\id JHN \h SAN JUAN \toc1 CA TITSA' TSE' NU CCA QUI' JESUCRISTUA NU BEDIA SAN JUAN \toc2 SAN JUAN \toc3 Jn. \mt1 CA TITSA' TSE' NU CCA QUI' JESUCRISTUA NU BEDIA SAN JUAN \mt2 El Santo Evangelio Según \mt1 SAN JUAN \c 1 \p \v 1 Antes càla cue' yétsiloyu nna, chìlá dua Enne' née Titsa'. Tìtsa'a nna dúe lani Tata Dios, ná huée Dios nna. \v 2 Lèe nna dúe cuitta' Tata Dios dèsdeba néruá. \v 3 Iyábani ca cosa nna uccua cą por lèe. Cáalá làa por lèe nna, nìdi ttu cosa nu té nna labí uccuą. \v 4 Lani lèe nna dua la'labàni. La'labàni nna ną́ la'yani' para ca enne'. \v 5 La'yani' nna rudàni'ą le' chul·la. La'chul·la nna labí birialànią guthòlą na. \v 6 Gùdua ttu ènne'yu' gùta' láa bi Juan. Guthel·la' Tata Dios bi nna, \v 7 bìta bi para cueqquia li bi nu cca qui' la'yáni'a, para qui'ni iyaba ca enne' nna tsíalatsi' quį por nu riquixa'a bi. \v 8 Álahua làbi nuá ná la'yáni'a, sino bìta bi para quixá'a bi qui' la'yáni'a. \v 9 Porqui'ni Enne' ná la'yani' lí gánia nna runne la'yani' qui' iyábani ca enne'. Lèe nna gul·lanie le' yétsiloyu. \v 10 Gurènie le' yétsiloyu nu benie, pero yétsiloyu nna labí benibí'ą ne. \v 11 Bitée gurènie entre ca enne' quì'e nna labí beni cą ne recibir. \v 12 Pero iyaba canu beni cą ne recibir de ríalatsi' quį quì'e nna, betie derecho qui' quį para cca cą ỹi'ni Tata Dios; \v 13 pero álahua por medio de réni, nìhua tì' ràlia ca enne' yétsiloyu, nìhua por la' calatsi' qui' ttu nubeyu' nna, sino Dios la nna née Tata qui' quį. \v 14 Tìtsa'a nna guỹi'e forma de ènne'yu' nna, gurènie entre ri'u. Intu' nna bilá'ni tu' la'yani' quì'e nna ca milagro nu benie nna, tì' tegáláa tùteruba Ỹi'ni Tata Dios. Uccue enne' de puro taá favor, ą'hua gutixe'e titsa' lígani nna. \v 15 Juáan nna gutixa'a bi nu ná lí acerca de lèe, gunne bi idìtsa nna ra bi: Bitola de inte' nna íl·lani ttu enne' adiru dacca' tì'chu inte', porqui'ni antes càla galia' nna chìlá dúe. \v 16 Iyaba ri'u nna bànini ri'u de itute la'huacca quì'e; runie ri'u favor lani adí favor nna. \v 17 Tata Dios nna betie ley quì'e lani ca enne' chi gùtse'e por medio de Moisés. Pero favor quì'e lani ri'u ą'hua evangéliuį nna gul·lani cą por medio de Jesucristua. \v 18 Jamás lanú nuỹa ènne'ni le' yétsiloyu chi bilá'nią Tata Dios. Tùteruba Ỹi'ni áa enne' dua cuitta' áa, làbi nna chi beni bi e declarar lani ri'u. \p \v 19 Guthel·la' canu rigú'ubia' entre ca enne' judío qui' Jerusalén tuchùppa ca sacerdote qui' quį lani ca descendiente qui' Leví ru'a lo Juáan para inàba titsa' cą bi nuỹa ná bi. Juáan nna gutixà'a bi nu ná lí, \v 20 labí becàttsi' bi titsa', sino claru taá gutixà'a bi nna ra bi: Álahua inte' nuá Cristua. \v 21 Gunàba titsa' cą bi attu nna ra cą: Núlá nì'i. Tsí cuią'lu' Elías acca. Ra tè bi: Labí ná'. Tsí cuią'lu' profeta enne' ná qui'ni ìta inne parte Tata Dios acca. Becàbi bi nna ra bi: Labí. \v 22 Accana ra cą bi: Pues, núlá ná cuią'lu' nì'i, para qui'ni equixá'ani tu' canu guthel·la' cą intu'. Biala ra cuią'lu' qui' la'a mísmuba cuią'lu' nì'i. \v 23 Juáan nna gunne bi idìtsa nna ra bi: Inte' nna daya' para gunia' predicar al aire libre taá. Lítsé'e leda porqui'ni chi dá' Señor. Porqui'ni anía gutixà'a Isaías enne' uccua profeta tiempo antigua. \p \v 24 Canu huía mandádua nna uccua cą nu la'a mísmuba religión qui' ca fariséua. \v 25 Beni ba cą seguir gunàba titsa' cą Juáan nna ra cą: Bialácca runi cuią'lu' bautizar ca enne' canchu álahua cuią'lu' nuą' Cristo, nìhua Elías, nìhua profétaá nì'i. \v 26 Becàbi tè Juáan nna ra bi cą: Inte' nna runia' bautizar lani inda. Pero entre lebi'i bá chi du ttu enne' labí nabia'ni le, \v 27 là ènni'į ènni'ą' ná qui'ni il·lani bitola de inte', pero antes càla inte' nna chìlá dúe. Nìdiruba làa dàcca'a' para ithátsia' correa qui' guarachu quì'e. \v 28 Ca cosį nna uccua cą le' región qui' Betábara attu ládulá yò Jordán làti begàdia Juáan ca enne' inda. \p \v 29 Attu yu'utsá nna bila'ni Juáan qui'ni dia Jesús làti du bía. Gunne tè bi nna ra bi: Nì da' Jesús enne' ná Carnéroto' qui' Tata Dios para quée sacrificar nna, enne' cúa ca tul·la' qui' yétsiloyu. \v 30 Qui' ènni'į nuá gutixà'a' loti' nia': Bitola de inte' nna íl·lani tu ènne'yu' adiru dàqque'e tì'chu la inte', porqui'ni ántesca galia' nna chìlá dúe. \v 31 Inte' nna labí bennia' cuenta nuỹa née, pero para qui'ni quée presentar ru'a lo ituba yetsi Israel, acca inte' nna daya' runia' bautizar lani inda. \v 32 Juáan nna gùnneé ruhuá bi adí nna ra bi: Bilá' te' qui'ni Espíritu Santo nna huàdie de ỹiabara' tì'ba ttu becha to' nna gùdue íqquie. \v 33 Labí bennia' cuenta nuỹa née, pero enne' guthel·le'e inte' huèni bautizar lani inda, lèe nna rèe inte': Enne' ilá'ni lu' chadi Espíritu thúe íqquie nna, là ènni'ą' nuá guni bautizar lani Espíritu Santo. \v 34 Inte' nna bilá' ti' e nna riquixà'a' qui' Enni'į nuá hualigani née Ỹi'ni Tata Dios. \p \v 35 Attu yu'utsá nna du Juáan attu vuelta lani chuppa ca discípulo qui' bía. \v 36 Bilá' tènì cabi qui'ni dia Jesús nía, acca gunne tè Juáan nna ra bi: Nì da' Jesús enne' ná Carnéroto' qui' Tata Dios. \v 37 Biyeni báni chuppa ca discípulo qui' Juáan nu ra bi nna tanó tè cabi Jesús nna, \v 38 bedèqquia tè lo Jesús nna bilá'nie qui'ni denó cabi e, acca rèe cabi: Biani reyìla le. Becàbi tè cabi nna ra cabi e: Maestro, gani dua cuią'lu'. \v 39 Ra tìe cabi: Lítaáruhuá inna' le. Huía tè cabi lani e nna bila'ni cabi làti dueáa. Tsá lània nna nía ba beyà'na cabi, porqui'ni chi ral·la. \v 40 Andrés bettsi' Simón Pedrua nna uccua bi ttu canu chuppa biyénini cabi nu ra Juáan nna tanó tè cabi Jesús. \v 41 Primérute Andrés nna betseláni bi bettsi' bi Simóą nna ra bi: Chi bila'ni tu' enne' ná qui'ni ìta para gudilèe ri'u, quiere decir Cristua enne' ribèda ri'u. \v 42 Andrés nna guche' tè bi bettsi' bía ru'a lo Jesús. Bila'ni Jesús bi nna rèe bi: Lu' ná lu' Simón ỹi'ni Jonás, pero gata' láa lu' Cefas. Cefas nna quiere decir Pedro. \v 43 Attu yu'utsá nna beni Jesús disponer tsíe Galilea. Yù'u bée néda nna bettsà' tìe Felipea nna ra tìe bi: Gutà, tanó inte'. \v 44 Felípea nna uccua bi ttu enne' Betsaida, yetsi qui' Andrés nna Pedrua nna. \v 45 Felípea nna huía bi làti dua Natanael nna ra bi: Chi bila'ni tu' enne' ga'na escrito nu cca quì'e lo ley nu bedia Moisés, ą'hua lo ca libro nu bedia ca profeta nna: Jesús ỹi'ni José, enne' Nazaret. \v 46 Ra tè Natanael bi: Tsí ína ri'u Nazaret la iria tsagá ttu enne' tsè' cá. Ra tè Felípea bi: Gutà tsáruhuá inna' lu'. \v 47 Loti' Jesús nna bila'nie Natanael qui'ni dia bi làti dùe nna, gùnnie qui' bi nna rèe: Nì da' ttu nu hualigani ną́ enne' Israel nu labí beỹia té lani ą. \v 48 Natanael nna ra tè bi e: Gani benibia' cuią'lu' inte'. Becàbi Jesús nna rèe bi: Antes càla gaỹi Felípeą' lu', loti' dù lu' ỹà yexxuhuía nna, bilá' te' lu'. \v 49 Natanael nna ra tè bi e: Maestro, cuíą'balu' ná Ỹi'ni Tata Dios, ná huá cuią'lu' rey qui' yetsi Israel. \v 50 Jesús nna rèe bi: Tsí porqui'ni pá'a' lu' qui'ni bilá' te' lu' du lu' ỹà yexxuhuía acca ríalatsi' lu' cá. Pues, adírulá ca milagro xeni tì'chula ca nui chì' ilá'ni lu'. \v 51 Raáruhuée: Hualigani te' nia' le, qui'ni dèsdeba anna para nu chì' da'la nna ilá'ni le yalia ỹiabara'; ą'hua ca ángel qui' Tata Dios tsappi chadi cabi nna itsina' cabi iqquia Nubeyu' de Ỹiabara'. \c 2 \p \v 1 Tsunna ubitsa bitola de lània nna uccua ttu thá'a le' yetsi Caná qui' Galilea. Nàna qui' Jesús nna re' tè bi nía. \v 2 Beni huá cą invitar Jesús lani ca discípulo qui'áa thá'a. \v 3 Chi bebitsi vino qui' caniá, acca nàna qui' Jesús nna ra bi e: Vino reyàtsa qui' quį. \v 4 Jesús nna rèe bi: Biecca ra lu' inte' ą́', niula. Labí chi gùl·la' hora quia'. \v 5 Nàna qui'áa nna ra tè bi canu tsè'e mandádua: Iyate nu íneé nna guni le. \v 6 Nía nna dàa xùppa ca yethu' nu de íyya para inda nu ruquina' ca enne' judíua para eyacca nàrìni cą según bá costumbre qui' quį. Ttu ttu ca yéthu'a nna ùccuaní ttú chuppa o tsunna tì'ga ré'è inda lè'e quį. \v 7 Jesús nna rèe cą: Líúditsa' ca yéthu'į inda. Làcą nna beditsà' tí'ní cą ca yéthu'a inda. \v 8 Làniana rèe cą: Annana ligàppi' ą nna tahua' tè le tí'to' gunìxi nu ná encargado qui' fiéstį. Làcą nna aníabá beni cą. \v 9 Nu ná encargado qui' fiéstaá nna de benìxią indaá nna chi ną́ vino. Nìdi làa yùą gáỹalá taxi' cą vínuá, sino làteruba canu runi mandádua hua yù cą porqui'ni làcą nna gutàppi' cą indaá. Lą nna gutàỹia nubeyu' nu ruttsaná'a nna, \v 10 rą na: Iyaba ca enne' nna rigá'a cą yà'latè vino tsè' nna ri'ya díbá canu nàỹi iỹeni vino nna, lànialá rigá'a cą nu huaỹia' bá ná tsè'. Pero lu' nna gutua bá lu' vino tsì'į para bitola. \v 11 Primero milágruį nna beni Jesús le' yetsi Caná qui' Galilea nna belui'e la'huacca quì'e de ỹiabara'. Ca enne' ruthète'niáa nna huíalatsi' cabi e. \v 12 Guttè díbá thá'a nna betsina' cabi yetsi Capernaum: lèe nna nàna qui'áa nna ca bettsi' áa nna ca discípulo qui'áa. Níabá gutsé'e cabi tuchùppa ubitsa to'. \p \v 13 Chì' tegáabá debiga' fiesta qui' ca enne' judíua nu reya cą pascua nna, huía Jesús Jerusalén. \v 14 Nía nna bilá'nie canu tsè'e huètti' ca gù'na l·le ca carnero l·le ca becha l·le ą'hua canu ritsìla bel·liu, iyaba cą nna ỹùa cą le' templua. \v 15 Beni tìe ttu cuarta nu de yéti nna bebèqquie iyate cą fuera templua tsà'tsela tehuá ca gù'na qui' quį l·le, ca carnero qui' quį l·le. Ą'hua berìxie ca meỹa qui' canu ritsìla bél·liuá nna bèthitìnnianie bel·liu qui' ca niá loyu. \v 16 Ra tìe canu rutti' cą becha: Lícua ca nui nì nna, alàa yú'u làti cca í'yya lá guni le litsi' Tata quí'a. \v 17 Làniana bexa latsi' ca discípulo qui'áa làti ga'na escrito nna ra: \q1 De tántuani amor té quia' por litsi' cuią'lu' nna, \q1 Labí dejar gunia' qui'ni bìcca'áỹa guni cą nì. \m \v 18 Làniana gunne tè ca judíua nna ra cą ne: Biani milagru ni ccani lu' guni lu' para ilá'ni tu', prueba de qui'ni té derecho qui' lu' de ỹiabara' acca runi lu' ca cosį. \v 19 Becàbi Jesús nna rèe cą: Líútappa' templuį nna làniana le' tsunna ubitsa teruba, elítha ya' ą. \v 20 Ra tè ca judíua ne: Le' chua' xùppa ida gutsé'e cabi beni cabi templuį, atsi'íni lu' nna da' tè lu' ína lu' qui'ni le' tsunna ubitsa teruba elítha lu' ą. \v 21 Pero templo nu beni Jesús tratar nna, la'a nu cca qui' cuerpo qui'áa bá nuá rèe anía. \v 22 Acca, loti' beyáthee bitsa tsunnáa de lo lù'uti nna, bexalatsi' ca discípulo qui'áa qui'ni rèe nui nna huíalatsi' cabi nu ra lo Escritura ą'hua ca titsa' nu gunènie cabi. \p \v 23 Loti' gùl·la' fiesta nu láa pascua nna, chi re' Jesús le' Jerusalén. Iỹetse' ca enne' de bila'ni cą ca milagro nu beni áa nna huíalatsi' quį qui'ni née Cristua. \v 24 Pero Jesús nna labí confianza gá gùppee cą, porqui'ni hua nabia' bánie iyaba cą. \v 25 Nìhua labí necesidad gùdue qui'ni nuỹa quixá'anią ne nu cca qui' ca enne'; pues la'a mísmuba lèe nna hua yù bée ti'iỹa ná la' rulábalatsi' qui' ttu ttu tsa quį. \c 3 \p \v 1 Gùdua ttu nubeyu' láą Nicodemo, denúą religión fariseo. Lą nna uccuą ttu enne' principal de lo iyaba ca enne' judíua. \v 2 Nicodémua nna huíą de réla lá ru'a lo Jesús nna rą ne: Maestro, yù tu' qui'ni Tata Dios nna guthel·le'e cuią'lu' para gulue'ni cuią'lu' intu' enseñanza, porqui'ni lanú nuỹa ccani guni ca milagro luetsi canu runi cuią'lu' canchu lanú Tata Dios runie na cualani. \v 3 Becàbi Jesús nna rèe na: Hualigani te' nia' lu': Nuỹa díbá ttu enne' canchu labí galią attu nna, entonces nunca labí ilá'nią ti'iỹa tsè' ná la' rigú'ubia' qui' Tata Dios. \v 4 Nicodémua nna rą ne: Ti'ani modo galia ttu enne' attu de chi ną́ enne' gula nì'i. Tsí huacca éya'ą attu vuelta le' nàna quì'į para galią attu cá. \v 5 Becàbi Jesús nna rèe na: Hualigani te' nia' lu': Nu labí galią de inda nna Espíritu nna, entonces nunca labí gá'ą le' reino qui' Tata Dios. \v 6 Canu nàlia por medio de enne' ba nna, pues cuerpo material bá ná cą, pero canu nàlia por la'huacca qui' Espíritu Santo nna, làcą nna ná cą enne' espiritual. \v 7 Acca bittu caỹílatsi' lu' qui'ni pá'a' lu': Iyaba le nna náduel·la' galia le attu. \v 8 Por ejemplo: be' nna gaỹa tediba rittią nna riyeni terúbáni lu' tsì'į, pero labí yù lu' gaỹa la dá'ą nìhua gaỹa la díą nna. Ą'ba ná iyaba canu nàlia por la'huacca qui' Espíritu Santo, labí ritelíni cą ti'iỹa la modo ràlia cą attu. \v 9 Becàbi Nicodémua nna rą ne: Ti'ani modo ccá nui cá. \v 10 Becàbi Jesús nna rèe na: Maestro nua' ná lu' qui' ca enne' Israel nna, tsí bihua nabia'ni lu' ca cosį cá. \v 11 Hualigani te' nia' lu': Nu yù ri'u nna, lànuá rinne ri'u. Nu chi bila'ni ri'u nna, lànuá ribèqquiali ri'u. Pero lebi'i nna labí ríalatsi' le nu riquixá'a tu'. \v 12 Chi gutixa'ánia' le ca cosa fácil qui' yetsiloyu ba, pero labí ríalatsi' le. Ti'ala modo tsíalatsi' le canchu quixa'ánia' le ca cosa qui' yíabara' cá. \v 13 Lanú nuỹa chi huàppi ỹiabara', sino Enne' huàdi lá de ỹiabara' nna née Nubeyu' de Ỹiabara'; lèe nna dúe ỹiabara'. \v 14 Ti'ba Moisés betaá' bi ttu bèl·là nu de metal lo ttu yà nna guchìtha bi ą rá' loti' tsè'e cabi le' desiértua; ą'hua caduel·la' qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna ichìtha cą ne lo ttu yà, \v 15 para qui'ni iyaba canu tsíalatsi' quį ne nna labí nitti cą sino qui'ni gata' la'labàni nu labí ttíą qui' quį. \v 16 Porqui'ni yala telá catsi'íni Tata Dios ca enne' tsè'e yétsiloyu, acca guthèl·le'e ttu teruba Ỹi'ni áa, para qui'ni nuỹa tediba tsíalatsi'į ne nna labí nittią, sino qui'ni gata' la'labàni nu labí ttíą quì'į. \v 17 Porqui'ni Tata Dios nna labí guthèl·le'e Ỹi'ni áa para gunie condenar yétsiloyu, sino para qui'ni yétsiloyu nna ccá lą́ salvo por lèe. \v 18 Nu ríalatsi'į Ỹi'ni Tata Dios nna labí té castigo quì'į; pero nu labí ríalatsi'į ne nna, chi ną́ destinado para ccą́ castigar porqui'ni labí nì'i tsíalatsi'į tùteruba enne' ná Ỹi'ni Tata Dios. \v 19 Nui nna ną́ razón de qui'ni hua té condenación: qui'ni gul·lani la'yáni'a yétsiloyu, pero ca enne' nna adila guyú'u latsi' quį la'chul:a tì'chula la'yani', porqui'ni yala tul:la' beni cą. \v 20 Iyaba ca enne' canu runi mal nna labí cca guyu cą la'yani', nìdi làa ribiga' cą le' la'yani', para qui'ni làa ilá'ló iyaba ca mal nu runi cą. \v 21 Pero ca enne' canu runi ba de acuerdo lani nu ná lí nna, pues làcą nna ribiga' cą le' la'yani', para qui'ni ilá'ní qui'ni ca obra qui' quį nna ná cą de acuerdo ba lani voluntad qui' Tata Dios. \p \v 22 Guttè díbá nuá nna huía Jesús lani ca discípulo qui'áa para región qui' Judea. Níabá nna gutsé'e cabi tuchùppa ubitsa huèni ca enne' bautizar. \v 23 Juáan nna beni huá bi bautizar, ttu lugar láą Enón cuitta' taá attu lugar láą Salim, porqui'ni iỹenitsè' inda yù'u nía. Ca enne' nna huía tè cą uccua cą bautizar. \v 24 Nui nna uccua ántesca gudàl·la cą Juáan litsi' ìyyà. \v 25 Làniana ca discípulo qui' Juáan nna beni cabi discutir lani ca judíua acerca de ca costumbre qui' quį para eyacca nàrìni cą. \v 26 Huía tè cą ru'a lo Juáan nna ra cą bi: Maestro, tsí hua yù cuią'lu' qui'ni enne' du lani lu' biỹa tsá nuá attu lado yò Jordán nna, gutixa'a huá lu' nu cca quì'e, pues annana ría iyaba ca enne' ru'a lo bi nna runi huá bi cą bautizar. \v 27 Làniana Juáan nna ra bi cą: Ttu enne' nna, labí biỹa runią recibir canchu làhuabi ną́ por voluntad qui' Tata Dios. \v 28 La'a mísmuba lebi'i chi biyénini le loti' nia': Álahua inte' nuá Cristo, sino qui'ni huenitsìna teruba ná' nna guthèl·le'e yà'la inte'. \v 29 Le' ttu thá'a nna du ènne'yu' nu ná novio lani novia qui' bi. Amigo qui' nóvioá nna du bą́ cuitta' bi nna rudà nàgui'į rinne bi nna yala redácca'nią. Ą'hua inte' annana yala la' redacca' latsi' chi té quia' de riyeni te' rinnie. \v 30 Lèe nna caduel·la' quée adiru enne' ỹeni le' yétsiloyuį; pero inte' nna eyàttsi' lá la' dàliani quia'. \p \v 31 Enne' da' de ỹiabara' nna adiru dàqque'e de lo iyábani; pero nu da' ba de yétsiloyu nna, nu yétsiloyu ba ną́ ą'hua nu cca qui' yétsiloyu ba rinnią nna. Pero Enne' da' de ỹiabara' nna née enne' bána'ni iyábani. \v 32 Lèe nna riquixé'e nu bila'nie nna nu biyéninie nna, pero lanú nuỹa rudà nàgui'į nu riquixé'e. \v 33 Pero nu ríalatsi' nu riquixé'e nna, lànua nna runią reconocer qui'ni Dios nna siempre rinnie nu ná lí. \v 34 Porqui'ni Enne' guthel·la' Tata Dios nna, pues ca titsa' qui' Tata Dios ba rinnie, porqui'ni alàa lani medida ba betie la'huacca qui' Espíritu Santo lanie, sino itute. \v 35 Tàtaa nna catsi'ínie Ỹi'ni áa. Iyábani ca cosa nna chi betie cą latsi' né'e. \v 36 Nu hualigani ríalatsi'į qui' Ỹi'ni áa nna, chi té la'labàni nu labí ttíą quì'į. Pero nu labí ríalatsi'į qui' Ỹi'ni áa nna, entonces labí gata' la'labàni quì'į, sino qui'ni castigo qui' Tata Dios nna seguru bá íl·lanią lani ą. \c 4 \p \v 1 Guteli bani Señor qui'ni ca fariséua nna chi bina cą qui'ni lèe nna adila iỹé ca discípulo quì'e chi ná ą'hua adila ca enne' runie bautizar tì'chula Juáan, \v 2 màsqui'ba álahua Jesús tè beni bautizar, sino ca discípulo qui'áa bá. \v 3 De uccue saber nui nna, acca beria tìe le' región qui' Judea nna huíe attu vuelta para Galilea. \v 4 Para etsìne'e nía nna uccua duel·la' ttíèe néda nu día para Samaria. \v 5 Bitsina' tìe le' ttu yetsi to' láą Sicar le' región qui' Samaria, ru'a loyu qui' tà' Jacob nu beda' latsi' bi bete bi qui' ỹi'ni bi José enne' gùdua tiempo antigua. \v 6 Nía nna re' ttu pozo inda nu gulèqquia ta' Jacob. Jesús nna de tántua reyàtsanie yu'ée néda nna, acca gure' teníe bedi' latsi'e ru'a pózua. Ttú tsì'nu hora ti'gá nuá. \v 7 Làniana bitsina' ttu niula enne' Samaria díą guỹi' inda ru'a pózua. Jesús nna ra tìe na: Benna tí' inda i'ya'. \v 8 Ca discípulo qui'áa nna día cabi le' yétsiá huì'i nu go cabi. \v 9 Niula samaritánaá nna rą ne: Ti'ani modo acca rinàbani lu' inte' inda, yà'ni qui'ni ná lu' enne' judío, inte' nna niula samaritana nì'i. Anía ra niuláa porqui'ni ca enne' judío nna canu samaritano nna labí cca guyu luetsi quį. \v 10 Becàbi Jesús nna rèe na: Cáalá nabia' tsànì lu' nu ỹá rúnna ba Tata Dios ą'hua nuỹa ènni'į nua' rèe lu': Bènna tí' inda i'ya'; pues lu' lá inàbani lu' e inda, lèe nna gúnnée inda bàni tegání qui' lu'. \v 11 Niuláa nna ra tìą ne: Señor, labí biỹa dèni lu' para cueqquia lu' indį, ą'hua pozuį nna itéttia tsè' ri'ą. Gala taxi' lu' inda bàni para gunna lu' quia' cá. \v 12 Tsí ína ri'u adila enne' ỹeni ná lu' tì'chula ta' tàta qui' tu' Jacob enne' gulèqquia pozuį nna bethà'na bi ą lani intu' cá. Nì bá gù'ya bi inda, ą'hua ca ỹi'ni bi nna ca gù'na bia' qui' bi nna. \v 13 Becàbi Jesús nna rèe na: Nuỹa tèdiba í'yą inda nu da' le' pozuį nna, ibìtsi bą́ attu, \v 14 pero nu í'yą inda nu gutía' quì'į nna, para siempre labiru ibìtsią; sino qui'ni inda gutía' quì'į nna ccá lą́ lo lòstu'į tì'a ru'a ttu chorro làti ril·lani tì'tìni inda para la'labàni nu labí ttíą quì'į. \v 15 Niuláa nna ra tìą ne: Señor, benna cuią'lu' indą' quia', para qui'ni bíttúru ibìtsia' nìhua làa ìta rùa' nì guỹi' inda nna. \v 16 Jesús nna rèe na: Beyya tal·luítsa' tsèla lu'a nna, ìta tè lu' nì gunna' indį qui' le. \v 17 Becàbi niuláa nna rą: Lanú tsèlàa' té. Jesús nna ra tìe na: Hualibani lu' lanú tsèla lu' té. \v 18 Porqui'ni gayu' tsèla lu' chi gutsé'e, pero nu dualàni lu' annana labí ną́ tsèla lu', acca hualibani lu' nu ra lu'. \v 19 Niuláa nna ra tìą ne: Señor, tì' cca te' nna ná cuią'lu' enne' rinne parte Tata Dios. \v 20 Ca ta' tàta qui' tu'a nna beni cabi adorar Tata Dios lo i'ya dua nì, pero lebi'į nna rena le qui'ni le' Jerusalén teruba ná qui'ni tsía ca enne' huèni e adorar. \v 21 Jesús nna ra tìe na: Niula, huíalatsi' lu' quia', qui'ni huàl·lani tsá canchu chi nìhua lo í'yį nìhua le' Jerusalén nna guni le Tata Dios adorar. \v 22 Lebi'i ca enne' samaritano nna yala adorar runi le, pero labí nabia'ni le Tata Dios. Intu' ca enne' de raza judío nna runi tu' e adorar nna nabia'ni tu' e porqui'ni enne' gunna salvación nna dé'e entre ca enne' judío. \v 23 Pero huàl·lani tsá nna, ą'hua chi gùl·la' hora qui'ni canu hualigani calatsi' quį guni cą Tata Dios adorar, pues guni cą ne adorar lani itute espíritu qui' quį nna de acuerdo ba lani nu ná lí nna. Porqui'ni Tata Dios nna reyìlée ca enne' luetsi ca nua' para guni cą ne adorar. \v 24 Dios nna labí née biỹa cosa material qui' yétsiloyuį; acca canu calatsi' quį guni cą ne adorar nna, ná qui'ni guni cą ne adorar lani espíritu qui' quį nna de acuerdo ba lani nu ná lí. \v 25 Niuláa nna rą ne: Yúá' qui'ni huàl·lani Cristo enne' ribèda tu' qui'ni itée para gudilèe intu', canchu chi íl·lanie nna quixá'anie intu' claru taá iyábani ca cosa. \v 26 Jesús nna ra tìe na: Inte' Cristo rui'a' lani lu' titsa'. \v 27 Làniana betsina' tè ca discípulo qui'áa nna uccuaỹí bá latsi' cabi qui'ni rui'e titsa' lani ttu niula samaritana. Atsi'íni ni ttú cabi labí beyáỹani cabi inàba titsa' cabi e ína cabi: Biani nua' calatsi' niulą', o biani titsa' ní nua' rue' cuią'lu' lani ą. \v 28 Làniana bethà'na niuláa ré'è qui' niá nna deyyą le' yétsiá taquixá'anią ca enne' nna rą cą: \v 29 Lítaáruhuá inna' le ttu ènne'yu' chi rèe inte' iyaba nu chi benia'. Xiaba canchu lèe ènni'ą' Cristua enne' ribèda ri'u. \v 30 Ca ènni'a nna biria tè cą le' yétsiá nna gùdulo cą huía cą làti du Jesús. \v 31 Pero miéntraste nna ca discípulo qui'áa nna gutta'yúni cabi e nna ra cabi e: Maestro, gutò tí' cuią'lu'. \v 32 Lèe nna rèe cabi: Té bá ttu la'gò quia' gúá'; lebi'i nna labí yù le biỹa nua'. \v 33 Làniana ca discípuluá nna ra luetsi cabi: Tsi alàa nuỹa chi tahua' nu gúe. \v 34 Jesús nna rèe cabi: La'gò quia' nna ną́ qui'ni guni ba' voluntad qui' enne' guthèl·le'e inte' nna gul·lúỹa'a' nu rèe gunia' nna. \v 35 Tsí álahua rena le qui'ni hua reyàtsaáru atàppa biú' para eỹu' lena' cá. Pero inte' nna nia' le: Linna'áruhuá qui'ni chi da' attu cosecha huaya', chi ną́ listo para eỹù'ą. \v 36 Enne' yù'u tsina huetùppa cosecha nna ridi' huá laỹa bi lena', pero lena' nu rutùppa bía nna ná lą́ para la'labàni tulidàni, para qui'ni enne' rada nna edacca' huáni bi tì'ba enne' redi' coséchaá. \v 37 Anía nna cca cumplir ttu dicho ra: Ttu enne' huaya' rada, pero attu enne' huaya' rutùppa lena'. \v 38 Inte' nna chi guthél·la'a' le para édi' le cosecha làti álahua lebi'i gùda, sino ca enne' huaya' ba beni tsina; lebi'i nna bitsina' tè le huetùppa cosecha. \p \v 39 Iỹetse' ca enne' le' yetsi Samaria huíalatsi' quį qui'ni Jesús ènni'ą' Cristua por ca titsa' qui' niuláa, porqui'ni betią testimonio nna rą: Chi gutixa'ánie inte' iyaba nu chi benia'. \v 40 Bitsina' tè ca enne' Samaria ru'a lúe nna gutta'yúni cą ne qui'ni cuédée tuchùppa ubitsa lani cą. Acca gulèda tìe nía chuppa ubitsa. \v 41 Nuỹétse'éru ca enne' huíalatsi' quį de rudà naga' quį quì'e. \v 42 Làniana ra tè cą niuláa: Annana chi ríalatsi' tu', álaárulá por ca titsa' nu chi ra lu' intu', sino porqui'ni la'a mísmubani intu' nna chi biyénini tu' titsa' quì'e nna chi yù tu' qui'ni ènni'į nna hualigani née Cristo Salvador qui' itute yétsiloyu. \p \v 43 Gutè díbá chuppa ubitsa nna beria Jesús nía nna huíe Galilea, pero alàa hasta látsie Nazaret, \v 44 porqui'ni la'a labée nna gutixè'e qui'ni labí ruyu tsè' ca enne' ttu profeta nu látsi quį. \v 45 Bitsina' bée Galilea nna, ca enne' galiléua nna tsè'ba beni cą ne recibir porqui'ni chi bila'ni cą iyaba nu benie le' Jerusalén loti' gùl·la' fiéstaá, porqui'ni huía huá cą nía lània. \v 46 Làniana huía Jesús attu vuelta yetsi Caná le' región qui' Galilea làti benie qui'ni indaá nna uccuą vino. Le' yetsi Capernaum nna gùdua ttu nubeyu' uccuą capitán le' palacio qui' rey. Nu ná capitáan nna gùdua ttu ỹi'ni beyu'į yala fuerte huì'nią. \v 47 Bina bą́ qui'ni Jesús nna bitsine'e Galilea dé'e Judéa lá nna, acca huía tìą ru'a lúe nna gutta'yúnią ne qui'ni tsíe eyúninie ỹi'ni niá, porqui'ni lo lù'uti taá chi tią. \v 48 Làniana ra tè Jesús na: Canchu bihua ilá'ni le ca milagro o biỹa prueba de la'huacca nu dacca' iquíla'ní latsi' le nna, entonces bihua tsíalatsi' le. \v 49 Becàbi nu ná capitáan nna rą ne: Señor, gutà xìa bál·la cuią'lu' ántesca gatti ỹì'ni ya'a. \v 50 Jesús nna rèe na: Beyya ba, ỹi'ni to' qui' lu'a nna huaccabàni bą́. Nubeyu'a nna huía tàa latsi'į titsa' nu ra Jesús na, deyya tìą. \v 51 Néda ba deyu'ą́ nna, tattsa' ca mozo qui' niá na nna bete cą noticia tsè' lani ą nna ra cą: Ỹi'ni cuíą'lu'a nna chi beyacca latsi'į. \v 52 Gunàba titsa' taą́ cą biỹa hora gùdulo beyacca latsi'į. Ra tè cą na: Ritį ttu tì'ga nàyaá nna berią ỹìl·láa. \v 53 Làniana gutelíni tàta qui' nubeyu' cuìti' rà'nia qui'ni méruání hóraá nuá ra Jesús na: Ỹi'ni to' qui' lu'a nna bàni bą́. Làniana adila huíalatsi'į Jesús, ą'hua iyaba canu tsè'e le' litsi'į nna huía huá latsi' quį qui'ni née Cristo. \v 54 Milágruį nna beni Jesús loti' gude'e le' región láą Judea nna huíe para Galilea. Nui nna uccua chuppa prueba nu benie nna belue'ní qui'ni té la'huacca quì'e de ỹiabara'. \c 5 \p \v 1 Gutè díbá nuá nna huía Jesús Jerusalén loti' gùl·la' ttu fiesta qui' ca judíua. \v 2 Ru'a ciudáad èxabá làti du ttu puerta rittè ca carnéruá nna, re' ttu tanque nu láą lani titsa' hebreo Betesda. Ita'lùba tánqueá nna dàa gayu' corredor. \v 3 Nía nna anta' nuỹé tsè'ni canu ra'ni; ca ciego l·le ca cojo l·le, ca paralítico l·le, ribeda cą qui'ni echìxi luetsi indaá. \v 4 Porqui'ni ttu ángel nna hua ràdì ỹégáabá bi làti re' tánqueá ruchixi bi luetsi indaá. Nùỹadiba radi yà'la tè le' tánqueá bitola de bechixi luetsi indaá nna, reyacca taá latsi'į de biỹa tediba itsahue' ní ra'nią. \v 5 Nía nna re' ttu nubeyu' chi uccua tsiỹúnu' érua' ida ra'nią. \v 6 Bilá' báni Jesús na tią nía nna, gutelí taánie qui'ni chi gutsá ridácca'ą anía, acca rèe na: Tsí hua calatsi' lu' eyacca latsi' lu'. \v 7 Becàbi nu rà'nia nna rą ne: Làchu Señor, pero lanú té quia' nuỹa gúga'ą inte' le' tánquį canchu chi rechixi luetsi indį; porqui'ni dácá' telá ribíga'a' nna, pues attu nu huaya' lá nna ra'a chilą́ antes de inte'. \v 8 Jesús nna rèe na: Beyátha nna, bedi' tá'à qui' lu'ą' nna gùdà'. \v 9 Luégu taání nna beyacca chì latsi' nubéyu'a nna, betètsi tìą tá'à qui' niá nna benìtta'ą nna deyya tìą. \v 10 Làniana ca judíua nna ra cą nu beyacca latsi' niá: Labí ná qui'ni éyua' lu' tá'à qui' lu'ą' qui'ni hua ná tsá redi' latsi' ri'u. \v 11 Becàbią nna rą cą: Enne' beyunie inte' nna, la'a labée nna rèe inte': Bedi' tá'à qui' lu'ą' nna gùdà'. \v 12 Gunàba titsa' tè cą nna ra cą: Núní nuą' rą lu' ą'. \v 13 Nu beyacca latsi' niá nna labí yùą nuỹa ènni'a beyunie na acca reda'ą, porqui'ni iỹétse'ní ca enne' tsè'e nía, ą'hua Jesús nna lanúrue té nía porqui'ni chi díe attu làti huaya'. \v 14 Bitola nna bila'ni Jesús nubéyu'a le' templua nna ra tìe na: Annana chi beyacca latsi' lu', acca bíttuúru guni lu' tul·la', para qui'ni làa thacca' lu' biỹa attu cosa peor. \v 15 Deyya tè nubéyu'a nna gutixa'ánią ca judíua qui'ni Jesús bá ènni'a beyunie na. \v 16 Canu rigú'ubia' qui' ca judíua nna gùdulo cą betsia latsi' quį Jesús nna uccua latsi' quį gúttí cą ne, porqui'ni beyunie ca enne' rà'nia tsá ỹeni qui' quį. \v 17 Jesús nna rèe cą: Tàta quí'a nna tulidàba runie tsina, acca ą'hua inte' nna runi huá' tsina ttu ttu tsá taání. \v 18 Por ca tìtsa'a nna adila bitsia latsi' ca judíua nna uccua latsi' quį gúttí cą ne. Porqui'ni álaárulá qui'ni làa gútueé tsá labí ná qui'ni guni cą tsina, sino porqui'ni rèe qui'ni Dios nna née propio gani Tàta quì'e, ti'batsi né tulappa lani Tata Dios. \p \v 19 Làniana becàbi Jesús nna rèe cą: Hualigani te' nia' le: Labí biỹa ccani Ỹi'ni Tata Dios gunie por la' calatsi' qui' bée, sino nu rilá' bánie runi Tata Dios ą'hua runie, porqui'ni iyaba nu runi Tatáa nna, aníahuá runi Ỹi'ni áa. \v 20 Porqui'ni Tatáa na yala catsi'ínie Ỹi'ni áa, ą'hua ruluè'nie Ỹi'ni áa iyábani ca cosa nu runie. Pero adírulá ca cosa de la'huacca ỹeni gulue'nie ne, hàstaá qui'ni lebi'i nna iquíla'ní latsi' le. \v 21 Porqui'ni tì'ba Tatáa rechìthee canu yatti nna rutie la'labàni qui' quį, pues ą'hua Ỹi'ni áa nna rute huée la'labàni qui' canu càba latsi'e. \v 22 Porqui'ni Tatáa nna lanú nuỹa runie juzgar, sino qui'ni latsi' ná' Ỹi'ni áa bá nna chi betie itute derecho para cueqquie sentencia qui' ca enne'. \v 23 Anía beni Tatáa para qui'ni iyaba ca enne' nna gudàliani cą Ỹi'ni áa tì'ba rudàliani cą Tatáa. Nuỹa tediba labí rudàlianią Ỹi'ni áa nna, nìhua Tatáa labí rudàlianią, porqui'ni làbe nna guthèl·le'e enne' ná Ỹi'ni áa. \v 24 Hualigani te' nia' le: Nuỹa tediba riyéninią titsa' quíyi'į nna ríalatsi'į Enne' guthèl·le'e inte' nna, chi té la'labàni nu labí ttíą quì'į; ą'hua labí da' juicio quì'į, sino chi gulàą de lo lù'uti nna bànią. \v 25 Hualigani te' nia' le: Huàl·lani tsá nna, chi gùl·la' hora qui'ni canu yatti nna iyénini cą tsì'i Ỹi'ni Tata Dios. Canu iyénini cą quì'e nna ccabàni cą. \v 26 Porqui'ni tì'a Tatáa nna bànie por la'huacca qui' la'a labée, pues ą'hua chi betie qui' Ỹi'ni áa la'a mísmuba la'huacca para gunie disponer qui' la'a la'labàni qui'bé. \v 27 Ą'hua betie latsi' né'e derecho para cueqquie sentencia qui' ca enne', yà'nì qui'ni née Nubeyu' de Ỹiabara'. \v 28 Bittu ccaỹí latsi' le por nui; porqui'ni huàl·lani tsá canchu chi iyábani canu anta' le' yerubà nna iyénini cą tsì'e. \v 29 Canu beni nu ná tsè' nna, eyátha cą de lo lù'uti para la'labània; canu beni mal nna eyátha huá cą, pero para condenación. \p \v 30 Labí cca te' biỹa gunia' por nu cca quíbá'; sino runia' juzgar según nu rinèni Tatáa inte', ą'hua lù'uxtícia quia' nna hua ną́ según nu ná lí, porqui'ni labí rudúa iqquia' gunia' nu càba látsa'a', sino qui'ni runia' según bá tì' rú'ulatsi' Tatáa enne' guthèl·le'e inte'. \v 31 Porqui'ni inte' nna riquixá'a' nu cca quíbá', acca rena le qui'ni nu riquixa'a' nna labí ną́ nu lí. \v 32 Pero hua dua attu enne' riquixe'e nu cca quia', inte' nna yúá' qui'ni nu riquixe'e acerca de inte' nna ną́ lígani. \v 33 Lebi'i nna guthel·la' le ca enne' qui' le ru'a lo Juáan para inàba titsa' cą bi acerca de inte'. Làbi nna nu lí taá gutixa'a bi. \v 34 Álahua porqui'ni riquina' te' qui'ni nuỹa ttu enne' le' yétsiloyuį quixa'ą a favor de inte' para ccá' valer, sino ruréxa'a' latsi' le acerca de Juáan para qui'ni tsíalatsi' le nu gutixa'a bi nna l·lá le. \v 35 Ca titsa' nu gutixa'a bi nna uccua cą tì'a la'yani' nu runna ttu lámpara. Lebi'i nna guyú'u bá latsi' le gudà naga' le qui' bi, pero por ttu tsàstito' teruba. \v 36 Pero inte' nna ccá huá' valer por ca obra nu beni Tatáa inte' mandado gunia'; la'a mísmuba ca obra nu runia' nna runna cą testimonio nu cca quia' lani adiru la'huacca tì'chu ca titsa' nu gutixa'a Juáan acerca de inte', prueba de qui'ni Tatáa nna guthèl·le'e inte'. \v 37 Ą'hua Tatáa enne' guthèl·le'e inte' nna, chi betie testimonio acerca de inte'. Lebi'i nna nunca labí chi biyénini le tsì'e, nìhua nì' ilá'ni le la' rinna' quì'e nna, \v 38 nìhua titsa' quì'e labí té lo losto' le, porqui'ni lebi'i nna labí ríalatsi' le enne' guthèl·le'e. \v 39 Lebi'i nna lani cuidado tsè' hua rùl·là ba le Escritura porqui'ni calatsi' le gata' la'labàni nu labí ttíą qui' le. Atsi'íni màsqui'ba retseláni le làti riquixá'a nu cca quia', \v 40 pero labí calatsi' le ibiga' le tsíalatsi' le inte' para qui'ni gata' la'labàni nu labí ttíą qui' le. \v 41 Bihua reyila' la' rudàliani qui' ca enne'. \v 42 Pero inte' nna, hua nabia' ba te' ti'iỹa ná le, porqui'ni labí té la' tsì'ilatsi' qui' le lani Tata Dios lo losto' le. \v 43 Inte' nna daya' por mandado qui' Tata quíya'á, atsi'íni bihua ríalatsi' le quia'. Pero canchu íl·lani attu nuhuaya' por la' calatsi' qui'bíį nna entonces qui' nuá lá tsíalatsi' le cá. \v 44 Ti'ani modo gappa le fe, pues la'a lebi'i ba nna rú'ulatsi' le gudàliani luetsi le, pero rudu lá le ttu lado la' dàliani nu da' qui' tùteruba Tata Dios. \v 45 Bittu ccani le qui'ni inte' nna ínnía' contra le ru'a lo Tatáa. Pues dua ba enne' rutsia falta qui' le; la'a mísmuba Moisés enne' ríalatsi' le nna, pues la'a labé nna rinne bi contra lebi'i. \v 46 Cáalá hualigani ríalatsi' le qui' Moisés nna, huiyya huá latsi' le quia'; porqui'ni nu cca quíbá' bedia bi. \v 47 Pero canchu bihua ríalatsi' le ca titsa' nu bedia bi nna, ti'ala modo tsíalatsi' le ca titsa' quíyi'į cá. \c 6 \p \v 1 Bitola de nuá nna, huía Jesús attu ladu indatò' qui' Galilea nu lá huą́ Tiberias. \v 2 Enne' ỹétse'ní tanó cą ne, porqui'ni bila'ni cą ca milagro nu benie de beyunie canu ra'ni. \v 3 Làniana huàppi Jesús lo ttu i'ya. Nía nna gurè'nie lani ca discípulo qui'áa. \v 4 Chì' taá debiga' tsá pascua, fiesta qui' ca enne' judíua. \v 5 Gunna' Jesús nna bila'nie qui'ni enne' ỹétse'ní dia làti ri'áa, acca ratìe Felipee: Gani gó'o ri'u ettaxtila para go iyaba ca ènni'į cá. \v 6 Pero alàa porqui'ni labí yùe ti'iỹa gunie acca rèe anía, sino para guni bée Felipea prueba. \v 7 Becàbi Felipea nna ra bi e: Lani chuppa gayua' denario nna, labí ccání para gó'o ri'u ettaxtíla nna hué' ri'u ttu ttu tsa ca ènni'į ti'tó' tsàto'. \v 8 Attu discípulo qui' Jesús, lá bi Andrés bettsi' Simón Pedrua nna, ra bi e: \v 9 Nì du ttu nubeyu' cuìti' dènią gayu' ettaxtíla cebada, chuppa bél·la to' nna, pero biani gúnini ri'u nui lani ca enne' ỹétse'ní nì'i. \v 10 Jesús nna ra tìe: Ligatsi ca ènni'ą' qui'ni xúaní cą. Anía rèe porqui'ni yala tacca' té nía nna, guỹua tení ca gayu' mili' tì'ga ca nubeyu' lo tácca'á. \v 11 Làniana guỹi' Jesús ca ettaxtílaá nna gunàbèe bendición lani Tata Dios, bete tìe lani ca discípuluá. Làcabi nna gutìthia cabi lani ca enne' ỹuàní lo tácca'á. Anía tehuá gutìthie ca bél·la nna. Gutò iyaba ca ènni'a tì'iỹaba ùccuàni qui' quį. \v 12 De beyacca gutò cą nna, làniana ra Jesús ca discípuluá: Liutùppa ca pedazo nu bexa para qui'ni bíttu tehuá biỹa cátittia. \v 13 Bedi' tè cabi ca pedazo nu béxani ca ènni'a nna beditsà' cabi tsì'nu tsùmmithú de lo gayu' ca ettaxtílaá. \v 14 Bilá'báni ca enne' ỹétsi'á milagro nu beni Jesús, accana ra cą: Hualigani ènni'į ènni'ą' profeta enne' ná qui'ni ìta yétsiloyu, porqui'ni té la'huacca de ỹiabara' quì'e. \v 15 Gutelí báni Jesús qui'ni ca enne' nna uccua latsi' quį gudàxu' cą ne a la fuerza taá para guni cą ne rey; acca bede'e nía nna huíe attu lo i'ya la ttu terúbée. \p \v 16 Uccua bá yèlà nna beyàdi ca discípulo qui'áa lo í'yaá nna bitsina' cabi ru'a indatù'a. \v 17 Gutà'a tè cabi le' ttu barco nna, dia cabi rittè cabi lo indatù'a para itsìna' cabi Capernaum. Chi gùl·la nna atsi'íni lanú Jesús nì'i etsìna' lani cabi. \v 18 Làniana huàtha ttu be' fuértení nna, ridúlini lo indatù'a uccua. \v 19 Ttu legua tì'gá chi guda' cabi lo indaá nna, de bila'ni cabi Jesús ride'e lo indatù'a díe para taỹenie barco nu yù'u cabía nna, yàlàni gutsini cabi. \v 20 Pero lèe nna rèe cabi: Inte' ba nui, bittu gátsini le. \v 21 Làcabi nna yala lani la' redácca' latsi' beni cabi e recibir le' bárcuá. Bárcuá nna luégutaá bitsina'ą ru'a loyu làti dia cabía. \v 22 Attu yu'utsá nna ca enne' tsè'erù attu lado la indatù'a nna bexa latsi' quį qui'ni lanuru attu barco du ru'a indaá, sino tùteruba barco to'. Hua yù bá cą qui'ni Jesús nna labí guté'e le' barcu tú'a lani ca discípuluá, sino qui'ni tsua' làteruba cabi deyya. \v 23 Pero adí ca barco da' de Tiberias nna dàa cą èxaba làti gutò cabi ettaxtílaá bitola de gunàba Señor bendición. \v 24 Ca ènni'a nna bila'ni cą qui'ni lanú Jesús té nía nìhua ca discípuluá nna, acca gutà'a cą le' ca bárcuá nna huía cą attu lado la para Capernaum tatìla cą Jesús. \p \v 25 Betselá báni cą ne attu lado la indatù'a nna, ra cą ne: Maestro, cuani gul·lani cuią'lu' nì. \v 26 Becàbi Jesús nna rèe cą: Hualigani te' nia' le qui'ni reyìla le inte', álahua por ca obra de la'huacca nu chi bila'ni le benia', sino porqui'ni bìà'cua bání qui' le gutò le ettaxtílaá. \v 27 Ligúni tsina, alàa por la'gò nu retu bá, sino por la'gò nu guchia nna gunna la'labani nu labí ttíą qui' le, nu gunna Nubeyu' de Ỹiabara' qui' le, porqui'ni lani labé chi bete Tata Dios la'huacca quì'e para gunie na. \v 28 Làniana ra cą ne: Biani dàni tu' guni tu' para ccá cumplir según nu rú'ulatsi' Tata Dios cá. \v 29 Becàbi Jesús nna rèe cą: Voluntad qui' Tata Dios nna ná íį: ná qui'ni tsíalatsi' le qui' enne' guthèl·le'e. \v 30 Ra tè cą ne: Ti'ani modo tsíalatsi' tu' qui' lu' nì'i. Tsí guni lu' ttu prueba de la'huacca para ilá'ni tu' qui'ni té la'huacca qui' lu' de ỹiabara' nna tsíalatsi' tu'. \v 31 Ca ta' tàta qui' tu'a nna bila'ni cabi ca milagro, pues gutò cabi ettaxtila de tsè'e cabi le' desiértuá, tì'a ra ttu lettia lo Escritura: Ettaxtíla da' de ỹiabara' betie gutò cabi. \v 32 Jesús nna rèe cą: Hualigani te' riquixa'ánia' le: Álahua qui'ni Moisés bete ettaxtila nu da' de ỹiabara' qui' quį, sino Tata quí'a nna runne ettaxtila lígani nu da' de ỹiabara'. \v 33 Porqui'ni ettaxtila nu runna Tata Dios nna née enne' huàdi de ỹiabara' nna rutie la'labàni qui' yétsiloyu. \v 34 Ra tè cą ne: Señor, ttu ttu tsá taá bènna cuią'lu' ettaxtílą' qui' tu'. \v 35 Becàbi Jesús nna rèe cą: Inte' nua' ná ettaxtila nu runna la'labàni; nuỹa tediba tanúą inte' nna labiru túníą, ą'hua nuỹa tediba tsíalatsi'į inte' nna nunca làa ibìtsi rùą. \v 36 Pero chi pá'a' le qui'ni màsqui'ba chi rila'ni le inte' nna, pero labí ríalatsi' le. \v 37 Iyaba ca enne' runna Tatáa latsi' nàya' nna ril·lani cą lani inte'; nuỹa tediba íl·lani ru'a lua' nna, labí cueqquia ya' ą fuera. \v 38 Porqui'ni inte' nna daya' de ỹiabara', alàa para gunia' la' calatsi' quíbá', sino para guni lá' nu rú'ulatsi' enne' guthèl·le'e inte'. \v 39 Nui nna ną́ nu rú'ulatsi' Tatáa enne' guthèl·le'e inte': Qui'ni iyaba nu gúnnée latsi' nàya' nna, nìdi ttuą làa gúníttia', sino qui'ni echítha lá' iyaba cą de lo lù'uti canchu chi gal·la' último tsá. \v 40 Nui nna ną́ voluntad qui' Tata Dios enne' guthèl·le'e inte': Nuỹa tediba ínna'ą Ỹi'nie nna gappą confianza lani e nna, pues lą nna gata' la'labàni nu labí ttíą quì'į; inte' nna echítha ya' ą de lo lù'uti canchu chi gal·la' último tsá. \v 41 Làniana gùdulo ca enne' judíua gunne cą contra Jesús porqui'ni rèe: Inte' ná' ettaxtila huàdi de ỹiabara'. \v 42 Ra tè luetsi quį. Tsí álahua nui nuą' Jesús ỹi'ni Joséą', pues hua nabia' báni ri'u tàta nàna quì'į. Ti'ala modo acca reną qui'ni de ỹiabara' la huàdią cá. \v 43 Jesús nna ra tìe cą: Bíttuúru inne làna le quia'. \v 44 Lanú nuỹa ìta para tsíalatsi'į inte' canchu álahua Tata Dios enne' guthèl·le'e inte' táhue'e na lani inte'. Inte' nna echítha ya' ą de lo lù'uti canchu chi gal·la' último tsá. \v 45 Escrítubá chi ga'na nu bedia ca profeta qui'ni: Iyaba ca enne' nna idète' cą por Tata Dios. Acca iyaba canu riyénini qui' Tatáa nna, qui'bée ridete' cą acca rìta cą lani inte'. \v 46 Álahua qui'ni nuỹa ttu enne' chi bila'nią Tata Dios; sino làteruba enne' da' de làti dua Tata Dios, pues làbi nna chi bila'ni bi e. \v 47 Hualigani te' nia' le: Nuỹa tediba enne' ríalatsi'į inte' nna chi té la'labàni nu labí ttíą quì'į. \v 48 Inte' ná' ettaxtila nu runna la'labàni. \v 49 Ca ta' tàta qui' lía nna gutò cą ettaxtíla to' láą maná loti' gutsé'e cą le' desiértuá, pero gùttì ba cą. \v 50 Pero inte' nna rìnnià' acerca de attu ettaxtíla nu da' de ỹiabara', para qui'ni nuỹa tediba go ettaxtílį nna labí gattią. \v 51 Inte' ná' ettaxtila nu runna la'labàni, huadia' de ỹiabara'. Nuỹa tediba gúą ettaxtilį nna tulidàni ccabànią. Ettaxtíla nu guté yì'į nna ną́ la'a mísmuba inte', porqui'ni gutia' cuerpo quia' para la'labàni qui' ca enne' tsè'e le' yétsiloyu. \v 52 Làniana huàdi ttu disgusto entre ca judíua nna ra cą: Ti'ani modo gunna nubéyu'į cuerpo quì'į go ri'u cá. \v 53 Jesús nna rèe cą: Hualigani te' nia' le: Canchu labí go le cuerpo qui' Nubeyu' de Ỹiabara' nna í'ya le réni quì'e nna, entonces labí gata' la'labàni qui' le. \v 54 Nuỹa tediba chi ną́ ttùba lani inte' de ruą cuerpo quia' nna ri'yą réni quia' nna, entonces chi té la'labàni nu labí ttíą quì'į; inte' nna echítha ya' ą de lo lù'uti canchu chi gal·la' último tsá. \v 55 Porqui'ni cuerpo quia' nna réni quia' nna ná cą alimento nu hualigani runna la'labàni. \v 56 Nu ro cuerpo quia' nna ri'yą réni quia' nna, ttùba chi ną́ lani inte', ą'hua inte' lani ą nna. \v 57 Tata Dios enne' guthèl·le'e inte' nna bànie tulidàba; inte' nna bània' por medio de lèe. Ą'hua nuỹa tediba gunią inte' recibir ti'atsi ttu alimento para la' labàni quì'į nna, lànuá nna ccabànią por medio de inte'. \v 58 Nui nna ną́ ettaxtila nu hualigani huàdi de ỹiabara'; alàa tì'a ettaxtila láą maná nu gutò ca ta' tàta qui' lía, pero bì'yu tsá gùttì ba cą; sino nuỹa díbá gúą ettaxtíla nu runi yì'į ofrecer nna, para siempre ní ccabànią. \v 59 Iyaba ca enseñánzį gutixa'a Jesús le' sinagoga qui' ca enne' Capernaum. \p \v 60 Biyeni báni nuỹetse' canu denó cą néa ca enseñánzaá nna ra cą: Yala tàbi ná ca titsa'ą', nuni ccani guchią cą cá. \v 61 Gutelí báni Jesús qui'ni biyeyya cą por nuá nna acca rèe cą: Tsí riyeni dí'ni le por nu níyi'į cá. \v 62 Pues, tì'a telá guni le canchu ilá'ni le Nubeyu'a éyyeé ỹiabara' làti dúe néruá cá. \v 63 Álahua biỹa cosa material ní nua' runna la'labàni, sino Espíritu Santo ba ènni'ą' runi qui'ni gata' la'labàni espiritual qui' ca enne'; ca titsa' nu chi pá'a' le nna ná cą espíritu nna la'labàni nna. \v 64 Pero hua tse'éru entre lebi'i átuchùppa canu labí ríalatsi'. Anía ra Jesús, porqui'ni chìa yùe dèsdeba néruá nuỹa cą nuá labí huíalatsi', ą'hua nuỹa nuá gutią ne cuenta latsi' ná' canu làa cca guyu cą ne. \v 65 Acca rèe: Por nui nna chi pá'a' le qui'ni ni ttu lanú ccani ìtą para gata' fe quì'į lani inte' cáalá làa por voluntad qui' Tata quí'a. \v 66 Dèsdeba lània nna nuỹetse' canu denó cą néa nna beyeqquia cą nna labiru huía cą lani e. \v 67 Làniana ra Jesús ca enne' tsì'nuá: Canchu lebi'i nna, tsí càhua latsi' le éyya le cá. \v 68 Becàbi tè Simón Pedrua nna ra bi e: Señor nuni attu enne' ní éyya tu' ru'a luį sino làteruba cuią'lu' cá, porqui'ni tùteruba cuią'lu' riquixá'a titsa' nu runna la'labàni tulidàba. \v 69 Intu' nna chi huíalatsi' tu' nna chi yù tu' qui'ni cuią'bálu' ná Cristo Ỹi'ni Tata Dios enne' bàni tulidàba. \v 70 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Tsí álahua chi becuí'a' tsì'nu le, pero nuỹa lá ttu le nna ną́ huenitsìna qui' numalua cá. \v 71 Ą' ra Jesús qui' Judas ỹi'ni ttu nu láą Simón Iscariote ba, porqui'ni Judas nuá nu gutią ne cuenta; uccua huą́ canu tsì'nuá. \c 7 \p \v 1 Gutè diba gunne Jesús ca tìtsa'a nna, le' región qui' Galilea bá gurènie; qui'ni labí uccua latsi'e cuenie le' región qui' Judea porqui'ni canu rigú'ubia' qui' ca enne' judíua nna uccua latsi' quį gutti cą ne. \v 2 Exa taá chi debiga' fiesta qui' ca judíua, tiempo de rexa latsi' quį loti' guỹua ca ta' tàta qui' quį le' ca yú'u l·la' le' desiértuá nna rue' cą gracia por cosecha qui' quį nna. \v 3 Ca bettsi' Jesús nna ra cą ne: Beyya para Judea para qui'ni ca discípulo qui' lu'a nna ilá' huáni cą ca milagro runi lu', \v 4 porqui'ni ni ttú nu calatsi' ccą́ enne' ỹeni nna runi gattsi' bą́ biỹa canią gunią; yàqui'ni lu' cani lu' runi lu' ca cosį nna, mejor la dacca' lótaá beni cą ru'a lo ca enne'. \v 5 Anía ra ca bettsi' Jesús ne, porqui'ni nìhua làcą labí huíalatsi' quį ne. \v 6 Jesús nna ra tìe cą: Bihua chi gùl·la' tè tiempo para tsa'á', pero lebi'i nna huacca ba tsía le biỹa díbá tiempo ní. \v 7 Canu yétsiloyuį nna bihua ruyudí' cą le, pero inte' nna hua ruyudí' cą porqui'ni rudea' lo quį ca hecho mal nu runi cą. \v 8 Littsia ba lebi'i fiéstaá, pero inte' nna bihua thaya tìa', porqui'ni labí chi gùl·la' tè tiempo para ccá' declarar lani yétsiloyu. \v 9 Beyacca díbá rèe cą anía nna, beyà'na tìe Galilea. \p \v 10 Pero guda' díbá ca bettsi' áa dia cą nna, ą'hua lèe nna huía huée fiéstaá, pero alàa dàcca'ló tè sino huía gàttsi' bée. \v 11 Ca judíua nna reyìla cą ne entre iyaba ca enne' tsè'e le' fiéstaá nna ra cą: Gani tì'icua nubéyu'a cá. \v 12 Ca enne' ỹétse'á nna yala gunne cą quì'e. Ttu te cą nna ra cą: Yala enne' tsè' ná bí. Pero áttu te cą nna ra cą: Álahua enne' tsè' nua', sino ruthacca'ỹí bą́ yetsi. \v 13 Pero lanú beyáỹani inne dàcca'ló taá quì'e, porqui'ni gutsi báni cą canu rigú'ubia' entre ca judíua. \v 14 Ttú rilàhui' tì'ga fiéstaá nna bitsina' Jesús le' templua nna gutixe'e ca enseñanza nu cca qui' Tata Dios. \v 15 Biquíla' bá latsi' ca judíua nna ra cą: Ti'ani modo nabia'ni nui Escritura, labí estudiar chi benią. \v 16 Becàbi Jesús nna rèe cą: Nu riquixa'ánia' le nna labí ną́ quia', sino qui' enne' guthèl·le'e inte'. \v 17 Nu calatsi' guni voluntad qui' Tata Dios nna huènnią cuenta canchu nu riquixa'ánia' le nna ną por mandado qui' Tata Dios o canchu inte' nna rinnéebá' por la' calatsi' quíbá' acca. \v 18 Nu rinne por la' calatsi' qui'bíį nna es qui'ni càba latsi'į gudàliani cą na. Pero ttu enne' calatsi' qui'ni adí ca enne' nna gudàliani cą enne' guthèl·le'e bi nna, entonces làbi nuą' riquixà'a nu ná lí nna labí la' beỹia té lani bi. \v 19 Tsí álahua Moisés nuá benna ley lani le cá. Pero ni ttú le nna labí runi le cumplir nu ra lo ley. Biala qui' acca calatsi' le gutti le inte' cá. \v 20 Becàbi canu ỹétsi'á nna ra cą ne: Loco bá cca lu'. Núní calatsi' guttią lu'. \v 21 Becàbi Jesús nna rèe cą: Por ttu milagro nu benia' tsá redi' latsi' le nna, acca rechul·la taá latsi' iyaba le. \v 22 Hualígáláà qui'ni Moisés nna gutìxa bi ley qui' circuncisión, ą'hua ca ta' tàta qui' lía ca enne' gutsé'e ántescàla Moisés nna beni huá cą circuncidar. Acca lebi'i nna runi hua circuncidar ca nubeyu' to' biỹa tediba tsá màsqui'ba ną́ ttu tsá ỹeni qui' le. \v 23 Lebi'į nna runi le circuncidar ttu nubeyu' to' tsá nu labí ná qui'ni guni le biỹa tsina, solamente para qui'ni làa gudu le ttu lado ley nu gutìxa Moisés nna. Bialácca yala ritsa'áni le inte' porqui'ni beyunia' itute cuerpo qui' ttu nubeyu' tsá redi' latsi' le cá. \v 24 Bittu guni le lu'uxtícia según bá nu rila'ni le lo ra', sino liguni lu'uxtícia según bá nu ná tsè'. \p \v 25 Làniana tuchùppa canu Jerusalén nna ra cą: Tsí álahua nubéyu'į nuá reyìla cą para gutti cą na cá. \v 26 Línna' tsaáruhuá qui'ni publicamente taá rinnią, pero bihua biỹa reya cą na. Tsí ína ri'u chìa ríalatsi' canu rigú'ubia' le' yetsį qui'ni hualigani nubéyu'i nuá Cristua cá. \v 27 Nui hua yù ba ri'u gaỹa enne' ní ną́. Pero canchu chi íl·lani Cristua nna, lanú nuỹa ccą́ saber gáỹalá dé'e. \v 28 De riquixá'ani Jesús ca enne' tsè'e le' templua nna, gunnie idìtsa nna rèe: Tsí hualigani nabia'ni le inte'. Tsí hualigani yù le gaỹa enne' ni ná' áccá. Pero labí daya' por la' calatsi' quíbá', sino daya la' por mandado qui' Tata Dios lígani. Lebi'i nna labí nabia'ni li e. \v 29 Pero inte' ba nna nabia' ti' e, porqui'ni lani labé dúa' ántesca ìta' nì; lèe nna guthèl·le'e inte'. \v 30 Làniana uccua latsi' quį gudàxu' cą ne, pero nì ttú cą labí beyáỹani cą cú'u ná' quį ne, porqui'ni labí chi gùl·la' tè hora de quée sufrir. \v 31 Nuỹé tsè'gani ca ènni'a nna huíalatsi' quį ne nna ra cą: Canchu chì íl·lani Cristua nna, tsí adírulá ca milagro gunie tì'chula nubeyu'į cá. \p \v 32 Biyeni báni ca fariséua nu ra ca enne' acerca de Jesús; acca ca sacerdote principal lani ca fariséua nna guthèl·la' chì cą ca policia para gudàxu' cą ne. \v 33 Jesús nna ra tìe cą: Atuchúppa ubitsa to' teruba rénia' lani le làniana éya'a bá' làti dua Enne' guthèl·le'e inte'. \v 34 Hueyìla inte' ba guni le, pero labí étseláni le inte'; làti thua' nna labí ccani le ìta le. \v 35 Làniana ra luetsi ca judíaua: Gá gání eyya nui qui'ni làa etselá huáni ri'u ą cá. Tsí ína ri'u hueyya ỹą́ le' ca yetsi làti gáttí' tsè'e bá ca enne' ná raza qui' ri'u para quixá'anią ca enne' griego cá. \v 36 Biani nua' diánią acca rą: Hueyìla inte' ba guni le pero labí etseláni le inte' porqui'ni làti thua' nna labí ccani le ìta le. \p \v 37 Rechùtsa tsá ỹeni gani qui' fiéstaá nna gùdu Jesús lahui' ca enne' ỹétse'á gunnie idìtsa nna rèe: Canchu nuỹa hualigani ribitsią, pues ná qui'ni itą́ lani inte' nna í'yą nu ná adiru tsè' para la'labàni quì'į. \v 38 Nuỹa tediba ríalatsi'į inte' nna, làniana de lo lòstu'į nna iria la'labàni tì'a ca yò làti yù'u idíla tsè'ni inda, porqui'ni ą' ra lo Escritura. \v 39 Anía ra Jesús, para qui'ni tsíalatsi' quį ne nna guni cą recibir Espíritu Santo lo losto' quį; pues labí chi gul·lani Espíritu Santo lània, porqui'ni Jesús nna labí nì'i thí'e la' dàliani nu dá' de ỹiabara'. \p \v 40 Làniana ttu te canu lání entre iyaba ca enne' ỹétse'á biyeni báni cą ca titsa' gunne Jesús nna ra cą: Hua libani qui'ni ènni'į nua' ná profeta enne' rinne parte Tata Dios. \v 41 Attu te cą nna ra cą: Là ènni'į nua' Cristua enne' ribeda ri'u íl·lani le' yétsiloyu. Adí cą nna ra cą: Tsí ína ri'u qui'ni de Galilea lá ná qui'ni il·lani Cristua cá. \v 42 Tsí álahua ra lo Escritura qui'ni le' familia qui' David enne' uccua rey ná qui'ni íl·lani Cristua le' Belén yetsi qui' la'a mísmuba David. \v 43 Acca ca enne' tsè'e cą nía nna ritìl·la ritsa' bá cą por nu cca qui' Jesús. \v 44 Ttu te cą nna uccua latsi' quį cú'u ná' quį ne; pero nì ttuą lanú beyáỹani gudàxu'ą ne. \p \v 45 Beyeqquia ba ca policia nna gunaba titsa' ca sacerdote principal ą'hua ca fariséua cą nna ra cą: Biecca làa déché' li ą nì'i. \v 46 Becàbi ca policíaá nna ra cą: Nunca labí nì'i íria ttu enne' quixa'a tì'a riquixá'a nubéyu'ą'. \v 47 Becàbi ca fariséua nna ra cą: Tsí tsa' tehuá lebi'i chi guỹacca'ỹí le cá. \v 48 Tsí ína ri'u qui'ni nuỹa ttu ca enne' rigú'ubia' qui' ri'uą' o nuỹa ttu ca fariseo chi huía latsi' cabi quì'į cá. \v 49 Pero iyaba ca enne' tonto tsè'e nà' chi huíalatsi' quį qui' nubéyu'ą', pues basta gáláa qui'ni labí nabia'ni cą nu ra lo ley qui' religión qui' ri'u acca chìa gunitti cą. Anía ra ca fariséua. \v 50 Làniana Nicodemo nu huía ru'a lo Jesús de réla lá, uccua huáchúą ttu canu fariséua; gùdulią nna rą iyaba ca fariséua: \v 51 Tsí hua riquixá'a lo ley qui' ri'u qui'ni ttu nubeyu' nna ccá taą́ castigar sin qui'ni làa iyeni ỹáni ri'u declaración quì'į nna cca ri'u saber nu benią cá. \v 52 Becàbi cą nna ra cą na: Tsí yà' huání lu' ná lu' nu Galileo cá. Pues gútsatsáruhuá lo Escritura para qui'ni ennia lu' cuenta qui'ni nunca nì'i iria ttu profeta le' región qui' Galileą'. \v 53 Làniana gùduli cą nna deyya tè litsi' tsa ba quį. \c 8 \p \v 1 Huía te Jesús lo i'ya láą Monte de los Olivos. \v 2 De díla lá nna betsine'e attu le' templua. Iỹetse' ca enne' nna bitsina' cą ru'a lúe. Lèe nna gure' báníe nna gutixa'ánie cą ca enseñanza nu cca qui' Tata Dios. \v 3 Làniana ca maestro de la ley, ą'hua ca fariséua nna tahua' cą ru'a lúe ttu niula beỹuna'nì cą na runią adulterio. Bedu tè cą na lahui' nna, \v 4 ra cą ne: Maestro, beỹuna'nì tu' niulíį méruání runią adulterio. \v 5 Lo ley nu bethá'na Moisés nna runi mandado gutti ri'u luetsi ca niulíį lani íyya. Cuíą'chulu' nna, ti'ala ína lu' ccá quì'į cá. \v 6 Anía ra cą para guni ba cą ne prueba nna gappa cą néda biỹa causa ni gutsia cą quì'e. Pero Jesús nna gùnne'e loyu nna bènie letra lani ỹubené'e. \v 7 Beni bá cą seguir gunàba titsa' cą ne, acca bebé' tsè' tèníe gunne'e cą nna rèe: Nuỹa la ttu le nu bíttu tení tul·la' chi benią nna, lą nna hué' bą́ niulą' primero íyyá. \v 8 Làniana gùnne'e loyu attu nna bènie letra attu. \v 9 Biyeni báni cą ca tìtsa'a nna, la' rulaba latsi' qui' quį labí be'él·la'ą cą qui'ni hué' cą niuláa, acca gùdulo chìa ttu ttu tsa cą beria cą fuera, dèsdeba canu adiru enne' gùla hàstaba nu adiru nu cuìti'a. Beya'na tè tùteruba Jesús ą'hua niula nu beda cą làhui'a nna. \v 10 Gulìtha tè lo Jesús attu nna nìdi áttuą lanuru té, sino là terúbá niuláa du nía, acca ra tìe na: Niula, gání tì'iccua canu beni contra lu'a. Tsí nùhua nuỹa bé'ą lu' íyyá. \v 11 Becàbią nna rą ne: Lanú nuỹa Señor. Jesús nna ra tìe na: Nìhua inte' nna bihua gunia' lu' condenar; beyya ba nna, bíttuúru guni lu' tul·la'. \p \v 12 Attu vuelta gutixa'áni Jesús ca enne' nna rèe: Inte' ná' la'yani' para yétsiloyu; nuỹa tanúą inte' nna labiru cuenią le' chul·la, sino chi té la'yani' nu ną́ la'labàni para lą. \v 13 Làniana ra tè ca fariséua ne: Nu riquixá'a lu' nna labí ną́ lígani porqui'ni rudàliani lu' la'a lu' bá. \v 14 Becàbi Jesús nna rèe cą: Màsqui'ba riquixà'a' nu cca quíbá', pero riquixà'a bá' nu lígani, porqui'ni hua yú bá' gáỹalá daya' ą'hua gáỹalá éya'a'. Pero lebi'i nna labí yù le gáỹalá daya' nìhua gáỹalá éya'a'. \v 15 Lebi'i nna runi le juzgar según la' rulába latsi' quì'ba le. Inte' nna núhuá nuỹa runia' juzgar. \v 16 Pero canchu runia' lù'uxtícia nna, es qui'ni lù'uxtícia quíyi'į nna ną́ de acuerdo lani nu ná lí; porqui'ni álahua ttua' ná, sino qui'ni Tata Dios enne' guthèl·le'e inte' nna du bée lani inte'. \v 17 Lo ley qui' le nna riquixà'a qui'ni nu inne chuppa ca testigo nna, lànuá ną́ titsa' lígani. \v 18 Inte' nna riquixà'a' nu cca quíbá'. Ą'hua Tatáa enne' guthèl·le'e inte' nna rute huée testimonio acerca de inte'. \v 19 De rèe ca tìtsa'a nna, ra tè cą ne: Gání ti'iccua Tàta qui' lu'l cá. Becàbi Jesús nna rèe: Labí nabia'ni le inte' nìhua Tàta quíya'a. Cáalá runibia' le inte' nna, pues gunibia' huá le Tàta quíya'a. \v 20 Iyaba ca tìtsa'a gunne Jesús exa taá làti rigú'u cą ofrenda loti' gutixè'e ca enseñánzaá le' templua. Pero lanú nuỹa bedàxu'ą ne preso, porqui'ni labí chi gùl·la' tè hora quì'e. \p \v 21 Attu vuelta nna ra Jesús cą: Inte' nna éya'a bá'; lebi'i nna huàl·lani tsá eyìla le inte', pero le' ca tul·la' quì'ba le gatti le. Làti éya'a' nna labí ccani le ìta le. \v 22 Làniana ra tè ca judíua: Aỹa càba latsi' nui gutti la'a labą́ acca rą: Làti éya'a' nna labí ccani le ìta le. \v 23 Jesús nna rèe cą: Lebi'i nna, nu yétsiloyu ba na le, pero inte' nna de ỹiabara' lá ná'. Lebi'i nna ná le nu yétsiloyuį, inte' nna labí ná' nu yétsiloyuį. \v 24 Por nui nna nia' le qui'ni le' ca tul·la' quì'ba le gatti le. Porqui'ni canchu bihua tsíalatsi' le qui'ni inte' nui nna, le' ca tul·la' ba gatti le. \v 25 Làniana ra cą ne: Núní ná lu' nì'i. Jesús nna rèe cą: Nu chìbá pá'a' le dèsdeba néruá. \v 26 Nu ỹeni té quíxa'a' nu cca qui' le, ą'hua gunia' declarar juicio contra lebi'i, porqui'ni enne' guthèl·le'e inte' nna rinnie nu lígani; inte' nna, nu chi biyeni bá te' gunnie nna ą́' bá riquixa'a' ru'a lo ca enne' le' yétsiloyu. \v 27 Anía gutixà'a Jesús, pero labí bennia cą cuenta qui'ni gunènie cą nu cca qui' Tata Dios. \v 28 Raá ruhuée cą: Canchu chi gal·la' tsá ichitha le Nubeyu' de Ỹiabara', lànialá nna ennia le cuenta qui'ni inte' bá nuá. Ą'hua labí biỹa runia' por la' calatsi' quíbá', sino tì'a nu gutixa'áni Tatáa inte', ą́' bá rìnnia'. \v 29 Porqui'ni Tatáa enne' guthèl·le'e inte' nna du bée lani inte' nna labí rútse'e latsi'e inte'; porqui'ni siempre ní runia' nu rú'u latsi'e. \v 30 De gunnie ca tìtsa'a nna, nuỹetse' ca enne' nna huíalatsi' quį ne. \p \v 31 Jesús nna rèe ca judío canu chi huíalatsi' quį ne: Canchu guni le seguir ccá le tsìttsì lani ca titsa' quia' nna, ą' modo nna rulue'ní qui'ni ná le ca discípulo quia' nna, \v 32 gunibia' tè le nu ná lígani. Por ca titsa' liganíį nna ccá le libre. \v 33 Ra tè cą ne: Intu' nna ná tu' descendiente qui' Abraham enne' gùdua tiempo antigua. Nunca labí chi uccua tu' esclavo qui' nuỹa. \v 34 Becàbi Jesús nna rèe cą: Hualigani te' nia' le qui'ni iyaba canu tul·la' nna, pues esclavo qui' tul·la' ná cą. \v 35 Tì'a ttu esclavo nu runi servir le' ttu yú'u nna álahua tulidà duą le' litsi' xàni'į, pero ttu ỹi'ni nna tulidàba ccą pertenecer le' yú'u qui' tàta quì'į. \v 36 Acca canchu inte' Ỹi'ni Tata Dios nna gudilá'a' le nna, es para qui'ni gata' libertad nu ná lígani qui' le. \v 37 Hua yú bá' qui'ni ná le descendiente qui' Abraham, pero calatsi' le gutti le inte' porqui'ni labí ritsina' tsè' ca titsa' quíyi'į lo losto' le. \v 38 Inte' nna riquixà'a' nu chi bilá' te' loti' dú'a' le' presencia qui' Tàta quí'a, pero lebi'i nna runi le tì'a nu chi bethète'ni tàta qui' lía le. \v 39 Becàbi cą nna ra cą Jesús: Abraham bá ná tàta qui' tu'. Jesús nna ra tìe cą: Cáalá hualigani ná le ỹi'ni Abraham nna, pues hua runi le nu ná tsè' tì'a beni Abraham. \v 40 Pero annana càla latsi' le gutti le inte', màsqui'ba chi gutixa'ánia' le nu ná lí según bá nu belue'ni Tata Dios inte'. Abraham nna nunca labí beni bi tì' runi le. \v 41 Lebi'i nna runi le tì'a nu runi tàta qui' lía. Ra tè cą ne: Intu' nna alàa nùti'dí ná tàta qui' tu'. Tùteruba tàta qui' tu' dua, née Dios. \v 42 Làniana ra Jesús cą: Cáalá Dios ná tàta qui' le nna, hualigani hua catsi'í láni le inte' cá; porqui'ni birí'a' le' ỹiabara' làti dua Tata Dios nna gúl·lania' nì. Nìhua labí daya' por la' calatsi' quíbá', sino labée guthèl·le'e inte'. \v 43 Biecca labí ritelíni le la' rinne quia' cá. Es porqui'ni labí rennia le cuenta nu riquixa'ánia' le. \v 44 Tàta qui' le nna ną́ numalua; ą'hua nu rú'ulatsi' tàta qui' lía, ą́' bá ná nu calatsi' le guni le. Porqui'ni numalua nna dèsdeba néruá ną́ huètti enne', ą'hua púruání nu bèỹia bá ną́ nna labí nu lí té lani ą. La' rinne quì'į nna ną́ puru taá bèỹia, pues ą́' bá runią porqui'ni ną́ tàta qui' la' bèỹia. \v 45 Pero porqui'ni inte' rìnnia' nu ná lí nna, labí ríalatsi' le quia'. \v 46 Núní ttu le gutsia falta quia' qui'ni nu rìnnia' nna álahua ną́ lígani cá. Pues siempre ba rìnnia' nu ná lí nna, bialácca labí ríalatsi' le quia' nì'i. \v 47 Nuỹa tediba ná qui' Tata Dios nna rudà nàgui'į ca titsa' quì'e. Pero lebi'i nna labí rudà naga' le ca tìtsi'į porqui'ni labí ná le enne' qui' Tata Dios. \p \v 48 Becàbi ca judíua nna ra cą ne: Hualibani tu' ra tu' qui'ni ná lu' nu samaritano nna dua ttu espíritu malo lo losto' lu' nna chi runią lu' loco. \v 49 Jesús nna ra tìe cą: Álahua loco cca inte', sino qui'ni rudàliani lá' Tàta quí'a. Lebi'i nna rìniyu lá le inte'. \v 50 Bihua reyìla' nuỹa gudàlianią inte', pues hua dua ba enne' rinnie a favor de inte'. Lèe nna née Juez. \v 51 Hualigani te' riquixa'ánia' le: Nuỹa tediba runi obedecer ca titsa' quíyi'į nna, nunca labí gattią. \v 52 Làniana ra ca judíua ne: Anna lá nna hua yù tu' qui'ni yù'u ttu espíritu malo lo losto' lu'. Abraham nna gùttì ba bi, ą'hua ca profeta nna, atsi'íni lu' nna dá' tè lu' rena lu': Nuỹa tediba riguą ca titsa' quíyi'į nna jamás labí gattią. \v 53 Tsí ína ri'u adila enne' ỹeni ná lu' tì'chula ta' tàta qui' tu' Abraham. Lèe nna màsqui'ba uccue enne' yéni, pero gùttì bée. Ą'hua ca profeta nna gùttì hua cabi. Núní cani lu' ná lu' nì'i. \v 54 Becàbi Jesús nna rèe cą: Cáalá inte' rudáliania' la'a inte' ba nna, entonces la' dàliani quíyi'į nna labí biỹa dàcca'ą. Pero la'a mísmuba Tata Dios enne' rena le qui'ni runi li e adorar, lèe ènni'a' rudàlianie inte' porqui'ni née Tata quia'. \v 55 Lebi'i nna labí nabia'ni li e, pero inte' nna hua nabia' ti' e. Canchu innia' qui'ni bihua nabia' ti' e nna entonces ná' ttu bèỹia tì'a lebi'i; pero hualigani nabia' ti' e nna rigú'a' ca titsa' quì'e. \v 56 Ta' tàta qui' le Abraham nna yàlaní bedacca' latsi' bi de uccua bi saber qui'ni huàl·lani tiempo qui'ni ìta' le' yétsiloyu; de bila'ni bi ą nna adírulá bedácca' latsi' bi. \v 57 Ra tè ca judíua ne: Nìhua tsìayona' ida nì'i labí chi du lu' nna, atsi'íni du te lu' rena lu' qui'ni bila'ni lu' Abraham. \v 58 Jesús nna rèe cą: Hualigani te' nia' le: Ántesca galia Abraham nna, chìlá dú'a'. \v 59 Làniana gutèl·la' cą íyya para hué' cą Jesús nna gutti cą ne, pero lèe de repente taá betìe lahui' quį nna berie le' templua nna déyyeé. \c 9 \p \v 1 Néda bá deyu'u Jesús nna, bila'ni e ttu nubeyu' ciego ri'ą nía. Nubéyu'a nna dèsdeba gùlią ną́ ciego. \v 2 Gunàba titsa' tè ca discípulo qui'áa ne nna ra cabi: Maestro, núní gulú'u falta acca gùlia nubéyu'į ciego, tsí labą́, o, tsí tàta nàna quì'į áccá. \v 3 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Álahua nui rappa tul·la', nìhua tàta nàna quì'į nna, sino gùlią ciego para qui'ni ilá'ni la'huacca qui' Tata Dios lani ą. \v 4 Náduel·la' qui'ni gunia' tsina qui' Enne' guthèl·le'e inte' daca'tè renia' le' yétsiloyu; porqui'ni huàl·lani hora canchu chi lanuru nuỹa guni tsina. \v 5 Miéntraste renia' le' yétsiloyu nna, la'yani' ná' para yétsiloyu. \v 6 Jesús nna de chi rèe anía nna, betùtu tè xèni'e loyu nna, benie gútsa' lani xèni'a, gutàbi tìe gútsa'á lo nubeyu' ciéguá. \v 7 Ra tìe na: Huía tatìi lo lu' ru'a pozo Siloéą'. Siloé nua' tì'ba nu rena ri'u Mandado. Lą nna huía tìą tatìi lúį; de beyéqquią nna chi rilá'nią. \v 8 Làniana ca vecino qui' niá ą'hua adí canu bila'ni cą na qui'ni ną́ ciego nna ra cą: Tsí álahua nui nuá nu ribe' huenàba caridad cá. \v 9 Tuchùppa cą nna ra cą: Nui nuá. Attu te cą nna ra cą: Ti'taání nuá rului'ą. Lą nna rą: Inte' bá nui. \v 10 Acca gunàba titsa' cą na: Biani beni lu' acca biyàlia iyyaló lu' cá. \v 11 Becàbią nna rą: Enne'yu' lá bí Jesús beni bi gútsa' nna gutàbi bi iyyalúá' nna ra tè bi inte': Huía tatìi lo lu' ru'a pozo Siloéą'. Hua'á tia' gutíi lua' nna bilá' te'. \v 12 Làniana ra cą na: Gani tì'iccua nubéyu'a. Lą nna rą: Labí yù inte'. \p \v 13 Guche' tè cą nu uccua ciéguá ru'a lo ca fariséua. \v 14 Loti' beni Jesús gútsa'á nna benie qui'ni bila'ni nubeyu' ciéguá nna uccuą ttu tsá nu labí runi ca judíua biỹa tsina. \v 15 Canu denó religión fariseo nna bedenàba titsa' cą nubéyu'a tì'iỹalá benią biyàlia lúį. Lą nna rą cą: Gutàbi bi gútsa' lua' nna, gutíi tè lua', annana rila' te'. \v 16 Tuchùppa ca fariséua nna ra cą: Álahua enne' qui' Tata Dios ná nubéyu'ą' porqui'ni labí riguą tsá ná qui'ni édi' latsi' ri'u. Attu te cą nna ra cą: Pero ti'ani modo ccani ttu nubeyu' gunią luetsi ca milágruį canchu ná bą ttu nu tul·la' nì'i. Acca ritìl·la ritsa' bá cą tsè'e cą. \v 17 Làniana gunàba titsa' cą attu vuelta nu uccuą ciéguá nna ra cą: Lù'chu nna, biani ra lu' qui' nu guthàlia lo lu' ą'. Lą nna rą: Ná bi ttu profeta qui' Tata Dios. \v 18 Pero ca judíua nna labí huíalatsi' quį qui'ni nubéyu'a nna primero uccuą ciego, acca gutàỹi cą hàstaá tàta nàna qui' nu chi biyàlia iyyaló niá. \v 19 Gunàba titsa' tè cą nna ra cą: Tsí nui nuá ỹi'ni lía nu rena le qui'ni gùlią ciego. Ti'ala modo acca annana rilá'nią nì'i. \v 20 Becàbi ca tàta nàna qui' nubéyu'a nna ra cą: Hualígáláà nui nuá ỹi'ni tù'a, ciégubá ną́ loti' gùlią, \v 21 pero ti'iỹalá modo acca rilá'nią annana, bihua yù tu'; nìhua làa yù tu' nuỹa guthàlia iyyalúį nna. Nu gùla ba chi ną́; pues làbą linàbatìtsa', lą̀ nna huacca bánią quixá'ą nu cca quì'į. \v 22 Anía ra ca tàta nàna qui' niá porqui'ni gùtsi báni cą canu rigú'ubia' entre ca judíua, porqui'ni chi gunne lettia cą gudàl·la cą fuera sinagoga qui' caniá iyaba canu ína qui'ni Jesús nna née Cristo. \v 23 Acca tàta nàna qui' nubéyu'a nna ra cą ca fariséua: Nu gùla bá chi ną́, nà' bá linàbatìtsa' ą. \v 24 Làniana bedeyàỹì gábá cą nu uccua ciéguá nna ra cą na: Bè' gracia Tata Dios alàa nubéyu'a. Intu' nna yù tu' qui'ni nubéyu'ą' nna ną́ nu tul·la'. \v 25 Becàbią nna rą: Bihua yúá' canchu ná bi enne' tul·la', pero ttu cosa nna hua yúá': qui'ni inte' nna uccua'a' ciego, pero annana rilá' té'. \v 26 Redeya tè cą na: Biani benią qui' lu'. Ti'ani modo guthàlią iyyaló lu' cá. \v 27 Becàbią nna rą cą: Chìỹa pá'a' le nna, pero bihua bedà' naga' le. Bianicca calatsi' le quixa'ánia' le attu nì'i. Tsí ą'hua lebi'i nna calatsi' le ccá le discípulo qui' bi áccá. \v 28 Làcą nna beduadí' lá cą na, nna ra cą: Lù'ba ná discípulo quì'į ỹa, pero intu' nna discípulo qui' Moisés bá ná tu', \v 29 intu' nna yùlí ragání tu' qui'ni Tata Dios nna gunnie directamente taá lani Moisés, pero acerca de nubéyu'į nna nìdi làa yù tu' gáỹalá dá'ą. \v 30 Làniana ra nubéyu'a cą: Caỹí bá látsa'a' qui'ni lebi'i nna labí yù le gáỹalá da' bi, pero beni bi ttu milagro lani ca iyyaló yì'į acca chi rilá' té', \v 31 hua yù ba ri'u qui'ni Tata Dios nna labí rudà nague'e qui' canu tul·la'; pero canchu nuỹa ràppą ne respeto ą'hua runią nu rú'ulatsi'e nna, lànuá nna recàbie quì'į, \v 32 pues iyaba ca tiempo nu chi gutè nna, bihua nì'i iyénini ri'u canchu nuỹa chi guthàlią iyyaló ttu nu gùlia ciego, \v 33 cáalá ènne'yu'a bihua da' bi de ỹiabara' làti dua Tata Dios nna, entonces labí biỹa ccani bi guni bi. \v 34 Becàbi cą nna ra cą na: le' tul·la' bá nàliani lu', átsi'ini lu' lá runna lu' intu' consejo cá. Làniana bedàl·la cą na fuera sinagoga qui' caniá. \p \v 35 Bina tè Jesús qui'ni bedàl·la cą nubéyu'a fuera, betsà' tìe na áttu nna rèe na: Tsí hua ríalatsi' lu' Ỹi'ni Tata Dios qui'ni té la'huacca quì'e cá. \v 36 Becàbią nna rą ne: Señor, núní ènni'ą' para qui'ni gappa' fe lani e. \v 37 Jesús nna rèe na: Pues, chìa bila'ni lu' e; làbe nui rue' lani lu' titsa'. \v 38 Nubéyu'a nna ra tìą ne: Hua ríalátsa'a' Señor. Làniana bèni tìą ne adorar. \v 39 Raáruhuá Jesús: Inte' nna daya' yétsiloyuį para qui'ni ilá'ní ti'iỹa ná la' rulábalatsi' qui' ttu ttu enne': para qui'ni canu labí rila'ni nna ila'ni cą; ą'hua canu rulába latsi' qui'ni rila'ni cą nna ccá lá cą ciego. \v 40 Biyeni báni tuchùppa ca fariseo tsè'e ru'a lúe lània ca tìtsi'į nna ra tè cą ne: Tsí ína ri'u qui'ni intu' nna ciego huá ná tu' cá. \v 41 Becàbini Jesús cą nna rèe: Cáalá ná telá le ciego nna entonces labí causa qui' le té por ca tul·la' qui' le. Pero porqui'ni rena le: Rila'ni tu', acca rilá' rabání qui'ni ná le responsable por ca tul·la' qui' le. \c 10 \p \v 1 Hualigani te' riquixa'ánia' le: Nuỹa labí ra'ą lado ru'a puerta qui' cúrrali qui' ca carnero, sino qui'ni ràppią attu ládulá para gá'ą le' cúrraliá, pues lànuá nna ną́ ubàna nu ribèqquia gàttsi' nna. \v 2 Pero nu ra'a bá lado ru'a puértaá nna, làbą nuá pastor qui' ca carnérua. \v 3 Nu rue' cuidado ru'a puértaá nna rithàlią para gá'a nu ná pastor. Ca carnérua nna nabia' báni cą enne' ná pastor qui' caniá de riyénini cą tsì'į; pastor nna conforme ba rudèttią láa ca carnérua nna riria cą fuera. \v 4 De chi tsè'e iyaba ca carnero qui' niá fuera nna, lą nna rinéru tìą lo quį; ca carnérua nna ritanó tè cą na de riyénini cą tsì'į. \v 5 Pero áttu nuhuaya' nna labí tanó cą na, sino ucuìtta lá cą ru'a lúį porqui'ni labí nabia'ni cą tsì'ì canu huaya'. \v 6 Comparación nì nna gutixa'áni Jesús cą, pero labí gutéelíni cą biỹa nuá rèe cą. \p \v 7 Acca Jesús nna ra huée cą attu: Hualigani te' nia' le: Inte' ná' tì'a ttu puerta para gá'a ca carnero. \v 8 Iyaba canu bìta ántesca inte' nna ubàna nna huebèqquia gàttsi' bá nna ná cą, pero ca carnéruį nna labí caso beni cą qui' quį. \v 9 Inte' ná' puerta de salvación. Nuỹa gá'a ru'a puértį nna labiru duą lo peligro; ą'hua gata' huá la'ỹeni quì'į tì'a ttu carnero to' nu ra'a reria bá le' cúrrali quì'į nna ritaxácca'ą íxi' to' ruą. \v 10 Ttu ubana nna labí ìtą canchu lahuá para cuana terubą nna guttią nna gutàppa'ą nna. Pero inte' nna daya' para qui'ni gata' la'labàni qui' le, pero ttu la'labàni iỹeni nna completo nna. \v 11 Inte' ná' Pastor Tsè'. Por ejemplo: ttu enne' nu rappa tsè' carnero nna, lą̀ nna ga'ną dispuesto iria latsi' la'labàni quì'į por ca carnero to' quì'į. \v 12 Pero ttu nu nàỹa bání nna, pues bihua ną́ propio gání pastor, nìhua labí ną́ xana' ca carnérua. Acca canchu ilá'nią da' ttu lobo nna entonces gútse'e taá latsi'į ca carnérua nna ucuìttą; làniana lóbuá nna gudàxu'ą tuchùppa cą miéntraste ràthilàlia bá adí cą. \v 13 Acca nu nàỹa bánía nna ucuìtta bą́ porqui'ni mozo teruba ną́, bihua nùyue canią para huí'ą cuidado ca carnérua canchu ril·lani peligro. \v 14 Inte' ná' Pastor Tse'. Acca nabia' te' ca carnero quia'. Làcą nna nabia'ni cą inte', \v 15 tì'ba Tata quíya'a nabia'nie inte'; inte' nna nabia' ti' e. Ą'hua riria látsa'a' la'labàni quia' por ca carnero to' quia'. \v 16 Tsè'e huá attu te ca carnero labí yù'u cą le' cúrrali; ą'hua canuá nna caduel·la' huá taỹi ya' cą. Ą'hua làcą nna gudà naga' quį tsí'a' nna tsé'e iyaba cą bajo cuidado qui' tùteruba Pastor. \v 17 Acca por nui nna yala catsi'íni Tata quí'a inte', porqui'ni gútía' la'labàni quia' para edi' ya' ą attu. \v 18 Lanú nuỹa ccani cúa la'labàni quia', porqui'ni làteruba por la' calatsi' quíbá' rutée ya' ą. Té bá derecho quia' para gutée ya' ą, ą'hua para edi' ya' ą attu nna. Nui nna beni Tata quí'a inte' mandado gunia'. \p \v 19 Ritìl·la ritsa' bá ca judíua tsè'e cą attu por ca titsa' qui' Jesús nna uccua cą chuppa l·la'a. \v 20 Nuỹetse' cą nna ra cą: Ttu espíritu malo yù'u lo losto' nuą' ą'hua loco bá ccą, bianicca rudà naga' le quì'į. \v 21 Pero attu te cą nna ra cą: Alàa luetsi ca tìtsa'ą' rinne ttu nu yù'u espíritu malo lo lòstu'į, tsí ína ri'u huathàlia ttu espíritu mal iyyaló cc ciego cá. \p \v 22 Gùl·la' tè fiesta qui' ca judíua tsá rue' cą gracia Tata Dios por qui'ni beyacca templua qui' caniá attu. Làniana uccuą tiempo dìl·la'. \v 23 Jesús nna reni tìe làti dua templua, ru'a portal qui' ta' rey Salomón. \v 24 Ca judíua nna bitùbi cą ru'a lúe nna ra cą ne: Cuani gudùtsi lu' bíttuúru úccubi ya'a lu' latsi' tu'. Canchu lu' nua' Cristo nna entonces ná qui'ni quixá'ani lu' intu' claru taá. \v 25 Becàbi Jesús nna rèe cą: Chìỹa gutixa'ánia' le, pero labí ríalatsi' le. Ca cosa nu runia' lani nombre qui' Tàta quí'a nna rulue' cą nu cca quia'. \v 26 Pero lebi'i nna àtsahua làa ríalatsi' le, porqui'ni labí ná le nuỹa ttu ca carnero quia', tì'ba nu chi gutixa'ánia' le. \v 27 Ca carnero quia' nna riyénini cą tsí'a'; inte' nna nabia' te' cą; làcą nna denó cą inte'. \v 28 Inte' nna rùtià' la'labàni nu labí ttíą qui' quį; jamás labí nitti cą, nìhua lanú nuỹa cúą cą lo nàya' nna. \v 29 Tàta quia' enne' benne cą lani inte' nna, adí la'huacca té quì'e tì'chula nuỹa tediba. Lanú nuỹa ccani cúą cą lo ná' Tata quí'a. \v 30 Inte' nna Tatáa nna ttùba ná tu'. \v 31 Làniana bededàxu' ca judíua íyya para hué' cą ne. \v 32 Jesús nna ra tìe cą: Iỹetse' ca cosa tsè' chi benia' por la'huacca qui' Tata quí'a. Por núlá ca cosį acca da' le hué' le inte' íyya para gutti le inte' cá. \v 33 Becàbi ca judíua nna ra cą ne: Álahua por ttu cosa tsè' nu chi beni lu' calatsi' tu' hué' tu' lu' íyya, sino porqui'ni labí respeto té qui' lu' lani Tata Dios. Enne' bá ná lu', atsi'íni rena tè lu' qui'ni ná lu' Dios. \v 34 Jesús nna rèe cą: Tsí álahua ga'na escrito lo ley qui' le qui'ni Tata Dios nna rèe ca enni'a: Lebi'i bá ná le ca dios. \v 35 Yù ri'u qui'ni nu ra lo Escritura nna ną́ titsa' lí tulidà taá. Tata Dios nna chi rèe qui'ni ná cą dioses porqui'ni gul·lani titsa' quì'e lani cą. \v 36 Inte' enne' becué' Tata Dios nna guthèl·le'e inte' yétsiloyu, bialácca lebi'i nna rena le qui'ni labí respeto té quia' lani e porqui'ni nia': Inte' ná' Ỹi'ni Tata Dios. \v 37 Cáalá bihua runia' ca tsina qui' Tata quí'a nna, entonces razón bá téni le làa ríalatsi' le quia'. \v 38 Pero hua runi ya' cą, acca màsqui' làa ríalatsi' le quia' pero lítsía latsi' qui' nu rila'ni le runia', para qui'ni ennia le cuenta nna tsíalatsi' le qui'ni Tatáa nna dùe lani inte', ą'hua inte' lani Tatáa nna. \v 39 De ra Jesús anía nna, attu vuelta uccua latsi' ca judíua gudàxu' cą ne preso, pero lèe nna tsàsti taá becuittée ru'a lo quį. \v 40 Huía tìe attu lado yò Jordán, lugar làti gureni Juáan primero loti' beni bi bautizar. Nía nna gùdue. \v 41 Pero enne' ỹétse'ní huía ru'a lúe nna ra cą: Juáan nna hualiba labí biỹa milagro ni beni bi, pero iyaba nu gutixa'a bi acerca de ènni'į nna ną́ nu lígani. \v 42 Nía nna nuỹetse' ca enne' huíalatsi' quį Jesús por primera vez. \c 11 \p \v 1 Gùdua ttu nubeyu' láą Lázaro, yala fuerte huì'nią. Uccuą enne' Betania yetsi qui' María lani ỹilíį Marta. \v 2 Lázaro nu rà'nia nna uccua dàna María nu beduą ungüento iqquia Jesús nna bedibìtsi tìą ca nì'e lani ittsa' iqquį. \v 3 Ca dàna Lázaruá nna guthel·la' cą mandado tayàtsi cą Jesús: Señor, nu yala ccátse' cuíą'lu'a nna rà'nią. \v 4 Biyeni báni Jesús noticia nna rèe: Itsahue' qui' Lázaruá nna labí ną́ para gáttinią, sino para ilá'ní la'huacca qui' Tata Dios, ą'hua por medio de itsahue' quì'į nna tháliani Ỹi'ni Tata Dios. \v 5 Jesús nna yala uccuatsì'e Lázaruá nna Mártaá nna ą'hua ỹilíį María nna. \v 6 Pero Jesús nna gulèda bée áchúppa ubitsa làti ri'áa bitola de binee noticia. \v 7 Bitola nna ra Jesús ca discípuluá: Lítsa' Judea attu. \v 8 Ca discípuluá nna ra cabi e: Maestro, ca judíua nna chì' uccua taá latsi' quį hué' cą cuią'lu' íyya. Biecca calatsi'íru cuią'lu' tsía cuią'lu' nía attu nì'i. \v 9 Becàbi Jesús nna rèe cą: Tsí álahua tsì'nu hora nua' cca ttu tsá cá. Nuỹa tediba ribèni de ritsá nna labí ribixią, porqui'ni rilá' bánią por la'yani' qui' ritsá. \v 10 Pero nuỹa tediba ribèni de réla nna ribixi taą́, porqui'ni labí la'yani' té lani ą. \v 11 Làniana raáruhuée cabi: Amigo qui' ri'u Lázaruá nna ti'áthi bą́ annana dí'a' tádibáni ya' ą. \v 12 Ra tè ca discípulo qui'áa: Señor, canchu ti'áthi bą́ nna hueyàcca bá latsi'į. \v 13 Pero Jesús nna acerca de lù'uti quì'ba Lázaruá nuá rèe anía, pero ca discípuluá nna belaba latsi' cabi qui'ni gunnie acerca de bétsiala. \v 14 Làniana ra Jesús cabi claru taá: Lázaruá nna chi gùttìą, \v 15 pero yala redacca' te' qui'ni lànua' té nía, porqui'ni annana ila'ni le la'huacca quia' nna gappa le fe lani inte'. Éyya ri'u tayu ri'u ą. \v 16 Làniana Tomás enne' reya cabi cúáchi'á nna ra bi adí ca discípuluá: Lítsa' lani e para qui'ni gatti hua ri'u lani e. \p \v 17 De bitsina' Jesús nía nna, chìlá uccua tappa ubitsa bigàttsi' Lázaruá. \v 18 Yetsi Betania nna ri'ą èxabá Jerusalén ttu tsal·lue' legua tì'ga. \v 19 Nuỹetse' ca judíua nna biria cą le' Jerusalén nna huía cą litsi' María nna Mártaá nna para éyue' cą cą la'ỹeni porqui'ni gùttì dana caniá. \v 20 Bìna bá Mártaá qui'ni dia Jesús litsi' caniá nna, biria chìą para tattsa'ą ne; pero María nna beyà'na bą́ le' yú'u. \v 21 Mártaá nna ra tìą Jesús: Señor, cáalá re' ba cuią'lu' nì nna, entonces labí gùttì dana ya' a. \v 22 Pero hua yú huá' qui'ni biỹa tediba inàbani cuią'lu' Tata Dios lani oración nna, lèe nna gunie na. \v 23 Jesús nna rèe na: Hueyátha bá dana lu'a de lo lù'uti. \v 24 Mártaá nna rą ne: Hua yua' qui'ni eyátha dana ya' a canchu chi gal·la' último tsáa nna eyatha huá iyaba canu yatti de lo lù'uti. \v 25 Jesús nna rèe na: Inte' rechítha'a' ca enne' de lo lù'uti, ą'hua ná' la'labàni nna. Nu ríalatsi'į inte', màsqui'ba chi gùttìą nna ccabàni bą́, \v 26 ą'hua iyaba ca enne' bàni canu ríalatsi' quį inte' nna, para siempre ni labí gatti cą. Tsí hua ríalatsi' lu' nui. \v 27 Becàbi Mártaá nna rą ne: Señor, hua ría bá látsa'a' qui'ni cuią'lu' Enni'a Cristo Ỹi'ni Tata Dios, chi gul·lani cuią'lu' yétsiloyu. \p \v 28 Beyacca bá ra Mártaá anía nna, huíą tatàỹi gàttsi' bą́ ỹilíį María nna rą na: Nì du Maéstruá nna rinnie lu'. \v 29 Biyeni báni María nu ra Mártaá nna, guduli chìą quètha taaní nna huíą ru'a lo Jesús. \v 30 Jesús nna du bée làti tattsa' Mártaá néa, labí chi gutè'e le' yétsiá. \v 31 Ca enne' judío tsè'e litsi' María reyue' cą na la'ỹéniá, pues làcą nna bilá' báni cą qui'ni quèthaní gudulí María nna, acca biria tehuá cą denó cą na, nna ra cą: Gubètsi bá díą lo bàá. \v 32 Bitsina' bá María làti du Jesús nna, de bila'nią ne nna bedu tè ỹibį ru'a lúe nna rą ne: Señor, cáalá re' ba cuią'lu' nì nna, labí gutti dana ya'a. \v 33 Jesús nna bilá' bánie na qui'ni ribetsią ą'hua ca enne' judío canu dia lani naá ribetsi huá cą nna, acca yala triste uccuani latsi'e nna gunnení latsi'e. \v 34 Ra tìe: Gání gutìxa li ą. Becàbi cą nna ra tè cą ne: Gutà tsáruhuá inna' cuią'lu'. \v 35 Guretsi tè Jesús. \v 36 Acca ra tè ca judíua: Hualigani yala uccuani bi ą. \v 37 Ttu te cą nna ra cą: Lą nna guthàlią iyyaló nu uccua ciéguá, tsí làa uccua huánią gunią qui'ni bittu gatti Lázaruá ca. \p \v 38 Jesús nna fuértení gunne latsi'e attu de bitsine'e ru'a bàá. Ttu bèlia bá ná nuá nna yáya tè rú'į lani ttu íyya xeni tsè'. \v 39 Jesús nna ra tìe: Líccua íyyą'. Marta dana enne' gùttìa nna rą ne: Señor, chi ril·là'ą porqui'ni chi uccua tappa ubitsa bigàttsì'ą. \v 40 Jesús nna rèe na: Tsí álahua chi nia' lu' qui'ni canchu tsíalatsi' lu' nna, hualá'ni lu' la'huacca qui' Tata Dios. \v 41 Làniana gutùa cą íyyaá de làti bigattsi' muértuá. Jesús nna guchìtha tè lúe rá' nna benie oración lani Tata Dios nna rèe: Tata quia', quiỹarú cuią'lu' qui'ni chi biyeni cuią'lu' oración quia', \v 42 hua yú bá' qui'ni siempre ni rudà naga' cuią'lu' quia'; pero nia' nui para qui'ni ca enne' ỹétse'ní tsè'e ìta'lùba nì nna ilá'ni cą nna tsíalatsi' quį qui'ni cuią'bálu' guthel·la' cuią'lu' inte'. \v 43 Beyacca rèe anía nna, gunnie idìtsani nna rèe: Lázaro, beria fuera. \v 44 Làniana nu yàttìa nna beria chìą tétsí lári' ca nì'a ní'į, túbí tè lúį ttu lári'. Jesús nna ra tìe cą: Lethàtsi ą nna, líhue'él·la' tì ą éyyą. \p \v 45 Làniana nuỹetse' ca enne' judíua canu beni cą María acompañar nna bilá' báni cą milagro nu beni Jesús nna huíalatsi' quį ne. \v 46 Pero attu te cą nna huía cą ru'a lo ca fariséua nna gutixà'a cą nu beni Jesús. \v 47 Làniana ca sacerdote principal lani ca fariséua nna gunne tè cą ru'a lo Junta Suprema qui' ca enne' judíua nna ra cą: Biani ína le guni ri'u, porqui'ni nubéyu'į nna nuỹetse' ca milágrua runią, \v 48 canchu hue'él·la' bá ri'u ą qui'ni gunią ą́', entonces prontu tabá iyaba ca enne' nna tsíalatsi' quį na, làniana huàl·lani taá ca soldado da' de Roma nna gutàppa' cą templo qui' rí'uą', ą'hua gul·lùỹa cą latsi' nación qui' rí'uį nna. \v 49 Làniana de lo iyaba canu tsè'e nía nna gudulí ttu nu láą Caifás, uccuą huexána' qui' ca sacerdote qui' ida lània. Lą nna gunnią nna rą: Lebi'i nna, labí biỹa yù le, \v 50 nìdi làa rulaba latsi' le qui'ni adila tsa' tal·lią ri'u canchu gatti ttu enne' por yetsį tì'ca'la l·lúỹa tebá latsi' ituba nación qui' rí'uį. \v 51 Anía rą, pero alàa por la' rulábalatsi' qui' bíį, sino porqui'ni uccuą huexána' qui' ca sacerdotea ida lània nna gunnią parte Tata Dios qui'ni Jesús nna ná qui'ni gattie en vez de ituba nación qui' ca enne' judío. \v 52 Pero alàa tsua' teruba por làcą gattie sino ą'hua para eyúnie ttùba iyábani ca ỹi'ni Tata Dios canu nàthilàlia bá le' ituba yétsiloyu. \v 53 Acca dèsdeba lània nna gutsé'e cą de acuerdo para gutti cą Jesús. \v 54 Acca lèe nna labiru gurènie dacca'ló tè entre ca judíua, sino bede'e nía nna huíe para región luítta' desiértuá le' ttu yetsi láą Efraín. Nía bá gùdue lani ca discípulo qui'áa. \v 55 Chì' tegáabá debiga' pascua qui' ca enne' judíua nna, nuỹetse' ca enne' qui' ca yetsi to' anta' nía huía cą Jerusalén ántesca gal·la' fiéstaá para eyacca nàrì cą según costumbre religiosa qui' quį. \v 56 Làcą nna beyìla cą Jesús. Acca de tsè'e cą le' templua nna gunàba titsa' luetsi quį nna ra cą: Biani ra le. Tsí bihua itą́ fiéstį cá. \v 57 Ca sacerdote principal ą'hua ca fariséua nna gunèni cą ca enne' qui'ni nuỹa tediba guną gaỹa ri'e nna, ná qui'ni equixá'a taá cą, para qui'ni gudàxu' cą ne preso. \c 12 \p \v 1 Xuppa ubitsa ántesca gal·la' pascua nna, huía Jesús Betania làti gùdua Lázaro nu gùttia pero Jesús nna bechìthèe na de lo lù'uti. \v 2 Nía nna beni cą sí'e; Mártaá nna runi tìą servir lo méỹá. Entre canu ỹuaní lo méỹaá lani Jesús nna, re' huá Lázaruá nía. \v 3 Làniana guỹi' María ttu frasco tá'a lì'į ttu medio kilo puru taá ungüento nu de ìyyà láą nardo dàcca'ą yaỹi nna bedua tìą cą lani ittsa' iqquį. Bètu taá le' yú'a gul·làa' iỹíxí. \v 4 Ttu discípulo qui'áa nu ná qui'ni gutią ne cuenta láą Judas Iscariote ỹi'ni ttu nubeyu' láą Simón, gunnią nna rą: \v 5 Bianicca làa huatsitò'o lá ungüéntuą' por tsunna gayua' denario nna guni ri'u cualàni ca enne' rittè la'dí'. \v 6 Anía rą, pero álahua qui'ni yala retúa latsi'į ca enne' pobre, sino porqui'ni ubàna bá uccuą, ą'hua labą́ nàl·la' bolsa bel·liu nu bitúppá qui' cabía nna. \v 7 Jesús nna ra tè Judas: Be'èl·la' bá ą, porqui'ni para canchu chi gal·la' tsá igàttsi'a', acca runią nui, \v 8 pues, ca enne' pobre nna tulidàba tsè'e cą lani le, pero inte' nna álahua tulidà renia' lani le. \p \v 9 Làniana nuỹetse' ca enne' judíua bina cą qui'ni re' Jesús nía, acca huía cą, alàa tsua' teruba por Jesús sino para qui'ni ilá' huáni cą Lázaro nu benie qui'ni beyàcca bàni naá. \v 10 Acca ca sacerdote principal nna gunne lettia cą gutti hua cą Lázaruá, \v 11 qui'ni por Lázaruá nna nuỹétse'ní ca judíua bétse'e latsi' quį religión fariséuá nna huíalatsi' quį Jesús. \p \v 12 Attu yu'utsá nna míli' ní ca enne' tsè'e cą fiéstaá qui' Jerusalén. Biyeni báni cą qui'ni chi dia Jesús nía nna, \v 13 guchu cą ca ná' ca ya dina' nna, biria cą para tatsà' cą ne, gunne tè cą idìtsa tsè' nna ra cą: Quiỹarú Tata Dios. Bendito enne' da' por mandado qui' Señor Dios para quée Rey qui' yetsi qui' ri'u Israel. \v 14 Gul·lani Jesús làti du ttu burro to' nna, gutsia tìe na, tì'ba chi ga'na escrito nu cca quì'e làti ra: \q1 \v 15 Lebi'i ca enne' qui' yetsi Sión, bittu gátsini le; \q1 Linna' tsáruhuá, nì da' enne' cca Rey qui' le. \q1 Tsìe ttu burro to'. \m \v 16 Primérute nna labí gutéelíni ca discípulo qui'áa nu uccua tsá lània, pero bitola de chi deyya Jesús ỹiabara' para thí'e la' dàliani nna, lànialá nna bexa latsi' cabi qui'ni iyaba ca cosa nna chi ga'na cą escrito nu cca quì'e, ą'hua qui'ni anía ná qui'ni ttíe. \v 17 Ca enne' tsè'e lani Jesús loti' beyàỹie Lázaruá berią le' yerubàa nna benie qui'ni beyàcca bànią, pues làcą nna bedàa cą titsa' acerca de nu uccua. \v 18 Acca nuỹé tsè'ni ca enne' huía huá cą tatsà' cą Jesús, qui'ni biyénini cą testimonio qui' ca enne' qui'ni Jesús nna benie milágrua. \v 19 Acca ca fariséua nna ra luetsi quį: Hua ruyu ba le qui'ni labí biỹa tálią́ ri'u álá. Línna'áruhuá qui'ni iyáỹiani ca enne' ritanó cą na. \p \v 20 Tsè'e tè tuchùppa ca enne' griego entre canu huía huèni adorar loti' gùl·la' fiéstaá. \v 21 Làcą nna bitsina' cą ru'a lo Felipe enne' yetsi Betsaida estado qui' Galilea nna, gutta'yúni cą bi nna ra cą: Señor, calatsi' tu' ila'ni tu' Jesús. \v 22 Huía tè Felípea tatixà'ani bi Andrés; làniana Andrés lani Felípea nna gutixa'áni cabí Jesús. \v 23 Becàbi Jesús nna rèe cabi: Chi gul·lani tiempo nu ná señalado qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna thí'e la' dàliani. \v 24 Hualigani te' riquixa'ánia' le: Canchu ttu ỹua'xtíla labí tsu'ą́ liu'u yú para eyáttsą, pues turubą ná tulidàba. Pero canchu gattią nna, entonces iỹeni lena' gunną. \v 25 Nuỹa tediba catsi'ínią la'a labą́ nna pues lą nna nittią. Pero nuỹa tediba labí nùyue canią por la'labàni quì'į miéntraste duą le' yetsiloyuį nna, lànuá nna runią preparar por ttu la'labàni nu labí ttíą quì'į. \v 26 Canchu nuỹa calatsi'į ccą́ siervo quia' nna, té qui'ni tanúą inte'; ą'hua làti thua' nna, nía huá thua siervo quíya'a. Nuỹa runią inte' servir nna, seguru ba rudàliani Tata quíya'a na. \p \v 27 Tsi'irúbani cani latsi' lóstu'a'. Annana, biani inia' cá. Tsí inia': Tata Dios, bedilàa cuią'lu' inte' de ca sufrimiento nu da' lo yì'į. Pero por nui lá daya' yétsiloyu. \v 28 Tata Dios quia', belue' cuią'lu' le' yétsiloyu qui'ni ná cuią'lu' enne' ỹeni, para qui'ni gudàliani cą cuią'lu'. \p De ra Jesús anía nna, biyeni tè ttu tsì'i de ỹiabara' nna rèe: Chi beluí'a' qui'ni ná' enne' ỹeni, ą'hua chi' gulue' huá ya' ą attu. \v 29 Biyeni báni ca enne' ỹétse'nía tsì'i Enne' gunnea nna pero ra la cą: ídiu' bá nuą'. Attu te cą nna ra cą: Ttu ángel gunèni bi ą. \v 30 Jesús nna ra tè cą: Álahua por inte' acca gul·lani tsì'i Enne' gunnea sino por lebi'i ba para qui'ni tsíalatsi' le, \v 31 annana chi gùl·la' tiempo para cca juzgar yétsiloyu; ą'hua annana nu ná príncipe qui' yétsiloyuį nna irù'ną fuera. \v 32 Canchu chi ichìtha cą inte' de loyu nna, làniana gunia' qui'ni iyaba ca enne' nna ccá cą sentir la' tsì'ilatsi' quia' por làcą. \v 33 Anía rèe para ttélini ti'iỹa la modo gattie. \v 34 Becàbi ca enne' nna ra cą ne: Chi biyénini tu' nu ra lo ley qui'ni Cristua nna tulidàba bànie. Bialacca ra lu' qui'ni Nubeyu' de Ỹiabara' nna caduel·la' ichìtha cą ne cá. Núní nua' Nubeyu' de Ỹiabara' nì'i. \v 35 Becàbi Jesús nna rèe cą: Por attu tiempo xcuichu to' teruba du enne' ná la'yani' entre lebi'i. Acca lebi'i nna lítha' le' la'yáni'į miéntraste dùe lani le, para qui'ni bittu gudàxu' la' chul·la le nìyya latsi' le, porqui'ni nu rida' le' chul·la nna labí yùl gaỹa díą. \v 36 Daca'tè du la'yani' lani lebi'i nna, lítsía latsi' le quì'e para qui'ni ccá le enne' qui' la'yani'. \p Beyacca bá gunne Jesús ca tìtsa'a nna, bede'e nía nna labiru bila'ni cą ne. \v 37 Pero màsqui'ba bila'ni cą iỹetse' ca milagro nu benie, pero labí huíalatsi' quį ne. \v 38 Anía modo nna uccua cumplir ca titsa' qui' Isaías enne' uccua profeta, loti' ra bi: \q1 Señor, núní chi huíalatsi'į ca titsa' nu riquixá'a tu' cá. \q1 Lani núní chi belue' Señor la'huacca quì'e cá. \m \v 39 Razón porqui'ni labí huíalatsi' quį, pues la'a mísmuba Isaías nna raáruhuá bi: \q1 \v 40 Tata Dios nna benie qui'ni làa ila'ni cą. \q1 Ą'hua gulèqquia chul·la telée la' riyeni qui' quį; \q1 Para qui'ni làa ila'ni cą, nìhua làa ttélini cą nna, \q1 Nìhua làa eyeqquia cą lani e para eyunie cą. \m \v 41 Ca tìtsa'a gunne Isaías loti' bila'ni bi la'yani' bàni qui' Señor. \p \v 42 Pero siempre ba nuỹetse' ca enne' judíua nna huíalatsi' quį Jesús, hàstaá tuchùppa canu rigú'ubia' qui' caniá nna huía huá latsi' quį. Pero porqui'ni gùtsi báni cą gudàl·la ca fariséua cą fuera sinagoga qui' caniá, acca labí belue' cą qui'ni huíalatsi' quį Jesús, \v 43 porqui'ni adila guyú'u latsi' quį gudàliani ca enne' cą tì'ca'la la' dàliani nu runna Tata Dios. \p \v 44 Gunne Jesús idìtsa nna rèe: Nu ríalatsi'į inte' nna, álahua tsua' teruba inte' ríalatsi'į sino ría huá latsi'į enne' guthel·le'e inte'. \v 45 Nu rila'nią inte' lani fe nna, rilá' huánią enne' guthel·le'e inte'. \v 46 Inte' ná' la'yani' gul·lania' le' yétsiloyu, para qui'ni nuỹa tediba ríalatsi'į inte' nna labiru cuenią le' chul·la. \v 47 Nuỹa riyénini ca titsa' quíyi'į, pero labí riguą cą lo lòstu'į nna, pues álahua inte' cueqquia' sentencia quì'į porqui'ni labí daya' ubèqquia sentencia qui' ca enne', sino para qui'ni iyaba ca enne' nna ccá cą salvo. \v 48 Nuỹa rutsìbią inte' nìhua làa ríalatsi'į ca titsa' quíyi'į nna, pues tébá nu gunią na juzgar, quiere decir qui'ni méruání ca titsa' nu rinnía' nna ná nu gunią na sentenciar canchu chi gal·la' último tsá. \v 49 Porqui'ni inte' nna labí rinnía' según la' rulábalatsi' quíbá', sino Tata Dios enne' guthel·le'e inte' nna benie inte' mandado nu ná qui'ni íní'a'. \v 50 Yúlírania' qui'ni enseñanza qui' Tata quíya'a nna ną́ para gata' la'labàni nu labí ttíą qui' ca enne'. Acca nu rinne yì'į nna ną́ según bá nu chi ra Tatáa inte' qui'ni quíxa'a'. \c 13 \p \v 1 Antesca gal·la' fiesta qui' ca enne' judíua láą pascua, hua yù ba Jesús qui'ni chì' taáduą gal·la' hora quì'e para éde'e yétsiloyuį nna éyyee làti dua Tatáa. Pero tulidàba uccuatsi'ínie ca enne' qui'áa tsè'e cabi le' yétsiloyu, ą'hua belui'e ttu prueba nu adí teérulá xeni qui'ni hualigani uccuatsi'ínie cabi. \v 2 Numalua nna chìlá benią latsi' Judas Iscariote ỹi'ni Simón qui'ni gutią Jesús cuenta para gattie. \v 3 Pero hua yù bá Jesús qui'ni chi bete Tatáa làtsi' né'e iyábani ca cosa; hua yù huée qui'ni birie làti dua Tata Dios, níahuá éyyee. \v 4 De chi gutò sé' cabía nna gùduli tìe lo méỹaá nna gutue capa qui'áa nna guỹi' tìe ttu toalla nna beteé'e na ru'a lúeá. \v 5 Làniana gùte'e inda le' ttu ttsá' nna gùdulue rìe nì'a ca discípulo qui'áa, bedibìtsi tìe cą lani toalla nu dùni ru'a lúeá. \v 6 Bitsina' bée làti re' Simón Pedrua nna, ra tè Pedrua ne: Señor, tsí cuią'lálu' quíi ca nì'a' cá. \v 7 Becàbi Jesús nna rèe bi: Nu runi yì'į nna labí ritelíni lu' ą anna, pero bitola nna hua ttelí báni lu' ą. \v 8 Pedrua nna ra tè bi e: Jamás labí quíi cuią'lu' ca nì'a'. Becàbi Jesús nna rèe bi: Canchu labí hue'él·la' lu' inte' quíià' ca nì'a lu' nna, entonces labí cuenta cue' ba lu' lani inte'. \v 9 Simón Pedrua nna ra bi e: Señor, gutìi cuią'lu' alàa tsua' teruba ca nì'l ', sino tsa'tsela tehuá ca nàya' nna iqquia' nna. \v 10 Jesús nna rèe bi: Nu ná bá nàrì nna labí riquína'nią tsárią attu, sino quíi teruba ca nì'į, pues itubą ná nàrì. Lebi'i nna chi ná le nàrì, màsqui'ba alàa iyá le. \v 11 Anía rèe porqui'ni hua yù bée nuỹa nuá gutią ne cuenta làtsi' ná' canu labí cca guyu cą ne, acca rèe: Álahua iyá le ná nàrì. \v 12 Beyacca bá gutìie nì'a cabi nna, beyàccu'e capa qui'áa nna, bedúáníe lo meỹa nna rèe cabi: Tsi hua ritelíni le enseñanza bíỹacca benia' nui cá. \v 13-14 Lebi'į nna reya le inte' Maestro nna Señor nna; labá ná nu rena le porqui'ni hualiba ná' Señor nna Maestro nna, atsi'íni chi gutíià' ca nì'a le. Ą'hua lebi'i nna dà huáni le quíi nì'a luetsi le. \v 15 Nu beni yì'į nna ną́ ttu ejemplo para lebi'i. Tì'ba inte' chi benia' le servir nna, ą'hua liguni servir luetsi le. \v 16 Hualigani te' riquixa'ánia' le: Ttu siervo nna labí ną́ adí enne' ỹeni tì'chu xana' niá, ą'hua nu dia mandádua nna labí ną́ adí enne' ỹeni tì'chu enne' guthel·la' bi ą. \v 17 Chi hua yù bá le ca cosį nna, icca'rubà le canchu guni le cą. \v 18 Álahua por iyaba le nia' nui, porqui'ni hua nabia' bá te' canu chi becuí'a'. Pero hua té ttu Escritura nu ná qui'ni ccá cumplir nna ra: Nu ro lani ya'a nna runią ti'atsi ną́ amigo quia', pero guni lą́ contra inte'. \v 19 Riquixx'ánia' le nui con tiempo ántesca íl·lani hora ccą́ cumplir, para qui'ni canchu chi ccą́ cumplir nna tsíalatsi' le qui'ni hualiba te' nu chi nia' le acerca de inte'. \v 20 Hualigani te' nia' le: Nu gunią recibir mensajero ithél·la'a' nna, ti'átsi inte' bá nuá gunią recibir; ą'hua nu gunią inte' recibir nna, guni huą́ recibir enne' guthel·le'e inte'. \p \v 21 Beyacca bá ra Jesús anía nna, tsi'írú bání uccuani latsi'e nna benie declarar nna rèe: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni nuỹa lá ttu le nna gutią inte' cuenta para gattia'. \v 22 Làniana gùdulo ca discípuluá gunna' lo luetsi cabi, belaba latsi' cabi qui' núdi'ló cabi nuá rèe anía. \v 23 Ttu discípulo nu yala uccuatsi'íni Jesús nna rè'ni bi exa taá cuítte' e lo meỹa. \v 24 Làbi nna benìni Simón Pedrua seña para inàba titsa' bi Jesús nuỹa quí' nuá rèe anía. \v 25 Làbi nna guxua tè iqquia bi ỹìqquia Jesús loti' bila'ni bi seña nu beni Pedrua nna ra bi e: Señor, núní nua' gunią contra cuią'lu' lani la' ruthacca'ỹí cá. \v 26 Becàbi Jesús nna rèe: Nu huí'a' ettaxtíla bìtha nna, lą nuá. Làniana Jesús nna bedibìtha tìe ettaxtílaá nna bì'e Judas Iscariote ỹi'ni ttu nubeyu' lą́ Simón. \v 27 Guỹi' díbá Judas ettaxtílaá nna, guta'a tehuá Satanás lo lòstu'į. Jesús nna ra tìe Judas: Bè' taá latsi' lu' beni nu calatsi' lu' guni lu' ą'. \v 28 Pero nì ttúhuá ca discípulo ỹuàni lo meỹa nna labí gutéelíni cabi bíỹacca rèe na anía. \v 29 Yà'ni qui'ni Judas ba dèni bolsa bél·liuá, acca ttu te cabi nna belaba latsi' cabi qui'ni Jesús nna rèe na qui'ni tsía xìą tayò'ą nu riquína'ni cabi para fiésta, o, qui'ni gute tí'ą para ca enne' pobre. \v 30 Acca de chi gutò Judas Iscarióteá ettaxtílaá nna, luegu taá birią. Chi uccua yèlà lània. \p \v 31 Biria díbá Judas, làniana ra Jesús: Annana Nubeyu' de Ỹiabara' nna thí' bi la' dàliani, ą'hua Tata Dios nna thí'e adí la' dàliani por iyaba nu ná qui'ni tté bí. \v 32 Canchu Tata Dios nna ridi'e adí la' dàliani por medio de nu runi Ỹi'nie, entonces Tata Dios nna gudàliani huée bi lani la'huacca quì'e, luegu taá gunie na. \v 33 Lebi'į, ỹi'ni to' quia', áti'to' teruba reyàtsa, làniana lanúrua' thu lani le. Hueyìla inte' ba guni le, pero tì'ba chi pá'a' ca judíua ą'hua nia' le anna: Làti éya'a' nna, labí ccani le ìta le. \v 34 Ttu mandamiento cubi rinénia' le qui'ni guni le: Ligàppa la' tsì'ilatsi' luetsi le. Tì'ba inte' chi uccuatsi'í te' le, ą'hua lebi'į nna dàni le catsi'íni luetsi le. \v 35 Ą' modo nna ennia iyaba ca enne' cuenta qui'ni ná le discípulo quia', canchu hualigani gulue' le qui'ni té la' tsì'ilatsi' lo losto' le lani ttu le nna para attu le nna. \p \v 36 Simón Pedrua nna ra bi e: Señor, gani éyya cuią'lu'. Jesús nna ra tìe bi: Làti éya'a' nna, labí ccani lu' tanó tè lu' inte' anna, pero bitola nna ìta lu' lani inte'. \v 37 Pedrua nna ra bi e: Señor, bianicca làa tanó tìa' cuią'lu' anna nì'i. Pues iria taá látsa'a' la'labàni quia' para gattia' por cuią'lu'. \v 38 Becàbi Jesús nna rèe bi: Tsí hualigani ga'na lu' dispuesto gatti lu' por inte' cá. Pero inte' nna nia' lu': Tsunna vuelta gúnilatsi' lu' nna ína lu' qui'ni labí nabia'ni lu' inte', làniana cuetsi xcurúdiá. \c 14 \p \v 1 Bittu echùl·la latsi' losto' le. Ná qui'ni tsíalatsi' le Tata Dios, pero lítsía huá latsi' le inte'. \v 2 Le' litsi' Tàta quí'a nna yala nettia. Cáalá álahua ą́' ná nna, chìlá gutixa'ánia' le cá. Annana éya'a' huèni preparar lugar para lebi'i. \v 3 Éya'a' huèni preparar lugar para lebi'i, lànialá ìta' attu taỹia' le, para qui'ni làti thú'a', lebi'i nna tsé'e huá lé. \v 4 Hua yù bá le gaỹa éya'a', hua nabia' huáni le néda nna. \v 5 Tomás nna ra tè bi e: Señor, labí yù tu' gaỹa éyya cuią'lu'. Ti'ala modo gunibia' tu' néda cá. \v 6 Jesús nna rèe bi: Inte' ná' neda, ą'hua nu lígani nna la' labàni nna. Ni ttu enne' lanú ccani itá ru'a lo Tata Dios sino là teruba por inte'. \v 7 Canchu hualigani nabia'ni le inte' nna, entonces chi nabia' huáni le Tata quí'a. Dèsdeba anna chi nabia'ni le Tatáa, chìhuá rila'ni li e nna. \v 8 Felípea nna ra bi e: Señor, belue'ni cuią'lu' intu' Tatáa para qui'ni caỹen taá latsi' tu'. \v 9 Jesús nna rèe bi: Felipe, chi gutsání nui renia' lani le, tsí bihua chi nabia'ni lu' inte' cá. Nu chi bila'nią inte' nna chìhuá bila'nią Tatáa. Biálacca ra lu': Belue'ni intu' Tatáa cá. \v 10 Tsí bihua ríalatsi' lu' qui'ni inte' nna ná' ttùba lani Tatáa ą'hua lèe lani inte' nna. Ca titsa' nu rinénia' le nna labí rìnne ya' cą por la' calatsi' quíbá', sino Tata quia' enne' dua lo lóstu'a', làbe runi ca cosį. \v 11 Lítsía latsi' le quia' qui'ni ná' ttùba lani Tatáa ą'hua Tatáa nna dúe lo lóstu'a'. Pues màsqui'di lítsía latsi' le inte' por la'a mísmuba ca obra tsè' nu runia'. \v 12 Hualigani te' riquixa'ánia' le: Nuỹa tediba ríalatsi'į inte' nna, pues lą nna guni huą́ ca hecho nu runia'; ą'hua adí telá ca tsina tsè' nu gulue' la'huacca quia' gunią, porqui'ni inte' nna éya'a bá' làti dua Tatáa. \v 13 Ą'hua iyate nu inàbani le Tatáa lani nombre quia', pues inte' nna guni ya' ą para qui'ni Tatáa nna thí'e adí la' dàliani por nu runia', porqui'ni ná' Ỹi'nie. \v 14 Biỹa diba inàba le lani nombre quia' nna, seguro ní inte' nna guni bá ya' ą. \p \v 15 Canchu catsi'íni le inte' nna, pues liguni nu ra ca mandamiento quíyi'į. \v 16 Inte' nna inábania' Tatáa para ithl·le'e attu enne' gunna la'ỹeni lo losto' le, para qui'ni thúe lani le tulidàba. \v 17 Née Espíritu Santo enne' gulue'nie le adí nu ná lí, pero yétsiloyu nna labí gunią ne recibir porqui'ni labí rila'nią ne, nìhua labí nabia'nią ne. Pero lebi'i nna hua nabia'ni li e porqui'ni dùe lani le ą'hua thúe lo losto' le nna. \v 18 Labí guthá'na' le huìdàbi, ìta' attu por lebi'i. \v 19 Áti'to' teruba reyàtsa nna labiru ila'ni yétsiloyu inte'; pero lebi'i nna ilá' báni le inte' attu; porqui'ni tulidàba bània', acca ą'hua lebi'i nna ccabàni le. \v 20 Làniana gunibia' le qui'ni inte' nna ttùba ná' lani Tata quíya'a, ą'hua lebi'i lani inte', inte' lani le nna. \v 21 Nuỹa tediba nabia'nią ca mandamiento quíyi'į nna riguą cą nna, lą nna rului'ą qui'ni hualigani catsi'ínią inte'. Nu catsi'ínią inte' nna, entonces Tata quí'a nna cátsi'í huánie na; ą'hua inte' yala cátsi'í ti' ą nna ccá' declarar lani ą. \v 22 Làniana ra tè Judas ne (pero alàa Judas Iscarióteá): Señor, ti'ani modo acca ccá cuią'lu' declarar lani tsuą' intu' teruba, pero lani yétsiloyu nna bihua nì'i. \v 23 Becàbi Jesús nna rèe bi: Nu catsi'ínią inte' nna, lànuá riguą ca titsa' quia'; Tata quíya'a nna yala catsi'ínie na, ìta tu' nna ccá tu' ttùba lani ą. \v 24 Nu labí catsi'ínią inte' nna, pues nìhua labí runią obedecer ca titsa' quia'. Ca titsa' nu chi biyénini le nna álahuá ná cą quia', sino qui' Tata quí'a enne' guthel·le'e inte'. \v 25 Nì riquixa'ánia' le ca cosį miéntraste reniírua' lani le. \v 26 Pero Tatáa nna ithèl·le'e Espíritu Santo para gunie vez quia' nna gúnnée la'ỹeni lo losto' le nna gunie qui'ni ttelíni le iyaba ca enseñanza nu cca qui' Tata Dios, ą'hua gurèxee latsi' le iyate nu chi gutixa'ánia' le. \v 27 La'ỹeni ruthá'na' lani le, la'ỹeni quia' runna' lani le, alàa luetsi la'ỹeni nu runna yétsiloyu. Bittu echùl·la latsi' losto' le, nìhua làa gátsini le. \v 28 Chi biyénini le qui'ni nia': Éya'a', pero ìta' attu. Canchu hualigani catsi'íni le inte' nna, entonces edacca' láni le qui'ni nia' éya'a' làti dua Tatáa, porqui'ni Tatáa nna adiru la'huacca té quì'e tì'chu inte'. \v 29 Annana chi gutixa'ánia' le nui con tiempo ba ántesca íl·lani hora qui'ni ccą́ cumplir, para qui'ni canchu chi ccą́ cumplir nna éxalatsi' le ca tìtsi'į nna gappa le confianza lani inte'. \v 30 Bíruhuá innée tegá' lani le, porqui'ni chi debiga' nu ná príncipe qui' yétsiloyuį, pero lani inte' nna labí derecho té quì'į. \v 31 Pero para qui'ni yétsiloyu nna gunibí'ą qui'ni catsi'í te' Tatáa, acca runi ba' conforme lani nu chi gunènie inte'. Lédúulí, léya'a'. \c 15 \p \v 1 Inte' nna ccà'a' comparar tì'a ttu planta betsulí' nu hualigani runna fruto tsè'. Tata quíya'a nna née enne' runie na tsina. \v 2 Iyaba ca ná' plantį nu labí ribia lo quį nna, ichèccu'e cą. Ą'hua iyaba nu runna fruto nna, rutsìppèe cą para qui'ni gunna cą adí fruto. \v 3 Lebi'i nna chìa ná le nàrì por ca titsa' nu chi gunénia' le. \v 4 Liguni seguir tsè'e le ttùba lani inte', ą'hua inte' lani le nna. Tì'a ttu ná' tùbà betsulí' labí cuía lúį canchu labí nèl·la'nią lani tùbà quì'į, nìhua lebi'i labí fruto gunna le canchu labí guni le seguir tsè'e le ttùba lani inte'. \v 5 Inte' nna ccà'a' comparar tì'a tùbà betsulí', lebi'i ca nàya' nna. Nuỹa tediba runią seguir ttùba lani inte' tì'a inte' lani ą nna, lànuá nna yala fruto runną. Porqui'ni sin inte' nna, labí biỹa ccani le guni le. \v 6 Nu labí runi seguir lani inte' nna, irù'ną fuera tì'a ca ná' tùbà betsulí' canu chi gubitsi. Pues redi' tè ri'u ca yà bìtsìa nna rudàl·la ri'u cą lo yi'. \v 7 Canchu guni le seguir lani inte', ą'hua ca titsa' quia' lo losto' le nna, línnaba iyate nu calatsi' le lani oración nna, huàccą. \v 8 Por nui nna dàliani Tata quíya'a, qui'ni ccá le tì'a ttu yà nu yala fruto runną; anía modo nna hualigani ccá le discípulo quia'. \v 9 Ti'taání catsi'íni Tatáa inte', ą́' tehuá ná la' tsì'ilatsi' lo lóstu'a' para lani le. Liguni seguir lani la' tsi'ilatsi' quia' lo losto' le. \v 10 Canchu guni le nu ra ca titsa' quíyi'į nna, es qui'ni dua ba la' tsì'ilatsi' quia' lo losto' le; tì'ba inte' chi benia' nu gunèni Tatáa quíya'a inte' nna, dua ba la' tsì'ilatsi' quì'e lo lóstu'a'. \v 11 Ca cosį nna chi gunénia' le para qui'ni thua la' redácca' latsi' quia' lo losto' le, ą́' modo nna labí biỹa la' redacca' latsi' ní eyàtsani le. \v 12 Nui nna ną́ nu calátsa'a' qui'ni guni le: Ligàppa la' tsì'ilatsi' luetsi le ti'ba inte' uccuatsi'í te' le. \v 13 Lanú nuỹa té adí la' tsì'ilatsi' quì'į tì'chu ttu enne' iria latsi'į la'labàni quì'į por ca amigo quì'į. \v 14 Lebi'i nna ná le amigo quia' canchu guni le según bá nu rinénia' le. \v 15 Labiru épa'a' le siervo, porqui'ni ttu siervo nna labí yùą ca la' rulábalatsi' qui' xana' niá. Sino chi ná ri'u ttùba amigo lo tsìnį, porqui'ni chi gutixa'ánia' le iyaba nu chi ra Tàta quí'a inte'. \v 16 Alàa lebi'į becué' le inte', sino qui'ni inte' la becuí'a' le nna chi bedú'a' le qui'ni tsía le equixá'a le ca titsa' nu gunna fruto, ą'hua qui'ni resultado qui' tsina qui' le nna tulidàba gúchią. Ą' modo nna iyate nu inàbani le Tatáa lani nombre quia', lèe nna gúnnée na qui' le. \v 17 Nui nna rinénia' le: Qui'ni gulue' le qui'ni té la' tsì'ilatsi' lo losto' ttu le nna para attu le nna. \p \v 18 Canchu chi ritè le ca prueba por la' ruyudí' qui' yétsiloyu, pues éxalatsi' le qui'ni yà'lá telá inte' beyudí'ą. \v 19 Cáalá ná le ttùba lani yétsiloyu nna, entonces yétsiloyu nna yala catsi'ínią le ti'gáláà enne' qui'bį. Pero labí ná le ttùba lani yétsiloyu, sino qui'ni chi becuí'a' le le' yétsiloyu para ccá le enne' quia', acca yétsiloyu nna labí cca guyuą le. \v 20 Bittu iỹùl·lani le ca titsa' nu chi pá'a' le: Ttu huènitsina nna labí ną́ adí enne' ỹeni tì'chu xana' niá. Chi rutsia latsi' quį inte' nna, pues ą'hua lebi'i nna gutsia latsi' quį le. Cáalá iyaba cą rigua cą ca titsa' quia', entonces ą'hua ca titsa' qui' le nna cúa huá cą. \v 21 Pero iyaba ca nui nna guthácca' cą le porqui'ni ríalatsi' le inte'; anía guni cą porqui'ni labí nabia'ni cą Enne' guthèl·le'e inte'. \v 22 Cáalá labí daya' yétsiloyuį para inéni ya' cą, entonces labí lá tul·la' dà cą cá, pero annana labiru modo té para ína cą qui'ni bihua nabia'ni cą. \v 23 Nuỹa ruyudí'ą inte' nna, ruyudí' huą́ Tata quíya'a. \v 24 Cáalá labí benia' ca prueba de la'huacca lo quį canu nìdiruani ttu enne' lanú chi beni nna, entonces labí lá tul·la' dà cą. Pero chi bila'ni cą ca obra de la'huacca nu chi benia', atsi'íni ruyudí' lá cą inte', tsà'tsela tehuá Tata quíya'a ruyudí' cą nna. \v 25 Nui nna runią cumplir nu chi ga'na escrito lo ley qui' quį nna ra: \q1 Nìdi ttu falta labí té quia', atsi'íni labí uccua guyu cą inte'. \m \v 26 Pero canchu chi íl·lani enne' ná Consolador ithél·la'a' de làti dua Tatáa nna, pues lèe nna gúnnée la'ỹeni lo losto' le. Enní'į nna née Espíritu Santo enne' ìta por mandado qui' Tatáa nna íl·lanie le' yétsiloyu. Lèe nna innie titsa' lígani acerca de inte'. \v 27 Ą'hua lebi'i nna quixá'a huá le nu cca quia' porqui'ni tsè'e le lani inte' dèsdeba gùdulua' tsina quia' le' yétsiloyu. \c 16 \p \v 1 Rinénia' le ca cosį con tiémpubá, para qui'ni canchu íl·lani ca prueba lani le nna bittu ccá le apartar lo néda lígani. \v 2 Porqui'ni labiru hue'él·la' cą le gá'a le le' ca sinagoga qui' quį. Ą'hua huàl·lani tsá qui'ni canchu nuỹa diba guttią le nna, gulaba latsi'į qui'ni anía modo nna runią Tata Dios servir. \v 3 Iyaba ca nui guthacca' cą le porqui'ni labí nabia'ni cą Tata Dios nìhua inte' nna. \v 4 Pero dèsdeba anna riquixa'ánia' le ca cosį, para qui'ni canchu chi gal·la' hora nna entonces éxalatsi' le qui'ni chìlá gutixa'ánia' le con tiempo. \p Bihua gutixa'ánia' le nui dèsdeba neru, porqui'ni gùduba' lani le. \v 5 Pero annana éya'a' làti dua enne' guthèl·le'é inte'. Ni ttú huá le nna bihua inàba titsa' le inte': Gání éyya cuią'lu'. \v 6 Pero yala triste cani latsi' losto' le porqui'ni chi pá'a' le ca cosį. \v 7 Riquixa'ánia' le nu ná lí taá, qui'ni para bien qui' ba le acca éya'a'; porqui'ni canchu labí éya'a' nna, entonces labí ìta Enne' ná Consolador lani le. Pero canchu éya'a' nna, ithel·la' ye' e para thúe lani le nna gata' la'ỹeni lo losto' le. \v 8 Ą'hua canchu chi íl·lanie nna guluè'nie iyábani ca enne' qui' yétsiloyu qui'ni ná cą canu tul·la', ą'hua qui'ni hua té ttu néda lígani para làcą, ą'hua qui'ni re' ttu castigo nna. \v 9 De ca tul·la', porqui'ni labí ríalatsi' quį inte'. \v 10 De lo néda lígani, porqui'ni inte' nna de edàya' ru'a lo le nna éya'a ba' làti dua Tatáa ỹiabara'. \v 11 De juicio, porqui'ni numalua nna chi biria sentencia quì'į para tsíą castigo nna labiru cu'úbi'ą yétsiloyuį. \v 12 Iỹétse'érulá ca enseñanza cca te' épa'a' le, pero anna tè nna labí ná le preparado para gúchia le cą. \v 13 Pero canchu chi íl·lani Espíritu Santo entonces lèe nna íchi'e le adí lo néda nu ná lí; porqui'ni labí innie por nu cca qui'bée, sino qui'ni innie iyaba nu riyéninie; ą'hua gunie qui'ni ccá le saber ca cosa nu chì' ccálá. \v 14 Anía modo nna gudàlianie inte', porqui'ni thí'e de nu ná quia' nna gunie qui'ni ccá li ą saber. \v 15 Iyaba nu té qui' Tatáa nna, quíbá' ną́. Acca nia' qui'ni Espíritu Santo nna thí'e de nu ná quia' nna gunie qui'ni ccá li ą saber. \p \v 16 Chì' taáduą íl·lani hora labiru ila'ni le inte', pero áti'to' taá bitola nna ila'ni le inte' attu; porqui'ni éya'a' làti dua Tatáa. \v 17 Làniana ra luetsi tuchùppa ca discípulo qui'áa: Biani nuą' rèe ri'u: Chi' taáduą íl·lani hora labiru ila'ni le inte', pero áti'to' taá bitola nna ila'ni le inte' attu porqui'ni éya'a' làti dua Tatáa. \v 18 Acca ra luetsi cabi: Biani nua' rèe: Áti'to' teruba reyàtsa cá. Labí ritelíni ri'u biỹa quí'ní nua' rinnie. \v 19 Gutelí báni Jesús qui'ni uccua latsi' cabi inàba titsa' cabi e, acca rèe cabi: Tsí rinàba titsa' luetsi le acerca de qui'ni nia': Chì' taáduą íl·lani hora labiru ila'ni le inte', pero áti'to' taá bitola nna ila'ni le inte' attu cá. \v 20 Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni yala ehuiní'ni latsi' le nna cuetsi le, atsi'íni yétsiloyu nna edacca' lánią. Màsqui'ba yala triste ccáni le, pero la' rehuiní' latsi' qui' le nna eyacca lą́ la' redacca' latsi'. \v 21 Tì'a ttu niula nna, canchu chi ritsina' huatsa to' quì'į, pues yala dolor ràppą porqui'ni chi gùl·la' hora quì'į. Pero de chi té huatsa to' qui' niá nna, entonces labiru dá' latsi'į dolor qui' niá de tántua la' redacca' latsi' qui'ni chi gùlia ttu nító' le' yétsiloyu. \v 22 Ą'hua lebi'į nna, canchu anna cani triste latsi' le, pero hualá' bá te' le attu vuelta, làniana yala edacca' latsi' losto' le nna lanú nuỹa cúą la' redacca' latsi' de lo losto' le. \v 23 Làniana labiru biỹa inàba titsa' le inte'. Hualigani te' riquixa'ánia' le: Biỹa díbá inàbani le Tatáa lani nombre quia' nna, gúnnée na qui' le. \v 24 Labí biỹa chi gunàba le lani nombre quia'; acca línnaba nna huadi' le, para qui'ni gata' iỹeni la' redacca' latsi' qui' le. \p \v 25 Ca enseñánzį nna chi gunénia' le por medio de comparación; pero huàl·lani tsá canchu chi labiru inénia' le lani comparación, sino qui'ni directamente taá quixa'ánia' le nu cca qui' Tatáa. \v 26 Canchu chi i'yu tsáa nna, inàba le lani nombre quia', pero labí cáduel·la' gatta'yúnia' Tatáa por lebi'i, \v 27 pues la'a mísmuba Tatáa nna catsi'ínie le, porqui'ni lebi'i nna chi catsi'íni le inte' nna chi ríalatsi' le qui'ni birí'a' làti dua Tata Dios. \v 28 Gùdaya' de ru'a lo Tatáa nna gul·lania' yétsiloyu, pero annana guthá'na' yétsiloyu nna éya'a' attu làti dua Tatáa. \v 29 Làniana ra ca discípulo qui'áa ne: Annana chi rinèni cuią'lu' intu' para qui'ni ttélini tu' claru taá, pues labiru biỹa comparación ní runi cuią'lu'. \v 30 Annana ritelíni tu' qui'ni hua yù bá cuią'lu' iyaba ca cosa, acca labí caduel·la' qui'ni nuỹa inàba tìtsa'ą cuią'lu' adí; por nui nna ríalatsi' tu' qui'ni da' cuią'lu' de làti dua Tata Dios. \v 31 Jesús nna ra tìe cabi: Tsí hualigani chi ríalatsi' le cá. \v 32 Chì' taáníduą gal·la' hora, pero ą'hua chi gùl·la' hora qui'ni gathilàlia le nna gàtti' tébá néda thí' le, áturúbá inte' guthà'na le. Pero labí ná teruba', sino qui'ni Tatáa nna dùe lani inte'. \v 33 Ca tìtsi'į nna chi gunénia' le para qui'ni gappa le adí confianza lani inte' nna gata' la'ỹeni lo losto' le. Le' yétsiloyuį nna nuỹébá ná nu thacca' le; pero licuèqquia tsìttsì latsi' le, porqui'ni inte' nna chi benia' vencer yétsiloyu. \c 17 \p \v 1 Beyacca diba gunne Jesús ca tìtsi'į nna, guchìtha tè lúe ỹiabara' benie oración nna rèe: Tata Dios quia', chi gùl·la' hora nna rinába'a qui'ni gudàliani cuią'lu' Ỹi'ni cuíą'lu'į, para qui'ni Ỹi'ni cuíą'lu'į nna gudàliani huée cuią'lu'. \v 2 Porqui'ni chi bete cuią'lu' la'huacca quì'e para quée Señor sobre iyábani ca enne', para gutie la'labàni nu labí ttíą qui' iyaba canu bete cuią'lu' làtsi' né'e. \v 3 Nui nna ną́ la'labàni para siempre: qui'ni gunibia' cą cuią'lu' porqui'ni tùteruba cuią'lu' ná Dios, ą'hua Jesucristo enne' chi guthèl·la' cuią'lu'. \v 4 Inte' nna chi bedáliania' cuią'lu' le' yétsiloyu nna; chi birialània' tsina nu benna cuią'lu' gunia'. \v 5 Acca Tata Dios quia', bedàliani cuią'lu' inte' èxabá lani cuią'lu' lani la'a mísmuba la' dàliani nu guta' quia' lani cuią'lu' dèsdeba ántesca cue' yétsiloyu. \v 6 Chi benia' cuią'lu' declarar ru'a lo ca enne' benna cuią'lu' làtsi' nàya' tse'e yétsiloyu; quì'ba cuią'lu' uccua cabi, pero chi benna cuią'lu' cabi làtsi' nàya'. Làcabi nna chi runi cabi obedecer titsa' qui' cuią'lu'. \v 7 Annana chi yù cabi qui'ni iyaba nu té quia' nna cuią'bálu' benna lu' ą. \v 8 Porqui'ni chi gutixa'áni ya' cabi ca titsa' nu ra cuią'lu' inte'; làcabi nna chi beni cabi cą recibir nna chi ga'na cabi seguro qui'ni hualigani dáyá' de ru'a lo cuią'lu', ą'hua ríalatsi' cabi qui'ni cuią'bálu' ènni'ą' guthèl·le'e inte'. \v 9 Ratta'yúnia' cuią'lu' por làcabi; pero bihua ratta'yúa' por yétsiloyu, sino por ca enne' chi benna cuią'lu' làtsi' nàya', porqui'ni quì'ba cuią'lu' ná cabi. \v 10 Iyate nu ná quia' nna ná huą́ qui' cuią'lu'; ą'hua iyate nu ná qui' cuią'lu' nna ná huą́ quia'. Làcabi nna chi rudàliani cabi inte' le' yétsiloyu. \v 11 Lanúruá' té le' yétsiloyu porqui'ni néda taá chi déyu'á' para él·lania' làti dua cuią'lu'. Pero làcabi nna tse'e bá cabi le' yétsiloyu. Tata Dios Tsùna', rinabá'a' por iyaba ca enne' chi benna cuią'lu' lani inte' qui'ni hué' cuią'lu' cabi cuidado lani itute poder qui' cuią'lu', para qui'ni ą'hua làcabi nna ccá ttùba la' rulábalatsi' qui' cabi tì'ba ri'u ná ri'u ttùba. \v 12 Ituba tiempo de gurénia' lani cabi le' yétsiloyu nna, bée' ya' cabi cuidado según voluntad qui' cuią'lu'. Canu benna cuią'lu' làtsi' nàya' nna, seguru ni bée' ya' cabi cuidado; nìdi ttu cabi labí gunitti, sino làteruba nu chi ną́ destinado dèsdeba antes para nittią, tì'a nu chi ra ba lo Escritura. \v 13 Pero annana chì' teníduą él·lania' ru'a lo cuią'lu', pero rinnia' ca tìtsi'į miéntraste reniírua' le' yétsiloyu, para qui'ni gata' iỹeni la' redacca' latsi' qui' cabi tì'a té la' redácca' latsi' lo lóstu'a'. \v 14 Chi betí'a' titsa' qui' cuią'lu' lani làcabi. Pero yétsiloyu nna ruyudí' lą́ cabi porqui'ni labí ná cabi ttùba lani yétsiloyuį, tì'tehuá inte' labí ná' tnu yétsiloyu. \v 15 Bihua rinába'a qui'ni cúa telá cuią'lu' cabi le' yétsiloyu, sino qui'ni gudilàa cuią'lu' cabi de lo nu ná mal. \v 16 Labí ná cabi nu yétsiloyu, tì'ba inte' labí ná' nu yétsiloyu. \v 17 Rinába'a' qui'ni guni cuią'lu' qui'ni ccá cabi yà'latsi' enne' losto' nàrì por medio de ca enseñanza qui' cuią'lu'; titsa' qui' cuią'lu' nna ną́ puru taá nu ná lí. \v 18 Tì'ba guthèl·la' cuią'lu' inte' yétsiloyu, ą'hua inte' nna rithél·la' ya' cabi para tsía cabi ituba yétsiloyu. \v 19 Inte' nna nì bá riria látsa'a' la'labàni quia' nna gutée ya' ą por làcabi, para qui'ni làcabi nna ccá huá cabi yà'latsi' enne' losto' nàrì por medio de ca titsa' lí qui' cuią'lu'. \v 20 Ratta'yúa', pero alàa tsuą' teruba por làcabi, sino ą'hua por adí canu tsíalatsi' cabi inte' por predicación qui' cabi, \v 21 para qui'ni iyaba cabi nna ccá ttùba la' rulábalatsi' qui' cabi tì'ba cuią'lu' Tàta lo lóstu'a' ą'hua inte' lani cuią'lu', qui'ni ą'hua làcabi nna ccá cabi ttùba lani ri'u. Anía modo nna tsíalatsi' ca enne' tsè'e yétsiloyu qui'ni cuią'bálu' guthèl·le'e inte'. \v 22 La' dàliani nu benna cuią'lu' quia' nna, chi betée ya' ą lani làcabi, para qui'ni ccá cabi ttùba tì' tehuá ri'u ná ri'u ttùba; \v 23 inte' lo losto' cabi, ą'hua cuią'lu' lo lóstu'a'. Anía modo nna ccá cabi completamente taá ttùba, para qui'ni ca enne' tsè'e yétsiloyu nna ennia cabi cuenta qui'ni cuią'bálu' guthèl·le'e inte' nna catsi'íni cuią'lu' cabi tì'tehuá catsi'íni cuią'lu' inte'. \v 24 Tata Dios, canu chi benna cuią'lu' para ccá cabi enne' quia' nna, calátsa'a' qui'ni làti thú'a' nna tsé'e huá cabi lani inte' para qui'ni ila'ni cabi la' dàliani nu chi benna cuią'lu' quia'; porqui'ni catsi'íni cuią'lu' inte' dèsdeba antes càla cue' yétsiloyu. \v 25 Tata Dios quia', tulidàba ná cuią'lu' enne' completamente tsè', màsqui'ba ca enne' tsè'e le' yétsiloyu labí nabia'ni cą cuią'lu'; pero inte' nna hua nabia' te' cuią'lu', ą'hua canu tsè'e lani inte' annana hualigani chi yù cabi qui'ni guthèl·la' cuią'lu' inte'. \v 26 Por medio de inte' nna chi nabia'ni cabi cuią'lu', ą'hua chì' guniíruhuá' qui'ni gúnibia' cabi cuią'lu' adí, para qui'ni la' tsì'ilatsi' nu té qui' cuią'lu' lani inte' nna thua huą́ lo losto' cabi, ą'hua inte' lani cabi nna. \c 18 \p \v 1 Beyacca ba gunne Jesús ca tìtsa'a nna, beria tìe nía nna huíe lani ca discípulo qui'áa attu ládulá yò bitsi láą Cedrón. Nía nna re' ttu huerto. Gutà'a tè Jesús nía, ą'hua ca discípulo qui'áa. \v 2 Judas nu gutią ne cuenta nna nabia' huánią huértuá, porqui'ni iỹé vuelta tsè' huía Jesús nía lani ca discípulo qui'áa. \v 3 Acca, taxi' chì Judas nuỹétse'ní ca soldado ą'hua ca policia canu guthèl·la' ca sacerdote principal nna ca fariséua nna. Bitsina'ą lani cą nía lani linterna yí' l·le antorcha l·le, hàstaá espada l·le yù'u ná' quį. \v 4 Pero Jesús nna hua yù bée iyaba ca cosa nu guthácca' cą ne, acca birie táttse'e cą nna rèe cą: Nuni reyìla le. \v 5 Becàbi cą nna ra cą ne: Jesús nu yetsi Nazaret. Làniana ra tè Jesús cą: Inte' bá nua'. Judas, nu beni còntre lani la' ruthacca'ỹí nna du huą́ lani cą. \v 6 Lótaá biyénini cą ra Jesús: Inte' bá nua', entonces bebíga' tè cą dàcca' cuè'e lá quį nna gubìxi chì cą loyu. \v 7 Bedenàba titsa' tìe cą attu nna rèe: Núní reyìla le. Làcą nna ra cą: Jesús nu Nazaret. \v 8 Becàbi Jesús nna rèe cą: Chìỹá nia' le qui'ni inte' nuą' nna, pues canchu inte' nuą' reyìla le nna, pero líhue'él·la' ca enne' quíyi'į éyya cą cá. \v 9 De rèe anía nna, uccua cumplir ca titsa' quì'e loti' benie oración lani Tata Dios nna rèe: De lo iyaba canu benna cuią'lu' làtsi' nàya' nna, bè' ya' cą cuidado hasta el fin. \v 10 Làniana discípulo lá Simón Pedrua nna dèni bi espada, gulèqquia bi ą le' vaina quì'į nna bè' chì bi ttu nu ná siervo qui' enne' ná huexána' qui' ca sacerdótea nna guchu bi yéti nàgui'į lado bàni. Siérvuá nna láą Malco. \v 11 Jesús nna ra tìe Pedrua: Begú'u espada qui' lu'ą' lugar quì'į. Tsi bihua yù lu' qui'ni inte' nna ga'na bá' dispuesto ccá' sufrir iyate nu chi nani Tata quíya'a qui'ni ttía'. \p \v 12 Làniana ca soldádua lani capitán qui' caniá, ą'hua ca policia nu guthèl·la' ca judíua nna, iyaba cą bedàxu' chì cą Jesús preso nna bexìqquia cą ca né'e. \v 13 Guche' tè cą ne ru'a lo yà'la tè Anás porqui'ni uccuą suegro qui' Caifás nu uccua huexána' qui' ca sacerdótea ida lània. \v 14 Caifás nuá bete consejo lani ca judíua nna rą qui'ni mejor la gatti tùteruba enne' tì'ca'la l·lúỹa latsi' itute yétsiá. \p \v 15 Denó tè Simón Pedrua Jesús lani attu discípuluá. Nu ná huexána' qui' ca sacerdótea nna nabia' bánią discípuluá, acca gutà'a tè discípuluá lani Jesús hàstaá le' corredor qui' enne' ná huexána' qui' ca sacerdótea. \v 16 Pedrua nna gulèda ba bi ru'a puértaá lo néda lá. Làniana biria tè discípulo enne' nabia'i sacerdótea nna gunàba bi permiso lani niula nu rue' cuidado ru'a puértaá qui'ni tté Pedrua liú'u. \v 17 Làniana ttu criada nu rue' cuiado ru'a puértaá nna ra tìą Pedrua: Tsí álahua ná huá lu' discípulo qui' nubéyu'ą' cá. Pedrua nna ra bi ą: Labí ná'. \v 18 Dàa tè ca huenitsìna nna ca policia nna ru'a ttè porqui'ni yala idíl·la' cca lània acca becùà' cą yí'. Pedrua nna du hua bi ru'a ttèa lani cą. \p \v 19 Nu ná principal entre ca sacerdótea nna gunàba tìtsa'ą Jesús acerca de ca discípulo qui'áa, ą'hua acerca de biỹa nuá ruthète'nie cabi. \v 20 Becàbi Jesús nna rèe: Inte' nna dàcca'lo taá chi gutixa'ánia' ca enne', ą'hua tulidàba betía' enseñanza le' ca sinagoga nna le' templuą' làti retùppa iyaba ca enne' judíuą' nna, pues labí biỹa titsa' gàttsi' ní chi gunnía'. \v 21 Biánícca rinàba titsa' lu' inte' nì'i. Nà' bá gunàba titsa' canu chi biyénini cą ca enseñanza nu gutixà'a'; pues làcą nna hua yù bá cą nu gunnía'. \v 22 Lótaá ra Jesús anía nna, ttu policia nu du guardia nía nna gutìni ní'į lúe nna rą ne: Tsí ą́' dàni lu' ecàbini lu' nu ná sacerdote principal cá. \v 23 Becàbi Jesús nna rèe na: Canchu gunnía' ca titsa' nu làa dacca' inne ri'u nna, pues gùnà biỹa mal ní nuą' níá'; pero canchu hualiba nu níyi'į nna, biálácca rue' lu' inte' nì'i. \v 24 Bitola nna guthèl·la' Anás ne ru'a lo Caifás nu ná meru gani huexána' qui' iyaba ca sacerdótea. \p \v 25 Du bá Pedrua ru'a ttè huètsa'a nna ra tè cą bi: Ttu discípulo qui' nubéyu'a hua ná lu' álá. Pedrua nna labí guỹí'che' bi sino ra lá bi: Labí ná'. \v 26 Làniana attu siervo qui' nu ná huexána' qui' ca sacerdótea, pariente qui' nu guchu Pedrua yéti naga' niá nna rą bi: Tsí álahua lu' nuá bilá' te' lani Jesús nà' le' huértuą' cá. \v 27 Labí guỹí'che' Pedrua attu vuelta. Lània taá nna gurètsi chì xcurúdiá. \p \v 28 Díla to' ba lània nna gulèqquia cą Jesús le' yú'u qui' Caifás nna guche' cą ne le' lí'a palacio qui' gobernador Pilato. Ca judíua nna labí gutà'a cą le' paláciuá, porqui'ni según bá costumbre qui' ca judíua nna ná tul·la' canchu gá'a cą le' yú'u qui' canu labí ná raza judío, entonces labí cca go cą para guni cą celebrar fiesta nu reya cą pascua. \v 29 Làniana biria Pilátua gunènią cą nna rą: Biani queja ní rutsia le contra nubéyu'į. \v 30 Becàbi cą nna ra cą: Cáalá bihua mal benią nna, labí tahua' tu' ą ru'a lo cuią'lu'. \v 31 Pilátua nna ra tìą cą: Lithi' bá ą nna liguni ti'iỹa calatsi' le lani ą según bá nu ra lo ley qui' le nì'iỹa. Becàbi ca judíua nna ra cą na: Gobierno qui' cuią'lu' labí runną qui' tu' derecho para gutti tu' nuỹa. \v 32 De ra cą nía nna gùdulo uccua cumplir nu chi ra Jesús para ttelíni biỹa clase de lù'uti ní ná qui'ni gattie. \v 33 Làniana gutà'a Pilátua le' paláciua attu nna benią mandado qui'ni tahua' cą Jesús ru'a lúį. Làniana gunàba tìtsa'ą ne nna rą: Tsí rey ná lu' qui' ca judíuą' cá. \v 34 Becàbi Jesús nna rèe na: Tsí ra lu' nui lani propio ba la' rulaba latsi' qui' lu', o, tsí nuỹaáruá rą lu' nu cca quia' áccá. \v 35 Becàbi Pilátua nna rą ne: Tsí ína ri'u judío ná' cá, pues ca sacerdote principal qui' ca judíua lani adí ca enne' yetsi qui' lu'ą' bá chi bete cą lu' cuenta lani inte'. Biani beni lu'. \v 36 Becàbi Jesús nna rèe na: La' rigú'ubia' quia' nna labí ną́ nu yétsiloyuį; cáalá nu yétsiloyuį bá ná la' rigú'ubia' quia' nna, entonces ca amigo quíya'a nna gutìl·la lá cą lani canu bedàxu' cą inte' preso para qui'ni làa gute cą inte' cuenta làtsi' ná' ca judíuą'; pero la' rigú'ubia' quíya'a nna labí ną́ nu nì. \v 37 Ra tè Pilátua ne: Entonces, rey ná lu' álá. Becàbi Jesús nna rèe: Cuią'bálu' chi ra qui'ni ná' rey, pues para nui bá chi gùlia', ą'hua para nui huá chi dú'a' le' yétsiloyuį para quixa'a' nu ná lí; iyaba canu ríalatsi' quį nu ná lí nna rudà naga' quį quia'. \v 38 Pilátua nna rą ne: Biani nua' nu ná lí nì'i. Beyacca bá rą anía nna birią attu làti ribèda ca judíua nna rą cą: Nìdi ttu falta làa retsèla te' quì'į; \v 39 pero lebi'į nna té costumbre qui' le rinàba le qui'ni gudilá'a' ttu preso tsá pascuį. Tsí hua calatsi' le gudilá'a' rey qui' lebi'į ca judío cá. \v 40 Làniana iyaba cą idìtsa tsè' guretsiyà'a cą attu nna ra cą: Alàa nui l·lą́, sino Barrabás. Barrabás nna tíą litsi' ìyyà porqui'ni uccuą ubànà. \c 19 \p \v 1 Làniana beni Pilátua mandado gudàxu' cą Jesús nna hué' cą ne lani cuarta. \v 2 Ca soldádua nna beni cą ttu corona yèttse' nna gulù'u cą na íqquie. Begàccu' tè cą ne ttu lári' morado. \v 3 Làniana gutìni ná' quį lúe nna beni tè cą ne burla nna ra cą: Viva, Rey qui' ca judío. \v 4 Làniana biria Pilátua attu nna rą ca judíua: Nì che' ya' ą ru'a lo le para ennia le cuenta qui'ni nìdi ttu falta làa retsèla te' contrį. \v 5 Biria tè Jesús yù'u íqquie corona yèttsi'a nna nàccu'e lári' moráduá nna. Làniana ra Pilátua cą: Nì bá rúdú ya' ą ru'a lo le. \v 6 Ca sacerdote principal nna ca policia qui' caniá nna bilá' báni cą ne nna, yala idìtsa guretsiyà'a cą nna ra cą: Betaá' ą lo curutsi, betaá' ą lo curutsi. Ra tè Pilátua cą: Líthi' ą lebi'i bá, liutá' ą lo yà curutsi, qui'ni inte' nna labí biỹa falta retsèla te' quì'į. \v 7 Becàbi ca judíua nna ra cą na: Intu' nna té ttu ley qui' tu'; según nu ra lo ley qui' tu'į nna cca bą merecer gattią, porqui'ni la'a labą́ rudàlianią nna rą qui'ni ną́ Ỹi'ni Tata Dios. \v 8 Biyeni báni Pilátua ra cą anía nna, adí telá gùtsinią. \v 9 Bedeyà'a gáabą́ attu le' paláciuá nna rą Jesús: Gání enne' ní ná lu'. Pero Jesús nna labí becàbinie na. \v 10 Acca Pilátua nna rą attu: Tsí bihua ecàbini lu' inte'. Tsí bíhuá yù lu' qui'ni té bá poder quia' para gunia' mandado qui'ni gatti lu' lo curutsi nna té huá poder quia' annana para gudilá'a' lu' nna. \v 11 Becàbi Jesús nna rèe: Nìdi tí' poder labí té qui' lu' contra inte' sino por voluntad qui' Tata Dios enne' dua ỹiabara', acca adila tul·la' dàa nu betią inte' cuenta làtsi' ná' lu'. \v 12 Dèsdeba làniana yala uccua latsi' Pilátua gudilą̀ Jesús; pero ca judíua nna adila idìtsa beni cą seguir gunne cą nna ra cą: Canchu gudilà cuią'lu' nubéyu'į nna entonces labíru ná lu' amigo qui' César enne' romano ná rey, porqui'ni nuỹa diba rudàliani la'a labą́ reną qui'ni ną́ rey, pues ą́' modo nua runią contra César. \v 13 Biyeni báni Pilátua ra cą anía nna, gulèqquia tìą Jesús fuera. Làniana gùdua tèníą lo xila' xenia nu re' lo ttu plataforma nu de íyya, lani titsa' hebreo nna lą́ Gabata, làti ribeqquią sentencia qui' ca enne'. \v 14 Tsá lània nna ná tsá víspera qui' pascua, ttu tsì'nu hora tì'ga nuá nna ra Pilátua ca judíua: Nì bá du enne' ná rey qui' líį. \v 15 Pero làcą nna guretsiyà'a cą nna ra cą: Gatti bą, betaá' ą lo yà curutsi. Pilátua nna ra tìą cą: Tsí ína ri'u calatsi' le qui'ni gutá'a' enne' ná rey qui' líį lo curutsi cá. Becàbi ca sacerdote principal nna ra cą: Lanuru attu rey té qui' tu' sino làteruba César. \v 16 Làniana bete Pilátua ne cuenta làtsi' ná' quį para gutà' cą ne lo curútsiá. Acca bedàxu' tè cą Jesús nna guche' cą ne para gattie. \v 17 Behuà'ni tè cą Jesús curutsi qui'áa nna, birie para lugar láą Iqquia Bega' Yatti, titsa' hebreo nna láą Gólgota. \v 18 Nía nna gùda cą ne lo curútsiá. Betàa' huá cą lo curutsi chuppa ca nubeyu'; ttuą ttu ttu lado, Jesús nna lahui'. \v 19 Bedia huá Pilátua ttu letrero betaá'ą na iqquia curutsi qui' Jesús: Letrérua nna rą: JESÚS ENNE' NAZARET, REY QUI' CA ENNE' JUDÍO. \v 20 Nuỹetse' ca judíua bìl·la cą letréruá, porqui'ni làti betàa' cą Jesús lo curútsia nna ga'ną exa taá ciudáad; ą'hua letréruá nna gunnią tsùnna clase de titsa': titsa' hebreo nna, titsa' griego nna, titsa' latín nna. \v 21 Ca sacerdote principal qui' ca judíua nna ra tè cą Pilátua: Bittu gudua cuią'lu': Rey qui' ca enne' judío, sino adila tsa' gúdia lá lu' qui'ni làganią nna reną: Rey qui' ca judío ná'. \v 22 Becàbi Pilátua nna rą: Nu chi bedú'a' nna nà' dua bą́. \v 23 Beyacca bá betàa' ca soldádua Jesús lo curútsia nna, guỹi' tè cą ca ỹuéa nna beni cą cą tappa l·là'a, ttu pedazo qui' ttu ttu ca soldádua. Guỹi' huá cą camisa qui'áa, pero nuá nna ną́ puro tejido taá dèsdeba íqquiará' hàstaba ỹarèe'. \v 24 Làniana ra luetsi quį: Bittu ichèda' ri'u ą sino gudàl·la ri'u rifa nuỹa la ri'u gal·la' ri'u ą. Anía modo nna uccua cumplir nu ga'na lo Escritura làti rą: \q1 Gùl·la'ání cą ca ỹó ya'a nna, \q1 Bedàl·la cą rifa lo quį. \m Anía tegani beni ca soldádua. \v 25 Nàna qui' Jesús lani ỹìla bía, ą'hua María niula qui' Cleofas, ą'hua María enne' Magdála nna dàa cabi exa taá làti du curutsi qui' Jesús. \v 26 Bilá' báni Jesús nàna qui'áa, ą'hua discípulo enne' yala uccuatsi'íni Jesús nna du huá bi nía, làniana rèe nàna qui'áa: Niula, nà' bá du ỹi'ni lu'ą'. \v 27 Bitola nna rèe discípuluá: Nà' bá du nàna qui' lu'ą'. Acca dèsdeba làniana bedi' discípuluá María le' litsi' bi. \p \v 28 Gutè ba nuá nna, hua yù bá Jesús qui'ni chìa beyacca quì'e benie iyábani tsina nu dé'e gunie. Pero para qui'ni ccá cumplir iyátení nu ra lo Escritura nu cca quì'e, acca gunnie attu nna rèe: Ribìtsia' inda. \v 29 Nía nna du ttu ré'è tsa'ti' bą vinagre. Ca soldádua nna bedibìtha cą ttu esponja lani vinágrea nna bedua cą na lo ttu yà nna betsìni cą na rú'e. \v 30 Beyacca bá gù'yèe vinágrea nna ra tìe: Iyaba chi uccua cumplir. Bedètta' tè íqquie nna gunne tè latsi'e idí' latsi' ní nna gùttìe. \p \v 31 Tsá lània nna ná qui'ni guni ca judíua preparar para pascua qui' quį. Para qui'ni làa eyà'na ca cuerpo qui' canu tá' lo ca curutsi nía canchu chi gal·la' tsá edi' latsi' caniá, yà'ni qui'ni tsá fiesta nna ną́ ttu tsá ỹeni gani; acca ca judíua nna gunàbani cą Pilátua permiso para quíttsá telá cą ca latha canu tá' lo ca curútsia para qui'ni gatti xìa cą nna ítua cą nía. \v 32 Bitsina' ba ca soldádua làti dàa ca curútsia nna gutìttsa taá cą latha ttu nu tá' nía, anía tehuá gutìttsa cą latha áttu nuá nna. \v 33 Pero gubiga' bá cą làti tá' Jesús lo curútsia nna, bila'ni cą qui'ni chi gùttie nna, labí gutíttsá cą látheé. \v 34 Pero ttu soldádua nna gudą ttu lanza ru'a costilla quì'e nna biria tè réni nna inda nna. \v 35 Enne' bila'ni ca cosa nna ná bi testigo acerca de nu uccua, acca nu riquixá'a bi nna ną́ lígani. Làbi nna yù bi qui'ni riquixá'a bi nu ná lí, para qui'ni ą'hua lebi'i nna tsíalatsi' le. \v 36 Anía modo nna uccua cumplir nu ga'na lo Escritura acerca de lèe ántesca bìtee yétsiloyu, làti ra: \q1 Nìdi ttu tsitta yu'ée labí gáttsá. \m \v 37 Ą'hua attu lettia nna ra: \q1 Iỹetse' ca enne' ilá'ni cą Enne' guda cą lanza. \m \v 38 Gutè díbá beni cą iyaba ca cosa nna, làniana José enne' yetsi Arimatea nna uccua hua bi ttu discípulo qui' Jesús, pero labí guréni bi dàcca'lo tè lani ca enne' huíalatsi'a porqui'ni gùtsi báni bi ca judíua. Làbi nna gunàbani bi Pilátua permiso qui'ni edi' bi cuerpo qui' Jesús. Pilátua nna bete bą́ permiso qui' bi. Làniana huía bi nna bedi' bi cuerpo qui' Jesús. \v 39 Ą'hua Nicodémua, enne' huía de réla lá ru'a lo Jesús, làbi nna bitsina' bi nùà' bi ttú chùà' kilo tì'ga especias nu dacca' yaỹi tsè' chixią mirra nna áloes nna yala iỹixi ril·làa' cą. \v 40 Guỹi' cabi cuerpo qui' Jesús nna, betùbi cabi e ca lári' lani ca especia nu ril·làa' iỹíxia, según ná bá costumbre qui' ca judíua canchu chi rucàttsi' cą ttu enne'. \v 41 Làti betàa' cą Jesús lo curútsia nna re' ttu jardín. Le' jardíą nna dua ttu bà nu puro taá íyyaá làti lanú nuỹa chi bigàtsi'. \v 42 Le' bàa nna gutìxa cabi cuerpo qui' Jesús, porqui'ni làteruba bàa ga'ną adiru exa de làti betàa' cą Jesús lo curútsia, ą'hua porqui'ni chì tení ral·la tsá runi ca judíua preparar para tsá ná qui'ni edi' latsi' quį. \c 20 \p \v 1 Primero tsá qui' semana dílatò' ba hua náru chul·la nna, huía María enne' yetsi Magdala lo bà qui' Jesús. Bilá' tèni bi qui'ni chi bitua íyya xeni nu re' ru'a bàa. \v 2 Huía chì bi quèthani ru'a lo Pedrua ą'hua attu discípulo nu yala uccuatsi'íni Jesús nna ra bi cabi: Chi gutua cą cuerpo qui' Señor le' bàa nna labí yù tu' gaỹa tahua' cą ne. \v 3 Pedrua lani attu discípulua nna huía chì cabi lo bàa. \v 4 Tulappa ba biria cabi, pero attu discípulua nna adí quetha bigàa bi ti'chu Pedrua, acca yà'la tè bi bitsina' ru'a bàa. \v 5 Bedètta' tè lo bi gunna' bi liú'u nna bila'ni bi ca lári' nu betùbi cabi e anta' cą nía; pero labí gutà'a tè bi. \v 6 Simón Pedrua enne' denál·la'á nna bitsina' ba bi nna gutà'a taá bi le' bàa, porqui'ni le' ttu bèlia xeni bá ná nuá gutìxa cą cuerpo qui' Jesús. Bilá' huáni Pedrua ca lári'á anta' cą nía. \v 7 Bilá' huáni bi qui'ni lári' nu betètsi cabi iqquia Jesús nna labí tsá'ą adí ca lári'á, sino qui'ni re' bą́ yà'latsi' ttùbą. \v 8 Làniana discípulo enne' denérua ą'hua yà'la tè bi bitsina' lo bàa, pues làbi nna gutà'a hua bi nna bila'ni bi ca lári'á, lània lá nna huíalatsi' bi. \v 9 Porqui'ni labí gutelí tènì cabi nu ra lo Escritura acerca de Jesús qui'ni náduel·la' eyáthee de lo lù'uti. \v 10 Chuppa ca discípulua nna beyéqquia cabi litsi' cabi. \p \v 11 Pero María nna du ba bi ru'a bàa ribetsi bi. Aníaba ribetsi bi nna bedètta' lo bi nna gùnna' bi liú'u. \v 12 Bilá' tènì bi chuppa ca ángel tsíttsì tùni ná ỹó cabi ỹuàni cabi làti gutixa cą cuerpo qui' Jesús: ttu bi lado ỹíqquia lée, attu bi lado ỹà nì'a lée nna. \v 13 Ca ángelia nna ra tè cabi María: Niula, biecca ribétsi lu'. Becàbi María nna ra bi: Chi gutua cą cuerpo qui' Señor enne' runia' adorar, labí yúá' gaỹa gutixa cą ne. \v 14 Aníabá ra María nna, beyeqquia tè bi nna bila'ni bi Jesús dùe nía, pero labí bedácca'ni bi canchu lèe ènni'a. \v 15 Jesús nna ra tìe bi: Niula, biecca ribetsi lu'. Núní reyìla lu'. María nna belaba latsi' bi qui'ni jardinéruá bá nuá, acca ra tè bi: Señor, canchu cuią'lu' nua' gutua lu' e nna, gutixa'a bál·lani inte' gaỹa tahua' cuią'lu' e, inte' nna edi' ye' e. \v 16 Jesús nna ra tìe bi: María. Làniana gunna' tè María attu nna bedacca' taáni bi e nna ra tè bi e: Maestro (titsa' hebreo nna rena cabi Raboni). \v 17 Jesús nna rèe bi: Bittu gulappa' lu' inte', porqui'ni labí nì'i éya'a' ỹiabara' làti dua Dios enne' ná Tàta quí'a. Ná qui'ni tsía lu' làti tsè'e ca hermano quia' nna táyátsí cą qui'ni éya'a' ỹiabara' làti dua Tàta quíya'a enne' ná huá Tàta qui' le, lèe nna née Dios quia', ná huée Dios qui' le. \v 18 Làniana deyya tè María enne' nu yetsi Magdala para equixá'ani bi ca discípulua ca noticia tsè' acerca de qui'ni chi bila'ni bi Jesús enne' née Señor, ą'hua qui'ni labé nna rèe bi ca cosį. \p \v 19 La'a mísmuba primero tsá qui' semana de gùl·là la nna, tsè'e ca discípulua júntubá nna yáya tè ca puerta porqui'ni gùtsini cabi ca judíua. De repente taá nna bitsina' Jesús nna gùdue lahui' cabi nna rèe: La'ỹeni para lo losto' le. \v 20 Beyacca ba rèe cabi anía nna, beluè'nie cabi ca né'e làti ná seña qui' ca clávuá. Ą'hua beluè'nie cabi ru'a costilla qui'áa làti guda cą lanza. Làniana ca discípulua nna yala bedácca'ni cabi de bela'ni cabi Señor. \v 21 Làniana ra Jesús cabi attu: La'ỹeni para lo losto' le. Raáruhuée: Ti'ba chi guthel·la' Tatáa inte', pues ą'hua inte' nna rithél·la'a' le. \v 22 Beyacca ba rèe anía nna, belùbie nna rèe cabi: Liguni recibir Espíritu Santo. \v 23 Nuỹa diba quixá'ani le qui'ni hua té perdón por ca tul·la' quì'į nna, entonces huáta'nią perdón; pero nu labí quixá'ani le acerca de la' reyuniỹén latsi' qui' ca tul·la' quì'į nna, entonces egà'na ba cą làni ą. \p \v 24 Tomás enne' reya cabi Cuáchi'a, uccua huá bi ttu enne' tsì'nua nna, lanú bi té lani adí ca discípulua loti' gudu Jesús làti tsè'e cabía. \v 25 Ca discípulua nna gutixà'ani cabi Tomás nna ra cabi bi: Chi bila'ni tu' Jesús enne' née Señor. Tomás nna ra tè bi: Canchu bihua ilá' te' le' né'e nna ugá'a tè ỹubènàya' làti guda cą clávuá, ą'hua canchu bihua ugá'a nàya' làti guda cą lanza costilla qui'áa nna, labí tsíalátsa'a'. \v 26 Xunu' ubitsa bitola nna de tsè'e ca discípulua júntubá, lània nna chi re' Tomás lani cabi. Ca puerta nna yáya bá cą. Jesús nna gudu tìe attu lahui' cabi nna rèe: La'ỹeni para lo losto' le. \v 27 Jesús nna ra tìe Tomás: Bèga'a ỹubená' lu' le' nàya' nna gùnna' tsè' taá, bèga'a tè ná' lu' cuìtta'a' làti guda cą lanza, para qui'ni làa gudu chùppaniíruą latsi' lu', sino ccá lu' ttu nu ríalatsi'. \v 28 Becàbi tè Tomás nna ra bi e: Cuią'bálu' ná Señor quia' nna Dios enne' gunia' adorar. \v 29 Jesús nna ra tìe bi: Hàsta'na bila'ni lu' inte' nna huíalatsi' lu', álá Tomás. Pero inte' nna nia': Icca'rubà canu ríalatsi' quį màsqui'ba labí bila'ni cą inte'. \p \v 30 Jesús nna benií ruhuée iỹétse'éru ca milagro bila'ni ca discípulo qui'áa, pero labí ga'na cą escrito lo líbruį. \v 31 Pero ca nui nna chi ga'na cą escrito, para qui'ni gata' fe qui' le lani Jesús nna tsíalatsi' le qui'ni née Cristo Ỹi'ni Tata Dios enne' ná qui'ni ìta le' yétsiloyu nna, para qui'ni gata' la'labàni cúbí nu gúnnée qui' le. \c 21 \p \v 1 Bitola nna bitsina' Jesús attu ru'a lo ca discípulo qui'áa, loti' tsè'e cabi ru'a indatò' láą Tiberias. Iį modo gùdue ru'a lo cabi: \v 2 Simón Pedrua lani Tomás enne' reya cabi Cuáchi'a, ą'hua Natanael enne' Caná qui' Galilea, lani ca ỹi'ni Zebedéua, ą'hua áchúppa ca discípulo qui'áa nna, júntubá tsè'e iyaba cabi. \v 3 Simón Pedrua nna ra tè bi cabi: Dí'a' huedàxu' bél·lá. Làcabi nna ra cabi Pedrua: Hua da' huá tu' lani lu'. De ra cabi anía nna dia tè cabi nna gutà'a cabi le' ttu barco. Pero yèlàa nna nìdi ttu bél·la labí bedàxu' cabi. \v 4 Lótaá da' rànì'a nna bitsina' Jesús ru'a indatù'a, pero ca discípuluá nna labí bedácca'ni cabi qui'ni Jesús bá ènni'a. \v 5 Acca ra tìe cabi: Ỹì'ni to' quia', tsí hua té tí'ni le biỹa go ri'u. Becàbi nna ra cabi e: Labí té. \v 6 Jesús nna rèe cabi: Liudàl·là exxą' lado bàni qui' bárcuą' nna, hua taxácca' le bél·lá. Bedàl·la tè cabi ą le' inda hasta qui'ni labiru retèl·la'ni cabi ą de tántuání idi'áą por iỹé ca bél·la biyàxù'. \v 7 Làniana discípulo enne' yala catsi'íni Jesús nna ra bi Pedrua: Señor qui' rí'ua ba ènni'ą'. Biyéni báni Pedrua qui'ni Señor bá ènni'a nna, guỹi' tè bi ttu lari' nna bitètsi bi ą porqui'ni labí ỹó bi nàccu', làniana bitsía chi bi guta'a bi le' indatù'a. \v 8 Làniana deyya tè adí ca discípulua para ru'a indatù'a lani bárcuá, alategá idittu' tsè'e cabi de yúbitsi, ttú gayua' metro teruba nna dené'yabání cabi exxa nu déyu'u ca bél·la. \v 9 Beyàdi cabi loyu nna, bila'ni cabi qui'ni re' yí' nna tsìa ttu bél·la lo yí'a, ą'hua ettaxtíla nna. \v 10 Jesús nna rèe cabi: Litàxi' tuchùppa bel·la canu chì' bedàxu' taá líą'. \v 11 Huappi tè Simón Pedrua le' bárcuá nna beyé'yabání bi exxa para lo yúbitsi tsá'ti'nią puro taá ca bél·la xeni, gayua' tsí'nutsè' eyóna'; tutsáníaỹá cą, atsi'íni labí bìtsu' exxa nna. \v 12 Jesús nna ra tìe cabi: Libíga' nna, ligò. De biyénini ca discípulua rèe anía nna, nìdi ttu cabi labí beyáỹani cabi inàba titsa' cabi e: Nuni ná cuią'lu'. Porqui'ni chì bá bedácca'ni cabi qui'ni Señor Jesucristo bá ènni'a. \v 13 Gubiga' tè Jesús nna gùỹi'e ettaxtíla, gutìthie qui' cabi, ą'hua ca bél·la nu tsìa lo yí'a nna. \v 14 Ą' modo nna uccua tsunna vuelta gudu Jesús ru'a lo ca discípulo qui'áa dèsdeba loti' beyáthee de lo lù'utiá. \p \v 15 Beyàcca ba gutò xtìlà cabi nna ra tè Jesús Simón Pedrua: Simón ỹi'ni Jonás, tsí hua catsi'íni lu' inte' adiru tì'chu catsi'íni cabi inte' cá. Becàbi Pedrua nna ra bi e: Señor, hua yù bá cuią'lu' qui'ni yala catsi'í te' cuią'lu'. Jesús nna rèe bi: Gute lu' alimento qui' ca carnero to' quia'. \v 16 Jesús nna ra tìe Pedrua attu: Simón ỹi'ni Jonás, tsí hua catsi'íni lu' inte' cá. Becàbi Pedrua nna ra bi e: Señor, hua yù bá cuią'lu' qui'ni yala catsi'í te' cuią'lu'. Jesús nna ra tìe bi: Hué' lu' cuidado ca carnero to' quia'. \v 17 Gunne Jesús nu cca tsunna vuelta nna rèe bi: Simón ỹi'ni Jonás, tsí hualigani yala catsi'íni lu' inte' cá. Pedrua nna yala ní behuiní'ni bi de qui'ni chi uccua tsunna vuelta rèe bi: Tsí hua catsi'íni lu' inte'. Acca becàbi bi nna ra bi e: Señor, iyábani hua yù bá cuią'lu', ą'hua hua yù cuią'lu' qui'ni demasiáduni catsi'í te' cuią'lu'. Jesús nna rèe bi: Hué' lu' ca carnero to' quia' go cą. \v 18 Hualigani te' riquixa'ánia' lu': Loti' naáru lu' áti'to' tè nu cuìti'a nna, ttùba lu' gùthi lè'e lu' nna huía lu' gaỹa tediba uccua latsi' lu'; pero canchu chi ccá lu' enne' gùla nna, itsìlani ca ná' lu' nna, làniana attu nu huaya' lá nna guỹiqquią cą nna iche' tìą lu' làti labí calatsi' lu' tsía lu'. \v 19 Anía ra Jesús para ttelíni ti'iỹa ná la'tté qui' Pedrua canchu chi gatti bi nna thaliani Tata Dios por amor nu té lo losto' Pedrua lani e. Raáruhuá Jesús bi: Tanó inte'. \p \v 20 Bedèqquia lo Pedrua nna bila'ni bi qui'ni denó huá discípulo enne' yala uccuatsi'íni Jesús, pues la'a mísmuba discípulo nuá guxua iqquia bi ỹiqquia Jesús nna ra bi e: Señor, núní nua' gunią contra cuią'lu' lani la' ruthacca'ỹí cá. \v 21 Bilá' báni Pedrua qui'ni denó bi nna, acca ra tè bi Jesús: Señor, nui chú nná, biani thacca'ą. \v 22 Jesús nna rèe bi: Canchu càla látsa'a' qui'ni lą nna eyà'na bą́ hasta qui'ni ìta' attu nna, biánícca ccá lu' saber nì'i, pues làdi qui'ni lu' nna tanó lu' inte' tulidà taá. \v 23 Ca titsa' nu gunèni Jesús Pedrua nna uccua cą ttu dicho entre ca hermanos, belaba latsi' quį qui'ni discípulua nna labí gatti bi. Pero Jesús nna labí rèe Pedro qui'ni labí gatti discípuluá, sino: Canchu calátsa'a' qui'ni lą nna eyà'na bą́ hasta qui'ni ìta' attu nna, biánícca ccá lu' saber nì'i. \v 24 Là discípulua nui ná testigo acerca de ca cosį nna bedia huá bi cą lo ìttsì. Intu' nna yù huá tu' qui'ni nu riquixá'a bi nna ną́ nu lígani. \v 25 Hua téru iỹetse' ca cosa nu beni Jesús. Cáalá té posible para gudia ri'u ttu ttu tsa cą lo ìttsì nna, ti' cca te' qui'ni labí ccání yétsiloyu iyaba ca libro nu quixa'a iyate nu benie. \pc Ą' uccua.