\id MAT  
\h San Mateo 
\toc1 Dizaꞌquë según San Mateo 
\toc2 San Mateo 
\toc3 Mt. 
\mt1 Dizaꞌquë según San Mateo 
\c 1  
\s1 Ra shtadë guëlú Jesús 
\r (Lc. 3.23‑38) 
\p  
\v 1 Ndëꞌë na listë shtë ra shtadë guëlú Jesucristo. Guc më llëbní David nu guc më llëbní Abraham. 
\p  
\v 2 Abraham guc shtadë Isaac. Hia na gubani Isaac gúquiꞌ shtadë Jacob. Hia lë́ꞌiꞌ gúquiꞌ shtadë Judá con ra bë́chiꞌ.  
\v 3 Judá guc shtadë Fares nu Zara. Tseꞌlë Judá bërulë́ Tamar. Fares guc shtadë Esrom; hia na gubani Esrom gúquiꞌ shtadë Aram.  
\v 4 Aram guc shtadë Aminadab. Hia tiempë na gubani Aminadab gúquiꞌ shtadë Naasón. Hia lëꞌë Naasón gúquiꞌ shtadë Salmón.  
\v 5 Salmón guc shtadë Booz; shniꞌa Booz guc Rahab; Booz guc shtadë Obed; shniꞌa Obed guc Rut. Obed guc shtadë Isaí.  
\v 6 Isaí guc shtadë rëy David. Hia rëy David guc shtadë Salomón nu shniꞌa Salomón guc tseꞌlë tëgulë Urías. 
\p  
\v 7 Salomón guc shtadë Roboam. Hia lëꞌë Roboam guc shtadë Abías. Hia lëꞌë Abías guc shtadë Asa.  
\v 8 Asa guc shtadë Josafat nu Josafat guc shtadë Joram. Hia na gubani Joram gúquiꞌ shtadë Uzías.  
\v 9 Uzías guc shtadë Jotam nu Jotam guc shtadë Acaz. Hia na gubani Acaz gúquiꞌ shtadë Esequías.  
\v 10 Esequías guc shtadë Manasés. Hia na gubani Manasés gúquiꞌ shtadë Amón nu Amón gúquiꞌ shtadë Josías.  
\v 11 Josías guc shtadë Jeconías nu con ra bë́chiꞌ. Tiempë ni biaꞌa ra mënë lëꞌë ra israelitë ziquë prësi parë Babilonia. 
\p  
\v 12 Despuësë de ni, Jeconías guc shtadë Salatiel nu guc Salatiel shtadë Zorobabel.  
\v 13 Zorobabel guc shtadë Abiud. Hia na gubani Abiud gúquiꞌ shtadë Eliaquim nu Eliaquim gúquiꞌ shtadë Azor.  
\v 14 Azor guc shtadë Sadoc. Hia iurë na gubani Sadoc gúquiꞌ shtadë Aquim. Aquim guc shtadë Eliud.  
\v 15 Eliud guc shtadë Eleazar nu Eleazar gúquiꞌ shtadë Matán. Matán guc shtadë Jacob.  
\v 16 Jacob guc shtadë José, tseꞌlë María. Hia lë́ꞌiꞌ guc shniꞌa Jesús. Jesús nápiꞌ stubi lë, Cristo. 
\p  
\v 17 Manërë ni naescritë ndëꞌë chidá generación, mënë naná shtadë guëlú Jesús; gubani raiꞌ entrë Abraham hashtë David. Nu zac naescritë ndëꞌë lë shtadë guëlú Jesús naná guc stubi chidá generación entrë David hashtë biaꞌa ra mënë ra israelitë parë Babilonia. Nu naescritë ndëꞌë lë shtë mënë naná stubi chidá generación, ra naguquëreldë dizdë tiempë gua raiꞌ Babilonia hashtë gulë Jesucristo. 
\s1 Bëdchini Jesús lu guë́ꞌdchiliu 
\r (Lc. 2.1‑7) 
\p  
\v 18 Zndëꞌë guc iurë gulë Jesucristo. María, shniꞌa më nápiꞌ comprumisi parë guëtsë́ꞌaiꞌ con José. Antsë de quë guëquëreldë raiꞌ juntë, hia lëꞌë María bëdzéliꞌ nua shíniꞌ por pudërë shtë Espíritu Santo.  
\v 19 José, tseꞌlë María, na tubi nguiu zaꞌquë. Guc shtuꞌu José niasáꞌniꞌ lëꞌë María sin quë adë niac bë́ꞌadiꞌi ra mënë parë adë guërúꞌudiꞌi shtu shtë María.  
\v 20 Mientras quëhúniꞌ llgabë zni, tubi ianglë shtë Dios bëluaꞌalú lu mbëcaꞌldë nu repi ianglë: 
\p ―José, llëbní David, adë rdzë́bëdiꞌil gúnël recibir María cumë ziquë tséꞌlël purquë lëꞌë shíniꞌ zéꞌdiꞌ por pudërë shtë Espíritu Santo.  
\v 21 Lëꞌë María gápiꞌ tubi shíniꞌ nu guërulë́ meꞌdë Jesús. Zni guërulë́ meꞌdë purquë lë́ꞌiꞌ gúniꞌ salvar ra shmënë më de grë duldë shtë rall. 
\p  
\v 22 Grë́tëꞌ ndëꞌë guzac parë gac cumplir lo quë naguniꞌi Dadë Dios lu muzë nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë më guahietë; bëquë́ꞌëiꞌ: 
\q1  
\v 23 Lëꞌë lliguënaꞌa gua shíniꞌ nu gápiꞌ tubi meꞌdë naguërulë́ Emanuel. 
\m Lë ni runë cuntienë: Dios con lëꞌë hiaꞌa. 
\p  
\v 24 Iurë lëꞌë José gubani lu mbëcaꞌldë, bë́ꞌniꞌ tal cumë guniꞌi ianglë lúhiꞌ. Bë́ꞌniꞌ recibir María cumë ziquë tséꞌliꞌ.  
\v 25 Perë adë guquëréldëdiꞌi raiꞌ ziquë tséꞌliꞌ hashtë iurë lëꞌë shini María bëdchini lu guë́ꞌdchiliu. Iurní bëdëꞌë José lë meꞌdë; bërulë́hiꞌ Jesús. 
\c 2  
\s1 Bidë guëná rëy mago lëꞌë niñi 
\p  
\v 1 Iurë Jesús gulë guëꞌdchi Belén, tubi guëꞌdchi shtë Judea, lëꞌë Herodes na rëy naquëgnibëꞌa guëdubi lugar ni. Iurní bëdchini ra rëy mago hashtë ciudá Jerusalén. Zeꞌdë raiꞌ de nezë guiaꞌa zitu.  
\v 2 Gunaꞌbë diꞌdzë ra mënë ni: 
\p ―¿Ca gulë rëy shtë ra më israelitë? purquë nezë guiaꞌa guná naꞌa lu mbelëguiꞌi shtë́hiꞌ; por ni zëꞌpë naꞌa parë guëdëꞌnë naꞌa adorar lë́ꞌiꞌ. 
\p  
\v 3 Iurë lëꞌë rëy Herodes bini ra diꞌdzë ni, adë bëdzélëdiꞌi pë gúnëll; adë gurëdchídiꞌi ldúꞌull. Nu grë́tëꞌ mënë shtë Jerusalén guzac rall zni.  
\v 4 Iurní lëꞌë rëy gunaꞌbë grë ra jëfë shtë ra bëshuzi nu grë ra narluaꞌa lëy nabëquëꞌë Moisés entrë ra mënë israelitë. Gunaꞌbë diꞌdzë rëy: 
\p ―¿Ca galë Cristo? 
\p  
\v 5 Lëꞌë rall bëquebi: 
\p ―Guëdchini Cristo Belén shp3 Judea purquë zni bëquëꞌë tubi muzë shtë Dios guahietë. Naescritë zndëꞌë: 
\q1  
\v 6 Lë́ꞌël Belén, guëꞌdchi shtë Judá. 
\q1 Nal tubi guëꞌdchi mituꞌnë perë nídiꞌi stubi guëꞌdchi más importantë quë lë́ꞌël entrë ra guëꞌdchi shtë Judá naná importantë. 
\q1 De lë́ꞌël guëdchini tubi më ruꞌbë nagapë grë́tëꞌ shmëna. 
\p  
\v 7 Iurní lëꞌë Herodes gunaꞌbë lëꞌë rëy mago guitsë guitsë. Nu gunaꞌbë díꞌdzëll tubi tiempë namás ecsactë guc bëluaꞌalú mbelëguiꞌi lu raiꞌ.  
\v 8 Iurní guniꞌi Herodes lu ra mago tsa raiꞌ Belén nu répill: 
\p ―Gulë tsagná ndë nu gulë tsagnaꞌbë diꞌdzë zaꞌquë zaꞌquë shcuendë meꞌdë. Iurë lëꞌë të guëdzelë të meꞌdë, iurní gulë bëꞌnë visi na purquë rac shtuaꞌa tsaguëna adorar lë́ꞌiꞌ. 
\p  
\v 9 Gualú bini ra mago shtiꞌdzë rëy, iurní ziaꞌa raiꞌ. Lëꞌë mbelëguiꞌi naguná raiꞌ nezë guiaꞌa, ziáꞌasë delantë lu raiꞌ hashtë por fin lëꞌë mbelëguiꞌi guzudchí lugar catë nanú meꞌdë.  
\v 10 Iurë lëꞌë mago guná lu mbelëguiꞌi guzudchí, nalë́ bëquitë lduꞌu raiꞌ con lëgrë ruꞌbë laꞌni lduꞌu raiꞌ.  
\v 11 Iurë guatë́ raiꞌ laꞌni hiuꞌu, guná raiꞌ lu meꞌdë nu María, shniꞌa meꞌdë. Iurní bëzullibi ra rëy; bëꞌnë raiꞌ adorar lëꞌë meꞌdë. Lueguë bëshaꞌlë raiꞌ cajë nanuaꞌa raiꞌ parë bëzëlaaꞌdchi raiꞌ orë, gushialë nu mirra.  
\v 12 Despuësë guniꞌi shcaꞌldë raiꞌ lu mbëcaꞌldë de quë guëabrídiꞌi raiꞌ lu rëy Herodes. Bëabrí raiꞌ ladzë raiꞌ perë hia por stubi nezë. 
\s1 Ziaꞌa shtadë Jesús parë Egipto 
\p  
\v 13 Despuësë de zëagzë́ ra mago, tubi ianglë shtë Dios bëluaꞌalú lu mbëcaꞌldë lu José nu repi ianglë: 
\p ―Guashtë́; gudëdchi meꞌdë; gulë gua con shniꞌa meꞌdë. Gulë gua nasesë guëꞌdchi shtë Egipto të ndë guëquëreldë të hashtë iurë lëꞌë na guëniaꞌa guëabrí të ladzë të purquë lëꞌë rëy Herodes tsatílill lëꞌë meꞌdë parë gati meꞌdë. 
\p  
\v 14 Iurní guashtë́ José; bëruꞌunú raiꞌ meꞌdë laꞌni gueꞌlë parë Egipto.  
\v 15 Ngaꞌli guquëreldë raiꞌ hashtë iurë lëꞌë rëy Herodes guti. Zni guc cumplir lo quë naguniꞌi Dios por diꞌdzë nabëquëꞌë muzë shtë më guahietë. Guníꞌiꞌ: “Hashtë naciuni Egipto gunaꞌba shinia”. 
\s1 Herodes gunibëꞌa gati ra llguëꞌnë 
\p  
\v 16 Iurë lëꞌë Herodes bëdëꞌë cuendë de quë lëꞌë ra mago guluguë́ rall lëꞌë rëy, iurní nalë́ bëdchini llanë laꞌni ldúꞌull. Nu gunibë́ꞌall gati grë ra ngulëꞌnë nanapë chupë izë parë guetë naquëreldë Belén, con ra meꞌdë nananú guëdubi alrededurë lugar ni. Zni bëꞌnë rëy según tiempë ecsactë naguniꞌi ra mago bëluaꞌalú mbelëguiꞌi lu raiꞌ.  
\v 17 Zni guc cumplir lo quë naescritë por Jeremías, muzë shtë Dios: 
\q1  
\v 18 Bini tubi bë ruꞌbë; grë́tëꞌ ra naꞌa naquëreldë regiuni Ramá, biꞌni raiꞌ nu guá lduꞌu raiꞌ. 
\q1 Raquel rúꞌniꞌ por shíniꞌ perë adë nídiꞌi mudë parë chu gunë consolar lëꞌë raiꞌ purquë grë́tëꞌ ra meꞌdë gunitilú raiꞌ. 
\p  
\v 19 Perë despuësë guti Herodes, lëꞌë ianglë shtë Dios bëluaꞌalú lu mbëcaꞌldë lu José catë quëreldë raiꞌ Egipto nu repi ianglë: 
\p  
\v 20 ―Guashtë́; gudëdchi meꞌdë; gulë gua con shniꞌa meꞌdë të guëabrí të naciuni Israel stubi. Hia lëꞌë mënë naguc shtuꞌu quini lëꞌë meꞌdë, guti rall. 
\p  
\v 21 Iurní José guashtë́. Biáꞌaiꞌ meꞌdë con shniꞌa meꞌdë parë regiuni Israel.  
\v 22 Iurë José bini de quë Arquelao quëgnibëꞌa Judea shlugar shtádëll Herodes, bëdzëbë José niáhiꞌ ndë, perë lu mbëcaꞌldë gua tubi visi de quë guëgzë́hiꞌ regiuni shtë Galilea.  
\v 23 Iurë bëdchini raiꞌ ngaꞌli, iurní guquëreldë raiꞌ guëꞌdchi Nazaret. Zndë guzac parë guc cumplir lo quë naguniꞌi ra muzë shtë Dios guahietë: “Guërulë́ më Nazareno”. 
\c 3  
\s1 Lo quë naguniꞌi Juan Baustista 
\r (Mr. 1.1‑8; Lc. 3.1‑9, 15‑17; Jn. 1.19‑28) 
\p  
\v 1 Tiempë dzë ni Juan Bautista bëdchini Judea hashtë tubi shlatë catë adë quëréldëdiꞌi mënë. Quëadiꞌdzë Juan dizaꞌquë shtë Dios;  
\v 2 guníꞌiꞌ: 
\p ―Gulë bëꞌnë nadzëꞌë mudë nabani të purquë hia lëꞌë iurë bëgaꞌa parë guënibëꞌa Dios shmënë më. 
\p  
\v 3 Lëꞌë Juan na el quë naguniꞌi Isaías, muzë shtë Dios. Bëquë́ꞌëiꞌ shtiꞌdzë Dios manërë rëꞌ: 
\q1 Guini të tubi bë shtë tubi mënë narniꞌi fuertë lu tubi shlatë ruꞌbë: “Gulë bëꞌnë preparar nezë shtënë Dadë. 
\q1 Gulë bëꞌnë preparar laꞌni lduꞌu të ziquë nezë ldi parë iurë guëdchini Dadë. Gulë gubani tubi vidë zaꞌquë.” 
\p  
\v 4 Lari shtë Juan nactsáꞌuhin con guitsë ladi camellë. Hia cinturón shtë́niꞌ na tubi guiꞌdi, nu dau shtë́niꞌ guc shanchi nu dchini shtë mbeeꞌzë lachi.  
\v 5 Iurní glli glli rdchini ra mënë shtë ciudá Jerusalén con ra mënë shtë guëꞌdchi shtë Judea con ra naquëreldë lugar guëlladchi Jordán; rdchini rall parë guëquë́ diaguë rall shtiꞌdzë Juan.  
\v 6 Iurë lëꞌë ra mënë rshubë duldë rall duldë shtë rall lu Dios, Juan bëchuꞌbë nisë lëꞌë rall laꞌni guëëꞌgu Jordán. 
\p  
\v 7 Perë iurë guná Juan cantidá mënë religiusë fariseo nu saduceo, bëdchini rall parë chubë nisë rall; guniꞌi Juan lu rall: 
\p ―Llëbní mbeꞌldë, ¿chull bëtsëbë lëꞌë të? ¿Pëzielú daniꞌi rlluꞌnë të parë guëcaꞌchilú të lu cashtigu dushë nanapë quë guëdchini?  
\v 8 Gulë bëꞌnë obrë zaꞌquë parë guëná mënë de quë guc cambi mudë nabani të, de quë bëabrí lduꞌu të con Dios.  
\v 9 Nu adë rníꞌidiꞌi të laꞌni lduꞌu të gunë më perdunë lëꞌë të sulë purquë na të llëbní Abraham. Rniaꞌa lu të si talë adë gúnëdiꞌi më recibir lëꞌë të, napë më pudërë parë gunë më llëbní Abraham de guëꞌë rëꞌ.  
\v 10 Gunë më cashtigu ra mënë mal ziquë lëꞌë guiubëaguë hia na listë parë guëchuguin hiaguë. Grë́tëꞌ ra hiaguë nadë rnéꞌediꞌi nashi zaꞌquë, chuguin nu tsequin lu guiꞌi.  
\v 11 Guldía, na rchuꞌbë nisa lëꞌë të con nisë parë guëluaꞌa de quë bëꞌnë nadzëꞌë të mudë nanabani të, perë el quë nazeꞌdë despuësë de na, më ni guëzunë́hiꞌ lduꞌu të nu guëneꞌe më Espíritu Santo parë cuezënúhiꞌ lëꞌë të. Guësheꞌldë më Espíritu Santo ziquë beꞌlë të parë gac të limpi. Më ni napë más pudërë quë na; adë rúnëdiꞌi tucara ni siquierë guahia rachi shtënë më.  
\v 12 Gunë më separar ra mënë mal entrë mënë zaꞌquë. Hia lëꞌë më napreparadë con palë guiaꞌa më të parë guëzunë́ më trigu të parë guëruꞌu guiꞌlli tubi cuꞌ. Hia trigu tsutsaꞌu laꞌni catë riutsáꞌuhin perë grë́tëꞌ guiꞌlli tsequi lu guiꞌi. Lëꞌë guiꞌi nunquë adë rëáldëdiꞌin. 
\s1 Bëriubë nisë Jesús 
\r (Mr. 1.9‑11; Lc. 3.21‑22) 
\p  
\v 13 Iurní Jesús bëdchini de Galilea hashtë ruaꞌ guëëꞌgu Jordán catë nanú Juan të parë guëchuꞌbë nisë Juan lëꞌë më.  
\v 14 Primërë adë në́diꞌi Juan; répiꞌ lu Jesús: 
\p ―Runë tucara chubë nisa por lë́ꞌël perë lë́ꞌël zeꞌdë lua. 
\p  
\v 15 Perë Jesús guniꞌi: 
\p ―Bëneꞌe sí iurneꞌ purquë zni gac të parë guëdë́ꞌnaꞌa cumplir grë cusë zaꞌquë naquëgnibëꞌa Dios. 
\p Iurní lëꞌë Juan gunë́  
\v 16 nu bëchuꞌbë nísiꞌ lëꞌë Jesús. Iurë Jesús gualú bëriubë nísiꞌ, lueguë bërúꞌuiꞌ laꞌni nisë; lueguë lueguë bëllaꞌlë lu gubeꞌe hashtë guná më lugar catë quëbezë Dios nu guná Jesús lu Espíritu Santo shtë Dios; bëdchíniꞌ ziquë tubi palumë. Gulezënúhiꞌ lëꞌë Jesús.  
\v 17 Iurní bini më tubi bë, tubi voz nabëruꞌu lu gubeꞌe naguniꞌi: 
\p ―Ndëꞌë lëꞌë shinia. Nalë́ rac shtuaꞌa lë́ꞌiꞌ. Nalë́ rquitë lduaꞌa rnahia lúhiꞌ. 
\c 4  
\s1 Niasiguë́ Satanás lëꞌë Jesús 
\r (Mr. 1.12‑13; Lc. 4.1‑13) 
\p  
\v 1 Lueguë lëꞌë Espíritu Santo guanú lëꞌë Jesús lu tubi lumë shlatë catë nídiꞌi mënë të guëtëꞌdë mëdzabë prëbë nihunë më cuntrë voluntá shtë Dios.  
\v 2 Guquëreldë më ngaꞌli sin adë gudáudiꞌi më durantë cuarenta dzë nu cuarenta gueꞌlë. Despuësë bëdchini galërldiaꞌnë lduꞌu më.  
\v 3 Bëdchini naná rsiguë́; guabíꞌguëll lu më. Guníꞌill: 
\p ―Si talë de verdá nal shini Dios, gunibëꞌa guëꞌë rëꞌ parë guëaquin guetështildi gaul. 
\p  
\v 4 Perë Jesús bëquebi: 
\p ―Sagradas Escrituras rniꞌi: “Lëdë niáꞌasëdiꞌi guetështildi guëbani nguiu sino por grë diꞌdzë narniꞌi Dios”. 
\p  
\v 5 Iurní lëꞌë mëdzabë biaꞌa lëꞌë më ciudá Jerusalén. Güeꞌpinull lëꞌë më guëc iáduꞌu tubi partë más guiaꞌa.  
\v 6 Iurní répill: 
\p ―Si talë gualdí rníꞌil nal shini Dios, bëruꞌldë lë́ꞌël hashtë lu guiuꞌu purquë Sagradas Escrituras rniꞌi: 
\q1 Dios guënibëꞌa lëꞌë ra ianglë të parë gapë raiꞌ lë́ꞌël nu guëldisë raiꞌ lë́ꞌël con guiaꞌa raiꞌ të parë ni tubi guëꞌë gunënë́diꞌi guëaꞌl. 
\p  
\v 7 Jesús bëquebi: 
\p ―Nu zac rniꞌi Sagradas Escrituras: “Adë rtë́ꞌdëdiꞌil prëbë Dios, Shtadë të. Adë rúnëdiꞌil obligar lë́ꞌiꞌ.” 
\p  
\v 8 Nu lëꞌë mëdzabë biaꞌa Jesús lu tubi dani ruꞌbë, nu bëluaꞌa mëdzabë grë ra naciuni con lujë shtë rahin ziquë grë cusë zaꞌquë nananú lu guë́ꞌdchiliu;  
\v 9 guníꞌill lu Jesús: 
\p ―Na guënehia grë́tëꞌ ndëꞌë cáꞌal si talë guëzullíbil lua, gúnël adorar na. 
\p  
\v 10 Iurní Jesús repi: 
\p ―Guabsú lua, Satanás, purquë Sagradas Escrituras rniꞌi: “Sulë Dios Shtadë të gúnël adorar. Sulë lëꞌë më guëzuꞌbë diáguël shtíꞌdziꞌ.” 
\p  
\v 11 Iurní mëdzabë bësaꞌnë Jesús. Lueguë bëdchini ra ianglë. Bëꞌnë raiꞌ sirvë lu Jesús. 
\s1 Jesús guzublú guëluáꞌaiꞌ ra mënë shtë Galilea 
\r (Mr. 1.14‑15; Lc. 4.14‑15) 
\p  
\v 12 Iurë Jesús bini de quë Juan nanú lachiguiꞌbë, iurní ziaꞌa më parë regiuni shtë Galilea.  
\v 13 Perë adë bëáꞌnëdiꞌi më Nazaret sino quë guaglaꞌguë më guquëreldë më Capernaum, tubi guëꞌdchi naquë́ guëlladchi ruaꞌ nisë ruꞌbë por nezë shtë regiuni Zabulón nu Neftalí.  
\v 14 Zndë guzac parë guc cumplir lo quë nabëquëꞌë muzë shtë më guahietë; lë́hiꞌ Isaías. Naescritë zndëꞌë: 
\q1  
\v 15 Guëꞌdchi Zabulón nu Neftalí, nezë naquë́ ruaꞌ nisë ruꞌbë ladë cuꞌ guiaꞌa shtë guëëꞌgu Jordán, 
\q1 partë más zitu shtë Galilea catë quëreldë ra nadë nádiꞌi më israelitë. 
\q1  
\v 16 Ra mënë narëtaꞌ ndë, guquëreldë rall lu nacahi perë guná rall tubi llni ruꞌbë. 
\q1 Ra mënë naquëreldë regiuni catë nanú shcaaꞌl shtë galguti, ngaꞌli bianí tubi llni ruꞌbë guná rall. 
\p  
\v 17 Dizdë iurní Jesús guzublú bëꞌnë më predicar dizaꞌquë nu guniꞌi më: 
\p ―Gulë bëꞌnë nadzëꞌë mudë nabani të purquë hia bëgaꞌa iurë parë guënibëꞌa Dios lëꞌë të. 
\s1 Jesús gunaꞌbë tapë nguiu, gac raiꞌ shmënë më 
\r (Mr. 1.16‑20; Lc. 5.1‑11) 
\p  
\v 18 Jesús ziaglaꞌguë më nezë ruaꞌ nisë ruꞌbë shtë Galilea. Guná më chupë nguiu narë́ ngaꞌli, tubi na Simón nu lë zac Pedro. Stubi nguiu lë Andrés, bëchi Pedro. Na raiꞌ pescadurë. Quëgldaguë raiꞌ guëꞌshu laꞌni nisë.  
\v 19 Iurní Jesús repi: 
\p ―Gulë gudeꞌe naldë na të guna lëꞌë të pescadurë shtë ra nguiu; gueꞌdënú të mënë lua. 
\p  
\v 20 Mizmë iurní bësaꞌnë raiꞌ guëꞌshu nu guanaldë raiꞌ lëꞌë më. 
\p  
\v 21 Ziaꞌa Jesús más delantë; guná më lu chupë bëchi ra më narëtaꞌ, Jacobo nu Juan, shini Zebedeo. Nanú raiꞌ laꞌni barcu. Zúbëgaꞌa raiꞌ con shtadë raiꞌ. Quëhunë raiꞌ rumiendë guëꞌshu. Gunaꞌbë Jesús lëꞌë raiꞌ.  
\v 22 Mizmë iurní bësëáꞌnëga raiꞌ barcu con shtadë raiꞌ. Guanaldë raiꞌ lëꞌë Jesús. 
\s1 Jesús bëluaꞌa zihani mënë 
\r (Lc. 6.17‑19) 
\p  
\v 23 Jesús ziaglaꞌguë më guëdubi Galilea. Quëgluaꞌa më ra mënë laꞌni iáduꞌu shtë rall cadë guëꞌdchi catë bëdchini më. Quëadiꞌdzë më dizaꞌquë shtë Dios lla tsutë́ mënë lugar catë rnibëꞌa Dios. Nu runë më rumëdi grë́tëꞌ clasë galguidzë nanapë ra mënë. Bënëac më ra narac lluꞌu.  
\v 24 Bërëꞌtsë diꞌdzë naquëhunë Jesús hashtë guëdubi regiuni shtë Siria. Bëdchininú ra mënë grë́tëꞌ naquëzac zi lu galguidzë nu ra naquëhunë sufrir dulurë nu grë nanapë mëdzabë laꞌni lduꞌu rall nu grë́tëꞌ ra narati zini ra, nu ra narac galguidzë llunguë. Jesús bënëac ra mënë ni.  
\v 25 Nalë́ zihani mënë guanaldë rall lëꞌë më, mënë shtë Galilea nu guëꞌdchi shtë Decápolis nu Jerusalén. Lëꞌë quë lëꞌë zihani mënë shtë regiuni Judea nu ra naquëreldë stubi tëchi guëëꞌgu Jordán, guanaldë rall lëꞌë Jesús. 
\c 5  
\s1 Libanë shtë Jesús 
\r (Lc. 6.20‑23) 
\p  
\v 1 Iurë Jesús guná lu ra mënë zihani, güeꞌpi më lu lumë shtë dani. Guzubë më ngaꞌli. Iurní shini gusëꞌdë më bëdëá raiꞌ rdondë raiꞌ catë zúbëgaꞌa më.  
\v 2 Jesús guzublú cagluaꞌa më zndëꞌë: 
\p  
\v 3 ―Dichusë ra mënë narac bëꞌa nanú nicidá gac rall limpi laꞌni lduꞌu rall, pues tsutë́ raiꞌ catë rnibëꞌa Dios. 
\p  
\v 4 ’Dichusë ra mënë naruꞌnë por duldë shtënë rall, pues Dios gunë consolar lëꞌë mënë ni. 
\p  
\v 5 ’Dichusë ra mënë naduꞌu. Pues grë ra mënë ni gunë rall recibir guë́ꞌdchiliu catë guëdëꞌë Dios caꞌa rall, guëquëreldë rall. 
\p  
\v 6 ’Dichusë na ra mënë narac shtuꞌu parë gac rall limpi delantë lu më; hia rëdchí lduꞌu rall por lëꞌë më. 
\p  
\v 7 ’Dichusë ra mënë nargaꞌa lduꞌu saꞌ rall; pues zni rgaꞌa lduꞌu më lëꞌë rall. 
\p  
\v 8 ’Dichusë ra mënë nalimpi lduꞌi; mënë ni guëná rall lu Dios. 
\p  
\v 9 ’Dichusë ra mënë nargutë́ en paz parë ra mënë; pues Dios gulë́ më ra mënë ni shini Dios. 
\p  
\v 10 ’Dichusë ra mënë narzac zi purquë quëhunë rall cumplir shtiꞌdzë Dios; pues tsutë́ rall catë rnibëꞌa më. 
\p  
\v 11 ’Dichusë na të iurë lëꞌë ra mënë rniꞌi guidzë lëꞌë të nu iurë rzunaldë mënë lëꞌë të nu iurë lëꞌë mënë guëniꞌi bishi cuntrë lëꞌë të purquë na të shmëna.  
\v 12 Mizmë manërë shtadë guëlú të guzunaldë rall muzë shtë Dios naguquëreldë más guahietë quë lëꞌë të. Gulë bëquitë lduꞌu të nu tsu lëgrë lduꞌu të purquë gunë të recibir tubi premi ruꞌbë lu gubeꞌe. 
\s1 Na të ziquë zedë nu llni 
\r (Mr. 9.50; Lc. 14.34‑35) 
\p  
\v 13 ’Lëꞌë të na të ziquë zedë entrë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu rëꞌ të parë adë rshínidiꞌiruꞌu mënë. Si talë zedë guëdchíguëdiꞌi, ¿lla gunë nguiu të guëabrí sabor shtë zedë? Hia adë rlluíꞌidiꞌin sino parë quë guëzebin nu parë guëlú mënë guëquin. 
\p  
\v 14 ’Lëꞌë të na të ziquë llni parë mënë narëtaꞌ lu guë́ꞌdchiliu. Tubi ciudá nazúbëgaꞌa guëc tubi dani, adë gáquëdiꞌi guëcaꞌchiluhin. Adë rcaꞌchi ldúꞌudiꞌil lu mënë llni nanápël.  
\v 15 Adë gáquëdiꞌi subë llni laꞌni tubi tëpë; más bien zubin guiaꞌa të parë guëzianí të guëná mënë nananú laꞌni hiuꞌu.  
\v 16 Zni zac lëꞌë të, gulë bëꞌnë ziquë llni narabtsëꞌë delantë lu ra mënë të parë guëná mënë cusë zaꞌquë nacanihunë të; iurní ra mënë gunë rall alabar Shtadë të, më naquëbezë gubeꞌe. 
\s1 Bëluaꞌa Jesús shcuendë lëy 
\p  
\v 17 ’Adë rúnëdiꞌi të llgabë zelda lu guë́ꞌdchiliu parë guëdëꞌa fin lëy shtë Moisés, nilë parë guëdëꞌa fin enseñansë shtë ra muzë nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë. Adë zéldëdiaꞌa parë guëdë́ꞌëhia fin sino parë guëluáꞌahia pë runë cuntienë shtiꞌdzë raiꞌ.  
\v 18 Purquë guldía rniaꞌa lu të, mientras nanú gubeꞌe nu guë́ꞌdchiliu, ni tubi partë shtë lëy, ni tubi puntë shtë letrë ni partë mituꞌnë shtë lëy, adë gunë fáltëdiꞌin. Grë́tëꞌ napë quë gac cumplirin.  
\v 19 Por ni grë́tëꞌ nadë rúnëdiꞌi casë cualquier mandamientë shtë lëy, aunquë más mituꞌnë partë shtë mandamientë, nu rluáꞌall ra mënë lu mizmë zni, pues runë tucarë gáquëll më nalasáquëdiꞌi catë rnibëꞌa Dios. Perë grë́tëꞌ el quë narzuꞌbë diaguë nu quëgluáꞌall gunë mënë cumplir grë puntë shtë lëy, ni runë tucarë gáquëll más më lasac lugar catë rnibëꞌa Dios.  
\v 20 Na rniaꞌa lu të, si talë adë nádiꞌi conductë shtënë të más nazaꞌquë quë conductë shtë ra mënë religiusë fariseo nu ra mësë shtë lëy, jamás adë tsutë́diꞌi të catë rnibëꞌa Dios. 
\s1 Cagluaꞌa më lla na llanë 
\r (Lc. 12.57‑59) 
\p  
\v 21 ’Lëꞌë të bini të ra shtadë guëlú hiaꞌa guniꞌi raiꞌ: “Adë quínidiꞌil mënë; cualquier narguini sáhiꞌ pues napë quë gac juzgar mënë ni”.  
\v 22 Perë na rniaꞌa lu të, grë́tëꞌ el quë naná rldë lu sáhiꞌ, nápëll culpë lu nagunë juzguë. El quë narushtiá lu sáhiꞌ, napë quë gac juzgar mënë ni lu Junta Suprema. El quë narniꞌi lu sáhiꞌ: shënë, nanú peligrë tsall lu guiꞌi shtë gabildi. 
\p  
\v 23 ’Zni si talë lë́ꞌël rac shtúꞌul guëdë́ꞌël ofrendë lu bëcuꞌguë nu ngaꞌli rëagná ldúꞌul de quë bëldënul saꞌl,  
\v 24 bësëaꞌnë ofrendë shtë́nël cuꞌ bëcuꞌguë; iurní guagná bë́chil të parë tsu en paz con lë́ꞌëll; iurní sí, zac guëabril lu bëcuꞌguë të parë guëdë́ꞌël ofrendë lu Dios.  
\v 25 Si talë chu guëdchiꞌbë demandë cuntrë lë́ꞌël, iurë zianul mënë ni nezë, gulë gac të de acuerdë lueguë të parë adë gúnëdiꞌi mënë intriegu lë́ꞌël lu juësi, purquë iurní juësi gúnëll intriegu lë́ꞌël lu ra soliar të parë guëldaguë rall lë́ꞌël lachiguiꞌbë.  
\v 26 Guldía rniaꞌa, ngaꞌli guërúꞌudiꞌil hashtë quíllil lúltimë centavë nanazéꞌbil. 
\s1 Jesús bëluaꞌa shcuendë duldë adulteri 
\p  
\v 27 ’Lëꞌë të bini të lo quë naguniꞌi mënë antsë: “Adë rquënúdiꞌil tseꞌlë mënë”.  
\v 28 Perë na rniaꞌa lu të, cualquier lo quë naná rzebi lduꞌu ra naꞌa más quë tséꞌlëll, hia bëꞌnë mënë ni duldë adulteri laꞌni ldúꞌull.  
\v 29 Si talë slul ladë ldi napë culpë quëhúnël duldë, gulú slul të parë guërúꞌldëlin zitu. Más mejurë guëniti tubi slul no sea quë tsal guëdubi cuerpë shtë́nël laꞌni gabildi.  
\v 30 Si tubi guiáꞌal ladë ldi napë culpë quëhúnël duldë, bëchuguë guiáꞌal, bëruꞌldin zitu; mejurë guënítil tubi partë shtë cuerpë, lëdë guëdúbidiꞌi cuerpë shtë́nël tsal laꞌni gabildi. 
\s1 Jesús bëluaꞌa schcuendë divurci 
\r (Mt. 19.9; Mr. 10.11‑12; Lc. 16.18) 
\p  
\v 31 ’Nu zac guniꞌi ra mënë guahietë: “Grë́tëꞌ el quë narlë́ tseꞌlë, napë quë guëdëꞌë nguiu tubi cartë shtë divurci caꞌa tséꞌliꞌ”.  
\v 32 Perë na rniaꞌa lu të, si talë gunë nguiu divorciar tséꞌliꞌ por tubi cusë de nadë, quësínill lëꞌë tséꞌlëll lu duldë adulteri. Grë ra nacaꞌa naꞌa divorciadë pues hia bë́ꞌnëll duldë adulteri. Por tubsë motivë tsu divurci, si talë bëdzelënull stubi nguiu. 
\s1 Jesús bëluaꞌa shcuendë ra jurë 
\p  
\v 33 ’Nu zac bini të de quë guniꞌi ra shtadë guëlú hiaꞌa: “Jamás adë guësáꞌnëdiꞌi të gunë të cumplir lo quë narunë jurar delantë lu Dadë Dios”.  
\v 34 Perë na rniaꞌa lu të, adë rúnëdiꞌi të jurar por ni tubi rsunë; adë rúnëdiꞌi të jurar por lo quë nananú gubeꞌe purquë gubeꞌe na trunë shtë Dios.  
\v 35 Adë rúnëdiꞌi të jurar por guë́ꞌdchiliu purquë nahin catë zu guëaꞌ më; ni adë rúnëdiꞌi të jurar por Jerusalén purquë ni na tubi ciudá ruꞌbë shtë rëy narnibëꞌa más.  
\v 36 Adë rúnëdiꞌi të jurar por lo quë nananú guë́quël purquë adë gáquëdiꞌi gúnël gan gac tubi guitsë guë́quël naquichi u nagasë, ni tubi guítsëꞌnë.  
\v 37 Nadë más gulë guniꞌi: “Ahaꞌ” u “Aquëdiꞌi” purquë lo quë nardchiꞌbë guëc diꞌdzë ni zeꞌdë de mëdzabë Satanás. 
\s1 Si talë chu cubë́ tubi ladë lul bëdëꞌë stubi ladë 
\r (Lc. 6.29‑30) 
\p  
\v 38 ’Lëꞌë të bini të de quë guniꞌi mënë guahietë: “Gulú slu saꞌl, el quë nagulú slul, nu gulú laiꞌ saꞌl, el quë nagulú laiꞌl”.  
\v 39 Perë na rniaꞌa, adë rzutípëdiꞌil lu ra hiumbrë mal; al contrari si talë chu cubë́ tubi ladë lul, bëdëꞌë stubi ladë.  
\v 40 Si talë chu quëgdchiꞌbë demandë u rac shtúꞌull guëdchisull manguë shtë́nël, bëdëꞌë manguë shtë́nël con shabë guítsël të guaꞌa mënë ni.  
\v 41 Si talë chu gunë obligar lë́ꞌël guáꞌal tubi bultë tubi kilómetro, biaꞌain chupë kilómetro.  
\v 42 Cualquier tubi naquëgnaꞌbë tubi prështë, bëdëꞌëin nu adë rdchigrë́diꞌil nezë të́chil sino bëdëꞌë lo quë narac shtuꞌu mënë. 
\s1 Gulë gac shtuꞌu ra enemigu shtënë të 
\r (Lc. 6.27‑28, 32‑36) 
\p  
\v 43 ’Nu zac bini të lo quë naguniꞌi mënë antsë: “Gac shtúꞌul amigu shtë́nël perë guëná túshël lu ra enemigu shtë́nël”.  
\v 44 Perë na rniaꞌa, gulë gac shtuꞌu ra enemigu shtënë të. Gulë gunaꞌbë lu Dios parë grë ra narzunaldë lëꞌë të.  
\v 45 Si talë quëhunë të cumplir grë ra cusë rëꞌ, gac të shini Dios nacabezë gubeꞌe. Lëꞌë më rsheꞌldë më llni ngubidzë parë grë́tëꞌ mënë, parë mënë mal nu mënë zaꞌquë. Lëꞌë më ldaguë më guiu parë ra mënë naná tubldí shcuéndiꞌ nu parë ra mënë nanádiꞌi tubldí shcuéndiꞌ lu Dios.  
\v 46 Si talë lëꞌë të nadë más rac shtuꞌu të ra narac shtuꞌu lë́ꞌël ¿pëllë premi gápël? purquë grë ra narunë cubrë impuestë rac shtuꞌu rall saꞌ rall.  
\v 47 Si talë nadë más runë të saludar con cariñi ra mënë bëchi saꞌ të ¿pë bien canihúnël? Pues ra naná guënë́diꞌi Dios runë rall saludar saꞌ rall.  
\v 48 Gulë bëꞌnë cumplir con grë mënë; gulë gac të ziquë Shtadë të naquëbezë gubeꞌe; ni tubi faltë nápëdiꞌi më. 
\c 6  
\s1 Ra obrë zaꞌquë 
\p  
\v 1 ’Adë rluáꞌadiꞌi të obrë zaꞌquë delantë lu ra mënë nadë más parë guëná mënë lu të purquë si talë runë të zni, Shtadë të naquëbezë gubeꞌe adë guënéꞌediꞌi më premi caꞌa të.  
\v 2 Por ni lëꞌë të iurë rdëꞌë të guꞌnë caꞌa nabënápëdiꞌi, adë rúꞌldëdiꞌil damburë parë guëná mënë; adë gúnëdiꞌil ziquë mënë falsë, ziquë runë ra mënë naná ziquë guetë nadchiꞌbë lu dchiꞌli. Laꞌni ra iáduꞌu shtënë rall nu nezë rdëꞌë rall guꞌnë të parë rna ra mënë, parë guëniꞌi zaꞌquë ra mënë de lëꞌë rall. Perë guldía rniaꞌa lu të, hia napë rall labansë shtë mënë naná lúniquë premi nagunë rall recibir.  
\v 3-4 Perë iurë lëꞌë të guëdëꞌë të guꞌnë caꞌa nabënápëdiꞌi, gulë bëꞌnin manërë nagaꞌchi. Hia lëꞌë Shtádël naquëbezë gubeꞌe, rna më grë lo quë naquëhúnël nagaꞌchi. Lëꞌë më guëneꞌe më tubi premi cáꞌal. 
\s1 Jesús bëluaꞌa lla guadiꞌdzënú mënë Dios 
\r (Lc. 11.2‑4) 
\p  
\v 5 ’Iurë lëꞌë të gunë të orar, adë rúnëdiꞌi të ziquë runë ra mënë naná falsë. Rquitë lduꞌu rall gunë rall orar të guëná mënë lu rall; rzuldí rall laꞌni iáduꞌu nu rzu rall shquini shtë nezë të parë guëná ra mënë lo quë naquëhunë rall. Guldía rniaꞌa lu të, hia napë rall lúniquë premi nagunë rall recibir.  
\v 6 Perë iurë lëꞌë të gunë të orar, gulë guëuꞌ laꞌni hiuꞌu cuartë shtë të. Bësëꞌau ruaꞌ hiuꞌu; iurní bëꞌnë orar; guniꞌi lu Dadë Dios naquëbezë gubeꞌe, sulë lëꞌë më con lë́ꞌël. Rac bëꞌa më lo quë nanú laꞌni ldúꞌul; iurní Shtádël naquëbezë gubeꞌe guëneꞌe më lo quë naquëgnáꞌbël. 
\p  
\v 7 ’Iurë gúnël orar, adë rúnëdiꞌi të oraciuni zihani vueltë ziquë runë ra mënë nanádiꞌi më israelitë. Runë rall llgabë guini Dios diꞌdzë shtë rall por ruadiꞌdzë rall zihani diꞌdzë.  
\v 8 Adë rúnëdiꞌi të zni ziquë lëꞌë rall purquë lëꞌë Dadë hia rac bëꞌa më grë lo quë narquiꞌni të antsë guënaꞌbë të lúhiꞌ.  
\v 9 Por ni rniaꞌa lu të, gulë bëꞌnë orar lu më zndëꞌë: 
\q1 Dios, nal Shtadë naꞌa naquëbezë gubeꞌe. 
\q1 Rac shtuꞌu naꞌa gunë grë mënë alabar lë́ꞌël de verdá. 
\q1  
\v 10 Rac shtuꞌu naꞌa guënibë́ꞌal grë mënë, sullibi rall lul. 
\q1 Ziquë quëhunë ra ianglë cumplir voluntá shtë́nël lu gubeꞌe, rac shtuꞌu naꞌa grë mënë narëtaꞌ lu guë́ꞌdchiliu, gunë rall cumplir lo quë narac shtúꞌul. 
\q1  
\v 11 Bëneꞌe nagáu naꞌa dzë con dzë. 
\q1  
\v 12 Bëꞌnë perdunë duldë shtë naꞌa; zni lëꞌë naꞌa rdëꞌnë naꞌa perdunë duldë narunë ra mënë cuntrë lëꞌë naꞌa. 
\q1  
\v 13 Adë rdë́ꞌëdiꞌil permisi guëtëꞌdë mëdzabë prëbë lëꞌë naꞌa të ldáguëdiꞌi naꞌa lu duldë. 
\q1 [Purquë lë́ꞌël rnibë́ꞌal gubeꞌe nu lë́ꞌël nápël grë derechë nu llëruꞌbë na pudërë shtë́nël. 
\q1 Nápëdiꞌil fin. Amén.] 
\p  
\v 14 ’Si talë lëꞌë të gunë të perdunë ra mal nabëꞌnë mënë cuntrë lëꞌë të, zni zac Dadë naquëbezë gubeꞌe gunë më perdunë lëꞌë të.  
\v 15 Perë si talë adë në́diꞌi të gunë të perdunë saꞌ të duldë narúnëll cuntrë lëꞌë të, tampuquë Dadë naquëbezë gubeꞌe gúnëdiꞌi më perdunë duldë shtë të. 
\s1 Jesús bëluaꞌa lla gunë mënë ayunë 
\p  
\v 16 ’Iurë lëꞌë të gunë të ayunë, adë rëáꞌnëdiꞌi të tristë cumë ziquë runë ra mënë naná falsë purquë lëꞌë rall rzu rall tristë; runë rall seri no más parë guëná ra mënë de quë quëhunë rall ayunë. Guldía rniaꞌa lu të, hia napë rall grë lo quë nagunë rall recibir ziquë premi.  
\v 17 Perë lëꞌë të iurë gunë të ayunë, gulë tsu nalëgrë; gulë bëzunë́ lëꞌë të bien bien  
\v 18 të parë iurë guëná mënë lul, adë guëdë́ꞌëdiꞌi mënë cuendë de quë lë́ꞌël quëhúnël ayunë. Nadë más sulë lëꞌë Dadë Dios naquëbezë gubeꞌe, më ni rna lo quë naquëhúnël. Lëꞌë më napë më cuendë nu gunë më honrar lë́ꞌël. 
\s1 Galricu lu gubeꞌe 
\r (Lc. 12.33‑34) 
\p  
\v 19 ’Adë rúnëdiꞌi të muntuni zihani cusë lu guë́ꞌdchiliu catë lëꞌë ra mbichuguë rzalú ma grë́tëꞌ ra cusë, catë rnaꞌzi tën guiꞌbë nu rllinin; nu riutë́ ngubaꞌnë parë rbaaꞌnëll ra cusë.  
\v 20 Más bien gulë bëꞌnë muntuni tesurë lu gubeꞌe catë adë nídiꞌi ra mbichuguë nu adë guëzalúdiꞌi mahin, catë adë rnáꞌzidiꞌi tën guiꞌbë. Ra ngubaꞌnë adë riutë́diꞌi rall ngaꞌli parë cuanë rall.  
\v 21 Catë nacuetsaꞌu tesurë shtë́nël, ndë rac shtúꞌul guëbánil. 
\s1 Slu hiaꞌa na ziquë lámpara 
\r (Lc. 11.34‑36) 
\p  
\v 22 ’Si talë rdë́ꞌël sí parë guënibëꞌa Dios lë́ꞌël, na ziquë slul naná bien nu guëdubi cuerpë shtë́nël quëbezënú llni  
\v 23 perë si talë adë në́diꞌil tsasël shtiꞌdzë Dios, blac llëruꞌbë na nacahi laꞌni ldúꞌul. Nahin ziquë slul naná mal; guëdubi cuerpë quëbezin nacahi. 
\s1 Dios nu lëꞌë ra cusë shtë guë́ꞌdchiliu 
\r (Lc. 16.13) 
\p  
\v 24 ’Adë gáquëdiꞌi gunë mënë sirvë lu chupë lamë, purquë tubi lamë adë rac shtúꞌudiꞌi mënë lë́ꞌëll; stubi lamë rac shtúꞌull. Quëhúnëll rëspëti tubi lamë perë hia stubi lamë quëhúnëll desprëci. Tubsë lamë nápël. Si talë Dios na lamë shtë́nël, iurní gúnël lo quë narac shtuꞌu më; perë si talë dumí na lamë shtë́nël, iurní Dios adë nádiꞌiꞌ shlámël. 
\s1 Quëhapë Dios ra shíniꞌ 
\r (Lc. 12.22‑31) 
\p  
\v 25 ’Rniaꞌa lu të iurneꞌ, adë rquëdíꞌnidiꞌi lduꞌu të por lo quë nagáu të u por lo quë nagú të parë guëbani të, ni por shabë të parë nagacu të. Más lasac vidë quë dau; lëꞌë shcuerpë të más lasac quë shabë të.  
\v 26 Gulë guná lu ra maꞌñi naná riasë, adë rcabnídiꞌi ma, nilë adë rcáꞌadiꞌi ma cusechë parë cuetsáꞌuhin, perë sin adë guëtë́ꞌdëdiꞌi, Dadë shtë të naquëbezë gubeꞌe quëgneꞌe më grë́tëꞌ nagáu të. Más lasac të quë ra maꞌñi.  
\v 27 ¿Chu de lëꞌë të por tantë rquëdiꞌni ldúꞌul, guëbánil tubi dzë más? 
\p  
\v 28 ’¿Pëzielú rquëdiꞌni lduꞌu të por shabë të? Gulë guná, lla riaruꞌbë guëꞌë lachi.  
\v 29 Adë rúnëdiꞌi guëꞌë dchiꞌni perë rniaꞌa lu të, rëy Salomón con guëdubi galëlujë shtë́niꞌ, adë guzú záꞌquëdiꞌiꞌ cumë ziquë ra guëꞌë.  
\v 30 Chulë rluaꞌa guëꞌë lachi nedzë́, quëhunë Dios; perë glli guëbidchi guëꞌë nu tsequin lu guiꞌi. ¿Pë adë gápëdiꞌi më lëꞌë të? lëꞌë të naná rialdí lduꞌi duꞌpë.  
\v 31 Por ni rniaꞌa lu të, adë rquëdíꞌnidiꞌi lduꞌu të nu adë rníꞌidiꞌi të: “¿Pë cha guëdáuhaꞌa?” u “¿Pë cha guëdí hiaꞌa?” u “¿Ca guëruꞌu shábaꞌa?”  
\v 32 Pues grë mënë nanadë guënë́diꞌi Dios, zianaldë rall tëchi ra cusë ni. Perë lëꞌë të napë të tubi Shtadë të naquëbezë gubeꞌe; rac bëꞌa më grë lo quë narquíꞌnil.  
\v 33 Primërë gulë guanaldë tëchi nezë catë rnibëꞌa Dios ziquë rëy. Gulë bëꞌnë cumplir lo quë narac shtuꞌu më, iurní gunë të recibir grë cusë narquiꞌni të parë guëbani të.  
\v 34 ¿Pëzielú rquëdiꞌni ldúꞌul nedzë́ por ra cusë nazeꞌdë glli? Nanú sufsientë problemë parë nedzë́. 
\c 7  
\s1 Adë rúnëdiꞌil juzguë saꞌl 
\r (Lc. 6.37‑38, 41‑42) 
\p  
\v 1 ’Adë rúnëdiꞌi të juzguë saꞌ të, purquë gunë më juzguë lëꞌë të mizmë manërë ziquë quëhunë të juzguë saꞌ të.  
\v 2 Gunë më juzguë lëꞌë të mizmë manërë narunë të. Mizmë varë naguishi të con saꞌ të, mizmë varë ni quishi Dadë Dios con lëꞌë të.  
\v 3 ¿Pëzielú rnal lu guiꞌlli nananú laꞌni slu saꞌl perë adë rnádiꞌil laꞌni slul nanú tubi trunquë ruꞌbë?  
\v 4 ¿Lla gúnël guëníꞌil lu saꞌl? “Bëneꞌe sí guëgúa guiꞌlli nananú slul” perë nanú tubi trunquë laꞌni slul.  
\v 5 Na të falsë; gulú trunquë nananú laꞌni slul; iurní sí, guënal bien parë cul guiꞌlli nananú laꞌni slu saꞌl.  
\v 6 Nanú mënë ziquë mbecu dushë narahuëëꞌ. Adë rúnëdiꞌi rall rëspëti cusë santu shtë Dios. Na rall ziquë guchi narlú guëc tubi perla nu rëabrí ma të reꞌdë caꞌnë ma lul. Adë ruadíꞌdzëdiꞌi të diꞌdzë santu lu nanë́diꞌi tsasë́ verdá shtë Dios. 
\s1 Gulë gunaꞌbë; gulë bësëdchi ruaꞌ puertë 
\r (Lc. 11.9‑13; 6.31) 
\p  
\v 7 ’Gulë gunaꞌbë lu Dios grë́tëꞌ lo quë narac shtuꞌu të. Lëꞌë më guëneꞌe mëhin. Gulë quilin të parë guëdzelë tëhin. Gulë bësëdchi ruaꞌ puertë të parë guëllaꞌlin.  
\v 8 Grë mënë natsaglaꞌguë guënaꞌbë lu Dios, gúnëll recibirin; grë mënë narguili cusë shtë Dios, guëdzelin. El quë naná ziquë tubi nguiu narnaꞌbë fuertë ruaꞌ nezë, guëllaꞌlë puertë parë lë́ꞌëll. 
\p  
\v 9 ’¿Chu tubi de lëꞌë të si talë guënaꞌbë shínil guetështildi gáuhiꞌ; ni mudë guëdë́ꞌël tubi guëꞌë gáuhiꞌ?  
\v 10 ¿Ni mudë guëdë́ꞌël tubi mbeꞌldë iurë shínil rnáꞌbëll mbeldë gáuhiꞌ?  
\v 11 Si talë lëꞌë të na të mal, nu rac bëꞌa të guëdëꞌë të cusë zaꞌquë lo quë narnaꞌbë shini të, más segurë Shtadë të naquëbezë gubeꞌe, guëneꞌe më cusë zaꞌquë lo quë narnaꞌbë të lu më.  
\v 12 Manërë lo quë narac shtúꞌul gunë mënë tratë lë́ꞌël, mizmë manërë ni gulë bëꞌnë tratë saꞌl. Zni si talë quëhúnël cumplir rëglë ni, canihúnël cumplir lëy nu lo quë nabëquëꞌë muzë shtë Dios guahietë. 
\s1 Ruaꞌ puertë nanádeꞌe 
\r (Lc. 13.24) 
\p  
\v 13 ’Gulë tsutë́ nezë ruaꞌ puertë nu nezë ca nadeꞌe purquë ruaꞌ puertë nu nezë narniti mënë, nalë́ shlaguin nu napin zihani lugar. Cantidá mënë riutë́ rall ngaꞌli.  
\v 14 Perë puertë nu ruaꞌ nezë nadeꞌe catë napë mënë vidë sin fin, tubldí nahin nu trabaju riutë́ mënë ngaꞌli. Duꞌpsë mënë riutë́ lu nezë ni. 
\s1 Nashi naquë́ lu hiaguë rluaꞌain pë hiaguin 
\r (Lc. 6.43‑44) 
\p  
\v 15 ’Gulë gupë cuidadë con ra mësë falsë naná rniꞌi ruadiꞌdzë rall shtiꞌdzë Dios. Zeꞌdë rall; por fuërë rluaꞌa rall ziquë lliꞌli perë dentrë laꞌni lduꞌu rall na rall ziquë ma dushë.  
\v 16 Lëꞌë të gac bëꞌa të u gunguë bëꞌa të chu na rall por lo quë narunë rall. Pues adë rldáguëdiꞌi të uvë lu ra hiaguë guitsë. Tampuquë nídiꞌi mudë guëldaguë të bëldaꞌu lu hiaguë guitsëbé.  
\v 17 Zni nahin, grë́tëꞌ hiaguë zaꞌquë rneꞌe nashi zaꞌquë perë hiaguë mal rneꞌe nashi mal.  
\v 18 Lëꞌë hiaguë zaꞌquë adë gáquëdiꞌi gudëꞌëin nashi mal. Ni tampuquë tubi hiaguë mal gáquëdiꞌi guëdëꞌëin nashi zaꞌquë.  
\v 19 Grë́tëꞌ hiaguë nadë rdë́ꞌëdiꞌi nashi zaꞌquë, chuguin nu tsequin lu guiꞌi.  
\v 20 Zni gac bëꞌa të mënë zaꞌquë nu mënë mal por lo quë narunë rall. 
\s1 Lëdë grë́diꞌi mënë tsutë́ rall catë rnibëꞌa Dios 
\r (Lc. 13.25‑27) 
\p  
\v 21 ’Lëdë grë́diꞌi narniꞌi lua: “Dadë, Dadë”, tsutë́ rall catë rnibëꞌa Dios sino nadë más el quë narunë cumplir voluntá shtë Dadë naquëbezë gubeꞌe, ni sí quëgnibëꞌa më lë́ꞌëll.  
\v 22 Iurë lëꞌë iurë guëgaꞌa, dzë ni cantidá mënë guëniꞌi rall lua: “Dadë, lëꞌë naꞌa biadiꞌdzë naꞌa shtíꞌdzël nu por lël gulú naꞌa mëdzabë nananú laꞌni lduꞌu mënë. Bëdëꞌnë naꞌa zihani milagrë iurë guniꞌi naꞌa lël.”  
\v 23 Perë iurní guëniaꞌa lu mënë ni: “Jamás adë guënë́diaꞌa lëꞌë të. Gulë guabsú lua purquë na të mënë mal.” 
\s1 Comparaciuni shtë chupë hiuꞌu 
\r (Lc. 6.47‑49; Mr. 1.22) 
\p  
\v 24 ’Zni na el quë narquë́ diaguë nu quëhúnëll lo quë narniaꞌa, nall cumë ziquë tubi nguiu nariasë́ nu bëzáꞌall lídchill lu cimientë shtë guëꞌë.  
\v 25 Bëdchini guiu; guaruꞌbë nisë guëëꞌgu; bëruꞌu mbë dushë; bëdíꞌahin hashtë guëaꞌ hiuꞌu perë adë guláguëdiꞌi hiuꞌu purquë napin cimientë nazubë lu guëꞌë.  
\v 26 Perë el quë narini shtiꞌdza perë adë rúnëdiꞌill cuendë lo quë narniaꞌa, nall ziquë tubi nguiu tuntë nanë́diꞌi tsasëll. Bëzáꞌall lídchill lu iuꞌlli.  
\v 27 Bëdchini guiu; guaruꞌbë nisë guëëꞌgu; bëruꞌu mbë dushë nu bëdíꞌahin guëaꞌ hiuꞌu. Gulaguë hiuꞌu purquë nídiꞌi cimientë guetë. Nalë́ tubi cusë dushë guc ngaꞌli. 
\p  
\v 28 Iurë Jesús gualú biadiꞌdzë më lu ra mënë, nalë́ bëdzëguëëꞌ lduꞌu rall nu guasë́ lduꞌu rall por ldaiꞌ shtë më.  
\v 29 Cagluaꞌa më cumë ziquë el quë nanapë pudërë, lë́dëdiꞌi ziquë ra mësë shtë lëy nananú entrë lëꞌë rall. 
\c 8  
\s1 Jesús bënëac tubi narac lluꞌu galguidzë naruꞌdzë ládiꞌ 
\r (Mr. 1.40‑45; Lc. 5.12‑16) 
\p  
\v 1 Iurë bietë Jesús lu dani, cantidá mënë zianaldë rall lëꞌë më.  
\v 2 Iurní guabiꞌguë tubi nguiu narac lluꞌu galguidzë naruꞌdzë ládiꞌ. Bëzullíbill lu më. Répill: 
\p ―Dadë, si talë rac shtúꞌul, nápël pudërë gunëáquël na; guëzunël ladia. 
\p  
\v 3 Iurní Jesús bëdchiꞌbë më guiaꞌa më guë́quëll nu guniꞌi më: 
\p ―Rac shtuaꞌa, sunë́ ládil. 
\p Iurë lëꞌë më guniꞌi zndëꞌë, grë galguidzë ruꞌdzë bëac.  
\v 4 Jesús repi: 
\p ―Bëquë́ diaguë, adë chu lu ruadíꞌdzëdiꞌil; nadë más guaguëꞌnë presentar lu bëshuzi nu bëdëꞌë tubi ofrendë lo quë narnibëꞌa Moisés të parë grë́tëꞌ mënë, guëdëꞌë rall cuendë de quë lë́ꞌël bëáquël nu guc límpil de galguidzë shtë́nël. 
\s1 Bënëac Jesús tubi muzë shtë capitán 
\r (Lc. 7.1‑10) 
\p  
\v 5 Iurë guatë́ Jesús guëꞌdchi Capernaun, tubi capitán rumanë guabíꞌguëll lu më nu bë́ꞌnëll ruëguë.  
\v 6 Répill lu Jesús: 
\p ―Dadë, shmuza rac llúꞌull galguidzë llunguë. Nagáꞌall lidcha. Nalë́ quëhúnëll sufrir lu galguidzë. 
\p  
\v 7 Jesús guniꞌi: 
\p ―Na tsahia parë gunëaca lë́ꞌiꞌ. 
\p  
\v 8 Capitán bëquebi: 
\p ―Dadë, rúnëdiꞌi tucara tsal lidcha; adë chu nádiaꞌa. Nadë más gunibëꞌa nu bëdëꞌë tubsë diꞌdzë, iurní guëac shmuza.  
\v 9 Mizmë na runa lo quë narniꞌi ra narnibëꞌa na, nu napa suldadë bajo ordë shtëna. Iurë rniaꞌa lu tubi suldadë, tsall; pues riall. Iurë rniaꞌa guídëll, pues lueguë rídëll. Iurë rnibë́ꞌahia tubi shmuza tsaguë́ꞌnëll lo quë narac shtuaꞌa, rzuꞌbë diáguëll shtiꞌdza. 
\p  
\v 10 Iurë Jesús bini diꞌdzë ni, nalë́ guasë́ lduꞌu më. Guniꞌi më lu ra nazianaldë lëꞌë më: 
\p ―Guldía rniaꞌa lu të, guëdubi naciuni Israel nunquë bëdzaꞌguëlúdiaꞌa tubi nguiu narialdí lduꞌi shtiꞌdza ziquë nguiu rëꞌ.  
\v 11 Rniaꞌa, cantidá mënë guëruꞌu rall de grë ladë shtë guë́ꞌdchiliu. Guidë rall të parë subënú rall Abraham nu Isaac nu Jacob parë gaunú rall mënë ni catë rnibëꞌa Dios gubeꞌe.  
\v 12 Perë nanú mënë nabini shtiꞌdzë më de quë guënibëꞌa më ziquë rëy; guëruꞌu rall tëchi fuërë catë nacahi. Ngaꞌli guꞌnë rall nu guëchushí laiꞌ rall. 
\p  
\v 13 Iurní Jesús guníꞌiꞌ lu capitán: 
\p ―Bëagzë́ lídchil; hia shmúzël bëac tal ziquë gualdí ldúꞌul. 
\p Lëꞌë muzë ni bëáquiꞌ mizmë iurë ni. 
\s1 Bënëac Jesús suëgrë Pedro 
\r (Mr. 1.29‑31; Lc 4.38‑39) 
\p  
\v 14 Jesús gua lidchi Pedro. Ngaꞌli guná më nagaꞌa suëgrë Pedro. Naꞌa ni rac shldi ruꞌbë.  
\v 15 Iurní gunaꞌzi më guiaꞌa naꞌa. Lueguë bëruꞌu shldi. Iurní suëgrë Pedro guashtë́hiꞌ nu bë́ꞌniꞌ sirvë lu raiꞌ. Bëdë́ꞌëiꞌ nagáu raiꞌ. 
\s1 Bënëac Jesús zihani mënë narac lluꞌu 
\r (Mr. 1.32‑34; Lc. 4.40‑41) 
\p  
\v 16 Iurë gueꞌlë guꞌ, beꞌdënú mënë zihani saꞌ rall lu Jesús. Beꞌdënú rall ra nanapë mëdzabë laꞌni lduꞌu rall; con tubsë diꞌdzë rgu më grë́tëꞌ ra mëdzabë. Nu zac bëꞌnë më rumëdi grë́tëꞌ ra nanapë galguidzë.  
\v 17 Zndë guzac parë gac cumplir lo quë nabëquëꞌë muzë shtë Dios guahietë. Guniꞌi Isaías: “Lëꞌë më biaꞌa më galguidzë shtë́naꞌa nu lëꞌë më biaꞌa më grë́tëꞌ debilidá shtë́naꞌa”. 
\s1 El quë narac shtuꞌu tsanaldë lëꞌë Jesús 
\r (Lc. 9.57‑62) 
\p  
\v 18 Iurë guná Jesús cantidá mënë bëdëá rdondë catë zubë më, gunibëꞌa më parë tëdë ra shini gusëꞌdë më stubi tëchi nisë.  
\v 19 Tubi mësë shtë lëy guabíꞌguëll lu Jesús nu répill: 
\p ―Mësë, rac shtuaꞌa sënalda lë́ꞌël cualquier lugar ca tsal. 
\p  
\v 20 Jesús bëquebi: 
\p ―Ra ma lachi napë cuevë shtë ma. Ra maꞌñi napë bëcheꞌzë llicu hiaguë perë na, adë nápëdiaꞌa catë guëcuꞌguë guëca aunquë nahia nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. 
\p  
\v 21 Stubi nguiu naguanaldë lëꞌë Jesús repi lu më: 
\p ―Dadë, bëneꞌe sí, primërë tsacaꞌcha shtada, iurní gueꞌdë nalda lë́ꞌël. Gaca shmë́nël iurní. 
\p  
\v 22 Jesús guniꞌi: 
\p ―Gudeꞌe naldë na lueguë. Nanú mënë nadë rialdídiꞌi lduꞌu shtiꞌdza parë guëcaꞌchi rall ra tëgulë. 
\s1 Bëcueꞌdchí Jesús nisë nu mbë 
\r (Mr. 4.35‑41; Lc. 8.22‑25) 
\p  
\v 23 Iurní guatë́ Jesús laꞌni barcu con ra shini gusëꞌdë më  
\v 24 perë bëdchini mbë lu nisë. Nalë́ fuertë bëdchini mbë. Gutë́ zili nisë laꞌni barcu. Jesús nagaꞌsi më.  
\v 25 Iurní ra shini gusëꞌdë më guacuaꞌñi raiꞌ lëꞌë më nu repi raiꞌ: 
\p ―Dadë, bëlá lëꞌë naꞌa. Aquë zátiaꞌa iurneꞌ. 
\p  
\v 26 Lëꞌë më guníꞌiꞌ lu raiꞌ: 
\p ―¿Pëzielú nalë́ rdzëbë të? ¿Pë hia adë rialdídiꞌi lduꞌu të na? 
\p Iurní guashtë́ më nu guniꞌi më guëc mbë nu guëc nisë ruꞌbë. Lueguë gurëdchí nisë.  
\v 27 Hia ra nguiu naná zënú më, nalë́ bëdzëguëëꞌ lduꞌu raiꞌ. Guasë́ lduꞌu raiꞌ. Guniꞌi raiꞌ: 
\p ―¿Chull më rëꞌ? Rzuꞌbë diaguë mbë nu nisë shtíꞌdziꞌ. 
\s1 Chupë nguiu nananú mëdzabë laꞌni lduꞌi 
\r (Mr. 5.1‑20; Lc. 8.26‑39) 
\p  
\v 28 Iurë Jesús bëdchini stubi ladë ruaꞌ nisë, ladzë ra më gadareno, chupë nguiu bëruꞌu laꞌni catë bëgaꞌchi tëgulë. Guabiꞌguë rall lu më. Guërupë rall napë rall mëdzabë laꞌni lduꞌu rall. Nalë́ nadushë rall. Ni tubi adë chu ráquëdiꞌi rdëdë nezë catë nanú rall.  
\v 29 Iurní guzublú gurushtiá rall fuertë: 
\p ―¿Pëzielú riutël con lëꞌë naꞌa, Jesús shini Dios? ¿Gu bëdchínil ndëꞌë parë guëzac zil lëꞌë naꞌa antsë guëgaꞌa tiempë? 
\p  
\v 30 Zitu rëtaꞌ cantidá ra guchi. Quëháu ra ma guiꞌlli.  
\v 31 Ra mëdzabë bëꞌnë rall ruëguë lu Jesús; guniꞌi rall: 
\p ―Si talë guëgul lëꞌë naꞌa laꞌni ra nguiu rëꞌ, perë bëneꞌe permisi të guëdëuꞌ naꞌa laꞌni ra guchi. 
\p  
\v 32 Iurní Jesús repi: 
\p ―Gulë gua. 
\p Lueguë bëruꞌu mëdzabë laꞌni ra nguiu ni. Guatë́ rall laꞌni guchi. Lueguë grë́tëꞌ ra guchi ziaꞌa guëlluꞌnë nasesë; gulaguë ra ma catë rlaguë guiuꞌu ruaꞌ nisë ruꞌbë. Guatë́ ma laꞌni nisë. Bëldaꞌu nisë ra ma; lueguë guti ra ma. 
\p  
\v 33 Hia naquëhapë guchi bëlluꞌnë rall hashtë guëꞌdchi nu guzublú biadiꞌdzë rall lo quë naguc, nu shcuendë ra nguiu nagú mëdzabë laꞌni lduꞌu raiꞌ.  
\v 34 Iurní grë mënë shtë guëꞌdchi bëruꞌu rall; guagná rall catë quëbezë Jesús. Iurë guná rall lu më, bëꞌnë rall ruëguë de quë guëruꞌu më ladzë rall. 
\c 9  
\s1 Bënëac Jesús tubi narac llunguë 
\r (Mr. 2.1‑12; Lc. 5.17‑26) 
\p  
\v 1 Iurní Jesús guatë́ laꞌni barcu parë tëdë më stubi tëchi nisë. Iurní bëdchini më guëꞌdchi shtë më.  
\v 2 Ngaꞌli bëdchininú mënë tubi narac lluꞌu galguidzë llunguë. Nagáꞌall lu daaꞌ. Iurë Jesús guná rialdí lduꞌu rall, repi më lu narac lluꞌu: 
\p ―Lë́ꞌël, adë riádiꞌi ldúꞌul. Naperdunë duldë shtë́nël. 
\p  
\v 3 Iurní bëldá mësë narluaꞌa lëy guniꞌi rall laꞌni lduꞌu rall: “Hiumbrë rëꞌ blac diꞌdzë dzabë ruadíꞌdzëll cuntrë Dios”.  
\v 4 Perë guc bëꞌa Jesús pë llgabë quëbezënú rall. Iurní repi më: 
\p ―¿Pëzielú runë të llgabë mal?  
\v 5 ¿Pë más sencigi guëniaꞌa lu narac lluꞌu: “Naperdunë duldë shtë́nël”, u guëniaꞌa lull: “Guashtë́ nu bëagzë́”?  
\v 6 Parë gac bëꞌa të nahia nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, nu parë gac bëꞌa të napa pudërë parë guna perdunë duldë shtë mënë. 
\p Iurní repi më lu narac lluꞌu: 
\p ―Guashtë́; bëtëá shtaaꞌl nu bëagzë́ lídchil. 
\p  
\v 7 Lëꞌë narac galguidzë llunguë guasuldill nu bëagzëll lídchill.  
\v 8 Guná mënë lull, iurní bëdzëguëëꞌ lduꞌu rall. Guniꞌi rall llëruꞌbë na pudërë shtë Dios. Bëꞌnë rall alabar lëꞌë Dios purquë bëdëꞌë më pudërë ruꞌbë guiaꞌa tubi nguiu. 
\s1 Gunaꞌbë Jesús Mateo 
\r (Mr. 2.13‑17; Lc. 5.27‑32) 
\p  
\v 9 Jesús bëruꞌu më ngaꞌli. Guná më lu tubi nguiu lë Mateo. Zúbëgaꞌall lugar catë rúnëll cubrë impuestë. Iurní repi më: 
\p ―Gudeꞌe naldë na. 
\p Iurní Mateo guasuldí nu guanáldëll lëꞌë Jesús. 
\p  
\v 10 Guzac iurë Jesús caniháu laꞌni tubi hiuꞌu, cantidá mënë narunë cubrë impuestë nu zihani pecadurë bëdchini rall ngaꞌli parë gulezënú rall lëꞌë më lu mellë. Guzubënú rall lu mellë con Jesús nu con ra shini gusëꞌdë më.  
\v 11 Perë ra fariseo iurë guná rall lu ra mënë ni, gunaꞌbë diꞌdzë rall lu shini gusëꞌdë Jesús: 
\p ―¿Pëzielú mësë shtë të quëhaunull ra pecadurë nu con ra mënë narunë cubrë impuestë? 
\p  
\v 12 Bini Jesús pë quëgniꞌi ra fariseo; iurní guniꞌi më: 
\p ―Adë rquíꞌnidiꞌi ra mënë ducturë si rac llúꞌudiꞌi rall perë mënë narac lluꞌu, sí, ni rquiꞌni rall ducturë.  
\v 13 Gulë gua; gulë bëdëꞌë cuendë lo quë narunë cuntienë lo quë naná escritë: “Na rac shtuaꞌa de quë gac të mënë nargaꞌa lduꞌu sáhiꞌ; ni más mejurë quë gunë të ofrecer ma lua ziquë ofrendë”. Zeldë guënaꞌba ra pecadurë të guëabrí lduꞌu rall con Dios. Adë zeldë guënáꞌbëdiaꞌa mënë narniꞌi: “Nápëdiaꞌa duldë”. 
\s1 Gunaꞌbë diꞌdzë rall lla na shcuendë ayunë 
\r (Mr. 2.18‑22; Lc. 5.33‑39) 
\p  
\v 14 Iurní ra nazianaldë lëꞌë Juan Bautista, guabiꞌguë rall lu Jesús nu gunaꞌbë diꞌdzë rall: 
\p ―¿Pëzielú lëꞌë naꞌa nu ra fariseo rdëꞌnë naꞌa ayunë zihani vueltë perë ra shmë́nël adë rúnëdiꞌi rall ayunë? 
\p  
\v 15 Jesús guniꞌi: 
\p ―Nahia ziquë lliguë shtë saꞌa. ¿Ni mudë gunë të obligar ra invitadë shtë saꞌa, gacu rall lari nagasë ziquë mënë narunë velar guëc tëgulë mientras quëbezënú lliguë lëꞌë rall? Aquëdiꞌi. Perë guëdchini dzë nu guëdchini tiempë lëꞌë lliguë tsabsú ngaꞌli; iurní sí, gunë rall ayunë. 
\p  
\v 16 ’Ni tubi adë chu rúnëdiꞌi rumiendë lu tubi lari gushë con lari nardëá purquë si talë guëguëuꞌl lari nardëá lu lari gushë, más nasesë rcheꞌzë lari cubi lëꞌë lari gushë. Iurní más fier rluaꞌa lari.  
\v 17 Ni tubi adë rgutsaꞌu vini cubi laꞌni bulsë gushë purquë adë gúnëdiꞌi gan bulsë gushë la fuersë shtë vini cubi. Rieꞌzë bulsë gushë nu lëꞌë vini guëllëꞌë lu guiuꞌu, nu gullini ra bulsë. Por ni rquiꞌni tsutsaꞌu vini cubi laꞌni bulsë cubi. Iurní lëꞌë vini nu ra bulsë adë guënítidiꞌin. Shtiꞌdza adë rgáꞌadiꞌi con custumbrë shtënë të. 
\s1 Shini Jairo nu naꞌa nagunaꞌzi shabë më 
\r (Mr. 5.21‑43; Lc. 8.40‑56) 
\p  
\v 18 Mientras Jesús quëadíꞌdziꞌ ra cusë rëꞌ, tubi narnibëꞌa mënë bëdchini; bëzullíbill lu më nu guníꞌill: 
\p ―Shtsaꞌpa niáꞌasë gualú guti, perë si talë guídël lidcha; si talë guëdchiꞌbë guiáꞌal guëc shinia, guëbániꞌ stubi. 
\p  
\v 19 Jesús guasuldiꞌ; iurní guanaldë më lë́ꞌëll con ra shini gusëꞌdë më.  
\v 20 Iurë guanaldë më lë́ꞌëll, tubi naꞌa narac lluꞌu rllëꞌë rë́niꞌ; guabíꞌguëll lu Jesús. Guc chiꞌbë chupë izë rac llúꞌull. Iurní guabíꞌguëll lu Jesús nezë tëchi më. Gunáꞌzill ruaꞌ shabë më.  
\v 21 Rúnëll llgabë: “Si talë guënaꞌzia shabë më, guëaca”.  
\v 22 Jesús bëdchigrë́ lu më nezë tëchi më; guná më lu naꞌa nu repi më: 
\p ―Adë riádiꞌi ldúꞌul, Nanë. Hia lë́ꞌël bëáquël purquë gualdí ldúꞌul na. 
\p Mizmë iurní bëáquëll. 
\p  
\v 23 Iurë Jesús bëdchíniꞌ lidchi më importantë; guná më lu narëtaꞌ nu guná më lu ra musiquë. Ra mënë ruꞌnë rall nu ruidë bëꞌnë rall.  
\v 24 Iurní repi Jesús: 
\p ―Gulë bëruꞌu ndëꞌë purquë lëꞌë lliguënaꞌa rëꞌ adë gútidiꞌiꞌ sino nagáꞌsiꞌ. 
\p Perë ra mënë bëllidchinú rall lëꞌë më.  
\v 25 Jesús guníꞌiꞌ de quë guëruꞌu rall. Iurní guatë́ më laꞌni hiuꞌu nu gunaꞌzi më guiaꞌa tëgulë. Iurní guashtë́ tëgulë ngaꞌli.  
\v 26 Guëdubi lugar catë rnibëꞌa regiuni ni, bërëꞌtsë diꞌdzë nu famë shtënë më. Biadiꞌdzë mënë pë guc con lëꞌë tëgulë. 
\s1 Bënëac Jesús chupë ciegu 
\p  
\v 27 Jesús bëruꞌu lugar ni; chupë ciegu guanaldë rall lëꞌë më; guniꞌi rall fuertë: 
\p ―Bëgaꞌa ldúꞌul lëꞌë naꞌa, llëbní David. 
\p  
\v 28 Iurë Jesús guatë́ laꞌni hiuꞌu, bëdchini ra ciegu lu më; repi më lu rall: 
\p ―¿Gu rialdí lduꞌu të de quë zac gunëaca lëꞌë të? 
\p Lëꞌë rall bëquebi rall: 
\p ―Rialdí lduꞌu naꞌa, Dadë. 
\p  
\v 29 Iurní Jesús bëshá guiaꞌa slu rall nu repi më: 
\p ―Gaquin según fe nanapë të. 
\p  
\v 30 Hia slu ra mënë ni bëaquin. Iurní Jesús gunibë́ꞌaiꞌ con ordë lu rall, ni tubi adë chu gac bë́ꞌadiꞌi lo quë nabë́ꞌniꞌ. 
\p  
\v 31 Perë niáꞌasë gualú bëruꞌu rall ngaꞌli, iurní guzublú ruadiꞌdzë rall guëdubi regiuni lo quë nabëꞌnë Jesús. 
\s1 Bënëac Jesús tubi guꞌpë 
\p  
\v 32 Iurë Jesús con ra shini gusëꞌdë më ziagruꞌu raiꞌ ngaꞌli, bëldá ra mënë beꞌdënú rall tubi guꞌpë nanapë mëdzabë laꞌni lduꞌi.  
\v 33 Lueguë Jesús gulú hiaꞌldë lëꞌë mëdzabë ni; hia lëꞌë guꞌpë guzublú biadíꞌdzëll. Nalë́ bëdzëguëëꞌ lduꞌu ra mënë. Guniꞌi rall: 
\p ―Nunquë laꞌdi gunádiꞌiaꞌa guëdubi mënë shtë Israel saꞌ ra cusë ziquë quëhunë më. 
\p  
\v 34 Perë guniꞌi ra fariseo: 
\p ―Nguiu rëꞌ rgu hiáꞌldëll ra mëdzabë por pudërë shtë mëdzabë narnibëꞌa más. 
\s1 Bëgaꞌa lduꞌu më ra mënë 
\p  
\v 35 Jesús ziaglaꞌguë më grë ra guëꞌdchi naná rëtaꞌ guëlladchi ngaꞌli. Cagluaꞌa më laꞌni iáduꞌu shtë ra mënë cadë lugar catë rdchini më. Biadiꞌdzënú më mënë cusë zaꞌquë lla guëdchini mieti catë rnibëꞌa Dios. Nu bënëac më grë clasë galguidzë nu grë ra naquëhunë sufrir ra dulurë.  
\v 36 Iurë guná më ra mënë zihani, bëgaꞌa lduꞌu më lëꞌë rall purquë nalë́ rzac zi rall nu adë rbedchídiꞌi lduꞌu rall. Na rall ziquë lliꞌli nanápëdiꞌi vëquërë.  
\v 37 Iurní repi më lu ra shini gusëꞌdë më: 
\p ―Guldía rniaꞌa, nanú zihani cusechë perë duꞌpsë na rall parë gunë rall dchiꞌni perë rniaꞌa lu të,  
\v 38 gulë gunaꞌbë lu Dios naná nashtënë cusechë parë guësheꞌldë më más mënë parë guadiꞌdzë rall dizaꞌquë lu mënë. 
\c 10  
\s1 Jesús gulë́ ra chiꞌbë chupë shini gusëꞌdë më 
\r (Mr. 3.13‑19; Lc. 6.12‑16) 
\p  
\v 1 Iurní Jesús gunaꞌbë chiꞌbë chupë shini gusëꞌdë më nu bëdëꞌë më autoridá nu pudërë parë guëgú raiꞌ ra mëdzabë laꞌni lduꞌu ra mënë nu parë gunëac raiꞌ grë ra narunë sufrir galguidzë nu dulurë. 
\p  
\v 2 Ndëꞌë na lë ra poshtë; guëzá chiꞌbë chupë raiꞌ: primërë Simón; nápiꞌ stubi lë́hiꞌ Pedro. Nu bëꞌnë më nombrar Andrés bëchi Pedro. Gunaꞌbë më Jacobo nu bë́chiꞌ Juan, shini Zebedeo.  
\v 3 Gunaꞌbë më Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo el quë narunë cubrë impuestë. Gunaꞌbë më Jacobo shini Alfeo. Gunaꞌbë më Lebeo, nápiꞌ stubi lë́hiꞌ Tadeo.  
\v 4 Gunaꞌbë më Simón naná miembrë shtë partidë cananista, nu gunaꞌbë më Judas Iscariote el quë nabëꞌnë intriegu lëꞌë Jesús. 
\s1 Jesús gunibëꞌa tsagniꞌi ra poshtë dizaꞌquë lu ra mënë 
\r (Mr. 6.7‑13; Lc. 9.1‑6) 
\p  
\v 5 Jesús gunibëꞌa guëzá chiꞌbë chupë nguiu ni; guniꞌinú më lëꞌë raiꞌ lla guziaꞌa raiꞌ. Repi më lu raiꞌ: 
\p ―Adë tsádiꞌi të regiuni catë quëreldë ra nadë nádiꞌi më israelitë. Nu adë tsutë́diꞌi të guëꞌdchi Samaria.  
\v 6 Más bien tsa të lu ra mënë naná ziquë lliꞌli naguniti, quiere decir, naciuni Israel.  
\v 7 Gulë biadiꞌdzë lu mënë lla tsutë́ mënë catë rnibëꞌa Dios purquë hia lëꞌë iurë ziagdchini të guënibëꞌa më.  
\v 8 Gulë bënëac ra narac lluꞌu. Gulë bëcuaꞌñi ra tëgulë. Gulë bënëac narac galguidzë ruꞌdzë ládiꞌ. Gulë cu grë́tëꞌ mëdzabë laꞌni lduꞌu ra mënë. Lëꞌë të bëꞌnë të recibir pudërë ndigá; gulë bëdëꞌë sin quë gúnëdiꞌi të cubrë. 
\p  
\v 9 ’Adë guáꞌadiꞌi të orë, ni bëdchichi, ni dumí mituꞌnë.  
\v 10 Adë guáꞌadiꞌi të panitë parë quë dumí. Adë guáꞌadiꞌil chupë manguë, nilë chupë par rachi. Adë guáꞌadiꞌil bastunë. Pues el quë narunë dchiꞌni napë derechë parë gaull lidchi shlámëll. 
\p  
\v 11 ’Iurë lëꞌë të guëdchini të tubi guëꞌdchi u tubi ranchi, gulë quili ngaꞌli tubi mënë naná runë tucarë guëquë́ diaguë shtiꞌdza. Hia ngaꞌli guëaꞌnë të lídchill hashtë iurë lëꞌë të guëbiꞌ të.  
\v 12 Iurë lëꞌë të tsutë́ të lidchi mënë ni, gulë bëꞌnë saludar lë́ꞌiꞌ con tubi dizaꞌquë.  
\v 13 Si talë ra mënë ni runë tucarë guëquë́ diáguëll shtiꞌdza, gulë bëdëꞌë bendición shtë të ngaꞌli; perë si talë adë guëquë́ diáguëdiꞌi rall shtiꞌdzë të, si talë adë nádiꞌi ra mënë më zaꞌquë, gulë biequi ngaꞌli con grë dizaꞌquë shtë të.  
\v 14 Si talë në́diꞌi mënë ni gunë recibir dizaꞌquë nu në́diꞌill guëquë́ diáguëll shtiꞌdzë të, iurní gulë bëruꞌu hiuꞌu ni u guëꞌdchi ni. Iurní gulë guëdchibi gushëguiuꞌu nadchiꞌbë guëaꞌ të ziquë sëñi de quë adë gualdídiꞌi lduꞌu rall.  
\v 15 Guldía rniaꞌa, dzë shtë juici más llëruꞌbë na cashtigu parë guëꞌdchi ni quë parë ra mënë shtë Sodoma u Gomorra. 
\s1 Guëzac zi mënë lëꞌë të 
\p  
\v 16 ’Gulë guná, na guësheꞌlda lëꞌë të cumë ziquë ra lliꞌli ladi ra ma dushë, perë gulë gac nasini cumë ziquë serpientë, nu gulë gac naduꞌu ziquë palumë.  
\v 17 Gulë gapë cuidadë ra mënë shtë lugar ni; gunë rall intriegu lëꞌë të lu ra gubiernë nu hashtë guëneꞌe rall galnë́ lëꞌë të laꞌni iáduꞌu.  
\v 18 Tsanú rall lëꞌë të lu ra gubernadurë nu lu rëy purquë na të shmëna. Zni gac të testigu shtëna delantë lu ra autoridá hashtë delantë lu ra nanádiꞌi më israelitë.  
\v 19 Perë iurë lëꞌë rall gunë rall intriegu lëꞌë të lu ra gubiernë, adë rquëdíꞌnidiꞌi lduꞌu të por lo quë naguëniꞌi të lu rall u por lo quë naguadiꞌdzë të lu ra mënë, purquë iurë lëꞌë iurë guëgaꞌa, Dios guësëdchini më diꞌdzë parë guadiꞌdzë të  
\v 20 purquë lëdë lë́ꞌëdiꞌi të guadiꞌdzë të sino lëꞌë Espíritu Santo nazeꞌdë de Shtadë të, guadíꞌdziꞌ por lëꞌë të. 
\p  
\v 21 ’Ra nguiu gunë rall traicionar ra bëchi saꞌ rall të parë gati saꞌll. Ra shtadë ra mënë gunë rall traicionar shini rall. Shini rall guëásëll guëc shtadë rall hashtë quini rall shtadë rall.  
\v 22 Grë́tëꞌ mënë shtë guë́ꞌdchiliu guëná záꞌquëdiꞌi rall lu të purquë na të shmëna, perë el quë nagac firmë hashtë fin, ndëꞌë gac salvar.  
\v 23 Iurë lëꞌë mënë guëzunaldë rall lëꞌë të cualquier tubi guëꞌdchi catë guëdchini të, gulë bëruꞌu ngaꞌli; gulë bëlluꞌnë hashtë stubi guëꞌdchi purquë guldía rniaꞌa, lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu guëdchíniꞌ antsë quë lëꞌë të guadiꞌdzënú të dizaꞌquë lu mënë guëdubi guëꞌdchi shtë Israel. 
\p  
\v 24 ’Ni tubi narsëꞌdë lu shmë́siꞌ, lasáquëdiꞌill más quë mësë shtë́nëll. Ni tubi muzë lasáquëdiꞌi más quë shlámiꞌ.  
\v 25 El quë narsëꞌdë, tsull cunformë según el quë naquëgluaꞌa, hashtë despuësë iurní tsalú studi shtë́nëll, iurní gáquiꞌ ziquë lëꞌë mësë. Zni na tubi muzë parë lu shlámëll. Ziquë tubi nguiu con shíniꞌ, cagniꞌi ra mënë rnibëꞌa mëdzabë Beelzebú na, nu zac guëniꞌi rall rnibëꞌa mëdzabë lëꞌë të. 
\s1 Chu guëdzë́baꞌa 
\r (Lc. 12.2‑9) 
\p  
\v 26 ’Por ni rniaꞌa lu të, adë rdzë́bëdiꞌi të ra mënë. Pues ni tubi cusë nanagaꞌchi adë guëáꞌnëdiꞌin sin adë guërúꞌudiꞌin lu llni. Nu grë cusë nagaꞌchi, napë quë guëdëꞌë mënë cuendë de ni.  
\v 27 Lo quë narniaꞌa lu të apartë, gulë guniꞌi diꞌdzë ni delantë lu grë mënë. Lo quë nabëluáꞌahia lu të apartë, gulë guniꞌi fuertë dizdë guëc hiuꞌu.  
\v 28 Adë rdzë́bëdiꞌi të ra narguini cuerpë perë adë gáquëdiꞌi quini rall almë. Más bien gulë bëdzëbë el quë nanapë pudërë guëzalú cuerpë nu almë laꞌni gabildi. 
\p  
\v 29 ’Rduꞌ ra maꞌñi, chupë ma por tubi centavë, perë ni tubi de lëꞌë ra ma adë rátidiꞌi sino quë lëꞌë Dadë Dios adë guëdëꞌë më sí; Dios rdëꞌë më cuendë.  
\v 30 Napë më cuendë bëldá guitsë guë́quël.  
\v 31 Adë rdzë́bëdiꞌi të; pues más lasac të quë ra maꞌñi. 
\s1 Pë gac con ra shmënë Jesús 
\r (Lc. 12.8‑9) 
\p  
\v 32 ’Grë́tëꞌ el quë naguëquebi favurë de na delantë lu ra mënë, na guëquebia favurë de lë́ꞌëll delantë lu Shtada naquëbezë gubeꞌe.  
\v 33 Perë si talë nanú el quë narniꞌi nádiꞌill shmëna delantë lu ra mënë, na guna negar lë́ꞌëll delantë lu Shtada naquëbezë gubeꞌe. 
\s1 Por Jesús nanú divisioni 
\r (Lc. 12.51‑53; 14.26‑27) 
\p  
\v 34 ’Adë rúnëdiꞌi të shgabë të de quë zeldënúa paz lu guë́ꞌdchiliu rëꞌ. Pues adë zeldënúdiaꞌa parë cuedchí lduꞌu mënë con saꞌll lu guë́ꞌdchiliu sino parë gac dividir mënë por shtiꞌdza.  
\v 35 Na zelda parë grë ra nguiu guëasë rall guëc shtadë rall, shtsaꞌpë rall guëasë rall guëc shniꞌa rall. Nu ra lliꞌlli guëasë rall guëc suëgrë rall.  
\v 36 De mudë de cadë tubi rall gac rall enemigu parë famili shtënë rall. 
\p  
\v 37 ’El quë narac shtuꞌu shtádiꞌ u shníꞌaiꞌ más quë rac shtúꞌull na, adë rlluíꞌidiꞌi gáquiꞌ shmëna. El quë narac shtuꞌu llgáꞌniꞌ u shtsápiꞌ más quë rac shtúꞌull na, adë rllúiꞌidiꞌi gáquëll shmëna.  
\v 38 El quë nadë gúnëdiꞌi renunci prupi deseo shtë́nëll, si talë adë në́diꞌi gátill por na; si talë adë tsanáldëdiꞌill shneza, nguiu ni nasáquëdiꞌill gáquëll shmëna.  
\v 39 El quë narac shtuꞌu gac salvar vidë shtë́nëll, guënítill vidë shtë́niꞌ, perë el quë naguëniti vidë shtë́niꞌ por na, ni gac salvárëll. 
\s1 Premi parë ra shmënë Jesús 
\r (Mr. 9.41) 
\p  
\v 40 ’El quë narunë recibir cualquier tubi de lëꞌë të, mënë ni también rúnëll recibir na. El quë narunë recibir na, mënë ni rúnëll recibir el quë nabësheꞌldë na.  
\v 41 El quë narunë recibir tubi shmuzë Dios purquë zeꞌdë mënë ni de Dios, ni gúnëll recibir mizmë premi nardëꞌë Dios parë ra shmuzë më nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë më. El quë narunë recibir tubi nguiu zaꞌquë purquë nall më zaꞌquë, mënë ni gúnëll recibir premi shtë më zaꞌquë.  
\v 42 Cualquier el quë naguëdëꞌë tubi vasë nisë galë, të gu tubi más humildë shmëna, guldía rniaꞌa lu të, segurë guëdëꞌë Dios tubi premi cáꞌall. 
\c 11  
\s1 Ra nabësheꞌldë Juan Bautista lu Jesús 
\r (Lc. 7.18‑35) 
\p  
\v 1 Iurë Jesús gualú guniꞌi më lla mudë guziaꞌa ra chiꞌbë chupë shini gusëꞌdë më, bëruꞌu më ngaꞌli parë ziaꞌa më. Bëluaꞌa më dizaꞌquë lu ra mënë guëꞌdchi narëtaꞌ guëlladchi. 
\p  
\v 2 Juan nanú lachiguiꞌbë perë bíniꞌ lo quë naquëhunë Cristo. Iurní bëshéꞌldiꞌ bëldá shmë́niꞌ; tsagná rall lëꞌë Jesús  
\v 3 parë guagnaꞌbë diꞌdzë rall lu më: 
\p ―¿Gu lë́ꞌël nal Cristo, el quë napë quë guëdchini por partë shtë Dadë Dios, u napë quë guëlezë naꞌa stubi naguëdchini? 
\p  
\v 4 Jesús repi: 
\p ―Gulë tsaguëchi lu Juan lo quë naguná të nu lo quë nabini të.  
\v 5 Gulë biadiꞌdzë grë́tëꞌ lo quë naguná të: ra ciegu rna; ra cujë rzë; ra narac galguidzë ruꞌdzë ládiꞌ, guzunë́ rall; grë ra cueꞌtë bëabrí rini rall. Ra tëgulë gubani rall stubi. Grë ra prubi quëquë́ diaguë rall dizaꞌquë parë gac salvar rall.  
\v 6 Guëquitë lduꞌu ra naná tsaglaꞌguë tsaldí lduꞌi na, grë ra nartúdiꞌi lúhiꞌ gáquëll shmëna. 
\p  
\v 7 Iurë lëꞌë shmënë Juan zëagzë́, iurní Jesús guzublú quëadiꞌdzë më shcuendë Juan. Repi më lu ra mënë: 
\p ―¿Pë guagná të lu shlatë; tubi ziquë guiꞌlli narniꞌbi mbë?  
\v 8 Aquëdiꞌi. ¿Pë guagná të lu tubi nguiu nanacu lari chulë? Aquëdiꞌi. Lëꞌë të nanë́ të de quë grë ra naracu con lari nalasac zihani dumí, quëreldë rall lidchi rëy.  
\v 9 Por fin ¿pë guagná të lu tubi muzë shtë Dios? Perë sí, de verdá guná të tubi muzë shtë më mayurë quë ra nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë më guahietë.  
\v 10 Juan na el quë narniꞌi Sagradas Escrituras: 
\q1 Na guësheꞌlda tubi naguadiꞌdzë por na antsë guëluaꞌalul lu mënë. 
\m  
\v 11 Guldía rniaꞌa, grë́tëꞌ ra mënë nagubani tiempë guahietë, nápëdiꞌi raiꞌ más hunurë quë Juan. Perë rniaꞌa lu të, el quë namás humildë entrë ra mënë narialdí lduꞌi dizaꞌquë shtëna, napë rall más hunurë quë Juan. 
\p  
\v 12 ’Dizdë Juan Bautista hashtë iurneꞌ, ra mënë mal rac shtuꞌu rall guëzalú rall dizaꞌquë shtë Dios parë adë tsutë́diꞌi mënë catë rnibëꞌa Dios. Ra narac shtuꞌu tsutë́ nezë zaꞌquë, runë rall llëruꞌbë fuersë parë tsutë́ rall.  
\v 13 Grë́tëꞌ lo quë nabëquëꞌë ra muzë nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios nu lo quë nabëquëꞌë Moisés, guniꞌi raiꞌ lo quë narac shtuꞌu Dios hashtë tiempë shtë Juan Bautista.  
\v 14 Si talë lëꞌë të rac shtuꞌu të tsaldí lduꞌu të lo quë narniaꞌa de Juan, náhiꞌ ziquë Elías. Juan náhiꞌ el quë muzë shtë Dios guniꞌi guahietë napë quë guëdchini.  
\v 15 Si talë rac shtuꞌu të tsasë́ të, gulë bëquë́ diaguë bien lo quë narniaꞌa. 
\p  
\v 16 ’Guadiꞌdza tubi comparaciuni lla na mënë tiempë neꞌ. Lëꞌë rall na rall ziquë llguëꞌnë nacaguitë. Zúbëgaꞌa rall lu llguëaꞌ nu rniꞌi rall fuertë lu saꞌ rall:  
\v 17 “Bëdiꞌldi naꞌa musiquë lëgrë perë adë bëguíꞌidiꞌi të. Bëdiꞌldi naꞌa cantë tristë perë adë bíꞌnidiꞌi të.”  
\v 18 Bëdchini Juan; adë gudáudiꞌiꞌ zihani cusë nu adë biiꞌdiꞌiꞌ licor, perë lëꞌë të rniꞌi të de quë nápiꞌ tubi mëdzabë laꞌni ldúꞌiꞌ; por ni adë guanáldëdiꞌi të lë́ꞌiꞌ.  
\v 19 Lueguë bëdchinia, nguiu nabësheꞌldë Dios; rniꞌi të rau shaꞌta nu rniꞌi të ruhia vini. Rniꞌi të nahia amigu shtë pecadurë nu amigu shtë ra narunë cubrë impuestë, por ni adë rialdídiꞌi lduꞌu të shtiꞌdza. Manërë nacanihunë Dios na ziquë llni; rluaꞌain laꞌni vidë shtë ra naná riasë́ shtiꞌdzë më de verdá. 
\s1 Ra mënë adë guasë́diꞌi rall shtiꞌdzë më 
\r (Lc. 10.13‑15) 
\p  
\v 20 Iurní lëꞌë Jesús guzublú quëgniꞌi më lu ra mënë guëꞌdchi catë bëꞌnë më más milagrë ruꞌbë purquë ra mënë ni, adë bëabrídiꞌi lduꞌu rall con Dios. Iurní guniꞌi më: 
\p  
\v 21 ―Prubi de lëꞌë të mënë shtë guëꞌdchi Corazín. Prubi de lëꞌë të mënë shtë guëꞌdchi Betsaida; purquë si talë mënë shtë Tiro nu Sidón nianá rall grë ra milagrë naguná të, pues hia niac cambi mudë nanabani rall; niabrí lduꞌu rall con Dios. Niazubë rall lu dë nu niacu rall lari nagasë ziquë señi de quë bëꞌnë nadzëꞌë mudë nanabani rall.  
\v 22 Na rniaꞌa lu të, dzë guësheꞌldë Dios juici guëc mënë shtë guë́ꞌdchiliu, ra mënë shtë Tiro nu Sidón gunë rall sufrir menos quë lëꞌë të.  
\v 23 Nu rniaꞌa lu të naquëreldë guëꞌdchi Capernaum, runë nadchini të por tantë llni nabëꞌnë të recibir, perë tsalú të lugar catë quëbezë ra tëgulë purquë mënë shtë ciudá Sodoma, si talë nianá rall milagrë cumë ziquë guná të, pues todavía nianá quëbezë guëꞌdchi Sodoma iurneꞌ.  
\v 24 Perë rniaꞌa lu të, dzë shtë juici lëꞌë të gunë të recibir más cashtigu dushë quë ra mënë shtë regiuni shtë Sodoma. 
\s1 Gulë teꞌe lua parë cuedchí lduꞌu të 
\r (Lc. 10.21‑22) 
\p  
\v 25 Tiempë ni Jesús biadiꞌdzënúhiꞌ Shtádiꞌ: 
\p ―Dadë, dushquíllil, rnibë́ꞌal gubeꞌe nu guë́ꞌdchiliu. Quëhuna alabar lë́ꞌël, Dadë; bëluáꞌal shtíꞌdzël lu mënë humildë, rac bëꞌa rallin. Perë nacahi shtíꞌdzël bë́ꞌnël parë ra mënë narniꞌi na rall më ruꞌbë, ra mënë narianaldë tëchi llgabë nguiu.  
\v 26 Zni bë́ꞌnël Dadë purquë zni rac shtúꞌul gac. 
\p  
\v 27 ’Lëꞌë Shtada bëneꞌe grë́tëꞌ cusë rëꞌ parë na; ni tubi chu runguë bëꞌa chu nahia de verdá, sulamëntë Shtada runguë bë́ꞌaiꞌ. Ni tubi chu runguë bëꞌa chu na Shtada de verdá, sulamëntë na runguë bë́ꞌahia chu náhiꞌ. Nahia shini më; gunguë bëꞌa mënë Shtada sulamëntë si rac shtuaꞌa guëluáꞌahia nguiu ni Shtada.  
\v 28 Gulë teꞌe lua grë́tëꞌ el quë narbedchídiꞌi lduꞌi, grë të nariashac lduꞌi por duldë shtë të, guënehia paz parë lëꞌë të.  
\v 29 Gulë bëcaꞌa yuguë naguëdchiꞌba guëc të nu gulë bësëꞌdë shtiꞌdza. Nadúꞌuhia nu nalë́ pacënci nahia. Gulë teꞌe lua të guëdzelë të descansë parë almë shtë të.  
\v 30 Ldaiꞌ nabëluáꞌahia lu të, nalë́ sencigi nahin parë guaꞌa të ziquë tubi yuguë shashu. Lo quë narnibë́ꞌahia adë nagánëdiꞌin. 
\c 12  
\s1 Ra shini gusëꞌdë më caniashi raiꞌ duꞌu dzë narziꞌi lduꞌu mënë 
\r (Mr. 2.23‑28; Lc. 6.1‑5) 
\p  
\v 1 Laꞌni ra dzë ni Jesús ziáꞌaiꞌ nezë shtënë më catë rgabní trigu. Tubi dzë narziꞌi lduꞌu mënë, ra shini gusëꞌdë më bëdchini galërldiaꞌnë lduꞌu raiꞌ. Iurní guzublú caniashi raiꞌ duꞌu shtë trigu parë quëháu raiꞌ bëꞌdchi trigu.  
\v 2 Iurë lëꞌë ra fariseo guná rall lo quë nabëꞌnë raiꞌ, repi rall lu Jesús: 
\p ―Guná, ra shini gusë́ꞌdël quëhunë rall lo quë naprovidë según lëy. Caniashi rall duꞌu dzë narziꞌi lduꞌu mënë. 
\p  
\v 3 Jesús repi: 
\p ―¿Pë adë bíꞌldidiꞌi të histuri lo quë nabëꞌnë David guahietë con ra narianaldë të́chiꞌ? Bëldiaꞌnë David nu guatë́hiꞌ lidchi Dios.  
\v 4 Gunaꞌzi David guetështildi sagradë. David gudáuhiꞌ guetështildi ni, perë según lëy shtë Dios sulë bëshuzi napë rall derechë gau raiꞌ guetështildi sagradë, lë́dëdiꞌi David con ra mënë nananú con lë́ꞌiꞌ.  
\v 5 Hia biꞌldi të lëy shtë Moisés. Ra bëshuzi shtë iáduꞌu adë rzíꞌidiꞌi lduꞌu rall dzë descansë por trabaju nanapë raiꞌ; nu nádiꞌin duldë.  
\v 6 Na rniaꞌa lu të, zugaꞌa tubi nguiu ndëꞌë naná más importantë quë iáduꞌu.  
\v 7 Lëꞌë të, ¿pë adë riasë́diꞌi të lo quë narniꞌi Sagradas Escrituras? “Na rac shtuaꞌa guëgaꞌa lduꞌu të saꞌ të más quë ra ma narneꞌe të lu bëcuꞌguë ziquë ofrendë”. Si talë riasë́ të diꞌdzë ni, adë gúnëdiꞌi të condenar ra nanápëdiꞌi faltë.  
\v 8 Lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, nápiꞌ autoridá nu pudërë parë guëníꞌiꞌ pë gunë mënë dzë narziꞌi lduꞌu mënë. 
\s1 Tubi nguiu nagubidchi guiáꞌaiꞌ 
\r (Mr. 3.1‑6; Lc. 6.6‑11) 
\p  
\v 9 Iurní Jesús bëruꞌu lugar ni. Guatë́ më laꞌni iáduꞌu shtë ra mënë.  
\v 10 Ngaꞌli zugaꞌa tubi nguiu nagubidchi tubi guiáꞌaiꞌ. Perë ra fariseo rac shtuꞌu rall guëdzelë rall manërë parë gunë rall acusar lëꞌë Jesús. Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall lu Jesús: 
\p ―Según lëy ¿gu nanú permisi gunëac mënë narac lluꞌu grë ra dzë narziꞌi lduꞌu mënë? 
\p  
\v 11 Repi Jesús: 
\p ―¿Chu de lëꞌë të si talë guënítil tubi lliꞌli, si talë ldaguë ma laꞌni guërzú dzë descansë, pë adë tsaldúdiꞌi të ma?  
\v 12 Pues más nasac vidë shtë nguiu quë lliꞌli. Zni nanú permisi gunë mieti bien dzë narziꞌi lduꞌu ra mënë. 
\p  
\v 13 Iurní repi më lu nguiu nagubidchi guiáꞌaiꞌ: 
\p ―Bëldí guiáꞌal. 
\p Lëꞌë nguiu bëldí guiáꞌaiꞌ. Lueguë bëac guiáꞌaiꞌ; bëaꞌnë guiáꞌaiꞌ ziquë na stubi guiáꞌaiꞌ.  
\v 14 Iurní bëruꞌu ra fariseo. Guzublú rall quili rall manërë parë quini rall lëꞌë Jesús. 
\s1 Lo quë nabëquëꞌë Isaías 
\p  
\v 15 Iurë guc bëꞌa Jesús pë quëhunë ra fariseo, bëruꞌu më; ziaꞌa më stubi lugar. Perë cantidá mënë guanaldë rall lëꞌë më. Jesús bënëac grë́tëꞌ narac lluꞌu.  
\v 16 Nu bëdëꞌë më ordë de quë adë guadíꞌdzëdiꞌi ra mënë chu na më.  
\v 17 Zndëꞌë guc parë gac cumplir lo quë nabëquëꞌë Isaías, muzë shtë Dios: 
\q1  
\v 18 Ndëꞌë lëꞌë shmuza nagulë́a; 
\q1 el quë nalë́ rac shtuaꞌa nu el quë narquitë lduaꞌa. 
\q1 Guëdë́ꞌëhia Espíritu Santo cuezënúhiꞌ më ni. 
\q1 Guëniꞌi më lu mënë nanádiꞌi më israelitë de quë zeꞌdë guëdchini juici shtë Dios. 
\q1  
\v 19 Adë guadíꞌdzëdiꞌi më tantë. Na më naduꞌu. 
\q1 Adë rtáꞌlëdiꞌi më diꞌdzë; adë guëníꞌidiꞌi më fuertë nezë. 
\q1  
\v 20 Na më pacënci; adë nádiꞌi më ziquë el quë narguitsu guiꞌlli. 
\q1 Nádiꞌi më ziquë el quë narsëaldë mëchi narquë́ guiꞌi. 
\q1 Cuezë më hashtë cueshtë́ gubiernë shtë́hiꞌ; guënibëꞌa më manërë justë. 
\q1  
\v 21 Mënë nanádiꞌi më israelitë, tsaldí lduꞌu rall shtiꞌdzë më parë gac salvar rall. 
\s1 Guniꞌi ra mënë napë Jesús mëdzabë laꞌni ldúꞌiꞌ 
\r (Mr. 3.19‑30; Lc. 11.14‑23; 12.10) 
\p  
\v 22 Iurní bëdchininú mënë tubi nguiu lu Jesús. Nall ciegu nu guꞌpë. Bëꞌnë mëdzabë nananú laꞌni lduꞌu nguiu ni parë adë rnádiꞌill nu rníꞌidiꞌill. Jesús bënëac lë́ꞌiꞌ. Iurní guná nguiu, nu clarë biadiꞌdzë nguiu.  
\v 23 Grë́tëꞌ ra mënë narëtaꞌ ngaꞌli, guasë́ lduꞌu rall nu bëdzëguëëꞌ lduꞌu rall. Guniꞌi rall: 
\p ―¿Pë lë́ꞌëdiꞌi llëbní David ndëꞌë, el quë nacabézaꞌa? 
\p  
\v 24 Perë ra fariseo bini rall lo quë naguniꞌi mënë; guniꞌi rall: 
\p ―Perë hiumbrë rëꞌ rgull mëdzabë por pudërë shtë Beelzebú, jëfë shtë ra mëdzabë. 
\p  
\v 25 Perë guc bëꞌa Jesús lo quë narunë rall shgabë rall. Iurní repi më: 
\p ―Si talë grë mënë shtë gubiernë rdildi cuntrë mizmë saꞌ rall, tsalú gubiernë. Igual gac con tubi guëꞌdchi nu si talë tubi famili rdildi entrë lëꞌë rall, guëdchini tiempë tsalú famili ni.  
\v 26 Nu Satanás, si talë Satanás nadivididë mizmë lë́ꞌëll, tsalú pudërë shtë́nëll; guënibë́ꞌadiꞌill shmë́nëll iurní.  
\v 27 Si talë rguhia mëdzabë por pudërë shtë Beelzebú, ¿chu runë compañi ra mënë saꞌ të nargú mëdzabë laꞌni lduꞌu mënë? Mizmë nguiu ni gunë rall juzguë lëꞌë të.  
\v 28 Perë si talë con pudërë shtë Dios rguhia mëdzabë, hia bëgaꞌa iurë; guëlladchi zugaꞌa Dios parë guënibë́ꞌaiꞌ lëꞌë të. 
\p  
\v 29 ’¿Llallë gac tsutë́ tubi ngubaꞌnë lidchi tubi nguiu fuertë të parë guëdchisull pë shtënë mënë? Primërë napë quë guëlíꞌbill nguiu ni, iurní sí, zac guëdchisull pë shtënë mënë ni. 
\p  
\v 30 ’El quë nanë́diꞌi guëniꞌi favurë de na, nall cuntrë de na. El quë nadë rtëádiꞌi mënë lua, na ziquë tubi narsëlluꞌnë mënë lua. 
\p  
\v 31 ’Rniaꞌa lu të de quë zac perdunë grë duldë shtë ra nguiu nu grë́tëꞌ didzabë narniꞌi rall, gunë më perdunë, perë si talë guniꞌi mënë diꞌdzë mal cuntrë Espíritu Santo, ni sí, jamás adë nídiꞌi perdunë.  
\v 32 Cualquier narniꞌi didzabë guëc nguiu nabësheꞌldë Dios, zac perdúnëll perë el quë naruadiꞌdzë cuntrë Espíritu Santo, jamás adë gáquëdiꞌi perdunë parë guëdubi tiempë lu guë́ꞌdchiliu rëꞌ, nilë́ lu stubi guë́ꞌdchiliu nanadë tsalúdiꞌi. 
\s1 Nashi shtë hiaguë rluaꞌa pë hiaguin 
\r (Lc. 6.43‑45) 
\p  
\v 33 ’Si talë hiaguë nahin cusë zaꞌquë, zni rneꞌein nashi zaꞌquë. Si talë hiaguë nahin mal, pues nashi mal rneꞌein. Shnashi hiaguë rluaꞌa pë hiaguin.  
\v 34 Lëꞌë të llëbní mbeꞌldë, ¿llallë gac guëniꞌi të cusë zaꞌquë? hia quë lëꞌë të mizmë lëꞌë të na të mal. Pues ruadiꞌdzë të zihani diꞌdzë dzabë nazeꞌdë laꞌni lduꞌu të.  
\v 35 Nguiu zaꞌquë ruadíꞌdzëll cusë zaꞌquë purquë cusë zaꞌquë nanú laꞌni ldúꞌull. Perë ra nguiu mal ruadíꞌdzëll cusë mal purquë cusë mal nanú laꞌni lduꞌu rall.  
\v 36 Perë na rniaꞌa lu të, dzë shtë juici grë mieti guëdëꞌë rall cuendë lu Dios por grë ra diꞌdzë nagúpëdiꞌi rall cuidadë.  
\v 37 Purquë según diꞌdzë nabiadiꞌdzë të, gunë më juzguë lëꞌë të; gac salvar të u gac condenadë të. 
\s1 Ra mënë mal rac shtuꞌu rall guëná rall tubi milagrë 
\r (Mr. 8.12; Lc. 11.29‑32) 
\p  
\v 38 Iurní guniꞌi ra fariseo nu ra narluaꞌa lëy lu Jesús: 
\p ―Mësë, rac shtuꞌu naꞌa guëná naꞌa tubi señi, tubi milagrë ruꞌbë gúnël. 
\p  
\v 39 Jesús bëquebi: 
\p ―Mënë mal nalë́ rac shtuꞌu rall guëná rall tubi sëñi nu milagrë ruꞌbë, perë hia jamás adë chu guënéꞌeruꞌu más sëñi, sulë sëñi ziquë naguc con Jonás.  
\v 40 Ziquë Jonás gua laꞌni mbeldë durantë tsunë dzë nu tsunë gueꞌlë, zni zac con nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu; guëcaꞌchi ra mënë lë́ꞌiꞌ laꞌni baꞌa; tsúhiꞌ ngaꞌli tsunë dzë nu tsunë gueꞌlë.  
\v 41 Grë ra naguquëreldë ciudá shtë Nínive tsasuldí rall lu juici con ra mënë naquëreldë neꞌ, nu guëniꞌi ra mënë shtë Nínive ra mënë nanabani neꞌ na rall culpablë purquë ra mënë shtë Nínive, iurë bini rall shtiꞌdzë Jonás, bëabrí lduꞌu rall con Dios. Gulë guná, hia bëdchini tubi más më importantë quë Jonás.  
\v 42 Iurë gac juici shtë Dios, lëꞌë reina nagunibëꞌa ladzë Sur, tsasuldill nu gúnëll juzguë mënë nanabani neꞌ; na rall culpablë purquë naꞌa ni bidë guënall lu Salomón të guëquë́ diáguëll llgabë shtë Salomón; perë gulë guná, hia bëdchini tubi más më importantë quë Salomón. 
\s1 Mëdzabë mal nabëabrí lduꞌu mënë 
\r (Lc. 11.24‑26) 
\p  
\v 43 ’Iurë bëruꞌu mëdzabë laꞌni lduꞌu nguiu, rzëll catë nídiꞌi nisë. Rguílill catë cuézëll perë adë rdzélëdiꞌill lugar. Iurní rníꞌill:  
\v 44 “Guëabría lduꞌu mënë catë bëruaꞌa”. Bëdzélëll nguiu ziquë tubi hiuꞌu bien arregladë nu limpi.  
\v 45 Iurní tsaglliꞌi mëdzabë gadchi mëdzabë más mal quë lë́ꞌëll; riutë́ rall laꞌni lduꞌu nguiu ni. Por fin bëaꞌnë nguiu peor quë antsë. Zni gac suceder con ra mënë mal rëꞌ. 
\s1 Shniꞌa nu bëchi Jesús 
\r (Mr. 3.31‑35; Lc. 8.19‑21) 
\p  
\v 46 Nianá Jesús ziaglaꞌguë quëadíꞌdziꞌ lu ra mënë zihani, iurní bëdchini shniꞌa më con ra bëchi më. Rëtaꞌ raiꞌ tëchi fuërë nu rac shtuꞌu raiꞌ guadiꞌdzënú raiꞌ lëꞌë më. [ 
\v 47 Bëdchini tubi nabëdchininú rsunë lu Jesús. Guníꞌill: 
\p ―Lëꞌë shníꞌal nu ra bë́chil zugaꞌa raiꞌ tëchi fuërë; rac shtuꞌu raiꞌ guadiꞌdzënú raiꞌ lë́ꞌël.] 
\p  
\v 48 Perë lëꞌë më repi lu naguanú rsunë: 
\p ―¿Chull na shníꞌahia? ¿Chull na bëcha? 
\p  
\v 49 Iurní bëꞌnë më sëñi con guiaꞌa më; guniꞌi më shcuendë ra shini gusëꞌdë më: 
\p ―Ndë lëꞌë shníꞌahia nu ndëꞌë na bëcha  
\v 50 purquë grë́tëꞌ el quë narunë según voluntá shtë Shtada naquëbezë gubeꞌe, na bëcha; nall zana, nu nall shníꞌahia. 
\c 13  
\s1 Comparaciuni shtë nartëꞌtsë bëꞌdchi 
\r (Mr. 4.1‑9; Lc. 8.4‑8) 
\p  
\v 1 Mizmë dzë ni bëruꞌu Jesús hiuꞌu. Iurní guzubë më ruaꞌ nisë ruꞌbë nu cantidá mënë bëdëá rall lugar catë quëbezë më.  
\v 2 Por ni Jesús guatë́ laꞌni tubi barcu; iurní guzubë më parë guëluaꞌa më. Grë́tëꞌ ra mënë bëaꞌnë rall ruaꞌ nisë lu guiuꞌu.  
\v 3 Cagluaꞌa më zihani cusë por comparaciuni. Guniꞌi më: 
\p ―Tubi nguiu guagtë́ꞌtsëll bëꞌdchi.  
\v 4 Iurë bëtë́ꞌtsëll bëꞌdchi, duꞌpë bëꞌdchi gulaguë lu nezë, hia ngaꞌli bëdchini ra maꞌñi. Gudáu ma ra bëꞌdchi.  
\v 5 Stuꞌpë bëꞌdchi gulaguë lu guiuꞌu guëꞌë catë duꞌpë guiuꞌu nanú. Hia bëꞌdchi ni nasesë gualdanin purquë duꞌpë guiuꞌu nanú  
\v 6 perë iurë lëꞌë ngubidzë bëruꞌu, güeꞌqui plantë purquë nápëdiꞌin llëruꞌbë shluꞌchi; gubidchin.  
\v 7 Stuꞌpë bëꞌdchi gulaguë ladi ra guiꞌlli guitsë. Gualdanin laꞌni guiꞌlli guitsë perë guiꞌlli guni guëquin.  
\v 8 Perë stuꞌpë bëꞌdchi gulaguë lu guiuꞌu zaꞌquë. Ngaꞌli bëdëꞌin cusechë. Bëldá bëꞌdchi bëdëꞌë tubi gahiuꞌa por tubi. Sëbëldahin bëdëꞌë sesenta por tubi bëꞌdchi. Stubi bëdëꞌë galdë bi chi por tubi.  
\v 9 Si talë rac shtuꞌu të tsasë́ të, gulë bëquë́ diaguë bien shtiꞌdza. 
\s1 Pëzielú guniꞌi më comparaciuni 
\r (Mr. 4.10‑12; Lc. 8.9‑10) 
\p  
\v 10 Iurní ra shini gusëꞌdë më guabiꞌguë raiꞌ lu Jesús. Gunaꞌbë diꞌdzë raiꞌ: 
\p ―¿Pëzielú ruadíꞌdzël lu ra mënë por comparaciuni? 
\p  
\v 11 Lëꞌë më bëquebi: 
\p ―Dios bësheꞌldë llni guëc të parë riasë́ të manërë narnibëꞌa Dios ziquë rëy, perë adë bëshéꞌldëdiꞌi Dios llni guëc rall parë gac bëꞌa rall manërë narnibëꞌa më.  
\v 12 El quë narac shtuꞌu tsasë́ shtiꞌdzë më, guëdëꞌë më más llni, perë el quë nanë́diꞌi tsasë́ shtiꞌdzë më, tsabsú grë llni nanápëll.  
\v 13 Por ni quëadiꞌdza por comparaciuni purquë lëꞌë rall rna rall lu milagrë shtëna perë adë riasë́diꞌi rall.  
\v 14 Zni na rall. Guc cumplir shtiꞌdzë Isaías el quë nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë. Bëquë́ꞌëiꞌ: 
\q1 Lëꞌë të, sí, segurë guini të perë adë riasë́diꞌi të. 
\q1 Segurë guëná të perë adë guëdë́ꞌëdiꞌi të cuendë 
\q1  
\v 15 purquë nalë́ naguëdchi lduꞌu mënë. Adë në́diꞌi rall tsasë́ rall; adë në́diꞌi guëdëꞌë rall cuendë shtiꞌdzë Dios. 
\q1 Në́diꞌi rall guëdchini llni guëc rall. 
\q1 Na rall ziquë ra ciegu nu ziquë naná rcueꞌtë. 
\q1 Në́diꞌi rall tsasë́ rall parë guëabrí lduꞌu rall con na 
\q1 parë gunëaca almë shtë rall të gac salvar rall. 
\p  
\v 16 ’Dichusë të purquë riasë́ të lo quë narná të nu rdëꞌë të cuendë shtiꞌdza.  
\v 17 Guldía rniaꞌa, cantidá ra muzë shtë Dios guahietë nu mënë zaꞌquë naguquëreldë antsë, guc shtuꞌu raiꞌ nianá raiꞌ cusë nabëna perë adë gunádiꞌi raiꞌ. Guc shtuꞌu raiꞌ nini raiꞌ diꞌdzë shtëna nabini të perë adë bínidiꞌi raiꞌ. 
\s1 Jesús biadiꞌdzë shcuendë bëꞌdchi 
\r (Mr. 4.13‑20; Lc. 8.11‑15) 
\p  
\v 18 ’Gulë bëquë́ diaguë iurneꞌ lo quë narunë cuntienë comparaciuni shtë naquëgtëꞌtsë bëꞌdchi.  
\v 19 Grë ra nabini dízaꞌquë narniꞌi lla rnibëꞌa Dios ziquë rëy perë riasë́diꞌill, nall ziquë bëꞌdchi nagulaguë lu nezë. Ridë mëdzabë; rdchisú mëdzabë dizaꞌquë nabëcabní më laꞌni ldúꞌull.  
\v 20 Bëꞌdchi nagulaguë lu guiuꞌu guëꞌë, na ziquë mënë narini dizaꞌquë; rëuuꞌ lduꞌu rall dizaꞌquë; lueguë rcaꞌa rallin con gustë.  
\v 21 Perë cumë ziquë plantë nanápëdiꞌi shluꞌchi, adë tsagláꞌguëdiꞌi rall shnezë më. Iurë lëꞌë ra mënë rzac zi rall lë́ꞌëll por shtiꞌdzë Dios u iurë rzunaldë mënë lë́ꞌëll, lueguë rëazë guétëll.  
\v 22 Bëꞌdchi nagulaguë ladi guiꞌlli guitsë, na ziquë el quë narini dizaꞌquë perë por tantë rac lduꞌu rall por ra cusë shtë guë́ꞌdchiliu nu rac shtuꞌu rall gac rall ricu, hia adë rianáldëdiꞌi rall tëchi dizaꞌquë. Grë deseo mal na ziquë guiꞌlli guitsë narteꞌe ra plantë nu adë rdë́ꞌëdiꞌin cusechë.  
\v 23 Perë bëꞌdchi nagulaguë lu guiuꞌu zaꞌquë, na ziquë ra mënë narini dizaꞌquë shtë Dios. Riasë́ rall pë runë cuntienë shtiꞌdzë më. Nall ziquë plantë nardëꞌë cusechë. Bëldá rall rdëꞌë tubi gahiuꞌa por tubi bëꞌdchi. Sëbëldahin rdëꞌë sesenta por tubi, nu stubi rdëꞌë galdë bi chi por tubi. 
\s1 Comparaciuni shtë guiꞌlli mal ladi trigu 
\p  
\v 24 Jesús guniꞌi stubi comparaciuni: 
\p ―Lugar catë rnibëꞌa Dios na ziquë tubi nguiu nabëcabní bëꞌdchi zaꞌquë lu guiuꞌu shtë́niꞌ.  
\v 25 Perë iurë lëꞌë rall nagaꞌsi rall, bëdchini tubi enemigu. Hia hiumbrë ni bëcabní guiꞌlli mal ladi trigu. Lueguë ziáꞌall.  
\v 26 Iurë lëꞌë trigu guaruꞌbin nu lëꞌë duꞌu bëruꞌu, también lëꞌë guiꞌlli guaruꞌbin ladi trigu.  
\v 27 Iurní muzë shtë lamë repi rall: “Dadë, bëꞌdchi nabëcabnil lu lachi ¿pë bëꞌdchi zaꞌquin? ¿Callë bëruꞌu guiꞌlli mal gualdani ladi trigu?”  
\v 28 Lëꞌë nashtënë guiuꞌu guniꞌi: “Aquë, tubi enemigu bëcabní bëꞌdchi guiꞌlli”. Iurní ra muzë gunaꞌbë diꞌdzë rall: “¿Gu rac shtúꞌul guiá naꞌa të guëdashi naꞌa grë́tëꞌ ra guiꞌlli mal?”  
\v 29 Perë lëꞌë lamë guniꞌi: “Aquëdiꞌi purquë si talë gashi të guiꞌlli mal, nu zac trigu gashi të.  
\v 30 Mejurë ziaruꞌbin juntë hashtë tiempë shtë cusechë. Iurní guënibë́ꞌahia ra muzë të parë guëtëá rall guiꞌlli mal primërë nu guëliꞌbin, gac manullin të parë tsequin. Hia despuësë guëdëá trigu të parë tsutsáꞌuhin.” 
\s1 Comparaciuni shtë bëꞌdchi mituꞌnë 
\r (Mr. 4.30‑32; Lc. 13.18‑19) 
\p  
\v 31 Jesús guniꞌi stubi comparaciuni: 
\p ―Lugar catë rnibëꞌa Dios, na ziquë tubi bëꞌdchi mituꞌnë. Tubi nguiu guacabní bëꞌdchi lu shguiúꞌull.  
\v 32 Bëꞌdchi ni na más mituꞌnë quë grë ra bëꞌdchi, perë iurë ra plantë riaruꞌbë, llëruꞌbë na hiaguë más quë grë plantë shtë lachi. Hia iurní ridë ra maꞌñi; bëdchiꞌbë ra ma bëcheꞌzë lu llicu hiaguë. 
\s1 Comparaciuni shtë levadurë 
\r (Lc. 13.20‑21) 
\p  
\v 33 Guniꞌi më stubi comparaciuni: 
\p ―Lugar catë rnibëꞌa Dios na ziquë tubi ldë levadurë nabëdchiꞌbë naꞌa con tsunë medidë harinë. Bëshepi levadurë hashtë bëdëꞌëin fuersë grë nacubë. 
\s1 Bëluaꞌa më con zihani comparaciuni 
\r (Mr. 4.33‑34) 
\p  
\v 34 Guniꞌi Jesús grë́tëꞌ ra cusë rëꞌ lu ra mënë con comparaciuni. Ni tubi cusë adë guníꞌidiꞌi më sin comparaciuni.  
\v 35 Zndë guc parë gac cumplir lo quë nabëquëꞌë muzë shtë Dios guahietë: 
\q1 Guadiꞌdza por comparaciuni. 
\q1 Guadiꞌdza ra cusë nagaꞌchi dizdë iurë lëꞌë Dios bëcueꞌshtë́ guë́ꞌdchiliu. 
\s1 Jesús biadiꞌdzë shcuendë guiꞌlli mal 
\p  
\v 36 Iurní bëtëꞌtsë Jesús mënë. Guatë́ më tubi hiuꞌu. Iurní ra shini gusëꞌdë më guabiꞌguë raiꞌ lu më nu repi raiꞌ: 
\p ―Biadiꞌdzë lu naꞌa pë runë cuntienë comparaciuni shtë guiꞌlli mal. 
\p  
\v 37 Iurní Jesús repi: 
\p ―El quë narcabní bëꞌdchi zaꞌquë, quëhúniꞌ representar nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu.  
\v 38 Hia lachi runë significar guë́ꞌdchiliu. Bëꞌdchi zaꞌquë quëhunë representar ra mënë nabëꞌnë recibir Dios ziquë rëy. Hia lëꞌë guiꞌlli mal runë significar mënë narzuꞌbë diaguë shtiꞌdzë mëdzabë.  
\v 39 Enemigu nabëcabní bëꞌdchi mal, na mëdzabë. Ra cusechë runë significar fin shtë guë́ꞌdchiliu. Hia narcaꞌa cusechë ni, na ra ianglë.  
\v 40 Ziquë ra guiꞌlli mal guëdëahin të parë tsahin lu guiꞌi, zni gac iurë guëdchini fin shtë guë́ꞌdchiliu.  
\v 41 Guënibë́ꞌahia tsa ra ianglë parë guëtëá raiꞌ ra mënë narunë mal nu grë narsini sáhiꞌ lu duldë. Na rall ziquë tubi guëꞌë catë rreldë mënë.  
\v 42 Grë́tëꞌ ra hiumbrë ni tsa rall lu guiꞌi shtë gabildi catë guꞌnë rall nu hashtë guëchushí laiꞌ rall.  
\v 43 Iurní ra shini Dios guëcabtsëꞌë raiꞌ ziquë ngubidzë catë rnibëꞌa Dios, Shtadë raiꞌ. Si talë rac shtuꞌu të tsasë́ të, gulë bëquë́ diaguë bien shtiꞌdza. 
\s1 Comparaciuni shtë tesurë nabëgaꞌchi 
\p  
\v 44 ’Lugar catë rnibëꞌa Dios, na ziquë tubi tesurë nabëcaꞌchi mënë lu tubi guiuꞌu lachi, perë tubi nguiu bëdzelë tesurë ni. Iurní bëquitë ldúꞌull. Bëcáꞌchill tesurë ni laꞌni guiuꞌu stubi. Bëtuuꞌll grë́tëꞌ shtë́nëll parë síꞌill guiuꞌu catë nanú tesurë. 
\s1 Comparaciuni shtë perla nalasac 
\p  
\v 45 ’También lugar catë rnibëꞌa Dios, na ziquë tubi narziꞌi perla fini. Ziatílill perla namás lasac.  
\v 46 Iurë lë́ꞌëll bëdzélëll perla namás lasac, iurní guëtuuꞌll grë́tëꞌ lo quë nanápëll të parë síꞌill perla ni. 
\s1 Comparaciuni shtë guëꞌshu 
\p  
\v 47 ’Nu zac lugar catë rnibëꞌa Dios, na ziquë tubi guëꞌshu nabëtiaꞌa mënë lu nisë të guënaꞌzi guëꞌshu grë́tëꞌ clasë mbeldë.  
\v 48 Iurë lëꞌë guëꞌshu guadzë́, mënë narnaꞌzi mbeldë rgu rall guëꞌshu ruaꞌ nisë. Hia ngaꞌli zubë rall parë rbë rall mbeldë. Rgutsaꞌu rall ra mbeldë zaꞌquë laꞌni tubi tëpë. Hia grë ra mbeldë nadë rlluíꞌidiꞌi rruꞌldë rall tubi ladë.  
\v 49 Zni gac fin shtë guë́ꞌdchiliu.  
\v 50 Guëdchini ra ianglë lu guë́ꞌdchiliu parë cuë raiꞌ ra mënë narunë mal ladi ra mënë narunë bien të parë tsa ra hiumbrë mal gabildi catë nanú beꞌlë. Ngaꞌli guꞌnë rall nu guëchushí laiꞌ rall. 
\s1 Tesurë cubi nu nagushë 
\p  
\v 51 Iurní Jesús gunaꞌbë diꞌdzë: 
\p ―¿Gu riasë́ të grë́tëꞌ cusë rëꞌ? 
\p Lëꞌë raiꞌ bëquebi raiꞌ: 
\p ―Aha, Dadë. Riasë́ naꞌa. 
\p  
\v 52 Iurní repi më: 
\p ―Tubi mësë shtë lëy naná bësëꞌdë shcuendë lugar catë rnibëꞌa Dios, iurë rluáꞌall stubi saꞌll, nall ziquë tubi lamë shtë hiuꞌu. Rac rgu lamë cusë cubi nu rac rgull ra cusë guahietë. Zni lëꞌë mësë rac rluáꞌall enseñansë cubi nu enseñansë antigu. 
\s1 Jesús bëabrí guëꞌdchi Nazaret 
\r (Mr. 6.1‑6; Lc. 4.16‑30) 
\p  
\v 53 Iurë Jesús gualú guniꞌi më grë ra comparaciuni, iurní gubiꞌ më ngaꞌli.  
\v 54 Bëabrí më guëꞌdchi shtënë më. Ngaꞌli guzublú quëgluaꞌa më laꞌni iáduꞌu shtë rall. Nalë́ bëdzëguëëꞌ lduꞌu ra mënë nu guniꞌi rall: 
\p ―¿Callë guagsëꞌdë nguiu rëꞌ? ¿Chull bëdëꞌë tantë llni? ¿Llallë rúnëll milagrë ruꞌbë?  
\v 55 Nu ndëꞌë lëꞌë shini carpintërë José, nu shníꞌall María. Bë́chill Jacobo nu José, Simón nu Judas.  
\v 56 Nu ra zánëll también quëreldënú rall lëꞌë hiaꞌa. ¿Callë nezë guagsë́ꞌdëll grë́tëꞌ cusë rëꞌ? 
\p  
\v 57 Adë bëgáꞌadiꞌi guzac mënë shtë guëꞌdchi; bë́ꞌnëdiꞌi rall cuendë de lëꞌë më. Jesús repi: 
\p ―Adë rúnëdiꞌi mënë rëspëti tubi muzë shtë Dios ladzë muzë, nilë́ por shfamílill. Stubi lugar sí, runë ra mënë rëspëti lëꞌë muzë shtë Dios. 
\p  
\v 58 Adë bë́ꞌnëdiꞌi më zihani milagrë ngaꞌli purquë adë gualdídiꞌi lduꞌu rall lëꞌë më. 
\c 14  
\s1 Guti Juan Bautista 
\r (Mr. 6.14‑29; Lc. 9.7‑9) 
\p  
\v 1 Tiempë dzë ni, Herodes guc rëy shtë Galilea. Bínill famë shtë Jesús.  
\v 2 Iurní répill lu ra narunë sirvë lull: 
\p ―Jesús na Juan Bautista naguashtë́ ladi ra tëgulë; por ni nápëll pudërë; rúnëll milagrë ruꞌbë. 
\p  
\v 3 Perë Herodes hia nanëll de quë antsë lë́ꞌëll gunibë́ꞌall tsa Juan lachiguiꞌbë líꞌbiꞌ con cadënë. Bëꞌnë Herodes zni por causë Herodías naná tseꞌlë bëchi Herodes. Felipe lë bë́chill.  
\v 4 Zihani vueltë Juan guniꞌi lu Herodes: 
\p ―Adë nádiꞌi bien cuáꞌal tseꞌlë bë́chil ziquë tséꞌlël. 
\p  
\v 5 Herodes guc shtuꞌu quínill lëꞌë Juan perë bëdzë́bëll por ra mënë purquë casi grë mënë guniꞌi rall de quë Juan na tubi naguniꞌi shtiꞌdzë Dios.  
\v 6 Perë guc lë Herodes; shtsaꞌpë Herodías bëguíꞌill lu grë ra invitadë shtë Herodes. Nu bëquitë lduꞌu Herodes bëguiꞌi lliguënaꞌa ni.  
\v 7 Bëꞌnë Herodes prometer con juramentu guëdë́ꞌëll cualquier cusë naguënaꞌbë lliguënaꞌa.  
\v 8 Iurní lëꞌë lliguënaꞌa guagniꞌi lu shníꞌaiꞌ niaꞌa pë guënáꞌbëll lu Herodes. Shníꞌall bëquili guëniꞌi shtsáꞌpëll të guënáꞌbëll lu Herodes: 
\p ―Neꞌ guënéꞌel guëc Juan Bautista tsu laꞌni tubi platë. 
\p  
\v 9 Nalë́ gulaguë tristë lduꞌu Herodes, perë hia cumë bë́ꞌnëll jurar delantë lu ra invitadë shtë́nëll,  
\v 10 iurní gunibë́ꞌall de quë gati Juan nu guëdëꞌë ra suldadë lo quë nagunaꞌbë lliguënaꞌa. Gunibëꞌa Herodes guriuguë guëc Juan lachiguiꞌbë.  
\v 11 Iurní beꞌdënú suldadë guëc Juan laꞌni platë; bëdëꞌë rall cuaꞌa lliguënaꞌa. Nu lë́ꞌëll bëdëꞌëin cuaꞌa shníꞌall. 
\p  
\v 12 Iurní bini ra naguanaldë lëꞌë Juan; bëdchini raiꞌ ngaꞌli parë biaꞌa raiꞌ cuerpë shtë Juan parë guacaꞌchi rallin. Hia despuësë guaguëchi mënë lu Jesús de quë lëꞌë Juan guti. 
\s1 Jesús bëdëꞌë nagudáu gaꞌi mili nguiu 
\r (Mr. 6.30‑44; Lc. 9.10‑17; Jn. 6.1‑14) 
\p  
\v 13 Iurë lëꞌë Jesús bini naguniꞌi Herodes de lëꞌë më, bëruꞌu më ngaꞌli, sulë lëꞌë më con ra shini gusëꞌdë më. Güeꞌpi raiꞌ tubi barcu; ziaꞌa raiꞌ tubi lugar catë chu nádiꞌi. Perë iurë bini ra mënë nu guc bëꞌa rall ca ziaꞌa më, bëruꞌu rall guëꞌdchi parë ziaꞌa rall lugar ni.  
\v 14 Bëdchini më ruaꞌ nisë; bëruꞌu më laꞌni barcu; guná më cantidá mënë. Iurní bëgaꞌa lduꞌu më lëꞌë ra mënë nu bënëac më grë ra narac lluꞌu.  
\v 15 Iurë riuꞌ gueꞌlë, iurní ra shini gusëꞌdë Jesús bëdchini raiꞌ lu më nu repi raiꞌ: 
\p ―Hia guadzeꞌ. Ni tubi adë chu quëréldëdiꞌi lugar ndëꞌë. Guchi lu ra mënë të guzëá rall; tsa rall lu ra guëꞌdchi naquë́ guëlladchi. Tsasiꞌi rall nagáu rall. 
\p  
\v 16 Jesús repi: 
\p ―Rquíꞌnidiꞌi guzëá rall; gulë bëdëꞌë nagáu rall. 
\p  
\v 17 Lëꞌë raiꞌ repi raiꞌ: 
\p ―Adë chu nápëdiꞌi nagáu raiꞌ, niétiquë gaꞌi guetështildi con chupë mbeldë. 
\p  
\v 18 Jesús guniꞌi: 
\p ―Gulë gudeꞌenuhin ndëꞌë. 
\p  
\v 19 Iurní gunibëꞌa më subë ra mënë lu guiꞌlli. Iurní gunaꞌzi më guetështildi, guëzá gaꞌi guetështildi con chupë mbeldë. Iurní gubiꞌa më lu gubeꞌe. Bëdëꞌë më graci lu Dios nu bëshullë më guetështildi. Iurní bëdëꞌë mëhin cuaꞌa ra shini gusëꞌdë më. Lëꞌë raiꞌ gudiꞌdzin cuaꞌa ra mënë.  
\v 20 Grë́tëꞌ ra mënë gudáu rall hashtë bielë rall. Despuësë guadzë́ chiꞌbë chupë tëpë grë ra pedasë nabëꞌnë subrë.  
\v 21 Grë ra naná gudáu guetështildi na rall ziquë gaꞌi mili nguiu sin adë nagábëdiꞌi ra naꞌa nilë ra llguëꞌnë. 
\s1 Jesús ziazú më lu nisë 
\r (Mr. 6.45‑52; Jn. 6.16‑21) 
\p  
\v 22 Iurní Jesús gunibëꞌa më parë guziaꞌa ra shini gusëꞌdë më laꞌni barcu parë quiblú raiꞌ lu më stubi ladë ruaꞌ nisë. Quëgniꞌi më lu ra mënë parë guzëá ra mënë.  
\v 23 Despuësë de ni, beꞌpi Jesús lu tubi dani parë guëniꞌinú më Shtadë më. Iurë lëꞌë gueꞌlë guꞌ, Jesús zugaꞌa më lë́ꞌësë më ngaꞌli.  
\v 24 Lëꞌë barcu ziazú casi guëruldë nisë. Mbë con nisë nalë́ nadushë runin parë barcu purquë mbë zeꞌdë al contrari con zihani fuersë.  
\v 25 Hia zeꞌdë grëgueꞌlë; Jesús zeꞌdë guëdchíniꞌ catë ziazú raiꞌ. Ziazú më lu nisë.  
\v 26 Iurë shini gusëꞌdë më guná raiꞌ rzë më lu nisë, bëdzëbë raiꞌ. Gurushtiá raiꞌ fuertë: 
\p ―Aquë tu fantasmë zeꞌdë. 
\p  
\v 27 Perë lueguë guniꞌi Jesús lu raiꞌ: 
\p ―Gulë gapë valurë. Na ndëꞌë. Adë rdzë́bëdiꞌi të. 
\p  
\v 28 Iurní lëꞌë Pedro repi lu Jesús: 
\p ―Dadë si talë lë́ꞌël niꞌi, gunibëꞌa të nu na sëa lu nisë parë guelda catë zul. 
\p  
\v 29 Jesús repi: 
\p ―Gudeꞌe pë. 
\p Iurní lëꞌë Pedro bietë laꞌni barcu. Guzublú rzëhiꞌ lu nisë parë tsáhiꞌ catë zugaꞌa më  
\v 30 perë iurë bëdëꞌë Pedro cuendë por tantë fuersë nanapë mbë, bëdzë́bëiꞌ nu rë́ꞌaziꞌ laꞌni nisë. Iurní guníꞌiꞌ fuertë: 
\p ―Bëlá na, Dadë. 
\p  
\v 31 Mizmë iurní gunaꞌzi Jesús guiaꞌa Pedro nu repi më: 
\p ―¿Pë duꞌpsë fe nápël? ¿Pëzielú adë rialdídiꞌi ldúꞌul na? 
\p  
\v 32 Iurní lëꞌë raiꞌ güeꞌpi raiꞌ laꞌni barcu nu bëac dchi mbë.  
\v 33 Grë ra nazúbëgaꞌa laꞌni barcu, bëzullibi raiꞌ lu Jesús nu repi raiꞌ: 
\p ―Verdá nal Shini Dios. 
\s1 Bënëac Jesús ra mënë shtë Genesaret 
\r (Mr. 6.53‑56) 
\p  
\v 34 Gudëdë raiꞌ stubi tëchi nisë. Bëdchini raiꞌ tubi regiuni nalë Genesaret.  
\v 35 Ra mënë shtë lugar ni bënguë bëꞌa rall lëꞌë Jesús. Bësheꞌldë rall rsunë guëdubi regiuni shtë lugar de quë bëdchini më ndë. Beꞌdënú ra mënë lu më grë́tëꞌ ra mënë narac lluꞌu.  
\v 36 Bëꞌnë rall ruëguë lu më parë guëdëꞌë më permisi guënaꞌzi rall ruaꞌ shabë më. Grë ra nagunaꞌzi shabë më, bëac rall. 
\c 15  
\s1 Lo quë narshiꞌni lduꞌu nguiu 
\r (Mr. 7.1‑23) 
\p  
\v 1 Iurní bëldá fariseo nu ra mësë narluaꞌa lëy, guabiꞌguë rall lu Jesús. Zeꞌdë rall ciudá Jerusalén. Gunaꞌbë diꞌdzë rall: 
\p  
\v 2 ―¿Pëzielú shini gusë́ꞌdël adë rúnëdiꞌi rall cumplir custumbrë shtë ra shtadë guëlú hiaꞌa? sino rau rall guetështildi sin quë riétidiꞌi guiaꞌa rall. 
\p  
\v 3 Perë Jesús gunaꞌbë diꞌdzë: 
\p ―¿Pëzielú lëꞌë të también adë rzuꞌbë diáguëdiꞌi të mandamientë shtë Dios? Mejurë zianaldë të custumbrë shtë të  
\v 4 purquë Dios guniꞌi: “Gulë gapë rëspëti lu shtádël nu lu shníꞌal”. Nu guniꞌi Dios: “El quë nargué guëc shtádëll u guëc shníꞌall, napë quë zu rátill”.  
\v 5 Perë lëꞌë të rniꞌi të stubi cusë. Rniꞌi të: “Si talë guëniꞌi nguiu lu shtádëll u lu shníꞌall: Gáquëdiꞌi guna compañi lëꞌë të purquë grë lo quë naniacaꞌa të de na, nahin ofrendë parë Dios”.  
\v 6 Rniꞌi të cualquier nguiu narniꞌi zni, hiadë rquíꞌnidiꞌi guëdëꞌë nguiu dumí caꞌa shtádëll. Zni cagniꞌi të lasáquëdiꞌi mandamientë shtë Dios. Más tsanaldë të tëchi custumbrë shtë të.  
\v 7 Na të falsë. Bien guniꞌi Isaías guahietë shcuendë të; bëquë́ꞌëiꞌ lo quë naguniꞌi Dios zdëꞌë: 
\q1  
\v 8 Ra mënë rëꞌ rac shtuꞌu rall na nadë más con ruaꞌ rall perë lduꞌu rall nalë́ zitu zugaꞌa parë na. 
\q1  
\v 9 Adë rlluíꞌidiꞌi ra cusë narunë rall iurë quëhunë rall adorar na. 
\q1 Enseñansë shtë rall nadë más nahin tubi mandadë shtë nguiu. 
\p  
\v 10 Iurní gunaꞌbë më ra mënë nu repi më: 
\p ―Gulë bëquë́ diaguë nu gulë tsasë́ lo quë narniaꞌa.  
\v 11 Grë ra nariutë́ ruaꞌ nguiu, lëdë nídiꞌi rshíꞌnidiꞌi lëꞌë nguiu. Más bien lo quë narruꞌu ruaꞌ nguiu, zeꞌdin de laꞌni lduꞌu nguiu, ni sí rshiꞌnin lduꞌu nguiu. 
\p  
\v 12 Iurní ra shini gusëꞌdë më gunaꞌbë diꞌdzë raiꞌ lu Jesús: 
\p ―¿Pë adë nanël de quë ra fariseo bëldënú rall lë́ꞌël por diꞌdzë rëꞌ? 
\p  
\v 13 Perë Jesús repi: 
\p ―Cualquier plantë nabëcabnídiꞌi Shtada, më naquëbezë gubeꞌe, guieꞌshi ni con grë shluꞌchin.  
\v 14 Adë gúnëdiꞌi të meter con lëꞌë rall. Na rall ziquë ciegu nu rluaꞌa rall shtiꞌdzë rall lu los de más ciegu. Si talë tubi ciegu guësëll saꞌll, guërupë rall ldaguë rall laꞌni guëru. 
\p  
\v 15 Iurní Pedro repi: 
\p ―Biadiꞌdzë lu naꞌa pë runë cuntienë comparaciuni rëꞌ. 
\p  
\v 16 Jesús repi: 
\p ―¿Pë nu lëꞌë të adë riasë́diꞌi të? ¿Pë na të ziquë los de más mënë?  
\v 17 ¿Pë adë rac bë́ꞌadiꞌi të, grë́tëꞌ lo quë naráu mënë ziaꞌa laꞌni nguiu; despuësë rrúꞌuhin laꞌni cuerpë?  
\v 18 Perë lo quë narruꞌu ruaꞌ mënë, zeꞌdë de laꞌni lduꞌu nguiu. Ni sí, rshiꞌni lëꞌë nguiu lu Dios  
\v 19 purquë laꞌni lduꞌu nguiu rruꞌu grë́tëꞌ cusë mal: mal llgabë, rguini rall saꞌll; rquënú rall saꞌll; nu napë nguiu zihani naꞌa nu napë naꞌa zihani nguiu; rbaaꞌnë rall pë shtë mënë; nu ruadiꞌdzë rall bishi; nu rniꞌi rall didzabë cuntrë Dios.  
\v 20 Grë ra cusë rëꞌ rshiꞌni lduꞌu nguiu, perë parë gaul sin gúnëdiꞌil cumplir ra custumbrë ziquë guíbidiꞌil guiáꞌal, lëdë nídiꞌi narshiꞌni lduꞌu nguiu lu Dios. 
\s1 Tubi naꞌa nagualdí lduꞌi Jesús 
\r (Mr. 7.24‑30) 
\p  
\v 21 Jesús bëruꞌu lugar ni; ziaꞌa më parë regiuni shtë Tiro nu Sidón.  
\v 22 Tubi naꞌa më Cananea quëréldëll regiuni ni; bëdchíniꞌ lu Jesús nu guníꞌill fuertë: 
\p ―Dadë, llëbní David, bëgaꞌa ldúꞌul na. Lëꞌë shtsaꞌpa nanú tubi mëdzabë laꞌni ldúꞌull. Nalë́ rzac zi shtsaꞌpa. 
\p  
\v 23 Perë Jesús adë bëquébidiꞌi ni tubi diꞌdzë. Iurní ra shini gusëꞌdë më bëdchini raiꞌ lu më nu bëꞌnë raiꞌ ruëguë lu më: 
\p ―Bëꞌnë lo quë narnaꞌbë naꞌa rëꞌ të guziáꞌall purquë nalë́ cagníꞌill nezë të́chaꞌa; zeꞌdë náldëll lëꞌë hiaꞌa. 
\p  
\v 24 Iurní repi Jesús: 
\p ―Dios bësheꞌldë na nadë más parë guna sirvë ra më israelitë purquë na rall ziquë lliꞌli nabëniti lu Dios. 
\p  
\v 25 Perë lëꞌë naꞌa guabiꞌguë nu bëzullíbill lu më. Guníꞌill: 
\p ―Dadë bëꞌnë compañi na. 
\p  
\v 26 Jesús repi: 
\p ―Nádiꞌi bien guëdchisúl guetështildi shtë ra shini mënë parë gau ra mbécuꞌnë. 
\p  
\v 27 Perë lëꞌë naꞌa guniꞌi: 
\p ―Nia Dadë, perë ra mbécuꞌnë nananú guëaꞌ mellë, rau ma pedasë narruꞌu hiaꞌldë ruaꞌ llguëꞌnë. 
\p  
\v 28 Iurní Jesús repi: 
\p ―Nanë, llëruꞌbë na fe shtë́nël. Gaquin según rac shtúꞌul. 
\p Mizmë iurní lëꞌë shtsaꞌpë naꞌa bëac. 
\s1 Bënëac Jesús zihani mënë 
\p  
\v 29 Jesús bëruꞌu ngaꞌli parë ziaꞌa më ruaꞌ nisë ruꞌbë nalë Galilea. Lueguë güeꞌpi më lu tubi lumë nu guzubë më ngaꞌli.  
\v 30 Cantidá mënë bëdchini rall catë quëbezë më. Beꞌdënú rall cujë, ciegu, guꞌpë, mancu, nu cantidá ra narac lluꞌu. Bëdchininú rall lëꞌë narac lluꞌu lu Jesús. Lëꞌë më bënëac më lëꞌë rall.  
\v 31 Nalë́ bëdzëguëëꞌ lduꞌu ra mënë iurë guná rall ra guꞌpë biadiꞌdzë rall; ra mancu bëac rall, ra cujë bëabrí guzë́ rall, ra ciegu bëabrí guná rall. Ra mënë bëꞌnë alabar Dios; guniꞌi rall llëruꞌbë na pudërë shtë Dios de Israel. 
\s1 Jesús bëdëꞌë nagáu tapë mili nguiu 
\r (Mr. 8.1‑10) 
\p  
\v 32 Iurní gunaꞌbë Jesús ra shini gusëꞌdë më nu repi më: 
\p ―Nalë́ rgaꞌa lduaꞌa ra mënë rëꞌ purquë hia guc tsunë dzë zeꞌdë naldë rall na. Nápëdiꞌi rall nagáu rall. Si talë guësheꞌlda lëꞌë rall lidchi rall sin quë gáudiꞌi rall, scaꞌa mbeeꞌzë rall lu nezë. 
\p  
\v 33 Ra shini gusëꞌdë më repi raiꞌ iurní: 
\p ―¿Perë llallë gac guëdzelë dau parë blac zihani mënë? Lugar rëꞌ ni tubi adë chu nádiꞌi. 
\p  
\v 34 Jesús gunaꞌbë diꞌdzë: 
\p ―¿Bëldá guetështildi napë të? 
\p Lëꞌë raiꞌ bëquebi raiꞌ: 
\p ―Gadchi guetështildi nu duꞌpë mbeldë mituꞌnë. 
\p  
\v 35 Iurní gunibëꞌa më parë subë ra mënë lu guiuꞌu.  
\v 36 Iurní gunaꞌzi më guëzá gadchi guetështildi nu gunaꞌzi më ra mbeldë. Bëdëꞌë më graci lu Dios. Lueguë lëꞌë më bëshullë mëhin. Bëdëꞌë mëhin cuaꞌa ra shini gusëꞌdë më. Hia lëꞌë raiꞌ gudiꞌdzë raiꞌ parë ra mënë.  
\v 37 Grë́tëꞌ ra mënë gudáu hashtë bielë rall. Despuësë gaulú gudáu raiꞌ, guadzë́ gadchi tëpë ra pedasë nabëꞌnë subrë.  
\v 38 Grë ra nagudáu na ra ziquë tapë mili nguiu sin nagábëdiꞌi naꞌa nilë ra llguëꞌnë.  
\v 39 Despuësë Jesús bëꞌnë më despedir ra mënë. Iurní guatë́ më laꞌni barcu parë ziaꞌa më regiuni nalë Magdala. 
\c 16  
\s1 Ra fariseo gunaꞌbë guëná rall tubi milagrë 
\r (Mr. 8.11‑13; Lc. 12.54‑56) 
\p  
\v 1 Ra fariseo nu ra saduceo bëdchini rall lu Jesús parë guëtëꞌdë rall prëbë lëꞌë më nihunë më nanádiꞌi voluntá shtë Dios. Gunaꞌbë rall guëluaꞌa më tubi milagrë con pudërë shtë Dios.  
\v 2 Perë lëꞌë më bëquebi: 
\p ―Guadzeꞌ rniꞌi të: “Glli gac tubi dzë zaꞌquë purquë lu gubeꞌe nalë́ nallní rluaꞌa”.  
\v 3 Nu rsili rniꞌi të: “Nedzë́ gac tubi mal tiempë purquë lu gubeꞌe nallní nu rëtaꞌ shcahi”. Lëꞌë të na të falsë; runguë bëꞌa të lla rluaꞌa shcahi lu gubeꞌe perë adë ráquëdiꞌi riasë́ të sëñi shtë tiempë neꞌ.  
\v 4 Ra mënë mal nu mënë nadë rzuꞌbë diáguëdiꞌi shtiꞌdzë Dios, rac shtuꞌu rall guëná rall tubi milagrë ruꞌbë perë adë guënádiꞌi rall lu más sëñi; niétiquë guëná rall tubi sëñi ziquë guc con Jonás, el quë nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë. 
\p Iurní bësëaꞌnëgá më lëꞌë rall. Ziaꞌa më. 
\s1 Ldaiꞌ shtë ra fariseo 
\r (Mr. 8.14‑21) 
\p  
\v 5 Iurní lëꞌë ra shini gusëꞌdë Jesús gudëdë raiꞌ stubi ladë ruaꞌ nisë, perë bëaꞌldë lduꞌu raiꞌ niuaꞌa raiꞌ guetështildi.  
\v 6 Iurní Jesús guniꞌi: 
\p ―Gulë gupë cuidadë con levadurë shtë ra fariseo nu saduceo. 
\p  
\v 7 Ra shini gusëꞌdë më guzublú guniꞌi lu saꞌ raiꞌ: 
\p ―Aquë por adë chu nuáꞌadiꞌi guetështildi, por ni guniꞌi më zni. 
\p  
\v 8 Perë Jesús guc bëꞌa shgabë rall nu repi më: 
\p ―¿Pëzielú ruadiꞌdzë lu saꞌ të adë nuáꞌadiꞌi të guetështildi? Duꞌpsë fe napë të.  
\v 9 ¿Pë todavía runë fáltëruꞌu tsasë́ të chu nahia? ¿Pë adë rëagnádiꞌi lduꞌu të gaꞌi guetështildi nagudiꞌdza parë gaꞌi mili nguiu? ¿Bëldá tëpë bëcaꞌa të?  
\v 10 ¿Pë adë rëagnádiꞌi lduꞌu të gadchi guetështildi nagudiꞌdza gudáu parë tapë mili mënë? ¿Bëldá tëpë bëcaꞌa të?  
\v 11 ¿Pëzielú adë rac bë́ꞌadiꞌi të adë quëadíꞌdzëdiaꞌa shcuendë shtë guetështildi? Gulë gupë cuidadë levadurë shtë ra fariseo nu ra saduceo. 
\p  
\v 12 Iurní guc bëꞌa ra shini gusëꞌdë më de quë Jesús adë quëgníꞌidiꞌiꞌ shcuendë levadurë, sino shcuendë enseñansë narluaꞌa ra fariseo nu saduceo. 
\s1 Guniꞌi Pedro na më Cristo 
\r (Mr. 8.27‑30; Lc. 9.18‑21) 
\p  
\v 13 Iurní guziaꞌa Jesús parë regiuni shtë Cesarea nanaquë́ Felipo. Iurní gunaꞌbë diꞌdzë më lu ra shini gusëꞌdë më: 
\p ―¿Chu rniꞌi ra mënë chu nahia? nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. 
\p  
\v 14 Lëꞌë raiꞌ bëquebi raiꞌ: 
\p ―Bëldá ra mënë rniꞌi rall nal Juan Bautista. Sëbëldá ra mënë rniꞌi rall nal Elías. Stubi tantë rniꞌi rall nal Jeremías u stubi naná biadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios. 
\p  
\v 15 Iurní repi më: 
\p ―Lëꞌë të ¿chu rniꞌi të nahia? 
\p  
\v 16 Simón Pedro repi iurní: 
\p ―Lë́ꞌël nal Cristo. Nal shini Dios nanabani. 
\p  
\v 17 Jesús bëquebi: 
\p ―Dichusë nal Simón shini Jonás, purquë ni tubi nguiu bëluáꞌadiꞌi lë́ꞌël chu nahia sino quë Shtada naquëbezë gubeꞌe; ni bëluáꞌaiꞌ lul chu nahia.  
\v 18 Perë na rniaꞌa lul; lë́ꞌël Pedro. Subrë tubi guëꞌë ruꞌbë guna formar grupë shtë shmënë Dios naná rianaldë tëchi ldaiꞌ shtëna. Nu ni siquierë pudërë shtë galguti gúnëdiꞌi gan lu ra mënë narialdí lduꞌi na.  
\v 19 Na guënehia shtiꞌdza ziquë liahi parë tsagníꞌil lu ra mënë të guëdchini mënë lu Shtada catë rnibëꞌa më. Lo quë narúnël permitir es quë hia bëꞌnë më permitirin más antsë. Nápël autoridá; guëníꞌil napë mënë libertá. Lo quë narúnël prohibë es quë hia bëꞌnë më prohibin dizdë más antsë. Guëníꞌil chu naperdunë nu chu nádiꞌi perdunë. 
\p  
\v 20 Iurní guniꞌi Jesús tubldí; gunibë́ꞌaiꞌ adë chu lu guadíꞌdzëdiꞌi ra shini gusëꞌdë më na më Cristo. 
\s1 Guniꞌi më gati më 
\r (Mr. 8.31―9.1; Lc. 9.22‑27) 
\p  
\v 21 Dizdë iurní Jesús guzublú quëgniꞌi më lu shini gusëꞌdë më de quë lëꞌë më napë quë guziaꞌa më Jerusalén nu de quë ra më guaniꞌsi shtë naciuni Israel nu ra jëfë shtë ra bëshuzi con ra mësë narluaꞌa lëy, guëzac zi rall lëꞌë më. Gunë rall zihani cusë cuntrë lëꞌë më. Nu repi më de quë quini rall lëꞌë më perë dzë tsunë tsashtë́ më ladi ra tëgulë.  
\v 22 Iurní lëꞌë Pedro biaꞌa lëꞌë më tubi ladë nu guzublú gudíldill lëꞌë më. Guniꞌi Pedro: 
\p ―Aquë Dadë, ni lo quiere Dios. Nunquë adë guëdchínidiꞌi të́dël cusë rëꞌ. 
\p  
\v 23 Perë Jesús bëdchigrë́ lu më nu repi më lu Pedro: 
\p ―Guabsú lua, Satanás, lë́ꞌël nal ziquë guëꞌë narreldë mënë. Adë riasë́diꞌil lo quë narac shtuꞌu Dios. Rúnël llgabë ziquë mënë shtë guë́ꞌdchiliu. 
\p  
\v 24 Iurní Jesús repi lu ra shini gusëꞌdë më: 
\p ―Si talë nanú tubi mënë narac shtuꞌu gáquëll shmëna, napë quë gúnëll renunci prupi vidë shtë́nëll. Napë quë gáquëll dispuestë gátill por na nu guidë náldëll na.  
\v 25 El quë nadë rac shtúꞌudiꞌi gati por na, zátill. Perë el quë naguëniti vidë shtë́niꞌ por na nu por dizaꞌquë, guëbánill parë siemprë; gac salvárëll.  
\v 26 Adë pë rlluíꞌidiꞌi gunë nguiu gan grë́tëꞌ cusë lu guë́ꞌdchiliu nu despuësë guënítill vidë shtë́nëll, adë nídiꞌi fin parë lë́ꞌëll. ¿Pë ofrendë guëdëꞌë nguiu lu Dios parë gac salvárëll?  
\v 27 Nahia nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu; guëdchinia con pudërë shtë Shtada. Guëdchinia con ra ianglë shtënë më. Iurní quilla cadë tubi nguiu según lo quë nabë́ꞌnëll.  
\v 28 Guldía nabani bëldá mënë ndëꞌë; adë gátidiꞌi rall hashtë guëná rall lua; iurní napa pudërë ziquë rëy. Guëdchinia parë guënibë́ꞌahia. 
\c 17  
\s1 Guc cambi Jesús stubi formë 
\r (Mr. 9.2‑13; Lc. 9.28‑36) 
\p  
\v 1 Gudëdë shuꞌpë dzë; Jesús biaꞌa më Pedro nu Jacobo nu Juan, bëchi Jacobo; ziaꞌa raiꞌ lu tubi dani catë más guiaꞌa.  
\v 2 Iurní guc cambi Jesús stubi formë delantë lu raiꞌ. Lu më rabtsëꞌë ziquë ngubidzë. Hia shabë më bëaquin naquichi como llni.  
\v 3 Mizmë iurní guná ra shini gusëꞌdë më lu Moisés nu Elías; quëadiꞌdzënú raiꞌ Jesús.  
\v 4 Iurní Pedro guniꞌi lu më: 
\p ―Dadë, bien dzu naꞌa ndëꞌë iurneꞌ. Si talë rac shtúꞌul guëdëntsaꞌu naꞌa tsunë ranchi, tubin parë lë́ꞌël, tubin parë Moisés, stubin parë Elías. 
\p  
\v 5 Nianá lëꞌë Pedro quëadiꞌdzë, iurní bëdchini tubi shcahi narabtsëꞌë nabësëꞌau lëꞌë raiꞌ. Laꞌni shcahi bëdchini tubi bë. Nu bini raiꞌ tubi voz narniꞌi: 
\p ―Ndëꞌë lëꞌë shinia narac shtuaꞌa. Nalë́ rquitë lduaꞌa con lë́ꞌiꞌ. Gulë bëquë́ diaguë shtíꞌdziꞌ. 
\p  
\v 6 Iurë bini ra shini gusëꞌdë më diꞌdzë ni, bëzullibi raiꞌ hashtë bëdiaꞌa luquë́ raiꞌ lu guiuꞌu nu bëdzëbë raiꞌ.  
\v 7 Iurní Jesús guabiꞌguë lu raiꞌ. Bëdchiꞌbë guiaꞌa më guëc raiꞌ nu répiꞌ: 
\p ―Gulë tsasuldí; adë rdzë́bëdiꞌi të. 
\p  
\v 8 Iurë lëꞌë raiꞌ gubiꞌa raiꞌ stubi vueltë, hia ni tubi chu lu gunádiꞌi raiꞌ sino sulë Jesús zugaꞌa. 
\p  
\v 9 Iurë bietë raiꞌ lu dani, Jesús gunibëꞌa: 
\p ―Adë chu lu guadíꞌdzëdiꞌi të shcuendë lo quë naguná të hashtë iurë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu tsashtë́hiꞌ ladi ra tëgulë. 
\p  
\v 10 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë shini gusëꞌdë më: 
\p ―¿Pëzielú rniꞌi ra mësë shtë lëy de quë Elías napë quë guídiꞌ primërë, antsë guëdchini Cristo? 
\p  
\v 11 Jesús bëquebi: 
\p ―Verdá Elías guidë primërë. Gúniꞌ rëglë grë cusë.  
\v 12 Hia bidë Elias perë ra mënë adë bënguë bë́ꞌadiꞌi rall lë́ꞌiꞌ sino quë bëꞌnënú rall lë́ꞌiꞌ lo quë naguc shtuꞌu rall. Mizmë manërë el quë nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, sac zi më lu guiaꞌa rall, gati më. 
\p  
\v 13 Iurní ra shini gusëꞌdë më bëdëꞌë raiꞌ cuendë de quë Jesús quëadíꞌdziꞌ shcuendë Juan Bautista. 
\s1 Bënëac Jesús tubi llguëꞌnë narati zini 
\r (Mr. 9.14‑29; Lc. 9.37‑43) 
\p  
\v 14 Iurë bëdchini raiꞌ catë rëtaꞌ los de más mënë, iurní guabiꞌguë tubi nguiu lu Jesús nu bëzullíbill lu më. Répill: 
\p  
\v 15 ―Dadë, bëgaꞌa ldúꞌul shinia. Ráquëll galguidzë rati zini nu rzac zill. Zihani vueltë guláguëll laꞌni guiꞌi nu guláguëll laꞌni nisë.  
\v 16 Na zeꞌdënúa lë́ꞌëll lu ra shini gusë́ꞌdël perë adë bë́ꞌnëdiꞌi rall gan nëac shinia. 
\p  
\v 17 Jesús guniꞌi: 
\p ―Lëꞌë të mënë narialdídiꞌi lduꞌi na, siemprë rsini të saꞌ të lu duldë. ¿Hashtë guc guëbezënúa lëꞌë të, të parë tsaldí lduꞌu të shtiꞌdza? ¿Blac tiempë guëquëreldënúa lëꞌë të, të gapë të fe? Gudeꞌenú shínil lua. 
\p  
\v 18 Iurní Jesús guníꞌiꞌ guëc mëdzabë ni. Nu gunibëꞌa më guëruꞌu mëdzabë laꞌni lduꞌu ngulëꞌnë. Lueguë bëac ngulëꞌnë. 
\p  
\v 19 Despuësë de ni, ra shini gusëꞌdë më biadiꞌdzë raiꞌ lu Jesús stubi cuꞌ. Gunaꞌbë diꞌdzë raiꞌ: 
\p ―¿Pëzielú adë bë́ꞌnëdiꞌi naꞌa gan niagú naꞌa mëdzabë fier laꞌni ngulëꞌnë? 
\p  
\v 20 Jesús repi: 
\p ―Purquë lëꞌë të duꞌpsë fe napë të. Guldía rniaꞌa, si talë napë të fe masiá zucsë duꞌpë, guëniꞌi të lu dani rëꞌ: “Guabsú ngaꞌli të parë súbël stubi lugar”. Lëꞌë dani tsabsú. Zac gunë të grë cusë si talë rialdí lduꞌu të Dios. [ 
\v 21 Perë mëdzabë fier saꞌ ndëꞌë sulë rruꞌu rall si talë runë të ruëguë lu Dios nu si talë quëhunë të ayunë.] 
\s1 Stubi vueltë guniꞌi Jesús gati më 
\r (Mr. 9.30‑32; Lc. 9.43‑45) 
\p  
\v 22 Mientras ziazú raiꞌ juntë regiuni shtë Galilea, Jesús guníꞌiꞌ de quë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, gac intriéguiꞌ guiaꞌa ra mënë mal  
\v 23 nu quini rall lë́ꞌiꞌ perë dzë tsunë gac resucitáriꞌ. Diꞌdzë rëꞌ nalë́ bësëdchini tristë lduꞌu ra shini gusëꞌdë më. 
\s1 Gudilli raiꞌ impuestë shtë iáduꞌu 
\p  
\v 24 Iurë Jesús nu shini gusëꞌdë më bëdchini raiꞌ guëꞌdchi Capernaum, ra narunë cubrë impuestë shtë iáduꞌu guagná rall Pedro nu gunaꞌbë diꞌdzë rall lu Pedro: 
\p ―¿Gu rguilli mësë shtë të impuestë parë iáduꞌu? 
\p  
\v 25 Pedro bëquebi: 
\p ―Ahaꞌ. 
\p Iurní guatë́ bëabrí Pedro lídchiꞌ; guniꞌi Jesús primërë lu Pedro: 
\p ―¿Pë llgabë quëhúnël, Simón? ¿Chu mënë runë cubrë raiꞌ impuestë nu ra contribución caꞌa rëy shtë guë́ꞌdchiliu rëꞌ? ¿Gu rguilli ra shini rëy u rguilli ra mënë zitu nanádiꞌi shmënë rëy? 
\p  
\v 26 Simón bëquebi: 
\p ―Ra më zitu rguilli rall impuestë. 
\p Jesús repi: 
\p ―Por ni ra shini rëy adë rguíllidiꞌi rall impuestë.  
\v 27 Perë parë adë ldaguë llánëdiꞌi rall, gua ruaꞌ nisë. Bëtiaꞌa iagullë shtë́nël laꞌni nisë. Primërë mbeldë naná guënáꞌzil, bëshaꞌlë ruaꞌ ma. Guëdzélël tubi dumí. Gudilli impuestë por lëꞌë hiaꞌa. 
\c 18  
\s1 Chu na más lasac 
\r (Mr. 9.33‑37; Lc. 9.46‑48) 
\p  
\v 1 Tiempë dzë ni ra shini gusëꞌdë më guabiꞌguë raiꞌ lu Jesús nu gunaꞌbë diꞌdzë raiꞌ: 
\p ―¿Chu gac más më ruꞌbë iurë guënibëꞌa Dios ziquë Rëy? 
\p  
\v 2 Iurní Jesús gunaꞌbë tubi llguëꞌnë; bëzú më llguëꞌnë guëláu de lëꞌë raiꞌ.  
\v 3 Nu repi më: 
\p ―Guldía rniaꞌa, si talë lëꞌë të adë gúnëdiꞌi të cambi shgabë të nu gac të ziquë llguëꞌnë rëꞌ, adë gáquëdiꞌi të tsutë́ të lugar catë rnibëꞌa Dios. Napë quë gac të mënë humildë.  
\v 4 Nguiu namás lasac lugar catë rnibëꞌa Dios, na el quë narialdí lduꞌi na ziquë ra llguëꞌnë, adë runë llërúꞌbëdiꞌi rall.  
\v 5 Si talë ra mënë gunë rall recibir tubi shmëna naná ziquë llguëꞌnë humildë, también quëhúnëll recibir na. 
\s1 Gupë cuidadë gúnëdiꞌil duldë 
\r (Mr. 9.42‑48; Lc. 17.1‑2) 
\p  
\v 6 ’Perë cualquier el quë naná guëldaguë sáhiꞌ laꞌni duldë cumë ziquë tubi mënë humildë naná rialdí lduꞌi shtiꞌdza, el quë narluaꞌa tubi më humildë mal nezë të gúnëll duldë, mejurë galdë nguiu ni tubi guichi ruꞌbë iénill, tsagrúꞌldëll lë́ꞌëll laꞌni nisëduꞌu.  
\v 7 Prubi mënë shtë guë́ꞌdchiliu iurë zeꞌdë ocasiuni gunë rall duldë. Napë quë guëdchini tiempë guëquili mëdzabë lëꞌë mënë parë gunë rall duldë perë prubi el quë naquëgluaꞌa sáhiꞌ mal nezë. 
\p  
\v 8 ’Por ni rniaꞌa lu të; si talë guiáꞌal u guëaꞌl rac shtuꞌu guëldaguë lë́ꞌël lu duldë, bëchuguin; bëruꞌldin zitu. Mejurë guëdchínil catë nápël vidë sin fin ziquë cujë u ziquë narunë faltë guiáꞌall u guëaꞌll quë guëdubi cuerpë tsal gabildi. Ndë nunquë rëáldëdiꞌi beꞌlë.  
\v 9 Si talë slul rac shtuꞌu guëldaguë lë́ꞌël lu duldë, gulú slul, bëruꞌldin zitu. Más mejurë tsutël catë rnibëꞌa Dios tubsë slul lë́dëdiꞌi tsal gabildi con guërupë slul. 
\s1 Comparaciuni shtë lliꞌli naguniti 
\r (Lc. 15.3‑7) 
\p  
\v 10 ’Adë rúnëdiꞌi të desprëci tubi ziquë llguëꞌnë rëꞌ. Pues rniaꞌa lu të lu gubeꞌe, ra ianglë shtë raiꞌ siemprë napë raiꞌ entradë catë quëbezë Dios. [ 
\v 11 Nguiu nabësheꞌldë Dios, bídiꞌ parë gúniꞌ salvar grë lo quë nabëniti.] 
\p  
\v 12 ’¿Pë rniꞌi lduꞌu të? si talë tubi nguiu nápëll tubi gahiuꞌa lliꞌli nu gunítill tubi lliꞌli, tsatílill lëꞌë ma. Guësáꞌnëll noventa y nueve lliꞌli lu dani parë tsatílill lliꞌli naguniti.  
\v 13 Si talë guëdzélëll lëꞌë ma, runa segurë de quë guëquitë ldúꞌull por lliꞌli ni más quë ra noventa y nueve nadë gunítidiꞌi.  
\v 14 Zni zac Shtadë të naquëbezë gubeꞌe, rac shtuꞌu më guënítidiꞌi ni tubi shmënë më naná humildë. 
\s1 Gulë bëꞌnë perdunë saꞌl 
\r (Lc. 17.3) 
\p  
\v 15 ’Si talë bë́chil quëhúnëll mal cuntrë lë́ꞌël, guniꞌinú lë́ꞌëll, sulë lë́ꞌëll të parë gac bë́ꞌall guadë faltë nanápëll. Si talë guëdë́ꞌëll cuendë shtíꞌdzël, guëabrí ldúꞌull con Dios. Zni lë́ꞌël bë́ꞌnël compañi saꞌl të tsagláꞌguëll shnezë Dios.  
\v 16 Perë si talë adë rúnëdiꞌill cuendë shtíꞌdzël, iurní biaꞌa tubi testigu u chupë testigu të parë gac bëꞌa rall shcuendë ra cusë rëꞌ.  
\v 17 Si talë adë rúnëdiꞌill cuendë lëꞌë ra mënë ni, iurní guchi lu grë ra nardëá laꞌni iáduꞌu faltë nanapë bë́chil. Si adë rúnëdiꞌill cuendë grupë shtë shmënë Dios, iurní bëꞌnë tratë lë́ꞌëll cumë ziquë tubi adë guënë́diꞌi Dios u ziquë tubi më mal narunë cubrë impuestë. 
\p  
\v 18 ’Guldía rniaꞌa, grë lo quë narunë të permitir es quë hia bëꞌnë më permitirin más antsë. Napë të autoridá të guëniꞌi të napë mënë libertá. Lo quë narunë të prohibë es quë hia bëꞌnë më prohibin dizdë más antsë. Guëniꞌi të chu na perdunë nu chu nádiꞌi perdunë. 
\p  
\v 19 ’Nu rniaꞌa lu të, si talë chupë de lëꞌë të cue të lu guë́ꞌdchiliu de acuerdë subrë lo quë naguënaꞌbë të lu Shtada naquëbezë gubeꞌe, grë́tëꞌ guëneꞌe më  
\v 20 purquë catë rdëá chupë u tsunë mënë por nombre shtë na nu rialdí lduꞌu rall na, ngaꞌli quëbezënúa lëꞌë rall. 
\p  
\v 21 Iurní bëdchini Pedro nu gunaꞌbë díꞌdziꞌ lu më: 
\p ―Dadë, ¿bëldá vësë guna perdunë bëcha, el quë narunë duldë cuntrë na, hashtë gadchi vueltë? 
\p  
\v 22 Jesús bëquebi: 
\p ―Guëníꞌidiaꞌa gadchi vueltë perë sino gadchi vësë setenta, bëꞌnë perdunë bë́chil. 
\s1 Comparaciuni tubi mënë adë në́diꞌi gúnëll perdunë saꞌll 
\p  
\v 23 ’Lugar catë rnibëꞌa Dios nahin ziquë tubi rëy naguc shtuꞌu suldí cuendë shtë ra muzë.  
\v 24 Iurë guzublú quëgnaꞌbë rëy lëꞌë ra muzë, bëdchini tubi nazeꞌbi tubi millón bëllë.  
\v 25 Cumë muzë ni adë nápëdiꞌill parë quíllill, lëꞌë lamë gunibëꞌa guëtuuꞌ mënë muzë ni con tséꞌlëll nu shínill. Guëtuuꞌ rëy grë lo quë nanapë muzë parë quilli muzë lo quë nazéꞌbill.  
\v 26 Iurní lëꞌë muzë bëzullíbill lu lamë nu bë́ꞌnëll ruëguë: “Dadë, gupë pacënci lëꞌë na; quilla grë́tëꞌ lo quë nazeꞌbia”.  
\v 27 Lëꞌë lamë bëgaꞌa ldúꞌull muzë nu bëꞌnë lamë perdunë grë lo quë nazeꞌbi muzë.  
\v 28 Perë lueguë lëꞌë muzë bëdiaꞌguëlull stubi saꞌll nazeꞌbi tubi dumí mituꞌnë. Iurní gunáꞌzill ieni saꞌll parë bëtéꞌell ieni saꞌll. Iurní répill: “Gudilli lo quë nazéꞌbil”.  
\v 29 Lëꞌë prubi nguiu bëzullíbill lull nu bë́ꞌnëll ruëguë lull: “Gupë pacënci con na. Quilla grë lo quë naná zeꞌbia.”  
\v 30 Perë lë́ꞌëll adë në́diꞌill sino quë bëtiáꞌall saꞌll lachiguiꞌbë hashtë quíllill lo quë nazéꞌbill.  
\v 31 Iurë stubi saꞌ muzë shtë lamë gunall pë guc, iurní gulaguë tristë laꞌni lduꞌu muzë ni. Biadíꞌdzëll lu shlámëll grë lo quë nabëꞌnë primërë muzë.  
\v 32 Iurní lëꞌë lamë gunibëꞌa parë gueꞌdë guëzë́ muzë lu lamë. Iurní repi lamë: “Muzë mal, na bëna perdunë grë́tëꞌ dumí nazéꞌbil purquë bë́ꞌnël ruëguë lua.  
\v 33 Zni lë́ꞌël niápël pacënci con saꞌl cumë ziquë napa pacënci lë́ꞌël.”  
\v 34 Iurní lëꞌë lamë bëldëll nu gunibëꞌa lamë tsa muzë lu cashtigu hashtë quíllill grë́tëꞌ lo quë nazéꞌbill. 
\p  
\v 35 Jesús gualú guniꞌi më grë́tëꞌ ndëꞌë nu guniꞌi më: 
\p ―Shtada naquëbezë gubeꞌe, gunë më ziquë rëy rëꞌ si talë cadë lëꞌë të adë gúnëdiꞌil perdunë saꞌl con guëdubinú ldúꞌul. 
\c 19  
\s1 Jesús bëluaꞌa shcuendë divurci 
\r (Mr. 10.1‑12; Lc. 16.18) 
\p  
\v 1 Despuësë de guniꞌi Jesús grë ra diꞌdzë rëꞌ, bëruꞌu më Galilea. Bëdchini më regiuni shtë Judea nanaquë́ ladi guiaꞌa guëëꞌgu Jordán.  
\v 2 Cantidá mënë guanaldë rall lëꞌë më. Ngaꞌli bënëac më zihani ra narac lluꞌu. 
\p  
\v 3 Iurní bëldá fariseo guabiꞌguë rall lu Jesús parë guëldaguë rall lëꞌë më tubi trampë. Gunaꞌbë diꞌdzë rall: 
\p ―¿Gu nanú mudë según lëy parë guëlë́ tseꞌlë mënë por cualquier cusë? 
\p  
\v 4 Lëꞌë më bëquebi: 
\p ―¿Pë adë bíꞌldidiꞌi të Sagradas Escrituras de quë iurë nabëcueꞌshtë́ Dios guë́ꞌdchiliu, bëntsaꞌu më nguiu nu naꞌa?  
\v 5 Nu guniꞌi më: “Lëꞌë nguiu guësáꞌnëll shtádiꞌ nu shníꞌaiꞌ parë guëquëreldënull tséꞌlëll. Hia guërupë rall gac rall tubsë.”  
\v 6 Zni hiadë nádiꞌi rall chupë sino tubsë; unidë na rall. Lo quë nabëꞌnë Dios unir, adë chu guëldë́diꞌi lëꞌë rall. 
\p  
\v 7 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall: 
\p ―¿Pëzielú bëꞌnë Moisés permitir guëdëꞌë nguiu tubi cartë shtë divurci parë caꞌa tséꞌlëll nu guëlë́ tséꞌlëll? 
\p  
\v 8 Jesús repi: 
\p ―Purquë nalë́ naguëdchi lduꞌu të; por ni bëdëꞌë Moisés permisi parë guëlë́ tseꞌlë mënë, perë dizdë principi shtë guë́ꞌdchiliu, adë gúquëdiꞌin voluntá shtë Dios guësaꞌnë nguiu tseꞌlë nguiu.  
\v 9 Nanú tubsë motivë parë guëlë́ tseꞌlë nguiu, sulë si talë quëhunë tséꞌlëll duldë con stubi nguiu. Perë si caꞌa mënë ni stubi naꞌa, quëhúnëll duldë adulteri. [Nu el quë naguëtsëꞌa con lëꞌë naꞌa divurciadë pues nu záquëll quëhúnëll duldë adulteri.] 
\p  
\v 10 Ra shini gusëꞌdë më guniꞌi: 
\p ―Si talë nídiꞌi permisi guëlë́ tseꞌlë nguiu, mejurë adë cáꞌadiꞌi nguiu naꞌa. 
\p  
\v 11 Jesús repi: 
\p ―Lë́dëdiꞌi grë mënë riasë́ nacagniaꞌa lu të, sino nadë más el quë nagunë Dios compañi parë gac bë́ꞌallin.  
\v 12 Nanú nguiu nádiꞌi rall completë dizdë gulë rall. Sëbëldá nguiu nádiꞌi rall completë; bëꞌnë mënë. Nanú sëbëldá mënë adë në́diꞌi guëtsëꞌa rall por prupi voluntá shtë rall të parë guadiꞌdzë rall dizaꞌquë shtë Dios lu los de más mënë. El quë nariasë́ diꞌdzë rëꞌ, gúnëll recibirin. 
\s1 Jesús bëꞌnë ldaiꞌ ra llguëꞌnë 
\r (Mr. 10.13‑16; Lc. 18.15‑17) 
\p  
\v 13 Iurní bëdchininú ra mënë llguëꞌnë lu Jesús parë guëdchiꞌbë më guiaꞌa më guëc rall nu guënaꞌbë më lu Dios por lëꞌë rall. Perë ra shini gusëꞌdë më guzublú gudildi raiꞌ guëc ra nabëdchininú llguëꞌnë.  
\v 14 Perë Jesús repi: 
\p ―Bëdëꞌë sí, guidë biꞌguë ra llguëꞌnë lua, adë guëcádiꞌi të lu ra niꞌi purquë ra mënë naná ziquë ra llguëꞌnë, tsutë́ rall catë rnibëꞌa Dios ziquë Rëy. 
\p  
\v 15 Bëdchiꞌbë guiaꞌa më guëc ra llguëꞌnë; iurní ziaꞌa më stubi lugar. 
\s1 Tubi sultërë ricu 
\r (Mr. 10.17‑31; Lc. 18.18‑30) 
\p  
\v 16 Tubi sultërë guagná lëꞌë Jesús nu répill: 
\p ―Mësë zaꞌquë, ¿pë cusë zaꞌquë guna parë gapa vidë eternë? 
\p  
\v 17 Jesús repi: 
\p ―¿Pëzielú rniꞌi lua, mësë zaꞌquë? purquë ni tubi adë chu nazaꞌquë, sulë Dios. Perë si talë rac shtúꞌul gac salvárël, bëzuꞌbë diaguë grë mandamientë. 
\p  
\v 18 Repi sultërë: 
\p ―¿Guadë naná ra mandamientë ni? 
\p Jesús repi: 
\p ―Adë quínidiꞌil saꞌl. Adë rquënúdiꞌil ra saꞌl. Adë cuánëdiꞌil pë shtë mënë; adë guadíꞌdzëdiꞌil bishi.  
\v 19 Bëzuꞌbë diaguë shtiꞌdzë shníꞌal nu shtádël, nu guc shtuꞌu bëchi saꞌl mizmë manërë cumë ziquë rac shtúꞌul lë́ꞌël. 
\p  
\v 20 Lëꞌë sultërë repi: 
\p ―Bëna cumplir grë mandamientë rëꞌ dizdë nabiꞌcha. ¿Pë runë faltë? 
\p  
\v 21 Jesús guniꞌi: 
\p ―Si talë rac shtúꞌul gac tubldí shcuéndël lu Dios, bëtuuꞌ grë cusë nanápël; bëdëꞌë dumí caꞌa ra prubi, iurní gápël tesurë lu gubeꞌe. Iurní sënáldël na. 
\p  
\v 22 Perë iurë lëꞌë sultërë bini diꞌdzë rëꞌ, nalë́ gulaguë tristë laꞌni ldúꞌull; ziagzëll purquë nalë́ ricu nall. 
\p  
\v 23 Iurní Jesús repi lu ra shini gusëꞌdë më: 
\p ―Guldía rniaꞌa, naganë tsutë́ tubi ricu lugar catë rnibëꞌa Dios.  
\v 24 Rniaꞌa lu të, más sencigi tsutë́ tubi camellë ichi tubi iagullë quë tubi ricu tsutëll gubeꞌe, lu lugar catë rnibëꞌa Dios. 
\p  
\v 25 Iurë bini ra shini gusëꞌdë më diꞌdzë rëꞌ, nalë́ guasë́ lduꞌu raiꞌ nu bëdzëguëëꞌ lduꞌu raiꞌ. Iurní gunaꞌbë diꞌdzë lu saꞌ raiꞌ: 
\p ―¿Chúllëtiꞌi gac salvar? 
\p  
\v 26 Jesús gubiꞌa lu raiꞌ nu répiꞌ: 
\p ―Adë gúnëdiꞌi nguiu gan gunë salvar mizmë lë́ꞌiꞌ, perë Dios napë pudërë gunë më grë́tëꞌ ra cusë. 
\p  
\v 27 Iurní Pedro repi: 
\p ―Dadë, lëꞌë naꞌa bësëaꞌnë naꞌa grë́tëꞌ lo quë nanapë naꞌa parë zeꞌdë naldë naꞌa lë́ꞌël. ¿Pë guëdëꞌnë naꞌa recibir? 
\p  
\v 28 Jesús repi: 
\p ―Guldía rniaꞌa, tiempë grë cusë gáquin nacubi, iurë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu súbiꞌ lu trunë shtë́niꞌ catë quëbezë Dios, lëꞌë të nazeꞌdë naldë na cuezënú të na lu chiꞌbë chupë trunë parë gunë të juzgar ra chiꞌbë chupë grupë shtë Israel.  
\v 29 Grë́tëꞌ narsëaꞌnë lídchiꞌ u bë́chiꞌ u zániꞌ u shtádiꞌ u shníꞌaiꞌ u tséꞌliꞌ u shíniꞌ u shguiuꞌu raiꞌ purquë rac shtúꞌull gáquëll shmëna, ni gúnëll recibir tubi gahiuꞌa vësë más nu gápëll vidë sin fin.  
\v 30 Zihani naná más nasac entrë lu saꞌ rall, gac rall lúltimë dzë ni nu zihani naná lúltimë iurneꞌ, gac rall mënë namás nasac lu Dios. 
\c 20  
\s1 Comparaciuni shtë narunë dchiꞌni 
\p  
\v 1 ’Lugar catë rnibëꞌa Dios na ziquë tubi nashtënë tubi guiuꞌu lachi nargabní. Bëruꞌu lamë tumpranë rsili parë ziatílill muzë, gunë rall dchiꞌni catë nanú hiaguë uvë.  
\v 2 Primërë guagnëll muzë de quë quíllill tubi dumí denario por tubi dzë. Nu gunibë́ꞌall tsaguënë ra muzë dchiꞌni.  
\v 3 Despuësë bërúꞌull rquë guëꞌë; gunall lu stubi ra muzë nazugaꞌa shquini llguëaꞌ. Adë pë quëhúnëdiꞌi rall.  
\v 4 Iurní repi lamë lu mënë ni: “Gulë tsa shchiꞌnia. Quilla lëꞌë të narunë tucarë.” Iurní lëꞌë rall ziaꞌa rall.  
\v 5 Lëꞌë nashtënë guiuꞌu bërúꞌull casi guëruldë dzë, nu guall rquë tsunë guadzeꞌ; mizmë zni bë́ꞌnëll con másruꞌu muzë.  
\v 6 Hia rquë gaꞌi guadzeꞌ guall stubi shquini llguëaꞌ. Bëdzélëll sëbëldá muzë nadë pë quëhúnëdiꞌi. Iurní repi lamë: “¿Pëzielú rëtaꞌ të ndëꞌë casi hia mërë tsaꞌa dzë? ni dchiꞌni adë quëhúnëdiꞌi të”.  
\v 7 Repi rall: “Purquë ni tubi adë chu bëneꞌe dchiꞌni”. Iurní repi lamë: “Nu lëꞌë të gulë tsa shchiꞌnia; tsaguënë të dchiꞌni lu guiuꞌu. Guëguilla lëꞌë të narunë tucarë.”  
\v 8 Iurë lëꞌë gueꞌlë bëdchini, lëꞌë nashtënë guiuꞌu repi lu encargadë shtë dchiꞌni: “Guagnaꞌbë grë́tëꞌ muzë të parë gallë rall. Bëdëꞌë pagu caꞌa cadë tubi rall el quë naguatë́ lu dchiꞌni rquë gaꞌi nu hashtë ra naguatë́ lu dchiꞌni tumpranë.”  
\v 9 Iurní bëdchini ra naguatë́ lu dchiꞌni rquë gaꞌi guadzeꞌ; cadë tubi rall bëꞌnë rall recibir pagu completë, tubigá dumí denario.  
\v 10 Despuësë bëꞌnë tucarë naguatë́ primërë; bëꞌnë rall llgabë de quë gunë rall recibir más dumí quë naguatë́ guadzeꞌ. Perë mizmë pagu bëdëꞌë lamë, lëꞌë quë lëꞌë tubigá denario.  
\v 11 Nagutë́ ra tumpranë iurë bëꞌnë rall recibirin, iurní guzublú bëꞌnë rall reclamë lu lamë.  
\v 12 Repi rall: “Ra nabëdchini lúltimë, bëꞌnë rall dchiꞌni tubsë iurë nu gudíllil igual ziquë lëꞌë naꞌa, nu lëꞌë naꞌa bëdëꞌnë naꞌa dchiꞌni doblë; biaꞌa lduꞌu naꞌa lu ngubidzë guaꞌtë dzë”.  
\v 13 Perë lëꞌë nashtënë guiuꞌu bëquebi lu tubi rall: “Amigu, adë quëhúnëdiaꞌa ni tubi cusë mal. Hia bëdë́ꞌnaꞌa tratë gáshtël tubi denario.  
\v 14 Gunaꞌzi shtumil nu bëagzë́. Na rac shtuaꞌa quilla mizmë pagu caꞌa naguatë́ rquë gaꞌi ziquë narunë tucarë të.  
\v 15 Napa derechë rnibë́ꞌahia shtumía; guna lo quë narac shtuaꞌa. ¿Pë nal mbidi purquë nahia nazaꞌquë?”  
\v 16 Zihani mënë nalasac delantë lu saꞌ rall, gac rall lúltimë dzë ni; nu zihani mënë naná lúltimë iurneꞌ, gac rall mënë namás lasac lu Dios. [Gunaꞌbë Dios zihani mënë perë duꞌpsë mënë gulë́ më parë gac rall shmënë më.] 
\s1 Stubi vueltë guniꞌi Jesús gátiꞌ 
\r (Mr. 10.32‑34; Lc. 18.31‑34) 
\p  
\v 17 Jesús ziazú më nezë parë Jerusalén. Biaꞌa më ra shini gusëꞌdë më tubi cuꞌ nu repi më: 
\p  
\v 18 ―Hia nanë́ të ziagdchíniaꞌa Jerusalén catë lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, gac intriéguiꞌ lu jëfë shtë ra bëshuzi nu ra mësë shtë lëy parë gunë rall condenar lë́ꞌiꞌ lu galguti.  
\v 19 Nu gunë rall intriegu lë́ꞌiꞌ lu guiaꞌa mënë nanádiꞌi israelitë të parë gunë rall burnë lëꞌë nguiu ni, nu guëdëꞌë rall galnë́ nu guëquëꞌë rall lë́ꞌiꞌ lu cruz, perë dzë tsunë tsashtë́hiꞌ ladi ra tëgulë. 
\s1 Shniꞌa Jacobo nu Juan gunáꞌbëll tubi favurë 
\r (Mr. 10.35‑45) 
\p  
\v 20 Iurní guabiꞌguë shniꞌa Jacobo nu Juan lu Jesús. Na rall shini Zebedeo; bëdchini raiꞌ lu Jesús. Iurní bëzullibi naꞌa ni delantë lu Jesús parë guënáꞌbëll tubi favurë lu më.  
\v 21 Gunaꞌbë diꞌdzë më: 
\p ―¿Pë rac shtúꞌul guna? 
\p Shniꞌa ra nguiu ni répill: 
\p ―Gunibëꞌa guërupë shinia subënú rall lë́ꞌël iurë guënibë́ꞌal ziquë Rëy, túbill ladë ldi shtë́nël, stúbill ladë rubësë. 
\p  
\v 22 Perë Jesús bëquebi: 
\p ―Lëꞌë të adë rac bë́ꞌadiꞌi të lo quë narnaꞌbë të. ¿Zëzac zi të ziquë na? ¿Pë zac tëdë të cusë durë natëda, cusë demasiadë durë? 
\p Lëꞌë raiꞌ bëquebi: 
\p ―Zac naꞌa, Dadë. 
\p  
\v 23 Iurní repi më: 
\p ―Verdá gunë të sufrir demasiadë ziquë guna sufrir. Gu të mizmë vasë shtë sufrimientë; perë subë të culaꞌnia, tubi de lëꞌë të ladë ldi nu stubi ladë rubësë, adë rúnëdiꞌi tucarë guënehia sí, subë të ndë. Shtada bëꞌnë preparar lugar ni sulë parë ra narac shtuꞌu më subë rall ndë. 
\p  
\v 24 Iurë lëꞌë ra stubi chiꞌi ra shini gusëꞌdë më bini lo quë nagunaꞌbë Juan nu Jacobo, bëldë́ raiꞌ.  
\v 25 Perë Jesús gunaꞌbë lëꞌë raiꞌ nu guniꞌi më: 
\p ―Lëꞌë të nanë́ të ra jëfë shtë naciuni nanádiꞌi israelitë, nalë́ nadushë rnibëꞌa rall; rdchiꞌbë rall lëy naná dushë gunë mënë cumplir  
\v 26 perë gáquëdiꞌin entrë de lëꞌë të. Al contrari, el quë narac shtuꞌu gac më ruꞌbë entrë de lëꞌë të, napë quë gúnëll sirvë lu los de más sáhiꞌ.  
\v 27 Cualquier de lëꞌë të si talë rac shtúꞌul gáquël mayurë entrë grë ra saꞌl, napë quë gáquël muzë shtë grë raiꞌ.  
\v 28 Nahia nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu; zelda ziquë muzë shtë mënë. Zéldëdiaꞌa parë gunë mënë sirvë lua. Guënehia vidë shtëna ziquë prëci parë gac salvar zihani mënë. 
\s1 Bënëac Jesús chupë mënë ciegu 
\r (Mr. 10.46‑52; Lc. 18.35‑43) 
\p  
\v 29 Iurë lëꞌë raiꞌ ziagruꞌu raiꞌ ciudá Jericó, cantidá mënë zianaldë rall lëꞌë Jesús.  
\v 30 Ngaꞌli zúbëgaꞌa chupë ciegu. Zúbëgaꞌa rall guëlladchi ruaꞌ nezë. Iurë bini ra ciegu Jesús hia zéꞌdiꞌ, guniꞌi rall fuertë: 
\p ―Dadë llëbní David, bëgaꞌa ldúꞌul lëꞌë naꞌa. 
\p  
\v 31 Ra mënë guniꞌi guëc ra ciegu parë guëac dchi rall, perë lëꞌë rall más ziaglaꞌguë guniꞌi rall fuertë: 
\p ―Dadë llëbní David, bëgaꞌa ldúꞌul lëꞌë naꞌa. 
\p  
\v 32 Iurní guzudchí Jesús nu gunaꞌbë më ra ciegu nu gunaꞌbë diꞌdzë më: 
\p ―¿Pë rac shtuꞌu të guna? 
\p  
\v 33 Lëꞌë rall bëquebi: 
\p ―Dadë, rac shtuꞌu naꞌa guëná naꞌa. 
\p  
\v 34 Iurní Jesús bëgaꞌa lduꞌu më lëꞌë rall. Bëshá guiaꞌa më slu rall. Lueguë iurní ra ciegu guná rall llni. Bëac slu rall nu guanaldë rall lëꞌë Jesús. 
\c 21  
\s1 Guatë́ Jesús Jerusalén 
\r (Mr. 11.1‑11; Lc. 19.28‑40; Jn. 12.12‑19) 
\p  
\v 1 Hia ziagdchini raiꞌ Jerusalén; bëdchini raiꞌ guëꞌdchi Betfagé. Betfagé quëhin guëlladchi tubi dani nalë Olivos. Bësheꞌldë Jesús chupë shini gusëꞌdë më  
\v 2 nu repi më: 
\p ―Tsa të guëꞌdchi naná quë delantë. Ngaꞌli guëdzelë të tubi burrë quëdú con shini ma. Gulë bëshaꞌquë ma të gueꞌdënú të ma ndëꞌë.  
\v 3 Si talë chu guëniꞌi lu të u guënaꞌbë díꞌdzëll lu të, guchi de quë lëꞌë Dadë rquiꞌni lëꞌë ra ma. Lueguë guëshéꞌldëll nagueꞌdënú ra ma. 
\p  
\v 4 Zndë guzac parë guc cumplir lo quë nabëquëꞌë muzë shtë Dios guahietë. Guníꞌiꞌ: 
\q1  
\v 5 Gulë guchi lu ra mënë naquëreldë guëꞌdchi Sión: “Gulë guná, lëꞌë Rëy shtë të zeꞌdë guëdchíniꞌ. 
\q1 Nadúꞌuiꞌ; dchíꞌbiꞌ tëchi tubi burrë, shini tubi ma naruaꞌa carguë.” 
\p  
\v 6 Iurní lëꞌë shini gusëꞌdë më ziaꞌa raiꞌ; bëꞌnë raiꞌ tal cumë guniꞌi Jesús lu raiꞌ.  
\v 7 Beꞌdënú raiꞌ burrë con shini ma. Iurní gudchiꞌbë raiꞌ shabë raiꞌ tëchi ma nu gudchibë Jesús tëchi ma.  
\v 8 Hia ra mënë zihani gudishi rall shabë rall lu guiuꞌu parë ziazúhiꞌ lu nezë. Sëbëldá ra mënë bëchuguë rall ndiaguë shtë hiaguë parë gudishi rall ndiaguë lu nezë.  
\v 9 Hia ra mënë naziaꞌa delantë también naná zeꞌdë trasë, guzublú guniꞌi rall: 
\p ―Gunë Dios salvar llëbní David. Benditë el quë nazeꞌdë guëdchini por partë shtë Dios. Rac shtuꞌu naꞌa Dios nacabezë gubeꞌe gunë më salvar llëbní David. 
\p  
\v 10 Iurë Jesús bëdchini Jerusalén, guëdubi ciudá bëdzatsu ra mënë. Nu grë mënë gunaꞌbë diꞌdzë rall: 
\p ―¿Chu ndëꞌë? 
\p  
\v 11 Ra mënë rniꞌi rall: 
\p ―Lë́hiꞌ Jesús më Nazaret shtë Galilea. Ruadíꞌdziꞌ shtiꞌdzë Dios. 
\s1 Jesús bësëlluꞌnë mënë mal laꞌni iáduꞌu 
\r (Mr. 11.15‑19; Lc. 19.45‑48; Jn. 2.13‑22) 
\p  
\v 12 Despuësë de ni, Jesús guatë́ laꞌni iáduꞌu ruꞌbë. Iurní gualdú hiaꞌldë më grë́tëꞌ mënë nartuuꞌ nu narziꞌi. Bërëꞌshë më mellë shtë ra nacagchili dumí shtë ra mënë. Bërëꞌshë më ra iagshili shtë ra naquëgtuuꞌ ra palumë.  
\v 13 Iurní guniꞌi më: 
\p ―Laꞌni Sagradas Escrituras rniꞌi zndëꞌë: “Lidcha na parë gunë mënë orar lu Dios” perë lëꞌë të bëꞌnë të cambi lugar ni ziquë cuevë shtë ngubaꞌnë. 
\p  
\v 14 Mizmë laꞌni iáduꞌu guabiꞌguë ra ciegu nu ra cujë lu Jesús. Bënëac më lëꞌë rall.  
\v 15 Perë ra jëfë shtë ra bëshuzi nu ra mësë shtë lëy, guná rall lu milagrë naquëhunë më. Iurë lëꞌë rall bini rall lo quë naguniꞌi ra llguëꞌnë, bëldë́ rall. Fuertë guniꞌi ra llguëꞌnë laꞌni iáduꞌu: 
\p ―Gunë Dios salvar llëbní David ndëꞌë. 
\p  
\v 16 Bëldë́ ra bëshuzi; repi rall lu Jesús: 
\p ―¿Gu rínil lo quë naquëgniꞌi ra llguëꞌnë rëꞌ? 
\p Jesús bëquebi: 
\p ―Ahaꞌ. Rinia. ¿Pëllë adë bíꞌldidiꞌi të Sagradas Escrituras? lo quë naruadiꞌdzë zndëꞌë: 
\q1 Dios bë́ꞌniꞌ të ruaꞌ llguëꞌnë nu ra meꞌdë radchi guëruꞌu labansë parë Dios; 
\q1 nahin labansë más chulë parë lëꞌë më. 
\p  
\v 17 Iurní bësëaꞌnëgá më lëꞌë rall. Ziaꞌa më parë guëꞌdchi Betania. Hia ngaꞌli gudëdë gueꞌlë më. 
\s1 Jesús guludé hiaguë bëldaꞌu 
\r (Mr. 11.12‑14, 20‑26) 
\p  
\v 18 Hia brëgueꞌlë rsili iurní ziagdchini raiꞌ Jerusalén. Bëldiaꞌnë lduꞌu më.  
\v 19 Guná më lu tubi hiaguë bëldaꞌu nazubë ruaꞌ nezë. Iurní guabiꞌguë më lu hiaguë; gáuhiꞌ tubi nashi perë adë bëdzélëdiꞌi më nashi; purë ndiaguë nuaꞌa hiaguë. Iurní Jesús repi lu hiaguë: 
\p ―Nunquë jamás adë guëabrídiꞌi quë nashi lul. 
\p Mizmë iurní lëꞌë hiaguë bëldaꞌu gubidchi.  
\v 20 Iurë guná ra shini gusëꞌdë më zndëꞌë, bëdzëguëëꞌ lduꞌu raiꞌ. Guniꞌi raiꞌ: 
\p ―¿Guná, nasesë gubidchi hiaguë rëꞌ? 
\p  
\v 21 Jesús bëquebi: 
\p ―Guldía rniaꞌa lu të, si talë napë të fe nu adë rzádiꞌi lduꞌu të, lëdë niáꞌasëdiꞌi gunë të ziquë bëna con hiaguë bëldaꞌu sino guëniꞌi të lu dani: “Guabsú ndëꞌë; tsal laꞌni nisëduꞌu”. Pues zni gaquin.  
\v 22 Grë́tëꞌ lo quë naguënaꞌbë të con oraciuni, si talë rialdí lduꞌu të Dios, pues gunë të recibirin. 
\s1 Pudërë nanapë Jesús 
\r (Mr. 11.27‑33; Lc. 20.1‑8) 
\p  
\v 23 Iurní Jesús guatë́ laꞌni iáduꞌu. Mientras quëgluaꞌa më ngaꞌli, bëdchini ra jëfë shtë ra bëshuzi con ra më gushë shtë guëꞌdchi. Gunaꞌbë diꞌdzë rall lu Jesús: 
\p ―¿Chu bësheꞌldë lë́ꞌël nu bëneꞌe derechë nu pudërë parë rúnël cusë rëꞌ? 
\p  
\v 24 Jesús bëquebi: 
\p ―Nu na runa tubi preguntë lu të. Si talë guëquebi të lua, guëniaꞌa lu të chu bëneꞌe pudërë runa grë ra cusë rëꞌ.  
\v 25 ¿Chu gunibëꞌa lëꞌë Juan parë bëchuꞌbë nísiꞌ ra mënë? ¿Pë Dios u nguiu? 
\p Iurní guzublú rall quëadiꞌdzë lu saꞌ rall; repi rall: 
\p ―Si talë guëniꞌi hiaꞌa Dios gunibëꞌa lëꞌë Juan, iurní guëquebi nguiu rëꞌ: “¿Pëzielú adë gualdídiꞌi lduꞌu të shtiꞌdzë Juan?”  
\v 26 Si talë guëniꞌi hiaꞌa ra nguiu bësheꞌldë lëꞌë Juan, pues rdzë́baꞌa ra mënë purquë grë rall rialdí lduꞌu rall de quë biadiꞌdzë Juan shtiꞌdzë Dios. 
\p  
\v 27 Iurní repi rall lu Jesús: 
\p ―Adë rdë́ꞌëdiꞌi naꞌa cuendë chu bësheꞌldë lëꞌë Juan. 
\p Iurní lëꞌë më repi: 
\p ―Pues ni na tampuquë adë guëquébidiaꞌa chu shtë pudërë nu autoridá quëhuna ra cusë rëꞌ. 
\s1 Comparaciuni shtë chupë shini mënë 
\p  
\v 28 Jesús repi: 
\p ―¿Pë runë të shgabë të zndëꞌë? Tubi nguiu napë chupë shínill. Repi dadë lu shíniꞌ: “Llgaꞌnë, tsaguë́nël dchiꞌni shtë cusechë catë nanú hiaguë uvë”.  
\v 29 Lëꞌë shini më bëquébill: “Tsaguë́nëdiaꞌa dchiꞌni”, perë despuësë bë́ꞌnëll cambi shgábëll; guaguë́ꞌnëll dchiꞌni.  
\v 30 Lueguë lëꞌë dadë ni guagná lëꞌë stubi shíniꞌ; guníꞌill: “Tsaguë́nël dchiꞌni”. Nguiu ni bëquebi lu shtádiꞌ: “Ahaꞌ Dadë, tsaguëna dchiꞌni” perë adë guádiꞌill.  
\v 31 ¿Guadë de guërupë ra llguëꞌnë ni bëꞌnë lo quë naguniꞌi shtádiꞌ? 
\p Iurní repi rall: 
\p ―Lëꞌë primërë. 
\p Iurní Jesús repi: 
\p ―Guldía rniaꞌa, ra cubradurë shtë impuestë nu ra naꞌa mal, tsutë́ rall lugar catë rnibëꞌa Dios antsë de lëꞌë të  
\v 32 purquë Juan Bautista bidë guëluáꞌaiꞌ shnezë Dios lla gac salvar të, perë lëꞌë të adë gualdídiꞌi lduꞌu të shtiꞌdzë Juan. Perë en cambi ra cubradurë shtë impuestë nu ra naꞌa mal, gualdí lduꞌu rall shtíꞌdziꞌ. Lëꞌë të guná të lo quë nabëꞌnë Juan perë adë bë́ꞌnëdiꞌi të cambi mudë nanabani të; adë gualdídiꞌi lduꞌu të shtíꞌdziꞌ. 
\s1 Comparaciuni shtë ra muzë mal 
\r Mr. 12.1‑12; Lc. 20.9‑19) 
\p  
\v 33 ’Gulë bëquë́ diaguë stubi comparaciuni. Guꞌ tubi nguiu nanapë tubi ldë guiuꞌu lachi nargabní. Bëcabnill hiaguë uvë nu bëntsáꞌull tubi luꞌ alrededurë; bëntsáꞌull catë guëruꞌu juguë shtë uvë. Bëzáꞌall tubi hiuꞌu guiaꞌa parë quëhapë ra muzë ra plantë. 
\p ’Iurní bëdëꞌë mënë ni guiuꞌu parë ra trabajadurë gunë rall dchiꞌni mëdi. Iurní ziáꞌall zitu. 
\p  
\v 34 ’Iurë lëꞌë tiempë shtë cusechë bëdchini, gunibëꞌa lamë shtë guiuꞌu bëldá muzë parë tsaglliꞌi rall mëdi narunë tucarë caꞌa lamë.  
\v 35 Ra trabajadurë gunaꞌzi rall lëꞌë ra muzë ni; tubi muzë bëdëꞌë rall galnë́. Stubi muzë gudini rall. Stubi muzë bëdëꞌë guëꞌë rall.  
\v 36 Iurní lëꞌë nashtënë guiuꞌu bëshéꞌldëll másruꞌu muzë perë ra trabajadurë bëꞌnë rall tratë muzë ni mizmë manërë. 
\p  
\v 37 ’Por fin gunibëꞌa nashtënë guiuꞌu tsa llgáꞌniꞌ. Bëꞌnë shgábiꞌ: “Zunë rall rëspëti shinia”.  
\v 38 Perë iurë guná trabajadurë lu shini nashtënë guiuꞌu, repi rall: “Ndëꞌë na el quë nagunë recibir herenci. Cha guëdíniaꞌa lë́ꞌëll të parë guëaꞌnë guiuꞌu rëꞌ caꞌa hiaꞌa.”  
\v 39 Zni gunaꞌzi rall llgáꞌnëll. Gulú hiaꞌldë rall shini lamë lu guiuꞌu nu gudini rall shini lamë. 
\p  
\v 40 Iurní Jesús gunaꞌbë diꞌdzë: 
\p ―Iurë lëꞌë nashtënë guiuꞌu gueꞌdë guëzë́, ¿pë gúnëll con ra trabajadurë iurní? 
\p  
\v 41 Bëquebi rall: 
\p ―Pues gati ra muzë mal sin adë chu guëgáꞌadiꞌi lduꞌu lëꞌë rall. Iurní caꞌa stubi mënë guiuꞌu të parë gúnëll intriegu ra cusechë cadë izë. 
\p  
\v 42 Iurní Jesús repi: 
\p ―¿Pë nunquë bíꞌldidiꞌi të ra Escrituras narniꞌi zndëꞌë? 
\q1 Guëꞌë nabëruꞌldë albañil tubi ladë, 
\q1 guëꞌë rëꞌ gunë sirvë parë shquini hiuꞌu. 
\q1 Zni bëꞌnë më, el quë narnibëꞌa lëꞌë hiaꞌa. 
\q1 Guná hiaꞌa pudërë shtë më; nalë́ nasaꞌa nahin. 
\m  
\v 43 Por ni rniaꞌa lu të, Dios adë guënéꞌediꞌi lugar tsutë́ të catë rnibëꞌa më. Lo quë nanapë të, guësheꞌldë mëhin hashtë stubi mënë naná ziquë trabajadurë zaꞌquë nabëdëꞌë cusechë narunë tucarë nashtënë guiuꞌu. [ 
\v 44 El quë narreldë guëc guëꞌë rëꞌ, gac chupë ldëll perë iurë ldaguë guëꞌë ni guëc mënë, gáquëll ziquë pulvë.] 
\p  
\v 45 Iurë lëꞌë ra jëfë shtë ra bëshuzi con ra fariseo bini rall grë comparaciuni lo quë naguniꞌi Jesús, bëdëꞌë rall cuendë de quë quëadiꞌdzë më shcuendë rall.  
\v 46 Iurní guc shtuꞌu rall guënaꞌzi rall lëꞌë më prësi perë bëdzëbë rall los de más mënë purquë guniꞌi mënë na Jesús tubi profetë narniꞌi shtiꞌdzë Dios. 
\c 22  
\s1 Comparaciuni shtë saꞌa 
\p  
\v 1 Jesús guzublú quëadiꞌdzë më stubi por comparaciuni. Repi më: 
\p  
\v 2 ―Lëꞌë lugar catë rnibëꞌa Dios, na ziquë tubi rëy nabëꞌnë tubi laní shtë saꞌa parë shíniꞌ.  
\v 3 Gunibëꞌa rëy ni ra muzë parë tsagnaꞌbë raiꞌ ra invitadë lu saꞌa, perë adë në́diꞌi ra mënë niagdchini rall lu saꞌa.  
\v 4 Iurní gunaꞌbë rëy stubi shcuaꞌa muzë. Guniꞌi rëy: “Gulë guniꞌi lu ra invitadë hia napreparadë dau; hia ngunë nandchú con los de más ra ma hia guꞌi; grë́tëꞌ nahin listë. Nadë más guëdchini rall parë cuezë rall lu saꞌa.”  
\v 5 Perë ra invitadë adë bë́ꞌnëdiꞌi rall cuendë. Tubi de lëꞌë rall guagnall lu shguiúꞌull. Stubi guagnall ra neguci shtë́nëll.  
\v 6 Hia stubi ra invitadë gunaꞌzi rall muzë shtë rëy; bëꞌnë rall maltratë muzë ni hashtë gudini rall lëꞌë muzë.  
\v 7 Iurní lëꞌë rëy bëldëll. Gunibë́ꞌall ra suldadë parë tsatini rall lëꞌë narguini mënë. Nu tsa quëguiꞌi ra suldadë guëꞌdchi ni.  
\v 8 Lueguë repi rëy lu muzë stubi: “Hia grë na listë parë saꞌa; perë ra invitadë bëluaꞌa rall de quë adë rúnëdiꞌi tucarë rall invitación shtëna.  
\v 9 Gulë tsa iurneꞌ ra nezë principal. Gulë bëꞌnë invitar lëꞌë mënë lu saꞌa, grë ra naguëdiaꞌguëlú të; tsutë́ rall.”  
\v 10 Iurní bëruꞌu ra muzë nezë; guagtëá rall grë́tëꞌ lo quë nabëdiaꞌguëlú rall, tantë hiumbrë mal nu nguiu zaꞌquë. Iurní sí, guadzë́ hiuꞌu catë na preparadë parë saꞌa. 
\p  
\v 11 Iurní rëy guatë́ catë nanú ra mënë. Guná rëy lu tubi nguiu naquëbezë ngaꞌli, perë adë nuáꞌadiꞌill lari shtë saꞌa.  
\v 12 Repi rëy: “Amigu, ¿lla guatël ndëꞌë sin adë nuáꞌadiꞌil lari shtë saꞌa cumë ziquë na custumbrë?” Perë nguiu ni adë pë guníꞌidiꞌill.  
\v 13 Iurní lëꞌë rëy repi lu naquëhunë sirvë lu mellë: “Gulë bëldiꞌbi guëaꞌll nu guiaꞌa nguiu rëꞌ. Gulë bëtiaꞌa lë́ꞌëll parë lu nacahi catë guꞌnë mënë nu hashtë guëchushí laiꞌ rall.”  
\v 14 Rniaꞌa lu të, zihani mënë guënaꞌbë Dios parë tsutë́ rall catë rnibëꞌa më, perë duꞌpsë mënë gulë́ më parë gac rall shmënë më. 
\s1 Shcuendë impuestë 
\r (Mr. 12.13‑17; Lc. 20.20‑26) 
\p  
\v 15 Iurní ra fariseo ziaꞌa rall parë gurë́ rall de acuerdë lla tsu mudë guësiguë́ rall lëꞌë më të niniꞌi më cusë mal.  
\v 16 Nu bësheꞌldë rall partidë shtë rall con stubi partidë shtë Herodes parë tsaguëchi rall lu Jesús: 
\p ―Mësë rdëꞌë naꞌa cuendë de quë lë́ꞌël rníꞌil verdá nu rluáꞌal nezë shtë Dios sin adë rúnëdiꞌil cuendë lo quë narniꞌi mënë. Adë rúnëdiꞌil juzguë según el quë narná mënë.  
\v 17 Guniꞌi lu naꞌa ¿pë na bien según lëy guëdílliaꞌa impuestë lu rëy César, u guëdíllidiꞌiaꞌa impuestë? 
\p  
\v 18 Perë Jesús bëdëꞌë cuendë de quë cabezënú rall mal llgabë. Repi më lu rall: 
\p ―Na të falsë. ¿Pëzielú zeꞌdë guësiguë́ të na?  
\v 19 Gulë bëluaꞌa dumí denario naquilli të impuestë. 
\p Iurní beꞌdënú rall tubi monedë.  
\v 20 Guná Jesús lu monedë; iurní gunaꞌbë diꞌdzë më: 
\p ―¿Chu lu nu chu lë naquë́ lu dumí rëꞌ? 
\p  
\v 21 Bëquebi rall: 
\p ―Lu rëy César naquë́ lu dumí. 
\p Iurní Jesús repi: 
\p ―Gulë bëdëꞌë nacaꞌa César lo quë naná shtë César nu gulë bëdëꞌë nacaꞌa Dios lo quë naná shtë Dios. 
\p  
\v 22 Iurë bini rall ra diꞌdzë rëꞌ, bëaꞌnë dchi rall nu guasë́ lduꞌu rall. Iurní bësëaꞌnëgá rall lëꞌë më; ziaꞌa rall. 
\s1 Gunaꞌbë diꞌdzë ra mënë shcuendë lla tsashtë́ ra tëgulë 
\r (Mr. 12.18‑27; Lc. 20.27‑40) 
\p  
\v 23 Mizmë dzë ni bëldá ra saduceo guagná rall lëꞌë Jesús. Ra saduceo rniꞌi de quë adë tsashtë́diꞌi ra tëgulë. Gunaꞌbë diꞌdzë rall lu më: 
\p  
\v 24 ―Mësë, bëquëꞌë Moisés guahietë si tubi nguiu gátiꞌ sin shíniꞌ, bëchi tëgulë napë quë cáꞌall tseꞌlë tëgulë të gapë raiꞌ shini parë adë tsalúdiꞌi shfamili tëgulë.  
\v 25 Guc gadchi bëchi; primërë nguiu bëtsë́ꞌall perë gútill sin ni tubi shíniꞌ. Bësëáꞌnëll viudë parë segundë bë́chill.  
\v 26 Segundë bëchi tëgulë cuáꞌall lëꞌë viudë perë gútill sin ni tubi shíniꞌ. Na tsunë lo mizmë; cuáꞌall tseꞌlë tëgulë perë gútill sin ni tubi shíniꞌ. Guëzá bëchi tëgulë cuaꞌa rall lëꞌë naꞌa ni perë adë gúpëdiꞌi raiꞌ shíniꞌ.  
\v 27 Despuësë lëꞌë naꞌa ni gútiꞌ.  
\v 28 Iurë tsashtë́ ra tëgulë ¿chu gac tseꞌlë naꞌa ni? pues gadchi nguiu guc tseꞌlë naꞌa. 
\p  
\v 29 Jesús bëquebi: 
\p ―Bëganë të con diꞌdzë shtë të purquë adë riasë́diꞌi të lo quë narniꞌi Sagradas Escrituras; nu adë guënë́diꞌi të pudërë shtë Dios.  
\v 30 Iurë ra tëgulë tsashtë́ raiꞌ stubi, adë guëtsë́ꞌadiꞌi raiꞌ; adë rnádiꞌi raiꞌ guëtsëꞌa shini raiꞌ. Na raiꞌ ziquë ianglë shtë Dios nacabezë gubeꞌe.  
\v 31 Perë shcuendë tsashtë́ ra tëgulë ¿pë adë bíꞌldidiꞌi të lo quë narniꞌi Dios? Guniꞌi më zndëꞌë:  
\v 32 “Nahia Dios shtë Abraham; nahia Dios shtë Isaac; nu Dios shtë Jacob”. Grë shmënë Dios nabani raiꞌ aunquë hia guti raiꞌ. Napë raiꞌ vidë sin fin. Perë lëꞌë më adë nádiꞌi Dios parë el quë nanápëdiꞌi vidë sin fin. 
\p  
\v 33 Iurë bini mënë zndëꞌë, nalë́ bëdzëguëëꞌ lduꞌu rall nu guasë́ lduꞌu rall lo quë naquëgluaꞌa më. 
\s1 Lëꞌë mandamientë namás lasac 
\r (Mr. 12.28‑34) 
\p  
\v 34 Iurë ra fariseo guc bëꞌa rall de quë Jesús bësëac dchi më ra saduceo, iurní bëdëá rall.  
\v 35 Tubi de lëꞌë rall na mësë shtë lëy. Guc shtúꞌull ldaguë më lu trampë; gunaꞌbë díꞌdzëll: 
\p  
\v 36 ―Mësë, ¿guadë mandamientë namás lasac de grë mandamientë? 
\p  
\v 37 Jesús repi: 
\p ―“Gulë guc shtuꞌu Dadë Dios con guëdubinú ldúꞌul nu guëdubi almë shtë́nël nu guëdubi shgábël”.  
\v 38 Ndëꞌë namás lasac nu nahin primërë mandamientë lu grë mandamientë.  
\v 39 Hia nachupë na cumë ziquë primërë. Rniꞌin: “Gulë guc shtuꞌu saꞌl cumë ziquë rac shtúꞌul mizmë lë́ꞌël”.  
\v 40 Si talë rzuꞌbë diaguë të mandamientë rëꞌ también canihunë të cumplir lo de más nabëquëꞌë Moisés nu lo quë nabëquëꞌë ra muzë shtë Dios guahietë. 
\s1 Chu na shtadë Cristo 
\r (Mr. 12.35‑37; Lc. 20.41‑44) 
\p  
\v 41 Mientras lëꞌë ra fariseo nianá rëtaꞌ rall lu Jesús,  
\v 42 lëꞌë më gunaꞌbë diꞌdzë: 
\p ―¿Pë runë të shgabë të? ¿Chu na Cristo? ¿Chu shini lëꞌë më? 
\p Iurní repi rall: 
\p ―Llëbní David. 
\p  
\v 43 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë Jesús: 
\p ―Espíritu Santo quëbezënúhiꞌ lëꞌë David nu por pudërë shtë Espíritu Santo guniꞌi David shcuendë llëbní David: 
\q1  
\v 44 Dadë Dios guniꞌi lu lamë shtëna, el quë narnibëꞌa na: 
\q1 “Guzubë ladë ldi shtëna hashtë guna gan lu enemigu shtë́nël të guëzuꞌbë diaguë rall shtíꞌdzël”. 
\m  
\v 45 ¿Lla na posiblë gac Cristo shini David cumë David guniꞌi Cristo na Dadë narnibëꞌa lëꞌë David? 
\p  
\v 46 Iurní ni tubi rall gúquëdiꞌi niaquebi rall lu më. Dizdë dzë ni hia ni tubi rall adë gúpëdiꞌi rall valurë nianaꞌbë diꞌdzë rall lu më. 
\c 23  
\s1 Bëluaꞌa Jesús lla na ra fariseo nu saduceo 
\r (Mr. 12.38‑40; Lc. 11.37‑54; 20.45‑47) 
\p  
\v 1 Iurní guniꞌi Jesús lu ra mënë nu lu ra shini gusëꞌdë më: 
\p  
\v 2 ―Ra mësë shtë lëy nu ra fariseo rzubë rall shlugar Moisés iurë rluaꞌa rall ra mënë.  
\v 3 Gulë bëzuꞌbë diaguë shtiꞌdzë rall. Gulë bëꞌnë grë́tëꞌ lo quë narniꞌi rall perë adë tsanáldëdiꞌi të tëchi manërë nanabani rall. Bien rniꞌi rall perë adë rúnëdiꞌi rall cumplir.  
\v 4 Bien rluaꞌa rall lëy shtë Dios perë ra cusë naquëhunë rall obligar gunë mënë, na ziquë tubi carguë nëꞌë; adë chu típëdiꞌi guëldisin. Rnibëꞌa rall mënë të parë guaꞌa ra mënë carguë ni, perë lëꞌë rall ni siquierë más zucsë tubi shcuënë rall guëldisë rallin.  
\v 5 Grë́tëꞌ devociuni narunë rall quëhunë rallin të guëná mënë. Luquë́ rall nu ruaꞌ llicu rall nuaꞌa rall partë diꞌdzë shtë Sagradas Escrituras të guëná mënë devociuni narunë rall. Chulë zutsaꞌu lu shabë duni shtë rall.  
\v 6 Nu rac shtuꞌu rall subë rall lugar más lasac catë rau mënë shtse nu catë zubë më ruꞌbë laꞌni iáduꞌu.  
\v 7 Nu rac shtuꞌu rall grë mënë gunë saludar lëꞌë rall con zihani rëspëti iurë lëꞌë rall ziazú rall nezë. Rac shtuꞌu rall gunë mënë saludar lëꞌë rall con diꞌdzë rëꞌ: “Mësë”. 
\p  
\v 8 ’Perë lëꞌë të adë rúnëdiꞌi të ziquë lëꞌë mënë ni. Adë rac shtúꞌudiꞌi të guëniꞌi mënë na të mësë, purquë napë të tubsë mësë; náhiꞌ Cristo. Grë të na të bëchi la saꞌ të.  
\v 9 Adë rníꞌidiꞌi të lu tubi saꞌ të: “Dadë” parë lu guë́ꞌdchiliu rëꞌ, purquë nanú tubsë Shtadë të, më naquëbezë gubeꞌe.  
\v 10 Nu adë rníꞌidiꞌi të: “Lamë” lu saꞌ të, purquë Jesucristo náhiꞌ lúniquë lamë nanapë të.  
\v 11 Mënë narunë sirvë parë los de más saꞌ hiaꞌa, ni más më ruꞌbë entrë lëꞌë të  
\v 12 purquë grë́tëꞌ narunë naruꞌbë, gac nasáquëdiꞌi rall. El quë narunë lasáquëdiꞌi, ni nasac iurní. 
\p  
\v 13 ’Prubi të mësë shtë lëy nu fariseo, na të mënë falsë purquë rtaꞌu të ruaꞌ nezë shtë Dios të parë adë chu tsutë́diꞌi, nu nilë mizmë lëꞌë të adë në́diꞌi të tsutë́ të. Nu adë rdë́ꞌëdiꞌi të lugar parë grë narac shtuꞌu tsutë́ nezë zaꞌquë. 
\p [ 
\v 14 ’Prubi de lëꞌë të mësë shtë lëy nu fariseo; na të mënë falsë purquë rdchisú të lidchi ra viudë; iurní parë guësiguë́ të ra mënë, runë të orar zihani vueltë. Lëꞌë të gunë të recibir más cashtigu dushë.] 
\p  
\v 15 ’Prubi de lëꞌë të mësë shtë lëy nu fariseo; na të falsë. Ria të stubi guëꞌdchi namás zitu parë tsagtëꞌtsë të shldaiꞌ të lu ra mënë, perë iurë lëꞌë të runë të gan tubi shmënë të, nall chupë vueltë más shini gabildi quë lëꞌë të purquë riuguëll bishi shtë të. 
\p  
\v 16 ’Prubi de lëꞌë të, na të ziquë mësë ciegu. Rniꞌi të si talë quëhunë mënë jurar por iáduꞌu ruꞌbë, pues adë rúnëdiꞌi obligar gunë mënë cumplirin, perë si talë runë mënë jurar por orë shtë iáduꞌu, ni sí, runë mënë comprumisi; napë quë gunë mënë cumplirin. Zni cagniꞌi të.  
\v 17 Tuntë nu ciegu na të. ¿Pë más lasac orë u lëꞌë iáduꞌu? Iáduꞌu nu orë na santu.  
\v 18 Nu también cagluaꞌa të si talë chu runë jurar por bëcuꞌguë laꞌni iáduꞌu, adë rúnëdiꞌi obligar gunë mënë cumplir juramentu ni, perë rniꞌi të si talë runë mënë jurar por ofrendë nadchiꞌbë lu bëcuꞌguë, ni sí, napë quë gúnëll cumplir.  
\v 19 Tuntë nu ciegu ¿pë más lasac ofrendë nadchiꞌbë lu bëcuꞌguë u lëꞌë bëcuꞌguë nabëdëꞌë Dios ziquë lugar santu?  
\v 20 Pues rniaꞌa lu të, el quë narunë jurar por bëcuꞌguë, adë quëhúnëdiꞌill jurar por bëcuꞌguë sulamëntë perë también por grë ofrendë nadchiꞌbë lu bëcuꞌguë.  
\v 21 El quë narunë jurar por iáduꞌu, adë quëhúnëdiꞌill jurar sulamëntë por iáduꞌu sino quë también por lëꞌë Dios nacabezë laꞌni iáduꞌu.  
\v 22 También el quë narunë jurar por gubeꞌe, quëhúniꞌ jurar por trunë shtë Dios nu por mizmë Dios narnibëꞌa lugar ni. 
\p  
\v 23 ’Prubi de lëꞌë të mësë shtë lëy nu fariseo; na të falsë. Lëꞌë të rdëꞌë të ofrendë narunë tucarë Dios, cadë chiꞌi ra cusë rdëꞌë të tubi parë Dios. Correctë nahin; perë adë rúnëdiꞌi të cuendë ra enseñansë más lasac shtënë më. Adë rúnëdiꞌi të cumplir; adë rgáꞌadiꞌi lduꞌu të saꞌ të. Nádiꞌi të justë. Adë rúnëdiꞌi të cumplir shtiꞌdzë të. Cagniaꞌa lu të, rquiꞌni gunë mieti cumplir grë mandamientë ruꞌbë nu también los de más mandamientë shtë Dios.  
\v 24 Lëꞌë të na të ziquë mësë ciegu; rdchiꞌbi të vini parë guëruꞌu rëshë antsë gul vini, perë adë rdë́ꞌëdiꞌi të cuendë de quë nanú tubi ma ruꞌbë ziquë camellë guti nagaꞌa laꞌni vini. 
\p  
\v 25 ’Prubi de lëꞌë të mësë shtë lëy nu ra fariseo; na të falsë. Zunë́ të por fuërë vasë nu ra platë perë nezë laꞌni, nalë́ suci nahin. Zni na të; na të ngubaꞌnë nu quëhunë të cumplir deseo mal.  
\v 26 Fariseo ciegu, primërë gulë bëzunë́ nezë laꞌni lduꞌu të, iurní napë të conductë zaꞌquë. Iurní na të ziquë vasë narieꞌti guëdubi partë. 
\p  
\v 27 ’Prubi de lëꞌë të mësë shtë lëy nu fariseo; na të falsë. Na të ziquë baꞌa. Nalë́ cusë zaꞌquë naquichi rluaꞌa fuërë nu chulë rluaꞌain, perë nezë laꞌni gadzë́ ra baꞌcu shtë tëgulë nu grë cusë ziquë narruꞌldë mënë ruaꞌ guëꞌdchi.  
\v 28 Zni na të, lëꞌë të; por fuërë rluaꞌa të cusë zaꞌquë. Lu ra mënë rluaꞌa të bien, perë nezë laꞌni të nalë́ gadzë́ ra bishi nu adë quëhúnëdiꞌi të cumplir lëy shtë Dios. 
\p  
\v 29 ’Prubi de lëꞌë të mësë shtë lëy nu fariseo; na të falsë; rzaꞌa të capillë shtë nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë, nu rzutsaꞌu të ruaꞌ baꞌa shtë ra mënë naguc më zaꞌquë lu guë́ꞌdchiliu con guëꞌë iarë.  
\v 30 Iurní lueguë rniꞌi të: “Si talë lëꞌë naꞌa niaquëreldë naꞌa tiempë shtë ra shtadë guëlú naꞌa, adë chu nihúnëdiꞌi compañi ra nagudini ra profetë”.  
\v 31 Por mizmë diꞌdzë shtënë të quëgniꞌi të na të llëbní shtë ra nagudini ra profetë. Na të testigu cuntrë mizmë lëꞌë të; na të tubsë rënë con shtadë guëlú të.  
\v 32 Gulë bëꞌnë cumplir lo quë narac shtuꞌu të, maldá nananú laꞌni lduꞌu të ziquë bëꞌnë shtadë guëlú të con ra muzë shtë Dios. 
\p  
\v 33 ’Serpientë, llëbní mbeꞌldë, ¿llallë gunë të parë guëcaꞌchilú të lu cashtigu shtë gabildi?  
\v 34 Casheꞌlda mënë zaꞌquë naruadiꞌdzë shtiꞌdza, perë lëꞌë të quini të sëbëldá raiꞌ. Nu gunë të crucificar lëꞌë raiꞌ. Sëbëldá raiꞌ guëdëꞌë të galnë́ laꞌni iáduꞌu shtë të nu sunaldë të lëꞌë raiꞌ guëꞌdchi por guëꞌdchi.  
\v 35 Zni na të culpablë. Ldaguë cashtigu guëc të por grë duldë nabëꞌnë mënë guahietë iurë gudini rall Abel hashtë tiempë gudini mënë Zacarías, shini Berequías. Gudini të lë́ꞌiꞌ entrë bëcuꞌguë nu iáduꞌu.  
\v 36 Guldía rniaꞌa lu të, culpë shtë grë mënë ni ldaguë subrë guëc ra mënë naquëreldë lu guë́ꞌdchiliu iurneꞌ. 
\s1 Biꞌni Jesús por guëꞌdchi Jerusalén 
\r (Lc. 13.34‑45) 
\p  
\v 37 ’Mënë shtë Jerusalén, lëꞌë të rguini të ra nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios; rdëꞌë guëꞌë të grë ra nazeꞌdënú dizaꞌquë shtë më. Zihani vueltë guc shtuaꞌa niatëahia lëꞌë të cumë ziquë tubi guidi rguëdchi ra guidi meꞌdë, perë adë në́diꞌi të guëdchini të lua.  
\v 38 Gulë guná, lëꞌë të con lidchi të guëaꞌnë ziquë tubi hiuꞌu dachi; adë chu gúnëdiꞌi compañi lëꞌë të.  
\v 39 Rniaꞌa lu të, hiadë guëabrídiꞌi guëná të lua hashtë guëdchini tiempë iurë lëꞌë të guëniꞌi të: “Benditë na el quë nazeꞌdë guëdchini por nombre shtë Dios. Bëꞌnë ldaiꞌ më lë́ꞌiꞌ.” 
\c 24  
\s1 Jesús guniꞌi guëchili iáduꞌu ruꞌbë 
\r (Mr. 13.1‑2; Lc. 21.5‑6) 
\p  
\v 1 Bëruꞌu Jesús iáduꞌu. Iurë zëagzë́ më, ra shini gusëꞌdë më guabiꞌguë raiꞌ lu më nu guzublú bëluaꞌa raiꞌ ra guëꞌë ruꞌbë shtë iáduꞌu.  
\v 2 Jesús bëquebi: 
\p ―¿Gu rna të lu grë́tëꞌ ra cusë rëꞌ? Guldía rniaꞌa lu të, lugar rëꞌ ni tubi guëꞌë adë guëáꞌnëdiꞌi guëc saꞌ guëꞌë. Grë́tëꞌ tsaluhin. 
\s1 Sëñi shtë iurë tsalú guë́ꞌdchiliu 
\r (Mr. 13.3‑23; Lc. 21.7‑24; 17.22‑24) 
\p  
\v 3 Iurní ziaꞌa raiꞌ lu dani shtë Olivos. Jesús guzubë ngaꞌli. Iurní ra shini gusëꞌdë më guagniꞌi lu më guitsë guitsë: 
\p ―Rac shtuꞌu naꞌa guëníꞌil lu naꞌa, guc gac grë ra cusë naquëgníꞌil. ¿Guadë naná sëñi shtë tiempë naguëabril stubi? ¿Guc gac fin shtë guë́ꞌdchiliu? 
\p  
\v 4 Iurní Jesús repi: 
\p ―Gulë gapë cuidadë ni tubi adë chu cuguë́diꞌi lëꞌë të  
\v 5 purquë cantidá mënë guëdchini rall; guëniꞌi rall: “Na nahia Cristo”, nu guëguguë́ rall cantidá mënë.  
\v 6 Nu lëꞌë të guini të nutici shtë ra guërru nazeꞌdë guëllaꞌ nezë rëꞌ nu zitu, perë adë rdzë́bëdiꞌi të purquë zni napë quë gac. Perë todavía lë́dëdiꞌi fin shtë guë́ꞌdchiliu  
\v 7 purquë tubi naciuni tildinú stubi naciuni; tubi guëꞌdchi tildinú stubi guëꞌdchi. Nu guidë ra gubini, galguidzë, nu guëllú zihani lugar.  
\v 8 Con cusë ni na principi shtë cusë durë nazeꞌdë. 
\p  
\v 9 ’Iurní gunë ra mënë intriegu lëꞌë të parë gunë rall mal tratë lëꞌë të nu hashtë quini rall lëꞌë të. Nu grë́tëꞌ mënë shtë guë́ꞌdchiliu, guëná záꞌquëdiꞌi rall lu të purquë na të shmëna.  
\v 10 Tiempë dzë ni cantidá mënë guëniti rall fe shtë rall. Lëꞌë rall guëná záꞌquëdiꞌi rall lu saꞌ rall. Nu gunë rall traicionar saꞌ rall.  
\v 11 Guëdchini cantidá naguëguguë́ lëꞌë ra mënë. Guëniꞌi rall de quë ruadiꞌdzë rall shtiꞌdzë Dios. Cantidá mënë guëguguë́ rall.  
\v 12 Zihani cusë mal tsadalë, por ni cantidá mënë hiadë gac shtúꞌudiꞌi rall saꞌ rall  
\v 13 perë grë́tëꞌ el quë nagac firmë hashtë fin, ni gac salvar.  
\v 14 Lëꞌë dizaꞌquë narniꞌi shcuendë lugar catë rnibëꞌa Dios, napë quë gac predicarin guëdubi guë́ꞌdchiliu. Guadiꞌdzë mënë dizaꞌquë parë grë́tëꞌ naciuni parë gunguë bëꞌa mënë lëꞌë më. Iurní guëgaꞌa iurë shtë fin. 
\p  
\v 15 ’Lëꞌë muzë shtë Dios nabërulë́ Daniel, bëquë́ꞌëiꞌ lla na tiempë natsutë́ cusë mal iáduꞌu ruꞌbë. Iurë lëꞌë të guëná të lu cusë narunë manchar iáduꞌu santu, lëꞌë iurë bëgaꞌa; guëlladchi na fin shtë guë́ꞌdchiliu. El quë naquëhuꞌldë shtiꞌdza, gulë tsasë́ lo quë narniaꞌa.  
\v 16 El quë narëtaꞌ guëꞌdchi Judea iurní, guëlluꞌnë rall parë dani.  
\v 17 Grë el quë nazubë guëc hiuꞌu lídchiꞌ, adë gáquëdiꞌi tsaldú rall pë shtënë rall laꞌni hiuꞌu; mejurë guëlluꞌnë rall lueguë.  
\v 18 Grë el quë nananú lachi iurní, adë gáquëdiꞌi guëabrí rall parë tsaglliꞌi rall shabë rall.  
\v 19 Prubi ra naꞌa tiempë dzë ni, grë ra naꞌa nanuaꞌa shíniꞌ u grë ra narcaꞌa meꞌdë.  
\v 20 Gulë gunaꞌbë lu Dios të gáquëdiꞌi ra cusë durë tiempë naldë, nilë por dzë narziꞌi lduꞌu mënë  
\v 21 purquë tiempë ni gac suceder cusë demasiadë durë nanadë gunádiꞌi mënë dizdë principi shtë guë́ꞌdchiliu, nu nunquë jamás gáquëdiꞌi saꞌ ra cusë ni.  
\v 22 Si talë adë bë́ꞌnëdiꞌi Dios menos ra dzë shtë sufrimientë, adë chu nádiꞌi gac salvar perë por ra mënë nagulë́ Dios, gac menos ra dzë ni. 
\p  
\v 23 ’Si talë guëniꞌi tubi nguiu lu të: “Gulë guná, ndëꞌë lëꞌë Jesucristo”, u “Gulë tsagná ndë; lëꞌë më nanú”, adë tsaldídiꞌi lduꞌu të shtiꞌdzë mënë ni.  
\v 24 Guëdchini ra naguëguguë́ lëꞌë mënë. Guëniꞌi rall na rall Cristo. Sëbëldá rall guëniꞌi rall na rall naruadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios. Gunë rall sëñi ruꞌbë nu milagrë parë guëguguë́ rall mënë hashtë si na posiblë guëguguë́ rall ra nagulë́ Dios.  
\v 25 Hia guniaꞌa lu të antsë  
\v 26 por ni, si talë chu guëniꞌi lu të: “Gulë guná, lëꞌë më nanú më lu shlatë catë chu nádiꞌi”, adë tsádiꞌi të ngaꞌli; u si talë chu guëniꞌi: “Gulë guná, nanú më laꞌni tubi hiuꞌu”, adë tsaldídiꞌi lduꞌu të  
\v 27 purquë ziquë raꞌa tubi guiꞌi shtë nguziꞌu; rabtsëꞌë guiꞌi nezë guiaꞌa hashtë nezë guetë, zni gac iurë lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, guëdchíniꞌ stubi.  
\v 28 Catë nagaꞌa ra naguti, ngaꞌli rdëá ra bëchu. 
\s1 Lla na tiempë iurë guëdchini Cristo 
\r (Mr. 13.24‑37; Lc. 21.25‑33; 17.26‑30, 34‑36) 
\p  
\v 29 ’Despuësë gudëdë ra dzë shtë cusë durë, lueguë lëꞌë ngubidzë guëcahi lúhiꞌ nu mbehu hiadë guënéꞌediꞌin llni. Ra mbelëguiꞌi ldaguë. Grë́tëꞌ fuersë shtë gubeꞌe guëniꞌbi.  
\v 30 Iurní lu gubeꞌe guëná të sëñi shtë nguiu nabësheꞌldë Dios. Grë́tëꞌ ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, guꞌnë rall nu guëná rall lu nguiu nabësheꞌldë Dios; guëdchíniꞌ ruaꞌ shcahi lu gubeꞌe. Guëluaꞌa llëruꞌbë pudërë nu llni shtënë më.  
\v 31 Nu guëshéꞌldiꞌ ianglë shtë́niꞌ con guꞌldë trompetë parë guëdëá grë́tëꞌ nagulë́ Dios guëdubi guë́ꞌdchiliu dizdë tubi cuꞌ hashtë stubi ladë. 
\p  
\v 32 ’Gulë bësëꞌdë tubi comparaciuni shtë tubi hiaguë bëldaꞌu. Iurë guëná të luhin, rguëhin nu rruꞌu ra ndiaguë lu llícuhin, hia rac bëꞌa të bëdchini tiempë shtë galnaꞌi.  
\v 33 Mizmë manërë ni, iurë guëná të ra cusë rëꞌ, gulë bëdëꞌë cuendë lëꞌë më zeꞌdë guëdchíniꞌ.  
\v 34 Guldía rniaꞌa, grë́tëꞌ ndë gac cumplir antsë quë gati ra mënë nanabani iurneꞌ.  
\v 35 Gubeꞌe nu guë́ꞌdchiliu tsalú rahin perë shtiꞌdza adë tsalúdiꞌin. 
\p  
\v 36 ’Perë dzë nu iurë adë chu rac bë́ꞌadiꞌi, ni por mizmë ianglë shtë gubeꞌe, ni por shini Dios, sulamëntë Dios Shtada rac bëꞌa më dzë shtë fin. 
\p  
\v 37 ’Ziquë guzac tiempë shtë Noé, zni gac iurë lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios guëdchíniꞌ.  
\v 38 Tiempë dzë ni antsë lëꞌë juici shtë nisë bëdchini, nabani ra mënë lu guë́ꞌdchiliu; gudáu rall nu biiꞌ rall; bëtsëꞌa rall, nu bëdëꞌë rall shini rall parë riu saꞌa shtë niꞌi, hashtë lëꞌë Noé gutë́ laꞌni barcu.  
\v 39 Todavía adë bëdë́ꞌëdiꞌi rall cuendë hashtë iurë lëꞌë juici bëdchini. Biaꞌa nisi grë́tëꞌ ra mënë. Zni gac iurë nguiu nabësheꞌldë Dios guëdchíniꞌ stubi.  
\v 40 Tiempë dzë ni chupë nguiu nanú lachi; tubi nguiu tsabsú, stubi nguiu guëaꞌnë.  
\v 41 Chupë naꞌa caniuꞌu; tubi tsabsú, stubi guëaꞌnë. 
\p  
\v 42 ’Gulë cue nasini purquë adë rac bë́ꞌadiꞌi të ca iurë guëdchini el quë naguënibëꞌa lëꞌë të.  
\v 43 Perë gulë bësëꞌdë ndëꞌë, si talë tubi nashtënë hiuꞌu rac bë́ꞌall ca iurë guëdchini ngubaꞌnë, gaꞌa nasínill parë gáquëdiꞌi tsaldanë ngubaꞌnë.  
\v 44 Por ni gulë cue nasini nu gulë gac preparadë lduꞌu të purquë menos runë të shgabë të, iurní guëná të lu nguiu nabësheꞌldë Dios; hia bëdchíniꞌ. 
\s1 Tubi muzë zaꞌquë nu tubi muzë mal 
\r (Lc. 12.41‑48) 
\p  
\v 45 ’¿Chu na muzë namás riasë́ nu namás obedientë? Na ziquë el quë nabëꞌnë recibir dchiꞌni. Lamë shtë nguiu ni gunibë́ꞌall guëdëꞌë nguiu nagáu iurë bëꞌnë tucarë gau lamë.  
\v 46 Dichusë muzë si talë quëhúnëll bien iurë lëꞌë lamë guëdchini. Guëdzelë lamë lëꞌë muzë; quëhúniꞌ cumplir.  
\v 47 Guldía rniaꞌa, lëꞌë lamë guëzú lëꞌë muzë ni; gáquëll encargadë shtë grë lo quë nanapë lamë.  
\v 48 Perë si talë muzë nall tubi nguiu mal, gúnëll llgabë de quë shlámëll gac ldëꞌë parë gueꞌdë guëzë́  
\v 49 nu gúnëll tratë mal stubi saꞌ muzë, nu tsataunull ra zudchi; ruuꞌll con lëꞌë rall.  
\v 50 Iurë lëꞌë lamë guëabrí, lëꞌë muzë ni adë rúnëdiꞌi shgábëll ca iurë gueꞌdë guëzë́ lamë.  
\v 51 Perë lëꞌë lamë guëdëꞌë tubi cashtigu ruꞌbë parë muzë ni; gac condenárëll mizmë manërë cumë ziquë mënë naná falsë. Iurní gúꞌnëll ngaꞌli hashtë rchushí laiꞌll. 
\c 25  
\s1 Comparaciuni shtë chiꞌi lliguënaꞌa 
\p  
\v 1 ’Iurë guëdchini tiempë, manërë naguënibëꞌa Dios na ziquë chiꞌi lliguënaꞌa nagunaꞌzi lámpara nariú sëiti parë quëguiꞌin; bëruꞌu rall të parë gunë rall recibir lëꞌë lliguë iurë guëdchíniꞌ lidchi saꞌa.  
\v 2 Gaꞌi lliguënaꞌa na tuntë, adë rúnëdiꞌi rall guë́quëll, perë gaꞌi ra lliguënaꞌa na rall listë.  
\v 3 Ra lliguënaꞌa tuntë biaꞌa rall lámpara shtë rall perë adë biáꞌadiꞌi rall sëiti parë tsadzë́ lámpara.  
\v 4 Perë ra lliguënaꞌa listë biaꞌa rall bëtë́i sëiti nu gadzë́ ra lámpara.  
\v 5 Lëꞌë lliguë guc ldëꞌë parë guëdchínill; iurní mbëcaꞌldë bëdchini lu ra lliguënaꞌa. Por fin lëꞌë rall guꞌtë gaꞌsi.  
\v 6 Iurní cumë ziquë guëruldë gueꞌlë, bini rall tubi naguniꞌi fuertë: “Hia lëꞌë lliguë zeꞌdë. Gulë bëruꞌu të parë gunë të recibir lëꞌë lliguë.”  
\v 7 Grë́tëꞌ lliguënaꞌa guashtë́ rall parë bëꞌnë rall preparar lámpara shtë rall.  
\v 8 Hia zëgaꞌi ra naná tuntë repi rall lu zëgaꞌi naná listë: “Denú duꞌpë sëiti purquë lëꞌë lámpara shtënë naꞌa guëaldin”.  
\v 9 Perë lliguënaꞌa naná listë bëquebi raiꞌ: “Aquëdiꞌi, purquë iurní guëbidchi sëiti shtënë naꞌa. Parë lëꞌë të adë gáldëdiꞌin; mejurë gulë tsacaꞌa sëiti catë rduhin. Gulë tsasíꞌihin të parë iurní napë tëhin.”  
\v 10 Perë mientras gaꞌi naꞌa guasiꞌi rall sëiti, lëꞌë lliguë beꞌdë guëzë́. Ra lliguënaꞌa naná preparadë guatënú rall lliguë lu saꞌa. Iurní bëꞌau ruaꞌ puertë.  
\v 11 Despuësë bëdchini ra zëgaꞌi lliguënaꞌa; iurní guniꞌi rall: “Dadë, bëshaꞌlë puertë”.  
\v 12 Perë naná shtënë hiuꞌu bëquebi: “Guldía rniaꞌa de quë adë guënë́diaꞌa lëꞌë të”. 
\p  
\v 13 Iurní Jesús repi: 
\p ―Gulë gac preparadë. Gulë gac nasini purquë adë rac bë́ꞌadiꞌi të pë dzë, ni pë iurë guëdchini nguiu nabësheꞌldë Dios. 
\s1 Comparaciuni shtë dumí 
\p  
\v 14 ’Lugar catë rnibëꞌa Dios nu tiempë gunë më juzguë ra mënë, na ziquë tubi nguiu naguziaꞌa parë stubi naciuni. Gunaꞌbë nguiu ni ra shmúzëll. Bë́ꞌnëll incarguë shtumill lu ra muzë ni. 
\p  
\v 15 ’Tubi de lëꞌë ra muzë bëdë́ꞌëll gaꞌi mili bëllë. Stúbill cuaꞌa chupë mili dumí. Stúbill cuaꞌa tubi mili bëllë, según narac cadë tubi rall. Iurní lëꞌë nguiu ni guziaꞌa viajë.  
\v 16 Hia lëꞌë muzë nabëꞌnë recibir gaꞌi mili bëllë, lueguë bë́ꞌnëll neguci con dumí. Bë́ꞌnëll gan stubi zëgaꞌi mili bëllë de guëc ra nabë́ꞌnëll recibir.  
\v 17 Mizmë manërë ni nabëꞌnë recibir chupë mili bëllë, bë́ꞌnëll gan stubi chupë mili más.  
\v 18 Perë el quë nabëꞌnë recibir tubi mili bëllë, bëcáꞌchill dumí shtë lamë. Guatánill tubi guëru catë guacáꞌchill dumí. 
\p  
\v 19 ’Hia llëruꞌbë tiempë gudëdë; bëabrí lamë shtë muzë ni. Iurní guzublú gunaꞌbë lamë shcuendë dumí.  
\v 20 Primërë bëdchini nabëꞌnë recibir gaꞌi mili bëllë. Bë́ꞌnëll intriegu lu shlámëll stubi zëgaꞌi mili. Répill: “Dadë, lëꞌë gaꞌi mili nabënéꞌel cuahia ndëꞌë; perë guná, stubi zëgaꞌi mili bëna gan subrë guëc gaꞌi mili”.  
\v 21 Lëꞌë lamë repi: “Bien nahin; lë́ꞌël nal tubi muzë zaꞌquë. Rac bë́ꞌahia gúnël lo quë narac shtuaꞌa. Hia quë lë́ꞌël bë́ꞌnël bien de lo duꞌpë, guënehia másruꞌu cusë zaꞌquë të guënibë́ꞌal. Guatë́; bëquitë ldúꞌul con na.”  
\v 22 Despuësë bëdchini stubi muzë nabëꞌnë recibir chupë mili bëllë. Répill lu lamë: “Dadë, bënéꞌel chupë mili bëllë cuahia; lëꞌë ndëꞌë. Perë chupë mili bëllë más bëna gan subrë guëc chupë mili.”  
\v 23 Lëꞌë lamë repi: “Bien nahin. Nal tubi muzë zaꞌquë. Napa confiansë lë́ꞌël. Hia quë lë́ꞌël nal muzë zaꞌquë de lo duꞌpë nabëna incarguë guiáꞌal; bë́ꞌnël gan más. Guatë́; bëquitënú ldúꞌul na.”  
\v 24 Perë iurë bëdchini muzë nabëꞌnë recibir tubi mili bëllë, répill lu shlámëll: “Dadë, nanë́a quë lë́ꞌël nal tubi nguiu naná rzac zi muzë. Rcáꞌal cusechë catë adë bëcabnídiꞌil, nu rtëal catë adë bëtë́ꞌtsëdiꞌil bëꞌdchi.  
\v 25 Por ni bëdzëba; guacaꞌcha shtumil laꞌni guiuꞌu perë iurneꞌ lëꞌë shtë́nël ndëꞌë.”  
\v 26 Lëꞌë lamë bëquebi: “Muzë mal nal, nu nabë́chil. Rníꞌil de de quë rcahia cusechë catë adë rcabnídiaꞌa, nu rtëáhia catë adë rtë́ꞌtsëdiaꞌa bëꞌdchi.  
\v 27 Por ni niagutël dumí lu bancu parë iurná nihuna recibir shini dumí lo quë narunë tucara.”  
\v 28 Iurní repi lamë lu ra narëtaꞌ ngaꞌli: “Gulë bëdchisú mili bëllë de muzë mal nu bëdëꞌëin caꞌa naná bëꞌnë recibir chiꞌi mili.  
\v 29 Si talë guëquë́ diaguë të bien, Dios guëneꞌe më más shtiꞌdzë më parë lëꞌë të perë si talë rúnëdiꞌil cuendë shtiꞌdza, guëdchisú më llni narníꞌil nápël.  
\v 30 Nu lëꞌë muzë mal, gulë bëtiaꞌa lë́ꞌëll tëchi fuërë catë nacahi, catë guꞌnë mënë nu rchushí laiꞌ rall.” 
\s1 Juici shtë ra naciuni 
\p  
\v 31 ’Iurë lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios guëdchíniꞌ stubi, guëdchíniꞌ con llni nu pudërë nu con ra ianglë shtë Dios. Subë më lu trunë shtënë më con llëruꞌbë pudërë.  
\v 32 Ra mënë shtë grë naciuni guëdëá rall delantë lu më. Hia lëꞌë më cuë më ra mënë cumë ziquë rbë vëquërë ra lliꞌli con ra chivë.  
\v 33 Cueꞌe zaꞌquë më ra më zaꞌquë nagulë́ Dios ziquë lliꞌli ladë ldi shtënë më, nu ra më mal, ra nagualdídiꞌi lduꞌi lëꞌë më, cue rall ladë rubësë.  
\v 34 Iurní lëꞌë rëy guëniꞌi lu naquëbezë ladë ldi: “Gulë teꞌe guëdchini të lua, lëꞌë të el quë naná gulë́ Shtada. Gulë bëꞌnë recibir lugar zaꞌquë naná preparadë parë lëꞌë të dizdë Dios bëcueꞌshtë́ guë́ꞌdchiliu.  
\v 35 Pues bëldíꞌana, nu lëꞌë të bëneꞌe të nagudáuha. Gubidcha, nu bëneꞌe të nabiaꞌ. Guca ziquë më zitu, nu lëꞌë të bëneꞌe të catë guꞌtë gaꞌsia.  
\v 36 Bëꞌnë faltë shaba perë bëneꞌe të lo quë nabëquiꞌnia. Guc llúꞌuhia; bidë guëná të na; guahia lachiguiꞌbë, nu beꞌdë guëná të na.”  
\v 37 Iurní lëꞌë ra naná justë guëniꞌi rall lu më: “Dadë, ¿guc guná naꞌa lul; bëldiáꞌnël, nu bëneꞌe naꞌa nagaul? ¿Guc guná naꞌa gubídchil, nu bëneꞌe naꞌa nabiiꞌl?  
\v 38 ¿Guc guná naꞌa lul ziquë më zitu, nu bëneꞌe naꞌa catë guquëréldël? ¿Guc guná naꞌa bëꞌnë faltë shábël, nu bëneꞌe náꞌahin?  
\v 39 ¿Guc guná naꞌa guc llúꞌul u gual lachiguiꞌbë, nu beꞌdë guëná naꞌa lë́ꞌël?”  
\v 40 Iurní rëy guëquebi: “Guldía rniaꞌa, grë́tëꞌ lo quë nabëꞌnë të por tubi ra bëcha namás mituꞌnë, ziquë bëꞌnë të tratë grë ra shmëna hashtë el quë namás lasáquëdiꞌi, pues mizmë na bëꞌnë të tratë”. 
\p  
\v 41 ’Iurní lëꞌë rëy guepi lu naná rëtaꞌ ladë rubësë: “Gulë guabsú lua, lëꞌë të hia nanudé të parë gabildi. Tsa të lu beꞌlë nanápëdiꞌi fin, preparadë parë mëdzabë nu parë ra ianglë shtë́nëll.  
\v 42 Pues bëldíꞌana perë adë bënéꞌediꞌi të nagudáuha. Gubidcha perë adë bënéꞌediꞌi të nabiaꞌ.  
\v 43 Guca ziquë më zitu perë adë bënéꞌediꞌi të catë naquërelda. Runë faltë shaba perë lëꞌë të adë bënéꞌediꞌi të niétiquë. Guc llúꞌuhia; guahia lachiguiꞌbë perë adë beꞌdë guënádiꞌi të na.” Iurní lëꞌë ra më mal guepi rall:  
\v 44 “Dadë, ¿guc guná naꞌa bëldíꞌanël u gubídchil u ziquë më zitu u bëꞌnë faltë shábël u guc llúꞌul u gual lachiguiꞌbë, nu adë chu beꞌdë guënádiꞌi lë́ꞌël?”  
\v 45 Lëꞌë rëy guëquebi iurní: “Guldía rniaꞌa, manërë mal bëꞌnë të tratë shmëna naná más humildë, zni bëꞌnë të tratë mizmë na”.  
\v 46 Lueguë iurní lëꞌë ra nguiu guziaꞌa rall lu cashtigu nanápëdiꞌi fin perë grë́tëꞌ naná tubldí shcuéndiꞌ lu Dios, guziaꞌa raiꞌ gubeꞌe catë cabezë Dios catë nídiꞌi fin. 
\c 26  
\s1 Quëguili mënë mudë parë guënaꞌzi rall Jesús 
\r (Mr. 14.1‑2; Lc. 22.1‑2; Jn. 11.45‑53) 
\p  
\v 1 Iurë Jesús gualú biadiꞌdzë më grë́tëꞌ ra cusë ni, repi më lu ra shini gusëꞌdë më: 
\p  
\v 2 ―Lëꞌë të hia rac bëꞌa të dentrë de chupë dzë shtë laní Pascu, lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios gac intriéguiꞌ guiaꞌa mënë mal nu gac crucificáriꞌ. 
\p  
\v 3 Tiempë dzë ni ra jëfë shtë ra bëshuzi nu ra mësë shtë lëy nu ra më gushë entrë ra israelitë, bëdëá rall lu rualdëaꞌ shtë palaci shtë Caifás, jefë shtë ra bëshuzi.  
\v 4 Ngaꞌli bëntsaꞌu rall tubi tratë parë guënaꞌzi rall Jesús con diꞌdzë bishi parë quini rall lëꞌë më  
\v 5 perë guniꞌi lu saꞌ rall: 
\p ―Lëdi laꞌni dzë laní parë adë guëdzátsudiꞌi ra mënë. 
\s1 Tubi naꞌa nabëteꞌbi sëiti nashi guëc Jesús 
\r (Mr. 14.3‑9; Jn. 12.1‑8) 
\p  
\v 6 Jesús nanú Betania lidchi Simón el quë naguc lluꞌu ládiꞌ.  
\v 7 Iurní guabiꞌguë tubi naꞌa; nuáꞌall tubi bëtë́i guëꞌë shtë sëiti nashi nu nalë́ lasaquë sëiti ni. Iurë quëbezë Jesús lu mellë, lëꞌë naꞌa ni bëtéꞌbiꞌ sëiti guëc Jesús.  
\v 8 Iurë lëꞌë ra shini gusëꞌdë më guná raiꞌ pë bëꞌnë naꞌa, bëldë́ raiꞌ nu guzublú guniꞌi raiꞌ: 
\p ―¿Pëzielú bëꞌnë naꞌa rëꞌ desperdici sëiti nashi guëc më?  
\v 9 purquë bien niatuuꞌ naꞌa sëiti por zihani dumí nu niadë́ꞌëll dumí caꞌa ra prubi. 
\p  
\v 10 Perë guc bëꞌa Jesús shgabë raiꞌ nu guniꞌi më: 
\p ―¿Pëzielú cagniꞌi të cuntrë naꞌa rëꞌ? El quë nabë́ꞌniꞌ nahin tubi cusë zaꞌquë parë na.  
\v 11 Pues ra prubi guëdubi tiempë quëbezënú rall lëꞌë të perë na lëdë guëdubi tiémpëdiꞌi quëbezënúa të.  
\v 12 Lo quë nabëꞌnë naꞌa nabëteꞌbi sëiti guëdubi cuerpë shtëna, bë́ꞌniꞌ parë gac preparar iurë gatia nu guëgaꞌcha.  
\v 13 Guldía rniaꞌa, guëdubi lugar catë guadiꞌdzë ra mënë dizaꞌquë guëdubi guë́ꞌdchiliu, guadiꞌdzë ra mënë lo quë nabëꞌnë naꞌa rëꞌ. Guëagná lduꞌu mënë lo quë nabë́ꞌniꞌ. 
\s1 Judas bëꞌnë prometer gúnëll intriegu Jesús 
\r (Mr. 14.10‑11; Lc. 22.3‑6) 
\p  
\v 14 Iurní tubi naná chiꞌbë chupë poshtë nabërulë́ Judas Iscariote, guagníꞌill lu ra jëfë shtë ra bëshuzi  
\v 15 nu répill: 
\p ―¿Blac guëneꞌe të talë guna intriegu Jesús guiaꞌa të? 
\p Iurní lëꞌë rall gudilli rall galdë bi chi bëllë bëdchichi.  
\v 16 Dizdë iurní Judas gudílill manërë parë gúnëll intriegu lëꞌë më guiaꞌa ra contrari shtë më. 
\s1 La Santa Cena 
\r (Mr. 14.12‑25; Lc. 22.7‑23; Jn. 13.21‑30; 1 Co. 11.23‑26) 
\p  
\v 17 Primërë dzë shtë laní naráu mënë guetështildi sin levadurë, ra shini gusëꞌdë më guabiꞌguë raiꞌ lu më nu gunaꞌbë diꞌdzë raiꞌ: 
\p ―¿Ca lu rac shtúꞌul guëdëꞌnë naꞌa preparar shtse shtë Pascu; guëdáuhaꞌa? 
\p  
\v 18 Jesús repi: 
\p ―Gulë tsa tubi ciudá lidchi tubi nguiu nu gulë guchi: “Lëꞌë mësë guniꞌi zndëꞌë: Hia lëꞌë iurë zia guëdchini. Lídchil guna laní Pascu con ra shini gusëꞌda.” 
\p  
\v 19 Ra shini gusëꞌdë më bëꞌnë raiꞌ cumë ziquë gunibëꞌa Jesús. Bëꞌnë raiꞌ preparar shtse shtë Pascu. 
\p  
\v 20 Iurë lëꞌë gueꞌlë guꞌ, quëbezënú Jesús lëꞌë chiꞌbë chupë shini gusëꞌdë më lu mellë.  
\v 21 Mientras caniháu raiꞌ, repi më: 
\p ―Guldía rniaꞌa, tubi de lëꞌë të gunë të intriegu na. 
\p  
\v 22 Iurní lëꞌë raiꞌ guzublú riá lduꞌu raiꞌ demasiadë; gunaꞌbë diꞌdzë raiꞌ tubi por tubi: 
\p ―Dadë ¿ni mudë guna intriegu lë́ꞌël? 
\p  
\v 23 Jesús repi: 
\p ―El quë naraunú na laꞌni el mizmë platë, ni lëꞌë nagunë intriegu na.  
\v 24 Lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios guziaꞌa parë nezë según narniꞌi Sagradas Escrituras, perë prubi de lëꞌë nguiu el quë nagunë intriegu na. Mejurë adë niálëdiꞌi nguiu ni. 
\p  
\v 25 Iurní lëꞌë Judas, lëꞌë traidor, guniꞌi: 
\p ―Mësë ¿ni mudë na guna intriegu lë́ꞌël? 
\p Jesús bëquebi: 
\p ―Ahaꞌ, lë́ꞌël la laꞌ. 
\p  
\v 26 Mientras quëhaunú Jesús lëꞌë raiꞌ, gunaꞌzi më guetështildi nu bëdëꞌë më graci lu Dios. Despuësë de bëshullë mëhin, bëdëꞌë më guetështildi cuaꞌa ra shini gusëꞌdë më; nu repi më: 
\p ―Gulë gau ndëꞌë; ndëꞌë lëꞌë shcuerpa. 
\p  
\v 27 Iurní gunaꞌzi më copë. Bëdëꞌë më graci lu Dios nu bëdëꞌë mëhin cuaꞌa ra shini gusëꞌdë më. Repi më: 
\p ―Gulë biiꞌ grë́tëꞌ të copë rëꞌ;  
\v 28 ndëꞌë lëꞌë shrëna narunë sellar tëstë cubi purquë nahin tubi favurë parë cantidá mënë; bëllëꞌë rënë ni parë perdunë shtë ra duldë.  
\v 29 Perë rniaꞌa, hiadë guëbrídiꞌi gunúhia lëꞌë të juguë shtë uvë rëꞌ hashtë dzë naná guëbezënúhia lëꞌë të gubeꞌe. Iurní guhia vini cubi lu gubeꞌe catë rnibëꞌa Shtada. 
\s1 Guniꞌi Jesús gunë Pedro negar lëꞌë më 
\r (Mr. 14.26‑31; Lc. 22.31‑34; Jn. 13.36‑38) 
\p  
\v 30 Despuësë de quëhuꞌldë raiꞌ tubi cantë, iurní gua raiꞌ lu dani shtë Olivos.  
\v 31 Iurní Jesús repi: 
\p ―Grë́tëꞌ të guëtú lu të de na nu guësëaꞌnë të na gueꞌlë neꞌ purquë rniꞌi laꞌni Sagradas Escrituras: “Tsatinia lëꞌë vëquërë; hia ra lliꞌli guërëꞌtsë”.  
\v 32 Perë despuësë iurë tsashtë́a ladi ra tëgulë, tsahia delantë lu të hashtë Galilea. 
\p  
\v 33 Iurní Pedro bëquebi: 
\p ―Aunquë nilë grë́tëꞌ raiꞌ guësëaꞌnë raiꞌ lë́ꞌël, perë na jamás adë guësëáꞌnëdiaꞌa lë́ꞌël. 
\p  
\v 34 Jesús repi: 
\p ―Guldía rniaꞌa, mizmë gueꞌlë neꞌ antsë lëꞌë gay guëllidchí, lë́ꞌël gúnël negar na tsunë vueltë. 
\p  
\v 35 Perë Pedro repi: 
\p ―Masiá quini mënë na, adë gúnëdiaꞌa negar lë́ꞌël. 
\p Grë ra shini gusëꞌdë më guniꞌi raiꞌ lo mizmë. 
\s1 Biadiꞌdzënú më Dios laꞌni Getsemaní 
\r (Mr. 14.32‑42; Lc. 22.39‑46) 
\p  
\v 36 Iurní Jesús bëdchini con ra shini gusëꞌdë më tubi lugar lë Getsemaní. Repi më lu raiꞌ: 
\p ―Gulë guzubë ndëꞌë mientras tsahia ndë. Guadiꞌdzënúa Dios. 
\p  
\v 37 Iurní biaꞌa më Pedro nu ra shini Zebedeo; guzublú riá lduꞌu më; guasënú lduꞌu më.  
\v 38 Guniꞌi më: 
\p ―Nalë́ rbini laꞌni lduaꞌa por tristë shtë galguti. Gulë cuezë ndëꞌë nu gulë cue nasini con na. 
\p  
\v 39 Gua Jesús stuꞌpë delantë. Bëzullibi më nu bëaꞌchi guëc më hashtë lu guiuꞌu. Iurní bëꞌnë më orar lu Dios; répiꞌ: 
\p ―Dadë shtëna, si talë nahin posiblë bëlá na lu sufrimientë rëꞌ, perë adë gáquëdiꞌin según lo quë narac shtuaꞌa sino según voluntá shtë́nël. 
\p  
\v 40 Iurní bëabrí më catë cabezë ra shini gusëꞌdë më. Bëdzelë më lëꞌë raiꞌ nagaꞌsi raiꞌ. Iurní repi më lu Pedro: 
\p ―¿Pë adë gáquëdiꞌi cue nasini të duꞌpë tiempë, ni siquierë tubi iurë?  
\v 41 Gulë bëtëꞌtsë mbëcaꞌldë; gulë cue nasini nu gulë gunaꞌbë lu Dios parë adë ldáguëdiꞌi të lu prëbë shtë mëdzabë. Lduꞌu të rniꞌi, niá; perë shcuerpë të adë nídiꞌi fuersë. 
\p  
\v 42 Hia narrupë ziaꞌa më; guaguëꞌnë më orar zndëꞌë: 
\p ―Dadë, si talë na imposiblë tsalú vasë shtë sufrimientë, bëꞌnin según voluntá shtë́nël. 
\p  
\v 43 Iurní bëabrí më stubi; bëdzelë më ra shini gusëꞌdë më hia nagaꞌsi raiꞌ purquë nalë́ bëdchini mbëcaꞌldë lu raiꞌ.  
\v 44 Iurní bësëaꞌnë më lëꞌë raiꞌ; ziaꞌa më; bëꞌnë më orar stubi natsunë vësë. Guniꞌi më mizmë diꞌdzë ni.  
\v 45 Bëabrí më catë rëtaꞌ ra shini gusëꞌdë më; repi më: 
\p ―Iurneꞌ sí, gulë guëgaꞌsi; gulë tsa descansë. Hia lëꞌë iurë bëgaꞌa de quë lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios, gac intriéguiꞌ guiaꞌa ra nanapë zihani duldë.  
\v 46 Gulë tsasuldí; gulë cha purquë hia el quë nagunë intriegu na zéꞌdëll. 
\s1 Biaꞌa ra mënë Jesús ziquë ngubaꞌnë 
\r (Mr. 14.43‑50; Lc. 22.47‑53; Jn. 18.2‑11) 
\p  
\v 47 Nianá quëadiꞌdzë Jesús, bëdchini Judas naná de chiꞌbë chupë shini gusëꞌdë më; zeꞌdënull cantidá mënë nanuaꞌa spadë nu hiaguë. Zeꞌdë rall por partë shtë ra jëfë shtë ra bëshuzi nu ra më gushë shtë guëꞌdchi.  
\v 48 Judas lëꞌë traidor, bëdë́ꞌëll tubi sëñi; répill: 
\p ―El quë naguna saludar, tsagruahia lë́ꞌëll; gulë biaꞌa nguiu ni prësi. 
\p  
\v 49 Iurní guabiꞌguë Judas lu Jesús nu répill: 
\p ―Shtsanë, Mësë. 
\p Nu bëtsagruaꞌll lëꞌë më.  
\v 50 Jesús guniꞌi lu Judas: 
\p ―¿Pë zéꞌdël? amigu. 
\p Iurní guabiꞌguë ra mënë nu gunaꞌzi rall lëꞌë Jesús. Biaꞌa rall lëꞌë më prësi. 
\p  
\v 51 Mizmë iurní tubi saꞌ Jesús gulú spadë; bëchúguiꞌ diaguë ladë ldi muzë shtë jëfë shtë bëshuzi.  
\v 52 Iurní Jesús repi: 
\p ―Gulútsaꞌu spadë shtë́nël shlugarin purquë grë́tëꞌ el quë narguini con spadë, zni gati rall con spadë.  
\v 53 ¿Pëllë adë rac bë́ꞌal zac guënaꞌba lu Shtada nu guësheꞌldë më mizmë iurneꞌ más quë chiꞌbë chupë grupë ianglë, chiꞌi mili cadë grupë të gunë raiꞌ compañi na?  
\v 54 Perë si talë gaquin zni ¿lla gac cumplir Sagradas Escrituras narniꞌi napë quë gaquin zni? 
\p  
\v 55 Iurní Jesús repi lu ra mënë: 
\p ―Beꞌdë guëdchini të con spadë nu hiaguë parë guënaꞌzi të na cumë ziquë tubi ngubaꞌnë. Grë́tëꞌ dzë gulezënúa lëꞌë të. Cagluáꞌahia lëꞌë të laꞌni iáduꞌu shtënë të perë nunquë adë gunáꞌzidiꞌi të na prësi.  
\v 56 Perë ndëꞌë quëhac parë gac cumplir lo quë nabëquëꞌë muzë shtë Dios guahietë laꞌni Sagradas Escrituras: 
\p Iurní ra shini gusëꞌdë më bësaꞌnë raiꞌ lëꞌë më. Bëlluꞌnë raiꞌ. 
\s1 Zugaꞌa Jesús lu Junta Suprema 
\r (Mr. 14.53‑65; Lc. 22.54‑55, 63‑71; Jn. 18.12‑14, 19‑24) 
\p  
\v 57 Ra nagunaꞌzi lëꞌë Jesús prësi, biaꞌa rall lëꞌë më lu Caifás, jëfë principal shtë ra bëshuzi. Nu rëtaꞌ ra mësë shtë lëy nu ra më gushë nabëdëá ngaꞌli.  
\v 58 Guanaldë Pedro zitu hashtë rualdëaꞌ shtë lidchi bëshuzi principal. Guatë́ Pedro ngaꞌli; guzubënú Pedro ra soliar të parë guënáhiꞌ niaꞌa lla tsalú shcuendë Jesús. 
\p  
\v 59 Ra jëfë shtë ra bëshuzi nu ra mënë gushë nu grë ra Junta Suprema, quëguili rall manërë parë gunë rall acusar lëꞌë më aunquë nilë nahin cusë falsë parë gac condenar Jesús lu galguti.  
\v 60 Perë adë bëdzélëdiꞌi rall prëbë aunquë nilë zihani testigu falsë guniꞌi rall bishi cuntrë lëꞌë më. Por fin bëdchini bëldá testigu falsë  
\v 61 naná repi: 
\p ―Lëꞌë nguiu rëꞌ guniꞌi: “Zac guëchilia iáduꞌu shtë Dios nu guëabrí guëldishtë́hia iáduꞌu entrë tsunë dzë”. 
\p  
\v 62 Iurní jëfë shtë ra bëshuzi guasuldí nu répill lu Jesús: 
\p ―¿Pë adë rquébidiꞌil grë ra diꞌdzë rëꞌ? ¿Pë runë cuntienë lo quë naquëgniꞌi mënë cuntrë lë́ꞌël? 
\p  
\v 63 Jesús dchisë náhiꞌ. Iurní lëꞌë jëfë shtë bëshuzi repi: 
\p ―Por nombre shtë Dios nanabani, quëgniaꞌa lul, biadiꞌdzë lu naꞌa si talë nal Cristo, Shini Dios. 
\p  
\v 64 Jesús repi: 
\p ―Ni nahia, cumë ziquë cagníꞌil. Nu zac rniaꞌa lu të guëná të lu Shini Dios; quëbéziꞌ ladë ldi shtë Dios, el quë narnibëꞌa grë́tëꞌ cusë. Nu guëná të lua; guëdchinia laꞌni shcahi shtë gubeꞌe. 
\p  
\v 65 Iurní lëꞌë jëfë shtë bëshuzi bëcheꞌzë shábëll cumë ziquë tubi sëñi de quë adë rëuuꞌdiꞌi ldúꞌull lo quë naguniꞌi Jesús. Bëldëll. Répill: 
\p ―Hia nguiu rëꞌ bë́ꞌnëll ofender Dios con diꞌdzë nabëruꞌu ruaꞌll. ¿Pë nicidá nápaꞌa de más testigu? Mizmë lëꞌë të bini të diꞌdzë mal naquëgníꞌill.  
\v 66 ¿Pë rniꞌi lduꞌu të? 
\p Guniꞌi rall: 
\p ―Runë tucarë gati nguiu rëꞌ. 
\p  
\v 67 Iurní bëchiꞌbë shënë rall lu më nu bëdëꞌë rall galnë́ guëc më. Stúbill gulubë́ lu më  
\v 68 nu guniꞌi rall: 
\p ―Lë́ꞌël nal Cristo; bëꞌnë divini chu gudini lë́ꞌël. 
\s1 Pedro bëꞌnë negar Jesús 
\r (Mr. 14.66‑72; Lc. 22.56‑62; Jn. 18.15‑18, 25‑27) 
\p  
\v 69 Mientras zu Pedro rualdëa, tubi criadë guabíꞌguëll lu Pedro nu répill: 
\p ―Lë́ꞌël zugaꞌanul Jesús, më Galilea. 
\p  
\v 70 Perë Pedro bëꞌnë negar delantë lu grë mënë. Répiꞌ: 
\p ―Adë rac bë́ꞌadiaꞌa pë cagníꞌil. 
\p  
\v 71 Iurní Pedro ziagrúꞌuiꞌ ruaꞌ nezë. Iurë guná stubi criadë lu Pedro, guníꞌill lu ra mënë narëtaꞌ ngaꞌli: 
\p ―Nu nguiu rëꞌ rzënú Jesús më Nazaret. 
\p  
\v 72 Stubi vësë más Pedro bëꞌnë negar nu bë́ꞌniꞌ jurar lu Dios: 
\p ―Adë guënë́diaꞌa nguiu ni. 
\p  
\v 73 Duꞌpsë ziaꞌa, iurní mënë nazugaꞌa ngaꞌli guabiꞌguë rall lu Pedro nu guniꞌi rall: 
\p ―Verdá nal shmënë Jesús purquë ruadíꞌdzël ziquë mënë galileo. 
\p  
\v 74 Iurní guzublú Pedro; bë́ꞌniꞌ jurar; répiꞌ: 
\p ―Adë guënë́diaꞌa nguiu ni. Gunë Dios cashtigu na si talë adë ruadíꞌdzëdiaꞌa verdá. 
\p Mizmë iurní bëllidchí gay.  
\v 75 Iurní bëagná lduꞌu Pedro lo quë naguniꞌi Jesús: “Antsë guëllidchí gay, gúnël negar na tsunë vueltë”. Iurní bëruꞌu Pedro nu nalë́ bíꞌniꞌ. 
\c 27  
\s1 Biaꞌa ra mënë lëꞌë Jesús lu Pilato 
\r (Mr. 15.1; Lc. 23.1‑2; Jn. 18.28‑32) 
\p  
\v 1 Iurë brëgueꞌlë grë́tëꞌ ra jëfë shtë ra bëshuzi nu ra më gushë shtë ra israelitë, guc rall de acuerdë nu bëntsaꞌu rall tubi tratë parë quini rall Jesús.  
\v 2 Bëldiꞌbi rall lëꞌë më; biaꞌa rall lëꞌë më parë guaguëꞌnë rall intriegu lëꞌë më lu Poncio Pilato gubernadurë. 
\s1 Guti Judas 
\p  
\v 3 Iurë Judas el quë nabëꞌnë intriegu Jesús, bëdë́ꞌëll cuendë de quë nacondenárëll, gubini ldúꞌull. Bëdchigrëll galdë bi chi bëllë bëdchichi parë ra jëfë shtë ra bëshuzi con ra më gushë,  
\v 4 répill: 
\p ―Na bëna duldë. Bëna intriegu lëꞌë më rëꞌ lu galguti nu nápëdiꞌiꞌ duldë. 
\p Perë lëꞌë rall bëquebi rall: 
\p ―Parë niꞌi, ¿pë runë importë naꞌa? Shcuéndël niꞌi. 
\p  
\v 5 Iurní Judas bëquëldí dumí laꞌni iáduꞌu. Guziáꞌall. guagzéꞌbill lë́ꞌëll lu hiaguë. 
\p  
\v 6 Ra jëfë shtë ra bëshuzi bëtëá rall dumí nu repi rall: 
\p ―Adë chu guëtiáꞌadiꞌi dumí rëꞌ laꞌni cajë shtë ofrendë purquë nahin probidë según lëy shtë Dios. Nahin prëci nabëtuuꞌ Judas lëꞌë Jesús parë galguti. 
\p  
\v 7 Iurní guc rall de acuerdë parë guëziꞌi rall tubi ldë guiuꞌu con dumí ni. Bërulë́ lachi ni: Lachi shtë el quë Naguctsaꞌu Trashtë. Lachi ni na catë guëgaꞌchi ra më zitu.  
\v 8 Por ni bërulë́ lachi ni hashtë iurneꞌ; Lachi Catë Bëllëꞌë Rënë.  
\v 9 Zni guc cumplir lo quë naguniꞌi Jeremías: “Gunaꞌzi rall galdë bi chi bëllë bëdchichi, prëci nabëꞌnë më israelitë tratë lëꞌë më.  
\v 10 Con dumí guziꞌi rall tubi lachi shtë el quë naguctsaꞌu trashtë. Zni gunibëꞌa Dadë Dios.” 
\s1 Pilato gunaꞌbë díꞌdzëll lu Jesús 
\r (Mr. 15.2‑5; Lc. 23.3‑5; Jn. 18.33‑38) 
\p  
\v 11 Biaꞌa rall Jesús lu gubernadurë; gunaꞌbë díꞌdzëll lu më: 
\p ―¿Pë lëꞌë nal rëy shtë ra më israelitë? 
\p Jesús repi: 
\p ―Zni nahin cumë ziquë quëgníꞌil. 
\p  
\v 12 Ra jëfë shtë bëshuzi nu ra mënë gushë, bëdchiꞌbë rall demandë cuntrë Jesús perë Jesús adë pë bëquébidiꞌiꞌ.  
\v 13 Iurní Pilato repi: 
\p ―¿Pë adë rínidiꞌil lo quë naquëgniꞌi ra mënë cuntrë lë́ꞌël? 
\p  
\v 14 Perë Jesús adë bëquébidiꞌi më de manërë lëꞌë gubernadurë guasë́ ldúꞌull iurní nu adë guc bë́ꞌadiꞌill pë gúnëll. 
\s1 Guniꞌi ra mënë gati Jesús 
\r (Mr. 15.6‑20; Lc. 23.13‑25; Jn. 18.38―19.16) 
\p  
\v 15 Durantë dzë shtë laní, lëꞌë gubernadurë napë custumbrë guëldáꞌall tubi prësi, el quë narac shtuꞌu ra mënë gápëll libertá.  
\v 16 Nanú tubi prësi namás më dushë, lë Barrabás.  
\v 17 Iurë lëꞌë rall bëdëá rall ngaꞌli, Pilato gunaꞌbë diꞌdzë: 
\p ―¿Guadë narac shtuꞌu të guëdëꞌa libertá, Barrabás u Jesús nabërulë́ Cristo? 
\p  
\v 18 Pilato bëdëꞌë cuendë de quë rldënú rall Jesús nu mbidi na rall; por ni bëꞌnë rall intriegu lëꞌë më.  
\v 19 Mientras Pilato zúbëgaꞌa catë rúnëll juzguë, lëꞌë tseꞌlë Pilato gunibëꞌa naguanú rsunë: “Adë riutë́diꞌil con nguiu rëꞌ purquë më zaꞌquë náhiꞌ; neꞌ gueꞌlë guniꞌi shcaꞌlda tubi mbëcaꞌldë dushë de lëꞌë më. Adë gurëdchídiꞌi lduaꞌa.” 
\p  
\v 20 Perë ra jëfë shtë ra bëshuzi nu më gushë guniꞌinú rall mënë parë guënaꞌbë rall libertá parë Barrabás nu guënaꞌbë rall gati Jesús.  
\v 21 Lëꞌë gubernadurë gunaꞌbë diꞌdzë stubi; répill: 
\p ―¿Guadë de chupë ra mënë rëꞌ rac shtuꞌu të guëdëꞌa libertá? 
\p Lëꞌë rall bëquebi: 
\p ―Barrabás. 
\p  
\v 22 Pilato gunaꞌbë diꞌdzë iurní: 
\p ―¿Pë rac shtuꞌu të guna con Jesús? el quë nabërulë́ Cristo. 
\p Grë́tëꞌ rall guniꞌi rall: 
\p ―Quëll lu cruz. 
\p  
\v 23 Iurní Pilato guniꞌi: 
\p ―¿Pë mal bë́ꞌnëll? 
\p Perë lëꞌë rall bëabrí gurushtiá rall: 
\p ―Quëll lu cruz. 
\p  
\v 24 Iurní Pilato guná hiadë nídiꞌi mudë lla gúnëll sino quë másruꞌu ziadalë mënë nu rdzatsu mënë. Iurní gunibëꞌa Pilato nisë, tsati guiáꞌall ziquë tubi sëñi de quë nápëdiꞌill faltë por galguti shtë Jesús. Gudíbill guiáꞌall; guníꞌill: 
\p ―Nádiaꞌa responsablë por galguti shtë nguiu rëꞌ purquë nápëdiꞌiꞌ faltë. Shcuendë të na ndëꞌë. 
\p  
\v 25 Grë́tëꞌ ra mënë bëquebi: 
\p ―Lëꞌë naꞌa con shini naꞌa, na naꞌa responsablë por galguti shtë nguiu rëꞌ. 
\p  
\v 26 Iurní Pilato bëdë́ꞌëll libertá Barrabás. Lueguë gunibë́ꞌall guëdiaꞌa më galnë́, nu bëꞌnë Pilato intriegu lëꞌë më parë gac crucificar më. 
\p  
\v 27 Iurní ra suldadë shtë gubernadurë, biaꞌa rall lëꞌë Jesús laꞌni palaci nu bëdëá grë́tëꞌ suldadë alrededurë lëꞌë më.  
\v 28 Gulú rall shabë më të parë guëgacu rall stubi lari guindë lëꞌë më.  
\v 29 Bëzuꞌbë rall tubi corunë shtë guitsë guëc më. Bëdëꞌë rall tubi varë caꞌa më parë guꞌ guiaꞌa ladë ldi më. Iurní bëzullibi rall delantë lu më nu bëꞌnë rall burnë; guniꞌi rall: 
\p ―Guëbani Rëy shtë më israelitë. 
\p  
\v 30 Nu bëchiꞌbë shënë rall lu më nu gunaꞌzi rall varë parë rdëꞌë rall galnë́ guëc më.  
\v 31 Despuësë de quëhunë rall burnë zni, bëdchisú rall lari guindë. Bëdëꞌë rall shabë më, gutë më stubi. Iurní biaꞌa rall lëꞌë më parë gac crucificar më. 
\s1 Bëquëꞌë rall lëꞌë më lu cruz 
\r (Mr. 15.21‑32; Lc. 23.26‑43; Jn. 19.17‑27) 
\p  
\v 32 Hia ziagruꞌu më parë ziazú më ruaꞌ guëꞌdchi, bëdzaꞌguëlú rall tubi nguiu, më Cirene nalë Simón. Iurní gunibëꞌa ra suldadë parë guaꞌa Simón cruz shtë Jesús. 
\p  
\v 33 Zni bëdchini rall tubi lugar nalë Gólgota narunë cuntienë, Lugar shtë Calavera.  
\v 34 Ngaꞌli bëdëꞌë rall vini naná mescladë con naldá. Biiꞌdiꞌi mëhin, nadë más bëꞌnë më prë́bëhin. 
\p  
\v 35 Hia iurë gualú bëꞌnë rall crucificar lëꞌë më, ra suldadë gudchitë rall dado parë gudiꞌdzë rall shabë më. Zni guc cumplir lo quë naguniꞌi profetë; “Gudiꞌdzë rall shaba entrë mizmë lëꞌë rall nu gudchitë rall suertë guëc shaba”.  
\v 36 Iurní guzubë rall ngaꞌli parë gapë rall lëꞌë më.  
\v 37 Guiaꞌa guëc Jesús bëquëꞌë rall tubi letrërë narniꞌi pëzielú bëꞌnë rall condenar lëꞌë më. Letrërë ni rniꞌi: “Ndëꞌë na rëy shtë mënë israelitë. Lëll Jesús.” 
\p  
\v 38 Nu zac chupë ngubaꞌnë guc crucificar con lëꞌë më, túbill ladë ldi, stúbill ladë rubësë.  
\v 39 Grë́tëꞌ nardëdë ngaꞌli, runë rall burnë, rniꞌbi rall guëc rall;  
\v 40 rniꞌi rall: 
\p ―Lë́ꞌël rníꞌil cuel iáduꞌu ruꞌbë nu dzë tsunë guëabrí guëzáꞌalin; bëꞌnë salvar mizmë lë́ꞌël talë nal shini Dios. Bëldaguë lë́ꞌël lu cruz. 
\p  
\v 41 Zni zac bëꞌnë burnë ra jëfë shtë ra bëshuzi nu mësë shtë lëy con ra fariseo con grë ra më gushë shtë ciudá. Guniꞌi lu saꞌ rall: 
\p  
\v 42 ―Bë́ꞌnëll salvar stubi mënë perë el mizmë lë́ꞌëll adë gúnëdiꞌill gan gúnëll salvar lë́ꞌëll. Si talë nall rëy shtë Israel, pues guëldáguëll lë́ꞌëll lu cruz të parë tsaldí lduꞌu hiaꞌa lë́ꞌëll.  
\v 43 Pues rialdí ldúꞌull Dios; zuzull niaꞌa zunë Dios salvar lë́ꞌëll purquë rníꞌill: “Nahia shini Dios”. 
\p  
\v 44 Hashtë ra mizmë ngubaꞌnë naná quënú lëꞌë më lu cruz, bëꞌnë rall burnë; guniꞌi rall mizmë diꞌdzë ni guëc më. 
\s1 Guti Jesús 
\r (Mr. 15.33‑41; Lc. 23.44‑49; Jn. 19.28‑30) 
\p  
\v 45 Iurní guëdubi guë́ꞌdchiliu bëcahi dizdë guëruldë dzë hashtë rquë tsunë guadzeꞌ.  
\v 46 Iurní fuertë guniꞌi Jesús: 
\p ―Elí, Elí, lama sabactani. Runë cuntienë diꞌdzë ni: Dios mio, Dios mio, ¿pëzielú bësáꞌnël na? 
\p  
\v 47 Bëldá mënë narëtaꞌ ngaꞌli, bini rall lo quë naguniꞌi më nu repi rall: 
\p ―Cagnáꞌbëll Elías. 
\p  
\v 48 Mizmë iurní tubi de lëꞌë rall guagllúꞌnëll; guagllíꞌill tubi spongë nu bëgáꞌdzëll spongë con vini hiꞌ. Iurní bëzúꞌbëll spongë guëc tubi varë të parë gu më vini.  
\v 49 Perë sëbëldá mënë guniꞌi: 
\p ―Cha bézaꞌa; guëná hiaꞌa nia zidë Elías të parë guësiétiꞌ lë́ꞌëll lu cruz. 
\p  
\v 50 Iurní stubi vueltë guniꞌi Jesús fuertë; iurní guti më.  
\v 51 Mizmë iurní lëꞌë cortinë shtë iáduꞌu gureꞌzin; guc chupë ldëhin dizdë guiaꞌa hashtë guetë. Nu lëꞌë guë́ꞌdchiliu bëllú. Ra dani gureꞌzë.  
\v 52 Ra baꞌa bëllaꞌlë hashtë guashtë́ zihani tëgulë, ra mënë nagualdí lduꞌi shtiꞌdzë Dios antsë.  
\v 53 Grë ra më rëꞌ, bëruꞌu ra laꞌni baꞌa nu despuësë de guashtë́ Jesús ladi ra tëgulë, guatë́ raiꞌ ciudá Jerusalén. Cantidá mënë guná lu mënë ni. 
\p  
\v 54 Iurní lëꞌë capitán nu ra nagupë cuerpë shtë Jesús, iurë guná rall llu, nu guná rall cusë naguzac ngaꞌli, nalë́ bëdzëbë rall; repi lu saꞌ rall: 
\p ―De verdá nguiu rëꞌ náhiꞌ shini Dios. 
\p  
\v 55 Cantidá naꞌa zu rall ngaꞌli; gubiꞌa rall dizdë zitu. Naꞌa ni guanaldë rall lëꞌë Jesús antsë dizdë Galilea. Bëꞌnë rall compañi lëꞌë më.  
\v 56 Entrë ra naꞌa ni nanú María Magdalena nu María shniꞌa Jacobo nu shniꞌa José. Nu zugaꞌa shniꞌa ra shini Zebedeo. 
\s1 Bëgaꞌchi Jesús 
\r (Mr. 15.42‑47; Lc. 23.50‑56; Jn. 19.38‑42) 
\p  
\v 57 Hia iurë riuꞌ gueꞌlë, bëdchini tubi nguiu ricu lë José. Nall më guëꞌdchi Arimatea nu zac nall shmënë Jesús.  
\v 58 José guagnall lëꞌë Pilato nu gunáꞌbëiꞌ cuerpë shtë Jesús. Pilato gunibëꞌa parë guëdëꞌë mënë cuerpë caꞌa José.  
\v 59 Biaꞌa José cuerpë shtënë më nu bëtúꞌbill cuerpë tubi sabë naquichi.  
\v 60 Iurní guacáꞌchiꞌ lëꞌë Jesús laꞌni tubi baꞌa cubi nabëdaꞌni hia más antsë laꞌni guëꞌë shtë dani. Despuësë de gualú bëgaꞌchi më, iurní bësëꞌau José ruaꞌ baꞌa con tubi guëꞌë ruꞌbë. Hia iurní zëagzë́ José.  
\v 61 Ngaꞌli quëbezë María Magdalena nu stubi María, Zúbëgaꞌa raiꞌ ruaꞌ baꞌa. 
\s1 Quëhapë suldadë baꞌa catë bëgaꞌchi Jesús 
\p  
\v 62 Brëgueꞌlë stubi dzë, quiere decir despuësë ra preparación shtë dzë narziꞌi lduꞌu mënë, ra jëfë shtë ra bëshuzi nu ra fariseo, gua rall lu Pilato;  
\v 63 guniꞌi rall: 
\p ―Dadë, rëagná lduꞌu naꞌa de quë lëꞌë nguiu bishi guníꞌill iurë nabánill de quë despuësë de tsunë dzë, gac resucitárëll ladi ra tëgulë.  
\v 64 Por ni gunibëꞌa të parë gac segurë baꞌa hashtë dzë tsunë të parë tsádiꞌi ra mënë shtë́nëll gueꞌlë parë tsaldanë rall cuerpë. Nu despuësë guëniꞌi rall lu mënë de quë guc resucitar Jesús ladi ra tëgulë. Zni lúltimë bishi rëꞌ nahin más peor quë ra bishi naguniꞌi Jesús antsë. 
\p  
\v 65 Pilato repi: 
\p ―Lëꞌë të napë të guardë shtë ra suldadë. Gulë tsaguëꞌnë segurë ruaꞌ baꞌa, mejurë lo quë narac shtuꞌu të. 
\p  
\v 66 Iurní ziaꞌa rall; bëꞌnë rall segurë ruaꞌ baꞌa nu bëquëꞌë rall tubi sëgi lu guëꞌë nanadaꞌu ruaꞌ baꞌa. Nu bësëaꞌnë rall guardë shtë ra suldadë. 
\c 28  
\s1 Guashtë́ Jesús ladi ra tëgulë 
\r (Mr. 16.1‑8; Lc. 24.1‑12; Jn. 20.1‑10) 
\p  
\v 1 Iurë dzë narziꞌi lduꞌu mënë hia guaꞌa, hia zia grëgueꞌlë primërë dzë shtë llmalë, María Magdalena nu stubi María, guagná rall ruaꞌ baꞌa.  
\v 2 Perë dizdë lueguë bëdchini tubi llu ruꞌbë lu guë́ꞌdchiliu; lëꞌë ianglë shtë Dadë Dios zeꞌdë de gubeꞌe. Bëdchíniꞌ ruaꞌ baꞌa. Bëdchisúhiꞌ guëꞌë nanadaꞌu ruaꞌ baꞌa. Nu guzúbiꞌ guëc guëꞌë.  
\v 3 Nalë́ rabtsëꞌë ianglë ni cumë ziquë nguziꞌu. Nu shábiꞌ naquichi cumë ziquë nievë.  
\v 4 Iurë guná ra suldadë lu llu, iurní bëdzëbë rall; bëaꞌnë rall ziquë tubi naguti.  
\v 5 Iurní lëꞌë ianglë guniꞌi lu ra naꞌa: 
\p ―Adë rdzë́bëdiꞌi të. Na rac bë́ꞌahia de quë quëguili të Jesús, më nacuë́ lu cruz.  
\v 6 Perë adë nídiꞌi më ndëꞌë. Guc resucitáriꞌ cumë guniꞌi më lu të antsë. Gulë teꞌe të guëná të lugar catë bëcaꞌchi ra mënë lëꞌë më.  
\v 7 Gulë tsa; gulë guchi lu ra shini gusëꞌdë më quë lëꞌë më guti perë guc resucitáriꞌ. Nu lëꞌë më tsáhiꞌ Galilea antsë guëdchini të ndë. Ndë guëná të lu më. Ni na lo quë narniaꞌa lu të. 
\p  
\v 8 Iurní lëꞌë ra naꞌa nasesë bëruꞌu raiꞌ ruaꞌ baꞌa perë nalë́ bëdzëbë raiꞌ. Mizmë tiempë bëquitë lduꞌu raiꞌ. Guaglluꞌnë raiꞌ të guëniꞌinú raiꞌ shini gusëꞌdë më.  
\v 9 Mizmë iurní Jesús bëluaꞌalú më lu ra naꞌa nu bëꞌnë më saludar lëꞌë rall. Iurní guabiꞌguë ra naꞌa lu më; bëꞌnë raiꞌ adorar lëꞌë më. Gudëdchi raiꞌ guëaꞌ më.  
\v 10 Perë Jesús repi: 
\p ―Adë rdzë́bëdiꞌi të. Gulë tsaguëꞌnë visi los de más bëcha të parë tsa raiꞌ Galilea. Ndë guëná raiꞌ lua. 
\s1 Lo quë naguniꞌi ra suldadë 
\p  
\v 11 Mientras zëagzë́ ra naꞌa, bëldá suldadë shtë guardë gua rall ciudá. Guaguëchi rall lu jëfë shtë ra bëshuzi grë́tëꞌ lo quë naguc.  
\v 12 Iurní ra jëfë guagniꞌi lu ra më gushë parë guc rall de acuerdë; iurní bëdëꞌë rall zihani dumí cuaꞌa ra suldadë.  
\v 13 Repi rall: 
\p ―Gulë guniꞌi de quë durantë laꞌni gueꞌlë mientras lëꞌë të nagaꞌsi të, ra shmënë Jesús bidë ldanë rall cuerpë shtë Jesús.  
\v 14 Talë lëꞌë gubernadurë gac bë́ꞌall lo quë naguc, lëꞌë naꞌa guëniꞌinú naꞌa lëꞌë gubernadurë të parë guëzalú naꞌa grë ra dificultá parë lëꞌë të. 
\p  
\v 15 Iurní ra suldadë bëꞌnë rall recibir dumí nu guaguëꞌnë rall lo quë naguniꞌi jëfë shtë ra bëshuzi lu rall. Bishi ni na lo quë naruadiꞌdzë ra më israelitë hashtë iurneꞌ. 
\s1 Jesús bësheꞌldë ra poshtë të guëniꞌi raiꞌ dizaꞌquë 
\r (Mr. 16.14‑18; Lc. 24.36‑49; Jn. 20.19‑23) 
\p  
\v 16 Zni guc; ra guëzá chiꞌbë tubi ra shini gusëꞌdë më ziaꞌa raiꞌ parë Galilea hashtë tubi dani catë guniꞌi Jesús.  
\v 17 Iurë guná raiꞌ lu më, bëꞌnë raiꞌ adorar lëꞌë më aunquë bëldá raiꞌ bëzá lduꞌu raiꞌ. Gualdídiꞌi lduꞌu raiꞌ guashtë́ më ladi ra tëgulë.  
\v 18 Iurní Jesús guabíꞌguiꞌ lu raiꞌ; repi më: 
\p ―Grë pudërë bëneꞌe Dios parë guënibë́ꞌahia gubeꞌe nu guë́ꞌdchiliu.  
\v 19 Gulë tsa guëdubi naciuni. Gulë bëꞌnë lëꞌë rall shmëna. Gulë bëchuꞌbë nisë lëꞌë rall iurë rialdí lduꞌu rall shtiꞌdza. Gulë bëchuꞌbë nisë lëꞌë rall por lë shtënë Dadë Dios, nu por lëa, nu por Espíritu Santo.  
\v 20 Gulë bëluaꞌa të gunë ra mënë cumplir grë diꞌdzë nagunibë́ꞌahia lëꞌë të. Nu gulë bëdëꞌë cuendë de quë na quëbezënúa lëꞌë të grë́tëꞌ dzë hashtë fin shtë guë́ꞌdchiliu. Amén.