\id JHN \h San Juan \toc1 Dizaꞌquë según San Juan \toc2 San Juan \toc3 Jn. \mt1 Dizaꞌquë según San Juan \c 1 \s1 El quë nabësëdchini shtiꞌdzë Dios \p \v 1 Tiempë guahietë antsë cueshtë́ guë́ꞌdchiliu, nanú el quë nabësëdchini shtiꞌdzë Dios. Quëbezënúhiꞌ Dios. Náhiꞌ Dios. \v 2 Mizmë mënë ni quëbezënúhiꞌ Dadë Dios dizdë principi shtë grë ra cusë. \v 3 Grë cusë gurështë́ por lëꞌë më, el quë nabësëdchini shtiꞌdzë Dios; ni chu stubi bëntsaꞌu lo quë nananú. \v 4 Por lëꞌë më nanú galnabani nu lëꞌë galnabani na llni shtë mieti. \v 5 Lëꞌë llni tsaglaꞌguë rabtsëꞌë catë nacahi. Lëꞌë nacahi adë bë́ꞌnëdiꞌi gan lu llni parë bësëꞌau lu llni. \p \v 6 Guꞌ tubi nguiu nabësheꞌldë Dios. Nguiu ni bërulë́ Juan. \v 7 Bëdchíniꞌ; náhiꞌ testigu parë guëníꞌiꞌ chu na lëꞌë llni të parë grë mënë tsaldí lduꞌu rall shtiꞌdzë Dios por lëꞌë më. \v 8 Juan nádiꞌi narneꞌe llni perë bëdchini Juan parë gáquiꞌ testigu; guëníꞌiꞌ chu na el quë narneꞌe llni verdadërë. \v 9 Lëꞌë llni verdadërë naridë lu guë́ꞌdchiliu, rneꞌe llni parë grë mënë naquëreldë lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 10 Bëdchini më lu guë́ꞌdchiliu nu guctsaꞌu guë́ꞌdchiliu por pudërë shtë më, perë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu adë bënguë bë́ꞌadiꞌi rall lëꞌë më. \v 11 Beꞌdë guëdchini më entrë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu perë adë bë́ꞌnëdiꞌi ra mënë recibir lëꞌë më \v 12 perë grë nabëꞌnë recibir lë́ꞌiꞌ, ra narialdí lduꞌi lëꞌë më, bëdëꞌë më derechë parë gac rall shini Dios. \v 13 Lëꞌë rall guc rall shini Dios, lë́dëdiꞌi por deseo laꞌni lduꞌu mënë, ni por voluntá shtë mënë sino por pudërë shtë Dios. \p \v 14 Lëꞌë nabësëdchini shtiꞌdzë Dios, gúliꞌ nu guquëréldiꞌ entrë lëꞌë hiaꞌa. Guná hiaꞌa pudërë nu llni shtë më. Sulë lúniquë shini Dios quëbezënú llëruꞌbë favurë narquitë lduꞌu hiaꞌa. Ruadiꞌdzë më purë verdá. \v 15 Juan guc testigu shtë́hiꞌ nu guniꞌi Juan: \p ―Ndëꞌë na el quë naguniaꞌa lu të más antsë, náhiꞌ më ruꞌbë; na adë chu nahia. Bëdchíniꞌ despuësë de na, perë nanúhiꞌ dizdë tiempë guahietë más antsë guëdchinia lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 16 Por pudërë shtë më ni bëdë́ꞌnaꞌa recibir zihani bendición; por lëꞌë më quëhúnëruꞌu Dios favurë nu más favurë parë lëꞌë hiaꞌa. \v 17 Lëy shtë Dios bëquëꞌë Moisés según voluntá shtë më, perë por Jesucristo nadápaꞌa favurë shtë Dios, nu nadápaꞌa shtíꞌdziꞌ naná verdá. \v 18 Ni tubi chu gunádiꞌi lu Dios Padre; sulë tubsë shini më nacabezënú Dios, bëluáꞌaiꞌ chu na Dios verdadërë. \s1 Biadiꞌdzë Juan Bautista favurë de Jesús \r (Mt. 3.11‑12; Mr. 1.7‑8; Lc. 3.15‑17) \p \v 19 Juan bëꞌnë testificar iurë ra më israelitë naquëreldë Jerusalén, bësheꞌldë rall bëldá bëshuzi con mënë nabëꞌnë compañi ra bëshuzi. Gunaꞌbë diꞌdzë rall lu Juan chu náhiꞌ. \v 20 Adë bë́ꞌnëdiꞌi Juan negar sino bëquébiꞌ: \p ―Nádiaꞌa Cristo, el quë nagudili Dios parë guënibë́ꞌaiꞌ. \p \v 21 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall stubi: \p ―¿Chu nal? ¿Gu nal Elías? \p Juan guniꞌi: \p ―Aquëdiꞌi; nádiaꞌa Elías. \p Guaglaꞌguë gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Gu nal el quë naguadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios nanapë quë guëdchini? \p Juan guniꞌi: \p ―Aquëdiꞌi. \p \v 22 Iurní guniꞌi rall: \p ―¿Chu nal? të parë guëdëꞌë naꞌa rsunë lu ra nabësheꞌldë lëꞌë naꞌa. ¿Pë rníꞌil de mizmë lë́ꞌël? \p \v 23 Juan repi: \p ―Nahia tubi bë, tubi narniꞌi lu shlatë catë nídiꞌi mënë: “Gulë bëꞌnë preparar laꞌni lduꞌu të ziquë nezë ldi parë iurë guëdchini Dadë”. Zni guniꞌi Isaías, el quë nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë. \p \v 24 Bëldá ra nabiadiꞌdzënú Juan na rall fariseos. \v 25 Gunaꞌbë diꞌdzë rall lu Juan: \p ―Si talë adë nádiꞌil Cristo, si adë nádiꞌil Elías, ni tubi naguadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios nanapë quë guëdchini, ¿pëzielú rchuꞌbë nísël ra mënë? \p \v 26 Guniꞌi Juan: \p ―Na rchuꞌbë nisa con nisë perë nanú tubi më entrë lëꞌë të, adë guënë́diꞌi të chu náhiꞌ. \v 27 Náhiꞌ el quë nazeꞌdë guëdchini despuësë de na. Ni tubi adë chu nádiaꞌa parë guëshaca lëꞌë du guiꞌdi shtë shráchiꞌ. \p \v 28 Grë cusë ni guc lugar nalë Betábara nanaquë́ guëëꞌgu Jordán ladë cuꞌ guiaꞌa catë lëꞌë Juan bëchuꞌbë nisë ra mënë. \s1 Jesús na ziquë lliꞌli naguti shlugáraꞌa \p \v 29 Stubi dzë Juan guná lu Jesús; ziabíꞌguiꞌ lu Juan. Guniꞌi Juan lu ra mënë: \p ―Gulë guná, nguiu rëꞌ nazeꞌdë de Dios; gátiꞌ ziquë tubi lliꞌli por duldë shtë mënë. Guëdchisúhiꞌ duldë shtë ra mënë. \v 30 Náhiꞌ el quë naguniaꞌa lu të más antsë: “Náhiꞌ më ruꞌbë. Na adë chu nahia. Bëdchíniꞌ despuësë de na perë nanúhiꞌ dizdë tiempë más antsë quë na.” \v 31 Adë bënguë bë́ꞌadiaꞌa lë́ꞌiꞌ perë bëdchinia parë gunguë bëꞌa mënë israelitë lë́ꞌiꞌ. Por ni rchuꞌbë nisa ra mënë parë guëná mënë chu na më. \p \v 32 Nu bëꞌnë Juan testificar: \p ―Gunahia lu Espíritu Santo nabëdchini de gubeꞌe. Biétiꞌ ziquë tubi palumë parë cuezënúhiꞌ lëꞌë Jesús. \v 33 Adë bënguë bë́ꞌadiaꞌa chu guëdchini, perë el quë nabësheꞌldë na të guëchuꞌbë nisa, guníꞌiꞌ lua: “Iurë guënal lu Espíritu Santo zeꞌdë guëdchini parë cuezënúhiꞌ lëꞌë nguiu, na më el quë naguëzunë́ lduꞌu të nu guëshéꞌldiꞌ Espíritu Santo parë cuezënúhiꞌ lëꞌë të”. \v 34 Gunahia lu më ni, nu nahia testigu de quë nguiu rëꞌ na shini Dios. \s1 Ra primërë shini gusëꞌdë më \p \v 35 Stubi dzë Juan zugaꞌa stubi vueltë con chupë nanaldë lë́ꞌiꞌ. \v 36 Iurë guná Juan lu Jesús nardëdë, guniꞌi Juan: \p ―Gulë guná, ndëꞌë na lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios; gátiꞌ ziquë lliꞌli. \p \v 37 Guërupë nguiu nazianaldë lëꞌë Juan, bini raiꞌ lo quë naguniꞌi Juan. Iurní guanaldë rall lëꞌë Jesús. \v 38 Iurë lëꞌë Jesús bëdchigrë́ lúhiꞌ nezë të́chiꞌ, gunáhiꞌ lu raiꞌ. Guniꞌi Jesús lu raiꞌ: \p ―¿Pë rguili të? \p Guniꞌi raiꞌ con diꞌdzë narunë cuntienë, lamë: \p ―Dadë, ¿ca quëréldël? \p \v 39 Guniꞌi Jesús: \p ―Gulë gudeꞌe nu gulë guná. \p Iurní guagná raiꞌ catë quëreldë më, nu bëaꞌnë raiꞌ ndë purquë hia casi ziquë rquë tapë guadzeꞌ iurní. \p \v 40 Tubi de lëꞌë ra mënë nabini shtiꞌdzë Juan nu guanáldiꞌ lëꞌë Jesús, na Andrés, bëchi Simón Pedro. \v 41 Primërë guatili Andrés bëchi Andrés, lëll Simón, nu guniꞌi Andrés: \p ―Bëdiaꞌguëlú naꞌa el Mesías. (Diꞌdzë ni runë cuntienë, Cristo, el quë nagudili Dios parë guënibë́ꞌaiꞌ.) \p \v 42 Lueguë Andrés biaꞌa lëꞌë Simón Pedro catë zugaꞌa Jesús. Iurë Jesús guná lu Pedro, guniꞌi më: \p ―Lë́ꞌël lël Simón, shini Jonás; perë neꞌ guërulël Cefas, (lë ni runë cuntienë guëꞌë). \s1 Gunaꞌbë Jesús Felipe con Natanael \p \v 43 Stubi dzë Jesús guc shtúꞌuiꞌ tsáhiꞌ regiuni shtë Galilea. Gunáhiꞌ lu Felipe nu guniꞌi më lu Felipe: \p ―Gudeꞌe naldë na. \p \v 44 Felipe na më guëꞌdchi Betsaida catë na ladzë Andrés nu Pedro. \v 45 Iurní guatili Felipe lëꞌë Natanael; répiꞌ: \p ―Guná naꞌa lu tubi nguiu naná bëquëꞌë Moisés shcuéndiꞌ laꞌni ra librë shtë lëy, nu ra nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios bëquëꞌë raiꞌ diꞌdzë narniꞌi shcuéndiꞌ. Náhiꞌ Jesús, shini José. Guëꞌdchi Jesús na Nazaret. \p \v 46 Repi Natanael: \p ―¿Ni mudë guëruꞌu tubi cusë zaꞌquë guëꞌdchi Nazaret? \p Felipe bëquebi: \p ―Gudeꞌe guënal. \p \v 47 Guabiꞌguë Natanael lu Jesús. Iurë lëꞌë Jesús guná lu Natanael, guníꞌiꞌ: \p ―Ndëꞌë lëꞌë tubi nguiu israelitë verdadërë. Ni tubi bishi adë nídiꞌi laꞌni ldúꞌiꞌ. \p \v 48 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë Natanael: \p ―¿Llallë nanël chu nahia? \p Guniꞌi Jesús: \p ―Na gunahia lul antsë iurë lëꞌë Felipe beꞌdë guënaꞌbë lë́ꞌël, iurë lë́ꞌël zugáꞌal guëaꞌ hiaguë bëldaꞌu. \p \v 49 Natanael guniꞌi: \p ―Mësë, lë́ꞌël nal shini Dios. Lë́ꞌël nal Rëy shtë naciuni Israel. \p \v 50 Jesús guniꞌi lu Natanael: \p ―¿Gu rialdí ldúꞌul purquë na guniaꞌa lul, gunahia lul guëaꞌ hiaguë bëldaꞌu? Delantë guënáruꞌul más cusë ruꞌbë quë ndëꞌë. \p \v 51 Nu guniꞌi Jesús: \p ―Guldía rniaꞌa lul, lë́ꞌël guënal llaꞌlë lu gubeꞌe. Ra ianglë shtë Dios tsepi raiꞌ nu guëdchini raiꞌ guëca, nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. \c 2 \s1 Tubi saꞌa guëꞌdchi Caná \p \v 1 Dzë tsunë despuësë de ni, guꞌ tubi saꞌa guëꞌdchi Caná nanaquë́ regiuni shtë Galilea. Lëꞌë shniꞌa Jesús nanúhiꞌ ngaꞌli. \v 2 Nu Jesús con ra shini gusëꞌdë më gua raiꞌ purquë bëꞌnë ra mënë invitar lëꞌë raiꞌ lu saꞌa \v 3 perë gubidchi vini. Iurní lëꞌë shniꞌa Jesús guníꞌiꞌ lu më: \p ―Nídiꞌi vini. Hia gubidchin. \p \v 4 Perë Jesús repi: \p ―Nanë, ¿pëzielú cagníꞌil lua zniꞌi? Gáꞌadiꞌi guëgaꞌa tiempë parë gac bëꞌa mieti chu nahia. \p \v 5 Iurní shniꞌa më guniꞌi lu narëtaꞌ, ra naquëhunë sirvë: \p ―Gulë bëꞌnë grë́tëꞌ lo quë naná guënibë́ꞌaiꞌ lëꞌë të. \p \v 6 Zugaꞌa shuꞌpë guëꞌë nariú nisë, cadë tubi guëꞌë ni riú gadchi u shunë rëëꞌ nisë. Na rahin parë më israelitë; rieꞌti guiaꞌa rall según custumbrë religiusë shtë rall. \v 7 Jesús guniꞌi lu ra naquëhunë sirvë: \p ―Gulë bëtsadzë́ guëzá guëꞌë rëꞌ nisë. \p Iurní guadzëhin guëꞌë ni nisë; \v 8 Jesús guniꞌi: \p ―Iurneꞌ gulë cu duꞌpin nu guanuhin lu nguzanë shtë saꞌa. \p Zni bëꞌnë raiꞌ. \v 9 Lëꞌë nguzanë shtë laní bëꞌnë prëbë nisë naná bëac vini perë adë rdë́ꞌëdiꞌill cuendë ca nezë bërúꞌuhin. (Sulë ra naquëhunë sirvë, rac bëꞌa rall de quë nisë bëac vini). Iurní lëꞌë nguzanë shtë saꞌa gunáꞌbëll lëꞌë lliguë. \v 10 Guníꞌill: \p ―Grë lugar primërë rdëꞌë mënë vini zaꞌquë gu ra mënë. Hia despuësë iurë cantidá biiꞌ rall, rdëꞌë mënë vini corrientë gu mieti, perë lë́ꞌël bë́ꞌnëdiꞌil zni. Hashtë iurneꞌ bënéꞌel vini zaꞌquë. \p \v 11 Ndëꞌë bëꞌnë Jesús Caná shtë Galilea. Ndë guc primërë milagrë nabëluaꞌa Jesús lu ra mënë. Bëluaꞌa më pudërë nanapë më. Ra shini gusëꞌdë më gualdí lduꞌu raiꞌ bësheꞌldë Dios lëꞌë më. \p \v 12 Despuësë de ni, gua më guëꞌdchi Capernaum con shniꞌa më nu con shini gusëꞌdë më. Ndë guquëreldë raiꞌ duꞌpë tiempë. \s1 Gua më iáduꞌu ruꞌbë \r (Mt. 21.12‑13; Mr. 11.15‑18; Lc. 19.45‑46) \p \v 13 Hia mërë guëdchini laní Pascu shtë ra më israelitë, Jesús gua ciudá Jerusalén. \v 14 Guatë́ më iáduꞌu ruꞌbë. Guná më ra naquëgtuuꞌ ngunë. Guná më ra naquëgtuuꞌ lliꞌli nu palumë. Nu ngaꞌli zúbëgaꞌa mënë lu mellë catë rchili rall dumí. \v 15 Bëntsaꞌu më tubi chicuti con du lasë. Iurní bësëlluꞌnë më grë́tëꞌ ra mënë laꞌni iáduꞌu con ra lliꞌli nu con ra ngunë. Bërëꞌshë më mellë. Bërëꞌtsë dumí shtë ra narchili dumí. \v 16 Repi më lu ra nartuuꞌ palumë: \p ―Gulë cu grë cusë ndëꞌë. Adë rúnëdiꞌi të lidchi Shtada tubi llguëaꞌ. \p \v 17 Iurní lëꞌë ra shini gusëꞌdë më bëagná lduꞌu raiꞌ ziquë naescritë: “Nalë́ rzebi lduaꞌa por lidchi Dios; gaquin limpi”. \p \v 18 Iurní lëꞌë ra më israelitë gunaꞌbë diꞌdzë: \p ―¿Pë milagrë guëluáꞌal lu naꞌa ziquë tubi sëñi de quë nápël derechë quëhúnël ra cusë rëꞌ? \p \v 19 Jesús bëquebi: \p ―Gulë bëzalú iáduꞌu rëꞌ; dzë tsunë guëldishtë́ahin stubi nacubi. \p \v 20 Iurní guniꞌi ra mënë: \p ―Cuarenta y seis izë guzú guaꞌa iáduꞌu rëꞌ. ¿Ni mudë lë́ꞌël guëdishtëlin tsúnësë dzë? \p \v 21 Perë lëꞌë iáduꞌu, el quë naquëgniꞌi Jesús, na cuerpë shtënë më. \v 22 Hia despuësë guashtë́ më ladi ra tëgulë, bëagná lduꞌu ra shini gusëꞌdë më lo quë naguniꞌi më, nu gualdí lduꞌu raiꞌ shtiꞌdzë më, nu gualdí lduꞌu raiꞌ ra Sagradas Escrituras. \s1 Nanë́ më lo quë naná laꞌni lduꞌu mieti \p \v 23 Iurë lëꞌë Jesús nanú Jerusalén, guꞌ laní Pascu. Cantidá mënë gualdí lduꞌu rall lëꞌë më iurë guná rall milagrë nabëꞌnë më. \v 24 Perë Jesús adë rúnëdiꞌi confiar lëꞌë ra mënë purquë rac bëꞌa më lduꞌu ra grë́tëꞌ rall. \v 25 Adë rquíꞌnidiꞌi më chu guëniꞌi lu më shcuendë ra mënë. Mizmë lëꞌë më rac bëꞌa më lla na laꞌni lduꞌu mieti. \c 3 \s1 Jesús nu Nicodemo \p \v 1 Guꞌ tubi nguiu nabërulë́ Nicodemo. Nall miembrë shtë partidë religiusë fariseo nu nall tubi nguiu namás lasac ladi ra më israelitë. \v 2 Nicodemo guagná lëꞌë Jesús gueꞌlë nu guníꞌill: \p ―Mësë. Rdëꞌë naꞌa cuendë de quë Dios bësheꞌldë lë́ꞌël parë zeꞌdë guëluáꞌal, purquë ni tubi adë chu gáquëdiꞌi guëluaꞌa pudërë nu milagrë cumë ziquë rúnël, sulë si talë Dios quëbezënúhiꞌ lë́ꞌël. \p \v 3 Iurní guniꞌi Jesús lu Nicodemo: \p ―Guldía rniaꞌa lul, el quë nagalë nacúbidiꞌi stubi, gáquëdiꞌi tsutëll catë rnibëꞌa Dios. \p \v 4 Bëquebi Nicodemo: \p ―Perë no es posiblë tubi nguiu hia guꞌshë, guëabrí gálëll stubi. ¿Ni mudë guëabrí guëuꞌll laꞌni shníꞌall stubi parë galë stubi nacubi? \p \v 5 Jesús bëquebi: \p ―Guldía rniaꞌa lul, el quë nagálëdiꞌi con nisë nu con Espíritu Santo, adë tsutë́diꞌill catë rnibëꞌa Dios. \v 6 Grë́tëꞌ naná gulë ziquë ra cualquier mënë, mënë na ni, perë el quë naralë con Espíritu Santo, espíritu na ni. \v 7 Adë rdzëguëëꞌdiꞌi ldúꞌul lo quë naguniaꞌa lul, grë́tëꞌ napë quë guësaꞌnë guëdchini vidë cubi laꞌni lduꞌu rall por pudërë shtë Dios. \v 8 Lëꞌë mbë rruꞌu nezë catë rac shtuꞌu mbë, nu rínil ruidë narunë mbë perë adë rdë́ꞌëdiꞌil cuendë ca nezë zeꞌdë mbë nu ca nezë ziaꞌa mbë. Zni na grë́tëꞌ nanapë vidë cubi por pudërë shtë Espíritu Santo. \p \v 9 Iurní Nicodemo bëabrí gunaꞌbë diꞌdzë: \p ―¿Perë llallë gac ndëꞌë? \p \v 10 Jesús guniꞌi lull: \p ―Lë́ꞌël nal tubi mësë ladi ra më israelitë nu adë guënë́diꞌil ndëꞌë. \v 11 Guldía rniaꞌa lul, lëꞌë naꞌa rac bëꞌa naꞌa lo quë naruadiꞌdzë naꞌa nu lo quë narluaꞌa naꞌa; nu na naꞌa testigu de lo quë guná naꞌa, perë lëꞌë të adë rialdídiꞌi lduꞌu të lo quë narniꞌi naꞌa. \v 12 Guniaꞌa lu të cusë narac lu guë́ꞌdchiliu perë adë gualdídiꞌi lduꞌu të. ¿Lla tsasë́ të cusë shtë gubeꞌe narniaꞌa lu të? \p \v 13 ’Ni tubi chu beꞌpi gubeꞌe, sulë el quë nabëdchini de gubeꞌe. Nahia nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu; lidcha na gubeꞌe. \v 14 Ziquë Moisés bëldísiꞌ serpientë lu shlatë, zni zac con na, nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu; guna sufrir galguti; \v 15 parë grë natsaldí lduꞌi na, adë tsagnítidiꞌi rall sino napë rall vidë sin fin. \s1 Rac shtuꞌu Dios grë mënë \p \v 16 ’Dios nalë́ rac shtúꞌuiꞌ ra mënë narëtaꞌ lu guë́ꞌdchiliu; bësheꞌldë më tubsë shini më parë grë́tëꞌ narialdí lduꞌi lëꞌë shini më, adë tsagnítidiꞌi rall sino napë rall vidë nadë rialúdiꞌi. \v 17 Dios adë bëshéꞌldëdiꞌi shíniꞌ lu guë́ꞌdchiliu parë gunë shíniꞌ condenar ra mënë sino parë gúniꞌ salvar ra mënë. \p \v 18 ’El quë narialdí lduꞌi shini Dios, nádiꞌi condenárëll, perë el quë adë në́diꞌi tsaldí lduꞌu, hia nacondenárëll purquë në́diꞌill tsaldí ldúꞌull tubsë shini Dios. \v 19 Ra nanë́diꞌi tsaldí lduꞌi shtiꞌdza, nacondenárëll purquë iurë lëꞌë llni bidë lu guë́ꞌdchiliu, más bëquitë lduꞌu mënë nacahi quë llni. Adë rac shtúꞌudiꞌi rall llni. ¿Pëzielú? purquë runë rall cusë mal. \v 20 Grë́tëꞌ lo quë narunë mal, rna záꞌquëdiꞌi rall lu llni nu adë riabíꞌguëdiꞌi rall lu llni purquë lëꞌë llni rluaꞌa ra cusë mal lo quë naquëhunë rall; \v 21 perë grë lo quë narquitë lduꞌu verdá, riabíꞌguëll lu llni të parë guëná mënë de quë grë lo quë naquëhúnëll, zeꞌdë de Dios. \s1 Lëꞌë amigu shtë lliguë \p \v 22 Despuësë de ndëꞌë, Jesús gua con ra shini gusëꞌdë më hashtë regiuni Judea. Gulezënú më lëꞌë raiꞌ dupëꞌnë, nu bëchuꞌbë nisë raiꞌ mënë. \v 23 Nu zac bëchuꞌbë nisë Juan Bautista lugar nabërulë́ Enón guëlladchi Salim purquë ngaꞌli rëtaꞌ zili nisë. Bidë ra mënë lu Juan, chubë nisë rall. \v 24 Zndëꞌë guzac antsë bëtiaꞌa ra mënë Juan lachiguiꞌbë. \p \v 25 Iurní bëldá shini gusëꞌdë Juan, gudildi diꞌdzë raiꞌ con tubi israelitë nabëꞌnë cumplir custumbrë. Guzublú rall chupë diꞌdzë subrë shcuendë lla gunë rall parë gac limpi rall lu Dios. \v 26 Iurní guaguëchi mënë lu Juan: \p ―Mësë, guná; el quë naguzunú lë́ꞌël stubi ladë guëëꞌgu Jordán, el quë bë́ꞌnël testificar napë quë guëdchíniꞌ, quëgchuꞌbë nísiꞌ. Grë́tëꞌ mënë zianaldë rall lë́ꞌiꞌ. \p \v 27 Iurní guniꞌi Juan: \p ―Ni tubi adë chu nápëdiꞌi pudërë si talë adë bëdë́ꞌëdiꞌi Dios pudërë. \v 28 Mizmë lëꞌë të na të testigu, guniaꞌa lu të de quë na nádiaꞌa Cristo sino quë bësheꞌldë më na antsë guëdchíniꞌ. \v 29 Ziquë tubi nabëtsëꞌa, rquitë ldúꞌull purquë nápëll tséꞌlëll, perë zac amigu shtë lliguë, quëquë́ diáguëll nu rquitë ldúꞌull quëbezënull lliguë. Rínill lo quë naruadiꞌdzë lliguë. Zni iurneꞌ nalë́ rquitë lduaꞌa. \v 30 Napë quë gáquiꞌ más më ruꞌbë, perë na napë quë gaca ziquë nalasáquëdiꞌi. \s1 El quë nazeꞌdë de gubeꞌe \p \v 31 ’El quë nazeꞌdë de gubeꞌe, ni naná rnibëꞌa más quë grë nguiu. El quë naná mënë, no más nall më shtë guë́ꞌdchiliu nu ruadíꞌdzëll cusë shtë guë́ꞌdchiliu; perë el quë nazeꞌdë de gubeꞌe, ni ruadíꞌdziꞌ cusë shtë gubeꞌe. Nápiꞌ grë pudërë. \v 32 Lëꞌë më quëhunë testificar lo quë naguná më nu lo quë nabini më, perë ni tubi adë chu rialdídiꞌi lduꞌi lo quë narniꞌi më. \v 33 Perë el quë nagualdí lduꞌu shtiꞌdzë më de verdá, quëhúnëll ziquë el quë narquë́ sëgi lu guichi; rquébill Dios na verdá. \v 34 El quë nabësheꞌldë Dios, ni ruadíꞌdzëll shtiꞌdzë Dios purquë Dios rdëꞌë Espíritu Santo sin medidë parë nguiu ni të cuezënúhiꞌ lëꞌë nguiu ni. \v 35 Dios Padre rac shtuꞌu shíniꞌ nu bëdëꞌë më pudërë parë guënibë́ꞌaiꞌ grë́tëꞌ cusë. \v 36 El quë narialdí lduꞌu shini Dios, ni napë vidë sin fin, perë el quë nanë́diꞌi tsaldí lduꞌi shini Dios, gápëdiꞌill vidë sin fin sino quë rëaꞌnë cashtigu shtë Dios guë́quëll. \c 4 \s1 Biadiꞌdzënú Jesús tubi naꞌa shtë Samaria \p \v 1 Ra fariseo bini rall de quë napë Jesús más zihani shmë́niꞌ nu más zihani mënë naquëchuꞌbë nísiꞌ quë Juan Bautista. \v 2 Lë́dëdiꞌi Jesús bëchuꞌbë nisë ra mënë sino shini gusëꞌdë më bëchuꞌbë nisë raiꞌ ra mënë. \v 3 Iurë lëꞌë Jesús guc bëꞌa naguniꞌi ra fariseo, bëruꞌu më de Judea parë bëabrí më Galilea. \p \v 4 Napë quë tëdë më Samaria parë guëdchini më Galilea. \v 5 Bëdchini më guëꞌdchi Sicar nanaquë́ regiuni Samaria. Sicar na ruaꞌ guiuꞌu lachi nabëdëꞌë Jacob ziquë herenci parë shíniꞌ, José. \v 6 Ngaꞌli zúbëgaꞌa guërzú nabërulë́ Guërzú shtë Jacob. Lëꞌë Jesús zeꞌdë bëdzáguiꞌ. Guzúbiꞌ guëlladchi ruaꞌ guërzú; hia ziágaꞌa ru ngubidzë. \v 7-8 Ra shini gusëꞌdë më ziaꞌa raiꞌ parë guëꞌdchi. Ziasiꞌi raiꞌ naguëdaꞌu. Mizmë iurní bëdchini tubi naꞌa shtë Samaria ruaꞌ guërzú parë guëgúhiꞌ nisë. Jesús guniꞌi lu naꞌa rëꞌ: \p ―Denú duꞌpë nisë guaꞌ. \p \v 9 Iurní lëꞌë naꞌa shtë Samaria bëquebi: \p ―¿Pëzielú rnáꞌbël nisë lua, nu më israelitë nal? \p (Adë rniꞌi lu sáꞌdiꞌi më israelitë lu ra më shtë Samaria.) \p \v 10 Iurní guniꞌi Jesús: \p ―Si talë niac bë́ꞌal lo quë narneꞌe Dios ndigá, si talë niac bë́ꞌal chúllëtiꞌi ndëꞌë, el quë narnaꞌbë nisë lul, nanáꞌbël nisë lúhiꞌ nu lë́ꞌiꞌ guënéꞌeiꞌ nisë narneꞌe vidë sin fin. \p \v 11 Lëꞌë naꞌa guniꞌi: \p ―Dadë, nápëdiꞌil pë guëgul nisë laꞌni guërzú. Más de ni guetë na guërzú. ¿Cátiꞌi nápël nisë narneꞌe vidë? \v 12 Shtadë guëlú hiaꞌa Jacob bësëaꞌnë guërzú rëꞌ catë bíhiꞌ nisë, lë́ꞌiꞌ nu biiꞌ ra shíniꞌ nu con ra ma shtënë raiꞌ. ¿Ni mudë más më ruꞌbë nal quë lëꞌë Jacob? \p \v 13 Bëquebi Jesús: \p ―Grë́tëꞌ el quë nagú nisë rëꞌ, guëabrí guëbidchi, \v 14 perë el quë nagú nisë naná guëdëꞌa, jamás adë guëabrídiꞌi guëbídchill, purquë nisë naná guëdëꞌa rcasë laꞌni ldúꞌull cumë ziquë nisë shtë zini parë guëdëꞌëin vidë sin fin. \p \v 15 Iurní lëꞌë naꞌa guniꞌi: \p ―Dadë, denú nisë ni të parë adë guëbídchidiaꞌa jamás nu gueldë cádiaꞌa nisë ndëꞌë. \p \v 16 Repi Jesús: \p ―Guagnaꞌbë tséꞌlël nu bëabrí ndëꞌë. \p \v 17 Lëꞌë naꞌa guniꞌi: \p ―Nápëdiaꞌa tseꞌla. \p Jesús guniꞌi iurní: \p ―Nápël rsunë, guníꞌil verdá: “Nápëdiaꞌa tseꞌla”, \v 18 purquë gaꞌi nguiu guc raiꞌ tséꞌlël nu el quë nanápël iurneꞌ, lë́dëdiꞌi tséꞌlël. Verdá guníꞌil. \p \v 19 Iurë bini naꞌa lo quë naguniꞌi më, guníꞌill: \p ―Dadë, lluáꞌahia nal tubi naruadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios. \v 20 Shtadë guëlú naꞌa, mënë Samaria, bëꞌnë raiꞌ adorar Dios lu dani rëꞌ, perë lëꞌë të më israelitë rniꞌi të Jerusalén na lugar catë runë tucarë gunë mieti adorar Dios. \p \v 21 Jesús guniꞌi: \p ―Nanë, tsaldí ldúꞌul shtiꞌdza; guëdchini iurë de quë lëꞌë të gunë të adorar Dios Padre sin adë rquíꞌnidiꞌi guidë të lu dani rëꞌ u tsa të Jerusalén. \v 22 Lëꞌë të mënë Samaria, adë guënë́diꞌi të lo quë narunë të adorar perë lëꞌë naꞌa, sí, nanë́ naꞌa lo quë nardëꞌnë naꞌa adorar purquë el quë nagunë salvar ra mënë, na më israelitë. \v 23 Perë guëdchini iurë nu mizmë iurneꞌ, lëꞌë ra mënë naná runë adorar Dios de verdá, napë quë gunë rall adorar lëꞌë më con lduꞌu rall nu de acuerdë con enseñansë shtëna. Pues Dios Padre rac shtúꞌuiꞌ gunë mënë adorar lë́ꞌiꞌ manërë ni. \v 24 Dios na espíritu; ra narunë adorar lëꞌë më, napë quë gunë rall adorar lëꞌë më con espíritu nu de acuerdë con ra enseñansë shtëna. \p \v 25 Lëꞌë naꞌa guniꞌi: \p ―Nanë́a de quë guëdchini Mesías narniꞌi ra mënë, Cristo, el quë nagudili Dios parë gunibë́ꞌaiꞌ. Iurë lëꞌë më guidë, guëluáꞌaiꞌ parë gac bëꞌa naꞌa shtiꞌdzë Dios. \p \v 26 Repi Jesús: \p ―Nípaꞌala, nahia mizmë naquëadiꞌdzënul. \p \v 27 Iurní bëdchini ra shini gusëꞌdë më; bëdzëguëëꞌ lduꞌu raiꞌ de quë quëadiꞌdzënú Jesús tubi naꞌa, perë ni tubi de lëꞌë raiꞌ guniꞌi lu Jesús: “¿Pëzielú quëadiꞌdzënul lë́ꞌëll?” u “¿Pë quëgnaꞌbë díꞌdzël lu naꞌa?” \p \v 28 Iurní lëꞌë naꞌa bësëaꞌnëgá rëëꞌ; bëabrill parë guëꞌdchi catë guagníꞌill lu ra nguiu: \p \v 29 ―Gulë cha të guëná të tubi nguiu naguniꞌi grë lo quë nabëna. ¿Adë lëꞌë narniꞌi ra mënë Cristo ndëꞌë? \p \v 30 Iurní bëruꞌu ra mënë guëꞌdchi. Bëdchini rall lu Jesús. \v 31 Mientras lëꞌë shini gusëꞌdë më bëꞌnë raiꞌ ruëguë lu më; repi raiꞌ: \p ―Mësë, gudáu. \p \v 32 Perë Jesús guniꞌi: \p ―Na napa tubi dau naná guënë́diꞌi të. \p \v 33 Ra shini gusëꞌdë më guzublú raiꞌ gunaꞌbë diꞌdzë lu saꞌ raiꞌ: \p ―Aquë, ¿nu chu beꞌdënú nagudáuhiꞌ? \p \v 34 Perë Jesús bëquebi: \p ―Dau shtëna na guna cumplir voluntá shtë më el quë nabësheꞌldë na. \v 35 Adë guníꞌidiꞌi të: “Runë faltë stapë mbehu parë guëruꞌu cusechë”. Rniaꞌa lu të, gulë guná, hia bëquichi bëcuelë shtë guezë; bëgaꞌa iurë shtë cusechë. \v 36 El quë narunë dchiꞌni, runë tucarë tsu pagu shtëll. Grë́tëꞌ lo quë narcabní, guëcáꞌall cusechë; nápëll premi lu gubeꞌe. El quë narcabní nu el quë narldë́ guëniꞌa, rquitë lduꞌu rall juntë. \v 37 Verdá na lo quë narniꞌi dichë: “El quë narcabní, ni na tubi; el quë narldë́ guëniꞌa, ni na stubi”. \v 38 Na bësheꞌlda lëꞌë të parë tsagniꞌi të lu mënë perë stubi el quë nagueꞌdënú mënë lua. Zni stubi mënë bëꞌnë dchiꞌni perë lëꞌë të quëhunë të provëchë grë́tëꞌ dchiꞌni shtë rall. \p \v 39 Cantidá mënë shtë guëꞌdchi Samaria, gualdí lduꞌu rall Jesús por lo quë naguniꞌi naꞌa iurë lëꞌë naꞌa guniꞌi: “Guniꞌi më grë lo quë nabëna”. \v 40 Iurní bëdchini ra mënë shtë Samaria lu më; bëꞌnë rall ruëguë lu më të parë guëaꞌnë më con lëꞌë rall. Bëaꞌnënú më lëꞌë rall chupë dzë. \v 41 Nu másruꞌu zihani mënë gualdí lduꞌu rall iurë bini rall lo quë naguniꞌi Jesús. \v 42 Iurní guniꞌi rall lu naꞌa: \p ―Iurneꞌ rialdí lduꞌu naꞌa, lëdë niáꞌasëdiꞌi por lo quë naguníꞌil lu naꞌa, sino quë mizmë lëꞌë naꞌa bini naꞌa shtíꞌdziꞌ, nu rac bëꞌa naꞌa de quë verdá më rëꞌ na el quë nagunë salvar mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \s1 Jesús bënëac tubi llguëꞌnë naquëreldë zitu parë lëꞌë më \p \v 43 Despuësë de guërupë dzë, Jesús bëruꞌu Samaria. Ziagláꞌguiꞌ nezë shtë́hiꞌ parë regiuni shtë Galilea. \v 44 Mizmë Jesús bëꞌnë testificar de quë grë́tëꞌ ra muzë shtë Dios, adë rúnëdiꞌi mënë rëspëti lëꞌë raiꞌ. Sulë stubi lugar runë mënë rëspëti muzë shtë Dios. \v 45 Iurë bëdchini Jesús Galilea, ra mënë ni bëꞌnë rall recibir lëꞌë më con bien purquë gua rall laní Pascu ciudá Jerusalén; guná rall lo quë nabëꞌnë më, ra milagrë nabë́ꞌniꞌ. \p \v 46 Iurní Jesús bëabrí Caná shtë Galilea catë bë́ꞌniꞌ cambi nisë vini. Bini tubi më ruꞌbë shtë gubiernë de quë bëdchini Jesús ndë. Nguiu ni nápëll tubi shínill narac lluꞌu guëꞌdchi Capernaum. \v 47 Iurë lëꞌë nguiu ni bini de quë Jesús bëdchini Galilea, guagnall nu bë́ꞌnëll ruëguë lu më parë tsa më lídchill të parë gunëac më shínill purquë hia casi rlullë llguëꞌnë. \v 48 Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Lëꞌë të adë rialdídiꞌi lduꞌu të si talë rnádiꞌi të milagrë. \p \v 49 Perë lëꞌë narunë shchiꞌni gubiernë guniꞌi: \p ―Dadë, nasesë, cha lidcha purquë aquë zati shinia. \p \v 50 Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Bëabrí lídchil; lëꞌë shínil nabani. \p Nguiu ni gualdí ldúꞌull shtiꞌdzë Jesús. Lueguë zëagzëll lídchill. \v 51 Iurë lëꞌë nguiu beꞌdë guëzë́ lídchill, lëꞌë ra muzë naquëreldë hiuꞌu, guagtsaꞌguëlú rall lëꞌë nguiu; repi rall lúhiꞌ: \p ―Lëꞌë shínil bëac. \p \v 52 Iurní gunaꞌbë díꞌdzëll: \p ―¿Ca iurë bëac llguëꞌnë? ¿Ca iurë guzublú nahueꞌi? \p Repi rall: \p ―Naꞌguë ziquë rquë tubi guadzeꞌ bëruꞌu shldi. \p \v 53 Lëꞌë shtadë llguëꞌnë bëdë́ꞌëll cuendë de quë mizmë iurë ni guniꞌi Jesús: “Shínil nabani”. Lëꞌë nguiu ni con grë shfamílill gualdí lduꞌu rall Jesús. \p \v 54 Ni na segundë milagrë nabëꞌnë Jesús despuësë bëruꞌu më Judea parë guziáꞌaiꞌ Galilea. \c 5 \s1 Tubi narac galguidzë llunguë \p \v 1 Despuësë gudëdë ra dzë, bëꞌnë tucarë tubi laní shtë më israelitë, nu Jesús gua parë Jerusalén. \v 2 Mizmë ciudá ni cerquë ruaꞌ puertë nalë Puertë shtë Lliꞌli, nanú tubi tanquë ruꞌbë shtë nisë. Lugar ni lëhin Betesda con dizë́ hebreo. Napin gaꞌi portali alrededurë shtë tanquë. \v 3 Ngaꞌli rëtaꞌ zihani narac lluꞌu; nagaꞌa raiꞌ lu daaꞌ. Nanú ciegu; nanú cujë; nanú narac galguidzë llunguë. Quëbezë raiꞌ parë guëniꞌbi nisë. \v 4 Rniꞌi raiꞌ ridë tubi ianglë laꞌni tanquë parë rníꞌbiꞌ nisë. Primërë nariutë́ laꞌni nisë despuësë lëꞌë ianglë bëniꞌbi nisë, guëáquëll de cualquier galguidzë. \v 5 Ndë nanú tubi nguiu; hia guc treinta y ocho izë rac llúꞌull. \v 6 Iurë lëꞌë Jesús guná lu nguiu nagaꞌa, bëdëꞌë më cuendë de quë hia zihani izë nagáꞌall lu galguidzë. Repi Jesús: \p ―¿Gu rac shtúꞌul guëáquël? \p \v 7 Lëꞌë më narac lluꞌu bëquebi: \p ―Dadë, rac shtuaꞌa perë chu nádiꞌi guëtiaꞌa na laꞌni nisë iurë lëꞌë nisë rniꞌbi. Cadë vësë narac shtuaꞌa tsahia laꞌni nisë, lëꞌë stubi rlaguë laꞌni nisë primërë. \p \v 8 Jesús guniꞌi: \p ―Guashtë́ ngaꞌli. Bëtëá shtaaꞌl nu bëagzë́. \p \v 9 Mizmë iurní lëꞌë nguiu bëac. Bëtëall shtaaꞌll nu guzublú rzëll. Perë dzë ni na dzë narziꞌi lduꞌu ra mënë. \v 10 Iurní ra më israelitë naquëhunë cumplir custumbrë, guniꞌi rall lu el quë nabëac: \p ―Nápëdiꞌil permisi parë guáꞌal shtaaꞌl purquë nedzë́ rziꞌi lduꞌu ra mënë. \p \v 11 Lëꞌë nguiu bëquebi: \p ―El quë nabënëac na guniꞌi lua: “Bëtëá shtaaꞌl nu bëagzë́”. \p \v 12 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Chull guniꞌi lul? “Bëtëá shtaaꞌl nu bëagzë́”. \p \v 13 Perë lëꞌë nguiu adë guënë́diꞌill chu bënëac lë́ꞌëll purquë Jesús gunitilú më ladi ra mënë zihani narëtaꞌ lugar ni. \v 14 Despuësë lëꞌë Jesús bëdiaꞌguëlú nguiu ni laꞌni iáduꞌu; iurní guniꞌi më: \p ―Guná, hia lë́ꞌël bëáquël; adë rúnëdiꞌil duldë të adë guídëdiꞌi galguidzë más peor guë́quël. \p \v 15 Lëꞌë nguiu zëagzëll iurní. Guagdë́ꞌëll partë lu ra më israelitë de quë Jesús bënëac lë́ꞌëll. \v 16 Por ni lëꞌë rall guzunaldë rall lëꞌë Jesús parë quini rall lëꞌë më purquë bëꞌnë më milagrë rëꞌ dzë narziꞌi lduꞌu mënë. \v 17 Perë Jesús guniꞌi lu rall: \p ―Shtada todavía canihúniꞌ dchiꞌni; adë rbézëdiꞌi rúniꞌ dchiꞌni; nu zac quëhuna dchiꞌni. \p \v 18 Por ni ra contrari shtë më, másruꞌu rac shtuꞌu rall quini rall lëꞌë më purquë lëdë niáꞌasëdiꞌi rúnëdiꞌi Jesús cuendë ra custumbrë shtë dzë narziꞌi lduꞌu mënë, sino quë quëhúniꞌ lë́ꞌiꞌ ziquë Dios; guniꞌi më Dios na Shtádiꞌ. \s1 Pudërë nanapë shini Dios \p \v 19 Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Guldía rniaꞌa de quë nahia shini Dios; adë gáquëdiꞌi guna según voluntá shtëna; sulamëntë runa lo quë narunë Shtada. Grë́tëꞌ lo quë narunë Shtada, mizmë manërë runa \v 20 purquë Shtada rac shtúꞌuiꞌ na. Quëgluaꞌa më na grë lo quë narunë më. Todavía runë faltë cusë ruꞌbë naguëluaꞌa më na, cusë nartsëguëëꞌ lduꞌu të. \v 21 Ziquë Shtada rcuaꞌñi ra tëgulë parë guëbani raiꞌ, igual guënehia vidë parë ra narac shtuaꞌa guëbani raiꞌ. \v 22 Cumë ziquë Dadë adë rúnëdiꞌiꞌ juzguë ni tubi chúdiꞌi, sino bëneꞌe më pudërë guiahia parë guna juzguë lëꞌë ra mënë të parë gunë mënë rëspëti na igual ziquë runë rall rëspëti Shtada. \v 23 El quë nadë rúnëdiꞌi rëspëti na, adë rúnëdiꞌill rëspëti Dadë Dios, el quë nabësheꞌldë na lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 24 ’Guldía rniaꞌa, el quë narquë́ diaguë shtiꞌdza lo quë narniaꞌa nu tsaldí ldúꞌull el quë nabësheꞌldë na, nápëll vidë sin fin. Adë gáquëdiꞌi condenárëll; gudë́dëll lu galguti. Iurneꞌ nápëll vidë nanadë rialúdiꞌi. \v 25 Verdá rniaꞌa, hia bëgaꞌa iurë lëꞌë ra tëgulë guini raiꞌ voz shtë shini Dios. Grë́tëꞌ naguëzuꞌbë diaguë voz shtë më, guëbani rall parë siemprë \v 26 purquë ziquë grë mieti nabani rall por pudërë shtë Dadë Dios, también bëdëꞌë më derechë lu shini më parë gápiꞌ mizmë pudërë. Rac guëdëꞌa vidë parë ra mënë. \v 27 Nu bëdëꞌë më derechë lu shini më parë gúniꞌ juzguë ra mënë purquë náhiꞌ nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. \v 28 Adë rdzëguëëꞌdiꞌi lduꞌu të ndëꞌë purquë guëdchini iurë grë ra tëgulë guini raiꞌ chahia, nu guëruꞌu raiꞌ laꞌni baꞌa. \v 29 Grë́tëꞌ el quë nabëꞌnë bien, guëbani rall; gac resucitar rall parë vidë sin fin perë grë́tëꞌ ra nabëꞌnë mal, guëbani rall; gac resucitar rall parë gac condenar rall. \s1 Napë më pudërë \p \v 30 ’Na adë gáquëdiꞌi guna shcuendë iubia; quëhuna juzguë según diꞌdzë narniꞌi Shtada lua. Tubldí quëhuna juzguë; adë rúnëdiaꞌa según lo quë narac shtuaꞌa sino según voluntá shtë el quë nabësheꞌldë na. \v 31 Si talë rniaꞌa favurë de na, lo quë narniaꞌa nádiꞌin ziquë tubi nanasac \v 32 perë nanú stubi testigu narniꞌi favurë de na. Nu rac bë́ꞌahia de quë grë el quë narniꞌi më ni de na, lasaquin; verdá nahin. \v 33 Lëꞌë të bësheꞌldë të el quë naguagnaꞌbë diꞌdzë lu Juan Bautista, perë lo quë nabëquebi Juan de na, verdá nahin. \v 34 Perë na adë rquíꞌnidiaꞌa guëniꞌi mënë favurë de na. Rniaꞌa lu të diꞌdzë rëꞌ parë gac salvar të. \v 35 Juan nadë más náhiꞌ ziquë tubi lintërnë, ziquë narzianí parë ra mënë, nu lëꞌë të guagnaldë të tëchi Juan por duꞌpë tiempë. Bëquitë lduꞌu të shtíꞌdziꞌ. \v 36 Perë na napa testimonio más lasac lo quë naguniꞌi Juan. Grë́tëꞌ cusë el quë naruna, bëneꞌe Shtada parë guna cumplirin. Milagrë naquëhuna, rneꞌe prëbë de quë verdá bësheꞌldë Dios na. \v 37 Lëꞌë Dadë nabësheꞌldë na, bë́ꞌniꞌ testificar de na, perë lëꞌë të nunquë adë bínidiꞌi të chaꞌ më, nu nunquë adë gunádiꞌi të lu më. \v 38 Grë́tëꞌ dizaꞌquë shtë́niꞌ, adë gutë́diꞌin laꞌni lduꞌu të purquë në́diꞌi të tsaldí lduꞌu të shtiꞌdzë el quë nabësheꞌldë më. \v 39 Lëꞌë të bësëꞌdë të laꞌni ra Sagradas Escrituras con llëruꞌbë cuidá parë guëdzelë të laꞌni librë ni nezë parë gapë të vidë sin fin, perë rniaꞌa lu të, ra Sagradas Escrituras rneꞌe testimonio chu nahia \v 40 perë adë në́diꞌi të guidë të lua parë gapë të vidë sin fin. \p \v 41 ’Na adë rcádiaꞌa hunurë shtë mënë. \v 42 Más de ni nanë́a lëꞌë të adë rac shtúꞌudiꞌi të Dios. \v 43 Na zelda por lë Shtada, perë adë bë́ꞌnëdiꞌi të recibir na. Perë si talë guëdchini stubi më por mizmë lëll, ni sí, gunë të recibir lë́ꞌëll. \v 44 ¿Llallë tsaldí lduꞌu të na purquë rguili të guëniꞌi mënë bien de lëꞌë të? Adë rguílidiꞌi të lëꞌë hunurë nazeꞌdë de Dios verdadërë. \v 45 Gulë tsasë́ de quë na adë guëdchiꞌba galquiá guëc të delantë de Shtada. El quë naguëdchiꞌbë galquiá guëc të, na el quë nabëquëꞌë Moisés, mizmë lë́ꞌiꞌ el quë más rianaldë të të́chiꞌ. \v 46 Si talë lëꞌë të nialdí lduꞌu të lo quë nabëquëꞌë Moisés, nu zac shtiꞌdza nialdí lduꞌu të purquë Moisés bëquëꞌë shcuenda. \v 47 Perë si talë adë rialdídiꞌi lduꞌu të lo quë nabëquëꞌë Moisés ¿lla tsaldí lduꞌu të lo quë narniaꞌa lu të? \c 6 \s1 Jesús bëdëꞌë nagudáu gaꞌi mili nguiu \r (Mt. 14.13‑21; Mr. 6.30‑44; Lc. 9.10‑17) \p \v 1 Despuësë de ndëꞌë, Jesús gua stubi ladë ruaꞌ nisë ruꞌbë shtë Galilea; mizmë nisë ni lëhin Tiberias. \v 2 Zihani mënë guanaldë lëꞌë më purquë guná rall ra cusë ruꞌbë nu milagrë lo quë nabëꞌnë më. Bënëac më ra narac lluꞌu. \v 3 Iurní lëꞌë Jesús beꞌpi guëc tubi lumë. Guzubë më ngaꞌli con ra shini gusëꞌdë më. \v 4 Guëlladchi zeꞌdë guëdchini laní Pascu, laní shtë ra israelitë. \v 5 Iurë Jesús guná cantidá mënë zianaldë lëꞌë më, guniꞌi më lu Felipe: \p ―¿Ca guiasiꞌi hiaꞌa nagáu mënë zihani rëꞌ? \p \v 6 Guniꞌi më të niaꞌa pë guëniꞌi Felipe purquë Jesús hia rac bë́ꞌaiꞌ guadë el quë nagunë më. \v 7 Iurní Felipe bëquebi: \p ―Chupë gahiuꞌa bëllë bëdchichi guetështildi, adë gáldëdiꞌi parë ni siquierë tubi pedasë gau cadë tubi de lëꞌë rall. \p \v 8 Andrés, tubi shini gusëꞌdë më, nu náhiꞌ bëchi Pedro; guniꞌi: \p \v 9 ―Ndë zugaꞌa tubi llguëꞌnë. Nuáꞌall gaꞌi guetështildi nu chupë mbeldë, ¿pë gunë ndëꞌë parë blac mënë zihani? \p \v 10 Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Gulë guniꞌi lu grë́tëꞌ mënë të parë subë ra mënë. \p Ngaꞌli cantidá ra guiꞌlli nanú lu guiuꞌu, subë rall. Iurní guzubë ra mënë ziquë gaꞌi mili nguiu. \v 11 Jesús gunaꞌzi guetështildi. Bëdëꞌë më graci lu Dios. Iurní bëdëꞌë më guetështildi cuaꞌa ra shini gusëꞌdë më. Hia lëꞌë raiꞌ guatiꞌdzë raiꞌ guetështildi parë grë́tëꞌ el quë nazúbëgaꞌa. Zni bëꞌnë më con mbeldë. Grë́tëꞌ gudáu tantë lo quë narac shtuꞌu rall. \v 12 Iurë lëꞌë raiꞌ gualú gudáu, Jesús guniꞌi lu ra shini gusëꞌdë më: \p ―Gulë bëtëá grë pedasë nabëꞌnë subrë të parë adë shínidiꞌi ni tubi. \p \v 13 Bëtëá raiꞌ pedasë nabëꞌnë subrë; tsadzë́ raiꞌ chiꞌbë chupë tëpë grë ra pedasë nabëꞌnë subrë de lo gaꞌi guetështildi. \v 14 Iurë guná ra mënë lo quë nabëꞌnë Jesús nu milagrë nabëluaꞌa më lu rall, guniꞌi rall: \p ―Ndëꞌë sí, de verdá náhiꞌ el quë naruadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios, el quë nanapë quë guëdchini lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 15 Jesús guc bëꞌa de quë rac shtuꞌu rall guaꞌa rall lëꞌë më la fuersë parë gac më rëy shtë rall. Iurní biequi më de ngaꞌli. Ziaꞌa më parë tubi dani parë guëquëreldë më lë́ꞌësë më. \s1 Jesús rzë lu nisë \r (Mt. 14.22‑27; Mr. 6.45‑52) \p \v 16 Iurë lëꞌë gueꞌlë guꞌ, ra shini gusëꞌdë më bietë raiꞌ ruaꞌ nisë. \v 17 Guatë́ raiꞌ laꞌni tubi barcu. Iurní gunaꞌzi raiꞌ nezë parë stubi ladë ruaꞌ nisë parë guëdchini raiꞌ Capernaum, Hia nacahi iurní, nu Jesús laꞌdi guëabrídiꞌiꞌ. \v 18 Iurní guzublú tubi mbë dushë. Ra olë shtë nisë ruꞌbë nalë́ rzuldí. \v 19 Iurë lëꞌë raiꞌ ziazú raiꞌ cumë ziquë gaꞌi u shuꞌpë kilómetro lu nisë, iurní guná raiꞌ lu Jesús; ziabiꞌguë më ruaꞌ barcu. Rzë́hiꞌ lu nisë. Iurní bëdzëbë ra nguiu nananú laꞌni barcu \v 20 perë Jesús guniꞌi: \p ―Na ndëꞌë; adë rdzë́bëdiꞌi të. \p \v 21 Iurní bëquitë lduꞌu raiꞌ; rac shtuꞌu gunë raiꞌ recibir lëꞌë më laꞌni barcu. Mizmë iurní bëdchini raiꞌ catë ziaꞌa raiꞌ. \s1 Quëguili ra mënë lëꞌë Jesús \p \v 22 Stubi dzë ra mënë nabëaꞌnë stubi ladë ruaꞌ nisë ruꞌbë, bëdëꞌë rall cuendë de quë shini gusëꞌdë më ziaꞌa raiꞌ laꞌni lúniquë barcu naná zugaꞌa ngaꞌli perë Jesús adë guanáldëdiꞌiꞌ lëꞌë raiꞌ. \v 23 Perë mientras bëdchini sëbëldá barcu nazeꞌdë de guëꞌdchi Tiberias, tubi lugar nanaquë́ catë gudáu ra mënë guetështildi, catë bëdëꞌë Jesús graci lu Dios por guetështildi. \v 24 Perë iurë guná ra mënë de quë adë nídiꞌi Jesús, nilë ra shini gusëꞌdë më nídiꞌi raiꞌ; iurní guatë́ rall laꞌni ra barcu. Ziaꞌa rall parë Capernaum. Bëdchini rall; caguili rall lëꞌë Jesús. \s1 Guetështildi nanabani \p \v 25 Iurë bëdiaꞌguëlú rall Jesús, gunaꞌbë diꞌdzë rall lu më: \p ―Mësë, ¿guc bëdchínil ndëꞌë? \p \v 26 Jesús guniꞌi: \p ―Guldía rniaꞌa, caguili të na, lë́dëdiꞌi purquë guná të nu riasë́ të ra milagrë nabëna, sino caguili të na sulë purquë gudáu të guetështildi hashtë bielë të. \v 27 Adë rúnëdiꞌi të dchiꞌni por cumidë naná rialú sino quë gulë bëꞌnë dchiꞌni tubi dau lo quë nunquë adë rialúdiꞌi nu rneꞌein vidë sin fin. Lëꞌë dau ni rneꞌe nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, purquë Dios bëneꞌein parë na. Bëluaꞌa Dios con milagrë nahia el quë narquitë ldúꞌiꞌ. \p \v 28 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Lla guëdëꞌnë naꞌa cumplir lo quë narac shtuꞌu Dios? \p \v 29 Jesús bëquebi: \p ―Lo quë narac shtuꞌu Dios gunë të, tsaldí lduꞌu të el quë nabësheꞌldë më lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 30 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Pë milagrë guëluáꞌal të parë guëná naꞌa nu tsaldí lduꞌu naꞌa shtíꞌdzël? ¿Pë sëñi guënéꞌel parë lëꞌë naꞌa? \v 31 Ra shtadë guëlú hiaꞌa gudáu raiꞌ guetështildi maná lu shlatë cumë ziquë rniꞌi Sagradas Escrituras: “Dios bëdëꞌë guetështildi de gubeꞌe; gudáu raiꞌ”. \p \v 32 Jesús bëquebi: \p ―Guldía rniaꞌa, lëdë Moisés bëdëꞌë guetështildi nazeꞌdë de gubeꞌe sino quë Shtada; cagdëꞌë më guetështildi verdadërë naná zeꞌdë de gubeꞌe \v 33 purquë guetështildi narneꞌe Dios, na el quë nazeꞌdë de gubeꞌe. Nu rdë́ꞌëiꞌ vidë sin fin parë ra nguiu. \p \v 34 Iurní guniꞌi rall: \p ―Dadë, bëneꞌe guetështildi niꞌi grë dzë nu parë siemprë. \p \v 35 Jesús guniꞌi: \p ―Na nahia guetështildi narneꞌe vidë sin fin. El quë naguidë lua, nunquë adë guëldiáꞌnëdiꞌill jamás. Nu el quë natsaldí lduꞌi shtiꞌdza, nunquë adë guëbídchidiꞌill. \v 36 Ziquë guniaꞌa lu të, guná të lua perë në́diꞌi të tsaldí lduꞌu të shtiꞌdza. \v 37 Grë lo quë narneꞌe Shtada parë na, ni zeꞌdë lua, nu el quë nazeꞌdë lua adë guëgúdiaꞌa tëchi fuërë \v 38 purquë na zéldëdiaꞌa de gubeꞌe parë guna según voluntá shtëna sino parë guna según voluntá shtë më el quë nabësheꞌldë na. \v 39 Voluntá shtë Shtada, el quë nabësheꞌldë na, es quë ni tubi adë chu guënítidiaꞌa lo quë nabëneꞌe më sino quë guëcuaꞌñia ra mënë ni lúltimë dzë. \v 40 Voluntá shtë më el quë nabësheꞌldë na, es quë grë́tëꞌ el quë naguëná lu shini Dios nu tsaldí ldúꞌull lëꞌë më, gapë rall vidë sin fin. Na guëcuaꞌñia lëꞌë rall lúltimë dzë. \p \v 41 Iurní ra më israelitë guzublú guniꞌi guidzë rall lëꞌë Jesús purquë guniꞌi më: “Na nahia guetështildi nazeꞌdë de gubeꞌe”. \v 42 Iurní guniꞌi rall: \p ―Nguiu rëꞌ na shini José. Lëꞌë hiaꞌa nanë́ hiaꞌa shtádëll nu shníꞌall. ¿Pëzielú rníꞌill de quë zéꞌdëll de gubeꞌe? \p \v 43 Jesús guniꞌi iurní: \p ―¿Pëzielú ruadiꞌdzë të cuntrë na? \v 44 Ni tubi adë chu guídëdiꞌi lua lë́ꞌësë, napë quë Shtada, el quë nabësheꞌldë na, guësëdchini më mënë lua, nu na guëcuaꞌñia lë́ꞌëll lúltimë dzë. \v 45 Ra librë shtë ra nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë, rniꞌi zdëꞌë: “Dios guëluaꞌa grë ra mieti”. Zni grë́tëꞌ el quë naguëquë́ diaguë shtiꞌdzë Shtada nu el quë nabëdëꞌë cuendë shtíꞌdziꞌ, ni ridë lua. \p \v 46 ’Ni tubi adë chu gunádiꞌi lu Shtada; sulë na gunahia lu më purquë na zelda de Dios. \v 47 Guldía rniaꞌa, el quë natsaldí lduꞌi shtiꞌdza, nápëll vidë sin fin. \v 48 Na nahia guetështildi narneꞌe vidë eternë. \v 49 Ra shtadë guëlú hiaꞌa gudáu raiꞌ maná lu shlatë perë guti raiꞌ. \v 50 Lëꞌë guetështildi verdadërë zeꞌdë de gubeꞌe; si talë gudáu tubi nguiu guetështildi ni, guëbánill tubi vidë nanadë rialúdiꞌi; gátidiꞌill. \v 51 Na nahia guetështildi verdadërë nazeꞌdë de gubeꞌe. Si talë gau nguiu guetështildi ni, nápëll vidë sin fin. Lëꞌë guetështildi nardëꞌa na prupi shcuerpa. Guëdë́ꞌahin parë gac salvar ra mënë narëtaꞌ lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 52 Iurní lëꞌë ra israelitë guzublú rall quëchupë diꞌdzë lu saꞌ rall, mizmë lëꞌë rall. Guniꞌi rall: \p ―¿Llallë gac guëneꞌe mënë ni mizmë shcuérpiꞌ guëdáuhaꞌa? \p \v 53 Jesús guniꞌi lu raiꞌ: \p ―Guldía rniaꞌa, si talë lëꞌë të gáudiꞌi të cuerpë shtë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, nu si talë gúdiꞌi të rënë shtënë më ni, nápëdiꞌi të vidë sin fin. \v 54 El quë nagáu cuerpë shtëna nu el quë nagú shrëna, nápëll vidë sin fin, nu na guëcuaꞌñia lë́ꞌëll lúltimë dzë. \v 55 Cuerpë shtëna na verdadërë cumidë nu rënë shtëna na bebidë verdadërë. \v 56 El quë nagunë recibir na ziquë cumidë verdadërë nu ziquë bebidë verdadërë, guëbaninull na, nu quëbezënúa lë́ꞌëll. \v 57 Lëꞌë Dadë Dios nanabani, bësheꞌldë më na, nu nabania por lë́ꞌiꞌ. El quë nagunë recibir na, guëbánill por pudërë shtëna. \v 58 Na ruadiꞌdza shcuendë guetështildi naná zeꞌdë lu gubeꞌe. Guetështildi rëꞌ nádiꞌi cumë ziquë maná naná gudáu ra shtadë guëlú hiaꞌa; aunquë gudáu raiꞌ maná, guti raiꞌ. El quë nagáu guetështildi verdadërë, guëbánill parë siemprë. \p \v 59 Jesús bëluaꞌa grë́tëꞌ ra cusë rëꞌ laꞌni iáduꞌu shtë Capernaum. \s1 Diꞌdzë nanapë pudërë parë siemprë \p \v 60 Iurní zihani ra narianaldë lëꞌë Jesús, iurë bini rall diꞌdzë rëꞌ, guniꞌi raiꞌ: \p ―Naganë diꞌdzë rëꞌ. ¿Chu rac tsaldí lduꞌu shtiꞌdzë Jesús? \p \v 61 Iurní lëꞌë Jesús bëdëꞌë cuendë de quë ra shini gusëꞌdë më guniꞌi raiꞌ mizmë diꞌdzë; gunaꞌbë diꞌdzë më lu raiꞌ: \p ―¿Pë gulaguë llanë lduꞌu të por shtiꞌdza? \v 62 ¿Pë gunë të si talë guëná të lu nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, tsépiꞌ catë cabéziꞌ más antsë? \v 63 Lëꞌë Espíritu Santo rneꞌe vidë sin fin; lëꞌë cuerpë shtë nguiu adë nápëdiꞌin pudërë. Ra diꞌdzë narniaꞌa lu të, na pudërë shtë Espíritu parë gapë të vidë sin fin. \v 64 Perë todavía nanú sëbëldá de lëꞌë të, adë rialdídiꞌi lduꞌu të shtiꞌdza. \p Jesús guc bëꞌa dizdë principi chu el quë narialdídiꞌi lduꞌi nu guc bëꞌa më chu el quë nagunë intriegu lëꞌë më. \p \v 65 Guniꞌi më: \p ―Por ni guniaꞌa lu të, ni tubi adë chu guidë lua si talë Shtada adë gueꞌdënúdiꞌi më nguiu ni lua. \p \v 66 Dizdë iurní cantidá mënë nazianaldë lëꞌë Jesús, bësaꞌnë rall lëꞌë më; hiadë rzënúdiꞌi rall lëꞌë më. \v 67 Iurní lëꞌë Jesús gunaꞌbë díꞌdziꞌ lu ra chiꞌbë chupë shini gusëꞌdë më: \p ―¿Pë nu lëꞌë të rac shtuꞌu të guësaꞌnë të na? \p \v 68 Perë Simón Pedro bëquebi: \p ―Dadë, ¿callë guiá naꞌa? Sulë lë́ꞌël ruadíꞌdzël diꞌdzë narneꞌe vidë sin fin. \v 69 Lëꞌë naꞌa gualdí lduꞌu naꞌa de verdá nu rdëꞌë naꞌa cuendë de quë nal Cristo, shini Dios nanabani. \p \v 70 Jesús bëquebi: \p ―Gudilia chiꞌbë chupë të perë tubi de lëꞌë të na mëdzabë. \p \v 71 Zni quëgniꞌi më shcuendë Judas Iscariote, shini Simón purquë Judas bëꞌnë intriegu lëꞌë më parë gati më. Bëꞌnë Judas ni aunquë nall tubi de chiꞌbë chupë shini gusëꞌdë më. \c 7 \s1 Ra bëchi Jesús adë gualdídiꞌi lduꞌu rall lëꞌë më \p \v 1 Despuësë de ndëꞌë, Jesús ziaꞌa regiuni shtë Galilea. Adë rac shtúꞌudiꞌi më niazë́ më Judea purquë ra contrari shtë më rac shtuꞌu rall quini rall lëꞌë më. \v 2 Perë hia ziagdchini laní narniꞌi rall Laní shtë Cusechë; na laní parë grë ra mënë israelitë. \v 3 Ra bëchi Jesús guniꞌi rall lu më: \p ―Adë rëáꞌnëdiꞌil ndëꞌë; guziáꞌal parë Judea të parë grë́tëꞌ nazeꞌdë naldë lë́ꞌël, ra naquëreldë ndë, guëná rall milagrë narúnël. \v 4 Pues si talë tubi mënë rac shtuꞌu gac bëꞌa mënë chu nall, adë rúnëdiꞌill milagrë nagaꞌchi. Hia quë lë́ꞌël rúnël ra milagrë, bëꞌnë lo mizmë delantë lu grë mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \p \v 5 Nilë ra bëchi Jesús adë gualdídiꞌi lduꞌu rall lëꞌë më. \v 6 Iurní guniꞌi Jesús: \p ―Runë faltë guëgaꞌa iurë parë guënë́ mënë chu nahia, perë parë lëꞌë të grë iurë na igual. \v 7 Grë ra narialdídiꞌi lduꞌi Dios, adë guëldënúdiꞌi rall lëꞌë të, perë na, sí, rna záꞌquëdiꞌi rall lua purquë na runa grë́tëꞌ lo quë narniꞌi Dios. Nu clarë rluaꞌa lo quë naquëhunë rall, nádiꞌin bien sino mal nahin. \v 8 Gulë gua laní. Na adë tsádiaꞌa purquë laꞌdi bëgaꞌa iurë guëluaꞌa pudërë shtëna. \p \v 9 Despuësë de guniꞌi më zni, bëaꞌnë më Galilea. \s1 Jesús gua lu laní \p \v 10 Despuësë de gua ra bëchi Jesús laní, nu zac Jesús gua më laní. Lë́dëdiꞌi shlatë shlatë gua më sino casi nagaꞌchi gua më. \v 11 Ra contrari shtë më caguili rall lëꞌë më lu laní, nu guniꞌi rall: \p ―¿Gua chaꞌa nguiu ni? \p \v 12 Ladi ra mënë zihani quëadiꞌdzë ra mënë shcuendë më. Zeꞌdë narniꞌi: “Tubi nguiu zaꞌquë na më rëꞌ”. Stubi rall rniꞌi: “Nádiꞌi më zaꞌquë sino rguguë́ mënë ni ra mënë”. \p \v 13 Perë ni tubi rall adë bërúꞌudiꞌi rall favurë de lëꞌë më purquë rdzëbë rall ra contrari shtë më. \p \v 14 Hia guëruldë laní ziazú; iurní Jesús guatë́ iáduꞌu ruꞌbë. Guzublú quëgluaꞌa më. \v 15 Ra mënë israelitë nabini shtiꞌdzë më, nalë́ rdzëguëëꞌ lduꞌu rall lo quë narniꞌi më. Guniꞌi rall: \p ―¿Llallë rac nguiu rëꞌ lëtrë? ¿Ca guagsë́ꞌdëiꞌ? \p \v 16 Jesús bëquebi: \p ―Enseñansë narluáꞌahia, lëdë shtë́nëdiaꞌain, sino zeꞌdin de lëꞌë më nabësheꞌldë na. \v 17 Si talë cualquier mënë na dispuestë gúnëll ziquë rac shtuꞌu Dios, gunguë bë́ꞌall ldaiꞌ nacagluáꞌahia, zeꞌdin de Dios; gac bë́ꞌall lë́dëdiꞌin por mizmë shcuenda. \v 18 El quë naruadiꞌdzë por mizmë lë́hiꞌ, rac shtúꞌull hunurë shtë ra mënë perë el quë naruadiꞌdzë parë gúnëll honrar el quë nabësheꞌldë më ni, ni sí, nall verdá. Nídiꞌi bishi laꞌni ldúꞌull. \p \v 19 ’¿Pëllë adë nádiꞌi verdá de quë Moisés bëneꞌe lëy parë lëꞌë hiaꞌa? perë sin quë adë guëtë́ꞌdëdiꞌi, ni tubi de lëꞌë të adë në́diꞌi të guëzuꞌbë diaguë të lëy ni. ¿Pëzielú rac shtuꞌu të quini të na? \p \v 20 Ra mënë bëquebi: \p ―Nápël tubi mëdzabë laꞌni ldúꞌul. ¿Chull de lëꞌë naꞌa rac shtuꞌu quini lë́ꞌël? \p \v 21 Jesús guniꞌi: \p ―Por tubi cusë nabëna, grë́tëꞌ të rdzëguëëꞌ lduꞌu të hashtë pë nápëdiꞌi guëniꞌi të \v 22 perë Moisés bëneꞌe tubi custumbrë religiusë narunë ra mënë con ra ngulëꞌnë. Lë́dëdiꞌi guzublú Moisés custumbrë ni sino quë shtadë guëlú hiaꞌa más antsë, bëneꞌe rall custumbrë ni; por ni riuguë duꞌpë partë delicadë shtë ngulëꞌnë aunquë runë tucarë dzë narziꞌi lduꞌu mënë. \v 23 Pues iurneꞌ parë adë gunë fáltëdiꞌi lëy nabëquëꞌë Moisés, lëꞌë të quëhunë të cumplir custumbrë ni aunquë na dzë narziꞌi lduꞌu mënë. ¿Pëzielú rldënú të na purquë bënëaca tubi nguiu dzë descansë? \v 24 Adë rúnëdiꞌi të juzguë según cusë narná të sino gulë bëꞌnë juzguë tubldí. \s1 Guniꞌi Jesús zéꞌdiꞌ de Dios \p \v 25 Iurní bëldá ra naquëreldë Jerusalén, guzublú rall quëgnaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Pëllë lëdë lë́ꞌëdiꞌi naquëguili contrari shtë́nëll parë gátiꞌ? \v 26 Gulë guná, lë́ꞌëll quëadíꞌdzëll delantë lu grë mënë nu adë pë rniꞌi contrari shtë́hiꞌ. ¿Ni mudë ra më gushë shtë iáduꞌu, rialdí lduꞌu rall lëꞌë nguiu ni, de quë lë́ꞌiꞌ náhiꞌ Cristo, el quë nagudili Dios parë guënibë́ꞌaiꞌ? \v 27 Perë lëꞌë hiaꞌa nanë́ hiaꞌa ca nezë zéꞌdiꞌ, perë iurë Cristo guëdchíniꞌ, ni tubi adë guënéꞌediꞌi cuendë ca nezë guídiꞌ. \p \v 28 Iurë lëꞌë Jesús bini zndëꞌë, quëgluaꞌa më laꞌni iáduꞌu ruꞌbë. Fuertë guniꞌi më: \p ―Lëꞌë të runguë bëꞌa të na nu nanë́ të nezë ca zelda. Zéldëdiaꞌa por partë shtëna sino bësheꞌldë më naná verdá, perë adë runguë bë́ꞌadiꞌi të lë́ꞌiꞌ. \v 29 Perë na, sí, runguë bë́ꞌahia lëꞌë më purquë de lëꞌë më zelda, nu bësheꞌldë më na. \p \v 30 Iurní guc shtuꞌu rall niuaꞌa rall lëꞌë më prësi, perë ni tubi chu adë gunáꞌzidiꞌi lëꞌë më purquë laꞌdi guëgaꞌa iurë gati më. \v 31 Perë cantidá mënë gualdí lduꞌu rall shtiꞌdzë më nu guniꞌi rall lu saꞌ rall: \p ―Iurë lëꞌë Cristo guëdchini lu guë́ꞌdchiliu, ¿ni mudë gúniꞌ milagrë más naruꞌbë quë ra milagrë naquëhunë nguiu rëꞌ? \s1 Ra fariseo bësheꞌldë soliar parë guënaꞌzi rall Jesús \p \v 32 Ra fariseo bini rall shtiꞌdzë mënë, lo quë narniꞌi rall shcuendë Jesús. Iurní lëꞌë rall juntë con ra bëshuzi naná më ruꞌbë entrë lëꞌë rall, bësheꞌldë rall soliar shtë iáduꞌu parë guaꞌa rall lëꞌë më prësi. \p \v 33 Iurní guniꞌi Jesús: \p ―Guëbezënúa lëꞌë të stuꞌpë tiempë más. Despuësë de ni, guëabría; guzëahia lu më nabësheꞌldë na. \v 34 Lëꞌë të tsatili të na perë adë guëdzélëdiꞌi të na purquë adë gáquëdiꞌi tsa të catë quërelda. \p \v 35 Iurní lëꞌë ra contrari shtënë Jesús guzublú rnaꞌbë diꞌdzë lu saꞌ rall: \p ―¿Callë tsa nguiu rëꞌ? nu adë gáquëdiꞌi chu tsatili lë́ꞌëll. ¿Ni mudë guziáꞌall parë stubi guëꞌdchi zitu catë quëreldë más më israelitë entrë ra mënë griego? ¿Ni mudë tsagluáꞌall mënë nanádiꞌi israelitë? \v 36 ¿Pë runë cuntienë naguníꞌill: “Quili të na perë adë guëdzélëdiꞌi të na purquë adë gáquëdiꞌi të tsa të catë quërelda”? \s1 Nisë nardëꞌë vidë sin fin \p \v 37 Hia bëgaꞌa lúltimë dzë shtë laní, dzë namás delicadë. Dzë ni lëꞌë Jesús guasuldí nu guniꞌi më fuertë: \p ―Si talë tubi de lëꞌë të rbidchi të, gulë teꞌe lua, gu të naguënehia. \v 38 Ziquë rniꞌi Sagradas Escrituras, zili nisë guëldani nu guëruꞌu laꞌni lduꞌu ra narialdí lduꞌu shtiꞌdza. \p \v 39 Quëgniꞌi Jesús shcuendë Espíritu Santo el quë natsaldí lduꞌu lëꞌë më, gunë rall recibir; perë todavía bëdchínidiꞌi Espíritu Santo purquë todavía runë faltë gac resucitar më ladi ra tëgulë nu laꞌdi guzëádiꞌi më gubeꞌe. \s1 Guꞌ tubi divisioni entrë lëꞌë ra mënë \p \v 40 Bëldá ra mënë narëtaꞌ iurë bini rall naguniꞌi Jesús, guniꞌi rall: \p ―Verdá nguiu rëꞌ na el quë naruadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios, el quë nanapë quë guëdchini. \p \v 41 Stubi rall guniꞌi: \p ―Ndëꞌë na Cristo, el quë nagudili Dios parë guënibë́ꞌaiꞌ. \p Perë stubi bëldá rall guniꞌi: \p ―¿Callë gac më Galilea Cristo? \v 42 Sagradas Escrituras rniꞌi de quë Cristo na llëbní David nu napë quë guëdchíniꞌ de Belén, guëꞌdchi shtë David. \p \v 43 Zni ra mënë guc dividir por shcuendë Jesús. \v 44 Bëldá rall guc shtuꞌu niuaꞌa rall lëꞌë më prësi perë bëdzélëdiꞌi rall pë nihunënú rall lëꞌë më. \s1 Ni tubi chu adë ruadíꞌdzëdiꞌi ziquë Jesús \p \v 45 Lëꞌë soliar shtë iáduꞌu bëabrí rall stubi catë rëtaꞌ ra fariseo con ra jëfë shtë bëshuzi. Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall lu soliar: \p ―¿Pëzielú beꞌdënúdiꞌi të nguiu ni? \p \v 46 Ra soliar bëquebi: \p ―Nídiꞌi chu stubi naruadiꞌdzë ziquë nguiu rëꞌ. \p \v 47 Iurní ra fariseo guniꞌi rall: \p ―¿Acasë nu lëꞌë të guguë́ të? \v 48 ¿Ni mudë gualdí lduꞌu cualquier de tubi gubiernë shtë ra fariseo u stubi më ruꞌbë gualdí ldúꞌull shtiꞌdzë Jesús? \v 49 Perë los de más mënë adë guënë́diꞌi rall lëy; nacondenarë rall. \p \v 50 Nicodemo, el quë naguagná lëꞌë Jesús gueꞌlë, nu nall tubi fariseo, guníꞌill lu saꞌll: \p \v 51 ―Según rniꞌi lëy shtë hiaꞌa, gáquëdiꞌi condenar tubi nguiu sin adë chu guínidiꞌi primërë parë gac bëꞌa hiaꞌa pë lo quë nabëꞌnë mënë ni. \p \v 52 Iurní guniꞌi rall guëc Nicodemo: \p ―¿Pë nul nal më Galilea? Bësëꞌdë shtiꞌdzë Dios, nu guëdë́ꞌël cuendë de quë ni tubi naruadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios, guëdchínidiꞌiꞌ de Galilea. \s1 Lëꞌë naꞌa nabëꞌnë duldë adulteri \p [ \v 53 Iurní cadë tubi rall ziagzë́ rall lidchi rall. \c 8 \p \v 1 Perë Jesús ziaꞌa parë lu dani nalë los Olivos. \v 2 Stubi dzë iurë brëgueꞌlë, bëabrí më iáduꞌu ruꞌbë. Grë́tëꞌ ra mënë guabiꞌguë lu më. Iurní guzubë më nu guzublú cagluaꞌa më ra dizaꞌquë. \v 3 Iurní ra mësë shtë lëy con ra fariseo, beꞌdënú rall tubi naꞌa nabëdzelënú nguiu nanádiꞌi tséꞌlëll. Bëzú rall lëꞌë naꞌa guëláu lu ra mënë narëtaꞌ ngaꞌli. \v 4 Iurní guniꞌi rall lu Jesús: \p ―Naꞌa rëꞌ bëdzelë shtu; bëdzelënull tubi nguiu. \v 5 Lëy shtë Moisés rniꞌi; quëgnibë́ꞌahin de quë gati naꞌa rëꞌ con guëꞌë, grë clasë naꞌa narunë zni. ¿Lë́ꞌël pë rníꞌil? \p \v 6 Lëꞌë rall guniꞌi rall zni parë guëtëꞌdë rall prëbë lëꞌë më nu parë gac guëdchiꞌbë rall galquiá cuntrë lëꞌë më. Iurní Jesús bëáꞌchiꞌ; guzublú guëquëꞌë më lu guiuꞌu con shcuënë më; \v 7 perë lëꞌë rall ziaglaꞌguë quëgnaꞌbë diꞌdzë rall. Iurní guasuldí më; guniꞌi më: \p ―Cualquier de tubi lëꞌë të nanápëdiꞌi duldë, gac primërë guëldaꞌa guëꞌë lëꞌë naꞌa rëꞌ. \p \v 8 Iurní bëabrí më bëaꞌchi më stubi parë guëquëꞌë më lu guiuꞌu con shcuënë më. \v 9 Perë lëꞌë rall iurë bini naguniꞌi Jesús, bini laꞌni lduꞌu rall; el mizmë shgabë rall rdëꞌë cuendë napë rall duldë. Iurní guzublú rruꞌu tubigá rall. Guzublú dizdë de más nagushë ra hashtë grë rall bëruꞌu rall de ngaꞌli. Iurë grë́tëꞌ rall gualú bëruꞌu, Jesús bëáꞌniꞌ niétiquë con lëꞌë naꞌa nazugaꞌa lu më. \v 10 Iurní Jesús guasuldí nu guná më ni tubi chu nádiꞌi. Sulë lëꞌë naꞌa zugáꞌall ngaꞌli. Iurní guniꞌi më: \p ―Nanë, ¿gua ra nardchiꞌbë galquiá guë́quël? ¿Pëllë ni tubi de lëꞌë rall bë́ꞌnëdiꞌi condenar lë́ꞌël? \p \v 11 Lëꞌë naꞌa bëquebi: \p ―Aquëdiꞌi, ni túbidiꞌi, Dadë. \p Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Ni na rúnëdiaꞌa condenar lë́ꞌël. Iurneꞌ bëagzë́ perë hia adë tsaglaꞌguë gúnëdiꞌil duldë.] \s1 Jesús na ziquë llni parë ra mënë \p \v 12 Jesús guniꞌi stubi lu ra mënë: \p ―Nahia llni shtë ra mënë narë́ lu guë́ꞌdchiliu. El quë nagueꞌdë naldë na, gapë rall llni narneꞌe vidë sin fin. Jamás adë së́diꞌi rall nacahi. \p \v 13 Iurní lëꞌë ra fariseo guniꞌi rall: \p ―Mizmë lë́ꞌël quëgníꞌil favurë de lë́ꞌël. Testimonio narníꞌil adë lasáquëdiꞌin. \p \v 14 Jesús bëquebi: \p ―Testimonio shtëna, sí, lasaquin aunquë mizmë na quëgniaꞌa favurë de na purquë nanë́a ca nezë zelda nu ca nezë guzëahia; perë lëꞌë të adë guënë́diꞌi të ca nezë zelda nu ca nezë guzëahia. \v 15 Lëꞌë të runë të juzguë según rëglë shtë guë́ꞌdchiliu; según rna të runë të juzguë, perë na adë rúnëdiaꞌa juzguë ni túbidiꞌi. \v 16 Si talë na runa juzguë, lo quë narniaꞌa, tubldí nahin; lasaquin purquë adë rúnëdiaꞌa juzguë tubsia perë Dios Padre quëbezënúhiꞌ na; bësheꞌldë më na lu guë́ꞌdchiliu. \v 17 Laꞌni lëy shtë hiaꞌa naescritë de quë por chupë testigu narniꞌi lo mizmë diꞌdzë, napë quë tsaldí lduꞌu ra mënë. \v 18 Pues bien, na nahia tubi testigu favurë de na, nu lëꞌë Shtada Dios, më nabësheꞌldë na, náhiꞌ stubi testigu favurë de na. \p \v 19 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Guátiꞌi shtádël? \p Jesús repi: \p ―Lëꞌë të adë runguë bë́ꞌadiꞌi të na, nilë runguë bë́ꞌadiꞌi të Shtada. Si talë niunguë bëꞌa të na nu zac Shtada niunguë bëꞌa të. \p \v 20 Jesús guniꞌi ra diꞌdzë rëꞌ mientras quëgluaꞌa më laꞌni iáduꞌu ruꞌbë, tubi lugar catë nagaꞌa cajë shtë ofrendë; perë ni tubi de lëꞌë contrari shtë më, adë cuë́diꞌi valurë parë niuaꞌa rall lëꞌë më prësi. Gáꞌadiꞌi guëgaꞌa iurë shtë më, gati më. \s1 Catë tsahia adë gáquëdiꞌi guidë të \p \v 21 Jesús bëabrí guníꞌiꞌ: \p ―Na guzëahia perë lëꞌë të tsatili të na. Gatinú të duldë shtë të. Catë tsahia lëꞌë të adë gáquëdiꞌi guidë të. \p \v 22 Iurní ra contrari shtë më guniꞌi: \p ―¿Ni mudë el mizmë lë́ꞌëll quínill lë́ꞌëll? por ni rníꞌill: “Adë chu gáquëdiꞌi guidë të catë tsahia”. \p \v 23 Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Lëꞌë të na të mënë shtë guë́ꞌdchiliu rëꞌ perë na, nahia de gubeꞌe. Lëꞌë të na të mënë shtë guë́ꞌdchiliu perë na adë nádiaꞌa mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \v 24 Por ni quëgniaꞌa lu të, gatinú të duldë shtë të purquë si talë adë në́diꞌi të tsaldí lduꞌu të nahia el quë narniaꞌa, gatinú të duldë shtë të. \p \v 25 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Chull nal? \p Jesús guniꞌi: \p ―Hia guniaꞌa lu të dizdë principi chu nahia \v 26 nu nápëruꞌu más guëniaꞌa lu të nu napë quë guna juzguë lëꞌë të, perë el quë nabësheꞌldë na, ni ruadíꞌdziꞌ verdá. Lo quë naquëgniaꞌa lu mënë, ni lo quë nabinia de lëꞌë më. \p \v 27 Perë lëꞌë rall adë guasë́diꞌi rall pë guniꞌi Jesús, de quë quëgniꞌi më shcuendë Dadë Dios. \v 28 Guniꞌi më iurní: \p ―Iurë lëꞌë të guëldisë të na guiaꞌa parë guëquëꞌë të na lu cruz, iurní gunguë bëꞌa të nahia el quë narniaꞌa nahia. Nahia nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. Tsasë́ të adë rúnëdiaꞌa según prupi voluntá shtëna sino rniaꞌa sulë lo quë nabëluaꞌa Shtada. \v 29 El quë nabësheꞌldë na, ni quëbezënúhiꞌ na. Shtada adë bësáꞌnëdiꞌi më na purquë siemprë runa lo quë narquitë ldúꞌiꞌ. \p \v 30 Iurë Jesús guniꞌi ndëꞌë, zihani mënë gualdí lduꞌu rall na më el quë nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. \s1 Shtiꞌdzë më napë pudërë parë gac salvar mënë \p \v 31 Iurní Jesús guniꞌi lu ra më israelitë nagualdí lduꞌi shtiꞌdzë më: \p ―Si tsaglaꞌguë tsanaldë të shtiꞌdza nu talë guëquë́ diaguë të shtiꞌdza, iurní de verdá na të shmëna. \v 32 Gunguë bëꞌa të verdá nu lëꞌë verdá gunin të gapë të libertá. \p \v 33 Lëꞌë rall bëquebi: \p ―Lëꞌë naꞌa na naꞌa llëbní Abraham. Lëꞌë naꞌa nunquë adë chu nádiꞌi bajo ordë shtë mënë. ¿Pëzielú rníꞌil lu naꞌa guëdapë naꞌa libertá? \p \v 34 Guniꞌi më: \p ―Guldía rniaꞌa, grë́tëꞌ el quë narunë duldë, ni nall bajo ordë shtë duldë; rnibëꞌa duldë lë́ꞌëll. \v 35 Tubi naná bajo ordë shtë mënë, nápëdiꞌill derechë gáquëll partë shtë famili perë tubi shini raiꞌ, sí, ni napë derechë gáquëll partë shtë famili. \v 36 Zni si talë shini Dios gúniꞌ librar lëꞌë të, guëaꞌnë të de verdá sin duldë. \v 37 Nanë́a de quë na të llëbní Abraham, perë el mizmë tiempë rac shtuꞌu të quini të na purquë adë rialdídiꞌi lduꞌu të lo quë narniaꞌa lu të. \v 38 Na ruadiꞌdza lo quë nagunahia catë cabezë Shtada, perë lëꞌë të runë të ziquë na shtadë të; cusë nabini të de shtadë të, ni quëhunë të. \p \v 39 Ra mënë guniꞌi lu Jesús: \p ―Shtadë guëlú naꞌa guc Abraham. \p Perë Jesús guniꞌi: \p ―Si talë lëꞌë të na të de verdá shini Abraham, ziquë bë́ꞌniꞌ, zni zac nihunë të. \v 40 Rac shtuꞌu të quini të na, el quë naguniꞌi lu të purë verdá, diꞌdzë nabinia lu Shtada. Abraham nunquë bë́ꞌnëdiꞌiꞌ zniꞌi. \v 41 Quëhunë të lo quë narac shtuꞌu shtadë të. \p Guniꞌi rall: \p ―Adë chu nádiꞌi ziquë meꞌdë lldubi. Napë naꞌa tubsë Shtadë naꞌa; náhiꞌ Dios. \p \v 42 Iurní guniꞌi Jesús: \p ―Si talë de verdá Dios na Shtadë të, lëꞌë të niac shtuꞌu të na purquë na adë zéldëdiaꞌa shcuendë iubia; zelda de Dios nu zugáꞌahia ndëꞌë. Adë zéldëdiaꞌa shcuendë iubia sino quë Dios bësheꞌldë më na. \v 43 ¿Pëzielú adë në́diꞌi të tsasë́ të lo quë narniaꞌa lu të? purquë adë rac shtúꞌudiꞌi të guini të shtiꞌdza. \v 44 Lëꞌë shtadë të na mizmë mëdzabë nu lëꞌë të na të de lë́ꞌëll. Ziquë rúnëll, runë të purquë lëꞌë mëdzabë na tubi narguini mënë dizdë gurështë́ guë́ꞌdchiliu. Nunquë adë nídiꞌi verdá laꞌni ldúꞌull nu nunquë adë biadíꞌdzëdiꞌill verdá. Iurë ruadíꞌdzëll, bishi quëhúnëll purquë nídiꞌi stubi cusë laꞌni ldúꞌull. Nu lë́ꞌëll na dadë shtë ra naruadiꞌdzë bishi. \v 45 Perë cumë na ruadiꞌdza verdá, lëꞌë të adë në́diꞌi të tsaldí lduꞌu të shtiꞌdza. \v 46 ¿Chu de lëꞌë të rac guëluaꞌa të napa masiá tubi duldë mituꞌnë? Si talë rniaꞌa verdá lu të, ¿pëzielú në́diꞌi të tsaldí lduꞌu të na? \v 47 El quë na shmënë Dios, ni rzuꞌbë diáguëll shtiꞌdzë Dios; perë ziquë lëꞌë të adë nádiꞌi të shmënë Dios, por ni në́diꞌi të guëquë́ diaguë të shtiꞌdzë më. \s1 Nanú Jesús antsë gurështë́ guë́ꞌdchiliu \p \v 48 Iurní ra contrari shtë Jesús guniꞌi: \p ―Napë naꞌa segurë iurë rniꞌi naꞌa de quë nal tubi samaritano nu nápël tubi mëdzabë laꞌni ldúꞌul. \p \v 49 Jesús repi: \p ―Nídiꞌi mëdzabë laꞌni lduaꞌa. Quëhuna honrar Dadë Dios, perë lëꞌë të runë të desprëci na. \v 50 Adë rac shtúꞌudiaꞌa gunë të honrar na; nanú tubi naná gunë honrar na, nu lëꞌë më gunë më juzguë. \v 51 Guldía, el quë nagunë cumplir lo quë narniaꞌa, jamás adë gátidiꞌi nguiu ni. \p \v 52 Iurní ra contrari shtë më bëquebi rall: \p ―Iurneꞌ sí, napë naꞌa segurë nápël tubi mëdzabë laꞌni ldúꞌul. Abraham nu grë́tëꞌ ra nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë, guti raiꞌ, nu rníꞌil: “El quë nagunë cumplir lo quë narniaꞌa, jamás adë gátidiꞌill”. \v 53 ¿Ni mudë nal más më ruꞌbë quë shtadë guëlú hiaꞌa Abraham? Lë́ꞌiꞌ gútiꞌ nu grë ra nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë, guti raiꞌ. ¿Chull rniꞌi ldúꞌul nal? \p \v 54 Jesús repi iurní: \p ―Si talë mizmë na quëhuna honrar na, adë lasáquëdiꞌi lo quë naquëhuna, perë Shtada quëhúniꞌ parë gunë mënë honrar na. Na më el mizmë de quë rniꞌi të náhiꞌ Dios shtë të. \v 55 Perë lëꞌë të adë runguë bë́ꞌadiꞌi të lëꞌë më perë na, sí, runguë bë́ꞌahia lëꞌë më. Si talë nianiaꞌa lu të de quë adë runguë bë́ꞌadiaꞌa lëꞌë më, iurní nabisha igual ziquë lëꞌë të. Perë na guldía rniaꞌa, runguë bë́ꞌahia lëꞌë më nu quëhuna cumplir lo quë narniꞌi më lua. \v 56 Abraham, shtadë guëlú hiaꞌa, bëquitë ldúꞌiꞌ nu gúpiꞌ fe de quë guëdchini el quë naguësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. Nu de verdá gunáhiꞌ de quë bëdchinia nu guꞌ lëgrë laꞌni ldúꞌiꞌ. \p \v 57 Iurní guniꞌi rall lu Jesús: \p ―Todavía ni nápëdiꞌil cincuenta izë nu rníꞌil gunal lu Abraham. \p \v 58 Jesús bëquebi: \p ―Guldía rniaꞌa, antsë de Abraham hia nabania. \p \v 59 Iurní gunaꞌzi rall guëꞌë të parë guëldaꞌa rall lëꞌë Jesús perë lëꞌë më bëcaꞌchilú më. Bëruꞌu më laꞌni iáduꞌu. \c 9 \s1 Jesús bënëac tubi nguiu nagulë ciegu \p \v 1 Iurní ziadëdë Jesús stubi lugar; guná më lu tubi nguiu naná gulë ciegu. \v 2 Ra shini gusëꞌdë më gunaꞌbë diꞌdzë: \p ―Dadë, ¿pëzielú gulë nguiu rëꞌ ciegu; pë por duldë shtë shtádëll u por mizmë duldë shtë́nëll gúlëll ciegu? \p \v 3 Jesús repi: \p ―Gúquëdiꞌin por duldë shtë́nëll ni por duldë shtë shtádëll, sino quë gúlëll ciegu parë guëná mënë pudërë shtë Dios laꞌni vidë shtë́nëll. \v 4 Iurneꞌ na tiempë parë guëdë́ꞌnaꞌa dchiꞌni shtë më, el quë nabësheꞌldë na, purquë lëꞌë tiempë zeꞌdë, hia iurní adë chu gúnëdiꞌi dchiꞌni. \v 5 Mientras zugáꞌahia lu guë́ꞌdchiliu, nahia llni shtë ra narëtaꞌ lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 6 Despuësë de guniꞌi Jesús ndëꞌë, bëchiꞌbë shënë më lu guiuꞌu. Bëntsaꞌu më duꞌpë benë con bëllënë. Iurní bëteꞌbi më benë lu slu ciegu. \v 7 Iurní guniꞌi më: \p ―Guatibi lul ruaꞌ tanquë shtë Siloé. (Diꞌdzë ni runë cuntienë, el quë naguziaꞌa.) \p Lëꞌë ciegu guatibi slúhiꞌ. Iurní bëabrill; hia beꞌrquë rnall. \v 8 Iurní lëꞌë ra vëcini nu los de más ra nananë́ lëꞌë ciegu, guniꞌi rall: \p ―¿Pë lëdë lë́ꞌëdiꞌi narzubë glli glli; rnáꞌbëll guꞌnë? \p \v 9 Bëldá rall guniꞌi: \p ―Lë́ꞌëll ndëꞌë. \p Stubi rall guniꞌi: \p ―Lë́ꞌëdiꞌill ndëꞌë perë ziquë rluaꞌa ciegu rluáꞌall. \p Mizmë lëꞌë nguiu guniꞌi: \p ―Na nahia nguiu ni. \p \v 10 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Llallë bëac slul? \p \v 11 Lëꞌë ciegu bëquebi: \p ―Lëꞌë nguiu naná lë Jesús bëntsaꞌu benë. Bëtéꞌbiꞌ slua nu guníꞌiꞌ lua: “Gua ruaꞌ tanquë shtë Siloé të guatibi slul”. Guahia iurní. Iurë na gudibia slua, hia beꞌrquë rnahia. \p \v 12 Gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Guátiꞌi nguiu ni? \p Lëꞌë ciegu guniꞌi: \p ―Guënë́diaꞌa. \s1 Ra fariseo gunaꞌbë díꞌdzëruꞌu rall lu ciegu \p \v 13 Iurní biaꞌa mënë lëꞌë naguc ciegu lu ra fariseo. \v 14 Jesús bëntsáꞌuhiꞌ duꞌpë benë nu bënëáquiꞌ lëꞌë nguiu ni dzë narziꞌi lduꞌu mënë. \v 15 Ra fariseo bëabrí gunaꞌbë diꞌdzë rall lu nguiu ni, llallë guc beꞌrquë rnall. Lë́ꞌëll guníꞌill: \p ―Benë bëtéꞌbiꞌ slua. Iurní guatibia slua; hia iurní gunahia. \p \v 16 Iurní bëldá ra fariseo guniꞌi: \p ―Perë nguiu naná bëꞌnë ndëꞌë, lëdë de Diósëdiꞌi zéꞌdëll purquë rúnëdiꞌill rëspëti dzë narziꞌi lduꞌu mënë. \p Perë sëbëldá rall guniꞌi: \p ―¿Ni mudë nall pecadurë? purquë tubi pecadurë nápëdiꞌi pudërë gúniꞌ milagrë ziquë narunë më rëꞌ. \p Guc dividir ra mënë. \v 17 Iurní bëabrí gunaꞌbë diꞌdzë ra fariseo lu naná antsë na ciegu: \p ―Lë́ꞌël, ¿pë rníꞌil parë lëꞌë nguiu nabëneꞌe slul? \p Lë́ꞌëll guníꞌill: \p ―Na rniaꞌa de quë na më tubi naruadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios. \p \v 18 Perë lëꞌë rall adë gualdídiꞌi lduꞌu rall de quë guc ciegu nguiu ni nu iurneꞌ rnall, hashtë gunaꞌbë rall ra shtadë nguiu ni. \v 19 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë rall lu shtadë nguiu: \p ―¿Pë lëꞌë shini të ndëꞌë? naná rniꞌi të gulë ciegu. ¿Llallë guc ni rnall? \p \v 20 Ra shtádiꞌ bëquebi: \p ―Nanë́ naꞌa de quë nguiu ni na shini naꞌa nu gúlëll ciegu \v 21 perë adë chu guënë́diꞌi lla guc ni de quë neꞌ rnall. Tampuquë guënë́diꞌi naꞌa chu bënëac slull. Gulë gunaꞌbë diꞌdzë lull. Hia më gúshëll; mizmë lë́ꞌëll guëníꞌill chu bënëac slull. \p \v 22 Zni guniꞌi ra shtadë nguiu purquë rdzëbë raiꞌ ra më shtë iáduꞌu. Ra mënë shtë iáduꞌu na rall de acuerdë guëgú rall grë ra mënë narniꞌi de quë Jesús na Cristo, el quë nagudili Dios parë guënibë́ꞌaiꞌ. \v 23 Por ni guniꞌi shtadë ciegu: “Gulë gunaꞌbë diꞌdzë lull; hia më gúshëll”. \p \v 24 Iurní ra mënë shtë iáduꞌu, bëabrí gunaꞌbë rall lu ciegu; repi rall: \p ―Guniꞌi lu naꞌa purë verdá. Guniꞌi de quë Dios bënëac lë́ꞌël nu bëdëꞌë graci lu më, perë lëꞌë naꞌa nanë́ naꞌa de quë Jesús na pecadurë. \p \v 25 Iurní repi ciegu: \p ―Adë guënë́diaꞌa si nall pecadurë u aquëdiꞌi; lúniquë lo quë nananë́a de quë na nahia ciegu nu iurneꞌ rnahia bien. \p \v 26 Bëabrí gunaꞌbë diꞌdzë rall: \p ―¿Pëllë bë́ꞌnëtiꞌi? ¿Pëllë bë́ꞌnëll parë bënéꞌell slul? \p \v 27 Lëꞌë ciegu bëquebi: \p ―Hia guniaꞌa lu të nu iurneꞌ adë në́diꞌi të guëdëꞌë të cuendë. ¿Pëzielú bëabrí guniꞌi të zniꞌi? ¿Ni mudë rac shtuꞌu të gac të shmënë nguiu ni? \p \v 28 Iurní gurushtiá rall. Guniꞌi guidzë rall lëꞌë ciegu: \p ―Lë́ꞌël nal shmënë nguiu ni, perë lëꞌë naꞌa rianaldë naꞌa lëy shtë Moisés. \v 29 Lëꞌë naꞌa nanë́ naꞌa de quë Dios guniꞌi lu Moisés perë níꞌiꞌ, ni siquierë adë chu guënë́diꞌi ca nezë bërúꞌull. \p \v 30 Iurní lëꞌë nguiu bëquebi: \p ―¿Lla na shgabë të? Rniꞌi të guënë́diꞌi të ca nezë bërúꞌull perë gulë guná, bënëáquiꞌ slua. \v 31 Bien nanë́ hiaꞌa de quë Dios rínidiꞌi shtiꞌdzë ra mënë nanapë duldë; rini më shtiꞌdzë el quë narunë adorar lëꞌë më de verdá nu rini më el quë narunë según voluntá shtë më. Ni sí, rini më shtíꞌdziꞌ. \v 32 Pues dizdë gurështë́ guë́ꞌdchiliu, laꞌdi chu bínidiꞌi de quë tubi mënë bëdëꞌë slu nagulë ciegu. \v 33 Si talë Jesús adë zéꞌdëdiꞌiꞌ de Dios, adë gáquëdiꞌi pë gúniꞌ. \p \v 34 Iurní guniꞌi rall guëc ciegu: \p ―Lë́ꞌël gúlël ziquë pecadurë nu nápël duldë, nu rac shtúꞌul guëluáꞌal lëꞌë naꞌa. \p Iurní gulú rall lëꞌë ciegu laꞌni iáduꞌu. \s1 El quë narialdídiꞌi lduꞌi, nápëdiꞌill llni shtë Dios \p \v 35 Jesús guc bëꞌa de quë lëꞌë nguiu ni gulú hiaꞌldë rall iáduꞌu, hia jamás guasúdiꞌiruꞌuiꞌ iáduꞌu. Iurë lëꞌë më bëdiaꞌguëlú lëꞌë nguiu ni, guniꞌi më lull: \p ―¿Gu rialdí ldúꞌul shtiꞌdzë shini Dios? \p \v 36 Lëꞌë nguiu ni guniꞌi: \p ―Dadë, guniꞌi lua ¿chull më ni? të parë tsaldí lduaꞌa lë́ꞌiꞌ. \p \v 37 Iurní guniꞌi Jesús: \p ―Hia lë́ꞌël gunal lúhiꞌ. Na nahia mënë ni naquëadiꞌdzënul. \p \v 38 Iurní lëꞌë nguiu bëzullibi lu Jesús nu guníꞌill: \p ―Rialdí lduaꞌa, Dadë. \p \v 39 Lueguë guniꞌi Jesús: \p ―Na zelda lu guë́ꞌdchiliu të parë guna juzguë ra mënë. Zelda të parë ra ciegu guëná rall, nu parë grë ra narniꞌi rna rall, guëabrí gac rall ciegu. \p \v 40 Iurní bëldá ra fariseo naquëbezënú lëꞌë më, guniꞌi rall: \p ―¿Ni mudë nu lëꞌë naꞌa na naꞌa ciegu? \p \v 41 Jesús bëquebi: \p ―Si talë lëꞌë të na të ciegu, ni tubi faltë nápëdiꞌi të lu Dios, perë cumë ziquë rniꞌi të de quë rna të, pues napë të duldë delantë lu Dios. \c 10 \s1 Comparaciuni shtë vëquërë nu lliꞌli \p \v 1 ’Guldía rniaꞌa, el quë natsutë́ ruaꞌ gurrali shtë lliꞌli, na el quë naquëhapë ra ma; perë el quë naná riutë́ stubi tëchi, ni lëꞌë ngubaꞌnë nartëꞌtsë ma. \v 2 Perë el quë nariutë́ ruaꞌ gurrali, na vëquërë shtë ra lliꞌli. \v 3 Lëꞌë naná portërë rsháꞌlëll ruaꞌ puertë parë riutë́ vëquërë shtë lliꞌli. Nu runguë bëꞌa ra lliꞌli chaꞌ vëquërë ni. Rnaꞌbë vëquërë cadë lëꞌë ra ma con lë ma. Nu rgu vëquërë lëꞌë ra ma laꞌni gurrali. \v 4 Despuësë rgu vëquërë lëꞌë ra ma shtë́nëll, grë́tëꞌ ra lliꞌli rianaldë tëchi vëquërë. Hia lëꞌë lliꞌli zianaldë tëchi më purquë rini ma chaꞌ më \v 5 perë adë rianáldëdiꞌi ra lliꞌli tubi mënë naguënë́diꞌi ma. Al contrari, rlluꞌnë ma lu ra mënë ni purquë adë guënë́diꞌi ma chaꞌ mënë ni. \p \v 6 Jesús bëzú comparaciuni rëꞌ perë lëꞌë rall adë guasë́diꞌi rall lo quë naquëadiꞌdzë më lu rall. \s1 Jesús na vëquërë zaꞌquë \p \v 7 Iurní lëꞌë Jesús bëabrí guniꞌi më: \p ―Guldía rniaꞌa lu të, nahia ruaꞌ puertë shtë ra lliꞌli. \v 8 Grë ra naná bidë antsë de na, na rall ziquë ngubaꞌnë nacaꞌa ra lliꞌli parë mizmë lëꞌë rall, nu na rall ziquë narruꞌu lu ra mënë, perë ra lliꞌli adë bë́ꞌnëdiꞌi cuendë shtiꞌdzë rall. \v 9 Na nahia puertë; el quë natsutë́ por na nasalvárëll, nu na rall ziquë lliꞌli nariutë́ ruaꞌ gurrali nu rruꞌu ma; adë runë faltë nagáu ma. Napë ra ma zihani dau. \p \v 10 ’Perë lëꞌë ngubaꞌnë nadë más rídëll parë rbaaꞌnëll nu parë rguínill ra lliꞌli nu rzalull lëꞌë ma; perë na zelda parë gapë të vidë sin fin nu parë gapë tëhin sin adë runë fáltëdiꞌin. \v 11 Nahia vëquërë zaꞌquë. Guënehia vidë shtëna por ra lliꞌli. \v 12 El quë narunë dchiꞌni nadë más por pagu, iurë lë́ꞌëll rnall zeꞌdë tubi ma dushë, rsáꞌnëll ra lliꞌli; más bien rllúꞌnëll lu ma dushë. Iurní lëꞌë ma dushë rnaꞌzi lëꞌë lliꞌli nu rtëꞌtsë ma lliꞌli. El quë nádiꞌi vëquërë shtë lliꞌli, rsáꞌnëll ra lliꞌli purquë nádiꞌill nashtënë ma. \v 13 Así es quë nguiu rëꞌ rllúꞌnëll purquë nadë más rúnëll dchiꞌni por pagu; adë rúnëdiꞌill importë ra lliꞌli. \p \v 14 ’Na nahia vëquërë zaꞌquë. Runguë bë́ꞌahia ra shiꞌlia nu ra shiꞌlia runguë bëꞌa raiꞌ na. \v 15 Ziquë Shtada runguë bëꞌa na, na runguë bë́ꞌahia lëꞌë Shtada. Na rdchiꞌba vidë shtëna por ra lliꞌli. \v 16 Napa stubi partidë lliꞌli nanádiꞌi ndëꞌë; napë quë tsagnaꞌba lëꞌë rall. Guëquë́ diaguë ma chahia; gac ma tubsë partidë nanapë tubsë vëquërë. \p \v 17 ’Lëꞌë Dadë Dios rac shtuꞌu na purquë rdë́ꞌëhia vidë shtëna; gatia por ra mënë nu despuësë guëabrí guëbania. \v 18 Ni tubi adë chu guëdchisúdiꞌi vidë shtëna sino na rdë́ꞌëhia vidë shtëna por voluntá shtëna, nu napa pudërë de quë despuësë guëdë́ꞌahin, guëbania stubi. Zni na ordë nabëna recibir de Shtada. \p \v 19 Iurë ra contrari shtë më bini rall grë diꞌdzë rëꞌ, iurní bëabrí guc dividir rall. \v 20 Cantidá rall guniꞌi: \p ―¿Pëzielú runë të cuendë hiumbrë rëꞌ? cumë nápëll mëdzabë laꞌni ldúꞌull. Rac lúguëll. \p \v 21 Sëbëldá rall guniꞌi: \p ―Ni tubi chu nanapë mëdzabë laꞌni lduꞌu, gac gunë ziquë runë më rëꞌ. ¿Ni mudë tubi nanapë mëdzabë guëdë́ꞌëiꞌ slu ciegú? \s1 Adë bë́ꞌnëdiꞌi ra mënë recibir lëꞌë Jesús \p \v 22 Hia bëgaꞌa tiempë naldë. Ciudá Jerusalén bëꞌnë tucarë laní narëagná lduꞌu ra mënë dzë nagualú dchiꞌni shtë iáduꞌu. \v 23 Jesús canzë́ ruaꞌ iáduꞌu ruꞌbë catë nanú portali shtë Salomón. \v 24 Ra contrari shtë më bëtiaꞌa rdondë rall lëꞌë më nu guniꞌi rall: \p ―¿Guc guëníꞌil lu naꞌa clarë de quë lë́ꞌël nal Cristo? të tsaldí lduꞌu naꞌa. Guniꞌi por derechë tubigasë të guënë́ naꞌa de verdá nal el quë nagudili Dios parë guënibë́ꞌal. \p \v 25 Guniꞌi Jesús: \p ―Hia guniaꞌa lu të perë adë në́diꞌi të tsaldí lduꞌu të shtiꞌdza. Grë́tëꞌ cusë el quë nabëna, guc por pudërë shtë Shtada; ra milagrë rluaꞌain de quë nahia shini Dios \v 26 perë lëꞌë të adë në́diꞌi të tsaldí lduꞌu të shtiꞌdza purquë nádiꞌi të shiꞌlia. Hia guniaꞌa lu të antsë. \v 27 Ra shiꞌlia rini shtiꞌdza nu nanë́a ra lliꞌli shtëna, nu lëꞌë ra shiꞌlia ridë naldë na. \v 28 Na rdëꞌa lëꞌë rall vidë sin fin; jamás adë tsagnítidiꞌi rall parë siemprë. Ni tubi adë chu cúdiꞌi shiꞌlia lu guiahia. \v 29 Shtada bëneꞌe lëꞌë rall parë na. Lëꞌë më na más më ruꞌbë quë grë nanabani. Napë më pudërë nu adë ni tubi chu cúdiꞌi shiꞌlia lu guiaꞌa Shtada. \v 30 Lëꞌë Shtada con na, na naꞌa tubsë. \p \v 31 Iurní ra contrari shtë Jesús bëabrí gunaꞌzi rall guëꞌë parë guëldaꞌa rall lëꞌë Jesús. \v 32 Jesús guniꞌi lu rall: \p ―Cantidá cusë zaꞌquë bëna delantë lu të por pudërë shtë Shtada, ¿por guadë puntë naguëneꞌe guëꞌë të na? \p \v 33 Guniꞌi rall: \p ―Adë chu guënéꞌediꞌi guëꞌë lë́ꞌël por tubi cusë zaꞌquë nabë́ꞌnël sino quë guníꞌil mal cuntrë Dios. Nguiu nal perë rníꞌil nal Dios. \p \v 34 Iurní guniꞌi Jesús: \p ―Laꞌni lëy shtë hiaꞌa naescritë: “Guníꞌihia lëꞌë të na të dioses”, \v 35 nu nanë́ hiaꞌa de quë Sagradas Escrituras na verdá, adë chu gúnëdiꞌi anular shtiꞌdzë më catë bërulë́ ra mënë dioses, grë́tëꞌ ra nabëꞌnë recibir shtiꞌdzë më. \v 36 Talë Dios gulë́ na nu bëꞌnë ldaiꞌ më na nu bësheꞌldë më na lu guë́ꞌdchiliu, ¿pëzielú rniꞌi të de quë na guniaꞌa diꞌdzë cuntrë Dios iurë guniaꞌa lu të: “Nahia shini Dios”? \v 37 Si talë quëhúnëdiaꞌa dchiꞌni shtë Shtada, adë tsaldídiꞌi lduꞌu të na. \v 38 Perë si talë runa milagrë con pudërë shtë Dios, aunquë adë rialdídiꞌi lduꞌu të na, gulë tsaldí lduꞌu të lo quë naquëhuna të gac bëꞌa të nu tsaldí lduꞌu të purquë Shtada quëhúniꞌ grë́tëꞌ cusë ni por na; unidë na naꞌa. \p \v 39 Bëabrí rall stubi parë guaꞌa rall lëꞌë më prësi perë Jesús bëruꞌu guiaꞌa rall. \p \v 40 Iurní Jesús bëabrí stubi ladë cuꞌ guiaꞌa guëëꞌgu Jordán, mizmë lugar catë bëchuꞌbë nisë Juan ra mënë guëlútëꞌ. Ndë bëaꞌnë më. \v 41 Cantidá mënë guagná rall lëꞌë më nu guniꞌi rall: \p ―De verdá Juan adë bë́ꞌnëdiꞌiꞌ milagrë ruꞌbë nanianá ra mënë perë grë́tëꞌ el quë naguniꞌi Juan shcuendë nguiu rëꞌ, verdá nahin. \p \v 42 Cantidá ra mënë gualdí lduꞌu rall lëꞌë Jesús lugar ni. \c 11 \s1 Guti Lázaro \p \v 1 Laꞌni guëꞌdchi Betania guquëreldë Lázaro con chupë zánëll, María nu Marta. Rac lluꞌu Lázaro. \v 2 Mizmë María ni antsë gati Jesús, bëtéꞌbëiꞌ sëiti nashi guëaꞌ Jesús nu bëcuë́ꞌdchiꞌ con guitsë guë́quiꞌ guëaꞌ më. Zanë María rac llúꞌull. \v 3 Marta nu María bësheꞌldë bëldá mënë naguaguëchi lu Jesús: \p ―Dadë, lëꞌë el quë nalë́ rac shtúꞌul, lë́ꞌëll rac llúꞌull. \p \v 4 Iurë bini më lo quë naguniꞌi rall, guniꞌi më: \p ―Galguidzë rëꞌ adë tsalúdiꞌi con galguti, más bien parë guëná të pudërë shtë Dios, nu por galguidzë rëꞌ ra mënë guëniꞌi rall llëruꞌbë na pudërë shtëna. Guëniꞌi rall llëruꞌbë na pudërë shtë shini Dios. \p \v 5 Nalë́ guc shtuꞌu Jesús Marta nu béldëll nu Lázaro. \v 6 Iurë lëꞌë ra mënë repi lu Jesús de quë Lázaro rac llúꞌiꞌ, bëaꞌnë më chupë dzë catë nanú më. \v 7 Despuësë guniꞌi më lu ra shini gusëꞌdë më: \p ―Cha guiá hiaꞌa stubi hashtë Judea. \p \v 8 Guniꞌi raiꞌ lu më: \p ―Mësë, ¿ni mudë tsal Judea stubi? Guc lduꞌu ra contrari shtë́nël niaguini rall lë́ꞌël con guëꞌë. \p \v 9 Jesús guniꞌi: \p ―¿Pëllë lëdë guldídiꞌi narniꞌi: “Chiꞌbë chupë iurë napë tubi dzë”? Si talë chu ziaꞌa rdzë, adë rréldëdiꞌill purquë rnall lu llni shtë ngubidzë, \v 10 perë si talë chu ziaꞌa gueꞌlë, ni sí, rreldë ni purquë runë faltë llni. \p \v 11 Despuësë de guniꞌi Jesús diꞌdzë rëꞌ, guniꞌi më: \p ―Lëꞌë amigu shtë hiaꞌa, Lázaro, gutëgaꞌsi perë na tsacuaꞌñia lë́ꞌëll. \p \v 12 Iurní lëꞌë ra shini gusëꞌdë më guniꞌi: \p ―Dadë, si talë nagaꞌsi Lázaro, guëáquiꞌ. \p \v 13 Perë Jesús quëgniꞌi de quë Lázaro guti. Ra shini gusëꞌdë më runë shgabë raiꞌ de quë quëadiꞌdzë më shcuendë mbëcaꞌldë. \v 14 Iurní clarë guniꞌi më: \p ―Lázaro hia guti \v 15 perë na rquitë lduaꞌa de quë núdiaꞌa con lë́ꞌiꞌ parë tsaldí lduꞌu të na. Cha guiá guëná hiaꞌa lë́ꞌiꞌ. \p \v 16 Iurní lëꞌë Tomás, el quë narniꞌi raiꞌ Cuachi, guníꞌiꞌ lu los de más shini gusëꞌdë më: \p ―Cha guiá hiaꞌa nu lëꞌë hiaꞌa të parë gatinú hiaꞌa lëꞌë më ndë. \s1 Jesús bëcuaꞌñi tëgulë \p \v 17 Iurë bëdchini Jesús guëlladchi Betania, bíniꞌ lëꞌë Lázaro hia guc tapë dzë bëgáꞌchiꞌ. \v 18 Betania naquë́ guëlladchi ruaꞌ Jerusalén cumë ziquë chupë kilómetro guëruldë. \v 19 Cantidá më israelitë guaguëꞌnë visitar lëꞌë Marta nu María parë gac consolar raiꞌ por tëgulë, zanë raiꞌ. \v 20 Iurë Marta guc bëꞌa de quë Jesús ziagdchini, bërúꞌuiꞌ; guagtsaꞌguëlúhiꞌ lëꞌë Jesús perë María bëaꞌnë hiuꞌu. \v 21 Marta guniꞌi lu Jesús: \p ―Dadë, si talë niaquëréldël ndëꞌë, adë niátidiꞌi zana. \v 22 Perë nanë́a de quë Dios guëneꞌe grë́tëꞌ lo quë naná rnáꞌbël lu më. \p \v 23 Jesús guniꞌi lu Marta: \p ―Lëꞌë zánël guëabrí guëbániꞌ. \p \v 24 Marta guniꞌi: \p ―Nanë́a de quë guëabrí guëbániꞌ iurë guëbani ra tëgulë stubi, lúltimë dzë. \p \v 25 Jesús guniꞌi: \p ―Rcuaꞌñia ra tëgulë, nu rdëꞌa vidë sin fin. El quë narialdí lduꞌi na, aunquë nilë gútill, guëabrí guëbánill. \v 26 Nu grë́tëꞌ el quë nanabani iurneꞌ nu tsaldí ldúꞌull na, jamás adë gátidiꞌill. ¿Gu rialdí ldúꞌul ndëꞌë, Marta? \p \v 27 Marta guniꞌi iurní: \p ―Ahaꞌ Dadë, rialdí lduaꞌa de quë nal Cristo, shini Dios, el quë nanapë quë guëdchini lu guë́ꞌdchiliu. \s1 Jesús biꞌni ruaꞌ baꞌa \p \v 28 Despuësë de guniꞌi Marta diꞌdzë rëꞌ, guagnáꞌbëiꞌ béldiꞌ María. Iurní guniꞌi Marta guitsë guitsë: \p ―Hia lëꞌë mësë nanú ndëꞌë. Lë́ꞌiꞌ quëgnáꞌbëiꞌ lë́ꞌël. \p \v 29 Lueguë guasuldí María nu guagnáhiꞌ lëꞌë Jesús. \v 30 Jesús laꞌdi tsutë́diꞌi më guëꞌdchi. Lëꞌë më quëreldë më lugar catë bëdiaꞌguëlú më Marta. \v 31 Iurë ra më guëꞌdchi ni, ra nabëdchini parë gac consolar raiꞌ, guná rall guziaꞌa María, guasuldí rall nasesë. Guagnaldë rall lëꞌë María; guniꞌi lu saꞌ rall: \p ―Guziaꞌa María ruaꞌ baꞌa parë gúꞌniꞌ ngaꞌli. \p \v 32 Iurë lëꞌë María bëdchini catë zugaꞌa Jesús, bëzullibi María guëaꞌ Dadë nu guníꞌiꞌ: \p ―Dadë, si talë nanul ndëꞌë, adë niátidiꞌi zana. \p \v 33 Iurë lëꞌë Jesús guná ruꞌnë María, nu guná më lu ra mënë narunë compañi lëꞌë zanë tëgulë, nu guná më ruꞌnë raiꞌ, nalë́ bëdchini tristë laꞌni lduꞌu më, demasiadë gubini lduꞌu më. \v 34 Gunaꞌbë diꞌdzë më lu ra mënë: \p ―¿Ca bëgaꞌchi tëgulë? \p Guniꞌi rall: \p ―Dadë, gudeꞌe guënal. \p \v 35 Iurní Jesús bíꞌniꞌ. \v 36 Ra mënë guniꞌi iurní: \p ―Gulë guná, blac rac shtuꞌu më lëꞌë tëgulë. \p \v 37 Perë bëldá ra mënë guniꞌi: \p ―Ndëꞌë lëꞌë el quë nabëdëꞌë slu ciegu, ¿pëllë nápiꞌ pudërë parë niátidiꞌi Lázaro? \s1 Jesús bëcuaꞌñi Lázaro ladi ra tëgulë \p \v 38 Jesús nalë́ gubini ldúꞌiꞌ stubi. Iurní guabiꞌguë më ruaꞌ baꞌa. Nahin ziquë tubi nichë laꞌni dani. Daꞌu ruahin tubi guëꞌë ruꞌbë. \v 39 Jesús guniꞌi: \p ―Gulë bëdchisú guëꞌë rëꞌ. \p Marta, zanë tëgulë, guníꞌiꞌ: \p ―Dadë, perë rldiaꞌa nahiuꞌdzë tëgulë purquë hia guc tapë dzë gútiꞌ. \p \v 40 Perë Jesús guniꞌi: \p ―¿Pë adë guníꞌidiaꞌa lul de quë si talë tsaldí ldúꞌul na, guënal pudërë shtë Dios? \p \v 41 Iurní bëdchisú rall guëꞌë nananú ruaꞌ baꞌa. Jesús gubiꞌa lu gubeꞌe nu guniꞌi më: \p ―Dadë, dushquíllil purquë rínil grë́tëꞌ lo quë narnaꞌba lul. \v 42 Nanë́a de quë lë́ꞌël rquë diáguël shtiꞌdza siemprë perë rniaꞌa lul por bien shtë ra mënë narëtaꞌ ndëꞌë të parë tsaldí lduꞌu rall de quë lë́ꞌël bëshéꞌldël na. \p \v 43 Despuësë de guniꞌi më ndëꞌë, iurní fuertë guniꞌi më: \p ―Lázaro, bëruꞌu ngaꞌli. \p \v 44 Lëꞌë tëgulë bëruꞌu. Ra guiaꞌa Lázaro nu guëáhiꞌ liꞌbi con lari vendas. Nu lu Lázaro daꞌu tubi lari. Jesús guniꞌi: \p ―Bëshaꞌquë lari rëꞌ të parë gac guzëáhiꞌ. \s1 Rac shtuꞌu mënë gati Jesús \r (Mt. 26.1‑5; Mr. 14.1‑2; Lc. 22.1‑2) \p \v 45 Con milagrë ni másruꞌu gualdí lduꞌu ra mënë israelitë shtiꞌdzë Jesús, ra mënë nabëꞌnë compañi lëꞌë María. Guná rall lo quë nabëꞌnë më nu gualdí lduꞌu rall lëꞌë më. \v 46 Perë bëldá mënë gua rall lu fariseo nu guaguëchi rall grë lo quë nabëꞌnë Jesús. \v 47 Iurní ra fariseo nu ra jëfë shtë ra bëshuzi bëdëá rall con ra Junta Suprema naná runë juzguë. Guniꞌi rall lu saꞌ rall: \p ―¿Pë guëdë́ꞌnaꞌa? Jesús quëhunë cusë ruꞌbë nu milagrë. \v 48 Si talë guëdëꞌë hiaꞌa sí lë́ꞌëll, grë́tëꞌ mënë tsaldí lduꞌu rall lëꞌë Jesús, nu ra gubiernë shtë ra mënë rumanë guëdchini rall të parë guëzalú rall iáduꞌu shtë hiaꞌa. Guëdubi naciuni shtë hiaꞌa guëdëꞌë rall fin. \p \v 49 Perë tubi de lëꞌë rall, Caifás, nall mërë jëfë shtë ra bëshuzi izë ni; guníꞌiꞌ: \p ―Lëꞌë të adë guënë́diꞌi të \v 50 nu adë rdë́ꞌëdiꞌi të cuendë de quë más mejurë parë lëꞌë hiaꞌa, gati tubsë nguiu, lë́dëdiꞌi grë guëꞌdchi guëniti nu guëdubi naciuni tsalú. \p \v 51 Caifás guníꞌidiꞌi zndëꞌë por shcuéndëll; más bien cumë nall jëfë shtë ra bëshuzi izë ni, guníꞌiꞌ diꞌdzë rëꞌ purquë el Espíritu Santo bëꞌnë compañi lë́ꞌëll guëníꞌill cusë naguër gac. Guníꞌill gati Jesús shlugar naciuni Israel. \v 52 Lëdë guníꞌidiꞌill lë́ꞌësë shcuendë naciuni Israel sino quë gati Jesús parë guëtëá më grë́tëꞌ shini Dios naná bërëꞌtsë stubi naciuni. \v 53 Zni dizdë dzë ni, ra contrari shtë Jesús bëꞌnë rall de acuerdë parë quini rall lëꞌë më. \p \v 54 Por ni hia Jesús adë në́diꞌiꞌ ziazë́ më shlatë shlatë Jerusalén catë ra contrari shtë më nanú, sino bëruꞌu më regiuni shtë Judea. Guziaꞌa më tubi lugar naquë́ guëlladchi catë na tubi shlatë, tubi lugar nalë Efraín. Ngaꞌli bëaꞌnë më con ra shini gusëꞌdë më. \p \v 55 Hia runë faltë stuꞌpsë parë laní Pascu shtë ra mënë israelitë. Cantidá mënë guëꞌdchi gua rall Jerusalén parë gac laní. Bëꞌnë tucarë gunë rall custumbrë parë gac limpi rall según custumbrë shtë rall antsë bëgaꞌa laní. \v 56 Ra mënë quëguili rall lëꞌë Jesús. Iurë rëtaꞌ rall iáduꞌu ruꞌbë, gunaꞌbë diꞌdzë lu saꞌ rall: \p ―¿Pë zidë Jesús lu laní u adë guídëdiꞌill? \p \v 57 Ra fariseo nu ra jëfë shtë ra bëshuzi gunibëꞌa rall de quë si talë chu guini u chu guná lu Jesús, tsanú rall rsunë të parë guënaꞌzi rall lëꞌë më prësi. \c 12 \s1 Bëtiaꞌa María nisë nashi guëaꞌ Jesús \r (Mt. 26.6‑13; Mr. 14.3‑9) \p \v 1 Shuꞌpë dzë antsë laní Pascu, Jesús gua guëꞌdchi Betania catë quëreldë Lázaro. Lázaro na el quë nabëcuaꞌñi Jesús ladi ra tëgulë. \v 2 Ngaꞌli bëꞌnë rall tubi shtse parë Jesús, gau më. Marta bëꞌnë sirvë lu mellë. Lázaro guzubënúhiꞌ Jesús lu mellë. \v 3 Iurní lëꞌë María bëdchininú tubi guëruldë litro sëiti nashi shtë nardo. Lasaquin zihani dumí. Bëtéꞌbëiꞌ sëiti ni guëaꞌ Jesús. Iurní bëcuë́ꞌdchiꞌ guëaꞌ më con guitsë guë́quiꞌ. Guëdubi laꞌni hiuꞌu guꞌtë olor nashi. \p \v 4 Iurní guniꞌi tubi shini gusëꞌdë më, Judas Iscariote, mizmë Judas nagunë intriegu lëꞌë Jesús, guniꞌi Judas: \p \v 5 ―¿Pëzielú niatuuꞌ nisë nashi rëꞌ por tsunë gahiuꞌa bëllë bëdchichi parë guëdëꞌë hiaꞌa caꞌa prubi? \p \v 6 Perë Judas adë guníꞌidiꞌill zni purquë bëgaꞌa ldúꞌull ra prubi sino nall ngubaꞌnë. Nall tesurërë shtë dumí nu rbaaꞌnëll dumí lo quë nardëꞌë ra mënë. \v 7 Iurní guniꞌi Jesús: \p ―Zuzú naꞌa purquë bë́ꞌniꞌ zniꞌi por dzë na guëgaꞌcha. \v 8 Ra prubi zugaꞌa con lëꞌë të guëdubi tiempë perë na lëdë cuezënúdiaꞌa lëꞌë të guëdubi tiempë. \s1 Guc shtuꞌu mënë quini rall Lázaro \p \v 9 Cantidá ra më israelitë guc bëꞌa rall de quë Jesús nanú Betania. Gua rall ngaꞌli, lëdë niáꞌasëdiꞌi parë guëná rall lu Jesús sino quë rac shtuꞌu rall guëná rall lu Lázaro, el quë nabëcuaꞌñi Jesús ladi ra tëgulë. \v 10 Iurní lëꞌë ra jëfë shtë ra bëshuzi guꞌ rall de acuerdë parë quini rall Lázaro \v 11 purquë por shtiꞌdzë Lázaro cantidá ra mënë israelitë bësaꞌnë rall ldaiꞌ shtë ra fariseo nu gualdí lduꞌu rall Jesús. \s1 Guatë́ Jesús ciudá Jerusalén ziquë rëy \r (Mt. 21.1‑11; Mr. 11.1‑11; Lc. 19.28‑40) \p \v 12 Zihani mënë gua Jerusalén parë laní Pascu. Stubi dzë bini rall de quë Jesús ziagdchini parë ciudá Jerusalén. \v 13 Iurní bëchuguë rall llicu hiaguë zini parë guagtsaꞌguëlú rall lëꞌë më, fuertë guniꞌi rall: \p ―Gunë Dios salvar. Llëruꞌbë na Rëy shtë hiaꞌa nazeꞌdë por lë Dadë Dios. Benditë na Rëy shtë Israel. \p \v 14 Jesús gudchibë më tëchi burrë. Zni rniꞌi Sagradas Escrituras: \q1 \v 15 Adë rdzë́bëdiꞌi të, mënë naquëreldë guëꞌdchi Sión. \q1 Gulë guná Rëy shtënë të; zeꞌdë guëdchíniꞌ. \q1 Dchíꞌbiꞌ tëchi burrë. \p \v 16 Ra shini gusëꞌdë më adë guasë́diꞌi raiꞌ lueguë; hashtë más despuësë iurë lëꞌë Jesús guashtë́hiꞌ ladi ra tëgulë, iurní bëagná lduꞌu raiꞌ grë́tëꞌ ndëꞌë naescritë lo quë narniꞌi laꞌni Sagradas Escrituras shcuendë Jesús. Bëagná lduꞌu raiꞌ lo quë naguc con Jesús. \p \v 17 Nu ra mënë nazunú Jesús iurë lëꞌë më gunaꞌbë më Lázaro laꞌni baꞌa nu bëcuaꞌñi më lëꞌë Lázaro ladi ra tëgulë, biadiꞌdzë rall lu ra mënë lo quë naguná rall. \v 18 Por ni ra mënë bëruꞌu; guagtsaꞌguëlú rall lëꞌë Jesús. Bini rall de quë Jesús bëꞌnë milagrë con Lázaro \v 19 perë ra fariseo guniꞌi lu saꞌ rall: \p ―¿Gu rna të ni tubi adë chu pë rúnëdiꞌi? Gulë guná, grë ra mënë narë́ lu guë́ꞌdchiliu, zianaldë rall lëꞌë Jesús. \s1 Bëldá mënë griego gudili rall Jesús \p \v 20 Entrë ra mënë nabëdchini Jerusalén parë gunë rall adorar Dios, nanú bëldá mënë griego. \v 21 Guabiꞌguë rall lu Felipe më Betsaida, tubi guëꞌdchi shtë Galilea. Bëꞌnë rall ruëguë lu Felipe; guniꞌi rall: \p ―Dadë, rac shtuꞌu naꞌa guëná naꞌa lu Jesús. \p \v 22 Felipe guagniꞌi lu Andrés. Guërupë raiꞌ guaguëchi raiꞌ lu Jesús de quë ra më griego rac shtuꞌu rall guëná rall lu më. \v 23 Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Neꞌ bëgaꞌa iurë të guëluaꞌa Dios llëruꞌbë na pudërë shtëna, nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu. \v 24 Guldía rniaꞌa, si talë tubi bëꞌdchi trigu adë ldáguëdiꞌin laꞌni guiuꞌu nu ratsu luhin, todavía nahin tubsë bëꞌdchi, perë si talë ldaguë bëꞌdchi lu guiuꞌu nu gatsu luhin, tsaldanin nu guëneꞌein zihani bëꞌdchi. \v 25 El quë naquëhapë vidë shtë́niꞌ no más parë mizmë lë́ꞌëll, segurë guënitin, perë el quë naná dispuestë guëniti vidë shtë́niꞌ por na, guëbánill parë siemprë. \v 26 Si talë chu rac shtuꞌu gunë sirvë lua, napë quë gueꞌdë náldëll na. Catë riahia, ndë guëdzelë el quë narunë sirvë lua. Si talë chu gunë sirvë lua ziquë shmëna, gunë Shtada honrar nguiu ni. \s1 Guniꞌi Jesús lu shini gusëꞌdë më gati më \p \v 27 Guniꞌi Jesús: \p ―Iurneꞌ adë rbedchídiꞌi lduaꞌa perë ¿pë guna? ¿Ni mudë guëniaꞌa lu Shtada: “Bëlá na lo quë nagaca”? purquë parë ni zelda lu guë́ꞌdchiliu. \v 28 Dadë, bëluaꞌa pudërë nanápël. \p Iurní bëdchini tubi bë nabëruꞌu lu gubeꞌe. Guniꞌi bë: \p ―Hia guc bëluáꞌahia pudërë shtëna, nu guëluáꞌahia pudërë shtëna stubi. \p \v 29 Ra mënë zihani narëtaꞌ ngaꞌli, bini rall lëꞌë bë. Bëldá rall guniꞌi de quë nguziꞌu gubë́. Sëbëldá rall guniꞌi: \p ―Tubi ianglë biadiꞌdzë lu më dizdë gubeꞌe. \p \v 30 Iurní Jesús guniꞌi: \p ―Lëdë por nádiꞌi bëdchini bë rëꞌ sino por lëꞌë të parë tsaldí lduꞌu të. \v 31 Iurneꞌ bëgaꞌa iurë de quë lëꞌë guë́ꞌdchiliu rëꞌ gac juzguë. Nu iurneꞌ guësëlluꞌnë Dios lëꞌë Satanás, el quë narnibëꞌa mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \v 32 Iurë lëꞌë ra mënë guëquëꞌë rall na lu cruz, manërë ni guënaꞌba grë ra mënë lua. \p \v 33 Zni guniꞌi më lu rall parë guëdëꞌë rall cuendë lla mudë gati më. \v 34 Ra mënë guniꞌi rall lu Jesús: \p ―Riasë́ naꞌa por ra Sagradas Escrituras de quë lëꞌë Cristo guëbániꞌ parë siemprë. ¿Pëzielú rníꞌil de quë lëꞌë nguiu nabësheꞌldë Dios lu guë́ꞌdchiliu, gac crucificáriꞌ? ¿Chu na el quë nabësheꞌldë Dios? \p \v 35 Iurní Jesús guniꞌi lu rall: \p ―Por stuꞌpë tiempë nanú llni entrë ladi të. Gulë tsaglaꞌguë tsanaldë të llni. Gulë cue mientras napë të llni të parë adë guënáꞌzidiꞌi nacahi lëꞌë të terciuni. Na ziquë el quë narzë́ lu nacahi; rdë́ꞌëdiꞌill cuendë ca nezë tsall. \v 36 Gulë tsaldí lduꞌu të lëꞌë llni mientras zugaꞌa llni lu guë́ꞌdchiliu. Zni gac të shini Dios nanapë llni shtë më laꞌni lduꞌu të. \p Despuësë de guniꞌi më ra cusë rëꞌ, Jesús guziaꞌa nu bëcaꞌchilú më lu rall. \s1 Guná ra mënë milagrë shtë Jesús perë gualdídiꞌi lduꞌu rall \p \v 37 Jesús bëꞌnë zihani milagrë ruꞌbë lu ra mënë perë adë gualdídiꞌi lduꞌu rall na më shini Dios. \v 38 Pues zni guc cumplir naguniꞌi Isaías, tubi nabiadiꞌdzë shtiꞌdzë Dios guahietë. Bëquëꞌë Isaías: \q1 Dadë, ¿chull gualdí lduꞌu dizaꞌquë shtë hiaꞌa? \q1 ¿Chull gualdí lduꞌu iurë bëluáꞌal pudërë shtë́nël lúhiꞌ? \m \v 39 Por ra diꞌdzë rëꞌ adë bë́ꞌnëdiꞌi rall gan tsaldí lduꞌu rall purquë nu zac naescritë laꞌni mizmë librë shtë Isaías: \q1 \v 40 Dios bëꞌnë ra mënë ciegu nu bë́ꞌniꞌ naguëdchi lduꞌu rall të parë adë guënádiꞌi rall con slull, \q1 nu tsasë́diꞌi rall con lduꞌu rall. \q1 Guquin parë adë guëabrídiꞌi lduꞌu rall con Dadë Dios të gunëac më lëꞌë rall. \m \v 41 Isaías guniꞌi zndëꞌë purquë gunáhiꞌ lu Jesucristo de quë llëruꞌbë na pudërë shtë më. \p \v 42 Zihani më narnibëꞌa, gualdí lduꞌu rall lëꞌë Jesús perë adë në́diꞌi guëniꞌi rall delantë lu mënë de quë na rall shmënë Jesús. Bëdzëbë rall ra fariseo të parë guëgúdiꞌi ra fariseo lëꞌë rall laꞌni iáduꞌu. \v 43 Más bëquitë lduꞌu rall gunë mënë alabar lëꞌë rall quë nihunë rall cumplir voluntá shtë Dios. \s1 Ra diꞌdzë shtë Jesús gunë juzguë ra mënë \p \v 44 Jesús guniꞌi fuertë: \p ―El quë natsaldí lduꞌi na, lëdë niáꞌasëdiꞌi na rialdí lduꞌi sino también rialdí lduꞌi Shtada el quë nabësheꞌldë na. \v 45 El quë narná lua, rna lu më el quë nabësheꞌldë na. \v 46 Nahia llni. Zelda lu guë́ꞌdchiliu. Grë́tëꞌ el quë narialdí lduꞌi na, adë guëáꞌnëdiꞌill laꞌni nacahi. \v 47 Si talë tubi de lëꞌë të rini të shtiꞌdza, perë adë rzuꞌbë diáguëdiꞌil shtiꞌdza, lëdë nádiꞌi guna condenar mënë ni purquë adë zéldëdiaꞌa lu guë́ꞌdchiliu parë guna condenar lëꞌë ra mënë sino zelda parë guna salvar ra mënë. \v 48 El quë naguëquë́ guiaꞌa na nu adë rialdídiꞌi lduꞌu shtiꞌdza, nápëll el quë nagunë condenar lë́ꞌëll. Ra diꞌdzë naguniaꞌa lull, ni nagunë condenar ra mënë ni lúltimë dzë. \v 49 Adë ruadíꞌdzëdiaꞌa según voluntá shtëna; lëꞌë Shtada el quë nabësheꞌldë na, gunibë́ꞌaiꞌ na parë guëniaꞌa lu të. Lo quë nabëluáꞌahia, na mandamientë shtë Dios. \v 50 Nu rac bë́ꞌahia el quë nagunë cumplir mandamientë shtë Shtada, nápëll vidë eternë. Grë lo quë narniaꞌa, zeꞌdë de Shtada; lo quë naguniꞌi më lua, zni ruadiꞌdza. \c 13 \s1 Jesús gudibi guëaꞌ ra poshtë \p \v 1 Antsë bëdchini laní Pascu, rac bëꞌa Jesús de quë hia lëꞌë iurë bëgaꞌa parë gati më nu guësëaꞌnë më ra shini gusëꞌdë më; guzëá më lu Shtadë më. Nalë́ guc shtuꞌu më ra shini gusëꞌdë më nananú guë́ꞌdchiliu. Guc shtuꞌu më lëꞌë raiꞌ hashtë gati më. \p \v 2 Hia gualú shtse shtë Pascu, iurní lëꞌë mëdzabë bëuꞌ laꞌni lduꞌu Judas Iscariote, shini Simón. Bëꞌnë mëdzabë parë rac shtuꞌu Judas gúnëll intriegu lëꞌë Jesús guiaꞌa ra contrari shtë më. \v 3 Jesús hia guc bëꞌa de quë zeꞌdë më de Dios nu guëabrí më con Dios nu lëꞌë Dadë bëdëꞌë grë́tëꞌ pudërë parë Jesús. \v 4 Guasuldí më lu mellë. Iurní bëdchisú më lari lu guiaꞌa nanacu më. Bëldiꞌbi më tubi toallë laꞌni më. \v 5 Iurní gudë́ më nisë laꞌni tubi natsëꞌë. Guzublú më gudibi më guëaꞌ ra shini gusëꞌdë më nu bëshá më toallë nanuaꞌa më guëaꞌ shini gusëꞌdë më parë guëbidchi nisë. \p \v 6 Iurë bëdchini më lu Simón të quíbiꞌ guëaꞌ Simón Pedro, perë Pedro guniꞌi: \p ―¿Pë lë́ꞌël quíbil guëahia? \p \v 7 Jesús guchi lu Pedro: \p ―Iurneꞌ adë riasë́diꞌil lo quë naquëhuna perë despuësë sí, tsasël. \p \v 8 Perë Pedro guniꞌi: \p ―Jamás adë quíbidiꞌil guëahia. \p Jesús guchi lu Pedro: \p ―Si talë guëzunë́diaꞌa lë́ꞌël, hiadë nádiꞌil shmëna. \p \v 9 Guniꞌi Simón Pedro: \p ―Iurneꞌ pë Dadë, lëdë niáꞌasëdiꞌi guëahia tsati sino también guiahia nu guëca. \p \v 10 Perë Jesús guniꞌi: \p ―El quë naná gualú guzë, adë rquíꞌnidiꞌi gázëll stubi, nadë más guëaꞌll tsati. Hia lëꞌë të limpi lduꞌu të perë lëdë grë́diꞌi të. \p \v 11 Guniꞌi më adë grë́diꞌi raiꞌ na raiꞌ limpi purquë guc bëꞌa më chu gunë intriegu lëꞌë më. Por ni guniꞌi më: “Lëdë grë́diꞌi të na të limpi”. \p \v 12 Despuësë de gudibi më guëaꞌ ra shini gusëꞌdë më, Jesús bëabrí gutë më shabë më; iurní guzubë më stubi lu mellë. Guniꞌi më: \p ―¿Gu riasë́ të lo quë naná bëna? \v 13 Lëꞌë të rniꞌi të nahia mësë nu Dadë shtë të. Napë të rsunë purquë ni nahia. \v 14 Pues na, mësë nu Dadë shtë të, gudibia guëaꞌ të nu zac lëꞌë të napë quë quibi të guëaꞌ saꞌ të. \v 15 Na bëdchiꞌba tubi muestrë parë lëꞌë të. El mizmë ni gunë të con saꞌ të ziquë nabëna. \v 16 Guldía rniaꞌa, tubi muzë adë lasáquëdiꞌill más quë shlámiꞌ; más lasac nabësheꞌldë lëꞌë muzë. \v 17 Si talë rdëꞌë të cuendë lo quë narniaꞌa lu të nu gunë të cumplirin, iurní rquitë lduꞌu të. \p \v 18 ’Adë quëgníꞌidiaꞌa de grë të. Na rac bë́ꞌahia guadë el quë nagulëhia perë napë quë gac cumplir lo quë narniꞌi Sagradas Escrituras: “El quë naraunú na, ni bëꞌnë cuntrë na parë gatia”. \v 19 Dizdë iurneꞌ rniaꞌa lu të antsë gac ndëꞌë të parë gac bëꞌa të nahia el quë naguniaꞌa nu parë tsaldí lduꞌu të shtiꞌdza iurë lëꞌë ndëꞌë gac. \v 20 Guldía rniaꞌa lu të, el quë nagunë recibir el quë naná bësheꞌlda, ni gunë recibir na, nu el quë nagunë recibir na, ni gunë recibir el quë nabësheꞌldë na. \s1 Guniꞌi Jesús de quë Judas gúnëll intriegu lëꞌë më \r (Mt. 26.20‑25; Mr. 14.17‑21; Lc. 22.21‑23) \p \v 21 Iurë gualú guniꞌi Jesús diꞌdzë ni, nalë́ bëꞌnë më llgabe laꞌni lduꞌu më; nalë́ gubini lduꞌu më. Iurní guniꞌi më con diꞌdzë clarë: \p ―Guldía rniaꞌa, tubi de lëꞌë të gunë intriegu na lu galguti. \p \v 22 Ra poshtë guzublú gubiꞌa raiꞌ lu saꞌ raiꞌ perë adë bëdë́ꞌëdiꞌi raiꞌ cuendë chu gunë intriegu lëꞌë më. \v 23 Tubi de lëꞌë raiꞌ, el quë narac shtuꞌu më, zúbiꞌ culaꞌni Jesús; caniháuhiꞌ. \v 24 Simón Pedro bëꞌnë sëñi con guiáꞌaiꞌ të guënaꞌbë diꞌdzë nguiu ni lu Jesús, chu gunë intriegu lëꞌë më. \v 25 Iurní nguiu ni guniꞌi lu Jesús: \p ―Dadë, ¿chull gunë intriegu lë́ꞌël? \p \v 26 Jesús bëquebi: \p ―Guëtiáꞌahia pedasë guetështildi laꞌni platë nu guëdë́ꞌahin caꞌa nguiu nagunë intriegu na. \p Iurní bëtiaꞌa Jesús guetështildi laꞌni platë nu bëdëꞌë më pedasë cuaꞌa Judas Iscariote, shini Simón. \v 27 Judas bëꞌnë recibirin; lueguë lueguë Satanás guatë́ laꞌni ldúꞌull. Iurní Jesús guniꞌi lu Judas: \p ―Lo quë narac shtúꞌul gúnël, bëꞌnin lueguë. \p \v 28 Perë ni tubi de los de más poshtë adë guc bë́ꞌadiꞌi raiꞌ pëzielú guniꞌi më zndëꞌë lu Judas. \v 29 Cumë Judas guc tesurërë shtë dumí, bëldá raiꞌ bëꞌnë raiꞌ llgabë de quë Jesús rac shtuꞌu tsasiꞌi Judas lo quë naná rquiꞌni lu laní, u tal vez guëdëꞌë Judas guꞌnë caꞌa ra prubi. \v 30 Despuësë de lëꞌë Judas bëꞌnë recibir tubi ldë guetështildi, lueguë bërúꞌull. Hia riuꞌ gueꞌlë. \s1 Mandamientë cubi shtë Jesús \p \v 31 Despuësë de lëꞌë Judas bëruꞌu, Jesús guniꞌi: \p ―Iurneꞌ guëluaꞌa Dios de quë llëruꞌbë na pudërë shtë nguiu nabësheꞌldë më lu guë́ꞌdchiliu, nu zihani mënë gunë rall alabar Dios por lo quë naguna; guëniꞌi rall llëruꞌbë na pudërë shtë më. \v 32 Si guëluaꞌa llëruꞌbë pudërë shtë Dios por lo quë naguna, también guëluaꞌa më llëruꞌbë na pudërë shtëna. Adë gac ldëꞌë më parë gúniꞌ cumplirin. \v 33 Lëꞌë të narac shtuaꞌa, adë zúdiaꞌa con lëꞌë të llëruꞌbë tiempë. Lëꞌë të tsatili të na perë cumë ziquë guniaꞌa lu contrari shtëna más antsë, rniaꞌa lu të lo mizmë iurneꞌ. Rniaꞌa lu të stubi de quë adë gáquëdiꞌi tsa të catë guzëahia. \v 34 Perë rnehia tubi mandamientë cubi parë lëꞌë të de quë gac shtuꞌu të bëchi saꞌ të. Cumë ziquë na rac shtuaꞌa lëꞌë të, znígaꞌa lëꞌë të napë quë gac shtuꞌu të saꞌ të. \v 35 Si talë gac shtuꞌu të saꞌ të de verdá, grë mënë shtë guë́ꞌdchiliu guëdëꞌë rall cuendë de quë na të shmëna. \s1 Guniꞌi Jesús lu Pedro, gúniꞌ negar lëꞌë më \r (Mt. 26.31‑35; Mr. 14.27‑31; Lc. 22.31‑34) \p \v 36 Simón Pedro gunaꞌbë diꞌdzë lu Jesús: \p ―Dadë, ¿ca tsal? \p Jesús guniꞌi: \p ―Catë guzëahia, hiadë gáquëdiꞌi gueꞌdë náldël lueguë perë despuësë, sí, iurní gueꞌdë náldël na. \p \v 37 Iurní lëꞌë Pedro guniꞌi: \p ―Dadë, ¿pëzielú gáquëdiaꞌa gueꞌdë nalda lë́ꞌël iurneꞌ? Na nahia dispuestë guënehia vidë shtëna nu gatinúal. \p \v 38 Jesús guniꞌi iurní: \p ―¿Guënéꞌel vidë shtë́nël por na? Guldía rniaꞌa lul, antsë lëꞌë gay guëllidchí, guëníꞌil lu ra mënë de quë adë runguë bë́ꞌadiꞌil na. Tsunë vueltë guëníꞌil zni. \c 14 \s1 Jesús na nezë parë gubeꞌe \p \v 1 ’Gulë cueꞌzë rquëdiꞌni lduꞌu të. Gulë tsaldí lduꞌu të Dios nu gulë tsaldí lduꞌu të na. \v 2 Lidchi Shtada nanú zihani lugar parë guëquëreldë të; si talë adë nádiꞌin zni, hia nianíꞌihia lu të. Zni gac tsaguëna preparar tubi lugar parë lëꞌë të. \v 3 Despuësë de bëna preparar lugar ni, iurní guëabría stubi con lëꞌë të, guëquëreldënú të na lidchi Shtada catë quërelda. \v 4 Lëꞌë të nanë́ të ca nezë guzëahia nu nanë́ të nezë ni. \v 5 Repi Tomás: \p ―Dadë, adë chu guënë́diꞌi ca nezë tsal. ¿Llallë guënë́ naꞌa nezë? \p \v 6 Jesús bëquebi: \p ―Nahia nezë parë gubeꞌe; na ruadiꞌdza verdá; rdëꞌa vidë sin fin; sulë por na gac guëdchini mënë lu Shtada. \v 7 Si talë lëꞌë të runguë bëꞌa të na, nu zac Shtada runguë bëꞌa të. Nu lëꞌë të hia runguë bëꞌa të lë́ꞌiꞌ dizdë iurneꞌ purquë guná të lu më. \p \v 8 Iurní Felipe guniꞌi: \p ―Dadë, bëluaꞌa Dios guëná naꞌa lúhiꞌ, hia con ni naꞌ. \p \v 9 Guniꞌi Jesús: \p ―Felipe, ¿blac tiempë quëbezënúa lëꞌë të nu todavía adë guënë́diꞌi të chu nahia? El quë naguná lua nu zac gunall lu Shtada. Nétiꞌi, ¿pëzielú rnáꞌbël de quë rac shtúꞌul guënal lu Dadë Dios? \v 10 ¿Pëllë adë riasël na quëbezënúa Dadë nu Dadë quëbezënúhiꞌ na? Grë lo quë narniaꞌa lu të, lëdë shcuendë iúbidiaꞌa; lëꞌë Dadë quëbezënúhiꞌ na; lëꞌë më quëhunë më shchiꞌni më. \v 11 Gulë tsaldí lduꞌu të de quë Dadë quëbezënúhiꞌ na nu na quëbezënúa lëꞌë më. Si talë adë rac tsaldídiꞌi lduꞌu të shtiꞌdza, gulë tsaldí lduꞌu të na por ra milagrë nabëna delantë lu të. \v 12 Guldía rniaꞌa, el quë natsaldí lduꞌi shtiꞌdza, gúnëll mizmë dchiꞌni naquëhuna, nu hashtë más cusë nalasac gúnëll purquë guzëahia catë quëbezë Shtada. \v 13 Grë́tëꞌ lo quë naguënaꞌbë të lu Shtada por nombre shtëna, gúnahin. Grë lo quë narnaꞌbë të por nombre shtëna, gúnahin të parë shini Dios guësëdchini labansë lu Dadë Dios. \v 14 Na guna cualquier cusë parë lëꞌë të, grë lo quë naguënaꞌbë të por nombre shtëna. \s1 Guniꞌi Jesús guësheꞌldë më Espíritu Santo \p \v 15 ’Si talë rac shtuꞌu të na, gulë bëzuꞌbë diaguë mandamientë shtëna. \v 16 Nu guna ruëguë lu Dadë Dios të guësheꞌldë më stubi natsaglaꞌguë guëneꞌe cunseju parë lëꞌë të nu cuezënúhiꞌ lëꞌë të parë siemprë. \v 17 Náhiꞌ Espíritu Santo naruadiꞌdzë verdá. Ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, adë në́diꞌi gunë rall recibir lëꞌë më purquë adë rnádiꞌi rall lúhiꞌ nu adë runguë bë́ꞌadiꞌi rall lë́ꞌiꞌ; perë lëꞌë të runguë bëꞌa të lë́ꞌiꞌ purquë lë́ꞌiꞌ quëbezënúhiꞌ lëꞌë të. Quëhúniꞌ compañi lëꞌë të. \v 18 Adë guësëáꞌnëdiaꞌa lëꞌë të ziquë bëzebi. Guëabría stubi parë guëquëreldënúa lëꞌë të. \v 19 Stuꞌpë tiempë quëreldënúa lëꞌë të perë hia lëꞌë mënë shtë guë́ꞌdchiliu, adë guënádiꞌi rall lua. Lëꞌë të guëná të lua stubi. Lëꞌë të guëbani të purquë nabania. \v 20 Dzë ni guëdëꞌë të cuendë de quë na con Shtada unidë na naꞌa, nu guëdëꞌë të cuendë de quë unidë na hiaꞌa, lëꞌë të con na. \v 21 El quë narac bëꞌa nu rzuꞌbë diáguëll mandamientë shtëna, mënë ni rac shtúꞌull na de verdá. Nu Shtada rac shtúꞌuiꞌ el quë narac shtuꞌu na, nu zac na rac shtuaꞌa lëꞌë narac shtuꞌu na. Nu guëluáꞌahia pudërë shtëna lúhiꞌ. \p \v 22 Iurní Judas, lëdë Iscariótëdiꞌi, guníꞌill lu Jesús: \p ―Dadë, ¿pëzielú rníꞌil guëluáꞌal pudërë shtë́nël lu naꞌa perë adë guëluáꞌadiꞌil pudërë shtë́nël lu mënë shtë guë́ꞌdchiliu? \p \v 23 Jesús guniꞌi: \p ―El quë narac shtuꞌu na de verdá, guëzuꞌbë diáguëll shtiꞌdza. Shtada gúniꞌ gac shtúꞌuiꞌ lëꞌë nguiu ni, nu Shtada con na guëdchini naꞌa; guëlezënú naꞌa lë́ꞌëll. \v 24 Perë el quë adë rac shtúꞌudiꞌi na, tampuquë guëzuꞌbë diáguëll shtiꞌdza. Dizaꞌquë shtëna nabini të, lëdë shtë́nëdiaꞌain sino shtënë Dadë Dios, el quë nabësheꞌldë na lu guë́ꞌdchiliu. \p \v 25 ’Quëgniaꞌa lu të grë ndëꞌë mientras quëbezënúa lëꞌë të \v 26 perë lëꞌë Espíritu Santo, el quë naguëneꞌe cunseju parë lëꞌë të, Shtada guësheꞌldë lë́ꞌiꞌ; cuezënúhiꞌ shlugara nu guëluáꞌaiꞌ lëꞌë të grë́tëꞌ lo quë naguniaꞌa lu të. Guëníꞌiꞌ laꞌni lduꞌu të, të parë guëagná lduꞌu të enseñansë shtëna. \p \v 27 ’Paz shtëna guësëana parë lëꞌë të, cuedchí lduꞌu të. Ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu gúnëdiꞌi rall gan cuedchí lduꞌu të perë na sí, por na cuedchí lduꞌu të. Gulë cueꞌzë rquëdiꞌni lduꞌu të. Adë rdzë́bëdiꞌi lduꞌu të lo quë naguër gac. \v 28 Hia bini të de quë guzëahia con Shtada perë guëabría stubi parë guëquëreldënúa lëꞌë të. Talë de verdá rac shtuꞌu të na, napë të lëgrë laꞌni lduꞌu të. Bëaꞌnë të tristë purquë guniaꞌa lu të: “Guzëahia lidchi Shtada”. Lëꞌë më napë më más pudërë quë na. \v 29 Rniaꞌa lu të iurneꞌ të parë iurë lëꞌë ndëꞌë gac, iurní tsaldí lduꞌu të na. \p \v 30 ’Hiadë guadiꞌdzënúdiꞌiruaꞌa lëꞌë të purquë hia mërë guëdchini el quë narnibëꞌa mënë shtë guë́ꞌdchiliu. Lë́ꞌëll nápëdiꞌill ni tubi pudërë parë na. \v 31 Napë quë gac zni të parë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, gac bëꞌa rall de quë lëꞌë më bësheꞌldë më na. Gac bëꞌa rall lo quë naruna, gunibëꞌa më gúnahin. \p ’Gulë tsasuldí. Cha guëruꞌu hiaꞌa de ndëꞌë. \c 15 \s1 Comparaciuni shtë hiaguë \p \v 1 Jesús guniꞌi: \p ―Nahia ziquë hiaguë nashi naná verdadërë. Shtada quëhapë më hiaguë ni. \v 2 Rchúguiꞌ grë llicu hiaguë nardë́ꞌëdiꞌi nashi, nu grë llicu hiaguë nanuaꞌa nashi, rquiꞌni guëldin nu sunëhin të parë guëneꞌe másruꞌu nashi. \v 3 Lëꞌë të na të ziquë llicu hiaguë nanápëdiꞌi ndiaguë bidchi. Guquin por shtiꞌdza naguniaꞌa lu të. \v 4 Gulë gac unidë con na. Gulë tsaglaꞌguë tsaldí lduꞌu të na, iurní quëbezënúa lëꞌë të. Tubi llicu hiaguë adë gáquëdiꞌi guëdëꞌëin nashi si talë adë quë́diꞌin culaꞌni trunquë shtë hiaguë. Mizmë manërë ni na të. Lëꞌë të gáquëdiꞌi guëdëꞌë të nashi si talë nádiꞌi të unidë con na. \p \v 5 ’Na nahia ziquë trunquë shtë hiaguë; na të ziquë llicu hiaguë. El quë naná unidë con na nu quëbezënúa lë́ꞌiꞌ, ni el quë naguëneꞌe zihani nashi. Pues adë gáquëdiꞌi gapë të nashi lë́ꞌësë të. Con na sí, gac të ziquë tubi hiaguë narneꞌe nashi. \v 6 El quë nádiꞌi unidë con na, ni guëzebi të parë guëbidchi ziquë llicu hiaguë të guëdëahin parë tsequin lu guiꞌi. \p \v 7 ’Si talë tsaglaꞌguë të, gac të unidë con na, nu adë guëáꞌldëdiꞌi lduꞌu të grë́tëꞌ nabëluáꞌahia lu të. Gulë gunaꞌbë grë lo quë narac shtuꞌu të, grë́tëꞌ guënehia caꞌa të. \v 8 Lëꞌë Shtada gunë recibir hunurë iurë lëꞌë të rdëꞌë të zihani nashi. Zni gac të de verdá shmëna. \v 9 Na rac shtuaꞌa lëꞌë të ziquë rac shtuꞌu Shtada na. Gulë tsaglaꞌguë gac shtuꞌu të na. \v 10 Si talë guëzuꞌbë diaguë të grë mandamientë shtëna, zni guëná mënë de quë rac shtuꞌu të na de verdá. Mizmë mudë ni rzuꞌbë diaga grë mandamientë shtë Shtada nu tsaglaꞌguë rac shtuaꞌa Shtada. \p \v 11 ’Na ruadiꞌdza zndëꞌë të parë guëquitë lduꞌu të con na nu tsu lëgrë lduꞌu të siemprë. \v 12 Ndëꞌë na mandamientë shtëna de quë gac shtuꞌu të saꞌ të ziquë na rac shtuaꞌa lëꞌë të. \v 13 El quë narac shtuꞌu amigu shtë́nëll de verdá, rdë́ꞌëll vidë shtë́nëll shlugar amigu ni. Nídiꞌi más llëruꞌbë amor quë ndëꞌë. \v 14 Lëꞌë të na të amigu shtëna si talë gunë të cumplir grë́tëꞌ lo quë narnibë́ꞌahia. \v 15 Adë rníꞌidiaꞌa na të muzë shtëna purquë ra muzë adë guënë́diꞌi rall pë runë shlamë rall; más bien rniaꞌa lu të na të amigu shtëna. Grë́tëꞌ nabëluáꞌahia lu të, nanë́ të iurneꞌ. Grë́tëꞌ lo quë naguniꞌi Shtada lua, ni na lo quë nabëluáꞌahia lu të. \v 16 Adë gudílidiꞌi të na sino na gudilia lëꞌë të parë gac të shmëna, nu na bëna incarguë lu të de quë gac të ziquë tubi hiaguë narneꞌe zihani nashi zaꞌquë nu nashi ni adë tsalúdiꞌin. Grë́tëꞌ lo quë narnaꞌbë të lu Shtada por lëa, guëneꞌe mëhin si talë tsaldí lduꞌu të shtiꞌdza. \v 17 Zndë rniaꞌa lu të nu rnibë́ꞌahia lëꞌë të de quë gac shtuꞌu të bëchi saꞌ të. \s1 Ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu guëná záꞌquëdiꞌi rall lu të \p \v 18 ’Si talë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, adë guëná záꞌquëdiꞌi rall lu të, gulë bëdëꞌë cuendë guëlú adë guná záꞌquëdiꞌi rall lua. \v 19 Si talë na të mënë shtë guë́ꞌdchiliu, iurní sí, ra mënë niac shtuꞌu rall lëꞌë të cumë rac shtuꞌu rall saꞌ rall. Na gudilia lëꞌë të ladi ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, por ni ra mënë adë rna záꞌquëdiꞌi rall lu të purquë hiadë nádiꞌi të mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \v 20 Gulë bësëagná lduꞌu të lo quë naguniaꞌa lu të: “Ni tubi muzë lasáquëdiꞌi más quë shlámiꞌ”. Si talë guzunaldë mënë na, nu zac lëꞌë të sunaldë rall. Ra mënë nagualdí lduꞌu grë́tëꞌ lo quë nabëluáꞌahia lëꞌë rall; nu zac tsaldí lduꞌu rall naguëluaꞌa të lëꞌë rall, zac gunë rall recibir shtiꞌdzë të. \v 21 Zndëꞌë gunë rall. Guëná záꞌquëdiꞌi rall lu të purquë na të shmëna. Adë runguë bë́ꞌadiꞌi rall el quë nabësheꞌldë na. \p \v 22 ’Lëꞌë rall ni tubi faltë nápëdiꞌi rall si talë adë néldëdiaꞌa lu guë́ꞌdchiliu nu si talë adë niuadíꞌdzëdiaꞌa lu rall, perë iurneꞌ naculpablë rall lu Dios purquë guná rall lua nu bini rall shtiꞌdza. \v 23 El quë narná záꞌquëdiꞌi lua, nu lu Shtada rna záꞌquëdiꞌi mënë. \v 24 Ni tubi faltë niápëdiꞌi rall si talë adë nihúnëdiaꞌa cusë ruꞌbë lu rall. Ni tubi mënë adë bë́ꞌnëdiꞌill cumë ziquë bëluáꞌahia lu rall, perë hia lëꞌë rall guná rall grë́tëꞌ ra cusë rëꞌ perë siemprë rna záꞌquëdiꞌi rall lua nu rna záꞌquëdiꞌi rall lu Shtada. \v 25 Zndëꞌë guc parë gac cumplir ra diꞌdzë nanaquë́ laꞌni lëy nabëꞌnë rall recibir. Rniꞌin: “Guná záꞌquëdiꞌi rall lua sin pë lu nezë”. \p \v 26 ’Perë iurë guëdchini el quë nagunë consolar lëꞌë të, guëníꞌiꞌ favurë de na. Guësheꞌlda lë́ꞌiꞌ parë cuezënúhiꞌ lëꞌë të. Guëdchíniꞌ por partë shtë Shtada nu guëníꞌiꞌ lu të purë verdá purquë nádiꞌiꞌ bishi. \v 27 Nu lë́ꞌëgaꞌa të también guadiꞌdzë të favurë de na lu ra mënë; gac të testigu shtëna purquë gulezënú të na dizdë guzublúa shchiꞌnia. \c 16 \p \v 1 ’Rniaꞌa lu të grë ra cusë rëꞌ parë gac preparadë të, të adë guëazë guétëdiꞌi të iurë guëdchini cusë mal. \v 2 Guëgú ra mënë lëꞌë të iáduꞌu nu guëdchini iurë quini mënë lëꞌë të. Guëniꞌi rall de quë ni na voluntá shtë Dios iurë quini rall lëꞌë të. \v 3 Zndëꞌë gac purquë nunquë adë runguë bë́ꞌadiꞌi ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu Dadë Dios nu runguë bë́ꞌadiꞌi rall na. \v 4 Zndëꞌë rniaꞌa lu të, të iurë guëgaꞌa iurë, iurní guëagná lduꞌu të hia grë́tëꞌ ndëꞌë guniaꞌa lu të. \s1 Lo quë narunë Espíritu Santo \p ’Adë guníꞌidiaꞌa lu të ra cusë rëꞌ dizdë guzublú shchiꞌnia purquë na quëbezënúa lëꞌë të iurní, \v 5 perë iurneꞌ guzëahia parë cuezënúhia më el quë nabësheꞌldë na. Perë ni tubi de lëꞌë të adë gunaꞌbë díꞌdzëdiꞌi të lua: “¿Pëzielú tsal?” \v 6 Bini të de quë guzëahia, por ni bëaꞌnë të tristë \v 7 perë rniaꞌa lu të verdá, mejurë nahin parë lëꞌë të. Guzëahia purquë si talë adë tsádiaꞌa, adë guídëdiꞌi më naguëneꞌe cunseju parë lëꞌë të, perë si talë guzëahia, guësheꞌlda lë́ꞌiꞌ; cuezënúhiꞌ lëꞌë të. \v 8 Iurë lëꞌë më guëdchini, guëníꞌiꞌ lu ra mënë të gac bëꞌa rall blac duldë quëhunë rall. Guëluáꞌaiꞌ tubi nezë ldi shtë Dios, nu guëníꞌiꞌ de quë gunë Dios juzguë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \v 9 Napë rall duldë purquë adë gualdídiꞌi lduꞌu rall na. \v 10 Tsasë́ rall pë runë cuntienë nezë ldi shtë Dios purquë na guzëahia catë quëbezë më. Hia lëꞌë të adë guënádiꞌi të lua. \v 11 Tsasë́ rall de quë nanú juici shtë Dios purquë hia nacondenadë lëꞌë narnibëꞌa lëꞌë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \p \v 12 ’Nápëruaꞌa más lo quë narac shtuaꞌa guëniaꞌa lu të perë lëꞌë të adë gáquëdiꞌi tsasë́ të iurneꞌ. \v 13 Perë iurë lëꞌë Espíritu Santo guëdchíniꞌ, lëꞌë më guëluaꞌa më lëꞌë të grë́tëꞌ verdá purquë nídiꞌi bishi laꞌni ldúꞌiꞌ. Adë guëníꞌidiꞌiꞌ por partë shcuéndiꞌ; más bien guëníꞌiꞌ lu të lo quë nabíniꞌ de Shtada. Gac bëꞌa të lo quë naguër gac por pudërë shtë Espíritu Santo. \v 14 Lëꞌë Espíritu Santo guëluáꞌaiꞌ nahia më ruꞌbë. Guëluáꞌaiꞌ shtiꞌdza parë gac bëꞌa të, parë guëdëꞌë të cuendë pë runë cuntienë shtiꞌdza. \v 15 Grë́tëꞌ lo quë nanapë Shtada, shtëna; por ni guniaꞌa lu të lëꞌë Espíritu Santo gúniꞌ recibir lo quë naná shtëna nu guëluáꞌaiꞌ lëꞌë të parë tsalú guëdëꞌë të cuendë shtiꞌdza. \s1 Rbini lduꞌu të perë guëabrí guëquitë lduꞌu të \p \v 16 ’Stuꞌpsë runë faltë, hia guënádiꞌi të lua perë por dupëꞌnë másruꞌu tsadzé iurní sí, guëná të lua purquë hia guzëahia catë quëbezë Shtada. \p \v 17 Iurní bëldá ra shini gusëꞌdë më gunaꞌbë diꞌdzë raiꞌ lu saꞌ rall: \p ―¿Pë runë cuntienë ra diꞌdzë rëꞌ: “Stuꞌpsë runë faltë hia guënádiꞌi të lua perë por dupëꞌnë másruꞌu sí, guëná të lua”? ¿Pëzielú rníꞌiꞌ: “Purquë guzëahia catë quëbezë Shtada”? \p \v 18 Guaglaꞌguë guniꞌi rall: \p ―¿Pë runë cuntienë stuꞌpsë nu despuë́sëgaꞌa stuꞌpsë? Adë chu riasë́diꞌi pë quëadiꞌdzë më. \p \v 19 Jesús guc bëꞌa de quë rac shtuꞌu raiꞌ guënaꞌbë diꞌdzë raiꞌ. Iurní guniꞌi më: \p ―Quëgnaꞌbë diꞌdzë të lu saꞌ të shcuendë lo quë naguniaꞌa lu të: “Runë faltë stuꞌpsë; hiadë guënádiꞌi të lua perë despuësë másruꞌu tsadzé, guëabrí të guëná të lua”. Ni rac shtuꞌu guënaꞌbë diꞌdzë të lu saꞌ të. \v 20 Guldía rniaꞌa, lëꞌë të guꞌnë të nu ldaguë tristë laꞌni lduꞌu të perë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, guëquitë lduꞌu rall purquë rnádiꞌi rall lua. Aunquë lëꞌë të guëaꞌnë të con galriá lduꞌu, despuësë guëquitë lduꞌu të. \v 21 Cumë tubi naꞌa iurë lëꞌë naꞌa bëgaꞌa shiurë galë shini naꞌa, rdzëbë naꞌa nu rbini lduꞌu naꞌa por dulurë, perë despuësë lëꞌë meꞌdë bëdchini guë́ꞌdchiliu, hia adë rëagná lduꞌu naꞌa dulurë. Iurní guëquitë lduꞌu naꞌa purquë gulë tubi meꞌdë lu guë́ꞌdchiliu. \v 22 Zni zac lëꞌë të; rbini lduꞌu të iurneꞌ, perë na napë quë guëabría. Guënahia lu të stubi; iurní nalë́ guëquitë lduꞌu të, tubi cusë lëgrë; adë chu guëdchisúdiꞌin de lëꞌë të. \p \v 23 ’Dzë ni hiadë guënáꞌbëdiꞌi diꞌdzë të lua ni tubi cusë. Guldía rniaꞌa, lëꞌë Dadë Dios guëneꞌe grë́tëꞌ lo quë naguënaꞌbë të lúhiꞌ. Guëneꞌe mëhin si talë guënaꞌbë të por na. \v 24 Hashtë iurneꞌ adë gunáꞌbëdiꞌi të lu Dadë por na. Rniaꞌa lu të, gulë gunaꞌbë lu më. Guëneꞌe më lo quë narunë faltë të parë guëquitë lduꞌu të de verdá. \s1 Bëna gan lu narnibëꞌa mënë shtë guë́ꞌdchiliu \p \v 25 ’Hia guniaꞌa lu të grë ra cusë rëꞌ por comparaciuni, perë guëdchini iurë hiadë guadíꞌdzëdiaꞌa por comparaciuni sino quë iurní guadiꞌdza clarë shcuendë Dadë. \v 26 Dzë ni lëꞌë të guënaꞌbë të lu Shtada por lëa purquë iurní rquíꞌnidiꞌi guënaꞌba lu më por lëꞌë të \v 27 purquë lëꞌë Shtádaꞌa rac shtúꞌuiꞌ lëꞌë të. Rac shtuꞌu më lëꞌë të purquë rac shtuꞌu të na nu rialdí lduꞌu të de quë beldë guëdchinia de Dios. \v 28 Bëruaꞌa catë quëbezë Shtada nu bëdchinia lu guë́ꞌdchiliu, perë iurneꞌ guësaꞌna lëꞌë guë́ꞌdchiliu parë guëabría con lëꞌë Shtada. \p \v 29 Iurní ra shini gusëꞌdë më guniꞌi: \p ―Iurneꞌ sí, quëadíꞌdzël clarë sin adë quëhunë dchíꞌnidiꞌil comparaciuni. \v 30 Iurneꞌ rialdí lduꞌu naꞌa lë́ꞌël nu nanë́ naꞌa riasël grë cusë. Rquíꞌnidiꞌil chu guënaꞌbë diꞌdzë lul. Rialdí lduꞌu naꞌa de quë bëdchínil por partë shtë Dios. \p \v 31 Jesús repi: \p ―¿Gu gualdí lduꞌu të iurneꞌ? \v 32 Guná, guëdchini iurë nu mizmë iurneꞌ, lëꞌë të guërëꞌtsë të cadë lëꞌë të tubi ladë. Iurní guësaꞌnë të na tubsia, perë adë zúdiaꞌa tubsia purquë lëꞌë Shtada quëbezënúhiꞌ na. \v 33 Rniaꞌa lu të grë́tëꞌ ndëꞌë të parë cuedchí lduꞌu të por na. Ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu guëzac zi rall lëꞌë të perë gulë bëquitë lduꞌu të. Bëna gan lu narnibëꞌa mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \c 17 \s1 Jesús gunaꞌbë lu Dios por shini gusëꞌdë më \p \v 1 Despuësë gualú biadiꞌdzë më grë ra cusë rëꞌ, gubiꞌa më lu gubeꞌe nu guniꞌi më: \p ―Dadë, hia lëꞌë iurë bëgaꞌa. Bëluaꞌa ra mënë de quë shínil náhiꞌ personë ruꞌbë delantë lul. Iurní shínil guëquébiꞌ nal personë ruꞌbë delantë lu rall. \v 2 Bënéꞌel pudërë guiahia parë guënibë́ꞌahia grë́tëꞌ ra mënë narëtaꞌ lu guë́ꞌdchiliu, nu iurneꞌ napa derechë guëdëꞌa vidë sin fin parë mënë nabënéꞌel parë na. \v 3 Parë gapë ra mënë vidë sin fin, napë quë gunguë bëꞌa rall lë́ꞌël nu napë quë gunguë bëꞌa rall na. Nahia shínil nabëshéꞌldël lu guë́ꞌdchiliu. Sulë lë́ꞌël nal Dios verdadërë. \p \v 4 ’Siemprë bëluáꞌahia lu ra mënë llëruꞌbë na pudërë shtë́nël. Bëna gan grë́tëꞌ dchiꞌni nabënéꞌel guna. \v 5 Bëꞌnë honrar na culáꞌnil ziquë antsë lëꞌë guë́ꞌdchiliu cueshtë́, quëbezënúa lë́ꞌël. \p \v 6 ’Grë ra mënë nagulël ladi ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, bënéꞌel lëꞌë rall parë na; na rall shmëna. Bëluáꞌahia lu raiꞌ pudërë shtë́nël nu bëzuꞌbë diaguë raiꞌ dizaꞌquë shtë́nël. \v 7 Iurneꞌ rdëꞌë rall cuendë de quë pudërë nanapa, bënéꞌel guiahia. \v 8 Grë ra diꞌdzë naguníꞌil lua, biadiꞌdza lu raiꞌ nu bëꞌnë raiꞌ recibir ra diꞌdzë ni. Hia gualdí lduꞌu raiꞌ de verdá de quë bëshéꞌldël na lu guë́ꞌdchiliu. Nanë́ raiꞌ zelda por ordë shtë́nël. \p \v 9 ’Na runa ruëguë por lëꞌë raiꞌ iurneꞌ. Adë rúnëdiaꞌa ruëguë por ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu sino por ra mënë nabënéꞌel parë na purquë shtë́nël lëꞌë raiꞌ. \v 10 Grë ra mënë ni nashtë́nël nu na raiꞌ shtëna. Por lëꞌë raiꞌ zihani mënë guná rall pudërë shtëna. \p \v 11 ’Na adë guëáꞌnëdiaꞌa lu guë́ꞌdchiliu, perë lëꞌë raiꞌ sí, guëaꞌnë raiꞌ lu guë́ꞌdchiliu. Hia lëꞌë na gueldë guëzë́a catë quëréldël. Santo nal, nia Dadë. Gupë lëꞌë raiꞌ con pudërë shtë́nël grë ra nabënéꞌel parë na parë gac raiꞌ unidë ziquë lë́ꞌël nu na unidë na hiaꞌa. \v 12 Iurë quëbezënúa lëꞌë nabënéꞌel parë na, gupa lëꞌë raiꞌ. Ni tubi adë chu bënítidiꞌi sino el quë nagulë parë gac condenádëll. Zni guquin parë gac cumplir naná escritë laꞌni Sagradas Escrituras de lë́ꞌëll. \p \v 13 ’Iurneꞌ Dadë, mërë gueldë guëzë́a catë quëbézël perë mientras zugáꞌahia stúpëꞌnë lu guë́ꞌdchiliu, rniaꞌa lul grë ra cusë rëꞌ, guini naná guëquë́ diaguë diꞌdzë rëꞌ. Guëquitë lduꞌu raiꞌ; mizmë lëgrë nanapa gapë raiꞌ guëdubi tiempë. \v 14 Na bëluáꞌahia dizaꞌquë shtë́nël lu raiꞌ perë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, adë rna záꞌquëdiꞌi rall lu raiꞌ. Grë raiꞌ nabëquë́ diaguë shtíꞌdzël, adë na raiꞌ ziquë mënë shtë guë́ꞌdchiliu; igual ziquë na, adë rianáldëdiꞌi raiꞌ tëchi ra cusë shtë guë́ꞌdchiliu. \v 15 Adë rnáꞌbëdiaꞌa, Dadë, de quë guëgul lëꞌë raiꞌ lu guë́ꞌdchiliu, sino rac shtuaꞌa gápël lëꞌë raiꞌ lu ra cusë shtë mëdzabë. \v 16 Cumë ziquë na, adë nádiaꞌa mënë shtë guë́ꞌdchiliu, nu lëꞌë raiꞌ adë nádiꞌi raiꞌ mënë shtë guë́ꞌdchiliu. \v 17 Por shtíꞌdzël bëꞌnë gac raiꞌ santu parë lë́ꞌël. Grë dizaꞌquë shtë́nël na verdá. \v 18 Cumë ziquë bëshéꞌldël na lu ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, zni zac bësheꞌlda lëꞌë raiꞌ lu ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu. Guëniꞌinú raiꞌ shtíꞌdzël lu rall. \v 19 Quëhuna apartar mizmë na parë bien shtë raiꞌ të gac raiꞌ completamente entregadë lu voluntá shtë́nël. Gac cumplir ndëꞌë, Dadë, por shtíꞌdzël naná verdá. \p \v 20 ’Perë adë rnáꞌbëdiaꞌa sulamëntë por lëꞌë raiꞌ, sino también por grë́tëꞌ natsaldí lduꞌi shtiꞌdza iurë guadiꞌdzë raiꞌ dizaꞌquë. \v 21 Grë́tëꞌ ra mënë ni natsaldí lduꞌi shtiꞌdza, quëhuna ruëguë gac raiꞌ unidë, Dadë. Gapë raiꞌ tubsë llgabë ziquë na hiaꞌa unidë nu nadápaꞌa mizmë llgabë. Bëꞌnë compañi lëꞌë raiꞌ parë gac raiꞌ unidë con lëꞌë hiaꞌa, Dadë, parë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, gac bëꞌa rall lë́ꞌël bëshéꞌldël na. \v 22 Lëꞌë derechë nu pudërë nabënéꞌel parë na, bëdë́ꞌëhia parë lëꞌë raiꞌ parë gac raiꞌ unidë ziquë lëꞌë hiaꞌa na hiaꞌa unidë. \v 23 Ziquë quëbezënúa lëꞌë raiꞌ nu quëbezënul na, zni rac shtuaꞌa gac rall unidë completamente con lëꞌë hiaꞌa parë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, guëdëꞌë rall cuendë lë́ꞌël bëshéꞌldël na nu guëdëꞌë rall cuendë de quë rac shtúꞌul lëꞌë rall mizmë manërë ziquë rac shtúꞌul na. \p \v 24 ’Dadë lë́ꞌël bënéꞌel grë́tëꞌ ndëꞌë, nu rac shtuaꞌa de quë catë quëbézël nu zac lëꞌë raiꞌ cuezë raiꞌ. Rac shtuaꞌa catë nezë guëquërelda nu lëꞌë raiꞌ guëquëreldë raiꞌ të parë guëná raiꞌ lugar zaꞌquë lu gubeꞌe. Guëná raiꞌ pudërë nabënéꞌel purquë nalë́ rac shtúꞌul na antsë lëꞌë guë́ꞌdchiliu cueshtë́. \v 25 Dadë, lë́ꞌël rúnël bien guëdubi tiempë perë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu, adë runguë bë́ꞌadiꞌi rall lë́ꞌël, perë na sí, runguë bë́ꞌahia lë́ꞌël nu lëꞌë ra nagualdí lduꞌi lë́ꞌël, rdëꞌë raiꞌ cuendë de quë lë́ꞌël bëshéꞌldël na. \v 26 Bëluáꞌahia lëꞌë raiꞌ parë gunguë bëꞌa raiꞌ chu nal, nu todavía tsaglaꞌguë guëluáꞌaruꞌuhia lëꞌë raiꞌ parë gac shtuꞌu raiꞌ saꞌ raiꞌ ziquë rac shtúꞌul na; mizmë amor shtëna gapë raiꞌ laꞌni lduꞌu raiꞌ parë saꞌ raiꞌ. \c 18 \s1 Gunaꞌzi ra mënë mal lëꞌë Jesús \r (Mt. 26.47‑56; Mr. 14.43‑50; Lc. 22.47‑53) \p \v 1 Despuësë de gualú biadiꞌdzë Jesús ra diꞌdzë rëꞌ, bëruꞌu më con ra shini gusëꞌdë më parë ziaꞌa raiꞌ stubi ladë ruaꞌ tubi rugi guëëꞌgu nalë Cedrón. Ngaꞌli naquë́ tubi lahuertë, nu guatënú Jesús ra shini gusëꞌdë më. \v 2 Nu Judas, lëꞌë naná rac shtuꞌu gúnëll intriegu Jesús, nanëll lugar ni purquë zihani vësë guanú Jesús lëꞌë raiꞌ ndë. Nu ngaꞌli rdëá raiꞌ antsë. \v 3 Zni bëꞌnë Judas; bëdchínill con tubi shcuaꞌa mënë con bëldá guëshiágduꞌu. Ra jëfë shtë ra bëshuzi con ra fariseo bësheꞌldë rall lëꞌë mënë ni. Nuaꞌa rall lintërnë nu grëaguë parë guëzianí. Nuaꞌa rall spadë. \v 4 Hia rac bëꞌa Jesús grë́tëꞌ lo quë nanagac; iurní bëruꞌu më ladi ra shmënë më nu guniꞌi më lu ra mënë: \p ―¿Chu rguili të? \p \v 5 Lëꞌë rall bëquebi: \p ―Rguili naꞌa Jesús de Nazaret. \p Jesús guniꞌi iurní: \p ―Na ndëꞌë. \p Lëꞌë Judas nabëꞌnë intriegu Jesús, zugáꞌall con ra mënë ni. \v 6 Iurë lëꞌë Jesús guniꞌi: “Na ndëꞌë”, iurní bëazë guetë rall nu gulaguë rall lu guiuꞌu. \v 7 Iurní guniꞌi më stubi: \p ―¿Chull rguili të? \p Lëꞌë rall guniꞌi rall: \p ―Jesús de Nazaret. \p \v 8 Jesús repi lu rall iurní: \p ―Hia guniaꞌa lu të de quë na ndëꞌë. Si talë rguili të na, gulë bëneꞌe sí, të parë guzëá ra shmëna. \p \v 9 Zni guc parë gac cumplir diꞌdzë naguniꞌi Jesús antsë: “Grë́tëꞌ el quë nabënéꞌel parë na, ni tubi adë gunítidiaꞌa”. \v 10 Iurní lëꞌë Simón Pedro nápiꞌ tubi spadë; gulúhiꞌ spadë nu bëchúguiꞌ diaguë ladë ldi tubi naná lë Malco. Malco na muzë shtë jëfë shtë ra bëshuzi. \v 11 Perë Jesús repi lu Pedro: \p ―Bëguëuꞌ spadë shtë́nël shlugarin. Si talë según voluntá shtë Shtada zeꞌdë parë sac zia, napë quë guna cumplirin. \s1 Guanú rall Jesús lu bëshuzi más narnibëꞌa \r (Mt. 26.57‑58; Mr. 14.53‑54; Lc. 22.54) \p \v 12 Iurní lëꞌë ra mënë con comandante shtë ra soliar nabësheꞌldë contrari shtë Jesús, gunaꞌzi rall lëꞌë më parë guaꞌa rall lëꞌë më prësi. Bëldiꞌbi rall guiaꞌa më. \v 13 Lueguë biaꞌa rall lëꞌë më lu Anás naná suëgrë Caifás. Izë ni Caifás guc bëshuzi namás narnibëꞌa. \v 14 Caifás rëꞌ mizmë naguniꞌi lu ra më israelitë: “Más mejurë parë lëꞌë hiaꞌa gati tubsë nguiu quë guëdubi naciuni tsalú”. \s1 Pedro zu rualdëaꞌ lidchi Anás \r (Mt. 26.69‑70; Mr. 14.66‑68; Lc. 22.55‑57) \p \v 15 Simón Pedro con stubi ra poshtë, guanaldë raiꞌ lëꞌë Jesús. Lëꞌë stubi poshtë ni na el quë nanë́ Caifás naná bëshuzi namás narnibëꞌa. Guatënú poshtë ni Jesús rualdëaꞌ lidchi Anás. \v 16 Pedro bëaꞌnë fuërë ruaꞌ puertë shtë nezë. Iurní bëruꞌu lëꞌë poshtë nananë́ lëꞌë jëfë shtë ra bëshuzi. Lëꞌë poshtë ni guchi lu naꞌa narapë ruaꞌ puertë parë tsutë́ Pedro. \v 17 Iurní lëꞌë naꞌa gunaꞌbë díꞌdzëll lu Pedro: \p ―¿Pë nu lë́ꞌël nal shmënë nguiu rëꞌ? \p Pedro bëquebi: \p ―Aquëdiꞌi, nádiaꞌa shmënë nguiu ni. \p \v 18 Cumë nalë́ naldë dzë ni, ra muzë con ra soliar bëntsaꞌu tubi guërdë́ të parë bëcueꞌe rall guiꞌi të guëdzëꞌë rall. Nu zac Pedro zugaꞌa con lëꞌë rall. Quëtsëꞌë Pedro ruaꞌ guiꞌi. \s1 Gunaꞌbë diꞌdzë Anás lu Jesús \r (Mt. 26.59‑66; Mr. 14.55‑64; Lc. 22.66‑71) \p \v 19 Lëꞌë Anás, tubi jëfë shtë ra bëshuzi, guzublú gunaꞌbë díꞌdzëll lu Jesús shcuendë ra shini gusëꞌdë më nu pë ldaiꞌ rluaꞌa më. \v 20 Repi Jesús: \p ―Na biadiꞌdza delantë lu grë mënë. Bëluáꞌahia laꞌni ra iáduꞌu nu hashtë iáduꞌu ruꞌbë, grë́tëꞌ lugar catë rdëá ra mënë israelitë. Ni tubi cusë adë guníꞌidiaꞌa nagaꞌchi. \v 21 ¿Pëzielú rnaꞌbë díꞌdzël lua pë cusë bëluáꞌahia? Gulë gunaꞌbë diꞌdzë lu ra mënë nabini shtiꞌdza. Nanë́ rall ldaiꞌ lo quë bëluáꞌahia. \p \v 22 Iurë lëꞌë Jesús guniꞌi zndëꞌë, tubi soliar shtë iáduꞌu nazugaꞌa guëlladchi, gulubëll lu më nu guníꞌill: \p ―¿Pë zniꞌi rquébil lu jëfë shtë ra bëshuzi? \p \v 23 Jesús repi: \p ―Si talë guniaꞌa mal, bëluaꞌa nia pë mal bëna perë si talë guniaꞌa verdá ¿pëzielú gulubël lua? \p \v 24 Iurní lëꞌë Anás bësheꞌldë lëꞌë më lu Caifás. Liꞌbi guiaꞌa më. Caifás na bëshuzi narnibëꞌa más entrë grë ra bëshuzi. \s1 Pedro guniꞌi lu ra mënë de quë adë guënë́diꞌiꞌ lëꞌë Jesús \r (Mt. 26.71‑75; Mr. 14.66‑72; Lc. 22.58‑62) \p \v 25 Perë Pedro tsaglaꞌguë quëgtsë́ꞌëiꞌ ruaꞌ guiꞌi con ra mënë. Iurní guchi ra mënë: \p ―¿Pë nul lë́ꞌël nal shmënë Jesús? \p Pedro bëꞌnë negar; guníꞌiꞌ: \p ―Aquëdiꞌi, nádiaꞌa shmënë Jesús. \p \v 26 Iurní gunaꞌbë diꞌdzë tubi muzë shtë Caifás, muzë ni nall shfamili shtë nguiu nabëchuguë Pedro diáguiꞌ. Guniꞌi muzë ni lu Pedro: \p ―¿Pë nul lë́ꞌël gunahia laꞌni lahuertë con Jesús? \p \v 27 Pedro bëꞌnë negar stubi. Mizmë iurní bëllidchí tubi gay. \s1 Jesús zugaꞌa lu Pilato \r (Mt. 27.1‑2, 11‑14; Mr. 15.1‑5; Lc. 23.1‑5) \p \v 28 Iurní biaꞌa rall Jesús lu palaci catë gunë gubernadurë juzguë. Hia zeꞌdë grëgueꞌlë iurní. Ra contrari shtë Jesús adë guatë́diꞌi rall laꞌni palaci parë guëaꞌnë rall limpi según custumbrë religiusë shtë rall. Zni nanú permisi gau rall shtse shtë Pascu. \v 29 Por ni Pilato bëruꞌu parë guagníꞌill lu rall: \p ―¿Pë mal bëꞌnë hiumbrë rëꞌ? \p \v 30 Guniꞌi rall: \p ―Si talë nádiꞌill hiumbrë mal, adë chu guëdë́ꞌnëdiꞌi intriegu lë́ꞌëll. \p \v 31 Iurní Pilato repi: \p ―Gulë biaꞌa lë́ꞌëll mizmë lëꞌë të nu gulë bëꞌnë juzguë lë́ꞌëll según narniꞌi lëy shtë të. \p Ra contrari shtë Jesús bëquebi: \p ―Perë lëꞌë naꞌa nápëdiꞌi naꞌa derechë parë guëdini naꞌa ni tubi mënë gátill. \p \v 32 Zni guc parë gac cumplir shtiꞌdzë Jesús naguniꞌi más antsë parë gac bëꞌa rall lla mudë gati më. \v 33 Iurní Pilato bëabrí guatë́ laꞌni palaci; iurní gunáꞌbëll lëꞌë Jesús nu guniꞌi Pilato: \p ―¿Pë lë́ꞌël nal Rëy shtë ra më israelitë? \p \v 34 Jesús repi: \p ―¿Pë ni rnaꞌbë díꞌdzël por shcuéndël u nu chu stubi guniꞌi lul chu nahia? \p \v 35 Pilato guniꞌi: \p ―Nádiaꞌa më israelitë. Mizmë mënë saꞌl con ra jëfë shtë ra bëshuzi, bëꞌnë rall intriegu lë́ꞌël lua ziquë tubi më mal. Guniꞌi lua pë mal bë́ꞌnël. \p \v 36 Guniꞌi më: \p ―Nahia Rëy shtë gubiernë nanádiꞌi ziquë gubiernë shtë guë́ꞌdchiliu. Si talë gubiernë shtëna niac ziquë gubiernë shtë guë́ꞌdchiliu, pues niadildi shmëna parë gáquëdiꞌi intriegu na guiaꞌa ra më israelitë. Perë iurneꞌ rniaꞌa lul de quë rnibë́ꞌahia; nahia Rëy perë lë́dëdiꞌi rëy shtë guë́ꞌdchiliu. \p \v 37 Iurní Pilato repi: \p ―Rníꞌil de quë nal tubi Rëy. \p Jesús guniꞌi: \p ―Nahia Rëy ziquë quëgníꞌil, parë ni gula lu guë́ꞌdchiliu. Zelda lu guë́ꞌdchiliu parë guadiꞌdza verdá. Grë́tëꞌ el quë narac shtuꞌu guini verdá, ni rdëꞌë rall cuendë shtiꞌdza. \p \v 38 Pilato repi: \p ―¿Pë runë cuntienë diꞌdzë, verdá? \s1 Guniꞌi mënë gati Jesús \r (Mt. 27.15‑31; Mr. 15.6‑20; Lc. 23.13‑25) \p Despuësë de gualú gunaꞌbë diꞌdzë Pilato diꞌdzë rëꞌ, bërúꞌull stubi parë guadiꞌdzënull ra contrari shtë Jesús. Guniꞌi Pilato: \p ―Ni tubi delitë adë rdzélëdiaꞌa shtë nguiu rëꞌ \v 39 perë ziquë tubi custumbrë, guëdëꞌa libertá tubi prësi laꞌni dzë laní shtë Pascu. ¿Sëldahia Jesús rëy shtë të, u pë rniꞌi të? \p \v 40 Iurní grë ra mënë gurushtiá rall: \p ―Adë rldáꞌadiꞌil Jesús; bëdëꞌë libertá parë Barrabás. \p Barrabás na tubi ngubaꞌnë, tubi më dushë. \c 19 \p \v 1 Iurní lëꞌë Pilato gunibëꞌa guanú Jesús galnë́ con chicuti. \v 2 Ra suldadë bëntsaꞌu rall tubi corunë guitsë nu gulú rallin guëc Jesús nu bëgacu rall lëꞌë më tubi lari color guindë. \v 3 Lueguë guabiꞌguë rall lu më; bëꞌnë rall burnë. Guniꞌi rall: \p ―Guëbani Rëy shtë ra më israelitë. \p Gulubë́ rall lëꞌë më. \p \v 4 Iurní Pilato bëabrill; bërúꞌull nu répill lu ra mënë: \p ―Gulë guná, rguhia nguiu rëꞌ delantë lu të parë guëdëꞌë të cuendë de quë adë rdzélëdiaꞌa ni tubi delitë parë lë́ꞌëll. \p \v 5 Iurní bëruꞌu Jesús con corunë guitsë zubë guëc më nu nacu më tubi lari color guindë. Iurní Pilato repi: \p ―Lëꞌë nguiu ndëꞌë. \p \v 6 Iurë ra jëfë shtë ra bëshuzi con ra soliar shtë iáduꞌu, guná rall lëꞌë më, guzublú gurushtiá; guniꞌi rall: \p ―Quëll lu cruz. Quëll lu cruz. \p Pilato guniꞌi: \p ―Gulë biaꞌa lë́ꞌëll nu gulë bëquëꞌë lë́ꞌëll lu cruz purquë adë rdzélëdiaꞌa ni tubi delitë nabë́ꞌnëll. \p \v 7 Perë ra contrari shtë më bëquebi rall: \p ―Lëꞌë naꞌa napë naꞌa tubi lëy; según lëy shtë naꞌa rniꞌin de quë gati mënë ni purquë guníꞌill nall shini Dios. \p \v 8 Iurë Pilato bini zndëꞌë, másruꞌu bëdzë́bëll. \v 9 Iurní bëuꞌll stubi laꞌni palaci nu gunaꞌbë díꞌdzëll lu Jesús: \p ―¿Chu më́nël? \p Perë Jesús adë bëquébidiꞌiꞌ. \p \v 10 Iurní repi Pilato: \p ―¿Pë adë guëquébidiꞌil lua chu më́nël? ¿Ni mudë adë guënë́diꞌil napa pudërë parë guna crucificar lë́ꞌël nu zac napa pudërë parë guënehia libertá lë́ꞌël? \p \v 11 Jesús guniꞌi: \p ―Ni tubi pudërë nápëdiꞌil parë na si talë Dios adë bënéꞌediꞌiꞌ pudërë. Por ni rniaꞌa lul de quë ra nabëꞌnë intriegu na lul, ni napë mayurë duldë. Na rall más pecadurë quë lë́ꞌël. \p \v 12 Dizdë iurní Pilato gudílill manërë parë guëdë́ꞌëll libertá lëꞌë Jesús, perë ra contrari shtë më gurushtiá rall: \p ―Si talë guëldáꞌal nguiu rëꞌ, nádiꞌil amigu shtë rëy César, el quë narnibëꞌa lëꞌë hiaꞌa. Cualquier el quë nagac rëy, ni quëhúnëll cuntrë gubiernë shtë César. \p \v 13 Iurë bini Pilato diꞌdzë rëꞌ, gunibë́ꞌall guëruꞌu Jesús lugar ni nu Pilato guzúbëll lu tribunal shtë́nëll, lugar naná lë Gabata con dizë́ hebreo. Lë ni runë cuntienë, Empedrado, lugar catë nanú pisë shtë cemëntë. \p \v 14 Guc visperë shtë Pascu, iurë bëꞌnë mënë preparar laní. Mizmë dzë ziquë guëruldë dzë, iurní Pilato guniꞌi lu ra contrari shtë Jesús: \p ―Ndëꞌë na rëy shtënë të. \p \v 15 Lëꞌë rall gurushtiá rall; guniꞌi rall: \p ―Gátill, gátill, quëll lu cruz. \p Pilato guniꞌi: \p ―¿Ni mudë guna crucificar rëy shtënë të? \p Perë ra jëfë shtë ra bëshuzi bëquebi rall: \p ―Lëꞌë naꞌa sulë tubsë rëy napë naꞌa. Nall rëy César, el quë narnibëꞌa más laꞌni guë́ꞌdchiliu. \p \v 16 Con ndëꞌë Pilato bë́ꞌnëll intriegu lëꞌë Jesús lu rall parë gati më lu cruz. Biaꞌa rall lëꞌë më de ndë. \s1 Cuë më lu cruz \r (Mt. 27.32‑44; Mr. 15.21‑32; Lc. 23.26‑43) \p \v 17 Nuaꞌa më cruz. Ziaꞌanú rall lëꞌë më lugar nalë Calavera, diꞌdzë hebreo lëhin Gólgota. \v 18 Ngaꞌli bëꞌnë rall crucificar lëꞌë më con chupë mënë mal, tubi rall cadë tubi cuꞌ, hia lëꞌë Jesús guëláu. \v 19 Pilato bëquëꞌë tubi letrërë narniꞌi: “Jesús de Nazaret, rëy shtë naciuni Israel”. Quë letrërë guëc cruz. \v 20 Cantidá mënë narëtaꞌ ndë, biꞌldi rall letrërë ni purquë lugar catë cuë më lu cruz naquë́ guëlladchi ruaꞌ ciudá Jerusalén. Lëꞌë letrërë ni naescritë con dizë́ hebreo, nu dizë́ griego, nu dizë́ latín. \v 21 Ra jëfë shtë ra bëshuzi guniꞌi rall lu Pilato: \p ―Adë rquë́ꞌëdiꞌil “Rëy shtë naciuni Israel” sino más bien bëquëꞌë lo quë naguníꞌill: “Nahia Rëy shtë naciuni Israel”. \p \v 22 Perë Pilato bëquebi: \p ―Lo quë nabëquëaꞌa, zni guëaꞌnin. \p \v 23 Despuësë lëꞌë ra suldadë bëquëꞌë rall lëꞌë më lu cruz, iurní bëtëá rall shabë më nu gudiꞌdzë rall lari ni. Gulú rallin tapë ldë, tubi ldë́gahin parë cadë tubi suldadë. Iurní gunaꞌzi rall lari capë. Nahin tubi lari mantë, lari intërë de tubsë hili. \v 24 Ra suldadë guniꞌi rall lu saꞌ rall: \p ―Adë chu guëchéꞌzëdiꞌin; más mejurë guëdchítaꞌa guëꞌë dado të parë niaꞌa chu gunë gan lari rëꞌ. \p Zni guc cumplir Sagradas Escrituras narniꞌi: “Gudiꞌdzë rall shaba, perë stubi ldëhin gudchitë rall guëꞌë dado”. \v 25 Zndë bëꞌnë ra suldadë rumanë. \p Guëaꞌ cruz shtë Jesús quëbezë shniꞌa më nu quëbezë béldiꞌ lë María naná tseꞌlë Cleofas. Nu quëbezë María Magdalena guëaꞌ cruz. \v 26 Iurë Jesús guná më lu shniꞌa më, zugáꞌaiꞌ culaꞌni poshtë namás rac shtuꞌu më, repi më lu shniꞌa më: \p ―Nanë, lëꞌë shínil niꞌi. Gápiꞌ lë́ꞌël. \p \v 27 Nu guniꞌi më lu poshtë ni: \p ―Lëꞌë shníꞌal niꞌi. \p Dizdë iurní lëꞌë poshtë ni bë́ꞌniꞌ recibir lëꞌë María lidchi poshtë. \s1 Guti Jesús \r (Mt. 27.45‑56; Mr. 15.33‑41; Lc. 23.44‑49) \p \v 28 Despuësë de ndëꞌë, cumë Jesús rac bëꞌa më de quë grë́tëꞌ guc cumplir nu parë gac cumplir laꞌni Sagradas Escrituras, guniꞌi më: \p ―Rbidcha. \p \v 29 Ngaꞌli zugaꞌa tubi mbluri gadzë́ vini hiꞌ. Iurní gunaꞌzi ra suldadë tubi spongë; bëgaꞌdzë rallin con vini nu bëzuꞌbë rall spongë ni guëc tubi hiaguë shtë hisopo. Iurní bëdchiꞌguë rallin ruaꞌ Jesús. \v 30 Jesús gudchi më guëc spongë ni, Biiꞌ më vini; iurní guniꞌi më: \p ―Grë́tëꞌ guc cumplir. \p Iurní bërëꞌngu më nu bë́ꞌniꞌ intriegu espíritu shtë́hiꞌ lu Dios. \s1 Tubi suldadë bëquëꞌë lansë culaꞌni Jesús \p \v 31 Stubi dzë antsë gac laní, dzë narziꞌi lduꞌu mënë, ra mënë israelitë adë në́diꞌi rall guëaꞌnë ra cuerpë lu cruz parë dzë narziꞌi lduꞌu mënë, pues dzë ni na dzë descansë nu nalë́ laní ruꞌbë na. Nu na dzë delicadë. Por ni gunaꞌbë rall lu Pilato parë quitsu suldadë guëaꞌ ra naquë́ lu cruz parë gati rall nu tsabsú cuerpë shtë rall lu cruz. \v 32 Iurní ra suldadë bëdchini rall guëaꞌ cruz. Guditsu rall guëaꞌ primërë naquënú më lu cruz. Nu guditsu rall guëaꞌ stubi naquë́ stubi cuꞌ. \v 33 Perë guabiꞌguë rall lu Jesús; guná rall hia guti më. Por ni adë gudítsudiꞌi rall guëaꞌ më. \p \v 34 Perë tubi suldadë bëquë́ꞌëll lansë culaꞌni më. Iurní bëruꞌu rënë con nisë. \v 35 El quë naruadiꞌdzë ndëꞌë gunall nu rníꞌill verdá nu rac bë́ꞌall de quë verdá ruadíꞌdzëll të parë lëꞌë të tsaldí lduꞌu të zndëꞌë \v 36 purquë zndëꞌë guzac parë gac cumplir Sagradas Escrituras narniꞌi: “Adë gudítsudiꞌi rall ni tubi baꞌcu shtë́niꞌ”. \v 37 Nu stubi partë shtë Escrituras rniꞌi: “Guëbiꞌa rall lu el quë nabëquëꞌë rall lansë”. \s1 Jesús bëgaꞌchi \r (Mt. 27.57‑61; Mr. 15.42‑47; Lc. 23.50‑56) \p \v 38 Despuësë de gualú grë́tëꞌ ndëꞌë, José më guëꞌdchi Arimatea, guagnáꞌbëll permisi lu Pilato parë guáꞌall cuerpë shtë Jesús të tsacáꞌchill lëꞌë më. José guc tubi shmënë më perë aunquë nilë nagaꞌchi purquë rdzë́bëiꞌ lu ra contrari shtë Jesús. Pilato bëdëꞌë permisi; iurní biaꞌa José cuerpë shtënë më. \v 39 Nu zac Nicodemo, el quë naguagná lëꞌë më gueꞌlë, bëdchininú Nicodemo con nanutsë mirra nu áloes cumë cincuenta kilo nuáꞌall. \v 40 Zni lëꞌë José con Nicodemo biaꞌa rall cuerpë shtë Jesús. Bëtuꞌbi rall lëꞌë më tubi ldë lari naquichi con mizmë naguctsaꞌu nisë nashi nanutsë según custumbrë shtë ra më israelitë napë quë guëgaꞌchi tubi tëgulë. \v 41 Lugar ni catë bëquëꞌë rall lëꞌë më lu cruz, ngaꞌli naquë́ tubi lahuertë. Mizmë laꞌni lahuertë ni naquë́ tubi baꞌa catë ni tubi laꞌdi chu bëgáꞌchidiꞌi. \v 42 Ngaꞌli bëcaꞌchi raiꞌ cuerpë shtë Jesús purquë lëꞌë baꞌa ni naquë́ guëlladchi, nu dzë descansë hia bëgaꞌa. \c 20 \s1 Guashtë́ më ladi ra tëgulë \r (Mt. 28.1‑10; Mr. 16.1‑8; Lc. 24.1‑12) \p \v 1 Primërë dzë shtë llmalë María Magdalena gua ruaꞌ baꞌa. Tumpranë nianá rruꞌu nacahi gunáhiꞌ hiadë nídiꞌi guëꞌë nadaꞌu ruaꞌ baꞌa. \v 2 Iurní guaglluꞌnë María catë zúgaꞌa Simón Pedro con lëꞌë poshtë namás rac shtuꞌu Jesús. Guniꞌi María: \p ―Biaꞌa mënë shcuerpë Dadë Jesús catë bëgáꞌchiꞌ; adë chu guënë́diꞌi catë guacaꞌchi ra mënë shcuérpiꞌ. \p \v 3 Iurní Pedro con stubi poshtë bëruꞌu raiꞌ. Gua raiꞌ ruaꞌ baꞌa. \v 4 Guërupë raiꞌ ziaglluꞌnë raiꞌ juntë perë lëꞌë stubi poshtë gudchibëlú lu Pedro; bëdchíniꞌ guëlútëꞌ lë́ꞌiꞌ ruaꞌ baꞌa. \v 5 Iurní bëáꞌchiꞌ nu gunáhiꞌ lu lari liensë nanagaꞌa ngaꞌli perë adë guatë́diꞌiꞌ. \v 6 Despuësë Simón Pedro bëdchini tëchi poshtë ni. Iurní Pedro guatë́hiꞌ laꞌni baꞌa, nu zac lë́ꞌiꞌ gunáhiꞌ lu lari liensë; zaꞌquë zaꞌquë në́ꞌachi dchiꞌbin shlugarin. \v 7 Nu guná Pedro lari naquichi nabëlliꞌi guëc Jesús; adë dchiꞌbin juntë sino tubi ladë në́ꞌachi dchiꞌbin. \v 8 Iurní poshtë nabëdchini primërë, guatë́hiꞌ nu gunáhiꞌ. Gualdí ldúꞌiꞌ guashtë́ Jesús ladi ra tëgulë. \v 9 Perë todavía adë guasë́diꞌi raiꞌ Sagradas Escrituras de quë Jesús napë quë gac resucitáriꞌ ladi ra tëgulë. \v 10 Iurní ra poshtë bëabrí raiꞌ lidchi raiꞌ. \s1 Jesús bëluaꞌalú lu María Magdalena \r (Mr. 16.9‑11) \p \v 11 María Magdalena bëáꞌniꞌ tëchi fuërë ruaꞌ baꞌa. Rúꞌniꞌ culaꞌni baꞌa. Mientras quëhúꞌniꞌ, iurní bëáꞌchiꞌ parë guënáhiꞌ laꞌni baꞌa. \v 12 Gunáhiꞌ chupë ianglë zugaꞌa; nacu raiꞌ lari naquichi. Zúbëgaꞌa ra ianglë ni; tubi zúbëgaꞌa nezë guëc catë bëgaꞌchi Jesús. Stubi zúbëgaꞌa nezë guëaꞌ catë bëgaꞌchi më. \v 13 Lëꞌë ra ianglë guniꞌi raiꞌ lu María: \p ―Nanë, ¿pëzielú rúꞌnël? \p Lë́ꞌiꞌ bëquebi: \p ―Purquë biaꞌa ra mënë lëꞌë Dadë Jesús, perë adë chu guënéꞌediꞌi rsunë ca nezë guacaꞌchi ra mënë lë́ꞌiꞌ. \p \v 14 Niáꞌasë gualú guniꞌi María zni, bëdchigrë́hiꞌ lúhiꞌ nezë të́chiꞌ; gunáhiꞌ lu Jesús. Lëꞌë më zugaꞌa më ngaꞌli perë adë rdë́ꞌëdiꞌi María cuendë de quë lëꞌë Jesús ni. \v 15 Iurní Jesús gunaꞌbë díꞌdziꞌ lu María: \p ―Nanë, ¿pëzielú rúꞌnël? ¿Chull rguílil? \p María rúniꞌ llgabë de quë aquë narapë lahuertë ni quëgniꞌi. Iurní répiꞌ lu mënë ni: \p ―Si talë lë́ꞌël biáꞌal cuerpë shtë Jesús, guniꞌi lua ca nezë guacáꞌchil lë́ꞌiꞌ të parë tsagllía shcuérpiꞌ. \p \v 16 Jesús repi: \p ―María. \p Lëꞌë María bëdchigrë́hiꞌ nu guníꞌiꞌ con dizë́ hebreo: \p ―Raboni. (Diꞌdzë ni runë cuntienë, Mësë.) \p \v 17 Jesús repi: \p ―Adë cuéꞌzëdiꞌil na purquë laꞌdi tsépidiaꞌa catë quëbezë Shtada, perë tsagníꞌil lu ra los de más bëcha de quë lëꞌë na tsepia catë quëreldë Shtada nu Shtádëgaꞌa të también. Tsepia catë quëreldë Dios shtëna nu Dios shtënë të. \p \v 18 Iurní lëꞌë María Magdalena guaguë́ꞌniꞌ visi lu ra shini gusëꞌdë më de quë lë́ꞌiꞌ gunáhiꞌ lu Dadë Jesús nu lëꞌë më guniꞌi grë ra cusë rëꞌ. \s1 Jesús bëluaꞌalú lu ra shini gusëꞌdë më \r (Mt. 28.16‑20; Mr. 16.14‑18; Lc. 24.36‑49) \p \v 19 Mizmë dzë ni na primërë dzë shtë llmalë; hia riuꞌ gueꞌlë; ra poshtë rdëá raiꞌ ngaꞌli. Nëꞌau ruaꞌ hiuꞌu dchidchiꞌchi purquë rdzëbë raiꞌ contrari shtë Jesús. Iurní Jesús bëluaꞌalú lu raiꞌ laꞌni hiuꞌu. Guzú më guëláu catë rëtaꞌ raiꞌ nu guniꞌi më: \p ―Gulë cuedchí lduꞌu të. \p \v 20 Despuësë de gualú guniꞌi më, iurní bëluaꞌa më guiaꞌa më con culaꞌni më catë gua clavë nu lansë. Iurní bëquitë lduꞌu raiꞌ; guná raiꞌ lu Jesús. \v 21 Lueguë Jesús repi lu raiꞌ stubi: \p ―Gulë cuedchí lduꞌu të. Cumë ziquë Dadë bëshéꞌldiꞌ na, zni guësheꞌlda lëꞌë të. Guëniꞌi të lu ra mënë shtiꞌdza. \p \v 22 Iurní bëcaꞌa mbë më nu repi më: \p ―Gulë bëꞌnë recibir Espíritu Santo. \v 23 Napë të derechë; guëniꞌi të chu bëꞌnë më perdunë, nu chu bë́ꞌnëdiꞌi më perdunë. \s1 Adë gualdídiꞌi lduꞌu Tomás shtiꞌdzë ra poshtë \p \v 24 Tomás, tubi de lëꞌë ra poshtë narniꞌi ra mënë Cuachi, adë nídiꞌiꞌ ngaꞌli iurë lëꞌë Jesús bëluaꞌalú lu ra poshtë. \v 25 Los de más ra poshtë guniꞌi raiꞌ lu Tomás: \p ―Guná naꞌa lu Dadë Jesús. \p Perë Tomás repi: \p ―Si talë adë guënádiaꞌa catë gua lansë culaꞌni më nu guëgutë́a shcuëna lugar shtë clavë nu cutë́a guiahia culáꞌniꞌ, hashtë iurní tsaldí lduaꞌa guashtë́ më ladi ra tëgulë. \p \v 26 Bëdzaꞌguë llmalë despuësë gudëdë ni, ra poshtë rëtaꞌ raiꞌ stubi nacubi hiuꞌu ni. Dzë ni zugaꞌa Tomás con lëꞌë raiꞌ. Iurní aunquë nilë nëꞌau ruaꞌ hiuꞌu dchidchiꞌchi, Jesús bëluaꞌalú lu raiꞌ nu guzú më guëláu catë rëtaꞌ raiꞌ. Guniꞌi më: \p ―Gulë cuedchí lduꞌu të. \p \v 27 Nu guniꞌi më lu Tomás: \p ―Bëtiaꞌa shcuë́nël lu guiahia nu gudeꞌenú guiáꞌal; bëtiaꞌa guiáꞌal culania. Adë rníꞌidiꞌil laꞌni ldúꞌul de quë adë guashtë́diaꞌa ladi ra tëgulë sino tsaldí ldúꞌul nabania. \p \v 28 Bëquebi Tomás iurní: \p ―Lë́ꞌël nal Dadë shtëna. Lë́ꞌël nal Dios shtëna. \p \v 29 Jesús repi: \p ―Tomás, iurneꞌ sí, rialdí ldúꞌul purquë gunal lua perë más dichusë el quë nagunádiꞌi lua perë rialdí lduꞌu rall na. \s1 Pëzielú guctsaꞌu librë rëꞌ \p \v 30 Jesús bëꞌnë másruꞌu cantidá ra cusë ruꞌbë nu milagrë lu ra shini gusëꞌdë më, cusë ni adë bëquë́ꞌëdiaꞌa laꞌni librë rëꞌ. \v 31 Perë ndëꞌë bëquëaꞌa të parë tsaldí lduꞌu të Jesús de quë na më Cristo, shini Dios. Si talë tsaldí lduꞌu të shtiꞌdzë Jesucristo, guëneꞌe më vidë sin fin parë lëꞌë të. \c 21 \s1 Jesús bëluaꞌalú lu gadchi ra poshtë \p \v 1 Despuësë de ndëꞌë, Jesús bëluaꞌalú lu ra shini gusëꞌdë më stubi vueltë. Zugaꞌa më ruaꞌ nisë nalë Tiberias. Zni guc iurë bëluaꞌalú më lu raiꞌ. \v 2 Bëdëá ra poshtë, Simón Pedro con Tomás, el quë narniꞌi raiꞌ Cuachi. Zugaꞌa Natanael naná më Caná shtë Galilea nu zugaꞌa ra shini Zebedeo nu chupë de los de más shini gusëꞌdë më. \v 3 Iurní Simón Pedro guniꞌi lu raiꞌ: \p ―Tsagnaꞌzia mbeldë. \p Lëꞌë raiꞌ guniꞌi raiꞌ: \p ―Nu zac lëꞌë naꞌa guëzë́ naꞌa. \p Iurní beꞌpi raiꞌ laꞌni barcu, perë gueꞌlë ni adë chu mbeldë gunáꞌzidiꞌi raiꞌ. \v 4 Hia iurë zeꞌdë grëgueꞌlë, Jesús bëluaꞌalú lu raiꞌ ruaꞌ nisë perë ra shini gusëꞌdë më adë bëdë́ꞌëdiꞌi raiꞌ cuendë de quë lëꞌë më ni. \v 5 Iurní repi më: \p ―Lëꞌë të narac shtuaꞌa, ¿Pë adë chu mbeldë gunaꞌzi të? \p Lëꞌë raiꞌ bëquebi raiꞌ: \p ―Ni túbidiꞌi. \p \v 6 Iurní guniꞌi Jesús lu raiꞌ: \p ―Gulë bëtiaꞌa guëꞌshu shtënë të ladë ldi culaꞌni barcu; iurní guënaꞌzi të mbeldë. \p Zni bëꞌnë raiꞌ. Despuësë adë bë́ꞌnëdiꞌi raiꞌ gan niagú raiꞌ guëꞌshu mbeldë laꞌni nisë tantë zihani mbeldë nanú laꞌni. \v 7 Iurní lëꞌë poshtë naguc shtuꞌu Jesús más, guníꞌiꞌ lu Pedro: \p ―Lëꞌë Dadë Jesús ndë. \p Niáꞌasë gualú bini Pedro de quë lëꞌë Dadë Jesús ni, iurní gútiꞌ shabë purquë bëruꞌu lari iurë guagnáꞌziꞌ mbeldë. Iurní bëldáꞌaiꞌ lë́ꞌiꞌ laꞌni nisë parë guëdchíniꞌ guëlú lë́ꞌiꞌ catë zugaꞌa më. \v 8 Los de más poshtë bëdchini raiꞌ ruaꞌ nisë con barcu. Nu quëshaguiú raiꞌ guëꞌshu shtë mbeldë. Pues zugaꞌa ra poshtë ziquë tubi gahiuꞌa metro hashtë ca lu zu më. \v 9 Iurë lëꞌë raiꞌ bëdchini raiꞌ lu guiuꞌu, bëruꞌu raiꞌ laꞌni barcu nu guná raiꞌ tubi guërdë́ dchiꞌbë tubi mbeldë lu guiꞌi. Guná raiꞌ duꞌpë guetështildi. \v 10 Jesús guniꞌi: \p ―Gulë teꞌenú bëldá mbeldë naguër gualú bëgaꞌa. \p \v 11 Simón Pedro güeꞌpi laꞌni barcu; iurní bëshaguiúhiꞌ guëꞌshu hashtë ruaꞌ nisë catë na guiuꞌu. Gadzë́tëꞌin mbeldë, purë ma ruꞌbë, ciento cincuenta y tres; perë aunquë nilë zihani ma, adë guriéꞌzidiꞌi guëꞌshu. \v 12 Iurní guniꞌi më lu raiꞌ: \p ―Gulë teꞌe të gau të. \p Ni tubi raiꞌ adë cuë́diꞌi valurë nianaꞌbë diꞌdzë chu na më purquë rac bëꞌa raiꞌ lëꞌë Dadë Jesús ni. \v 13 Iurní lëꞌë Jesús guabiꞌguë më lu raiꞌ. Gunaꞌzi më guetështildi nu belë shtë mbeldë; bëdëꞌë mëhin cuaꞌa ra poshtë gau raiꞌ. \p \v 14 Zndë guc natsunë vësë de quë lëꞌë Jesús bëluaꞌalú më lu ra poshtë despuësë guashtë́ më ladi ra tëgulë. \s1 Jesús guniꞌi lu Pedro: “Gupë shmëna” \p \v 15 Despuësë gualú gudáu ra poshtë, Jesús guniꞌi lu Simón Pedro: \p ―Simón, shini Jonás, ¿gu rac shtúꞌul na de verdá más quë los de más saꞌl rac shtuꞌu raiꞌ na? \p Pedro bëquebi: \p ―Ahaꞌ Dadë, lë́ꞌël nanël de quë rac shtuaꞌa lë́ꞌël. \p Jesús repi: \p ―Pues iurneꞌ, gupë ra mënë narialdí lduꞌi na, ra naná ziquë lliꞌli mituꞌnë. \p \v 16 Iurní bëabrí gunaꞌbë diꞌdzë më nachupë: \p ―Simón shini Jonás, ¿gu rac shtúꞌul na de verdá? \p Pedro bëquebi: \p ―Ahaꞌ Dadë, nanël de quë rac shtuaꞌa lë́ꞌël. \p Iurní repi më: \p ―Neꞌ gupë ra mënë narialdí lduꞌi na. Na rall ziquë lliꞌli narquiꞌni vëquërë. \p \v 17 Hia natsunë vësë gunaꞌbë diꞌdzë më lu Pedro: \p ―Simón shini Jonás, ¿gu rac shtúꞌul na? \p Iurní tristë bëaꞌnë lduꞌu Pedro purquë hia bëhunë gunaꞌbë diꞌdzë më lúhiꞌ, si rac shtuꞌu Pedro lëꞌë më. Iurní guniꞌi Pedro: \p ―Lë́ꞌël nanël grë́tëꞌ cusë. Nanël de quë rac shtuaꞌa lë́ꞌël. \p Iurní repi më: \p ―Iurneꞌ gupë ra lliꞌli shtëna, ra mënë nareꞌdë naldë na. \v 18 Guldía rniaꞌa lul, iurë gúquël sultërë, rácul shábël lo quë narniꞌi ldúꞌul nu rial catë rac shtúꞌul perë iurë lë́ꞌël gúꞌshël, stubi mënë guënaꞌzi guiáꞌal parë sël, nu stúbiꞌ gunë compañi lë́ꞌël parë gácul shábël, nu guáꞌaiꞌ lë́ꞌël catë adë në́diꞌil tsal. \p \v 19 Zni guniꞌi më parë guëdëꞌë hiaꞌa cuendë lla mudë gati Pedro purquë por galguti shtë Pedro, gúniꞌ guëluáꞌaiꞌ llëruꞌbë na pudërë shtë Dios. Despuësë repi më: \p ―Guaglaꞌguë bëzuꞌbë diaguë enseñansë shtëna. \s1 Lëꞌë poshtë namás guc shtuꞌu Jesús \p \v 20 Iurní guná Pedro nezë të́chiꞌ; zeꞌdë naldë lëꞌë poshtë naguc shtuꞌu Jesús, mizmë poshtë el quë nagudaunú më nu nazubë culaꞌni më lu shtse shtë Pascu, mizmë el quë naguniꞌi lu më: “Dadë, ¿chull gunë intriegu lë́ꞌël?” \v 21 Iurë lëꞌë Pedro guná lu poshtë ni, gunaꞌbë diꞌdzë Pedro lu Jesús: \p ―Dadë, ¿pë gac poshtë rëꞌ? \p \v 22 Jesús bëquebi: \p ―Si rac shtuaꞌa guëbánill ndëꞌë hashtë iurë guëabría stubi, adë rúnëdiꞌi tucarë gac bë́ꞌal. Lë́ꞌël guaglaꞌguë bëzuꞌbë diaguë enseñansë shtëna. \p \v 23 Iurní bërëꞌtsë diꞌdzë rëꞌ ladi los de más bëchi saꞌ ra poshtë de quë adë gátidiꞌi poshtë ni, perë adë guníꞌidiꞌi Jesús de quë adë gátidiꞌi poshtë ni, sino quë guniꞌi më: “Si talë na rac shtuaꞌa de quë guëbániꞌ hashtë guëabría stubi, adë rúnëdiꞌi tucarë gac bë́ꞌal”. \p \v 24 Ndë lo mizmë poshtë naquëhunë testificar grë ra cusë rëꞌ, nu më el quë nabëquëꞌë laꞌni librë rëꞌ. Rdëꞌë hiaꞌa cuendë de quë verdá ruadíꞌdziꞌ. Grë ra poshtë rdëꞌë raiꞌ cuendë de quë verdá na grë ra diꞌdzë rëꞌ. \p \v 25 Nanú másruꞌu lo quë nabëꞌnë Jesús. Si talë niaquëꞌë por tubin, lluáꞌahia de quë ni parë guëdubi guë́ꞌdchiliu adë niáldëdiꞌi nabé librë lo quë naniactsaꞌu. Amén.