\id TIT \h TITO \toc1 CARTA NU GUTHEL·LA' APÓSTOL SAN PABLO PARA TITO \toc2 TITO \toc3 Tit. \mt1 CARTA NU GUTHEL·LA' APÓSTOL SAN PABLO PARA TITO \mt2 La Epístola Del Apóstol San Pablo A \mt1 TITO \c 1 \p \v 1 Inte' Pablo, runia' biỹa ra Tata Dios. Ą'hua Jesucristua nna becuí'e inte', acca chì ná' apóstol quì'e. Guthel·le'e inte' para quixa'ánia' ca enne' biỹa nua ná la' ríalatsi' qui' ri'u, para qui'ni canu chì becué' Tata Dios para tsía latsi' quį nna gunibía' cą titsa' lígani nu ría latsi' iyaba canu runi cą nu rú'u latsi'e. \v 2 Riquixà'a' biỹa ree porqui'ni yala caỹen latsi' ri'u qui'ni canchu chì í'yu tsá itsina' ri'u ỹiabara' làti dúe, làniana tsé'e ri'u tulidàba lani e. Ántesca cue' yétsiloyu nna beni Tata Dios prometer į: canchu chì tse'e ca enne' yétsiloyu nna gunia' para qui'ni tsé'e cą lani Ỹi'ni yì'į tulidàba. Tata Dios nna bihua runi latsi'e sino siempre runie nu chì rèe. \v 3 Acca loti' bi'yu tsá señalado nu rèe nna, benie qui'ni ritelíni ri'u biỹa nua' ná la' labàni nu labí ttíą qui' ri'u. Tata Dios nna benie inte' mandado nna rèe qui'ni quixa'ánia' ca enne' titsa' de la' labani. Lèe nna née Dios enne' rudilèe ri'u para qui'ni làa tsía ri'u lo yi'bél·la. \v 4 Rudiánia' lu' Tito, ti'átsi ná lu' ỹi'nia' porqui'ni yua' qui'ni guni lu' nu níyi'į, qui'ni ttuba ná la' ríalatsi' qui' ri'u. Calátsa'a' qui'ni Dios Padre qui' ri'ua gunie lu' bendecir lani adí favor quì'e nna la' retúa latsi' quì'e nna, ą'hua lani la' ỹeni nu runna Jesucristua enne' rudilèe ri'u le' ca tul·la' qui' ri'u nna née enne' rigú'ubia' lo iyate. \p \v 5 Inte' Pablo nna gudúa' lani lu' yú bitsi to' láą Creta làti dua lu' annana, pero uccua duel·la' edàya' nna, acca bechu tìtsa'a' lu' nna bethá'na' lu' nía para quixá'a tsè'ni lu' canu ría latsi' cúbia biỹa nua ná qui'ni guni cą, para làa eyàtsa biỹa lo tsina qui' Tata Dios. Ą'hua gutixa'ánia' lu' qui'ni guthà'na lu' làtsi' ná' ttu chuppa ca hermanos para ccá cą anciano gute cą adí fuerza qui' espíritu qui' ca enne' ría latsi'. Ą' ná qui'ni guni lu' le' ttu ttu yétsi lati tse'e canu ría latsi', de acuerdo lani ca titsa' nu chì gutixa'ánia' lu' ti'iỹa ną́ nu íỹu'ą para ccą́ anciano. \v 6 Bittu gudu lu' nuỹa ttu hermano para ccą́ anciano canchu yù lu' qui'ni rèni bą́ le' tul·la' nna rutią lugar qui'ni ca enne' nna rinne cą mal quì'į. Por ejemplo: ná duel·la' qui'ni ttuba niula quì'į dua lani ą, ą'hua ná duel·la' qui'ni ca ỹi'ni to' quì'į nna rulue' cą qui'ni ria cą para tsía latsi' quį. Pero canchu ca enne' nna yù cą nna ra cą qui'ni tàta nàna qui' quį bihua rinèni cą cą acca biti' runi ba cą nna recàbi dí' cą nna, entonces tàta qui' quį nna bihua ną́ para ccą́ anciano le' iglesia. \v 7 Para qui'ni ttu hermano nna ccą́ anciano le' iglesia nna ná duel·la' qui'ni ccą́ ttu nubeyu' nu runią duel·la' gunią nu ná tsè' lani ca enne', lani la' ritelíni nu runna Tata Dios quì'į, porqui'ni ttu anciano nna ną́ responsable para gutią fuerza qui' tsina qui' Tata Dios lani iglesia. Por ejemplo, ná duel·la' qui'ni ccą́ ttu nu rucuí'ą tsè' ca titsa' nu rinne ca enne', ą'hua qui'ni bihua rulaba latsi'į qui'ni bihua dacca' nu ra adí ca enne'. Ą'hua ná duel·la' qui'ni ccą́ ttu nubeyu' nu thí' la' ỹeni nna bittu ccá tegą́ iqquia tsá'a, álahua ttu enne' borracho, álahua ttu nu huìla pleito, nihua ttu nu runią lani la' ruthacca'ỹí para gunią gana. \v 8 Ná duel·la' qui'ni ccą́ ttu hermano nù runi tsì'ą recibir ca enne' dà' idittu' ą'hua ca enne' yétsi quì'į nna runi huą́ cą invitar, quiere decir ttu hermano nù té la' tsi'ilatsi' lo lostu'į para gunią cualani ca enne', ttu nù rulaba tsè' latsi'į nna runią nù ná lí lani ca enne', ttu nù té la' labàni nàri quì'į, ttu nù ribeda tí' latsi'į làa innią ca titsa' dí' nna, nu labí runią biỹa vicio nna. \v 9 Ná duel·la' ccą́ ttu nu runią tulidàba ti' tabá ra ca titsa' lí nu chì bidèti'ą, para qui'ni ą'hua lą nna gata' la' huacca quì'į para quixá'anią adí ca enne' biya nua ra titsa' nu té fundamento tsè' quì'į, ą'hua para qui'ni gurexael·la'ą canu til·la cą contra nu ná lí nna gá'a cą razón. \v 10 Porqui'ni ttu te ca enne' nna reqquia cą nna redúdítsini cą nu ra lo enseñanzį, pues luetsi ca nùi nna tse'e iỹetse' canù chì biria cą le' religión qui' ca enne' judío nna yala rú'u latsi' quį riquixá'a cą ca historia nu bihua fundamento tsè' té qui' quį, anía modo nna ruthacca'ỹi cą ca enne' sencillo. \v 11 Acca ná qui'ni ecàbi tsè'ni lu' cą para guthia rú'a quį, porqui'ni ca nùi nna riquixá'a cą ca titsa' nu labí ná qui'ni tsía latsi' nuỹa nu ra cą, anía modo nna runi cą qui'ni redul·la'a latsi' ca enne' hàstaba ą'hua ca ỹi'ni to' qui' quį nna labiru ría latsi' quį ca titsa' lí. Ą' runi cą porqui'ni té interés qui' quį guni cą gana adí bel·liu, pero lani la' ruthacca'ỹí. \v 12 Ttu enne' Creta ná huáą profeta qui' quį nna bedią poesía nu cca qui' ca enne' quì'į nna rą: Ca enne' quia' nna yala enne' beỹia ná cą, ą'hua yala mal ruthacca' luetsi enne' quį tì'a ttu animal tuxu, ą'hua bittu ba yú'ubià'ni cą ro cą nna cuenta ba tse'e cą le' yetsiloyu. \v 13 Nia' lu' Tito qui'ni hua linią. Acca lu' nna gunèni cą pero alàa lani titsa' suave, sino quixá'ani lu' cą qui'ni į ra Tata Dios tsé'e ri'u, para qui'ni ehuiní'ni cą por ca mal nu runi cą nna tsía latsi' quį nu ná lí. \v 14 Gá lu' cą qui'ni bittu ru gudà naga' quį ca historia nu binnia ba iqquia ca enne' judío chìa gutsá, ą'hua qui'ni bittu ru guni caso cą ca titsa' qui' canu chì bettse'e latsi' quį nu ná lí nna ra cą qui'ni į ná qui'ni guni le. \v 15 Iyaba ca enne' canu ná cą de losto' nàri ru'a lo Tata Dios, pues la' rulábalatsi' qui' quį nna ná huą́ nàri, acca iyaba ca cosa ná cą nàri para lacą. Pero iyaba canu chì yù'u cą le' ca tul·la' qui' quį nna labí ría latsi' quį nna, pues anía ná la' rulábalatsi' qui' quį, acca para lacą nna labí té ná nàri, hàstaba labiru ennia cą cuenta biỹa nua' ná tsè'. \v 16 Rena cą qui'ni hua nabiá'ni cą Tata Dios, pero yù ri'u qui'ni hualigani labí nabiá'ni cą ne de rilá'ni ri'u ca cosa mal nu runi cą. Lacą nna rudua dí' cą iyaba nna, rulue'ní qui'ni labí calatsi' quį guni cą obedecer, acca labí riỹu' cą para guni cą biỹa cosa tsè'. \c 2 \p \v 1 Nia' lu' Tito qui'ni gute lu' consejo tsè' lani ca enne', según ca enseñanza nu té fundamento quì'į. \v 2 Acca lu' nna, gutixà'ani ca nubeyu' canu chì ná enne' gùla le' iglesia, qui'ni gulaba tsè' latsi' quį de responsibilidad nu chè' cą nna bittu inne cą biỹa nu runi qui'ni ca enne' nna labiru gudà naga' quį qui' quį, ą'hua qui'ni ccá cą enne' nu rà'a razón. Ą'hua qui'ni gunibía' tsè' cą nu ná qui'ni tsía latsi' ri'u nna, bittu etù la' tsi'ilatsi' qui' quį lani ca enne' nna gappa la cą la' ỹeni tulidàba lani iyaba cą. \v 3 Ą'hua ca niula canu chì ná enne' gùla le' iglesia, quixá'ani lu' cą qui'ni hué' cą cuidado tulidàba ti'iỹa tse'e cą, de chi yù ca enne' qui'ni runi cą Tata Dios adorar. Bittu ná qui'ni gul·la cą cuento contra ca enne', ą'hua bittu ccá cą borracha, sino ná qui'ni gúlue' cą enseñanza nu ná tsè', \v 4 para qui'ni ca niula ría latsi' canu chì' bettsa ba ná' quį nna gulaba huátse' latsi' quį de responsibilidad nu chè' cą nna gulue' hua cą la' tsi'ilatsi' para lani ca nubeyu' qui' quį nna, telini cą nu ná qui'ni guni cą lani ca huatsa to' qui' quį para catsi'íni cą cą nna, \v 5 cueda tí' latsi' quį nna gappa cą la' ỹeni, guni cą duel·la' ccá nàri la' labani qui' quį nna, guni cą lo tsina quį lani la' ỹeni nna gata' la' ỹénlatsi' qui' quį lani iyaba canu tse'e le' yú'u nna, ccá cą enne' losto' tsè' lani iyaba ca enne', ą'hua qui'ni ttu ttu niula nna gunią nu rú'u latsi' nubeyu' quì'į. Canchu guni ca niula ą', entonces bittu gappa ca enne' neda inne cą mal contra titsa' qui' Tata Dios nu ría latsi' ri'u. \v 6 Ą'hua ca nubeyu' cuìti' nna, gá lu' cą qui'ni hué' cą cuidado tulidàba qui'ni ccá tsè' la' rulaba latsi' qui' quį. \v 7 Ą'hua lu' Tito, nia' lu' qui'ni guni lu' lateruba nu ná tsè' para qui'ni adí ca enne' nna ilá'ni cą ti'iỹa runi lu' nna guni hua cą nu ná tsè'. Ca enseñanza nu rute lu' qui' quį nna caduel·la' qui'ni ccą́ ttuba lani ca titsa' lí tulidàba, ą'hua ná qui'ni guni lu' ą lani ánimo para qui'ni ennia cą cuenta qui'ni ną́ ttu cosa nu dacca' nu ría latsi' lu'. \v 8 Quixá'a lu' tsè' lani lateruba titsa' nu té fundamento quì'į, làniana labí gappa cą neda quiniyú cą lu'. Anía modo nna canu labí cca guyu cą lu' nna tsi diruba tsé'e cą nna labiru etselani cą biỹa inne cą qui' lu'. \v 9 Annana nia' lu' nu cca qui' canu runi tsina qui' enne': ná qui'ni guni cą iyaba nu rena xana' quį, ą'hua ná qui'ni guni cą tsina ti'ba rú'u latsi' xana' quį. Bihua ná qui'ni ecàbi di'ni cą xana' quį, \v 10 nihua bihua ná qui'ni cúa cą biỹa té qui' xana' quį canchu bittu rilá'ni cą, sino ná qui'ni ccá cą enne' de confianza lo iyate lani cą, para qui'ni la' labàni tsè' qui' quį nna ccą́ tì'a ttu adorno para ca enseñanza qui' Tata Dios enne' bedilèe cą. \v 11 Annana Tata Dios nna ruluè'nie itute yétsiloyu qui'ni iỹeni favor runie lani iyaba ca enne' de runìnie cą ofrecer salvación de ca tul·la' qui' quį. \v 12 Acca yù ri'u qui'ni calatsi'e qui'ni guttse'e latsi' ri'u iyaba ca cosa nu labí rú'u latsi'e, ą'hua iyaba la' ridàlatsi' mal qui' yétsiloyu. Calatsi'e qui'ni bittu ccá vacilar la' rulábalatsi' tsè' qui' ri'u, ą'hua qui'ni ccá ri'u enne' nu ná lí nna eyìla ri'u modo para guni ri'u primero para Tata Dios miéntraste tse'e ri'u le' yétsiloyu. \v 13 Ą' modo nna ccá ri'u preparado para guni ri'u recibir Jesucristo lani la' redácca' latsi' canchu chì i'yu tsá qui'ni íl·lanie lani iỹeni la' huacca nna la' yani' quì'e nna, porqui'ni lèe enni'a' runi ri'u adorar nna ná huée Salvador qui' ri'u. \v 14 Jesucristo enni'į enni'ą' betie la' labani quì'e nna née sacrificio para gudilèe ri'u le' iyaba ca maldad qui' ri'u, para qui'ni íl·lani ru'a lúe iỹé ca enne' canu ná cą nàri por réni quì'e nna hue'él·la latsi' quį guni cą nu ná tsè' para lani adí ca enne'. \v 15 Lu' Tito, gutixà'ani cabi ca enseñanza nu chìba gunenia' lu', gá lu' cabi qui'ni ná importante qui'ni guni cabí cą luegu taá. Lu' nna bèni cabi corregir duro taá canchu ecàbi di' cabi, pero guni lu' ą lani poder porqui'ni ná lu' obrero qui' Tata Dios. Ą' modo nna labí gutsìbi nuỹa lu'. \c 3 \p \v 1 Nia' lu' Tito qui'ni gurexa lu' latsi' iyaba canu ría latsi' qui'ni dàni cą gata' ttu la' rulába latsi' tsè' para lani iyaba canu rigú'ubia' qui' quį para guni cą nu ra gobierno nna uxticia nna tsé'e cą listo guni cą servir por biỹa tsina nu ná tsè'. \v 2 Lu' nna gutixà'ani cą qui'ni bittu inne cą mal qui' ttu enne' canchu lanúą té, ą'hua qui'ni bittu l·lání cą lati ritil·la ca enne', sino ná qui'ni gappa cą la' ỹeni lani ca enne' nna guni cą làtsiru taá lani iyaba cą. \v 3 Ti'a runi ca enne' Creta, ą'hua beni ri'u antes, porqui'ni ą'hua ri'u nna nidiruba ti'to' labi la' ritelíni tsè' té qui' ri'u antes para tsé'e ri'u tì' rú'u latsi' Tata Dios, ą'hua puro redúdítsi ba ri'u nna, ridacca'ỹí ri'u lani la'a ri'u ba nna, beni ri'u tulidàba ca la' ridàlatsi' mal nna, labí la'huacca té qui' ri'u tiempo lanía para bittu guni ri'u ca vicio. Ą'hua yala gudà latsi' ri'u biỹa té qui' ca enne' nna uccua latsi' ri'u qui'ni thacca' cą biỹa mal. Acca labí cca guyu ca enne' ri'u, ą'hua ri'u lani cą. Anía uccua iyaba ri'u ántesca huía latsi' ri'u Cristo. \v 4 Pero quiỹarú Tata Dios qui'ni chi beluè'nie ri'u biỹa nua' ná la' tsi'ilatsi' nna la' retúalatsi' nna, porqui'ni lèe nna bitée para gudilèe ri'u le' ca tul·la' qui' ri'u. \v 5 Chi ná ri'u salvo, pero alàa por medio de biỹa obra tsè' nu chi beni ri'u de calatsi' ri'u ccá ri'u enne' tsè' ru'a lúe, sino Cristua nna bedilèe ri'u porqui'ni yala betúa latsi'e ri'u nna bennee la' labàni cubi qui' ri'u de chi bèyie losto' ri'u, ą'hua chi guta' ttu la' rulaba latsi' tsè' qui' ri'u por la' huacca qui' Espíritu Santo. \v 6 Chì guthel·le'e Espíritu Santo le' yétsiloyu nna chì gul·lanie lo losto' ri'u lani iyaba ca bendición qui' Tata Dios, por iyate nu beni Jesucristua enne' née Salvador qui' ri'u. \v 7 Anía modo nna yù ri'u qui'ni por puro favor quì'e lani ri'u acca chì biria ri'u enne' nàri ru'a lo Tata Dios nna, chì beyacca tsè' ri'u e, acca chì ná ri'u ỹi'nie nna ribeda ri'u tsé'e ri'u lani lèe para ttu la' labani nu labí ttíą qui' ri'u. \v 8 Iyaba ca titsa' nu nia' le lo cartį nna calátsa'a' qui'ni bittu gudutsi lu' equixá'ani lu' cą, para qui'ni iyaba canu rena qui'ni ría latsi' quį Tata Dios nna guni hua cą duel·la' guni cą nu rú'u latsi'e tulidàba. Yala tsè' ná ca cosį lani Tata Dios qui'ni guni ri'u cą, ą'hua nu nia' lu' nna runną bendición para itute yétsiloyu. \v 9 Bittu l·lání lu' lani canu rinàba titsa' cą puro nu labí dacca' iỹu', riquixá'a cą historia qui' ca enne' de raza judío canu gutsé'e tiempo antigua pero nu rinnia ba iqquia quį, ą'hua rutil·la cą ca enne' nna runi cą discutir lani cą nu cca de ca regla qui' religión qui' quį. Iyaba nu ra cą nna bihua riỹu'ą para ri'u, ą'hua bihua biỹa riỹu'ą para yétsiloyu. Ca titsa' qui' quį nna labí fundamento tsè' té qui' quį, acca bittu gulatsi' qui' lu' lani cą. \v 10 Canchu nuỹa enne' labiru ega'ną conforme lani ca enseñanza qui' tu' acca ril·la'ą luetsi ca enne' le' iglesia, pues ná qui'ni íneni lu' ą qui'ni du iglesia quì'į lo peligro por nu runią. Canchu bíruhua runią caso qui' lu', pues gá lu' ą attu vuelta, pero canchu labiru gudà nagui'į entonces bittu ru cueqquia lu' ą cuenta como hermano. \v 11 Ą' ná qui'ni guni lu' lani ą, porqui'ni nuỹa ttu enne' calatsi'į gunią sostener nu ría latsi'į masqui'ba labí fundamento té nu rą, pues ą' modo nna runią tul·la' contra Tata Dios porqui'ni ruttse'e latsi'į titsa' lí nna chì ba yùą qui'ni labí tsè' runią. \p \v 12 Ca te' qui'ni ithél·la'a' ttu hermano lati dua lu', xíaba Artemas o xíaba Tíquico. Canchu chì íl·lanią lati dua lu' nna, guni lu' duel·la' itá xìa lu' étsa' ri'u yétsi Nicópolis porqui'ni nía ba gútia' tiempo idil·la'. \v 13 Pero primérute calátsa'a' qui'ni guni lu' cualani licenciado Zenas, ą'hua Apolos, para qui'ni gata' iyaba nu iquina'ni cą canchu chi tsu'u cą neda. \v 14 Gá lu' ca hermano qui' ri'u lati dua lu' le' Creta qui'ni ą'hua lacą nna ná qui'ni gudua cą ejemplo de ca obra nu ná tsè', para qui'ni guni cą cualani biỹa necesidad nu ná duel·la', para qui'ni bittu ccá cuenta ba la' labani qui' quį. \p \v 15 Iyaba ca hermano canu tse'e cą lani inte' nna rithèl·la' hua cą la' rinàba titsa' qui' lu'. Gute lu' saludo qui' tu' lani iyaba canu catsi'íni cą ri'u, porqui'ni ttùba ná la' ríalatsi' qui' ri'u. Tata Dios nna gunie iyaba le cualani. \pc Ą' bá ná.