\id LUK - yau \h Luk \toc1 Lukho Fatmata ogepma irim togoc \toc2 Luk \toc3 Luk \mt1 Luk \mt2 Lukho Fatmata ogepma irim togoc \ip Yongburoc mata: Luk yu woi dokta youp tongidoc (Kolosi 4:14). O yu Polhon nucno idoc. Luk yu nucno Tiofilus ‘yu Yesuhon foro tuctugo sinom kombihun’ yongo bapiya ngo ubarago sinom orin tuctugo sinom irim togoc. Manomano Yesuho togocma au wömai Lukhogon irim togoc, Matyuhu o Makhu o Jönthu wömai muno. Au wömai Samaria amnahon fatno (10:25) o au wömai yomot fani anfihon fatno (15:11) o au wömai Sakiushon fatno (19:1). \ip Yapmu moröma au wömai Lukho ingoroc nindahac: Yesuhon fatmata ogepma woi guroc owi amna ambarachon, (3:6; 24:47). O au wömai Yesu yu owi amna uroci-mahu o gorong ongimahu yuha toup sinom kombingitac (6:20; 7:37; 15:1). Tongo yu ‘owi amna ihorocnoma batip itnung’ yongo yu inong yocyocha eboc. \c 1 \s1 Lukho Tiofilasha Yesuhon fatno irim togoc \p \v 1 Sep ogep amna moröma Tiofilas, osuc wömai amna koböcmaho obu toroc tongo Kopotorocho toroc kiap bonip nonidec dongyun boinno öngkubungma worochon fatno irim togung. \v 2 Irim togungma wömai inoin kombic kombic matandung. Muno, amna auho manomano öngkubungma wo inoin dantho yango ninogungma worocgon wömai yu irim togung. Amna manomano yagungma yu wömai manomano ambarac öngkubungma forosicsicdecma tuctugo sinom yangga fatmata ogepma fandat tonggung. \p \v 3 Amna moröma Tiofilas, nocu ihorocgon Yesuho youp tongidocma worochon foro sinom eran sicsicha yangsoworec soworec youp morö togot. Woroc tongo nocho Yesuhon fatno ambarac forosicsicdecma ongga bödec bödecnodec tuctugo sinom kombingbödehat. Kombingbödengmaina ‘gocha’ yongo Yesuhon fatmata ogepma nongnongo sinom irim toctocha tat. \v 4 Irim toya gocu bapiya ngo embatmina ingoroc kombiantaroc: Fatmata ogepma osuc fandat ganogungma woi boinnogon, imanang muno. \s1 Kopotorochon sum yaru auho ‘Jön öngkuangoc’ yongo Sekaraia inongburoc togoc \p \v 5 Oro, osuc amna moröma mano Heröt yu Yudia nanohon king idocan bongono wocin wömai öret socsoc amna au mano Sekaraia yu idoc. Yu wömai öret socsoc amna Abiya yuhon youp toropot öret socsoc youp tongidoc. Yuhon oweno mano Elisabet. Yu woi ihorocgon öret socsoc youp forosicsic amna Aron yuhon morogodecma. \v 6 Oro, oimna wo yui Kopotorocho yangamin nongnongo idomoroc. Tongo yu Morömahon nongoru mata orin gendicno wo ambarac angitgon tanidomoroc. \v 7 Oro owi Elisabet yu wömai gungac bacbachon gesö maidimogoc. Worocha tongga oimna yai yu kowon itmunya urop basi dedomoroc. \p \v 8 Oro bongono au, Sekaraiahon youp torop yu öret socsoc bucin youp tongga itmuya Sekaraiaho Kopotorochon yangamin öret socsoc youp togoc. \v 9 Youp torop wo yu wömai Yuda nanohon öret socsoc amnahon toroc kiap tanmuya ‘numaho Kopotorochon öret socsoc kunkun böc irotnon böruc tugo ogepma soun’ yongo sop tim mondung. Sop tim moruya Sekaraiahon sop tim koing sogoc. \v 10 Koing suna Sekaraia yu boröc tugo ogepma socsocha öret socsoc bucin öngga idina owi amna koböcmaho böc worochon amante suran tongga dönac yongo idung. \p \v 11 Suraroho suran tongga idiya Sekaraia yu böc ganang woce itmuna agocmai, Morömahon sum yaru auho öngkung imongo boröc tugoni socsoc alta worochon obu aroce idina agoc. \v 12 Angga soroc yongga toup botogoc. \v 13 Botongga idina sum yaruho inogoc, “Sekaraia, goc botirocha. Gocho managumbocha dönac yongitarocma wo wömai Kopotorocho kombing gamuna oweya Elisabet yu managumboc amnano baangoc. Bauna mano Jön ihoroc mambiruc. \v 14-15 Yu wömai Morömaho yangamin ma moröma sogiangoc. O yu wain yamuc orin yamuc koingo au manaic. O yu abe macno modibin idina urop Kunkun Yaruho yudec foc tongga engoc. Worocha tongga gocho manama wo angmina irot ogep moröma kombingga borongdeangoroc. O ihorocgon owi amna koböcmaho manama worocha kombing borongdetnahing. \v 16 Manama worocho tuna Israel nano koböcmaho irotno ibanda Kopotoroc Moröma noni yuhon uyap ogepma tannahing. \v 17 Kombihi, osuc wömai Kopotorochon Kunkun Yaruho Elaiyadec idina Elaiyaho toroc kiap gesönobarac itongidoc. Oro worochon torocgon wömai gakain manamaho itongmuna Moröma osuc fat imangoc. Tuna surarodec nandöngho irotno ibaruya managumbocniot irot tungu sinahing. O nongoru fodic fodic amna yu ihorocgon ibaru fauna kombic kombic ogepma sogida amna nongnongo itnahing. Boinno sinom, gakain manama wo yu Morömahon nongnongo suraro dongyun arangarang yuya Morömaha torengga itnahing.” \p \v 18 Oro sum yaruho ihoroc yongbödeuna Sekaraiaho yu ingoroc inong ac togoc, “Nocot owenaot not urop basi deamotmai, worocha goc mata yarocma tingtingno sinom boinno öngkuun?” \v 19 Ihoroc yuna sum yaruho inogoc, “Noc mana Gebriel, nocu Kopotorocho yangamin itongitat. O Kopotoroc inoho ‘mata ngoroc gantiwa’ yongo nanong muuna epat. \v 20 Mata ngorocho wömai inoin bongonodec boinno öngkuangoc. Wohong gocu nochon mataha makombing tobing namorocmaha tongga gochon duca meptuna duc mata mayongga idia ongga mata ganotma worocho boinno öngkuangoc.” \p \v 21 Oro sum yaruho Sakaraiaot mata ihoroc yongga idina böc taitdec suraroho Sekaraiaha torengga idung. Yu wömai kombic kombic youp morö tongga yogung, ‘Sakaria yu foro yaha sinom tong unim tongga sa ubarago Kopotorocho bucin itac yo.’ \v 22 Ihoroc kombingga idiya Sakaraia yu böc imun fauna taitdec ohogoc mahong duc mata yocyocno maidoc. Yu obu torocgon tongga idina owi amnaho wo angga kombigung, ‘Yapmu auho Kopotorochon böc irotnon woce öngkung imuna aac’. \p \v 23 Oro Sekaraia yu duc matano muno youpno tongga idina ongga yuhon youp toctoc bongono bödeuna böcnon onggoc. \v 24 Oro mit wömai oweno Elisabet yu modip idoc. Modip itmuna yu böcno maimun fauna bucingon idina yarop 5 ihoroc bödegoc. \v 25 Elisabet yu yogoc, “Boinno sinom, Morömaho noc nang banauna toroc kiap ogepma sinom nocdec öngkupac. Worocha tongga nocho suraroho yangamin wönggon yangam fabfap matit,” ihoroc yogoc. \s1 Sum yaruho ‘Maria yu Yesu gumboc baangoc’ yongga worochon yongburoc mata inogoc \p \v 26-27 Oro owi berac au mano Maria yu Nasaret taun Galili gurocin woce idoc. Yu wömai abe kunkun idoc mahong urop amna auhon fat sicsicyi idoc. Amna worochon mano Yösep, yu woi king Devit yuhon morogodecma. Oro Elisabet yu mana modip idina yarop 6 bödeuna bongono wocin Kopotorocho sum yaru mano Gebriel yu inong muuna owi Mariaot ohogoc. \v 28 Yuot ohongga inogoc, “Sep ogep owi. Kopotorocho tong ogep tong gamongga guramno gocdec sicsicha tac.” \v 29 Mariaho mata woroc kombingga soroc yongo kombigoc, ‘Mayain, mata ngoi tingting sinompha yac.’ \p \v 30 Ihoroc kombingga idina sum yaruho wönggon inogoc, “Maria goc botirocha! Kopotorocho gocha irot ogep kombihac. \v 31 Goc onggim singga mata ngo kombihi. Goc modip ida managumboc amnano bangga mano ‘Yesu’ ihoroc mambiruc. \v 32 Yui amna moröma sinom engoc. Tuna owi amnaho yuha yonahing, ‘Yui Kopotoroc onoce sinom yuhon Manano’ ihoroc yonahing. Tuna Kopotorocho yu ombu sakungno Devit yuhon abamodec tohong yuna ma moröma sogiangoc. \v 33 Tongo yu Jeköphon toropni moröm tong imongo yuhon gesöno iditnoho iditno ida inoin toropni ogepgon yangtoreangoc.” \v 34 Mariaho mata wo kombingga ingoroc inong ac togoc, “Kiap ngo wömai tingtingno sinom öngkuun? Nocu abe amna au matongsitmai, ting tongga managumboc au bacbacha nantaroc.” \p \v 35 Ihoroc yuna sum yaruho inogoc, “Kunkun Yaru yu gocot ehuna Kopotoroc kunkun sinom yuhon gesönoho goc tombengoc. Tuna gocho kunkun amna baangoroc. Amna worocha wömai mit owi amnaho ‘woi Kopotorochon Manano’ ihoroc inonahing. \v 36 Kombiharoc, gochon niba Elisabet, yuha wömai owi amnaho yongidung, ‘yu managumboc angit mabaic.’ Ihoroc yongidung mahong yu modip idina urop yarop 6 bödehac. Yu urop owi basi dedoc mahong yu modip ida managumboc amnano baangoc. \v 37 Boinno sinom, Kopotorocho yapmu au matoctocno woi maec. Muno sinom, yu ogep manomano ambarac boinno dongyun öngkuup.” \v 38 Sum yaruho mata ihoroc yongbödeuna Mariaho inogoc, “Nocu Morömahon mongorec toctoc owigon. Gocho yarocma worochon torocgon nocdec öngkung nampun,” ihoroc yuna sum yaruho Maria imun fauna onggoc. \s1 Maria yu Elisabet ot onggoc \p \v 39 Oro bongono wocin Maria yu idongga ‘Elisabet awa’ yongo karupgon yuhon böcsanodec onggoc. Böcsa wo wömai Yudia provinshon sa urongo bonip woce idoc. \v 40 Wocin ongga Sekaraiahon bucin öngga Elisabet ‘sep ogep’ inogoc. \v 41 Ihoroc inuna Elisabetho Mariahon ‘sep ogepno’ woroc kombiuna wohogon managumboc Elisabethon modibon idocma worocho borongdeda mong sakagoc. Woroc tuna Kunkun Yaruho Elisabethon irot tun yungan tuna \v 42 Elisa-betho mamboda Maria inogoc, “Kopotorocho goc gangbanango owi bonipnodec erangga guram moröma sinom sing gamogoc. Tongo gocho modiban managumboc itacma yu wömai Kopotorocho ihorocgon guram moröma sing imogoc. \v 43 Noc owi komanangno itat mahong nochon Morömanahon macnoho nocot epacmaha nocho toup borongdehat. \v 44 Kombiharoc! Goc ‘sep ogep’ yia kombiaya mana modibnan itacma worocho borongdeda mong sakahac. \v 45 Osuc wömai Kopotorocho ‘managumboc baangoroc’ ganogoc. Tuna gocho ‘mata wo boinno öngkuangoc’ yongo kombing tobigoroc. Worocha wömai Kopotorocho guramno sing gampun,” Elisabetho guram mata ihoroc Maria inogoc. \s1 Mariaho yong moröng ap yogoc \p \v 46 Oro, Elisabetho mata ihoroc yongbödeuna Mariaho yong moröng ap ingoroc yogoc: \li1 “Noc irotnaho Morömaha yong moröng impat. \v 47 O yarunaho Kopotorocha kombing borong tac. \li1 Yu wömai noc wontucmunodecma öcangyun muuya itonggong koingna tun öngkung namogoc. O yuho tuna noc ogepma sinom iditat. \li1 \v 48 Nocu yuhon mongorec toctoc owi boyömo itat mahong yuho nocha kombingga nang banango tong ogep tong namogoc. \li1 Tuna owi amna önga idangmahu o mit itnahingmahu yu ‘nocha’ kombingga yonahing, ‘Kopotorocho noc guram moröma sinom sing namogoc’. \li1 \v 49 Boinno sinom, Kopotorochon gesö woi moröma sinom. Yuho toroc kiap inobarac sinom noc tun öngkung namogoc. Yuhon mano kunkun sinom itun. \li1 \v 50 Kopotoroc yu owi amna ambarac yu gending imong-idangma yu yang banauna ogep ididang. Woi öngahu o mithu yu bongono muno yu tongfat yengitac. \li1 \v 51 Yuhon oburoho toroc kiap koingo tongitac. Amna au yu inoha kombingidang, ‘Non moröma sinom idamon yo’. Ihoroc kombingga inoha kombing borong tongidang mahong Kopotorocho amna ihorocno fogida fotingyun ongidang. \li1 \v 52 Kopotoroc yu amna önggöngyi gesönobarac ididangma wo fohong fiuna gesöno bödengitac. Wohong amna inoha kombiuya ohongitacma yu wömai Kopotorocho doun fadang öngidang. \li1 \v 53 O yuho owi amna nacnoha worec imuya ididangma yu nacno orin manomano ogepma imongitac. Wohong owi amna yoctec möneng manomanono koböcma idimangma yu wömai dong yaruna uroci itnahing. \li1 \v 54-55 Kopotoroc yu ombu sakung noni Abraham orin yuhon morogoni ‘nocho son makangmurat tit’ yongo yong koing matano godingmun fat imogoc. Tongo yu worocha kombingga inoin toropni sinom Israel nano, yu ogepma sinom tongfat yengitac.” \p \v 56 Oro Maria yu yong moröng apno ihoroc yongbödegoc. Tongo yu Elisabetot idina yarop anfihun bödeuna yu Elisabet imun fauna böcnon onggoc. \s1 Elisabet yu Jön yamuc gupgup forosicsic amna bagoc \p \v 57 Oro urop Elisabethon managumboc bacbac bongono fom tuna mana amnano bagoc. \v 58 Ihoroc tuna yuhon nipni natniho Elisabethon fatno ingoroc kombigung, ‘Kopotorocho nat noni angbanagoc’. Fatno wo kombingga yuha kombing borong morö togung. \v 59 Elisabetho \v 60 Yu ihoroc kombigung mahong macnoho ‘muno’ yongga inogoc, “Muyu mano Jön ihoroc mambotna.” \v 61 Ihoroc inuna yuho angit makombingga inogung, “Gochon toropdec amna mano ngomai maec.” \v 62 Ihoroc yongga fano obu toroc tong imuya ehuna ingoroc inong ac togung, “Managumbochon mano numa mamben-taroc”. \v 63 Inuya fanoho ‘irim toctoc tabe sogiwa’ yongo obu toroc tong imuna yu tabe au tengga imuya ‘mano Jön’ ihoroc irim togoc. Ihoroc tuna yu agungmai ‘ma fodibo sinom irim tac yo’. Tongo kombic kombic youp morö togung. \v 64 Tuna bongono wocingon Sekaraiahon dugo mata yocyochon yungan tuna yu forosingga Kopotorocha yong moröng imogoc. \p \v 65 Oro nip orugi yu toroc kiap wo angmuya nanga fatfat morö togung. Tuna worochon fatnoho Yudia gurocin sa urongodec ambarac ongbödeuna owi amnaho wo kombingga worochon matagon yong tonggung. \v 66 Tongo yu ambaracho kombic kombic youp morö tongga yogung, “Mayain, Morömaho managumboc ngo toroc kiap inobarac sinom tong imogoc. Worocha yu mit amna moröma ida yaö youp sinom tangoc?” Ihoroc yogung. \s1 Sekaraia yu Jöntha borongdetno sinom tongo yong moröng ap yogoc \p \v 67 Oro kiap ihoroc öngkuuna Kunkun Yaruho managumboc worochon fano Sekaraia yuhon irot tong yungan tuna yu Kopotorochon yong tuctuc mata au ingoroc yogoc, \li1 \v 68 “Yong moröng noni ambarac Kopotorocha imona. Yu woi Israel nanohon tongfat yecyec amna sinom. Yuho engmuna inoin owi amna ayamihon oburodecma asan imuna orung itnahing. \li1 \v 69 Kopotoroc yu youp wabkaracno Devit yuhon morogo tungu au tun fadang uuna guram gesö moröma imogoc. Tuna amna worocho wömai non wontucmunodecma angyun muuya itonggong koing tun öngkung nimuna batip itnahamon. \li1 \v 70 Kopotorocho osucgon yong tuctuc amna auho ducdec ingoroc yogoc: \li1 \v 71 Amna wo yu wömai non tong batip tongga ayam nonihon oburodecma asan nimangoc. O yuho amna auho nontha kombing moin moin kombingidangma yuhon oburodecma non wönggon fogiangoc. \li1 \v 72 Kopotoroc yu ombu sakung noni inoin banac banacno moröma indac indacha kombigoc. Tongo yu botup botup kunkun moröma sinom yuot togoc. \li1 \v 73 Boinno sinom, Kopotoroc yu öranoni Abraham osucgon yong koing matano kömbaha sinom godingmun fat imogoc. Tongo yu mata worocha maedet imic. \li1 \v 74 Muno sinom, Kopotoroc yu non ayam noniho oburodecma ningat fonguna orung itnahamon. Orung itmanaina nonu tong botoc botoc noni muno Morömahon youpgon tongo itnahamon. \li1 \v 75 Tongo non yuhon kunkun owi amna nongnongo sinom itmanaina yuho yangam-in itnahamon. Woi öngahu o bongono muno, woi boinno.” \p Sekaraia yu yong tuctuc matano sakaun fiuna mananoha ingoroc yogoc, \li1 \v 76 “Nakain manana, goc mac fingga Moröma osuc fat imon-go uyapno tong arangarang tangoroc. Worocha tongga owi amnaho gocha yonahing, ‘Yu woi Kopotoroc onoce sinom yuhon yong tuctuc amna itac yo.’ \li1 \v 77 Kopotoroc yu inoin owi amnanihon turongono dongyun fauya itonggong koing imocimocha kombihac. Worocha tongga gocho Kopotorochon suraro batip idithon uyapno indaia tuctugo kombinahing. \li1 \v 78 Yuhon banac banacno woi moröma sinom. Worocha tongga momphon yagunoho nonot ohungoc. \li1 \v 79 Ohongga non owi amna kumbongdec idamonma nontha yaguno möng nimongga obing idithon uyap nindauna kombingmanaina irot gucot itnahamon. Tongo non omompha wönggon mabotonin.” \p Sekaraia yu yong moröng ap ihoroc yogoc. \p \v 80 Oro mit managumboc Jön yu macfingga godip föbo orin yaruno koing sogoc. Tongo yu ongga amna maiyan woce ididoc. Woce ida mit yu forosingga youpno Israel nanoho yangamin eran tongidoc. \c 2 \s1 Mariaho managumboc Yesu bagoc \p \v 1 Oro bongono wocin Röm nanohon amna moröma Sisa King Ogastus yu ‘owi amnahon namba sogiwa’ yongo nongoru ingoroc sigoc: Röm nanohon gurocin böcsa danong owi amna ambaracho ongga mano gavmanthon ma toropdec irim tonung. \v 2 Toroc kiap wo wömai fodibhagon forosingga togung. Woi gavmanthon moröma au mano Kwirinius, yu woroc Siria kantri yangtoregocan bongono wocin forosigung. \v 3 Oro kiap worocha tongga owi amna ambarac ‘gavmantho ma noni bapiyadec fihun’ yongo inoin inoin böcsanodec ongbödegung. \p \v 4 Oro amna au mano Yösep yu Nasaret taun Galili gurocin woce ididoc. Yösep yu woi king Devithon morogono. Foro worocha tongga yu ‘mana bapiyadec siwa’ yongo Nasaret imun fauna Devithon böcsa Yudia gurocin woce onggoc. Böcsa worochon mano Betlehem. \v 5 Bongono wocin wömai owi berac Maria yu abe inoin oweno sinom maidoc. Muno yu komong inoin fat yuya idoc mahong yu urop mana modip idoc. Tuna Yösep yu ‘gavmantho ma noti fihun’ yongo oweno Mariaot Betlehem böcsa onggomoroc. \v 6 Ongga woce ongkungga idinya Mariahon managumboc bacbac bongono eng fomtogoc. \v 7 Tuna yu kuin böc auha yabigomoroc mahong kuin böc foc tongo idocmaha yuhon bego au maöngkuboc. Tuna yu ongga bot bulmakauho bucin idmunya Mariaho managumboc amnano gatono woce bagoc. Bango boruho tomboto singga bot bulmakauho nacno nocnoc wagadec wocin siuna idoc. \s1 Kopotorochon sum yaruho engmuya bot sipsip yangtorec amna fatmata ogepma inogung \p \v 8 Oro kumbong dingina bot sipsip yangtorec amna au yu böcsa sumonne ida bot sipsip yangtorengo idung. \v 9 Woce idiya karupgon Morömahon sum yaru tungu yuot wocin ohuna Morömahon yagunoho yang arenggumbec tongo yaguno muuna amna wo yu toup botogung. \v 10 Botongga idiya sum yaruho inogoc, “Son botoninga! Nocho fatmata ogepma sinom kanoya borongdearut. Fatmata ogepma wo woi owi amna ambarac tongfat yecyechon. \v 11 Önga kumbong ngo king Devithon böcsadec wömai owi auho managumboc bahac. Managumboc wo wömai Kopotorocho sontha yongo sigoc. Yuho wömai son wontucmunodecma öcangyun muuya ogep itnahing. Yu woi Moröma soni, Duic. \v 12 Son woce ongga toroc kiap ingoroc aantang: Managumboc wo yu boruho tomboto bot bulmakauho nacno nocnochon wagadec siuna itac. Son woroc angga kombiantang, nocho managumbocha kanotma woi woroc.” \p \v 13 Oro Kopotorochon sum yaruho yongburocno ihoroc inongbödeuna wohogon Kopotorochon sum yaruni koböcma sinompho momdecma ohongga yaru nucno ot sakau fiuna Kopotorocha yong moröng imongga ap ingoroc yogung: \li1 \v 14 “Yong moröng noni ambarac Kopotorochagon yong moröng imona. Yu woi onoce sinom itac. Owi amna ambarac ‘Kopotorocho tongfat nehun’ yongo kombiangma yu irot gucot itongitnung.” \p \v 15 Sum yaruho yong moröng ap ihoroc yongga ibaru fauna wönggon momdec ögung. Ihoroc tuya yangga bot sipsip yangtorec torec amna yu inohogon mata inun ganun tongga yogung, “Non karupgon Betlehem ongmanaina Morömaho ninongburoc tocma yapmu moröma wo ana.” \v 16 Ihoroc yongo karupgon woce ongga yagungmai, Maria orin Yösep yu wocin idinya managumbocno bot bulmakauhon nacno nocnoc wagadec dungo idoc. \v 17 Tuna bot sipsip yangtorec torec amna yu kiapmo wo angmuya sum yaruho managumbocha yongburoc mata inogocma fat wo owi amna woce suran togungma inogung. \v 18 Inuya yu fat wo kombingga nanga fatfat morö togung. \v 19 Tuna Maria yu toroc kiap öngkubocma wo angga kombigoc, ‘woi yapmu moröma sinom’. Tongo manomano wo inoin irodin kombiun koing suna idoc. \v 20 Tuna bot sipsip yangtorec torec amna yu sa wo imu fauna inoin sanon onggonga manomano yagungmaha uyapdec Kopotoroc yong kumeng imong tonggung. O manomano yagungma wo wömai sum yaruho yongburoc inogocma worochon toroc sinom öngkuboc. \p \v 21 Oro, Yesuho öngkuuna sep bongono 8dec managumbochon godibo macmac bongono idoc. Tuna yu mano Yesu woroc mambodung. Ma wo wömai osuc Maria abe mana modip maidocan bongono wocin sum yaruho urop inongdegocma woroc. \s1 Simeön orin Ana yu öret socsoc bucin Yesu managumboc angmunya yong moröng imogomoroc \p \v 22 Oro, Mösehon nongoruho managumboc bacbacha ingoroc yac: Owi au managumboc bang imonggai wömai yu Kopotorocho yangamin betni entac. Betni idina sep bongono 40 bödeuna owi wo yu muyu ongga öret socsoc youp tongga Kopotorocho yangamin wönggon sacsago entac. Mösehon nongoruho ihoroc itac. Oro Mariahon tong sac toctochon bongono wo bödeuna macnin fanintho ‘managumboc noti Morömahon fat itun’ yongo yangaunya Yerusalem öret socsoc bucin yangato tonggomoroc. \v 23 Wömai yaha, Kopotorochon nongoru mataho ingoroc yac: ‘Managumboc borongoma amnano wömai Kopotorocha bogingitnung.’ \v 24 Oro nongoru mata auho wömai ingoroc yac: ‘Morömahon ececnoha wömai yup kanaröm yaihu o yup itogoring beracno yaihu woroc wömai Kopotorochon öretnoha songitnung.’ Worocha tongga macnin fanintho manano sogida Kopotorochon öretno socsocha Yerusalem onggomoroc. \p \v 25 Oro bongono wocin amna au mano Simeön yu Yerusalem wocin ididoc. Amna wo yu Kopotorocho yangamin nongnongo ida nongoru matano sumbotgon tongo itongidoc. Tuna Kopotorochon Kunkun Yaruho yuhon irotno foc tongga idoc. Foc tongga idina Simeön yu boinno sinom kombigoc, Kopotorocho urop Israel nanohon Tongfat Yecyec Amna siuna ehangoc. Ihoroc kombingmuna bongono muno amna worocha torengga ididoc. \v 26 Kunkun Yaruho wömai yu osucgon yong tuctuc mata ingoroc inogoc, “Gocu karupgon mamiroc. Muno, gocu Morömahon Tongfat Yecyec Amna Duic, yu angdengga mit wömai omengoroc,” Kunkun Yaruho ihoroc inogoc. \v 27 Tongo mit yu Simeönthon irotnon tun fadaunto inong muuna yu öret socsoc bucin ögoc. Öngga yagocmai, macnin fanintho nongoru mata tantantha Yesu yangada öret socsoc bucin tögomoroc. \v 28 Yangat tongunya Simeöntho managumboc wo sogito bac imongga Kopotoroc yong moröng imongo ingoroc yogoc, \li1 \v 29-32 “Öö Moröm Kopotoroc, goc gakain kombic kombicgon tanitaroc. Gocho mataho godingmi fadocma worocho önga nocho yangamin boinno öngkupac. \li1 Amna ngo wömai gocho ‘yu owi amnayai wömundecma öcangyun möarut’ yongo tong arangarang tongo sigoroc. \li1 Tuna nocho yu ngo angga borongdehat. Gocho tia guroc owi amna ambaracho yangamin yaguno au öngkuboc. Yu wömai Israel nano, gochon torop, yuhon tong fatfatno ogep-ma sinom engoc. \li1 Öö Moröma, noc woroc angmaina toup borongdehat. Tongo noc irot gucot omengot. Noc gochon youp amnaya.” \p \v 33 Simeön yu Yesuha yong tuctuc mata ihoroc yuna Yesuhon macnin fanintho wo kombingga kombic kombic youp morö togomoroc. \v 34 Woroc tongo Simeöntho Yesu managumboc guram sing imongga macno Maria yong tuctuc mata ingoroc inogoc, “Kombiharoc, managumboc ngorochon foro woi ingoroc: Yuho tuna Israel nano koböcma sinompho mönahing. O Kopotorocho yu temongmun uuna Israel nanohon weran engoc. Tuna owi amna koböcmaho yu angga ayam tong imonahing. Wohong auho wömai yuha borongdeda koing songga ogepgon itnahing. \v 35 O yuho tuna owi amna koböcmahon irot kombic kombicnoho eran öngkung tangtang tonahing. Maria, gochon manama ngo yu mepmo moröma sinom aun feuna gocho wo angmina yuha kombingbanac moröma sinom tangoroc. Kombingbanac worocho wömai gun simbang gochon iroda sakang gamangoc,” Simeön yu Maria yong tuctuc mata ihoroc inogoc. \p \v 36 Oro Kopotorochon yong tuctuc owi au mano Ana, yu ihorocgon wocin idoc. Yu woi Fanuel weno Asahon morogodecma. Osuc wömai yu opno tong siuna biruc bongono 7 ihoroc opno ot idomoroc. \v 37 Ihoroc itmunya mit wömai opnoho omong fauna Ana yu bongono ubarago ino tungugon idoc. Yu woi owi basi sinom, birucno 84 ihoroc idoc. Yu wömai öret socsoc böc maimun fadidoc. Muno yu wocingon ida kumbonghu o apmanohu bongono muno Kopotorocha yong moröng youp tongidoc. Tongo yu nacnoha gendic iti dönac youp toi, kiap ihorocnogon tongo ididoc. \v 38 Oro owi wo yu ihorocgon Yesu yomot macni fani yangmuna Kopotorocha ecec inongga engga managumboc worochon yong tuctuc matano owi amna fandat inogoc. Inuna owi amna ‘Kopotorocho engga Yerusalem ayam nonihon obudec sogiangoc’ yongo kombingidungma yu wömai Anahon matano wo kombingga borongdedung. \p \v 39 Oro manomano ihoroc öngkuya mit Maria orin Yösep yu Morömahon nongoru mata tanda öret socsoc youpno tu bödeuna Yerusalem taun imu fauna Galili gurocin onggung. Tongo yu inoin böcsanon sinom Nasaret, wocegon ididung. \v 40 Oro woce itmuya managumboc macfingo koing sogoc. Tuna Kopotorocho yu kombing imongo guramno yudec sing imuna momphon kombic kombic ino yabitno yudec idoc. \s1 Wabkarac berac Yesu yu öret socsoc bucin ögoc \p \v 41 Yesuhon macnin fanin yu biruc danong bongono morö mano Pasowa woroc acacha Yerusalem öngidung. \v 42 Oro oipmon Yesu yu urop biruc bongo 12 ihoroc idina macni fani yu inoin toroc kiap tanto bongono morö acacha Yesu yangada Yerusalem woce önggung. \v 43 Öngga idiya bongono morö bödeuna yu wönggon ibaru fauna böcnon onggonga kombigomoroc mahong manano Yesu yu inohogon Yerusalem idina macnin fanin yu mananoha makombii inogon onggomoroc. \v 44 Yu wömai ‘mana noti nip orugiot itac’ yongo uyapdec ongidinya sep youp toctoc tungu bödegoc. Bödeuna macnin fanin yu forosingga owi amna nucniho bonip Yesuha yabigung. Yabiu matuna soroc yongga \v 45 wönggon ibaru fauna Yerusalem ongga woce Yesuha yabing tonggomoroc. \v 46 Yabing tongga tongga idinya urop sep youp toctoc yai bödeuna sep youp toctoc anfi idina yu manano öret socsoc bucin agomoroc. \p Yesu yu nongoru gendic fandat fandat amnahon bonipnon omoc ida amna morömahon mataha onggim singga orin yuot manomanoha mata inun ganun togoc. \v 47 Ihoroc tongga idina owi amna ambaracho yuhon mata uragoha orin yuhon kombic kombicnoha nanga fatfat morö togung. \v 48 Tuna macnin fanintho woroc angga soroc yongmunya macnoho inogoc, “Manana goc yaöha ihoroc tong nimparoc? Nocot nandöngaot not gocha irot nodi foc nimuna gocha yabic yabic youp morö sinom tamot.” \v 49 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Sodu yaha nocha sa woce woce yabiamoroc? Nandöngnahon böc woi ngoroc. Worocha nocu ngocin itiwa yo. Sodu wo makombimorochu nuhun.” \v 50 Yesuho macnin fanin mata ihoroc inogoc mahong yu worochon foro tuctugo makombigomoroc. \p \v 51 Oro mit yomot macni faniho ambarac ongga Nasaret idung. Tongo yu woce itmuya Yesuho macnin faninthon duc sumbotgon togoc. Macno yu manomano öngkubungma wo ambarac kombingo sogitho irotgon togoc. \v 52 Yesu yu macfingga kombic kombicno ogepma sinom idoc. Tongo yu Kopotorocho yangamin orin owi amnaho yangamin amna ogepma sinom idina ambaracho yuha toup kombingidung. \c 3 \s1 Jön yamuc gung imocimoc forosicsic amna yu Yesuhon youpno tong arangarang togoc \r (Matyu 3:1-12; Mak 1:2-8; Jön 1:19-28) \p \v 1 Oro, amna moröma Taiberius yu biruc bongono 15 ihoroc Römphon Sisa King itmuna Röm nano yangtorengidoc. Bongono wocin wömai yuhon youp amnani Israel kantrihon provins yangtorengidung. Youp amnanihon ma torop woi ingoroc: Amna moröma Pontius Pailat yu Yudia provinshon namba wan gavman abam sogida idoc. O amna moröma Heröt yu Galili provins angtorengo idoc. O orugo Filip yu wömai Ituria orin Trakonitis provins yangtorengidoc. O amna moröma Lisanias yu wömai Abilene provins angtorengidoc. \v 2 O amna yai Anas orin Kaiafas yu öret socsoc böchon namba wan abam sogidomoroc. \p Oro bongono wocin wömai Sekaraiahon manano Jön yu sa amna maiyan wocegon idina Kopotorochon mataho yuot engga inong mudoc. \v 3 Inong muuna Jön yu forosingga guroc Yodan yamuc tan itacma woce itongmuna owi amna Kopotorochon mata fandat inongo yogoc, “Son muyu turongo soni yangmuya uroci kombingga irot soni ibararut. Ibaruya nocho son yamuc gung kamoya Kopotorocho turongo soni dongyun fatnahing.” Jöntho owi amna ihoroc inogoc. \v 4 Oro Jön kiapmo wo togocma worochon fatno wömai osuc sinom Kopotorochon yong tuctuc amna Aisaia yuho irim tongo ingoroc yogoc: \li1 “Sa moröpmodec amna auhon mambocno ingoroc öngkupac: ‘Morömahon youp tong arangarang tongga yuhon uyapno tobiarut.’ \li1 \v 5 Kungo kango ngo guroc ohetho foctongo tong suruc tarut. O uyap gendöngni tong nongnong tongo, uyap wöntuc-muno tong ogep tarut. \li1 \v 6 Tongo guroc owi amna ambaracho ‘Kopotorocho tingtingno sinom yu wontucmunodecma öcangyun muuya batip itnahing’, worochon foro anahing.’” \rq (Aisaia 40:3-5)\rq* \p \v 7 Ihoroc inuna owi amna koböcma sinompho ‘Jöntho yamuc gung nimpun’ yongo yuot ebung. Yuot ehuya Jöntho ingoroc inogoc, “Son goröm wontucmunohon morogoni! Kopotorocho turongo soniha ecego moröma kombihac. Worocha tongga sontho ‘yu urago nimicyit’ yongo botongga komanang sinom yamuc gupgupha yang yo. \v 8 Son muyu wontucmuno soni imu fauna irot soni ibanda boinno ogepma fiarut. Son ingoroc kombininga, ‘Non Abrahamphon morogo idamonmaha tongga Kopotorocho nontha irot ogep kombihac.’ Muno sinom, nocho ingoroc kantiwa, Kopotoroc yu ogep yuna sop ngorocho Abrahamphon morogoni baun. \v 9 Mata tepmo au sontha ingo itac: Kopotorochon duricho urop ep foro faicfaicha tong arangarang tongga itac. Ep auho boinno ogepma mafiicanu wömai duriho yu faingyun muuya epho dinahing.” \p \v 10 Jöntho mata koingo ihoroc owi amna inuna kombingga toup soroc yogung. Soroc yongga inong ac tongga yogung, “O nonu ting tonaya Kopotorocho urago manimic?” \v 11 Ihoroc inuya Jöntho inogoc, “Amna au tec tohomumöcno yai idimpacma yu muyu nucno tecno maidimocma yuot silip tongga tungu au yu impun. O amna au nacno koböc idimpacma yu ihorocgon nucno nacno möp itacma yu nacnoha tongfat yehun.” \p \v 12 Jöntho mata ihoroc inuna takis fogit fogit amna au yu ihorocgon ‘Jöntho yamuc gung nimpun’ yongo engmuya inong ac tongga yogung, “Fandat fandat amna nonu ting tona oro?” \v 13 Ihoroc yuya Jöntho yu inogoc, “Son gavmantho kanocma worochon torocgon takis möneng fogiditnung. Son möneng au soniin irotha sakau fiuna fogiditninga.” \v 14 Jöntho ihoroc inuna tawa amna auho yuot engmuya inong ac tongga yogung, “Oro nonu ting tongitnahamon?” Ihoroc yuya Jöntho yu inogoc, “Son amna dongyu obökuya mönengno usem fogitninga. O ihorocgon mata youpdec mata imanang firing tanitninga. Muno son muyu möneng gavmantho wöngnac soniha kamongitacma worocgon sogida möneng auha yang ibip toninga.” \p \v 15 Oro, Jön yu yong tuctuc mata ihoroc owi amna inongidoc. Tuna owi amnaho woroc kombingga yogung, ‘Kopotorocho urop yapmu moröma tun öngkuangoc yo’. Tongo yu Jöntha kombigung, ‘Amna Jön yu woi Duichu nuhun? Kopotorocho guroc owi amna inoha fogit fogitha yogocma worochu nuhun.’ \v 16 Ihoroc yuya Jöntho yu mata ingoroc iban imogoc, “Nocu amna komanangno worocha wömai nocho yamucgon gung kamongitat mahong mit wömai amna moröma ehangoc. Yuhon gesöho wömai nochon gesöna anggirahac. Nocho yuhon mene darange matoctocno, nocu amna wontucmuno yui amna gendicma morö. O nocho youp tongitatma woi yamucdecgon tongitat mahong amna mit ehangocma yu wömai owi amna yangsoworengga Kunkun Yaruhon kiapdechu o ep aranggumno ot gung imangoc. \v 17 Amna moröma wo yu owi amna tong erac eracha ehangoc. Nonu wömai nacno noni ‘ogep idangha woha moinno idang’ yongo yangsoworengidamon. Oro worochon toroc wömai yuho non ning soworeangoc. O yu urop youp toctocha tong arangarang tongga itac. Nacno ogepma wömai yu ino bucin fong suran tangoc mahong nacno moinnoma wömai ogutho ep koingodec sangoc. Ep aranggum wo wömai amna auho tu omomno muno, iditnoho engoc.” \v 18 Jön yu mata tepmo ihorocno koböcma sinom owi amna inongga yuhon irot sakangga fatmata ogepma inongidoc. \v 19 Oro Jön yu owi amna komanangno mata ihoroc inongidoc. O mit wömai yu ihorocgon amna moröma Heröt yu inong fadoc. Heröt yu namba wan gavman morö ida toroc kiap wontucmuno koböcma tongidoc. Turongono au wömai yu ingoroc togoc. Yu domino Herödias yu tong sigoc. Yu woi Heröt orugohon oweno. Woroc togocmaha Jöntho Heröt nongoru mata koingo inogoc. \v 20 Ihoroc inogocmaha Herötho ec imuna Jön yi bucin tohong yugoc. Oro Heröt kiap wo togocma woi wontucmuno sinom. Tongga turongo au yudec sakaun figoc. \s1 Jöntho Yesu yamuc gung imogoc \r (Matyu 3:13-17; Mak 1:9-11) \p \v 21 Oro Jön abe yi bucin maidocan bongono wocin owi amna koböcmaho ‘Jön yamuc gung nimpun’ yongo yuot ongidung. Tuya Yesu yu ihorocgon yamuc gupgupha Jönot onguna Jöntho yu yamuc gung imogoc. Tuna Yesuho dönac yongga idina mom fagariuna \v 22 Kunkun Yaru kanaröm ganto yudec ohogoc. Ohuna momdecma inggun au öngkungga ingoroc yogoc, “Goc nakain manana batip sinom. Noc gocha toup kombingitat. Nocho goc erangga irotnaho gocha kömehat,” inggun ihoroc öngkungga yogoc. \s1 Yesu Duichon ombusakungnihon ma torop \r (Matyu 1:1-17) \p \v 23 Oro Yesu yu birucno 30 worochon toroc idocan bongono wocin wömai yu youpno sinom forosigoc. Suraroho wömai Yesuha ingoroc kombigung: \p Yesu yu Yösephon manano, Yösep yu Helihon \v 24 Heli yu Matathon, \li1 Matat yu Livaihon, Livai yu Melkihon, \li1 Melki yu Janaihon, \li1 Janai yu Yösephon manano, \li1 \v 25 Yösep yu Matatiashon, \li1 Matatias yu Amoshon, \li1 Amos yu Nahumphon, \li1 Nahum yu Eslihon, \li1 Esli yu Nagaihon manano, \li1 \v 26 Nagai yu Mathon, \li1 Mat yu Matatiashon, \li1 Matatias yu Sementhon, \li1 Semen yu Jösekhon, \li1 Jösek yu Jödahon manano, \li1 \v 27 Jöda yu Joanamphon, \li1 Joanam yu Resahon, \li1 Resa yu Serubabelhon, \li1 Serubabel yu Sealtielhon, \li1 Sealtiel yu Nerihon manano, \li1 \v 28 Neri yu Melkihon, \li1 Melki yu Adihon, \li1 Adi yu Kosamphon, \li1 Kosam yu Elmadamphon, \li1 Elmadam yu Erhon manano, \li1 \v 29 Er yu Josuahon, \li1 Josua yu Elieserhon, \li1 Elieser yu Jorimphon, \li1 Jorim yu Matathon, \li1 Matat yu Livaihon manano, \li1 \v 30 Livai yu Simeönthon, \li1 Simeön yu Yudahon, \li1 Yuda yu Yösephon, \li1 Yösep yu Jonamphon, \li1 Jonam yu Eliakimphon, \li1 \v 31 Eliakim yu Meleahon, \li1 Melea yu Menahon, \li1 Mena yu Matatahon, \li1 Matata yu Natanthon, \li1 Natan yu Devithon manano, \li1 \v 32 Devit yu Jesihon, \li1 Jesi yu Obethon, \li1 Obet yu Boashon, \li1 Boas yu Salmonthon, \li1 Salmon yu Nasönthon manano, \v 33 Nasön yu Aminadaphon, \li1 Aminadap yu Atminthon, \li1 Atmin yu Arnihon, \li1 Arni yu Hesrönthon, \li1 Hesrön yu Pereshon, \li1 Peres yu Yudahon manano, \li1 \v 34 Yuda yu Jeköphon, \li1 Jeköp yu Aisakhon, \li1 Aisak yu Abrahamphon, \li1 Abraham yu Terahon, \li1 Tera yu Nahorhon manano, \li1 \v 35 Nahor yu Serukhon, \li1 Seruk yu Reuhon, \li1 Reu yu Perekhon, \li1 Perek yu Eberhon, \li1 Eber yu Selahon manano, \li1 \v 36 Sela yu Kainanthon, \li1 Kainan yu Arpaksathon, \li1 Arpaksat yu Siemphon, \li1 Siem yu Nöahon, \li1 Nöa yu Lamekhon manano, \li1 \v 37 Lamek yu Metuselahon, \li1 Metusela yu Enokhon, \li1 Enok yu Jarethon, \li1 Jaret yu Mahalalelhon, \li1 Mahalalel yu Kenathon, \li1 \v 38 Kenan yu Enoshon, \li1 Enos yu Sethon, \li1 Set yu Adamphon, o Adam \li1 yu Kopotorochon manano. \c 4 \s1 Dogu Kopotho Yesu tonguc imogoc \r (Matyu 4:1-11; Mak 1:12-13) \p \v 1 Oro, Kunkun Yaruho Yesuho irodin foc tongga idina Yesu yu Yödan yamuc imun fauna Kunkun Yaruho yu yangato sa amna maiyan woce tonggoc. \v 2 Tuna Yesu yu sep youp toctoc 40 ihoroc wocegon idina dogu kopotho yu tonguc yecgon tong tonggoc. Bongono wocin wömai Yesuho nacno tungu au manongga idina bongono wo bödeuna worec imogung. \v 3 Worec imuna dogu kopotho yuot engmuna inogoc, “Goc boinno Kopotorochon Manano itarocanu yia sop ngorocho nacno garun.” \v 4 Yesuho mata woroc kombingga mata urago ingoroc iban imogoc, “Kopotorochon bapiyadecu mata ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Nacnohagon tongga owi amnaho itonggong boinno maun feic.’” \rq (Lo 8:3)\rq* \p \v 5 Ihoroc yuna mit dogu kopotho Yesu sa urongo auhon yangato tögoc. Sa wocin itmunya dogu kopotho yu sa gurochon kantri ambarac tong indagoc. \v 6 Tong indangga yu Yesu ingoroc inogoc, “Kantri worochon yoctecno mönengno ambarac wömai nocho gamoya goc amna moröma sinom engoroc. Manomano ambarac ngo woi nochon fat itbödeang. Worocha nocho amna au imimpha kombinggai, noc ogep yu imam. \v 7 Gocho goruc yemoc tong namongga yong moröng namontarocanu wömai nocho manomano yaarocma wo ambarac gocha boging gamontat.” \v 8 Ihoroc inuna Yesuho mata okene ingoroc inogoc, “Kopotorochon bapiyadec mata ingo irim toctocyi itac: \li1 ‘Goc muyu Morömaya Kopotoroc yuhagon yong moröng imongga o yuhon matagon sumboda itongidiruc.’” \rq (Lo 6:13)\rq* \p \v 9 Ihoroc yuna mit dogu kopotho Yesu yangada Kopotorochon kunkun taun Yerusalem woce öret socsoc böc koroc onoce sinom itacma woce töngga ingoroc inogoc, “Goc boinno Kopotorochon Manano itarocanu ngocin ida bangmi muhun. \v 10 Wömai yaha Kopotorochon bapiyadec mata ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Kopotorocho sum yaruni inuna yuho ogepma sinom gangtoreantang. \li1 \v 11 Tongo yuho goc obura sogito tohong guuya sopho orunga gotgotno maic.’” \rq (Buk Song 91:11-12)\rq* \p \v 12 Ihoroc yuna Yesuho mata urago ingoroc inogoc, “Kopotorochon bapiyadec wömai mata au ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Gocho Kopotoroc Morömaya ‘yu mata boinno yachu munohu’ yongo tonguc yeirocha.’” \rq (Lo 6:16)\rq* \p \v 13 Oro, dogu kopot yu Yesu yapmu ihono ihonoha tonguc yeng imongbödengga yu imun fauna ongga ‘oipmonu bongono auho wönggon tonguc yeangat’ yongo Yesuha gön tongga idoc. \s1 Yesuho Galili gurocin youp forosigoc \r (Matyu 4:12-17; Mak 1:14, 15) \p \v 14 Yesu yu sa amna maiyan imun fauna Kunkun Yaruhon gesö yudec foc tongga idina yu Galili provins onggoc. Tuna yuhon fatno urop böcsa danong ongbödeuna owi amna ambarac kombingbödegung. \v 15 Tuna Yesu yu Galili gurocin itongmuna Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin fatmata ogepma suraro yong silip tong imong tonggoc. Ihoroc tuna owi amnaho yuhon matano kombingga borongdetmuya yuhon fat morö yong tonggung. \s1 Nasaret nanoho Yesu me imogung \r (Matyu 13:53-58; Mak 6:1-6) \p \v 16 Oro Yesu yu Galili gurocin itongmuna Nasaret taun woce onggoc. Yesu managumboc idocan bongono wocin wömai yu taun wocin ito macfigoc. Oro woce ongga itmuna Sabat bongonodec yu inoin toroc kiap tando Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngga idoc. Tongo yu Kopotorochon fatmata embat embatha idongga idina \v 17 amna auho yu Kopotorochon yong tuctuc amna Aisaiahon bapiya imuna yu bapiya öcangga irimno angga ingoroc embadoc: \li1 \v 18 “Morömaho noc youpha soworeng namongo Kunkun Yaru nocdec korigoc. Worocha tongga nocho owi amna uro-ci fatmata ogepma intiwa. \li1 Morömaho noc nanong muuna nocho yongburoc ingoroc kantiwa: Son owi amna dogu kopothon yidec idangma son orung itnahing. O son dan tomnima sonu wönggon dan foric tonahing. O önga amna auho son dou obukongidang mahong toroc kiap wo wömai urop bödeuna ogepgon itnahing. \li1 \v 19 Kopotorocho inoin owi amnani tong batip tong imuna ogep idithon bongono wo urop eng fomtac. \li1 Fatmata ogepma woroc yocyocha wömai Kopotorocho noc nanong muuna epat.” \rq (Aisaia 61:1, 2)\rq* \p \v 20 Yesu yu mata wo embat bödengga bapiya akep tongga amna wönggon imongga omoc idoc. Woroc tuna owi amna fatmata yocyoc bucin idungma ambaracho ‘Yesu yaö mata sinom yontac’ yongo yu among fihic togung. \v 21 Among fihic tongga idiya Yesu yu forosingga mata ingoroc inogoc, “Noc mata ngo embaatma worocho önga sontho yangamin boinno öngkungga itac,” ihoroc yogoc. \p \v 22 Oro owi amna ambarac yu Yesuhon matano yamugoni kombingga yuha borongdedung. Wohong Yesuho mata fodibo sinom yogocmaha tongga suraroho kombic kombic youp morö tongga yogung, “Amna wo yui Yösephon manano. Worochai tingtinga mata ihorocnoma ogepma sinom yac yo?” \p \v 23 Yesuho suraro ingoroc inogoc, “Kombiarut, nocho Kaperneam böcsa woce toroc kiap inobarac sinom togot. Worocha son ingoroc noc nanontanghu: Goc urop Kaperneam woce youp morö tiia fatno kombigomon oro. Worocha önga gakain böc moröin tia ana.’ Worochon mata tagaro au ingoroc itac: ‘Dokta goc muyu gakain godiba ti orokoun.’” \v 24 Yesu ihoroc yongga matano sakaun fiuna wönggon yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, Kopotorochon yong tuctuc amna au yu inoin bucinmaho oröc ogep matong imongidang. \v 25 Sonu Elaiyahon fatno urop kombiang. Elaiya idocan bongono wocin wömai sepho morö sinom foringga biruc anfi yarop 6 ihoroc bödeuna guroc danong nacnoha möp morö öngkuboc. Oro bongono wocin wömai Israel gurocin owi kapi koböc idung mahong \v 26 Kopotorocho ‘Israel owi au tongfat yewa’ yongo makombigoc. Muno, yu Elaiya inong muuna yu bumbumyi nanohon böcsa au mano Serafat woce korungon onggoc. Böc wo wömai Saidon gurocin idoc. Elaiya yu woce ongmuna bumbumyi nanohon owi kapi au tongfat yegoc. \p \v 27 “O ihorocgon, son Kopotorochon yong tuctuc amna Elisa yuhon fatno urop kombiang. Yuho idocan bongono wocin wömai Israel gurocin amna obukoc lepra toctocyi koböcma ididung. Wohong yuho bonipnodec wömai amna au maorokogoc. Muno, amna tungugon wömai orokogoc. O yu woi Israel amna muno, yu bumbumyi nanohon kantri Siriadecma mano Naeman.” \v 28 Yesuho mata koingo ihoroc yuna owi amna fatmata yocyoc bucin idungma yu ambaracho mata woroc kombingga irotno doun fadang uuya ec imuna mata kararat yogung. \v 29 Ihoroc tongo idongga Yesu taruya böcsa sumonne onggoc. Böcsa wo wömai sa urongo audec idoc. Worocha yuho Yesu sogit akep tongga sa bohöng wocin körengmu möcmöcha yangat tögung. \v 30 Wohong Yesu yu ibarun fauna yuhon bonipnodec kondong tongga dongyun fauya gorong onggoc. \s1 Yesuho amna audecma dogu boyömo tandoc \r (Mak 1:21-28) \p \v 31 Oro Yesu yu Nasaret taun imun fauna ohongga urop Kaperneam böcsadec ongkuboc. Böcsa woi Galili provinsdec idoc. Yu woce itmuna Sabat bongonodec fatmata ogepma owi amna fandat inogoc. \v 32 Yu fatmata yogocma woi komong muno, gesönobaracgon yongidoc. Worocha tongga suraroho matano kombingga nanga fatfat togung. \p \v 33 Ihoroc tuya fatmata yocyoc böc wocin amna auho idoc. Yudec wömai dogu boyömo au itmuna ecnang sinom mamboda yogoc, \v 34 “Yaiöö Yesu Nasaretma nocot nucnaiot non kombiamon, goc Kopotorochon Kunkun Amna itaroc. Goc yaö sinom tong nimnimpha eparoc? Gocho non dongyi obukoc obukocha eparochu nuhun?” \v 35 Dogu boyömo ihoroc yuna Yesuho yu inong fato yogoc, “Goc öpgon iti! Amna wo imi fahun!” Ihoroc inuna dogu boyömpho suraroho yangamin amna wo korengmun ongga gurocdec omong möc tongga idina doguho imun fauna onggoc. Onggocma woi komanang, amna wo matun obukogoc. \p \v 36 Ihoroc tuna owi amna woroc angga soroc yongga inohogon inun ganun tongga yogung, “Mayain, Yesuhon kombic kombicno ngoi yaö sinom? Yuho mata gesöbarac Kopotorochon madec yuna dogu boyömpho matano sumboda amna dongyu fauya ongidang.” \v 37 Suraroho ihoroc yuya mit Yesuhon fatno morömaho guroc worochon böcsa danong ongbödeuna owi amna ambaracho kombigung. \s1 Yesuho Pitahon körano tun orokogoc \r (Matyu 8:14, 15; Mak 1:29-31) \p \v 38 Oro Yesu yu idongga fatmata yocyoc böc wo imun fauna ongga Pitaho bucin ögoc. Öngga agocmai Saimon körano yu godip mönmön toup togoc. Ihoroc tuna owi amnaho ‘Yesu yu tun orokotun’ yongo inong ac togung. \v 39 Inong ac tuya Yesuho körano tan ongga kotung möngga obukoc inong fauna obukocho owi wo imun fadoc. Tuna wohogon owi wo idongga nacno tong arangarang tongga mongorec tong imogoc. \s1 Yesuho owi amna obukocni koböcma youn orokogung \r (Matyu 8:16, 17; Mak 1:32-34) \p \v 40 Oro urop sep daro ohoc ohocha tuna owi amnaho nip orugi obukoc focfocdec idungma yu dong yangato Yesuot febung. Fehuya Yesuho oburo yu ambaracdec fingo dongyun orokogung. \v 41 Ihoroc tuna dogu boyömo koböcma owi amnadec idungma yu owi amna dongyu fauya ecnang mamboda yogung, “Gocu Kopotorochon Manano!” Ihoroc yogung. Dogu boyömo yu wömai Yesuha kombigung, Kopotorocho yu owi amnani fogit fogitha inong muuna eboc. Dogu boyömo ihoroc kombigungmaha tongga Yesuho yu ‘muno’ inogoc, ‘sonu nochon foro wönggon yoninga’. \p \v 42 Oro sa isuna Yesu yu böcsa wo imun fauna sa amna maiyan woce onggoc. Ongga idina owi amnaho ‘Yesuho non dongyun fatningyit’ yongo yu tan tongga inogung, “Goc sa auhon ongirocha.” \v 43 Ihoroc inuya Yesuho yogoc, “Kombiarut, Kopotorocho ‘goc nochon toborucnohon fatmata ogepma owi amna ambarac iniruc’ yongo noc nanong muuna ebot. Worocha tongga noc muyu ongmanaina fatmata wo böcsa auhon ihorocgon yong silip tong imangot.” \v 44 Ihoroc inongga sa wo imun fauna Yudia provinsdec itongmuna Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin Kopotorochon fatmata surarodec yong fandat inong tonggoc. \c 5 \s1 Pitaho Yesuhon mata sumboda söng koböcma fogidoc \r (Matyu 4:18-22; Mak 1:16-20) \p \v 1 Oro bongono auho Yesu yu Genesaret yamuc öngkoring tero woce idina owi amna koböcmaho Kopotorochon fatmata kombic kombicha Yesu angarenggumbec tongga idung. \v 2 Idiya Yesuho yamuc terodec girang yai yagoc. Girang worochon morömo yu söng fogit fogit amna. Yu ambehecgon ito umbenno sac tongo idung. \v 3 Woroc tuya Yesuho yuot ongga Saimonthon girangdec bangmun ögoc. Ihoroc tongo yu Saimon inong yuna girang wo köreuna yamuc öngkoring tero ambehecgon woce ongga idiya owi amna terodec idungmaho yu erangon auya Yesuho girang wocin omoc ito owi amna yong fandat inogoc. \v 4 Oro Yesuho owi amna fandat inongbödengga Saimon inogoc, “Oro, yamuc öngkoring bonipnodec ongmadeina umben tomi muuna söng fogidta.” \v 5 Ihoroc inuna Saimontho yogoc, “Amna moröma, nocot nucnaiot non kumbong youp morö tongga iditnaya isoc tac mahong söng au mafogimon. Wohong gocho yarocmaha nocho wönggon ongga umben moriwa.” \v 6 Saimon ihoroc yongga onguna nucniot umben monmuya söng koböcma sinom fogiuya umbenno dogit dogitha togoc. \v 7 Ihoroc tuna yu ‘nucni girang auhon idungmaho engga tongfat nearut’ yongo obu toroc tong imuya yu engga söng fogiuya girang yaihon öngfoc tongga urop yamuc ganang ohoc ohocha togomoroc. \p \v 8 Tuna Saimon Pita yu woroc angga soroc yongga Yesu orungo forodec goruc yemoc tongga inogoc, “Moröma, nocu wontucmuno toctoc amna, worocha gocho noc imi fauna ongoi.” \v 9 Amna girangdec idungma yu ambaracho söng koböcma wo yangga toup soroc yogung. \v 10 O Sebedihon mananin Jems orin Jön yu wömai ihorocgon kiapmo wo angga botogomoroc. Yaima wömai Pitaot youp kondong tongidung. Tuna Yesuho Saimon inogoc, “Goc botirocha. Önga wömai gocu söng fogiditaroc mahong mit wömai gocho owi amna fogida nocot feangoroc.” \v 11 Ihoroc tongga girang köreng tonguya tero onguna manomanono böc yoctecno owi wabkaracni wo ambarac dongyu fauya Yesu tan tonggung. \s1 Yesuho amna au obukoc lepra toctocyi yu tun orokogoc \r (Matyu 8:1-4; Mak 1:40-45) \p \v 12 Oro Yesu yu böcsa auhon ongkungga idina amna au obukoc lepra toctocyi yu Yesu angga eboc. Amna worochon wedecnoho wömai godibo foc tongbödegoc. Yu Yesuot engmuna yangamo gurocdec aring möngga Yesu inogoc, “Moröma, goc kombiiya angit idinai goc ogep noc ti orokuna noc Kopotorocho yangamin sacsago em.” \v 13 Ihoroc inuna Yesuho oburo yudec out tohongga inogoc, “Öc, noc kombihat, goc orokoti.” Ihoroc inuna wohogon obukocno bödegoc. \v 14 Tuna Yesuho mata koingo ingoroc inogoc, “Goc yapmu ngo gocdec öngkucma worochon fatno amna au inirocha. Muno, goc ongga godiba öret socsoc amna indahi. Tongo Möseho nongoru sigocma worochon toroc öreta tiruc. Ihoroc tia owi amnaho gangmuya kombiantang, boinno sinom, obukoca bödeuna gocu Kopotorocho yangamin sacsago itaroc.” \p \v 15 Oro Yesu yu amna wo ‘fat wo owi amna au inirocha,’ yongo ‘muno’ inogoc mahong yuhon fatno moröma urop böcsa guroc danong ongbödengga furang kaboc. Worocha tongga owi amna koböcma sinompho yuhon mata kombic kombicha orin obukoc dongyun orokoc orokocha yuot ebung. \v 16 Oro owi amna koböcma sinom yuot epgon togungmaha tongga bongono bongono Yesuho yu dongyun fauya dönac youp toctocha amna maiyan woce ongidoc. \s1 Yesuho amna au orungo möng toctocyi yu tun orokogoc \r (Matyu 9:1-8; Mak 2:1-12) \p \v 17 Yesu yu owi amna fatmata ogepma fandat inongidoc. Tuna bongono auho Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amna yu ihorocgon ‘Yesuhon mata kombina’ yongo yuot ebung. Yu wömai Yerusalem taun o Galili orin Yudia provins böc danong wocema ebung. Ehuya Kopotorochon gesö morömaho Yesudec idina yu owi amna obukocni dongyun orokongidung. \v 18 Ihoroc tongga idina amna auho nucno abam yorocdec sumboda tebung. Yu wömai orung oburo möng toctocyi idoc. Sumboda tengga böc ganang Yesu idocan woce tong sicsicha kombigung. \v 19 Wohong owi amna koböcmaho böc ganang foc tongga idungmaha Yesuot tonggongon uyap maidoc. Worocha tongga yu nucno sumboda böc koroc töngga Yesu nahenne itacno wo kombingmuya böc wocegon gumandung. Gumanda abam yoroc ganangodec tuya ohuna owi amna bucin idungma yuhon bonipnodec Yesu tan ohongga idoc. \v 20 Ihoroc tuya Yesuho yagocmai yu kombing tobic tobicnobarac ida togung. Ihoroc angmuna yu amna möng toctocyi inogoc, “Nochon amna, gochon turongoya urop bödehac.” \p \v 21 Yesu ihoroc yuna Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amnaho mata wo kombingga inohogon inun ganun tongga yogung, “Amna ngoi numa? Yu Kopotorocha yong samborec yac yo. Amnahon turongono sac toctocno wömai Kopotoroc yuhogon tongitac yo.” \p \v 22 Ihoroc yongga idiya Yesuho yuhon irot kombic kombicno kombingdengmuna inogoc, “Son foro yaöha irot sonin ihoroc kombiang? \v 23 Nocu yaö matahong yoya sonthon kombic kombicdec angit in? Mata ingorochu: Noc gochon turongoya dongya fat gamang. O ingo yontatma wömai ogephu: Goc idongga ongoi. \v 24 Kombiarut, Amnahon Manano yu guroc ngocin itonguna Kopotorocho yu turongo dongyun fatfathon gesö imogoc.” Yesu ihoroc yongga amna obukocnima foring angga inogoc, “Noc gantat, goc idongga abam yoroca sogitmina böcan ongoi.” \p \v 25 Ihoroc inuna amna worocho wohogon owi amnaho yangamin idongga abam yorocno sogitmuna Kopotorocha yong moröng inongmuna böcnon onggoc. \v 26 Tuna owi amna yapmu fodibo wo agungmaha soroc yogung. Tongo irotnoho Kopotorochon gesö agungmaha fadang uuya Kopotorocha yong moröng imongga yogung, “Önga yapmu moröma sinom öngkuuna aamon,” ihoroc yogung. \s1 Yesuho Livai inong yogoc \r (Matyu 9:9-13; Mak 2:13-17) \p \v 27 Oro woroc öngkungbödeuna mit Yesuho taitdec ohongga agocmai, takis fogit fogit amna au mano Levi, yu takis möneng bucin idoc. Tuna Yesuho yu inogoc, “Goc engga noc nari.” \v 28 Ihoroc inuna Livai yu wohogon idongga manomanono ambarac dongyun fauya Yesu tan tonggoc. \p \v 29 Mit wömai Livaiho Yesu böcnon yangat tongga Yesuha nacno tong sonoc moröma togoc. Tuna takis möneng fogit fogit amna nucnihu o amna koböcma auhu yu ambarac Yesuot nacno nongga idung. \v 30 Nacno nongga idiya Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amna Farisihon kombic kombic tanidungma yu yauya inoin kombic kombidec angit maidina Yesuhon youp amnani inong fada yogung, “Son foro yaöha takis fogit fogit amna orin wontucmuno toctoc amna yuot kondong itmuya nacno yamuc naang?” \v 31 Ihoroc yuya Yesuho mata wo kombingga mata tepmo ingoroc iban imogoc, “Amna obukocno muno yu ‘Doktaho tongfat nehun’ yongo makombingidang. Muno, obukocnimahogon wömai Doktaha kombingidang. \v 32 Woroc-hon torocgon wömai nocho amna ‘nongnongo’ inong yocyocha maebot. Muno, nocho wontucmuno toctoc amna inong yocyocha ebot. Yu wömai nochon mambocna kombingmuya wontucmunono yangga irotno ibaruya nocot engidang.” \s1 Yesuho nacno manai idithon gendicha yogoc \r (Matyu 9:14-17; Mak 2:18-22) \p \v 33 Oro Yesu yu mata wo yongbödeuna Farisiho Yesu wönggon ingoroc inogung, “Jönthon youp amnani yu bongo koböcma dönac youp toi orin nacnoha gendic singga manai ida itongidang. O amna Farisi tanidangma yu ihorocgon bongono bongono nacnoha gendic singga manongidang mahong gochon youp amnayai yu wömai nacno yamuc bongono muno nocgon tongidang.” \p \v 34 Ihoroc yuya Yesuho mata tepmo au ingoroc inogoc, “Amna auho owi somonni mino song imocimocha tuna numa amnaho yong oin tongga muno yun? Muno, ihoroc matongidamon. Owi min toctoc bongonodec wömai non irot ogep kombingga nacno nongidamon. \v 35 Wohong bongono au urop ehangoc. Bongono wocin wömai amna minno togocma yu sa korungon idina tong sonoc toctocno maic. Tuna bongono wocin wömai yu uroci kombingmuya nacnoha gendic singga manai itnahing.” \p \v 36 Oro Yesu mata tepmo au ingoroc yogoc, “Amna au yuhon tec tohomunmöcno osucno dogiunai wömai yuho tec tohomunmöcno wego sogida wirangga tec osucno buantachu nuhun? Muno sinom, ihoroc tunai wömai tec tohomunmöcno wego tun obukontac. O tecno wegomaho wömai tec osucnohon kiap simbang main. \v 37 O ihorocgon wain yamuc tobic tobic amna yu bot meme godibo osucnodec wain yamuc wego makoringidang. Ihoroc tuyai wömai wain yamuc wegoho ohongga out tuuna bot meme godibo osucno wo fuc tontac. Tuna wain yamuchu o bot meme godibo wo yait yait tong samborec tontamoroc. \v 38 Worocha kombingga wain yamuc tobic tobic amnaho wömai wain yamuc wego bot godibo wegodecgon koringidang. \p \v 39 “Oro amnaho wain yamuc osucno naantacma yu wömai wain yamuc wegoha mayic. Muno yu yontac, ‘Wain yamuc osucno woi ibibo sinom, worocho wegoma anggirahac.’ Oro worochon torocgon wömai owi amna koböcmaho toroc kiap osucnohagon kombingidang. Tongo yu nochon uyap wegoha ‘muno’ yongidang,” Yesu yu mata tepmo ihoroc yogoc. \c 6 \s1 Yesu yu Sabat bongono worochon Morömo \r (Matyu 12:1-8; Mak 2:23-28) \p \v 1 Oro, oipmon Yudananohon gendic sep Sabat bongonodec Yesuot youp amnaniot yu wit ön bonip itonggung. Woce itongmuya youp amnaniho wit yitno oburodec fogitmuya godibo song dupdup tuya wit sotno muuya yitno boinno nong tonggung. \v 2 Ihoroc tongo idiya Farisi amna auho yangga inogung, “Son foro yaöha gendic mata noni yembodang. Sabat bongonodec ihoroc toctocha bongbong morö itac.” \v 3 Ihoroc yuya Yesuho mata urago ingoroc iban imogoc, “Sonu Devitho osuc kiap togocma worochon fatno embatho makombingidanghu nuhun? Devithon toropni o ino yu nacnoha worec imogung. \v 4 Worec imuya Devit yu Kopotorochon öret socsoc böc ganang öngga nacno sowarango Kopotorochon fatha fong figungma wo fogida nagoc. Nacno sowarango wo wömai ungoma ididoc. Worocha öret socsoc youp amnahogon nongidung, amna komanangno muno. Wohong Devit yu wo fogitmuna nongga docno wömai silip tongga nucni imogoc.” \v 5 Yesuho mata ihoroc inongga mata docno sakaun fiuna yogoc, “Amnahon Manano yu Sabat bongono worochon Morömo itac.” \s1 Yesuho Sabat bongonodec amna oburo omong fatfatyi yu tun orokogoc \r (Matyu 12:9-14; Mak 3:1-6) \p \v 6 Oro oipmonu Sabat bongono auho Yesu yu Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngga owi amna fatmata ogepma fandat inogoc. Tuna amna au oburo arocne omong fatfatyi yu wocin idoc. \v 7 Oro Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amna yu ihorocgon woce ito ‘Yesuho Sabat bongono gendic noni gumarantachu’ yongo yu angsicgon togung. Yu wömai kombigung, ‘Yesuho Sabat bongonodec obukoc amna wo tun orokunai wömai nontho yu mata youpdec tohong yuantamon.’ \p \v 8 Ihoroc kombigung mahong Yesuho yuhon irot kombic kombic wontucmuno kombingbödegoc. Tongo yu amna oburo omong fatfatyi inogoc, “Goc idongga suraroho yangamin eran iti.” Ihoroc inuna idongga idina \v 9 Yesuho owi amna inogoc, “Nocho son ingo kanong ac towa: Nongoruho Sabat bongonodec toroc kiap ogepma toctocnoha yacha woha toroc kiap wontucmuno toctocnoha yac. O ihorocgon nonu amna dongyana orokodarut woha nonu amna dongyana omaruthu nuhun?” \v 10 Ihoroc inongga Yesuho owi amna woce idungma foring yangtongga amna oburo obukocni inogoc, “Obura tong nongnong toi.” Inuna amna wo oburo tong nongnong togocmai wohogon orokogoc. \v 11 Ihoroc tuna Farisiho wo angmuya irotno toup sinom ec imuna inohogon yogung, “Oro nonu Yesui ting tong imontamon.” \s1 Yesuho youp amnani 12 yu soworegoc \r (Matyu 10:1-4; Mak 3:13-19) \p \v 12 Oro bongono worochogon Yesu yu dönac yocyocha sa urongo auhon öngga kumbong wocinu itmuna Kopotoroc dönac inogoc. \v 13 Wocegon idina sa isong urang muuna Yesuho youp amnani inong yuna ebung. Ehuya worochon toropdecma amna 12 soworengga ‘Aposel’ ma mambot imogoc. \v 14 Aposel ma sogidungma yuhon ma torop woi ingoroc: Saimon, yuha wömai Yesu mano Pita mambodoc. O Saimonthon orugo Andru, o Jems, Jön, Filip, Bartolomyu, \v 15 Matyu, Tomas, Jems yu woi Alfiushon manano o Saimon yu woi Selotho toropdecma. \v 16 O Yudas yu woi Jemshon manano o Yudas Iskariot. Yudas yu wömai mit Yesu ayamihon oburodec sigoc. \s1 Yesuho owi amna koböcma dongyun orokogung \r (Matyu 4:23-25; Mak 3:7-12) \p \v 17 Oro Yesuho Aposelni ihoroc yangsoworeuna yu ambarac sa föpmodec ohogung. Tuna sa woce urop owi amna koböcma sinom idung. Woi owi amna Yesuot itongidungma orin owi amna Yudia provinshon böcsa danongma orin owi amna Yerusalemmahu o Tair orin Saidonthon top tanmahu yu ambarac wocin idung. \v 18 Yu amba-racho Yesuhon mata kombic kombicha orin ‘Yesuho obukoc noni dongyun orokona’ yongo ebung. Ehuya Yesuho owi amna dogu boyömpho dongyu mointogungma yu dongyun orokogung. \v 19 Kopoto-rochon gesö moröma worocho Yesudec foc tongga idina Yesuho owi amna tongfat yegoc. Worocha tongga owi amna ambaracho oburo yudec wot möcmöcha toup tuya gesö worocho owi amna ambarac donyun orokongdup togung. \s1 Kopotorocho numaha irot ogep kombingitac \r (Matyu 5:1-12) \p \v 20 Oro urop Yesuho owi amna yu tan tonggungma foring yangga ingoroc inogoc, \li1 “Son owi amna uroci son yong borongdearut. Kopotorochon toboruc woi sonthon. \li1 \v 21 O son owi amna önga nacno manomanoha möp idangma son yong borongdearut. Mit wömai sonu yapmu auha madocmui ogepgon itnahing. \li1 O son owi amna önga mepmo kombingga yongoin tongo idangma son wömai mit irot guc kombingga yonggutnahing. \li1 \v 22 Son Amnahon Mananoha kombing tobing imongidang-maha tongga amnaho son ayam ayam tong kamongga inoin surarodec kangato kanonahing. \li1 O ihorocgon yu sontha mata mene yongga dongyu obukonahing. Oro yu kiap ihoroc tong kamontanganu wömai sonu worocha kombing borongdearut. \p \v 23 “Sonthon wöngnac soni moröma sinom worocho wömai Kopoto-rocot momdec sontha torengo itac. Worocha tongga amna auho son mepmo tong kamontangan bongono wocin son borongdearut. Osuc ombung sakung soni yu kiapmo wontucmuno ihorocnogon Kopotorochon yong tuctuc amnani inongidung. \li1 \v 24 Worochoi oro, son möneng yoctec amna, son soni woho! Son yapmu ogepma urop guroc ngocin fogitdeang. Worocha son mit yapmu au masogitning. \li1 \v 25 O son owi amna önga nacno koböcma nongga modip soni foc tongidangma son soni woho! Son wömai mit möp itnahing. \li1 O son amna önga irot ogep kombingga yonggud-idangma son soni woho! Sonu wömai mit mepmo kombingga ointongga itnahing. \li1 \v 26 Ombu sakung soni yu wömai osuc imanang yong tuc tuc amnaha yong moröng imongidung. O önga suraro ambaracho ma soni yong moröng tong kamuyai wömai son soni woho!” \s1 Ayamoha oröc tong imimphon toroc kiap \r (Matyu 5:38-48) \p \v 27 Yesuho mata sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Son numariho nochon mataha onggim singga kombingidangma son woroc nocho ingo kantiwa, sonu ayam soniha oröc tong imongitnung. O amnaho sontha ayam tong kamuyai wömai sonu yuha urago ogepma tong imongitnung. \v 28 O ihorocgon amna auho son möpmo wagang kamuyai wömai sontho uragoha ‘Kopotorocho tong ogep tong kampun’ yongo mata urago inongitnung. O amna auho son dongyu obökuyai wömai sontho ‘Kopotorocho yu tongfat yehun’ yongo dönac yongitnung. \v 29 O amna auho moguma aramo ökene guyai wömai moguma ökene boging impi. O amna auho gochon tec tohomunmuca usem tunai wömai gocho yu angbanangga sum teca boging impi. \p \v 30 “Amna auho yapmu manomanoha ‘wo nampi’ yongga ganuya wömai gocho ‘muno’ inirocha, muyu imongidiruc. O ihorocgon amna auho gochon yoctec au yongga fonguyai wömai gocho yu inong fato ‘wo wönggon nampi’ inirocha. \v 31 Son muyu toroc kiap ‘nuc soniho son tong kamongitnung’ yongo kombingidangma, toroc kiap ihorocnogon wömai sonu nuc soniha tong imongitnung. \p \v 32 “Oro gocho amna gakaha toup kombingidangma yuhagon toup kombiantarocanu wömai gocu yapmu moröma matiroc. Kopotorocho worochon wöngnacno ogepma magamic. Wömai yaha wontucmuno toctoc amna yu toroc kiap worocotmagon tongidang. \p \v 33 “O gocho amna gakaha tong ogep tong gamontangma yuhagon toroc kiap ogepma tong imontaroc. O amna toroc wontucmuno tong gamontangma yuha wömai ayam tong imontaroc. Oro toroc kiap ihorocno woi yapmu moröma muno. Kopotorocho worochon wöngnacno ogepma magamic. Wömai yaha wontucmuno toctoc amna yu toroc kiap worocotmagon tongidang. \p \v 34 “O gocho amna auha kombiharoc yu möneng urago wönggon namontac, amna ihorocnohagon wömai möneng imontaroc. Wohong amna au, gocho yuha irot yai kombingga ‘möneng wönggon namontachu munohu’ yongo yuha wömai yapmu au maimiroc. Oro toroc kiap ihorocno woi yapmu moröma muno. Kopotorocho worochon wöngnacno ogepma magamic. Wömai yaha, wontucmuno toctoc amna yu ihorocgon nucni möneng koböc idimangma yuhagon möneng imongidang. Yu wömai kombiang, amna ihorocnoho möneng butogo ambarac saringidang. \p \v 35 “Worochoi oro, son muyu ayam soniha toup kombingga tong ogep tong imongitnung. Tongo son yuha manomano boging imongga urago sogit sogitha kombininga. Son ihoroc tuyai wömai son Kopotoroc onoce sinom itacma yuhon weni manani itmuya wöngnac soni ogepma sinom sogitnahing. Yuho wömai amna wontucmuno orin amna urago matongidangma yuha tong ogep tong imongitac. \v 36 Worocha wömai sontho ihorocgon Nandöng sonihon toroc kiap ogepma tanmuya nuc soni yang banangga tong ogep tong imongitnung.” \s1 Son nuc sonihon toroc kiapmo angsoworengitninga \p \v 37 Yesuho wönggon matano sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Sontho nuc sonihon toroc kiapmo angsoworeninga. Tuna Kopotorocho sonthon toroc kiap soni ihorocgon maangsoworeic. O sontho nuc sonihon mata yu bödeuna urago wontucmuno imoninga. Tuna Kopotorocho mata soni ihorocgon mayun bödeuna urago wömun makamic. Sontho nuc sonihon turongono imu fat imongitnung. Tuna Kopotorocho sonthon turongo soni ihorocgon imun fat kamangoc. \p \v 38 “Son muyu manomano soni amna auha silip tong imongitnung. Tuya Kopotorocho urago töngga son ihorocgon manomano iban kamangoc. O yuho wömai gipmohon toroc makamic. Muno yu oheta kureuna ohuna koring önggöngno kiap get kamangoc. Sontho silip tongga nuc soniha manomano imongidangma worochon torocgon wömai Kopotorocho son manomano iban kamangoc.” \p \v 39 Oro Yesuho wönggon mata tepmo au ingoroc yogoc, “Amna au daro kom toctocyi yuho ogep amna au daro sumo yu uyap indauntha woha muno? Woi muno! Ihoroc tonggai wömai yaityaitgon gopmain ohun. \v 40 O managumboc auho wömai fandat fandat amnanohon kombic kombic manggiraun. Wohong managumbocho kombic kombic ogepma sogitdup tontacanu wömai yu fandat fandat amnano simbanggon in. \p \v 41 “O goc yaöha fön obugu oröcaho daron itacma wo wömai angitaroc mahong ep moröma gakain daran itacma woha wömai makombiroc. \v 42 O gocu tingtinga oröca ingoroc inontaroc, ‘Oröc, noc fön daran itacma yopyopha kombihat.’ Ihoroc inongitaroc mahong gakain daran wömai ep moröma itacma worocha wömai etno itaroc. Goc imanang amna osuc ep moröma gochon daran itacma wo yongdengga mit wömai oröcahon fön obugu daron itacma woroc tuctugo foringga yohantaroc.” \s1 Ep koburochon mata tepmo \r (Matyu 7:16-20; 12:33-35) \p \v 43 Yesuho wönggon mata sakaun fiuna mata tepmo au ingoroc yogoc, “Ep ogepma yu koburo wontucmuno mafingitac. O ihorocgon ep wontucmunoho wömai koburo ogepma mafingitac. \v 44 Amnaho wömai ep koburo ango ephon foro ogepmahu o wontucmunohu kombiantac. Amnaho wömai fik koburo yi dirongo tumoc mabariic. O ihorocgon wain koburo wömai ep gosongonma woce mayaun fetning. \v 45 Oro worochon torocgon wömai amna ogepmahon irotnon manomano ogepmahogon foc tongga ididang. Tuna amna worochon youpno boinnobarac engoc. Wohong amna wontucmuno yuhon irotnon wömai manomano wontucmunoho foc tongga idang. Tuna amna worocho duc matano orin toroc kiapmo wontucmunogon tontac. Amnahon duc matanoho wömai irot kombic kombicnohon kiapmo tarantac. Ogephu o wöntucmunohu yu duc matanoho worochon torocgon yongitac.” \s1 Böc toctochon kiapmo yai worochon mata tepmo \r (Matyu 7:24-27) \p \v 46 Yesuho wönggon ingoroc yogoc, “Tingting oro! Bongono muno sontho nocha ‘Moröma noni, Moröma noni’ ihoroc nanongidang mahong nochon mata sumbot sumbotha wömai sonu makombing. \v 47 Worocha tongga nocho amna nochon mata sumbot tongontacma yuhon toroc kiapha mata tepmo ingoroc kantiwa. \v 48 Amna wo yu böc toctocha tac. Tongo gopma giuna omoce sinom sop koroc ohogoc. Tuna böc orungo sop tumoc omoce akep sinom tongga idiya böcno temongmun öantac. Tuna mit yamuc öngkorop tongga böc wo koreantac mahong amna worocho böcno ogepma koingo sinom togocmaha tongga böcno maköndet ongic. \v 49 Oro amna auho nochon mata kombingga masumbicma yuhon foro wömai ingoroc. Amna wo yu böcno toctocha togoc mahong yu böcno orungohon gopma imanang imananggon giuna böc orungo sop koroc mahogoc. Tuna yamuc öngkoropho engga böc wo koreuna kondet ongga obukogoc,” Yesuho yuhon mata sumbot sumbothon mata tepmo ihoroc yogoc. \c 7 \s1 Yesuho tawa amnahon ofisahon youp wabkaracno tun orokogoc \r (Matyu 8:5-13; Jön 4:46-53) \p \v 1 Yesuho mata woroc ambarac owi amna inongbödengga mit Kaperneam böcsa woce onggoc. \v 2 Böcsa woce wömai tawa amnahon ofisa au idoc. Yu wömai tawa amna 100 yangtorengidoc. Oro ofisa worochon youp wabkaracno yu obukoc morö tongga omompha togoc. Ofisa yu wömai youp wabkaracnoha toup kombingidoc. \v 3 Tongo yu Yesuho epacno kombingga Yuda nanohon amna dugo au inong yuna ehuya inogoc, “Son ongmuya Yesu inuya yu engga youp wabkaracna tun orokotun”, ihoroc inogoc. \v 4-5 Inuna amna dugo worocho Yesuot ongmuya kiring imongga inogung, “Kombihi, ofisa wo yu amna ogepma. Yu wömai Yuda nano noniha toup kombingitac. Tongo yu fatmata yocyoc böc noni tong nimogoc. Worocha goc muyu ongga yu tong fat yehi,” \v 6-7 ihoroc inuya Yesuho yuot onggoc. \p Tuna yu böc ambehecgon ongkungidiya ofisaho nucni au inong muuna Yesuot engga mata ingoroc inogung, “Ofisa noni yu ingoroc yongga ninong muuna ebamon: ‘Moröma, goc nocha youp morö tirocha. Noc amna ogepma muno worocha gocu nocho bucin öirocha. Noc kombiaya nakabut gocot ehantatma woi angit maec. Noc kombihat, gakain mataya woi gesöbarac. Worocha goc korungon itmina mata yia youp wabkaracna orokun. \v 8 Noc wömai ihorocgon amna moröma auhon unenne itmaina yuhon matano sumboditat. O nochon unenne wömai ihorocgon tawa amnanai ida nochon mata sumbodidang. Nocho au inontat: ‘Goc ongoi!’ Wömai yu ongontac. O au inontat: ‘Goc epi!’ Wömai yu ehantac. O nocho youp wabkaracna inontat: ‘Goc youp woroc toi!’ wömai yuho youp woroc tontac.” \v 9 Yesuho amna worochon mata kombingga soroc yongo irotno fadang uuna ibarun fauna owi amna yu tan tebungma inogoc, “Nocho ingo kantiwa: Israel nano sonin bonipsonidecma wömai amna au amna ngorochon kombing tobic tobic toroc kiap simbang magot.” \v 10 Yesu ihoroc yuna amna morömaho inong muuna ebungma yu wönggon ibaru fauna böcnon onggung. Ongga agungmai ofisahon youp wabkarac yu urop orokogoc. \s1 Yesuho owi kapihon manano tun wekogoc \p \v 11 Oro worochon menon wömai Yesuho böcsa auhon onggoc. Böcsa worochon mano wömai Nain ihoroc yongidung. Woce onguna youp amnani orin owi amna koböcmaho yuot ebung. \v 12 Yu engga gombo morö böcsa wo arenggumbec togocma worochon simbun ambehecgon idiya yagungmai amna omomyi auhon ep fambangno wömai böcsa sumonne tongga tebung. Amna ombocma yu wömai owi kapi auhon manano tungu sinom idoc. Wo tengga böcsa worochon owi amna koböcma sinompho owi kapiot onggung. \v 13 Yu ongga idiya Morömaho owi kapi woroc angmuna irotno meptuna uroci morö kombigoc. Tongo yu owi inogoc, “Goc ointirocha.” \v 14 Ihoroc inuna amna fadang tebungmaho ehuya Yesu yu ongga fadang sogiuna amna fadang tebungma yu onggom suya Yesuho amna ombocma inogoc, “Amna berac noc ingo gantiwa, goc idongoi!” \v 15 Ihoroc inuna amna omomyi wo idongga forosingga duc mata yogoc. Tuna Yesu yu owi kapi wo manano tungu wönggon imogoc. \p \v 16 Owi amnaho toroc kiap wo angga irotno fadang öcno sinom tongo Kopotoroc yong moröng imongga yogung, “Mayain, Kopotorocho inoin owi amnani tongfat yecyecha yong tuctuc amna au moröma sinom yu inong muuna nonthon bonip nonidec ehac.” \v 17 Yesuho toroc kiap ngo togocma worochon fatno wömai Yuda nanohon guroc orin sa guroc au ambehecgon idungma woce ongbödegoc. \s1 Yesuho Jön yamuc gung imocimoc amnahon foroha yogoc \r (Matyu 11:2-19) \p \v 18 Oro, Jönthon youp wabkarac yu Yesuho youp inobarac togocma worochon fatno ambarac Jön inongbödegung. Inuya Jöntho youp wabkaracnin yai inong yogoc. \v 19 Inong yuna ehunya Jöntho ingoroc inogoc, “Sodu Yesuot ongmunya ingoroc inong ac tarun, ‘Amna Kopotorocho siuna ebepha yong koing yogocma woroc woi gakaha woha non amna auha torengga itna?” \v 20-21 Ihoroc inuna amna yaima yu Yesuot ongga agomorocmai, Yesuho owi amna obukocno foro ihono ihono koböcma sinom dongyun orokogung. O yu dogu wontucmuno koböcma owi amnadecma dongyandoc. O daro kom toctocyi dongyun orokuya daro wönggon forigung. Amna yaimaho wo angga Yesu inogomoroc, “Jön yamuc gung imocimoc amna yu ingo ganong ac toctocha ninong muuna ebamot: ‘Gocu amna Kopotorocho siuna ebepha yong koing yogocma worocha woha amna auha torengga itna?’” \p \v 22 Ihoroc inunya Yesuho Jönthon youp amnanin mata urago ingoroc iban imogoc, “Sot ongga manomano yaamorocma orin kombiamorocma worochon fatno Jön inarun. Amna dan komnima yu wönggon dan foric tang. O amna orungo omong fatfatyi yu wönggon uyap itongidang. O amna obukoc lepra toctocyi yu orokodang. O amna onggim tong tongni yu wönggon mata kombiang. O amna omong fadungma yu wönggon wekongga itongeyang. O owi amna uroci yuho wömai fatmata ogepma kombingidang. \v 23 Boinno sinom, owi amna ambaracho nocha me manamingma yu wömai borongdearut.” \p \v 24 Yesuho Jönthon youp wabkaracnin yaima mata ihoroc inongbödeuna yu ibarun fauna ongunya Yesu yu forosingga owi amna Jöntha inong tuctuc tongo ingoroc yogoc, “Sonu tingting acacha ‘Jön ana’ yongo sa amna maiyan woce onggung? Sonu sumpho fondom tongi tepi togocma ‘woroc ana’ yongo yuot onggunghu nuhun? \v 25 Woha tingting acacha kombingo onggung? Amna au tec tohomunmucno ogepma sinom tobic tobicyi worochu? Muno, amna tec tohomumucno ogepma orin yoctec möneng koböc idimangma yu wömai kinghon böc moröma wocingon ididang. \v 26 Worochoi oro son tingting sinom acacha kombingo Jönot onggung? Kopotorochon yong tuctuc amna auhu? Boinno sinom, amna worocho wömai yong tuctuc amna osuc idungma yu ambarac yanggirahac. \v 27 Amna ngorocha sinom wömai Kopotorochon bapiyadec mata ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Nocho amna au siaya yu engmuna osuc fat gamongo owi amna nochon yongburoc mata inong tuctuc tangoc. Tongo yu gochon uyap tong arangarang tangoc.’” \rq (Malakai 3:1)\rq* \p \v 28 Yesuho wönggon yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, Jön yui amna moröma sinom, yu wömai guroc amna ambarac yanggiratbödehac. Wohong Kopotorochon toboruchon owi amna komanangno sinom yu wömai Jön anggiraang.” \p \v 29 Owi amna ambarac yu Yesuhon mata wo kombingga yogung, “Boinno sinom, Kopotorochon toroc kiapmo woi nongnongogon,” ihoroc yogung. O takis fogit fogit amna yu mata ihorocnogon yogung. Yu wömai osuc Jönot onguya yamuc gungimogoc. \v 30 Wohong Farisi orin amna moröma Yuda nanohon gendic nongoru angtorengidungma yu wömai Kopotorocho uyap ogepma tong indagocma wo me imongga Jönthon yamuc gupgup kiapha ‘muno’ yogung. \p \v 31 Oro Farisiho uyap ogepmaha me imogungmaha tongga Yesuho wönggon ingoroc yogoc, “Oro nocho owi amna önga idangma yuhon foroha tingting sinom yowa? Yuhon toroc kiapmo woi tingting? \v 32 Yu wömai wabkarac maket taitdec kömec tongidangma woroc simbang. Wabkaracho maket taitdec itmuya nucni ingo inogung, ‘Non uping mögomon mahong sonu ap mawodung. O non yong uroc ap yogomon mahong sonu maointogung.’ \p \v 33 “Mata tepmo worochon foro wömai ingoroc: Jön yu engmuna nacno gucsim omong omong orin yamuc sinom worocgon nongo itongidina sontho yu angmuya yongidang: ‘Dogu wontucmunoho yudec itacmaha tac yo!’ \v 34 O önga wömai Amnahon Manano yu engmuna nacno ogepma orin wain yamuc nongidina sontho yu angga yongidang: ‘Yui amna nongmenni, yu wain yamuc nongga bumbum yongitac. O yu takis fogit fogit amna orin wontucmuno toctoc amna yuot itmuya oröc oröc tongitac.’ \v 35 Sonu ihoroc yongidang mahong mata soni woi kandöc sinom. Kombiarut, owi amna Kopotorochon kombic kombic ogepma sumbodidangma yuha wömai Kopotorocho inoin uyap ogepma tong indauna tuctugo kombiantang.” \s1 Wömuno toctoc owi auho Yesu orungo unac tugo ogepmadec wagang imogoc \p \v 36 Oro, Farisi au mano Saimon yu Yesu nacno nocnocha inong yogoc. Inong yuna Yesuho yuho bucin öngga nacno nocnoc abam woce omoc idoc. \v 37 Böcsa wocin wömai wontucmuno toctoc owi au idoc. Yu kombigoc, Yesuho Farisiho bucin nacno nongga itac. Woroc kombingga sanda unac tugo ogepma wo sogitmuna eboc. \v 38 Engmuna Yesuho menon orungo foron woce yong ointongo idina daro yamugoho Yesuhon orungodec ohuna bom togoc. Ihoroc tuna owi inoin bigo sakemoho daro yamugo wo sac tongo Yesu gending imocimocha orungo ducin ducin tongo unac tugo ogepmani sogito Yesu orungodec wagang imogoc. \p \v 39 Oro owi yu ihoroc tongga idina Saimontho kiapmo wo angmuna ingoroc kombigoc: ‘Owi ngoi wontucmuno toctoc owi. Worocha woroc, amna ngo boinno Kopotorochon yong tuctuc amna inai wömai yuho owi worochon forono kombiun.’ \v 40 Ihoroc kombiuna Yesuho yuhon irot kombic kombicno angga inogoc, “Saimon noc mata au gantiwa.” Inuna Saimontho yogoc, “Oro fandat fandat amna yia kombiwa.” \v 41 Inuna Yesuho mata tepmo ingoroc inogoc, “Amna yai idomoroc. Yuhon möneng butogo amna moröma audec idoc. Aumahon wömai 100 kina o aumahon wömai 10 kina möneng butogo ihoroc idoc. \v 42 Tuna möneng butogo saric sarichon bongono urop eboc mahong yaima yu mönengha docmögomoroc. Tuna amna morömaho yu yang banango inogoc, ‘Sotin urago docno wömai nocho komanang ta bödeantac.’” \p Yesuho mata tepmo wo inongga Saimon ingoroc inong ac togoc, “Amna yaima numaho wömai amna morömaha toup kombiantac? Amna butogo moröma tun bödeng imogocmaha woha möneng butogo obugugon tun bödeng imogocma?” \v 43 Yesuho ihoroc inuna Saimontho ingoroc yogoc, “Nocho wömai ingo kombihat, Amna möneng docnono morö imun fat imogocma yuho wömai amna morömaha toup kombiantac.” Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Goc boinno sinom yaroc.” \p \v 44 Yesuho ihoroc yongga owiot ibarun fauna Saimon inogoc, “Owi ngo ahi. Nocu gocho bucin öhat mahong gocu toroc kiap ogepma tanda orungna sac toctochon yamuc au manamoroc. Wohong owi ngorocho wömai daro yamugoho orungna sac tong nampac. Woroc tongo bigo sakemoho tong manman tongnampac. \v 45 O gocho Yuda nanohon toroc kiap ogepma tanda noc ducin ducin matongnamoroc mahong owi ngorocho wömai noc gending namongga orungnadec ducin ducin tong namocgon tongga itac. \v 46 O gocho noc ma morö namoc namocha bicnadec unac au mawagang namoroc mahong owi ngorocho wömai unac tugo ogepma sinom wo orungnadec gungnamoc. \v 47 Worocha nocho ingo gantiwa. Owi ngo yu osuc wontucmuno koböc tongidoc mahong yu irotno tong fup nampac. Worocha tongga wontucmunono urop bödehac. Wohong amna auho wontucmuno obmugon tong sac tongimogocma yu wömai nocha toup sinom makombic.” \p \v 48 Yesuho Saimon ihoroc inongbödengga mit yu owi wo inogoc, “Owi, gochon wontucmuno urop bödehac.” \v 49 Yesuho owi ihoroc inuna amna au woce idungma yu mata woroc kombiuya angit maidina forosingga mata inun ganun tongga yogung, “Amna ngo amna nucnihon turongo dongyun fat imongitacma woi numa sinom?” \v 50 Ihoroc yuya Yesuho owi wo wönggon inogoc, “Kombing tobic tobicaho tuna goc Kopotorochon fat itmina batip itaroc. Goc irot gucot ongoi,” ihoroc inogoc. \c 8 \s1 Owi auho Yesu tantonggung \p \v 1 Oro worochon menon Yesuot youp amnani 12ot yu böcsa danong itongmuya Yesuho Kopotorochon toborucnohon fatmata ogepma owi amna fandat inong tonggoc. \v 2 Tuna owi au yu ihorocgon Yesu tan tongidung. Yu wömai osuc dogu boyömoni o obukoc foro ihono ihononi ididung mahong Yesuho yu dongyun orokogung. Owi auhon mano wömai Maria, yui Makdala böcsadecma. Yudec wömai dogu boyömo 7 ihorocho idung mahong Yesuho yu dongyan imogoc. \v 3 O owi au mano Jöana. Yu woi Kusahon oweno. Kusa yu wömai king Heröthon böc moröma wo angtorengidoc. O owi au mano Susana. Oro owi worocot owi koböcma auot yu inoin möneng fogitmuya Yesu orin youp amnani tan tongo manomanoha tongfat yengtonggung. \s1 Amnaho wit yitno andocma worochon mata tepmo \r (Matyu 13:1-9; Mak 4:1-9) \p \v 4 Oro owi amna koböcmaho böcsa woce wocema Yesuot engmuya suran tongga idiya Yesuho forosingga mata tepmo ingoroc inogoc, \v 5 “Amna auho ongga wit yitno antonggoc. Antongina yitno au wömai uyapdec möngga idiya amnaho ongi epi tongo yambendung. O au wömai yupho nagung. \v 6 Oro wit yitno auho wömai sop koroc möngga dogo köbung mahong sop koroc woce yamugo maidocmaha tongga yitno wo manman yongmuya ombung. \v 7 Oro yitno auho wömai yi dirongoni tumoc möngga dogo köngmuya yi dirongoniho ihorocgon kungga karupgon macfingga wit yitno tombuya ombung. \v 8 Oro wit yitno auho wömai sa guroc ogepmadec möngga dogo köngmuya boinno ogepma figung. Yitno tungu tungu wömai koburo 100 worochon toroc figung.” Yesuho mata tepmo woroc yongbödengga ingoroc mambodoc, “Amna auho onggimobarac idai wömai yu mata ngo kombiun.” \s1 Yesuho foro yaöha mata tepmo yongidoc \r (Matyu 13:10-17; Mak 4:10-12) \p \v 9 Oro Yesuho mata tepmo ihoroc inuna youp amnaniho makombing tuctuc tongo Yesu worochon foroha inong ac tuya Yesuho ingoroc inogoc, \v 10 “Kopotorochon toborucnohon foro wömai eran maec. Wohong Kopotorocho son kang banauna sonu wo urop kombiang mahong owi amna auha wömai nocho mata tepmogon inongitat. Ihoroc toya Aisayaho mata yogocma worocho boinno entac: \li1 ‘Owi amnaho dan foric tontang mahong yapmu au angtangtang matoning. O yu matahon kekoröpno kombian-tang mahong mata worochon foro tuctugo makombining.’ \rq (Aisaia 6:9)\rq* \s1 Wit yitnohon mata tepmohon foro \r (Matyu 13:18-20; Mak 4:13-20) \p \v 11 Yesuho matano sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Wit yitnohon mata tepmo worochon foro kombiarut. Wit yitno woi Kopotorochon matano. \v 12 Oro wit yitno uyapdec mögungma worochon yong tuctucno wömai ingoroc: Owi amna au yu Kopotorochon mata onggimphagon kombingidang. Tuna dogu kopotho engmuna Kopotorochon mata urop irodin idangma wo ambarac fuun deantac. Woi ‘owi amna wo Kopotorochon fatmata kombing tobing imuya Kopotorocho yu wönggon inoha batip fogiicyit’ yongo fatmata tun deditac. \v 13 Oro wit yitno sop koroc mögungma worochon yong tuctucno wömai ingoroc: Owi amna au yu fatmata ogepma kombingga karupgon sogida borongdedidang mahong wit yitnoho fonsirango guroc ganang angit mahogocmaha tongga yu tonguc yecyec bongonodec makoingsi karupgon mönahing. \v 14 Oro, wit yitnoho yi dirongoni tumoc mögungma worochon yong tuctucno wömai ingoroc: Owi amna au yu Kopotorochon fatmata kombingidang mahong yu gurochon itonggongnoha kombingbanac morö tongidang. Tongo yu mönenghahu o gurochon ibibo manomanohahu borongdedidang. Tuna kiap worocho yitno ogepma tun mointuna boinno muno entang. \v 15 Worochoi oro wit yitno guroc ogepmadec mögungma worochon kiapmo wömai ingoroc: Owi amna au yu Kopotorochon mata tuctugo kombingga irotnon sogit akep tongidang. Sogit akep tuya kombing tobic tobicnoho koing songga idina boinno koböcma finahing.” \s1 Gop yagunohon mata tepmo \r (Mak 4:21-25) \p \v 16 Yesuho wönggon mata tepmo au ingoroc yogoc, “Amnaho gop gata wö gananghu o abam unehu woce masingidang. Muno sinom, amnaho wömai gopno abam korocgon siuya amna auho böc ganang ehuya gopho yaguno möng imontac. \v 17 Worochon toroc wömai manomano öp idangma worocho mit eran öngkupnahing. O ihorocgon manomano amnaho öp yau wedidangma worocho eran öngkungbödeuya amnaho yango tuctugo kombinahing. \v 18 Worochai son soni woho. Son onggim soni nochon mataha ogepma sinom siarut. Wömai yaha, amna au yu mom toboruchon foro urop obmukusuc kombiang. Worocha tongga Kopotorocho yuhon kombic kombicno obugu wo sakaun fiuna yu worochon foro tuctugo sinom kombinahing. Wohong amna au yu mom toboruchon kombic kombicha kombiuya sahano itacma yudec wömai Kopotorocho kombic kombicno ambarac fuun deuna bumbum yongbödenahing.” \s1 Yesuhon macni orugi sinom woi numari? \r (Matyu 12:46-50; Mak 3:31-35) \p \v 19 Oro bongono wocingon Yesuhon macno orugi yu Yesu acacha ebung. Engga yagungmai owi amna koböcho Yesu idocan woce arenggumbec tongga idung. Worocha Yesuot onggongon uyapno maidoc. \v 20 Ihoroc idiya amna auho woroc yangga Yesu inogoc, “Maca oröcai yu taitdec ida gacgacha yang.” \v 21 Ihoroc inuna Yesuho mata ökene ingoroc iban imogoc, “Nochon macnai oröcnai sinom woi numari? Woi owi amna Kopotorochon fatmata kombingga worochon torocgon itongidangma yu woroc.” \s1 Yesuho yuna sum moröma imun fadoc \r (Matyu 8:23-27; Mak 4:35-41) \p \v 22 Oro oipmonu Yesuho youp amnani inogoc, “Yamuc öngkoring gino ökene woce ongona.” Ihoroc inuna yu girang audec bangmu uuna onggung. \v 23 Ongidiya Yesuho dupdup imuna duboc. Dungo idina wohogon sum morömaho busuna yamuc toup öngmuna girang ganang ohuna yu yamuc ganang ohonggonga togung. \v 24 Woroc tuna youp amnaho wo angbotongga Yesu inong yongga mambodung, “Moröma non urop yamuc tumoc ohonggonga tamon!” Ihoroc inuya Yesuho idongga sum moröma orin yamuc funfuro woroc inong fauna sumpho onggom suna yamucho nongnong yongga idoc. \p \v 25 Ihoroc tunya Yesuho youp amnani inogoc, “Kombing tobic tobic soni nahe?” Ihoroc inuna youp amnani yu Yesu toroc kiap togocma wo angga soroc yongga botongga inohogon mata inun ganun tongga yogung, “Mayain, amna ngoi numa sinom. Yu mata orongi yuna yamuc funfuro orin sumpho yuhon matano sumbodamoroc,” ihoroc yogung. \s1 Yesuho amna audecma dogu wontucmuno dong yandoc \r (Matyu 8:28-34; Mak 5:1-20) \p \v 26 Oro mit Yesuot youp amnaniot yu wönggon girangdec ongga Gerasa nanohon guroc woce onggung. Sa wo wömai Galili böcsa yamuc öngkoring worochon tero ökene idoc. \v 27 Wocin ongkungga Yesu yu girang imun fauna gurocdec bangmun muuna amna au dogu boyömpho sogit sogityima yu Yesu aun fedoc. Amna wo yu Gerasa böcsaema. O yu böcno muno o tec boruno muno muroc itongidina sa ubarago idoc. Dupdupha wömai yui guroc gopma amna fiiyan woce ongidoc. \v 28 Oro amna worocho Yesu angga Yesuhon orungo forodec möngga ecnang sinom mamboda yogoc, “Ayöö Yesu, goc woi Kopotoroc onoce sinom yuhon Manano. Gocu yaö tong namnampha eparoc. Gocu noc focfoc namongga ti obökityit.” \v 29 Yesu yu urop dogu wontucmuno wo ‘amna imun fahun’ yongo inong mudocmaha tongga yu ihoroc mambodoc. \p Oro Gerasa nano yu wömai osuc amna woroc sen orin hankapdec kaning yungidung mahong dogu wontucmunoho yuho irotnon ididungma yuho kudat kudat tongmuya sen orin hankap dong dogit dogit tongga bumbum yongo ongga sa guroc amna maian woce itongidoc. \v 30 Oro Yesuho amna wo inong ac tongo inogoc, “Goc maya numa?” Ihoroc inuna amna worocdec dogu wontucmuno koböcma ididungmaha yu yogoc, ‘nochon mana woi ami’ ihoroc yogoc. \v 31 Yuna dogu boyömpho ecnang sinom Yesu dönac inongo yogung, “Goc niria ongga dogu kopothon ganango forono muno woce ohonintha.” \p \v 32 Oro bongono wocin wömai bot koböcma sinom sa urongo ambehecgon woce nacno nongo idung. Tuna dogu boyömpho Yesu dönac ingoroc inogung, “Goc ning banaia non botho irotnon ohona.” Ihoroc inuya Yesuho yu kombing imuna wocegon ohogung. \v 33 Woroc tuya bot worocho bumbum yongmuya domdomgon sa bohöngnon ohongga yamuc ganang ohongmuya omong fatbödegung. \p \v 34 Oro ihoroc tuya amna bot wo yangtorengidungma yu yapmu woroc angbotongmuya domdomgon ongga worochon fatno böcsa danong inong tonggung. \v 35 Ihoroc tuya owi amna yu ‘yaö sinom tuna kiap wo öngkupac’ yongo Yesuot ebung. Engga agungmai dogu boyömpho amna wo urop imu fauna kombic kombicno ogep idina boru temongga Yesuhon orungo forodec omoc idoc. Tuna owi amnaho wo angga botogung. \p \v 36 Tuna amna Yesuho togocma wo ino daroho agungma yu worochon fatno owi amna inong tonggung. \v 37 Ihoroc inuya Gerasa nano ambaracho wo kombingga toup botongga ‘Yesu sa guroc noni imun fahun’ yongo Yesu dönac inogung. Ihoroc inuya Yesu yu girangdec bangmun uuna onggonga togoc mahong \v 38 amna dogu wontucmuno dongyan imogocma yu ‘Yesuot itongowa’ yongo dönac inogoc mahong Yesuho ‘muno’ yongo \v 39 ingoroc inogoc, “Goc ibari fauna böcan ongga Kopotorocho goc ogepma sinom tongfat gegocma worochon fatno owi amnadec yong morögiruc.” Ihoroc inuna amna wo ibarun fauna ongga böcsa danong Yesuho yuha ogepma sinom tongfat yegocma worochon fatno owi amna inong tonggoc. \s1 Yesuho Yairushon weno orin owi au dongyun orokogomoroc \r (Matyu 9:18-26; Mak 5:21-43) \p \v 40 Oro, yamuc öngkoring gino ökene woce owi amna koböcmaho Yesuha torengga idung. Torengga idiya Yesuho ehuna angga borongdedung. \v 41-42 Ihoroc tuya amna au mano Yairus yu Yesuot eboc. Yu wömai Yuda nanohon fatmata yocyoc böc angtorengidoc. Tongo yuhon weno tungu batip sinom worocho omompha togoc. Yuhon birucno wömai 12 ihoroc idoc. Worocha tongga Yairus yu engmuna Yesuhon orungo forodec goruc yemoc tongimongga ‘Yesuho wena tun orokotun’ yongo kiring imogoc. \p Ihoroc tuna Yesu urop ‘Yairusho bucin ongowa’ yongo uyapdec ongga idina owi amna koböcmaho foc akep tocno sinom tongga nucno köreun köreun tong tonggung. \v 43 Ihoroc tuya owi auho wocin idoc. Yu wömai nogotnoho wuna idina biruc 12 ihoroc idoc. Amna auho yuhon obukocno tun orokoc orokocno wömai maidoc. \v 44 Worocha tongga owi worocho Yesuhon menon ambehecgon sinom engmuna oburoho Yesuhon tec tohomunmöcno worochon mondopmo wot mögoc. Wot möngga wohogon nogot obukocno wo manman yongo bödegoc. \p \v 45 Owiho Yesu wot muuna Yesuho woroc kombingga suraro inong ac tongga yogoc, “Numaho oburo nocdec not möhac?” Ihoroc yuna amna ambaracho ‘muno’ yogung, ‘non ihoroc matomon’. Ihoroc yuya Pitaho yogoc, “Moröma yahi, owi amna koböcma sinompho goc gang arenggumbec tongga nucno köreun köreun tongga goc got muang.” \v 46 Pitaho ihoroc inogoc mahong Yesuho kiringga wönggon yogoc, “Amna auho oburo nocdec sihac. Noc kombihat, gesöna au noc nangmun fauna ongeyac.” \p \v 47 Yesuho ihoroc yuna owi wo ‘noc angit öp mait’ yongga kudat konoc konoc tongga Yesuho yangamin engmuna orungo forodec goruc yemoc tongga oburo Yesudec sigocma o obukocno karupgon imun fadocma worochon fatno owi amna ambarac inong taboc. \v 48 Ihoroc yong tauna Yesuho inogoc, “Wena, gocho kombing tobing namparocmaha tongga orokotaroc. Goc irot gucot onggoi.” \p \v 49 Oro Yesuho abe mata yongo idina Yairusho bucinma amna auho engga Yairus inogoc, “Managumboca urop omec. Worocha goc fandat fandat amna ngo youp morö komanang imirocha.” \v 50 Ihoroc yuna Yesuho mata woroc kombingga Yairus inogoc, “Goc botirocha, goc kombing tobing namia weya orokontac.” \p \v 51 Ihoroc inongga Yesuho Yairusho bucin ongkungga böc ganang ögoc. Yu owi amna yang firiuna yu böc ganang maögung. Muno, Pita, Jön, Jems orin managumboc worochon macnin fanin yu worocgon yauna böc ganang ögung. \v 52 Owi amna böc amante idungma yu managumboc worocha uroci kombingmuya yong ointongo idiya Yesuho inogoc, “Son ointoninga. Yu mamec, yu komanang dungo itac.” \p \v 53 Inuna owi amnaho matano wo kombingga angyonggudung. Wömai yaha yu kombigung managumboc wo boinno sinom omecmaha angyonggudung. \v 54 Wohong Yesu yu managumboc owino worochon oburo sogida ingoroc inong yogoc, “Wena goc idongoi.” \v 55 Ihoroc inuna owi worochon yarunoho engmuna irotnon ohuna yu idonggoc. Idonguna Yesuho ‘nacno au imarut’ yongo inogoc. \v 56 Woroc tuna macnin fanintho wo angga soroc yogomoroc. Tuna Yesuho mata orongi inongo yogoc, “Son yapmu ngo öngkupacma worochon fatno owi amna au inodimorocha.” Yesu yu ihoroc yongo ‘muno’ inogoc. \c 9 \s1 Yesuho youp amnani 12 yu youpha inong mudoc \r (Matyu 10:5-15; Mak 6:7-13) \p \v 1 Oro, Yesuho youp amnani 12 inong yuna ebung. Ehuya yuho owi amnadec dogu boyömo dong yanyanthon gesö orin obukoc foro ihono ihono dongyu orokoc orokochon gesö imogoc. \v 2 Tongga yu inoin madec Kopotorochon toborucnohon fatmata owi amnadec yong fandat inoc inocha orin owi amna dongyu orokoc orokocha inong mudoc. \v 3 Tongo yu youphon yong fasun fasun mata ingoroc inogoc, “Son uyaphon yapmu manomano au fogitninga. Woi uyaphon kandönghu o yochu o nacnohu o mönenghu yapmu ihorocno fogitninga. O tec tohomumuc soni wömai tungutnigon fogiarut. \v 4 O son böcsa au woce ongkuya böc morömpho sonthon idit böc au kamuyai son böc wocingon itmuya böc au mongurac toninga. Muno son wocingon idtongga son böcsa wo imu faangoc. \p \v 5 “Oro son böcsa auhon onguya böc morömpho oröc matong kamuyai wömai sonu yu me imongo guroc tong fönfön orung sonidecma fororop tongyu muuya böcsa wo imu fauna ongonung. Ihoroc tuya böc morömpho kiap wo angga kombinahing, ‘Ayöö, non toroc kiap wontucmuno tong imogomonmaha tang yo.’” \v 6 Yesuho youp mata ihoroc inongga youp amnani inong muuna yu böcsa wohon wohon itongmuya fatmata ogepma owi amna yong fandat inong tonggung orin obukocnima dongyu orokogung. \s1 Heröt yu Yesuha ‘numa sinom’ yongo kombigoc \r (Matyu 14:1, 2; Mak 6:14-16) \p \v 7 Oro, Galili provinshon gavman amna moröma king Heröt, yu Yesuho youp togocma worochon fatno kombigocmaha soroc yongga kombic kombic youp morö togoc. Amna auho wömai yongidung, ‘Kopotorocho Jön kumkumonma tun idonggoc yo’. \v 8 O auho wömai yongidung, ‘Yong tuctuc amna Elaiya yu öngkung nimogoc yo.’ Oro auho yogung, ‘Kopotorochon yong tuctuc amna osuc itongidungma yudecma tungu auho omocdecma wekongga bonip nonidec itongeyac.’ \v 9 Oro owi amnaho ihoroc yong tonguya Herötho mata wo kombiun gorong gorong yuna yogoc, “Noc urop Jönthon bangaro magot. Worocha amna ngo yu numa sinom? Yu youpno foro au sinom tuna owi amnaho yuya kombihat.” Herötho ihoroc yongga Yesu acacha toup kombigoc. \s1 Yesuho amna 5,000 ihoroc nacno silip tong imogoc \r (Matyu 14:13-21; Mak 6:30-44; Jön 6:1-13) \p \v 10 Oro Yesuhon youp amnani yu youpno tu bödeuna ibaru fauna Yesuot engmuya youp togungmahon fatno inogung. Inongbödeuya Yesuho ‘nonigon itna’ yongo yu yangauna owi amna dongyu fauya böcsa au mano Betsaida woce onggung \v 11 mahong owi amna koböcmaho Yesu sa woce itacno kombingga yu tanda ehuya yangga Yesuho yu Kopotorochon toborucnohon fatmata fandat inogoc. Tongo owi amna obukocnima dongyun orokogung. \p \v 12 Yesu ihoroc tongga idina dobocsisi sepho urop ibaruna youp amnani 12 yu engmuya inogung, “Sa ngocinu wömai amna au maididang. Worocha goc muyu owi amna ngo inong muya yu böcsa woce woce ongmuya nacno nongga dubarut.” \v 13 Youp amnaniho ihoroc inuya Yesuho yogoc, “Ihoroc muno, son sonibut nacno yangga tongfat yearut.” Inuna yuho yogung, “Non nacno sowarango obukema orin söng yai nacno worocgon itnimpac. Worochoi oro, gocho yia nontho ongga owi amna ambarachon nacno wöngga fepnam.” \v 14 Sa wocin wömai amna 5,000 ihorocho idung. \p Oro ihoroc yuya Yesuho youp amnani inogoc, “Son owi amna wo soworeuya fuc tongga 50hon toroc dingno dingno idarut.” \v 15 Inuna youp amnaniho owi amna worochon torocgon fuc tuya ambaracho omoc idung. \v 16 Omoc idiya Yesu urop nacno sowarango obukema orin söng yai woroc fogitmuna momdec foringmun uuna Kopotoroc ecec inongo nacno uboda youp amnani imuna yuho silip tongga owi amna imong tonggung. \v 17 Woroc tuya ambaracho nongga modibo foc tongga idung. Tuya youp amnani nacno nong docno feng suran tuya dumbu 12 ihoroc oheuya foc togung. \s1 Pitaho ‘Yesu yu Duic’ yongo yong taboc \r (Matyu 16:13-19; Mak 8:27-29) \p \v 18 Bongono auho Yesu yu inogon dönac yongo idoc. Youp amnani yuhogon wömai yuot idung. Tuna Yesuho yu inong ac tongo yogoc, “Owi amnaho nocha tingting yongidang, noc numa yo.” \v 19 Ihoroc inuna yuho yogung, “Auho wömai gocha yongidang, ‘gocu Jön yamuc gung imocimoc amna’. O auho wömai yongidang, ‘gocu Elaiya’. O auho wömai gocha yongidang, ‘Kopotorochon yong tuctuc amna osuc idungma yudecma tungu au omocdecma wekongga itongeyac.’ Owi amnaho gocha ihoroc yongidang.” \v 20 Ihoroc yuya Yesuho wönggon inong ac tongo yogoc, “Owi amna wömai ihoroc yongidang mahong sonu nocha tingting kombiang? Noc numa yo?” Ihoroc inuna Pitaho ingoroc inogoc, “Gocu Duic, Kopotoroc Itonggong Morömo yuhon Manano.” \s1 Yesuho forosingga inoha yong tuctuc ingoroc yogoc, ‘Noc omongga wekangot’ \r (Matyu 16:20-28; Mak 8:30—9:1) \p \v 21 Pitaho ihoroc yuna Yesuho ‘mata wo owi amna au inoninga’ yongo ‘muno sinom’ yongga ingoroc inogoc, \v 22 “Amnahon Manano yu muyu focfoc foro ihono ihono kombiangoc. Tuna Israel nanohon amna dugohu o öret socsoc böchon amna dugohu o nongoru gendic fandat fandat amnahu yu ambaracho me imongga wuya omengoc. Omong fauna sep bongono anfi idina yu wönggon omocdecma wekongga idongungoc. Kopotorocho yong torop ihoroc woroc yongo singdegoc,” Yesuho yong tuctucno ihoroc inogoc. \p \v 23 Tongo yu wönggon mata sakaun fiuna yogoc, “Amna auho noc nanantha kombinggai yu muyu inoin ibibo youn fat tongmuna bongono bongono ep goröcno sumbotmuna noc narun. \v 24 Kombiarut, amna auho inoin itonggongno guroc ngocin sogit akep toctocha tontacanu wömai yu itonggong koing tun muuna gorong ongontac. Wohong amna auho guroc ngorochon itonggongno ‘nocha’ yongo imun faantacma yu wömai itonggong koing aun feangoc. \v 25 Oro amna au yu gurochon möneng yoctec manomano ambarac inoha fogida feng suran tunai wömai yapmu worocho itonggong koing sogit sogitha tingting sinom tongfat yeun? Muno sinom, kiap ihorocnoho wömai yu matongfat yeic. Amna worocho wömai gorong ongungoc. \p \v 26 “Kombiarut, amna auho nochahu o noc mata yogotmahu worocha yangam fap tuyai wömai mit Amnahon Manano wönggon ehangocan bongono wocin yu amna worocha ihorocgon yangam fap tongga me imangoc. Yu ehangocma woi inoin yaguno morömadec orin Fanohon yaguno gesöbaracma o ihorocgon sum yaruhon yaguno gesöbaracma worocot mitimni sinom ehangoc. \v 27 Nocho boinno sinom kantiwa, amna au ngocin idangma yu abe mami idiya Kopotorochon toborucno ehuna anahing,” Yesu yu mata ihoroc yogoc. \s1 Yesuhon godiboho momphon kiap sogiuna youp amnaniho agung \r (Matyu 17:1-9; Mak 9:2-10) \p \v 28 Oro Yesuho mata woroc yongbödeuna sep youp toctoc bongono 8thun idina Yesuho Pita, Jön Jems yu yangauna dönac yocyocha sa urongo au woce ögung. \v 29 Yu wocin öngmuya dönac yongo idiya Yesuhon yangamo mongura tongga kiapmo foro au idoc. O tec tohomunmucno worocho föc narap tongga idoc. \v 30-31 Woroc tongga idina amna yai Möse orin Elaiya yu ihorocgon mitimoni sinom engkungga Yesuot mata yogung. Yu wömai Yesuho Yerusalem woce sa guroc ngoroc imun faangocma worochon matano yogung. \p \v 32 Oro Pitaot nucnin yaimaot yu daro mep tuna dupdupha kombigung mahong yu wekongga yagungmai Yesu orin amna yai yu yaguno gesönobarac möngga idina wocin idung. \v 33 Tuna amna yai yu urop Yesu imun fatfatha tunya Pitaho Yesu inogoc, “Moröma, non ngocin ogepma sinom idamonmaha nontho ngocin tac böc anfi tona. Auma wömai gochon, auma wömai Mösehon, o auma wömai Elaiya-hon.” Pitaho mata wo yogocma worochon forono wömai makombigoc. \v 34 Pitaho mata wo abe yongga idina mom auho engmuna yu tombuna botogung. \v 35 Tuna duc mata au mom tumocma ingoroc yogoc, “Ngoi nakain Manana. Nocho yu ‘nakain youp toun’ yongo soworegot. Sonu yuhon mata kombingga sumboditnung.” \v 36 Mata woroc yongbödeuna wönggon Yesu inohogon idina agung. Oro Yesuhon youp amnani yu kiap öngkubocma worochon fatno amna au bongono wocin mainogung. Oipmon wömai fatno wo yong tonggung. \s1 Yesuho dogu boyömo au managumbocdecma taruna onggoc \r (Matyu 17:14-21; Mak 9:14-29) \p \v 37 Oro sa isuna Yesuot youp amnaniot yu sa urongo wo imu fauna ohongidiya owi amna koböcma sinompho yu yau fedung. \v 38 Yau feuya yuho bonipnodec amna tunguho Yesu dönac inongo ingoroc mambodoc, “Fandat fandat amna goc engmina nochon manana ahi. Yui nochon manana tungu sinom. \v 39 Dogu wontucmuno auho yuho irodin ohongitac. Ohuna mananaho yong yaingo kudat konoc konoc toup tongo irubo föhöcnoho öngo dugodec foc tongitac. Toroc kiap worocho wömai yu karupgon maimun faditac. Muno sinom, dogu wontucmuno worocho manana tun obukocno sinom tongitac. \v 40 Ihoroc tongo idina nocho youp amnayai ‘dogu wontucmuno woroc tararut’ yongo dönac inogot mahong yu tu matogoc,” amna worocho Yesu dönac ihoroc inogoc. \p \v 41 Tuna Yesuho yu inong fato yogoc, “Mayain, son owi amna torop gendöngni, son kombing tobic tobic soni maec. Nocu urop sa ubarago sonot itmaina önggöngyi soni sumboditat mahong sonthon kombing tobic tobic soni abe maitkamoc,” ihoroc yogoc. Tongo mit wabkarachon fano inogoc, “Manama yangat tepi.” \v 42 Ihoroc inuna managumboc Yesuot onggonga kombigoc mahong dogu boyömpho yu toup tongi tepi tong imuna gurodec möngga konoc konoc toup tongga kudatno koing sogung. Ihoroc tuna Yesuho dogu wontucmuno woroc inong fauna onguna managumboc wo orokogoc. Orokuna Yesuho wabkarac wo fano imogoc. \v 43 Tuna owi amnaho Kopotorochon gesö inobarac wo angmuya soroc yongga nanga fatfat morö togung. \s1 Yesuho inoha yong tuctuc yuna bongo yaino idoc, ‘noc omongga wekangot’ ihoroc yogoc \r (Matyu 17:22-23; Mak 9:30-32) \p Oro owi amna yu Yesuho manomano kiap inobarac sinom togocma worocha mata koböc yongo idiya Yesuho youp amnani ingoroc inogoc, \v 44 “Nocho mata au kanoya son onggim ogepma siarut: Guroc amnaho wömai Amnahon Mananoha me imongmuya ayamphon oburodec tohong yunahing.” \v 45 Yesuho youp amnani ihoroc inogoc mahong mata worochon foro wömai öp idina youp amnaniho kombing tangtang matogung. Kombing tangtang matongga yu Yesu inong ac toctocha botongga öpgon idung. \s1 Numaho wömai mom midim sabarac sadec amna moröma engoc? \r (Matyu 18:1-5; Mak 9:33-37) \p \v 46 Oro oipmonu Yesuhon youp amnani yu ‘numaho mit moröma sinom engoc’ yongo mataho emoc togung. \v 47 Ihoroc yongga idiya yangga Yesuho yuhon irot kombic kombicnohon foro yang tangtang tongga managumboc obugu au sogida tehuna ino tan idoc. \v 48 Woce idina Yesuho youp amnani inogoc, “Amna auho nocha kombingga managumboc obugu ngorochon toroc yu tong ogep tong imontacma yu wömai noc tong ogep tong namontac. O nocgon muno yu ihorocgon Nandöngna yu tong ogep tong imontac. Yu worocho noc nanong muuna ebot. O amna au bonip sonidec madango sinom itacma yu worocho son ambarac kanggirada moröma sinom entac.” \s1 Amna auho son ayam matongkamicma yui oröcsoni \r (Mak 9:38-40) \p \v 49 Oro Jöntho Yesu ingoroc inogoc, “Amna moröma, non amna au anaya yuho gochon mayadec dogu wontucmuno owi amnadec dong yandoc. Wohong yu nonthon toropdecma muno. Worocha non yuhon youpnoha bongbong sicsicha togomon.” \v 50 Jöntho ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Kombiarut, amna auho son ayam maticma yui oröcsoni. Worocha son amna worochon youpha bongbong sininga.” \s1 Samaria nano yu Yesu ayam tong imogung \p \v 51 Oro Kopotorocho Yesu sogida momdec tönggongon bongono urop eng fom togoc. Worocha tongga Yesuho ‘Yerusalem ongowa’ yongo kombingdegoc. \v 52 Tongo yu youp amnani au manomano tong arangarang toctocha inong muuna yu osuc fat imongga ongga Samaria nanohon böcsa au woce ongkungga Yesuhon manomano tong arangarang toctocha togung \v 53 mahong muno woi, böc morömpho agungmai Yesuho Yerusalem onggonga togoc. Worochatongga yu Yesu ayam tong imongo yu yangada böcnon tonggonga ‘muno’ yogung. \p \v 54 Youp amna yai Jems orin Jön yui Samaria nanohon toroc kiap wontucmuno wo angga Yesu inong ac tongga yogomoroc, “Moröma gocho kombiya wömai notho mom mambot inong yodaya ep aranggumpho ohuna torop ngo obukodarut.” \v 55 Ihoroc inogomoroc mahong Yesuho yuhon mataha kombiuna angit maidina inong fadoc. \v 56 Tuna yu böcsa auhon woce onggung. \s1 Yesuho ino tan tonggongon toroc kiapha yogoc \r (Matyu 8:19-22) \p \v 57 Oro Yesuot youp amnaniot yu uyapdec ongga idiya amna auho Yesuot engmuna inogoc, “Goc sa nahenne ongungorocma, nocu gocgon gan sogit tongungot.” \v 58 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Arap yu yingonoha kombingidang o yup yu ihorocgon yingono idimang mahong Amnahon Manano yuhon dupdup abam wömai maec.” \v 59 Yesuho ihoroc yongga wönggon amna au inogoc, “Goc engga noc nari.” Ihoroc inogoc mahong amna worocho yogoc, “Amna moröma, goc kombing namia noc ongga nandöngna oring singdengga mit wömai ehangot.” \v 60 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Goc kombingbanac tirocha. Amna omimaho wömai nucni omima wo oring fiarut. Wohong gocu ongga Kopotorochon toborucnohon fatmata owi amnadec yong fandahi.” \p \v 61 Oro Yesuho wönggon amna au inogoc, ‘Goc noc nari’. Ihoroc inuna amna worocho mata iban imongo yogoc, “Moröma noc goc gan tonggonga kombihat mahong goc kombing namia nocho ongga toropnai inongdengga mit wömai ehangot.” \v 62 Ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Amna au stia sogitmuna metec foringitacma yu wömai nongnongo mangic. Muno, yui kandoc ongontac. Amna ihorocnoma wömai Kopotorochon toborucnohon youp toctochon toroc muno.” Yesuho ino tan tonggongon mata ihoroc yogoc. \c 10 \s1 Yesuho amna 72 ihoroc soworengga youpha inong muuna onggung \r (Matyu 9:37-38; 10:16) \p \v 1 Oro mit Morömaho amna wego au 72 ihoroc yangsoworengga inong mudoc. Inong mudocma woi ‘yu yai yai böcsa ino mit onggonga kombigocan woce osuc fat imonung’ yongo inong mudoc. \v 2 Tongo yu youphon yong fasun mata ingoroc inogoc, “Kombiarut, nacno koböcma sinom öndec gomondingga idang mahong woroc tonong fepfephon youp amna koböcma maeng. Worocha sontho ön morömoha dönac inuya yu youp amnani inong muuna nacno feng suran tontang. \v 3 Son ongorut! Nocho son youp yunganoha masit. Muno, fup gumbocho singhon bonipnodec itongidangma worochon toroc wömai nocho son kanoya ongontang. \v 4 Sonu wömai mönenghu o yoc sonihu o orung tomsonihu woroc fogida fongoninga. O son owi amna uyapdec yangga mata ubarago inun ganun tongga bongono tong samborec toninga. \p \v 5 “Oro amna auho son böcnon kangat fuunai sontho böc moröm guram mata ingoroc inonung, ‘Kopotorochon irot guc sonot itun’. \v 6 Ihoroc inuya böc morömpho amna nongnongo idiyai wömai guram soniho yudec engoc. Wohong amna wo nongnongo maicanu wömai guram soniho ibarun fauna wönggon sonot engoc. \v 7 Oro son böc tungu wocingon iditnung. Böc mongurac tongo ngoce iti woce iti tongitninga. O böc morömpho nacno yamuc yaönoma kamonahingma worocgon nong tongonung. Youp amnaho wömai youphon wöngnacno sogihun.’” Yesuho ihoroc yogoc. \p \v 8 Tongo yu matano sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Son böcsa auhon ongidiya böc morömpho engo böcnon kangat fongga nacno kamuya wömai sonu nacno wo nong tongonung. \v 9 Woroc tongo son böcsa worochon owi amna obukocnima dongyu orokong tongonung. Tongo son fatmata ogepma ingoroc fandat inong tongonung: ‘Kopotorochon toboruc urop sonot engfom tac,’ ihoroc inonung. \v 10 Oro son ongga böc auhon öngkuya böc morömpho son kangga böcnon makangat fuyai wömai sonu ongga böc worochon owi amnaho yangamin uyaphon tong fönfönno orung sonidec fakangyu muuya ingoroc inonung, \v 11 ‘Böc sonihon guroc tong fönfön tungugon wömai önggöngyi soniha orung nonidec icha. Kombiarut, Kopotorochon toboruc boinno sinom urop ambecgon eng tepac,’ ihoroc inonung. \v 12 Nocho boinno sinom kantiwa, Kopotorocho owi amna mata youpdec fohong yuangocan bongono wocin wömai böcsa ihorocnohon owi amna yu mepmo moröma sinom au feangoc. Mepmo worocho wömai Sodom böc mepmo sogidocma wo anggirada moröma sinom engoc,” Yesuho youp amnani ihoroc inogoc. \s1 Yesuho böcsa auhon garac mata yogoc \r (Matyu 11:20-24) \p \v 13 Yesuho mata sakaun fiuna garac mata ingoroc yogoc, “Son Korazin orin Betsaida nano son soni woho! Nocho toroc kiap inobarac koböcma sinom sonthon bonip sonidec tongidot mahong sontho irot soni maibandung. Nocho toroc kiap sonot togotma wömai böcsa Tairhu o Saidonthu wocin toyai wömai worochon owi amnano inoin turongo yangga uroci morö sinom kombingga yong oin tongga ep ipmorop wagangga irotno ibandup tup. \v 14 Worocha tongga Kopotorocho owi amna mata youpdec fohong yuangocan bongono wocin wömai sontho urago mepmo sinom au feangoc mahong Tair orin Saidon nano yuho mepmo obmugon sogitnahing. \v 15 O son Kaperneam nano, son tingting kombiang? Son onoce sinom itmuya ma moröma sogitnahinghu? Muno sinom, sonu wömai omoce sinom omimaho ididangan woce mönahing,” Yesuho garac mata ihoroc yogoc. \p \v 16 Tongo mit yu wönggon youp amnani inogoc, “Amna auho sonthon duc mata soni kombingga sumbentangma yu wömai nakain mata sinom sumbentang. O amnaho sontha me siantangma yu wömai nakaha me siantang. O ihorocgon amnaho nakaha me siantangma yu wömai Kopotorocha me siantang. Wömai yaha yu worocho noc nanong muuna ebotmaha,” Yesuho youp amnani youphon yong fasun mata ihoroc inongga inong muuna onggung. \s1 Amna 72 yu youpha ongmuya ibaru fauna Yesuot ebung \p \v 17 Oro amna 72 yu youpno tongbödengga ibaru fauna Yesuot ebung. Yuho wömai youp togungmaha irot ogep morö sinom kombingga borongdetmuya Yesu fat ingoroc inogung, “Moröma noni, osuc dogu wontucmuno yu nonthon mata masumbodidung mahong nonu gochon maya sogida inonaya yu nonthon duc noni sumboda onggung.” \v 18 Ihoroc inuya Yesuho yu inogoc, “Boinno sinom, son youp wo tongga idiya nocho agotmai, dogu kopotho undip wari wari simbang momdecma ohongga gesöno bödegoc. \v 19 Kombiang, nocho son urop gesö moröma kamogot. Worocha tongga sonu koing songmuya gorom ingingohu o sibat foronthu wo yamberuya kegung mahong sonu maobukogung. Sonu ayam noni dogu kopot yuhon gesöno urop anggiraang. Worocha tongga yapmu auho son dongyun obukoc obukocno woi maic. \v 20 Worochoi oro, dogu wontucmuno yu ducsoni sumbodungma woi yapmu moröma muno. Wohong Kopotorocho masoni kombingga momdec irim toctocyi idangma worocho woi yapmu moröma sinom, sonu worochahong borongdearut,” Yesuho youp amnani ihoroc inogoc. \s1 Yesuho borongdeda Nandöng Kopotoroc ecec inogoc \r (Matyu 11:25-27; 13:16-17) \p \v 21 Oro bongono worochogon Kunkun Yaruho Yesuhon irot tun yungan tuna Yesuho kombing borong morö tongga Fano ingoroc inogoc, “Nandöngna, goc mom orin guroc ngorochon Morömo. Gocu gakain ibiba orin kombic kombic ogepma worocgon tanda gakain gesöhon foro youp amnayai komanangnoma wo indaia tuctugo kombiang. Yu woi managumboc simbang kombic kombicno moröma muno. Worochoi oro, kombic kombic amna moröma yuho gochon foro makombiing. Gocho yuhon daro dongyi sum fauya kombing tangtang mating. Nandöngna boinno sinom kiap ihorocnoho woi gochon irot kombic kombic ogepma,” Yesuho Fano yong moröng ihoroc inogoc. \p \v 22 Tongo yu wönggon yogoc, “Nandöngna yu wömai guroc ngorochon gesöno ambarac nocho une fohong fingbödegoc. Amna auho wömai inoin kombic kombicnodec wömai Mananohon foro makombiing. Muno Nandöngna yu tunguhogon wömai kombihac. O ihorocgon amna auho Nandöngnahon foro makombing imoc. Muno Manano yu tunguhogon wömai Nandönghon foro kombihac. O Mananoho amna yangsoworengga yuho yangamin ogep ima yuha wömai Kopotorochon foro tuctugo indaangoc.” \p \v 23-24 Yesuho ihoroc yongga ibarun fauna youp amnani foring yangga yugon inogoc, “Kombiarut, osuc Kopotorochon yong tuctuc amnanihu o amna morömahu yu sontho önga manomano yaangma wo yacyacha toup kombigung mahong yu magung. Boinno sinom, sontho önga manomano yangma woi yapmu moröma sinom. Sonu wo yangga borongdearut. O ihorocgon sontho önga mata kombiangma woroc kombic kombicha osucno nanoho osuc toup kombigung mahong yu makombigung,” Yesuho youp amnani ihoroc inogoc. \s1 Samaria amna ogepma yuhon mata fatno \p \v 25 Oro oipmonu nongoru kombic kombic amna au yu idongga ‘Yesu toroc tonguc yeantat’ yongo ingoroc inong ac togoc, “Fandat fandat amna, nocu ting tongmaina itonggong koing aa feun?” \v 26 Ihoroc inuna Yesuho yu inong ac tongo yogoc, “Nongoru mataho itonggong koing sogit sogitha ting yac? Gocu wo embada tingting kombingitaroc?” \v 27 Ihoroc inuna Farisiho mata ökene ibanda yogoc, “Nongoru mataho ingoroc yac: ‘Son Moröma soni Kopotoroc, yuha toup kombingitnung. Son wömai irot sonihu o yaru sonihu o gesö sonihu o kombic kombic sonihu wo ambarac Kopotorocha bogiarut. O ihorocgon son soniha toroc kiap ogepmagon tong kamongidangma worochon toroc wömai son nucsoniha tong ogep tong imongitnung.’” \v 28 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Goc boinno sinom yaroc. Ongga worochon torocgon toi. Ihoroc tongminai itonggong koing ai feangoc.” \p \v 29 Oro Farisi yu Yesuhon mata wo kombigoc mahong yuhon kombic kombicdec angit maidocmaha yu Yesu wönggon inong ac tongo yogoc, “Nongoruho ‘nuca’ yacma wömai numaha sinom kombingga yac?” \v 30 Ihoroc yuna Yesuho mata fat au ingoroc iban imogoc, “Amna auho Yerusalem imun fauna Yerikö taun onggonga onggoc. Ongidina usem amnaho uyapdec gön tongga idiya amna wo ehuna sogida tec tohomunmucno orin manomanono ambarac fogitbödengga amna wuya gurocdec ohongga omompha tongo idoc. \v 31 Ihoroc idina öret socsoc amna au yu uyap worochongon engga amna wo agoc mahong matongfat yegoc. Muno, yu angmun fauna uyap terodecgon ongga onggoc. \p \v 32 “Woroc tuna mit amna au Levihon toropdecma yuho engga amna uroci wo agoc mahong ihorocgon matongfat yegoc. Yu uyap terodecgon ongga angmurat tongo onggoc. \v 33 Tuna mit Samaria amna au yu ihorocgon uyap worochongon engga amna uroci wo angga irotnoho uroci morö sinom kombigoc. \v 34 Uroci kombingga yuot ongmuna unacot wain yamuot wedecnodec koring tongo wedecno tom tong imogoc. Ihoroc tongo amna uroci tun fadang uuna bang töngo bot donkino koroc tohong yungo yangat tongga kuin böc auhon tohong yugoc. Tongga woce yu ogepma sinom angtoregoc. \v 35 Tuna kembotsum idina Samaria amna wo onggonga tongga kuin böc angtorec torec amna silwa möneng yai imongga inogoc, ‘Goc amna ngo ogepmagon angtorehi. Möneng yai gamotma angit maidunai wömai nocho mit wönggon engmaina möneng docno ubot gamangot.” \p \v 36 Oro Yesuho fatmata wo yongbödengga nongoru kombic kombic amna ingoroc inong ac togoc, “Gocu ting kombiharoc. Amna torop anfidecma numaho sinom wömai amna uroci wo oröc oröc kiap tong imogoc?” Ihoroc yuna yuho yogoc, \v 37 “Wömai woroc, amna uroci tongfat yegocma, yu woroc.” Ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Goc ongga toroc kiap worocotmagon tongidiruc.” \s1 Yesuho Marta orin Mariaho bucin idoc \p \v 38 Oro oipmonu Yesuot youp amnaniot yu uyapdec ongga böcsa auhon öngkubung. Böcsa woce wömai owi au mano Marta yu Yesu yangauna böcnon ögomoroc. \v 39 Öngga idinya owi worochon dano mano Maria, worocho engmuna Morömahon orungo forodec omoc itmuna onggimo yuhon mataha sigoc. \v 40 Onggimo singga idina dano Marta yuhogon wömai mongorec youp moröma togoc. Worocha tongga yu ec imuna Yesu inogoc, “Moröma, dana ngo yu noc nangmun fauna nakagon youp morö sinom tat. Goc wo makombirochu nuhun? Gocho inia yu noc tongfat nehun.” \v 41 Yu ihoroc inogoc mahong Morömaho matanohon urago ingoroc iban imogoc, “Marta Marta, goc manomano koböcmaha kombingbanac tongitaroc mahong \v 42 yapmu tunguhogon wömai moröma iditac. Ahi, daya ngo, yu manomano soworengga yapmu moröma urop kombingdehac. Worocha nocho yu mainong muit,” Yesuho Marta ihoroc inogoc. \c 11 \s1 Yesuho dönac yocyochon yong tuctuc mata yogoc \r (Matyu 6:9-15; 7:7-11) \p \v 1 Oro oipmonu Yesu inohogon itmuna dönac youp togoc. Dönac yongbödeuna youp amna auho yu inogoc, “Moröma, Jön yu inoin youp amnani dönac yocyochon foro fandat inongidoc. Worocha goc ihorocgon non dönac yocyochon foro ninong tuctuc toi.” \v 2 Ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Son dönac soni kiap ingorocno yongitnung: \li1 ‘Sa Gapgap Nandöng noni, gochon maya \li1 nongnongo kunkun itun. \li1 Engga irot danong guroc danong \li1 moröm tong nimpi. \li1 \v 3 Goc önga nacno noni toroc nonidec nimpi. \li1 O öngagon muno, bongono bongono. \li1 \v 4 Goc wontucmuno noni imifat nimpun. \li1 Non ihorocgon amnaho wontucmuno tong \li1 nimingma yuhon wontucmuno imana fahun. \li1 Goc tonguc yecyecdec fohong nuirocha.’” \p \v 5-6 Yesuho wönggon mata sakaun fiuna youp amnani inogoc, “Oro amna au yu uyap ubarago ongga kumbong bonip sinom nipnoho bucin ongkuboc. Tuna nipnoho yu acacha irot ogep kombingga nacno imocimocha kombigoc mahong nacno au maidoc. Worocha yu gop gada orugo ot ongmuna inogoc, ‘Oröc, nacno au nam. Nakain nipna urop epac mahong nocot nacno au maec.’ \v 7 Ihoroc inuna nipno koroc koroc imuna ingoroc inogoc, ‘Goc youp morö namirocha. Non simbu urop soamon. Nakahu o owi wabkarachu urop dungga idamon. Noc idongga nacno au angit magamit,’ ihoroc inogoc \v 8 mahong mit yu irot mongurac tongga nipno kombing imongo idongga nacno au imogoc.” Oro Yesuho yogoc, “Kombiarut, orugoho orugo nacno imogocma woi yu orugoha borongdedocmaha muno, wohong yu toup kiring imogocmaha tongga yu idongga nacno imogoc.” \p \v 9 Yesuho wönggon yogoc, “Sonu mata tepmo wo kombingga worochon toroc Kopotorocha dönac inongo kiriuya Kopotorocho son kombing kamontac. O son ‘yapmu ogepma ana fehun’ yongo yabic yabic youp tuyai wömai Kopotorocho tongfat keuna sonu wo au feantac. O son simbudec wagauyai, wömai Kopotorocho son simbu fagarit kamontac. \v 10 Boinno sinom, amna Kopotorocha dönac inontacma yu wömai worochon boinno sogiantac. O amna yabi yabi youp tongitacma yu wömai yapmu wo aun feantac. O amna simbudec wagaantacma, yu wömai Kopotorocho simbu fagarit imontac. \p \v 11 “Son nandöng, sonu tingting kombiang? Managumboc soniho söngha kanunai wömai sondecma numaho gorom ingingo imontac? \v 12 O fup modibha kanunai wömai sibat foron imontarochu? Woi muno sinom. \v 13 Oro sonu wontucmuno toctoc amnahong managumboc soniha wömai yapmu ogepma imongidang. Worochoi oro, Nandöng soni momdec itacma yu ogepmagon. Worocha tongga owi amna au yu Kunkun Yaruha inong ac tontangma yuha wömai Kopotorocho Kunkun Yaru boinno sinom imontac,” Yesuho dönac yocyochon yong tuctuc mata ihoroc yogoc. \s1 Amna auho Yesuha yogung, ‘yu dogu kopot Belsebulhon gesö sogitmuna youpno tongitac yo’ \r (Matyu 12:22-30; Mak 3:20-27) \p \v 14 Oro, dogu wontucmuno auho amna audec itmuna amna worochon dugo mep tuna duc matano muno itongidoc. Ihoroc idina Yesuho yu dogu wontucmuno tan imuna yu duc mata wönggon yogoc. Ihoroc tuna owi amnaho woroc angga soroc yongmuya \v 15 amna auho yogung, “Dogu wontucmunohon morömo mano Belsebul yu Yesu gesö imuna dogu wontucmuno dong yanitac yo.” \v 16 O amna auho wömai Yesu toroc toctocha inogung, “Goc momphon toroc au tia ana.” \p \v 17 Ihoroc yuya Yesuho kombic kombicnohon foro angtangtang tongo ingoroc inogoc, “Kantri auho ficfuc tongo owi amna inohogon emoc tontanganu wömai kantri worocho obukontac. O ihorocgon böcsa au yu ficfuc tongga böc morömpho inoha emoc tontanganu wömai gesöno ohongga makoing sic. \v 18 Oro, sonu nocha yang, nocho dogu kopot Belsebulhon gesödec dogu wontucmuno nucni dong yanitat. Wohong dogu kopothon toropni yu fuc tongga inoin nucni tarantanganu wömai yuhon gesöno ohongga koing socsocno main. \p \v 19 “Worochai oro Belsebulho noc gesö namuna nocho dogu wontucmuno dong yanitatanu wömai numaho torop soni tong fat kengo dogu wontucmuno dong yanidang? Kombiarut, torop soni yu inobut wömai mata soni angsoworengga yu bödeangoc. \v 20 Wohong nocu wömai dogu wontucmuno Kopotorochon gesödec dong yanitat. Sonu wo angga ingoroc kombiarut, Kopotorochon toborucno urop soniot epac yo.” \p \v 21 Yesu ihoroc yongga mit mata tepmo au ingoroc yogoc, “Amna koingo au yu gun tawano sogitmuna böcno angtoreantacanu wömai yoctecno manomanono ogep entang. \v 22 Wohong amna au gesöno koingo sinom yu engmuna yuot emoc tongga anggiraantacanu wömai yu böc morömphon gun tawa fogida yoctec manomanono ambarac yongo fongo nucni silip tong imontac. \p \v 23 “Amna au yu noc oröc matongnamicma yu ayam tong namontac. O amna auho suraro feng suran toctochon youpha noc matongfat neicma yu wömai suraro doun mointuya fuc tontang,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Dogu wontucmuno ibarun fadocmahon matano \r (Matyu 12:43-45) \p \v 24 Yesuho dogu wontucmunohon yong tuctuc mata ingoroc yogoc, “Dogu wontucmunoho ingoroc tongidang, yu amna au imun fauna ‘idit sa ogepma sogiwa’ yongo sa moropmo wontucmuno woce itongontac. Woce itongmuna idit sa ogepma maun feuna yontac, ‘Noc ibara fauna böc ima fadocma woroc wönggon sogiwa.’ \v 25 Ihoroc yongga ibarun fauna ongga böc osuc ididocan woce engkungo aantacmai böc wo ogepma sinom ogut tangtang tuya itac. \v 26 Woroc angga ongga dogu wontucmuno nucni 7 wontucmuno sinom yu yangada fengga böc wocingon entang. Woroc tuyai wömai woroc, amna wo yu osuc obmukusuc ogep bum idoc mahong mit wömai yu obukocno sinom tontac.” \s1 Owi amna numariho wömai borongdetnahing \p \v 27 Oro Yesuho mata wo owi amna inongga idina owi auho suraro bonipnodec itmuna ingoroc mambodoc, “Owiho goc bangga mum gamogocma yu borongdehun.” \v 28 Ihoroc mambuna Yesuho yogoc, “Nochon macna yu woi owi ogepmahong owi amna Kopotorochon mata kombingga sumbodidangma yuho wömai boinno sinom borongdearut,” ihoroc yogoc. \s1 Yönahon weranno \r (Matyu 12:38-42; Mak 8:12) \p \v 29 Oro owi amna koböcho Yesuot epgon tongga idiya Yesuho yogoc, “Guroc ngorochon owi amna önga idangma yui wontucmuno sinom. Yuho momphon weran inobarac au acacha yang mahong yu weran au maaing. Weran tungugon wömai Kopotorocho yu indauna anahingmai woi yong tuctuc amna Yönaho togocma worochon werano. \v 30 Osuc wömai Yönaho toroc kiap au tuna Ninive nanoho angga tuctugo kombigung, Yöna yui Kopotorochon amna. Oro worochon torocgon wömai Amnahon Manano yu toroc kiap au tuna owi amnaho wo angga ingoroc kombiup, yui boinno sinom Kopotorochon amna itac. \p \v 31 “Oro, Saut kantrihon Kwin owi yu ‘Salomonthon kombic kombic ogepma sogiwa’ yongo uyap ubarago sinom onggoc. O önga wömai amna au Salomon angirahacma yu sonot itac mahong sontho yuhon mata kombic kombicha koroc koroc kamang. Worocha wömai Kwin owi worocho Kopotorochon mata youpdec idongga owi amna önga idangma yuhon mata yun bödeuna wontucmunohon urago sogitnahing. \p \v 32 “Oro Ninive taun worochon owi amna yu wömai Yönahon mata kombingga irotno ibandung. O önga wömai amna au Yöna anggirahacma yu sonot itac mahong sonu irot soni maibanidang. Worocha wömai Kopotorochon mata youpdec Ninive nanoho idongga owi amna önga idangma sonthon mata yu bödeuna wontucmunohon urago sogitnahing,” Yesuho mata ihoroc yogoc. \s1 Dan noni woi godip föbhon yaguno \r (Matyu 5:15; 6:22-23) \p \v 33 Yesuho mata wönggon sakaun fiuna yogoc, “Amnaho gop gata wö ganang öp masingidang. Muno sinom, yuho wömai gop gata fadangdec eran singidang. Tuna yagunoho owi amna böc ganang idangma yaguno möng imontac. \v 34 Worochon toroc wömai dan soni woi godibhon gop yaguno. Dan soniho ogepma entacanu wömai son angtangtang tongga irot soni yagunobarac entac. Wohong dansoniho obökuyai wömai irot soni kumbongdiantac. \v 35 Worocha son muyu yaguno irot sonin itacma wo ogep angtorearut. Yaguno wo kumbong diicyit. \v 36 Oro, yagunoho irot sonin foctongga entacanu wömai godip föp sonihon docno tungu au kumbongdec maic. Tuna itonggong soniho gop simbang yagunobarac entac,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yesuho Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amna yuhon garac matano yogoc \r (Matyu 23:1-36) \p \v 37 Oro Yesu mata wo yun bödeuna Farisi auho yuot engmuna ‘nacno nana’ yongo inong wodigoc. Inong wodiuna Yesuho yuot ongga böc ganang nacno nocnoc abamdec omoc idoc. \v 38 Omoc idina Farisiho agocmai, Yesu yu Yuda nanohon toroc kiap matandoc. Muno, yu yamuc magui komong omoc idoc. Woroc tuna Farisiho ‘Yesuho gendic noni yembotac’ yongo soroc yogoc. \v 39 Soroc yuna Morömaho ingoroc inogoc, “Kombihi, son Farisi amna son wömai kap godibodecgon sac toctocyi woroc simbang idang. Godip soni woi sacsago idang mahong irot sonidec wömai toroc kiap wontucmuno toup foc tongga idang. Son sonihagon kombingmuya suraro matongfat yengidang. \v 40 Son amna bumbumyi. Kombiarut, Kopotorocho amnahon godibohu o irotnohu yait yait inohogon tobing figoc. \v 41 Worocha son muyu irot soni amna urociha imongitnung. Ihoroc tuya wömai godip föp soni Kopotorocho yangamin ihorocgon sacsago entac. \p \v 42 “Farisi son soni woho! Sonu nongoru tantantha öndecma nacno obmu obmu römbohu o anianthu woroc sogida docno 10 silip tongga docno tungu Kopotorocha erangidang. Wohong Kopotorochon toroc kiap moröma wömai sonu matongidang. Woi owi amna tong ogep tong imocimoc kiaphu o owi amna toroc kiap nongnongo tong imocimoc kiap. Kiap wo wömai sonu matongidang. Son muyu nacno docno soni Kopotorocha imocimoc kiap orin owi amna tong ogep tong imocimoc kiap yait yait woroc tongitnung. \p \v 43 “Farisi soni woho. Sonu fatmata yocyoc bucin amna morömahon abamdec iditha wömai toup kombingidang. O maket taitdec owi amnaho ‘sep ogep sinom’ kanoc kanocha toup kombingidang. \v 44 Son soni woho. Sonu kumkumon werano muno worochon toroc idang. Owi amna yu woce ongep tongga bet fadidang. Worochon toroc wömai sonthon kombic kombic soniho owi amna Kopotorocho yangamin dongyu bet fadidang,” Yesuho garac mata orongi ihoroc yogoc. \p \v 45 Tuna nongoru kombic kombic amna auho mata wo kombingga Yesu ingoroc inogoc, “Fandat fandat amna, goc mata wo Farisihagon yarocha woha nontha ambarac ninong moin moin tongga yaroc.” \v 46 Ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Son gendic kombic kombic amna, son soni woho! Sontho owi amna mepmo moröma sinom imuya yuho wo sumbot sumbotha sorec tongidang mahong soniu obu soni sirago tungugon sinom mepmo woroc sumbot sumbotha matongfat yengidang. \p \v 47 “Soni woho! Sontho wömai Kopotorochon yong tuctuc amnanihon kumkumon simen ogepma sinom tobingidang. Wohong kombiarut, yong tuctuc amna wo wömai ombu sakung soniho dou ombung. \v 48 Sonthon öra soniho youp forosingga Kopotorochon yong tuctuc amnani dohuya omuya sontho wömai youpno sakau fiuna kumkumonno tongfada ogepma sinom tobingidang. Kiap worocdec wömai sonu toroc kiap wontucmuno ombu sakung soniho tongidungma woroc tong koing tongidang. \v 49 Oro worochon mata wömai Kopotorocho kurömna sinom ingoroc yogoc: \li1 ‘Nocho wömai yong tuctuc amna orin aposel inoya onguya amnaho yangga auma fogida dongyu omuya o au wömai yanda toroc kiap wontucmuno tong imonahing.’ \p \v 50 “Worocha tongga Kopotorocho yong tuctuc amnani dongyu ombungma worochon urago owi amna önga idangma son iban kamangoc. Woi yong tuctuc amna osuc sinom dongyun ombungma engga önga dongyun ombungma worochon urago sonidec engoc. \v 51 Nocho boinno sinom kanoya kombiarut: Forosingga Abeldec engga Sakaraiya yong tuctuc amna ambarac worochon nogotno wömai sontho obu sonidec idina Kopotorocho urago tong kamangoc. Sakaraia wömai Kopotorochon öret socsoc böc wocin altadec ida ibarun fauna kunkun böc irotnon wocin onggonga tuna wot omom togung. \p \v 52 “Son nongoru kombic kombic amna son soni woho. Sonu Kopoto-rochon kombic kombic ogepma sogit sogithon simbu songmuya kino tomu onggoc. Boinno, son sonibut Kopotorochon uyap ogepma makombiing. O sontho owi amna Kopotorocot onggonga kombing-idangma yu bongbong singimuya gorong ongidang. Worocha soni woho.” Yesuho Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amna yuha garac mata orongi ihoroc inogoc. \p \v 53 Yesu mata wo inongbödengga yu sa wo imun fauna onggoc. Tuna Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amna yu bongono wocin forosingga Yesuha ayam toup tong imogung. Yu bongono muno Yesuot ongep tongga manomanoha toroc tong imocimocha inong ac tongidung. \v 54 Yu ‘Yesu yapmu au kandöc yuna sogida mata youpdec tohong yuantamon’ yongo yuha gön togung. \c 12 \s1 Farisihon kombic kombic imanangniha acacho idarut \r (Matyu 10:26, 27) \p \v 1 Oro Yesuho Farisiha garac mata orongi yongga idina owi amna koböcma tausen tausen worochon toroc yu engmuya suran togung. Suran tongmuya auho nucni yamben yambenno togung. Tuna Yesuho forosingga youp amnani mata ingoroc ingoc, “Son Farisihon toroc kiap imanangniha acacho itongitnung. Yuhon toroc kiap orin duc matano woi yaitni tungugon muno. Toroc kiapmo wontucmuno ihorocnoho wömai yis simbang owi amnadec ohongmuna yu dongyun mointontang. \v 2 Manomano tomnobarac itacma woi ambarac eran öngkungbödeangoc. O kombic kombic öpma woi Kopotorocho ambarac tun eran engoc. \v 3 O sontho mata kumbong inun ganun tongidangma wo wömai suraroho sepdec tuctugo kombing-bödenahing. O ihorocgon sontho böc ganang itmuya mata masang yogungma wo wömai mit auho böc taitdec suraro inong furang tuya tuctugo kombinahing,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Son Kopotorochagon botongitnung \r (Matyu 10:28-31) \p \v 4 Yesuho matano sakaun fiuna yogoc, “Oröcnai, nocho ingoroc kantiwa, sontho guroc amnaha botoninga. Yu ogep godip föp soni tong omom tup mahong yaru soni tu moin toctochon gesö wömai yu maidimoc. \v 5 Worocha wömai son numaha sinom gending imongga botodarut? Woi Kopotoroc yu tunguhagon. Guroc amna yu wömai godip föp soni dong omom tontang mahong mit wömai Kopotorocho yaru soni ep bohöng woce tomun ongun. Boinno sinom, son Kopotoroc yu tunguhagon anggendingo botodarut. \p \v 6 “Kombiarut, non amna non yup obugu obuguha kombingidamon woi yapmu obugu sinom mahong Kopotoroc yu wömai yup obugu obugu tungu auha maedet imic. \v 7 O sontha tingting, sonu amna, son yup obugu wo yanggiraang. Worocha tongga Kopotorocho sontha maedet imic. Muno sinom, yu bic sakemsoni ambarac embat-bödehac. Worocha son botoninga.” \s1 Yesuha yangam fapfap toningyit \r (Matyu 10:32, 33; 12:32; 10:19-20) \p \v 8 Yesuho wönggon mata sakaun fiuna yogoc, “Nocho ingoroc kantiwa, amna auho nochon ma owi amnadec yong taantacanu wömai Amnahon Manano yu amna worochon mano Kopotorochon sum yaruho yangamin ihorocgon yong taantac. \v 9 Wohong amna auho nakaha yangam fapfap tongmuna möp yontacanu wömai nocho ihorocgon Kopotorochon sum yaruho yangamin yuha inong möpmöp tangot. \v 10 “Amna au yu Amnahon Mananoha mata metec yontacma worochon turongo wömai bödeangoc mahong amna au Kunkun Yaruha yong samborec yontacma worochon turongo wömai öngahu o mithu iditnoho iditno yudec engoc. \p \v 11 “Oro ayam soniho kangato Yuda nanohon fatmata yocyoc bucinthu o gavmanothu o amna morömaho yangaminthu woce mata youpdec fohong kunahing. Ihoroc tuya sonu yuha botongmuya ‘yaö mata urago imontamonthu o tingting sinom inontamonthu’ yongo kombingbanac toninga. \v 12 Bongono wocin wömai Kunkun Yaruho fasun kamongga ‘mata ihoroc ihoroc yarut’ yongo kanangoc.” \s1 Amna yoctec mönengno koböcma worochon mata tepmo \p \v 13 Oro owi amna koböcma sinompho Yesuot suran tongmuya amna auho Yesu dönac ingoroc inogoc, “Fandat fandat amna, nochon nandöngna yu urop omboc mahong fim öresac wömai oröcnaho inohagon fogitdup togoc. Worocha gocho oröcna inia yuho silip tongga nochon fadu erangga noc nampun.” \v 14 Ihoroc inuna Yesuho mata urago ingoroc iban imogoc, “Tingting oro. Numaho ‘nocho sonthon mata soni ya bödehun’ yongo tohong nugoc? Nocu youp ihorocnoha maebot.” \v 15 Yesuho amna wo ihoroc inongga mit owi amna ambarac ingoroc inogoc, “Son soni woho, irot soniho yoctec möneng manomano worocdec ding fiicyit. Son manomano sonihagon fogit fogitha yang ibip toninga. Möneng yoctec manomano koböcma worocho wömai gakain itonggong ogepma matun öngkung gamic, muno sinom.” \p \v 16 Yesu ihoroc yongga mit yoctec möneng feng suran toctochon mata tepmo au ingoroc yogoc, “Amna au mönengno koböc idimogungma yuhon öndec wömai nacno koböcma sinom öngkungga idung. \v 17 Ihoroc idiya yangga amnaho kombic kombic youp morö tongo yogoc, ‘Oro nocu ting tontat? Nochon böcna obugu worocha nacno ambarac woce feng suran toctocno woi angit matit.’ \v 18 Yu ihoroc kombingga wönggon yogoc, ‘Muyu, noc ingoroc tontat, noc nacno ficfic böcnai idangma wo ambarac gumanda böc moröma, moröma sinom temongma öhun. Temongma uuna nacno orin manomano yoctecna ambarac wo fogida wocin feng suran tangot. \v 19 Ihoroc toya idiya nocho borongdetmaina yontat, ‘Mayain, nocu amna moröma sinom, noc biruc bongono koböchon toroc nacno manomano ogepma ogepmagon itnamang. Worocha wömai noc sum sogida komong itmaina bongono muno nacno tong sonocgon tongo borongdeda engot.’ \p \v 20 “Oro yoctec amna yu ihoroc kombigoc mahong Kopotorocho yu inogoc, ‘Goc amna bumbumyi sinom. Önga kumbong ngorochagon wömai gocu omentaroc. Omentarocmaha manomano ambarac feng suran togorocma wo tingtingno sinom tongfat geantac? Muno woi gocho youp moröma sinom komanang togoroc’ Kopotorocho yu ihoroc inogoc.” \p \v 21 Oro Yesuho mata tepmo woroc yongga mata worochon boinnoha wömai ingoroc yogoc, “Kiapmo worocho wömai owi amna gurochon manomano koböcma inohagon feng suran tongidangma yudec öngkuangoc. Yu wömai gurochon manomanogon idimang mahong Kopotorocho yangamin wömai yu uroci sinom itmuya yapmu orogoma au maidimic.” \s1 Non manomanoha kombingbanac tongitninga \r (Matyu 6:25-34) \p \v 22 Oro mit Yesuho wönggon mata sakaun fiuna youp amnani ingoroc inogoc, “Nocho ingoroc kantiwa, son mata tepmo ono yatma worocha kombingmuya itonggong soniha kombingbanac tongga ingoroc yoninga: Oro yaöhong naantamon? O son godipföp soniha kombingbanac tongga ingoroc kombininga: Tec boru yaöhong tong faantamon. \v 23 Kombiarut, nacnohagon tongga son itonggong ogepma mau feic. O tec boruchogon godip föb soni matongfat keic. \p \v 24 “Son köec köec yupha kombiarut. Yu wömai nacno mamöngidang. O ihorocgon nacno oringga bucin fong suran matongitang mahong Kopotorocho yu nacno angitgon imongitac. O owi amna son wömai yup yanggiratno sinom tang. Worocha tongga Kopotorocho son ihorocgon angitgon kangtoreantac. \v 25 Oro sondecma numaho sinom kombingbanac moröma tongmuna itonggongno obmugon sakaun fiun? \v 26 Guroc amna non wömai ihoroc toctochon gesö maitnimic. Worocha son yapmu auha kombingbanac tongitninga! \p \v 27 “Kombiarut, yoröc bömbopho kombingbanac matongidang. Yuho boru bubup worochon foro makombing mahong tong fatfatno wömai ogepma sinom idimpac. Osuc king Salomon yuhon tec tohomumöcno koböcma sinom idimogung mahong saröc bömbopmohon tong fatfatnoho wömai Salomonthon tec borucno anggiratbödehac. \v 28 Oro, owen wo wömai önga muyunoho idiya kembotgon amnaho faingo epin fongyu möngidang mahong Kopotorocho yu tongfatfatno ogepma sinom imongitac. O sonu wömai saröchon toroc muno, sonu amna. Worocha tongga Kopotorocho ogepma sinom kangtorengitac. Mayain, sonthon kombing tobic tobic soni obugu sinom yo! \p \v 29 “Son ‘nacno yamuc nahema sogida naantamon’ yongga kombingbanac toup tongitninga. \v 30 Bumbumyi nano yu wömai Kopotorochon foro makombing. Worocha tongga yu kombingbanac morö tongmuya gurochon manomanoha yabic yabic youp morö tongidang. Wohong sonu ihoroc toninga, Kopotoroc Nandöng soni yu urop kombihac, son yaö manomanoha docmöang. \v 31 Son muyu ‘Kopotorocho moröm tong nimpun’ yongo irot soni yuha bogiarut. Son ihoroc tontanganu wömai Kopotorocho gurochon manomano ihorocgon angitgon kamangoc,” Yesuho kombingbanac toctochon matano ihoroc yogoc. \s1 Son momphon manomano orogoma fogiarut \r (Matyu 6:19-21) \p \v 32 Yesuho mata sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Nakain owi amna torop obugu, sonu botoninga. Nandöng soni yu urop ‘moröm tong kampiwa’ yongo mom toborucno ‘sontha’ yongo bogigoc. \v 33 Son muyu yoctec manomano soni mönengha fiuya owi amnaho wuuya sonu wöngnacno amna uroci imarut. Ihoroc tuya wömai sonthon wöngnac soni momdec moröma engoc. Momphon wöngnacno wömai nogotno fatfatno muno o usem amnaho usem toctocno muno. \v 34 Kombiarut, goc kombiiya yapmu au moröma ogepma sinom itac. Ihoroc kombinggai wömai irodaho yapmu worochagon ibibo kombingmuna worocdecgon sakai fiantac.” \s1 Nonu gön tongga Moröma noniha tong arangarang yongga itna \r (Matyu 24:45-51) \p \v 35 Yesuho wönggon matano sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Son youp toctocha boru soni tong docut tongga bot godip akep tarut. Son gop gangga tong arangarang tongga iditnung. \v 36 Sonu amna morömahon youp wabkaracni simbang idarut. Amna moröma auho oimnahon tong sonocdec ida dongyun fauya böcnon eboc. Engmuna simbu wagauna youp wabkaracniho tong arangarang tongga ida karupgon simbu fagarit imogung. \v 37 Nocho boinno sinom kantiwa, amna morömaho engmuna yauna youp wabkaracni arangarang yongga entanganu wömai yu youp wabkarac yong moröng imuna borongdeantang. Tuya amna morömaho youphon boruno temongga youp wabkaracni ‘omoc idarut’ inongga nacno fengga imuna naantang. \v 38 Oro amna moröma yu kumbong boniphu o fup sigo yongidinahu engmuna yaunai youp wabkaracni maduhi entanganu wömai woroc, amna morömaho youp wabkaracni inong borong tuna yu ogepma sinom entang. \p \v 39 “Oro kombiarut, böc morömpho usem amnahon ebep bongono tuctugo kombinggai wömai yu gön tongga idina usem amnaho böcno magumaric. \v 40 O worochon toroc son ihorocgon bongono muno gön tongga arangarang yongga iditnung. Wömai yaha, sonu yontang, ‘yu maehic’ mahong bongono wocingon sinom wömai Amnahon Manano ehangoc,” Yesuho arangarang yongga idithon mata tepmo ihoroc yogoc. \p \v 41 Ihoroc yuna Pitaho Yesu inong ac tongga yogoc, “Moröma goc mata tepmo yarocma woi nonihagon yarocha woha ‘owi amna ambarac kombiarut’ yongo yaroc?” \v 42 Woroc yuna Morömaho mata urago ingoroc iban imogoc, “Oro, amna moröma yu wömai inoin youp wabkaracni soworengga youp wabkarac kombic kombicno ogepma orin youpno gacigon tongitacma yugon wömai youp morömaha soworengga youp mata ingoroc inontac, ‘Gocu youp wabkaracnai ambarac yangtorengga iti. Gocho yu bongono bongonodec yamuc nacno inoin inoin torocdec silip tong imiruc,’ amna morömaho youp wabkaracno ihoroc inontac. \v 43 Ihoroc inongga sa korungon ongga wönggon ibarun fauna böcnon engmuna auna youp wabkaracnoho youpno ogepma sinom togoc. Tuna amna morömaho youp wabkarac ihorocnomaha irot ogep tong imuna borongdetno sinom tontac.” \v 44 Yesuho ihoroc yongo yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, amna moröma yu wömai böcnohu o yoctecnohu o manomano ambarac idimangma wo youp amna ogepma worochon oburodec fiuna yu wo ambarac yangtoreantac. \p \v 45 “Wohong youp wabkarac worocho ‘amna morömaho karup maehic’ yongo forosingga youp wabkarac nucni dong mongkengga obökuya yu inoho tong sonoc tongga wain yamuc nangga bumbum yontacanu \v 46 wömai amna morömaho bongono youp wabkaracno makombican wocin engga aantacmai youp wabkaracho etno itmuna tong bumbum tac. Tuna amna morömaho youp wabkaracno tun obukocno sinom tongga owi amna kombing tobic tobicno muno yuot tomun ongontac. \p \v 47 “Oro, youp wabkarac au yu amna morömahon youp mata kombihac mahong worochon toroc matichu o morömaha tong arangarang matichu wömai woroc, morömanoho engmuna ecego sinom toup wentac. \v 48 Wohong youp wabkarac au yu amna morömahon irot kombic kombicno makombii toroc kiap wontucmuno tunai wömai amna morömaho yu obmugon wentac. \p “Wömai yaha, amna kombic kombic moröma idimangma yuho urago moröma tonung. Tuna Morömaho kombiantac, yui nochon youp amna ogepma. O ihorocgon amna manomano koböcma idimangma yuho urago youp moröma tonung. Ihoroc tuya Morömaho kombiantac, yui nochon youp amna ogepma,” Yesuho youp wabkarachon mata tepmo ihoroc yogoc. \s1 Yesuho owi amna suraro fuc toctocha eboc \r (Matyu 10:34-36) \p \v 49 Yesuho yogoc, “Nocho ebotma woi ‘ep aranggum guroc ngocin öhun’ yongo ebot. O ep aranggum urop uunai wömai nocu borongdeam. \v 50 Wohong osuc wömai nocho yamuc gupgup toroc kiap au inobarac sinom sogiwa. Önga noc wo abe masogii itmaina irotnaho toup mep tat. \v 51 Sonu ingoroc kombininga: Nocho ayam ayam kiap ta bödec bödecha guroc ngocin ebot. Muno sinom, nocho owi amna suraro tong fuc toctocha ebot. \v 52 Önga forosingga wömai yomot macni fani obukemaho fuc tongga anfiho wömai yaimahon ayam tongga itnahing. O yaimaho wömai anfimaha ayam tongga itnahing. \v 53 O fanoho wömai mananoha ececgo angga engoc. O mananoho wömai fano ayam tong imongga engoc. O macnoho wömai wenoha ayam tongga engoc. O wenoho macnoha ayam tong imongga edengoc. O ihorocgon yan korama yu inohogon ayam ayam tongga idtahamoroc,” Yesuho inoin foroha ihoroc yogoc. \s1 Owi amnaho Yesuhon bongono angit masoworegung \r (Matyu 16:2, 3) \p \v 54 Owi amna koböcma yu suran tongga idiya Yesuho inogoc, “Mompho sa tombuna sonu yongidang, ‘Urop komöc möantac.’ Ihoroc yunai komöcho boinno möantac. \v 55 O ihorocgon sum morömaho busongga mom muropmo fongunai wömai sonu yongidang, ‘Önga sepho toup diantamon.’ Ihoroc yuyai sepho boinno toup foriantac. \v 56 Oro, son owi amna imanangni, son guroc orin momphon weranno angga tuctugo kombingidang, iho iho engoc. Worochoi Kopotorocho weran kamongitacma woroc wömai sontho angit mangsoworengidang.” \s1 Toroc kiap ogepma kombing soworearut \r (Matyu 5:25, 26) \p \v 57 Yesuho yogoc, “Son sonibut toroc kiap yaönomaho wömai nongnong ogepma itacma, wo kombing soworearut. \v 58 Oro amna auho goc mata youpdec tohong guuna yuot uyap ongmunyai goc ‘matana bödehun’ yongo kiring imia yun bödehun. Wömai yaha, mataya mayun bödeunai wömai yuho mata youpdec tohong guuna mata soworec soworec amnaho goc sogito tawa amnaho oburodec siantac. Woroc tuna tawa amnaho goc yi bucin tohong guantac. \v 59 Nocho boinno sinom kantiwa, goc yi bucin itmina yuho möneng namba ganangma woroc wuya wömai asan gamuya ongontaroc mahong möneng au maidgamuyai wömai woroc, gocu yi bucingon edengoroc,” Yesuho ihoroc yogoc. \c 13 \s1 Owi amna irotno maibariima yu gorong ongonahing \p \v 1 Oro, bongono wocinu amna au yu Yesuot ongmuya Galili nanohon fat au ingoroc inogung, “Gavmanthon amna moröma Pailat yu tawa amnani inuna onguya Galili amna au öret socsoc bucin öretno songga idungma yu dong omom tuya nogotnoho ohongga öretnohon nogotno worocot mongurec togoc.” \v 2 Amnaho Yesu fat ihoroc inuya yu mata urago ingoroc iban imogoc, “Sonu tingting kombiang? Galili amna wo tawa amnaho dou ombungma yuhon wontucmunoho Galili nucni auhon wontucmuno yanggiradocmaha tongga urago kiap wontucmuno ihorocno yudec öngkuboc. Son ihoroc kombianghu nuhun? \v 3 Muno sinom, nocho ingoroc kanoya kombiarut, son soniin irotsoni maibaruyai wömai son ambarac amna worocot gorong ongonahing.” \p Yesuho garac mata ihoroc inongga worochon docno au ingoroc sakaun fiuna yogoc, \v 4 “Yerusalem taun woce Siloam yamucdec wömai böc ubarago auho kodungga owi amna 18 ihoroc doun ombung. Oro sonu worocha tingting kombiang? Owi amna ombungma yuhon tong bumbumno moröma sinompho Yerusalem nano auhon tong bumbumno anggiradocmaha tongga böc worocho yu doun ombunghu nuhun? \v 5 Muno sinom. Nocho boinno sinom kantiwa, son irotsoni maibaruyai wömai son ambarac amna worocot gorong ongbödenahing,” Yesuho irot iban ibantha mata ihoroc yogoc. \s1 Ep boinno muno worochon mata tepmo \p \v 6 Yesu yu mata tepmo au ingoroc yogoc, “Amna au yu ep fik worochon yitno öndec mögoc. Ihoroc tuna sa ubarago idina amna worocho ‘ep koburo bariwa’ yongo eboc. Engo agocmai ep wo boinno muno idoc. \v 7 Ihoroc angga yu ön angtorec torec amna inogoc, ‘Kombiharoc, noc urop biruc anfi komanang ep ngorochon boinno baric baricha epat mahong ep ngoi boinno mafingitac. Worocha gocu ep ngo karupgon faingmi möhun. Yu guroc unacno komong wödicyit.’ \v 8 Ihoroc inuna youp amnaho mata öke ingoroc inogoc, “Moröma, abe, biruc tungu au idina nocho ep worochon forodec guroc oringga usengmaina totnongec fengo fongfingo aangot, biruc onomaho boinno fiuya wömai ogep engoc. \v 9 Wohong bongono worocho boinno mafiunai wömai nocho faingo toma ongungoc,” Yesuho boinno ficfichontha mata tepmo ihoroc yogoc. \s1 Yesuho Sabat bongonodec owi au tun orokogoc \p \v 10 Oro Sabat bongono auho Yesu yu Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngo owi amna fatmata ogepma fandat inogoc. \v 11 Oro böc wocin wömai owi auho idoc. Yudec wömai dogu wontucmuno auho biruc 18 ihoroc itmuna yu tun obukocno sinom tuna owi worochon meno tun gendöng uuna kotung mönggagon itongidoc. \v 12 Yesu yu owi woroc angga inong yuna ehuna inogoc, “Owi, obukoca urop bödeuna gocu orung itaroc.” \v 13 Ihoroc inongga oburo bigodec wot muuna wohogon owi worocho nongnongo idongga Kopotorocha yong moröng imogoc. \p \v 14 Yesuho ihoroc tuna fatmata yocyoc böc worochon morömoho wo angga ec imogoc. Woi Yesuho owi Sabat bongonodec tun orokogocmaha ecimogoc. Ecimuna owi amna woce idungma ingoroc inogoc, ‘Sep youp toctoc 6 ihoroc wömai youp toctochon idang. Worocha sonu bongono wocingon engmuya Yesuho doun orokong kamun. Wohong Sabat bongonodec wömai ihoroc toctocno angit maec.” \p \v 15 Yu ihoroc yuna Moröma Yesu yu mata woroc kombingga ec imuna yogoc, “Son amna imanangni, mata soni orin toroc kiap soni woi tungugoni maec. Son ambaracho Sabat bongonodec wömai bot donkihu o bot bulmakauhu wo ‘nacno yamuc naarut’ yongga asanda taitdec yangato sumon fohongidang. \v 16 Worochoi oro owi ngo yui Abrahamphon morogono. Tuna dogu kopotho yu sogit akep tuna biruc 18 ihoroc idoc. Worocha wömai nocho owi wo Sabat bongonodec ta orokuna dogu kopotohon yidec asan imogotma woi angit sinom.” \v 17 Yesuho mata ihoroc yuna amna yu ayam tong imogungma yu ambaracho yangam fap togung. Tuna owi amna koböcmaho Yesuhon toroc kiap ogepma sinom wo yangga borongdedung. \s1 Mastet yitnohon mata tepmo \r (Matyu 13:31, 32; Mak 4:30-32) \p \v 18 Oro mit Yesu ingoroc yogoc, “Kopotorochon mom toborucno wo tingtingno sinom, o nocho yaö mata tepmo kanoya sonu worochon foro kombiantang? Wömai ingoroc, \v 19 amna auho mastet yitno öndec mögoc. Ihoroc tuna yitnoho morö fato epno moröma idina yupho engmuya betomodec yingo tongga ididang.” \s1 Yishon mata tepmo \r (Matyu 13:33) \p \v 20 Yesuho wönggon yogoc, “Nocho yaö mata tepmo siaya sonu Kopotorochon mom toborucnohon foro kombiantang? \v 21 Woi yis simbang. Owi auho yis obmukusuc sogito flaua koböcmaot yamucot wo ambarac mongörec tuna yisho woroc tumoc ohongga flaua ambarac fogito tun out togoc,” Yesuho mom toboruchon mata tepmo ihoroc yogoc. \s1 Simbu furango orin simbu gogocnohon mata tepmo \r (Matyu 7:13, 14; 7:21-23) \p \v 22 Oro Yesu yu Yerusalem uyap ongmuna böcsa danong fatmata ogepma fandat fandat youp tong tonggoc. \v 23 Ihoroc itongga idina amna auho yuot engmuna inogoc, “Moröma, Kopotoroc yu itonggong koing owi amna tungutnigon imangocha woha amna koböcmaha imangoc?” Ihoroc inuna Yesuho owi amna ingoroc inogoc: \p \v 24 “Kopotorochon midim sabarac sadec onggongon simbu wömai furango muno gogocnogon. Worocha wömai sonu sa woce onggonga toup kiringga youp morö tongitnung. Nocho boinno sinom kantiwa, owi amna koböcmaho woce onggonga toroc tongga tu matuna wocinu mangoning. \p \v 25 “Oro mithu wömai böc morömpho idongmuna simbu soangoc. Ihoroc tuna son böc amante omoce itmuya simbu wagangga dönac yongga mambotnahing, ‘Moröma, simbu fagarit nimpi,’ ihoroc mambotnahing mahong yuho ingoroc kanangoc, ‘Nocho son makombing kamot. Sonu nahema?’ \v 26 Yu ihoroc kanuna sontho inonahing, ‘Ei nonu gakaot nacno yamuc nongidomon yo. O gakabut nonthon böcsa nonidec itongmina fatmata fandat ninong tongidoroc.’ \v 27 Sonu ihoroc inonahing mahong yuho kanangoc, ‘Nocho urop kanot, son numari o son nahe ida ebang? Son wontucmuno toctoc owi amna son ambarac korungon ongorut!’ \p \v 28 “Yu ihoroc kanuna sontho yanahingmai, Abraham, Aisak, Jeköp o Kopotorochon yong tuctuc amna ambarac yu Kopotorochon midim sabarac sadec idiya yanahing mahong sonu wömai Kopotorocho karuna ongonahing. Ihoroc tuna sonu yong yaing tongga man soni siu tomuya itnahing. \v 29 Bongono wocin wömai owi amna tobuno, böcno böcno, kantrino kantrino yu ambaracho ehuya Kopotorochon midim sabarac sadec abam inoin inoin sogitmuya tong sonoc morö tonahing. \v 30 Boinno sinom, owi amna önga osuc idangma yu wömai mit madango itnahing. O önga madango idangma yuho mit wömai osuc itnahing,” Yesuho mom midim sabarac sadec onggongon mata ihoroc yogoc. \s1 Yesuho Yerusalem tauntha uroci kombingmuna yong uroc mata yogoc \r (Matyu 23:37-39) \p \v 31 Oro bongono worochogon Farisi amna auho engmuya Yesu inogung, “Gavmanthon moröma Heröt yu goc gotomom toctocha yac. Worocha goc böcsa ngo imi fauna korungon ongoi.” \v 32 Ihoroc inuya Yesuho inogoc, “Heröt yui sap dunggit wontucmuno. Son yuot ongmuya ingoroc inarut: Nocho öngahu o kembothu owi amna dogu wontucmunonima o obukocnima yu woroc dongya orokonahing. O sep youp toctoc anfinodec wömai nocho youpna ta bödeangoc.’ \v 33 Kopotorochon yong tuctuc amna ambarac ididungma yu wömai Yerusalem wocegon idiya böc morömpho yu douya omongidung. Worocha tongga nocu öngahu o kembothu o yenthu uyap ongga Yerusalem öngkoya nuya omengot. \p \v 34 “Yerusalem, Yerusalem kou sinom! Gochon owi amna yu Kopotorochon yong tuctuc amna dong omom tongidang. O amna Kopotorocho inong muuna gocot engidangma yudec wömai Yerusalem nanoho sop monda dou omongidang. Oro fup macnoho gumbogoni fotno une feng suran tongitacma worochon toroc wömai nocho bongono bongono gochon managumbocai feng suran toctocha kombigot mahong yu ihorocha makombiing. \p \v 35 “Kombiarut, taun soni ngorocho wömai obukongga komong engoc. O sonu sa ubarago noc manaigon itnahing. Ihoroc itmuya mit wömai sonu noc nangga yonahing: \li1 ‘Kopotorocho amna au inongmuna epac. Yuhagon wömai nonu yong moröng imona.’” \rq (Buk Song 118:26)\rq* \c 14 \s1 Yesuho amna au godibo out toctocyi tun orokogoc \p \v 1 Oro Sabat bongono auho Yesu yu nacno nocnocha Farisi amna moröma auho bucin ögoc. Woce wömai Farisi amna koböcma ida ‘Yesuho Sabat bongono yapmu au tuna aantamon’ yongo yu among fic togung. \v 2 Tuya amna au godibo out toctocyi yu Yesuot ambehecgon idina \v 3 Yesuho yu angmuna Farisi orin nongoru kombic kombic amna inogoc, “Nongoruho amna Sabat bongonodec tun orokoc orokocha tingting yac? Nonu ogep tonampha woha muno?” \v 4 Yesu ihoroc yuna Farisiho mata mayi komong ang onggom songga idiya Yesu yu amna wo sogito tun orokuna inongmuna onggoc. \v 5 Yu ongga idina Yesuho Farisi inogoc, “Son bonip sonidecma managumboc sonihu o bot bulmakau sonihu yu yamuc gopma ganang ohuna sonu tingting tontang? Sonu ingoroc tontanghu, ‘Sabat sep kunkun bongono noni itacmaha yu wocegon itun’ yongo matongfatyeninga woha sontho yuha uroci kombingga wodiuya öantac?” \v 6 Yesu ihoroc yuna Farisiho öpgon itmuya mata uragoha dabigung. \s1 Amna au inoha kombiuna ‘öangocma’ yu wömai möangoc \p \v 7 Oro, Yesu yu Farisiho bucin itmuna yagocmai, amna nacno nocnocha ebungma yu omoc idit abam yangsoworengga amna morömaha ficficyi woce iditha toup kombigung. Yesu woroc yangga mata ingoroc yogoc, \v 8 “Amna auho owi op tong sonoc morö tontac. Ihoroc tongga yuho goc nacno nocnocha ganong wodiunai wömai goc ongga omoc idit abam amna morömaha ficficyi woroc karupgon sogirocha. Wömai yaha, amna moröma sinom au yu ehuna \v 9 wömai tong sonochon morömoho gocot engmuna ingoroc ganicyit: ‘Goc abam ogepma ngo amna moröma ngorocha imia yu woce itun.’ Ihoroc ganuna wömai woroc, gocu abam wo amna moröma sinom yu imongo ongga amna komanang idangan woce itmina yangam fap morö tontaroc. \p \v 10 “Worochai oro amna auho goc tong sonoc toctocha ganong wodiunai wömai goc ongmina amna komanang idangan woce omoc iti. Woce idia tong sonochon morömoho gangga engmuna ganontac, ‘Oröc, goc engga amna morömahon abam ngo sogida wocin omoc iti.’ Ihoroc tuna wömai woroc gocu amna au idangma yuho yangamin ma morö sogiantaroc. \p \v 11 “Kombiarut, amna au yu inoha ‘noc amna moröma’ yongo kombiuna wömai Kopotorocho yu tohontac. O au yu inoha ‘noc amna auhon mongorec toctoc amna itiwa’ yongo kombiuna wömai Kopotorocho yu ma moröma imontac,” Yesuho ma moröma sogit sogitha mata ihoroc yogoc. \s1 Non uragohagon kombingmanaina nuc noni tong ogep tong imonintha \p \v 12 Tuna mit Yesuho wönggon Farisi nacno nocnocha inong wodigocma yu ingoroc inogoc, “Tong sonoc toctocha wömai gocho gakain nucaihu o nip oröcaihu o amna morömahu yugon inong wodirocha. Muno, yu wömai worochon ökene urago tong gamo-nahing. Worocha tongga kiap ihorocno woi Kopotorocho yangamin yapmu moröma muno. \p \v 13 “Wohong goc muyu amna urocimahu o amna obukocnihu o amna orungo wöntucmunohu o daro kom toctocyihu amna ihorocno wömai tong sonocha inong wodiruc. \v 14 Yu wömai urago matoning mahong mit amna nongnongo idongonahingan bongono wocin wömai Kopotorocho worochon urago iban gamangoc.” \s1 Tong sonoc morömahon mata tepmo \r (Matyu 22:1-10) \p \v 15 Oro Yesuho ihoroc yuna amna au kondong wocin nacno nongo idocma yu Yesuhon mata kombingga inogoc, “Amnaho Kopotorochon midim sabarac sadec itmuya tong sonoc moröma tongga nanahingma yuho wömai borongdearut.” \v 16 Ihoroc yuna Yesuho mata tepmo au ingoroc iban imogoc, “Amna moröma au yu tong sonoc moröma tong arangarang togoc. Tongga yu ‘amna koböcho engga naarut’ yongo kombigoc. \v 17 Oro nacno nocnoc bongono eng fomtuna yuho youp wabkaracno inong muuna ongga amna inong wodiima yu inong tonggoc, ‘Son ebarut, manomano ambarac urop arangarang yongbödec.’ \p \v 18 “Ihoroc inong tonguna amna torop wo yu tungyu möcmöc mata koböc yogung. Tungu auho wömai yogoc, ‘Öngahemgon nocho ön morö au wöt. Worocha tongga noc muyu ongga woroc angsiwa. Goc amna moröma ingoroc inti, nocu tong sonocdec woce mangit.’ \v 19 O tungu auho wömai yogoc, ‘Öngahemgon noc bulmakau 10 ihoroc wöt. Worocha noc ongga toroc tongga aantat, bulmakau yu youp ogepma tontanga woha muno. Worocha noc gocho yarocan woce mangit.’ \v 20 O amna auho wömai yogoc, ‘Noc öngahemgon owi tongsit. Worocha gocho yarocan woce mangit.’ \p \v 21 “Ihoroc yong tonguya youp wabkarac yu ibarun fauna ongga amna moröma mata yogungma wo inogoc. Inuna yu wo kombingga ec imuna youp wabkaracno wönggon inong muda yogoc, ‘Goc karupgon ongmina taunthon uyap macnodechu o uyap obugudechu woce ongga amna urocimahu o godibo wontöcmunohu o daro kom toctocyihu o orungo oburo gesöno munomahu amna ihorocnoma yangato böcnan fepi.’ \v 22 Amna morömaho youp wabkarac ihoroc inuna yu ongmuna ibarun fauna engo amna moröma inogoc, ‘Gocho yarocma worochon toroc tongmaina epat mahong gochon böc wo abe mafoc tongga idina amna auhon bego wömai idang.’ \v 23 Ihoroc inuna amna morömaho youp wabkaracno wönggon inongmuto inogoc, ‘Goc taun ngo imi fauna uyap obugudec ongmina owi amna au yangmina yangato feia böcna foc tongga idarut.” \p \v 24 Yesuho tong sonochon mata tepmo ihoroc yun bödeuna matano sakaun fiuna yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, amna osuc inong yogotma yuho nacno tugo obmukusuc au makombining,’” Yesuho tong sonochon mata tepmo ihoroc yogoc. \s1 Yesu tantanthon toroc kiap \r (Matyu 10:37, 38) \p \v 25 Owi amna koböcho Yesu tan tonguya ibarun fauna yangmuna inogoc, \v 26 “Amna auho noc nan nantha kombinggai yu muyu irotno tong fup nocha bogihun. Non Mac nandöng noniha irot irot kombingidamonma worochon toroc muno. O non owi wabkarac nonihahu o nat oröcnonihahu yuha irot irot kombingidamonma ihoroc muno. O non itonggong noniha toup kombingidamonma worochon toroc muno. Amna au yu noc nan nantha kombinggai yu muyu wo ambarac ayam simbang yangmuna noc narun. Ihoroc maticanu wömai yu nochon youp amna sinom maic. \v 27 O ihorocgon amna au yu guroc ngorochon focfoc kombingmuna ep goröcno sumbotmuna noc manaricanu wömai yu ihorocgon nochon youp amna maic.” \p \v 28 Yesuho wönggon ino tantanhon mata au ingoroc yogoc, “Amna auho böcno wego toctochai wömai yu osuc ‘mönengno angit itacha muno’ yongo yang soworeantac. Yangsoworeuna angit idina wömai yu böcno tongga karupgon tun bödeantac. \v 29 Wohong möneng angit maidimuna wömai yu böc forosiantac mahong mit yu mönengha döc möngga böcno matun bödeic. Tuna suraroho yu auya yangam fapfap tontac. \v 30 Suraroho wömai yontang, ‘Ei amna ngo yu amna bumbumyi, yu böc toctocha togoc mahong angit matun bödec!’ \p \v 31 “O ihorocgon king auho king auot emoc toctochai wömai yu osuc tawa amnani embatmuna kombiantac, ‘Nochon tawa amnanai 10tausen ihoroc idang mahong king aumahon tawa amnaniho wömai 20tausen ihoroc idang. Worocha noc ogep king aumaot emoc tongmaina yanggirampha woha muno’ yongo kombiantac. \v 32 Tongo yu kombiuna angit matoctocno idinai wömai yu ayamo abe korungon entangan amna au inong muuna yu ongga king au inontang, ‘Emoc matonin.’ \v 33 Worochon torocgon wömai amna au sondecma yu inoin manomano me imongdup matonggai wömai yu nochon youp amna angit maic,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yiphon mata tepmo \r (Matyu 5:13; Mak 9:50) \p \v 34 Yesuho wönggon ingoroc yogoc, “Yip woi yapmu ibibo au mahong yiphon emocno bödeunai ting tonaya wönggon ibibo in? Nonu ihoroc angit matonin. \v 35 Yip sumo wömai youp au imocimocno maec. Muno, wo tomi ongoun. “Amna au onggimobarac ida wömai yu mata ngoroc tuctugo kombihun.” \c 15 \s1 Bot sipsip gorong onggocmahon mata tepmo \r (Matyu 18:12-14) \p \v 1 Oro, Yesuho mata ihoroc yongbödeuna takis fogit fogit amna orin wontucmuno toctoc amna koböcmaho ‘Yesuhon mata tuctugo kombina’ yongo ambehecgon engmuya Yesu angareng-gumbec tongga idung. \v 2 Ihoroc tuya Farisi orin nongoru gendic fandat fandat amna yu kombiuya obökuna inohogon yogung, “Ei amna ngomai wontucmuno toctoc amnaot oröc tongo nacno kondong nongitac.” \v 3 Ihoroc yuya Yesuho mata tepmo ingoroc inogoc, \v 4 “Sonotma amna auhon bot sipsipno 100 ihoroc idimang. Tuna bot sipsip tungu au korungon ongga gorong onggoc. Oro sonu tingting kombiang? Amna wo yu bot sipsipno 99 woroc sa ogepmadec dongyun fauya ongga tungu gorong onggocma worocha yabiuntha woha muno? \v 5 Nocho boinno sinom kantiwa, amna wo yu yabing tongga ongga angmuna irot ogep moröma kombiantac. Tongo wo sogito yarugodec sumboda bucin tengmuna \v 6 nip orugi o suraro ambarac yu inuna eng suran tuya ingoroc inontac, ‘Son ambarac nocot borongdetna. Nochon bot sipsip au gorong onggocma wo urop ango tehat.’” \p \v 7 Yesu mata tepmo ihoroc yongo yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, worochon torocgon wömai wontucmuno toctoc amna tungu auho inoin turongo yangga irotno ibarunai wömai momdec worocha borongdetdet moröma sinom öngkungitac. Wohong amna 99 yu inoha kombiuya ‘nongnongno idamon’ yongo yuha wömai borongdetdet maöngkuic, yaha yu irotno iban ibantha makombiingmaha.” \s1 Möneng gorong onggongon mata tepmo \p \v 8 Yesuho wönggon mata sakaun fiuna mata tepmo au ingoroc yogoc, “Oro, owi au yu möneng docno 10 ihoroc idimuna docno tungu au böc ganang gorong onggoc. Gorong onguna owi yu ingoroc tontac. Yu gop gatmuna böc ganang totnongec ogutho yabic yabic youp tongo mönengno wo aantac. \v 9 Angmunai nip orugi o suraro ambarac inuna ehuya inontac, ‘Nochon mönengna gorong onggocma wo wönggon aa fehac. Worocha non ambarac borongdetna.’ \v 10 Oro wontucmuno toctoc amna au yu irotno ibarunai wömai toroc kiap ihorocnogon onoce Kopotorochon sum yaruniot öngkungitac.” \s1 Yomot fani anfi worochon mata tepmo \p \v 11 Yesu yu mata tepmo au ingoroc sakaun fiuna yogoc, “Amna auot mananin yaiot idung. \v 12 Tuna manano mitma yu fano ingoroc inogoc, ‘Nandöng, goc möneng fim öresac manomano erangga nakain fat noc namiruc.’ Ihoroc inuna fanoho manomanono soworengmuna silip tongga mananin yai wo imogoc. \p \v 13 “Ihoroc tuna maubaraki idina manano mitma yu möneng yoctecno fogitmuna kantri auhon korungon woce ongga idoc. Woce itmuna yu önggöngyi toroc kiap toup tongmuna mönengno manomano idimogocma wo tong samborec tongo bödeng sigoc. \v 14 Ihoroc tuna mönengno bödengina kantri wocinmaho nacno möp morö öngkuuna amna wo urop manomanoha docmögoc. \v 15 Worocha tongo yu ong-muna kantri worochon morömo auhon youp amna idoc. Tuna amna morömaho ‘bot yangtorehi’ inongo inong muuna botho bucin onggoc. \v 16 Yu woce ida nacnoha toup docmögoc mahong amna auho yuha uroci kombingga nacno au maimongidung. Tuna yu bothon nacno wontucmuno nocnocha kombigoc. \p \v 17 “Oro yui uroci sinom idocmaha tongga yu wontucmunono tuctugo sinom angmuna ingoroc kombigoc, ‘Nandöngnahon youp amnani yu nacno koböcma sinom nongidang. Wohong nocu wömai ngocin itmaina nacnoha tong uroc morö sinom tat. \v 18 Worocha noc muyu sa ngo ima fauna nandöngnaot ongga nandöng ingoroc inontat, Nandöng, noc Kopotoroc orin gocho yangamin toroc kiap wontucmuno sinom togot. \v 19 Worocha wömai gocho noc ‘manana ogepma’ ihoroc nanirocha muno sinom, nocho gochon youp amnagon entat.’ \p \v 20 “Oro yui ihoroc kombingga idongo fano ot onggoc. Ongga abe korungon idina fanoho yu urop angga uroci morö kombingo domdomgon ongmuna manano bang sogito ducin ducin togoc. \v 21 Ihoroc tuna manano fano inogoc, ‘Nandöngna, gocho yangamin orin Kopotorocho yangamin wömai nocho toroc kiap wontucmuno sinom togot. Worocha gocho noc ‘manana ogepma’ ihoroc wönggon manairoc.’ \v 22 Mananoho fano ihoroc inogoc mahong fanoho youp amnani inong yuna ehuya inogoc, ‘Son karupgon nakain tec tohoma-möcna ogepma wo tengga manano ngo tohomumöng impun. O ihorocgon oburo siragodec ring au siarut. O orungodec orung tom au sing imarut. \v 23 Ihoroc tongga mit ongga bot bulmakau beracno toup macfihacma wo woda tong sonoc moröma tona. \v 24 Wömai yaha, manana ngo yu urop omong fadoc mahong itonggongno wönggon aun fehacmaha. O yu urop gorong onggoc mahong nocho yu wönggon aa fehac.’ Oro fano ihoroc yuna youp amnani worochon toroc tongmuya yu tong sonoc tongo kumec tongga idung. \p \v 25 “Oro bongono worochoi orugo borongoma yu öndec ida youpno imun fauna engmuna böc ambehecgon ida kombigocmai fanohon youp amnani yu tong kumec tongo ap woda yong keröt karöt yogung. \v 26 Ihoroc kombingga yu youp amna au inong yuna ehuna inogoc, ‘Son woi yaö tang?’ \v 27 Ihoroc yuna youp amnaho inogoc, ‘Oröca yu ibarun fauna wönggon ehacmaha nandöngaho yuna non bot bulmakau beracno wot samon. Wömai yaha, oröca yu wönggon ibarun fauna engga batip itacmaha. Fansodiho wömai irot ogep morö kombihac.’ \p \v 28 “Orugo borongoma yu mata woroc kombingga irotno kombut morö tongo bucin maögoc. Ihoroc tuna fanoho ‘irot ececno tohowa’ yongo taitdec ohongga mata inogoc mahong \v 29 manano yu fanohon mata makombii ingoroc inogoc, ‘Tingting oro. Biruc koböcma sinom noc mongorec toctoc amna simbang gochon youp morö sinom tongmaina focfoc kombing tengga gochon duc mafodingidot. Worochoi oro gocu nocha nucnaiot tong sonoc toctochon bot meme gumboc au manamogoroc. \v 30 Wohong manama wo yu owi uyap-decmaot itongmuna gochon möneng yocteca tong samborec tongmuna wönggon ehac. Tuna goc ‘yuha’ yongo bot bulmakau toup macfihacma woroc woda siya worochon tong kumecno tang.’ \p \v 31 “Ihoroc inuna fanoho mata ökenne ingoroc iban inogoc, ‘Manana goc bongono muno nocot iditaroc. Worocha nochon manomano ambarac woi gochon fat itdup tang. \v 32 Worochoi önga bongono ngo wömai non ambaracho borongdetna. Oröca wo yu urop omboc mahong itonggongno wönggon aun fehac. Yu gorong onggoc mahong wönggon engkupac,’” Yesuho yomot fani anfihon mata tepmo ihoroc yogoc. \c 16 \s1 Butogo saric sarichon mata tepmo \p \v 1 Oro, Yesu yu youp amnani mata tepmo au ingoroc inogoc, “Amna moröma au möneng manomano koböcma sinom idimogocma yuhon youp wabkaracno au idoc. Youp wabkarac wo yu amna morömahon böcnon manomano yangtorengidoc. Tuna oipmonu amna auho amna morömaot engmuya youp wabkaracha mata metec ingoroc inogung, ‘Youp wabkarac ngo yu wömai gochon manomano tong samborec tongitac yo’. \v 2 Ihoroc inuya amna morömaho youp wabkaracno inong yuna ehuna inogoc, ‘Gocha mata wontucmuno au yuya kombihatma woi tingting? Gocu nochon youp wabkarac wönggon mairoc. Karupgon ongga gakain youphon yongburoc bapiya tong arangarang tongga teia nocho gochon youphon foro aantat.’ \p \v 3 “Amna morömaho ihoroc inuna youp wabkaracho soroc yongga ingoroc kombigoc, ‘Mayain, amna morömaho noc youpdecma nan nantha yac. Worocha ting towa? Ön youp toctochon gesöno wömai angit maitnamoc. O nocho amna au ‘möneng komanang nampun’ yongo inong ac toctocha yangam fapfap tontat. \v 4 Worochoi oro, nocho ingoroc tongga ogep entat: Nocho amna auhon möneng butogo wo saring imoya yu oröc tong namonahing. Ihoroc tuya mit amna morömaho narantacan wömai yuho ino bucin nangat tongonahing.’ \p \v 5 Oro youp wabkarac ihoroc kombingga amna tungu tungu inuna ehuya amna morömahon möneng docno tingting abe urago maimogungmaha woha inong ac togoc. \v 6 Ihoroc inong ac tuna amna osuc ebocmaho inogoc, ‘Noc oliv unac dram 100 ihoroc abe urago matogot.’ Ihoroc yuna youp wabkaracho inogoc, ‘Ahi, ngo gochon butogo bapiya. Wo sogitmina dram 100 iho irim toctocyi itacma wo sac woda 50 gon ihoroc irim toi.’ \v 7 Ihoroc tuna mit amna auho ehuna youp wabkaracho inogoc, ‘Goc butogoya tingting itac? Ihoroc inuna amna worocho yogoc, ‘Nochon butogo wömai wit bek 100 ihoroc itac.’ Ihoroc yuna youp wabkaracho inogoc, ‘Karup, goc butogo bapiya ngo sogitmina wit bek 80 ihorocgon irim toi.’” \p \v 8 Oro Yesuho mata tepmo wo yun bödeuna wönggon yogoc, “Youp wabkarac wo yu toroc kiap imanangni togoc mahong yu ino tongfat yecyechon foro ogepma sinom kombigoc. Boinno sinom owi amna guroc ngorochon toroc kiapdec itongidangma yu wömai nucniot toroc kiap kombic kombicbaracho tongidang. Yu wömai yagunohon owi amna yanggiradidang. \v 9 Worocha nocho ingoroc kantiwa: Son guroc ngocin möneng soni youp imongga nuc soni tong ogep tong imongitnung. Tongo sonthon oröc soni koböc itnahing. Ihoroc tongga möneng youp toctochon bongono ngo bödeunai son momphon böc ogepma sogitnahing,” Yesuho möneng youpha ihoroc yogoc. \p \v 10 Yesuho wönggon yogoc, “Oro amna au yu manomano obugu ogepma sinom yangtorengitacma, yuho wömai manomano moröma woi ihorocgon ogepgon yangtoreangoc. Wohong amna au yu yapmu obugu angit mangtorengitacma yuho wömai yapmu moröma ihorocgon angit mangtoreic. \v 11 Worocha son guroc ngorochon möneng manomano angit mayangtoreningma wömai sonu momphon manomano tingting sinom yangtorenahing? \v 12 O ihorocgon son amna auhon manomano tobingga angit mayangtorengidangma wömai Kopotorocho momphon manomano tingting sinom kamangoc? Woi angit matoning. \p \v 13 “Youp wabkarac au yu amna moröma yaihon une itmuna matano yaityait kombingga youp angit toctocno wömai maec. Muno, youp wabkarac yu wömai amna moröma auha ayam tongga aumahagon irotno imangoc. O ihorocgon amna moröma auha wömai yu tongfat yeangoc mahong aumaha wömai yu me imangoc. Worochon toroc wömai sonu ihorocgon Kopotorocha orin mönengha yu yaityait mongorec tong imocimocno woi maec. Muno sinom, moröm soni wömai Kopotorochu o mönenghu tunguhogon entac,” Yesuho ihoroc yogoc. \s1 Kopotorocho irotnoni angsoworengitac \p \v 14 Oro, Farisi yu mönengha toup kombingidung. Worocha tongga yu Yesuho mönengha mata yogocma wo kombingga irotno ec imuna Yesuha mata metec yogung. \v 15 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Sonu toroc kiap ogepma tuya owi amnaho kangmuya kombingidang, son amna nongnongo sinom. Wohong Kopotorocho irot soni angsoworengga gendöngni itac. Manomano amnaho kombiuya ogepma sinom itac worocho wömai Kopotorocho yangamin wontucmuno sinom iditac.” \s1 Kopotorochon nongoruho iditnoho iditno engoc \r (Matyu 11:12, 13; 5:18, 32) \p \v 16 Yesuho yogoc, “Mösehon nongoru mata orin Kopotorochon yong tuctuc amnaho mata yogungma worochogon wömai itonggong nonihon bongbongo ida ongga Jöntho eboc. Jöntho ebocan bongono wocin forosingga mom toboruchon fatmata ogepma böcsa danong fandat inong tonguya owi amna ambaracho mom midim sabarac sadec onggonga kiringga youp morö tongidang. \v 17 Worochoi oro Kopotorochon nongoru mataho wömai mabödeic. Muno sinom, mom sa guroc gorong ongontahamoroc mahong Kopotorochon nongoru matahon irim docno tunguhogon wömai magorong ongic. \v 18 Worocha amna auho oweno fodingmun onguna owi au tongsiantacma yu wömai Kopotorochon nongoru mata fodingga owi göra tontac. O ihorocgon amna auho owi au osuc opnoho imun fadocma yu tong siantacma woi ihorocgon Kopotorochon nongoru fodingga owi göra tontac,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Möneng yoctec amna orin Lasarus yuhon mata fatno \p \v 19 Yesuho mata fat au ingoroc yogoc, “Oro möneng amna au idoc. Yu wömai bongono muno tec tohomunmöcno ogepmagon fohong yunmuuya itongidoc. Yuhon itonggong kiapnohu o böcnohu o nacno nongidocmahu wo ambarac ogepma ogepma sinomgon ididoc. \p \v 20-21 “Oro yu ihoroc idina yuhon böc simbunodec amna uroci au mano Lasarus yu wocin ididoc. Yu wömai ‘möneng amna worochon nacno föro föro nawa’ yongo woce torengga ididoc. O yuhon orung oburo woi wedec nogot bomtahogon tongga idiya sapho engo erop tongga ongidung. \p \v 22 “Oro mit amna uroci Lasarus yu omboc. Omuna sum yaruho yu sogito tongo Abrahamot wocin tohong yugung. Yu woce idina möneng amna yu ihorocgon omboc. Tuna oringsigung. \v 23 Oring siuya yu sa wontucmuno ep bohöng woce itmuna focfoc moröma sinom kombingga idoc. Tongo yu foringmun uuna agocmai Abraham yu korungon onoce sinom idoc. O Lasarus yu Abrahamot kondong wocin idomoroc. \p \v 24 “Tongo möneng amna yu mamboc tongo yogoc, ‘Nandöng Abraham! Goc nocha uroci kombingmina Lasarus inia oburo karamutnodec yamuc tangmuna tengo monbinnadec siuna sum fahun. Noc ep moroc ngocin itmaina focfoc morö sinom kombihat.’ \v 25 Ihoroc yuna Abrahampho yogoc, ‘Manana, goc abe wec idorocan bongono wocin wömai gocho manomano ogepmagon fogididoroc. O Lasarus yu manomano wöntucmunogon fogididoc. Wohong önga wömai yuho sa ngocin ogepma sinom itac o gocu wömai focfoc inobarac sinom kombing idtongungoroc. \v 26 O yapmu au wömai ingo. Non bonipnonidec Kopotorocho öngkorip moröma au tong sigoc. Worocha nonotma amna auho öngkorip wo gacmoto sonot onggongno wömai maec. O ihorocgon sonotmaho öngkorip wo gacmoto nonot ebepno woi maec.’ \p \v 27-28 “Abrahampho ihoroc yuna möneng amnaho yogoc, ‘Abraham nandöng, noc oröcnai awanomuno idang. Worocha goc muyu Lasarus inongmuiya yu nandöngnaho bucin ongmuna oröcnai garac mata inuna yu itonggong kiapmo mongurac tonung. Mongurac tongga yu focfoc sa ngo au fetningyit.’ \v 29 Ihoroc yuna Abrahampho yogoc, ‘Möse orin Kopotorochon yong tuctuc amnaho mata yogungma worocho wöami idang. Idiya oröcaiho mata wo embatmuya worochon toroc itongitnung.’ \v 30 Ihoroc yuna möneng amnaho wönggon yogoc, ‘Abraham nandöng, ihoroc angit makombining. Wohong amna omimaho kumkumon imun fauna ongga inunai wömai yu ogep irotno ibanda kombing tobinahing.’ \v 31 Ihoroc yuna Abrahampho yu inogoc, ‘Kombihi, oröcai yu Möse orin yong tuctuc amnahon mata makombinggai wömai yu omimahon matano ihorocgon makombing tobining,’” Yesuho Lasarushon mata fatno ihoroc yogoc. \c 17 \s1 Toroc kiap wöntucmunoho kombing tobic tobicnoni tun obukongitac \r (Matyu 18:6, 7; 18:21, 22; Mak 9:42) \p \v 1 Yesu yu youp amnani wönggon garac mata ingoroc inogoc, “Son ingoroc kombiningyit, wontucmuno toctochon bongono urop bödeantac. Muno sinom, toroc kiap foro ihono ihono worocho öngkungmuya owi amna singo toroc tong imuya turongodec mönahing. Son soni woho, amnaho wontucmuno toctochon uyap owi amna fandat inontangma yu wömai mepmo moröma sinom au feangoc. \v 2 Amna auho owi amna singo dongyu mönahingma yu wömai urago mepmo inobarac sinom au feangoc. Bangarodec sop mepmo akep tongga top ganang fonyu mönahingma woi yapmu mepmohong amna wo wömai urago inobarac sinom au feangoc. \v 3 Foro worocha tongga son itonggong soni angsoworec soworecho itongitnung.” \p “Oro, oröcaho turongo au tunai wömai gocho ‘muno’ inti. Ihoroc inia yuho irotno ibarunai wömai gocho yuhon turongo wo imi fat impun. \v 4 Oro oröcaho sep youp toctoc tungu wohon irotnon toroc wontucmuno bongo 7 ihoroc tong gamongga mit worocha uroci kombingga bongo 7 ihoroc ibarun fauna ‘turongo imi fat nampi’ yongo gocot ehantacma wömai woroc, gocho yu angbanango turongono dongyi fat imonung,” Yesuho turongo dongyun fatfatha ihoroc yogoc. \s1 Yesuho kombing tobic tobichon mata yogoc \p \v 5 Yesuhon youp amnaniho Yesu inogung, “Moröma noni, goc muyu nonthon kombing tobic tobic noni ti morö fahun.” \v 6 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Kombing tobic tobic soni obugu sinom, ep mastet worochon yitno simbang idkamontacanu wömai son ogep ep ngo iniya yuho mata soni sumboda foro fonsirango detmuna ongga top yamuc ganang woce entac.” \s1 Yesuho youp wabkarac ogepmahon toroc kiapha yogoc \p \v 7 Yesu yu wönggon youp wabkarachon foroha mata sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Son tingting kombiang, amna au son bonip sonidecma yu youp amnano youpha inongmuna ongga ön bang toctochahu o bot sipsip yangtorec torechahu youp ihorocno tongga ibarun fauna wönggon bucin ehuna gocho ingoroc inontarocha: ‘Goc engo nocot omoc ito nacaya ngo nahi.’ \v 8 Muno sinom, gocho youp wabkarac wömai ingoroc inontaroc: ‘Goc ongga nochon nacana tong arangarang tong fingga boru sacsago temongmina nacana geto yongo feng nampi. Nocho osuc nongdeaya mit wömai gaka nahi,’ ihoroc wömai inontaroc. \p \v 9 “O ihorocgon, gochon youp wabkaracho gocho youp imogorocma wo ambarac tun bödeunai wömai gocho yu ‘ecec moröma’ ihoroc inontarocha woha muno? Woi muno sinom. \v 10 Oro worochon toroc wömai sonu ihorocgon Kopotorocho youp mata kamogocma wo tongbödengga ingoroc yongitnung: ‘Nonu youp amna komanangno, manomano tamonma ngo wömai nonin youpgon tamon, woi yapmu moröma muno,’” Yesuho ihoroc yogoc. \s1 Yesuho amna 10 obukoc lepra toctocyi yu youn orokogung \p \v 11 Oro Yesu yu Yerusalem onggonga uyap bonip ongga Samaria orin Galili distrik worochon taunnodec öngkungga sa woce itonggoc. \v 12 Tongo yu böcsa auhon ongkungga idina amna 10 obukoc lepra toctocyi yu Yesu au fedoc. Yu obukoc lepra togungmaha Yesuot ambehecgon maebung, muno yu obmukusuc korungon bum idongmuya \v 13 ecnang mambodung, “Yesu amna moröma, goc nontha uroci kombihi.” \v 14 Ihoroc yuya Yesu yu yangmuna inogoc, “Son ongmuya godip soni öret socsoc amna indaarut.” Ihoroc inuna yu ibaru fauna ongidiya wohogon godibodec obukoc wo bödeuna sacsago idung. \p \v 15 Ihoroc tongmuya amna torop wodecma amna tungu yu agocmai godibo orokogoc. Tongo yu ibarun fauna mambot tengo Kopotoroc yong moröng imogoc. \v 16 Ihoroc tongo Yesuot engmuna orungo forodec goruc yemoc tongga ecec moröma inogoc. Amna wo yu Samaria sadecma. \v 17 Oro Yesuho amna woroc angmuna yogoc, “Nocho amna 10 yu tong sac tong imot mahong amna ngo yu tunguhogon ibarun fauna epac yo. Amna 9 yu nahe onging? \v 18 Yu ibaru fauna engmuya Kopotoroc yong moröng imocimocha makombing. Amna tungu ngo yuhogon wömai epac. O yu Israel amna muno, yui Samaria amna.” \v 19 Ihoroc yongo Yesuho amna woroc inogoc, “Goc idongmina ongoi. Kombing tobic tobicaho goc tun orokotaroc,” ihoroc inogoc. \s1 Amnahon Manano yu eran öngkung tangtang tangoc \r (Matyu 24:23-28; 24:37-41) \p \v 20 Oro, Farisi yu Yesu ingoroc inong ac togung, “Bongono yaödec wömai Kopotorochon toborucno ehangoc?” Ihoroc inuya Yesuho mata ökene ingoroc iban imogoc, “Kopotorochon mom toboruc woi guroc ngorochon toroc muno. Woi inobarac sinom, dantho acacnohon toroc maehic. \v 21 O owi amnaho ingoroc woi mayoning: ‘Ngo ahi, ngoce itac, o okoce itac’. Muno sinom, Kopotorochon toboruc wömai irot sonin orin bonip sonidec woce itac.” \p \v 22 Yesu ihoroc yongo mit youp amnani inogoc, “Boinno sinom, oipmon wömai sonu Amnahon Manano acacha toup kombinahing mahong maning. \v 23 O amnaho wömai imanang kanonahing ‘aarut yu okoce itac,’ o au yonahing ‘yu ngoce itac.’ Yu ihoroc yong tongonahing mahong sonu yuhon mata kombing tobininga. \v 24 Kombiarut, Amnahon Mananohon ebep bongonoho wömai undip wari warihon toroc engoc. Momdec onoce forosingga ongga ökenne bödeuna yaguno wariuna owi amna ambaracho tangtango sinom angmuya kombinahing, urop bongono morö epac yo. \p \v 25 “Worochoi oro, Amnahon Manano yu osuc focfoc morö foro ihono ihono kombiuna guroc amnaho yu me imuya mit wömai ehangoc. \v 26 Amnahon Mananoho ehangocan bongono wocin wömai owi amnaho toroc kiap Nöahon bongonodec tongidungma worochon torocgon tongga itnahing. \v 27 Nöahon bongonodec wömai owi amnaho etno idiya nacno yamuc nahi owi imun gamun toi ihoroc tongga idiya ongga Nöa yu girang ganang uuna yamuc öngkorop ohongo owi amna dongbödegoc. Kiap ihorocnohogon wömai Amnahon Mananohon ebep bongonodec engoc. \p \v 28 “Oro Lothon bongonodec wömai toroc kiap worocotmagon idoc. Owi amna yu etno itmuya inoin inoin youpno tongga idung. Auho wömai nacno yamuc nango idiya o auho wömai manomanono tong wöngnac tongo idiya o auho wömai ön youp tongga idiya o auho böcno wego toctocha tongo idung. \v 29 Ihoroc tongo idiya Lot yu Sodom taun wo imun fauna ongidina momdecma sop kobun au mano salfa worocho ep dicdicyi yamuc mönmön simbang ohongmuna owi amna dongyun bödegung. \p \v 30 “Oro toroc kiap ihorocnogon woroc wömai Amnahon Mananoho engkup engkup bongonodec engoc. \v 31 Bongono wocin wömai amnaho ‘yoctecna bucin idangma fogiwa’ yongo kombininga. O amna auho öndec engocma yu yapmu au sogit sogitha ibarun faicha. \v 32 Sonu Lothon owenoha kombiarut, yu metec forigocmaha omong fadoc. \p \v 33 “Worocha amna au yu guroc ngorochon itonggong sogit akep tontacmai yuhon itonggong sinom wömai momdec möng wengoc. Wohong amna au yu inoin itonggongno guroc ngocin imun faantacma yuho wömai itonggong koing aun feangoc. \p \v 34 “Nocho ingoroc kantiwa: Amnahon Manano ehangocan kumbong wocin wömai amna yai yu abamdec dungo idinya tunguma wömai nocho sogiangot o tunguma engoc. \v 35-36 O ihorocgon owi yaiho nacno sowarango socsocha tongo idinya tunguma wömai nocho sogiangot o tunguma engoc.” \p \v 37 Yesuho mata ihoroc yuna youp amnaniho yu inong ac tongga yogung, “Moröma, manomano ngo nahe öngkuangoc?” Ihoroc yuya Yesuho yu inogoc, “Arap omimaho idangan sa wocegon wömai singho arenggumbec tongidang. Toroc kiap worocotma wömai yapmu wo eran sinom öngkuuna anahing.” \c 18 \s1 Owi kapi auho mata soworec soworec amna kiring imogocma yuhon mata tepmo \p \v 1 Yesuho youp amnani inogoc, “Son bongono muno dönac yocgon yongga karup imu fadicha.” Ihoroc inongga worochon mata tepmo ingoroc inogoc, \v 2 “Böcsa auhon woce mata soworec soworec amna au idoc. Yu wömai Kopotorochahu o amna auhahu yu magending imongidoc. \v 3 Oro böcsa wocingon wömai owi kapi au idoc. Yu wömai amna morömaot epgon tongga ingoroc inongidoc: ‘Gocho mata youpdec tongfatnengga nochon mata nongnongo tobiia ayamnaho koing sicyit.’ Yuho bongono muno mata ihorocgon inong tohongidoc. \v 4 Tuna amna morömaho osucha yu tongfat yecyecha makombigoc mahong mit wömai yu ingoroc kombigoc: ‘Noc Kopotorochahu o amna nucnaihahu yu magending imongitat mahong \v 5 owi ngo yu bongono muno noc youp morö namongitac yo, worocha noc muyu yu tongfatyewa. Matongfat yeitma wömai yu nocot epgon tongo ina noc koroc koroc namontac.’” \v 6 Yesuho mata tepmo ihoroc yongga youp amnani wönggon inogoc, “Son mata soworec soworec amna gendöngni yuhon mata wo kombingga \v 7 tingting kombiang, owi amna Kopotorocho inoha soworec soworecyi yuho sepno sepno o kumbongno kumbongno Kopotorocha dönac orongi inuya Kopotorocho yuhon mata kombingga matongfatyeichu nuhun? Woi muno sinom. \v 8 Yu woi karupgon sinom tongfat yeantac mahong mit Amnahon Mananoho wönggon ehangocan bongono wocin wömai owi amna yuha torengga itmuya kombing tobing imonahingha woha muno?” Yesu ihoroc yogoc. \s1 Takis fogit fogit amna orin Farisi amna yai yu Kopotoroc dönac inogomorocmahon mata tepmo \p \v 9 Oro, amna au yu nucniha kombiu saha yuna inohagon kombiuya, ‘Non amna nongnongo ogepma idamon yo.’ Yu ihoroc kombing-idungmaha Yesuho yuha mata tepmo au ingoroc yogoc, \v 10 “Amna yai yu dönac yocyocha öret socsoc bucin ögomoroc. Amna tunguma woi Farisi o amna tunguma woi takis möneng fogit fogit amna. \v 11 Öng-munya Farisi yu idongga dönacno ingoroc yogoc, ‘Kopotoroc, nocu amna nongnongo ogepma sinom. Worocha noc ecec gantat. Owi amna au yu wömai usem toroc kiaphu o wontucmuno toctoc toroc kiaphu o youp görac ihoroc tongidang mahong nocu ihorocno muno. O amna ngo yu takis möneng fogit fogit youp tongitac mahong nocu yu simbang muno. \v 12 Nocu wömai sönda danong sep youp toctoc yai nacnoha gendic singmaina nacno möp iditat. O ihorocgon manomano au fogiditatma wo woi ihorocgon docno 10 fingmaina docno tungu Kopotoroc gocha bogingitat.’ \p \v 13 “Oro Farisiho ihoroc yuna takis fogit fogit amna yu obmukusuc korungon bum idongmuna inoha kombigoc, ‘nocu amna wontucmuno’ ihoroc kombingga daro dedec mafori kunduro wagango dönacno ingoroc yogoc, ‘Kopotoroc, nocu wontucmuno toctoc amna worocha gocho noc nang banango irot guca nampi.’” \p \v 14 Yesuho mata tepmo ihoroc yun bödeuna yogoc, “Noc amna yaimaha ingoroc kantiwa: Takis möneng fogit fogit amna yu Kopotorocho yangamin nongnongo itmuna böcnon onggoc mahong Farisi yu ihoroc muno. Amna koböcho inoha kombiuya öantacma yu wömai Kopotorocho tohontac. O au yu inoha kombiuna ohontacma yu wömai Kopotorocho töngga ma morö imangoc,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yesuho managumboc guram fing imogoc \r (Matyu 19:13-15; Mak 10:13-16) \p \v 15 Oro owi amna au yu managumboc obugu yangato ‘Yesuho oburo yudec out fohoun’ yongo Yesuot febung. Ihoroc tuya Yesuhon youp amnani yu woroc yauya yuhon kombic kombicdec angit maina owi amna wo inong fadung. \v 16 Wohong Yesu yu managumboc wo inong yuna yuot ehuya youp amnani inogoc, “Sontho managumboc nocot ebepha bongbong sing imoninga, muno yu muyu nocot ebarut. Kopotorocho wömai mom toboruc owi amna managumboc simbang ima yuha bogigoc. \v 17 Nocho boinno sinom kantiwa amna au yu Kopotorochon toboruc managumboc simbang masogiicanu wömai yu midim sabarac sadec mangic,” Yesuho ihoroc yogoc. \s1 Amna dugo möneng yoctecno koböcma yu Yesuot itonggong koingha mata yogomoroc \r (Matyu 19:16-30; Mak 10:17-31) \p \v 18 Oro amna dugo au yu Yesu ingoroc inong ac togoc, “Fandat fandat amna ogepma, nocu ting tongga mit itonggong koing aa feangoc?” \v 19 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Goc yaha noc amna ogepma ihoroc nantaroc? Kopotoroc yu tunguhogon woi ogepma. \v 20 Worocha gocu yuhon nongoru mata ngo sumbotmina worochon torocgon itongidiruc: ‘Goc owi göra tirocha, goc amna wot omom tirocha, goc usem tirocha, goc mata youpdec amna auha mata imanang firing tarirocha, o goc mac nandönga gending imongidiruc. Nongoruho wömai ihoroc itac.” \p \v 21 Yesuho ihoroc yuna amna dugoho yogoc, “Noc abe obugu itmaina forosingga nongoru mata wo ambarac tanmaina engga önga itat.” \v 22 Yesuho mata woroc kombingmuna yu inogoc, “Goc abe yapmu tunguhagon wömai docmöharoc. Goc ongmina yoctec manomanoya ambarac imun gamunthon uyapdec fingga möneng woroc wömai owi amna urociha silip tong imiruc. Goc ihoroc tontarocanu wömai momphon itonggong ogepma gochon fat entac. Oro mit wömai engga noc nari.” \p \v 23 Yesuho ihoroc yuna amna dugoho mata woroc kombingmuna irotno toup mep togoc. Yaha, yu yoctecno möneng manomano koböcma idimogungmaha togoc. \v 24 Yesu yu amna dugo worochon kombingbanacno angmuna mata ingoroc yogoc, “Amna möneng yoc tecno koböcmaho wömai mom midim sabarac sadec onggonga mep tongidang. \v 25 Boinno sinom, bot kamele yu somayang ganang onggongno woi maec. O worochon torocgon wömai amna yoctecno koböc idimangma yu Kopotorochon toborucdec onggonga tu matangoc.” \p \v 26 Yesuho ihoroc yuna amna mata woroc kombigungma yu soroc yongga yogung, “Mayain, goc ihoroc yarocma wömai amna tungu au itonggong koing maun feun.” \v 27 Ihoroc yuya Yesuho yogoc, “Manomano amnaho matoctocno woroc wömai Kopotorocho ogep tuna boinno engoc.” \v 28 Ihoroc yuna Pitaho Yesu inogoc, “Kombiharoc, nonu manomano noni ambarac dongyana fauya goc gandomon.” \v 29 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, amna au yu böcnohu o owi wabkaracnihu o niporugihu o macni fanihu woroc dongyun fauya Kopotorochon toboruchon youp tontacma \v 30 yuha wömai Kopotorocho manomano dongyun fadungma worochon urago bongo koböc urop guroc ngocin imontac. O mit bongono morömadec wömai yu itonggong koing sogiangoc,” ihoroc yogoc. \s1 Yesuho inoha yong tuctuc yuna bongo anfino idoc, ‘noc omongga wekangot’ ihoroc yogoc \r (Matyu 20:17-19; Mak 10:32-34) \p \v 31 Oro Yesu yu youp amnani 12 yugon yangada sa aramo ökene fongga ingoroc inogoc, “Kombiarut, non urop Yerusalem taun öantamon. Tuna Kopotorochon yong tuctuc amnaniho osucgon Amnahon Mananoha mata irim togungma wo ambaracho boinno öngkupnahing. \v 32 Yerusalem taun woce wömai Yuda nanohon amna dugo yu Amnahon Manano sogit akep tongo bumbumyi nanohon oburodec siuya yu inong saha tongo, imanang yong kömec yongo, irubo yudec sunda, bokotdec wotmuya wuya omengoc. \v 33 Omongga ida sep youp toctoc anfinodec wönggon wekongga idongungoc.” \v 34 Yesuho yong tuctuc mata ihoroc youp amnani inogoc mahong yu mata wo kombing tuctuc matogung. Muno, mata worochon foro wömai öp sicsicyi idina yu tuctugo makombigung. \s1 Yesuho amna au daro kom toctocyi yu tun orokogoc \r (Matyu 20:29-34; Mak 10:46-52) \p \v 35 Oro Yesu yu Yerikö taun ambehecgon ongidina amna daro kom toctocyi au yu uyap tan woce itmuna owi amna möneng yoctecmaha dönac inogoc. \v 36 Ihoroc tongga itmuna onggim singga kombigocmai owi amna torop moröma epgon tongga idung. Ihoroc tuya amna daro kom toctocyiho ‘wo yaö tang’ yongo owi amna inong ac tuna \v 37 inogung, “Yesu Nasaretma yuho epac yo.” \v 38 Ihoroc inuya amna daro kom toctocyiho forosingga mamboda yogoc, “Yesu, Devithon Morogo, gocu nocha uroc gampun!” \v 39 Yu ihoroc mamboda idina amna osuc ebungmaho ‘öpgon iti’ yongo inong fadung mahong muno, yui kiringga ecnang sinom mamboc tongo yogoc, “Devithon Morogo, gocu nocha uroci kombihi.” \p \v 40 Ihoroc mambuna Yesuho wo kombingga onggom songga owi amna inogoc, ‘amna wo, yangat tebarut,’ ihoroc inuna amna daro kom toctocyiho yuot ehuna Yesuho inogoc, \v 41 “Goc ‘nocho ting tong gampiwa’ yongo mambot nantaroc.” Ihoroc yuna yuho yogoc, “Moröma noc danna foric foricha kombihat.” \v 42 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Dara wo orokong gampun, kombing tobic tobicaho tuna orokotaroc.” \v 43 Ihoroc inuna wohogon daro orokuna yu dan foric tongga Yesu tantongmuna Kopotorocha inong kumengo yong moröng imogoc. Tuna owi amna au yu ihorocgon Yesuho kiap togocma wo angga forosingga Kopotorocha yong moröng imogung. \c 19 \s1 Takis fogit fogit amna Sakius yuhon fatno \p \v 1 Oro, mit Yesuho Yerikö taun öngkungga woce itonggoc. \v 2 Tuna amna au mano Sakius yu taun wocin idoc. Yu wömai taun Yerikö worochon takis möneng fogit fogit amna idungma yuhon morömano idoc. Tongo yu möneng yoctecno koböcma sinom idimogung. \v 3 Oro Sakius yu Yesu acacha toup kombigoc mahong owi amna koböcma sinompho Yesu arenggumbec tongga toup focdabang togungmaha yu Yesu acacha tun matogoc. Yaha yu amna docutno ididocmaha. \v 4 Tun matuna yu domdomgon ongga owi amna osuc fat imongo ep koroc öngga ‘Yesu urop ngorochon ehantac’ yongo woce torengga idoc. \v 5 Tuna Yesu yu urop ep idocan wocin engkungga daroho ep koroc onoce foringmun uuna Sakius angga inogoc, “Sakius, goc karupgon ohoi! Noc önga gocho bucin öantat.” \v 6 Ihoroc inuna Sakius yu matano kombingga irot ogep morö kombingmuna karupgon gurocdec ohongo Yesu yangauna ino bucin ögomoroc. \p \v 7 Ihoroc tunya owi amna koböcho wo yangga mata metec yongga yogung, “Mayain, Yesu yu wontucmuno toctoc amnaho bucin öhac yo.” \v 8 Owi amna ihoroc yongga idung mahong Sakius yu idongga Yesu inogoc, “Moröma, ngo ahi, noc öngai nakain möneng yoctec manomano ambarac erango fugo yai tongmaina, auma wömai amna urocima imontat o auma wömai nakain entac. O ihorocgon nocho osuc amna imanang inong yucyuc tongmaina yuhon manomanono usem fogididot. Worocha nocho manomano usem fogidotma wo bongo awanomunohon toroc urago iban imontat.” \v 9 Ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Boinno sinom, amna ngo yui ihorocgon Abrahamphon morogono. Worocha wömai önga Kopotorocho amna ngorochon feno inoha fogiuna batip idang. \v 10 Amnahon Manano yu ‘owi amna gorong ongimaho batip itnung’ yongo yuha yabic yabicha guroc ngocin eboc.” Sakiushon fatno woroc. \s1 Youp amnaho möneng youp fogidungma yuhon mata tepmo \r (Matyu 25:14-30) \p \v 11 Oro amnaho Yesuhon mataha onggim singga idiya Yesuho matano sakaun fiuna Kopotorochon toborucnohon mata tepmo au inogoc. Foro wömai ingoroc, Yesu yu urop Yerusalem ambehecgon idina owi amnaho kombigung, Kopotorochon toborucnoho urop eran öngkuantac. Worocha tongga Yesuho mata tepmo au ingoroc inogoc, \v 12 “Amna moröma au yu king ma sogit sogitha kantri auhon onggonga togoc. Yu wömai kombigoc, ‘nocho woce ongmaina king ma sogida ibara fauna böcnan ehangot’ ihoroc yongo kombigoc. \v 13 Tongo yu youp wabkaracni 10 ihoroc inuna ehuya yu 1,000 Kina 1,000 Kina ihoroc fuc tongga youp amnani imongga ingoroc inogoc, ‘Son möneng ngo fogito bisnis youp tongo idiya ongga nocho wönggon ehangot.’ \v 14 Yu youp mata ihoroc youp wabkaracni inongga mit king ma sogit sogitha kantri auhon onggoc. Yu ihoroc togoc mahong inoin suraro yu wömai kombigung, ‘Amna moröma ngo yui amna wontucmuno, yui king noni angit main.’ Ihoroc kombingmuya yu amna au inong muuya yu amna moröma onggocan woce ongmuya ‘muno’ yogung, ‘yu king noni icha’. \v 15 Yu ihoroc bongbong sicsicha togung mahong amna moröma wo yu kiringga king ma sogida ibarun fauna wönggon ino böcsanon woce onggoc. \p “Tongo yu kombigoc, ‘Nochon youp wabkaracnai 10 yu bisnis youp tongga möneng tu morogigocha woha muno?’ Ihoroc kombingga inong yuna yuot ebung. \v 16 Ehuya youp wabkarac osuc ebocma yuho yogoc, ‘Amna moröma noc gocho 1,000 kina namogorocma wo sogitmaina bisnis youp tongo tong morogiaya 10,000 kina ihoroc idang.’ \v 17 Ihoroc yuna amna morömaho wo kombingga borongdeda yogoc, ‘Nakain youp wabkarac ogepma, gocu youp ogepma sinom togoroc. Goc yapmu obugu ngo ogepma sinom angtoregorocmaha nocho yapmu moröma gamontat. Goc ongoi, nochon böcsa 10 woroc gocho yangtorengmina moröm tong imiruc.’ \p \v 18 “Amna morömaho ihoroc yuna oro urop youp wabkarac auho engmuna yogoc, ‘Amna moröma noc gocho 1,000 kina namogorocma wo sogitmaina bisnis youp tongo tong morogiaya 5,000 kina ihoroc idang.’ \v 19 Ihoroc yuna amna morömaho yu inogoc, “Goc youp wabkarac ogepma worocha goc ongmina nochon böcsa 5 ihoroc gocho yangtorengmina moröm tong imiruc.” \p \v 20-21 “Amna morömaho ihoroc yuna mit youp wabkarac auho engmuna yogoc, “Amna moröma goc amna botoc botogo sinom. Amna auho manomano figungma woroc wömai gocu gakaha fogiditaroc. O amna auho nacno mögungma woroc wömai gocu gakaha fogiditaroc. Worocha nocu gocha botongmaina 1,000 Kina ngo boru docnodec tom tongo öp singga bisnis youp matogot.” \v 22 Ihoroc yuna amna morömaho mata wo kombingga ec imuna youp wabkarac inogoc, “Goc youp wabkarac wöntucmuno. Nocu gakain matagon sogida ibaraya matayaho gaka sakaantac. Gocu nocha ingoroc kombingitaroc, nocho amnahon manomano nakaha fong fingitat. O ihorocgon amnaho manomano öndec möngidangma wo noc nakaha fogiditat yo. \v 23 Ihoroc kombiharocmaha gocu foro yaha möneng gamogotma wo bengdec masigoroc. Bengdec siya möneng worocho tong morogic morogic youp tuna nocho engga möneng koböcma wo sogiam.’ \v 24 Amna morömaho youp wabkaracno ihoroc inong fato mit amna au wocin idungma inogoc, ‘Son amna ngorochon 1,000 Kina wo tu deuna amna 10,000 kina idimpacma wo imarut.’ \p \v 25 “Ihoroc yuna amna worocho matano kombingga soroc yongo amna moröma inogung, ‘Moröma, yu urop 10,000 Kina idimongdehac, worocha tingtinga yu wönggon 1,000 Kina imontaroc.’ \v 26 Ihoroc yuya amna morömaho yogoc, ‘Nocho boinno sinom kantiwa, amna au yu manomano koböcma idimangma yu wömai wodec sakaun fiuna koböcma sinom aun feangoc. Wohong amna au yu yapmu au maidimocma yu wömai manomano obugu obugu urop fogihacma wo yongo fongyun ongimuya uroci sinom engoc.’ \v 27 Amna morömaho ihoroc yongo wönggon matano sakaun fiuna amna woce idungma yu inogoc, ‘Son karup ongga nochon ayamnai ngocin yangata fengga nocho yangamin dong omom tarut. Wömai yaha yuho yogung, nocho yuhon king maem, worocha sontho yu dou omarut.’” \v 28 Oro Yesu yu mata tepmo wo yun bödeuna wönggon uyap forosingga ongga Yerusalem onggonga togoc. \s1 Yesu yu kinghon toroc kiap tongga Yerusalem ögoc \r (Matyu 21:1-11; Mak 11:1-11; Jön 12:13-17) \p \v 29 Yesu yu urop böcsa Betfage orin Betani Oliv sa urongodec wocin ambehecgon öngkungga youp amnanain yai ingoroc inogoc, \v 30 “Sodu böcsa oko itacma wocin ongmunya aantamoroc, bot donki beracno au woce kaniuya itac. Bot donki woroc koroc wömai amna auho abe maitonggung. Oro sodu wo asanto tebarun. \v 31 Woroc asanto tehunya amna auho kango ‘sodu yaha asan imamoroc’ kanunai wömai ingo inontamoroc: ‘Morömaho youp imocimocha yac.’” \v 32 Yesuho ihoroc inuna amna yaiho ongga agomorocmai Yesuho yogocma worochon torocgon idoc. \v 33 Ihoroc yangga yu bot donki wo asanto idinya bot donkihon morömoho yu inogung, “Ei sot bot donki ngo foro yaha asan imamoroc yo?” \v 34 Ihoroc inuya amna yaimaho mata urago inogomoroc, “Morömaho youp imocimocha yac.” \p \v 35 Ihoroc inongo bot donki wo asanto Yesuot yangato tongga tec tohomumöcno fuun deuya bot koroc figomoroc. Ihoroc tongga Yesu tong fatyeuya bot donki koroc ögoc. \v 36 Woce itmuna yu Yerusalem uyap forosingga onguna owi amnaho tec tohomumöcno fuu deuya uyapdec toropgon fing tonggung. \v 37 Ihoroc tongga yu ongga Oliv sa urongo öngkatingga Yerusalem taun eran angmuya owi amna Yesuot onggungma yu ambarac forosingga Kopotorocha yong moröng imogung. Yui Yesuho toroc kiap inobarac sinom tongidocma worocha kombingmuya irot ogep kombingga ingoroc yogung: \li1 \v 38 “King moröma, yuha yong moröng imona. Yu Kopotorochon madec ehuna guroc owi amna irot gucot entang. Yong moröng noni ambarac Kopotorochagon yong kumena.” \rq (Buk Song 118:26)\rq* \p \v 39 Owi amna Yesu tan tonggungma yu ihoroc yong moröngga idiya Farisi auho toroc kiapmo wo auya angit maidina Yesu inogung, “Fandat fandat amna, goc muyu youp amnayai wo inong fahi. Yu mata ihoroc yoninga.” \v 40 Ihoroc yuya Yesuho yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, owi amna ngo yu ihoroc mayuyai wömai sop ngorocho mamboda Kopotoroc yong moröng imontang,” ihoroc yogoc. \s1 Yesuho Yerusalem angmuna ointogoc \p \v 41 Yesu yu Yerusalem ambehecgon engkungga taun wo angmuna irotno mep tuna ointogoc. \v 42 Ointongmuna ingoroc yogoc, “Kou sinom, son Yerusalem nano, önga sinom tong ogep tong kamoc kamoc amna sonot ambehecgon epac mahong sonu yu makombing iming. Yuhon foro woi sondec öp sicsicyi idina sonu etno idang. \v 43 Worocha tongga oipmon yapmu nanga fatfatnobarac sinom ingoroc sondec öngkuangoc: Ayam soniho engmuya kangaranggömbec tongmuya oke oke idiya son taun sonihon imu fatfathon uyap au maöngkuic. \v 44 Tuna ayam soniho taun ngorochon gombono gumanda son ambarac dongyu obukonahing. Kopotorocho son tongfat keckecha amna au siuna eboc mahong sonu yu makombing iming. Worocha wömai taun ambarac orin owi amna taunthon gombo ganang idangma son ambarac obukonahing. Tuna sop auho nucno koroc maitning.” \s1 Yesuho bisnis amna öret socsoc böcdec dong yandoc \p \v 45 Oro mit Yesuho öret socsoc böchon gombo ganang ögoc. Öngga yagocmai amna au yu wocin bisnis youp tongga idung. Ihoroc tuya Yesuho forosingga yu dong yandoc. \v 46 Dong yanmuna ingoroc inogoc, “Kopotorochon bapiyadec mata ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Nakain böc wömai dönac yocyochon böc engoc.’ \rq (Aisaia 56:7)\rq* \p Wohong sontho bisnis youp tongidangmaha \li1 ‘nochon böc usem amnahon böc öpma simbang tuya öngkungitac.’” \rq (Jeremaia 7:11)\rq* \p Yesuho yu ihoroc inong fadoc. \v 47 Tongo mit Yesuho sep danong öret socsoc böc gombo ganang öngmuna fandat fandat youp tongidoc. Ihoroc tongo idina öret socsoc böchon amna moröma o nongoru gendic fandat fandat o surarohon amna dugo, yu ambarac Yesu wu omomphon mata fadang togung. \v 48 Ihoroc togung mahong owi amna komanangno yu ambaracho Yesuhon mata kombic kombicha toup kombigung. Worocha tongga Yesu wu omomphon uyap au maöngkuboc. \c 20 \s1 Amna morömaho Yesu toroc tong imongo inong ac tongga yogung, ‘numaho gesö gamuna youpa taroc?’ \r (Matyu 21:23-27; Mak 11:27-33) \p \v 1 Oro sep youp toctoc bongono auho Yesuho öret socsoc böchon gombo wocin owi amnadec fandat fandat youp tongo idina öret socsochon amna moröma o nongoru gendic fandat fandat amna o ihorocgon surarohon amna dugo worocho Yesuot engmuya ingoroc inong ac togung, \v 2 “Gocho ninia kombina, numaho ‘youp woroc toi’ yongo ganung muna eboroc? O youp toctochon gesö numaho gamuna tongitaroc?” \v 3 Amna morömaho ihoroc inuya Yesuho mata urago ingoroc iban imogoc, “Oro, nocho ihorocgon yapmu au kanonga ac toya nanarut. \v 4 Jöntho owi amna yamuc gung imongidocma wo woi momphon manomano woha amnahon kombic kombicgon sindanda togoc?” \v 5 Ihoroc inuna yu kombic kombic youp morö tongmuya inohogon inun ganun tongga yogung, “Oro nontho yonaya woi momphon manomano wömai yuho ninontac, sonu yaha yu makombing tobing imogung yo? \v 6 O ihorocgon non yonaya wo woi amnahon manomanogon, wömai suraroho non sopdec nihuya omentamon. Wömai yaha owi amna yu boinno kombingidang, Jön yu woi Kopotorochon yong tuctuc amna sinom.” \v 7 Oro amna moröma yu ihoroc kombing mep tongmuya inun ganun tongga tu matuna Yesu ingoroc inogung, “Jöntho youpno numahon gesödec tongidocma wo nonu makombimon.” \v 8 Ihoroc yuya Yesuho yogoc, “Oro worocha wömai nocho numahon ma sogida youpna tongitatno wo ihorocgon makanit.” \s1 Wain ön angtorec torec amna wontucmunohon mata tepmo \r (Matyu 21:33-46; Mak 12:1-12) \p \v 9 Yesu yu wönggon owi amna mata tepmo au ingoroc inogoc, “Amna moröma au yu wain ön au mögoc. Ihoroc tongo yu ‘amna torop auho nakain ön ngo angtorenung’ yongo wain ön wo amna torop au imogoc. Tongo yu inoi böcsa korungon ongga sa ubarago woce idoc. \p \v 10 “Yu woce idina wain koburoho urop gomon dingga idina amna morömaho yogoc, ‘nocho youp wabkarac au inong muaya yu ongmuna wain koburo nochon fat ficficyi idangma woroc yongga fepun’, ihoroc yogoc. Worochoi muno, wain ön angtorec amna yu youp wabkarac wo ayam tong imongo woto taruya yu komong ibarun fauna onggoc. \v 11 Tuna amna morömaho wönggon youp wabkaracno au inong muuna onggoc mahong wain ön angtorec torec amna yu osuc togungma worocotma wönggon toroc kiap yangam fapfapni tong imongo woto taruya komong onggoc. \v 12 Tuna yu bongo anfi youp wabkarac au inong muuna onggoc mahong wain ön angtorec torec amnaho yu ihorocgon woto tu mointuna gombo sumone taruya onggoc. \p \v 13 “Ihoroc tuya amna morömaho wo angmuna kombigoc ‘Nocu tingting sinom tontat yo?’ ihoroc kombingga yogoc, ‘Noc nakain manama batip sinom yu siaya ongoun. Worocho onguna wömai wain ön angtorec torec amnaho yu anggendingmuya wain koburo au imonahing.’ \v 14 Yu ihoroc kombingga manano inong muuna onguna wain ön angtorec amnaho woroc angmuya yogung, ‘Aiö amna morömaho inoin manano sinom siuna epac. Fanoho omengocan wömai worocho sinom fim öresac ambarac inohagon fogitbödeangoc. Worocha non manano ngo wot omom tongo ön ngo kömbaha nonthon fat engoc.’ \v 15 Yu ihoroc kombingmuya manano wo taruya gombo sumone ohuna wuya omboc.” \p Oro Yesuho mata tepmo ihoroc yun bödeuna mit amna moröma inogoc, “Sonu ting kombiang? Ön morömo yu engmuna amna wontucmuno urago tingting sinom tong imangoc? \v 16 Yu wömai engmuna wain ön angtorec torec amna wontucmuno wo dong omom tongo wain ön amna torop au imangoc.” Yesuho ihoroc yuna amna auho mata woroc kombingga soroc yongga yogung, “Eei, ihoroc sinomu öngkuicha.” \v 17 Ihoroc yuya Yesuho owi amna foring yangga inogoc, “Sonu worocha ‘muno’ yang mahong kombiarut, Kopotorochon bapiyadec wömai mata ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Sop auha wömai böc toctoc amnaho ‘sop wontucmuno’ yongo tomu onggoc mahong önga wömai Kopotorocho sop worocgon sogitmuna tong koing tong imuna sop worocho böchon forodongno sinom itac.’ \rq (Buk Song 118:22)\rq* \p \v 18 Worocha wömai woroc, amna auho möngga sop woroc koroc ohontacma yu ino kubit tontac. O sop worocho möngga amna au wentacma wömai amna möp tontac.” \v 19 Oro Yesuho mata ihoroc yun bödeuna nongoru gendic fandat fandat amna orin öret socsoc amna dugo yui kombigung, ‘mata ngo yacma wömai nontha yac yo’. Ihoroc kombingga irotnoho obökuna yu wohogon Yesu sogit akep toctocha kombigung mahong yu suraroha botogungmaha Yesu tu moin toctochon uyap au abe eran maöngkuboc. \s1 Yesuho takis mönenghon yong tuctuc mata yogoc \r (Matyu 22:15-22; Mak 12:13-17) \p \v 20 Oro Farisi orin amna moröma au yu ingoroc kombigung, ‘Yesuho mata wontucmuno au yunai wömai nontho yu sogit akep tongga gavmanthon moröma yuhon oburodec tohong yuantamon.’ Ihoroc yongga yu Yesuha gön tongga idung. Tongo yu amna au inongmuya worocho Yesuot ongmuya tonguc yecyecha mata ingoroc inogung, \v 21 “Fandat fandat amna non gocha kombiamon, gocu amna auhon kombic kombic matanitaroc o ihorocgon goc Kopotorochon mata boinno worocgon owi amna fandat inongitaroc. \v 22 Worocha wömai gocho ninia kombina: Non Sisa King yu takis möneng ogep imonta-montha woha muno?” \v 23 Ihoroc inuya Yesu yuhon imanang kiapmo urop angtangtang tongo inogoc, \v 24 “Möneng docno au tengga nindaarut. Möneng ngodec mano orin doguno irim toctocyi itacma ngomai numahon?” \v 25 Ihoroc inuna yuho yogung, “Woi Sisahon.” Ihoroc yuya Yesuho yogoc, “Oro worocha wömai sonu Sisahon fat Sisaha imarut mahong Kopotorochon fat wömai Kopotorocha imarut.” \v 26 Yesuho owi amnaho yangamin mata nongnongogon yuna tonguc imocimoc amnaho matano ngo kombingga soroc yongo mata ökenneha dabiu matuna öpgon idung. \s1 Yesuho omomyi idonggongon yong tuctuc mata yogoc \r (Matyu 22:23-33; Mak 12:18-27) \p \v 27 Oro Yuda nanohon amna moröma Sadyusihon toropdecma yu wömai yongidung, ‘amna omomyi yu wönggon maidongoning,’ ihoroc yongidung. Oro amna torop worocho Yesuot ongmuya ingoroc inong ac togung, \v 28 “Fandat fandat amna, Möseho nongoru au ingoroc irim togocma wo ingoroc embadidamon: Amna au managumbocno muno yu omunai wömai amna worochon orugoho orugohon oweno wo tong siuna owi worocho managumboc au bang fiun. Ihoroc tuna wömai amna ombocmahon toropmo mabödeic. \v 29 Möseho mata ihoroc irim tong nimogoc. \p Oro gocho mata worocha kombingmina nonthon fat noni ngo kombihi: Osuc wömai yomot oröc 7 ihoroc idung. Tuna orugo borongomaho wömai owi au tong singga ida managumboc au mayongfii omong fadoc. \v 30 Ihoroc omuna orugo au owi worocgon tongsigoc mahong yu woi ihorocgon managumbocno muno ito omboc. \v 31 Omuna mit orugo au yuho owi worocgon tong sigoc. Tong singo yu woi ihorocgon managumbocno muno ito omongfadoc. Yomot oröc tobuno 7 woi ambarac ihorocgon tongo ito managumbocno muno omongbödegung. \v 32 Ihoroc tongo mit wömai owi wo yu ihorocgon omong fadoc. \v 33 Oro mit amna omimaho idongonahingan bongono wocin wömai owi wo amna numahon fat engoc. Yaha yomot oröc 7 yu ambarac owi wo tong sigungmaha owi wömai numahon oweno engoc?” \p \v 34 Ihoroc yuya Yesuho mata ingoroc iban imogoc, “Owi amna önga idangma yu wömai owi op tongidang mahong \v 35 bongono mit ehangocma wocin wömai Kopotorocho owi amna yangsoworeuna yuho yangamin nongnongo ima yuho wömai amna omocdecma idongga Kopotorocot itmuya owi op wönggon matoning. \v 36 Muno yu wömai sum yaru simbang itmuya wönggon mamning. Kopotorocho yu omocdecma doun wekuya yu Kopotorochon weni manani sinom itnahing. \p \v 37 “Kombiang, Mösehon bongonodec wömai ep aranggumpho ohuna ep songmun digoc. Tuna bongono wocin wömai Möseho Kopotoroc ingoroc inogoc, \li1 ‘Moröma, gocu Abraham orin Aisak orin Jeköp yuhon Kopotorocno.’ \rq (Kisim Bek 3:6)\rq* \p Oro Möseho mata wo yogocmaha ingoroc kombiamon: Abraham orin Aisak orin Jeköp, yu ombung mahong mit idongga Kopotorocot wec idang. \v 38 Kopotoroc yu omimahon Kopotoroc muno, yu wecima yuhon Kopotoroc.” \v 39 Yesuho Sadyusi mata ihoroc iban imuna nongoru gendic fandat fandat amna auho wo kombingga yogung, “Fandat fandat amna mataya woi ogepma sinom yaroc.” \v 40 Oro, mit wömai amna au Yesu inong ac toctocha botogung. \s1 Duic yu woi numahon manano? \r (Matyu 22:41-46; Mak 12:35-37) \p \v 41 Oro midu Yesuho owi amna ingoroc inong ac togoc, “Tingtinga wömai auho yongidang, ‘Duic yu woi Devithon manano?’ \v 42 Kombiarut, ap bapiyadec wömai Devitho Duicha ingoroc yogoc, \li1 ‘Kopotoroc yu nochon Morömana inogoc, Gocho obuna aroce iti. \v 43 Woce idia ongga nocho ayamai fogito fohong yuaya gocho une itnahing.’ \rq (Buk Song 110:1)\rq* \p \v 44 “Oro, Devit inoho wömai Duicha ‘Morömana’ ihoroc yogoc. Worocha wömai Duic yu tingtinga Devithon manano in?” Yesuho Duicha ihoroc yogoc. \s1 Yesuho owi amna nongoru gendic fandat fandat amnaha garac mata inogoc \r (Matyu 23:1-36; Mak 12:38-40; Luk 11:37-54) \p \v 45 Oro owi amna ambaracho Yesuhon mataha onggim singga idiya Yesuho youp amnani ingoroc inogoc, \v 46 “Sonu nongoru gendic fandat fandat amnaha yacyacho itongitnung. Yu wömai inoha kombingidang ‘non amna moröma sinom idamon yo’ worocha tongga yu tec tohomumöcno ubarago fohong yumuya uyap itonggonga toup kombingidang. Ihoroc tuya owi amnaho yu maket taitdec ‘sep ogep amna moröma ninarut’ yongo toup kombingidang. O fatmata yocyoc bucinthu o tong sonoc bongonodechu wömai yu amna morömahon abam ogepmagon woce iditha toup kombingidang. \v 47 O ihorocgon yui owi kapi imanang inong yucyuc tongo böcno yoctecno manomano inoha usem fogididang. O yu ‘owi amnaho non niarut’ yongo dönac ubarago yongidang. Boinno sinom, amna ihorocnoha wömai Kopotorocho urago wontucmuno sinom imangoc.” \c 21 \s1 Owi urociho Kopotorocha ecec möneng sigocma yuhon fatno \r (Mak 12:41-44) \p \v 1 Oro Yesu yu öret socsoc bucin ito yagocmai owi amna mönengno koböcma yu öret socsoc böchon ecec möneng singga ongi epi tongidung. \v 2 Ihoroc tongga idiya owi kapi uroci au yu ihorocgon engmuna möneng gomono yai woroc ececha figoc. \v 3 Ihoroc tuna angga Yesuho yogoc, “Boinno sinom, owi uroci ngo yu ecec möneng sicma wo wömai owi amna au ecec möneng fingidangma yanggiratbödehac. \v 4 Owi amna au yu mönengno koböcma idimang mahong yu worochon docno obmukusucgon sogida ececha fingidang. Worochoi owi ngo yu tong urocdec itac mahong yu nacno wöcwöchon mönengno ambarac sogida Kopotorochon ececha singbödehac,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yesuho ‘öret socsoc böc obökangoc’ yongo yong tuctuc mata yogoc \r (Matyu 24:1, 2; Mak 13:1, 2) \p \v 5 Yesuhon youp amnani au yu öret socsoc böc moröma idocma wo auya ogepma sinom idina yogung, “Öret socsoc böc ngorochon sopno wömai ogepma sinom oripnobarac tobigung. O owi amnaho Kopotoroc irot ogep tong imimpha tongo tongfatfatno ogepma sinom fong figung.” Ihoroc yuya Yesuho yogoc, \v 6 “Manomano yaangma ngo worocha wömai nocho boinno sinom kantiwa, mit bongono auho ehuna sopho nucno dedec dedec idangma worocho nucno wo otiun tongo ficfuc ararip tongo mönahing,” ihoroc yogoc. \s1 Yesuho ‘mepmo moröma sinom öngkupnahing’ yongo yong tuctuc mata yogoc \r (Matyu 24:3-14; Mak 13:3-13) \p \v 7 Tuna youp amnaniho Yesu inong ac tongo yogung, “Fandat fandat amna, yapmu ngo yarocma worocho bongono tingnon sinom öngkuangoc? O toroc kiapmo yaö sinompho osuc öngkuuna nonu woroc angmanaina kombinahamon urop woroc öngkuantac yo?” \v 8 Ihoroc inuya Yesuho yogoc, “Son soni woho, imanang amnaho son tonguc keningyit. Amna koböcmaho wömai nochon ma sogitmuya imanang unac mata kanonahing. Aumaho wömai kanonahing, ‘Noc naka Duic ngoroc.’ O aumaho yonahing, ‘bongono urop bödeantac!’ Yu imanang ihoroc kanonahing mahong sonu yu kombing tobing imoninga. \p \v 9 “Oro emoc dirungon koböcmaho öngkuuya sonu worochon fatno kombinahing. Wohong sonu worocha soroc yongo botoninga. Muno, Kopotorocho ‘toroc kiap ihorocnoho öngkupnahing’ yongo yong toropno singdegoc. Worocha tongga emoc dirung worocho osuc öngkuuna guroc ngorochon bödec bödecnoho wömai mit engoc.” \p \v 10 Yesuho ihoroc yun bödeuna mit wönggon ingoroc yogoc, “Amna kantri auhonmaho kantri auhonmaot emoc tu fadang öangoc. O sa auhonmaho sa auot emoc dirung tongonahing. \v 11 Ihoroc tuya sano sano konoc moröma fennahing. O nacno möp morö orin obukoc inobarac worocho owi amnadec öngkungbödeangoc. O momdec wömai yapmu botoc botogoho orin weran inobarac sinom worocho öngkung tongonahing. \p \v 12 “Worochoi oro manomano wo abe maöngkui idina owi amnaho son ayam tong kamongmuya dongyu moin tonahing. O ‘nocha’ tongga yu son fogito Yuda nanohon mata youpdechu o yi bucinthu o kinghu o gavmanthon moröma yuho yangamin woce fohong kuuya mata soni yu bödeangoc. \v 13 Mata youpdec fohong kupnahingmaha tongga sonu nochon fatmata ogepma yu inong tauya kombinahing. \v 14 Oro son osuchagon kombingbanac tongga ‘mata youpdec tingting sinom inontamon’ yongo kombininga. \v 15 Wömai yaha, noc nakabut wömai sonot itmaina duc soni ta yungan tuna mata soni koing sangoc. Koing suna ayam soniho mata uragoha dabiu matuna mata soni boinno engoc. \p \v 16 “Bongono wocin wömai mac sonihu o fan sonihu o niboröc sonihu yu ayam tong kamuya ayam soniho oburodec fohong kunahing. Tuna ayam soniho sondecma au dong omom tonahing. \v 17 Kombiarut, ‘nocha’ tongga owi amna tobunoho ayam tong kamonahing, \v 18 mahong Kopotorocho son kangtoreuna bicsoni sakemo tungu au magorong ongic. \v 19 Son tonguc yecyec bongonodec koing songga iditnung. Tongo sonu itonggong koing au feangoc,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yesuho ‘Yerusalem obökangoc’ yongo yong tuctuc mata yogoc \r (Matyu 24:15-21; Mak 13:14-19) \p \v 20 Oro Yesuho wönggon mata sakaun fiuna yogoc, “Sontho yauya tawa amnaho engmuya Yerusalem taun angarenggumbec tonahing. Ihoroc tonahinganu wömai sonu kombinahing, Yerusalemphon obukoc obukochon bongono urop eng fomtac. \v 21 Bongono worocho wömai owi amna Yudia distrikdec itnahingma yu botongga domdomgon sa urongodec önung. O owi amna Yerusalem itnahingma yu karupgon taun wo imu fauna korungon ongonung. O owi amna Yerusalem gombo sumon itnahingma yu ibaru fauna gombo ganang ongoninga. \v 22 Muno sinom, Kopotorocho taun worocha irot ecego moröma kombingga bongono wocin wömai urago tong imangoc. Worochon yong tuctuc matano wömai osucgon Kopotorochon yong tuctuc amnaniho irim togung. Tuna bongono wocin wömai mata worocho boinno engoc. \p \v 23 “Bongono worocho wömai Kopotorocho urago wontucmuno sinom tuna mepmo inobarac sinom kantri ngorochon owi amnadec öngkuangoc. Worocha tongga owi managumboc mum imongo itnahingma o mana modip itnahingma yu mepmo morö angmuya uroci sinom itnahing. \v 24 O ayamo yu engmuya owi amna gobit bainatdec dong omom tonahing. O au wömai yu fogito kantri woce woce yongo fohong yuya torop auhon youp wabkarac itnahing. Bongono worocho woi ‘bumbumyi nanohon bongono’ yongo engoc. Yuho engmuya Yerusalem tu obökuna owi amna moröm tong imongga idiya ongga yuhon bongono bödeangoc.” \s1 Mit wömai Yesu ino ehangoc \r (Matyu 24:29-31; Mak 13:24-27) \p \v 25 Yesuho mata wönggon sakaun fiuna yogoc, “Bongono morö worocin wömai weran foro wohon wohon onoce sep yarop fitnungdec öngkupnahing. O gurocdec ngocin owi amnaho kombinahingmai top yamuc funfurohon kekoröp morö simbang öngkuuna tong botoc toup tongmuya irotho obökangoc. \v 26 O sep yarop fitnung yuhon uyapno wömai mongurac tuya owi amnaho toroc kiap fodibo wo yang botongga ‘yaö sinom nonidec öngkuantac’ yongo kudat konoc konoc tongmuya botocno sinom tonahing. \v 27 Owi amna ihoroc tongga ida anahingmai Amnahon Manano yu yaguno wairurunobarac mitimoni sinom ihoroc momdecma ohongga ehangoc. \v 28 Oro, sonu anahingmai toroc kiap ihorocnoho forosingga boinno öngkuunai wömai sonu borongdetnung. Yaha Kopotorocho son inoha fogiuna batip idithon bongono morö worocho urop eng fomtacmaha borong detnung.” \p \v 29 Oro Yesuho youp amnani inongga bongono moröma ebephon doguno au ingoroc sigoc, “Sonu ep fikhu o ep au idangma wo yaarut. \v 30 Worocho biruc tuya yanggai ingoroc kombingidang, sep bongono urop ehantac. \v 31 Oro worochon torocgon manomano yatma worocho boinno öngkuuyai wömai sonu wo yangmuya ingoroc kombinahing, Kopotorochon mom toborucno urop öngkungga eran entac. \v 32 Nocho boinno sinom kantiwa, guroc amnaho abe mabödei idiya yapmu wo ambaracho öngkungbödenahing. \v 33 Boinno sinom, mom saguroc worocho wömai bödeangoc mahong nochon matanaho wömai iditnoho iditno idtongungoc.” \s1 Yesuho youp amnani garac mata inogoc \p \v 34 Yesuho wönggon mata sakaun fiuna youp amnani ingoroc inogoc, “Son soni woho, gurochon manomanoho itonggong soni tun obökuna irotsoniho mep toningyit. O son yamuc koingo toup nongo bumbum yongo itongitninga. Son ihoroc tongga etno idiya wohogon Amnahon Mananoho ehuna sonu arangarang mayi itningyit. Arapho gagadec ongga omongidangma worochon toroc wömai bongono morö karupgon ehangoc. \v 35 Bongono worocho wömai owi amna gurocno gurocno ididangma yu ambarac ihorocnogon yaun weangoc. \v 36 Worocha son bongono muno itonggong soni yacyacho itongga Kopotorocha dönac inongitnung. Tuya yuho koing socsoc kamuna mepmo worocho sondec maui kang yembengoc. Tuna sonu Amnahon Mananoho yangamin tong botoc botocsoni muno idongup.” \p \v 37 Oro Yesuho ihoroc yun bödeuna sepno sepno öret socsoc bucin öngo owi amna fandat inongidoc. Kumbong wömai yu sa urongo mano Oliv woce öngidoc. \v 38 Tongo kembotsum sinom wönggon öret socsoc bucin uuna owi amna koböcmaho yuhon mata kombic kombicha yuot engidung. \c 22 \s1 Yudasho Yesu amna dugohon oburodec sicsichontha yongkoing yogoc \r (Matyu 26:1-5; 26:14-16; Mak 14:1, 2; 14:10, 11; Jön 11:45-53) \p \v 1 Oro, nacno sowarango yisno muno nocnoc bongono ‘Pasowa’ yongidangma worocho urop engfomtogoc. \v 2 Tuna öret socsoc böchon amna dugo orin nongoru gendic fandat fandat amna yu Yesu wot omom toctochon uyapha dabigung mahong suraroho Yesuha toup kombigungmaha tongga yu suraroha botogung. \p \v 3 Tuna dogu kopotho Yudashon irotnon ohogoc. Yudashon mano au wömai Iskariot ihoroc yongidung. Yui Yesuhon youp amnani 12hon toropdecma. \v 4 Dogu kopotho yuho irotnon ohuna Yudas yu öret socsoc böchon amna dugo orin öret socsoc böchon tawa amnahon ofisa yuot ongmuna ‘tingting sinom tongga Yesu yuhon oburodec siantat’ yongo worochon mata inun ganun togung. \v 5 Tuna Yuda nanohon amna moröma yu Yudasha irot ogep morö kombingo wöngnacnoha ‘möneng au gamontamon’ yongo yong koing mata inogung. \v 6 Ihoroc yuya Yudasho ‘öc’ yongo ingoroc kombigoc: ‘Yesu inogon idina wömai nocho ogep yu ayamphon oburodec tong siangot,’ ihoroc kombingga gön tongga idoc. \s1 Yesuhon youp amnanin yaiho kumbong imu nocnochontha tong arangarang togomoroc \r (Matyu 26:17-25; Mak 14:12-21; Jön 13:21-30) \p \v 7 Oro urop nacno sowarango yisno muno, ‘Pasowa’, woroc nocnochon bongono idoc. Bongono wocin wömai Israel nanoho bot sipsip beracno dongga sonongidung. \v 8 Worocha tongga Yesuho Pita orin Jön youp imongga inogoc, “Sot ongmunya ‘Pasowa’ nacno noni tong arangarang tarun.” \v 9 Ihoroc inuna amna yaimaho Yesu inogomoroc, “‘Nacno noni nahe sinom tong arangarang toda’ yongo kombiharoc?” \p \v 10 Ihoroc yunya Yesuho inogoc, “Sot Yerusalem onguya amna auho yamuc urengno sumbotmuna engo uyapdec kaun feantac. Kaun feuna sot amna woroc tan tongunya yuho böc nahenne öantacan sot wocegon öarun. \v 11 Öngga böc morömo ingoroc inarun: ‘Fandat fandat amnaho yac, Nocot youp amnanaiot non Pasowa nacno nahenne naantamon?’ \v 12 Ihoroc inunya böc morömpho böc irotno moröma au kindaantac. Böc irotno worocho nucno koroc itac. Wocin wömai nacno nocnoc abam manomano ambarac idang. Tuna sodu woce ongmunya nacno noni tong arangarang tarun.” \v 13 Yesuho Pita orin Jön ihoroc inuna yu ongga angmunya manomano Yesuho yogocma worochon torocgon idoc. Tuna yu nacno woce tong arangarang togomoroc. \s1 Yesuho youp amnani kumbong imu song imogoc \r (Matyu 26:26-30; Mak 14:22-26; 1 Korin 11:23-25) \p \v 14 Oro urop nacno nocnoc bongono fomtongga idina Yesuot youp amnani 12ot yu ongga nacno nocnoc abamdec omoc idung. \v 15 Tongo Yesuho youp amnani ingoroc inogoc, “Noc banac banac nacno Pasowa ngo sonot nocnocha toup kombihat. Mit wömai focfoc moröma nocdec öngkuantac. \v 16 Kombiarut, nocho nacno ngo wönggon manai edeya ongga Kopotorochon mom toborucno engfauna nacno ngorochon boinno öngkung tangtang tangoc.” \p \v 17 Yesuho ihoroc yongga wain kap sogitmuna Kopotorocha ecec inongo yogoc, “Soni ngo nongga docno nuc soniha imuya docno docno naarut. \v 18 Kombiarut, nocho wain yamuc wönggon manai edeya ongga Kopotorochon mom toborucno engfaangoc.” \v 19 Ihoroc inongga wönggon nacno sowarango au sogitmuna Kopotorocha ecec inongo uboto youp amnani silip tong imongga inogoc, “Ngoi nochon godip föbna. Nocho itonggongna son tongfat keckecha ima faantac. Mit wömai sonu nacno ngo nongmuya nocha kombiu fudöngengac.” \p \v 20 Ihoroc yongo imuna nacno nongbödeuya Yesuho wönggon wain kap sogitmuna yogoc, “Wain yamuc ngo woi nochon nogotna. Worocho wömai son tong fat keckecha koringma möcmöcyi. Woi Kopotorocho sonot botup botup wego sigocma worochon weran. \p \v 21 “Worochoi oro amna au ngocin itacmaho noc tongo ayamnaihon oburodec siantac. Yu woi nocot nacno nocnoc abamdec ngocin kondong idamot. \v 22 Kopotorocho wömai osucgon ‘ayampho noc tu omentat’ yongo kombingdegoc mahong amna wo noc ayamnaihon oburodec siantacma yu wömai mepmo moröma inobarac sinom aun feangoc.” \v 23 Yesuho ihoroc inuna youp amnani mata woroc kombingga soroc yongmuya nucno foring yaun tongo yogung, “Nonidecma numaho sinom wömai toroc kiap wontucmuno ihorocno tun?” \s1 Yesuhon youp amnani yu ‘numaho amna moröma itac’ yongo mataho emoc togung \r (Matyu 20:25-28; 19:28; Mak 10:42-45) \p \v 24 Oro ihoroc yongga Yesuhon youp amnani yu ‘inoin toropdecma numaho amna moröma sinom itac’ yongo mataho emoc togung. \v 25 Ihoroc tuya Yesuho inogoc, “Bumbumyi nanohon king yu suraro moröm tong imongmuya mepmo morö tong imongidang. O ihorocgon gavmanthon amna moröma yu inoha borongdeda yongidang: ‘Nonu suraro ogepma sinom tongfat yengidamon yo’. \v 26 Wohong sonu toroc kiap ihoroc tongitninga. Muno sinom, sonotma amna auho amna moröma idita kombinggai wömai yu suraroho unenne itmuna yuhon mepmono sumboda edengac. O amna auho ‘nocu dugo soni itat’ yongo moröm tong kamoc kamocha tonggai wömai yu son mongorec tong kampun. \p \v 27 “Tingting oro, numaho woi moröma? Amna nacno nongo itacmaha woha amna mongorec tong imongga nacno feng imongitacma yu worochu? Woi ingoroc, ‘amna nacno nongga itacma yu woi moröma’ ihoroc yongo kombingidamon mahong nocu ihoroc matongitat. Muno, nocho sonot itmaina youp amna soni iditat. \p \v 28 “Oro mepmo koböcmaho nocdec öngkung namongidung mahong sonu nocot itongmuya noc maimu fadot. \v 29 Worocha wömai woroc, nocho gesö kamoya sonu mom toboruchon owi amna entang. Nandöngnaho ‘noc mom midim sabarac sahon Morömo itiwa’ yongo gesö namogoc. Tuna nocho son worochon gesö kamoya \v 30 son ambaracho woce itmuya nocot nacno kondong nanahamon. O ihorocgon sonu amna morömahon abam sogitmuya Israel nanohon toropmo 12 woroc yangtorenahing,” Yesuho youp amnani ihoroc inogoc. \s1 Yesuho ‘Pita möp yong namangoc’ yongo yong tuctuc yogoc \r (Matyu 26:31-35; Mak 14:27-31; Jön 13:36-38) \p \v 31 Oro mit Yesuho Pita yong tuctuc mata ingoroc inogoc, “Saimon Saimon! Kombiharoc, dogu kopot yu sonthon kombing tobic tobicsoni toroc toctocha Kopotoroc inong ac tuna Kopotorocho yu kombing imogoc. \v 32 Wohong nocho ‘gocha’ yongo Kopotoroc dönac inoya gochon kombing tobic tobicaho koing songga mamong wic. Muno, oipmonu wömai gocho wönggon ibari fauna nocot engmina oröcai tong koing tong imangoroc.” \v 33 Yesuho Pita ihoroc inuna Pitaho yogoc, “Moröma, noc gocot yi bucin onggongahu o gocot omomphahu imong dot matit.” \v 34 Pitaho ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Pita, nocho boinno sinom gantiwa, önga kumbong ngocin fup mano abe mayi idina gocu nocha bongo anfi möp yongga yontaroc, ‘Nocu yu makombing imot yo,’” Yesuho Pita yong tuctucno ihoroc inogoc. \s1 Yesuho youp amnani ‘gobit bainat wöarut’ yongo inogoc \p \v 35 Oro mit Yesuho youp amnani ingoroc inong ac togoc, “Osuc wömai nocho son youp toctocha kanong muaya sontho mönenghu o yoctechu o orung tomsonihu muno komong sinom onggung. Oro bongono wocin sonu yapmu auha docmögunga woha muno?” Yesuho ihoroc inuna youp amnani mata wo kombingga ‘muno’ yogung, “yapmu auha madocmögomon”. \v 36 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Oro önga wömai nocho kiapmo au ingoroc kantiwa: Son muyu mönengsonihu o yoctecsonihu wo fogida ongorut. O son gobit bainatsoni maidkamuyai son muyu ongga sum tecsoni mönengha fingmuya urago gobit bainatsoni wöarut. \v 37 Wömai yaha, Kopotorochon bapiyadec nocha yong tuctuc mata irim toctocyi itacma worocho boinno entacmaha: \li1 ‘Owi amnaho yuha kombiantang, yu wontucmuno toctoc amna.’ \rq (Aisaia 53:12)\rq* \p “Oro yong tuctuc mata ngorocho wömai urop nocdec boinno öngkup öngkupha tac.” \v 38 Yesuho ihoroc yuna youp amnaniho inogung, “Moröma ngo ahi, gobit bainat yai idamoroc.” Ihoroc yuya Yesuho yogoc, “Oro, urop.” \s1 Yesuho sa urongo mano Oliv woce dönac youp togoc \r (Matyu 26:36-46; Mak 14:32-42) \p \v 39 Oro mit Yesuho Yerusalem imun fauna Oliv sa urongodec ögoc. Osuc tongidocma worochon torocgon tongga uuna youp amnani yu tan tonggung. \v 40 Sa urongodec öngkungmuya Yesuho youp amnani inogoc, “Sonu dönac youp tarut. Tonguc keckec sonidec öngkuicyit.” \v 41 Ihoroc inongo inoi korungon bum amnaho sop monidangmahon toroc ihoroc ohongga ito goruc yemoc tongo Kopotorocha dönac ingoroc inogoc, \v 42 “Nandöngna, goc ogep focfoc morö nocdec öngkuantacma wo tui dehun. Wohong nochon kombic kombic muno, gakain irotgon koing soun.” \p \v 43 Yu dönac ihoroc yongo idina momdecma yaru auho yuot ohongga tongkoing tong imogoc. \v 44 Tuna Yesuho irot mepmep toup tongmuna dönac youp orongi sinom tuna nepho nogot simbang oririp ohongo gurocdec ohogoc. \v 45 Oro dönac yongbödengga idongga youp amnaniot ongga yagocmai yu ambarac kombingbanac toup togung-maha dungga idung. \v 46 Dungga idiya Yesuho inogoc,” Son yaöha dubang yo. Son idongmuya dönac youp tarut. Tonguc keckecho soni sogiuna möng kahicyit.” \s1 Yudasho Yesu tawa amnaho oburodec sigoc \r (Matyu 26:47-56; Mak 14:43-50) \p \v 47 Yesuho youp amnani mata ihoroc inongga idina urop amna torop morö engmuya amna mano Yudas worocho osuc fato uyap sing imogoc. Yudas yui youp amna 12hon toropdecma. Yu Yesuot engmuna Yesu ducin ducin tong imogoc. \v 48 Ihoroc tuna Yesuho inogoc, “Yudas, goc Amnahon Manano ducin ducin tong weran tia ayamnaiho noc sogit akep tontanghu nuhun?” \p \v 49 Ihoroc inuna Yesuhon youp amnaniho yagungmai tawa amnaho urop Yesu sogit sogita togung. Tongo yu Yesu inogung, “Moröma, gocho yia nontho gobitdec dopna.” \v 50 Ihoroc yongmuya urop youp amna auho gobitno sogitmuna öret socsoc amna morömahon youp wabkarac au woto onggimo arocnema wo saringmun möng imogoc. \v 51 Ihoroc tuna Yesuho woroc angga yogoc, “Urop, imi fahun!” Ihoroc yongga ongmuna youp wabkarachon onggimo tun orokogoc. \v 52-53 Tongo yu amna ebungma ingoroc inogoc, “Tingting oro, nocu emoc amna muno. Worocha tingtinga sinom sonu gopit bainat orin kando yongga febang yo? Sepno sepno wömai nocho öret socsoc bucin soniot itongidot mahong sonu noc sogit akep matogung. Wohong sonu yagunohon fat muno, worocha woroc son kumbong ebangma,” Yesu yu ihoroc inogoc. \p Oro amna ebungma woi öret socsochon amna dugo orin öret socsoc böchon tawa amna worochon ofisa orin surarohon amna dugo yu ambarac ‘Yesu sogitna’ yongo ebung. \s1 Pitaho Yesu möp yong imogoc \r (Matyu 26:57, 58; 26:69-75; Mak 14:53, 54; 14:66-72; Jön 18:12-18; 18:25-27) \p \v 54 Tuna tawa amnaho Yesu sogida öret socsoc amna morömaho bucin yangat tonggung. Yangat tonguya Pitaho obmukusuc korungon bum ida yu yan fonggoc. \v 55 Yan fonguna tawa amnaho böc worochon gomboin ep tobing songga idiya Pitaho yuot onguna ambarac wocin idung. \v 56 Tuna mongorec toctoc owi auho Pita among fihic tongo yogoc, “Amna ngo, yu ihorocgon Yesuot itongidoc.” \p \v 57 Ihoroc yuna Pitaho ‘muno’ yongo inogoc, “Noc amna wo makombing imot.” \v 58 Ihoroc yongo wönggon obmukusuc idina amna auho Pita angga yogoc, “Yesuhon toropdecma amna au woi goc ngoroc.” Ihoroc inuna Pitaho yogoc, “Muno, noc yuhon toropdecma muno.” \v 59 Ihoroc yuna wönggon aua tungu ihoroc bödeuna amna auho Pitaha mata orongi yogoc, “Boinno sinom amna ngorocho Yesuot itongidoc. Yu Galili amna au.” \v 60 Ihoroc yuna Pitaho yogoc, “Muno sinom, imanang yaroc.” Mata woroc yongo idina wohogon fup amnanoho mano yogoc. \v 61-62 Woroc tuna Yesuho ibanda Pita foring auna Pitaho Morömaho mata osuc inogocma worocha kombingga irotno mep tuna böc gombo wo imun fauna taitdec ongga ointogoc. Morömaho wömai Pita osuc mata ingoroc inogoc, “Önga kumbong ngocin fup abe mano mayi idina goc nocha bongo anfi möp yong namontaroc.” \s1 Tawa amnaho Yesu ang yongguto wodung \r (Matyu 26:67-68; Mak 14:65) \p \v 63 Oro, tawa amna Yesuha gön tongga idungma yu forosingga Yesuha mata mene inongga wodung. \v 64 Tongo yu Yesu daro borudec tom tongmuya woda möp mata ingoroc inogung, “Numaho gotac? Yong tuctuc yoi!” \v 65 Ihoroc tongo mata wontucmuno koböcma au inogung. \s1 Tawa amnaho Yesu mata youpdec tohong yugung \r (Matyu 26:59-66; Mak 14:55-64; Jön 18:19-24) \p \v 66 Oro kumbongbödeuna isoc isocane surarohon amna dugo yu engsuran togung. Woi öret socsochon amna dugo orin nongoru gendic fandat fandat amna yu engo wocingon suran tuya tawa amnaho Yesu yuho yangamin yangat tonggung. \v 67 Yangat tuuya amna morömaho inong ac tongga yogung, “Duic, woi gaka woha muno? Wo tuctugo ninia kombina.” Ihoroc inuya Yesuho yu inogoc, “Nocho son tuctugo kanontatanu wömai son makombing tobing namoning. \v 68 O ihorocgon nocho son kanong ac tontatanu wömai sonu urago mananoning. \v 69 Worochoi oro, önga forosingga Amnahon Mananoho Gesö Morömo Kopotoroc yuhon obu aroce woce edengoc.” \p \v 70 Ihoroc yuna amna ambaracho yogung, “Ihoroc yarocmaha gocu Kopotorochon Manano itarochu nuhun?” Ihoroc yuya Yesuho yogoc, “Son mata yangma woi boinno.” \v 71 Ihoroc yuna yuho yogung, “Oro urop, amna auhon mata makombinin. Yu urop inobut yuna tuctugo kombiamon.” \c 23 \s1 Yesuho Pailathon mata youpdec idoc \r (Matyu 27:1, 2; 27:11-14; Mak 15:1-5; Jön 18:28-38) \p \v 1 Oro amna moröma suran togungma yu ambaracho idongga Yesu Römphon gavman amna moröma Pailat yuot yangat tonggung. \v 2 Yangat tongga Pailatho bucin itmuya amna morömaho forosingga Yesuha mata firing tanda Pailat ingoroc inogung, “Non anaya amna ngorocho kantri ngorochon suraro mata wontucmuno fandat inongga owi amnahon irotno tun fadang uuya yu gavmanthon nongoru yembodidang. Yu wömai namba wan king Sisa yuhon takis möneng sic sicha ‘muno’ ninongitac. O yu inoha yongitac, ‘Duic woi naka, noc amna moröma, king au’ ihoroc yong fandaditac.” \p \v 3 Amna morömaho Yesuha mata ihoroc firing taruya Pailatho wo kombingga Yesu inong ac tongga yogoc, “Gocu boinno Yudananohon king itarocha woha muno?” Ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Gaka yarocma woi boinno.” \v 4 Yesuho ihoroc yuna Pailatho öret socsochon amna moröma orin owi amna au wocin idungma yu inogoc, “Noc amna ngorochon tong bumbumnohon foro au maat.” \p \v 5 Pailatho ihoroc yuna owi amnaho yu kiringga imongga mata orongi inogung, “Amna ngo yui Yuda sa guroc danong itongmuna owi amnadec fandat fandat youp tongmuna irotno toup sakangga doun fadang öngidang. Yu wömai Galili provins woce forosingga fandat fandat youpno tong tongmuna urop noniin taundec ngocin öngkupac.” Amna morömaho mata ihoroc firing taruya \v 6 Pailatho woroc kombingga owi amna inong ac tongo yogoc, “Amna ngo Galilimahu nuhun?” \v 7 Ihoroc yuna owi amnaho ‘öc’ yuya Pailatho woroc kombingga tawa amnani inuna yuho Yesu sogida king Herötot yangat tonggung. Wömai yaha Heröt yu wömai Galili owi amna yangtorengga matano yun bödengidocmaha yuot yangat tonggung. Bongono worochoi wömai king Heröt Yerusalem taun wocin idoc. \s1 Yesuho king Herötho yangamin mata youpdec idoc \p \v 8 Oro tawa amnaho Yesu sogida Herötot tohong yugung. Heröt yu wömai Yesuho toroc kiap ihono ihono togocma worochon fatno kombingga ‘Yesuho toroc irömbu au tuna awa’ yongo Yesu acacha toup kombigoc. \v 9 Tongo Heröt yu Yesu manomano koböcmaha inong ac togoc mahong Yesuho mata tungu au yu maiban imogoc. \v 10 Ihoroc tuna öret socsochon amna moröma orin nongoru gendic fandat fandat amna yu wocingon itmuya Yesuha mata koböc firing tandung. \p \v 11 Ihoroc tuya mit wömai Herötot tawa amnaniot yu Yesu inong möpmöp toup tongmuya tong kömec toctocha kinghon tec tohomunmöcno ogepma sinom au Yesu tohomu möngimogoc. Woroc tongga yu Yesu wönggon Pailatot yangat tonggung. \v 12 Oro bongono worocho wömai Herötot Pailatot oröc oröc togomoroc. Osuc wömai yu irot tungudec maididomoroc. \s1 Pailatho ‘Yesu ep gorödec wuya ompun’ yongo matano yun bödegoc \r (Matyu 27:15-26; Mak 15:6-15; Jön 18:39—19:16) \p \v 13 Oro Yesu yu wönggon Pailatot idina Pailatho öret socsochon amna moröma orin amna dugo orin suraro yu ambarac inong yuna engsuran tuya \v 14 ingoroc inogoc, “Sonu amna ngo nocot tengga yuha naning, yuho owi amna mata wontucmuno inuna irotno aranggum uuna tong bumbum tongidang. Worochoi oro, non ambarac ngocin itmanaina nocho yuhon foroha inong ac tong imot mahong tong bumbumno au maat. \v 15 O nakagon muno, king Heröt yu ihorocgon amna ngorochon tong bumbumno maacmaha yu wönggon siuna noniot ngoce epac. Worocha son kombiarut, amna ngo yu wot omom toctochon toroc tong bumbum au matogoc. \v 16-17 Worocha tongga nocho yu komong tosipdec woda asan imoya ongoun,” Pailatho ihoroc yogoc. \p \v 18 Ihoroc yun bödeuna owi amna ambaracho dugo tungu singo mata kararat ingoroc mambodung, “Amna wo wec icha, wuya ompun! Woroc woto o amna au mano Barabas yui asan nimpi!” Ihoroc mambodung. \v 19 Barabas yu wömai owi amnahon irotno tun fadang uuna gavmanot emoc togung. O ihorocgon yu amna au wot omom togoc. Worocha tongga yu yi bucin idoc. \v 20 Oro owi amna yu mata kararat yongga idiya Pailatho wönggon ‘Yesuho orung itun’ yongo surarohon irot tun sum fatfatha mata au inogoc \v 21 mahong muno woi. Owi amna yu matano makombi köreng toup tongga mambodung, “Ep goröcdec wuya ompun! Ep goröcdec wuya ompun!” \p \v 22 Ihoroc mamboda idiya Pailatho bongo anfi wönggon tun sum fatfathon mata ingoroc inogoc, “Yu yaö tong bumbum togoc? Noc yuhon matahon foro angsoworengga tong bumbumno au maat. Worocha ep goröcdec wotwotno angit maec. Nocho yu komong woda asan imoya ongoun,” ihoroc inogoc \v 23 mahong owi amna yu ‘Yesu ep goröcdec wuya ompun’ yongo Pailat toup kiring imuya Pailathon matano tohogung. \p \v 24 Tuna Pailat yu owi amnahon matagon tanto ‘Yesu ep goröcdec wuya ompun’ yongo matano yun bödegoc. \v 25 Ihoroc tongo amna wontucmuno Barabas woroc Yesu mongurac tongo asan imogoc. Amna woi gavmanot emoc morö tongmuna amna au doun ombung. \s1 Tawa amnaho Yesu ep goröcdec wodung \r (Matyu 27:32-44; Mak 15:21-32; Jön 19:17-27) \p \v 26 Oro tawa amna yu Yesu yangato tongga uyapdec ongga ida amna au au fedoc. Amna worochon mano Saimon yu woi Sairini böcsadecma. Yu Yerusalem onggonga tongina tawa amnaho yu sogito woding tengga Yesuhon ep goröc imuya yu wo sumbotmuna Yesu tan togoc. \p \v 27 Tuna owi amna koböcho Yesu yan fongmuya owi au Yesuha kombingga yong uroc ap yong tonggung. \v 28 Ihoroc tuya Yesu yu ibarun fauna owi wo inogoc, “Yerusalem owi, son nocha yaininga. Muno son muyu soniha o managumboc soniha kombingga yong ointarut. \v 29 Kombiarut, mepmo bongono inobarac sinom worocho sonidec öngkuuna sonu tong uroc tongga yonahing, ‘Owi managumboc mabaima yu borongdearut, yu mepmo bongonodec yungano entang.’ \v 30 O sonu yonahing: \li1 ‘Sa urongo, son ohongga non niu weuya öp fiiya focfoc noni bödehun.’ \rq (Hosea 10:8)\rq* \p Worocha tongga sonu nocha yongo yaininga, muno son muyu soniha yong ointarut. \v 31 Kombiarut, noc naka woi itonggongon ep koingo wohong mepmo ngo nocdec öngkuhac. O sonu woi ep onggomo simbang worocha sondec tingting öngkuangoc? Sondec mepmo moröma sinom öngkuangoc,” Yesuho owi wo ihoroc inogoc. \p \v 32 Oro tawa amna yu Yesuot wöntucmuno toctoc amna yaiot yu kondonggon dopdopha fogito fongga \v 33 sa au mano bic kudat wocin fohong yugung. Fohong yungga sa woce öngkungmuya Yesu ep goröcdec wodung. Tongo wontucmuno toctoc amna yai tungumaho Yesu oburo aroce o tungumaho wömai oburo kandoce dobung. \v 34 Tuna Yesuho yogoc, “Nandöng, goc yuhon turongono imifat impun. Yu toroc kiap tangma worochon foro makombing.” Ihoroc yuna tawa amnaho ‘Yesuhon tec tohomumucno numaho sogiantac’ yongo tim kumec togung. \p \v 35 Oro owi amna yu foring yango itmuya amna dugo au yu Yesuha mata mene yongo yogung, “Yu amna au wömai tongfat yengidoc, o yu inoha ‘noc Kopotorochon Duic’ ihoroc yongidoc. Worochoi oro, önga ino tongfat yecyechon gesöno wömai maidimoc.” \v 36 Ihoroc yongo idiya tawa amna yu ihorocgon engmuya Yesuha mata mene inongmuya auho yamuc beci viniga wo imogung. \v 37 Tongo yu inogung, “Goc Yuda nanohon king itarochu nuhun. Itarocanu wömai gakaho gaka tongfat gehi,” ihoroc inogung. \p \v 38 Oro farang docno au wömai Yesuhon bigo mondopmodec wagang sic sicyi idoc. Irimno wömai ingoroc togung, ‘Amna ngo yu Yuda nanohon king.’ \p \v 39 Oro wontucmuno toctoc amna au Yesuot ep görucdec idocma yu Yesuha yong samborec mata inongo yogoc, “Goc Kopotorochon Duic itarocanu wömai gocho gaka orin not tongfat neia orung entamon.” \v 40 Yu ihoroc yogoc mahong nucno aumaho matano kombingga inongfato yogoc, “Notu omentamot yo. Worocha goc Kopotorocha kombingmina yuha botongga gending impi. \v 41 Nodu wömai toroc wontucmuno koböcma tongidomot. Worocha not nibangma wömai forobarac tang. Wohong amna ngo yuhon tong bumbumno tungu au maec.” \v 42 Yu ihoroc yongbödengga wönggon Yesu inogoc, “Yesu, goc gakain mom midim sabarac sayadec itmina nocha kombihi.” \v 43 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Nocho boinno sinom gantiwa. Öngagon gocot nocot onoce Kopotorochon sa ogepmadec entamot,” ihoroc inogoc. \s1 Yesu omboc \r (Matyu 27:45-56; Mak 15:33-41; Jön 19:28-30) \p \v 44-45 Oro apmano 12 kilok bongono wocin sep yaguno bödeuna sa kumbongdigoc. Sa kumbong dingga idina 3aua ihoroc bödeuna sepho wönggon forigoc. Tongo öret socsoc bucin boru moröma idocma worocho bonipnodec wirangga fugo yai idomoroc. \v 46 Tuna Yesu yu ecnang sinom ingoroc mambodoc, “Nandöng, noc yaruna gochon oburadec sihat,” ihoroc yongga omboc. \p \v 47 Omong fauna tawa amnahon ofisa yu wo angmuna nangano fauna Kopotoroc yong moröng imongga yogoc, “Boinno sinom amna ngo yui Kopotorocho yangamin nongnongo idoc.” \v 48 Tuna owi amna engsuran tongga idungma yuho toroc kiap öngkubocma wo angmuya soroc yongo bangaro wicanmuya ‘kou’ yongo ibaru fauna onggung. \v 49 Tuna owi amna Yesuha kombing imima orin owi Galili sa guroc imufaunto Yesu tan tebungma yu woi okoce korungonbum itmuya manomano öngkubocma wo foring ac togung. \s1 Yösep yu Yesuhon ep fambangno tongo sop ganangodec tohong sigoc \r (Matyu 27:57-61; Mak 15:42-47; Jön 19:38-42) \p \v 50-52 Oro amna ogepma nongnongo au mano Yösep yu ‘Yesuhon ep fambangno sogiwa’ yongo Pailatot onggoc. Yu woi Yuda nanohon böcsa mano Arimatea wocema. Yu wömai kombigoc, Kopotorochon mom toborucnoho urop ehantac. Tongo yu worocha torengga idoc. Yu woi Yudananohon kaunsil memba au idoc mahong kaunsilho ‘Yesu wuya ompun’ yongo matano yu bödegocma worocho wömai yuhon irot kombic kombicnodec angit maidoc. \p Oro amna worocho Pailat Yesuhon epfambangnoha inong ac tuna, Pailatho ‘öc’ inuna \v 53 yu engo Yesu ep fambangno sogito tohongmuna boru audec tomboda tongo sop ganango auhon woce tongsigoc. Sop ganango worocho wömai amna omima au abe matongsicsicyi kunkun idoc. \v 54 Yapmu wo ambaracho wömai Sabathon manomano tong arangarang toctochon sep bongono wocin öngkuboc. Sabat bongono urop engfom togoc. \p \v 55 Oro owi au yu osuc Galili sa guroc imu fauna Yesuot kondong ebung. Yu wömai Yösep tan tonguya Yösepho Yesuhon ep fambangno sop ganang tohong siuna agung. \v 56 Wo angdengga ibaru fauna böcnon ongmuya manomano unac tugo ogepmani wo ep fambang wagac wagacha tong arangarang fongo figung. Ihoroc tuna Yuda nanohon Sabat bongono urop ebocmaha tongga yu Sabathon gendic sumboda Yesuhon ep fambangno idocan woce wönggon manggung. \c 24 \s1 Yesuho omocdecma wekongga idonggoc \r (Matyu 28:1-10; Mak 16:1-8; Jön 20:1-10) \p \v 1 Oro, Sabat bongono bödeuna Söndain kembotsum sinom bongono wocin owiho unac tugoni ogepma tong arangarang togungma wo fogida Yesuhon ep fambangno sigungan woce fonggung. \v 2 Ongga agungmai sop morömaho ep fambangno sigocmahon simbuno foc togocma wo ibaruya aramo oke idina sop ganango fagarit fagarityi idoc. \v 3 Tuna owi wo angga sop ganang ohongmuya agungmai Yesuhon ep fambangno wocin maidoc. \v 4 Woroc angmuya soroc yongo idiya amna yai tec tohomumöcno föhöc yagunobarac yu wohogon engmunya owi tan idomoroc. \p \v 5 Owiho woroc yangga botongga aringmöngga idiya amna yaiho yu inogomoroc, “Son yaha sinom Itonggong Morömoha amna omimahon sadec yabiang? \v 6 Yu ngocin maec. Yu urop idongga onggoc. Son osuc Yesuot Galili sae itonggungan bongono wocin yuho worochon yong tuctuc matano urop kanongdegoc. Son edet kamogochu nuhun? \v 7 Yu mata ingoroc kanogoc: ‘Wömuno toctoc amnaho Amnahon Manano sogito ep goröcdec wuya omengoc. Omuna sep youp toctoc anfinodec wömai Kopotorocho yu tun wekuna idongungoc.’” \v 8 Oro amna yaiho owi ihoroc inunya owiho Yesuho mata inogocma worocha kombigung. \p \v 9 Oro mit owi yu sa wo imu fauna böcnon ongga yapmu agungma worochon fatno Yesuhon youp amnani 11 orin owi amna au wocin idungma yu inogung. \v 10 Oro owi yapmu wo öngkung imogocma woi woroc: Maria woroc böcsa Makdalama, o Yöana, o Jems macno Maria, o ihorocgon owi au ino ot itongidungma yu worocho fatno wo yogung. \v 11 Worochoi owi amna yu fatno wo kombiuya boinno maidoc. Yui yogung, ‘Imanang yang yo.’ \v 12 Wohong Pita yu idongga domdomgon kumkumon woce ongmuna aringmongo sop ganang omoce forigocmai ep fambangu wocin maidoc. Boru ep fambang tom togungma worochogon wömai idina agoc. Ihoroc angga ibarun fauna ‘ngoi tingting sinom öngkupac’ yongo kombic kombic youp morö tongmuna onggoc. \s1 Amna yaiho Emaus uyapdec Yesu agomoroc \p \v 13 Oro sep bongono worochogon Yesuhon youp amnanin yai yu böcnon Emaus woce onggomoroc. Emaus ida Yerusalem onggong woi 10 kilomitahon toroc ihoroc idoc. \v 14 Amna yai yu uyapdec ongtohongmunya manomano öngkubungma worochon fatno inun ganun tongga ongidinya \v 15 wohogon Yesu ino yuot engkungmuna kondonggon ongtonggung. \p \v 16 Oro amna yai yui Yesu makombing imongo angtangtang matogomoroc. \v 17 Ihoroc tongo Yesuho amna yai inong ac tongga yogoc, “Sot yaöhon mata fat yong tebamoroc?” Ihoroc yuna yaimaho tonguroc yangam tongmunya \v 18 nucno auma mano Kliopas worocho Yesu inogoc, “Owi amna Yerusalem taun idangma yu ambaracho manomano öngahemgon öngkubungma wo kombingduptang mahong goc tunguhogon wömai makombiroc?” \v 19 Ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Yapmu öngkubocma woi yaö sinom yo?” Ihoroc yuna amna yaiho yogomoroc, “Nodu Yesu Nasaretma yudec manomano öngkubocma worochon fatno yongtebamot. Amna wo yu woi Kopotorochon yong tuctuc amna au idoc. Yu youp tongidocmahu o mata yongidocmahu woi Kopotorocho yangamin o owi amnaho yangamin orongi sinom tongidoc. \v 20 Wohong öret socsoc amna moröma orin surarohon dugo yu amna wo sogito gavmanthon oburodec siuya gavmantho yu wot omom toctochon matano yun bödeuna ep goröcdec wuya omboc. \v 21 O au wömai nonu kombigo-mon, Yesuho Israel nanohon ayamihon gesöno tohuna orung itnam, mahong muno woi, yu omong fauna urop sep youp toctoc yai bödeuna sep anfino itac. \v 22 O önga wömai owi au nonthon toropdecma yu fat au ninuya soroc yomon. Yu kembotgon sinom kumkumon onging. \v 23 Woce ongga aingmai Yesuhon ep fambangno wocin maec. Ihoroc angga ibaru fauna fatno ingoroc nining, ‘Yaru au öngkung nimongo ninogoc, ‘Yesu yu ngocin maec yö! Yu mamec wec itongeyac.’ \v 24 Ihoroc ninuya nucnoni auho kumkumon woce ongmuya owiho yingma worochon torocgon aing. Worochoi oro Yesu ino boinno maing.” \p \v 25 Amna yaima ihoroc yunya Yesuho inogoc, “Sodu irot kombic kombic sodiu maechu nuhun. Sodu Kopotorochon yong tuctuc amnaho mata yogungma wo makombing tobingidamorochu nuhun. \v 26 Mata wo kombinggahai wömai sot ingoroc kombiun: Duic yu muyu focfoc kombingga idongga Kopotorochon yaguno sadec ongga ma morö sogihun.” \v 27 Yesuho ihoroc inongga mit wömai Kopotorochon bapiya wocin inoha yaö mata sinom idangma, worochon foro fandat inogoc. Forosingga Möseho mata togocma o mit yong tuctuc amna yuhon mata irim toctocyi idangma wo ambarac fandat inogoc. \p \v 28 Mata ihoroc yongmuya ong tongga urop Emaus böcsa ambehecgon ongkubung. Tuna Yesu yu amna yai wo dongyun fauya uyap auhon onggonga togoc, \v 29 mahong amna yaimaho ‘muno’ yongga Yesu inogomoroc, “Sep urop ohuna kumbong dicdicha tacmaha goc nodot ngocin itna.” Yaimaho ihoroc inunya ino bucin woce öngo idung. \v 30 Wocin itmuya nacno nocnocha tongga Yesuho nacno sowarango sogitmuna Kopotorocha ecec inongo uboto amna yaima imogoc. \v 31 Ihoroc tongo idina wohogon amna yaiho aun tuctuc yogoc. Aun tuctuc yuna wohogon Yesu amna yai dongyun fauna gorong onggoc. \v 32 Gorong onguna amna yai wo inohogon inun ganun tongo yogomoroc, “Boinno sinom not uyapdec engitdaya bonip nodidec öngkung nimongga Kopotorochon bapiyadec mata idangma fandatninong tehuna irotnodi fadaacma wo woi woroc.” \p \v 33 Amna yai yu ihoroc yongga idongga karupgon Yerusalem onggomoroc. Ongga yagomorocmai Yesuhon youp amnani 11 yuot nucni auot yu suran tongga idung. \v 34 Suran tongga idiya amna yaima ehunya yangga inogung, “Boinno sinom, Moröma noni yu urop idongga Saimon öngkung imoc.” \v 35 Ihoroc inuya amna yaima yu ihorocgon yapmu uyapdec öngkung imocma worochon fatno inongo yogomoroc, “Yesu yu not ihorocgon öngkungnimoc mahong osuchai not yu mang tuctuc tomot. Not bumbum yongo itdaya mit wömai bucin öngo itmanaina yu nacno sowarango sogito uboto nimocan wocinthong angtuctuc tomot,” fat ihoroc yogomoroc. \s1 Yesuho youp amnani öngkung imogoc \r (Matyu 28:16-20; Mak 16:14-18; Jön 20:19-20) \p \v 36 Oro youp amnaniho mata fat ihoroc yongo idiya urop Yesu inoho yuhon bonipnodec öngkungga inogoc, “Irot soni gucno idarut.” \v 37 Ihoroc yuna youp amnaniho soroc yongmuya ‘ei ngo dogu auhu’ yongo kombigung. \v 38 Ihoroc kombiuya Yesuho inogoc, “Son foro yaha soroc yongga ‘nocha dogu auhu’ yongo kombiang? \v 39 Son orung obuna ngo yaarut. Noc nakaho sinom ngo itatma. Godibna wot möngga aarut. Dogu yui goumo kudatno muno.” \v 40 Yu ihoroc yongga orung oburo indauna agung. \v 41 Angmuya kombingbanac tongmuya borongdedung. Wohong yu abe irot yai tongga idungmaha Yesuho yu inogoc, “Son nacno au idanghu?” \v 42-43 Ihoroc yuna söng au songo sicsicyi woroc imuya nauna agung. \p \v 44 Yesuho ihoroc tongo inogoc, “Noc osuc sonot itmaina mata ingoroc kanogot: Nakaha mata irim toctocyi idangma woi ambarac boinno öngkungbödehun. Mösehon matadec itacmahu o Kopotorochon yong tuctuc amnahon bapiyadec itacmahu o ihorocgon ap bapiyadec nakaha irim toctocyi itacma woroc woi ambarac boinno öngkungbödehun.” \v 45 Ihoroc inongo Yesuho ‘yu Kopotorochon bapiyadec mata idangma wo kombing tangtang tarut’ yongo \v 46 ingoroc inogoc, “Kopotorochon bapiyadec mata ingoroc irim toctocyi itac: Kopotorochon Duic yu focfoc morö kombingga omongga mit sep youp toctoc anfidec omocdecma idongga ongungoc. \v 47 Idonguna yuhon madec wömai fatmata ogepmaho sa guroc danong ongbödeuna owi amnaho kombingga irotno ibaruya Kopotorocho turongono doun fatnahing. O son fatmata ogepma fandat inoc inoc youp ngo wömai Yerusalem taun woce forosinung. \v 48 Sonu nocho toroc kiap ihono ihono tongidotma wo ambarac dan soniho yangidung. Worocha wömai sontho ngorochon fatno yong fandatnahing. \v 49 Kombiarut, osuc Nandöngnaho Kunkun Yaru siuna sonot ebepha yongo mataho godingmun fadoc. Ihoroc yogocma woi nocho ongmaina woroc siaya ehangoc. Nocho Nandöngot ongoya son Yerusalem taun ngocingon torengga idiya Kopotorocho gesöno siuna ehangoc,” Yesu yu ihoroc inogoc. \s1 Kopotorocho Yesu sogito momdec tögoc \r (Mak 16:19, 20; Aposel 1:9-12) \p \v 50 Oro Yesu yu youp amnani dong yangauna böcsa au mano Betani woce onggung. Woce itmuya Yesuho oburo tun fadauna youp amnani guramno sing imogoc. \v 51 Ihoroc tongga idina Kopotorocho Yesu sogito momdec tögoc. \v 52 Tuna youp amnani wo angga wocingon goruc yemoc tong imongo yong moröng imogung. Ihoroc tongo kombing borong tongmuya ibaru fauna Yerusalem taun onggung. \v 53 Yerusalem itmuya bongono muno öret socsoc bucin öngo Kopotoroc yong moröng imongidung.