\id GEN - ZARAMO Bible Version \ide UTF-8 \h MWANDUSO \toc1 KITABU CHA ICHANDUSO CHA MUSA KIKEMIGWA MWANDUSO \toc2 MWANDUSO \toc3 Mwand. \mt2 KITABU CHA ICHANDUSO CHA MUSA KIKEMIGWA \mt1 MWANDUSO \imt ULONGOZI \ip Mbuli ino ikemigwa, “Mwanduso,” nhegulo yake “songelo ya kinhu.” Na kino kicho kitabu cha ichanduso Mdilagano da Umwaka da Bibilia. Hata Kieblania cha umwaka kisonga na mbuli zilonga, “Haichanduso.” Kitabu kino cholagusa kila kinhu kukilawile na hasa vija Mulungu viyasang'hanike na mwanduso wa munhu. Lelo wasomi wana simulizi bwando za munhu ama wanhu wandike kitabu cha Mwanduso na vivija kipigiti vichandikigwe. Wanhu wayagwe wogelegeza kamba kilawa muna zinyandiko za umwaka zilawile mdiwambo da Babeli muikaline ya 5-6 kipigiti Kilisto hanavumbuka. Wanhu wayagwe wozibokela mbuli zilawa mngelegeza za wanhu kamba, Musa iyo yandike vitabu va Mwanduso, Kuhalawa, Mbuli za Walawi, Mheta, na Ng'humbukila ya Tolati muna imilao ya 1,300 na 1,400 kipigiti Kilisto hanavumbuka. \ip Kitabu cha Mwanduso kina mbuli bwando za kuwataza wanhu wamtogole Kilisto kuzitanga mbuli ziyagwe za Bibilia kulawa Mdilagano da Umwaka na Mdilagano da Isambi. Chotulagusa vija vilozo vuvingile muulumwengu na sulukila ya wanhu kumpata Mkombola, vivija chogubula ngelegeza za Mulungu za kuwakombola wanhu. Gano gokoneka kulawa muuhokozi wa ichanduso umulonga Yesu (3:15), na mkilagano cha Mulungu ha Ablaham mmbuli ya kuwamoteza wanhu wose wa muulumwengu (12:3). \iot Gali Mgati ya Ikitabu \io1 1. Mulungu kaulumba ulumwengu abaho kawalumba Adamu na Hawa kamba vuzilonga sula ya 1 na ya 2. \io1 2. Muisula ya 3 mbaka ya 5, kitabu cha Mwanduso chowasimulila Adamu na Hawa, vilozo vao, na lukolo lwao. \io1 3. Muisula ya 6 mbaka ya 9, kitabu kino cha Mwanduso cholonga mbuli za Nuhu na mmemelo wa mazi. \io1 4. Muisula ya 10 mbaka ya 11, kitabu cha Mwanduso chosimulila kija kilawilile hagatigati ya kipigiti cha Nuhu mbaka kipigiti cha Ablaham, hamoja na ulingo wa Babeli. \io1 5. Muisula ya 12 mbaka ya 50, kitabu kino chomulonga Ablaham, mulango wake, hamoja na mwanduso wa wanhu wa Islaeli. \io2 a. Ukazi wa Ablaham na mtwanzi wake Sala wandikigwa muisula ya 12 mbaka ya 25 ya ikitabu cha Mwanduso. \io2 b. Ukazi wa Isaka na mtwanzi wake Lebeka wandikigwa muisula ya 21 mbaka ya 28, na ifa ya Isaka yosimulilwa muisula ya 35. \io2 c. Ukazi wa Yakobo na wanage hamoja na uhami wao wa kulawa Kanaani mbaka Misili wandikigwa muisula ya 25 mbaka ya 50 ya ikitabu cha Mwanduso. \io2 d. Ukazi wa Usufu, mwana iyanogeligwe ng'hani na Yakobo tataake, na vija viyawile mtawala muisi ya Misili wandikigwa muisula ya 37 mbaka ya 50 ya ikitabu cha Mwanduso. \c 1 \s1 Ulumwengu Wolumbigwa \p \v 1 Haichanduso Mulungu kalumba ulanga na isi. \v 2 Isi ikala mzanyamzanya na ikala bule kinhu, na ziza dikala digubike vilindi va mazi, na Loho wa Mulungu kakala yaituzile uchana ya igamazi. \v 3 Abaho Mulungu kalonga, “Ulawilile mulangaza,” na mulangaza ulawilila. \v 4 Mulungu kanogelwa na uja umulangaza. Avo kaugola umulangaza kulawa mdiziza. \v 5 Mulungu kaukema mulangaza “Imisi,” na ziza kadikema “Ikilo.” Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ichanduso. \p \v 6 Abaho Mulungu kalonga, “Na kuwe na ubenhu hagatigati ya igamazi, ugagole mazi ga kuulanga na mazi ga muisi.” \v 7 Avo Mulungu katenda ubenhu, na kugagola igamazi, gayagwe hasi na gayagwe uchana. Na ilawilila kamba viyalongile. \v 8 Mulungu kaukema uja uubenhu “Ulanga.” Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ikabili. \p \v 9 Abaho Mulungu kalonga, “Mazi gali hasi ya ulanga gaiting'hane hanhu hamwe, giladi hanhu hanyalile honeke.” Na ilawilila kamba viyalongile. \v 10 Mulungu kahakema hanhu hanyalile “Isi,” na kahakema hanhu hali na igamazi “Bahali.” Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. \v 11 Abaho Mulungu kalonga, “Isi na yoteze mijani ya namna zose, miche ilela mbeyu na mibiki ilela mijo ili na mbeyu mgati yake.” Na ilawilila kamba viyalongile. \v 12 Avo isi yoteza mijani ya namna zose, miche ilela mbeyu na mibiki ilela mijo ili na mbeyu mgati yake. Na Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. \v 13 Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ikadatu. \p \v 14 Abaho Mulungu kalonga, “Na iwe milangaza kuulanga iigole imisi na ikilo, iwe kamba vilaguso vondavilaguse vipigiti, mazua, na milao, \v 15 imwemwese kuulanga ilave mulangaza muisi.” Na ilawilila kamba viyalongile. \v 16 Avo Mulungu kaitenda milangaza mikulu mibili, mulangaza mkulu ng'hani umwemwese imisi na umulangaza mdodo umwemwese ikilo. Vivija kazitenda na nhondo. \v 17 Mulungu kaika kuulanga ija imilangaza giladi ilave mulangaza muisi, \v 18 imwemwese imisi na ikilo, na uugole mulangaza kulawa mdiziza. Na Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. \v 19 Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da ikane. \p \v 20 Abaho Mulungu kalonga, “Mazi na gameme vinhu vili na ugima. Na ndege waguluke kuulanga.” \v 21 Avo Mulungu kawalumba wang'onyo wakulu wa m'bahali na kila kinhu kili na ugima kitembela mmazi na ndege wa kila namna. Na Mulungu kanogelwa na kija kiyatendile. \v 22 Mulungu kawamoteza na kulonga, “Leleni mkongezeke muimemeze bahali, na ndege wongezeke muisi.” \v 23 Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da tano. \p \v 24 Abaho Mulungu kalonga, “Wang'onyo wa kila namna wene ugima nawalawilile muisi, wang'onyo wofugigwa na wang'onyo wa kumuhulo, wakulu na wadodo.” Ilawilila kamba viyalongile. \v 25 Avo Mulungu kawatenda wang'onyo hiwo wose, na kanogelwa na kija kiyatendile. \p \v 26 Abaho Mulungu kalonga, “Na tuwatende wanhu wawe kamba tweye na walinge na tweye. Wakatawale somba, ndege, na wang'onyo wose wofugigwa na ulumwengu wose, wakatawale vinhu vose vilumbigwe na Mulungu vitembela muisi.” \v 27 Avo Mulungu kamulumba munhu yalingile na heyo mwenyego. Kawalumba mtwanzi na mbigalo. \v 28 Mulungu kawamoteza, na kawalongela, “Leleni mkongezeke, giladi muimemeze isi na muitawale. Muwatawale somba, ndege, na kila kinhu kili na ugima kitembela muisi.” \v 29 Abaho Mulungu kalonga, “Lola, niwagwelela miche ilela mbeyu muisi yose, na mibiki ilele mujo uli na mbeyu mgati yake. Vinhu hivo vowa mandia genu. \v 30 Wang'onyo wose wa mmuhulo, na ndege wose, na kila kinhu kili na ugima, niwagwelela usoti na mibiki ili na mijani viwe mandia gao.” Na ilawilila kamba viyalongile. \v 31 Mulungu kavilola vinhu vose viyavitendile, na kanogelwa navo ng'hani. Iwa ichungulo, iwa imitondo, zua da sita. \c 2 \p \v 1 Avo ulanga na isi na vinhu vose vili mgati yake vimambukizwa kulumbigwa. \v 2 Na mdizua da saba Mulungu kakala yamambukize sang'hano yake iyakalile yoisang'hana, na mdizua hijo kahumula. \v 3 Avo Mulungu kadimoteza zua da saba na kaditenda diwe zua ding'alile, kwavija mdizua hijo Mulungu kakala yamambukize sang'hano yake ya kulumba, na kahumula. \v 4 Avo vino vivo ulanga na isi vuvilumbigwe. \s1 Mbuli Ziyagwe Zisimulila Uumbi \p MNDEWA Mulungu viyalumbile ulanga na isi, \v 5 hakukalile na mche muna iisi na hakukalile na mbeyu zotile, kwavija MNDEWA Mulungu kakala hanaitenda mvula itoe, na hakukalile na munhu yoyose yailimile iisi. \v 6 Ila nzokwe za mazi zilawa hasi na kuitapagiza isi yose. \p \v 7 Abaho MNDEWA Mulungu kamulumba munhu kulawa mditimbwisi da isi, na kumuhumulila mmhula yake mhumuzi igela ugima, na ija imunhu kawa na ugima. \p \v 8 Abaho MNDEWA Mulungu kahanda kihati ng'ambu ya ulawilo wa zua, hanhu hokemigwa Edeni. Na himo kamwika ija imunhu iyamulumbile. \v 9 Na MNDEWA Mulungu kaitenda mibiki ya namna zose ikule kulawa muisi, mibiki inogeza meso na inogile sama ya mandia. Hagatigati ya ikihati kukala na m'biki ulava ugima na m'biki uwatenda wanhu wagatange ganogile na gehile. \p \v 10 Lwanda lukuluma kulawa Edeni, lukitapagiza ikihati, abaho lukiigola mianza mine. \v 11 Lwanda lwa ichanduso lokemigwa Pishoni, alo lukuluma muisi yose ya Havila, ako kuli na zahabu. \v 12 Na zahabu ya isi ija ing'ala. Ako vivija kukalile na mavuta ga kunung'hila na namna za mabwe gokemigwa shohamu. \v 13 Lwanda lwa ikabili lokemigwa Gihoni, alo lukuluma muisi yose ya Kushi. \v 14 Lwanda lwa ikadatu lokemigwa Tigilisi, alo lukuluma mwambu wa ulawilo wa zua wa wambo da Ashulu. Na lwanda lwa ikane lokemigwa Yuflati. \p \v 15 MNDEWA Mulungu kamwika ija imunhu mgati ya kija Ikihati cha Edeni yakihalile na kukilola goya. \v 16 Na MNDEWA Mulungu kamulongela ija imunhu, “Dia mujo kulawa mum'biki wowose uli mkihati, \v 17 ila mujo wa m'biki uwatenda wanhu wagatange ganogile na gehile sambiuje, kwavija kipigiti vondauje mujo hiwo, kodanganhika.” \p \v 18 Abaho MNDEWA Mulungu kalonga, “Havilumbile munhu ino kukala yeiyeka. Nomtendela wa kumtaza yalumbile kumwake heyo.” \v 19 Avo MNDEWA Mulungu kasola ulongo kulawa muisi na kawatenda wang'onyo wose na ndege wose. Abaho kawagala ha ija imunhu giladi yawagwelele matwaga. Twaga jojose ija imunhu diyamgwelele kila mwene ugima dikala dijo twaga jake. \v 20 Avo ija imunhu kawagwelela matwaga ndege wose na wang'onyo wose. Ila hakukalile na wa kumtaza yalumbile kumwake heyo. \p \v 21 Abaho MNDEWA Mulungu kamtenda ija imunhu yakuluze, na kipigiti viyakalile yokuluza, kalubabazula lubavu lumwe lwa ija imunhu na kuhagubika hanhu haja na nyama. \v 22 Abaho MNDEWA Mulungu kamtenda mtwanzi kulawa mulubavu luja na kumgala ha ija imunhu. \v 23 Na ija imunhu kalonga, \q1 “Ino iyo zege mmizege yangu \q1 na lukuli mulukuli lwangu. \q1 Avo kokemigwa mtwanzi kwavija kababazuligwa kulawa mwa mbigalo.” \m \v 24 Sama ya kilamso kino mbigalo kowaleka tataake na mamaake na kuilumba na mtwanzi wake, na hewo wowa lukuli lumwe. \p \v 25 Ija imbigalo na mtwanzi wake wose wakala mwazi, na hawonile kinyala. \c 3 \s1 Udulu wa Munhu \p \v 1 Nyoka kakala m'bala ng'hani kubanza wang'onyo wose wa kumuhulo yaawalumbile MNDEWA Mulungu. Nyoka kamuuza ija imtwanzi, “Kweli Mulungu kawalongela kamba sambimuje mujo wa m'biki wowose uli mkihati?” \p \v 2 Ija imtwanzi kamwidika, “Todaha kuja mujo wa m'biki wowose uli mkihati, \v 3 ila Mulungu kalonga, ‘Sambimuje mujo wa m'biki uli hagatigati ya ikihati ama kuukwasa. Kamba muhatenda avo, modanganhika.’ ” \p \v 4 Nyoka kamulongela ija imtwanzi, “Hamdanganhika, \v 5 kwavija Mulungu kovitanga kamba kipigiti vondamje mujo uno, meso genu gogubuligwa, na mowa kamba Mulungu, mogatanga ganogile na gehile.” \p \v 6 Ija imtwanzi viyawene kamba mujo wa m'biki uja unoga kudigwa, na wonogeza meso, na vivija wosulukilwa mkongeza ng'hungwe, kasola mujo wake kauja. Kamgwelela mbigalo wake, na heyo vivija kaja. \v 7 Kipigiti kikija viweshile kuja, meso gao gagubuligwa, na wavitanga kamba wakala mwazi. Avo washona mijani ya m'biki wa mtini wakiivaza. \p \v 8 Abaho ija imbigalo na mtwanzi wake wadihulika dizwi da MNDEWA Mulungu viyakalile yotembela mkihati mkipigiti cha zua kuhonga, wakiifisa mmibiki ili mkihati giladi MNDEWA Mulungu sambiyawone. \v 9 Ila MNDEWA Mulungu kamkema ija imunhu, na kumuuza, “Kwa kwahi?” \p \v 10 Ija imunhu kedika, “Nikuhulika vuutembela mkihati, nidumba, kwavija nie nikala mwazi, avo nikiifisa.” \p \v 11 MNDEWA Mulungu kamulongela, “Yalihi yakulongele kamba gweye kwa mwazi? Kuja mujo uja unikulagize sambiuje?” \p \v 12 Ija imunhu kedika, “Ija imtwanzi yuunigwelele yawe hamoja na nie, iyo yanigwelele mujo uja, na nie nija.” \p \v 13 MNDEWA Mulungu kamuuza ija imtwanzi, “Habali utendile vino?” \p Kedika kalonga, “Nyoka kanibulunya, na nie nija.” \s1 Nhaguso ya Mulungu \p \v 14 Abaho MNDEWA Mulungu kamulongela nyoka, “Kwavija kutenda vino, gweye wiyeka kudukumizwa mmwanza wa wang'onyo wose, wofugigwa na wa kumuhulo. Kotambala na inda yako, na koja timbwisi mazua gose ga ugima wako. \v 15 Nokwika udumuka hagatigati yako na ija imtwanzi, hagatigati ya wanago na wanage. Heyo kokuhonda ditwi jako, na gweye komulumiza kisiginho chake.” \p \v 16 Abaho kamulongela ija imtwanzi, “Nowongeza usungu wako wa kulela, na gweye kolela na usungu, hata avo sulukila yako yowa ha mbigalo wako, na heyo kokutawala.” \p \v 17 Abaho kamulongela ija imbigalo, “Kwavija gweye kumtegeleza mtwanzi wako, na kuja mujo uja unikulongele sambiuje, isi yodukumizwa. Kopata mandia gako mkugaya ng'hani mkuilima isi mmazua gose ga ugima wako. \v 18 Isi yokulelela miba na mijani, na mandia gako gowa mijani ya kumgunda. \v 19 Koja mandia gako mkusang'hanika ng'hani mbaka vondauibwelele isi ija iulumbigwe nayo. Kwavija kulumbigwa na timbwisi, na kobweleganya kuwa timbwisi kabili.” \p \v 20 Adamu\f + \fr 3:20 \fr*\ft Hano \ft*\fk Adamu \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa munhu yakalile yalumbigwe kulawa mditimbwisi da isi.\fqa*\f* kamkema mtwanzi wake Hawa,\f + \fr 3:20 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Hawa \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ugima.\fqa*\f* kwavija kowa mama wa wanhu wose. \v 21 Abaho MNDEWA Mulungu kawatendela Adamu na mtwanzi wake vivalo va ng'hwembe za wang'onyo na kawavaza. \s1 Adamu na Hawa Wowingigwa Kulawa Mkihati cha Edeni \p \v 22 Abaho MNDEWA Mulungu kalonga, “Lola, munhu ino sambi kalinga na tweye, kogatanga ganogile na gehile. Vivija sambiyagolose mkono wake na kubawa mujo kulawa mum'biki ulava ugima, na kuuja, na kuwa mgima mazua gose.” \v 23 Avo MNDEWA Mulungu kamuwinga kulawa Mkihati cha Edeni na kumtenda yakailime isi ija iyalumbigwe nayo. \v 24 Viyeshile kuwawinga waja iwanhu, keka Makelubi\f + \fr 3:24 \fr*\fk Makelubi \fk*\ft wao wene ugima wali kuulanga walumbigwe na Mulungu wali na mabawa.\ft*\f* ng'ambu ya ulawilo wa zua wa Ikihati cha Edeni na kwika zele dili na moto dimeluka dihindukahinduka kuno na kuno kwiimiliza nzila ya kuchola hana um'biki ulava ugima. \c 4 \s1 Kaini na Abeli \p \v 1 Adamu kawasa na mtwanzi wake Hawa, na Hawa kapata inda. Kamulela mwana mbigalo, kalonga, “MNDEWA kanitaza, nilela mwana mbigalo.” Avo kamgwelela twaga dikemigwa Kaini.\f + \fr 4:1 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Kaini \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa nipata.\fqa*\f* \v 2 Abaho kamulela mwana iyagwe mbigalo kamkema Abeli. Abeli kakala mchunga ng'hondolo, na Kaini kakala mulimi. \v 3 Kipigiti cha kuhuna vikivikile, Kaini kagala fungu da vakuja vake na kudilava nhosa ha MNDEWA. \v 4 Abeli nayo kagala wana ng'hondolo wa udele kulawa mdidale jake, kawachinja, na kulava fungu da nyama zinonile ha MNDEWA. MNDEWA kanogelwa na Abeli na nhosa yake, \v 5 ila kamulema Kaini hamoja na nhosa yake. Kaini kona lusango ng'hani, na kihanga chake kikala kisifukila. \v 6 Abaho MNDEWA kamulongela Kaini, “Habali wona lusango? Habali kihanga chako kisifukila? \v 7 Kamba uhatenda ganogile, hutogoligwa? Ila kamba uhatenda gehile, vilozo vokubeta hana ulwivi lwako, vokusulukila gweye, ila kolondigwa uvihume.” \p \v 8 Abaho Kaini kamulongela mdodo wake Abeli, “Tuchole kumgunda.” Kipigiti viwakalile kumgunda, Kaini kamvamhila mdodo wake na kumkoma. \p \v 9 Abaho MNDEWA kamuuza Kaini, “Kakwahi mdodo wako Abeli?” \p Na heyo kamwidika, “Sivimanya. Nie iyo mwimilizi wa mdodo wangu?” \p \v 10 MNDEWA kamulongela, “Kutenda choni? Tegeleza! Mulopa wa mdodo wako wonililila kulawa muna iisi. \v 11 Gweye kudukumizwa na kuwingigwa kulawa muisi, isi ayo igubule mulomo wake na kubokela mulopa wa mdodo wako yuumkomile na makono gako. \v 12 Kipigiti uhailima, isi haikulelela vakuja. Kowa munhu yalibule kae na kwanga muisi.” \p \v 13 Kaini kamulongela MNDEWA, “Nhaguso ino iwa ng'hulu ng'hani kumwangu kubanza vinidaha kuyazaganya. \v 14 Gweye kuniwinga nie kulawa muisi, na kunika kutali kulawa haulongozi wako. Nowa munhu nilibule kae na kwanga muisi, na munhu yoyose yondayanyone nie kong'homa.” \p \v 15 Ila Mulungu kamulongela, “Bule. Kamba munhu yoyose yokukoma gweye, kobwelezeligwa mianza saba.” Avo MNDEWA kamwika utango Kaini giladi kumzuma kila munhu sambiyamkome. \v 16 Avo Kaini kasegela haulongozi wa MNDEWA na kukala muisi ya Nodi,\f + \fr 4:16 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Nodi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kwanga.\fqa*\f* ili ng'ambu ya ulawilo wa zua wa Edeni. \s1 Lukolo lwa Kaini \p \v 17 Kaini kawasa na mtwanzi wake, na ija imtwanzi kapata inda na kamulela Henoko. Kaini kadizenga wambo na kudikema twaga da mwanage Henoko. \v 18 Henoko kakala na mwana twaga jake Iladi, ayo yakalile tata wa Mehuyaeli, na Mehuyaeli kakala na mwana twaga jake Metushaeli, ayo yakalile tata wa Lameki. \v 19 Lameki kasola watwanzi wabili, imwe twaga jake Ada na iyagwe Zila. \v 20 Ada kamulela Yabali, ayo yakalile muhenga wa awo wakalile wofuga wang'onyo na kukala mmahema. \v 21 Mdodo wake kakala Yubali, ayo yakalile muhenga wa awo wose wakalile wotoa bango\f + \fr 4:21 \fr*\fk Bango\fk*\ft kicho kia cha kutoela nyila.\ft*\f* \fig Bango|alt="harp, stringed instrument" src="C-042.BMP" size="col" loc="4:21" copy="NTM" ref="4:21"\fig* na filimbi. \v 22 Zila kamulela Tubali-Kaini, ayo yatendile via va namna zose kulawa muna ishaba na chuma. Lumbu ja Tubali-Kaini kakala yokemigwa Naama. \p \v 23 Lameki kawalongela watwanzi zake, \q1 “Tegelezeni mweye Ada na Zila, tegelezeni mbuli zangu mweye watwanzi wa Lameki. Nimkoma munhu kwavija heyo kanigela milonda, mmhale sama ya kunitoa. \q1 \v 24 Kamba munhu yondayamkome Kaini kotagusigwa mianza saba, \q1 na munhu yondayanikome nie kotagusigwa mianza malongo saba na saba.” \s1 Seti na Enoshi \p \v 25 Adamu kawasa na mtwanzi wake kabili na wapata mwana iyagwe mbigalo. Hawa kamgwelela twaga dikemigwa Seti.\f + \fr 4:25 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Seti \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Mulungu kalava.\fqa*\f* Kwavija Hawa kalonga, “Mulungu kanigwelela nie mwana mbigalo kusola hanhu ha Abeli, ayo Kaini yamkomile.” \v 26 Seti kapata mwana kamgwelela twaga Enoshi. Mkipigiti hicho wanhu baho wasongile kumtambikila MNDEWA. \c 5 \s1 Lukolo lwa Adamu \r (1Vipig. 1:1-4) \p \v 1 Uno uwo msululu wa lukolo lwa Adamu. Kipigiti Mulungu viyamulumbile munhu, kamulumba kamba viyali heyo mwenyego. \v 2 Kawalumba mtwanzi na mbigalo, kawamoteza, na kawakema “Munhu.” \v 3 Adamu viyakalile na milao mia na malongo madatu, kapata mwana mbigalo yalingile kamba heyo mwenyego, na heyo kamgwelela twaga dikemigwa Seti. \v 4 Viyeshile kumulela Seti, Adamu kakala milao mia nane. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo \v 5 na kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia tisa na malongo madatu. \p \v 6 Seti viyakalile na milao mia na mitano, kamulela Enoshi. \v 7 Viyeshile kumulela Enoshi, Seti kakala milao mia nane na saba. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo \v 8 na kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia tisa na longo dimwe na mibili. \p \v 9 Enoshi viyakalile na milao malongo tisa, kamulela Kenani. \v 10 Viyeshile kumulela Kenani, Enoshi kakala milao mia nane na longo dimwe na mitano. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo \v 11 na kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia tisa na mitano. \p \v 12 Kenani viyakalile na milao malongo saba, kamulela Mahalaleli. \v 13 Viyeshile kumulela Mahalaleli, Kenani kakala milao mia nane na malongo mane. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo \v 14 na kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia tisa na longo dimwe. \p \v 15 Mahalaleli viyakalile na milao malongo sita na matano, kamulela Yaledi. \v 16 Viyeshile kumulela Yaledi, Mahalaleli kakala milao mia nane na malongo madatu. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo \v 17 na kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia nane na malongo tisa na matano. \p \v 18 Yaledi viyakalile na milao mia na malongo sita na mabili, kamulela Henoko. \v 19 Viyeshile kumulela Henoko, Yaledi kakala milao mia nane. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 20 Yaledi kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia tisa na malongo sita na mabili. \p \v 21 Henoko viyakalile na milao malongo sita na matano, kamulela Metusela. \v 22 Viyeshile kumulela Metusela, Henoko kakala mwende wa Mulungu mkipigiti cha milao mia ndatu na kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 23 Henoko kakala milao mia ndatu na malongo sita na matano. \v 24 Henoko kakala mwende wa Mulungu, abaho kayangayuka, kwavija Mulungu kamsola. \p \v 25 Metusela viyakalile na milao mia na malongo manane na saba, kamulela Lameki. \v 26 Viyeshile kumulela Lameki, Metusela kakala milao mia saba na malongo manane na mabili. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo \v 27 na kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia tisa na malongo sita na tisa. \p \v 28 Lameki viyakalile na milao mia na malongo manane na mabili, kamulela mwana mbigalo. \v 29 Kamgwelela twaga dikemigwa Nuhu,\f + \fr 5:29 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Nuhu \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kuhozwa moyo.\fqa*\f* yolonga, “Mwana ino iyo yondayatuhoze imioyo muna isang'hano yetu ngaga ituisang'hana na makono getu muna iisi idukumizwe na MNDEWA.” \v 30 Lameki viyeshile kumulela Nuhu, kakala milao mia tano na malongo tisa na matano. Kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo \v 31 na kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia saba na malongo saba na saba. \p \v 32 Nuhu viyeshile kuwa na milao mia tano, kawalela wana wadatu, waichanduso kakala Shemu, abaho Hamu, na hakimambukizo Yafeti. \c 6 \s1 Wiho wa Munhu \p \v 1 Wanhu viwasongile kongezeka muna iisi na kulela wandele, \v 2 wana wa Mulungu wawona waja iwandele wa wanhu kamba wanoga, avo wamsola yoyose iwamsagule. \v 3 MNDEWA kalonga, “Loho yangu haikala mzing'huli zidanganhika kipigiti kitali kamba kino, kwavija hewo walumbigwa na nyama, Avo kipigiti chao cha kukala muisi hakibanza milao mia na malongo mabili.” \v 4 Mkipigiti hicho, na mkipigiti kidodo hamwande, Wanefili\f + \fr 6:4 \fr*\fk Wanefili \fk*\ft wakala mizinhu mikulu.\ft*\f* wakala muisi, kipigiti wana wa Mulungu viwacholile ha wandele wa wanhu na kulela nao wana. Wakala wanhu magalu na wali na matwaga makulu mkipigiti cha umwaka. \p \v 5 MNDEWA kona kamba wiho wa wanhu ukala ubanzile muisi, na kamba mazua gose mbuli ziwakalile wogelegeza na kuzigesa mmioyo yao zikala zihile. \v 6 MNDEWA kona giogio sama ya kuwalumba wanhu muisi, na moyo wake umema usungu. \v 7 Avo MNDEWA kalonga, “Nowabananga wanhu iniwalumbile, wahalawe muisi hamoja na wang'onyo wose, na vinhu inivilumbile vili muisi, na ndege wa kuulanga. Kwavija nie nokona giogio sama ya kuwalumba hewo.” \v 8 Ila Nuhu kanogelwa na MNDEWA. \s1 Nuhu \p \v 9 Luno lulo lukolo lwa Nuhu. Nuhu kakala munhu yalibule uzenzeleganye, kakala bule mbuli na munhu mmwanza wa wanhu wa kipigiti chake, na heyo kakala mwende wa Mulungu. \v 10 Nuhu kakala na wana wa kimbigalo wadatu, Shemu, Hamu, na Yafeti. \v 11 Mulungu kona kamba isi ibanangika na imema na ukaini. \v 12 Mulungu kalola na kona vija ulumwengu vuubanangike, kwavija wanhu wose muulumwengu wakala ukazi wa kutenda mbuli zihile. \p \v 13 Mulungu kamulongela Nuhu, “Nowabananga wanhu wose walumbigwe, kwavija ulumwengu umemezwa na ukaini sama yao, avo nowabananga hewo hamoja na ulumwengu. \v 14 Itendele mwenyego safina \fig Safina|alt="building the ark" src="GN06V22.TIF" size="col" loc="6:14-16" copy="The Bible Society of Papua New Guinea, New Reader Books – Genesis Series" ref="6:14"\fig* ya mbamha za m'vinje, tenda magati mgati yake na uibakaze lami mgati na hanze giladi mazi sambigengile mgati. \v 15 Vino vivo vondauizenge, utali wake meta 133, na ugazi wake meta 22, na wimo wake kuchola uchana meta 13. \v 16 Itendele kiswili na uleke nafasi ya utali wa sentimeta 44 hagatigati ya ikiswili na iviwambaza. Izenge iwe na golofa ndatu, na uikile na lwivi mkiwambaza. \v 17 Nogala mmemelo wa mazi muisi kukibananga kila kinhu kili na mhumuzi ya ugima. Kila kinhu muisi chodanganhika, \v 18 ila nokwika lagano na gweye. Kokwingila muisafina gweye na mtwanzi wako, na wanago, na watwanzi zao. \v 19 Uvingize muisafina vinhu vose inivilumbile vili na ugima, uvingize vibilivibili, mtwanzi na mbigalo, giladi gweye na hewo muwe na ugima. \v 20 Wengize muisafina wabiliwabili, mtwanzi na mbigalo, namna zose za ndege, namna zose za wang'onyo, na vinhu vose vili na ugima vitembela muisi, weze kumwako uwemilize sambiwadanganhike. \v 21 Kosola vakuja va namna zose vija vidigwa na kuvika ngama viwe vakuja venu na vakuja va wang'onyo hiwo.” \v 22 Nuhu katenda kila kinhu kamba Mulungu viyamulagize. \c 7 \s1 Mmemelo wa Mazi \p \v 1 Abaho MNDEWA kamulongela Nuhu, “Ingila muisafina hamoja na mulango wako wose, kwavija nyona kamba gweye wiyeka iyo munhu ulibule uzenzeleganye haulongozi wangu mmwanza wa wanhu wa mulelo uno. \v 2 Wengize wang'onyo wa namna zose, wang'onyo walumbile kulavigwa nhosa sabasaba, mtwanzi na mbigalo, na wang'onyo hawalumbile kulavigwa nhosa wabiliwabili, mtwanzi na mbigalo. \v 3\fig Wang'onyo wengila muisafina wabiliwabili.|alt="animals entering the ark" src="GN07V08.TIF" size="col" loc="7:1-3" copy="The Bible Society of Papua New Guinea, New Reader Books – Genesis Series" ref="7:3"\fig* Vivija wengize ndege sabasaba wa namna zose, mtwanzi na mbigalo. Tenda vino giladi wang'onyo wa namna zose na ndege wawe wagima na walele kabili muisi. \v 4 Mazua saba songela sambi noitenda mvula itoe mkipigiti cha mazua malongo mane imisi na ikilo, giladi nivibanange vinhu vose vili na ugima vija inivitendile.” \v 5 Na Nuhu katenda kila kinhu kamba MNDEWA viyamulagize. \p \v 6 Nuhu kakala na milao mia sita mmemelo wa mazi vuwizile muisi. \v 7 Heyo na mtwanzi wake na wanage na watwanzi zao wengila muisafina, kuukimbila ummemelo wa mazi. \v 8 Kila namna ya wang'onyo waja hawalumbile kulavigwa nhosa na waja walumbile kulavigwa nhosa, ndege, na wang'onyo wotambala muisi, \v 9 wengila muisafina wabiliwabili mtwanzi na mbigalo hamoja na Nuhu, kamba Mulungu viyalagize. \v 10 Vigabitile mazua saba mmemelo wa mazi wiza muisi. \p \v 11 Mmulao wa mia sita wa ugima wa Nuhu, mdizua da longo dimwe na saba da mulenge wa ikabili, mdizua dija nzokwe zose za mazi bwando zili muisi zitulika, na imizonzo ya mazi ya kuulanga ifunguligwa, \v 12 na mvula itoa muisi mmazua malongo mane imisi na ikilo. \v 13 Mdizua didija mvula viisongile kutoa, Nuhu na mtwanzi wake, hamoja na wana zao wadatu, Shemu, Hamu, na Yafeti, na watwanzi zao, wengila muisafina. \v 14 Wengila hamoja na wang'onyo wa kumuhulo wa namna zose, wang'onyo wofugigwa wa namna zose, kila kilumbigwe kitambala muisi, na ndege wa namna zose, kila kinhu kili na mabawa. \v 15 Wose wali na ugima weza ha Nuhu na kwingila muisafina wabiliwabili, \v 16 mtwanzi na mbigalo, kamba Mulungu viyamulagize. Abaho MNDEWA kawahindila ulwivi. \p \v 17 Ummemelo wa igamazi ugendelela mmazua malongo mane, na igamazi vigongezeke gaiinula isafina uchana ng'hani ya iisi. \v 18 Mazi gamema na kongezeka ng'hani muisi, na ija isafina iengeluka uchana ya igamazi. \v 19 Mazi gakala gongezeke ng'hani muisi na kuigubikiza imigongo yose mitali, \v 20 gakala gamemile mbaka gakala gavikile utali wa meta saba kulawa uchana ya imigongo. \v 21 Kila kinhu kili na ugima kili muisi kidanganhika, ndege wa namna zose, wang'onyo wofugigwa wa namna zose, wang'onyo wa kumuhulo wa namna zose, kila kinhu kilumbigwe kitembela muisi, na wanhu wose. \v 22 Vinhu vose vili na mhumuzi vikala muisi vidanganhika. \v 23 Mulungu kavikoma vinhu vose vili na ugima vikalile muisi. Wanhu wose wadanganhika hamoja na wang'onyo, ndege, na kila kinhu kilumbigwe kitembela muisi. Nuhu hamoja na waja wakalile muisafina wao wasigale. \v 24 Mazi gakala gamemile muisi mkipigiti cha mazua mia na malongo matano. \c 8 \s1 Kimambukizo cha Ummemelo wa Mazi \p \v 1 Ila Mulungu kamgelegeza Nuhu na wang'onyo wose wa kumuhulo na wofugigwa waja wakalile hamoja na heyo muna isafina. Mulungu kadigala beho muisi yose, na igamazi gasonga kuhunguka. \v 2 Nzokwe za mazi zili muisi na imizonzo ya mazi ya kuulanga vihindigwa, na mvula ileka kutoa. \v 3 Vigabitile mazua mia na malongo matano mazi gakala gahunguka lugaluga muisi, \v 4 na mdizua da longo dimwe na saba da mulenge wa saba isafina ima hachana ya imigongo ya Alalati. \v 5 Igamazi gahunguka, na mdizua da ichanduso da umulenge wa longo dimwe, sota za imigongo zoneka. \p \v 6 Vigeshile mazua malongo mane Nuhu kadivugula idizonzo diyatendile muisafina \v 7 na kumulava hanze bondwa, nayo habwelile, ila kaguluka kuno na kuno mbaka igamazi viganyalile. \v 8 Abaho Nuhu kamulava hanze hua yalole kamba igamazi gahungula muisi. \v 9 Ila ija ihua hapatile hanhu ha kwima kwavija kukala na mazi muisi yose, avo kabwela ha Nuhu muisafina. Nuhu kaugolosa mkono wake kamsola ija ihua na kum'bweza kumwake muisafina. \v 10 Kabeta mbaka mazua saba gayagwe, abaho kamulava ihua kabili. \v 11 Ija ihua viyabweleganye mkipigiti cha ichungulo, mmulomo wake kakala na jani bisi da mzaituni, avo Nuhu kavitanga kamba mazi gahunguka muisi. \v 12 Abaho kabeta mazua saba gayagwe, kamulava hanze ija ihua. Kipigiti kino habwelile kabili kumwake. \p \v 13 Nuhu viyakalile na milao mia sita na umwe, mdizua da mwanduso da umulenge wa mwanduso, igamazi ganyala. Nuhu kakisegeza ikigubiko cha isafina, kasungulila, na kona kamba isi ikala inyalile. \v 14 Vuuvikile mulenge wa ikabili na mazua malongo mabili na saba, isi ikala inyalile kabisa. \p \v 15 Abaho Mulungu kamulongela Nuhu, \v 16 “Lawa hanze ya isafina, gweye na mtwanzi wako, na wanago na watwanzi zao. \v 17 Walave hanze kila kinhu kilumbigwe kili na ugima kili hamoja na gweye, ndege, wang'onyo, na kila kinhu kilumbigwe kitembela muisi giladi wenele muisi na kulela na kongezeka.” \v 18 Avo Nuhu kalawa muisafina hamoja na mtwanzi wake, na wanage, na watwanzi zao. \v 19 Wang'onyo wose, kila kinhu kilumbigwe kitembela muisi, na ndege wose walawa muisafina, kulingana na namna zao. \s1 Nhosa ya Kulukuzwa \p \v 20 Nuhu kamzengela MNDEWA kilingo cha kulavila nhosa. Kamsola mng'onyo imwe na ndege imwe kulawa ha wang'onyo na ndege wa namna zose walumbile kulavigwa nhosa, kawalava nhosa mkuwasoma na moto hana ikilingo cha kulavila nhosa. \v 21 Mnung'ho wa inhosa umnogela \fig Kilingo cha Kulavila Nhosa|alt="altar for animal sacrifice" src="LB00253B.TIF" size="col" loc="8:20-21" copy="Louise Bass © The British and Foreign Bible Society 1994." ref="8:20"\fig* MNDEWA, na heyo kailongela mwenyego mmoyo wake, “Siidukumiza isi kabili sama ya gaja gawatendile wanhu, hata kamba ngelegeza zao zikala zihile songela haudodo wao. Na sivibananga kabili vinhu vose vilumbigwe vili na ugima kamba vinitendile. \v 22 Milao yose isi vondaikale, vipigiti vino haviziga, kipigiti cha kuhanda na kuhuna, kipigiti cha kihuhe na keakea, kipigiti cha zua na mvula, na kipigiti cha imisi na ikilo.” \c 9 \s1 Mulungu Kokwika Lagano na Nuhu \p \v 1 Mulungu kawamoteza Nuhu na wanage, mkuwalongela, “Leleni mkongezeke, mkaimemeze isi. \v 2 Wang'onyo wose, ndege wose, somba wose, na kila kilumbigwe kitembela muisi wowadumba mweye. Wose wekigwa mmakono genu. \v 3 Kila kinhu kili na ugima kitembela muisi chowa mandia genu. Kamba viniwagwelele mboga, sambi nowagwelela kila kinhu. \v 4 Nyama ili na mulopa mgati yake hamulondigwa kuija, kwavija ugima wa mmulopa. \v 5 Nomkoma munhu yoyose yomkoma munhu iyagwe. Kamba mng'onyo yahamkoma munhu, na heyo kolondigwa yakomigwe, na munhu yoyose yomkoma miyage, na heyo kolondigwa yakomigwe. \v 6 Munhu kalumbigwa muiningo ya Mulungu, avo munhu yoyose yomkoma munhu, na heyo kokomigwa na wanhu. \p \v 7 “Leleni mkongezeke, mwenele muisi.” \p \v 8 Abaho Mulungu kawalongela Nuhu na wanage, \v 9 “Sambi nokwika lagano jangu na gweye na lukolo lwako, \v 10 na vinhu vose vili na ugima vikalile hamoja na gweye, ndege wose, wang'onyo wose wofugigwa, wang'onyo wose wa kumuhulo, na kila kinhu chuulawilenacho muisafina, kila kinhu kili na ugima kilumbigwe muisi. \v 11 Nokwika lagano jangu na gweye, kamba vinhu vose vili na ugima havibanangigwa kabili na ummemelo wa mazi. Na ummemelo wa mazi hauubananga kabili iisi.” \v 12 Abaho Mulungu kalonga, “Kino kicho kilaguso cha lagano dinitenda na gweye na kila kilumbigwe kili na ugima, lagano sama ya milelo yose ikwiza, \v 13 nokwika pindamulungu jangu muna gamawingu. Dowa kilaguso cha lagano jangu na ulumwengu. \v 14 Kipigiti nihaugubika ulanga na mawingu, pindamulungu dolawila mmawingu, \v 15 donitenda nikikumbukile kilagano changu kinitendile na gweye na vinhu vose vilumbigwe vili na ugima va namna zose. Mmemelo wa mazi hauvibananga kabili vinhu vose vili na ugima. \v 16 Kipigiti pindamulungu dihakoneka muna gamawingu, nojona na kukumbukila lagano jangu da digunge hagatigati yangu na vinhu vose vili na ugima vili muisi. \v 17 Kino kicho kilaguso cha lagano dinitendile hagatigati yangu na vinhu vose vili na ugima.” \s1 Nuhu na Wanage \p \v 18 Wanage Nuhu walawile hanze ya isafina wakala Shemu, Hamu, na Yafeti. Hamu kakala tata wa Kanaani. \v 19 Wana wano wadatu wa Nuhu wakala wahenga wa wanhu wose wali muisi. \p \v 20 Nuhu, ayo yakalile mulimi, kakala munhu wa ichanduso kuhanda mizabibu. \v 21 Nuhu kang'wa ugimbi, kakoligwa, kawasa mwazi mdihema jake. \v 22 Hamu, tata wa Kanaani, viyonile kamba tataake kakala mwazi, kalawa hanze kawalongela wakulu zake. \v 23 Abaho Shemu na Yafeti wasola kivalo na kukibasika mmaega gao. Abaho wabwela kisengelenyuma na kumgubika tataao. Wakala wavihinduse vihanga vao giladi sambiwone mwazi wa tataao. \v 24 Ugimbi vuumsegele, Nuhu kalamuka na kukitanga kija mwanage mdodo kiyamtendele, \v 25 kalonga, \q1 “Yadukumizwe Kanaani! \q1 Kowa nyakadala wa nyakadala ha ndugu zake. \q1 \v 26 Yatogolwe MNDEWA, Mulungu wa Shemu! \q1 Kanaani yawe nyakadala wa Shemu. \q1 \v 27 Mulungu yautanule undewa wa Yafeti! \q1 Yafeti yakale mdihema da Shemu! \q1 Kanaani yawe nyakadala wa Yafeti.” \p \v 28 Vuwishile ummemelo wa igamazi, Nuhu kakala milao mia ndatu na malongo matano \v 29 abaho kadanganhika kuno yali na milao mia tisa na malongo matano. \c 10 \s1 Ndewa Zilawile Mng'holo za Wanage Nuhu \r (1Vipig. 1:4-23) \p \v 1 Uno uwo msululu wa wana wa Nuhu, wakala Shemu, Hamu, na Yafeti, wanhu wano wadatu walela wana vuwishile ummemelo wa mazi. \p \v 2 Wana wa Yafeti wakala Gomeli, Magogu, Madai, Yavani, Tubali, Meshaki, na Tilasi. \v 3 Wana wa Gomeli wakala Ashikenazi, Lifati, na Togama. \v 4 Wana wa Yavani wakala Elisha, Talishishi, Kitimu, na Lodanimu. \v 5 Wana wa Yavani wakala wahenga wa wanhu awo wakalile wokala mhwani na m'visiwa. Wano wao wana wa Yafeti, wakalile wapwililike muisi mmadale na kuigola mmitala na mzindewa, na kila dale dikala na ulonzi wake. \v 6 Wana wa Hamu wakala Kushi, Misili, Puti, na Kanaani. \v 7 Wana wa Kushi wakala Seba, Havila, Sabita, Laama, na Sabiteka. Wana wa Laama wakala Sheba na Dedani. \v 8 Kushi kakala na mwana iyagwe yakemigwe Nimlodi, ayo yakalile munhu wa ichanduso muulumwengu kuwa galu wa ng'hondo. \v 9 Heyo kakala galu wa kusaka wang'onyo mkutazigwa na MNDEWA, na kija kicho kilamso cha wanhu kulonga, “MNDEWA yakutende kuwa galu wa kusaka wang'onyo kamba Nimlodi!” \v 10 Miwambo ya ichanduso ya undewa wake ikala Babeli, Eleki, Akadi na Kaline, miwambo ino yose ikala muisi ya Shinali.\f + \fr 10:10 \fr*\fk Shinali \fk*\ft iyo isi ya Babelonia.\ft*\f* \v 11 Kalawa muisi ija kachola mbaka Ashulu na kuizenga miwambo ya Ninawi, Lehoboti-Ili, Kala, \v 12 na Leseni, ili hagatigati ya Ninawi na wambo kulu da Kala. \p \v 13 Wana wa Misili wakala Waludi, Waanamu, Walehabi, Wanafutuhi, \v 14 Wapatilusi, Wakasiluhi awo wakalile sina da Wafilisti, na Wakafitoli. \p \v 15 Mwana mkulu wa Kanaani kakala Sidoni, muhenga wa Wasidoni. Kanaani vivija kakala muhenga wa Wahiti, \v 16 Wayebusi, Waamoli, Wagiligashi, \v 17 Wahivi, Waaliki, Wasini, \v 18 Waalivadi, Wasemali, na Wahamati. Abaho madale ga Wakanaani gapwililika, \v 19 mbaka muna izimbaka za Wakanaani kulawa mwambu wa kusi wa Sidoni mbaka Gelali behi na Gaza, na mwambu wa ulawilo wa zua mbaka Sodoma, Gomola, Adima, na Seboimu behi na Lasha. \v 20 Wano wao wana wa Hamu, wakalile wapwililike mmadale gakalile na ulonzi wao wenyego, isi zao wenyego, na ndewa zao wenyego. \p \v 21 Shemu, mkulu wake Yafeti, yakalile muhenga wa lukolo lose lwa Ebeli, kakala na wana. \v 22 Wana wa Shemu wakala Elamu, Ashulu, Alufaksadi, Ludi, na Alamu. \v 23 Wana wa Alamu wakala Uzi, Huli, Geteli, na Mashi. \v 24 Alufaksadi kamulela Shela, Shela kamulela Ebeli. \v 25 Ebeli kakala na wana wabili, waichanduso kakemigwa Pelegi,\f + \fr 10:25 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Pelegi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa wokiigola.\fqa*\f* kwavija kipigiti cha ugima wake wanhu wa ulumwengu wakala waigolile. Mdodo wake kakemigwa Yokitani. \v 26 Wana wa Yokitani wakala Alimodadi, Shelefu, Hazamaweti, Yela, \v 27 Hadolamu, Uzali, Dikila, \v 28 Obali, Abimaeli, Sheba, \v 29 Ofili, Havila, na Yobabu. Wano wose wakala wana wa Yokitani. \v 30 Isi iwakalile wokala ikala yolawa Mesha mbaka Sefali, muisi ya vigongovigongo ili ng'ambu ya ulawilo wa zua. \v 31 Wano wao wana wa Shemu, wakalile wapwililike mmadale gakalile na ulonzi wao wenyego, isi zao wenyego, na ndewa zao wenyego. \p \v 32 Gano gago madale ga wanage Nuhu, kulingana na ng'holo zao mgati ya ndewa zao. Ndewa zose za ulumwengu zilawa muno kipigiti vuumalile ummemelo wa igamazi. \c 11 \s1 Ulingo wa Babeli \p \v 1 Haichanduso, wanhu wose muulumwengu wakala na ulonzi umwe na nongelo imwe. \v 2 Wanhu viwacholile ng'ambu ya ulawilo wa zua, wona hanhu tambalale muisi ya Shinali,\f + \fr 11:2 \fr*\fk Shinali \fk*\ft iyo isi ya Babelonia.\ft*\f* wakala hiko. \v 3 Wailongela, “Izoni tutende matofali, abaho tugoke gawe madala.” Avo wakala na matofali na lami ya kuzengela. \v 4 Abaho walonga, “Izoni tukiizengele wambo na ulingo wondauvike kuulanga, giladi tukiitendele twaga tweye wenyego, giladi sambitupwililike muisi yose.” \p \v 5 MNDEWA kahumuluka hasi giladi yalole idiwambo na uulingo uzengigwe na wanhu. \v 6 MNDEWA kalonga, “Wanhu wano wailumba hamoja kamba munhu imwe na kulonga ulonzi umwe, wasonga kutenda vino, avo haduhu mbuli yondawalonde kutenda yondaileke kudahika kumwao. \v 7 Izoni, tuhumuluke hasi na kuutibula ulonzi wao giladi sambiwaitegeleze wenyego kwa wenyego.” \v 8 Avo kulawa haja MNDEWA kawapwililisa muisi yose, na hewo waleka kudizenga idiwambo. \v 9 Kija kicho kilamso cha wambo dija kukemigwa Babeli,\f + \fr 11:9 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Babeli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kutibula.\fqa*\f* kwavija haja MNDEWA kautibula ulonzi wa ulumwengu wose. Kulawa haja MNDEWA kawapwililisa muisi yose. \s1 Wana wa Shemu \r (1Vipig. 1:24-27) \p \v 10 Wano wao wana wa Shemu. Milao mibili songela vuwishile ummemelo wa igamazi, kipigiti Shemu viyakalile na milao mia, kamulela Alufaksadi. \v 11 Na viyeshile kumulela Alufaksadi, Shemu kakala milao mia tano, kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 12 Alufaksadi viyakalile na milao malongo madatu na mitano, kamulela Shela. \v 13 Viyeshile kumulela Shela, Alufaksadi kakala milao mia nne na midatu, kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \p \v 14 Shela viyakalile na milao malongo madatu, kamulela Ebeli. \v 15 Viyeshile kumulela Ebeli, Shela kakala milao mia nne na midatu, kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 16 Ebeli viyakalile na milao malongo madatu na mine, kamulela Pelegi. \v 17 Viyeshile kumulela Pelegi, Ebeli kakala milao mia nne na malongo madatu, kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 18 Pelegi viyakalile na milao malongo madatu, kamulela Leu. \v 19 Viyeshile kumulela Leu, Pelegi kakala milao mia mbili na tisa kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 20 Leu viyakalile na milao malongo madatu na mibili, kamulela Selugi. \v 21 Viyeshile kumulela Selugi, Leu kakala milao mia mbili na saba, kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 22 Selugi viyakalile na milao malongo madatu, kamulela Naholi. \v 23 Viyeshile kumulela Naholi, Selugi kakala milao mia mbili, kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \v 24 Naholi viyakalile na milao malongo mabili na tisa, kamulela Tela. \v 25 Viyeshile kumulela Tela, Naholi kakala milao mia na longo dimwe na tisa, kapata wana wayagwe wakitwanzi na wakimbigalo. \p \v 26 Tela viyavikize milao malongo saba, kawalela Ablam, Naholi, na Halani. \s1 Wana wa Tela \p \v 27 Wano wao wana wa Tela. Tela kawalela Ablam, Naholi, na Halani. Na Halani kamulela Loti. \v 28 Halani kadanganhika kipigiti Tela tataake viyakalile yang'hali mgima, kadanganhikila muisi ya Ulu, ikalile isi ya Wakaldayo, isi yaavumbukile. \v 29 Ablam na Naholi wasola watwanzi. Mtwanzi wa Ablam kakemigwa Salai, na mtwanzi wa Naholi kakemigwa Milka. Milka kakala mndele wa Halani, ayo yakalile tata wa Milka na Isika. \v 30 Salai kakala bule sambo, avo kakala bule wana. \p \v 31 Tela kamsola Ablam mwanage, Loti mzukulu wake, ayo yakalile mwanage Halani, na Salai mkwe yake, mtwanzi wa mwanage Ablam, wose hamoja wahalawa muisi ya Ulu, ikalile isi ya Wakaldayo, wachola Kanaani. Ila viwavikile muisi ya Halani, wakala haja. \v 32 Tela kakala milao mia mbili na mitano, abaho kadanganhika muisi ya Halani. \c 12 \s1 Mulungu Komkema Ablam \p \v 1 MNDEWA kamulongela Ablam, “Uhalawe kulawa muisi yako mwenyego, uwaleke ndugu zako na wanhu wa mng'anda ya tataako, uchole muisi yondanikulagusile. \v 2 Nokutenda gweye uwe undewa mkulu. Nokumoteza na kuditenda twaga jako diwe kulu, avo kowa motelo ha wanhu wayagwe. \q1 \v 3 Nowamoteza awo wokumoteza gweye, \q1 Ila nowadukumiza awo wokudukumiza gweye. \q1 Na kubitila gweye nowamoteza wanhu wa isi zose.” \p \v 4 Avo Ablam kachola kamba MNDEWA viyamulongele, na Loti kachola hamoja na heyo. Ablam kakala na milao malongo saba na mitano kipigiti viyasegele kulawa Halani. \v 5 Kamsola Salai mtwanzi wake, Loti mwana wa ndugu yake, na vinhu vose viyakalile navo na wanhu wose iyakalile nao ako Halani, wahalawa wachola Kanaani. \p Kipigiti viwavikile Kanaani, \v 6 Ablam kabita hagatigati ya isi mbaka Shekemu. Ako kuyekile ng'hambi yake hamgwazo wa biki kulu da mwaloni wa Mole. Kipigiti kija Wakanaani wakala wokala muisi ija. \v 7 Viyakalile Shekemu, MNDEWA kamulawilila Ablam kamulongela, “Ino iyo isi yondanilugwelele lukolo lwako.” Avo hanhu haja Ablam kamzengela MNDEWA kilingo cha kulavila nhosa, MNDEWA ayo yamulawilile. \v 8 Kulawa haja kagendelela na mwanza wake mbaka isi ya vigongovigongo ng'ambu ya ulawilo wa zua wa Beteli na kwika ng'hambi yake hagatigati ya Beteli na Ai. Beteli ikala ng'ambu ya uswelo wa zua, na Ai ikala ng'ambu ya ulawilo wa zua. Hanhu haja kamzengela MNDEWA kilingo cha kulavila nhosa na kumtambikila. \v 9 Abaho Ablam kahalawa, kagendelela na mwanza wake, kachola Negebu. \s1 Ablam Muisi ya Misili \p \v 10 Kipigiti hicho kukala na nzala muisi, Ablam kachola Misili na kukala mkipigiti kiguhi kamba muhenza, kwavija nzala ikala mpamanho. \v 11 Viwakalile behi kwingila Misili, Ablam kamulongela Salai mtwanzi wake, “Nivitanga kamba gweye kwa mtwanzi unogile ng'hani. \v 12 Wamisili wahakona gweye, wolonga, ‘Ino mtwanzi wake.’ Abaho nie wong'homa, ila gweye wokuleka uwe mgima. \v 13 Walongele kamba gweye kwa lumbu jangu, avo sama yako gweye wondeka niwe mgima na kunhendele ganogile.” \v 14 Ablam viyavikile Misili, Wamisili wamona Salai kamba kakala mtwanzi yanogile ng'hani. \v 15 Na salange wa Falao\f + \fr 12:15 \fr*\fk Falao \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mndewa wa Misili.\fqa*\f* viwamuwene, wamtogola haulongozi wake. Avo Falao kamsola kamgala kuding'anda jake da kindewa giladi yawe imwe wa watwanzi zake. \v 16 Sama yake, Falao kamtendela Ablam ganogile, kamgwelela madale ga ng'hondolo, menhe, ng'ombe, mhunda, nyakadala, na ngamia. \p \v 17 Ila MNDEWA kamtoa Falao na mitamu ihile ng'hani, heyo hamoja na wanhu wa ng'anda yake, sama ya Falao kumsola Salai mtwanzi wa Ablam. \v 18 Avo Falao kamkema Ablam, kamulongela, “Choni kino chuunitendele? Habali hunilongele kamba heyo kakala mtwanzi wako? \v 19 Habali ulongile kamba kakala lumbu jako, na kunileka nie nimsole yawe mtwanzi wangu? Mtwanzi wako ino hano, msole uchole!” \v 20 Abaho Falao kawalagiza wanhu zake wamsegeze Ablam na kumulava hanze ya isi ija, heyo hamoja na mtwanzi wake na kila kinhu kiyakalilenacho. \c 13 \s1 Ablam na Loti Wokiinega \p \v 1 Avo Ablam kahalawa Misili kachola Negebu, heyo hamoja na mtwanzi wake na kila kinhu kiyakalilenacho, na Loti kachola hamoja na heyo. \v 2 Ablam kakala munhu mgoli ng'hani, kakala na ng'hondolo, menhe, ng'ombe, na madini ga feza na zahabu. \v 3 Kulawa Negebu kabita hanhu hamwe mbaka hayagwe na kuvika Beteli, hagatigati mwa Beteli na Ai ako kuikalile hema yake kipigiti kibitile, \v 4 hanhu hayazengile kilingo cha kulavila nhosa haichanduso. Ablam kamtambikila MNDEWA haja. \p \v 5 Loti, ayo yacholile hamoja na Ablam, vivija kakala na madale ga ng'hondolo, menhe, ng'ombe na mahema. \v 6 Avo isi haiwatoshile hewo wabili kukala hamoja, kwavija wakala na madale makulu ng'hani ga wang'onyo. \v 7 Na ngomba izuka hagatigati ya wachunga wang'onyo wa Ablam na wachunga wang'onyo wa Loti. Kipigiti hicho Wakanaani na Wapelizi vivija wakala wokala muisi ija. \v 8 Avo Ablam kamulongela Loti, “Sambikuwe na ngomba hagatigati yangu nie na gweye, ama hagatigati ya wachunga wako na wangu, kwavija tweye twa ndugu. \v 9 Isi ino yose ya haulongozi wako. Natuinege. Kamba uhachola mkono wa ukumoso, nie nochola mkono wa ukulume. Na kamba uhachola mkono wa ukulume, nie nochola mkono wa ukumoso.” \p \v 10 Loti kalola na kujona bawe da Yolodani dikala na mazi bwando kila hanhu, mnzila ya kuchola mkiwambo cha Soali, dikala kamba kihati cha MNDEWA,\f + \fr 13:10 \fr*\fk Kihati cha MNDEWA\fk*\ft kicho Kihati cha Edeni.\ft*\f* ama kamba isi ya Misili. Mbuli ino ilawilila kipigiti MNDEWA viyakalile yang'hali hanavibananga viwambo va Sodoma na Gomola. \v 11 Avo Loti kasagula bawe jose da Yolodani, avo kachola ng'ambu ya ulawilo wa zua. Vino vivo wanhu wano wabili viwaigolile. \v 12 Ablam kakala muisi ya Kanaani, na Loti kakala hagatigati ya miwambo ya idibawe na kwika ng'hambi yake behi na Sodoma. \v 13 Wanhu wa Sodoma wakala wehile ng'hani na wakala womtendela MNDEWA vilozo vikulu ng'hani. \s1 Ablam Kochola Hebloni \p \v 14 Loti viyasegele, MNDEWA kamulongela Ablam, “Lola kulawa aho hauli, ulole ng'ambu zose. \v 15 Isi ino yose iuyona nokugwelela gweye na lukolo lwako, na yowa yako mazua gose. \v 16 Nolutenda lukolo lwako luwe kamba timbwisi da isi, avo kamba munhu yoyose yodaha kudipeta timbwisi, vivija lukolo lwako lodahika kupetigwa. \v 17 Genda, ubite muisi yose ulole utali wake na ugazi wake, kwavija nie nokugwelela isi ino yose.” \v 18 Avo Ablam kaikunza hema yake kachola kukala behi na mibiki mikulu ya mwaloni ya munhu imwe yakemigwe Mamle ako mkiwambo cha Hebloni, ako kuyamzengele MNDEWA kilingo cha kulavila nhosa. \c 14 \s1 Ablam Komkombola Loti \p \v 1 Mkipigiti cha mndewa Amlafeli wa Shinali,\f + \fr 14:1 \fr*\fk Shinali\fk*\ft iyo isi ya Babelonia.\ft*\f* mndewa Alioki wa Elasali, mndewa Kedolaomeli wa Elamu, na mndewa Tidali wa Goimu, \v 2 wandewa wano watenda ng'hondo na mndewa Bela wa Sodoma, mndewa Bilisha wa Gomola, mndewa Shinabi wa Adima, mndewa Shemeba wa Seboimu, na mndewa wa Bela ama mtwaga diyagwe Soali. \v 3 Wandewa wano watano wawaduganya hamoja asikali zao Mdibonde da Sidimu, ajo dikemigwe Bahali ya Munyu. \v 4 Wakala hasi ya utawala wa mndewa Kedolaomeli mkipigiti cha milao longo dimwe na mibili, ila mmulao wa longo dimwe na midatu, wainega na heyo. \v 5 Mmulao wa longo dimwe na mine, mndewa Kedolaomeli na wandewa wakalile hamoja na heyo weza na kuwahuma Walefai ako Ashitelosi-Kalinaimu, Wazuzi ako Hamu, Waemi ako Shawe-Kiliasaimu, \v 6 na Waholi muisi ya vigongovigongo ya Seili mbaka Eli-Palani behi na luwala. \v 7 Abaho wahinduka kukisogo na kuchola Kadeshi, itangigwe mtwaga diyagwe Eni-Mishipati. Waisola isi yose ya Waamaleki, na kuwahuma Waamoli wakalile wokala mkiwambo cha Hasasoni-Tamali. \p \v 8 Abaho wandewa wa Sodoma, Gomola, Adima, Seboimu, na Bela wawaduganya asikali zao sama ya kutenda ng'hondo Mdibonde da Sidimu na kugomba na \v 9 Kedolaomeli mndewa wa Elamu, Tidali mndewa wa Goimu, Amlafeli mndewa wa Shinali, na Alioki mndewa wa Elasali. Wandewa wane wagomba na wandewa watano. \v 10 Bonde da Sidimu dikala dimemile mikolongo ya lami, na iwandewa wa Sodoma na Gomola hamoja na asikali zao viwakimbile kulawa hana ing'hondo, wanhu wayagwe walagalila mmikolongo hiyo, na wanhu wasigale wakimbilila kuvigongo. \v 11 Waja iwandewa wane wasola kila kinhu kulawa Sodoma na Gomola, wasola na vakuja, abaho wachola. \v 12 Loti, mwana wa ndugu yake Ablam, kakala yokala Sodoma, avo wamsola heyo na vinhu vake vose. \p \v 13 Abaho munhu imwe yakalile yahonyokwe, keza na kumulongela Ablam Mueblania. Ablam kakala yokala behi na mibiki mikulu ya mwaloni ya munhu imwe yakemigwe Mamle Mwamoli, ndugu wa Eshikoli na Aneli, awo wose wakalile hamoja na Ablam. \v 14 Ablam viyahulike kamba ndugu yake kagogigwa, kawakema wanhu wa ng'hondo mia ndatu na longo dimwe na wanane hang'hambi yake, wanhu waleligwe mng'anda yake, kawakoleleza waja iwandewa wane mbaka mkiwambo cha Dani. \v 15 Viwavikile haja Ablam kawagola wanhu zake mmadalemadale. Viivikile ikilo, wawavamhila waja iwandewa wane na kuwahuma. Kawawinga mbaka kiwambo cha Hoba, kasikazi ya wambo da Damaski. \v 16 Avo kavibweza vinhu vose vikalile visoligwe, na kum'bweza Loti ndugu yake na vinhu vake, hamoja na watwanzi na wanhu wayagwe. \s1 Melikizedeki Kommoteza Ablam \p \v 17 Ablam viyabwelile kipigiti viyeshile kumuhuma Kedolaomeli na wandewa wayagwe wakalile na heyo, mndewa wa Sodoma keza kuiting'hana na heyo Mdibonde da Shawe, ajo vivija dikemigwe Bonde da Mndewa. \v 18 Na Melikizedeki, mndewa wa Salemu na mkulu wa nhambiko wa Mulungu Mkulu Ng'hani, kamgalila Ablam mkate na divai, \v 19 kammoteza, na kumulongela, “Mulungu Mkulu Ng'hani, heyo yalumbile ulanga na isi, yammoteze Ablam! \v 20 Yayenzigwe Mulungu Mkulu Ng'hani, ayo yakutendile gweye uwahume wadumuka zako!” Na Ablam kamgwelela Melikizedeki zaka ya vinhu vose viyabwelile navo. \p \v 21 Mndewa wa Sodoma kamulongela Ablam, “Nigwelele wanhu zangu, ila vinhu vuupatile hiko sigala navo.” \v 22 Ila Ablam kamulongela mndewa wa Sodoma, “Nimduilila MNDEWA, Mulungu Mkulu Ng'hani, yalumbile ulanga na isi, \v 23 kamba sisola kinhu chako chochose, luzi ama luzabi lwa kilatu, giladi sambiulonge, ‘Nie iyo nimtendile Ablam yawe mgoli.’ \v 24 Nie mwenyego sisola kinhu chochose, ila notogola kija kiwadile wanhu zangu, na dija idifungu da wanhu wacholile kung'hondo hamoja na nie, kina Aneli, Eshikoli, na Mamle.” \c 15 \s1 Lagano da Mulungu na Ablam \p \v 1 Abaho usenga wa MNDEWA umwizila Ablam muinzozi, wolonga, “Sambiudumbe, Ablam! Nie nokwimiliza, nhunza yako yowa ng'hulu ng'hani.” \p \v 2 Ila Ablam kalonga, “MNDEWA Mulungu, nhunza yaki inogile yondaunigwelele? Kwavija nie nabule mwana, na muhazi wa ng'anda yangu iyo Eliezeli munhu wa Damaski. \v 3 Kwavija hunigwelele wana, avo nyakadala imwe yali mng'anda yangu iyo yondayawe muhazi wangu.” \p \v 4 Abaho usenga wa MNDEWA umwizila mwanza wa ikabili, ulonga, “Nyakadala ino Eliezeli hawa muhazi wa mali gako, ila mwanago mwenyego iyo yondayawe muhazi wako.” \v 5 MNDEWA kamsola kamulava hanze, kamulongela, “Lola uchana kuulanga, uzipete zinhondo kamba uhadaha. Avo, vino vivo lukolo lwako vondaluwe.” \p \v 6 Ablam kamtamanila MNDEWA, na sama ya nhamanila yake, MNDEWA kampeta heyo kamba kabule uzenzeleganye. \p \v 7 Abaho kamulongela, “Nie iyo MNDEWA nikulavile kulawa isi ya Ulu, ikalile isi ya Wakaldayo, nikugwelele isi ino iwe yako.” \p \v 8 Ila Ablam kalonga, “Gweye, MNDEWA Mulungu, novitangaze kamba isi ino yowa yangu?” \v 9 Avo MNDEWA kamulongela, “Nigalile bogwa wa ng'ombe yali na milao midatu, bogwa wa menhe yali na milao midatu, na songolomi wa ng'hondolo yali na milao midatu, hamoja na hua na nziwa.” \v 10 Ablam kawagala wang'onyo wano wose ha Mulungu, kawakanha nyenza mbilimbili na kuzika mminhongo mibili, na kila lwenza lukiilola na miyage. Ila ndege kawachinja ila hawakanhile mzinyenza. \v 11 Vimhungu waihumulukila imitufi, ila Ablam kawawinga. \p \v 12 Zua vidiswile, Ablam kawasa utulo kakuluza, ziza na bwembe vimgubika. \v 13 MNDEWA kamulongela, “Uvitange kamba lukolo lwako lowa wahenza muisi ya wanhu wayagwe. Ako wowa nyakadala na wotendeligwa gehile mkipigiti cha milao mia nne. \v 14 Ila nousuna undewa uja wondauwatende hewo wawe nyakadala, abaho wolawa na mali bwando. \v 15 Ila gweye koilumba hamoja na wahenga zako mditindiwalo kuno uli na milao bwando. \v 16 Mulelo wa ikane wa lukolo lwako wobwela hano na kutawala isi ino, kwavija kipigiti kino Waamoli bado hawanatenda vilozo vivikile hanhu ha hewo kutagusigwa.” \p \v 17 Zua vidiswile na kilo vikingile, nongo dilava yosi na wenge da moto ukwaka vibita hagatigati ya izinyenza za izinyama. \v 18 Mdizua dija MNDEWA katenda lagano na Ablam, kamulongela, “Nowagwelela lukolo lwako isi ino, kulawa lwanda lwa Misili mbaka Lwanda lwa Yuflati, \v 19 isi ya Wakeni, Wakenizi, Wakadimoni, \v 20 Wahiti, Wapelizi, Walefai, \v 21 Waamoli, Wakanaani, Wagiligashi, na Wayebusi.” \c 16 \s1 Hajili na Sumaili \p \v 1 Salai, mtwanzi wa Ablam, hamulelele wana. Ila Salai kakala na nyakadala wa kitwanzi Mmisili yakemigwe Hajili. \v 2 Avo kamulongela Ablam, “MNDEWA kanizuila nie sambiniwe na wana. Genda ukawase na nyakadala wangu, siku nopata wana kubitila heyo.” Ablam kakitogola kija kiyamulongele Salai. \v 3 Avo Ablam viyeshile kukala milao longo dimwe muisi ya Kanaani, Salai mtwanzi wa Ablam kamsola Hajili Mmisili nyakadala wake wa kitwanzi, kamgwelela Ablam yawe mtwanzi wake. \v 4 Ablam kamwingilila Hajili, na kapata inda. Ila viyavitangile kamba kana inda, Hajili kasonga kumzabuza Salai. \v 5 Abaho Salai kamulongela Ablam, “Gweye iyo kilamso cha gaja gehile gonigaya. Nikugwelela nyakadala wangu, sambi kovitanga kamba kana inda, avo kosonga kunizabuza. MNDEWA yawe mulamula hagatigati yako gweye na nie.” \p \v 6 Ablam kamulongela Salai, “Nyakadala wako ka mmakono gako, tenda chochose chuugelegeza kamba kinoga kumtendela.” Abaho Salai kamtendela gehile Hajili, avo Hajili kamkimbila Salai. \p \v 7 Msenga wa MNDEWA wa kuulanga kam'vika Hajili behi na nzokwe ya mazi mkiwala ikalile hamgwazo wa inzila ya kuchola Shuli. \v 8 Ija imsenga wa MNDEWA wa kuulanga kamuuza, “Hajili, nyakadala wa Salai, kolawa kwahi na kochola kwahi?” \p Hajili kamwidika, kamulongela, “Nomkimbila bibi yangu Salai.” \p \v 9 Ija imsenga wa MNDEWA wa kuulanga kamulongela Hajili, “Bwela ha Salai, uwe nyakadala wake.” \v 10 Abaho kamulongela, “Nokugwelela ng'holo bwando, haduhu munhu yondayadahe kuzipeta. \v 11 Kopata mwana, komkema Sumaili,\f + \fr 16:11 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Sumaili \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Mulungu kohulika.\fqa*\f* kwavija MNDEWA kakihulika kililo cha mgayo wako. \v 12 Ila mwanago kowa kamba mhunda wa kumuhulo, kwavija haduhu munhu yondayadahe kumulongoza. Kowa mdumuka wa kila munhu, na kila munhu kowa mdumuka wake. Heyo kokala kutali na ndugu zake wose.” \p \v 13 Hajili kamgwelela twaga MNDEWA, ayo yalongile na heyo twaga dikemigwa, “Gweye iyo Mulungu unyona nie.” Kwavija kalonga, “Nimona Mulungu yonyona nie” \v 14 Kino kicho kilamso cha sima dija kukemigwa Beeli-Lahai-Loi,\f + \fr 16:14 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Beeli-Lahai-Loi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa sima da mwene ugima, ayo yonyona nie.\fqa*\f* sima hijo da hagatigati ya Kadeshi na Beledi. \p \v 15 Hajili kamulelela mwana Ablam, na Ablam kamgwelela twaga dikemigwa Sumaili. \v 16 Ablam kakala na milao malongo manane na sita kipigiti Hajili viyamulelile Sumaili. \c 17 \s1 Kumbi Utango wa Lagano \p \v 1 Ablam viyakalile na milao malongo tisa na tisa, MNDEWA kamulawilila, kamulongela, “Nie iyo Mulungu Mwene Mhiko. Nitegeleze nie na sambiuwe na mbuli na munhu. \v 2 Noditenda lagano jangu hagatigati yangu nie na gweye, na nie nolongeza lukolo lwako.” \v 3 Ablam kagwa kingubanguba. Abaho Mulungu kamulongela, \v 4 “Noditenda lagano dino na gweye. Nokwika kilagano kamba gweye kowa tata wa ndewa bwando. \v 5 Twaga jako hadikemigwa Ablam,\f + \fr 17:5 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Ablam\fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa tata yenuligwe.\fqa*\f* ila Ablaham,\f + \fr 17:5 \fr*\ft Mkieblania\ft*\fk Ablaham \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa tata wa ndewa bwando.\fqa*\f* kwavija nokutenda gweye kuwa tata wa ndewa bwando. \v 6 Nokutenda wongezeke ng'hani. Lukolo lwako lokwiza kuwa ndewa bwando, na wandewa wolawa kumwako. \p \v 7 “Nodigoga lagano jangu diniilagane na gweye hamoja na lukolo lwako londalwize kulawa mulelo umwe mbaka mulelo uyagwe, na kino chowa kilagano cha gunge na gunge. Mazua gose nie nowa Mulungu wako gweye na Mulungu wa lukolo lwako londalwize. \v 8 Nokugwelela gweye na lukolo lwako isi ino yuukala sambi kamba muhenza. Isi yose ya Kanaani yowa ya lukolo lwako milongo yose, na nie nowa Mulungu wao.” \p \v 9 Mulungu kamulongela Ablaham, “Gweye vivija kolondigwa udigoge lagano jangu, wose gweye na lukolo lwako londalwize. \v 10 Dino dijo lagano jangu na gweye na lukolo lwako londalwize. Kila mbigalo mmwanza wenu kolondigwa yengile kumbi. \v 11 Molondigwa mwingizigwe kumbi, na chowa kilaguso cha lagano hagatigati yangu nie na mweye. \v 12 Kulawa sambi kolondigwa umwingize kumbi kila mwana mbigalo kipigiti yahavikiza mazua manane, nyakadala yaleligwe mng'anda yako na nyakadala yaguligwe kulawa ha wahenza awo walekile kulawa mulukolo lwako. \v 13 Kila mbigalo kolondigwa yengizigwe kumbi, na mbuli ino yowa kilaguso cha lukuli kulagusa kamba lagano jangu diniilagane na gweye dowa lagano da digunge. \v 14 Mbigalo yalekile kwingila kumbi, heyo hapetigwa kuwa munhu wangu, kwavija hadigogile lagano jangu.” \p \v 15 Vivija Mulungu kamulongela Ablaham, “Kulawa sambi sambiumkeme mtwanzi wako twaga dikemigwa Salai, ila twaga jake dowa Sala.\f + \fr 17:15 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Sala \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mndele wa mndewa.\fqa*\f* \v 16 Nommoteza, na nokugwelela mwana kubitila heyo. Nommoteza, na heyo kowa mama wa ndewa bwando, na wandewa wa wanhu wolawa kumwake.” \p \v 17 Ablaham kagwa kingubanguba, kaseka, na kuilongela mwenyego, “Munhu yali na milao mia kodaha kulela mwana? Sala yali na milao malongo tisa kodaha kulela mwana?” \v 18 Ablaham kamulongela Mulungu, “Habali sambiumuleke Sumaili yawe muhazi wangu?” \p \v 19 Ila Mulungu kamulongela, “Bule, mtwanzi wako Sala kokulelela mwana, na gweye komgwelela twaga Isaka.\f + \fr 17:19 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Isaka \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kiseko.\fqa*\f* Lagano jangu noditenda na heyo hamoja na lukolo lwake londalwize. Dino dowa lagano da digunge. \v 20 Mmbuli ya Sumaili, nigahulika gaja gaulondile, avo nommoteza na kumgwelela wana bwando na lukolo bwando. Heyo kowa tata wa wana wa mndewa longo dimwe na wabili, na lukolo lwake lowa undewa mkulu. \v 21 Ila lagano jangu noditenda na Isaka, ayo Sala yondayakulelele gweye mkipigiti kamba kino cha mulao ukwiza.” \v 22 Viyeshile kulonga na heyo, Mulungu kachola uchana kulawa ha Ablaham. \p \v 23 Mdizua didija Ablaham kamsola mwanage Sumaili na wambigalo wose waleligwe mng'anda yake na waja waguligwe, kawengiza kumbi, kamba Mulungu viyamulongele. \v 24 Ablaham kakala na milao malongo tisa na tisa kipigiti viyengizigwe kumbi, \v 25 na mwanage Sumaili kakala na milao longo dimwe na midatu. \v 26 Ablaham na mwanage Sumaili, wose wabili wengizigwa kumbi mdizua dimwe. \v 27 Na kila mbigalo yali mmulango wa Ablaham, nyakadala yaleligwe mng'anda yake na nyakadala yaguligwe kulawa ha wahenza, wengila kumbi hamoja na heyo. \c 18 \s1 Ablaham Kokwikiligwa Kilagano cha Kupata Mwana \p \v 1 MNDEWA kamulawilila Ablaham behi na mibiki mikulu ya mwaloni ya munhu imwe yakemigwe Mamle kipigiti viyakalile hanhu ha kwingilila muihema yake mkipigiti cha keakea da imisi. \v 2 Ablaham kenula meso gake, kawona wanhu wadatu wema behi na heyo. Viyawawene, hima kalawa hanhu ha kwingilila muihema yake kawakimbilila na kuwafugamila mavindi kainamila mbaka hasi haulongozi wao. \v 3 Kalonga, “Mndewa wangu, kamba nipata ngekewa hameso gako, sambiunibite mtumigwa wako. \v 4 Beta niwalagizile mazi mnave magulu genu, na muhumule hasi ya m'biki uno, \v 5 niwagwelele kinhu cha kuja mpate mhiko abaho mgendelele na mwanza wenu, kwavija mmwizila mtumigwa wenu.” \p Na hewo walonga, “Tenda kamba vuulongile.” \p \v 6 Ablaham hima kengila mdihema kamulongela Sala, “Hima, sola gunia da usage wako unogile woke mikate.” \v 7 Abaho Ablaham kakimbila kuchola mdidale da ng'ombe, kasola mwanang'ombe yanonile na kumgwelela mtumigwa, na heyo kamchinja himahima na kumsasala. \v 8 Ablaham kasola mtindi, matombo ga ng'ombe, na nyama ya mwanang'ombe iyamsasale, kawekila haulongozi wao. Kipigiti viwakalile woja, Ablaham kema behi nao, hasi ya um'biki. \p \v 9 Abaho wamuuza, “Kakwahi mtwanzi wako Sala?” \p Na heyo kawedika, “Ka haja mgati ya idihema.” \p \v 10 Imwe mmwanza wao kamulongela Ablaham, “Kweli nokubwelela mkipigiti kamba kino cha mulao ukwiza, na mtwanzi wako Sala kowa na mwana.” \p Sala kakala hachugu chake yotegeleza, hanhu ha kwingilila mdihema. \v 11 Ablaham na Sala wakala wavyele ng'hani, na kipigiti cha Sala kupata wana kikala kimalile. \v 12 Avo Sala kaseka munda kwa munda, yolonga, “Vodahikaze kikongwe kamba nie mhate ndeng'ha ino, ihawa na mbigalo wangu vivija m'vyele ng'hani?” \p \v 13 Abaho MNDEWA kamuuza Ablaham, “Habali Sala yoseka na kulonga, ‘Kweli nie nodaha kupata mwana kipigiti kino cha uvyele?’ \v 14 Hana mbuli ileka kudahika ha MNDEWA? Nokubwelela mkipigiti kamba kino cha mulao ukwiza, na Sala kowa na mwana.” \p \v 15 Sala kadumba, avo kabela na kulonga, “Nie sisekile.” \p Ila heyo kamulongela, “Ona, kuseka.” \s1 Ablaham Koditambikila Wambo da Sodoma \p \v 16 Abaho waja iwanhu wenuka haja hawakalile, walongoza nzila ya Sodoma, na Ablaham kachola hamoja na hewo giladi yawasindikize. \v 17 Abaho MNDEWA kalonga mngelegeza, “Nimfise Ablaham kija kinilonda kutenda? \v 18 Kwavija lukolo lwake lowa undewa wene mhiko, na kubitila heyo ndewa zose zili muisi zomotezwa. \v 19 Nie nimsagula heyo giladi yawafundize wanage na wanhu wali mng'anda yake na waja wondawavumbuke hamwande kuigoga nzila yangu mkugatenda ganogile na galibule uzenzeleganye, giladi nie, MNDEWA, nizitende mbuli zose ziniilagane nayo.” \p \v 20 Abaho MNDEWA kamulongela Ablaham, “Mbuli zihile za Sodoma na Gomola zibanza ng'hani na vilozo vao viwa vikulu ng'hani. \v 21 Nohumuluka hasi nilole kamba sang'hano zao zowotenda ziha kamba vija vinihulike. Kamba ihawa sio, novitanga.” \p \v 22 Abaho waja iwanhu wabili wahalawa wachola Sodoma, ila MNDEWA kasigala na Ablaham. \v 23 Ablaham kamkwenhukila MNDEWA kamuuza, “Kweli kom'bananga munhu yalibule uzenzeleganye hamoja na munhu yali na uzenzeleganye? \v 24 Kamba hana wanhu malongo matano mdiwambo walibule uzenzeleganye, kodibananga wambo jose? Huleka kudibananga idiwambo giladi wanhu waja malongo matano wakomboligwe? \v 25 Sambiutende kamba avo, kumkoma munhu yalibule uzenzeleganye hamoja na munhu yali na uzenzeleganye, ama kumtendela munhu yalibule uzenzeleganye galingile na gaja ga munhu yali na uzenzeleganye. Sambiutende avo, Mulamula wa ulumwengu wose halondigwa yawebule uzenzeleganye?” \p \v 26 MNDEWA kalonga, “Kamba nihawavika wanhu malongo matano walibule uzenzeleganye mdiwambo da Sodoma, wambo jose nodileka kudibananga sama yao.” \p \v 27 Ablaham kamuuza mwanza uyagwe, “Chonde, Mndewa, nigele kumgongo avija vinigendelela kukuuza, nie si kinhu, ila timbwisi na mitozi. \v 28 Ila kamba uhawavika wanhu malongo mane na watano walibule uzenzeleganye, kodibananga idiwambo kwavija viwahunguke wanhu watano?” \p MNDEWA kamwidika, “Kamba nihawavika wanhu malongo mane na watano walibule uzenzeleganye, sidibananga.” \p \v 29 Ablaham kamuuza mwanza uyagwe, “Vilihi kamba uhawavika wanhu malongo mane?” \p MNDEWA kamwidika, “Sidibananga idiwambo kamba nihawavika wanhu malongo mane.” \p \v 30 Ablaham kalonga, “Chonde, sambiwone lusango, Mndewa, ila leka nikuuze mwanza uyagwe. Vilihi kamba uhawavika wanhu malongo madatu weiyeka walibule uzenzeleganye?” \p MNDEWA kamwidika, “Sidibananga idiwambo kamba nihawavika wanhu malongo madatu.” \p \v 31 Ablaham kalonga, “Chonde, Mndewa, nigele kumgongo avija vunigendelela kukuuza. Vilihi kamba uhawavika wanhu malongo mabili walibule uzenzeleganye?” \p MNDEWA kamwidika, “Sidibananga idiwambo kamba nihawavika wanhu malongo mabili walibule uzenzeleganye.” \p \v 32 Ablaham kalonga, “Chonde, sambiwone lusango, Mndewa, nokuuza mwanza uno tu. Vilihi kamba uhawavika wanhu longo dimwe weiyeka walibule uzenzeleganye?” \p MNDEWA kamwidika, “Sidibananga idiwambo kamba nihawavika wanhu longo dimwe walibule uzenzeleganye.” \v 33 Viyeshile kulonga na Ablaham, MNDEWA kachola, na Ablaham kabwela ukae. \c 19 \s1 Vilozo va Sodoma \p \v 1 Wasenga wabili wa Mulungu wa kuulanga wavika Sodoma mkipigiti cha ichungulo, na Loti kakala yakalile hana ulwivi lwa idiwambo. Loti viyawawene, kenuka kachola kuwabokela, kafugama mavindi kainamila mbaka hasi. \v 2 Kalonga, “Chonde, wandewa zangu, bagukeni kuing'anda ya mtumigwa wenu mganave magulu genu abaho muwase, na ihavika imitondo mogendelela na mwanza wenu.” \p Na hewo wamwidika, “Bule, towasa bahano hana ulubuga.” \p \v 3 Ila kawagong'ondeza ng'hani, hakimambukizo, wachola hamoja na heyo na kwingila mng'anda yake. Loti kawalongela watumigwa zake wawatendele mandia iwahenza, avo wawokela mikate ilibule mela, na hewo waja. \p \v 4 Kipigiti iwahenza hawanachola kuwasa, wanhu wose kulawa ng'ambu zose za idiwambo da Sodoma waizunguluka ing'anda, wadodo na wakulu. \v 5 Wamkema Loti na kumuuza, “Wakwahi wanhu wezile kumwako ichungulo ino? Walave hanze kumwetu giladi tuwawase.” \p \v 6 Loti kalawa hanze, kahinda ulwivi hachugu chake. \v 7 Kawalongela, “Viha hivo, wambwiga zangu, sambimtende mbuli zino zihile! \v 8 Loleni, nna wandele zangu wabili wang'hali hawanawasa na mbigalo. Beteni niwalavile hanze muwatendele vumulonda. Ila sambimuwatende mbuli wanhu wano. Kwavija weza mng'anda yangu.” \p \v 9 Ila hewo wamulongela Loti, “Segele hano.” Abaho wailongela, “Munhu ino keza hano kamba muhenza na sambi kolonda kuwa mulamula!” Abaho wamulongela Loti kabili, “Tokutenda gweye gehile kubanza hewo.” Wamkunhiza Loti na kum'bweza kisengelenyuma wakala behi na kulubomola ulwivi. \v 10 Ila waja iwanhu wabili wakalile mng'anda wauvugula ulwivi wagolosa makono gao na kumkwenhela Loti mng'anda abaho wahinda ulwivi. \v 11 Waja iwanhu wakalile hanze ya ulwivi lwa ing'anda wageligwa umbugumbugu giladi sambiwadahe kulona ulwivi, wose wadodo na wakulu. \s1 Loti Kosegela Sodoma \p \v 12 Waja iwanhu wabili wamulongela Loti, “Hana ndugu yako hano mdiwambo? Wakwe zako, wanago wakitwanzi na wakimbigalo, ama munhu yoyose yali ndugu yako? Walave kunze ya idiwambo, \v 13 kwavija tohabananga hanhu hano. MNDEWA kahulika mbuli zihile ng'hani zowotenda wanhu wa wambo dino, avo katulagiza tweye tudibanange.” \p \v 14 Avo Loti kachola na kuwalongela wakwe zake, awo wakalile wakasono wa wandele zake, kawalongela, “Hima, laweni hanhu hano, kwavija MNDEWA ka mmabehi kudibananga wambo dino.” Ila wakwe zake wagiza kotenda uponela. \p \v 15 Mkipigiti cha nzogolo zikwika, wasenga wa Mulungu wa kuulanga wamulopoza Loti, walonga, “Lopola, msole mtwanzi wako na wandele zako wabili wali hano, ama kokwangama kipigiti idiwambo dihabanangigwa.” \v 16 Loti kasinhasinha. Ila waja iwanhu wabili wamgoga mkono wake, na mkono wa mtwanzi wake, na wandele zake wabili na kuwalava hanze ya idiwambo, kwavija MNDEWA kakala yowonela bazi. \v 17 Abaho imwe wa wasenga wa Mulungu wa kuulanga kamulongela, “Kimbila uuhonye ugima wako! Sambiulole kukisogo ama sambiwime hanhu hohose kubonde. Kimbilila kumigongo, giladi sambiukomigwe.” \p \v 18 Ila Loti kawalongela, “Bule, chonde, wandewa zangu! \v 19 Mtumigwa wenu kapata ngekewa hameso genu. Mweye mundagusila nie unozi mkulu mkuukombola ugima wangu. Ila migongo ya kutali ng'hani, mwangalo uno wonivika na nodanganhika kipigiti sinavika kuja. \v 20 Lola, hana kiwambo hano kili behibehi. Beta nikimbilile hiko. Kiwambo kidodo ng'hani, nihonye ugima wangu!” \p \v 21 Kamulongela, “Vinoga ng'hani, nikuhulika. Sikibananga ikiwambo chuulonga. \v 22 Hima! Kimbilila! Kwavija sitenda kinhu chochose mbaka vondauvike hiko.” \p Kwavija Loti kakikema kidodo, avo kiwambo kija kikemigwa Soali.\f + \fr 19:22 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Soali \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kidodo.\fqa*\f* \s1 Miwambo ya Sodoma na Gomola Yobanangigwa \p \v 23 Zua dikala disimbuke kipigiti Loti viyavikile mkiwambo cha Soali. \v 24 Abaho MNDEWA kauhumulusa moto na baluti kulawa kuulanga mmiwambo ya Sodoma na Gomola. \v 25 Kaibananga imiwambo na idibawe jose, hamoja na wanhu wose wakalile muja mmiwambo na miche yose ikalile muja mdibawe. \v 26 Ila mtwanzi wa Loti kahinduka kukisogo, avo kagaluka nguzo ya munyu. \p \v 27 Imitondo iyagwe Ablaham hima kachola hanhu hayakalile yemile haulongozi wa MNDEWA. \v 28 Kalola ng'ambu ya Sodoma na Gomola na idibawe jose, kona yosi dofuka kulawa muisi, kamba yosi da tanuli. \v 29 Ila Mulungu viyaibanange imiwambo ya kudibawe ako kuyakalile yokala Loti, kazigelegeza nhambiko za Ablaham, na kumkombola Loti kulawa mdihekaheka da ubananzi. \s1 Simbuko da Wamoabu na Waamoni \p \v 30 Loti na wandele zake wabili wahalawa mkiwambo cha Soali na kukala muisi ya migongo, kwavija kadumba kukala Soali. Heyo na wandele zake wabili wakala mmhango. \v 31 Ija imndele mkulu kamulongela mdodo wake, “Tata wetu m'vyele, na haduhu munhu muulumwengu wose wa kutusola tweye giladi tupate wana kamba viili ha wanhu wose. \v 32 Avo izo tumng'weze ugimbi tata wetu, abaho tuwase nayo, giladi tupate wana kubitila heyo, na lukolo lwetu lugendelele.” \v 33 Avo wamng'weza tataao ugimbi ikilo ija, na ija imndele mkulu kengila mmhango na kuwasa na tataake. Ila tataake havitangile kipigiti mndele wake viyatambalale ama viyenuke. \p \v 34 Zua diyagwe ija imndele mkulu kamulongela mdodo wake, “Ikilo ibitile niwasa na tataangu. Beta tumng'weze ugimbi kabili tataetu ikilo ya lelo, na gweye uwase nayo, giladi tupate wana kubitila heyo.” \v 35 Avo vivija wamng'weza ugimbi tataao ikilo ija, na ija imndele mdodo kengila mmhango na kuwasa na tataake. Vivija tataake havitangile kipigiti mndele wake viyatambalale ama viyenuke. \v 36 Avo wandele wose wabili wa Loti wapata inda kubitila tataao. \v 37 Ija imndele mkulu kapata mwana mbigalo, kamgwelela twaga dikemigwa Moabu. Heyo iyo muhenga wa Wamoabu wa lelo.\f + \fr 19:37 \fr*\fk Wamoabu wa lelo \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Wamoabu wa kipigiti vichandikigwe kitabu kino.\fqa*\f* \v 38 Vivija na ija imndele mdodo kapata mwana mbigalo, kamgwelela twaga dikemigwa Ben-Ami. Heyo iyo muhenga wa Waamoni wa lelo. \c 20 \s1 Ablaham na Abimeleki \p \v 1 Ablaham kasegela kulawa Mamle kachola muisi ya Negebu na kukala hagatigati ya isi za Kadeshi na Shuli. Abaho kasegela kachola kukala mdiwambo da Gelali mkipigiti kidodo, \v 2 hanhu haja Ablaham kuyamulongile Sala mtwanzi wake, “Ino iyo lumbu jangu.” Abaho Abimeleki mndewa wa Gelali kamsola Sala na kumtenda kuwa mtwanzi wake. \v 3 Ila ikilo imwe Mulungu kamulawilila Abimeleki muinzozi, kamulongela, “Kodanganhika sama ya imtwanzi yuumsolile, kwavija kumsola mtwanzi wa munhu.” \p \v 4 Abimeleki hamkwenhukile ija imtwanzi, avo kalonga, “Mndewa, kolonda kuwabananga wanhu walibule uzenzeleganye? \v 5 Ablaham mwenyego kalonga kamba heyo kakala lumbu jake, na imtwanzi kalonga vivija. Nitenda vino na nia inogile, na sitendile mbuli ihile.” \p \v 6 Abaho Mulungu kamulongela muinzozi, “Ona, nivitanga kamba kutenda vino na nia inogile, avo nikwimiliza giladi sambiunitende vilozo. Kino kicho kilamso kamba sikulekile umkwase. \v 7 M'bweze mtwanzi wa munhu, kwavija mbigalo wake muhokozi, na heyo kokutambikila na gweye kowa mgima. Ila kamba hum'bwezile, uvitange kamba gweye na wanhu zako wose modanganhika.” \v 8 Imitondo ng'hani ya zua diyagwe, Abimeleki kawakema wakulu zake wose na kuwalongela gaja galawilile, na hewo wadumba ng'hani. \v 9 Abaho Abimeleki kamkema Ablaham, kamulongela, “Kututendela choni? Mbuli yaki ihile inikutendile mbaka kugala nhaguso ng'hulu kumwangu nie na muundewa wangu? Kunitendela vinhu havilondigwe kutendeka. \v 10 Habali utendile gano?” \p \v 11 Ablaham kamwidika, kamulongela, “Nitenda vino kwavija nigelegeza kamba wanhu wa isi ino wabule kidumbo cha Mulungu, avo wodaha kung'homa sama ya mtwanzi wangu. \v 12 Kweli heyo lumbu jangu, kwavija tweye twa wana wa tata imwe, ila kila munhu kana mamaake. Na nie nimsola heyo yawe mtwanzi wangu. \v 13 Mulungu viyanikemile kulawa mng'anda ya tataangu, nimulongela mtwanzi wangu, ‘Kamba uhaninogela nie, kila hanhu hatuchola, mulongele kila munhu kamba nie iyo lumbu jako.’ ” \p \v 14 Abaho Abimeleki kasola ng'hondolo na ng'ombe, na nyakadala wakitwanzi na wakimbigalo kamgwelela Ablaham, na kum'bwezela Sala mtwanzi wake. \v 15 Abimeleki kamulongela Ablaham, “Isi ino yose yangu nie, kala hanhu hohose haulonda.” \v 16 Abaho kamulongela Sala, “Nimgwelela lumbu jako vidanga alufu imwe va feza haulongozi wa wanhu wose wali hamoja na gweye, giladi kugubika mbuli zihile zinikutendele, na kila munhu kovitanga kamba hutendile mbuli ihile.” \p \v 17 Abaho Ablaham katambika ha Mulungu. Mulungu kamuhonya Abimeleki na mtwanzi wake na nyakadala zake wa kitwanzi giladi wadahe kupata wana kabili. \v 18 Kwavija MNDEWA kakala yazifungile inda za wanhu wose wali mng'anda ya Abimeleki sama ya Sala, mtwanzi wa Ablaham. \c 21 \s1 Mvumbuka ya Isaka \p \v 1 MNDEWA kamgwelela Sala ngekewa kamba viyalongile, na kamtendela Sala kija kiyamwikile kilagano. \v 2 Sala kapata inda na kumulelela Ablaham mwana mbigalo muuvyele wake, mkipigiti kikija Mulungu kiyamwikile kilagano. \v 3 Ablaham kamgwelela imwana twaga dikemigwa Isaka,\f + \fr 21:3 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Isaka \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kiseko.\fqa*\f* \v 4 na Isaka viyakalile na mazua manane, Ablaham kamwingiza kumbi, kamba Mulungu viyamulagize. \v 5 Ablaham kakala na milao mia kipigiti Isaka viyavumbuke. \v 6 Sala kalonga, “Mulungu kanigalila kiseko, na kila munhu yohulika mbuli ino koseka hamoja na nie. \v 7 Yalihi yahadahile kumulongela Ablaham kamba Sala yahakong'heze wana? Ila nimulelela mwana muuvyele wake.” \p \v 8 Mwana kakula, na kulekezwa kong'ha, na mdizua diyalekezwe kong'ha, Ablaham katenda lusona lukulu. \s1 Hajili na Sumaili Wowingigwa \p \v 9 Ila Sala kamona mwanage Ablaham, yalelile na Hajili Mmisili, yotenda uponela. \v 10 Avo kamulongela Ablaham, “Muwinge nyakadala ino hamoja na mwanage, kwavija mwana wa nyakadala ino halondigwa kuhala hamoja na mwanangu Isaka.” \v 11 Mbuli ino ikala ihile ng'hani hameso ga Ablaham, kwavija Sumaili vivija kakala mwanage. \v 12 Ila Mulungu kamulongela Ablaham, “Sambiwone giogio sama ya imwana na nyakadala wako Hajili. Tegeleza kila chondayakulongele Sala mtwanzi wako, kwavija lukolo lwako unikile kilagano nagwe lolawilila kubitila Isaka. \v 13 Vivija nomtenda mwana wa nyakadala wako yawe undewa. Kwavija heyo vivija mwanago.” \p \v 14 Imitondo iyagwe, Ablaham kasola mandia na kibuyu cha mazi kitendigwe na kwembe, kamgwelela Hajili. Kavibasika mmaega gake na kumuleka yachole hamoja na imwana. Kachola na kuzungulukazunguluka mkiwala cha Beeli-Sheba. \v 15 Mazi vugamalile, kamwika imwana mkitutua \v 16 na kukala hasi utali wa kwasa msale kulawa haja hayakalile imwana. Kalonga munda kwa munda, “Silonda kumona mwanangu viyodanganhika.” Kipigiti viyakalile haja, kasonga kulila na dizwi kulu. \p \v 17 Na Mulungu kadihulika dizwi da immhale, na msenga wa Mulungu wa kuulanga kamkema Hajili kamulongela, “Hajili, kolilila choni? Sambiudumbe kwavija Mulungu kadihulika dizwi da immhale haja hayali. \v 18 Mwinule imwana, umgoge mkono kwavija kulawa kumwake wolawa wanhu bwando wondawawe undewa mkulu.” \v 19 Abaho Mulungu kagagubula meso gake, kachona kisima cha mazi. Avo kachola na kukimemeza mazi ikibuyu na kumgwelela imwana yang'we. \v 20 Mulungu kakala hamoja na ija imwana, kipigiti cha makuzi gake. Kakala mkiwala na kakala galu wa kusaka wang'onyo na mhinde na misale. \v 21 Viyakalile yokala mkiwala cha Palani, mamaake kamsolela mtwanzi kulawa muisi yake ya Misili. \s1 Ablaham na Abimeleki Wokwika Lagano \p \v 22 Kipigiti kija Abimeleki na Fikoli, mkulu wa asikali zake, wamulongela Ablaham, “Mulungu ka hamoja na gweye mmbuli zose zuutenda. \v 23 Avo niduilile hano haulongozi wa Mulungu, kamba hunivwizila nie, ama wanangu, ama lukolo lwangu. Nilagusile nie na wanhu wose wa isi yuukala kamba muhenza unhu uuja unikulagusile gweye.” \p \v 24 Ablaham kalonga, “Noiduila.” \p \v 25 Abaho Ablaham kamtwanganikila Abimeleki mmbuli ya sima da mazi diwadibokonye watumigwa wa Abimeleki. \v 26 Abimeleki kalonga, “Simtangile yatendile mbuli ino, gweye hunilongele, uno uwo mwanza wangu wa ichanduso kuihulika mbuli ino.” \v 27 Abaho Ablaham kamgwelela Abimeleki ng'hondolo, menhe, na ng'ombe, na wanhu wano wabili watenda lagano. \v 28 Ablaham kabagula mabogwa saba ga ng'hondolo kulawa mdidale jake da wang'onyo. \v 29 Abimeleki kamuuza Ablaham, “Nhegulo yake choni mabogwa gano saba ga ng'hondolo yuuwabagule?” \p \v 30 Ablaham kamwidika Abimeleki, kamulongela, “Wabokele ng'hondolo wano saba kulawa mumkono wangu, wawe usindila kamba sima dino nidihimba nie.” \v 31 Avo hanhu haja hakemigwa Beeli-Sheba,\f + \fr 21:31 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Beeli-Sheba \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa sima da kiduilo \fqa*\ft ama \ft*\fqa sima da saba \fqa*\ft kwavija Ablaham kaiduila kumgwelela Abimeleki ng'hondolo saba.\ft*\f* kwavija wanhu wabili watenda kiduilo. \p \v 32 Viweshile kutenda lagano haja Beeli-Sheba, Abimeleki na Fikoli, mkulu wa asikali zake, wabwela kuisi ya Wafilisti. \v 33 Abaho Ablaham kahanda mdai ako Beeli-Sheba na kumtambikila MNDEWA, Mulungu wa digunge. \v 34 Na Ablaham kakala kamba muhenza muisi ya Wafilisti mkipigiti kitali. \c 22 \s1 Ablaham Kogezigwa \p \v 1 Vuzimalile mbuli zino, Mulungu kamgeza Ablaham, kamulongela, “Ablaham!” \p Na heyo kedika, “Nie hano.” \p \v 2 Mulungu kamulongela, “Msole mwanago Isaka, ayo yaleligwe yeiyeka, ayo yuumnogele ng'hani, uchole kuna iisi ya Molia, ukamulave nhosa ya kulukuza kuna idigongo dondanikulagusile.” \p \v 3 Avo Ablaham kalamuka imitondo ng'hani, kakanha ngodi za kulukuzila ija inhosa. Katandika mhunda wake, na kuwasola watumigwa zake wabili hamoja na mwanage Isaka. Kahalawa na kuchola hanhu hayamulongele Mulungu. \v 4 Zua da ikadatu Ablaham kalola na kuhona haja ihanhu kutalitali. \v 5 Abaho Ablaham kawalongela waja iwatumigwa zake, “Kaleni hano na iwamhunda. Nie na immhale tochola haja, totambika abaho towabwelela.” \p \v 6 Ablaham kasola ngodi za inhosa ya kulukuza na kumdikwa mwanage Isaka, na heyo mwenyego kasola moto na zele. Viwakalile wochola, \v 7 Isaka kamuuza tataake, yolonga, “Tata.” \p Ablaham kamwidika, “Nie hano, mwanangu.” \p Isaka kalonga, “Moto tunao na ngodi tunazo, ila kakwahi ing'hondolo wa kumulava nhosa ya kulukuza?” \p \v 8 Ablaham kamulongela, “Mwanangu, Mulungu mwenyego komulava ng'hondolo wa nhosa ya kulukuza.” Avo wabili waja wagendelela na mwanza hamoja. \p \v 9 Viwavikile hanhu Mulungu hayamulagusile, Ablaham kazenga kilingo cha kulavila nhosa, na kuziwandika zingodi, kamfunga Isaka mwanage na kumtambalika mkilingo cha kulavila nhosa uchana ya izingodi. \v 10 Abaho kagolosa mkono wake kasola zele jake giladi yamchinje mwanage. \v 11 Ila msenga wa MNDEWA wa kuulanga kamkema na kumulongela, “Ablaham, Ablaham!” \p Na heyo kedika, “Nie hano.” \p \v 12 Kalonga, “Sambiumgolosele mkono wako imwana ama kumtendela kinhu chochose kihile, kwavija sambi novimanya kamba komdumba Mulungu, avija vuulekile hata kunizuilila mwanago, mwanago yeiyeka.” \p \v 13 Ablaham kahinduka kamona ng'hondolo mhembe zake zinamate mkitutua. Ablaham kachola na kumsola ija ing'hondolo na kumulava yawe nhosa ya kulukuza na kumuleka mwanage. \v 14 Avo Ablaham kahakema hanhu haja Yahweh-Yileh, nhegulo yake “MNDEWA iyo yalavaga.” Na wanhu woulonga ulonzi uno mbaka lelo,\f + \fr 22:14 \fr*\fk Mbaka lelo \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mbaka kipigiti vichandikigwe kitabu kino.\fqa*\f* kamba, “Hakigongo cha MNDEWA, kalavaga.” \p \v 15 Msenga wa MNDEWA wa kuulanga, kamkema Ablaham mwanza wa ikabili kulawa kuulanga, \v 16 na kulonga, “Noiduila mditwaga jangu mwenyego kwavija kuitenda mbuli ino, na hunizuilile hata mwanago, mwanago yeiyeka, \v 17 kweli nokumoteza na kulutenda lukolo lwako longezeke luwe kamba nhondo za kuulanga na kamba misenga ya kumgwazo wa ibahali. Lukolo lwako loibokonya miwambo ya wadumuka zao, \v 18 na kubitila lukolo lwako gweye ndewa zose muisi zomotezwa, kwavija kunitegeleza nie.” \v 19 Avo Ablaham kabweleganya ha watumigwa zake, na wose hamoja wabweleganya Beeli-Sheba, na Ablaham kagendelela kukala Beeli-Sheba. \s1 Lukolo lwa Naholi \p \v 20 Kipigiti kidodo hamwande Ablaham kalongeligwa kamba Milka vivija kamulelela mdodo wako Naholi wana wanane. \v 21 Waichanduso kokemigwa Uzi, iyagwe Buzi, abaho Kemueli tata wa Alamu, \v 22 Kesedi, Hazo, Pilidashi, Jidilafi, na Betueli. \v 23 Betueli iyo tata wa Lebeka. Wana wano wanane iwo Milka iyamulelele Naholi, mdodo wake Ablaham. \v 24 Vivija Naholi kakala na wana wane iyawalelile na mtwanzi wa kunze yakalile yokemigwa Leuma. Na gano gago matwaga gao, Teba, Gaham, Tahashi, na Maka. \c 23 \s1 Sala Kodanganhika na Kuzikigwa \p \v 1 Sala kakala milao mia na malongo mabili na saba. \v 2 Sala kadanganhikila hanhu hokemigwa Kiliasi-Aliba, sambi hokemigwa Hebloni, muisi ya Kanaani, na Ablaham kachola kumulilila. \p \v 3 Ablaham kenuka kulawa hamgwazo wa mwehe wake yadanganhike na kuchola kuwalongela waja Iwahiti, \v 4 “Nie na muhenza nikala hano mmwanza wenu. Niguzileni hanhu ha kumzikila mwehe wangu.” \p \v 5 Wahiti wamulongela Ablaham, \v 6 “Tutegeleze mndewa, kumwetu tweye gweye kwa munhu mkulu ng'hani. Mzike mtwanzi wako hana gamapanga gogose gondausagule kulawa mgamapanga getu, haduhu munhu yoyose mmwanza wetu yondayakugomese gweye sambiumzike mwehe wako mdipanga jake.” \p \v 7 Abaho Ablaham kenuka na kainamila haulongozi wa waja Iwahiti. \v 8 Kawalongela, “Kamba mtogola nie nimzike mwehe wangu hano avo nitegelezeni na muyalalileni Efloni mwanage Zohali sama yangu nie, \v 9 yaniguzile mhango ili ako Makipela mumgwazo wa umgunda wake. Mulongeleni yaniguzile dimwe kwa dimwe hano haulongozi wenu iwe hanhu hangu ha kuzikila.” \p \v 10 Efloni mwenyego kakala yakalile haja hamting'hano hamoja na Wahiti wayagwe, hana idizivi da kwingilila mdiwambo, kamwidika Ablaham haulongozi wa Wahiti wose. \v 11 Kalonga, “Si vivo, mndewa, nitegeleze, nokugwelela uja umgunda, na nokugwelela ija imhango ili mumgunda uja, nokugwelela haulongozi wa wanhu zangu, kazike mwehe wako.” \p \v 12 Ablaham kainamila kabili haulongozi wa Wahiti, \v 13 kamulongela Efloni haulongozi wa Wahiti wose, yolonga, “Nitegeleze, nokuliha hela ya umgunda wose, nokuyalalila uibokele giladi nikamzike mwehe wangu.” \p \v 14 Efloni kamwidika Ablaham, yolonga, \v 15 “Nitegeleze, mndewa, mgunda uja woguzigwa vidanga mia nne va feza. Kino kinhu kidodo ng'hani kumwangu nie na gweye! Mzike mwehe wako.” \v 16 Ablaham kazitogola mbuli za Efloni, avo kampimila Efloni vidanga va feza viyalondile, haulongozi wa Wahiti, vidanga mia nne va feza zipimigwe kulingana na vipimilo va soko da kipigiti kija. \p \v 17 Avo mgunda wa Efloni uli Makipela ukalile ng'ambu ya ulawilo wa zua wa Mamle, na ija imhango ikalile mumgunda, na mibiki yose ikalile muja, kaguziligwa Ablaham. \v 18 Viwa vake dimwe kwa dimwe haulongozi wa Wahiti wose wezile haja hadizivi da idiwambo. \p \v 19 Abaho Ablaham kamzika Sala mwehe wake muimhango ikalile mumgunda wa Makipela behi na Mamle, ukalile Hebloni muisi ya Kanaani. \v 20 Avo Wahiti wamguzila Ablaham uja umgunda na imhango ikalile mumgunda, hawe hanhu hake ha kuzikila. \c 24 \s1 Mwehe wa Isaka \p \v 1 Ablaham kakala m'vyele ng'hani, na MNDEWA kakala yammoteze Ablaham m'vinhu vose viyatendile. \v 2 Ablaham kamulongela mtumigwa wake ayo yakalile mvyele kuwabanza watumigwa zake wose wayagwe, ayo yakalile mkulu wa vinhu vake vose viyakalile navo, “Tenda kiduilo mkwika mkono wako hasi ya haza jangu. \v 3 Nokulonda gweye uiduile mditwaga da MNDEWA, Mulungu wa isi na ulanga, kamba humsagulila mwehe mwanangu kulawa mwa wandele wa Kikanaani muisi ino inikala, \v 4 ila genda kuisi yangu ha ndugu zangu, ukamsagulile mwehe mwanangu Isaka.” \p \v 5 Ija imtumigwa kamulongela, “Yowaze kamba ija imndele yahalema kwiza na nie hano? Nimsole mwanago nichole nayo kuja kuna iisi yuulawile?” \p \v 6 Ablaham kamulongela, “Lola Sambiumsole mwanangu umgale kuja, \v 7 MNDEWA, Mulungu yali kuulanga, yanilavile nie kulawa mng'anda ya tataangu na kulawa muisi inivumbuke ayo yalongile na nie na ayo yaniduilile yolonga, ‘Isi ino nowagwelela lukolo lwako,’ komtuma msenga wake wa kuulanga yakulongole giladi ukamgalile mwanangu mwehe kulawa kuja. \v 8 Ila kamba ija imndele yahalema kukukoleleza, basi kozuluhuka kulawa mkiduilo kino, kinhu kimwe kinikugong'ondeza, sambiumsole mwanangu uchole nayo kuja.” \v 9 Avo ija imtumigwa keka mkono wake hasi ya haza da Ablaham mndewa wake, na kumduilila kugatenda gaja gayamulongele. \p \v 10 Abaho ija imtumigwa kasola ngamia longo dimwe wa mndewa wake na kuchola, kuno yosola namna zose za vinhu vinogilenogile kulawa ha mndewa wake. Kalawa kachola Alamu-Nahalaimu\f + \fr 24:10 \fr*\fk Alamu-Nahalaimu \fk*\ft ya ako Kaskazi na Uswelo wa zua wa isi ya Mesopotamia.\ft*\f* kudiwambo da Naholi. \v 11 Viyavikile, kawafugamiza mavindi waja iwangamia hanze ya idiwambo hamgwazo wa idisima da mazi, ikala ichungulo kipigiti chowocholaga watwanzi kudeha mazi. \v 12 Katambika yolonga, “MNDEWA, Mulungu wa mndewa wangu Ablaham, lelo ungwelele kija kiniwinzile, ulaguse unozi wako ha mndewa wangu Ablaham. \v 13 Lola, nokwima hano behi ya idisima da igamazi, na wandele wa wanhu wa mkiwambo wokwiza hano kudeha mazi. \v 14 Ija imndele yondanimulongele, ‘Humulusa nongo yako ning'we,’ yondayalonge, ‘Ing'wa na vivija nowang'weza na ngamia zako,’ hiyo iyo yuumsagulile mtumigwa wako Isaka. Mkutenda vino novitanga kamba kuulagusa unozi wako ha mndewa wangu.” \p \v 15 Viyakalile hanamambukiza kutambika, Lebeka keza na nongo yake mdiega. Kakala mwana wa Betueli, Betueli kakala mwana wa Naholi, mdodo wake Ablaham, na mtwanzi wake kakemigwa Milka. \v 16 Lebeka kakala yanogile ng'hani, mhambe, haduhu mbigalo yakalile yawasile nayo. Kahumuluka hadisima, kamemeza nongo yake, na kubweleganya. \v 17 Abaho ija imtumigwa kamkimbilila na kumulongela, “Ngwaa mazi kidogo kulawa mnongo yako.” \p \v 18 Kamulongela, “Ing'wa, mndewa wangu,” hima kanenula nongo yake na kumgwelela mazi ga kung'wa. \v 19 Viyamambukize kumgwaa mazi ija imtumigwa, kalonga, “Vivija nowadehela na ngamia zako mbaka wose vondawamambukize kung'wa.” \v 20 Hima kagela mazi mkia cha kung'wila wang'onyo na kukimbilila kabili kusima kudeha mazi mwanza uyagwe na kuwang'weza ngamia wose wasigale. \v 21 Bila kulonga kinhu, ija imtumigwa kamulola ng'hani ija imndele, yone kamba MNDEWA iyo yamtendile mndele ija yawe mtwanzi wa mwana wa mndewa wake ama sio. \p \v 22 Waja iwangamia viwamambukize kung'wa, ija imunhu kasola kipini cha zahabu cha hela bwando, kakigela mmhula yake na bangili mbili za zahabu za hela bwando mmakono gake. \v 23 Abaho kalonga, “Nilongele gweye kwa mwana wa munhu yalihi? Nilongele kuna gati mng'anda ya tataako ditulumba nie na wanhu zangu kuwasa ikilo ya lelo?” \p \v 24 Kamulongela, “Nie na mwana wa Betueli mwanage Naholi, iyalelile na Milka, mtwanzi wake. \v 25 Kuna mibelege bwando na mijani ya kuja ngamia zenu, vivija hana gati da kuwasa wahenza.” \p \v 26 Abaho ija imtumigwa kafugama mavindi kainamila na kumtambikila MNDEWA, \v 27 na kulonga, “Yayenzigwe MNDEWA, Mulungu wa Ablaham mndewa wangu, ayo yadigendeleze noge jake na vija viyagendelele kukigoga kilagano chake ha mndewa wangu Ablaham. MNDEWA kanilongoza dimwe kwa dimwe mbaka kung'anda ya ndugu wa mndewa wangu.” \p \v 28 Abaho ija imndele kakimbila kachola kuwalongela wanhu wa ng'anda ya mamaake mbuli zose zilawilile. \v 29-30 Lebeka kakala na lumbu yakalile yokemigwa Labani. Labani kamuhulika Lebeka yolonga gaja gayalongile ija imtumigwa, na kuchona ikipini na izibangili ziyavalile. Avo Labani kakimbila kachola ha mtumigwa wa Ablaham, ayo yakalile yemile hamgwazo wa iwangamia behi na idisima. \v 31 Kalonga, “Izo ukae kumwetu, gweye umotezwe na MNDEWA, habali wimile hano hanze ya ikiwambo? Ng'anda isasaligwa na hanhu ha kukala ngamia hasasaligwa.” \p \v 32 Avo ija imtumigwa kachola kuna ing'anda na waja iwangamia wanenuligwa. Mibelege na mijani igaligwa na kugweleligwa iwangamia waje, na mazi gagaligwa sama yake na waja wakalile hamoja na heyo wagele magulu gao. \v 33 Mandia vigepile, ija imtumigwa kalonga, “Sija mbaka nilonge gaja ganilonda kulonga.” \p Labani kamulongela, “Longa.” \p \v 34 Kalonga, “Nie na mtumigwa wa Ablaham. \v 35 MNDEWA kammoteza mndewa wangu ng'hani na kumtenda yawe mgoli, kamgwaa heyo ng'hondolo na ng'ombe, feza na zahabu, nyakadala wakitwanzi na wakimbigalo, na ngamia na mhunda. \v 36 Na Sala, mwehe wa mndewa wangu, kamulelela mndewa wangu mwana mbigalo kipigiti cha uvyele wake na kamgwelela kila kinhu kiyalinacho. \v 37 Na mndewa wangu kaniduiza na kiduilo, yolonga, ‘Sambiumsolele mtwanzi mwanangu kulawa mwa wandele wa Kikanaani, hano muisi inikala, \v 38 ila uchole kung'anda ya tataangu, ha ndugu zangu, ukamsolele mwehe mwanangu,’ \v 39 Nimuuza mndewa wangu, ‘Yowaze kamba yahalema kwiza hamoja na nie?’ \v 40 Ila heyo kalonga, ‘MNDEWA initembela haulongozi wake komulagiza msenga wake wa kuulanga yachole hamoja nagwe na kutenda sambiubwele bule mmwanza wako. Ukamsolele mwanangu mtwanzi kulawa ha ndugu zangu kung'anda ya tataangu. \v 41 Kozuluhuka kulawa mkifungo cha kiduilo changu, ahaja vondauchole ha ndugu zangu. Hata kamba hawakugwelele mndele sama ya mwanangu, kozuluhuka kulawa mkiduilo changu.’ \p \v 42 “Lelo vunivikile hadisima, nitambika nilonga, ‘MNDEWA, Mulungu wa mndewa wangu Ablaham, kamba vihakunogela, uutende mwanza wangu uno univikize hano sambimbwele bule. \v 43 Nokwima hano hamgwazo wa idisima, na mndele yondayeze kudeha mazi, nompula yanigwelele mazi kidogo kulawa mnongo yake ning'we, \v 44 na yondayanilongele ning'we, na vivija kowadehela na ngamia zangu. Ino iyo yawe mtwanzi iyamsagule MNDEWA wangu yawe mwehe wa mwana wa mndewa wangu.’ \v 45 Kipigiti sinamambukiza kutambika mmoyo wangu, Lebeka keza na nongo yake ya mazi mdiega jake, kahumuluka hadisima na kudeha mazi. Nimulongela, ‘Ngwelela mazi ning'we.’ \v 46 Hima kanenula nongo yake kulawa mdiega jake, na kulonga, ‘Ing'wa na vivija nowang'weza na ngamia zako.’ Avo ning'wa na vivija kawang'weza iwangamia. \v 47 Abaho nimuuza, ‘Gweye kwa mndele wa munhu yalihi?’ Kalonga, ‘Nie na mndele wa Betueli, mwana wa Naholi iyalelile na Milka mtwanzi wake.’ Avo nim'vaza kipini mmhula yake, na bangili mmakono gake. \v 48 Abaho nifugama mavindi niinamila nimtambikila MNDEWA, na nimuyenzi MNDEWA, Mulungu wa mndewa wangu Ablaham, yanilongoze nie mnzila ilondigwe kumpata mndele kulawa ndugu za mndewa wangu sama ya mwanage. \v 49 Avo kamba vihawanogela kulagusa noge na unozi ha mndewa wangu, nilongeleni, na kamba haviwanogele, vivija nilongeleni giladi nivitange nihindukile nzila ilihi.” \p \v 50 Abaho Labani na Betueli wamulongela, “Mbuli zino zilawa ha MNDEWA, avo tweye twabule kinhu cha kulonga. \v 51 Lola, Lebeka ka haulongozi wako, msole uchole nayo, yakawe mwehe wa mwana wa Mndewa wako kamba MNDEWA viyalongile.” \v 52 Ija imtumigwa wa Ablaham viyahulike gaja gawalongile, kafugama mavindi kainamila mbaka hasi, haulongozi wa MNDEWA. \v 53 Ija imtumigwa kalava vinhu va feza na zahabu na vivalo, na kumgwelela Lebeka. Vivija kamgwelela lumbu na mamaake Lebeka nhunza za hela bwando. \p \v 54 Abaho heyo na wanhu iyakalile nao waja na kung'wa na wawasa haja. Imitondo viwalamuke ija imtumigwa wa Ablaham kalonga, “Nilekeni nichole ha mndewa wangu.” \p \v 55 Mamaake na lumbu jake Lebeka walonga, “Muleke tanhu ino imndele yakale hamoja na tweye walau mazua longo dimwe, abaho kochola hamoja na gweye.” \p \v 56 Ila ija imtumigwa kalonga, “Sambimng'hawize kwavija MNDEWA hanibwezile bule mmwanza wangu, nilekeni nichole, nibweleganye ha mndewa wangu.” \p \v 57 Walonga, “Natumkeme imndele tumuuze.” \v 58 Wamkema Lebeka, na kumuuza, “Kochola na munhu ino?” \p Na heyo kalonga, “Nochola.” \p \v 59 Avo wamuleka lumbu jao Lebeka hamoja na yaya yamulelile Lebeka kipigiti viyakalile mdodo yachole na ija imtumigwa wa Ablaham hamoja na wanhu iwezile nao. \v 60 Wammoteza Lebeka na kumulongela, \q1 “Gweye, lumbu jetu, uwe mama wa wanhu bwando, maalufu kwa maalufu! \q1 Wanago wawe na mhiko na wabokonye miwambo ya wadumuka zao.” \m \v 61 Abaho Lebeka na watumigwa zake wa kitwanzi wenuka wakwela mngamia na kumkoleleza ija imtumigwa, avo ija imtumigwa kamsola Lebeka na kuchola. \p \v 62 Kipigiti kija Isaka kakala yasegele Beeli-Lahai-Loi na kachola kukala muisi ya Negebu. \v 63 Isaka kakala yotembela mmigunda, na kipigiti cha ichungulo, viyenule gameso, kona ngamia wokwiza. \v 64 Na Lebeka kenula meso gake, na viyamonile Isaka, kahumuluka kulawa mngamia, \v 65 kamuuza ija imtumigwa wa Ablaham, “Ija iyo munhu yalihi, yotembele mumgunda yokwiza kutuli tweye?” \p Ija imtumigwa kamulongela, “Ija iyo mndewa wangu.” Avo kasola kiziweziwe chake na kuigubika. \p \v 66 Avo ija imtumigwa kamulongela Isaka gose gayatendile. \v 67 Isaka kamwingiza Lebeka mdihema da Sala, mamaake. Kamsola Lebeka na kuwa mwehe wake, na kamnogela ng'hani. Avo Isaka kahozigwa umoyo sama ya ifa ya mamaake. \c 25 \s1 Lukolo Luyagwe lwa Ablaham \r (1Vipig. 1:32-33) \p \v 1 Ablaham kasola mtwanzi iyagwe, twaga jake dikala dikemigwa Ketula. \v 2 Ketula kamulelela wana Ablaham, wakalile wokemigwa Zimulani, Yokshan, Medani, Midiani, Ishibaki, na Shua. \v 3 Yokshan kawalela Sheba na Dedani, na lukolo lwa Dedani lukala Waashulu, Waletushi, na Waleumi. \v 4 Na wanage Midiani wakala Efa, Efeli, Hanoki, Abida, na Elida. Wana wose wano wakala lukolo lwa Ketula. \p \v 5 Ablaham kalonga kamba yahadanganhika, Isaka iyo yondayahale vinhu vose viyalinavo. \v 6 Ila kipigiti Ablaham viyakalile hanadanganhika, kawagwelela nhunza wana iyawalelile na watwanzi zake wa kunze na kuwasegeza wachole kuulawilo wa zua kutali na mwanage Isaka. \p \v 7 Ablaham kakala muulumwengu milao mia na malongo saba na tano. \v 8 Ablaham kadanganhika kipigiti viyakalile m'vyele ng'hani, kakala na ulazi wa milao bwando. Kadanganhika na kuilumba hamoja na wahenga zake. \v 9 Isaka na Sumaili, wanage Ablaham, wamzika tataao muimhango ya Makipela, ili mwambu wa ulawilo wa zua wa Mamle mumgunda wa Efloni mwanage Zohali Muhiti, \v 10 mgunda awo Ablaham uyaugulile kulawa ha Muhiti, baho hawazikigwe Ablaham na Sala mtwanzi wake. \v 11 Ablaham viyadanganhike, Mulungu kammoteza Isaka mwanage, ayo yacholile kukala behi na sima da Beeli-Lahai-Loi. \s1 Lukolo lwa Sumaili \p \v 12 Luno lulo lukolo lwa Sumaili, mwanage Ablaham, ayo Hajili, nyakadala wa Sala kulawa Misili, iyamulelele Ablaham. \v 13 Gano gago matwaga ga wana wa Sumaili, gandikigwe songela waichanduso kuvumbuka mbaka waikimambukizo. Nebayoti kakala waichanduso kuvumbuka ha Sumaili, abaho kavumbuka Kedali, Abidieli, na Mibusamu, \v 14 Mishima, Duma, Masa, \v 15 Hadadi, Tema, Yetuli, Nafishi, na Kedema. \v 16 Wano wao wana longo dimwe na wabili wa Sumaili, viwambo vao na ng'hambi zao vitangigwa na matwaga gao. \v 17 Sumaili kakala muulumwengu milao mia na malongo madatu na saba. Kadanganhika na kuilumba hamoja na wahenga zake \v 18 Lukolo lwa Sumaili lukala lukalile hagatigati ya isi za Havila na Shuli, behibehi na mbaka ya Misili nzila ya kuchola Ashulu. Wakala wainegile na wana wayagwe wa Ablaham. \s1 Kuvumbuka kwa Esau na Yakobo \p \v 19 Luno lulo lukolo lwa Isaka mwanage Ablaham. \v 20 Isaka viyakalile na milao malongo mane, kamsola Lebeka mwanage Betueli, Mwalamu kulawa isi ya Padani-Alamu,\f + \fr 25:20 \fr*\fk Padani-Alamu \fk*\ft ya ako Kaskazi na Uswelo wa zua wa isi ya Mesopotamia.\ft*\f* lumbu jake Labani. \v 21 Isaka kamtambikila MNDEWA sama ya mtwanzi wake, kwavija Lebeka kakala bule sambo. Na MNDEWA kazibokela nhambiko zake, na mtwanzi wake kapata inda. \v 22 Kakala na ubasa muinda yake na kipigiti hawanavumbuka wakala wogomba muinda yake, avo kalonga, “Habali vinhu kamba vino vindawilile nie?” Avo kachola kumuuza MNDEWA. \p \v 23 MNDEWA kamulongela, \q1 “Ndewa mbili za muinda yako, \q1 na wanhu wabili kulawa muinda yako woihasanya. \q1 Imwe kowa na mhiko kum'banza iyagwe, \q1 na ija imkulu komsang'hanikila ija imdodo.” \p \v 24 Kipigiti cha Lebeka kulela vikivikile, kalela wana ubasa wa kimbigalo. \v 25 Waichanduso kuvumbuka kakala mdung'hu, na lukuli lwake lose lukala na mvili, na wamgwelela twaga dikemigwa Esau.\f + \fr 25:25 \fr*\ft Mkieblania\ft*\fk Esau \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa yali na mvili lukuli lose.\fqa*\f* \v 26 Hakimambukizo, mdodo wake kavumbuka kuno mkono wake ugogile kisiginho cha Esau, avo wamgwelela twaga dikemigwa Yakobo.\f + \fr 25:26\fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Yakobo \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kugoga kisiginho \fqa*\ft na vivija \ft*\fqa m'vwizi.\fqa*\f* Isaka kakala na milao malongo sita kipigiti Lebeka viyawalelile. \s1 Esau Koguza Kija Choyolondigwa Kwing'higwa Sama ya Kuvumbuka wa Ichanduso \p \v 27 Waja iwana wakula, Esau kawa msakaji galu wa wang'onyo, munhu yanogelwe kukala kumuhulo, ila Yakobo kakala munhu yaholile yanogelwe kukala hakae. \v 28 Isaka kamnogela Esau kwavija kakala yoja nyama zayakomile, ila Lebeka kanogelwa na Yakobo. \p \v 29 Zua dimwe Yakobo viyakalile yoteleka dengu, Esau kengila kulawa kusaka kuno yali na nzala ng'hani. \v 30 Esau kamulongela Yakobo, “Hima, nigwelele mandia higo madung'hu ndie, nie nofa nzala.” Kino kicho kilamso cha Esau kukemigwa Edomu, nhegulo yake ndung'hu.\f + \fr 25:30 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Edomu \fk*\ft dilinga na ulonzi wa Kieblania uli na nhegulo ya \ft*\fqa ndung'hu.\fqa*\f* \p \v 31 Yakobo kamulongela, “Tanhu uniguzile nie vija viulondigwa kwing'higwa gweye sama ya kuvumbuka wa ichanduso.” \p \v 32 Esau kalonga, “Lola, nie na mmabehi kudanganhika, vija vinilondigwa kwing'higwa sama ya kuvumbuka wa ichanduso novitendela choni?” \p \v 33 Yakobo kamulongela, “Tanhu niduilile kamba konigwelela vija viulondigwa kwing'higwa sama ya kuvumbuka wa ichanduso.” \p Esau kaiduila na kumgwelela Yakobo vija voyolondigwa kwing'higwa sama ya kuvumbuka wa ichanduso. \v 34 Yakobo kamgwelela Esau mkate na dengu, kaja na kung'wa, abaho kenuka kasegela. Vino vivo Esau viyazabuze vija viyalondigwe kwing'higwa sama ya kuvumbuka wa ichanduso. \c 26 \s1 Isaka ako Gelali \p \v 1 Abaho kulawilila nzala iyagwe muisi ija, mbali na ija ikalile kipigiti cha Ablaham. Na Isaka kachola ha Abimeleki mndewa wa Wafilisti ako Gelali. \v 2 MNDEWA kamulawilila Isaka na kamulongela, “Sambiuchole Misili, kala muisi yondanikulongele. \v 3 Kala hano kamba muhenza, nie nowa hamoja na gweye na kukumoteza. Isi zino nokugwelela gweye na lukolo lwako. Nokigoga kilagano kiniilagane na tataako Ablaham. \v 4 Kweli nokumoteza na kulutenda lukolo lwako longezeke luwe kamba nhondo za kuulanga. Na isi zino zose nolugwelela lukolo lwako. Na kubitila lukolo lwako ndewa zose za ulumwengu zomotezwa. \v 5 Nokumoteza kwavija Ablaham kanitegeleza nie na kugagoga malagizo gangu gose na kuzigoga ndagizi zangu zose.” \p \v 6 Avo Isaka kakala ako Gelali. \v 7 Wambigalo wa isi ija viwamuuzile mbuli za mtwanzi wake, heyo kalonga, “Ino lumbu jangu.” Kwavija kadumba kulonga “Ino mtwanzi wangu,” kwavija kagiza kamba wanhu wa isi ija womkoma na kumsola Lebeka, kwavija Lebeka kakala yanogile ng'hani. \v 8 Isaka viyakalile kuja mkipigiti kitali, Abimeleki mndewa wa Wafilisti kasungulila hasi hadizonzo, kamona Isaka yomkumbatila Lebeka. \v 9 Abimeleki kamgalila usenga Isaka na kulonga, “Kweli ino mtwanzi wako, habali kulonga ino lumbu jako?” \p Isaka kamwidika kalonga, “Kwavija nigelegeza kamba nihadanganhike kamba nihalongile ino mtwanzi wangu.” \p \v 10 Abimeleki kalonga, “Mbuli yaki ino yuututendele? Munhu imwe yahawasile na mtwanzi wako, na gweye uhatubakile tweye tose kilozo kino.” \v 11 Avo Abimeleki kawazuma wanhu wose, yolonga, “Munhu yoyose yondayamtendele gehile munhu ino ama mtwanzi wake, kokomigwa.” \p \v 12 Isaka kahanda mbeyu muisi ija, na mulao uja kahuna mianza mia ya mbeyu zayahandile, kwavija MNDEWA kammoteza. \v 13 Isaka kawa mgoli, na ugoli wake ugendelela kukula, na kawa mgoli mkulu ng'hani. \v 14 Kakala na madale bwando ga ng'hondolo na ng'ombe, kakala na watumigwa bwando, avo Wafilisti wamonela migongo. \v 15 Avo Wafilisti wagasila gamasima gose gawahimbile watumigwa wa Ablaham tataake Isaka, kipigiti viyakalile mgima. \p \v 16 Abimeleki kamulongela Isaka, “Uhalawe muisi yetu, kwavija gweye sambi kuna mhiko kubanza tweye.” \v 17 Avo Isaka kasegela hiko, na kwika ng'hambi Mdibonde da Gelali, na kakala hiko. \v 18 Isaka kagahimbula kabili gaja igamasima ga mazi gakalile gahimbigwe mkipigiti cha tataake Ablahamu, kwavija Wafilisti wakala wagasile Ablahamu viyeshile kudanganhika, na kagagwelela matwaga gagaja gayagagwelele tataake. \p \v 19 Watumigwa wa Isaka wahimba sima mdibonde na wapata mazi gaholile. \v 20 Wachunga ng'hondolo wa haja Gelali wagomba na wachunga ng'hondolo wa Isaka walonga, “Mazi gano getu tweye.” Avo Isaka kadikema sima dija twaga dikemigwa “Ezeki.”\f + \fr 26:20 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Ezeki \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ngomba.\fqa*\f* \p \v 21 Abaho watumigwa wa Isaka wahimba sima da ikabili, na dino vivija wadigombela, Isaka kadikema twaga jake “Sitna.”\f + \fr 26:21\fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Sitna \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ngomba.\fqa*\f* \v 22 Abaho Isaka kachola hanhu hayagwe na kuhimba sima da ikadatu. Sima dino dikala bule ngomba, avo kadigwaa twaga dikemigwa “Lehoboti.”\f + \fr 26:22 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Lehoboti \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa gati.\fqa*\f* Isaka kalonga, “MNDEWA sambi katugwelela ulegeho wa kukala muisi ino, na tweye tokongezeka.” \p \v 23 Kulawa haja Isaka kachola Beeli-Sheba. \v 24 Ikilo iija MNDEWA kamulawila Isaka na kumulongela, “Nie iyo Mulungu wa tataako Ablaham. Sambiudumbe, kwavija nie na hamoja na gweye. Nokumoteza na kulutenda lukolo lwako longezeke, sama ya Ablaham mtumigwa wangu.” \v 25 Avo Isaka kazenga kilingo cha kulavila nhosa na kamtambikila MNDEWA haja. Kaiwamba hema yake, na watumigwa wake wahimba sima diyagwe. \s1 Kilagano cha Isaka na Abimeleki \p \v 26 Zua dimwe Mndewa Abimeleki kulawa Gelali hamoja na Ahuzati mulonga masala wake na Fikoli, mkulu wa asikali zake, wamcholela Isaka. \v 27 Avo Isaka kawauza, “Habali mwiza hano hamwangu kuno mnihila nie, na kumwenu mniwinga?” \p \v 28 Wamwidika walonga, “Tona kamba MNDEWA ka hamoja na gweye, avo togelegeza twike kiduilo na gweye. Tutende lagano na gweye, \v 29 giladi sambiututende tweye gehile, kamba tweye vitulekile kukutendela gehile. Hatukutendile kinhu kihile. Ila tukutendela ganogile. Nakukuleka uchole mmulegeho, lola sambi MNDEWA viyakumoteze.” \v 30 Avo Isaka kawatendela lusona, na hewo waja na kung'wa hamoja. \v 31 Imitondo ng'hani zua da ikabili waiduilila. Abaho Isaka kawaleka wachole, na hewo wamuleka mmulegeho. \p \v 32 Zua didija watumigwa wa Isaka weza na kumulongela mbuli za sima diwahimbile, walonga, “Tupata mazi.” \v 33 Avo Isaka kadikema sima dija “Shiba.” Vino vivo wambo da Beeli-Sheba\f + \fr 26:33 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Beeli-Sheba \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa sima da kiduilo \fqa*\ft ama \ft*\fqa sima da saba, \fqa*\ft kwavija Ablaham kaiduila kumgwelela Abimeleki ng'hondolo saba. Simulizi ino yolawa mkitabu cha Mwanduso 21:31. \ft*\f* vidipatile twaga jake. \s1 Esau Kosola Watwanzi Wakihenza \p \v 34 Esau viyavikize milao malongo mane, kasola watwanzi wabili Wahiti, Yudisi mwanage Beeli, na Basemati mwanage Eloni. \v 35 Ila watwanzi wano wa Esau waitenda mioyo ya Isaka na Lebeka kuwa na giogio. \c 27 \s1 Isaka Kommoteza Yakobo \p \v 1 Isaka viyakalile m'vyele na meso gake vigasongile kuvulala, kamkema Esau, mwanage mkulu, kamulongela, “Mwanangu.” Na heyo kedika. \p “Ona, tata.” \p \v 2 Isaka kalonga, “Lola, nie na m'vyele, na zua jangu da kudanganhika siditanga. \v 3 Avo sola via vako va kusakila, mhinde zako na misale yako, genda kumuhulo ukanisakile mng'onyo. \v 4 Abaho unitelekele mandia galimwilile gaja ganilondaga, na ungalile. Nihesha kuja, nikumoteze ning'hali sinadanganhika.” \p \v 5 Kipigiti Isaka viyakalile yomulongela Esau, Lebeka kakala yotegeleza. Avo Esau viyacholile kumuhulo kusaka, \v 6 Lebeka kamulongela Yakobo mwanage, “Tegeleza, nimuhulika tataako yomulongela Esau, \v 7 ‘Nigalile mng'onyo unitelekele. Nihesha kuja nikumoteze haulongozi wa MNDEWA ning'hali sinadanganhika.’ \v 8 Avo mwanangu, nitegeleze, tenda kija kinikulongela. \v 9 Genda mdidale da menhe ungalile wana menhe wabili wanonile, avo nomtendela tataako mandia galimwilile ng'hani gaja goyolondaga. \v 10 Abaho umgalile tataako yaje, giladi yakumoteze yang'hali hanadanganhika.” \p \v 11 Avo Yakobo kamulongela Lebeka mamaake, “Lola, mkulu wangu Esau lukuli lwake luna mvili, na lukuli lwangu lwabule mvili. \v 12 Kamba tataangu yahanikwasa na kuvitanga kamba nom'vwizila, choni chondakilawilile? Nokona noigalila mwenyego ndukumiza na sio motelo.” \p \v 13 Mamaake kamulongela, “Mwanangu, leka ndukumiza imhate nie. Tenda vinikulongela, genda ungalile.” \v 14 Avo Yakobo kachola, kasola iwana menhe wabili kamgalila mamaake, na mamaake kateleka mandia galimwilile kamba viyolondaga tataake. \v 15 Abaho Lebeka kasola vivalo vinogile va Esau, mwanage mkulu, vivalo viyakalile navo mng'anda, na kam'vaza Yakobo, mwanage mdodo. \v 16 Vivija Lebeka kamfunga Yakobo mikwembe ya menhe mmakono gake na hanhu halibule mvili msingo yake. \v 17 Abaho kamgwelela mandia galimwilile, hamoja na mkate yautendile. \p \v 18 Avo Yakobo kamcholela tataake na kumulongela, “Tataangu!” \p Na heyo kamwidika, “Ona nie hano. Gweye iyo mwanangu yalihi?” \p \v 19 Yakobo kamulongela, “Nie iyo mwanago mkulu Esau, nitenda kamba vuundagize. Avo gandamuka ukale uje mandia ganikugalile, abaho unimoteze.” \p \v 20 Ila Isaka kamulongela mwanage, “Mwanangu, vilihi kupata himahima vino?” \p Yakobo kalonga, “Kwavija MNDEWA Mulungu wako iyo yanhazile kupata himahima.” \p \v 21 Avo Isaka kamulongela Yakobo, “Kwenhuka behi nikubabase mwanangu, nivitange kamba kweli iyo mwanangu Esau ama sio.” \v 22 Yakobo kamkwenhukila tataake Isaka, Isaka kam'babasa na kalonga, “Dizwi da Yakobo, ila makono ga Esau.” \v 23 Hamtangile kamba kakala Yakobo, kwavija makono gake gakala na mvili kamba za Esau. Avo Isaka kammoteza Yakobo. \v 24 Isaka kamuuza kabili, “Gweye iyo kweli mwanangu Esau?” \p Kamwidika “Ona.” \p \v 25 Avo Isaka kalonga, “Mwanangu, nigalile nyama yuupatile. Nihesha kuja, nikumoteze.” Avo Yakobo kamgalila tataake mandia, na heyo kaja. Vivija kamgalila divai kaing'wa. \v 26 Abaho Isaka kamulongela Yakobo, “Kwenhuka behi uninonele,\f + \fr 27:26 \fr*\ft Wayahudi wakala na nzowela ya kuwanonela wanao hata kamba wakala wakulu.\ft*\f* mwanangu.” \v 27 Avo kamkwenhukila na kumnonela, Isaka viyahulike mnung'ho wa vivalo vake, kammoteza, na kulonga, “Mnung'ho wa mwanangu ulinga kamba mnung'ho wa mgunda yaaumoteze MNDEWA. \v 28 Mulungu yakugwelele tungwe kulawa kuulanga na ugoli wose wa isi, Mulungu yakugwelele vakuja bwando na divai bwando. \v 29 Ndewa zose ziwe watumigwa zako, na wanhu wa namna zose wainamile haulongozi wako. Uwe mtawala wa ndugu zako wose, na ndugu zako wainamile haulongozi wako. Munhu yondayakudukumize yadukumizwe heyo, na yondayakumoteze yamotezwe.” \s1 Esau Kopula Motelo za Isaka \p \v 30 Isaka viyeshile kummoteza Yakobo, na Yakobo viyakalile yolawa haulongozi wa tataake, Esau kabwela kulawa kusaka. \v 31 Na heyo vivija kasasala mandia galimwilile na kumgalila tataake. Abaho kalonga, “Tataangu, gandamuka ukale uje mandia ganikugalile, giladi unimoteze.” \p \v 32 Tataake kamuuza, “Gweye iyo yalihi?” \p Esau kalonga “Nie iyo mwanago imkulu, Esau.” \p \v 33 Isaka kagudema ng'hani, na kalonga, “Ija iyo yalihi yangalile mandia nie? Na nie nija nisha kipigiti gweye hunakwiza. Nimgwelela heyo motelo, na kweli kamotezwa.” \v 34 Esau viyazihulike mbuli za tataake, kalila mdizwi kulu kuno yamemile usungu, na kumulongela tataake, “Nimoteze na nie, tataangu!” \p \v 35 Ila Isaka kalonga, “Mdodo wako katenda uzenzeleganye na kasola motelo zako.” \p \v 36 Esau kalonga, “Kanibulunya mianza mibili ino. Kileka mana twaga jake dikemigwa Yakobo.\f + \fr 27:36 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Yakobo \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa m'vwizi.\fqa*\f* Kasola hanhu hangu ha kuvumbuka wa ichanduso, na sambi kasola motelo zangu?” Abaho kamuuza tataake, “Hunikile motelo yoyose?” \p \v 37 Isaka kamulongela Esau, “Nimtenda Yakobo yawe mndewa wako, na nimgwelela ndugu zake kuwa watumigwa zake. Nimgwelela ngano na divai, nikugwelele choni, mwanangu?” \p \v 38 Esau kamulongela tataake, “Tata, kuna motelo imwe iiyeka? Nimoteze na nie, tata!” Abaho Esau kasonga kulila na dizwi kulu. \p \v 39 Abaho, tataake kamulongela, \q1 “Lola, ukazi wako wowa kutali na ugoli wa isi, \q1 Kutali na tungwe dilawa kuulanga. \q1 \v 40 Kokala mkutamanila zele jako, \q1 Kowa mtumigwa wa mdodo wako. \q1 Uhamdulukila, \q1 Koisegeza kulawa muutawala wake.” \p \v 41 Esau kamwihila Yakobo kwavija tataake kammoteza. Esau kasonga kugelegeza mmoyo wake, yolonga, “Kipigiti cha kumulilila tataangu kikwenhuka abaho nomkoma mdodo wangu Yakobo.” \p \v 42 Lebeka viyalongeligwe gaja gayalongile mwanage mkulu Esau, katuma usenga ha mwanage mdodo Yakobo, yomulongela, “Mkulu wako Esau kouhoza moyo wake mkugelegeza kukukoma. \v 43 Avo mwanangu, tenda gano ganikulongela, hima kimbilila ha mjombaako Labani ako Halani. \v 44 Kala kumwake mkipigiti kidodo, mbaka lusango lwa ndugu yako vondalumale, \v 45 na kaisemwa kija chuumtendile. Abaho nomtuma munhu yakubweze. Habali niwagize wanangu wose wabili mdizua dimwe?” \s1 Isaka Komulongela Yakobo Yachole ha Labani \p \v 46 Lebeka kamulongela Isaka, nidonhezwa ng'hani na watwanzi wano Wahiti wa Esau. Kamba Yakobo yahasola mtwanzi imwe kulawa mwa watwanzi wa isi ino wa Kihiti kamba wano, vinoga nie nidanganhike. \c 28 \p \v 1 Avo Isaka kamkema Yakobo, kammoteza, na kumulagiza, yolonga, “Sambiusole mtwanzi yoyose Mkanaani. \v 2 Hima genda Padani-Alamu, mng'anda ya Betueli tata wa mamaako, ukasole mtwanzi kulawa kwa wana wa Labani mjombaako. \v 3 Mulungu Mwene Mhiko yakumoteze giladi yakugwelele wana bwando. Lukolo lwako longezeke giladi uwe tata wa wanhu bwando. \v 4 Mulungu yakugwelele gweye na lukolo lwako motelo ziyagweleligwe Ablaham, giladi upate kuitawala isi yuukala sambi kamba muhenza, isi Mulungu iyamgwelele Ablaham.” \v 5 Abaho, Isaka kamtuma Yakobo yachole Padani-Alamu ha Labani mwanage Betueli Mwalamu, lumbu ja Lebeka, ayo yakalile mamaao Yakobo na Esau. \s1 Esau Kosola Mtwanzi Iyagwe \p \v 6 Esau kavitanga kamba Isaka kammoteza Yakobo na kamtuma yachole Padani-Alamu yakasole mtwanzi kuja. Na viyakalile yommoteza kamulagiza yolonga, “Sambiusole mtwanzi kulawa muisi ya Kanaani.” \v 7 Na vivija kavitanga kamba, Yakobo kawatogolela tataake na mamaake na kachola Padani-Alamu. \v 8 Avo Esau kavitanga kamba tataake Isaka hanogelwe na watwanzi wa Kanaani. \v 9 Esau kachola ha Sumaili mwanage Ablaham, na kamsola Mahalati mwanage Sumaili, ayo yakalile lumbu ja Nebayoti, na kongeza hamoja na iwatwanzi iyakalile nao. \s1 Nzozi ya Yakobo ako Beteli \p \v 10 Yakobo kasegela Beeli-Sheba kachola Halani. \v 11 Viivikile ichungulo kavika hanhu hanogile ha kwika ng'hambi na kuhumula, kwavija zua dikala diswile na kilo kingila. Kasola dibwe dimwe dikalile haja na kudika hasi ya ditwi jake na kawasa. \v 12 Kalota nzozi, kona ngwandala imile kulawa muisi mbaka kuulanga, na wasenga wa Mulungu wa kuulanga wokwela na kuhumuluka mngwandala ija. \v 13 MNDEWA kema hamgwazo wake, na kulonga, “Nie iyo MNDEWA, Mulungu wa muhenga wako Ablaham, na Mulungu wa Isaka. Isi ino yuuiwasile, nokugwelela gweye na lukolo lwako. \v 14 Lukolo lwako lowa kamba timbwisi da isi, na mokwenela kulawa ng'ambu ya ulawilo wa zua na uswelo wa zua, kaskazi na kusi. Wanhu wose muisi womotezwa kubitila gweye na lukolo lwako. \v 15 Nie na hamoja na gweye na nokwimiliza kokose kondauchole, na nokubweza kabili muisi ino. Sikuleka mbaka vondanikitende kilagano kiniilagane na gweye.” \p \v 16 Abaho, Yakobo kalamuka kulawa muutulo na kulonga, “Kweli MNDEWA ka hanhu hano, na nie nikala sivimanyile!” \v 17 Yakobo kadumba na kulonga, “Hanhu hano hodumbiza ng'hani, hano baho hana ing'anda ya Mulungu, na luno lulo lwivi lwa kuulanga.” \p \v 18 Imitondo ng'hani zua da ikabili Yakobo viyalamuke, kasola dibwe dikalile hasi ya ditwi jake, kadisimika kamba nguzo ya lukumbuso na uchana yake kadigidila mavuta ga mzaituni na kudibagula sama ya Mulungu. \v 19 Hanhu haja kahakema Beteli.\f + \fr 28:19 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Beteli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ng'anda ya Mulungu.\fqa*\f* ila twaga da wambo dija haichanduso dikala dikemigwa Luzi. \v 20 Abaho Yakobo katenda kiduilo, yolonga, “Kamba Mulungu uhawa hamoja na nie na kunimiliza nie mmwanza wangu, na kamba uhanigwelela mandia na vivalo, \v 21 na kamba nahabwela ukae ha tataangu nili na upile, avo kowa MNDEWA Mulungu wangu. \v 22 Na dibwe dino dinisimike kamba nguzo, dowa ng'anda ya Mulungu, na vinhu vose vondaunigwelele nie nokulavila gweye zaka.” \c 29 \s1 Yakobo Kovika Hakae ya Labani \p \v 1 Yakobo kagendelela na mwanza wake na kavika muisi ya wanhu wa ulawilo wa zua. \v 2 Hiko kona sima mumgunda, na madale madatu ga ng'hondolo gahumula hamgwazo wa idisima, kwavija madale gakala gong'wezigwa mazi kulawa mdisima dija. Na dibwe dikalile digubike idisima dija dikala kulu. \v 3 Ikala nzoela ya wachunga kuibeta mbaka kipigiti madale gose ga ng'hondolo vondagaiduganye, avo wachunga ng'hondolo wadibimbilisa idibwe kulawa hamulomo wa idisima, na kuwang'weza iwang'hondolo. Abaho wadibweza idibwe haja hadikalile hana umulomo wa idisima. \p \v 4 Yakobo kawauza iwachunga ng'hondolo, “Ndugu zangu, mweye molawa kwahi?” \p Wedika, “Tweye tolawa Halani.” \p \v 5 Kawauza, “Mumtanga Labani mzukulu wa Naholi?” \p Wedika, “Tumtanga.” \p \v 6 Yakobo kawauza, yolonga, “Mpile?” \p Wedika, “Mpile.” Walonga, “Lola, mwanage ija haja kokwiza na dale jake da ng'hondolo.” \p \v 7 Yakobo kawalongela, “Loleni, zua hadinahonga, kipigiti cha ng'hondolo kuwasa hakinavika, wang'wezeni mazi iwang'hondolo na muwagale wakaje.” \p \v 8 Avo hewo walonga, “Hatudaha kutenda avo, mbaka madale gose vondagaiduganye hamoja, na idibwe vondadibimbiliswe kulawa haumulomo wa idisima, abaho towang'weza mazi iwang'hondolo.” \p \v 9 Kipigiti Yakobo viyakalile yogendelela kuwalongela iwachunga, Laheli keza na ng'hondolo wa tataake, kwavija heyo kakala yowachunga. \v 10 Yakobo viyamonile Laheli mwanage Labani lumbu ja mamaake, na viyadiwene dale da ng'hondolo wa Labani, kachola kudibimbilisa idibwe kulawa haumulomo wa idisima, na kuwang'weza ng'hondolo wa mjombaake. \v 11 Abaho, Yakobo kamnonela Laheli, na kusonga kulila na dizwi kulu, \v 12 na kumpetela kamba, heyo kakala ndugu wa tataake, mwanage Lebeka. \p Avo Laheli kakimbilila ukae kachola kumpetela tataake. \v 13 Labani viyahulike mbuli za Yakobo mwana wa lumbu jake, kamkimbilila kam'bokela, kamkumbatila na kumnonela, abaho wachola ukae yake. Yakobo kampetela Labani mbuli zose zimulawilile. \v 14 Abaho Labani kamulongela, “Kweli gweye nyama yangu na mulopa wangu.” Yakobo kakala na heyo mulenge umwe. \s1 Yakobo Komsang'hanikila Labani Sama ya Laheli na Lea \p \v 15 Labani kamulongela Yakobo, “Kwavija gweye kwa ndugu yangu, havilumbile unisang'hanikile bule. Nongela choni chuulonda kiwe kitumetume chako.” \v 16 Labani kakala na wana wakitwanzi wabili, mkulu kokemigwa Lea na mdodo kokemigwa Laheli. \v 17 Lea kakala na meso gavulale, ila Laheli kakala yanogile mkiwiliwili na mkihanga. \p \v 18 Yakobo kanogelwa na Laheli, avo kamulongela Labani, “Nokusang'hanikila milao saba, sama ya kumsola mwanago mdodo Laheli.” \p \v 19 Labani kamulongela, “Vinoga nikugwelele gweye umsole sio munhu iyagwe yoyose. Kala hano hamoja na nie.” \v 20 Avo Yakobo kamsang'hanikila milao saba sama ya kumpata Laheli, Yakobo kachona kipigiti kija kiguhi kwavija viyanogelwe na Laheli. \p \v 21 Abaho Yakobo kamulongela Labani, “Nigwelele mtwanzi wangu, kipigiti changu kimala, na nolonda niwase nayo.” \v 22 Avo Labani kawakema hamoja wanhu wose wa hanhu haja na kutenda lusona lwa zengele. \v 23 Viivikile ikilo, Labani kamsola Lea mwanage na kumgwelela Yakobo, na heyo kawasa nayo. \v 24 Labani kamulava Zilpa nyakadala wake yamsang'hanikile Lea. \v 25 Viivikile imitondo, kumbe kakala Lea! Avo Yakobo kamulongela Labani, “Choni kino kiunitendele?” Yakobo kamuuza Labani. “Nikusang'hanikila milao saba sama ya Laheli. Habali univwizile?” \p \v 26 Labani kamulongela, “Ino sio nzoela yetu muisi yetu, yalongole kusoligwa mdodo abaho mkulu. \v 27 Mambukiza mazua gano saba ga lusona lwa zengele lwa ino imkulu, abaho nokugwelela Laheli kamba uhanisang'hanikila milao saba iyagwe.” \p \v 28 Yakobo katogola, kamambukiza mazua saba ga Lea, abaho Labani kamgwelela Laheli yawe mtwanzi wake. \v 29 Labani kamulava Bilha nyakadala wake yamsang'hanikile Laheli. \v 30 Avo vivija Yakobo kawasa na Laheli, na kamnogela ng'hani Laheli kubanza Lea. Yakobo kamsang'hanikila Labani milao saba iyagwe. \s1 Wana wa Yakobo \p \v 31 MNDEWA viyawene kamba Lea hanogeligwe ng'hani, kamfungula inda yake kamgwelela wana, ila Laheli kakala bule sambo. \v 32 Lea kapata inda na kamulela mwana mbigalo, kamgwaa twaga dikemigwa Lubeni,\f + \fr 29:32 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Lubeni \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Mndewa kawona mgayo wangu.\fqa*\f* kwavija kalonga, “MNDEWA kawona mgayo wangu. Kweli mbigalo wangu sambi konogelwa na nie.” \v 33 Lea kapata inda kabili na kamulela mwana mbigalo, kamgwaa twaga dikemigwa Simioni,\f + \fr 29:33 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Simioni \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa tegeleza.\fqa*\f* kwavija kalonga, “MNDEWA kahulika kamba nie sinogelwe, avo kanigwelela mwana iyagwe.” \v 34 Lea kapata inda iyagwe na kumulela mwana mbigalo, kamgwaa twaga dikemigwa Lawi,\f + \fr 29:34 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Lawi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mwandakana.\fqa*\f* kwavija kalonga, “Sambi mbigalo wangu kowa behi ng'hani na nie, kwavija nimulelela wana mbigalo wadatu.” \v 35 Lea kapata inda iyagwe na kumulela mwana mbigalo, kamgwaa twaga dikemigwa Yuda,\f + \fr 29:35 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Yuda \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa nhogolwa.\fqa*\f* kwavija kalonga, “Mwanza uno nomuyenzi MNDEWA.” Abaho Lea kema kulela. \c 30 \p \v 1 Laheli viyonile kamba hanamulelela wana Yakobo, kamonela migongo lumbu jake, na kumulongela Yakobo. “Nigwelele wana, kamba si hivo, nodanganhika!” \p \v 2 Yakobo kamonela lusango Laheli, kamulongela, “Nie iyo Mulungu, yakutendile gweye uwebule wana?” \p \v 3 Laheli kamulongela, “Msole nyakadala wangu Bilha, uwase nayo yanilelele wana. Kubitila heyo na nie vivija nowa mama.” \v 4 Avo Laheli kamgwelela Yakobo Bilha nyakadala wake yawe mtwanzi wake, na heyo kawasa nayo. \v 5 Na Bilha kapata inda na kumulelela Yakobo mwana mbigalo. \v 6 Abaho Laheli kalonga, “Mulungu kalamula na kunyonela nie bazi, kazihulika nhambiko zangu na kunigwelela nie mwana mbigalo.” Avo kamkema twaga jake Dani.\f + \fr 30:6 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Dani \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kalamula.\fqa*\f* \v 7 Bilha nyakadala wa Laheli kapata inda kabili na kamulelela Yakobo mwana mbigalo wa ikabili. \v 8 Abaho Laheli kalonga, “Nigomba ng'hani na lumbu jangu, mbaka nihuma.” Avo kamgwaa twaga dikemigwa Naftali.\f + \fr 30:8 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Naftali \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kugomba.\fqa*\f* \p \v 9 Lea viyonile kamba kema kulela, kamsola Zilpa nyakadala wake na kumgwelela Yakobo yawe mtwanzi wake. \v 10 Zilpa nyakadala wa Lea kamulelela Yakobo mwana mbigalo. \v 11 Abaho, Lea kalonga, “Mhata mhome.” Avo kamkema twaga jake Gadi.\f + \fr 30:11 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Gadi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mhome \fqa*\ft ama \ft*\fqa ngekewa.\fqa*\f* \v 12 Zilpa nyakadala wa Lea kamulelela Yakobo mwana mbigalo wa ikabili. \v 13 Lea kalonga, “Nodeng'ha ng'hani, watwanzi wong'hema nie ndeng'ha.” Avo kamkema twaga jake Asheli.\f + \fr 30:13 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Asheli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa deng'ho.\fqa*\f* \p \v 14 Kipigiti cha kuhuna ngano, Lubeni kachola kumgunda na kubawa dudai,\f + \fr 30:14\fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Dudai \fk*\ft iyo dawa ya kumtenda mtwanzi kupata inda. \ft*\f* kamgalila mamaake Lea. Laheli kamulongela Lea, “Ngwelela dudai kidogo za mwanago.” \p \v 15 Ila Lea kamulongela, “Kokwagiza mbuli ndodo kunisolela mbigalo wangu? Sambi kolonda kusola dudai za mwanangu.” \p Laheli kalonga, “Kamba uhanigwelela dudai za mwanago, ikilo ya lelo Yakobo kowasa na gweye.” \p \v 16 Avo ichungulo ija Yakobo viyabwelile kulawa kumgunda, Lea kalawa kachola kum'bokela abaho kamulongela, “Kolondigwa wize kuwasa na nie ikilo ya lelo, kwavija nikulihila dudai za mwanangu.” Avo ikilo ija kawasa na Lea. \p \v 17 Mulungu kahulika nhambiko ya Lea, na Lea kapata inda na kamulelela Yakobo mwana mbigalo wa tano. \v 18 Lea kalonga, “Mulungu kanigwelela nhunza kwavija nimgwelela mbigalo wangu nyakadala wangu.” Avo Lea kamgwelela imwana twaga dikemigwa Isakali.\f + \fr 30:18 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Isakali \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa nhunza.\fqa*\f* \v 19 Lea kapata inda kabili na kamulelela Yakobo mwana mbigalo wa sita. \v 20 Abaho Lea kalonga, “Mulungu kanigwelela nhunza inogile. Sambi mbigalo wangu konihishimila, kwavija nimulelela mwana mbigalo wa sita.” Avo kamgwelela twaga dikemigwa Zabuloni.\f + \fr 30:20 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Zabuloni \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa hishima.\fqa*\f* \v 21 Abaho kamulela mwana mtwanzi, na kamkema twaga jake Dina. \p \v 22 Abaho Mulungu kamgelegeza Laheli, kazihulika nhambiko zake na kuifungula inda yake. \v 23 Laheli kapata inda na kalela mwana mbigalo, na kulonga, “Mulungu kanisegezela kinyala changu.” \v 24 Kamgwelela twaga dikemigwa Usufu,\f + \fr 30:24 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Usufu \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kodaha kongeza.\fqa*\f* na kulonga, “MNDEWA kanigwelela mwana iyagwe mbigalo.” \s1 Yakobo na Labani \p \v 25 Laheli viyamulelile Usufu, Yakobo kamulongela Labani, “Nileke nibwele ukae muisi yangu mwenyego. \v 26 Nigwelele watwanzi zangu na wanangu iniwapatile mkukusang'hanikila, nichole nao, kuvitanga vinikusang'hanikile ng'hani.” \p \v 27 Labani kamulongela, “Nitegeleze, nie nilagula na kuvitanga kamba MNDEWA kanimoteza nie sama yako gweye. \v 28 Longa kitumetume chako nikulihe.” \p \v 29 Yakobo kalonga, “Gweye mwenyego kuvitanga vija vinikusang'hanikile, na vija madale gako vugakalile hasi yangu. \v 30 Kukala na mali kidogo kipigiti sinakwiza, ila sambi mali gako gongezeka ng'hani. MNDEWA kakumoteza gweye kubitila vinhu vose vinitendile nie. Ila sambi kicho kipigiti changu cha kutenda mbuli zangu mwenyego.” \p \v 31 Labani kamuuza, “Nikugwelele choni?” \p Yakobo kalonga, “Sambiunigwelele kinhu chochose, ila kamba uhanitendela nie mbuli ino, nogendelela kukuchungila madale ga ng'hondolo zako. \v 32 Lelo leka nibite mmadale gako na kusegeza wana ng'hondolo wali na midewa ama minyela, wana menhe wali na midewa ama minyela, na wana ng'hondolo wose watitu. Unigwelele nie kamba kitumetume changu. \v 33 Mazua ga hamwande kovitanga kamba nie nabule uzenzeleganye, ahaja vondawize kulola kitumetume changu chuunilihile. Kamba uhavika menhe yalibule minyela ama midewa ama kamba hana ng'hondolo yalibule utitu mdidale jangu basi hiyo kebigwa.” \p \v 34 Labani kalonga, “Vinoga, na iwe kamba vuulongile.” \v 35 Avo zua didija Labani kawasegeza waja iwamenhe songolomi na mabogwa wali na minyela na midewa, na wose wali na uzelu na wana ng'hondolo wose wali watitu, na kuwagwelela wanage. \v 36 Labani kachola mwanza wa mazua madatu kulawa hayakalile Yakobo, kipigiti Yakobo viyakalile yogendelela kuchunga ng'hondolo wa Labani wasigale. \p \v 37 Abaho Yakobo kasola mango mbisi kulawa mmibiki ya mulubuna, mulozi, na mwalamoni,\f + \fr 30:37 \fr*\ft Mibiki ino ina uzelu mgati yake na udung'hu kunze.\ft*\f* kaziyua na kutenda mindandu mzimango zija mkuziyua vigome vake na katenda uzelu ukalile mgati ya izimango woneke. \v 38 Abaho kazisimika zija zimango ziyaziyuile kila hanhu ha kung'wela mazi ng'hondolo na menhe, giladi zoneke dimwe kwa dimwe haulongozi wa iwang'hondolo waheza kung'wa mazi, kipigiti ng'hondolo wahawa mkipigiti cha kukweligwa. \v 39 Na viwaikwelile haulongozi wa zija izimango, walela wana wali na minhongo mizelu, minyela, na midewa. \p \v 40 Yakobo kawabagula waja iwana ng'hondolo kulawa mdidale da Labani, ila mkipigiti cha kukweligwa kawatenda ng'hondolo wasigale wawalole ng'hondolo wa Labani awo wakalile watitu na wali na minhongo. Vino vivo Yakobo viyatendile dale jake jongezeke. \p \v 41 Kipigiti wang'onyo walibule nyondenyonde viwavikile kipigiti cha kukweligwa, Yakobo kazika zija zimango kila hanhu ha kung'wela mazi haulongozi wa iwang'onyo, giladi waikwele haulongozi wa izimango. \v 42 Ila kamba waja iwang'onyo wakala nyondenyonde, kazisegeza zija izimango haja. Avo wang'onyo wali nyondenyonde wakala wa Labani, na waja walibule nyondenyonde wakala wa Yakobo. \v 43 Mkilamso kino Yakobo keza kuwa mgoli ng'hani. Kakala na madale makulu ga ng'hondolo, na menhe, nyakadala, ngamia, na mhunda. \c 31 \s1 Yakobo Komkimbila Labani \p \v 1 Yakobo kawahulika walamu zake wana wa Labani wolonga, “Yakobo kasola vinhu vose vikalile va tataetu. Ugoli wake wose ulawa m'vinhu vayakalile navo tataetu.” \v 2 Yakobo kavitanga kamba Labani hanogelwe na heyo kamba viikalile haichanduso. \v 3 Abaho MNDEWA kamulongela Yakobo, “Bwela muisi ya wahenga zako na ndugu zako, nie nowa hamoja na gweye.” \p \v 4 Avo Yakobo katuma usenga kuwakema Laheli na Lea, weze kumgunda kuyakalile yochunga ng'hondolo zake. \v 5 Yakobo kawalongela, “Nokona kamba tataenu hanogelwa na nie kamba viikalile haichanduso, ila Mulungu wa tataangu ka hamoja na nie. \v 6 Movitanga kamba nimsang'hanikila tataenu na mhiko zangu zose. \v 7 Hata avo tataenu kanitendela uzenzeleganye mkugalula kitumetume changu mianza bwando. Ila Mulungu hamulekile yanhendele nie kinhu kihile. \v 8 Labani viyalongile, ‘Ng'hondolo wondawaleligwe wali na minyela wowa kitumetume chako,’ wose wasonga kulela wana wali na minyela. Na viyagalule na kulonga, ‘Wang'onyo wali na minhongo wowa kitumetume chako,’ ng'hondolo wose walela wana wali na minhongo. \v 9 Vino vivo Mulungu viyasolile wang'onyo wa tataenu na kunigwelela nie. \p \v 10 “Kipigiti cha wang'onyo kuikwela, nilota nyona songolomi wa menhe wakalile wokwela wose wakala na minhongo, minyela, na midewa. \v 11 Msenga wa Mulungu wa kuulanga kanikema nie muinzozi yolonga, ‘Yakobo,’ na nie nidika, ‘Nabaha.’ \v 12 Na heyo kanongela, ‘Lola songolomi wose wa menhe waja wokwela wana minhongo, minyela, na midewa. Nigatenda gano kwavija nyona vija Labani viyakutendele. \v 13 Nie iyo Mulungu nikulawilile kuja Beteli, hanhu haja haudigidile dibwe mavuta na haja haunitendele kiduilo. Avo segela hima muisi ino uchole muisi yako yuuleligwe.’ ” \p \v 14 Laheli na Lea wamulongela Yakobo, “Tweye twabule kinhu ama uhazi wowose kulawa ha tataetu. \v 15 Avo katutenda tweye kamba wahenza. Katuguza na sambi kaja hela zose ziyatuguzile tweye. \v 16 Ugoli wose Mulungu uyam'bokile tataetu wetu tweye na wanetu. Avo sang'hana gaja Mulungu gondayakulongele.” \p \v 17 Avo Yakobo kawakweleza watwanzi zake na wanage muna iwangamia, \v 18 na kugaswagiza madale gake gose galongole haulongozi wake hamoja na vinhu vose viyapatile Padani-Alamu\f + \fr 31:18 \fr*\fk Padani-Alamu \fk*\ft ya ako Kaskazi na Uswelo wa zua muisi ya Mesopotamia.\ft*\f* na kuchola ha tataake Isaka muisi ya Kanaani. \v 19 Kipigiti hicho Labani kakala yacholile kuwakanha mijusu ng'hondolo zake, avija viyakalile haduhu Laheli kapata nafasi ya kwiba vinyago avo vikalile miungu ya tataake. \v 20 Yakobo kam'vwizila Labani na hamulongele kamba kohalawa. \v 21 Yakobo kasola vinhu vake vose na kusegela hima. Kaloka Lwanda lwa Yuflati, kagalukila kuili isi ya Gileadi ili na vigongovigongo. \s1 Labani Komkweleleza Yakobo \p \v 22 Mazua madatu vigabitile, Labani kalongeligwa kamba Yakobo kakimbila. \v 23 Avo Labani kawasola ndugu zake, wasonga kumkweleleza Yakobo kipigiti cha mazua saba, na wam'vika muisi ya vigongovigongo ya Gileadi. \v 24 Avo Mulungu kamulawilila Labani ikilo mnzozi na kumulongela, “Uteganye, sambiumulonge Yakobo mbuli yoyose ihile.” \v 25 Yakobo keka ng'hambi muisi ya vigongovigongo ya Gileadi, vivija Labani na ndugu zake weka ng'hambi yao behi na heyo. \p \v 26 Abaho Labani kamulongela Yakobo, “Choni chuutendile? Kunivwizila na kusola wanangu kamba vija wagogigwe kung'hondo. \v 27 Habali usegele mkuifisa na kunivwizila? Habali hunongele giladi nikulage na ndeng'ha na nyila, na ngoma na bango? \fig Bango|alt="harp" src="BK00176B.TIF" size="col" loc="31:27" copy="Horace Knowles, revised by Louise Bass © The British and Foreign Bible Society 1994." ref="31:27"\fig* \v 28 Hata hunilekile niwanonela wanangu na wazukulu zangu na kuwalaga? Kweli kutenda ubozi. \v 29 Nodaha kukulumiza, ila Mulungu wa tataako kandawilila kilo ya lelo na kanongela, ‘Uteganye, sambiumulonge Yakobo mbuli yoyose ihile.’ \v 30 Novitanga kamba kosulukila kubwela mng'anda ya tataako, ila habali wibile miungu yangu?” \p \v 31 Yakobo kalonga, “Nidumba kwavija nigelegeza kamba uhanibokile wanago. \v 32 Ila kamba uham'vika munhu yoyose mmwanza wetu yali na miungu yako, nayadanganhike. Lolesa bahano haulongozi wa ndugu zetu, kamba nna kinhu chako chochose, kisole.” Yakobo havitangile kamba Laheli kakala yebile miungu ya Labani. \p \v 33 Avo Labani kengila mdihema da Yakobo na kasonga kuzahila, abaho mdihema da Lea, na mdihema da waja nyakadala wabili wakitwanzi, ila hayonile miungu yake. Abaho kengila mdihema da Laheli. \v 34 Laheli kaisola ija imiungu na kuifisa mdisogi da kugwasikila mumgongo wa ngamia wake na kuikalila. Labani kazahila kila hanhu mdihema ila hayonile. \v 35 Laheli kamulongela tataake, “Tataangu, sambiunyonele lusango avija vinihila kwinuka haulongozi wako, kwavija notumika.” Avo Labani kazahila ila hayonile miungu yake. \p \v 36 Yakobo kehilwa ng'hani na kumuuza Labani, “Halihi hanihonyele? Choni kihile kinitendile kikutendile gweye unikoleleze?” \v 37 Kusakula m'vinhu vangu vose. Kinhu chaki chako kiupatile? Vike hano haulongozi wa wandugu zako na wandugu zangu, giladi watulamule. \v 38 Nikala hamoja na gweye milao malongo mabili sambi. Kipigiti chose ng'hondolo zako na menhe zako hawanatengula inda, na sinakuja songolomi wa ng'hondolo kulawa mdale jako. \v 39 Sikugalile ng'hondolo wako yakomigwe na wang'onyo wa kumuhulo. Hasala zose nizisola nie. Gweye kulonda nikulihe wang'onyo wose webigwe imisi ama ikilo. \p \v 40 Kipigiti kitali nigaya, imisi nilukuzwa na zua, na ikilo nibunhigwa na beho. Sipatile utulo. \v 41 Milao malongo mabili nikala mng'anda yako, nikusang'hanikila milao longo dimwe na mine sama ya Laheli na Lea, na milao sita sama ya madale ga wang'onyo. Kugalula kitumetume changu mianza longo dimwe. \v 42 Kamba Mulungu wa muhenga zangu, Mulungu wa Ablaham na Isaka, yahalekile kuwa hamoja na nie, uhaniwingile bila kinhu. Ila Mulungu kayona migayo yangu na sang'hano initendile, kileka mana kakukomhokela ikilo ibitile. \s1 Yakobo na Labani Woikila Kilagano \p \v 43 Labani kamwidika Yakobo na kumulongela, “Watwanzi wano wanangu nie, na wana zao wangu nie, wang'onyo wano wangu nie, na vose vuuvona vangu nie. Avo choni kinidaha kuwatendela wanangu, ama wana zao wawalelile? \v 44 Avo tutende lagano gweye na nie, diwe usindila wetu.” \p \v 45 Yakobo kasola dibwe, na kudisimika kamba nguzo giladi diwe lukumbuso. \v 46 Abaho Yakobo kawalongela wandugu zake, “Lundizeni mibwe.” Avo wadondola mabwe na kugalundiza kamba kisugulu. Abaho wakala hasi hamgwazo wa kija ikisugulu, waja mandia. \v 47 Labani kahakema hanhu haja Yegali-Sahadusa,\f + \fr 31:47 \fr*\fk Yegali-Sahadusa \fk*\ft nhegulo yake muulonzi wa Kialamaiki \ft*\fqa lundi da usindila.\fqa*\f* na Yakobo kahakema Galedi.\f + \fr 31:47 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Galedi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa lundi da usindila.\fqa*\f* \p \v 48 Avo Labani kamulongela Yakobo, “Kisugulu kino cha mibwe chowa usindila hagatigati yetu tweye.” Kino kicho kilamso cha hanhu haja kukemigwa Galedi. \v 49 Labani vivija kahakema hanhu haja Mizpa,\f + \fr 31:49\fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Mizpa \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ulingo wa kwimilizila.\fqa*\f* kwavija kalonga, “MNDEWA yatulole, giladi tudigoge lagano dino kipigiti gweye na nie tuhawa kutali na miage. \v 50 Kamba uhawagaza wanangu ama uhasola watwanzi wayagwe mbali na wanangu, hata kamba sivimanyile, ukumbukile kamba Mulungu kotulola.” \v 51 Abaho Labani kamulongela Yakobo, “Lola kisugulu kino cha mibwe, lola nguzo ino iniisimike hagatigati yako na yangu. \v 52 Kisugulu kino cha mibwe na nguzo ino zizo usindila, nie sikibanza kisugulu kino cha mibwe kwiza ng'ambu yako kukulumiza, na gweye sambiubanze kisugulu kino cha mibwe na nguzo ino wize ng'ambu yangu kunilumiza. \v 53 Mulungu wa Ablaham na mulungu wa Naholi wotulamula gweye na nie.” \p Avo Yakobo kaiduila mditwaga da Mulungu yakalile yotambikilwa na Isaka tataake kukigoga kilagano kija. \v 54 Abaho Yakobo kalava nhosa muisi ija ya vigongovigongo na kuwakema ndugu zake weze kuja mandia. Na viweshile kuja mandia wakala bahaja ikilo ngima. \v 55 Na imitondo ng'hani zua da ikabili Labani kawanonela wazukulu zake na wanage na kuwamoteza. Na abaho kabwela ukae yake. \c 32 \s1 Yakobo Koisasala Kuiting'hana na Esau \p \v 1 Yakobo kagendelela na mwanza wake, na wasenga wa Mulungu wa kuulanga waiting'hana nayo. \v 2 Yakobo viyawawene kalonga, “Ino iyo ng'hambi ya asikali wa Mulungu.” Avo kahakema hanhu haja Mahanaimu.\f + \fr 32:2 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Mahanaimu \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ng'hambi mbili.\fqa*\f* \p \v 3 Avo Yakobo kawatuma wasenga wamulongole wachole ha Esau, mkulu wake, ako Seili muisi ya Edomu. \v 4 Kawagwelela ndagizi, yolonga, “Mulongeleni mndewa wangu Esau mbuli zino, ‘Mtumigwa wako Yakobo kolonga, “Nikala na Labani na kusigala haja mbaka lelo. \v 5 Nna ng'ombe, mhunda, madale ga ng'hondolo na menhe, nyakadala wakitwanzi na wakimbigalo. Nokugalila usenga uno, mndewa wangu, mhate ngekewa haulongozi wako.” ’ ” \p \v 6 Abaho waja iwasenga viwabwelile wamulongela Yakobo, “Tuchola ha mkulu wako Esau, na heyo kokwiza kukubokela yali hamoja na wambigalo mia nne.” \v 7 Yakobo kadumba ng'hani na kudungwadungwa. Avo kawagola wanhu iyali nao, ng'hondolo, menhe, na ngamia mmadale mabili. \v 8 Yakobo kagelegeza, yolonga, “Kamba Esau yeheza na kudivamhila dale dimwe, dale diyagwe dosigala.” \p \v 9 Abaho Yakobo katambika, yolonga, “Mulungu wa muhenga wangu Ablaham na Mulungu wa tataangu Isaka, MNDEWA, gweye unilongele nie nibwele muisi yangu na ha ndugu zangu, na kunongela konhendela ganogile. \v 10 Nie silumbile kutendeligwa unhu wose na kuwabule uzenzeleganye kuundagusile nie mtumigwa wako. Niloka Lwanda lwa Yolodani bila kinhu ila fimbo iiyeka na sambi nobwela na madale gano mabili. \v 11 Nokutambikila, nikombole kulawa mmakono ga mkulu wangu Esau, nodumba siku kokwiza kunivamhila nie na watwanzi zangu hamoja na wanangu. \v 12 Ila gweye kunongela kamba, konhendela ganogile mmbuli zangu zose, na kulongeza lukolo lwangu mbaka vondaluwe bwando kamba misenga ya mumgwazo wa ibahali vuileka kudahika kupetigwa.” \p \v 13 Ikilo ija Yakobo kawasa haja, na kasagula nhunza ya kumgwelela Esau mkulu wake kulawa m'vinhu vayakalile navo, \v 14 bogwa wa menhe mia mbili (200) na songolomi wa menhe malongo mabili (20), bogwa wa ng'hondolo mia mbili (200) na songolomi wa ng'hondolo malongo mabili (20), \v 15 ngamia malongo madatu (30) wokong'heza hamoja na wana zao, bogwa wa ng'ombe malongo mane (40) na songolomi longo dimwe (10), na bogwa wa mhunda malongo mabili (20) na songolomi longo dimwe (10). \v 16 Kawagola waja iwang'onyo mmadale na kila dale kamwika mtumigwa wake imwe kuwa kilangizi wa ididale. Abaho kawalongela waja iwatumigwa, “Longoleni na wano iwang'onyo ila ikeni nafasi kulawa dale dimwe mbaka dale diyagwe.” \v 17 Kamulagiza ija yalongole, yolonga, “Uhaiting'hana na mkulu wangu Esau na yahakuuza, ‘Gweye kwa mtumigwa wa munhu yalihi? Kwahi kuuchola? Na wang'onyo wano walongole wa munhu yalihi?’ \v 18 Gweye mulongele, ‘Wang'onyo wano wa mtumigwa wako Yakobo, wano iwo nhunza iyomgalila mndewa wake Esau, na heyo ka kuchugu kokwiza.’ ” \v 19 Vivija kamulagiza imtumigwa wa ikabili na wa ikadatu na wose wakalile vilangizi wa igamadale. “Vino vivo vondammulongele Esau kipigiti vondamuiting'hane nayo. \v 20 Na mmulongele, ‘Mtumigwa wako Yakobo kokwiza kuchugu chetu.’ ” Yakobo kagelegeza, kalonga, “Nomuhoza na nhunza zino zinimulongozela, siku nahaiting'hana nayo, konibokela.” \v 21 Yakobo kazilongoza izinhunza, na heyo mwenyego kasigala haja hang'hambi ikilo ija. \s1 Yakobo Koifida na Msenga wa Mulungu wa Kuulanga \p \v 22 Ikilo iija Yakobo kalamuka na kawasola watwanzi zake wabili, watwanzi zake wabili wa kunze, na wanage longo dimwe na imwe, abaho kaloka Lwanda lwa Yaboki. \v 23 Viyeshile kuwalosa, kalosa na vinhu vose viyakalile navo. \v 24 Avo Yakobo kasigala yeiyeka. \p Abaho keza munhu, kasonga kuifida nayo mbaka imitondo. \v 25 Ija imunhu viyonile kolemelwa kumuhuma Yakobo, kamkwasa mdipengene viwakalile wokiifida, na idipengene disiguka. \v 26 Abaho ija imunhu kamulongela Yakobo, “Ndekesa nyhole, kwavija usiku ocha.” \p Ila Yakobo kamulongela, “Sikulekesa mbaka vondaunimoteze.” \p \v 27 Ija imunhu kamuuza, “Twaga jako dijo dilihi?” \p Kamwidika, “Twaga jangu Yakobo.” \p \v 28 Abaho ija imunhu kamulongela, “Songela sambi hukemigwa kabili Yakobo, ila kokemigwa Islaeli,\f + \fr 32:28 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Islaeli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kuifida na Mulungu.\fqa*\f* kwavija kuifida na Mulungu hamoja na wanhu, na kuhuma.” \p \v 29 Yakobo kamulongela, “Nongela twaga jako.” \p Ila heyo kamuuza, “Habali uniuza twaga jangu?” Abaho kammoteza. \p \v 30 Avo Yakobo kahakema hanhu haja Penueli,\f + \fr 32:30\fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Penueli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kihanga cha Mulungu.\fqa*\f* kalonga, “Kwavija nimona Mulungu kihanga kwa kihanga, na ning'hali mgima.” \v 31 Zua vidisongile kulawa, Yakobo kasegela Penueli kuno yodendegulila sama ya pengene jake. \v 32 Avo mbaka lelo, Waislaeli hawaja nyama ya pengene, kwavija pengene da Yakobo dikwasigwa behi na kigudi chake. \c 33 \s1 Yakobo Koiting'hana na Esau \p \v 1 Yakobo kalola na kumona Esau yokwiza na wambigalo mia nne, avo kawagola wana wa Lea, wana wa Laheli, na wana wa waja watwanzi zake wabili wa kunze. \v 2 Kaweka haulongozi waja iwatwanzi zake wabili wa kunze hamoja na wana zao, abaho Lea na wanage, abaho Laheli na Usufu kuchugu chao. \v 3 Heyo mwenyego kalongola haulongozi wao, kafugama mavindi, kainamila mbaka hasi mianza saba mbaka viyavikile behi na mkulu wake. \v 4 Ila Esau kamkimbilila Yakobo, kamkumbatila na kumnonela. Abaho wose wabili walila. \v 5 Esau kawalola waja iwatwanzi na iwana, kauza, “Wano uulinao iwo wanhu walihi?” \p Yakobo kedika, “Wano wao wana Mulungu iyanigwelele nie, mtumigwa wako.” \v 6 Abaho waja iwatwanzi zake wa kunze na wana zao wawakwenhukila behi na wamfugamila mavindi na kumwinamila mbaka hasi. \v 7 Vivija weza Lea na wanage wamfugamila mavindi na kumwinamila mbaka hasi. Hakimambukizo, weza Usufu na Laheli, na hewo wamfugamila mavindi na kumwinamila mbaka hasi. \p \v 8 Esau kauza, “Madale gano ganiiting'hanile nago nhegulo yake choni?” \p Yakobo kamwidika, “Madale gano gago nhunza ha mndewa wangu giladi mhate ngekewa hameso gako.” \p \v 9 Ila Esau kalonga, “Nna vinhu bwando, mdodo wangu, vino vuulinavo viwe vako mwenyego.” \p \v 10 Yakobo kalonga, “Si vivo, kamba nitogoligwa hameso gako, bokela nhunza ino kulawa kumwangu. Kwavija kona kihanga chako kumwangu nie ilinga na kona kihanga cha Mulungu, avija viunibokele na noge. \v 11 Nokuyalalila, bokela nhunza ino inikugalile. Mulungu kanyonela bazi kangwelela kila kinhu kinilonda.” Vino vivo Yakobo viyamgong'ondeze Esau, na Esau katogola. \p \v 12 Abaho Esau kalonga, “Tuchole, nie nolongola haulongozi.” \p \v 13 Ila Yakobo kamulongela, “Uvimanye, mndewa wangu, wana wano wang'hali wadodo na vivija nolondigwa niwaseseze ng'hondolo na ng'ombe awo wokong'heza. Kamba wahasosozigwa mdizua dimwe, wang'onyo wose wofa. \v 14 Avo nokuyalalila, mndewa wangu, longola haulongozi wa mtumigwa wako, nie nokwiza mholemhole hamoja na iwang'onyo na iwana mbaka vondatuvike Seili.” \p \v 15 Esau kalonga, “Beta nikulekele wanhu zangu kidogo.” \p Yakobo kamulongela, “Sambiutende hivo, mndewa wangu, kinilonda nie mhate ngekewa hameso gako.” \v 16 Avo zua didija Esau kafunga mwanza wa kubwela Seili. \v 17 Ila Yakobo kachola Sukuti ako kuyazengile ng'anda yake na banda da wang'onyo zake. Kino kicho kilamso hanhu haja hakemigwa Sukuti.\f + \fr 33:17 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Sukuti \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa banda da wang'onyo wa kufuga kamba ng'ombe na menhe.\fqa*\f* \p \v 18 Yakobo kasegela Padani-Alamu, na kuvika na upile mdiwambo da Shekemu muiisi ya Kanaani, na keka ng'hambi yake behi na idiwambo. \v 19 Hanhu kuyekile ng'hambi kahagula kulawa ha wana wa Hamoli, tataake Shekemu, kwa vidanga mia va feza. \v 20 Haja kazenga kilingo cha kulavila nhosa na kukikema Mulungu iyo Mulungu wa Islaeli. \c 34 \s1 Dina Kobakigwa \p \v 1 Zua dimwe Dina, mwana wa Yakobo iyalelile na Lea, kachola kuwatembelela watwanzi Wakikanaani. \v 2 Ila Shekemu, yakalile mwana wa mkulu wa isi yakalile yokemigwa Hamoli Muhivi, viyamuwene Dina, kamkwida na kumuwasa kwa shuluti. \v 3 Moyo wa Shekemu unogelwa na Dina mndele wa Yakobo, na kamnogela ija imndele, na kalonga nayo mbuli zinogile. \v 4 Shekemu kamulongela Hamoli tataake, yolonga, “Nigwelele mndele ino yawe mtwanzi wangu.” \p \v 5 Yakobo viyahulike kamba Dina mndele wake katendeligwa mbuli zigela kinyala, wanage wakala kumgunda wochunga, avo kanyamala mbaka viwabwelile. \v 6 Na Hamoli tataake Shekemu kachola ha Yakobo giladi walongelele. \v 7 Wana wa Yakobo viwakalile wobwela kulawa kuchunga, wahulika gaja galawilile, wehilwa ng'hani na wona lusango, kwavija Shekemu kakala yatendile kinhu kihile ha Waislaeli kumuwasa kwa shuluti mndele wa Yakobo. \v 8 Ila Hamoli kawalongela Yakobo na wanage, “Mwanangu Shekemu kanogelwa ng'hani na mndele wenu, avo nowayalalila mmuleke yamsole mndele wenu. \v 9 Natuisole. Tugweleleni wandele zenu, na mweye wasoleni wandele zetu. \v 10 Avo mkale hano muisi yetu hamoja na tweye, mkale hanhu hohose hamulonda, tendeni uchuluzi mkuilegeha, na muwe na hanhu henu wenyego.” \p \v 11 Abaho Shekemu kamulongela tataake Dina na ndugu zake, “Munitogolele, na nowagweleleni chochose chumulonda. \v 12 Mnongele nhunza yaki yumulonda, na maliho gogose ga zengele gomulonda, nowagwelela kiasi chochose chumulonda, kamba muhanitogoza nie nimsole.” \p \v 13 Avo wanage Yakobo wamulongela Shekemu na Hamoli tataake mkuwavwizila, kwavija Shekemu kamtendela mbuli zigela kinyala lumbu jao Dina. \v 14 Wawalongela, “Hatudaha kutenda kinhu kino, kumgwelela lumbu jetu munhu hanakwingila kumbi, kumwetu tweye yowa kinyala. \v 15 Todaha kutogola kamba muhatenda kinhu kino, kamba kila mbigalo mmwanza wenu yehengizigwa kumbi kamba vituli tweye. \v 16 Abaho tweye towagwelela wandele zetu na tweye towasola wandele zenu, na tweye tokala hamoja na mweye na kugaluka wanhu wamwe. \v 17 Ila kamba hamtutogolela mweye kwingila kumbi, tomsola lumbu jetu, tochola nayo.” \p \v 18 Mbuli zija ziwanogela Hamoli na Shekemu mwanage. \v 19 Mmhale ija ayo yakalile yohishimilwa ng'hani kubanza wose mng'anda ya tataake, kalopola kugatenda gaja gawalongile kwavija kanogelwa na mndele wa Yakobo. \p \v 20 Avo Hamoli na mwanage Shekemu wachola ha ulwivi lwa idiwambo jao na kulonga na vilangizi wa idiwambo. \v 21 Walonga, “Wanhu wano wanoga, na tuwaleke wakale muisi yetu, na kutenda uchuluzi, isi ino ina hanhu bwando hakukala hewo. Tuwasole wandele zao na wasole wandele zetu. \v 22 Ila wanhu wano wotogola kukala hamoja na tweye, na kuwa hamoja na tweye, kamba tuhatogola wambigalo zetu wengizigwe kumbi kamba viwali hewo. \v 23 Kamba twahatenda vino, wang'onyo zao na vinhu vose viwalinavo vowa vetu. Na tuwatogolele mbuli zao, tuwaleke wakale hamoja na tweye.” \v 24 Wambigalo wose waiting'hane hana ulwivi lwa idiwambo waitogolela na Hamoli na Shekemu mwanage, na kila mbigalo muja mdiwambo kengizigwa kumbi. \p \v 25 Mazua madatu vigabitile, waja wengizigwe kumbi viwakalile wang'hali na usungu, wana wabili wa Yakobo, Simioni na Lawi lumbu zake Dina, wasola mizele yao, wadivamhila idiwambo mkwidukiza na kuwakoma wambigalo wose, \v 26 wawakoma Hamoli na Shekemu mwanage na zele, wamsola Dina lumbu jao kulawa mng'anda ya Shekemu, wachola nayo. \v 27 Viweshile kuwakoma, wana wayagwe wa Yakobo wengila mdiwambo na kusamha kila kinhu, kwavija lumbu jao kakala yatendeligwe mbuli zigela kinyala. \v 28 Wasola ng'hondolo, ng'ombe, mhunda, na kila kinhu kikalile mdiwambo dija na mmigunda. \v 29 Wasola mali gao gose, watwanzi zao wose, na wana zao, na wasola kila kinhu kikalile mng'anda zao. \p \v 30 Yakobo kawalongela Simioni na Lawi, “Mungalila mbuli, munitenda nie nihilwe na Wakanaani na Wapelizi na kila munhu yokala muisi ino. Nie nabule wanhu bwando, na kamba wahaiduganya hamoja na kunivamhila nie na wanhu wa ng'anda yangu, tobanangigwa.” \p \v 31 Wamwidika na lusango wolonga, “Habali tumuleke heyo yamtende lumbu jetu kamba mtenda ugoni ndwanga?” \c 35 \s1 Mulungu Kommoteza Yakobo ako Beteli \p \v 1 Mulungu kamulongela Yakobo, “Genda Beteli na ukakale hiko, na ukanizengele nie kilingo cha kulavila nhosa, nie iyo Mulungu nikulawilile gweye kipigiti vuukalile umkimbila mkulu wako Esau.” \p \v 2 Avo Yakobo kawalongela wanhu wa mulango wake na wanhu wose wakalile hamoja na heyo, “Segezeni miungu yose ya Wamhazi imulinayo, yogeni, na m'vale vivalo ving'alile, \v 3 abaho mwize tuchole Beteli, nikazenge kilingo cha kulavila nhosa ha Mulungu yanhazile mmazua ga migayo yangu na yakalile na nie kokose kunicholile.” \v 4 Avo wamgwelela Yakobo miungu yose ya Wamhazi iwakalile nayo, na heleni ziwakalile wavalile, na Yakobo kavihimbilila hasi ya m'biki ukemigwa mwaloni haja Shekemu. \p \v 5 Yakobo na wanage viwasongile kusegela, Mulungu kawatenda wanhu wose wa miwambo ija ikalile behi wone bwembwe ng'hani, na haduhu munhu yawakoleleze. \v 6 Yakobo hamoja na wanhu wose iyakalile nao wavika hanhu hakemigwe Luzi ama mtwaga diyagwe Beteli muisi ya Kanaani. \v 7 Yakobo kazenga kilingo cha kulavila nhosa, na kuhakema hanhu haja Eli-Beteli,\f + \fr 35:7 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Eli-Beteli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Mulungu wa Beteli.\fqa*\f* kwavija haja baho Mulungu hayaigubule kumwake kipigiti viyakalile yomkimbila Esau mkulu wake. \v 8 Debola, yaya wa Lebeka, kadanganhika, na kazikigwa hasi ya m'biki ukemigwa mwaloni muisi ya Beteli. Avo Yakobo kaukema m'biki uja Aloni-Bakusi nhegulo yake “Mwaloni wa Mahozi.” \p \v 9 Yakobo viyabwelile kulawa Padani-Alamu, Mulungu kamulawilila kabili na kummoteza. \v 10 Mulungu kamulongela, “Twaga jako Yakobo, ila hukemigwa kabili Yakobo,\f + \fr 35:10 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Yakobo \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kananahila kisiginho \fqa*\ft na vivija \ft*\fqa m'vwizi.\fqa*\f* ila kokemigwa Islaeli.”\f + \fr 35:10 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Islaeli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kagomba na Mulungu.\fqa*\f* Avo kakemigwa Islaeli. \v 11 Abaho Mulungu kamulongela, “Nie iyo Mulungu Mwene Mhiko. Ukalele wongezeke, ndewa bwando zolawa kumwako, na wandewa wolawa mulukuli lwako gweye. \v 12 Isi inimgwelele Ablaham na Isaka, isi ino nokugwelela gweye na lukolo lwako londalwize.” \v 13 Abaho Mulungu kamuleka, kachola uchana kulawa hanhu haja kuyalongile na Yakobo. \v 14 Yakobo kasimika nguzo hanhu haja Mulungu hayalongile nayo, kasimika nguzo ya dibwe, kaigidila nhosa ya divai, abaho kaigidila mavuta. \v 15 Yakobo kahakema hanhu haja Mulungu hayalongile nayo, “Beteli.”\f + \fr 35:15 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Beteli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ng'anda ya Mulungu.\fqa*\f* \s1 Laheli Kodanganhika \p \v 16 Yakobo na mulango wake wasegela Beteli, na viwakalile wang'hali kutali na wambo da Eflati, kipigiti cha Laheli kulela kivika, avo kasonga kona usungu ng'hani. \v 17 Na usungu wa kulela vuubanzile, ija yakalile imng'hunga kamulongela, “Sambiudumbe, kulela mwana mbigalo iyagwe.” \v 18 Laheli viyakalile behi na kudanganhika, kamgwelela twaga imwana, kamkema Beni-Oni,\f + \fr 35:18 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Beni-Oni \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mwana wa mgayo wangu.\fqa*\f* ila tataake kamkema Benjamini.\f + \fr 35:18 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Benjamini \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mwana wa mkono wangu wa ukulume.\fqa*\f* \p \v 19 Avo Laheli kadanganhika, kazikigwa hamgwazo wa inzila ichola Eflati, wambo dikalile na twaga diyagwe dikemigwa Betelehemu. \v 20 Yakobo keka nguzo hadipanga da Laheli kamba ng'humbukila, nguzo ija ya baho mbaka lelo.\f + \fr 35:20 \fr*\fk Mbaka lelo \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mbaka kipigiti vichandikigwe kitabu kino.\fqa*\f* \v 21 Yakobo, ayo vivija yakemigwe Islaeli, kagendelela na mwanza wake na kwika ng'hambi ng'ambu ya ikabili ya ulingo wa Edeli.\f + \fr 35:21 \fr*\fk Ulingo wa Edeli \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa ulingo wa kwimilizila ng'hondolo sambiwebigwe.\fqa*\f* \s1 Wana wa Yakobo \r (1Vipig. 2:1-2) \p \v 22 Yakobo viyakalile yokala muisi ija, Lubeni kachola kuwasa na Bilha mtwanzi wa kunze wa tataake, na Yakobo kahulika. \p Yakobo kakala na wana mbigalo longo dimwe na wabili. \v 23 Wana wa Lea wakala Lubeni, yakalile chaudele wa Yakobo, Simioni, Lawi, Yuda, Isakali, na Zabuloni. \v 24 Wana wa Laheli wakala Usufu na Benjamini. \v 25 Wana wa Bilha nyakadala wa Laheli wakala Dani na Naftali. \v 26 Wana wa Zilpa nyakadala wa Lea wakala Gadi na Asheli. Wano wao wana wa kimbigalo wa Yakobo iyawalelile viyakalile Padani-Alamu. \s1 Isaka Kodanganhika \p \v 27 Yakobo kachola ha tataake Isaka ako Mamle behi Kiliasi-Aliba, sambi hokemigwa Hebloni, ako Ablaham na Isaka kuwakalile wokala kamba wahenza. \v 28 Isaka kakala na uvyele wa milao mia na malongo manane. \v 29 Isaka kadanganhika kuno yali na milao bwando na kuilumba hamoja na wahenga zake. Wanage Esau na Yakobo wamzika tataao. \c 36 \s1 Lukolo lwa Esau \p \v 1 Luno lulo lukolo lwa Esau, ayo vivija yakemigwe Edomu. \v 2 Esau kawasola watwanzi zake kulawa muisi ya Kanaani, Ada mndele wa Eloni Muhiti, na Oholibama, ayo yakalile mndele wa Ana na mzukulu wa Zibeoni Muhivi, \v 3 na Basemati mwanage Sumaili na lumbu ja Nebayoti. \v 4 Ada kamulelela Esau mwana yokemigwa Elifazi, Basemati kamulelela Esau mwana yokemigwa Leueli, \v 5 na Oholibama kawalela Yeushi, Yalamu, na Kola. Wano wose iwo wana iyawalelile Esau kipigiti viyakalile Kanaani. \p \v 6 Abaho Esau kawasola watwanzi zake, wanage wakitwanzi na wakimbigalo, na wanhu wose wakalile mng'anda yake, hamoja na wang'onyo zake wose na vinhu vose viyakalile navo haja Kanaani. Kasegela, kachola kuisi ikalile kutali na mdodo wake Yakobo. \v 7 Katenda avo kwavija isi iwakalile wokala heyo na mdodo wake Yakobo ikala ndodo, avo havidahike kukala hamoja, kwavija wakala na wang'onyo bwando. \v 8 Avo Esau ayo yakalile na twaga diyagwe dikemigwa Edomu kachola kukala muisi ya vigongovigongo ya Seili. \p \v 9 Luno lulo lukolo lwa Esau, muhenga wa Waedomu muisi ya vigongovigongo ya Seili. \v 10 Matwaga ga wana wa Esau gakala Elifazi, mwana wa mtwanzi wa Esau yokemigwa Ada, na Leueli, mwana wa mtwanzi wa Esau yokemigwa Basemati. \v 11 Wana wa Elifazi wakala Temani, Omali, Zefo, Gatamu, na Kenazi. \v 12 Mwana wa Esau yokemigwa Elifazi kakala na mtwanzi wa kunze twaga jake dikemigwa Timna, iyalelile nayo mwana yokemigwa Amaleki. Wana wano sita wambigalo wakala wazukulu wa mtwanzi wa Esau yokemigwa Ada. \p \v 13 Wana wa Leueli wakala Nahati, Zela, Shama, na Miza. Wano wakala wazukulu wa Basemati, mtwanzi wa Esau. \p \v 14 Oholibama, ayo yakalile mndele wa Ana na mzukulu wa Zibeoni, kamulelela Esau wana wadatu wakemigwe Yeushi, Yalamu, na Kola. \p \v 15 Wano wao wakulu wa mitala ilawile mulukolo lwa Esau. Elifazi kakala chaudele wa Esau na heyo kakala na wana wakemigwe Temani, Omali, Zefo, Kenazi, \v 16 Kola, Gatamu, na Amaleki. Wano wao wakulu kulawa mulukolo lwa Elifazi muisi ya Edomu, wakala wazukulu wa mtwanzi wa Esau yokemigwa Ada. \p \v 17 Leueli, mwanage Esau, kawalela Nahati, Zela, Shama, na Miza. Wano wao wakulu wa lukolo lwa Leueli muisi ya Edomu, wakala wazukulu wa mtwanzi wa Esau yokemigwa Basemati. \p \v 18 Wana wa mtwanzi wa Esau yokemigwa Oholibama wakala Yeushi, Yalamu, na Kola. Wano wao wakulu wa lukolo lwa mtwanzi wa Esau yokemigwa Oholibama mwanage Ana. \v 19 Wano wao wana wa Esau, vivija yakemigwe Edomu, na kila munhu kakala mkulu muisi yake. \s1 Lukolo lwa Seili \r (1Vipig. 1:38-42) \p \v 20 Wano wao wana wa Seili Mholi. Wakalile wokala muisi ija, matwaga gao gakala Lotani, Shobali, Zibeoni, Ana, \v 21 Dishoni, Ezeli, na Dishani. Wana wano wa Seili wakalile wokala Edomu wakala wakulu wa Waholi. \p \v 22 Wana wa Lotani wakala Holi na Hemani. Timna kakala lumbu jake Lotani. \v 23 Wana wa Shobali wakala Alvani, Manahati, Ebali, Shefo, na Onamu. \p \v 24 Wana wa Sibeoni wakala Aya na Ana. Ana iyo yavumbule nzokwe za mazi ga moto kuluwala, kipigiti viyakalile yochunga mhunda za Zibeoni tataake. \v 25 Wana wa Ana wakala Dishoni na Oholibama lumbu jake. \v 26 Wana wa Dishoni wakala Hemdani, Eshibani, Itilani, na Kelani. \p \v 27 Wana wa Ezeli wakala Bilhani, Zaavani, na Akani. \p \v 28 Wana wa Dishani wakala Uzi na Alani. \p \v 29 Wakulu wa Waholi wakala Lotani, Shobali, Zibeoni, Ana, \v 30 Dishoni, Ezeli, na Dishani. Wano wakala wakulu wa Waholi muisi ya Seili. \s1 Wandewa wa Isi ya Edomu \r (1Vipig. 1:43-54) \p \v 31 Wano wao wandewa wakalile watawale isi ya Edomu kipigiti hanatawala mndewa yoyose muisi ya Islaeli. \v 32 Bela mwanage Beoli kawa mndewa wa isi ya Edomu, wambo jake dikala dikemigwa Dinihaba. \v 33 Bela viyadanganhike, Yobabu mwanage Zela wa wambo da Bozla kawa mndewa, kusola nafasi yake. \v 34 Yobabu viyadanganhike, Hushamu wa isi ya Watemani kawa mndewa, kusola nafasi yake. \v 35 Hushamu viyadanganhike, Hadadi mwana wa Bedadi kawa mndewa, kusola nafasi yake, na kutawala songela mdiwambo da Avita. Heyo kakala yawahumile Wamidiani muisi ya Moabu. \v 36 Hadadi viyadanganhike, Samla kulawa mdiwambo da Masleka kawa mndewa, kusola nafasi yake. \v 37 Samla viyadanganhike, Shauli kulawa mdiwambo da Lehoboti behi na ulwanda\f + \fr 36:37 \fr*\ft Nyandiko ziyagwe zolonga \ft*\fqa lwanda luno lukala Lwanda lwa Yuflati.\fqa*\f* kawa mndewa, kusola nafasi yake. \v 38 Shauli viyadanganhike, Baali-Hanani mwanage Akiboli kawa mndewa, kusola nafasi yake. \v 39 Baali-Hanani mwanage Akiboli viyadanganhike, Hadadi kawa mndewa, kusola nafasi yake, na kutawala songela mdiwambo da Pau. Mtwanzi wake kakemigwa Mehetabeli, mndele wa Matiledi na mzukulu wa kitwanzi wa Me-Zahabu. \p \v 40 Gano gago matwaga ga wakulu wa lukolo lwa Esau, hanhu hawakalile wokala hakemigwe matwaga ga madale gao, Timna, Alva, Yeteti, \v 41 Oholibama, Ela, Pinoni, \v 42 Kenazi, Temani, Mibizali, \v 43 Magidieli, na Ilamu. Wano wakala wakulu wa isi zao kulawa mulukolo lwa Esau, muhenga wa Waedomu. Hanhu hawakalile wokala hakemigwa matwaga ga mitala yao. \c 37 \s1 Usufu na Wandugu Zake \p \v 1 Yakobo kakala muisi yaakalile tataake kamba muhenza, isi ya Kanaani. \v 2 Ino iyo simulizi ya mulango wa Yakobo. \p Usufu viyakalile na milao longo dimwe na saba, kakala yochunga ng'hondolo na wakulu zake, wana wa Bilha na wana wa Zilpa watwanzi wa tataake. Usufu kamgalila tataake mbuli zihile ziwatendile wakulu zake. \p \v 3 Islaeli, ayo vivija yakemigwe Yakobo, kamnogela ng'hani Usufu kubanza wanage wasigale kwavija kamulela kipigiti cha uvyele wake, na kamtendela kanzu nhali ihambigwe. \v 4 Wakulu zake viwonile kamba tataao kamnogela heyo ng'hani kubanza hewo wose wasigale, wamwihila, na hawalongelele nayo goya. \p \v 5 Usufu kalota nzozi, na viyawalongele wakulu zake, wabanza kumwihila. \v 6 Kawalongela, “Tegelezeni nzozi ino inilotile. \v 7 Tweye tose tukala kumgunda tufunga makinza ga ngano, nidukila kinza jangu dinuka na kwima wima na mikinza yenu izunguluka kinza jangu na kudinamilila mbaka hasi.” \p \v 8 Wakulu zake wamuuza, “Kokwagiza gweye kowa mndewa wetu, kokwagiza gweye kotutawala tweye?” Avo wamwihila ng'hani kabisa sama ya nzozi yake na mbuli zake. \v 9 Abaho Usufu kalota nzozi iyagwe na kuwalongela wakulu zake, “Nilota nzozi iyagwe. Zua na mulenge na nhondo longo dimwe na imwe zininamilila nie mbaka hasi.” \v 10 Ila viyamulongele tataake kamba viyawalongele wandugu zake, tataake kamkomhokela na kumulongela, “Nzozi yaki ino yuulotile! Mamaako na nie na wakulu zako tokwiza na kukunamilila gweye mbaka hasi?” \v 11 Avo wakulu zake wamonela migongo, ila tataake kazika mbuli zija mmoyo. \s1 Usufu Koguzigwa na Kugaligwa Kuisi ya Misili \p \v 12 Vuzimalile mbuli zino, wakulu zake wachola kuchunga ng'hondolo za tataao behi na Shekemu. \v 13 Na Yakobo kamulongela Usufu, “Wakulu zako wachola Shekemu kuchunga ng'hondolo, isasale nolonda kukutuma kumwao.” \p Usufu kalonga, “Nhogola.” \p \v 14 Tataake kamulongela, “Genda ukawalole wakulu zako hamoja na iwang'hondolo kamba wana ugima, abaho ubwele unongele.” Avo tataake kamtuma Usufu kulawa Kudibonde da Hebloni. \p Viyavikile Shekemu, \v 15 munhu imwe kam'vika yozungulukazunguluka muluwala, kamuuza, “Kozahila choni hano?” \p \v 16 Kalonga, “Nowazahila wakulu zangu. Nilongele kwahi kowachungila ng'hondolo zao.” \p \v 17 Ija imunhu kalonga, “Wasegela hano kwavija niwahulika wolonga, ‘Tucholeni Dotani.’ ” Avo Usufu kawakoleleza wakulu zake, kawavika Dotani. \p \v 18 Wamona songela viyakalile kutali, na kipigiti hanawakwenhukila, wamwikila zundo da kumkoma. \v 19 Wailongela, “Ayo mulota nzozi kokwiza. \v 20 Izoni tumkome abaho tumwase mdikolongo dimwe mmwanza wa mikolongo ino. Tulonge mng'onyo wa kumuhulo kamkoma. Abaho tulole malawililo ga nzozi zake.” \p \v 21 Lubeni viyagahulike gano, kalonda kumkombola kulawa mmakono gao. Kalonga, “Sambitumkome.” \v 22 Lubeni kawalongela, “Sambitwite mulopa wake, ila tumwase mdikolongo dino dili hano mmuhulo, ila sambimmulumize.” Lubeni kalonga vino giladi yamwihule kulawa mmakono gao yam'bweze ha tataake. \v 23 Usufu viyavikile ha wakulu zake, wam'vula kanzu yake nhali ihambigwe iyavalile. \v 24 Wamsola wamwasila mdikolongo dikalile bule kinhu, dikala bule mazi mgati yake. \p \v 25 Viwakalile hasi waje mandia, walola wona dale da Wasumaili wokwiza kulawa Gileadi, hamoja na ngamia zao wapapile ubane, zeli, na manemane,\f + \fr 37:25 \fr*\fk Ubane, zeli, na manemane \fk*\ft vikala vinhu vilawa muululu wa mibiki, vokwanikigwa na kunyala.\ft*\f* na wakala mnzila wovigala Misili. \v 26 Yuda kawalongela wandugu zake, “Kamba tuhamkoma mdodo wetu na kuufisa mulopa wake, topata choni? \v 27 Izoni tumguze ha Wasumaili na sambitumulumize kwavija ino mdodo wetu, lukuli lwetu, na mulopa wetu.” Na ndugu zake watogola. \v 28 Avo waja iwachuuzi kulawa Midiani\f + \fr 37:28 \fr*\ft Hano \ft*\fk Wamidiani \fk*\ft wao Wasumaili.\ft*\f* viwakwenhuke, wakulu zake wamulava Usufu hanze ya idikolongo na kumguza ha Wasumaili kwa vidanga malongo mabili va feza,\f + \fr 37:28 \fr*\ft Kino kicho kiasi cha hela kiyalihigwe nyakadala wa kimbigalo.\ft*\f* na wamsola na kumgala Misili. \p \v 29 Lubeni viyabwelile kudikolongo na kona kamba Usufu kahaduhu muja mdikolongo, kadega vivalo vake mkona giogio. \v 30 Kabwela ha wandugu zake na kuwalongela, “Immhale kahaduhu muja mdikolongo, nitendeze?” \p \v 31 Avo wasola kanzu ya Usufu, wamchinja menhe, waivubika ija ikanzu mmulopa. \v 32 Waisola ija ikanzu ihambigwe waigala ha tataao na kulonga, “Tuidondola kanzu ino. Ilole goya, siku yowa kanzu ya mwanago.” \p \v 33 Tataao kaitanga na kulonga, “Ino iyo kanzu ya mwanangu, mng'onyo mkali kamja. Mwanangu Usufu kadegigwa vidangavidanga.” \v 34 Abaho Yakobo kadega vivalo vake mkona giogio, kavala migunia, na kumulilila mwanage mmazua bwando. \v 35 Wanage wose wakimbigalo na wakitwanzi weza kumuhembekeza, ila kalema kuhembekezwa. Kalonga, “Nomulilila mwanangu mbaka vondaningile kuzimu.” Avo tataake kagendelela kumulilila. \p \v 36 Kipigiti kikija, viwavikile Misili, waja Iwamidiani wamguza Usufu ha Potifa, ayo yakalile imwe wa wakulu wa silikali, ayo vivija yakalile kilangizi wa wemilizi wa ng'anda ya Falao, mndewa wa Misili. \c 38 \s1 Yuda na Tamali \p \v 1 Kipigiti kija Yuda kawaleka wandugu zake na kuchola kukala na munhu wa kiwambo cha Adulamu yokemigwa Hila. \v 2 Yuda kipigiti viyakalile haja kamona mndele kulawa isi ya Kanaani, ayo tataake yakalile yokemigwa Shua. Kamsola na kuwasa nayo. \v 3 Kapata inda, kalela mwana mbigalo, na kumgwelela twaga dikemigwa Eli. \v 4 Kapata inda iyagwe, kalela mwana mbigalo, na kumgwelela twaga dikemigwa Onani. \v 5 Abaho kapata inda mwanza uyagwe, kalela mwana mbigalo, na kumgwelela twaga dikemigwa Shela. Yuda kakala mkiwambo kikemigwe Kezibu kipigiti viyavumbuke Shela. \p \v 6 Yuda kamsolela mtwanzi mwanage wa udele yokemigwa Eli, twaga jake mtwanzi ija kakala yokemigwa Tamali. \v 7 Ila Eli mwana wa udele wa Yuda kakala yehile hameso ga MNDEWA, avo MNDEWA kamkoma. \v 8 Avo Yuda kamulongela Onani, “Genda kawase na mtwanzi wa mkulu wako, utende gaja goulondigwa kutenda kumwake giladi umulelele wana mkulu wako.” \v 9 Ila Onani kavimanya kamba wana wondawavumbuke si wake heyo, avo kila yahachola kuwasa nayo ketila hasi zimbeyu giladi sambiyamulele wana mkulu wake. \v 10 Mbuli ija imgevuza MNDEWA, avo na heyo kamkoma. \v 11 Abaho Yuda kamulongela mkwe yake Tamali, “Ukale kamba kizuka muing'anda ya tataako mbaka mwanangu Shela yakule.” Kalonga vino kwavija kadumba siku na heyo kodanganhika kamba wakulu zake. Avo Tamali kachola kukala mng'anda ya tataake. \p \v 12 Viibitile milao bwando, mwehe wa Yuda, ija imwana wa Shua, kadanganhika. Yuda viyamambukize kumulilila mwehe wake, heyo na mbwigaake Hila munhu wa Adulamu wachola Timna ako ng'hondolo zake kuwakalile wokanhigwa mijusu. \v 13 Munhu imwe kamulongela Tamali kamba mkwe yake kakala yochola Timna kuwakanha mijusu ng'hondolo zake. \v 14 Avo kavula vivalo vake va ukizuka viyakalile yavalile, kaitanda kiziweziwe na kuigalula, abaho kakala hasi hana ulwivi lwa ikiwambo cha Enaimu mnzila ya kuchola Timna, kwavija kona kamba Shela kakula ila halavigwe yawe mtwanzi wake. \p \v 15 Yuda viyamuwene, kagiza mtenda ugoni ndwanga, kwavija kaigubika mkihanga. \v 16 Kamcholela kuja kumgwazo wa inzila na kumulongela, “Izo niwase nagwe,” kwavija Yuda kakala hanavitanga kamba heyo kakala mkwe yake. \p Na heyo kamuuza, “Niheza kuwasa na gweye kongwelela choni?” \p \v 17 Kamulongela, “Nokulagizila mwanamenhe kulawa mkikwama changu.” \p Na heyo kamulongela, “Nigwelele kinhu kiwe zamana mbaka kipigiti vondaumgale.” \p \v 18 Kamulongela, “Zamana ilihi yondanikugwelele?” \p Kalonga, “Luzabi lwako luli na kitindi kili na utango wako hamoja na fimbo yako.” Avo kamgwelela abaho kawasa nayo, avo kapata inda. \v 19 Abaho kachola ukae yake, kakisegeza kiziweziwe chake na kuvala kabili vivalo vake va ukizuka. \p \v 20 Mkipigiti kidodo hamwande, Yuda kamtuma mbwigaake Hila yamsole ija imenhe yakamgwelele ija imtwanzi na kuvisola vija ivinhu viyamgwelele ija imtwanzi kamba zamana, ila Hila ham'vikile ija imtwanzi. \v 21 Kawauza wanhu wakalile wokala haja Enaimu, “Kakwahi ija imtenda ugoni ndwanga yakalile hano hamgwazo wa inzila?” \p Wamulongela, “Hano hakukalile na mtenda ugoni ndwanga.” \p \v 22 Avo kabweleganya ha Yuda na kulonga, “Sim'vikile. Wanhu wa haja walonga kamba haja hakukalile na mtenda ugoni ndwanga.” \p \v 23 Yuda kamwidika, “Natumulekele vija ivinhu viwe vake, kamba hatutendile hivo wanhu wokwiza kutuseka. Nimgalila menhe ino, ila hum'vikile.” \p \v 24 Viibitile milenge midatu, Yuda kalongeligwa, “Mkwe yako Tamali katenda ugoni ndwanga, na sambi kana inda.” \p Yuda kalonga, “Mulaveni hanze mumsome moto mbaka yadanganhike.” \p \v 25 Viwakalile womulava hanze, katuma usenga ha mkwe yake kalonga, “Munhu mwene vinhu vino iyo yangwelele inda ino,” abaho kongeza, “Lola, kokitambula kitindi kino na luzabi luno na fimbo ino va munhu yalihi.” \p \v 26 Yuda kavitambula na kulonga, “Heyo katenda galumbile kunibanza nie, kwavija nie simgwelele mwanangu Shela yamsole.” Avo Yuda hawasile nayo kabili. \p \v 27 Kipigiti cha kulela vikivikile, kakala na wana ubasa wa kimbigalo muinda yake. \v 28 Viyakalile yolela mwana, imwe kalava hanze mkono wake, ija imng'hunga kasola luzi ludung'hu na kulufunga mumkono wake na kulonga, “Ino iyo yasongile kulawa.” \v 29 Ila viyaubwezile mgati mkono wake, miyage kavumbuka, ija imng'hunga kalonga, “Vino vivo vuuitulile nzila mwenyego.” Avo kakemigwa twaga da Pelezi.\f + \fr 38:29 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Pelezi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kutula.\fqa*\f* \v 30 Abaho ija imwana yakalile yafungigwe luzi ludung'hu mumkono wake kavumbuka na kagweleligwa twaga dikemigwa Zela.\f + \fr 38:30 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Zela \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa udung'hu \fqa*\ft ama \ft*\fqa mhwani yau.\fqa*\f* \c 39 \s1 Usufu na Mtwanzi wa Potifa \p \v 1 Usufu kasoligwa mbaka Misili. Potifa Mmisili, ayo yakalile imwe wa wakulu wa silikali, ayo vivija yakalile kilangizi wa wemilizi wa ng'anda ya Falao, mndewa wa Misili, kamgula kulawa ha Wasumaili, awo wakalile wamgalile haja. \v 2 MNDEWA kakala na Usufu na kakala yammoteze m'vinhu vose viyatendile, kakala yokala mng'anda ya Potifa. \v 3 Potifa viyonile kamba MNDEWA ka hamoja na Usufu na kamba MNDEWA kammoteza mkila kinhu kiyatendile, \v 4 mbuli ino imnogela ng'hani Potifa avo kamtenda yawe mtumigwa wake heyo mwenyego. Potifa kamtenda Usufu kuwa mkulu wa ng'anda yake yose na kavika vinhu vake vose hasi yake heyo. \v 5 Songela kipigiti kiyamtendile heyo kuwa mkulu wa ng'anda yake yose na vinhu vake vose, MNDEWA kaimoteza ng'anda yose ya Potifa sama ya Usufu. Motelo za MNDEWA zikala uchana ya vinhu vose viyakalile navo Potifa, vinhu vikalile mng'anda na vikalile mmigunda. \v 6 Avo kila kinhu kiyakalilenacho Potifa kakika hasi ya wimilizi wa Usufu. Potifa hasang'hanike na kinhu chochose ila mandia gayadile. \p Usufu kakala yalumbigwe vinogile na kakala yanogile mmeso ga wanhu. \v 7 Vikibitile kipigiti kidodo, mtwanzi wa Potifa kamulola Usufu na kulonga, “Izo uwase na nie!” \p \v 8 Ila heyo kalema na kumulongela, “Mndewa wangu hasang'hanika na kinhu chochose mng'anda ino, ila nie, kwavija nie kanika niwe mkulu wa vinhu vose viyalinavo. \v 9 Haduhu munhu yali mkulu mng'anda ino kunibanza nie. Na hanizuilile kinhu chochose ila gweye, kwavija gweye kwa mwehe wake, nitendeze mbuli ino ihile, nimtendele vilozo Mulungu?” \v 10 Kamnanahila Usufu mianza bwando, ila heyo kalema kuwasa nayo na hata kumkwenhukila. \p \v 11 Zua dimwe Usufu kengila mng'anda kutenda sang'hano zake, na haduhu mtumigwa yoyose wa mng'anda yakalile muja mng'anda. \v 12 Mtwanzi wa Potifa kamgoga mkivalo chake na kulonga, “Izo uwase na nie!” Ila kakileka kivalo chake mumkono wake na kukimbila hanze. \v 13 Viyonile kamba kaleka kivalo chake mumkono wake na kukimbila hanze, \v 14 kawakema watumigwa zake wa mng'anda na kuwalongela, “Loleni, mbigalo wangu kamgala Mueblania ino yeze kutugela kinyala! Kaningilila mng'anda giladi yawase na nie, avo nitoa nyangi, \v 15 na viyanihulike notoa nyangi, kakileka kivalo chake hamgwazo wangu, kakimbila na kulawa hanze.” \p \v 16 Avo ija imtwanzi kakileka kivalo cha Usufu hamgwazo wake mbaka mbigalo wake viyabwelile. \v 17 Abaho kamulongela vino, “Ija inyakadala wa Kieblania yuutugalile keza kumwangu nie kunigela kinyala. \v 18 Ila vunitoile nyangi, kaleka kivalo chake hamgwazo wangu, kakimbila na kulawa hanze.” \p \v 19 Potifa viyahulike gaja gayamsimulile mtwanzi wake, vija Usufu viyamtendele mtwanzi wake, kona lusango ng'hani. \v 20 Potifa kamsola Usufu na kumwasa mkifungo, hanhu hawakalile wafungigwa wa mndewa wofungigwa, kakala himo mkifungo. \v 21 Ila MNDEWA kakala na Usufu na kumulagusila noge dilekile kuhungula, kamgwelela mhome ya kunogelwa na mkulu wa ikifungo. \v 22 Ija imkulu wa ikifungo kamtenda Usufu kuwa mkulu wa wafungigwa wose na kilangizi wa mbuli zose zitendeke muja mkifungo. \v 23 Ija imkulu wa ikifungo hasang'hanike na kinhu chochose kikigwe mmakono ga Usufu, kwavija MNDEWA kakala hamoja na heyo, na kutenda kila kinhu kiyatendile Usufu kinoge. \c 40 \s1 Usufu Kotapita Nzozi za Wanhu Wafungigwe \p \v 1 Vugabitile mazua madodo hamwande, munhu yakalile mkulu wa waja womgomela ung'waji Falao, mndewa wa Misili, na ija yakalile mkulu wa waja womokela mikate, wamgevuza mkulu wao, Falao. \v 2 Falao kagevuzigwa ng'hani na wakulu wano wabili, mkulu wa waja womgomela ung'waji na mkulu wa waja womokela mikate, \v 3 na kawagela mkifungo muing'anda ya mkulu wa wemilizi amo mwayakalile yafungigwe Usufu. \v 4 Wakala muja mkifungo mkipigiti kitali, ija imkulu wa wemilizi kamsagula Usufu yawe mtumigwa wao. \p \v 5 Kilo imwe ija imkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa na ija imkulu wa waja womokela mikate mndewa walota nzozi muja mkifungo, na kila nzozi ikala na nhegulo yake. \v 6 Imitondo iyagwe Usufu viyawakwenhukile, kawona wanyunguala. \v 7 Kawauza, “Habali lelo mnyunguale?” \p \v 8 Wamwidika walonga, “Tweye tose tulota nzozi, na haduhu hata munhu imwe yadahile kutapita nhegulo ya nzozi zetu.” \p Usufu kawalongela, “Si Mulungu yolava udaho wa kutapita nhegulo ya nzozi? Nilongeleni nzozi zenu.” \p \v 9 Avo ija imkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa kamulongela Usufu nzozi yake, kamulongela, “Mnzozi yangu, nyona mzabibu haulongozi wangu, \v 10 Na muja mumzabibu kukala na matambi madatu. Kipigiti kikija vuusongile kuzuka, malua gake galika na kulela vikungwi vili na zabibu zipile. \v 11 Kikasi cha Falao kikala mumkono wangu, avo nisola zija zizabibu nizikamulila mkikasi cha Falao na kumgwaa Falao.” \p \v 12 Usufu kalonga, “Nhegulo ya nzozi ino iyo ino, matambi madatu gago mazua madatu. \v 13 Mkipigiti cha mazua madatu, Falao kokufungula, na kokubweza hana isang'hano yako, na komgomela mndewa ung'waji kamba vuukalile utenda kipigiti vuukalile mkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa. \v 14 Ila mbuli zose zihakucholela goya sambiunisemwe, undagusile unhu, ukanhambule ha Falao siku konilava kulawa mkifungo kino. \v 15 Nie ninyamuligwa bila kulonda kulawa muisi ya Waeblania, na hata hano Misili sitendile kinhu chochose kilumbile nie kugeligwa mkifungo.” \p \v 16 Ija imkulu wa waja womokela mikate mndewa viyonile kamba Usufu kamulongela mbuli zinogile za nzozi yake, ija imkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa kamulongela, “Na nie vivija nilota nzozi, mditwi jangu kukala na vigelo vidatu va mikate. \v 17 Mkigelo kikalile uchana kukala na namna zose za mandia gokigwe sama ya Falao, ila ndege wagaja gamandia kipigiti vigakalile gang'hali mditwi jangu.” \p \v 18 Usufu kalonga, “Ino iyo nhegulo yake, vigelo vidatu vima sama ya mazua madatu. \v 19 Mkipigiti cha mazua madatu, Falao kokufungula, ila kukukanha ditwi jako na kulutungika lukuli lwako mum'biki. Na ndege woija nyama yako.” \p \v 20 Zua da ikadatu dikala zua da ng'humbukila ya mvumbuka ya Falao, avo Falao kawatendela lusona watumigwa zake wose, kamfungula mkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa na ija imkulu wa waja womokela mikate mndewa na kuwagala haulongozi wa waja iwatumigwa. \v 21 Kam'bweza msang'hano yake ija mkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa, giladi yagendelele kumgwelela Falao kikasi, \v 22 ila ija imkulu wa waja womokela mikate mndewa kakanhigwa ditwi jake, na lukuli lwake lutungikigwa kamba Usufu viyawatapitile. \v 23 Ila ija imkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa kamwisemwa Usufu, hamkumbuke mmbuli yoyose. \c 41 \s1 Usufu Koitapita Nzozi ya Falao \p \v 1 Viibitile milao mibili, Falao kalota nzozi. Kema hamgwazo wa Lwanda lwa Naili, \v 2 ng'ombe saba wanenehe tena wanyilibuke wakwela kulawa Mulwanda lwa Naili, wasonga kuja mijani. \v 3 Abaho ng'ombe wayagwe saba wasokile tena wapunyukile wakwela kulawa Mulwanda lwa Naili hachugu cha waja wa ichanduso, wema behi na waja iwang'ombe wanenehe haja mumgwazo wa Ulwanda lwa Naili, \v 4 na waja iwang'ombe wasokile wawaja waja iwang'ombe wanenehe abaho Falao kalamuka. \v 5 Kawasa kabili na kalota nzozi iyagwe. Masukwe saba ga ngano gakangale tena gazamile gakala mdibelege dimwe. \v 6 Abaho masukwe gayagwe saba ga ngano gapalatile tena gali fuya gasokezwe na ubeho wa muluwala gazuka. \v 7 Gaja gamasukwe ga ngano gapalatile gagameza gaja gamasukwe ga ngano gazamile. Falao kalamuka na kavitanga kamba kumbe zikala nzozi. \v 8 Imitondo yake kagaya ng'hani mmoyo, avo kawakema waja wose wali na nzewele na wahawi wose wa muisi ya Misili. Falao kawalongela nzozi zake, ila haduhu hata imwe yadahile kumulongela nhegulo ya nzozi zake. \p \v 9 Abaho ija imkulu wa waja womgomela ung'waji mndewa kamulongela Falao, “Lelo ng'humbuswa gaja ganihonyele. \v 10 Falao viyakalile na lusango na watumigwa zake, kanigela mkifungo nie hamoja na mkulu wa waja womokela mikate mndewa muing'anda ya mkulu wa wemilizi. \v 11 Kilo imwe tulota nzozi heyo na nie, kila nzozi ikala na nhegulo yake. \v 12 Mmhale wa Kieblania kakala haja hamoja na tweye, mtumigwa wa mkulu wa wemilizi. Tumulongela nzozi zetu, na heyo katulongela nhegulo zake, kila munhu kamulongela nhegulo ya nzozi yake. \v 13 Na ilawilila vivija kamba viyatulongele. Nie nibwezigwa kuisang'hano yangu, na ija miyangu katungikigwa.” \p \v 14 Avo Falao kawatuma wanhu wamgale Usufu hima, na hima wamgala kulawa mkifungo. Viyamalile kubea na kuvala vivalo viyagwe, keza haulongozi wa Falao. \v 15 Falao kamulongela Usufu, “Nilota nzozi na haduhu munhu yadahile kunongela nhegulo yake. Ila nihulika kamba gweye uhaihulika nzozi, kodaha kuitapita nhegulo yake.” \p \v 16 Usufu kamulongela Falao, “Nie sidaha kuitapita nhegulo ya nzozi yako, ila Mulungu kokugwelela nhegulo yondaikutende upate mulegeho.” \p \v 17 Abaho Falao kamulongela Usufu, “Nilota nikala nimile hamgwazo wa Ulwanda lwa Naili, \v 18 ng'ombe saba wanenehe tena wanyilibuke wakwela kulawa Mulwanda lwa Naili, wasonga kuja mijani. \v 19 Abaho ng'ombe wayagwe saba wakwela kulawa mulwanda hachugu cha waja wa ichanduso, wasokile, tena wapunyukile. Sinawona ng'ombe wehile kamba wano muisi yose ya Misili. \v 20 Waja iwang'ombe wasokile tena wapunyukile wawaja waja iwang'ombe saba wanenehe wa ichanduso, \v 21 ila viwawadile, haduhu munhu yahadahile kuvitanga kamba wawaja kwavija wakala wang'hali wasokile na kupunyukila kamba viwakalile ha ichanduso. Abaho nilamuka. \v 22 Niwasa kabili abaho nilota masukwe saba ga ngano gakangale tena gazamile gakalile mdibelege dimwe. \v 23 Na masukwe gayagwe saba gapalatile tena gali fuya gasokezwe na ubeho unyalile kulawa ulawilo wa zua gazuka hachugu cha gaja ga ichanduso, \v 24 na gaja gamasukwe gapalatile gagameza gaja gamasukwe gazamile. Ila viniwalongele wahawi, haduhu hata imwe yadahile kunongela nhegulo yake.” \p \v 25 Abaho Usufu kamulongela Falao, “Nzozi zino mbili zolonga kinhu kimwe, na zose ziilinga. Mulungu kakugubulila gweye kija choyolonda kukitenda mkipigiti kiguhi hamwande. \v 26 Waja iwang'ombe saba wanenehe iwo milao saba, na gaja gamasukwe saba gakangale tena gazamile gago milao saba, nzozi zino zolonga kinhu kimwe na zose ziilinga. \v 27 Waja iwang'ombe saba wasokile na wapunyukile walawilile hachugu cha waja wa ichanduso, na gaja gamasukwe saba gapalatile gasokezwe na ubeho wa ulawilo wa zua, gago milao saba ya nzala. \v 28 Kamba vinikulongele, Mulungu kakulagusila kija choyolonda kukitenda mkipigiti kiguhi hamwande. \v 29 Kowa na milao saba ya mandia bwando muisi yose ya Misili. \v 30 Ihabita milao ija saba ya mwanduso, kowa na milao saba ya nzala, na milao ija ya mandia bwando yosemwigwa kwavija nzala yogubika isi yose. \v 31 Kipigiti cha mandia bwando chosemwigwa kwavija nzala yondaize yowa mpamanho. \v 32 Nzozi zino mbili zuulotile nhegulo zake mbuli ino isha kusasaligwa na Mulungu na ya mmabehi kulawilila. \p \v 33 “Avo mina Falao yamsagule munhu mwene ng'hungwe na nzewele ya kwimila isi yose ya Misili. \v 34 Vivija uwasagule wanhu wayagwe wasole imwe ya tano ya vakuja vose kipigiti cha milao saba ya vakuja bwando. \v 35 Walagize wakunzanye vakuja vose mkipigiti cha milao ikwiza ya vakuja bwando na wagwelele udaho wa kuvika vakuja mmakano ga mmiwambo na kuvimiliza. \v 36 Vakuja vino volondigwa vikigwe ngama sama ya isi ino, giladi vidigwe mkipigiti cha milao saba ya nzala chondakize muisi ya Misili, giladi isi sambiigubikwe na nzala.” \s1 Usufu Kotendigwa Kuwa Mkulu wa Isi ya Misili \p \v 37 Falao na salange zake wanogelwa ng'hani na gaja gayalongile Usufu, \v 38 avo Falao kawauza wayage, “Tupate kwahi munhu kamba ino, munhu yali na Loho wa Mulungu mgati yake?” \v 39 Avo Falao kamulongela Usufu, “Kwavija Mulungu kakulagusila gweye gano gose, haduhu munhu iyagwe yali na ng'hungwe na nzewele kamba gweye. \v 40 Gweye kowa mkulu wa ng'anda yangu, na wanhu zangu wose wotenda gaja gondauwalongele gweye, ila kwavija nie na mndewa, nie niiyeka nowa mkulu kubanza gweye.” \v 41 Falao kamulongela Usufu, “Lola, nikugwaa ukulu muisi yose ya Misili.” \v 42 Falao kavula kitindi chake kili na utango kulawa mkidole chake na kukigela mkidole cha Usufu. Kam'vaza kivalo kinogile cha kitani na kumgela mkufu wa zahabu msingo yake. \v 43 Abaho kamgela mdikwama da mkulu wa isi yali hasi ya Falao, na wanhu watoa nyangi haulongozi wake wolonga, “Fugameni mavindi.” Avo Falao kamtenda Usufu kuwa mkulu wa isi yose ya Misili. \v 44 Falao kamulongela Usufu, “Nie iyo Falao, muisi yose ya Misili munhu sambiyenule mgulu wake ama mkono wake bila gweye kumulongela.” \v 45 Falao kamgwaa Usufu twaga da Kimisili dikemigwa Zafenati-Panea,\f + \fr 41:45\fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Zafenati-Panea \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Mulungu kalongaga.\fqa*\f* na kamgwaa mwehe yokemigwa Asinati mwanage Potifela, mkulu wa nhambiko wa wambo da Heliopoli. Avo Usufu kapata ukulu muisi yose ya Misili. \p \v 46 Usufu kakala na milao malongo madatu kipigiti viyengile msang'hano ya Falao mndewa wa Misili. Usufu kalawa haulongozi wa Falao na kutembela muisi yose ya Misili. \v 47 Kipigiti cha milao saba ya vakuja bwando, isi ilela vakuja bwando. \v 48 Usufu kakunzanya vakuja vose vilelile mmilao ija saba ya vakuja bwando muisi ya Misili na kuvika mmakano ga mmiwambo. Kila wambo keka vakuja vihunigwe mmigunda izunguluke wambo dija. \v 49 Usufu kakunzanya vakuja bwando kamba misenga ya mumgwazo wa bahali, vikala bwando mbaka mheta yake impotela kwavija vikala vibanzile mhima. \p \v 50 Kipigiti cha milao ya nzala vikikalile hakinalawilila, Usufu kakala na wana wabili iwamulelele Asinati mwanage Potifela mkulu wa nhambiko wa wambo da Heliopoli. \v 51 Usufu kamgwaa mwanage wa ichanduso twaga dikemigwa Manase,\f + \fr 41:51 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Manase \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kinhu kimtenda munhu yaisemwe.\fqa*\f* kalonga, “Mulungu kanitenda nie niisemwe migayo yangu yose na wanhu wa ng'anda ya tataangu.” \v 52 Mwanage wa ikabili kamgwaa twaga dikemigwa Eflaim,\f + \fr 41:52 \fr*\ft Mkieblania \ft*\fk Eflaim \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa kupata wana na kumotezwa.\fqa*\f* kwavija kalonga, “Mulungu kangwelela wana muisi ya migayo yangu.” \p \v 53 Milao saba ya mandia bwando muisi ya Misili imala, \v 54 na milao saba ya nzala isonga kamba Usufu viyalongile. Kukala na nzala muisi ziyagwe zose, ila muisi yose ya Misili kukala na mandia. \v 55 Nzala viisongile kwingila mwa Wamisili, wanhu wamulilila Falao yawagwelele mandia. Abaho Falao kawalongela Wamisili wose, “Gendeni ha Usufu na mtende gaja gondayawalongele.” \v 56 Nzala vuyenele muisi yose, Usufu kagavugula gamakano na kuwaguzila Wamisili vakuja kwavija nzala ikala mpamanho muisi yose ya Misili. \v 57 Na wanhu wa isi zose weza Misili kugula mandia ha Usufu, kwavija nzala ikala mpamanho muulumwengu wose. \c 42 \s1 Wakulu Zake Usufu Wochola Misili Kugula Mandia \p \v 1 Yakobo viyahulike kamba kuna mandia Misili, kawalongela wanage, “Habali mgendelela kuilola? \v 2 Nihulika kamba kuna mandia muisi ya Misili, gendeni mkagule giladi sambitudanganhike.” \v 3 Avo waja iwakulu zake Usufu longo dimwe wachola Misili kugula mandia. \v 4 Ila Yakobo halondile Benjamini mdodo wake Usufu yachole na wayage, kwavija kadumba mbuli zihile zodaha kumvika. \p \v 5 Avo wana wa Yakobo wakala mmwanza wa awo wacholile kugula vakuja kwavija vivija nzala ingila muisi ya Kanaani. \v 6 Usufu kakala mkulu wa isi ya Misili, na heyo iyo yakalile yoguza vakuja ha wanhu wose wa isi ija. Avo wakulu zake Usufu viwavikile, wafugama mavindi wainamila mbaka hasi. \v 7 Usufu viyawawene wakulu zake, kawatanga ila kaitenda kamba hawatangile, kawauza mkukalika, yowalongela, “Mweye molawa kwahi?” \p Wamwidika, “Tweye tolawa Kanaani, twiza kugula mandia.” \p \v 8 Usufu kawatanga wakulu zake, ila hewo hawamtangile. \v 9 Abaho kaikumbukila nzozi yake iyawalotile hewo na kuwalongela, “Mweye mwa visepi, mwiza hano kulola hanhu halekile kwimilizwa muisi yetu.” \p \v 10 Wamulongela, “Si vivo, mndewa wangu, watumigwa zako twiza hano kugula mandia. \v 11 Tweye tose twa wana wa munhu imwe, watumigwa zako hatuli wavwizi. Tweye hatuli visepi.” \p \v 12 Usufu kawalongela, “Si vivo, mwiza hano kulola hanhu halekile kwimilizwa muisi yetu.” \p \v 13 Wamulongela, “Watumigwa zako tukala longo dimwe na wabili, wana wa munhu imwe yokala muisi ya Kanaani, ija ikizuwanda kasigala na tataetu, na imwe kadanganhika.” \p \v 14 Usufu kawalongela, “Kamba viniwalongele, mweye mwa visepi! \v 15 Vino vivo vondatuwanamate, noiduila ha Falao, hamchola kumwenu mbaka kizuwanda wenu yavike hano. \v 16 Mtumeni imwe mmwanza wenu yachole kumuwinza kizuwanda wenu. Mweye msigale towagela mkifungo giladi mbuli zenu zumulonga tuzigeze tone kamba molonga kweli ama sio. Kamba si kweli avo noiduila mditwaga da Falao kamba, kweli mweye mwa visepi.” \v 17 Na kawagela mkifungo wose hamoja mmazua madatu. \p \v 18 Mdizua da ikadatu, Usufu kawalongela, “Muhatenda gondaniwalongele, mowa na ugima kwavija nie nomdumba Mulungu. \v 19 Kamba mweye hamuli wavwizi, imwe mmwanza wenu nayakale mkifungo muja mumkalile mweye, na mweye msigale gendeni mkasole vakuja mkawagalile wanhu wa mng'anda yenu awo wene nzala, \v 20 na nigalileni kizuwanda wenu hano, giladi yoneke kamba hamnivwizile, na mkutenda avo hamdanganhika.” \p Watogola kutenda avo. \v 21 Wakiilongela, “Kweli tolanhigwa sama ya mdodo wetu. Tumona viyakalile yogela bazi, viyakalile yotuyalalila tumonele bazi, ila tweye hatumtegeleze, kino kicho kilamso mgayo uno wiza kumwetu.” \p \v 22 Lubeni kawalongela, “Nie siwalongele kamba sambimumtendele gehile imwana? Ila hamunitegeleze! Sambi topata maliho ga mulopa wake.” \v 23 Hawavitangile kamba Usufu kakala yowahulika avija viyakalile yolonga nao kubitila mtapita. \v 24 Usufu kainega na hewo na kusonga kulila, abaho kabweleganya na kulonga nao kabili. Kamsola Simioni na kumfunga hameso gao. \s1 Wakulu Zake Usufu Wobweleganya Kanaani \p \v 25 Usufu kawalagiza watumigwa zake wagamemeze vakuja magunia gao, na wawabwezele hela zao mmagunia gao, na wawagwelele mhamba. Na gano gose watendeligwa. \v 26 Avo waja iwakulu zake Usufu wakweleza vakuja vao mmhunda zao na kuchola. \v 27 Kilo viingile wema, imwe mmwanza wao kafungula gunia jake yasole mandia yamgwelele mhunda wake, kona hela zake hamulomo wa gunia jake. \v 28 Kawalongela wandugu zake, “Hela zangu zibwela azino hano mdigunia jangu.” Mioyo yao ibogoyoka wakiihindukila kuno wogudema, wolonga, “Kinhu chaki kino Mulungu kiyatutendele?” \p \v 29 Viwavikile ha Yakobo tataao muisi ya Kanaani, wamulongela gose gawalawilile. Wamulongela, \v 30 “Munhu imwe yali mkulu wa isi yose ya Misili katulonga mkutukalikila na katutenda kamba vija tweye tukala tucholile kuisepa isi yao. \v 31 Ila tweye tumulongela, ‘Tweye hatuli wavwizi, tweye sio visepi. \v 32 Tweye tukala wanhu longo dimwe na wabili wana wa tata imwe, imwe mmwanza wetu kadanganhika na ikizuwanda kasigala na tataetu ako Kanaani.’ \v 33 Abaho ija imkulu wa isi katulongela, ‘Vino vivo vondanimtangeni kamba mweye mwa wanhu mulibule wavwizi. Nilekeleni imwe wa ndugu zenu hano na msole mandia mchole mkawagalile wanhu wa mng'anda yenu awo wene nzala. \v 34 Ila nigalileni kizuwanda wenu giladi nivitange kamba mweye sio visepi ila mwa wanhu mulibule uvwizi. Abaho nowabwezela ndugu yenu, na mweye modaha kutenda uchuluzi muisi ino.’ ” \p \v 35 Viwakalile wobakula magunia gao, kila munhu kavika kibweta chake cha hela. Hewo na tataao viwaviwene ivibweta va hela, wadumba. \v 36 Yakobo tataao kawalongela, “Molonda niwagize wanangu wose? Usufu kapotela, Simioni kapotela, na sambi molonda kumsola Benjamini. Kila kinhu chochola mbali na vija vinilonda nie!” \p \v 37 Abaho Lubeni kamulongela tataake, “Kamba sim'bwezile Benjamini kumwako, basi wakome wanangu wano wabili, mwike mmakono gangu nie na nie nom'bweza kumwako.” \p \v 38 Ila Yakobo kalonga, “Mwanangu hadaha kuchola na mweye, mkulu wake kadanganhika na heyo iyo yeiyeka yasigale. Kamba gaham'vika gehile mnzila, na uvyele uno unilinao, mong'homa na giogio.” \c 43 \s1 Wandugu Zake Usufu Wobweleganya Misili Hamoja na Benjamini \p \v 1 Nzala muisi ya Kanaani ikala mpamanho. \v 2 Avo viwamambukize kuja mandia gose gawagalile kulawa Misili, tataao kawalongela, “Bweleganyeni Misili mkatugulile kabili mandia.” \p \v 3 Ila Yuda kamulongela, “Ija imunhu katulongela mkuiduila yolonga, ‘Kamba hamwizile na mdodo wenu, hamchona kihanga changu kabili.’ \v 4 Kamba uhamuleka Benjamini yachole na tweye Misili, tochola kukugulila mandia, \v 5 ila kamba uhamgomesa, na tweye hatuchola kwavija ija imunhu katulongela, kamba hatucholile na mdodo wetu, hatuchona kihanga chake kabili.” \p \v 6 Yakobo kalonga, “Habali mngalile mgayo uno mkumulongela ayo imunhu kamba muna mdodo iyagwe?” \v 7 Wamulongela, “Ija imunhu kakala yotuuzagiza ng'hani, tweye wenyego na mulango wetu, yolonga, ‘Tata wenu yang'hali mgima? Mweye muna mdodo iyagwe?’ Na tweye tumwidika gaja gayakalile youza. Tuhavimanyileze kamba kokwiza kulonga, ‘Mgaleni mdodo wenu hano’?” \p \v 8 Abaho Yuda kamulongela Yakobo tataake, “Muleke imwana hamoja na nie tuchole hima, giladi gweye na tweye na wanetu sambitufe nzala. \v 9 Nie mwenyego iyo zamana wa ugima wake. Kamba habwelile, unigoge nie. Kamba sim'bwezile kumwako na kumwika haulongozi wako, mbuli ino noipapa nie milongo yose. \v 10 Kamba tuhalekile kukawa, mkipigiti kino tuhabweleganye Misili mianza mibili.” \p \v 11 Yakobo tataao kawalongela, “Kamba mbuli zenyego vivo zili, basi tendeni vino, soleni vinhu vinogile va muisi ino vigeleni m'bahasha zenu mumgalile ija imunhu kamba nhunza, soleni zeli kidogo, uki kidogo, ubane, manemane, jozi,\f + \fr 43:11 \fr*\fk Jozi \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa nzele zilawa mmibiki ya Kanaani, zinoga kudafuna.\fqa*\f* na kungu. \v 12 Vivija soleni hela mianza mibili ya zija zimcholile nazo haichanduso, kwavija molondigwa m'bweze zija zihela zim'bwezeligwe na kwikigwa mmilomo ya magunia genu, siku wakala wahonyele. \v 13 Msoleni na ndugu yenu mchole nayo hima ha ija imunhu. \v 14 Na Mulungu Mwene Mhiko yamtende ija imunhu yawonele mweye bazi, giladi yamulekese ndugu yenu Simioni na Benjamini wabwele hamoja na mweye. Ila kamba nihawagiza wanangu, basi.” \p \v 15 Avo waja iwandugu wasola zinhunza na mianza mibili ya zihela za ichanduso wachola Misili hamoja na Benjamini. Wavika Misili na kwima haulongozi wa Usufu. \v 16 Usufu viyamonile Benjamini ka hamoja na hewo, kamulongela mtumigwa wa ng'anda yake, “Wasole wanhu wano uwagale kung'anda yangu, chinja mng'onyo na uteleke mandia, kwavija wolondigwa kuja mandia hamoja na nie imisi ya lelo.” \v 17 Ija imtumigwa katenda kamba Usufu viyamulongele, kawasola waja iwanhu na kuwagala kung'anda ya Usufu. \p \v 18 Viwakalile wogaligwa kung'anda ya Usufu, wakala wodumba ng'hani, wakala wogelegeza wolonga, “Tugaligwa kuno sama ya zija zihela zibwezigwe mmagunia getu mwanza wa ichanduso. Wolonda watuvamhile, na kutuhuma na kututenda tuwe nyakadala na kuwasola mhunda zetu.” \v 19 Viwavikile halwivi lwa ing'anda ya Usufu, wamcholela ija imtumigwa wa ng'anda ya Usufu, \v 20 wamulongela, “Chonde, mndewa, tweye tukala twizile hano mwanza wa ichanduso kugula mandia. \v 21 Ila kilo vikingile twima na vitufungule magunia getu, kila munhu kavika hela yake kiasi kikija hamulomo wa gunia jake. Avo tuzibweza. \v 22 Vivija twiza na hela ziyagwe za kugula mandia. Hatummanyile yekile hela zetu mmagunia getu.” \p \v 23 Ija imtumigwa kawalongela, “Sambimdumbe, Mulungu wenu, Mulungu wa tataenu, kawagwelela hela mmagunia genu. Ila zija zihela zimgulile mandia haichanduso nie nizibokela.” Abaho kamulava Simioni na kumgala kuwakalile hewo. \p \v 24 Ija imtumigwa kawasola waja iwanhu na kuwengiza mng'anda ya Usufu, kawagwaa mazi ga kugela magulu gao na kuwagwelela mandia mhunda zao. \v 25 Wasasala nhunza zao sama ya Usufu vondayavike kipigiti cha imisi, kwavija wahulika kamba kokwiza kuja na hewo. \v 26 Usufu viyabwelile ukae, wamgwaa zija zinhunza ziwezile nazo mng'anda, wafugama mavindi, wainamila haulongozi wake mbaka hasi. \v 27 Kawalamsa abaho kawauza, “Tataenu im'vyele ng'hani imunilongele mpile? Yang'hali mgima?” \p \v 28 Wamulongela, “Tata wetu ayo yali mtumigwa wako yang'hali mgima na mpile.” Wafugama mavindi wainamila mbaka hasi haulongozi wake. \p \v 29 Abaho Usufu kamulola mdodo wake Benjamini, mwana wa mamaake, kauza, “Ino iyo mdodo wenu ikizuwanda imunilongele? Mulungu yakumoteze, mwanangu.” \v 30 Abaho Usufu kasegela hima kulawa haja kuno yokona chuhila, Usufu kalawa hanze na kuzahila hanhu ha kulilila. Kachola kugati dilibule munhu na kulila. \v 31 Viyamalile kunava kihanga chake, kalawa hanze na kaizuila sambiyalile, abaho kalonga, “Goleni gamandia.” \v 32 Waja wakalile wogola wamgolela Usufu yeiyeka hameza yake, na waja iwandugu zake wawagolela weiyeka hameza yao. Waja Iwamisili wakalile woja na Usufu wakala weiyeka hameza yao, kwavija Wamisili wakala hawaja hamoja na Waeblania sama ya ndagizi za nhamanila yao. \v 33 Waja iwandugu zake Usufu wakala wakalile mumnhongo kulingana na vija viwavumbuke, songela waichanduso kuvumbuka mbaka waikimambukizo, wokiilola na Usufu. Wakiilola wenyego kwa wenyego kuno wokanganya. \v 34 Mandia gakala gogoligwa kulawa hameza ya Usufu, ila Benjamini kakala yagoleligwe mianza mitano ya vija viwagoleligwe wayagwe. Avo watenda lusona, wang'wa hamoja na heyo kamba viwalondile wenyego. \c 44 \s1 Kikasi cha Usufu \p \v 1 Usufu kamulagiza mtumigwa mkulu wa ng'anda yake, yomulongela, “Memeza magunia ga wanhu wano vakuja bwando kamba vowodaha kupapa na ika hela ya kila munhu hamulomo wa gunia jake. \v 2 Ika kikasi changu cha feza mdigunia da ija ikizuwanda wao hamoja na hela zake ziyezile nazo kugula vakuja.” Na heyo katenda kamba Usufu viyamulagize. \v 3 Imitondo ng'hani wandugu zake Usufu walekigwa wachole na zao hamoja na mhunda zao. \v 4 Viwakalile hawanavika kutali na idiwambo, Usufu kamulongela mtumigwa wake, “Genda ukawakweleleze waja iwanhu na uhawavika walongele, ‘Habali mulihile gehile kwa ganogile? \v 5 Habali mwibile kikasi cha feza cha mndewa wangu? Kino sio kikasi chayang'wilaga mndewa wangu na kutendela uhokozi? Mtenda mbuli ihile ng'hani.’ ” \p \v 6 Ija imtumigwa viyawavikile, kawalongela vivija viyamulongele Usufu. \v 7 Wamulongela, “Habali mndewa wangu yolonga mbuli kamba ino? Mbuli ino na iwe kutali na tweye watumigwa zako, sambitutende mbuli kamba ino! \v 8 Hata hela zituvikile mmilomo ya magunia getu kuja Kanaani tukubwezela, avo habali twibe madini ga feza ama zahabu kulawa mng'anda ya mndewa wako? \v 9 Kamba imwe wa watumigwa zako yahavikwa nacho nayadanganhike, na tweye wose na tuwe nyakadala wa mndewa wangu.” \p \v 10 Na heyo kawalongela, “Vinoga, na iwe kamba vuulongile. Ila ija yondayavikigwe nacho kowa nyakadala wangu, na mweye mose msigale mochola na zenu.” \v 11 Avo kila munhu mmwanza wao hima kahumulusa gunia jake hasi na kudifungula. \v 12 Abaho ija imtumigwa wa Usufu kasonga kusakula, kasonga gunia da imkulu wao na kumambukizila da imdodo. Na kija ikakasi kivikigwa mdigunia da Benjamini. \v 13 Waja iwakulu zake wasigale viwonile vija, wadega vivalo vao mkona bwembwe, abaho wakweleza magunia gao mmhunda zao na kubweleganya mdiwambo. \p \v 14 Usufu kakala yang'hali mng'anda kipigiti Yuda na wandugu zake viwakalile wobweleganya, waibwanha hasi haulongozi wake, \v 15 Usufu kawalongela, “Habali mtendile vino? Ham'vitangile kamba munhu kamba nie nodaha kuvumbula vinhu mkulolesa?” \p \v 16 Yuda kalonga, “Tulonge choni kumwako, mndewa, todahaze kuwatenda wanhu watutogole kamba tweye sio wavwizi? Mulungu kavigubula vilozo vetu. Tweye tose twa nyakadala zako, sio ija tu yavikigwe na ikikasi.” \p \v 17 Usufu kalonga, “Si vivo! Mbuli ino na iwe kutali na nie, sambinitende mbuli kamba ino. Ija tu yavikigwe na ikikasi iyo yondayawe nyakadala wangu. Mweye msigale gendeni ukae ha tataenu mditindiwalo.” \s1 Yuda Koiyalala Giladi Benjamini Yalekesigwe \p \v 18 Yuda kamcholela Usufu na kulonga, “Chonde, mndewa wangu, nileke nie mtumigwa wako nikulongele mbuli imwe gweye mndewa wangu, sambiunyonele lusango kwavija gweye kwa kamba Falao mwenyego. \v 19 Mndewa, gweye kukala utuuzile ulonga, ‘Mweye muna tata ama ndugu iyagwe?’ \v 20 Na tweye tukwidika, tulonga, ‘Tweye tuna tata m'vyele ng'hani na mdodo wetu mzuwanda yavumbuke muuvyele wake. Mkulu wake kadanganhika, na heyo iyo mwana yeiyeka yasigale mmwanza wa wana wa mamaake, na tataake kamnogela ng'hani.’ \v 21 Abaho kutulongela tumgale hano kumwako umone na meso gako, \v 22 na tweye tukulongela, ‘Havidahika mwana ija kusegela ha tataake, kamba yahasegela, tataake kodanganhika.’ \v 23 Na gweye kulonga, ‘Kamba hamwizile na mdodo wenu hano, hamuchona kabili kihanga changu.’ \p \v 24 “Vitubwelile ha mtumigwa wako, ayo yali tataangu, tumulongela gaja gaulongele, mndewa wangu. \v 25 Na tataetu viyatulongele, ‘Gendeni kabili mkatugulile mandia,’ \v 26 tumulongela, ‘Hatuchola, ila kamba mdodo wetu imzuwanda yahachola hamoja na tweye basi tochola, kwavija hatuchona kihanga cha ija imunhu mbaka mdodo wetu imzuwanda yachole hamoja na tweye.’ \v 27 Abaho mtumigwa wako ayo yali tataangu katulongela, ‘M'vitanga kamba mwehe wangu kandelela nie wana wabili wa kimbigalo. \v 28 Imwe kapotela, na nie nilonga, “Kadegigwa vidangavidanga na mng'onyo.” Na sinamona songela kipigiti kija. \v 29 Na kamba muhamsola na ino, gaham'vika gehile na uvyele uno unilinao, mong'homa na giogio.’ \p \v 30 “Avo kamba tuhabwela ukae ha mtumigwa wako ayo yali tataangu bila mwana ino kuwa hamoja na tweye, na avija ugima wake vuuifungile hamoja na ugima wa mwana ino, \v 31 yahona kamba imwana hali hamoja na tweye, kodanganhika, avo tweye watumigwa zako tomkoma na giogio tataetu m'vyele. \v 32 Kwavija nie mtumigwa wako iyo nisolile zamana ha tataangu nilonga, ‘kamba sim'bwezile kumwako, nie iyo yondaniipape mbuli ino muugima wangu wose.’ \v 33 Avo nileke nie mtumigwa wako nisigale hano kamba nyakadala wako nisole hanhu ha mwana ino, giladi umuleke ino imwana yabwele ukae na wakulu zake. \v 34 Kwavija nodahaze kubwela ukae ha tataangu kamba ino imwana hali hamoja na nie? Nodumba kona mgayo wondaumpate tataangu.” \c 45 \s1 Usufu Koitambula ha Ndugu Zake \p \v 1 Usufu hadahile kuizuila haulongozi wa waja wose wemile haulongozi wake, avo kenula dizwi kawalongela watumigwa zake wawasegeze Wamisili wakalile muja mdigati, kalonga, “Wasegezeni hano hamwangu.” Avo haduhu Mmisili yakalile behi na heyo kipigiti viyaitambule ha wandugu zake. \v 2 Avo kalila na dizwi kulu mbaka Wamisili wahulika, na kuchola kuwalongela wanhu wa ng'anda ya Falao. \v 3 Usufu kawalongela wandugu zake, “Nie iyo Usufu! Tataangu yang'hali mgima?” Ila wandugu zake hawamwidike, kwavija wadumba. \v 4 Abaho Usufu kawalongela wandugu zake, “Nikwenhukileni.” Viwakwenhuke, kalonga, “Nie iyo ndugu yenu Usufu, ayo imumguzile hano Misili! \v 5 Avo sambimdungwedungwe ama kuiyonela lusango sama ya kuniguza nie hano, kwavija Mulungu kanituma nie nilongole kwiza hano sama ya kukombola ugima wa wanhu. \v 6 Kwavija sambi milao mibili ibita songela nzala viingile muisi, na milao mitano ikwiza hakuwa na kulima ama kuhuna. \v 7 Ila Mulungu kanituma niwalongole giladi niwakombole mweye na ukombola mkulu, mweye hamoja na wanenu na kuwatenda wanhu bwando wawe na ugima muisi. \v 8 Avo sio mweye mungalile nie hano ila Mulungu. Mulungu kanhenda nie niwe tata ha Falao,\f + \fr 45:8 \fr*\fk Tata ha Falao\fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa Usufu kakala iyo mulava masala wa Falao.\fqa*\f* mkulu wa ng'anda yake yose, na mtawala wa isi yose ya Misili. \p \v 9 “Avo lopoleni m'bweleganye ha tataangu mkamulongele vino, ‘Vino vivo mwanago Usufu viyolonga, “Mulungu kanitenda nie kuwa mkulu wa isi yose ya Misili, izo sambiukawe. \v 10 Kokwiza kukala hanhu hokemigwa Gosheni behi na nie, gweye, wanago, wazukulu zako, ng'ombe na menhe zako, na vose vuulinavo. \v 11 Uhavika haja, nie nokugwelela kila kinhu kwavija kuna milao mitano ya nzala ikwiza. Kamba si hivo, gweye na wanhu wa ng'anda yako na waja wose wali hamoja na gweye mofa nzala.” ’ \p \v 12 “Na sambi meso genu na meso ga mdodo wangu Benjamini gonyona kamba nie iyo Usufu mwenyego. \v 13 Mulongeleni tataangu vija vinihishimilwa ng'hani muisi ya Misili na gose gaja gamonile. Hima mgaleni tataangu hano.” \p \v 14 Abaho Usufu kamkumbatila mdodo wake Benjamini msingo na kusonga kulila, na Benjamini vivija kamkumbatila Usufu na kusonga kulila. \v 15 Usufu kawanonela wandugu zake wose kuno yolila. Viyeshile kutenda vija, wandugu zake wasonga kulongelela nayo. \p \v 16 Mbuli zija vuzivikile mng'anda da Falao kamba ndugu zake Usufu weza, Falao na wakulu zake wose wa silikali wanogelwa ng'hani. \v 17 Falao kamulongela Usufu, “Walongele wandugu zako, ‘Tendeni vino, wafungasheni wang'onyo zenu, m'bwele muisi ya Kanaani, \v 18 msoleni tataenu hamoja na wanhu wose wali mng'anda yenu mwize kumwangu, nie nowagwelela hanhu hanogile ng'hani muisi ya Misili na monogelwa na udekedeke wa muisi.’ \v 19 Vivija walongele, ‘Tendeni vino, soleni mikwama kulawa Misili ya kuwapapila wanenu na watwanzi zenu na mumsole tataenu mwize nayo hano. \v 20 Sambimgese ng'hani mmbuli ya kuvileka vinhu venu, ila kinhu cha kukigesa ng'hani icho kino, Misili yowa yenu mweye.’ ” \p \v 21 Wana wa Yakobo, ayo vivija yakemigwe Islaeli, watenda kamba viwalongeligwe na Falao, Usufu kawagwelela mikwama kamba viyalagize Falao abaho kawagwelela mhamba. \v 22 Vivija kawagwelela kila imwe vivalo va sambi, ila Benjamini kamgwelela vidanga mia ndatu va feza hamoja na vivalo vitano va kusaula. \v 23 Na kamulagizila tataake mhunda longo dimwe wapapile vinhu vinogile va Kimisili na mhunda longo dimwe wa kitwanzi wapapile vakuja na mikate na mhamba. \v 24 Abaho kawaleka ndugu zake wachole, viwakalile wochola, kawalongela, “Sambimgombe mnzila.” \p \v 25 Wahalawa muisi ya Misili na kuchola ha tataao Yakobo muisi ya Kanaani. \v 26 Wamulongela tataao, “Usufu yang'hali mgima! Tena heyo iyo mtawala wa isi yose ya Misili.” Yakobo kasinhuka, hatogole gaja gayalongeligwe. \p \v 27 Ila viwamulongele mbuli zose Usufu ziyawalongele, na viyonile ija imikwama Usufu iyaitumile impape heyo yachole Misili, moyo wa Yakobo usamhuka. \v 28 Na Yakobo kalonga, “Nokona, kweli mwanangu Usufu mgima. Nochola nikamone kipigiti sinadanganhika.” \c 46 \s1 Yakobo na Mulango Wake Wochola Misili \p \v 1 Yakobo kafungasha vinhu vose viyakalile navo na kuchola Beeli-Sheba kulava nhosa ha Mulungu wa tataake Isaka. \v 2 Mulungu kalonga na Yakobo mnzozi kamkema na kulonga, “Yakobo, Yakobo!” \p Yakobo kedika, “Nie hano.” \p \v 3 Mulungu kalonga, “Nie iyo Mulungu wa tataako, sambiudumbe kuchola Misili, kwavija ako nokutenda gweye kuwa undewa mkulu. \v 4 Nie nochola na gweye Misili na nolubweza lukolo lwako kabili muisi ino. Na gweye kodanganhikila mmakono ga Usufu.” \p \v 5 Avo Yakobo kasegela Beeli-Sheba. Wanage wamsola Yakobo tataao na wana zao na watwanzi zao wawagela mmikwama iyawagalile Falao. \v 6 Wasola fugo zao, na vinhu viwakalile navo haja Kanaani. Yakobo na lukolo lwake lose wachola Misili. \v 7 Kachola hamoja na wanage wa kitwanzi na wa kimbigalo na wazukulu zake wa kitwanzi na wa kimbigalo. Lukolo lwake lose kalugala Misili. \p \v 8 Gano gago matwaga ga wana wa Yakobo wacholile Misili. Mwana wa ichanduso wa Yakobo kakala Lubeni. \v 9 Wana wa Lubeni wakala Hanoki, Palu, Heziloni, na Kami. \v 10 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Simioni. Wana wa Simioni wakala Yemueli, Yamini, Ohadi, Yakini, Zohali, na Shauli. Shauli kakala mwana iyamulelile na mtwanzi wa Kanaani. \v 11 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Lawi. Wana wa Lawi wakala Gelishoni, Kohasi, na Melali. \v 12 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Yuda. Wana wa Yuda wakala Eli, Onani, Shela, Pelezi, na Zela. Ila Eli na Onani wadanganhikila muisi ya Kanaani. Wana wa Pelezi wakala Heziloni na Hamulu. \v 13 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Isakali. Wana wa Isakali wakala Tola, Puva, Jashubu, na Shimloni. \v 14 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Zabuloni. Wana wa Zabuloni wakala Seledi, Eloni, na Jaleeli. \v 15 Wano wao wana wa Lea iyamulelele Yakobo ako Padani-Alamu uhasegeza mndele wake Dina. Mheta ya wanhu wa lukolo lwa Yakobo watwanzi na wambigalo kubitila Lea, wose kwa wose wakala malongo madatu na wadatu. \p \v 16 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Gadi. Wana wa Gadi wakala Zifoni, Hagi, Shuni, Eziboni, Eli, Alodi, na Aleli. \v 17 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Asheli. Wana wa Asheli wakala Imna, Ishiva, Ishivi, Belia, na lumbu jao Sela. Wana wa Belia wakala Hebeli na Malikieli. \v 18 Ino iyo mheta ya wanhu wa lukolo lwa Yakobo kubitila Zilpa, ayo Labani iyamgwelele mwanage Lea yawe mtumigwa wake, wose kwa wose wakala longo dimwe na sita. \p \v 19 Usufu na Benjamini wano wao wana wa Yakobo waleligwe na mtwanzi wake yokemigwa Laheli. \v 20 Manase na Eflaim wakala wana wa Usufu iyamulelele Asinati mwanage Potifela, mkulu wa nhambiko wa wambo da Heliopoli, muisi ya Misili. \v 21 Wana wa Benjamini wakala Bela, Becha, Ashibeli, Gela, Naamani, Ehi, Loshi, Mupim, Hupim, na Adi. \v 22 Ino iyo mheta ya wanhu wa lukolo lwa Yakobo kubitila Laheli, wose kwa wose wakala longo dimwe na wane. \p \v 23 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Dani. Mwana wa Dani kakala Hushim. \v 24 Mwana iyagwe wa Yakobo kakala Naftali. Wana wa Naftali wakala Jazeeli, Guni, Jezeli, na Shilem. \v 25 Ino iyo mheta ya wanhu wa lukolo lwa Yakobo kubitila Bilha, ayo Labani iyamgwelele mwanage Laheli yawe mtumigwa wake, wose kwa wose wakala saba. \p \v 26 Wanhu wacholile Misili hamoja na Yakobo, awo wakalile wa lukolo lwake Yakobo, uhawalava watwanzi wa wanage, wakala wanhu malongo sita na sita. \v 27 Uhongeza wana wabili wa Usufu iyawalelile Misili, wanhu wakalile wolawa mulukolo lwa Yakobo wakalile wacholile Misili wakala malongo saba. \s1 Yakobo na Mulango Wake Wovika Misili \p \v 28 Viwakalile wokwenhukila kuvika, Yakobo kamtuma Yuda yalongole yachole ha Usufu yakamulagile inzila icholile Gosheni. Viwavikile muisi ya Gosheni, \v 29 Usufu kengila mdikwama jake na kuchola Gosheni kuiting'hana na tataake Yakobo, viwaiting'hane Usufu kamkumbatila tataake msingo na kulila ng'hani. \v 30 Yakobo kamulongela Usufu, “Sambi nihadanganhika, haduhu mbuli kwavija nikona nene mwenyego kamba ung'hali mgima.” \p \v 31 Abaho Usufu kawalongela wandugu zake na wanhu wa mulango wa tataake, kalonga, “Nochola nikamulongele Falao kamba ndugu zangu na wose wali mng'anda ya tataangu weza kumwangu kulawa Kanaani. \v 32 Nomulongela kamba wanhu wano wafugaga wang'onyo avo weza na madale gao ga ng'hondolo, menhe, na ng'ombe na kila kinhu kiwalinacho. \v 33 Avo Falao yahawakema na kuwauza mna sang'hano yaki imtendaga, \v 34 mulongeleni kamba, ‘Mazua gose tweye watumigwa zako tochunga wang'onyo, kamba wahenga zetu viwakalile wotenda.’ Mkulonga vino kowaleka mkale muisi ya Gosheni.” Usufu kalonga vino kwavija wanhu wa Misili wakala wawehile ng'hani wachunga wang'onyo sama ya ndagizi za nhamanila yao. \c 47 \p \v 1 Avo Usufu kachola na kumulongela Falao, kalonga, “Tataangu na wandugu zangu hamoja na madale gao ga ng'hondolo na ng'ombe na vinhu vao vose viwali navo weza kulawa Kanaani na sambi wa muisi ya Gosheni hano Misili.” \v 2 Kawasola wanhu watano mmwanza wa wandugu zake na kuwagala haulongozi wa Falao. \v 3 Falao kawauza, “Mna sang'hano yaki imtendaga?” \p Walonga, “Mndewa, tweye twa wachunga wang'onyo kamba viwakalile wotenda wahenga zetu. \v 4 Twiza kukala muisi ino kwavija kuna iisi ya Kanaani kuna nzala mpamanho, na wang'onyo wa watumigwa zako wabule mijani. Avo tokuyalalila, utuleke watumigwa zako tukale hano Gosheni.” \p \v 5 Falao kamulongela Usufu, “Tataako na wandugu zako weza kumwako, \v 6 avo sagula hanhu hohose muisi ya Misili hawanogele hewo kukala, mwike tataako na wandugu zako hanhu hanogile ng'hani muna iisi, wagale wakakale muisi ya Gosheni, na kamba kuna wanhu mmwanza wao wali na udaho, watende kuwa wemilizi wa wang'onyo wangu.” \p \v 7 Abaho Usufu kamwingiza mng'anda tataake Yakobo, na kumwika haulongozi wa Falao, na Yakobo kammoteza Falao. \v 8 Falao kamulongela Yakobo, “Kuna milao mingahi songela hauvumbuke?” \p \v 9 Yakobo kamulongela Falao, “Milao yangu ya kutembela muisi ivika mia na malongo madatu, milao yangu ikala midodo, imemile migayo, hailingile na milao ya wahenga zangu kipigiti viwakalile wotembela muisi.” \v 10 Abaho Yakobo kammoteza Falao mwanza wa ikabili na kusegela. \v 11 Avo Usufu kaweka tataake na ndugu zake muisi ya Misili na kuwagwelela hanhu hanogile muisi ija behi na kiwambo kikemigwa Lamesesi kamba Falao viyalagize. \v 12 Usufu kawagwelela mandia tataake, ndugu zake, na wose wakalile mng'anda ya tataake, kulingana na mheta ya wana zao. \s1 Nzala \p \v 13 Nzala ikala mpamanho, kukala haduhu mandia muisi yose ya Misili na isi ya Kanaani, na wanhu wasonga kunyolila sama ya nzala. \v 14 Wanhu kulawa Misili na kulawa Kanaani viwakalile wogula vakuja, Usufu kazikunzanya hela zose na kuzigala kung'anda ya Falao. \v 15 Hela za wanhu wa Misili na za wanhu wa Kanaani vuzimalile, wanhu wose wa Misili weza ha Usufu na kumulongela, “Tugwelele mandia. Habali tudanganhike hameso gako? Kwavija hela zetu zose zimala.” \p \v 16 Usufu kawedika, “Kamba hela zenu zimala, basi natuibadilishe, ngweleleni wang'onyo zenu wa kufuga, na nie nowagwelela mandia.” \v 17 Avo wagala wang'onyo zao wa kufuga ha Usufu, na heyo kawagwelela mandia mkuibadilisha na falasi, ng'hondolo, menhe, ng'ombe, na mhunda. Avo mulao uja kawagwelela wanhu mandia mkuibadilisha na wang'onyo zao wose wa kufuga. \p \v 18 Mulao uja umala, vuusongile mulao uyagwe, wamwizila na kulonga, “Hatudaha kumfisa mndewa wetu kweli ino, kamba, hela zetu zimala, na wang'onyo zetu wa mmakono gako, twabule kinhu kisigale ila ng'huli zetu na migunda yetu. \v 19 Habali tweye tudanganhike hameso gako na migunda yetu ibanangike? Tugule tweye hamoja na migunda yetu mkutubadilisha na mandia. Tweye hamoja na migunda yetu towa nyakadala wa Falao. Tugwelele mbeyu giladi sambitudanganhike, na migunda yetu sambiigaluke luwala.” \p \v 20 Avo Usufu kamgulila Falao migunda yose ya Misili. Wamisili wose waguza migunda yao, kwavija nzala ikala mpamanho na migunda yose ikala ya Falao. \v 21 Na wanhu wose kulawa ng'ambu imwe ya isi mbaka ng'ambu iyagwe ya isi kawatenda kuwa nyakadala. \v 22 Migunda ilekile kuguligwa ikala migunda ya wakulu wa nhambiko kwavija wakulu wa nhambiko wakala wobokela mandia kulawa ha Falao, avo wakala bule kilamso cha kuguzila migunda yao \v 23 Usufu kawalongela wanhu, “Loleni, lelo niwagula mweye hamoja na migunda yenu muwe wa Falao, zino hano mbeyu, soleni mkahande mmigunda. \v 24 Kipigiti cha kuhuna kihavika, molondigwa mumgwelele Falao fungu dimwe kulawa mmafungu matano ga vakuja na mafungu mane gasigale msole mweye mkeke mbeyu na gawe mandia genu mweye na wanhu wose wali nzing'anda zenu hamoja na wanenu.” \p \v 25 Wamulongela, “Mndewa, gweye kuukombola ugima wetu na kututendela ganogile, na tweye towa nyakadala wa Falao.” \v 26 Avo Usufu kaditenda dija diwe lagizo da isi muisi yose ya Misili, na lagizo dino dosang'hanika mbaka lelo,\f + \fr 47:26 \fr*\fk Mbaka lelo \fk*\ft nhegulo yake \ft*\fqa mbaka kipigiti vichandikigwe kitabu kino.\fqa*\f* kamba fungu dimwe kulawa mmafungu matano dochola ha Falao, na migunda ya wakulu wa nhambiko iyo iiyeka ilekile kuwa migunda ya Falao. \s1 Yakobo Kopula Kinhu cha Ikimambukizo \p \v 27 Waislaeli wakala muisi ya Misili hanhu hokemigwa Gosheni, aho kuwapatile ugoli na kuwa na wana bwando na kongezeka ng'hani. \v 28 Yakobo kakala muisi ya Misili milao longo dimwe na saba, avo milao ya Yakobo yose kwa yose ikala mia na malongo mane na saba. \v 29 Kipigiti cha Yakobo kudanganhika vukikwenhuke, kamkema mwanage Usufu na kumulongela, “Kamba kweli nie ningila mmoyo wako, ika mkono wako hasi ya haza jangu uniduilile kamba konitendela galibule uzenzeleganye na gali kweli kamba hunizika muisi ya Misili. \v 30 Nihadanganhika, unisegeze hano muisi ya Misili ukanizike kuwazikigwe wahenga zangu.” \p Usufu kamwidika, yolonga, “Notenda kamba vowolonga.” \p \v 31 Yakobo kamulongela Usufu, “Niduilile kamba kotenda avo.” Avo Usufu kamduilila Yakobo. Abaho Yakobo kainamila mulusazi lwake. \c 48 \s1 Yakobo Kowamoteza Eflaim na Manase \p \v 1 Mazua madodo hamwande, Usufu kalongeligwa kamba tataake kolumwa, avo Usufu kawasola wanage wabili Manase na Eflaim na kuchola nao ha tataake. \v 2 Yakobo viyalongeligwe kamba, “Mwanago Usufu kabaha,” kaigagahiza, kenuka, kakala mulusazi. \v 3 Yakobo kamulongela Usufu, “Mulungu Mwene Mhiko kandawilila nie hanhu hokemigwa Luzi, kuna iisi ya Kanaani, na kunimoteza, \v 4 na kunilongela, ‘Nokugwelela wana bwando na kulongeza lukolo lwako. Nowatenda mweye kuwa wanhu bwando, na isi ino nolugwelela lukolo lwako iwe yao milongo yose.’ ” \p \v 5 Yakobo kagendelela, “Avo wanago wabili wavumbuke muisi ino kipigiti sinakwiza hano wowa wangu nie, Eflaim na Manase wowa wangu nie kamba viwali Lubeni na Simioni. \v 6 Wana wondawavumbuke hachugu chao wowa wako gweye, na wopata uhazi kubitila wakulu zao, Eflaim na Manase. \v 7 Kipigiti vunikalile nibwela kulawa Padani,\f + \fr 48:7 \fr*\fk Padani \fk*\ft kicho kiguhi cha \ft*\fqa Padani-Alamu, \fqa*\ft mditwaga diyagwe \ft*\fqa Mesopotamia.\fqa*\f* Laheli kadanganhika muisi ya Kanaani kipigiti vutukalile tung'hali mnzila behibehi na Eflati. Avo nimzika mumgwazo wa inzila ichola Eflati.” Eflati dijo wambo da Betelehemu. \p \v 8 Yakobo viyawonile wana wa Usufu, kalonga, “Kina nani wano?” \p \v 9 Usufu kamulongela tataake, “Wano iwo wanangu Mulungu iyanigwelele hano, muisi ya Misili.” \p Yakobo kalonga, “Wagale hano hamwangu niwamoteze.” \v 10 Meso ga Yakobo gakala gavulale sama ya ulazi, na hadahile kulola goya. Avo Usufu kawagala wanage behi na heyo, na tataake kawanonela na kuwakumbatila. \v 11 Yakobo kamulongela Usufu, “Sitamanile kona kihanga chako kabili, ila sambi Mulungu kanhenda niwone na wanago.” \v 12 Abaho Usufu kawasegeza wanage kulawa hana gamahaza ga tataake, kafugama mavindi kainamila mbaka hasi. \p \v 13 Usufu kawasola wanage wabili, na kumwika Eflaim kumkono wa ukumoso wa Yakobo na Manase kumkono wa ukulume. \v 14 Ila Yakobo kagagombekeza makono gake kawika mkono wake wa ukulume mditwi da Eflaim ayo yakalile imdodo, na mkono wake wa ukumoso mditwi da Manase ayo yakalile imkulu. \v 15 Abaho kammoteza Usufu na kulonga, \q1 “Mulungu yakalile yotambikilwa na Ablaham na Isaka, wahenga zangu, \q1 Mulungu yakalile mchunga wangu mkipigiti chose mbaka lelo, \q1 \v 16 msenga wa Mulungu wa kuulanga yanikombole nie mmigayo yose, yawamoteze wamhale wano. \q1 Watende twaga jangu na matwaga ga wahenga zangu Ablaham na Isaka gagendelele kutangigwa. \q1 Wapate wana bwando wongezeke ng'hani muisi.” \p \v 17 Usufu viyonile kamba tataake keka mkono wake wa ukulume mditwi da Eflaim, hanogelwe, avo kageza kuusegeza mkono wa tataake mditwi da Eflaim yawike mditwi da Manase, \v 18 Usufu kamulongela tataake, “Sio hivo, tataangu, kwavija ino iyo imkulu, ika mkono wako wa ukulume mditwi da ino.” \p \v 19 Ila tataake kalema na kulonga, “Novimanya, mwanangu, novimanya. Manase vivija kowa munhu wa wanhu bwando, na heyo vivija kowa munhu mkulu. Ila mdodo wake kowa mkulu ng'hani kum'banza heyo, na lukolo lwake lowa madale ga ndewa.” \p \v 20 Avo zua dija kawamoteza, yolonga, “Waislaeli wogatambula matwaga genu kipigiti cha kumoteza, wolonga, ‘Mulungu yawatende mweye kamba Eflaim na Manase.’ ” Mkutenda vino, Yakobo kamwika Eflaim haulongozi wa Manase. \p \v 21 Abaho Yakobo kamulongela Usufu, “Nie na mmabehi kudanganhika, ila Mulungu kowa hamoja na mweye na kowabweza kabili kuna iisi ya wahenga zenu. \v 22 Hamgwazo wa gaja ganiwagwelele ndugu zako, nokugwelela gweye isi ya Shekemu kamba nyongeza, isi ili na udeke iniisolile na mhinde na zele jangu kulawa ha Waamoli.” \c 49 \s1 Mbuli za Kimambukizo za Yakobo \p \v 1 Abaho Yakobo kawakema wanage na kulonga, “Nikwenhukileni niwalongele gaja gondagawalawilile mmazua ga hamwande. \b \q1 \v 2 “Iduganyeni hamoja mtegeleze, mweye wana wa Yakobo. \q1 Mtegelezeni tataenu, Islaeli. \b \q1 \v 3 “Lubeni, gweye iyo mwanangu wa udele, gweye iyo mhiko yangu \q1 na mwana wa ichanduso wa umhale wangu. \q1 Gweye iyo mkulu kubanza wose, na kuna mhiko kuwabanza wose. \q1 \v 4 Gweye kwa kamba mmemo wa mazi, \q1 ila hauwa wa ichanduso tena, \q1 kwavija gweye kuwasa na mtwanzi wangu wa kunze, \q1 na kulunyolodosa lusazi lwa tataako. \b \q1 \v 5 “Simioni na Lawi hewo iwo ndugu, mizele yao iyo via va kutendela ukaini. \q1 \v 6 Siilumba hamoja nao kipigiti wahanyong'onya, \q1 ama kuwa hamoja nao mmiting'hano yao, \q1 kwavija sama ya lusango lwao, wawakoma wanhu, \q1 na kuwagela ulemale ng'ombe sama ya mchezo. \q1 \v 7 Ndukumiza na iwe mulusango lwao, kwavija lukali ng'hani, \q1 ndukumiza na iwe mng'hasilika zao, kwavija wana ng'hasilika ya kikaini. \q1 Ng'holo zao nozipwililisila mwa wanhu wa lukolo lwangu, \q1 nozipwililisila muisi yose ya Islaeli. \b \q1 \v 8 “Yuda,\f + \fr 49:8 \fr*\ft Sio Yuda mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* wandugu zako wokuyenzi, \q1 mkono wako wowa msingo ya wadumuka zako. \q1 Wandugu zako wokufugamila mavindi na kukwinamilila. \q1 \v 9 Yuda, mwanangu, ka kamba mwana simba, \q1 kovikoma vija voyopelemba na kuvibweza ukae yake, \q1 kokiigolosa na kutambalala. \q1 Haduhu munhu yogeza kumgaza. \q1 \v 10 Fimbo ya kindewa haisegela mumkono wa Yuda, \q1 na fimbo ya kindewa haisegela hana gamagulu gake, \q1 mbaka vondayeze ayo mwene fimbo yake, \q1 ayo yondayahishimilwe na ndewa zose. \q1 \v 11 Komfunga mwana mhunda wake mmizabibu, \q1 hana imizabibu inogile ng'hani,\f + \fr 49:11 \fr*\ft Mbuli zino nhegulo yake \ft*\fqa Yuda kowa na mizabibu bwando mbaka hona vihile kuwafunga wana mhunda zake mmizabibu. \fqa*\f* \q1 kosuluza vivalo vake mdivai ndung'hu ng'hani.\f + \fr 49:11 \fr*\ft Mbuli zino nhegulo yake \ft*\fqa Yuda kowa na divai bwando mbaka iyagwe kosuluzila vivalo vake. \fqa*\f* \q1 \v 12 Meso gake madung'hu kubanza divai,\f + \fr 49:12 \fr*\ft Mbuli zino nhegulo yake \ft*\fqa Yuda kong'wa divai bwando mbaka meso gake gowa madung'hu kamba divai.\fqa*\f* \q1 meno gake mazelu kubanza matombo.\f + \fr 49:12 \fr*\ft Mbuli zino nhegulo yake \ft*\fqa Yuda kong'wa matombo bwando ga ng'ombe mbaka meno gake gowa mazelu kamba matombo. \fqa*\f* \b \q1 \v 13 “Zabuloni\f + \fr 49:13 \fr*\ft Sio Zabuloni mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* kokala behi na mgwazo wa bahali, \q1 na hanhu hoyokala heyo howa bandali, \q1 undewa wake wovika kutali mbaka wambo da Sidoni. \b \q1 \v 14 “Isakali\f + \fr 49:14 \fr*\ft Sio Isakali mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* kowa kamba mhunda mwene mhiko, \q1 yatambalale hagatigati ya misogi yake, \q1 \v 15 kuno yohalola haja hayatambalale vihanogile, \q1 na vija ija iisi viinogile. \q1 Avo koganamiza maega gake yaipape imisogi, \q1 na koigagahiza kusang'hanika kamba nyakadala. \b \q1 \v 16 “Dani\f + \fr 49:16 \fr*\ft Sio Dani mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* kowa mtawala wa wanhu zake. \q1 Wowa kamba mitala iyagwe ya Islaeli. \q1 \v 17 Dani kowa kamba nyoka hamgwazo wa idigwang'wando, \q1 nyoka yali na sumu hamgwazo wa inzila, \q1 yomulumiza falasi mkisiginho, \q1 avo ija yali uchana ya ifalasi kolagalila kukisogo. \b \q1 \v 18 “Noubeta ukombola wako, MNDEWA.\f + \fr 49:18 \fr*\ft Mbuli zino nhegulo yake \ft*\fqa Yakobo koubeta ukombola wa Mndewa kulawa ha wadumuka zake.\fqa*\f* \b \q1 \v 19 “Gadi\f + \fr 49:19 \fr*\ft Sio Gadi mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* kovamhilwa na mibokonyi, \q1 ila heyo kowavamhila m'visiginho vao. \b \q1 \v 20 “Migunda ya Asheli\f + \fr 49:20 \fr*\ft Sio Asheli mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* yolava vakuja bwando, \q1 kowa na mandia ga kuimemeza ng'anda ya mndewa. \b \q1 \v 21 “Naftali\f + \fr 49:21 \fr*\ft Sio Naftali mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* iyo mnokela yailegehe, \q1 yolela wana wanogile. \b \q1 \v 22 “Usufu\f + \fr 49:22 \fr*\ft Sio Usufu mwenyego ila lukolo lwake.\ft*\f* ka kamba m'biki ulelile mujo, uli behi na nzokwe, \q1 matambi gake gokwela hata kukibanza kiwambaza. \q1 \v 23 Wadumuka zake wam'vamhila na lusango, \q1 wamwasila misale na kumgaza ng'hani. \q1 \v 24 Ila mhinde yake igendelela kuwa na mhiko, \q1 na makono gake gagangamala, \q1 sama ya Mulungu wa Yakobo Mwene Mhiko, \q1 ayo vivija yokemigwa Mchunga, Dibwe da Islaeli. \q1 \v 25 Mulungu wa tataako inimtambikila nie yakutaze, \q1 Mulungu Mwene Mhiko yakumoteze, \q1 kokumoteza motelo za mvula kulawa uchana, \q1 na mazi bwando kulawa hasi ya isi, \q1 motelo za wang'onyo wofugigwa na wana. \q1 \v 26 Motelo za tataako ng'hulu, \q1 kubanza motelo za migongo ya umwaka, zovika kuna zisota za ivigongo va gunge na gunge. \q1 Motelo zino zose nazikale mditwi da Usufu,\f + \fr 49:26 \fr*\ft Nhegulo ya mnhongo uno iyo \ft*\fqa Usufu kobokela motelo bwando kuwabanza wandugu zake.\fqa*\f* \q1 ayo yali mndewa hagatigati ya ndugu zake. \b \q1 \v 27 “Benjamini\f + \fr 49:27 \fr*\ft Sio Benjamini mwenyego, ila lukolo lwake.\ft*\f* ka kamba mbwizi mkali, \q1 imitondo na ichungulo kogoga na kuja.” \b \p \v 28 Ino iyo mitala longo dimwe na mibili ya Islaeli, na gano gago gayalongile tataao kipigiti viyakalile yowalaga. Kammoteza kila imwe na motelo ziwalingile. \s1 Ifa na Mazisi ga Yakobo \p \v 29 Abaho Yakobo kawalongela wanage, “Nie na mmabehi kudanganhika. Mnizike hamoja na wahenga zangu muimhango, mumgunda wa Efloni ija Imuhiti, \v 30 mhango ili mumgunda wa Makipela, behi na Mamle kuja Kanaani. Mhango iyagulile Ablaham kulawa ha Efloni Muhiti, hamoja na umgunda hawe hanhu ha kuzikila. \v 31 Kuja kuyazikigwe Ablaham hamoja na mtwanzi wake Sala, haja kuwazikigwe Isaka na mtwanzi wake Lebeka, na haja baho hanimzikile Lea. \v 32 Mgunda uja, uli na mhango mgati yake, uguligwa kulawa ha Muhiti.” \v 33 Yakobo viyamambukize kulava ndagizi zino ha wanage, kakunza magulu gake mkisazi, kadanganhika na kuilumba hamoja na wahenga zake. \c 50 \p \v 1 Usufu kainamilila kukihanga cha tataake na kumkumbatila, kamulilila na kumnonela. \v 2 Abaho Usufu kawalagiza waganga wake wam'bake tataake dawa giladi sambiyole, avo waja iwaganga wam'baka Yakobo dawa ya kuzuila kola. \v 3 Wam'baka dawa ija mmazua malongo mane, kwavija kino kicho kipigiti kilondigwa kubakigwa dawa munhu yadanganhike. Wamisili wamulilila Yakobo mmazua malongo saba. \p \v 4 Mazua ga kumulilila Yakobo vugamalile, Usufu kawalongela wakulu wa ng'anda ya Falao, “Nowayalalila, soleni usenga uno mumgalile Falao, \v 5 ‘Tataangu viyakalile behi na kudanganhika, kanilongela nimduilile kamba nomzika mdipanga diyahimbile muisi ya Kanaani. Avo nileke nichole nikamzike tataangu abaho nobwela.’ ” \p \v 6 Falao kamulongela, “Genda ukamzike tataako kamba vuumduilile kamba kotenda avo.” \p \v 7 Avo Usufu kachola kumzika tataake. Kasindikizigwa na watumigwa wose wa Falao hamoja na wakulu wose wa ng'anda ya Falao na wakulu wose wa isi ya Misili. \v 8 Vivija Usufu kawasola watumigwa wose wa ng'anda yake na wandugu zake na wanhu wose wakalile mng'anda ya tataake. Ila wana zao, madale gao ga ng'hondolo, na madale ga ng'ombe zao wao wasigale Gosheni. \v 9 Waja wogala mikwama na wakwela falasi vivija wachola hamoja na heyo. Dikala dale kulu ng'hani da wanhu. \p \v 10 Viwavikile hana ulubuga lwa kwanikila ngano lukemigwa Atadi, lukalile ng'ambu ya ulawilo wa zua wa Lwanda lwa Yolodani, wagegemeza na dizwi kulu na usungu mkulu ng'hani umemile giogio, Usufu kakala haja mkipigiti cha mazua saba yomulilila tataake. \v 11 Wenekae wa Kanaani viwonile kililo kija haja halubuga lwa kwanikila ngano lukemigwa Atadi, walonga, “Wamisili wana mting'hano wa kililo.” Kino kicho kilamso hanhu haja behi na Yolodani hokemigwa Abeli-Misili.\f + \fr 50:11 \fr*\fk Abeli-Misili \fk*\ft ulinga na ulonzi wa Kieblania ulonga \ft*\fqa kililo cha Wamisili.\fqa*\f* \p \v 12 Wana wa Yakobo watenda kamba viyawalagize, \v 13 wampapa Yakobo mbaka kuisi ya Kanaani na kumzika muimhango, mumgunda wa Makipela behi na Mamle, awo Ablaham uyaugulile kulawa ha Efloni Muhiti, hawe hanhu ha kuzikila. \v 14 Usufu viyeshile kumzika tataake, kabweleganya Misili hamoja na wandugu zake na waja wose wacholile na heyo kumzika tataake. \s1 Usufu Kowagela Kumgongo Wakulu Zake \p \v 15 Wakulu zake Usufu viwonile kamba tataao kadanganhika, walonga, “Yowaze ihawa Usufu yang'hali na lusango na tweye, na yahagelegeza kutubwelezela mbuli zose zihile zitumtendele?” \v 16 Avo wamgalila usenga Usufu, wolonga, “Kipigiti tataetu hanadanganhika katulongela, \v 17 tukugalile usenga uno, ‘Wagele kumgongo wakulu zako gehile gose gawakutendele.’ Avo tugele kumgongo sama ya gehile gose gatukutendele tweye, watumigwa wa Mulungu wa tataako.” Usufu viyahulike gano kalila ng'hani. \p \v 18 Abaho wakulu zake weza waibwanha hasi haulongozi wake, na kulonga, “Tweye twa nyakadala zako.” \p \v 19 Ila Usufu kawalongela, “Sambimdumbe, nie na Mulungu mbaka niwataguse? \v 20 Hata kamba mweye mgesa gehile, ila Mulungu kagesa ganogile, giladi ugima wa wanhu bwando sambiubanangike kamba voyotenda sambi. \v 21 Avo sambimdumbe, nie nowagwelela mandia mweye hamoja na wanenu.” Mkulonga mbuli zino zilimwilile, kawahoza imioyo. \s1 Ifa ya Usufu \p \v 22 Avo Usufu kagendelela kukala muisi ya Misili, heyo hamoja na wanhu wa ng'anda ya tataake. Usufu kakala milao mia na longo dimwe. \v 23 Usufu kawona wana na wazukulu wa Eflaim. Vivija kawona wana wa Makili mwana wa Manase awo iyawalongile kamba wanage. \v 24 Abaho Usufu kawalongela wandugu zake, “Nie na mmabehi kudanganhika, ila Mulungu kokwiza kuwemiliza na kuwalava mweye muisi ino na kuwagala kuisi iyawaduilile Ablaham, Isaka, na Yakobo.” \v 25 Abaho Usufu kawalongela Waislaeli wamduilile, kalonga, “Mulungu yeheza kuwataza kuwalava muisi ino, muipape mizege yangu kulawa hano.” \v 26 Avo Usufu kadanganhika kipigiti viyakalile na milao mia na longo dimwe. Wam'baka dawa ya kuzuila kola, na kumwingiza mdijanaenza kuja Misili.