\id MRK \h SAN MARCOS \toc1 CA TITSA' TSE' NU CCA QUI' JESUCRISTUA NU BEDIA SAN MARCOS \toc2 SAN MARCOS \toc3 Mr. \mt1 CA TITSA' TSE' NU CCA QUI' JESUCRISTUA NU BEDIA SAN MARCOS \mt2 El Santo Evangelio Según \mt1 SAN MARCOS \c 1 \p \v 1 Gudulo evangelio nu cca qui' Jesucristua Ỹi'ni Tata Dios, \v 2 tì'ba riquixé'e lo libro nu bedia profeta Isaías enne' gùdua ántescala ìta Jesucristua yétsiloyu: \q1 Inte' nna rithél·la'a' mensajero quia', deneru bi lo lu', \q1 Para ithàlia bi néda para guni cą lu' recibir. \q1 \v 3 Rùyeni ttu enne' fuera yetsi nna ra bi ca enne' ritsina' ru'a lo bi: \q1 Lítsé'e leda porqui'ni chi da' Señor; liutha' lí ca néda qui' la'labàni qui' le para lèe. \m \v 4 Ca tìtsi'į nna uccua cą cumplir por Juan enne' beni bautizar. Gurèni bi fuera yetsi nna, gutixa'áni bi ca enne' lani poder qui'ni dàni cą eyacca cą arrepentir por ca tul·la' qui' quį para qui'ni eyuniỹén latsi' Tata Dios qui' quį nna ccá tè cą bautizar. \v 5 Biria tè ca enne' qui' iyaba ca yetsi to' anta' le' región qui' Judea, ą'hua iyaba canu Jerusalén huía cą làti du Juáan para gudà naga' quį qui' bi. Beyuni cą reconocer ca tul·la' qui' quį lani Tata Dios, làniana Juáan nna beni bi cą bautizar le' yò Jordán. \v 6 Juáan nna guccu' ỹó bi nu de ittsa' ỹó camello, guthi tè lè'e bi ttu cincho nu de yeti. Uccuabàni tèni bi tsua' teruba ttu clase guxaru', ą'hua ỹixi qui' i'yatò'. \v 7 Gutixà'a huáni bi cą nna ra bi: Enne' íl·lani bitola de inte' nna, adí la'huacca té quì'e tì'chu inte'; nìdirubani làa dàcca'a' para iyèta'a' cueqquia' ca guarachu yù'u nì'e, porqui'ni née enne' santo. \v 8 Inte' nna runia' le bautizar lani inda, pero lèe nna gunie le bautizar lani Espíritu Santo. \p \v 9 Tiempo lània nna biria Jesús le' yetsi Nazaret región qui' Galilea. Begàdia tè Juáan ne inda le' yò Jordán. \v 10 De beria Jesús le' indaá nna bilá'nie qui'ni biyàlia ỹiabara' nna huadi Espíritu Santo tì'a ttu becha to' nna bitsine'e iqquie. \v 11 Biyeni tení tsi'i ttu enne' gunne de ỹiabara' nna rèe: Lu' nna ná lu' Ỹi'nia', yala catsi'í te' lu'; por lu' nna yala la' redácca'latsi' te quia'. \p \v 12 Làniataá nna guche' Espíritu Sántua Jesús le' desiértuá lá. \v 13 Nía nna gùdue chua' ubitsa nna chua' yèla nna. Tsè'e huá iỹetse' ca animal tuxu nía. Numalua nna benią ne prueba canchu hua rialànią gunie nu calatsi'į. Bitola nna bitsina' ca ángel nna beni cabi Jesús servir. \p \v 14 Loti' té Juáan litsi' ìyyàa nna, deyya Jesús para Galilea. Nía nna gutixè'e ca titsa' tsè' cubi nu cca qui' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios, \v 15 rèe: Annana chi bi'yu tsá calatsi' Tata Dios qui'ni ca enne' nna hue'él·la' cą qui'ni quée enne' cu'úbia'nie cą; acca leyàcca arrepentir por ca tul·la' qui' le nna lítsíalatsi' le ca titsa' nu rulue' ti'iỹa modo l·lá le. \p \v 16 Loti' rènie ru'a indatò' qui' Galilea nna, bilá'nie Simón lani bettsi' bi Andrés rudàl·la cabi exxa nu rudàxu'ní cabi bél·la, porqui'ni uccua cabi nu huedàxu' bél·lá. \v 17 Ra tè Jesús cabi: Lita lani inte', inte' nna gunia' qui'ni ca enne' la guni le pescar. \v 18 Betha'na taá cabi ca exxa nna dia tè cabi lani e. \v 19 Guttè tí'díbée nía nna bilá'nie Jacóbua lani bettsi' bi Juáan yù'u cabi le' bárcuá lani tàta qui' cabi Zebedéua, reyuni cabi ca exxa nu rudaxu'ní cabi bél·lá. \v 20 Gutàỹi tìe cabi. Làcabi nna betha'na taá cabi tàta qui' cabi Zebedéua le' bárcúa lani adí canu tsè'e nía hueni cualani nna, dia tè cabi lani Jesús. \v 21 Bitsina' cabi le' yetsi Capernaum. Ca tsá redi' latsi' ca enne' Israel nna huía Jesús le' sinagoga làti retuppa cą. Nía nna gutixa'ánie cą ca enseñanza tsè' qui' Tata Dios. \v 22 Yala biquila' latsi' quį por ca enseñanza quì'e, porqui'ni adírula tsè' gutixa'ánie cą tì'chu ca maestro nu rulue' nu ra lo ley qui' religión qui' caniá. \v 23 Le' sinagoga qui' caniá nna re' ttu nubeyu' ccą padecer por ttu espíritu malo, guduluą gunnią iditsa nna, \v 24 rą: Jesús enne' Nazaret, biani té qui' lu' lani intu' acca da' lu' nì. Tsí da' chì lu' para gul·luỹa lu' latsi' tu', áccá. Hua nabia' ba te' lu', ná lu' Enne' Santo guthel·la' Tata Dios. \v 25 Gutitsa' tè Jesús na nna rèe: Bethia rú'a lu' nna beria lo losto' nubeyu'į. \v 26 Espíritu malua nna becuíbi tsà'tsà'nią nubeyu'a nna, idìtsani gurètsiya'ą, làniana betsè'e latsi'į nubeyu'a. \v 27 Adírulá uccuaỹí latsi' iyábani ca enni'a, acca gunàba titsa' luetsi quį nna ra cą: Biagani nui cá. Biani enseñanza cubi ni nui cá. Nubeyu'į nna té la'huacca quì'į para gunią mandar hàstaá ca espíritu malo, atsi'íni hua runi caso cą qui'į nna. \v 28 Làniana tsàtito'ni gudàa titsa' quì'e ituba región qui' Galilea. \p \v 29 De beria cabi le' sinagógaá nna huía cabi litsi' Simón nna Andrés nna lani Jacóbua nna Juáan nna. \v 30 Suegra qui' Simón nna té tìą yi'bél·laníą ỹìl·lá. Gutixà'a tèni cabi Jesús qui'ni ra'nią. \v 31 Làniana gubígue'e nna bedaxu'e ní'į nna guchìthee na. Luégutaání nna beria chìą ỹìl·láa nna beni tabą́ cabi servir. \p \v 32 Gùl·là diba lània chì' benia taání bitsa nna, tàhua' cą ru'a lúe iyaba canu ra'ni ą'hua canu cca padecer por ca espíritu malo. \v 33 Iyábani ca enne' le' yétsiá nna bituppa cą ru'a puértaá. \v 34 Jesús nna beyunie iỹétse'ni canu rà'niá télá télá bá ná itsahue' yù'u cą. Ą'hua benie mandado qui'ni beria iỹetse' ca espíritu malo lo losto' ca enne'. Nihua labí be'él·le'e ca espíritua inne cą, porqui'ni benibíá' bá cą nuỹa née. \p \v 35 Attu yu'udílaá hua náru chul·la nna, huatha Jesús nna huíe ttu lugar yà'latsi', nía nna benie oración. \v 36 Simón ą'hua adí ca enne' tsè'e lani bi nía nna beyìla cabi e. \v 37 De betseláni cabi e nna ra cabi e: Iyáỹiani ca enne' reyìla cą cuią'lu'. \v 38 Lèe nna rèe cabi: Lítsa' adí ca lugar canu anta' exa gáabá para qui'ni guni huáni ya' cą predicar. Porqui'ni para nui la daya'. \v 39 Benie predicar le' ca sinagoga qui' ca enne' Israel itúbani Galilea, ą'hua benie mandado qui'ni beria ca espíritu malo lo losto' ca enne'. \p \v 40 Bitsina' tè ttu nubeyu' ra'nią yétsú' yutsu', bedùni ỹibį ru'a lúe nna gutta'yúnią ne nna rą: Canchu hua calatsi' cuią'lu' nna huaccani cuią'lu' eyuni cuią'lu' inte'. \v 41 Jesús nna yala betúa latsi'e na, becà tè né'e beláppe'e na ra tìe: Huacca látsa'a', beyacca nàrì. \v 42 Cuantu taání rèe na anía nna, betua chì itsahue' qui' niá nna beyacca taá latsi'į. \v 43 Làniana bechu titsa' tìe na, pero yala recomendar benie na, \v 44 rèe: Bè' cuidado qui'ni nú ttú tè nuỹa quixá'ani lu', sino huía ru'a lo sacerdótea para qui'ni ilá'ni bi lu', bete tè ofrenda qui' lu' tì'a nu beni Moisés mandado muestra de qui'ni chi beyacca nàrì lu', para qui'ni cáỹén latsi' quį. \v 45 Nubeyu'a nna bedà' dibą nna guduluą bedàą titsa' gutixà'ą iyaba nu uccua. Acca labiru uccua gá'a ga Jesús dàcca'lo taá le' yétsiá, sino adila tsa' bega'na bée fuera làti lanú iỹé enne' tsè'e. Pero siempre dihua huía ca enne' qui' iyábani ca yétsiá ru'a lúe. \c 2 \p \v 1 Tuchùppa ubitsa bitola nna huía Jesús attu le' yetsi Capernaum. Bina tè ca enne' qui'ni rì'e nía. \v 2 Làniana bituppa chì nuỹeni ca enne' hasta qui'ni labiru uccuaní cą liú'u, ą'hua ru'a puerta nna bitsa'tí'ní ca enne'. Lèe nna runìnie cą predicar titsa' qui' Tata Dios. \v 3 Bitsina' tè tappa ca nubeyu' nùà'ni cą ttu nu ra'ni parálisis, nidirubani làa cca ttą́. \v 4 De tántuani ca enne' ỹétsi'á nna labí uccua gá'a cą làti dùe, acca huappi cą iqquia yú'u la nna, guthàlia cą liỹia taá làti dùe, guchìda tè cą enne' rà'niá yu'ą́ lè'e camilla. \v 5 De bilá'ni Jesús qui'ni yala fe té qui' quį lani e acca rèe nu rà'niá: Ỹì'nia', chìba beyuniỹén látsa'a' ca tul·la' qui' lu'. \v 6 Ỹua tení tuchùppa ca maestro de la ley nía nna, liú'u losto' bá quį nna ra cą: \v 7 Bianicca rena nubeyu'į ą́' ni'i. Ca titsa' mal ba rinnią contra Tata Dios, porqui'ni nuni ccani gunìttiluą ca tul·la' qui' ca enne' canchu álahuá tsuą' teruba Tata Dios cá. \v 8 Pero Jesús nna gutelí taánie ti'iỹa ná la' rulábalatsi' qui' quį, acca rèe cą: Bianicca rulába latsi' le ą́'. \v 9 Biala adí ỹánaba gunia' para nu ra'nią'. Tsí épa' ya' ą: Chìba beyuniỹén látsa'a' ca tul·la' qui' lu', o tsí épa' ya' ą: Beyátha nna bedi' camilla qui' lu'ą' nna gùda' áccá. \v 10 Pues, para qui'ni ccá le saber qui'ni inte' Nubeyu' de Ỹiabara' té la'huacca quia' le' yétsiloyuį para eyuniỹén látsa'a' ca tul·la', làniana bel·luítse'e nu rà'niá nna, \v 11 rèe na: Beyátha nna bedi' camilla qui' lu'ą' nna beyya litsi' lu'. \v 12 Lą nna beyátha tabą́ nna bedi' tìą camilla qui' niá nna beria ru'a lo iyáỹiani ca enni'a, acca yala biquila' latsi' quį nna bedàliani cą Tata Dios nna ra cą: Nunca labí chi bilá'ni ri'u luetsi nui. \p \v 13 Bitola nna beria Jesús nía nna huía tìe attu ru'a indatù'a. Iyáỹiaba ca enne' nna bitsina' cą ru'a lúe. Lèe nna gutixa'ánie cą ca enseñanza tsè' cubi qui' Tata Dios. \v 14 Néda bá yu'ée nna bilá'nie ttu enne' láą Leví ỹi'ni Alfeo rì'ą lo meỹa làti ría ca enne' huiỹa qui' impuesto nu ruquiỹa gobierno. Jesús nna rèe na: Gutà tanó inte'. Lą nna gudulí taą́ nna dia tìą lani e. \v 15 Làniana bitsina' Jesús le' yú'u qui' Leví nna guduaníe lo meỹa, tsè'e huá iỹetse' canu ruquiỹa qui' impuesto, ą'hua adí canu dàa titsa' qui' quį runi cą nu labí ná de acuerdo lani ley religiosa qui' ca enne' judíua nna, ỹùàni iyaba cą júntuba lo meỹa lani Jesús nna ca discípulo qui'áa nna, porqui'ni enne' ỹétse'ni denó cą ne. \v 16 Ca maestro de la ley ą'hua adí canu dianó cą religión fariseo nna, de bilá'ni cą qui'ni ro Jesús lani canu riquiỹa qui' impuéstua ą'hua lani adí canu runi tul·la' nna, ra tè cą ca discípulo qui'áa: Bianicca ri'ya ro bá maestro qui' líą' lani canu ruquiỹa qui' impuesto ą'hua lani adí canu tul·la' ni'i. \v 17 De biyénini Jesús nui nna rèe cą: Canu bihua ra'ni nna, pues bihua riquina'ni cą médico, sino làteruba canu ra'ni. Labí daya' para gáỹia' canu rulaba latsi' quį qui'ni chi ná cą enne' tsè', sino daya la' para gáỹia' canu tul·la'. \p \v 18 Ttu vuelta loti' ca discípulo qui' Juáan ą'hua ca discípulo qui' ca fariséua nna runi cą ayunar, bitsina' tè tuchùppa ca enne' ru'a lo Jesús nna ra cą ne: Bianicca ca discípulo qui' Juáan ą'hua ca discípulo qui' ca fariséuą' nna runi cą ayunar, atsi'íni ca discípulo qui' cuía'lu'ą' nna bihua rigua tí' cą làa ro cą. \v 19 Becàbini Jesús cą nna rèe: Tsí ína ri'u qui'ni canu tsè'e thá'a guni cą ayunar miéntraste dù ba lani cą nubeyu' ruttsaná'a cá. Pues miéntraste dù nóviua lani cą nna labí guchia cą làa go cą porqui'ni ná tiempo de la' redácca' latsi'. \v 20 Pero canchu i'yu tsá qui'ni ítua ènne'yu'a, lànialá nna guni cą ayunar. \v 21 Lanú nuỹa regú'u remiendo ttu vestido viejo lani ttu pedazo lari' cubi, porqui'ni la'a mísmuba remiendo cúbía nna ichèda'ą lari' viéjuá, entonces adila iyàl·la' làti chi birèda'a. \v 22 Nihua lanu nuỹa rigá'a vino cubi le' ca bolsa vieja nu de yéti, porqui'ni por fuerza qui' vino cúbía nna itsu' lą́ ca bolsa yétiá nna ilàlia vínuá, ą'hua yétiá nna labiru íỹu'ą. Acca ná qui'ni vino cúbía nna ità'ą le' yéti cubi. \p \v 23 Ttu tsá sábadua nna guttè Jesús làti té ỹua'. Ca discípulo qui'áa nna hua dia cànna ba cabi guduló cabi guchèccu' cabi tuchùppa ỹua'. \v 24 Làniana ca fariséua nna ra tè cą Jesús: Gunna' tsáruhua, bianicca runi ca discípulo qui' lu'ą' nu labí ná qui'ni guni ttu enne' tsá redi' latsi' ri'u ni'i. \v 25 Pero Jesús nna rèe cą: Tsí núncahua ni' gul·la le biỹa beni rey David loti' labí biỹa té go bía nna yala gutùni bi ą'hua canu tsè'e lani bía cá. \v 26 Gutà'a David le' templo qui' Tata Dios loti' Abiatar ną́ huexána' qui' ca sacerdótea nna gutò bi ettaxtíla nu ná ofrenda para Tata Dios, ettaxtíla nu lanu nuỹa dànią gúą na sino làteruba ca sacerdótea. Atsi'íni hàstaá canu tsè'e lani bía nna bete huá bi gutò cą, pero bihua beni Tata Dios bi juzgar qui'ni ną́ tul·la'. \v 27 Jesús nna raáruhuée cą: Beni Tata Dios tsá redi' latsi' ri'u para bien qui' ri'u, alàa benie ca enne' por causa de tsá redi' latsi' ri'u. \v 28 Acca Nubeyu' de Ỹiabara' nna née Señor qui' iyaba ca tsá ą'hua tsá para edi' latsi' ri'u. \c 3 \p \v 1 Attu vuelta gutà'a Jesús le' sinagógaá. Nía nna re' ttu nubeyu' nu gubitsi yà'aba ná' bànį. \v 2 Ca fariséua nna betsia tsìttsì chìni lo quį ne canchu hueyunie na tsá redi' latsi' quį, para qui'ni gappa cą néda biỹa caúsani gutsia cą quì'e. \v 3 Jesús nna rèe nubeyu' nu gubitsi yà'aba ná' niá: Lu' nna gùduli nna gùdu làhui'. \v 4 Làniana rèe cą: Tsí hua ná qui'ni guni ri'u tsè' ca tsá redi'latsi' ri'u, o tsí guni la ri'u mal áccá. Tsí hua ná qui'ni eyuni ri'u ttu enne' màsqui'ba ná tsá redi' latsi' ri'u, o tsí hue'él·la' bá ri'u ą gattią áccá. Pero làcą nna tsi diruba gutsé'e cą. \v 5 Làniana gunne'e iyaba cą lani dí'latsi' nna yala triste uccuanie porqui'ni labí uccua latsi' quį télini cą quì'e, acca ra tìe nubeyu'a: Bèl·lìi ná' lu'. Lą nna bèl·lìi taá ní'į, làniana tì'a viva beyacca chì ná' niá. \v 6 Beria bá ca fariséua nna bè' cą titsa' lani canu gulátsi partido láą herodiános contra lèe ti'iỹala modo gudaxu' cą ne preso nna gutti cą ne. \p \v 7 Pero Jesús nna dia tìe ru'a indatù'a la lani ca discípulo qui'áa. Tanó tehuá ca enne' ỹétse'ni qui' Galilea ne, ą'hua ca enne' Judea nna. \v 8 Ą'hua iỹétse'ni ca enne' Jerusalén nna ca enne' Idumea l·le, canu attu lado la yò Jordán l·le, ą'hua ca enne' biria le' ca yetsi Tiro nna Sidón nna, de bina cą qui'ni ca milagro ỹénini runie nna acca bituppa tè cą ru'a lúe. \v 9 Ra tìe ca discípulo qui'áa qui'ni gúdu cabi bárcuá prevenido taá para qui'ni làa uquìni ca enne' ỹétse' niá ne. \p \v 10 Por tántua ca enne' chi beyunie nna, acca iyábani canu ra'ni nna ritìl·lani cą para gulappa' cą ne. \v 11 De bilá'ni ca espíritu malo ne nna bedu ỹibi quį ru'a lúe nna guretsi ya'a cą nna ra cą: Cuią'lu' nuą' ná Ỹi'ni Tata Dios. \v 12 Pero lèe nna idí'tse' gunnènie cą qui'ni nú ttu tehuá nuỹa quixá'ani cą qui'ni lèe Enni'a Ỹi'ni Tata Dios. \p \v 13 Bitola nna huappi Jesús lo i'yaá, làniana becuí'e tuchùppa ca enne' nna gutaỹie cabi. Làcabi nna bitsina' tè cabi ru'a lúe. \v 14 Benie formar ttu grupo lani tsì'nu ca enni'a para qui'ni tsé'e cabi lani e tulidàba, ą'hua para ithel·le'e cabi hueni predicar evangelio. \v 15 Bete huée la'huacca qui' cabi para eyúnini cabi iyábani itsahue', ą'hua para ebeqquia cabi ca espíritu malo lo losto' ca enne'. \v 16 Simón enne' gutixa huée lá bi Pedro; \v 17 ą'hua Jacobo ỹi'ni Zebedeo lani Juan bettsi' Jacóbua ca enne' gutixa huée lá cabi ỹi'ni nu rinne idìtsani tì'a ídiu'; \v 18 ą'hua Andrés nna Felipe nna Bartolomé nna Mateo nna Tomás nna Jacobo ỹi'ni Alfeo nna, ą'hua Tadeo nna Simón enne' gulátsi' partido láą cananístas nna, \v 19 Judas Iscariote nu betią ne cuéntaá para gattie nna. Làniana deyya cabi le' yú'u. \p \v 20 Attu vuelta nna bituppa ca enne' ỹétse'ni hàstaá para go cabi labí gùppa cabi néda. \v 21 De bina ca pariente qui'áa nna huía cą para eche' cą ne, porqui'ni ra ca enne' chi ribèqquiaỹíą la' riyeni quì'e. \v 22 Ą'hua ca maestro de la ley canu da' de Jerusalén nna rena cą qui'ni Beelzebú nu ná huexána' qui' ca espíritu máluba du lani Jesús. Ra huá cą qui'ni por la'huacca qui' Beelzebú nna runi Jesús mandado reria ca espíritu maluą' lo losto' ca enne'. \v 23 Làniana bel·luítse'e ca maestro de la ley nna gutixa'ánie cą ttu comparación nna rèe: Labí gudal·la Satanás fuera ca huenitsìna quì'į. \v 24 Canchu nuỹa ttu gobierno lá'aní la' rigú'ubia' quì'į nna entonces labí itsáagá cuí'ą. \v 25 Ą'hua canchu lá'aní ttu familia por biỹa ca disgústoni nna, entonces labí itsáagá gúchią. \v 26 Pues adítelá canchu Satanás chathą para til·lą contra là'a labíį, entonces labí itsá cuí'ą, sino qui'ni l·luỹa tabá latsi'į. \v 27 Lanú nuỹa irialàni gá'ą le' litsi' ttu nubeyu' valiente canchu álahuá gudaxu' ỹą́ na guxiqquią na, lànialá nna hua rialànią cueqquią iyate nu té le' litsi' enni'a. \v 28 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni iyábani ca tul·la' nu runi ca enne' nna eyuniỹén bá latsi' Tata Dios qui' quį, ą'hua iyábani ca titsa' mal biỹa tediba cláseni ná cą nna tehua perdón qui' quį. \v 29 Pero nuỹa tediba runią despreciar nu runi Espíritu Santo nna, jamás labiru eyuniỹén latsi' Tata Dios quì'į, sino qui'ni chi ną́ culpable para siempre. \v 30 Anía rèe porqui'ni làcą nna gunne cą quì'e qui'ni dua ttu espíritu malo lo lostu'e. \p \v 31 Bitola nna bitsina' ca bettsi' áa ą'hua nàna qui'áa ribeda cabí fuera, guthel·la' cabi mandado tul·luítsa' cą ne. \v 32 Ca enne' ỹua luítti' áa nna ra cą ne: Nàna qui' cuíą'lu'a ą'hua ca bettsi' cuíą'lu'a tsè'e cabi fuera nna reyila cabi cuią'lu'. \v 33 Becàbinie cą nna rèe: Nuni nua' ná nàna quia' nna ca bettsi'à' nna cá. \v 34 Làniana gunna' tìe ca enne' ỹua ìta'lubáníe nna ra tìe: Nìba tsè'e ca bettsi'à' nna nàna quia' nna, \v 35 porqui'ni nuỹa tediba runi nu rú'u latsi' Tata Dios, pues làcanuá nna ná cą bettsi'à' nna dána'a' nna nàna quia' nna. \c 4 \p \v 1 Attu vuelta nna gudulo Jesús gutixè'e ca enseñanza tsè' qui' Tata Dios nna bitùppa ca enne' ỹetse' ìta'lubáníe. De tántuani ca enni'a nna gutè'e le' ttu barco duą ru'a indatù'a nna gùdua tènie; iyábani ca enni'a nna tsè'e cą loyu bitsi ru'a indatù'a. \v 2 Jesús nna gutixa'ánie cą iỹetse' ca enseñanza por medio de ca comparación nu cca qui' yétsiloyuį nna ỹiabara' nna rèe: \v 3 Liudaáruhuá naga' le ca titsa' quíyi'į: Ttu campesino nna dią huadàl·la ỹua'. \v 4 De rudal·lą ỹú'a nna bitsina' tí' ỹua' qui' niá cuitta' néda, huadi tè ca bìnni to' nna bediga' cą na. \v 5 Ati' ỹú'a nna bitsina'ą le' íyyarrúe làti labí tegá guna' re'. Acca tsastitaá gul·lanią porqui'ni labí itettia ga re' guna'. \v 6 Pero de gul·lani bitsa nna bequèxu' taą́ ỹú'a porqui'ni labí dia l·lúį itettia, acca gubitsi taą́. \v 7 Ati' ỹú'a nna binnią làti yù'u huá l·lú ca yèttse'. Ca yèttsi'a nna gul·lani tehuá cą nna bedibàga' taá cą lo ỹú'a, acca ỹú'a nna labí benną lènà'. \v 8 Pero ati' ỹú'a nna bitsina'ą le' loyu bèbè. Nía nna gul·lanią nna biỹenią nna benna tìą lènà' nu guyú'u lì'į tsìi érua' nna, nu benna bá gayùna' nna, nu benna ba gayua' nna. \v 9 Làniana rèe cą: Nu calatsi' ídete' nna, pues gudà tsè' nagui'į. \p \v 10 Loti' re' ttubée nna gubiga' tè tuchùppa ca enne' tsè'e nía lani ca enne' tsì'nua nna gunàba titsa' cabi e de nu cca qui' ejémplua. \v 11 Lèe nna rèe cabi: Lebi'i nna hua ná qui'ni ccá le saber clárutaá ca enseñanza nu cca qui' reino qui' Tata Dios, ca cosa nu labí chi yù ca enne' antes. Pero canu labí lání cą ri'u nna, entonces puro lani comparación bá riquixa'áni ya' cą; \v 12 para qui'ni ccá cą tì'a canu rinna' ccą pero labí edácca'ni cą màsqui'ba iyénini cą pero labí biỹa télini cą nna, labí eyeqquia cą lani Tata Dios para eyuniỹén latsi'e ca tul·la' qui' quį. \p \v 13 Làniana rèe cą: Tsí bihua nì' télini le enseñanza acerca de comparación nu gutixà'a ya'a cá. Ti'ala modo télini le adí ca comparación nu quixa'ánia' le ni'i. \v 14 Enne' bedàl·la ỹú'a nna runią comparar ttu enne' riquixá'a titsa' qui' Tata Dios. \v 15 Ttu te ca enne' nna ná cą tì'a ỹua' nu binnia cuitta' nédaá nna bediga' ca bìnni tú'a na. Porqui'ni de riyénini cą ca titsa' qui' Tata Dios nna, ril·lani taá Satanás nna rigua taą́ ca titsa' nu chi biyàda lo losto' quį. \v 16 Attu te ca enne' nna ná cą tì'a ỹua' nu binnia le' íyyarrúea nna tsati taá gul·lanią, porqui'ni de riyénini cą titsa' qui' Tata Dios nna yala lani gusto rudà naga' quį, \v 17 pero labí tsìttsì ga'na fe qui' quį, acca tito' rúbá ruchia cą. Canchu chi ril·lani ca prueba nna rutsia latsi' ca enne' cą porqui'ni ríalatsi' quį ca titsa' qui' Tata Dios nna, luégutaá redúl·la'a latsi' quį nna ccá taá cą apartar. \v 18 Attu te ca enne' nna ná cą tì'a ỹua' nu binnia le' yèttse' nu gul·lani xìą nna bethàga' taą́ lo ỹú'a. Porqui'ni de riyénini cą titsa' qui' Tata Dios, \v 19 yala nùyue cani cą por ca cosa qui' yétsiloyuį, ą'hua ridacca'ỹí taá cą porqui'ni ridà latsi' quį bel·liu nna bíỹaáru ca cosa material nna. Iyaba ca nui nna ruthàga' taá cą tsina nu runi ca tìtsi'į lo losto' quį, làniana labiru runi cą nu rú'ulatsi' Tata Dios. \v 20 Ą'hua attu te ca enne' nna runi cą comparar tì'a ỹua' nu binnia le' loyu bèbèa: ttuą nna benną tsìi érua', attuą nna benną gayùna', attuą nna gayua'. Ą'tení ná ca enne' de riyénini cą titsa' qui' Tata Dios, ríalatsi' quį nna runi tè cą nu rú'ulatsi'e según ti'iỹa ná bá capacidad nu te qui' ttu ttu quį. \p \v 21 Raáruhuée cabi: Tsí hua rugàl·la' ri'u ttu yí' nna rutòthe' tè ri'u ttu cajón lúį, o rudua ri'u ą ỹarèe' lònà cá. Tsí álahuá ną́ para gudua ri'u ą ttu lugar làti gudàni'ą itúỹiani le' yú'u. \v 22 Porqui'ni labí biỹa nu gattsi' ní té sin qui'ni làa ilá'níą, nihua biỹa ca enseñanza nu gattsi' ní té sin qui'ni làa iyàtsilà'ną ru'a lo iyaba ca enne'. \v 23 Nu calatsi' ídete' nna, pues gudà tsè' nagui'į. \v 24 Ra huée cabi: Líútsia tsè' cuidado nu riyénini le; porqui'ni canchu labí gudà tsè' naga' le nna, tito' rúbá la' ritelíni gata' qui' le. Pero lebi'į canu calatsi' ídete' le nna, adítelá tsani la' ritelíni qui' le porqui'ni rutsia tsè' le cuidado nu riyénini le. \v 25 Porqui'ni nuỹa tediba té la' ritelini quì'į nna, lą nna thí' lą́ adí, canchu hua runią seguir ríalatsi'į. Pero nu labí té quì'į nna, pues hàstaá tito' nu rulaba latsi'į qui'ni té quì'į nna, ítua telą́. \v 26 Raáruhuée: Reino qui' Tata Dios nna náą tì'a nu cca canchu chi ttu campesino rudàl·lą ỹua' le' ttu loyu. \v 27 Ra'áthi bą́ nna, aníabá runią ritte ca tsá, miéntraste semilla tú'a nna reyattsą nna ril·lanią nna riỹeni huą́ nna; pero nubeyu'a nna nidí làa yùą ti'iỹala modo cca ca cosį. \v 28 Porqui'ni por lóyúa nna reyattsa ỹua' tú'a; primérute de ril·lanią ną́ ttu ixxi' to' teruba, laniana ril·lani èttse' quì'į, pero bitola nna ru'u ỹua' to' lì'į. \v 29 Canchu chi rigattsią nna reruą lani ìyyà sela, porqui'ni chi bi'yu tsá gutuppą lènà'. \p \v 30 Raáruhuée: Biani tì' ná reino qui' Tata Dios. Biani guni ri'u ą comparar cá, pues quixa'ánia' le. \v 31 Ną́ tì'a ttu bétsi' to' qui' cuana, porqui'ni canchu chi riyadą le' loyu nna adí telání xcuichuto' ną́ de lo iyaba ca semilla nu té le' yétsiloyu. \v 32 Pero ril·lani díbą́ nna riỹenią adiru de lo iyaba ca planta nna, yáỹipà'ni riduą hàstaá qui'ni ca bìnni to' nna riỹua cą le' ỹula quì'į. \p \v 33 Lani iỹetse' ca comparación tì'a ca nua' nna gutixa'ánie cą titsa' qui' Tata Dios, ti'iỹa tébá la' riyeni qui' quį. \v 34 Tulidàba gutixa'ánie ca enne' por medio de ca comparación, pero iyábani bethàtsi là'nànie ca discípulo qui'áa yà'ba latsi'. \p \v 35 Gùl·là diba tsá lània nna rèe ca discípulo qui'áa: Lítsa' attu ládua'la. \v 36 Bechu titsa' díbée ca enne' ỹétsi'á, làniana ca discípulo qui'áa nna guche' cabi Jesús attu lado indatù'a la le' barco nu yù'uéa taá. Dia hua adí ca barco to' lani barco nu yù'u Jesús. \v 37 Lo indatù'a bá dàa cabi nna huatha ttu iyyabe' fuérteni, chi rà'a inda le' bárcuá hàstaá qui'ni chì' taá ritsa'ą inda. \v 38 Jesús nna ti'éthibée, ỹua iqquie lo ttu xconi dacca' cuè'e la bárcuá. Ca discípulo qui'áa nna bedibàni tè cabi e nna ra cabi e: Maestro, tsí bihua nùyue du cuią'lu' qui'ni chi rinetsi ri'u le' indį. \v 39 Làniana huatha Jesús nna gutìtse'e be'a nna indatù'a nna rèe: Tsi bá, tsi tè. Làniana gudutsi tabá be'a. Indatù'a nna beyatta' tsi tabą́. \v 40 Jesús nna ra tìe cabi: Biecca yala rátsini le ni'i. Tsí bihua ríalatsi' le qui'ni té la'huacca quia' cá. \v 41 Làniana adila la' rátsilatsi' bitsina' lo losto' cabi nna ra luetsi cabi: Nugani enni'į, acca hàstaba be' nna indatù'į nna riyénini cą quì'e. \c 5 \p \v 1 Bitsina' tè cabi attu lado qui' indatò' Galilea región qui' ca enne' gadarenos. \v 2 De beria Jesús le' bárcuá nna bitsina' tè ttu nubeyu' ru'a lúe berią le' ttu bèlìà nu dua le' panteón nía. Nubeyu'a nna ccą padecer por ttu espíritu malo. \v 3 Lą nna gùduą làti rigattsi' canu yatti, lanú nuỹa ririalàni uỹìqquią na tsìttsì nihua lani cadena. \v 4 Porqui'ni iỹé vuelta tsè' chi beỹìqquia cą nì'a ní'į lani cadena, pero tsàstiní richuą cą. Acca lanu nuỹa ridàa lani ą. \v 5 Tulidàba ribènią réla ritsá ba ribétsiya'ą lo ca i'ya nna le' panteón nna, la'a làbą nna rue' látį lani ca íyyá nna richu cą látį. \v 6 Idittu' nna bilá'nią Jesús, bigàa chìą tattsa'ą ne nna beduỹibį ru'a lúe. \v 7 Gunne tìą iditsa nna rą ne: Jesús Ỹi'ni Tata Dios Tsuna', bianicca da' cuią'lu' nì, ratta'yúnia' lu' qui'ni guni lu' jurar nna gudu lu' por testigo Tata Dios qui'ni bittu guni lu' inte' castigar. \v 8 Anía rą porqui'ni gunne Jesús nna rèe na: Lu' espíritu malo, beria lo losto' nubeyu'ą'. \v 9 Gunàba titsa' tìe espíritu malua nna rèe: Lu' nna gutixa'áni inte' biỹa lá lu'. Becàbią nna rą: Batallón lá', porqui'ni nuỹé tsè'ni tu' ná. \v 10 Làniana yala gutta'yúnią ne qui'ni bittu ithel·le'e na fuera distrítua. \v 11 Exa gáabá nía nna tsè'e tè iỹétse'ní ca cuttsi huila go cuitta' i'yaá. \v 12 Iyaba ca espíritu malua nna gutta'yú teni cą Jesús nna ra cą ne: Guthel·la' intu' làti tsè'e ca cùttsią' para tsú'u tu' lo losto' quį. \v 13 Jesús nna bete tìe permiso qui' quį. Làniana ca espíritu malua nna betsè'e latsi' quį nubeyu'a nna gutà'a cą lani ca cùttsia. Hua ná ttú chuppa mili' ti'gá ca cùttsia. Iyaba cą nna uccua litsiani cą nna gutùl·lu cą lo ttu iyyatò' nna binnia cą le' inda nna gùttì cą. \v 14 Canu rappa ca cùttsia nna beyya cą quèthani táquixá'ani cą ca enne' le' yétsiá ą'hua ca rancho tú'a. Biria chì ca enne' dia cą tanna' cą biỹa nuá uccua. \v 15 Bitsina' cą làti du Jesús lani nubeyu' loco nu uccua padecer por iỹetse' ca espíritu malua nna, bilá'ni cą qui'ni nìya'atsùbani rì'ą chi naccu' ỹúį nna, acca yala gutsini cą. \v 16 Canu bilá'nia nna gutixa'a cą ti'iỹa ná nu uccua lani nubeyu' guyú'u espíritu malo lo losto' niá, ą'hua nu uccua lani ca cùttsia nna. \v 17 Acca gutta'yúni cą Jesús qui'ni eria bée látsi caniá. \v 18 Loti' díe éye'e le' bárcuá nna, nu uccua padecer por espíritu malua nna gutta'yúnią ne qui'ni hue'él·le'e na cuenią lani e. \v 19 Pero Jesús nna labí be'él·le'e na sino qui'ni rèe na: Beyya litsi' lu' làti tsè'e ca enne' qui' lu'a, gutixa'áni cą ti'iỹa ná ca cosa ỹeni nu chi beni Señor lani lu', ą'hua ti'iỹa chi betúa latsi'e lu' nna. \v 20 Nubeyu'a nna deyyą guduluą rudàą titsa' le' ituba región qui' tsìi ca yétsiá riquixá'ą ti'iỹa ná ca milagro nu chi beni Jesús lani ą. Iyaba canu biyénini testimonio quì'į nna yala biquíla' latsi' quį. \p \v 21 Bettè bá Jesús attu vuelta le' ttu barco para attu ládula indatù'a nna, bituppa tè iỹé mili' tsè'ni ca enne' ru'a lúe. Lèe nna du bée ru'a indatù'a. \v 22 Bitsina' tè Jairo, nubeyu' principal qui' sinagógaá. Bilá' bánią Jesús nna bedu taá ỹibį ru'a lúe. \v 23 Yala gutta'yúnią ne nna rą: Chì' tení ratti ỹi'ni niula to' ya'a, tsí hua dá' bála cuią'lu' gutsia ná' cuią'lu' iqquį para qui'ni eyacca latsi'į nna ccabànią. \v 24 Dia tè Jesús lani ą nna. Denó tehuá enne' ỹétse'ni Jesús nna rùquini cą ne. \v 25 Dia hua nía ttu niula nu chi uccua tsì'nu ida ra'nią rilàlią réni. \v 26 Yala remedio chi beni ca médico na, chi benittiluą iyate nu té quì'į pero labí reyacca latsi'į, sino adila riyal·la' lánią. \v 27 Chì biną qui'ni Jesús runie ca milagro, acca huía tìą cuè'e lée lahui' ca enne' ỹétsi'á nna belappa'ą ỹúe, \v 28 porqui'ni uccuanią: Canchu guláppa'a' màsqui'di ỹúe nna eyacca taá látsa'a'. \v 29 Làniataá nna guru réni qui' niá, gutebé' taánią qui'ni chi beyacca latsi'į. \v 30 Luégutaá gutebé'ni Jesús qui'ni beyunie nuỹa ttu enne' lani la'huacca quì'e, acca bedeqquia tè lúe gunne'e ca enne' da' cuè'e lée nna rèe: Nuni nua' belappa'ą ỹó yì'į. \v 31 Ca discípulo qui'áa nna ra cabi e: Hua rilá' báni cuią'lu' qui'ni ca enne' ỹetse' ruquini cą cuią'lu', atsi'íni ra cuią'lu': Nuni nua' belappa'ą inte' nna. \v 32 Pero lèe nna gunne'e ìta'lubáníe nuỹa nuá belappa'ą ne. \v 33 Niuláa nna yala gutsinią nna biỹiti'níą nna porqui'ni bennią cuenta nu chi uccua lani ą, acca gubiga'ą nna beduỹíbį ru'a lúe, gutixa'ánią ne nu benią. \v 34 Jesús nna bechu tìtse'e niuláa nna rèe: Ỹì'nia', por fe nu té qui' lu' lani inte' nna chi ná lu' salvo; bíttuúru biỹa cani lu', porqui'ni dèsdeba anna chi beyacca latsi' lu'. \v 35 Atsabá rinne Jesús nna gul·lani mandado da' cą litsi' nubeyu' principal qui' sinagógaá nna ra cą: Chi gùttì ỹi'ni cuíą'lu'a, biáruá liecca uquitsí' rùnì cuią'lu' Maestruą'. \v 36 Pero biyeni taáni Jesús nu ra canaá, acca ra tìe nubeyu' principal qui' sinagógaá: Bittu gátsini lu', huía teruba latsi' lu'. \v 37 Jesús nna labí uccua latsi'e qui'ni núỹaáru tsía lànią ne sino làteruba Pedrua nna Jacóbua ą'hua Juáan bettsi' Jacóbua. \v 38 Bitsine'e litsi' nubeyu' principal qui' sinagógaá nna bilá'nie qui'ni iỹétse'ni ca enne' chi tùppa, ttu te ccą nna yala lani la' rehuini' latsi' tsè'e cą pero attu te cą nna tsè'e cą huìl·là. \v 39 Gutà'a tìe nna rèe cą: Bianicca tanto alboroto runi le nna ribetsi le ni'i. Niula cuìti'į nna bihua ną́ nu yatti, sino ti'éthibą́. \v 40 De biyénini cą nu reáa nna, burla la beni ccą ne. Làniana benie mandado qui'ni iria iyaba ca enne' nna gutaỹi tìe tàta nàna qui' niula cuìti'a ą'hua tsùnna canu dia cą lani áa, gutà'a tìe làti té niula cuìti'a. \v 41 Gutèl·le'e ná' niula cuìti'a nna rèe na: Talita cumi. Titsa' quì'ba ri'u nna rą: Niula to', inte' nia' lu', beyátha. \v 42 Luegu taání nna beyatha chì niula cuìti'a nna reda' chìą. Chi yu'ą́ tsì'nu ida ti'gá. Ca enne' tsè'e nía nna caligálání tsíá cą uccuani cą de tántua gutsini cą. \v 43 Pero Jesús nna gunnènie cą qui'ni nú ttu tehuá nuỹa quixá'ani cą, làniana beni tìe mandado qui'ni gute cą nu go niula cuìti'a. \c 6 \p \v 1 Bedà' tè Jesús nía nna betsine'e látsi áa. Dia tè ca discípulo qui'áa lani e. \v 2 Níabá tsè'e cabi gùl·la' tsá redi' latsi' ca enne' judíua nna, guduló Jesús gutixa'ánie le' sinagógaá titsa' qui' Tata Dios. Iỹetse' canu biyénini cą enseñanza qui'áa nna yala biquíla' latsi' quį nna ra cą: Gala bethete' nui ca cosį cá. Ti'iỹa modo acca tanto tsè' chi nabia'nią hàstaá para gunią ca milágruą' cá. \v 3 Tsí álahuá nui nua' carpintéruá ỹi'ni María, bettsi' Jacóbua nna Joséa nna Judas nna Simóon nna cá. Tsí álahuá nìba tsè'e ca danį lani ri'u cá. \p Por nui nna labí huíalatsi' quį qui'ni née Ỹi'ni Tata Dios. \v 4 Pero Jesús nna rèe cą: Ttu profeta, gaỹa tediba rappa cą na titsa', pero canu látsį nna ca pariente quì'į nna nìdi caso làa runi cą quì'į. \v 5 Acca labí iỹéegá milagro benie nía, sino tuchùppa teruba ca enne' nna betsia né'e iqquia quį nna beyunie cą. \v 6 Lèe nna yala uccuaỹí latsi'e porqui'ni labí huíalatsi' quį ne. Làniana gurenie le' ca yetsi to' canu anta' nía, gutixa'ánie ca enne' ca enseñanza tsè' qui' Tata Dios. \p \v 7 Bitola nna gutaỹi Jesús ca enne' tsì'nua, gudulúe guthel·le'e chuppa chuppa cabi nna betie la'huacca qui' cabi sobre ca espíritu malo para qui'ni eria cą fuera. \v 8 Benie mandado qui'ni bittu biỹa huá' cabi de tsù'u cabi néda, sino ttu yà to'. Ra huée qui'ni bittu huá' cabi morral nihua ettaxtíla, nihua bittu bel·liu cu'ú le' bolsa qui' cabi. \v 9 Dàni cabi gúl·lia cabi guarachu sencíllotó' taá, pero bittu gaccu' cabi chuppa cua' lári'. \v 10 Raáru huée cabi: Gaỹa diba gá'a le le' ttu yú'u nna, nía bá ccá lugar qui' le hàsta'na gal·la' tsá eda' le le' yétsiá. \v 11 Nuỹa ttu lugar làti bihua recibir guni cą le nihua làa gudà naga' quį qui' le, entonces eria le nía nna gucuíbi tè bestè nì'a le, ttu seña para télini cą qui'ni labí tsè' beni cą. Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni adila fuerte cca la' tsìalatsi' qui' Tata Dios nu chì' da'la lani yétsiá tì'chula juicio nu uccua lani ca yetsi Sodoma nna Gomorra nna. \v 12 Ca discípulo qui'áa nna guda' tè cabi nna guduló cabi hueni predicar qui'ni ca enne' nna dàni cą ehuiní'ni cą nna gútse'e latsi' quį ca tul·la' qui' quį. \v 13 Beni cabi mandado ca espíritu malo qui'ni eria cą lo losto' ca enne' nna beyacca latsi' quį. Ą'hua bedua cabí aceite iqquia nuỹetse' canu ra'ni nna, beyacca latsi' quį por la'huacca nu betie lani cabi. \p \v 14 Bina tè rey Herodes iyaba nu cca qui' Jesús, porqui'ni chi gùthilàlia ba titsa' quì'e le' ttu ttu yetsi. Acca ra Herodes: Juan el Bautista nu béttí ya'a, pues lą nua' chi beyathą de lo lù'uti acca té iỹeni la'huacca quì'į nna runią ca milágruą'. \v 15 Adí cą ra cą: Elías nuą'. Attu te cą nna ra cą: Ttu nu rinne parte Tata Dios nuą' ti'a beni ca profeta gutsé'e ttu cuaỹa nuá. \v 16 De bina Herodes nu ra ca enni'a nna, acca ra tìą: Juan nu benia' mandado ichu cą yáni niá, pues lą nua' chi beyathą de lo lù'uti. \v 17 Porqui'ni la'a mísmuba Herodes nna benią mandado qui'ni gudaxu' cą Juáan preso nna bexìqquia cą bi lani cadena nna bedàl·la cą bi litsi' iyya. Anía beni Herodes porqui'ni de guỹi'ą Herodías niula qui' bettsi'į Felípea, \v 18 Juáan nna ra tè bi ą: Labí ná qui'ni thí' lu' la'a niula qui' bettsi' lu'ą' bá. \v 19 Acca Herodías nna yala beyudí'ą Juáan, uccua latsi'į guttią bi. \v 20 Pero rey Herodes nna gùppa bą́ Juáan respeto porqui'ni biénba yùą qui'ni yala exa gudu bi lani Tata Dios, ą'hua labí biỹa tul·la' beni bi nna, acca bè' bą́ bi cuidado qui'ni nú ttu nuỹa biỹa gudácca'ą bi. Ą'hua màsqui'ba labí gutelí gánią bícca'áỹa nuá gutixa'a bi, pero yala guyú'u latsi'į gudà nagui'į qui' bi. \v 21 Pero loti' gùl·la' cumpleaños qui' Herodes nna betseláni Herodías ttu opportunidad, porqui'ni beni Herodes ttu fiesta nna gutàỹią canu re' cuenta nna ca capitán nna ą'hua adí canu dacca' qui' Galilea go se' quį lani ą. \v 22 Gutà'a tè niula cuiti' ỹi'ni Herodías le' yú'u làti cca fiéstaá nna beyà'a ttùbą lahui' quį. Herodes lani canu ỹuàni cą lo meỹa lani ą nna yala guyú'u latsi' quį. Acca ra rey Herodes niula cuìti'a: Gunàbani inte' biỹa tediba calatsi' lu', inte' nna gunna ya' ą qui' lu'. \v 23 Làniana beni Herodes prometer lani juramento nna rą: Biỹa tediba inàbani lu' inte' nna gunna ya' ą qui' lu' hàstaba tsal·lue' la' rigú'ubia' quia' canchu calatsi' lu'. \v 24 Niula cuìti'a nna biria tìą nna rą nàna qui' niá: Biani inába'a'. Nàna qui' niá nna rą na: Iqquia Juan el Bautístą'. \v 25 Làniana quèthani beyeqquią làti dua rey nna rą: Calátsa'a' qui'ni anna tení gunna lu' quia' le' ttu plato iqquia Juan el Bautístą'. \v 26 Rey Herodes nna yala behuiní'nią, pero por causa de qui'ni chìla benią jurar, ą'hua labí uccua latsi'į itìniyúą lani canu ỹua lo meỹa lani ą, acca labí uccua latsi'į gutsibią niula cuìti'a. \v 27 Luégutaá nna guthel·la'ą ttu soldado táchuą yáni Juaan eyua' tìą iqquia bía. \v 28 Huía tè soldadua le' litsi' ìyyàa nna guchuą yáni Juáan, denua' tìą na le' ttu plato, betią na lani niula cuìti'a. Niula cuìti'a nna betią na lani nàna qui' niá. \v 29 De bina ca discípulo qui' Juáan nu uccua nna, huía tè cabi taỹi' cabi cuerpo qui' bía nna becattsi' cabi bi le' ttu yerubà. \p \v 30 Làniana ca tsì'nu discípuluá canu guthel·la' Jesús, betsina' cabi ru'a lúe nna gutixa'áni cabi e iyate nu chi beni cabi, ą'hua iyaba ca enseñanza nu gutixa'a cabi. \v 31 Lèe nna rèe cabi: Lità tsía ri'u para edi' tí' latsi' ri'u ttu lugar yà'latsi'. Anía rèe porqui'ni ca enne' ỹetse' nu reda' nu ritsina' bá cą ru'a lúe nìdirubani làa rappa cabí neda para go cabi. \v 32 Acca dia tè tsua' làteruba cabi le' ttu barco para ttu lugar yà'latsi'. \v 33 Pero iỹétse'ni ca enne' nna bilá'ni cą dia cabi le' bárcuá nna bedacca' huáni cą Jesús. Acca nuỹetse' cą guda' cą le' ca yetsi qui' quį nna dia tè cą lani nì'a bá quį tsàru'a indatù'a bá nna. Yà'lalá làcą bitsina' attu ládua. \v 34 De beria Jesús le' bárcuá, bilá'nie qui'ni enne' ỹétse'ni tsè'e chì nía ribeda cą ne nna, yala betúa latsi'e cą porqui'ni ná cą tì'a ca carneru to' nu lanú pastor qui' quį té. Làniana gudulúe gutixa'ánie cą iỹetse' ca enseñanza nu cca qui' Tata Dios. \v 35 De chi da' ràl·làa nna gubiga' ca discípulo qui' Jesús ru'a lúe nna ra cabi e: Chi ral·la nna ą'hua làti tsè'e rí'uį nna ga'ną fuera yetsi. \v 36 Acca bechu titsa' dí cuią'lu' ca enne' para qui'ni tsía cą le' ca rancho to' ą'hua ca yetsi to' canu anta' ìta'lubá nna para gó'o cą ettaxtíla, porqui'ni nì nna labí té biỹa go cą. \v 37 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Lebi'i ba líúte go cą. Làcabi nna ra cabi e: Tsí ína ri'u huaccani lani chuppa gayua' denario bel·liu nna tsá' tu' gó'o tu' ettaxtíla suficiente para úgo tu' ca enne' ỹétsi'į cá. \v 38 Jesús nna rèe cabi: Bàl·lacà'a ettaxtíla dèni le, lítsía tsánna líúyu bàl·la ỹa té nná. Belaba tè cabi nna ra cabi e: Gayu' ettaxtíla, chuppa bél·la to' nna. \v 39 Làniana beni e mandado qui'ni xuani iyaba ca enni'a lo tácca'a. \v 40 Guỹua tení cą nía por fila nna, tsieyóna' o gayua' ca enne' ttu ttu fila. \v 41 Làniana guỹi'e gayu' ettaxtílaá nna chuppa ca bél·la tú'a nna guchìtha lúe gunne'e ỹiabara' nna gunàbèe bendición lani Tata Dios. Làniana gùl·le'ée ca ettaxtílaá nna bete tìe lani ca discípuluá para qui'ni quithia cabi lani ca enni'a. Ą'hua gutìthia tehuée chuppa ca bél·la tú'a entre iyaba cą. \v 42 Iyáỹiate cą nna gutò cą ti'iỹa bá uccuaní qui' quį. \v 43 Làniana betùppa cabi atsì'nu tsummi thú tsà'ti'ni ca pedazo ettaxtila canu béxaá, aníahua ca bél·la tú'a. \v 44 Entre iyaba canu gutúa nna hua ná gayu' mili' tì'ga ca nubeyu'. \p \v 45 Bitola nna ra Jesús ca discípulo qui'áa qui'ni éya'a cabi le' bárcuá nna enèru bétsi cabí para Betsaida ttu yetsi rì'ą attu lado qui' indatù'a, miéntraste lèe nna rechu tìtse'e ca enne' ỹétsi'á. \v 46 Bechu titsa' díbée ca enni'a nna huía tìe lo ttu i'ya. Nía nna benie oración. \v 47 De bichul·la tsè' nna chi dia bárcuá lahui' indatù'a, Jesús nna turúbée du yúbitsi. \v 48 Bilá'nie cabi qui'ni yala ridacca' cabi rutha' cabi bárcuá porqui'ni contra lá cabi du bè'a. Chì' tegáabá da' rànì'a nna dia tè Jesús ride'e lo indatù'a uccua latsi'e tté tabée lo cabi. \v 49 Pero de bilá'ni cabi e ride'e lo indaá nna uccuani cabi qui'ni née ttu nu tsáyela, acca guretsi yà'àni cabi de tántua tsanì' uccuani cabí. \v 50 Yala gutsini iyaba cabi. Pero bel·luítsa' taá Jesús cabi nna rèe: Ligappa confianza, inte' ba nui, bittu gátsini le. \v 51 Gutà'a díbée le' barco làti yù'u cabía nna gudu tsi taá bè'a. Ca discípuluá nna yala biquíla' yà'àni latsi' cabi, \v 52 porqui'ni labí chi gutelí tsè'ni cabi acerca de milagro nu beni Jesús lani ca ettaxtílaá; pues àtsaba re'nią chul·la le' la' riyeni qui' cabi. \v 53 De beyacca guttè cabi lo indatù'a nna bitsina' cabi región nu lá Genesaret. Nía nna bexìqquia cabi bárcuá ru'a indatù'a. \v 54 Beria cabi le' bárcuá nna bedacca' taáni ca enne' Jesús. \v 55 Huía chì cą bedàa cą titsa' ìta'lubání región nía. Làniana guduló chì ca enne' ril·lani cą gatti' bání da' cą chè' cą canu ra'ni, ỹua cą lo camilla gaỹa tediba runa cą qui'ni rì'e. \v 56 Gaỹa tediba díe le' ca yetsi to' l·le le' ca ciudad l·le, ą'hua ca rancho to' l·le, pues rixa cą canu ra'ni lo néda làti rittie ratta'yúni cą ne qui'ni hue'él·le'e cą gulappa' cą màsqui'di ru'a ỹúe. Iyaba canu belappa' cą ne nna beyacca taá latsi' quį. \c 7 \p \v 1 Làniana bitsina' ca fariséua lani tuchùppa ca maestro de la ley ru'a lo Jesús, da' cą de Jerusalén. \v 2 Làcą nna bilá'ni cą qui'ni tuchùppa ca discípulo qui' Jesús nna labí beni cabi purificar ná' cabí de gùl·la' go cabí, quiere decir labí gutíi ná' cabi conforme lani nu ra ca enne' fariséua. \v 3 Porqui'ni ca fariséua ą'hua iyaba adí ca enne' judíua nna runi cą seguir ca costumbre religiosa qui' ca enne' gùla qui' quį, labí ro cą canchu labí primérute rìi ná' quį conforme lani costumbre qui' quį. \v 4 Ą'hua canchu chi retsina' cą ria cą i'yya nna, labí ro cą canchu labí primérute gude cą inda lo la'gó qui' quį. Ą'hua iỹétse'éru adí ca costumbre denó cą; hàstaá ca taza nu ri'yàni cą inda, ca ré'e qui' quį nna ca traste nu de metal qui' quį nna, hàstaba lònà qui' quį nna, pues rìi cą cą según bá ca regla qui' quį para ccá cą purificar. \v 5 Ca fariséua ą'hua ca maestro de la ley nna gunàba titsa' cą nna ra cą ne: Bianicca ca discípulo qui' lu'ą' làa runi cą según ca costumbre nu bethà'na ca ta' tàta qui' ri'u para guni ri'u, pues bihua rìi ná' quį segúnbá religión qui' tu' ántesca go cą, acca rappa cą tul·la'. \v 6 Becàbi Jesús nna rèe cą: Falso bá ná la' rulábalatsi' qui' le. Làtegáláa riquixá'a Tata Dios acerca de lebi'į lo libro nu bedia Isaías enne' uccua profeta: \q1 Yetsi rì'į nna, lani rú'a terúbíį rudettią inte'. \q1 Pero lostu'į nna idittu' tsè' duą lani inte'. \v 7 De balde bá rexa latsi' quį inte', \q1 Porqui'ni doctrina nu riquixá'a cą nna ną́ mandamiento nu gulèqquia bá iqquia ca enne'. \m \v 8 Ą'ba runi le, porqui'ni en vez de runi le cumplir nu ra lo mandamiento qui' Tata Dios nna, yala purari cca le para guni le ca costumbre qui' ca enne' tì'a nu runi le canchu chi rìi le ca ré'e l·le ca vaso nu ri'yàni le inda l·le, ą'hua iỹétse'éru adí ca costumbre luetsi ca nua'. \v 9 Làniana rèe cą: Buen tì'a tsè' ccani le rirú'na le nu ra lo mandamiento qui' Tata Dios para qui'ni guni la le ca costumbre quì'ba le. \v 10 Por ejemplo, ta' tàta qui' le Moisés nna ra bi: Gùppa lu' respeto tàta nàna qui' lu'. Ra huá bi: Nuỹa tediba qué' iqquia tàta nàna quì'į nna té qui'ni gattią. \v 11 Pero lebi'į nna rena la le: Canchu ttu enne' nna gą́ tàta nàna quì'į: Labiru cca quia' gunia' le cualani porqui'ni itute nu ná gunia' le cualani nna chìla ną́ Corbán (Corbán rena cą: ofrenda nu rutsia cą yà'latsi' para Tata Dios), \v 12 canchu chi rena ttu enne' anía nna, entonces lebi'į nna labiru rue'él·la' li ą gunią cualani tàta nàna quì'į. \v 13 Anía modo nna rirú'na le titsa' qui' Tata Dios nna denó lá le ca costumbre malo nu rulue' huáni le ca ỹi'ni le. Ą'hua iỹétse'éru luetsi costumbre máluį runi le. \v 14 Làniana gutàỹi Jesús iyaba ca enne' ỹétsi'á nna rèe cą: Iyate le nna liudà naga' le nu inni yì'į para qui'ni télini le. \v 15 Labí biỹa té nu ro ttu enne' runią qui'ni ccą́ enne' tul·la', sino nu riria lá lo losto' ttu enne' nna runią qui'ni ccą́ nu tul·la'. \v 16 Nu calatsi' ídeti'ą nna pues gudà tsè' nagui'į. \v 17 De bede'e làti tsè'e ca enne' ỹétse'á nna gutè'e le' yú'a, làniana gunàba titsa' tè ca discípulo qui'áa ne sobre de ejemplo nu beni áa. \v 18 Jesús nna rèe cabi: Tsí ą'hua lebi'į bihua té la' riyeni qui' le. Tsí labí ritelíni le qui'ni nì ttu cosa nu ro ttu enne' nna labí runią qui'ni ccą́ nu tul·la'. \v 19 Porqui'ni nu rá'a rú'a ttu enne' nna labí ritsina'ą lo lostu'į, sino qui'ni dia bą́ lì'į, bitola nna reria bą́. Anía ra Jesús para qui'ni télini ri'u qui'ni iyábani ca alimento nna ná cą tsè' para go ri'u. \v 20 Làniana rèe: Nu riria la lo losto' ttu enne' nna runią qui'ni ccą́ nu tul·la'. \v 21 Porqui'ni de lo losto' la ttu enne' nna riria ca la' rulábalatsi' mal, tì'a ttu nu rìdualàni ttu enne' nu labí ná tselį, ą'hua la' huetti enne' nna, \v 22 la' ubànà nna, la' dàalatsi' biỹa té qui' attu enne' nna, la' hueni maldad nna, la' huenilatsi' nna, ą'hua bíỹaáru ca vicio nna, la' yélatsi' nna, la' batta' nna, la' necio nna. \v 23 Iyaba ca cosa mal nì nna riria cą de lo losto' ca enne', acca iyaba cą chi ná cą enne' tul·la', alàa porqui'ni labí rigua cą ca costumbre qui' le. \p \v 24 Bedà' tè Jesús nía nna huíe le' región làti anta' ca yetsi Tiro nna Sidón nna. Gutà'a tìe le' ttu yú'u nna labí uccua latsi'e qui'ni guna ca enne' qui'ni ri'e nía. Pero bina dihua cą. \v 25 Ttu niula nía nna bina taą́ qui'ni re' Jesús látsį nna bitsina'ą nna beduỹíbį ru'a lúe, porqui'ni dua ttu ỹi'ni niulíį ccą padecer por ttu espíritu malo. \v 26 Lą nna gutta'yúnią ne qui'ni ebèqquie espíritu malo lo losto' ỹi'ni niá. Niuláa nna labí uccuą enne' judío sino nu raza lą́ sirofenicia. \v 27 Acca ra Jesús niuláa: Be'él·la' ỹá ca ỹi'ni enne' ná xana' yú'a go cą ti'iỹa bá ccání qui' quį, porqui'ni labí ná tsè' qui'ni ttu tàta cúą etta lo ná' ca ỹi'nį para gudàl·lą na ru'a lo ca beccu' to'. \v 28 Becàbi niuláa nna rą ne: Hualibani cuią'lu' Señor, pero hàstaá ca beccu' to' canu tsè'e ỹàrèe' meỹa nna ro cą ca pedazo to' nu rinnia ru'a meỹa làti ro ca ỹi'ni xana' yú'a. \v 29 Jesús nna ra tìe na: Tsè'ba becàbi lu', acca beyya bá litsi' lu', porqui'ni espíritu malua nna chìa bétse'e latsi'į ỹi'ni lu'a. \v 30 De betsina' niuláa litsi' niá nna bilá'nią ỹi'ni niá tíą lo lònà nna labiru ccą padecer por espíritu malua. \p \v 31 Bedà' bá Jesús le' región qui' yetsi Tiro nna guttè tìe le' yetsi Sidón ą'hua le' ca yetsi to' canu anta' le' región nu lá Decápolis, làniana bitsine'e ru'a indatò' qui' Galilea. \v 32 Nía nna tahua' tè cą ru'a lo Jesús ttu enne' ną́ cuètsu nna rátti rú'į nna. Gutta'yúni cą ne qui'ni gutsia né'e iqquia nubeyu'a. \v 33 Gulèqquia tìe na yà'latsi' la nna begà'a tè ỹubené'e le' ca yeru nagui'į, betutu xèni'e nna belappe'e luèttsí'į. \v 34 Guchìtha tè lúe gunne'e ỹiabara', gunèni latsi'e nna rèe na: Efata, quiere decir: Biyàlia. \v 35 Làniataá biyàlia chi ca yeru nagui'į nna biyéni chìnią, ą'hua biyàtsi nu runi qui'ni làa cca ínnią nna yala tsè' gunne chìą. \v 36 Yala gunèni Jesús cą qui'ni nú ttu tehuá nuỹa quixá'ani cą. Pero adí telá bedàa cą titsa'. \v 37 Biquila' yà'àba latsi' quį nna ra cą: Iyáteni runie tsè', tàntua ca cuètsu nna runie qui'ni riyénini cą, ą'hua canu ỹí nna runie qui'ni rinne cą. \c 8 \p \v 1 Tiempo lània taá nna bitùppa iỹétse'ní ca enne' ru'a lo Jesús attu, pero labí biỹa té nía go cą, acca gutàỹi tìe ca discípulo qui'áa nna rèe cabi: \v 2 Yala retúa látsa'a' ca enni'į porqui'ni chi uccua tsunna ubitsa tsè'e cą nì lani inte', atsi'íni labiru biỹa té go cą. \v 3 Canchu ethèl·la' ya' cą litsi' quį sin qui'ni làa go cą primero nna, hua gútsi latsi' quį lo néda, porqui'ni ttu te cą nna idittu' tsè'ni da' cą. \v 4 Ca discípulo qui'áa nna ra cabi e: Caligáhuá taxi' ri'u nu go iyaba ca enni'į porqui'ni tsè'e ri'u ttu lugar idittu' de làti anta' ca yetsi. \v 5 Jesús nna gunàba titsa' tìe cabi nna rèe: Bàl·lacà'a ettaxtíla dèni le. Becàbi cabi nna ra cabi e: Gàtsi. \v 6 Làniana rèe ca enne' ỹétsi'á qui'ni xúani cą loyu. Guỹi' tìe gàtsi ca ettaxtílaá nna gunàbèe bendición lani Tata Dios, làniana gùl·la'a tìe ca ettaxtílaá nna betie lani ca discípulo qui'áa. Làcabi nna gutìthia cabi cą lani ca enne' ỹétsi'á. \v 7 Ą'hua dèni huá cabi tuchùppa ca bél·la to'. Gunàbèe bendición, làniana rèe cabi qui'ni gutsia huá cabi cą ru'a lo ca enni'a. \v 8 Gutò cą ti'iỹa bá uccuaní qui' quį. Làniana betùppa tè cabi ca pedazo nu béxaá, gàtsi tsummi. \v 9 Ca enne' gutò lània nna hua ná ttú tappa mili' ti'gá cą. Làniana bechu titsa' Jesús cą. \v 10 Luégutaá nna gutè'e le' bárcuá lani ca discípulo qui'áa, dia cabi para región nu lá Dalmanuta. \p \v 11 Làniana gul·lani tè ca fariséua guduló cą runi cą discutir lani Jesús, gunàba tènì cą ne qui'ni gunie ttu milagro ru'a lo quį nu gulue' qui'ni té la'huacca quì'e de ỹiabara', solamente para eyìla cą néda ti'iỹala modo cu'ée ttu falta. \v 12 Jesús nna yala fuerte gunnèni latsi'e nna rèe: Bianicca calatsi' canu tsè'e nì ilá'ni cą ttu señal milagrosa de ỹiabara'. Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni nidi ttu señal labí ilá'ni cą. \v 13 De rèe anía nna, betse'e latsi'e cą nna gutè'e le' bárcuá attu nna déyyeé para attu lado la indatù'a. \p \v 14 Ca discípulo qui'áa nna biỹul·lani cabi labí nùà' cabi biỹa go cabi sino tùteruba ettaxtíla nùà' cabi le' bárcuá. \v 15 Làniana gunèni Jesús cabi nna rèe: Lihue' cuidado lani levadura qui' ca fariséuą' ą'hua lani levadura qui' Herodes nna. \v 16 Ca discípuluá nna ra luetsi cabi: Porqui'ni labí nùà' ri'u ettaxtíla acca rèe lą'. \v 17 Gutelí taáni Jesús nna rèe cabi: Biani nua' rue' le titsa'. Tsí porqui'ni labí ettaxtíla nùà' le. Tsí bihua nì' télini le nihua làa nì' ennia le cuenta cá. Tsí àtsaba re'nią chul·la le' la' riyeni qui' le cá. \v 18 Hua dua gáláa íyyalo le, pero labí rilá'ni le. Ą'hua hua dua gáláa naga' le, pero labí riyénini le. Tsí labí rexa latsi' le. \v 19 Pues loti' gùl·lá'a' gayu' ca ettaxtílaá entre gayu' mili' ca enni'a nna, bàl·lacà'a tsummi thú tsá'ti'ni ca pedazo nu bexa betùppa le. Becàbi cabi nna ra cabi: Tsì'nu. \v 20 Ą'hua loti' gùl·lá'a' gàtsi ca ettaxtílaá entre tappa mili' ca enni'a, bàl·lacà'a tsummi tsá'ti'ni ca pedazo nu bexa bedi' le. Làcabi nna ra tè cabi: Gàtsi. \v 21 Làniana rèe cabi: Ti'ala modo áccá àtsàhua nì' télini le cá. \p \v 22 Huía tè Jesús yetsi Betsaida. Ca enne' nía nna tahua' tè cą ru'a lúe ttu ciego, gutta'yúni cą ne qui'ni gulappe'e na. \v 23 Jesús nna gutèl·la' tìe ná' ciéguá nna guchi'e na fuera yetsi tú'a la nna gutàbie xèni' íyyaluį, betsia tè né'e iqquį, làniana gunàba tìtse'e na canchu hua rilá'nią ti'to'. \v 24 Lą nna gunna' tìą nna guduluą rilá'nią nna rą: Rilá' te' ca enne', pues rilá' te' cą tì'a yaga pero rida' cą. \v 25 Làniana belappa' tìe ca íyyaluį attu vuelta. Nubeyu'a nna gunna' tìą attu, làniana benibia' tsì'ą. \v 26 Bethèl·la' tè Jesús na litsi'į nna rèe na: Nu ttu tehuá nuỹa quixá'ani lu' le' yétsią'. \p \v 27 Bitola nna huía tè Jesús lani ca discípulo qui'áa le' ca yetsi to' anta' exa bá ciudad nu lá Cesarea qui' Filipo. Néda bá yù'u cabi nna gunàba titsa' tè Jesús ca discípulo qui'áa nna rèe: Nuni rena ca enne' qui'ni ná inte' cá. \v 28 Becàbi cabi nna ra cabi e: Ttu te cą nna rena cą qui'ni ná cuią'lu' Juan el Bautista. Attu te cą nna rena cą qui'ni ná cuią'lu' Elías. Adí cą nna rena cą qui'ni ná cuią'lu' ttu nuỹa la ca profétaá. \v 29 Lèe nna rèe cabi: Lebi'į chúná, nula rulába latsi' le ná' ni'i. Becàbi Pedrua nna ra bi e: Cuią'bálu' Enni'ą' enne' ná Cristo. \v 30 Pero Jesús nna gunènie cabi qui'ni nu ttu tehuá nuỹa quixá'ani cabi nui. \p \v 31 Làniana guduló Jesús riquixa'ánie ca discípulo qui'áa qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna té qui'ni quée padecer. Raáruhuée qui'ni canu rigú'ubia' le' yétsiá lani ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley nna guyudí' cą ne hàstaá qui'ni gutti cą ne, pero bitola de tsunna ubitsa nna eyáthèe de lo lù'uti. \v 32 Claru tabá gutixa'ánie cabi qui'ni aníaba ná la' tté quì'e. Làniana gulèqquia yetsi' tè Pedrua ne nna guduló bi ritsa' bi e. \v 33 Jesús nna bedèqquia te lúe gunne'e ca discípulo qui'áa nna gutìtse'e Pedrua nna rèe: Becuitta ru'a lua' Pedro, ná lu' tì'na Satanás porqui'ni labí nabia'ni lu' nu cca qui' Tata Dios sino nu cca qui' ca enne' la. \v 34 Làniana gutàỹi Jesús ca discípulo qui'áa ą'hua adí ca enne' tsè'e nía nna rèe cabi: Canchu nuỹa calatsi'į ccą́ ttu discípulo quia' nna, té qui'ni iỹùl·lanią la'a labą́ nna ga'ną dispuesto ccą́ sufrir biỹa para tanuą inte', tì'a inte' hua'nia' curutsi quia'. \v 35 Porqui'ni nuỹa tediba dua iqquį etúa latsi'į la'labàni quì'į nna, pues gunitti lą́ na. Pero nuỹa tediba iria latsi'į la'labàni quì'į hàstaá canchu caduel·la' gattią porqui'ni ríalatsi'į inte' ą'hua porqui'ni riquixá'ą evangelio nna; lą nna ccabàni lą́. \v 36 Canchu ttu enne' gata'nią itute riqueza qui' yétsiloyu, pero bitola nna nitti bą́ para siempre, biani gana ni benią cá. Labí biỹa. \v 37 O biani tì' ná gute ttu enne' lani Tata Dios para gáỹaní nu dacca' la'labàni quì'į cá. \v 38 Yala nu tul·la' ná ca enne' tsè'e yétsiloyu, ą'hua labí fiel ná cą lani enne' catsi'ínie cą. Pero nuỹa tediba ettu'nią quixá'ą nu cca quia' nna ca titsa' quíyi'į nna, entonces inte' Nubeyu' de Ỹiabara' nna ettu' huá te' na canchu chi gal·la' tsá el·lania' lani ca ángeli de ỹiabara' nna la'yani bàni qui' Tàta quí'a nna. \c 9 \p \v 1 Jesús nna ra huée cabi: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni tuchùppa canu tsè'e nì lani inte' nna labí gatti cą hàstaá qui'ni ilá' ỹáni cą íl·lani reino qui' Tata Dios lani la'huacca quì'e. \p \v 2 Xuppa ubitsa bitola nna gulèqquia Jesús Pedrua nna Jacóbua nna Juáan nna yà'latsi', gùchi'e cabi lo ttu i'ya xeni tsè'. Làniana bilá'ni cabi qui'ni bettsiání la' rinna' quì'e. \v 3 Beyacca tittiní ỹúe tsíttsi tùni tì' taání beyi'. Lanú té le' yétsiloyuį nu ccani reyìi lári' tsíttsi tùni ti'a beyacca ca ỹúeá. \v 4 Làniana de repente taá nna gudu Moisés nna Elías nna ru'a lo cabi nna rue' cabi titsa' lani Jesús. \v 5 Gunne tè Pédrua nna ra bi Jesús: Maestro yala tsè' canchu eyà'na ri'u nì. Annana guni tu' tsunna yú'u l·la' to', ttu para cuią'lu' nna, attu para Moisés nna, attu para Elías nna. \v 6 Pédrua nna nihua làa yù bi biỹa nuá ra bi, pues tsè'e la cabi lani la' rátsilatsi'. \v 7 Làniana gul·lani ttu bía nna benią ỹula qui' cabi nna biyeni tè tsi'i ttu enne' gunnie dèsdeba le' bía nna rèe: Là enni'į enni'ą' Ỹì'nia' yala catsi'í ti' e, liudà naga' le quì'e. \v 8 Luégutaá gunna' cabi, pero lanuru nuỹa bilá'ni cabi sino alatèruba Jesús. \v 9 De beyadi cabi lo i'yaá nna gunèni Jesús cabi qui'ni nú ttú tehuá nuỹa quixá'ani cabi nu bilá'ni cabi sino hàsta'na qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna eyáthee de lo lù'uti. \v 10 Por nui nna bihua bedàa cabi titsa', pero entre làba cabi nna gunàba titsa' luetsi cabi sobre de biỹa nua' diánie loti' rèe qui'ni eyáthee de lo lù'uti. \v 11 Làniana gunàba titsa' cabi e nna ra cabi e: Bianicca ca maestro de la ley nna rena cą qui'ni náduel·la' ìta yà'lala Elías cá. \v 12 Becàbie nna rèe cabi: Hualiba, yà'la Elías ìta, làbi nna guni bi arreglar tsè' iyábani ca cosa. Pero biani ra lo Escritura acerca de nu cca qui' Nubeyu' de Ỹiabara' cá. Pues ra qui'ni yala quée padecer porqui'ni yala rutsibi cą ne. \v 13 Pero riquixa'ánia' le qui'ni Elías nna chìla bìta bi, ą'hua bethacca' cą bi iyate nu uccua latsi' quį tì'a ga'na escrito nu cca qui' bi. \p \v 14 De betsina' Jesús làti tsè'e adí ca discípuluá nna bilá'nie nuỹé tsè'ni ca enne' tsè'e cą ìta'lùba cabi, tsè'e huá ca maestro de la ley nna runi cą discutir lani cabi. \v 15 De bilá'ni iyábani ca enni'a Jesús nna yala biquila' latsi' quį nna bigàa chì cą nna huía cą beni cą ne saludar. \v 16 Lèe nna gunàba titsa' tìe cą nna rèe: Bianica yala riyeyya le. \v 17 Gunne tè ttu nu látsi' canu ỹétse'á nna rą: Maestro, nì chí'a' ỹi'ni yì'į lani cuią'lu', porqui'ni ccą padecer por ttu espíritu malo nu runią na nu ỹí. \v 18 Espíritu maluį nna, gaỹa tediba reqquia ỹì'ni yì'į rel·lanią nna rudàl·la tabą́ na loyu ruxìtti'níą na nna bettsina'ní ruduą rú'į, ą'hua royà'a tsùni layi'į nna yala chi retsìttą runią. Acca chi pá'a' ca discípulo qui' cuíą'lu'ą' qui'ni ebèqquia cabi espíritu maluą' fuera, pero labí uccuani cabi. \v 19 Becàbi Jesús nna rèe cą: Lebi'į canu díátia' canu labí ríalatsi'. Atsáliacà'a itsá dà te' cuenia' lani le. Atsáliacà'a itsá té qui'ni guchia' le cá. Litahua' nubeyu' cuìti'ą nì. \v 20 Làcą nna tahua' tè cą nubeyu' cuìti'a ru'a lo Jesús. Bilá' báni espíritu malua Jesús nna prontu tabá benią qui'ni biỹìtti'ní nubeyu' cuìti'a fuértení, làniana berixi betetsíníą na loyu nna bettsina'ní beduą rú'į. \v 21 Jesús nna gunàba titsa' tìe tàta qui' niá: Tsaliaỹa itsá chi uccua ridácca'ą anía. Becàbią nna rą ne: Dèsdeba ną́ nito'. \v 22 Ą'hua iỹé vuelta tsè' chi bedàl·lą na lo yi' ą'hua le' inda para guttią na. Acca canchu huacca qui' cuią'lu', guni cuią'lu' tu favor lani intu' nna, betúarú latsi' cuią'lu' intu' nna beyuni cuią'lu' ą. \v 23 Jesús nna ra tìe na: Canchu hua ríabá latsi' lu', porqui'ni para canu ríalatsi' nna iyaba ná posible. \v 24 Tàta qui' nubeyu' cuìti'a nna prontu taání gunią idìtsa nna rą: Hua ríalátsa'a', Señor, pero gutua cuią'lu' nu ruthàga'ą qui'ni tsíalátsa'a' adí tsè'. \v 25 De bilá'ni Jesús qui'ni adiru enne' ỹétse'ní rituppa ìta'lubáníe nna ruquìni luetsi quį, acca gutìtsa' chìe espíritu malua nna rèe na: Lu' espíritu mudo nna cuètsu nna, inte' nia' lu': Bèria, bíttuúru eyeqquia lu' attu lani nubeyu' cuìti'į. \v 26 Espíritu malua nna yala fuerte guretsiyà'ą nna bexìtti'níą nubeyu' cuìti'a nna beria tìą. Nubeyu' cuìti'a nna nu yatti taá tíą, acca nuỹé cą nna ra cą: Chi gùttìą. \v 27 Pero Jesús nna bedàxu'e ní'į nna bèthuli tìe na. Lą nna gudu taą́. \v 28 Bitola de chi re' Jesús le' yú'a yà'ba latsi' nna, ca discípulo qui'áa nna gunàba titsa' cabi e nna ra cabi: Biecca intu' nna bihua uccuani tu' gudàl·la tu' ą fuera cá. \v 29 Lèe nna rèe cabi: Luetsi ca espíritu maluą' nna labí ỹá eria bá cą sino lani oración nna ayuno nna. \p \v 30 De bedà' cabi nía nna guttè cabi región qui' Galilea. Jesús nna labí uccua latsi'e qui'ni nuỹa guna, \v 31 porqui'ni riquixa'ánie ca discípulo qui'áa nu chì' da'la nna rèe: Nubeyu' de Ỹiabara' nna gute cą ne cuenta latsi' ná' ca enne' nna gutti cą ne, pero tsunna ubitsa bitola de chi gùttìe nna eyáthee de lo lù'uti. \v 32 Ca discípuluá nna labí gutéelíni cabi biỹa nuá rèe cabi, ą'hua labí beyáỹani cabi inàba titsa' cabi e. \p \v 33 Làniana huía Jesús le' yetsi Capernaum. De chi ri'e le' yú'u nna, gunàba titsa' tìe ca discípulo qui'áa nna rèe cabi: Biani nuá beni le discutir de yù'u ri'u nédaá. \v 34 Pero làcabi nna labí becàbi cabi, porqui'ni de yù'u cabi nédaá nna bè' cabi titsa' sobre de nùỹalá cabi ccá adiru enne' ỹeni. \v 35 Jesús nna gudua tènie nna gutàỹi tìe tsì'nu ca discípuluá nna rèe cabi: Canchu nuỹa calatsi'į ccą́ nu neru nna, pues ná qui'ni gunią servir iyaba ca compañero quì'į nna ccą́ tì'a ttu nu labí dacca'. \v 36 Làniana guỹi' tè Jesús ttu huatsa to', bedue na lahui' cabi, bedua tìe na lo ỹíbie nna rèe cabi: \v 37 Nuỹa gunią recibir ttu huatsa to' luetsi huátsíį porqui'ni ríalatsi'į inte' nna, pues ti'atsi inte' bá nuá runią recibir. Ą'hua nu runią inte' recibir nna, álahuá tsua' teruba inte' runią recibir, sino hàstala enne' guthel·le'e inte'. \p \v 38 Làniana gunne Juáan nna ra bi Jesús: Maestro, bilá'ni tu' ttu enne' qui'ni lani nombre qui' cuią'lu' nna runią mandado ca espíritu malo qui'ni eria cą lo losto' ca enne', pero labiru be'él·la' tu' ą gunią seguir porqui'ni labí láníą ri'u. \v 39 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Bittu guthàga' li ą, porqui'ni nuỹa enne' runi milagro lani nombre quia', pues labí eyeqquia tìą ínnią contra a'. \v 40 Porqui'ni nu labí ną́ contrario qui' ri'u nna, pues parte ri'u bá duą. \v 41 Ą'hua lebi'į nna, nuỹa tediba gunną màsqui'di ttu vaso inda í'ya le lani nombre quia' porqui'ni ná le enne' quia', hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni lą nna segúruní thí'ą bendición. \p \v 42 Nuỹa diba gunią qui'ni ìnnia le' tul·la' nuỹa ttu canu xcuichu to' canu ríalatsi' quį inte' nna, pues inte' nna nia' le qui'ni enne' gulú'u fáltaá nna adila tsa' iỹìqquia yánį lani ttu íyya molino nna gudàl·la tè cą na lahui' indatò'. \v 43 Canchu por ca cosa mal nu runi ná' lu' acca chi ná lu' enne' tul·la' nna, pues guchu telá ą; porqui'ni adila tsa' thua turuba ná' lu' nna gata' là'labàni nu labí ttíą qui' lu' tì'ca'la tsìa chùppa ná' lu' nna tsía lu' lo yi'bél·laá nu ral·la'ą tulidàba, \v 44 làti ca bedua' qui' quį nna labí gatti cą, nihua yí'a nna labí eyòlą. \v 45 Ą'hua canchu nì'a lu' runią qui'ni runi lu' tul·la' nna, guchu telá ą; porqui'ni adila tsa' qui'ni thua turuba nì'a lu' nna gata' là'labani nu labí ttíą qui' lu' tì'ca'la tsìa chuppa nì'a lu' nna tsía lu' lo yi'bél·laá nu ral·la'ą tulidàba, \v 46 làti ca bedua' qui' quį nna labí gatti cą, nihua yí'a nna labí eyòlą. \v 47 Ą'hua canchu ttu lado íyyalo lu' runią qui'ni runi lu' tul·la' nna, gulèqquia telá ą; porqui'ni adila tsa' ccá lu' pertencer lani Tata Dios le' reino quì'e lani turuba íyyalo lu' tì'ca'la tsìa chuppa íyyalo lu' nna tsía lu' lo yi'bél·laá. \v 48 Nía nna ca bedua' qui' quį nna labí gatti cą, nihua yí'a nna labí eyòlą. \v 49 Acca iyaba ca enne' nna miéntraste bàni cą, pues dàni cą ccá cą probar lani sufrimiento para ccá cą purificar, tì'a iyaba ca sacrificio uccua duel·la' tsù'u cą dete'. \v 50 Yala riỹu' dete', pero canchu dèti'a gunittią la' iỹé' quì'į nna, biala lani eyàccanią iỹé' cá. Dete' nna riỹu'ą para nu ná tsè'. Ą'hua lebi'į nna, líúdua iqquia le guni le nu ná tsè' nna gappa la' ỹeni qui' luetsi le. \c 10 \p \v 1 Beria tè Jesús le' yetsi Capernaum nna huíe para región qui' Judea ą'hua hàstaá attu lado qui' yò Jordán. Nía nna bedetùppa taá iỹétse'ni ca enne' ru'a lúe. Lèe nna gudulue gutixa'ánie cą ca enseñanza nu cca qui' Tata Dios tì'a runi bée. \v 2 Bitsina' tè canu gulání religión fariseo para eyìla cą néda ti'iỹa modo cu'ée ttu falta, acca gunàba titsa' tè cą ne sobre de canchu hua ná tsè' éla'á ttu nubeyu' niula quì'į. \v 3 Lèe nna becàbie nna rèe cą: Biani bedia Moisés para guni le. \v 4 Becàbi cą nna ra cą: Moisés nna beni ba bi permitir qui'ni ttu nubeyu' nna ilìthą acta de divorcio nna éla'á tìą niula quì'į. \v 5 Becàbi Jesús nna rèe cą: Por la' necio quì'ba le acca bedia Moisés nua'. \v 6 Pero dèsdeba nerua loti' beni Tata Dios yétsiloyu nna, pues nubeyu' nna niula nna benie ca enne'. \v 7 Acca por nui nna ná qui'ni guthà'na ttu nubeyu' tàta nàna quì'į itsà' tìą niula quì'į. \v 8 Làniana chuppa tè cą nna ccá cą ttùba; labiru ná chuppa cą, sino ttùba cuerpo nna espíritu nna chi ná cą. \v 9 Acca por nui nna, nu bettsà' Tata Dios luetsi quį nna, labí ná qui'ni nuỹa el·la'ą́ cą. \v 10 De tsè'e ca discípuluá lani Jesús le' yú'u nna bede nàba titsa' tè cabi e sobre de matrimonio. \v 11 Lèe nna rèe cabi: Nuỹa tediba éla'ą́ niula quì'į nna gúttsaní'į lani attu niula nna, entonces chi ną́ adulterio nu runią. \v 12 Ą'hua canchu ttu niula gútse'e latsi'į nubeyu' quì'į nna gúttsaní'į lani attu nubeyu' nna, entonces chì hua ná adulterio nu runią. \p \v 13 Làniana tahua' tè ca enne' ca huatsa to' qui' quį ru'a lo Jesús para qui'ni gutsia né'e iqquia quį. Pero ca discípuluá nna gutìl·la la cabi ca enne' dia ritahua' ca huátsáa. \v 14 De biyénini Jesús nu ra ca discípuluá nna yala sentir ucuee nna ra tìe cabi: Líhue'él·la' ca huatsa tú'ą' ibiga' cą ru'a lua', bittu guthàga' le cą; porqui'ni ca enne' té fe qui' quį tì'a nu té qui' ca huatsą' nna, quì'ba quį ná reino qui' Tata Dios. \v 15 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni nu labí tsíalatsi'į Tata Dios para qui'ni quée enne' rigú'ubia'nie na tì'a ríalatsi' ttu huatsa to' nna, entonces labí gá'ą le' reino quì'e. \v 16 Làniana guỹi' Jesús ca huátsáa nna gul·lánie cą nna betsia tè né'e iqquia quį nna benie cą bendecir. \p \v 17 De chi beyèl·la' Jesús néda déyyeé attu làti huaya' nna, quèthani bigàa ttu nubeyu' bitsina'ą beduỹíbį ru'a lúe nna gunàba titsa'ą ne nna rą: Maestro completamente enne' tsè', biani gunia' para gata' la'labàni nu labí ttíą quia' cá. \v 18 Jesús nna rèe na: Bianicca ra lu' inte' enne' completamente tsè' ni'i. Ni ttú lanú té ná completamente tsè' sino tùteruba Tata Dios. \v 19 Hua nabia' báni lu' ca mandamiento: Bittu thualàni lu' nu labí ná tsela lu'. Bittu gúttí lu'. Bittu cuana lu'. Bittu ichìtha lu' bela'na qui' ca enne'. Nú ttu nuỹa guthácca'ỹí lu'. Gùppa respeto tàta nàna qui' lu'. \v 20 Becàbią nna ra tìą ne: Iyaba ca mandamiéntuą' runia' dèsdeba ná' xcuichu to'. \v 21 Jesús nna gunna' tìe na lani la' retúalatsi' nna rèe na: Hua reyatsaárùnì lu' áttuló: Beyya nna betti' iyate nu té qui' lu', bete tì ą lani ca enne' rittè là'di', làniana ỹiabara' lá nna gata' riqueza qui' lu'. Acca lu' nna gutà tè ga'na lu' dispuesto guchia lu' ccá lu' sufrir para tanó lu' inte'. \v 22 Nubeyu'a nna de biyéninią ca tìtsi'į nna yala nùyue uccuanią nna, triste tsùba beyeqquią, porqui'ni adila uccuatsi'ínią ca interés té quì'į. \v 23 Làniana gunna' tè Jesús ìta'lùba làti duéa nna rèe ca discípulo qui'áa: Hualigani yala tabi ná para canu té riqueza qui' quį gá'a cą le' reino qui' Tata Dios. \v 24 Ca discípuluá nna yala uccuaỹí latsi' cabi por ca titsa' nu rèe. Raáruhuá Jesús cabi: Ỹì'nia', canu rappa confianza bel·liu qui' quį nna, yala tàbi ná qui'ni hue'él·la' cą qui'ni Tata Dios nna quée enne' cu'úbia'nie cą. \v 25 Adila fácil ná tté ttu animal xeni tì'a ttu camello le' yeru to' qui' ttu guỹa, tì'chula ttu rico gá'ą le' reino qui' Tata Dios. \v 26 Làniana adila uccuaỹí latsi ca discípuluá nna ra luetsi cabi: Entonces núlá ccáni l·lą́ cá. \v 27 Gunna' tè Jesús cabi nna rèe: Para ca enne' nna labí ná posible, pero lani Tata Dios nna huacca; porqui'ni lani Tata Dios nna fácil taá ná iyábani ca cosa. \v 28 Làniana gunne tè Pédrua nna ra bi e: Intu' nna iyáỹiate chi bethà'na tu' nna chì denó tu' cuią'lu'. \v 29 Becàbi Jesús nna rèe: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni iyaba canu iria cą le' litsi' quį por inte' nna guthà'na cą ca loyu qui' quį l·le, ca bettsi' quį l·le, ca dana quį l·le, tàta nàna qui' quį l·le, niula qui' quį l·le, ca ỹi'ni quį l·le, para quíxá'a cą evangelio nna, \v 30 làcą nna thí' cą ágáyua' tántula miéntraste tsè'e cą yétsiloyuį: ca yú'u l·le, ca hermano l·le, ca madre l·le, ca hermana l·le, ca ỹi'ni l·le, ca loyu l·le, ą'hua guyudí' ca enne' cą nna gutsia latsi' quį cą l·le. Pero tiempo nu chì' da'la nna edacca' latsi' quį tulidàba porqui'ni té la'labàni nu labí ttíą qui' quį. \v 31 Pero nuỹetse' canu neru annana, ccá lá cą nu bitote. Ą'hua nuỹetse' canu bitote annana, ccá lá cą nu primeru. \p \v 32 Yù'u tè cabi néda dia cabi para Jerusalén, Jesús nna denérue lo cabi. Gul·lani ttu la' rátsi'latsi' lo losto' cabi nna, pero denó tè cabi e nna labí yù cabi biỹa ná la' rulábalatsi' quì'e. Gulèqquia yètsì'e ca discípuluá entre ca enne' ỹétse'á nna gudulúe gutixa'ánie cabi iyaba ca cosa nu guthacca' cą ne nna, \v 33 rèe: Annana dia ri'u Jerusalén, nía nna gute cą Nubeyu' de Ỹiabara' cuenta latsi' ná' ca sacerdote principal ą'hua latsi' ná' ca maestro de la ley; làcą nna cueqquia cą sentencia quì'e para gattie, làniana gute cą ne cuenta latsi' ná' canu dittu' canu rigú'ubia' le' ciudáad nna, \v 34 guni cą ne burla nna, gututu xèni' quį ne nna gutti cą ne pero bitsa tsunna nna eyáthee de lo lù'uti. Anía rèe cabi. \p \v 35 Làniana gubiga' tè ca ỹi'ni Zebedéua, lá cabi Jacobo nna Juan nna ru'a lo Jesús nna ra cabi e: Maestro, calatsi' tu' inàbani tu' cuią'lu' ttu favor. \v 36 Lèe nna rèe cabi: Biani calatsi' le gunia'. \v 37 Becàbi tè cabi nna ra cabi e: Canchu gal·la' tsá thí' cuią'lu' la' rigú'ubia', benna bál·la cuią'lu' derecho qui' tu' xúaní tu' cuitta' cuią'lu', ttu tu' lado bàni, attu ttu' lado yatti. \v 38 Jesús nna rèe cabi: Labí ritelíni le biỹa nua' rinàba le. Tsí ína ri'u guchia ba le tté le iyaba ca sufrimiento nu ná qui'ni ccá' padecer cá. \v 39 Làcabi nna ra cabi e: Guchia bá tu'. Ra tè Jesús cabi: Hualigani qui'ni ccá huá le padecer tì'a inte' ccá' padecer. \v 40 Pero de xúaní le lado ná' bània' nna lado ná' yattia' nna, álahuá quia' ną́ para gunna ya' ą sino chi beni Tata Dios na preparar para canu càba latsi'e. \v 41 De biyénini á tsìi ca discípuluá anía nna, yala bitsa'áni cabi Jacóbua nna bettsi' bi Juáan nna. \v 42 Pero Jesús nna gutàỹi tìe cabi nna rèe cabi: Hua yù ba le qui'ni canu rigú'ubia le' ca nación nna runi taání qui' quį itúbani; ą'hua canu re' cuenta nna yala aprovechar runi cą ca enne'. \v 43 Pero entre lebi'į nna labí ccá ą́'. Sino qui'ni canchu nuỹa calatsi'į ccą́ enne' ỹeni entre lebi'į nna, ná qui'ni ccá lą́ nu gunią tsina lo le. \v 44 Ą'hua canchu nuỹa la ttu le calatsi'į ccą́ nu neru nna, ná qui'ni ccá lą́ nu gunią iyaba le servir. \v 45 Porqui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna labí dé'e para guni ca enne' tsina lúe, sino para gunie iyaba cą servir, ą'hua para gute la'labàni quì'e para qui'ni l·lá nuỹetse' ca enne'. \p \v 46 Làniana bitsina' cabi yetsi nu lá Jericó. De chi dia Jesús érie le' yétsiá lani ca discípulo qui'áa nna, dia tehuá iỹétse'ni ca enne'. Nía nna cuitta' nédaá re' tè ttu ciego láą Bartimeo ỹi'ni Timeo huenàba limosna. \v 47 De biyéninią qui'ni dia Jesús enne' Nazaret néda nía nna, acca gunnią iditsa na rą: Jesús Ỹi'ni David enne' uccua rey, gùppa cuią'lu' la' retúalatsi' quia'. \v 48 Iỹetse' ca enne' tsè'e nía nna gutìl·la tè cą Bartiméua qui'ni guthàya rú'į, pero lą nna adila iditsa gunnią nna rą: Cuią'lu' Ỹi'ni David, betúa latsi' cuią'lu' inte. \v 49 Guleda tè Jesús nna rèe cą qui'ni taxi' cą ciéguá. Làcą nna huía tè cą nna ra cą na: Bedácca'ni nna gùduli, porqui'ni Jesús nna rinnie lu'. \v 50 Enne' ciéguá nna guru'na taą́ lári' qui' niá nna gùduli chìą nna bitsina'ą ru'a lo Jesús. \v 51 Jesús nna rèe na: Biani calatsi' lu' gunia' por lu'. Lą nna rą ne: Maestro, calátsa'a' elá' te'. \v 52 Ra tè Jesús na: Labiru ná lu' ciego, porqui'ni chi ríalatsi' lu' inte'; anna tè béyya litsi' lu'. Enne' ciéguá nna luégutaá belá' chìnią nna dia tìą denúą Jesús lo nédaá. \c 11 \p \v 1 Exa tegáabá Jerusalén chi deyya cabi nna, bitsina' cabi ca yetsi Betfagé nna Betania nna, frente ttu i'ya láą Monte de los Olivos. Jesús nna guthel·la' tìe chuppa ca discípulo qui'áa nna, \v 2 rèe cabi: Lítsía le' yetsi to' nu re' frente taá téteá. Canchu chi bitsina' le nna hua taxácca' diga le làti tá' ttu burro to' nu nidi ttu enne' labí chi gutsią na. Ethàtsi li ą nna eche' tetsate' li ą nì. \v 3 Canchu nuỹa gą́ le: Bianicca rithàtsi li ą nna, gá tè li ą qui'ni Señor nna riquìna'nie na, annaba ethèl·le'e na. \v 4 Huía cabi nna taxacca' cabi burro tú'a nàl·la'nią ru'a yú'u fuéralá làti rittè nédaá, bethàtsi tè cabi ą. \v 5 Tuchùppa canu tsè'e nía nna ra cą ca discípuluá: Bianicca rithàtsi le burro tú'ą' ni'i. \v 6 Làcabi nna becàbi cabi tì'ba nu chi ra Jesús cabi. Làcą nna be'él·la' taá cą cabi. \v 7 Làniana deche' tè cabi burro tú'a làti du Jesús. Guxua tè cabi ca lári' qui' cabía cuì'į. Jesús nna gutsia tìe na. \v 8 Làniana iỹetse' ca enne' nna gutsìla cą ca lári' lo néda, attu te cą nna gutìttsa cą ca l·la' qui' ca yà nna benìta' tè cą cą lo neda para ttíe. \v 9 Ca enne' denérua ą'hua canu denál·la'a nna gunne cą iditsa nna ra cą: Quíỹaru Tata Dios. Bendito enne' da' por mandado qui' Señor Dios, \v 10 ica'rubà qui'ni chi bi'yu tsá gul·lani la'rigú'ubia' qui' ta' tàta qui' ri'u David, la' dàliani para Tata Dios enne' dua ỹiabara'. \v 11 De bitsina' Jesús le' ciudad Jerusalén nna gutà'a tìe le' templua nna gunna' tìe iyaba ca cosa yù'u nía, pero luégutaá berie le' templua nna deyye para Betania la lani tsì'nu ca discípulo qui'áa porqui'ni chi ràl·là lània. \p \v 12 Attu yu'utsa nna beria cabi le' yetsi Betania, Jesús nna gutùnie. \v 13 Làniana bilá' tènie idittu' ti'a du ttu yà exxuhuí. Huía tìe hueyu canchu xiaba tsìa exxuhuí lúį, pero de bitsine'e làti dua naá nna labí biỹa té lúį, sino puro l·la' ba ną́, porqui'ni álahuá tiempo exxuhuí nuá. \v 14 Làniana ra tè Jesús yà exxuhuía: Dèsdeba anna nú ttu teérulá go fruta lo lu' cá. Ca discípulo qui'áa nna biyeni tènì cabi rèe anía. \p \v 15 Betsina' diba cabi Jerusalén nna gutà'a tè Jesús le' lí'a qui' templua nna bedàl·lèe fuera canu tsè'e nía huetti' nna huì'i nna, berixie ca meỹa qui' canu rittsilá bél·liuá ą'hua ca xila' qui' canu rutti cą becha nna runi cą negocio ru'a templua. \v 16 Ą'hua lanuru nuỹa be'él·le'e tté frente le' lí'a qui' templua canchu nùà' cą yùà'. \v 17 Gutixa'ánie cą nu ga'na lo Escritura nna rèe: Tsí álahuá ra Tata Dios lo titsa' quì'e: Yú'u quíyi'į nna duą para ìta iyáỹiani ca enne' hueni oración lì'į, atsi'íni lebi'į nna ttu bèlìà qui' ubana la chi náni li ą. \v 18 Ca maestro de la ley ą'hua ca sacerdote principal nna biyénini cą nu rèe, acca uccua latsi' quį gutti cą ne; pero yala gutsini cą porqui'ni iyaba ca enne' nna yala guyú'u latsi' quį ca titsa' nu gutixe'e. \v 19 Gùl·là diba lània nna beria Jesús le' ciudáad. \p \v 20 Attu yu'u dílaá nna guttè cabi làti du yà exxuhuía nna bilá'ni cabi qui'ni chi gubitsią dèsdeba ca l·lúį hàstaba puntu quì'į. \v 21 Pédrua nna bexa tè latsi' bi, acca gunne bi nna ra bi: Maestro, gunna' tsáruhuá cuią'lu' yà exxuhuí nu beni cuią'lu' maldecir nayáa nna, chi gubitsią. \v 22 Jesús nna rèe cabi: Lígappa confianza lani Tata Dios. \v 23 Hualigani te' nia' le qui'ni nuỹa tediba gą́ i'ya duį: Becuitta nna guttè lo indatò' la, pero bittu gudu chùppanią na sino qui'ni tsíalatsi'į qui'ni nu chi rą na huaccą cumplir, làniana hua ttìą. \v 24 Acca nia' le qui'ni iyaba nu inàba le lani oración, canchu hua té fe qui' le qui'ni huadi' le nu inàba le nna, huadi' li ą. \v 25 Canchu chi runi le oración nna rulaba tè latsi' le biỹa contra ttu enne' nna, leyúniỹén ỹá latsi' le quì'į ántesca guni le oración, para qui'ni Tata qui' le enne' dua ỹiabara' nna eyuniỹén huá latsi'e ca tul·la' qui' le. \v 26 Porqui'ni canchu bihua eyuniỹén latsi' le qui' ca enne' canu rigú'u falta lani le nna, nihua Tata qui' le enne' dua ỹiabara' labí eyuniỹén latsi'e ca tul·la' qui' le. \p \v 27 Làniana betsina' tè cabi attu Jerusalén. Loti' reni Jesús le' templua nna bitsina' tè ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley nna ą'hua adí canu rigú'ubia' le' yétsiá ru'a lúe nna, \v 28 ra cą ne: Nuni por mandado qui'ni acca runi lu' ca cosį. Nuni benna derecho qui' lu' para guni lu' ca nui cá. \v 29 Becàbi tèni Jesús cą nna rèe cą: Ą'hua inte' nna inába titsa' huá' le. Canchu ecàbini le inte' nna, lànialá nna quixa'a' nuỹa benna la'huacca quia' acca runia' ca cosį. \v 30 Gala da' derecho qui' Juan el Bautístaá para guni bi bautizar cá, tsí de ỹiabara' o tsí ca enne' ba bete derecho qui' bi áccá. \v 31 Làniana guduló cą bè' cą titsa' ti'iỹala ecàbini cą ne nna ra luetsi quį: Canchu ina ri'u qui'ni poder qui' Juáan para guni bi bautizar nna dá'ą de ỹiabara', entonces gá taą́ ri'u: Bialacca làa huíalatsi' le qui' bi cá; \v 32 ą'hua canchu ina ri'u qui'ni ca enne' ba bete permiso quì'į nna. Pero lá' yala gutsini cą biỹa guthacca' ca enne' yétsiá cą, porqui'ni para iyaba ca enne' nna hualigani uccua Juáan ttu profeta qui' Tata Dios. \v 33 Acca mejor la becàbini cą Jesús nna ra cą ne: Labí yù tu'. Làniana becàbi Jesús nna rèe cą: Nihua inte' nna labí quixá'ania' le nuỹa benna la'huacca quia' acca runia' ca cosį. \c 12 \p \v 1 Làniana guduló Jesús gunènie cą por medio de comparación nna rèe: Gùdua ttu ènne'yu' nna gùdà bi planta qui' betsulí' le' loyu qui' bi. Bedeqquia tè bi ą li'ya, ą'hua guleqquia tè bi ttu pozo làti guxàtta cą iqquia betsulí'a para cueqquia cą inda quì'į. Ą'hua bedu tè bi ttu torre para tsappi bi hué' bi cuidado loyu làti guda bi betsulí' qui' bi a: Làniana bète sáte bi lóyúa lani canu guni cą na tsina. Làbi nna guda' tè bi dia bi idittu'. \v 2 De chi gùl·la' tiempo cosecha qui' betsulí'a nna, guthel·la' bi ttu mozo lani canu runi tsina le' lóyúa para qui'ni edi'ą fruto nu ná qui'ni thí' bi qui' loyu qui' bi a. \v 3 Pero canu runi tsina le' lóyúa nna bedaxu' la cą enne' guthel·la' bi a. Yala idí' bè' cą na, bethel·la' tè cą nna, bittu tení biỹa bete cą éyu'ą. \v 4 Bedethèl·la' gáabá bi attu mozo, pero làcą nna gutèl·la' lá cą íyya na bè' cą iqquia niá nna bethel·la' tè cą na ttú ruduadí' ba cą na. \v 5 Làniana xana' lóyúa nna bedethèl·la' bi adí iỹé cą, pero bè' huá cą ttu te ą'hua attu te cą nna betti cą cą. \v 6 Por último nna guthel·la' bi propio gani ỹi'ni bi enne' yala catsi'íni bía nna ra bi: Huappa cà'abá cą respeto ỹì'ni yì'į. \v 7 Pero canu runi tsina lóyúa nna gulù'u titsa' luetsi quį nna ra cą: Lá nui nuą' eyà'ną ituba lóyúį, acca lítsa' gutti ri'u ą para qui'ni ccá qui' ri'u itute nu reda' latsi' tàta qui' niá na. \v 8 Acca bedaxu' chì cą ỹi'ni bía nna betti cą bi, bedal·la tè cą cuerpo qui' bía fuera lóyúa. Ą' beni cą. \v 9 Acca, biani guni propio gani enne' ná xana' lóyúa canchu chi él·lani bi cá. Pues gul·lùỹa bi latsi' canu betèsa bi lóyúa nna, gutèsa tè bi ą lani canu huaya' la. \v 10 Beni ba Jesús seguir gunnie nna rèe: Tsí nihua nì' gúl·la le lo Escritura làti ra: \q1 Iyya nu labí guyú'u latsi' canu rucùà' yú'a nna, chi ną́ íyya principal nu adila tsìttsì naxu'ą yú'a. \m \v 11 La'a mismu gani Señor Dios chi benie nui, ną́ ttu cosa nu dacca' iquila' báni latsi' ri'u. \v 12 Làniana uccua latsi' quį gudaxu' cą Jesús, porqui'ni gutelíni cą qui'ni contra làba quį nuá gutixe'e ejémplua. Pero gutsi báni cą biỹa guthacca' ca enne' yétsia cą, acca adila tsa' betse'e bá latsi' quį ne nna bedà' cą. \p \v 13 Bitola nna guthel·la' cą tuchùppa ca fariséua lani canu gulání partido qui' Herodes ru'a lo Jesús para canchu xiaba uquìnnia cą ne lani ttu titsa'. \v 14 Bitsina' tè cą nna ra cą ne: Maestro, hua yùba tu' qui'ni rulue' cuią'lu' tsua' teruba nu ná lí, labí rátsini cuią'lu' nu rena ca enne'; porqui'ni nihua labí rucué'ni cuią'lu' ca enne' según ná la' rinna' qui' quį, sino tturú'a taá cani cuią'lu' cą nna riquixa'a cuią'lu' lo néda lí gani qui' Tata Dios. Gutixà'ani cuią'lu' intu': Tsí hua ná tsè' quiỹa ri'u nu ruthítsini gobierno qui' César ri'u, o tsí bihua áccá. Tsí gute tu' ą, o tsí bíttuá áccá. \v 15 Pero Jesús nna gutelí taánie qui'ni álahuá tsè'ni cą ra cą anía, acca becàbinie cą nna rèe: Biecca calatsi' le guni le inte' prueba canchu xiaba ecàbia' ttu titsa' nu labí ná tsè' ni'i. Litahua' tsánna bel·liu para qui'ni inna' ya' ą. \v 16 Làcą nna betsia tè cą ttu moneda ru'a lúe. Lèe nna rèe cą: Nuni retrato quí'ní nui dua lo monedį nna, ą'hua nuni láa ní nui dua nì. Becàbi cą nna ra cą ne: Qui' César enne' romano ná rey. \v 17 Làniana ra tè Jesús cą: Entonces líúte ba qui' César nu ná qui' César, ą'hua líúte ba qui' Tata Dios nu ná para lèe nna. Làcą nna yala biquila' latsi' quį por nu becàbie. \p \v 18 Làniana bitsina' tè ca saducéua ru'a lúe. Làcą nna rena cą qui'ni labí posible té qui'ni canu yatti nna eyatha cą nna eyaccabàni cą attu, acca gunàba titsa' tè cą ne nna ra cą: \v 19 Maestro: Moisés enne' gùdua tiempo antigua nna bethà'na bi ley lani ri'u nna ra bi qui'ni canchu nuỹa ttu enne' gatti ttu bettsi'į nna pero lanú ỹi'nį uccua, entonces ná qui'ni guttsa taání'į lani niuláa para qui'ni elìthą descendencia qui' bettsi'į nu gúttía. \v 20 Pues gutsé'e gàtsi bettsi' ca enne'. Bettsa tená' nu néruá nna, pero gùttì bą́ nna lanu ỹi'nį uccua. \v 21 Làniana nu cca chuppáa nna bettsa huání'į lani niuláa, pero gùttì huá nubeyu'a nna nihua lanú ỹi'nį uccua. Ania tehua uccua lani nu cca tsunnáa, \v 22 hàstaá qui'ni iyaba canu gàtsi bettsi'a gùdua lani cą niuláa nna lanú ỹi'ni quį uccua. Bitó tè nna gùttì huá niuláa. \v 23 Acca, canchu chi gal·la' tsá eyátha canu yatti nna eyaccabàni cą attu nna, núlá ca nuá ccá quì'į niuláa cá, yàqui'ni iyaba ca gàtsi bettsi'a nna bettsaná' quį lani ą. \v 24 Becàbi tè Jesús nna rèe cą: Yala ridacca'ỹí le, porqui'ni labí ritelíni le nu ra lo Escritura, nihua la' huacca qui' Tata Dios nna labí ritelíni li ą. \v 25 Porqui'ni canchu chi gal·la' tsá eyátha canu yatti nna, lanuru nuỹa guttsaná' porqui'ni iyaba cą nna ccá cą tì'a ca ángel tsè'e ỹiabara'. \v 26 Pero acerca de canu yatti ná qui'ni eyátha cą de lo lù'uti nna, tsí bihua nì' gúl·la le lo Escritura qui' Moisés loti' gunèni Tata Dios bi dèsdeba le' ttu tìttsa yèttse' nu ritèlal·laní nna rèe: Inte' ná' Dios qui' lu' ą'hua qui' ca ta' enne' gùla qui' lu' Abraham nna Isaac nna Jacob nna. \v 27 Acca nia' le qui'ni nì nna ritelíní qui'ni ą'hua ca enne' chi gùttì nna bàni bá cą nna runi bá cą Tata Dios adorar. Acca yala equivocado ga'na le. \p \v 28 Làniana gubíga' tè ttu maestro de la ley. Chi biyéninią nu beni cą discutir lani Jesús ą'hua qui'ni yala tsè' becàbinie cą, acca gunàba tìtsa'ą ne nna rą: Biani mandamiento ní ná nu adiru dacca'. \v 29 Becàbi Jesús nna rèe na: Mandamiento nu adiru dacca' de lo iyaba cą nna ra íį: Lu' yetsi Israel, bedà naga' lu' níyi'į: Señor Dios qui' lù'a nna ttu terúbée rigú'ubia' lo iyate; \v 30 acca cátsi'íni lu' Señor Dios qui' lu' lani itute losto' lu', lani itute la' rulábalatsi' qui' lu', lani itute latsi' lu', ą'hua lani itute fuerza qui' lu'. Lá nui ná mandamiento nu adiru dacca'. \v 31 Ą' tegáahuá ná mandamiento nu cca chuppáa: Cátsi'í huáni lu' iyaba ca luetsi enne' lu' ti'atsi la'a lù'ba. Labí attu mandamiento té nu adiru dacca' tì'chu ca nui. \v 32 Làniana nu ná maestro de la ley nna rą Jesús: Maestro, yala tsè' rinne cuią'lu', hualibani cuią'lu' qui'ni ttu terúbá Dios ná, lanu attu Dios té fuera de lèe. \v 33 Ą'hua para cátsi'íni ri'u e lani itute losto' ri'u, lani itute la' rulábalatsi' qui' ri'u, lani itute latsi' ri'u, lani itute fuerza qui' ri'u nna, ą'hua para cátsi'íni ri'u iyaba ca enne' ti'atsi la'a ri'u ba nna, pues adírulá tsè' para guni ri'u ca nui tì'chula iyaba ca sacrificio nu rutsia ri'u lo altar o bíỹaáru ca ofrenda ni l·le rute ri'u para Tata Dios. \v 34 De biyénini Jesús qui'ni yala lani razón becàbią, acca rèe na: Ati'to' taá reyàtsa para ccá lu' pertenecer le' reino qui' Tata Dios. Làniana lanuru nuỹa beyáỹani inàba tìtsa'ą ne adí. \p \v 35 Beni ba Jesús seguir gutixe'e ca enseñanza nu cca qui' Tata Dios le' templua nna rèe: Ti'ani modo acca rena ca maestro de la ley qui'ni Cristua nna née Ỹi'ni David enne' uccua rey, \v 36 atsi'íni la'a mísmuba David gunne bi acerca de lèe por la' riyeni tsè' nu bete Espíritu Santo qui' bi nna ra bi: \q1 Señor Dios nna gunènie Señor quíya'a nna rèe: \q1 Gùduani cuittá'a' lado bàni, \q1 Hasta qui'ni gúnna' latsi' ná' lu' iyaba canu làa cca guyu cą lu', \q1 Para qui'ni gúl·liani lu' iqquia quį. \m \v 37 Acca nia' le qui'ni por ca tìtsa'a nna yù ri'u qui'ni la'a mísmuba David nna reya bi Cristua SEÑOR. Entonces ti'ala modo acca née Ỹi'ni David, pero runi la David ne adorar cá. De ra Jesús anía nna, acca ca enne' ỹétse'nía nna adírulá guyú'u latsi' quį gudà naga' quį quì'e. \p \v 38 Jesús nna gutixà'anie cą attu enseñanza nna rèe: Líhue' cuidado lani ca maestro de la ley, porqui'ni labí ná tsè' la' rulába latsi' qui' quį. Yala rú'ulatsi' quį cueni cą lo ca néda lani ỹó tuni quį para qui'ni gulaba latsi' ca enne' qui'ni yala enne' re' cuenta ná cą, ą'hua yala ru'u latsi' quį gappa ca enne' ỹetse' cą titsa' de reqquia cą lo neda. \v 39 Yala rú'ulatsi' quį xúaní cą lo ca asiento dàa íqquiará' tè le' ca sinagoga ą'hua canchu chi ral·la' fiesta qui' quį nna. \v 40 Rigua cą ca interés nu te qui' ca niula viuda nna runi tè cą oración tuni tsè' ru'a lo ca enne' para gulue' cą ti'atsi yala enne' lí ná cą. Làcą nna yala fuerte ná castigo thí' cą. \p \v 41 Ttu vuelta nna re' Jesús le' templua èxaba làti tsìa caja làti rigú'u cą ofrenda. Rinna' tìe ca enne' ritsina' rigú'u cą bel·liu le' cájaá. Iỹetse' cą nna yala rico ná cą, iỹeni tsè' ofrenda rute cą. \v 42 Bitsina' tè ttu niula pobre ną́ viuda nna, gulu'ą chuppa moneda nu de cobre dacca' cą ti'to' terúbá. \v 43 Gutàỹi tè Jesús ca discípulo qui'áa nna rèe cabi: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni niula viúdį nna rittią là'di', pero adila iỹeni ofrenda betią para Tata Dios tì'chula iyaba canu rigú'u bel·liu le' cáją'. \v 44 Porqui'ni iyaba ca nua' nna bete cą nu rexabáni cą, pero niulíį nna màsqui'ba rittią là'di' pero bete lą́ itute hàstaá nu ná góníą. \c 13 \p \v 1 De beria Jesús le' templua nna ra tè ttu discípulo qui'áa ne: Maestro, gunna'áruhuá cuią'lu' ti'iỹa èl·la ná ca iyyą' ą'hua ti'iỹa latsite cua' ca edifíciuą'. \v 2 Becàbi tè Jesús nna rèe bi: Tsí hua rilá'ni lu' ca edificio ti'iỹa xeni ná cą; pero i'yu tsá qui'ni labí eyà'na iqquia luetsi ca íyya xeni nu cuáa'ní templuį, porqui'ni hual·lani canu da' idittu' nna guthìnnia gutappa'ní cą iyáỹiate cą. \p \v 3 Huía tè cabi lo i'ya láą Monte de los Olivos nu dua frente taá templua. Nía nna gure' tèni Jesús. Làniana Pédrua nna Jacóbua nna Juáan nna Andrés nna gunàba titsa' cabi e yà'ba latsi' nna, \v 4 ra cabi e: Calatsi' tu' quixá'ani cuią'lu' intu' cuaỹa ccá ca cosį, ą'hua biani señal ni ilá'ni tu' para ccá tu' saber ántesca thulo iyaba ca cosį. \v 5 Becàbi tè Jesús nna rèe cabi: Líhue' cuidado qui'ni nú ttu nuỹa guthacca'ỹíą le. \v 6 Porqui'ni nuỹetse' íl·lani lani nombre quia' nna ina cą qui'ni làcą nuá Cristua. Anía modo nna ca enne' ỹetse' guthacca'ỹí cą. \v 7 Canchu chi iyénini le ina cą qui'ni da' guerra nna bittu gátsini le, nihua canchu ina cą qui'ni chi cca guerra nna. Porqui'ni náduel·la' cca ca cosį, pero nìhuani labí chi gùl·la' tè fin. \v 8 Porqui'ni ttu nación nna til·lą contra attu nación ą'hua ttu gobierno contra attu gobierno nna. Ą'hua iỹé lettia tsè' tté la' riỹú', íl·lani huá ubina' nna ą'hua yala alboroto ccá. Ca cosį nna ná cą nu chì' thulo rubání ca dolor. \v 9 Lihue' cuidado por la'labàni qui' le, porqui'ni gute cą le cuenta lani ca uxticia, ą'hua le' ca sinagoga qui' quį nna hué' cą le lani cuarta. Pues hàstaá ru'a lo ca gobernador nna ą'hua ca rey nna tahua' cą le porqui'ni ríalatsi' le inte'. Ą' modo nna gute le ttu testimonio tsè' lani cą acerca de inte'. \v 10 Antesca íl·lani fin nna náduel·la' qui'ni yà'laỹa ccá predicar evangelio lani iyáỹiani ca enne' le' yétsiloyu. \v 11 Canchu chi iche' cą le para gute cą le cuenta lani ca uxticia, bittu nùyue ccani le ti'iỹa ecàbi le, nihua labí gulaba xàttàga latsi' le nna. Sino ca titsa' nu etsèla latsi' le la'a mísmuba hóraá nna nuá bá ina le. Porqui'ni álahuá lebi'į nuá inne, sino Espíritu Santo bá ínnie por medio de lebi'į. \v 12 Ttu bettsi' nna gutią cuenta la'a bettsi' bíį para gattią, ą'hua ttu tàta nna gutią cuenta la'a ỹi'ni bíį, ą'hua ca ỹí'niá nna eyeqquia cą contra ca tàta nàna qui' quį hàstaá qui'ni gutti cą cą. \v 13 Iyaba cą nna guyudí' cą le porqui'ni ná le ca enne' ruthète' quia'. Pero nu thú bá tsìttsì lani inte' hàstaá fin nna, lànuá nna l·lą́. \v 14 Pero canchu chi ilá'ni le nu gunią nu ccaba latsi'į lugar làti labí ná qui'ni thúą, tì'a chi gutixa'a Daniel enne' uccua profeta (nu rul·la nna hue'él·la' latsi'į télinią), làniana canu tse'e le' región qui' Judea nna ucuìtta cą tsía cą lo ca ló'ya lá. \v 15 Nuỹa tediba duą iqquia azotea qui' yú'u quì'į nna, eyàdią nna ucuìtta tabą́, bittu éya'ą le' yú'u para thí'ą biỹa té quì'į. \v 16 Ą'hua nu reni fuera lo tsina quì'į nna, bittu eyeqquią litsi'į para gutuppą ca ỹúį, sino ucuìtta tabą́. \v 17 Pero canchu chi gal·la' tsá nna ica'rútsi'íru ca niula nu nùà' huatsa to', ą'hua canu rugátsi' ỹi'ni quį. \v 18 Acca línàbani Tata Dios lani oración qui'ni canchu chi gal·la' tsá ucuìtta le nna bittu ccą́ tiempo idil·la'. \v 19 Porqui'ni canchu chi gal·la' tsáa nna íl·lani ca sufrimiento fuértení nu labí nì' cca dèsdeba gùre' yétsiloyu hàstaá tiempo tsè'e rí'uį, nihua làa ccá ruhuą́ bitola nna. \v 20 Cáalá Señor nna labí gudàttsi'e ca tsá tiempo qui' ca sufrimiento nu chì' da'la nna entonces lanú nuỹa l·lą́. Pero por la' retúalatsi' quì'e lani canu chi becuí'e nna, acca gudàttsi'e ca tsáa. \v 21 Làniana canchu nuỹa gą́ le: Linna' tsaruhua nì du Cristua, o, línna' tsáruhuá nà' taá dùe, bittu tsíalatsi' le. \v 22 Porqui'ni hual·lani làti tsè'e le canu ina cą qui'ni làcą nuá Cristua ti'a adí canu ina cą qui'ni rinne cą parte Tata Dios, pero labí líni cą. Làcą nna guni cą iỹé ca milagro nna ą'hua adí cosa de la' huacca nu ccáỹíni latsi' ca enne' para qui'ni gurèxaèl·la' cą cą xiaba hàstaba canu chi réeé'ni Tata Dios. \v 23 Ca nui riquixa'ánia' le con tiempo bá. Acca lítsé'e al tanto. \p \v 24 Cuantu taání tté sufrimiento qui' ca tsáa, làniana bitsą' nna echùl·lą, ą'hua biuá'ą' nna labiru gudàni'ą. \v 25 Ca bélia nna ìnnia cą de ỹiaba, ą'hua iyaba canu tsìa ỹiaba nna tatìttiní cą. \v 26 Làniana ilá'ni cą Nubeyu'a íl·lanie le' bía lani la' huacca nna lani itute la' yani' de ỹiabara' nna, \v 27 ithel·la' tabée ca ángel quì'e nna gutùppa cabi iyáỹiate ca enne' reé'nie le' iyábani lugar qui' yétsiloyu, dèsdeba làti ril·lani bitsa hàstaba làti renią. \v 28 Litelíni comparación qui' yexxuhuía: Canchu rerè'ne lúį nna rebia ca l·la' quì'į nna, anía modo ccá le saber qui'ni chì'taá duą íl·lani tiempo verano. \v 29 Ą'hua lebi'į nna, canchu chi ilá'ni le cca iyaba ca cosa nu chi riquixa'ánia' le nna, entonces ccá le saber qui'ni chì'taání duą íl·lani fin. \v 30 Hualigani te' nia' le qui'ni labí tté ca enne' tsè'e tiempo de ca señal nì ántesca thulo cca cumplir iyábani ca cosį. \v 31 Ỹiaba nna yétsiloyuį nna l·luỹa bá latsi' quį, pero ca titsa' quíyi'į nna labí tté cą sino té qui'ni iyate cą ccá cą cumplir. \v 32 Lanú nuỹa yù biỹa tsá ní nihua biỹa hora ní, sino làteruba Tata Dios nna yùe; nìdirubani Ỹi'ni Tata Dios labí yù bi, nihua ca ángeli tsè'e ỹiabara' nna. \v 33 Acca lebi'į nna lítsé'e al tanto, líhue' cuidado nna, lígúni oración, porqui'ni labí yù le cuaỹa tegá i'yu tsá nna i'yu hora nna. \v 34 Nu níyi'į nna ccą comparar ttu enne' dia bi idittu'. Bethà'na bi yú'u qui' bía nna beni bi disponer tsina qui' ttu ttu tsa quį nna, bedu tè bi ttuą ru'a yú'u qui' bía para huí'ą cuidado hàstaá qui'ni él·lani xana' niá. \v 35 Acca lebi'į nna, lítsé'e huá al tanto. Porqui'ni labí yù le cuaỹa él·lani xana' lía. Xiaba él·lanie chì' uccua taá yèlà, o ttu ríluela, o xiaba ttu ribetsi béra, o ttú la' dá' rànì' taání l·le. \v 36 Porqui'ni xiaba niyyani latsi' le él·lanie, alàa ti'éthi la le sino ribèda li e. \v 37 Nu riquixa'ánia' le nna níya' ą para iyáỹiani ca enne': Lítsé'e al tanto. \c 14 \p \v 1 Achuppa ubitsa teruba reyatsa para gal·la' tsá pascua fiesta qui' ca enne' Israel canchu chi ro cą ettaxtíla sin levadura. Làniana ca sacerdote principal qui' quį ą'hua ca maestro de la ley nna gulú'u titsa' luetsi quį tì'iỹalá guni cą gudàxu' cą Jesús lani maña ba para gutti cą ne. \v 2 Ra cą: Alàa tsá gani fiéstą' gudàxu' ri'u ą preso, para qui'ni làa ilá'ni ca enne' ỹetse' nna chatha alboroto le' ciudíį. \p \v 3 Jesús nna ri'e le' yetsi Betania litsi' Simón enne' huì'ni yetsu' yùtsu'a. De duaníe lo meỹa nna bitsina' tè ttu niula nù'ą ttu frasco tsíttsi to' tà'a lì'ì puro perfume nu rilàa' iỹixi nu dacca' yaỹi tsè'. Gùl·la'a tìą yáni fráscuá nna bedua tìą perfúmea iqquia Jesús. \v 4 Tuchùppa canu tsè'e nía nna liú'u latsi' ba quį bitsa'áni cą nna ra cą: Biecca uccua tittia perfúmeą' ni'i; \v 5 porqui'ni nui nna huatsitò'o telą́ téelá tsunna gayua' denario para guni ri'u cualani ca enne' rittè là'di'. Acca yala betìtse'èl·la' cą niuláa. \v 6 Pero Jesús nna rèe: Lihue'èl·la' ą. Biecca ritsa' li ą, pues lą nna chi benią ttu obra tsè' por inte'. \v 7 Ca enne' pobre nna tulidàba tsè'e cą lani le; cuaỹa calatsi' le guni le para làcą ttu cosa tsè', huacca bá. Pero inte' nna álahuá tulidà rénia' lani le. \v 8 Niulíį nna benią nu uccua rubánią gunią, porqui'ni con tiempo ba beduą perfume cuerpo quia' nna benią inte' preparar para canchu chi igàttsi'a'. \v 9 Hualigani te' nia' le qui'ni gaỹa tediba ccá predicar evangéliuį le' itúbani yétsiloyu nna, guna huá ca enne' nu beni niulíį. \p \v 10 Làniana ttu canu tsì'nua láą Judas Iscariote nna huíą ru'a lo ca sacerdote principal para gunią trato lani cą nna gutią Jesús cuenta latsi' ná' quį. \v 11 Làcą nna de biyénini cą nu ra naá nna yala bedácca'ni cą beni cą ofrecer gute cą bel·liu quì'į. Acca guduló taá Judas beyìla latsi' ti'iỹa modo gutią ne cuenta. \p \v 12 Primero tsá fiesta loti' ro cą ettaxtíla sin levadura nna rutti cą carnero para go cą nna para exa latsi' quį primer pascua qui' ca ta' tàta qui' caniá, entonces ca discípulo qui' Jesús nna ra cabi e: Gani calatsi' cuią'lu' tsá' tu' para guni tu' preparar go se' cuią'lu'. \v 13 Làniana guthèl·la' tìe chuppa ca discípulo qui'áa nna rèe cabi: Lítsía le' ciudą', nía nna etsa' le ttu nubeyu' dénú'ą ttu ré'e inda, tanó tè li ą. \v 14 Làti éya'ą nna línneni xana' yú'a nna gá li ą: Maéstruá nna guthèl·le'e intu' nna rèe: Gani nua' dua ttu cuarto làti ná qui'ni go sía' lani ca discípulo quíyi'į nna guni tu' celebrar páscuį. \v 15 Lą nna gulue' taánią le ttu cuarto xeni nu chìa dualéda bą́, duą íqquiará' la porqui'ni yú'a nna ną́ nu chuppa cua'. Nía nna lígúni preparar se' ri'u. \v 16 Ca discípuluá nna huía cabi le' ciudáad nna taxácca' cabi tì'a nu chi rèe cabi e. Nía nna beni cabi preparar para guni cabi celebrar pascua. \v 17 De gùl·la tsá lània nna, bitsina' Jesús lani tsì'nu ca discípulo qui'áa. \v 18 De chi ỹuàni cabi lo méỹaá nna hua ro canna bá cabi nna gunne Jesús nna rèe: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni nuỹa la ttu le nù ro lani inte' nna gutią inte' cuenta latsi' ná' canu labí cca guyu cą inte'. \v 19 Làcabi nna yala triste ùccuanì cabi. Guduló ttu ttu tsa cabi nna ra cabi e: Tsí inte' cá. Attu bi nna ra bi: Tsí inte' áccá. \v 20 Becàbi tìe nna rèe cabi: Nuỹa ttùba le nu rugà'a ettaxtíla quì'į lani inte' le' plátuį, lą nua' gutią inte' cuenta. \v 21 Nubeyu' de Ỹiabara' nna hualigani ccá bá cumplir iyate nu ga'na escrito nu cca quì'e ti'iỹa ná là' ritè quì'e, pero ica'rútsi'íru nu runią ti'atsi ną́ amigo quì'e pero labí línią; para lą nna adila tsa' cáalá bittu telá gùlią. \v 22 De chi ro cabi ttu te là'goá nna, guỹi' Jesús ettaxtílaá nna bì'e ca discípulo qui'áa nna rèe: Ligò, nui nna ną́ cuerpo quia'. \v 23 Làniana beditsè'e ttu vaso. De chi bì'e gracia Tata Dios nna betie qui' cabi. Iyaba cabi nna gù'yà cabi le' ttùba vásuá. \v 24 Ra tìe cabi: Nui nna ną́ réni quia' para qui'ni ccá seguro promesa cubi nu runia', para ca enne' ỹetse' ilàlia réni quia'. \v 25 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni labiru í'yá' inda qui' betsulí' hasta qui'ni i'yu tsá í'yá ya' ą attu lani le le' reino qui' Tata Dios. \p \v 26 De beyacca bil·la cabi hímnuá nna huía cabi lo i'ya láą Monte de los Olivos. \v 27 Laniana Jesús nna rèe cabi: Iyaba le nna gútse'e latsi' le inte' nèlà, porqui'ni Tata Dios nna rèe lo Escritura: Inte' nna gútía' permiso qui'ni gutti cą enne' ná Pastor, làniana ca carnero qui' bía nna gathilàlia cą. \v 28 Beni bá Jesús seguir gunnìe nna rèe: Pero bitola de eyátha'a' de lo lù'uti nna, nérua' lo le para etsa' ri'u Galilea attu vuelta. \v 29 Làniana gunne Pedrua nna ra bi e: Màsqui'ba iyaba cą gútse'e latsi' quį cuią'lu', pero inte' nna labí. \v 30 Jesús nna ra tìe bi: Hualigani te' riquixa'ánia' lu' qui'ni nèlà nna tsunna vuelta labí thí'ché' lu' qui'ni nabia'ni lu' inte', làniana cuetsi xcurúdia. \v 31 Pedrua nna adila tsìttsì beni bi sostener nna ra bi: Màsqui'ba canchu caduél·la' gatti huá' lani cuią'lu', pero labí ínníá' qui'ni labí nabia' te' cuią'lu'. Anía tehuá ra iyaba ca discípuluá. \p \v 32 Làniana betsina' cabi ttu lettia láą Getsemaní nna rèe ca discípulo qui'áa: Nì bá líxuani làca'te tsa'á' gunia' oración. \v 33 Guche' tìe Pédrua nna Jacóbua nna Juáan nna. Làniana guduló ùccuanì triste latsi'e nna tsì'irúbá ùccuanìe. \v 34 Rèe cabi: Yala triste cani latsi' lóstu'a' ti'atsi chì' taání rattia'. Nì bá licuèda inte' nna bittu gá'athi le. \v 35 Guda' tìe áti'to' tè nía lá nna, beduỹíbie nna benie oración, gunàbèe canchu hua ná posible qui'ni bíttuá quée sufrir nu ná qui'ni ttíe hóraá. \v 36 De chi runie oración nna rèe: Tata Ỹitsi', iyá ỹíábá ná posible para cuią'lu', gùtua cuią'lu' sufrimiéntuį lani inte', pero alàa tì' cabá látsa'a' sino ccábá según voluntad qui' cuią'lu'. \v 37 Beyeqquia tìe làti tsè'e ca discípulo qui'áa nna ti'éthi bá cabi, acca rèe Pedrua: Tsí nihua ttu hora rúbá làa bechia tí' lu' bétsiala para guni lu' inte' acompañar cá, Simón. \v 38 Lítsé'e al tanto, lígúni oración para qui'ni làa ìnnia le le' tentación. Hualígáláa yala dispuesto ná le ccá le enne' fiel lani inte', pero labí fuerza té qui' le. \v 39 Huíe attu nna benie oración, rèe la'a mísmuba ca tìtsa'a. \v 40 De betsine'e attu nna dedeti'éthi huá cabi attu, porqui'ni tsa'tí'bání bétsiala lo cabi, nihua làa yù cabi biỹa ecàbini cabi e. \v 41 Betsine'e nu cca tsunna vuelta nna rèe cabi: Tsí àtsabá ti'éthi le. Chi dacca'. Chi gùl·la' hora qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' ttíe latsi' ná' canu tul·la'. \v 42 Léyátha nna léya'. Linna'áruhuá chi da' nu gunią contra inte' lani la' ruthacca'ỹí. \p \v 43 Atsabá rinne Jesús nna gul·lani chì Judas nu uccuą ttu discípulo quì'e entre ca enne' tsì'nuá. Ą'hua iỹétse'ní ca enne' da' lani ą yù'u ná' quį espada l·le yà l·le. Làcą nna da' cą por orden qui' ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley ą'hua por canu rigú'ubia' le' yétsiá nna. \v 44 Judas nu gutią ne cuéntaá nna gutixa'ą ti'iỹa ná seña nu gunią nna rą: Nu gutsa'lo ya'a nna, lą nuá, lebi'į nna gudàxu' tabá li ą, eche' li ą nna guyu le qui'ni làa l·lą́. \v 45 Bitsina' bą́ nna gubiga' taą́ ru'a lo Jesús nna rą ne: Maestro, Maestro. Làniana betsa' tè lúį ne. \v 46 Làcą nna bedàxu' chi cą Jesús preso. \v 47 Ttu enne' entre canu tsè'e lani Jesús nna gulèqquia bi espada qui' bía nna becàa ná' bi nna bè' bi huenitsìna qui' nu ná huexána' qui' ca sacerdótea nna guchu bi yeti nagui'į. \v 48 Jesús nna rèe cą: Tsí tì'a canu dia gudàxu' ttu ubàna da' le yù'u ná' le espada nna para gudàxu' le inte' preso cá. \v 49 Ttu ttu tsá bá gùri'a' le' templua nna gutixa'ánia' iyaba le nu cca qui' Tata Dios, atsi'íni bihua bedàxu' le inte'. Pero íį bá chi ná para qui'ni ccá tì'a ra lo Escritura acerca de inte'. \v 50 Làniana iyaba ca discípuluá nna bétse'e latsi' cabi e nna becuìtta cabi. \p \v 51 Denó tè ttu nubeyu' cuìti' ne tétsíą ttu sábana. Làcą nna bedàxu' huá cą na preso. \v 52 Pero lą nna birią le' sábanaá nna becuìttą, labí ỹúį nàccu'. \p \v 53 Làcą nna guche' te cą Jesús ru'a lo huexána' qui' ca sacerdótea. Làniana betùppa iyaba ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley nna, ą'hua adí canu rigú'ubia' entre ca enne' judíua nna. \v 54 Pedrua nna idittu' bá denó bi e hàstaá le' lí'a ru'a yú'u qui' huexána' qui' ca sacerdótea. Nía nna gure' tè bi huèttsà'a cuítta' yi' lani ca policíaá. \v 55 Làniana ca sacerdote principal lani iyaba canu retùppa Junta Suprema qui' ca enne' judíua nna reyìla cą ttu causa contra Jesús para qui'ni gappa cą néda gute cą ne cuenta para gatti e, pero labí betseláni cą causa lí gani còntre. \v 56 Màsqui'ba iỹetse' cą gulìtha cą bela'na quì'e pero yétsi' yétsi' bá rena ttu ttu tsa cą. \v 57 Làniana gudulí tè tuchùppa cą nna gunne cą ca titsa' falso contra lèe nna ra cą: \v 58 Chi biyénini tu' qui'ni gunnią nna rą: Inte' nna gutáppa'a' témpluį nu bénibàni ca enne', pero le' tsunna ubitsa teruba nna echítha'a' attu templo nu labí ccáni ca enne' guni cą. \v 59 Pero nìhuani anía nna álahuá ttùdi gunne cą. \v 60 Làniana gudulí tè huexána' qui' ca sacerdótea nna gunàba tìtsa'ą Jesús nna rą: Tsí bihua biỹa ecàbi tí' lu'. Biani nua' ra cą contra lu' cá. \v 61 Jesús nna tsi bá dùe, labí biỹa becàbie. Acca huexána' qui' ca sacerdótea nna gunàba titsa' tìą ne attu nna rą: Tsí ná lu' Cristo Ỹi'ni Tata Dios Tsùna'. \v 62 Jesús nna rèe na: Là inte'. Ą'hua i'yu tsá ilá'ni le Nubeyu'a duánie lugar de la' dàliani qui' la'huacca qui' Tata Dios nna íl·lanie lo bía ỹiabara'. \v 63 Làniana huexána' qui' ca sacerdótea nna guchèda'ní ỹúį para gulue' qui'ni yala bitsa'ánią nna rą: Biáruálá testíguní riquína'ni ri'u cá, \v 64 chi biyénini le ca titsa' mal quì'į contra Tata Dios, ti'atsi ną́ tulappa bá lani e. Annana biani ína le ccá quì'į cá. Iyaba cą nna biria cą còntre para gattie. \v 65 Làniana guduló ttu te cą nna betùtu xèni' quį ne. Bethàya tè cą lúe lani ttu lári', làniana bè' cą ne puñete nna ra cą ne: Guna tsanna nuỹa nua' bi'ą lù'na. Ca policíaá nna gutìni ná' quį lúe. \p \v 66 Pedrua nna re' ba bi le' lí'a ỹàrèe'. Bitsina' tè ttu criada qui' huexána' qui' ca sacerdótea. \v 67 De bilá'nią Pedrua qui'ni du bi cuè'e yí'a, acca gunna' tsì'ą bi nna rą: Ą'hua lu' nna gurèni huá lu' lani Jesús nazarénoą'. \v 68 Pedrua nna labí guỹí'ché' bi nna ra bi: Labí nabia' te' bi, nìdi làa yúá' biỹa nuą' ra lu'. Biria tè bi fuera ru'a zaguán. Làniana guretsi xcurúdia. \v 69 Criádaá nna bilá'nią bi attu vuelta nna rą canu tsè'e nía: nubeyu'į nna gulání huą́ ca nuą'. \v 70 Pedrua nna ra bi attu qui'ni labí nabia'ni bi e. Ti'to' taá bitola nna canu tsè'e nía nna ra cą Pedrua attu vuelta: Hualigani qui'ni ą'hua lu' nna ná lu' enne' qui' quį, porqui'ni ná lu' enne' Galilea, ą'hua là' rinne qui' lu' nna ttùba ną́ lani làcą. \v 71 Làniana beni chì Pedrua maldecir nna beni bi jurar nna ra bi: Labí nabia' te' nubeyu' nu ra líą'. \v 72 Luégutaá gurètsi xcurúdia cca chuppa vuelta. Làniana bexa tè latsi' Pedrua ca titsa' nu gunne Jesús loti' rèe bía: Antesca cuetsi xcurúdia chuppa vuelta nna, guni lu' inte' negar tsunna vuelta. De bexa latsi' bi ca titsa' qui' Jesús, làniana yelia yelia ní guretsi bi. \c 15 \p \v 1 De da' ràni'a nna betùppa ca sacerdote principal lani ca maestro de la ley ą'hua lani iyaba ca autoridad qui' ca judíua nna, bexìqquia cą Jesús nna guche' tè cą ne nna bete cą ne cuenta lani gobernador Pilatua. \v 2 Pilatua nna gunaba tìtsa'ą ne nna rą: Tsí ná lu' rey qui' ca judíuą' cá. Becàbie nna rèe na: Lù'ba chi ra ą́'. \v 3 Ca sacerdote principal nna betsia cą iỹetse' queja contra lèe. \v 4 Acca gunàba titsa' tè Pilátua ne attu vuelta nna rą: Tsí bihua biỹa ecàbi lu', bedaáruhuá naga' lu' iyaba ca queja ribèqquia cą qui' lu'. \v 5 Pero Jesús nna nìhuani labí becàbie, acca Pilátua nna uccuaỹíibá latsi'į. \p \v 6 Tsá gani fiesta qui' ca judíua nna té costumbre qui' gobernador Pilatua gúla'ą ttu preso, nuỹa tediba inàba enne' yétsiá. \v 7 Méruá lània nna té huá ttu nu huetti enne' litsi' ìyyà láą Barrabás, ą'hua adí canu uccua cą rebelde contra ca uxtíciá nna gutìl·la cą nna betti cą enne'. \v 8 Bitsina' tè canu ỹétse'á nna gunàbani cą Pilatua qui'ni gunią tì'a ná bá costumbre quì'į. \v 9 Gunàba titsa' Pilatua cą nna rą: Tsí hua calatsi' le gúlá'a' nubeyu' ná Rey qui' lebi'i ca enne' judíuį. \v 10 Anía ra Pilátua porqui'ni gutelínią qui'ni por la' yélatsi' bá tahua' ca sacerdote principal Jesús ru'a lúį. \v 11 Pero ca sacerdote principal nna gulù'u yí'ni cą latsi' ca enne' yétsiá qui'ni inàbani cą Pilatua: adila tsa' gúla'ą Barrabás. \v 12 Làniana gunàba titsa' tè Pilatua cą attu nna rą: Entonces biani calatsi' le gunia' lani nubeyu' reya le Rey qui' lebi'i ca enne' judíuį cá. \v 13 Pero làcą nna yala iditsa becàbi cą nna ra cą: Betaá' ą lo curutsi. \v 14 Ra tè Pilatua cą: Pues, biani mal ni chi benią ni'i. Pero làcą nna adila guretsiyà'a cą nna ra cą: Betaá' ą lo curutsi. \v 15 Pilatua nna para qui'ni gudàliani bá enne' yétsiá na, acca bela'ą Barrabás nna benią mandado hue' cą Jesús lani cuarta nna betią ne cuenta para qui'ni gútáa' cą ne lo curutsi. \v 16 Ca soldádua nna guche' cą Jesús le' lí'a ỹàrèe' palacio qui' gobernador. Nía nna bitùppa iyaba ca soldádua. \v 17 Begàccu' tè cą Jesús ttu lári' morado, ą'hua gulù'u cą iqquie ttu corona tíaníą yèttse'. \v 18 Guduló tè cą ribétsiyà'a cą ru'a lúe nna ra cą: Viva, Rey qui' ca judío. \v 19 Làniana bè' cą iqquie lani yà nna betùtu tè xèni' quį lúe nna beduỹíbi quį ru'a lúe ti'atsi yala titsa' gùppa cą ne. \v 20 Beni diba cą ne burla nna, bebèqquia cą lári' morado nu náccu'éa nna begàccu' cą ne ca ỹúeá attu. Làniana gulèqquia cą ne nna guche' cą ne para gutá' cą ne lo curutsi. \p \v 21 Tiémpua nna bel·lani ttu nubeyu' Cirenéo láą Simón enne' ná tàta qui' Alejandro ą'hua bettsi'į Rufo nna, déda'ą de lo tsina nna, behuà'ni duel·la' cą na curutsi qui' Jesús. \v 22 Guche' cą Jesús ttu lugar láą Gólgota, titsa' qui' ri'u nna ra: Iqquia Bega' Yatti. \v 23 Begù'yà tè cą ne vino chixią mirra, pero labí gú'yèe na. \v 24 Betaá' diba cą ne lo curútsiá nna guduló ca soldádua gùl·la'ání cą ca ỹúeá nna bedàl·la cą rifa lo quį para gului'ą nuỹa ca ỹúeá gal·la' ttu ttu cą. \v 25 Ttú ritìį gà díla tì'ga nua betaá' cą ne lo curútsiá. \v 26 Letrero nu bedia cą biỹa cca té'e nía nna rą: REY QUI' CA ENNE' JUDIO. \v 27 Betaá' huá cą lo curutsi ttu ttu lado luítte'e chuppa ca ubana, ttuą lado ná' bànie, attuą lado ná' yattie. \v 28 Por anía nna uccua cumplir Escritura làti ra: Belàtsì' huá cą ne entre canu runi mal. \v 29 Canu gutté nía nna beduadí' cą ne nna bettá iqquia quį nna ra cą: Eh, lu' nu rena qui'ni gutàppa' lu' témplua nna le' tsunna ubitsa teruba echìtha lu' ą, \v 30 pues bedilà la'a lù'ba nna beyàdi tsanna lo curútsią'. \v 31 Anía tehuá beni ca sacerdote principal ne burla, ą'hua ca maestro de la ley nna ra luetsi quį: Canu huaya' nna bedilà bą́, átsi'ini la'a labą́ nna labí ccanią gudilą́. \v 32 Canchu ilá'ni ri'u Cristo Rey qui' yetsi Israel nà' eyádią lo curútsią' nna, huíyya latsi' ri'u quì'į. Ą'hua canu tá' lo ca curútsiá nna beduadí' huá cą ne. \p \v 33 Ttú tsì'nu hora tì'ga nna bechùl·la le' itúbani yétsiloyu hàstaá ritìį tsunna. \v 34 La'a mismu taá hóraá nna gunne Jesús idìtsani nna rèe: Eloi, Eloi, lama sabactani; titsa' qui' ri'u nna rèe: Tata Dios quia', Tata Dios quia', biecca betse'e latsi' cuią'lu' inte'. \v 35 Tuchùppa canu tsè'e nía, de biyénini cą qui'ni rèe anía, acca ra cą: Liúyuúruhuá, Elías bá rul·luítsa'ą. \v 36 Làniana bigàa tè ttuą nna bedibìthą ttu esponja lani vinagre, bedua tìą na lo ttu yíi na bì'ą ne í'yèe, nna rą: Licuèda, inna' ri'u canchu il·lani profeta Elías para echìda bi ą. \v 37 Làniana idìtsa tsè' guretsi ya'a Jesús nna gùttie. \v 38 Làniataá nna bireda' lári' rriani nu dàa le' témplua nna chuppa l·la'ání uccuą dèsdeba íqquiará' hàstaba ỹàrèe' por milagro qui' Tata Dios. \v 39 Capitán nu du guardia fréntetaá làti tá' Jesús lo curútsia, de biyéninią ti'iỹa idìtsa gunne Jesús ántesca gattie nna, acca rą: Hualigani qui'ni nubeyu'į nna ną́ Ỹi'ni Tata Dios. \v 40 Idittu' tí'bá de nía nna tsè'e huá tuchùppa ca niula huenna'. Entre ca niuláa nna látsi' huá María Magdalena, ą'hua Salomé, ą'hua María nàna qui' Joséa bettsi' Jacobo nu cca nu cuìti'a nna. \v 41 Ca niuláa nna tanó huá cą Jesús loti' gurènie Galilea nna beni huá cą ne servir. Tsè'e huá iỹétse'éru adí ca niula canu beni cą ne acompañar hàstaá Jerusalén. \v 42 Tsá lània nna runi ca enne' judíua preparar para tsá édi'latsi' quį, acca mérutaá da' ràl·là lània nna \v 43 bitsina' José enne' Arimatéa. Uccua bi ttu enne' principal entre iyaba canu rigú'ubia' le' Junta Suprema qui' ca enne' judíua. Làbi nna gulèda huá bi íl·lani la' rigú'ubia' qui' Tata Dios le' yétsiloyu. Lani valor ni gutà'a bi làti dua gobernador Pilatua nna gunàba bi cuerpo qui' Jesús. \v 44 Pilatua nna yala uccuaỹí latsi'į de biyéninią qui'ni gùttì chì Jesús. Beyàỹi tìą nu ná capitáan nna gunàba tìtsa'ą na canchu là chi gùttìe. \v 45 De chi uccua tsè' Pilatua saber por nu ra capitáan na, betią permiso lani Joséa qui'ni édi' bi cuerpo qui' Jesús. \v 46 Joséa nna huì'i bi ttu sábana tsè'ni nna bechìda tè bi cuerpo qui' Jesús nna betùbi tè bi e sábanaá. Gutìxa tè bi cuerpo qui' Jesús le' ttu bà nu bedua bi le' ttu íyyatò'. Làniana bettsíga' tè bi ttu íyya xeni tsè' ru'a bàa. \v 47 María Magdalena, ą'hua María nàna qui' José nna, bilá'ni cabi lugar làti gutixa cabi cuerpo qui' Jesús. \c 16 \p \v 1 Guttè diba tsá sábaduá nna, làniana María Magdalénaá lani Saloméa ą'hua María nàna qui' Jacóbua nna huì'i cabi ungüento nu rilàa' iỹíxí para tsía cabi ru'a bàa nna gudua cabi ą cuerpo qui' Jesús. \v 2 Díla tò'ni primero tsá qui' semánaá huía cabi lo bàa nna bitsina' cabi nía chì' gul·lani taání bitsa. \v 3 Ra tè luetsi cabi: Nú gání cúą íyya xeni nu yáya rú'a bàa para qui'ni ccá gá'a ri'u. \v 4 De bitsina' cabi nía nna gunna' tsè' cabi nna bilá'ni cabi qui'ni íyyaá nna chi bituą ru'a bàa. \v 5 De gutà'a cabi le' bàa nna bilá'ni cabi ttu ènne'yu' re' bi lado bàni, tùbi bi ttu lári' tùnì ní nna tsíttsi tùni nna, yala biquíla' latsi' cabi. \v 6 Làbi nna ra bi ca niuláa: Bittu gátsini le, hua yúbá' qui'ni reyìla le Jesús enne' Nazaret enne' bétti cą lo curútsia. Chi beyáthèe de lo lù'uti, lanúrué té nì. Litaáruhuá inna' le làti gutíxa cą ne. \v 7 Acca lítsía nna ligàtsì Pedrua ą'hua adí ca discípulo qui'áa nna, ligàtsi cabi qui'ni tsíe Galilea, nía bá ettsà' iyaba li e tì'ba chi rèe le. \v 8 Ca niuláa nna bedà' cabi quèthani de lo bàa nna, biỹìtti'ní cabi de tántua gutsini cabi. Lanú nuỹa bè' lani cabi titsa' lo néda de tántua la' rátsilatsi'. \p \v 9 Bitola de beyátha Jesús de lo lù'uti díla primero tsá qui' semánaá nna, primérute María Magdalénaá bilá'ni bi e, niula nu bebèqquie gàtsi ca espíritu malo lo losto' bi. \v 10 Làbi nna huía bi taquixá'ani bi ca enne' guréni lani éa. Làcabi nna yala triste ùccuanì latsi' cabi nna ribetsi cabi. \v 11 De biyénini cabi qui'ni María nna bilá'ni bi Jesús qui'ni chi beyaccabànie, pero labí huíalatsi' cabi quì'į. \p \v 12 Bitola nna de yù'u áchúppa cabi neda dia cabi para yetsi qui' cabi nna bilá'ni cabi Jesús, pero labí bedácca' tènì cabi e. \v 13 Huía taá cabi taquixá'ani cabi adí ca discípuluá, pero nìhua labí huíalatsi' cabi. \v 14 Bitòỹiani nna bilá'ni propio gani tsinia ca discípuluá Jesús loti' ỹuàni cabi lo méỹaá. Gutìl·lèe cabi porqui'ni labí fe té qui' cabi nna yala duro uccua losto' cabi, porqui'ni labí huía tè latsi' cabi qui' ca enne' gutixà'a qui'ni chi bilá'ni cabi e de chi beyáthèe de lo lù'uti. \v 15 Làniana rèe cabi: Lítsía itúỹiani le' yétsiloyu, líquixá'ani iyáỹiani ca enne' ca titsa' nu rulue' ti'iỹa modo l·lá cą. \v 16 Nuỹa diba tsíalatsi' nna ccą́ bautizar nna, lą nna l·lą́. Pero nu labí tsíalatsi' nna nitti bą́. \v 17 Canu tsíalatsi' nna thí' huá cą la' huacca de ỹiabara' para qui'ni lani nombre quia' nna ebèqquia cą fuera ca espíritu malo, ą'hua ínne cą attu te ca titsa'; \v 18 ą'hua canchu gudàxu' cą ca bèl·là nna labí biỹa thacca' cą, nihua canchu í'ya cą biỹa tì'na chixi veneno nna pues labí biỹa ccáni cą, ą'hua canchu chi gutsia ná' quį iqquia ca enne' ra'ni nna eyacca taá latsi' quį. \p \v 19 Beyacca diba gunèni Señor Jesús cabi, làniana beyàppie ỹiabara' nna, gùri'e lado ná' bàni qui' Tata Dios. \v 20 Bedà' tè cabi nía nna huía cabi itú lettia taání huequixa'áni ca enne' ti'iỹa modo l·lá cą. La'a mísmuba Señor nna benie cabi cualàni, acca belue'ní qui'ni té la' huacca qui' cabi de ỹiabara', prueba de qui'ni ca titsa' nu gutixa'a cabía nna ną́ titsa' lígani. \pc Ą' uccua.