\id 1TI \h 1 TIMOTEO \toc1 PRIME GUI'CHI BICAA SAN PABLU LU TIMOTEU \toc2 1 TIMOTEO \toc3 1 Ti. \mt1 PRIME GUI'CHI BICAA SAN PABLU LU TIMOTEU \c 1 \p \v 1 Naa nga Pablu. Naca apóstol sti Jesucristu purti nga nga ni na Dios ne Señor Jesucristu. Gudixhe Dios ulá laanu ra guni cre nu Jesucristu, ne nga runi ma cá lú nu laa. \v 2 Cucaa gui'chi ri lú lu, Timoteu, xiiñe neza Jesucristu Señor stinu. Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu gu'ya lii ne cu' ndaaya lii ne quixhe dxí ladxidó' lo'. \s1 Xi guni né Timoteu cani rusiidi ni cadi dxandí' \p \v 3 Dxi ma chi guiaaxha guenda Macedonia, gudxe lii guiaanu Efeso, ne ngaca nga racaladxe gabe lii yanna. Zaa nuu lu racá para ucueezu lú cani canausiidi ni cadi dxandí'. \v 4 Ne ga'bu laaca usaana ca ca cuentu yooxho', ne de usirooba ca historia sti ca bixhoze gola nu. Rutinde diidxa si ni laacabe, ne qué racané ni ganna binni ni gudixhe Dios gaca ra guni cre binni laa. \p \v 5 Cayabe lii gu'nu ni ti acanéu laacabe guia ladxidó' cabe, ne cadi chu' ni uchiiña xquenda biaani cabe, ne guni cre cabe de idubi ladxidó' cabe ti ganda ganaxhii saa cabe. \v 6 Nuu tu biree chu de irá nga, ne ma nisi ni qué iquiiñe ricaa yu né ca'. \v 7 Racala'dxi cabe usiidi cabe xi na Dios, peru qué riene cabe xi na be ne qué riene cabe ni riní' cabe. Peru rusiidi cabe casi ñaca nanna cabe. \p \v 8 Nanna nu jneza ley ni bidii Dios Moisés, peru pa iquiiñe cabe ni casi gudixhe be ni. \v 9 Naquiiñe guietenala'dxi nu qué ra'ta ley para cani cayuni jneza sínuque para cani cuchee, cani qué na uzuuba diidxa', cani qué runi ni na Dios sínuque ni na ique, cani qué rizaala'dxi pa nuu Dios sínuque jma ricá ique ni nuu ndaani guidxilayú ri', cani guuti bixhoze o jñaa, o binni, \v 10 cani riuu né ni cadi xheela', ca muxe', cani riba'na xiiñi binni, cani rusiguii, ne cani runi jurar iní' ni dxandí peru qué runi ni. Para ca nga nga gu'ta ley ne para tutiica ucaa lú ni jneza iziidi binni. \v 11 Rihuinni jneza ni purti nga ca na ca diidxa galán ni biaana ladxi naya güe', stiidxa Dios ni nandxó' ne risaca. \s1 Modo biá Dios Pablu \p \v 12 Cayacané Jesucristu Señor stinu naa cayune dxiiña ri'. Ne rudiee diuxquixe laa saca bisisaca naa bia' para gune xhiiña'. \v 13 Bi'ni be ni neca unié laabe chiqué, uzaya nanda ca xpinni be, ne udinde nia laaca'. Peru biá Dios naa purti ca'ru gune cre dxi bine ni, ne qué ganna xi cayune'. \v 14 Nabé guca Señor nacha'hui ne naa, ucané naa bine cre laa ne gunaxhiee laa. Zacá runi be ora ma nuu né nu Cristu Jesús tobi si. \p \v 15 Dxandí ni chi uzeete ri', ne irá binni nicaa ni de idubi ladxidó': beeda Cristu Jesús ndaani guidxilayú, beda ulá cani cuchee. Naa ca' jma bichee'. \v 16 Nga runi bilasela'dxi Dios naa, purti zacá jma bihuinni enda nacha'hui sti Jesucristu, para gu'ya cani ma nexhe guni cre laabe, xi bi'ni be naa, ne laca gapa ca enda nabani ni qué zaluxe. \v 17 Qué ziuu dxi guiaana dxí Dios de guni mandar guidxilayú. Qué ridu'ya nu laa, ne qué zati. Laa nga tobi lucha Dios ni nabani. Nga runi usisaca nu laa ne udí' nu diuxquixe laa. \p \v 18 Cusaana nia lii dxiiña ri', Timoteu xiiñe'. Ma nannu xi uní' ca hermanu chiqué, dxi bizeete ca ni gudxi Dios laaca de lii. Bietenala'dxi xi na cabe ti udxii lú lu xhiiña lu sin cui sa lu atrá. \v 19 Cadi guiaana dxiu de guni cre lu Cristu ne cadi gu'nu ni nannu cadi jneza, purti nuu tu huayuni ni nanna cadi jneza, ne biaba. \v 20 Zacá bi'ni Himeneu ne Alejandru. Ma bisaana laaca lu ná binidxaba ti iziidi ca cadi iní' ca Dios. \c 2 \s1 Modo iní' né binni Dios \p \v 1 Nirudó' chi tidxe lii gu'yu iní' né cabe Dios pur irá xixé binni, ne inaba cabe laa cu' ndaaya laaca', ne acané laaca', ne udii cabe diuxquixe laa pur irá ca'. \v 2 Naquiiñe iní né nu Dios pur presidente ne irá ni runi mandar, ti ganda chu' dxí xquidxi nu, ne ibani nu sin cu' xa ique nu gasti'. Ne ibani nu modo racala'dxi Dios ti qué gapa binni xi pur iní' laanu. \v 3-4 Zacá nga riula'dxi Dios iní' né tu laa, ne jneza ni. Laa bilá laanu, ne racala'dxi ulá irá binni, ne ganna ca ni dxandí'. \v 5 Tobi lucha Dios nuu, ne tobi si tu zanda iní' né laabe pur laanu, Jesucristu ni beda gaca binni guidxilayu. \v 6 Dxi bidxiña dxi gudixhe Dios ihuinni racala'dxi ulá irá binni la? beda gati Cristu, beda tixe saca ilá cabe. \v 7 Ne nga runi biseenda naa güe nia cani cadi judíu stiidxa', usiide laaca ni dxandí ti guni cre ca'. Dxandí ni canié', cadi cusiguiee', purti ma xpinni Cristu naa. \p \v 8 Racaladxe iní' né ca hermanu de irá guidxi Dios, peru gu'ya chaahui ca pa nayá ladxidó' ca', pa cadi cadxiichi ca', pa cadi nuu dinde né ca iruti para guni ca ni. \v 9 Ne ca hermana la? cadi gacu ca lari ni cadi jneza gacu xpinni Cristu, nin uyubi ca chu'la'dxi binni laaca pur modo guni ca ique ca' o gaze ca oro o perla o gacu ca lari nabé risaca, \v 10 sínuque uyubi ca chu'la'dxi binni laaca purti nacha'hui ca ne runi ca jneza casi naquiiñe guni ca xpinni Dios. \v 11 Ne cui dxí ca ra cultu ucaa diaga ca' ti iziidi ca'. \v 12 Qué rina'ya usiidi gunaa ra cultu nin gapa ca xiixa dxiiña para guni mandar ca hombre, sínuque ucaa diaga ca sin iní' ca'. \v 13 Purti nirudó' bizá' Dios Adán, óraque ru bizá' Eva. \v 14 Ne cadi Adán di bisiguii binidxaba', sínuque Eva, ne laa bichee. \v 15 Peru zalá gunaa ra gapa xiiñi pa guni cre ne ganaxhii Dios ne gaca nacha'hui ne chu' xpiaani'. \c 3 \s1 Modo ibani ca xaíque sti xpinni Cristu \p \v 1 Casi na cabe que: Pa nuu tuuxa cá ique gaca xaíque sti ca xpinni Cristu la? jneza ni cá ique guni. \v 2 Peru ganna ca, naquiiñe ibani jneza, cadi gapa chupa chonna gunaa, sínuque xheela si, ne ganna ucueeza laa ne cu' xpiaani', ne cadi guni gasti para iní' binni laa. Ne naquiiñe chu' para uchagalú binni ora tiica gueda guiete ralidxi, ne ganna usiidi'. \v 3 Naquiiñe gaca ni tobi ni qué rixudxi ne qué ruyubi diidxa ne qué runi ni cadi jneza para si gapa bidxichi, sínuque tobi ni nacha'hui', ne nadó', ne cadi nisi cá ique gapa bidxichi, \v 4 tobi ni nanna guni mandar ndaani lidxi ne usiidi ca xiiñi uzuuba diidxa sin icabi ruaa. \v 5 Purti pa qué ganna be guni mandar be ndaani lidxi be la? ximodo zanda gapa be ca xpinni Dios ya'. \v 6 Cadi gaca ni tobi ni deru cayuni cre, paxa ora gueda udxiiba laca laa ne guiaba ná casi biaba ná binidxaba'. \v 7 Naquiiñe gaca ni tobi ni risaca, cadi nezalú ca hermanu si, sínuque ne nezalú cani qué runi cre, ti cadi chu' tu iní' laabe para gaca ni na binidxaba'. \p \v 8 Zaqueca ni gaca diácono, gaca ni tobi nabani jneza ne runi ni riní', ne qué rixudxi, ne qué runi ni cadi jneza para si gapa bidxichi, \v 9 ne chi nanda ni biluí' Dios laanu guni cre nu, sin iree chu de laani. \v 10 Naquiiñe ihuinni pa zaquiiñe be para dxiiña ca, óraque ru icaa be ni. \v 11 Zaqueca ca gunaa ni guni dxiiña ca, laca naquiiñe ibani jneza, cadi iní' binni, ganda ucueeza laa, ne cadi quite si binni. \p \v 12 Diácono laca naquiiñe cadi gapa chupa chonna gunaa, sínuque xheela si, ne ganna guni mandar ndaani lidxi ne ucueeza lú ca xiiñi'. \v 13 Purti diácono ni runi xhiiña jneza la? rudxiiba cabe laa, ne óraque jma rusi zanda güi né binni modo runi cre Cristu Jesús. \s1 Nandxó' ni runi cre nu \p \v 14 Ma naguixhe chaa ra nuu lu', peru cucaa ga'ya ndi lú lu', \v 15 quenquita indaa guenda'. Peru ma nannu ximodo naquiiñe gu'nu dxiiña lade ca xpinni Dios ni nabani. Laacabe cayapa cabe stiidxa be ndaani guidxilayú ri', ne cucueeza cabe cani rucaa lú ni. \v 16 Iruti zanda iní' cadi nandxó' ni runi cre nu, neca nagana guiene binni ni casi ze'. Ndi nga laani: \q1 Beda gaca Dios binni guidxilayú: \q1 bisihuinni Espíritu Santu qué nuchee be, \q1 ne biiya ca ángel laabe. \q1 Bireeche stiidxa be lade irá binni, \q1 uyuu tu bini cre laabe, \q1 ne bigueta be ibá'. \c 4 \s1 Ziuu tu iree chu \p \v 1 Cayabi dxichi Espíritu Santu laanu, dxi mayaca gueeda Cristu ziuu tu iree chu de ni runi cre nu, zinanda enda rusiguii ne irá ni rusiidi binidxaba'. \v 2 Zuna diaga cabe ni de ruaa cani nabé rusiguii dede ma qué racaná ladxidó'. \v 3 Zabee ca de ichaganá binni ne laca zabee ca de go binni xiixa endaró, neca Dios bizá' ca endaró ca para go ca xpinni ne udii ca diuxquixe laa. \v 4 Nazaaca irá ni bizá' Dios. Qué gapa nu xi pur udxí' nu nin tobi de laani, sínuque icaa nu ni, ne udí' nu diuxquixe laa. \v 5 Zanda idó' no ni, purti ra udí' nu diuxquixe laabe riguu be ndaaya ni. \s1 Modo ibani Timoteu lade ca hermanu \p \v 6 Pa gusiidu ca hermanu casi cayabe lii ri la? zu'nu xhiiña Jesucristu jneza, ne laga cayu'nu ni la? zidxá ladxidó' lo de stiidxa Dios ni runi cre nu, ca diidxa galán ni maca zinanda lu de ma xadxí. \v 7 Cadi quitu stiempu lu luguiá ca cuentu yooxho ni ricaa yu né binni, sínuque bicaa ique sa lu gaxha de Dios. \v 8 Caadxi si racané ejerciciu cuerpu stinu para gapa stipa, peru ni zacané pe laanu la? nga uyubi nu sa nu gaxha de Dios, purti nga zaquiiñe laanu lu enda nabani ni napa nu yanna ri' ne ni gueeda ru'. \v 9 Dxandí ni, ne irá binni nicaa ni de idubi ladxidó'. \v 10 Nga runi laanu runi nu dxiiña', ne rudxí' lú nu ni nagana, purti ma cá lú nu Dios ni nabani, ni cayapa irá binni, jma rusi cani runi cre laa. \p \v 11 Gudxi ca hermanu guni irá nga, ne bisiidi chaahui ni laaca'. \v 12 Biyubi modo iníu', bi'ni jneza, gunaxhii ca xcaadxi, bini cre de idubi ladxidó' lo', ne bibani nayá para uluí' lu cani ma runi cre ximodo sa ca', ti cadi udxii deche ca lii tisi nahuiini lu'. \v 13 Laga cabeza lu guenda', bichiña irá ca hermanu, biinda né laaca stiidxa Dios, bisiidi chaahui ca hermanu ne ucané laaca udxii lú ca lu xhiiña Dios. \v 14 Biquiiñe gracia ni uní' Dios icoou dxi gudixhe ná ca hermanu gola luguiá lu'. \p \v 15 Bicaala'dxi gu'nu irá ni cayabe lii ri', de idubi ladxidó' lo', ti gu'ya cabe ze dxi ziyene lu jma. \v 16 Biiya ibani lu jneza ne zaqueca biiya usiidi lu ni jneza ne cadi iree chu lu de laani. Pa chi nanda lu irá ni cayabe lii ri la? zalá lu' ne laca zulá lu cani cusiidi lu'. \c 5 \s1 Modo guni Timoteu xhiiña Dios \p \v 1 Cadi tinde neu ti hermanu ni ma nagola, sínuque uní' né laa ne diidxa nadó' casi niní' neu bixho'zo'. Ne gupa cani nahuiini casi bi'chi lu'. \v 2 Ne zaqueca ca gunaa gola, laca gupa laaca casi jñoou', ne ca binni dxaapa huiini casi biza'nu sin iní' ique lu gasti de laaca'. \p \v 3 Gucané ca viuda ni huandí qué gapa tu gu'ya laa. \v 4 Peru cadi naquiiñe gacané nu ca viuda ni napa xiiñi o xiaga, purti naquiiñe iziidi ca xiiñi cabe gacané laacabe saca bisiniisi cabe laaca', purti nga nga riula'dxi Dios guni binni, ne jneza ni. \v 5 Ni dxandí viuda, qué gapa tu gu'ya laa la? ma Dios si cá lú, ne zaní' né laa ridxí ne huaxhinni. \v 6 Peru viuda nabani modo na ique la? cadi ulabi tu laa. Casi ñaca ma guti. \v 7 Gudxi laacabe guni cabe irá ni cayabe lii ri', ti cadi iní' binni laacabe. \v 8 Ti hermanu ni qué ulabi ca lisaa ne jma rusi pa qué ulabi ca binni lidxi, ma biree de ni runi cre, ne zeda aca jma nadxaba que ni qué runi cre. \p \v 9 Lu gui'chi ra ricá lá ca viuda, laucaa lá ca viuda si ni ma bisaa sesenta añu, ni qué nibeza né stobi laga nabani xheela'. \v 10 Laguuya pa runibiá' binni laabe pur xiixa nacha'hui huayuni be, casi pa jneza bisiniisi be xiiñi be, pa huachagalú be binni ralidxi be, pa huayacané be ca hermanu sin aca be nayá', pa huayacané be cani cadi'di ra nagana, o stobi stobi enda nacha'hui ni bi'ni be. \p \v 11 Peru cadi ucaa tu lá ca viuda nahuiini ru', purti zuquiinde laaca ichaganá ca ne ma zusaana ca xhiiña Cristu, \v 12 neca ma bidii stiidxa ca guni ca ni. Zacá zagui'ba donda ique ca'. \v 13 Ne cadi nga si, sínuque laca riaa cabe enda nachaaba', ma canazá cabe yoo pur yoo. Ne ni jma rusi feu riziidi cabe uchá cabe cuentu ne riguu ruaa cabe ratiisi ne riní' cabe ni cadi jneza iní' cabe. \v 14 Nga runi racaladxe ichaganá ca viuda ni nahuiini ru', gapa ca xiiñi ca', ne cui ca yoo, ti cadi gapa binni xi pur iní' ca xpinni Cristu. \v 15 Purti nuu caadxi de laaca ma bitiixhi binidxaba ique. \p \v 16 Pa nuu tuuxa hermanu o hermana napa viuda lade binni lidxi, naquiiñe acané laabe, ti cadi gua ca xpinni Cristu laabe ne zacá zugaanda ni idopa para ca viuda ni dxandí qué gapa tu gu'ya laa. \p \v 17 Naquiiñe udii tu ni ibani né ca hermanu gola naca xaíque lade tu, cani cayuni xhiiña jneza, jma rusi cani qué rusaana ná de güi stiidxa Dios ne usiidi'. \v 18 Purti na Xqui'chi Dios: “Cadi cu' lu guixhe xii ruaa buey laga cayuni dxiiña'.” Ne laca na ni: “Naquiiñe guiaxa ni runi dxiiña'.” \p \v 19 Cadi ucaa dia'gu pa gueda nduu tuuxa xqueja ti hermanu gola pa cadi né ca chupa chonna hermanu ni bi'ya dxandí bichee be. \v 20 Peru tutiica cuchee la? udinde né laa nezalú irá hermanu, ti idxibi ca xcaadxi. \v 21 Chi tidxe ca' lii nezalú Dios ne Señor Jesucristu ne ca ángel sti', bi'ni irá ni cayabe lii ri'. Bisaba ná cani uchee, tutiica naca. \v 22 Cadi casi zeu' quixhu tuuxa guni xhiiña Dios, ne cadi chi chuu lu lu enda ruchee sti stobi, sínuque biyubi cadi uchee lu'. \p \v 23 Para ma cadi aca huará xhaata lu la? cadi gueu' nisa si, sínuque ne caadxi vinu. \p \v 24 Nuu tu rihuinni cuchee de ca yanna. Ne nuu la? dede dxi cuidxi Dios cuenta laa ihuinni ni. \v 25 Zaqueca irá enda nacha'hui guni binni rihuinni dxichi, ne neca qué nihuinni ni yanna, peru qué ziaana ni ra naga'chi'. \c 6 \p \v 1 Hermanu ni cayuni xhiiña binni la? naquiiñe uzuuba stiidxa xpixuaana ti qué chu' tu iní' Dios nin ni rusi'di nu. \v 2 Ne pa laca hermanu xpixuaana be la? cadi pur nga qué izaala'dxi be guni be ni na, sínuque jma rusi ucaa ique be guni be xhiiña', purti hermanu stibe ni nadxii be cayacané be. Byuí' ni ne bisiidi ni. \s1 Enda ruyubi gapa bidxichi \p \v 3 Tutiica usiidi adxé para ni gudxe lii ca, ne qué ricaa stiidxa Jesucristu Señor stinu nin ni runi cre nu la? \v 4 zeda gaca tobi ni rudxiiba laca laa ne qué ganna gasti'. Cadi nazaaca, nisi cuyubi icaa yu né xiixa diidxa'. Racá nga ruzulú enda ruyubi tidi lú stobi, enda ridinde, enda runiná saa ne diidxa', ne enda qué runi cre saa. \v 5 Qué riaana dxí cabe de tinde cabe, purti ma bicahui xquenda biaani cabe, ma qué ganna cabe xii nga dxandí'. Zácaxa cabe ti modo para gapa binni bidxichi nga chi nanda Cristu. Bixele de laacabe. \v 6 Dxandí ricu ca xpinni Cristu, pa guieche né ca bia' napa si ca'. \v 7 Gasti qué ñedané nu ndaani guidxilayú ne gasti qué ziné nu ra chuu nu. \v 8 Nga runi, zaa naca gapa nu bidxichi, inque si napa nu ni idó' no ne ni gacu nu, nga si guieche né nu. \v 9 Cani ruyubi gapa bidxichi la? riaba ndaani ná binidxaba', ne rizabila'dxi ni qué iquiiñe', ni runiná si binni. Rusiu'dxu ni xpida cabe ne runitilú ni laacabe. \v 10 Enda ranaxhii bidxichi nga xcu enda ruchee. Nuu tu huaree chu de Dios pur laani ne nabé huayacaná. \s1 Guni Timoteu irá ni biaana ladxi ná' sin idxibi \p \v 11 Peru lii, yáquexa ma xpinni Dios lii, bixele de irá nga. Bi'ni pur ibani lu jneza ne pur sa lu gaxha de Dios. Cadi usaanu de guni cre lu laa, ne gunaxhii laa de idubi ladxidó' lo'. Cadi iree lu gana, ne uca nadó'. \v 12 Bidxii lú ni runi cre lu'. Ma napu enda nabani ni qué zaluxe, biiya gá qué chi undaa lu ni, purti para nga uní' né Dios lii, ne uní' lu nezalú stale binni ma runi cre lu Cristu. \v 13-14 Yanna, ni chi tidxe lii rarí di la? chi tidxe ni lii nezalú Dios ni rudii enda nabani irá xixé, ne nezalú Jesucristu ni qué nidxibi niní' ni dxandí dxi zuhuaa lú Poncio Pilatu. Nezalú cabe cayabe lii gu'nu irá ni biaana ladxi nou' gu'nu', ne bi'ni ni jneza casi nexhe gu'nu ni, dede dxi gueeda Jesucristu Señor stinu. \v 15 Zuseenda Dios laabe dxi gudixhe gueeda be. Laa nga tobi lucha Dios ni risaca ne ni nandxó', xaíque sti irá rey ne irá xixé ni runi mandar. \v 16 Laa ti qué ziuu dxi gati', ne nabé naya'ni ra nuu dede iruti qué zanda idxiña. Nin ti binni guidxilayú qué huayuuya laa ne qué zanda gu'ya laa. Lausisaca laabe purti iruti ru nandxó' casi laabe. Amén. \p \v 17 Gudxi cani napa bidxichi cadi aca nayá né ca xpidxichi ca', ne cadi icá lú ca ni purti zanda guiaana ca sin gasti'. Sínuque icá lú ca Dios ni nabani purti laa rudii laanu irá ni usieche laanu. \v 18 Gudxi laacabe gaca cabe nacha'hui', gacané cabe binni de idubi ladxidó' cabe, ne cadi gaca cabe naguibi', sínuque iquiiñe cabe xpidxichi cabe para acané cabe stobi. \v 19 Zacá zutopa lú cabe ni dxandí risaca ne ni iquiiñe laacabe stobi dxi, ne ma qué zundaa cabe enda nabani ni qué zaluxe. \p \v 20 Timoteu, gupa dxiichi dxiiña ni biaana neu'. Qué chi ucaa dia'gu ca diidxa ricaa yu né cabe ni cadi zeeda de Dios, nin ni na cabe enda biaani peru cadi dxandí'. \v 21 Nuu caadxi zinanda ni, ne biree chu de ni runi cre. \p Dios cu' ndaaya lii. Amén.