\id MAT \h SAN MATEO \toc1 CA TITSA' TSE' NU CCA QUI' JESUCRISTUA NU BEDIA SAN MATEO \toc2 SAN MATEO \toc3 Mt. \mt1 CA TITSA' TSE' NU CCA QUI' JESUCRISTUA NU BEDIA SAN MATEO \mt2 El Santo Evangelio Según \mt1 SAN MATEO \c 1 \p \v 1 Lista nu riquixá'a ti'iỹa cca Jesucristua relacionar làni David nna Abraham nna adí ca enne' gutsé'e tiempo antigua nna. \v 2 Abraham, tàta qui' Isaac. Isaac, tàta qui' Jacob. Jacob, tàta qui' Judá lani ca bettsi' bi. \v 3 Judá nna Tamar nna tàta nàna qui' Fares lani bettsi' bi Zara. Fares, tàta qui' Esrom. Esrom, tàta qui' Aram. \v 4 Aram, tàta qui' Aminadab. Aminadab, tàta qui' Naasón. Naasón, tàta qui' Salmón. \v 5 Salmón nna Rahab nna tàta nàna qui' Booz. Booz nna Ruth nna tàta nàna qui' Obed. Obed, tàta qui' Isai. \v 6 Isaí, tàta qui' David enne' uccua rey tiempo lania. David, tàta qui' Salomón lani niula nu uccua ya'la qui' Urías. \v 7 Salomón, tàta qui' Roboam. Roboam, tàta qui' Abías. Abías, tàta qui' Asa. \v 8 Asa, tàta qui' Josafat. Josafat, tàta qui' Joram. Joram, tàta qui' Uzias. \v 9 Uzias, tàta qui' Jotam. Jotam, tàta qui' Acaz. Acaz, tàta qui' Ezequías. \v 10 Ezequias, tàta qui' Manasés. Manasés, tàta qui' Amón. Amón, tàta qui' Josías. \v 11 Josías, tàta qui' Jeconías lani ca bettsi' bi tiempo loti' guche' ca soldadua cą preso hàstaba le' nación Babilonia. \v 12 Bitola de chi bette cą cą para Babilonia nna gùlia Salatiel ỹi'ni Jeconías. Salatiel, tàta qui' Zorobabel. \v 13 Zorobabel, tàta qui' Abiud. Abiud, tàta qui' Eliaquim. Eliaquim, tàta qui' Azar. \v 14 Azar, tàta qui' Sadoc. Sadoc, tàta qui' Aquim. Aquim, tàta qui' Eliud. \v 15 Eliud, tàta qui' Eleazar. Eleazar, tàta qui' Matán. Matán, tàta qui' Jacob. \v 16 Jacob, tàta qui' José nu uccua tsela María. María nna beditsìna' bi Jesús enne' lá huá Cristo. \v 17 Asi es qui'ni dèsdeba gùdua Abraham hàstaba bitsina' rey David nna uccua tsità' libixi. Dèsdeba gùdua rey David hàstaba loti' guche' ca soldadua cą Babilonia nna uccua á tsità' libixi. Dèsdeba loti' bette cą cą para país Babilonia hàstaba gùlia Jesucristua nna uccua á tsità' libixi. \p \v 18 Historia qui' Jesucristua loti' gùlie nna uccua íį: María enne' ccá nàna qui' Jesús nna chì' nábabáni José bi. Pero ántesca thi' luetsi cabi nna gutebé'ni María qui'ni por milagro qui' Espiritu Santo nna nùà' bi huatsa to'. \v 19 Joséa nna labi uccua latsi' bi guni bi biỹa cosa mal, nihua labí uccua latsi' bi gudà bi titsa' qui' María, acca belaba latsi' bi qui'ni adila tsa' gútse'e latsi' bi María sin qui'ni adí ca enne' nna ccá cą saber. \v 20 De chi belaba latsi' bi anía nna, de repente tabá bitsina' ttu ángel enne' guthel·la' Señor Dios lo yèla qui' Joséa nna gunènie bi nna rèe bi: Lu' José descendiente qui' David, bittu gulaba latsi' lu' làa thi' lu' Maríą' para ccą́ niula qui' lu', porqui'ni por la'huacca qui' Espíritu Santo nna nùà' Maríą' huatsa to'. \v 21 Maríą' nna guditsìna'ą nitu'ą' nna quixa lu' lée JESUS porqui'ni por medio de lèe nna l·lá ca enne' qui'e le' ca tul·la' qui' quį. Anía ra ángelia Joséa. \v 22 Iyaba ca cosį nna uccua cą para qui'ni ccá cumplir nu ra Señor Dios lo libro nu bedia ttu profeta quì'e enne' gùdua tiempo antigua nna rèe: \q1 \v 23 Ttu niula nu labí chi nabia'nią nubeyu' nna hua' ỹi'nį nna guditsìna'ą ttu nubeyu' to'; \q1 nitu'į nna gata' lée Emanuel, titsa' qui' ri'u nna ra: DIOS DUE LANI RI'U. \m \v 24 De bebani Joséa nna beni bi ti'ba beni ángelia bi mandado nna beni bi María recibir. \v 25 Pero labi benibia' bi María hàstaba qui'ni bitsina' primero ỹi'ni bi. Gutixa bi lée JESUS. \c 2 \p \v 1 Jesucristua nna gùlie le' yetsi Belén estado qui' Judea tiempo loti' rigú'ubia' rey Herodes. Làniana tuchùppa ca enne' yala la' riyeni tsè' te qui' quį, lá cą magos nna bitsina' cą le' ciudad Jerusalén, da' cą idittu' tsè' lado ril·lani bitsa. \v 2 Ca máguá nna gunaba titsa' cą nna ra cą: Ti'ani uccua enne' chì' gùlia ba rey qui' ca enne' Israel, qui'ni loti' tsè'e tu' látsi tu'a nna bilá'ni tu' bélia nu rulue' qui'ni chi gùlie, acca da' tu' para guni tu' e adorar. \v 3 De bina rey Herodes nu ra ca máguá nna yala nuyue uccuanią ą'hua iyaba canu Jerusalén nna. \v 4 Acca gutaỹi chìą iyaba ca sacerdote principal tsè'e le' ciudad ą'hua ca maestro nu rulue' nu ra lo Escritura qui' caniá nna gunaba titsa'ą cą nna rą: Gani ná qui'ni galia Cristua. \v 5 Lacą nna ra cą na: Le' yetsi Belén región qui' Judea, la'a mísmuba estado qui' rí'uį, porqui'ni ą' ra lo libro nu bedia attu enne' gunne parte Tata Dios nna rèe: \q1 \v 6 Lu' Belén región qui' Judá, yetsi yala xcuichu to' ná lu', pero adírula dacca' lu' de lo iyaba canu rigú'ubia' qui' Judá, porqui'ni nì galia ttu enne' ichi'e iyaba ca enne' Israel nna hui'e cą cuidado porqui'ni ná cą enne' quia'. \m \v 7 Làniana gutaỹi gattsi' ba Herodes ca máguá nna. Iyá ỹíabani gunaba titsa'ą cą ą'hua tsáliaỹa itsá chi uccua gul·lani bélia. \v 8 Guthel·la' tìą cą Belén nna rą: Litsia linaba titsa' tsè' taá gaỹa gulia huatsą'; canchu chi etseláni li e nna, equixá'ani le inte' para qui'ni tsa'a huá' guni ye' e adorar. \v 9 De biyénini cą nu ra Herodes nna dia tè cą. La'yani' qui' bélia nu bilá'ni canaá nna denéruą lo quį hàstaba qui'ni bitsina'ą làti te huátsáa. \v 10 De bilá'ni cą guleda la'yani' qui' bélia nna yala bedácca'ni cą. \v 11 Làniana gutà'a cą le' yú'a nna bilá'ni cą Jesús lani nàna quì'e María, acca bèdu ỹibi quį nna beni cą Jesús adorar. Làniana guleqquia tè cą ca regalo qui' caniá nna bete cą quì'e oro nna incienso nna mirra nna. \v 12 Pero ca máguá nna por medio de lo yèla qui' quį nna uccua cą saber qui'ni bittu eyeqquia cą ru'a lo Herodes. Acca lacą nna deyya cą attu neda huaya' la para látsi quį. \p \v 13 Bedà' diba cą nna làniana ángel enne' guthel·la' Señor Dios bitsina' bi lo yèla qui' Joséa attu nna gunènie bi nna rèe bi: Huàtha, guỹi' huatsą' lani nàna quì'ą' nna becuitta huía Egiptua la, nía ba tsé'e le hàstaba qui'ni equixá'ania' lu', porqui'ni Herodes nna eyilą huatsą' para gúttią ne. \v 14 Làniana la'a yèla taá huatha Joséa nna guche' bi María lani huatsa nna gudà' cabi dia cabi idittu' tsè' hàstaba le' nación Egiptua. \v 15 Nía ba gutsé'e cabi hàstaba qui'ni gùtti Herodes. Anía modo nna uccua cumplir nu ra Señor Dios lo libro nu bedia attu profeta quì'e nna rèe: Egiptua la beyáỹia' ỹi'ni ya'a. \p \v 16 De gutelíni Herodes qui'ni uccua bą́ burla por ca máguá nna yala bitsa'ánią nna benią mandado gatti iyaba ca nubeyu' to' nu chì' bitsina' taá hàstaba nu chuppa idani le' yetsi Belén ą'hua le' iyaba ca yetsi to' anta' exa taá nía, de acuerdo lani fecha nu chi ra ca máguá na. \v 17 Anía modo nna uccua cumplir ca titsa' nu ra Tata Dios lo libro nu bedia Jeremías attu enne' uccua profeta quì'e nna rèe: \q1 \v 18 Biyéniní le' yetsi Ramá ribetsi ca descendiente qui' Raquel enne' gùdua tiempo antigua; \q1 yala dìtsa ribetsi cą nna rehuiní'ni cą, pero labí uccua latsi' quį etáni cą la'ỹeni, porqui'ni gùtti ca ỹi'ni to' qui' caniá. \m Ą' bedia profétaá. \v 19 Gùtti diba Herodes nna gudu ángelia attu lo yèla qui' Joséa loti' tsè'e ru cabi Egiptua. \v 20 Gunènie bi nna rèe bi: Huàtha nna beche' huatsą' lani nàna quì'ą' para región qui' Israel, porqui'ni chìa gùtti canu uccua latsi' quį gútti cą huatsą'. \v 21 Làniana huatha taá Joséa nna beche' bi María lani huátsáa nna deyya cabi para región qui' Israel. \v 22 De bina Joséa qui'ni Arquelao ỹi'ni Herodes rigú'ubi'ą le' región qui' Judea parte ta' tàta qui' niá nna, gùtsibáni bi eya'a bi nía. Pero por medio de lo yèla qui' bi nna uccua bi saber qui'ni adila tsa' tsía bi región qui' Galilea. \v 23 Bitsina' bi nía nna gùdua bi le' ttu yetsi lá Nazaret. Anía modo nna uccua cumplir ca titsa' qui' Tata Dios nu gune ca profeta qui'ni ą'hua gata' lée Enne' Nazareno. \c 3 \p \v 1 Làniataá nna gudulo Juan el Bautista hueni predicar fuera ca yetsi canu anta' le' itúbani región qui' Judea. \v 2 Ra bi ca enne': Liguni reconocer qui'ni ná le enne' tul·la', porqui'ni chi' tení duą il·lani tsá qui'ni Tata Dios nna cu'úbia'nie ca enne'. \v 3 Qui' Juan nì nuá gutixà'a Tata Dios lo libro nu bedia profeta quì'e Isaías enne' gùdua tiempo antigua nna rèe: \q1 Ruyeni ttu enne' fuera yetsi nna ra bi: Litsé'e leda porqui'ni chi da' Señor; liutha' lí ca neda qui' la'labani qui' le para lèe. \m Ą' bedia profétaá. \v 4 Nu guccu' Juan nna uccuą de ittsa' ỹo camello, ą'hua guthi lè'e bi ttu cincho nu de yeti. Uccuabàni tèni bi tsuą' teruba ttu clase de guxaru' ą'hua ỹixi qui' i'yatò'. \v 5 Ca enne' ciudad qui' Jerusalén ą'hua itúbani Judea nna iyaba adí ca yetsi to' anta' exa taá yò Jordán nna huía cą ru'a lo bi. \v 6 Juan nna beni bi cą bautizar le' yò Jordán porqui'ni beni cą reconocer ca tul·la' qui' quį. \v 7 De bilá'ni Juan qui'ni iỹetse' canu lání religión fariseo nna saduceo nna dia cą para gugadia bi cą inda, acca ra bi cą: Yala mañoso ná le tì'a ca bèl·la. Nuni rą le qui'ni huaccani le ucuìttani le la' tsìalatsi' qui' Tata Dios nu chì' da'la cá. \v 8 Liulue' lani ca hecho tsè' qui' le canchu là hualigani chi beyacca le arrepentir. \v 9 Alàa chì' gutsia la le pretexto nna ina le: Yala enne' tsè' ná tu', porqui'ni ná tu' descendiente qui' ta' enne' gùla qui' tu' Abraham. Pues inte' nna nia' le qui'ni hàstaba ca íyya anta' nì nna huaccani Tata Dios gunie qui'ni eyacca cą ỹi'ni Abraham. \v 10 Ą'hua chi du leda yètte para ichuą ca yaga dèsdeba l·lú quį; ą'hua iyaba ca yà nu labí runna fruto tsè' nna chú cą tsía cą lo yi'. \v 11 Inte' nna hualigani runia' le bautizar lani inda canu reyacca arrepentir. Pero enne' da' bitola de inte' nna adí la'huacca te quì'e tì'chula inte', acca nìdirubani làa dàcca'a' para cueqquia' ca guarachu yù'u nì'e. Lèe nna gunie le bautizar lani Espíritu Santo nna la'huacca tì'a yi'. \v 12 Ą'hua dènie pala para guthúe ỹua' nu re' lo tsinà' quì'e. Ỹua'xtíla nna gunie na seguro le' yú'u, pero tébáỹua nna gudàl·lèe na lo yi' làti nunca labí eyolą. Anía gunèni Juan ca enni'a. \p \v 13 Làniana gudà' Jesús Galilea nna díe para yò Jordán làti reqquia Juan, para guni bi e bautizar. \v 14 Pero Juan nna ridúdítsi ba bi nna ra bi e: Inte' la riquina' te' ccá' bautizar por cuią'lu', atsi'íni cuią'lálu' da' ru'a lua' nna. \v 15 Becabi Jesús nna rèe bi: Oba gunà guni lu' inte' bautizar porqui'ni ą'ba ná tsè' para guni ri'u cumplir iyábani nu rú'ulatsi' Tata Dios. \v 16 De beyacca uccua Jesús bautizar nna beria tìe le' inda, làniana biyàlia ỹiabara' nna bilá'ni Juan qui'ni Espíritu Santo nna huadie ti'ba ttu becha to' nna bitsine'e iqquia Jesús. \v 17 Làniana biyéniní tsì'i ttu enne' gune de ỹiabara' nna rèe: Là enni'į enni'ą' Ỹì'nia' yala catsi'i ti' e, ą'hua por lèe nna yala la' redacca'latsi' te quia'. \c 4 \p \v 1 Làniana por medio de Espíritu Santo nna huía Jesús ttu lugar idittu' fuera yetsi para qui'ni numalua nna gunią ne tentar canchu xiaba irialànią gunie nu calatsi'į. \v 2 Nía nna beni Jesús ayunar nna labí gutúe chua' ubitsa nna chua' yèla nna. Bitola nna yala gutùnie. \v 3 Làniana bitsina' nu huethacca'ỹía nna rą ne: Canchu hualigani ná lu' Ỹi'ni Tata Dios nna gùtsi ca íyya anta' quį qui'ni eyacca cą ettaxtíla. \v 4 Becabi Jesús nna rèe na: Escrítuba ga'na qui'ni alàa tsuą' teruba lani ettaxtíla ccabaniní ca enne', sino ą'hua lani iyábani ca titsa' riria rú'a Tata Dios. \v 5 Làniana numalua nna guche' tìą ne le' Jerusalén ciudad nu ná para Tata Dios nna beduą ne iqquia torre qui' templua nna \v 6 rą ne: Canchu hualigani ná lu' Ỹi'ni Tata Dios nna bittsía tsanna de nì para loyu nna, porqui'ni escrítuba ga'na qui'ni Tata Dios nna ithel·le'e ca ángel quì'e para gudaxu' cą lu' lo ná' quį para qui'ni làa itsina' nì'a lu' lo íyya nna ccadí' qui' lu'. \v 7 Becabi Jesús nna rèe na: Ga'na huá escrito làti ra qui'ni: Bittu guni lu' tentar Tata Dios qui' lu'. \v 8 Numalua nna guchi'ą ne attu lo ttu i'ya xeni tsè'ni nna belue'nią ne ituba làti bána'nią le' yétsiloyu lani ituba riqueza quì'į nna, \v 9 ra tìą ne: Iyaba ca nui nna gunna ya' cą qui' lu' canchu gudu ỹibi lu' nna guni lu' inte' adorar. \v 10 Jesús nna ra tìe na: Becuitta ru'a lua' Satanás, porqui'ni escrítuba ga'na qui'ni guni ri'u adorar ttu teruba Señor Dios qui' ri'ua a'hua la terúbée guni ri'u servir. \v 11 Betha'na tè numalua ne nna becuittą. Làniana bitsina' ca ángel de ỹiabara' ru'a lo Jesús nna beni cabi e servir. \p \v 12 Bina ba Jesús qui'ni te Juan litsi' ìyya, acca labiru gùdue nía sino beyeqquia lée para Galilea hàstaba látsie Nazaret. \v 13 Làniana bedè'e Nazaret nna huíe ru'a indatù'a gùdue le' yetsi Capernaum le' región qui' Zabulón nna Neftalí nna. \v 14 Anía modo nna uccua cumplir nu ra Tata Dios lo libro nu bedia profeta quì'e Isaías nna rèe: \q1 \v 15 Látsi Zabulón nna Neftalí nna, neda ru'a indatò', attu ládulá yò Jordán, Galilea región qui' canu labí ná raza Israel. \q1 \v 16 Yetsi nu re' le' chul·la nna chi bilá'nią iỹeni la'yani', \q1 làti tsè'e ca enne' le' ỹula qui' lu'uti nna huàni' rábani la'yani' para lacą. \m Anía ra lo libro qui' profeta Isaías. \v 17 Dèsdeba lania nna gudulo Jesús hueni predicar nna rèe: Leyacca arrepentir por ca tul·la' qui' le porqui'ni annana calatsi' Tata Dios qui'ni ca enne' nna hue'él·la' cą qui'ni quée enne' cu'úbia'nie cą. \v 18 De reqquia Jesús ru'a indatò' qui' Galilea nna, bilá'nie chuppa ca enne': Simón enne' lá Pedrua lani bettsi' bi Andrés rudal·la cabi exxa le' inda porqui'ni uccua cabi nu huedaxu' bél·lá. \v 19 Rèe cabi: Lità lani inte', inte' nna gunia' qui'ni ca enne' la guni le pescar. \v 20 Làcabi nna betha'na taá cabi ca exxa nu rudaxu'ní cabi bél·lá nna dia taá cabi lani e. \v 21 Gutte diba Jesús nía nna bilá'nie áchuppa ca enne': Jacóbua lani bettsi'į Juan yù'u cabi le' ttu barco lani tàta qui' cabi Zebedéua reyuni cabi ca exxa nu rudaxu'ní cabi bél·lá. Jesús nna gutàỹie cabi. \v 22 Biyeni báni cabi qui'ni rinnie cabi nna betha'na taá cabi bárcuá nna tàta qui' cabía nna dia taá cabi lani e. \v 23 Làniana gurèni Jesús ituba Galilea nna gutè'e le' ca sinagoga làti retuppa canaá nna bethète' tènie cą nna bènie predicar ca titsa' cubi nu cca qui' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. Ą'hua gùtue iyábani ca itsahue' ą'hua iyábani clase de dolor qui' ca enne' le' ca yétsiá. \v 24 Gudà tè titsa' quì'e itúbani región lą́ Siria. Acca tahua' cą ru'a lúe iyaba canu ra'ni para eyunie cą: canu rappa cą biỹa tediba dolor nna canu cca sufrir bíỹaáru itsahue' ni nna, ą'hua canu cca padecer por ca espíritu mal nna canu yù'u be', ą'hua ca paralítico canu chi gutsání ra'ni cą nna, tahua' cą iyaba cą ru'a lúe. Lèe nna beyúninìe iyaba cą. \v 25 Enne' ỹétse'ní nna gudulo cą dia cą lani e: ca enne' Galilea nna Decápolis nna, ą'hua qui' Jerusalén nna ituba región qui' Judea nna hàstaba ca enne' qui' attu ládulá yò Jordán nna denó huá cą ne. \c 5 \p \v 1 De bilá'ni Jesús ca enne' ỹétse'á nna huàppie lo í'yaá nna gùre' bánie nna bebiga' tè ca enne' ruthète'niáa ru'a lúe. \v 2 Gudulo tìe riquixa'ánie cabi ca enseñanza tsè' nna rèe: \p \v 3 Ica'rubà canu chi yù qui'ni riquína'ni cą la'ỹeni lo losto' quį; pues quì'ba quį ná iyate nu runna Tata Dios enne' rigú'ubia'nie cą. \v 4 Ica'rubà canu ribetsi; porqui'ni lacą nna huetáni cą la'ỹeni. \v 5 Ica'rubà canu ná ỹénlatsi' losto' quį; porqui'ni huadi' bá cą lóyu nu beni Tata Dios prometer para lacą. \v 6 Ica'rubà canu yala calatsi' quį gata' ttu la'labàni tsè' qui' quį tì'a calatsi' Tata Dios; pues lèe nna gúnie cą cualani para guni cą nu ná tsè'. \v 7 Ica'rubà canu té la' retúalatsi' qui' quį lani adí ca enne'; porqui'ni lacą nna huàl·la' huá cą la' retúalatsi'á. \v 8 Ica'rubà canu labí bèỹia té lo losto' quį delante de Tata Dios; pues lacą nna hualá'ni cą lúe. \v 9 Ica'rubà canu runi qui'ni étse'etsè' ca enne'; porqui'ni huata' lá quį ỹi'ni Tata Dios. \v 10 Ica'rubà canu cca padecer por la' ruyudí' qui' ca enne' por causa de qui'ni runi cą nu ná tsè'; porqui'ni qui'ba quį ná iyate nu runna Tata Dios enne' rigú'ubia'nie cą. \v 11 Ica'rubà le canchu chi inne ca enne' bicca'áỹa titsa' mal ni contra le nna gutsia latsi' quį le porqui'ni denó le inte', ą'hua bèyalo báni ná nu ina cą contra le nna runi latsi' quį. \v 12 Ledácca' láni le; porqui'ni gudàliani Tata Dios le ỹiabara'. Porqui'ni ą'hua ca enne' nu gutsé'e ttu cuaỹa nuá nna betsiahuá latsi' quį ca enne' uccua profeta qui' caniá. \p \v 13 Lebi'į nna ná le dete' para yétsiloyu. Canchu dèti'á gunittią la' iỹe' quì'į nna, biála lani eyaccanią iỹe' attu vuelta cá. Labiru biỹa íỹu'ą sino para iru'na terubą fuera para gúl·liani ca enne' na. \v 14 Lebi'į nna ná le la'yani' para yétsiloyu. Ttu yetsi re' lo ttu i'ya nna labí modo té igàtsi'ą. \v 15 Nihua labí rugàl·la' ri'u ttu yi' nna rutòthe' tè ri'u ttu cajón lúį, sino qui'ni gudua la ri'u ą ttu lugar làti gudàni'ą qui' iyábani ca enne' tsè'e le' yú'u. \v 16 Ą' tèhua ná qui'ni hue'él·la' le qui'ni gudàni' la'yani' nu runna Tata Dios qui' le por medio de ca obra tsè' nu guni le, para qui'ni télini ca enne' nna gudàliani cą Tata Dios qui' le enne' dua ỹiabara'. \p \v 17 Bittu gulaba latsi' le qui'ni inte' nna daya' para chu'na' nu ra lo ley nu bedia Moisés enne' gùdua tiempo antigua, nihua nu bedia adí ca enne' uccua profeta qui' Tata Dios; sino qui'ni daya la' para gunia' cumplir iyaỹia tení. \v 18 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni ántesca l·luỹa latsi' ỹiaba nna yétsiloyu nna, nidi rúbani ttu letra to' nihua ttu acento to' dua lo ley qui' Tata Dios labí ttée qui'ni làa ccą́ cumplir. \v 19 Acca canchu nuỹa diba labí runią obedecer nuỹa ttu ca mandamiento hàstaba ca mandamiento nu ná adiru xcuichu tú'į, ą' tèhua ruluè'nią adí ca enne' nna, entonces lą nna tito' teruba la'dàliani gata' quì'į le' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. Pero nuỹa diba runią iyaba nu ra lo ca mandamiéntuį ą'hua ruluè'nią ca enne' nna, lą nna yala enne' ỹeni ccą́ le' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. \v 20 Acca nia' le qui'ni canchu labí guni le adí tsè' ru'a lo Tata Dios ti'chu nu runi ca maestro de la ley nna ca fariséuą' nna, entonces ą'hua lebi'į nna labí gá'a le le' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. \p \v 21 Hua yù bá le biỹa ra ca ta' enne' guláa: Bittu gútti lu'. Ą'hua: Nuỹa diba gúttią ttu enne' nna cca tehuą́ merecer írią sentencia quì'į gattią. \v 22 Pero inte' nna nia' le qui'ni nuỹa diba ruyudí'ą ttu enne' nna, cca tehuą́ merecer ccą́ castigar; ą'hua nuỹa diba ruduadí'ą ttu enne' nna, chi ną́ culpable nna cca tehuą́ merecer tsíą ru'a lo uxticia. Ą'hua nuỹa diba ínnią adiru ca titsa' èl·la ni contra ttu enne' nna, cca tehuą́ merecer tsíą lo yi'. \v 23 Acca canchu chi tahua' lu' ofrenda qui' lu' lo meỹa nna, pero de repente tabá exalatsi' lu' qui'ni ttu enne' nna té ttu queja quì'į contra lu'; \v 24 entonces bethà'na ofrenda qui' lu' nía nna, beyya ỹa eyaccatsè' lu' ą, làniana eyeqquia lu' gute lu' ofrenda qui' lu'á. \v 25 Beyaccatsè' contrario qui' lu' miéntraste yù'urù lu' neda lani ą antesca gunią contra lu' lani juez, juez nna gutią lu' cuenta lani ca policia, lacą nna gudàl·la cą lu' litsi' ìyya. \v 26 Hualigani te' riquixa'ánia' lu' qui'ni labí éria lu' nía hàstaba qui'ni quiỹa lu' ituỹiatè multa nu inàbani cą lu'. \p \v 27 Chi yù le qui'ni ga'na escrito: Bittu thúalani lu' niula huaya'. \v 28 Pero inte' nna nia' le: Nuỹa diba rinna'ą ttu niula nna ridà latsi'į thúalanią na, pues chi runią adulterar lani ą por la' rulabalatsi' qui' terubį. \v 29 Acca, canchu íyyalo lu' lado bàni runią qui'ni innia lu' le' tul·la' nna, gulèqquia teláą, gurù'na ą; qui'ni adila tsa' gunitti lu' ttu íyyalo lu' ti'ca'lá tsía itute lu' lo yi'bél·laá. \v 30 Ą'hua canchu ná' lu' lado bàni runią qui'ni innia lu' le' tul·la' nna, guchù telá ą, gurù'na ą; qui'ni adila tsa' gunitti lu' ttu parte qui' cuerpo qui' lu' ti'ca'lá tsía itute lu' lo yi'bél·laá. \p \v 31 Ga'na huá escrito: Canchu nuỹa calatsi'į ela'ą́ niula quì'į nna, té qui'ni hué' ỹą́ niuláa acta de divorcio. \v 32 Pero inte' nna nia' le: Nu ela'ą́ niula quì'į pero álahua por causa de qui'ni gùdualani niuláa attu nuhuaya', entonces lą nna ną́ responsable canchu innia niuláa le' adulterio. Ą'hua canchu attu nubeyu' guttsaní'į lani niuláa nna runi huą́ adulterar. \p \v 33 Hua yù bá le biỹa ra lo ley nu bete Tata Dios lani ca ta' tàta gùla qui' lía dèsdeba tiempo antigua: Bittu guni lu' jurar cuèntaba, sino guni la lu' cumplir itute nu beni lu' ofrecer lani Señor Dios. \v 34 Pero inte' nna nia' le: Nú ttú tèhua por nuỹa ni guni le jurar nihua làa gudu le por testigo ttu cosa tsìa ỹiaba, porqui'ni ỹiabara' nna ną́ làti dua Tata Dios enne' rigú'ubia' lo iyate. \v 35 Nihua bittu guni le jurar nna gudu le por testigo ttu cosa té le' yétsiloyu, porqui'ni ná huą́ parte de la' rigú'ubia' quì'e. Nihua làa gudu le por testigo Jerusalén, porqui'ni ną́ ciudad qui' Tata Dios enne' ná Rey Ỹeni. \v 36 Nihua bittu guni lu' jurar nna gudu lu' por testigo la'a iqquia bá lu', porqui'ni nidi rúbani ttu ittsa' iqquia lu' labí ccani lu' guni lu' ą tsíttsi o yéthia para siempre. \v 37 Pero adila tsa' qui'ni la' rinne qui' le nna ccá bą́ làchu o labí, segúnba nu ná lí. Porqui'ni hua ná malo canchu inaáru le bica'áỹáru tì'a canu runi sostener la' beỹia qui' quį ru'a lo ca enne' para íria nàrì cą. \p \v 38 Chi hua yù le qui'ni ga'na escrito: Bittu gappa lu' la'ỹeni sino íyyalo lani íyyalo bá ą'hua laya' lani laya' bá. \v 39 Pero inte' nna nia' le: Bittu edúdítsini le nu runi mal contra le, ántesla nuỹa diba huí'ą xaga' lu' lado bàni nna, bedà tèla attu lado. \v 40 Canchu nuỹa ilìdą pleito lani lu' nna calatsi'į thí'ą camisa qui' lu', pues be'él·la' telá ą thi' huą́ mata qui' lu'. \v 41 Ą'hua nuỹa diba guthítsinią lu' huá' lu' yùà' quì'į por chuppa kilometro nna, pues huía tèla lani ą áchúppa por propio gani voluntad qui' lu'. \v 42 Ą'hua nu rinàbanią lu' biỹa nna, bete tènì ą. Ą'hua nu inàbasanią lu' biỹa nna, bittu gutsùna'ni lu' ą. \p \v 43 Chi hua yù le qui'ni ga'na escrito: Catsi'íni lu' luetsi enne' lu', pero guyudí' la lu' nu ná contrario qui' lu'. \v 44 Pero inte' nna nia' le: Licatsi'i láni ca contrario qui' le. Liuluítsa' tsè'la canu riyé' iqquia le. Liguni tsè' lani canu ruyudí' cą le, ą'hua liguni oración por canu ruduadí' cą le nna rutsia latsi' quį le. \v 45 Ą' modo télini ca enne' qui'ni ná le ỹi'ni Tata Dios qui' le enne' dua ỹiabara'. Porqui'ni lèe nna runie qui'ni bitsą' nna rudàni'ą tàntua para ca enne' malo ą'hua para ca enne' tsè' nna. Runi huée qui'ni cca iyya tàntua para canu runi nu ná tsè', ą'hua para canu labí runi nu rèe nna. \v 46 Porqui'ni canchu rappatsì'i le làteruba canu catsi'íni cą le nna, biani cosa tsè'ni nuá runi le para ccá le merecer gudàliani Tata Dios le. Tsí álahua ą'hua runi ca enne' malo canu ruquiỹa xàtta qui' impuesto cá. \v 47 Biárua tsè'ni runi le canchu làteruba canu cca tsè' le runi le saludar cá. Tsí álahua ą'hua runi canu labí ríalatsi' cá. \v 48 Acca lébi'į nna, lícca completamentetaá enne' tsè' tì'a Tata Dios qui' le enne' dua ỹiabara' née enne' tsè' gani. \c 6 \p \v 1 Lihue' cuidado qui'ni làa guni le ca obra tsè' ru'a lo ca enne' de tantua calatsi' le qui'ni gudàliani cą le. Porqui'ni canchu ą' runi le, entonces Tata Dios qui' le enne' dua ỹiabara' nna labí gudàlianie le. \v 2 Canchu chi rute lu' biỹa lani ca enne' pobre, bittu guni lu' qui'ni cuetsi trompeta para qui'ni ca enne' nna ccá cą saber, tì'a runi canu yala enne' tsè' rulue' cą pero álahua anía ná cą. Porqui'ni lacą nna de yù'u cą le' ca sinagoga qui' quį nna ą'hua lo ca néda nna siempre runi cą qui'ni cuetsi trompeta para qui'ni gappa' ná' ca enne' qui' quį por ca limosna nu runi cą lani ca enne' pobre. \v 3 Acca canchu chi calatsi' lu' gute lu' biỹa ofrenda nna bittu cueda lu' para ccá saber ca enne' tsè'e lado ná' yatti lu' nu runi ná' bàni lu'. \v 4 Anía modo nna lanú enne' ccą́ saber tsáliaỹa rute lu'. Tata Dios qui' lu' enne' rinna' gattsi' bée lu' nna, lèe nna gudàlianie lu' lo enne' ỹetse'. \p \v 5 Ą'hua canchu chi runi lu' oración nna bittu guni lu' tì'a runi canu yala enne' tsè' rulue' cą pero álahua anía ná cą. Lacą nna ridàni cą de runi cą oración le' ca sinagoga qui' quį ą'hua lo ca neda làti tsè'e ca enne', porqui'ni calatsi' quį qui'ni gudàliani cą cą. Hualigani te' nia' le qui'ni lacą nna chìa ridi' cą la'dàliani qui' ca enne'. \v 6 Pero lu' nna canchu chi guni lu' oración nna beyà'a le' litsi' lu' nna bethàya puerta nna, bel·luítsa' Tata Dios qui' lu' enne' du gattsi' bée lani lu' ą'hua rinna' gattsi' bée lu' nna. Lèe nna gudàlianie lu' lo enne' ỹetse'. \v 7 De runi le oración nna bittu iqquiabete bá inne le ca titsa' tì'a canu rul·luítsa' cą ca idolo, porqui'ni rulaba latsi' quį qui'ni de tantua repetir runi cą nna huayénini nu rena cą. \v 8 Bittu ccá le tulappa lani cą. Porqui'ni Tata Dios qui' lía nna hua yù bée biỹa cosa riquína'ni le ántescala inàbani li e. \v 9 Lebi'į nna guni le oración íį: \q1 Tata Dios qui' tu' enne' dua ỹiabara', rinàba tu': \q1 Qui'ni nombre qui' cuią'lu' nna ccą́ nombre sagrado lo losto' ca enne', \q1 \v 10 Ą'hua qui'ni ìta la' rigú'ubia' qui' cuią'lu' le' yétsiloyu nna, \q1 Ccá bá nu rú'ulatsi' cuią'lu' tì'ba ỹiabara' ą'hua le' yétsiloyu. \q1 \v 11 Ą'hua qui'ni gunna cuią'lu' nu go tu' ttu ttu tsá. \q1 \v 12 Beyuniỹén latsi' cuią'lu' ca falta qui' tu', tì'a intu' nna reyuniỹén latsi' tu' qui' ca luetsi enne' tu' biỹa ruthacca' cą intu'. \q1 \v 13 Bittu guthàna ná' cuią'lu' intu' ccá tu' tentar, sino gudilà la cuią'lu' intu' le' iyaba canu ná mal. Porqui'ni làteruba cuią'lu' nna té itute la' rigú'ubia' nna la'huacca nna la'dàliani nna para siémpreni. Amén. \m \v 14 Porqui'ni canchu chi reyuniỹén latsi' le lani itute latsi' le qui' ca enne' rigú'u biỹa falta lani le nna, entonces ą'hua Dios Padre qui' le enne' dua ỹiabara' nna hueyuniỹén latsi'e qui' le. \v 15 Pero canchu labí reyuniỹén latsi' le qui' ca enne' biỹa ruthacca' cą le nna, entonces nihua Dios Padre qui' lía nna labí eyuniỹén latsi'e biỹa falta nu rigú'u le. \p \v 16 Canchu chi guni le ayunar de tantua calatsi' le guni le adí oración nna, bittu guni le qui'ni inna' le triste tì'a ca enne' canu rinna' cą qui'ni chi rigutsi latsi' quį para qui'ni ilá'ni ca enne' qui'ni rigua cą labí ro cą. Hualigani te' nía' le qui'ni lacą nna chìa ridi' cą la'dàliani qui' quį. \v 17 Pero lu' nna canchu chi guni lu' ayunar nna, gùl·liba ittsa' iqquia lu' nna quíi lo lu' nna, \v 18 para qui'ni làa tébe'ní qui'ni runi lu' ayunar. Porqui'ni Tata Dios qui' lu' enne' du gattsi' bée lani lu' làterubée yù nna gudàlianie lu' lo enne' yetsi. \p \v 19 Bittu gudua iqquia le gata' riqueza qui' le le' yétsiloyuį, porqui'ni tsè'e taá ca bèl·la dìl·la', ą'hua biỹaáru interés ni nna rel·lani taá cą ìyya, ą'hua ca ubàna nna rithàlia taá cą nna ribana cą. \v 20 Sino liúdua la iqquia le gata' riqueza qui' le ỹiabara', porqui'ni nía nna lanuru ca bèl·la dìl·la' té, nihua labiru biỹa rel·lani ìyya, nihua ubàna nna lanuru té. \v 21 Pues làti té ca cosa nu dacca' qui' lía nna nía huá du la' rulábalatsi' qui' le. \p \v 22 Iyyalo ri'u nna ną́ tì'a ttu lámpara para ri'u. Acca canchu íyyalo lu' tsè'ba ną́ nna, entonces labiru biỹa la'yani' reyàtsani lu'. \v 23 Canchu iyyalo lu' labí yùą biỹa nuą' la'yani', entonces tálią́ qui'ni reqquia bá lu' le' chul·la. Canchu la' ritelíni qui' lu' re' bą́ le' chul·la nna, entonces la' chul·lį nna áchúppa tanto yethia ną́ le' la'labani qui' lu'. \p \v 24 Lanú ccani thuą bajo la' rigú'ubia' qui' chuppa ca patrón, porqui'ni miéntraste guyudí'ą ttuą nna catsi'í lánią attuą. Ą'hua miéntraste ną́ cumplido lani ttuą nna riníyú lą́ attuą. Ą'hua lebi'į nna labí ccani ccá le huenitsìna qui' Tata Dios nna tse'e huá le bajo la' rigú'ubia' qui' Bel·liu nna. \p \v 25 Acca inte' nna nia' le qui'ni bittu nùyuegá ccáni le por tì'iỹa ccá le nu í'ya go le para qui'ni ccabàni le, nihua ti'iỹa ccá le nu gaccu' le. Tsí álahua adila dacca' la'labani qui' ri'u tì'chula nu ri'ya ro ri'u cá. Ą'hua cuerpo qui' ri'u nna, tsí álahua adila dacca'ą ti'chula nu raccu' ri'u cá. \v 26 Linna'áruhua ca bìnni to' nu tsè'e lo be'. Bihua rada cą nihua labí rutùppa cą lèna' nihua labí redi' cą le' yú'u. Pero Tata Dios qui' le enne' dua ỹiabara' nna rui'e cą ro cą. Tsí álahua adírula dacca' le tì'chula lacą cá. \v 27 Nuni le ccani itùni á tsatsitta de tantua gulaba latsi'į cá. \v 28 Acca por nu gaccu' le nna, biánicca rulaba thùti latsi' le. Liuyuúruhua ca ìyya nu anta' i'yatò' ti'iỹa latsitte riỹeni cą, pues labí biỹa tsina ni runi cą nihua labí rul·la cą tùu. \v 29 Pero inte' nna riquixa'ánia' le qui'ni nìhuani rey Salomón lani itúbani riqueza quì'į nna labí bilá' bi adí latsitte lani ca ỹo tsè'ni qui' bi ti'chu nuỹa ttu ca ìyya tú'ą'. \v 30 Yala tsè'ni rugaccu' Tata Dios ca ixxi' to' canu anta' ttu tiempo to' teruba le' yétsiloyu pero guxtila taá chi bihuèthią nna dia chìą lo yi' le' horno. Acca lebi'į nna, tsí álahua adila dispuesto ná Tata Dios para gunnee adí nu riquína'ni le. Pero lebi'į nna labí confianza té qui' le lani e. \v 31 Acca bittu gulaba thùti latsi' le nihua bittu ina le: Ti'ani ccábaníní ri'u attu ida, o, ti'agani ccá ri'u nu gaccu' ri'u. \v 32 Porqui'ni canu labí ríalatsi' nna, pues puro qui' canuá huadua iqquia quį. Pero Tata Dios qui' le enne' dua ỹiabara' nna hua yù bée qui'ni riquína'ni le iyaba ca cosį. \v 33 Acca liudua la iqquia le ya'la tè nu cca qui' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios, ą'hua qui'ni guni le nu rú'ulatsi'e; làniana iyábani ca cosa nu rulaba latsi' líį nna, ni nada ba gunnee cą qui' le. \v 34 Acca bittu gulaba xàttaga latsi' le anna nu ccá qui' guxtila, porqui'ni uxé nna yètsi' bá ná nùyue da' lani ą. Basta lani ca problema qui' ttu ttu tsá bá. \c 7 \p \v 1 Bittu guyu le la'ditsi qui' ca enne', para qui'ni làa guni Tata Dios le juzgar. \v 2 Porqui'ni ti'iỹabá runi le ca enne' juzgar, entonces aníahua ccá le juzgar. Lani la'a mísmuba medida nu rurixibiá'ni le ca enne' nna, nuá huá ebixibiá' huáni le. \v 3 Biécca rinna' lu' yiỹi to' nu yù'u lo attu enne', atsi'íni labí runi lu' duel·la' ebèqquia lu' nicùà' nu yù'u íyyalo lu' ni'i. \v 4 Miéntraste yù'u ttu nicùà' íyyalo lu' nna, ti'ani modo eyáỹani lu' gá lu' attu enne': Gulèda qui'ni ebèqquia' yíỹi nu yù'u íyyalo lu' cá. \v 5 Yala enne' tsè' rulue' lu' pero álahua ą' ná lu'. Ná qui'ni ebèqquia ỹá lu' nicùà' nu yù'u íyyalo lu'ą', làniana ilá' tsè'ni lu' ebèqquia lu' yíỹi to' nu yù'u íyyalo attu luetsi enne' lu'. \v 6 Ca cosa nu beni le'ya Tata Dios nna, bittu gute le cą lani ca beccu', no sea qui'ni eyeqquia cą nna pedázoni guni cą le. Nihua ca cuttsi nna bittu hué' le cą ca perla tsè'ni, porqui'ni nìca'chu labí guni cą cą recibir nna sino gul·lia la cą cą. \p \v 7 Línaba nna huadi' bá le. Leyìla nna huetselá báni le. Linne ru'a puerta nna hua yàlia bą́. \v 8 Porqui'ni nuỹa tediba rinàba nna huadi' bą́. Nu reyìla nna huetsèla bánią. Nu rinne ru'a ttu puerta nna huayàlia bą́. \v 9 Nuni ttu nubeyu' ni entre lebi'į canchu ttu ỹi'nį nna inàbanią na ttu ettaxtíla gúą, tsí hué' lą́ na ttu íyya cá. \v 10 Canchu inàbą ttu bél·la to' gúą nna, pues aỹa labí capaz ná le gute le ttu bèl·là la quì'į álá. \v 11 Lebi'į màsqui'ba ná le enne' tul·la', pero hua yù bá le gute le ca cosa tsè' qui' ca ỹi'ni le. Tsí álahua adí telá lani gusto gunna Tata Dios qui' le ca cosa tsè' nu inàbani li e cá. \v 12 Iyábani ca cosa nu rú'ulatsi' le qui'ni guni ca enne' lani le nna, ą'hua liguni lani lacą; porqui'ni nui ná nu rulue' nu ra lo ley qui' Moisés ą'hua lo ca libro nu bedia adí ca profeta qui' Tata Dios. \p \v 13 Liguni duel·la' gá'a le ru'a puerta xcuichu to'; porqui'ni belaga ná ru'a puerta para lù'uti, ą'hua fácil ná neda nu chì'ą ca enne' para nitti cą; nuỹé cą nna dia cą lo nedą'. \v 14 Porqui'ni tabi ná ru'a puerta para la'labàni, ą'hua lathi to' ná neda quì'į; tuchùppa rúbá cą nna runi cą duel·la' thá' cą lúį. \p \v 15 Lihue' cuidado lani canu rena cą qui'ni rinne cą parte Tata Dios, porqui'ni álahua iyá cą rinne cą nu ná lí; yala humilde rulue' cą ti'átsi ttu carnero to' ril·lani cą ru'a lo le; pero liú'u losto' quį nna ná cą tì'a ttu lobo túxu nu dá'ą para gul·lùỹą latsi' iyábani. \v 16 Por ca hecho qui' quį nna edácca'ni le cą nuỹa clase de enne' ni ná cą. Tsí ína ri'u hua redi' ri'u betsuli' nna exxuhuí nna lo ca yettse' cá. \v 17 Iyaba ca yà canù ribia fruto tsè' lo quį nna es porqui'ni ná cą yà tsè'. Ą'hua iyaba ca yà canu labí runna fruto tsè' nna es porqui'ni ná cą yà nu labí riỹu'. \v 18 Labí ccani ttu yà tsè' gunna fruto nu labí ná tsè'. Nihua labí ccani ttu yà nu labí riỹu' gunną ttu fruto tsè'. \v 19 Iyaba ca yà nu labí runna fruto tsè' nna chúu bá cą nna tsía cą lo yi'. \v 20 Acca por ca hecho qui' quį nna edácca'ni le canchu hualigani ná lí nu rena cą. \p \v 21 Nuỹetse' ca enne' reya cą inte': Señor, Señor: pero alàa iyá cą té permiso qui' quį para gá'a cą le' ỹiabara', sino làteruba canu runi nu rú'ulatsi' Tata quia' enne' rigú'ubia' le' ỹiabara'. \v 22 Canchu chi gal·la' tsá juicio nna, nuỹetse' cą nna gá cą inte': Señor, Señor, ti'átsi yala titsa' rappa cą inte'. Laniana ína cą: Tsí álahua gutixà'a huá tu' lani nombre qui' cuią'lu' ca cosa nu chì' ccálá, ą'hua lani nombre qui' cuią'lu' nna bedàl·la tu' fuera iyaba ca espíritu malo de lo losto' ca enne', ą'hua beni tu' iỹetse' ca milagro. \v 23 Làniana gudea' lo quį nna epa' ya' cą: Labí nabia' te' le, acca liucuìtta ru'a lua' lebi'į canu hueni tul·la'. \v 24 Nuỹa diba riyéninią ca titsa' quíyi'į nna runią cą nna, entonces inte' nna guni ya' ą comparar tì'a ttu enne'yù' nu té la' riyeni tsè' quì'į nna beduą yú'u quì'į lo cimiento tsè' nu púruani íyyaá. \v 25 Bedà iyya nna biria yò nna uccua be' nna gutsé'e cą yú'a. Pero labí gubixią porqui'ni duą tsìttsì lo íyyaá. \v 26 Pero nuỹa diba riyéninią ca titsa' quíyi'į pero labí runią cą nna, entonces inte' nna guni ya' ą comparar tì'a ttu nubeyu' necio nu beduą yú'u quì'į lo yúỹi. \v 27 Bedà iyya nna biria yò nna gutte be' nna gutàtsa' cą yú'a lani itute fuerza qui' quį; yú'a nna gubixi chìą nna guche' inda itutią. \v 28 De beyacca gunne Jesús ca tìtsi'į nna yala biquila' latsi' ca enni'a de tantua ca enseñanza tsè' gutixa'ánie cą; \v 29 porqui'ni gutixa'ánie cą ti'iỹa ná nu guni cą, alàa tì'a ca maestro qui' quį rul·la cą nu ra lo ìttsì qui' ley religioso qui' caniá, sino beluè'nie cą lani la'huacca de ỹiabara'. \c 8 \p \v 1 Beyàdi bá Jesús lo í'yaá nna nuỹetse' ca enne' denó cą ne. \v 2 Làniana bitsina' ttu nu ra'ni lepra rutsu' látį nna bedu ỹibį ru'a lúe nna rą ne: Señor, canchu calatsi' cuią'lu' nna huaccani cuią'lu' eyuni cuią'lu' inte'. \v 3 Jesús nna becàa tè né'e nna beláppe'e na nna ra tìe na: Huacca látsa'a', beyàcca nàrì. Cuanto taání rèe anía nna beníttilo chì itsahue' qui' niá. \v 4 Làniana ra tè Jesús na: Bè' cuidado qui'ni nú ttu tehuá nuỹa quixá'ani lu', sino qui'ni huía talue' lo lu' lani sacerdótea, bete tè ofrenda qui' lu' tì'a nu beni Moisés mandado para qui'ni ccaỹén latsi' quį. \p \v 5 De gutà'a Jesús le' yetsi Capernaum nna bitsina' tè ttu capitán ru'a lúe nna gutta'yúnią ne, \v 6 rą ne: Señor, mozo quíya'a nna rà'nią parálisis nna nìdirúbani labí cca ttą́, yàl·la'ni dolor rappą́. \v 7 Jesús nna rèe na: Anna tháya' eyuni ya' ą. \v 8 Becàbi capitáan nna rą ne: Señor, labí ná' nu dacca' para qui'ni gá'a cuią'lu' le' litsá'a', sino canchu ína teruba cuią'lu' titsa' nna, entonces mozo quíya'a nna eyacca latsi'į. \v 9 Porqui'ni inte' nna, tsè'e canu runi cą inte' mandado, ą'hua tsè'e ca soldado làtsi' nàya' rúni ya' cą mandado; ą'hua canchu gáỹia' ttuą nna huitą́. Ą'hua mozo quí'a nna canchu épa'a ya' ą: Bèni nui nna, lą nna guni bą́ na. \v 10 De biyénini Jesús ca titsa' qui' niá nna yala biquila' latsi'e nna rèe canu denó cą néa: Hualigani te' nia' le qui'ni nihua entre ca enne' Israel nna lanú enne' té iỹeni fe quì'į tì'a nu té qui' nubéyu'į. \v 11 Ą'hua riquixa'ánia' le qui'ni iỹetse' ca enne' da' lado ril·lani bitsa ą'hua lado renia bitsa nna il·lani cą xúaní cą lani ca ta' tàta qui' le Abraham nna Isaac nna Jacob nna lugar de la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. \v 12 Pero ca enne' becué' Tata Dios primérute nna labí tsé'e cą lani e le' la' rigú'ubia' quì'e, sino tsía la cą le' chul·la; nía nna ccá cą sufrir nna cuetsi cą nna góya'a tsùni laya' quį. \v 13 Làniana Jesús nna rèe capitáan: Beyya bá, porqui'ni chìa ríalatsi' lu' nna, acca ccá bá tì' calatsi' lu' ą'. La'a mísmuba hóraá nna beyacca latsi' mozo qui' niá. \p \v 14 Bitsina' Jesús litsi' Pedrua nna bilá'nie suegra qui' niá tíą yi'bél·laníą ỹìl·lá. \v 15 Jesús nna bedàxu'e ní'į nna beria chìą ỹìl·láa. Lą nna huatha tìą nna bènią cabí servir. \p \v 16 Gùl·la diba lanía nna tahua' cą ru'a lúe iỹetse' canu cca padecer por ca espíritu malo; lèe nna lani titsa' qui' terúbée nna bebèqquie fuera ca espíritu malua. Ą'hua iyaba canu ra'ni nna beyúnie cą. \v 17 Anía modo nna uccua cumplir nu bedia Isaías enne' uccua profeta tiempo antigua nna ra bi qui'ni: \q1 La'a mísmuba Señor nna beyúnie ca itsahue' qui' ri'u nna gùtue iyábani ca dolor qui' ri'u. \p \v 18 Beyù bá Jesús qui'ni iỹetse' ca enne' tsè'e itá'lubanie nna, acca benie ca enne' ruthète'niáa mandado qui'ni tté cabí lani e attu lado la indatù'a. \v 19 Làniana bitsina' ttu maestro nu rulue' ley qui' caniá nna rą ne: Maestro, hua tànua' cuią'lu' gaỹa tediba tsía cuią'lu'. \v 20 Jesús nna rèe na: Ca beda' nna hua tsìa bèlia qui' quį, ą'hua ca bìnni to' ridà lo be' nna hua tsìa huá xcu'ni to' qui' quį. Pero Nubeyu' de Ỹiabara' nna labí té gaỹa quixa íqquié. \v 21 Attu enne' ruthète'niáa nna ra tìą ne: Señor, tanó huá' cuią'lu', pero bènna cuią'lu' permiso quia' qui'ni priméruỹa éya'a' ugáttsi'a' tàta quí'a. \v 22 Jesús nna rèe na: Gutà tè lani inte', be'él·la' canu yattią' qui'ni ucàttsi' luetsi nu yatti quį. \p \v 23 Laníala nna gutà'a Jesús le' bárcuá. Ca enne' ruthète'niáa nna dia tè cabi lani e. \v 24 De repente taání nna huatha ttu iyyabe' fuerte lo indatù'a hàstaá qui'ni chi rurixią bárcuá nna chi calatsi'į inétsią le ìndaá, Jesús nna ti'áthi bée. \v 25 Làniana ca enne' ruthète'niáa nna bedibàni chì cabi e nna ra cabi e: Señor, bèni xìa cuią'lu' qui'ni l·lá rí'u porqui'ni chi rinetsi ri'u le' indį. \v 26 Lèe nna rèe cabi: Biáni cca rátsini le ni'i, hualigani labí ríalatsi' le qui'ni inte' nna té la'huacca quia'. Làniana huàthèe nna gutìtse'e bè'a ą'hua indatù'a. Luego taá indatù'a nna beyàtta' chìa tsi. \v 27 Acca uccuaỹí ya'ání latsi' cabí nna ra cabi: Núgani enní'į acca hàstaba be' nna indatù'į nna riyénini cą quì'e. \p \v 28 Bitsina' diba Jesús attu ládula indatù'a ru'a loyu qui' ca enne' gadarenos, làniana chuppa canu cca padecer por ca espíritu malo nna beria cą le' bèlia làti bigátsi' canu yatti nna tattsa' cą Jesús. Lacą nna yala túxu runi cą hàstaá qui'ni lanú nuỹa reyáỹani tté neda nía. \v 29 Gunne cą iditsa na ra cą: Jesús Ỹi'ni Tata Dios, biáni té qui' lu' nì. Tsí da' chì lu' para guni lu' intu' castigar ántesca gál·la' tiempo cá. \v 30 Idittu' tì'ba de nía nna tsè'e ttu montón ní ca cuttsi huìla go. \v 31 Ca espíritu malua nna gutta'yúni cą Jesús nna ra cą: Canchu ebèqquia lu' intu' fuera nna, bènna permiso qui'ni tsá' tu' gá'a tu' lani ca cuttsią'. \v 32 Lèe nna rèe cą: Líttsía. Lacą nna betsè'e latsi' quį chuppa ca nubéyu'á nna huía cą gutà'a tè cą lani ca cuttsia. Luégutaá nna uccua litsiani ca cuttsia nna gutùl·lu cą lo ttu i'yatò' nn binnia cą le' indatù'a nn gùtti cą. \v 33 Canu rappa ca cuttsia nna bigàa chì cą nna betsina' cą le' yetsia nna gutixà'a cą iyaba ti'iỹa ná nu uccua ą'hua nu uccua lani chuppa ca nubeyu'a. \v 34 Làniana biria chì itúbani yetsi para tattsa' cą Jesús. De bitsina' cą ru'a lúe nna gutta'yúni cą ne qui'ni erie látsi caniá. \c 9 \p \v 1 Làniana beyappi Jesús le' bárcuá nna huíe attu lado indatù'a nna betsine'e le' yetsi qui'áa. \v 2 Tuchùppa ca enne' nna tahua' cą ttu nu rà'ni parálisis ru'a lúe, nìdirúbani làa cca ttą́, yu'ą́ lè'e camilla. De gutelíni Jesús qui'ni yala fe té qui' ca nubeyu'a lani e nna ra tìe nu rà'nia: Gùppa confianza ỹì'nia', chìa beyuniỹén látsa'a' ca tul·la' qui' lu'. \v 3 Làniana tuchùppa ca maestro de la ley nna liú'u losto' bá quį ra cą: Rinne nui ca titsa' nu ná qui'ni làteruba Tata Dios ínnié ą́'. \v 4 De gutelíni Jesús qui'ni anía rulaba latsi' quį, acca rèe cą: Biánicca rulaba latsi' le nu labí ná tsè' ni'i. \v 5 Biála adí ỹánaba, tsí inia': Chì beyúniỹén látsa'a' ca tul·la' qui' lu', o, tsí inia': Beyátha nna gùda', acca. \v 6 Pues annana gulué'nia' le qui'ni inte' Nubeyu' de Ỹiabara' nna té la'huacca quia' le' yétsiloyuį para eyuniỹén látsa'a' ca tul·la'. Làniana rèe paralíticuá: Beyátha nna bedi' camilla qui' lu'ą' nna beyya litsi' lu'. \v 7 Nu rà'niá nna beyátha chìą nna deyyą litsi'į. \v 8 De bilá'ni ca enní'a na yala biquila' latsi' quį, bedàliani cą Tata Dios qui'ni betìe luetsi la'huaqquį qui' ca enne'. \p \v 9 Gutte diba Jesús nía nna bilá'nie ttu nubeyu' láą Mateo rì'ą lo meỹa làti ría ca enne' huìỹa impuesto nu ruquiỹa gobierno. Lèe nna rèe na: Gutà, tanó inte'. Matéuá nna gudulí tabą́ nna día tìą lani Jesús. \v 10 Loti' re' Jesús lo meỹa le' yú'u nna bitsina' huá iỹetse' canu ruquiỹa qui' impuestua nna ą'hua canu dàa tìtsa' qui' quį labí rigua cą ca costumbre religiosa qui' ca judíua. Iyába ca nuá nna guỹua cą junto bá lo meỹa lani Jesús nna ca enne' ruthète'niáa nna. \v 11 Ca fariséua, de bilá'ni cą qui'ni re' Jesús lani ca enni'a nna ra tè cą ca enne' ruthète'niáa: Biani cca ro Maestro qui' líą' lani canu ruquiỹa qui' impuesto ą'hua lani adí canu tul·la' ni'i. \v 12 Biyeni tèni Jesús nui nna rèe cą: Canu bihua rà'ni nna pues bihua riquína'ni cą nuỹa eyúnią cą, sino làteruba canu rà'ni riquína'ni cą médico. \v 13 Acca ligùl·la nna liuthète' biỹa nuą' calatsi' Tata Dios làti rèe: \q1 La' retúalatsi' calátsa'a', \q1 alàa biỹa sacrificio ní. \m Acca labí daya' para gaỹia' canu rulaba latsi' quį qui'ni chi ná cą enne' tsè', sino daya la' para gaỹia' ca enne' tul·la' para qui'ni eyacca cą arrepentir. \p \v 14 Làniana ca enne' ruthète'ni Juan el Bautista nna bitsina' cabi ru'a lo Jesús nna ra cabi e: Intu' lani ca fariséuą' teruba nna dàatiba runi tu' ayunar. Biani cca ca enne' ruthète' qui' cuíą'lu'ą' nna bihua rigua tí' cą làa ro cą. \v 15 Jesús nna becàbinie cabi nna rèe: Tsí ína ri'u canu tsè'e thá'a nna yala triste tse'e cą miéntraste ènne'yu' ruttsaná'a du bá bi lani cą cá. Labí, pero huì'yu tsá qui'ni itua ènne'yu'a lani cą, laníalá nna guthà'na cą labí go cą por la' rehuiní'latsi'. \v 16 Lanú nuỹa regú'u remiendo ttu vestido viejo lani ttu pedazo lari' cubi, porqui'ni la'a mísmuba remiendo cúbía nna ichèda'ą lari' viéjua, anía nna adila iyàl·la' làti chi birèda'a. \v 17 Nihua labí rigá'a ca enne' vino cubi le' bolsa vieja nu de yeti; porqui'ni cáalá ą' runi cą nna, entonces por fuerza qui' vino cúbía nna itsu' la ca bolsa yétiá nna ilàlia vínua, ą'hua ca bolsa yétiá nna labiru iỹu' cą. Sino rigá'a la cą vino cubi le' ca bolsa yeti cubi, ą' modo nna júntuba guchia bolsa yétiá lani vino cúbía. \p \v 18 Hua rinne cannabée ca tìtsa'a nna bitsina' ttu ènne'yu' rigú'ubia' le' yétsiá, beduỹibį ru'a lo Jesús nna rą ne: Chi' gùtti tegani ỹi'ni niula to' ya'a. Tsí huacca qui' cuią'lu' ìta cuią'lu' guláppa' cuią'lu' cuerpo to' qui' niá nna eyaccabàni tabą́. \v 19 Gudulí tè Jesús nna díe lani ą, dia huá ca enne' ruthète'niáa. \v 20 Neda bá yu'ée nna taỹeni ttu niula ne. Chi uccua tsì'nu ida rà'nią réni. Lą nna gubíga'ą cuè'e lée beláppa'ą ru'a ỹuéa. \v 21 Anía benią porqui'ni liú'u losto' bíį nna rą: Canchu guláppa'a' màsqui'di ỹúe nna eyacca taá látsa'a'. \v 22 Bedeqquia tè lo Jesús nna gùnne'e na ra tìe na: Gùppa confianza ỹì'nia', chi rialatsi' lu' qui'ni té la'huacca quia', acca chi ná lu' salvo. Dèsdeba lanía nna beyacca latsi' niuláa. \v 23 Làniana bitsina' Jesús litsi' nubeyu' principal qui' yétsiá nna bilá'nie ca músico ą'hua alboroto nu runi ca enne'. \v 24 Lèe nna rèe cą: Líria cànna tsàstito' qui'ni niula cuiti'į nna labí chi gùttią sino ti'éthi bą́. Pero lacą nna burla la beni cą ne. \v 25 De chi benie mandado qui'ni éria ca enni'a nna gutè'e làti té niula cuití'a nna gutèl·lé'e ní'į nna beyátha chìą. \v 26 Gudà tè titsa' itúbani nía ti'iỹa ná milagro nu beni Jesús. \p \v 27 Gutte diba Jesús nía, làniana chuppa ca enne' ciego nna tanó cą ne, ditsa tsè' rinne cą nna ra cą: Cuią'lu' Ỹi'ni David, betúa latsi' cuią'lu' intu'. \v 28 Làniana Jesús nna de chi rì'e le' yú'u nna bitsina' ca enne' ciéguá ru'a lúe. Lèe nna rèe cą: Tsí hua ríalatsi' le qui'ni huacca te' gunia' nu rinàbani le inte' cá. Becàbi cą nna ra cą: Hua ríalatsi' tu' Señor. \v 29 Làniana beláppe'e íyyalo quį nna rèe cą: Porqui'ni chi ríalatsi' le nna ccá bá tí' calatsi' le. \v 30 Luégutaá nna bilá'ni cą. Làniana Jesús nna yala idí' gunènie cą rèe cą: Lihue' cuidado qui'ni nú ttu nuỹa ccá saber nui. \v 31 Pero lacą nna de beria cą nía nna bedà chì cą titsa' itúbani nía ti'iỹa tsè' ná milagro nu beniáa. \v 32 Merua reria cą fuera nna bitsina' tè attu te ca enne' ru'a lo Jesús tahua' cą ttu enne' ỹíì nna ccą padecer por ttu espíritu malo. \v 33 Benie mandado qui'ni éria espíritu malua lo losto' enne' múduá nna luégutaá guduluą gùnnią. Ca enne' nna uccuaỹí ya'ání latsi' quį nna ra cą: Nunca labí chi bilá'ni ri'u guni ttu enne' luetsi ca milagruį le' nación qui' ri'u Israel. \v 34 Pero ca fariséua nna ra la cą: Porqui'ni rul·luítsa'ą nu ná huexana' qui' ca espíritu malo, acca rudàl·lą cą fuera. \p \v 35 Jesús nna gurènie le' iyaba ca yetsi ą'hua ca rancho to' nna gutixa'ánie ca enne' le' ca sinagógaá ca enseñanza cubi nna beni huée predicar evangelio nu rulue' ti'iỹa tsè' ná la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. Ą'hua beyunie iyábani itsahue' nna gùtue iyábani clase de ca dolor qui' ca enne' qui' ca yétsiá. \v 36 De bilá'ni Jesús qui'ni yiỹi berèe' ni re' ca enne' nna, yala betúa latsi'e cą porqui'ni tsi'irúbani cani latsi' quį nna gàtti' tsè'e bá cą tì'a ca carnero to' lanú pastor qui' quį té. \v 37 Acca rèe ca enne' ruthète'niáa: Hualigani iỹèniní lena' chi té para éỹu', átsi'ini tuchùppa rúbani ca obrero tsè'e. \v 38 Acca linàbani Tata Dios enne' ná Xana' loyuį qui'ni ithèl·le'e adí ca obrero gutùppa cą lena' quì'e. \c 10 \p \v 1 Làniana gutàỹi Jesús tsì'nu ca enne' ruthète'niáa nna betie la'huacca qui' cabi sobre ca espíritu malo para qui'ni ebèqquia cabi cą fuera, ą'hua para qui'ni eyuni cabi iyábani itsahue' nna cúa cabi iyábani clase de dolor. \v 2 Tsì'nu ca apóstol nna lá cabí íį: Primérute Simón lá huá bi Pedro, ą'hua Andrés bettsi' bía, ą'hua Jacobo ỹi'ni Zebedeo, lani Juan bettsi' bía nna, \v 3 Felípea nna, Bartoloméa nna, Tomas nna, Mateo enne' bequiỹa qui' impuesto nna, Jacobo ỹi'ni Alfeo nna, ą'hua Lebeo enne' guta' huá lá bi Tadeo, \v 4 ą'hua Simón enne' gulátsi' partido lą́ cananistas nna, ą'hua Judas Iscariote nu betią ne cuenta para gattie. \p \v 5 Loti' guthel·la' Jesús ca enne' tsì'nua nna betie consejo qui' cabi nna rèe: Bittu tsía le lado qui' adí ca nación, nihua le' ca yetsi anta' le' distritu lą́ Samaria nna bittu gá'a le. \v 6 Sino tsía la le lani ca enne' Israel porqui'ni ná cą tì'a ca carnero to' nu chi gunitti. \v 7 De dia le nna guni le predicar ína le: Annana calatsi' Tata Dios qui'ni ca enne' nna hue'él·la' cą qui'ni quée enne' cu'úbia'nie cą. \v 8 Ą'hua ná qui'ni eyuni le canu ra'ni, ą'hua canu rùtsu' láti quį para eyacca cą nàrì nna, guni le qui'ni eyátha canu yatti, ą'hua ebèqquia le fuera ca espíritu malo. Chi ỹa guỹi' bá le la'huacca para guni le ca cosą', acca ná qui'ni ỹa guni bá le cą. \v 9 Bittu hua' le oro nihua bel·liu nu de plata, nihua nu de cobre, \v 10 nihua morral nu cu'u le biỹa go le. Nihua bittu cueda le guni le prevenido para hua' le chuppa cue' ỹo le nihua chuppa cue' guarachu, porqui'ni ttu obrero nna dacca' bą́ guni cą na sostener. Nihua làa theni le ttu yà para ccani le defender. \v 11 Gaỹa tediba yetsi o rancho to' làti gá'a le, inàba titsa' le canchu hua dua ttu enne' ga'ną dispuesto gunią le atender; entonces níabá ccá lugar qui' le hàsta'na gal·la' tsá eda' le le' yétsiá. \v 12 Canchu chi gá'a le le' yú'u nna guni le cą saludar qui'ni gáta'ni cą la'ỹeni lo losto' quį. \v 13 Canu tsè'e le' yú'u nna canchu gudà naga' quį qui' le, làniana la' redacca'latsi' qui' le nna gata' huá qui' quį. Pero canchu gutsìbi cą le nna, entonces egà'na cą sin bendición. \v 14 Nuỹa diba labí gunią le recibir le' litsi'į nihua labí gudà nagui'į ca titsa' qui' le nna, entonces ná qui'ni eria le le' yú'a o le' yétsiá, pero gucuibi tè bestè nì'a le, seña para télini cą qui'ni labí tsè' beni cą. \v 15 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni adila fuerte ccá la' tsìalatsi' qui' Tata Dios nu chì' da'la lani yétsiá tì'chula juicio nu uccua lani ca yetsi Sodoma nna Gomorra nna. \p \v 16 Ca lugar làti rithél·la'a' le nna té peligro, tì'a ca carnero to' tsè'e lahui' ca lobo. Acca ccá le listo tì'a ca bèl·là, ą'hua ccá le humilde tì'a ca becha to'. \v 17 Lihue' cuidado lani ca enne' porqui'ni tahua' cą le ru'a lo ca juez para guni cą contra le, ą'hua hué' cą le lani cuarta le' ca sinagoga làti retuppa cą. \v 18 Ą'hua tahua' cą le hàstaá ru'a lo ca gobernador ą'hua ca presidente nna por causa de qui'ni riquixá'a le nu cca quia'. Anía modo nna gute le testimonio nu cca quia' ru'a lo quį ą'hua ru'a lo canu idittu'. \v 19 Canchu chi gudaxu' cą le preso nna bittu nùyue cani le ti'iỹa ecàbi le, porqui'ni la'a mísmuba hora nna innia le' la' riyeni qui' le ca titsa' nu ná qui'ni inne le. \v 20 Porqui'ni álahua lebi'į nuá inne, sino Espíritu Santo enne' ithel·la' Tata Dios qui' lía, lèe nna ínnié por medio de lebi'į. \v 21 Ttu bettsi' nna gutią cuenta la'a bettsi' bíį para gattią, ą'hua ttu tàta nna gutią cuenta la'a ỹi'ni bíį. Ca ỹí'niá nna eyeqquia cą contra ca tàta nàna qui' quį. \v 22 Iyaba cą nna guyudí' cą le porqui'ni riquixá'a le nu cca quia', pero canu guchia bá hàstaá fin de cca cą sufrir por inte' nna, làcanuá nna l·lá cą. \v 23 Canchu chi gutsia latsi' quį le le' ttu yetsi nna, lítsía telá attu yetsi huaya'. Hualigani te' nia' le qui'ni labí chi beyáni le tsía le iyaba ca yetsi qui' ca enne' Israel canchu chi gal·la' tsá il·lani Nubeyu' de Ỹiabara' attu. \v 24 Nu ruthète' nna labí dacca'ą adiru tì'chu maestro qui' niá. Nihua ttu mozo nna labí dacca'ą adiru ti'chu xana' niá. \v 25 Basta qui'ni ttu discípulo nna ccą́ tì' ná maestro qui' niá. Ą'hua nu runi servir nna ccą́ tì' ná xana' niá. Ttu tàta nna, canchu téni cą lá bi: enne' malo nna, pues adí teérulá mal inne cą qui' ca familia qui' bi cá. \p \v 26 Acca bittu gátsini le cą, porqui'ni labí ttu cosa nu gattsi' té sin qui'ni làa ilá'níą, nihua biỹa ttu secrétuni té sin qui'ni làa guni ri'u ą saber. \v 27 Nu riquixa'ánia' tsuą' teruba lebi'į le' chul·la nna, liguni ą declarar lani iyaba ca enne'. Ą'hua nu riyeni gattsi' báni le nna, lítsappi iqquia yú'u nna guyèni li ą. \v 28 Bittu gátsini le canu rutti cą cuerpo, pues bittu ccani cą gul·lùỹa cą latsi' le. Sino lígátsi láni enne' té la'huacca quì'e gudàl·lèe ca enne' lo yi'bél·laá, ą'hua cuerpo qui' quį. \v 29 Tsí álahua ritò'o chuppa ca bìnni to' por ttu moneda to' rúbá ca. Pero nidí ttuą labí innią́ loyu sino por voluntad qui' Tata Dios qui' lía. \v 30 Hàstaá ittsa' iqquia le nna chi babànie iyáỹiani cą. \v 31 Acca bittu gátsini le, porqui'ni adí telá dacca' le ru'a lo Tata Dios tì'chula iỹetse' ca bìnni to'. \p \v 32 Nuỹa diba gudàlianią inte' ru'a lo ca enne' nna, ą'hua inte' nna gudàliani huá ya' ą ru'a lo Tata quia' enne' dua ỹiabara'. \v 33 Pero nuỹa diba ettú'nią quixá'ą nu cca quia' ru'a lo ca enne' nna, ą'hua inte' nna ettu' huá te' guni ya' ą presentar ru'a lo Tata quia' enne' dua ỹiabara'. \p \v 34 Bittu cani le qui'ni inte' nna daya' para qui'ni bíttuúru ccá chuppa la' rulábalatsi' le' yétsiloyu. Labí daya' para qui'ni bíttuúru til·la ca enne' sino ccá la cą dividir por causa de inte'. \v 35 Acca por causa de inte' nna til·la ca enne' entre familia: ttu ỹi'ni contra tàta quì'į, ttu ỹi'ni niula contra nàna quì'į, ttu ỹòlitsi' contra suegra quì'į. \v 36 Pues ca contrario qui' ttu nubeyu' nna ccá cą la'a mísmuba canu le' yú'u quì'į. \v 37 Nu catsi'ínią tàta nàna quì'į adiru ti'chu catsi'ínią inte' nna, entonces labí ccą merecer thá'ą lani inte'. Ą'hua nu catsi'ínią ca ỹi'nį adiru ti'chu catsi'ínią inte', entonces ą'hua labí ccą merecer thá'ą lani inte'. \v 38 Nu labí ga'ną dispuesto ccą́ padecer hàstaba canchu gútti ca enne' na porqui'ni denúą inte', entonces labí dacca'ą para ccą́ enne' quia'. \v 39 Nuỹa tediba dua iqquį etúa latsi'į la'labàni quì'į nì nna, pues lą nna gunittią la'labàni nu adiru dacca' para despuéslá. Pero nu iria latsi' la'labàni quì'į hàstaá canchu gattią porqui'ni denúą inte' nna, lą nna ccabàni láą. \p \v 40 Nu gunią le recibir le' litsi'į nna, entonces ti'atsi inte' bá nuá runią recibir. Ą'hua nu runią inte' recibir nna, runi huą́ recibir Tata Dios enne' guthel·le'e inte'. \v 41 Nu runią recibir ttu profeta porqui'ni ną́ enne' rinne parte Tata Dios nna, entonces tulappa bá ná la'dàliani thí'ą lani nu gute Tata Dios qui' profétaá. Ą'hua nu runią recibir ttu enne' quia' porqui'ni runią nu ná tse', entonces lą nna luetsi premio qui' enni'a huá thí'ą. \v 42 Ą'hua nuỹa diba gutią biỹa tediba cosa màsqui'di ttu vaso inda dil·la' qui' nuỹa ttu canu xcuichu tú'į porqui'ni ná cą huenitsìna quia', pero inte' nna nia' le qui'ni hualigani labí iỹùl·lani Tata Dios na. \c 11 \p \v 1 Beyacca diba gutixa'áni Jesús tsì'nu ca discípulo qui'áa ti'iỹa ná nu guni cabi, bede'e nía nna huíe huequixà'a le' ca yetsi anta' nía nna benie predicar. \v 2 Litsi' iyyà bá té Juan el Bautista nna bina bi iyábani nu beni Cristua, acca guthel·la' bi chuppa ca enne' ruthète' qui' bía làti rènie. \v 3 Gunaba titsa' cabi e nna ra cabi: Tsí cuią'lu' Cristo enne' ná qui'ni ìta, o tsí cueda tu' attu enne' huaya' áccá. \v 4 Becàbi Jesús nna rèe ca enne' dia mandado qui' Juáan: Leyya liute razón lani Juáan ca cosa nu riyénini le nna ca milagro nu rilá'ni le nna. \v 5 Gá le bi qui'ni ca ciego nna rilá'ni cą; ca cojo nna rida' cą; canu rùtsu' láti quį nna reyacca cą nàrì; canu cuètsu nna riyénini cą; canu yatti nna reyacca bàni cą; ca enne' humilde nna chi runa cą ca titsa' nu runna salvación qui' quį. \v 6 Ica'rubà canu bittu redúl·la'a latsi' quį lani inte'. \v 7 Bedà' diba cą nna làniana gudulo Jesús riquixé'e nu cca qui' Juáan lani ca enne' nna rèe: Biani nua' calatsi' le úhuia' le acca biria le fuera yetsi cá. Tsí huía le tanna' le ttu nubeyu' variable nu rudu chùppanią latsi'į cá. Labí. \v 8 Biani biria le tanna' le. Tsí ttu enne' nu yala tsè' de ỹúį áccá. Canu raccu' ỹo fino quį nna, pues le' palacio qui' ca enne' dacca' tsè'e cą. \v 9 Acca, biani biria le tanna' le áccá. Tsí ttu enne' ná profeta áccá. Hualigani qui'ni biria le iyénini le qui' ttu mensajero nu adírula enne' ỹeni ti'chu ttu profeta. \v 10 Porqui'ni qui' bi nuą' riquixá'a Tata Dios làti ga'na escrito: \q1 Ni rithél·la'a' mensajero quia', deneru bi lo lu', \q1 Para ithàlia bi neda para guni ca enne' lu' recibir. \m \v 11 Hualigani nia' le qui'ni de lo iyábani ca enne' nna, lanú chi gùdua ccą́ adiru enne' ỹeni ti'chu Juan el Bautista. Pero canu bitote le' reino qui' ỹiabara' nna, pues adila enne' ỹeni ná cą tì'chula Juáan. \v 12 Dèsdeba loti' gudulo Juan el Bautista hueni predicar hàstaba anna, iyáỹiani ca enne' nna yala rue' latsi' quį gá'a cą le' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios; canu violento nna runi cą duel·la' thí' cą na. \v 13 Porqui'ni iyaba ca profeta nna ą'hua ca enne' bedia ley qui' Tata Dios nna gutixà'a cabi nu chì' ccálá, ą' beni cą hàstaá qui'ni gul·lani Juáan. \v 14 Canchu calatsi' le gudà naga' le qui' bi nna, làbi nuá Elías enne' ná qui'ni ìta. \v 15 Nu calatsi' télinią nna gudà nagui'į adí. \v 16 Acca, núní tì'na gunia' comparar ca enne' tsè'e anna cá. Ná cą tì'a ná ca huatsa cuìti' nu rucuetsi cą flauta qui' quį lo neda nna rul·luítsa' cą iditsa ca luetsi huatsa quį, \v 17 rena cą: Chi becuétsi tu' pieza alegre nna, pero labí bedácca'ni le. Chi hua bìl·la tu' qui' enne' yatti, pero nìhua làa gurètsi le. \v 18 Anía nia' le, porqui'ni bìta Juáan nna gurèni bi rigua bi labí gu'ya gutó bi bicca'áỹa, pero rena la ca enne' qui'ni espíritu malo nna duą lani bi. \v 19 Gul·lani tehuá Nubeyu' de Ỹiabara' ri'ya ro bée lani iyaba ca enne' nna redena la cą: Nui nna puro go bá nna gu'ya bá nna runią ą'hua yala catsì'ą canu ruquiỹa qui' impuesto nna ą'hua adí canu hueni tul·la' nna. Pero nia' le qui'ni canu runi obedecer la' riyeni tsè' nu da' de ỹiabara' nna, lacą nna rulue' rábani cą por ca hecho tsè' qui' quį. \p \v 20 Làniana Jesús gunnie idí'ni contra ca yetsi làti chi benie adí iỹé ca milagro, porqui'ni labí beni cą reconocer qui'ni ná cą enne' tul·la' delante de Dios, acca rèe cą: \v 21 Airu lu' yetsi Corazín nna Betsaida nna, porqui'ni cáalá le' ca yetsi Tiro nna Sidón nna uccua ca milagro canu chi uccua lani lebi'į, pues cuando lání chi gùccu' cą lari' corriente nna bedua tte iqquia quį seña de qui'ni reyacca cą arrepentir por ca tul·la' qui' quį. \v 22 Acca nia' le qui'ni de gal·la' tsá juíciua nna huaỹia' la castigo tsía canu yetsi Tiro nna Sidón nna tì'chula lebi'į. \v 23 Ą'hua lu' nna yetsi Capernaum, màsqui'ba hàsta rúbani ỹiaba rulaba latsi' lu' ri'yu la' dàliani qui' lu', pero hàsta rúbani ỹàrèe' èxxá lu'. Porqui'ni cáalá le' yetsi Sodoma uccua ca milagro canu chi uccua lani lu' nna hualigani hàstaba anna àtsaba rì'ą. \v 24 Acca riquixa'ánia' le qui'ni de gal·la' tsá juíciua nna huaỹia' la castigo tsía canu yetsi Sodomo tì'chula lebi'į. \p \v 25 Laniataá nna beni Jesús oración nna rèe: Cuią'lu' Tàta quia' enne' té làtsi' né'e itute la'huacca qui' ỹiabara' ą'hua qui' yétsiloyu, quiỹarú cuią'lu' porqui'ni canu yala la' riyeni té qui' quį nna labí rue'el·la' cuią'lu' qui'ni gunibia' cą ca enseñanza tsì'į nihua lani canu rulaba latsi' quį qui'ni yala ritelíni cą. Pero lani ca huatsa to' la nna chi beni cuią'lu' cą declarar. \v 26 Ą'ba beni cuią'lu', porqui'ni anía guyú'u latsi' cuią'lu'. \v 27 Làniana ra Jesús canu tsè'e nía: Iyába ca cosa nna chi benna Tàta qui'a làtsi' nàya'. Lanú nuỹa nabiá'nią Ỹi'ni Tata Dios sino làteruba Tàtáa nna nabiá'nie bi. Lanú nuỹa nabiá'nią Tàtáa sino Ỹi'niáa, ą'hua iyaba canu calatsi' Ỹi'niáa gunie declarar Tàtáa lani cą. \v 28 Iyaba le canu rue' la' dí'latsi' le de nùà'ni le yua' ìdi'i nna, lità lani inte' porqui'ni inte' nna gunia' qui'ni èdi' latsi' le. \v 29 Liguni la aceptar yugu' nu té quia' para lebi'į, ą'hua lícca canu ruthète' quia' porqui'ni ná' maestro ỹénlatsi' nna labí itìtsi te' le. Ą' modo nna gatà'ni le la'ỹeni nu riquína'ni le. \v 30 Porqui'ni fácil taá ná yugu' nu té quia' para lebi'į, ą'hua yiỹi dèbá ná yua' nu gunna' huá'ni le. \c 12 \p \v 1 Tiempo làniana gutte Jesús làti té ỹua'. Tsá lanía nna uccua tsá redi' latsi' ca enne' judíua. Ca discípulo qui'áa nna gutuni cabí, acca guchèccu' cabi tuchùppa ỹua'xtíla, beni tsè' tè cabí cą nna gutò cabí. \v 2 De bilá'ni ca fariséua nna ra chì cą ne: Gunna' tsáruhua ca discípulo qui' lu'ą' qui'ni runi cą ttu tsina nu labí ná qui'ni guni ri'u natsa. \v 3 Lèe nna rèe cą: Tsí bíhuani' gul·la le làti riquixá'a biỹa beni rey David loti' gutuni bi lani ca enne' tsè'e lani bía. \v 4 Gutà'a bi le' templo qui' Tata Dios nna gutò bi ca ettaxtíla nu ná ofrenda para Tata Dios màsqui'ba labí ná qui'ni go bi cą nihua canu tsè'e lani bía nna. Làteruba ca sacerdótea ná qui'ni go cą ca ettaxtílaá pero bíhua beni Tata Dios bi juzgar qui'ni ną́ tul·la'. \v 5 Tsí bíhuani' gul·la le lo ley qui' ri'u làti ra qui'ni ca sacerdótea màsqui'ba runi cą tsina le' templua tsá ỹeni nna, pero bihua ra qui'ni rigú'u cą falta por nuá. \v 6 Inte' nna nia' le qui'ni nì du ttu enne' adírula dacca' tì'chula templua. \v 7 Liudà naga' le nu ra Tata Dios: \q1 La' retúalatsi' calátsa'a' para ca enne', \q1 Alàa biỹa animal nu guni le ofrecer por inte'. \m Cáalá rennia le cuenta biỹa nuą', entonces labí la juzgar runi le canu làhuabi mal runi cą. \v 8-9 Porqui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna té la' rigú'ubia' quì'e lo iyábani ca tsá màsqui'ba labí ná tsá para guni ri'u tsina. Gutte bá Jesús nía nna bitsine'e le' sinagoga qui' caniá. \v 10 Nía nna re' ttu nubeyu' gubitsi ya'abá ná' bànį. Gunàba titsa' tè cą Jesús para qui'ni gappa cą neda biỹa caúsani gutsia cą quì'e, acca nna ra cą: Tsí hua ná tsè' eyuni ri'u ttu enne' rà'ni tsá labí ná qui'ni guni ri'u tsina cá. \v 11 Becabínie cą nna rèe: Canchu nuỹa ttu le du ttu carnero to' quì'į nna innią́ le' yeru, tsí bihua ucàa ná' le nna ebèqquia li ą màsqui'ba labí ná tsá qui'ni guni ri'u biỹa tsina. \v 12 Tsí álahua adírula dacca' ttu enne' ru'a lo Tata Dios ti'chu ttu carnero cá. Acca hua ná bá qui'ni guni ri'u tsè' qui' ttu enne' màsqui'ba labí ná tsá tsina. \v 13 Làniana ra tìe nubeyu' rà'nia: Bèl·lií ná' lu'. Lą nna bèl·lií taá ní'į. Làniana beyacca chì ná' niá tsè' tì'ba ná attu lado. \v 14 Beria bá ca fariséua nna gunne lettia cą ti'iỹala modo gútti cą Jesús. \p \v 15 De gutelíni Jesús nui nna bede'e nía. Ca enne' ỹetse' nna tanó cą ne. Lèe nna beyunie iyaba canu rà'nia. \v 16 Làniana yala recomendar benie cą qui'ni nú ttu tehuá nuỹa quixá'ani cą qui'ni benie ca milagrua. \v 17 Anía modo nna uccua cumplir nu ra Tata Dios lo libro nu bedia enne' uccua profeta loti' rèe: \q1 \v 18 Nìba du enne' chi becuí'a' para quée huenitsìna quia' nna yala catsi'í ti' e, ą'hua yala agradar cani latsi' lóstu'a' por lèe. \q1 Ithél·la'a' Espíritu quia' sobre lèe para qui'ni equixá'anie iyaba ca nación ca titsa' lí. \q1 \v 19 Labí ilìdèe pleito lani ca enne', nihua labí ínnie idìtsani para qui'ni gudàliani ca enne' ne, nihua labí tá'béba cuenie lo ca néda. \q1 \v 20 Ttu yà to' nu chìa rirèccu' tè nna labí quittsa telée na; \q1 ą'hua ttu lámpara nu átito' rúbá cani latsi'į nna labí guthola telée na, sino runi lée iyaba canu débil cualani. \q1 Anía gúnié hàstaá qui'ni itute nu ná lí nna ccą vencer le' itute yétsiloyu. \q1 \v 21 Ą'hua ca enne' qui' adí ca nación nna gappa cą confianza làni lèe. \p \v 22 Làniana tahua' cą ru'a lo Jesús ttu nu cca padecer por ttu espíritu malo, ną́ ciego nna mudo nna. Lèe nna beyunie na, lą nna bilá' chìnią nna gunne chìą nna. \v 23 Iyaba ca enne' tsè'e nía nna biquila' latsi' quį nna ra luetsi quį: Tsí enni'į ỹa nuá Ỹi'ni David enne' ná qui'ni ìta cá. \v 24 De biyeni báni ca fariséua qui'ni ra ca enne' anía, acca ra tè cą: Nui nna runią qui'ni eria ca espíritu malo, pero runią na lani la'huacca qui' Beelzebú la nu ną́ nu rigú'ubia' entre adí ca espíritu malua. \v 25 Pero Jesús nna gutelí taánié la' rulábalatsi' qui' quį nna rèe cą: Canchu nuỹa ttu gobierno lá'aní la' rigú'ubia' quì'į nna til·la tìą contra la'a labíį nna, entonces l·luỹa tabá latsi'į. Ą'hua ca enne' qui' ttu yetsi o ttu familia, canchu lá'aní luetsi quį nna, entonces huaỹia' gáarúbá itsá tsé'e cą. \v 26 Ą'hua Satanás nna cáalá rudal·lą fuera ca huenitsìna quì'į nna entonces contra la'a labíį ritil·lą. Canchu ą' runią nna, ti'ala modo cue' tsìttsì la' rigú'ubia' quì'į cá. \v 27 Cáalá por medio de Beelzebú runia' mandado ca espíritu malo qui'ni eria cą, entonces canu ruthète'ni lía nna, núlá por la'huacca quí'ní rudal·la cą fuera ca espíritu malo cá. Acca por nu runi la'a mísmuba canu ruthète' qui' le nna rulue'ní qui'ni yala enne' equivocado ná le. \v 28 Pero por la'huacca qui' Espíritu Santo runia' mandado qui'ni eria ca espíritu maluą', acca hualigani qui'ni chi gul·lani la' rigú'ubia' qui' Tata Dios lani le. \v 29 Porqui'ni ti'ani modo cueqquia ttu enne' biỹa té le' yú'u qui' attu enne' sin qui'ni làa gudaxu' ỹą́ xana' yú'a nna guxiqquią bi cá. Laníala nna hua rialanią cueqquią iyate nu té le' yú'u qui' bi. \v 30 Nu labí du lani inte' nna, contra la inte' duą. Ą'hua nu labí rutuppą lani inte' nna, runìttilo lą́. \v 31 Acca nia' le qui'ni iyábani tul·la' nu runi ca enne' nna ą'hua iyábani ca titsa' mal nu rinne cą nna té bá perdón qui' quį. Pero canu rinne biỹa titsa' mal ni contra Espíritu Santo nna, entonces labí perdón té qui' quį, nihua tiempo tsè'e ri'uį nihua tiempo nu chì' da'la nna. \v 32 Ą'hua nuỹa diba inne biỹa titsa' mal ni contra Nubeyu' de Ỹiabara' nna, hua té bá perdón quì'į. Pero nu inne biỹa titsa' mal ni contra Espíritu Santo nna, entonces labí gata' perdón quì'į, nihua tiempo tsè'e ri'uį nihua tiempo nu chì' da'la nna. \p \v 33 Canchu rena le qui'ni ttu yà fruta ną́ tsè', pues ná qui'ni gunną fruto tsè' canchu hualigani ną́ ttu yaga nu riỹu'. Ą'hua canchu rena le qui'ni ttu yà fruta ną́ malo nna, entonces nihua fruto nu runną labí riỹu'ą. Porqui'ni ttu yà nna redacca' rabáníą por ca fruto nu runną. \v 34 Yala mañoso ná le tì'a ca bèl·là. Ti'ani modo inne le ca titsa' nu ná cą tsè' canchu puro taá mal bá ná la' rulábalatsi' qui' le cá. Porqui'ni ti'ba cani latsi' losto' ttu enne' nna, ą́' bá ná nu rinnią. \v 35 Por ejemplo, ttu enne' tsè' nna, cani latsi' lostu'į nu ná tsè', acca rinnią ca titsa' nu ná tsè'. Pero ttu enne' mal nna, cca báni latsi' lostu'į nu ná mal, acca rinnią ca titsa' mal. \v 36 Inte' nna nia' le qui'ni iyábani ca titsa' nu labí riỹu' nu rinne ca enne' nna, pues té qui'ni gute cą cuenta canchu chi gal·la' tsá juíciua. \v 37 Porqui'ni por la'a mísmuba ca titsa' qui' lu' nna iria nàrì lu', ą'hua por la'a mísmuba ca titsa' qui' lu' nna ccá lu' condenar. \v 38 Làniana tuchùppa canu yala tsè' nabia'ni cą nu ra lo ley, ą'hua tuchùppa ca fariséua nna ra cą ne: Maestro, calatsi' tu' ilá'ni tu' ttu señal nu gulue' qui'ni té la'huacca qui' cuią'lu' nu dá'ą de ỹiabara'. \v 39 Lèe nna becàbie nna rèe cą: Canu tul·la' tsè'e anna pues chi biỹul·lani cą enne' catsi'ínie cą, acca chì' rinàba la cą ttu milagro ỹeni para cáỹelatsi' quį. Pero labí biỹa señal ni ilá'ni cą sino làteruba nu chi uccua lani Jonás enne' uccua profeta tiempo antigua. \v 40 Porqui'ni tì'a Jonás nna guyú'u bi por tsunna ubitsa nna tsunna yèla nna lè'e bél·la ỹéniá porqui'ni gutàbią bi enteru taá, ą'hua Nubeyu' de Ỹiabara' nna tsu'u huée lè'e guna' por tsunna ubitsa nna tsunna yèla nna. \v 41 Ca enne' qui' ciudad Níniveá nna eyátha cą lani le canchu chi gal·la' tsá juíciua nna cueqquia huá cą sentencia qui' le; porqui'ni lacą nna beyacca cą arrepentir por ca tul·la' qui' quį de biyénini cą predicación qui' Jonás. Pero entre lebi'į nna du ttu enne' adila dacca' ti'chu Jonás, pero labí rudà naga' le quì'e. \v 42 Ą'hua niula gulú'ubia' itute lado sur ttu cuaỹa nuá nna, eyátha huą́ lani le canchu chi gal·la' tsá juíciua nna gutsią causa qui' le para thi' le castigo; porqui'ni idittu' tsè'ni huíą para iyéninią ituba la' riyeni tsè' qui' rey Salomón. Pero entre lebi'į nna du ttu enne' adila sabio tì'chula Salomón, pero labí rudà naga' le quì'e. \p \v 43 Ttu espíritu malo canchu chi betsè'e latsi'į ttu enne' nna, làniana ribèni lo be' bą́ ca lugar bitsi hueyìla gaỹa edi' latsi'į pero labí ritaxácca'ą. \v 44 Acca canią: Eyèqquia ca'á' litsá'a' làti gudáyá ya'a. Canchu chi etsina'ą nna ilá'nią qui'ni enni'a nna ną́ tì'a ttu yú'u nu nettia bą́ pero chi lúba rabą́ nna yala tsè' chi ną́ arreglado. \v 45 Làniana tsią taxi'ą agàtsi ca demonio adila mal ti'chu lą nna gá'a tè iyaba cą lo losto' enni'a nna xúa cą nía. Làniana adí teérula peor ccá la' tté qui' enni'a tì'chula néruá. \p \v 46 Hua rinne canna báni Jesús ca enni'a nna bitsina' tè nàna qui'áa nna ca bettsi'áa nna ribèda cabi e fuera, calatsi' cabi inne cabi lani e. \v 47 Gutixà'a tèni ttuą ne nna rą: Nàna qui' cuíą'lu'a lani ca bettsi' cuíą'lu'a nna tsè'e cabi fuera calatsi' cabi inne cabi lani cuíą'lu'. \v 48 Becàbi Jesús nna rèe na: Nuni nuą' ná nàna quia' nna ca bettsi'à' nna cá. \v 49 Làniana gulìtha tè né'e belui'e ca enne' ruthète'niáa nna rèe: Ca nui ná ca bettsi'à' nna nàna quia' nna. \v 50 Porqui'ni nuỹa tediba runi nu rú'ulatsi' Tata quia' enne' dua ỹiabara', pues lanuá ná bettsi'à' nna dána'a' nna nàna quia' nna. \c 13 \p \v 1 Tsá lanía nna biria Jesús le' yú'u nna huíe gùri'e ru'a indatù'a. \v 2 Bitùppa tè iỹetse' ca enne' ru'a indatù'a làti ri'áa. Lèe nna gutè'e le' ttu barco nna guduánie nna gunne'e cą nna, \v 3 gutixa'ánie cą iỹetse' ca comparación nu cca qui' yétsiloyuį nna ỹiabara' nna rèe: Ttu campesino nna díą huedal·la ỹua'. \v 4 De chi yu'ą́ huedal·la ỹú'a nna binnia tí' ỹua' qui' niá cuitta' neda. Huadi tè ca bìnni to' nna bediga' cą ỹú'a. \v 5 Atí' ỹú'a nna binnią le' íyyarrúe làti labí tegá guna' re'. Ỹú'a nna gul·lani tabą́ porqui'ni labí itettia ga re' guna'. \v 6 Làniana gul·lani bitsa nna beqquèxu' taą́ ỹú'a nna gubitsi taą́, porqui'ni labí itettia ga día l·lúį. \v 7 Atí' ỹú'a nna binnią làti yù'u huá l·lú ca yettse'. Pero ca yettsi'a nna gul·lani tehuá cą nna bedibàga' taá cą lo ỹú'a. \v 8 Pero átí' ỹú'a nna binnią le' loyu bèbe làti benna tìą lènà' tsè': ttuą gayua' nna, áttuą gayùna' nna, attuą tsìi érua' nna. \v 9 Nu calatsi' télini nna gudà nagui'į adí. \p \v 10 Làniana gubiga' ca discípulo qui'áa nna gunaba titsa' cabi e nna ra cabi: Biecca rinèni cuią'lu' ca enne' puro taá lani ejemplo cá. \v 11 Becàbie nna rèe cabi: Porqui'ni lebi'į teruba ná qui'ni télini le ca cosa nu cca qui' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios nu labí chi bina ca enne' antes. Pero lacą nna labí ná qui'ni télini cą ca cosį. \v 12 Porqui'ni nuỹa diba té iỹeni quì'į nna, entonces lą nna gunią recibir adila iỹeni. Pero nu labí té quì'į nna, pues hàstaba tito' nu té quì'į nna ítua telą́. \v 13 Por nui nna acca rinéni ya' cą puro lani ejemplo bá; porqui'ni hua rinna' bá cą pero labí rilá'ni cą, ą'hua hua rudà naga' quį nna pero labí riyénini cą nihua labí ritelíni cą. \v 14 Nì nna cca cumplir lani lacą nu riquixá'a Tata Dios lo libro nu bedia Isaías enne' uccua profeta nna rèe: \q1 Màsqui'ba gudà naga' le pero labí télini le. \q1 Màsqui'ba tetsùni inna' le pero nihua labí ilá'ni le. \q1 \v 15 Porqui'ni ca enne' tsè'e le' yetsį nna chi bitechuní cą tul·la'. \q1 Riyénini cą pero yala tàbi cani cą. \q1 Chi bethàya lo quį para qui'ni làa ilá'ni cą. \q1 Chi bethàya naga' quį para qui'ni làa iyénini cą. \q1 Anía runi cą para qui'ni làa tsíalatsi' quį, nihua làa eyeqquia cą lani inte', para qui'ni gudilá ya' cą de ca tul·la' qui' quį. \m \v 16 Jesús nna beni bée seguir nna rèe: Ica'rubà le por nu rilá'ni le nna riyénini le nna. \v 17 Hualigani te' nia' le qui'ni iỹetse' ca profétaá ą'hua adí ca enne' canu beni nu rú'ulatsi' Tata Dios nna, yala gudà latsi' cabi ilá'ni cabi nu rilá'ni le, pero labí bilá'ni cabi ą. Uccua huá latsi' cabi iyénini cabi ca titsa' nu riyénini le, pero labí biyénini cabi cą. \p \v 18 Liudaáruhuá naga' le enseñanza acerca de enne' rudal·la ỹú'a. \v 19 Ỹua' nu binnia cuitta' nédaá nna ccą comparar nu riyénini titsa' nu cca qui' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios, pero labí ritelínią na, entonces ril·lani tè numalua nna riguą ca titsa' nu biyada lo lòstu'į. \v 20 Ą'hua ỹua' nu binnia le' iyyarruéa nna ccą comparar nu riyénini ca tìtsi'į nna luego taá ríalatsi'į nna yala redácca'nią. \v 21 Pero labí re' tsìttsì ga latsi'į, acca tito' rúbá bechią, porqui'ni de gul·lani ca prueba lani ą nna rutsia latsi' ca enne' na porqui'ni ríalatsi'į quia', entonces luego taá redúl·la'a latsi'į. \v 22 Ỹua' nu binnia le' yèttsi'a nna, ccą comparar nu rudà naga' ca tìtsi'į pero yala nùyue canią por nu cca qui' bíį, ą'hua la' dàlatsi' qui' yétsiloyuį nna ruthàga' tabą́ ca tìtsi'į lo lòstu'į, acca labí lènà' tsè' runna cą para Tata Dios. \v 23 Pero ỹua' nu binnia le' loyu bèbèa nna, ccą comparar nu riyénini nna ritelí huánią ca tìtsi'į nna runną ttu lènà' tsè', tì'a ca ỹua' nu guyú'u lè'e quį gayua' nna gayùna' nna tsìi érua' nna. \p \v 24 Gutixà'a tènie cabí attu ejemplo nna rèe: Reino qui' Tata Dios nna cca huą́ comparar tì'a ttu enne' nu bedal·la bi semilla tsè' gani le' loyu qui' bi. \v 25 Pero de lo ti'áthi ca mozo qui' bía nna bìta contrario qui' bía nna bedal·lą ỹubànaba' le' loyu làti chi té ỹua'xtílaá, làniana bedà' tìą. \v 26 De chi té ỹú'a nna da' tehuá riduą ettse', pero bilá' huání qui'ni gul·lani ỹubànaba' le' lóyúa. \v 27 Làniana ca mozua nna betsina' cą ru'a lo xana' caniá nna ra cą: Señor, tsí álahua semilla tsè' bedal·la cuią'lu' le' loyu qui' cuią'lu'a cá. Ti'ala modo acca té huá ỹubànaba' cá. \v 28 Becàbi xana' ỹú'a nna ra bi: Ttu contrario benią na. Làniana ca mozua nna ra cą bi: Tsí hua calatsi' cuią'lu' tsá' tu' nna tál·latsu' tu' ỹubànabá'ą' áccá. \v 29 Enni'a nna becàbini bi cą nna ra bi: Bittua chì, porqui'ni nicà'chu tiempo de ril·latsu' le ỹubànaba'a nna íl·latsu' huá le ỹua'xtíla. \v 30 Adila tsa' cueda ri'u iỹeni cą júntuba hàsta'na gal·la' tsá éỹu' lènà', lànialá nna épa'a' canu echu ỹú'a: Lechù ỹá ỹubànabá'ą' nna liuỹìga' ą nna, liguni ą manojo para tsayią, làniana edi' le ỹua'xtílą' nna cúa li ą le' yú'u quíya'a. \p \v 31 Gune huánie cabí attu ejemplo nna rèe: Reino qui' Tata Dios nna ną́ tì'ná bétsi' to' qui' ttu clase de cuàna nu guỹi' ttu enne' nna gudą na le' loyu quì'į. \v 32 Bétsi' tú'a nna adí telá xcuichu to' ną́ de lo iyaba ca semilla. Pero de chi gul·lanią nna biỹenią nna ritè láą lo iyaba ca planta hàstaá qui'ni ca bìnni to' tsè'e lo be' nna rutsia xcu'ni quį lúį. \p \v 33 Gutixà'a tehuánie cabi nna rèe íį: Reino qui' Tata Dios nna ną́ tì' ná levadura nu guỹi' ttu niula nna gulù'uą na le' tsunna yà almudo yedia. Luégutaá nna beyaỹilo ituba cúaá. \p \v 34 Gutixa'áni Jesús ca enni'a iyaba ca enseñánzaá puro lani ejemplos. De ruthète'nie ca enne' nna beni bée comparación de ttu cosa qui' yétsiloyu lani ttu cosa de ỹiabara'. \v 35 Anía modo nna uccua cumplir nu gune ttu enne' uccua profeta tiempo lanía nna ra bi: Quíxa'a' lani comparación para ethátsila'nà' ca enseñanza nu gattsi' bá dèsdeba loti' uccua yétsiloyu. \p \v 36 Làniana bechu titsa' Jesús ca enni'a nna betsine'e le' yú'u. Gubiga' tè ca discípulo qui'áa nna ra cabi e: Bethàtsilà'na bálani cuią'lu' intu' comparación qui' ỹubànaba'a nu gul·lani le' lóyúa. \v 37 Becàbie nna rèe cabi: Nu rudal·la semilla tsè'a nna née Nubeyu' de Ỹiabara'. \v 38 Loyu làti huía ỹú'a nna ccą comparar itúbani yétsiloyu. Pero ỹua' tsè'a nna ccą comparar ca ỹi'ni Tata Dios. Ỹubànaba'a nna ccą comparar ca ỹi'ni numalua. \v 39 Contrario nu bedal·la ỹubànaba'a le' lóyúa nna ną́ la'a mísmuba numalua. Tiempo lènà'a nna ną́ fin qui' yétsiloyu. Canù rutuppa lènà'a nna ná cabí ca ángel. \v 40 Acca, ti'ba ril·latsu' ỹubànaba'a nna ríą lo yi' para tsayą, ą' bá ccá canchu chi il·lani fin qui' tiempo tsè'e ri'uį. \v 41 Nubeyu' de Ỹiabara' nna ithel·le'e ca ángel quì'e para gutuppa cabi de le' reino quì'e iyaba canu runi qui'ni innia ca enne' le' tul·la', ą'hua iyaba canu runi bíỹaáru mal nna. \v 42 Làcabi nna gudal·la tè cabi cą le' horno yi'; nía nna ccá cą sufrir nna cuetsi cą nna góya'atsùni laya' quį. \v 43 Pero ca enne' beni tsè' nna, pues yala enne' dacca' ccá cą le' la' rigú'ubia' qui' Tàta qui' quį nna ccá titti cą tì'a rudàni' bitsa. Nu calatsi' télini nna gudà nagui'į adí. \p \v 44 Ą'hua reino qui' Tata Dios nna ną́ tì' ná ttu tesoro gattsi' le' ttu loyu. Betseláni ttu enne' na, pero begattsi' bą́ na attu vuelta. De tantua redácca'nią nna beyyą nna bètti'ą iyate nu té quì'į nna huì'ią lóyúa. \p \v 45 Ą'hua reino qui' Tata Dios nna ną́ tì' ná ttu enne' runi negocio reyilą ca perla tsè'ni. \v 46 De bilá'nią ttu perla latsitte ni nna beyyą nna bètti'ą iyate nu té quì'į nna huì'ią pérlaá. \p \v 47 Ą'hua reino qui' Tata Dios nna ną́ tì' ná ttu exxa nu rudàxu'ni cą bél·lá. Rudal·la cą na le' indatò' nna rudaxu'ą iyábani clase de bél·lá. \v 48 De chi bitsa' èxxaá nna reyèl·la' cą na rú'alá. De chi ỹuani cą nna redi' cą nu ná tsè', pero canu labí ná tsè' nna riru'na bá cą cą fuera. \v 49 Ą'hua ccá canchu chi l·luỹa latsi' yétsiloyuį: íl·lani ca ángel nna gútse'e cabi ttu lado ca enne' beni mal, pero attu lado nna ca enne' beni tsè'. \v 50 Ca ángeliá nna gudal·la tè cabi le' horno yí'a iyaba canu beni mal; nía nna ccá cą sufrir nna cuetsi cą nna góya'atsùni laya' quį. \p \v 51 Bitola nna ra tè Jesús cabi: Tsí hua ritelíni le iyaba nu níyi'į. Becàbi cabi nna ra cabi e: Hua ritelí báni tu' Señor. \v 52 Làniana rèe cabi: Acca canchu ttu maestro de la ley déte'tsì'ą ca enseñanza qui' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios, pues lą nna ną́ tì'a ttu tàta ribèqquią ca cosa latsitte ní tuànią, tàntua canu cubi nna ą'hua canu viejo nna ruluè'nią ca ỹi'nį. \p \v 53 Beyacca diba gutixà'a Jesús ca ejémpluį nna bede'e nía. \v 54 Betsina' tìe látsiáa nna gudulue gutixa'ánie ca enne' tsè'e le' sinagoga qui' caniá nna biquila' ya'ání latsi' quį de tantua tsè' gutixa'ánie cą, acca ra tè cą: Gala da' la' ritelíni nna la'huacca nu té qui' nubeyu'į acca runią ca milagruį cá. \v 55 Tsí álahua ỹi'ni carpintérua bá nuą' cá. Tsí álahua nàna qui' niá nuą' lá María cá. Ca bettsi' niá nna lá cą Jacobo nna José nna Simón nna Judas nna. \v 56 Ą'hua ca dana niá nna pues le' yetsi qui' ri'uį ba tsè'e cą. Gala taxi'ą iyaba ca enseñánzį cá. \v 57 Por nui nna labí huíalatsi' quį quì'e. Accana ra Jesús cą: Ca enne' rinne titsa' qui' Tata Dios nna, pues gaỹa tediba rappa cą cabi titsa', pero canu látsi cabi lani canu tsè'e le' yú'u qui' cabi nna nidí tito' labí rudà naga' quį qui' cabi. \v 58 Acca labí benie iỹéegá milagro nía por causa de qui'ni labí huíalatsi' quį. \c 14 \p \v 1 Tiempo lània nna bina gobernador Herodes iyaba nu runi Jesús. \v 2 Làniana ra tìą canu runi tsina qui' niá: Nuą' nuá Juan el Bautista nu bétti ya'a nna, chi beyathą de lo canu yatti, acca té iỹeni la'huacca quì'į para gunią ca milagruą'. \v 3 Anía ra Herodes porqui'ni bedaxu'ą Juáan preso nna beỹiqquią bi lani cadena nna gutixą bi litsi' ìyyà, por causa qui' Herodías niula qui' bettsi'į Felípea. \v 4 Porqui'ni Juáan nna ra bi ą: Tsí làa yu hua lu' qui'ni labí dàni lu' thualani lu' niulą'. \v 5 Acca uccua latsi' Herodes gúttią Juáan, pero gutsi bánią yétsiá porqui'ni Juáan nna uccua bi ttu profeta para lacą. \v 6 Pero loti' beni cą celebrar cumpleaños qui' Herodes nna, beyà'a niula cuiti' ỹi'ni Herodías ttubą lahui' iyaba quį. Herodes nna yala guyú'u latsi'į. \v 7 Acca benią ofrecer lani juramento qui'ni gutìą qui' niula cuiti'a iyate nu inàbanią na. \v 8 Niula cuiti'a nna bitola de chi gulù'u titsa' nàna qui' niá na, acca rą Herodes: Bènnà nì lè' ttu plato iqquia Juan el Bautístą'. \v 9 Làniana yala behuiní'ni Herodes. Pero por causa de qui'ni chìla benią jurar, ą'hua labí uccua latsi'į itìniyúą lani canu ỹuàni lo meỹa lani ą, acca benią mandado qui'ni gute cą bega' iqquia Juáan quì'į. \v 10 Guthel·la' tìą mandado le' litsi' ìyyàa para ichu cą yani Juáan. \v 11 Làniana denua' tè cą iqquia Juáan le' ttu plato, bete cą na lani niula cuiti'a, lą nna bete tìą na lani nàna qui' niá. \v 12 Bitsina' tè ca discípulo qui' Juáan nna bedi' cabí cuerpo qui' bía nna becattsi' cabi ą. Huía tè cabí nna gutixa'áni cabi Jesús. \p \v 13 De biyénini Jesús razón nì nna bede'e nía nna gutè'e le' ttu barco nna huíe para attu ládula indatù'a ttu lugar yà'latsi' làti lanúgá enne' tsè'e. Pero de bina ca enne' qui'ni chi díe, acca biria cą dèsdeba le' ca yetsi qui' quį nna día tè cą néda yúbitsi lani nì'a quį para tattsa' cą ne. \v 14 De beria Jesús le' bárcuá nna bilá'nie qui'ni enne' ỹétse'ni tsè'e chi ribeda cą ne nna, yala betúa latsi'e cą nna beyúnie iyaba canu rà'ni tsè'e lani ca enne' ribeda cą néa. \v 15 De chi da' ràl·làa nna gubiga' ca discípulo qui'áa ru'a lúe nna ra cabi e: Chi ràl·la nna ą'hua làti tsè'e ri'uį nna ną́ fuera yetsi. Bechu titsa' dí cuią'lu' ca enne' para qui'ni eyeqquia cą le' ca yetsi tú'ą' nna gó'o cą nu gó cą. \v 16 Jesús nna rèe cabi: Labí náduel·la' eyya cą. Lebi'į bá liúte gó cą. \v 17 Làcabi nna ra cabi: Labí té qui' tu' sino làteruba gayu' ettaxtíla nna chuppa bél·la nna. \v 18 Jesús nna rèe cabí: Ligunna tsanna cą nì. \v 19 Làniana benie mandado guỹuàni ca enne' lo tácca'a. Guỹi' tìe gayu' ca ettaxtílaá nna chuppa ca bél·laá nna guchìtha lúe ỹiabara' nna gunàbeé bendición lani Tata Dios. Làniana gùl·le'ée ca ettaxtílaá nna betie lani ca discípulua, làcabi nna gutìthia cabi lani ca enne' ỹétsi'a. \v 20 Iyáỹiate cą nna gutò cą ti'iỹa bá uccuani qui' quį. Betuppa tè cabi atsì'nu ỹa tsummi tsá'ti'ni ca pedazo nu bexa. \v 21 Canu gutúa nna hua ná ttu gayu' mili' ti'ga puro taá ca nubeyu', bittua cuenta re' ca enne' niula nna ca huatsa nna. \p \v 22 Luego taá beni Jesús mandado éya'a ca discípulo qui'áa le' bárcuá para eneru tè cabi nna ettè cabi attu lado indatù'a, miéntraste lèe nna rechu titse'e ca enne' ỹétse'a. \v 23 Bechu titsa' diba Jesús ca enne' ỹétse'a, làniana huíe yà'latsi' lo ttu i'ya para gunie oración. Nía bá re' turúbée gùl·là. \v 24 Bárcuá nna chi díą lahui' indatù'a, na' nìni rudàl·la inda bárcuá, porqui'ni còntrala cabi du bè'a. \v 25 Chì' tegáabá da' ràni'a nna rida' Jesús lo indatù'a para taỹénie cabí. \v 26 De bilá'ni ca discípulua ne ride'e lo inda nna guretsi ya'ání cabi de tantua tsanì' ùccuani cabi nna ra cabi: Nu tsá'yela cà'a nuą'. \v 27 Pero Jesús nna bel·luítsa' tè cabi nna rèe: Ligappa confianza inte' bá nui, bittu gátsini le. \v 28 Làniana gunne tè Pedrua nna ra bi e: Señor, canchu cuią'bálu' nuą' nna, beni qui'ni thaya' lo indį para íl·lania' ru'a lo cuią'lu'. \v 29 Lèe nna rèe bi: Gutà. Làniana biria Pedrua le' bárcuá nna guda' bi lo inda día bi ru'a lo Jesús. \v 30 Pero de beyu Pedrua qui'ni fuérteni du bè' nna yala gutsini bi, gudulo chì rinetsi bi, gunne tè bi iditsa nna ra bi Señor: Bedilàa cuią'lu' inte'. \v 31 Becàa chì ná' Jesús nna beyel·lé'e Pedrua nna ra tìe bi: Hualigani tito' rúbá fe té qui' lu'. Biecca labí gùppa lu' confianza qui'ni té la'huacca quia'. \v 32 Huappi bá cabi le' bárcuá nna gudutsi taá bè'a. \v 33 Làniana ca discípulo ca enne' yù'u le' bárcuá nna beduỹíbi cabi ru'a lo Jesús nna beni cabi e adorar nna ra cabi: Hualigani qui'ni cuią'lu' Ỹi'ni Tata Dios. \p \v 34 De beyacca guttè cabi lo indatù'a nna bitsina' cabi ru'a loyu qui' ca enne' Genesaret. \v 35 Benibiá' bá canu nía ne nna bedàa chì cą titsa' le' iyaba ca yetsi to' anta' nía. Làniana tahua' cą iyaba canu rà'ni ru'a lúe. \v 36 Gutta'yúni cą ne qui'ni hue'èl·le'e cą gulappa' cą màsqui'di ru'a ỹúe. Iyaba canu belappa' cą ne nna beyacca tabá latsi' quį. \c 15 \p \v 1 Làniana tuchùppa ca maestro de la ley qui' ca judíua lani tuchùppa canu gulátsi' religión lą́ fariseo nna da' cą de Jerusalén nna bitsina' cą ru'a lo Jesús nna ra cą ne: \v 2 Biecca làa rigua ca discípulo qui' lu'ą' costumbre nu rulue' ca enne' gùla qui' ri'u ni'i, porqui'ni ca discípulo qui' lu'ą' nna labí runi cą ná' quį purificar, tì'a ná qui'ni guni ri'u ántesca go ri'u, acca rappa cą tul·la'. \v 3 Becàbie nna rèe cą: Biala cca lebi'į nna labí rigua le ca mandamiento qui' Tata Dios porqui'ni runi la le ca costumbre qui' bá le ni'i. \v 4 Ttu mandamiento qui' Tata Dios nna ra íį: Gùppa respeto tàta nàna qui' lu'. Ra huée: Nuỹa diba riyèe' iqquia tàta nàna quì'į nna té qui'ni gattią. \v 5 Pero lebi'į nna rena la le qui'ni hua té bá permiso qui' nuỹa para gą́ tàta nàna quì'į: Iyaba nu ná qui'ni gunia' le cualani nna chìla beté ya' ą para Tata Dios, \v 6 acca labiru caduel·la' gunia' cualani tàta nàna quia'. Pero inte' nna nia' le qui'ni ą' modo nna riru'na le mandamiento qui' Tata Dios por tantua costumbre qui' le. \v 7 Yala la' beỹia té le' la'riyeni qui' le. Hualibani Tata Dios nu rèe acerca de lebi'į lo libro nu bedia Isaías enne' uccua profeta nna rèe: \q1 \v 8 Yetsi ri'į nna, pues lani rú'a terúbį́ rudettią inte', pero lostu'į nna idittu' tsè' duą lani inte'. \q1 \v 9 De balde bá rexa latsi' quį inte', porqui'ni rulue' cą ca enseñanza nu guleqquia bá iqquia ca enne' ti'atsi ną́ ttu mandamiento nu ná ligani. \m \v 10 Làniana gutaỹi tè Jesús ca enne' ỹétsi'a nna rèe cą: Liudà naga' le para télini le. \v 11 Alahua por nu ro ttu enne' acca chi ną́ enne' tul·la'; sino nu riria la rú'a ttu enne', lànua nna runią qui'ni ną́ nu tul·la'. \v 12 Bitola nna gubiga' ca discípulo qui'áa ru'a lúe nna ra cabi e: Tsí hua yù cuią'lu' qui'ni biyeni dí'ni ca fariséuą' por ca tìtsa'a. \v 13 Becàbi tìe nna rèe cabi: Iyaba ca planta canu labí guda Tata quia' enne' dua ỹiabara' nna, pues té bá qui'ni il·latsu' cą. \v 14 Bittu ccani canchu bitsa'áni cą, porqui'ni ná cą tì'a ca ciego canu riyèl·la' cą ná' adí ca ciego. Canchu ttu ciego quél·la'ą ná' attu luetsi ciéguį nna, entonces chuppa tè cą nna innia cą lo bèl·la'a. \v 15 Làniana Pedrua nna ra bi e: Bethàtsi là'nanì cuią'lu' intu' ejemplo nu gutixá'a cuíą'lu'ą'. \v 16 Jesús nna rèe: Tsí nihua lebi'į nna bihua nì' télini le cá. \v 17 Tsí bihua yù le qui'ni iyaba nu rà'a rú'a ttu enne' nna día bą́ lì'į, làniana iru'na bą́ cá. \v 18 Pero ca titsa' nu riria la rú'a ttu enne' nna dá'ą de lo lòstu'į nna ą'hua de la' riyeni quì'į nna, lànuá nna runią qui'ni ną́ enne' tul·la'. \v 19 Porqui'ni de lo losto' ca enne' nna riria ca la' rulábalatsi' mal para gútti cą enne', ą'hua para thúalani cą attu niula huaya' o adí ca cosa nu labí ná qui'ni guni cą, ą'hua la' ubàna nna, la' huètti enne' nna, ą'hua la' huènilatsi' nna, la' hueqquia bela'na nna. \v 20 Iyaba ca cosį nna ná cą nu runi qui'ni ca enne' nna chi ná cą enne' tul·la', pero bíttuhua porqui'ni làa runi cą ná' quį purificar ántesca go cą. \v 21 Beria Jesús nía nna huíe para región qui' ca yetsi Tiro nna Sidón nna. \v 22 Làniana biria tè ttu niula nía ną́ enne' Canaán pero duą nía nna gunnìą iditsa nna rą ne: Cuią'lu' Señor Ỹi'ni David enne' uccua rey, betúalatsi' cuią'lu' inte' porqui'ni yàl·la'ni chi té ỹi'ni ya'a ccą padecer por ttu espíritu malo. \v 23 Pero Jesús nna labí becabínie na titsa'. Làniana gubiga' ca discípulo qui'áa ru'a lúe nna gutta'yúni cabi e nna ra cabi e: Becabíni ą porqui'ni tanto iditsa rinnią dá'ą cuè'e la ri'u. \v 24 Jesús nna rèe: Guthel·la' Tata Dios inte', alàa para luetsi niulą' sino làteruba para ca enne' Israel, qui'ni ca enne' Israel nna ná cą tì' ná ca carnero to' nu chi gunitti nna lanú pastor qui' quį té. \v 25 Gubiga' niuláa nna beduỹíbį ru'a lúe nna rą ne: Señor, beni cuią'lu' inte' cualani. \v 26 Becàbi Jesús nna rèe na: Labí ná tsè' qui'ni ttu tàta nna cúą ettaxtíla lo ná' ca ỹi'nį para gudal·lą na ru'a ca beccu'. \v 27 Becàbi tè niuláa nna rą: Hualibani cuią'lu' Señor, pero ca beccu' to' nna ro ba cą ca pedazo nu rinnia ru'a meỹa qui' xana' quį. \v 28 Làniana becàbi Jesús nna rèe na: Lu' niula, hualigani chi ríalatsi' lu' qui'ni iỹeni la'huacca té quia', acca ccá bá lani lu' tì'a ná bá la' rinàba qui' lu'. \p \v 29 Guttè diba Jesús nía nna gutèl·lé'e néda nu día ru'a indatò' qui' Galilea, bi'yu tìe lo ttu i'ya, nía nna gure' tènie. \v 30 Nuỹetse' ca enne' nna bitsina' cą ru'a lúe chè' cą ca enne' ná cojo nna ciego nna ca enne' ỹí nna ca enne' manco nna ą'hua iỹétse'éru canu rà'ni nna betse'e cą iyaba cą ru'a lúe. Lèe nna beyunie iyaba cą. \v 31 Ca enne' ỹétsi'á nna biquíla' ya'ání latsi' quį de bilá'ni cą qui'ni ca enne' ỹía nna chi rinne cą, ą'hua ca enne' máncuá nna chi tsìa nì'a ná' quį, ą'hua ca enne' cojua nna chi rida' cą tsè', ca ciégua nna chi rilá'ni cą. Acca yala bedàliani cą Tata Dios enne' runi ca enne' Israel adorar. \p \v 32 Jesús nna gutaỹie ca discípulo qui'áa nna rèe cabi: Yala retúa látsa'a' ca enni'į porqui'ni chi uccua tsunna ubitsa tsè'e cą lani inte' nna labí biỹa té go cą. Labí calátsa'a' ethél·la' ya' cą porqui'ni xiaba igutsi latsi' quį lo néda canchu làa go tí'ỹá cą primero. \v 33 Làniana ca discípulo qui'áa nna ra cabi e: Calegáhua taxi' tu' iỹeni tsè'ni ettaxtíla para úgo ri'u ca enne' ỹétsi'į, porqui'ni tsè'e ri'u ttu lugar idittu' de làti anta' ca yetsi. \v 34 Jesús nna rèe cabi: Bàl·la cà'a ettaxtíla dèni le. Becàbi cabi nna ra cabi e: Gàtsi teruba, ą'hua tuchùppa bél·la to' nna. \v 35 Làniana gunènie ca enne' ỹétsi'á qui'ni xúani cą loyu. \v 36 Guỹi' tìe gàtsi ca ettaxtílaá lani ca bél·la tú'a nna, be' tìe gracia lani Tata Dios. Làniana gùl·le'ée cą nna bì'e ca discípulo qui'áa. Ca discípuluá nna gutìthia cabi lani ca enne' ỹétsi'á. \v 37 Iyaba cą guto cą ti'iỹa bá uccuani qui' quį. Làniana betuppa tè cabi ca pedazo nu bexa, gàtsi tsummi tsá'ti'ni. \v 38 Entre ca enne' gutó lània nna uccua chua' vuelta gayua' ca nubeyu', bíttua cuenta re' ca niula nna ca huatsa nna. \v 39 Làniana bechu tìtse'e ca enne' ỹétsi'á nna gutà'a tìe le' bárcuá nna déyyeé para lado región lą́ Magdala. \c 16 \p \v 1 Làniana ca fariséua nna ca saducéua nna bitsina' cą ru'a lo Jesús gunàba tèni cą ne qui'ni gunie ttu prueba nu rulue' qui'ni la'huacca quì'e nna dá'ą de ỹiabara'. Anía beni cą para eyìla cą néda ti'iỹalá modo cu'ée ttu falta. \v 2 Becàbinie cą nna rèe: De chi rayi bía de diál·lalá nna rena le: Yala tsè' porqui'ni rayi bía, acca huètsa'a bá uxé. \v 3 Ą'hua canchu chi reyana' bía de díla nna rena le: Iyya l·lá ccá natsá. Hua ritelí báni le ca seña nu cca ỹiaba, atsi'íni rena le qui'ni làa ritelíni le ca cosa de la'huacca de ỹiabara' nu chi cca lani le annana. Labí líni le. \v 4 Benie seguir nna rèe: Ca enne' máluį nna chi biỹùl·lani cą enne' catsi'ínie cą, chì' rinàba láni cą inte' qui'ni gunia' ttu milagro nu gulue' qui'ni da' la'huacca quia' dèsdeba ỹiabara'. Pero labí biỹa señal ni ilá'ni cą sino làteruba nu uccua lani Jonás enne' uccua profeta. Beyacca bá rèe cą anía nna bedà' tìe. \v 5 De bitsina' cabi attu lado indatù'a nna bexa latsi' ca discípulo qui'áa qui'ni labí nùà' cabi ettaxtíla. \v 6 Jesús nna rèe cabi: Lihue' cuidado lani levadura qui' ca fariséuą' nna ca saducéuą' nna. \v 7 Ca discípulo qui'áa nna gudulo cabi gunèni luetsi cabi nna ra cabi: Porqui'ni labí nùà' ri'u ettaxtíla, acca rèe lą'. \v 8 Gutelí taáni Jesús acca rèe cabi: Biecca rulaba latsi' le porqui'ni labí ettaxtíla nùà' le acca nia' nuą' ni'i. Hualigani tito' rúbá fe té qui' le lani inte'. \v 9 Tsí àtsahua labí ritelíni le nihua làa rexa latsi' le de lo gayu' ca ettaxtílaá nna bàl·la cà'a tsummi ca pedazo betuppa le de chi beyacca gutó gayu' mili' ca enni'a cá. \v 10 Tsí nihua làa rexa latsi' le de lo gàtsi ca ettaxtíla entre tappa mili' ca enni'a nna ábal·la cà'a tsummi ca pedazo nu bexa bedi' le cá. \v 11 Biani cca àtsahua nì' télini le qui'ni álahua por ettaxtila nuą' acca nia' qui'ni hué' le cuidado por levadura qui' ca fariséuą' nna ca saducéuą' nna cá. \v 12 Làniana bennia cabi cuenta qui'ni calatsi'e hué' cabi cuidado qui'ni làa thacca'ỹí cabi por ca enseñanza bèỹia qui' ca fariséua nna ca saducéua nna, alàa por attu levadura. \p \v 13 Deyya tè Jesús para región làti re' yetsi Cesarea de Filipo, làniana gunàba tìtse'e ca discípulo qui'áa nna rèe cabi: Nubeyu' de Ỹiabara' nna, nuni nua' rena ca enne' qui'ni ną́ cá. \v 14 Becàbi cabi nna ra cabi e: Ttu te cą nna rena cą qui'ni ná cuią'lu' Juan el Bautista; áttu te cą nna rena cą qui'ni ná cuią'lu' Elías; áttu te cą nna rena cą qui'ni ná cuią'lu' Jeremías o nùỹala ttu ca profétaá. \v 15 Lèe nna rèe cabi: Lebi'į chúná, biala rulaba latsi' le nu cca quia' ni'i. \v 16 Gunne tè Simón Pedrua nna ra bi e: Cuią'bálu' Enni'a Cristo Ỹi'ni Tata Dios enne' bàni tulidàba. \v 17 Làniana ra Jesús bi: Yala ica'rubà lu' Simón Ỹi'ni Jonás, porqui'ni chi uccua nui declarar lani lu', alàa por nuỹa enne' ni le' yétsiloyuį sino por Tata quia' enne' dua ỹiabara'. \v 18 Ą'hua nia' lu' qui'ni lu' ná lu' Pedro, quiere decir: piedra. Iqquia cimiéntuą' nna ilítha'a' iglesia quia'. La'huacca de lù'uti nna labí írialanią gunią vencer contra iglesia quia'. \v 19 Inte' nna gúnná' lani lu' la'huacca para ithàlia lu' reino qui' Tata Dios para ca enne'. Iyaba nu guni lu' permitir le' yétsiloyu nna ą'hua ccą́ permitir ỹiabara', pero canchu labí nna, labí. \v 20 Làniana gunèni Jesús ca discípulo qui'áa qui'ni nú ttu tehuá nuỹa quixá'ani cabí qui'ni lèe enni'a Cristo. \p \v 21 Dèsdeba lània nna gudulo Jesús gutixa'ánie ca discípulo qui'áa qui'ni naduel·la' éyyeé Jerusalén para quée padecer làtsi' ná' canù rigú'ubia' lè' yétsiá, ą'hua làtsi' ná' ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley qui' ca judíua nna. Gutixà'a huée qui'ni gútti cą ne, pero bitsa tsunna nna eyáthèe de lo lù'uti. \v 22 Làniana gulèqquia yetsi' tè Pedrua ne nna gudulo bi ritsa' bi e nna ra bi: Señor, bittu ina cuią'lu' ą', nìdirubani ttu nu ra cuíą'lu'ą' làa tté cuią'lu'. \v 23 Laniana gùnna' tsè' tè Jesús Pedrua nna rèe bi: Becuìtta ru'a lua' Satanás porqui'ni estorbo la runi lu' quia', labí rulaba latsi' lu' nu cca qui' Tata Dios sino nu cca qui' ca enne' la. \v 24 Làniana ra Jesús iyaba ca discípulo qui'áa: Canchu nuỹa calatsi'į thá'ą lani inte' nna té qui'ni iỹùl·lanią la'a labą́ nna ga'ną dispuesto gúchią curutsi ìdi'i qui'į nna tanuą inte'. \v 25 Porqui'ni nuỹa tediba dua iqquį etúa latsi'į la'labàni quì'į nna, pues gunìtti lą́ na. Pero nuỹa tediba iria latsi'į la'labàni quì'į hàstaá canchu caduel·la' gattią porqui'ni denúą inte' nna; pues lą nna ccabàni lą́. \v 26 Biani liecca canchu ttu enne' nna gunią gana itute yétsiloyu, pero bitola nna nitti bą́ para siempre ni'i. O biani tì'na gute ttu enne' lani Tata Dios para gáỹaní nu dacca' la'labàni quì'į cá. \v 27 Porqui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna itée lani la'yani' nna la'dàliani qui' Tata qui'áa, ą'hua lani ca ángeli quì'e; làniana quíthie qui' ttu ttu tsa ca enne' ti'iỹa ná bá nu beni cą. \v 28 Hualigani nia' le qui'ni tuchùppa le canu tsè'e nì lani inte' nna labí gatti le hàsta'na ilá'ni le Nubeyu' de Ỹiabara' dé'e para quée Rey nna cu'úbi'e. \c 17 \p \v 1 Xuppa ubitsa bitola nna, Jesús nna guleqquie Pedrua nna Jacobua nna lani bettsi' bi Juáan yà'latsi', guchi'e cabi lo ttu i'ya ỹeni tsè'. \v 2 Nía nna bettsiání la' rinna' quì'e ru'a lo cabi nna uccua tittiní lúe tì'a bitsą', ą'hua ỹúe nna beyacca tsíttsi tùni ti' taání ỹiani' bitsą'. \v 3 De repente taá nna gudu Moisés nna Elías nna ru'a lo cabi nna rue' cabi titsa' lani e. \v 4 Gunne tè Pedrua nna ra bi Jesús: Señor, yala tsè' canchu eya'na ri'u nì. Canchu hua calatsi' cuią'lu' nna guni tu' tsunna yú'u l·la' to', ttu para cuią'lu' nna, attu para Moisés nna, attu para Elías nna. \v 5 Atsaba rinne Pedrua nna gul·lani ttu bía nu rudàni'raba nna bedibàga'ą cabi. Biyeni tè tsi'i ttu enne' gunnie dèsdeba le' bía nna rèe: Là enni'į Ỹi'nia' yala catsi'í ti' e, yala redacca' te' por nu runie. Liúda naga' le quì'e. \v 6 De biyénini ca discípulua ca tìtsi'į nna gubixi cabi gure'ló taá làti tsè'e cabía de tantua gutsini cabi. \v 7 Làniana gubiga' Jesús beláppe'e cabi nna rèe: Leyátha nna, bittu gátsini le. \v 8 Guchìtha tè lo cabi pero lanuru nuỹa bilá'ni cabi sino áláteruba Jesús. \v 9 Beyàdi bá cabi lo í'yaá nna gunèni Jesús cabi nna rèe: Nú ttú tehua nuỹa quixa'áni le nu bilá'ni le sino hàsta'na qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna eyáthèe de lo lù'uti. \v 10 Làniana ca discípulo qui'áa nna gunàba titsa' cabi e nna ra cabi: Biala cca rena ca maestro de la ley qui'ni naduel·la' ìta yà'la la Elías cá. \v 11 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Hualiba yà'la Elías ìta; làbi nna guni bi arreglar iyábani. \v 12 Pues Elías nna chìla bìta bi, pero labí benibia' ca enne' bi sino bethácca' la cą bi iyate nu uccua latsi' quį. Ą'hua Nubeyu' de Ỹiabara' nna beyàlò bá ná nu guthacca' cą ne. \v 13 Làniana gutelíni ca discípulua qui'ni qui' Juan el Bautista nuá rèe anía. \p \v 14 De betsina' cabi làti tsè'e ca enne' ỹétsi'á nna bitsina' tè ttu nubeyu' beduỹíbį ru'a lo Jesús nna rą ne: \v 15 Señor, betúa latsi' cuią'lu' ỹi'ni yi'į qui'ni yu'ą́ be' nna yala telá fuerte ridacca'ą; iỹé vuelta chi gubixią lo yi' ą'hua le' inda nna. \v 16 Chi tahua' ya' ą ru'a lo ca discípulo qui' cuíą'lu'į pero labí uccuani cabi eyuni cabi ą. \v 17 Becàbi Jesús nna rèe: Lebi'i canu labí ríalatsi' nna díátia le canu tul·la' nna, atsália cà'a itsá dà te' cuenia' lani le. Atsália cà'a itsá té qui'ni guchia' le cá. Lítahuá' ą nì. \v 18 Làniana gutil·la Jesús espíritu malua nna betsè'e taá latsi'į nubeyu' cuìti'a. Dèsdeba hora lània nna beyacca chì latsi'į. \v 19 De chi tsè'e cabi yà'latsi' nna gunàba titsa' ca discípulua Jesús nna ra cabi: Biecca intu' nna bihua uccuani tu' gudal·la tu' ą fuera cá. \v 20 Jesús nna rèe cabi: Porqui'ni labí rappa le confianza lani Tata Dios. Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni cáalá fe qui' le ną́ màsqui'di medida ttu bétsi' cuàna nna huaccani le guni le mandar i'ya duį: Guttè nà'la, entonces hua ttìą. Porqui'ni labí biỹa té nu làa cca posible canchu ríalatsi' le Tata Dios. \v 21 Pero luetsi ca espíritu maluą' nna labí ỹá eria bą́ sino lani oración nna ayuno nna. \p \v 22 De tsè'e cabi región qui' Galilea nna ra Jesús cabi: Nubeyu' de Ỹiabara' nna gute cą ne cuenta làtsi' ná' ca enne' para quée sufrir nna, \v 23 ą'hua gútti cą ne nna, pero bitsa tsunna nna eyáthèe de lo lù'uti. De biyénini cabi rèe anía nna yala behuiní'ni cabi. \p \v 24 De bitsina' cabi Capernaum, làniana canu ruquiỹa chuppa dracma huía cą ru'a lo Pedrua nna ra cą bi: Maestro qui' lía' nna, tsí bihua rute qui' ládi bi chuppa moneda cá. \v 25 Pedrua nna ra bi cą: Hua rutie ỹa. Gutà'a tè Pedrua le' yú'a, pero yà'lala Jesús bel·luítse'e bi nna rèe: Simón, biani ra lu' de nu cca qui' ca impuesto nna qui' ládi nna nu ruquiỹa ca rey le' yétsiloyu. Nuni ruquiỹa cą, tsí ruquiỹa cą ca ỹi'ni quį, o, tsí canu fuera bá áccá. \v 26 Becàbi Pedrua nna ra bi e: Canu fuera nna té qui'ni quiỹa cą. Jesús nna ra tìe bi: Entonces ca ỹi'ni rey nna tsè'e bá cą libre álá. \v 27 Pero para qui'ni nú ttu nuỹa gutsa'áni iqquį nna, acca lu' nna huía ru'a indatù'ą' para gudaxu' lu' bél·lá. Bél·la nu gudaxu' lu' primero nna ebeqquia lu' ą nna ithàlia lu' rú'į. Porqui'ni nía nna yù'u ttu moneda nu dacca' tappa dracma, thi' lu' ą' nna gute lu' ą' lani cą para qui'ni quiỹa lu' nu cca quia' nna nu cca qui' lu' nna. \c 18 \p \v 1 Tiempo lània nna gubiga' ca discípulua ru'a lo Jesús nna ra cabi e: Nuni ná nu adiru re' cuenta le' reino qui' ỹiabara' cá. \v 2 Jesús nna gutaỹi tìe ttu huatsa to' nna bedue na lahui' cabi. \v 3 Làniana rèe: Hualigani te' riquixa'ánia' le, canchu labí guttsiání la' rulábalatsi' qui' le nna tsíalatsi' le tì'a ca huatsa to' nna entonces labí gá'a le le' reino qui' Tata Dios. \v 4 Acca nuỹa diba ną́ enne' losto' humilde ti'ba huatsa tú'į nna, lanuá nna ną́ nu adiru re' cuenta le' reino qui' Tata Dios. \v 5 Ą'hua nuỹa diba gunią recibir ttu huatsa to' luetsi huátsíį porqui'ni ríalatsi'į inte' nna, inte' ba nuá runią recibir. \p \v 6 Ą'hua nuỹa diba guni qui'ni innia le' tul·la' nuỹa ttu canu xcuichu to' canu ríalatsi' quį inte' nna, pues enne' gulú'u fáltaá nna adila tsa' iỹìqquia yanį ttu iyya molino nu adiru xeni nna gudal·la tè cą na lahui' indatò'. \v 7 Ica'rútsi'íru yétsiloyu por ca tul·la', porqui'ni tulidàba ril·lani tentación lani ą. Pero ica'rútsi'íru nu runi qui'ni richèccu' ca enne' nna runią qui'ni innia cą le' tul·la'. \v 8 Acca canchu ná' lu' o nì'a lu' runi cą qui'ni runi lu' tul·la' nna, guchu telá cą nna guru'na cą: porqui'ni adila tsa' qui'ni dua ttu teruba nì'a ná' lu' nna gata' la'labàni nu labí ttíą qui' lu' tì'ca'la tsìa chuppa nì'a ná' lu' nna tsía lu' lo yi' nu labí fin quì'į té. \v 9 Ą'hua canchu ttu lado íyyalo lu' runią qui'ni runi lu' tul·la' nna, gulèqquia telá ą nna guru'na ą; porqui'ni adila tsa' gata' la'labàni nu labí ttíą qui' lu' lani ttu teruba íyyalo lu', tì'ca'la tsìa chuppa íyyalo lu' nna tsía lu' lo yi'bél·laá. \v 10 Bittu guni le despreciar nuỹa ttu canu xcuichu tú'į porqui'ni riquixa'ánia' le qui'ni ca ángel ca enne' rue' cabi cuidado ttu ttu ca huatsa tú'į nna tulidàba tsè'e cabi ru'a lo Tata quia' enne' dua ỹiabara'. \p \v 11 Nubeyu' de Ỹiabara' nna bitée para gudilèe iyaba canu chi gunitti. \v 12 Biala ina le qui' ttu enne' canchu tsè'e gayua' carnero quì'į pero nuỹa ttu cą nna iyàl·lą̀, tsí bihua guni segúruą canu noventa y nuévea nna tsíą lo ca i'ya tatìlą nu biyál·láa cá. \v 13 Canchu chi betselánią na nna, hualigani qui'ni adila redácca'nią por ttu teruba carneru to' qui' niá tì'ca'la por iyaba canu noventa y nueve tsè'e ba cą seguro. \v 14 Ą'hua labí ná voluntad qui' Tata Dios qui' lía qui'ni níttí nuỹa ttu ca huátsíį. \p \v 15 Canchu ttu hermano qui' lu' rigú'ą falta contra lu' nna, huía litsi'į nna, nía nna entre chùppa teruba le nna eyìla lu' modo para qui'ni ennią cuenta nu benią. Canchu gudà nagui'į qui' lu' nna entonces chi beyacca tsè' lu' hermano qui' lu' a. \v 16 Pero canchu labí gudà nagui'į qui' lu' nna, huía litsi'į attu vuelta nna guche' ttu o chuppa enne' para qui'ni nu ina chuppa o tsunna ca testigua nna tsu'úni iyaba titsa'. \v 17 Canchu nihua lani lacą làa iyéninią nna entonces gutixà'a telani itute iglesia. Canchu nihua lani iglesia làa gudà hua nagui'į nna, bèni telá ą tratar ti'atsi ttu nu fuera o ttu nu ruquiỹa xatta qui' impuesto. \v 18 Hualigani te' nia' le qui'ni iyaba nu guni le permitir le' yetsiloyu, ą́' cca permitir le' ỹiabara', pero canchu labí nna, labí. \v 19 Attu vuelta riquixa'ánia' le qui'ni canchu chuppa le tsè'e le de acuerdo le' yétsiloyuį acerca de biỹa diba cosa nu inàba le lani oración nna, entonces Tata quia' enne' dua ỹiabara' nna gunie na para lebi'į. \v 20 Porqui'ni gaỹa tediba tsè'e chuppa o tsunna ca enne' retuppa lani nombre quia', nía nna dua' lahui' quį. \v 21 Làniana gubiga' Pedrua ru'a lúe nna ra bi e: Señor, bàl·la vuelta cà'a eyuniỹén látsa'a' qui' ttu hermano quia' nu cu'ą́ falta contra inte' cá. Tsí bedaá' gàtsi tì'a cá. \v 22 Jesús nna rèe bi: Alàa nia' lu' gàtsi teruba, sino setenta vuelta gàtsi. \p \v 23 Acca por nui nna reino qui' Tata Dios nna ną́ tì'a ttu rey uccua latsi' bi eyuni bi cuenta lani canu runi tsina qui' bía. \v 24 Gudulo tè bi ribeqquia bi cuenta nna biria tè ttu nu dàa qui' bi tsìi mili' ỹa bel·liu nu de oro nna plata nna. \v 25 Pero lą nna labí té quì'į quiỹą nu dàa naá, acca enne' uccua rey nna beni bi mandado ca siervo qui' niá qui'ni gutti' cą na por precio lani attu enne' huaya' para gunią tsina lúį, ą'hua qui'ni gutti' huá cą niula qui' niá nna ca ỹi'nį nna tsá'tséla tehua iyate nu té quì'į para quíỹaní cą ỹiyya' qui' niá. \v 26 Làniana beduỹíbi nubeyu'a nna gutta'yúnią rey xana' niá nna rą: Señor, guppa cuią'lu' paciencia quia', hua yíỹá bétsi bá' iyate nu dà'a' qui' cuią'lu'. \v 27 Rey enne' ná xana' niá nna yala sentir uccua bi quì'į nna betúa latsi' bi ą nna beyuniỹén latsi' bi itute ỹiyya' nu dàą qui' bía nna bela' tè bi ą. \v 28 Beria dibą nna bitsà' tìą ttu compa' quì'į nu ràl·la' huą́ quì'į tuchùppa gayua' beỹu teruba nna, pero bedaxu' chìą na guduluą rithią yanį nna rą na: Gutìỹa nu ràl·la' lu' quia'. \v 29 Làniana nubeyu'a nna beduỹíbį ru'a lúį gutta'yúnią na rą na: Gùppa paciencia quia', hua yíỹá bétsi bá' iyate nu dà'a' qui' lu'. \v 30 Pero lą nna labí uccua latsi'į, sino qui'ni bedal·la lą́ na litsi' ìyyà hàsta'na qui'ni quiỹą quì'į nu ràl·la'ą. \v 31 Bilá' báni adí ca mozua ca cosa mal nu beniá nna yala triste uccuani cą nna huía cą taquixá'ani cą xana' ca niá iyaba nu uccua. \v 32 Làniana xana' ca niá nna gutaỹi bi ą attu nna ra bi ą: Huenitsìna mal, inte' nna beyuniỹén taá látsa'a' iyate nu dàa lu' quia' porqui'ni gutta'yúni lu' inte'. \v 33 Lu' chúná, tsí bihua dàni lu' etúa huá latsi' lu' qui' luetsi to' lu'ą' tì'a inte' betúa látsa'a' lu' cá. \v 34 Làniana adí telá bitsá'ani bi nna bete tè bi ą para ccą́ castigar hàstaá qui'ni éyíỹą iyáỹiate nu ràl·la'ą qui' bi. \v 35 Anía guni Tata quia' enne' dua ỹiabara' lani ttu ttu tsa le canchu làa eyuniỹén huá latsi' le lani itute latsi' le ca falta qui' ca hermanos qui' le. \c 19 \p \v 1 Beyacca bá gunne Jesús ca tìtsa'a nna bede'e Galilea nna guttìe yò Jordán, làniana betsine'e región qui' Judea. \v 2 Ca enne' ỹétse'ní nna denó cą ne. Nía nna beyunie cą. \v 3 Làniana bitsina' tè ca fariséua ru'a lúe para eyìla cą néda ti'iỹlá modo inne cą canchu xiaba uquìnnia cą ne lani ttu titsa', acca gunàba titsa' cą ne nna ra cą: Tsí hua ná tsè' qui'ni ttu nubeyu' nna éla'ą́ niula quì'į para biỹa tediba caúsani cá. \v 4 Becàbie nna rèe: Tsí bihua ni' gul·la le lo Escritura qui'ni Tata Dios enne' betsi'e cą yétsiloyu dèsdeba néruá, nubeyu' nna niula nna benie cą. \v 5 Raáruhuée cą: Por nui nna guthà'na ttu nubeyu' tàta nàna quì'į nna itsà' tìą niula quì'į, làniana chuppa cą nna chi ná cą ttùba. \v 6 Làniana labiru ná chuppa cą, sino qui'ni ttùba chi ná cą. Acca por nui nna, nu bettsà' Tata Dios luetsi quį nna, labí ná qui'ni nuỹa el·la'ą́ cą. \v 7 Làniana ca fariséua nna ra cą ne: Biala cca ra Moisés qui'ni huacca bá ilìtha ttu nubeyu' acta de divorcio nna éla'ą́ tìą niula quì'į cá. \v 8 Bécabinie cą nna rèe: Por la' necio bá qui' le acca benna Moisés permiso qui'ni éla'á le niula qui' le, pero néruá nna labí uccua ą́'. \v 9 Inte' nna riquixa'ánia' le claru taá qui'ni nuỹa diba éla'ą́ niula quì'į pero álahua porqui'ni gùdualani niula attu nubeyu' huaya' sino porqui'ni calatsi'į thí'ą attu niula huaya' nna, nui nna chi ná adulterio nu runią. Ą'hua nu edi' niula nu béla'á naá nna runi huą́ adulterar. \v 10 Làniana ca discípulo qui'áa nna ra cabi e: Canchu ą́'ba ná la'ritè qui' ttu nubeyu' lani niula quì'į nna entonces bihua cuenta tíą na guttsaní'į. \v 11 Làniana rèe cabi: Alahua iyá ca enne' rulaba latsi' quį ą́', sino làteruba canu chi nani Tata Dios. \v 12 Por ejemplo, tsè'e canu gùlia sin capacidad para guttsaná' quį. Ą'hua tsè'e canu ná cą incapaz, porqui'ni ą́' uccua latsi' ca enne' qui'ni ccá cą. Ą'hua tsè'e canu dua ttùba cą pero solamente por amor nu té qui' quį por la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. Nui nna ną́ para canu rulaba latsi' quį qui'ni nu ra ca tìtsi'į nna hua ná tsè' para lacą. \p \v 13 Làniana ca tàta nàna nna tahua' tè cą ca huatsa to' ru'a lo Jesús para qui'ni gutsia né'e iqquia quį nna gunie oración por lacą. Ca discípulua nna gutil·la la cabi cą. \v 14 Pero Jesús nna rèe cabi: Lihue'el·la' ca huatsa tú'ą' ibiga' cą ru'a lua', bittu guthàga' le cą; porqui'ni quì'ba luetsi ca huatsį nna ná iyaba canu rue'èl·la' cą qui'ni Tata Dios nna quée enne' rigú'ubia'nie cą. \v 15 De chi betsia né'e iqquia ca huátsáa nna benie cą bendecir nna, bedà' tìe nía. \p \v 16 Làniana bitsina' tè ttu nubeyu' soltero ru'a lo Jesús nna rą ne: Maestro bueno, biani cosa tsè'ni gunia' para la'labàni nu labí ttįa quia' cá. \v 17 Lèe nna rèe na: Biecca ra lu' inte' enne' bueno ni'i. Ni ttú lanú té ná completamente tsè' sino tùteruba Tata Dios. Canchu calatsi' lu' gata' la'labàni qui' lu' nna ná qui'ni guni lu' tsè' taá nu ra ca mandamiento. \v 18 Lą nna ra tìą ne: Nula cą. Jesús nna rèe na: Bittu gútti lu'. Bittu thúalani lu' nu labí ná tsela lu'. Bittu cuana lu'. Bittu ichìtha lu' bela'na qui' ca enne'. \v 19 Gùppa respeto tàta nàna qui' lu'. Catsi'íni lu' luetsi enne' lu' ti'atsi la'a lu' bá. \v 20 Nubéyu'a nna rą ne: Iyaba ca mandamiéntuą' runia' dèsdeba ná' xcuìchuto'. Biaruálá reyatsa te' cá. \v 21 Jesús nna rèe na: Canchu calatsi' lu' cca lu' enne' tsè' gani nna, beyya nna betti' biỹa té qui' lu' nna bete tì ą lani ca enne' rittè là'di', pues ỹiabara' la nna gata' riqueza qui' lu'; làniana gutà tè tanó inte'. \v 22 De biyénini nubeyu' soltérua nu rèe na, triste tsùba beyeqquią, porqui'ni yala rico ną́. \v 23 Làniana ra Jesús ca discípulo qui'áa: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni yala tàbi ná qui'ni ttu enne' rico nna hue'él·la'ą qui'ni Tata Dios nna quée enne' cu'úbia'nie na. \v 24 Nia' le qui'ni ỹánaba gá'a ttu camello le' yeru to' qui' ttu guỹa, tì'chula ttu enne' rico gá'ą le' reino qui' Tata Dios. \v 25 De biyénini ca discípulo qui'áa nui nna yala biquila' latsi' cabi nna ra cabi: Entonces núlá ccani l·lą́ cá. \v 26 Gunna' tè Jesús cabi nna rèe: Para ca enne' nna labí ná posible, pero lani Tata Dios nna ỹánaba iyate ca cosa. \v 27 Làniana gunne tè Pedrua nna ra bi e: Intu' nna iyáỹiate chi bethà'na tu' nna chi denó tu' cuią'lu'. Biala thi' tu' cá. \v 28 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni gal·la' tsá qui'ni iyate ca cosa nna eyacca cą cubi, làniana Nubeyu' de Ỹiabara' nna thí'e adí la' huacca glorioso de ỹiabara' nna cué'níe lo xila' tsè'ni quì'e para cú'ubi'e. Làniana lebi'i canu denó le inte' nna xúa huani le lo adí tsì'nu ca xila' tsè'ni para cú'ubia' huáni le iyaba ca descendiente qui' tsì'nu ỹi'ni Israel. \v 29 Nuỹa tediba guthà'ną ca yú'u quì'į l·le ca bettsi'į l·le ca danį l·le tàta nàna quì'į l·le niula quì'į l·le ca ỹi'nį l·le ca loyu quì'į l·le por inte' nna, pues lą nna thí'ą ágayua' tántula, ą'hua gunią recibir la'labàni nu labí ttíą quì'į. \v 30 Pero nuỹetse' canu neru annana ccá lá cą nu bitote. Ą'hua nuỹetse' canu bitote annana, pues lacą nna ccá lá cą nu primeru. \c 20 \p \v 1 Reino qui' Tata Dios nna ccą comparar tì'a ttu nubeyu' ná bi patrón, huàni' ba nna biria bi huìla mozo para tsía cą tsina qui' bi. \v 2 De chi beyà'na lani bi ca mozo qui' bía qui'ni quiỹa bi cą ttu denario ttu tsá nna, guthel·la' tè bi cą làti runi bi tsina betsulí'. \v 3 Tsunna hora tì'ga bitola nna biria bi làti cca i'yya nna bilá'ni bi attu te canu cuenta tsè'e bá cą. \v 4 Ra tè bi cą: Ą'hua lebi'i nna, lítsía huá tsina quia', inte' nna hua yiỹa ba' le tì'a nu ná bá. Lacą nna huía tè cą. \v 5 Biria tè bi attu ttu tsì'nu hora nna, ą'hua attu vuelta ritìį tsunna nna, anía huá beni bi arreglar lani attu te cą. \v 6 Ttu ritìį gayu' diál·lalá nna bilá' huáni bi adí canu cuenta tsè'e bá cą, acca ra bi cą: Biecca betuỹia tsá bá tsè'e le nì bihua biỹa runi le ni'i. \v 7 Becàbi cą nna ra cą bi: Porqui'ni lanú nuỹa runna tsina qui' tu'. Làniana ra tè bi cą: Ą'hua lebi'i nna lítsía huá tsina quia' nna, huaỹa bá le tì'a nu ná bá. \v 8 De gùl·la tsá lània nna, xana' tsìnàa nna ra bi nu ná jefe qui' ca mozo qui' bía: Beyàỹi iyaba ca mozuą' nna gutìỹa cą qui' natsá, pero thulo lu' quiỹa lu' yà'la canu gutà'a bitótią' làniana canu gutà'a primérua. \v 9 Gubiga' tè canu gutà'a ritìį gáyu'a, ttu ttu tsa cą nna guỹi' laỹa quį qui' ttu tsá entero taá. \v 10 Làniana gubiga' tehuá canu gutà'a primérua belaba latsi' quį qui'ni thi' cą adí iỹeni, pero lacą nna ttu denario huá guỹa cą. \v 11 De guỹi' cą bél·liua nna gudulo cą rinàba ỹiya' cą lani patrón qui' caniá nna \v 12 ra cą: Canu bitotį nna ttu hora rúbá gùtse'e cą tsina, atsi'íni tulappa ná bá laỹa tu' nna, yala guỹàcca' tu' betùỹia tsá lo tsiną' nna uccuani tu' ubá nna. \v 13 Becàbi xana' tsìnàa nna ra bi ttuą: Amigo, bihua biỹa riguánia' lu'. Tsí álahua beya'na ri'u qui'ni quiỹa' lu' ttu denario cá. \v 14 Acca guỹi' bá nu ná laỹa lu' nna beyya tè; inte' nna calátsa'a' gutià' qui' nu bitotį tulappa bá lani lu'. \v 15 Tsí bihua derecho té quia' gunia' ti'iỹa bá calátsa'a' lani nu té quia' cá. Tsí rappa lu' la'yélatsi' porqui'ni ná' enne' tsè' áccá. \v 16 Anía modo nna canu último nna ccá lá cą nu primero, ą'hua canu neru nna ccá cą nu bitote; porqui'ni nuỹetse' cą chi nàỹinie, pero tuchùppa rúbá cą chi rée'. \p \v 17 De yù'u Jesús néda para Jerusalén nna guleqquie tsì'nu ca discípulo qui'áa yà'latsi' nna rèe cabi: \v 18 Annana dia ri'u Jerusalén. Nía nna gute cą Nubeyu' de Ỹiabara' cuenta làtsi' ná' ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley nna; lacą nna cueqquia cą sentencia quì'e para gattie. \v 19 Ą'hua gute cą ne cuenta làtsi' ná' canu dittu' rigú'ubia' le' ciudáad para qui'ni guni cą ne burla nna hué' cą ne lani cuarta nna, làniana gutá' cą ne lo curutsi para gattie; pero bitsa tsunna nna eyathèe de lo lù'uti. \p \v 20 Làniana gubiga' tè nàna qui' ca ỹi'ni Zebedéua nna beduỹíbį ru'a lo Jesús gunàbanią ne favor. \v 21 Lèe nna rèe na: Biani calatsi' lu'. Becàbią nna rą ne: Bèni cuią'lu' mandado qui'ni xuàni chuppa ca ỹi'ni yì'į cuitta' cuią'lu' le' reino qui' cuíą'lu'a, ttuą lado ná' bàni nna áttuą lado ná' yatti nna. \v 22 Làniana becàbi Jesús nna rèe na; Labí ritelíni le biỹa nuą' rinàba le. Tsí ína ri'u qui'ni guchia bá le tté le iyaba ca sufrimiento nu ná qui'ni ccá' padecer cá. Làcabi nna ra cabi e. Guchia bá tu'. \v 23 Lèe nna rèe cabi: Hualigani qui'ni cca hua le padecer tì'a inte' ccá' padecer, pero de xuàni le lado ná' bània' nna lado ná' yattia' nna, álahua quia' ną́ para gunna ya' ą, sino Tata quia' chi benie na preparar para gutie na lani canu càba latsi'e. \v 24 De biyénini á tsìi ca discípulua ania nna, yala bitsa'áni cabi canu chuppa bèttsi'a. \v 25 Làniana gutaỹi tè Jesús cabi ru'a lúe nna rèe cabi: Hua yù ba le qui'ni canu rigú'ubia' le' ca nación nna runi taáni qui' quį itúbani; ą'hua adí canu re' cuenta nna yala ruthítsini cą ca enne' qui'ni guni cą tsina lo quį. \v 26 Pero entre lebi'į nna labí ccá ą́'. Sino qui'ni canchu nuỹa calatsi'į ccą́ enne' ỹeni entre lebi'į nna, pues ná qui'ni ccą́ ttu nu gunią iyaba le servir. \v 27 Ą'hua canchu nuỹa ttu le calatsi'į ccą́ nu neru nna, pues caduel·la' qui'ni ccą́ ttu nu gunią le servir tulidàba. \v 28 Tì'a Nubeyu' de Ỹiabara' nna labí bitée para qui'ni guni ca enne' tsina lúe, sino para guni lée iyaba ca enne' servir, ą'hua para íria latsi'e la'labàni quì'e para qui'ni l·lá nuỹetse' ca enne'. \p \v 29 Làniana de beria cabi yetsi nu lá Jericó nna, enne' ỹétse'ní denó cą ne. \v 30 Chuppa ca ciego ỹuàni cą cuitta' nédaá nna, de biyénini cą qui'ni dia Jesús néda nía nna, acca gunne cą iditsa nna ra cą: Cuią'lu' Ỹi'ni David, guppa cuią'lu' la' retúalatsi' qui' tu'. \v 31 Gutil·la tè ca enne' cą qui'ni guthaya rú'a quį. Pero lacą nna adila iditsa gunne cą nna ra cą: Cuią'lu' Ỹi'ni David, betúa latsi' cuią'lu' intu'. \v 32 Gulèda tè Jesús nna gutàỹie cą nna rèe cą: Biani calatsi' le gunia' por lebi'į. \v 33 Lacą nna ra cą ne: Señor, calatsi' tu' iyàlia ca íyyalo tu'į. \v 34 Jesús nna betúa taá latsi'e cą nna beláppe'e iyyalo quį, luegu taá bilá' chìnì cą nna dia tè cą lani e. \c 21 \p \v 1 Exa tegáabá Jerusalén chi deyya cabi nna betsina' cabi ttu lettia láą Betfagé liuítta' i'ya láą Monte de los Olivos. Guthel·la' tè Jesús chuppa ca discípulo qui'áa, \v 2 rèe cabi: Lítsía le' yetsi to' nu re' frente taá tétea nna, hua taxácca' diga le làti ta' ttu burra to' tsa' ỹi'nį ethàtsi li ą nna eche' tètsate' le cą nì. \v 3 Canchu nuỹa biỹa gą́ le nna, lebi'į nna gá tè li ą qui'ni: Señor qui' tù'a nna riquína'nie cą. Làniana hue'él·la' tabą́ le eche' le cą. \v 4 Iyaba nui nna uccuą para qui'ni ccá cumplir nu ra ttu enne' uccua profeta: \q1 \v 5 Lígatsi ciudad qui' monte Sión: Nì chi da' Rey qui' lù'a, née enne' ỹénlatsi'. \q1 Lèe nna tsìe ttu burro to' ỹi'ni ttu burra nu rua' yùà'. \m \v 6 Huía tè ca discípulua nna beni cabi tì'a nu ra Jesús cabía. \v 7 Betsina' tè cabi deche' cabi búrraá lani ỹi'ni to' qui' niá nna, guxua tè cabi ca lari' qui' cabi cuè'e quį. Jesús nna gutsia tìe ttuą. \v 8 Iỹé mili' tsè'ni ca enne' día tè cą lani e nna gutsìla tè cą ca lari' qui' quį lo néda, adí cą nna gutìttsa cą ca l·la' qui' ca yà nna benìta' tè cą cą lo neda para ttíe. \v 9 Ca enne' denérua ą'hua canu denál·la'láa nna iditsa tsè' bedàliani cą ne nna ra cą: La'dàliani para enni'į porqui'ni née Ỹi'ni David para ccá huée Rey qui' ri'u. Bendito enne' da' por mandado qui' Señor Dios. La'dàliani para Tata Dios enne' dua ỹiabara'. \v 10 De gutà'a Jesús le' ciudad Jerusalén nna, iyáỹiani ca enne' le' ciudáad nna bitùppa cą para inna' cą nna ra cą: Nú gani nui da' nì. \v 11 Adí ca enne' nna ra cą: Là enni'į enni'ą' Jesús enne' rinne parte Tata Dios, née enne' Nazaret qui' Galilea. \p \v 12 Laniana gutà'a Jesús le' lí'a qui' templua nna bedal·lèe fuera iyaba canu tsè'e nía huetti' nna hui'i nna, berixie ca meỹa qui' canu ritsìla bél·liua nna ą'hua ca xila' qui' canu rutti' cą becha nna runi cą negocio ru'a templua, \v 13 ra tìe cą: Tata Dios nna rèe lo titsa' quì'e: Yú'u quíyi'į gata' líį yú'u para oración; atsi'íni lebi'i nna bèlia qui' ubàna la chì nani li ą. \v 14 Le' templua bá rì'e nna, bitsina' tè ca ciego nna ca cojo nna ru'a lúe. Lèe nna beyunie cą. \v 15 Pero tsè'e huá ca sacerdote principal ą'hua ca maestro de la ley nna bilá'ni cą ca milagro nu runiáa, ą'hua biyénini cą qui'ni ca huatsa cuìti' rudàliani cą ne iditsa tsè' le' templua de ra cą: La'dàliani para enni'į porqui'ni née Ỹi'ni David para ccá huée Rey qui' ri'u. Acca yala bitsa'áni ca sacerdótea nna ą'hua ca maestro nu rulue' nu ra lo ley religiosa qui' caniá nna, \v 16 ra cą ne: Tsí bihua riyénini lu' nu rinne ca nui. Jesús nna rèe cą: Hua riyeni te', pero tsí bihua nì' gul·la le làti ra: \q1 Chi nani cuią'lu' Señor Dios qui'ni ca huatsa to' ą'hua canu atsàba rátsi' nna gudàliani cą cuią'lu'. \m \v 17 Làniana Jesús nna bethà'na tìe cą nna berie le' ciudáad nna betsine'e le' yetsi Betania; níaba beya'née yèlàa. \p \v 18 Attu yu'udílaá nna deyya Jesús para ciudad Jerusalén attu. Néda bá yu'ée nna gutùnie. \v 19 Bilá' tènie ttu yà exxuhuí du exa tegáabá lo néda nna. Huía tìe làti du naá pero labí té exxuhuí lúį sino puro l·la' bá tsìa, acca rèe na: Dèsdeba annana jamás làa cuía teérulá fruta lo lu' cá. Làniana gubitsi chì yà exxuhuía. \v 20 De bilá'ni ca discípulo qui'áa nui nna yala uccuaỹí latsi' cabi nna ra cabi: Ti'ani modo acca gubitsi taá yà exxuhuíą' cá. \v 21 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Hualigani te' nia' le qui'ni cáalá té tí' fe qui' le nna ą'hua bittu gudu chùppanią le nna, entonces alàarula luetsi nu uccua lani yà exxuhuíą' guni le, sino hàstaá i'ya duį canchu guni li ą mandar gá li ą: Becuìtta nna guttè lo indatò' la nna, pues huattią. \v 22 Iyaba nu inàba le lani oración nna, huadi' li ą canchu ríalatsi' le qui'ni ą́' ccá según ba nu rinàba le. \p \v 23 Betsina' bée le' templua nna, bitsina' tè ca sacerdote principal lani canu rigú'ubia' le' ciudáad ru'a lúe miéntraste riquixa'ánie ca enne' nna ra cą ne: Nuni por mandado quí'ní acca runi lu' ca cosį. Nuni benna derecho qui' lu' para quixá'a lu' ca enseñanzį cá. \v 24 Becàbi Jesús nna rèe cą: Ą'hua inte' nna inàba titsa' huá' le, canchu ecàbini le inte' nna làniala nna equixa'á huánia' le nuỹa benna la'huacca quia' acca runia' ca cosį. \v 25 Gala da' derecho qui' Juan el Bautístaá para guni bi bautizar cá, tsí de ỹiabara' la o tsí ca enne' bá bete derecho qui' bi áccá. Làniana gudulo cą be' cą titsa' ti'iỹala ecàbini cą ne nna ra luetsi quį: Canchu ina ri'u qui'ni autoridad qui' Juáan para guni bi bautizar nna dá'ą de ỹiabara', entonces gá taą́ ri'u: Bialacca làa huíalatsi' le qui' bi cá. \v 26 Ą'hua canchu ina ri'u qui'ni por mandado qui' ca enne' bá acca beni bi bautizar nna, nìca'chu biỹa guthácca' yetsi ri'u; porqui'ni iyaba cą nna ra cą qui'ni Juáan uccua bi ttu profeta qui' Tata Dios. \v 27 Acca mejor la becàbini cą Jesús nna ra cą ne: Labí yù tu'. Làniana becàbi tè Jesús nna rèe cą: Nihua inte' nna labí quixa'ánia' le nuỹa benna la'huacca quia' acca runia' ca cosį. \p \v 28 Raáruhuá Jesús: Biani rulaba latsi' le acerca de nu iníyi'į. Ttu nubeyu' nna gutsé'e chuppa ỹi'nį. Huía tìą ru'a lo ỹi'ni nu guláa nna rą na: Ỹì'nia', huía tsina qui' ri'u le' loyu làti runi ri'u tsina betsulí'a. \v 29 Lą nna becàbią nna rą tàta qui' niá: Labí calátsa'a'. Pero bitola nna beyaccą arrepentir nna huía báą. \v 30 Huía tè nubeyu'a ru'a lo attu ỹi'ni niá nna, aníahua rą na: Becàbią nna rą tàta qui' niá: Ooba Señor, hua ya'aba'. Pero labí huíą. \v 31 Nula canu chuppáa beni nu rú'ulatsi' tàta qui' caniá cá. Lacą nna ra cą: Nu nerua. Làniana ra Jesús cą: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni canu rutebìà' telá cą ruquiỹa cą qui' impuesto, ą'hua ca niula pública nna, pues lacą nna deneru la cą lo le para le' reino qui' Tata Dios. \v 32 Porqui'ni loti' bìta Juáan nna gutixa'áni bi le lo néda nu ná lí, pero labí huíalatsi' le qui' bi. Pero canu ridi' qui' impuesto nna ą'hua ca niula pública nna huía taá latsi' quį qui' bi. Lebi'i nna nìhuani de bilá'ni le loti' huíalatsi' quį, pero bihua beyacca le arrepentir para tsía hua latsi' le ca titsa' qui' bi. \p \v 33 Liudà naga' le attu comparación. Gùdua ttu enne'yu' nna guda bi planta qui' betsulí' le' loyu qui' bi. Bedeqquia tè bi ą li'ya, ą'hua guleqquia bi ttu pozo làti guxàtta cą iqquia betsulí'a para cueqquia cą inda quì'į. Ą'hua bedu tè bi ttu torre. Làniana betèsa tè bi lóyúa lani canu guni cą na tsina. Pero làbi nna guda' tè bi dia bi idittu'. \v 34 De chi debiga' tiempo edi' cą fruto qui' betsulí'a nna, guthel·la' bi ca mozo qui' bía làti tsè'e canu runi tsina le' lóyúa para qui'ni edi' cą fruto nu ná qui'ni thi' bi qui' loyu qui' bía. \v 35 Pero canu runi tsina le' lóyúa nna bedaxu' la cą ca enne' guthel·la' bía, yala idí' bè' cą ttuą, áttuą nna bè' cą na íyya nna bètti telá cą áttuą nna. \v 36 Xana' lóyúa nna bedethèl·la' gáabá bi adírula iỹé ca enne' runi tsina qui' bi, pero anía hua bedethácca' cą cą. \v 37 Por último nna guthel·la' bi propio gani ỹi'ni bía nna ra bi: Huappa cà'ba cą respeto ỹì'ni yì'į. \v 38 Pero canu runi tsina lóyúa nna de bilá'ni cą ỹi'ni bía nna, gulù'u titsa' luetsi quį nna ra cą: Lànui nuą' eyà'ną ituba loyuį. Litsa' gútti ri'u ą para qui'ni ccá qui' ri'u itute herencia qui' nią'. \v 39 Acca bedaxu' chì cą ỹi'ni bía nna bedal·la cą bi fuera lóyúa nna bètti tè cą na. \v 40 Acca lebi'i nna, canchu chi el·lani propio gani xana' lóyúa nna, biani guni bi lani canu betèsa bi lóyúa para guni cą na tsìnàa cá. \v 41 Becàbi cą nna ra cą ne: Seguro nna nì tito' làa etúa latsi' bi cą sino gul·luỹa bi latsi' ca enne' malua, làniana gutèsa tè bi loyu qui' bía lani canu huaya' la canu ná cą enne' cumplido nna gute cą fruto qui' bi tiempo de lènà'a. \v 42 Beni ba Jesús seguir nna rèe cą: Tsí nunca huá nì' gul·la le lo Escritura làti ra: \q1 Iyya nu labí guyú'u latsi' canu rucùàa' yú'a nna, chi ną́ íyya principal nu adila tsìttsì naxu'ą yú'a. \q1 La'a mismu gani Señor Dios chi benie nui, ną́ ttu cosa nu dacca' iquila' báni latsi' ri'u. \m \v 43 Acca nia' le qui'ni reino qui' Tata Dios nna ituą lani le nna ccą́ para ca enne' huaya' la canu guni cą na tsina para ttu lènà' tsè' quì'e. \v 44 Nuỹa tediba ibixi lo íyya principal ni nna l·luỹa latsi'į completamente taá; ą'hua nuỹa íqquianí ìnnia íyyį nna gútsi'ití'níą na. \v 45 De biyénini ca sacerdotea ą'hua ca fariséua ca comparación por enseñanza nu gutixè'e, entonces gutelíni cą qui'ni quì'ba quį nua rinnie. \v 46 Acca uccua latsi' quį cu'ú ná' quį Jesús, pero gutsibáni cą biỹa guthácca' ca enne' yétsiá cą, porqui'ni para ca enne' yétsía nna uccuee ttu profeta qui' Tata Dios. \c 22 \p \v 1 Jesús nna gutixa'ánie cą attu enseñanza por medio de ttu comparación nna rèe: \v 2 Reino qui' Tata Dios nna cca huą́ comparar ti'a ttu enne' uccua rey beni bi thá'a qui' ỹi'ni bía. \v 3 Guthel·la' tè bi canu runi tsina qui' bía tanne cą canu chi naỹini bi thá'a. Pero canu nàỹìa nna labí uccua latsi' quį tsía cą. \v 4 Bedethèl·la gáabá bi attu te canu runi tsina qui' bía nna ra bi cą: Lígatsi canu chi naỹi ti'ą' qui'ni chi béttíá' ca gù'na quia' nu adiru riỹeni nna ą'hua adí ca animal quia', chi benia' preparar la'go, iyátení chi ná prevenido, líta taá fiéstį. \v 5 Pero canu nàỹìa nna labí caso beni cą. Ttuą nna huíą lo tsina qui' bíį, attuą nna huía lą́ bíỹaáru negocio quì'į. \v 6 Adí cą nna bedaxu' la cą ca enne' dia mandádua nna beni la cą cabi maltratar nna betti cą cabi. \v 7 Biyeni báni rey noticį nna yala bitsa'áni bi nna guthel·la' chì bi ca soldado qui' bía nna bel·luỹa cą latsi' ca huetti enni'a nna bedayi cą yetsi qui' caniá. \v 8 Làniana ra bi canu runi tsina qui' bía: Hualigani chì ná preparado thá'a pero canu naỹi tè'a nna labí ná nu dacca' cue'ni lo meỹa lani inte'. \v 9 Acca lítsía làti retsa' ca neda. Iyabani ca enne' etsà' le nna ligàỹi cą ìta cą fiéstį. \v 10 Biria chì canu runi tsina qui' bía lo ca néda nna gutàỹi cą iyábani ca enne' betsàa' cą, tàntua canu runi mal nna ą'hua canu runi nu ná tsè' nna, hàstaá qui'ni bitsà'ti'ni le' yú'u thá'a ca enne'. \v 11 Gutà'a tè rey le' yú'a para inna' bi iyaba ca enne' chi bitùppa, bilá' tèni bi ttu nubeyu' ri'ą nía labí naccu'ą lári' nu bete bi para thá'a. \v 12 Làniana ra bi ą: Amigo, ti'ani modo acca re' lu' nì nna làa naccu' lu' nu benna' para fiéstį. Lą nna tsidi rúbá ri'ą. \v 13 Làniana ra rey canu runi tsina lo meỹa: Líthi' ą nna, liuỹìqquia ca nì'a ní'į nna, líchú'na ą fuera la; nía nna ccą́ sufrir nna cuetsią nna góya'atsùni layi'į. \v 14 Porqui'ni nuỹetse' cą chi nàỹinie, pero tuchùppa rúbá cą rée'. \p \v 15 Bedà' tè ca fariséua nna gunne lettia cą ti'iỹala modo guquìnnia cą Jesús lani ttu titsa'. \v 16 Guthel·la' tè cą ru'a lúe ca discípulo qui' caniá lani canu gulaní partido qui' Herodes nna ra cą ne: Maestro, hua yù ba tu' qui'ni labí runi latsi' cuią'lu', sino riquixá'a cuią'lu' lo néda lígani qui' Tata Dios, labí rátsini cuią'lu' nu rena ca enne', nihua labí rucué'ní cuią'lu' ca enne' según la' rinna' qui' quį, sino ttu rú'ataá cani cuią'lu' cą. \v 17 Acca calatsi' tu' qui'ni quixá'ani cuią'lu' intu' biỹa opinion ni té qui' cuią'lu'. Tsí hua ná tsè' quiỹa ri'u nu ruthítsini gobierno qui' Cesar ri'u, o tsí bihua áccá. \v 18 Pero Jesús nna gutelí taánie la' rulábalatsi' mal qui' quį contra lèe, acca rèe cą: Biecca calatsi' le guni le inte' prueba ti'iỹala modo uquìnnia le inte' lani ttu titsa' ni'i, atsi'íni ya'lo ba yala enne' tsè' rulue' le nna, \v 19 líúlue' tsannanì inte' bel·liu nu ridi' gobierno nna. Làcą nna betsia tè cą ttu denario ru'a lúe. \v 20 Làniana gunàba titsa' tìe cą nna rèe: Nuni retrato quí'ní nui dua lo monedį, ą'hua nuni láaní nui dua nì. \v 21 Becàbi cą nna ra cą ne: Qui' Cesar enne' rigú'ubia'. Làniana ra tìe cą: Entonces líúte ba qui' Cesar nu ná qui' Cesar, ą'hua líúte ba qui' Tata Dios nu ná para lèe nna. \v 22 Biyeni díbáni cą ti'iỹa becàbinie cą nna yala biquila' ba latsi' quį. Làniana betsè'e latsi' quį ne nna bedà' cą. \p \v 23 La'a tsá làniataá nna bitsina' huá ca enne' judio canu gulátsi' religión láą saduceo ru'a lo Jesús. Làcą nna rena cą qui'ni labí posible té eyatha canu yatti nna eyacca bàni cą attu. Gunàba titsa' tè cą ne nna \v 24 ra cą: Maestro, chi bìl·la tu' qui'ni Moisés nna ra bi lo Escritura qui'ni canchu nuỹa ttu enne' ni gattią pero lanu ỹi'nį uccua nna, entonces bettsi' niá nna ná qui'ni guttsa taá ní'į lani niula qui' niá para qui'ni elìthą descendencia qui' bettsi'į nu gúttía. \v 25 Pues intu' nna benibia' tu' gàtsi bettsi' ca enne'. Bettsa tè ná' nu nerua nna, pero gùtti bą́ nna lanu ỹi'nį uccua, acca beyà'na ba niula qui' niá lani bettsi' niá. \v 26 Anía tehuá uccua lani nu cca chùppáa nna nu cca tsùnnáa nna hàstaá nu cca gàtsía. \v 27 Bitote nna gùtti huá niùláa. \v 28 Canchu chi gal·la' tsá eyatha canu yatti nna, nula canu gàtsi bettsi'a ccá quì'į niùláa ca, yàqui'ni iyaba gàtsi cą nna bettsaná' quį lani ą. \v 29 Becàbi Jesús nna rèe cą: Ridacca'ỹí ba le porqui'ni labí ritelíni le nu ra lo Escritura, nihua la'huacca qui' Tata Dios labí nabia'ni li ą. \v 30 Porqui'ni canchu chi gal·la' tsá eyatha ca enne' yatti nna, lanuru nuỹa guttsaná' porqui'ni iyaba cą nna ccá cą tì'a ná ca ángel qui' Tata Dios le' ỹiabara'. \v 31 Pero acerca de canu yatti qui'ni ná qui'ni eyatha cą de lo lù'uti nna, tsí bihua nì' gul·la le nu gunne Tata Dios para lebi'į loti' rèe Moisés enne' gùdua tiempo antigua: \v 32 Inte' ná' Dios qui' lu' ą'hua qui' ca ta' enne' gùla qui' lu' Abraham nna Isaac nna Jacob nna. \m Nì nna ritelíní qui'ni ą'hua ca enne' chi gùtti nna pues bàni bá cą nna runi bá cą Tata Dios adorar. \v 33 De biyénini cą enseñanza qui'áa nna biquila' yà'aba latsi' quį. \p \v 34 Biyeni báni ca fariséua qui'ni bethia bée rú'a ca saducéua, acca betuppa iyaba cą. \v 35 Làniana ttu maestro qui' quį nu yala tsè' rethàtsilà'ną nu ra lo ley qui' ca judíua nna gunàba titsa'ą Jesús para eyìlą néda ti'iỹa la modo cu'ée ttu falta, acca rą ne: \v 36 Maestro, biani mandamiento ní nu ra lo ley dàcca'ą adiru cá. \v 37 Becàbi tè Jesús nna rèe na: Catsi'íni lu' Señor Dios qui' lu' lani itute losto' lu', lani itute latsi' lu', ą'hua lani la' rulábalatsi' qui' lu'. \v 38 Nui nna ną́ primero mandamiento ą'hua nu adiru dacca'. \v 39 Ą' tegáahuá ná mandamiento nu cca chùppáa: Catsi'í huáni lu' iyaba ca luetsi enne' lu' ti'atsi la'a lu' ba. \v 40 Lo chuppa ca mandamiéntuį nna naxu' ituba nu ra lo ley nu bethà'na Moisés lani ri'u ą'hua nu bedia ca enne' uccua profeta nna. \p \v 41 De tsè'e iyaba ca fariséua nna gunàba titsa' tè Jesús cą, \v 42 rèe: Biani rulaba latsi' le nu cca qui' Cristua. Nuni ỹi'ni ní née. Becàbi cą nna ra cą ne: Née ỹi'ni David. \v 43 Jesús nna ra tìe cą: Entonces ti'ala modo acca por la'huacca qui' Espíritu Santo nna ra David qui'ni Cristua nna née SEÑOR, loti' ra bi íį: \q1 \v 44 Señor Dios nna gunènie Señor quíya'a nna rèe: \q1 Gùduani cuittá'a' lado bàni, \q1 Hasta qui'ni gúnna' làtsi' ná' lu' iyaba canu làa cca guyu cą lu', \q1 Para qui'ni gúl·liani lu' iqquia quį. \m \v 45 Acca por ca tìtsa'a nna yù ri'u qui'ni la'a mísmuba David nna reya bi Cristua SEÑOR. Entonces ti'ala modo acca née descendiente qui' David cá. \v 46 De gutixà'a Jesús nuą' nna, ni ttu cą nna labiru betseláni cą biỹa titsa' ni ecàbini cą ne. Acca dèsdeba tsá lània nna lanuru beyáỹani inàba titsa'ą ne adí. \c 23 \p \v 1 Làniana gunèni Jesús ca enni'a ą'hua ca discípulo qui'áa nna rèe: \v 2 Ca judíua nna chi bete cą poder qui' ca fariséuą' nna ca maestro qui' quį nna para ethàtsilà'na cą nu ra lo ley nu bethà'na Moisés lani ca ta' tàta qui' rí'ua. \v 3 Acca iyaba nu ina cą acerca de nu ra lo ley nna liudà ba naga' le nna lígúni ą nna. Pero bittu guni le ti'ba runi cą, porqui'ni puro huenne ba runi cą, pero hecho qui' quį nna labí rului'ą na. \v 4 Ruỹìqquia cą yùà' ìdi'i nna tàbi nna rutsia tè cą na iqquia ca enne' para guni cą na, pero làcą nna nidi ti'to' làa runi cą nu rena cą. \v 5 Antesla runi cą iyábani para ilá'ni ca enne' cą. Rudilàga'áru cą ca listón làti rudia cą ca titsa' nu ra lo Escritura nna rugàl·la' ná' quį cą ą'hua lo ỹigá quį. Ą'hua ruditùniíru cą ca lári' nu raccu' cą adiru ti'chu adí ca enne'. \v 6 Ral·la' cą asiento íqquiará' tè canchu chi ral·la' fiesta qui' quį, ą'hua ral·la' cą ca primero asiento le' ca sinagoga làti retùppa cą. \v 7 Yala rú'ulatsi' quį gappa ca enne' ỹetse' cą titsa' làti cca i'yya, ą'hua qui'ni gá tè ca enne' cą nombre nu dacca' tì'a maestro. \v 8 Pero lebi'į nna hué' le cuidado qui'ni làa gudàliani ca enne' le ti'atsi ná le enne' re' cuenta, porqui'ni ttu teruba enne' dua ná Maestro qui' le, es decir Cristua; pero iyaba le nna hermano ba gá luetsi le. \v 9 Nu ttu nuỹa gá le tàta le' yétsiloyuį ti'atsi runi li ą adorar, porqui'ni ttu teruba Dios Padre enne' dua ỹiabara' née Tata qui' le. \v 10 Nihua bittu gulaba latsi' le qui'ni gá ca enne' le qui'ni ná le nu neru qui' quį, porqui'ni làteruba Cristua nna née Xana' iyate le. \v 11 Acca nuỹa enne' nu runią iyaba le servir, là enni'a nua' adiru enne' ỹeni entre lebi'į. \v 12 Nu cani qui'ni yala dàlianią nna, pues i'yu tsá qui'ni egà'na menos lą́; pero nu rulaba latsi'į qui'ni lanu nuỹa ná rùą nna, pues i'yu tsá qui'ni cca lą́ enne' ỹeni. \v 13 Pero lebi'į ca maestro de la ley nna ca fariseo nna, ica'rútsi'íru le porqui'ni yala enne' tsè' rulue' le, pero álahua hualini le. Ruthàya le reino qui' Tata Dios para ca enne', nihua lebi'i làa rà'a le, ą'hua nihua làa rue'él·la' huá le canu calatsi' gá'a. \v 14 Ica'rútsi'íru lebi'į ca fariseo nna ca maestro de la ley nna porqui'ni yala enne' tsè' rulue' le, pero álahua hualini le. Rigua le biỹa té qui' ca niula viuda nna, runi tè le oración tùni tse' para gulue' le ti'atsi yala enne' lí ná le. Acca adila fuerte ná castigo thí' le. \v 15 Ica'rútsi'íru lebi'į ca maestro de la ley nna ca fariseo nna porqui'ni yala enne' tsè rulue' le, pero álahua hualini le. Ribèni le hàstaá lo indatò' nna yúbitsi nna hueyìla ttu enne' para tanuą ca cosa nu runi le. De chi ną́ enne' qui' le nna, runi le qui'ni ccą́ merecer achùppa tántola tsíą lo yi'bél·laá ti'chula lebi'i por mal nu rulue'ni li ą. \v 16 Ica'rútsi'íru lebi'į porqui'ni labí la'yani' qui' Tata Dios té lo losto' le, pero catè latsi' le iche' le ca enne' nna rena le: Nuỹa diba gunią jurar nna gúduą templo qui' Jerusalén por testigo nna, bihua biỹa ccani. Pero rena huá le qui'ni nuỹa diba gúduą oro qui' templua por testigo nna pues chi ną́ obligado para gunią nu chi benią ofrecer. \v 17 Lebi'į canu làa rulaba tsè' latsi', yala chul·la re' la' riyeni qui' le. Rena huá le qui'ni canchu bel·liu qui' le nna làa yù'ą le templuą' nna entonces labí ná le'yą para Tata Dios. Biala dacca' adiru para gúdu le por testigo, tsí oruą' o tsí templo nu runi qui'ni cca oruą' le'ya áccá. \v 18 Ą'hua rena le: Nuỹa diba gúduą altar por testigo nna, bihua biỹa ccani, ą'hua nuỹa diba gúduą por testigo ofrenda nu tsìa lo altar nna pues chi ną́ obligado para gunią nu chi benią ofrecer. \v 19 Necio ba ná le ą'hua yala chul·la re' la' ritelíni qui' le. Biala dacca' adiru para gúdu li ą por testigo, tsí ofrendą' o tsí altar nu runi qui'ni cca le'ya ofrendą' áccá. \v 20 Inte' nna nia' le qui'ni nuỹa diba runi jurar nna ruduą altar por testigo, pues rudu huą́ por testigo itute ofrenda nu tsìa lúį. \v 21 Ą'hua nuỹa diba runi jurar nna ruduą templuą' por testigo, pues rudu huą́ Tata Dios por testigo porqui'ni templuą' nna ną́ para lèe. \v 22 Ą'hua nuỹa diba runi jurar nna ruduą ỹiabara' por testigo, pues rudu huą́ por testigo trono qui' ỹiabara' tsa'tsela tehuá Tata Dios enne' duani lo trono qui'áa. \v 23 Ica'rútsi'íru lebi'į ca fariseo nna ca maestro de la ley nna porqui'ni yala enne' tsè' rulue' le, pero álahua hualini le. Ribeqquia le para diezmo hàstaá ca semilla lathi to' ti'na menta nna anís nna comino nna, pero labila runi le ca cosa nu adiru dacca' nu da' lo ley qui' Tata Dios ti'na lu'uxtícia tsè' nna la' retúalatsi' nna fe nna. Ca nua' la náduel·la' guni le, pero nihua làa guxùl·la latsi' le gute le qui' diezmo. \v 24 Nìdiruani titó' labí ritelíni le, pero càte latsi' le iche' le ca enne'. Ca mandamiento xcuìchuto' nna yala ribeqquia latsi' le guni le cą cumplir, pero ca mandamiento nu dacca' adiru nna nìdiruba làa rulaba latsi' le guni le cą. Te ttu dicho nu rena le: Lani cuidado ba ruttèni le vino nu ri'ya le para qui'ni làa gabi le ttu bé'ya to', atsi'íni ràbi la le ttu camello xeni tsè'. \v 25 Airu lebi'į ca maestro de la ley nna ca fariseo nna porqui'ni yala enne' tsè' rulue' le, pero álahua hualini le. Reyìi le tsuą' teruba fuera qui' ttu taza nna plato nna, pero liú'u la nna tsa'ti'ni le la'ubàna nna la'hueni lu'uxtícia mal nna. \v 26 Lu' fariseo, labí la'yani' té qui' le, porqui'ni priméruỹa ná qui'ni quíi le le' tazą' nna platuą' nna, làniana ccá huá nàrì lado fuérala. \v 27 Airu lebi'i ca maestro de la ley nna ca fariseo nna porqui'ni yala enne' tsè' rulue' le, pero álahua hualini le. Yala latsitte rilá'ló ca bà tsíttsi canu beyú'u ì'yu, pero liú'u lá nna yala cuttsi ril·là' cą porqui'ni tsa'ti'ni cą tsítta yatti. \v 28 Ą'hua lebi'i nna lo ra' teruba yala enne' lí rulue' le lani ca enne', pero liú'u lá losto' le nna tsa'ti'ni le la' huethacca'ỹí ą'hua adí ca tul·la'. \v 29 Ica'rútsi'íru lebi'į ca maestro de la ley nna ca fariseo nna porqui'ni yala enne' tsè' rulue' le, pero álahua hualini le. Rilìtha le monumento lo bà qui' ca profeta nna, ą'hua yala ìyyà latsitte rutsia le lo bà qui' adí ca enne' beni tsè' ru'a lo Tata Dios, \v 30 rena tè le: Cáalá chi tsè'e ri'u loti' gutsé'e ca ta' tàta qui' rí'ua nna labí uccua ri'u cabi tulappa enne' mal para gutti ri'u ca enne' uccua profeta. \v 31 Inte' nna nia' le qui'ni por ca tìtsa'a nna ribèqquia le sentencia contra la'a lebi'i ba de qui'ni runi le sostener qui'ni ná le descendiente qui' canu betti cą ca profétaá. \v 32 Acca lígúni telá cumplir maldad nu beyàtsani ca ta' tàta qui' lía guni cą, porqui'ni chi rulaba latsi' le guni li ą. \v 33 Yala mañoso ná le tì'a ca bèl·là. Ti'áruálá modo guni le para làa cca le condenar tsía le lo yi'bél·laá cá. \v 34 Acca rithél·la'a' lani le ca profeta nna ą'hua canu ritelí tsè'nì nna ca maestro tsè' nna, pero lebi'i nna gútti la le cabi nna gutá' le cabi lo yà curutsi nna, attu te cabi nna hué' le cabi le' ca sinagoga làti retuppa le, ą'hua gutsia latsi' le cabi le' ttu ttu ca yetsi nna. \v 35 Anía modo ccá huá le responsable por lù'uti qui' ca enne' labí falta té qui' cabi, dèsdeba lù'uti qui' Abel enne' beni nu rú'ulatsi' Tata Dios, hàstaá lù'uti qui' Zacarías ỹi'ni Berequías enne' bètti le loti' dùą le' lí'a qui' templua èxaba làti du altar fuera. \v 36 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni iyate nuą' nna tátsią iqquia iyaba lebi'į canu tsè'e anna. \v 37 Lebi'i canu tsè'e le' ciudad Jerusalén rútti le ca profeta nna rudua huá le íyya iqquia ca mensajero rithel·la' Tata Dios lani le. Iỹé vuelta tsè' uccua látsa'a' gutùppa' le tì'a ttu yìti rutùppą ca ỹi'ni to' quì'į liú'u xìlį, pero labí uccua latsi' le. \v 38 Acca nia'le qui'ni templo qui' líą' nna chi dua tàttsi bą́, \v 39 porqui'ni dèsdeba annana labiru ilá'ni le inte' hàstaá qui'ni i'yu tsá inne le tsè' nu cca quia' nna ina le: La' dàliani para cuią'lu' porqui'ni da' cuią'lu' por nombre qui' Señor dios. \c 24 \p \v 1 De beria Jesús le' templua chìa déyeé nna, gubiga' tè ca discípulo qui'áa para gulue'ni cabi e adí ca edificio qui' templua. \v 2 Jesús nna rèe cabi: Anna teruba rila'ni le iyaba ca nui. Pero hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni i'yu tsá qui'ni labiru eyà'na iqquia luetsi ca íyya xeni nu cua'ni templuį, porqui'ni hual·lani canu da' idittu' nna guthìnnia gutàppa'ní cą iyáỹiate cą. \p \v 3 Huappi tìe guri'e lo i'ya láą Monte de los Olivos, bitsina' tè ca discípulo qui'áa ru'a lúe nna gunàba titsa' cabi e yà'ba latsi' nna ra cabi e: Calatsi' tu quixá'ani cuią'lu' intu' cuaỹa ccá ca cosį. Biani señal ní ccá canchu chi íl·lani cuią'lu' attu, ą'hua canchu chi íl·lani fin qui' yétsiloyu cá. \v 4 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Lihue' cuidado qui'ni nú ttu nuỹa guthácca'ỹíą le. \v 5 Porqui'ni nuỹetse' íl·lani lani nombre quia' nna ina cą qui'ni làcą nua Cristua. Anía modo nna ca enne' ỹetse' guthácca'ỹí cą. \v 6 Hua iyeni báni le ina cą qui'ni da' guerra o qui'ni chi cca guerra. Pero bittu gátsini le, porqui'ni náduel·la' cca iyaba ca cosį, pero nìhuani labí chi gùl·la' tè fin. \v 7 Porqui'ni ttu nación nna til·lą contra attu nación, ą'hua ttu gobierno contra attu gobierno nna. Ą'hua íl·lani itsahue' nna ubina' nna la' riỹú' fuérteni gaỹa tediba lugar nna. \v 8 Iyaba ca cosį nna ccá cą nu chì' thulo rubání ca dolor. \v 9 Làniana gute cą le cuenta para ccá le sufrir hàstaá qui'ni gútti cą le. Ą'hua iyábani ca enne' nna guyudí' cą le porqui'ni ná le enne' ríalatsi' quia'. \v 10 Làniana nuỹetse' cą edúl·la'a latsi' quį nna gute cuenta luetsi quį ą'hua guyudí' luetsi quį nna. \v 11 Ą'hua iỹetse' ca enne' íl·lani nna ina ca qui'ni rinne cą parte Tata Dios, pero labí líni cą. Enne' ỹetse' guthácca'ỹí cą. \v 12 Por causa de qui'ni hua dia la ràni tul·la' nna, acca la' tsì'ilatsi' qui' iỹetse' ca enne' nna étu bą́. \v 13 Pero nu thu ba tsìttsì lani inte' hàstaá fin nna, lànua nna l·lą́. \v 14 Náduel·la' ccá predicar evangelio nu cca qui' reino qui' Tata Dios le' itúỹiani yetsiloyu para qui'ni ccá saber iyábani ca nación. Làniana íl·lani fin. \v 15 Acca canchu chi ilá'ni le nu gunią nu ccábá latsi'į le' lugar nu ná para Tata Dios, tì'a chi gutixà'a profeta Daniel (nu rul·la nna ná qui'ni hue'él·la' latsi'į télinią), \v 16 làniana canu tsè'e le' región qui' Judea nna ná qui'ni ucuitta taá cą tsía cą lo ca ló'ya lá. \v 17 Nuỹa tediba duą iqquia azotea qui' yú'u quì'į nna, ná qui'ni eyàdią nna ucuìtta tabą́, bittu eya'ą le' yú'u para thí'ą biỹa te quì'į. \v 18 Ą'hua nu reni fuera lo tsina quì'į nna, bittu eyeqquią litsi'į para gutùppą ca ỹúį, sino ná qui'ni ucuìtta tabą́. \v 19 Pero canchu chi gal·la' tsá nna ica'rútsi'íru ca niula nùà' huatsa to', ą'hua canu rugatsi' ỹi'ni quį. \v 20 Acca línnabani Tata Dios lani oración qui'ni canchu chi gal·la' tsá ucuìtta le nna bittu ccą́ tiempo idil·la' nihua tsá redi' latsi' ri'u. \v 21 Porqui'ni íl·lani ca sufrimiento fuérteni nu labí chi uccuą dèsdeba gure' yétsiloyu hàstaá tiempo tsè'e rí'uį, nihua làa ccáruhuą́ bitola nna. \v 22 Canchu labí eto' ca tsá tiempo qui' ca sufrimiéntua nna entonces lanú nuỹa l·lą́. Pero por la' retúalatsi' qui' Señor lani canu chi becuí'e nna, acca labí itsa ca sufrimiéntua. \v 23 Làniana canchu nuỹa gą́ le: Línna' tsáruhuá, nì du Cristua, o línna' tsáruhuá nà' taá dùe, bittu tsíalatsi' le. \v 24 Porqui'ni huàl·lani làti tsè'e le canu ina qui'ni làcą nuá Cristua. Hua ría huá canu ina cą qui'ni rinne cą parte Tata Dios pero labí líni cą. Làcą nna guni cą iỹe ca milagro nna ą'hua adí ca cosa de la'huacca nu ccáỹíiní latsi' ca enne' para qui'ni gurèxaèl·la' cą cą xiaba hàstaá canu chi rée'ní Tata Dios. \v 25 Ca nui riquixa'ánia' le con tiémpuba. \v 26 Así es qui'ni canchu gá cą le: Línna' tsáruhuá, fuera yétsią' taá dùe, bittu iria le. O canchu gá cą le: Le' ttu cuarto to' qui' templuą' taá rì'e, bittu tsíalatsi' le. \v 27 Porqui'ni tì'a rappi étha nna rudàni' rabáníą dèsdeba làti ril·lani bitsa hàstaá làti renią, ą'hua ilá'ni iyáỹiate ca enne' Nubeyu' de Ỹiabara' canchu chi itée attu de repéntetaá. \v 28 Porqui'ni gaỹa tediba té ttu nu yatti nna, pues níahuá itùppa ca bechettu. \p \v 29 Cuantu taání tté sufrimiento qui' ca tsá lània nna, entonces bitsą' nna echùl·lą, ą'hua biuá'ą' nna labiru gudàni'ą. Ca bélia nna ìnnia cą de ỹiaba, ą'hua iyaba canu tsìa ỹiaba nna tatìttiní cą. \v 30 Làniana ilá'ní qui'ni dua Nubeyu' de Ỹiabara'. Iyaba ca raza qui' yétsiloyu nna yala ehuiní'ni cą ilá'ni cą ne canchu chi íl·lanie lo bía lani la'huacca ỹeni quì'e nna la'yani' de ỹiabara' nna. \v 31 Lèe nna ithèl·la' teée ca ángel quì'e para ucuetsi cabi trompeta nna gutùppa cabi ca enne' rée'ní Tata Dios itúbani yétsiloyu, dèsdeba làti ril·lani bitsa hàstaba làti renią. \v 32 Litelíni comparación qui' yexxuhuía: Canchu chi rerè'ne lúį nna rebia ca l·la' quì'į nna, anía modo cca ri'u saber qui'ni chi' taáduą íl·lani tiempo verano. \v 33 Ą'hua lebi'i nna, canchu chi ilá'ni le qui'ni cca iyaba ca cosa nu chi gutixa'ánia' le nna, ą́' modo nna ccá le saber qui'ni exatàa ru'a puerta chi debíga' fin. \v 34 Nia' le qui'ni làniana, alàa antes, hual·lani fin qui' tiempo tse'e ri'uį. \v 35 Ỹiaba nna yétsiloyu lani iyaba ca indatò' nna l·luya bá latsi' quį, pero ca titsa' quíyi'į nna labí tté cą sino té qui'ni iyate cą nna ccá cą cumplir. \v 36 Pero lanú nuỹa yù biỹa tsá ní nihua biỹa hora ní, sino làteruba Tata quíya'a nna yùe; nìdirubani Ỹi'nie nna labí yù bi, nihua ca ángel tsè'e ỹiabara' nna labí yù cabi. \v 37 Ti'a uccua loti' gùdua Noé, ą'hua ccá canchu Nubeyu' de Ỹiabara' nna chì íl·lanie. \v 38 Porqui'ni ántesca ccá juicio indaá nna puro gu'ya go bá nna huettsaná' bá nna beni ca enne' hàstaá qui'ni bi'yu tsá gutà'a Noéa le' bárcuá. \v 39 Labí bennia cą cuenta hàstaá qui'ni uccua iyya juíciua nna biluỹa latsi' quį. Aníahuá ccá canchu chi íl·lani Nubeyu' de Ỹiabara' de repentetaá. \v 40 Ą'hua canchu chuppa ca nubeyu' tsè'e cą tsina, ttuą nna édi'e, attuą nna eyà'na bą́. \v 41 Ą'hua canchu chuppa ca niula yù'u cą huettu, ttuą nna édi'e, attuą nna eyà'na bą́. \v 42 Acca lítsé'e al tanto, porqui'ni labí yù le biỹa hora él·lani Señor qui' lía. \v 43 Litelíni nui: qui'ni ttu tàta nna, cáalá yùą biỹa hora íl·lani ubàna nna, pues labí gá'athią porqui'ni calatsi'į thuą al tanto para labí hue'él·la'ą nuỹa cuaną biỹa té le' yú'u quì'į. \v 44 Acca lebi'i nna, litse'e al tanto, porqui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna là' íl·lani taánié canchu chi nìdirubani làa rulaba latsi' le qui'ni íl·lanie. \p \v 45 Nuni enne' ní ná ttu siervo fiel nna té la' riyeni tsè' quì'į, acca bethà'na xana' niá na le' yú'u qui' bía para huí'ą na cuidado nna gutią nu go ca enne' tsè'e tsina hora ná qui'ni gó cą cá. \v 46 Ica'rubà enni'a canchu chi etsìna' xana' niá nna ilá'ni bíą qui'ni runią voluntad qui' bi. \v 47 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni gute bi làtsi' ní'į iyate nu té qui' bi para cu'úbi'ą. \v 48 Pero ttu siervo nu labí runi tsè' nna gulaba lá latsi'į nna canią: álahua annatè él·lani xana' ya'a, \v 49 làniana thulo chìą huí'ą adí canu runi tsìnàa, ą'hua í'ya gúą lani ca borracho. \v 50 Níyalatsi' enni'a nna él·lani xana' niá tsá nu nìdi làa ribèdą bi, hora nu labí yùą qui'ni él·lani bi nna. \v 51 Xana' niá nna idí'ni guni bi ą castigar, làniana gudàl·la tè bi ą lani adí canu beỹia. Nía nna yala ccą́ sufrir nna cuetsią nna goyà'atsùni layi'į. \c 25 \p \v 1 Canchu chi i'yu tsá nna, entonces reino qui' Tata Dios nna ccą́ comparar tì'a tsìi ca niula cuiti', guỹi' cą ca lámpara qui' quį nna biria tè cą tal·lèda cą ènne'yu' gúttsaná'a para guni cą bi acompañar yú'u thá'a. \v 2 Gayu' ca niùláa nna uccua cą nu té la' riyeni tsè' qui' quį, pero ágayu' cą nna labí la' rulabalatsi' tsè' té qui' quį. \v 3 Canu bihua rulaba latsi' tsì'a nna guỹi' gáláa cą ca lámpara qui' caniá, pero labí guỹi' cą aceite para cà'a cą le' ca lámpara. \v 4 Canu té la' riyeni tsè' qui' caniá nna gutà'a bá cą aceite le' ca lámpara qui' caniá. \v 5 Pero rìtsa bá ènne'yu' gúttsaná'a nna, gul·lani chìa betsiàlà qui' quį nna gutá'athi cą. \v 6 Merua riluèla yèlà nna biyeni tsì'i ttu nu gunne iditsa nna rą: Nì chi da' ènne'yu' gúttsaná'a, líria tattsà' le bi. \v 7 Iyaba ca niula cuìti'a nna huatha chì cą nna begàl·la' cą ca lámpara qui' caniá. \v 8 Làniana gayu' canu bihua rulaba latsi' tsì'a nna ra cą canu té la' riyeni tsè' qui' caniá: Lígúnna xiarú bání titó' aceite qui' líą' qui' tu', porqui'ni chi reyòla ca lámpara qui' tu'į. \v 9 Becàbi gayu' canu té la' riyeni tsè' qui' caniá nna ra cą: Para qui'ni làa eyàtsa qui' tu' nihua lebi'i nna, adila tsa' lítsía xìa làti rutti' cą aceite nna lígó'o para lebi'i. \v 10 Pero miéntraste dia cą huì'i aceite nna gul·lani ènne'yu' gúttsaná'a. Canu tsè'e prevenídua nna gutà'a cą lani bi làti cca thá'a. Làniana beyaya tè puértaá. \v 11 Bitola nna betsina' ca niula nu labí rulaba latsi' tsì'a nna bel·làbi cą ru'a puértaá nna ra cą: Señor, señor, guthàlia cuią'lu' gá'a tu'. \v 12 Pero becàbi enne' rúttsaná'a nna ra bi cą: Hualigani labí nabia' te' le. \v 13 Làniana ra huá Jesús cą: Por nui nna acca lebi'i nna lítsé'e al tanto porqui'ni labí yù le biỹa tsá nihua biỹa hora qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna ná qui'ni él·lanie. \p \v 14 Reino qui' Tata Dios nna cca huą́ comparar tì'a ttu ènne'yu' nu rida' bi dia bi idittu' nna, acca gutàỹi tè bi canu runi tsina qui' bía nna bethà'na bi lani cą ca interés qui' bía. \v 15 Ttuą nna bete bi gayu' bolsa to' nu yù'u oro lani ą, attuą nna bete bi chuppa bolsa to' nu yù'u oro lani ą, attuą nna bè' bi ą ttu bolsa to' nu yù'u oro lani ą. Bete bi según ti'iỹa té bá capacidad qui' ttu ttu quį. Làniana guda' té bi dia bi idittu'. \v 16 Nu guỹi' gayu' bolsa bél·liuá nna huia taą́ nna bethà'ą bél·liuá nna beni tìą gana ágayu' tanto. \v 17 Anía tehuá nu guỹi' chuppa bolsa bél·liuá nna beni huą́ gana áchúppa tanto. \v 18 Pero nu guỹi' ttùba bólsaá nna huíą nna gutànią liú'u yú nna becattsi' tìą bel·liu qui' xana' niá. \v 19 Guttè diba tsá nna bel·lani xana' ca siérvuá nna beyuni bi cuenta lani cą. \v 20 Bitsina' tè nu guỹi' gayu' bólsaá nna nùà' tìą ágayu' bolsa nna rą: Señor, gayu' bolsa betsia cuią'lu' làtsi' nàya' nna, nìba tè ágayu' bolsa nu chi benia' gana iqquį. \v 21 Acca ra xana' niá na: Tsè'ba ná nu beni lu' siervo tsè' nna cumplido nna; lani ti'to' rúba uccua lu' fiel, acca adírula iỹeni gúnná' làtsi' ná' lu'; por nui nna yala redacca' látsa'a', ą'hua lu' nna edacca' huáni lu'. \v 22 Bitsina' tehuá nu guỹi' chuppa bólsaá nna rą: Señor, chuppa bolsa betsia cuią'lu' làtsi' nàya' nna, nìba tè áchúppa bolsa nu chi benia' gana iqquį. \v 23 Xana' niá nna ra bi ą: tsè'ba ná nu beni lu' siervo tsè' nna cumplido nna; lani ti'to' rúbá uccua lu' fiel, acca adírula iỹeni gúnná' làtsi' ná' lu'; por nui nna yala redacca' látsa'a', ą'hua lu' nna edacca' huáni lu'. \v 24 Làniana bitsina' tè nu guỹi' ttu bólsaá nna rą: Señor, inte' nna yúá' qui'ni ná cuią'lu' ttu enne' duro, pues redi' cuią'lu' làti labí gùda cuią'lu', ą'hua rutùppa cuią'lu' làti labí bedàl·la cuią'lu'. \v 25 Por nui nna gutsi te' nna becattsi' bá' bolsa bel·liu qui' cuíą'lu'į liú'u yú, acca nìba tè nu benna cuią'lu' lani inte'. \v 26 Becàbi tè xana' niá nna ra bi ą: Siervo malo nu labí riỹu', hua yù bá lu' qui'ni redi'a' làti labí guda' ą'hua rutuppa' làti labí bedál·la'a' nna. \v 27 Biecca labí gulú'u lu' bel·liu quíyi'į banco para qui'ni canchu chi el·lania' nna edi' ya' ą lani ỹi'nį. \v 28 Acca lebi'į nna lícua bolsą' lo ní'į nna líúte tì ą lani nu té tsìi bolsa qui' nią' la. \v 29 Porqui'ni nuỹa diba té quì'į nna, lą nna thí' lą́ adí nna gata'nìą adí iỹeni. Pero nu labí té quì'į nna, pues hàstaá ti'to' nu té quì'į nna ítua telą́. \v 30 Acca lithi' tè siervo nu làa riỹu'ą nna, líúdal·la ą fuera lá le' chul·la, nía nna ccą́ sufrir nna cuetsią nna góya'atsùni layi'į. \p \v 31 Canchu chi íl·lani Nubeyu' de Ỹiabara' le' la'yani' quì'e lani iyaba ca santo ángel, làniana cué'níe lo xila' tsè'ni quì'e para gucuí'e entre ca enne'. \v 32 Por ejemplo: ttu pastor nna rèl·la'a bą́ luetsi ca carneru to' lani ca chivo. Ą'hua Nubeyu' de Ỹiabara' nna etùppa itúỹiate ca enne' qui' iyaba ca nación ru'a lúe. \v 33 Ca enne' gutsì'e lado ná' bànie nna ccá cą comparar lani ca carnero to' qui' ttu pastor. Pero ca enne' gutsì'e lado ná' yattie nna ccá cą comparar lani ca chivo qui' ttu pastor. \v 34 Lèe nna née Rey enne' rigú'ubia' lo iyate acca gá tìe ca enne' tsè'e lado ná' bànie: Lità canu chi beni Tata quí'a bendecir, léya'a le' reino nu chi ná preparado para lebi'į dèsdeba uccua yétsiloyu. \v 35 Porqui'ni gutùnia' nna benna le gùtua'; gubìtsia' nna benna le inda gu'ya'; guréni ttùba' nna bedi' le inte' litsi' le; \v 36 casi xpela' bá gurénia' nna benna le nu gucuá'a'; huì' te' nna tanàba titsa' le inte'; gúttá'a' litsi' iyya nna bìta le tanèl·le' le inte'. \v 37 Làniana ca enne' beni tsè'a nna ecàbini cabi e nna ina cabi: Señor, cuani gutùni cuią'lu' nna benna tu' gutó cuią'lu' cá. Cuani gubitsi cuią'lu' nna benna tu' inda gu'ya cuią'lu' cá. \v 38 Ą'hua cuani bilá'ni tu' gureni ttùba cuią'lu' nna bedi' tu' cuią'lu' litsi' tu' cá. Cuani bilá'ni tu' gurèni cuią'lu' casi xpela' bá nna benna tu' nu guccu' cuią'lu' cá. \v 39 Ą'hua cuani huì'ni cuią'lu' nna tanàba titsa' tu' cuią'lu' cá. Ą'hua cuani gùtta' cuią'lu' litsi' ìyyà nna tanèl·le' tu' cuią'lu' cá. \v 40 Ecàbinie cą nna íneé: Hualigani te' nia' le qui'ni loti' beni li ą lani nuỹa ttu ca hermanos quíyi'į màsqui'ba ną́ nu adiru xcuìchuto' nna, pues ti'atsi para inte' bá beni li ą. \v 41 Làniana gá huée canu tsè'e lado ná' yattie: Liucuìtta ru'a lua' porqui'ni maldito bá ná le, tsía le lo yí' nu chi ną́ preparado para numalua lani ca ángel quì'į, làti cca cą sufrir tulidàni. \v 42 Porqui'ni gutùnia' nna labí benna le gúá'; gubìtsia' nna labí benna le inda í'yá'; \v 43 uccua'a' ttu enne' dittu' lani le nna pero labí benna le ttu lugar to' làti eyà'na'; casi xpela' bá gurénia' nna pero labí benna le ttu lári' to' gaccu'a'; huì' te' nna ą'hua guttá'a' litsi' ìyyà nna, pero labí tanàba titsa' le inte'. \v 44 Làniana ecàbi huáni cą ne nna ina cą: Señor, cuani gutùni cuią'lu' nna gubitsi cuią'lu' nna gurèni ttùba cuią'lu' cá. Cuani gurèni cuią'lu' casi xpela' bá nna huì'ni cuią'lu' nna gutta' cuią'lu' litsi' ìyyà nna labí beni tu' cuią'lu' atender cá. \v 45 Làniana ecàbinie cą nna íneé: Hualigani te' nia' le qui'ni lebi'į nna labí beni li ą lani nuỹa ttu canu adiru xcuichu tú'į, acca nihua lani inte' labí beni li ą. \v 46 Acca ca nui nna tsía bá cą para ccá cą sufrir tulidàba ttu castigo nu labí fin quì'į té, pero ca enne' biria tsè' ru'a lúe nna edacca' latsi' quį tulidàni lani la'labàni nu labiru ttíą qui' quį. \c 26 \p \v 1 Beyacca ba gutixà'a Jesús iyaba ca tìtsa'a, làniana rèe ca discípulo qui'áa: \v 2 Chi yù le qui'ni áchúppa ubitsa teruba reyatsa para gal·la' tsá fiesta nu reya ri'u Pascua, làniana gute cą inte' Nubeyu' de Ỹiabara' cuenta para gutá' cą inte' lo yà curutsi. \p \v 3 Làniana iyaba ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley ą'hua canu rigú'ubia' entre ca enne' judíua nna betùppa cą le' lí'a qui' Caifás nu ná huexána' qui' ca sacerdótea. \v 4 Làcą nna gulu'u titsa' luetsi quį ti'iỹala guni cą para gudaxu' cą Jesús lani máñaba para gútti cą ne. \v 5 Ra cą: Alàa tsá gani fiéstą' gudaxu' ri'u ą preso, para qui'ni làa etùppa ca enne' ỹetse' nna chatha alboroto le' ciudíį. \p \v 6 Làniana re' Jesús le' yetsi láą Betania litsi' Simón enne' huì'ni yetsu' yùtsu'a. \v 7 Bitsina' tè ttu niula ru'a lúe nù'ą ttu frasco tsíttsi to' tá'a lì'į perfume nu dacca' yaỹi tsè' beduą perfúmea iqquia Jesús de rì'e lo méỹaá. \v 8 De bilá'ni ca discípulua nui nna bitsa'áni cabi nna ra cabi: Biecca catìttia nui ni'i, \v 9 porqui'ni cáalá bètti' la ri'u perfúmeą' nna, iỹeni tsè' quiỹa cą na guni ri'u cualani ca enne' ritè la'di'. \v 10 De gutelíni Jesús nu rulaba latsi' ca discípulua nna rèe cabi: Biani cca ritsa' le niulíį ni'į. Pues lą nna chi benią ttu obra tsè' lani inte'. \v 11 Ca enne' pobre nna tulidàba tsè'e cą lani le, pero inte' nna álahua tulidà renia' lani le. \v 12 Porqui'ni de beduą perfúmį iqquia' nna benią inte' preparar para canchu chi igàttsi'a'. \v 13 Hualigani te' nia' le qui'ni gaỹa tediba ccá predicar evangéliuį le' itúbani yétsiloyu nna, guna huá ca enne' nu beni niulíį. \p \v 14 Làniana ttu canu tsì'nua láą Judas Iscariote nna huíą ru'a lo ca sacerdote principal nna, \v 15 rą cą: Biani gúnnání le quia' para gútià' cuenta Jesús lani le. Làcą nna beni cą acordar lani ą qui'ni gute cą tsìi érua' moneda nu de plata quì'į. \v 16 Desdeba lània nna beyìla latsi' Judas ti'iỹala modo gutią ne cuenta. \p \v 17 Primero tsá fiesta qui' Pascua loti' chi ro cą ettaxtíla sin levadura nna, bitsina' ca discípulo qui' Jesús ru'a lúe nna ra cabi e: Gani calatsi' cuią'lu' guni ri'u fiéstį para qui'ni guni tu' preparar go se' cuią'lu'. \v 18 Lèe nna rèe cabi: Lítsía le' ciudą́' le' litsi' ttu nubeyu' nna ga li ą: Maéstrua nna guthèl·le'e intu' nna rèe: Chi debiga' hora quia', acca le' litsi' lu' nna gunia' celebrar páscuį lani ca discípulo quíyi'į. \v 19 Ca discípulua nna beni cabi tì'taba ra Jesús cabi nna beni cabi preparar para guni cabi celebrar Pascua. \v 20 De gùl·là tsá lània nna gurè'nie lo méỹaá lani tsì'nu ca discípulua. \v 21 Miéntraste ro cabi nna gunne Jesús nna rèe: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni ttu le nna gutią inte' cuenta làtsi' ná' canu labí cca guyu cą inte'. \v 22 Làcabi nna yala triste uccuani cabi. Gudulo ttu ttu tsa cabi nna ra cabi e: Tsí inte' Señor. \v 23 Becàbie nna rèe: Nu ruga'a ní'į le' plato lani inte' nna, lą nua gutią inte' cuenta. \v 24 Nubeyu' de Ỹiabara' nna hualigani ccá bá cumplir lani e iyate nu ga'na escrito nu cca quì'e, pero ica'rútsi'íru nu gutią ne cuenta; pues para lą nna adila tsa' cáalá bittu telá gùlią. \v 25 Làniana Judas nu gunią ne traicionar nna rą: Tsí inte', Maestro. Becàbi Jesús nna rèe na: Lu' bá chi ra ą'. \v 26 De chi ro cabi ttu te la'góa nna, guỹi' Jesús ettaxtílaá nna gunàbèe bendición lani Tata Dios enne' ná Tata qui'áa nna gùl·le'ée ettaxtílaá nna bì'e ca discípulo qui'áa nna rèe: Líthi' nna ligo nna, nui nna ną́ cuerpo quia'. \v 27 Làniana guỹi' tìe vásuá. De chi bì'e gracia Tata qui'áa nna betie lani cabi nna rèe: Líthi' nna lí'ya iyate le; \v 28 porqui'ni nui nna ną́ reni quia' para qui'ni ccá seguro promesa cubi nu runia' nna ilàlią para qui'ni gata' la' runittiló por ca tul·la' qui' iỹetse' ca enne'. \v 29 Ą'hua riquixa'ánia' le qui'ni dèsdeba annana labiru i'ya' inda qui' betsulí' hàstaá qui'ni i'yu tsá i'ya ya' ą attu lani le le' reino qui' Tata Dios. \p \v 30 De beyacca bìl·la cabi hímnuá nna huía cabi lo i'ya láą Monte de Olivos. \v 31 Làniana Jesús nna rèe cabi: Iyaba le nna gutsè'e latsi' le inte' nèlà, porqui'ni ra Tata Dios lo Escritura: inte' nna gútía' permiso para gútti cą enne' ná Pastor, làniana ca carnero qui' bía nna gathilàlia cą. \v 32 Pero riquixa'ánia' le qui'ni bitola de eyátha'a' de lo lù'uti nna, nérua' lo le para etsa' ri'u Galilea attu vuelta. \v 33 Làniana gunne Pedrua nna ra bi e: Màsqui'ba iyaba cą gutsè'e latsi' quį cuią'lu', pero inte' nna nunca labí gutsè'e látsa'a' cuią'lu'. \v 34 Jesús nna rèe bi: Hualigani te' nia' lu' qui'ni nèlà nna tsunna vuelta labí thí'ché' lu' qui'ni nabia'ni lu' inte', làniana cuetsi xcurúdia. \v 35 Pedrua nna ra bi e: Màsqui'ba canchu caduel·la' gatti huá' lani cuią'lu', pero labí ínníá' qui'ni làa nabia' te' cuią'lu'. Anía tehuá ra iyaba ca discípulua. \p \v 36 Làniana bitsina' Jesús lani cabi ttu lettia láą Getsemaní nna rèe ca discípulo qui'áa: Nìba líxuani miéntraste tsa'á' gunia' oración. \v 37 Jesús nna guche' tìe Pedrua ą'hua chuppa ca ỹi'ni Zebedéua nna. Làniana gudulo uccuani triste latsi'e nna tsì'irúbani uccuanie nna \v 38 rèe cabi: Yala triste cani latsi' lóstu'a' ti'atsi chì' taání rattia'. Nìba licuèda inte' nna bittu ga'athi le. \v 39 Guda' tìe áti'to' tè anía lá nna, beduỹíbie nna benie oración nna rèe: Tata Ỹitsi' quia', canchu ná posible qui'ni bittu ttí'a' ca sufrimiéntuį, pero alàa tì' ccá bá látsa'a' sino ccá bá según voluntad qui' cuią'lu'. \v 40 Làniana beyéqquie làti tsè'e ca discípulo qui'áa nna ti'éthi bá cabi, acca rèe Pedrua: Tsí labí ccani le gúchia le bétsiala ttu hora rúbá para guni le inte' acompañar cá. \v 41 Lítsé'e al tanto, lígúni oración para qui'ni làa innia le le' tentación. Hualígáláa yala dispuesto ná le ccá le enne' fiel lani inte', pero labí fuerza té qui' le. \v 42 Huía tìe attu nna benie oración nu cca chuppa vuelta nna rèe: Tata Ỹitsi', canchu labí posible té para qui'ni làa ttí'a' ca sufrimiéntuį, pues ccá bá según voluntad qui' cuią'lu'. \v 43 De betsine'e attu nna dedeti'áthi hua cabi, porqui'ni tsa'ti'bání bétsiala lo cabi. \v 44 Bethà'na bée cabi nna huíe attu benie oración nu cca tsunna vuelta nna gunnie la'a mísmuba ca tìtsa'a. \v 45 Làniana betsine'e attu làti tsè'e ca discípulo qui'áa nna rèe cabi. Tsí àtsabá ti'éthi le. Chi gùl·la' hora qui'ni inte' Nubeyu' de Ỹiabara' nna ttí'a' làtsì' ná' canu tul·la'. \v 46 Léyátha nna léya', nì chi da' nu gutią inte' cuenta. \p \v 47 Atsabá rinne Jesús nna, gul·lani chì Judas ttu canu tsì'nua. Ą'hua iỹétse'ni ca enne' da' lani ą yù'u ná' quį espada l·le yà l·le. Làcą nna da' cą por orden qui' ca sacerdote principal ą'hua por canu rigú'bia' le' yétsiá. \v 48 Judas nu gutią ne cuéntaá nna gutixà'ą ti'iỹa ná seña nu gunią, nna rą: Nu gutsa'lo ya'a nna, lą nua, gudaxu' tabá li ą. \v 49 Gubiga' taą́ ru'a lo Jesús nna benią ne saludar nna rą ne: Maestro. Làniana betsa' tè lúį ne. \v 50 Jesús nna rèe na: Amigo, bianicca da' lu'. Làniana gubiga' cą làti du Jesús nna bedaxu' chì cą ne preso. \v 51 Pero ttu enne' entre canu tsè'e lani Jesús nna gulèqquia bi espada qui' bía nna becàa ná' bi nna bè' bi ttu huenitsìna qui' huexána' qui' ca sacerdótea nna guchu bi yéti nagui'į. \v 52 Jesús nna ra tìe bi: Begú'u espada qui' lu'ą' lugar quì'į, porqui'ni iyaba canu ribèqquia cą espada nna, pues lani espada hua il·lùỹaní latsi' quį. \v 53 Tsí ina ri'u cani lu' quį'ni inte' nna bihua cca te' inábania' Tata quí'a, lèe nna ithèl·le'e téelá tsì'nu ejército de ca ángel para edi' cabi inte' cá. \v 54 Pero cáalá ná qui'ni cca lą', ti'ala modo ccá cumplir nu ra lo ca Escritura làti riquixa'a qui'ni náduel·la' ccá' padecer ni'i. \v 55 Làniataá nna ra Jesús canu ỹétse'á: Tì'a canu dia gudaxu' ttu ubàna, ą' da' le yù'u ná' le espada nna yà nna para gudaxu' le inte' preso. Ttu ttu tsá bá gùri'a' le' templua nna gutixa'ánia' iyaba le nu cca qui' Tata Dios, atsi'íni bihua bedaxu' le inte' nna. \v 56 Pero iyaba canui cca para qui'ni ccá cumplir nu bedia ca profétaá acerca de inte'. Làniana iyaba ca discípulua nna betsè'e latsi' cabi e nna becuìtta cabi. \p \v 57 Canu bedaxu' cą Jesús preso nna guche' cą ne ru'a lo Caifás nu ná huexána' qui' ca sacerdótea, làti tuppa ca maestro de la ley ą'hua canu rigú'ubia' entre ca enne' judíua. \v 58 Pedrua nna idittu' bá deno bi e hàstaá le' lí'a ru'a yú'u qui' huexána' qui' ca sacerdótea. Gutà'a tè bi nna gurè'ni bi lani ca policía para inna' bi biỹa guthácca' cą Jesús. \v 59 Làniana ca sacerdote principal ą'hua canu rigú'ubia' le' yétsiá nna lani iyaba canu retùppa Junta Suprema qui' ca enne' judíua nna reyìla cą ttu causa contra Jesús, para qui'ni gappa cą néda gute cą ne cuenta para gattie. \v 60 Pero labí biỹa caúsani betseláni cą contra lèe màsqui'ba iỹetse' cą gulìtha cą bela'na quì'e. Bitòỹìani nna gubíga' áchúppa testíguá nna beni latsi' quį nna \v 61 ra cą: Nui nna rą qui'ni huaccanią gutàppa'ą templo qui' Tata Dios, pero le' tsunna ubitsa teruba nna echìthą na attu. \v 62 Guduli tè huexána' qui' ca sacerdóteá nna rą ne: Tsi bihua biỹa ecàbi tí' lu'. Biani nuą' ra canui contra lu' cá. \v 63 Pero Jesús nna labí becàbie. Làniana huexána' qui' ca sacerdótea nna gunnią attu nna rą ne: En nombre de Dios, pues lèe nna bànie tulidàba, rinábania' lu' qui'ni quíxá'a lu' canchu hualí ná lu' Cristo Ỹi'ni Tata Dios. \v 64 Jesús nna rèe na: Lù'ba chi ra ą́'. Ą'hua nna nia' le qui'ni dèsdeba annana ilá'ni le Nubeyu' de Ỹiabara' duánie lado ná' bàni de la'huacca qui' Tata Dios nna íl·lanie lo bía ỹiabara'. \v 65 Làniana huexána' qui' ca sacerdótea nna guchèda'ní ỹúi para gulue' qui'ni yala bitsa'ánią nna rą: Labí respeto té quì'į lani Tata Dios. Biáruálá testíguni riquína'ni ri'u cá. Chi biyénini le gunnią ca titsa' nu ná qui'ni làteruba Tata Dios ínnie ą́'. \v 66 Annana biani ína le ccá quì'į. Becàbi tabá cą nna ra cą: Ccá bą́ merecer gattią. \v 67 Làniana betùtu chì xèni' quį lúe nna bè' cą ne puñete. Adí cą nna gutìni ná' quį lúe nna \v 68 ra cą ne: Canchu ná lu' Cristo nna guna tsanna nuỹa nua' bí'ą lù'na. \p \v 69 Pedrua nna re' ba bi le' lí'a. Làniana gubiga' ttu criada làti re' bía nna rą bi: Ą'hua lu' nna gurèni huá lu' lani Jesús nu Galiléą'. \v 70 Pedrua nna labí guỹí'ché' bi nna ra bi ru'a lo iyaba quį: Labí yua' biỹa nuą' ra lu'. \v 71 De beria bi ru'a puértaá nna bilá' tènì attuą bi nna rą canu tsè'e nía: Ą'hua nui nna gurèni huą́ lani Jesús Nazarénuą'. \v 72 Labí guỹí'ché' Pedrua attu vuelta nna beni bi jurar nna ra bi: Labí nabia' te' nubéyu'ą'. \v 73 Ti'tó' taá bitola nna gubiga' canu tsè'e nía nna ra cą bi: Ą'hua lu' nna hualigani ná lu' enne' qui' quį porqui'ni hàstaá la' rinne qui' lu' nna redacca' rabání. \v 74 Beni chi Pedrua jurar nna ra bi: Nitti ba' canchu labí lí te' de nia' qui'ni labí nabia' te' nubéyu'ą'. Làniana guretsi chì xcurúdia. \v 75 Bexa tè latsi' Pedrua ca titsa' gunne Jesús loti' rèe bi qui'ni: Labí cuetsi xcurúdia ántesca ccá tsunna vuelta guni lu' inte' negar. Làniana yala behuiní'ni bi nna beria bi fuera nna biditsuní bi guretsi bi. \c 27 \p \v 1 De chi da' rànì'a nna iyaba ca sacerdote principal ą'hua canu rigú'ubia' entre ca judíua nna gunne lettia cą ti'iỹa modo guni cą contra Jesús para gútti cą ne. \v 2 Beỹìqquia cą né'e nna bete tè cą ne cuenta lani gobernador Poncio Pilátuá. \p \v 3 Làniana Judas nu benią Jesús traicionar nna, de bilá'nią qui'ni nu ỹeni chi ruthácca' cą ne nna, acca belenínią nna uccua latsi'į ótią tsìi érua' moneda nu de plátaá lani ca sacerdote principal nna canu rigú'ubia' entre ca enne' judíua nna, \v 4 acca rą: Inte' chi benia' tul·la', betí'a' cuenta ttu enne' inocente para gattie. Lacą nna ra cą na: Biáruá dacca' guni tu' ni'i. Nà'ba beyu ti'iỹa guni lu'. \v 5 Judas nna guru'na tìą bél·liuá le' templua nna beria tìą nna huíą guthi yánią nna gùttìą. \v 6 Ca sacerdote principal nna de bedi' cą bél·liuá nna ra luetsi quį: Labí ná qui'ni cu'ú ri'u bél·liuį làti yù'u ofrenda qui' templuį porqui'ni ną́ nu dàcca'ní réni qui' ttu enne'. \v 7 Gulèqquia lettia diba cą nna huì'i cą lani bél·liuá ttu pedazo loyu qui' ttu nubeyu' nu runi traste, para ccą́ panteón qui' canu dìttu'. \v 8 Dèsdeba lània nna gutìxa tè cą lá lóyúa: Loyu por precio de réni. Ą'ba té líį hàstaba natsá. \v 9 Ania modo uccua cumplir nu ra Jeremías enne' uccua profeta qui' Tata Dios tiempo antigua nna ra bi: \q1 Guỹi' cą tsìi érua' pieza plata, precio nu bedu ca ỹi'ni Israel nu dàcca'ní ttu enne' lània. \q1 \v 10 Lani bél·liuá nna huì'i cą loyu qui' nu runi trásteá, ti'a beni Señor inte' mandado. \p \v 11 Jesús nna de gùdue ru'a lo gobernador Pilatua, lą nna gunàba tìtsa'ą ne nna rą: Tsí ná lu' rey qui' ca judíuą' cá. Jesús nna rèe na: Lù'ba chi ra ą́'. \v 12 Ca sacerdote principal ą'hua canu rigú'ubia' entre ca enne' judíua nna betsia cą queja contra Jesús. Pero lèe nna labí becàbie. \v 13 Làniana Pilatua nna rą ne: Tsí bihua riyénini lu' bícca'áỹa rinne cą contra lu'. \v 14 Jesús nna nidi ttu titsa' labí becàbie hàstaá qui'ni gobernador nna yala uccuaỹí latsi'į. \p \v 15 Tsá gani fiéstaá nna té costumbre qui' gobernador gúla'ą ttu preso, nuỹa tediba inàba yétsiá. \v 16 Merua lània nna té ttuą litsi' ìyyà láą Barrabás, hua dàa gá titsa' quì'į runią mal qui' ca enne'. \v 17 De betùppa iyaba ca enne' judíua nna ra Pilatua cą: Núlá calatsi' le gúlá'a', tsí Barrabás o tsí Jesús enne' lá Cristo áccá. \v 18 Anía ra Pilatua porqui'ni hua yù bą́ qui'ni por la' yélatsi' bá bete cą Jesús cuenta lani ą. \v 19 De re' Pilatua le' juzgádua nna bitsina' ttu razón nu guthèl·la' niula qui' Pilatua nna rą: Bittu tehuá gúlatsi' qui' lu' nu cca qui' nubeyu' inocénteą', porqui'ni yèlà tabíní gunne te' bitsiàla por causa quì'į. \v 20 Pero ca sacerdote principal nna ą'hua canu rigú'ubia' entre ca enne' judíua nna gulù'u yi' cą latsi' yétsiá qui'ni innàbani cą Pilatua qui'ni gudilą́ Barrabás lá pero Jesús nna gatti bée. \v 21 Gobernador nna gunàba tìtsa'ą cą nna rą: Núlá canu chuppíį calatsi' le gúdilá'a'. Becàbi taá cą nna ra cą: Barrabás. \v 22 Pilatua nna rą cą: Biala gunia' lani Jesús enne' lá Cristuį ni'i. Becàbi iyaba cą nna ra cą: Tá' bą́ lo curutsi. \v 23 Làniana ra Pilatua cą: Pues biani mal ni chi benią ni'i. Pero làcą nna adila guretsiyà'a cą nna ra cą: Tá' bą́ lo curutsi. \v 24 Beyùba Pilatua qui'ni labí cca tsi qui' quį, ántesla adila escándalo runi cą, acca guỹi'ą inda nna gutìi ní'į ru'a lo canu yétsiá nna rą: Por nui nna cca le saber qui'ni labí ccá' responsable por lù'uti qui' ènne'yu' tsè' du nì. Lebi'i ba ibàga' li ą. \v 25 Làniana ituba yétsiá nna rą: Intu' ba lani ca ỹi'ni tu' nna ibàga' tu' réni quì'į. \v 26 Pilatua nna bela' tìą Barrabás. Pero benią mandado iyàa' la Jesús, làniana betią ne cuenta para té'e lo curutsi. \v 27 Ca soldado qui' gobernador Pilatua nna guche' cą Jesús le' lí'a qui' paláciua nna betùppa iyábani cą ìta'lùbani e. \v 28 Gulèqquia tè cą ỹúe nna begàccu' cą ne ttu lári' de color morado. \v 29 Gulù'u tè cą iqquie ttu corona tíaníą yèttse'. Gulù'u tè cą ttu vara le' né'e lado bàni, bedu tè ỹibi quį ru'a lúe nna beỹìtsi tènì cą ne nna ra cą: Viva, Rey qui' ca judío. \v 30 Làniana betutu xèni' quį ne nna guỹi' tè cą vara nu dèniáa nna bè' cą iqquie. \v 31 Bitola de beni cą ne burla nna, bebèqquia cą lári' nu naccu'éa nna begàccu' cą ne ca ỹúeá attu. Làniana guche' cą ne para gutá' cą ne lo curutsi. \p \v 32 Merua riria cą lani e nna bettsà' cą ttu nubeyu' Cirenéo láą Simón, behuà'ni duel·la' cą na curutsi qui' Jesús. \v 33 Bitsina' cą lugar láą Gólgota, titsa' qui' ri'u nna rą: Iqquia Bega' Yatti. \v 34 Bete cą vinagre chixią nu ná ìl·la' para í'yèe. Benìxi díbée vinágrea nna pero labí gú'yèe na. \v 35 Betaá' diba cą ne lo curútsia nna làniana bedàl·la cą rifa nuỹa la cą gal·la' ca ỹúeá. Anía modo nna uccua cumplir nu bedia ttu profeta gunne bi nu cca quì'e nna ra bi: Gùl·la'ání cą ca ỹó ya'a nna bedàl·la cą rifa lo quį. \v 36 Guỹua tení cą nna gunna' cą ne. \v 37 Betaá' tè cą ttu letrero iqquia curutsi làti téáa biỹa cca té'e nía nna rą: NUI NUĄ' JESUS REY QUI' CA JUDIO. \v 38 Betaá' huá cą lo curutsi ttu ttu lado luítte'é chuppa ca ubàna, ttuą lado ná' bànie, attuą lado ná' yattie. \v 39 Canu guttè nía nna beduadí' cą ne nna bettáa iqquia quį para guni cą ne despreciar nna \v 40 ra cą: Lu' nu rena qui'ni gutàppa' lu' templua nna le' tsunna ubitsa teruba echìtha lu' ą, pues bedilà la'a lù'ba nna beyàdi tsanna lo curútsią' canchu hualigani ná lu' Ỹi'ni Tata Dios. \v 41 Anía tehuá beni ca sacerdote principal ne burla, lani ca maestro de la ley nna ca fariséua nna ą'hua iyaba canu rigú'ubia' le' yétsiá nna ra cą: \v 42 Canu huaya' nna bedilà bą́ atsi'íni la'a làbą nna labí ccanią gudilàą; Annana eyàdią lo curútsią' canchu hualigani ną́ Rey qui' yetsi Israel, lànialá nna hueyya latsi' ri'u quì'į. \v 43 Lą nna gùppa bą́ confianza Tata Dios, pues gudilà bée na anna canchu hua catsi'ínie na; porqui'ni la'a làbą nna rą: Inte' ná' Ỹi'ni Tata Dios. \v 44 Anía tehuá beduadí' ca ubàna tá' lo ca curútsia ne. \p \v 45 Ttu tsì'nu hora ti'gá nna bechul·la le' itúbani yétsiloyu hàstaá ritìį tsunna. \v 46 Chi' taáduą gal·la' ritìį tsùnnaá nna gunne Jesús idìtsani nna rèe: Elí, Elí, lama sabactani. Ca tìtsa'a nna quiere decir: Tata Dios quia', Tata Dios quia', biecca betse'e latsi' cuią'lu' inte'. \v 47 Tuchùppa canu tsè'e nía nna de biyénini cą rèe anía, accana ra cą: Elías bá rul·luítsa'ą. \v 48 Làniataá nna bigàa ttuą guỹi'ą ttu esponja nna bedibìthą́ na lani vinagre, bedua tìą na lo ttu yíi nna bì'ą ne í'yèe. \v 49 Pero adí cą nna ra cą: Bittu, sino inna' ri'u canchu ìta Elías gudilà bi ą. \v 50 Làniana iditsa tsè' guretsi ya'a Jesús nna betie espíritu quì'e làtsi' ná' Tata Dios. \v 51 Làniataá nna lári' rriani nu dàa para gunią dividir le' templua nna bireda'ą uccuą chuppa l·la'áni biyàlia dèsdeba íqquiará' hàstaba ỹàrèe' por la'huacca qui' Tata Dios. Ą'hua gùỹù' yétsiloyu nna, ą'hua ca íyya èl·la nna biỹa' cą. \v 52 Ą'hua ca yerubà nna biyàlia cą, nuỹetse' ca enne' qui' Tata Dios canu chi gùttì nna beyátha cabi. \v 53 Beria cabi le' yerubà bitola de beyátha Jesús de lo lù'uti nna, huía tè cabi le' Jerusalén ciudad nu ná para Tata Dios; enne' yetse' nna bilá'ni cą cabi. \v 54 Làniana ttu capitán lani adí canu tsè'e guardia làti tá' Jesús lo curútsia nna, de gutebé'ni cą qui'ni gùỹù' nna ą'hua bilá'ni cą iyaba ca cosa nu uccua nna, yala gutsini cą nna ra cą: Hualigani qui'ni lą nna ną́ Ỹi'ni Tata Dios. \v 55 Idittu' tí'bá de nía nna tsè'e iỹé ca niula huenna'. Làcą nna tanó cą Jesús dèsdeba Galilea nna beni cą ne servir. \v 56 Entre ca niuláa nna látsi' huá María Magdalena, ą'hua María nàna qui' Jacóbua nna Joséa nna, ą'hua nàna qui' ca ỹi'ni Zebedéua nna. \p \v 57 Mérutaá da' ral·la lània nna bitsina' ttu enne'yu' rico nu Arimatea lá bá José. Ą'hua làbi nna uccua bi ttu enne' huíalatsi' qui' Jesús. \v 58 Joséa nna huía bi ru'alo Pilatua gunàba bi cuerpo qui' Jesús. Pilatua nna benią orden gute cą cuerpo qui' Jesús lani bi. \v 59 Joséa nna bedi' bi cuérpuá nna betùbi tè bi e ttu sábana cubi. \v 60 Gutìxa tè bi cuerpo qui'áa le' ttu bà cubi nu chì' beni ba bi le' ttu íyyatò'. Betsíga' tè bi ttu íyya ỹénitsè' ru'a bàa nna bedà' tè bi. \v 61 Nía nna du María Magdalena ą'hua attu María nna, guỹuaní cabi ru'a bàa. \p \v 62 Attu yu'utsá nna guttè diba beni cą preparar para tsá redi' latsi' quį nna, betùppa ca sacerdote principal ą'hua ca fariséua ru'a lo Pilatua nna, \v 63 ra cą: Señor, intu' nna rexa latsi' tu' titsa' nu gunne bèỹiaá loti' bàniru naá, qui'ni bitola de tsunna ubitsa nna eyáthą de lo lù'uti. \v 64 Acca guthel·la' cuią'lu' guardia para qui'ni hué' cą cuidado lo bàa hàstaá bitsa ccá tsunna, para qui'ni làa tsía ca discípulo qui' niá de réla nna cuana cą cuérpuá nna gá tè cą ca enne' qui'ni chi beyaccabàníą, entonces adí teérulá peor ccá la' beỹìį tì'chula nerua. \v 65 Pilatua nna rą cą: Nà'ba tsè'e ca soldado qui' le. Lítsía nna lígúni ą seguro tì'a ná bá la' rulábalatsi' qui' le. \v 66 Làcą nna huía cą beni seguro cą bàa, berèni tè cą sello lati íyyaá nna betsè'e cą guardia. \c 28 \p \v 1 Guttè diba tsá sábaduá para tsáni' díla primero tsá qui' semánaá, huía María enne' Magdálaá lani attu María huanèl·le' lo bà qui' Jesús. \v 2 Guttè tè ttu la' rìỹu' fuerte gani, porqui'ni ttu ángel enne' guthel·la' Señor nna huàdi bi de ỹiabara' nna gutua bi íyya nu re' ru'a bàa nna gùdua tení bi iqquį. \v 3 La' rinna' qui' ángeliá nna uccua tì'a la'yani' qui' éthá. Ỹo bi nna uccuą tsíttsi tùni ti' taání beyi'. \v 4 Canu tsè'e guardia nna de tántuani gutsini cą nna, biỹìtti'ní cą nna gubixi cą nna gùttì tsaléttia taání cą. \v 5 Gunne ángeliá nna ra bi ca niuláa: Bittu gátsini le, hua yúbá' qui'ni reyìla le Jesús enne' betti cą lo curútsia. \v 6 Lanúrué té nì pues chi beyathèe de lo lù'uti tì'ba chi rèe. Litaáruhuá inna' le làti gutìxa cą néa, \v 7 lítsía quetha taá ligàtsi ca discípulo qui'áa qui'ni chi beyathèe de lo lù'uti. Lèe nna tsíe Galilea, níabá ettsà' li e. Ą' ná qui'ni equixa'ánia' le. \v 8 Ca niuláa nna yala biquila' latsi' cabi ą'hua yala bedácca'ni cabi nna, beyya chì cabi quethani para equixá'ani cabi ca discípulua. Ca niuláa nna merua deyya cabi taquixá'ani cabi ca discípulua, \v 9 tiémputaá nna tàttsa' Jesús ca niuláa nna benie cabi saludar. Làcabi nna gubiga' cabi ru'a lúe nna gunìta' cabi ca nì'e nna beni cabi e adorar. \v 10 Jesús nna ra tìe cabi: Bittu gátsini le, lítsía líúte noticį lani iyaba ca bettsi' ya'a para qui'ni tsia cą Galilea nna, nía ba ettsà' tu'. \p \v 11 Dàca'te deyya ca niuláa nna, tuchùppa canu tsè'e guardia nna beyya huá cą le' ciudáad nna gutixa'áni cą ca sacerdote principal iyaba ca cosa nu uccua. \v 12 Betùppa tè cą lani canu rigú'ubia' entre ca enne' judíua nna, gunne lettia cą nna bete cą iỹénitse' bel·liu qui' ca soldadua nna, \v 13 ra cą: Lebi'į nna ínne le qui'ni ca discípulo qui' niá bìta cą de réla lá nna gutua gattsi' ba cą cuerpo qui' niá miéntraste ti'áthi ri'u. \v 14 Canchu gúna gobernador asúntuį nna, entonces intu' ba ccálaní tu' ą arreglar, bihua cuidado tsé'e le. \v 15 Làcą nna guỹi' cą bél·liuá nna beni cą tì'a nu chi gulù'u titsa' ca judíua cą. Iį modo nna riquixa'a ca enne' Judea nu uccua, hàstaá anna. \p \v 16 Huía taá tsinia ca discípulua Galilea lo i'ya làti chi ra Jesús cabía. \v 17 De bilá'ni cabi e nna beni cabi e adorar, pero tuchùppa cabi nna labí huía tè latsi' cabi canchu làganie enni'a. \v 18 Làniana gubiga' Jesús gùnnie lani iyaba cabi nna rèe: Itute poder chi benna Tata Dios látsi' nàya' para cu'úbi'a' ỹiabara' ą'hua yétsiloyu nna. \v 19 Acca lítsía nna liquixá'ani iyáỹiate ca enne' le' iyábani ca nación anta' yétsiloyu qui'ni tsíalatsi' quį inte' nna ccá huá cą ca discípulo quia'. Guni tè le cą bautizar lani nombre qui' Tàtáa nna, qui' Ỹí'niáa nna, qui' Espíritu Santo nna. \v 20 Liulue'ni cą iyate nu ná qui'ni guni cą tì'a chi pá'a' le. Inte' nna du bá' lani le para gunia' le cualani ttu ttu tsáaní hàstaá l·luỹa latsi' yétsiloyuį. \cls Ą' uccua.