\id JHN - ZARAMO Bible Version \ide UTF-8 \h YOHANA \toc1 USENGA UNOGILE WA YESU KILISTO KAMBA VIWANDIKIGWE NA YOHANA \toc2 YOHANA \toc3 Yoh. \mt2 USENGA UNOGILE WA YESU KILISTO KAMBA VIWANDIKIGWE NA \mt1 YOHANA \imt ULONGOZI \ip Usenga Unogile wa Yesu Kilisto Kamba Viwandikigwe na Yohana uwo usenga umwe kulawa m'vitabu vine va Lagano da Isambi visimulila ugima wa Yesu Kilisto. Vitabu vose vino vine vokemigwa, “Injili,” nhegulo yake “Usenga Unogile,” vandikigwa na Matayo, Maluko, Luka, na Yohana kipigiti Yesu viyeshile kudanganhika. Usenga Unogile wa Yesu Kilisto Kamba Viwandikigwe na Yohana siku wandikigwa na mtumigwa wa Kilisto Yohana mmilao ya 90 songela kuvumbuka kwa Yesu Kilisto. Hata kamba kitabu chenyego hakilonga kamba Yohana iyo yandike, ila vija vichandikwe kilumba ng'hani na mhwilili za Yohana wa ichanduso, Yohana wa ikabili, na Yohana wa ikadatu. Wandishi wayagwe wa umwaka wamulonga. \ip Yohana kakala yokala mdiwambo da Efeso kipigiti kino. Avo ilinga na kulonga kamba kitabu kino chandikigwa mdiwambo da Efeso. \ip Yohana kosimulila kinaganaga kamba kilamso cha kwandika kitabu kino kikala kuwataza wanhu watogole kamba Yesu iyo Kilisto, Mwana wa Mulungu yali na ugima (Yoh. 20:31). Mkutogola gano tuwe na ugima mditwaga jake. Kitabu kino chandikigwa sama ya wasomaji wa namna zose mbili, Wayahudi na waja hawali Wayahudi. \ip Usenga Unogile wa Yohana haulingile kabisa na Senga zija ndatu ziyagwe. Heyo kakala yalolile ng'hani mizonza iyatendile Yesu, ila handike ng'hani mahala ga Yesu. Mbuli ziyagwe za mwanduso kamba vija kubatizwigwa kwa Yesu na kugezigwa muluwala vivija hazandikigwe Muusenga uno Unogile. \iot Gali Mgati ya Ikitabu \io1 1. Yohana kosonga Usenga Unogile (\ior 1:1-18\ior*). \io1 2. Abaho Yohana kokwandika mizonza bwando iyatendile Yesu (\ior 1:19—12:50\ior*). \io1 3. Abaho Yohana kosimulila mbuli bwando ziyatendile Yesu kipigiti viyakalile muulumwengu zimulongoze kuna iifa yake na kuzuka (\ior 13:1—20:31\ior*). \io1 4. Abaho Yohana komambukizila Usenga wake yolonga kipigiti kimwe Yesu viyoneke mwa wanhu kipigiti viyazukile kulawa mkudanganhika, abaho, kasonga nia yake ya kwandika ikitabu (\ior 21\ior*). \c 1 \s1 Mbuli Ilava Ugima \p \v 1 Haichanduso kukala na Mbuli, Mbuli ija kakala na Mulungu, na Mbuli ija kakala Mulungu. \v 2 Songela haichanduso Mbuli kakala na Mulungu. \v 3 Mulungu kavilumba vinhu vose kubitila heyo, haduhu kinhu chochose kilumbigwe na Mulungu bila heyo. \v 4 Mbuli ija kakala iyo ichanduso cha ugima, na ugima uno uwo ugala mulangaza mwa wanhu wose. \v 5 Mulangaza uno womulika mdiziza, na ziza hadidaha kuuhuma. \p \v 6 Mulungu kamtuma munhu imwe yokemigwa Yohana, \v 7 keza kamba msindila, giladi yalave usindila wa mulangaza uja, avo wanhu wose watogole kubitila heyo. \v 8 Heyo mwenyego hakalile mulangaza, ila keza kamba msindila wa mulangaza. \v 9 Uno uwo mulangaza wa kweli, uwamwemwesa wanhu wose, ukalile ukwiza muulumwengu. \p \v 10 Heyo iyo mulangaza ukalile muulumwengu, avo Mulungu kaulumba ulumwengu mkubitila heyo, ila ulumwengu haumtangile. \v 11 Keza mwa wanhu zake mwenyego, ila wanhu zake mwenyego hawam'bokele. \v 12 Ila wanhu wose wam'bokele na kumtogola, kawagwelela udaho wa kuwa wana wa Mulungu, \v 13 awo watendigwe wawe wana wa Mulungu si sama ya mulopa ama sama ya manogelwa ga lukuli ama sama ya manogelwa ga munhu, ila sama ya manogelwa ga Mulungu. \p \v 14 Mbuli kagaluka munhu, kakala hamoja na tweye. Tuyona yenzi yake, yenzi ya kamba mwana imwe yeiyeka wa Tata, yamemile ngekewa na kweli. \p \v 15 Yohana kazipeta mbuli zake Yesu. Kenula dizwi yolonga, “Ino iyo munhu inikalile nimulonga, avija vinilongile, ‘Kokwiza hachugu changu, ila heyo iyo mkulu kubanza nie, kwavija kipigiti nie sinavumbuka heyo kakala baho.’ ” \p \v 16 Avija viyamemile ngekewa tweye tose tubokela motelo zose. \v 17 Mulungu katugwelela Malagizo kubitila Musa, ila ngekewa na kweli viza kubitila Yesu Kilisto. \v 18 Haduhu munhu yoyose yamonile Mulungu, ila Mwana yeiyeka, ayo yali hamgwazo wa Tata, iyo yamtendile Tata yatangigwe. \s1 Yohana Kogong'ondeza Kamba Heyo Sio Kilisto \r (Mat. 3:1-12; Mlk. 1:1-8; Luk. 3:1-18) \p \v 19 Uno uwo usindila uyalavile Yohana kipigiti wakulu wa Wayahudi viwawatumile wakulu wa nhambiko na Walawi kulawa Yelusalemu wakamuuze, “Gweye iyo yalihi?” \p \v 20 Yohana kawedika kawalongela kinaganaga, “Nie sili Kilisto.” \p \v 21 Wamuuza, “Kumbe gweye iyo yalihi? Gweye kwa Eliya?” \p Yohana kawalongela, “Nie sili Eliya.” \p Wamuuza, “Gweye kwa Muhokozi ija?” \p Kawalongela, “Nie sili Muhokozi ija.” \p \v 22 Wamulongela, “Basi tulongele gweye iyo yalihi? Giladi tukawalongele waja watutumile. Mzingelegeza zako gweye mwenyego koilongaze?” \p \v 23 Yohana kalonga, kuno yokwiga mbuli za Muhokozi Isaya, yolonga, \q1 “Nie dijo ‘Dizwi da munhu yoguta muluwala, \q2 Igoloseni nzila yondayabite Mndewa.’ ” \p \v 24 Waja iwasenga, watumigwe na Mafalisayo, \v 25 wamuuza Yohana, “Kamba gweye huli Kilisto ama Eliya ama Muhokozi ija, habali ubatiza?” \p \v 26 Yohana kawalongela, “Nie nobatiza na mazi, ila mmwanza wenu mweye mwimile aho kema munhu hamumtangile. \v 27 Ayo yondayeze hachugu changu, nie silumba hata kudohola nzabi za ng'hwabasa zake.”\fig |alt="sandals" src="NT-05 Sandals.jpg" size="col" loc="John 1:27" copy="Jonathan McDaniel" ref="Yoh. 1:27"\fig* \p \v 28 Mbuli zino zose zilawilila mkiwambo cha Betania ng'ambu ya ulawilo wa zua ya Lwanda lwa Yolodani, aho Yohana hayakalile yobatiza. \s1 Mwana Ng'hondolo wa Mulungu \p \v 29 Zua da ikabili Yohana kamona Yesu yokwiza, kalonga, “Lola! Mwana Ng'hondolo wa Mulungu yosola vilozo va ulumwengu! \v 30 Ino iyo munhu inikalile nimulonga, ‘Kokwiza munhu hachugu changu, yali mkulu kubanza nie, kwavija kakala baho kipigiti nie sinavumbuka.’ \v 31 Nie mwenyego simtangile kamba heyo iyo Kilisto, ila nie niza kubatiza na mazi sama ya kilamso kino, siku kogubuligwa mwa wanhu wa Islaeli.” \p \v 32 Na Yohana kalava usindila uno, yolonga, “Nimona Loho wa Mulungu yohumuluka kulawa kuulanga kamba hua na kukala uchana yake. \v 33 Nie sambinimtange, ila ayo yandagize nie kubatiza na mazi, kanongela, ‘Uhamona Loho wa Mulungu yohumuluka na kukala uchana ya munhu, iyo, iyo munhu yondayabatize na Loho wa Mulungu.’ \v 34 Na nie nigona gano, na nilava usindila kamba, ino iyo Mwana wa Mulungu.” \s1 Wanahina wa Yesu wa Ichanduso \p \v 35 Zua da ikabili Yohana kakala yemile kabili bahaja na wanahina zake wabili, \v 36 viyamuwene Yesu yobita behi na hewo, kalonga, “Loleni! Mwana Ng'hondolo wa Mulungu.” \v 37 Waja iwanahina wabili viwamuhulike yolonga gano, wamkweleleza Yesu. \v 38 Yesu viyahinduke kawona womkweleleza, kawauza, “Mozahila choni?” \p Wamuuza, “Labi, kwahi kuukala?” “Labi,” nhegulo yake “Mkulufunzi.” \p \v 39 Yesu kawalongela, “Izoni mulole.” Avo wachola wahone haja hayakalile yokala, na wakala na heyo zua dija jose. Ikala kamba saa longo dimwe ichungulo. \v 40 Imwe wa wanahina waja wabili yamuhulike Yohana yolonga na kumkweleleza Yesu kakala Endelea mkulu wake Simoni Petulo. \v 41 Kinhu cha ichanduso kiyatendile Endelea kikala kumzahila ndugu yake Simoni na kumulongela, “Tumona Masihi.” Mbuli ino nhegulo yake iyo, “Kilisto.”\f + \fr 1:41 \fr*\fk Kilisto \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ayo yasaguligwe na Mulungu.\fqa*\f* \v 42 Abaho, kamsola kamgala ha Yesu. \p Yesu kamulola kalonga, “Twaga jako kokemigwa Simoni, mwana wa Yohana, ila songela lelo kokemigwa Kefa.” Twaga dino nhegulo yake iyo “Dibwe.” \s1 Yesu Kowakema Filipo na Natanieli \p \v 43 Zua da ikabili Yesu kalonda kuchola Galilaya, kam'vika Filipo kamulongela, “Nikoleleze.” \v 44 Filipo kakala yolawa Betisaida, kiwambo chawakalile wokala Endelea na Petulo. \v 45 Filipo kamzahila Natanieli kamulongela, “Tumona munhu ayo Musa yandike mbuli zake mkitabu cha Malagizo na ayo vivija wahokozi wandike mbuli zake, Yesu, mwana wa Usufu, kulawa Nazaleti.” \p \v 46 Natanieli kauza, “Vodahika kinhu kinogile kilawe Nazaleti?” \p Filipo kalonga, “Izo ulole.” \p \v 47 Yesu viyamuwene Natanieli yokwiza, kalonga, “Lola! Ino iyo Muislaeli mwenyego kabisa, mduhu uzenzeleganye mmoyo wake!” \p \v 48 Natanieli kamuuza, “Kunitangaze?” \p Yesu kalonga, “Nikona vuukalile hasi ya umtini kipigiti Filipo hanakukema.” \p \v 49 Natanieli kalonga, “Mkulufunzi, gweye kwa Mwana wa Mulungu! Gweye kwa Mndewa wa Islaeli!” \p \v 50 Yesu kamulongela, “Kutogola kwavija nikulongela nikona vuukalile hasi ya umtini? Avo kovona vinhu vikulu kubanza vino!” \v 51 Abaho, kawalongela, “Nowalongela ikweli, mowona ulanga uvuguka na wasenga wa Mulungu wa kuulanga wokwela na kunihumulukila nie Mwana wa Munhu.” \c 2 \s1 Lusona lwa Zengele Mkiwambo cha Kana \p \v 1 Zua da ikadatu kukala na lusona lwa zengele mkiwambo kikemigwa Kana muisi ya Galilaya. Mamaake Yesu kakala bahaja. \v 2 Yesu na wanahina zake vivija wagonekigwa hana ulusona luja lwa zengele. \v 3 Divai viimalile, mamaake Yesu kamulongela, “Wabule divai.” \p \v 4 Yesu kamulongela, “Mama, gano gavikaze kumwetu? Kipigiti changu hakinavika.” \p \v 5 Abaho, mamaake Yesu kawalongela waja wakalile wosang'hanika na vakuja, “Tendeni chochose chondayawalongele.” \p \v 6 Haja kukala na minongo sita ya mazi itendigwe na mabwe, na kila nongo dimwe dikala na ukulu wa nongo mbili ama ndatu kwavija Wayahudi wakala na nzoela ya kuinava makono na magulu. \v 7 Yesu kawalongela waja wakalile wosang'hanika, “Memezeni mazi minongo ino.” Avo wamemeza minongo yose mbaka hamulomo. \v 8 Abaho, kawalongela, “Haya, deheni vimazi vidodo mkamgwelele mkulu wa ulusona.” Wasola gamazi wamgalila mkulu wa ulusona. \v 9 Mkulu wa ulusona viyagalanzile gamazi gakalile gagaluke divai, kakanganya kwahi kuilawile divai ija. Ila waja wakalile wosang'hanika na ulusona wadehile gamazi wavitanga, avo kamkema imulawilamhambe, \v 10 kamulongela, “Wanhu wose wagomelaga divai inogile haichanduso, na iwahenza wehesha kung'wa ng'hani kowagomela divai igwaduke, ila gweye kwika divai inogile mbaka vino!” \p \v 11 Yesu katenda mzonza uno wa mwanduso mkiwambo cha Kana muisi ya Galilaya, aho hayailaguse yenzi yake, na wanahina zake wamtogola. \p \v 12 Abaho Yesu na mamaake, wandugu zake, na wanahina zake wachola Kapenaumu, wakala haja mazua madodo. \s1 Yesu Kochola Kung'anda ya Mulungu \r (Mat. 21:12-13; Mlk. 11:15-17; Luk. 19:45-46) \p \v 13 Lusona lwa Pasaka lwa Wayahudi lukala lukwenhuke, avo Yesu kachola Yelusalemu. \v 14 Akuja kung'anda ya Mulungu kawavika wanhu woguza ng'ombe, ng'hondolo, na nziwa, na wavunja hela wakala wakalile mzimeza zao. \v 15 Avo kasola nzabi kogosa lukumbulu, kasonga kuwawinga waja iwang'onyo wose yowalava hanze ya Ing'anda ya Mulungu, ng'hondolo hamoja na ng'ombe. Kazihindula zimeza za wavunja hela na kuzipwililisa zihela zao, \v 16 na kawalongela awo wakalile woguza nziwa, yolonga, “Wasegezeni nziwa zenu hano! Lekeni kutenda Ng'anda ya Tataangu kuwa gulilo!” \v 17 Wanahina zake wakumbukila avija Zinyandiko Zing'alile vuzilonga, “Nogelwa iniinogele ng'anda yako, Mulungu, yondukuza kamba moto.”\f + \fr 2:17 \fr*\fk Yondukuza kamba moto \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa wonikoma.\fqa*\f* \p \v 18 Wakulu wa Wayahudi wamwidika mkumuuza, “Mzonza ulihi wondautulagusile tuvitange kamba kuna udaho wa kutenda mbuli zino?” \p \v 19 Yesu kawalongela, “Bomoleni Ng'anda ino ya Mulungu, na nie noizenga kabili mmazua madatu.” \p \v 20 Wamuuza, “Kodahaze gweye kuizenga kabili mmazua madatu? Ng'anda ino ya Mulungu isola milao malongo mane na sita kumambukiza kuizenga!” \p \v 21 Ila ng'anda ya Mulungu iyailongile Yesu ikala lukuli lwake. \v 22 Viyazukile kulawa mkudanganhika, wanahina zake wakumbukila kamba kakala yalongile gano, na wazitogola Zinyandiko Zing'alile na gaja Yesu gayalongile. \s1 Yesu Viyawatangile Wanhu \p \v 23 Kipigiti cha Lusona lwa Pasaka Yesu kakala Yelusalemu, wanhu bwando viwonile mizonza iyaitendile wamtogola. \v 24 Ila Yesu haitogole nhogola yao, kwavija kautanga uzenzeleganye wa wanhu. \v 25 Halondile munhu yoyose yamulongele mbuli za wanhu waja, kwavija heyo mwenyego kagatanga gaja gakalile mmioyo yao. \c 3 \s1 Yesu Kolongelela na Nikodemo \p \v 1 Kukala na munhu yokemigwa Nikodemo, imwe wa wakulu wa Ikitala Kikulu cha Isi ya Wayahudi, yakalile Mfalisayo. \v 2 Kachola ha Yesu ikilo, kamulongela, “Mkulufunzi, tuvimanya kamba gweye kwa mkulufunzi ugaligwe na Mulungu. Kwavija haduhu munhu yondayadahe kutenda mizonza yuutenda kamba Mulungu hali hamoja na heyo.” \p \v 3 Yesu kamulongela, “Nokulongela ikweli, munhu kamba havumbuke mwanza wa ikabili hadaha kuwona Undewa wa Mulungu.” \p \v 4 Nikodemo kamuuza, “Vodahikaze munhu m'vyele kuleligwa kabili? Havidahika kwingila muinda ya mamaake na kuvumbuka mwanza wa ikabili!” \p \v 5 Yesu kamulongela, “Nokulongela ikweli, haduhu munhu yondayengile Muundewa wa Mulungu kamba havumbuke na mazi na Loho. \v 6 Kivumbuke na lukuli chowa lukuli, na kivumbuke na Loho wa Mulungu chowa loho. \v 7 Sambiukanganye kwavija nikulongela kamba mose molondigwa m'vumbuke kabili. \v 8 Ubeho ucholaga kuulonda, na mweye mohulika kisindo chake, ila mweye hamuutanga kuulawa ama kuuchola. Vivo ili na waja wose wavumbuke Muloho wa Mulungu.” \p \v 9 Nikodemo kauza, “Yowaze mbuli ino?” \p \v 10 Yesu kamulongela, “Gweye kwa mkulufunzi muisi ya Islaeli, hugatangile gano? \v 11 Nokulongela ikweli, tolonga gaja tugamanyile na tosimulila gaja gatonile, ila haduhu munhu yoyose mmwanza wenu youtogola usenga wetu. \v 12 Niwalongela mbuli za muulumwengu na hamzitogola, motogolaze kamba nihawalongela mbuli za kuulanga? \v 13 Haduhu munhu yoyose yakwelile kuulanga ila ayo yahumuluke kulawa kuulanga, nie, Mwana wa Munhu. \p \v 14 “Kamba Musa viyamwinule nyoka kuluwala, vivija na Mwana wa Munhu kolondigwa yenuligwe, \v 15 giladi yoyose yondayamtogole yeng'higwe ugima wa digunge. \v 16 Kwavija Mulungu kaunogela ulumwengu avo kamulava Mwanage imwe yeiyeka, giladi yoyose yondayamtogole sambiyadanganhike, ila yawe na ugima wa digunge. \v 17 Kwavija Mulungu hamgalile Mwanage muulumwengu yeze kuutagusa ulumwengu, ila ulumwengu ukomboligwe kubitila heyo. \p \v 18 “Awo womtogola Mwana hawatagusigwa. Ila awo woleka kumtogola wesha kutagusigwa, kwavija hawamtogole Mwana yeiyeka wa Mulungu. \v 19 Na ino iyo nhaguso, mulangaza wiza muulumwengu, ila wanhu wanogelwa na ziza na kuwihila umulangaza, kwavija sang'hano zao ziha. \v 20 Awo wose wotenda mbuli zihile wowihila mulangaza, na haweza kuna umulangaza kwavija hawalonda mbuli zao zihile zoneke. \v 21 Waja wotenda mbuli zinogile wokwiza kuna umulangaza, giladi yoneke kamba sang'hano zao zitendeka kubitila Mulungu.” \s1 Usindila wa Yohana Yomulonga Yesu \p \v 22 Abaho Yesu na wanahina zake wachola ng'ambu ya Yudea, kakala hiko mkipigiti kidodo na kubatiza. \v 23 Yohana na heyo kakala yobatiza ako Ainoni behi na Salimu, kwavija hanhu haja kukala na mazi bwando. Wanhu wamgendela na heyo kawabatiza. \v 24 Mbuli zino zilawilila kipigiti Yohana hanageligwa mkifungo. \p \v 25 Wanahina wa Yohana wasonga kuibamilila na Muyahudi imwe muimbuli ya nzoela ya kusuluza magulu na makono. \v 26 Avo wachola ha Yohana wamulongela, “Mkulufunzi, munhu ija yakalile na gweye mwambu wa ikabili wa Ulwanda lwa Yolodani, ija iumulongile kamba iyo Kilisto, na heyo kobatiza, na wanhu wose womgendela.” \p \v 27 Yohana kawalongela, “Haduhu munhu yodaha kupata kinhu chochose kamba hagweleligwe na Mulungu. \v 28 Mweye wenyego iwo wasindila zangu haja hanilongile, ‘Nie sili Kilisto, ila nitumigwa nimulongole.’ \v 29 Mhambe mwenyego mulawilamhambe, mbwigaake mulawilamhambe kokwima na kumtegeleza mulawilamhambe, yahadihulika dizwi da mulawilamhambe kodeng'ha ng'hani. Avo sama ya kilamso kino ndeng'ha yangu ivikila. \v 30 Vinoga heyo yabanze na nie nihungule.” \s1 Ayo Yokwiza Kulawa Kuulanga \p \v 31 Ayo yezile kulawa uchana kawabanza wose. Ayo yezile kulawa muisi ka munhu wa muisi, na kolonga mbuli za muisi. Ila ayo yezile kulawa kuulanga kawabanza wose. \v 32 Kolonga gaja gayonile na kugahulika, ila haduhu munhu yozitogola mbuli zake. \v 33 Ila munhu yondayatogole mbuli zake kosindila kamba Mulungu iyo ikweli. \v 34 Munhu yatumigwe na Mulungu kopeta mbuli za Mulungu, kwavija Mulungu komgwelela Loho wake bila mhima. \v 35 Tata komnogela Mwana avo keka vinhu vose mmakono gake. \v 36 Munhu yoyose yomtogola Mwana kana ugima wa digunge, ila yoyose yomulema Mwana hawona ugima kwavija lusango lwa Mulungu lowa hamoja na heyo. \c 4 \s1 Yesu na Mtwanzi wa Kisamalia \p \v 1 Mafalisayo wahulika kamba Yesu kowapata na kuwabatiza wanahina bwando kum'banza Yohana. \v 2 Ila Yesu mwenyego ham'batize munhu yoyose, ila wanahina zake wawo wabatize. \v 3 Yesu viyahulike gano, kasegela muisi ya Yudea kabwela muisi ya Galilaya, \v 4 kabita nzila ibitile muisi ya Samalia. \p \v 5 Kavika mkiwambo kimwe muisi ya Samalia kikemigwa Sikali, behi na mgunda wa Yakobo uyakalile yaamgwelele mwanage, Usufu. \v 6 Haja kukala na sima da Yakobo, na Yesu, avija viyadonhile na umwanza, kakala hasi hamgwazo wa idisima. Ikala saa sita imisi. \p \v 7 Mtwanzi wa Kisamalia keza kudeha mazi, na Yesu kamulongela, “Nigwelele mazi ning'we.” \v 8 Wanahina zake wakala wacholile kukiwambo kugula mandia. \p \v 9 Ija imtwanzi kamulongela, “Gweye kwa Muyahudi na nie na mtwanzi wa Kisamalia, konipulaze nie mazi ga kung'wa?” Kwavija Wayahudi hawasangilaga vinhu na Wasamalia. \p \v 10 Yesu kedika, “Kamba uhaimanyile nhunza ya Mulungu na uhammanyile ayo yokupula mazi ga kung'wa, uhampulile heyo na yahakugwelele mazi golava ugima.” \p \v 11 Ija imtwanzi kalonga, “Mndewa, kia cha kudehela kwabule na sima digidila, kwahi kondaugapate mazi higo gali na ugima? \v 12 Gweye kwa mkulu kum'banza muhenga wetu Yakobo yatugwelele sima dino, na heyo mwenyego na wanage na madale gake ga ng'hondolo wose wang'wa mazi ga sima dino?” \p \v 13 Yesu kamulongela, “Wanhu wose wong'wa mazi gano wokona ng'hilu kabili, \v 14 ila munhu yoyose yondayang'we mazi gondanimgwelele nie honda yone ng'hilu kabili. Mazi gondanimgwelele nie gogaluka nzokwe mgati yake, gondagamgwelele ugima wa digunge.” \p \v 15 Ija imtwanzi kalonga, “Mndewa, ngwelela mazi higo! Giladi sambinyone ng'hilu kabili, na sambinize hano kudeha mazi.” \p \v 16 Yesu kamulongela, “Genda kamkeme mbigalo wako, abaho, ubwele.” \p \v 17 Ija imtwanzi kedika, “Nabule mbigalo.” \p Yesu kamulongela, “Kulonga goya avija vuulonga kwabule mbigalo. \v 18 Kwavija kusoligwa na wambigalo watano, na mbigalo yuukala nayo sambi sio mbigalo wako. Kunongela ikweli.” \p \v 19 Ija imtwanzi kalonga, “Mndewa, nokona gweye kwa muhokozi. \v 20 Wahenga zetu wakala wotambika mkigongo kino, ila mweye mogong'ondeza kamba Yelusalemu baho hanhu ha kutambikila.” \p \v 21 Yesu kamulongela ija imtwanzi, “Nhegeleza nie, go mtwanzi, kipigiti chokwiza wanhu hawamtambikila Tata mkigongo kino ama kuja Yelusalemu. \v 22 Mweye motambikila kija hamkitangile, ila tweye tukitanga kija itukitambikila, kwavija ukombola wolawa mwa Wayahudi. \v 23 Ila kipigiti chokwiza na tena kipigiti kivika, watambika wa ikweli womtambikila Tata muloho na muikweli, kwavija Tata kowazahila wanhu wondawamtambikile kamba vino. \v 24 Mulungu iyo Loho, avo awo womtambikila wolondigwa wamtambikile muloho na muikweli.” \p \v 25 Ija imtwanzi kamulongela, “Nivitanga kamba Kilisto kokwiza, na yeheza, kotulongela kila kinhu.” \p \v 26 Yesu kamulongela, “Nie, inilonga nagwe, iyo Kilisto.” \p \v 27 Kipigiti kikija wanahina zake wabwela, wakanganya ng'hani viwam'vikile yolongelela na mtwanzi. Ila haduhu hata imwe mmwanza wao yamulongele, “Kolonda choni?” ama kumuuza Yesu, “Habali ulonga na mtwanzi ino?” \p \v 28 Abaho, ija imtwanzi kaleka nongo yake ya mazi, kabweleganya kukiwambo na kuwalongela wanhu wakalile haja. \v 29 Yolonga, “Izoni mmulole munhu yanongele kila kinhu kinhendile. Havidahika munhu ino kuwa iyo Kilisto?” \v 30 Avo wasegela haja hakiwambo wachola kuyali Yesu. \p \v 31 Kipigiti kikija wanahina zake wamuyalalila Yesu wolonga, “Mkulufunzi, uje mandia.” \p \v 32 Ila heyo kawalongela, “Nie nnago mandia ago mweye hamgamanyile.” \p \v 33 Avo waja wanahina wasonga kukiiuza wenyego kwa wenyego, “Hana munhu yamgalile mandia?” \p \v 34 Yesu kawalongela, “Mandia gangu nie gago gano, kugatenda gaja gamnogele ayo yanhumile na kuimambukiza sang'hano yake. \v 35 Mnawo ulonzi ulonga, ‘Isigala milenge mine mulao ulawe.’ Ila nie nowalongela, loleni mmigunda, vakuja vipa visha avo volondigwa kuhunigwa. \v 36 Muhuna vakuja kogendelela kulihigwa hata sambi, na heyo kokunzanya ivakuja yavike muugima wa digunge, avo yahandile na ayo yohuna wodeng'ha hamoja. \v 37 Kamba ulonzi uno vuulonga, ‘Imwe kohanda, iyagwe kohuna.’ \v 38 Niwagala kuhuna vakuja mumgunda hamuulimile. Wanhu wayagwe iwo wasang'hanike, na mweye mpata fong'ha kulawa msang'hano yao.” \p \v 39 Wasamalia bwando kulawa mkiwambo kija wamtogola Yesu, sama ya gaja gayalongile ija imtwanzi, “Kanongela kila kinhu kinhendile.” \v 40 Avo waja Wasamalia viwamwizile, wamuyalalila yakale na hewo, avo Yesu kakala haja mazua mabili. \p \v 41 Wanhu wayagwe bwando wamtogola sama ya mbuli zake, \v 42 na wamulongela ija imtwanzi, “Tutogola si kwavija gweye kutulongela, ila kwavija tumuhulika tweye wenyego, na tuvitanga kamba heyo iyo Mkombola wa ulumwengu.” \s1 Yesu Komuhonya Mwana wa Mkulu wa Silikali \p \v 43 Vigabitile mazua mabili, Yesu kasegela haja kachola kuisi ya Galilaya. \v 44 Kwavija heyo mwenyego kalonga, “Muhokozi hahishimilwa muisi yake mwenyego.” \v 45 Viyavikile Galilaya wanhu wa haja wam'bokela, kwavija wavona vinhu vose viyatendile Yelusalemu, kipigiti cha Ulusona lwa Pasaka, kwavija na hewo wakala wacholile kuna ulusona. \p \v 46 Abaho, Yesu kabweleganya kuna ikiwambo cha Kana muisi ya Galilaya, ako kuyagalule mazi kuwa divai. Haja kukala na mkulu imwe wa silikali yakalile na mwanage mtamu ako Kapenaumu. \v 47 Viyahulike kamba Yesu keza kulawa Yudea kwiza Galilaya, kamgendela na kumuyalalila yachole Kapenaumu yakamuhonye mwanage yakalile behi na kudanganhika. \v 48 Yesu kamulongela, “Kamba hamonile vilaguso na mikanganyo, hamtogola.” \p \v 49 Ija imkulu wa silikali kamulongela, “Mndewa, izo kipigiti mwanangu hanadanganhika.” \p \v 50 Yesu kamulongela, “Genda ukae yako, na mwanago kohona.” \p Ija imkulu wa silikali kazitogola mbuli za Yesu, avo kachola. \v 51 Viyakalile yobwela ukae, mnzila kaiting'hana na nyakadala zake, wamulongela, “Mwanago kahona.” \p \v 52 Kawauza kipigiti kilihi mwanage chayahonile, wamulongela, “Ikala saa saba imisi mayo homa imsegela.” \v 53 Avo ija tata wa imwana kakumbukila kamba kikala kipigiti kikija Yesu chayamulongele, “Mwanago kohona.” Avo heyo na mulango wake wose wamtogola Yesu. \p \v 54 Uno ukala mzonza wa ikabili waatendile Yesu viyalawile Yudea kuchola Galilaya. \c 5 \s1 Uhonyaji hana Dibwawa \p \v 1 Abaho, Yesu kachola Yelusalemu kuna ulusona lwa Wayahudi. \v 2 Kuja Yelusalemu, behi na Lwivi lwa Ng'hondolo, kukala na bwawa dikemigwa Mkieblania “Betizata,” dikalile na mhelengo tano. \v 3 Wanhu bwando wakalile watamu wakala wowasa mmhelengo zija, vimbugumbugu, mbetembete, na wanhu waholole wakala wobeta mazi gatibuke. \v 4 Kwavija watogola kamba kuna kipigiti msenga wa Mndewa wa kuulanga kohumuluka mdibwawa na kugatibula gamazi. Na mtamu wa ichanduso kwingila mdibwawa kipigiti msenga wa Mulungu yehesha kugatibula, kohonyigwa utamu wose uyalinao. \v 5 Haja kukala na munhu yakalile mtamu mmilao malongo madatu na minane. \v 6 Yesu viyamonile munhu ija kawasa haja na viyavitangile kamba munhu ija kakala mtamu mkipigiti kitali, kamuuza, “Kolonda kuwa mgima?”\fig |alt="Pool of Bethesda healing" src="WA03828b.jpg" size="col" loc="John 5:5-7" copy="Graham Wade © United Bible Societies, 1989." ref="Yoh. 5:6"\fig* \p \v 7 Ija imtamu kamwidika, “Mndewa, nie nabule munhu hano wa kunigela mdibwawa kipigiti mazi gahatibuligwa. Nihalonda kwingila, munhu iyagwe konilongola.” \p \v 8 Yesu kamulongela, “Ima wima, papa lusazi lwako utembele.” \v 9 Bahaja ija imunhu kahona, kapapa lusazi lwake, kasonga kuchola. \p Mbuli ino ilawilila Mdizua da Mhumulo. \v 10 Avo wakulu wa Wayahudi wamulongela ija imunhu yahonyigwe, “Lelo Zua da Mhumulo, malagizo getu gokugomesa gweye kupapa lusazi lwako.” \p \v 11 Na heyo kawalongela, “Ija munhu yanihonyile kanilongela, ‘Papa lusazi lwako uchole.’ ” \p \v 12 Wamuuza, “Iyo munhu yalihi yakulongele upape lusazi lwako uchole?” \p \v 13 Ila ija imunhu yahonyigwe kakala hamtangile kakala munhu yalihi, kwavija Yesu kakala yengile mdidale da wanhu dikalile haja. \p \v 14 Mkipigiti kiguhi hamwande, Yesu kam'vika ija imunhu Kuing'anda ya Mulungu, kamulongela, “Tegeleza, sambi kuhona, avo sambiutende vilozo kabili, ama vokulawilila vinhu viyagwe vihile ng'hani kubanza vino.” \p \v 15 Abaho, ija imunhu kachola kuwalongela wakulu wa Wayahudi kamba Yesu iyo yamuhonyile. \v 16 Avo wasonga kumgaza Yesu kwavija kahonya Mdizua da Mhumulo. \v 17 Yesu kawalongela, “Tataangu kosang'hanika mazua gose, na nie vivija nosang'hanika.” \p \v 18 Sama ya kilamso kino wakulu wa Wayahudi wazahila ng'hani nzila ya kumkomela, sio kwavija katenda gagomeswe Mdizua da Mhumulo, ila vivija kamkema Mulungu Tataake, avo kaitenda heyo kalinga na Mulungu. \s1 Udaho wa Mwana wa Mulungu \p \v 19 Avo Yesu kawedika yolonga, “Nowalongela ikweli, Mwana hadaha kutenda chochose heyo mwenyego, ila kotenda kija choyomona Tataake yotenda. Kija choyotenda Tata, kicho vivija Mwana choyotenda. \v 20 Kwavija Tata komnogela Mwanage na kamulagusila vinhu vose voyotenda heyo. Komulagusila vinhu vikulu ng'hani kubanza vino, na mweye mose mokwiza kukanganya. \v 21 Kamba vija Tata viyozusa wadanganhike na kuwabwezela ugima, vivija na Mwana kowabwezela ugima waja yoolonda kuwabwezela. \v 22 Tata hamtagusa munhu yoyose. Ila kamgwelela Mwanage udaho wose wa kutagusa, \v 23 giladi wanhu wose wamuhishimile Mwana kamba vija viwomuhishimila Tata. Munhu yoyose yondayaleke kumuhishimila Mwana, vivija hamuhishimila Tata yamtumile. \p \v 24 “Nowalongela ikweli, munhu yoyose yondayazihulike mbuli zangu na kumtogola ayo yanhumile nie kana ugima wa digunge. Hatagusigwa, ila kabita kulawa mkudanganhika kengila muugima. \v 25 Nowalongela ikweli, kipigiti chokwiza na kipigiti kivika aho wanhu wadanganhike wodihulika dizwi da nie, Mwana wa Mulungu, na awo wondawadihulike wowa wagima. \v 26 Kamba vija Tata viyali na ugima mgati yake mwenyego, vivija kamtenda Mwanage yawe na ugima mgati yake mwenyego. \v 27 Na kanigwelela udaho wa kutagusa kwavija nie iyo Mwana wa Munhu. \v 28 Sambimkanganye mbuli ino, kipigiti chokwiza aho wanhu wali mgamapanga vondawahulike dizwi jangu, \v 29 na kulawa hanze ya igamapanga, awo watendile ganogile wozuka giladi wagweleligwe ugima wa digunge, na awo watendile gehile wozuka giladi wakehigwe. \s1 Usindila wa Yesu \p \v 30 “Nie sidaha kutenda kinhu chochose nene mwenyego, notagusa kamba vinihulika. Nhaguso yangu yabule uzenzeleganye, kwavija sizahila kuinogeza mwenyego ila kumnogeza ayo yanhumile. \p \v 31 “Kamba nihaisindila mwenyego, usindila wangu hautogoligwa kamba kweli. \v 32 Ila hana munhu iyagwe yonisindila nie, na munhu hiyo iyo Yohana, na nie nivitanga kamba gaja goyolonga gotogoligwa kamba kweli. \v 33 Muwatuma wasenga zenu ha Yohana, na heyo kawalongela ikweli yose. \v 34 Nie silonda usindila kulawa mwa wanhu, ila nilonga gano giladi mkomboligwe. \v 35 Yohana kakala kamba kiwenge kilukula na kulava mulangaza, na mweye mulonda kudeng'helela mulangaza wake mkipigiti kiguhi. \v 36 Ila nie nna usindila mkulu ng'hani kubanza usindila yaawagwelele Yohana. Kwavija sang'hano ino initenda yaangwelele Tata niimambukize, ino inigendelela kuitenda, yolagusa kamba Tata iyo yanhumile. \v 37 Tataangu yanhumile vivija mwenyego kasindila sama yangu. Hamdihulike dizwi jake ama kuchona kiwiliwili chake, \v 38 na hamzikile mbuli zake mmioyo yenu, kwavija hamumtogole ayo iyamtumile. \v 39 Mozihimbula ng'hani Nyandiko Zing'alile, kwavija mokwagiza kamba mkutenda vino mokwing'higwa ugima wa digunge. Na Nyandiko Zing'alile zimuhimbula zizo zinilonga nie! \v 40 Hata avo hamulonda kwiza kumwangu giladi mpate ugima. \p \v 41 “Nie sizizahila nhogolwa kulawa mwa wanhu. \v 42 Ila niwamanya mweye mwa wanhu wa vilihi. Nivitanga kamba mweye mwabule noge da Mulungu mmioyo yenu. \v 43 Nie niza mtwaga da Tataangu, ila mweye hamunibokele. Ila kamba munhu yeheza mtwaga jake mwenyego, mom'bokela. \v 44 Kamba mweye mobokela nhogolwa zilawa mmwenu mwemwe wenyego, ila hamuiyoha mpate nhogolwa zilawa ha Mulungu yeiyeka, avo modahaze kutogola? \v 45 Sambimgelegeze kamba nie niza kuwatagusa ha Tata. Musa, imumtamanila, iyo yondayawataguse mweye. \v 46 Kamba mweye mumtogola Musa, muhanitogole nie, kwavija kandika mbuli zangu. \v 47 Ila kamba hamgatogole gaja gayandike, mogatogolaze gonilonga?” \c 6 \s1 Yesu Kowegutiza Wanhu Alufu Tano \r (Mat. 14:13-21; Mlk. 6:30-44; Luk. 9:10-17) \p \v 1 Abaho Yesu kaloka Lamba da Galilaya, ama vivija vowodikemaga Lamba da Tibelia. \v 2 Dale kulu da wanhu dimkweleleza, kwavija wayona mizonza iyatendile mwa watamu. \v 3 Yesu kakwela hakigongo, kakala hasi na wanahina zake. \v 4 Kipigiti cha Lusona lwa Wayahudi lukemigwa Pasaka kikwenhuka. \v 5 Yesu kalola uchana kona dale kulu da wanhu domwizila, kamulongela Filipo, “Tukagule kwahi mikate ya kuwegutiza wanhu wose wano?” \v 6 Kalonga gano giladi yamgeze, kwavija mwenyego kavimanya vija vondayatende. \p \v 7 Filipo kamwidika kalonga, “Kitumetume cha milenge minane hakidaha kugula mikate ya kumtenda kila imwe yapate kikate kidodo.” \p \v 8 Mwanahina wake iyagwe yokemigwa Endelea, mkulu wake Simoni, ayo vivija yokemigwa Petulo, kalonga, \v 9 “Hana mmhale hano kana mikate mitano ya mpunga na visomba vibili. Ila wangahi wondawaje mdidale dino jose?” \p \v 10 Yesu kalonga, “Walongeleni wanhu wakale hasi.” Haja kukala na visoti bwando. Avo wanhu wose wakala hasi, na wanhu wakalile haja wakala kamba wambigalo alufu tano vino. \v 11 Abaho Yesu kaisola ija imikate, kamgwaa Mulungu hewela, kawagolela wanhu wakalile haja kamba viwalondile. Katenda vivija na ivisomba. \v 12 Wanhu wose viweigute, kawalongela wanahina zake, “Dondoleni ividanga va imikate isigale, sambikipotele chochose.” \v 13 Avo wavidondola na kumemeza migelo longo dimwe na mibili imemile vidanga va imikate ya mpunga isigale iwadile iwanhu. \p \v 14 Wanhu viwonile mzonza uno waatendile Yesu, walonga, “Kweli ino iyo Muhokozi yalongigwe kokwiza muulumwengu.” \v 15 Yesu kavitanga kamba wakala mmabehi kwiza kumgoga wamtende mndewa wao kwa shuluti, avo kasegela kabweleganya kukigongo yeiyeka. \s1 Yesu Kotembela Uchana ya Igamazi \r (Mat. 14:22-33; Mlk. 6:45-52) \p \v 16 Viivikile ichungulo, wanahina zake Yesu wahumuluka kudilamba, \v 17 kilo vukisongile kwingila na Yesu kakala yang'hali hanabwela, wakwela mngalawa na kusonga kuloka idilamba wochola Kapenaumu. \v 18 Kukuzumbi dilawilila, na gamazi gasonga kutibuka. \v 19 Wanahina viwakalile wogela ng'hafi mwanza wa kilometa tano ama sita, wamona yesu yotembela uchana ya igamazi, yokwiza behi na ingalawa. Avo, wadumba ng'hani. \v 20 Yesu kawalongela, “Sambimdumbe, nie iyo.” \v 21 Avo wam'bokela mkudeng'ha, kengila mngalawa, na kipigiti kikija ingalawa ivika mulusanga, bahaja hawakalile wochola. \s1 Wanhu Womzahila Yesu \p \v 22 Zua da ikabili wanhu bwando wakalile mwambu wa ikabili wa idilamba wakumbukila kamba haja kukala na ngalawa imwe, na Yesu hacholile na wanahina zake mngalawa ija, ila wachola weiyeka. \v 23 Ngalawa ziyagwe zikalile zizile kulawa kiwambo cha Tibelia zivika behi na hanhu haja wanhu hawadile imikate, Mndewa viyeshile kumgwaa hewela Mulungu. \v 24 Wanhu viwonile kamba Yesu na wanahina zake wahaduhu, wengila mzingalawa zija, wachola Kapenaumu kumzahila Yesu. \s1 Yesu Iyo Mandia ga Ugima \p \v 25 Wanhu viwam'vikile Yesu mwambu wa ikabili wa idilamba, wamulongela, “Mkulufunzi, kwiza zua jaki hano?” \p \v 26 Yesu kawalongela, “Nowalongela ikweli, monizahila si kwavija vumuyonile imizonza, ila kwavija muja imikate na kupata gaja gamulondile. \v 27 Sambimsang'hanikile ng'hani mandia gaja gobanangika, ila sang'hanikileni mandia gondagakale mbaka kuugima wa digunge, ago nie, Mwana wa Munhu gondaniwagwelele. Mwa heyo Mulungu Tata keka kilagilo chake.” \p \v 28 Abaho wamuuza, “Tutendeze giladi tugatende gaja Mulungu goyolonda tweye tugatende?” \p \v 29 Yesu kawalongela, “Kino kicho Mulungu choyolonda mumsang'hanikile, mumtogole ayo iyamtumile.” \p \v 30 Wamulongela, “Mzonza ulihi wondauutende tuwone, giladi tukutogole? Kotenda kinhu kilihi? \v 31 Wahenga zetu waja mana\f + \fr 6:31 \fr*\fk Mana \fk*\ft iyo chakuja kilingile na mkate kiyalagaze Mulungu kulawa kuulanga kipigiti Waislaeli viwakalile muluwala.\ft*\f* muluwala, kamba Zinyandiko Zing'alile vuzilonga, ‘Kawagwelela mkate kulawa kuulanga waje.’ ” \p \v 32 Yesu kawalongela, “Nowalongela ikweli, sio Musa yawagwelele mkate kulawa kuulanga, ila Tataangu iyo yowagwelela mkate wa ikweli kulawa kuulanga. \v 33 Kwavija mkate wa Mulungu uwo heyo yohumuluka kulawa kuulanga, yolava ugima muulumwengu.” \p \v 34 Wamulongela, “Mndewa, tugwelele mkate uno mazua gose.” \p \v 35 Yesu kawalongela, “Nie iyo mkate wa ugima. Yoyose yondayeze kumwangu heza kona nzala, na yoyose yondayanitogole heza kona ng'hilu. \v 36 Ila kamba viniwalongele, munyona ila hamunitogola. \v 37 Wose waangwelele Tataangu wokwiza kumwangu, na yoyose yondayeze kumwangu simuwinga. \v 38 Kwavija nihumuluka kulawa kuulanga kutenda gaja goyolonda ayo yanhumile, na sio kutenda gaja ganilonda nie. \v 39 Na gano gago goyolonda ija yanhumile, sambinimwase munhu yoyose mmwanza wa waja waanigwelele, ila nolondigwa niwazuse wose wawe wagima mdizua da ikimambukizo. \v 40 Kwavija choyolonda Tataangu icho kino, wose wondawamone Mwana na kumtogola wopata ugima wa digunge. Na nowazusa wawe wagima mdizua da ikimambukizo.” \p \v 41 Wayahudi wasonga kumtwanganikila, kwavija kalonga, “Nie iyo mkate uhumuluke kulawa kuulanga.” \v 42 Walonga, “Munhu ino hali Yesu, mwanage Usufu? Tumtanga tataake na mamaake. Avo kolongaze kahumuluka kulawa kuulanga?” \p \v 43 Yesu kawedika, “Sambimtwanganike wenyego kwa wenyego. \v 44 Haduhu munhu yodaha kwiza kumwangu kamba hakwegigwe na Tataangu yanhumile nie, na nie nomzusa yawe mgima mdizua da ikimambukizo. \v 45 Wahokozi wandika, ‘Wanhu wose wofundizigwa na Mulungu.’ Munhu yoyose yomuhulika Tata na kuifundiza kumwake kokwiza kumwangu. \v 46 Haduhu munhu yamonile Tata, ila ayo yalawile ha Mulungu iyo yeiyeka yamonile Tata. \v 47 Nowalongela ikweli, ayo yondayatogole kana ugima wa digunge. \v 48 Nie iyo umkate wa ugima. \v 49 Wahenga zenu waja mana muluwala, ila wadanganhika. \v 50 Ila uno uwo mkate uhumuluka kulawa kuulanga, awo munhu youja hadanganhika. \v 51 Nie iyo mkate uli na ugima uhumuluke kulawa kuulanga. Kamba munhu yoyose yahauja mkate uno, kowa na ugima wa digunge. Mkate wondanimgwelele uwo lukuli lwangu nilulava giladi ulumwengu uwe na ugima.” \p \v 52 Wayahudi wasonga kuibamilila ng'hani wenyego kwa wenyego wolonga, “Vodahikaze munhu ino yatugwelele lukuli lwake tuluje?” \p \v 53 Yesu kawalongela, “Nowalongela ikweli, kamba hamuludile lukuli lwa nie, Mwana wa Munhu, na kuung'wa mulopa wangu, mowa bule ugima mgati yenu. \v 54 Awo woja lukuli lwangu na kuung'wa mulopa wangu wana ugima wa digunge, na nowazusa wawe wagima mdizua da hakimambukizo. \v 55 Kwavija lukuli lwangu lulo mandia ga ikweli, na mulopa wangu uwo ung'waji wa ikweli. \v 56 Yoyose yondayaluje lukuli lwangu na kuung'wa mulopa wangu kokala mgati yangu, na nie nokala mgati yake. \v 57 Tata mwene ugima iyo yanhumile, na sama yake na nie nnao ugima. Vivija munhu yoyose yondayanije kowa na ugima sama yangu nie. \v 58 Uno uwo mkate uhumuluke kulawa kuulanga. Wahenga zenu waja mana na viwadanganhike hawapatile ugima wa digunge. Ila awo wondawaje mkate uno wowa na ugima wa digunge.” \p \v 59 Yesu kagalonga gano viyakalile yofundiza mng'anda ya nhambiko ako Kapenaumu. \s1 Mbuli za Ugima wa Digunge \p \v 60 Wanahina zake bwando viwahulike gano walonga, “Mafundo gano magaga. Yalihi yondayadahe kugabokela?” \p \v 61 Yesu kavitanga kamba wakala woitwanganikila mbuli ino, kawalongela, “Mbuli ino iwagevuza? \v 62 Yowaze kamba muhanyona nie, Mwana wa Munhu, nikwinuligwa kubweleganya kunikalile haichanduso? \v 63 Yagelaga ugima iyo Loho, mhiko za wanhu hazidaha chochose. Mbuli iniwalongele iyo Loho wa Mulungu yolava ugima. \v 64 Hata avo hana wanhu mmwanza wenu hawagatogola.” Songela haichanduso Yesu kavitanga wanhu walihi wakalile hawamtogola na munhu yalihi yondayamuhonze. \v 65 Abaho, kongeza kulonga, “Kino kicho kilamso cha kuwalongela kamba haduhu munhu yondayeze kumwangu kamba hagaligwe na Tata.” \p \v 66 Sama ya mbuli zino, wanahina zake bwando wabweleganya kuchugu, avo waleka kumkweleleza. \v 67 Avo Yesu kawauza waja wanahina zake longo dimwe na wabili, “Na mweye vivija molonda kusegela?” \p \v 68 Simoni Petulo kamulongela, “Mndewa, tuchole ha munhu yalihi? Gweye kuna mbuli zili na ugima wa digunge. \v 69 Na sambi tutogola na kuvitanga kamba gweye iyo Ung'alile wa Mulungu.” \p \v 70 Yesu kamwidika yolonga, “Siwasagule mweye longo dimwe na wabili? Hata avo imwe mmwanza wenu Mwenembago!” \v 71 Kakala yagalongile gano yomulonga Yuda mwanage Simoni Isikalioti, ayo yakalile mmwanza wa wanahina longo dimwe na wabili, ayo hamwande yamuhonzile Yesu. \c 7 \s1 Yesu na Wadodo Zake \p \v 1 Abaho Yesu kakala yotembela muiisi ya Galilaya. Halondile kutembela muiisi ya Yudea kwavija wakulu wa Wayahudi wakala wolonda kumkoma. \v 2 Lusona lwa Vizewe lwa Wayahudi lukala lukwenhuke, \v 3 avo wandugu zake Yesu wamulongela, “Segela hano uchole Yudea, giladi wanahina zako wazone sang'hano zuutenda. \v 4 Haduhu munhu yofisa mbuli zoyotenda kamba yahalonda kutangigwa na wanhu. Kamba kotenda mbuli zino, uilaguse muulumwengu.” \v 5 Kwavija hata wandugu zake hawamtogole. \p \v 6 Yesu kawalongela, “Kipigiti changu kinogile hakinavika, ila vipigiti vose kumwenu mweye vinoga. \v 7 Ulumwengu haudaha kuwehila mweye, ila wonihila nie, kwavija mazua gose noulongela kamba sang'hano zake ziha. \v 8 Mweye gendeni kulusona. Nie sichola kuna ulusona, kwavija kipigiti changu kinogile hakinavikila.” \v 9 Viyamambukize kugalonga gano, kagendelela kukala muiisi ya Galilaya. \s1 Yesu Kulusona lwa Ivizewe \p \v 10 Wadodo zake viwacholile kulusona, Yesu na heyo kachola, ila hacholile mkuilagusa, ila mkuifisa. \v 11 Wakulu wa Wayahudi wakala womzahila kuja kulusona, wauza, “Kakwahi?” \p \v 12 Kukala na nyong'onyo bwando mwa wanhu womnyong'onya heyo. Wanhu wayagwe walonga, “Munhu ino kanoga,” wayagwe walonga, “Hanogile, kowagiza wanhu.” \v 13 Ila haduhu yamulongile kinaganaga kwavija wakala wowadumba wakulu wa Wayahudi. \p \v 14 Lusona vuluvikile mkindibwindibwi, Yesu kachola Kung'anda ya Mulungu na kusonga kufundiza. \v 15 Wakulu wa Wayahudi wakanganya ng'hani walonga, “Munhu ino kozitangaze mbuli zino zose na kuno hafundizigwe na munhu yoyose?” \p \v 16 Yesu kalonga, “Kinifundiza nie sio mafundo gangu mwenyego, ila galawa ha Mulungu yanhumile. \v 17 Munhu yoyose yosagula kugatenda gaja goyolonda Mulungu kovitanga kamba gano gonifundiza nie golawa ha Mulungu ama nolonga mbuli zangu mwenyego. \v 18 Munhu yolonga mbuli zake mwenyego kozahila nhogolwa yake mwenyego. Ila munhu yosang'hanika sama ya nhogolwa ya ayo yamtumile iyo mwene ikweli, na mduhu dihile mgati yake. \v 19 Musa hawagwelele Malagizo? Na haduhu hata munhu imwe mmwanza wenu yogazindilila Malagizo. Habali mulonda kunikoma?” \p \v 20 Waja wanhu walonga, “Gweye kuna Mwenembago! Yalihi yondakukukoma?” \p \v 21 Yesu kawalongela, “Nitenda mzonza umwe,\f + \fr 7:21 \fr*\ft Hano Yesu kowakumbusa wanhu mzonza uyamtendele munhu yaholole Mdizua da Mhumulo muisula ya \ft*\xt 5:1-18\xt*.\f* na mose msinhuka. \v 22 Musa kawalagiza mweye muwengize kumbi wanenu. Hata avo sio Musa yasongile mbuli ino ila wahenga zenu. Avo mumwingiza kumbi mwana Mdizua da Mhumulo. \v 23 Kamba mwana kengizigwa kumbi Mdizua da Mhumulo giladi Malagizo ga Musa sambigadulukwe, habali basi munyonela lusango nie kwavija nimuhonya munhu utamu wake wose Mdizua da Mhumulo? \v 24 Sambimumtaguse munhu kwavija voyoneka, ila mtaguseni muikweli.” \s1 Yesu Iyo Kilisto? \p \v 25 Wanhu wayagwe wa Yelusalemu walonga, “Ino hali munhu ija woyolonda kumkoma? \v 26 Lola, kolongelela hakimwagaia, na wakulu hawalonga kinhu chochose cha kumtagusa. Yokoneka wavitanga kamba heyo iyo Kilisto? \v 27 Ila Kilisto vondayeze haduhu munhu yondayavitange koyolawa. Ila tweye tose tukutanga koyolawa munhu ino.” \p \v 28 Yesu viyakalile yofundiza Kung'anda ya Mulungu, kenula dizwi yolonga, “Nie munitanga na mkutanga kuja kunilawa. Sizile na udaho wangu mwenyego. Ayo yanhumile kabule uzenzeleganye, na mweye hamumtangile. \v 29 Ila nie nimtanga, kwavija niza kulawa kumwake, na heyo iyo yanhumile nie.” \p \v 30 Avo, walonda kumgoga, ila haduhu munhu yamgolosele mkono wake, kwavija kipigiti chake kikala hakinavika. \v 31 Wanhu bwando wakalile mdidale dija wamtogola, walonga, “Kipigiti chondayeze Kilisto, kotenda mizonza kubanza ino yootenda munhu ino?” \s1 Wemilizi Wotumigwa Wakamgoge Yesu \p \v 32 Mafalisayo wawahulika wanhu wonyong'onya mbuli zija womulonga Yesu, avo hewo na wakulu wa wakulu wa nhambiko wawatuma wemilizi wa Ng'anda ya Mulungu wakamgoge. \v 33 Yesu kalonga, “Nokala na mweye mkipigiti kidodo, abaho, nobwela ha ayo yanhumile. \v 34 Monizahila ila hamunyona, na kondaniwe hamdaha kwiza.” \p \v 35 Wakulu wa Wayahudi wakiilongela wenyego kwa wenyego, wolonga, “Kwahi koyolonda kuchola kondatuleke kumona? Konda kuchola kuwapwililikile wanhu zetu muisi ya Ugiliki na kuwafundiza Wagiliki? \v 36 Mbuli ino nhegulo yake choni ahaja hayolongile, ‘Monizahila, ila hamunyona’ na ‘Kondaniwe, hamdaha kwiza’?” \s1 Lwanda lwa Mazi Golava Ugima \p \v 37 Zua da mgotoko wa ulusona dikala zua dinogelwe ng'hani na wanhu. Yesu kema kenula dizwi kalonga, “Munhu yoyose yali na ng'hilu na yeze kumwangu yang'we, \v 38 munhu yoyose yonitogola, kamba Nyandiko Zing'alile vuzilongile, ‘Lwanda lwa mazi golava ugima gotililika kulawa mmoyo wake.’ ” \v 39 Mazi gayalongile Yesu gakala Loho wa Mulungu, ayo waja wamtogole heyo wom'bokela. Kipigiti kija Loho wa Mulungu kakala yang'hali hanavika, kwavija Yesu kakala yang'hali hanayenzigwa. \s1 Wanhu Wokiigola \p \v 40 Wanhu wayagwe wakalile mdidale dija wamuhulike Yesu yolonga gano walonga, “Munhu ino kweli iyo Muhokozi ija.” \p \v 41 Wayagwe walonga, “Ino iyo Kilisto.” \p Ila wayagwe walonga, “Vodahikaze Kilisto yalawe muisi ya Galilaya? \v 42 Nyandiko Zing'alile hazilonga kamba Kilisto kokwiza kulawa mulukolo lwa Daudi, na kovumbuka muisi ya Betelehemu, kiwambo chayakalile yokala Daudi?” \v 43 Avo wanhu wakiigola sama ya Yesu. \v 44 Wayagwe walonda kumgoga, ila haduhu yamgolosele mkono. \s1 Wakulu wa Wayahudi Wolema Kumtogola Yesu \p \v 45 Wemilizi wabwela ha wakulu wa wakulu wa nhambiko na Mafalisayo, na hewo wawauza, “Habali hamumgogile?” \p \v 46 Wemilizi walonga, “Hatunamona munhu yolonga kamba viyolonga munhu ino!” \p \v 47 Mafalisayo wawauza, “Na mweye vivija kawavwizila? \v 48 Mmona munhu yoyose mmwanza wa wakulu wa wanhu ama Mfalisayo imwe yomtogola ino? \v 49 Wanhu wano womuwinza ino hawagatangile Malagizo ga Musa, avo wokiigela mulusango lwa Mulungu!” \p \v 50 Imwe wa Mafalisayo wakalile haja kakala Nikodemo, munhu yacholile kumona Yesu mazua ga kuchugu, kauza, \v 51 “Malagizo hagalonga kamba havidahika kumtagusa munhu yoyose kamba hatunamuhulika na kugatanga gaja gayatendile?” \p \v 52 Walonga, “Gweye vivija kolawa Galilaya? Pelesa Zinyandiko Zing'alile na kokwiza kona kamba haduhu muhokozi yondayeze kulawa Galilaya.” \v 53 Abaho, kila munhu kachola ukae yake. \c 8 \s1 Mtwanzi Yagogigwe Muugoni \p \v 1 Ila Yesu kachola Kukigongo cha Mizaituni. \v 2 Imitondo ng'hani zua da ikabili kabweleganya Kung'anda ya Mulungu. Wanhu wose waiting'hana womzunguluka, na heyo kakala hasi kasonga kuwafundiza. \v 3 Wafundiza Malagizo ga Musa na Mafalisayo wamgalila mtwanzi yagogigwe muugoni. Wamwika haulongozi wao, \v 4 wamulongela, “Mkulufunzi, mtwanzi ino kagogigwa hadibugo yotenda ugoni. \v 5 Muna Gamalagizo, Musa katulagiza kamba, watwanzi kamba wano watoigwe na mabwe mbaka wadanganhike. Avo gweye kolongaze?” \v 6 Wagalonga gano womwikila vitega Yesu giladi weze kumtagusa. Ila heyo kainamila yokwandika muisi na kidole chake. \p \v 7 Waja wanhu wemile haja viwabanzilize kumuuzagiza, Yesu kenuka kawalongela, “Munhu yoyose mmwanza wenu yalibule vilozo yawe waichanduso kumwasila dibwe.” \v 8 Abaho, kainamila kabili yokwandika muna iisi. \v 9 Viwahulike gano, wose wasegela imweimwe, kusongela iwakulu mbaka iwadodo, kasigala Yesu yeiyeka na ija imtwanzi yemile bahaja. \v 10 Kenuka kamulongela ija imtwanzi, “Wakwahi? Haduhu hata imwe yakutaguse?” \p \v 11 Ija imtwanzi kalonga, “Haduhu hata imwe, Mndewa.” \p Yesu kalonga, “Vinoga, hata nie sikutagusa. Genda na zako ila sambiutende vilozo kabili.” \s1 Yesu Iyo Mulangaza wa Ulumwengu \p \v 12 Yesu kawalongela wanhu kabili, “Nie iyo mulangaza wa ulumwengu. Munhu yoyose yong'hweleleza kowa na mulangaza ugala ugima na hatembela mdiziza kabisa.” \p \v 13 Mafalisayo wamulongela, “Gweye koisindila mwenyego, avo gano gaulonga hagatogoligwa kamba kweli.” \p \v 14 Yesu kawalongela, “Hata nihaisindila mwenyego, usindila wangu wotogoligwa kamba kweli, kwavija nikutanga kunilawa na kunichola, ila mweye hamkutangile kunilawa ama kunichola. \v 15 Mweye motenda nhaguso ya kiunhu, ila nie simtagusa munhu yoyose. \v 16 Na kamba nihamtagusa munhu, nhaguso yangu ina kweli mgati yake, kwavija nie sili niiyeka muinhaguso ino, ila Tata yanhumile ka hamoja na nie. \v 17 Yandikigwa Mmalagizo genu kamba usindila wa wanhu wabili wotogoligwa kamba kweli. \v 18 Niisindila mwenyego, na Tata yanhumile vivija konisindila.” \p \v 19 Wamuuza, “Tataako kakwahi?” \p Yesu kawalongela, “Hamunimanyile nie na Tataangu hamummanyile. Kamba muhanimanyile nie, vivija muhammanyile na Tataangu.” \p \v 20 Yesu kagalonga gano gose viyakalile yofundiza Kung'anda ya Mulungu, mdigati dija mkikigwe kia cha kulavila nhosa. Na haduhu munhu yagezile kumgoga, kwavija kipigiti chake cha kugogigwa kikala hakinavika. \s1 Hamdaha Kuchola Kunichola Nie \p \v 21 Kabili Yesu kawalongela, “Nochola na zangu, ila mokwiza kunizahila, na mofa na vilozo venu. Na hamdaha kuchola kunichola nie.” \p \v 22 Avo wakulu wa Wayahudi walonga, “Kalonga kamba hatudaha kuchola koyochola heyo. Konda kuikoma?” \p \v 23 Yesu kawedika yolonga, “Mweye mulawa hasi, nie nilawa uchana. Mweye mwa wanhu wa ulumwengu uno, nie si munhu wa ulumwengu uno. \v 24 Niwalongela kamba mofa na vilozo venu. Kamba hamutogole kamba nie iyo, kweli mofa na vilozo venu.” \p \v 25 Wamuuza, “Gweye iyo yalihi?” \p Yesu kawalongela, “Nie iyo ija iniwalongele songela haichanduso. \v 26 Nna mbuli bwando za kuwalonga mweye, na mbuli bwando za kuwatagusila. Ayo yanhumile kabule uvwizi, na nie noulongela ulumwengu gaja ganihulike kulawa kumwake.” \p \v 27 Hawavitangile kamba Yesu kakala yowalongela mbuli za Tata. \v 28 Yesu kawalongela, “Muhaniinula\f + \fr 8:28 \fr*\ft Hano \ft*\fk Kwinula \fk*\ft hana nhegulo mbili muulonzi wa Kigiliki, nhegulo ya ichanduso \ft*\fqa kuyenzigwa, \fqa*\ft na nhegulo ya ikabili \ft*\fqa kuwambigwa mumsalaba.\fqa*\f* nie, Mwana wa Munhu, movitanga kamba nie iyo, na sitenda kinhu chochose nene mwenyego, ila nolonga mbuli zino kamba viyanilongele Tata. \v 29 Na ayo yanhumile nie ka hamoja na nie, hanilekile niiyeka, kwavija mazua gose notenda gaja gamnogele heyo.” \p \v 30 Viyakalile yolonga mbuli zino, wanhu bwando wamtogola. \s1 Kweli Yowatenda Mkale Muulegeho \p \v 31 Avo Yesu kawalongela awo Wayahudi wamtogole, “Kamba muhagatogola mafundo gangu, mowa wanahina zangu wa ikweli. \v 32 Moitanga ikweli, na ikweli yowatenda mkale muulegeho.” \p \v 33 Wamulongela, “Tweye twa lukolo lwa Ablaham, na hatunakuwa nyakadala wa munhu yoyose. Kotulongelaze tokwiza kuilegeha?” \p \v 34 Yesu kawalongela, “Nowalongela ikweli, munhu yoyose yoloza hiyo ka nyakadala wa vilozo. \v 35 Nyakadala hapetigwa kuwa munhu wa mulango wa munhu yomsang'hanikila milongo yose, ila mwana kopetigwa kuwa wa mulango uja milongo yose. \v 36 Kamba Mwana yahawakombola, mokomboligwa kwelikweli. \v 37 Novitanga kamba mweye mwa lukolo lwa Ablaham. Hata avo molonda kunikoma kwavija hamgatogola mafundo gangu. \v 38 Nowalongela gaja ganyonile ha Tataangu, kamba mweye vumtenda gaja gamuhulike kulawa ha tata zenu.” \p \v 39 Wamulongela, “Tweye twa lukolo lwa Ablaham.” \p Yesu kawalongela, “Kamba muhawile kweli mwa lukolo lwa Ablaham, muhatendile kamba viyatendile Ablaham. \v 40 Molonda kunikoma nie, munhu yawalongele kweli iniihulike kulawa ha Mulungu. Ablaham hatendile kinhu kamba kino! \v 41 Mweye motenda goyotenda tata wenu.” \p Wamulongela, “Tweye hatuli wana wa ugoni. Mulungu yeiyeka iyo Tata wetu.” \p \v 42 Yesu kawalongela, “Kamba Mulungu iyo Tata wenu, muhaninogele, kwavija nilawa ha Mulungu na sambi na hano. Siigalile mwenyego, ila Mulungu iyo yanhumile. \v 43 Habali hamgategeleza gaja ganilonga? Kwavija hamulonda hata kuzihulika mbuli zangu. \v 44 Mweye mwa wana wa tata wenu, Mwenembago, na molonda kugawinza gaja goyolonda tata wenu. Songela haichanduso heyo kakala mkoma wanhu na hakalile muikweli hata mwanza umwe, kwavija mmwake mduhu kweli. Yahalonga uvwizi, kumwake heyo kotenda goya, kwavija heyo m'vwizi na iyo tata wa wavwizi wose. \v 45 Ila kwavija nie nowalongela ikweli, hamunitogola. \v 46 Yalihi mmwanza wenu yodaha kunongela nie kamba nna vilozo? Na kamba nowalongela ikweli, habali basi hamunitogola? \v 47 Munhu yalawile ha Mulungu kozitegeleza mbuli za Mulungu. Kwavija mweye hamulawile ha Mulungu, kileka mana hamzitegeleza.” \s1 Yesu na Ablaham \p \v 48 Wakulu wa Wayahudi wamwidika, wolonga, “Tuhonyela vitulongile kamba gweye kwa Msamalia na kuna kinyamkela?” \p \v 49 Yesu kawedika, yolonga, “Nie nabule kinyamkela. Nie nomuhishimila Tataangu, ila mweye monizabuza nie. \v 50 Nie sizahila yenzi yangu mwenyego. Ila kuna imwe yoizahila, na heyo iyo mulamula. \v 51 Nowalongela ikweli, munhu yoyose yogatogola mafundo gangu hadanganhika.” \p \v 52 Wakulu wa Wayahudi wamulongela, “Sambisambi tuvimanya kamba kuna kinyamkela! Ablaham kadanganhika na wahokozi wayagwe wadanganhika, hata avo gweye ung'hali longa kamba munhu yoyose yogatogola mafundo gako hadanganhika. \v 53 Muhenga wetu Ablaham kadanganhika na wahokozi wayagwe vivija wadanganhika. Gweye koitenda mkulu kubanza muhenga wetu Ablaham? Vuigelegeza gweye kwa munhu yalihi hasa?” \p \v 54 Yesu kawalongela, “Kamba nihaitogola mwenyego, nhogolwa yangu si kinhu. Yonitogola nie iyo Tataangu, ayo yummulonga kamba iyo Mulungu wenu. \v 55 Mweye hamumtangile, ila nie nimtanga. Kamba nihalonga simtangile, nowa m'vwizi kamba mweye. Ila nie nimtanga na nozigoga mbuli zake. \v 56 Muhenga wenu Ablaham kadeng'helela viyalolile haulongozi na kuwona mwizilo wangu. Kawona na kadeng'helela ng'hani.” \p \v 57 Wayahudi wamulongela, “Gweye hunavikila hata milao malongo matano, kumona Ablaham?” \p \v 58 Yesu kawalongela, “Nowalongela ikweli, kipigiti Ablaham hanavumbuka, ‘Nie iyo.’ ” \p \v 59 Viyalongile vija, wadondola mabwe giladi wamtoe, ila Yesu kaifisa, abaho, kalawa Kung'anda ya Mulungu. \c 9 \s1 Yesu Komuhonya Munhu Yavumbuke Kimbugumbugu \p \v 1 Yesu viyakalile yobita mnzila, kamona munhu yavumbuke kimbugumbugu. \v 2 Wanahina zake wamuuza, “Mkulufunzi, yalihi yalozile, kileka mana munhu ino yavumbuke kimbugumbugu, heyo mwenyego ama wamulelile?” \p \v 3 Yesu kawalongela, “Sio munhu ino ama waja wamulelile watendile vilozo, gano galawilila giladi sang'hano za Mulungu zoneke mkubitila heyo. \v 4 Kipigiti chose cha imisi tolondigwa kutenda sang'hano za ayo yanhumile. Kilo chokwiza haduhu munhu yondayadahe kusang'hanika. \v 5 Kipigiti nie ning'hali muulumwengu, nie iyo mulangaza wa ulumwengu.” \p \v 6 Viyeshile kulonga gano, Yesu kazenha vizite hasi muisi, abaho, katenda tope yovulugiza na ivizite, abaho, kam'baka mmeso ga ija imunhu.\fig Yesu komuhonya munhu yavumbuke kimbugumbugu.|alt="Jesus healing blind man mud on eyes" src="JesusHealingBlindMan_John9.1-7_1MudOnEyes_WA03865.jpg" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="9:6"\fig* \v 7 Kamulongela, “Genda ukainave kihanga chako Mdibwawa da Siloamu.” Nhegulo ya twaga dino iyo, “Yatumigwe.” Avo ija imunhu kachola kaisuluza, kabwela yolola. \p \v 8 Wanhu wakalile wokala behi nayo na wanhu wamonile viyakalile yopula kipigiti hanahonyigwa wakiiuza, “Ino hali munhu ija yakalile yokala mnzila yopula?” \v 9 Wanhu wayagwe walonga, “Iyo heyo,” ila wayagwe walonga, “Sio heyo, ila wailinga.” \p Avo ija imunhu kamana kulonga mwenyego, “Iyo nene.” \p \v 10 Wamuuza, “Kutendaze, kileka mana sambi ulola?” \p \v 11 Kawalongela, “Munhu imwe yokemigwa Yesu katenda vitope, kanibaka mmeso gangu, kanilongela nichole Siloamu nikaisuluze kihanga changu. Avo nichola, vunimambukize kuisuluza, nilola.” \p \v 12 Wamuuza, “Kakwahi?” \p Kawalongela, “Mmane.” \s1 Mafalisayo Wouzagiza Uhonya wa Kimbugumbugu \p \v 13 Abaho, wamsola ija imunhu yakalile kimbugumbugu, wamgala kuwali Mafalisayo. \v 14 Zua dija Yesu diyatendile ditope na kumuhonya umbugumbugu wake ija imunhu dikala Zua da Mhumulo. \v 15 Avo Mafalisayo wamuuza ija imunhu kabili vija viyadahile kulola. Kawalongela, “Kanibaka mitope mmeso gangu, abaho, niisuluza kihanga changu, na sambi nolola.” \p \v 16 Mafalisayo wayagwe walonga, “Munhu yatendile vino halawile ha Mulungu, kwavija hadigoga Zua da Mhumulo.” \p Wayagwe walonga, “Kodahaze munhu yali na vilozo kutenda mizonza kamba ino?” Avo kukala na muhasanyo wenyego kwa wenyego. \p \v 17 Avo Mafalisayo wamuuza ija imunhu mwanza uyagwe, wolonga, “Kulonga kakuhonya umbugumbugu uukalile nao, avo gweye komulonga vilihi munhu ino?” \p Ija imunhu kalonga, “Nokona munhu ino muhokozi.” \p \v 18 Wakulu wa Wayahudi hata avo hawalondile kutogola kamba kakala kimbugumbugu na sambi kolola, mbaka wawakema waja wamulelile, \v 19 na kuwauza, “Ino iyo mwanenu yummulonga kamba kavumbuka kimbugumbugu? Choni kitendeke mbaka sambi kodaha kulola?” \p \v 20 Waja wamulelile wawalongela, “Tuvitanga kamba ino iyo mwanetu, na kakala yavumbuke kimbugumbugu. \v 21 Ila hatukitangile kija kitendeke mbaka sambi kodaha kulola, vivija hatumtangile yamuhonyile umbugumbugu uyakalile nao. Muuzeni, kwavija heyo mwenyego mkulu, heyo mwenyego kodaha kuwalongela!” \v 22 Waja wamulelile walonga vino kwavija wakala wowadumba wakulu wa Wayahudi kwavija wakala walamule kamba munhu yoyose yamtogola Yesu kamba iyo Kilisto kowingigwa mng'anda ya nhambiko. \v 23 Kino kicho kilamso kiwatendile waja wamulelile walonge, “Heyo mwenyego mkulu, muuzeni!” \p \v 24 Mwanza wa ikabili wamkema ija imunhu yavumbuke kimbugumbugu, wamulongela, “Mulungu iyo yolondigwa kugweleligwa yenzi mmbuli ino, kwavija tweye tuvitanga kamba munhu ino kana vilozo.” \p \v 25 Ija imunhu kawalongela, “Nie sivitanga kamba kana vilozo ama kabule. Kinhu kimwe kinikitanga, nikala kimbugumbugu, na sambi nolola.” \p \v 26 Wamuuza, “Kakutendela kinhu chaki? Kakuhonyaze umbugumbugu uukalile nao?” \p \v 27 Kawedika, “Niwalongela nisha, na hamtegeleze. Habali mulonda kuhulika kabili? Na mweye molonda kuwa wanahina zake?” \p \v 28 Wamuliga, abaho, wamulongela, “Gweye iyo mwanahina wake munhu ija, ila tweye twa wanahina wa Musa. \v 29 Tukitangile tweye Mulungu kalonga na Musa, ila munhu ino hatukutangile hata koyolawa!” \p \v 30 Ija imunhu kawalongela, “Kino kicho kinhu cha mkanganyo! Hamumtangile koyolawa, ila nie kamhonya umbugumbugu unikalile nao! \v 31 Tuvimanya kamba Mulungu hawategeleza wanhu wali na vilozo, ila kowategeleza wanhu waja womuhulika na kutenda gaja goyolonda heyo wagatende. \v 32 Songela vuulumbigwe ulumwengu, haduhu munhu yoyose yamuhulike munhu yoyose yamtendile munhu yavumbuke kimbugumbugu yalole. \v 33 Kamba munhu ino halawile ha Mulungu, sambiyadahe kutenda kinhu chochose.” \p \v 34 Wamwidika wolonga, “Gweye kuvumbuka na kukula m'vilozo, abaho, konda kutufundiza tweye?” Avo wamuwinga kulawa mng'anda ya nhambiko. \s1 Umbugumbugu wa Muloho \p \v 35 Yesu viyagahulike gaja galawilile, kamzahila ija imunhu, viyamuwene kamulongela, “Gweye komtogola Mwana wa Munhu?” \p \v 36 Ija munhu kalonga, “Mndewa, nongela, iyo yalihi giladi nimtogole!” \p \v 37 Yesu kamulongela, “Kumona kwisha, na ayo yolonga nagwe iyo heyo.” \p \v 38 Ija imunhu kalonga, “Notogola, Mndewa,” abaho, kafugama mavindi kamtambikila. \p \v 39 Yesu kalonga, “Niza muulumwengu uno kutagusa, avo vimbugumbugu weze kulola, na awo wolola weze kuwa vimbugumbugu.” \p \v 40 Mafalisayo wakalile na heyo haja wamuhulika yolonga gano, wamuuza, “Gweye kolonga tweye twa vimbugumbugu?” \p \v 41 Yesu kawalongela, “Kamba muhawile vimbugumbugu, sambimuwe na vilozo. Ila kwavija mokiiyona molola, vilozo venu mogendelela kuwa navo.” \c 10 \s1 Hala da Mchunga na Ng'hondolo Zake \p \v 1 Yesu kalonga, “Nowalongela ikweli, munhu yolema kwingila mulwigo lwa ng'hondolo mkubitila mulwivi, ila kozumha mkiwambaza, munhu hiyo m'bavi na m'bokonyi. \v 2 Munhu yokwingila mkubitila mulwivi iyo mchunga wa ng'hondolo. \v 3 Mwimilizi wa ulwivi kom'vugulila, na ng'hondolo wodihulika dizwi jake. Kowakema ng'hondolo zake na matwaga gao, na kuwalava hanze. \v 4 Yahamala kuwalava hanze, kolongola haulongozi wao, na iwang'hondolo womkweleleza kwavija waditanga dizwi jake. \v 5 Muhenza hawamkweleleza ila womkimbila, kwavija hawaditangile dizwi jake.” \p \v 6 Yesu kawalongela hala dino, ila hawaitangile nhegulo yake. \s1 Yesu Mchunga Yanogile \p \v 7 Avo Yesu kalonga kabili, “Nowalongela ikweli, nie iyo ulwivi lwa ng'hondolo. \v 8 Awo wayagwe wose wanilongole wabavi na mibokonyi, ila ng'hondolo hawawahulike. \v 9 Nie iyo ulwivi. Munhu yoyose yondayengile mkubitila nie kokomboligwa. Kokwingila na kulawa kuchola kuzahila mandia. \v 10 M'bavi kokwiza giladi yebe na kukoma na kubananga. Nie niza giladi muwe na ugima, na muwe nao bwando.” \p \v 11 “Nie iyo mchunga yanogile. Mchunga yanogile koulava ugima wake sama ya ng'hondolo. \v 12 Munhu wa kitumetume ayo yali sio mchunga, na ng'hondolo sio zake. Yahamona mbwizi yokwiza, kowaleka iwang'hondolo na kukimbila. Avo mbwizi kowagoga iwang'hondolo na wayagwe wopwililika. \v 13 Munhu wa kitumetume kokimbila kwavija munhu wa kitumetume hawagelegeza ng'hondolo, kwavija si ng'hondolo zake. \v 14 Nie iyo mchunga yanogile. Nowatanga ng'hondolo zangu na hewo wonitanga, \v 15 kamba vija Tataangu viyonitanga nie na nie vinimtanga Tataangu. Noulava ugima wangu sama ya ng'hondolo. \v 16 Hana ng'hondolo zangu wayagwe hawali mdikonhi dino. Vivija nolondigwa niwengize, woihulika nongelo yangu na kugaluka dale dimwe na mchunga imwe. \p \v 17 “Tata kaninogela nie kwavija noulava ugima wangu, giladi niubokele kabili. \v 18 Haduhu munhu yonisegezela ugima wangu. Noulava nene mwenyego. Nodaha kuulava na nodaha kuubweza kabili. Vino vivo Tataangu vayanilagize nitende.” \p \v 19 Wayahudi wakiigola kabili sama ya mbuli zino. \v 20 Wayahudi bwando walonga, “Kana kinyamkela, na kana luwege! Habali mumtegeleza?” \p \v 21 Ila wayagwe walonga, “Munhu yali na kinyamkela hadaha kulonga kamba vino! Kodahaze kinyamkela kuwatenda wanhu vimbugumbugu walole?” \s1 Yesu Kolemigwa \p \v 22 Ukala msimu wa kihuhe, na Lusona lwa Kuifumbika Ng'anda ya Mulungu Mmakono ga Mulungu lukala lugendelela ako Yelusalemu. \v 23 Yesu kakala yobita hanhu hokemigwa Lubuga lwa Selemani muja mgati ya idikonhi da Ing'anda ya Mulungu. \v 24 Wakulu wa Wayahudi wammemela wamzunguluka, abaho, wamuuza, “Kotululunganya mbaka zua dilihi? Tulongele ikweli kamba gweye iyo Kilisto!” \p \v 25 Yesu kawalongela, “Niwalongela nisha, ila hamulondile kutogola. Mbuli zinitenda mtwaga da Tataangu zolonga vinili nie. \v 26 Ila hamunitogola kwavija mweye hamuli ng'hondolo zangu. \v 27 Ng'hondolo zangu wodihulika dizwi jangu. Nowatanga, na wonikweleleza nie. \v 28 Nowagwelela ugima wa digunge, na hawadanganhika, na haduhu munhu yondayadahe kuwabokonya kulawa kumwangu. \v 29 Tataangu, yangwelele wano, iyo mkulu kubanza vinhu vose. Haduhu munhu yondayadahe kuwabokonya kulawa mmakono gake Tata. \v 30 Tata na nie twa kinhu kimwe.” \p \v 31 Abaho, Wayahudi wenula mabwe kabili wamtoe nago. \v 32 Yesu kawalongela, “Niwalagusila mizonza bwando mikulu kulawa ha Tataangu, mbuli ilihi ihile yumulondela kunitoela na mabwe?” \p \v 33 Wamulongela, “Hatulonda kukutoa gweye na mabwe sama ya mbuli zinogile, ila sama ya ufukuzi wako! Gweye kwa munhu, abaho, kokiitenda mwenyego kuwa Mulungu!” \p \v 34 Yesu kawedika kalonga, “Hayandikigwe Mmalagizo genu, ‘Nilonga, mweye mwa miungu’? \v 35 Kamba Mulungu kawakema ‘miungu’ awo wavikiligwe na usenga wake, na Nyandiko Zing'alile hazidahika kubezigwa, \v 36 kamba nie Tata kanisagula na kunhuma muulumwengu, vilihi mweye molonga nofukula kwavija nilonga nie iyo Mwana wa Mulungu? \v 37 Kamba sitendile sang'hano zoyonilonda nitende Tataangu, sambimunitogole. \v 38 Ila kamba nihazitenda, hata kamba hamunitogola, mogatogola gaja gondanitende, giladi m'vitange kamba Tata ka mgati yangu, na nie na mgati ya Tataangu.” \p \v 39 Walonda kumgoga mwanza uyagwe kabili, ila kawazuluhuka mmakono gao. \p \v 40 Abaho, Yesu kabweleganya mwambu wa ikabili wa Ulwanda lwa Yolodani kachola hanhu haja hayakalile yobatiza Yohana umwaka, kakala haja. \v 41 Wanhu bwando wamcholela, walonga, “Yohana hatendile mzonza wowose, ila mbuli zose zayamulongile munhu ino zilawila kweli.” \v 42 Avo wanhu bwando haja wamtogola Yesu. \c 11 \s1 Lazalo Kodanganhika \p \v 1 Munhu imwe yokemigwa Lazalo, yakalile yokala Betania, kakala yolumwa. Betania kikala kiwambo chawakalile wokala Mata na lumbu jake Maliamu. \v 2 Maliamu ino iyo yamwitile mavuta ga kunung'hila Mndewa mmagulu na kumuhangusa na mvili zake. Lazalo yakalile yolumwa kakala lumbu jake. \v 3 Walumbu wano wamgalila usenga Mndewa, wolonga, “Mndewa, mbwigaako yuumnogele kolumwa.” \v 4 Yesu viyahulike, kalonga, “Kimambukizo cha malawililo ga utamu uno hakigala ifa ya Lazalo, ila ulawila giladi Mulungu yayenzigwe. Na mkilamso kino, Mwana wa Mulungu koyenzigwa.” \p \v 5 Yesu kakala yamnogele Mata na lumbu jake na Lazalo. \v 6 Viyahulike kamba Lazalo kolumwa, kakala bahaja hayakalile mazua mabili. \v 7 Abaho, kawalongela wanahina zake, “Tubweleganye Yudea.” \v 8 Wanahina zake wamulongela, “Mkulufunzi, kipigiti kiguhi kibitile Wayahudi wa kuja walonda kukutoa na mabwe, abaho, konda kubweleganya kukuja?” \p \v 9 Yesu kalonga, “Zua hadili na masaa longo dimwe na mabili? Avo munhu yoyose yotembela imisi hadaha kuikwala, kwavija kowona mulangaza wa ulumwengu. \v 10 Ila yahatembela ikilo kokiikwala, kwavija kabule mulangaza.” \v 11 Viyamambukize kulonga gano, kawalongela, “Mbwiga wetu Lazalo kawasa, ila nochola nikamulamuse.” \p \v 12 Wanahina zake wamulongela, “Mndewa, kamba kawasa, basi kohona.” \p \v 13 Yesu kakala yalongile ifa ya Lazalo, ila wanahina zake wagiza kawasa utulo wa mazua gose. \v 14 Avo Yesu kawalongela bila kufisa, “Lazalo kadanganhika, \v 15 ila sama yenu mweye, nie ninogelwa ng'hani kwavija sikalile kuja, giladi mtogole. Tucholeni kumwake.” \p \v 16 Tomaso, yokemigwa Ubasa, kawalongela wanahina wayage, “Tucholeni hamoja na Mkulufunzi, avo yahakomigwa tukomigwe tose!” \s1 Yesu Iyo Mzuso na Ugima \p \v 17 Yesu viyavikile, kavika Lazalo yazikigwe mazua mane gabitile. \v 18 Betania kikala kiwambo kikalile behi na Yelusalemu, kamba mwanza wa kilometa ndatu, \v 19 na Wayahudi bwando weza kumulola Mata na Maliamu kuwahani avija lumbu jao viyadanganhike. \p \v 20 Mata viyahulike kamba Yesu kokwiza, kalawa hanze yam'bokele, ila Maliamu kasigala mng'anda. \v 21 Mata kamulongela Yesu, “Mndewa, kamba uhakalile baha, lumbu jangu sambiyadanganhike. \v 22 Ila nivitanga kamba hata lelo Mulungu kokugwelela chochose chondaumpule.” \p \v 23 Yesu kamulongela, “Lumbu jako kozuka.” \p \v 24 Kamwidika, kalonga, “Nivitanga kamba kozuka mdizua da ikimambukizo.” \p \v 25 Yesu kamulongela, “Nie iyo mzuso na ugima. Awo wonitogola, hata kamba wahadanganhika, wowa wagima kabili. \v 26 Na awo wose wali na ugima na kunitogola nie hawadanganhika. Kozitogola mbuli zino?” \p \v 27 Kamulongela, “Ona, Mndewa, notogola kamba gweye iyo Kilisto, Mwana wa Mulungu, ayo yokwiza muulumwengu.” \s1 Yesu Kolila \p \v 28 Mata viyeshile kulonga gano, kabweleganya mng'anda kachola kumkema lumbu jake Maliamu, kamnyong'onyela, “Mkulufunzi kabaha avo kokulonda.” \v 29 Maliamu viyahulike gano, kenuka hima kalawa hanze kachola ha Yesu. \v 30 Yesu kakala hanavika hakiwambo, ila kakala haja hawaiting'hane na Mata. \v 31 Wayahudi wakalile na Maliamu mng'anda womuhembekeza, viwamonile yogundumuka yolawa hanze, wamkweleleza. Wagiza kakala yochola kudipanga kulila. \p \v 32 Maliamu viyavikile haja hayakalile Yesu, viyamonile, kagwa ha magulu gake, kalonga, “Mndewa, kamba uhakalile baha, lumbu jangu sambiyadanganhike!” \p \v 33 Yesu kamulola viyakalile yolila, abaho, kawalola waja wanhu wakalile na heyo vivija viwakalile wolila, kagaya ng'hani mmoyo na kona chuhila ng'hani. \v 34 Kawauza, “Mumzikila kwahi?” \p Wamulongela, “Izo ulole, Mndewa.” \p \v 35 Yesu kalila. \v 36 Wayahudi walonga, “Loleni viyamnogele!” \p \v 37 Ila wanhu wayagwe walonga, “Ayo yamtendile munhu kimbugumbugu yalole, hadahile kumtenda Lazalo sambiyadanganhike?” \s1 Lazalo Kozusigwa \p \v 38 Yesu kona chuhila ng'hani mwanza wa ikabili, kachola kudipanga. Dikala kamba mhango, na dibwe kulu dikigwa hamulomo. \v 39 Yesu kalonga, “Segezeni didibwe!” \p Mata, lumbu ja ija imunhu yadanganhike, kamulongela, “Mndewa, kuna bundo, kwavija kazikigwa mazua mane gabitile!” \p \v 40 Yesu kamulongela, “Sikulongele kamba uhatogola, koyona yenzi ya Mulungu?” \v 41 Wadisegeza didibwe. Yesu kalola uchana, kalonga, “Nokuheweza, Tata, kwavija konhegeleza nie. \v 42 Nivitanga kamba mazua gose konhegeleza, ila nolonga gano sama ya wanhu wali hano, giladi kwiza watogole kamba gweye iyo unhumile.” \v 43 Viyeshile kulonga gano, kenula dizwi yolonga, “Lazalo, lawa hanze!” \v 44 Ija imunhu yakalile yadanganhike kalawa hanze, kuno makono gake na magulu gake gazingilizwe na sanda, na kihanga chake kizingilizwa kitambala. Yesu kawalongela, “Mfunguleni, mmuleke yachole na zake.” \s1 Zundo da Kumkoma Yesu \r (Mat. 26:1-5; Mlk. 14:1-2; Luk. 22:1-2) \p \v 45 Wayahudi bwando wezile kumulola Maliamu wagona gaja gayatendile Yesu, na wamtogola. \v 46 Ila wayagwe mmwanza wao wachola ha Mafalisayo na kuwalongela gaja Yesu gayatendile. \v 47 Avo Mafalisayo na wakulu wa wakulu wa nhambiko waiting'hana na Ikitala Kikulu cha Isi ya Wayahudi, walonga, “Tutendeze? Loleni mizonza yose yootenda munhu ino. \v 48 Kamba tuhamuleka yagendelele kamba vino, wanhu wose womtogola, na Wakulu wa Loma wokwinuka na kuibananga isi yetu na Ing'anda ya Mulungu.” \p \v 49 Imwe mmwanza wao, yokemigwa Kayafa, yakalile Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko mulao uja, kalonga, “Mweye mwa mipulaputi kabisa. \v 50 Ham'vitangile kamba vinoga munhu imwe yadanganhike sama ya wanhu bwando, kubanza kuileka isi yose ibanangike?” \v 51 Halongile gano kulawa mmoyo wake mwenyego, ila avija viyakalile Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko mulao uja, kakala yalongozwe na Mulungu yahokole kamba Yesu kodanganhika sama ya Wayahudi wose, \v 52 na sio hewo weiyeka, ila vivija kaweka hamoja kamba lukuli lumwe wana wa Mulungu wapwililike. \p \v 53 Songela zua dija wakulu wa Wayahudi weka mizundo ya kumkoma Yesu. \v 54 Avo Yesu kakala yotembela mkuifisa muiisi ya Yudea, na kasegela kachola hana ikiwambo kikemigwa Eflaim, kikalile behi na luwala, kakala haja na wanahina zake. \p \v 55 Lusona lwa Pasaka lwa Wayahudi lukala behi, na wanhu bwando walawa muisi zao wachola Yelusalemu kutaulwa kipigiti lusona halunasonga. \v 56 Wakala womzahila Yesu, na viwakalile wemile Kung'anda ya Mulungu, waiuza, “Mogelegeza vilihi? Heza hana ulusona, ama vilihi?” \v 57 Wakulu wa wakulu wa nhambiko na Mafalisayo walava ndagizi kamba, munhu yoyose yahakutanga kuyali Yesu kolondigwa yakawalongele, giladi wamgoge. \c 12 \s1 Yesu Kobakigwa Mavuta ako Betania \r (Mat. 26:6-13; Mlk. 14:3-9) \p \v 1 Vigasigale mazua sita kuvikila Pasaka, Yesu kachola Betania hakae ya Lazalo, munhu ija yazusigwe kulawa mkudanganhika. \v 2 Wamtelekela mandia ga ichungulo, Mata kakala yowataza kugomela. Lazalo kakala imwe wa wanhu wakalile hameza na Yesu. \v 3 Abaho, Maliamu kasola nyhupa ya mavuta ga kunung'hila ga hela bwando gatendigwe na nado, kamwitila Yesu mmagulu, abaho, kamuhangusa na mvili zake. Mnung'ho unogile wa gamavuta gaja ga kunung'hila wenela mng'anda yose. \v 4 Mwanahina imwe wa Yesu, yokemigwa Yuda Isikalioti ayo yamuhonzile Yesu, kalonga, \v 5 “Habali mavuta gano ga kunung'hila sambigaguzigwe zipatikane hela za kuliha kitumetume cha mulao umwe giladi wagweleligwe wakumbulu?” \v 6 Kalonga vino si kamba kowonela bazi wakumbulu, ila kwavija kakala m'bavi. Heyo iyo yakalile yopapa umkoba wa izihela na kakala yokwiba kulawa himo. \p \v 7 Ila Yesu kalonga, “Mulekeni! Lekeni yageke mavuta higo mbaka zua da mazisi gangu. \v 8 Wakumbulu munao mazua gose, ila nie sikala namwe mazua gose.” \s1 Zundo da Kumkoma Lazalo \p \v 9 Wayahudi bwando wahulika kamba Yesu kakala mkiwambo cha Betania, avo wachola kuja sio tu kumulola Yesu ila vivija kumulola Lazalo, ayo Yesu yamzusile kulawa mkudanganhika. \v 10 Avo wakulu wa wakulu wa nhambiko weka zundo da kumkoma Lazalo vivija, \v 11 kwavija sama ya gaja gatendigwe kumwake, Wayahudi bwando wawalema hewo na kumtogola Yesu. \s1 Yesu Kokwingila Yelusalemu na Wila \r (Mat. 21:1-11; Mlk. 11:1-11; Luk. 19:28-40) \p \v 12 Zua da ikabili, wanhu bwando wezile Kulusona lwa Pasaka wahulika kamba Yesu kokwiza Yelusalemu. \v 13 Avo wasola mitambi ya mitende walawa wachola kum'bokela, kuno wenula dizwi, wolonga, “Yatogolwe Mulungu! Mulungu mmoteze ayo yokwiza mtwaga da Mndewa! Mulungu mmoteze Mndewa wa Islaeli!” \p \v 14 Yesu kam'vika mwana mhunda, na kukwela uchana yake, kamba Nyandiko Zing'alile vuzilonga, \q1 \v 15 “Sambiudumbe, gweye kiwambo cha Sayuni! \q1 Mndewa wako kokwiza, \q2 yapapigwe mumgongo wa mhunda mdodo.” \p \v 16 Wanahina zake hawagatangile gano kipigiti kija, ila Yesu viyayenzigwe, wakumbukila kamba Nyandiko Zing'alile zilonga gano na avo gatendigwa gano sama yake. \p \v 17 Wanhu wakalile na Yesu kipigiti viyamkemile Lazalo kulawa mdipanga na kumzusa kulawa mkudanganhika wagendelela kugapeta gaja galawilile. \v 18 Wanhu bwando wachola kum'bokela, kwavija wakala wahulike kamba katenda mzonza uno. \v 19 Abaho, Mafalisayo wakiilongela, “M'vona, tuhumwa! Lola, ulumwengu wose womkweleleza heyo!” \s1 Wagiliki Womzahila Yesu \p \v 20 Mmwanza wa wanhu waja wacholile Yelusalemu kutambika kipigiti cha Ulusona lwa Pasaka wakala Wagiliki. \v 21 Wachola ha Filipo, yakalile mwenekae wa Betisaida ako Galilaya, wamulongela, “Mndewa, tolonda kumona Yesu.” \p \v 22 Filipo kachola kumulongela Endelea, na awo wabili wachola kumulongela Yesu. \v 23 Yesu kawalongela, “Kipigiti cha nie, Mwana wa Munhu, kuyenzigwa kivika. \v 24 Nowalongela ikweli, kamba nzele ya ngano hailagale hasi na kudanganhika, yosigala kuwa imwe. Ila ihadanganhika, yolela nzele bwando. \v 25 Awo wounogela ugima wao wowagiza, na awo wowihila ugima wao muulumwengu uno wowika kuugima wa digunge. \v 26 Munhu yoyose yolonda kunisang'hanikila kolondigwa yang'holeleze nie, kuja kunili na mtumigwa wangu vivija kowa hiko. Tataangu komuhishimila munhu yoyose yonisang'hanikila nie. \s1 Yesu Koilonga Ifa Yake \p \v 27 “Moyo wangu una giogio, nongeze? Nilonge, ‘Tata, sambiuleke mbuli zino zinivikile?’ Bule, kwavija niza sama ya mbuli zino. \v 28 Tata, udiyenzi twaga jako!” \p Abaho, dihulikwa dizwi kulawa kuulanga, “Nidiyenzi, na nodiyenzi kabili.” \p \v 29 Wanhu bwando wakalile haja wadihulika dizwi dija, na wanhu wayagwe walonga ukala mdumo. Wayagwe walonga, “Msenga wa Mulungu wa kuulanga kalonga nayo!” \p \v 30 Ila Yesu kawalongela, “Dizwi dino dihulikwe si sama yangu nie, ila sama yenu mweye. \v 31 Kino hicho kipigiti cha kutaguswa kwa ulumwengu, na kipigiti kino mtawala wa ulumwengu uno kowingigwa. \v 32 Nihenuligwa uchana kulawa muisi, nomkwega kila munhu kumwangu.” \v 33 Mkulonga gano kalagusa ifa ilihi yondayadanganhikile. \p \v 34 Adija ididale da wanhu dimulongela, “Malagizo getu gotulongela kamba Kilisto kokala milongo yose. Avo gweye kolongaze kamba Mwana wa Munhu kolondigwa yenuligwe uchana? Mwana ino wa Munhu iyo yalihi?” \p \v 35 Yesu kawalongela, “Mulangaza wowa namwe mkipigiti kidodo. Gendeleleni kutembela mnzila imulinayo kipigiti mulangaza ung'hali namwe, giladi ziza sambidiwavike. Kwavija munhu yotembela mziza hakutanga koyochola. \v 36 Utogoleni mulangaza kipigiti u hamoja namwe, giladi muwe wana wa mulangaza.” \s1 Wanhu Walibule Nhogola \p Yesu viyeshile kulonga gano, kasegela kachola kuifisa. \v 37 Hamoja na kutenda mizonza ino yose hameso gao, hawamtogole, \v 38 avo gaja gayalongile Muhokozi Isaya galawilila kweli, yolonga, \q1 “Mndewa, yalihi yautogole usenga wetu? \q2 Mhiko ya Mndewa igubuligwa ha munhu yalihi?” \p \v 39 Hawatogole, kwavija vivija Isaya kalonga, \q1 \v 40 “Mulungu kagagubika meso gao, \q2 na kuzibumbuwaza nzewele zao, \q1 avo meso gao sambigalole, \q2 na sambiwavitange mnzewele zao, \q2 giladi sambiwanihindukile, \q2 niwahonye.” \p \v 41 Isaya kagalonga gano kwavija kayona yenzi ya Yesu na kumulonga heyo. \p \v 42 Avo wanhu bwando mmwanza wa wakulu wa Wayahudi wamtogola. Ila sama ya kuwadumba Mafalisayo hawamtogole hakimwagaia, kwavija wadumba sambiwawawinge kulawa mng'anda ya nhambiko. \v 43 Wanogelwa na nhogolwa za wanhu kubanza nhogolwa za Mulungu. \s1 Mbuli za Yesu Zowatagusa Wanhu \p \v 44 Yesu kenula dizwi kalonga, “Munhu yoyose yonitogola nie hanitogola nie niiyeka, ila vivija komtogola ayo yanhumile. \v 45 Munhu yoyose yonyona nie vivija komona ayo yanhumile. \v 46 Nie niza muulumwengu kamba mulangaza, avo munhu yoyose yonitogola sambiyasigale mdiziza. \v 47 Kamba munhu yoyose yahahulika usenga wangu na kuuleka baho, simtagusa. Kwavija nie sizile kuutagusa ulumwengu ila kuukombola. \v 48 Kwavija awo wonilema nie na kuulema usenga wangu, kabaho yondayawataguse. Mbuli zinilongile zowa mulamula hana idizua da ikimambukizo. \v 49 Kwavija silongile kamba vinilondile nie mwenyego, ila Tata yanhumile iyo yandagize gaja ga kulonga na vija vondanigalonge. \v 50 Na nivitanga kamba ndagizi zake zogala ugima wa digunge. Avo kinilonga nie kicho Tata chayanongele nilonge.” \c 13 \s1 Yesu Kowanava Magulu Wanahina Zake \p \v 1 Ikala behi na Lusona lwa Pasaka. Yesu kavitanga kamba kipigiti kivika cha heyo kuuleka ulumwengu uno na kuchola ha Tataake. Mazua gose kakala yawanogele awo wakalile wanhu zake muulumwengu, na kawanogela mbaka hakimambukizo cha ugima wake. \p \v 2 Yesu na wanahina zake wakala woja mandia ga ichungulo. Mwenembago kakala yeshile kwika mmoyo wa Yuda, mwana wa Simoni Isikalioti, ngelegeza za kumuhonza Yesu. \v 3 Yesu kavitanga kamba Tata kamgwaa vinhu vose, na kamba keza kulawa ha Mulungu na kakala yochola ha Mulungu, \v 4 avo kenuka kulawa haja hameza, kasegeza kitambi chake cha kuigubika mmaega, kaifunga na kitambala mkigudi chake. \v 5 Abaho, kagela mazi mkiteleko, kasonga kuwanava magulu ga wanahina zake na kuwahangusa na ikitambala kikalile mkigudi chake. \v 6 Keza ha Simoni Petulo, Simoni Petulo kamulongela, “Mndewa, gweye konda kuganava magulu gangu?” \p \v 7 Yesu kamwidika, kalonga, “Kinitenda nie hukimanya sambi baha, ila kokimanya kumwande.” \p \v 8 Petulo kamulongela, “Bule, gweye huninava nie magulu gangu!” \p Yesu kamwidika, kalonga, “Kamba sikunavile gweye, hauli hamoja na nie.” \p \v 9 Simoni Petulo kamwidika, kalonga, “Mndewa, sio magulu gangu geiyeka, vivija ninave na makono na pala jangu!” \p \v 10 Yesu kalonga, “Munhu yogile kang'ala lukuli lose, ila magulu gake gago golondigwa kunavigwa. Mweye mung'ala, ila si mose.” \v 11 Yesu kakala yammanyile munhu yalihi yondayamuhonze, kileka mana yalongile, “Si mose mung'alile.” \p \v 12 Yesu viyamambukize kuwanava magulu gao, kaigubika kabili kitambi chake, abaho, kabwela haja hameza hayakalile, abaho, kawauza, “Mkimanya kija kiniwatendele sambisambi? \v 13 Monikema nie Mkulufunzi na Mndewa, motenda goya, kwavija avo vivo nili. \v 14 Kamba nie na Mndewa wenu na Mkulufunzi wenu niwanava magulu genu, vivija na mweye molondigwa mkiinave magulu mwemwe kwa mwemwe. \v 15 Niwalagusila vija vondamtende, avo kwiza mtende kamba vija nie viniwatendele mweye. \v 16 Nowalongela ikweli, nyakadala hali mkulu kum'banza mndewa wake, na mtumigwa hali mkulu kum'banza ija yamtumile. \v 17 Sambi mzitanga mbuli zino, momota ng'hani kamba muhazisang'hana. \p \v 18 “Siwalonga mweye mose, niwatanga awo iniwasagule. Ila Nyandiko Zing'alile zilonga, ‘Munhu yadile mandia gangu kagaluka kuwa mdumuka wangu,’ zivikile. \v 19 Nowalongela gano sambisambi kipigiti haganalawila, avo vondagalawile motogola kamba, ‘Nie iyo heyo yokwiza.’ \v 20 Nowalongela ikweli, munhu yoyose yom'bokela munhu yoyose inimtumile konibokela nie, na munhu yoyose yonibokela nie kom'bokela ayo yanhumile nie.” \s1 Yesu Kohokola Vija Vondayahonzigwe \r (Mat. 26:20-25; Mlk. 14:17-21; Luk. 22:21-23) \p \v 21 Yesu viyeshile kulonga gano, kona giogio ng'hani mmoyo wake, kalonga, “Nowalongela ikweli, munhu imwe mmwanza wenu konihonza.” \p \v 22 Waja iwanahina wakiilola, wakanganya ng'hani wogelegeza yalihi Yesu iyamulongile. \v 23 Mwanahina imwe, ayo Yesu yaamnogele ng'hani, kakala yakalile behi na Yesu. \v 24 Simoni Petulo kamfunyiza yomulongela, “Muuze, yalihi yoomulonga mdidale jetu?” \p \v 25 Avo ija imwanahina kuno yomsagamila Yesu, kamuuza, “Mndewa, yalihi?” \p \v 26 Yesu kalonga, “Ayo yondanimgwelele kidanga kino cha mkate nihesha kukizanhika mkikalango.” Avo kasola ikidanga kakizanhika na kumgwaa Yuda, mwana wa Simoni Isikalioti. \v 27 Kipigiti kikija Yuda viyasolile ikidanga cha umkate, Mwenembago kamwingila. Yesu kamulongela, “Chuugenda kutenda, kitende mbwisa!” \v 28 Haduhu munhu yoyose iyagwe haja hameza yavimanyile kamba habali Yesu kamulongela Yuda mbuli zino. \v 29 Kwavija Yuda kakala iyo mgoga umkoba wa izihela, wanahina wayagwe wagiza Yesu kamulongela yachole kugula vinhu vilondigwa mulusona, ama kuwagwelela kinhu wakumbulu. \p \v 30 Yuda kakibokela ikidanga cha umkate, abaho, kalawa hanze hima. Na ikala ikilo. \s1 Ndagizi ya Isambi \p \v 31 Yuda viyasegele, Yesu kalonga, “Sambisambi nie, Mwana wa Munhu, noyenzigwa, na Mulungu koyenzigwa mkubitila nie. \v 32 Kamba Mulungu kayenzigwa mkubitila Mwanage, na vivija Mulungu komuyenzi Mwanage mkubitila heyo mwenyego, na kotenda avo hima. \v 33 Wanangu, sikala namwe kipigiti kitali. Kwiza monizahila, ila nowalongela kamba viniwalongele Wayahudi, sambi vivija nowalongela na mweye, ‘Kunichola nie mweye hamdaha kwiza.’ \v 34 Na sambisambi nowagwelela ndagizi ya isambi, ‘Muinogele.’ Kamba viniwanogele mweye, avo molondigwa muinogele. \v 35 Kamba muhainogela, wanhu wose wovitanga kamba mweye mwa wanahina zangu.” \s1 Yesu Kohokola Avija Petulo Vondayam'bele \r (Mat. 26:31-35; Mlk. 14:27-31; Luk. 22:31-34) \p \v 36 Simoni Petulo kamuuza, “Kochola kwahi, Mndewa?” \p Yesu kamwidika, yolonga, “Hudaha kunikweleleza kunichola nie sambisambi, ila koniwinza mazua ga hamwande.” \p \v 37 Petulo kamuuza, “Mndewa, habali sidaha kukukweleleza sambisambi? Nie nhogola kudanganhika sama yako!” \p \v 38 Yesu kamwidika, yolonga, “Kolonga kweli kamba kutogola kudanganhika sama yangu? Nokulongela ikweli, behi na nzogolo zikwika, konibela mianza midatu kamba hunimanyile.” \c 14 \s1 Yesu Iyo Nzila ya Kuvika ha Tata \p \v 1 Yesu kawalongela, “Sambimnyunguale mmioyo yenu. Mtogoleni Mulungu, munitogole na nie. \v 2 Kuna magati bwando mng'anda ya Tataangu, nochola kuwatandila hanhu. Kamba sambiiwe avo, sambiniwalongele mweye gano. \v 3 Na nihachola kuwatandileni hanhu, nobwela niwasole niwagale kumwangu, avo mowa haja hanili nie. \v 4 Moitanga nzila ilongoze hanhu kunichola.” \p \v 5 Tomaso kamulongela, “Mndewa, hatukutangile kuuchola, avo toitangaze inzila?” \p \v 6 Yesu kamwidika, yolonga, “Nie iyo nzila, kweli, na ugima. Haduhu munhu yondayachole ha Tata kamba habitile kumwangu.” \v 7 Yesu kawalongela, “Avija vumunitanga nie sambisambi, vivija momtanga na Tataangu. Na songela kipigiti kino na kugendelela, mumtanga na mumona.” \p \v 8 Filipo kamulongela, “Mndewa, tulagusile Tata, kino kicho kinhu kitulonda.” \p \v 9 Yesu kamwidika, yolonga, “Nikala na mweye mkipigiti kino chose, ung'hali hunanitanga, Filipo? Munhu yoyose yanyonile nie kamona Tata. Habali ulonga, ‘Tulagusile Tata’?” \v 10 Yesu kawalongela wanahina zake, “Hamtogola kamba nie na mgati ya Tata na Tata ka mgati yangu? Mbuli ziniwalongele sizilongile na udaho wangu mwenyego. Ila Tata yokala mgati yangu kotenda sang'hano yake. \v 11 Nihalonga nie na mgati ya Tata, na Tata ka mgati yangu, nitogoleni. Kamba hamulonda kutogola gano, zitogoleni sang'hano zinitenda. \v 12 Nowalongela ikweli, awo wonitogola nie vivija wozitenda sang'hano zinitenda nie, na wozitenda sang'hano ng'hulu kubanza zino, kwavija nochola ha Tata. \v 13 Na chochose chondampule mtwaga jangu, nokitenda, avo Tata yayenzigwe kubitila Mwana. \v 14 Kamba muhanipula kinhu chochose mtwaga jangu, nokitenda. \s1 Kilagano cha Wizilo wa Loho wa Mulungu \p \v 15 “Kamba muhaninogela nie, mozigoga ndagizi zangu. \v 16 Nompula Tata, na heyo kowagwelela Ija iyagwe wa Kuwataza, yondayakale na mweye milongo yose. \v 17 Ino iyo Loho wa ikweli. Ulumwengu haudaha kum'bokela, kwavija haumona ama kumtanga. Ila mweye momtanga, kwavija kokala na mweye na kowa mgati yenu. \p \v 18 “Nihachola, siwaleka ukiwa, nowabwelela. \v 19 Kisigala kipigiti kiguhi ulumwengu haunyona, ila mweye monyona. Kwavija nowa na ugima, na mweye mowa na ugima. \v 20 Zua dija vondadivike movitanga kamba nie na mgati ya Tata, na mweye mwa mgati yangu, na nie na mgati yenu. \p \v 21 “Awo wozitogola ndagizi zangu na kuzigoga, wawo wanogelwe na nie. Na awo woninogela nie wonogelwa na Tataangu, na nie nowanogela na kuigubula kumwao.” \p \v 22 Yuda, sio Yuda Isikalioti, kalonga, “Mndewa, vilihi uigubule kumwetu na sio kuulumwengu?” \p \v 23 Yesu kamulongela, “Munhu yoyose yoninogela nie kogagoga mafundo gangu. Tataangu komnogela, na nie na Tataangu tokwiza kumwake na kukala na heyo. \v 24 Munhu yoyose yoleka kuninogela nie hagagoga mafundo gangu. Na mbuli zino zimuhulika sio mbuli zangu nie ila za Tata yanhumile. \p \v 25 “Niwalongela gano kipigiti ning'hali na mweye. \v 26 Ila Ija wa Kuwataza, ayo Loho wa Mulungu, Tata yondayamgale mtwaga jangu, kowafundiza kila kinhu na kuwakumbusa mbuli zose ziniwalongele. \p \v 27 “Tindiwalo nowalekela, tindiwalo kulawa kumwangu nowagwelela. Sidilava kamba ulumwengu vuulava. Sambimdumbe ama kudungwadungwa mmioyo yenu. \v 28 Munihulika nie vunilongile, ‘Nosegela, ila nobwela kumwenu.’ Kamba muhaninogele, muhadeng'helele kwavija nochola ha Tata, kwavija Tata mkulu kubanza nie. \v 29 Niwalongela gano kipigiti kino mbuli zino hazinalawila, giladi zihalawila, mtogole. \v 30 Silongelela ng'hani namwe kwavija mtawala wa ulumwengu uno kokwiza. Heyo kabule mhiko za kunihuma nie, \v 31 ila ulumwengu wolondigwa uvitange kamba nomnogela Tata. Kino kicho kilamso notenda vinhu vose voyonilonda nie nitende. \p “Inukeni, tuchole.” \c 15 \s1 Yesu Iyo Mzabibu wa Ikweli \p \v 1 Yesu kawalongela wanahina zake, “Nie iyo mzabibu wa ikweli, na Tataangu iyo imulimi. \v 2 Kila tambi dili mgati yangu dilekile kulela, kodikanha. Na kila tambi dilela, kodifagilila giladi ding'ale na kulela ng'hani. \v 3 Mweye mwisha kung'alizwa na mafundo ganiwafundize. \v 4 Kaleni mgati yangu, na nie nokala mgati yenu. Kamba vija tambi vidileka kulela dihakala diiyeka, kamba hadikalile mumzabibu, vivija na mweye hamdaha kulela kamba hamkalile mgati yangu. \p \v 5 “Nie iyo mzabibu, na mweye mwa matambi. Awo wokala mgati yangu, na nie nihakala mgati yao, wolela ng'hani. Kwavija mweye hamdaha kutenda mbuli yoyose kamba hamkalile mgati yangu nie. \v 6 Munhu yoyose yoleka kukala mgati yangu kokwasigwa hanze kamba tambi na kuholola. Matambi kamba gano gokunzanywa na kwasigwa hamoto na kusomigwa. \v 7 Kamba muhakala mgati yangu na mbuli zangu zihakala mgati yenu, puleni kinhu chochose kimulonda, mogweleligwa. \v 8 Tataangu koyenzigwa mmbuli ino, avija mweye muhalela mujo bwando, na mowa wanahina zangu. \v 9 Nie niwanogela mweye kamba Tata viyaninogele nie. Kaleni mdinoge jangu. \v 10 Kamba muhazigoga ndagizi zangu, mokala mdinoge jangu, kamba nie vinizigogile ndagizi za Tataangu na kukala mdinoge jake. \p \v 11 “Niwalongela mweye gano giladi deng'ho jangu dikale mgati yenu na deng'ho jenu divikizwe. \v 12 Ndagizi yangu iyo ino, ‘Muinogele kamba nie viniwanogele mweye.’ \v 13 Haduhu munhu yali na noge kulu kubanza dino, da munhu kuulava ugima wake sama ya wambwiga zake. \v 14 Na mweye mowa wambwiga zangu muhatenda gaja ganiwalagiza. \v 15 Siwakema mweye watumigwa, kwavija watumigwa hawagatanga gaja goyotenda mkulu wao. Ila nowakema mweye wambwiga, kwavija niwalongela vinhu vose vinivihulike kulawa ha Tata. \v 16 Mweye hamunisagule nie, ila nie iyo niwasagule mweye na kuwalagiza mchole mkalele mujo bwando, mujo uja wondaukale milongo yose. Avo Tata kowagwelela chochose chondampule mtwaga jangu. \v 17 Avo nowalagiza vino, ‘Muinogele.’ ” \s1 Kwihilwa na Wanhu wa Ulumwengu \p \v 18 Yesu kalonga, “Kamba ulumwengu uhawehila, m'vimanye kamba usonga kunihila nie tanhu. \v 19 Kamba mweye muhawile wa ulumwengu uno, ulumwengu uhawanogele kamba wanhu zake. Ila niwasagula mweye kulawa muulumwengu, na mweye vumuli si wa ulumwengu uno, kino kicho kilamso ulumwengu uwehila. \v 20 Kumbukileni gaja ganiwalongele, ‘Nyakadala hali mkulu kum'banza mtawala wake.’ Kamba wanhu wahanigaza nie, vivija wowagaza na mweye. Kamba wahagagoga mafundo gangu, vivija wogagoga mafundo genu. \v 21 Ila wowatendela gano gose sama ya twaga jangu, kwavija hawamtanga ayo yanhumile nie. \v 22 Maza sizile kulonga nao, sambiwawe na vilozo. Ila sambisambi wabule cha kuiyalalila m'vilozo vao. \v 23 Munhu yoyose yonihila nie vivija komwihila na Tataangu. \v 24 Maza sitendile sang'hano zija hazinatendigwa na munhu yoyose mmwao, sambiwawe na vilozo. Ila sambisambi wazona na tose watwihila, nie na Tataangu. \v 25 Gano galawilila giladi gavikizwe gaja gandikigwe Mmalagizo gao, golonga, ‘Wanihila bila kilamso.’ \p \v 26 “Vondayeze Ija wa Kuwataza, ayo yondaniwagalile kulawa ha Tata, Loho wa ikweli yolawa ha Tata, kozilonga mbuli zangu nie. \v 27 Na mweye vivija molondigwa mzilonge mbuli zangu, kwavija mkala na nie songela haichanduso. \c 16 \p \v 1 “Niwalongela mweye gano giladi sambimwage. \v 2 Mowingigwa kulawa mzing'anda za nhambiko, na kipigiti chokwiza munhu yahawakoma mweye kogelegeza kamba kotenda gamnogele Mulungu. \v 3 Wowatendela mweye mbuli zino kwavija hawamtangile Tata ama nie. \v 4 Ila niwalongela gano mweye, giladi kipigiti hicho kihavika cha hewo kuzitenda mbuli zino mokumbukila kamba nisha kuwalongela. \s1 Sang'hano ya Loho wa Mulungu \p “Siwalongele mbuli zino haichanduso, kwavija nikala namwe. \v 5 Ila sambisambi nochola ha heyo yanhumile, hata avo haduhu munhu yoyose mmwanza wenu yambuzile, ‘Kwahi kuuchola?’ \v 6 Ila kwavija niwalongela mbuli zino, mioyo yenu ina giogio. \v 7 Ila nowalongela ikweli, vinoga ng'hani kumwenu vija vinichola, kwavija kamba sicholile, Ija wa Kuwataza heza kumwenu. Ila kamba nihachola, nomgala kumwenu. \v 8 Na yeheza, koulagusila ulumwengu kamba uhonyela mmbuli ya vilozo, uhonyela mgaja goyolonda Mulungu, na uhonyela mnhaguso ya Mulungu. \v 9 Uhonyela mkutenda vilozo, kwavija uleka kunitogola nie, \v 10 uhonyela mkuleka kugagoga gaja goyolonda Mulungu, kwavija nochola ha Tata, ako kondamuleke kunyona kabili, \v 11 na uhonyela mnhaguso,\f + \fr 16:11 \fr*\ft Hano \ft*\fk uhonyela mnhaguso \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa wanhu viwamkomile Yesu wagiza nhaguso isegela, ila wahonyela kwavija nhaguso ing'hali baho mana mtawala wa ulumwengu katagusigwa kamala.\fqa*\f* kwavija mtawala wa ulumwengu uno kataguswa kamala. \p \v 12 “Nna mbuli bwando za kuwalongela, ila mkipigiti kino hamdaha kugagoga gose. \v 13 Ila ayo Loho wa ikweli yeheza, kowalongoza muikweli yose. Kwavija halonga gaja goyolonda heyo mwenyego, ila kolonga gaja gose goyohulika, na kowalongela mbuli zose zikwiza. \v 14 Koniyenzi nie, kwavija kozisola mbuli zangu na kuwapetela mweye. \v 15 Gose gayalinago Tataangu, gangu nie, kino kicho kilamso cha nie kulonga Loho kosola mbuli zangu nie na kuwapetela mweye. \s1 Giogio Digaluka Ndeng'helelo \p \v 16 “Kisigala kipigiti kidodo hamunyona, na kipigiti kidodo hamwande monyona.” \p \v 17 Wanahina zake wayagwe wakiiuza, “Mbuli ino nhegulo yake choni, ahaja hayatulongele, ‘Kisigala kipigiti kidodo hamunyona, na kipigiti kidodo hamwande monyona,’ na ‘Kwavija nochola ha Tata’?” \v 18 Walonga, “Mbuli ino nhegulo yake choni ahaja hayalongile, ‘Kipigiti kidodo’? Hatukitanga choyolonga!” \p \v 19 Yesu kavitanga kamba walonda kumuuza mbuli ino, avo kawalongela, “Mokiiuza nhegulo ya mbuli zija avija vinilongile, ‘Mkipigiti kidodo hamunyona, na abaho, mkipigiti kidodo monyona’? \v 20 Nowalongela ikweli, molila na kugegemeza, ila ulumwengu wodeng'helela. Mweye mokona giogio, ila giogio jenu dogaluka ndeng'helelo. \v 21 Mtwanzi yahawa mumgayo wa kulela kokona usungu, kwavija kipigiti chake kivika. Ila mwana yahavumbuka, koisemwa mgayo wake sama ya deng'ho da kuvumbuka mwana muulumwengu. \v 22 Vino vivo ili kumwenu, sambisambi muna giogio, ila nobwela kabili kumwenu na mioyo yenu yomema ndeng'helelo, haduhu munhu yondayaisegeze. \p \v 23 “Zua dija dihavika, hamuniuza kinhu chochose. Nowalongela ikweli, Tata kowagwelela chochose chondamumpule mtwaga jangu. \v 24 Mbaka sambisambi hamunapula kinhu chochose mtwaga jangu, puleni na mobokela giladi ndeng'helelo yenu ivikizwe. \s1 Nie Niuhuma Ulumwengu \p \v 25 “Niwalongela mbuli zino mmahala. Ila kipigiti chokwiza siwalongela mmahala, ila nomulonga Tata hakimwagaia. \v 26 Kuna dizua dija, mompula Tata mtwaga jangu. Silonga kamba nie nompula Tata sama yenu. \v 27 Tata mwenyego kowanogela mweye, kwavija mweye muninogela nie na mtogola kamba nilawa ha Mulungu. \v 28 Nie nilawa ha Tata, niza muulumwengu. Na sambisambi nouleka ulumwengu, nobweleganya ha Tata.” \p \v 29 Abaho, wanahina zake wamulongela, “Sambisambi kolonga utobola, bila kwika mahala. \v 30 Sambisambi tuvitanga kamba kila kinhu kukitanga, na hulonda munhu yoyose yakuuze mbuli. Gano gatutenda tweye tutogole kamba kulawa ha Mulungu.” \p \v 31 Yesu kawalongela, “Sambisambi mtogola? \v 32 Kipigiti chokwiza na kipigiti kivika, mweye mose vondampwililike, kila munhu na kumwake, na monileka nie niiyeka. Ila sikala niiyeka, kwavija Tata ka hamoja na nie. \v 33 Niwalongela gano giladi muwe na tindiwalo mkukala mgati yangu. Ulumwengu wowagaza, ila funyeni umoyo! Nie niuhuma ulumwengu!” \c 17 \s1 Yesu Kowatambikila Wanahina Zake \p \v 1 Yesu viyamambukize kulonga gano, kalola uchana kuulanga, kalonga, “Tata, kipigiti kivika. Umuyenzi Mwanago, giladi Mwana yakuyenzi gweye. \v 2 Kwavija kumgwelela udaho mwa wanhu wose, awo yondayawagwelele ugima wa digunge, wanhu awo yuumgwelele. \v 3 Na ugima wa digunge uwo uno, wakutange gweye Mulungu wiyeka uli wa ikweli, na wamtange Yesu Kilisto yuumtumile. \v 4 Nikugalila yenzi muulumwengu mkuimambukiza sang'hano yuungwelele niitende. \v 5 Avo, Tata, uniyenzi haulongozi wako na yenzi kamba iija inikalile nayo kipigiti vinikalile nagwe kipigiti ulumwengu haunalumbigwa. \p \v 6 “Nikutenda gweye twaga jako ditangigwe na awo yuungwelele kulawa muulumwengu. Wakala wanhu zako, kungwelela nie, na waigoga mbuli yako. \v 7 Sambisambi wavitanga kamba vinhu vose vuungwelele vilawa kumwako. \v 8 Niwagwelela mbuli zuungwelele nie, na wazibokela. Wavitanga kamba nie nilawa kumwako, na watogola kamba gweye iyo unhumile. \p \v 9 “Nowatambikila. Siutambikila ulumwengu, ila awo yuungwelele, kwavija wano wanhu zako. \v 10 Wose inilinao nie, wako gweye, na wose uulinao gweye, wangu nie. Na nie mhata yenzi kubitila hewo. \v 11 Na sambisambi sili muulumwengu tena, ila hewo wa muulumwengu. Nie nokwiza kumwako. Tata Ung'alile! Wemilize na twaga jako, twaga diungwelele nie, giladi wawe kinhu kimwe kamba nie na gweye vituli kinhu kimwe. \v 12 Kipigiti vinikalile na hewo, niwemiliza na mhiko za twaga jako, twaga diungwelele nie. Niwakikiwiza, na haduhu hata imwe yapotele, ila ija imwe yalumbiligwe kupotela, giladi Nyandiko Zing'alile zivikile. \v 13 Na sambisambi nokwiza kumwako, ila nozilonga mbuli zino kipigiti ning'hali muulumwengu, giladi ndeng'helelo yangu imeme mgati yao. \v 14 Niwagwelela mbuli yako, na ulumwengu uwehila, kwavija hewo sio wa ulumwengu, kamba vija nie vinili sio wa ulumwengu. \v 15 Sikupula gweye uwalave muulumwengu, ila kinilonda kumwako uwemilize kulawa ha Mwenembago. \v 16 Hewo sio wa ulumwengu, kamba vija nie vinili sio wa ulumwengu. \v 17 Wang'alize na kweli yako. Mbuli yako iyo kweli. \v 18 Kamba gweye vuunhumile nie muulumwengu, na nie niwatuma hewo muulumwengu. \v 19 Noing'aliza sama yao, giladi na hewo vivija wang'alizwe kwelikweli. \p \v 20 “Siwatambikila wano weiyeka, ila vivija awo wondawanitogole kubitila usenga kulawa mwa wano. \v 21 Nowatambikila giladi wose wawe kinhu kimwe. Tata! Kamba gweye vuuli mgati yangu nie na nie vinili mgati yako gweye, na hewo vivija wawe mgati yetu tweye, giladi ulumwengu utogole kamba gweye iyo unhumile. \v 22 Niwagwelela yenzi kamba iija yuungwelele nie, giladi wawe kinhu kimwe kamba vija gweye na nie vituli kinhu kimwe. \v 23 Nie na mgati yao na gweye kwa mgati yangu, giladi wawe kinhu kimwe kabisa, na ulumwengu uvitange kamba gweye iyo unhumile, na kuwanogela kamba vuuninogele nie. \p \v 24 “Tata! Nolonda wano yuungwelele wakale hamoja na nie haja hondanikale, giladi wayone yenzi yangu yuungwelele, kwavija gweye kuninogela nie songela ulumwengu haunalumbigwa. \v 25 Tata Ulibule Uzenzeleganye! Ulumwengu haukutanga, ila nie nikutanga, na wano wakutanga kamba gweye iyo unhumile. \v 26 Nie iyo niditendile waditange twaga jako, na nogendelela kutenda avo, giladi vija vuuninogele nie uwanogele na hewo, avo na nie vivija niwe mgati yao.” \c 18 \s1 Yesu Kohonzigwa \r (Mat. 26:47-56; Mlk. 14:43-50; Luk. 22:47-53) \p \v 1 Yesu viyeshile kulonga mbuli zino, kasegela heyo na wanahina zake na kuloka bonde dikemigwa Kiduloni. Haja hakala na hanhu ha kuhumulila, avo Yesu na wanahina zake wengila haja. \v 2 Yuda, ija yomuhonza Yesu, kahatanga hanhu haja kwavija mianza bwando Yesu kakala yoiting'hanila na wanahina zake haja. \v 3 Avo Yuda kachola hanhu haja ha kuhumulila hamoja na asikali wa Kiloma na wemilizi wa Ing'anda ya Mulungu, watumigwe na wakulu wa wakulu wa nhambiko na Mafalisayo. Wakala na mizele kuno wagogile taa na miwenge. \v 4 Yesu kuno yovitanga vinhu vose vikalile vilonda kumulawilila heyo, kakwenhuka haulongozi kawauza, “Yalihi imumzahila?” \p \v 5 Wamwidika, “Yesu wa Nazaleti.” \p Kalonga, “Nie iyo.” \p Yuda, ija yomuhonza Yesu, kakala bahaja yemile nao. \v 6 Yesu viyawalongele, “Nie iyo,” wabwela kuchugu, wagwa hasi. \v 7 Abaho, Yesu kawauza kabili, “Yalihi imumzahila?” \p Wamulongela, “Yesu wa Nazaleti.” \p \v 8 Yesu kawalongela, “Nisha kuwalongela, ‘Nie iyo.’ Kamba mweye monizahila nie, walekeni wano wayagwe wachole na zao.” \v 9 Kalonga vino giladi gaja gayalongile gavikile, “Tata, waja ungwelele haduhu hata imwe inimwagize.”\f + \fr 18:9 \fr*\ft Mbuli zino zolawa muisula ya \ft*\xt 6:39\xt* na muisula ya \xt 17:12\xt*. \f* \p \v 10 Simoni Petulo, yakalile na zele, kadisomola na kumkanha gwiti da ukulume Maliko, nyakadala wa Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko. \v 11 Yesu kamulongela Petulo, “Bweza zele jako haja hadikalile! Kokwagiza nie sing'wela kikasi cha mgayo chayangwelele Tataangu?” \s1 Yesu Haulongozi wa Anasi \p \v 12 Abaho, asikali wa Waloma na mkulu wao na wemilizi wa Ng'anda ya Mulungu wamgoga Yesu wamfunga, \v 13 tanhu wamgala ha Anasi, yakalile tata mkwe yake Kayafa, yakalile Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko mulao uja. \v 14 Kayafa iyo yakalile yawalongele wakulu wa Wayahudi kamba vinoga munhu imwe yadanganhike sama ya wanhu wose. \s1 Petulo Kom'bela Yesu \r (Mat. 26:69-70; Mlk. 14:66-68; Luk. 22:55-57) \p \v 15 Simoni Petulo na mwanahina iyagwe wamkweleleza Yesu. Kwavija ija imwanahina iyagwe kakala yatangigwe goya na Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko, avo kengila na Yesu mulubuga lwa mgati ya idikonhi da ing'anda ya Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko, \v 16 na Petulo kasigala hanze behi na ulwivi lwa idikonhi. Abaho, ija imwanahina iyagwe, yakalile yatangigwe goya na Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko, kabweleganya hanze kulonga na mndele yakalile mwimilizi wa ulwivi, na kumwingiza Petulo mgati ya idikonhi. \v 17 Ija imndele yokwimiliza ulwivi kamulongela Petulo, “Na gweye vivija kwa mwanahina wa munhu ija?” \p Petulo kamwidika, “Nie sili mwanahina wake.” \p \v 18 Kwavija kukala na beho waja iwanyakadala na iwemilizi wabwinha moto wa misizi, wakala wokota. Petulo na heyo vivija kakala yemile na hewo, yokota. \s1 Mkulu wa Wakulu Wose wa Nhambiko Komuuzagiza Yesu \r (Mat. 26:59-66; Mlk. 14:55-64; Luk. 22:66-71) \p \v 19 Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko kamuuza Yesu mbuli ya wanahina zake na mafundo gake. \v 20 Yesu kamwidika, “Mazua gose nikala nilonga na wanhu wose hakimwagaia, mafundo gangu gose nifundiza mzing'anda za nhambiko na Kung'anda ya Mulungu amuja Wayahudi wose mowaiting'hana. Silongile kinhu chochose mkuifisa. \v 21 Avo habali uniuzagiza nie? Wauze awo wakalile wonhegeleza, wagatanga ganilongile.” \p \v 22 Yesu viyalongile gano, mwimilizi imwe yakalile haja kamtoa kofi na kumulongela, “Kodahaze kumulongela kamba avo Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko!” \p \v 23 Yesu kamwidika, yolonga, “Kamba nilonga kinhu chochose kihile, kilonge kinhu hicho. Ila kamba silongile kinhu kihile mmbuli zinilongile, habali unhoa?” \p \v 24 Abaho, Anasi kamgala ha Kayafa Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko, kuno Yesu yang'hali yadazigwe nzabi. \s1 Petulo Kom'bela Yesu Kabili \r (Mat. 26:71-75; Mlk. 14:69-72; Luk. 22:58-62) \p \v 25 Kipigiti Petulo yang'hali yemile haja yokota moto, wanhu wayagwe wamulongela, “Gweye huli imwe wa wanahina zake munhu ija?” \p Petulo kabela, kalonga, “Nie sio.” \p \v 26 Nyakadala imwe wa Mkulu wa Wakulu wose wa Nhambiko, ndugu yake munhu ija yakanhigwe gwiti jake na Petulo, kamuuza, “Nie sikonile gweye na heyo haja hanhu ha kuhumulila?” \p \v 27 Kabili Petulo kabela, yolonga, “Sio nie.” Na bahaja nzogolo keka. \s1 Yesu Kogaligwa ha Pilato \r (Mat. 27:1-2, 11-14; Mlk. 15:1-5; Luk. 23:1-5) \p \v 28 Imitondo ng'hani Yesu kasoligwa kulawa kung'anda ya Kayafa wamgala kuding'anda da kindewa da Pilato, mndewa wa Yudea kulawa Loma. Wakulu wa Wayahudi hawengile mding'anda da kindewa, kwavija wadumba kuinyolodosa, kamba viili nzoela yao, giladi waije Pasaka. \v 29 Avo Pilato, mkulu wa isi ya Loma, kalawa hanze, kawauza, “Choni chumumtagusila munhu ino?” \p \v 30 Wamwidika, “Kamba yahakalile bule mbuli ihile, sambitumgale kumwako.” \p \v 31 Pilato kawalongela, “Msoleni mwemwe wenyego, mkamtaguse kamba malagizo genu vigalonga.” \p Wamulongela, “Tweye hatulongeligwe kumtagusa munhu yoyose kudanganhika.” \v 32 Gano galawilila giladi kuzitenda mbuli za Yesu zilawilile, haja hayailongile ifa yondayafe. \p \v 33 Pilato kabweleganya mding'anda da kindewa na kumkema Yesu, kamuuza, “Gweye iyo Mndewa wa Wayahudi?” \p \v 34 Yesu kamwidika, “Mbuli ino yuuniuza yolawa kumwako, ama wanhu wayagwe wakulongela mbuli zangu nie?” \p \v 35 Pilato kamwidika, “Kokwagiza nie na Muyahudi? Wanhu zako mwenyego na wakulu wa wakulu wa nhambiko wakugalile kumwangu. Kutenda choni?” \p \v 36 Yesu kalonga, “Undewa wangu si wa ulumwengu uno. Kamba undewa wangu uhawile wa ulumwengu uno, wemilizi zangu wahagombile kunigombeleza sambinigogigwe na wakulu wa Wayahudi. Ila undewa wangu sio wa hano!” \p \v 37 Avo Pilato kamuuza, “Avo, gweye kwa mndewa?” \p Yesu kamwidika, “Gweye iyo ulonga kamba nie iyo mndewa. Nivumbuka sama ya mbuli ino, na sama ya mbuli ino niza muulumwengu kuilonga ikweli. Munhu yoyose yali muikweli konhegeleza.” \p \v 38 Pilato kamuuza, “Ikweli iyo ilihi?” \s1 Yesu Kotaguswa Kudanganhika \r (Mat. 27:15-31; Mlk. 15:6-20; Luk. 23:13-25) \p Abaho, Pilato kabweleganya hanze ha Wayahudi, na kuwalongela, “Nie sonile mbuli yoyose ya kumtagusila. \v 39 Ila kwavija muna nzoela ya nie kuwafungulila mfungigwa imwe kipigiti cha Pasaka, avo molonda niwafungulile Mndewa wa Wayahudi?” \p \v 40 Wamwidika mkuguta nyangi, “Sambiutufungulile heyo! Tufungulile Balaba!” Balaba kakala m'bokonyi. \c 19 \p \v 1 Abaho, Pilato kalagiza Yesu yagogigwe na kulanhigwa. \v 2 Asikali watenda mkungo wa mizomola na kumwikila mditwi jake. Abaho wam'vaza kanzu da zambalau, \v 3 na wamwizila mianza bwando womtendela mzihaka, wolonga, “Kwa mpile, Mndewa wa Wayahudi!” na kumtoa makofi mkihanga. \p \v 4 Pilato kalawa hanze mwanza uyagwe, na kuwalongela waja iwanhu, “Loleni, nowalavileni hanze munhu ino m'vitange kamba sonile mbuli yoyose ya kumtagusila.” \v 5 Avo Yesu kalawa hanze yavalile kanzu da zambalau na mkungo wa mizomola mditwi. Pilato kawalongela, “Loleni, munhu mwenyego ino hano!” \p \v 6 Wakulu wa wakulu wa nhambiko na iwemilizi wa Ing'anda ya Mulungu viwamonile, waguta, wolonga, “Muwambe mumsalaba! Muwambe mumsalaba!” \p Pilato kawalongela, “Nie sonile mbuli ya kumtagusila, avo msoleni mwemwe mkamuwambe mumsalaba.” \p \v 7 Wayahudi wamulongela, “Tweye tuna lagizo, na sama ya lagizo hijo kolondigwa yadanganhike, kwavija kailonga heyo ka Mwana wa Mulungu.” \p \v 8 Pilato viyahulike gano, kagendelela kona bwembwe.\f + \fr 19:8 \fr*\ft Pilato kadumba kwavija mngelegeza zake kagiza kamba Yesu ka mmwanza wa miungu igaluke kuwa wanhu, avo yahatendigwa gehile kogaluka na kumkoma heyo.\ft*\f* \v 9 Kabweleganya mgati ya iding'anda da kindewa na kumuuza Yesu, “Kwahi kuulawa gweye?” \p Ila Yesu hamwidike. \v 10 Pilato kamulongela, “Hunilongela? Huvitanga kamba nie nna udaho wa kukufungula na vivija nna udaho wa kukuwamba mumsalaba?” \p \v 11 Yesu kamwidika, “Gweye sambiuwe na udaho kumwangu nie kamba sambiugweleligwe na Mulungu. Avo munhu yangelile nie mmakono gako kana vilozo vikulu ng'hani.” \p \v 12 Songela kipigiti kija, Pilato kageza kumfungula Yesu, ila Wayahudi wagendelela kutoa nyangi, wolonga, “Kamba uhamfungula munhu ino, gweye huli mbwiga wa Kaisali.\f + \fr 19:12 \fr*\fk Kaisali \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Mndewa wa Loma.\fqa*\f* Munhu yoyose yokiikema mndewa kom'beza Kaisali!” \p \v 13 Pilato viyahulike mbuli zino, kamulava Yesu kunze, abaho, heyo kakala mkigoda cha nhaguso, hanhu hokemigwa, “Bugano da Mabwe,” ama Mkieblania wohakema, “Gabbata.” \v 14 Dikala zua da msasalo wa wiki ya Pasaka, kamba saa sita imisi. Pilato kawalongela Wayahudi, “Mndewa wenu ino hano!” \p \v 15 Wenula lwangi, womulongela, “Mkome! Mkome! Muwambe mumsalaba!” \p Pilato kawauza, “Molonda nie nimuwambe mumsalaba mndewa wenu?” \p Wakulu wa wakulu wa nhambiko wamwidika, “Tweye twabule mndewa iyagwe ila Kaisali.” \p \v 16 Abaho, Pilato kamgela Yesu mmakono gao wakamuwambe mumsalaba. \s1 Yesu Kowambigwa Mumsalaba \r (Mat. 27:32-44; Mlk. 15:21-32; Luk. 23:26-43) \p Avo wamsola Yesu, \v 17 kuno yapapile msalaba wake heyo mwenyego, kachola “Hanhu ha Fulu da Pala” aho hakemigwe Mkieblania, “Goligota.” \v 18 Haja baho wamuwambile, na vivija wawawamba wanhu wayagwe wabili, imwe mkono wake wa ukumoso na imwe mkono wake wa ukulume, na Yesu hagatigati yao. \v 19 Pilato kalagiza chandikwe kibao kikigwe uchana ya umsalaba, kilonga, \sc “yesu wa nazaleti, mndewa wa wayahudi.”\sc* \v 20 Wayahudi bwando wakisoma, kwavija hanhu hayawambigwe Yesu hakala si kutali kulawa hakiwambo. Kija ikibao kikala chandikigwe Mkieblania, Mkilatini, na Mkigiliki. \v 21 Wakulu wa wakulu wa nhambiko wa Wayahudi wamulongela Pilato, “Sambiwandike ‘Mndewa wa Wayahudi,’ ila uhandike, ‘Munhu ino kalonga, nie iyo Mndewa wa Wayahudi.’ ” \p \v 22 Pilato kawedika, yolonga, “Kinyandike, nyandika.” \p \v 23 Asikali viweshile kumuwamba Yesu mumsalaba, wasola vivalo vake na kuvigola m'vifumvugulu vine, kila imwe na kifumvugulu chake. Vivija wasola ikanzu ilukigwe dimwe kwa dimwe bila lusilili lwa kushonigwa koneka. \v 24 Waja iwaasikali wakiilongela, “Sambituidege, na tuitoele kula tulole yalihi yondayaipate.” Galawilila gano giladi kuzitenda Zinyandiko Zing'alile zivikile, zilonga, \q1 “Waigolela vivalo vangu wenyego kwa wenyego \q2 na kuitoela kula kanzu yangu.” \m Vino vivo iwaasikali viwatendile. \p \v 25 Behi na umsalaba wa Yesu wakala wemile mamaake Yesu, na lumbu ja mamaake Yesu, na Maliamu mtwanzi wa Kiliopa, na Maliamu wa kiwambo cha Magidala. \v 26 Yesu viyamonile mamaake na ija imwanahina yamnogele yemile hamgwazo wake, kamulongela mamaake, “Mama, ino iyo mwanago.” \p \v 27 Abaho, kamulongela ija imwanahina, “Ino iyo mamaako.” Songela kipigiti kija, ija imwanahina kamsola kachola kukala nayo ukae yake. \s1 Yesu Kodanganhika \r (Mat. 27:45-56; Mlk. 15:33-41; Luk. 23:44-49) \p \v 28 Yesu kavitanga kamba kipigiti kino kila kinhu kimala, na giladi yazitende Zinyandiko Zing'alile zilawilile kweli, kalonga, “Nokona ng'hilu.”\f + \fr 19:28 \fr*\ft Mbuli zino zolawa mkitabu cha \ft*\xt ZABULI 69:21\xt*.\f* \p \v 29 Na haja kukala na kikonha kimemile divai ya ugwadu, avo wazabika siponji mkikonha cha idivai, waika isiponji mulumango lwa hisopo, wawinula mbaka hamulomo wake. \v 30 Yesu kaing'wa idivai na kulonga, “Imala!” \p Abaho, kaidulika na kudanganhika. \s1 Yesu Kotoboligwa Ulubavu \p \v 31 Avija vidikalile zua da msasalo wa Pasaka, na zua da ikabili dikala Zua kulu da Mhumulo, wakulu wa Wayahudi hawalondile waja iwanhu walekigwe mmisalaba kipigiti cha Zua da Mhumulo. Avo wampula Pilato yalagize gabenigwe magulu ga wanhu wawambigwe mumsalaba. Abaho wawahumuluse hasi. \v 32 Avo asikali weza na kubena magulu ga munhu wa ichanduso, yakalile yawambigwe mumsalaba hamoja na Yesu, abaho ija wa ikabili. \v 33 Ila viwavikile ha Yesu, wam'vika yeshile kudanganhika, avo magulu gake hawagabenile. \v 34 Ila asikali imwe kamuhoma Yesu mulubavu na mgoha wake, na bahaja ulawa mulopa na mazi. \v 35 Munhu yonile gano galawilile kagalonga, giladi na mweye vivija mtogole. Na gaja gayalongile kalonga kweli, na heyo kavimanya kamba kalonga kweli. \v 36 Mbuli zino zilawilila giladi Zinyandiko Zing'alile zivikile, “Haduhu hata luzege lwake lumwe londalubenigwe.”\f + \fr 19:36 \fr*\ft Mbuli zino zolawa mkitabu cha \ft*\xt KUHALAWA 12:46\xt*, \xt MHETA 9:12\xt*, \xt ZABULI 34:20\xt*.\f* \v 37 Na kuna Nyandiko ziyagwe Zing'alile zilonga, “Womulola ayo iwamtobole.”\f + \fr 19:37 \fr*\ft Mbuli zino zolawa mkitabu cha \ft*\xt ZAKALIA 12:10\xt*.\f* \s1 Mazisi ga Yesu \r (Mat. 27:57-61; Mlk. 15:42-47; Luk. 23:50-56) \p \v 38 Abaho, Usufu, yakalile yolawa kukiwambo cha Alimataya, kampula Pilato yalusole lukuli lwa Yesu. Usufu kakala mwanahina wa Yesu, ila kakala yoifisa, kwavija kakala yowadumba wakulu wa Wayahudi. Pilato kamulongela yakalusole, avo Usufu kachola kulusegeza. \v 39 Nikodemo, ayo haichanduso yakalile yacholile ikilo kumulola Yesu, kachola na Usufu na kibweta cha vinung'hanung'ha va manemane na ubane vikalile na nzamo ya kilo malongo madatu. \v 40 Wanhu wano wabili walusola lukuli lwa Yesu, na kulugela msanda na ivinung'hanung'ha, kamba viwatendaga Wayahudi mkusasala lukuli na mazisi. \v 41 Haja Yesu hayakomigwe kukala na hanhu ha kuhumulila, hanhu haja hakala na panga da sambi hadinazikigwa munhu yoyose. \v 42 Kwavija dikala zua da Wayahudi da msasalo wa Zua da Mhumulo, na kwavija dija idipanga dikala behi, walwika lukuli lwa Yesu haja. \c 20 \s1 Yesu Kozuka \r (Mat. 28:1-8; Mlk. 16:1-8; Luk. 24:1-12) \p \v 1 Ndamuka ya zua da mwanduso wa wiki,\f + \fr 20:1 \fr*\fk Zua da mwanduso wa wiki \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa jumapili.\fqa*\f* usiku haunakucha goya, Maliamu wa kiwambo cha Magidala kachola kudipanga, kavika idibwe dikalile hamulomo wa idipanga disegezigwa. \v 2 Kakimbila kachola ha Simoni Petulo na ha ija imwanahina iyagwe ayo Yesu yamnogele na kuwalongela, “Wamsegeza Mndewa haja hadipanga, na hatukutangile kuwamwikile!” \p \v 3 Abaho, Petulo na ija imwanahina iyagwe wachola kudipanga. \v 4 Wose wabili wakimbila, ila ija imwanahina iyagwe kakimbila ng'hani kum'banza Petulo na kumulongola kuvika kudipanga. \v 5 Kainamila na kusungulila mgati, kayona isanda, ila hengile mgati. \v 6 Simoni Petulo yakalile kuchugu chake, kavika na kengila dimwe kwa dimwe mdipanga. Kavona ivitambala va isanda viwasile haja, \v 7 vivija na ikitambala kikalile kizingilizwe mdipala da Yesu. Hakikalile hamoja na isanda ila kikunzigwa na kiinega kutali na isanda. \v 8 Abaho, ija imwanahina iyagwe yavikile haichanduso kudipanga na heyo kengila mgati, kalola na kutogola. \v 9 Wakala hawanazimanya Zinyandiko Zing'alile zilonga kamba kolondigwa yazuke kulawa mkudanganhika. \v 10 Abaho, waja iwanahina wabweleganya mkae zao. \s1 Yesu Komulawilila Maliamu wa Kiwambo cha Magidala \r (Mat. 28:9-10; Mlk. 16:9-11) \p \v 11 Maliamu kema hanze ya idipanga yolila. Kuno yang'hali yolila, kainamila kalola mgati mwa idipanga, \v 12 na kawona wasenga wabili wa Mulungu wa kuulanga wavalile miguo mizelu, wakala haja halukalile lukuli lwa Yesu, imwe kuna iditwi na imwe kuna gamagulu. \v 13 Wamuuza, “Gweye mtwanzi, habali ulila?” \p Kedika, yolonga, “Wamsegeza Mndewa wangu, na sikutangile kuwamwikile!” \p \v 14 Abaho, kahinduka, kamona Yesu yemile bahaja, ila havimanyile kamba kakala Yesu. \v 15 Yesu kamuuza, “Gweye mtwanzi, habali ulila? Yalihi yuumzahila?” \p Kuno yokwagiza kakala msang'hanika wa haja ihanhu ha kuhumulila, avo kamulongela, “Mndewa, kamba gweye iyo umsegeze, nongela kwahi kuumwikile nichole nikamsole.” \p \v 16 Yesu kamulongela, “Maliamu!” \p Kamuhindukila na kulonga Mkieblania, “Labboni!” Nhegulo yake, “Mkulufunzi.” \p \v 17 Yesu kamulongela, “Sambiuninanahile kwavija sinachola uchana ha Tata. Ila genda ha wanahina zangu uwalongele kamba nie nobweleganya ha Tataangu na Tata wenu, Mulungu wangu na Mulungu wenu.” \p \v 18 Avo Maliamu wa kiwambo cha Magidala kachola kuwalongela wanahina kamba kamona Mndewa, na kuwalongela gaja gose gayamulongele. \s1 Yesu Kowalawilila Wanahina Zake \r (Mat. 28:16-20; Mlk. 16:14-18; Luk. 24:36-49) \p \v 19 Ikala ichungulo ya zua da mwanduso wa wiki,\f + \fr 20:19 \fr*\fk Zua da mwanduso wa wiki \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa jumapili.\fqa*\f* na wanahina wakala waiting'hane hamoja na kuno nyivi za ing'anda zikala zihindigwe, kwavija wakala wowadumba wakulu wa Wayahudi. Abaho, Yesu keza na kwima hamoja na hewo, kalonga, “Tindiwalo diwe hamoja namwe.” \v 20 Viyeshile kulonga gano, kawalagusila makono gake na lubavu lwake. Waja iwanahina wakala wamemile ndeng'helelo viwamonile Mndewa. \v 21 Yesu kawalongela kabili, “Tindiwalo diwe hamoja namwe. Kamba vija Tata viyanhumile nie, avo na nie nowatuma.” \v 22 Abaho, kawahuzila na mhumuzi yake, kawalongela, “Bokeleni Loho wa Mulungu. \v 23 Kamba muhavigela kumgongo vilozo va wanhu, vogeligwa kumgongo. Na kamba hamuvigelile kumgongo, havigeligwa kumgongo.” \s1 Yesu na Tomaso \p \v 24 Imwe wa waja wanahina longo dimwe na wabili yokemigwa Tomaso, twaga diyagwe Ubasa, kakala haduhu viyezile Yesu. \v 25 Avo waja iwanahina wayagwe wamulongela, “Tumona Mndewa!” \p Tomaso kawalongela, “Kamba sonile ng'hovu za misumali mmakono gake na kwika kidole changu mzing'hovu zake na mkono wangu mulubavu lwake, sitogola kamba kazuka!” \p \v 26 Vigabitile mazua saba wanahina zake waiting'hana kabili mng'anda, na Tomaso kakala baho. Nyivi zikala zihindigwe, ila Yesu keza na kwima na hewo, kalonga, “Tindiwalo diwe hamoja namwe.” \v 27 Abaho, kamulongela Tomaso, “Ika kidole chako na ugalole makono gangu, abaho, golosa mkono wako uwike mulubavu lwangu. Sambiudungwedungwe mmoyo, ila utogole.” \p \v 28 Tomaso kamulongela, “Mndewa wangu na Mulungu wangu.” \p \v 29 Yesu kamulongela, “Gweye kutogola kamba nizuka kwavija kunyona. Wamota ng'hani awo wondawatogole bila kunyona.” \s1 Kilamso cha Kwandika Kitabu Kino \p \v 30 Mizonza yaatendile Yesu hameso ga wanahina zake ilekile kwandikigwa mkitabu kino ikala bwando. \v 31 Ila gano gandikigwa giladi mtogole kamba Yesu iyo Kilisto, Mwana wa Mulungu, na mkutogola gano muupate ugima mtwaga jake. \c 21 \s1 Yesu Kowalawilila Wanahina Saba \p \v 1 Abaho, Yesu kawalawilila wanahina zake mwanza uyagwe Kudilamba da Tibelia. Vino vivo viyawalawilile. \v 2 Simoni Petulo, na Tomaso yakemigwe Ubasa, na Natanieli ayo yakalile yolawa Kana ako Galilaya, na wana wa Zebedayo, na wanahina wayagwe wabili wa Yesu wakala hamoja. \v 3 Simoni Petulo kawalongela wayage, “Nie nochola kuloa somba.” \p Wamulongela, “Na tweye tokwiza.” Avo walawa wachola kwingila mngalawa, ila ikilo ija hawapatile kinhu. \v 4 Imitondo ng'hani, Yesu kema mulugigo lwa igamazi, ila wanahina zake hawamtangile kamba kakala heyo. \v 5 Kawauza, “wambwiga zangu, muna somba?” \p Walonga, “Twabule.” \p \v 6 Kawalongela, “Tandeni nhando yenu ng'ambu ya ukulume ya ingalawa, na mokonza.” Avo waitanda inhando na hawadahile kuikwega waibweze mngalawa, kwavija wawonza somba bwando. \p \v 7 Ija imwanahina Yesu iyamnogele kamulongela Petulo, “Kumbe Mndewa!” Petulo viyahulike kumbe Mndewa, kaizinga mkigudi kivalo chake cha kuigubika, na kuzumha mmazi, kwavija kakala yavulile vivalo vake. \v 8 Wanahina wayagwe weza kuingalawa na kuikwekwesa inhando imemile somba, kwavija hawakalile kutali kulawa muisi inyalile, ikala kamba meta mia. \v 9 Viwavikile muisi inyalile, wona moto wa misizi, uchana yake kukala somba na mkate. \v 10 Abaho, Yesu kawalongela, “Ngalileni somba kidogo wumonzile sambisambi.” \p \v 11 Simoni Petulo kachola mngalawa na kuibululila kunyalile inhando imemile somba wakulu mia imwe na malongo matano na wadatu. Wakala somba bwando hata avo inhando haidegeke. \v 12 Yesu kawalongela, “Izoni mje.” Haduhu hata mwanahina imwe yagezile kumuuza, “Gweye iyo yalihi?” kwavija wavitanga kamba kakala Mndewa. \v 13 Avo Yesu kachola kasola umkate na kuwagwelela, abaho, katenda vivija na isomba. \p \v 14 Uno ukala mwanza wa ikadatu Yesu kuwalawilila wanahina zake songela hayazukile. \s1 Yesu na Petulo \p \v 15 Viweshile kuja, Yesu kamulongela Simoni Petulo, “Simoni, mwana wa Yohana, koninogela nie kubanza wano wayagwe viwoninogela?” \p Kamwidika, “Ona, Mndewa, gweye kuvitanga kamba nokunogela.” \p Yesu kamulongela, “Wagwelele mandia ng'hondolo zangu.” \v 16 Yesu kamulongela mwanza wa ikabili, “Simoni, mwana wa Yohana, koninogela nie?” \p Kamwidika, “Ona, Mndewa, gweye kuvitanga kamba nie nokunogela.” \p Yesu kamulongela, “Imiliza ng'hondolo zangu.” \v 17 Yesu kalonga mwanza wa ikadatu, “Simoni, mwana wa Yohana, koninogela?” \p Petulo kona giogio avija Yesu viyamuuzile mwanza wa ikadatu, “Koninogela?” Avo kamulongela Yesu, “Mndewa, gweye kugamanya gose. Na kuvimanya kamba nokunogela!” \p Yesu kamulongela, “Wagwelele mandia ng'hondolo zangu. \v 18 Nokulongela ikweli, vuukalile mmhale, kukala ukiifunga mkwiji na kuchola kokose kuulondile kuchola. Ila uhalala, kogogolosa makono gako na munhu iyagwe kokufunga na kukusola yakugale hanhu hukulondile kuchola.” \v 19 Mkulonga gano, Yesu kalagusa ifa ilihi Petulo yondayafe na yondaimgalile yenzi Mulungu. Abaho, kamulongela, “Nikweleleze.” \s1 Yesu na Wanahina Zake \p \v 20 Petulo kahinduka kuchugu kamona ija imwanahina Yesu iyamnogele kowakweleleza. Ino iyo munhu ija yakalile behi na Yesu viwakalile woja mkate wa ugima na iyo yalongile, “Mndewa, yalihi yondayakuhonze?” \v 21 Petulo viyamuwene, kamuuza Yesu, “Mndewa, vilihi na ino?” \p \v 22 Yesu kamwidika, “Kamba nihalonda yakale mbaka niheza, ikudwanzaze? Nikweleleze!” \p \v 23 Avo mbuli zenela mwa wanahina wa Yesu kamba mwanahina ino hadanganhika. Ila Yesu halongile vija kamba hadanganhika, ila kalonga, “Kamba nihalonda yakale mbaka niheza, ikudwanzaze?” \p \v 24 Heyo iyo ija imwanahina yazilongile mbuli zino, na vivija iyo yazandike, na tuvimanya kamba gaja gayalongile kalonga kweli. \s1 Kimambukizilo \p \v 25 Na kuna mbuli bwando ziyagwe zayatendile Yesu. Kamba zose zihandikwe, nokwagiza kamba ulumwengu wose sambiudahe kuvipapa ivitabu vandikigwe.