\id GAL \h GALATIA \toc1 Nyovara Wao Paulus Po Ratoe Anugano Amisye Mai No GALATIA \toc2 Galatia \toc3 Gal \mt2 Nyovara Wao Paulus Po Ratoe \mt2 Anugano Amisye Mai No \mt1 GALATIA \c 1 \s1 Ayao manasyin \p \v 1 Risyirati Paulus, risyamo inatutir indamu syo Ayao Kove raura vatane mai. Rinatutire somamo vatane inta po inaijaseo raije ramu, muno vatane inta po inatutiro anakere so raije ramu. Yara Po rinatutire pamo Yesus Kristus muno Injayo Amisy, opirati po Yesus aveti kovakato no wene ama uga rai. \p \v 2 Syo nyovara waowe so ratoe arakovo weana anugano Amisye rai tetebe no propinsijo Galatia rai. Sya arakovo utantuna rinatavon no naiso wo kove ranutu wasai. \p \v 3 Syare kove muno saumane no no wama Injayo Amisy muno wama Amisy Yesus Kristus no wasautan tenambe. \v 4 Kristus po anasine raunande kakai indamu Po wansapaya wama ayao kakaije rai, mamaisyo wama Injayo Amisye apa bekere rai. Kristus po ana umaso rave indamu Po wansapaya mine vone so ama vambunino ngkakainoanive rai, wemirati mo vatane mansaijar matuve. \v 5 Kangkamambe Amisye aija nuge nuganui! Amin. \s1 Ayao Kovo Amisye obo mi mamaisy, weti vemo wapanave ayao kaijinta rai nora \p \v 6 Abo! Ripaparo rinai weye syo wasanaun wapavave wasakirive Amisye ai, wepirati po wasawain wade Ai weye Kristus po apa kove raugaje wasai. Soamo wapo Amisye apa Ayao Kove rapaya ntami, yara wapo ayao kaijinta raijar akato. \v 7 Weramu ayao kaijinta umaso mamo ayao kove ma jewena, yara vatane wo Ayao Kovo Kristus ranyao sasyeve ti wapananepabe. \v 8 Awa “ayao kove” nsasyeo Ayao Kovo Kristus reamo ravovo wasai to rai. Are nawirati wo ayao mamaisye jewene ravov, koveamo Amisye po mangke raugaje mai ti usiuri no tanamo mbadururo nuge nuganuije rai! Maisyare wemai tavon, ranivara rean dako, naito Amisy no no munijo ntiti nao dako reamo ayao mamaisye jewene raugaje ratire, indati Amisye po mangke raugaje reansai tavon. \v 9 Wusyinoe reandaura to, soamo ridaura rijati: ranivara vatane inta po ayao kaijinta ravovo wasai, wemi nsasye irati nami wapo raugav no reansai rai, weamo syare Amisye po mangke nuge nuganuije raugaje ai. \p \v 10 Vemo wapo rinaura wapare, “Paulus beker vatano wanui ukangkamambe ai,” wemaisy inya! Yara ibeker syare Amisye opi anayanambe rinai, yara vatane nawamo manayanambe rinai jewen kai. Weramu ranivara sya beker syare syo vatane manuga raugabe indamu manayanambe rinai ratire, indati syanapatambe Kristus ai ma mamaisye ramu. \s1 Amisye po Paulus awain panapatambe Apa anakere rai \p \v 11 Sya arakove weap, ibeker syare wadaen Ayao Kovo Yesus idavovo wasai wato ama nori rati vatane awa ana udatantona rai jewena. \v 12 Muno Ayao Kove mamo syo raugav no vatane mai jewena, muno vatane inta po ranyao rinaije jewen tavon. Yara Yesus Kristus taune po rarorono rinai to. \p \v 13 Wapo ranaun arono wusyinoe itavondijo Yahudi awa ananyao rai mavabe rave. Syo anugano Amisye mave tatugadi muno syanakakaive vatano wanave Kristus aije mai indamu makanive. \v 14 Arono naije risyamo ibeto ananyao Yahudi rai rave weti sya arakovo reama tume mamai tenambe reamamo risyi syo makivan tenambe. Muno inanuga ntenami syo sya aneno Yahudi awa koane rarija dave. \p \v 15 Ibeare naije, weramu Amisye bekobe rinai ti arono syana inano rainy, Po inatayao to, Po inawaino Apa anakere rai. \v 16 Muno Po apa Kavo Yesus arorono rinai indamu syo Apa Ayao Kove ravov to irati vatano Yahudi jewene mansai. Arono naije syo vatane inta anajo indamu po ananyao raugaje rinaije ramu, muno syare, “Animaisye mirati indati syo rave?” omamo syo ranajoe ramu. \v 17 Muno syoroto no Yerusalem indamu syo arakovo Yesus po mansatutiro manasyimbe mapane ramu. Yara ibeseo kobe, ito no kopa Arab. Ino no naije rati umba syakare no munijo Damsyik rai jakato. \v 18 Tume mandeij ino no Damsyik, umba rito no Yerusalem syo Petrus apan. Rino Petrus arijat no naijea masyote abusyinara eane radani yai. \v 19 Yesus apa arakovo po matutiro kaijinta nawamo inanto mansaije ramu, yara Yesus apa rijato Yakobusa obo ai. \v 20 Sya ana syo ratoe so tugae, Amisye po inaen dai, syayarurijabe inta rai jewen. \p \v 21 Naije akato syoroto no propinsi Siria muno Kilikia. \v 22 Arono naijeamo anugano Amisyo una no Yudea tenambe wo inaen dainy. \v 23 Wenanawamo udaniv bayave vatane wo inaura ware, “Paulus opirati vatano wusyina pare po wansave tatugadi muno pare po wama anave Yesus aije rapamo indamu rakanive, weramu naisoamo po anave wato ravovo vatano wanui mansai.” \v 24 Weti wo Amisye ararimbe weye itavondi syanave Yesus ai tavon. \c 2 \s1 Paulus aijaro arakovo Yesus po matutire inta matavon \p \v 1 Tume abusyin eane mambisy umba syakare no Yerusalem, Barnabas tavondi muno Titus augavi tavon. \v 2 Syoroto no Yerusalem mamaisy irati Amisye apa ana po rarorono rinai rai pare syoroto. Umba risye akarijo wo anugano Amisye mansaugav no Yerusalem nawe reamanugan indamu reamayao mumuimbe. Ribeker syo raura kakavimbe mai indamu akarije umaso manayanambe sya ananyao syo ravovo vatano Yahudi jewene mansaije rai, yara vemo wo sya ananyao rawatambe nora, wea indati sya anakero syo raijar no wusyinoe muno naiso tavon mbea marudi. \v 3 Syo sya ananyao raura kakavimbea mewen, umba vatano ube akarive umaso mamune ranseyai, ware, “Ngko to. Nya ananyao mamaisy ivae. Muno Titus, opirati nya arakovo nyo augavo natavon, be sunative jewen kai.” Titus umaso opamo vatano Yunanije pa, weramu wo antitidi tavondi koane umaso raije ramu. \v 4 Weramu naije tavon vatano kaijinta usisa maninimbe no reama anugane umaso rai, wenawamo ubeker indamu Titus be sunative. Vatane wato ube ponaibe ware onawamo ube arakobe. Wo ranaun vatano wambe intabove Yesus Kristus aije wampaya Ananyao Musa rai to, weti ware ubeker wo wansantitidi indamu wantavondi rai jakato, maisyare vatano aro mansamaisy. \v 5 Weramu reambeto awa bekere raije ramu, weye reambeker reamo Ayao Kovo tugae raugaje wasai, vemo ayao angkari inta nande mo ransosobe inya. \p \v 6 Arono syo sya ananyao raura kakavimbe akarije umawe maija jewen, naije wo raura ware, “Paulus, nya ananyao mamo mamaisy, weti wamare wamo inta ranigwane jewen.” Akarije umaso nawamo vatan tenambe wo mansaura ware awa tame ntiti no anugano Amisye rai. Weramu awa tame ntiti rako jewena rako, syo ratantona mamai kava, weye Amisye pamo po vatane awa tame ratore ramu yara manuga mi Po raen. \v 7 Akarije umawe wo raen Amisye po risyi Paulus inatutir inda syo Ayao Kovo Yesus ravovo vatano Yahudi jewene mansai, maisyare muno Po Petrus atutir po ravovo vatano Yahudi maije wemaisy. \v 8 Weye Amisy wepi po vambunine raugaje Petrus ai muno Po atutir indamu po Apa ayao raura vatano Yahudi mansai, muno Wepi po vambunine raugaje rinai muno Po inatutir indamu syo Apa ayao raura vatano Yahudi jewene mansai. \p \v 9 Weti Yakobusa pe Petrusa pe Yohanesa pe, wenawirati mansaenamo ube akarive wo anugano Amisye maugav, wo inaen ware tugae Amisye po kove raugaje rinai to ti Po inatutir anakere so rai. Weti wo inaneme raijar muno sya arakovo Barnabas atavon, inda wambe arakobe anakere so rai. Umba ware, “Paulus muno Barnabas, ipo anakere raijaro vatano Yahudi jewene mansai, yara reamamo wamo anakere raijaro vatano Yahudi mansai.” \v 10 Awa ananyao wo raugaje reansai mamo intabo vayave ma: ware wamo vatano awa ananuge meweno maije mansaeranande. Muno risyamo ri tavon syare omirati inananibe syo raijar. Umba syuje, syakato no munijo Antiokia rai. \s1 Paulus po Petrus anayao weye apa ana datantona nsarokire ramu \p \v 11 Umba masyote inta Petrus de no Antiokia, umba syo raura nanto ai syare, “Nya ana ndave inta mo ramaisye ramu!” \v 12 Weye arono manasyimbe Petrus de, opamo pisyisyo arakovo Yahudi jewene matavon, weramu arono vatano Yahudi inta ude, nanawirati Yakobus po matutire, naije Petrus po masyaniv. Vatano Yahudi wato ubeker wo vatane mantitidi sunati rai indamu mamaisyo Ananyao Musa rai. Weti naije Petrus akirive arakovo Yahudi jewene mai muno tuna marambe yara pisyisyo matavon akatoe ramu.\f + \fr 2:12 \ft Ananyao Yahudi mo raura mare vemo vatano Yahudi utantuna vatano Yahudi jewene matavon inya. Raen no Arakov 10:28.\f* \v 13 Umba vatano Yahudi nanawirati wanave Yesus ai kaijinta utavondi Petrus apa be angkarive umaso rai tavon ti wisyisyo vatano Yahudi jewene matavon akatoe ramu. Muno Barnabas we tavon nanto sawa awa angkarije umaso rai. \p \v 14 Arono syo vatano Yahudi umaso maen wo Ayao Kove ama ananyao tugae rarijat akatoe ramu, syo raura nanto Petrus ai no vatane mansamun tenambe syare, “Petrus, winyamo vatano Yahudi pi winy. Weramu nyanave Yesus ai to, weti nyo koano Yahudi rapaya ntami to, yara soamo ntavondi vatano Yahudi jewene awa rai. Weti mbeanimaibe nyare nyo vatano Yahudi jewene mansantitidi inda utavondi koano Yahudi rai?” \s1 Wama anave Yesus Kristus aije omirati mo wansaveti wamamai no Amisye amune rai \p \v 15 Reamamo vatano Yahudi weye reansavaki no susyo Yahudi rai, reamo vatano Yahudi jewene mansamaisye ramu, weye onawamo wantatukambe ananyao Amisye rai ti awa ayao kakaije no mansai. \v 16 Weramu reandaen vatane ubeto Ananyao Musa rai omamo mo maveti umamaisyo Amisye amune rai ramu, yara vatane awa anave Yesus Kristus aije omirati mo maveti umamai no Amune rai. Weti vatano Yahudi inta reamanave Yesus Kristus ai to, indamu Amisye po reansaveti reamamai no Amune rai weye reamanave Kristus ai. Weye vatane inta po Ananyao Musa rarijat ti mamaisyo Amisye amune rai jewen bayave. \p \v 17 Reamanave Kristus ai to indamu Amisye po reansavera wamamaisyo Amisye amune rai, weramu vatano Yahudi kaijinta wo reansaen wo rakarae ware reamamo vatano reama ayao kakaije no reansaija nene, maisyare vatano Yahudi jewene mansamaisy, weye reamo Ananyao Musa rapaya to. Weti umba wo ratantona ware Kristus opi po reansaugav reamo ayao kakaije rave rako? Abo! Oma jewena! Vemo wo Kristus aura tantunawi tai maisy inya! \v 18 Wo raura ware sya ayao kakaije no rinai weye syo Ananyao Musa rapaya ntami arono syanave Kristus ai to. Weramu syo ayaowe rasakinavo mansai no taiso: ranivara syakare syo Ananyao Musa rarijat akato, naije umba sya ayao kakaije no rinai weye ana tugae mamo syo Ananyao Musa rakanyoandi to. \v 19 Wusyinoe ibeto Ananyao Musa rai, weramu umba idaen omamo mo inaveti rimamai no Amisye amune raije ramu. Weti syo Ananyao Musa rapaya ntami to indamu mbe akarive rinai jakatoe ramu to, wirati itavondi Amisy ai tugaive. Risyamo maisyare rikakaijo Kristus atavon no inyo kapite rai to wemaisy. \v 20 Weti soamo ribe akarive inanuga so rai jakatoe ramu, yara Kristus opi tuna be akarive inanuga so rai. Arono ta ino no mine vone so, syare syanave Arikainyo Amisye obo ai tutir, Wepirati muinyo rinai ti Po anasine raunande ti kakaijo rinai. \v 21 Amisye apa kove mamo syo rawatambe jewen. Weramu vatano kaijinta wo ratantona ware, “Wambeta Ananyao Musa rai rave, indati Amisye po wansaen pare wamamaisyo Amune rai.” Weramu ranivara awa ayao wato tugae ratire, weamo Kristus apa kakaije ma ama ine meweno rai vayavea. \c 3 \s1 Anave Kristus aije mo Ananyao Musa rakivan \p \v 1 Wakoe! Sya arakovo Galatia weap! Weapamo wapantatukambe ravea! Are pirati po wasanyaubeare so? Yesus Kristus apa auseo sawa inyo kapite rai ti kakai omamo idarijato wasaija mbaro wasai rave to! \v 2 Syare wapo ratantona rati: wabeta Ananyao Musa raije omi mbewar ti Anawayo Vambunine maje wasai rako? Oma jewena! Yara arono wapo Ayao Kove raraniv ti wapanave Kristus aijoe, naije umba Anawayo Vambunine maje wasai. \v 3 Arono manasyin wapanaveowe, Anawayo Vambunine mi mo kovo wanyine raugaje wasai, weti soamo wabeanimaibe wapare wapo taune wapa vambunine bo raijar? Wapo ratantona wapare wapa ana wadaijare indati mo wasaveti weapamo wamamai dave? Wabe ti, wapantukambe ravea! \v 4 Ana kovo manakoe nande wasai to, weti soamo vemo meweno wasai jinta! \v 5 Wadaen Amisye po Anawayo Vambunine raugaje wasai muno Po anapaporainye rarorono wapa yasyine rai. Syare wapo ratantona rati: Amisye po apa kove umaso raugaje wasai weye wabeta Ananyao Musa rai rako? Oma jewena! Yara Amisye apa kove umaso nande wasai weye wapo Ayao Kove raraniv ti wapanave Kristus ai to. \p \v 6 Ayao Amisye mo raura mare, “Abraham panave kobe Amisye ai. Amisye po apa anave so raen, weti Po aveti mamaisyo Amune rai.”\x + \xo 3:6 \xt Kejadian 15:6\x* \v 7 Weti syare wapo raen: vatano wanave onawirati Abraham apa ajavi tugae nanawije. \v 8 Ayao Amisye mo raura wusyimbe to mare Amisye po unanui raraeyo vatano Yahudi jewene mansai tavon indamu Po mansaveti umamai no Amune rai weye wanave Ai. Weye arono wusyinoe Amisye po Ayao Kove umaso raurairive Abraham ai no taiso: “Abraham, nyanave Rinai ti, indati Syo kove raugaje irati vatane kotaro ntuna no mine so mansai tenambe.”\x + \xo 3:8 \xt Kejadian 12:3\x* \v 9 Ayao umaso mare vatano are nawirati wanave, onawamo Amisye po kove raugaje mai maisyare Po raugaje Abraham ai weye panave Aije ramaisy. \p \v 10 Weramu vatano nanawirati ware wo Ananyao Musa rarijat indamu mo maveti umamaisy, onawamo indati Amisye po mangke raugaje mai weye wo Ananyao Musa rarijat tenambeye ramu. Maisyare Ayao Amisye mo ratoe mare: “Vatano rui pirati po Ananyao Musa po ratoe rarijat tenambe tutire jewen, weamo Amisye po mangke raugaje ai.”\x + \xo 3:10 \xt Ulangan 27:26\x* \v 11 Weti wamo raen kakavimbe: Vatane inta po Ananyao Musa rarijat ti mamai no Amisye amune rai jewen bayave. Weye Ayao Amisye mare: “Vatano nanawirati umamai no Amisye amune rai indati ukova nuge nuganui weye wanave.”\x + \xo 3:11 \xt Habakuk 2:4; Roma 1:17\x* \v 12 Weramu ranivara wamo Ananyao Musa rarijat, omamo nsasye irati wama anave rai. Weye Ananyao Musa maisyare so: “Vatano rui pirati po Ananyao Musa ama ayao rarijat tenambe tutir, opamo indati kova nuge nuganui.”\x + \xo 3:12 \xt Imamat 18:5\x* Weramu wandaen vatane inta po Ananyao Musa rarijat tenambe jewen.\x + \xo 3:12 \xt Yakobus 2:10\x* \p \v 13 Wan tenambe wamo Ananyao Musa rakanyoandi to, weramu ama mangke mamo raugaje wansai jewena, yara ama mangke mamo raugaje Kristus ai. Weye Ayao Amisye mo ratoe mare, “Amisye apa mangke maje irati vatano auseo sawa inyoe rai.”\x + \xo 3:13 \xt Ulangan 21:23\x* Maisyare omaisy, Kristus po mangke umaso rapaya wansai weye taune Po wama ranawan. \v 14 Yesus Kristus po anasine raunande kakai indamu kovo namirati Amisye po raurairive Abraham aije mamo Po raugaje vatano Yahudi jewene mansai. Weti wamanave Yesus Kristus ai, indati Amisye po Anawayo Vambunine raugaje wansai, maisyare Po raurairive to wemaisy. \s1 Ananyao Musa mo Amisye apa urairije ransopi kakai \p \v 15 Arakove weap! Syo sya ana idaen to inta raura: Ranivara vatane inta yo urairi inta rapatimu, aya urairi so yaneme raija dai. Weti vatan inta pare po urairije umaso ransopi jakato ma jewen muno po rairidi jakaeyo ma jewen. \v 16 Amisye apa urairije mamo maisyare wemai tavon. Po apa urairije raurairive Abraham muno apa ajavi po rampame inta ai pare, “Syo raurairive so nto nya ajavi nyo ampame inta ai.”\x + \xo 3:16 \xt Kejadian 12:7\x* Apa ayao mare vatane wanuije jewen, yara mare Vatane intabo pa, Opirati Yesus Kristus. \v 17 Ana mbeti syare idaura no somamo Amisye apa urairijo Po raugaje Abraham aije ma Po rapatimu wusyimbe to, yara Ananyao Musa ma Po raugaje tumo ratusije mambisy eane abusyine mandeij (430) dijabe. Weramu Ananyao Musa mo Amisye apa urairi umawe ransopi ramu muno mo raupaisye kakai. \v 18 Indako wapare wambeta Ananyao Musa rai, indati wamaura Amisye apa kove rai rako? Weamo indati urairijo Amisye ama ine meweno rai! Weye ranivara wambeta Ananyao Musa rai wemi mbewar wamaura Amisye apa kove umaso rai, wea indati urairijo Amisye omi mbewar wamaura rai oma jewena. Weramu Amisye apa urairije mi mbewar Po kove raugaje Abraham ai no wusyinoe. \p \v 19 Maisyare omai ti, Ananyao Musa mamo ama ngkove noare rui? Amisye po Ananyao Musa raugaje indamu vatane wo awa ana wo rakanyoandije raen kobe. Ananyao Musa umaso manya tutir ava nde nsopi jirati Vatano Amisye po aurairive no susyo Abraham ai to rai. Ananyao wato mamo Amisye po apa naite inta matutir inda wo raugav wo raunande Musa ai, wepirati be marimbe po raura akananto vatano Israel mansai. \v 20 Weramu arono Amisye po raurairive Abraham ai, vatan inta be marimbe de po raugaje Abraham aije ramu. Yara Amisye taune po raura Abraham ai, Po apa urairije raugaje ai anawadive. Maisyare omai ti, wandaen Amisye apa urairije ntiti rave mo Ananyao Musa rakivan. \s1 Ananyao Musa mamo Amisye po raugaje ava Kristus de umba Po wansaveti wamamai no Amisye amune rai \p \v 21 Vemo wandaura wamare urairijo Amisye omi ngkov, yara Ananyao Musa omamo mamaisye jewene inta! Ranivara Ananyao Musa ama ananyao mo kovo nuge nuganui raugavo wansai inta no ratire, indati wambeker wambeta rai indamu ananyao umaso mo wansavera wamamai no Amisye amune rai. Weramu ananyao inta maisyare wemaisye ramu. Weye Ananyao Musa mo kovo nuge nuganui raugavo wansaije ramu. \v 22 Weramu Ayao Amisye mo raura mare vatan tenambe wamamo ayao kakaije mo wansaijaro arove. Mo wansaijaro arove, weti wama anave obo mi mo wansaveti wamamaisy. Maisyare omaisy indamu Amisye apa kovo Po raurairive mamo Po raunande vatano wanave Yesus Kristus aije obo mansai. \p \v 23 Arono Yesus Kristus de rainy ti vatane wanave Ai rainyoe, wambeaje Ananyao Musa rai, omamo raurata irati vatano po wansaman no tanoano makova rai. Weti Ananyao Musa mo wansaman ava Amisye po apa bekere raroron kakavimbe to pare vatane wanave Kristus ai. \v 24 Weti Ananyao Musa mbe tanamamoambe wansai yava Yesus Kristus de umba Po vatane wansaveti wamamai no Amisye amune rai weye wamanave Kristus ai. \v 25 Soamo Yesus Kristus de to muno wamanave Ai to, weti Ananyao Musa mbe tanamamoambe wansai jakatoe ramu. \p \v 26 Weapamo wapanave Yesus Kristus ai, weti wea tenambe Amisye apa arikainye waino wasai. \v 27 Muno wea tenambe wasaugasya kuvuni mana rai to, weti wabe intabove Kristus ai muno wapa ana wadave mo Apa ramaisy. \v 28 Amisye po vatane mansaen inta mansamuinyo inta mansaije ramu, maisyare vatano Yahudi muno vatano Yahudi jewene nao, vatano aro muno vatano aro jewene nao, anya muno wanya nao. Inta usasye inta mansai jewen, yara wana intabove no Yesus Kristus ai. \v 29 Ranivara Kristus apaura wasai, weamo Abraham po rampam ti nde nawirati wea to muno ana Amisye po raurairive ai indati Po raunande wasai. \c 4 \s1 Wamamo Amisye apa arikainye waino wansai \p \v 1 Syo ananeneae inta raura taiso: Arikainye inta apa aja kakaijo aora. Umba apa ananugo aja po raunande mamo vatane wo randi amarom ava panakoe. Noa panakoe, indati apaveo ananuge umaso rai tenambe. Weramu arono ta mamauna nene, opamo po vatano wanapatambe no yavare mansamaisy weye vatane inta ube akarive ai. \v 2 Muno arikainye umaso beto vatano wo akume mansai yava matamo aja po rapatimu aije mamaisy, naije umba apa ananugo umawe raunande ai tenambe. \v 3 Ananeneae umaso ama ine maisyare so: Arono wamanave Kristus ai rainyoe, wansaurata irati arikainy tuvane umawe ai. Arono naije anawayo kakaijo wo mine so raijar wo wansaijaro arove. \v 4 Weramu arono Amisye apa masyote mamaisy, Po apa Kavo atutir paje no mine so. Apa Kavo umaso pamo wanya inta mo avaki muno Opamo beto Ananyao Musa rai. \v 5 Amisye apa Kavo de indamu Po vatano Ananyao Musa mbe tanamamoambe wansaijoe wansapaya rai indamu Amisye po wansaijasea wamamo Apa arikainye waino wansai. \p \v 6 Wamamo Amisye apa arikainye nao wam, weti Amisye po Anawayo no Apa Kavo ai we ratutir masyo wansanuga rai. Anawayo umawe nggwain nto Amisye ai mare, “Injae, sya Injaya pi Winy!”\f + \fr 4:6 \ft Ayao “Injae” raura ayao Yahudi raijamo \fq Abba,\ft ama ine mamai kava. Yesus po Injayo Amisy awainamo \fq Abba\ft arono be sambayambe Ai (Markus 14:36). Raen tavon no Roma 8:15.\f* \v 7 Weti naisoamo wamamo wansawaino vatano arove akato ramu,\f + \fr 4:7 \ft Vatano wamanave Yesus ai wamamo Ananyao Musa mo wansaijaro arove jewen, muno anawayo kakaije (anemo 3 muno 9) mo wansaijaro arove jewen tavon.\f* yara Amisye apa arikainye nao wam. Wamamo Amisye apa arikainye nao wam, weti indati Apa anakotaro po ratayao wansanyute Po raunande wansai. \s1 Paulus anuga mamauno apa arakovo Galatia mansai \p \v 8 Wusyinoe wapantatukambe Amisye ai ti wapa yaro wapanave rai mo wasaijaro arove. Yare wato mo Amisye amaisye ramu. \v 9 Weramu soamo wapo Amisye aen to muno Amisye po wasaen tavon. Weti wabeanimaibe wabeker wapakare wabeaje anawayo kakaijo mine so mansai jakato? Anawayo kakai wato maindi, awa vambunine meweno mai. Wabeanimaibe wapare wo wasaija da wabe arove akato? \v 10 Muno wapo Yahudi awa masyoto akokoe ama one rave, muno embae, tume ama one rave tavon. Wabeanimaibe wabeker wapo koano Yahudi wato rarijat? Yara mo wasavera wamamai no Amisye amune rai jewen! \v 11 Risyamo inanuga mamauno wasai rave. Syo wasanyaowa risiuri, weramu vemo sya anakere so ama ine meweno rai jinya! \p \v 12 Sya arakove weap! Ibeke dave syare wapo rinamaisy, weye risyamo syo wasamai tavon to. Weti syare wapo koano Yahudi rapaya ra ntami, maisyare muno syo rapaya indamu syo Yahudi jewene wasamaisy. Arono ride wasaijoe, weapamo wapo ana ngkakai inta rave rinaije ramu, yara wabekobe rinai. \v 13 Wasaemen risyamo rigwanen dave arono naije, wemi mbewar rino wasarijat ti manasyin syo Ayao Kovo Yesus ravovo wasai. \v 14 Sya wanene umaso mangkeo wasai rave, weramu wapo inaura tantunawije ramu muno wapo rinawatambe ramu. Yara wapo inaugave siso no wapa yasyin, maisyare muno risyamo Amisye apa naite inta pi risy, maisyare risyamo Yesus Kristus taune pi risy wemaisy. \v 15 Arono manasyin syo ananyao raugaje wasaijoe, wabekobeo rinai. Arono naije syo sya bekedaije inta ranajo wasai, weamo wapo raunande ti mamai kobe. Ranivara syo wasami atu ranajo rako, wapo raunande tavon, weye wapa muinye manakoeyo rinai ti! Tugae, arono naije wasanayanambe, weramu soamo wasanayanambe omamo makato ri rui? \v 16 Syo ayao tugae raura wasai to, weti wabeanimaibe soamo wapo rinaen akato maisyare wapa marova pi risye?! \p \v 17 Kuruno angkari wato ubeke dave ware watavondi awa ananyaowe rai. Weramu awa bekero wasai umaso ngkove ramu, weye ware wo wasaponae inda wapo inapaya yara wabekero awa ananyao obo rai. \v 18 Arono vatane awa bekere manakoe muno awa ana ubekedaije mamaisy, omamo ngko dave. Syare weapamo wabekere manakoe risya ananyaowe rai tai maisy arono rino wasarijat obo rai jewen, yara arono igwaravainyo wasai tavon. \v 19 Sya arikainye weap! Inanuga no wasai rave. Soamo inanuga so nsiuri maisyare muno akoe inta mara njorama nsiuri ama arikainye autan wemaisy. Weye ibeke dave syare wasanuga mamo ratayao da mo Kristus apa ramaisy. \v 20 Ribeker indamu risye wana tenambe inda syayao wasai saumambe. Weramu rituna gwaravaimbe, weti syantatukambe animaisye mi syo ratoe wasai, weye inanuga mamauno wasai. \s1 Hagar raurata irati vatano utataaje Ananyao Musa raije mai, yara Sara raurata irati vatano wanave Kristus aije mansai \p \v 21 Sya arakovo wapare watataaje irati Ananyao Musa rai weap, syare wapo inaraniv! Syare wapo ananyao umaso ratantona rati. \v 22 Weye mo ratoeya mare: Abraham apa arikainye jirum, arikainye inta apa akoya ma Hagar, omamo Abraham po raugavo arove ti manapatambe ai. Arikainye inta apa akoya ma Sara, omamo Abraham apa anamu tugae mije, ti po raugavo arove ma jewen. \v 23 Hagar mo ama kavo avaki mamaisyo bekero vatanbe rai, yara Abraham apa anamu Sara mo ama kavo avaki mamaisyo urairijo Amisye po raura wusyimbe rai. \p \v 24 Somamo wandave ananeneaebe: Wanya jirume umaso nayamo yaurata irati urairije jirumo Amisye po raugaje Apa kawasae mansaije rai. Hagar raurata irati Amisye apa urairi po raugaje Musa ai no Unato Sinai raijoe. Hagar, wanya aro umaso, ama arikainye onawamo ube arove tavon, raurata irati Ananyao Musa mo vatane maugavo arove rai. \v 25 Hagar raurata irati Unato Sinai no no kopa Arab rai muno raurata irati Yahudi awa munijo Yerusalem rai tavon. Hagar muno ama arikainye onawamo vatano aro nao tenambe, weti maisyare omai tavon vatano Yahudi ubeta Ananyao Musa rai onawamo ayao wato mo mansaijaro arove tenambe. \v 26 Yara Sara raurata irati Yerusalem no no munijo ntiti. Omamo wanya aro ma jewena, weti wemirati vatano wamanave Kristus ai wama akoya mijem, weye wamamo wansapaya Ananyao Musa mo wansaijaro arove rai to. \v 27 Ayao Amisye mo ratoe no taiso: \q1 “Winyirati wanya nte bayave, nya arikainye inta avaki ramu, muno nyo ama yorame raene ramu, \q1 weramu syare nanayanambe muno nananibe rave, \q2 weye nya arikainye indati wanui! \q1 Muno wanya nte mumuimbe ama anya jewen bayave mamo \q1 indati rananibe tavon weye ama arikainye wanui, \q2 mo wanya ama anap pe inya kava ama rakivan.”\x + \xo 4:27 \xt Yesaya 54:1\x* \p \v 28 Sya arakove, wamamo Amisye apa arikainyo wansavaki mamaisyo Apa urairi rai, maisyare muno Sara ama kavo Isak avaki mamaisyo Amisye apa urairije rai wemaisy. \v 29 Isak umaso avaki weye Anawayo Amisye mo vambunine raunande akoya rai. Umba Ismael, wepirati arikainyo Hagar mo avaki mamaisyo bekero vatanbe rai, po arare veano Isak ave. Maisyare omaisy naiso tavon. Vatano nanawirati ubeta Ananyao Musa rai ti mo mansaijaro arove onanawamo wo arare veano vatano Anawayo Amisye no wansaije wansave. \v 30 Weramu Ayao Amisy mo raura mare: “Abraham, nyo nya wanya aro me ama arikainye pe yawatambe ra yusya! Nya ananugo nyare nyo randije omamo vemo arikainyo wanya aro mo avaki wato apave inta rai jinya! Yara indati arikainyo nya anamu tugae mo avaki opi apave rai tenambe.”\x + \xo 4:30 \xt Kejadian 21:10\x* \v 31 Weti sya arakove, wamamo wanya aro ama arikainye nawirati wama jewena. Yara wamamo Abraham apa anamu tugae ama arikainye nanawirati wam. Weti Ananyao Musa mo wansaijaro arove jewen, maisyare muno Sara mamo wanya aro jewene ramaisy. \c 5 \s1 Kristus po wansapaya irati Ananyao Musa rai \p \v 1 Kristus po wansapaya irati Ananyao Musa rai indamu vemo mo wansaijaro arove akato inya. Maisyare omai ti, syare weapamo wapo wasanuga raeranande inda vemo vatan inta po wasaugavo arove Ananyao Musa rai jakato inya. \p \v 2 Risyi Paulus syo ayaowe so raura kakavimbe wasai taiso: Wapare sunat wemi watavon dai ti wamamai no Amisye amune rai, weamo Kristus apa kakaije ama ine meweno wasai. \v 3 Ranivara vatane inta tavondi ananyao sunat rai ti mamaisyo Ananyao Musa rai, kove mamo po Ananyao Musa ama ananyao rarijat tenambe inda mamaisy. \v 4 Weramu are pirati pare po Ananyao Musa rarijat indamu mamaisyo Amisye amune rai, opamo ponayo Kristus ai muno akirive Amisye apa kove rai. \v 5 Yara wamamo wansanaveano Amisye amen Wepi po wansavera wamamai no Amune rai weye wamanave Yesus Kristus ai, muno Anawayo Vambunine no wansai ti wansanuga ntenami wamo ana umaso ranyuta. \v 6 Weye ranivara wambe intabove Yesus Kristus ai, weamo wamo sunative rako jewen dako, mamai bayave. Ana mbe mobe mamo wamanave Kristus ai ti wamuinyo vatane mansai. \p \v 7 Arakove, wusyinoe weapamo watavondi Amisye ai mamai kobe, weramu soamo wabeanimaibe watavono Apa ananyao tugae rai jakato jewen?! Are pirati po wasanuga raugabeare so? \v 8 Amisye pa jewena! Yara Amisye opirati po wasawain indamu watavondi Ai. \v 9 Vatane ware, “Ragi ama kamije momoyainy, mo tepuno manakoe ratipu vintabo.” Maisyare wemai tavon, kuruno angkarije wanui jewen, weramu awa ananyao mo vatano wanui awa anave randamisy. \v 10 Weramu syanave wasai weye wambe intabove Amisy Yesus ai, weti syanave wapare watavondi ananyao angkari rai jewen, yara wana tawan irati ananyao tugae obo rai. Weramu are bayave po wasaveti wapananepabe, indati Amisye po mangke raugaje ai. \p \v 11 Arakove, risyamo syo ananyao sunat ravove jewen, wemi mbewar vatano Yahudi umarovave rinai. Weramu ranivara syo ananyao sunat ravov datire, indati Yahudi uparijo rinai jewen. Weramu tugae mamo uparijo rinai weye syo vatane mansanyao syare Kristus kakai no inyo kapite rai obo mi mo vatane maveti umamai no Amisye amune rai. \v 12 Ee! Vatane wato wo wapa ana wadatantona raveti nsosobe! Syare wuje wasaora inda mansaene jewen no anugano Amisy ama uga rai! \p \v 13 Arakove, Amisye po wasawainde indamu Po wasapaya irati Ananyao Musa rai. Weramu Po wasapaya rai indamu watavondi wasanuga ama bekero ngkakainoanive rai oma jewena! Yara pare wapanapatambe wasai vambinibe muno wamuinyo wasai vambinibe. \v 14 Ananyao Musa ranugan tenambe ama tunato raije mamo ananyao intabo no taiso: “Muiny irati nya arakove mansai maisyare muno taune wimuinyo taune nai wemaisy.”\x + \xo 5:14 \xt Imamat 19:18; Matius 22:39; Roma 13:9\x* \v 15 Weramu syo ranaun weapamo wapo ivuinye raugavo wasai vambinibe, maisyare make sivuinye mansamaisy. Wabe taije maisy, weamo indati wapo wapa wabe intabove Amisy Yesus aije randamisy. \s1 Vatano Anawayo Vambunine mo maugave onawamo awa ana udave ngkov \p \v 16 Risya syare idaura mamo no taiso: Koveamo Anawayo Vambunine mi mo wasaugav, indamu vemo watavondi wasanasine ama bekero ngkakainoanive rai jinya. \v 17 Weye wansanasine ama bekere omamo kantetoaro Anawayo Vambunine ama bekere rai. Muno Anawayo Vambunine ama bekere kantetoaro wansanasine ama bekere rai. Jirume sonayamo imarovave yai no wansanuga rai, weti wamare wambeta ana ngkove rai, wamamaisye ramu. \v 18 Are pirati Anawayo Vambunine mo augav, opamo po Ananyao Musa rarijate jewen kai. \p \v 19 Vatano utavondi mansanasine ama bekere rai awa ana udave mamo wamo raen tenambe, maisyare so: wo anaerere raugavo mansai, awa ana wo ratantona nggwambe, muno manuga ntairi awa bekero anaerere rai. \v 20 Wanave yare rai muno nyovara kakai ama vambunine rai. Manuga mamuno vatano kaijinta mai muno usivuiny. Upari rave muno ubeker usea tame rai. Wayaowi muno wo anugane raporar be rurumbe. \v 21 Uparijo awa arakove mai. Umaeno awije rai, wo one rave umba wo awije ramanam ti waumandi, muno wo ayao kakai kaijinta rave. Wusyinoe syo raura wasai to muno soamo syo raura rijati: are nawirati wo rave tai maisy indati usisa munijo Amisye be akarive raije rai jewen. \p \v 22 Yara vatano Anawayo Vambunine mo maugave awa ana udave mamo ngko dave, maisyare so: Umuinyo vatane mai, mananibe, manuga nsauman. Matawandijo vatano awa ana udave mamai dainye mansai. Manuga ngkov, ubekobe irati vatano kaijinta mai, muno vatane wanave mai. \v 23 Wayao saumambe vatane mai, muno wo taune awa ana udaura muno awa ana udave raeranande indamu vemo wo ayao kakaije rave nora. Ana ratodi umaso mamo ananyao inta mo raorai ramu. \v 24 Vatano Yesus Kristus apaura wansai wamamo maisyare wantavondi Ai arono auseo sawa inyo kapite rai wemaisy. Weti wamamo maisyare wangkakai Kristus atavon indamu wamo wansanasine so ama bekero ngkakainoanive raubaisy, indamu vemo wantavondi rai jakato inya. \v 25 Anawayo Vambunine omi mo kovo wanyine raunande wansai to, weti kove mamo wantavondi Ama bekere rai kobe. \v 26 Vemo wansararin nora. Vemo wama ana wamo rave mbeti wama arakove manuga njoramo wansai nora muno vemo wampari wansai vambinibe nora. \c 6 \s1 Wapo wasaeranande vambinibe \p \v 1 Sya arakovo weap, ranivara wananta vatane inta ai po ayao kakai inta rave, weamo syare vatano weapirati Anawayo Vambunine mo wasaugav wapo vatano napije aneme raijar inda wapo augavakare unanui tugae rai. Wapo augavakare wasanuga nsaumane rai. Weramu wapo taune wasaeranande rai inda vemo apa ayao kakai wato mo wasatopan ti wapo ayao kakai rave tavon nora. \v 2 Syare wapo wasaeranande vambinibe muno wapo wapa anakotaro mangkeo wasai raijasea tutudi. Wabeare naije, Kristus apa ananyao Po wasatuti dai mo ramaisy. \v 3 Ranivara vatane inta po raura pare, “Risyamo vatano panakoe pi risy,” vatano napije pangkarive taune ai. \v 4 Vatane nanentabo nawamo syare wo taune awa ana udave raende, kova rako ngkakaija rako? Ranivara ngkov, weamo anseyai rai weramu vemo po rave vatano kaije awa rakarae nora. \v 5 Weye vatane nanentabo taune awa ana udave mamo taune wo awa ranawan kobe. \p \v 6 Vatano po ananyao Kristus raugav no apa kurune ai, weamo syare apa ananuge, apa anaisye, apa anakotaro kove rui vayave mamo po inta raunande apa kurune ai inda po aeranande. \p \v 7 Vemo nyangkarive taune nai nora: nyare nyo Amisye aponae, wimamaisye ramu. Syo raura ananeneaebe so: Ana rui mirati nyo ravaya omirati nyo ama mane ranugan. \v 8 Vatane tavondi anasine ama bekero ngkakainoanive obo rai, indati ama mano po ranugane mamo weno nuge nuganuije ma. Yara vatane tavondi Anawayo Vambunine ama bekere rai, indati mano mo raunande ai omamo kovo nuge nuganuije ma. \v 9 Wade wantavondi ana ngkove rai tutir! Vemo wamare wamananai ti wamonae nora. Weye ana ngkove ma wandave tutir, indati wamo ama mano ngkove raen aje. \v 10 Maisyare omai ti, arono varore ntami wansaija neneyamo wambekobeo vatane mansai tenambe, nde terave wama arakovo wanave Yesus aije mansai. \s1 Nyovara waowe ama maran \p \v 11 \sig Sya arakove weap, syare waperavaje nyovara wao ama marane so rai. Wapo urupi manakokoeye so raen e? Somamo taune syo ratoe inaneme rai.\sig* \p \v 12 Vatano nanawirati ware wo wasantitidi indamu watavondi sunat rai awa bekere mamo vatano Yahudi wo mansararimbe. Muno ujaniv tavon, wo ratantona ware, “Ranivara reamananyaube reamare Kristus apa kakaijo no inyo kapite raije omi mo vatane mansaveti umamai no Amisye amune rai, weamo vatano Yahudi upari ti wo reansave tatugadi.” \v 13 Weramu syo raen vatano utavondi sunat rai wato wo Ananyao Musa rarijat tenambeye ramu, yara ubeker ware weapamo wabe sunative indamu mansararino rai. \v 14 Weramu risyamo syare inararino anakotare inta rai jewen, yara Amisy Yesus Kristus obo inararino Ai, wepirati kakai no inyo kapite rai. Yesus kakai wansai, weti mine so ama bekere mo inaijaro arove jewen muno inanuga ntento ana mine so raije jewen. \v 15 Sunative rako jewen dako, omamo Amisye po ratore ramu. Yara anakotaro Amisye po ratore mi so: Po wansanuga ranari wanyimbe no Yesus Kristus ai. \v 16 Vatano are nawirati utavondi sya ananyao syo raura umaso rai, syare Amisye apa saumane muno muinye no mansautan, muno no Apa kawasae mansautan tenambe. \p \v 17 Syo raura marane so rai syare vemo vatane inta po inamune ransosobe anakotare umawe rai jakato inya. Weye Yesus apa marova wo inanepat to ti ama pute no no inanasine so rai, mo raroron kakavimbe risyamo vatano syanapatambe Yesus aije pi risy. \p \v 18 Sya arakove, wama Amisy Yesus Kristus tuna wasautan tenambe. Amin. \cls \sig Risy,\sig* \cls \sig Paulus\sig*