\id JHN - yau \h Jön \toc1 Jöntho Fatmata ogepma irim togoc \toc2 Jön \toc3 Jön \mt1 Jön \mt2 Jöntho Fatmata ogepma irim togoc \ip Yongburoc mata: Jön yu woi Yesuhon youp amna idoc. Yesuho yuha toup kombingidoc (21:20). Jöntho Duichon foro moröma ingoroc nindahac: Duic yu Kopotorochon mata itonggongnobarac. Yudec singga Kopotorocho mom sa guroc ambarac doun öngkubung (1:1), Duic yui irot nonihon nacno sinom (6:35), Duic yu irot nonihon yaguno sinom (8:12), Duic yu ningtorec noni sinom (10:11), Duic yui itonggong koing nimoc nimoc amna noni sinom (11.25), Duic yu mom midim sabarac sadec onggongon uyap tungu woroc (14:6). \c 1 \s1 Mata itonggongnobaracho amna öngkuboc \p \v 1 Oro, osucgon sinom, manomano ambarac abe maöngkui idiya, Kopotorochon mata itonggongnobarac, Duic, yu urop itdegoc. Yu Kopotorocot idoc. O Duic ino woi Kopotoroc. \v 2 Yu woi osuc sinom forosicsicnodec urop Kopotorocot itdegoc. \p \v 3 Oro yudec singga Kopotorocho sa guroc manomano ambarac doun öngkubung. Yapmu au komanang maöngkuboc. Muno, manomano ambarac öngkubungma woi Kopotorocho Duicdec singga doun öngkungbödegung. \v 4 Duic yu woi itonggong koingbarac. Tongo yu nonot engmuna guroc amnahon yaguno idoc. \v 5 Yu worocho wömai kumbong yaguno möngga iditac. Tuna kumbongo yuhon gesöno obmukusuc au matohogoc. \p \v 6-7 Oro Kopotorocho amna au yaguno worochon foro yong tuctuc yocyocha inongmuuna eboc. Amna worochon mano Jön. Kopotoroc yu ‘owi amna ambaracho yuhon matano kombiuya yagunoha kombing tobing imongitnung’ yongo amna woroc inongmuna eboc. \v 8 Wohong Jön ino woi yaguno maidoc. Muno, yu ebocma woi yagunohon foroha ninong tangtang toctocha eboc. \v 9 Kopotorochon yaguno boinno woi Duic yu woroc. Yuho wömai owi amna ambarac yaguno möng imocimocha gurocdec noniot eboc. \p \v 10 Yuho engmuna nonot itongidoc mahong guroc amnaho wömai yuhon forono kombing tuctuc matogung. Kopotorocho sa guroc manomano ambarac yudec singga doun öngkubung mahong guroc amnaho yu me imogung. \v 11 Mom sa guroc woi yuhon fat itbödeang mahong guroc amnaho yu oröc matong imogung. \v 12 Wohong owi amna yu oröc tong imongmuya kombing tobing imongidungma yu wömai Kopotorocho kombing imuna yuhon weni manani öngkubung. \v 13 Kopo-torochon weni manani öngkubungma wömai mac nandöngon nogotha muno, o ihorocgon amna auhon kombic kombicha muno, o ihorocgon godip föbhon ibiboha muno. Kopotorocho ‘yu nakain wenai mananai sinom idarut’ yongo yu doun wego öngkubung. \p \v 14 Oro Kopotorochon mata worocho amna öngkungmuna nonthon bonip nonidec bongono docutno itongidoc. Itongidina nontho yuhon toroc kiapmo yaguno wairurunobaracho wo angtangtang togomon. Kiapmo ihorocno wömai Kopotorocho inoin Manano batip sinom yuha-gon imongitac. O yuhagon tongga Kopotorocho non ningbangitac. O yu wömai Kopotorochon mata boinno ninuna kombigomon. \p \v 15 Oro Jön yu Duichon yong tuctuc mata ninogoc. Yu mata orongi yongga yogoc, “Nocho amna ngorocha osucgon kanongdegot, ‘Amna noc menan engtepacma yu woi nochon öngitna. Noc abe maöngkung edeya yui urop idoc,’” ihoroc yogoc. \v 16 Oro Duicdec wömai Kopoto-rochon banac banacno foc tongga idoc. Worocha tongga yu non ningbanauna bongono bongono guram foro ihono ihono nondec öngkung nimongidoc. \v 17 Nongoru wömai Kopotorocho Möseho oburodec nimogoc. Wohong banac banachon uyap boinno wömai Kopotorocho ‘Yesu Duichon youpha’ yongo tun öngkung nimogoc. \v 18 Non guroc amna non Kopotoroc mangidamon. Muno, Kopotorochon Manano batip sinom yuhogon wömai Kopotorochon foro kombingdehac. Tongo yu nonot engmuna Nandöngon foro nindauna nontho kombing tuctuc tongidamon. \s1 Jön yamuc gupgup forosicsic amna yu Duichon foroha yong tuctuc yogoc \r (Matyu 3:1-12; Mak 1:7, 8; Luk 3:15-17) \p \v 19 Oro Yuda nanohon amna moröma Yerusalem taun ididungma yu öret socsoc amna orin Livaihon toropdecma amna au inongmuya Jön yamuc gupgup forosicsic amna yuot onggung. Yuot ongmuya inong ac tongga yogung, “Gocu numa sinom, gocu Duic worochu nuhun?” \v 20 Ihoroc inuya Jöntho inoin forono öp masii eran sinom inong tuctuc tongga yogoc, “Nocu amna Kopotorocho weran sing imogocma Duic, woroc muno.” \p \v 21 Ihoroc yuna amna ebungma yu wönggon inong ac tongga yogung, “Tingting oro, gocu Elaiyahu nuhun?” Ihoroc inuya Jöntho ‘muno’ yogoc. ‘Muno’ yuna yuhoi kiringga wönggon inogung, “Oro, Möseho yogoc, Kopotorochon yong tuctuc amna moröma yu ehangoc. Gocu worochu nuhun?” Ihoroc inuya Jöntho wönggon ‘muno’ yongo yogoc, “Noc woroc muno.” \v 22 Ihoroc yuna yu madango inong ac tongga inogung, “Worochoi oro, gocu numa sinom oro. Gocu gakaha tingting yongitaroc. Goc ninong tuctuc tia nonu ongmanaina amna moröma ninong mudungma yu inongburoc tonaya kombiarut.” \v 23 Ihoroc inuya Jöntho yong tuctuc amna Aisaia yuhon mataha kombingmuna mata urago ingoroc inogoc, “Nocu sa moropmodec itmaina Kopotorochon mata ingoroc yong mamboditat: \li1 ‘Morömahon uyap tong nongnong tarut.’” \rq (Aisaia 40:3)\rq* \p \v 24 Jön yu ihoroc yuna Farisi ebungma \v 25 yu Jön ingoroc inong ac togung, “Oro gocu Duic muno, o gocu Elaiya muno, o ihorocgon gocu yong tuctuc amna moröma wo muno? Worochai oro, foro yaha gocu owi amna yamuc gung imongitaroc?” \v 26 Ihoroc yuya Jöntho inogoc, “Nocu yamucgon gung kamongitat mahong amna moröma yu urop bonip sonidec itongeyac. Wohong sonu yu abe makombing iming. \v 27 Nocu yu osuc fat imoya yuho menan ehangoc. Yu woi amna moröma sinom gendicma. Nocu yu simbang muno worocha woroc, noc yuhon mene darange angit matoctocno,” Jön yu ihoroc yogoc. \p \v 28 Oro mata wo inun ganun togungma wömai Yödan yamuc ökene böcsa au mano Betani, wocin togung. Jöntho sa woce itmuna owi amna yamuc gungimongidoc. \s1 Yesu yui Kopotorochon bot sipsip beracno \p \v 29 Oro kembotsum Jöntho agocmai Yesu ino yuot eboc. Wo angmuna yogoc, “Aarut! Kopotorochon bot sipsip beracno. Yu worocho guroc owi amnahon wontucmuno sumbotmuna dongyun bödenahing. \v 30 Nocho amna worocha urop kanong tuctuc tongga yogot, ‘Amna noc menan engtepacma yui moröma, yu noc nanggirahac. Noc abe maöngkui edeya yu urop idoc.’ \v 31 Nocho yu abe makombing imot. Wohong nocho engmaina ‘Israel nano Duicha tong arangarang tongga idarut’ yongo yu yamucdec gung imongitat.” \p \v 32-33 Jön yu mata sakaun fiuna Duicha wönggon ingoroc yong tuctuc yogoc, “Kopotorocho ‘owi amna yamuc gung impi’ yongo noc nanong muuna ebot. Tongo yu nanogoc, ‘Weranno wömai ingoroc engoc: Kunkun Yaruho yudec ohongga yuot engoc. Amna worocho wömai owi amna Kunkun Yarudec gung imangoc.’ Ihoroc nanogocma worochon boinno noc urop angdet. Noc aaya Kunkun Yaruho yup kanaröm gan tongga mom imun fauna ohongga amna worocdec idoc. \v 34 Oro nocu weran wo yudec angdegotmaha ingoroc kanong tuctuc towa: ‘Amna ngoi Kopotorochon Manano,’” Jön yu ihoroc yogoc. \s1 Yesuho youp amnani osuchagon fogidocma \p \v 35 Oro kembotsum Jönot youp wabkaracnin yaiot yu ongmuya osuc youp togungan woce wönggon idung. \v 36 Woce itmuya Jöntho agocmai, Yesu yu uyap ongga idoc. Tuna Jöntho yogoc, “Aarun! Yu woi Kopotorochon bot sipsip gumboc. Kopotorocho turongo noni tun bödec bödecha tong arangarang togocma woroc.” \p \v 37 Ihoroc yuna youp wabkaracnin yaimaho mata woroc kombingga ongga Yesu tan tonggomoroc. \v 38 Tunya Yesuho ibarun fauna yaima yangmuna inogoc, “Sothu yaöha nocot ebamoroc?” Ihoroc inuna yaimaho inogomoroc, “Rabai, gocu böcsa nahe sinom iditaroc?” (Ma ‘Rabai’ ngorochon foro wömai fandat fandat amna.) \v 39 Ihoroc yunya Yesuho inogoc, “Sot engga aarun.” Ihoroc inuna yaimaho Yesuot ongmunya böcno wo angtangtang tongga Yesuot kondonggon woce idung. Woi 4 kilokdec ongga dobocsisi. Doboc siuna ibarun fauna onggomoroc. \p \v 40 Oro amna tunguma woi Saimon Pita worochon orugo mano Andru. Yu Jöntho Yesuha mata yogocma wo kombingga Yesu tan tonggoc. \v 41 Tongo mit yu domdomgon ongmuna orugo Pita aun feuna inogoc, “Non urop Mesaia ana fec.” (Ma ‘Mesaia’ worochon foro wömai ingoroc: Kopotorocho amna ngo ‘owi amnani wöntucmunodecma öcangyun möarut’ yongo weran togocma, woi Duic.) \v 42 Oro Andru yu ihoroc tongga orugo Saimon yangada Yesuot tonggoc. Yangat tonguna Yesuho yu angmuna inogoc, “Gocu Saimon Jönthon manano. Nocho maya wego ‘Sepas’ ihoroc mambotiwa.” (Ma ‘Sepas’ woi ‘Pita’ worocgon. Worochon foro wömai grik matadec ‘sop’ ihoroc.) \s1 Yesuho Filip orin Nataniel inong yogoc \p \v 43 Oro kembotsum Yesu yu ‘Galili gurocin ongowa’ yongo uyap forosigoc. Uyap ongmuna Filip aun feuna inogoc, “Goc engga noc nari.” \p \v 44 Filip, Andru orin Pita yu böcno tungu, mano Betsaida. \v 45 Filip yu ongga amna au mano Nataniel yu aun feuna inogoc, “Kombihi, nonu amna moröma ana fec. Yuha wömai Möseho nongoru bapiyadec yongtuctuc mata singdegoc. O yong tuctuc amna osuc idungma yu ihorocgon yuhon yong tuctuc matano irim togung. Amna worochon mano Yesu, yu woi Yösephon manano, taun Nasaretma.” \v 46 Filipho ihoroc inogoc mahong Nataniel yu yogoc, “Yapmu ogepma au Nasaretdecma maöngkuic.” Ihoroc yuna Filipho wönggon inogoc, “Gakabut engga ahi.” \p \v 47 Ihoroc inuna ongunya Yesuho Nataniel angmuna yogoc, “Amna ngo epacma yui Israel amna boinno. Yudec imanang matahu o imanang toroc kiap au maec.” \v 48 Ihoroc yuna Natanielho inong ac tongga yogoc, “Gocu noc tingting sinom kombing namparoc?” Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Kombiharoc, Filipho goc abe maganong yongidina noc gaaya ep fik worochon forodec eroc.” \v 49 Ihoroc yuna Natanielho mata woroc kombingga inogoc, “Fandat fandat amna, gocu Kopotorochon Manano. Gocu Israel nanohon king.” \v 50 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Nocho ganot, ‘goc ep fik forodec idiya gaat’ ihoroc ganotmaha gocu urop noc kombing tobing namparochu. Woroc woi yapmu obugu. Worochoi oro, oipmon wömai goc aaya yapmu moröma öngkuangoc.” \v 51 Ihoroc inongga mata au sakaun fiuna yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, oipmon son auya mom simbu fagariuna Kopotorochon sum yaruho Amnahon Mananodec uhi ohoi tonahing.” Yesu ihoroc yogoc. \c 2 \s1 Yesu yu tong sonoc morömadec itmuna wain yamuc tun öngkuboc \p \v 1 Oro Yesuho Filip orin Nataniel inong yuna sep youp toctoc yai bödeuna böcsa au mano Kena, Galili distrik wocin amna au yu oweno obu fogit fogithon tong sonoc morö togoc. Tuna Yesuhon macno yu woce idoc. \v 2 O Yesu orin youp amnani yu ihorocgon inong wodiuya yu ambarac woce onguya idung. \v 3 Oro tong sonoc morö tongga idiya wain yamuc bödec bödec yuna Yesuhon macnoho Yesu inogoc, “Wain yamuc urop bödec bödecha tac.” \v 4 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Mac, ngomai nochon manomano muno, nochon bongono abe maehac.” \v 5 Ihoroc yuna macnoho youp wabkarac inogoc, “Yuho yapmu au toctocha kanunai wömai son muyu matano sumbotmuya worochon torocgon tarut,” ihoroc inogoc. \p \v 6 Oro bongono wocin yamuc ureng moröma 6 sopdec tobic tobicyi ihorocho böc wocin idung. Yuda nano yu wömai inoin toroc kiap sindanmuya yamuc ureng worocdec yamuc geda gungidung. Yamuc ureng worochon irotnon wömai yamuc 100 litahon toroc bego idoc. \v 7 Oro Yesu yu youp wabkarac ingoroc inogoc, “Son yamuc koriuya ureng ngo foc tongga idarut.” Ihoroc inuna yu yamuc geda fengga ureng wo foc tocno sinom togung. \v 8 Foc tongga idiya Yesuho youp wabkarac inogoc, “Son kap au sogitmuya yamuc au geda amna nacno angtorehacma yu teng imarut.” Ihoroc inuna wabkaracho worochon toroc tuya \v 9 nacno angtorec torec amna yu wo sogida nangga kombigocmai, yamuc wo wain gandup tongga ibibo sinom idoc. Tongo yu wain wo nahema geda tebungma worochon foro makombigoc. Youp wabkarac yamuc ureng tong foc togungma yuhogon wömai kombigung. \p Tuna amna nacno angtoregocma yu tong sonochon morömo inong yongga \v 10 inogoc, “Non ambarac wömai toroc kiap ihorocno tongidamon, non wain yamuc soworengga ibibo sinom itacma wo osuc owi amna imongidamon. Tuya owi amnaho yamuc koböcma nongga bumbum yongga idiyai oro mithu wömai wain yamuc sumoma wo geda owi amna imongidamon. Nonu ihoroc tongidamon mahong gocu ihoroc matoroc. Gocu osuc wain yamuc sumoma wo nimparoc. Wo nauya bödeuna oro mit wain yamuc ogepma mönengno önggöngyi feng nimparoc,” ihoroc inogoc. \p \v 11 Oro Yesu yu Kana böcsa Galili gurocin itmuna toroc irömbu wo fodibo sinom togoc. Ihoroc tuna yuhon gesö moröma Kopotorocho imogocma worocho eran öngkuuna youp amnaniho woroc angga yuha kombing tobing imogung. \p \v 12 Oro mit Yesuho macno ot Kaperneam bucin onggoc. Tuna yuot orugiot youp amnaniot yu ambarac sep youp toctoc au woce idung. \s1 Yesuho öret socsoc bucin öngga bisnis amna dong yandoc \r (Matyu 21:12-13; Mak 11:15-17; Luk 19:45, 46) \p \v 13 Oro Yuda nanohon bongono moröma ‘Pasowa’ wo urop eng fom togoc. Woi bongono moröma Kopotorocho Israel nano yang banauna ogep idung worochon bongono. Tuna Yesu yu Yerusalem taun ögoc. \v 14 Öngga yu öret socsoc böchon gombo ganang öngga yagocmai, bisnis amna yu wocin itmuya bot bulmakauhu o bot sipsiphu o yup kanarömphu wo fiuya owi amnaho wöngidung. O aumaho wömai inoin abamodec itmuya möneng imun gamun youp tongo idung. \v 15 Ihoroc tongga idiya Yesuho wo yangga ec imuna yi sopsop au sogitmuna bot sipsip, bulmakau wo ambarac dong yandup togoc. Tongo yu amna möneng youp togungma worochon möneng docno tong samborec tongga abamnoi ibanda koringyun möng imogung. \v 16 Tongo amna yup kanaröm figungma yu inong fata inogoc, “Son yup soni fogida fongurit. Son ihoroc tuya Nandöngnahon böc ngorocho maket tait simbang öngkupac,” ihoroc inogoc. \v 17 Tuna Yesuhon youp amnani yu Yesuhon kiapmo wo angmuya Kopotorochon bapiyadec mata au itacma worocha kombigung. Mata wömai ingoroc itac: \li1 “Nocu gochon böcaha toup kombihatmaha irotna aranggum uuna ‘böc ngorocho kunkun itun’ yongo youp orongi tangot.” \rq (Buk Song 69:9)\rq* \p \v 18 Ihoroc tuna Yuda nanohon amna dugo au yu wo auya angit maidina Yesu inong ac tongga yogung, “Gocu momphon toroc kiap au tia nontho woroc angga kombinam, ‘boinno gocu Kopotorochon madec engmina amna wo ogep dongyaria ongup.’” \v 19 Amna dugo yu ihoroc yuya Yesuho mata ökene iban imongga inogoc, “Son öret socsoc böc ngo gumaruya nocho wönggon sep anfihagon temongma öangoc.” \v 20 Ihoroc yuna amna dugoho yogung, “Mayain öret socsoc böc ngomai biruc 46 worochon irotnon temongmu öcöchon youpno togung. Worochoi oro gocu tingtinga sep youp toctoc anfihagon tongbödec bödecha yaroc yo?” \p \v 21 Ihoroc inogung mahong Yesu yu öret socsoc böc sinompha mayogoc. Muno yu inoin godip föbohon mata tepmogon yogoc. Worocho wömai sep youp toctoc anfi omongga ida wönggon idongungoc. \v 22 Kopotorocho Yesu kumkumondecma tun wekogocan bongono wocingon wömai youp amnaniho mata tepmo ngorochon forono kombing tangtang togung. Tongo yu mata Kopotorochon bapiyadec itacma orin Yesuhon mata wo ambarac ‘boinno itac’ yongo kombing tobigung. \s1 Yesu yu owi amna ambarachon toroc kiap kombingbödegoc \p \v 23 Oro bongono morö ‘Pasowa’ worocho engkuuna Yesu yu Yerusalem taun itmuna toroc kiap inobarac sinom ihono ihono tuna owi amna koböcmaho wo angga Yesu kombing tobing imogung. \v 24 Yu kombing tobing imogung mahong Yesu yu inoin foro amna au eran maindagoc. Wömai yaha yu owi amnahon irot urop soworengdeuna arangarang mayogung. \v 25 Yesu yu owi amna ambarachon foro kombingbödegoc. Amna auho inong tuctuc matogoc, muno yu inobut soworengga owi amnahon irot kombic kombic kombingbödegoc. \c 3 \s1 Nikodemusho Yesu itonggong koingha inong ac togoc \p \v 1 Oro amna moröma au mano Nikodemus yu wocin idoc. Yu woi Yuda nanohon kaunsil memba o yu Farisihon toropdec sakaun ficficyi. \v 2 Oro, amna worocho kumbong Yesuot engmuna ingoroc inogoc, “Fandat fandat amna gocu toroc kiap inobarac sinom tongitarocmaha nonu kombiamon, Kopotorocho goc ‘fandat fandat amna iti’ yongo ganong yuna eboroc. Kopotorocho amna au matongfat yeunai wömai yu toroc kiap gocho tongitarocma, iho angit matun.” \p \v 3 Ihoroc inuna Yesuho mata ökene ingoroc iban imogoc, “Nocho boinno sinom gantiwa, Kopotorocho tuna amna au yu managumboc simbang wego maöngkuicmai wömai yu Kopotorochon mom toborucno maun feic.” \v 4 Ihoroc yuna Nikodemusho kombiun matuctuc yuna wönggon inogoc, “Tingting oro, amna basi detdetyi yu ting tongga wönggon wego öngkupnahing? Yu wönggon macnoho modibon uuna macnoho wönggon bacbacnoha woha tingting?” \v 5 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Nocho boinno sinom gantiwa. Amna au yu irotno ibanda yamuc guantacanu wömai Kunkun Yaruho tuna yu Kopotorocho yangamin nongnongo itmuna Kopotorochon midim sabarac sa woce ongmuna itonggong koing aun feangoc. Ihoroc maticma wömai yu woce mangic. \v 6 Godibhon toroc kiapdec öngkup öngkupyi woi godibhongon o Kunkun Yaruhon toroc kiapdec öngkup öngkupyi woi Kunkun Yaruhon. \p \v 7 “Nocho wego öngkup öngkupha mata ganotma worocha soroc yirocha. \v 8 Kiapmo worocho wömai sum tongitacma simbang, sum yu inoin ibibogon tanda woce woce busongitac. Tuna gocu kikoröpnogon kombingitaroc mahong nahe ida epacnohu o nahe ongeyacno wömai makombiroc. Oro, Kunkun Yaruho ting tuna amna au wego öngkuantacno worochon foro wömai gocu ihorocgon angit makombiroc mahong amna auho irotno ibarunai wömai gocu yuhon toroc kiapmo wego angmina kombiantaroc, amna wo yu boinno sinom wego öngkuboc.” \v 9 Yesu ihoroc yuna Nikodemusho kombiun matuctuc yuna wönggon inong ac tongga yogoc, “Manomano ngo yarocma wo woi tingtingno sinom öngkuun?” \v 10 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Mayain, gocu Israel nanohon fandat fandat amna itaroc mahong ngorochon foroi kombing tangtangu matoroc. \v 11 Nocho boinno sinom gantiwa, nonu manomano tuctugo kombiamonma worochon matagon yongidamon. O manomano yang tangtang togomonma worochon forogon wömai yong fandadidamon mahong son amna moröma sonu mata noni makombing tobingidang. \p \v 12 “Nocho osuc gurochon manomanohagon fandat kanongidot mahong sonu nochon mata makombing tobigung. Worochai oro, nocho momphon manomanoha fandat kanoyai wömai tingtingno kombing tobing namontang? Woi muno. \v 13 Amna auho momdec maögoc. Muno, Amnahon Manano yu tunguhogon wömai momdec ito guroc ngocin ohogoc. \v 14 Osuc Möseho sa amna maiyan woce gorom tun fadauna suraroho wo angmuya orokogung. Oro worochon torocgon wömai Amnahon Manano ep goröcdec tuu fadauna \v 15 owi amna ambaracho yuha kombing tobing imonahingma yu wömai orokongga itonggong koing sogitnahing. \v 16 Wömai yaha, Kopotoroc irot basi sinom, yu guroc ngorochon owi amnaha toup kombingitac. Worocha tongga yu inoin Manano batip sinom ‘nontha’ yongo boging nimogoc. Tuna owi amna yuha kombing tobing imongidangma yu magorong ongoning. Muno, yui itonggong koing sogitnahing. \p \v 17 “Kopotorocho Manano sigocma wömai owi amna mata youpdec fohong yucyucha muno. Mananohon youpha tongga Kopotorocho owi amna wontucmunodecma öcangyun muuya batip itnahing. \v 18 Boinno sinom, owi amna yu kombing tobing imongidangma yu wömai mata youpdec gorong onggongon fat maitning. Wohong owi amna yu makombing tobing imingma yu urop guroc ngocin Kopotorocho yangamin amna omomyi simbang idtongga mata youpdec gorong ongbödenahing. Wömai yaha, yu Kopotorochon Manano batip sinom yuha makombing tobing imogungmaha. \p \v 19 “Oro mata youpdec idithon foro wömai ingoroc: Yagunoho gurocdec engkuboc mahong guroc amnaho kumbongnodec itonggonga toup kombigung. Tongo yu toroc kiap wontucmuno toctocha kiringga yaguno me imongidung. \v 20 Wontucmuno toctoc owi amna yu wömai ‘toroc kiap wontucmunononi eran öngkuicyit’ yongo yagunoha ayam tong imongidang. \v 21 Wohong owi amna Kopotorochon toroc kiap boinno tanidangma yu wömai yagunodec eran itongidang. Ihoroc tuya suraroho yu yangmuya kombiantang, boinno sinom, Kopotorocho yu tongfat yeuna toroc kiap nongnongodecgon itongidang,” Yesu yu Nikodemus inong tuctuc ihoroc togoc. \s1 Jön yamuc gung imocimoc amna yu Yesuha yong tangtang yogoc \p \v 22 Oro mit Yesuot youp amnaniot yu Yudia gurocin ongga bongono au woce itmuya Yesuho owi amna yamuc gung imogoc. \v 23 Oro Jön yamuc gupgup forosicsic amna yu ihorocgon owi amna yamuc gung imogoc. Yu wömai sa au mano Ainon woce idina owi amna koböcmaho epgon tuya yu yamuc gung imogoc. Ainon sa woi Salim böcsa ambehecgon. Woce wömai yamuc moröma idoc. \v 24 Bongono wocin wömai Jön abe orung idoc. Herötho yu yi bucin abe matohong yugoc. \p \v 25 Oro oipmon Jönthon youp amnaniho Yuda amna tunguot mataho emoc togung. Yu wömai ‘yamuc gupgup kiap tingtingno sindanda Kopotorocho yangamin sacsago öngkuantamon’ yongo yong osudung. \v 26 Ihoroc tongga yu Jönot ongmuya inogung, “Fandat fandat amna kombihi, amna au osuc Yodan yamuc ökenne gocot idocma o goc yuhon yong tuctuc mata yogorocma, amna wo yu inobut owi amna yamuc gung imongga itac. Ihoroc tuna owi amna ambaracho yuot ongbödeang.” \p \v 27 Ihoroc yuya Jöntho mata ökene iban imongga yogoc, “Oro Kopotorocho amna au youpno imuna amna yu worochon torocgon tun. \v 28 Son sonibut nocho Duicha mata yogotma wo kombingdegung. Nocu Duic muno. Kopotorocho ‘goc Duichon uyap tong arangarang tongga osuc fat impi’ yongo nanong muuna ebot. \v 29 Kombiarut, owi berac yu opnoho bucin öngga yuot kondong entac mahong amna worochon orugo yu orugo owi berac tong sihacmaha borongdeantac. Oro worochon torocgon wömai nocho ahatmai suraro moröma urop Yesuot ongidang. Nocho wo angga toup borongdehat. \p \v 30 “Kombiarut, Kopotorocho noc youp namogocma urop bödeuna komong engot mahong Duic yu inoin youp forosingga ma moröma sogihun. \v 31 Momphon amnaho non guroc amna ambarac ninggiratbödehac. Non guroc amna nonu gurochon manomanogon kombingmanaina worochon fatnogon yongidamon. Wohong amna momdecma yui manomano ambarachon öngitno. \v 32 Yu momdec itmuna momphon manomano angbödegoc. Tongo yu worochon mata fat ninongitac mahong guroc amnaho yuhon fatno kombiuya angit maec. \v 33 Wohong owi amna auho yuhon mata kombiuya angit idina sogit akep tongidang. Tuya nonu kiap ihorocno yangmanaina kombiamon, boinno sinom, Kopotorochon mata woi boinnogon. \v 34 Kopotoroc yu Kunkun Yaru Duicdec siuna foctuna yu Kopotorochon matagon fandat ninongitac. \v 35 Nandöng Kopotoroc yu Mananoha toup kombihac. Worocha tongga yu manomano ambarac yuhon oburodec fingbödegoc. \p \v 36 “Tuna owi amna Kopotorochon Mananoha kombing tobing imongidangma yu wömai itonggong koing sogitdeang. Wohong owi amna Mananoha me imontangma yu wömai itonggong koing masogitning. Muno, Kopotorocho yuha ecego kombingga urago wontucmuno imangoc.” Jön yamuc gupgup forosicsic amna yu Yesuha yong tuctuc mata ihoroc yogoc. \c 4 \s1 Yesuho Samaria owi auot mata yogomoroc \p \v 1 Oro Farisi amna yu Yesuhon fatno ingoroc kombigung, Yesuho urop Jön anggirahac, yu owi amna koböcma sinom yamuc gung imuna torop worocho yu tanidang. \v 2 Wohong Yesu inobut wömai amna yamuc magung imongidoc. Youp amnanihogon wömai togung. \v 3 Oro Farisiho fatno ihoroc kombiuya Yesuho urop yuhon irotnohon foro kombingga Yudia sa imun fauna wönggon Galili gurocin onggoc. \p \v 4 Oro Galili onggongon uyap wo wömai Samaria nanohon guroc bonipnodec idoc. \v 5 Worocha tongga Yesu yu Samaria nanohon böcsa auhon ongkuboc. Böcsa worochon manoi Sikar. Sikar woi Jeköphon manano Yösep sa guroc imogocma woce ambehecgon idoc. \v 6 Wocin wömai Jeköpho osuc yamucha gopma gidoc. Oro Yesu yu uyap worochon engmuna foc imuna ongga yamuc gopma tan wocin omoc idoc. Sep bongono wömai 12 kilok ihoroc idoc. \p \v 7-8 Yesu yu omoc idina youp amnani nacno wöcwöcha taun woce ongbödeuya Yesu inogon idoc. Tuna Samaria owi au yu yamuc getgetha ehuna Yesuho yu inogoc, “Owi, yamuc get nampi.” \v 9 Ihoroc inuna Samaria owi yu mata wo kombiuna angit maidina mata ökenne iban imongga yogoc, “Tingting oro, gocu Yudia amna o nocu Samaria owi yo. Worocha goc ‘yamuc get nampi’ yarocma woi angit maec.” Yuda nano yu Samaria nano ot oröc oröc maididungmaha tongga owi worocho mata ökenne ihoroc iban imogoc. \p \v 10 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Owi, Kopotorocho goc irot ogep gamoc gamocha kombihac mahong gocu wo makombiroc, o ihoroc-gon goc nochon foro makombiroc. Kombiantarocanu wömai gocho noc ‘yamuc nam’ ihoroc nanim. Naniyai nocho yamuc itonggongno-barac gamam.” \v 11 Yesuho ihoroc yuna owiho inogoc, “Amna moröma, gocu yamuc urenga muno o yamuc gopma ngoi ubarago sinom, worocha gocho yamuc itonggongnobaracma wo nahema sinom geda namontaroc? \v 12 Kombihi, öranoni Jeköp yu inobut yamuc gopma ngomai gidoc. Tongo inohu o mananihu o bulmakaunihu o bot sipsipnihu yu ambarac yamuc ngorocgon nongidung. O gocho wömai Jeköp anggiraharochu nuhun?” \p \v 13 Ihoroc yuna Yesuho matano ökene iban imongga yogoc, “Owi amnaho yamuc ngoroc nauya ingguroho karupgon wönggon manman yongitac. \v 14 Wohong nocho amna au yamuc imeya yu woroc nanggai wömai ingguro wönggon manman mayic. Muno sinom, yamuc worocho wömai amna irotnon daro sunda ongocgon tongga itonggong koing tun öngkung imangoc.” \v 15 Ihoroc yuna owiho Yesu inogoc, “Amna moröma, goc yamuc woroc namiya nawa. Namiyai wömai nocho yamuc getgetha ngocin wönggon mahit. Muno, ingguna wönggon yamucha ma-manman yic.” \p \v 16 Oro ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Goc ongmina oba inia eparun.” \v 17 Ihoroc inuna owiho inogoc, “Noc obna muno.” Yuna Yesuho inogoc, “Gocu boinno sinom yaroc, ‘noc obna muno yo’. \v 18 Noc urop kombing-dehat, goc osuc amna 5ot itongidoroc. O amna önga gocot iditacma yui gochon oba muno.” \v 19 Yesu ihoroc yuna owiho mata wo kombingga soroc yongga inogoc, “Mayain, goc yong tuctuc amna au yo. \v 20 Worocha nocho yapmu auha ganong ac towa, ombusakung noni yu sa urongo ngocin suran tongmuya Kopotorocha yong moröng imongidung mahong son Yuda nano sonu ihoroc matongidang. Muno, sonu yongidang, Kopotorocha yong moröng imocimoc wömai Yerusalem taun, wocegon tongitnahamon.’” \p \v 21 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Owi, önga wömai sonu sa urongo ngocingon yong moröngidang, o Yuda nano yu Yerusalem wocegon tongidang mahong nocho boinno sinom gantiwa, oipmonu wömai owi amnaho böcsa danong woce woce Nandöng Kopotoroc yong moröng imong tongonahing. \v 22 Son Samaria nano sonu yapmu makombing imingma worocha yong moröng imongidang. Wohong Yuda nano nonu wömai yapmu kombiamonma worocha yong moröngidamon. Guroc owi amnahon itonggong koing doun öngkung imocimoc amna wömai Kopotorocho Yuda nanohon bonipnodec tun öngkuangoc. \v 23 Oro bongono wego au öngkup öngkupha tac, o önga urop öngkupac. Bongono wocin wömai owi amnaho irothon kiapdec kombingmuya Nandöng Kopotoroc Kunkun Yaruhon gesödec yong moröng imong-itnahing. Kiap ihorocnoha wömai Nandöng noni Kopotoroc yu toup kombihac. \v 24 Kopotoroc yui Yaru kiap. Worocha tongga owi amnaho yuhon mata boinno kombing tobingmuya Kunkun Yaruhon gesödec yong moröng imongitnung.” \v 25 Yesu ihoroc yuna owiho yogoc, “Noc urop kombihat, Duic yu engmuna manomano ambarachon foro ninong tangtang tuna tuctugo kombinahamon.” \v 26 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Nocho goc mata gantatma, noc naka Duic woroc.” \p \v 27 Yesuho mata ihoroc yongbödeuna wohogon youp amnaniho engga agungmai, Yesu yu owi auot mata yongo idomoroc. Woroc angga soroc yogung mahong yu ‘goc yaö sogit sogita taroc?’ o ‘gocu yaöha owi ngorocot mata yaroc?’ ihoroc Yesu mainong ac togung,” \p \v 28 Oro owi yu yamuc urengno woce tong singga imun fauna böc macnon ongmuna owi amna inogoc, \v 29 “Engga engga amna au aarut! Yu noc manomano ambarac osuc togotma nanongbödehac. Amna ngo yu Duichu nuhun?” \v 30 Ihoroc inuna owi amna ambaracho böcsa imu fauna Yesuot ebung. \p \v 31 Oro owi wo yu böcsa woce idina youp amnaho Yesu kiring imongga inogung, “Fandat fandat amna, muyu nacno au nahi.” \v 32 Ihoroc inuya yuho yogoc, “Nocu nacno foro au nongitat mahong sonu wo abe makombing.” \v 33 Ihoroc yuna youp amnaniho kombic kombic youp morö tongga yogung, “Amna auho nacno fengga imochu nuhun?” \v 34 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nochon nacno boinno wömai woroc, noc muyu nanong muuna ebotma yuhon irot kombic kombicno tanto yuhon youpno ta bödehun, nacno boinnoi woroc. \v 35 Oro sonu ingoroc yongidang: ‘Yarop 4 ihoroc bödeuna nacno tanac tanac bongono engoc.’ Worochoi oro nocho ingoroc kantiwa: Son ön yang findararut. Nacno urop orokongga arangarang yongga idang. \v 36 Tuna youp wabkaracho urop itonggong koingon boinno tanangga youpnohon wöngnacno fogiang. Tuya amna torop nacno mögungma orin amna torop nacno tanac tanac youp tongidangma yu ambaracho youpnohon boinno yangmuya borongdeang. \v 37 Worochon mata owi amnaho ingoroc yongidang: ‘Amna auho nacno möngidang o torop auho wömai worochon boinno tananahing.’ \v 38 Oro osuc amna torop auho yitno möng tonguya mit nocho son nacno tanac tanacha kanongmuaya onggung. Yitno möcmöc youp focfocbaracma wömai sonu matogung. Muno amna torop auho wömai togung. Tuya sontho yuhon youpnohon boinno tanaang,” Yesu ihoroc yogoc. \p \v 39 Oro owi wo yu Yesuha ingoroc yong taboc, ‘nocho osuc yaö manomano togotma wo ambarac yuho nindangbödehac.’ Yu ihoroc yong tabocmaha tongga Samaria nano böcsa wocema koböcmaho Yesuha kombing tobing imogung. \v 40 Tongo yu Yesuot engmuya ‘yu karupgon ongirocha’ yongo kiring imogung. Tuya Yesu yu sep youp toctoc yai böcsa woce idoc. \v 41 Woce idina owi amna koböcmaho Yesuhon mata kombingga kombing tobing imogung. \v 42 Tongo yu owi wo inogung, “Nonu gocho fatno ninogorocmaha worochagon amna ngo makombing tobing imamon. Muno, non nonibut duc matano kombingga ingoroc kombiamon: Amna ngorocho yui boinno sinom guroc owi amna ambarac wontucmunodecma öcangyun muuya itonggong koing imocimoc amna,” ihoroc inogung. \s1 Yesuho managumboc au tun orokogoc \p \v 43 Oro sep youp toctoc yai bödeuna Yesu yu Samaria nano wo doun fauya Galili gurocin onggoc. \v 44 Oro Yesu inobut wömai yogoc, ‘Kopotorochon yongtuctuc amna yu ino böcsanonu mano muno.’ \v 45 Ihoroc yogoc mahong yu inoin böcsanon ongkuuna Galili nanoho yu angga borongdedung. Yu wömai bongono moröma ‘Pasowa’ wocin Yerusalem öngmuya yauya Yesuho manomano toroc kiap inobarac sinom togoc. Worocha tongga yu Yesuha borongdetmuya gending imogung. \p \v 46 Oro Yesu yu ongga wönggon Galili gurochon böcsa au mano Kana woce idoc. Wocin wömai yu osuc tuna yamucho wain gandoc. Oro kinghon ofisa au yu Kaperneam bucin idoc. Yuhon manano wömai obukoc tongga idoc. \v 47 Tuna ofisa yu kombigocmai, ‘Yesu yu urop Yudia sa imun fauna Galili gurocin epac.’ Yu mata wo kombingga Yesuot engmuna dönac inongga yogoc, “Manana urop omompha tac, worocha goc engmina nochon manana wo ti orokotun,” ihoroc inogoc. \v 48 Tuna Yesuho mata urago inongga yogoc, “Nocu toroc kiap inobarac orin momphon weran au matoyai wömai sonu makombing tobing namoning yo.” \v 49 Ihoroc inuna ofisaho kiring imongga wönggon ino-goc, “Moröma, goc karupgon epi, manana omicyit!” \v 50 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Goc ongoi, manama mamic, orokongga idtong-ungoc.” Ihoroc yuna ofisaho mata wo kombing tobingga onggoc. \p \v 51 Yu abe uyapdec idina youp wabkaracni auho engga au feuna inogung, “manama wec itac.” \v 52 Ihoroc inuya ofisaho yu inong ac tongga yogoc, “Bongono yaödec sinom manana ogep ec?” Ihoroc yuna yuho yogung, “Oip 1 kilok dobocsisiha obukocnoho imun faac.” \v 53 Yuya fanoho kombigoc, ‘Mayain, oip bongono worocdecgon wömai Yesuho yogoc, manama orokongga idtongungoc,’ ihoroc kombingga yu ino orin owi amna yuho bucin ididungma yu ambarac Yesuha kombing tobing imogung. \p \v 54 Oro Yesuho Yudia sa imun fauna Galili gurocin ebocan bongono wocin yu toroc kiap moröma wo togoc. Tongo yu urop bongo yai inoin gesö moröma Galili owi amna indauna agung. \c 5 \s1 Yesuho yamuc öngköring Betesda tan woce amna au tun orokogoc \p \v 1 Oro oipmon Yesu yu Yuda nanohon yong moröng bongono au acacha Yerusalem taun woce ögoc. \v 2 Oro Yerusalem wocin wömai yamuc öngköring au idoc. Yamuc öngköring wo wömai taunthon simbu mano ‘bot sipsiphon simbu’ woce ambehecgon idoc. Yamuc worochon mano Hibru matadec ‘Betesda’ ihoroc yongidung. Yamuc worochon terodec wömai sum sogit sogit baranda moröma 5 tobing fiuya idung. \v 3 Baranda wocin wömai owi amna obukocni koböcmaho ididung. Woi amna dan komnimahu o orungo wöntucmunohu o amna kudatno omong fatfatyihu yu ambaracho ‘yamuc funfuro uuna ana’ yongo woce torengga ididung. \v 4 Bongono bongono wömai Morömahon sum yaru au yamuc ganang ohongga yamuc wot toroc tongidoc. Ihoroc tongo idinai wömai amna osuc yamucdec ohongidocma yuhon obukocno bödengidoc. \p \v 5 Oro amna au yu obukoc tongga idinagon biruc 38 ihoroc idoc. Yu ihorocgon woce torengga idoc. \v 6 Yu bakat woce idina Yesuho yu auna amna auho yuha fat tongga Yesu inogung, “Amna ngoi obukoc sa ubarago tongga iditac.” Ihoroc inuya Yesuho amna obukocni wo inogoc, “Goc godibaho orokotun yongga kombiharoc?” \v 7 Ihoroc yuna amna mata ökene iban imongga yogoc, “Amna moröma, Morömahon sum yaruho yamuc öngköringdec ohuna yamuc funfuro öngitacan bongono wocin amna auho noc tongfat nengo mabacneng tohongitac. Woroc tuya ta matuna iditat.” \v 8 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Goc idongga abam yoroca sogitmina ongoi.” \v 9 Ihoroc inuna wohogon obukocho amna wo imun fauna yu abamo sogitmuna uyap onggoc.Oro yapmu wo wömai Sabat bongonodec öngkuboc. \v 10 Worocha tongga Yuda nanoho amna orokogocma angga inogung, “Öngai Sabat sep bongono yo. Goc abam yoroca sogida uyap tong-irocha, gendic noni worocha ‘muno’ yac.” \p \v 11 Ihoroc inuya amna orokogocma mata ingoroc iban imogoc, “Amna wo noc tun orokotatma yuho nanoc, ‘Abam yoroca sogitmina itongoi.’” \v 12 Ihoroc yuna yu inong ac tongga inogung, “Amna ‘abam yoroca sogitmina itongoi ganocma woi numa?’” \v 13 Ihoroc inogung mahong Yesu yu urop owi amna bonipnodec gorong onggocmaha tongga amna orokogocmaho bumbum yongga amna numaho tun orokogocma makombigoc. \p \v 14 Tuna mit Yesu yu öret socsoc böchon gombo ganang öngmuna amna wo wönggon aun feuna inogoc, “Kombiharoc, önga wömai goc orokotaroc. Worocha goc wontucmuno ambarac doi fauya wönggon tirocha. Mepmo morömaho wönggon gocdec öngkung gamicyit.” \v 15 Ihoroc inuna amna worocho ongmuna Yuda amna moröma inong buroc tongo yogoc, “Amna noc tun orokotma woi woroc, Yesu,” ihoroc yogoc. \s1 Nandöngho Manano youp indauna yu worochon torocgon tac \p \v 16 Oro Yesu yu Sabat sep bongonodec owi amna doun orokogungmaha tongga Yuda nanohon amna dugo Yesu ayam tong imogung. \v 17 Tuna Yesuho yu inogoc, “Nandöngna yu bongono muno youpno tongitac. Worocha nocu ihorocgon youpna bongono muno tongitat.” \v 18 Oro Yesu ihoroc yogocmaha tongga Yuda nanoho toup sinom ec imuna yu wot omom toctocha youp orongi togung. Foro wömai ingoroc: Yesu yu Sabathon gendic gumandoc o ihorocgon yu yogoc, Kopotoroc woi yuhon Nandöng. Yu mata woroc yogocmaha tongga yu ino Kopotoroc simbang öngkuboc. \p \v 19 Oro Yesu yu Yuda nanohon mata ökene ingoroc iban imogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, Nandöngho tongitacma worochon torocgon Mananoho tontac. Worocha tongga Kopotorochon Manano yu inoin gesödec yapmu au matic. Muno, yui auna fanoho tongitacma worochon torocgon tanitac. \v 20 Nandöng yu Mananoha toup kombihac. Worocha wömai yui manomano ambarac ino tongitacma wo Mananoha tong indangbödengitac. Nocho önga owi amna dongya orokugungma woi yapmu moröma muno, mit wömai Nandöngho Manano toroc kiap moröma inobarac sinom indauna sonu wo yangga soroc yonahing. \v 21 Nandöngnaho owi amna omomyima dongyun wekuya itonggong wönggon imongitac. Oro worochon torocgon wömai Manano yu ihorocgon owi amna omomyimahon itonggong wönggon imocimochon gesöno idimpac. \p \v 22 “O ihorocgon Nandöngna yu amna au mata youpdec matohong yuic. Muno, mata yun bödec bödechon youp ambarac wömai yu ‘Mananaho toun’ yongo kombingdegoc. \v 23 Worocha tongga owi amna ambaracho Nandöng anggendingga yuha yong moröng imongidangma yu wömai Mananoha ihorocgon yong moröng imonahing. Nandöng yu Manano inong muuna eboc. Worocha tongga amna au yu Mananoha yong moröng maimoningma yu wömai Nandönga ihorocgon mayong moröng imoning. \p \v 24 “Nocho boinno sinom kantiwa, owi amnaho nochon mata sogit akep tongmuya Nandöngho noc siuna ebotno yongo yu kombing tobing imontangma yu wömai itonggong koingbarac idang. Yu wömai mata youpdec koing songga itnahing. Yu urop omomphon öngkurip ong katingga itonggongon fat itdeang. \v 25 Nocho boinno sinom kantiwa, bongono auho ehangoc o urop önga epac, wocin wömai owi amna omomyimaho Kopotorochon Mananohon mata kombinahing. Tongo owi amna yuhon mata sogit akep tontangma yu wömai itonggongno sogitnahing. \v 26 Wömai yaha Nandöng yui itonggong koing worochon Morömo itac. Tongo yu Manano kombing imuna yui ihorocgon itonggong koingbarac itac. \v 27 O ihorocgon yu Amnahon Manano itacmaha tongga yu guroc amnahon matano yun bödec bödechon gesö Nandöngon oburodecma sogidoc. \p \v 28 “Sonu mata worocha nanga fatfat toninga. Bongono au ehangoc, wocin wömai Amnahon Mananoho owi amna kumkumon idangma yu inong yuna kombingga \v 29 kumkumon imu faangoc. Owi amna toroc kiap ogepma tongidungma yu wömai idongmuya itonggong koing sogitnahing. O owi amna toroc kiap wontucmuno tongidungma yu wömai idonguya Mananoho matano yun bödeuna möpmo inuna gorong ongonahing. \v 30 Nocu nakain gesöhu o nakain kombic kombicdechu yapmu au matit. Muno, nocu Nandöngnahon irot kombic kombicgon sindanda owi amna yangsoworengitat. Worocha tongga nocho owi amna yangsoworengitatma woi nongnongogon. Yaha, nocu nakain irot kombic kombicna masindanitat. Muno, nocu ‘Nandöngon irot koing soun’ yongo owi amna yangsoworengitat. Ino worocho nanong muuna ebot.” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Numaho Yesuhon youphu o matahu tong koing tongitac \p \v 31 Yesuho wönggon mata sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Noc nakabut nakain foroha yong tangtang yontatanu wömai nochon matahu o youpnahu wo makoingsun. \v 32 Worochoi oro noc kombihat, amna au yu ihorocgon nocha yong tuctuc yuna nochon matahu o youpnahu wo tong koing tac. Yuhon mata woi boinno. \p \v 33-34 “Oro nocho ingoroc kombihat, guroc amnaho nocha yong tuctuc yuyai wömai nochon youp makoingsic. Wohong sontho nochon foro tuctugo kombic kombicha Jönot onggung. Tuna Jöntho nocha yong tuctuc mata kanogoc. Oro nocho ‘son yuhon mata kombing tobingga idit koing sogiarut’ yongo toup kombihat. Worocha tongga son muyu Jöntho nocha yong tuctuc yogocma wo kombing tobiarut. Yui guroc amnagon mahong yuhon mata woi boinnogon. \v 35 Jön yu gop simbang amna yaguno möng imongidoc. Tuna sonu bongono docutnogon yuha borongdedung. \v 36 Wohong yapmu au Jön anggira-hacma worocho wömai nochon foroha yong tuctuc yuna koing sac. Woi nocho Nandöngon madec youp tongitatma youp worocho wömai tuctugo sinom kindaang, Nandöng Kopotoroc yu inobut noc nanong muuna ebot. \p \v 37 “O Nandöngna noc nanong muuna ebotma yu inobut wömai nocha yong tuctuc yogoc. Wohong sonu yuhon duc mata makombigung, o yuhon yangamo magung. \v 38 O ihorocgon yuhon mataho irot sonidec maec. Yuhon mata irot sonin idinai wömai sonu amna yu inong muuna ebocma yuha kombing tobing imup. \p \v 39 “Oro, sonu ingoroc kombingidang: Mata Kopotorochon bapiyadec itacma worocho wömai itonggong koing soni tun öngkung kamontac. Worocha tongga sonu embat embat youp moröma sinom tongga Kopotorochon matano soworec soworecha toup kombiang. Worochoi oro son soni wöhö, Kopotorochon bapiyaho wömai nakaha yong tuctuc yac. \v 40 Wohong sonu nocot engmuya itonggong koing sogit sogitha makombiing. \p \v 41-42 “Kombiarut, nocu sonthon forosoni urop kombingbödehat. Irotsoni wömai Kopotorocha ma borongdeditac, sonu yuha makombingidang. Worocha tongga nocho ‘guroc amnaho ma moröma namarut’ yongo makombit. \p \v 43 “Nandöngnaho noc nanong muuna epat mahong sonu noc me namang. Wohong amna au yu inoin madec ehunai wömai sonu karupgon yu irot soni imonahing. \v 44 Sonu amna nucsoniho yangamin ma moröma sogit sogithagon kombiang. Wohong Kopotorocho yangamin ma morö sogit sogitha wömai sonu makombing. Kopotoroc yu tungugon Moröm soni itac. Tuna sontho yuho yangamin ma morö sogit sogitha kombinggahai wömai sonu noc kombing tobing namup. \p \v 45 “Nocho mata youpdec Nandöngnaho yangamin son mata mafiring karit. Muno, amna tunguhogon wömai son mataha firing karangoc, woi amna moröma soni Möse. Sonu kombingidang, yu bongbong noni orin tongfat necnec noni sinom. \v 46 Wohong sonu yuhon mata kombic kombicha makombingidang. Möse yu wömai nocha yong tuctuc mata irim togoc. Tuna sonu mata wo kombing tobinggahai wömai sonu nochon mata ihorocgon kombing tobiup. \v 47 Wohong sonu Mösehon mata makombing tobiantanganu wömai sonu nochon mata tingtinga kombing tobiup, woi maec.” Yesuho numa inoin youp tong koing tongitacmaha mata ihoroc yogoc. \c 6 \s1 Yesuho amna 5,000 ihoroc nacno imuna nagung \r (Matyu 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17) \p \v 1 Oro oipmon Yesu yu Galili yamuc öngköring gino ökene onggoc. Galili yamuc worochon mano au wömai ‘Taiberias yamuc’ ihoroc yongidung. \v 2 Yesu woce onguna owi amna koböcma sinompho yu angmuya tan tonggung. Yu wömai osuc Yesuho toroc kiap gesöbarac tongo owi amna obukocnima dongyun orokogungma wo agungmaha yu tan tonggung. \v 3 Tuya Yesuot youp amnaniot yu sa urongo auhon öngga wocin idung. \v 4 Oro bongono wocin wömai Yuda nanohon bongono moröma ‘Pasowa’ worocho urop engfom togoc. \p \v 5 Oro Yesu yu sa urongo woce itmuna foringga yagocmai owi amna koböcma sinompho yuot ebung. Ihoroc tuya Yesuho Filip inong ac tongga yogoc, “Oro nonu nacno sowarango nahema wöngga owi amna ngo silip imonaya naup?” \v 6 Yesuho mata wo yogocma woi Filiphon irot kombic kombic sogit sogitha inogoc. Inoi wömai urop owi amna nacno imocimochon uyap kombingdegoc. \v 7 Tuna Filipho mata ökene iban imongga yogoc, “Uyap au maec, owi amna koböcma sinom idangmaha tongga nonu nacno sowarango 200 Kinahon toroc wönaya yu woi nacno angit manaup.” \v 8 Filip yu ihoroc yuna Yesuhon youp amna au mano Andru woi Saimon Pitahon orugo, yu Yesu inogoc, \v 9 “Wabkarac au ngocin itac. Yuot nacno sowarango 5 orin söng yai idang mahong nacno worocho owi amna koböcma tingtingno sinom tongfat yeun?” \p \v 10 Ihoroc inuna Yesuho yogoc, “Son owi amna inuya omoc idarut.” Amna wocin omoc idungma worochon nambanoi 5,000 worochon toroc idung. Yu ambarac binsingdec woce omoc idung. \v 11 Omoc idiya Yesuho nacno sowarango fogitmuna Kopotoroc ecec inongga uboto owi amna silip tong imogoc. O söng yai woi ihorocgon fogida toroc worocgon tuna owi amnaho inoin ibibohon toroc fogidung. \v 12 Oro owi amna nacno nongga modibo foc tongga idiya Yesuho youp amnani inogoc, “Sonu nacno nongdocno feng suran tarut. Nacno au obukoningyit.” \v 13 Ihoroc inuna yuho nacno sowarango 5 obmukusuc worochon nongdocno fogida dumbu 12 ihoroc oheuya foc togung. \p \v 14 Oro Yesu yu momphon weran moröma wo tuna owi amnaho angga yogung, “Boinno sinom, amna ngo yui yong tuctuc amna Kopotorocho osuc gurocdec siuna ohoc ohocha yogocma woroc.” \v 15 Ihoroc yuya Yesuho surarohon irot kombic kombic angbödengga kombigoc, “‘Yuhon kingno itiwa’ yongo engga noc sogit akep toctocha kombiang.” Ihoroc kombingmuna yu sa wo imun fauna ino tunguho-gon wönggon sa urongodec öngga öp idoc. \s1 Yesuho yamuc öngköringdec sansantho onggoc \r (Matyu 14:22, 23; Mak 6:45-52) \p \v 16 Oro urop dobocsiuna Yesuhon youp amnani yu yamuc öngköring tan ohongga \v 17 girang audec bangyu uuya Kaperneam onggonga yamuc kondong tongga onggung. Yamuc bonip idiya urop kumbong diuna Yesu yuot maidoc. \v 18 Tuna sum orongi au busuna yamuc funfuro moröma ögoc. \v 19 Tuna youp amnaniho girang wodic wodic youp morö tong tonguya 5hu o 6 kilomita worochon toroc idoc. Ihoroc tongga yu agungmai Yesu yu yamuc öngköringdec sansantho engmuna urop ino ot ambehecgon idoc. Woroc angmuya toup sinom botogung. \v 20 Botuya Yesuho inogoc, “Son botoninga! Naka epat yo.” \v 21 Ihoroc inuna youp amnaniho yu sogida girang ganang tong yucyucha togung mahong yu urop sa onggonga kombigungan woce ongkubung. \s1 Owi amnaho Yesuha yabigung \p \v 22 Oro kumbongbödeuna sa isong urang möngidina owi amna yamuc öngköring gino ökene idungma yu agungmai, girang tungu oipno woce idocan wo urop onggoc mahong Yesu yu girang worocdec mabangmun öc. Muno, youp amnanihogon wömai girang worocdec bangyu uuya onging. Yu woroc angmuya ‘Yesu nahe itac’ yongo kombic kombic youp morö togung. \v 23 Ihoroc tuya Taiberias nanohon girang au yu sa suraroho nacno sowarango nagungan woce engku-bung. \v 24 Engkuuya owi amnaho yagungmai Yesuhu o youp amnanihu yu woce maidung. Worocha tongga yu ambarac girang worocdec bangyu öngga ‘Yesu ana fehun’ yongo Kaperneam onggung. \s1 Yesu yui momphon nacno boinno \p \v 25 Oro owi amna yu ongga yamuc öngköring gino ökene Yesu au fedoc. Au feuna ingoroc inogung, “Fandat fandat amna gocu ngocin bongono yaödec eboroc?” \v 26 Ihoroc inuya Yesuho ingoroc inogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, sontho nocot ehingma woi nocho momphon toroc kiap au toya agungmaha muno. Sontho nocot ehingma woi noc nacno sowarango kamoya nauya modibsoni foc togocmaha worochagon tongga sontho noc nau fec. \v 27 Kombiarut, godibhon nacno karupgon moin tongitac. Worocha sonu godibhon nacnohagon kombingbanac toninga. Muno, son muyu nacno boinno itonggongnobaracma worochong sogit sogitha kombingbanac tarut. Nacno wo wömai Amnahon Manano yuhogon kamangoc. Nandöng Kopotoroc yu Manano nacno wo kamoc kamochon gesö imogoc.” \p \v 28 Yesuho ihoroc yuna owi amnaho inogung, “Nonu tingting tong-manaina Kopotorocho yangamin nongnongo öngkupnam?” \v 29 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Kopotorocho ‘son yapmu tungugon tarut’ yongo kombihac, woi son muyu amna yu inong muuna ebocma yuha kombing tobing imarut.” \v 30 Ihoroc yuna owi amnaho wönggon inong ac tongga yogung, “Gocu momphon toroc kiap tingtingno tia nontho woroc angmanaina gochon mataha kombing tobiantamon. \v 31 Ombu-sakungnoni yu osuc sa amna maiyan nacno mano ‘mana’ woroc nong tonggung. Worochon fatno wömai Kopotorochon bapiyadec ingoroc itac: \li1 ‘Yui momphon nacno sowarango suraro imuna nagung.’ \rq (Kisim Bek 16:4; Buk Song 78:24)\rq* \p “Worochai oro, gocu toroc kiap ihorocnogon tiai angga kombing tobing gamonam.” \v 32 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocho boinno sinom noc kantiwa, Möseho momphon nacno boinno makamogoc. Muno, Nandöngna yuhogon wömai momphon nacno boinno kamontac. \v 33 Amna mom imun fauna ohogocma yu wömai guroc owi amna itonggong koing tun öngkung imocimocha ohogoc. O yu inoho wömai Kopotorochon nacno boinno.” \p \v 34 Yesu ihoroc yuna owi amnaho inogung, “Amna moröma, goc muyu nacno wo bongono muno nimocgon tongidiruc.” \v 35 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nacno itonggongnobarac wo woi noc naka. Owi amnaho nocot ehantangma yu wönggon nacnoha maworec imoning. O owi amna noc kombing tobing namontangma yu wömai yamuc nacnacha wönggon mamning. \v 36 Wohong nocho urop kanogot, sonu noc nangidang mahong kombing tobing namoc namocha wömai makombiing. \v 37 Nandöngna yu owi amnani noc namongitac. Tuna owi amna wo yu ambarac nocot ehuya nocho yu matarit, muno yu nocot idtongonahing. \v 38 Nocho ‘nakain irot kombic kombicna sindariwa’ yongo mom ima fauna maohogot. Muno sinom, noc ‘Nandöngna nanong muuna ebotma yuhon irotgon koing soun’ yongo ebot. \v 39 Oro Nandöngnaho ingoroc kombingga nanong muuna ebot: Nocho owi amnani yu namogocma yudecma tungu au maima faic. Muno sinom, bongono bödec bödecane wömai nocho yu kumkumonma dongya wekonahing. \v 40 Nandöngnahon irot kombic kombic moröma wömai ingoroc: Owi amna ambarac Manano angmuya yuha kombing tobing imongidangma yu wömai itonggong koing sogitnahing. Tuya nocho yu bongono bödeangocan dongya wekonahing.” \p \v 41 Oro Yuda nano yu Yesuhon mata ngo “nacno momdec ebocma woi naka” woroc kombingga irotno ec imuna \v 42 mata metec ingoroc yogung, “Amna ngomai Yesu, yu Yösephon manano. Nonu macnin faninu kombing imamon. Worocha yu tingtinga yac, ‘noc mom ima fauna ohogot’ yo?” \v 43 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Sonu bonipsonidec mata metec koböc koböc yoninga. \v 44 Amna au yu inoin irot kombic kombicnoha nocot angit maehic. Muno, Nandöngnaho nanong muuna ebotma yu inobut amnahon irotno tun fadauna yangata nocot ehangoc. Tuna nocho yu bongono madango wocin kumkumonma ta wekangoc. \v 45 Worochon mata woi yong tuctuc amnahon bapiyadec ingoroc itac: \li1 ‘Kopotorocho owi amna ambarac fandat inangoc.’ \rq (Aisaia 54:13)\rq* \p Fandat inuna owi amna yuhon mata sumbentangma yu wömai nocot epnahing. \v 46 Amna auho osuc Nandöngna magoc. Muno, amna Kopotorocot itmuna ebocma yu worochogon wömai Nandöng agoc. \v 47-48 Nocho boinno sinom kantiwa: Nacno itonggongnobarac woi noc naka. Worocha tongga owi amna noc kombing tobing namontangma yu wömai itonggong koingbarac itdeang. \v 49 Ombusakung soni yui osuc sa amna maiyan nacno momdecma ohogocma mano ‘mana’ wo nong tonggung mahong yui omongfat bödegung. \v 50 Oro önga wömai nacno boinnoho mom imun fauna ohogoc. Tuna owi amna wo nongga omoc koing mau feic. \v 51 Nacno boinno woi noc naka. Nocu momdec Kopotorocot itmaina ohogot. Amna au yu nacno ngoroc naantacma yu iditno idtongungoc. Nacno boinno woi nakain goumna. Nocho ‘guroc amnaho itonggong koing sogitnung’ yongo godip föbna yuha bogingga omengot.” \p \v 52 Yesuho ihoroc yongbödeuna Yuda nano amna morömaho kombingga inohogon mataho emoc tong tongga yogung, “Tingtinga sinom amna ngorocho inoin goumo non nimuna nacnacha yac?” \p \v 53 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa. Son Amnahon Mananohon goumo orin nogotno wo mananinganu wömai sonu itonggongsonibarac maitning. \v 54 Wohong owi amna nochon goumna orin nogotna naantangma yu woi itonggong koingbarac idiya nocho yu bongono madangodec dongya wekuya idongonahing. \v 55 Kombiarut, nacno boinno woi nochon goumna. O yamuc boinno woi nochon nogotna, \v 56 owi amna nochon goumna orin nogotna naan-tangma yu wömai nocdec ding fingga entang, o nocho yuot edengot. \v 57 Nochon Nandöngna yui itonggongkoing worochon Morömo, yu noc nanong muuna engmaina yuhon gesödec itongitat. Oro worochon torocgon wömai owi amna nochon goumna naantangma yu wömai nochon gesödec itongitnahing. \p \v 58 “Nacno boinno mom imun fauna ohogocma woi woroc, nakain goumna nogotna. Ombusakung noni yu wömai nacno mano ‘manna’ momdecma ohogocma woroc nagung mahong omong fadidung. Wohong owi amna nacno boinno ngo naantangma yu wömai itonggong koing sogitdeang.” \v 59 Oro Yesu yu Kaperneam taun Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin itmuna mata ihoroc suraro fandat inogoc. \s1 Owi amna Yesu tanidungma yu koböcmaho Yesu imu fadoc \p \v 60 Oro owi amna Yesu tan tonggungma koböcma yu Yesuho inoin goumo nocnochon mata yogocma wo kombiuya angit maidina mata metec yongga yogung, “Mata ngorocho woi angit maec, non mata ihorocnoha makombinin.” \v 61 Ihoroc yuya Yesuho yuhon irot kombingbödengga ingoroc inogoc, “Nochon mata ngorocho irotsoni doun obukogunghu? \v 62 Kombiarut mit wömai sonu anahingmai Amnahon Manano yu osuc idocan woce wönggon öangoc. Ihoroc tuna angga tingting sinom kombinahing? \v 63 Oro, itonggong koing wömai Kunkun Yaru yuhogon nimongitac. Guroc amna yu inoin gesödec itonggong koing masogitning. Nochon mata woi Kunkun Yaruhon toroc worocha tongga nochon mata worocho itonggong koing tun öngkung kamun. \v 64 Wohong amna au son bonipsonidecma yu makombing tobing namang.” Yesuho mata ihoroc yogoc. Yu wömai owi amna makombing tobing imingma yu osucgon kombingdegoc. O ihorocgon numaho sinom yu ayamiho oburodec siangocma wo urop osucgon kombingdegoc. \v 65 Tongo Yesu mata sakaun fiuna yogoc, “Foro worocha tongga nocho urop kanongdegot, Nandöngnaho owi amna inong wodiunai wömai worocho ogep nocot ehantang mahong Nandöngnaho ihoroc matuna wömai yu nocot ebephon gesö maitiming.” \p \v 66 Oro Yesuho mata woroc yongbödeuna owi amna osuc Yesu tan tonggungma yu Yesu me imongga imu fauna yuot wönggon maitonggung. \v 67 Ihoroc tuya Yesuho youp amnani 12 inong yac tongo inogoc, “O sonidec tingting, son ihorocgon noc imu fauna onggonga kombianghu?” \v 68-69 Ihoroc yuna Saimon Pitaho mata ökene ingoroc iban imongga yogoc, “Moröma, non boinno sinom kombiamon, Kopotorochon Kunkun Amna woi goc gaka. Gochon mata woi itonggong koing nimoc nimochon gesöbarac. Worocha tongga nonu goc imana fauna numaot ongonam? Amna au maec, muno sinom non gocot itongitnahamon.” \p \v 70 Pitaho ihoroc yuna Yesuho yogoc, “Tingting oro, noc nakabut son nocot itonggonga kangsoworegot mahong sonthon toropdecma amna tungu yui dogu kopothon youp wabkarac.” \v 71 (Yesu amna worocha yogocma woi Yudasha yogoc. Yudas woi Saimon Iskariot yuhon manano. Yu woi youp amnani 12 yuot itongidoc mahong oipmonu wömai yu Yesu ayamihon oburodec sigoc.) \c 7 \s1 Yesu yu Yuda nanohon bongono moröma acacha Yerusalem onggoc \p \v 1 Oro Yuda nanohon amna dugo yu Yesu wot omom toctocha yong torop sigung. Worocha tongga Yesu yu Yudia gurocin manggoc. Muno, yui Galili gurocingon itonggoc. \v 2 Woce itongga idina urop Yuda nanohon bongono morö eng teboc. Bongono wocin wömai Yuda nanoho Kopotoroc yu sa amna maiyan woce ogepgon yangtoregocma worocha kombingga tac böc tobingga wocin ididung. \p \v 3 Oro bongono worocho eng teuna Yesuhon orugiho engmuya Yesu inogung, “Goc muyu sa ngo imi fauna Yudia sadec ongoi. Ongiya owi amna gocha kombiangma yu gochon youp foro au woroc aup. \v 4 Amna au yu suraro ambarachon amna iditha kombinggai wömai yu youpno owi amna ambaracho yangamin eran tuna anung, öpgon muno. Worocha goc muyu eran idiya owi amna sa guroc danong yu gochon toroc kiap inobaracma wo yanahing.” \v 5 Yesuhon orugi yu wömai Yesu ihoroc makombing tobing imogung. Worocha yu mata ihoroc yogung. \v 6 Ihoroc yuya Yesuho mata ingoroc iban imogoc, “Nandöngnaho abe ‘woce ongoi’ mananogoc mahong sonu wömai soniin irot tanto bongono muno woce woce ongup. \v 7 Kombiang, guroc owi amna yu son ayam matong kamoning. Worochoi nocu wömai toroc wöntuc-muno tongidangma wo eran tong indaaya ec imuya ayam tong namongidang. \v 8 Son bongono moröma acacha Yerusalem ongurit. Nochon youp toctochon bongono abe maecmaha nocu woce mangit.” \v 9 Yesu mata ihoroc inongga Galili torengga idoc. \p \v 10 Worochoi oro orugiho ongdeng idiya Yesu yu ‘owi amnaho naningyit’ yongo ihorocgon öpgon bongono moröma acacha Yerusalem onggoc. \v 11 Tuna Yuda nanohon amna dugo yu ‘Yesu sogitna’ yongo yuha gön tongga idung. Tongo yu owi amna inongo yac tongga inogung, “Amna wo nahe itac yo?” \v 12 Ihoroc yuya owi amna komongno yui Yesuha mata koböc yong tonggung. Auho wömai yogung ‘yui amna ogepma’, o auho yogung ‘muno, yu suraro inong yungitac’. \v 13 Yu ihoroc yong tonggung mahong suraroho amna dugoha botogungmaha yu eran mayogung, muno öpgon yogung. \p \v 14 Oro bongono moröma worochon sep youp toctoc au bödeuna Yesu yu öret socsoc böchon gombo ganang öngmuna foro singga owi amna fatmata fandat inogoc. \v 15 Ihoroc tuna Yuda nanoho matano kombingga soroc yongga yogung, “Mayain, amna ngomai osuc kombic kombic bucin bongono docutnogon ögoc. Yu kombic kombic ogepma sinom nahema sogidoc?” \v 16 Ihoroc yuya Yesuho mata ökene ingoroc iban imogoc, “Nocu mata fandat kanongitatma woi nakain kombic kombicha muno. Amna noc nanong muuna ebotma yuhon kombic kombicgon wömai nocho sindanda fandat kanongitat. \v 17 Amna au yu ‘Kopotorochon irot koing soun’ yongo kombihacma yu wömai tuctugo kombiantac, nocho Kopotorochon mata yong fandaditatha woha noc nakain kombic kombicnagon tanitat. \p \v 18 “Amna au yu inoin kombic kombicdecma mata yontacma yu wömai inoin mano töctöcha yontac. Wohong amna au yu amna inongmuuna ebocma yuhon irot koing soun yongo kombihacma yu woi amna nongnongo. Yudec wömai imanang au maec. \v 19 Kombiarut, Möse yu wömai nongoru mata kamogoc mahong son ambaracho nongoruhon toroc maitongidang. Worocha sonu foro yaöha noc not omompha yong torop siang?” \p \v 20 Yesuho ihoroc inuna suraroho mamboda yogung, “Dogu boyömo au gocdec idina bumbum yarochu? Amna au goc got omompha maying.” \v 21 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocho Sabat bongonodec amna tungu ta orokuna irot soni obukogung. \v 22 Kombiarut, son ihorocgon Sabat bongonodec managumbochon godibo mangidang. Ombusakung soni yu osucgon managumbochon godibo mangidung. Tuya Möse yu godip macmachon nongoru kamuna son Sabat bongo-nodechu o bongono munohu managumbochon godibo mangidang. \v 23 Oro sonu Sabat bongonodec managumbochon godibo mauya Mösehon nongoru mayembodidang. Worocha tongga nocho ihorocgon Sabat bongonodec amnahon godip föp ambarac ta orokun. Sonu worocha nocha ececgo kombininga. \v 24 Son nochon toroc kiap danthogon angsoworeninga, son muyu nochon toroc kiap irotho kiapmodec nongnongogon angsoworearut.” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yesu yu numa sinom \p \v 25 Oro Yesuho mata ihoroc yongbödeuna Yerusalem owi amna au yu Yesuha inohogon inun ganun tongga yogung, “Tingting sinom? Amna dugo noniho amna wot omom toctocha yogungma woi amna worochu? \v 26 Yu suraroho yangamin eran idongga fatmata fandat inongitac mahong amna dugo yu ‘öpgon itun’ yongo maying. Amna dugo noni yu amna worocha kombiang yu Duic, ihorochu nuhun. \v 27 Muno woi, Duic ino boinno ehunai wömai amna au yuhon böcsano makombining mahong nonu yuhon böcno sanoi tuctugo kombiamon.” \v 28 Yerusalem owi amna yu mata mata ihoroc yongga idiya Yesu yu öret socsoc bucin itmuna ingoroc mambodoc: \p “Boinno, sonu nakahu o nochon böcna sana wömai kombiang mahong amna noc nanong muuna ebotma yu wömai makombing iming. Yuhon toroc kiapmo woi boinno orin nongnongogon. \v 29 Sonu yu makombing iming mahong nocu yu kombing impat. Nocho yuot edeya yuho noc nanong muuna ebot.” \p \v 30 Yesu mata woroc yongbödeuna owi amnaho kombingga ec imogung. Tongo yu Yesu sogit akep toctocha kombigung mahong Yesuhon bongono abe mafom togocmaha amnaho botongga sogit akep matogung. \v 31 Wohong owi amna torop au yu wömai Yesu kombing tobing imongo yogung, “Duicho enggai wömai yu toroc kiap amna ngorocho tongitacma wo yanggiraangochu? Muno, amna ngorocho toroc kiap inobarac sinom tongitac, yu ino woi Duic.” \v 32 Oro suraro au yu ihoroc yongga idiya Farisiho mata woroc kombingga ‘sogit akep tona’ yongo öret socsoc böchon amna dugo inongburoc togung. Tuya yu tawa amna inong muuya yu Yesu sogito akep toctocha onggung. \p \v 33 Ihoroc tongga idiya Yesu yu abe suraroho yangamin itmuna yong fandat inongga yogoc, “Nocu bongono docutnogon sonot itmaina son dongya fauya Nandöngot ongöngot. Yu nanong muuna ebot. \v 34 Sonu nocha yabinahing mahong mananing. O sa nocho engotan woce sonu angit mangoning.” \v 35 Yesuho ihoroc yuna Yuda nanoho kombiu tuctuc mayuna inohogon inun ganun tongo yogung, “Yu sa nahenne onggonga yac yo, nontho yu woce maanin? Yu sa korungon ongga Grik nano yong fandat inoc inocha yachu nuhun? \v 36 O tingtinga yu yogoc, ‘Sonu nocha yabinahing mahong mananing. O sa nocho engotan woce sonu angit mangoning’ mata ngorochon foro wömai nonu angit makombimon.” \s1 Yesuho yamuc itonggongnobarac worochon mata yogoc \p \v 37 Oro bongono moröma ngorochon bödec bödecnodec wömai sep youp toctoc bongono madango moröma sinom ididoc. Sep bongono wocin Yesuho idongga ecnang ingoroc yogoc, “Amna au yu yamucha kombinggai wömai yu nocot engmuna yamuc nahun. \v 38 Owi amna noc kombing tobing namonahingma worocho irotnon wömai yamuc itonggongnobarac sunda moröma fada ongontac. Kopotorochon bapiyadec worochon yong tuctuc mata irim toctocyi itac. Tuna mata worocho boinno engoc.” \v 39 Yesuho mata tepmo ngo yogocma wömai Kopotorocho Kunkun Yaru kombing tobic tobic owi amna sing imangocma worocha yogoc. Bongono wocin wömai Yesu abe Kopotorocot mangi ida yaguno idit kiap abe masogidoc. Worocha tongga Kunkun Yaruho abe mahogoc. \s1 Suraroho Yesuha fuc tongmuya torop koböc idung \p \v 40 Oro suraro yu Yesuhon mata wo kombingmuya auho yogung, “Amna wo yu boinno sinom Kopotorochon yong tuctuc amna moröma.” \v 41 Ihoroc yuya torop auho wömai yogung, “Muno, amna ngoi Duic woroc.” Ihoroc yuya auho yogung, “Muno, Duic yui Galili sadec maöngkuic. \v 42 Kopotorochon bapiyaho yac, Duic yu king Devithon toropdec Betlehem bucin öngkuangoc. Taun wocin wömai Devitho osuc ididoc.” \v 43 Oro suraroho Yesuha mata koböc koböc ihoroc yong tongmuya fuc tongga torop koböc idung. \v 44 Tuna auho Yesu yi bucin sicsichontha yogung mahong yu ambarac botongga tu matogoc. \s1 Yuda nanohon amna moröma yu Yesu makombing tobing imogung \p \v 45 Oro suraroho ihoroc yong tongga idiya tawa amnaho Yesu sogit akep toctocha ebungma yu tu matuna ibaru fauna öret socsoc böchon amna dugo orin Farisi yuot onggung. Onguya amna dugoho yu inong yac tongga yogung, “Sonu foro yaha Yesu mayangat tehing?” \v 46 Ihoroc yuya tawa amnaho mata ökene iban imongga yogung, “Amna wo yui mata inobarac sinom ninongitac. Amna auho osuc mata ihoroc mayogung.” \v 47 Ihoroc yuya Farisiho koroc koroc imuya inogung, “Mayain, yu son ihorocgon kanong yuhachu yo? \v 48 Kombiarut, non amna dugohu o Farisihu nonthon torop nonidecma amna tungu au Yesuha makombing tobing imoc. \v 49 Muno sinom owi amna bumbumyi yuhogon wömai kombing tobing imongidang. Yu wömai nongoru mata makombiing. Kopotorocho yu möpmo wagang imuna gorong ongonahing.” \p \v 50 Amna moröma yu ihoroc yongga itmuya amna au mano Nikodemus yu ihorocgon woce idoc. Yu woi osuc Yesuot onguna mata yogomoroc. Yu woi ihorocgon Farisihon toropdecma. Amna wo yu idongga amna dugo inogoc, \v 51 “Tingting oro, nongoru noniho ingoroc yachu: Non ogep amna au foro muno matano yana bödeuntha woha muno? Muno sinom, non muyu osuc yuhon duc mata kombingga youpnohon foro angsoworengga mit wömai matano yana bödehun.” \v 52 Ihoroc yuna amna dugoho kombiuya angit maidina inogung, “Tingting oro, goc ihorocgon Galili amnahu? Goc Kopotorochon bapiya sogitmina embahi. Yong tuctuc amna au yu Galili sae maöngkuic.” \v 53 Ihoroc yongbödengga mit amna moröma ambaracho inoin inoin böcnon onggung. \c 8 \p \v 1 Onguya Yesu yu Oliv sa urongo woce onggoc. \s1 Farisiho göra toctoc owi au yangada Yesuot tebung \p \v 2 Oro Yesu yu sa urongodec woce idina isong urang muuna yu öret socsoc böchon gombo ganang onggoc. Tuna owi amna ambaracho yuot eng suran tuya Yesu omoc ida fandat fandat youp togoc. \v 3 Ihoroc tongo idina nongoru gendic fandat fandat amna orin Farisi yu owi au yangat tebung. Owi wo yui göra youp tongga idina Farisiho wo angga owi wo Yesuot yangat tengga owi amnaho yangamin tohong yuuya idongga idina \v 4 Yesu ingoroc inong ac togung, “Fandat fandat amna, owi ngo yu amna auot usem itongga göra youp tongga idina yagung. \v 5 Oro Möseho owi ihorocnoha nongoru ingoroc sigoc: ‘Yudec sop monda dopnaya omongitnung.’ Möse yu ihoroc yogoc, o goc owi ihorocnoha tingting kombiharoc?” \v 6 Oro Farisi yu ‘Yesu mata youpdec yangat tongga mata firing tanna’ yongo mata ihoroc inongga tonguc yegung. \p Ihoroc inuya Yesu yu aring möngga forosingga oburo siragoho gurocdec irim togoc. \v 7 Ihoroc tongo idina yu toup kiringga inong ac tuya Yesuho foring fadang öngga inogoc, “Sondecma numa amnaho wontucmuno au matongidocma yu wömai owi ngorocdec sop osuc morun.” \v 8 Ihoroc yongga wönggon aring möngga gurocdec irim togoc. \p \v 9 Tuna amnaho mata woroc kombingmuya amna tungu tungu ibaru fauna sa wo imu faunto ongbödegung. Amna mata firing tandungma yu osuc onguya amna au yu mit onggung. Ongbödeuya Yesuot owi worocot yuhogon idomoroc. Owi yu osuc yangat tengo tohong yugungan wocingon idongga idoc. \v 10 Tuna Yesu yu fadang öngga owi inong ac tongga inogoc, “Amna goc mataho firing garingma yu ongbödengga auho gocdec sop mamoringhu nuhun?” \v 11 Ihoroc inuna owiho inogoc, “Amna moröma, amna ambarac ongbödeang.” Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Worocha wömai nocho ihorocgon gang banaya ongoi. Goc itonggong kiapa görani woroc imi fauna nongnongo itongidiruc.” Yesuho owi ihoroc inogoc. \s1 Yesu yui itonggongon yaguno sinom \p \v 12 Oro oipmon Yesu yu owi amna wönggon yong fandat inongo yogoc, “Noc naka woi gurochon yaguno. Owi amna noc narantangma yu wömai kumbong maitongoning. Muno, yudec wömai itonggonghon yagunoho möng imuna itongontang.” \p \v 13 Ihoroc yuna Farisiho mata woroc kombingga Yesuot mataha emoc toctocha inogung, “Oro woi, gocu gakaha yong moröharoc. Worocha tongga gochon mata Kopotorocho yangamin makoing sic.” \v 14 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocu nakain foro tuctugo kombihat. Woi nahe ida ebotma o nahenne ongungotma woi kombing tangtang tat. Worocha tongga nochon mata koing soun. Wohong sonu wömai nochon foro makombing. \v 15 Son gurochon kombic kombic tanmuya noc nangsoworengidang mahong noc nakagon amna au masoworengitat. \v 16 Muno nocot Nandöngnaot not kondonggon idida-mot. Nandöngna noc siuna ebotma yu kombic kombic namuna nocho owi amna yangsoworengitat. Worocha tongga nocho owi amna boinnogon yangsoworengitat. \v 17 Soniin nongoru sonidec wömai mata ingoroc itac. ‘Amna yai yu yapmu auha duc tungu siunyai wömai yuhon mata koing soun.’ \v 18 Oro, worochon torocgon wömai nocu Nandöngna siuna ebotma yuot duc tungu sidaya mata noti koing soun.” \p \v 19 Yesuho mata ihoroc inongyuna Farisiho yu inong ac tongo yogung, “Gochon Nandönga yu nahe itac?” Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Sonu nochon forohu o Nandöngnahon forohu wo makombing. Sontho nochon foro kombinggai wömai Nandöngnahon foro ihorocgon kombiup.” \p \v 20 Oro Yesu yu öret socsoc böchon gombo ganang ida mata ihoroc surarodec yong fandat inogoc. Woi ecec möneng fiian wocenne ida togoc. Yu mata orongi sinom yogoc mahong yuhon bongono abe maidocmaha tongga amnaho yu sogit akep toctocha botongga abe tu matogoc. \s1 Yesuho ongungocan woce owi amnaho angit mangoning \p \v 21 Oro Yesuho mata sakaun fiuna owi amna ingoroc inogoc, “Nocho sa auhon ongoya sontho nocha yabiu matuna wontucmuno sonibarac omong tongonahing. Sa nocho ongöngotan wocin sonu angit mangoning.” \v 22 Ihoroc yuna Yuda nanoho mata woroc kombingga inohogon inun ganun tongga yogung, “Tingtinga yu yac, ‘Sa nocho ongöngotan wocin sonu angit mangoning’ yu ino kubit toctocha yachu?” \v 23 Ihoroc yuya Yesuho matano sakaun fiuna yogoc, “Sonu guroc ngorochon fat idang mahong nocu onöcema momphon fat. \v 24 Worocha tongga noc nakaha kanot, Kopotorocho noc nanong muuna ebot, sonu wo makombing tobininganu wömai son womunosonibarac itmuya omnahing.” \p \v 25 Ihoroc inuna yu inong ac tongga inogung, “Tuctugo ninti, gocu numa?” Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocu nakain foro urop kanongdet. \v 26 Nocho wontucmuno soniha mata koböcma firing karam mahong noc worocha mayit. Muno amna noc nanong muna ebotma yu mata nanongitacma worocgon wömai nocu fandat kanongitat. Yuhon mata woi boinnogon.” \v 27 Yesuho mata wo inoin fanoha yogoc mahong owi amnaho tuctugo makombigung. \v 28 Worocha tongga Yesuho yogoc, “Sontho Amnahon Manano tuu fadaangoc. Bongono wocin wömai sonu nakain foro tuctugo kombinahing, nocu nakain irot kombic kombic tanmaina yapmu au matongitat. Muno, Nandöngnaho mata nanongitacma worocgon wömai nocho fandat kanongitat. \v 29 Amna nanongmuuna ebotma yu nocot iditac. Tuna nocho ‘yuhon irot kombic kombicgon koing soun’ yongo youp tongitat. Worocha tongga yuho noc maimun faditat.” \v 30 Yesuho mata orongi ihoroc surarodec silip tong imuna owi amna koböcmaho yu kombing tobing imogung. \s1 Wömuno toctoc owi amna yu dogu kopothon yidec idang \p \v 31 Oro Yuda nano au yu Yesuha kombing tobing imogung. Tuya Yesu yu inogoc, “Son muyu nochon mata fogit akep tongga sumboditnung. Ihoroc tonggai wömai son nochon youp amnanai sinom itnahing. \v 32 Tongo son nochon foro boinno kombingbödenahing. Tuna kombic kombic worocho son asan kamuna dogu kopothon yidec orung itnahing.” \v 33 Ihoroc yuna Yuda nanoho inogung, “Goc tingtinga yaroc, non orung itnahamon?’ Nonu urop orung idamon, nonu Abrahamphon morogoni yo, non amna auhon youp wabkarac boyömo maididomon.” \v 34 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, owi amna wöntucmuno tongidangma yu ambarac wontucmunohon youp wabkarac boyömo ididang. \v 35 Youp wabkarac boyömo yu wömai böc morömphon fim öresac masogitning. Muno, böc morömphon manano yuhogon wömai fanohon manomano kömbaha inoha fogiangoc. \v 36 Worocha tongga Mananoho son asan kamunai wömai sonu boinno sinom orung itnahing. \v 37 Noc urop kombihat, sonu Abrahamphon morogoni idang mahong irot sonin wömai nochon matahon bego au maec. Worocha tongga sontho notomom toctocha kombiang. \v 38 Kombiarut, nocho Nandöngnaot edeya yuho manomano nindagocma worochon matagon wömai nocho yong fandaditat. O sonu ihorocgon nandöng soniho mata fandat kanuna sonu worochon torocdec itongidang.” \p \v 39 Yesuho ihoroc yuna Yuda nanoho kiringga wönggon yogung, “Nonthon nandöng noni woi Abraham.” Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Son boinno sinom Abrahamphon morogoni itmuyai wömai son Abrahamphon toroc kiap tup. \v 40 Nocho Kopotorochon mata boinno kanongitat mahong sontho noc notomom toctocha yang. Abraham yu ihoroc matun. \v 41 Abraham yu sonthon nandöng soni muno, amna auho wömai nandöng soni itac. Tuna sontho yuhon toroc kiap wömunogon tanidang.” Yesu ihoroc yuna owi amnahon irotno obukogoc. Tongo inogung, “Mac noni yu wontucmuno tongga non usem mabagoc. Muno, nonthon Nandöng noni tungugon woi Kopotoroc.” \p \v 42 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Sonthon Nandöng soni boinno Kopotoroc inai wömai sontho nocha toup kombiup. Yaha nocho Kopotorocot ida ebot. Nocu nakain irot kombic kombic tanda maebot. Muno, Kopotorocho noc nanongmuna ebot. \v 43 Sontho nochon mata tuctugo makombing. Tongo koroc koroc kamongitac. \v 44 Sonthon nandöng soni woi dogu kopot yu woroc. Tuna sonu yuhon ibibogon sindan tongidang. Yu wömai osucgon amna dong omom tongidoc o önga kiapmo ihorocnogon tongitac. Kopotorochon mata boinno wömai yudec maec. Worocha yu toroc kiap boinno au matongitac. Muno sinom yu wömai imanang yocyochon foro orin toroc kiap wontucmuno toctochon fano sinom itac. \v 45 Worocha tongga sonu nochon mata boinno wo makombingidang. \p \v 46 “Nocho wömuno au toya sondecma auho noc nagungha woha muno? Muno sinom, noc wömuno au matongitat. Nocho mata boinnogon yongitat mahong sonu makombing tobing namongidang. \v 47 Kopotorochon owi amnani yu wömai Kopotorochon mataha onggimo singmuya tuctugo kombingidang mahong sonu Kopotorochon fat maeng, worocha sontho yuhon mata makombingidang.” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Farisiho ‘Yesu yong samborec yac’ yongo wot omom toctocha togung \p \v 48 Tuna Yuda nanoho ec imuya Yesu inogung, “Non kurömna sinom gocha yamon, goc Samariama amna o dogu wontucmunoho gocdec idang.” \v 49 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Dogu wontucmuno auho nocdec maec. Muno, nocho Nandöngna gending imongitat mahong sonu nocha yong samborec yong namang. \v 50 Nocu ‘nakain mana onöce itun’ yongo mata au mayongitat. Amna tungu au itac, yu wömai ‘nochon ma onöce itun’ yongo toup kombihac. Amna worocho wömai son kangsoworeangoc. \v 51 Nocho boinno sinom kantiwa, owi amna nochon mata sumbodidangma yu wömai omoc koing mau feic.” \p \v 52 Yesuho ihoroc yuna Yuda nanoho Yesu mata kararat inongo yogung, “Boinno sinom, dogu boyömo au gocdec idina yaroc. Goc ingoroc yaroc: ‘Amna au nochon mata sumbentacma yu omom koing maun feic.’ Worochoi oro Abraham orin Kopotorochon yong tuctuc amna yu ambarac urop omongbödegung. \v 53 Gocho yu yanggira-harochu? Öranoni Abraham orin Kopotorochon yong tuctuc amnani yu amna moröma idung mahong yu ambarac osucgon omong fatbödegung. Gocu gakaha tingting kombiharoc gakai numa yo?” \p \v 54 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Oro noc nakabut, nakain mana onoce töantatma woi yapmu boyömo in. Wohong nocho ihoroc matot, muno Nandöngnaho noc ma moröma nampac. Sontho yuha yongidang, yu Kopotoroc noni. \v 55 Son ihoroc yongidang mahong sonu yuha makombing iming. Nocho wömai yu kombing impat. Tongo nocho ingoroc mayit: ‘Noc yu makombing imot’, ihoroc yonggai wömai nocho son simbang imanang amna em. Nocho yu kombing imongmaina yuhon mata sindanto sumboditat. \v 56 Örasoni Abraham, yu osucgon kombigoc, nocho ehangot. Tongo yu worocha kombingmuna borongdegoc.” \p \v 57 Yesu ihoroc yuna Yuda nanoho mata woroc kombingga ec imuya inogung, “Goc biruca 50 ihoroc abe maeroc worocha gocho Abraham tingtingno aim?” \v 58 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, Abraham abe maöngkui idina nocho urop idot.” \v 59 Yesuho ihoroc inuna Yuda nanoho toup sinom ec imuya sop sogita yuha monmontha togung mahong Yesu yu öp gorong ongga öret socsoc böchon gombo imun fauna sumon ohogoc. \c 9 \s1 Amna dan komni yuhon fatno \p \v 1 Oro Yesu yu uyap ong tongga auna amna dan komni yu wocin idoc. Macnoho bagocan wocin forosingga yapmu au mayangidoc. \v 2 Oro yu woce idina youp amnaniho Yesu inong ac tongga yogung, “Fandat fandat amna, amna ngo macnoho dan komni bagocma woi inoin turongoha tongga woha macnin faninthon turongoha tongga yu daro komni öngkuboc.” \v 3 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Muno woi, amna inoin turongohahu o macnin faninthon turongoha ihoroc matogoc. ‘Kopotorochon gesö morömaho yudec eran öngkupun’ yongo foro worocha tongga ihorocma öngkuboc. \v 4 Kombiarut, öngai abe yagunohon bongonodec idamon. Worocha tongga noc muyu Kopotoroc nanong mudocma yuhon youp towa. Mit wömai sa kumbong diuna amna au yu youp ihorocno angit matoning. \v 5 Nocho guroc ngocin itongmaina gurochon yaguno iditat.” \p \v 6 Yesu mata ihoroc yongga irubo gurocdec sunda irupo gurocot mongorec tongga nanggaram wo sogida amna dan komnihon darodec wagang imogoc. \v 7 Ihoroc tongga amna wo inogoc, “Goc ongmina yamuc mano Siloam woce yamuc gupi.” Mano Siloam worochon mata forono woi ‘Kopotorocho inong muuna onggoc’. Inuna amna dan komtoctocni yu woce ongmuna yamuc gubocmai daro orokogoc. Tuna yu böcnon onggoc. \v 8 Woce idina inoin toropnihu o owi amnaho osuc yu kombing imogungmahu yuho yogung, “Mayain, amna ngo yu osuc uroci sinom idoc. Yu daro kom toctocyi itmuna ‘owi amnaho möneng namarut’ yongo uyap tan ididoc. Yu amna worochu nuhun?” \v 9 Ihoroc yongmuya auho wömai yogung, “Boinno woi amna woroc,” o auho wömai yogung, “Muno, ino sinom muno. Woi amna au yu simbanggon.” Mata ihoroc yongga idiya yu inobut kiringga yogoc, “Noc naka woi ngoroc.” \p \v 10 Ihoroc yuna owi amnaho yu inong ac tongga yogung, “Tingting sinom tongga dara orokuna foriharoc?” \v 11 Yuya yu mata ökene iban imongo yogoc, “Amna mano Yesu yongidangma yu gurocot yamucot mongorec tongga dannadec singga nanoc, ‘Goc Siloam yamuc öngkoringdec ongga yamuc gupi.’ Ihoroc nanuna noc woce ongga yamuc gungga danna orokogoc.” \v 12 Ihoroc yuna owi amnaho inogung, “Amna wo yu nahe itac?” Yuya yuho yogoc, “Noc makombit.” \p \v 13-14 Oro Yesuho guroc tong nanggaram tongmuna amna worochon daro tun orokogocma woi Sabat bongonodec togoc. Worocha tongga owi amnaho amna woroc yangada Farisiot tonggung. \v 15 Tuya Farisi yu ihorocgon inong ac tongga yogung, “Ting tongga dara ogep foriharoc?” Inuya yu inogoc, “Yu guroc tong nanggaram tongga dannadec siuna yamuc guaya danna orokogoc.” \p \v 16 Inuna Farisiho matano kombingga ficfuc tongmuya auho yogung, “Amna wo yu Sabat bongono maanggendingitac worocha tongga yu Kopotorochon madec maeboc.” Oro auho wömai yogung, “Wömuno toctoc amna yu toroc kiap moröma ihoroc matun.” Farisi yu mata koböc koböc ihoroc yong tongmuya soworengga torop yai idung. \v 17 Tongo yu wönggon amna osuc dan komni idocma inong ac tongga inogung, “Amna wo gochon dara tun orokocma gocho yuha tingting kombiharoc? Yu amna tingtingno sinom?” Ihoroc inuya yu yogoc, “Yu woi Kopotorochon yong tuctuc amna au.” \p \v 18 Yuna Yuda nanohon amna dugo yu amna worocha abe irot yai tongmuya yogung, “Yu imanang yac yo, yui daro komni maidoc.” Ihoroc yongga amna worochon macnin fanin inong yuya ebomoroc. \v 19 Ehunya amna dugoho inongo yac tongga yogung, “Amna wo yu sothon manasotihu nuhun? Macnoho yu bauna dan komni idochu nuhun? Ihorocanu wömai ting tongga yu daro ogep forihac?” \v 20 Ihoroc inuya macnin fanintho mata ökene ibanda yogomoroc, “Boinno sinom amna ngo yu nothon mananoti. Macnoho yu bauna dan komni idoc. Wo wömai notu boinno kombiamot. \v 21 Wohong tingting tongga önga daro forihacma o numaho tongfat yeuna orokocmai wömai notu makombimot. Son muyu ino inong ac tarut. Yui ino amna moröma itac. Tongo yu ogep inoin fatno kanun,” ihoroc yogomoroc. \p \v 22 Oro Yuda nanohon amna dugo yu urop mata ingoroc yu bödeuna nongoru ingoroc sigung: ‘Owi amna au yu Yesuha yuyai yu Kopotorochon Duic, yu wömai Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin önggöngno wönggon maic. Muno surarohon dugoho wömai yu taruya ongonung.’ Yu nongoru ihoroc sigungmaha tongga amna dan komnihon macnin fanintho amna dugoha botongmunya mata woroc yogomoroc. \v 23 Yu yogomoroc, “Mananoti yu urop amna moröma itac. Worocha not yuha mata au mayotin, son muyu yu inong ac tuya fatno kanun.” \p \v 24 Oro Farisi yu wönggon bongo yai amna dan komni idocma yu inong yuya eboc. Ehuna amna morömaho kiringga inogung, “Non kombiamon, amna wo goc tong fat gehacma yu woi wömuno toctoc amna. Worocha goc Kopotorocho yangamin amna worochon foro boinno yong taya kombina.” \v 25 Ihoroc yuya yu mata ibanda inogoc, “Yu woi wömuno toctoc amnahu o munohu, woi nocu makombit. Yapmu tungugon wömai nocu kombihat, noc osuc dan komni idot mahong öngai nocu danna ogep forihat.” \v 26 Ihoroc yuna amna dugoho wönggon kiring imongo inogung, “Yuho ting tuna dara orokogoc?” \v 27 Ihoroc yuya yu koroc koroc imuna inogoc, “Noc urop fatno kanongdet mahong sonu makombing. Sonu ihorocgon ‘yuhon youp wabkarac itna’ yongo bongo koböc nochon mata fat wo kombic kombicha yanga?” \p \v 28 Ihoroc inuna amna dugo ec imuya yu inong saha tongo kararat inongga yogung, “Goc gakabut wömai yuhon youp wabkarac itaroc mahong nonu wömai Mösehon youp wabkaracni ididamon. \v 29 Non boinno sinom kombiamon, Kopotorocho osuc Möse mata inongidoc mahong amna worocho nahe ida ebocno wo wömai nonu makombimon.” \p \v 30 Ihoroc yuya amna dan komniho yu inogoc, “Mayain sonu mata foro au yang yo! Amna worocho nochon danna tun orokogoc mahong sonu yu nahe ida ebocno woi makombiing. \v 31 Non ambarac ingoroc kombingidamon: Kopotoroc yu amna wontucmunohon dönac makombingitac. Muno yu amna nongnongohon matagon kombing-itac. \v 32 Oro amna au yu macnoho modibin daro komni itmuna orokogocma yapmu ihorocno wömai nonu fodibo sinom aamon. \v 33 Amna au yu inoin gesödec ihoroc matun. Muno Kopotorocho amna wo siuna ebocmaha tongga yu kiap moröma ihoroc tongitac.” \v 34 Ihoroc yuna Farisiho mata woroc kombingga ec imuya inogung, “Tingting sinom oro, gocu wontucmuno toctoc amna, macaho goc uyapdec usem bagoc. Tingtinga fandat nintaroc yo.” Yu ihoroc yongga inong fato taruya onggoc. \s1 Owi amna Yesu makombing tobing imongidangma yui dan komni simbang \p \v 35 Oro Yesu yu ingoroc kombigoc: Farisiho amna dan komni idocma wo taruya onggoc. Wo kombingga ongmuna amna wo aun feuna inogoc, “Gocu Amnahon Manano kombing tobing imparocha muno?” \v 36 Ihoroc inuna yu inogoc, “Amna moröma, Amnahon Manano woi numa? Goc naniya nocho yuha kombing tobing imontat.” \v 37 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Goc urop angderoc. Amna gocot mata yongga itacma woi woroc.” \v 38 Ihoroc inuna amna worocho yogoc, “Moröma, noc kombing tobihat.” Ihoroc inongo goruc yemoc tongga Yesu yong moröng imogoc. \v 39 Tuna Yesuho yogoc, “Nocho ‘owi amna yangsoworewa’ yongo guroc ngocin ebot. Amna dan komni idangmaho dan foric foric tonahing o dan foric foricniho wömai dan kom tonahing.” \p \v 40 Ihoroc yuna Farisi au yu Yesu tan ambehecgon itmuya mata wo kombingga Yesu inogung, “Tingting oro, nonu ihorocgon dan komnihu?” \v 41 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Oro son dansoni kom tunai wömai turongo soni muno ip. Wohong sonu yongidang, ‘Nonu dannoni foriamon’, worocha tongga wöntucmunosoni wömai idtongungoc.” \c 10 \s1 Yesu yui bot sipsip yangtorec torec amna ogepma \p \v 1 Oro Yesu yu mata ingoroc yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, amna au yu bot sipsipot onggonga simbudecgon mangic mahong gombo öpgon öng katingga gombo ganang ongitacma yu woi usem amna. \v 2 Bot sipsip yangtorec amna ogepmaho ihoroc matongidang. Muno, yu wömai gombohon simbugon tanda bot sipsipot ongidang. \v 3 Simbu angtorec amnaho wömai yu simbu fagarit imuna yu bot sipsipot ongitac. Tuna bot sipsip yu wömai duc ingguro kombingidang. Tuya yu bot sipsipni inoin inoin manodec inong yongo yangato sumon fohongitac. \v 4 Yu bot sipsipni ambarac yangada sumon fohongbödengga inoho osuc fat imuna bot sipsip yu duc ingguro kombingga yu menon tan tohongidang. \v 5 Bot sipsip yu wömai amna fodibo au mayan fongidang. Muno, yui amna fodibohon duc ingguro makombiingmaha tongga yu angbotongga korungon ongga gorong ongontang.” \v 6 Oro Yesu yu suraro mata tepmo ihoroc inogoc mahong yu mata worochon foro tuctugo makombigung. \p \v 7 Tuna Yesuho wönggon ingoroc inogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, bot sipsipot onggongon simbu woi noc naka. \v 8 Amna ambaracho son kangtorec torecha osuc fat namongo ebungma yu wömai usem amna. Tuna bot sipsipho yuhon duc ingguro makombigung. \v 9 Kombiarut, nocu nakai simbu ogepma. Owi amna nocot engidangma yu wömai batip itnahing. Tuna yu gombo ganang ongi epi tongo nacno ogepma nong tongonahing. \v 10 Oro usem amna yu engmuya bot sipsip usem tongidanghu o dong omom tongidangu o dou moin tongidang. Wohong nocho wömai ‘bot sipsipnai itonggong ogepma sogiarut’ yongo ebot. Tuna itonggong worocho maobökic, muno worocho wömai iditnoho iditno yuot edengoc. \p \v 11 “Bot sipsip yangtorec torec amna ogepma woi noc naka. Bot sipsip yangtorec torec amna ogepma yu wömai bot sipsip tongfat yecyecha inoin itonggongno imun faditac. \v 12 Youp wabkarac boyömo yu wömai bot sipsiphon morömo sinom muno. Worocha tongga yu auna sap dunggit ehunai wömai yu bot sipsip dongyun fauya botongga ongontac. Tuna sap dunggitho bot sipsip wo dong yaruna sa wocewoce gorong ongontang. \v 13 Youp wabkarac boyömo yu wömai bot sipsip mönenghagon yangtorengidang. Yu bot sipsipha irot imocno sinom matongidang. Worocha tongga yu karupgon botongga korungon ongidang. \p \v 14 “Bot sipsip yangtorec torec amna ogepma woi noc naka. Nocu bot sipsipnai ambarac kombingbödehat. O nochon bot sipsipnai yu noc kombing namang. \v 15 Nandöngnaho noc kombing nampac, o ihorocgon nocho Nandöng kombing impat. Worochon torocgon wömai nocho bot sipsipnai kombing impat. O nocho bot sipsip tongfat yecyecha tongga itonggongna ima faangoc. \p \v 16 “Oro nochon bot sipsip torop au idang. Yu wömai abe nochon gomboin maeng. Nocho ongmaina yu ihorocgon nochon gomboin yangat feangot. Nocho bot sipsip torop woroc inong yoya yu duc ingguna kombingmuya nocot ehuya suraro tungu itnahing. O yangtorec amnano tunguhogon engoc. \v 17 Nocu nakain itonggongna ima fauna wönggon wego sogiangot. Foro worocha tongga Nandöngnaho nocha toup kombihac. \v 18 O amna auho nochon itong-gongna tun bödec bödecno woi maic. Muno, noc nakain irot kombic kombic tanda itonggongna ima faangoc. Nandöngnaho noc youpha soworengga itonggongna ima fatfathon gesö namogoc. O ihorocgon itonggongna wönggon sogit sogithon gesö namogoc.” Yesu yu mata ihoroc yogoc. \p \v 19 Tuna Yuda nanoho mata woroc kombingga inohogon mataho emoc tongmuya torop yai idung. \v 20 Aumaho wömai yogung, “Dogu wontucmunoho yudec itac. Worocha tongga yu bumbum yac. Son yuhon mata kombininga,” ihoroc yogung \v 21 mahong torop auho wömai yogung, “Dogu wömunoho amna au sogiuyai wömai amna worocho mata ogepma ihoroc mayun. O dogu wömunoho amna dan komni matun orokic,” ihoroc yogung. \s1 Yuda nanohon amna morömaho Yesu ayam tong imogung \p \v 22 Oro Yerusalem taundec komöc sum bongono idina urop Israel nanohon yongmoröng bongono moröma öngkuboc. Bongono wocin wömai Israel nano yu osuc sinom öret socsoc böchon simbuno fagaridungma worocha kombingga eng suran tongidung. \v 23 Yesu yu bongono wocin öret socsoc böchon gombo ganang itmuna Solomonthon sum sogit sogit baranda wocin itongga idoc. \v 24 Tuna Yuda nano yu engmuya Yesu angarenggumbec tongga inong ac tongga yogung, “Nonu gocha irot yai tamon. Gocu gakain foro öp sirocha. Goc tuctugo ninti, Kopotorochon Duic woi goc gakaha woha goc muno?” \p \v 25 Ihoroc yuya Yesuho matano ökene ingoroc iban imogoc, “Noc urop kanongdegot mahong sonu makombing tobiing. Nocho Nandöngnahon madec momphon toroc kiapmo inobarac sinom tongitat. Sonu woroc yangmuya nochon foro tuctugo kombiup. \v 26 Wohong sonu nochon bot sipsip toropdecma muno. Worocha tongga sonu makombing tobing namongidang. \v 27 Nochon bot sipsip yu wömai nochon duc ingguna kombingga noc nanidang. O nocho wömai yu ambarac kombing impat. \v 28 Nocho yu itonggong koing imongo tong batip tongga magorong ongoning. Amna auho yu nochon obunadec usem matic. \v 29 Muno, Nandöngna yui moröma sinom yui manomano ambarachon öngitno. Yuho bot sipsip ‘nocho yangtorewa’ yongo namogoc. Worocha tongga amna auho bot sipsipnai yuhon oburodec fuun detdetno wömai maic, muno sinom. \v 30 Nandöngot nocot nodu tungugon.” \p \v 31 Yesuho mata ihoroc yongbödeuna Yuda nanoho kombingga ec imuya ‘Yesu wotnaya ompun’ yongo sop fogida yudec monmontha togung. \v 32 Ihoroc tuya Yesuho inogoc, “Nandöngnaho kombing namuna nocho momphon toroc kiap inobarac sinom koböcma toya sonu yagung. Oro nocho yaö kiap kandoc togotmaha sonu sopdec not notha tang?” \v 33 Ihoroc yuna Yuda nanoho mata ökene inongga yogung, “Gocho toroc kiap au togorocmaha magotning. Muno, gocho Kopotorocha yong samborec yarocmaha nontho gotgotha tamon. Gocu amna komanangno, wohong gocu yaroc ‘nocu Kopotoroc’.” \v 34 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Soniin nongoru sonidec wömai Kopotorocho amna komanangnoha mata au ingoroc yogoc, \li1 ‘Sonu Kopotoroc simbang idang.’ \rq (Buk Song 82:6)\rq* \p \v 35 “Oro, mata wo ‘son Kopotoroc simbang’ wömai numariha yogoc? Woi owi amna komanangno Kopotorochon mata sogidungma yuha wömai yogoc. O mata Kopotorochon bapiyadec itacma woroc guman gumanno wömai maec. \v 36 Oro nocu amna komanangno muno. Nandöngnaho ‘nochon kunkun amna iti’ yongo noc inoin youpha soworengga nanongmuuna gurocdec ebot. Tongo nocho ogep ingoroc yontat, ‘noc Kopotorochon Manano’, noc Kopotorocha yong samborec mayot. Worocha sonu foro yaha nocha mata firing narang yo. \v 37 Nocho Nandöngnahon youp matoyai wömai sonu nochon mata kombing tobininga. \v 38 Wohong nocho Nandöngnahon youp tontatanu wömai sonu woroc yangmuya kombing tobing namarut. Nochon duc mataha muno, nochon youpha kombing tobing namarut. Tongo sonu boinno sinom kombinahing, Nandöngnaho nocot itac. Nocot Nandöngnaot not irot tungu idamot.” \v 39 Yesu mata wo yongbödeuna Yuda nanoho yu wönggon sogit akep toctocha togung mahong Yesu yu öpgon gorong onggoc. \p \v 40 Tongo mit Yesu yu ongga Yödan yamuc ökonda onguna Jöntho osuc owi amna yamuc gung imongidocan sa wocin idoc. \v 41 Woce idina owi amna koböcmaho yuot engmuya yogung, “Boinno, Jön yu osuc momphon toroc kiap au matongidoc mahong yu Yesuha mata yogocma woi ambarac boinnogon yogoc.” \v 42 Ihoroc yongmuya owi amna koböcmaho sa wocin Yesuha kombing tobing imogung. \c 11 \s1 Lasarus omboc \p \v 1 Oro Betani böcsa amna au mano Lasarus yu obukoc tongga idoc. Yuhon natnin yan dano Maria orin Marta yu ihorocgon böcsa wocin ididomoroc. \v 2 Maria yu wömai osuc unac tugoni Morömahon orungodec koringmuna inoin bigo sakemoho tong manman togoc. \v 3 Oro Lasarus obukoc tongga idina yan danomaho mata ingoroc siunya Yesuot onggoc: ‘Moröma, amna gocho yuha toup kombingitarocma yu obukoc tongga itac.” \v 4 Mata ihoroc siunya Yesuot onguna yu wo kombingo yogoc, “Obukoc worocho omomphon muno. Kopotorochon Mananoho wo tun bödeangoc. Tongo yu ma moröma sogiangoc. O Kopotorochon gesö morömaho owi amnaho yangamin eran öngkuuna ango Kopotoroc yong moröng imonahing.” Yesu yu ihoroc yogoc. \p \v 5 Yu wömai Maria Marta Lasarus yomot natni yuha toup sinom kombingidoc \v 6 mahong yu Lasarusho obukoc togocmahon fatno kombingga karupgon yuot manggoc. Muno yu sep youp toctoc yai sa idocan wocegon torengga idoc. \v 7 Sep yai bödeuna Yesuho youp amnani inogoc, “Non wönggon Yudia gurocin ongona” ihoroc inogoc. \v 8 Tuna youp amnaniho kombiuya angit maidina inogung, “Fandat fandat amna, öngahemgon Yuda nanoho goc sopdec gotgotha togung worocha goc woce ongirocha.” \p \v 9 Ihoroc yuya Yesuho mata tepmo au ingoroc iban imogoc, “Sep youp toctoc danong wömai sepho yaguno möng nimongitac. Tuna amna au yu sep bongonodec uyap itongitacma yu wömai acacho ogepgon itongmuna mamöngitac. \v 10 Wohong amna au yu kumbong-nodec yagunono muno uyap itongitacma yu wömai möantac.” \p \v 11 Yesu yu ihoroc yongo wönggon mata sakaun fiuna youp amnani inogoc, “Oröcnoni Lasarus yu komanang dungo itac mahong nocho yuot ongmaina ta wekangoc.” \v 12 Yesuhon youp amnaniho mata woroc kombingga inogung, “Moröma, yui dungga idinai wömai obukocno bödeuna orokontac.” \v 13 Youp amnani yu wömai kombigung, Lasarus komanang dungga idina yoc mahong Yesu yu Lasarus kömbaha ombocmaha yogoc. \v 14 Worocha tongga Yesuho tuctugo inogoc, “Lasarus yu boinno omboc \v 15 mahong ‘sontha’ yongo nocho yu ombocan yuot maidot. Ihoroc wömai sonu kombinahing yu boinno sinom omboc. Tuna sonu noc kombing tobing namonahing. Oro urop yuot ongona.” \v 16 Ihoroc yuna, amna au mano Tomas yu youp amna nucni inogoc, “Non ambaracho Yesuot ongmanaina kondong omong fatnahamon,” ihoroc yogoc. Oro Tomashon mano au wömai nonin matadec ‘bambam bacbacyi’ ihoroc yongidung. \s1 Yesuho yan dano irot tong koing mata inogoc \p \v 17 Yesuot youp amnaniot yu ongga Betani böc ambehecgon öngkungmuya Yesu mata ingoroc kombigoc: Lasarus yu omongga urop sep youp toctoc awanomuno kumkumon itac. \v 18 Betani böc woi Yerusalem ambehecgon idoc. Woi 3 kilomitahon toroc ihoroc. \v 19 Worocha tongga Yuda nano koböcmaho engmuya Marta orin Mariahon natno ombocma worochon singguyano ito itfat yugung. \v 20 Oro Marta yu kombigoc, Yesu urop ehantac. Ihoroc kombingga karupgon ongga Yesu uyapdec aun fedoc. Maria wömai bucin idoc. \v 21 Martaho Yesu aun feuna inogoc, “Moröma, gocho nonot idiyai wömai natnodi mamong faun. \v 22 Wohong nocho boinno sinom kombihat, gocho önga yapmu auha Kopotoroc dönac iniyai wömai yuho kombing gamontac.” \v 23 Yuna Yesuho inogoc, “Boinno sinom, nada wönggon idongontac.” \p \v 24 Ihoroc yuna Martaho inogoc, “Nocu kombihat, yu wömai mit bongono morömadec wekangoc. Bongono wocin wömai owi amna ambaracho wekongbödenahing.” \v 25 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Omocdecma wekoc wekoc worochon Morömo woi noc naka. O itonggongon Morömo woi ihorocgon noc nakagon. Owi amnaho noc kombing tobing namongidangma yu omnahing mahong mit itonggong koing au feangoc. \v 26 Boinno sinom, owi amnaho wec itmuya noc kombing tobing namonahingma yu ambaracho omong koing mau feic. Gocu mata wo kombing tobiharocha woha muno?” \v 27 Ihoroc yuna Martaho inogoc, “Öc Moröma, noc kombing tobing gampat. Goc Kopotorochon Manano Duic. Kopotorocho goc owi inoin amnani fogit fogitha ganong muuna gurocdec eboroc.” \p \v 28 Oro Marta yu ihoroc yongo mit ongga dano Maria inong yuna ehuna inong masang tongo yogoc, “Fandat fandat amnaho urop epac. Yu gocha yac.” \v 29 Maria yu woroc kombingga wohogon idongga Yesu acacha domdomgon onggoc. \v 30 Onguna Yesu yu abe Betani bucin maeboc. Yu osuc Martaho aun fedocan wocingon torengga idoc. \v 31 Oro Yuda nanoho Maria itfat yuya yuho bucin idungma yu agungmai Maria yu karupgon idongga taitdec ohogoc. Tuna angga Yuda nano ‘yu yong oin toctocha kumkumon ongeyac’ yongo yu tan tonggung. \v 32 Tan tuya Maria yu Yesu aun feuna orungo forodec göruc yemoc tong imongga inogoc, “Moröma, gocho nonot idiyai wömai nochon natna mamong faun.” \v 33 Ihoroc yuna Yesuho yagocmai Maria orin Yuda nano yuot ebungma yu ambarac yong ointongo idung. Ihoroc yangmuna yu irot mep tongo uroc imocno sinom tongmuna inogoc, \v 34 “Son Lasarus sa nahenne oring sigung?” Ihoroc inuna owi amnaho inogung, “Moröma, goc engmina ahi.” \p \v 35 Ihoroc yuya Yesu yu ihorocgon oin tongga idina \v 36 Yuda nanoho yu angmuya yogung, “Aarut, yu amna worocha toup sinom kombingidoc.” \v 37 Ihoroc yogung mahong auho wömai yogung, “Yu osuc amna dan komnima tun orokogoc. Yu yaha Lasarus matongfat yegoc! Tongfat yeunahai wömai mamun.” \s1 Yesuho Lasarus tun wekogoc \p \v 38 Oro Yesu yu irot mep sinom tongmuna ongga kumkumondec ongkuboc. Kumkumon woi amnaho sop ganango au tobiuya idoc. Böngo wömai sop moröma au foctongo siuya idoc. \v 39 Ihoroc idina angga Yesuho inogoc, “Sop wo öcangmu ongoun.” Ihoroc inuna amna ombocmahon natno Marta yu soroc yongo inogoc, “Moröma, ep fambangno urop sep youp toctoc awanomuno ihoroc kumkumon itac. Worocha tongga tugo wöntucmuno öantac.” \v 40 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Nocho urop ganongdet. Goc kombing tobingminai wömai Kopotorochon gesö moröma aantaroc.” \v 41 Ihoroc inuna amna auho sop wo öcangmu onggoc. Tuya Yesuho momdec foringmun uuna dönac yongo yogoc, “Nandöngna, gocu nochon dönac urop kombing namparoc, worocha nocho ecec gantat. \v 42 Noc kombihat, goc bongono muno dönacna kombingitaroc mahong ‘owi amna ngocin idangma yu dönacna ngo kombiarut’ yongo eran gantat. Ihoroc toya yuho kombiantang, gocho boinno sinom noc nanongmuya ebot. Ihoroc woroc kombing tobiarut yongo dönac ngo gantat.” \p \v 43 Yesu yu dönac ihoroc yun bödeuna ecnang mamboda yogoc, “Lasarus, goc idongga sumonon epi!” \v 44 Ihoroc inuna Lasarus yu idongga sumonon eboc. Orungohu oburohu yangamohu wo boru tombarac sumon eboc. Ehuna Yesuho owi amna inogoc, “Son omomphon boru wo asan imuya ongoun,” Yesu yu ihoroc tuna Lasarusho wekongga idonggoc. \s1 Amna dugoho Yesu wot omom toctochon mata yong torop yongo sigung \r (Matyu 26:1-5; Mak 14:1, 2; Luk 22:1, 2) \p \v 45 Oro Yuda nano koböcma Mariaot ebungma yu Yesuho toroc kiap inobarac togocma wo angmuya kombing tobing imogung. \v 46 Wohong auho wömai Farisiot ongmuya Yesuho kiap togocma worochon fatno inogung. \v 47 Inuya Farisi orin öret socsochon amna dugo yu Yuda nanohon amna moröma inong yuya engsuran togung. Tongo ingoroc yogung, “Amna woroc yu toroc kiap inobarac koböcma sinom tongitac. Worocha nonu tingting tontamon? \v 48 Nontho yu angbananaya suraro ambaracho yu kombing tobing imoningyit. Ihoroc tuyai wömai Röm nanohon tawa amnaho engmuya öret socsoc böc nonihu tu mointuna mepmo moröma sinom nimuya nontho yuhon youp wabkaracni itnam.” \p \v 49 Oro amna dugo yu ihoroc yong tongga itmuya amna au mano Kaiyafas yu idonggoc. Yu wömai biruc worochon öret socsoc böchon amnahon dugo morömano idoc. Tongo yu idongga yogoc, “Sonu kombic kombic soni maec yo. \v 50 Kombiarut, kiap tunguhogon wömai non tongfat neangoc. Amna tunguhogon suraro ambarachon abam sogida ompun. Omentacanu wömai non Yuda nano ambaracho magorong ongonin.” \p \v 51 Kaiyafasho mata wo yogocma woi inoin kombic kombicdecma mayogoc. Muno, yu biruc worochon öret socsoc böchon amna dugo idocmaha tongga yu yong tuctuc mata ingoroc yogoc, Yesu yu Yuda nano tongfat yecyecha omengoc. \v 52 O Yuda nanohagon muno, yu omengocmaha tongga Kopotorocho weni manani woce woce sa korungon idangma yu ambarac fengsuran tuna torop tungu itnahing. \v 53 Oro bongono wocin forosingga Yuda nanohon amna morömaho Yesu wuya omomphon mata yong torop yongo sigung. \v 54 Worocha tongga Yesu yu wönggon Yuda nanohon bonipnodec eran maitongidoc. Muno yu youp amnani yangauna böcsa au mano Efraim woce idung. Böcsa wo wömai sa amna maiyan woroc tan idoc. \p \v 55 Oro Israel nanohon bongono morö ‘Pasowa’ yongidangma worocho urop eng fom togoc. Worocha tongga böc wohon wohonma owi amna koböcma yu Yerusalem ögung. Yu wömai ‘wöntucmuno noni tong sac tongga Kopotorocho yangamin sacsago itna’ yongo Yerusalem öngmuya bongono morömaha tong arangarang togung. \v 56 Yerusalem öngmuya yu Yesuha yabiu matuna öret socsoc böchon gombo ganang öngmuya mata ingoroc inun ganun tongga yogung, “Son tingting kombiang oro, Yesu yu yong moröng bongono acacha ehantacha woha muno?” \v 57 Ihoroc yong tongga idiya öret socsoc böchon amna moröma orin Farisi yu ‘Yesu sogit akep tona’ yongo nongoru ingoroc suraro imogung, Numariho Yesu nahe itacno wo kombinggai yu muyu worochon yongburoc mata amna moröma inarut. \c 12 \s1 Mariaho Yesuhon orungodec unac tugo ogepma wagang imogoc \r (Matyu 26:6-13; Mak 14:3-9) \p \v 1 Oro Yuda nanohon yong moröng bongono ‘Pasowa’ worocho abe maöngkui idina sep youp toctoc 6 ihoroc idina Yesu yu böcsa Betani woce onggoc. Böcsa woi Lasarushon böcsano, yu wömai Yesuho kumkumonma tun wekogoc. \v 2 Oro Yesu sa woce idina böc morömpho Yesuha tong sonoc au togung. Tuya Marta yu amna idungma nacno silip tong imogoc. Lasarus yu ihorocgon Yesuot nacno abamdec omoc idoc. \v 3 Tuna Maria yu unac tugo ogepma sinom mano ‘nad’ woroc tengga Yesuhon orungo wagang imogoc. Wagang tongo inoin bigo sakemoho tong manman tong imogoc. Tuna unac tugo ogepma worocho böc ganang tugo mang busongga idoc. Unac worochon wöngnacno woi önggungyi sinom. \p \v 4 Ihoroc tuna Yesuhon youp amna au mano Yudas Iskariot yu kombiuna angit maidoc. Yudas yu wömai mit Yesu ayamihon oburodec sigoc. Yu kombiuna angit maidina yogoc, \v 5 “Unac tugo ogepma worochon wöngnacno moröma sinom. Amna auho wuuna 300 Kina ihoroc fogitmanaina amna uroci imonam. Owiho wo komanang sinom tong samborec tac yo.” \v 6 Oro Yudas yu amna urocimaha kombingga mata wo mayogoc. Muno, yui usem amna. Yu wömai Yesu toropnihon möneng koding angtorengidoc. Tongo yu möneng au inoha usem tongidoc. \p \v 7 Oro yu owi ihoroc inong fauna Yesuho inogoc, “Owi wo imi fahun. Owi ngorocho unac godibnadec wagang nampacma woi godip föbna oring sicsicha tong arangarang toctochon tac. \v 8 Amna uroci yu wömai bongono muno sonot itnahing mahong nocu bongono docutnogon sonot engot,” ihoroc yogoc. \s1 Amna morömaho Lasarus wot omom toctochon matano yogung \p \v 9 Oro Yesu yu Betani bucin idina Yuda nano koböcmaho yu woce itacnohon fatno kombingga wocin ebung. Yu woi Yesu acachagon kombingga maebung. Muno, yu Yesuho Lasarus omocdecma tun wekogocmahon fatno wo kombigungmaha tongga yu “Lasarus ana” yongo ebung. \v 10-11 Engmuya agungmai Lasarus yu boinno wec idoc. Worocha tongga owi amna koböcma sinompho Yesu kombing tobing imogung. Ihoroc tuya öret socsoc böchon amna moröma yu kiapmo wo angga irotno obökuna yu “Lasarus ihorocgon wotnaya omengac” yongo mata yong torop sigung. \s1 Yesu yu Yerusalem öngmuna owi amnaho yong kumeng imogung \r (Matyu 21:1-11; Mak 11:1-11; Luk 19:28-40) \p \v 12 Oro kembotsum owi amna yong moröng bongono acacha ebungma yu Yesuhon fatno ingoroc kombigung: “Yu urop Yerusalem ebepha tac yo.” \v 13 Ihoroc kombingga sibat sakemo fogitmuya Yesu au fetfetha ongmuya ingoroc mamboda yogung: \li1 “Kopotoroc yong moröng imona! Morömahon madec epacma yudec wömai Kopotorochon guram itun.” \rq (Buk Song 118:26)\rq* \li1 “Israel nanohon king moröma yuha yong kumena!” \p \v 14 Owi amna yu ihoroc yong kumengga idiya Yesuho bot donki beracno aun feuna woroc koroc itmuna onggoc. Kopotorochon bapiyadec wömai worochon yong tuctuc matano ingoroc irim toctocyi itac: \li1 \v 15 “Israel nano sonu nanga fatfat toninga. Aarut, sonthon king moröma soni yu bot donki beracno koroc itmuna epac.” \rq (Sekaraia 9:9)\rq* \p \v 16 Oro mata worocho bongono wocin boinno öngkuboc mahong youp amnani yu mata worochon foro abe kombing tangtang matogung. Yesuho omocdecma idonggocan bongono wocingon wömai yu kombigung, yong tuctuc worocho Yesuha yac. Tuna bongono wocin boinno öngkuboc, ihoroc kombigung. \p \v 17 Oro Yesuho Lasarus omocdecma tun wekogocma worochon fatnoho toup wun morögigoc. Owi amna kiapmo wo agungma yu worochon fatno böcsa danong yong tonggung. \v 18 Tuya owi amna koböcmaho worochon fatno kombingga ongga Yesu uyapdec au fedoc. \v 19 Ihoroc tuya Farisiho wo yangmuya irotnoho obökuna yogung, “Yaarut sa guroc danong suraro ambaracho amna worocgon tan tongidang. Worocha non ting tontamon?” Ihoroc yogung. \s1 Grik amna auho Yesu acacha yogung \p \v 20 Oro Grik kantrima amna au yu ihorocgon bongono morö acacha Yerusalem ebung. \v 21 Tongo yu Filipot engmuya inogung, “Amna moröma, nonu Yesu ac acha ebamon.” Filip yu Galili amna, yuhon böcsano woi Betsaida. \v 22 Ihoroc inuya Filip yu Andruot ongo Grik amnahon matano inogoc. Inuna amna yaima yu kondonggon ongga Yesu inogomoroc. \p \v 23 Tuna Yesu yu mata urago ingoroc iban imogoc, “Nochon bongono urop eng fomtac. Amnahon Manano yu urop youpno tun bödeuna ma moröma sogiangoc. \v 24 Nocho boinno sinom kantiwa, wit yitno yu gurocdec ohongga mamong faicma, wömai yu boinno mafii ino tunguhogon engoc. Wohong worocho gurocdec ohongga omong faunai wömai yu dogo köngga boinno koböcma fiangoc. \v 25 Worochon torocgon wömai amna au yu gurochon itonggongo ding fing akep tontacma yuhon itonggongno wömai gorong ongungoc. Wohong amna au yu guroc ngorochon itonggongnoha me imontacma yu wömai itonggong koing aun feangoc. \v 26 Nochon youp amnanai yu muyu nakagon nan tongitnung. Ihoroc tongo naka engotan woce wömai youp amnanai yu ihorocgon itnahing. Tuya nochon Nandöngnaho yu ma moröma imangoc.” \s1 Yesu yu ino omomphon yongburoc mata yogoc \p \v 27 Yesu yu mata sakaun fiuna yogoc, “Nocu nanga fatfat toup tongga irotna mep tongga itac. Worocha nocu dönac ingoroc yontathu nuhun: ‘Nandöng gocho mepmo nocdec öngkup öngkupha tacma wo öcang nampi’, ihoroc yontathu? Woi muno sinom. Nocho mepmo wo sumbot sumbotha guroc ngocin ebot. \v 28 Nandöngna, gakain irot kombic kombic guroc ngocin koing soun, o gakain ma moröma itun.” \p Yesu yu mata ihoroc yun bödeuna momdecma duc inggun auho ingoroc öngkuboc: “Nakain irot urop koing sac. O nocho wönggon kiapmo au toya nakain ma moröma engoc.” \v 29 Duc ingguro ihoroc yuna owi amna woce idungma yu ginonogon kombingmuya auho yogung, “Undip mano yac,” o auho yogung, “Muno, sum yaru auho yu mata intac.” \p \v 30 Owi amna ihoroc yuya Yesu yu inogoc, “Mata worocho wömai nakaha mayoc muno, woi sontha yac. \v 31 Urop Kopotorochon irot kombic kombic koing songga yu guroc owi amnahon matano yun bödehac. Tongo yu gurochon amna moröma dogu kopot yu taruna ongungoc. \v 32 Amnaho noc ep goröcdec tu fadang uuna nuya nocho owi amna ambarac wodiaya nocot epnahing.” \v 33 Yesuho kiap tingtingno omong faangocma owi amna tong indac indacha mata wo yogoc. \p \v 34 Ihoroc yuna owi amnaho kombiuya angit maidina mata urago ingoroc iban imogung, “Kopotorochon nongoru matadec ingoroc embadidamon: ‘Duic yui iditnoho iditno edengoc.’ Oro tingtinga gocu yaroc, ‘Amnahon Manano ep goröcdec tu fadang öangoc.’ Amnahon Manano woi numa sinom?” \p \v 35 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Yagunoho bongono docutnohagon sonot ida yaguno möng kamangoc. Worocha sonu yaguno möngga itacan itongonung. Kumbongo kaun weicyit. Amna kumbongnon itongontacma yu nahe ongungotno wömai makombic. \v 36 Yagunoho sonot idina son muyu wo kombing tobing imarut. Tongga wömai sonu yagunohon weni manani öngkupnahing. Mit wömai kumbong engoc.” Yesu mata wo yongbödengga owi amna dongyun faunto wönggon eran maitonggoc. \s1 Yuda nano koböcmaho Yesu makombing tobing imogung \p \v 37 Oro Yesu yu momphon toroc kiap ihono ihono koböcma tuna owi amnaho wo yangbödegung mahong koböcmaho yu makombing tobing imogung. \v 38 Worocha wömai Aisaiaho yong tuctuc mata yogocma worocho boinno ongkuböc. Aisaiaho wömai osuc ingoroc yogoc, \li1 “O Moröma, owi amnaho nonthon mata makombing tobigung. Yu momphon toroc kiap orongi yagung mahong me nimogung.” \rq (Aisaia 53:1)\rq* \p \v 39 Oro Aisaiaho owi amna foro yaha Yesu makombing tobing imogungma worochon yong tuctuc mata au ingoroc irim togoc: \li1 \v 40 “Kopotorocho tuna owi amna dan komni simbang öngkubung. O irot kombic kombicno woi foctongbödegoc. Worocha tongga yu dan foric tang mahong yapmu au angtangtang mating. O irotnoho matahon foro tuctugo makombing. Tuctugo kombinggai wömai yu irotno ibaruya nocho yu dongya orokup.” \rq (Aisaia 6:10)\rq* \li1 \v 41 Aisaia yu Yesuhon toroc kiapmo inobarac wo osuchagon angdengga yong tuctuc mata ihoroc yogoc. \li1 \v 42 Oro owi amna koböcma Yesuha me imogung mahong au wömai yu kombing tobing imogung. O ihorocgon amna dugo auho Yesuha kombing tobing imogung mahong yu Farisiha botongmuya kombing tobic tobicno eran mayong tangidung. Yu “Farisiho non Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin niruya ongoninyit” yongo kombic kombicno öp sigung. \v 43 Yu wömai ‘amnaho fat tong nimarut’ yongo toup kombingidung worocha yu Kopotorocho yangamin ma moröma sogit sogitha youp morö matongidung. \s1 Yesuho mata yong fandat idocma worocho wömai owi amnahon toroc kiapno soworeangoc \p \v 44 Yesu yu mata ecnang yongo yogoc, “Amna au yu nocha kombing tobing namontacma yu wömai Nandöng nanong muuna ebotma yu ihorocgon kombing tobing imontac. \v 45 O ihorocgon amna au yu noc foring nahacma yu woi Nandöng nanongmuuna ebotma yu ahac. \v 46 Nocho owi amna yaguno möng imoc imocha gurocdec ngocin ebot. Worocha tongga owi amna noc kombing tobing namontangma yu wömai kumbongnon maitning. \v 47 Wohong owi amna au yu nochon mata kombingga masumbodidang. Yu wömai nocho mangsoworeit. Nocu guroc owi amna soworec soworecha maebot. Muno, nocho owi amna wömunodecma öcangya muuya Kopotorocha fogit fogitha ebot. \v 48 Wohong owi amna noc me namongidangma yuhon mata yun bödec bödec amna wömai itac. Woi nocho mata kanogotma worocho wömai mit bongono bödec bödecane son kangsoworeuna gorong ongbödenahing. \p \v 49 “Nocu nakain irot kombic kombicna tanmaina mata au makanong-idot. Muno sinom, Nandöngna nanongmuuna ebotma yu ‘mata woroc yoi’ o ‘mata kiap ihorocnodec yoi’ yongo fandat nanuna yongitat. \v 50 Nocu kombihat, Nandöngnahon matanoho non idit itonggong koinghon sadec ningat fongungoc. Worocha tongga nocho Nandöng-naho mata nanogocma worocgon kanongitat,” Yesu yu ihoroc yogoc. \c 13 \s1 Yesuho youp amnanihon orungo sac tong imogoc \p \v 1 Oro urop bongono morö ‘Pasowa’ worochon forosicsicno idina Yesu yu kombigoc, yu guroc ngo imun fauna Nandöngot onggongon bongono worocho urop engfom togoc, ihoroc kombigoc. Yesu yu guroc ngocin itmuna irot basi sinom tongmuna inoin owi amnaniha toup kombingidocmaho kombing idtohongitac. \p \v 2 Oro kumbong diuna Yesuot youp amnaniot yu suran tongo nacno nongga idung. Bongono wocin wömai dogu kopotho urop Yudas Iskariot ‘Yesu ayampho oburodec sihi’ inongo irotno sakang imogoc. \v 3 Tuna Yesu yu kombigoc, ‘Nandöngnaho manomano ambarac nochon obunadec fingdup togoc. Tuna nocu ibara fauna Kopotoroc nanong muuna ebotma yuot ongöngot.’ \p \v 4 Ihoroc kombingmuna nacno doun fauya idongga tec tohomun-möcno ubarago wo asanto singo youp toctoc boru au sogitmuna temboc. \v 5 Tongo waga girang audec yamuc koringmun muuna forosingga youp amnanihon orungo sac tong imongga boru tembocma worocdec tong manman tong imogoc. \v 6 Ihoroc tong tongga Saimon Pitaot engkuuna Pitaho yu inongac tongo yogoc, “Moröma, gocho nochon orungna sac tarocma worocho angit maec!” \v 7 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Goc önga nocho kiap ngo tong kampatma worochon foro abe makombiroc mahong mit wömai kombing tangtangtangoroc.” \v 8 Ihoroc inuna Pitaho yogoc, “Muno, gocho nochon orungna sac tirocha!” Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Nocho masac tong gamoyai wömai gocu nochon fat mairoc.” \v 9 Ihoroc inuna Saimon Pitaho inogoc, “Moröma ihoroc yarocmahai orungnagonu sac tirocha. Goc muyu obunahu o bicnahu wo ambarac sac tongdup tong nampi.” \v 10 Inuna Yesuho inogoc, “Amna au godip föbo ambarac yamuc gupgupyi yu wömai wönggon yamuc maguic. Muno yu orungogon sactontac, godip föbo ambaracno wömai urop sacsago itac. O sonu urop sacsago idang, amna tunguhogon wömai muno.” \v 11 Yesu yu ino ayamihon oburodec sicsic amna urop kombingdegocmaha wömai yogoc, ‘Amna tungugon sacsago maec.’ \p \v 12 Oro Yesu yu youp amnanihon orungo sac tongdup tongga wönggon tecno tohomunmucno ubarago tohomun muuna omoc itmuna youp amnani ingoroc inong ac tongo yogoc, “Sonu nocho kiap tong kampatma worochon foro kombianga woha muno? \v 13 Sonu nocha fandat fandat amna orin Moröma noni ihoroc nanongidang. O son wo boinno nanongidang, nocho woroc itat. \v 14 Oro nocu Moröma soni orin fandat fandat amna soni itat mahong nocho son mongorec tong kamongo orung soni sactong kampat. Worocha tongga sonu ihorocgon nuc sonihon orungo sac tun tun tong imongitnung. \v 15 Noc ‘sontho kiap ihorocnogon tongitnung’ yongo mongorec tong imoc imochon toroc kiapmo ngo tong kindaat. \p \v 16 “Nocho boinno sinom kantiwa, youp wabkaracho morömano manggiradidang, muno yui morömanohon unennegon ididang. O ihorocgon amna morömaho youp wabkaracno inong muuna ongontac. Tuna youp wabkaracho amna moröma wo manggiraic. \v 17 Oro, nocho mongorec toctochon foro ngo tong kindahat. Toya sonu kiap ihoroc-nogon tongmuya itongitnung. Tuya Kopotorocho guramno sonidec sing kamangoc. \p \v 18 “Oro nocho son ambaracha mayot. Muno nocu amna nakain fat soworegotma kombing impat, noc sonthagon yat. Kombiarut, Kopotorochon bapiyadec mata irim toctocyi idangma worocho ambarac boinno ongkupnahing. Auho wömai ingoroc yac: \li1 ‘Amna nocot nacno kondong nahacma yu ibanmuna ayam tong namontac.’ \rq (Buk Song 41:9)\rq* \p \v 19 “Oro yapmu worocho abe maöngkui idina nocu osuchagon kanongdehat. Toya mit yapmu wömuno worocho boinno öngkuunai wömai sonu kombinahing, Amna Kopotorocho inong muuna ebocma woi noc naka itat. \v 20 O au son ingoroc kombiarut, amna au yu nochon youp amnanaiha oröc tong imontacma yu wömai nocha oröc tong namontac. O nocha oröc tong namontacma wömai Nandöngna nanong muuna ebotma yu ihorocgon oröc tong imontac,” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yudasho Yesu ayamihon oburodec sigoc \r (Matyu 26:20-25; Mak 14:17-21; Luk 22:21-23) \p \v 21 Yesu yu mata ihoroc yongbödengga irotnoho kombiun mep tuna ingoroc yogoc, “Nocho boinno sinom kantiwa, sonidecma tunguho wömai noc ayamnaihon oburodec siantac.” \v 22 Yesuho ihoroc yuna youp amnaniho kombingga ‘numaha yac’ yongo nucno foring yaun tongmuya irot köboc köboc kombing tonggung. \v 23 Ihoroc tongmuya youp amna au yu Yesu tan ambehecgon omoc idoc. Amna woi Yesuho yuha toup sinom kombingidocma woroc. \p \v 24 Yu woce idina Saimon Pitaho bigoho toroc tong imongga inogoc, “Gocho Moröma inong ac toi, numaha sinom yac?” \v 25 Ihoroc inuna youp amna worocho bigo Yesuhon kundurodec tongmuna inongac tongo yogoc, “Moröma goc numaha yaroc?” \v 26 Inuna Yesuho inogoc, “Nocho nacno docno ngo sogitmaina yamucdec ta gac fiuna amna au imontatma yu worocha yat.” Ihoroc inongga nacno docno sogitmuna nacno yamucdec tun gac fiuna Saimonthon manano Yudas Iskariot yu imogoc. \v 27 Imuna Yudas yu nacno docno woroc sogiuna wohogon dogu kopotho engga irotnon ohogoc. \p Tuna Yesuho Yudas inogoc, “Goc ongmina kiap toctocha kombiharocma woroc karupgon toi.” \v 28 Yesuho Yudas mata ihoroc inogoc mahong youp amnaniho mata worochon foro kombing tangtang matogung. \v 29 Auho wömai kombigung, Yudas yu möneng koding angtorengidocmaha Yesuho yu yong moröc bongonohon manomano wöcwöcha inong muhac. O auho kombigung, Yudasho owi amna urocima möneng imocimocha ongeyac, ihoroc kombigung. \v 30 Oro Yudas yu nacno docno sogito wohogon idongga taitdec ohogoc. Tuna sa kumbong digoc. \s1 Yesuho youp amnani nongoru wego imogoc \p \v 31 Yudas yu ongdengina, oro Yesuho youp amnani ingoroc inogoc, “Urop Kopotorocho Amnahon Mananohon youp tong koing tuna yu ma moröma ino yabitno sogitdehac. O Mananoha tongga Kopotorochon irot koing suna yuhon ma moröma onoce sinom itac. \v 32 O Mananoha tongga Kopotorochon ma ino yabitno onoce entacanu wömai yu Mananohon ma ihorocgon tong koing tuna onoce sinom entac. Oro kiapmo worocho wömai urop öngkup öngkupha tac. \p \v 33 “Nakain Managumbocnai, nocu sonot bongono docutnohagon itmaina ongontat. Ongoya sonu nocha yabinahing mahong nocho ongga entatanu woce wömai sonu angit mangoning. Nocu mata wo Yuda nano urop inogot. O önga wömai nocho mata worocgon son kantat. \p \v 34 “Nocho nongoru wego ingoroc kantiwa: Nocho sontha toup kombingitat iho wömai sontho nuc soniha toup kombiun kombiun tongo itongitnung. \v 35 Son toroc kiap ihorocnodec itonguyai wömai owi amna ambaracho sonthon toroc kiap soni wo angga kombinahing, boinno sinom sonu nochon youp amnanai sinom idang.” \s1 Yesu ‘Pitaho nocha möp yontac’ yongo worochon yong tuctuc mata yogoc \r (Matyu 26:31-35; Mak 14:27-31; Luk 22:31-34) \p \v 36 Yesu ihoroc yongbödeuna Saimon Pitaho yu inong ac tongga yogoc, “Moröma, goc nahe ongontaroc?” Yuna Yesuho matano ökene ingoroc iban imogoc, “Nocho ongontatan sa woce wömai gocu önga angit mangiroc. Wohong mit wömai gocu noc nan tongungoroc.” \v 37 Ihoroc inuna Pitaho wönggon inogoc, “Moröma, foro yaöha sinom wömai nocho önga goc magan tongit? Nocho wömai ‘gocha’ yongo itonggongna ima faantac.” \v 38 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Goc itonggonga imi faantachu munohu? Nocho boinno sinom gantiwa, fup mano abe mayi idina gocu bongo anfi nocha möp yongga yontaroc, ‘Nocu yu makombing imot.’” Yesuho Pita ihoroc inogoc. \c 14 \s1 Yesu yu woi Nandöngot onggongon uyap \p \v 1 Yesu yu mata sakaun fiuna wönggon youp amnani ingoroc inogoc, “Son irot mepmep tongga kombingbanac toninga. Son Kopotoroc kombing tobing imarut. O nocha woi ihorocgon kombing tobing namarut. \v 2 Nandöngnaho bucin wömai böc irotno koböcma idang. Ihoroc maidinai noc mata ingoroc makanam. Nocho sa woce ongmaina sonthon idit böc soni tong arangarang tangot yo. \v 3 Nocho ongmaina sonthon idit sa tong arangarang tangot. Tongo nocho wönggon ibara fauna engmaina son fogiaya non ambarac nocho iditatan wocegon kondong itnahamon. \v 4 Sonu nocho sadec onggongon uyap urop kombingdeang.” \p \v 5 Yesu ihoroc yuna Tomasho inogoc, “Moröma, gocu sa nahe ongontarocno woi nonu makombimon. Worocha wömai nonu tingting sinom woce onggonghon uyap kombingo ongonam?” \v 6 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Uyap ogepma orin toroc kiap boinno orin itonggong koing woroc woi noc naka. Nandöngot onggongon uyap au maec. Muno sinom, uyapu noc tungugon. \v 7 Sontho noc boinno kombing namonggahai wömai son Nandöngna ihorocgon kombing imup. Wohong önga forosingga sonu Nandöng kombing imontang. O sonu Nandöng urop angdeang.” \p \v 8 Ihoroc yuna Filipho Yesu inogoc, “Moröma, goc Nandöng nindaiya kombinaya irot noni bödehun.” \v 9 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Filip, nocu urop bongono ubarago sinom sonot iditat mahong gocu noc abe makombing namorochu yo? Amna au yu noc nahacma yu wömai Nandöngna ahac. Gocu tingtinga sinom ‘Nandöng nindahi’ yongga yaroc? \v 10 Nandöngot nocot nodu irot tungu idamot. Nandöngnaho nocot iditac o nocu Nandöngnaot iditat. Gocu wo makombirochu nuhun? Nocho mata kanongitatma woi nakain kombic kombicha mayongitat. Muno, Nandöngnaho nocot itmuna youpno tuna nocho mata yongitat. \p \v 11 “Son muyu kombing tobing namarut, nocot Nandöngnaot nodu irot tungu, nocho yuot iditat o Nandöngnaho nocot iditac. Oro mata woho sonthon irodin angit maidinai wömai sontho nochon youp tongitatma wo yaarut. Nocho momphon toroc kiap inobarac sinom tongidot. Sonu worocha kombingmuya kombing tobing namong-itnung. \v 12 Nocho boinno sinom kantiwa, nocho momphon youp gesöbarac tongidot. Worocha tongga owi amna ambaracho nocha kombing tobing namontangma yu wömai youp ihorocnogon tongitnahing. O worocgon muno, nocho Nandöngnaot ongontatmaha tongga yu wömai nocho youp tongidotma wo yanggirada inobarac sinom tonahing. \v 13 Boinno sinom, sonu yapmu manomanoha nochon madec dönac yuyai wömai nocho worochon torocgon tangot. Kiap ihorocnoha tongga Mananoho Fanohon ma tong koing tuna moröma engoc. \v 14 Sonu manomano ambaracha nochon madec dönac nanuyai wömai nocho worochon toroc kamangot.” Yesu yu ihoroc yogoc. \s1 Yesuho ‘Kunkun Yaru siaya ehangoc’ yongo youp amnani inong tuctuc togoc \p \v 15 Oro Yesuho mata sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Sonu nocha toup kombiantanganu wömai son nochon duc sumbentang. \v 16 Tuya nocho Nandöngna dönac inoya yuho tongfat kec soni au kamangoc. Worocho wömai sonot engmuna iditnoho iditno soniot edengoc. \v 17 Tongfat kec soni wo wömai Kopotorochon foro kanong tuctuc tongo mata boinnogon yong kamangoc. Yu woi Kunkun Yaru. Guroc owi amna yu wömai Kunkun Yaru daroho mangidang o irotnoho makombingidang. Worocha tongga yu wo masogitning. Wohong sonu yu urop kombing imang. Yu woi soniot iditac. O yuho wömai sontho irodin ohongga woce edengoc. \p \v 18 “Nocho son dongya fauya sonu managumboc ungano simbang maitning. Muno nocu wönggon sonot ehangot. \v 19 Nocho bongono docutnogon guroc ngocin edeya mit wömai owi amnaho noc wönggon mananing mahong sonu wömai noc nanahing. Nocho itonggongna wönggon sogitmaina idtongungot. Worocha tongga sonu ihorocgon itonggong soni au feuna itong tongonahing. \v 20 Oro bongono wocin wömai sontho kombingbödenahing, Nocu Nandöngnadec iditat o sonu nocdec ididang o nocho sondec iditat. \p \v 21 “Oro owi amna ambaracho nochon nongoru sogit akep tongmuya sumbodidangma yu wömai nocha toup kombingidang. O Nandöngnaho wömai owi amna nocha toup kombingidangma yuha ihorocgon toup kombingitac. O nocho wömai ihorocgon amna worocha toup kombingmaina inong tuctuc toya yu nochon forona tuctugo sinom kombingbödeangoc.” \p \v 22 Yesuho ihoroc yongbödeuna, Yudas, woi Yudas Iskariot muno amna au, yu Yesu inong ac tongga inogoc, “Moröma, gocho gakain foro nonihagon tuctugo ninoc ninocha yaroc, foro yaha gocho foroya guroc owi amna ambaracha maindairoc?” \v 23 Ihoroc yuna Yesuho matano ökene ingoroc iban imogoc, “Amna auho nocha toup kombinggai wömai yu nochon mata sumbengoc. Tuna Nandöngnaho amna worocha ihorocgon toup kombingga yuot nocot kondonggon engmadeina yuhon irotnon iditahamot. \v 24 Wohong amna au yu nocha makombingitacma yu wömai nochon mata fodiangoc. Boinno sinom nocho mata ngo kantatma woi nakain mata muno, Nandöngna nanong muuna ebotma yuho nanuna kantat. \p \v 25 “Nocho soniot itmaina manomano ngo fandat kanotma. \v 26 Oro mit wömai tongfat kec soni Kunkun Yaru yu engmuna manomano ambarachon foro yong fandat kanangoc. O ihorocgon manomano nocho fandat kanongidotma wo tun fusun diuna maedet kamic. Kunkun Yaru wömai Nandöngnaho nochon madec siuna ehangoc. \v 27 Nocu son dongya fauya ongontat mahong nocho irot gucna kamoya sonot edengoc. Irot gucna ngomai guroc owi amnaho borongdedidangma worochon toroc muno. Sonu kombingbanac toninga, o sonu botoninga. \p \v 28 “Nocho ingoroc kanoya kombigung, nocu son dongya fauya ongungot. Tongo nocho wönggon ibara fauna ehangot. Oro son nocha toup kombinggai wömai sonu borongdeup. Yaha nocho Nandöngot ongöngot. Nandöngna yu wömai noc nanggirada moröma sinom itac. \v 29 Oro manomano ngomai abe maöngkungidina nocho urop kantat. Mit boinno öngkuya sonu angmuya kombinahing, ‘yu boinno ninogoc’ ihoroc kombinahing. \p \v 30 “Oro urop guroc ngorochon morömo dogu kopot yu epac. Worocha tongga nocho mata koböcma wönggon makanit. Yuho noc ayam tongnampac mahong noc tohoc tohochon gesöno maitimoc. \v 31 Guroc owi amna ambaracho ingoroc kombinahing: Nocho Nandöngnaha toup kombingitat. Tongo noc yuho mata nanonitacma worochon torocgon youpna tongitat.” Yesuho ihoroc yongbödengga mit youp amnani inogoc, “Idongga sa ngo imana fauna ongona.” \c 15 \s1 Wain ephon mata tepmo \p \v 1 Yesuho youp amnani ingoroc inogoc, “Wain ephon foro boinno woi noc naka. O Nandöngna yui wain ön worochon morömo. \v 2 Tuna betomoho boinno mafiunai wömai Nandöngo wo mangga fonyun ongidang. O betomoho boinno ogepma fingidangma wo wömai Nandönho tobiuna boinno koböcma sinom finahing. \v 3 Oro sonu nochon mata sumbodidangmaha tongga sonu urop sacsago itbödeang. \v 4 Ep betomoho epdec mading fiicma, yu wömai boinno mafiic. Worochon toroc wömai sontho nocdec mading fininganu wömai son ihorocgon boinno angit mafining. Son muyu nocot ding fingga idiya o nocho sonot ding fingga edengot. \p \v 5 “Wain epu woi naka o wain ephon betomo woi son. Amna au nocot ding fiunai wömai nocho yuot ding fiaya boinnono koböcma fiangoc. Wohong sontho noc imu fauna soni sing yapmu au ogep matoning. \v 6 Amna nocdec mading fiicma yu wömai betomo boinno muno woroc simbang. Nandöngnaho yu mangga fonyun onguya onggom suya epdec fongyu onguya sonahing. \v 7 Wohong son nocdec ding fingmuya nochon mata sogida kokoreuya irot sonidec idinai wömai son yapmu auha kombingga dönac yuya worochon torocgon öngkung kamangoc. \v 8 Öngkung kamuya sontho boinno soni koböcma fingmuya nakain youp amnanai sinom itnahing. Worocha tongga Nandöngnahon youp koing suna yuhon ma moröma engoc. \p \v 9 “Nandöngna yu irot basi sinom. Yu irot tong fup tong namongitac. O worochon torocgon wömai nocho sontha irotna tong fup tong kamongitat. Worocha sonu nakaot ding fingga idarut. \v 10 Nocho Nandöngnahon youp mata sumbot bödehatmaha tongga yuho nocha toup kombingitac. O worochon torocgon wömai sontho nochon nongoru sumentanganu wömai sontho nakaot ding fingo itnahing. \v 11 Nandöngnaho irot ogep moröma sinom noc namuna borongdehat. O nocho sontha ihorocgon nakain irot ogep kamoya ‘borongdetno sinom tarut’ yongo mata ngo kantat. \p \v 12 “Oro, nochon nongoru wömai ingoroc: Nocho sontha toup kombingitatma worochon torocgon sonu nuc soniha toup kombingitnung. \v 13 Amna inoin itonggongno nucniha imun faantacma yu wömai irot basi sinom nucniha irot tong fup tong imontac. \v 14 O sontho nochon duc sumbotmuyai wömai sonu nochon oröcnai sinom itnahing. \v 15 Osuc nocho son youp amnanai ihoroc kanongidot mahong ihoroc wönggon makanit. Youp amna yu wömai morömanohon irot kombic kombic tuctugo makombingidang. Wohong Nandöngnaho mata nanogocma wo wömai nocho ambarac son kanongbödeaya kombingidang. Worocha nocu sontha oröcnai ihoroc kanontat. \p \v 16 “Oro sontho noc masoworegung, muno noc wömai ‘sontho nochon youp tongmuya boinno fiarut’ yongo soworegot. Sonu boinno fiuya worocho bongono muno edengoc. Tongo sonu ‘Nandöng yapmu au nimpun’ yongo nochon madec dönac inuyai wömai yu worochon torocgon kamangoc. \v 17 Oro, nochon nongoru ngomai ingoroc, son muyu irot tong fup nucno imun gamun tongga itongitnung.” Yesuho youp amnani ihoroc inogoc. \s1 Guroc amnaho wömai Yesuhon suraro ayam tong imonahing \p \v 18 Yesuho mata sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Guroc owi amnaho son ayam tong kamuyai wömai son kombingitnung, osuc omocene yu nocha ayam tong namogung. \v 19 Son guroc ngorochon toroc kiap taruyai wömai guroc ngorochon owi amnaho oröc tong kamup. Wohong sonu guroc ngorochon fat maeng. Muno, nocho ‘son nakain fat idarut’ yongo guroc owi amnahon bonipnodecma erangdegot. Worocha tongga guroc owi amnaho son ayam tong kamongidang. \p \v 20 “Nocho urop kanogot, youp wabkaracho morömano maanggirat-ning. Guroc amnaho osuc noc wöntucmuno tong namogung. Worocha mit wömai yu sontha ihorocgon wöntucmuno tong kamonahing. O yu osuc nochon mata kombing tobigungan wömai mit yu sonthon mata ihorocgon kombing tobinahing. Sonu mata worocha edet kamicha. \v 21 Guroc amnaho amna nanong muuna ebotma yu makombing iming. Worocha tongga yu nochon mana kombingga ayam tong kamonahing. \p \v 22 “Oro nocho yuot engmaina fatmata ogepma mainoyai wömai yuhon tong bumbumnohon main. Wohong nocho yuot engmaina fatmata ogepma inogotmaha tongga yuhon turongono idimangoc. \v 23 Amna au yu nocha ayam tong namontacma yu wömai Nandöngna ihorocgon ayam tong imontac. \v 24 Nocho yuhon bonipnodec itmaina momphon toroc kiap inobarac sinom matoyai wömai yuhon tong bumbumno main. Wohong nocho yuhon bonipnodec itmaina momphon toroc kiap moröma sinom toya yu yangga nocha ayam tongnampi Nandöngna ayam tongimpi ihoroc tongidung. \v 25 Yu kiap wo tong namogungmaha tongga Kopotorochon bapiyadec mata irim toctocyi itacma worocho boinno öngkupac. Ingoroc itac: \li1 ‘Yui noc foro muno ayam tong namogung.’ \rq (Buk Song 35:19; 69:4)\rq* \p \v 26 “Oro, nocho Nandöngnaot öngmaina sonthon tongfat kec soni siaya ehangoc. Yuho Nandöngot itmuna engga nochon foro son kanong tuctuc tangoc. Yui imanang mayongitac muno yui mata boinnohon fano. \v 27 Oro, nocho youp forosigotan ongga bödec bödecnodec wömai sontho nocotgon ididung. Worocha tongga sontho owi amna nochon fatmata ogepma inong fandat tongitnung. \c 16 \p \v 1 “Oro noc ‘sontho gorong ongoningyit’ yongo mata wo kanot. \v 2 Suraroho wömai son fatmata yocyoc bucinma karuya ongonahing. O mit bongono au öngkuuna owi amnaho ‘Kopotorochon youp tona’ yongo kot omom tonahing. \v 3 Yui Nandöngnahu o nakahu makombing nimingmaha tongga yu toroc kiap wömuno ihorocno tong kamonahing. \v 4 Oro noc osuc sonot kondonggon ididomonmaha nocho toroc kiap worochon yongburoc mata abe makanogot mahong nocho son urop dongya faantangmaha tongga nocho önga worochon garac mata ngo kantat. Tuna mit toroc kiap wontucmuno ihorocnoho sondec öngkung kamuyai wömai sonu kombinahing, ‘Yesuho osuc ninogocma worochon torocgon öngkung nimpac,’” ihoroc yogoc. \s1 Yesu yu Kunkun Yaruhon youpnohon yong tuctuc mata yogoc \p Yesuho mata sakaun fiuna youp amnani ingoroc inogoc, \v 5 “Noc urop Nandöng nanong muuna ebotma yuot ongontat mahong sondecma auho noc nanongac tongga ingoroc mananoc: ‘Gocu nahe ongon-taroc?’ \v 6 Nocho önga mata mepmo ngo kanoya irot soniho toup mep tocno sinom tac. \v 7 Wohong nocho boinno sinom kantiwa, nocho son tongfat keckecha son dongya fauya ongontat. Nocho mangoyai wömai tongfat kec soni yu sonot maehic. Worocha nocho öngga yu inong muaya yu sonot ehangoc. \v 8 Yuho engmuna guroc owi amna inong tuctuc tong imuna yu kombinahing, ‘non turongobarac idamon,’ o yu kombinahing ‘Kopotorocho yaö youp tuna non nongnongo öngkupnam’ o ihorocgon yu Kopotorochon mata youpdec idithon foro wo tuctugo kombinahing. \v 9 Guroc amnahon turongohon foro moröma wömai ingoroc: Yu nocha makombing tobing namongidang. \v 10 O Kopotorochon nongnongo kiaphon foro wömai ingoroc: Kopotorocho nochon youp tong koing tuna nocho yuot ongontat. Ongoya sonu noc wönggon mananing. \v 11 O Kopotorochon mata youpdec idithon foro wömai ingoroc: Kopotorocho urop guroc ngorochon morömo dogu kopot yuhon matano yun bödeuna möpmo yudec sigoc. \p \v 12 “Oro, nocho son mata koböcma kanoc kanocha kombihat mahong sonu mata woroc kombic kombicha abe maarangarang ying. \v 13 Wohong mit wömai Mata Boinnohon Kunkun Yaru engmuna fasun kamuna sonu manomano wo kombingbödenahing. Yu wömai inoin kombic kombic tanda mata au mayic. Muno, Kopotorocho yu mata inuna kombingga worocgon kanangoc. Yu wömai toroc kiap mit öngkupnahingma worochon yong tuctuc matano kanangoc. \v 14 Yuho nochon mata sogito tengga yong tangtang kanuna tuctugo kombi-nahing. Worocha tongga nochon ma moröma engoc. \v 15 Nandöngna-hon manomano woi ihorocgon nochon manomano. Worocha tongga nocho ingoroc kanot, yui nochon mata sogitho tengga yong tangtang kanangoc.” \s1 Borongdetdetho wömai irot mepmephon abamo sogiangoc \p \v 16 Yesu yu wönggon mata sakaun fiuna ingoroc yogoc, “Bongono docutnohagon idina sonu noc mananing. O mit wönggon bongono docutnohagon idina sonu nanahing.” \v 17 Ihoroc yuna youp amnani auho inogon mata inun ganun tongo yogung, “Yesuhon matanohon foroi tingting oro. Yuho yac, ‘Bongono docutnohagon idina sonu wönggon noc mananing,’ o ‘mit bongono docutnohagon idina sonu wönggon noc nanahing.’ O ihorocgon yuho yac, ‘Noc Nandöngot ongöngot’ oro nonu mata worochon foroi tuctugo makombimon.” \v 18 Youp amani yu mata koböc koböc ihoroc yong tongga wönggon yogung, “Bongono docutnoha yacma worochon foro tingting sinom? Nonu yuhon mata tuctugo makombimon.” \p \v 19 Ihoroc yongga idiya Yesuho irotnon yangga ingoroc inogoc, “Sonu nochon matahon foroha mata koböc koböc yongöang. Nocu yot, ‘Bongono docutnohagon idina son noc mananing. O mit bongono docutnohagon idina sonu wönggon noc nanahing.’ \v 20 Oro nocho boinno sinom kantiwa, guroc owi amna yu borongdeda itnahing mahong sonu yong ointoc tongga yong uroc yongga itnahing. Irot soniho wömai mep tangoc mahong irot mepmep soni worocho wömai ibaruna borongdetnahing. \p \v 21 “Kombiarut, managumboc bacbachon bongono fom tuna wömai owiho focfoc kombingmuya irot mepmepdec ididang. Wohong managumboc urop öngkuunai wömai yu focfoc worocha wönggon makombining. Muno, yu managumboc angmuya borongdedidang. \v 22 O worochon torocgon wömai son kombing tobic tobic owi amna sonu guroc ngocin ihorocgon irot mepmepdec ididang. Wohong nocho wönggon ehangotan bongono wocin wömai sonu kombing borong morö tonahing. O borongdetdet soni wömai amna auho maöcaic. \v 23 Bongono wocinu wömai sontho noc yapmu auha nanong-ac matoning. \p “Nocho boinno sinom kantiwa, sonu nochon madec yapmu auha Nandöng dönac inuyai wömai yuho wo boinno sinom kamangoc. \v 24 Osuc wömai sonu nochon madec yapmu auha dönac mayongidung. Worochoi mit sonu dönac yongo worochon toroc sogitnahing. Tongo borongdetdet soniho irot sonidec foc tongga engoc,” ihoroc yogoc. \s1 Yesu yu guroc ngorochon gesö urop anggiratbödegoc \p \v 25 Yesuho mata sakaun fiuna wönggon ingoroc yogoc, “Nocho manomano mata tagarogon fandat kanongidot mahong mit nocho mata erangon kanoya sonu Nandöngnahon foro tuctugo kombingbödenahing. \v 26 Bongono wocin wömai son sonibut nochon madec Nandöngha dönac inonahing. Nocho ‘Nandöngnaho tongfat kehun’ yongo sontha dönac yongitatma wömai bödeangoc. \v 27 Sontho nocha toup kombingidang. O sonu kombing tobiang, Nandöngnaho noc nangmuuna ebot. Worocha tongga Nandöngnaho sontha ihorocgon toup kombihac. \v 28 Nocho Nandöngot itmaina yu ima fauna gurocdec ohogot. Oro önga wömai nocho guroc ngo ima fauna wönggon Nandöngot öangot.” \v 29 Yesuho ihoroc yongbödeuna youp amnaniho ingoroc inogung, “Oro urop, gocu mata tagarodec mayoroc. Goc yong tangtang sinom yongo nintaroc. \v 30 Worocha nonu kombia-mon, gocu manomano ambarac kombingbödeharoc. Nontho abe goc yapmu auha ganong ac mati iditnaya gocu urop irot noni kombing-bödeharoc. Worocha non kombiamon, gocho boinno sinom Kopotorocot itmina eboroc.” \p \v 31 Ihoroc yuya Yesuho mata ökene ingoroc iban imogoc, “Sonu öngai kombing tobing namang mahong \v 32 urop mepmo bongono eng fom tac. Bongono worocho ehuna ayamoho son karuya möngga tangga woce woce böc sonin sonin ongbödenahing. Tongo sontho noc imu fauna naka tungugon engot. Wohong nocu nakagon sinomu mait. Muno Nandöngna yu bongono muno nocot iditac. \p \v 33 “Oro sonu nocot ding fingga irot gucno idarut. Worocha nocho yong fasun mata ihoroc kantatma. Kombiarut, gurocdec ngocin wömai mepmo foro ihono ihono worocho sondec öngkung kamuya botongitnahing. Wohong son botoninga. Nocho guroc ngorochon gesö wontucmuno urop anggiratbödegot,” ihoroc yogoc. \c 17 \s1 Yesu yu inoha dönac yogoc \p \v 1 Oro Yesu yu youp amnani mata wo inongbödengga momdec foringmun uuna dönac ingoroc yogoc, “Nandöngna, nochon bongono urop engfom tac. Worocha gocu Manamahon youp tong koing tongga ma moröma impi. Ihoroc tia Manama yu gochon youp tun bödeuna gochon irot kombic kombic koing sontac. \v 2 Goc ‘Manamaho owi amna ambarachon Morömo itun’ yongo yu gesö moröma imogoroc. Worocha tongga Manamaho owi amna gocho soworeng imogorocma yu itonggong koing ogep imangoc. \p \v 3 “Oro idit itonggong koinghon foro wömai ingoroc: Goc tunguho Kopotoroc Moröm boinno itaroc. Gocho Manama Yesu Duic inong muya eboc. Oro owi amna mata wo kombing tobingidangma yu wömai itonggong koingbarac idang. \v 4 Gocho ‘youpna tongidiruc’ yongo noc nanong muya nocho guroc ngocin engmaina youpa ta bödehac. Worocha tongga gochon irot kombic kombic ino yabitnoho guroc ngocin eran öngkupac. \p \v 5 “O Nandöng, osuchagon mom saguroc abe maöngkui idina nocot gocot kondonggon gochon idit yaguno sadec ididomot. Oro önga gocho idit kiap wairurunobaracma woroc wönggon noc namiya sogiwa.” \s1 Yesuho inoin toropniha dönac yogoc \p \v 6 Yesuho dönacno sakaun fiuna yogoc, “Nandöng, nocho gochon foro gakain owi amna indaya kombiang. Yu wömai osuc guroc ngorochon fat idung mahong gocho yu inong yia yu nochon torop öngkubung. Gocho yu osuchagon ‘nakain torop itnahing’ yongo soworengdegoroc. Soworeng imia yu gochon mata sumbotmuya nakain torop öngkubung. \v 7-8 Tuna gocho yong tuctuc mataya nania nocho wo ambarac yu inongbödehat. Ihoroc toya kombingga yu irot yai matogung. Muno yu gochon mata kombingga kombing tobing namogung. Worocha tongga yui kombiang, nocho osuc gocot edeya goc nanong muya ebot. Tongo youp ambarac nocho tongitatma wo wömai gocho namiya tongitat. \p \v 9 “Oro nocho dönac ngo ‘yuhagon’ yongo gantat. Noc ‘guroc owi amna ambarac tongfat yeiruc’ yongo maganot. Muno, owi amna gocho soworeng namogorocma yuhagon wömai nocho dönac gantat. Yu woi gakain torop. \v 10 Nochon toropnai ambarac woi ihorocgon gochon toropai idang. O gochon torop idangma ambaracho wömai ihorocgon nochon toropnai idang. Owi amna torop worocho noc kombing tobing namongidang. Worocha tongga nochon youpnaho boinno fiuna noc ma moröma sogihat. \p \v 11 “Nocho guroc ngo urop ima faantac mahong torop wo yu gurocdec ngocin idtongonahing. Nocu urop gocot öantat. O Nandöng Kopotoroc kunkun iditarocma, gocho gakain maya nocdec sing namogoroc. Gakain maya woi gesöbarac, worocha tongga gocho torop wo tong batip tia wömunohon gesöho yu dongyun mointoninga. Tongo yuot nodiot irot tungu sinom iditnahamon. \v 12 Nocho yuot itmaina gakain mayahon gesödec yangtoreaya ayamiho madongyu moin togung. Yudecma tungu auho magorong onging. Muno amna tunguhogon wömai gorong onggoc. Amna worochon yong tuctuc matano wömai gochon bapiyadec irim toctocyi itac. \p \v 13 “Oro nocho urop gocot öantat mahong nocho abe guroc ngocin itmaina torop worocha dönac gantiwa. ‘Nochon borongdetdetho yuho irodin ducmoda itun’ yongo dönac gantat. \v 14 Nocu guroc ngorochon fat maet. O nochon toropnai ngo yu ihorocgon gurochon fat muno. Worocha tongga nocho gochon fatmata ogepma yu inoya guroc amnaho yu ayam tong imongidang. \v 15 Nocho dönac gantatma woi ‘gocho toropnai gurocdec öcangyi möarut’ yongo maganot, muno ‘yu guroc ngocin idiya gocho tong batip tong imongidiruc’ yongo dönac gantat. Dogu Kopotho yu doun moin toningyit. \v 16 Nocu guroc ngoroc-hon fat muno worocha yu ihorocgon guroc ngorochon fat maeng. \v 17 Gakain mata woi boinnogon. Tongo worocho yuho irotnon itmuna macfiuna yu gochon kunkun owi amna iditnung. \v 18 Gocho noc guroc ngocin siiya ebot. Tuna worochon torocgon wömai nocho yu inong muaya saguroc danong ongbödenahing. \v 19 Nocho ‘yu kunkun itnung’ yongo nakain itonggongna gocha bogihat. Tongo yu gochon torop itmuya inoin itonggongno ihorocgon gocha boginahing.” \s1 Yesuho kombing tobic tobic owi amna ambaracha dönac yogoc \p \v 20 Yesuho dönac wönggon sakaun fiuna yogoc, “Nocho yuhagon dönacna ngo maganot. Muno, owi amna ambaracho yuhon fatmata kombingga noc kombing tobing namonahingma yu ambaracha wömai dönac ngo gantat. \v 21 ‘Yu ambaracho irot tungu iditnung’ yongo kombihat. Gocho nocdec iditaroc o nocho gocdec iditatma, worochon toroc yuho ihorocgon nodiot idiya irot tungu iditnahamon. Ihoroc idiya guroc owi amnaho yu yangga ingoroc kombinahing: Boinno, gocho nanong muya ebot. \v 22 Gocho gakain gesö moröma noc namogoroc. Tia nocho nakain gesö owi amnanai imogot. Worocha tongga yu irot tungudec itnahing. Gocot nocot irot tungu ididamotma worochon toroc yuho iditnung. \v 23 Nocho yuot edeya o gocho nocot iditaroc. Toroc kiap worocdec wömai yuho irot tungudec itonguya guroc owi amnaho yuhon toroc kiapmo ogepma yangmuya kombinahing, boinno sinom, gocho noc nanong muya ebot, o gocho irot basi sinom tongmina yuha toup kombingitaroc, gocho nocha toup kombingitarocma worochon toroc. \p \v 24 “O Nandöng Kopotoroc, gocho owi amna namogorocma yu wömai ‘nocot kondonggon nocho itongungotan itongonung’ yongo dönac ngo gantat. Yu nocot ida nochon yaguno wairuru irimnobarac woroc aarut yongga kombihat. Guroc abe maöngkui idina gocu nocha toup kombingga ma moröma namogoroc. \p \v 25 “O Nongnongo Nandöng Kopotoroc, guroc owi amnaho goc makombing gaming. Wohong nocho wömai goc kombing gampat. O nochon toropnai yu kombiang, gocho noc nanong muya ebot. \v 26 Tuya ‘yu gochon foro kombiarut’ yongo nocho yong tuctuc mata yong fandat inongidot. O ‘gocho irot tong fup tong namongitarocma kiapmo ihorocnogon yudec itun’ yongo nocho gochon foro inong tangtang tong tongungot. Tongo noc nakabut yuho irodin edengot. Woi boinno,” Yesu yu dönac ihoroc yogoc. \c 18 \s1 Yudas yu Yesu ayamphon oburodec tohong yugoc \r (Matyu 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk 22:47-53) \p \v 1 Yesu yu dönac woroc yongbödengga, ino ot youp amnaniot sa wo imu fauna ohongmuya Kidron yamuc okonda gino ökenne ögung. Sa wocin wömai oliv ön au idoc. Tuna yu woce onggung. \p \v 2 Oro, Yudas, Yesu ayamphon oburodec sicsic amna, yu kombigoc, Yesuot youp amnaniot yu ön wocegon suran tongidung. \v 3 Worocha tongga yu Römphon tawa amna orin amna morömahon youp wabkarac au yu yangada sa woce fonggoc. Tawa amna woroc wömai öret socsoc böchon amna dugo orin Farisi yu inong muya Yudasot onggung. Tawa amna yu wömai lam orin gop o emochon manomano woroc fogitmuya ön woce onggung. \p \v 4 Onguya Yesu yu osuchagon kombingdegoc, kiap ihoroc ihoroc nocdec öngkung namontac. Worocha tongga yu ongga tawa amna uyapdec yaun feuya inogoc, “Sonu numaha yabiang?” \v 5 Inuna yu yogung, “Nonu Yesu Nasaretma worocha yabing tebamon.” Inuya Yesuho inogoc, “Nocu ngoroc.” Yudas yu wömai ihorocgon tawa amnaot wocin idoc. \v 6 Yesuho ‘nocu ngoroc’ ihoroc inuna wohogon amna torop ebungma yu metecgon ongga gurocdec mögung. \v 7 Tuya Yesu yu wönggon inongac tongo yogoc, “Sonu numaha yabiang?” Inuna yuho yogung, “Yesu Nasaretma.” \v 8 Ihoroc yuya Yesuho inogoc, “Nocu urop kanotmai, nocu ngoroc yo. Sontho nochagon yabianganu wömai amna ngo yang banauya ongorut.” \v 9 Oro Yesuho mata woroc yogocmaha tongga yu mata osuc yogocma worocho boinno öngkuboc. Yu wömai ingoroc yogoc, “Nocu yu ogepma sinom yangtoreaya yudecma tungu auho magorong onggoc.” \p \v 10 Tuna Saimon Pita yui gopit bainat au sogit tonggoc. Tongo yu gobit woroc wodingmun uuna öret socsochon amna dugo yuhon youp wabkaracno wodoc. Wuna gobitho youp wabkarachon onggimo aroce saringmun mögoc. Youp wabkarac worochon manoi Malkus. \v 11 Pita ihoroc tuna Yesuho inogoc, “Urop, gobit wo böcnodec ohetmi muhun. Tingting oro? Goc ‘Nandöngnaho focfoc youp namogocma wo nocho mata bödeic’ yongo kombiharochu?” Yesu Pita ihoroc inogoc. \s1 Tawa amnaho Yesu yangada Anasot tonggung \p \v 12 Oro mit tawa amna torop worocho Yesu sogitmuya yiho feto sigung. \v 13 Tongo yu Anasot yangat tonggung. Anas yu wömai Kaiyafashon körano. Kaiyafasho wömai biruc worocho öret socsoc böchon amna dugo moröma idoc. \v 14 O Kaiyafas yu wömai osuc Yuda nano amna morömahon surandec ingoroc yogoc, “Amna tunguhogon suraro ambarachon abam sogida ompun,” ihoroc yogoc. \s1 Pitaho Yesuha möp yogoc \r (Matyu 26:69, 70; Mak 14:66-68; Luk 22:55-57) \p \v 15 Oro tawa amnaho Yesu sogito tonguya Saimon Pita orin youp amna nucno auho yu tanto tonggomoroc. Tunya youp amna nucno wo yu öret socsoc böchon amna dugo kombing imongidoc. Worocha tongga owi simbu angtoregocma yu kombing imuna amna dugohon gombo ganang ögoc. \v 16 Yu inohogon onguna Pita yu gombo sumonne simbu tan wocin torengga idoc. Tuna Pitahon nucno öret socsoc böchon amna dugo kombing imogocma yu bongono docutnogon gombo ganang itmuna ibarun fauna engga owi simbu angtoregocma yu mata au inuna angit idina Pita yangauna gombo ganang ögomoroc. \v 17 Ihoroc tuna owi simbu angtoregocma yu Pita angmuna inogoc, “Gocu amna worochon youp amna au itarochu nuhun?” Ihoroc inuna Pitaho möp yongo yogoc, “Ei, nocu yuhon youp amna muno yo,” ihoroc yogoc. \p \v 18 Tuna, sa sumfadocmaha tawa amna orin amna morömahon youp wabkarac yu ep tobing songga songgontho idiya Pita yu ihorocgon yuot kondonggon wocin ida ep songgondung. \s1 Öret socsochon amna dugoho Yesuhon matano angsoworegoc \r (Matyu 26:59-66; Mak 14:55-64; Luk 22:66-71) \p \v 19 Oro yu ep songgonda idiya öret socsochon amna dugo yu Yesu inoin youpha orin youp amnaniha inong ac togoc. \v 20 Inong ac tuna Yesuho mata ökene ingoroc iban imogoc, “Nocho owi amna erangon fandat inongidot. Bongono bongono nocu Yuda nanohon fatmata yocyoc bucinthu o öret socsoc bucinthu surarodec yong fandat inongidot. Toya suraro ambaracho nochon mata erangon kombingidung. Nocho mata au öp mayongidot. \v 21 Worocha goc yaha noc nanong ac taroc? Goc muyu owi amna nochon mata kombigungma worochong inongac toi. Yuho wömai nochon mata kombingbödeang.” \p \v 22 Yesuho ihoroc yuna tawa amna au ambehecgon idocma yu Yesu mogumodec woda inogoc, “Gocu öret socsochon amna dugoha gending imongo mata kiap ogepmagon inti.” \v 23 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Nocho mata kandoc mayot. Kandöc yoyai wömai tobing nampi. Wohong nocho mata boinno yatanu wömai yaha notaroc.” Ihoroc inuna \v 24 mit Anasho yuna tawa amnaniho Yesu sogida öret socsochon amna dugo Kaiyafas yuot tonggung. Oburo yiho fedungma wömai maasan imogung. \s1 Pita yu wönggon Yesuha möp yogoc \r (Matyu 26:71-75; Mak 14:69-72; Luk 22:58-62) \p \v 25 Oro Saimon Pita yu ep songgontho idina amna auho yu inong ac tongga yogung, “Yuhon youp amna au goc ngorochu?” Ihoroc inuya yui möp yongo yogoc, “Ei, nocu muno yo.” \v 26 Ihoroc inogoc mahong amna morömahon youp wabkarac au Pitaho onggimo saringmun mögocma yuhon toropdecma yu Pita tonguc imongo yogoc, “Nocho gagotmai, gocu amna worocot öndec idomoroc.” \v 27 Ihorocc inuna Pita yu wönggon möp yuna wohogon fup amnanoho mano yogoc. \s1 Pailatho Yesuhon matano angsoworegoc \r (Matyu 27:1, 2; 27:11-14; Mak 15:1-5; Luk 23:1-5) \p \v 28 Oro sa isoc isocane Yuda nanoho Yesu yangada Kaiafashon böc imu fauna ongga Römphon gavman amna moröma Pailat yuho bucin tonggung mahong bucin wömai manggung, yaha Yuda nanohon gendicho wömai Pasowa bongonodec bumbumyi nanoho bucin önggönga muno yogoc. Worocha tongga yu ‘Pasowa nacno mananingyit’ yongo böc amantegon torengga idung. \v 29 Woce idiya amna moröma Pailat yu böcno imun fauna yuot ohongmuna inong ac tongga inogoc, “Sonu foro yaha amna ngo mata youpdec tohong yucyucha tang?” \v 30 Ihoroc inuna yuho inogung, “Komananga gocot mayangat tepnam, yu wöntucmuno toctoc amna.” \v 31 Ihoroc inuya Pailatho inogoc, “Muyu son sonibut gendic soni tanmuya yuhon matano angsoworearut.” Inuna Yuda nanoho yogung, “Muno, nontho amna au wot omom toctochon bongbong itac,” ihoroc inogung. \v 32 Ihoroc yogungmaha tongga Yesu inobut yaö kiapdec omengoc-mahon yong tuctuc mata yogocma worocho boinno öngkuboc. \p \v 33 Oro Pailat yu wönggon gavmantho bucin öngmuna Yesu inong yuna uuna ingoroc inong ac togoc, “Goc boinno Yuda nanohon king itarocha woha muno?” \v 34 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Gakabut kombingga mata wo yarocha woha amna auho ganuya yaroc?” \v 35 Yuna Pailatho inogoc, “Tingting oro, nocu Yuda amna muno. Gakain toropai orin öret socsochon amna dugo yu nocot gangat tebang. Worocha goc tuctugo nanti, gocu wontucmuno yaö sinom togoroc?” \p \v 36 Yuna Yesuho mata ökene ingoroc inogoc, “Nocu mom midim sabarac sahon Morömo itat. O midim sabarac sana woi guroc ngorochon fat muno. Guroc ngorochon idinai wömai youp amnanai ‘Yuda nanoho noc sogit akep toninga’ yongo emoc tup mahong nochon idit sa woi guroc ngorochon fat maec.” \v 37 Ihoroc inuna Pailatho kiringga wönggon inogoc, “Gochon saha yarocma wömai gocu worochon king itarocmaha yarochu?” Yuna Yesuho inogoc, “Boinno sinom yaroc, nocu king au. Macnaho noc bauna guroc ngocin ebotma worochon foro wömai ingoroc, noc muyu mata boinno yong tangtang yoya suraroho kombinung. Kopotorochon owi amna yu wömai mata boinno kombingga nocha kombing tobing namongidang.” \v 38 Yesuho ihoroc yuna Pailatho yogoc, “Mata boinno wo yaö?” ihoroc yongo ibarun fauna wönggon Yuda nano ot taitdec ohogoc. \s1 Yuda nanoho ‘Yesu ompun’ yongo toup kirigung \p Pailatho Yuda nano ot ohongmuna inogoc, “Nocho yuhon tong bumbum au maat. \v 39 Kombiarut, toroc kiap noni ingoroc itac: Biruc danong Pasowa bongonodec wömai sonibut yuya worochon toroc nocho yi bucinma amna au angbanaaya orung ongitac. Worocha son ‘numa asan ongoun’ yongo kombiang, Yuda nanohon king ngorochu nuhun?” \v 40 Ihoroc inuna Yuda nanoho ecnang sinom yogung, “Yu muno, Barabas orung sing nimpi,” ihoroc mambodung. Barabas yu wömai Römphon gavman ayam tong imongo nucni yangauna gavmanot emoc togung. \c 19 \s1 Pailatho ‘Yesu ep goröcdec ompun’ yongo kombiun bödegoc \r (Matyu 27:15-31; Mak 15:6-20; Luk 23:13-25) \p \v 1 Oro Pailatho tawa amna inuna yu Yesu sogida tosipdec wodung. \v 2 Woroc tongo yu yi dirongoni fogida banggem ekonda worocho kinghon tec kutkut simbang tongmuya Yesu bigodec tohomu möngimogoc. Tongga mit tec tohomunmöcno gomono kinghon toroc tohomumöng imogoc. \v 3 Ihoroc tongga Yesuot ongmuya yong kumec imanang imanang inongga yogung, “Sep ogep Yuda nanohon king.” Ihoroc bongo koböc tongmuya yangamodec wodung. \p \v 4 Tuya Pailat yu wönggon taitdec ohongga owi amna ingoroc inogoc, “Kombiarut, nocho yuhon tong bumbum au maat. Worocha nocho yu wönggon soniot taitdec yangat tohontat.” \v 5 Ihoroc yuna Yesu yu yi dirongobarac orin tec tohomunmöcno gomono tohomu möng imocimocyi worocbarac taitdec ohogoc. Woroc tuna Pailatho owi amna inogoc, “Amna ngo, yu aarut.” \v 6 Ihoroc yuna öret socsochon amna dugo orin youp wabkaracni yu Yesu angga wohogon ecnang mamboda yogung, “Ep goröcdec ompun! Ep goröcdec ompun!” Ihoroc mambuya Pailatho inogoc, “Sontho sonibut yu sogitmuya ep goröcdec wagango siarut. Nocho yuhon tong bumbum au maat.” \v 7 Ihoroc yogoc mahong Yuda nano yu kiringga mata firing tanda inogung, “Yu nongoru noni yembodoc, yu inoha yogoc ‘nocu Kopoto-rochon Manano’ worocha tongga yu muyu ompun,” ihoroc yogung. \v 8 Pailatho mata woroc kombingga toup botogoc. \v 9 Botongmuna wönggon gavmantho bucin öngga Yesu inongac tongga yogoc, “Goc böca nahema?” Ihoroc inogoc mahong Yesu yu mata worochon ökene au mainogoc. \p \v 10 Tuna Pailatho inogoc, “Kombiharoc, gang banac banachon gesöhu o ep goröcdec got omom toctochon gesö woi noc itnampac. Worocha goc mata urago iban nampi.” \v 11 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Kopoto-rocho gesö magamunahai wömai gocho noc not omom toctochon gesöya main. Worocha gochon turongo woi obugu mahong amna noc sogida gochon oburadec sigungma worochon turongo wömai moröma.” \v 12 Pailatho mata woroc kombingga Yesu angbanac banacha kombigoc mahong Yuda nanoho toup kiring imongga mamboda inogung, “Amna wo yu inoha yogoc, ‘noc king’. Amna inoha ihoroc yongidangma yu wömai Sisa King worochon ayami. Worocha tongga gocu amna wo angbanaiya ongontacanu wömai gocu Sisahon amna muno.” \v 13 Pailat yu mata woroc kombingga soroc yongo Yesu yangada teboc. Tongo inoho mata angsoworec soworec amnahon omoc idit abamdec omoc idoc. Böc tait worochon mano wömai ‘sop tait’ ihoroc yongidung, Hibru matadec wömai ‘Gabata’ ihoroc. \p \v 14 Oro sep youp toctoc bongono wocin wömai Israel nanoho Pasowa nacnohon manomano tong arangarang tongidung. Tongo sep bongono 12 kilok ihoroc idina Pailatho Yuda nano inogoc, “King soni ngo aarut.” \v 15 Ihoroc inuna yuda nano yu koreng tongga ecnang sinom mambodung, “Taruya ongoun! Taruya ongoun! Ep goröcdec ompun!” Ihoroc mambuya Pailatho yogoc, “Sonthon king soni yu ep goröcdec ompun? Son ihoroc kombiang?” Ihoroc yuna öret socsochon amna dugoho inogung, “Nonthon king woi Sisa yu tungugon, king noni au maec.” \v 16 Yuho ihoroc toup kiriuya Pailat yu ‘Yesu ep goröcdec wagango siarut’ yongo yun bödeuna Yesu Yuda nanohon oburodec imogoc. \s1 Tawa amnaho Yesu ep goröcdec wodung \r (Matyu 27:32-44; Mak 15:21-32; Luk 23:26-43) \p Ihoroc tuna tawa amnaho Yesu sogida \v 17 yangat tongga ep goröc imuya Yesu inobut sumbuna taun imu fauna ongga guroc au mano bic kudat woce onggung. Sa mano ‘bic kudat’ woi Hibru matadec wömai ‘Golgata’ ihoroc yongidang. \v 18 Sa wocin yangat tongmuya ep goröcdec wagango sigung. Woroc tongo wöntucmuno toctoc amna yai yu ihorocgon dongmuya öke sic öke sic tuya Yesu yu bonipnodec idoc. \v 19 Ihoroc tuya Pailatho yuna yu yongburoc mata au irim tongga ep goröc mondopmodec wagangmu fadoc. Matai ingoroc irim tong sigung: Yesu Nasaretma, Yuda nanohon Kingno. \v 20 Mata wo wömai Hibru mata orin Röm mata orin Grik mata ihorocho irim toctocyi idoc. Sa Yesu ep goröcdec wagango sigungma woi Yerusalem taun tan ambehecgon idoc. Worocha tongga Yuda nano koböcmaho ongi epi tongga mata wo embato ango ididung. \p \v 21 Ihoroc tuya öret socsochon amna dugoho kombiuya angit maidina Pailatot ongmuya inogung, “Goc ingoroc irim tirocha ‘Yuda nanohon kingno’. Muno sinom yu nonthon king noni maec. Worocha goc mata ingoroc toi: Amna ngorocho inoha yogoc, nocho Yuda nanohon king itat.” \v 22 Ihoroc inogung mahong Pailatho inogoc, “Muyu, matai urop irim tongdetmaha worochogon itun.” \p \v 23 Oro tawa amna awanomuno yu Yesu ep goröcdec wagango singdengga Yesuhon boru tecno fogida docno awanomuno silip tongmuya inoin inoin fogidung. O tecno tohomunmöcno woi ihorocgon sogida agungmai boru docno tungugon idoc. \v 24 Tawa amnaho wo angga inohogon yogung, “Nonu tec tohomunmöcno ngomai mawiranin. Muno, tim kumec tongmanaina koing sontacmaho wömai sogiantac.” Tawa amnaho kiap woroc togungmaha tongga yong tuctuc mata au Kopotorochon bapiyadec irim toctocyi itacma worocho boinno öngkuboc. Ingoroc itac: \li1 “Yu nochon boru tecna fogitmuya inoha silip togung. O tec tohomunmöcnaha wömai tim kumec togung.” \rq (Buk Song 22:18)\rq* \p Oro tawa amna yu worochon torocgon togung. \p \v 25 Oro Yesuhon ep goröc tane wömai inoin macno o mamno o Klopashon oweno Maria o ihorocgon Maria Makdalama yu ambarac wocin idung. \v 26 Woce idiya Yesu yu yagocmai youp amna inoha toup kombingidocma yu wocin macno ot idomoroc. Wo angga macno inogoc, “Owi, amna ngoi gochon manama.” \v 27 Ihoroc inongga mit youp amnano wo inogoc, “Ahi, owi woi gochon maca.” Ihoroc inuna bongono worocho foro singga youp amna worocho Yesuhon macno angtorengidoc. \s1 Yesu omboc \r (Matyu 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-49) \p \v 28 Oro Yesuho kombigoc, ‘youpna ambarac bödehac’. Tongo yu ‘mata Kopotorochon bapiyadec mata irim toctocyi itacma worocho boinno öngkupun’ yongo ingoroc yogoc, “Ingguna manman yac.” \v 29 Yesu ihoroc yuna tawa amnaho wain yamuc wö au ambehecgon wocin idocma worocdec top yat au wain yamucdec tohong siuya waintho yat worocdec foctuna tawa amna yu fondom au mano ‘hisop’ worocdec sakangga tun fadauna Yesuhon dugodec sigoc. \v 30 Tuna Yesuho wain obmugon nongga yogoc, “Urop youpna ta bödehac.” Woroc yongga bigo aring möngo omong fadoc. \p \v 31 Oro sep youp toctoc bongono worocho wömai Pasowa nacnohon manomano tong arangarang toctochon bongono idoc. Tuna kembotno wömai Sabat sep bongono gendicno moröma sinom idoc. Worocha tongga Yuda nano yu kombigung, bongono morödec amnahon ep fambangnoho ep goröcdec itninga. Ihoroc kombingga yu Pailatot ongga inogung, “Tawa amnaho amna ep goröcdec idangma yuhon orungo ubuya karupgon omong fauya ep fambangno fohongga oring fiarut” ihoroc inuya \v 32 Pailatho ‘öc’ yuna tawa amnaho ongmuya osuc amna yai Yesuot kondong wagango figungma worochon orungo kudatno ubodung. \v 33 Ihoroc tongo agungmai Yesu yu urop omboc. Worocha tongga yu Yesuhon orungo maubodung. \v 34 Tawa amna auho sarupho Yesuhon tagarodec sakauna wohogon nogot orin yamucho kururuc yongidina ohogoc. \p \v 35 Oro manomano ngomai imanang fatmata muno. Amna fat ngo irim togocma yu inoin daroho manomano wo ambarac yangbödegoc. Tongo ‘son ambaracho Yesuha kombing tobing imarut’ yongo mano-mano ngo irim togoc. \p \v 36 Oro manomano wo öngkubocma woi ‘Kopotorochon bapiyadec mata irim toctocyi idangma worocho ambarac boinno öngkungdup tonung’ yongo foro worocha öngkubung. \p Mata au ingoroc irim toctocyi itac: \li1 “Yuhon kudatno au maubotning.” \rq (Kisim Bek 12:46; Namba 9:12; Buk Song 34:20)\rq* \p \v 37 O mata au irim toctocyi itacma woi ingoroc: \li1 “Yu wömai amna sakang imogungma yudec dan foric tonahing.” \rq (Sekaraia 12:10)\rq* \s1 Yesuhon ep fambangno kumkumon tohong sigung \r (Matyu 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-56) \p \v 38 Oro amna au mano Yösep yu Arimatea taunma. Yu woi ihorocgon Yesu kombing tobing imongidoc mahong yu Yuda nanohon amna morömaha botongidocmaha tongga yu kombing tobic tobicno öp singidoc. Oro Yösep yu ‘Yesuhon ep fambangno sogida tongowa’ yongo Pailat inong ac togoc. Inong ac tuna Pailatho ‘öc’ yuna yu ep fambang wo sogida tonggoc. \v 39 Woroc tuna amna Nikodemus yu Yösepot kondonggon onggomoroc. Nikodemus yui osuc kumbong Yesuot ongmuna manomanoha inong ac togoc. \p Oro Nikodemus yu marasin tugo ogepma mano ‘mir’ orin marasin au mano ‘aloe’ woroc mongorec tongo tomboda sogida teboc. Tomno worochon mepmono wömai 30 kilogram worochon toroc idoc. \v 40 Oro amna yai yu Yuda nanohon toroc kiap tanda Yesuhon ep fambangno sogitmunya marasin tugoni woroc wagang imongmunya boruho tombot imogomoroc. \p \v 41 Ep goröc ambehecgon wömai ön au idoc. Tuna woce wömai ‘amna tohong sicsichon’ sop ganango au idoc. Sop ganango wocin wömai amna au abe matong sicsicyi kunkun idoc. \v 42 Oro Yuda nanohon gendic sephon bongono urop engfom togocmaha tongga amna yai yu Yesuhon ep fambangno sumboda sop ganango ambehecgon idocmaha wocin tohong sigomoroc. \c 20 \s1 Yesu yu omocdecma wekongga idonggoc \r (Matyu 28:1-8; Mak 16:1-8; Luk 24:1-12) \p \v 1 Oro Sönda kembotsumgon sa abe maurang möngbödengidina Maria Makdala bucinma yu kumkumon ongga agocmai sop moröma ganango böngo foc togocma worocho urop ibanmun onguna ganango fagarida idoc. \v 2 Woroc angga ibarun fauna dom-domgon Saimon Pita orin youp amna au Yesuho yuha toup kombigocma yuot ongmuna inogoc, “Kombiarut, yu Morömahon ep fambangno kumkumonma sogida tongga sawoce tonggung. Nocho yu tohong sian angtaa matac.” \p \v 3 Mariaho ihoroc yuna wohogon Pita orin youp amna nucno yu böc wo imun fauna kumkumon onggomoroc. \v 4 Yui yait yaitgon domdomgon onggomoroc mahong youp amna nucno worochogon Pita anggirada osuc kumkumon ongkuboc. \v 5 Tongo yu sop ganangodec mangii komanang aring möngga foringga agocmai boru ep fambangno tomboto sigungma worochogon idoc. \v 6 Wo angga idina Saimon Pita yu ihorocgon engkungmuna sop ganango ohongga auna boruhogon wömai idoc. \v 7 Boru au Yesuhon bigo tomtongo sigungma worocho wömai mumbot mumbotyi aram ökenne worochogon idoc. \v 8 Tuna youp amna osuchagon kumkumon engkubocma yu ihorocgon sop ganango ohongmuna manomano woroc yangmuna kombing tobigoc, ‘Yesu yu boinno sinom omocdecma idonggoc’, ihoroc kombigoc. \v 9 Bongono wocin wömai youp amnani yu Yesuho kumkumonma wekongga idonggongon mata Kopotorochon bapiyadec idocma wo abe kombing tangtang matogung. \v 10 Oro woroc yangbödengga amna yaima yu ibarun fauna böcnon onggomoroc. \s1 Yesuho Maria Makdala bucinma yu öngkung imogoc \r (Matyu 28:9-10; Mak 16:9-11) \p \v 11 Oro, amna yai yu ongunya Maria yu inohogon sop ganango sumone itmuna yong ointogoc. Ointongo ito aring möngga ganango foringga \v 12 yagocmai sum yaru yai tecno föhöcno worocho Yesuhon ep fambangno idocan abam wocin omoc idomoroc. Aumaho wömai bigo idocan woce idoc o aumaho orungo idocan woce idoc. \v 13 Tongo yu Maria inogomoroc, “Owi, gocu yaha yong ointotaroc?” Yunya Mariaho inogoc, “Yu nochon Morömana sawo sogito tongingno woi noc makombit.” \v 14 Yu ihoroc inongga ibarun fauna Yesu ino agoc mahong Maria yu ‘woi Yesu ino’ ihorocu makombigoc. \v 15 Tuna Yesuho yu inong ac tongo inogoc, “Owi gocu yaha ointaroc? O numaha yabiharoc?” Ihoroc inuna Maria yu kombigoc, amna ngoi ön worochon morömo yo. Ihoroc kombingmuna inogoc, “Oro gocho ep fambang wo sogito sa nahenne tong sirocma wo nania nocho ongga sogiwa.” \v 16 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Maria.” Inuna Mariaho Yesu angtangtang tongmuna Hibru matadec inogoc, “Rabonai.” Mata worochon foro woi ‘Fandat fandat amna’ ihoroc inogoc. \p \v 17 Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Noc Nandöngnaot abe maötmaha noc not muirocha. Goc ongga oröcnai ingoroc inti: ‘Nocho Nandöngnaot ongontat. Nochon Nandöngna woi ihorocgon sonthon Nandöng soni o nochon Kopotorocna woi ihorocgon sonthon Kopotoroc soni. Nocu yuot öangot.’” \v 18 Ihoroc inuna Maria Makdala bucinma yu ibarun fauna youp amnaniot ongmuna inogoc, “Kombiarut, Moröma urop nocho aat.” Tongo yu Yesuho mata inogocma woroc ambarac inongbödegoc. \s1 Yesuho youp amnani öngkung imuna agung \r (Matyu 28:16-20; Mak 16:14-18; Luk 24:36-49) \p \v 19 Oro sep youp toctoc sönda worochon dobocsisicnodec sep daro urop ohong gorop wuna Yesuhon youp amnani yu suran togung. Yu wömai Yuda nanoha botongmuya buc simbu ambarac songo akep tongga idung. Ihoroc idiya Yesu yu bonipnodec öngkung imongga inogoc, “Irot soni gucno itun.” \v 20 Yu ihoroc inongga oburo biringo wagagungma orin tagaro sarupho sakagungma wedec dipmo woroc indagoc. Tuna youp amna yu Morömo angmuya irotnoho toup borongdedung. \p \v 21 Tuna Yesu yu wönggon inogoc, “Irot soni gucno itun. Nandöng-naho noc nanong muuna ebot. Tuna worochon torocgon nocho son kanong muaya son saguroc danong ongonahing.” \v 22 Ihoroc inongga duc mönno busuna youp amnanidec onguya inogoc, “Son Kunkun Yaru sogiarut. \v 23 Sontho owi amnahon turongono dongyu fatnahinganu wömai turongono bödeangoc. O sonu owi amnahon turongono madongyu fatninganu wömai yuhon turongono woi idimocgon tonahing.” \s1 Tomas yu Yesu agoc \p \v 24 Oro Yesuho youp amnani öngkung imogocan bongono wocin wömai Tomas yu yuot kondong maidoc. Tomas yu youp amnani 12decmahon torop tungu au. Yuhon mano auma Didimus, ihoroc yongidung. \v 25 Oro youp amna nucniho fat tongga yu inogung, “Moröma yu öngkung nimuna aamon.” Ihoroc inuya Tomas yu irot yai tongo inogoc, “Nocu nakabut dannaho oburodec biring wagaima dipmo angga obunaho wot möngga o ihorocgon tagarodec sarupho sakaima dipmo wot möantatanu wömai noc kombing tobiantat. Maanggai wömai makombing tobiit,” ihoroc yogoc. \p \v 26 Oro, sep youp toctoc 7 bödeuna Sönda idina Yesuhon youp amnani yu wönggon suran tongga böc ganang idung. O Tomas yu ihorocgon wocin idoc. Woce itmuya böc simbu ambarac sopsopyi idung mahong Yesu yu bonipnodec wocin öngkung imongo inogoc, “Irot soni gucno idarut.” \v 27 Ihoroc yongga Tomas inogoc, “Goc engmina obura siragoho obuna dipmodec not möngga ahi, o ihorocgon taganadec not möngga kombihi. Goc irot yai tirocha. Goc muyu kombing tobing nampi.” \v 28 Tuna Tomasho inogoc, “Nochon Morömana o nochon Kopotorocna woi gakagon.” \v 29 Ihoroc yuna Yesuho wönggon inogoc, “Goc naharocmaha kombing tobing namparoc mahong owi amnaho noc manaihong kombing tobing namonahingma yu wömai boinno sinom borongdearut.” Yesu yu Tomas ihoroc inogoc. \s1 Jöntho bapiya ngoroc foro tingtinga irim togoc \p \v 30 Yesu yu toroc kiap ihono ihono koböcma sinom tuya youp amnaniho yagung mahong nocu bapiya ngorocdec ambarac irim matongbödegot. \v 31 Nocho mata ngo irim togotma wömai ‘sontho woroc embatmuya Yesuha kombing tobing imongitnung’ yongo irim togot. Yesu yu woi boinno sinom Kopotorochon Manano. Sonu yuha kombing tobing imongo yuhon madec itonggong koing au feangoc. \c 21 \s1 Yesu yu youp amnani 7 öngkung imogoc \p \v 1 Oro worochon menon wömai Yesuho youp amnani Galili yamuc öngköring tan woce wönggon öngkung imogoc. Worochon fatno wömai ingoroc: \v 2 Saimon Pita, o Tomas mano au Didimus, o Nataniel Kana taun Galili distrikdecma, o Sebedihon mananin yai, o ihorocgon Yesuhon youp amnanin au yai yu ambarac kondong itmuya \v 3 Saimon Pitaho yu inogoc, “Nocu söng yabic ongontat.” Ihoroc inuna amna auho yogung, “Oro nonu ambarac kondonggon ongontamon.” Ihoroc yongga girangdec bangmu uuntho ongidiya urop doboc sigoc. Tuna kumbong worocho söng tungu sahano yongo au masogidung, muno sinom. \v 4 Ihoroc itongga idiya sa isuna yu agungmai amna au yamuc öngköring tero sonorocdec idoc. Amna wo woi Yesuho idoc mahong youp amnani yu angtangtang matogung. \v 5 Tuna Yesuho mamboda inogoc, “Oröcnai, sonu söng au fogianga muno?” Ihoroc inuna youp amnaniho ‘muno yo’ inogung. \p \v 6 ‘Muno’ inuya Yesuho inogoc, “Son umben girang arocne tömu muuna söng au fogiantang.” Ihoroc inuna youp amnani worochon toroc umben tömu muuna mayain, söng koböcma sinompho umben ganang ohongga idiya woding töctöcha tu matogoc. \v 7 Tuya youp amna Yesuho inoha toup kombingidocma yu Pita inogoc, “Ngoi Moröma noni ino sinom!” Saimon Pita mata woroc kombingga wohogon tecno tohomunmöcno youpha asan sigocma wo tohomun muuna akep tongo yamucdec bangmun muuntho ongga terodec ögoc. \v 8 Tuna youp amna au yu girangdecgon engga umben söngni wodic wodicho tebung. Yu woi korungon sinom maitonggung. Yamuc öngköring terodec 100 mitahon toroc ihoroc idung. \v 9 Yu eng tengga tero öngmuya agungmai ep au dingga idina morocnodec wömai söng au orin nacno sowarango au idung. \p \v 10 Ihoroc idiya angga Yesuho inogoc, “Son söng fogiangma woroc au febarut.” \v 11 Ihoroc inuna Saimon Pitaho girangdec bangmun uuna umben woding tuna sonorocdec idoc. Umben ganang söngo foc tocno sinom togung. Woi söng morömagon 153 ihoroc idung mahong umbenu madogidoc. \v 12 Tuna Yesuho inogoc, “Son engmuya nacno naarut.” Ihoroc inogoc mahong youp amnani yu nanga fatfat tongmuya ‘goc numa yo’ ihoroc inong ac toctocha botogung. Yu urop kombigung ngoi Moröma ino. \v 13 Tuna Yesuho engmuna söng orin nacno sowarango wo fogida silip tongo imuna nagung. \v 14 Oro, Yesu yu omoc-decma wekongga itongga youp amnani öngkung imuna bongo anfi idoc. \s1 Yesuho Pita inogoc, “Goc nochon bot sipsipnai yangtorengga idiruc” \p \v 15 Oro yu nacno nongbödeuya Yesuho Saimon Pita ingoroc inong ac togoc, “Saimon, Jönthon manano, kombihi, youp amnanai yu nocha kombingidang mahong gocdec tingting, gocu yu yangirada nocha toup sinom kombiharocha woha muno?” Ihoroc inuna Pitaho mata urago ingoroc iban imogoc, “Moröma gaka kombiharoc, nocu gocha toup kombingitat.” Ihoroc inuna Yesuho inogoc, “Gocu nochon bot sipsip gumbocnai nacno imongidiruc.” \p \v 16 Tongo Yesuho yu wönggon inong ac tongo inogoc, “Saimon Jönthon manano, gocho nocha boinno sinom kombiharocha muno?” Yuna Pitaho inogoc, “Öc Moröma, nocho gocha toup kombihatno wömai gocu urop kombingdeharoc.” Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Goc nochon bot sipsipnai moröm tong imongmina yangtorehi.” \p \v 17 Oro Yesuho wönggon inong ac tuna bongo anfi idina inogoc, “Saimon, Jönthon manano, gocu nocha toup kombiharocha woha muno?” Ihoroc inuna Pitaho irot mep togoc. Yaha Yesuho bongo anfi sinom ‘goc nocha toup kombiharocha muno’ ihoroc inogocmaha irotno mep tuna inogoc, “Moröma, gocu manomano ambarac kombingbödeharoc. Worocha gocu urop ingoroc kombiharoc, nocu gocha toup kombingitat.” Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Gocho nochon bot sipsipnai nacno imongidiruc. \v 18 Nocho boinno sinom gantiwa, goc amna berac itmina gaka uyap onggonha tong arangarang tongga gakain ibiba tanmina sa nahe nahe itongidoroc. Wohong mit wömai goc basi deya obura ti fadang uuna amna auho tongfat geuna sa gocho onggonga makombirocan woce gangato tongöngoc.” \v 19 Yesuho mata tepmo ihorocno inogocma woi ‘Pitaho Kopotoroc ma morö imocimocha yaö kiapdec omong faangoc’ yongo yogoc. Oro, mit Yesuho Pita inogoc, “Gocho noc nari.” \p \v 20 Ihoroc inuna Pitaho metec foringga agocmai youp amna Yesuho toup kombingidocma yu menongon tan tonggoc. Osuc kumbong imu nacno nagungan bongono wocin wömai amna worocho bigo tongga Yesuhon kundurodec singga inongac tongo yogoc, “Moröma numa sinompho wömai goc ayampho oburodec siantac?” \v 21 Oro youp amna worocho yu tan tonguna Pitaho angga Yesu inogoc, “Moröma amna ngorochai tingting oro?” \v 22 Ihoroc yuna Yesuho inogoc, “Nocho kombiaya angit idnai wömai yu ogep guroc ngocin itong tongidina ongga nocho wönggon ehangot. Woi gochon manomano muno. Gocu noc nari.” \p \v 23 Oro Yesu mata ihoroc yogocmaha tongga kombing tobic tobic surarodec sum mata ingoroc öngkuboc: “Youp amna worocho mamong faic.” Wohong Yesuho yuha mata ingorocu mayogoc ‘yu mamong faic’. Muno, yui ingohong yogoc, “Nocho kombiaya angit idinai wömai yu ogep guroc ngocin itong tohongidina ongga nocho wönggon ehangot. Woi gochon manomano muno,” ihoroc yogoc. \p \v 24 Oro Yesuho youp amnaha mata wo yogocma amna worocho sinom wömai manomano Yesuho tongidocma wo angbödeuna boinno idiya irim togoc. Worocha tongga nonu kombiamon, yuho mata bapiya ngocin irim togocma woi ambarac boinnogon. \v 25 Yesu yu guroc ngocin itongmuna manomano koböcma sinom tongidoc mahong worochon fatno ambarac wömai bapiya ngocin maeng. Amna auho Yesu manomano ambarac tongidocma worochon fatno ambarac irim tongdup tunai wömai bapiya koböcma sinom öngkuuya guroc ngocin bapiya worochon bego angit main.