\id JHN - Zanaki John \ide UTF-8 \h Yohana \toc3 Yohana \toc2 Yohana \toc1 Amangʼana Amazomu ga Yeesu Krisito kyeego gakaamirwe na Yohana \mt2 Amangʼana amazomu ga Yeesu Krisito \mt3 kyeego gakaamirwe na \mt1 Yohana \imt Obhutaangiro \ip Yohana yaari owumwe gati wa abhaanabheega ikumi na abhabhiri bha Yeesu. Akakaama ekitabhu kino okubha asakirye abhiikirirya bhoosi, Abhayahudi na abhaatu abhaandi bhano bhamwiikiriirye Yeesu. Ataakaamiri amangʼana go obhwiikari bhwa Yeesu obhweene ego, nawe aragana amangʼana ge ebhyeerekenio bhyaaru bhino Yeesu yakoriri, na ameegyo gano akeegya. Ebhitiika bhino bhiri mukitabhu kino bhikaamirwe okubha emwe mwiikirirye Yeesu niwe Masiya, Omwaana wa Taatabhugya, na kwo okumwiikirirya, mubhone obhuhoru bhwa kirakeego kwe eriina ryaaye. Munyaarubha yino, Yeesu omweene arakeerenia bhukongʼu iguru yo okubha Omwaana wa Taatabhugya no obhumwe bhwaaye na Wiise. Amangʼana gayo goosi gareerekya kubha, Yeesu yaari muutu, kweeki yaari Taatabhugya. \ip Ekitabhu kino Yohana arataanga kwo okukumiirirya kubha, Yeesu niwe Engʼana ya Taatabhugya. Kweeki arabhuga kubha, oruku rwaaye ni kimweeso kino kikutuurya abhaatu okurwa mubhibhi bhyaabhu, na kweeki Yeesu niwe Masiya wuno abharooti bhe Eriiragano rye Ekare bhaarootiri. Mukiseku kya 13-17 arakeerenerya obhuseegi bhwa Yeesu kubhaanabheega bhaaye na amangʼana gano akabhabhuurira okubha abhatoongere ekoro engoroobha yino yagwaatirwe. Ekitabhu kiramariirya kwo okugana kyeego Yeesu akatinirwa ekiina no okutemererwa kumusaraba, na kyeego akaryooka okurwa mubhaku, no okubhahwaarukira abhaanabheega bhaaye kaaru. \c 1 \s Engʼana akaaza mukyaaro akabha omuutu \p \v 1 Kubhweemero hayo, Engʼana yaari ariho. Engʼana wuyo yaari hamwe na Taatabhugya, kweeki niwe Taatabhugya. \v 2 Kubhweemero, Engʼana yaari hamwe na Taatabhugya. \v 3 Ebhigiro bhyoosi bhyaateemirwe kwo okuhitira Engʼana wuyo. Kitariho naabhe ekigiro kimwe kino kyabhuumbirwe atariho. \v 4 Engʼana wuyo yaari esimuka yo obhuhoru bhwoosi, no obhuhoru bhuyo nibhwo bhwaari bhukureeta obhweero kubhaatu bhoosi. \v 5 Obhweero bhuyo bhuhaabhaanza mukiirima, naawe ekiirima kitaanagirye kubhuhiza tee reero. \p \v 6 Akaaza omuutu wumwe wuno yatumirwe na Taatabhugya. Omuutu wuyo yaari arabhirikirwa Yohana.\f + \fr 1:6 \fr*\fk Yohana \fk*\ft wuno ni Yohana Omubatiizi.\ft*\f* \v 7 Yohana akaaza okumenyeekererya obhweero bhuyo, okubha abhaatu bhoosi bhabhone okwiikirirya kwo okuhitira obhumenyeekererya bhwaaye. \v 8 Yohana omweene ataari obhweero bhuyo, nawe akaaza okubhumenyeekererya. \v 9 Obhweero bhwe eheene bhuyo, bhuno bhukubhaanzira omuutu wuyo woosi, bhwaari bhuraaza mukyaaro kino. \p \v 10 Engʼana niwe yaari mukyaaro muno, kweeki Taatabhugya yateemiri ekyaaro okuhitira kweewe. Nawe, abhaatu bha mukyaaro bhataamumenyeekereerye. \v 11 Akaaza mukyaaro kyaaye, nawe abhaatu bhaaye bhataamusuungʼaaniri. \v 12 Nawe abhaatu bhoosi bhano bhakamusuungʼaana no okumwiikirirya, bhayo akabhaha obhuturikano bhwo kubha abhaana bha Taatabhugya. \v 13 Bhayo nibho abhaana bha Taatabhugya bhatari bhiibhwiirwe kya abhaandi, kasi kwo obhuseegi bhwo omubhiri, kasi kwo obhwiigoombi bhwo omuutu, nawe Taatabhugya omweene akabhakora kubha abhaana bhaaye. \p \v 14 Ambe, Engʼana wuyo akabha omuutu, akiikara gati weetu. Na neetwe tukarora obhuguungo bhwaaye, obhuguungo bhwo Omwaana omweene wa Taata Taatabhugya. Yaari no orubhaango rwaaye no obhuheene bhwoosi. \p \v 15 Yohana akamumenyeekererya, akatiirya eriiraka ikuru akubhuga, “Wuno niwe wuno niari nikubhabhuurira, ‘Araaza omuutu wumwe inyuma waane, omukuru kukira enye, kwo okubha yaari ariho nikyaari kwiibhurwa.’ ” \p \v 16 Kutuukana no obhukuunaanio bhwaaye, Taatabhugya atuheeri twoosi orubhaango rwaaye, na arageenderera okutuha orubhaango kukiraho. \v 17 Okweema ekare Taatabhugya akaruusya emigiro gyaaye kwo okuhitira Musa,\f + \fr 1:17a \fr*\fk Musa\fk*\ft . Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* na bhoono aruusirye orubhaango rwaaye no obhuheene bhwaaye kwo okuhitira Yeesu Krisito.\f + \fr 1:17b \fr*\fk Krisito \fk*\ft ni ngʼana ye Ekiyunaani, obhugazuro bhwaku ni \ft*\fqa wuno ahakirwe amaguta. \fqa*\ft Mu Kieburania bharabhuga \ft*\fqa Masiya. \fqa*\ft Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* \v 18 Atariho omuutu wowoosi wuno yaanguhiri okumurora Taatabhugya. Nawe Omwaana omweene, ewe niwe Taatabhugya, kweeki ari hamwe na Taata Taatabhugya, ewe niwe amukuundukwiiri Taatabhugya. \s Obhumenyeekererya bhwa Yohana Omubatiizi \r (Mataayo 3:1-12; Mariko 1:1-8; Ruuka 3:1-18) \p \v 19 Orusiku rumwe, abhakaangati bha Abhayahudi bhakatuma abhaseengeri\f + \fr 1:19a \fr*\fk Abhaseengeri\fk*\ft . Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* na Abharaawi\f + \fr 1:19b \fr*\fk Abharaawi \fk*\ft bhaari abhasakirya bha abhaseengeri bha Taatabhugya, mwiiseengerero rya Taatabhugya. \ft*\xt Rora Obhubhari 3:1-13.\xt*\f* okurwa Yerusaremu, bhagye ku Yohana, bhamubhuurye, “Awe naawe weewi?” Akabhamenyeekererya, \v 20 no okubhakyoora okutama kubhisa obhuheene, “Enye nitari Masiya.” \p \v 21 Bhakamubhuurya kweeki, “Bhoono, awe naawe weewi? Mbe, awe naawe omurooti Eriya?” \p Yohana akabhakyoora, “Zeyi, enye nitari Eriya.” \p Ebho bhakamubhuurya kweeki, “Mbe, awe niwe omurooti wuno tukumuganya okurwa ku Taatabhugya?”\f + \fr 1:21 \fr*\xt Rora Obhuhiiti bhwe Emigiro 18:15-22.\xt*\f* \p Yohana akabhakyoora, “Zeyi, nitari enye.” \p \v 22 Bhakamubhuurya kweeki, “Ambe, awe naawe weewi? Otubhuurire okubha tugye tubhabhuurire bhano bhatutumiri. Awe orabhugabhwi iguru waazo omweene?” \p \v 23 Yohana akabhakyoora kuriingʼaana na amangʼana gano omurooti Isaya akabhuga, \q “Enye ni wurya ‘omuutu wuno akubhirikira kwe eriiraka ikuru okurwa mwiitirigo: \q Mumukorere Omukuru eziinzira zino araahite!’ \f + \fr 1:23 \fr*\xt Rora Isaya 40:3.\xt*\f*” \p \v 24 Abhaatu bhano bhaatumirwe, bhaari bharwiiri ku Bhafarisayo.\f + \fr 1:24 \fr*\fk Bhafarisayo\fk*\ft . Rora \ft*\it Abhafarisayo\it* mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\f* \v 25 Bhayo bhakamubhuurya, “Eraabhe awe otari Masiya, naabhe omurooti Eriya, naabhe omurooti wuno tukumuganya okurwa ku Taatabhugya, ni kwaki orabatiiza abhaatu?” \p \v 26 Yohana akabhakyoora, “Enye ndabatiiza abhaatu kwa amaanzi, nawe gati weenyu ariho omuutu wuno emwe mutamenyiri. \v 27 Wuyo niwe akuuza inyuma waane. Enye nitakungʼarira kubha omuhokya waaye naabhe okutazura eziikobha zye ebhikweera bhyaaye.” \p \v 28 Amangʼana goosi gayo, gakakorwa mumugye gwa Betania, orubhaara rwa ruguru rwe Ekitaaro kya Yorodaani, hano Yohana yaakubatiiza abhaatu. \s Yeesu ni Ngʼoondu ya Taatabhugya \p \v 29 Tabhoori yaho, Yohana akamurora Yeesu araaza kweewe. Akabhabhuurira abhaatu bhano bhaari bhariho hayo, “Rora, wuyo niwe Engʼoondu ya Taatabhugya.\f + \fr 1:29a \fr*\fk Engʼoondu ya Taatabhugya\fk*\ft . Rora \ft*\it engʼoondu\it* mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\f* Wuno akuruusya ebhibhi bhya abhaatu bhoosi bhe ekyaaro kino!\f + \fr 1:29b \fr*\xt Rora Okurwa 12:21-28.\xt*\f* \v 30 Wuno niwe wuno niari nikubhabhuurira, ‘Araaza omuutu wumwe inyuma waane, ewe ni mukuru kukira enye, kwo okubha yaari ariho nikyaari kwiibhurwa.’ \v 31 Naabhe enye nitaamumenyeekereerye kubha ni weewi, nawe niiziri okubatiiza abhaatu kwa amaanzi, okubha akuundukurwe kubhaatu bha Iziraeri.” \v 32 Niho Yohana akamenyeekererya gano yaruuzi, akabhuga, “Nikamurora Ekoro Muhoreeru\f + \fr 1:32 \fr*\fk Ekoro Muhoreeru\fk*\ft . Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* ariika okurwa mwiisaaro kye ekiguuti no okwiituura iguru waaye. \v 33 Naabhe enye omweene nitaamumenyeekereerye kubha ni weewi, nawe Taatabhugya wuno akaanituma okubatiiza kwa amaanzi yaari anibhuuriiri, ‘Omuutu wuno oraamurore Ekoro Muhoreeru ariika no okwiikara iguru waaye, wuyo niwe araabatiize abhaatu kwe Ekoro Muhoreeru.’ ” \v 34 Niho Yohana akabhuga, “Enye nduuzi gayo goosi, na ndabhamenyeekererya bhoono kubha, wuyo niwe Omwaana wa Taatabhugya.”\f + \fr 1:34 \fr*\fk Omwaana wa Taatabhugya\fk*\ft . Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* \s Yeesu arasora abhaanabheega bhaaye bho okutaanga \p \v 35 Tabhoori yaho, Yohana yaari yiimeereeri hayo kweeki, hamwe na abhabhiri bha abhaanabheega bhaaye. \v 36 Niho akamurora Yeesu arageenda haguhi nabho. Akabhabhuurira abhaanabheega bhaaye, “Rora, wuyo niwe Engʼoondu ya Taatabhugya!” \v 37 Hano abhaanabheega bhabhiri bhayo bhiigwiiri amangʼana gayo, bhakamutuniirira Yeesu. \p \v 38 Yeesu akiikibhuka, akarora abhaanabheega bhayo bharamutuniirira. Akabhabhuurya, “Mbe, mureendaki?” \p Ebho bhakamukyoora, “Ee Raabi, oriikara hayi?” Obhugazuro bhwe engʼana Raabi ni Mweegya. \p \v 39 Yeesu akabhuga, “Muuze muraharora.” Niho bhakamutuniirira, bhakagya hano yaari akwiikara. Hano bhaahikiri hayo, yaari eriibhaga ri ikumi engoroobha, bhakasaaga neewe kwo orusiku ruyo. \p \v 40 Owumwe gati wa abhaanabheega bhabhiri bhano bhakiigwa amangʼana ga Yohana no okumutuniirira Yeesu, yaari arabhirikirwa Andurea, wamwaabhu Simooni Petero. \v 41 Rugeendo rumwe akagya okumumoohya Simooni, wamwaabhu. Hano yamubhweeni, akamubhuurira, “Tumuruuzi Masiya!” Masiya, obhugazuro bhwaku ni Krisito, omuhakwa wa amaguta. \p \v 42 Niho Andurea akamuhira Simooni ku Yeesu. Yeesu akamumogorera Simooni, akamubhuurira, “Awe ni Simooni, omwaana wa Yohana. Nawe okweemera bhoono, eriina ryaazo rirabha ni Kefa.” Eriina riyo ku Kiyunaani ni Petero, obhugazuro bhwaku ni itare. \s Yeesu arasora abhaanabheega abhaandi bhabhiri \p \v 43 Tabhoori yaho, Yeesu akaamura kugya mukyaaro kya Gariraaya. Niho akamubhona Firipo, akamubhuurira, “Nawuuze, onituniirire.” \v 44 Firipo yaari muutu wo okurwa mumugye gwa Betisaida, hano Andurea na Petero nabho bhaari bhakurweera. \p \v 45 Ambe, Firipo akamubhona Natanieri, akamubhuurira, “Tumuruuzi omuutu wuno Musa yakaamiri amangʼana gaaye mukitabhu kye emigiro, kweeki na abharooti nabho bhaakaamiri amangʼana gyaaye. Eriina ryaaye ni Yeesu, omwaana wa Yusufu, okurwa Nazareeti.” \p \v 46 Nawe Natanieri akamubhuurya Firipo, “Mbe, ekigiro kyokyoosi ekizomu kiranagya okurwa mumugye omusuuhu gwa Nazareeti?” Firipo akamukyoora, “Nawuuze, orore.” \p \v 47 Hano Yeesu yamuruuzi Natanieri araaza kweewe, akabhuga, “Rora, omuutu wuyo ni Mwiiziraeri we eheene, atana bhungʼeenererya bhwobhwoosi muusi waaye.” \p \v 48 Natanieri akamubhuurya Yeesu, “Okoriribhwi onimenyiri?” \p Yeesu akamukyoora, “Naabhe hano Firipo yaari akyaari kukubhirikira, enye nikakurora wiikeeri iyaasi wo omutiini.”\f + \fr 1:48 \fr*\fk Omutiini \fk*\ft ni muti guno gutuubheeni no omuku.\ft*\f* \p \v 49 Natanieri akamukyoora, “Omweegya, awe ni Mwaana wa Taatabhugya! Awe ni Mutemi wa Iziraeri!” \p \v 50 Yeesu akamubhuurya, “Mbe, oriikirirya kwo okubha nikubhuuriiri nikuruuzi hano waari wiikeeri iyaasi wo omutiini? Orarora amangʼana agaandi amakuru kukira gano!” \p \v 51 Niho akamubhuurira, “Ndabhabhuurira obhuheene, murarora mwiisaaro hiigukiri, na murarora bhamaraika\f + \fr 1:51a \fr*\fk Bhamaraika\fk*\ft . Rora engʼana \ft*\it maraika\it* mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\f* bha Taatabhugya bharatiira no okwiika kweenye, Omwaana wo Omuutu.”\f + \fr 1:51b \fr*\fk Omwaana wo Omuutu\fk*\ft , ni riina ryaaye omweene ego rino akiigaamba ewe Yeesu. Ni ngʼana rino rikweerekya kubha ewe niwe Masiya. Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* \c 2 \s Enyaangi yo obhweenga mumugye gwa Kana \p \v 1 Ambe, orusiku rwa katatu, ekakorwa enyaangi yo obhweenga mumugye gwa Kana, mukyaaro kya Gariraaya. Mubhweenga bhuyo, nina waabhu Yeesu neewe yaariho. \v 2 Yeesu na abhaanabheega bhaaye nabho bhaari bharaarikirwe mubhweenga bhuyo. \v 3 Hano amaanzi go omuzabibu\f + \fr 2:3a \fr*\fk Amaanzi go omuzabibu\fk*\ft . Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* gaari gahwiiri, nina waabhu Yeesu akamubhuurira Yeesu, “Abhagini bhatana amaanzi go omuzabibu gogoosi.”\f + \fr 2:3b \fr*\ft Muziisiku ziyo, yaari ni soni bhukongʼu mubhweenga amaanzi go omuzabibu okuhwa bhwaangu munyaangi.\ft*\f* \p \v 4 Yeesu akabhuga, “Maayi, kwaki oraambuurira ego? Eriibhaga ryo okukora emirimo gyaane rikyaari kuhika.” \p \v 5 Niho nina waabhu akabhabhuurira abhahokya bha hayo, “Ryoryoosi rino araabhabhuurire, mukore.” \p \v 6 Ambe, zyaari zireho eziinyuungu isaasabha zya amaanzi zino zyakorirwe na amagina. Abhayahudi bhaari bharatuura amaanzi muyo go okukorera eziinyaangi zyaabhu zyo okwiiyeerya. Eseengo yaari eriizura amadebe ataano kasi asaasabha. \v 7 Niho Yeesu akabhabhuurira abhahokya, “Mwiizurye amaanzi muziinyuungu ziyo.” Nabho bhakiizurya amaanzi eziinyuungu ziyo tee iguru. \v 8 Kyaamwe, Yeesu akabhabhuurira, “Bhoono, mutahe amaanzi gayo hasuuhu, mumuhe omukuru we enyaangi.” Nabho bhakakora ego. \fig Omuhokya ariizurya amaanzi museengo|alt="Mtumishi anajaza maji katika mtungi" src="lb00135c.tif" size="col" loc="2:8" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994" ref="2:7"\fig* \p \v 9 Hano omukuru we enyaangi yasamiri amaanzi gayo, akabhona gaari gikyooriri kubha amaanzi go omuzabibu. Ewe ataamenyiri hano amaanzi go omuzabibu gayo garweereeri, nawe abhahokya bhano bhaatahiri amaanzi muziinyuungu bhakamenya. Niho akamubhirikira omukweeri. \v 10 Hano yahikiri, omukuru we enyaangi akamubhuurira, “Abhakori bhe enyaangi bhahaataanga okubhaha abhagini amaanzi go omuzabibu amazomu hiinga. Kyaamwe, eriibhaga rino abhagini bhakwiiguta, niho bhahaaza na amaanzi go omuzabibu gano gatari mazomu. Nawe awe oreetiri amaanzi go omuzabibu amazomu mubhuteero!” \p \v 11 Yeesu akakora ekitiika kino mumugye gwa Kana mukyaaro kya Gariraaya. Ekitiika kiyo kyaari kyo okutaanga okweerekya obhukuru bhwaaye, na abhaanabheega bhaaye bhakamwiikirirya. \v 12 Hano enyaangi yo obhweenga yahwiiri, Yeesu akahiriingita kugya mumugye gwa Kaperinaumu hamwe na nina waabhu, bhawamwaabhu na abhaanabheega bhaaye. Bhakiikara eyo siku suuhu. \s Yeesu araheebha abhasuruzya mwiiseengerero \r (Mataayo 21:12-13; Mariko 11:15-17; Ruuka 19:45-46) \p \v 13 Hano Enyaangi yo Okuhiita\f + \fr 2:13 \fr*\fk Enyaangi yo Okuhiita\fk*\ft . Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* ya Abhayahudi yaari yiisukiri, Yeesu akatiira kugya Yerusaremu. \v 14 Ambe, hano yahikiri, akasikira mwiigoobhe rye eriiseengerero\f + \fr 2:14 \fr*\fk Eriiseengerero\fk*\ft . Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* rya Taatabhugya, akabhona abhaatu bharagurya muyo, eziingʼoombe, eziingʼoondu ne ebhiguuti, na abhaandi bhaari bhiikeeri kuzimeeza zyaabhu bharakirania eziimbirya. \v 15 Hano Yeesu yaruuzi gayo, akoogosa omujariti gwo orusiri, akaheebha bhoosi bhano bhaari bhakugurya mwiigoobhe rye eriiseengerero, hamwe ne eziingʼoondu ne eziingʼoombe. Kweeki, akazigwiisya eziimeeza zya bhano bhakukirania eziimbirya, no okunyaragania eziimbirya zyaabhu. \v 16 Niho akabhabhuurira bhano bhaari bhakugurya ebhiguuti, “Muruusye ebhiguuti bhino hano! Mutakora nyuumba ya Taata waane kubha omuteera!” \v 17 Hano abhaanabheega bhaaye bhiigwiiri gayo, bhakahiita amangʼana gano gakaamirwe mu Makaamo Amahoreeru, “Obhuseegi bhwaane kunyuumba yaazo bhusikiiri muusi waane na oraanimare.”\f + \fr 2:17 \fr*\xt Rora Zaburi 69:9.\xt*\f* \p \v 18 Hano abhakaangati bha Abhayahudi bhaaruuzi gano Yeesu akoriri, bhakamubhuurya, “Orakora ekyeerekenioki okumenyeekererya kubha ono obhuturo bhwo okukora amangʼana gayo?” \p \v 19 Yeesu akabhakyoora, “Murigwiisye eriiseengerero rino, na neenye ndaryoomboka kwa siku isatu.” \p \v 20 Niho bhakabhuga, “Eriiseengerero rino rikoombokwa kwe emyaaka miroongo ene ni isaasabha (46)! Igabhwi awe oranagya okwoomboka kwa siku isatu?” \v 21 Nawe Yeesu yaari atakukeerenerya iguru we eriiseengerero eryeene, nawe yaari arakeerenerya iguru yo omubhiri gwaaye. \v 22 Hano Yeesu yaryookiri okurwa mubhaku, abhaanabheega bhaaye bhakahiita amangʼana gano yabhugiri. Niho bhakiikirirya Amakaamo Amahoreeru na amangʼana gano Yeesu yabhugiri. \s Yeesu amenyiri gano gari muziikoro zya abhaatu bhoosi \p \v 23 Hano Yeesu yaari Yerusaremu mu Nyaangi yo Okuhiita, abhaatu bhaaru bhakataanga okumwiikirirya, kwe ekigirirye bhakarora ekyeerekenio kino yakoriri. \v 24 Nawe Yeesu ataabhiisigiri, kwe ekigirirye akabhamenya eziikoro zyaabhu bhoosi. \v 25 Ataamweendiri omuutu wuyo woosi okumubhuurira gano abhaatu bhakwiiseega, kwe ekigirirye akamenya goosi gano gari muziikoro zya abhaatu. \c 3 \s Nikodemo aramutaarira Yeesu \p \v 1 Yaari ariho omukaangati wumwe wa Abhayahudi we esaango ya Abhafarisayo, eriina ryaaye Nikodemo. \v 2 Orusiku rumwe obhutiku, Nikodemo akagya ku Yeesu, akamubhuurira, “Omweegya, tumenyiri kubha awe ni mweegya wuno otumirwe na Taatabhugya, kwo okubha atariho omuutu wuno akunagya kukora ebhitiika bhino awe okukora, eraabhe Taatabhugya atari hamwe neewe.” \p \v 3 Yeesu akabhuga, “Ndakubhuurira obhuheene, omuutu atakunagya kusikira mubhutemi bhwa Taatabhugya\f + \fr 3:3a \fr*\fk Obhutemi bhwa Taatabhugya \fk*\ft ni hagiro hayo hoosi hano Taatabhugya niwe omukaangati. Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* eraabhe akyaari kwiibhurwa rwa kabhiri.”\f + \fr 3:3b \fr*\xt Rora Yohana 1:13.\xt*\f* \p \v 4 Nikodemo akamubhuurya Yeesu, “Omuutu aranagyabhwi okwiibhurwa rwa kabhiri akubha mukaruka? Eheene, aranagya kukyoora muunda ya nina waabhu okubha yiibhurwe kweeki?” \p \v 5 Yeesu akamukyoora, “Ndakubhuurira obhuheene, atariho omuutu wuno akunagya kusikira mubhutemi bhwa Taatabhugya eraabhe akyaari kwiibhurwa kwa amaanzi na kwe Ekoro Muhoreeru. \v 6 Omuutu ahiibhurwa okurwa kubhiibhuri bhaaye, nawe omuutu ahiibhurwa bhuhya kwe Ekoro Muhoreeru. \v 7 Otaruguura kwo okubha nikubhuuriiri, ‘Mureenderwa mwiibhurwe rwa kabhiri.’ \v 8 Ekoro Muhoreeru atuubheeni no obhukama bhuno bhukuhuumbuuta okweerekera hano bhukweenda. Oranagya okwiigwa obhuhuumbuuti bhwago, nawe otamenyiri hano bhukurweera na hano bhukugya. Niigo eri kwo omuutu wowoosi wuno yiibhwiirwe ne Ekoro Muhoreeru.” \p \v 9 Nikodemo akamubhuurya Yeesu, “Omuutu aranagyabhwi okwiibhurwa ne Ekoro Muhoreeru?” \p \v 10 Yeesu akamukyoora, “Awe ni mweegya wuno okusuukwa bhukongʼu mukyaaro kya Iziraeri, no otamenyiri amangʼana gayo? \v 11 Ndakubhuurira obhuheene, etwe turabhuga gano tumenyiri, na turamenyeekererya gano turuuzi. Nawe emwe mutakwiikirirya obhumenyeekererya bhweetu. \v 12 Nibhabhuuriiri amangʼana gano gakukorwa mukyaaro hano, nawe emwe mutakwiikirirya. Bhoono muranagyabhwi kuniikirirya eraabhe ndabhabhuurira amangʼana ga amangʼana gano gakukorwa mwiisaaro? \v 13 Atariho omuutu wowoosi wuno yagiiri mwiisaaro. Nawe enye Omwaana wo Omuutu, neenye nikaaza okurwa mwiisaaro. \p \v 14 “Hano Abhiiziraeri bhaari mukibhara, Musa akakora omusaambwa gwo okubhaazwa gwe enzoka ye eshaba no okuyitiirya kuriiti okubha bhahore.\f + \fr 3:14 \fr*\xt Rora Obhubhari 21:4-9.\xt*\f* Egoego na neenye Omwaana wo Omuutu nireenderwa okutiiribhwa, \v 15 okubha omuutu wowoosi wuno akuniikirirya abhe no obhuhoru bhwa kirakeego.” \fig Musa aratiirya omusaambwa gwo okubhaazwa gwe enzoka ye eshaba|alt="Mussa anapandisha sanamu ya nyoka wa shaba" src="cn01671b.tif" size="col" loc="3:15" copy="© 1996 David C. Cook" ref="3:14"\fig* \s Kyeego Taatabhugya akuseega abhaatu \p \v 16 Taatabhugya yaseegiri bhukongʼu abhaatu bhoosi bha mukyaaro muno. Nikyo ekigirirye akamuragania omwaana waaye omweene ego yiize mukyaaro muno, okubha omuutu wowoosi araamwiikirirye atabhura, nawe abhe no obhuhoru bhwa kirakeego. \v 17 Taatabhugya ataamutumiri Omwaana waaye mukyaaro muno, okubha atinire ekiina abhaatu, nawe abhatuurye kuhitira kweewe. \v 18 Taatabhugya atakutinira ekiina omuutu wuno amwiikiriirye Omwaana waaye. Nawe omuutu wuno atakumwiikirirya, amariri okutinirwa ekiina kwo okubha ataamwiikiriirye Omwaana wa Taatabhugya. \v 19 Obhutini bhwe ekiina nibhwo bhuno, Omwaana wa Taatabhugya areetiri obhweero mukyaaro muno,\f + \fr 3:19 \fr*\xt Rora Yohana 1:4-5.\xt*\f* nawe abhaatu bhaseegiri ekiirima kukira obhweero, kwo okubha amahokya gaabhu ni mabhiihu. \v 20 Abhaatu bhoosi bhano bhakutemya mabhiihu, ebho bharabhiihirirwa obhweero bhuyo. Bhatakweenda okuuza mubhweero, okubha amahokya gaabhu mabhiihu gataaza gamenyekane. \v 21 Nawe abhaatu bhoosi bhano bhakukora amahokya ge eheene, ebho bharamoohya kubha mubhweero bhuyo, okubha emenyekane Taatabhugya niwe akubhaha obhunagya bhwo okugahokya. \s Yohana Omubatiizi aramumenyeekererya Yeesu \p \v 22 Ambe, okuhita gayo, Yeesu na abhaanabheega bhaaye bhakarwa mumugye gwa Yerusaremu na bhakagya mukyaaro kya Yudea. Akiikara eyo kwiibhaga irebhe, akabha arabatiiza abhaatu.\f + \fr 3:22 \fr*\xt Rora Yohana 4:2.\xt*\f* \v 23 Yohana neewe yaari arabatiiza abhaatu Ainoni eyo, haguhi ne ekyaaro kya Saremu, kwo okubha gaari gariyo eyo amaanzi maaru. Na abhaatu bhaari bharagya eyo ku Yohana okubha abhabatiize. \v 24 Kwe eriibhaga riyo, Yohana yaari akyaari kugwaatwa no okutuurwa munyuumba ya abhabhohwa. \p \v 25 Orusiku rumwe, abhaanabheega bha Yohana bhakataanga okuhakana no Omuyahudi wumwe iguru ye enyaangi yo okwiiyeerya. \v 26 Niho bhakagya ku Yohana, bhakamubhuurira, “Omweegya, orahiita omuutu wuno yaari naawe kumwaambuko gwe Ekitaaro kya Yorodaani, no okagaamba amangʼana gaaye? Bhoono ewe woosi arabatiiza, na abhaatu bhoosi bharagya kweewe!” \p \v 27 Yohana akabhuga, “Omuutu atakunagya kubhona kigiro kyokyoosi, eraabhe Taatabhugya akyaari kumuha. \v 28 Emwe ni bhamenyeekererya bhaane kubha nikabhuga, ‘Enye nitari Masiya, nawe Taatabhugya akaanituma okubha nimukaangatire Masiya.’ \v 29 Mumweenga, omweenga ni wo omukweeri. Nawe enye ni kyo omusaani wo omukweeri, niimeereeri embarika waaye ndazomererwa okwiigwa eriiraka ryaaye. Eheene ni mirimo gino giinzomeeri bhukongʼu. \v 30 Ereenderwa Yeesu abhe omukuru bhukongʼu, nawe enye nibhe omusuuhu.” \s Amangʼana ga wuno arwiiri mwiisaaro \p \v 31 Wuno arwiiri mwiisaaro, ni mukuru kukira bhoosi. Wowoosi wuno akurweera mukyaaro, aragaamba amangʼana ga mukyaaro muno. Nawe wuno arwiiri mwiisaaro, ni mukuru kukira abhaatu bhoosi. \v 32 Ewe aramenyeekererya gano akarora no okwiigwa, nawe abhaatu bhatakwiikirirya amangʼana gaaye. \v 33 Omuutu wowoosi wuno akwiikirirya amangʼana gaaye, areerekya kubha Taatabhugya ni we eheene, \v 34 kwo okubha Taatabhugya akamutuma Yeesu okubha agaambe amangʼana gaaye. Taatabhugya amuheeri Ekoro Muhoreeru kutama kubha ne ekireengo. \v 35 Taata Taatabhugya amuseegiri Omwaana waaye, kweeki amuheeri obhuturo iguru ye ebhigiro bhyoosi. \v 36 Omuutu wowoosi wuno akumwiikirirya Omwaana wa Taatabhugya, wuyo ano obhuhoru bhwa kirakeego. Nawe omuutu wowoosi wuno akumwaanga, wuyo atana obhuhoru bhwa kirakeego, kwo okubha obhururu bhwa Taatabhugya bhuri iguru waaye. \c 4 \s Yeesu arakeerenia no omukari Omusamaria \p \v 1 Ambe, Yeesu akiigwa kubha, Abhafarisayo bhaabhuuriirwe arabatiiza no okubhona abhaanabheega bhaaru kukira Yohana. \v 2 Nawe, obhuheene ni kubha, Yeesu omweene ataabatiiziri, nawe abhaanabheega bhaaye nibho bhaari bharabatiiza. \v 3 Kweego Yeesu akatanura mukyaaro kya Yudea hamwe na abhaanabheega bhaaye, akakyoora mukyaaro kya Gariraaya. \v 4 Hano bhaari bhakugya Gariraaya, bhakeenderwa kuhitira mukyaaro kya Samaria. \v 5 Ambe, bhakahika mumugye gumwe gwa Samaria guno gukubhirikirwa Sikaari. Omugye guyo, gwaari haguhi no omuguundu guno Yaakobo akamuha engabho omwaana waaye Yusufu.\f + \fr 4:5 \fr*\xt Rora Obhweemero 33:19, 48:22; Yoshua 24:32.\xt*\f* \v 6 Hayo niho Yaakobo yaari atukiri ekitaaro, kino kikabhirikirwa ekitaaro kya Yaakobo. Yeesu, kwo okubha yaari arosiri no orugeendo, akiikara embarika we ekitaaro okubha amuunye. Yaari eriibhaga rya kasaasabha mumwiisi. \p \v 7 Kyaamwe, omukari wumwe Omusamaria akaaza okutaha amaanzi mukitaaro hayo. Yeesu akamubhuurira, “Maayi, niha amaanzi ninywe.” \v 8 Eriibhaga riyo, abhaanabheega bhaaye bhaari bhagiiri mumugye okugura ebhyaakurya. \p \v 9 Ambe, omukari wuyo akabhuga, “Awe ni Muyahudi, na neenye ni Musamaria. Erabhabhwi onsabhe nikuhe amaanzi?” Akabhuga ego, kwo okubha Abhayahudi bhatakwiisaanginia na Abhasamaria. \p \v 10 Yeesu akamukyoora, “Eraabhe wuungamenyiri kino Taatabhugya akweenda kukuha, na kubha ni weewi wuno akukusabha amaanzi, wuungansabhiri enye, neenye niinganagirye okukuha amaanzi go obhuhoru.” \p \v 11 Omukari wuyo akamubhuurira Yeesu, “Omukuru, awe otana naabhe ekigiro kyo okutahira amaanzi, kweeki ekitaaro kino ni kitaambi. Bhoono orabhona hayi amaanzi gayo go obhuhoru? \v 12 Zaazi weetu Yaakobo omweene akatuha ekitaaro kino, neewe yaari aranywa amaanzi gaamu hamwe na abhaana bhaaye ne emitugo gyaaye. Bhoono mbe, oriirora kubha awe ni mukuru kumukira ewe?” \p \v 13 Niho Yeesu akamukyoora, “Omuutu wowoosi wuno akunywa amaanzi ge ekitaaro kino, ariigwa enyoota kweeki. \v 14 Nawe omuutu wuno akunywa amaanzi gano enye ndaamuhe, atakwiigwa enyoota kweeki, naabhe kirakeego. Amaanzi gano ndaamuhe, garabha kye emisabhuko gya amaanzi muusi waaye, nago garabha garasabhuka obhuhoru bhwa kirakeego.” \p \v 15 Niho omukari wuyo akamubhuurira Yeesu, “Omukuru, niha amaanzi gayo, okubha nitiigwa enyoota kweeki, na nitaaza okutaha amaanzi kweeki mukitaaro kino.” \p \v 16 Yeesu akabhuga, “Noogye omubhirikire omusubhe waazo, wuuze nawe hano.” \p \v 17 Akabhuga, “Enye ntana musubhe.” \p Yeesu akamubhuurira, “Ogaambiri kisi kubha otana musubhe, \v 18 kwo okubha omariri kukweerwa kataano, no omusubhe wuno okwiikara nawe bhoono, atari musubhe waazo. Ogaambiri heene.” \p \v 19 Omukari wuyo akamukyoora, “Omukuru, ndarora kubha awe ni murooti. \v 20 Bhazaazi bheetu bhaari bharamuseengera Taatabhugya mu Kiguru kya Gerizimu kino, nawe emwe Abhayahudi muragaamba kubha, tureenderwa tugye tumuseengere Taatabhugya Yerusaremu.”\f + \fr 4:20 \fr*\xt Rora Obhuhiiti bhwe Emigiro 11:29; 2 Amangʼana ge Eriibhaga 6:6.\xt*\f* \p \v 21 Yeesu akamubhuurira, “Maayi, oniikirirye, eriibhaga riraaza rino mutakuuza kumuseengera Taata Taatabhugya mukiguru kino kasi Yerusaremu erya. \v 22 Emwe Abhasamaria muramuseengera Taatabhugya wuno mutamenyiri. Nawe etwe Abhayahudi turamuseengera Taatabhugya wuno tumumenyiri, kwo okubha Taatabhugya aratuurya abhaatu kwo okuhitira Abhayahudi.\f + \fr 4:22 \fr*\xt Rora Obhweemero 12:3.\xt*\f* \v 23 Eriibhaga riraaza, kweeki rimariri kuhika, hano abhaatu bhano bhakumuseengera Taata Taatabhugya kwo obhuheene, bharamuseengera kwe Ekoro Muhoreeru kyeego ari muheene. Taata Taatabhugya arakomya abhaatu bhano bhakumuseengera kwe enzira yiyo. \v 24 Taatabhugya ni Koro. Abhaatu bhano bhakumuseengera, bhareenderwa bhabhe bharamuseengera kwe Ekoro Muhoreeru kyeego ari muheene.” \p \v 25 Omukari wuyo akamubhuurira Yeesu, “Nimenyiri kubha Masiya araaza, wuno akubhirikirwa Krisito. Kweeki nimenyiri, eriibhaga hano araaze, aratubhuurira amangʼana goosi.” \p \v 26 Niho Yeesu akamubhuurira, “Enye wuno nikugaamba naawe, niwe Masiya.” \s Abhasamaria abhaandi bharamwiikirirya Yeesu \p \v 27 Ambe, eriibhaga riyo, abhaanabheega bhaaye bhakakyoora. Bhakaruguura bhukongʼu kubha Yeesu yaari arakeerenia no omukari.\f + \fr 4:27 \fr*\ft Abheegya bha Abhayahudi bhataagaambiri na abhakari hano bhaari abheene ego, kiindi abhakari abhagini.\ft*\f* Nawe atariho naabhe wumwe wuno akamubhuurya Yeesu, “Oreendaki kweewe?” kasi, “Kwaki orakeerenia neewe?” \p \v 28 Ambe, omukari wuyo akatiga eseengo yaaye ya amaanzi hayo, akagya mumugye. Hano yahikiri, akabhabhuurira abhaatu, \v 29 “Muuze tugye, mumurore omuutu wuno anibhuuriiri amangʼana goosi gano niahiitiri kukora! Mbe, eraturikana kubha wuyo niwe Masiya?” \v 30 Hano abhaatu bhiigwiiri gayo, bhakahuruka mumugye muyo, bhakagya ku Yeesu. \p \v 31 Hano abhaatu bhayo bhaari bhakyaari kuhika ku Yeesu, abhaanabheega bhaaye bhakamusabha, “Omweegya, orye ebhyaakurya.” \p \v 32 Nawe akabhabhuurira, “Enye nine ebhyaakurya ebhiindi bhino emwe mutabhimenyiri.” \p \v 33 Niho abhaanabheega bhaaye bhakataanga okwiibhuurya, “Mbe, eheene eraturikana omuutu amureeteeri ebhyaakurya?” \p \v 34 Yeesu akabhabhuurira, “Ebhyaakurya bhyaane ni kukora obhuseegi bhwa Taatabhugya, wuno yaanitumeenie, no okukuunaania emirimo gyaaye. \v 35 Emwe munariri okugaamba, ‘Gisaagiri emyeeri ene ego kuhikira amagesa.’ Nawe enye ndabhabhuurira, murore emiguundu kyeego giri, amagesa gamariri kukongʼa, gareenderwa gageswe. \v 36 Omugesi ataangiri kubhona amariho gaaye, na amagesa gano bhakugesa ni bhaatu bhano bhakureetwa kubhuhoru bhwa kirakeego. Kweego, omweemya no omugesi, bhoosi bharazomererwa hamwe. \v 37 Kiriho ekireengyo kyo obhuheene kino kikubhuga, ‘Omuutu wumwe areemya, no owuundi aragesa.’ \v 38 Enye nikabhatuma mugese gano mutaaganyaakiiriri. Abhaatu abhaandi bhakakora emirimo gyoosi emikongʼu, na neemwe murabhona obhweera bhwe emirimo gyaabhu.” \p \v 39 Ambe, Abhasamaria bhaaru bha mumugye guyo, bhakamwiikirirya Yeesu, kwo okubha bhiigwiiri obhugaambi bhwo omukari wuyo, “Omuutu wuyo anibhuuriiri amangʼana goosi gano niahiitiri kukora.” \v 40 Hano Abhasamaria bhaahikiri ku Yeesu, bhakamwiisasaama yiikare hamwe nabho. Niho akiikara mumugye guyo siku ibhiri. \v 41 Abhaatu bhaaru bhukongʼu bhakamwiikirirya Yeesu kwe ekigirirye kya gano yaari akugaamba. \v 42 Bhakamubhuurira omukari wuyo, “Turamwiikirirya omuutu wuno, etari kwe ekigiriye kya gano otubhuuriiri awe, nawe kwe ekigirirye twiigwiiri etwe abheene gano akubhuga. Bhoono tumenyiri kwo obhuheene kubha, omuutu wuno niwe Omutuurya we ekyaaro.” \s Yeesu arahorya omwaana wo omukaangati \r (Mataayo 8:5-13; Ruuka 7:1-10) \p \v 43 Hano eziisiku ibhiri zyahitiri, Yeesu akarwa eyo, akageenderera kugya Gariraaya. \v 44 Yeesu yaari abhugiri, “Omurooti atakusuukwa muroobho yaaye.” \v 45 Hano yahikiri Gariraaya eyo, abhaatu bhakamuginihya, kwo okubha abheene bhaari bhariyo Yerusaremu mu Nyaangi yo Okuhiita na bhaari bharuuzi goosi gano yaari akoriri. \p \v 46 Yeesu akagya kweeki mumugye gwa Kana ya Gariraaya, hano yaari akyoosirye amaanzi kubha amaanzi go omuzabibu. Ambe, yaariho omutaake wumwe we ekitemi okurwa mumugye gwa Kaperinaumu. Omutaake wuyo, yaari no omumura waaye murweeri. \v 47 Omutaake wuyo yaari yiigwiiri kubha Yeesu yakyooriri Gariraaya okureka Yudea. Kweego, akagya ku Yeesu no okumwiisasaama kubha ahiriingite Kaperinaumu, ahorye omumura waaye, kwo okubha yaari murweeri atamiiriirwe. \v 48 Yeesu akabhuga, “Emwe, muritama kurora ebhyeerekenio ne ebhiruguuro, mutakwiikirirya.” \p \v 49 Omutaake wuyo akabhuga, “Omukuru, ndakusabha, tugye kumumura waane, akyaari kukwa.” \p \v 50 Nawe Yeesu akabhuga, “Noogye, omumura waazo ahoriri.” Omutaake wuyo, akiikirirya amangʼana gano Yeesu yamubhuuriiri, akatanura kugya owaaye. \p \v 51 Tabhoori yaho, hano yaari munzira, akasikana na abhagya bhaaye, bhaari bhagiiri kumusuungʼaana, nabho bhakamubhuurira, “Omumura waazo ni muhoru.” \v 52 Niho akabhabhuurya eriibhaga rino akataanga kuhora. Bhakamukyoora, “Ehooma ekamutiga kweemera izo, eriibhaga rya muhuungati mumwiisi.” \v 53 Ambe, wiise wo omwaana wuyo akamenya kubha, mura waaye ahoriri kweemera eriibhaga riryarirya Yeesu yagaambiri, “Omumura waazo ahoriri.” Hayo omutaake wuyo hamwe na abhaatu bhoosi bha munyuumba yaaye, bhakamwiikirirya Yeesu. \v 54 Kino kyaari ekyeerekenio kya kabhiri kino Yeesu yakoriri hano yaari akurwa Yudea, kugya mukyaaro kya Gariraaya. \c 5 \s Yeesu arahorya eriigata \p \v 1 Ambe, okuhita gayo, Yeesu akagya Yerusaremu kuginiha enyaangi endebhe ya Abhayahudi. \v 2 Yerusaremu muyo, kyaari kireho ekisyooko ekikuru kino kikubhirikirwa Ekisyooko kye Engʼoondu. Haguhi ne ekisyooko kiyo, ryaari ririho eriisima rino eriina ryaaye mukigaambo kye Ekieburania ni Betizata. Eriisima riyo rikiinogoorwa na amabhuru ataano gano gaari ne eziitimu. \v 3 Mumabhuru gayo, bhaari bharahiindira abhaatu bhaaru: abhahoku, amagata na bhano bhakuuri ebhiimo. [Bhaari bharaganya amaanzi gahoribhwe, \v 4 kwe ekigirirye maraika wa Taatabhugya yaari araaza kubhusa amaanzi mukisima kiyo. Omuutu wuno yaari wo okutaanga kusikira mumaanzi, yaari arahora obhurweeri bhuno yaari nabhwe.] \v 5 Gati waabhu, yaari arimu omusubhe wumwe wuno yaari murweeri kwe eriibhaga rye emyaaka miroongo etatu ne enaane (38). \v 6 Niho Yeesu akamurora ahiindiiri hayo, akamenya kubha, omuutu wuyo yaarwaariri ibhaga itaambi. Akamubhuurya, “Mbe, oreenda kuhora?” \p \v 7 Omurweeri wuyo akamukyoora Yeesu, “Omukuru, eriibhaga rino amaanzi gakuhoribhwa, ntana omuutu wo okunisakirya nisikire mukisima. Hano nikweenda kusikira mumaanzi, omuutu owuundi aranikaangatira kusikira muyo.” \p \v 8 Niho Yeesu akamubhuurira, “Imeerera, gega ekiigi kyaazo, no ogeende.” \v 9 Hayohayo, omuutu wuyo akahora, akagega ekiigi kyaaye, akataanga kugeenda! \p Yeesu akamuhorya omuutu wuyo orusiku rwo okumuunya.\f + \fr 5:9 \fr*\fk Orusiku rwo okumuunya\fk*\ft . Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* \v 10 Kweego, abhakaangati bha Abhayahudi bhakamubhuurira omuutu wuyo wuno akahoribhwa, “Reero ni rusiku rwo okumuunya. Emigiro gyeetu gyo orusiku rwo okumuunya gitakwiikirirya okugega ekiigi kyaazo.” \p \v 11 Nawe akabhuga, “Omuutu wuno anihorirye, niwe anibhuuriiri, ‘Gega ekiigi kyaazo, ogeende.’ ” \p \v 12 Abhakaangati bhayo bhakamubhuurya, “Ni weewi wuno akubhuuriiri kukora ego?” \p \v 13 Nawe ataamumenyiri wuno amuhonirye, kwe ekigirirye Yeesu ataarorekeeni kweeki musaango ekuru ya abhaatu bhano bhaariho. \v 14 Ambe, okuhita gayo, Yeesu akamubhona omuutu wuyo mwiiseengerero, akamubhuurira, “Itegeerera, bhoono ohoriri. Otabha orakora ebhibhi kweeki, otaaza kunyaaka kukira bhurya waari kunyaaka kubhutaangiro.” \v 15 Rugeendo rumwe, omuutu wuyo akagya kubhakaangati bha Abhayahudi, akabhabhuurira kubha ni Yeesu wuno akamuhorya. \p \v 16 Niho abhakaangati bha Abhayahudi bhakataanga kumunyaakya Yeesu, kwe ekigirirye yaari arahorya abhaatu orusiku rwo okumuunya. \v 17 Nawe Yeesu akabhabhuurira, “Taata arakora emirimo eziisiku zyoosi, na neenye ndakora egoego.” \v 18 Ambe, iguru wa amangʼana gayo, abhakaangati bha Abhayahudi bhakataanga kukomya enzira yo okumwiita Yeesu. Bhaari bhareenda kukora ego, kwo okubha Yeesu yaari arasarya emigiro gyo orusiku rwo okumuunya nawe ekibhi bhukongʼu ni kwo okubha yaari arabhuga, Taatabhugya ni Wiise. Kwo okugaamba ego, yaari ariikora ni kya Taatabhugya. \s Obhuturo bhwo Omwaana wa Taatabhugya \p \v 19 Yeesu akabhabhuurira abhakaangati bhayo, “Ndabhabhuurira obhuheene, Omwaana wa Taatabhugya atakunagya kukora ryoryoosi ewe omweene, nawe arakora gano akurora Wiise waabhu akukora ego. Goosi gano Wiise waabhu akukora, nigo gano Omwaana akukora. \v 20 Taata aramuseega Omwaana, na aramweerekya emirimo gyoosi gino akukora. Kweeki, aramweerekya kyeego araakore amangʼana amakuru kukira gano yaari amariri kugakora, na neemwe muraaruguure bhukongʼu. \v 21 Kyeego Taata akuryoora abhaku no okubhaha obhuhoru bhwa kirakeego, ego niigo Omwaana neewe akubhaha obhuhoru abhaatu bhano akweenda okubhaha. \v 22 Taata atakutinira ekiina omuutu wowoosi, nawe amuheeri Omwaana waaye obhuturo bhwoosi bhwo okutinira ekiina abhaatu, \v 23 okubha kwe enzira yiyo bhoosi bhamusuuke Omwaana kyeego bhakumusuuka Wiise. Omuutu wowoosi wuno atakumusuuka Omwaana, wuyo atakumusuuka Wiise waabhu wuno yamutumiri. \p \v 24 “Ndabhabhuurira obhuheene, omuutu wowoosi wuno akwiigwa amangʼana gaane no okumwiikirirya Taatabhugya wuno anitumeenie, wuyo ano obhuhoru bhwa kirakeego. Omuutu wuyo atakutinirwa ekiina, nawe amariri okwaambuka okurwa muruku no okusikira mubhuhoru bhwa kirakeego. \v 25 Ndabhabhuurira obhuheene, eriibhaga riraaza, kweeki eriibhaga riyo rimariri kuhika, abhaku bhariigwa eriiraka ryo Omwaana wa Taatabhugya. Niho abhaatu bhano bhakubha bharamwiitegeerera, bhararyoorwa bharabha no obhuhoru bhwa kirakeego. \v 26 Kyeego Taata ano obhunagya bhwo okumuha omuutu obhuhoru bhwa kirakeego, egoego amuheeri Omwaana waaye obhunagya bhwo okubhaha abhaatu obhuhoru bhuyo bhwa kirakeego. \v 27 Kweeki, amuheeri Omwaana waaye obhuturo bhwo okutinira ekiina abhaatu, kwe ekigirirye ewe niwe Omwaana wo Omuutu. \v 28 Mutaruguura amangʼana gayo! Riraaza eriibhaga rino abhaku bhoosi bhariigwa eriiraka ryo Omwaana wo Omuutu, \v 29 neebho bhararyooka no okurwa muziimbiihira zyaabhu. Abhaatu bhano bhaari bharakora amazomu, bhararyoorwa, no okuhaanwa obhuhoru bhwa kirakeego, nawe bhano bhaari bhakukora amabhiihu, bhararyoorwa no okutinirwa ekiina. \s Obhumenyeekererya iguru wa Yeesu \p \v 30 “Enye nitakunagya kukora ryoryoosi omweene. Ndatinira ekiina abhaatu kyeego Taata waane akunibhuurira. Obhutini bhwe ekiina bhwaane ni bhwe eheene, kwo okubha nitakukora kyeego enye omweene nikweenda, nawe ndakora kyeego Taata akweenda, wuno yaanitumeenie. \p \v 31 “Eraabhe niingiimenyeekereerye enye omweene obhumenyeekererya bhwaane, bhutari bhwe eheene. \v 32 Nawe ariho owuundi wuno akunimenyeekererya amangʼana gaane kweemwe, wuno niwe Taata. Na neenye nimenyiri kubha, obhumenyeekererya bhwaaye ni bhwe eheene. \v 33 Emwe mukatuma abhabhagati ku Yohana Omubatiizi, neewe akabhagaambira obhuheene iguru waane. \v 34 Enye nitakwiisigira obhugaambi bhwa abhaatu, nawe ndabhabhuurira goosi gayo, okubha mubhone kutuuribhwa. \p \v 35 “Yohana Omubatiizi yaari kyeego etara yino ekwaaka no okumirika mukiirima, na neemwe mukazomererwa obhweero bhuyo kwiibhaga iguhi. \v 36 Nawe enye nino obhumenyeekererya obhukuru kukira bhwa Yohana, nigyo emirimo gino Taata waane yaniheeri kukuunaania. Emirimo gyaane gireerekya kubha, Taata waane niwe yantumeenie. \v 37 Neewe Taata waane wuno yantumeenie, omweene animenyeekereerye kweemwe. Emwe mukyaari kwiigwa eriiraka ryaaye, naabhe okurora ewe kyeego ari. \v 38 Amangʼana gaaye, gatakwiikara muusi weenyu, kwe ekigirirye mutakumwiikirirya wurya wuno Taatabhugya yamtumeenie kweemwe. \p \v 39 “Murakora omukya kwiisuunza Amakaamo Amahoreeru, kwo okubha muriiseega muranagya okubhona muyo obhuhoru bhwa kirakeego. Amakaamo gayogayo nigo gakunimenyeekererya enye! \v 40 Nawe muraanga okuuza kweenye, okubha mubhone obhuhoru bhwa kirakeego. \p \v 41 “Enye nitakukomya omukumo okurwa kubhaatu. \v 42 Nawe nimenyiri kyeego emwe muri, kubha mutana obhuseegi bhwa Taatabhugya muziikoro zeenyu. \v 43 Enye niiziri kwo obhuturo bhwa Taata waane, nawe muraanga kunisuungʼaana. Nawe omuutu owuundi hano akuuza kwo obhuturo bhwaaye omweene, ewe muramusuungʼaana. \v 44 Emwe museegiri okukumibhwa na abharikyeenyu, nawe mutakukomya omukumo guno gukurwa ku Taatabhugya omweene. Bhoono, muranagya igabhwi kuniikirirya enye? \v 45 Mutiiseega kubha, enye ndabhahaya ku Taata. Wuno araabhahaye ni Musa, kwe ekigirirye wuyo niwe mukumwiisigira. \v 46 Eraabhe eheene muungikiriirye amangʼana ga Musa, ambe enye woosi muunganiikiriirye, kwe ekigirirye Musa akakaama amangʼana gaane. \v 47 Nawe eraabhe mutakwiikirirya amakaamo ga Musa, ambe muranagya igabhwi okwiikirirya amangʼana gaane?” \c 6 \s Yeesu arariisya kukira abhaatu ebhikwe bhitaano \r (Mataayo 14:13-21; Mariko 6:33-44; Ruuka 9:12-17) \p \v 1 Ambe, okuhita gayo, Yeesu akaambuka Enyaanza ya Gariraaya, yino eriina eriindi ni Nyaanza ya Tiberia. \v 2 Esaango ekuru ya abhaatu bhaari bharamutuniirira Yeesu, kwo okubha bhaari bharuuzi ebhitiika bhino yakoriri kubharweeri. \v 3 Niho Yeesu akatiira mukiguru ekirebhe hamwe na abhaanabheega bhaaye, akiikara eyo hamwe nabho. \v 4 Eriibhaga riyo, Enyaangi yo Okuhiita ya Abhayahudi, yaari haguhi. \p \v 5 Hano Yeesu yataasiri ameeso, akarora esaango ekuru ya abhaatu, bhano bhaari bhakuuza kweewe. Niho akamubhuurya Firipo, “Mbe, nihe turaagure ebhyaakurya bhyo okuriisya abhaatu bhoosi bhano?” \v 6 Yeesu akamenya kino araakore, nawe akamubhuurira Firipo kwo okumusakya. \v 7 Firipo akamukyoora, “Naabhe tuungaguriri ebhyaakurya bhye eziidinaari\f + \fr 6:7 \fr*\fk Eziidinaari \fk*\ft ni mbirya zye ekare. Edinaari yimwe yaari ya amariho go orusiku rumwe rwe emirimo.\ft*\f* amagana abhiri (200), okubha abhaatu bhoosi bhabhone bhisuuhu, nazyo zitakubhiisa.” \p \v 8 Niho Andurea, wuno yaari omwaanamweega owuundi wa Yeesu, wamwaabhu Simooni Petero, akamubhuurira Yeesu, \v 9 “Ari hano omumura wumwe wuno ane emikaate etaano gye eshayiri ne eziiswe ibhiri. Nawe, ebhyaakurya bhino bhirakorabhwi bhiise esaango yoosi yino?” \p \v 10 Ambe, Yeesu akaswaagya abhaanabheega bhaaye, “Mubhabhuurire abhaatu bhiikare haasi.” Ahagiro hayo, haari no obhunyaaki bhwaaru. Niho abhaatu bhoosi, bhakiikara haasi. Abhasubhe abheene ego bhano bhakiikara okurya bhaari ni kye ebhikwe bhitaano (5,000). \v 11 Kyaamwe, Yeesu akagega emikaate giyo, akamubhuurira Taatabhugya, “Ozomirye,” akatwaanira abhaatu bhoosi bhano bhaari bhiikeeri hayo. Akakora egoego ne eziiswe nazyo, akabhatwaanira. Abhaatu bhoosi bhakarya kyeego bhaari kweenda. \p \v 12 Hano bhiigutiri bhoosi, Yeesu akabhabhuurira abhaanabheega bhaaye, “Mukumanie ebhyaakurya bhyoosi bhino bhisaagiri, okubha bhitaaza kusarika.” \v 13 Ambe, bhakakumania amasaagyo ge emikaate etaano gye eshayiri gano gakyaari kuriibhwa, bhakiizurya ebhikapu ikumi na bhibhiri. \p \v 14 Hano abhaatu bhayo bharuuzi ekyeerekenio kino Yeesu yakoriri, bhakabhuga, “Eheene omuutu wuno niwe omurooti wa Taatabhugya wuno tukwiisigira kubha araaza mukyaaro kino.”\f + \fr 6:14 \fr*\xt Rora Obhuhiiti bhwe Emigiro 18:15-19.\xt*\f* \v 15 Kyaamwe, Yeesu akamenyeekererya kubha, abhaatu bhayo bhakeenda kumugwaata kwa amanaga, okubha bhamukore omutemi waabhu. Nawe Yeesu akatanura hayo, akagya kweeki mukiguru omweene ego. \s Yeesu arageenda iguru wa amaanzi \r (Mataayo 14:22-33; Mariko 6:45-52) \p \v 16 Hano yahikiri engoroobha, abhaanabheega bha Yeesu bhakahiriingita kugya ku Nyaanza ya Gariraaya. \v 17 Kwiibhaga riyo, haari kiirima, nawe Yeesu yaari akyaari kubhahikira. Bhakatiira mubhwaato, no okutaanga okwaambuka enyaanza kugya mumugye gwa Kaperinaumu. \p \v 18 Ambe, obhukama bhuhaari bhwaari bhurahuumbuuta ne enyaanza ekabhiiha. \v 19 Hano abhaanabheega bha Yeesu bhaahikiri obhutaambi bhwa amataambuka ebhikwe bhitaano (5,000) kasi bhisaasabha (6,000) ego, bhakamurora Yeesu arageenda iguru wa amaanzi no okubhwiisukira obhwaato bhwaabhu. Bhakoobhoha bhukongʼu. \v 20 Nawe, Yeesu akabhabhuurira, “Mutoobhoha! Neenye!” \v 21 Ambe, ebho bhakeenda atiire mubhwaato. Hayohayo, obhwaato bhukahika kumwaambuko hano bhaari bhakugya. \s Yeesu niwe ebhyaakurya bhino bhikubhaha abhaatu obhuhoru \p \v 22 Tabhoori yaho, esaango ya abhaatu bhano bhakasaaga kumwaambuko oguundi gwe enyaanza, bhakahiita izo yaho hano bhaaruuzi obhwaato bhumwe ego. Kweego bhakamenyeekererya kubha abhaanabheega bha Yeesu bhaari bhatanwiiri abheene, bhataagiiri na Yeesu. \v 23 Kyaamwe, abhaatu abhaandi bhakaaza na amaato okurwa mumugye gwa Tiberia, bhakahika hano Omukuru Yeesu yaari amubhuuriiri Taatabhugya, “Ozomirye,” hano esaango ya abhaatu bhaari bhaaririiri emikaate. \v 24 Hano esaango ya abhaatu bhayo bhaaruuzi kubha Yeesu atari hayo, na abhaanabheega bhaaye nabho bhataari bhariho, bhakasikira mumaato gayo, bhakagya Kaperinaumu kumumoohya Yeesu. \p \v 25 Hano abhaatu bhayo bhaahikiri kumwaambuko gwe enyaanza, bhakamubhona Yeesu, bhakamubhuurya, “Omweegya, okahika eno ryoori?” \p \v 26 Yeesu akabhakyoora, “Ndabhabhuurira obhuheene, murakomya kwo okubha nikabhaha emikaate, mukarya no okwiiguta, etari kwe ekigirirye mukamenya ebhitiika bhino nikakora. \v 27 Mutakora emirimo kwiiguru yo okubhona ebhyaakurya bhino bhikusarika, nawe mubhe murakora emirimo kwiiguru yo okubhona ebhyaakurya bhino bhitakusarika, bhino bhikubhaha obhuhoru bhwa kirakeego. Enye Omwaana wo Omuutu, ndabhaha ebhyaakurya bhiyo, kwo okubha Taata Taatabhugya aniheeri obhuturo bhwo okukora ego.” \p \v 28 Niho, ebho bhakamubhuurya, “Mbe, tukoreki, okubha tubhone kukora amangʼana gano Taatabhugya akweenda?” \p \v 29 Yeesu akabhakyoora, “Engʼana yino Taatabhugya akweenda mukore, ni kuniikirirya enye wuno yaanitumiri.” \p \v 30 Hayo bhakamubhuurya, “Orakora ekyeerekenio kiihe, okubha tukirore no okukwiikirirya? Orakora kigiro kiihe? \v 31 Bhazaazi bheetu, hano bhaari mukibhara, bhakarya ebhyaakurya bhino bhikubhirikirwa mana.\f + \fr 6:31a \fr*\xt Rora Okurwa 16:4-36.\xt*\f* Ekaamirwe mu Makaamo Amahoreeru, ‘Akabhaha ebhyaakurya bhyo okurwa mwiisaaro okubha bharye.’\f + \fr 6:31b \fr*\xt Rora Zaburi 78:24.\xt*\f* ” \p \v 32 Ambe, Yeesu akabhabhuurira, “Ndabhabhuurira obhuheene, etari Musa wuno yabhaheeri bhazaazi bheenyu ebhyaakurya bhiyo okurwa mwiisaaro, nawe ni Taata waane. Ewe niwe akubhaha emwe ebhyaakurya bhye eheene okurwa mwiisaaro. \v 33 Ebhyaakurya bhya Taatabhugya ni bhino bhikwiituuma okurwa mwiisaaro, no okubhaha abhaatu bhoosi bhe ekyaaro obhuhoru bhwa kirakeego.” \p \v 34 Niho bhakamubhuurira, “Omukuru, otuhe ebhyaakurya bhiyo eziisiku zyoosi.” \p \v 35 Yeesu akabhakyoora, “Enye neenye ebhyaakurya bhino bhikubhaha abhaatu obhuhoru bhuyo. Omuutu wowoosi wuno akuuza kweenye no okuniikirirya, atakwiigwa enzara naabhe enyoota kweeki. \s Yeesu arakora obhuseegi bhwa Taata \p \v 36 “Kyeego bhurya niabhabhuuriiri, munduuzi, nawe mutakuniikirirya. \v 37 Abhaatu bhoosi bhano Taata akuuniha, bharaaza kweenye no okuniikirirya. Enye nitakwaanga naabhe wumwe wuno akuuza kweenye, \v 38 kwo okubha enye nitiiziri okurwa mwiisaaro okubha nibhe ndakora bhurya nikweenda enye, nawe nibhe ndakora kyeego Taata wuno yaanitumiri akweenda. \v 39 Taata waane wuno yaanitumiri areenda nitabhurya naabhe omuutu wumwe mubhano yaniheeri, nawe nibharyoore murusiku rwo obhuteero. \v 40 Kino Taata akweenda ni kubha, abhaatu bhoosi bhano bhiikiriirye kubha, enye ni Mwaana waaye no okuniikirirya, bhabhe no obhuhoru bhwa kirakeego. Enye ndabharyoora murusiku rwo obhuteero.” \p \v 41 Ambe, Abhayahudi bha hayo, bhakataanga okuririirira kwe ekigirirye Yeesu akiigaamba, “Enye neenye ebhyaakurya bhino bhiituumiibhwe okurwa mwiisaaro.” \p \v 42 Bhakiibhuurya, “Mbe, omuutu wuno atari Yeesu, omwaana wa Yusufu, kweeki abhiibhuri bhaaye tubhamenyiri? Bhoono, igabhwi aranagya okugaamba yiituumiri okurwa mwiisaaro?” \p \v 43 Yeesu akabhakyoora, “Mutige okwiiririirira abheene kwa abheene. \v 44 Atariho omuutu wuno akunagya kuuza kweenye, eraabhe akyaari kukaangatibhwa na Taata waane wuno yaanitumiri. Na neenye ndaaza okumuryoora murusiku rwo obhuteero. \v 45 Ekaamirwe mu Makaamo Amahoreeru ga abharooti kubha, ‘Abhaatu bhoosi bhareegibhwa na Taatabhugya.’\f + \fr 6:45 \fr*\xt Rora Isaya 54:13.\xt*\f* Ambe, omuutu wowoosi wuno akwiitegeerera no okweega okurwa ku Taata, araaza kweenye. \v 46 Atariho omuutu wuno amuruuzi Taata Taatabhugya, nawe enye omweene nimuruuzi, kwe ekigirirye niarwiiri kweewe. \s Okurya no okunywa Omwaana wo Omuutu \p \v 47 “Ndabhabhuurira obhuheene, omuutu wowoosi wuno akuniikirirya, wuyo ano obhuhoru bhwa kirakeego. \v 48 Enye neenye ebhyaakurya bhino bhikubhaha abhaatu obhuhoru bhuyo. \v 49 Yiingabha bhazaazi bheenyu bhakarya mana mukibhara, nawe bhakakwa. \v 50 Nawe hano bhireho ebhyaakurya bhino bhiituumiibhwe okurwa mwiisaaro. Kyeego omuutu akurya ebhyaakurya bhiyo, atakukwa na rumwe. \v 51 Enye neenye ebhyaakurya bhino bhiituumiibhwe okurwa mwiisaaro, bhino kikubhaha abhaatu obhuhoru bhwa kirakeego. Omuutu wowoosi wuno akurya ebhyaakurya bhiyo, arabha no obhuhoru bhwa kirakeego. Ebhyaakurya bhiyo ni mubhiri gwaane guno ndaaruusye kwiiguru wa abhaatu bhoosi bhe ekyaaro kino, okubha bhabhe no obhuhoru bhwa kirakeego.” \p \v 52 Ambe, Abhayahudi bhayo bhakataanga kuhakana bhukongʼu, bhariibhuurya, “Omuutu wuno, igabhwi aranagya kutuhaana omubhiri gwaaye, okubha tugurye?” \p \v 53 Kweego, Yeesu akabhabhuurira, “Ndabhabhuurira obhuheene, eraabhe mutakurya omubhiri gwaane, no okunywa amanyiinga gaane enye Omwaana wo Omuutu, mutakubha no obhuhoru bhwa kirakeego. \v 54 Omuutu wowoosi wuno akurya omubhiri gwaane no okunywa amanyiinga gaane, wuyo ano obhuhoru bhwa kirakeego, na neenye ndamuryoora murusiku rwo obhuteero. \v 55 Kwo obhugazuro bhuyo, omubhiri gwaane nigwe ebhyaakurya bhye eheene, na amanyiinga gaane nigo ekinyweebhwa kye eheene. \v 56 Omuutu wowoosi wuno akurya omubhiri gwaane no okunywa amanyiinga gaane, wuyo ariikara muusi waane, na neenye ndiikara muusi waaye. \v 57 Kyeego bhurya Taata waane wuno yantumiri niwe obhweemero bhwo obhuhoru, ego niigo neenye nkubhona obhuhoru bhwaane okurwa kweewe. Egoego, omuutu wowoosi wuno akunirya, arabhona obhuhoru okurwa kweenye. \v 58 Ambe, bhiyo nibhyo ebhyaakurya bhino bhiikiituuma okurwa mwiisaaro. Ebhyaakurya bhiyo bhitatuubheeni ne ebhyaakurya bhino bhazaazi bheenyu bhakarya. Ebho bhakakwa. Nawe omuutu wowoosi wuno akurya ebhyaakurya bhino, arabha no obhuhoru bhwa kirakeego.” \v 59 Yeesu akabhuga amangʼana gayo, eriibhaga rino yaari akweegya munyuumba ye esaango\f + \fr 6:59 \fr*\fk Enyuumba ye esaango \fk*\ft yaari nyuumba yo okwiikumania Abhayahudi kwiiguru yo okumusabha Taatabhugya, eheene kurusiku yo okumuunya. Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* ya Kaperinaumu eyo. \s Abhaanabheega bhaaru bharamutiga Yeesu \p \v 60 Hano abhaanabheega bhaaye bhiigwiiri amangʼana gayo, abhaandi bhaabhu bhakabhuga, “Ameegyo gano ni makongʼu bhukongʼu! Weewi akunagya okugiikirirya?” \v 61 Yeesu akamenyeekererya, abhaanabheega bhaaye bharaririirira amangʼana gano yaari abhugiri, kweego akabhabhuurya, “Mbe, engʼana yino ebhanyaakirye? \v 62 Bhoono, erabhabhwi eraabhe muranirora enye Omwaana wo Omuutu, nikutiira kugya mwiisaaro hano niari ndiho kubhutaangiro? \v 63 Ekoro wa Taatabhugya niwe wuno akubhaha abhaatu obhuhoru. Omuutu atakunagya kukora kyokyoosi kwa amanaga gaaye omweene ego. Amangʼana gano nibhabhuuriiri ni ge Ekoro wa Taatabhugya, na garareeta obhuhoru bhwa kirakeego. \v 64 Nawe bhariho abhaandi gati weenyu bhano bhatakuniikirirya.” Yeesu akabhuga ego, kwo okubha akamenya okurwa obhweemero, ni bhaweewi bhatakumwiikiriirya, na ni weewi wuno akumurya omukoonyo. \v 65 Ambe, akageenderera kubhabhuurira, “Kiyo nikyo ekigirirye nibhabhuuriiri, atariho omuutu wuno akunagya okuuza kweenye, eraabhe akyaari kukaangatibhwa na Taata waane.” \p \v 66 Kweemera eriibhaga rino bhiigwiiri amangʼana gayo, bhaaru gati wa abhaanabheega bhaaye, bhakamutiga, bhataageendiri neewe kweeki. \v 67 Niho Yeesu akabhuurya abhaanabheega bhaaye ikumi na bhabhiri, “Mbe, na neemwe mureenda okunitiga?” \p \v 68 Simooni Petero akamukyoora, “Omukuru, tugye kuweewi? Awe omweene ona amangʼana gano gakutuha obhuhoru bhwa kirakeego. \v 69 Etwe turakwiikirirya na tumenyiri kubha, awe naawe Muhoreeru wa Taatabhugya.” \p \v 70 Niho Yeesu akabhabhuurira, “Nisoriri emwe ikumi na bhabhiri kubha abhaanabheega bhaane, nawe owumwe gati weenyu ni wa Seetaani.”\f + \fr 6:70 \fr*\fk Seetaani\fk*\ft . Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* \v 71 Hayo Yeesu yaari aramukeerenerya Yuuda, omwaana wa Simooni Isikariyoti. Yuuda wuyo niwe yamuriiri omukoonyo Yeesu, yiingabha yaari owumwe gati wa abhaanabheega bhaaye ikumi na bhabhiri. \c 7 \s Yeesu aragya Yerusaremu mu Nyaangi ye Ebhihuuna \p \v 1 Ambe, okuhita gayo, Yeesu akataanga okwiiruguura mukyaaro kya Gariraaya. Ateendiri kwiiruguura mukyaaro kya Yudea, kwo okubha abhakaangati bha Abhayahudi bhaari bhareenda kumwiita. \v 2 Eriibhaga riyo, Enyaangi ye Ebhihuuna ya Abhayahudi\f + \fr 7:2 \fr*\fk Enyaangi ye Ebhihuuna ya Abhayahudi \fk*\ft yaari enyaangi yino Abhayahudi bhahaaginihya amagesa ge emizabibu ne emizeituni, no okusabha bhabhone embura yo omwaaka guno gukuuza, bhahiikara mubhihuuna bhya amatu ge emiti. Bhahaahiita bhazaazi bhaabhu bhano bhaageendiri no okwiikara mukibhara emyaaka miroongo ene (40). \ft*\xt Rora Abharaawi 23:33-36, 39-43; Obhuhiiti bhwe Emigiro 16:13-16.\xt*\f* yaari yiisukiri. \v 3 Niho bhawamwaabhu Yeesu bhakamubhuurira, “Otasaaga hano, ogye Yudea, okubha abhaanabheega bhaazo bharore ebhitiika bhino okukora. \v 4 Eraabhe omuutu areenda amenyekane kubhaatu, atakukora emirimo gyaaye kwa mbiso. Ambe, kwo okubha oranagya kukora amangʼana gayo, noogye wiiyeerekye kubhaatu bhoosi, okubha bhakumenye.” \v 5 Bhawamwaabhu bhakagaamba ego, kwo okubha naabhe ebho abheene bhataamwiikiriirye kubha Yeesu ni Masiya. \p \v 6 Niho Yeesu akabhabhuurira, “Eriibhaga ryaane, rikyaari kuhika, nawe emwe muranagya kugya eriibhaga ryoryoosi. \v 7 Abhaatu bhe ekyaaro kino, bhatana ekigirirye kyo okubhiihirirwa emwe. Nawe bharanibhiihirirya enye, kwe ekigirirye ndabhabhuurira, amahokya gaabhu ni mabhi. \v 8 Emwe abheene, mugye Yerusaremu kuginiha enyaangi. Enye nitakugya, kwe ekigirirye eriibhaga ryaane rikyaari kuhika.” \v 9 Hano Yeesu yamariri okugaamba amangʼana gayo, akasaaga Gariraaya. \p \v 10 Nawe hano abhahiiri bhaaye bhaari bhagiiri Yerusaremu kuginiha enyaangi yiyo, Yeesu neewe akagya eyo, nawe kwa mbiso, atiiyeerekirye kubhweero. \v 11 Ambe, eriibhaga riyo, abhakaangati bha Abhayahudi bhakataanga kumukomya Yeesu munyaangi yiyo. Bhaari bharabhuurya abhaatu, “Ari hayi omuutu wurya?” \p \v 12 Abhaatu bhaaru bhaari bharahakana iguru wa Yeesu, abhaandi bhakagaamba, “Ni muutu muzomu,” nawe abhaandi bhaari bharabhuga, “Zeyi, arakaangirirya abhaatu.” \v 13 Nawe ataari ariho omuutu wuno yaari akumugaamba Yeesu kubhweero, kwo okubha bhaari bharoobhoha abhakaangati bhayo. \s Yeesu areegya abhaatu mwiiseengerero \p \v 14 Hano eziisiku zye enyaangi zyahikiri gatigati, Yeesu akagya, akasikira mwiiseengerero, akataanga okweegya abhaatu. \v 15 Niho Abhayahudi bhakaruguura kwa ameegyo gaaye, bhakabhuga, “Mbe, igabhwi omuutu wuno aranagya okumenya goosi gano, neewe akyaari kweegibhwa bhukongʼu?” \p \v 16 Ambe, Yeesu akabhabhuurira, “Ameegyo gano nikweegya, gatari gaane, nawe garwiiri kuwuno yaanitumiri. \v 17 Omuutu wowoosi wuno akweenda kukora bhino Taatabhugya akweenda, wuyo aramenya eraabhe, ameegyo gaane garwiiri ku Taatabhugya, kasi enye ndiigaambira omweene ego. \v 18 Omuutu wowoosi wuno akugaamba kwo obhuturo bhwaaye omweene, wuyo ariikomeerya obhuguungo ewe omweene. Nawe wuno akukomya obhuguungo kuwuno akamutuma, wuyo aragaamba obhuheene, atakugaamba orurimi. \v 19 Mumenyiri kubha, Musa akabhaha emigiro gya Taatabhugya. Nawe atariho omuutu gati weenyu wuno akugwaata emigiro giyo. Kwaki mureenda kuniita?” \p \v 20 Abhaatu bhayo bhakamukyoora, “One eriisaambwa eriibhi awe! Ni weewi wuno akweenda kukwiita?” \p \v 21 Yeesu akabhakyoora, “Nikakora ekitiika kimwe hano murusiku rwo okumuunya, na neemwe bhoosi mukaruguura.\f + \fr 7:21 \fr*\xt Rora Yohana 5:1-15.\xt*\f* \v 22 Rora, Musa akabharagania okusaara\f + \fr 7:22a \fr*\fk Okusaara\fk*\ft . Rora engʼana \ft*\it okusaarwa\it* mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\f* abhaana bheenyu abhasubhe. Etari kubha enyaangi yiyo ekarwa ku Musa omweene, nawe ekarweera kubhazaazi bheenyu bho okutaanga.\f + \fr 7:22b \fr*\fk Bhazaazi bheenyu bho okutaanga \fk*\ft bhaari Aburahamu, Isaaka na Yaakobo.\ft*\f* Bhoono naabhe emwe murakora emirimo murusiku rwo okumuunya, kwe ekigirye murasaara abhaana bheenyu abhasubhe naabhe murusiku ruyo. \v 23 Ambe naabhe murusiku rwo okumuunya murasaara abhaana, okubha omugiro gwa Musa gutaaza gukasarika. Ndora murantiindira hano nikumuhorya omuutu murusiku rwo okumuunya? \v 24 Mutatinira ekiina omuutu kutuukana na amangʼana gano gakurorekana igutu, nawe omutinire ekiina omuutu kwe eheene.” \s Abhaatu bhariibhuurya eraabhe Yeesu niwe Masiya \p \v 25 Ambe, abhaatu abhaandi bha Yerusaremu hayo, bhakabha bhariibhuurya, “Mbe, omuutu wuno atari wuno abhakaangati bheetu bhakweenda kumwiita? \v 26 Rora, bhoono aragaamba kubhweero, nawe ebho bhatakumubhuurira kyokyoosi! Mbe, eraturikana kubha, abhakaangati bheetu neebho bhoosi bhamenyiiri kubha, wuyo niwe Masiya? \v 27 Nawe omuutu wuno, tumenyiri hano arwiiri. Hano Masiya omweene akuuza, atariho omuutu wuno akumenya hano arwiiri.” \p \v 28 Hano Yeesu yaari akweegya mwiiseengerero, akatiirya eriiraka akubhuga, “Eheene munimenyiri, na mumenyiri hano nikurwa. Enye nitiiziri kwo obhuturo bhwaane, nawe nikatumwa na Taatabhugya we eheene. Emwe mutamumenyiri. \v 29 Enye nimumenyiri, kwe ekigirirye nirwiiri kweewe, na niwe akaanituma.” \v 30 Niho abhaatu bhakeenda okumugwaata, nawe ataari ariho omuutu wuno akamugwaata, kwe ekigirirye eriibhaga ryaaye ryaari rikyaari kuhika. \p \v 31 Nawe gati wa abhaatu, bhaari bhariho bhaaru bhano bhakamwiikirirya Yeesu. Abhaatu bhayo bhakabhuga, “Hano Masiya araaze, eheene atakuuza kukora ebhitiika bhyaaru kukira bhino omuutu wuno akoriri.” \s Abhasirikare bharatumwa okumugwaata Yeesu \p \v 32 Ambe, Abhafarisayo bhakiigwa kyeego esaango ya abhaatu bhakumoonyerera ego iguru wa Yeesu. Kweego, Abhafarisayo bhayo, hamwe na abhakuru bha abhaseengeri, bhakaragania abhasirikare okubha bhamugwaate Yeesu. \v 33 Niho Yeesu akabhabhuurira abhaatu bhayo, “Ndabha na neemwe kwe eriibhaga iguhi ego. Okumara ndakyoora kuwuno yaanitumiri. \v 34 Muraankomya, nawe mutakuumbona. Kweeki, hano nkugya enye, emwe mutakunagya kuuza.” \p \v 35 Niho Abhayahudi bhakakeerenia, “Mbe, omuutu wuno aragya hayi hano etwe tutakunagya okumubhona? Mbe, areenda kugya ku Bhayahudi bhano bhanyarageeni mubhyaaro ebhiindi, no okweegya abhaatu bhano bhatari Abhayahudi? \v 36 Mbe, obhugazuro bhwaku niki hano akubhuga, ‘Muraankomya, nawe mutakuumbona. Kweeki, hano nkugya enye, emwe mutakunagya kuuza’?” \s Yeesu arakeerenia okuuza kwe Ekoro Muhoreeru \p \v 37 Orusiku rwo okumariirya Enyaangi ye Ebhihuuna, rwaari orusiku orukuru. Ambe, Yeesu akiimeerera mwiiseengerero, akabhuga kwe eriiraka ikuru, “Omuutu akwiigwa enyoota, yiize kweenye, anywe!\f + \fr 7:37 \fr*\ft Mu Nyaangi ye Ebhihuuna, Abhayahudi bhaari bharamusabha Taatabhugya embura, no okuhiita kubha Taatabhugya yaari abhaheeri bhazaazi bhaabhu amaanzi mukibhara. \ft*\xt Rora Okurwa 17:1-7; Obhubhari 20:1-11. \xt*\ft Yeesu arakumiirirya kubha ewe ni musabhuko gwa amaanzi ge eheene.\ft*\f* \v 38 Amakaamo Amahoreeru garabhuga, omuutu wowoosi wuno akuniikirirya enye, ‘Emisabhuko gya amaanzi go obhuhoru giragera okurwa muusi waaye.’ ”\f + \fr 7:38 \fr*\xt Rora Isaya 44:3, 55:1, 58:11.\xt*\f* \v 39 Yeesu yaari arakeerenerya Ekoro Muhoreeru, wuno abhaatu bhoosi bhano bhakumwiikirirya Yeesu bharamusuungʼaana. Eriibhaga riyo, Taatabhugya yaari akyaari kutuma Ekoro waaye kweebho, kwe ekigirirye yaari akyaari kweerekya kubhweero obhuguungo bhwa Yeesu. \s Abhaatu bharatwaanikana kwe ekigirirye kya Yeesu \p \v 40 Ambe abhaatu abhaandi musaango yiyo bhakiigwa amangʼana gayo, bhakabhuga, “Eheene, omuutu wuno niwe omurooti wurya wuno tukumuganya okurwa ku Taatabhugya.”\f + \fr 7:40 \fr*\xt Rora Obhuhiiti bhwe Emigiro 18:15-22.\xt*\f* \v 41 Abhaatu abhaandi bhakabhuga, “Omuutu wuno niwe Masiya.” Nawe abhaandi bhakabhuga, “Zeyi, Masiya atakunagya okurwa mukyaaro kya Gariraaya. \v 42 Mbe, Amakaamo Amahoreeru gatakugaamba, Masiya ararweera murwiibhuro rwo omutemi Daudi?\f + \fr 7:42a \fr*\fk Daudi\fk*\ft . Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* Kweeki kubha, ariibhurwa mu Beterehemu, mumugye guno Daudi akiibhurwa?”\f + \fr 7:42b \fr*\xt Rora 2 Samweeri 7:12-16; Miika 5:2; Mataayo 2:5-6.\xt*\f* \v 43 Kweego abhaatu bhakatwaanikana kwe ekigirirye kya Yeesu. \v 44 Abhaandi bhakeenda okumugwaata, nawe ataari ariho omuutu wuno yasakirye kumugwaata, kwe ekigirirye eriibhaga ryaaye ryaari rikyaari kuhika. \s Abhakaangati bha Abhayahudi bhatakumwiikiriirya Yeesu \p \v 45 Ambe, abhasirikare bhayo bhakakyoora kubhakuru bha abhaseengeri na Abhafarisayo. Abhakaangati bhayo bhakabhabhuurya, “Kwaki mutaamugwaatiri Yeesu no okumureeta hano?” \p \v 46 Abhasirikare bhayo bhakakyoora, “Tukyaari kwiigwa omuutu owuundi wuno akunagya kugaamba kyeego ewe arabhuga.” \p \v 47 Kyaamwe Abhafarisayo bhakabhabhuurya, “Mbe, naabhe emwe mumariri kukaangiribhwa neewe? \v 48 Bhoono ariho omukaangati wowoosi wurya kasi Omufarisayo naabhe wumwe wuno akumwiikirirya? \v 49 Nawe abhaatu bhano bhakumwiikirirya, ni saango ya abhaatu bhano bhatamenyiri emigiro gya Musa. Bhiihiimirwe na Taatabhugya!” \p \v 50 Niho Nikodemo, owumwe wa abhakaangati bha Abhafarisayo wuno yaari amariri kugya ku Yeesu orusiku rumwe obhutiku, akabhuurya abharikyaaye, \v 51 “Mbe, emigiro gyeetu giriikirirya okumutinira ekiina omuutu eno tukyaari kumwiitegeerera no okumenya gano akoriri?” \p \v 52 Ebho bhakamukyoora Nikodemo, “Mbe, woosi orwiiri Gariraaya? Noogye wiisuunze bhuzomu Amakaamo Amahoreeru, no oramenya kubha, atariho omurooti wuno akurweera Gariraaya!” \c 8 \p [ \v 1 Niho bhayo bhoosi bhakatanura eyo, bhakakyoora yiika. Yeesu neewe akatanura mwiiseengerero, akagya mu Kiguru kye Emizeituni. \s Omukari wuno akagwaatwa ekiroogi \p \v 2 Hano bhwakiiri, Yeesu akagya kweeki akasikira mwiiseengerero. Abhaatu bhoosi bhakaaza kweewe, neewe akiikara, akataanga kubheegya. \v 3 Kyaamwe, abheegya bhe emigiro\f + \fr 8:3 \fr*\fk Abheegya bhe emigiro\fk*\ft . Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* gya Musa na Abhafarisayo, bhakamuhirira omukari wumwe wuno yaagwaatirwe ekiroogi, bhakamutuura gatigati we esaango ya abhaatu. \v 4 Bhakamubhuurira Yeesu, “Omweegya, omukari wuno, agwaatirwe ekiroogi. \v 5 Bhoono, kutuukana ne emigiro gya Musa, omukari wuno areenderwa yiitwe kwo okumutema amagina.\f + \fr 8:5 \fr*\xt Rora Abharaawi 20:10; Obhuhiiti bhwe Emigiro 22:22-24.\xt*\f* Ambe, awe orabhugabhwi?” \v 6 Ebho bhakamubhuurya ego kwo okumusakya Yeesu, okubha bhabhone ekigirirye kyo okumuzoongera. Nawe Yeesu akiihiinya, akataanga kukaama haasi mumarobha kwe ekyaara kyaaye. \p \v 7 Hano bhaageendereeri okumubhuurya, Yeesu akiimeerera, akabhakyoora, “Eraabhe ariho owumwe gati weenyu wuno akyaari kukora ebhibhi naabhe rugeendo rumwe, wuyo abhe wo okutaanga okumutema eriigina omukari wuno.” \v 8 Ambe, Yeesu akiihiinya kweeki haasi, akageenderera kukaama mumarobha. \v 9 Hano bhiigwiiri gayo, gakabharumirira mumitima gyaabhu.\f + \fr 8:9 \fr*\fk Gakabharumirira mumitima gyaabhu\fk*\ft , amangʼana gano gatarimu muziinyaarubha eziindi zye Ekiyunaani.\ft*\f* Bhakataanga kutanura wumwe wumwe, okweemera abhakaruka tee abhamura. Mubhuteero, Yeesu akasaaga omweene ego no omukari wuyo, wuno yaari yiimeereeri embere waaye. \v 10 Niho Yeesu akiimeerera, akamubhuurya, “Maayi, bhari hayi bhano bhakukuzoongera? Mbe, atariho wowoosi wuno asaagiri okubha akutinire ekiina?” \p \v 11 Akamukyoora, “Omukuru, atariho naabhe wumwe.” \p Ambe, Yeesu akamubhuurira, “Naabhe enye nitakukutinira ekiina. Noogye, nawe kweemera reero, otakora ebhibhi kweeki.”] \s Yeesu niwe obhweero bhwe ekyaaro \p \v 12 Ambe, Yeesu akageenderera kugaamba ne esaango, akabhuga, “Enye neenye obhweero bhwe ekyaaro. Omuutu wowoosi wuno akunituniirira enye, atakugeenda mukiirima na rumwe, nawe arabha no obhweero bhuno bhukumukaangata mubhuhoru bhwa kirakeego.” \p \v 13 Abhafarisayo bhakamubhuurira Yeesu, “Awe oriigaambira omweene. Obhumenyeekererya bhwaazo bhutari bhwe eheene!” \p \v 14 Yeesu akabhakyoora, “Yiingabha ndiimenyeekererya omweene, obhumenyeekererya bhwaane ni bhwe eheene. Enye nimenyiri hano nikurwa, kweeki nimenyiri hano nikugya. Nawe emwe mutamenyiri hano nikurwa na hano nikugya. \v 15 Emwe muranitinira ekiina kuriingʼaana na amiiseego ga abhaatu, nawe enye nitakumutinira ekiina omuutu wowoosi. \v 16 Nawe, eraabhe enye ndatinira ekiina omuutu, ndamutinira ekiina kwe eheene, kwo okubha enye nitari omweene ego, nawe niri hamwe na Taata wuno yantumiri. \v 17 Mumigiro gyeenyu ekaamirwe kubha, obhumenyeekererya bhwa abhaatu bhabhiri bhuriisigirwa kubha bhwe eheene.\f + \fr 8:17 \fr*\xt Rora Obhuhiiti bhwe Emigiro 17:6, 19:15.\xt*\f* \v 18 Ambe, enye ndiigaambira omweene, na Taata wuno akaanituma neewe aranimenyeekererya.” \p \v 19 Niho Abhafarisayo bhakamubhuurya Yeesu, “Wuuso weenyu ari hayi?” \p Yeesu akabhakyoora, “Emwe mutanimenyiri enye, naabhe Taata waane mutamumenyiri. Eraabhe muunganimenyiri enye, ambe muungamumenyiri na Taata woosi.” \p \v 20 Yeesu akabhuga gayo goosi, eriibhaga rino yaari areegya mwiiseengerero, ahagiro hano bhaari bhakutuura eziihuunguro zye ekimweeso. Nawe ataari ariho omuutu wuno akamugwaata, kwe ekigirirye eriibhaga ryaaye ryaari rikyaari kuhika. \s Yeesu aragaamba iguru yo oruku rwaaye \p \v 21 Ambe, Yeesu akabhabhuurira Abhafarisayo bhayo kweeki, “Enye ndagya, na neemwe muraankomya, nawe murakwa kwiiguru we ebhibhi bhyeenyu. Hano nkugya enye, emwe mutakunagya kuuza.” \p \v 22 Niho abhakaangati bha Abhayahudi bhakataanga okwiibhuurya, “Kwaki arabhuga, tutakunagya okumutuniirira hano akugya? Mbe, aragya okwiiyiita?” \p \v 23 Yeesu akageenderera kubhabhuurira, “Emwe murweereeri haasi hano, nawe enye nirweereeri iguru mwiisaaro. Emwe ni bhe ekyaaro kino, nawe enye nitari we ekyaaro kino. \v 24 Nikyo ekigirirye nikabhabhuurira, murakwa kwiiguru we ebhibhi bhyeenyu. Ambe, eraabhe mutakwiikirirya kubha ‘Enye Neenye,’\f + \fr 8:24 \fr*\ft Hano Yeesu ariigaamba kyeego Taatabhugya yiigaambiri Mwiiragano rye Ekare. \ft*\xt Rora Okurwa 3:14; Isaya 43:10.\xt*\f* murakwa kwiiguru we ebhibhi bhyeenyu.” \p \v 25 Neebho bhakamubhuurya, “Otubhuurire, awe ni weewi?” \p Yeesu akabhakyoora, “Nibhabhuuriiri okurwa obhweemero kubha enye ni weewi! \v 26 Nina amangʼana maaru gano nikunagya kugaamba iguru weenyu no okubhatinira ekiina. Nawe nitakukora ego, enye ndabhabhuurira abhaatu bhe ekyaaro kino amangʼana gano niigwiiri okurwa kweewe, kwo okubha wuno yantumiri ni we eheene.” \p \v 27 Hano bhiigwiiri gayo, bhataamenyiri kubha yaari aragaamba nabho iguru wa Wiise waabhu wa mwiisaaro. \v 28 Ambe, Yeesu akabhabhuurira, “Hano muraamutiirye Omwaana wo Omuutu okubha mumwiite, hayo niho muraamenye kubha enye niwe ewe. Kweeki muramenya kubha goosi gano nikukora, nitakukora kwo obhuturo bhwaane, nawe ndagagaamba kyeego Taata waane akaaniegya. \v 29 Wuno yantumiri ari hamwe na neenye. Akyaari kunitiga omweene ego, kwe ekigirirye eriibhaga ryoosi ndakora gano gakumuzomera.” \p \v 30 Hano Yeesu yabhugiri amangʼana gayo, abhaatu bhaaru bhakamwiikirirya. \s Taatabhugya aratuura abhaatu obhwiiragaanzi \p \v 31 Ambe, Yeesu akabhabhuurira Abhayahudi bhano bhakamwiikirirya, “Eraabhe murageenderera kugwaata ameegyo gaane, hayo niho mubheeri abhaanabheega bhaane bhe eheene. \v 32 Kweeki muramenya obhuheene, no obhuheene bhuyo bhurabhatuura mubhwiiragaanzi.” \p \v 33 Ebho bhakamubhuurya, “Etwe ni bhiibhurwa bha Aburahamu.\f + \fr 8:33 \fr*\fk Aburahamu\fk*\ft . Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* Tukyaari kukorwa abhagya bho omuutu wuyo woosi. Kwaki orabhuga kubha etwe turabha abhiiragaanzi?” \p \v 34 Yeesu akabhakyoora, “Ndabhabhuurira obhuheene, omuutu wowoosi wuno akugeenderera okukora ebhibhi, wuyo ni mugya we ebhibhi.\f + \fr 8:34 \fr*\xt Rora Abharooma 6:12-23.\xt*\f* \v 35 Omugya atakwiikara munyuumba yo omukuru waaye eziisiku zyoosi, nawe omwaana niwe akusaaga munyuumba eziisiku zyoosi. \v 36 Kweego, eraabhe enye Omwaana wa Taatabhugya nibhiiguriiri okurwa mubhibhi bhyeenyu, mutakubha abhagya kweeki, nawe murabha abhiiragaanzi eheene. \v 37 Nimenyiri kubha, emwe ni bho orwiibhuro rwa Aburahamu. Nawe mureenda kuniita, kwe ekigirirye muraanga okwiikirirya gano nikubheegya. \v 38 Enye ndabhabhuurira gano niruuzi ku Taata waane, nawe emwe murakora gano wuuso weenyu abheegirye.” \p \v 39 Ebho bhakamukyoora, “Aburahamu niwe taata weetu!” \p Yeesu akabhabhuurira, “Eraabhe heene ni bhiibhurwa bha Aburahamu, muungakoriri gano Aburahamu yaari akukora. \v 40 Nawe bhoono murakomya enzira yo okuniita, yiingabha nibhabhuuriiri obhuheene bhuno niigwiiri okurwa ku Taatabhugya. Aburahamu ataakoriri ego kyeego mukweenda kukora bhoono. \v 41 Amahokya gano emwe mukukora, gararwa ku wuuso weenyu owuundi.” \p Niho bhakamukyoora, “Etwe tutari bhigwi ibhaanza. Taatabhugya omweene ego niwe Taata weetu!” \p \v 42 Yeesu akabhakyoora, “Eraabhe Taatabhugya yiingabheeri Wuuso weenyu, muunganiseegiri, kwe ekigirirye nirwiiri ku Taatabhugya, na bhoono niri hano. Enye nitiiziri kwo obhuturo bhwaane, nawe ni Taatabhugya niwe akaanituma. \v 43 Kwaki mutamenyiri gano nikugaamba? Ni kwe ekigirirye mutakweenda okwiitegeerera ameegyo gaane. \v 44 Emwe ni bha Seetaani, wuyo niwe wuuso weenyu! Kweego mureenda kukora gano wuuso weenyu akwiigoomba. Seetaani ni mwiiti kweema obhweemero. Atakuseega bhukongʼu obhuheene, kwo okubha obhuheene bhutarimu mukoro yaaye. Seetaani aragaamba orurimi, niyo eteemwa yaaye, kwe ekigirirye omweene ni mubheehi, kweeki niwe taata wo orurimi rwoosi. \v 45 Nawe kwo okubha enye ndabhabhuurira obhuheene, mutakuniikirirya. \v 46 Ni weewi gati weenyu wuno akunagya okumenyeekererya kubha enye nitemirye ebhibhi? Eraabhe ndabhabhuurira obhuheene, kwaki mutakuniikirirya? \v 47 Omuutu wowoosi wuno ni wa Taatabhugya, wuyo ahiigwa amangʼana gaaye. Emwe mutakwiigwa gano Taatabhugya akubhuga, kwe ekigirirye emwe mutari bhaatu bhaaye.” \s Yeesu ni mukuru kukira Aburahamu \p \v 48 Abhayahudi bhakamubhuurya Yeesu, “Mbe, tutakugaamba obhuheene turibhuga, awe ni Musamaria, kweeki one eriisaambwa eriibhi?” \p \v 49 Yeesu akabhakyoora, “Enye nitana eriisaambwa. Enye ndamusuuka Taata waane, nawe emwe mutakunisuuka. \v 50 Enye nitakwiikomeerya omukumo, nawe ariho owuundi wuno akweenda okunikumya, kweeki niwe akubha omutini we ekiina we eheene. \v 51 Ndabhabhuurira obhuheene, omuutu wowoosi wuno akugwaata ameegyo gaane, atakukwa na rumwe.” \p \v 52 Ambe, Abhayahudi bhayo bhakamubhuurira Yeesu, “Bhoono tumenyiri kubha, awe one eriisaambwa eriibhi! Aburahamu akakwa, na abharooti nabho bhakakwa. Nawe awe orabhuga, ‘Omuutu wowoosi wuno akugwaata ameegyo gaane, atakukwa na rumwe.’ \v 53 Mbe, oriikora kubha mukuru kukira zaazi weetu Aburahamu? Ewe akakwa, na abharooti nabho bhakakwa. Mbe, awe oriikora kubha ni weewi?” \p \v 54 Yeesu akabhakyoora, “Eraabhe ndiikumya omweene, okwiikumya kwaane kutana obhugazuro bhwobhwoosi. Nawe Taata waane, wuno emwe mukugaamba kubha ni Taatabhugya weenyu, niwe akunikumya. \v 55 Emwe mutamumenyiri Taatabhugya, nawe enye nimumenyiri. Eraabhe niingagaambiri kubha nitamumenyiri Taatabhugya, ambe niingabheeri mubheehi kye emwe. Nawe enye nimumenyiri Taatabhugya, kweeki ndagwaata gano akubhuga. \v 56 Zaazi weenyu Aburahamu, akazomererwa bhukongʼu okurora eziisiku zyaane. Hano yaziruuzi, akazomererwa bhukongʼu.” \p \v 57 Ambe, Abhayahudi bhakamubhuurira Yeesu, “Awe okyaari kuhikya emyaaka miroongo etaano (50). Okamurorabhwi Aburahamu?” \p \v 58 Yeesu akabhakyoora, “Ndabhabhuurira obhuheene, hano Aburahamu yaari akyaari kwiibhurwa, enye ndiho.”\f + \fr 8:58 \fr*\fk Enye ndiho\fk*\ft , niigo Taatabhugya akwiimenyeekererya Mwiiragano rye Ekare. \ft*\xt Rora Okurwa 3:14; Isaya 43:10.\xt*\f* \v 59 Hano Abhayahudi bhiigwiiri gayo, bhakatoora amagina okubha bhamuteme nago no okumwiita.\f + \fr 8:59 \fr*\ft Abhayahudi bhakeenda okumwiita Yeesu, kwe ekigirirye bhakiiseega kubha aramutuka Taatabhugya kwiiguru yo kuhokeerya eriina ryaaye.\ft*\f* Nawe Yeesu akiibhisa, akatanura mwiiseengerero. \c 9 \s Yeesu arahorya omuhoku \p \v 1 Orusiku rumwe, hano Yeesu yaari akugeenda kunzira, akamurora omuutu wumwe wuno akiibhurwa muhoku. \v 2 Abhaanabheega bhaaye bhakamubhuurya, “Omweegya, omuutu wuno akiibhurwa muhoku kwe ekigirirye kye ebhibhi bhya weewi? Yaari kwe ekigirirye kye ebhibhi bhyo omuutu wuno omweene, kasi kya abhiibhuri bhaaye?” \p \v 3 Yeesu akabhakyoora, “Wuno atari muhoku kwe ekigirirye kye ebhibhi bhyaaye, kasi ebhibhi bhya abhiibhuri bhaaye. Nawe akiibhurwa muhoku, okubha emirimo gya Taatabhugya girorekane kubhaatu mubhwiikari bhwaaye. \v 4 Tureenderwa kukora emirimo gya Taatabhugya wuno yaanitumiri, eriibhaga rikyaari mumwiisi. Obhutiku bhuraaza, hano tutakunagya kukora emirimo giyo. \v 5 Eriibhaga rino nikyaari niriho mukyaaro kino, enye ni bhweero kubhaatu bhoosi.” \p \v 6 Hano Yeesu yamariri okugaamba amangʼana gayo, akatwa amate mubhutoto, akakonya obhutoto na amate, akahaka amatoto mumeeso go omuhoku wuyo. \v 7 Kyaamwe akamubhuurira omuhoku wuyo, “Noogye wiisaabhe obhusyo mukisima kya Siroamu.” Siroamu, obhugazuro bhwaku ni wuno atumirwe. Niho omuhoku wuyo akagya, akiisaabha obhusyo, akagya mumugye gwaaye ararora. \p \v 8 Ambe, abhanyaroobho bhaaye na abhaandi bhano bhaari bhanariri kumurora arasabhasabha, bhakiibhuurya, “Mbe, omuutu wuno atari wurya yaari akwiikara no okusabhasabha?” \v 9 Abhaandi bhakabhuga, “Niwe.” Abhaandi bhakabhuga, “Atari ewe, nawe atuubheeni neewe bhukongʼu.” \p Nawe ewe omweene akabhabhuurira, “Ni heene, ni neenye.” \p \v 10 Niho bhakamubhuurya, “Eraabhe naawe, igabhwi ameeso gaazo gabhweeni okurora?” \p \v 11 Akabhakyoora, “Omuutu owumwe wuno akubhirikirwa Yeesu, akatwa amate mubhutoto, akakonya obhutoto, akahaka obhutoto mumeeso gaane. Kyaamwe akaanibhuurira, ‘Noogye wiisaabhe obhusyo mukisima kya Siroamu.’ Ambe nikagya, nikiisaabha, nikarora.” \p \v 12 Ebho bhakamubhuurya, “Mbe, omuutu wuyo ari hayi?” \p Neewe akabhakyoora, “Enye nitamenyiri.” \s Abhafarisayo bharamubhuurya wuno yaari muhoku \p \v 13 Ambe, bhakamuhira wuno yaari omuhoku ku Bhafarisayo. \v 14 Orusiku runo Yeesu yakonyiri obhutoto na amate, no okuhorya omuhoku wuyo, rwaari orusiku rwo okumuunya. \v 15 Ambe, Abhafarisayo nabho bhakamubhuurya omuutu wuyo kyeego yahoriri. Akabhakyoora, “Akaanihaka obhutoto mumeeso, nikiisaabha, na bhoono ndarora.” \p \v 16 Niho Abhafarisayo abhaandi bhakabhuga, “Omuutu wuno akoriri ego ataarwiiri ku Taatabhugya, kwo okubha arasarya emigiro gyo orusiku rwo okumuunya.” Nawe abhaandi bhakabhuga, “Mbe, omuutu we ebhibhi aranagyabhwi kukora ebhitiika ebhikuru bhiyo?” Kweego, bhakahabhana abheene kwa abheene. \v 17 Niho, Abhafarisayo bhakamubhuurya kweeki, “Omuutu wuno akuhorirye ameeso gaazo, orabhugabhwi iguru waaye?” \p Neewe akabhakyoora, “Enye ndarora omuutu wuyo ni murooti wa Taatabhugya.” \p \v 18 Nawe abhakaangati bhayo bha Abhayahudi bhatiikiriirye, omuutu wuno ararora bhoono, yaari yiibhwiirwe muhoku. Kweego, bhakabhirikira abhiibhuri bhaaye. \v 19 Bhakabhabhuurya, “Mbe, omuutu wuno ni mwaana weenyu? Ni heene akiibhurwa muhoku? Eraabhe niigo, aranagyabhwi kurora bhoono?” \p \v 20 Niho abhiibhuri bhaaye bhakabhakyoora, “Etwe tumenyiri kubha wuno ni mwaana weetu, tukamwiibhura muhoku. \v 21 Nawe tutamenyiri kyeego ahoriri, kweeki tutamumenyiri omuutu wuno amuhorirye ameeso gaaye. Mumubhuurye omweene, kwo okubha ni muutu mugima, aranagya okugaamba omweene.” \v 22 Abhiibhuri bhaaye bhakagaamba ego, kwe ekigirirye bhaari bharoobhoha abhakaangati bha Abhayahudi. Abhakaangati bhayo bhaari bhiikirireenie kubha, omuutu wowoosi wuno akwiikirirya Yeesu niwe Masiya, araheebhwa okurwa muziinyuumba zye eziisaango zyaabhu. \v 23 Nikyo kikagirya abhiibhuri bhayo bhaabhugiri, “Mumubhuurye omweene, kwo okubha ni muutu mugima.” \p \v 24 Ambe, abhakaangati bha Abhayahudi bhakamubhirikira kweeki omuutu wuno yaari muhoku, bhakamubhuurira, “Wiirahire ku Taatabhugya kubha, oragaamba obhuheene. Etwe tumenyiri omuutu wuno yakuhorirye, ni mutemya we ebhibhi.” \p \v 25 Neewe akabhakyoora, “Enye nitamenyiri eraabhe omuutu wuyo ni mutemya we ebhibhi, nawe kino nimenyiri ni kigiro kimwe ego. Niari muhoku, nawe bhoono ndarora.” \p \v 26 Kyaamwe bhakamubhuurya, “Mbe, omuutu wuyo akakukoreraki? Akahoryabhwi ameeso gaazo?” \p \v 27 Neewe akabhakyoora, “Nimariri kubhabhuurira amangʼana gayo, nawe mutaaniitegeereeri. Kwaki mureenda nibhabhuurire kweeki? Mbe, na neemwe mureenda kubha abhaanabheega bhaaye?” \p \v 28 Ambe, ebho bhakamutuka, “Awe naawe omwaanamweega waaye! Nawe etwe ni bhaanabheega bha Musa. \v 29 Tumenyiri kubha Taatabhugya akagaamba na Musa, nawe omuutu wuyo tutamenyiri hano arwiiri.” \p \v 30 Neewe akabhakyoora, “Enye ndaruguura bhukongʼu! Mutamenyiri hano arwiiri, nawe wuyo niwe anihorirye ameeso! \v 31 Tumenyiri, Taatabhugya atakwiigwa amasabhi ga abhatemya bhe ebhibhi, nawe ariigwa omuutu wowoosi wuno akumwiigwa no okukora gano Taatabhugya akweenda.\f + \fr 9:31 \fr*\xt Rora Zaburi 34:15-16; Eziimetari 15:29.\xt*\f* \v 32 Kweema ekare, tukyaari kwiigwa naabhe rugeendo rumwe kubha, omuutu ahorirye omuutu wuno akiibhurwa muhoku. \v 33 Eraabhe omuutu wuyo ataarweereeri ku Taatabhugya, atiinganagirye kukora gayo.” \p \v 34 Ebho bhakamukyoora, “Awe okiibhurwa no okukiinibhwa kyo omutemya we ebhibhi. Bhoono awe ono obhuturoki bhwo okutweegya etwe?” Ambe, bhakamuhurukya igutu. \s Obhuhoku bhwa muziikoro \p \v 35 Hano Yeesu yiigwiiri kubha bhamuheebhiri omuutu wuyo, akagya kumumoohya. Hano akamubhona, akamubhuurya, “Mbe, oramwiikirirya Omwaana wo Omuutu?” \p \v 36 Omuutu wuyo akamukyoora, “Omukuru, onibhuurire Omwaana wo Omuutu ni weewi, okubha nibhe ndamwiikirirya.” \p \v 37 Yeesu akamubhuurira, “Awe omariri okumurora, kweeki niwe wuno akukeerenia na naawe.” \p \v 38 Omuutu wuyo akabhuga, “Ndakwiikirirya, Omukuru.” Niho akamuseengera. \p \v 39 Ambe, Yeesu akabhuga, “Enye nikaaza mukyaaro hano okutinira ekiina, okubha abhahoku bharore, na bhano bhakurora, bhabhe abhahoku.” \p \v 40 Niho, Abhafarisayo abhaandi bhano bhaari hayo, hano bhakiigwa amangʼana gayo, bhakamubhuurya, “Mbe, orabhuga kubha naabhe etwe turi bhahoku?” \p \v 41 Yeesu akabhakyoora, “Muungabheeri bhahoku, mutiingabheeri abhatemya bhe ebhibhi. Nawe kwo okubha murabhuga kubha murarora bhuzomu, kweego murasaaga ne ebhibhi bhyeenyu.” \c 10 \s Ekireengyo kyo omuriisya omuzomu \p \v 1 Yeesu akageenderera okugaamba, “Ndabhabhuurira obhuheene, omuutu wuyo woosi wuno atakusikira kuhitira mukisyooko kye eriibhaanza rye eziingʼoondu, nawe arasikirira ahaandi, wuyo ni mwiibhi no omuteesya. \v 2 Nawe wuno akusikira kuhitira mukisyooko kye eriibhaanza, wuyo ni muriisya we eziingʼoondu. \v 3 Omuriibhi we eriibhaanza ahaasyookora ekisyooko, ne eziingʼoondu zihiigwa eriiraka ryo omuriisya. Omuriisya ahaayibhirikira engʼoondu yimwe yimwe eriina ryaaye no okuzikaangata kugya igutu. \v 4 Hano akumara okuruusya eziingʼoondu zyaaye igutu, ahaakaangata embere, nazyo zihaamutuniirira, kwe ekigirirye zimenyiri eriiraka ryaaye. \v 5 Eziingʼoondu zitakunagya okumutuniirira omugini, nawe zihaamungʼosa, kwo okubha zitamenyiri eriiraka ryaaye.” \v 6 Yeesu akabhabhuurira Abhafarisayo ekireengyo kino, nawe ebho bhataamenyiri gano yaari akubhabhuurira. \p \v 7 Ambe, Yeesu akabhabhuurira kweeki, “Ndabhabhuurira obhuheene, enye neenye ekisyooko kino eziingʼoondu zikuhita okusikirira mwiibhaanza. \v 8 Bhoosi bhano bhaanikaangatiiri kubha abhariisya bhe eziingʼoondu, bhaari abhiibhi kweeki abhateesya, nawe eziingʼoondu zitaabhiitegeereeri. \v 9 Enye neenye ekisyooko kiyo. Wowoosi wuno akusikira mwiibhaanza kuhitira kweenye aratuuribhwa, kweeki arabha mwiiragaanzi kusikira no okurekamu, no okugya mukiriisyo ekizomu. \v 10 Omwiibhi araaza mwiibhaanza okubha yiibhe eziingʼoondu, okuziita no okusarya. Nawe enye niiziri okubha mubhe no obhuhoru, kweeki mubhe no obhuhoru bhuyo kwo obhwaaru. \p \v 11 “Enye neenye omuriisya omuzomu. Omuriisya omuzomu araruusya obhuhoru bhwaaye kwiiguru ye eziingʼoondu zyaaye. \v 12 Omuhokya wuno atari muriisya we eziingʼoondu ne eziingʼoondu zitari zyaaye, eraabhe aruuzi esuuzi eraaza, arangʼosa no okutiga eziingʼoondu ezyeene ego. Kweego, esuuzi erarwaania eziingʼoondu no okuzinyaragania. \v 13 Omuhokya arangʼosa, kwo okubha atakumura eziingʼoondu ziyo. \p \v 14 “Enye neenye omuriisya omuzomu. Nimenyiri bhuzomu eziingʼoondu zyaane, nazyo zinimenyiri, \v 15 kyeego Taata akunimenya enye, na neenye ndamumenya Taata. Enye ndabhuruusya obhuhoru bhwaane kwiiguru we eziingʼoondu zyaane. \v 16 Enye nine eziingʼoondu eziindi zino zitari zya mwiibhaanza rino, zyoosi ndeenderwa nizireete. Eziingʼoondu ziyo zyoosi, zihiigwa eriiraka ryaane. Kweego, zirabha ihizo rimwe, kurabha no omuriisya wumwe. \p \v 17 “Taata anseegiri, kwo okubha ndaruusya obhuhoru bhwaane, okubha nibhugege kweeki. \v 18 Atariho omuutu wuno akunagya okuniteesya obhuhoru bhwaane. Neenye omweene nikuruusya obhuhoru bhwaane. Nino obhuturo bhwo okuruusya obhuhoru bhwaane, kweeki nino obhuturo bhwo okugega obhuhoru kweeki. Ego niigo Taata omweene yaaniswaagirye nikore.” \p \v 19 Hano bhiigwiiri amangʼana gayo, Abhayahudi bhakahabhana abheene kwa abheene. \v 20 Abhaaru gati waabhu bhakabhuga, “Wuno ane eriisaambwa eriibhi! Kweeki ni muyaanga! Kwaki muramwiitegeerera?” \v 21 Nawe abhaandi bhakabhuga, “Amangʼana gayo gatakurwa kumuutu wuno atiirirwe eriisaambwa eriibhi. Mbe, eriisaambwa eriibhi riranagya okumukora omuhoku arore?” \s Abhaatu bhaaru bharamwaanga Yeesu \p \v 22 Ambe, Yerusaremu eyo, ryaari rihikiri eriibhaga rye enyaangi ya Abhayahudi yo obhuhiiti bhwo okweerya eriiseengerero rya Taatabhugya. Eriibhaga riyo, ryaari rye embeho. \v 23 Yeesu yaari arageenda mwiiseengerero, ahagiro hano hakubhirikirwa Eriibhaanza rya Soromooni. \v 24 Abhakaangati bha Abhayahudi bhakamwiiruguura, bhakamubhuurya, “Bhoono, oratunyaakya muziikoro zyeetu tee ryoori? Eraabhe awe naawe Masiya, otubhuurire mwaasi.” \p \v 25 Nawe Yeesu akabhakyoora, “Enye nimariri kubhabhuurira ego, nawe emwe mutakuniikirirya. Ebhitiika bhino nikukora kwo obhuturo bhwa Taata, nibhyo bhikunimenyeekererya kubha enye ni weewi. \v 26 Nawe muraanga kuniikirirya, kwe ekigirirye emwe mutari eziingʼoondu zyaane. \v 27 Eziingʼoondu zyaane zihiigwa eriiraka ryaane. Enye nizimenyiri, zyoosi ziranituniirira. \v 28 Enye ndaziha obhuhoru bhwa kirakeego, na zitakusika na rumwe. Na atariho omuutu wuno akunagya okuzisaakura okurwa mumabhoko gaane. \v 29 Taata waane aniheeri eziingʼoondu ziyo, na niwe omukuru kukira bhoosi. Kweeki atariho omuutu wuno akunagya okuzisaakura mumabhoko gaaye. \v 30 Enye na Taata ni bhamwe.” \p \v 31 Hayo niho abhakaangati bha Abhayahudi bhakatoora amagina kweeki, okubha bhamuteme nago no okumwiita. \v 32 Nawe Yeesu akabhabhuurira, “Nibheerekirye emirimo myaaru mizomu gino niakoriri kwa amanaga ga Taata. Ni ngʼanaki yino ekubhakora emwe mweende okuuntema na amagina?” \p \v 33 Abhakaangati bha Abhayahudi bhakamukyoora, “Tutakweenda kukutema na amagina kwe ekigirirye kyo okukora amangʼana amazomu, nawe kwe ekigirirye oramutuka Taatabhugya. Oriigaamba kubha awe ni Taatabhugya, eriibhaga awe ni muutu kya abhaandi!” \p \v 34 Yeesu akabhabhuurya, “Mbe, ekyaari kukaamwa mu Makaamo geenyu ge emigiro kubha Taatabhugya akabhuga, ‘Emwe ni misaambwa’?\f + \fr 10:34 \fr*\xt Rora Zaburi 82:6.\xt*\f* \v 35 Etwe tumenyiri Amakaamo Amahoreeru gatakutubhuuzikana. Kyeego ekaamirwe kubha, Taatabhugya yabhabhirikiiri abhaatu emisaambwa bhano bhasuungʼaaniri amangʼana gaaye, \v 36 ambe kwaki murabhuga kubha enye ndamutuka Taatabhugya hano nikwiibhirikira, ‘Enye ni Mwaana wa Taatabhugya’? Enye niinye wuno Taata yanierirye no okunitumania mukyaaro kino. \v 37 Eraabhe nitakukora emirimo gya Taata, ambe mutige kuniikirirya. \v 38 Nawe eraabhe ndakora emirimo gya Taata, eraabhe mutakuniikirirya enye, ambe mwiikiriirye emirimo giyo. Niho muraamenye, Taata ari muusi waane, na neenye niri muusi wa Taata.” \v 39 Hano Abhayahudi bhiigwiiri amangʼana gayo, bhakeenda okumugwaata kweeki, nawe Yeesu akamyooka mumabhoko gaabhu. \p \v 40 Ambe, Yeesu akagya kweeki kumwaambuko gwe Ekitaaro kya Yorodaani, akahika hano Yohana yaari akubatiiza abhaatu hayo kubhutaangiro. Akiikara eyo siku suuhu. \v 41 Abhaatu bhaaru bhakamuuzaku, bhakabhuga, “Yohana ataakoriri ekyeerekenio naabhe rumwe, nawe amangʼana goosi gano yaari akubhuga iguru wa Yeesu, gaari ge eheene.” \v 42 Abhaatu bhaaru bhano bhaari bhariho hayo, bhakamwiikirirya Yeesu. \c 11 \s Oruku rwa Razaro \p \v 1 Yaariho omuutu wumwe eriina ryaaye Razaro, yaari murweeri. Yaari ariikara mukyaaro kya Betania hamwe na abhasubhaati bhaaye, Mariamu na Marita. \v 2 Mariamu wuyo, yaari musubhaati wo omurweeri Razaro, niwe yamuhakiri Omukuru Yeesu amaguta go omuruumbaaso, no okumutarikya amaguru ne eziinzweeri zyaaye.\f + \fr 11:2 \fr*\xt Rora Yohana 12:1-8.\xt*\f* \v 3 Ambe, Mariamu na Marita bhakaragania amangʼana ku Yeesu, “Omukuru, omusaani waazo Razaro ni murweeri.” \p \v 4 Hano Yeesu yiigwiiri amangʼana gayo, akabhuga, “Obhurweeri bhuyo bhutari bhwo okumwiita, nawe ni bhwo okweerekya obhuguungo bhwa Taatabhugya. Arwaariri okubha obhuguungo bhwo Omwaana wa Taatabhugya, bhurorekane.” \v 5 Yeesu akabhaseega bhukongʼu Marita, Mariamu na Razaro. \v 6 Nawe hano Yeesu yiigwiiri kubha Razaro ni murweeri, akageenderera kwiikara ahagiro hayo siku ibhiri. \p \v 7 Hano eziisiku ibhiri ziyo zyahitiri, Yeesu akabhabhuurira abhaanabheega bhaaye, “Tukyoore Yudea.” \p \v 8 Abhaanabheega bhaaye bhakamukyoora, “Omweegya, ni ibhaga iguhiigo abhakaangati bha Abhayahudi bhakeenda kukutema na amagina okubha bhakwiite. Ambe kwaki oreenda kugya eyo kweeki?” \p \v 9 Yeesu akabhakyoora, “Mbe, omwiisi gutana eziisa ikumi ni ibhiri? Eraabhe omuutu arageenda mumwiisi, atakunagya okwiitema okuguru kwaaye, kwe ekigirirye arabhurora obhweero bhwe ekyaaro kino. \v 10 Nawe wuno akugeenda obhutiku, ariitema kwe ekigirirye obhweero bhwo okumusakirya bhutariho.”\f + \fr 11:10 \fr*\xt Rora Yohana 8:12.\xt*\f* \v 11 Hano Yeesu yabhugiri gayo, akageenderera kubhabhuurira abhaanabheega bhaaye, “Omusaani weetu Razaro ahiindiiri eziitiro, nawe ndagya kumubhuukya.” \p \v 12 Ambe, abhaanabheega bhaaye bhakamukyoora, “Ee Omukuru, eraabhe ahiindiiri, arahora.” \v 13 Yeesu yaari aragaamba, Razaro akuuri, nawe abhaanabheega bhaaye bhakiiseega abhugiri ahiindiiri eziitiro. \p \v 14 Ambe, Yeesu akabhabhuurira mwaasi, “Razaro akuuri. \v 15 Nawe, enye ndazomererwa kubha nitaari ndiho eriibhaga rino Razaro akukwa, okubha emwe muniikirirye. Ambe, tugeende kweewe.” \p \v 16 Ambe, omwaanamweega wumwe eriina ryaaye Tomaso wuno bhakamubhirikira Mbasa, akabhabhuurira abhaanabheega abharikyaaye, “Na neetwe tugye, okubha tukwe hamwe neewe.” \s Yeesu ana amanaga go okubharyoora abhaku \p \v 17 Ambe, hano Yeesu yahikiri mukyaaro kya Yudea mumugye gwa Betania, akabhona Razaro yaari amariri siku inye mumbiihira. \v 18 Omugye gwa Betania gwaari kya amataambuka ebhikwe bhitatu (3,000) ego okurwa Yerusaremu. \v 19 Abhayahudi bhaaru bhakaaza Betania kubhagosorerya Marita na Mariamu, kwe ekigirirye kyo oruku rwa Razaro mura waabhu. \p \v 20 Ambe, hano Marita yiigwiiri kubha Yeesu yaari araaza, akagya kumusuungʼaana, nawe Mariamu akasaaga munyuumba. \v 21 Marita akamubhuurira Yeesu, “Ee Omukuru, eraabhe wuungabheeriho hano, mura weetu atiingakuuri. \v 22 Nawe naabhe bhoono nimenyiri kubha kyokyoosi kino oraamusabhe Taatabhugya, arakuhaana.” \p \v 23 Ambe, Yeesu akamukyoora, “Mura weenyu araryooka.” \p \v 24 Marita akabhuga, “Nimenyiri kubha Taatabhugya hano akubharyoora abhaatu bhoosi murusiku rwo obhuteero, neewe araryooka no okubha muhoru kweeki.” \p \v 25 Yeesu akamukyoora, “Enye neenye obhuryoori no obhuhoru. Omuutu wowoosi wuno akuniikirirya enye, yiingabha arakwa, arabha muhoru. \v 26 Na wowoosi wuno ari muhoru no okuniikirirya enye, atakukwa na rumwe. Mbe, oriikirirya gayo?” \p \v 27 Marita akamukyoora, “Ni heene Omukuru, ndiikirirya kubha awe ni Masiya, Omwaana wa Taatabhugya, wuno okuuza mukyaaro.” \s Yeesu ararira \p \v 28 Hano Marita yamariri kubhuga gayo, akagya kumubhirikira Mariamu omusubhaati waaye, akamubhuurira kibhezo, “Omweegya ari hano, arakubhirikira.” \v 29 Hano Mariamu yiigwiiri gayo, akabhuuka bhwaangu, akagya ku Yeesu. \v 30 Yeesu yaari akyaari kusikira mumugye guyo, yaari hano Marita yagiiri kumusuungʼaana. \v 31 Abhayahudi bhano bhaari bhakumugosorerya Mariamu, bhakamurora arabhuuka bhwaangu okugya igutu. Nabho bhakamutuniirira, kwo okubha bhakiiseega kubha Mariamu aragya kumbiihira okubha aririre eyo. \p \v 32 Hano Mariamu yahikiri ku Yeesu, akamurora, akahigama embere waaye, kyaamwe akamubhuurira, “Ee Omukuru, eraabhe wuungabheeriho hano, mura weetu atiingakuuri.” \p \v 33 Hano Yeesu yamuruuzi Mariamu ararira na abhaatu bhano bhiiziri nabho bhararira, akabha no obhururu, akahoobha bhukongʼu mukoro yaaye. \p \v 34 Ambe, akabhabhuurya, “Mumubhiikiri hayi?” \p Bhakamukyoora, “Ee Omukuru, tugye tukweerekye.” \v 35 Yeesu akarira. \v 36 Ambe, abhaatu bhano bhakaaza kuruku bhakabhuga, “Rora kyeego yaari amuseegiri Razaro!” \v 37 Nawe abhamwe bhaabhu bhakabhuga, “Omuutu wuno niwe wuno yamuhorirye omuhoku, ambe kwaki ataakoriri ryoryoosi ku Razaro okubha atakwa?” \s Yeesu aramuryoora Razaro \p \v 38 Hano Yeesu yaari akyaari ane ebhigoongi bhukongʼu mukoro yaaye, akahika kumbiihira. Embiihira yiyo yaari ye eriibhigi rino bhayiribhiri ne eriigina ikuru mukiseku. \v 39 Yeesu akabhabhuurira abhaatu bhano bhaari harya, “Muriruusyeho eriigina riyo kumbiihira.” \p Ambe, Marita, musubhaati waaye Razaro, akamubhuurira, “Ee Omukuru, bhoono ataangiri kuhuza, kwo okubha zihitiri siku inye ari mumbiihira.” \p \v 40 Ambe, Yeesu akamubhuurira, “Mbe, nitaakubhuuriiri kubha, eraabhe oriikirirya, orabhurora obhuguungo bhwa Taatabhugya?” \p \v 41 Ambe, bhakariruusyaho eriigina rirya. Yeesu akarora mwiisaaro, akasabha ku Taatabhugya akabhuga, “Ee Taata, ndabhuga ozomirye kwo okubha wiigwiiri amasabhi gaane. \v 42 Nimenyiri kubha oraniigwa eriibhaga ryoosi, nawe ndagaamba gano kwe ekigirirye kye esaango ya abhaatu bhano, okubha bhiikirirye kubha naawe wuno ontumeenie.” \v 43 Hano Yeesu yamariri kubhuga gayo, akatiirya eriiraka akabhuga, “Razaro, nawuuze igutu eno!” \v 44 Ambe, akahuruka igutu wurya yaari akuuri. Amaguru na amabhoko gaaye gariiziriirwe emyeenda gyo okubhiikira abhaku, no obhusyo bhwaaye bhwaari bhubhohirwe ekitaambaara. Ambe, Yeesu akabhabhuurira abhaatu bharya, “Mumutazure emyeenda giyo, mumutige agye.” \fig Razaro araryoorwa, arareka mumbiihira|alt="Lazaro anafufuliwa, anatoka kaburini" src="CN01769B.TIF" size="col" loc="11:44" copy="© 1996 David C. Cook" ref="11:44"\fig* \s Abhakaangati bha Abhayahudi bharamoohya enzira yo okumwiita Yeesu \r (Mataayo 26:3-5; Mariko 14:1-2; Ruuka 22:1-2) \p \v 45 Ambe, Abhayahudi bhaaru bhano bhiiziri ku Mariamu, hano bhaaruuzi gano Yeesu yakoriri, bhakamwiikirirya. \v 46 Nawe abhamwe bhaabhu bhakagya ku Bhafarisayo no okubhabhuurira gano Yeesu yakoriri. \v 47 Ambe, abhakuru bha abhaseengeri na Abhafarisayo bhakabhirikira ekiina ekikuru\f + \fr 11:47 \fr*\fk Ekiina ekikuru\fk*\ft . Rora amangʼana gano mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* kya Abhayahudi, bhakiibhuurya, “Tukoreki? Kwe ekigirirye omuutu wuno arakora ebhyeerekenio ne ebhitiika bhyaaru. \v 48 Turaamutige ageenderere okukora ego, abhaatu bhoosi bharamwiikirirya. Abharooma bharaaza no okusarya ekyaaro kyeetu ne eriiseengerero ryeetu.” \p \v 49 Ambe, owumwe wa abhakuru bharya eriina ryaaye ni Kayafa, wuno yaari omuseengeri omukuru\f + \fr 11:49 \fr*\fk Omuseengeri omukuru\fk*\ft . Rora \ft*\it abhaseengeri\it* mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\f* wo omwaaka guyo, akabhabhuurira, “Emwe mutamenyiri kyokyoosi! \v 50 Mbe, mutamenyiri kubha, ni hakiriku omuutu wumwe akwe kwiiguru wa abhaatu bhoosi, kukira ekyaaro kyoosi kisikibhwe?” \v 51 Kayafa ataagaambiri gayo kwo amiiseego gaaye omweene. Nawe kwo okubha yaari omuseengeri omukuru omwaaka guyo, yaari araroota kubha Yeesu arakwa kwiiguru wa Abhayahudi. \v 52 Kweeki Yeesu atakukwa kwiiguru waabhu abheene, nawe ni kwiiguru yo okubhakumania abhaana bha Taatabhugya bhano bhanyarageeni, bhabhe hamwe. \p \v 53 Okurwa rusiku ruyo, abhakaangati bha Abhayahudi bhakataanga kukomya enzira yo okumwiita Yeesu. \v 54 Kwe ekigirirye kiyo, Yeesu akatiga kugeenda mwaasi Yudea. Nawe akatanura no okugya haguhi ne eriitirigo, mumugye guno gukubhirikirwa Ifurahimu, akiikara eyo hamwe na abhaanabheega bhaaye. \p \v 55 Enyaangi yo Okuhiita ya Abhayahudi yaari haguhi. Ambe, abhaatu bhaaru bhakatanura okurwa mumigye gyaabhu kugya Yerusaremu, okubha bhiiyeerye kwiiguru ye enyaangi.\f + \fr 11:55 \fr*\xt Rora Obhubhari 9:10; 2 Amangʼana ge Eriibhaga 30:17-19.\xt*\f* \v 56 Ambe, bhakageenderera okumumoohya Yeesu, bhakiibhuurya bhakubha bhiikumaniirye hamwe mwiiseengerero, bhakabhuga, “Emwe murarorabhwi? Mbe, omuutu wuyo araaza munyaangi heene?” \v 57 Abhakuru bha abhaseengeri na Abhafarisayo bhaari bhaswaagirye kubha, omuutu wowoosi wuno amenyiri hano Yeesu ari, aruusye amangʼana okubha bhamugwaate. \c 12 \s Mariamu aramuhaka Yeesu amaguta \r (Mariko 14:3-9; Mataayo 26:6-13; Ruuka 7:36-50) \p \v 1 Hano zyasaagiri siku isaasabha kuhika Enyaangi yo Okuhiita, Yeesu akahika kweeki Betania, mumugye guno yamuryooriri Razaro okurwa mubhaku. \v 2 Ambe, abhaatu bha ahagiro hayo bhakamuginihya. Marita akamuhokeerya Yeesu ebhyaakurya, na Razaro yaari owumwe wa bhano bhakarya hamwe na Yeesu. \v 3 Kyaamwe, Mariamu akagega amaguta go omuruumbaaso gano gano obhuguri bhukuru bhukongʼu, akamuhaka Yeesu kumaguru, akamutarikya ne eziinzweeri zyaaye. Enyuumba yoosi ekiizura obhuraangaasiro bhuzomu bhwa amaguta go omuruumbaaso. \p \v 4 Nawe owumwe wa abhaanabheega bhaaye eriina ryaaye Yuuda Isikariyoti, wuno niwe araamurye omukoonyo Yeesu, akabhuga, \v 5 “Kwaki amaguta gayo gataaguriibhwe eziidinaari magana atatu (300)\f + \fr 12:5 \fr*\fk Eziidinaari magana atatu \fk*\ft gaari omuheero gwe eziisiku magana atatu (300).\ft*\f* no okuhaabhwa abhataka?” \v 6 Yuuda ataagaambiri ego kwe ekigirirye kyo okubharorera ebhigoongi abhataka, nawe kwe ekigirirye yaari mwiibhi. Ewe niwe yaari akubhiika esakwa ye eziimbirya. Yaari ariibha eziimbirya zino zikatuurwa musakwa yiyo. \p \v 7 Ambe, Yeesu akamukyoora Yuuda, “Mutamunyaakya omukari wuno, mumutige, abhiikiri amaguta gayo kwiiguru yo orusiku runo bharaambiike. \v 8 Abhataka bhari hamwe neemwe eziisiku zyoosi, nawe enye nitakubha hamwe neemwe eziisiku zyoosi.” \s Abhakaangati bha Abhayahudi bharakomya enzira yo okumwiita Razaro \p \v 9 Ambe, Abhayahudi bhaaru bhakiigwa kubha Yeesu yaari ahagiro hayo, bhakagya kumurora etari ewe omweene, nawe kweeki kumurora Razaro, wuno Yeesu akamuryoora okurwa mubhaku. \v 10 Ambe, abhakuru bha abhaseengeri bhakataanga kukomya enzira yo okumwiita Razaro woosi, \v 11 kwo okubha Abhayahudi bhaaru bhakabhatiga abhakaangati bhaabhu, bhakamwiikirirya Yeesu, kutuukana na amangʼana go okuryooka kwa Razaro. \s Yeesu arasuungʼaanwa Yerusaremu kya Masiya \r (Mataayo 21:1-11; Mariko 11:1-11; Ruuka 19:28-40) \p \v 12 Tabhoori yaho, esaango ekuru ya abhaatu bhano bhakaaza kuginiha Enyaangi yo Okuhiita, bhakiigwa kubha Yeesu ari munzira araaza Yerusaremu. \v 13 Ambe, bhakagega amatu ge emiteende, bhakagya kumusuungʼaana Yeesu. Bhakatiirya eriiraka bhakubhuga, \q “Taatabhugya akumibhwe!\f + \fr 12:13a \fr*\fk Taatabhugya akumibhwe\fk*\ft , kwe ekigaambo kye Ekieburania ni \ft*\fqa Hosana \fqa*\ft no obhugazuro bhwaku “Otuurye bhoono.”\ft*\f* \q Atweerwe ebhite wuno akuuza kuriina ryo Omukuru! \q Aguungibhwe omutemi wa Abhiiziraeri.”\f + \fr 12:13b \fr*\xt Rora Zaburi 118:25-26.\xt*\f* \p \v 14 Ambe, Yeesu akabhona etikiri, akatiira, akiikara kyeego ekaamirwe mu Makaamo Amahoreeru, \q \v 15 “Emwe abhaatu bha Sayuni,\f + \fr 12:15a \fr*\fk Sayuni \fk*\ft ni riina eriindi rya Yerusaremu.\ft*\f* mutoobhoha! \q Rora, omutemi weenyu araaza, \q atiiriri etikiri!”\f + \fr 12:15b \fr*\xt Rora Zakaria 9:9.\xt*\f* \m \v 16 Eriibhaga riyo, abhaanabheega bha Yeesu bhataamenyiri engʼana yino ni ngʼanaki. Nawe hano Yeesu yaryookiri, bhakahiita kubha gayo gakaamirwe na niigo bhamukoreeri. \p \v 17 Abhaatu bhano bhaari na Yeesu hano yamubhirikiiri Razaro okurwa mumbiihira no okumuryoora okurwa mubhaku, bhakageenderera kunyaragania amangʼana gayo. \v 18 Ambe, abhaatu bhaaru bhaari bhiigwiiri amangʼana ge ekitiika kino Yeesu yakoriri, nikyo ekigirye bhakagya kumusuungʼaana. \v 19 Nawe Abhafarisayo bhakiibhuurya, “Murarora? Tutakunagya kukora kyokyoosi! Rora, abhaatu bhoosi bharamutuniirira ewe.” \s Yeesu arakeerenia iguru yo oruku rwaaye \p \v 20 Haari na abhaatu bhano bhatari Abhayahudi gati wa abhaatu bhano bhakagya Yerusaremu kumuseengera Taatabhugya mu Nyaangi yo Okuhiita. \v 21 Ambe, abhaatu bhayo bhakagya ku Firipo wuno yarwiiri Betisaida mukyaaro kya Gariraaya, bhakamusabha, “Omukuru, turasabha turorane na Yeesu.” \v 22 Firipo akagya kumubhuurira Andurea amangʼana gayo, kyaamwe bhoosi bhabhiri bhakagya ku Yeesu kumubhuurira. \p \v 23 Yeesu akabhabhuurira, “Eriibhaga rihikiri rya Taatabhugya okweerekya obhuguungo bhwe eheene bhwo Omwaana wo Omuutu. \v 24 Ndabhabhuurira obhuheene, eraabhe embibho ye engano ekyaari kukuundikirwa mumarobha no okukwa, etakutura kumera. Nawe eraabhe erakwa, eramera no okwiibhura emisumo myaaru. \v 25 Omuutu wowoosi wuno akuseega obhwiikari bhwaaye omweene, arabhubhurya, nawe omuutu wowoosi wuno akubhiihirirwa obhwiikari bhwaaye mukyaaro kino, wuyo arabhuriibha obhuhoru bhwaaye, okubha bhubhe bhwa kirakeego. \v 26 Omuutu wowoosi wuno akunihokeerya enye, ereenderwa anituniirire. Kweeki hohoosi hano nikubha, hayo niho omuhokya waane araabheho. Taata aramusuuka omuutu wowoosi wuno akunihokeerya enye. \p \v 27 “Bhoono nitaangiri kuhoobha bhukongʼu mukoro yaane. Mbe, nigaambeki? Nibhuge, ‘Ee Taata, ndakusabha onituurye mwiibhaga rino rye enyaako?’ Zeyi, nitakunagya kusabha ego, kwo okubha niiziri mukyaaro kino okubha nibhone enyaako yiyo. \v 28 Ee Taata Taatabhugya, okuundukure obhuguungo bhwe eriina ryaazo.” \p Niho, eriiraka rikagaamba okurwa mwiisaaro, “Nibhukuundukwiiri, kweeki ndageenderera okubhukuundukura.” \v 29 Esaango ya abhaatu bhano bhaari harya, hano bhakiigwa eriiraka okurwa mwiisaaro, abhaandi bhakabhuga kubha, orukubha rubharukiri, na abhaandi bhakabhuga kubha, maraika yaari akeereenie neewe. \p \v 30 Nawe, Yeesu akabhabhuurira abhaatu bharya, “Eriiraka rino mwaari mukwiigwa ritaari kwiiguru waane, nawe ryaari kwiiguru weenyu. \v 31 Bhoono, rihikiri eriibhaga rya Taatabhugya okutinira ekiina ekyaaro kino. Na rihikiri eriibhaga ryo okumuheebha Seetaani omukaangati we ekyaaro kino. \v 32 Hano enye ndaanuungwe iguru kumusaraba, ndabharuta bhoosi okubha bhiize kweenye.” \v 33 Yeesu akabhuga ego, okweerekya kyeego araakwe. \p \v 34 Ambe, esaango ya abhaatu bhakamukyoora Yeesu, “Tusomiri mu Makaamo Amahoreeru kubha, Masiya arabha muhoru kirakeego.\f + \fr 12:34 \fr*\xt Rora Zaburi 110:4.\xt*\f* Ambe, kwaki orabhuga kubha, Omwaana wo Omuutu areenderwa kunuungwa iguru? Mbe, Omwaana wo Omuutu ni weewi?” \p \v 35 Yeesu akabhabhuurira, “Obhweero bhurabha hamwe na neemwe kwe eriibhaga iguhi ego. Mugeenderere kugeenda mubhweero bhuno eriibhaga bhuriho, okubha ekiirima kitaaza okubhahiza, kwo okubha omuutu wuno akugeenda mukiirima atahamenyiri hano akugya. \v 36 Mutuure obhwiikirirya bhweenyu kubhweero bhuyo eriibhaga rino obhweero bhukyaari bhuriho, okubha mubhe abhaana bho obhweero.” Hano Yeesu yamariri kugaamba gayo, akatiga esaango yirya, akagya okwiibhisa. \s Abhayahudi bhaaru bharaanga okumwiikirirya Yeesu \p \v 37 Yiingabha Yeesu akakora ebhitiika bhyaaru embere waabhu, nawe abhaatu bhaaru bhataamwiikiriirye. \v 38 Gaari ego okubha gakuunaane amangʼana gano omurooti Isaya yabhugiri, \q “Omukuru, ni weewi wuno yiikiriirye amangʼana geetu? \q Kweeki, Omukuru amukuundukuriirye weewi amanaga gaaye?”\f + \fr 12:38 \fr*\xt Rora Isaya 53:1.\xt*\f* \p \v 39 Kweego bhataanagirye kwiikirirya, kwe ekigirirye Taatabhugya akagaamba kweeki kuhitira ku Isaya, \q \v 40 “Nihukwiirye ameeso gaabhu, \q no okukora eziikoro zyaabhu zibhe kongʼu, \q bhatarora kwa ameeso, \q bhatamenyeekererya kwe eziikoro zyaabhu, \q bhataaza bhakaaniikyoorera, \q na neenye nibhatuurye.”\f + \fr 12:40 \fr*\xt Rora Isaya 6:10.\xt*\f* \m \v 41 Isaya akagaamba gayo kwo okubha akarora obhuguungo bhwa Yeesu no okugaamba amangʼana gaaye. \p \v 42 Naabhe ego, abhakaangati bhaaru bha Abhayahudi bhakamwiikirirya Yeesu, nawe bhataagaambiri kubhweero bhamwiikiriirye, kwe ekigirirye bhaari bharoobhoha okuheebhwa na Abhafarisayo munyuumba ye esaango. \v 43 Abhakaangati bhayo, bhakaseega bhukongʼu okukumibhwa na abhaatu, kukira okukumibhwa na Taatabhugya. \s Abhaatu bharatinirwa ekiina kwa amangʼana // gano Yeesu yagaambiri \p \v 44 Ambe, Yeesu akagaamba kwiiraka ikuru, “Omuutu wuno akuniikirirya enye, atakuniikirirya enye omweene ego, nawe aramwiikirirya na wuno antumiri. \v 45 Hano anduuzi enye, amuruuzi na wuno antumiri. \v 46 Enye niiziri mukyaaro kino kyo obhweero, okubha abhaatu bhano bhakuniikirirya bhatige kubha mukiirima. \p \v 47 “Omuutu wowoosi wuno akwiitegeerera amangʼana gaane, nawe atakugagwaata, enye nitakumutinira ekiina, kwe ekigirirye nitiiziri mukyaaro kino kubhatinira ekiina abhaatu, nawe nikaaza kubhatuurya. \v 48 Naabhe ego, omuutu wowoosi wuno akunianga enye hamwe na amangʼana gaane, araaza okutinirwa ekiina. Amangʼana gano nigaambiri nigo gano gakuuza okumutinira ekiina kurusiku rwo obhuteero. \v 49 Nitagaambiri amangʼana gayo kwo obhuturo bhwaane omweene, nawe Taata wuno antumiri, niwe wuno aniswaagirye go okugaamba, na kyeego ndaagaambe. \v 50 Kweeki, nimenyiri kubha obhuswaagyo bhwaaye bhurabhaha abhaatu obhuhoru bhwa kirakeego. Niho, enye nikugaamba omweene ego gano Taata aniswaagirye okugaamba.” \c 13 \s Yeesu arabhiisaabhya amaguru abhaanabheega bhaaye \p \v 1 Ambe, hano Enyaangi yo Okuhiita yaari ekyaari kuhika, Yeesu akamenya kubha eriibhaga ryaaye rihikiri ryo kutanura mukyaaro kino kugya ku Wiise waabhu. Yeesu yaari abhaseegiri abhaatu bhaaye bhano bhari mukyaaro, kweeki akabhaseega tee obhuteero. \p \v 2 Yeesu na abhaanabheega bhaaye bhakiikara kurya ebhyaakurya bhye engoroobha. Eriibhaga riyo, Seetaani yaari amariri kumukorokoomba Yuuda, omwaana wa Simooni Isikariyoti, okubha amurye omukoonyo Yeesu. \v 3 Yeesu akamenya kubha, Wiise amuheeri obhuturo bhwo okubhikaangata ebhigiro bhyoosi. Kweeki akamenya arwiiri ku Taatabhugya, na arakyoora ku Taatabhugya. \v 4 Ambe, Yeesu akatiga kurya, akiimeerera, akaruusya omweenda gwaaye gwi igutu, akagega ekitaambaara akakibhoha mukiribhizi. \v 5 Akiituruurira amaanzi mukarayi. Ambe, akataanga kubhoogya abhaanabheega bhaaye amaguru no okubhatarikya ne ekitaambaara kino yiibhohiri. \p \v 6 Hano Yeesu yamuhikiiri Simooni Petero, Petero akamubhuurya, “Ee Omukuru, oreenda okuniogya amaguru gaane?” \p \v 7 Yeesu akamukyoora, “Awe otamenyiri bhoono gano nikukora, nawe oragamenyeekererya ibhaga riindi.” \p \v 8 Petero akamubhuurira, “Otakunagya na rumwe okuniisaabhya amaguru gaane!” \p Yeesu akamukyoora, “Eraabhe nitakukwiisaabhya awe, otakunagya kubha hamwe na neenye.” \p \v 9 Simooni Petero akamubhuurira, “Ee Omukuru, eraabhe niigo, otakuniisaabhya amaguru ageene, nawe na amabhoko gaane hamwe no omutwe gwaane.” \p \v 10 Yeesu akamubhuurira, “Omuutu wuno amariri kwiisaabha, atakweenderwa kwiisaabha kweeki, nawe okwiisaabha amaguru ageene. Wuyo yeeriri kimwe. Na neemwe mweeriri, nawe mutari mwoosi.” \v 11 Yeesu yaari amumenyiri wuno araamurye omukoonyo, nikyo ekigirirye yagaambiri, “Mutari mwoosi kubha mweeriri.” \p \v 12 Hano Yeesu yamariri kubhiisaabhya abhaanabheega bhaaye amaguru, akiibhoha omweenda gwaaye, akiikara kweeki hano bhaari bhakurya ebhyaakurya, akabhabhuurya, “Mbe, mumenyiri gano nibhakoreeri emwe? \v 13 Emwe muraambirikira enye, ‘Omweegya,’ kweeki muraambirikira, ‘Omukuru.’ Muragaamba obhuheene, kwe ekigirirye enye niigo niri. \v 14 Enye, wuno ni Mweegya no Omukuru weenyu, nisaabhirye amaguru geenyu. Egoego na neemwe, mureenderwa mwiisaabhanie amaguru. \v 15 Nibheerekirye ekireengyo okubha na neemwe mubhe murakorerana kyeego enye nibhakoreeri emwe. \v 16 Ndabhabhuurira obhuheene, omugya atari mukuru kukira omukuru waaye, kweeki wuno akutumwa atari omukuru kukira wuno akumutuma. \v 17 Eraabhe murigamenya gayo, ambe hakiriku kubhano mukugakora. \p \v 18 “Nitakugaamba gano kwiiguru emwe bhoosi. Nibhamenyiri abhaatu bhano nibhasoriri kubha abhaanabheega bhaane. Nawe nigaambiri gano okubha gakuunaane gano gakaamirwe mu Makaamo Amahoreeru, ‘Omusaani waane wuno yaari akurya ebhyaakurya hamwe na neenye, yiibharaangwiiri kubha omubhisa waane.’\f + \fr 13:18 \fr*\xt Rora Zaburi 41:9.\xt*\f* \v 19 Ndabhabhuurira gano goosi gakyaari kutuuka, okubha hano garaatuuke, mwiikirirye kubha enye ndiho.\f + \fr 13:19 \fr*\fk Enye ndiho\fk*\ft , niigo Taatabhugya akwiimenyeekererya Mwiiragano rye Ekare. \ft*\xt Rora Okurwa 3:14; Isaya 43:10-11.\xt*\f* \v 20 Ndabhabhuurira obhuheene, omuutu wowoosi wuno akumusuungʼaana wuno nimutumiri, ansuungʼaaniri na neenye. Egoego, wuno akunisuungʼaana enye, aramusuungʼaana Taata wuno anirageenie.” \s Yeesu aragaamba iguru ya wuno araamurye omukoonyo \r (Mataayo 26:20-25; Mariko 14:17-21; Ruuka 22:21-23) \p \v 21 Hano Yeesu yamariri kugaamba gayo, akahoobha mukoro yaaye, akagaamba mwaasi, “Ndabhabhuurira obhuheene, owumwe weenyu aranirya omukoonyo.” \p \v 22 Ambe, abhaanabheega bhaaye bhakataanga okwiiroreerera, kwe ekigirirye bhataamenyiri aramugaamba weewi. \v 23 Yaari ariho omwaanamweega owumwe, wuno Yeesu yaari amuseegiri bhukongʼu. Ewe yaari yiikeeri haguhi na Yeesu eriibhaga ryo okurya. \v 24 Ambe, Simooni Petero akamusimya omwaanamweega wuyo, akamubhuurira, “Mubhuurye Yeesu aramugaamba weewi gati weetu.” \p \v 25 Ambe, omwaanamweega wurya akiiyegeka ku Yeesu, akamubhuurya, “Ee Omukuru, ni weewi?” \p \v 26 Yeesu akamukyoora, “Niwe wuno ndaamukorerye no okumuha ekitinika kyo omukaate.” Ambe, akagega kitinika kyo omukaate akakorya, akamuha Yuuda, omwaana wa Simooni Isikariyoti. \v 27 Kituukiro ego hano yamariri okusuungʼaana kitinika kirya kyo omukaate, Seetaani akamusikirira Yuuda. Ambe, Yeesu akamubhuurira, “Gano okweenda kukora, gakore bhwaangu!” \v 28 Nawe ataari ariho naabhe wumwe gati wa bhano bhaari kurya wuno akamenyeekererya kwaki Yeesu yaari abhugiri ego. \v 29 Abhaandi bhakiiseega Yeesu abhugiri ego, kwo okubha Yuuda niwe yaari omutiimbiriri we esakwa ye eziimbirya. Bhakiiseega kubha Yeesu amubhuuriiri agure bhino bhikweenderwa munyaangi, kasi abhahe abhataka eziimbirya suuhu. \v 30 Ambe, hano Yuuda yasuungʼaaniri ekitinika kyo omukaate, akarwa igutu bhwaangu. Ne eriibhaga riyo, bhwaari bhutiku. \s Yeesu arabhaha abhaanabheega bhaaye obhuswaagyo obhuhya \p \v 31 Ambe, hano Yuuda yahurukiri igutu, Yeesu akabhabhuurira abhaanabheega bhaaye, “Bhoono obhuguungo bhwaane, enye Omwaana wo Omuutu, bhwiisukiri kurorekana mwaasi. Kweeki bhurarorekana mwaasi obhuguungo bhwa Taatabhugya kuhitira kweenye. \v 32 Kyeego bhukurorekana obhuguungo bhwaaye kuhitira kumahokya gaane, ambe neewe Taatabhugya arabheerekya abhaatu obhuguungo bhwaane enye Omwaana wo Omuutu, kweeki arakora bhwaangu. \p \v 33 “Emwe abhaana bhaane, nikyaari ne eriibhaga iguhi kubha neemwe. Murankomya, nawe kyeego niari nibhuuriiri abhakaangati bha Abhayahudi, egoego ndabhabhuurira na neemwe bhoono, hano nkugya enye, emwe mutakunagya kuuza. \v 34 Nawe bhoono, ndabhaha obhuswaagyo obhuhya, ndabharagania kubha: Mwiiseege. Kyeego enye nibhaseegiri emwe, egoego na neemwe mwiiseege. \v 35 Eraabhe muraseegana, ambe, abhaatu bhoosi bharamenya kubha emwe ni bhaanabheega bhaane.” \s Yeesu araroota kubha Petero aramwaanga \r (Mataayo 26:31-35; Mariko 14:27-31; Ruuka 22:31-34) \p \v 36 Ambe, Simooni Petero akamubhuurya Yeesu, “Ee Omukuru, oragya hayi?” \p Yeesu akamukyoora, “Ndagya hano awe otakunagya okunituniirira bhoono, nawe oranituniirira ibhaga riindi.” \p \v 37 Petero akamubhuurya, “Ee Omukuru, kwe ekigirirye kiihe nitakunagya kukutuniirira bhoono? Enye ndakwa kwiiguru waazo!” \p \v 38 Yeesu akamukyoora, “Mbe, eheene oriikirirya okukwa iguru waane? Ndakubhuurira obhuheene, hano ekorokoome erabha ekyaari kugaamba, orabha omariri kunianga katatu koosi.” \c 14 \s Yeesu ni nzira yo okugya ku Taatabhugya \p \v 1 Yeesu akageenderera okubheegya abhaanabheega bhaaye, arabhuga, “Mutahoobha muziikoro zyeenyu, mumwiikirirye Taatabhugya, kweeki muniikirirye na neenye. \v 2 Munyuumba ya Taata omweeya ni mwaaru gwo okwiisa. Eraabhe itiingabheeri ego, niingabhabhuuriiri, kwo okubha ndagya kubhabhanurira ahagiro. \v 3 Hano ndaagye no okubhabhanurira ahagiro, ndaaza kweeki kubhagega okubha ahagiro hano nikubha, na neemwe mubheho hamwe neenye. \v 4 Emwe muyimenyiri enzira yo okuhika hano nkugya.” \p \v 5 Niho, Tomaso akamubhuurya Yeesu, “Ee Omukuru, etwe tutamenyiri hano okugya. Mbe, turanagyabhwi okuyimenyeekererya enzira?” \p \v 6 Yeesu akamukyoora, “Enye neenye enzira, obhuheene no obhuhoru. Atariho omuutu wowoosi wuno akunagya okuuza ku Taata eraabhe akyaari kuhitira kweenye. \v 7 Eraabhe muunganimenyiri enye, ambe muungamumenyiri na Taata. Kweemera bhoono, mumumenyiri, kweeki mumuruuzi.” \p \v 8 Firipo akamubhuurira, “Ee Omukuru, turakusabha otweerekye Taata, na riyo ririisa.” \p \v 9 Yeesu akamukyoora, “Firipo, nibheeri hamwe na neemwe ibhaga itaambi, okyaari kunimenyeekererya enye? Omuutu wowoosi wuno anduuzi enye, amuruuzi Taata. Ambe kwaki murambuurya, ‘Tweerekye Taata?’ \v 10 Mbe, otakwiikirirya kubha enye niri muusi wa Taata, na Taata ari muusi waane? Amangʼana gano nikubhabhuurira gatakurwa mumiiseego gaane, nawe Taata, wuno ari muusi waane, arakora emirimo gyaaye. \v 11 Mwiikirirye gano nikugaamba kubha niri muusi wa Taata, na neewe ari muusi waane. Nawe eraabhe emwe mutakwiikirirya gano nikugaamba, ambe mwiikirirye kwe ekigirirye kye emirimo gino nikukora. \v 12 Ndabhabhuurira obhuheene, omuutu wowoosi wuno akuniikirirya, arakora emirimo giryagirya gino enye nikugikora. Kweeki arakora emirimo kukira gino nikukora, kwe ekigirirye ndagya ku Taata. \v 13 Eraabhe murasabha ekigiro kyokyoosi kuriina ryaane, enye ndakora kyeego mukusabha. Kweego, obhuguungo bhwa Taata bhurarorekana kuhitira kweenye, Omwaana waaye. \v 14 Kweeki muraanisabhe ekigiro kyokyoosi kuriina ryaane, ndakora kyeego mukusabha. \s Yeesu aragaamba iguru yo okuuza kwe Ekoro Muhoreeru \p \v 15 “Eraabhe muunseegiri, murakora emirimo gyoosi gino nibhaswaagirye. \v 16 Ambe, na neenye ndamusabha Taata okubha abhahe Omusakirya owuundi,\f + \fr 14:16 \fr*\fk Omusakirya owuundi\fk*\ft , obhugazuro bhwaku ni \ft*\fqa Koro Muhoreeru.\fqa*\f* okubha abhe hamwe neemwe eziisiku zyoosi. \v 17 Ekoro wuyo arabhakuundukurira abhaatu obhuheene. Abhaatu bhano bhakumwaanga Taatabhugya bhatakunagya kumusuungʼaana Ekoro wuyo, kwe ekigirirye bhatakumurora, kweeki bhatamumenyiri. Nawe emwe mumumenyiri Ekoro wuyo, kwo okubha ariikara hamwe neemwe, kweeki araaza kubha muusi weenyu. \p \v 18 “Nitakubhatiga abheene kya abhamweemwe, nawe ndaaza kweeki kweemwe. \v 19 Nikyaari hasuuhu nitakurorekana kweeki mukyaaro kino. Nawe emwe muraandora, kwo okubha enye ni muhoru, na neemwe murabha bhahoru. \v 20 Murusiku rurya, muramenya kubha enye niri muusi wa Taata, na neemwe muri muusi waane, na neenye niri muusi weenyu. \v 21 Omuutu wowoosi wuno akugamenya no okukora gano nikuswaagya, wuyo niwe anseegiri. No omuutu wuno anseegiri, Taata amuseegiri. Na neenye ndamuseega no okwiiyeerekya kweewe.” \p \v 22 Ambe, omwaanamweega wumwe eriina ryaaye Yuuda, atari Yuuda Isikariyoti, akamubhuurya Yeesu, “Ee Omukuru, eraturikanabhwi okwiiyeerekya kweetwe, nawe otakwiiyeerekya kubhaatu abhaandi bhoosi?” \p \v 23 Yeesu akamukyoora, “Omuutu wowoosi wuno anseegiri, aragwaata ameegyo gaane. Egoego Taata aramuseega, kweeki enye na Taata turaaza kweewe no okwiikara hamwe neewe. \v 24 Nawe omuutu wowoosi wuno ataaniseegiri, ewe atakugwaata ameegyo gaane. Kweeki, gano nikubharagania gatari gaane, nawe gararwa ku Taata wuno antumeenie kweemwe. \p \v 25 “Nibhabhuuriiri goosi gayo hano nikyaari ndiikara hamwe neemwe. \v 26 Nawe Omusakirya wuyo, niwe Ekoro Muhoreeru, wuno Taata araamutume kweemwe kuriina ryaane. Arabheegya no okubhahiitya goosi gano niari nibhabhuuriiri. \v 27 Hano nikubhuuka, ndabhatigira omureembe, omureembe gwaane ndabhaha. Omureembe guyo gutari kyeego guno gukurwa kubhaatu bha mukyaaro. Mutahoobha muziikoro zeenyu, kweeki mutoobhoha kyokyoosi. \p \v 28 “Mwiigwiiri gano niabhabhuuriiri, ‘Ndagya, nawe ndaaza kweeki kweemwe.’ Eraabhe heene muunseegiri, muungabheeri murazomererwa okwiigwa kubha ndagya ku Taata, kwo okubha Taata ni mukuru kunikira enye. \v 29 Na bhoono nibhabhuuriiri amangʼana gayo gakyaari kurorekana, okubha eriibhaga garaatuuke muniikirirye. \p \v 30 “Nitakugaamba neemwe kwiibhaga itaambi, kwo okubha Seetaani omukaangati we ekyaaro kino araaza. Nawe atana obhunagya iguru waane. \v 31 Gano nikukora nigo gano Taata yaniswaagirye kukora, okubha abhaatu bhoosi bhamenye kubha nimuseegiri. \p “Bhoono, mwiimeerere tutanure hano.” \c 15 \s Yeesu omuzabibu gwe eheene \p \v 1 Yeesu akageenderera okubheegya, “Enye ni muzabibu gwe eheene, na Taata waane ni murimi. \v 2 Eriisagya ryoryoosi muusi waane rino ritakwiibhura emisumo, Taata ahaariruusyaho. Nawe eriisagya rino rikwiibhura emisumo, Taata ahaarihagura okubha riibhure bhukongʼu. \v 3 Emwe mumariri kuhagurirwa kubha mweeriri, kwo okubha mwiikiriirye ameegyo gaane. \v 4 Mwiikare muusi waane, neenye ndiikara muusi weenyu. Kyeego eriisagya ritakunagya okwiibhura emisumo eryeene ego kutama okwiigwaatirirya kumuzabibu, egoego mutakunagya kukora obhuseegi bhwa Taatabhugya kutama kwiikara muusi waane. \fig Eriitu ryo omuzabibu|alt="Tawi la mzabibu" src="hk00109c.tif" size="col" loc="15:4" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society" ref="15:1"\fig* \p \v 5 “Enye ni muzabibu, neemwe ni masagya. Omuutu wuno akwiikara muusi waane, na neenye ndiikare muusi waaye, wuyo arabha ariibhura emisumo myaaru, kwe ekigirirye kutama enye mutakunagya kukora ryoryoosi. \v 6 Omuutu wowoosi wuno atakwiikara muusi waane atuubheeni na masagya gano garekeerwe no okwooma. Ambe, abhaatu bhararitoora no okurirekera mumuriro, riraruungura. \v 7 Eraabhe muriikara muusi waane na amangʼana gaane gariikara muusi weenyu, ambe musabhe Taata kyokyoosi kino mukweenda, neewe arabhaha. \v 8 Eraabhe muriibhura emisumo myaaru no okubha abhaanabheega bhaane bhe eheene, murabha mureerekya mwaasi obhuguungo bhwa Taata. \v 9 Kyeego Taata anseegiri enye, niigo neenye nikubhaseega emwe. Ambe mwiikare mubhuseegi bhwaane. \v 10 Eraabhe murigwaata gano nikubhaswaagya, ambe muriikara mubhuseegi bhwaane, kyeego enye nigwaatiri gano Taata yaaniswaagirye no okwiikara mubhuseegi bhwaaye. \p \v 11 “Nibhabhuuriiri gano okubha mubhone obhuzomererwa bhwe eheene kyeego bhuno ninabhwe enye, no obhuzomererwa bhweenyu bhukuunaane. \v 12 Gano nikubhaswaagya nigo gano: Mwiiseege kyeego enye nibhaseegiri emwe. \v 13 Atariho omuutu wuno ano obhuseegi bhukuru kukira wuno akuruusya obhuhoru bhwaaye kwiiguru ya abhasaani bhaaye. \v 14 Eraabhe murakora gano nibhaswaagirye, emwe ni bhasaani bhaane. \v 15 Kweemera bhoono, nitakubha ndabhabhirikira kweeki abhagya bhaane, kwe ekigirirye omugya atamenyiri kino omukuru waaye akukora. Nawe emwe nibhakuundukuriiri goosi gano niigwiiri okurwa ku Taata, ambe kweego ndabhabhirikira abhasaani bhaane. \v 16 Emwe mutaanisoriri enye, nawe enye nikabhasora emwe. Nikabhatuma okubha mwiibhure emisumo gino gitakuhwa na rumwe. Murikora ego, goosi gano mukusabha kuriina ryaane, neewe Taata arabhaha. \v 17 Ambe, ndabhaswaagya emwe kubha mwiiseege.” \s Abhaatu bhe ekyaaro kino bhahaabhabhiihirirya bhano bhakumwiikirirya Yeesu \p \v 18 Yeesu akageenderera okubheegya, “Eraabhe abhaatu bhe ekyaaro kino bharabhabhiihirirya emwe, mubhe murahiita kubha bhakakaangata okunibhiihirirya enye. \v 19 Eraabhe muungabheeri bhaatu bhe ekyaaro kino, bhayo bhiingabheeri bharabhaseega kyeego bhakubhaseega abhaatu bhe ekyaaro kino. Nawe emwe mutari bhe ekyaaro kino, kwo okubha nibhasoriri okurwa mukyaaro kino, nikyo ekigirirye abhaatu bhe ekyaaro kino bhakubhabhiihirirya. \v 20 Muteebha gano niabhabhuuriiri, ‘Omugya atari mukuru kukira omukuru waaye.’ Ambe, eraabhe bhakaaninyaakya enye, bharabhanyaakya na neemwe. Nawe eraabhe bhakagwaata ameegyo gaane, bharagwaata na geenyu. \v 21 Nawe bharabhakorera goosi gayo kwo okubha muranituniirira enye, kweeki kwe ekigirirye bhatamumenyiri wuno anitumiri. \v 22 Eraabhe nitiingiziri kweebho no okugaamba nabho, ambe bhiingabheeri bhatana ebhibhi. Nawe bhoono, bhatakunagya kwiisasaama kubha bhatana ebhibhi. \v 23 Omuutu wowoosi wuno akunibhiihirirya enye, aramubhiihirirya na Taata. \v 24 Nikoriri ebhitiika bhikuru bhino bhikyaari okukorwa no owuundi. Eraabhe bhatiingabhiruuzi, bhaari bharabha bhatana ebhibhi. Nawe bhoono, bharuuzi goosi gano niakoriri, naabhe ego bhakyaari bhanibhiihiriirye na bhamubhiihiriirye Taata. \v 25 Gano gatuukiri okubha amangʼana garorekane gano gakaamirwe mu Makaamo Amahoreeru kubha, ‘Bhakamubhiihirirya bhusa.’\f + \fr 15:25 \fr*\xt Rora Zaburi 35:19, 69:4.\xt*\f* \p \v 26 “Ndamutumania kweemwe Omusakirya, neewe ni Koro Muhoreeru, niwe akubhakuundukurira abhaatu bhoosi obhuheene. Ararweera ku Taata, na hano akuhika kweemwe, arabhamenyeekererya obhuheene bhwaane. \v 27 Kweeki neemwe mwoosi muramenyeekererya amangʼana gaane, kwo okubha mwaari hamwe na neenye okurwa obhweemero. \c 16 \p \v 1 “Nibhabhuuriiri goosi gano okubha mutatiga kuniikirirya. \v 2 Nawe abhaatu bharabha bharabhaahura emwe muziinyuumba zye eziisaango zyaabhu. Riraaza eriibhaga rino eraabhe omuutu arabhiita, ariiseega kubha arakora emirimo gya Taatabhugya. \v 3 Bharabhakorera ego, kwe ekigirirye bhatamumenyiri Taata, kweeki bhataanimenyiri enye. \v 4 Nawe nibhabhuuriiri gayo, okubha eriibhaga ryaabhu ryo okukora gayo hano riraahike, muhiite kubha nibhabhuuriiri. \s Emirimo gye Ekoro Muhoreeru \p “Nitaabhabhuuriiri gayo goosi kubhutaangiro, kwe ekigirirye niari hamwe neemwe. \v 5 Ambe, bhoono ndagya kuwuno yantumiri. Nawe atariho wowoosi gati weenyu wuno akuumbuurya, ‘Mbe, oragya hayi?’ \v 6 Mune ebhigoongi bhukongʼu muziikoro zeenyu kwo okubha ndabhabhuurira kubha ndagya ku Taata. \p \v 7 “Ndabhabhuurira obhuheene, ereenderwa enye nigeende, kwo okubha yiingabheeri nitakugya ku Taata, Omusakirya ataari kuuza kweemwe. Nawe eraabhe ndagya, ndamutuma yiize kweemwe. \v 8 Hano araaze, arabha arabheerekya abhaatu bhoosi ebho ni bhatemya bhe ebhibhi, na neenye ni we eheene, kweeki Taatabhugya araaza okubhatinira ekiina. \v 9 Arabha arabheerekya ebho ni bhatemya bhe ebhibhi, kwo okubha bhatakuniikirirya enye. \v 10 Areerekya kyeego enye ni we eheene, kwo okubha ndagya ku Taata na mutakuundora kweeki. \v 11 Arabha arabheerekya mwaasi kubha Taatabhugya arabhatinira ekiina, kwe ekigirirye amutiniiri ekiina Seetaani omukaangati we ekyaaro kino. \p \v 12 “Nikyaari ninago amangʼana maaru go okubhabhuurira, nawe eriibhaga rino mutakunagya kugamenya. \v 13 Ekoro wuyo Omuhoreeru, wuno ahaakuundukura obhuheene, hano akuuza kweemwe, arabhakaangata kumenya obhuheene. Atakugaamba kwo obhuturo bhwaaye omweene, nawe aragaamba gano yiigwiiri no okubhabhuurira gano garaarorekane. \v 14 Ekoro wuyo arabhakuundukurira abhaatu obhuguungo bhwaane, kwo okubha arabhabhuurira amangʼana goosi gano obhona akugagega kureka kweenye. \v 15 Ebhigiro bhyoosi bhino Taata anabhyo ni bhyaane. Nikyo ekigirirye kino nigaambiri kubha, Ekoro wuyo arabhabhuurira goosi gano akugega kweenye. \s Ebhigoongi bhiraaza kwiikyoora kubha obhuzomererwa \p \v 16 “Rikyaari ibhaga isuuhu neemwe mutakunirora, nawe okumara ibhaga isuuhu kweeki muraandora.” \p \v 17 Ambe, abhaanabheega bhaaye abhaandi bhakiibhuurya, “Mbe, obhugazuro bhwa gano niki, ‘Rikyaari ibhaga isuuhu neemwe mutakuundora, nawe okumara ibhaga isuuhu kweeki muraandora,’ na ‘Kwo okubha ndagya ku Taata’?” \v 18 Ambe, bhakageenderera okwiibhuurya, “Obhugazuro bhwaku niki, ‘Eriibhaga isuuhu?’ Etwe tutakumenya gano akubhuga.” \p \v 19 Yeesu akamenyeekererya kubha bhakeenda okumubhuurya gano akubhuga, okumara akabhabhuurya, “Mbe, muriibhuurya gano nibhugiri, ‘Rikyaari ibhaga isuuhu neemwe mutakunirora, nawe okumara ibhaga isuuhu kweeki muraandora’? \v 20 Ndabhabhuurira obhuheene, emwe murarira no okubha ne ebhigoongi, nawe abhaatu bhe ekyaaro kino bharazomererwa. Murabha ne ebhigoongi, nawe ebhigoongi bhyeenyu bhiriikyoora kubha obhuzomererwa. \v 21 Kyeego omukari akugya okwiituurania omwaana, arabha ne ebhigoongi kwo okubha eriibhaga rye enyaako yaaye rihikiri. Nawe hano akumara kwiituurania, atakuhiita kweeki enyaako yiyo yo obhusuungu, kwe ekigirirye kyo obhuzomererwa bhwo okwiibhurwa omwaana mukyaaro. \v 22 Kweego ego na neemwe mwoosi mune ebhigoongi kwiibhaga rino. Nawe ndaaza kweeki kweemwe, ambe murabha no obhuzomererwa muziikoro zyeenyu. Atariho wuno akuruusyaho obhuzomererwa bhuyo muziikoro zyeenyu. \v 23 Kweeki eriibhaga riyo hano riraahike, mutakumbuurya ngʼana yoyoosi. \p “Ndabhabhuurira obhuheene, goosi gano muraasabhe kuriina ryaane, Taata arabhaha. \v 24 Tee bhoono, mukyaari kusabha kyokyoosi ku Taatabhugya kuriina ryaane. Musabhe neewe arabhaha, okubha obhuzomererwa bhweenyu bhukuunaane. \s Yeesu azihiziri eziinguru mbiihu zye ekyaaro \p \v 25 “Ndabhabhuurira goosi gayo kwe enzira ye ebhireengyo. Eriibhaga riraaza rino nitakugaamba neemwe kwe enzira ye ebhireengyo, nawe ndabhabhuurira mwaasi iguru wa Taata. \v 26 Mwiibhaga riyo, kuriina ryaane muramusabha Taatabhugya. Nitakugaamba kubha enye ndabhasabhira ku Taata. \v 27 Taata omweene abhaseegiri emwe, kwo okubha muunseegiri enye, kweeki mwiikiriirye kubha nikarwa ku Taata. \v 28 Nikaaza mukyaaro kino okurwa ku Taata, nawe bhoono ndarwa mukyaaro hano, ndakyoora ku Taata.” \p \v 29 Ambe abhaanabheega bhaaye bhakamubhuurira, “Bhoono otaangiri okugaamba na neetwe okutama ebhireengyo! \v 30 Bhoono tumenyiri kubha omenyiri goosi, naabhe akyaari muutu kukubhuurya kyokyoosi. Gayo nigo gatukoriri okwiikirirya kubha okarwa ku Taatabhugya.” \p \v 31 Yeesu akabhabhuurya, “Mbe, mutaangiri okwiikirirya bhoono? \v 32 Eriibhaga riisukiri, kweeki riri haguhi bhukongʼu, hano bhoosi muraanyaragane. Bhoosi muragya oweenyu, no okunitiga omweene ego. Nawe nitakubha omweene ego, kwo okubha Taata ari hamwe neenye. \v 33 Ndabhabhuurira gano goosi okubha mubhe no omureembe muziikoro zyeenyu, kwo okubha muri muusi waane. Mukyaaro hano murabhona eziinyaako nzaru, nawe muteme ekubhi kwo okubha enye nikihiziri ekyaaro.” \c 17 \s Yeesu arasabha Taatabhugya \p \v 1 Hano Yeesu yamariri okugaamba goosi gayo, akarora mwiisaaro, akasabha, “Ee Taata, eriibhaga rihikiri. Obheerekye abhaatu obhuguungo bhwo Omwaana waazo, okubha na neewe abheerekye obhuguungo bhwaazo kyeego bhuri. \v 2 Kyeego wamuheeri obhuturo bhwo okubhakaangata abhaatu bhoosi, okubha bhano wamuheeri abhahe obhuhoru bhwa kirakeego. \v 3 Obhuhoru bhwa kirakeego nibhwe bhuno, abhaatu bhakumenye awe, Taatabhugya we eheene omweene ego, kweeki bhaanimenye enye Yeesu Krisito, wuno wantumiri kweebho. \v 4 Enye nierekirye obhuguungo bhwaazo kubhaatu bhoosi hano mukyaaro, kwe enzira yo okukuunaania emirimo gino waniheeri kugikora. \v 5 Ee Taata, ndasabha weerekye obhuguungo bhwaane, obhuguungo bhuno niari nabhwo eriibhaga turi hamwe, eriibhaga okyaari kuteema ekyaaro. \s Yeesu arabhasabhira abhaanabheega bhaaye \p \v 6 “Ee Taata, nierekirye kyeego awe ori kubhaatu bhano waniheeri mukyaaro hano. Ebho bhaari abhaazo, awe okaaniha enye. Kweeki bhagwaatiri ameegyo gaazo. \v 7 Bhoono bhamenyiri kubha ebhigiro bhyoosi bhino okaaniha, bhirwiiri kwaawe, \v 8 kwo okubha nibhabhuuriiri goosi gano okaambuurira, neebho bhasuungʼaaniri. Bhamenyiri obhuheene kubha nirwiiri owaazo, kweeki bhiikiriirye kubha naawe okaantuma. \v 9 Ndabhasabhira bhayo, nitakusabhira abhaatu bha mukyaaro, nawe ndabhasabhira bhano waniheeri, kwo okubha bhayo ni bhaazo. \v 10 Abhaatu bhaane bhoosi ni bhaazo, kweeki abhaatu bhaazo bhoosi ni bhaane. Kwe enzira yaabhu, obhuguungo bhwaane bhukuundukwiirwe. \v 11 Bhoono ndarwa mukyaaro hano, na ndaaza owaazo. Nawe ebho bharageenderera kubha mukyaaro hano. Ee Taata Omuhoreeru, ndakusabha obhariibhe kwo obhuturo bhwe eriina ryaazo rino oniheeri, okubha bhabhe bhamwe kyeego enye na naawe turi bhamwe. \v 12 Hano niari hamwe neebho nikabhariibha kwo obhuturo bhwe eriina ryaazo bhuno waniheeri. Niabhariibhiri bhuzomu okubha nitamubhurya naabhe owumwe gati waabhu, okutiga wuno akweenderwa okusikibhwa, okubha gakorwe gano gakaamirwe mu Makaamo Amahoreeru.\f + \fr 17:12 \fr*\xt Rora Zaburi 41:9.\xt*\f* \p \v 13 “Ee Taata, bhoono ndaaza owaazo. Enye ndabhabhuurira abhaanabheega bhaane goosi gayo, hano nikyaari mukyaaro kino, okubha bhabhe no obhuzomererwa bhwaane kwo obhukuunaanio muziikoro zyaabhu. \v 14 Nibhabhuuriiri amangʼana gaazo. Nawe abhaatu bhe ekyaaro kino bharabhabhiihirira, kwo okubha ebho bhatari bhe ekyaaro kino, kyeego enye nitari we ekyaaro kino. \p \v 15 “Enye ntakusabha kubha obharuusye mukyaaro kino, nawe obhariibhe iguru wa Seetaani, omubhi wurya. \v 16 Ebho bhatari bhe ekyaaro kino kyeego enye nitari we ekyaaro kino. \v 17 Ee Taata, ndakusabha obheerye kwo obhuheene bhwaazo, kwo okubha engʼana yaazo niyo obhuheene. \v 18 Kyeego okaantuma enye mukyaaro, niigo ego na neenye nibhatumiri ebho mukyaaro. \v 19 Kwiiguru waabhu, ndiiyeerya omweene, okubha neebho obheerye mubhuheene. \s Yeesu arabhasabhira bhano bhakumwiikirirya \p \v 20 “Ntakubhasabhira abheene ego, nawe ndabhasabhira bhoosi bhano bhakuuza kuniikirirya kwe ekigirirye kya gano abhaanabheega bhaane bhakweegya. \v 21 Ndasabha kubha bhayo bhabhe bhamwe. Ee Taata, ndasabha bhabhe muusi weetu, kyeego awe ori muusi waane, neenye niri muusi waazo. Ndasabha bhabhe bhamwe, okubha abhaatu bhe ekyaaro bhiikirirye kubha naawe okaantuma. \v 22 Obhuguungo bhuno waniheeri enye, nibhaheeri abhaanabheega bhaane, okubha bhabhe bhamwe, kyeego enye na naawe turi bhamwe. \v 23 Enye niri muusi waabhu, na naawe ori muusi waane. Ndasabha bhabhe bhamwe, okubha kwe enzira yiyo abhaatu bhoosi bhe ekyaaro bhamenye kubha ni naawe wuno okaantuma, kweeki bhamenye kubha obhaseegiri kyeego onseegiri enye. \p \v 24 “Ee Taata, ndiigoomba bhano oniheeri bhabhe hamwe neenye hano nikubha. Ebho bhabhurore obhuguungo bhwaane bhuno waniheeri, kwo okubha okaanseega okyaari kuteema ekyaaro. \v 25 Ee Taata we eheene, abhaatu bhe ekyaaro kino bhatakumenyiri. Nawe enye nikumenyiri, kweeki abhaanabheega bhaane bhamenyiri kubha okaantuma. \v 26 Enye nibheegirye kyeego awe ori, kweeki ndageenderera kukora ego, okubha woosi obhaseege kyeego onseegiri enye, nibhe muusi waabhu.” \c 18 \s Abhakaangati bha Abhayahudi bharamugwaata Yeesu \r (Mataayo 26:47-56; Mariko 14:43-50; Ruuka 22:47-53) \p \v 1 Hano Yeesu yamariri kusabha, akatanura na abhaanabheega bhaaye, akagya kumwaambuko gwa Kidirooni, guno gwaari mumuguundu gwe emizeituni. Bhakasikira muyo. \p \v 2 Ambe, Yuuda wuno yaari akugya okumurya omukoonyo Yeesu, akagumenya omuguundu guyo, kwo okubha Yeesu yaari anariri kugya murya mwiibhaga ryaaru hamwe na abhaanabheega bhaaye. \v 3 Kweego, Yuuda akakaangata esaango ya abhasirikare, hamwe na abhabhagati okurwa kubhakuru bha abhaseengeri na Abhafarisayo. Bhakagya mumuguundu gurya, bhagwaatiriri eziitara, ebhimuri ne ebhigwaato. \p \v 4 Yeesu akamenya goosi gano garaamubhone, kweego akiiyeerekya, akabhabhuurya, “Mbe, muramukomya weewi?” \p \v 5 Ebho bhakamukyoora, “Turamukomya Yeesu Omunazareeti.” \p Yeesu akabhakyoora, “Niinye,” Yuuda wuno akamurya omukoonyo Yeesu yaari yiimeereeri hamwe nabho. \v 6 Ambe, hano Yeesu yabhabhuuriiri, “Niinye,” abhasirikare bharya bhakakyoora inyuma no okugwa haasi. \p \v 7 Yeesu akabhabhuurya kweeki, “Mbe, muramukomya weewi?” \p Ebho bhakamukyoora, “Turamukomya Yeesu Omunazareeti.” \p \v 8 Yeesu akabhabhuurira, “Nibhabhuuriiri neenye. Eraabhe muranikomya enye, ambe mubhatige abhaandi bhano bhageende.” \v 9 Yeesu akabhuga ego okubha gakuunaane gano yagaambiri, “Niari ndabhariibha bhuzomu, okubha nitamubhurya naabhe owumwe mubhano waniheeri.”\f + \fr 18:9 \fr*\xt Rora Yohana 6:39, 17:12.\xt*\f* \p \v 10 Simooni Petero akasohora nyaambato, akamutema no okumutina okutwi kwo obhuryo omugya wo omuseengeri omukuru. Omugya wuyo eriina ryaaye ryaari ni Mariko. \v 11 Nawe Yeesu akamubhuurira Petero, “Petero, kyoorya nyaambato mukyoobho kyaaye. Mbe, otamenyiri kubha ndeenderwa kunyaakibhwa kyeego Taata yeendiri?”\f + \fr 18:11 \fr*\fk Mbe, otamenyiri kubha ndeenderwa kunyaakibhwa kyeego Taata yeendiri? \fk*\ft Ekiyunaani kirabhuga, \ft*\fqa nitaaza okunyweera ekikoombe kino Taata aniheeri okubha ninywe?\fqa*\f* \s Yeesu embere wa Anasi omuseengeri omukuru \r (Mataayo 26:57-58; Mariko 14:53-54; Ruuka 22:54) \p \v 12 Ambe, omukuru wa abhasirikare, hamwe ne esaango yaaye, na abhabhagati bha abhakaangati bha Abhayahudi, bhakamugwaata Yeesu, bhakamubhoha. \v 13 Bhakamuhira hiinga ku Anasi, isibhyaara wa Kayafa. Na Kayafa yaari omuseengeri omukuru kwiibhaga riyo. \v 14 Muziisiku zi inyuma, Kayafa niwe wuno akabhatoongera abhakaangati bha Abhayahudi kubha, ni hakiriku omuutu wumwe akwe kwiiguru wa abhaatu bhoosi.\f + \fr 18:14 \fr*\xt Rora Yohana 11:50.\xt*\f* \s Petero aramwaanga Yeesu \r (Mataayo 26:58, 69-70; Mariko 14:54, 66-68; Ruuka 22:55-57) \p \v 15 Simooni Petero no omwaanamweega owuundi bhaari bharamutuniirira Yeesu kwiinyuma. Omwaanamweega wurya, omuseengeri omukuru yaari amumenyiri, niwe akasikira na Yeesu murukuungu rwe enyuumba yo omuseengeri omukuru. \v 16 Nawe Petero akiimeerera igutu we ekiseku. Niho omwaanamweega owuundi wurya wuno omuseengeri omukuru yaari amumenyiri, akagya igutu. Akagaamba no omuukya wumwe wuno yaari akuriibha mukiseku, akamwiikirirya Petero kusikira murukuungu. \p \v 17 Ambe, omuukya omuriibhi wurya, akamubhuurya Petero, “Mbe, naawe woosi otari owumwe wa abhaanabheega bho omuutu wuyo?” \p Petero akamukyoora, “Zeyi, nitari enye.” \p \v 18 Kwo okubha haari ne embeho, abhagya na abhabhagati bhaari bhiimeereeri bharoota omuriro gwa amakara guno bhaguhuutiri. Petero woosi yaari yiimeereeri hamwe nabho, aroota omuriro. \s Anasi aramubhuurya Yeesu \r (Mataayo 26:59-66; Mariko 14:55-64; Ruuka 22:66-71) \p \v 19 Ambe omuseengeri omukuru wurya, eriina ryaaye Anasi, akamubhuurya Yeesu amangʼana iguru wa abhaanabheega bhaaye na ameegyo gaaye. \v 20 Yeesu akamukyoora, “Eriibhaga ryoosi niari ndagaamba kubhaatu bhoosi mwaasi. Eziisiku zyoosi niari ndeegya abhaatu muziinyuumba zye esaango na mwiigoobhe rye eriiseengerero muno Abhayahudi bhaaru bhakwiikumania hamwe. Niteegirye ameegyo gaane kwa mbiso. \v 21 Ambe kwaki murambuurya enye? Ambe kwaki otakubhabhuurya abhaatu bhano bhaari bhakuniitegeerera hano niari kweegya? Ebho bhagamenyiri gano niari nikugaamba no okweegya.” \p \v 22 Hano Yeesu yabhugiri gayo, omusirikare wumwe wuno yaari yiimeereeri haguhi neewe akamutema oruhi, akamubhuurya, “Mbe, oramukyoora ego omuseengeri omukuru?” \p \v 23 Yeesu akamukyoora, “Eraabhe nigaambiri bhubhi, ogaambe obhubhi bhwaane. Nawe eraabhe nigaambiri obhuheene, ambe kwaki orantema?” \v 24 Ambe, eriibhaga Yeesu yaari akyaari abhohirwe, Anasi akaswaagya kubha bhamuhire kumuseengeri omukuru, Kayafa. \s Petero aramwaanga Yeesu kweeki \r (Mataayo 26:71-75; Mariko 14:69-72; Ruuka 22:58-62) \p \v 25 Ambe, hano Simooni Petero yaari akyaari aroota omuriro, abhaatu abharebhe bhakamubhuurya, “Angu, naawe woosi otari owumwe wa abhaanabheega bhaaye?” \p Petero akaanga, akabhuga, “Zeyi, ntari enye.” \p \v 26 Nawe owumwe wa abhagya bho omuseengeri omukuru wuno yaari omuhiiri wo omuutu wurya wuno Petero yamutiniri okutwi, akamubhuurya, “Mbe, enye nitakuruuzi eriibhaga waari hamwe na Yeesu mumuguundu?” \p \v 27 Petero akaanga kweeki, “Nitari enye.” Hayohayo, ekorokoome ekagaamba. \s Abhakaangati bha Abhayahudi bharamuhira Yeesu ku Pirato \r (Mataayo 27:1-2; Mariko 15:1-5; Ruuka 23:1-5) \p \v 28 Ambe, hano kwakiiri, abhakaangati bha Abhayahudi bhakamugega Yeesu kurwa wa Kayafa tee kumwaanaangwa wa Abharooma. Nawe ebho bhataasikiiri munyuumba yaaye okubha bhatabha makire na bhataanagirye kurya ebhyaakurya bhye Enyaangi yo Okuhiita.\f + \fr 18:28 \fr*\ft Bhataasikiiri munyuumba yaaye kuriingʼaana ne eziinyaangi zya Abhayahudi. Eraabhe Omuyahudi asikiiri munyuumba yo omuutu wuno atari Omuyahudi, arabha makire, na atiinganagirye kurya ebhyaakurya bhye Enyaangi yo Okuhiita.\ft*\f* \v 29 Ambe omwaanaangwa wa Abharooma, eriina ryaaye Pirato, akagya igutu no okugya hano bhaari bhariho, akabhabhuurya, “Mbe, omuutu wuno akoriri ebhibhiki bhino mukumusema?” \p \v 30 Ebho bhakamukyoora, “Eraabhe omuutu wuno atiingabheeri ne ebhibhi, tutiinganagirye okuuza neewe kwaawe.” \p \v 31 Pirato akabhabhuurira, “Ambe emwe mumugege, mumutinire ekiina kuriingʼaana ne emigiro gyeenyu.” \p Nawe abhakaangati bha Abhayahudi bhakamukyoora, “Tutana obhuturo bhwo okumutinira ekiina omuutu wowoosi kubha akwe.” \p \v 32 Gayo gakakoreka ego, okubha amangʼana gano Yeesu yagaambiri gakuunaane okweerekya kyaabhurya araakwe. \s Pirato aramubhuurya Yeesu \p \v 33 Ambe, Pirato akasikira kweeki munyuumba, akaswaagya kubha bhamureete Yeesu kweewe, akamubhuurya, “Awe naawe omutemi wa Abhayahudi?” \p \v 34 Nawe Yeesu akamukyoora, “Mbe, gano okuumbuurya gararwa mumiiseego gaazo kasi abhaatu abhaandi bhakubhuuriiri amangʼana iguru waane?” \p \v 35 Pirato akamukyoora, “Mbe, enye ni Muyahudi? Niigo, abhaatu bhe ekigaambo kyaazo hamwe na abhakuru bha abhaseengeri nibho bhano bhakureetiri kweenye okubha nikutinire ekiina. Mbe, okoriri isaryaki?” \p \v 36 Yeesu akamukyoora, “Obhutemi bhwaane bhutari bhwe ekyaaro kino. Eraabhe bhuungabheeri bhwe ekyaaro kino, ambe abhaanabheega bhaane bhaanganirwaaniiri okubha nitagwaatwa na Abhayahudi. Nawe obhutemi bhwaane bhutari bhwa hano.” \p \v 37 Ambe, Pirato akamubhuurya, “Mbe, ambe ni heene kubha awe ni mutemi?” \p Yeesu akamukyoora, “Ni awe ogaambiri kubha enye ni mutemi. Enye nikiibhurwa mukyaaro kino, kweeki nikaaza mukyaaro okubha nimenyeekererye abhaatu obhuheene. Omuutu wowoosi wuno akubhutuniirira obhuheene, aragiigwa amangʼana gaane.” \p \v 38 Pirato akamubhuurya, “Obhuheene niki?” \p Hano Pirato yagaambiri gayo, akahuruka igutu kweeki, akabhabhuurira abhakaangati bha Abhayahudi, “Enye nitakurora ekiina kya amasemo kumuutu wuno. \v 39 Nawe mune eziinyaangi zyo okunisabha okubhiigurira omubhohwa wumwe eriibhaga rye Enyaangi yo Okuhiita. Mbe, mureenda nibhiigurire omutemi wa Abhayahudi?” \p \v 40 Nawe abhaatu bhoosi bhakakora ekituri bhakubhuga, “Zeyi! Otatwiigurira omuutu wuyo, nawe otwiigurire Baraaba.” Baraaba yaari abhohirwe munyuumba ya abhabhohwa kwe ekigirirye kyo okuhakania eserikaare ya Abharooma. \c 19 \s Yeesu aratinirwa ekiina okwiitwa kumusaraba \p \v 1 Ambe, Pirato akaragania abhasirikare bhaaye kubha bhamugege Yeesu, bhamuteme emijariti. \v 2 Abhasirikare bhakoogosa orusuurya rwa amahwa, bhakamwiibhohya kumutwe. Bhakamwiibhohya omweenda gwe eraangi ye ezambaraau. \v 3 Bhakabha bharamugyaku, bharamukeerya bharabhuga, “Kasiinga rugabho, ee omutemi wa Abhayahudi!” Eno bhakumutema eziihi. \p \v 4 Pirato akahuruka igutu kweeki, akabhabhuurira abhakaangati bha Abhayahudi bharya, “Mwiitegeerere, ndamureeta igutu kweemwe omuutu wuno, okubha mumenye kubha nitakurora ekiina kya amasemo kyokyoosi kweewe.” \v 5 Ambe, niho Yeesu akahuruka igutu eno yiibhohiri orusaangarya rwa amahwa no omweenda gwe ezambaraau. Ambe, Pirato akagaamba mwaasi, “Rora, omuutu omweene ni wuyo.” \p \v 6 Hano abhakuru bha abhaseengeri na abhasirikare bhe eriiseengerero bhaamuruuzi Yeesu, bhakakora ekituri bhakubhuga, “Mumubhaambe kumusaraba, mumubhaambe kumusaraba!” \p Ambe, Pirato akabhabhuurira, “Mumugege emwe abheene mugye mumubhaambe kumusaraba, kwo okubha enye nikyaari kubhona isarya ryoryoosi kweewe.” \p \v 7 Abhakaangati bha Abhayahudi bhakamukyoora, “Etwe tunagyo emigiro. Kuriingʼaana ne emigiro giyo, areenderwa okwiitwa, kwe ekigirirye ariigaamba kubha ni Mwaana wa Taatabhugya.”\f + \fr 19:7 \fr*\xt Rora Abharaawi 24:16.\xt*\f* \p \v 8 Hano Pirato yiigwiiri amangʼana gayo, akoobhoha kukiraho bhukongʼu. \v 9 Ambe, akasikira kweeki munyuumba, akamubhuurya Yeesu, “Awe orwiiri hayi?” Nawe Yeesu ataamukyooriri ryoryoosi. \v 10 Ambe, Pirato akamubhuurira, “Kwaki otakunikyoora? Mbe, otamenyiri kubha nino obhunagya bhwo okukutazura, kweeki bhwo okukutemerera kumusaraba?” \p \v 11 Yeesu akamukyoora Pirato, “Otiingabheeri no obhunagya bhwobhwoosi iguru waane eraabhe otiingaheerwe na Taatabhugya. Kweego omuutu wuno anituuriri mumabhoko gaazo ane ebhibhi bhikuru bhukongʼu kukira ebhibhi bhyaazo.” \p \v 12 Ambe, hano Pirato yiigwiiri gayo, akasakya kukomya enzira yo okumutazura Yeesu, nawe Abhakaangati bha Abhayahudi bhakakora ekituri kweeki bhakubhuga, “Eraabhe oraamutazure omuutu wuyo, ambe awe otari omusaani wa Kaisari.\f + \fr 19:12 \fr*\fk Kaisari \fk*\ft gwaari ni mweeya gwo omutemi omukuru gwa Abharooma. Yaari arakaangata ebhyaaro bhyaaru kwe enzira yo obhukorooni, naabhe ekyaaro kya Iziraeri. Rora engʼana yino mu Bhugaruri bhwa Amangʼana Amakongʼu.\ft*\f* Omuutu wowoosi wuno akwiikora kubha mutemi, aramuhakania Kaisari.” \p \v 13 Hano Pirato yiigwiiri amangʼana gayo, akamureeta Yeesu igutu, ewe akagya kwiikara kukituumbi kyo okutinira ekiina, ahagiro hano bhakabhirikira Orukuungu rwa Amagina. Kukigaambo kye Ekieburania bharabhuga Gabata. \v 14 Yaari ehikiri eriibhaga rya kasaasabha murusiku rwo okwiibhanura kwiiguru ye Enyaangi yo Okuhiita. Pirato akabhabhuurira Abhayahudi, “Rora, omutemi weenyu nguno!” \p \v 15 Ebho bhakakora ekituri bhakabhuga, “Mumwiite, mumwiite! Mumubhaambe kumusaraba!” \p Pirato akabhabhuurya, “Mbe, mureenda nimubhaambe kumusaraba omutemi weenyu?” \p Abhakuru bha abhaseengeri bhakamukyoora, “Etwe tutana omutemi owuundi nawe Kaisari!” \v 16 Ambe mubhuteero Pirato akaswaagya agegwe, atemererwe kumusaraba. \s Yeesu arabhaambwa kumusaraba \r (Mataayo 27:32-44; Mariko 15:21-32; Ruuka 23:26-43) \p Ambe, abhasirikare bhakamugega Yeesu no okugya neewe. \v 17 Akagega omusaraba gwaaye, akatanura mumugye, akagya hagiro hano haabhirikiirwe Gorigota mukigaambo kye Ekieburania, obhugazuro bhwaku Ekihaanga kyo Omutwe. \v 18 Hano bhaahikiri harya, bhakamutemerera Yeesu kumusaraba. Hagiro haryaharya bhaari bhariho abhaatu abhaandi bhabhiri bhano bhakabhatemerera kumisaraba hamwe neewe, owumwe orubhaara rwo obhuryo no owuundi orubhaara rwo obhumosi. \p \v 19 Pirato akaswaagya kubha, gakaamwe amangʼana no okutuurwa kumusaraba gwa Yeesu, garabhuga, “\sc Yeesu wa Nazareeti, Omutemi wa Abhayahudi\sc*.” \v 20 Amakaamo gayo gakaamirwe mukigaambo kye Ekieburania, Ekirooma ne Ekiyunaani. Abhayahudi bhaaru bhaari bharasoma amakaamo gayo, kwe ekigirirye ahagiro hano bhaamutemereeri Yeesu kumusaraba haari haguhi na Yerusaremu. \p \v 21 Ambe, abhakuru bha abhaseengeri bhakamubhuurira Pirato, “Otakaama, ‘Omutemi wa Abhayahudi,’ nawe kaama, ‘Omuutu wuno akabhuga kubha ewe ni omutemi wa Abhayahudi.’ ” \p \v 22 Pirato akabhakyoora, “Zeyi, gano nikaamiri gasaage egoego kyeego nikaamiri.” \p \v 23 Hano abhasirikare bhamutemereeri Yeesu kumusaraba, bhakagega emyeenda gyaaye, bhakatwaania magazo ane. Abhasirikare bhayo kwo owumwe, akagega eriigazo ryaaye. Kweeki, bhakagega eriigooti ryaaye. Eriigooti ryaari ryoogosirwe, bhakahokeerya ekitinika kimwe kyo omweenda, gutaari na mutumo naabhe gumwe. \v 24 Ambe, bhakiibhuurira, “Tutaraandura omweenda guno, nawe tuteme obhwiitoori, turore, gurabha gwa weewi.” Gayo gakakorwa ego, okubha gakuunaane gano gakaamirwe mu Amakaamo Amahoreeru kubha, “Bhakatwaana emyeenda gyaane, no okutema obhwiitoori iguru yo omweenda gwaane.”\f + \fr 19:24 \fr*\xt Rora Zaburi 22:18.\xt*\f* Nigo gano bhaakoriri abhasirikare. \fig Abhasirikare bharatemera obhwiitoori emyeenda gya Yeesu|alt="Maaskari wanapigia kura mavazi ya Yesu" src="CN01837B.TIF" size="col" loc="19:24" copy="© 1996 David C. Cook" ref="19:24"\fig* \p \v 25 Ambe, bhaari bhariho abhakari abhaandi bhane bhano bhaari bhiimeereeri haguhi no omusaraba gwa Yeesu. Gati wa abhakari bhayo yaariho nina waabhu Yeesu, nina waabhu omusuuhu wa Yeesu, Mariamu omukari wa Kireopa, na Mariamu wa mumugye gwa Magidara. \v 26 Hano Yeesu yamuruuzi nina waabhu no omwaanamweega wuno akamuseega bhukongʼu yiimeereeri haguhi na nina waabhu, akabhuga, “Ee maayi, wuyo niwe omwaana waazo.” \v 27 Kweeki akamubhuurira omwaanamweega wurya, “Awe wuyo niwe nina weenyu.” Ambe, okurwa eriibhaga riryarirya omwaanamweega wuyo, akamugega nina waabhu Yeesu, akagya kwiikara neewe mumugye gwaaye. \s Okukwa kwa Yeesu \r (Mataayo 27:45-56; Mariko 15:33-41; Ruuka 23:44-49) \p \v 28 Ambe, Yeesu akamenyeekererya kubha yaari amariri kugikora emirimo gyoosi. Ambe, akabhuga, “Ndiigwa enyoota.” Gayo, gakatuuka okubha gakuunaane kyeego gakaamirwe mu Amakaamo Amahoreeru.\f + \fr 19:28 \fr*\xt Rora Zaburi 69:21.\xt*\f* \v 29 Ahagiro harya haari ne ekigiro kikiizura amaanzi amaruru go omuzabibu gari musuka. Ambe, bhakagega epaamba, bhakatobhya mumaanzi amaruru go omuzabibu gayo, bhakagazya kumaara, bhakamutuurira Yeesu kumunwa. \v 30 Yeesu hano yasamiri amaanzi amaruru go omuzabibu gayo, akabhuga, “Emirimo gyaane gihwiiri!” Akiinamya omutwe, akatina ekoro. \s Abhasirikare bharamusoma Yeesu ne eriitimu \p \v 31 Orusiku ruyo, rukabha orusiku rwo okubhanura no orusiku rwo okumuunya\f + \fr 19:31a \fr*\fk Orusiku rwo okubhanura \fk*\ft rwaari Ijumaa, kwo okubha orusiku rwo okuseengera rwaari Jumamosi.\ft*\f* runo rwaari rukuru kukira rwo obhutuuro ku Nyaangi yo Okuhiita. Nikyo abhakaangati bha Abhayahudi bhateendiri ebhituundu bhisaage iguru yo omusaraba kurusiku rwo okumuunya. Ambe bhakagya ku Pirato, bhakamusabha kubha abhasirikare bhagye bhabhabhune amaguru\f + \fr 19:31b \fr*\fk Bhabhabhune amaguru, \fk*\ft okubha bhakwe rugeendo rumwe.\ft*\f* abhaatu bhano bhakatemererwa, no okuruusyaho ebhituundu bhyaabhu kumisaraba. \v 32 Ambe, abhasirikare bhakagya, bhakamubhuna amaguru omuutu wo okutaanga na wa kabhiri bhano bhaari bhabhatemereeri hamwe na Yeesu. \v 33 Nawe hano bhakagya ku Yeesu, bhakabhona akuuri, kweego bhataamubhuniri amaguru. \v 34 Nawe owumwe wa abhasirikare akamusoma Yeesu ne eriitimu murubharu. Amanyiinga na amaanzi gakarwa. \v 35 Amangʼana gayo gakaamirwe no omuutu wuno yaari akurora gano gakukoreka. Gano akumenyeekererya ni ge eheene, woosi amenyiri kubha gano akubhuga ni ge eheene, okubha na neemwe mwiikirirye. \v 36 Gayo gakakoreka okubha gakuunaane gano gakaamirwe mu Makaamo Amahoreeru, “Ritariho eriiguha ryaaye rino riraabhunike.”\f + \fr 19:36 \fr*\xt Rora Zaburi 34:20.\xt*\f* \v 37 Kweeki Amakaamo Amahoreeru garabhuga, “Bharaaza kumurora wuno bhaamusomiri.”\f + \fr 19:37 \fr*\xt Rora Zakaria 12:10.\xt*\f* \s Yeesu arabhiikwa \r (Mataayo 27:57-61; Mariko 15:42-47; Ruuka 23:50-56) \p \v 38 Ambe, okuhita gayo, akaaza omuutu owumwe eriina ryaaye Yusufu, wuno akarwa mumugye gwa Arimataya. Omuutu wuyo yaari omwaanamweega wa Yeesu, nawe kwa mbiso, kwo okubha yaari aroobhoha abhakaangati bha Abhayahudi. Ambe, omuutu wurya akagya ku Pirato, akamusabha kubha agege ekituundu kya Yeesu, akibhiike. Pirato akamwiikirirya. Kyaamwe, Yusufu akagya, akaruusyaho ekituundu kya Yeesu. \p \v 39 Niho, Nikodemo wuno yaari agiiri ku Yeesu obhutiku,\f + \fr 19:39 \fr*\xt Rora Yohana 3:1-2.\xt*\f* akaaza na amaguta go omuruumbaaso gano gasaangiibhwe na manemane, gaari eziikiro emiroongo etatu (30). \v 40 Ambe, abhabhiri bhayo bhakagega ekituundu kya Yeesu, bhakakiriizirira mumweenda gwo obhuguri bhukuru, bhakakihaka amaguta go omuruumbaaso kuriingʼaana ne enyaangi ya Abhayahudi yo okubhiika abhaatu. \v 41 Ahagiro hano bhakamutemerera Yeesu gwaari gureho omuguundu. Mumuguundu muyo, yaari erimu embiihira ehya yino bhakyaari kumubhiika omuutu wowoosi.\f + \fr 19:41 \fr*\ft Abhayahudi bhaari ne enyaangi yo okubhiika abhaku mumabhigi no okutuura amagina kubhiseku. Embiihira ya Yeesu yaari mwiibhigi.\ft*\f* \v 42 Orusiku ruyo, Abhayahudi bhahiibhanura kurusiku rwo okumuunya. Kwe ekigirirye kiyo, bhakamubhiika Yeesu mumbiihira yirya kwo okubha yaari haguhi. \c 20 \s Yeesu araryookibhwa \r (Mataayo 28:1-8; Mariko 16:1-8; Ruuka 24:1-12) \p \v 1 Orusiku rwo okutaanga rwo obhutuuro,\f + \fr 20:1 \fr*\fk Orusiku rwo okutaanga rwo obhutuuro \fk*\ft ni Jumapiri.\ft*\f* etabhoori zuri, Mariamu wa mumugye gwa Magidara akagya kumbiihira ya Yeesu. Akabhona eriigina rihuungwiirwe okurwa mukiseku kye embiihira. \v 2 Ambe, akaryaara harya, akagya ku Simooni Petero na kumwaanamweega wuno Yeesu yaamuseegiri. Akabhabhuurira, “Abhaatu bhakiruusiryeho ekituundu kyo Omukuru weetu mumbiihira, kweeki tutamenyiri hano bhakituuriri!” \p \v 3 Petero no omwaanamweega owuundi wurya bhakatanura, bhakeerekera kumbiihira. \v 4 Bhoosi bhabhiri bhaari bhararyaara, nawe omwaanamweega wurya owuundi akaryaara kumuhita Petero no okukaangata kuhika kumbiihira. \v 5 Akiihiinya, akasoomya mumbiihira, akayirora engibho ndabhu yino bhaamubhiikiirimu Yeesu, nawe ataasikiiri muusi. \p \v 6 Ambe, Simooni Petero akamutuna, akahika harya, akasikira mumbiihira no okuyibhona engibho ndabhu yino bhaamubhiikirimu Yeesu. \v 7 Kweeki akakibhona ne ekitaambaara kino bhaamubhoheeri Yeesu kumutwe. Ekitaambaara kiyo kitaari hamwe ne engibho eyiindi, nawe kikakunywa no okutuurwa embarika. \v 8 Ambe, omwaanamweega owuundi wurya, wuno akakaangata kuhika harya, neewe akasikira mumbiihira. Akarora no okwiikirirya. \v 9 Bhaari bhakyaari okumenya Amakaamo Amahoreeru gano garabhuga kubha, Yeesu ereenderwa aryooke okurwa mubhaku. \v 10 Ambe, abhaanabheega bharya bhakagya owaabhu. \s Yeesu aramutuukira Mariamu wa mumugye gwa Magidara \r (Mataayo 28:9-10; Mariko 16:9-11) \p \v 11 Nawe Mariamu wa mumugye gwa Magidara akasaaga no okwiimeerera igutu mumbiihira, yaari ararira. Hano yaari ararira, akiihiinya no okusoomya mumbiihira, \v 12 akabharora bhamaraika bhabhiri bhano bhiibhohiri emyeenda emirabhu. Bhakiikara hano bhaari bhahiindiirye ekituundu kya Yeesu. Maraika wumwe akiikara orubhaara rwa kumutwe, owuundi akiikara orubhaara rwa mumaguru. \v 13 Bhamaraika bharya bhakamubhuurya, “Ee maayi, kwaki orarira?” \p Neewe akabhakyoora, “Abhaatu bhakiruusiryeho ekituundu kyo Omukuru waane, kweeki nitamenyiri hano bhakituuriri!” \v 14 Hano Mariamu yabhugiri amangʼana gayo, akiikibhuka, akamurora Yeesu yiimeereeri haryaharya, nawe Mariamu ataamumenyiri. \p \v 15 Yeesu akamubhuurya, “Ee maayi, kwaki orarira? Mbe, oramukomya weewi?” \p Mariamu yiiseegiri kubha omuutu wurya yaari omuhokya wo omuguundu, kweego akamukyoora, “Ee taata, eraabhe naawe oruusiryeho ekituundu kyaaye, mbuurira hano okituuriri, neenye ndagya kukigega.” \p \v 16 Yeesu akamubhirikira eriina ryaaye, “Mariamu!” \p Ambe Mariamu akiikibhuka, akamurora Yeesu, akabhuga mukigaambo kye Ekieburania, “Raboni!” Obhugazuro bhwaku ni Omweegya. \p \v 17 Yeesu akamubhuurira, “Otaanigwaata, kwo okubha nkyaari kugya mwiisaaro ku Taata. Ambe, noogye obhabhuurire abhahiiri bhaane,\f + \fr 20:17 \fr*\fk Abhahiiri bhaane\fk*\ft , obhugazuro bhwaku ni \ft*\fqa bhaanabheega bhaane.\fqa*\f* kubha ndagya mwiisaaro ku Taata, neewe ni Wuuso weenyu, ku Taatabhugya waane, neewe ni Taatabhugya weenyu.” \p \v 18 Ambe Mariamu wa mumugye gwa Magidara akagya kubhaanabheega bha Yeesu, akabhabhuurira amangʼana gayo, “Enye nimuruuzi Omukuru!” Kyaamwe, akabhakeerenerya goosi gano Yeesu amuswaagirye. \s Yeesu arabhahwaarukira abhaanabheega bhaaye \r (Mataayo 28:16-20; Mariko 16:14-18; Ruuka 24:36-49) \p \v 19 Hano yahikiri engoroobha orusiku rurya rwo okutaanga rwo obhutuuro, abhaanabheega bha Yeesu bhakiikumania munyuumba yimwe no okwiigara ebhiseku, kwo okubha bhaari bharoobhoha abhakaangati bha Abhayahudi. Kituukiro Yeesu akahwaaruka no okwiimeerera gati waabhu, akabhabhuurira, “Omureembe gubhe neemwe.” \v 20 Kyaamwe, akabheerekya amabhoko gaaye no orubharu rwaaye. Hano abhaanabheega bhamuruuzi Omukuru, bhakazomererwa bhukongʼu. \v 21 Yeesu akabhabhuurira kweeki, “Omureembe gubhe neemwe. Kyeego Taata akaantuma enye, egoego na neenye ndabhatumania emwe.” \v 22 Okumara, akabhahuutira omwiika, akabhabhuurira, “Musuungʼaane Ekoro Muhoreeru. \v 23 Eraabhe murabhaabhira abhaatu ebhibhi bhyaabhu, Taatabhugya neewe arabhaabhira ebhibhi bhyaabhu. Eraabhe mutakubhaabhira, Taatabhugya woosi atakubhaabhira.” \s Yeesu aramutuukira Tomaso \p \v 24 Omwaanamweega wumwe mubhaanabheega bha Yeesu, eriina ryaaye Tomaso, wuno bhaamubhirikiiri Mbasa, ataari hamwe na abhaanabheega abhaandi hano Yeesu yabhahwaarukiiri. \v 25 Ambe, abhaanabheega abhaandi bharya bhakamubhuurira, “Etwe tumuruuzi Omukuru!” \p Nawe ewe akabhakyoora, “Enye nitakunagya okwiikirirya gayo eraabhe nikyaari kurora hiinga eziikoru zye emisumaari mumabhoko gaaye no okutuura ekyaara kyaane muziikoru ziyo, no okutuura okubhoko kwaane murubharu rwaaye.” \p \v 26 Hano eziisiku inyaanye zyahitiri, abhaanabheega bha Yeesu bhakiikumania hamwe kweeki munyuumba. Orusiku ruyo, Tomaso neewe yaari hamwe nabho. Ebhiseku bhyaari bhiigeeri, nawe, Yeesu akarorekana mwaasi, akiimeerera gatigati waabhu, akabhakeerya, “Omureembe gubhe neemwe.” \v 27 Ambe, Yeesu akamubhuurira Tomaso, “Ee Tomaso, nawuuze onikunieku ne ekyaara ekyaazo hano, ogarore amabhoko gaane. Kweeki, onigwaateku no okubhoko kwaazo murubharu rwaane. Otabha no obhwiitiimaati, nawe wiikirirye.” \p \v 28 Tomaso akamukyoora, “Omukuru waane na Taatabhugya waane!” \p \v 29 Yeesu akamukyoora, “Wiikiriirye kwo okubha onduuzi. Bhatweereerwe ebhite bhano bhaniikiriirye yiingabha bhakyaari kuundora.” \s Obhureengererya mukitabhu kino \p \v 30 Yeesu akakora ebhyeerekenio ebhiindi bhyaaru bhino abhaanabheega bhaaye bhakabhirora, na bhino bhitaakaamirwe mukitabhu kino. \v 31 Nawe ebhyeerekenio bhino bhiri mukitabhu kino bhikaamirwe okubha emwe mwiikirirye Yeesu niwe Masiya, Omwaana wa Taatabhugya, no okubha kwo okumwiikirirya, mubhone obhuhoru bhwa kirakeego kuriina ryaaye. \c 21 \s Yeesu arabhahwaarukira abhaanabheega bhaaye Gariraaya \p \v 1 Ambe, okuhita gayo, Yeesu akabhahwaarukira kweeki abhaanabheega bhaaye embarika we Enyaanza ya Tiberia.\f + \fr 21:1 \fr*\fk Enyaanza ya Tiberia\fk*\ft , ni riina riindi rye \ft*\fqa Enyaanza ya Gariraaya.\fqa*\f* Ego niigo akiiyeerekya. \v 2 Bhaari bhariho Simooni Petero, Tomaso wuno eriina eriindi ni Mbasa, Natanieri wuno yarwiiri Kana ya Gariraaya, abhaana bhabhiri bha Zebedaayo\f + \fr 21:2 \fr*\fk Abhaana bhabhiri bha Zebedaayo\fk*\ft , bhaari ni Yaakobo na Yohana. \ft*\xt Rora Mataayo 10:2.\xt*\f* na abhaanabheega abhaandi bhabhiri. \v 3 Simooni Petero akabhabhuurira abharikyaaye, “Ndagya munyaanza okutega eziiswe.” \p Ebho bhakamukyoora, “Na neetwe turagya hamwe na naawe.” Ambe bhakagya, bhakatiira mubhwaato, bhakatega obhutiku bhwoosi, nawe bhataagwaatirye eziiswe zyozyoosi. \p \v 4 Etabhoori zuri, Yeesu akiimeerera embarika we enyaanza, nawe abhaanabheega bhaaye bhataamenyiri kubha ni Yeesu. \v 5 Ambe, Yeesu akabhabhirikira, “Emwe abhasaani bhaane, mbe, mukyaari kubhona eziiswe zyozyoosi?” \p Ebho bhakamukyoora, “Zeyi.” \p \v 6 Yeesu akabhabhuurira, “Mutaase orweero orubhaara rwo obhuryo rwo obhwaato, muragwaata eziiswe.” Ambe, bhakarekera orweero munyaanza, nawe bhakatamwa okururuta kwe ekigirirye bhakagwaatya eziiswe nzaru bhukongʼu. \p \v 7 Omwaanamweega wuno Yeesu yaamuseegiri bhukongʼu, akamubhuurira Petero, “Ni Mukuru!” Hano Simooni Petero yiigwiiri kubha ni Mukuru, akiibhoha emyeenda gyaaye gino yaruusirye hano yataangiri okutega, akiirekera munyaanza. \v 8 Abhaanabheega abhaandi bhakagya kurungʼoongo rwe enyaanza no obhwaato, kwo okubha bhataari kure, nawe bhaari mataambuka igana rimwe (100) ego. Bhakaruruta orweero runo rwiizwiiri eziiswe. \p \v 9 Hano bhaahikiri embarika we enyaanza, bhakabha no omukaate no omuriro gwa amakara guno eziiswe zikukarwaku. \v 10 Yeesu akabhabhuurira abhaanabheega bhaaye, “Muuze, mureete hano eziiswe ezimwe zino mutegiri.” \p \v 11 Ambe, Simooni Petero akatiira mubhwaato, akabhuruta embarika orweero rurya runo rwiizwiiri eziiswe. Murweero rurya zyaari zirimu eziiswe eziikuru igana rimwe miroongo etaano ni isatu (153). Yiingabha eziiswe zyaari nzaru bhukongʼu, nawe orweero rutaaraandukiri. \p \v 12 Yeesu akabhabhuurira abhaanabheega bhaaye, “Muuze murye ebhyaakurya.” Ataari ariho omwaanamweega wuno akasakya okumubhuurya, “Awe naawe weewi?” kwo okubha bhakamenya kubha ni Mukuru. \v 13 Ambe Yeesu akaaza, akagega omukaate, akabhaha abhaanabheega bhaaye. Kweeki, akagega eziiswe nazyo, akakora egoego. \v 14 Ruyo rwaari rugeendo rwa katatu Yeesu okubhahwaarukira abhaanabheega bhaaye, okweema hano Taatabhugya yaari amuryooriri okurwa mubhaku. \s Yeesu arakeerenia na Petero \p \v 15 Hano bhaamariri kurya, Yeesu akamubhuurya Simooni Petero, “Simooni, omwaana wa Yohana, eheene, onseegiri enye bhukongʼu kubhakira abharikyaazo bhano kyeego bhanseegiri?” \p Petero akamukyoora, “Hee, Omukuru, omenyiri kubha nikuseegiri.” \p Yeesu akamubhuurira, “Riisya eziingʼoondu zyaane.” \v 16 Yeesu akamubhuurya Petero rwa kabhiri, “Simooni, omwaana wa Yohana, eheene, onseegiri?” \p Petero akamukyoora, “Hee, Omukuru, omenyiri kubha ndakuseega.” \p Yeesu akamubhuurira, “Riibha eziingʼoondu zyaane.” \v 17 Akamubhuurya rugeendo rwa katatu, “Simooni, omwaana wa Yohana, eheene, onseegiri?” \p Ambe, Petero akabha ne ebhigoongi kwe ekigirirye akamubhuurya rugeendo rwa katatu, “Eheene, onseegiri?” Akamukyoora, “Ee Omukuru, omenyiri goosi. Omenyiri kubha nikuseegiri.” \p Yeesu akamubhuurira akabhuga, “Riisya eziingʼoondu zyaane. \v 18 Ndakubhuurira obhuheene, hano waari mumura, okanara okwiibhoha eziingibho zyaazo omweene, no okugya hano okweenda. Nawe hano okukuunguha, oragororokya amabhoko gaazo no omuutu owuundi arakwiibhohya eziingibho zyaazo no okukuhira hano otakweenda kugya.” \v 19 Yeesu akabhuga ego okweerekya kyeego Petero araakwe, okubha abhaatu bhamuguungye Taatabhugya. Ambe, Yeesu akamubhuurira Petero, “Ontuniirire.” \p \v 20 Ambe, Petero akiikibhuka, akamurora omwaanamweega wuno Yeesu yaamuseegiri bhukongʼu, yaari arabhatuniirira. Omwaanamweega wuyo, niwe akiiyegeka haguhi na Yeesu hano bhahaarya ebhyaakurya, no okumubhuurya, “Ee Omukuru, ni weewi arakurye omukoonyo?” \v 21 Ambe, hano Petero yamuruuzi omwaanamweega wurya, akamubhuurya Yeesu, “Ee Omukuru, mbe, erabhabhwi kumwaanamweega wuyo?” \p \v 22 Yeesu akamukyoora, “Eraabhe ndeenda abhe muhoru tee hano ndaakyoore, kwaki gayo garakunyaakya? Awe onituniirire.” \v 23 Kwe ekigirirye kiyo, abharikyaaye bhaaru bhakiiseega kubha omwaanamweega wuyo atakukwa na rumwe. Nawe Yeesu ataamubhuuriiri omwaanamweega wuyo atakukwa na rumwe, nawe akabhuga, “Eraabhe ndeenda abhe muhoru tee hano ndaakyoore, kwaki gayo garakunyaakya?” \v 24 Omwaanamweega wuyo niwe wuno yamenyeekereerye gano no okugakaama. Etwe tumenyiri kubha gano akubhuga ni ge eheene. \s Yeesu akakora amangʼana agaandi maaru \p \v 25 Gariho amangʼana agaandi maaru gano Yeesu yagakoriri. Eraabhe goosi gayo gaangakaamirwe, ndiiseega ekyaaro kyoosi kitiingisiri okutuura ebhitabhu bhino bhyaangakaamirwe.