ xtídzaʼliʼ ca ral-laʼ gunaʼ, \v 15 pero channö naca didzaʼ bizxaj que dídzaʼsö, o que lágaca bönachi, en ca naca xibá queë́ziliʼ, guliʼcáʼana tsahuiʼ libíʼisiliʼ, tuʼ cabí rë́ʼëndaʼ nedaʼ gacaʼ nu uchiʼa usörö́ yuguʼ le caní. \p \v 16 Níʼirö Galión buláguiʼë légaquiëʼ lu yuʼu yúlahuiʼ. \v 17 Níʼirö yúguʼtë bönniʼ uládz naʼ gulaʼguélëʼë Sóstenes, bönniʼ lo que yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ gulaʼguínëʼ lëʼ löʼa yúlahuiʼ, pero bitiʼ bëʼ ládxëʼë Galión lë naʼ raca. \p \v 18 Pablo bugáʼanëʼ lu yödzö naʼ zián dza, ateʼ gudödi busiyönnëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ didzaʼ, guyijëʼ yödzö Cencrea, ga niʼ benëʼ yútusö icjëʼ, tuʼ dë tu le nazíʼ lu nëʼë lahuëʼ Dios gunëʼ. Níʼirö gurenëʼ tu lëʼe barco, para tsejëʼ luyú Siria, dzágagaquiëʼ lëʼ Priscila, en Aquilo. \v 19 Cateʼ bilaʼdxinëʼ yödzö Éfeso, Pablo buláʼalenëʼ légaquiëʼ niʼ. Guyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ bë́ʼlenëʼ nupa nacuáʼ niʼ didzaʼ. \v 20 Yuguʼ bönniʼ niʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Pablo ugáʼanalenëʼ légaquiëʼ iaʼlatiʼ xidzé, pero lëʼ bitiʼ gúʼunnëʼ. \v 21 Bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, gunnë́ʼ: \p —Run bayudxi soaʼ gapaʼ laní siʼ gaca Jerusalén, ateʼ leyúbölö huödaʼ ga ni zóaliʼ, channö guë́ʼënnëʼ Dios. \p Níʼirö gurenëʼ Pablo tu lëʼe barco, en buzë́ʼë Éfeso naʼ. \s1 Ridxinëʼ Pablo Antioquía, ateʼ risí lahuëʼ röjenëʼ libán le bunni luzuí \p \v 22 Gudödi bidxinëʼ Pablo yödzö Cesarea, gurenëʼ guyijëʼ Jerusalén, ga niʼ yöjyúëʼ bönachi queëʼ Cristo, ateʼ níʼirö buzë́ʼë niʼ, en guyijëʼ Antioquía. \v 23 Gudödi zoëʼ niʼ nababa dza, buzë́ʼë niʼ, saʼyéajëʼ tu tu yödzö luyú Galacia, en Frigia. Benëʼ tsutsu bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ ca naca le taʼyéajlëʼë Cristo. \s1 Runëʼ libán Apolos lu yödzö Éfeso \p \v 24 Tu dza niʼ bidxinëʼ Apolos, tu bönniʼ judío lu yödzö Éfeso. Guljëʼ bönniʼ ni lu yödzö Alejandría, en nabéʼedeʼenëʼ ruʼë didzaʼ, en nazë́dadëʼë le nazúaj lu guichi láʼayi. \v 25 Chinazëdëʼ bönniʼ ni ca naca le réajlëʼëruʼ Xanruʼ. Idú ládxëʼë bëʼë didzaʼ, en ca nácatë busédinëʼ bönachi ca naca queëʼ Jesús, sal-laʼ núnbëʼë tuz le ruquíla bönachi nisa ca benëʼ Juan. \v 26 Gusí lahuëʼ Apolos ruʼë didzaʼ idú ládxëʼë ga naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Cateʼ Priscila, en Aquilo bilaʼyönnëʼ didzaʼ ruʼë Apolos naʼ, gulaʼchë́ʼë lëʼ quez, en buluʼzéajniʼirönëʼ lëʼ xibá queëʼ Dios. \v 27 Cateʼ gúʼunnëʼ Apolos tödëʼ luyú Acaya, buluʼtipëʼ ládxëʼë, ateʼ buluʼzúajëʼ tu lu guichi le tsöjuáʼgaquiëʼ quégaquiëʼ bönniʼ teaj ládxëʼë Cristo luyú Acaya naʼ, para ilunëʼ Apolos naʼ bal. Cateʼ bidxinëʼ Apolos luyú naʼ, yuguʼ bönniʼ niʼ teaj ládxëʼë Cristo buluʼzíʼdëʼë xibé didzaʼ ruʼë Apolos naʼ, tuʼ ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ. \v 28 Caní guca, tuʼ bucul-lëʼ Apolos naʼ yuguʼ bönniʼ judío niʼ lógaca yúguʼtë bönachi, tuʼ bugunëʼ dxin le nazúaj lu guichi láʼayi, en buluʼe bönniʼ naʼ Jesús naca cazëʼ Cristo. \c 19 \s1 Le benëʼ Pablo lu yödzö Éfeso \p \v 1 Tsanni niʼ zoëʼ Apolos lu yödzö Corinto, gudödëʼ Pablo gapa nacuáʼ yödzö iaʼlatiʼ raʼlö, ateʼ bidxinëʼ Éfeso. Yöjxáquiëʼ bal-lëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo niʼ. \v 2 Pablo gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —¿Naruʼ bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ cateʼ niʼ guyéajlëʼëliʼ Cristo? \p Gulë́ʼ lëʼ: \p —Bitiʼ nayö́nituʼ channö zoëʼ Dios Böʼ Láʼayi. \p \v 3 Níʼirö Pablo gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —¿Nacxi guca le bidílaliʼ nisa? \p Taʼnnë́ʼ: \p —Ca buquílëʼ Juan bönachi nisa. \p \v 4 Pablo gunnë́ʼ: \p —Buquílëʼ Juan bönachi nisa, nupa niʼ buluʼbíʼi ládxiʼguequi, ateʼ Juan caz gudxëʼ léguequi ral-laʼ ilaʼyéajlëʼ Bönniʼ naʼ siʼ záʼtëlëʼ ca lëʼ, ateʼ Bönniʼ ni naquiëʼ Jesús, Lëʼ Cristo. \p \v 5 Cateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni ruʼë Pablo, bilaʼdilëʼ nisa tuʼ chitaʼyéajlëʼë Xanruʼ Jesús. \v 6 Cateʼ guxóa nëʼë Pablo légaquiëʼ, en niʼ rulidzëʼ Dios, bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ, ateʼ guluʼë didzaʼ yúbölö, en guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 7 Guláquiëʼ bönniʼ ni idú chínnuëʼ. \p \v 8 Guzóëʼ Pablo idú ca tsonna beoʼ niʼ, ateʼ guyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán lógaquiëʼ. Bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, en gúʼunnëʼ uluíʼinëʼ légaquiëʼ nácatë le riguíxjöʼë ca rinná bëʼë Dios. \v 9 Níʼirö bizídi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ bal-lëʼ, en bitiʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulaʼnnë́ ziʼë que xtídzëʼë Xanruʼ ga nacuáʼ bönachi zián naʼ. Níʼirö Pablo buláʼalenëʼ légaquiëʼ, ateʼ bubéajëʼ quez nupa taʼyéajlëʼ Cristo. Bë́ʼlenëʼ bönachi ni taʼyéajlëʼ Cristo didzaʼ yuguʼ dza ga naʼ tuʼdubëʼ lu yuʼu ga rusédinëʼ Tiranno bönachi. \v 10 Caní bénticaʼsëʼ Pablo idú ca chopa iz, ateʼ caní guca, bilaʼyöni yúguʼtë bönachi didzaʼ ca naca queëʼ Xanruʼ Jesús, bönachi nacuʼë yuguʼ yödzö luyú Asia, bönachi judío, en bönachi izáʼa. \v 11 Dios benëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön lu nëʼë Pablo. \v 12 Caní guca, bal-lëʼ bönniʼ gulaʼziʼë yuguʼ láriʼdoʼ béguëʼë icjëʼ Pablo, en yuguʼ lariʼ tsöláʼa bugalëʼ lëʼë, ateʼ yöjuáʼgaquiëʼ léguequi gapa nacuáʼ nupa teʼe, ateʼ buluʼhuöáquiëʼ ca naca yödzöhuë́ʼ que queë́gaquiëʼ, en buluʼrúaj böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi naʼ. \p \v 13 Níʼirö bal-lëʼ bönniʼ judío udá dzaga tuʼbéajëʼ böʼ xihuiʼ gulë́ʼënnëʼ uluʼgunëʼ dxin Lëʼ Xanruʼ Jesús para uluʼbéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi, taʼnnë́ʼ: \p —Niʼa que Lëʼ Jesús, Nu naʼ runëʼ libán que Pablo, rinná béʼetuʼ libíʼiliʼ urúajliʼ. \p \v 14 Caní gulunëʼ gadxi bönniʼ zxíʼinëʼ Esceva, tu bönniʼ judío náquiëʼ bönniʼ lo ládjagaquiëʼ bixúz unná bëʼ. \v 15 Bubíʼi didzaʼ böʼ xihuiʼ naʼ, gunná: \p —Núnbëʼa-nëʼ Jesús, en núnbeʼedaʼ bönniʼ lëʼ Pablo, pero libíʼiliʼ, ¿núzxitë libíʼiliʼ? \p \v 16 Níʼirö guxítiʼë bönniʼ naʼ yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ, yöjenëʼ légaquiëʼ ziʼ, en bucul-lëʼ yúguʼtëʼ, tuʼ guzxéquiʼrönëʼ ca légaquiëʼ. Caní guca, xiguídigacasëʼ, en huë́ʼgacatëzëʼ buluʼzxúnnajëʼ gadxëʼ bönniʼ naʼ lu yuʼu niʼ. \v 17 Guzë́ didzaʼ ca guca lë ni, ateʼ bilaʼyöni yúguʼtë nupa nacuáʼ lu yödzö Éfeso, bönachi judío, en bönachi izáʼa, ateʼ yúguʼtëʼ guládxinëʼ Dios. Que lë ni naʼ gulunëʼ zxön Lëʼ Xanruʼ Jesús. \p \v 18 Lëscaʼ bilaʼdxinëʼ zián bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en gulaʼxóalëpëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ, en gulaʼguíxjöʼë le chigulunëʼ. \v 19 Lëscaʼ caní gulunëʼ zián bönniʼ, zíʼalö gulunëʼ yöl-laʼ udzáʼ. Dujuáʼagaquiëʼ yuguʼ guichi udzáʼ quégaquiëʼ, ateʼ buluʼzéguiʼë léguequi lógaca yúguʼtë bönachi. Buluʼlabëʼ tsca nazácaʼgaca guichi naʼ, le guca idú chi un mil dumí plata. \v 20 Caní guca, guzëdaʼ xtídzëʼë Xanruʼ, en bidéliʼdaʼ bönachi zián. Idú ládxiʼgaquiëʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo. \p \v 21 Gudödi gulaca lë ni, benëʼ queëʼ Pablo tsejëʼ Jerusalén, pero zíʼalö ral-laʼ tödëʼ yuguʼ yödzö luyú Macedonia, en luyú Acaya, ateʼ gunnë́ʼ: \p —Tödi tsejaʼ Jerusalén, run bayudxi tsejaʼ caʼ Roma. \p \v 22 Níʼirö gusö́l-lëʼë-biʼ chópabiʼ biʼi bönniʼ tácalenbiʼ lëʼ, lë́gacabiʼ Timoteo, en Erasto, luyú Macedonia, pero bugáʼanëʼ lëʼ nababa dza luyú Asia naʼ. \s1 Tuʼtsatsa bönachi lu yödzö Éfeso \p \v 23 Buluʼtsatsa bönachi Éfeso dza niʼ, ateʼ gulaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë Xanruʼ. \v 24 Benëʼ Demetrio, bönniʼ gubëdxi guíë plata ga buluʼtsatsëʼ. Run cazëʼ yuguʼ lidxi budóʼ guiö́j budóʼ yaga néquiguequini plata que dios quégaquiëʼ, lënu Diana. Gulaʼziʼë bönniʼ tunëʼ dxin ni dumí bach. \v 25 Butubëʼ Demetrio naʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ tunëʼ laʼ dxin nisö, ateʼ gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Böchaʼa, nöz quéziliʼ ca naca dxin runruʼ, runna dumí queë́ruʼ. \v 26 Riléʼeliʼ, en riyö́niliʼ ca runëʼ Pablo naʼ. Calë́gasö Éfeso ni, pero idú luyú Asia chibidéliʼnëʼ bönachi zián, ateʼ chibutsë́ʼë ca tunëʼ, tuʼ rëʼ légaquiëʼ: “Yúgu le núngaca bönachi bitiʼ nácagaca dios.” \v 27 Calë́gasö zoa bönadxi ugáʼana cáʼasö dxin ni runruʼ, pero lëscaʼ zoa bönadxi ugáʼana cáʼasö yudoʼ que dios zxön lënu Diana. Caní gaca, ugáʼana cáʼasö yöl-laʼ zxön queë́nu, dios ni taʼyéaj ládxiʼgaca-nu bönachi idútë luyú Asia, encaʼ idútë yödzölió. \p \v 28 Cateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼlédeʼenëʼ, ateʼ guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Nácatërönu zxön Diana, dios queë́ruʼ rëʼu, bönachi Éfeso. \p \v 29 Caní guca, buluʼtsatsa bönachi idútë lu yödzö naʼ, ateʼ guláquiëʼ tuz, en carelö yöjáquiëʼ löʼa yúlahuiʼ. Guláʼayöjëʼ Gayo, en Aristarco, bönniʼ Macedonia túngaquiëʼ Pablo tsözxö́n, ga niʼ. \v 30 Cateʼ gúʼunnëʼ Pablo tsáziëʼ ga nacuáʼ bönachi zián naʼ, bitiʼ caʼ guluʼë lëʼ lataj bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo. \v 31 Lëscaʼ caní gulunëʼ bal-lëʼ bönniʼ yúlahuiʼ que luyú Asia, bönniʼ taʼléʼenëʼ Pablo dxiʼa. Gulaʼsö́l-lëʼë queëʼ nupa gulátaʼyu lahuëʼ bitiʼ tsaziëʼ löʼa yúlahuiʼ naʼ. \v 32 Ga niʼ tuʼtsatsëʼ, en taʼbö́dxiʼë, tu le taʼnnë́ʼ bal-lëʼ, en iaʼtú le taʼnnë́ʼ iaʼzícaʼrëʼ, tuʼ rö́ʼögacasëʼ baröli bönniʼ zián naʼ tuʼtsatsëʼ, en láʼtuʼbiquiʼ yúguʼtëgaquiëʼ bitiʼ nö́zguequinëʼ bizx que naʼ nudúbigaquiëʼ niʼ. \v 33 Níʼirö yuguʼ bönniʼ judío gulaʼbéajëʼ Alejandro ladaj bönachi zián naʼ, ateʼ buluʼdxíguëʼë lëʼ lógaca bönachi zián naʼ. Buluʼe Alejandro naʼ len nëʼë para ilaʼbö́ʼ dxisö, tuʼ gúʼunnëʼ guʼë didzaʼ le gácalen yuguʼ bönniʼ judío naʼ lógaca yúguʼtëguequi. \v 34 Cateʼ guléquibeʼenëʼ náquiëʼ judío, yúguʼtëʼ guluʼë tsözxö́n zidzaj didzaʼ idú ca chopa hora, taʼnnë́ʼ: \p —¡Nácatërönu zxön Diana, dios queë́ruʼ rëʼu bönachi Éfeso! \p \v 35 Níʼirö bönniʼ uzúaj que yúlahuiʼ benëʼ ga gulaʼbö́ʼ dxisö bönachi zián naʼ, gunnë́ʼ: \p —Bönniʼ Éfeso, nö́zigaca yúguʼtë bönachi zoa yudoʼ queë́nu Diana, dios zxön, ni. Rëʼu ni, bönachi Éfeso, run chíʼiruʼ yudoʼ naʼ, encaʼ budóʼ naʼ böxaj ga zóaruʼ, le birúaj lúzxiba. \v 36 Cuntu nu gaca táʼbagaʼ lë ni. Que lë ni naʼ run bayudxi sóaliʼ dxisö, en bitiʼ bi gúntëziliʼ. \v 37 Nachë́ʼgacaliʼ-nëʼ bönniʼ ni, en bitiʼ taʼbanëʼ le dzöʼö yudoʼ, en bitiʼ taʼnnë́ xihuëʼë queë́nu dios queë́liʼ. \v 38 Que lë ni naʼ, channö zoa didzaʼ bizxaj quégaquiëʼ Demetrio, en yuguʼ bönniʼ gubëdxi guíë plata nacuáʼlenëʼ lëʼ, len nútiʼtës bönniʼ, dë lataj ga nu uzë́ nagui légaquiëʼ, en zoa nu uchiʼa usörö́ légaquiëʼ. Niʼ huáca uluʼzegui luzáʼagaquiëʼ didzaʼ tuëʼ iaʼtúëʼ. \v 39 Naʼa, channö dë iaʼtú le inábaliʼ, huáca ucáʼanaruʼ tsahuiʼ le cateʼ uluʼdubi bönniʼ yúlahuiʼ ca naʼ rinná bëʼ yúlahuiʼ. \v 40 Zoa bönadxi nu uzegui rëʼu didzaʼ niʼa que dzatsa ni guca naʼa, inná ridáʼbagaʼruʼ yúlahuiʼ. Bitiʼ bi gaca innaruʼ bizx que guca dzatsa ni. \p \v 41 Cateʼ budxi bëʼë didzaʼ ni, busö́l-lëʼë bönachi zián naʼ nudúbigaca niʼ tsöhuö́jgaca lídxiguequi. \c 20 \s1 Saʼyéajëʼ Pablo luyú Macedonia, en luyú Grecia \p \v 1 Cateʼ gurö́ʼö dxi dzatsa naʼ guca lu yödzö Éfeso, bulidzëʼ Pablo yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ guchíziëʼ icja nágagaquiëʼ didzaʼ. Gudödi niʼ bunidëʼ légaquiëʼ, en laʼ buláʼalentëʼ légaquiëʼ. Birúajëʼ niʼ, ateʼ saʼyéajëʼ luyú Macedonia. \v 2 Gudödëʼ yuguʼ yödzö luyú niʼ, ruzéajniʼideʼenëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, ateʼ gudödi niʼ bidxinëʼ luyú Acaya. \v 3 Guzóëʼ Pablo niʼ idú ca tsonna beoʼ. Cateʼ chizóa cuenëʼ tu lëʼe barco para tsejëʼ luyú Siria, gúquibeʼenëʼ taʼbö́ʼ nísiëʼ bönniʼ judío lëʼ para ilaʼzönëʼ lëʼ. Que lë ni naʼ buguélëʼë nöza söhuö́jëʼ luyú Macedonia, ateʼ bidxinëʼ yödzö Filipos. \v 4 Sópater, zxíʼinëʼ Pirro, bönniʼ Berea, en Aristarco, en Segundo, yuguʼ bönniʼ Tesalónica, en Gayo, bönniʼ Derbe, encaʼ biʼi Timoteo, en Tíquico, en Trófimo, yuguʼ bönniʼ Asia, söjácalenëʼ tsözxö́n lëʼ. \v 5 Níʼirö yuguʼ bönniʼ ni yöjnö́rugaquiëʼ lahuëʼ Pablo, yöjáquiëʼ yödzö Troas, ga niʼ gulaʼbözëʼ lëʼ. \v 6 Lu yödzö Filipos naʼ, nedaʼ, Lucas, yöjtsagaʼ-nëʼ Pablo. Cateʼ chigudödi laní cateʼ tahuëʼ bönniʼ judío yöta xtila bitiʼ nazíʼi cúa zi que, gurentuʼ tu lëʼe barco, en buzáʼatuʼ Filipos naʼ. Gudödi gayuʼ dza budzágatuʼ bönniʼ niʼ yöjnö́rugaquiëʼ lahuëʼ Pablo, yöjáquiëʼ Troas, ateʼ niʼ bugáʼanatuʼ gadxi dza. \s1 Le benëʼ Pablo lu yödzö Troas \p \v 7 Dza risí lo le gadxi dza buluʼdubëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo para ilahuëʼ yöta xtila le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Jesucristo. Niʼ rusë́dinëʼ Pablo légaquiëʼ, en tuʼ ral-laʼ uzë́ʼë niʼ cateʼ zaʼ reníʼ dza naʼ, xidzé bëʼë didzaʼ, ga bidxintë gudödi guluhuëla. \v 8 Ga niʼ nudúbigaquiëʼ naca lu yuʼu xitsáʼ, ateʼ nacuáʼ zián le taʼgúʼu beníʼ ga naʼ. \v 9 Zóabiʼ biʼi Eutico niʼ, rö́ʼöbiʼ ga raʼa leníʼ que yuʼu naʼ, ateʼ nadö́dirö yëla lobiʼ tuʼ ritunna libán runëʼ Pablo. Ga niʼ rö́ʼöbiʼ rásibiʼ biʼi naʼ naca ga bunni cuía lu yuʼu, ateʼ rásisibiʼ caʼ gubíxitëbiʼ, bö́xjabiʼ ga bidxíntëbiʼ zxan yuʼu. Nátitëbiʼ buluʼlisëʼ-biʼ. \v 10 Bötjëʼ Pablo zxan yuʼu naʼ, ateʼ yöjxóëʼ lëbiʼ, en bunidëʼ-biʼ. Níʼirö gudxëʼ nupa nacuáʼ niʼ: \p —Bitiʼ gadxi idzö́biliʼ. Nabanbiʼ. \p \v 11 Cateʼ chibubenëʼ Pablo xitsáʼ, gudélëʼë yöta xtila, gudahuëʼ. Níʼirö Pablo bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ga bidxintë zila balö. Gudödi niʼ burúajëʼ niʼ. \v 12 Biʼi bönniʼ raʼbán naʼ gubíxibiʼ, buluʼchë́ʼë-biʼ nabanbiʼ, en buluʼzíʼ zxö́ndëʼë. \s1 Ca guca bidxintuʼ Mileto \p \v 13 Gunö́rutuʼ lahuëʼ Pablo, en yöjchentuʼ tu lëʼe barco, ateʼ gudö́dituʼ ga bidxintuʼ yödzö Asón para tsöjtságatuʼ-nëʼ Pablo niʼ, para gaca ca naʼ chibén xtídzaʼtuʼ, tuʼ gúʼunnëʼ Pablo tsejëʼ niʼ së́ʼesi niʼë. \v 14 Cateʼ chibudzágatuʼ-nëʼ lu yödzö Asón naʼ, gurénlenëʼ netuʼ lëʼe barco, ateʼ guyéajtuʼ yödzö Mitilene. \v 15 Buzáʼ barco niʼ, ateʼ dza buropi bidxintuʼ tödi li ga zoa luyú bidxi nazíʼi le Quío, ateʼ iaʼtú dza caʼ gudö́dituʼ tödi li ga dë yödzö Samos, en bidxintuʼ yödzö Trogilio ga niʼ guzóatuʼ tu chiʼi. Iaʼtú dza caʼ bidxintuʼ yödzö Mileto. \v 16 Caní bentuʼ tuʼ chibenëʼ queëʼ Pablo tö́disëʼ yödzö Éfeso, para cabí tsenëʼ luyú Asia, tuʼ run bayudxi soëʼ Jerusalén cateʼ naca dza Pentecostés channö séquiʼnëʼ. \s1 Didzaʼ bëʼë Pablo lu yödzö Mileto \p \v 17 Cateʼ niʼ zoëʼ Pablo lu yödzö Mileto, gusö́l-lëʼë nu yöjlidza bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Éfeso. \v 18 Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Pablo, lëʼ gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Libíʼiliʼ chinö́z quéziliʼ ca bénticaʼsaʼ ga zóaliʼ ga gudelaʼ bidxinaʼ luyú Asia. \v 19 Yuguʼ dza benaʼ xichinëʼ Xanruʼ lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ, ga bidxintë gurödxaʼ niʼa queë́liʼ, ateʼ zián le guca quiaʼ le guzxíʼ bëʼ nedaʼ niʼa que le ruáʼ döʼ gulunëʼ quiaʼ bönachi judío bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo. \v 20 Bénticaʼsaʼ libán ga zóaliʼ que yúguʼtë le ruzíʼiliʼ xibé, en busédidaʼ libíʼiliʼ yálajdoʼ ga nudúbiliʼ, en gapa naca lu yuʼu lídxiliʼ. \v 21 Benaʼ ba nalí lógaca bönachi judío, en lógaca bönachi izáʼa para uluʼbíʼi ládxiʼgaca, en uluʼhuöáca queëʼ Dios, en ilaʼyéajlëʼ Xanruʼ Jesucristo. \v 22 Naʼa, Dios Böʼ Láʼayi chinunëʼ quiaʼ tsejaʼ Jerusalén, en bitiʼ nözdaʼ bizxi gaca quiaʼ niʼ. \v 23 Yúguʼtë yödzö ga ridáʼ, riguíxjöiʼinëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ, rëʼ nedaʼ ilaʼguʼë nedaʼ lidxi guíë bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼ, en uluʼsacaʼ ziʼë nedaʼ. \v 24 Bitiʼ bi runi nedaʼ que lë naʼ gaca, sal-laʼ gátiaʼ o cabí gátiaʼ, pero ruíʼi ládxiʼsidaʼ údxi gunaʼ le chigudélaʼa runaʼ, para gunaʼ dxin naʼ budödëʼ Xanruʼ Jesús lu naʼa, le naca gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. Caní gunaʼ len yöl-laʼ rudzeja. \p \v 25 ’Naʼa, yúguʼtëliʼ naʼ chibenaʼ libán loliʼ ca rinná bëʼë Dios, nözdaʼ bítiʼrö uléʼeliʼ nedaʼ. \v 26 Que lë ni naʼ, le nácatë reaʼ libíʼiliʼ naʼa dza. Bitiʼ nabágaʼa nedaʼ queë́liʼ nituliʼ libíʼiliʼ. \v 27 Bitiʼ bi bucáchiʼdaʼ libíʼiliʼ, pero gudíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ yúguʼtë le rnnëʼ Dios. \v 28 Que lë ni naʼ, guliʼgún chiʼi cuinliʼ, en guliʼgún chiʼi yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo, tuʼ nuzóëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ para gácalenliʼ légaquiëʼ, en gun chíʼiliʼ bönachi queëʼ Xanruʼ, Bönniʼ naʼ gútiëʼ uláz quégaquiëʼ, bulaljëʼ xichönëʼ le böáʼuinëʼ légaquiëʼ. \v 29 Chinözdaʼ, tödi uzáʼa ga zóaliʼ, ilaʼyaza nupa ilë́ʼëni uluʼsuniti bönachi queëʼ Cristo ga zóaliʼ, ilunëʼ ca tunbaʼ böʼcuʼ guíʼa síniaʼ, tuʼsunítibaʼ yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ. \v 30 Ilaʼrúajëʼ bönniʼ nútsaʼgaquiëʼ ládjaliʼ, ateʼ iluʼë didzaʼ bitiʼ nácatë para uluʼbéajëʼ quégacasëʼ nupa taʼyéajlëʼ Cristo nútsaʼgaca ládjaliʼ. \v 31 Que lë ni naʼ, guliʼsóa ban ladxiʼ, en guliʼtsöjné ca benaʼ nedaʼ idú ca tsonna iz, rëla, en të dza buchíziaʼ icja nágaliʼ tu tuliʼ ga bidxintë gurödxaʼ queë́liʼ. \p \v 32 ’Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, riguʼa libíʼiliʼ lu nëʼë Dios. Rinábidaʼ Lëʼ uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ca rnna xtídzëʼë. Dios gunëʼ libíʼiliʼ tsutsu, en gunëʼ ga idéliʼliʼ gunliʼ tsözxö́n yuguʼ bönniʼ rö queëʼ. \v 33 Catu caz guzë́ ládxaʼa le nequi quégaquiëʼ böchiʼ luzáʼa. Bitiʼ guzë́ ládxaʼa dumí, o lariʼ quégaquiëʼ. \v 34 Nöz quéziliʼ dxiʼa, len naʼa cazaʼ benaʼ dxin para gaca gáʼuaʼ le biyadzaj quiaʼ, en quégaca nupa gulaʼcuáʼlen nedaʼ. \v 35 Ca naca yúguʼtë le benaʼ, buluíʼidaʼ libíʼiliʼ caní ral-laʼ gunruʼ dxin para gaca gácalenruʼ nupa bi taʼyadzaj. Ral-laʼ tsöjneruʼ didzaʼ bëʼë Xanruʼ Jesús, gunnë́ʼ: “Uzíʼirö xibé nu bi runödzaj ca nu bi rizíʼ.” \p \v 36 Cateʼ budxi bëʼë Pablo didzaʼ ni, buzóa zxibëʼ, ateʼ benëʼ tsözxö́n yúguʼtëʼ, buluʼlidzëʼ Dios. \v 37 Níʼirö gulaʼbödxëʼ yúguʼtëʼ. Buluʼnidëʼ yenëʼ Pablo, en buluʼtsaga lahuëʼ lëʼ. \v 38 Caní gulunëʼ tuʼ buluʼhuíʼinnëʼ niʼa que didzaʼ naʼ bëʼë Pablo, gunnë́ʼ: “Bítiʼrö uléʼeliʼ nedaʼ.” Yöjácalenëʼ tsözxö́n lëʼ ga naʼ gurenëʼ lu barco. \c 21 \s1 Saʼyéajëʼ Pablo Jerusalén \p \v 1 Gudödi buláʼalentuʼ légaquiëʼ, guyúʼutë nöza barco naʼ, ateʼ lirá guyéajtuʼ ga zoa luyú bidxi nazíʼi le Cos. Dza buropi naʼ, gudö́dituʼ iaʼtú lataj nazíʼi le Rodas, ateʼ buzáʼatuʼ niʼ, en bidxintuʼ yödzö Pátara. \v 2 Yöjxácaʼtuʼ tu barco yúbölö niʼ le zeaj luyú Fenicia. Gurentuʼ lëʼe barco naʼ, ateʼ guyúʼutë nöza. \v 3 Gudö́dituʼ ga naláʼ Chipre, le gutaʼ tsöláʼa yö́göla, ateʼ guyéajtuʼ luyú Siria, ga niʼ guyaza barco naʼ lu yödzö Tiro, tuʼ ral-laʼ tsöjcáʼana yuaʼ niʼ le dzöʼö lëʼe barco naʼ. \v 4 Lu yödzö Tiro naʼ yöjxácaʼtuʼ tu bönniʼ réajlëʼë Cristo, ateʼ bugáʼanalentuʼ lëʼ, en yuguʼ bö́chiʼruʼ niʼ idú gadxi dza. Tuʼ chibuluíʼinëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ le ral-laʼ gaca queëʼ Pablo, gulë́ʼ lëʼ bitiʼ tsejëʼ Jerusalén. \v 5 Cateʼ chibizáʼa dza naʼ, burúajtuʼ niʼ, ateʼ gulaʼzáʼlenëʼ netuʼ tsözxö́n yúguʼtëʼ len nigula que queë́gaquiëʼ, en yuguʼ biʼi quégaquiëʼ, ga bidxíntëtuʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ. Raʼ nísadoʼ niʼ buzóa zxíbituʼ, en bulidztuʼ-nëʼ Dios. \v 6 Budxi bunidaʼ luzáʼatuʼ tutuʼ iaʼtutuʼ, bubentuʼ lëʼe barco, ateʼ légaquiëʼ yöjhuö́jgaquiëʼ lídxigaquiëʼ. \p \v 7 Buzáʼatë barco naʼ lu yödzö Tiro, ateʼ ga yöjsé bidxín lu yödzö Tolemaida. Burúajtuʼ lëʼe barco naʼ niʼ. Bugápatuʼ Dios bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, ateʼ bugáʼanalentuʼ légaquiëʼ tu dza. \v 8 Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, burúajëʼ Pablo niʼ, ateʼ dzágatuʼ-nëʼ netuʼ guyéajtuʼ yödzö Cesarea. Niʼ guyúʼutuʼ lu yuʼu lidxëʼ Felipe, ateʼ bugáʼanalentuʼ lëʼ. Runëʼ Felipe naʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Bítsëʼë gadxëʼ bönniʼ niʼ buluʼcuʼë dza niʼte para ilácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo. \v 9 Nacuáʼabiʼ tapa biʼi nigula raʼbán queëʼ Felipe naʼ, tuíʼibiʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 10 Gudödi gudzetuʼ chopa tsonna dza niʼ, níʼirö bidxinëʼ Agabo niʼ, bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, narúajëʼ luyú Judea. \v 11 Bönniʼ ni buduyúëʼ netuʼ, ateʼ gudélëʼë pan le néquini guídi queëʼ Pablo. Béguëʼë niʼa naʼ cuinëʼ, en gunnë́ʼ: \p —Caní rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi: “Caní ilunëʼ bönniʼ judío nacuʼë Jerusalén. Ilúguiëʼ bönniʼ ni nequi queëʼ pan guídi ni, ateʼ uluʼdödëʼ lëʼ lu náʼagaca bönachi izáʼa.” \p \v 12 Cateʼ biyö́nituʼ didzaʼ ni, gútaʼyutuʼ lahuëʼ Pablo, netuʼ, en nupa nacuáʼ niʼ, para cabí tsejëʼ Jerusalén. \v 13 Bubiʼë didzaʼ Pablo, gunnë́ʼ: \p —¿Bizxi ni runliʼ, ribö́dxiliʼ, en rusuhuíʼiniliʼ nedaʼ? Nedaʼ chizóa cazaʼ sinaʼ, calë́gasö ilúguiëʼ nedaʼ, pero gátiaʼ caʼ lu yödzö Jerusalén niʼa queëʼ Xanruʼ Jesús. \p \v 14 Tuʼ cabí guzxéquiʼtuʼ-nëʼ didzaʼ, bítiʼrö bi gúdxituʼ-nëʼ, ateʼ gunnatuʼ: \p —Gaca ca raza ládxëʼë Xanruʼ. \p \v 15 Cateʼ chigulaʼdödi dza naʼ, bupaʼatuʼ queë́tuʼ, ateʼ guyéajtuʼ Jerusalén. \v 16 Gulaʼzáʼlenëʼ netuʼ bal-lëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, nacuʼë Cesarea, ateʼ dzáguiëʼ Mnasón, tu bönniʼ Chipre, légaquiëʼ. Réajlëʼë Cristo dza niʼte, ateʼ ral-laʼ tsöjgáʼanatuʼ lidxëʼ bönniʼ ni. \s1 Pablo röjyúëʼ Jacobo \p \v 17 Cateʼ bidxintuʼ Jerusalén, len yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ bö́chiʼruʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo gulunëʼ netuʼ bal. \v 18 Dza buropi naʼ Pablo guyázalenëʼ netuʼ lu yuʼu, yöjyutuʼ-nëʼ Jacobo, ateʼ nudúbigaquiëʼ niʼ yúguʼtë bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Jerusalén. \v 19 Cateʼ Pablo chibugapëʼ légaquiëʼ Dios, busiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë le benëʼ Dios lu nëʼë lëʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. \v 20 Cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba. Níʼirö gulë́ʼ Pablo: \p —Nöz quézinuʼ, bö́chiʼtuʼ, cateʼ xö zián gáyuʼë bönniʼ judío taʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ yúguʼtëʼ túndëʼë bal xibá queëʼ Moisés. \v 21 Chibilaʼyönnëʼ yuguʼ le tuíʼi didzaʼ bönachi le taʼnnë́ quiuʼ, taʼnná rigúʼu yö́l-luʼu yúguʼtë bönniʼ judío nútsaʼgaquiëʼ ladaj bönachi izáʼa, para uluʼcáʼanëʼ le gunná bëʼë Moisés, en rinná béʼenuʼ légaquiëʼ bitiʼ ilaʼchúguiëʼ lu xpë́laʼgacabiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ quégaquiëʼ, en bitiʼ ilunëʼ bal yuguʼ le nalë́biruʼ runruʼ rëʼu, bönachi judío. \v 22 ¿Nacxi caz gunruʼ naʼa? Uluʼrúaj bönachi zián cateʼ ilaʼyöni chibidxínuʼ ni. \v 23 Naʼa, ben lë ni rëtuʼ liʼ. Nacuáʼlenëʼ netuʼ ni tapëʼ bönniʼ, chinazíʼ lu náʼagaquiëʼ lahuëʼ Dios tu le ilunëʼ. \v 24 Guchë́ʼë yuguʼ bönniʼ ni, en ben légaquiëʼ tsözxö́n gun dxiʼa cuinliʼ ca naca que yudoʼ, en gudizxaj liʼ le ral-laʼ ilaʼguizxjëʼ para ilún yútusö ícjagaquiëʼ. Níʼirö ilaʼnö́zinëʼ yúguʼtë bönniʼ judío bitiʼ nácatë lë naʼ taʼnnë́ʼ quiuʼ, pero lëscaʼ liʼ runuʼ le naca dxiʼa, en runuʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. \v 25 Ca naca quégaca bönachi izáʼa, nupa niʼ chitaʼyéajlëʼ Cristo, chibén xtídzaʼtuʼ, en buzúajtuʼ lu guichi ca ral-laʼ ilunëʼ. Bitiʼ run bayudxi ilún chiʼë yuguʼ lë ni tunëʼ bönniʼ judío, pero tuz: \q1 Bitiʼ ilahuëʼ le taʼgúʼu bönachi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga. \q1 Bitiʼ ilahuëʼ rön. \q1 Bitiʼ ilahuëʼ xipë́laʼgacabaʼ böaʼ guixiʼ bitiʼ narúaj-gácabaʼ rön. \q1 Bitiʼ ilunëʼ le ruáʼ döʼ. \s1 Taʼzönëʼ Pablo löʼa yudoʼ \p \v 26 Níʼirö Pablo guchë́ʼë queëʼ tapëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ dza buropi niʼ ben dxiʼa cuinëʼ tsözxö́n len légaquiëʼ ca naca que yudoʼ. Níʼirö guyáziëʼ löʼa yudoʼ, para gaca bëʼ bizxi dza údxi ilunëʼ le tuʼún dxiʼa cuíngaquiëʼ, dza niʼ ral-laʼ tsöjuáʼagaquiëʼ le ilaʼguʼë lahuëʼ Dios que queë́gaquiëʼ. \v 27 Cateʼ chizóa izáʼa gadxi dza naʼ, bal-lëʼ judío narúajgaquiëʼ luyú Asia bilaʼléʼenëʼ Pablo, zoëʼ löʼa yudoʼ. Gulunëʼ ga gulún dzatsa bönachi zián, ateʼ gulaʼzönëʼ Pablo. \v 28 Guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¡Guliʼgácalen netuʼ, bönniʼ Israel! Bönniʼ ni rusédinëʼ yúguʼtë bönachi yúguʼtë lataj uluʼcáʼana cáʼasö yödzö queë́ruʼ, en xibá queëʼ Moisés, en yudoʼ queë́ruʼ ni. Naʼa, chiguluʼë yuguʼ bönniʼ izáʼa lu yudoʼ ni. Caní runëʼ, run dítjanëʼ lataj láʼayi ni. \p \v 29 Caní gulaʼnnë́ʼ tuʼ bilaʼléʼenëʼ Pablo zíʼalö lu yödzö dzáguiëʼ Trófimo, bönniʼ Éfeso, en téquinëʼ guluʼë bönniʼ ni lu yudoʼ. \p \v 30 Caní guca, buluʼdubi yúguʼtë bönachi yödzö, ateʼ bilaʼguírëʼ niʼ. Níʼirö gulaʼzönëʼ Pablo, en guláʼayöjëʼ lëʼ, buluʼbéajëʼ lëʼ löʼa yudoʼ, ateʼ laʼ buluʼsáyjatëʼ ga nu riyaza löʼa yudoʼ naʼ. \v 31 Cateʼ chitequi quézinëʼ ilútiëʼ Pablo, bidxín didzaʼ lahuëʼ bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la. Biyönnëʼ tun dzatsa yúguʼtë bönachi Jerusalén. \v 32 Bönniʼ lo ni laʼ butúbitëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, len bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ, ateʼ carelö guyéajlenëʼ légaquiëʼ ga naʼ tun dzatsa bönachi naʼ. Cateʼ bilaʼléʼe bönachi niʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la, buluʼsanëʼ taʼguinëʼ Pablo. \v 33 Níʼirö gubíguiʼë bönniʼ lo naʼ, en guzxönëʼ Pablo, ateʼ gunná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilúguiëʼ lëʼ len chopa du guíë. Gudödi niʼ gunábinëʼ bönachi zián niʼ, rnnëʼ: \p —¿Nuzxi caz bönniʼ ni, en bizxi benëʼ? \p \v 34 Taʼbö́dxiʼa bönachi zián naʼ, que queë́gaca ca taʼnná. Caní guca, bitiʼ bi guca tséajniʼinëʼ bönniʼ lo naʼ, tuʼ tuʼtsatsa bönachi naʼ, ateʼ gunná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilaʼchë́ʼë Pablo lu yuʼu zxön ga nagáʼanagaquiëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. \v 35 Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga naca niʼyëpiʼ que yuʼu zxön naʼ, bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la guluíʼinëʼ Pablo, tuʼ dxíadiʼigaca bönachi zián légaquiëʼ, \v 36 en záʼgaca cúdzuʼlögaquiëʼ, taʼbö́dxiʼa, taʼnná: \p —Guliʼgútiëʼ. \s1 Didzaʼ bëʼë Pablo uláz queëʼ lógaca bönachi \p \v 37 Cateʼ niʼ gulaʼsí lógaquiëʼ ilaʼguʼë Pablo lu yuʼu zxön niʼ, lëʼ gudxëʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, gunnë́ʼ: \p —¿Naruʼ gunnuʼ nedaʼ lataj guíaʼ liʼ tu didzaʼ? \p Bönniʼ lo naʼ gudxëʼ Pablo: \p —¿Rácatsoʼ didzaʼ griego? \v 38 ¿Naruʼ calëga liʼ bönniʼ Egipto naʼ dza lahui nisö butubëʼ yuguʼ bönniʼ gulaʼdáʼbaguëʼë yúlahuiʼ, ateʼ guchë́ʼë idú choáʼ gáyuʼë bönniʼ huëti bönachi lu lataj cáʼasö? \p \v 39 Níʼirö Pablo gudxëʼ lëʼ, gunnë́ʼ: \p —Le nácatë nacaʼ nedaʼ bönniʼ judío. Guljaʼ Tarso, tu yödzö lo luyú Cilicia. Rátaʼyuaʼ loʼ gunnuʼ nedaʼ lataj guʼa didzaʼ lógaca bönachi ni. \p \v 40 Bönniʼ lo naʼ bëʼë lëʼ lataj, ateʼ guzuínëʼ Pablo ga naca niʼyëpiʼ, en guchisa nëʼë para ilaʼcuáʼ dxisö bönachi zián niʼ. Cateʼ chigulaʼcuʼë dxisö, Pablo bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ lu didzaʼ hebreo. \c 22 \p \v 1 Caní gunnë́ʼ Pablo: \p —Libiʼiliʼ, bönniʼ gula, en libíʼiliʼ bö́chaʼa. Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ ca naca le runaʼ. \p \v 2 Cateʼ bilaʼyönnëʼ ruʼë didzaʼ hebreo, gulaʼcuáʼarëʼ dxisö. Pablo gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p \v 3 —Naca cazaʼ nedaʼ bönniʼ judío. Guljaʼ lu yödzö Tarso luyú Cilicia, pero guzxönaʼ lu yödzö ni, ateʼ busédinëʼ Gamaliel nedaʼ idú ca naca xibá quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. Bë́ʼticaʼsö ládxaʼa guyéaj ládxaʼa Dios ca runliʼ libíʼiliʼ naʼa. \v 4 Zíʼalö gudxía ládxiʼgacaʼ-nëʼ bönniʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ xtídzëʼë Cristo, en guchë́ʼgacaʼ-nëʼ ga ilátiëʼ. Guzxö́ngacaʼ-nëʼ, en gulúʼugacaʼ-nëʼ lidxi guíë, yuguʼ bönniʼ, en nigula. \v 5 Lëscaʼ huáca ilunëʼ ba nalí yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ que le gulunëʼ. Gulunëʼ guichi unná bëʼ le yöjuʼa ga nacuʼë bö́chiʼruʼ judío lu yödzö Damasco. Guyijaʼ niʼ para tsöjxö́ngacaʼ nupa niʼ taʼyéajlëʼ Cristo, para idichë́ʼgacaʼ-nëʼ nágaʼgaquiëʼ Jerusalén ni, para ilácagaquiëʼ xíguiaʼ. \s1 Riguíxjöʼë Pablo ca böáquiëʼ queëʼ Cristo \p \v 6 Níʼirö gunnë́ʼ Pablo: \p —Cateʼ niʼ saʼyéajaʼ laʼ nöza, en siʼ idxinaʼ Damasco, cateʼ guca idú huagubidza, tsálidoʼos guyëpi yösa beníʼ le zaʼ lúzxiba, le buzeníʼ ga naʼ saʼyéajaʼ. \v 7 Laʼ yöjö́taʼteaʼ lu yu, en biyöndaʼ chiʼi Nu gudxi nedaʼ: “Saulo, Saulo, ¿bizx que ribía ládxuʼu nedaʼ?” \v 8 Níʼirö gunábidaʼ lëʼ, gunníaʼ: “¿Nuzxi liʼ, Xan?” Lëʼ gudxëʼ nedaʼ: “Nedaʼ ni Jesús, bönniʼ Nazaret. Nedaʼ caz ribía ládxuʼu.” \v 9 Nupa niʼ gulaʼcuáʼlen nedaʼ bilaʼléʼe caz beníʼ naʼ, en guladxi, pero bitiʼ bilaʼyöni chiʼi Nu naʼ bulidza nedaʼ. \v 10 Níʼirö gudxaʼ-nëʼ: “¿Nacxi gunaʼ, Xan?” Xanruʼ gudxëʼ nedaʼ: “Guyasa, en guyéaj Damasco. Zoëʼ niʼ tu bönniʼ guíëʼ liʼ ca naca yúguʼtë le ral-laʼ gunuʼ.” \v 11 Tuʼ cabirö riléʼedaʼ tuʼ budíʼi yösa beníʼ naʼ guyë́pidaʼ lahuaʼ, que lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ dzágagaquiëʼ nedaʼ gulaʼguélëʼë naʼa, ateʼ gulaʼchë́ʼë nedaʼ ga bidxínteaʼ Damasco. \p \v 12 ’Zoëʼ Ananías niʼ, tu bönniʼ runëʼ idútë ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, ateʼ yuguʼ bönniʼ judío nacuʼë Damasco tunëʼ lëʼ bal. \v 13 Bidxinëʼ Ananías naʼ ga zoaʼ, en gudxëʼ nedaʼ: “Saulo, bö́chaʼa, huöálaj guiö́j loʼ.” Laʼ níʼisö böálaj guiö́j lahuaʼ, ateʼ biléʼedaʼ lëʼ. \v 14 Lëʼ gudxëʼ nedaʼ: “Dios quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ, dza niʼte gurö́ cazëʼ liʼ para inö́zinuʼ le rë́ʼëni quézinëʼ Lëʼ, en iléʼenuʼ-nëʼ Bönniʼ Tsahuiʼ, Lë cazëʼ Zxíʼinëʼ, en yönnuʼ le guíëʼ Lë cazëʼ liʼ. \v 15 Caní gaca, tuʼ ral-laʼ gunuʼ ba nalí queëʼ Lëʼ lógaca yúguʼtë bönachi, usiyönnuʼ légaquiëʼ ca naca le chibiléʼenuʼ, en le chibiyö́ninuʼ. \v 16 Naʼa, ¿bizx que ridzenuʼ? ¡Guyasa, en bidila nisa! Bulidzëʼ Xanruʼ para únëʼ liʼ dxiʼa, en ugǘëʼ dul-laʼ nabáguʼu.” \s1 Cristo gusö́l-lëʼë Pablo para gunëʼ libán lógaca bönachi izáʼa \p \v 17 Gunnë́ʼ caʼ Pablo: \p —Gudö́di niʼ, cateʼ budxinaʼ Jerusalén, en tsanni niʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios lu chila yudoʼ, biléʼedaʼ tu le naca ca tu lu yëla bë́chigal. \v 18 Biléʼedaʼ-nëʼ Xanruʼ, ateʼ gudxëʼ nedaʼ: “¡Guyéaj carelö! ¡Burúajtë Jerusalén ni, tuʼ cabí ilunëʼ bal bönniʼ ni le gunuʼ ba nalí quiaʼ!” \v 19 Nedaʼ gudxaʼ-nëʼ: “Xan, nö́zgaca quézinëʼ ca benaʼ nedaʼ. Guyáziaʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios. Gudinaʼ nupa niʼ taʼyéajlëʼ Liʼ, en gulúʼugacaʼ-nëʼ lidxi guíë. \v 20 Cateʼ niʼ gulútiëʼ Esteban, bönniʼ niʼ benëʼ ba nalí quiuʼ, lëscaʼ zoaʼ nedaʼ niʼ, en benaʼ tuz yuguʼ bönniʼ gulútiëʼ lëʼ tuʼ ben chiʼa lariʼ nácugaquiëʼ bönniʼ naʼ buluʼladxëʼ lëʼ guiö́j.” \v 21 Níʼirö Xanruʼ gudxëʼ nedaʼ: “Guyéaj, tuʼ risö́l-laʼa liʼ lógaca bönachi izáʼa.” \s1 Pablo ruíʼilenëʼ bönniʼ lo didzaʼ, bönniʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la \p \v 22 Nisö ze lo yuguʼ bönniʼ judío buluʼzë́ nágagaquiëʼ didzaʼ bëʼë Pablo, ateʼ níʼirö gulaʼbö́dxiʼë. Guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: \p —¡Guliʼgútiëʼ bönniʼ ni! ¡Bítiʼrö ral-laʼ soëʼ ibanëʼ! \p \v 23 Níʼirö tuʼ taʼbö́dxiʼë, en taʼchözëʼ le nácugaquiëʼ lu yöl-laʼ rilé quégaquiëʼ, en tuʼchejëʼ bëchtö yu lu böʼös, \v 24 bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gunná bëʼë uluʼguʼë Pablo lu yuʼu zxön naʼ. Lëscaʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ ilaʼguinëʼ Pablo para quíxjöʼë le nácatë, para ilaʼnö́zinëʼ bizx que naʼ taʼbö́dxiʼë bönniʼ judío caní queëʼ Pablo. \v 25 Cateʼ gulúguiʼë lëʼ du guídi para ilaʼguinëʼ lëʼ, Pablo gudxëʼ tu bönniʼ nacuʼë lu nëʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la zoëʼ niʼ, rnnëʼ: \p —¿Naruʼ dë lataj quíniliʼ nedaʼ? Nababaʼ Roma, ateʼ cuntu nu buchiʼa busörö́ nedaʼ channö nabágaʼa xíguiaʼ. \p \v 26 Cateʼ bönniʼ naʼ biyönnëʼ lë ni, guyijëʼ yöjtíxjöiʼinëʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la. Rëʼ lëʼ: \p —¿Bizxi caz ni runruʼ? ¡Bönniʼ ni nababëʼ Roma! \p \v 27 Níʼirö bidëʼ bönniʼ lo naʼ ga zoëʼ Pablo, en gudxëʼ lëʼ: \p —¡Gudixjöʼ! ¿Naruʼ nababuʼ liʼ Roma? \p Pablo gudxëʼ lëʼ: \p —Ön, nababaʼ. \p \v 28 Bubiʼë didzaʼ bönniʼ lo naʼ, gunnë́ʼ: \p —Nedaʼ ni, dumí zián gudizxjaʼ para ibabaʼ Roma. \p Níʼirö Pablo gudxëʼ lëʼ: \p —Nedaʼ gubabaʼ Roma cateʼ niʼ guljaʼ tuʼ nabábagaquiëʼ xuz xináʼa Roma. \p \v 29 Cateʼ bönniʼ naʼ chizóa ilaʼguinëʼ lëʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, laʼ buluʼbígaʼtëʼ ga zoëʼ Pablo. Lëscaʼ gúdxinëʼ bönniʼ lo naʼ cateʼ gunö́zinëʼ nababëʼ Pablo Roma, tuʼ chigunná bëʼë ilúguiëʼ lëʼ. \s1 Ridxinëʼ Pablo lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ \p \v 30 Dza buropi niʼ, gúʼunnëʼ bönniʼ lo naʼ inö́zinëʼ gazxi ga rëʼ bizxi naʼ yuguʼ bönniʼ judío tuʼzéguiëʼ Pablo didzaʼ. Gunná bëʼë buluʼsedxëʼ du guíë naʼ náguëʼë Pablo, ateʼ gunná bëʼë uluʼdubëʼ bixúz unná bëʼ judío, en yúguʼtë bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ. Níʼirö bubéajëʼ Pablo ga naʼ nagúʼugaquiëʼ lëʼ, ateʼ buzóëʼ lëʼ lógaquiëʼ. \c 23 \p \v 1 Níʼirö buyúdëʼë Pablo lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, en gunnë́ʼ: \p —Libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Ga ridxintë naʼa ribözaʼ dxíʼadoʼ. Caní naca, bitiʼ zoa le ruxösa ládxiʼdaʼahuaʼ nedaʼ lahuëʼ Dios. \p \v 2 Níʼirö Ananías, bixúz lo, gunná béʼenëʼ nupa nacuáʼ cuita lëʼë Pablo ilaʼgápëʼë ruʼë. \v 3 Pablo gudxëʼ lëʼ: \p —Lëzcaʼ caní Dios ubiʼë quiuʼ, liʼ, ruluíʼisö tsahuiʼ cuinuʼ. ¿Naruʼ röʼö cazuʼ ruchiʼa rusörö́uʼ nedaʼ ca rinná bëʼ xibá, pero ridödi bëʼtsoʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, naʼ rinná béʼenuʼ ilaʼgápëʼë nedaʼ? \p \v 4 Nupa nacuáʼ niʼ të Pablo: \p —¿Naruʼ rulidza ziʼtsoʼ-nëʼ bixúz lo queëʼ Dios? \p \v 5 Pablo gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Nazúaj lu guichi, rnna: “Bitiʼ ulidza ziʼu nu rinná beʼe bönachi uládz quiuʼ”, pero nedaʼ bitiʼ gúquibeʼedaʼ náquiëʼ bixúz lo. \p \v 6 Níʼirö gúquibeʼenëʼ Pablo bal-lëʼ nácagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, ateʼ iaʼbal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo. Níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, gunnë́ʼ: \p —¡Libíʼiliʼ, bö́chaʼa! ¡Nacaʼ bönniʼ fariseo, en nacaʼ zxíʼinëʼ tu bönniʼ fariseo! ¡Naʼa ruchiʼa rusöröliʼ nedaʼ tuʼ runaʼ löza uluʼbán nupa chinátigaca! \p \v 7 Cateʼ bëʼë Pablo didzaʼ ni, bilaʼrúajëʼ choplö yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, ateʼ gulaʼdil-la dídzëʼë laʼ légacasëʼ. \v 8 Caní gulunëʼ tuʼ taʼnnë́ʼ bönniʼ saduceo naʼ bitiʼ uluʼbán nupa chinátigaca, en bitiʼ nacuʼë gubáz láʼayi, en bitiʼ nacuáʼ böʼ nácagaca caz bönachi, pero taʼyéajlëʼë bönniʼ yudoʼ fariseo nácagaca yúguʼtë lë ni. \v 9 Que lë ni naʼ gulaʼbö́dxiʼë. Níʼirö gulaʼyasëʼ bönniʼ nazë́dagaquiëʼ xibá queëʼ Dios, yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en gulaʼdil-la dídzëʼë, taʼnnë́ʼ: \p —Rusácaʼtuʼ queë́tuʼ bitiʼ bi döʼ nuʼë bönniʼ ni. Channö tu böʼ naca caz bönachi bë́ʼlen lëʼ didzaʼ, o channö tu gubáz láʼayi queëʼ Dios bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, bitiʼ ral-laʼ táʼbagaʼruʼ-nëʼ Dios. \p \v 10 Cateʼ chitaʼdíl-ladaʼ dídzëʼë bönniʼ judío naʼ, gúdxinëʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, tuʼ réquinëʼ uluʼzxuzxaj uluʼquínnajëʼ Pablo. Níʼirö gunná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la tsöjléajgaquiëʼ Pablo ladaj bönniʼ judío naʼ, en uluʼchë́ʼë lëʼ lu yuʼu zxön ga naʼ nagáʼanagaquiëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. \p \v 11 Cateʼ chinaca chiʼi dzö́ʼölö laʼ dza náʼasö, buluíʼi lahuëʼ Xanruʼ ga zoëʼ Pablo, en gudxëʼ lëʼ: \p —Butipa ládxuʼu, Pablo. Ca naʼ chibenuʼ ba nalí quiaʼ Jerusalén ni, lëscaʼ run bayudxi gunuʼ ba nalí quiaʼ lu yödzö Roma. \s1 Tun xtídzaʼgaquiëʼ ilútiëʼ Pablo \p \v 12 Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, gulún xtídzaʼgaquiëʼ bal-lëʼ bönniʼ judío, en gulún tsutsu xtídzaʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ gunëʼ Dios légaquiëʼ xíguiaʼ channö cabí ilunëʼ lë naʼ gulún xtídzaʼgaquiëʼ, gulaʼnnë́ʼ bitiʼ caʼ ilëʼaj ilahuëʼ ga idxinrö chigulútiëʼ Pablo. \v 13 Nayanrö ca choáʼgaquiëʼ bönniʼ naʼ gulún tsutsu xtídzaʼgaquiëʼ caní. \v 14 Yöjáquiëʼ bönniʼ ni ga nacuʼë yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío, ateʼ gulaʼnnë́ʼ: \p —Chiben tsutsu xtídzaʼtuʼ, gunnatuʼ gunëʼ Dios netuʼ xíguiaʼ channö cabí guntuʼ caní. Bitiʼ guíʼaj gágutuʼ ga gútirötuʼ-nëʼ Pablo. \v 15 Naʼa, libíʼiliʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, guliʼguíëʼ bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la idichë́ʼë Pablo cuxö́ para idxinëʼ ga nudúbiliʼ, innaliʼ rë́ʼëniliʼ inábiliʼ-nëʼ Pablo tu didzaʼ gate ga rëʼ. Netuʼ cöʼö nistuʼ-nëʼ laʼ nöza, ateʼ gútituʼ-nëʼ zíʼalö ca idxinëʼ ni. \p \v 16 Biyö́nibiʼ biʼi bönniʼ queë́nu nigula zanëʼ Pablo ca naʼ ilaʼbö́ʼ nísiëʼ Pablo, ateʼ guyéajbiʼ, en guyúʼubiʼ yuʼu zxön naʼ, ateʼ yöjtíxjöiʼibiʼ-nëʼ Pablo. \v 17 Pablo bulidzëʼ tuëʼ bönniʼ nacuʼë lu nëʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la en gudxëʼ lëʼ: \p —Guchë́ʼë-biʼ biʼi ni lahuëʼ bönniʼ lo, tuʼ nuáʼabiʼ didzaʼ guië́biʼ-nëʼ. \p \v 18 Níʼirö bönniʼ naʼ gudélëʼë-biʼ, en guchë́ʼë-biʼ ga naʼ zoëʼ bönniʼ lo naʼ, ateʼ gudxëʼ lëʼ: \p —Bulídzëʼ Pablo, bönniʼ naʼ yuʼë lidxi guíë, nedaʼ, en gútaʼyuëʼ lahuaʼ idiguʼa-biʼ biʼi ni loʼ, tuʼ rë́ʼënibiʼ güíʼilenbiʼ liʼ didzaʼ. \p \v 19 Bönniʼ lo naʼ gudélëʼë náʼabiʼ, en guchë́ʼë-biʼ quez, ateʼ gunábinëʼ-biʼ, rnnëʼ: \p —¿Bizxi naʼ ral-laʼ guíoʼ nedaʼ? \p \v 20 Lëbiʼ gúdxibiʼ-nëʼ: \p —Chinúngaquiëʼ didzaʼ bönniʼ judío ilátaʼyuëʼ loʼ ichëʼu-nëʼ Pablo cuxö́, para idxinëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ. Ilë́ʼ liʼ të́ʼënnëʼ ilaʼnábinëʼ lëʼ tu didzaʼ gate ga rëʼ, \v 21 pero bitiʼ tséajlëʼu le ilaʼnnë́ʼ tuʼ nadödi choáʼgaquiëʼ ilaʼbö́ʼ nísiëʼ Pablo. Chigulún tsutsu xtídzëʼë gulaʼnnë́ʼ gunëʼ Dios légaquiëʼ xíguiaʼ channö cabí ilútiëʼ lëʼ. Bitiʼ bi ilëʼaj ilahuëʼ ga idxinrö ilútiëʼ lëʼ. Chizóagaquiëʼ taʼbözëʼ siʼ lu noʼo gunuʼ le ilaʼnábinëʼ liʼ. \p \v 22 Níʼirö bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gunná béʼenëʼ-biʼ cuntu nu guië́biʼ lë naʼ chigúdxibiʼ lëʼ, ateʼ níʼirö busö́l-lëʼë-biʼ biʼi ni. \s1 Ridxinëʼ Pablo lahuëʼ Félix, bönniʼ rinná bëʼë luyú naʼ \p \v 23 Níʼirö bönniʼ lo naʼ bulidzëʼ chopëʼ bönniʼ nacuʼë tu gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la lu náʼagaquiëʼ tu tuëʼ, ateʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ uluʼcözëʼ chopa gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la taʼzëʼe níʼagaquiëʼ, en tsónnalalaj yuʼ chiëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la dxíagaquiëʼ böaʼ, en chopa gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la iluʼë yaga tuchiʼ para tsöjáquiëʼ yödzö Cesarea idú ridödi xtsöʼ. \v 24 Lëscaʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ uluʼcözëʼ-baʼ tu böaʼ cuíëʼ-baʼ Pablo, ateʼ ilaʼchë́ʼë lëʼ dxíʼadoʼ, cabí bi gaca queëʼ, para idxinëʼ lahuëʼ Félix, bönniʼ lo rinná bëʼë uláz que Roma. \p \v 25 Gusö́l-lëʼë caʼ tu guichi le rnna caní: \p \v 26 “Nedaʼ, Claudio Lisias, ruzúajaʼ quiuʼ lu guichi, bönniʼ lo unná bëʼ, Félix. Rugapaʼ Dios liʼ. \p \v 27 ’Bönniʼ ni risö́l-laʼa-nëʼ quiuʼ, gulaʼzönëʼ bönniʼ judío lëʼ, en gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ lëʼ. Cateʼ gúquibeʼedaʼ nababëʼ Roma, guchë́ʼgacaʼ-nëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en busöláʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ judío naʼ. \v 28 Gúʼunidaʼ inözdaʼ bizxi benëʼ, lë naʼ tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ bönniʼ judío, ateʼ guchëʼa-nëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ légaquiëʼ. \v 29 Cateʼ buédxi didzaʼ, gunözdaʼ tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ ca naca le rinná bëʼ xibá quégaquiëʼ, en bitiʼ bi nabáguëʼë bönniʼ ni para nu guti lëʼ, o nu cuʼu lëʼ lidxi guíë. \v 30 Níʼirö cateʼ bidxín nu gudíxjöiʼi nedaʼ taʼbö́ʼ nísiëʼ yuguʼ bönniʼ judío lëʼ, laʼ gusö́l-laʼteaʼ lëʼ ga zuʼ, ateʼ gunná béʼegacadaʼ-nëʼ bönniʼ ni tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ ilaʼdxinëʼ loʼ liʼ, para ilaʼguíxjöiʼinëʼ liʼ bi didzaʼ nápagaquiëʼ lëʼ. ¡Dios gun tsáhuëʼë liʼ!” \p \v 31 Níʼirö bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼguélëʼë Pablo, en gulunëʼ ca naʼ chigunná béʼenëʼ légaquiëʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë lëʼ yödzö Antípatris, niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö. \v 32 Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la taʼzëʼe níʼagaquiëʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén, ateʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la dxíagaquiëʼ böaʼ buluʼúʼë nöza, dzágagaquiëʼ Pablo. \v 33 Cateʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la nachë́ʼgaquiëʼ Pablo bilaʼdxinëʼ Cesarea, buluʼnödzjëʼ guichi naʼ lu nëʼë bönniʼ rinná bëʼë uláz que Roma, en buluʼsudxinëʼ Pablo lahuëʼ. \v 34 Gudödi bulabëʼ bönniʼ unná bëʼ guichi naʼ, gunábinëʼ Pablo gazxi bönniʼ lëʼ. Cateʼ gúquibeʼenëʼ nababëʼ luyú Cilicia, \v 35 gudxëʼ lëʼ: \p —Yö́nidaʼ le innóʼ cateʼ ilaʼdxín ni nupa tuʼzegui liʼ didzaʼ. \p Níʼirö gunná béʼenëʼ ilún chiʼë lëʼ lu yuʼu yúlahuiʼ ga riböʼë Herodes, bönniʼ rinná bëʼë, para uchiʼa usörö́ëʼ bönachi. \c 24 \s1 Pablo ruʼë didzaʼ uláz queëʼ lahuëʼ Félix \p \v 1 Cateʼ chibizáʼa gayuʼ dza, bidxinëʼ Ananías, bixúz lo, niʼ, ateʼ dzágagaquiëʼ lëʼ bal-lëʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en Tértulo, tu bönniʼ nazë́ʼedeʼenëʼ didzaʼ. Bilaʼdxinëʼ lahuëʼ bönniʼ unná bëʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ Pablo. \v 2 Cateʼ chibuluʼlidzëʼ Pablo, ateʼ bidxinëʼ niʼ, gusí lahuëʼ Tértulo ruzéguiʼë lëʼ didzaʼ, rnnëʼ: \p —Bönniʼ lo unná bëʼ, Félix. Niʼa quiuʼ liʼ ruziʼtuʼ xibé le run tsahuiʼ netuʼ, ateʼ lu yöl-laʼ réajniʼi quiuʼ rinná béʼenuʼ dxiʼa bönachi uládz queë́tuʼ. \v 3 Yúguʼtë lë ni ruzíʼticaʼstuʼ xibé gátiʼtës, ateʼ idú ládxiʼtuʼ rëtuʼ liʼ: “Xclenuʼ.” \v 4 Naʼa, para cabí upízxjarötuʼ liʼ, rátaʼyuaʼ loʼ gun zxön ládxuʼu, yönnuʼ tu le doʼ guíëtuʼ liʼ. \v 5 Gúquibeʼetuʼ bönniʼ ni rigúʼu yö́l-lëʼë bönachi, en runëʼ ga taʼdáʼbaguëʼë yúlahuiʼ yuguʼ bönniʼ judío nacuʼë idútë yödzölió, en náquiëʼ bönniʼ lo quégaquiëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ bönniʼ Nazaret naʼ. \v 6 Lëscaʼ gúʼunnëʼ gun dítjanëʼ yudoʼ queë́tuʼ. Que lë ni naʼ guzxöntuʼ-nëʼ, en gúʼunituʼ uchiʼa usörötuʼ lëʼ ca naca xibá queë́tuʼ. \v 7 Níʼirö Lisias, bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la bidxinëʼ ga zóatuʼ, en lu yöl-laʼ síniaʼ zxön bugǘëʼ bönniʼ ni lu naʼtuʼ. \v 8 Níʼirö gunná béʼenëʼ Lisias naʼ ídigaca nupa tuʼzegui lëʼ didzaʼ loʼ liʼ. Naʼa, liʼ caz, cateʼ rinabi yúdxinuʼ-nëʼ Pablo ni, huáca inö́zinuʼ gate ga rëʼ yúguʼtë lë ni ruzéguituʼ lëʼ didzaʼ. \p \v 9 Lëscaʼ caní gulaʼnnë́ʼ yuguʼ bönniʼ judío niʼ, gulaʼnnë́ʼ naca caz caní. \v 10 Níʼirö butásö nëʼë bönniʼ rinná bëʼë uláz que Roma naʼ para guʼë didzaʼ Pablo, ateʼ lëʼ bubiʼë didzaʼ, gunnë́ʼ: \p —Idú ládxaʼa quíxjöʼa ca naca le runaʼ, tuʼ chinaca zián iz ruchiʼa rusörö́uʼ le raca quégaca bönachi ladztuʼ. \v 11 Le benaʼ huáca inabuʼ. Bitiʼ réquini chinnu dza bidxinaʼ Jerusalén para tseaj ládxaʼa-nëʼ Dios. \v 12 Bitiʼ yöjxácaʼgaquiëʼ nedaʼ nu ridíl-lalenaʼ didzaʼ, en bitiʼ benaʼ ga uluʼtsatsa bönachi ga naca chila yudoʼ, en cabí lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, en cabí lu yödzö. \v 13 Bitiʼ caʼ gaca uluʼbéaj liëʼ yuguʼ lë ni tuʼzéguiëʼ nedaʼ didzaʼ. \v 14 Lë ni rixóalëpaʼ loʼ. Ca runaʼ xichinëʼ Dios quégaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ nalëbi ca le tuʼsë́dinëʼ légaquiëʼ, pero bönniʼ judío ni tuʼë le: Le ridáʼbagaʼ Dios, tuʼ réajlëʼa yúguʼtë le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, encaʼ yúguʼtë le buluʼzúajëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 15 Ca naʼ légaquiëʼ tunëʼ löza Dios, lëscaʼ nedaʼ runaʼ löza Dios, usubanëʼ nupa chinátigaca, bönachi tsahuiʼ, en bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ. \v 16 Que lë ni naʼ ruíʼi ládxiʼticaʼsaʼ cabí ibágaʼa le gun ga uxö́s ládxiʼdaʼahuaʼ nedaʼ lahuëʼ Dios o lógaca bönachi. \p \v 17 ’Gudödi zoaʼ ga yúbölö idú chopa tsonna iz, budxinaʼ ga nacuáʼ bönachi uládz quiaʼ para unödzjaʼ dumí le gácalen bönachi yechiʼ, en unödzjaʼ le riguʼa lahuëʼ Dios. \v 18 Tsanni niʼ runaʼ caní, bal-lëʼ bönniʼ judío narúajgaquiëʼ luyú Asia bidixácaʼgaquiëʼ nedaʼ. Niʼ zoaʼ löʼa yudoʼ, nubéaj dxiʼa cuinaʼ ca naca que yudoʼ, en cabí nutubaʼ bönachi zián, en cabí nunaʼ ga uluʼtsatsa bönachi. \v 19 Yuguʼ bönniʼ judío niʼ ral-laʼ ilaʼdxinëʼ loʼ liʼ, en uluʼzéguiëʼ nedaʼ didzaʼ channö nápagaquiëʼ nedaʼ didzaʼ. \v 20 Ilaʼnnátsöquiëʼ bönniʼ judío ni channö buluʼdzö́linëʼ bi le cabí naca dxiʼa benaʼ cateʼ niʼ bidxinaʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ légaquiëʼ. \v 21 Tuz cateʼ niʼ zoaʼ lógaquiëʼ, bëʼa zidzaj didzaʼ, gunníaʼ: “Ruchiʼa rusöröliʼ nedaʼ naʼa tuʼ runaʼ löza uluʼbán nupa chinátigaca.” \p \v 22 Cateʼ biyönnëʼ Félix didzaʼ ni, en dxíʼadoʼ chinö́zinëʼ ca naca que lë naʼ rusë́dinëʼ Pablo, buzë́ láhuiʼsëʼ caʼ didzaʼ bizxaj ni, gunnë́ʼ: \p —Catiʼ idxinëʼ Lisias, bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, údxi yö́nidaʼ ca naca didzaʼ bizxaj queë́liʼ. \p \v 23 Níʼirö Félix gunná béʼenëʼ tu bönniʼ nacuʼë lu nëʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la zoëʼ niʼ, gun chiʼë Pablo, pero guʼë lëʼ lataj tëʼ löʼa, en bitiʼ uzáguëʼë xinö́zgaquiëʼ böchiʼ luzë́ʼë duyúgaquiëʼ lëʼ bi dxin ilunëʼ queëʼ. \p \v 24 Chopa tsonna dza gudzé, bidëʼ leyúbölö Félix naʼ. Drusila, nigula queëʼ dzáganu lëʼ. Nácanu nigula judío. Félix bulidzëʼ Pablo, ateʼ buzë́ náguiëʼ xtídzëʼë ca naca le réajlëʼëruʼ Jesucristo. \v 25 Cateʼ bëʼë didzaʼ Pablo ca ral-laʼ gácaruʼ tsahuiʼ, en inná beʼe cuinruʼ, ateʼ idxinruʼ ga uchiʼa usörö́ëʼ Dios rëʼu dza siʼ zaʼ, níʼirö gudxi bidzö́binëʼ Félix, en gudxëʼ Pablo: \p —Guyéaj naʼa. Cateʼ gapaʼ lataj ulidzaʼ liʼ. \p \v 26 Lëscaʼ gúʼunnëʼ Félix siʼë dumí le unödzjëʼ Pablo lëʼ para usanëʼ lëʼ, ateʼ que lë ni naʼ, zián luzuí bulidzëʼ Pablo, en bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ. \v 27 Cateʼ bizáʼa chopa iz guyáziëʼ Porcio Festo xilatjëʼ Félix, ateʼ tuʼ gúʼunnëʼ Félix gunëʼ le tsaza ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ judío, bucáʼanëʼ Pablo nadzunëʼ lidxi guíë. \c 25 \s1 Ridxinëʼ Pablo lahuëʼ Festo, bönniʼ unná bëʼ \p \v 1 Bidxinëʼ Festo yödzö Cesarea para tsáziëʼ xilatjëʼ, gáquiëʼ bönniʼ unná bëʼ ulaz que Roma. Cateʼ bizáʼa tsonna dza buzë́ʼë yödzö naʼ, saʼyéajëʼ Jerusalén. \v 2 Cateʼ bidxinëʼ Festo niʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ lo quégaca bönachi judío bilaʼdxinëʼ lahuëʼ para ilaʼnnë́ʼ queëʼ Pablo, ateʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Festo \v 3 bi uzáʼ ládxëʼë quégaquiëʼ, isö́l-lëʼë nupa tsöjxíʼgaca Pablo, para udxinëʼ Jerusalén. Gulë́ʼënnëʼ ilaʼbö́ʼ nísiëʼ lëʼ laʼ nöza para ilútiëʼ lëʼ. \v 4 Bubiʼë didzaʼ Festo, gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Lu yödzö Cesarea nadzunëʼ Pablo, ateʼ ral-laʼ tsejaʼ niʼ cuxö́ huidzaj nisö. \v 5 Que lë ni naʼ, nútiʼtëslöliʼ dë lu náʼaliʼ, ral-laʼ sáʼlenliʼ nedaʼ, en channö nabáguëʼë bönniʼ niʼ xíguiaʼ, huáca uzéguiliʼ-nëʼ didzaʼ niʼ. \p \v 6 Gudzenëʼ Festo Jerusalén idú ca xunuʼ gubidza, ateʼ níʼirö bö́ajëʼ Cesarea. Cateʼ guzáʼ reníʼ iaʼtú dza guröʼë ga ruchiʼa rusörö́ëʼ, en gunná béʼenëʼ nupa tsöjxíʼgaca Pablo. \v 7 Cateʼ chibidxinëʼ Pablo niʼ, yuguʼ bönniʼ judío narúajgaquiëʼ Jerusalén gulaʼguʼë lëʼ lë́ʼalö, en zián le gulaʼnnë́ʼ queëʼ. Buluʼzéguiëʼ lëʼ le tuʼsubáguëʼë lëʼ xíguiaʼ, pero bitiʼ guca uluʼbéaj liëʼ yuguʼ lë naʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ. \v 8 Níʼirö bëʼë didzaʼ Pablo uláz queëʼ, gunnë́ʼ: \p —Bitiʼ bi le ruáʼ döʼ benaʼ que xibá quégaquiëʼ bönniʼ judío, en cabí que yudoʼ quégaquiëʼ, en cabí queëʼ César, bönniʼ Roma, rinná béʼenëʼ rëʼu. \p \v 9 Gúʼunnëʼ Festo gunëʼ le ilaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ judío, ateʼ bubiʼë didzaʼ, gudxëʼ Pablo: \p —¿Rë́ʼënuʼ soʼo Jerusalén, ga naʼ soa nu uchiʼa usörö́ liʼ ca nácagaca lë ni taʼnnë́ʼ quiuʼ? \p \v 10 Bubiʼë didzaʼ Pablo, gudxëʼ lëʼ: \p —Zoa cazaʼ ga röʼö nu ruchiʼa rusörö́ uláz queëʼ César, ga naʼ ral-laʼ uchiʼa usörö́uʼ nedaʼ. Bitiʼ bi huiáʼ döʼ nunaʼ quégaquiëʼ bönniʼ judío, ateʼ chinö́z quézinuʼ lë ni. \v 11 Laʼtuʼ nunaʼ tu le ruáʼ döʼ, o bítiʼtës le run ga ibágaʼa xíguiaʼ gátiaʼ, bitiʼ táʼbagaʼa gátiaʼ. Naʼa, channö cabí nunaʼ ca taʼnnë́ʼ quiaʼ bönniʼ ni, cuntu caz nu dë lu nëʼe udödi nedaʼ lu náʼagaquiëʼ. Rinabaʼ tsejaʼ lahuëʼ César ga udxiʼa urö́ quiaʼ. \p \v 12 Cateʼ Festo chibë́ʼlenëʼ yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ didzaʼ, bubiʼë didzaʼ, gudxëʼ Pablo: \p —Chigunábuʼ tsejuʼ lahuëʼ César. Lahuëʼ César uyijuʼ. \s1 Ruʼë didzaʼ Pablo lahuëʼ Agripa, bönniʼ unná bëʼ \p \v 13 Gudödi chopa tsonna dza, bidxinëʼ Agripa, bönniʼ rinná bëʼë lu yödzö Cesarea, dzáganu Berenice lëʼ, duyúgaquiëʼ Festo. \v 14 Cateʼ chigulaʼcuʼë niʼ zián dza, Festo buluíʼinëʼ Agripa, bönniʼ rinná bëʼë, ca naca queëʼ Pablo. Gudxëʼ lëʼ: \p —Zoëʼ tu bönniʼ ni bucáʼanëʼ Félix lëʼ lidxi guíë. \v 15 Cateʼ guzóaʼ Jerusalén, yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, bilaʼdxinëʼ lahuaʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ bönniʼ ni. Gulaʼnábinëʼ nedaʼ ichugaʼ queëʼ gátiëʼ. \v 16 Nedaʼ bubiʼa didzaʼ, gudxaʼ légaquiëʼ bitiʼ nalë́biguequinëʼ bönniʼ Roma ilaʼchúguiëʼ queëʼ tu bönniʼ gátiëʼ channö cabí ilaʼdxini lahuëʼ nupa tuʼzegui lëʼ didzaʼ, para gaca ubiʼë didzaʼ ca naca lë naʼ taʼnnë́ʼ queëʼ. \v 17 Que lë ni naʼ, cateʼ bilaʼdxinëʼ légaquiëʼ ni, bitiʼ caʼ gudzedaʼ, pero cateʼ guzáʼ guyeaníʼ iaʼtú dza guröʼa ga ruchiʼa rusörö́aʼ, ateʼ gunná béʼedaʼ nupa yöjxíʼgaca bönniʼ ni. \v 18 Cateʼ gulaʼcuʼë ni bönniʼ naʼ tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ, bitiʼ bi gulaʼnnë́ʼ queëʼ ca busacaʼ quiaʼ ilaʼnnë́ʼ. \v 19 Gulaʼnnë́ʼ queëʼ bal-la didzaʼ bizxaj ca naca le taʼyéajlëʼë Dios, en ca naca queëʼ tu bönniʼ lëʼ Jesús, nu naʼ guti, pero Pablo runëʼ tsutsu xtídzëʼë rnnëʼ ni zoëʼ nabanëʼ leyúbölö. \v 20 Tuʼ buchíxidaʼ ca nácagaca lë ni, gunábidaʼ-nëʼ Pablo channö rë́ʼënëʼ tsejëʼ Jerusalén, ga niʼ soa nu uchiʼa usörö́ lëʼ ca nácagaca lë ni. \v 21 Níʼirö cateʼ gunabëʼ Pablo tsejëʼ lahuëʼ Augusto César para uchiʼa usörö́ëʼ lëʼ niʼ, gunná béʼedaʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilún chíʼigarëʼ lëʼ cateʼ gálaʼrö dza isö́l-laʼa-nëʼ lahuëʼ César. \p \v 22 Níʼirö Agripa gudxëʼ Festo naʼ: \p —Lëzcaʼ nedaʼ rë́ʼëndaʼ yö́nidaʼ le innë́ʼ bönniʼ naʼ. \p Festo gudxëʼ lëʼ: \p —Cuxö́ yönnuʼ le innë́ʼ. \p \v 23 Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, len ba zxön bilaʼdxinëʼ Agripa, en Berenice niʼ. Gulaʼyáziëʼ ga ral-laʼ iluʼë didzaʼ, dzágagaquiëʼ légaquiëʼ bönniʼ unná bëʼ, ateʼ gulaʼsö́l-lëʼë nupa tsöjxíʼgaca Pablo. \v 24 Níʼirö Festo gudxëʼ Agripa, bönniʼ unná bëʼ: \p —Bönniʼ unná bëʼ, Agripa, en yúguʼtëliʼ zóaliʼ ni tsözxö́n len netuʼ. Ni zoëʼ riléʼeliʼ-nëʼ bönniʼ naʼ, taʼnnë́ʼ queëʼ yúguʼtë bönniʼ judío nacuʼë Jerusalén, encaʼ nupa nacuáʼ ni, tëʼ nedaʼ ral-laʼ gátiëʼ. \v 25 Runi nedaʼ bitiʼ bi benëʼ le nabáguëʼë xíguiaʼ gátiëʼ, pero tuʼ gunabëʼ lë cazëʼ tsejëʼ ga uchiʼa usörö́ëʼ Augusto César lëʼ, que lë ni naʼ chinunaʼ quiaʼ isö́l-laʼa-nëʼ lahuëʼ Augusto. \v 26 Tuʼ cabí nözdaʼ bi ral-laʼ uzúajaʼ lu guichi le uzegui bönniʼ ni didzaʼ para isö́l-laʼa lu nëʼë César, xanaʼ, que lë ni naʼ nachëʼa-nëʼ loliʼ, en le nácarö lo, nachëʼa-nëʼ loʼ liʼ, Agripa, bönniʼ unná bëʼ, para cateʼ údxi rinábini yudxuʼ-nëʼ, níʼirö inözdaʼ bi ral-laʼ uzúajaʼ lu guichi ca naca queëʼ bönniʼ ni. \v 27 Réquidaʼ bitiʼ naca dxiʼa isö́l-laʼa-nëʼ nu bönniʼ náguëʼë niʼ channö cabí gaca uluʼa le nabáguëʼë. \c 26 \s1 Didzaʼ bëʼë Pablo uláz queëʼ lahuëʼ Agripa, bönniʼ unná bëʼ \p \v 1 Níʼirö Agripa gudxëʼ Pablo: \p —Dë lataj guʼu didzaʼ uláz quiuʼ. \p Buchila nëʼë Pablo lahuëʼ Agripa, ateʼ gusí lahuëʼ ruʼë didzaʼ, rnnëʼ: \p \v 2 —Bönniʼ unná bëʼ, Agripa. Raza ládxaʼa tuʼ dë lataj naʼa guʼa didzaʼ uláz quiaʼ loʼ liʼ ca naca yúguʼtë le tuʼzéguiëʼ bönniʼ judío nedaʼ didzaʼ. \v 3 Raza ládxiʼraʼ tuʼ núnbëʼu yúguʼtë le nalë́biguequinëʼ tunëʼ bönniʼ judío, encaʼ yuguʼ lë ni ridíl-latuʼ didzaʼ. \s1 Yuguʼ le benëʼ Pablo zíʼatëlö \p \v 4 Gunnë́ʼ caʼ Pablo: \p —Nö́zguequi quézinëʼ yúguʼtë bönniʼ judío ca naʼ benaʼ ga gudélaʼtë cuídiaʼ ga nacuáʼ bönachi uládz quiaʼ, encaʼ lu yödzö Jerusalén. \v 5 Nö́zguequi quézinëʼ caʼ, en huáca ilaʼguíxjöʼë ca naʼ benaʼ dza niʼte. Gucaʼ bönniʼ fariseo. Yuguʼ bönniʼ fariseo tuíʼi ládxiʼgacarëʼ ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios ca tunëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ judío. \v 6 Naʼa, zoaʼ ni loliʼ para nu uchiʼa usörö́ nedaʼ tuʼ runaʼ löza Dios, usubanëʼ bönniʼ nati, en gunëʼ ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë lógaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ. \v 7 Tunëʼ löza yuguʼ bönniʼ idxinnu cöʼ diʼa dza queë́tuʼ ilaʼdéliʼnëʼ lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios. Que lë ni naʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, en tunëʼ xichinëʼ rëla, en të dza. Tuʼ runaʼ löza lë ni, nuzéguigaquiëʼ bönniʼ judío nedaʼ. Caní naca, bönniʼ unná bëʼ, Agripa. \v 8 Naʼa, ¿naruʼ réquitseliʼ libíʼiliʼ bitiʼ naca le tséajlëʼëruʼ, usubanëʼ Dios bönniʼ nati? \s1 Pablo gudxía ládxëʼë bönachi queëʼ Cristo \p \v 9 Gunnë́ʼ caʼ Pablo: \p —Lëzcaʼ nedaʼ, zíʼatëlö gúquidaʼ le zián ral-laʼ gunaʼ, táʼbagaʼa-nëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret. \v 10 Caní benaʼ lu yödzö Jerusalén. Guluʼa zián bönachi taʼyéajlëʼ Jesús lidxi guíë, tuʼ buluʼdödëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ. Cateʼ gulútiëʼ bönachi niʼ, bénlenaʼ légaquiëʼ tuz didzaʼ. \v 11 Zián luzuí busacaʼ ziʼa yuguʼ bönniʼ niʼ para uluʼsán ládxiʼgaquiëʼ ca taʼyéajlëʼë Cristo. Caní benaʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Gulédeʼedaʼ légaquiëʼ, ateʼ gudxía ládxaʼa légaquiëʼ ga bidxintë guyijaʼ gapa nacuáʼ yödzö ziʼtuʼ para tsöjxö́ngacaʼ-nëʼ. \s1 Riguíxjöʼë Pablo ca böáquiëʼ queëʼ Cristo \p \v 12 Gunnë́ʼ caʼ Pablo: \p —Para gunaʼ caní guyijaʼ yödzö Damasco, ateʼ bixúz unná bëʼ nasö́l-laʼgaquiëʼ nedaʼ nudö́digaquiëʼ lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ. \v 13 Caní guca, bönniʼ unná bëʼ, Agripa. Cateʼ niʼ saʼyijaʼ laʼ nöza, niʼ naca idú huagubidza, biléʼedaʼ tu beníʼ lúzxiba le buzeníʼrö ca gubidza. Buzeníʼ ga naʼ zoaʼ, en ga nacuáʼ nupa söjácalen nedaʼ. \v 14 Níʼirö yúguʼtëtuʼ gudzö́ʼötuʼ lu yu, ateʼ biyöndaʼ chiʼi nu bulidza nedaʼ. Bëʼë didzaʼ hebreo, gunnë́ʼ: “Saulo, Saulo, ¿bizx que ribía ládxuʼu nedaʼ? Run ziʼ cuinuʼ, ridáʼbaguʼu nedaʼ. Raca quiuʼ ca raca queë́baʼ bëdxi, run ziʼ cuinbaʼ, richéguʼbaʼ yaga tuchiʼ le túndëʼë-baʼ ziʼ.” \v 15 Níʼirö gudxaʼ-nëʼ: “¿Nuzxi liʼ, Xan?” Xanruʼ gudxëʼ nedaʼ: “Nedaʼ ni Jesús, Nu naʼ ribía ládxuʼu. \v 16 Naʼa, guyasa, en guzuí, tuʼ buluíʼi lahuaʼ liʼ naʼa, para uzóaʼ liʼ gunuʼ xichinaʼ, en gunuʼ ba nalí que lë ni chibiléʼenuʼ, encaʼ quégaca le uluíʼidaʼ liʼ, uluíʼi lahuaʼ ga zuʼ. \v 17 Usöláʼ liʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ uládz quiuʼ, en lu náʼagaquiëʼ bönniʼ izáʼa, lógaca nupa niʼ risö́l-laʼa liʼ naʼa. \v 18 Risö́l-laʼa liʼ ga naʼ nacuʼë para gunuʼ ga uluʼhuöálaj guiö́j lógaquiëʼ, en uluʼhuöáquiëʼ queëʼ Dios, en uluʼcáʼanëʼ le naca chul-la que dul-laʼ, en ilaʼdxinëʼ lu beníʼ. Uluʼrúajëʼ lu naʼ Satanás tuʼ xihuiʼ, en ilaʼyáziëʼ lu nëʼë Dios. Channö ilaʼyéajlëʼë nedaʼ, Dios uniti lahuëʼ légaquiëʼ, en ugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ, ateʼ ilaʼdéliʼnëʼ ilaʼbábalenëʼ bönachi chinubéajëʼ Dios quez queëʼ.” \s1 Benëʼ Pablo ca naca le buluíʼinëʼ Xanruʼ lëʼ \p \v 19 Gunnë́ʼ caʼ Pablo: \p —Qui lë ni naʼ, bönniʼ unná bëʼ, Agripa, bitiʼ gudáʼbagaʼa gunaʼ le buluíʼinëʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, nedaʼ. \v 20 Buzéajniʼidaʼ nupa nacuáʼ yödzö Damasco, en gudödi niʼ nupa nacuáʼ Jerusalén, en nupa nacuáʼ luyú Judea, en bönachi yuguʼ yödzö ziʼtuʼ para uluʼbíʼi ládxiʼgaca, en uluʼhuöáca queëʼ Dios, en ilún le ilaca bëʼ chibuluʼbíʼi ládxiʼgaca. \v 21 Tuʼ benaʼ caní, yuguʼ bönniʼ judío gulaʼzönëʼ nedaʼ cateʼ niʼ zoaʼ löʼa yudoʼ, en gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ nedaʼ. \v 22 Níʼirö gúcalenëʼ Dios nedaʼ, ateʼ ga ridxintë naʼa dza zoaʼ idú ládxaʼa, runaʼ ba nalí lógaquiëʼ bönniʼ cáʼasö, en lógaquiëʼ bönniʼ lo. Bitiʼ ruáʼa didzaʼ yúbölö, pero ca gulaʼnnasëʼ zíʼalö bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, encaʼ ca gunnë́ʼ Moisés ca ral-laʼ gaca. \v 23 Gulaʼnnë́ʼ: “Quiʼi sáquëʼë Cristo, en tödi gátiëʼ, gáquiëʼ nu isí lo ubán tsaz lu yöl-laʼ guti, para uluʼë lahui naca löza ilaʼdxín bönachi lataj beníʼ, en gaca libán que lë ni lógaca bönachi uládz queë́tuʼ, encaʼ lógaca bönachi izáʼa.” \s1 Pablo ruzéajniʼinëʼ Agripa para tséajlëʼë Cristo \p \v 24 Cateʼ chibë́ʼë Pablo yuguʼ didzaʼ ni, le bëʼë uláz queëʼ, níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ Festo, gunnë́ʼ: \p —¡Nachixi icjuʼ, Pablo! ¡Tuʼ nazë́dadoʼo, chiguchixi icjuʼ! \p \v 25 Níʼirö Pablo gudxëʼ lëʼ: \p —Bitiʼ nachixi icjaʼ, reaʼ liʼ, Festo, ateʼ didzaʼ ni ruáʼa naca idútë li, en naca lesacaʼ. \v 26 Lë cazëʼ Agripa, bönniʼ ni rinná bëʼë, nö́zinëʼ yuguʼ lë ni, en que lë ni naʼ, idú ládxaʼa ruáʼa didzaʼ lahuëʼ lëʼ. Nö́zinëʼ yuguʼ lë ni, tuʼ cabí guca bagáchiʼsö lë naʼ guca. \v 27 Bönniʼ unná bëʼ, Agripa. ¿Naruʼ réajlëʼu le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? Nözdaʼ réajlëʼu lë ni. \p \v 28 Níʼirö Agripa gudxëʼ Pablo: \p —Iaʼlátiʼsö laʼ réquinuʼ idéliʼnuʼ nedaʼ para gacaʼ queëʼ Cristo. \p \v 29 Pablo gudxëʼ lëʼ: \p —Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios rë́ʼëndaʼ, sal-laʼ iaʼlátiʼsö o yenniʼ, calë́gasö liʼ, pero lëscaʼ yúguʼtë nupa ni taʼyöni nedaʼ, gácaliʼ idú ca nacaʼ nedaʼ, néquidaʼ queëʼ Cristo, pero calëga gágaʼliʼ du guíë ca ni nágaʼa nedaʼ. \p \v 30 Cateʼ budxi bëʼë Pablo didzaʼ ni, guzuínëʼ bönniʼ lo unná bëʼ naʼ, ateʼ gulazuínëʼ caʼ bönniʼ rinná bëʼë, en Berenice, en nupa rö́ʼlengaca légaquiëʼ. \v 31 Cateʼ bilaʼrúajëʼ quez, guluíʼi xtídzaʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: \p —Bitiʼ bi nunëʼ bönniʼ ni le nabáguëʼë xíguiaʼ gátiëʼ, en calëga tsáziëʼ lidxi guíë. \p \v 32 Agripa gudxëʼ Festo: \p —Huáca usanuʼ-nëʼ bönniʼ ni laʼtuʼ cabí gunabëʼ tsejëʼ lahuëʼ César ga uchiʼa usörö́ëʼ lëʼ. \c 27 \s1 Taʼsö́l-lëʼë Pablo yödzö Roma \p \v 1 Cateʼ chigulunëʼ quégaquiëʼ ilaʼsö́l-lëʼë netuʼ lëʼe barco para tséajtuʼ yödzö Roma, luyú Italia, gulaʼguélëʼë Pablo, en iaʼbal-lëʼ nupa nadzúngaca, ateʼ buluʼdödëʼ légaquiëʼ lu nëʼë Julio, tu bönniʼ rinná béʼenëʼ tu cöʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la nazíʼi le: Bönniʼ Queëʼ Augusto Röjáquiëʼ Gudil-la. \v 2 Gurentuʼ tu lëʼe barco que luyú Adramitio, le ral-laʼ tödi yuguʼ yödzö gapa taʼdxín barco ga naca luyú Asia, ateʼ yúʼusötuʼ caʼ lëʼe barco naʼ, buzáʼatuʼ yödzö Cesarea. Aristarco, tu bönniʼ yödz Tesalónica, le nababa luyú Macedonia dzáguiëʼ netuʼ. \v 3 Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, bidxintuʼ yödzö Sidón, ateʼ niʼ Julio, bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ, bëʼë Pablo lataj tsejëʼ ga nacuʼë böchiʼ luzë́ʼë para ilácalenëʼ lëʼ bi riyadzaj queëʼ. \v 4 Gudödi niʼ, bubentuʼ lëʼe barco, ateʼ buzáʼatuʼ niʼ. Gudö́dituʼ tsöláʼa ga dë luyú bidxi Chipre ga röʼö dxi böʼ naʼ recja, tuʼ zaʼ sacaʼ lotuʼ böʼ recja lu nísadoʼ naʼ. \v 5 Níʼirö gudö́dituʼ lu nísadoʼ ga naláʼ luyú Cilicia, en luyú Panfilia, ateʼ bidxintuʼ Mira, tu yödzö nababa luyú Licia. \p \v 6 Bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en nachë́ʼë netuʼ, yöjxáquiëʼ tu barco niʼ narúaj yödzö Alejandría que luyú Egipto, barco naʼ zeaj luyú Italia ga röʼ yödzö Roma. Guluʼë netuʼ lëʼe barco naʼ. \v 7 Guzáʼ barco naʼ tsahuiʼ ládxiʼdoʼ zián dza, ateʼ len yöl-laʼ rizácaʼsö bidxintuʼ ga naláʼ tu luyú bidxi lu nísadoʼ naʼ nazíʼi le Gnido, ateʼ tuʼ ruzagaʼ netuʼ böʼ naʼ recja, gudö́dituʼ tsöláʼa luyú bidxi nazíʼi le Creta ga röʼö dxi böʼ naʼ recja, en bidxintuʼ ga naláʼ yödzö Salmón luyú Creta naʼ. \v 8 Lu yöl-laʼ rizácaʼsö gudö́dituʼ tsöláʼa ga dë luyú bidxi Creta naʼ, en bidxintuʼ tu lataj ga taʼdxín barco, nazíʼi le Buenos Puertos, le dë galaʼ ga naʼ dë yödzö Lasea. \p \v 9 Tuʼ chigudzédaʼatuʼ, chigulaʼ zoa bönadxi gaca ditaj bítiʼtës barco rizáʼ lu nísadoʼ naʼ, tuʼ chigudödi yuguʼ dza tunëʼ gubasa cateʼ siʼ idxín beoʼ ziaga cateʼ récjadaʼ böʼ. Que lë ni naʼ Pablo buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, \v 10 rnnëʼ: \p —Libiʼiliʼ, bönniʼ, réquibeʼedaʼ ga tseaj barco ni, huazóa bönadxi gaca ditaj barco ni, en yuaʼ dzöʼö lëʼe, en lëscaʼ soa bönadxi queë́ruʼ gátiruʼ. \p \v 11 Bönniʼ naʼ, rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, guyéajlëʼërëʼ le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ naʼ dë lu nëʼë barco, en bönniʼ xan caz, ca le gunnë́ʼ Pablo. \v 12 Tuʼ cabí naca dxiʼa lataj niʼ ga taʼdxín barco, nazíʼi le Buenos Puertos, para uluʼgáʼanëʼ niʼ yuguʼ beoʼ ziaga, que lë ni naʼ laʼtuʼbiquiʼ yúguʼtë bönniʼ nacuʼë lëʼe barco naʼ gulún tuz xtídzaʼgaquiëʼ uluʼzë́ʼë niʼ, channö huáca ilaʼdxinëʼ ga taʼdxín barco lu yödzö Fenice, lëscaʼ dë luyú bidxi naʼ nazíʼi le Creta, le dë tsöláʼa ga ribía gubidza, ateʼ gulë́ʼënnëʼ uluʼgáʼanëʼ niʼ yuguʼ beoʼ ziaga. \s1 Recja böʼ budunuʼ lu nísadoʼ \p \v 13 Tuʼ recja tu böʼdoʼ le zaʼ sacaʼ tsöláʼa ga ridödi gubidza beoʼ ziaga, téquinëʼ chiraca ilunëʼ ca të́ʼënnëʼ, ateʼ buluʼlisëʼ guíë ziʼi nagaʼ du guíë le ruzóa dxisö barco, ateʼ gudödi barco naʼ galaʼ raʼ luyú bidxi naʼ nazíʼi le Creta. \v 14 Iaʼtú chíʼisö caʼ, guyecja tu böʼ budunuʼ zaʼ lotuʼ, nazíʼi le Euroclidón. \v 15 Tuʼ ruzéaj böʼ naʼ recja barco naʼ tsöláʼalö, ateʼ tuʼ cabí guca tseaj barco ga zaʼ böʼ, níʼirö bë́ʼëtuʼ lataj böʼ naʼ buzéaj barco naʼ ga rë́ʼëni. \v 16 Cateʼ gudödi barco naʼ ga bidxintuʼ tsöláʼa tu luyú bídxidoʼ nazíʼi le Cauda, tsöláʼa niʼ ga bitiʼ récjadaʼ böʼ, lu yöl-laʼ rizácaʼsö buchísatuʼ bárcodoʼ náʼayöj barco zxön naʼ yúʼutuʼ. \v 17 Gudödi burentuʼ le lahui barco zxön naʼ, níʼirö bégaʼratuʼ barco zxön naʼ. Zxante barco naʼ buchö́lituʼ du, para cabí iláʼa lu le ridxía nisa naʼ. Tuʼ gúdxituʼ tödi barco naʼ, en inídxiʼ lu yuzxi lu nísadoʼ naʼ, buzö́tjatuʼ lariʼ que, le rutubi böʼ rusáʼ barco naʼ. Canísö bë́ʼëtuʼ lataj böʼ naʼ recja buzéaj barco. \v 18 Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, en niʼ ruzéajdaʼ böʼ budunuʼ recja barco naʼ, níʼirö gurúʼunatuʼ lu nísadoʼ latiʼ yuaʼ dzöʼö lëʼe barco naʼ. \v 19 Dza bunni, len naʼ cuintuʼ gurúʼunatuʼ le tun dxin que barco naʼ lu nísadoʼ. \v 20 Cateʼ chiguca zián dza bitiʼ riléʼetuʼ gubidza, en nitú bölaj, en tuʼ récjadaʼ böʼ naʼ ruzéaj barco naʼ yúʼutuʼ, bítiʼrö runtuʼ löza ulatuʼ. \p \v 21 Tuʼ chiguca zián dza bitiʼ nágutuʼ, guzuínëʼ Pablo gatsaj láhuiʼlö légaquiëʼ, en gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Libiʼiliʼ, bönniʼ, dxíʼarö guca laʼtuʼ uzë́ nágaliʼ nedaʼ, en cabí uzáʼaruʼ luyú Creta, en cabí udutságaruʼ lë ni riguíʼi rizácaʼruʼ, en yuguʼ lë ni raca ditaj que barco ni. \v 22 Naʼa, reaʼ libíʼiliʼ: Tsutsu guliʼgún ládxiʼliʼ, tuʼ cabí gátiliʼ nituliʼ libíʼiliʼ tscaliʼ zóaliʼ ni, sal-laʼ gaca ditaj barco ni. \v 23 Caní gaca tuʼ buduluíʼi lahuëʼ nedaʼ gudiyëla tu gubáz láʼayi queëʼ Dios. Dios ni néquidaʼ queëʼ, en runaʼ xichinëʼ. \v 24 Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “Pablo, bitiʼ gádxinuʼ. Run bayudxi idxinuʼ lahuëʼ César. Tuʼ nadxíʼinëʼ Dios liʼ, usölë́ʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼlen liʼ lëʼe barco ni.” \v 25 Que lë ni naʼ, tsutsu guliʼgún ládxiʼliʼ, tuʼ ruzxöni ládxaʼa-nëʼ Dios, gaca ca naʼ chigudxëʼ gubáz láʼayi queëʼ nedaʼ. \v 26 Caní gaca sal-laʼ run bayudxi gaca ditaj barco ni tu luyú bídxidoʼ, ga niʼ tsöjcáʼana rëʼu. \p \v 27 Cateʼ niʼ chigudödi chidáʼ dza, ateʼ böʼ naʼ recja ruzéaj barco naʼ lu nísadoʼ nazíʼi le Adriático, idú ladxiʼ yëla guléquinëʼ bönniʼ tunëʼ dxin lu barco naʼ chizóa idxín barco galaʼ tu luyú bidxi. \v 28 Gulaʼrúʼunëʼ du lu nísadoʼ naʼ, ateʼ gulaʼnö́zinëʼ galaj ösa naca ga bidxintë ga rëʼ lu nisa. Cateʼ gudödi barco naʼ iaʼlátiʼdoʼ, gulaʼrúʼunëʼ du naʼ leyúbölö, en gulaʼnö́zinëʼ chinaca chinu ösa. \v 29 Tuʼ guládxinëʼ tsöjdín barco naʼ lu guiö́j, que lë ni naʼ, tsöláʼa láhuilö que barco gulaʼrúʼunëʼ lu nísadoʼ tapa guíë ziʼi nágaʼgaca du guíë le tuʼzóa dxisö barco lu nisa. Lu yöl-laʼ ruúbi ruguíʼisö ládxiʼdoʼgaquiëʼ gulaʼbözëʼ tseníʼ. \v 30 Níʼirö gulë́ʼënnëʼ bönniʼ tunëʼ dxin lu barco uluʼzxúnnajëʼ lëʼe barco naʼ. Buluʼzötjëʼ bárcodoʼ naʼ dë lahui barco zxön naʼ lu nísadoʼ. Gulunëʼ ca të́ʼënnëʼ iluʼë iaʼlatiʼ ziʼtuʼ guíë ziʼi naʼ nagaʼ du guíë le ruzóa dxisö barco naʼ, le zoa sacaʼ tsöláʼa láhuilö. \v 31 Níʼirö Pablo gudxëʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, tsözxö́n len bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la, gunnë́ʼ: \p —Channö cabí uluʼgáʼanëʼ bönniʼ ni lëʼe barco ni, bitiʼ gaca uláliʼ. \p \v 32 Níʼirö bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼchúguiëʼ du nagaʼ bárcodoʼ naʼ, ateʼ guluʼë lataj gubixi lu nísadoʼ. \p \v 33 Cateʼ chizáʼ reníʼ, Pablo gútaʼyuëʼ lógaquiëʼ bi ilahuëʼ yúguʼtëʼ. Gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Naʼa chiguca chidáʼ dza rubéaj yëla loliʼ, en runliʼ gubasa, bitiʼ bi náguliʼ. \v 34 Que lë ni naʼ, rátaʼyuaʼ loliʼ gáguliʼ para huöáca ládxiʼliʼ, tuʼ cabí gátiliʼ nituliʼ libíʼiliʼ. \p \v 35 Cateʼ Pablo budxi bëʼë didzaʼ ni, gudélëʼë yöta xtila, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Caní benëʼ lógaquiëʼ yúguʼtëʼ. Níʼirö buzxuzxjëʼ yöta xtila naʼ, en gusí lahuëʼ rahuëʼ. \v 36 Níʼirö bilaʼdipa ládxiʼgaquiëʼ yúguʼtëʼ, en gulahuëʼ. \v 37 Tscatuʼ zóatuʼ lëʼe barco naʼ, gúcatuʼ idú chopa gayuáʼ yuʼ tsónnalalaj yuʼ chizxópatuʼ. \v 38 Gudödi gulahuëʼ, en buluʼhuö́ljanëʼ, níʼirö gulaʼrúʼunëʼ zxoaʼ xtila dë lëʼe barco naʼ lu nisa, para uluʼlahuëʼ yuaʼ dzöʼö lëʼe barco naʼ. \s1 Raca ditaj barco lu nísadoʼ \p \v 39 Cateʼ chiguca lahuiʼ dza, yuguʼ bönniʼ tunëʼ dxin lu barco naʼ bitiʼ buluʼúnbëʼë luyú naʼ. Bilaʼléʼenëʼ ga röjrö́ʼ nisa zxön naʼ gatsaj láhuiʼlö luyú bidxi naʼ, en dë lataj niʼ ga naca lachiʼ raʼ nísadoʼ. Gulë́ʼënnëʼ ilunëʼ ga tsaza barco naʼ ga niʼ. \v 40 Níʼirö buluʼsedxëʼ yuguʼ du guíë nágaʼgaca yuguʼ guíë ziʼi tuʼzóa dxisö barco naʼ, en buluʼsanëʼ léguequi, ateʼ gulaʼbixi lu nísadoʼ. Buluʼsedxëʼ caʼ du nagaʼ nëʼe yaga le ruzecaj rudxíʼi barco. Níʼirö buluʼchisëʼ lariʼ que le rutubi böʼ, le zoa tsöláʼa láhuilö barco naʼ, ateʼ níʼirö gusí lo ridödi barco sacaʼ ga röjrö́ʼ nísadoʼ gatsaj láhuiʼlö luyú bidxi naʼ. \v 41 Cateʼ bidxín barco naʼ tu lataj ga ridzaga chopa nisa, niʼ binidxiʼ tsöláʼa láhuilö barco naʼ lu yuzxi lu nísadoʼ naʼ, ateʼ bugáʼanasö barco naʼ ga niʼ. Bítiʼrö guca bi utá le, ateʼ tsöláʼa cúdziʼlö barco naʼ, gusí lo riguitsaj nísadoʼ naʼ le, len yöl-laʼ rizáʼ que. \v 42 Níʼirö bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ bönniʼ nadzúngaquiëʼ, para cabí ilaʼzxúnnajëʼ, ilaʼzxóëʼ lu nisa naʼ. \v 43 Bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gúʼunnëʼ usölë́ʼ Pablo, ateʼ gunná béʼenëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la cabí ilunëʼ ca naʼ të́ʼënnëʼ. Níʼirö gunná béʼenëʼ bönniʼ taca ilaʼzxóëʼ lu nisa, zíʼalö légaquiëʼ ilaʼyáziëʼ lu nisa para ilaʼdxinëʼ luyú bidxi. \v 44 Gunná béʼenëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ nagáʼanagaquiëʼ ilaʼzxóëʼ lu yaga dzöʼö láhuilö barco, en iaʼbal-lëʼ láhuigaca yágadoʼ que barco naʼ. Caní guca, buluʼlë́ʼ yúguʼtëʼ. Canísö bilaʼdxinëʼ luyú bidxi naʼ. \c 28 \s1 Le benëʼ Pablo luyú bidxi nazíʼi le Malta \p \v 1 Cateʼ chibulatuʼ yúguʼtëtuʼ, gunöztuʼ luyú bidxi ga naʼ zóatuʼ nazíʼi le Malta. \v 2 Bönniʼ xidzaʼ nacuʼë luyú bidxi naʼ lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quégaquiëʼ gulunëʼ netuʼ bal. Gulaʼbéquiëʼ guíʼ, ateʼ buluʼlidzëʼ netuʼ yúguʼtëtuʼ iditsëʼe cuintuʼ, tuʼ ralaj guiö́j, en rundaʼ ziaga. \v 3 Níʼirö Pablo gúchëʼë tu tsölén huága zxisi bídxidoʼ, en cateʼ guluʼë le lu guíʼ, birúajbaʼ tubaʼ bëla síniaʼ lëʼe huágadoʼ, rizxúnnajbaʼ bö́chila que guíʼ naʼ, ateʼ yöjtíʼinibaʼ yen nëʼë Pablo. \v 4 Cateʼ bönniʼ xidzaʼ naʼ bilaʼléʼenëʼ bëla naʼ, nálaʼbaʼ yen nëʼë Pablo, gulë́ʼ tuëʼ iaʼtúëʼ: \p —Le nácatë bönniʼ ni náquiëʼ nu ruti bönachi. Sal-laʼ bulë́ʼ lu nísadoʼ, dios queë́ruʼ lëʼ Tsahuiʼ bitiʼ ruʼë lëʼ lataj soëʼ ibanëʼ. \p \v 5 Gudxibi nëʼë Pablo, en busládzuʼë-baʼ bëla síniaʼ naʼ. Yöjxóatëbaʼ lu guíʼ, ateʼ lëʼ bitiʼ bi guca queëʼ. \v 6 Bönniʼ xidzaʼ nacuʼë niʼ tuʼyúëʼ Pablo, bátacalö cöʼë gui, o tsö́ʼötëʼ gátiëʼ. Níʼirö cateʼ chigudzé taʼbözëʼ, en bilaʼléʼenëʼ bitiʼ bi raca queëʼ, iaʼtú le guléquinëʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ naca cazëʼ tu dios. \p \v 7 Lataj níʼisö dë xiyúëʼ Publio, bönniʼ lo que luyú bidxi naʼ, ateʼ bönniʼ ni benëʼ netuʼ bal. Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ guluʼë netuʼ lidxëʼ idú tsonna dza. \v 8 Dza naʼ dëʼ réʼenëʼ xuzëʼ Publio naʼ, yuʼë xilá, en réʼenëʼ huëʼ rön. Guyáziëʼ Pablo söjyúëʼ lëʼ, en gudödi bulidzëʼ Dios, níʼirö guxóa nëʼë bönniʼ huëʼ naʼ, en bunëʼ lëʼ. \v 9 Tuʼ benëʼ Pablo lë ni, lëscaʼ bilaʼdxín nupa teʼe ga zoëʼ, nacuáʼ luyú bidxi niʼ, en buluʼhuöáquiëʼ. \v 10 Yuguʼ bönniʼ ni gulunëʼ netuʼ bal, en zián le gulunëʼ queë́tuʼ. Cateʼ chizóa uzáʼatuʼ luyú niʼ, buluʼnödzjëʼ yuguʼ le naquínituʼ queë́tuʼ. \s1 Ridxinëʼ Pablo lu yödzö Roma \p \v 11 Cateʼ chiguca tsonna beoʼ zóatuʼ niʼ, níʼirö gurentuʼ tu lëʼe barco que yödzö Alejandría, le bugáʼana luyú bidxi naʼ yuguʼ beoʼ ziaga. Barco ni dáʼgaca tsöláʼa láhuilö budóʼ yaga lë́guequi Cástor, en Pólux, dios bilidiʼ quégaca bönachi Alejandría naʼ. \v 12 Buzáʼa barco naʼ ga niʼ, ateʼ bidxín yödzö Siracusa, ga niʼ bugáʼanatuʼ tsonna dza. \v 13 Buzáʼatuʼ niʼ, ateʼ gudö́dituʼ tsöláʼalö luyú niʼ, en bidxintuʼ yödzö Regio. Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, tuʼ recja böʼ zaʼ sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga, buzáʼatuʼ niʼ, ateʼ dza buropi naʼ bidxíntëtuʼ yödzö Puteoli luyú Italia. \v 14 Lu yödzö naʼ yöjxácaʼtuʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulátaʼyuëʼ lotuʼ ugáʼanalentuʼ légaquiëʼ idú xunuʼ dza. Cateʼ bizáʼa dza naʼ buzáʼatuʼ niʼ para tséajtuʼ yödzö Roma, rizëʼe níʼatuʼ. \v 15 Chibilaʼyönnëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Roma chizóa idxintuʼ niʼ, ateʼ bilaʼrúajëʼ idixíʼgalaʼgaquiëʼ netuʼ. Bilaʼdxinëʼ tu yö́dzödoʼ nazíʼi le Yë́ʼëyi Que Apio. Iaʼbal-lëʼ bilaʼdxinëʼ tu lataj nazíʼi le Tsonna Yuʼu Quégaquiëʼ Bönniʼ Yúʼugaquiëʼ Nöza. Cateʼ Pablo biléʼenëʼ légaquiëʼ, bidipa ládxëʼë, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” \p \v 16 Cateʼ bidxintuʼ Roma, bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, guchë́ʼë bönniʼ naʼ nadzúngaquiëʼ, ateʼ budödëʼ légaquiëʼ lu nëʼë tu bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, ateʼ bëʼë Pablo lataj soëʼ queë́zëʼ, zóalenëʼ lëʼ tu bönniʼ rejëʼ gudil-la ruyúëʼ lëʼ. \s1 Runëʼ Pablo libán lu yödzö Roma \p \v 17 Cateʼ chigudödi tsonna dza, bulidzëʼ Pablo yuguʼ bönniʼ lo quégaquiëʼ bönniʼ judío nacuʼë Roma. Cateʼ chibuluʼdubëʼ ga naʼ zoëʼ Pablo, lëʼ gudxëʼ légaquiëʼ: \p —Libíʼiliʼ, bö́chaʼa, sal-laʼ bitiʼ bi benaʼ quégaca bönachi ládzaruʼ, en calëga que le nalë́biruʼ runruʼ ca naʼ gulunëʼ xuz xtóʼoruʼ, yuguʼ bönniʼ judío nacuʼë Jerusalén buluʼdödëʼ nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ Roma nacuʼë Jerusalén, ateʼ buluʼsayjëʼ nedaʼ lidxi guíë. \v 18 Níʼirö cateʼ chigulaʼnabi yúdxinëʼ nedaʼ bönniʼ Roma, gulë́ʼënnëʼ uluʼsanëʼ nedaʼ, tuʼ guléquibeʼenëʼ bitiʼ nabágaʼa xíguiaʼ gátiaʼ. \v 19 Yuguʼ bönniʼ judío niʼ gulaʼdáʼbáguëʼë nupa naʼ gulë́ʼëni uluʼsán nedaʼ, ateʼ ben bayudxi gunabaʼ tsejaʼ lahuëʼ César ga uchiʼa usörö́ëʼ nedaʼ, en calëga para uzéguiaʼ bönachi uládz queë́ruʼ didzaʼ. \v 20 Que lë ni naʼ bulidzaʼ libíʼiliʼ para iléʼedaʼ libíʼiliʼ, en güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ, tuʼ nágaʼa du guíë ni tuʼ runaʼ löza le runruʼ löza rëʼu, bönachi Israel, gácatë lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gataʼ queë́ruʼ. \p \v 21 Níʼirö légaquiëʼ gulë́ʼ Pablo: \p —Bitiʼ ridxini queë́tuʼ guichi le zaʼ luyú Judea ca naca lë naʼ raca quiuʼ, en cuntu nu ridxini nu naca bö́chiʼruʼ judío, nu usiyöni netuʼ channö nu bi rnnë quiuʼ le ruáʼ döʼ. \v 22 Naʼa, rë́ʼënituʼ yö́nituʼ xtídzuʼu, lë naʼ riguinnaj icjuʼ, tuʼ chinö́zituʼ taʼnnë́ bönachi yúguʼtë lataj quégaca nupa nazíʼ lu në́ʼeguequi xibá cubi ni. \p \v 23 Caní guca, buluʼdxíëʼ bëʼ tu dza, ateʼ dza naʼ bilaʼdxinëʼ ziánëʼ ga naʼ zoëʼ Pablo. Gusí lahuëʼ Pablo zíladoʼ, ateʼ niʼ gúl-liʼni buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, en buchila láʼanëʼ le rinná bëʼë Dios. Gúʼunnëʼ uluíʼinëʼ légaquiëʼ naca idútë li libán runëʼ queëʼ Jesús. Para gunëʼ caní bugunëʼ dxin le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, encaʼ le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. \v 24 Bal-lëʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ bëʼë Pablo, pero iaʼbal-lëʼ bitiʼ caʼ gulaʼyéajlëʼë. \v 25 Tuʼ bilaʼrúajëʼ choplö, gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼzë́ʼë niʼ, ateʼ Pablo gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: \p —Didzaʼ nácatë bëʼë Dios Böʼ Láʼayi, lë naʼ gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ca naʼ buzéajniʼinëʼ xuz xtóʼoruʼ, gunnë́ʼ: \q1 \v 26 Guyéaj lógaca bönachi niʼ, yöjödxi légaquiëʼ: \q1 Yöni nágaliʼ, pero bitiʼ tséajniʼiliʼ. \q1 Uyuliʼ ináʼaliʼ, pero bitiʼ iléʼeliʼ. \q1 \v 27 Yuguʼ bönniʼ ni chinazidi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ, \q1 en bitiʼ bi riyaza icja nágagaquiëʼ. \q1 Gulunëʼ ca tun nupa nachul-la guiö́j lóguequi \q1 para cabí ilaʼléʼe len guiö́j lóguequi, \q1 en cabí ilaʼyöni nágaguequi \q1 para cabí uluʼzéajniʼi ládxiʼguequi, \q1 en cabí ilë́ʼëni uluʼhuöáca queëʼ Dios \q1 para gaca unaʼ léguequi. \p \v 28 Naʼa, ral-laʼ inö́ziliʼ lë ni. Dios risö́l-lëʼë netuʼ lógaca bönachi izáʼa para uluʼlágaca, ateʼ légaquiëʼ ilaʼyönnëʼ. \p \v 29 Cateʼ Pablo budxi bëʼë didzaʼ ni, bilaʼrúajëʼ bönniʼ judío, taʼdíl-ladaʼ dídzëʼë laʼ légacasëʼ. \p \v 30 Idú chopa iz bugáʼanëʼ Pablo niʼ, zoëʼ tu lu yuʼu ga naʼ riguizxjëʼ, ateʼ benëʼ bal yúguʼtë nupa buduyúgaca Lëʼ. \v 31 Lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán ca rinná bëʼë Dios. Busédinëʼ bönachi ca naca queëʼ Xanruʼ Jesucristo, ateʼ cuntu nu buzagaʼ xinözëʼ. ¡Caʼ naca!