\id MRK \h SAN MARCOS \toc1 STIIDXA JESUCRISTU NI BICAA SAN MARCU \toc2 SAN MARCOS \toc3 Mr. \mt1 STIIDXA JESUCRISTU NI BICAA SAN MARCU \c 1 \s1 Ra bizulú byui' Juan Bautista stiidxa Dios \r (Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28) \p \v 1 Sicarí nga bizulú evangeliu sti Jesucristu Xiiñi Dios. \p \v 2 Chiqué bicaa profeta Isaías ni gudxi Dios laa ucaa, ne ndi nga laani: \q1 Zuseenda ti xpinne sa niru lú lu' \q1 para guni chaahui neza tidi lu'. \q1 \v 3 Zuna diaga cabe cucaa tuuxa ridxi ndaani gui'xhi', \q1 cayabi binni: “Lausiá neza tidi Señor; \q1 lauxhele ladxidó' to, \q1 casi ñaca cuxhele tu ti neza para laabe.” \m \v 4 Zacá nga laani, beeda Juan Bautista, beda nduu nisa binni ndaani gui'xhi', ne gudxi laaca naquiiñe inaba ca perdón Dios ti aca perdonar ca', ne chu' nisa ca'. \v 5 Ne biree irá binni Judea ne binni guidxi Jerusalén, yeucaa diaga laabe, ne gulee ruaa ca diidxa de irá ni huachee ca', para uluu nisa be laaca ndaani guiigu Jordán. \p \v 6 Xhaba be la? de guicha ladi camellu ne xi' ti cinturón de guidi ndaani be, ne ro be usú ne dxiña yaga. \v 7 Rusiidi be binni ne rabi be laaca': \p ―Nanda tobi atrá de naa jma risaca que naa. Naa la? dede nin para ñata udaa nibee xquela guidi be qué risaca'. \v 8 Naa caguaa ni'sa sia' laatu, peru laabe zudii be Espíritu Santu laatu. \s1 Ra uyuu nisa Jesús \r (Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22) \p \v 9 Ca dxi que pe' biree Jesús Nazaret, ti guidxi sti Galilea, ne uluu nisa Juan laabe ndaani guiigu Jordán. \v 10 Casi biree be ndaani nisa biiya be bixele ibá' ne zeda yete Espíritu Santu luguiá be casi ti paloma, \v 11 ne ucuá ti ridxi de ibá': \p ―Lii nga Xiiñe ni nadxiee ne ni rusieche naa. \s1 Ra ucala'dxi binidxaba usaba Jesús \r (Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13) \p \v 12 Oraque yené Espíritu Santu laabe ndaani gui'xhi', \v 13 ne biaana be raqué cuarenta dia lade mani duxhu'. Laga nuu be raqué ucala'dxi binidxaba nusaba laabe. Ne udi'di si irá nga beeda ca ángel, beda saana ca ni gudó be raqué. \s1 Ra bizulú Jesús xhiiña' \r (Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15) \p \v 14 Bieguyoo si Juan la? uyé be Galilea yegüí né be ca binni que stiidxa Dios, \v 15 na be rabi be laaca': \p ―Ma bidxiña dxi gudixhe Dios guni mandar, ne ma chi aca ni. Yanna la? lainaba perdón laabe ne laguni cre stiidxa be. \s1 Guridxi Jesús tapa hombre rie guuze' \r (Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) \p \v 16 Ra zidi'di be uriá ti nisa ro' lá Galilea biiya be Simón ne Andrés bi'chi', cusaba ca ti tarraya ro' ndaani nisa, canaaze ca benda purti nga xhiiña ca'. \v 17 Para rabi be laaca': \p ―Lata nanda naa ne laca zune laatu guuze', peru para chi yubi tu binni gueda né tu ra nuaa'. \p \v 18 Oraqueca bisaana ca tarraya stica' ne zinanda ca laabe. \p \v 19 Guzá ru be stindaa ne biiya be iropa xiiñi Zebedeu, Jacobo ne Juan, nuu ca ndaani ti canuá cayuni chaahui ca tarraya stica'. \v 20 Para gudxi be laaca chi nanda ca laabe. Ne óraque bisaana ca bixhoze ca ndaani canuá que ne cani runi né laa dxiiña', ne biree ca zinanda ca laabe. \s1 Sti ti hombre riguite binidxaba ique \r (Lc. 4.31-37) \p \v 21 Yendá cabe ndaani guidxi Capernaum ne yeusiidi Jesús ndaani yu'du dxi enda riziila'dxi'. \v 22 Nabé bidxagayaa ca binni que ni caní' be purti cusiidi be casi tobi ni zanda guni mandar ne cadi casi ca maistru de ley. \v 23 Ndaani yu'du que nuu ti hombre riguite binidxaba ique. \v 24 Ne bicaa ridxi: \p ―Xi napa neu laadu, Jesús de Nazaret. Ñee zeda unitilú lu laadu la? Runebia'ya lii. Lii nga hombre cha'hui sti Dios. \p \v 25 Oraque gudinde né Jesús binidxaba que, na rabi laa: \p ―Bigani ne biree de hombre ca. \p \v 26 Ne ora ziree binidxaba que de hombre que, bidii ataque laa, ne bicaa binidxaba que ti ridxi reciu, ne biree ze'. \v 27 Bidxagayaa ca binni nuu raqué ne gunaba diidxa saa ca', na ca': \p ―Xii ndi pue. Xi nacubi ri canausiidi hombre ri'. Nandxó' be dede runi mandar be binidxaba ne ruzuuba ca stiidxa be. \p \v 28 Ne qué nindaa bireeche stiidxa Jesús idubi Galilea. \s1 Ra bianda suegra Simón Pedru \r (Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39) \p \v 29 Ora biree cabe de ndaani yu'du que, yené Jesús Jacobo ne Juan ralidxi Simón ne Andrés. \v 30 Ne ora yendá ca raqué gudxi cabe Jesús huará suegra Simón nexhe né xindxá'. \v 31 Oraque bidxiña Jesús ra nuu be ne unaaze ná be, undisa laabe ne oraqueca biree xindxá' que, ne bidii be ni gudó ca'. \s1 Bisianda Jesús stale binni \r (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41) \p \v 32 Huadxí que casi biaazi gubidxa, bedané cabe stale binni huará ne ni riguite binidxaba ique ra nuu Jesús, \v 33 dede bidxiña idubi naca guidxi que ra puerta yoo que. \v 34 Ne bisianda be stale binni ni napa adxé adxé enda huará, ne ulee be stale binidxaba de laaca'. Peru qué nudii be lugar niní' ca binidxaba que pa runibiá' ca laabe. \s1 Byui' né Jesús binni Galilea stiidxa Dios \r (Lc. 4.42-44) \p \v 35 Nuxcanda ru biasa be biree be de ndaani guidxi que, uyé be ndaani gui'xhi', ne raqué uní' né be Dios. \v 36 Para uyé Pedru ne ca xcompañeru yeyubi ca laabe. \v 37 Ne ora bidxela ca laabe, na ca rabi ca laabe: \p ―Irá binni canayubi lii. \p \v 38 Peru óraque, na be rabi be laaca': \p ―Chuu ca xcaadxi guidxi huiini ni nuu gaxha ca, para güe stiidxa Dios, purti para nga nga zenda'. \p \v 39 Ne uzá be idubi naca Galilea canayuí' be stiidxa Dios ndaani ca yu'du que ne canabee be binidxaba de binni. \s1 Sti ti hombre napa lepra \r (Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16) \p \v 40 Ti dxi bidxiña ti hombre huará napa lepra ra nuu be, bizuxibi xañee be ne rabi laabe: \p ―Pa na lu la? zanda usianda lu naa. \p \v 41 Oraque biá be laa, udixhe ná be luguiá' ne rabi be laa: \p ―Zusianda lii ne zia ladi lu'. \p \v 42 Ne casi biluxe uní' be, oraqueca binitilú ca gui'dxu que ladi ne bianda. \v 43 Para na be rabi be laa: \p ―Uyé yanna. \v 44 Peru biiya gá qué chi tidxi lu ni iruti'. Uyé ra nuu sacerdote, ne bidii ti ofrenda casi bicaa Moisés guni binni ora ma bianda, para ganna binni ma bianda lu'. \p \v 45 Para biree ze', ne bizulú byui' de irá ni uca que. Ngue runi ma qué ñanda ñuu Jesús ndaani guidxi, sínuque biaana ndaani gui'xhi'. Peru uyé binni de irá ladu ra nuu. \c 2 \s1 Sti ti hombre guti galaa \r (Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26) \p \v 1 Gudi'di si xhupa xhonna gubidxa, bigueta biuu Jesús ndaani guidxi Capernaum sti tiru. Ne ora gunna cabe ma nuu be yoo la? \v 2 oraqueca bidopa stale binni ra nuu be que, dede bidxii ra puerta yoo que, ne bizulú byui' né be laaca stiidxa Dios. \v 3 Oraque beeda tapa hombre, nua ca ti hombre nexhe lu ti luuna, ma guti galaa. \v 4 Peru qué ñanda ñuu né cabe laabe ra nuu Jesús pur irá binni que. Para gudxi'ba cabe ique yoo ne ulee cabe caadxi teja ique yoo que, neza ra nuu Jesús, ne raqué undete cabe luuna ra nexhe hombre que. \v 5 Ora bi'ya Jesús pabiá' napa cabe fe laa la? na rabi binni huará que: \p ―Ma bine perdonar xpecadu lu, xiiñe'. \p \v 6 Zuba caadxi maistru de ley raqué, ne caní' ique ca': \p \v 7 ―Xiñee caní' hombre ri sicarí pue. Cayuni be laabe Dios, purti iruti ru zanda guni perdonar pecadu jma que tobi lucha Dios. \p \v 8 Peru maca nanna Jesús xi caní' ique cabe para na rabi laacabe: \p ―Xiñee caní' ique tu zacá. \v 9 Xii nga jma qué igana gabe laabe, ma bine perdonar xpecadu be la? o gabe laabe guiasa be, indisa be jluuna be ne sa be. \v 10 Peru para ganna tu naa nga Hombre Biseenda Dios ne zanda gune perdonar pecadu ndaani guidxilayú la? laguuya ni chi gune ri'. \p Ne óraque rabi be ni huará que: \p \v 11 ―Biasa, undisa jluuna lu', ma zanda chibí' lu'. \p \v 12 Oraque biasa hombre huará que, undisa jluuna', ne biree de raqué nezalú irá binni que. Nabé bidxagayaa ca binni que ne bisisaca ca Dios ne na ca': \p ―Qué huayuu dxi idu'ya du xiixa sicarí'. \s1 Guridxi Jesús Leví \r (Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32) \p \v 13 Bigueta uyé Jesús uriá nisa ro' que sti tiru ne uyé irá binni ra nuu be para bisiidi be laaca'. \v 14 De raqué biree be ze be, ne biiya be zuba Leví xiiñi Alfeu ruaa mexa ra ritixe binni impuestu, para rabi be laa: \p ―Dananda naa. \p Oraqueca biasa zinanda laabe. \p \v 15 Ne bini invitar Leví laabe chi to né be laa ralidxi ne laca uyé stale de cani ruquixe impuestu ne xcaadxi ni qué rulabi ley. Gurí né ca laabe ne ca discípulu stibe ruaa mexa', purti nabé stale de laaca nanda ca laabe. \v 16 Peru ora bi'ya ca fariseu ne cani naca maistru de ley, cayó né be ca binni que tobi si la? na ca rabi ca ca discípulu stibe: \p ―Xiñee zuba né jmaistru tu ca malu ni ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley. \p \v 17 Ne bina diaga Jesús ni uní' cabe que para na rabi laacabe: \p ―Cadi caquiiñe cani nazaaca doctor sínuque cani huará. Cadi zeda yube cani nacha'hui, sínuque cani cuchee. \s1 Enda riaana sin go \r (Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39) \p \v 18 Ti dxi biaana ca discípulu sti Juan Bautista ne sti ca fariseu sin go, casi runi ca stale tiru. Ne dxi que uyé caadxi binni ra nuu Jesús, ne na ca rabi ca laabe: \p ―Xiñee ca discípulu sti Juan ne sti ca fariseu riaana ca sin go ca' peru ca discípulu stiu' co'. \p \v 19 Oraque na be rabi be laaca': \p ―Lácaxa ziaana cani nuu ra ti enda xheela sin go laga nuu novio lade ca'. Laga nuu né novio que laacabe la? qué zanda guiaana cabe sin go cabe. \v 20 Peru ora ma biaaxha cabe novio que la? óraque huaxa ziaana cabe sin go cabe. \p \v 21 Iruti rucaa remiendu tindaa lari cubi lu ti lari yooxho'. Purti pa ñuni cabe zacá la? casi ña'ri ni nidopa lari cubi que ne jma rusi xirooba nireza ni óraque. \v 22 Ne zaqueca iruti rigaa vinu cubi ndaani ti guidi yooxho'. Purti pa ñuni cabe ni la? nicheza vinu cubi que guidi yooxho que. Ne óraque ninitilú vinu que ne laca ninitilú guidi que. Nga runi naquiiñe cá' cabe vinu cubi ndaani ti guidi cubi. \s1 Undadi ca discípulu zee dxi enda riziila'dxi' \r (Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5) \p \v 23 Ti dxi enda riziila'dxi zididi né Jesús ca discípulu sti ndaani ti ñaa. Ne óraque bizulú ca discípulu que undadi ca zee ra zidi'di ca'. \v 24 Para na caadxi fariseu rabi laabe: \p ―Xiñee cayuni ca discípulu stiu' ni cadi jneza guni binni dxi enda riziila'dxi'. \p \v 25 Peru rabi be laaca': \p ―Ñee qué huayuunda tu xi bi'ni David dxi gasti ni go né ca xpinni, ne ma candaana ca la? \v 26 Biuu be ndaani yu'du sti Dios dxi naca Abiatar sacerdote gola, ne ucuaa be ca pan ni ma uyuu ndaaya'. Gudó be ne bidii be cani canazá né be que, gudó ca' neca na ley ca sacerdote si zanda go cani, peru laacabe gudó cabe ni. \p \v 27 Ne laca na Jesús rabi laaca': \p ―Uca dxi enda riziila'dxi para binni, cadi binni uca para laani. \v 28 Naa nga Hombre Biseenda Dios ne zanda gabe binni xii nga jneza guni dxi enda riziila'dxi'. \c 3 \s1 Sti ti hombre nabidxi ti chu ná' \r (Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11) \p \v 1 Ti dxi biuu Jesús ndaani ti yu'du ne raqué nuu ti hombre nabidxi ti chu ná'. \v 2 Cundaachi ca binni ni nuu raqué pa zusianda be ná hombre que dxi enda riziila'dxi, ti gapa ca xi pur cu' ca xqueja be. \v 3 Oraque rabi be hombre ni nabidxi ti chu ná que. \p ―Biasa bizuhuaa galahui ri'. \p \v 4 Ne rabi be cani nuu raqué: \p ―Xii nga nexhe aca dxi enda riziila'dxi', gacané nu binni la? o guniná nu laa; ulá nu xpida binni la? o guuti nu laa. \p Peru iruti nicabi. \v 5 Oraque biiya tuxhu be laaca ne triste biaana be purti naguidxi ladxidó' ca'. Ne rabi be hombre que: \p ―Bisigaa nou'. \p Para bisigaa ná hombre que ne bianda. \v 6 Oraqueca biree ca fariseu ne uní' né ca ca xpinni Herodes para uyubi ca ximodo guuti ca laabe. \s1 Uriá nisa Galilea \p \v 7 Peru óraque ucuaa be ca discípulu stibe yené be laaca uriá nisa que, ne yenanda stale binni laabe, binni Galilea, ne binni Judea, \v 8 ne binni de Jerusalén ne de Idumea ne de sti ladu guiigu Jordán, ne binni de Tiro ne de Sidón. Ma bina diaga ca irá ni bi'ni be, nga runi uyé ca ra nuu be. \v 9 Ne gudxi be ca discípulu stibe guni chaahui ca ti canuá para laabe ti cadi uquiichi ca binni que laabe. \v 10 Purti nabé stale binni huará ma bisianda be ne rí ru jma ni ca'ru guianda dede cayaba ca luguiá be para ganda cana ca laabe. \v 11 Ne casi gu'ya ca binidxaba ni riguite ique binni laabe la? ruzuxibi ca xa ñee be ne rucaa ca ridxi: \p ―Lii nga Xiiñi Dios. \p \v 12 Peru udinde né be laaca cadi uzeete ca tu laabe. \s1 Ra ulí Jesús doce apóstol \r (Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16) \p \v 13 Lade ca dxi que uyé Jesús lu ti dani, ne raqué guridxi cani racala'dxi che ra nuu. \v 14 Ne ulí doce para sá né laa ne para chi güi stiidxa Dios. \v 15 Ne bidii poder laaca para usianda ca cani huará ne cuee ca binidxaba ni riguite ique binni. \v 16 Ndi nga lá doce ni ulí be que: Simón, ni na be iree lá Pedru; \v 17 Jacobo ne Juan xiiñi Zebedeu, iropa bi'chi ca'. Ulee lá be laaca Boanerges. Pa niní' be ni didxazá la? ñabi be laaca Xiiñi Rayu. \v 18 Ne laca lade cabe zeeda Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateu, Tomás, Jacobo xiiñi Alfeu, Tadeu, Simón ni uyuu lade ca cananista, \v 19 ne Judas Iscariote ni bitoo laabe que. \s1 Na cabe nuu né Jesús binidxaba' \r (Mt. 12.22-32; Lc. 11.14-23; 12.10) \p Biete si cabe de raqué biuu cabe ndaani ti yoo. \v 20 Ne bigueta gurí zisi binni laacabe sti tiru, de qué ñanda ño cabe gueta. \v 21 Ora gunna xfamilia be ni la? beeda ca para niné ca laabe purti na ca ma cayaca ique be. \p \v 22 Ne na ca maistru de ley, cani beeda de Jerusalén: \p ―Nuu né hombre ri Beelzebú, xaíque sti ca binidxaba', ne laa racané laabe para cuee be ca binidxaba ni riguite ique binni. \p \v 23 Oraque guridxi Jesús laacabe ne gudixhe ti ejemplu, na: \p ―Ximodo zanda cuee binidxaba laca laa ya'. \v 24 Pa tinde saa ca binni de ti guidxi la? nagueenda zanitilú guidxi que. \v 25 Ne pa tinde saa ti familia la? laca nagueenda zanitilú familia que. \v 26 Zacá nga laani, pa cucaa lú saa ca xpinni binidxaba la? laca nagueenda zanitilú. \p \v 27 Iruti zanda chi ndana ralidxi ti hombre ni nadipa pa qué undiibi laabe primeru. Peru pa undiibi laabe la? óraque huaxa ma zanda cuana ni napa be. \p \v 28 Gabe ca' laatu, zuni perdonar Dios binni de irá enda ruchee ne irá enda riguu di, \v 29 peru pa chu' tu usaca Espíritu Santu binidxaba la? ngue qué ziuu dxi guni perdonar Dios laa, sínuque ziaana donda luguiá'. \p \v 30 Gudxi be laaca zacá purti na ca nuu né be binidxaba'. \s1 Jñaa Jesús ne ca bi'chi' \r (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21) \p \v 31 Ratu si que beeda jñaa be ne ca bi'chi be, ne biaana ca fuera peru bisenda tidxi ca laabe. \v 32 Para na cani zuba né laabe raqué: \p ―Racá nuu jñoou ne ca bi'chi lu', zeda yubi ca lii. \p \v 33 Peru óraque rabi be laaca': \p ―Tuu nga jñaa ne tuu nga ca biche'. \p \v 34 Ne óraque biiya dxí be cani zuba né laabe raqué ne na be: \p ―Ca ndi nga jñaa ne biche'. \v 35 Purti irá tu guni ni na Dios la? ca ngue nga biche ne bizana ne jñaa'. \c 4 \s1 Sti tobi hombre uluu biní \r (Mt. 13.1-9; Lc. 8.4-8) \p \v 1 Bigueta bizulú Jesús bisiidi uriá nisa que sti tiru, ne bidopa stale binni laabe. Biiya si be nabé stale binni la? biuu be ndaani canuá ni nuu ndaani nisa que, gurí be. Ca binni que la? biaana ca lu yuxi, \v 2 ne byuí' né be laaca stale cosa peru puru ne ejemplu. Ra cusiidi be laaca que, na be: \p \v 3 ―Laucaa diaga ndi': Ti hombre biree zinduu biní. \v 4 Ra caguu be biní que biaba caadxi ni uriá neza ne beeda mani huiini gudó cani. \v 5 Xcaadxi de ca xuba que biaba lade guie ne undani cani nagueenda purti luguiá si napa ni caadxi yu. \v 6 Peru casi biree gubidxa bizaaqui cani ne bibidxi cani purti qué gapa cani xcu cani guete'. \v 7 Xcaadxi de laacani biaba lade guichi ne laca undani ca', peru jma bisoo guichi que para laacani ne biiti guichi que cani ne qué nudii cani gasti'. \v 8 Nuu xcaadxi de laacani biaba lu layú ra nayá, ne ca ngue huaxa gundani ne bisoo. Nuu layú ra bidii treinta carreta niza ne nuu ra bidii sesenta ne nuu ra bidii dede ti gayuaa. \p \v 9 Oraque rabi be laaca': \p ―Irá ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga. \s1 Ra uní' xiñee riguixhe ejemplu \r (Mt. 13.10-17; Lc. 8.9-10) \p \v 10 Biree si irá binni que biaana Jesús stubi. Oraque bidxiña cani nuu gaxha de laabe ne doce discípulu stibe que, gunaba diidxa ca laabe xi riní' ejemplu que. \v 11 Para rabi be laaca': \p ―Laatu la? cudii Dios lugar guiene tu modo runi mandar, dede ni naga'chi', peru cani cadi xpinni be la? puru ejemplu si riguixhe be lú ca', \v 12 ti cadi gu'ya ca neca cayuuya dxí ca', ne cadi guiene ca neca cayuna diaga ca'. Pacaa nuyubi ca naa ne ñaca perdonar ca xpecadu ca'. \s1 Xi riní' cuentu sti hombre yenduu biní \r (Mt. 13.18-23; Lc. 8.11-15) \p \v 13 Ne laca rabi be laaca': \p ―Pa qué ñene tu ejemplu ri la? ximodo ga ganda guiene tu pa udiee laatu xcaadxi ejemplu ya'. \v 14 Ni guluu biní que la? ngue nga zeda gaca casi ni rui' stiidxa Dios. \v 15 Ne xuba ni bisaba be que nga zeda gaca casi binni ni runa diaga stiidxa Dios. Nuu de laaca zeda gaca casi xuba ni biaba uriá neza que, purti nécati guna diaga ca stiidxa Dios, reeda binidxaba raxha ni de ndaani ladxidó' ca'. \v 16 Ne nuu xcaadxi binni zeda gaca casi xuba ni biaba lade guie que. Purti casi guna diaga ca stiidxa Dios, ricaa ca ni ne enda nayeche'. \v 17 Peru qué riaazi pe ni ndaani ladxidó' ca', sínuque luguiá si. Ngue runi casi pe gueeda xiixa ni naná, o iladxi cabe laaca pur stiidxa Dios que, maca zixale ca de laani. \v 18 Ne nuu xcaadxi zeda gaca casi xuba ni biaba lade guichi que. Runa diaga ca stiidxa Dios, \v 19 peru jma rucaa ique ca irá ni nuu ndaani guidxilayú, ne rudii ca lugar quite bidxichi ique ca ne riula'dxi ca gapa ca stale cosa. Irá nga ruuti stiidxa Dios ni nuu ndaani ladxidó' cabe que. Nga runi qué zanda iquiiñe cabe para Dios. \v 20 Peru nuu xcaadxi binni zeda gaca casi xuba ni biaba ra nayá que, purti runa diaga ca stiidxa Dios ne ricaa ca ni, ne rudii ca lugar iniisi ni ndaani ladxidó' ca', ne óraque zanda iquiiñe ca para Dios. Nuu de laaca zeda gaca casi ni bidii treinta carreta niza que, ne nuu de laaca casi ni bidii sesenta que, ne nuu de laaca casi ni bidii dede ti gayuaa que. \s1 Ejemplu sti linterna \r (Lc. 8.16-18) \p \v 21 Laca rabi be laaca': \p ―Lácaxa rucaa gui cabe ti linterna ne cu' cabe laa xa'na cajón o xa'na luuna'. Iruti qué runi zacá, sínuque rugaanda cabe ni luguiá para uzaani ni. \v 22 Zacaca irá ni ye'gu lú yanna, napa xidé ixele'. Ne zaqueca irá ni naga'chi yanna, laca qué ziaana sin qué ganna binni. \v 23 Irá ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga. \p \v 24 Ne laca rabi be laaca': \p ―Laucaa diaga chaahui ni cayabe laatu, purti bia' rucaa diaga tu, bia' cá nga gusiene Dios laatu. Ne zusiene ru be laatu jma pa ucaa diaga chaahui tu. \v 25 Ni ma biene caadxi la? ziene jma, ne ni qué riene la? dede ni ma biene zusiaanda'. \s1 Ejemplu sti biidxi rindani ne rigaa \p \v 26 Ne laca rabi be laaca': \p ―Enda runi mandar sti Dios zeda gaca casi ora riguu binni biní. \v 27 Purti inque bisaba cabe xuba que la? ma zasi cabe huaxhinni ne ziasa cabe ridxí', ne zaqué ridi'di dxi, ne xuba que candani ne caniisi, peru qué ganna cabe ximodo raca ni. \v 28 Stubi layú que rusiniisi ni. Primeru riree bandaga, ne óraque dú, ne de raqué ma zee. \v 29 Ne ora ma niza ni la? rindadi cabe ni purti ma bizaa dxi stini. \s1 Biidxi mostaza \r (Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19) \p \v 30 Ne laca rabi be laaca': \p ―Xi zanda usaca nu enda runi mandar sti Dios, ne xi ejemplu zanda quixhe nu de modo chi dale xpinni be. \v 31 Zeda gaca ni casi ti biidxi mostaza ni rudxiiba cabe. Jma nahuiini ni que irá biidxi ni nuu ndaani guidxilayú. \v 32 Peru ora ma udxi'ba ni la? rirooba ni, dede raca ni yaga ro'. Ribee ni stale rama dede reeda mani huiini ruzá' lidxi lu rama stini ne riziila'dxi lu xpandá ni. \p \v 33 Puru ejemplu gudixhe be ra bisiidi be laaca', dede bia' ra gunda biene ca'. \v 34 Qué ñui' né be laaca gasti sin qué niguixhe be ejemplu, peru ca discípulu stibe la? bisiene be laaca xi riní' cani. \s1 Gudixhe dxí Jesús bi yooxho' \r (Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25) \p \v 35 Dxi queca casi bixhinni, na be rabi be ca discípulu stibe: \p ―Chuu cherica nisa ri'. \p \v 36 Para bisaana ca ca binni que, biuu ca ndaani canuá ra zuba be que, ne biree cabe ze cabe, ne yenanda xcaadxi canuá laacabe. \v 37 Peru laga ze cabe ndaani nisa que biete ti bi yooxho ne nabé naro'ba biasa ola stini de bilá nidxá canuá que de nisa. \v 38 Laga cayaca irá nga, nisiaasi Jesús atrá naguu xa ique ti almohada. Para bicuaani cabe laabe na cabe: \p ―Maistru, ñee cadi cazaala'dxu gati nu la? \p \v 39 Oraque biasa be gudinde né be bi yooxho que ne rabi be nisa que: \p ―Guta dxí. \p Ne biaana dxí bi que ne ma qué ñasa ru ola. \v 40 Oraque rabi be ca discípulu que: \p ―Xiñee cadxibi tu. Xiñee ca'ru gapa tu fe naa. \p \v 41 Nabé bidxibi ca óraque, ne unaba diidxa saa ca': \p ―Tu laabe pue, dede bi ne nisa ruzuuba stiidxa be. \c 5 \s1 Ti hombre riguite binidxaba ique \r (Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39) \p \v 1 Udi'di cabe nisa que, biuu cabe xquidxi ca gadareno. \v 2 Ne casi pe biete Jesús de ndaani canuá que, bidxiña ti hombre riguite binidxaba ique ra nuu be, \v 3 biree de lade ba' purti raqué nabeza, ne iruti randa rundiibi laa, nin ne cadena. \v 4 Stale tiru bindiibi cabe cadena ná be ne ñee be, peru cada tiru la? ruxuuxe be cani ne iruti randa rucueeza laabe. \v 5 Idubi dxi ne idubi gueela ma canazá be lu dani ne lade ba', canaucaa be ridxi ne ma cayuniná be laca laabe ne guie. \v 6 Peru de zitu ru biiya be Jesús, bixooñe be ne bizuxibi be xañee, \v 7 ne bicaa binidxaba ni napa be que ridxi: \p ―Xi napa nia lii, Jesús Xiiñi Dios ni nandxó'. Rinaba lii cadi guniná lu naa. \p \v 8 Uní' be zaqué purti cayabi Jesús laabe iree be de hombre que. \v 9 Ne unaba diidxa Jesús laabe tu lá be. Para na be: \p ―La'ya Legión purti stale du. \p \v 10 Ne ucuá be lú Jesús cadi cuee laacabe de lugar que. \v 11 Bia'si canazá jma bihui cue' ti dani canayó. \v 12 Para na ca binidxaba que, rabi ca Jesús: \p ―Biseenda laadu ra nuu ca bihui ca, bidii lugar chu' du luguiá came. \p \v 13 Ne óraque biree ca de hombre que ne bidii Jesús lugar yechuu ca luguiá ca bihui que. Nuu bia' chupa mil bihui raqué. Ne casi biuu ca luguiá ca bihui que biete tí came de ra dxi'ba came. Bia'si pe ndaani nisa biaba came, ne raqué guti came. \p \v 14 Ne bixooñe cani cayapa ca bihui que, uyé ca ndaani guidxi ne irá ca ranchu ni nuu neza que, yegüí ca ni uca que. Beeda stale binni, beda guuya ca xi uca raqué. \v 15 Ne ora bidxiña ca ra nuu Jesús, biiya ca zuba dxa hombre ni gudxite binidxaba ique que, ma nacu lari ne ma bigueta xpiaani', ne bidxibi ca'. \v 16 Cani bi'ya ora uca ni la? byuí' né ca binni modo bizaaca dxa hombre que ne modo uca ca bihui que. \v 17 Oraque bizulú ca binni que ucuá ca lú Jesús ixele de xquidxi ca'. \p \v 18 Ne ma zichuu Jesús ndaani canuá que bidxiña hombre que ne na gudii be lugar chiné laabe. \v 19 Peru qué niná di be, sínuque rabi be laa: \p ―Guyé rali'dxu', yegüí né ca binni li'dxu pabiá' naro'ba ni bi'ni Dios lii ne pabiá' biá lii. \p \v 20 Para biree hombre que ze' ne bizulú byuí' né ca binni de ca guidxi sti Decápolis pabiá' naro'ba ni bi'ni Jesús laa. Nabé bidxagayaa irá binni que. \s1 Ra bisibani Jesús xiiñi Jairu ne bisianda ti gunaa \r (Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56) \p \v 21 Ora bigueta Jesús sti ladu nisa que beeda stale binni ra nuu ne biaana uriá nisa que. \v 22 Oraque beeda ti hombre lá Jairu naca xaíque sti ti yu'du', ne casi bi'ya laabe bizuxibi xañee be, \v 23 ne na rabi laabe: \p ―Ma cayati xiiñe'. Chuu, quixhe ná lu luguiá be ti guianda be ne cadi gati be. \p \v 24 Para biree be ziné be laa. Peru nabé stale binni zinanda laabe dede cuquiichi ca laabe. \p \v 25 Ne lade irá binni que nuu ti gunaa ma raca doce añu de caxii rini. \v 26 Ma birá doctor uyé be ra nuu, ne ma biniti be irá ni napa be. Ne lugar de ñanda be, laga jma rusi zirooba enda huará que. \v 27 Ma huayuna diaga be de Jesús, nga runi biuu be atrá lade ca binni que ne guda'na be xhaba Jesús. \v 28 Purti na be neca xhaba si Jesús cana be, zianda be. \v 29 Ne casi pe uda'na be xhaba Jesús biaana dxí ca enda rixii rini que ne bini sentir be ma bianda be. \v 30 Oraque bidii Jesús cuenta bisianda tuuxa ne biiya dxí atrá, biyubi lú lade ca binni que ne na: \p ―Tu guda'na xhaba'. \p \v 31 Para na ca discípulu stibe rabi laabe: \p ―Cayuuyu pabiá' cuquiichi binni lii peru nou': “Tu guda'na xhaba'.” \p \v 32 Peru biyubi lú be irá ladu para gu'ya be tu uda'na xhaba be. \v 33 Oraque bidxiña gunaa que, cayaca diti de tantu cadxibi purti nanna xi uca', ne bizuxibi xañee be ne ulee ruaa diidxa de irá ni uca'. \v 34 Para rabi be laa: \p ―Bianda lu, xiiñe', purti bini cre lu'. Yanna, sicarú uyé, ma bianda lu ne ma qué zabigueta ru ni. \p \v 35 Caní' ru be biuu tu beda tidxi xaíque sti yu'du que, na rabi laa: \p ―Ma guti xiiñi lu', xi para cuchiiña rou' maistru. \p \v 36 Peru ora bina diaga Jesús xi na cabe la? na rabi xaíque que: \p ―Cadi idxibi lu', bini cre si naa. \p \v 37 Ne qué niná Jesús ninanda stale binni laa, sínuque Pedru ne Jacobo ne Juan bi'chi Jacobo si. \v 38 Ora yendá be ralidxi xaíque que, biiya be rí binni, cayuuna ca ne cucaa ca ridxi. \v 39 Para biuu be ne rabi be laaca': \p ―Xiñee cayuni tu irá ruidu ri', ne xiñee cayuuna tu, purti cadi guti di badu dxapa huiini ri'; nisiaasi si be nga. \p \v 40 Peru laga bini burla ca laabe, para gulee be irá ca ne ucuaa be bixhoze ba'du que ne jñaa ne cani ziné be que ne biuu cabe ra nuu badu dxapa huiini que. \v 41 Ne gunaaze be ná ba'du que rabi be laa: \p ―Talita, cumi. \p Ni riní' ni la? “Biasa, badu dxapa huiini'.” \p \v 42 Oraqueca biasa badu dxapa huiini que ne gunda uzá. Ma napa badu dxapa huiini que doce añu. Nabé bidxibi ca binni que. \v 43 Peru biinda ca Jesús lú ca' qué chi tidxi ca ni iruti', ne gudxi be laaca udii ca ni go ba'du que. \c 6 \s1 Ra nuu Jesús Nazaret \r (Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30) \p \v 1 Biree Jesús de raqué bigueta xquidxi, laa ne ca discípulu sti'. \v 2 Ne dxi gunda dxi enda riziila'dxi que la? bizulú be bisiidi be ndaani yu'du'. Nabé bidxagayaa cani cucaa diaga laabe que ne na ca': \p ―Paraa biziidi hombre ri irá ndi pue, ne paraa ulee irá enda biaani ni napa, ne irá milagru cayuni ri'. \v 3 Lácaxa cadi dxa carpinteru xiiñi María que ndi', bi'chi Jacobo ne José ne Judas ne Simón. Ca biza'na be laca rarí nabeza ca'. \p Ne pur nga runi qué ñuni cre cabe Jesús. \v 4 Peru óraque na Jesús rabi laacabe: \p ―Stobi stobi lugar risaca profeta, peru ra qué risaca be nga ndaani xquidxi pe be ne ralidxi be ne lade binni lidxi be. \p \v 5 Ne qué ñanda ñuni be nin ti milagru raqué jma que gudixhe ná si be luguiá caadxi binni huará ne bianda ca'. \v 6 Ne bidxagayaa be purti qué ñuni cre ca binni que. \s1 Ra yegüí ca apóstol stiidxa Dios \r (Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6) \p De raqué uzá be irá ca guidxi huiini ni nuu gaxha neza que, canausiidi be. \v 7 Ne guridxi be doce discípulu stibe que. Bizulú biseenda be laaca chupa chupa, ne gudixhe be ladxi ná ca cuee ca binidxaba de binni. \v 8 Ne gudxi be laaca cadi chiné ca gasti ni iquiiñe ca neza sínuque bastón si, ne cadi naquiiñe chiné ca pan, nin ixhiapa, nin vueltu. \v 9 Ne ucaa ñee ca guela guidi ne chiné ca ti muda lari si. \v 10 Ne rabi be laaca': \p ―Ora guiete tu ti ra yoo la? laguiaana raqué dede ora iree tu de guidxi que. \v 11 Ne pa chu' paxaraa qué na cabe icaa cabe laatu nin ucaa diaga cabe laatu la? lairee de raqué ne laquibi ñee tu casi ti seña bichee cabe ra qué niná cabe nucaa diaga cabe laatu. Ne gabe ca' laatu, jma naná ziaba ná cabe para ca binni Sodoma ne Gomorra, dxi cuidxi Dios cuenta binni. \p \v 12 Para biree ca discípulu que ze ca', yeusiidi ca binni naquiiñe usaana xpecadu. \v 13 Ne laca ulee cabe stale binidxaba de binni, ne uxubi cabe aceite ladi binni ne bisianda cabe laaca'. \s1 Ra guti Juan Bautista \r (Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9) \p \v 14 Gunna rey Herodes irá ni, purti ma za'bi stiidxa Jesús idubi naca guidxi que, ne na: \p ―Ma bibani Juan Bautista ne laabe nga Jesús ni cayanda cayuni irá enda nandxó' ca. \p \v 15 Peru xcaadxi na: \p ―Elías nga. \p Ne xcaadxi na: \p ―Ti profeta casi cani uyuu chiqué nga. \p \v 16 Peru ora bina diaga Herodes ni na cabe que la? na: \p ―Juan nga, dxa ni bine mandar ugá cabe yanni que. Laabe nga ma bibani be. \p \v 17 Uní' be zacá purti nanna be xi ma bi'ni be Juan. Gunaaze be laa ne bindiibi be laa ne biseguyoo be laa, runi Herodías xheela Felipe bi'chi be, purti ucuaa be Herodías casi xheela be. \v 18 Bidxiichi be purti gudxi Juan laabe cadi jneza chu' né be xheela bi'chi be. \p \v 19 Ne pur nga nabé uca nanala'dxi Herodías Juan ne ucala'dxi ñuuti laa peru qué ñanda. \v 20 Qué nudii Herodes lugar ñuniná be Juan purti nanna nayá ladxidó' Juan ne nacha'hui', ne ridxibi Herodes Juan. Neca qué ñene be stale de ni uní' Juan, peru bicaa diaga be laa ne stale gana. \v 21 Peru bidxiña dxi gunda bi'ni Herodías ni ucala'dxi que. Dxi lani xpidó' Herodes uca saa ne bi'ni Herodes ti endaró para ca xaíque ne ca capitán sti' ne para ca binni ni jma risaca de Galilea. \v 22 Ne guyuu xiñi dxaapa Herodías ra cayó xhi cabe que, biyaa. Nabé uyuula'dxi Herodes ne cani cayó xhi ne laa que modo biyaa badu dxaapa que. Para na rabi laabe: \p ―Unaba naa intiica acala'dxu ne zudiee ni lii. \p \v 23 Ne bini jurar rey que udii laabe intiica inaba be, neca galaa de ra runi mandar. \v 24 Oraque biree be uyé be ra nuu jñaa be ne rabi be laa: \p ―Xi inaba laabe. \p Para na jñaa be: \p ―Unaba laabe ique Juan Bautista. \p \v 25 Oraqueca biuu be ra nuu rey que ne rabi be laa: \p ―Racaladxe udiiu naa ique Juan Bautista ndaani ti bladu nagasi du'. \p \v 26 Ucaná ladxidó' Herodes óraque peru qué ñanda ñabi be badu dxaapa que co' purti bina diaga cani zuba né be que bini jurar be zudii be badu dxaapa que intiisi acala'dxi'. \v 27 Oraqueca biseenda be ti soldadu zicaa ique Juan. \v 28 Para uyé soldadu que biuu ndaani lidxi guiiba', guxha ique Juan ne gudixhe ni ndaani bladu'. Bidii ni badu dxaapa que, de badu dxaapa que ma bidii ni jñaa. \p \v 29 Ora gunna ca discípulu sti Juan ni uca que la? yecaa ca xcuerpu be para bicaachi ca'. \s1 Ra biyaana Jesús gaayu mil \r (Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) \p \v 30 Bigueta si ca apóstol sti Jesús ra nuu, ne byui' né si ca laabe xi irá bi'ni ca ne bisiidi ca la? \v 31 rabi be laaca': \p ―Yanna, chuu nu zitu huiini ra gasti binni para iziila'dxi nu caadxi. \p Purti ze zeeda binni ra nuu cabe, nin para go cabe gueta. \v 32 Oraque biree Jesús ne ca discípulu que, biuu ca ndaani ti canuá ziyubi ca ti lugar ra qué guinni binni. \v 33 Peru stale binni biiya ora ze cabe ne binibiá' ca Jesús. Para biree binni de irá guidxi neza que ziuxooñe ca ti uriá nisa que, ne yendá ca primeru para laacabe. \v 34 Casi biete Jesús lu canuá que biiya ma rí stale binni raqué ne biá laacabe purti nuu cabe casi dendxu sin pastor. Para bizulú bisiidi laacabe stale cosa. \v 35 Ora bi'ya ca discípulu stibe ma huadxí la? bidxiña ca ra nuu be ne rabi ca laabe: \p ―Ma huadxí ndi' ne iruti binni nabeza cherí'. \v 36 Gudxi ca binni ca ma bidxiña ora che ca', ti ganda che cabe ca guidxi huiini ne ca ranchu nuu gaxha ca, para sí cabe pan, purti qué gapa cabe ni go cabe. \p \v 37 Peru na Jesús rabi laaca': \p ―Laudii ni go cabe laatu. \p Para na ca': \p ―Zanda xa chi sí du chupa gayuaa denariu pan para go cabe. \p \v 38 Oraque na Jesús rabi laaca': \p ―Panda ga pan napa tu ya'. Lachiguuya panda. \p Para yeguuya cabe ne óraque beeda cabe ne na cabe: \p ―Gaayu pan ne chupa benda. \p \v 39 Para gudxi Jesús ca binni que cui ca lu ca guixi nagá' ni nuu raqué, caadxi caadxi. \v 40 Ne zaqué gurí cabe. Nuu ra zuba ti gayuaa ne nuu ra zuba cincuenta, dede birá cabe gurí cabe. \v 41 Oraque ucuaa Jesús gaayu pan ne chupa benda que. Gundisa lú ibá' ne bidii diuxquixe Dios, para gundaa ca pan que bidii ca discípulu sti' qui'zi ca lú ca binni que. Ne zaqueca bi'ni be iropa benda que. \v 42 Ne gudó irá binni que dede ra bidxá ca'. \v 43 Ne bidxá doce dxumi de nandahui ni biaana lu pan ne lu benda que. \v 44 Bia'si gaayu mil hombre gudó raqué. \s1 Ra uzá Jesús lu nisa \r (Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21) \p \v 45 Biluxe si ngue la? uluu Jesús ca discípulu sti ndaani canuá que, sa niru gá ca lú be tidi ca nisa que che ca Betsaida, laga gabi be ca binni que ma che be. \v 46 Biluxe si uní' né be ca binni que la? biree be ziní' né be Dios lu dani. \v 47 Ne ora bixhinni ma nuu canuá sti ca discípulu que zitu de uriá nisa que, ma stubi si Jesús nuu ra nabidxi. \v 48 Ne biiya nagana cayaca para laacabe chiné cabe canuá que purti cudxigueta bi laacabe. Nuxcanda que bidxiña Jesús laacabe, zeda za lu nisa ne ucala'dxi nidi'di lú cabe. \v 49 Peru ora bi'ya cabe zizá be lu nisa la? zácaxa cabe cayuuya cabe tentación ne bicaa cabe ridxi. \v 50 Purti irá cabe biiya cabe laabe ne bidxibi cabe. Peru óraque uní' né be laaca': \p ―Naa ndi', cadi idxibi tu. \p \v 51 Para udxi'ba be ndaani canuá ra nuu cabe que ne oraqueca biaana dxí bi que. Nabé bidxagayaa cabe, \v 52 purti ca'ru guiene cabe tu laabe, nin ne ma biiya cabe milagru ra bitale be ca pan que, purti nada'gu ru xquenda biaani cabe. \s1 Bisianda Jesús binni Genesaret \r (Mt. 14.34-36) \p \v 53 Gudi'di cabe nisa que, yendá cabe Genesaret ne bindiibi cabe canuá que uriá nisa. \v 54 Casi pe biete cabe lu canuá que binibiá' ca binni que Jesús. \v 55 Para yetidxi ca irá binni neza que ma beeda be, ne bizulú bedané ca binni que stale binni huará lu luuna' ra nuu be. \v 56 Ne ratiica guiiu be ndaani guidxi ro' o guidxi huiini' o ndaani ranchería, riguixhe cabe ca binni huará que lu calle ne rinaba cabe laabe udii be lugar neca ñee xhaba si be cana cani huará que. Ne bianda irá ni guda'na xhaba be que. \c 7 \s1 Ni runi dxaba binni \r (Mt. 15.1-20) \p \v 1 Raqué nuu be bidxiña caadxi fariseu ne caadxi maistru de ley ni beeda de Jerusalén ra nuu be. \v 2 Ne biiya ca cayó caadxi discípulu stibe sin niguiibi ná', ne bizulú uní' ca ca discípulu que. ( \v 3 Ca fariseu la? zinanda ru ca costumbre sti ca bixhoze gola ca', qué ro ca gueta sin qué qui'bi chaahui ca ná ca'. \v 4 Ne ora ibigueta cabe de luguiaa la? napa pe cabe ti modo riguiibi ná cabe para go cabe. Ne nuu ru stale costumbre ni zinanda cabe, casi modo qui'bi cabe vasu, ne jarra ne traste de guiiba', ne luuna'.) \v 5 Oraque na ca fariseu ne ca maistru de ley que rabi ca Jesús: \p ―Xiñee cadi zinanda ca discípulu stiu' costumbre sti ca binigola, purti ridu'ya du ro ca sin qui'bi ná ca casi naquiiñe ñuni ca'. \p \v 6 Para na Jesús rabi laacabe: \p ―Jneza ni uní' Dios de ruaa profeta Isaías chiqué ra bizeete pabiá' rusiguii tu, na: \q1 Ca binni ri nanaxhi ruaa ca ne naa, \q1 peru ladxidó' ca nuu zitu de naa. \q1 \v 7 Pur gana si rusisaca ca naa, \q1 purti de laasi ca riale ni rusiidi ca'. \m \v 8 Ne dxandí ni purti zacá pe runi tu. Rusaana tu mandamientu sti Dios para chi nanda tu costumbre sti binni, casi enda ria'ri jarra ne vasu, ne xcaadxi costumbre casi ca nga. \p \v 9 Ne laca rabi be laaca': \p ―Galán xa ni runi tu, rusaana tu ni gudixhe Dios para chi nanda tu ca costumbre stitu. \v 10 Gudxi Moisés laatu ganaxhii tu bixhoze tu ne jñaa tu, ne laca gudxi be laatu, tu cu' dí bixhoze o jñaa naquiiñe gati'. \v 11 Peru laatu na tu, zaa gabi ti hombre bixhoze o jñaa: “Qué zanda di acaniá lii purti ni nudiee lii ca, ma bine ni Corbán.” (Corbán rabi cabe xiixa cuee chu cabe para Dios.) \v 12 Ne inque ma uní' be zacá la? neca cadi dxandí ni, peru rabi tu laabe gasti naca pa qué acané be bixhoze be o jñaa be. \v 13 Ne zacá pur ca costumbre stitu ni zeda za lade tu la? napa tu stiidxa Dios casi xiixa de enda riguite. Ne nuu ru stale runi tu ni cadi jneza. \p \v 14 Bigueta guridxi Jesús irá ca binni que sti tiru ne na rabi laaca': \p ―Laucaa diaga naa irá tu, ne laguiene. \v 15 Cadi ni riuu ndaani ruaa binni, nga runi pur uchee ca', sínuque ni iree de ndaani ladxidó' ca', nga runi ni. \v 16 Laucaa diaga chaahui ti guiene tu. \p \v 17 Oraque biree Jesús de ra nuu ca binni que, biuu ndaani yoo. Ne raqué nuu be beeda ca discípulu ra nuu be ne unaba diidxa ca laabe xii ngue gudxi be ca binni que. \v 18 Para rabi be laaca': \p ―Ñee nin laatu qué riene tu la? Ñee qué ganna tu pa cadi ni ro binni nga runi pur uchee né ca Dios la? \v 19 Purti qué riuu di ni ndaani ladxidó' cabe sínuque riaba ni ndaani cabe ne óraque riree ni de cuerpu stícabe. \p Zacá gudxi be laaca zanda go ca intiisi endaró. \v 20 Ne rabi be laaca': \p ―Ni riree ndaani ladxidó' binni, nga ni runi pur uchee né ca Dios. \v 21 Purti de ndaani ladxidó' cabe riree irá ni riní' ique cabe guni cabe: chu' né cabe ni cadi xheela cabe, gapa cabe jnadxii cabe, guuti cabe binni, \v 22 cuana cabe, acala'dxi cabe gapa cabe jma que stobi, guni cabe ni nadxabá', usiguii cabe, gapa cabe irá clase viciu, gache lú cabe sti stobi, cuee cabe falsu luguiá binni, uchá cabe enda naró' stícabe, guni cabe enda huati. \v 23 Irá enda nadxaba ca riree de ndaani ladxidó' binni ne pur irá nga ruchee né cabe Dios. \s1 Ra unaba ti gunaa de Fenicia guianda xiiñi' \r (Mt. 15.21-28) \p \v 24 De raqué biree be uyé be gaxha de Tiro, ne biuu be ndaani ti yoo. Gucala'dxi be qué ñanna binni pa nuu be raqué peru qué ñanda nucaachi lú be. \v 25 Qué nindaa de biuu be raqué gunna ti gunaa de laabe, ne beeda ra nuu be purti napa ti xiñi dxaapa riguite binidxaba ique. Casi biuu bizuxibi xañee be. \v 26 Binni Fenicia gunaa que, cadi judíu laa. Gunaba laabe cuee be binidxaba que de xiiñi'. \v 27 Peru rabi be laa: \p ―Bidii lugar go ca ba'du primeru, purti cadi jneza gaxha cabe pan xiiñi cabe para udii cabe bi'cu'. \p \v 28 Oraque na gunaa que: \p ―Nanna, Señor, peru laca ro bi'cu bigú ni riaba xa mexa sti xpixuaana'. \p \v 29 Para na Jesús rabi laabe: \p ―Jneza uní' lu'. Ma zanda che lu', ma biree binidxaba que de xiiñi lu'. \p \v 30 Ne dxandí ora yendá be ralidxi be biiya be nexhe badu dxapa huiini que lu luuna', ma bisaana binidxaba que laa. \s1 Ra bisianda Jesús ti mudu \p \v 31 Qué nindaa de ngue biree Jesús de Tiro, uzá neza Sidón ne irá ca guidxi ni rabi cabe Decápolis, ne bigueta ra nisa Galilea. \v 32 Raqué nuu be bedané cabe ti hombre nacuaata diaga ne napaapa ruaa ra nuu be, ne gunaba cabe laabe cuaqui ná be luguiá hombre que. \v 33 Para ucuaa be hombre que yené be laa ti ladu ne guluu be bicuini ná be ndaani diaga ne bichá xhinni be ne guda'na be ludxi. \v 34 Oraque biiya dxí be ibá' gucuaala'dxi be ne na be: \p ―Efata. Ni riní' ni la? “Bixale'.” \p \v 35 Ne oraqueca bixale diaga hombre que ne bianda ludxi ne ma gunda uní' jneza. \v 36 Ne gudxi be laaca cadi gabi di ca ni iruti'. Peru laga jma cayabi be laaca cadi güi cani la? jma rusi byui' né ca ni binni. \v 37 Ne nabé bidxagayaa stale binni, ne na ca': \p ―Jneza irá ni runi be dede ruxhele be diaga cani nacuaata diaga ne rusiní' chaahui be cani napaapa ruaa. \c 8 \s1 Ra biyaana Jesús tapa mil \r (Mt. 15.32-39) \p \v 1 Nabé stale binni bidxiña ra nuu Jesús ca dxi que, ne qué gapa ca ni go ca'. Para guridxi be ca discípulu stibe, ne na be rabi be laaca': \p \v 2 ―Caya'ya ca binni ri' purti ma chonna gubidxa nuu né cabe naa rarí' ne qué gapa cabe ni go cabe. \v 3 Pa useenda laacabe chibí' cabe sin go cabe la? qué zapa cabe stipa para sa cabe purti nuu caadxi de laacabe beeda de zitu. \p \v 4 Oraque na ca discípulu que rabi laabe: \p ―Peru paraa idxela ni go cabe rarí ya'. Iruti nabeza rarí'. \p \v 5 Para rabi be laaca': \p ―Panda ga pan napa tu ya'. \p Oraque na ca': \p ―Gadxe. \p \v 6 Para gudxi be ca binni que cui ca layú, ne ucuaa be ca pan que, bidii be diuxquixe Dios ne gundaa be cani, bidii be cani ca discípulu stibe que qui'zi ca cani lú ca binni que. \v 7 Laca napa cabe chupa chonna benda. Para bidii Jesús diuxquixe Dios ne gudxi laacabe qui'zi cabe cani. \v 8 Irá binni que gudó dede ra bidxá, ne bidopa ru xcadxe dxumi de nandahui ni biaana. \v 9 Bia' tapa mil gudó dxi que. Ne óraque gudxi Jesús laacabe ma zanda che cabe. \v 10 Ne laa biuu né ca discípulu sti ndaani canuá para ze ca neza Dalmanuta. \s1 Trampa sti ca fariseu \r (Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56) \p \v 11 Ne raqué bidxiña ca fariseu ra nuu be ne bizulú cacaa yu né ca laabe. Gunaba ca laabe guluí' be laaca ti seña xaibá' ti gu'ya ca pa dxandí nandxó' be. Uní' ca zaqué purti cuyubi ca usaba ca laabe. \v 12 Oraque ucuala'dxi be tobi ne na be: \p ―Xiñee canaba ca binni ri gu'ya ca seña. Gabe ca' laatu, nin ru sti seña qué zudiee laatu, rabi be laaca' ne biree be ze be, \v 13 bisaana be laaca'. Biuu be ndaani canuá que sti tiru para ze be cherica nisa que. \s1 Ra udixhená Jesús ca discípulu \r (Mt. 16.5-12) \p \v 14 Biaanda niné ca discípulu endaró, ti pan si ziné ca ndaani canuá que. \v 15 Oraque na Jesús rabi laaca': \p ―Laguuya gá qué chi cá sti ca fariseu ne sti Herodes laatu. Ricá ni runi cabe casi riaazi levadura cuba pan. \p \v 16 Oraque na ca discípulu: \p ―Cayabi be ndi laanu tisi qué ñedané nu pan. \p \v 17 Peru nanna Jesús xi caní' cabe, para rabi laacabe: \p ―Xiñee na tu qué gapa tu pan. De yanna ca'ru guiene tu ne ca'ru ganna tu la? Ñee tan nada'gu xquenda biaani tu la? \v 18-19 Ñee qué ruuya tu ne lú tu ne qué runa diaga tu ne diaga tu la? Ñee qué rietenala'dxi tu dxi udiize gaayu pan lu gaayu mil que la? Panda dxumi de nandahui bitopa tu. \p Para na ca': \p ―Doce. \p \v 20 Oraque rabi be laaca': \p ―Laga dxi udiize gadxe pan lu tapa mil que ya'. Panda dxumi bitopa tu. \p Para na ca': \p ―Gadxe. \p \v 21 Oraque rabi be laaca': \p ―De yanna ca'ru guiene tu la? \s1 Ti lú cheepa de Betsaida \p \v 22 De raqué yendá cabe Betsaida. Ne bedané ca binni de raqué ti hombre nacheepa lú, ra nuu Jesús ne gunaba ca quixhe ná Jesús luguiá be. \v 23 Para unaaze Jesús ná be biree né laabe de ndaani guidxi huiini que. Ne guxubi nisa xhinni lú be ne gudixhe ná luguiá be ne gunaba diidxa laabe pa ruuya be xiixa. \v 24 Oraque biiya dxí be ne na be: \p ―Ruuya binni peru ruuya laaca casi yaga zizá. \p \v 25 Bigueta gudixhe ná Jesús lú be ne óraque ma biiya chaahui be ne bianda be. Ma ruuya be irá cosa naya'ni'. \v 26 Para biseenda Jesús laabe chibí' be ne na rabi laabe: \p ―Cadi guiuu lu ndaani guidxi ne cadi gabi lu ni iruti de raqué. \s1 Ra uní' Pedru tuu nga Jesús \r (Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21) \p \v 27 Sti dxi biree Jesús ne ca discípulu sti' ze ca ca guidxi ni nuu neza Cesarea de Filipo. Ne neza ze cabe na Jesús rabi laacabe: \p ―Tu na binni naa. \p \v 28 Oraque na cabe: \p ―Caadxi na lii nga Juan Bautista ne xcaadxi na Elías ne xcaadxi na tobi de ca profeta. \p \v 29 Para rabi be laaca': \p ―Laatu ya' tu na tu naa. \p Para na Pedru: \p ―Lii nga Cristu. \p \v 30 Peru gudxi be laaca cadi gabi ca ni iruti'. \s1 Bizeete Jesús chi gati \r (Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27) \p \v 31 Oraque bizulú be bisiidi be laaca de ni chi aca ru be, na be rabi be laaca': \p ―Naa nga Hombre Biseenda Dios. Zuniná cabe naa, ne zaree nanda ca xaíque sti guidxi ne ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley naa, ne zuuti ca naa. Peru zabane ra guionna gubidxa. \p \v 32 Bisiá be diidxa xi irá chi aca be. Peru yené Pedru laabe ti ladu ne gudxi laabe cadi iní' be zaqué. \v 33 Oraque bidxigueta lú be ne biiya dxí be ca discípulu stibe ne udinde né be Pedru, na be rabi be laa: \p ―Bixele de naa, binidxaba', purti cadi de Dios zeeda ni cá ique lu ca sínuque de binni guidxilayú. \p \v 34 Oraque guridxi be ca discípulu stibe ne ca binni que ne rabi be laaca': \p ―Tu gacala'dxi gaca xpinne la? usiaanda laca laa, cadi lica guiá xpida, ne sa nanda naa. \v 35 Purti tu gacala'dxi ulá xpida, zuniti ni. Peru tu uniti xpida pur naa ne pur stiidxa Dios la? zalá. \v 36 Paraa iquiiñe ni binni pa guni ganar idubi naca guidxilayú peru guniti xhialma. \v 37 O pagala zanda quixe binni saca ulá xhialma. \v 38 Naa nga Hombre Biseenda Dios. Tu ituí lú iní' pa xpinne laa o ituí lú pur stiidxa' nezalú cani qué runi cre ne cani qué runi jneza la? naa laaca zatuí lua inié xpinne laa, dxi guendaniá enda nandxó' sti Bixhoze', ne ca ángel cha'hui'. \c 9 \p \v 1 Ne laca na Jesús rabi laacabe: \p ―Gabe ca' laatu, nuu caadxi de cani nuu rarí qué zati dede qué guzulú guni mandar Dios ne enda nandxó' sti'. \s1 Ra biiya cabe bidxaa Jesús \r (Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36) \p \v 2 Gudi'di xhoopa gubidxa de ngue yené Jesús Pedru ne Jacobo ne Juan, ne idapa si cabe uyé cabe lu ti dani soo, ne raqué mala biiya cabe ma adxé modo bihuinni Jesús. \v 3 Bizaani xhaba be ne uca ni naquichi bé, dede iruti binni guidxilayú nusiquichi lari bia' qué. \v 4 Ne biiya ca cayuí' né Elías ne Moisés laabe diidxa'. \v 5 Oraque na Pedru rabi laabe: \p ―Maistru, aque galán nuu nu rarí nja'. Ñee zaa ucuí du chonna ranchu huiini la? tobi para lii, tobi para Moisés ne stobi para Elías. \p \v 6 Tantu cadxibi cabe dede nin qué ganna Pedru xi caní'. \v 7 Ne óraque biseegu ti za laacabe ne ucuá ti ridxi lade za que: \p ―Ndi nga xiiñe' ni nadxiee'. Laucaa diaga laabe. \p \v 8 Oraqueca biiya dxí cabe peru ma qué ñuuya ru cabe iruti' sínuque Jesús si stubi. \p \v 9 Ora ziyete cabe lu dani que, gudxi Jesús laacabe cadi güi né di cabe iruti de ni bi'ya cabe, sínuque cueza cabe guiasa si Hombre Biseenda Dios de lade gue'tu'. \v 10 Ne nga runi gupa cabe ni lade si cabe, peru gunaba diidxa saa cabe ximodo nga na be guiasa be de lade gue'tu'. \v 11 Oraque rabi cabe Jesús: \p ―Xiñee na ca maistru de ley zeeda Elías ante gueeda ni nexhe guseenda Dios que ya'. \p \v 12 Para na Jesús rabi laacabe: \p ―Dxandí nexhe gueeda Elías primeru para quixhe chaahui irá cosa. Laga xi na lu Xqui'chi Dios de dxa Hombre ni nexhe guseenda Dios que ya'. Ñee cadi na ni zadi'di be ra naná ne zudxii deche binni laabe la? \v 13 Peru naa rabe laatu ma beeda Elías ne bi'ni cabe laabe ni ucala'dxi cabe, casi cá lu Xqui'chi Dios guni cabe laabe. \s1 Ra bisianda Jesús ti hombre huiini riguite binidxaba' \r (Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43) \p \v 14 Oraque bigueta cabe ra nuu ca xcaadxi discípulu que ne biiya cabe rí binni laaca'. Ne laca nuu caadxi maistru de ley raqué cacaa yu né ca ca discípulu. \v 15 Oraque pe ulee lú Jesús zeeda, ne nabé bidxagayaa ca binni que ora bi'ya ca laabe, ne yeuxooñe ca' yeugapa diuxi ca laabe. \v 16 Para rabi be laaca': \p ―Xi cayaca tu. \p \v 17 Oraque na tobi de ca binni nuu raqué: \p ―Maistru, zedaniá xiiñe ra nuu lu' purti riguite binidxaba laabe ne ma bisaana laabe mudu. \v 18 Ratiica nuu be rugaze binidxaba ca laabe layú ne riree bupu ruaa be ne rixidxi laya be. Ne zacá jma rusi cará stipa stibe. Ma gunaba ca discípulu stiu' nibee ca binidxaba ca de laabe peru qué ñanda. \p \v 19 Para na Jesús rabi laacabe: \p ―¡Aque qué runi cre tu xa, binni ca'! Dede padxí naquiiñe guiaana nia laatu ne gune huantar laatu ya'. Latané hombre huiini ca rarí'. \p \v 20 Para bedané cabe hombre huiini que. Casi bi'ya binidxaba que Jesús, bi'ni pur bidii ataque laabe ne biaba be layú, canatubi be ne caree bupu ruaa be. \v 21 Oraque na Jesús rabi bixhoze be: \p ―Padxí ti raca be sicarí ya'. \p Para na bixhoze be: \p ―Dede dxi nahuiini be. \v 22 Stale tiru riguu binidxaba ca laabe lu gui ne ndaani nisa para guuti laabe. Nga runi pa zanda gu'nu xiixa la? biá laadu ne ucané laadu. \p \v 23 Para na Jesús rabi laabe: \p ―Naa la? zanda. Lii si nga pa zanda guni cre lu', purti gasti ni nagana para cani runi cre. \p \v 24 Oraque bicaa be ridxi: \p ―Rune cre, Señor. Ucané naa gune cre jma. \p \v 25 Ne ora bi'ya Jesús nabé ma cabí zisi binni la? udinde né binidxaba que, na: \p ―Biree, binidxaba mudu ne diaga cuaata'. Naa cayabe lii iree lu'. Bisaana hombre huiini ri' ne ma cadi ibigueta rou' luguiá be. \p \v 26 Oraque bicaa binidxaba que ridxi ne bi'ni pur bidii sti ataque laabe ne biree ze', bisaana laabe casi gue'tu'. Ne stale de ca binni nuu raqué na ma guti be. \v 27 Peru guluu ná Jesús ná be, undisa laabe ne bizuhuaa be. \p \v 28 Oraque biuu Jesús ndaani ti yoo, laa si ne ca discípulu sti', ne raqué na ca rabi ca laabe: \p ―Xiñee laadu qué ñanda nibee du binidxaba ca pue. \p \v 29 Para rabi be laaca': \p ―Purti para ganda cuee cabe binidxaba casi nga la? naquiiñe guiaana cabe sin go cabe ne ini' né cabe Dios. \s1 Bigueta bizeete Jesús zati \r (Mt 17.22-23; Lc. 9.43-45) \p \v 30 Biree si cabe de raqué udi'di cabe Galilea ne qué na Jesús ganna iruti pa nuu raqué. \v 31 Purti cusiidi be ca discípulu stibe, ne cayabi be laaca': \p ―Naa nga Hombre Biseenda Dios. Zutoo cabe naa lu binni guidxilayú, ne zuuti ca naa, peru lu chonna gubidxa de biiti ca naa la? zabane'. \p \v 32 Peru qué ñene ca laabe ne bidxibi ca ninaba diidxa ca'. \s1 Tu laa jma risaca \r (Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48) \p \v 33 Yendá cabe ndaani guidxi Capernaum ne biuu si cabe ndaani yoo, unaba diidxa Jesús laacabe xi diidxa zeda yui' cabe neza. \v 34 Peru nin tobi cabe qué niní' cabe, purti ora zeeda cabe neza la? cacaa yu cabe tuu nga jma risaca lade cabe. \p \v 35 Oraque gurí Jesús ne guridxi ca discípulu sti', ne na rabi laaca': \p ―Pa nuu tu racala'dxi isaca jma la? cadi guyubi usisaca cabe laa, sínuque usisaca laacabe, ne gaca casi jmozo cabe. \p \v 36 Oraque ucuaa Jesús ti ba'du', bizuhuaa galahui de laacabe ne ucuaa ba'du que guluu ndaani ná' ne na rabi laacabe: \p \v 37 ―Tutiica gacané ti ba'du casi ba'du ri' pur naa la? casi ñaca cayuni ni naa, ne tu guni ni naa la? cayuni ni, ni biseenda naa. \s1 Ni cadi cucaa lú cayacané \r (Lc. 9.49-50; Mt. 10.42) \p \v 38 Oraque na Juan rabi laabe: \p ―Maistru, bidu'ya du ti hombre cuzeete lá lu ra cabee binidxaba de binni, peru bicueeza du laabe purti cadi canazá né be laanu. \p \v 39 Para na Jesús rabi laacabe: \p ―Xiñee canaucueeza tu laabe, purti ni cayuni milagru ra uzeete la'ya la? qué zanda ucaa lú naa. \v 40 Ne tu cadi cucaa lú laanu la? nuu pur laanu. \v 41 Tutiica udii laatu neca ti vasu nisa si purti xpinni Cristu laatu la? gabe ca' laatu, qué ziaana ngue sin guiaxa. \s1 Pabiá' naxoo nuu ni guni pur uchee stobi \r (Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2) \p \v 42 Tutiica guni pur uchee tobi de cani nahuiini ni runi cre naa la? jma galán ñaca para laa nugaanda cabe ti guie dani ro' yanni ne nundaa cabe laa ndaani nisadó'. \v 43 Pa nuu xiixa ni cuchiiña ná lu lii icoou', ne pur laani chi uchee lu la? bixele ca de laani, purti cadi tan naná zaca para lii uniti lu ni peru gapu enda nabani ni qué zaluxe, bia' nga naná zaca para lii gapu ni racala'dxu que ne cheu' gabiá ra cayaca bele ni qué zanda gyui'. \v 44 Raqué qué zará enda nayuudxu' ne qué zyui' gui. \v 45 Ne zaqueca pa nuu ra cuchiiña ñeeu lii cheu', peru zucheeu pa cheu' raqué la? cadi cheu' diou' purti cadi tan naná zaca para lii guiaanu sin cheu' raqué peru gapu enda nabani ni qué zaluxe, bia' nga naná zaca para lii cheu' ra racala'dxu cheu' que, ne cheu' gabiá ra cayaca bele ni qué zanda gyui'. \v 46 Raqué qué zará enda nayuudxu' ne qué zyui' gui. \p \v 47 Zaqueca pa nuu xiixa ni ruuya lu' ne ruquiinde ni lii gu'nu ni cadi jneza la? bixele de laani purti cadi tan naná zaca para lii ixele lu de laani peru chu' lu ra runi mandar Dios, bia' nga naná zaca para lii pa uchee lu pur laani ne cheu' gabiá ra cayaca bele ni qué zanda gyui'. \v 48 Raqué qué zará enda nayuudxu' ne qué ziuu dxi gyui' gui. \p \v 49 Purti ziaba enda naná luguiá binni casi riaba zidi endaró. \v 50 Zidi la? riquiiñe ora naxí, peru pa niniti enda naxí stini la? ximodo nixí ni sti tiru. Zacaca laatu, lagaca casi zidi ni naxí, ti ganda iquiiñe tu ndaani guidxilayú. Ne laibani sin enda ridinde. \c 10 \s1 Xi na Jesús de enda rilaa né xheela' \r (Mt. 19.1-12; Lc. 16.18) \p \v 1 Biree Jesús Capernaum uyé neza Judea ne laca uyé cherica guiigu Jordán. Raqué nuu be gurí zisi binni laabe sti tiru, ne bizulú bisiidi be laaca casi runi be. \v 2 Ne óraque bidxiña caadxi fariseu ra nuu be, cuyubi ca modo usaba ca laabe pur ni iní' be. Gunaba diidxa ca laabe pa jneza ilaa né ti hombre xheela'. \v 3 Para rabi be laaca': \p ―Xi bisaana Moisés guni tu. \p \v 4 Oraque na ca': \p ―Na Moisés zaa usaana cabe xheela cabe peru gaca divorciar né cabe laa. \p \v 5 Oraque na Jesús rabi laacabe: \p ―Gudxi Moisés laatu guni tu zacá purti naguidxi ladxidó' to. \v 6 Peru dxi bizulú bizá' Dios irá xixé cosa la? “bizá' be hombre ne gunaa”. \v 7 “Pur nga runi zusaana hombre bixhoze ne jñaa ne zadxaaga xheela'.” \v 8 Ne zacá zeda gaca cabe tobi si, ma cadi chupa cabe sínuque tobi si laacabe. \v 9 Nga runi cadi indaa binni ni ma bichaaga Dios. \p \v 10 Biuu si cabe yoo, gunaba ca discípulu laabe gusiene be laaca xii ngue gudxi be ca binni que. \v 11 Para rabi be laaca': \p ―Ora ilaa né ti hombre xheela' ne ichaganá adxé gunaa la? cuchee né xheela'. \v 12 Ne pa usaana ti gunaa xheela' ne ichaganá stobi la? laca cuchee ne xheela'. \s1 Uluu Jesús ndaaya caadxi ba'du' \r (Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17) \p \v 13 Ti dxi bedané cabe caadxi ba'du ra nuu Jesús para quixhe ná luguiá ca'. Peru udinde né ca discípulu que cani bedané laacabe que. \v 14 Ne ora bi'ya Jesús xi cayaca la? bidxiichi, ne na: \p ―Cadi ucueeza tu ca ba'du ca. Zaa gueeda cabe ra nuaa' purti stícabe irá ni napa Dios ladxi ná', laacabe ne irá casi laacabe ca. \v 15 Ne iruti qué ziuu ra runi mandar Dios pa qué guni cre Dios casi runi cre ti ba'du'. \p \v 16 Oraque ucuaa be ca ba'du que, uluu be laaca ndaani ná be ne udixhe ná be luguiá ca', uluu be ndaaya laaca'. \s1 Ra uni' né ti ricu Jesús \r (Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30) \p \v 17 Ma chi iree Jesús che sti guidxi ora zeda uxooñe ti hombre ne bizuxibi xañee be na rabi laabe: \p ―Maistru cha'hui', xi naquiiñe gune para gapa enda nabani ni qué zaluxe. \p \v 18 Para rabi be laa: \p ―Xiñee ra'bu naa maistru cha'hui'. Iruti ru nacha'hui jma que tobi lucha Dios. \v 19 Ma nannu xi na ca mandamientu: “Cadi chu' neu ni cadi xheelu', cadi guuti lu binni, cadi cuana lu', cadi cueeu falsu luguiá stobi, cadi usiguii lu', gunaxhii bixho'zo ne jñoou'.” \p \v 20 Para na hombre que: \p ―Irá nga huayune dede dxi nahuiine, Maistru. \p \v 21 Biiya dxí Jesús laabe ne gunaxhii laabe ne rabi laabe: \p ―Tobi si riaadxa lii. Guyé bitoo irá ni napu', bidii ca pobre, ne zapu stale ni risaca ibá'. Ne ma cadi lica guiá lu xpida lu', ne dananda naa. \p \v 22 Peru ora bina diaga be xi na Jesús la? ucaná ladxidó' be purti nabé napa be bidxichi, ne triste biree be ze be. \p \v 23 Oraque biiya dxí Jesús irá ladu ne na rabi ca discípulu: \p ―Aque nagana raca para ca ricu udii ca lugar guni mandar Dios laaca'. \p \v 24 Bidxagayaa ca discípulu ni uní' be que. Peru bigueta rabi be laaca': \p ―Xiiñe ca', aque nagana na tobi ni nadxii bidxichi guni mandar Dios laa xa. \v 25 Jma qué igana tidi ti camellu xa'na ti aguxa' para gudii ti ricu lugar guni mandar Dios laa. \p \v 26 Jma rusi bidxagayaa ca discípulu óraque, ne unaba diidxa saa ca': \p ―Tu zanda ilá pue. \p \v 27 Para biiya dxí be laaca' ne rabi be laaca': \p ―Binni la? qué zanda guni ni peru Dios zanda, purti gasti ni nagana para Dios. \p \v 28 Oraque bizulú Pedru na rabi laabe: \p ―Laadu ya', bisaana du irá ni napa du ne canananda du lii. \p \v 29 Para na be: \p ―Ma nanna'. Ne tutiica usaana lidxi o bi'chi o biza'na o bixhoze o jñaa o xheela o xiiñi o layú sti pur naa ne pur stiidxa Dios la? \v 30 zacaa ti gayuaa tantu de ni bisaana que: yoo, bi'chi', biza'na', jñaa, xiiñi' ne layú, neca zadi'di stale ni nagana. Ne dxi usulú guidxilayú cubi la? zapa ti enda nabani ni qué zaluxe. \v 31 Peru stale de cani za niru ziaana atrá, ne stale de cani za atrá zazá niru. \s1 Ra bigueta bizeete Jesús zati \r (Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34) \p \v 32 Ti dxi ze Jesús Jerusalén, laa ne cani rizá né laa. Peru za niru be lú ca'. Bidxagayaa ca discípulu ze be Jerusalén, ne zaqueca nanda xcaadxi binni atrá, zeda dxibi ca'. Oraque guridxi be idubi doce discípulu stibe que ti ladu, ne bizulú byui' né be laaca xi chi aca be. \v 33 Rabi be laaca': \p ―Laguuya mayaca guiu' nu Jerusalén, ne ma chi naaze cabe naa. Naa nga Hombre Biseenda Dios. Zutoo cabe naa lu xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley, ne zaguixhe ca gate' ne zutiidi ca naa lu ná cani cadi judíu, \v 34 ne zuni burla ca ngue naa. Zuniná ca naa ne zuchá xhinni ca lade' ne zuuti ca naa. Peru lu chonna gubidxa de biiti cabe naa zabane'. \s1 Ra bidxiña ca xiiñi Zebedeu ra nuu Jesús \r (Mt. 20.20-28) \p \v 35 Oraque bidxiña Jacobo ne Juan xiiñi Zebedeu ra nuu Jesús ne na ca rabi ca laabe: \p ―Maistru, rinaba du gu'nu ni chi naba du lii ri'. \p \v 36 Para rabi be laaca': \p ―Xi racala'dxi tu gune para laatu ya'. \p \v 37 Oraque rabi ca laabe: \p ―Ora ma zuba lu de rey ne ma cayuni mandar lu irá la? udiiu lugar cui du cue' lu', tobi ladu derechu, stobi ladu biga'. \p \v 38 Para rabi be laaca': \p ―Nin qué ganna tu xi canaba tu. Ñee zanda gacaná tu casi chi gacana'ya', ne tidi tu ni chi tide ri la? \p \v 39 Para na ca': \p ―Zanda. \p Oraque rabi be laaca': \p ―Dxandí zacaná tu ne zadi'di tu casi ni chi tide ri'. \v 40 peru para cui tu cuee', ladu derechu ne ladu biga la? cadi nexhe di nga ladxi naya para gudiee tuuxa, sínuque maca nexhe tuu nga icaa ni. \p \v 41 Ora bina diaga xhii discípulu que xi na cabe la? bidxiichi né ca laacabe. \v 42 Peru guridxi Jesús irá cabe ne rabi laacabe: \p ―Laatu nanna tu ximodo runi cani runi mandar ndaani guidxilayú, runi stica irá binni ni runi mandar ca'. Ne cani risaca lade cabe la? laca racala'dxi ca guni mandar ca'. \v 43 Peru laatu, cadi guni tu zacá lade tu, sínuque tu gacala'dxi isaca jma la? napa xidé gaca casi jmozo ca xcaadxi. \v 44 Ne zaqueca guni tutiica gacala'dxi sa niru, \v 45 casi huayune lade tu. Naa nga Hombre Biseenda Dios ne benda cadi para gacané cabe naa sínuque para gacaniá laacabe ne para gudiee xpida ti ganda ilá stale binni. \s1 Ra bisianda Jesús Bartimeu \r (Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43) \p \v 46 Oraque yendá cabe ndaani guidxi Jericó ne ra biree Jesús de ndaani guidxi que biree né ca discípulu sti', ne nanda stale binni laaca'. Ne uriá neza ra zidi'di cabe que zuba ti hombre nacheepa lú, lá Bartimeu, xiiñi Timeu, canaba guna. \v 47 Ne ora bina diaga be Jesús de Nazaret ngue zidi'di raqué la? bizulú be bicaa be ridxi: \p ―¡Jesús, Xiiñi David, biá la' naa! \p \v 48 Stale binni udinde né laabe para nigani be, peru laga jma rusi bicaa be ridxi: \p ―¡Biá naa, Xiiñi David! \p \v 49 Oraque bizuhuaa dxí Jesús ne na: \p ―Lacuidxi laabe. \m Para uyé tobi na rabi laabe: \p ―Cadi idxibi lu', bizuhuaa, cabidxi be lii. \p \v 50 Oraque bilaa be xhaba be layú ne biasa guxooñe be bidxiña be ra nuu Jesús. \v 51 Para na Jesús rabi laabe: \p ―Xi racala'dxu gune para lii. \p Para na be: \p ―Maistru, racaladxe inaya'. \p \v 52 Oraque na Jesús rabi laabe: \p ―Ma zanda che lu'. Ma bianda lu' purti bini cre lu'. \p Ne oraqueca ma gunda uná be, ne yenanda be Jesús neza ze'. \c 11 \s1 Biuu Jesús Jerusalén \r (Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) \p \v 1 Ora bidxiña cabe gaxha de Jerusalén zidi'di cabe Betfagé ne Betania. Nuu cabe nezalú dani Olivo, biseenda Jesús chupa de ca discípulu sti', \v 2 na rabi laaca': \p ―Laché guidxi huiini ni nuu gaxha ca, ne ora chindá tu raqué la? zadxela tu ti burru huiini cá yaga ne iruti huagui'ba laame. Lauxhegue laame ne latané laame rarí'. \v 3 Ne pa chu' tu inaba diidxa laatu xiñee cuxhegue tu laame la? lagabi laaca caquiiñe Señor laame. Ne casi iluxe me maca chi saana tu laame. \p \v 4 Biree ca discípulu que ze ca', ne bidxela ca burru huiini que cá yaga ra puerta uriá neza, ne bixhegue ca laame. \v 5 Peru óraque na caadxi de cani nuu raqué rabi laacabe: \p ―Xi cayuni tu. Xiñee cuxhegue tu burru huiini ca. \p \v 6 Para gudxi cabe laaca ni gudxi Jesús laacabe que. Ne ma qué niní' ru ca gasti'. \p \v 7 Oraque yené cabe burru huiini que ra nuu Jesús ne gudixhe cabe xhaba cabe deche me para gudxi'ba Jesús laame. \v 8 Ne stale binni bichiaa xhaba lu neza ra zidi'di Jesús, ne nuu tu bichuugu rama ne udixhe ni lu neza ra zidi'di be. \p \v 9 Ne cásica cucaa ca binni ni za niru ridxi la? zaqueca cucaa cani nanda atrá que ridxi, na ca': \p ―¡Viva! Lausisaca ni biseenda Dios. \v 10 Lausisaca ni zeda guni mandar casi bini mandar rey David, bixhoze gola canu. Lausisaca Dios ni dxi'ba ibá'. \p \v 11 Ora yendá Jesús ndaani guidxi Jerusalén, biuu ndaani yu'du ro'. Biiya dxí irá ladu raqué, ne óraque biree ze Betania, laa ne ca discípulu sti', purti ma huadxí ngue. \s1 Ra udinde né Jesús yaga du'ga' \r (Mt. 21.18-19) \p \v 12 Sti dxi que ora biree cabe de Betania ma candaana Jesús. \v 13 Ne óraque biiya be zuhuaa ti yaga du'ga' zitu huiini de raqué, naze bandaga lú, para yeguuya be pa cá du'ga lú ni. Peru cadi cá di du'ga', puru si bandaga napa ni purti cadi xhi ni ngue. \v 14 Para uní' né be du'ga que rabi be laa: \p ―Qué ziuu dxi ru go tuuxa cuananaxhi stiu'. \p Ne bina diaga ca discípulu ni uní' be que. \s1 Bisiá Jesús yu'du ro' \r (Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) \p \v 15 Oraque yendá cabe Jerusalén. Ne casi biuu Jesús ndaani yu'du ro' bizulú uladxi cani cutoo raqué ne cani cazí', ne bitiixhi jmexa cani cuchaa bidxichi, ne xpangu cani cutoo paloma. \v 16 Ne qué nudii be lugar nidi'di né ca xiixa ndaani yu'du que. \v 17 Ne bisiidi be laaca na be rabi be laaca': \p ―Lu Xqui'chi Dios cá: “Lidxe nuu para iní' né irá binni naa ndaani'”; peru laatu ma bi'ni tu ni lidxi gubaana'. \p \v 18 Ora bina diaga ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ni uní' be que la? bizulú ca biyubi ca modo gati be. Cadxibi ca laabe purti cadxagayaa irá binni ni cusiidi be. \v 19 Peru casi bixhinni biree be ndaani guidxi que. \s1 Ra bibidxi yaga du'ga' \r (Mt. 21.20-22) \p \v 20 Sti dxi que siadó' ro' udi'di cabe ra nuu dxa yaga du'ga que ne ma bibidxi dede xcu ni. \v 21 Ne óraque bietenala'dxi Pedru, para na rabi laabe: \p ―Maistru, biaa gu'yu ma bibidxi dxa yaga du'ga ni nou' ma cadi icá ru du'ga lú que. \p \v 22 Para na be rabi be laaca': \p ―Lagapa fe ne Dios. \v 23 Purti gabe ca' laatu, tutiica gabi dani ri iree de ra nuu, chi guiaba ndaani nisadó', ne qué gapa duda ndaani ladxidó', sínuque guni cre zaca ni ma uní' que la? zaca ni. \v 24 Nga runi cayabe laatu, irá ni inaba tu ora iní' né tu Dios zacaa tu, peru pa guni cre tu zaca ni. \p \v 25 Ne ora caní' né tu Dios, pa guietenala'dxi tu nuu tu bichee né laatu la? laguni perdonar laa, ti guni perdonar Bixhoze tu ni nuu ibá' laatu ni huachee né tu laa. \v 26 Purti pa qué guni perdonar tu stobi la? nin Bixhoze tu ni nuu ibá' qué zuni perdonar laatu. \s1 Xiñee cayuni Jesús ni cayuni \r (Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8) \p \v 27 Oraque yendá cabe Jerusalén, biuu Jesús ndaani yu'du ro', ne raqué canazá be beeda ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca xaíque sti guidxi ra nuu be \v 28 ne rabi ca laabe: \p ―Tu naca lu para cayu'nu irá ni cayu'nu ri' o tu gudxi lii gu'nu cani. \p \v 29 Para rabi be laaca': \p ―Naa laca napa tobi ni inaba diidxa laatu ne pa gabi tu ni naa la? óraque zabe laatu tu naca' para cayune cani cayune ri'. \v 30 Lagabi naa, tu biseenda Juan beda nduu nisa, Dios la? o binni guidxilayú. \p \v 31 Oraque bizulú ucuaa yu né cabe ni lade cabe, na cabe: \p ―Xi gabi nu laabe. Pa iní nu Dios biseenda Juan la? zabi be laanu xiñee qué ñuni cre nu. \v 32 O zabi nu laabe binni guidxilayú biseenda Juan la? \p Peru nin ngue qué na cabe iní' cabe purti nanna cabe napa ca binni que Juan de profeta sti Dios. \v 33 Ni bi'ni ti cabe la? rabi cabe Jesús: \p ―Qué ganna du. \p Para na Jesús rabi laacabe: \p ―Nin naa qué zabe laatu tu gudxi naa gune ni cayune ri'. \c 12 \s1 Sti ca hombre qué iquiiñe' \r (Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19) \p \v 1 Oraque bizulú Jesús byui' né laacabe diidxa peru puru ne ejemplu, na rabi laacabe: \p ―Guyuu ti hombre bizuhuaa stale yaga uvas lu layú sti' ne guluu le' ni ne bi'ni ti pila para ixii uvas que ndaani'. Ne laca bicuí be ti torre ra guiaana ni gapa layú que. \p Biluxe bi'ni si be ni, bisaana né be ni caadxi hombre gapa ni, ne biree be ze be zitu. \v 2 Ne dxi ma gunda dxi iruugu uvas que la? biseenda be ti jmozo be ra nuu ca hombre ni cayapa jlayú be que para chi caa ni raca caber laabe. \v 3 Peru casi bi'ya ca hombre que jmozo be la? ucuaa ca laa udiñe ca' ne biseenda ca laa nisi ná'. \v 4 Bigueta biseenda be sti mozo stibe, ne ngue ma ucuaa ca hombre que laa bichá ca guie laa ne undaa ca ique ne uluu dí ca laa. \v 5 Bigueta biseenda ru be stobi ne ngue ma biiti cabe laa. Bigueta biseenda be xcaadxi, peru udiñe ca hombre que caadxi ne biiti ca xcaadxi. \p \v 6 De raqué ma xiiñi si be biaana, ne nabé nadxii be laa. Peru últimu na be: “Chi useenda xiiñe ri', zanda ca gapa xpia' cabe ne laa.” \p \v 7 Peru ora bi'ya cani cayapa layú stibe que xiiñi be la? na ca': “Ndi nga ni guiaana né irá ni. Laguuti laa ti guiaana né nu ni laanu.” \v 8 Oraque ucuaa ca hombre que xiiñi be que biiti ca' ne ulee ca laa de ndaani ñaa que, yesa'bi ca laa. \p \v 9 Yanna ya', xi na tu guni xpixuaana layú que. Zeeda ne zunitilú ca hombre que ne zudii layú que adxé binni. \p \v 10 Ñee cadi ma biinda tu lu Xqui'chi Dios ra cá ca diidxa ri la? \q1 Guie ni bisa'bi cani cucuí yoo que, \q1 guie que pe naaze yoo que yanna. \q1 \v 11 Dios bi'ni ni, \q1 ne para laanu ma enda ridxagayaa ni. \p \v 12 Oraque ucala'dxi cabe ninaaze cabe Jesús purti nanna cabe gudixhe ejemplu que para laacabe. Peru qué ñuni cabe ni purti ridxibi cabe ca binni que. Para biree cabe ze cabe. \s1 Enda riguixe impuestu \r (Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26) \p \v 13 Ratu si que la? biseenda cabe caadxi fariseu ne caadxi xpinni Herodes para inaaze ca laabe ra iní' be xiixa. \v 14 Para beeda ca ngue ra nuu be ne na ca': \p ―Maistru, nanna du riní' lu ni dxandí' ne qué rulabi lu ni iní' binni purti qué ruuya lu xi naca binni, sínuque jneza rusiidi lu neza sti Dios. Ñee jneza quixe cabe impuestu lu ná rey César la? o co'. Zaguixe nu la? o qué zaguixe nu. \p \v 15 Peru maca nanna be cuyubi si ca gusaba ca laabe. Para rabi be laaca': \p ―Xiñee racala'dxi tu usaba tu naa ndaani trampa stitu. Latané ti moneda ca naa guuya'. \p \v 16 Oraque bedané ca ni ra nuu be ne ora bi'ya be ni la? rabi be laaca': \p ―Tu cá lú ni. \p Para na ca': \p ―César. \p \v 17 Oraque rabi be laaca': \p ―Laudii César sti César, ne laudii Dios sti Dios. Bidxagayaa ca modo bicabi be laaca'. \s1 Pa dxandí zabani gue'tu' \r (Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40) \p \v 18 Oraque beeda caadxi saduceu ra nuu Jesús. (Ca saduceu qué runi cre ca pa ribani gue'tu'.) Ne na ca rabi ca laabe: \p \v 19 ―Maistru, bicaa Moisés lu gui'chi': “Pa chu' ti hombre ichaganá' ne gueda gati qué ñapa xiiñi la? naquiiñe ichaganá bi'chi be xheela be, ne gapa xiiñi casi ñaca xiiñi be.” \v 20 Guyuu gadxe bi'chi'. Bichaganá lugola que ne guti, qué ñapa xiiñi'. \v 21 Oraque bichaganá rairopa que xheela ni guti que, ne laca guti ngue ne qué ñapa xiiñi'. Ne zaqueca bizaaca raguionna que. \v 22 Ne idubi gadxe cabe bichaganá cabe gunaa que ne guti cabe, peru nin tobi cabe qué ñapa cabe xiiñi cabe. Ne óraque guti gunaa que. \v 23 Yanna, dxi ibani gue'tu ya', uná de laacabe xheela gunaa que, purti idubi gadxe cabe bichaganá cabe laa. \p \v 24 Oraque na Jesús rabi laacabe: \p ―Cuchee tu, ne cayuni tu zacá purti qué runibiá' tu Xqui'chi Dios ne qué runibiá' tu enda nandxó' stibe. \v 25 Purti dxi ibani binni sti tiru la? nin hombre nin gunaa qué zachaganá', sínuque zaca cabe casi ca ángel ni nuu ibá'. \v 26 Ne de enda ribani gue'tu la? ñee qué huayuunda tu gui'chi ni bicaa Moisés, modo uní' né Dios laa de lu ti yaga caya'qui la? Na Dios rabi laabe: “Naa nga Dios sti Abraham ne sti Isaac ne sti Jacob.” Ne dxi uní' Dios nga la? ma guti cabe para binni, peru para Dios nabani ru cabe. \v 27 Purti Dios cadi Dios sti cani ma guti laa, sínuque Dios sti cani nabani ne zacá rihuinni dxichi ca cuchee tu. \s1 Mandamientu ni jma risaca \r (Mt. 22.34-40) \p \v 28 Guyuu diaga tobi de ca maistru de ley modo byui' né be ca saduceu diidxa ne nanna jneza bicabi be. Para beeda ra nuu be ne gunaba diidxa laabe: \p ―Uná nga mandamientu ni jma risaca. \p \v 29 Para rabi be laa: \p ―Ndi nga mandamientu ni jma risaca lade irá', ne sicarí nga gudxi Moisés ni ca binni Israel chiqué: “Binni Israel ca', laucaa diaga, Señor Dios si stinu nga tobi lucha Dios. \v 30 Nga runi gunaxhii Dios stiu' de idubi ladxidó' lo' ne de idubi xhialma lu' ne de idubi xquenda biaani lu' ne de irá stipa stiu'.” Nga nga mandamientu ni jma risaca. \v 31 Ne rairopa ri zeda gaca casi laani: “Gunaxhii stobi cásica nadxii lu lii.” Gasti ru mandamientu jma risaca que iropa mandamientu ca. \p \v 32 Oraque na maistru de ley que rabi Jesús: \p ―Maistru, jneza uní' lu'. Ti Dios si nuu ne gasti ru stobi jma que laabe. \v 33 Ne de enda ranaxhii Dios de idubi ladxidó' ne idubi xquenda biaani ne de idubi xhialma ne de irá stipa sti', ne ganaxhii stobi cásica nadxii laa la? nga nga ni jma risaca que irá mani ni ruuti cabe ne ruzaaqui cabe para Dios ne irá ofrenda ni rudii cabe laa. \p \v 34 Ne ora bi'ya Jesús jneza bicabi be laa la? na rabi laabe: \p ―Ma nuu lu gaxha para udiiu lugar guni mandar Dios ndaani ladxidó' lo'. \p Ne dede dxi que de irá bidxibi ninaba diidxa ru Jesús xiixa. \s1 Tu xiiñi Cristu \r (Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44) \p \v 35 Ra cusiidi Jesús ndaani yu'du ro' na: \p ―Ximodo na ca maistru de ley xiiñi David Cristu ya'. \v 36 Purti dede David dxi bisiní' Espíritu Santu laa, na: \q1 Na Dios rabi Señor stinne' \q1 “Gurí cuee dede ora ma gudixhe dxie cani nanala'dxi lii xañee lu'.” \m \v 37 Yanna ximodo zanda aca Cristu xiiñi David pa dede David rabi laa Señor sti ya'. \p Ne nabé bicaa diaga irá binni que Jesús. \s1 Bidxiiba Jesús donda ique ca maistru de ley \r (Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Lu ra cusiidi Jesús que na: \p ―Laguuya gá laatu ne ca maistru de ley purti riula'dxi ca acu ca lari de yanni ñee ca' ne chu' tu ugapa diuxi laaca lu calle. \v 39 Ne ora che ca ndaani yu'du', ruyubi ca banca ni jma galán cui ca', ne zaqueca ra chitó ca', riula'dxi ca cui ca lugar ni nuu para ca binni risaca. \v 40 Raxha ca lidxi cani ma guti xheela' ne óraque para cadi uluí' pa laaca bi'ni ca ni, riní' né ca Dios xadxí. Nabé naná zusaba ná Dios laacabe. \s1 Tobi ni dxandí bidii de idubi ladxidó' \r (Lc. 21.1-4) \p \v 41 Ti tiru zuba Jesús ndaani yu'du ro', gaxha de ra nuu caja ra rusaba cabe vueltu. Cayuuya modo cusaba irá binni vueltu ndaani caja que ne pabiá' stale bidxichi cusaba ca ricu. \v 42 Ne óraque biuu ti gunaa pobre, ma guti xheela', ne bisaba chupa de gaayu huiini ndaani caja que. \v 43 Oraque guridxi Jesús ca discípulu sti' ne na rabi laaca': \p ―Jma stale bidii viuda ri' que irá ni caguu bidxichi ndaani caja ca. \v 44 Purti ca xcaadxi ca la? cudii ni riaana lu stica'. Peru laabe, bidii be de irá ni napa be para tidi né be dxi. \c 13 \s1 Na Jesús zaxá yu'du ro' \r (Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6) \p \v 1 Ora ziree Jesús ndaani yu'du ro' na tobi de ca discípulu sti rabi laa: \p ―Maistru, biiya pabiá' ca guie ca ne pabiá' ca yoo ca. \p \v 2 Peru na Jesús rabi laabe: \p ―Ruuyu ca yoo ro' ca la? nin ti guie qué ziaana luguiá sti guie rarí'. Irá ni zaxá. \s1 Xi gaca ante iluxe guidxilayú \r (Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Ne uyé cabe lu dani Olivo ni nuu ladu nudxii lú yu'du ro' que. Raqué zuba be bidxiña Pedru, Jacobo, Juan ne Andrés ra nuu be, laasi ca' ne laabe, na ca rabi ca laabe: \p \v 4 ―Racala'dxi du ga'bu laadu padxí aca irá nga ni bizeete lu que, o xi seña udiiu laadu para ganna du ma chi aca irá cani. \p \v 5 Para rabi be laaca': \p ―Laguuya gá cadi chu' tu usiguii laatu. \v 6 Purti zeeda stale ni usiguii, zaná ca laaca nga Cristu. Ne zabee chu ca stale binni. \p \v 7 Ora guna diaga tu uzeete cabe cayaca guerra o nabé naxoo nuu guerra la? cadi idxibi tu, purti napa ni xidé aca ni zacá peru cadi ma chi iluxe di ni ngue. \v 8 Purti zucaa lú ti guidxi sti guidxi ne ti gobiernu sti gobiernu, ne zaca xu stale lugar ne zaca gubiña ne bulla, ne ora aca irá nga la? deru cuzulú yuuba que nga. \p \v 9 Peru lagapa laatu, purti ziné cabe laatu ra nuu ca justicia stícabe ni nuu ndaani yu'du', ne zaguiñe cabe laatu raqué. Ne pur naa napa tu xidé uzuhuaa tu nezalú gobernador ne rey ne zacá zanda güi né tu laaca stiidxa'. \v 10 Purti napa xidé ireeche stiidxa Dios irá guidxi ante initilú guidxilayú. \v 11 Ne ora chiné cabe laatu ra nuu justicia la? cadi chu' tu xizaa ne cadi indaa ique né tu xi iní' tu, purti cadi laadi tu nga chi iní' tu sínuque Espíritu Santu. Lainí' ni gabi Espíritu Santu laatu óraque. \p \v 12 Ziuu tu guluí' laca bi'chi para gati', ne ziuu tu guluí' xiiñi para gati', ne ziuu tu ucaa lú bixhoze ne jñaa ne zudii laacabe para gati cabe. \v 13 Irá binni zaca nanala'dxi laatu ti xpinne laatu; peru tu qué ixhacala'dxi dede dxi iluxe irá ni la? zalá. \p \v 14 Chiqué bicaa profeta Daniel de dxa ni runi yuudxu ne ni runitilú que. Ora gu'ya tu chu' ngue ra cadi nexhe chu' la? óraque naquiiñe iree cani nuu Judea, uxooñe ca', quiba ca lu dani. (Tu guunda ndi la? guiene.) \v 15 Pa nuu tuuxa dxi'ba ique yoo dxi aca ni que la? cadi guiete chu' ndaani yoo chi caa xiixa, \v 16 ne pa nuu tuuxa rañaa la? cadi ibigueta yoo para chi topa xhaba. \v 17 Pobre de ca gunaa ni naca xiiñi ne ni napa ba'du cayadxi ca dxi que. \v 18 Lainaba lu Dios, cadi gaca ni ca dxi nananda ti qué gapa tu xidé uxooñe tu lu nanda. \v 19 Purti nabé naná zaca ni ca dxi que. Qué huayuu dxi aca ni naná bia' qué, dede dxi bizá' Dios guidxilayú, ne ma qué ziuu ru dxi aca ni sti tiru. \v 20 Pa qué nucueeza Dios lu ni la? iruti nilá, peru zucueeza be lú ni pur ca xpinni be, cani gulí be. \p \v 21 Pa chu' tu gabi laatu ca dxi que: “Laguuya', rarí nuu Cristu” o “Rarica nuu be” la? cadi guni cre tu laaca'. \v 22 Purti zeeda stale tu na Cristu laa peru cadi dxandí', ne stale tu na profeta laa, peru cadi dxandí'. Ne zuni ca seña ne milagru para quite ca binni ne pa ñanda si dede ne cani ma ulí Dios. \v 23 Peru laatu, lagataná purti maca gudxe ni laatu. \s1 Modo ibigueta Hombre Biseenda Dios \r (Mt. 24.29-35, 42-44; Lc. 21.25-36) \p \v 24 Peru tidi si ca dxi de enda naná que la? zacahui lú gubidxa ne qué zuzaani beeu. \v 25 Ne ziaba ca luceru de ibá', ne zaniibi dxacha irá ni nuu ibá'. \v 26 Oraque zuuya cabe Hombre Biseenda Dios zeeda lade za ne stale poder ne enda nandxó'. \v 27 Ne zuseenda ca ángel sti para utopa ca xpinni ni nuu idubi naca guidxilayú, cásica cani nuu gaxha zaqueca cani nuu zitu. \p \v 28 Laucaa diaga ejemplu sti du'ga ri': ora ihuinni rama ri'ni', ne ma cabee ni bandaga la? ma nanna cabe ma zeeda tiempu nandá'. \v 29 Zacaca nga ora gu'ya tu aca irá ni gudxe laatu ca la? ganna tu ma zeda dxiña dxi que, ma nuu ni gaxha. \v 30 Gabe ca' laatu, zaca irá nga ante gati ca binni nuu yanna ri'. \v 31 Ziuu dxi initilú ibá' ne guidxilayú peru stiidxa qué ziaana sin gaca'. \p \v 32 Peru padxí ne pora la? iruti ganna, nin ca ángel ni nuu ibá', dede nin naa qué ganna', sínuque Bixhoze sia' nga nanna. \p \v 33 Nga runi lachuu listu ne lagataná. Lainí' né Dios purti qué ganna tu padxí ganda ora guenda'. \v 34 Zeda aca ni casi ti hombre ni che viaje zitu. Ante iree be de ralidxi be la? rusaana be xhiiña be lu ná ca jmozo be, rabi be cada tobi xi guni, ne rabi be ni rapa raqué gataná, cadi guedandá be laa nisiaasi'. \v 35 Nga ca laatu, lagataná purti qué ganna tu pora guenda', pa casi guiaazi gubidxa o galaa gueela o telayú o siadó'. \v 36 Cadi mala guedandaya laatu nisiaasi tu. \v 37 Ni cayabe laatu ri la? cayabe irá binni: chu' listu. \c 14 \s1 Udixhe cabe inaaze cabe Jesús \r (Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) \p \v 1 Ma xhupa si gubidxa cayaadxa para ganda laní pascua, ne saa ra ro cabe pan sin levadura. Ne ma cuyubi si ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley quixhe ca trampa Jesús para inaaze ca laabe ne guuti ca laabe. \v 2 Peru na ca pa ganda cadi gaca ni ndaani pe saa que, ti cadi cui zisi binni. \s1 Bichá ti gunaa nisa rindá' naxhi ique Jesús \r (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8) \p \v 3 Nuu Jesús Betania ralidxi Simón ni gupa lepra que. Ne laga zuba be ruaa mexa', beeda ti gunaa bedané ti frascu dxa de aceite rindá' naxhi ni nabé risaca. Ne gundaa frascu que bichá aceite que ique be. \v 4 Ne bidxiichi caadxi de cani nuu raqué ne uní' saa ca', na ca': \p ―Xiñee biniti si aceite rindá' naxhi ri'. \v 5 Purti ñanda nidoo ni chonna gayuaa denariu para ñaazi lú ca pobre. \p Para gudinde né cabe gunaa que. \v 6 Peru na Jesús rabi laacabe: \p ―Zaa nuu be. Xiñee cuchiiña tu laabe. Jneza ni bi'ni be ri para naa. \v 7 Ca pobre la? qué ziuu dxi guiaadxa ca lade tu, ne ora tiica gapa tu gana zanda acané tu laaca', peru naa la? zadxiña dxi ma qué ziuaa nia laatu. \v 8 Ne laabe ma bi'ni be biá' gunda. Neca ca'ru ganda ora igaache', ma bichá be aceite rindá' naxhi ri lade'. \v 9 Gabe ca' laatu, ratiica güi cabe stiidxa Dios ndaani idubi naca guidxilayú ri', zuzeete cabe ni bi'ni be, ti cadi guiaanda be. \s1 Ra yeutoo Judas Jesús \r (Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6) \p \v 10 Oraque uyé Judas Iscariote, tobi de lade doce discípulu stibe que, ra nuu ca xaíque sti ca sacerdote, yeutoo Jesús. \v 11 Ne ora bina diaga cabe xi na Judas la? bieche cabe ne bidii stiidxa cabe laa icaa bidxichi. Ne dede dxi que, ma cuyubi si Judas ximodo ganda uluí' laacabe Jesús. \s1 Ra gudó xhi né Jesús ca discípulu sti' \r (Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) \p \v 12 Ne primé ca dxi bizulú saa ra ro cabe pan sin levadura, dxi ruuti cabe dendxu para pascua que, na ca discípulu rabi laabe: \p ―Paraa racala'dxu chi guni chaahui du para go xhi lu pascua ri'. \p \v 13 Para na be rabi be chupa de ca discípulu que: \p ―Laché ndaani guidxi. Raqué zadxaaga tu tobi hombre ziné ti rii nisa, ne lachinanda laa. \v 14 Laguiuu ra guiuu be, lagabi xpixuaana yoo que: “Na Maistru uná nga cuartu ra go xhi né ca discípulu pascua ri'.” \v 15 Ne zuluí' be laatu ti cuartu xilaga ni nuu luguiá' ne maca nuu ni listu. Raqué laguni chaahui para laanu. \p \v 16 Para biree ca discípulu que ze', ne yendá ca ndaani guidxi, ne casi gudxi Jesús laaca que, zaqué biree ni. Bidxela ca ni, ne gudixhe chaahui ca endaró xhi para pascua que. \p \v 17 Ne huaxhinni que la? bedané be ca discípulu stibe. \v 18 Gurí cabe ruaa mexa' ne bizulú cayó cabe. Para rabi be laaca': \p ―Gabe ca' laatu, tobi de laatu ni cayó né naa rarí', zutoo naa. \p \v 19 Oraque ucaná ladxidó' cabe ne cada tobi na rabi laabe: \p ―Ñee naa la? \p Ne stobi na: \p ―O naa. \p \v 20 Para rabi be laaca': \p ―Laabe nga tobi de lade cani cugadxe né naa pan ndaani bladu ri'. \v 21 Naa nga Hombre Biseenda Dios, ne napa xidé gate' casi cá lu Xqui'chi Dios de naa. Peru gapa gá si ni utoo naa que laa. Jma galán ñaca para laa pa qué ñale. \p \v 22 Ne ra cayó cabe que, gucuaa Jesús ti pan, guluu ndaaya ni, para gundaa ni ne bidii ni laacabe. Ne na rabi laacabe: \p ―Laicaa. Ndi nga cuerpu stinne'. \p \v 23 Oraque ucuaa be ti copa, ne bidii be diuxquixe Dios, para bitiidi be ni lu ná cabe ne irá cabe güe' cabe ruaa copa que. \v 24 Ne laca gudxi be laaca': \p ―Ndi nga rini stinne ni chi ixii pur stale binni, ne ra ixii ni zaguixhe Bixhoze ti modo cubi chu' né binni laa tobi si. \v 25 Ne gabe ca' laatu, ma qué zee rua' nisa uvas dede ora ganda dxi guee ni sti tiru ra runi mandar Dios. \p \v 26 Biluxe biinda si cabe ti cantu, para biree cabe ze cabe lu dani Olivo. \s1 Na Jesús zaní' Pedru qué runibiá' laa \r (Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) \p \v 27 Oraque na Jesús rabi laacabe: \p ―Pur irá ni chi gaca yanna gueela la? zusaana tu naa. Purti sicarí cá lu Xqui'chi Dios: “Zunena'ya pastor sti ca dendxu' ne zareche ndase ca'.” \v 28 Peru dxi guiasa de lade gue'tu la? ziaa Galilea ne raqué cueza laatu. \p \v 29 Oraque na Pedru: \p ―Neca irá cabe usaana cabe lii peru naa qué zusaana dia' lii. \p \v 30 Para na Jesús rabi laabe: \p ―Gabe ca' lii, yanna gueela ca, ante gu'nda gallu chupa tiru la? chonna tiru zaníu' qué runibióu' naa. \p \v 31 Peru qué ñaana dxi be na be: \p ―Neca napa xidé gate nia lii peru qué ziuu dxi inié qué runebia'ya lii. \p Ngue ca na irá cabe. \s1 Getsemaní \r (Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46) \p \v 32 Yendá Jesús ne ca discípulu sti' ti lugar lá Getsemaní. Para rabi be ca discípulu que: \p ―Lacuí rarí', laga chi inié nia Dios. \p \v 33 Para ucuaa be Pedru ne Jacobo ne Juan, bixele né be laaca ti ladu, ne bizulú uyuu be triste ne ucaná ladxidó' be. \v 34 Para rabi be laaca': \p ―Nabé cayacaná ladxiduá' ne enda naná para guuti. Laguiaana rarí' ne lagataná. \p \v 35 Ne bixele be zitu huiini de laaca ne bizuxibi be layú, gunaba be lu Dios pa ganda cadi tidi be enda naná ni chi tidi be que. \v 36 Ne ra caní' né be Dios que na be: \p ―Bixhoze', para lii gasti ni nagana, bilá naa de enda naná ri', peru cadi aca ni rabe', sínuque ni na lu' nga gaca'. \p \v 37 Oraque uyé be ra nuu ca discípulu. Yendá be laaca nisiaasi ca', para rabi be Pedru: \p ―Simón, nisiaasi lu la? Ñee qué ñanda ñataná lu neca ti hora la? \v 38 Lagataná ne lainí' né Dios ti cadi uquiinde binidxaba laatu. Neca ndaani ladxidó' to racala'dxi tu guni tu jneza, peru cuerpu stitu, nagueenda riguudxi. \p \v 39 Bigueta yení' né be Dios sti tiru, ne laca ngue ca uní' be. \v 40 Ne bigueta be ra nuu ca discípulu ne laca bedandá be laaca nisiaasi ca', purti nabé nuu bacaanda lú ca'. Ne qué idxela ca xi gabi ca laabe. \v 41 Bigueta be raguionna tiru de yení' né be Dios ne rabi be laaca': \p ―Yanna huaxa lagasi ne laiziila'dxi, ma bia'cati, purti naa nga Hombre Biseenda Dios ne ma bidxiña hora utoo cabe naa lu ca binni malu. \v 42 Laguiasa, chuu nu. Ma zeda dxiña ni chi uluí' naa. \s1 Ra bigaa Jesús \r (Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) \p \v 43 Caní' ru be ora bedandá Judas, tobi de lade doce discípulu stibe que, bedané stale binni ni biseenda ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca xaíque sti guidxi, naaze ca espada ne palu. \p \v 44 Ne maca bidii Judas ti seña laacabe, na rabi laacabe: \p ―Ni gahua ti bixidu lucuá la? ngue nga laabe. Lainaaze laabe ne lachiné laabe. \p \v 45 Ne casi yendá Judas ra nuu be bidxiña laabe ne rabi laabe: \p ―Maistru. \p Ne gudó ti bixidu lucuá be. \v 46 Oraque uluu ná cabe laabe para chiné cabe laabe. \p \v 47 Peru óraque guxha tobi de cani nuu né laabe raqué espada, ne bigá ti chu diaga ti jmozo sacerdote gola. \v 48 Oraque rabi be ca xcaadxi que: \p ―Ñee gubaana zeda naaze tu la? Né pe tu espada ne palu. \v 49 Irá ca dxi uyuaa lade tu ndaani yu'du ro', qué ñuni tu pur ninaaze tu naa. Peru cayaca ni sicarí ti iree ni modo cá lu Xqui'chi Dios. \p \v 50 Ne óraque bixooñe irá discípulu que, bisaana ca laabe stubi be. \s1 Sti hombre huiini bixooñe' \p \v 51 Peru yenanda ti hombre huiini laabe, renda ti lari gueela si, ne gunaaze ca binni que laa. \v 52 Peru óraque bixooñe xie ladi, bisaana lari que. \s1 Ra zuhuaa Jesús nezalú justicia \r (Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) \p \v 53 Yené cabe Jesús ra nuu sacerdote gola ne bidxiña irá ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi ne ca maistru de ley raqué. \v 54 Ne yenanda Pedru laabe zitu zitu dede lu patiu sti sacerdote gola ne gurí ra nuu ca gendarme cadxaa cue' gui. \p \v 55 Ne cuyubi ca xaíque sti ca sacerdote ne irá ni naca justicia sti ca judíu tuuxa iní' paraa pe bichee Jesús ti gapa ca xi pur gati be. Peru qué nidxela ca'. \v 56 Nuu stale ni cabee falsu luguiá be, peru adxé adxé ni na ca'. \v 57 Oraque biasa xcaadxi na: \p \v 58 ―Laadu bina diaga du uní' be zuxhá be yu'du ro' ni bicuí binni, ne lu chonna gubidxa zucuí be stobi peru ma cadi binni ucuí ni. \p \v 59 Peru nin ne zaqué qué ñanda ñuu cabe tobi si de ni caní' cabe que. \p \v 60 Oraque bizuhuaa sacerdote gola lade cabe ne na rabi Jesús: \p ―Qué gapu xiixa iníu' la? Xi ra'bu de ni cugaani cabe luguiá lu ri ya'. \p \v 61 Peru qué niní' Jesús gasti'. Bigueta na sacerdote gola que rabi laabe: \p ―Ñee lii nga Cristu Xiiñi Dios la? \p \v 62 Para rabi be laa: \p ―Naa pue. Ne zuuya tu Hombre Biseenda Dios zuba cue' Dios ni nandxó', ne zuuya tu laa zeda yete de xaibá' lade za. \p \v 63 Oraque gucheza sacerdote gola que xhaba ne na: \p ―Xi jma ru caquiiñe ganna nu, \v 64 purti ma bina diaga nu ni de ruaa pe be. Yanna ya', xi na tu. \p Para na irá cabe napa be xidé gati be. \p \v 65 Ne bizulú caadxi de laaca bichá xhinni ca ladi be. Biseegu ca lú be ne gudiñe ca laabe ne na ca iní' be tu bi'ni ni, ne laca udapa ca gendarme que laabe. \s1 Ra uní' Pedru qué runibiá' Jesús \r (Mt. 26.69-75; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-29) \p \v 66 Nuu Pedru ndaani patiu que ora beeda ti criada sti sacerdote gola, \v 67 ne ora bi'ya zuba be cue' gui que cadxaa be la? biiya dxí laabe ne rabi laabe: \p ―Lii laca uzá neu Jesús de Nazaret. \p \v 68 Peru qué niná niní' pa xpinni be laa, sínuque na rabi badu dxaapa que: \p ―Nin qué runebia'ya laabe ne qué ganna xii nga nou'. \p Ne biree yeuzuhuaa ra puerta'. Oraque biinda gallu. \v 69 Bigueta biiya dxí criada que laabe sti tiru ne na rabi cani nuu raqué: \p ―Hombre ri', laca tobi de laacabe laa. \p \v 70 Peru laca bini negar Pedru sti tiru. Ne qué nindaa de ngue na cani zuba raqué rabi laabe: \p ―Dxandí laca de laacabe lii purti binni Galilea lii ne riníu' modo riní' cabe. \p \v 71 Oraque bizulú Pedru bini jurar ne na: \p ―Gunidé Dios naa pa cusiguiee'. Qué runebia'ya dia' hombre ni na tu ca. \p \v 72 Ne óraque biinda gallu rairopa tiru ne bietenala'dxi be ca diidxa ni gudxi Jesús laabe que: ante gu'nda gallu chupa tiru, zaní' be chonna tiru qué runibiá' be laa. Ne ora bedasilú nga laabe la? biina be. \c 15 \s1 Udi'di Jesús lu ná Pilatu \r (Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38) \p \v 1 Ora birá gueela bidxiña ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi ne ca maistru de ley ne irá ni naca justicia sti ca judíu, ne gupa ca ti junta. Ne biluxe si junta que, ucuaa ca Jesús bindiibi ca ne yesaana ca laabe ra nuu Pilatu. \v 2 Para na Pilatu rabi laabe: \p ―Ñee lii nga rey sti ca judíu la? \p Para rabi be laa: \p ―Lii caníu' ni. \p \v 3 Ne óraque guluu ca xaíque sti ca sacerdote xqueja be de irá modo. \v 4 Bigueta unaba diidxa Pilatu laabe sti tiru, na rabi laabe: \p ―Ñee qué zaníu' gasti de irá ni cugaani cabe luguiá lu ri la? \p \v 5 Peru nin ti diidxa qué niní' be ne nabé bidxagayaa Pilatu. \s1 Gu'ta gati Jesús \r (Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38-19.16) \p \v 6 Cada iza saa que rundaa Pilatu ti presu para ca binni que, tutiica inaba ca'. \v 7 Ne yeguyoo ti hombre ca dxi que lá Barrabás, laa ne ca xpinni, purti bicaa lú ca gobiernu ne biiti ca stale binni. \v 8 Oraque beeda ca binni que ra nuu Pilatu ne gudxi ca laabe guni be casi runi be irá iza. \v 9 Para na Pilatu rabi laacabe: \p ―Ñee racala'dxi tu undaa Rey sti ca judíu ri para laatu la? \p \v 10 Uní' Pilatu zaqué purti nanna bedané ca xaíque sti ca sacerdote Jesús ra nuu purti si cadxiichi ca xiñee rinanda binni laabe. \v 11 Peru maca bisiene ca ca binni que inaba ilaa Barrabás. \v 12 Oraque na Pilatu rabi laacabe: \p ―Xi racala'dxi tu gune nia ni na tu Rey sti ca judíu ri ya'. \p \v 13 Para bicaa cabe ridxi: \p ―¡Icá be lu cruz! \p \v 14 Oraque na Pilatu: \p ―Xiñee, xi huayuni be. \p Peru bigueta bicaa cabe ridxi sti tiru: \p ―¡Icá be lu cruz! \p \v 15 Peru Pilatu racala'dxi guiaana bien ne ca binni que; ngue runi bindaa Barrabás, para bini mandar idiiñe Jesús ne bidii laabe icá be lu cruz. \p \v 16 Oraque gucuaa ca soldadu que Jesús, yené ca laabe lu patiu sti palaciu ne bidxiña idubi naca batallón laabe. \v 17 Bigacu ca laabe ti lari moradu ne bizá' ca ti la'pa de guichi guluu ca ique be. \v 18 Ne bizulú bicaa ca ridxi: \p ―¡Viva Rey sti ca judíu! \p \v 19 Ne bigaze ca ti gueere ique be ne bichá xhinni ca ladi be ne bizuxibi ca xañee be. \v 20 Biluxe bini burla si ca laabe zaqué la? gulee ca lari moradu que ladi be ne bigacu ca laabe xhaba be. Para biree ca ziné ca laabe icá be lu cruz. \s1 Ucuá Jesús lu cruz \r (Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) \p \v 21 Neza ze cabe que bidxaaga cabe ti hombre de Cirene lá Simón, bixhoze Alejandru ne Rufo, zeeda de gui'xhi', ne biguá' cabe laa cruz sti Jesús. \p \v 22 Ne yené cabe Jesús ti lugar lá Gólgota. Ne diidxa Gólgota la? riní' “Lugar sti Calavera”. \p \v 23 Ne bidii cabe laabe vinu nucha ti nisa lá mirra peru qué ñe' be ni. \v 24 Oraque bicaa cabe laabe lu cruz ne gucuaa ca soldadu que xhaba be ne uluu cabe xhaba be lu rifa ne cada tobi ucuaa ni gulee. \p \v 25 Siadó' bia' las nueve bicaa cabe laabe lu cruz. \v 26 Ne bicaa cabe caadxi diidxa xa ique be ni riní' xiñee cayuu xqueja be ne ndi nga ni na ni: “Rey sti ca judíu.” \v 27 Laca bicaa cabe chupa gubaana cue' be, tobi ladu derechu ne stobi ladu biga'. \v 28 Ne zaqué biree ni casi cá lu Xqui'chi Dios ra na: “Bitiidi cabe laabe de malu.” \p \v 29 Ne irá binni cadi'di ra nuu be cayuni burla ca laabe ne cuniibi ique ca lú be ne na ca': \p ―Cadi lii nga nou' zuxhá lu yu'du ro' ne lu chonna gubidxa zandisa lu laa sti tiru la? \v 30 Yanna bilá laca lii ne biete de lu cruz ca. \p \v 31 Ne zaqueca bini burla ca xaíque sti ca sacerdote ne maistru de ley laabe, na ca': \p ―Stobi bilá be peru qué ganda ulá be laca laabe. \v 32 Pa idu'ya nu guiete Cristu Rey sti Israel de lu cruz ca la? óraque huaxa zuni cre nu laa. \p Ne dede cani cá né laabe lu cruz que bini burla ca laabe. \s1 Ra guti Jesús \r (Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) \p \v 33 Ne bia' galaa dxi, mala bicahui ibá' ne zaqué biaana ni dede gunda huadxí bia' las tres. \v 34 Ne bia' las tres que bicaa Jesús ridxi: \p ―¡Eloi, Eloi, lama sabactani! Didxazá la? niní' be: Dios stinne', Dios stinne', xiñee ma bisaanu naa. \p \v 35 Bina diaga caadxi de cani nuu raqué cucaa be ridxi para na ca': \p ―Laucaa diaga, cucaa ridxi be Elías. \p \v 36 Ne beda uxooñe tobi gucuaa ti esponja bigadxe de vinagre ne gudixhe ni ique ti gueere', ne bidii ni gue be, ne na: \p ―Lacueza, idu'ya nu pa gueda ndete Elías laabe. \p \v 37 Oraque bicaa Jesús ti ridxi ne guti. \v 38 Ne gureza cortina ni nuu ra yu'du ro' chupa ndaa de punta punta. \v 39 Ne ora bi'ya capitán ni zuhuaa lú be que modo bicaa be ridxi ne modo guti be la? na: \p ―Dxandí Xiiñi Dios hombre ri'. \p \v 40 Laca nuu caadxi gunaa raqué cayuuya ca de zitu. Ne lade ca gunaa que nuu María Magdalena ne Salomé ne María jñaa Jacobo huiini ne José. \v 41 Uzá nanda cabe Jesús ne ucané cabe laa dxi uzá Galilea. Cadi laasi cabe sínuque nuu ru stale ni yenanda Jesús Jerusalén. \s1 Ra bigaachi Jesús \r (Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) \p \v 42-43 Ma huadxí uyé José de Arimatea ra nuu Pilatu. Naca José tobi ni risaca lade ca justicia sti ca judíu, ne laca cabeza idxiña dxi guni mandar Dios. Viernes huadxí cayaca irá ndi', ma para uzulú dxi enda riziila'dxi'. Nga runi oraqueca uyé José, yenaba cuerpu sti Jesús, ne qué nutuí lú yenaba ni. \p \v 44 Bidxagayaa Pilatu pabiá' nagueenda guti Jesús, ne bisenda caa be capitán que ne unaba diidxa be laa pa dxandí ni. \v 45 Oraque na capitán que dxandí ni, para bidii Pilatu lugar ucuaa José cuerpu sti Jesús. \v 46 Oraque uzí' José ti lari gueela cha'hui', gundete be cuerpu que ne bichenda be lari gueela que. Ne óraque uluu be ni ndaani ti ba' ni gudaañe cabe cue' guie ne biseegu be ti guie ruaa ba' que. \v 47 Ne biiya María Magdalena ne María jñaa José ra bicaachi cabe Jesús. \c 16 \s1 Ra bibani Jesús \r (Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) \p \v 1 Udi'di si dxi enda riziila'dxi', para uzí' María Magdalena ne Salomé ne María jñaa Jacobo nisa rindá' naxhi para chi uchá ca ladi Jesús. \v 2 Domingo siadó' ro' biree cabe ze cabe ra ba' que ne yendá cabe raqué ma gundani gubidxa. \v 3 Ne nuu cabe xizaa tu cuee guie ni ye'gu ruaa ba' que. \p \v 4 Peru ora yendá cabe biiya cabe ma adxé ladu nexhe ni. \v 5 Ne ora biuu cabe ndaani ba' que biiya cabe zuba ti hombre huiini ladu derechu naba'qui ti lari quichi de yanni ñee, ne bidxibi cabe. \v 6 Peru óraque na hombre que rabi laacabe: \p ―Cadi idxibi tu, nanna cuyubi tu Jesús de Nazaret ni ucuá lu cruz que, peru ma bibani be. Ma qué guinni be rarí'. Laidxiña gu'ya tu ra guta be, \v 7 ti che tu chi tidxi tu ca discípulu stibe ne Pedru ma che be Galilea ne raqué gu'ya ca laabe, casi gudxi be laaca'. \p \v 8 Ne biree uxooñe cabe de ra ba' que purti cayaca diti cabe tantu cadxibi cabe ne qué ñabi di cabe ni iruti purti cadxibi cabe. \s1 Ra biiya María Magdalena Jesús \r (Jn. 20.11-18) \p \v 9 Bibani Jesús de lade gue'tu domingo siadó' ro', dxi ruzulú semana, ne nirudó' María Magdalena biiya laabe. María nga dxa gunaa ni ulee be gadxe binidxaba luguiá que. \v 10 Ne yetidxi María ni cani uzá né Jesús tobi si. Nuu ca triste ne cayuuna ca'. \v 11 Ne gudxi be laaca nabani Jesús ne ma biiya be laa, peru qué ñuni cre ca laabe. \s1 Biiya chupa discípulu Jesús \r (Lc. 24.13-35) \p \v 12 Udi'di si ngue bidxiña Jesús ra nuu xhupa de laaca neza ze ca gui'xhi', peru qué nuluí' pa laabe ngue. \v 13 Para bigueta ca ngue yetidxi ca ca xcaadxi que, peru laca qué ñuni cre ca'. \s1 Ra biseenda Jesús ca apóstol sti' \r (Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) \p \v 14 Ultimu bidxiña Jesús ra nuu once discípulu sti', ra zuba irá ca ruaa mexa' ne udinde né be laaca xiñee qué ñuni cre ca cani biiya laabe ma nabani be, ne xiñee tan naguidxi ladxidó' ca'. \v 15 Ne óraque rabi be laaca': \p ―Yanna, laché idubi guidxilayú. Lachigüí né irá binni stiidxa Dios. \v 16 Tu guni cre ne chu' nisa la? zalá. Peru tu qué guni cre la? ziaana donda sti luguiá'. \v 17 Ne zudiee ca seña ri cani guni cre: zabee cabe binidxaba ni riguite ique binni ne zaní' cabe idioma ni qué niziidi cabe. \v 18 Zanaaze cabe beenda lu ná cabe, ne pa gue cabe xiixa ni napa venenu la? gasti qué zaca cabe, ne zaguixhe ná cabe luguiá binni huará ne zianda ca'. Naa nga quixhe irá nga lu ná cabe para guni cabe. \s1 Biasa Jesús ze ibá' \r (Lc. 24.50-53) \p \v 19 Biluxe si gudxi Señor Jesús laacabe irá nga, biasa ze ibá' ne gurí cue' Dios. \v 20 Ne laacabe la? biree cabe yegüí cabe stiidxa Dios irá ladu. Ne laca Señor ucané laacabe bisihuinni dxandí ni cayuí' cabe que pur ca milagru ni bi'ni cabe. Amén.