\id ACT - yau \h Aposel \toc1 Aposelho youp tongidungmahon fatno \toc2 Aposel \toc3 Aposel \mt1 Aposel \mt2 Aposelho youp tongidungmahon fatno \ip Yongburoc mata: Bapiya ngo wömai amna mano Luk yuho irim togoc. Yu wö-mai osuc Fatmata irim togoc. Tongo mit mata wo sakaun fiuna bapiya ngo irim togoc. Woi Kunkun Yaruho owi amna gesö imuna yu Yerusalem forosingga ongga sa guroc danong ongmuya Fatmata ogepma Yuda nanohu o bumbumyi nanohu yu ambarac inogung. Inuya auho kombing topigung o auho me imogung. Kom-bing toping imogungma yu wömai Kopotorochon kunkun suraro öngkungga idang. \c 1 \s1 Lukho Tiofilasha mata sigoc \p \v 1 Sep ogep Tiofilus, nocho urop bapiya au irim tongo siaya gocot onggoc. Bapiya wocin wömai noc Yesuho youp tongidocma orin fatmata ogepma fandat ninongidocma worochon fatno ambarac irim togot. \v 2 Woi Yesu öngkubocan ongga Kopotorocho yu wönggon sogito momdec tögocma worochon fatno ambarac nocho irim tongdup togot. Oro, Yesu yu abe guroc ngocin idocan bongono wocin wömai Kunkun Yaruho yu fasun imuna yu inoin aposelni erangga ‘youp ihono ihono tongitnung’ yongo youp mata inogoc. \v 3 Tongo mit ep goröcdec focfoc moröma kombingga omboc. Omongo wönggon wekongga aposelni öngkung imogoc. Tongo yu momphon toroc kiap koböcma tuna aposelho woroc yango tuctugo kombigung, ‘Yesu yu boinno sinom wekongga itongeyac yo.’ Oro Yesu yu sep youp toctoc 40 worochon irotnon aposelni öngkung imuna angidung. Auya Yesuho yu mom toborucnohon foro fandat inongidoc. \s1 Yesuho youp amnani youp mata imongga momdec ögoc \p \v 4 Oro bongono au wömai Yesuho youp amnaniot itmuna youphon nongoru ingoroc inogoc, “Sonu Yerusalem karupgon imu faicha. Muno son wocegon torengga idiya ongga Kopotorocho Kunkun Yaru siuna sonot ehangoc. Kopotorocho osucgon son Kunkun Yaru kamoc kamocha mata godingmun fatdegoc. O noc ihorocgon yuhon yong tuctuc mata kanoya kombigung. \v 5 Jön yu owi amna yamucdec gung imongidoc mahong sonu sep youp toctoc au torengga idiya Kopotorocho Kunkun Yarudec gung kamangoc.” \p \v 6 Yesu yu youp amnani ihoroc inuna yu ingoroc inong ac togung, “Moröma, bongono ngocinu wömai gocho non Israel nano moröm tong nimongmina kantri noni ti koing sontacha woha muno?” \v 7 Ihoroc inuya Yesuho mata ökene iban imongo ingoroc yogoc, “Nandöng Kopotoroc yu wömai worochon öngkup öngkup bongono urop singdegoc. Woi sonthon manomano muno. \v 8 Sonthon manomano wömai woroc: Mit wömai Kunkun Yaruho sonot engmuna gesöno kamangoc. Kamuna sonu Yerusalem sae forosingga ongga Yudia gurocinthu o Samaria gurocinthu o sa guroc danong woce woce ongmuya nochon fatmata yong moröging tongonahing.” \p \v 9 Yesu yu mata ihoroc yongbödengga youp amnaniho yangamin momdec uuna mom muruc murucho yu usec tuna youp amnaniho yu wönggon magung. \v 10 Yu komanang wocin itmuya momdec onoce foringo idung. Ihoroc tuya wohogon amna yaiho yuot ebomoroc. Amna yai yu woi tec tohomumöcno föhöcno fongyun muuya engmunya inogomoroc, \v 11 “Son Galili amna, son yaha komanang sinom ngocin itmuya momdec foriang? Kombiarut, önga Yesuho son dongyun fauya momdec öc mahong mit wömai yu inohogon wönggon ibarun fauna ehangoc. Woi toroc kiap önga aangma worochon toroc yu wönggon ehangoc.” Amna yaimaho Yesuhon youp amnani ihoroc inogomoroc. \s1 Yudahon monguracno au tu öngkuboc \p \v 12 Oro mit Yesuhon youp amnani yu sa urongo mano oliv wo imu faunto ohongga Yerusalem taun engkubung. Oliv sa urongodec ida Yerusalem taun onggongon uyap woi 1 kilomitahon toroc. \v 13 Woce engkungmuya ongga böc osuc suran tongidungan wocin idung. Amna wocin idungmahon ma torop woi ingoroc: Pita, Jön, Jems, Endru, Filip, Tomas, Bartolömyu, Matyu, Alfiushon manano Jems, o Saimon yu wömai Selothon toropdecma, o Jemshon manano Yudas. \v 14 Amna torop ngorocho wömai suran tongga irot tungu singga dönac youp tongidung. O ihorocgon Yesuhon macno Maria o owi au o Yesuhon orugi yu wocingon suran tongga itmuya Yesuhon youp amnaniot dönac youp tongidung. \p \v 15 Oro bongono wocin wömai owi amna torop obuguhogon Yesuha kombing tobing imongidung. Yuhon nambano wömai 120 ihorocgon idung. Yu suran tongga itmuya Pitaho yuhon bonipnodec idongga mata ingoroc inogoc, \v 16 “Oro oröc ori kombiarut, osucgon sinom wömai Kunkun Yaruho Devithon duc tun yungan tuna yu Yudasha yong tuctuc mata au yongo yogoc, ‘Yu worocho ayami yangada Yesuot fongungoc.’ Oro mata worocho wömai boinno öngkuboc. \v 17 Yudas yu wömai nonthon toropdec idoc. Tongga nontho youp sogidomonma worochon toroc yu ihorocgon sogidoc. \v 18 Amna Yudas yu wömuno togocmahon wöngnac möneng sogida guroc docno au wögoc. Ihoroc tongga yu guroc wocin ongmuna möngga modibo taboc. Tongo omuro gurocdec sorung möngga wot gapgap togung. \v 19 Ihoroc tuna Yerusalem nano ambaracho yuhon fatno kombingga sa guroc worochon mano ‘Akeldama’ ihoroc mambodung. Mata worochon foro wömai ‘nogot guroc’. \v 20 Worochon mata wömai ap bapiyadec ingoroc yac: \li1 ‘Yuhon sa gurocno komong engoc. Amna au wocin iditninga.’ \rq (Buk Song 69:25)\rq* \p “O mata yu ingoroc irim toctocyi itac: \p ‘Amna auho yuhon youp docno sogihun.’ \rq (Buk Song 109:8)\rq* \p \v 21 “Oro foro worocha tongga non muyu amna au erangga yu Yudashon abam sogihun. Amna wo wömai nonu Yesuot kondong itongima yuhon bonipnodecma soworeantamon. \v 22 Forosingga Jöntho owi amna Yodan yamuc gungimong tehuna engga Yesuho non youn fauya momdec ögoc. Oro amna wo ambarac yangdegungma yuhon bonipnodec wömai nonu amna tungu soworenaya yu Yudashon abam sogihun. Tongo yu noniot youp kondong tongmanaina Yesuho omocdecma idonggongnohon fatmata yong moröginahamon,” Pita yu ihoroc yogoc. \p \v 23 Yuna amna wocin idungma yu amna yai ino ot kondong itongidungma yu dongyu öngkubung. Tunguma wömai Yösep, yu mano au Barsabas yongidung. O ihorocgon mano au wömai Jastus yongidung. O amna au wömai Matias yu woroc soworegung. \v 24 Sowo-rengga irot tungu singmuya dönac ingoroc yogung, “O Moröma, goc amna ambarachon irot kombingbödeharoc. Worocha gocho amna yai ngodecma numaha sinom kombiharoc, woroc nindahi. \v 25 Nindaya amna worocho Yudashon abam sogida noniot aposel youp tangoc. Yudas yu youp ngo imun fauna önggöngyinohon urago sogida sa wontucmunodec onggoc.” \v 26 Yu dönac ihoroc yongo sop tim moruya Matiasho koing sogoc. Ihoroc tuna Matias yu aposel 11 yudec sakaun fiuya 12 idung. \c 2 \s1 Kunkun Yaruho eboc \p \v 1 Oro Yuda nanohon bongono moröma, Pentikos worocho ehuna kombing tobic tobic suraro yu ambaracho bucin suran tongga idung. \v 2 Suran tongo idiya karupgon sum morömahon gino koingo sinom worocho momdecma engmuna böc woroc ducmodoc. \v 3 Foc tuna yu agungmai yapmu au ep aranggum mönbiro simbang worocho engmuna fuc tongga owi amna tungu tungu fogiddup togoc. \v 4 Ihoroc tuna Kunkun Yaruho owi amnahon irotnon ohongga foc tongo mönbiro sogito ibaruna owi amnaho forosingga mata duc inggun auhon auhon yong tonggung. \p \v 5 Oro bongono wocin wömai Yuda nano koböcma sinompho kantri wohon wohondecma Kopotoroc yong moröng imoc imocha Yerusalem ebung. \v 6 Yu wocin itmuya momdecma gino kekoröp moröma engkubocma woroc kombingga ‘worochon foro ana’ yongo engga woce engsuran togung. Engsuran tongo onggim singga kombigungmai kombing tobic tobic owi amna yu duc mata inoin inoin ingurodec yong tonggung. \v 7 Ihoroc yuya kombingga soroc yocno sinom tongga yogung, “Ei owi amna ngo yu Galili nanohogon idang. \v 8 Worocha foro tingtingnoha sinom yu duc mata nonin nonin inggundec yuya kombiamon? \v 9 Nonu ngomai Partia, Midia, Elam kantridecma ebamon. O auho Mesopotemia, Yudia, Pontus o Esia provinsdecma ebamon. \v 10 O au wömai Frigia o Pamfilia provinsdecma o ihorocgon Isip kantridecma ebamon. O au Libia guroc docno Sairini taun ambehecgon wocemaho ebamon. O au non Röm taundecma ebamon. \v 11 O au non sa muropmo Krithu o distrik Arebiadecma ebamon. Nonu au Yuda nano sinom idamon o au nonu bumbumyi nanohon toropdecma Yudananohon kombic kombic tanidamon. Non ambarac duc inggun nonin nonin yongidamon mahong torop ngo yu Kopotorochon toroc kiap moröma sinom nonin nonin duc inggundec yong tonguya nonu tuctugo kombiamon.” \p \v 12 Yu ihoroc yongo kombiu matuctuc yuna ingoroc yogung, “Yapmu ngo önga öngkupacma worochon foro yaö sinom?” \v 13 Ihoroc yong tongmuya auho wömai mata metec yongo yogung, “Yui wain yamuc koböcma naangmaha bumbum yongga yang yo,” ihoroc yogung. \s1 Pita yu fatmata ogepma owi amnadec yong fandat inogoc \p \v 14 Ihoroc yuya Pitaot aposel nucni 11ot yu idongmuya Pitaho owi amna orongi ingoroc fasun imongo inogoc, “Son Yuda nano o ihorocgon son owi amna torop auhonmaho engga Yerusalem idangma, son ambaracho onggim singga nochon mata kombiarut. Nocho kiapmo fodibo önga ngo öngkupacma worochon foro kanong tuctuc towa. \v 15 Son ingoroc kombianghu nuhun, owi amna ngo yu wain yamuc nangga bumbum yang yo. Muno sinom, sep bongonoi kembotsum 9 kilokgon itac. \v 16 Toroc kiap ngo önga öngkupacma woi Kopotorochon yong tuctuc amna mano Yoel yu osuchagon ‘ihoroc öngkuangoc’ yongo yong tuctuc mata ingoroc yongdegoc: \li1 \v 17 ‘Kopotorocho ingoroc yac, Sa gurochon bödec bödecno eng fomtangocan bongono wocinu wömai nocho Kunkun Yaruna koriaya yu owi amna danong yudec ohongo ducmoto foc tong imangoc. \li1 Nocho ihoroc toya sonthon we soni mana soni yu Kopoto-rochon mata suraro inong tuctuc tonahing. O sonthon amna berac soni o amna basi soni yu duc itu tongga Kopotorochon manomano yanahing. \li1 \v 18 Nocho Kunkun Yaruna siaya yu nochon mongorec toctoc owi amnadec ohuna yu Kopotorochon yong tuctuc mata yong tongonahing. \li1 \v 19 O nocho toya momdec toroc kiap fodibo öngkuuya yanahing. O gurocdec wömai nocho weran inobarac dongya öngkupnahing. Weran worocho wömai nogotbarac o ep aranggumbarac öngkuuya boröc moröma öangoc. \li1 \v 20 Ihoroc tuya sepho kumbong diangoc. O yaropho gomondingga nogot kiap engoc. Ihoroc öngkungbödeuya mit wömai Morömahon bongono moröma gesönobarac sinom ehangoc. \li1 \v 21 Ehuna bongono wocin wömai Kopotorocho inoin owi amnani fogiuna batip itnahing. Woi owi amna ‘Morömaho tong fatnehun’ yongo inong yonahingma yu wömai Kopoto-rocho inoha fogiuna batip itnahing.’” \rq (Joel 2:28-32)\rq* \p \v 22 Pita yu wönggon mata sakaun fiuna yogoc, “Son Israel amna, son onggim singga mata ngo kombiarut: Yesu yu sonthon bonip sonidec komanang maitongidoc. Muno sinom, Kopotorocho yuhon youp tong koing tuna yu momphon toroc kiap inobarac sinom orin weran moröma tongidoc. Kopotorocho ‘son wo yangga Yesu kombing tobing imarut’ yongo ihoroc togoc. Tuna son ambaracho Yesuhon toroc kiap inobaracma wo yangbödegung mahong \v 23 sonu yu sogida amna wontucmunohon oburodec siuya yu ep goröcdec wuya omboc. Wohong Kopotoroc yu osucgon ‘ihoroc öngkuangoc’ yongo yong torop singdegoc. \v 24 Sing dengo yu Yesu omocdecma tun wekongo idonggoc. Omocho yu sogido akep toctocno wömai maidoc, muno sinom. \p \v 25 “Oro Devit yu Yesuha yong tuctuc mata ingoroc yogoc, \li1 ‘Nocho bongono muno Morömaha kombingitat. Yu nocot itmuna tong koing tong namongitac. Worocha nocu yapmu auha mabotongitat. \v 26-27 Muno, irotnaho Morömaha yong kumehat. O ducnaho yuhon yong moröng ap yongitat. Nocho boinno sinom kombihat, godip föbna wömai omentat mahong Kopotorocho noc maimun faic. Muno sinom, yu itonggong koing tun öngkung namangoc. Kopotoroc yu inoin Kunkun Amna omochon oburodec maimun faic. \li1 \v 28 Öö Kopotoroc, goc urop itonggong koinghon uyap nindaiya agot. Gocho noc nangbanaiya gocot itmaina irot ogep moröma sinom kombihat.’” \rq (Buk Song 16:8-11)\rq* \p Pitaho wönggon mata sakaun fiuna yogoc, \v 29 “Oröcnai, nocho boinno sinom kantiwa, öranoni Devit yu osucgon omong fauna kumkumon oring sigung. Tuya yuhon kumkumon weran tongsigungma wo önga bonip nonidec idina angidamon. \v 30 Wohong Devit yu wömai Kopotorochon yong tuctuc amna idoc. Worocha tongga Kopotorocho yong koing mata ingoroc godingmun fat imogoc, ‘Mit wömai gochon morogoya au amna moröma sinom engoc. Tongo yu Israel nano yangtoreangoc.’ \v 31 Kopotorocho yu mata ihoroc inogocmaha tongga Devitho Kopotorochon irot kombigoc. \p “Tongo yu kombigoc, mata wo wömai ‘Duicha’ kombingga yogoc. Tuna Duic yu kumkumondec idoc mahong mabomtogoc. \v 32 Muno, Kopotorocho yu angbanauna idonggoc. Idonguna dan noniho yu agomon. Agomonmaha non kombiamon fatmatano woi boinno. \v 33 Yesu yu momdec öngo Kopotorochon oburo arocne itmuna ma moröma sogidoc. Tuna Nandöng Kopotorocho Kunkun Yaru yudec sing imogoc. Sing imuna yu nondec koringmun mugoc. Kunkun Yaruha wömai Kopotorocho osucgon non nimoc nimocha mata godingmun fatdegoc. Oro worochon torocgon wömai yu önga Kunkun Yaru nondec koringmun muuna kiapmo fodibo ngo öngkuuna sonu wo angmuya nanga fatfat tang. \p \v 34 “Oro Yesu momdec ögocma worochon toroc wömai Devitho maögoc. Wohong yu ihoroc yogoc, \li1 ‘Kopotoroc yu nochon Morömana ingoroc inogoc, ‘Goc nochon arocne omoc idiya \v 35 ongga nocho gochon ayamaihon gesöno fohongga gochon unenne fohong yuangot.’ \rq (Buk Song 110:1)\rq* \p \v 36 “Worocha son Israel nano ambarac, son ingoroc kombiarut: Son osuc Yesu ep goröcdec wodungma yu woroc wömai Kopotorocho temongmun uuna yu mom sa guroc ambarachon Morömo Duic itac. Yuhon oburodec wömai Kopotorocho inoin owi amnani fogiuna batip itnahing,” Pita yu mata moröma ihoroc yogoc. \s1 Owi amna koböcho irotno ibanda Kunkun Yaru sogidung \p \v 37 Oro Pitahon mata worocho wömai owi amna irotno sakacno sinom tuna soroc yogung. Soroc yongo yu Pita orin aposel nucni inong ac tongo yogung, “Oröcnai tingting tontamon oro?” \v 38 Ihoroc inuya Pitaho inogoc, “Son tungu tungu ambaracho irot soni ibaruna Yesu Duichon madec yamuc gubarut. Ihoroc tuya wömai Kopotorocho turongo soni tongsac tongbödengga guram sing kamuna Kunkun Yaru sogiantang. \v 39 Kopotorocho osuc omocene Kunkun Yaru kamoc kamocha mata godingmun fadocma mata wo wömai yu sontha orin managumboc soniha yogoc. O owi amna abe korungon idiya Kopotorocho inong yangocma yu ambaracha wömai yogoc.” \p \v 40 Oro Pita yu mata orongi koböcma sakaun fiuna owi amna kiring imongo garac mata ingoroc inogoc, “Son muyu guroc amnahon toroc kiap gendöngniha me imongga Yesuha kombing tobing imarut. Ihoroc tonggai wömai sonu batip itmuya magorong ongoning.” \v 41 Pita yu ihoroc yuna matanoho owi amna koböcmahon irotno sakauna kombiuya angit idina yamuc gubung. Yamuc gubungma worochon namba woi 3,000 ihoroc idoc. Yu woi owi amna osuc Yesuha kombing tobing imogungma yuot sakau fiuna kondong ididung. \s1 Yesuhon suraro yu irot tungu singmuya ogepma sinom ididung \p \v 42 Oro suraro wo yu bongono bongono amna aposel ma sogidungma yuhon yong fasun fasun mata kombingidung. O yu irot tungu singmuya oröc tongga ididung. O yu engsuran tongga kumbong imu nacno nahi dönac youp toi ihoroc tongo ididung. \v 43 Tongo yu ambaracho irotno Kopotorocha bogingo yu anggendingidung. Tuya Kopotorocho aposelho oburodec toroc kiap inobarac manomano tongidoc. \p \v 44 Kombing tobic tobic owi amna yu wömai irot tungu sinom sing-muya inoin yoctecno möneng manomano ambarac feng suran tongmuya ‘suraro ambarachon fat itun’ yongo soworeng fingidung. \v 45 Tongo yu irot basi sinom inoin sa guroc yoctecno manomano maketdec fiuya mönengno fogida nucni urocima silip tong imongidung. \v 46 Tongo yu sep danong öret socsoc bucin fatmata ogepma kombic kombicha suran tongidung. O yu irotno borongdetno sinom tongo ino bucin suran tongo imu nacno nongidung. \v 47 Tongo yu yong kumengo Kopotorocha yong moröng imong tongidung. Tuya owi amna ambaracho yu yang gendingidung. O Kopotoroc yu sepno sepno owi amna au inong yuna yu Yesuhon surarodec sakau fingidung. Tuna surarohon nambano moröma sinom ögoc. \c 3 \s1 Pitaho amna orungo wöntucmuno tun orokogoc \p \v 1 Oro oipmonu Pita orin Jön yu dönac youp toctocha öret socsoc bucin ögomoroc. Woi dobocsisi 3kilok bongono wocin ögomoroc. \v 2 Oro bongono wocingon wömai amna au yu nucno orungo wöntucmuno sumboda tengga öret socsochon böc simbu mano ‘orogoma sinom’ woce tohong sigung. Amna wo wömai macnoho ihorocma bagoc. Tuna yu bongono muno simbu wocegon itmuna owi amna ongi epi togungma möneng yoctecnoha dönac inongidoc. \v 3 Oro Pita orin Jön yu öret socsoc bucin öcöcha ehunya amna worocho yu mönengha inogoc. \v 4 Inuna Pita orin Jön yu amna wo foring angmunya Pitaho inogoc, “Goc not nihi.” \v 5 Ihoroc inunya amna worocho ‘möneng au namontamoroc’ yongo yu yamong fihic togoc. \p \v 6 Tuna Pitaho inogoc, “Möneng wömai maitnamoc mahong yapmu itnampacma worocthong gampiwa. Yesu Duic Nasaretma yuhon madec goc idongga itongoi.” \v 7 Ihoroc inongga yu amna worochon oburo arocne sogito tun idonggoc. Tuna wohogon orung gorugo tong nongnong tongo idonggoc. \v 8 Tongo yu foro singga itongga toup sinom borongdedoc. Tongo yu Pita orin Jön yanmuna öngmondic öngmondic tongo Kopotorocha yong kumeng imogoc. \v 9 Ihoroc tongga idina owi amna öret socsoc bucin idungmaho yu angga kombigung, \v 10 ‘Mayain, amna ino ngorocho wömai öret socsoc böc simbunodec ida ‘owi amnaho möneng namarut’ yongo inong yongidoc.’ Ihoroc kombingga yu orokogocmaha soroc yongo kombic kombic youp morö tongo nangano fadoc. \s1 Pitaho öret socsoc bucin fatmata ogepma yogoc \p \v 11 Oro, owi amna koböcmaho Pitaho amna tun orokogocmahon fatno kombingga soroc yongo ‘woroc ana’ yongo domdomgon yuot ebung. Engmuya yagungmai amna orokogocma yu Pita orin Jönot öret socsoc böchon barandadec wocin idung. Baranda worochon mano wömai ‘Salomonthon baranda’ ihoroc yongidung. \v 12 Oro Pita yu yagocmai owi amna koböcma ebung. Tongo yu forosingga mata ingoroc inogoc, “Son Israel amna, sonu foro yaha sinom yapmu ngo öngkupacmaha soroc yongo not nimong fihic tang? Son ingoroc kombininga, not nodin koing socsocdec amna ngo tada orokoc, o notu Kopotorocho yangamin nongnongo sinom idamotmaha tongga amna ngorochon orungo tada orokuna idongeyac, muno sinom. \p \v 13 “Abraham, Aisak, Jeköp orin ombusakung noni yuhon Kopotoroc yu wömai ‘inoin youp amna Yesu yuhon ma onoce sinom itun’ yongo not gesö nimuna notu amna ngo tada orokoc. Amna mano Yesu wo wömai sontho sogida ‘ompun’ yongo ayamphon oburodec sigung. Tuna Pailat yu Yesu imun fauna ohonggonga yogoc mahong sontho kiringga yuha möp yongo mata toup fing tandung. \v 14 Amna worocho wömai Kopotorocho yangamin nongnongo kunkun sinom itac. Yu toroc kiap ogepmagon tongidoc mahong sontho yuha möp yongo Pailat ‘usem amna wohong nimpi’ yongo inogung. \v 15 Son ihoroc togungmaha tongga itonggong tung öngkung nimoc nimoc amna noni Yesu yu ep goröcdec wuya omboc. \p “Wohong Kopotorocho yu amna woroc kumkumonma tun idonggoc. Woroc wömai nodu dan nodiho agomot. Tongo nodu worochon yong tuctuc matano owi amnadec yong fandadidamot. \v 16 Oro nodu Yesuha kombing tobing imongidamotmaha tongga Kopotorocho amna ngo son kombing imangma yu tun orokoc. Yesuhon mano woi gesönobarac. Amna worocho Yesuhon ma kombing tobingitacmaha tongga yu orokoc. Orokuna dan soniho agung. \p \v 17 “Oro oröc ori noc kombihat, sonot amna moröma soni son Kopotorochon mata angit sinom makombiingmaha tongga sonu Yesu ayamihon oburodec sigung. \v 18 Worochoi oro, Kopotoroc yu osucgon ‘Duic yu muyu focfoc kombiangoc’ yongo yong torop singdegoc. Tuna Kopotorochon yong tuctuc amnani ambarac yu worochon yong tuctuc mata ninogung. Tuya sonu Duic ep goröcdec wuya ombocmaha tongga yong tuctuc mata worocho boinno öngkupoc. \v 19 Worocha son kombic kombic wöntucmuno soni mongurac tongga irot soni ibararut. Ihoroc tuyai wömai Kopotoroc Moröma noni yu turongo soni tongsac tongbödengo koing socsoc wego kamontac. \v 20 Tongo yu Duic inong muuna ehangoc. Duic wömai Kopotorocho son tongfat keckecha soworegoc. \v 21 Yesu yu abe momdec iditac mahong mit Kopotorocho mom sa guroc ambarac wego dongyun öngkuangocan bongono wocin wömai yu wönggon ehangoc. Kopotorocho osuc yong tuctuc amnaniho ducdec mata godingmun fadocma worochon toroc. \v 22 Möse yu wömai Yesuha ingoroc yogoc, \li1 ‘Moröm soni Kopotoroc yu sonthon bonip sonidecma yong tuctuc amna moröma au noc simbang temongmun öangoc. Son muyu yuhon duc mata ambarac sumbotbödengitnung. \v 23 Amna auho yuhon mata masumbiningma yu wömai Kopoto-rocho Israel nanohon bonipnodecma kondong tongga dong yarangoc.’” \rq (Lo 18:15-19)\rq* \p \v 24 Pitaho mata sakaun fiuna yogoc, “Boinno sinom Kopotorochon yong tuctuc amnanihon yong tuctuc mata wömai önga bongono ngocin boinno öngkubang. Forosingga Samuel o ihorocgon worochon menon öngkubungma yuhon mata woi önga boinno öngkupac. \v 25 Oro son wömai yong tuctuc amnani orin ombu sakung soni yuhon morogoni idang. Worocha tongga Kopotorocho yu mata godingmun fat imogocma worocho sondec ongeyac. Yu wömai Abraham ingoroc inogoc, \li1 ‘Gochon morögoyaha tongga nocho guramna owi amna ambaracdec sing imangot.’ \rq (Stat 22:18)\rq* \p \v 26 “Kopotorocho Abraham ihoroc inogocmaha tongga yu youp amnano Yesu omocdecma tun idonggoc. Tongo yu osuc Israel nano sonot inongmuna eboc. Tuna sonu toroc kiap wontucmuno soni dou fauya irot ibarantanganu wömai Kopotorocho guramno sondec sing kamontac.” Pita yu owi amna ihoroc inogoc. \c 4 \s1 Tawa amnaho Pita orin Jön yi bucin fohong yugung \p \v 1 Pita orin Jön yu owi amna mata ihoroc inongga idinya öret socsoc amna orin Sadyusi orin tawa amnahon ofisa yu Pitaot ebung. \v 2 Yu wömai Pitahon mata kombingga toup soroc yogung. Wömai yaha Pitaho yogoc, ‘Yesuha tongga owi amna omocdecma idongonahing’. Pitaho ihoroc yuna amna morömahon irot tun obukogoc. \v 3 Tongo yu engmuya Pita orin Jön fogit akep tongga mata youpdec fonggonga kombigung mahong sep urop ibandocmaha tongga yu komong yi bucin fohongyuya woce idomoroc. \v 4 Wohong owi amna koböcma yu Pitahon fatmata kombingga Yesuha kombing tobing imongo kombing tobic tobic surarodec sakau figoc. Tuya surarohon nambano toup uuna owi amna 5,000 ihoroc idung. \s1 Amna morömaho Pita orin Jön yu mata youpdec fohong yugung \p \v 5 Oro Pita orin Jön yu yi bucin idinya kembotsum wömai öret socsoc amnahon dugo orin Yudananohon amna moröma orin nongoru gendic fandat fandat amna yu Yerusalem engmuya suran togung. \v 6 Suran togungma woi öret socsoc böchon amna dugo mano Anas orin Kaiafas, Jön, Aleksander o ihorocgon öret socsoc amna dugohon toropni yu ambaracho engga suran togung. \v 7 Suran tongga idiya tawa amnaho Pita orin Jön yangat fehuya amna morömaho yu ingoroc inong ac togung, “Numaho sot gesö kamuna sodu amna wo tun orokogoc. Sodu youp sodi numahon madec tongidamoroc?” \p \v 8 Ihoroc inuya Kunkun Yaruho Pitaot ohongo dugo tun yungan tuna Pitaho mata urago ingoroc iban imogoc, “Son Israel nanohon amna dugo son kombiarut. \v 9 Not amna orungo wöntucmuno tongfat yegomotmaha tongga not önga ngo mata youpdec itdaya sonu notha mata firing nirang. Sonu ingoroc ninong ac tang, sodu ting tunya amna wo orokogoc. \v 10 Oro sonot Israel nano ambarac son ingoroc kombiarut: Yesu Duic Nasaretma yuhon manodec wömai nodu amna wo tada orokogoc. Tuna yu ngo sonthon yangam sonidec idonguna aang. Yesu woroc wömai sonu sogida ep goröcdec wuya omboc mahong Kopotorocho yu omocdecma tun idonggoc. \v 11 Yesuha wömai mata ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Sop au wömai böc toctoc amnaho ‘sop wontucmuno’ yongo tomu onggoc mahong Kopotorocho sop worocgon sogitmuna tong koing tong imuna sop worocho böchon forodongno sinom öngkupac.’ \rq (Buk Song 118:22)\rq* \p \v 12 “Yesu Duic yuhagon tongga Kopotorocho non wömunodecma öcangyun muuya batip itnahamon. Kopotoroc yu wömai ‘owi amnaho ma tungu worocgon kombing tobing imarut’ yongo ma wo nimogoc. Momdechu o gurocdechu wömai amna auho non itonggong koingdec mafohong nuic, muno sinom.” Pita yu mata ihoroc yogoc. \p \v 13 Yuna amna dugo yu mata wo kombingga nanga fatfat togung. Wömai yaha yu kombigungmai, Pita orin Jön yu amna komongno, yu kombic kombic bucin maöngidomoroc mahong yu mata urago orongi sinom iban imogomoroc. O yu osuc yu Yesuot itongidomoroc. \v 14 O ihorocgon amna dugo yu amna orokogocma auya yu Jön orin Pitaot kondong yuho yangamin idongga idoc. Worocha tongga yu mata ökenne yocyocha uyap yabiu matogoc. \p \v 15 Tongo amna dugoho inogung, “Son taitdec ohongga torengga idarut.” Ihoroc inuya yu ohongga idiya amna dugoho inohogon mata inun ganun tongo yogung, \v 16 “Nonu amna yai ngo tingting sinom tong imontamon? Yerusalem owi amna ambarac yu urop toroc kiap moröma togomorocmahon fatno kombingbödeang. Worocha nontho angit öp masinin. \v 17 Wohong yuhon mata woi wömuno sinom, mata ngorocho owi amna ambaracho onggimin ohuna kombiningyit. Worocha non muyu amna yai ‘muno’ inongo ‘sot wönggon mata au Yesuhon madec owi amna inodimorocha’ ihoroc inontamon.” \p \v 18 Oro amna dugo yu mata ihoroc yu bödeuna amna yai inong wodiuya ehunya nongoru ingoroc inogung, “Sot Yesuhon fatmatano amna au inodimorocha” ihoroc inongo ‘muno’ sinom inogung. \v 19 Wohong Pita orin Jön yu mata woroc kombiunya angit maidina mata urago ingoroc iban imogomoroc, “Son sonibut soworengga yarut, yaö kiapmo ogepma in, nodu sonthon matahong sumbentamotha woha Kopotorochon matahong sumbentamot. \v 20 Nodu ducnodi öp singga matomtodin. Muno sinom, nodu yapmu agomotmahu o yapmu kombigomotmahu worochon fatno muyu owi amna fandat inongdup tongitahamot.” \p \v 21 Ihoroc inunya kombingga amna dugoho suraroha botogungmaha tongga yu komong tong botoc mata orongi inongo inongmuya ohogomoroc. Suraro ambaracho wömai Pitaho amna tun orokogocmaha kombigung, woi Kopotorochon werano. Worocha tongga yu borongdetmuya Kopotorochon mano tu fadauna yong kumeng imogung. \v 22 Wömai yaha amna wo yu biruc 40 ihoroc obukoc tongga idina Pitaho tun orokogoc. \s1 Kombing tobic tobic suraroho dönac youp togung \p \v 23 Oro amna dugo yu Pita orin Jön inongmuuya ongga orung idomoroc. Tongo yu kombing tobic tobic suraro ot ongmunya amna dugoho mata inogungma worochon fatno suraro inogomoroc. \v 24 Inun-ya suraro yu woroc kombingga irot tungu singmuya Kopotoroc dönac ingoroc inogung, “Öö Moröm noni Kopotoroc, mom sa guroc manomano ambarac wömai gocho tobing figoroc. \v 25 Gochon youp amna Devit, woi öra noni, yu Kunkun Yaruhon gesödec gakain yong tuctuc mata ingoroc yogoc, \li1 ‘Bumbumyi nano yu komanang sinom irot kombut tongidang. O guroc owi amna yu komanang sinom toroc wöntucmuno toctocha yong torop singidang. \li1 \v 26 Böcno böcno amna morömaho Morömaot emoc toctocha tong arangarang tang. O sa gurochon amna dugo yu suran tongga Duichon ma tong samborec toctocha yang.’ \rq (Buk Song 2:1, 2)\rq* \p \v 27 “Öö Kopotoroc, boinno sinom Heröt, o Pontius Pailat, o bumbumyi nanohon dugo, o Israel nanohon dugo, yu böcsa ngocin suran tongga gochon youp amna Yesu yuhon ma tong samborec toctocha mata yong torop sigung. Yesuha wömai gocho ‘nakain youp toun’ yongo ma moröma imogoroc. \v 28 Yu Yesu ayam tong imongidang mahong gochon gesö woi moröma, o gochon irot kombic kombic woi ogepma sinom. Worocha gocho osucgon ‘ihoroc tonahing’ yongo kombingdegoroc. \p \v 29 “Öö Moröma, goc kombiharoc, amna dugo yu ‘nonthon youp bödehun’ yongo yong botoc botoc mata ninang. Worocha goc muyu gochon youp amnayai tongfat yeia yu gochon fatmata ogepma tong botoc botocno muno orongi sinom yong tongonung. \v 30 Gocho yu gesö imia yu Yesuhon madec obukoc owi amna dou orokonahing, o yu momphon toroc kiap inobarachu o weran moröma au tuya owi amna yanahing.” Yesuhon suraro yu dönac ihoroc yogung. \v 31 Yongbödeuya wohogon sa wocin konoc fendoc. Tuna Kunkun Yaruho owi amnadec ohuna ducmoto Kopotorochon fatmata orongi sinom yong tonggung. \s1 Yesuhon suraro yu nucno tongfat yeun yeun tongo ididung \p \v 32 Oro bongono wocin wömai kombing tobic tobic owi amna ambaracho oröc oröc tongmuya irot tungu sinom ididung. Amna auho inoin manomanoha makokorengidung. Muno, yu nucno tongfat yeun yeun tongmuya amna tunguhon manomano wömai amna ambarachon itbödegoc. \v 33 Ihoroc tongmuya amna aposel ma sogidungma yu Moröma noni Yesu yuhon fatmata ogepma orongi sinom yong moröging tonggung. Yu yongidung, ‘Yesu yu boinno sinom omocdecma wekongga idonggoc.’ Ihoroc yong tongidiya Kopoto-rochon guram moröma sinom surarodec idoc. \v 34 Bongono wocin wömai surarodec amna auho yapmu auha madocmögoc. Muno sinom, amna ambaracho gurochu o böcnohu idimogungma yu woroc mönengha fingga möneng wo suraroha bogingidung. \v 35 Tuna aposelho möneng woroc sogida silip tongga owi amna docmö-gungma yu tongfat yengidung. \p \v 36-37 Oro amna au mano Yösep. Yu ihorocgon gurocno docno au siuna amna auho mönengha wögoc. Wuuna Yösep yu möneng wo aposel imogoc. Oro Yösep yuhon mano au wömai Aposelho ‘Barnabas’ ihoroc mambodung. Ma worochon foro wömai ‘irotno tongkoing toctoc amna’ ihoroc. Barnabas yu ihorocgon Livaihon toropdecma. Yuhon böcno sano sinom wömai sa muropmo Saiprus woce idoc. \c 5 \s1 Ananaias orin Safaira yuhon fatno \p \v 1 Oro bongono wocin wömai oimna au yu suraro ot ididomoroc. Amna mano Ananaias o oweno mano Safaira. Ananaias yu ihorocgon gurocno docno mönengha siuna amna auho wögoc. \v 2 Wöngo möneng imuna Ananaias yu au inoha öp singo o docnogon wömai aposel imogoc. Tuna owenoho toroc kiap wo togocma kombingbödegoc. \v 3 Ihoroc tuna Pitaho ingoroc inogoc, “Ananaias, gocu yaha dogu kopot angbanaiya iroda foctogoc. Tuna goc gurocahon möneng docno öp singga Kunkun Yaru imanang inong yuharoc. \v 4 Kombihi, guroc docno wo woi gakain fat idoc. O möneng sogidorocma woi ihorocgon gochon manomanogon. Worocha goc gakain ibiba tarim. Foro yaha goc wömuno ihoroc taroc? Goc amnahagon imanang mainoroc, muno gocu Kopotoroc inong yuharoc.” \v 5 Pitaho ihoroc yuna Ananaiasho mata woroc kombingga wohogon möng fodop tongo omboc. Tuna suraro yu kiapmo woroc angmuya toup sinom botogung. \p \v 6 Tongo amna berac wocin idungma yu engga ep fambangno tec tomtongga sumboda tongo tongga oringsigung. \v 7 Oring siuya bongono 3 aua ihoroc bödeng idina Ananaiashon oweno yu ihorocgon böc ganang ögoc. Yu wömai toroc kiap opnodec öngkubocma makombii etno ögoc. \v 8 Tuna Pitaho möneng indangga inogoc, “Gocho boinno yoi, sodu gurochon mönengno sogidomorocmai worocgonthu nuhun?” Yuna owiho yogoc, “Öc boinno, worocgon.” \v 9 Ihoroc yuna Pitaho inogoc, “Sodu yaha sinom Morömahon Yaru imanang inong yucyucha irot tungu sigomoroc? Kombihi, amnaho oba tongo tongga oring siingma yu urop ibaru fauna ebang. Yuho wömai goc ihorocgon sumboto tongontang.” \v 10 Ihoroc inuna wohogon owi wo Pitahon orungo forodec möng fotop tongo omboc. Tuna amna beracma yu böc ganang öngga agungmai owi wo yu omongga idoc. Tuna wohogon sumboto tongo opno oring sigungan wocegon oring sigung. \v 11 Tuna kombing tobic tobic surarohu o owi amna ambarac fat wo kombigungma yu soroc yongga toup sinom botogung. \s1 Aposelho owi amna koböcma dou orokogung \p \v 12 Oro aposel yu owi amnaho yangamin momphon toroc kiap ihono ihono koböcma sinom tongidung. Kombing tobic tobic suraro yui irot tungu singga öret socsoc böchon gombo ganang Solomonthon barandadec woce bongono bongono suran tongidung. \v 13 Ihoroc tuya owi amna komanangnoho yu yang gendingidung mahong yuot suran toctocha wömai botogung. \v 14 Wohong owi amna koböcma sinom yu irotno ibaruna Morömaha kombing tobing imongidung. Tongo yu kombing tobic tobic surarodec sakau fiuya worochon nambano moröma ögoc. \v 15 Tuna owi amna yu aposelhon gesö moröma angga nucni obukocnima sumboto fengga uyap tagarodec tecyoroc tongo fingyu dubung. Yu ‘Pitaho engo yuhon dogunodec sakauna doguno worocho obukoc owi amna wo yanggecmoto onguna orokontang’ yongo ihoroc togung. \v 16 O owi amna böcsano Yerusalem taun ambehecgon idungma yu ihorocgon nucni obukocnimahu o dogu boyömonimahu yuot yangat febung. Yangat fehuya aposelho yu ambarac dou orokongbödegung. \s1 Amna dugoho aposel yi bucin fohong yugung \p \v 17 Oro öret socsoc böchon amna dugo orin amna dugo Sadyusi toropdecma yu aposelhon toroc kiapmo yangmuya irotno obukogoc. \v 18 Tongo yu aposel fogito yibucin fohong yugung. \v 19 Yi bucin fohong yuya idiya kumbong wömai Morömahon sum yaru auho engmuna yi böchon simbu fagarito aposel yangato sumon fohong yungo inogoc, \v 20 “Son ongga wönggon öret socsoc böchon gombo ganang öngga itonggong koinghon fatmata ogepma owi amna inongdup tarut.” \v 21 Ihoroc inuna aposelho mata woroc kombingo kembotsumgon öret socsoc bucin öngmuya owi amna fatmata ogepma fandat inogung. \p Tuna öret socsoc böchon amna dugo yu ehuya Israel nanohon amna dugo inong yuya suran togung. Yu woi Israel nanohon kaunsil. Tongo yu ‘aposel yangat feparut’ yongo tawa amna inong muuya yibucin onggung. \v 22 Woce ongga yagungmai aposel yu woce maidung. Woroc angga ibaru fauna ongga amna dugo yongburoc inongo yogung, \v 23 “Nonu ongga yi böchon simbu anaya orongi akep toctocyi idina tawa amnaho gön tongga idung. Ihoroc idiya nonu simbu fagarito agomonmai amna tungu au wocin maidoc.” \v 24 Tawa amnaho yong-buroc mata ihoroc yuya öret socsoc böchon amna dugo orin tawa amnahon ofisa yu mata woroc kombingga irot koböc koböc kombingga yogung, “Mayain, önga aamonmahon menonu tingting sinom öngkuangoc?” \p \v 25 Tuna amna mit amna auho engmuna inogoc, “Kombiang amna wo sonu yi bucin fohong yuingma yu öret socsoc böchon gombo ganang itmuya owi amna fatmata fandat inongga idang.” \v 26 Ihoroc inuna ofisaot tawa amna auot yu ongmuya aposel fogida amna dugoho yangamin yangat febung. Yangat febungma wömai dopdopno muno obinggon febung. Yaha yu suraroha botogungmaha, yu wömai kombigung, ‘Doantamonanu wömai owi amnaho sopdec monda nipningyit.’ \s1 Aposel yu mata youpdec mata yocyocha mabotogung \p \v 27 Oro tawa amnaho aposel fogida amna dugoho yangamin mata youpdec fohong yuuya idung. Idiya öret socsoc amna dugoho ingoroc inogoc, \v 28 “Non osuc ‘muno sinom’ kanogomon. Son Yesuhon madec owi amna fandat inoninga. Wohong sonu mata noni fodingga Yesuhon fatmata yong tonguya Yerusalem owi amna ambaracho kombingbödeang. O sonu nontha mata metec yongo owi amna ingoroc inongöang, Yesu wömai nontho wotnaya omboc yo.” \v 29 Ihoroc inuna Pita orin aposel au idungma yu mata ökene iban imongo yogung, “Non muyu Kopotorochon mata sumbotna. Amnahon mata muno. \v 30 Sonu boinno sinom Yesu ep goröcdec wuya omboc mahong ombusakung nonihon Kopotorocnoho yu omocdecma tun wekogoc. \v 31 Kopotorocho yu sogito töngo onoce sinom inoin oburo arocne singga ma moröma imogoc. Tuna yu Moröma noni itmuna non wontucmunodecma öcangyun muuya itonggong koing nimongitac. Yudec singga wömai Kopotorocho Israel nano tongfat yecyecha kombihac. Tuna yu irotno ibaruya turongono bödeup. \v 32 Yesuhon youpno wömai nonu dan noniho agomon. Worocha tongga non yuhon fatmata ogepma yong fandadidamon. O Kunkun Yaru yu mata noni tong koing tongitac. Kunkun Yaru wömai Kopotorocho owi amna inoin mata sumbodidangma yu imongitac.” \p \v 33 Oro Pitaho mata ihoroc yuna amna dugoho wo kombingga irotno toup sinom obokuna aposel dong omom toctocha yogung mahong \v 34 amna dugo au mano Gamaliel yu kombiuna angit maidina idonggoc. Yu wömai Israel nanohon nongoru gendic fandat fandat amna au idoc. Yu farisihon toropdecma idina owi amna ambaracho yu gending imongidung. Oro yu idongga tawa amna inuna yu aposel yangat fohuya böc amante torengga idung. \p \v 35 Woce idiya Gamalielho amna dugo suran ingoroc inogoc, “Son Israel amna, son soni woho, son amna torop wo yapmu wömuno komanang tong imoninga. \v 36 Kombiarut, öngahemgon amna au mano Tiudas yu inoin mano töngga yogoc, ‘Noc amna moröma yo.’ Ihoroc yuna amna 400 ihorocho yu tan tonggung mahong tawa amnaho yu wuya omboc. Omuna amna yu tantonggungma ambaracho botongga sa woce woce gorong ongbödeuya Tiudashon youpno urop bödeuna boinno muno idoc. \p \v 37 “Oro worochon menon wönggon amna au mano Yudas yu inoin mano tögoc. Gavmantho sensus togocan bongono wocin wömai yu ‘gavmanot emoc tona’ yongo amna torop au feng suran togoc. Tuna tawa amnaho yu wuya omuna amna yu tan tonggungma yu botongga woce woce ongbödegung. Tuna Yudashon youpno ihorocgon boinno muno idoc. \p \v 38 “Worocha nocho önga garac mata ingoroc kantiwa: Sontho aposel ngo yapmu au tong imoninga. Muno, son yu yangbanauya ongorut. Yuhon youpno amnaho ino irodinmagon tanganu wömai youpnohon boinno maöngkuic. \v 39 Wohong yu Kopotorochon youp boinno tanganu wömai son ogep foc matong imoning. Foc tong imonggahai wömai sonu Kopotorocha ayam tong imonahing.” Gamaliel yu mata orongi ihoroc yogoc. \p \v 40 Yuna amna dugo yu wo kombiuya angit idoc. Tongo yu aposel inong yuya ehuya tawa amnaho yu dobung. Douya amna dugoho nongoru ingoroc inogung, “Sonu Yesuhon madec wönggon mata au yoninga.” \v 41 Ihoroc inuya aposel yu amna dugo imu faunto sumon ohongga toup borongdedung. Wömai yaha Kopotorocho yu yangbanauna Yesuhon maha yangam fap togungmaha borongdedung. \v 42 Tongo yu fatmata ogepma maimu fadoc. Muno sep danong yu öret socsoc bucinthu o owi amnaho bucinthu wocin öngmuya owi amna Yesuhon foro inong tuctuc tongidung. Yui yong tangtang ingoroc yongidung: “Yesu yui Duic. Kopotorocho inoin owi amnani fogit fogita weran togocma woroc.” \c 6 \s1 Aposelho ‘amna 7 suraro tongfat yearut’ yongo dou öngkubung \p \v 1 Oro bongono wocin owi amna koböcma sinom kombing tobic tobic surarodec sakau fiuna yuhon nambano moröma sinom uuna ficfuc au ingoroc öngkuboc. Suraro au yu Grik mata kombigung. Tongo yu suraro au Aram mata kombigungma yuha ecego kombingga mata metec ingoroc yogung, “Sepno sepno yu nacno silip tongidang mahong Grikhon owi kapi yu nacno obmugon fogididang.” \v 2 Yu mata metec ihoroc yuya aposel 12 yu wo kombingga suraro inong yuya eng suran tuya ingoroc inogung, “Oro oröc ori, non Kopotorochon fatmata ogepma surarodec yong silip toctoc youp wo imana fauna nacno silip youpgon tontamonma wömai angit maic. \v 3 Worocha son bonip sonidecma amna 7 ihoroc soworeuya yu nacno silip toctoc youp angtorengitnung. Sontho amna Kunkun Yaruho irotno foc tongo ducmot ducmotyi o kombic kombicno ogepma amna ihorocnoma soworearut. \v 4 Amna ihoroc soworeuyai wömai nonu irot noniho suraro fatmata inoc inocha orin dönac youpha worocha bogingitnahamon.” \p \v 5 Aposel yu ihoroc yuya suraro ambaracho mata worocha kombiuya angit idoc. Tongo yu amna torop ngo soworegung: Stiven yu kombing tobic tobicno orongi o Kunkun Yaruho yudec toup ducmotoc. Au wömai Filip, o Prokorus, o Nikanor, o Timon, o Pamenas, o Nikolas. Nikolas yu wömai Antiokma, yu Yuda amna muno. Wohong yu osucgon Yuda nanohon yong morödec sakaun figoc. \v 6 Oro suraroho amna torop woroc soworengga yangada aposelot febung. Yangat fehuya aposelho oburo yudec fingmuya dönac yogung. \p \v 7 Oro Kopotorochon fatmata ogepmaho toup morögigoc. Tuna owi amna koböcma sinompho wo kombingga kombing tobic tobic surarodec sakau figung. Tuna Yerusalem surarohon namba moröma sinom ögoc. O öret socsoc youp amna au yu ihorocgon Kopotorochon fatmata sumboda irotno ibanda kombing tobigung. \s1 Yuda nanoho Stiven mata youpdec tohong yugung \p \v 8 Oro amna au mano Stiven yu wömai Kopotorocho angbanango gesö inobarac sinom imuna yu momphon toroc kiap moröma tongidoc. Tuna suraro ambaracho yangidung. \v 9 Wohong amna torop au yu Stiventhon youpno angmuya angit maidina ayam tong imogung. Yu woi Yuda nanohon fatmata yocyoc böc audecma worochon mano ‘friman’ ihoroc yongidung. Yu woi taun Sairini o taun Aleksandria-decma o ihorocgon auma provins Silisia o Esia wocema. Amna torop worocho wömai Stiven ayam tong imongo yuot mataho emoc togung. \v 10 Wohong Kunkun Yaruho Stiven kombic kombic ogepma sinom imogocmaha tongga yu Stiventhon mata anggirat anggiratno tu matogoc. \v 11 Tu matuna yu öp itmuya ‘Stiventha imanang mata firing tanna’ yongo amna au inong muto inogung, “Son Stiventha mata fir-ing tanto ingoroc yarut: ‘Non osuc kombinaya Stiventho Möseha orin Kopotorocha mata yong samborec yogoc.’” \p \v 12 Ihoroc inuya amna torop worocho ongmuya imanang mata wo yong tonguya owi amnahon irotno ecego dongyu fadang ögung. O amna dugohu o nongoru gendic fandat fandat amnahu yu ihorocgon mata wo kombingga irotno obukogoc. Tongo yu Stiven sogit akep tongo yangato Yuda nanohon mata youpdec tonggung. \v 13 Tongo yuho amna au yemongyu uuya worocho Stiventha mata imanang firing tanto yogung, “Non kombigomon, yu Kopotorochon kunkun böcha mata wömuno yong öhac. O gendic nongoruha wömai yu yong moin moin yongitac. \v 14 Mata au ingoroc yuna kombigomon: Amna mano Yesu Nasaretma yu engmuna öret socsoc böc noni tun moin tangoc. O yu Möseho toroc kiap nimogocma wo mongurac toctocha yogoc.” \v 15 Yu imanang mata ihoroc yuya mata angsoworec soworec amna ambaracho yu ecego dan foringo Stiven agungmai yuhon yangamoho sum yaru simbang yaguno möngga idoc. \c 7 \p \v 1 Tuna öret socsoc amna dugo yu Stiven inong ac tongo inogoc, “Amnaho gocha mata firing garangma woi boinnoha woha imanang yang?” \v 2 Ihoroc yuna Stivento mata ökenne ingoroc iban imogoc, “Nandöng oröcnai son nochon mata ngo kombiarut, morogo noni Abraham yu Haran sae mangi abe Mesopotemia gurocin idocan bongono wocin wömai Kopotoroc gesö Morömo yu Abraham öngkung imongo inogoc, \v 3 ‘Goc guroca o toropai dongyi fauya nocho guroc au gindaaya wocin ongiruc.’ \v 4 Ihoroc inuna Abrahampho yuhon mata sumboda Kaldia nanohon guroc imun fauna Haran sae ongga idoc. Woce idina fano omong fauna Kopotorocho yu wönggon inong muuna ongga Israel guroc sontho önga ididangan ngocin idoc. \v 5 Yu ngocin idoc mahong Kopotorocho yu guroc docno obmukusuc au maimogoc. Muno sinom, Kopotorocho yu mata godingmun fauna inogoc, ‘Oipmon wömai nocho sa guroc ngo gochon morögoyai kömbaha imangot.’ Abraham yu managumbocno muno idina Kopotorocho mata wo inogoc. \p \v 6 “O mata au wömai Kopotorocho Abraham ingoroc inogoc, ‘Gochon morogoyai yu amna torop auhon gurocin kuin simbang itnahing. Woce idiya torop worocho yuhon gesöno tohuya yu sa ubarago biruc 400 ihoroc yuhon youp wabkaracni idiya dongyu obökuya mepmo moröma sogitnahing. \v 7 Wohong mit wömai nocho torop woroc urago wömuno imoya gochon morogoyai yu saguroc wo imu fauna engga guroc ngoin noc yong moröng yong namonahing.’ Kopotorocho Abraham ihoroc inogoc. \v 8 Tongo Kopotorocho Abraham inogoc, ‘Nocho mata godingma fadocma worochon weranno wömai godip macmac kiapmo worocho edengoc.’ Ihoroc inuna oipmon Abrahampho Aisakhon fano öngkuboc. Tongo sep youp toctoc 8 ihoroc idina godibo magoc. Tuna Aisak yu wömai Jeköphon fano idoc. O Jeköp yu wömai öranoni 12 yuhon fano idoc. \p \v 9 “Oro öranoni 12 yu orugo Yösep yu angmuya ec imogung. Wömai yaha yu kombigung, ‘nandöng noniho yuhagon toup kombingitac’. Ihoroc kombingga ec imuya ‘gorong ongoun’ yongo yu mönengha Isip nanohon oburodec siuya wögung. Wuya Yösep yu Isip nanohon youp wabkarac idoc mahong Kopotorocho yuot idoc. \v 10 Tongo Kopotorocho yu tongfat yengga mepmono ambarac doun bödeuya irot kombic kombicno tun yungan tuna Yösep yu amna ogepma sinom idoc. Yu amna ogepma idocmaha tongga Isip nanohon king yu angga yuha toup kombigoc. Tongo yu Yösep tun fadauna Yösepho amna moröma itmuna Isip nano yangtorengidoc. O ihorocgon yu kinghon böcno manomano wo ambarac yangtorengidoc. \p \v 11 “Oro oipmon nacno möp moröma sinom önguuna Isip nano orin Kenan nano yu mepmo focfoc moröma kombigung. Tuna morogo noni yu nacnoha dabiu matuna möp idung. \v 12 Ihoroc idiya Jeköpho kombigoc, ‘Isip gurocin nacno koböc idang’. Ihoroc kombingga ‘nacno yongo fepna’ yongo manani inongmuuna yu Isip sae onguya bongo tungu idoc. \v 13 Oro mit wönggon bongo yai ongidiya Yösepho inoin forono orugi inong tangtang tongo inogoc, ‘Noc oröc soni Yösep!’ Ihoroc yong tangtang togoc. Tuna Isip nanohon king yu Yösephon toropni kombing imogoc. \v 14 Tuna mit Yösepho ‘nochon nandöng o toropnai ambarac nocot epnung’ yongo mata sigoc. Tuna yomot macni fani yu ambarac yuot ebung. Yuhon namba wömai 75 ihoroc idoc. \v 15 Oro Jeköp yu Isip sae wocin itmuna omboc. O öranoni yu ihorocgon Isip sae wocin ombung. \v 16 Omuya ep fambangno sumboda fongo Sekem taun wocin oring figung. Guroc wo wömai osuc Abrahampho Hamorhon mananidec mönengha wögoc. \p \v 17 “Oro Kopotorocho Abraham mata godingmun fadocma worocho boinno öngkup öngkup bongono engfom togoc. Bongono wocin wömai Israel nano yu Isip sae itmuya toup wu dedoc. \v 18 Tuna Isip nanohon king au öngkuboc. Yu wömai Yösep makombing imogoc. \v 19 King worocho wömai torop noni tonguc yengo mepmo moröma imongidoc. Yu wömai ombu sakung nonihon gesöno tohoc tohocha nongoru ingoroc inogoc, ‘Son managumboc soni fonyu onguya omonung.’ \v 20 Oro bongono wocin wömai owi auho Möse bagoc. Yui managumboc komongno maidoc. Muno Kopotorocho yuha toup kombigoc. Tuna Möseho yarop anfi ihoroc fanoho bucin idina \v 21 mit macnoho yu tongo sumon siuna idoc. Wocin idina kinghon wenoho yu aun feuna sogito inoin managumboc simbang angtoregoc. \v 22 Tuna Isip nanoho Möse fandat inuya yu Isip nanohon kombic kombic ambarac fogitbödegoc. Tongo yu duc mata yocyocno o youp toctocno woi koingogon, yu amna orongi sinom idoc. \p \v 23 “Oro Möse yu biruc 40 ihoroc idocan bongono wocin yu ‘nakain foro sinom kombiwa’ yongo Israel nano yacyacha onggoc. \v 24 Ongga agocmai Isip amna auho Israel amna au forono muno wot omom toctocha togoc. Ihoroc tuna Möseho urago tongo Isip amna wot omom togoc. \v 25 Yu wömai kombigoc: ‘Nocho ihoroc toya nip oröcnaiho kombinahing, Kopotorocho noc yu tongfat yecyecha nanong muuna epat.’ Möse yu ihoroc kombingga amna wot omom togoc mahong Israel nano yu ihoroc makombigung. \v 26 Tuna Möse yu kembotsum wönggon ongga yagocmai, Israel amna yai yu inohogon emoc togomoroc. Tunya Möseho kombiuna angit maidina yu irot tungu sicsicha inogoc, ‘Mayain! Sodu oröc oröc yo. Sodihogon emocu totimorocha.’ \v 27 Ihoroc inuna emoc forosicsic amna yu Möse korengmun onguna inogoc, ‘Numaho ‘goc dugo noni iti’ yongo tohonggugoc. O numaho ‘mata noni soworehi’ yongo youp gamogoc? Goc gakain irotgon tanda taroc yo. \v 28 Noc kombihat, oip gocho Isip amna au wia omec. Worocha önga gocu noc ihorocgon not omom toctocha tarochu?’ \v 29 Ihoroc inuna Möseho mata woroc kombingga toup botongo sa korungon ongga Midian nanoho gurocin kuin idoc. Wocin itmuna owi tong siuna mananin yai bangfigoc. \p \v 30 “Möse yu wocegon idina biruc 40 ihoroc bödengidina sum yaru auho yu öngkung imogoc. Woi sa guroc moropmo sa urongo mano Sainai woce ambehecgon ep aranggumpho epdec uuna sum yaruho woroc ganang itmuna Möse öngkung imogoc. \v 31 Möseho yapmu öngkubocma wo angmuna nanga fatfat tongga ‘woroc angsiwa’ yongo ambehecgon ongga idina Morömaho mata ingoroc inogoc, \li1 \v 32 ‘Nocu örayaihon Kopotoroc. Nocu Abraham, Aisak, Jeköp yuhon Kopotoroc.’ \rq (Kisim Bek 3:6)\rq* \p “Ihoroc yuna Möseho soroc yongo kudat konoc konoc tongga foric foricha botogoc. \v 33 Botuna Morömaho inogoc, \li1 ‘Guroc ngo gaka itarocma woi ungoma kunkun sinom. Worocha gocu orung toma asan sihi. \v 34 Nocho urop angdehat, Isip nano yu nochon owi amnanai toroc kiap wontucmuno sinom tongimuya uroci idang. Nocho yuhon ointocno kombing-bödehat. Worocha tongga ‘yu orung itnung’ yongo nocho ngo ohoyatma. Nocho goc ganong muaya Isip sae ongoi.’ \rq (Kisim Bek 3:5-10)\rq* \p “Kopotorocho Möse ihoroc inuna yu Isip sadec onggoc. \v 35 Osuc wömai Israel nanoho Möse me imongo inogung, ‘Numaho goc dugo noni iti yongo tohonggugoc. O numaho mata noni soworehi yongo youp gamogoc? Goc gakain irotgon tanda taroc yo.’ Ihoroc inogung mahong amna woroc sinom wömai Kopotorocho soworengga sum yaru inong muuna ep aranggumdec ingoroc inogoc, ‘Goc ongmina Israel nanohon dugo idiruc. Gocho yu Isip nanohon oburodec yangada fehia orung itnung,’ ihoroc inongo inong mudoc. \v 36 Tuna Möse ongmuna Isip sae momphon toroc kiap ihono ihono koingo sinom tongidoc. Tongo yu Israel nano yangat fonguna Isip kantri imu fadoc. Imu fauna Möseho toroc kiap morömagon tongidoc. Auma wömai top yamuc mano ‘top gomon’ woce togoc. O auma sa guroc amna maiyan wocin biruc 40 ihoroc itonguya yu toroc kiap moröma tongidoc. \p \v 37 “Amna Möse yu worocho Israel nano osuc ingoroc inogoc, \li1 ‘Kopotorocho sonthon torop sonidecma yong tuctuc amna moröma au noc simbang yu tun öngkuangoc.’ \rq (Lo 18:15)\rq* \p \v 38 “Oro öranoni yu sa guroc amna maiyan woce itongga ongga sa urongo Sainai woce öngkubung. Woce öngkuuya amna Möse yu worocho sa urongodec uuna sum yaru auho Kopotorochon mata itonggongnobarac wo imuna yu sogida Israel nano imogoc. \v 39 Wohong öranoni yu Mösehon mata sumbot sumbotha makobigung. Muno, yu matano körengmu onguna irotnoho wönggon Isip onggonga kombigung. \v 40 Tongo yu mata metec yongo Aron inogung: \li1 ‘Non makombimon, amna non Isipma ningada febocma Möse, yu gorong onggochu o yaö sinom yudec öngkuboc. Worocha gocho oburadec kopotorochon doguno au tobing nimpi. Tobiya worocho osuc fat nimongo uyap ningato fongoun.’ \rq (Kisim Bek 32:1)\rq* \p \v 41 “Israel suraroho Aron ihoroc inuya yu bongono wocin bot bulmakau gumbochon doguno tobigoc. Tuna worocho Israel nanohon imanang kopotoroc idoc. Tuna yu doguno worocha ecec tong imongidung. O yapmu inobut oburoho tobigungma worocha wömai yu ap woto yong kumeng imogung. \v 42 Ihoroc tuya Kopotorocho yu me imuna kombic kombicno gorong ongbödegoc. Tongo yu sephu o yarophu o fitnunghu worochong yong moröng imongidung. Yu wömai Kopotorochon yong tuctuc amnaho irim togocma worochon toroc togung. \p “Matano ingoroc itac: \li1 ‘Israel nano, sonu biruc 40 ihoroc sa amna maiyan woce itonggung. Woce itongmuya sonu bot bulmakau o botsipsip dongo öret sogungma woi nocha ecec togunghu nuhun? Muno sinom. \li1 \v 43 Sonu imanang kopotoroc Molek yuhon boru böcno sumboda tongga yuha yong moröng imongidung. O sonu imanang kopotoroc Refa yuhon fitnung doguno tobingga yuha yong moröng imongidung. \li1 Worocha tongga nocho toya torop auho son fogida yi bucin kangat fongonahing. Sa woroc wömai Babilön guroc ökenne korungon sinom itac.’ \rq (Amos 5:25-27)\rq* \p \v 44 “Oro öranoniho sa amna maiyan woce itonggungan bongono wocin wömai yu Kopotorochon boru böc sumboda tongidung. Boru böc worochon doguno wömai Kopotorocho osuc Möse indauna yu angga worochon toroc tobigoc. \v 45 Oro boru böc wo wömai öranonihon morogoniho sumboda tongmuya Yosuaho yu bumbumyi nanohon gurocin yangat feboc. Kopotorocho bumbumyi nano wo öranoniho yangamin dong yaruna onggung. Tuna boru böcho sa wocingon idina ongga king Devitho öngkuboc. \v 46 King Devitha wömai Kopotorocho toup kombingidoc. Tuna Devitho ‘Israel nanohon Kopotorochon böc koingo ogepma towa’ yongo Kopotorocha dönac inogoc. \v 47 Wohong Devit inoho böc wo matogoc. Muno manano Solomon yu wömai öret socsoc böc ogepma wo togoc. \p \v 48 “Worochoi Kopotoroc onocema yu amnaho böc timadecu maiditac. Muno yong tuctuc amnaho osuc ingoroc yogoc, \li1 \v 49 ‘Morömaho yac, nochon omoc idit abam woi mom muruc muruc, o orungna sicsic abam woi sa guroc. Worocha sonu nochon böc tingtingno sinom tobiup? O nochon sum sogit sogit abamna nahenne sinom tup? Woi sonu angit matoctocno. \v 50 Nocu nakabut mom sa guroc ambarac tobingbödegot!’” \rq (Aisaia 66:1, 2)\rq* \p \v 51 Oro Stiventho mata sakaun fiuna amna dugo ingoroc inogoc, “Sonu amna önggöngyi, godip soni wömai macmacyi itac mahong irot soni woi foc toctocyi sinom. O onggim soniho Kopotorochon mata makombingidang. Boinno sinom, sonu orasoniho tongidungma worochon toroc Kunkun Yaruhon mata körengmu ongitac. \v 52 Orasoni yu osuc Kopotorochon yong tuctuc amna ambarac dou obukongidung. Yong tuctuc amna au wömai yongidung, Kopotorochon Nongnongo Amna yu ehangoc. Ihoroc yuya örasoniho yu dou omongidung. Oro önga wömai amna nongnongo wo ehuna sontho yu ayampho oburodec siuya wuya omboc. \v 53 Sonu Kopotorochon nongoru yaruhon dugodecma sogidung. Wohong sonu wo yemboda masumbodidang.” Stiven yu mata orongi ihoroc yogoc. \s1 Yuda nanohon amna dugoho sop monda Stiven wotomom togung \p \v 54 Oro amna dugo yu Stiventhon mata kombingga irotno obukocno sinom tuna agem gicgorot togung. \v 55 Ihoroc tuya Kunkun Yaruho Stivenot ducmoto foctuna yu momdec foringmun uuna agocmai momdec onoce Kopotorocho yaguno tumoc idina Yesuho oburo arocne idongga idoc. \v 56 Stiventho woroc angga yogoc, “Kombiarut! Nocho aaya mom simbu fagariuna Amnahon Manano yu Kopotorochon oburo arocne itac.” \p \v 57 Ihoroc yuna amna dugoho wo kombingga ec imuna oburoho onggimo foc tongga mata kararat yogung. Ihoroc tongmuya yu domdomgon ongga Stiven sogit akep tongga \v 58 taun sumone tohong yugung. Ihoroc tongo ‘sopdec wotnaya ompun’ yongo sop yudec mondung. Ihoroc tuya amna osuc yuha mata firing tandungma yu tec tohomumöcno fuu deuya wabkarac berachon orungo foron fong figung. Fong fiuya wabkarac wo yangtoregoc. Wabkarac worochon mano Sol. \v 59 Tuna yu sop Stivendec monda idiya Stiventho dönac yongo yogoc, “Moröma Yesu goc yaruna sogihi.” \v 60 Ihoroc yongo goruc yemoc tongo orongi mamboda yogoc, “Moröma, goc yuhon wöntucmuno ngo kokorengga urago iban imirocha.” Stiventho mata ihoroc yongo omboc. \p Oro Sol yu woce itmuna Stiven wot omom togungma wo auna angit idoc. \c 8 \s1 Solho suraro tong samborec toctochon youp togoc \p \v 1 Oro Stiven wodungan bongono wocin forosingga yu kombing tobic tobic suraro Yerusalem idungma dongo dou obukocno sinom togung. Ihoroc tuya suraroho mongga tangga Yudia gurocinthu o Samaria gurocinthu sa woce woce ongbödegung. Aposelhogon wömai Yerusalem idung. \v 2 Tuna Kopotorochon amna ogepma au yu Stiven oring singga yuha uroci moröma kombingga singguya idung. \v 3 Oro Sol yu ‘suraro ambarac dongya mointonung’ yongo forosingga kombing tobic tobic owi amna dongyun moin toctochon youpno togoc. Yu wömai böc ganang öngga owi amna fogida dongga yibucin fohong yungidoc. \s1 Filipho Samaria gurocin fatmata ogepma yogoc \p \v 4 Oro kombing tobic tobic owi amna yu botongga sa wocewoce ongbödengmuya böcsa danong fatmata ogepma yong moröging tonggung. \v 5 Ihoroc tuya amna au mano Filip yu ongga Samaria nanohon taundec itmuna Duichon fatmata fandat inogoc. \v 6 Ihoroc tuna owi amna yu agungmai Filipho momphon toroc kiap inobarac sinom tongidoc. Yu wo agungmaha tongga Filiphon mata kombic kombicha onggim ogep sigung. \v 7 Tongo yauya Filip yu dogu kopot wöntucmuno koböcma owi amnadec idityi dong yaruna yu yong yaic morö tongmuya amna dongyu fauya onggung. O owi amna kudatno omong fatfatyihu o orungo wöntucmunohu yu ihorocgon doun orokogung. \v 8 Filipho kiapmo ihoroc togocmaha Samaria nanoho toup sinom borongdedung. \s1 Söcsong tobic amna Saimon yuhon fatno \p \v 9 Oro amna au mano Saimon yu taun wocin ididoc. Yu wömai söcsong tobic youp orongi sinom tuna Samaria nanoho woroc yangga nangga fatfat tongidung. Tuya Saimon yu inoin mano töngga inoha ‘noc amna moröma sinom’ ihoroc yongidoc. \v 10 Ihoroc tuna owi amna morömahu o owi amna komongnohu yu ambarac amna woroc anggendingmuya yongidung, “Kopotorochon gesöno moröma auho yudec itac yo,” ihoroc yongidung. \p \v 11 Saimon yu bongono bongono toroc kiapmo nanga fatfatnobarac tongidocmaha tongga owi amna ambaracho yu anggendingmuya yuhon mata sumbodidung. \v 12 Wohong mit wömai Filipho engmuna Kopotorochon toborucnohon fatno orin Yesu Duichon manohon foro wo owi amnadec yong fandat tonggoc. Tuna yu matano kombing tobing imongmuya yamuc gubung. \v 13 O söcsong tobic amna Saimon yu ihorocgon Yesuha kombing tobing imongmuna yamuc guboc. Ihoroc tongo yu Filipot kondong itongmunya Filipho toroc kiap inobarac sinom ihono ihono tuna wo angmuna kombic kombic youp morö togoc. \p \v 14 Oro Samaria nano Kopotorochon fatmata ogepma kombing tobigung. Tuna aposel Yerusalem idungma yu worochon fatno kombingga Pita orin Jön inong muuya yu Samaria nano ot onggomoroc. \v 15-16 Woce itmunya agomorocmai Kunkun Yaruho yudec abe mahi idina yu woi komong Yesuhon madec yamuc gubung. Wo angga ‘Kopotorocho Samaria nano Kunkun Yaru impun’ yongo dönac yogomoroc. \v 17 Dönac yongbödengga oburo bigodec out fohunya Kunkun Yaruho yudec ohogoc. \p \v 18 Oro Saimon yu Aposel yaima foringga yagocmai, yu oburo owi amnadec fiunya Kunkun Yaru sogit tonggung. Ihoroc tunya yangga Saimon yu möneng sogitmuna yaima inogoc, \v 19 “Sot gesö wo au noc namarun. Namunya nocho ihorocgon obuna owi amnadec siaya yu Kunkun Yaru sogiup.” \v 20 Inuna Pitaho wo kombingga ec imuna Saimon inogoc, “Mönengaot gocot sotu yait yait obukodimoruc. Kunkun Yaru wömai mönengdec wöcwöcno maec, muno sinom Kopotorocho wo irot ogepha nimongitac. \v 21 Gakain iroda woi Kopotorocho yangamin oweng owengo maec. Worocha gocho yuhon youp nonot kondong angit matiroc. \v 22 Muno sinom, gakain irot kombic kombic woi wöntucmuno sinom. Goc muyu iroda ibanda wontucmuno wo me impi. Ihoroc tongga Moröma dönac inia yuho kombic kombic wöntucmuno irodan itacma wo sac tong gampun. \v 23 Nocho gaaya wontucmunoho gocdec foc tongga itac. Gocu dogu kopothon yidec itaroc.” \v 24 Ihoroc inuna Saimontho inogoc, “Sotu muyu tongfat nengo ‘nocha’ yongo Moröma dönac inarun. Ihoroc tunya manomano wontucmuno nanamorocma wo nocdec öngkuicha,” ihoroc inogoc. \p \v 25 Oro Pita orin Jön yu sa wocin itmunya Morömahon fatmata owi amna inogomoroc. Woi Morömaho yaö toroc kiap tuna agomorocma worochon fatno fandat inong tonggomoroc. Ihoroc tongga mit ibarun fauna ‘Yerusalem ongoda’ yongo uyapdec Samaria nanohon böcsa obuguin itongmunya surarodec fatmata yong silip yong tonggomoroc. \s1 Filipho amna moröma kantri Itiopiama yu fatmata inogoc \p \v 26 Oro mit Morömahon sum yaru auho Filipot engmuna inogoc, “Goc idongga saut tanne ongga Gasa uyap ai feantac. Uyap wo wömai Yerusalem ida sa amna maiyan wocegon ongga Gasa böcsa wocin itac. Uyap worochon ohoi.” \v 27 Ihoroc inuna Filip yu idongo ongga uyapdec amna au Itiopiama yu aun fedoc. Amna wo yu wömai gavmanthon moröma au. Yui Itiopia nanohon Kwin owi yuhon möneng manomanono yangtorengidoc. Yu wömai Kopotorocha yong moröng imoc imocha Yerusalem onggoc. \p \v 28 Ihoroc tongo ibarun fauna böcnon onggonga kare bot hosiho wodingga fogit tongidangma worocotmadec onggoc. Yu wocin itmuna Kopotorochon yong tuctuc amna Aisaiahon bapiya embadoc. \v 29 Embada idina Kunkun Yaruho Filip inogoc, “Gocho kare ambehec-gon ongmina woroc tan tongoi.” \v 30 Ihoroc inuna Filipho domdomgon kare ambehecgon ongmuna kombiuna amna morömaho Aisaiahon bapiya embato idoc. Embato idina Filipho yu inogoc, “Gocu mata ngorochon foro kombiharocha woha muno?” \v 31 Inuna amna morömaho mata ökene iban imongo yogoc, “Amna auho mata ngorochon foro nanong tuctuc matoc. Worocha nocho tingting sinom worochon foro kombing tangtang tam yo? Goc engga karisdec nocot öngmina nanong tuctuc toi.” \v 32 Ihoroc inuna Filipho agocmai amna morömaho bapiya embadocan mata docno ingoroc idoc: \li1 “Bot sipsip dopdopha yangat fongidangma worochon toroc yu duc mata au mayogoc. O Bot sipsip gumbogo duckom tuna amnaho dimo mangidangma worochon toroc yu duckom tongmuna mepmo ambarac sumodoc. \li1 \v 33 Mata youpdec wömai yuhon mata nongnongo mangso-woregung. Muno yu inong fada yangam fap morö imongo wuya omboc. Tuna yuhon morogono guroc ngocin maeng.” \rq (Aisaia 53:7, 8)\rq* \p \v 34 Oro amna moröma yu mata ihoroc embatdup tongo Filip ingoroc inong ac togoc, “Yong tuctuc amna Aisaia yu numaha kombingga mata ngo yogoc? Yui inoha yogocha woha amna auha kombingga yogoc?” \v 35 Ihoroc inuna Filipho forosingga mata worochon foro inong tuctuc tongga o mitu wömai Yesuhon fatmata ogepma ambarac inongdup togoc. \v 36 Oro amna yaima yu uyap ongga itmunya yamuc audec öngkubomoroc. Öngkungmunya amna morömaho yogoc, “Ahi, yamuc ngo itac. Oro tingting yapmu auho uyap foctuna nocu yamuc maguit?” \v 37 Ihoroc yuna Filipho inogoc, “Goc irodaho kombing tobiharocanu wömai ogep yamuc guantaroc.” Ihoroc inuna amna morömaho yogoc, “Nocho boinno sinom kombing tobihat, Yesu Duic yu woi Kopotorochon Manano.” \v 38 Ihoroc yongga draiva mata inuna kare tun nongnong yogoc. Tuna Filipot amna morömaot yu yamucdec ohongmunya Filipho yamuc gung imogoc. \v 39 Yamuc gung imuna yaimaho yamuc imun faunto öngga idinya wohogon Morömahon Kunkun Yaruho Filip sogito Asdot taun wocin tonggoc. Tuna amna morömaho Filip wönggon magoc. Tongo yu toup sinom borongdetmuna uyapno sindanto ongo onggoc. \v 40 Onguna Filip yu Asdot taun wocin öngkungga forosingga böcsa danong wocewoce itongmuna Yesuhon fatmata ogepma yong moröging tonggoc. Ihoroc tongmuna ongga Sisaria taun woce ongkuboc. \c 9 \s1 Solho irotno ibandoc \p \v 1 Oro Filip yu youp ihoroc tongga idina amna au mano Sol yu Morömahon youp amnani doun moin toctocha toup kiringga youp morö togoc. Tongo yu öret socsoc böchon amna moröma yuot ongga inogoc, \v 2 “Sontho Yuda nanohon amna dugo Damaskas taun idangma yuha yongburoc bapiya au irim tongo namarut. Bapiyadec wömai mata ingoroc irim tarut: ‘Sol yu ogep ongga owihu o amnahu Yesuhon uyap sindarangma yu yabingga oburo fetmuna Yerusalem yangat fehangoc.’” \v 3 Ihoroc inuna amna morömaho bapiya worochon toroc irim tongga imuna Sol yu wohogon Damaskas onggonga uyap forosigoc. Tongo yu Damaskas ong fom tongidina momdecma yaguno auho karupgon ohongga inodec tun waringmun mögoc. \p \v 4 Waringmun muuna Sol yu gurocdec möngga idina duc mata auho ingoroc inogoc, “Sol Sol! Gocu yaha sinom noc ti moin toctocha taroc?” \v 5 Ihoroc inuna Solho yogoc, “Moröma, goc numa?” Ihoroc yuna duc mataho yogoc, “Nocu Yesu, gocu noc ti mointocgon tongöharoc. \v 6 Goc idongga Damaskas taun ongoi. Wocin wömai amna auho yongburoc ganuna gocho worochon toroc tiruc.” \p \v 7 Oro mata ihoroc öngkuuna amna au Solot kondong itonggungma yu soroc yogung. Yu wömai gino au kombigung mahong amna inoi magung. \v 8 Tuna Sol yu idongga ‘danna foriwa’ yongo togoc mahong tun matuna daroho kumbong dingga idoc. Woroc tuna nucniho oburo sogito yangada Damaskas tonggung. \v 9 Yangada tonguya Sol yu sep youp toctoc anfi ihoroc daro kumbong dinggagon idoc. Tongo nacno yamuc manongidoc. \v 10 Oro Damaskas taun wocin wömai Yesuhon youp amna au mano Ananaias yu idoc. Woce idina Morömaho itudec yudec öngkungo yongburoc mata ingoroc inogoc, “Ananaias!” Ihoroc inuna yuho yogoc, “Moröma noc itat.” \v 11 Yuna Morömaho inogoc, “Goc idongga uyap mano ‘nongnongo’ wocin ongmina Yudasho bucin öhi. Böc wocin wömai Tarsusma amna au mano Sol yu wocin dönac yongga itac. \v 12 Yu wömai duc itu tongga agoc, ‘Amna au mano Ananaias yu yuot engmuna oburo bigodec out tohuna orokuna daro forigoc,’ ihoroc agocmaha gocho yuot ongmina ihoroc toi.” \p Ihoroc yuna Ananaiasho mata ökenne ibanda yogoc, \v 13 “Moröma, owi amna koböcmaho amna worochon fatno wömuno yuya kombingitat. Yu wömai Yerusalem sae gakain kunkun owi amna toup sinom doun obukongidang. \v 14 Tongo yu öret socsoc amna morömahon madec epac. Worocha yu gakain owi amnayai fogida yi bucin fohong yucyucha epac.” \v 15 Ihoroc yuna Morömaho mata wo kombingga Ananaias inogoc, “Goc botirocha ongoi. Nocho amna wo ‘nochon youp toun’ yongo eragot. Yu wömai ongmuna nochon ma sogito bumbumyi nanohu o kingnohu o Israel nanohu yudec yong fandat inangoc. \v 16 Tongo nochon maha tongga yu focfoc mepmo moröma sinom yaun fetnahing.” \p \v 17 Ihoroc inuna Ananaias yu mata woroc sumboda ongga böc ganang öngga oburoho Solhon bigodec out tohongga inogoc, “Oröcna Sol, Moröma Yesu yu uyapdec öngkung gamogoc. Tongo yu ‘gocho dara wönggon forihi o Kunkun Yaruho gocdec foctoun’ yongo noc nanong muuna ngo gocot epatma.” \v 18 Ihoroc inuna wohogon yapmu sugic simbang worocho Solhon darodec öcang muuna daro wönggon forigoc. Foringga idongga onguna Yesuhon madec yamuc gung imogung. \v 19 Yamuc gung imuya mit yu wönggon nacno nongga koing sogoc. \s1 Solho fatmata ogepma Damaskas taun wocin yogoc \p Sol yu koing songga sep youp toctoc au Damaskas kombing tobic tobic suraro ot wocin idoc. \v 20 Tongo yu forosingga Yuda nanohon fatmata yocyoc böc wocewoce öngmuna Yesuhon fatmata inong tongidoc. Yu wömai mata ingoroc fandat inongidoc, “Yesu yu woi Kopotorochon Manano.” \v 21 Ihoroc yuna owi amnaho Solhon mata woroc kombingga yuha irot yai tongga yogung, “Amna ngo yu Yerusalem itmuna owi amna Yesuhon ma kombing tobing imogungma yu doun moin tongidung. O önga yu öret socsoc amna dugohon madec ngocin engmuna ‘kombing tobic tobic owi amna fogito yibucin fohong yuangot’ yongo eboc yo. Oro amna inoi ngorochu nuhun?” \v 22 Owi amna Solha mata metec ihoroc yong tonggung mahong Sol yu koing songga Yuda nano Damaskas taun idungma yu tuctugo sinom ingoroc indagoc: Yesu yu woi Duic, amna Kopotorocho inong muuna ebocma woroc. Ihoroc indauna Yuda amnaho matano kombingga mata metec yocyocha wönggon makombigung. \p \v 23 Oro sep youp toctoc koböcma bödengina Yuda nanohon amna dugo yu engsuran tongga ‘Sol wotnaya ompun’ yongo mata yong torop sigung. \v 24 Ihoroc yuya Sol yu mata woroc kombingga korungon onggonga kombigoc mahong Yuda amnaho ‘yu sogit akep tona’ yongo taunthon simbu danong kumbong apmano gön tongga idung. \v 25 Gön tongga idiya amna Solhon mata toup kombingidungma yu kumbonggon Sol yangato taunthon gombo koroc tögung. Tuna yu dumbu moröma audec omoc idina siuya yidec gombo sumonne unimgon tomu mögoc. \s1 Sol yu Yerusalem idoc \p \v 26 Tuna Sol yu Yerusalem öngmuna ‘Yesuhon surarodec sakaa fihun’ yongo kombigoc mahong suraroho yuha botogung. Yu wömai kombigung, yu ayam noni, yu Yesuhon amna muno. Ihoroc kombingga botogung. \v 27 Wohong Barnabas yu Sol tongfat yengo yangato aposelot tongo Solhon fatno moröma inongga yogoc, Solho uyapdec Moröma aun feuna Morömaho mata inogoc. Tuna Sol yu Damaskas ongmuna wocin Yesuhon madec fatmata ogepma orongi sinom owi amnadec yong fandat inogoc. Barnabas yu Solhon fatno ihoroc yogoc. \v 28 Worocha tongga suraroho Sol angbanauya yu yuot kondonggon ididoc. \p Tongo Sol yu Yerusalem sae ihorocgon Morömahon madec fatmata ogepma orongi sinom inong tongidoc. \v 29 Tongo yuho Yuda nano Grik mata yongidungma yuot matahogon emoc tongidoc mahong torop worocho yu wot omom toctocha kombigung. \v 30 Tuya kombing tobic tobic suraroho woroc kombingga Sol yangato Sisaria tonggung. Tongga inong muuya Tarsus onggoc. \p \v 31 Oro kombing tobic tobic suraro Yudia gurocinthu o Galili gurocinthu o Samaria gurocinthu yu mepmono muno ogepgon ididung. Tuna Kunkun Yaruho yu tongkoing tong imuna suraro ambaracho Moröma gending imongmuya yuhon mata sumbot tongidung. Tuya owi amna koböcmaho irotno ibaruya surarodec sakau figoc. \s1 Pitaho amna au mano Ainias tun orokogoc \p \v 32 Oro Pita yu sa wocewoce itongidoc. Tongo yu ‘kombing tobic tobic suraro Lida taundec idangma yu yawa’ yongo sa woce onggoc. \v 33 Woce ongga itmuna yu amna au mano Ainias aun fedoc. Yu wömai kudatno ambarac sinom omong fatdup tongo biruc 8 ihoroc abamdecgon dungo ididoc. \v 34 Ihoroc idina Pitaho angga inogoc, “Ainias, Yesu Duicho goc tun orokotaroc. Goc idongga abam yoroca tobihi.” Ihoroc inuna yu wohogon idonggoc. \v 35 Idongga itonguna owi amna ambarac Lida orin Saron böcsa wocin idungmaho yu angmuya irotno ibanto Moröma kombing tobing imogung. \s1 Pitaho Tabita tun wekogoc \p \v 36 Oro Yöpa böcsa wocin wömai Yesuhon youp owi au mano Tabita yu wocin ididoc. Grik matadec wömai mano au Dokas ihoroc yongidung. Yu wömai owi amna urocima tongfat yengo toroc kiap ogepmagon tong imongidoc. \v 37 Oro bongono worocho yu obukoc tongga omong fadoc. Tuna owi amnaho ep fambangno yamuc gung imocimocha tongo böc ganang töng siuya woce idoc. \p \v 38 Oro Lida taun wömai Yöpa böc tan ambehecgon idoc. Tuna kombing tobic tobic suraroho kombigungmai Pita yu Lida taun woce itac. Ihoroc kombingga yu amna yai inong muuya yu Pitaot ongmunya kiring imongo inogomoroc, “Goc inga ningo notot ehiya ongona.” \v 39 Ihoroc inunya Pitaho yuot onguna Yöpa ongkuuya yangga böc irotnon owi omongga idocan woce Pita yangat tögung. Tuya Pita yu woce idina owi kapi urociho yu angarenggumbec tongmuya yong ointongo Dokasho abe wec idocan manomano tec tohomumöcno tobing imogocma woroc indagung. \p \v 40 Ihoroc tuya Pitaho owi amna ambarac dong yaruna taitdec ohuya yu goruc yemoc tongo dönac yogoc. Tongo yu owi worochon ep fambangnodec foringga yogoc, “Tabita, goc idongoi.” Ihoroc inuna wohogon owi worocho wekongga daro foringga Pita angmuna idongga idoc. \v 41 Tuna Pitaho oburodec sogito tuun fadauna idonggoc. Tuna Pitaho owi kapi orin kombing tobic tobic suraro ambarac inong yuna ehuya yu owi Dokas woroc indagoc. \p \v 42 Oro Yöpa nano ambarac yu worochon fatno kombingmuya owi amna koböcmaho Moröma kombing tobing imogung. \v 43 Tuya Pita yu sa ubarago Yöpa wocin amna au mano Saimon yuot idoc. Saimon yu bot bulmakau godibo tobic tobic amna idoc. \c 10 \s1 Sum Yaru auho Konilias öngkung imongo mata inogoc \p \v 1 Oro Römphon tawa amna au mano Konilias yu Sisaria taun wocin ididoc. Yu woi tawa amna torop 100 worochon dugo idi-doc. Tawa amna torop worochon mano woi ‘Italiahon’ ihoroc yongidung. \v 2 Konilias yu bumbumyi nanohon toropdec mahong yu ino orin nip orugi yu Kopotoroc anggendingmuya yong moröng imongidung. Konilias yu amna gipmo muno, yu owi amna urocima manomanoha ogepma sinom tong fat yengidoc. O yu woi bongono bongono Kopotoroc dönac inongidoc. \p \v 3 Oro bongono auho tri kilok dobocsisicha Koniliasho duc itu tongmuna tuctugo sinom Kopotorochon sum yaru agoc. Auna sum yaruho yuot engmuna inogoc, “Konilias!” \v 4 Ihoroc yuna Konilias yu botongga among fihic tongo inogoc, “Moröma tingting sinom oro.” Ihoroc inuna sum yaruho inogoc, “Gochon dönac orongi o gocho owi amna urocima tong fat yengitarocmaha woroc wömai Kopotorocho yangmuna gocha irot ogep kombihac. \v 5 Worocha goc amna au inong muya yu Yöpa taun ongmuya amna au mano Saimon woroc yangat tepnung. Saimonthon mano auma wömai Pita ihoroc yongidang. \v 6 Yu wömai bot godibo tobic tobic amna Saimon yuho bucin itac. Böcno wömai top tan itac.” \p \v 7 Sum yaruho Konilias mata ihoroc inongga ongina Konilias yu youp amnanin yai orin tawa amnano tungu yu inong yuna ebung. Tawa amna wo yu woi ihorocgon Kopotoroc yong moröng imongidoc. O yu Koniliasho bucin ididoc. \v 8 Yu ehuya Koniliasho yapmu yudec öngkupacma worochon fatno inongo inong muuna Yöpa taun onggung. \s1 Pita yu itu togoc \p \v 9 Oro Koniliashon youp amnaniho ongga uyapdec dungmuya kembotsumgon ongga ap mano Yöpa taun ongfom togung. Ong fom togungan bongono wocin sinomu wömai Pitaho dönac yocyocha böchon barandadec ögoc. Baranda wömai böc koroc woce idoc. \v 10 Woce itmuna worec imuna nacno nocnocha kombigoc. Tuna nacno abiho tong arangarang tongidiya yu duc itu togoc. \v 11 Duc itu tongga foringga agocmai mom ang tuna yapmu au boru moröma simbang worocho ohong tohogoc. Yapmu auho bungötno awano munodec sogito idiya ohong tohongga gurocdec ohogoc. \v 12 Ohongga worocho irotnon wömai arap kiapmo ihono ihono orin yup orin gorom yocma worocho ambarac wocin wodörec tongga idung. \v 13 Boru worocho ohuna duc inggun auho öngkongo Pita inogoc, “Pita, goc idongga wo dongga nahi.” \v 14 Mata ihoroc öngkuuna Pitaho soroc yongga yogoc, “Moröma, nocu wo manait. Obuguingon ida nocu manomano bongbong sicsicyi betni ihorocno manongidot.” \v 15 Ihoroc inuna duc inggun auho wönggon inuna bongo yai idoc, “Manomano wo wömai Kopotorocho tongsac togoc. Worocha gocu ‘woi betni’ yongo yirocha,” ihoroc inogoc. \p \v 16 Oro yapmu worocho bongo anfi Pita ihoroc öngkung imongga wönggon momdec ögoc. \v 17 Uuna Pita yu ‘itu worochon foro wo yaö’ yongo kombic kombic youp koböc tongga idina Koniliashon youp amnaniho Saimonthon böcha inongacgon tong tengga simbudec wocin engkubung. \v 18 Woce engkungo mamboda yogung, “Saimon, mano auma Pita, yu ngocin itacha muno?” \v 19 Ihoroc mambuya Pita yu abe itu togocmahon foroha kombic kombic youp tongo idina Yaruho inogoc, “Kombihi, amna anfi yu gakaha ebang. \v 20 Worocha goc idongga ohongga yahi. Gocu yuot onggonga kombingbanac tirocha. Muno noc nakabuc yu inongmuaya ebang.” \p \v 21 Ihoroc inuna Pita yu ohongga amna woroc yaun feuya inogoc, “Amna yabing tonggungma nocu ngo. Sonu foro yaha sinom ebang oro?” \v 22 Ihoroc inuna yuho inogung, “Tawa amnahon dugo Konilias yu non ninong muuna ebamon. Yu woi bumbumyi nanohon toropdec mahong yui amna nongnongo ogepma. Yu Kopotorocha gending imongitac. Worocha tongga Yuda nano ambaracho yu anggending-idang. Oro yudec wömai sum yaru auho öngkung imongo ‘Pita inong wodingga yuhon mata kombihi’ yongo inogoc. Wo inogocmaha yu non ninong muuna ngo ebamonma.” \v 23 Ihoroc inuya Pitaho amna wo inuna bucin öngmuya woce dubung. Duuya sa isuna Pitaot amna worocot yu onggung. O Yöpa sa wocinma kombing tobic tobic amna au yu worocot kondong onggung. \s1 Pita yu Koniliasho bucin idoc \p \v 24 Yu ongga kumbong diuna uyapdec dubung. Duuya sa isuna kembotsum uyap ongga Sisaria bucin ongkubung. Woce ongkuuya Konilias yu urop niporugi inuna ambaracho engsuran tongga yuha torengga idung. \v 25 Tuya Pita yu bucin uuna Koniliasho engmuna Pitahon orungo forodec aring mögoc mahong \v 26 Pitaho yu sogito tun idonguna inogoc, “Goc idongoi, nocu amna nucagon”. \v 27 Ihoroc inuna Pitaho yu mata inun ganun toctocho böc ganang ögomoroc. Öngmunya Pitaho yagocmai owi amna koböcma sinompho suran tongga idung. \p \v 28 Woce idiya Pitaho yu inogoc, “Sonu urop kombingdeang, Yuda amnaho bumbumyi nanoho bucin öcöchahu o yuot youp kondong toctocha wömai bongbong morö itac. Wohong Kopotorocho noc tuctugo sinom ingoroc nindagoc, nocu amna au betni yongo angsaha yitha. \v 29 Worocha tongga nocho mamboc soni mafodiit. Muno, nocu domdomgon epat. Sonu nanuya kombiwa, sonu ‘nocho ting towa’ yongo nanong wodiang?” \v 30 Ihoroc yuna Koniliasho inogoc, “Sep youp toctoc awanomuno urop bödengina tri kilok dobocsisi bongono wocin nocho böcnan itmaina dönac youp togot. Dönac youp tongo edeya karupgon amna auho yangamnadec öngkungga idoc. Böruno wömai yaguno möcmöcni sinom. \p \v 31 Ihoroc öngkung namongo nanogoc, ‘Konilias, Kopotorocho gochon dönac urop kombigoc. O ihorocgon gocho amna urocima tongfat yengitarocma woi kombingbödehac. \v 32 Worocha goc amna inong muiya Yöpa sae ongmuya Saimon inong yonung. Yuhon mano auma Pita. Yu woi bot godibo tobic tobic amna mano Saimon yuho bucin itac. Böcno top tan itac.’ \v 33 Sum yaruho ihoroc nanogocmaha tongga nocu karupgon amna au inongmuaya gocot onggung. Tuya gocu kurömna sinom eparoc. Non ngo ambarac engga Kopotorocho yangamin itmanaina ‘Morömaho yaö mata ninoc ninochon ganogocma woroc kombina’ yongo ngo engsuran tamon,” Koniliasho Pita ihoroc inogoc. \s1 Pitaho Koniliasho bucin fatmata ogepma yogoc \p \v 34 Pitaho Koniliashon mata wo kombingga ingoroc yogoc, “Boinno sinom, önga noc kombihat, Kopotoroc yu amna torop tunguhagon ma-kombingitac. \v 35 Muno sinom, bumbumyi nanohu o Yuda nanohu, owi amna ambarac toroc kiap nongnongo tongidangma o yu anggending-idangma yu wömai Kopotorocho yang banangitac. \v 36 Kopotorocho Israel nano irot guchon fatmata ogepma nimogocma wo sonu urop kombingdeang. Yesu Duic yu owi amna ambarachon Morömano. Yuha tongga non Kopotorocot irot tungu ididamon. \v 37 O ihorocgon sonu urop kombiang, Jöntho Galili gurocin itmuna owi amna ‘irot soni ibararut’ yongo yamuc gupguphon mata yong fandat tonggoc. Tuna menon sa guroc danong toroc kiap inobaracgon öngkung tonguya Yudia gurocin bödegoc. Worochon fatno sonu urop kombingdup tang. \v 38 O ihorocgon sonu urop kombiang, Kopotorocho Yesu Nasaretma guram tongo Kunkun Yaru orin gesö moröma sinom yudec sing imogoc. Sing imuna Yesu yu böcsa danong itongmuna owi amna ogepma sinom tongfat yengidoc. Kopotorocho yuot idocmaha tongga yu dogu kopothon gesö tohongga owi amna doun orokuya orung idung. \p \v 39 Manomano wo wömai nontho yangbödegomon. Yesuho Yudia gurocinthu o Yerusalem taun woce youp inobarac tongidocma woroc ambarac nonu yangbödegomon. Yu youp inobarac sinom tongidoc mahong Yuda nanoho yu ep goröcdec wuya omboc. \v 40 Omuna sep youp toctoc anfi idina Kopotorocho yu tun wekuna owi amna koböcmaho yu agung. \v 41 Wohong owi amna ambaracho wömai yu magung. Muno, Kopotorocho amna torop eragocma nonihogon wömai Yesu agomon. Kopotorocho ‘nontho Yesuhon fatno yong morögi-nahamon’ yongo non eragoc. Tuna Yesuho omocdecma wekongga idonggocanu wömai nonu yuot itmanaina nacno yamuc kondonggon nagomon. \v 42 Nacno nongmanaina Yesuho youp mata ingoroc ninogoc, ‘Son muyu ongmuya owi amna nochon foro inong tuctuc tongo ingoroc inongitnung. Kopotorocho nocgon soworeuna nocho owi amna omimahu o wecimahu yu ambarac mata youpdec fohong yungga matano angsoworengga ya bödeangoc.’ Yesuho youp mata ihoroc ninogoc. \v 43 Kombiarut, Kopotorochon yong tuctuc amna ambaracho Yesuha ingoroc yong tuctuc yogung, Owi amna ambaracho yu kombing tobing imongidangma yu wömai Kopotorocho yang banangga turongono doun bödenahing.’ Pitaho ihoroc yogoc. \s1 Kunkun Yaruho fodip sinom bumbumyi nanodec ohogoc \p \v 44 Oro Pita yu fatmata ogepma yongga idina wohogon Kunkun Yaruho owi amna fatmata kombigungma yudec ohogoc. \v 45-46 Ohuna Yuda amna Pitaot kondong ebungma yu kombigungmai, bumbumyi nanoho duc inggun foro au yongmuya Kopotoroc yong moröng imogung. Woroc angmuya soroc yongga yogung, “Mayain, Kopotorocho bumbumyi nano yangbanango Kunkun Yaru yudec sing imogoc,” ihoroc yogung. \v 47 Yuya Pitaho yogoc, “Yaarut, non Yuda nanoho Kunkun Yaru osucgon sogidomonma worochon torocgon wömai owi amna ngo yu Kunkun Yaru önga sogiang. Worocha tongga nontho yu yamuc gupgupha bongbong masing imonin. \v 48 Muno, yu muyu yamuc guarut.” Pitaho ihoroc yuna owi amna torop wo yu Yesu Duichon madec yamuc gubung. Tongo mit yu ‘Pita sep youp toctoc au noniot itun’ yongo yu inong ac togung. Tuya Pitaho yuot wocin idoc. \c 11 \s1 Pita yu Yerusalem öngmuna ‘bumbumyi nanoho Kunkun Yaru sogidungma’ worochon fatno inogoc \p \v 1 Oro amna dugo aposel ma sogidungma orin kombing tobic tobic suraro ambarac Yudia provins woce idungma yu kombigungmai bumbumyi nano yu ihorocgon Kopotorochon fatmata sogidung. \v 2 Ihoroc kombiuya Pita yu Yerusalem uuna kombing tobic tobic suraro Yuda nanohon toropdecma yu Pita inong fada inogung, \v 3 “Goc youp masiroc, gocu bumbumyi nanoho bucin öngo yuot nacno kondong nagoroc. Woi angit maec.” \v 4 Yu mata metec ihoroc yuya Pitaho mata urago iban imongga manomano öngkubocma worochon forono inong tangtang tongo ingoroc yogoc, \v 5 “Oro nocu Yöpa taun wocin itmaina dönac youp togotan duc itu au ingoroc agot: Mom ang tuna yapmu au boru moröma simbang worocho ohong tohogoc. Yapmu auho bungötno awanomunodec sogito idiya ohong tohongga nocot gurocdec ohogoc. \v 6 Ohuna nocho boru ganang foringga yagotmai arap kiapmo ihono ihono orin bot ingingo amna dopdopyi o gorom, yup yu ambarac boru ganang idiya yagot. \v 7 Woroc yango edeya duc mata au öngkungo nanogoc, ‘Pita, goc yup arap wo dong nahi!’ \v 8 Ihoroc nanuna nocho mata ökenne inogot, ‘Moröma, noc wo manait. Osuc singga engtengga nocu manomano bongbong sicsicyi au manongidot.’ \v 9 Nocu ihoroc inogot mahong duc mata worocho wönggon bongo yai öngkungo nanogoc, ‘Manomano wo wömai Kopotorocho tongsac togoc. Worocha gocu woi betni yongo yirocha,’ ihoroc nanogoc. \v 10 Kiapmo ihorocnohogon wömai bongo anfi öngkung namongo wönggon momdec ögoc. \p \v 11 “Momdec ögocan bongono wocin sinom wömai amna anfiho nocho böc idotan wocin ebung. Amna au Sisariama yu ‘Pitaot ongorut’ yongo amna anfi wo inong muuna ebung. \v 12 Ehuya Kunkun Yaruho nanogoc, ‘Goc muyu yuot ongoi, irot yai tirocha.’ Ihoroc nanogocmaha tongga nocho oröc noni 6 yu yaaya Sisaria ongmanaina amna worocho bucin ögomon. \v 13 Bucin önaya amna wo yu fat tongo ingoroc nanogoc: ‘Nocu bucin edeya sum yaru auho öngkung namongo ingoroc nanogoc: Goc amna au inong muya yu Yöpa ongga Saimon inong yuya epun. Yu mano au Pita. \v 14 Yu gocot engmuna mata au kanangoc. Mata worocha tongga Kopotorocho goc orin gocho bucin ididangma son ambarac fogiuna batip itnahing.’ Sum yaruho Sisaria amna ihoroc inogoc. \p \v 15 “Tuna nocho yuot itmaina fatmata ogepma inongo edeya wohogon Kunkun Yaruho owi amna worocdec ohogoc. Woi yu osuchagon nonidec ohogocma worochon torocgon yu bumbumyi nano worocdec ohogoc. \v 16 Ohuna nocho Morömaho osuc mata au ninogocma wo kombia tuctuc yogoc. Yu wömai ingoroc ninogoc, ‘Jöntho owi amna yamucgon gung imogoc mahong sonu wömai Kopotorocho Kunkun Yarudec gung kamangoc.’ \v 17 Oro non Yuda nano non osuc Moröma Yesu Duic kombing tobing imonaya Kopotorocho Kunkun Yaru nimogoc. O önga wömai Kopotorocho bumbumyi nano yangbanango yu ihorocgon Kunkun Yaru imogoc. Worocha tongga nocho tingtingno sinom Kopotorochon youpha bongbong tam?” \p \v 18 Oro Pita yu mata ihoroc yun bödeuna kombing tobic tobic suraroho woroc kombingmuya mata metec yogungma wo imu faunto Kopotoroc yong moröng imongga yogung, “Kurömna sinom, Kopotorocho bumbumyi nano ihorocgon yangbanango irot ibanibanthon uyap tun öngkung imongo itonggong koingon fat soworegoc,” ihoroc yogung. \s1 Antiok taun wocin kombing tobic tobic suraro öngkuboc \p \v 19 Oro torop Stiven wot sigungma yu Yesuhon suraro ayam tong imuya suraroho ficfuc tuya botongga sa wocewoce ongbödegung. Öngmuya auho wömai sa korungon Fönisiahu o Saiprushu o Antiokhu sa woce ongmuya fatmata ogepma yong tonggung mahong Yuda nanohagon inongidung, bumbumyi nano yuhai wömai muno. \v 20 Wohong amna torop au Saiprus o Sairinima yu Antiok taun woce ongmuya forosingga bumbumyi nano ihorocgon Moröma noni Yesu yuhon fatmata ogepma fandat inogung. \v 21 Ihoroc tuya Morömaho yu tongfat yeuna owi amna koböcmaho irotno ibanto Morömaha kombing tobing imogung. \p \v 22 Irotno ibaruya worochon fatnoho onguna Yerusalem suraroho kombigung. Fat wo kombingga yu Barnabas inong muuya Antiok onggoc. \v 23 Woce ongmuna yagocmai Kopotorocho bumbumyi nano wo yangbanango yuhon bonipnodec youp orongi togoc. Barnabas yu ihoroc yangmuna borongdedoc. Tongo yu ‘suraro irotno Morömaha tong fup imongo koing songga iditnung’ yongo irot tong koing toctochon mata inogoc. \v 24 Barnabas yu amna ogepma sinom. Tuna Kunkun Yaruho yudec foc sinom tuna yuhon kombing tobic tobicno orongi idoc. Worocha tongga owi amna koböcmaho irotno ibanto Morömahon surarodec sakau figoc. \p \v 25 Tuna mit Bananbasho ‘Sol awa’ yongo böcsa au mano Tarsus woce onggoc. \v 26 Woce ongmuna Sol aun feuna yangauna Antiok ögomoroc. Yu Antiok suraro otgon itmunya Kopotorochon fatmata ogepma owi amna inong fasun fasun youp tunya owi amna koböcmaho kombigung. Antiok bucin wömai owi amnaho kombing tobic tobic suraroha fodibo sinom ‘Kristen’ ihoroc yongidung. \p \v 27 Oro bongono worocho yong tuctuc amna au yu Yerusalem imu fauna Antiok ebung. \v 28 Engmuya yuhon toropdecma tungu au mano Agabus yu idongga Kunkun Yaruhon gesödec yong tuctuc mata yongo yogoc, ‘Römphon sa guroc danong sano sano wömai nacno möp moröma sinom öngkuangoc’ ihoroc yogoc. Ihoroc yuna boinno sinom, Klodiasho Sisa King idocan bongono wocin nacno möp moröma öngkuboc. \v 29 Nacno möp öngkuuna Antiok suraro yu worochon fatno kombingmuya ‘oröc noni Yudia sae tongfat yena’ yongo inoin inoin torocnodec ecec tongo \v 30 wo Barnabas orin Sol imuya yu woroc fogida fongga Yudia surarohon amna dugo imogomoroc. \c 12 \s1 Heröt yu Pita yi bucin sigoc \p \v 1 Oro bongono wocin king Heröt yu Yesuhon suraro doun moin toctocha amna dugo au yi bucin fohong yugoc. \v 2 Tongo yu tawa amnani inuna yuho Jems gobit bainatdec wot omom togung. Jems yu woi Jönthon orugo. \v 3 Herötho ihoroc tongga yagocmai Yuda nanoho worocha kombing ibip togung. Worocha tongga yu Yuda nanohon bongono morö nacno sowarango yisno muno nocnoc wocin Pita ihorocgon sogida yi bucin tohong yugoc. \v 4 Tohong yuna tawa amna torop 4 yu Pitaha gön tongga idung. Tawa amna torop tungu tungu woi tawa amna awanomuno ihoroc idung. Heröt yu ‘Pasowa bongono ngo bödeunai wömai nocho Pita owi amnaho yangamin mata youpdec tohong yungga matano ya bödehun’ yongo ihoroc togoc. \v 5 Ihoroc tuna Pita yu yi bucin idoc mahong kombing tobic tobic suraro yu ‘Kopoto-rocho Pita tongfat yehun’ yongo dönac youp orongi sinom togung. \s1 Sum yaru auho Pita yi bucinma asanmun onggoc \p \v 6 Oro Heröt yu ‘kembot Pita mata youpdec tohong yuangot’ yongo kombigoc. Tuna abe kumbong idina Pita yu tawa amna yaihon bonipnodec dungga idoc. Orung oburo wömai sendec fetho akep tongo siuya idoc. Ihoroc idina tawa amna torop au yu yi böchon simbudec gön tongga idung. \v 7 Tuna wohogon Morömahon sum yaru au yu Pita öngkung imuna yaguno auho yi böc ganang yaguno möngga idoc. Tuna sum yaruho Pitahon tagarodec woda tun wekuna inogoc, “Goc karupgon idongoi.” Ihoroc inuna wohogon orung oburo yiho fetho figungma wo yaityait asan mögomoroc. \v 8 Asan muuna sum yaruho inogoc, “Bot godipa akep tongo orung toma tohomi uhun.” Inuna Pitaho woroc tuna sum yaruho wönggon inogoc, “Tec tohomunmuca tohomi muuna noc nari.” \p \v 9 Ihoroc inuna Pita yu böc irotno wo imun faunto sum yaru tan tonggoc mahong yui wömai kombigoc, ‘Yaruho toroc kiap tacma woi duc itugon boinno muno yo.’ \v 10 Ihoroc kombiuna ongmunya tawa amna simbu yangtoregungma torop au yang yemboto ongga wönggon tawa amna torop au yanggirada yi böchon ain simbudec ongkubomoroc. Ongkunya simbu worocho inobucgon öcang ong imuna yu yi böc imun fauna sumonnon ohogomoroc. Ihoroc tongo ongmunya uyap onggongo sum yaru yu wohogon Pita imun faunto onggoc. \v 11 Yu onggocan bongono wocingon wömai Pitaho kombiun tuctuc yuna yogoc, “Mayain, noc urop kombihat, Morömaho boinno sinom sum yaruno inong muuna worocho engmuna noc tongfat nengo Heröthon oburodecma öcang mun möhat. O Yuda nano yu toroc kiap wontucmuno tong nimoc nimocha kombigung mahong noc orung itat.” \v 12 Pitaho ihoroc kombingga Mariaho bucin onggoc. Maria yu woi Jönthon macno. Jönthon mano auma wömai Mak. Owi amna koböcma yu böc ganang wocin itmuya dönac youp togung. \v 13 Dönac youp tuya Pita yu sumon omoce ida simbudec wagangga tengteng togoc. Ihoroc tuna mongorec toctoc owi au mano Roda yu ‘simbu fagarit impiwa’ yongo eboc. \v 14 Yuho engga kombigocmai Pitahon duc ingguro sinom. Woroc kombingga irotno borongdetno sinom tuna simbu mafagarit imi domdomgon ongga suraro inogoc, “Kombiarut, Pita yu simbudec omoce itac yo.” \v 15 Ihoroc inuna suraroho yu inogung, “Goc bumbum yarochu nuhun.” Ihoroc inogung mahong owi wo yu toup kiringga idina suraroho yogung, “Woi doguno, ino boinno muno,” ihoroc yogung. \p \v 16 Ihoroc yuya Pita yu simbudec wagangga tengtenggon tongga idina suraroho yu simbu fagarit imongo yu ino angmuya soroc yongga mata koböc koböc yogung. \v 17 Tuya Pitaho obu fongyop tong imuna onggom suya yu fatno inogoc. Woi Morömaho yi bucinma yangato sumonnon tohogocma worochon fatno inongdup yogoc. Yongo mata sakaun fiuna yogoc, “Sonu fatna ngo Jems orin oröc noni au inarut.” Pitaho suraro ihoroc inongga mit sa auhon onggoc. \p \v 18 Tuna sa isuna tawa amnaho agungmai Pita yu maidoc. Woroc angga soroc yocno sinom tongo yogung, “Pita yu nahe sinom ong-goc?” \v 19 Ihoroc tuya Heröt yu tawa amnani inong muuna Pitaha yabigung mahong magung. Worocha tongga Heröt yu tawa amna gön togungma woroc inong ac togoc mahong yu yapmu au makombigung. Tuya Herötho tawa amna nucni inuna yu woroc fogito wuya ombung. Woroc tongo Heröt yu Yudia sa imun faunto ohongga Sisaria sae idoc. \s1 Heröt yu omong fadoc \p \v 20 Oro, Heröt yu Tair orin Saidon nano yuha ecego kombiuna irot ficfuc mata inun ganun tongidung. Tair orin Saidon nano yu wömai Heröthon kantridecma nacno wöngga fogididung. Worocha yu ‘mepmo tohona, nacno möp itninyit’ yongga komiti yemongyu uuya kingot fiuya onggung. Worochoi komong manggung. Muno, osuc yu kinghon tongfat yecno Blastas yuot onggmuya ‘yu mata noniha tongfat nehun’ yongo inong yamuc tuya Blastasho mata wo kombingga ‘öc, tongfat keangot’ yongga yogoc. Kingho wömai Blastashon yongburoc mata toup kombingidoc, o ihorocgon Blastas yu kinghon böcno angtorengidoc. \p \v 21 Oro Herötho bongono sigocan bongono wocin yu tongfatfatno tongfat muuna kinghon abamodec omoc itmuna owi amna mata moröma sinom inogoc. \v 22 Ihoroc inuna owi amnaho mata woroc kombingga king irot ogep imoc imocha tongga mambodung, “Ngomai Kopotorochon mata, amnahon mata muno.” \v 23 Ihoroc inuya Herötho wo kombingga borongdetmuna inoha kombigoc, ‘noc Kopo-toroc simbang yo’. Ihoroc kombingga Kopotoroc sinom wömai mayong moröng imogoc. Worocha tongga Morömahon sum yaru auho engga Heröt wot siuna bin moroc obugu obuguho irotnon yiuya omboc. \v 24 Heröt yu omboc mahong Kopotorochon fatmataho wömai toup wun deuna sanosano ongdup togoc. \p \v 25 Oro Barnabas orin Sol yu Yerusalem wocin youpno tun bödeuna ongga Jön mano auma Mak woroc yangaunya Antiok sae onggung. \c 13 \s1 Suraro yu Barnabas orin Sol youpha inong muuya onggomoroc \p \v 1 Oro kombing tobic tobic suraro Antiok taun idungma yuot wömai Kopotorochon yong tuctuc amna orin fatmata ogepmahon fandat fandat amna au yu wocin idung. Amna torop worochon ma wömai ingoroc: Barnabas, Simion yuhon mano au wömai ‘Kombutni’, Lusias yu wömai Sairinima, Sol, o Manain. Manain yu woi Herödot kondong ida macfigomoroc. \v 2 Oro suraro yu Morömaha yong moröng yong imongmuya nacnoha gendic singga idung. Ihoroc idiya Kunkun Yaruho yu inogoc, “Nocho osucgon Barnabas orin Sol yu nakain youpha eragot. Worocha sonu yu ‘youp woroc tarun’ yongo inong muuya ongorun.” \v 3 Kunkun Yaruho ihoroc inuna suraroho wönggon nacnoha gendic singmuya dönac yongga idung. Woroc tu bödeuna yu oburo amna yaimadec out fohongo Kopotorochon youpha inong muuya onggomoroc. \s1 Barnabas orin Sol yu fatmata ogepma Saiprus sa muropmodec yogomoroc \p \v 4 Oro Kunkun Yaruho amna yaima inong muuna ongmunya böcsa au mano Selusia woce ongkungga girang sogitmunya sa muropmo mano Saiprus wocin öngkubomoroc. \v 5 Wocin ongkungga ongga böcsa mano Salamis woce ongga Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngmunya woce owi amna Kopotorochon fatmata ogepma yong fandadomoroc. Oro amna au mano Jön yu wömai amna yaima tongfat yecyecha yuot idoc. Jönthon mano au wömai Mak ihoroc. \p \v 6 Tongo yu ongmuya Saiprus sa muropmodec itongdup tongga ongga böcsa au mano Pafos wocin öngkubung. Woce itmuya yu Yuda amna au mano Bayesu yu au fedoc. Yu wömai söcsong tobic youp tongidoc. O yu imanang profet youp tongidoc. \v 7 Yu wömai gavmanthon moröma Sergius-Pol yuhon nucno idoc. Oro Sergius yu wömai amna orogoma sinom, yuhon kombic kombicno woi yungano. Tongo yu ‘Kopotorochon fatmata kombiwa’ yongo Barnabas orin Sol inong wodiuna ebomoroc. \v 8 Wohong söcsong tobic amna Bayesu yu ‘Sergiusho yaimahon matano kombing tobiicyit’ yongo Pol orin Sol yu ayam tong imogoc. Bayesuhon mano wömai Grik matadec ibanto Elimas ihoroc yongidung. Elimas ma worochon foro wömai ingoroc, söcsong tobic. \p \v 9 Oro Elimasho yu ayam tong imuna Kunkun Yaruho Soldec foc tongga idina Solho Elimas angga among fiic togoc. Solhon mano au wömai grik matadec Pol ihoroc yongidung. Oro Polho Elimas foring angga ingoroc inogoc, \v 10 “Gocu dogu kopothon manano sinom. Gocu toroc kiap nongnongo ambaracha ayam tong imongitaroc. Gochon irodanu wömai toroc kiap imanang orin owi amna tonguc imocimochon toroc kiap worocho foc tongga idang. Gocu muyu Morömahon uyap nongnongo wo ti gendöng toctochon kiapa imi fahun. \v 11 Kombihi, Morömahon oburoho goc guna dara foc tontac. Foc tuna gocu bongono au sep daro maigon engoroc.” Polho ihoroc inuna wohogon Elimashon daro tun kumbong digoc. Tuna yu ‘amnaho uyap nindahun’ yongo muyu wocewoce ongmuna oburogon amnaha yabigoc. \v 12 Tuna gavman moröma Sergius yu kiapmo woroc angmuna irot kombic kombicnoho fadang öcno sinom togoc. Tuna yu kombigoc ‘Morömahon fatmata woi gesönobarac.’ ihoroc kombingga irotno ibanda Yesuha kombing tobing imogoc. \s1 Pol orin Barnabas yu Antiok böcsa wocin fatmata ogepma yogomoroc \p \v 13 Oro Polot nucniot yu Pafos böc imu fauna girang sogitmuya ongga Pamfilia provins öngkubung. Woce öngkungga ongga böcsa au mano Pega woce idung. Pega itmuya wocin Jön yu youn fauya Yerusalem onggoc. \v 14 Jöntho onguna Pol orin Barnabas yu Pega imun fauna ongga Antiok böcsa Pisidia provinsdec wocin ongkubomoroc. Wocin itmunya Sabat bongonodec Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngga wocin omoc idomoroc. \v 15 Idinya surarohon amna dugo yu Kopo torochon bapiya sogitmuna nongoru mata orin yong tuctuc mata woroc embadoc. Embatbödengga Pol orin Barnabas yangga inogoc, “Oröcnain, sodu suraro tong koing toctochon mata kombiamorocanu wömai yunya kombina.” \v 16 Ihoroc inuna Polho idongga oburo anmun uuna suraro inogoc, “Son Israel nano o son bumbumyi owi amna Kopotorocha gending imongidangma son ambarac nochon mata ngo kombiarut. \v 17 Israel nanohon Kopotoroc yu ombu sakungnoni bumbumyi nanohon bonipnodec inoha soworegoc. Tuna yu Isip kantri woce kuin itmuya toup wu dedoc. Wu deuna Kopotorocho toroc kiap gesönobarac tongo Israel nano yangat feuna yu Isip kantri imu fadoc. \v 18 Imu fauna Kopoto-rocho yuhon önggöngyi toroc kiap biruc 40 ihoroc sumbodoc. \v 19 Tongo yu bumbumyi nanohon torop 7 Kenan gurocin ididungma yu doun moin tuya sa gurocno inoin owi amnani kömbaha imogoc. \v 20 Oro manomano woroc tuya biruc 450 ihoroc bödegoc. \p “Tuna worochon menon Kopotorocho yu mata soworec soworec amna au doun öngkung imogung. Yu youpno tongo idiya ongga yong tuctuc amna au mano Samuel yu öngkuboc. \v 21 Samuel öngkuuna ombu sakung noni ‘King noni sogitna’ yongo kombigung. Tuna Kopotorocho Sol woroc temongmun uuna yu biruc 40 ihoroc Israel nanohon dugo idoc. Sol yu Benyaminthon toropdecma Kishon manano idoc. \v 22 Sol yu tong bumbum tuna Kopotorocho yu körengmun onguna ‘Devitho Israel nanohon dugo itun’ yongo yu temongmun ögoc. Devitha wömai Kopotorocho yongburoc ingoroc yogoc, \li1 ‘Nocho Yesihon morögo Devit yu angsoworeaya yu amna ogepma sinom itac. Yu wömai nochon irot kombic kombic ambarac tanmuna nochon mata sumbengoc.’ \rq (1 Samuel 15:23; Hosea 13:11)\rq* \p \v 23 “Oro Devithon morögodecma wömai Kopotorocho amna au tun öngkuboc. Tuna amna worocho wömai Israel nano wontucmunodecma öcangyun muuya batip itnahing. Kopotorocho osuc mata godingmun fadocma worochon toroc togoc. \v 24 Oro Yesu yu inoin youp abe maforosingina bongono wocin Jöntho urop youpno tongga ida Israel nano mata ingoroc fandat inongidoc: ‘Son muyu irot soni ibanda yamuc gubarut.’ \v 25 Jön yu ihoroc yongidoc. Tongo youpno urop tun bödec bödecane wömai yu yogoc, ‘Amna moröma Duic woi noc naka muno. Yu inoi menan engtepac. Nocu yu simbang muno worocha woroc, noc yuhon mene darange angit matoctocno,’ Jön yu ihoroc yongidoc. \p \v 26 “Oro oröc ori, son Abrahamphon morogoni orin son bumbumyi nano Kopotoroc anggendingidangma son onggim siarut, Yesuhon fatmata ogepma wömai Kopotorocho ‘non batip itnahamon’ yongo noniha siuna epac. \v 27 Yerusalem owi amna komongnohu o amna dugohu yu Yesuhon foro makombii wuya omboc. Yu ihoroc togungmaha tongga Kopotorochon yong tuctuc amnaniho mata yogungma worocho boinno öngkuboc. Tuna sonu yuhon matano Sabat danong embada kombingidang. \v 28 Amna dugo yu wömai Yesuhon turongoha yabiu matuna muyu Pailat inong kiriuya matano yun bödeuna wuya omboc. \p \v 29 “Tuna Kopotorochon bapiyadec yuha mata irim toctocyi idangma worocho ambarac boinno doun öngkuuya yu Yesuhon ep fambangno ep goröcdecma tuu deuna kumkumon tohong sigung. \v 30 Tuya Kopoto-rocho yu omocdecma tun wekuna idonggoc. \v 31 Idonguna owi amna Yesuot Galili singga Yerusalem onggungma yudec wömai Yesuho bongo koböc öngkung imogoc. Öngkung imuna yu wömai önga yuhon fatmata ogepma Israel nano yong fandat inongidang.” \p \v 32 Polho mata sakaun fiuna yogoc, “Boinno sinom nonu ngo fatmata ogepma kanamon: Kopotorocho ombu sakung noni mata godingmun fat imogocma \v 33 worocho wömai önga morögoni nondec boinno öngkung nimongo Yesu omocdecma tun wekogoc. Worochon yongburoc mata wömai ap bapiyadec ingoroc irim toctocyi itac: \li1 ‘Gocu nochon Manana. Nocho önga gochon Nandönga öngkupat.’ \rq (Buk Song 2:7)\rq* \p \v 34 “Kopotorocho Yesu omocdecma tun wekogoc. Tuna Yesu yu wöng-gon mamic, o godip föbo mabomtic. Muno sinom, worochon yong tuctuc mata wömai Kopotorocho ingoroc yogoc, \li1 ‘Nakain kunkun guram Devitha yongo sigotma woroc wömai nocho son boinno sinom kamangot.’ \rq (Aisaia 55:3)\rq* \li1 \v 35 “Worocha tongga Devitho mata au ingoroc yogoc, \li1 ‘Gocu Kunkun Amnaya imi fauna bomticha.’ \rq (Buk Song 16:10)\rq* \p \v 36 “Oro Devitha wömai nonu ingoroc kombiamon. Yu Kopotorochon youp ambarac tun bödeuna omong fadoc. Tuna inoin toropniho yu ombu sakungniot oring siuya godip föbo bom togoc. \v 37 Wohong amna Kopotorocho omocdecma tun wekogocma yu wömai mabom togoc. \v 38 Oro oröcnai, nocho ingoroc kanoya kombiarut: Yesu omocdecma wekogocmaha tongga Kopotorocho turongo soni ambarac tongsac tongbödegoc. \v 39 Mösehon nongoru worocho wömai turongo soni tong sac toctocha tun matogoc mahong Yesuha tongga Kopotorocho kombing tobictobic owi amna ambarachon turongo tong sac tuna nongnongo idang. \v 40 Worocha son soni woho, Kopotorochon yong tuctuc amnaho mata yogungma worocho sondec öngkuicyit: \li1 \v 41 ‘Son mata fodifodi amna sonu nanga fatfat tongo bisong ongorut. Nocho sonot youp foro au tangot. Toya sonu woroc-hon fatno kombinahing mahong makombing tobining.’” \rq (Habakuk 1:5)\rq* \p \v 42 Oro Pol yu suraro fatmata ogepma ihoroc fandat inogoc. Tongo yuot Barnabasot fatmata yocyoc böc imun fauna sumon ohunya owi amnaho yuot engmuya inogung, “Sabat bongono onomadec wömai sotu mata ngo sakaun fiuna wönggon kombinahamon,” ihoroc inogung. \v 43 Surandec ito ohongga Yuda nano koböcmaho Pol orin Barnabas yan fonggung. O bumbumyi nano Yudahon yong moröng toropdec sakau figocma yu ihorocgon Pol orin Barnabas yan fonguya yuot mata yogung. Mata yongmuya Polho yu kiring imongo inogoc, “Yesuha tongga Kopotorocho son kangbanagoc, worocha son kombic kombic worocdecgon kokorengga koing songitnung,” ihoroc inogoc. \p \v 44 Oro Sabat bongono onomaho urop idina böcsa worochon owi amna koböcma sinompho Kopotorochon fatmata kombic kombicha engsuran togung. \v 45 Ehuya Yuda nanohon amna dugo yu owi amna koböcma wo yangmuya kombiu obökuna Polhon mataha yong saha yogung. \v 46 Ihoroc tuya Pol orin Barnabasho mata ökene orongi ingoroc iban imogomoroc, “Notu muyu fatmata ogepma osuc son Yuda nano kanomot mahong sonu wo fodingmu muuna itonggong koingon fat iditha makombiingmaha tongga notho son dongyada fauya bumbumyi nano ot ongotahamot. \v 47 Wömai yaha, Morömaho youp mata ingoroc ninogocmaha: \li1 ‘Nocho toya goc bumbumyi nanohon yaguno itaroc. Gochon youpha tongga Kopotorocho owi amna sa guroc danong wömunodecma fogiuna batip itnahing.’” \rq (Aisaia 49:6)\rq* \p \v 48 Ihoroc yunya bumbumyi nanoho mata woroc kombingga borongdetmuya Kopotorocha fatmata ogepmaha ecec inogung. Tuya Kopotorocho ‘owi amna itonggong koinghon fat idarut’ yongo eragocma yu wömai Yesuha kombing tobing imogung. \p \v 49 Oro Morömahon fatmata ogepma worocho saguroc wocin furang kauna owi amna ambaracho kombigung. \v 50 Wohong Yuda nanohon amna dugo yu surarohon owi mabaracno orin gavmanthon dugo yu Polha mata metec inongo irotno dongyu obökuya yu Pol orin Barnabas yaruya saguroc wo imun fauna korungon onggomoroc. \v 51 Ongmunya yu owi amna mata makombigungmaha orungodecma tong fönfön dongyun muuya Aiköniam bucin onggomoroc. \v 52 Tuna Kunkun Yaruho owi amna Yesuha kombing tobing imogungma yudec foc tuna irot ogep moröma sinom kombigung. \c 14 \s1 Sol orin Barnabas yu Aikoniam bucin fatmata ogepma yogomoroc \p \v 1 Oro Pol orin Barnabas yu Aiköniam bucin itmunya inoin toroc kiap tanda Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin ögomoroc. Öngmunya fatmata orongi sinom yogomorocmaha tongga Yuda nanohu o bumbumyi nanohu yu mata wo kombingga koböcmaho irotno ibanda Yesuha kombing tobing imogung. \v 2 Wohong Yuda nano makombing tobigungma yu ec imuya ongga bumbumyi nano kombing tobic tobic suraroha mata metec inuya irotno obukogoc. \v 3 Yu ihoroc togung mahong Pol orin Barnabas yu muyu sa ubarago böc wocin itmunya Morömahon matano orongi sinom yong tonggomoroc. Tunya Morömaho banac banachon mata wo tong koing tongo amna yaima gesö imuna yu momphon toroc kiap ihono ihono tongidomoroc. \v 4 Ihoroc tunya böc morömpho fuc tongga torop yai idomoroc. Tunguma wömai Yuda nano ot ding fiuya o tunguma wömai Pol orin Barnabas yuot ding figung. \p \v 5 Tuna Yuda nano au orin bumbumyi nano au yu amna dugo ot suran tongga ‘aposel yai dongyana moin tonung’ yongo yu sopdec dong omom toctocha mata yong torop sigung. \v 6 Ihoroc togung mahong Pol orin Barnabas yu mata wo kombingga böcsa wo imun fauna ongga Likonia provins woce onggomoroc. Ongga böcsa au mano Listra orin Derbe wocin idomoroc. \v 7 Tongo yu sa guroc wocin itongmunya fatmata ogepma owi amna fandat inong tonggomoroc. \s1 Pol orin Barnabas yu Listra bucin youp togomoroc \p \v 8 Oro Listra bucin amna au idoc. Yu woi orungo yaityait möng idityi. Macnoho yu ihorocnoma bauna uyap maitongidoc. \v 9 Tuna Pol yu böcsa wocin fatmata ogepma yuna amna worocho onggim singga idina Polho yu angmuna forono ingoroc kombigoc: Amna ngorochon kombing tobic tobicno woi orongi sinom orokoc orokochon toroc ihoroc idimpac. \v 10 Polho ihoroc angga yu inogoc, “Goc orungaho sanda idongoi!” Ihoroc inuna amna wo yu wohogon idongga foro-singga uyap itonggoc. \v 11 Ihoroc tuna suraroho Polho toroc kiap togocma woroc angga Likoniam matadec mamboda yogung, “Ombu sakungo öngkungga amna ganto bonipnonidec itongomoroc.” \v 12 Ihoroc yongga Barnabas ombu sakungnohon mano Sus woroc waup togung. O Polho mata soworengga yongidocmaha ombu sakung-nohon mano Hemis woroc waup togung. \p \v 13 Ihoroc tongga Listra suraro orin ombu sakung Sushon öret socsoc amna yu Pol orin Barnabas ‘yong moröng imona’ yongo Sushon yong moröng böc woce ongga bot bulmakau o sisaröc tongfatfat manomano yongga böcsa gombohon simbu febung. Fengga bot bulmakau Pol orin Barnabasha öret song imocimocha togung. \p \v 14 Ihoroc tuya aposel yaimaho ‘yu notha öret socsocha tang’ yongga nanga fatfat tongga tecno fuc tongga yogomoroc, \v 15 “Owi amna son tingting sinom tang? Nodu Kopotoroc simbang muno, nodu sonthon amna nuc sonigon. Nonu Kopotorochon fatmata ogepma fandat kanongidamon. Son muyu bemfat imanang wo mesingmuya itonggong Morömo Kopotoroc yu yangam imarut. Yu wömai mom top saguroc manomano ambarac dongyun öngkungbödegung. \v 16 Kombiarut, osuc wömai Kopotorocho bumbumyi nano makombing-imongidoc. Tuna yu inoin tong bumbumno tanmuya gorong ongidung. \v 17 Wohong Kopotorocho son kömbaha mayoun fadung. Muno yuho tongfat kengo sep komöc angitgon kamuna nacno koböcma öngkung kamongidoc. Tuna sonu woroc yangmuya borongdedidang. Worocha tongga son osucgon kombiup, Kopotoroc yu boinno itac.” \v 18 Polho ihoroc yogoc mahong owi amnahon irot karupgon masumfadoc. Muno Pol orin Barnabas yu wönggon toup kiring imunya öret socsocha kombigungma wo you fadung. \p \v 19 Tuna mit Yuda amna au Antiok bucinma o Aiköniam bucinma yu engmuya owi amna inong yucyuc tuya yu Polha ayam togung. Ayam tong imongo ‘Pol wotnaya ompun’ yongo sopho wodung. Sopho woda godip fobö böc gombo sumonne wocin woding tonggung. \v 20 Woding tonguya idina kombing tobic tobic suraroho engmuya Pol angarenggömbec tuya yu wekongmuna idongga böc macnodec ögoc. Öngo woce idina sa isunai yuot Barnabasot Listra böc wo imun fauna böcsa au mano Derbe woce onggomoroc. \s1 Pol orin Barnabas yu ibarun fauna wönggon Antiok onggomoroc \p \v 21 Oro yu Derbe sa woce itmunya fatmata ogepma owi amna fandat inogomoroc. Tunya owi amna koböcmaho wo kombingga Yesuha kombing tobigung. Tuya Pol orin Barnabas yu wönggon ibarun faunto engga Listra bucin iti Aiköniam bucin iti ihoroc tongga ongga Antiok bucin ebomoroc. \v 22 Antiok bucin itmunya ‘Yesuhon suraro kombing tobic tobicno karupgon imu faicha’ yongo owi amna irot tong koing toctochon mata inong tonggomoroc. Tongo yu suraro ingoroc yong fasun imogomoroc, “Mepmo foro ihono ihonoho nondec öngkuuya mit wömai nonu Kopotorochon midim sabarac sadec ongonahamon,” ihoroc inogomoroc. \v 23 Tongo yu suraro idtonggungma worochon dugo soworeng imogomoroc. Tongo yu ‘amna dugo wo Kopotorochon obudec sida’ yongo nacnoha gendic singmunya dönac youp togomoroc. \v 24 Ihoroc tongo böcsa wo imun fauna ongga Pisidia provins anggirada ongga Pamfilia provinsdec ongkubomoroc. \v 25 Woce öngkungga ongga böcsa mano Pega wocin fatmata ogepma inogomoroc. Tongo sa wo imun fauna ongga böcsa mano Atalia woce idomoroc. \p \v 26 Wocin ida girang sogitmunya ongga Antiok ongkubomoroc. Böcsa wocin wömai osuc yamuc gupgupyi suraroho ‘Kopotorocho sot kangtorehun’ yongo dönac yongo Morömahon youpha inong mudung. Tuya amna yaimaho youp wo urop tun bödengga ibarun fauna ebomoroc. \v 27 Engmunya yu suraro manomano öngkubocmahon fatno inongdup yongga ingoroc yogomoroc: “Kopotorocho nothon obunodidec youp moröma sinom tongga bumbumyi nano kombing tobic tobichon simbu fagarit imogoc,” fat ihoroc yogomoroc. \v 28 Tongo yu sa ubarago Yesuhon suraro ot wocin idomoroc. \c 15 \s1 Surarohon amna dugo yu Yerusalem woce suran togung \p \v 1 Oro Yudia provinsdecma amna auho Antiok bucin ohongmuya kombing tobic tobic suraro tonguc imongo ingoroc fandat inogung, “Son muyu Mösehon nongoru tanda godip soni maarut. Son ihoroc matoninganu wömai Kopotorocho son mafogic.” \v 2 Yu suraro ihoroc fandat inuya Pol orin Barnabas wo kombiunya angit maidina yuot mataho toup töhic tohoic togung. Ihoroc tuya suraroho ‘mata ngo tobiarut’ yongo Pol orin Barnabas orin amna auot inongmuya yu ‘mata tobic tobicha Yerusalem onguya aposel orin amna dugo yuot suran tonung’ yongo inong mudung. \v 3 Inong muuya yu uyap forosingga ongga Fonisia orin Samaria provins woce itongmuya kombing tobic tobic suraro wocin idungma inongburoc tongga inogung, “bumbumyi nano yu ihorocgon irotno ibanda Kopotorochon fat idang,” ihoroc inong tonguya suraro ambaracho woroc kombingga borongdedung. \p \v 4 Tuya amna torop Pol orin Barnabasot onggungma yu Yerusalem ongkungga aposel orin amna dugo wocin idungma yu yau fedung. Tongo Pol orin Barnabas yu Kopotorocho yuhon oburodec youp moröma togocma worochon fatno inogomoroc. \v 5 Woroc inunya kombing tobic tobic amna au farisihon toropdecma yu idongga kiringga yogung, “Bumbumyi nano yu muyu Mösehon nongoru sumboda itongitnung. Tongo yu muyu godibo maarut,” ihoroc yogung. \p \v 6 Ihoroc yuya aposel orin amna dugo yu mata woroc tobic tobicha suran togung. \v 7 Suran tongga mata koböc koböc yongga itmuya Pitaho ‘mata ta bödehun’ yongo idongga ingoroc inogoc, “Oröcnai, son urop kombingdeang, Kopotorocho osucgon ‘goc bumbumyi nano fatmata ogepma inia Yesuha kombing tobing imonung’ yongo noc erangga nanong mudoc. \v 8 Kopotoroc yu amnahon irot kombingbödengitac. Tongo yu Kunkun Yaru siuna bumbumyi nano ot ohuna nonu wo angmanaina tuctugo kombigomon, boinno sinom Kopotorocho Yuda nanoha kombihacma worochon toroc yu ihorocgon bumbumyi nanoha kombiuna yu yuhon torop idang. \v 9 Yuda nanohu o bumbumyi nanohu yu ambarac wömai Kopotorocho irotno tongsac tong imuna yuho yangamin torop tungu idang. \v 10 Worochai oro, sonu foro yaha sinom Kopotorochon toroc kiap anggiratmuya bumbumyi nano mepmo moröma imoc imocha yang. Mepmo wo wömai ombu sakungnonihu o nonihu non ambarac angit masumbodidomon. \v 11 Muno, nonu ingoroc kombing tobingidamon: Kopotorocho non Yesuhon madec ningbanagocmaha tongga nonu Kopotorocho yangamin nongnongo idamon. Woi non Yuda nanohu o bumbumyi nano, non ambarac uyap worocdecgon ongidamon.” Pitaho ihoroc yogoc. \v 12 Ihoroc yuna Pol orin Barnabas yu Kopotorocho yuhon oburodec youp moröma sinom bumbumyi nanodec togocma worochon fatno inunya suran togungma onggom songga mata worocha onggim sigung. \p \v 13 Fat woroc inongbödeunya Jemsho idongga mata ingoroc yogoc, “Oröc ori nocho mata yoya kombiarut. \v 14 Kopotorocho osuc bubumyi nanodecma owi amna au inoin fat eragocma worochon fatno wömai Saimontho yuna kombimon. \v 15 Oro Kopotorochon yong tuctuc amnani yu osuchagon Saimontho yogocma worochon docno yogung. Auma ingoroc irim toctocyi itac: \li1 \v 16 ‘Kopotorocho yac, ‘Devithon morogoni yui böc guman mögocma woroc simbang. Wohong mit nocho ibara fauna böc guman mögocma wo wönggon temongma uuna Devithon toropni koing sonahing. \li1 \v 17 Nocho ihoroc toya owi amna abeiho wec idangma yu Morömaha yong yabinahing. O bumbumyi nano nocho era-gotma yu ihorocgon nakaha yabing tonahing. \v 18 Kopotoroc yu osucgon ‘ihoroc tangot’ yongo mata yong torop singdegoc.’ \rq (Amos 9:11, 12)\rq* \p \v 19 “Worocha nocu ingoroc kombihat, nontho gendic nongoruhon mepmo bumbumyi nano Kopotorocha irot imongidangma yu imonintha. \v 20 Muno non komong yongburoc bapiya au ingoroc irim tonaya yuot ongoun: Goumo dogu kopot boyömpha öret socsochon sigungma woroc wömai yu naninga. O yu owi göra toninga. O arap bangaro tuptupyi woroc naninga. O ihorocgon arap nogotno wo imu fauna naninga. \v 21 Mösehon gendic ihorocnoho wömai osucgon sinom böcsa danong ongbödeuna owi amnaho kombingdeang. O Sabat danong wömai amna dugoho gendic wo fatmata yocyoc bucin embauya owi amna kombingbödeang.” Jems yu ihoroc yogoc. \s1 Amna dugo yu bumbumyi suraroha yongburoc bapiya irim togung \p \v 22 Oro aposel orin amna dugo orin suraro ambarac yu irot tungu singmuya ‘amna au yu Pol orin Barnabasot Antiok bucin ongorut’ yongo yuhon bonipnodec amna au soworegung. Amna soworegungma woi, Yudas mano au Barsabas orin Silas, amna yaima yu kombig tobic tobic surarohon amna dugo idomoroc. \v 23 Suraroho amna torop woroc erangga mit bumbumyi nanohon yongburoc bapiya au ingoroc irim togung: \li1 ‘Sep ogep sinom, \li1 Non aposel orin surarohon dugo nonu bapiya ngo oröcnoni bumbumyi nanohon toropdecma sontha yongo irim tongo sinaya sonot Antiok o Siria o Silisia woce ongoun. \li1 \v 24 Non fat ingoroc kombigomon, amna auho nonthon bonip nonidecma yu sonot engmuya mata kanuya irot soni obukogoc. Oro amna wo wömai inoin irotgon tanda togung, nonu yu mainong mudomon. \v 25 Worocha tongga non ngo suran tongga ‘amna au sonot ongonung’ yongo irot tungu singmanaina amna au soworegomon. Ihoroc tonaya amna worocho oröcnoni Barnabas orin Pol yu sonot epnahing. \v 26 Amna ngo yu inoin itonggongno makokoregung. Muno, Yesu Duichon youpha tongga yu foyop itonggongo imu fadoc. \v 27 Nontho amna yai Yuda orin Sailas yu ‘yongburoc bapiya noni ngo inoin duc matadec tong koing totimoruc’ yongo inong munaya eptahamoroc. \li1 \v 28 Oro Yuda nanohon gendic nongoruha wömai Kunkun Yaruot nonot irot tungu singmanaina mata ingoroc tong koing togomon: Nontho mepmo au makamonin. Muno, ‘yapmu ngorocgon wömai sonu toninga’ yongo yamon. \v 29 Goumo dogu kopot boyömpha öret socsochon sigungma woroc wömai sonu naninga. O arap nogot naninga. O arap bangaro tuptupyi wömai naninga. O owi göra tongitninga. Oro sonu yapmu woroc matoninganu wömai sonu ogep itnahing. \li1 Mata docutno worocgon.’ \p \v 30 Oro suraroho bapiya ihoroc irim tongga amna soworegungma imongo inong muuya tonggung. Tongga yu Antiok bucin ongkungga suraro feng suran tongo bapiya imogung. \v 31 Imuya suraroho wo embato kombingga oröc mata yong imogungmaha irot ogep kombigung. \v 32 Tuna amna yai Yudas orin Sailas yu Kopotorochon yong tuctuc mata yongidomoroc. Worocha tongga yu suraro inong fasun fasun youp tongga irotno tong koing togomoroc. \v 33-34 Ihoroc tongga yu sep youp toctoc au suraro ot woce idung. Tuna mit suraroho Yuda orin Sailas guram tong imongo ‘Morömahon irot gucnoho sodot itun’ yongo yu inong muuya böcnon onggomoroc. \v 35 Oro Pol orin Barnabas yui Antiokgon idinya amna orogoma auot Morömahon fatmata ogepma surarodec yong fandat inongidung. \s1 Pol orin Barnabas irot tungu maidomoroc \p \v 36 Oro oipmonu Polho Barnabas inogoc, “Notu osuc böcsa danong itongo Morömahon fatmata fandat fandat youp tonggomotma ‘woce oröcnodi tingting idang’ yongo wönggon itongmadaina yatahamot.” \v 37 Ihoroc inuna Barnabas yu Jön mano auma Mak ‘yu yangada tongoda’ yongo kombigoc \v 38 mahong Pol yu Makot onggonga kombiuna angit maidoc. Wömai yaha Mak yu osuc yuot Pamfilia sae itongga youn fauya youpno angit matun bödegocmaha. \v 39 Worocha Polot Barnabasot yong osutmunya fuc tongga youp kondong wönggon matogomoroc. Tuna Barnabasho Mak yangauna ongga girang au sogida Saiprus woce onggomoroc. \v 40 O Pol yu ‘Sailasot itongoda’ yongo yu soworegoc. Suraroho ‘Morömahon irot gucnoho sodot idina itongurin’ yongo inong muuna onggomoroc. \v 41 Ongga yu Siria o Silisia gurocin itongmunya Yesuhon suraro woce idungma yu tongkoing tong imogomoroc. \c 16 \s1 Polho Timoti aun feuna kondong onggomoroc \p \v 1 Pol yu ongga Derbe böcsa ongkungga wo imun fauna ongga Listra böcsa woce idoc. Sa wocin wömai Yesuhon youp amna au mano Timoti yu idoc. Macno woi Yuda owi yu wömai Yesuha kombing tobing imongidoc. Timotihon fano yu woi bumbumyi nanohon torop Grik kantrima. \v 2 Oro Listra o Aiköniam suraro yu Timotiha kombingidung, yu amna ogepma sinom. \v 3 Ihoroc yuna Polho Timotiha kombingga yuot itonggonga kombigoc. Sa guroc wocin wömai Yuda nano koböcma ididung. Tongo yu ambaracho Timotiha kombigung, yuhon fano woi bumbumyi nanohon toropdecma. Foro worocha tongga Polho Timotihon godibo magoc. \v 4 Tongo yu böcsa danong itongmuya yongburoc mata osuc aposel orin amna dugoho Yerusalem sae tong koing togungma mata woroc ‘suraroho sumbotnung’ yongo inong tonggung. \v 5 Ihoroc tuya surarohon kombing tobic tobicnoho koing songga idiya sep danong owi amna auho surarodec sakau fiuna koböcma sinom idung. \s1 Polho duc itu agoc \p \v 6 Oro Polot nucniot yu Frigia orin Galesia provins wocin itonggung. Tongo yu ‘Esia provinsdec ongga fatmata sa woce yonahamon’ yongo kombigung mahong Kunkun Yaruho bongbong sing imuna Esiadec manggung. \v 7 Tongo yu ongga Misia provinshon taunnodec öngkungga Bitinia provinsdec onggonga kombigung mahong Yesuhon Kunkun Yaruho wönggon bongbong sing imuna woce manggung. \v 8 Tongo yu Misia provins anggirada böcsa au mano Troas woce ohogung. \v 9 Ohongga woce itmuya kumbong Polho duc itu tongga kiapmo au ingoroc agoc: Masedoniama amna auho idongga Pol inogoc, ‘Goc muyu top yamuc kondong tongga engmina Masedonia nano non tongfat neiruc.” \v 10 Pol yu duc itu ihoroc tuna non kombigomon, Kopotorocho ‘Masedonia nano fatmata ogepma inarut’ yongo ninong yac. Worocha non wohogon ‘Masedonia ongona’ yongo tong arangarang togomon. \s1 Owi au mano Lidia yu irotno ibandoc \p \v 11 Ihoroc tongo non Troas wocin girangdec bangmana uuna worocho non nongnongo böcsa au mano Samotres woce fonggoc. Tuna non kumbong woce dubnaya kembotsum girangho non böcsa Neapolis woce fonggoc. \v 12 Tuna nonu woce singga guroc uyap ongga Filipai böcsadec ongkubomon. Filipai woi Masedonia gurochon taun moröma au. Osuc wömai Röm nanoho wocin engga ididung. Oro nonu sep youp toctoc au wocingon idomon. \v 13 Tongo Sabat sep bongono dec non taun gombo sumonne yamuc onggongno idocan woce onggomon. Non kombigomon, ‘Yamuc tan wömai dönac yocyochon tait au itac yo.’ Woce ongga yagomonmai owi au yu woce suran tongga idung. \p Idiya nonu yuot wocin omoc itmanaina fatmata inogomon. \v 14 Owi au mano Lidia yu wocin ito mata noniha onggimo sigoc. Owi wo yu Taiataira böcsama, yu boru gomono mönengno önggöngyi worocdec bisnis youp tongidoc. Yu wömai Yuda nanohon yong moröng surarodec sakaun figoc. Tuna Morömaho owi worochon irotno tun tumuna yu Polhon matano kombingga irotno ibandoc. \v 15 Ihoroc tuna owi amna yuho bucin ididungma yu ambaracho engmuya yamuc gubung. Yamuc gungbödeuya ‘Lidiaho non yuho bucin itna’ yongo ninong wodingga yogoc, “Sonu nocha kombinggai, noc boinno sinom Morömaha kombing tobing impatanu wömai son muyu engga nocho bucin idarut.” Ihoroc yongo toup kiriuna nonu yuot onggomon. \s1 Pol orin Sailas yu yibucin idomoroc \p \v 16 Wocin ito oipmonoi nontho ongga ‘dönac youp tongidungan sa wocin ongona’ yongo uyapdec itnaya mongorec toctoc owi auho non niun fedung. Owi worocdec wömai dogu boyömo auho idina owiho yapmu mit öngkuangocmahon yong tuctuc mata yongidoc. Yu ihoroc tuna owi amnaho yuot engga ‘yapmu mit nocdec öngkuangocma worochon yong tuctucno ninti’ ihoroc inongga möneng imongidung. Tuya owi worochon morömoho möneng koböcma wodingidoc. \p \v 17 Oro Polot nonot uyap ongga itnaya owi worocho non nin fongmuna ingoroc mambot teboc: “Amna ngo yui Kopotoroc onoce sinom itacma yuhon youp amnani. Yuho mata kanongidangma woi Kopotorocho ting tongga sonu yuhon fat itnahingma, worochon yongburoc mata yongidang.” \v 18 Owi worocho mamboc ihorocnogon yong tongga idina sep youp toctoc au bödeuna Polho yuhon mambocha toup sinom koroc koroc imuna ibanda dogu boyöm ingoroc inogoc, “Nocho Yesu Duichon madec gantat, Goc owi ngo imi fauna ongoi.” Ihoroc inuna wohogon dogu boyömpho botongga owi wo imun fauna onggoc. \p \v 19 Ihoroc tuna owi worochon morömoho ango kombigung, ‘möneng fogit fogithon uyap wönggon maic.’ Woroc kombingga Pol orin Sailas fogit akep tongga wodingga maket taitdec mata youpdec fonggung. \v 20 Woce fongga mata angsoworec soworec amna dugo Polha mata ingoroc firing tandung: “Amna yai ngo yu Yuda amna. Yu ngocin engmunya owi amnahon irot sakangidamoroc. \v 21 Yu toroc kiap fodibo non Röm nanoho matima woroc owi amna fandat inongidamoroc. Tongo yu Römphon nongoru gumanidamoroc.” \v 22 Ihoroc inuya owi amna engsuran togungma yu ihorocgon Pol orin Sailasha mata toup firing yandung. Ihoroc tuya mata angsoworec soworec amnaho matano yun bödeuna tawa amna inogoc, “Yaimahon tec fohongyunmöcno fuu deuya tosipdec dobarut.” \v 23 Ihoroc inuna tawa amnaho yu toup sinom dobung. Dongbödengga fogito yi bucin fohong yugung. Fohong yungga yi böc angtorec torec amna inogung, “Yaimaha ogepma sinom gön tongga iti”. \v 24 Ihoroc inogungmaha tongga amna worocho yaima fongo yi böc irotno koingo sinom woce fohong yugoc. Tongo orungo ep facfagodec akep tongo figoc. \p \v 25 Tuna Pol orin Sailas yu yi bucin itmunya kumbong bonipnodec Kopotorocha dönac inongo yong moröng ap yunya amna au yi bucin idungma yu woroc kombingidung. \v 26 Ap yongga idinya wohogon konoc morö sinom feruna böchon foro sopdec toctocyi doun koruc fetdup togoc. Tuna böc simbu ambarac fagaritdup tuya o yi sen yocma wo ambarac asandup tuya amna orung idung. \v 27 Ihoroc tuna yi böc angtorec torec amna yu wekongga forigocmai yi böc simbui fagarit ongdup tongga idung. Woroc angga kombigoc, ‘Amna yi bucin idangma yu urop ohongo ongbödeing yo.’ Ihoroc kombingmuna ‘naka kubit towa’ yongo gobitno sogidoc. \v 28 Gobit sogida idina Polho angga mambodoc, “Gakabut godipa ti obökicha. Non ambarac idamon.” \v 29 Ihoroc yuna yi böc angtorec torec amna yu amna au gopha inong yuna tengimuya yi böc ganang öngga Pol orin Sailasot ongga kudat konoc konoc tongmuna goruc yemongga idoc. \p \v 30 Tongo mitu yu Pol orin Sailas yangauna taitdec ohongmuya ingoroc inong ac togoc, “Amna moröma, sodu nanunya kombiwa, nocho tingting sinom toya Kopotorocho noc wönggon sogiun?” \v 31 Yuna yaimaho inogomoroc, “Goc muyu Moröma Yesu yuha kombing tobing imia Kopotorocho goc wönggon sogiuna gocot o owi amna gocho bucin ididangma yu ambarac batip itnahing.” \v 32 Woroc tongga inohu o yuhon toropni idungma yu Yesuhon fatmata ogepma inogomoroc. \v 33 Fatmata inunya mitu yi böc angtorec torec amna yu dobocnogon yaima tong ogep tong imongo wedecno sac tong imogoc. Ihoroc tongbödengga yuot inoin toropniot yu ambarac Yesuhon madec yamuc gung imogomoroc. \v 34 Woroc tun bödeuna yi böc angtorec torec amnaho yu yangada böcnon fongga nacno song imogoc. Tuna yomot macni fani ambarac yu irotno ibanda Kopotorocha kombing tobing imangmaha toup sinom borongdedung. \p \v 35 Tuna kembotsum mata kombing soworec soworec amna yu tawa amna inuna engga yi böc angtorec torec amna inogung, “Amna yaima ngo asaria ongurin.” \v 36 Ihoroc inuya yi böc angtorec torec amnaho ongga Pol inogoc, “Mata soworec soworec amnaho ying, gocot Sailasot sot ogep ongorun. Worocha sot ogep yi böc ngo imun fauna ongurin. Sot irot gucot ongorun.” \v 37 Yi böc angtorec torec amnaho ihoroc inogoc mahong Polho tawa amna mata tebung ingoroc iban inogoc, “Not ngoi Röm kantrihon amna idamot mahong mata soworec soworec amna yu wömai nothon mata wo angit mangsoworeng tobigung. Nodu osuc yapmu au kandoc matogomot mahong yuho not owi amnaho yangamin komanang sinom nibung. Tongo yi sendec akep tongga yi bucin fohong nugung. Oro önga yu tong bumbumno angmuya öpgon not asanyu onggonga yang? Woi angit muno. Worocha muyu yu inobuc engmuya notdu ningada sumon fongonung.” \v 38 Polho ihoroc yuna tawa amnaho mata sogida ongga mata soworec soworec amna inogung. Inuya mata soworec soworec amna ‘Pol orin Sailas yaima woi Röm kantrihon amna yo’ mata wo kombingga soroc yongga botogung. \v 39 Botongga karupgon yi bucin öngmuya amna yaima kou mata inongga yangato sumon fongga inogung, “Sodu böcsa ngo imun fauna ongodimoruc.” \v 40 Ihoroc inuya yaimaho yi böc wo imun fauna Lidiaho bucin onggomoroc. Woce idinya Yesuhon suraro yangga irotno tong koing toctochon mata inogomoroc. Woroc tongga mit böcsa wo imun fauna onggomoroc. \c 17 \s1 Thesalonaika nano yu Pol orin Sailas dopdopha togung \p \v 1 Pol orin Sailas yu ongga Amfipolis orin Apolonia böcsa wo yanggirada ongga Tesalonaika böcsa woce ongkubomoroc. Sa wocin wömai Yuda nanohon fatmata yocyoc böc au idoc. \v 2 Tuna Pol yu inoin toroc kiap tanmuna fatmata yocyoc bucin öngga Kopotorochon bapiya embada worochon foro owi amna fandat inogoc. Yu wömai sabat sep bongono anfidec ihoroc togoc. \v 3 Tongo yu suraro Kopotorochon mata inong tangtang tongga Duichon foro ingoroc indagoc: Kopotoroc yu ‘Duicho focfoc kombingga omongga omocdecma idongungoc’ yongo yu soworengdegoc. Pol yu suraro worochon foro inong tuctuc tongbödengga madango ingoroc yogoc, “Nocho Yesuhon fatmata ogepma yong fandaditat. Tongo Yesu ino woi amna ngo Kopotorocho inoin owi amnani fogit fogitha inongmudocma amna wo woi Duic.” \v 4 Polho ihoroc yuna suraroho kombingmuya Yuda owi amna auho irotno ibanda Yesuha kombing tobing imogung mahong bumbumyi nano Yuda nanohon yong moröng toropdec sakau figocma yu koböcma sinompho irotno ibanda Pol orin Silas yan fonggung. Tuna owi moröma mabaracma koböcma yu ihorocgon togung. \p \v 5 Oro owi amna koböcmaho irot ibaruya Yuda nanohon amna morömaho wo yangmuya irotno obukogoc. Irotno obökuna yu ongga maket taitdec amna moinno au fengsuran tongga ‘surarohon irot sakaarut’ yongo inong mudung. Inong muuya amna moinno worocho ‘emoc tona’ yongo ongga owi amna koböcma yuhon irotno sakangga ‘Pol orin Sailas fogida owi amnaho oburin imontamon’ yongo ongga Yasonthon böc simbu gumandung. \v 6 Gumanda Pol orin Sailasha yabiu matuna Yason orin kombing tobic tobic amna au fogida mata youpdec amna dugo ot wodio wodio fonggung. \p Tongo yu mamboda köreng morö tongga mata firing yanda amna dugo ingoroc inogung, “Amna ngo yu böcsa danong itongga surarohon irot doun fadang uuya tong bumbum tongidang. Oro önga yu ‘suraro dongyana moin tarut’ yongo böcsa ngocin ebung. \v 7 Ehuya Yasontho yu yangada böcnon fögoc. Amna torop wo yu Sisa Kinghon gendic nongoru yemboda ingoroc yongidang: ‘King moröma au itac, mano Yesu.’” \v 8 Oro Yuda nanoho ihoroc yuya amna dugo orin owi amna yu mata woroc kombingga soroc yongga köreng morö togung. \v 9 Tongo amna dugoho Yason orin nucni yu möneng namba imuya woroc wöngdeuya asang imuya onggung. \s1 Pol orin Sailasho Beria böcsa woce youp togomoroc \p \v 10 Tuna kumbong diuna kombing tobic tobic suraroho Pol orin Sailas inong muuya Beria böcsa woce onggomoroc. Woce ongga itmunya Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngmunya fatmata ogepma inogomoroc. \v 11 Inunya Beria nano yu wömai Tesalonaika nanoho toroc kiap wömuno togungma ihoroc matogung. Muno yu wömai Polhon mataha onggim singmuya ibibo sinom kombigung. Tongo yu sepno sepno Kopotorochon fatmata bapiya embatmuya ‘Polhon mata wo boinnoha woha boinno muno’ yongo kombing soworengidung. \v 12 Kombing soworengga auya ogep idina owi amna koböcho irotno ibanda kombing tobigung. Woi Yuda nano o ihorocgon bumbumyi owi amna koböcma mabaracma yu irotno ibanda kombing tobigung. \p \v 13 Ihoroc tuya Yuda nano Tesalonaikama yu ingoroc kombigung: Polho Kopotorochon fatmata Beria nano fandat inuna kombigung. Ihoroc kombingga ec imuya Beria wocin ongmuya owi amnahon irotno tong gorong tongo Polha mata metec toup yogung. \v 14 Mata metec yuya kombing tobic tobic suraroho wo kombingga botongga karupgon Pol inong muuya yu inogon top tero ohogoc. Ohuna Sailas orin Timoti yu Beria idomoroc. \v 15 Tuna amna auho Pol yangada taun moröma mano Atens woce tonggung. Tuna Pol ‘Sailas orin Timoti yu muyu karupgon nocot eptimoruc’ yongo mata amna ebungma yu imuna ibaru fauna Beria onggung. \s1 Pol yu Atens taun woce fatmata ogepma yogoc \p \v 16 Oro Pol yu Sailas orin Timotiha torengga Atens taun wocin itmuna yagocmai imanang kopotorochon doguno koböcmaho sa woce idung. Yu woroc yangga irotno obukocno sinom togoc. \v 17 Tongo yu fatmata yocyoc bucin öngmuna Yuda nano ot orin bumbumyi nano Yuda nanohon yong moröng toropdec sakau figocma yuot mataho emoc tongidoc. O yu sepno sepno maket taitdec ongmuna owi amna woce idungma yu fatmata ogepma inongidoc. \v 18 Tuna kombic kombic amna au Epikurian orin Stoik toropdecma yu ihoroc Polhon mata kombingga yuot mataho emoc togung. Mataho emoc tongmuya Polho yu Yesuhon fatmata ogepma inongga ingo yogoc, ‘Yesu yu boinno sinom omocdecma wekongga idonggoc’. Oro Polho ihoroc inogocmaha tongga auho Polha mata metec yongga yogung, “Amna ngo mata muyu muyu yongitac. Yuhon matanohon foro tingtingno sinom yo?” Ihoroc yuya auho wömai yogung, “Yu böcsa korungonthon kopotorochon fatno au ninoc ninocha tachu nuhun,” ihoroc yogung. \v 19 Tongo yu Pol yangada sa urongo au mano Areopagus woce tönggung. Sa wocin wömai kombic kombic amnaho suran tongga inoin mata moröma yongidung. Kombic kombic amnaho Pol woce yangada tongga ingoroc inogung, “Gochon matai fodibo sinom. Nonu worochon foro tuctugo makombimon. Gocho ninong tuctuc tia kombina. \v 20 Nonu gochon mata kombinaya foro au sinom itac. Worocha gocu ninong tuctuc toi,” ihoroc inogung. \p \v 21 Atens böc moröm orin kuin amna wocin idungma yu wömai mata fodibo kombic kombicha toup sinom kombingidung. Tongo yu bongono muno ‘kombic kombic fodibo kombina’ yongo mata inun ganun tongmuya bongono tong samborec tongidung. \p \v 22-23 Oro Pol yu kombic kombic amnaho bonipnodec idongga mata ingoroc inogoc, “Son Atens amna, nocho sonthon taundec itongga manomano sontho yong moröng imongidangma woroc yagot. Woroc yangga nocu kombihat, sonu yong moröng kiap koböcma tanidang. Oro nocho taun sonidec itongga agotmai, alta au idoc. Alta worocdec wömai mata ingoroc irim toctocyi: ‘Ngomai kopotoroc au non forono makombimonma worochon altano.’ Oro kopotoroc ngo sonu makombing imi komong yong moröng imongidangma worochon yongburoc matano wömai nocho kanong tuctuc toya kombiarut. \p \v 24 “Kopotoroc yu mom saguroc manomano ambarac dongyun öngkubung. Yu wömai mom sagurochon Morömo itac. Worocha tongga yu böc amnaho togungma wocin maiditac muno sinom. \v 25 O ihorocgon yu yapmu auha doc muuna amnaho obmukusuc matong fatyening, muno sinom. Yu inohogon wömai amna itonggongno orin sumno orin manomano ambarac imongitac. \p \v 26 “Kopotoroc yu osuc amna tungugon gaboc. Tuna amna tungu worochon morögoniho ongkung morögingga saguroc ambarac foc tongga ididang. Tuya Kopotorocho amna gurocdec itnahingmahon bongono fing imogoc. O ihorocgon yu guroc silip tongga ‘sa woce woce iditnung’ yongo taunno fing imogoc. \v 27 Yu ‘owi amnaho noc nanong moröngo nau fetfethon youp tarut’ yongo kombihac. Yu non ambarachon korungon maec. \v 28 Yuho wömai itonggong noni orin koing socsoc nonihon forodongno sinom. Yuhagon tongga nonu itongidamon. Sonin kombic kombic amna auho wömai yogung, ‘nonu yuhon morögoni idamon.’ \v 29 Oro nonu Kopotorochon morogoni idamonmaha nonu ingoroc kombininyit: ‘Kopotoroc yu doguno au goldechu o silwadechu o sopdechu tobictobicyi.’ Muno sinom amnaho Kopotorochon doguno oburodec tobic tobicno wömai maec. \p \v 30 “Osuc wömai Kopotorocho owi amna bumbumyi yangbanauna yu doguno ihono ihono yong moröng imongidung mahong önga wömai kiapmo wo bödehun. Kopotoroc yu ‘owi amna ambarac irot ibanitnung’ yongo ninong tuctuc togoc. \v 31 Yu urop owi amna ambarac mata youpdec fohong yucyuchon bongono singdegoc. Tongo yu amna tungu soworeuna amna worocho owi amna ambarachon matano yangsoworengga nongnongogon yun bödeangoc. Amna worochon weranu wömai ingoroc: Kopotorocho yu omocdecma tun idonggoc.” \p \v 32 Polho mata ihoroc yongbödeuna kombic kombic amnaho omocdecma wekoc wekochon fatno woroc kombingmuya auho Polha yong saha yogung. O auho wömai inogung, “Oipmonu worochon fat docno wönggon niniruc.” \v 33 Tuna Pol yu kaunsil wo dongyun fauya ohogoc. \v 34 Ohuna kombic kombic amna auho yu tan tongmuya Yesuha kombing tobing imogung. Kombing tobing imogungma wömai amna au mano Dionisius yu Areopagus kombic kombic amna yuhon toropdecma. O owi au mano Damaris orin owi amna au yu ambarac Yesuha kombing tobing imogung. \c 18 \s1 Pol yu Korin böcsa wocin youp togoc \p \v 1 Oro mit Pol yu Atens imun fauna böcsa au mano Korin woce onggoc. \v 2 Ongga Yuda amna au mano Akwila yu aun fedoc. Akwila yu öngahemgon oweno ot Itali kantri imun fauna Korin ebomoroc. Böcno sano sinom wömai Pontas. Owenohon mano woi Prisila. Röm nanohon Sisa King Klodias yu Yuda nano ayam tong imongga ‘Röm taun imu fahun’ yongo dongyanyun onggung. Tongo Yuda nano yu sa woce woce ongbödegung. \p Oro, Pol yu ongga Akwila orin Prisila yaun fedomoroc. \v 3 Akwila yu sel böc tobic tobic youp tongidoc. O Pol yu ihorocgon sel böc tobic tobic youphon foro kombigocmaha tongga yu Akwilaot idina sel böc youp wo kondong tongidomoroc. \v 4 Tongo sabat sep bongono danong Pol yu Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngmuna ‘Yuda nanohu o bumbumyi nanohu yu Yesuha kombing tobing imarut’ yongo yuot mata inun ganun tongidoc. \v 5 Oro mit Sailas orin Timoti yu Masedonia imun fauna Korin ebomoroc. Ehunya Pol yu youpno au ambarac imun fauna fatmata yong fandat youp worocgon tongidoc. Yu ingoroc fandat inongidoc, ‘Yesu yu amna woroc sinom Kopotorocho inoin owi amnani fogit fogitha soworegocma woroc’. \v 6 Pol yu mata orongi sinom ihoroc Yuda nano inuna yu kombiuya angit maidina forosingga yuha mata mene yongga inong saha togung. Inong saha tuya Pol yu tecno tohomunmöcnodecma tong fönfön doun muuya ingoroc inogoc, “Sonin tong bumbum sonihagon tongga sonu gorong ongonahing. Worochon tong bumbum wömai nocdec maic. Yuda nano sonu nochon mata makombingmaha nocho muyu bumbumyi nano ot ongungot.” \v 7 Pol yu ihoroc inongga fatmata yocyoc böc woroc imun fauna amna mano Tisias Jastus yuho bucin ögoc. \p Tisias yu bumbumyi nanohon toropdec mahong yu Yuda nanohon yong moröng toropdec sakaun figoc. Yuhon böcno woi Yuda nanohon fatmata yocyoc böc ambehecgon sinom ididoc. \v 8 Oro Yuda nanohon fatmata yocyoc böc angtorec amna au mano Krispas. Yu ino ot owi amna ambarac yuho bucin ididungma yu Polhon mata kombingga irotno ibanda Morömaha kombing tobing imogung. O Korin owi amna koböcma yu ihorocgon Polhon mata kombingga Yesuha kombing tobing imongga yamuc gubung. \p \v 9-10 Oro oipmonu kumbong Morömaho Pol duc itudec mata ingoroc inogoc, “Böcsa ngocin wömai nochon owi amna koböcma ngocin idang. Worocha goc muyu fatmata ogepma yocgon tiruc. Gocu botongga duca kom tirocha. Nocho gocot edeya amna auho goc matu obökiroc.” Morömaho Pol tong koing mata ihoroc inogoc. \v 11 Tuna Pol yu Korin wocingon itmuna Kopotorochon mata fandat inongidina biruc tungu yarop 6 ihoroc bödegoc. \p \v 12 Oro gavmanthon moröma Galio yu Akaia provins angtorengidocan bongono wocin Yuda nano ambaracho idongga Pol ayam tong imongga mata youpdec tohong yungga yuha mata ingoroc firing tandung: \v 13 “Amna ngorocho owi amna toroc kiap wegodec Kopotoroc yong moröng imoc imochon mata fandat inongga gendic nongoru körengmun ongitac.” \v 14 Ihoroc yuya Pol yu mata iban ibantha kombigoc mahong amna moröma Galio yu karupgon Yuda nano ingoroc inogoc, “Oro son Yuda nano kombiarut, amna ngorocho gavmanthon nongoru yembun woha toroc kiap wömuno au tunahai wömai noc ogep sonthon mata kombiam. \v 15 Wohong sonu sonin nongoruhahu o sonthon gendichahu worochagon mata firing tarangmaha nocho mata soni matobit. Muyu sonibut tobiarut. Nocu yapmu ingorocnoma mangsoworengitat.” \v 16 Ihoroc yuna tawa amnaho owi amna mata youp bucin idungma yu ambarac dong yaruya taitdec onggung. \v 17 Taitdec ohongmuya yu amna Sostenis woroc sogida wodung. Wuya gavmanthon Galio yu woroc agoc mahong yu ‘muno’ mainogoc. Sostenis yu woi Yuda nano surarohon dugo. \s1 Pol yu Antiok böcsadec ongmuna youpno togoc \p \v 18 Pol yu sa ubarago Korin sae idoc. Tongo mit yu oimna Prisila orin Akwila yangada kombing tobic tobic suraro dongyun fauya girang sogitmuya Siria onggung. Oro Polho abe Senkria böcsa idocan bongono wocin yu mata au godingmun fadoc. Godingmun fadocmahon weranu wömai yu bigo sakemo magoc. \v 19 Bigo sakemo mangga mit girang sogitmuya ongga Efesus böcsadec ongkubung. Woce ongkungmuya Pol yu oimna yaima youn faunya inogon Yuda nanohon fatmata yocyoc böc ganang öngmuna ‘Yuda nanoho irot ibararut’ yongo yuot mata inun ganun togoc. \v 20 Tuna Yuda nanoho Polha kombingga inogung, “Goc muyu obmukusuc nonot iruc.” Ihoroc inogung mahong Polho ‘muno’ inogoc. \v 21 Tongo onggonga kombiuna suraro obu fogit tongmuya Polho inogoc, “Kopotorocho kombiunai ogep ibara fauna wönggon sonot ehangot.” Ihoroc inongga girang sogitmuna Efesus böcsa imun fadoc. \v 22 Imun fauna ongga Sisaria böcsadec ongkuboc. Tongo yu girang imun fauna Yerusalem öngmuna kombing tobic tobic suraro yagoc. Yangmuna wönggon dongyun fauya ongga Antiok böcsadec ohogoc. \v 23 Ohongga yu bongono ubaragobum Antiok itmuna mit böcsa wo imun fauna guroc uyap ongga Galesia orin Frigia gurocin böc auhon auhon ongga Yesuhon owi amnani yangmuna irot tong koing toctochon mata inong tonggoc. \s1 Apolos yu fatmata ogepma yogoc \p \v 24 Oro Aleksandriama Yuda amna tungu au mano Apolos, yu engmuna Efesus böcsadec idoc. Amna wo kombic kombicno moröma sinom. Yu wömai Kopotorochon bapiya kombingdup togoc. \v 25 Tuna amna auho yu Moröma Yesu yuhon fatno fandat inogung. Tuya yu Yesuhon fatmata ogepma orongi sinom owi amna fandat inongidoc. Yu wömai Yesuhon foro tuctugo kombigoc mahong yu Jönthon yamuc gupgup kiap worocgon kombigoc. \v 26 Tongo yu tong botoc botocno muno forosingga Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngmuna fatmata orongi sinom fandat inong tonggoc. Ihoroc tongga idina Prisila orin Akwila yu Apoloshon mata kombigung. Kombingga yu yangada ino bucin tengmunya Kopotorochon uyap nongnongo sinom inong tuctuc togomoroc. \p \v 27 Oro oipmonu wömai Apolosho Akaia gurocin onggonga kombigoc. Tuna Efesus kombing tobic tobic suraroho ‘öc woce ongiruc’ yongo inong mudung. Yu ‘Akaia suraroho Apolos angitgon angtorengitnung’ yongo yuhon irot ogep bapiya irim tongo Apolos imuya yu uyap forosingga ongga Akaia provinsdec engkuboc. Engkungga yu sa woce youpno orongi tongmuya kombing tobic tobic suraro ogepma sinom tongfat yegoc. \v 28 Wömai yaha yu owi amnaho yangamin Yuda amnaot mataho emoc tongga yuhon gesöno tohongidoc. Yu Kopotorochon bapiyahon foro suraro inong tuctuc tongga ingoroc indagoc, ‘Yesu yui amna Kopotorocho inoin owi amnani fogit fogitha inong muuna ebocma Duic woroc’ ihoroc indagoc. \c 19 \s1 Pol yu Efesus böcsain fatmata ogepma yogoc \p \v 1 Oro Apolos yu Korin idocan bongono wocin Polho sa aramökene urongo idocan woce itongga ongga Efesus böcsadec ongkuboc. Tongo wocin Yesuhon youp amnani au yaun fedung. \v 2 Yaun feuya Polho inong ac tongo yogoc, “Son osuchagon Yesuha kombing tobing imogungan bongono wocin sonu Kunkun Yaru sogidungha woha muno?” Ihoroc inuna yuho yogung, “Kunkun Yaru, wo yaö sinom, nonu worochon foro makombimon.” \v 3 Ihoroc yuya Polho inogoc, “Sonu yamuc gupgup kiapmo tingtingno gubung?” Ihoroc inuna yuho yogung, “Jöntho owi amna yamuc gungimongidocma worochon toroc gubomon.” \v 4 Ihoroc yuya Polho inogoc, “Kombiarut, Jöntho wömai ‘owi amna wontucmunoha me imarut’ yongo yamuc gung imongidoc. Tongo ingoroc inongidoc: ‘Son muyu amna nocho menan epacma yu kombing tobing imarut.’ Oro, amna Jönthon menon ebocma woi Yesu.” \v 5 Polho ihoroc inuna yu kombingga Moröma Yesu yuhon madec yamuc gubung. \v 6 Ihoroc tuya Pol yu oburo owi amnaho bigodec out fohuna wohogon Kunkun Yaruho yudec ohogoc. Ohuna yuho mata inggun foro au yongmuya Kopotorochon yong tuctuc mata yong fandadung. \v 7 Oro amna wo togungma yuhon nambano wömai 12hon toroc ihorocho togung. \p \v 8 Oro Pol yu Efesus bucin itmuna bongono bongono Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin öngmuna fatmata ogepma orongi sinom surarodec yong fandat inongidoc. Tongo yu Kopotorochon mom toboruchon foro tuctugo sinom inong tangtang tuna Yuda nanoho mata ökenne yabiu matogoc. Polho fasun fasun youp ihoroc tongga idina yarop anfi bödegoc. \p \v 9 Tuna amna auho Polhon mata kombingga irotno foc tuna makombing tobigung. Tongo yu forosingga kombing tobic tobichon uyapha mata metec toup yogung. Ihoroc tuya Polho yu dongyun fauya owi amna yuhon mata kombing tobigungma yu yangauna Tiranas yuho bucin fonguna sepno sepno woce suran tongidung. Tiranas yu woi kombic kombic amna au. Yuho bucin wömai Polot owi amnaot kombing tobic tobichon mata inun ganun tongidung. \v 10 Ihoroc tongga idiya biruc bongono yai ihoroc bödegoc. Tuna owi amna ambarac Esia provinsdec idungma yu Morömahon fatmata ogepma kombigung. Woi Yuda nanohu o bumbumyi nanohu yu ambarac kombingbödegung. \s1 Sevahon mananiho dogu boyömo tantantha togung \p \v 11 Oro Kopotoroc yu Polhon oburodec momphon toroc kiap moröma orongi sinom tongidoc. \v 12 Owi amna yu boruhu o techu wo fogitmuya Pol wotmöngmuya fongga obukoc owi amna imuya orokongidung. O dogu boyömpho owi amna dou fauya ongidung. \p \v 13 Oro Yuda amna torop au yu sa woce woce itongmuya owi amnadec dogu boyömo dong yanyan youp tongidung. Ihoroc tongga yu ‘Moröma Yesuhon madec dogu boyömo owi amnadecma dong yanna’ yongo toroc youp togung. Toroc youp tongga amna dogu wömunoho fogit fogityima yu ingoroc inongidung: “Yesu ngoroc Polho matano yong fandaditacma yuhon madec sonu amna ngo imu fauna ongorut,” ihoroc yongo tongidung. \p \v 14 Tuna bongono auho Yuda nanohon öret socsoc amna moröma au mano Skeva yuhon manani 7 yu ‘kiap ihorocnogon tona’ yongo toroc youp togung. \v 15 Tongo yu dogu wömuno au mata ihorocnogon inuya dogu worocho mata urago ingoroc iban imogoc, “Yesu wömai nocu kombing impat. O Pol woi ihorocgon kombing impat mahong sontha wömai nocu makombit, sonu numa?” \v 16 Ihoroc inuna amna dogu boyömoho irotdin idocma worocho Skevahon mananidec bangmun uuna dongga tecno wirangga yanggiratno sinom togoc. Tuna yu tecmuroc böc wo imu fauna nogot gupgup tongga domdomgon korungon onggung. \p \v 17 Ihoroc tuya Yuda nanohu o bumbumyi nanohu Efesus nano ambarac yu worochon fatno kombingbödegung. Tongo yu botongmuya Moröma Yesu yuhon mano kombing gendingidung. \v 18 Tuna kombing tobic tobic owi amna koböcmaho engmuya suraroho yangamin toroc wontucmuno tongidungma ambarac yong tangdup togung. \v 19 Owi amna koböcho wömai söcsong tobic youp tongidung. Tongo yu söcsong tobichon yong tuctuc bapiyano fengga suraroho yangamin ep fongyu dingbödegung. Bapiya ambarac worochon wöngnacno embadungmai 50,000 silwa mönenghon toroc ihoroc idoc. \v 20 Ihoroc tuya Morömahon fatmata ogepmaho sano sano ongbödengga owi amnadec youp orongi sinom tongmuna kombing tobic tobicno tong koing tong imogoc. \s1 Efesus nanoho Polha ec imuna koreng moröma togung \p \v 21 Manomano kiap worocho öngkungbödeuya worochon menondec Polho ‘ingoroc tangot’ yongo mata yong torop ingoroc sigoc: “Nocho Masedonia orin Akaia guroc anggirada Yerusalem ongungot. Yerusalem obmukusuc itmaina ima fauna taun moröma Röm woce ongungot.” \v 22 Ihoroc kombingga yu amna yaima Timoti orin Erastas yu inong muuna yu Pol osuc fat imongo Masedonia gurocin onggomoroc. Ongunya Pol ino wömai sa ubarago bum Esia gurocin woce idoc. \p \v 23 Oro bongono wocin wömai kombing tobic tobichon uyapha tongga Efesus bucin emoc morö öngkuboc. \v 24 Amna au mano Demitrias yuho silwadec manomano tobingidoc. Yu wömai imanang kopotoroc owi Atemis yuhon böcno silwadec tobingga maketdec fiuna owi amnaho wöngidung. Wuuya Demitriasot youp amnaniot yu möneng wodic wodic youp moröma sinom tongidung. \p \v 25 Oro Demitrias yu doguno tobic tobic amna ambarac inong yuna feng suran tuya ingoroc inogoc, “Son youp kondongnai sonu kombiarut, nonu doguno youp tongmanaina möneng koböcma wodingidamon. \v 26 Wohong önga wömai amna ngo mano Pol yu engmuna owi amna koböcma wodingga irotno tong gorong youp tongitac. Sonu ambarac yuhon youp moinno urop kombiang. Yu wömai youpno Efesus ngocingon matoc, muno yu urop Esia gurocin itongdup tongga owi amna ambarac tong gorong tong imoc imocha tac. Yu wömai nontha mata metec yongo yongitac, ‘doguno nontho obuho tobingidamonma woi imanang kopotorocgon, gesöno muno,’ ihoroc yongitac. \v 27 Worocha tongga nocho garac mata ngo kantatma. Polho möneng wodic wodic youp noni tun obökicyit. \p “O worocgon muno yu kopotoroc owi moröma Atemis yuhon yong moröng böcno tun saha yicyit. Kombiarut, Atemis yu wömai moröma sinom, Esia owi amnahu o sa guroc owi amna danong yu Atemishon mano kombingga yong moröngidang. Tuya Polho yuhon mano tun mointicyit.” \v 28 Demitriasho irot sakac sakac mata ihoroc yongbödeuna owi amnaho matano kombingga ec imocno sinom togung. Tongo yu forosingga ecnang mamboc morö tongo yogung, “Efesus nanohon Atemis yu moröma sinom.” \v 29 Ihoroc mambot tongga koreng moröma sinom taun wocin öngkuboc. Tongo owi amna ambaracho domdomgon ongmuya Polhon nucnin Gaius orin Aristakas yu fogit akep tongmuya wodi wodiho fongga suran taitdec fonggung. Gaius orin Aristakas yu wömai Masedoniama yu Polot itongidomoroc. \p \v 30 Tuna Pol yu owi amna koreng togungma yuho yangamin idongga mata inocinocha kombigoc mahong kombing tobic tobic suraroho yu ‘muno’ inogung. \v 31 O ihorocgon gavmanthon au yu Polhon orugi ogepma yu ‘Polho owi amnaho yangamin idongirocha’ yongo garac mata siuya Polot onggoc. \p \v 32 Tuna owi amna suran togungma yu koreng morö tongmuya mamboc muyu muyu yong tonggung. Ihoroc tongmuya koböcho engsuran togungmahon foro makombii komong mambodung. \v 33 Ihoroc tuya Yuda nanoho Aleksander köreuya ongga irot doun sumfatfatmata yocyocha owi amnaho yangamin idongmuna ‘öpgon idarut’ yongo obu fongyop tong imogoc \v 34 mahong suraroho Aleksander angmuya kombigungmai yu Yuda amna. Ihoroc kombingga owi amna ambaracho duc tungu singga koreng kuyam tongmuya mamboc ingoroc togung, “Efesus nanohon Atemis yui moröma sinom.” \p Yu mamboc worocgon tongga idiya ongga aua yaihon toroc bödegoc. \v 35 Ihoroc tuya Efesus nanohon amna dugo au yu engmuna owi amna dongyun öp idiya ingoroc inogoc, “Efesus amna kombiarut, sa guroc danong owi amna ambaracho ingorocgon kombingidang: Efesus nano nontho wömai kopotoroc owi Atemis yuhon yong moröng böc orin yuhon doguno ungoma momdecma ohogocma wo yangtorengidamon. \v 36 Amna auho mata ngo wot farat farat matic. Worocha son muyu öpgon idarut. Sonu karupgon tong bumbum au toninga. \v 37 Sonu amna yai ngo komanang sinom yangat feing. Yuho yapmu au yong moröng bucinma usem masogidomoroc. \p “O ihorocgon yuho kopotoroc owi noni yuhon mano yong samborec mayogomoroc. \v 38 Worocha tongga Demitriasot youp amnaniot yu amna auhon mata sogidai wömai mata woroc tobic tobichon uyap itac. Yu muyu matano gavmanthon moröma indaya yuho mata youpdec tobinahing. \v 39 Oro son mepmo au kombinggai wömai worochon suran toctoc bongono itac. Tongo son woce tobiup. \v 40 Kombiarut, provinsel gavmanthon dugoho koreng noni ngo tomonma ngorochon fatno kombinggai wömai yu ogep mata youpdec fohongnuup. Wömai yaha sonu komanang sinom tang. Yuho foro tingtinga suran tongga mamboc koreng muyu tongomonmahon yongburoc yuyai wömai nontho mata au maiban imonin.” \v 41 Amna dugoho mata ihoroc inongga owi amna inongmuuna onggung. \c 20 \s1 Pol yu Masedonia orin Grik provins woce onggoc \p \v 1 Oro owi amnaho mamboc koreng togungma wo bödeuna Polho kombing tobic tobic owi amna inong yuna ehuya suran togung. Suran tuya Polho yu irot tong koing toctochon mata inuna mit obu fogit tongmuya Polho Efesus böcsa imun fauna Masedonia gurocin onggoc. \v 2 Masedonia ongga guroc wocin itongmuna kombing tobic tobic suraro woce idtonggungma irot tongkoing toctoc mata inong tonggoc. Ihoroc tongga ongga Grik kantri woce ongkuboc. \p \v 3 Pol yu yarop anfi Grik sae itmuna mit girang sogitmuna Siria gurocin onggonga togoc mahong Yuda nanoho yu wot omomphon mata yong torop sigung. Tuya Polho wo kombingga irot mongurac tongga guroc uyap ongga Masedonia kondong tongga onggoc. \p \v 4 Oro kombing tobic tobic suraroho amna 7 ihoroc inong muuya Polot onggung. Amna torop ingoroc: Bereama amna au mano Sopata yu woi Pirashon manano, o Tesalonaikama amna yai Aristakas orin Sekundus, o Debima amna au mano Gaius, o Timoti, o Esiama amna yai Tikikas orin Trofimas, \v 5 amna torop worocho wömai osuc fat nimuya ongga Troas böcsadec nontha torengga idung. \v 6 Woce idiya nonu Filipai itnaya nacno sowarango yisno muno nocnoc bongono bödeuna nonu girangdec bangmana uuna Filipai imana fauna ongga itnaya sep youp toctoc 4 ihoroc bödeuna sep youp toctoc 5 idina nonu amna torop nontha Troas torengga idungma yu yana fedung. Tuna sep youp toctoc 7 ihoroc Troas böcsadec idomon. \s1 Polho amna berac Yutikus yu tun wekogoc \p \v 7 Oro Troas bucin itmanaina söndain nonu ‘kumbong imu nacno nana’ yongo suran togomon. Suran tongmanaina Pol yu kembotno onggonga kombigocmaha owi amna fatmata ubarago sinom fandat inongga idina dobocno bongyomun idoc. \v 8 Kumbong diuna gop koböcmaho dingga yaguno möngga idung. Böc irotno suran togomonma worocho wömai onoce nucno yai woroc koroc idoc. \p \v 9 Oro amna berac au mano Yutikus yu sum sogit sogit simbudec omoc idoc. Woce idina Polho mata yocgon tuna Yutikusho daro mep tuna dupdup imuya duboc. Tongo tun socmuna möngga sa ubarago sinom gurocdec ohogoc. Tuna owi amna auho ohongga agungmai yu urop omong fadoc. \p \v 10 Tuna Pol yu ihorocgon ohongga amna berac koroc aring möngga bac yengga owi amna inogoc, “Son soroc yoninga. Yu mamec wec itac.” \v 11 Tongo Pol yu wönggon böc irotno onoce öngmuna nacno sowarango sogida silip tuna owi amnaot nagung. Nangmuya mata yongga idiya ongga sa isogoc. Sa isuna Polho suraro dongyun fauya onggoc \v 12 Oro amna berac wo yu wönggon wekuna owi amnaho yangato böcnon tonggung. Tongo ambaracho toup borongdedung. \s1 Pol yu Troas imun fauna ongga Miletus böcsadec ongkuboc \p \v 13 Oro Polho non ninong muuna girangdec bangmana uuna ongga Asos taun öngkungga Polhon torec woce idomon. Pol yu wömai inobut guroc uyap onggonga kombigoc. \v 14 Tongo Polho engga Asos wocin niun fedung. Niun feuya non ambarac girangdec bangmana uuna ongmanaina Mitilini sadec onggomon. \v 15 Ongga kembotsumgon Mitilini imana fauna ongga sa muropmodec mano Kios wo ambehecgon öngkubomon. Woce ida kembotno ongga taun Samos wocin ongkubomon. Tongo kembotno wönggon ongga Miletus böcsadec öngkubomon. \v 16 Pol yu ‘Pentikos bongono moröma wocin Yerusalem engot’ yongo Esia guroc anggirada karupgon onggomon. Worocha tongga non Efesus böcsadec manggomon. Muno nonu wo anggirada domdomgon Miletus onggomon. \s1 Pol yu Efesus surarohon amna dugo ‘öhö wo idiya’ inogoc \p \v 17 Oro non urop Miletus itmanaina Pol ‘Efesus surarohon amna dugo nocot epnung’ yongo mata siuna onggoc. \v 18 Onguna amna dugoho Polot ehuya yu ingoroc inogoc, “Nocho osuchagon Esia gurocin engmaina sa ubarago soniot ididot. Worocha tongga sontho nochon idit toroc kiapna kombingbödeang. \v 19 Sonu kombiang, Yuda nano yu toup sinom ayam tong namongo nochon gesöna tohoc tohocha youp morö tongidung mahong nocho kiringga nakain mana tohongo Morömahon youpgon tongidot. Tongo bongo au mepmo morömaho naun feuna danna yamugo ohogoc. \v 20 O nocho ‘son tongfat kewa’ yongo mata ogepma kanoc kanocha imongdot matogot, muno sinom. Owi amna surandechu o sonin sonin bucinthu wömai nocho fatmata kanong tuctuc tongidot. Sonu wo urop kombingbödeang. \v 21 Yuda nanohu o bumbumyi nanohu nocho yu ambarac kiring imongga ingoroc inongidot, ‘Son muyu irot ibanda Kopotorocot ongmuya Moröma noni Yesu yu kombing tobing imarut’ ihoroc inongidot. \p \v 22 “Kombiarut, Kunkun Yaruho ‘Yerusalem ongoi’ yongo kiring namongitac. Worocha tongga nocho woce ongungot mahong Yerusalem bucin yaö sinompho nocdec öngkuangocma woi nocu makombit. \v 23 Nocu yapmu tungugon wömai kombihat, böcsa danong Kunkun Yaruho garac mata ingoroc nanongitac: ‘Yerusalem bucin wömai mepmoho gaun feuna yi bucin gangat tongonahing.’ \v 24 Ihoroc nanongitac mahong nocho itonggongna kokorec kokorecha makombit. Muno yapmu tunguhagon wömai nocho kombihat, woi noc muyu gasung morömadec koing songga Moröma Yesuho youp namogocma woroc ta bödehun. Youp woi Kopotorocho guroc owi amna ningbanagocma worochon fatmata ogepma yong morögic morögichon. \p \v 25 “Oro oröc ori, osuc wömai nocho sonot itmaina Kopotorochon mom toborucnohon fatno kanongidot. Oro önga wömai nocho kombingdehat, sontho noc yangamna wönggon mananing. \v 26-27 Worocha önga nocho yong tangtang yongo ingoroc kantiwa: Nocho Kopotorochon irot kombic kombic ambarac kindangdup togot. Worocha tongga nochon tong bumbumnaha owi amna auho magorong ongoning. Muno sinom, gorong onguyai wömai inoin tong bumbumnoha tangoc. \p \v 28 “Oro Kunkun Yaruho tuna son surarohon dugo idang. Worocha son muyu soniha orin suraroha gön tongga ogepgon yangtorengitnung. Kopotorocho Mananohon nogotno koriuna worocho suraro wömunodecma wöngdegoc. Worocha son muyu suraro wo ogepgon yangtorengitnung. \v 29 Nocho urop kombihat, nocho son kangya fauya ongga edeya amna wömunoho sap dunggit simbang sonot ehuya suraro dou moin toctocha tonahing. \v 30 O ihorocgon sonthon bonip sonidec wömai amna wömunoho öngkungmuya ‘owi amnaho non nin fongorut’ yongo Kopotorochon mata nongnongo wo tong gendöng tonahing. \v 31 Worocha son bongono muno gön tongga iditnung. Nocho biruc anfi sonot itmaina son tungu tungu uyap ogepma nongnongo kindac kindacha tong singsing matogot. Muno bongo au wömai danna yamugo ohuna tong fasun tong kamongidot. Worocha sonu nocho toroc kiap togotma wo edet kamicha. \p \v 32 “Oro önga wömai nocho son Kopotorochon oburodec fohong köhat. Kopotorocho son kangbanagocma worochon matano wömai sonu kombingbödeang. Sonu mata woroc kokoreuya Kopotorochon banac banacnoho son tong koing tong kamangoc. Tongo soniot kunkun owi amna ambaracot sonu mom midim sabarac sadec abam soniin soniin fogitnahing. \v 33 Oro nocho sonot itmaina amna auhon golhu o silwahu o yoctecnohahu danibip matogot. \v 34 Muno sinom, sonu nochon foro kombingbödeang, nocho nakain obunadec youp tongo möneng sogida nacno manomanona wöngidot. O amna nocot youp kondonggon tongidungma yuhon nacno manomano ihorocgon nocho tongfat yengidot. \p \v 35 “Son muyu nochon toroc kiap worocha kombingmuya tanitnung. Ihoroc tonggai wömai son ogep owi amna urocima tongfat yenahing. Nonu youp orongi ihoroc tongitnahamonanu wömai Yesu inobut yogocma mata worocho boinno engoc. Yu wömai ingoroc yogoc, “Amnaho nucno manomanoha tongfat yengitacma yu wömai borongdetno sinom tontac. Amna au yu manomano inohagon kokorengitacma yu wömai ihoroc matic.” \p \v 36 Oro Pol yu mata woroc yongbödeuna yuot amna dugo ot ambarac goruc yemoc tongmuya Polho dönac yogoc. \v 37 Dönac yongbödengga ambarac yong ointoc moröma tongo Pol bang sogitmuya obu yopyop togung. \v 38 Yu Polho mata yogocma ‘nochon yangamna wönggon maning’ worocha kombingga uroci moröma sinom kombigung. Tongo yu Pol yangada girang idocan woce tonggung. \c 21 \s1 Pol yu girang sogitmuna Yerusalem woce onggoc \p \v 1 Oro nontho Efesusma amna dugo dongyana fauya girangdec önaya girangho top muropmo au mano Kos woce nongnongo onggoc. Onguna wocin dungga kembotsum wönggon girangdec öngga Rodes önkubomon. Tongo kembotsumgon Rodes imana fauna Patara onggomon. \v 2 Patara itmanaina Fonisia girang au angga wocin bangyana uuna onggomon. \v 3 Ongmanaina top muropmo au mano Saiprus woroc angga wo anggirada saut wocenne ongmanaina Siria gurodec ongkungga girango böcsa au mano Tair wocin fohong nungga yoctecno wocin fohong figoc. \p \v 4 Tuna non wocin ohongmanaina kombing tobic tobic suraro yana feuya sep youp toctoc 7 ihoroc yuot idomon. Wocin itnaya Kunkun Yaruho suraro inong tuctuc tuna yu Pol garac mata ingoroc inogung, ‘Goc Yerusalem uirocha’ ihoroc inogung. \p \v 5 Tuna bongono bödeuna non böcsa wo imana fauna wönggon Yerusalem onggongon uyap foro sigomon. Tuna kombing tobic tobic suraro ambarac yomot macni fani yu ongmuya böcsa sumonne omocene top tan fohong nugung. Fohong nuuya non ambarac top tan woce goruc yemoc tongo dönac yogomon. \v 6 Ihoroc tongga obu fogit tongmanaina nonu suraro wo dongyana fauya girangdec ögomon. Ihoroc tonaya suraroho ibaru fauna böcnon onggung. \s1 Kopotorochon yong tuctuc amna auho Pol mata inogoc \p \v 7 Oro non Tair imana fauna ongga böcsa au mano Tolemes wocin ongkubomon. Wocin ongkungmanaina kombing tobic tobic suraro yana feuya yuot wocin kumbong tungu idomon. \v 8 Wocin dungga kembotno Tolemes wo imana fauna böcsa au mano Sisaria woce onggomon. Woce itmanaina Filipho bucin ögomon. Filip yu wömai Yesuhon fatmata owi amna fandat inongidoc. Yu wömai Yerusalem aposel youp tongfat yecyec 7thon toropdecma. \v 9 Yuhon weni awanomuno yui amnano muno idung. Yu wömai Kopotorochon yong tuctuc mata yongidung. \p \v 10 Oro nonu sep youp toctoc au wocin itnaya Kopotorochon yong tuctuc amna au mano Agabus yu Yudia guroc imun fauna nonot eboc. \v 11 Engga ningmuna Polhon bot godip sogitmuna inoin orung oburo akep tongo yong tuctuc mata ingoroc yogoc, “Kunkun Yaruho ingoroc yac: ‘Yerusalem wocin wömai Yuda nanoho bot godip ngorochon fano sogit akep tongga bumbumyi nano oburodec tohong yunahing.” \v 12 Agabusho yong tuctuc mata ihoroc yuna non ambarac wocin idomonma nonu wo kombingga ‘Pol Yerusalem ongirocha’ yongo kiring imogomon. \p \v 13 Kiring imonaya Polho ninogoc, “Son yaha toup yong yaingmuya nochon irot tu obukotac. Nocu woce onggonga mabotit. Muno noc ogep Yerusalem ongmaina Yesuhon maha tongga yibucin ongumpha woha omem.” \v 14 Ihoroc yuna non kombigomon, Polhon irot Yerusalem onggonga koing sogoc. Tuna nonu ‘Kopotorochon irot koing soun’ yongo wönggon makiring imogomon. \s1 Pol yu Yerusalem ögoc \p \v 15 Tuna mit non tong arangarang tongga Sisaria imana fauna Yerusalem ögomon. \v 16 Sisaria kombing tobic tobic surarodecma amna auho non ningato amna au mano Nasön yuho bucin fohong nuuya wocin idomon. Nasön yu woi Saiprus amna. Yu wömai osuc sinom Yesuha kombing tobing imogoc. \v 17 Non Yerusalem wocin öngkupnaya kombing tobic tobic suraroho non ningmuya borongdedung. \v 18 Borongdetmuya non wocin dungga kembotsum Polot nonot ambarac Jems acacha onggomon. Ongga yanaya surarohon amna dugo yu ambarac wocin engsuran tongga idung. \v 19 Suran tongga idiya yangga Polho yu ‘sep ogep’ inongga Kopotorocho ino oburodec bumbumyi nano ot manomano moröma togocma worochon fatno inongdup togoc. \p \v 20 Inongdup tuna amna dugoho wo kombingga Kopotoroc yong kumeng imogung. Yong kumeng imongo Pol ingoroc inogung, “Oröc, goc kombihi, Yuda nano koböcma tausen tausenthon toroc yu urop irotno ibanda Yesu kombing tobing imongidang mahong yu abe Mösehon nongoru mata kokorengmuya worocha irotno toup aranggum ungitac. \v 21 Tuya amna auho gocha mata metec yuya ingoroc kombigung: Polho sa korungon itongmuna Yuda nano wocewoce idangma yu ingoroc fandat inongitac: ‘Son muyu Mösehon nongoruha me imarut. O son managumbochon godibo macmac tong imong-itninga. O son muyu Yuda nanohon toroc kiapmo imu fahun.’ \v 22 Yu gocha mata metec ihoroc yongidang. \p “Tongo yu goc eharocma wo urop kombiang. Worocha ‘yuho yapmu wömuno goc tong gamoningyit’ yongo nonu kombic kombic ihoroc yana bödegoc. \v 23 Gocu kombic kombic noni ingoroc tari: Nonot amna awanomuno idang. Yuho youp au toctocha Kopotoroc mata godingmu fat imogung. \v 24 Worocha gocho amna awanomuno yuot ongia son ambarac Kopotorocho yangamin itonggong kiap tong sac toctochon youp tarut. Ihorocgon tongmuya gocho yu tongfat yeia yu ogep ecec wöngga bigo sakemo manahing. Gocho ihoroc tontarocanu wömai Yuda nano ambaracho gangmuya kombinahing, goc ihorocgon gendic nongoru tanitaroc. O yu kombinahing gocha mata metec yong tonggungma woi imanang. \p \v 25 “Oro, bumbumyi nano Yesuha kombing tobing imongidangma yuhon itonggong toroc kiapha wömai nonu urop yongburoc bapiya sinaya yuot onggoc. Nonu nongoru ingoroc imogomon: ‘Goumo dogu kopot boyömpha öret socsochon sigungma yu wo naninga. O arap bangaro tuptupyi wo ihorocgon naninga. O ihorocgon arap nogotno wo imu fauna wönggon naninga. O yu owi göra toninga.’” Amna dugoho Pol ihoroc inogung. \p \v 26 Inuya kembotsum Polho ‘naningma worochon toroc towa’ yongo amna mata godingmu fadocma yu yangat fonguna yu ambaracho Kopotorocho yangamin tongsac toctoc youp togung. Woroc tu bödeuna Polho öret socsoc gombo ganang öngo öret socsoc amna yongburoc ingoroc inogoc, “Non urop Kopotorocho yangamin sacsago öngkubamon.” Ihoroc inuna yu yogung, “Sep youp toctoc 7 ihoroc bödeuna nontho son tungu tunguhon öret socsoc youp tonahamon.” \s1 Yuda nanoho Pol yi bucin tohong yugung \p \v 27 Oro sep youp toctoc 7 ihoroc urop bödec bödecha tongina Yuda nano au Esia gurocinma yu Yerusalem engmuya öret socsoc bucin öngmuya Pol agung. Pol angmuya yuho mamboc morö tongga owi amna ambarac wocin idungma irotno sakauya yu ec imuya Pol sogit akep togung. \v 28 Pol sogitmuya yuha mata firing tanda ingoroc mambodung: “Israel amna son muyu non tongfat nearut. Amna ngo yu böcsa danong guroc danong itongmuna Yuda nanoha o öret socsoc böcha mata metec toup yongga gendic nongoru noni doun obukogung. O ihorocgon yu bumbumyi nano au yangato öret socsoc bucin fönggoc. Ihoroc tongga yu öret socsoc böc ngo Kopotorocho yangamin tu bet fahac.” \p Oro yu Polha mata metec ihoroc firing tandungmahon foro wömai ingoroc: \v 29 Osuc wömai Efesus amna Trofimas yu Polot idina yagung. O Trofimas yu bumbumyi toropdecma. Worocha tongga yui kombigung: Polho yu yangato öret socsoc bucin töhac. \p \v 30 Oro owi amnaho mata woroc kombingmuya koreng morö tongmuya owi amna koböcmaho domdomgon engga suran togung. Suran tongmuya auho wömai Pol sogitmuya wodio wodio tongga öret socsoc böc imu fauna sumonne tohogung. Ihoroc tongmuya yu karupgon öret socsoc böchon simbu sobung. \s1 Römma tawa amnaho Pol sogidung \p \v 31 Ihoroc tongo owi amnaho Pol wot omom toctocha tuya Römma tawa amnahon namba wan ofisa yu fat ingoroc kombigoc: ‘Yerusalem nano yu kombut tongmuya emoc muyu muyu tang.’ \v 32 Ihoroc kombingga yu karupgon tawa amna au yangauna owi amnaho koreng togungan woce ohogung. Ohuya Yuda nanoho yu yangga botongga Pol imu fauna wönggon mawodung. \v 33 Ihoroc tuya namba wan ofisa yu ehuna tawa amna auho Pol sen yaiho orung oburo fetho togung. Ihoroc tuya ofisaho owi amna inong ac tongo yogoc, “Amna ngo numa? Yuho ting tac?” \v 34 Ihoroc inuna owi amnaho kararat yong tongmuya mata foro wohon wohon yong tonggung. Ihoroc tuya wönggon koreng moröma sinom öngkuuna namba wan ofisa yu matahon foro angit makombigoc. Worocha tongga yu tawa amnani inuna yu Pol sogito yi bucin tonggung. \p \v 35 Yangat tonguya urop tawa amnaho gombo ganang öngiya owi amnaho Pol wotwota toup yong tonguya tawa amnaho Pol sumboda tonggung. \v 36 Sumboda tonguya owi amna koböcma sinompho tawa amna menongon ongmuya mambodung, “Wot omom tarut.” \s1 Polho suraro mata inogoc \p \v 37 Tawa amnaho Pol gombo ganang tonggonga tongidiya Polho namba wan ofisa grik matadec inogoc, “Noc mata au ganoc ganocha kombihat.” Ihoroc inuna ofisaho inogoc, “Goc grik mata kombiharoc. \v 38 Nocu kombihat gocu Isip amna au yo. Yu osuc gavmanot emoc tongmuna amna wömuno 4,000 woroc yangato sa guroc amna maiyan woce yongo fonggoc. Nocu kombihat goc amna woroc yo.” \v 39 Ihoroc inuna Polho yogoc, “Muno sinom, nocu Yuda nanohon toropdecma. Böcsana woi Tarsus Silisia gurocin. Böcsa Tarsus woi mabarac. Worocha goc kombing namiya nocu owi amna ngo mata intiwa.” \v 40 Ihoroc inuna ofisaho yu kombing imuna Polho dedec itmuna suraro oburoho toroc tuna owi amna yong gorong yong tonggungma imu fauna Polho Hibru matadec owi amna ingoroc inogoc, \c 22 \p \v 1 “Nandöng niporöcnai son kombiarut, nocho tong bumbum au matogotmaha worocha nocho nakain forona kanong tuctuc towa.” \v 2 Ihoroc yuna owi amnaho Hibru mata kombigungmaha mata mayi öpgon idiya Polho mata sakaun fiuna ingoroc inogoc, \v 3 “Noc ngoi Yuda amna au. Macnaho böcsa Tarsus Silisia gurocin woce noc bagoc mahong nocho Yerusalem ngocin itmaina macfigot. Kombic kombic amna moröma mano Gamaliel yu ombu sakung nonihon gendic nongoru noc fandat nanuna nocho kombingbödehat. Tongo nocho ‘Kopotorochon nongoru tandup towa’ yongo irotna aranggum toup uuna koing sogot. Soni ambarac toroc kiap önga tangma worocotma nocho tongidot. \v 4 Irotna aranggum uuna nocho owi amna kombing tobic tobichon uyap tanidangma yu dongya ombungidung. Owihu o amnahu nocho yu fogit akep tongga yi bucin fohongidot. \v 5 Öret socsoc böchon amna dugo o Yuda nanohon amna dugo yui ambarac nochon toroc kiap wo kombingbödeang. Tongo yu ogep worochon fatno kanup. Bongono au wömai nocho kombing tobic tobic suraro Damaskas bucin idungma yu fogida Yerusalem mata youpdec fohong yuangot’ yongo kombigot. Tongo nocho öret socsoc böchon amna dugo ot onguna yuho ‘öc, ogep tiruc’ yongo nucni Damaskas bucin idungma yuha yongburoc bapiya au irim tongo namogung. \v 6 Namuya nocho uyap ongga urop Damaskas ambehecgon edeya apmanodec momdecma yaguno koingo wariwari simbang nocdec ohogoc. \p \v 7 “Ohuna nocho gurocdec möngga edeya mata au ingoroc öngkuboc: ‘Sol, Sol, goc yaha noc ti obukoc obukocha taroc’ \v 8 Ihoroc yuna nocho yogot, ‘Moröma, goc numa?’ ihoroc inoya yuho nanogoc, ‘Nocu Yesu Nasaretma gocho noc ti obukoc obukocha taroc.’ \v 9 Yu ihoroc nanogoc mahong amna nocot idungma yu yagunogon agung, matano wömai tuctugo makombigung. \v 10 Tuna nocho wönggon inogot, ‘Moröma nocu tingting sinom towa yongo kombiharoc?’ Ihoroc yoya Morömaho nanogoc, ‘Goc idongmina Damaskas bucsae ongoi. Wocin wömai amna auho gocot engmuna nocho youp soworengsitma woroc ganong tuctuc tangoc.’ \v 11 Ihoroc nanuna nucnaiho obuna sogitmuya Damaskas nangat tonggung. Yagunho wömai koingo sinom danna sakang namuna danna sum fadoc. \p \v 12 “Nocho Damaskas wocin edeya amna au mano Ananaias yu nocot eboc. Yu wömai Kopotorochon nongoru sumboda worochon toroc itongidoc. Worocha tongga Yuda nano wocin ididungma yu Ananias anggendingidung. \p \v 13 “Oro yuho nocot ambehecgon engmuna ingoroc nanogoc: ‘Sol oröcna, dara wönggon forihi.’ Ihoroc nanuna wohogon danna orokuna nocho yu agot. \v 14 Aayai yuho nanogoc, ‘Ombusakung nonihon Kopotoroc yu ‘gocho inoin irot kombic kombic tuctugo kombiangoroc’ yongo goc eragoc. O ihorocgon ‘gocho yuhon Nongnongo Amna wo angtangtang tongga yuhon duc matano kombihi’ yongo Kopotorocho goc soworegoc. \v 15 Tongo gocho yuhon youp amna itmina manomano agorocma orin kombigorocma worochon yong tuctuc mata owi amna ambarac fandat inong tongungoroc. \v 16 Oro goc tong unim tirocha. Goc idongga wömunoya Yesu indangga yuhon madec yamuc guiya yuho turongoya sac tongdup tong gamontac.’ Ananias yu ihoroc nanogoc. \v 17 Tuna mit nocho Yerusalem ongmaina öret socsoc bucin dönac yongga itmaina duc itu togoc. \v 18 Duc itu tongmaina Moröma aya yu ingoroc nanogoc: ‘Goc karupgon idongmina Yerusalem imi fauna ongoi. Yerusalem nano yu gochon ducdecma nochon fatmata makombing tobining.’ \v 19 Morömaho ihoroc nanuna nocho inogot, ‘Moröma, Yerusalem nano yu nochon foro kombingbödeang. Yu wömai kombiang, nocho osuc itongmaina Yuda nanohon fatmata yocyoc bucin woce woce öngmaina kombing tobic tobic owi amna fogito tosipdec dongga yi bucin fohong yungidot. \p \v 20 “Ihoroc toya yuho gochon youp amna Stiven wuya omboc. Tuya bongono wocinu wömai nocho ambehecgon itmaina Stiven wot omom togungma worochon tec tohomumöcno yangtoregot. Tongo nocho yuhon toroc kiap wömuno wo aaya ogep idoc.’ \v 21 Nocho ihoroc inoya Morömaho nanogoc, ‘Goc Yerusalem imi fauna ongoi. Nocho goc ganong muaya goc korungon ongmina bumbumyi nano ot ongungoroc.’ Morömaho ihoroc nanogoc.” \p \v 22 Polho bumbumyi nano ot onggongon mata yogocmaha tongga owi amnaho wo kombingga ec imuya ambaracho kararat yongmuya yogung, “Wuya ompun. Amna ihorocnoho guroc koroc ngocin wec itongicha.” \v 23 Yu ihoroc kararat yongmuya tecno fuu deuya morop morop fogito dedec muyu woce woce moruya ögung. \v 24 Ihoroc tuya namba wan ofisa yu tawa amnani inuna yu Pol sogito ino gombo ganang tonggung. Gombo ganang tohuya ofisaho tawa amnani inogoc, “Sonu amna ngo bokotdec ficurong imongmuya yuho owi amna yaha mambodungmahon foro ninuna kombina.” \p \v 25 Ihoroc yuna tawa amnaho Pol sogida orung oburo fetho siuya Polho ofisa inogoc, “Kombihi, nocu Röm kantrihon morömo. Sontho noc mata youpdec abe matohongnui bokotdec notnotha woi angit itachu nuhun.” \v 26 Ihoroc inuna tawa amnahon ofisanoho mata woroc kombingga soroc yongmuna namba wan ofisaot ongga inogoc, “Oro goc amna worocha ting tontaroc? Yu woi Röm kantrihon morömo au yo.” \v 27 Ihoroc inuna namba wan ofisaho mata woroc kombingga Polot ongmuna inogoc, “Goc nanti, goc boinno Röm kantrihon morömo itarocha woha muno?” Yuna Polho yogoc, “Noc boinno sinom Röm kantrihon morömo.” \v 28 Ihoroc yuna ofisaho inogoc, “Kombihi, noc ‘Röm kantrihon morömo itiwa’ yongo möneng koböcma sinom gavman imongga Römphon morömo itat.” Ihoroc yuna Polho yogoc, “Nocu ihoroc muno. Macnaho bauna nocho Römphon morömo idot.” \v 29 Ihoroc yuna tawa amnaho yu bokotdec wotwotha togungma yu mata woroc kombingga Pol imu fauna onggung. Onguya namba wan ofisaho Pol sendec orung oburo fetho sigocmaha kombingbanac togoc. Yaha Pol yu Römphon morömo idocmaha. \s1 Pol yu Yuda nanohon amna moröma kaunsilot itmuna yong tuctuc mata inogoc \p \v 30 Oro kembotsum namba wan ofisaho ingoroc kombigoc, ‘Yuda nano yu foro yaha sinom Pol mata firing tarang’ ihoroc kombingga yu Pol asan imongga mata siuna öret socsoc böchon amna moröma orin Yuda nanohon amna dugo yu engsuran togung. Engsuran tuya ofisaho Pol yangato teuna amna morömaho yangamin idongga idoc. \c 23 \p \v 1 Woce itmuna Pol yu amna dugo daro nongnongo foring yangga inogoc, “Oröc ori nocho osucgon Kopotorochon youp tongga engga önga itat. Tongo nocu nochon tong bumbumna au makombit. Muno, nocu Kopotorocho yangamin sacsago itat.” \v 2 Polho ihoroc yogocmaha öret socsoc böchon amna dugo Ananaias yu amna Pol tan idungma ‘dugodec wodarut’ yongo inogoc. \v 3 Inuna Polho ec imuna Ananaias inogoc, “Ihoroc muno, Kopotorocho goc gentac. Godiba wömai goc amna moröma itaroc mahong irodan wöntucmunoho foc tac. Gocu gendic nongoru tanmina nochon mata yi bödec bödecha taroc mahong goc gaka gendic nongoru gumanmina noc komong notnothon mata yaroc.” \p \v 4 Ihoroc inuna amna Pol tan idungma yu inogung, “Gocu Kopoto-rochon öret socsoc böc angtorec amna dugoha yong samborec mata inirocha!” \v 5 Ihoroc yuya Polho yogoc, “Oröc ori, noc ingo makombit, amna wo yu öret socsoc böchon amna dugo. Iho kombinggahai wömai noc yong samborec mata mayam. Yaha Kopotorochon bapiyadec mata ingoroc itac: \li1 ‘Sonu amna moröma soniha yong samborec yongitninga.’” \rq (Kisim Bek 22:28)\rq* \p \v 6 Pol yu kombigoc, amna dugo ngo suran togungma auma wömai Sadyusihon toropdecma o auma wömai Farisihon toropdecma. Worocha tongga yu ‘ficfuc yudec öngkupun’ yongo ingoroc mambodoc: “Oröc ori, nocu Farisihon toropdecma. O nandöngna yu ihorocgon Farisi amna idoc. Worocha tongga nocu ingoroc kombing tobihat: Omimaho wönggon wekongga idongonahing. Nocho ihoroc kombingitatmaha tongga sontho noc önga ngo mata youpdec tohong nuang.” \v 7 Polho mata ihoroc yuna karupgon Farisi orin Sadyusiho ficfuc tongmuya yong osut morö togung. \v 8 Wömai yaha, Sadyusiho wömai ingoroc kombingidung: Omimaho kumkumonma maidongoning. O sum yaruhu o dogu boyömohu yui maeng. Yui ihoroc kombingidung mahong Farisiho wömai ‘wo ambarac boinno idang’ yongo kombingidung \p \v 9 Worocha yui Polhon mata kombingmuya koreng moröma togung. Ihoroc tongmuya Farisi auho idongga ‘Pol tongfat yena’ yongo mata koingo ingoroc yogung, “Nonu amna ngo anaya yudec tong bumbum au maec. Non makombimon, sum yaruhu o dogu auhu yu mata inuna yac yo.” \v 10 Ihoroc yuya mata yong osut moröma sinom tongmuya Pol wo wodiun tuya namba wan ofisaho woroc yangmuna ‘Pol tuya omicyit’ yongo tawa amna inuna yu ongga Pol sogito tawa amnahon gomboin tonggung. \p \v 11 Tuna kumbong wocin wömai Morömaho Polot engmuna inogoc, “Goc koing songga iti, botirocha. Goc urop Yerusalem ngocin nakain fatmata ogepma yong morögigoroc. Tongo oipmonu wömai gocho Röm taun woce ongmina nochon fatmata sa woce yong morögiangoroc.” Morömaho Pol tong koing toctoc mata ihoroc inogoc. \s1 Yuda nanoho Pol wot omom toctochon mata yong torop sigung \p \v 12 Oro kembotsum wömai Yuda amna auho öpgon suran tongmuya ‘Pol wot omom tona’ yongo irot tungu singga mata godingmu fauna ingoroc yogung, “Nonu nacno yamuc manai itmanaina ongga Pol wot omom tontamon. Wot omom tongga mit wönggon nacno yamuc nanahamon.” \v 13 Oro amna yong koing mata wo yogungma worochon nambano wömai 40 ihoroc idung. \v 14 Tongo yu öret socsoc amna dugo orin surarohon dugo yuot ongmuya inogung, “Nonu Pol wotwotha irot tungu singo mata godingmana fadoc. Non nacno yamuc manai itmanaina ongga Pol wot omom tontamon. Wot omom tongga mit wönggon naantamon. \v 15 Worocha son amna dugo son muyu non tongfat nengga mata siuya tawa amnahon namba wan ofisa yuot ongoun. Mata ingoroc singimarut: ‘Polho wönggon inoin foro tuctugo yuna kombina. Worocha gocho yu yangato noniot ngocin tepi.’ Oro son mata ihoroc siuya uuna wömai nontho Pol uyapdecgon gön tonaya ehuna wot omom tontamon.” Yuda amna worocho Pol wot omom toctochon mata yong torop ihoroc sigung. \p \v 16 Tuna Polhon tipno yu mata woroc kombingga karupgon tawa amnaho gomboin öngga bapno angmuna worochon garacno inogoc. \v 17 Inuna Pol yu tawa amnahon ofisa inong yongo inogoc, “Amna berac ngo namba wan ofisaot yangat tongoi. Yu yongburoc mata au inuna kombihun.” \v 18 Ihoroc inuna ofisaho wabkarac wo yangato namba wan ofisaot tongga inogoc, “Amna yi bucin itacma Pol, yu ‘amna berac ngo morömaot yangato tia yu mata au intun’ yuna woroc nocho ngo gocot yangat tepatma.” \p \v 19 Ihoroc inuna namba wan ofisa yu wabkarac wo oburo sogiuna obmukusuc aramo öke ongmunya inogoc, “Goc yaö mata nanoc nanocha kombiharoc?” \v 20 Ihoroc inuna wabkaracho inogoc, “Yuda nano yu Pol wot omom toctochon mata yong torop sigung. Yu wömai goc ganong yucyucha mata ingoroc siuya gocot ehantac: ‘Kembot Pol wönggon nonot siya epun. Ehuna nonu wönggon yuhon foroha inong ac tongga tuctugo kombina.’ \v 21 Yu wömai mata ingoroc godingmu fadoc: ‘Nonu nacno yamuc manai itmanaina ongga Pol wot omom tontamon.’ Wohai gocu yuhon duc wo kombirocha. Amna wo yingma worochon nambano wömai 40 ihoroc, yu urop ‘Pol wotna’ yongo uyapdec gön tongga idang.” \v 22 Wabkaracho ofisa ihoroc inuna kombingga yu amna berac mata orongi ingoroc inogoc, “Gocho mata ngo nantarocma amna au inirocha, muno sinom.” Ihoroc inuna wabkarac wo onggoc. \s1 Ofisa yu Pol inong muuna gavmanthon moröma Feliks yuot onggoc \p \v 23 Oro namba wan ofisa yu ofisa yai inong yuna ehunya inogoc, “Sot tawa amna 200 ihoroc feng suran tarun. O ihorocgon tawa amna 70 bot hosidec itongidangma woroc feng suran tarun. O ihorocgon tawa amna 200 sarupdec emoc tongidangma yu feng suran tunya ambaracho tong arangarang tongga idarut. Tongo kumbong 9 kilokdec wömai sontho Pol yangato Sisaria tongorut. \v 24 Tongo sot Pol ihorocgon bot hos au imunya worocdec ongontac. Ihoroc tongo sotu Pol ogepma sinom angtoreuya yapmu wömuno au yudec öngkuicha. Ihoroc tongga yangato gavmanthon moröma Feliks yuot tohong yuarut.” \v 25 Yu youp mata ihoroc inongga mit gavmanthon Feliksha bapiya au ingoroc irim togoc: \li1 \v 26 “Sep ogep sinom gavman amna moröma Feliks. \li1 Noc Klodias Lisias, nocho bapiya ngo siaya gocot ongeyac. \v 27 Nochon yongburoc mata ingoroc, Yuda nano yu amna ngo sogito foyop wot omom togung. Ihoroc tuya nocho amna worocha kombitma yui Röm kantrihon morömo au. Ihoroc kombingga nocho tawa amna inoya ongmanaina yu tongfat yengga böc noniin yangat tebomon. \v 28 Tongo nocu ‘yu foro yaöha sinom amna ngorocha mata firing tarang, worochon foro kombiwa’ yongo yu yangato Yuda nanohon surandec tohong yugot. \v 29 Woce tohong yungga kombigotmai yu tong bumbum au matogoc. Worocha nonu yu yi bucin masinin, o wot omom matonin. Muno yu komong Yuda nanohon gendicno yamberuna yu toup sinom ec imogung. \v 30 Ec imuya yu amna ngo wot omom toctochon yong torop sigung. Foro worocha tongga nocho yu karupgon siaya ngo gocot epacma. Tongo nocho amna mata firing tandungma ingoroc inogot, ‘son muyu gocot ongmuya mata sonihon foro goc ganong tuctuc tuya gocho angsoworeiruc,’ ihoroc inogot.” \p Namba wan ofisa yu yongburoc bapiya ihoroc irim togoc. \p \v 31 Tuna sa kumbong diuna tawa amnaho ofisaho inogocma woroc-hon toroc Pol yangato böcsa au mano Antipatris woce tonggung. \v 32 Woce tongmuya kembotsum wömai tawa amna auho yu ibaru fauna Yerusalem onggung. Onguya tawa amna bot hosidec itongidungma yuhogon Pol yangato böcsa Sisaria woce tonggung. \v 33 Sisaria ongkungga ofisaho bapiya imogocma woroc gavmanthon moröma Feliks yu imogung. O Pol ihorocgon yuot yangat tonggung. \v 34 Tuna Feliksho bapiya woroc embato Pol inogoc, “Goc saya nahema?” Ihoroc inuna Polho inogoc, “Noc Silisia gurocinma.” \p \v 35 Ihoroc yuna Feliksho inogoc, “Amna gocha mata firing gandungma yu epnahingan bongono wocin wömai nocho gochon mata kombing soworeangot.” Ihoroc inongga tawa amnaho Pol sogito Heröthon gavman bucin yangato yi bucin tohogung. \c 24 \s1 Yuda nanohon amna dugoho mata youpdec ohogung \p \v 1 Oro sep youp toctoc 5 ihoroc bödeuna öret socsoc böchon amna dugo mano Ananaias yu Yuda nanohon amna dugo au orin Röm nanohon nongoru mata kombic kombic amna au mano Tertulus, yu ambarac yangada Sisaria fohogoc. Yangat fonguna yu gavmanthon moröma Feliks yuot ongmuya Polhon matahon foro inogung. \v 2 Ihoroc inuya Feliksho Pol inong yuna ehuna Tertulusho forosingga Polha mata firing tanto ingoroc yogoc, “Amna moröma Feliks, gocho non Yuda nano ogepma sinom ning torengitarocmaha tongga non ogepgon itmanaina emoc au maöngkuboc. O goc gavman youp ogepma sinom tongmina mepmo noni dongyi bödegung. \v 3 Non ambaracho gochon toroc kiap ogepma angmanaina irot ogep moröma sinom kombiamon. Yuda nano böcsa danong non kombiamon, goc amna moröma sinom itaroc. Worocha non gang gendingmanaina ecec sinom ganamon. \v 4 Oro nonu ‘gochon bongono tongsamborec toninyit’ yongo mata ubarago mayonin. Muno nonu mata docutnogon yonaya gocu woroc kombing nimpi. \p \v 5 “Nontho amna ngo anaya yu tong bumbum koböc tongitac. Yu wömai amna torop au mano ‘Nasaretma’ yuhon dugo itac. Tongo yu sa woce woce itongmuna Yuda nano irot sakang imuna yu koreng tongmuya emoc tongidang. \v 6 Oro öngahemgonu yu öret socsoc bucin öngmuna wo Kopotorocho yangamin tong betbet toctocha togoc. Ihoroc tuna nontho yu karup sogit akep togomon. \v 8 Wohai gakabut amna wo iniya yuna tuctugo kombiantaroc, nonthon mata noni woi boinnogon.” \v 9 Tertulus yu ihoroc yongbödeuna Yuda amna yuot ebungma yu matano tong koing tongga yogung, “Mata ngoi boinno.” \s1 Pol yu gavman Feliks inong tangtang togoc \p \v 10 Ihoroc yuya gavman amna Feliks yu oburoho Pol toroc au tong-imuna Pol yu mata ingoroc yogoc, “Nocho kombihat, gocu biruc koböc Yuda nanohon mata yangsoworengitarocmaha nonthon foro kombingbödeharoc. Worocha noc borongdetmaina mata ökene ingoroc iban kampiwa. \v 11 Sep youp toctoc 12 ihoroc idina noc Kopoto-roc yong kumeng imoc imocha Yerusalem öret socsoc bucin ögot. Nocho woce edeya owi amna koböcmaho nagung. Worocha goc ogep yu inong ac tia yu ganup, nocho mata boinno yatha woha muno. \v 12 Oro amna wo nocha mata metec yingma yu wömai kombingbödeang, nocho öret socsoc bucin yong osut mata au mayogot. O ihorocgon nocho Yuda nanohon fatmata yocyoc bucinthu o sa auhonthu ‘emoc tarut’ yongo suraro irotno masakang imongidot muno sinom. \v 13 Nocho yapmu wömuno matogot mahong yu önga nocha mata komanang sinom firing narang. Yui forono muno yang. \p \v 14 “Oro mata tungugon wömai yu boinno ying, nocu Yesuhon uyap tanmaina ombusakung nonihon Kopotoroc yu yong moröng imongitat. Uyap ngorocha wömai yu ‘Uyap wontucmuno’ ihoroc yongidang. Nocho kombiaya gendic nongoru mata irim toctocyi idangma worocho ambarac boinno idang. O ihorocgon Kopotorochon yong tuctuc amnaho mata yogungma wo ambarac nocho kombing tobihat. \v 15 Amna ngo nocha mata metec yingma yu ingoroc kombing tobingidang: Kopotorocho amna nongnongohu o amna wömunohu yu ambarac omocdecma doun wekonahing. Oro nocu wömai kiapmo worocgon kombing tobingitat. \v 16 Worocha tongga nocu bongono muno Kopotorocho yangamin orin owi amnaho yangamin eran itongmaina tong bumbum matongitat. \p \v 17 “Nocho sa ubarago sinom Yerusalem korungon itongedeya biruc koböc bödegoc. Korungon itongmaina öngahemgon nocho ibara fauna wönggon Yerusalem engmaina manomano owi amna uroci tongfat yecyechon fengga nakain suraro imogot. O ihorocgon nocho ‘öret socsoc bucin öret socsoc youp towa’ yongo ebot. \v 18 Tongo nocho tong bumbumna muno Kopotorocho yangamin sacsago itmaina öret socsoc youp tongga edeya Yuda amna au Esia gurocinma yu engmuya nagung. Yuho nagungan bongono wocin wömai owi amna koböcmaho nocot maidung. O nocho owi amna irot sakac sakac mata au mainogot. \v 19 Nocho tong bumbum au matogot mahong togotanu wömai amna Esiama yu gocho yangamin ngocin itmuya nocha mata firing nerup. \v 20 Wohong yu ngocin maeng. Worocha amna ngocin idangma yu muyu nocho yaö tong bumbum togotma worochon foro tuctugo nanuya kombina. \v 21 Nocho mata tungu yogotma worochong yu oröc matong imochu. Nocho yuhon mata youpdec itmaina ingoroc mambodot: ‘Noc boinno sinom kombing tobihat, owi amna ambaracho omocdecma wekongga idongonahing. Mata worocha son noc mata youpdec tohong nugung.’” \p \v 22 Polho mata ihoroc yongbödeuna gavman amna Feliks yuho yogoc, “Mata youp ngocin bödehun. Namba wan ofisa Lisias yu ehangocan bongono wocin wömai nonu mata ngo sakana fiuna nocho ya böde-angoc.” Feliks yu wömai kombing tobic tobic surarohon foro urop kombingbödegoc. \v 23 Tongo yu tawa amnahon ofisa ingoroc inogoc, “Pol sogito yi bucin tohong yuarut mahong sendec akep toninga. Muno son muyu nip orugi yu yang banauya yu ogep yi bucin engmuya Pol manomanoha tongfat yengitnung.” \s1 Pol yu biruc yai ihoroc yi bucin idoc \p \v 24 Oro sep youp toctoc auho bödeuna Feliks orin oweno mano Drusila yu yi bucin ebomoroc. Feliks oweno yu Yuda owi au. Yu ehunya tawa amnaho Pol sogito yuot teboc. Teuna Polho Feliks orin oweno Yesu Duic kombing tobing imoc imochon foro inong tuctuc tuna kombigomoroc. \v 25 Kombiunya Polho Kopotorocho yangamin nong-nongo idithon mata orin ‘amnaho inoin idit itonggong angitgon angtorengitnung’ yongo worochon foro fandat inogoc. \p Tongo mit yu yogoc, Kopotorocho owi amna ambarac mata youpdec fohong yuangoc. Polho ihoroc fandat inuna Feliks woroc kombingga botongga yogoc, “Urop, imi fahun. Oipmonu nocot bego au idinai wömai nocho mata siaya wönggon ehiruc.” \v 26 Feliks yu komong ducha Pol ihoroc inogoc mahong irotnon wömai yu ‘Polho möneng nampun’ yongo kombigoc. Worocha yu bongono bongono Pol inong yuna mata mata yongidomoroc. \v 27 Ihoroc tongga idinya biruc yai ihoroc bödegoc. Tuna mit gavmanthon au mano Porsius Festus yuho Feliks mongurac togoc. Ihoroc tongo Feliks yu ‘Yuda nanoho nocha irot ogep kombiarut’ yongo Pol ma asan imogoc. Tuna Polho yi bucingon idoc. \c 25 \s1 Pol yu ‘Sisaho nochon mata kombihun’ yongo yogoc \p \v 1 Oro Festus yu engmuna gavman youpno forosingga Yuda nanohon namba wan gavman idoc. Youpno forosiuna sep youp toctoc anfi bödeuna yu Sisaria imun fauna Yerusalem ögoc. \v 2 Woce öngga idina Yuda nanohon öret socsoc böchon amna dugo orin surarohon amna moröma yu Festus ot ongmuya Polha mata firing tandung. \v 3 Mata firing tanda ‘Festusho irot ogep au nimpun’ yongo ingoroc kiring imogung, “Goc muyu Pol inong muya yu wönggon Yerusalem ngocin epun.” Yu wömai ‘uyapdec Polha gön tongga wotnaya ompun’ yongo Festus ihoroc inogung. \v 4 Ihoroc yuya Festusho inogoc, “Pol yu Sisaria böcsadec yi bucin itac. Bongono docutnogon wömai noc nakabuc Sisaria woce ongungot. \v 5 Worocha son amna dugo auho nocot kondonggon ongonahamon. Woce ongmanaina nocho matano ansoworeaya anaya Polho tong bumbum au tunai wömai nocho yuhon mata ya bödeangoc,” ihoroc yogoc. \p \v 6 Oro Festus yu sep youp toctoc 8hu o 10thu ihoroc Yerusalem itmuna mit Sisaria onggoc. Woce ongga itmuna kembotsum ‘Polhon mata angsoworewa’ yuna tawa amnaho Pol yuot yangat tebung. \v 7 Yangat teuya Yuda amna dugo Yerusalemma ebungma yu Pol tong arenggumbec tongo Polha mata koböcma sinom firing tandung mahong matanohon foro wömai eran maöngkuboc, yu forono muno yogung. \v 8 Yu ihoroc yongbödeuya Polho mata ökene ingoroc ibandoc: “Nocho tong bumbum au matogot. Nocho Yuda nanohon nongoru tungu au magumandot. O ihorocgon öret socsoc böc wocin yapmu wontucmuno au matogot. O nocho Röm nanohon Sisa King yuha mata metec au mayogot.” \p \v 9 Pol yu ihoroc yuna Festus yu ‘Yuda nano irot ogep impiwa’ yongo Pol ingoroc inogoc, “Nocu gochon mata Yerusalem bucin angsoworec soworecha kombihat. Goc tingting kombiharoc, ogep Yerusalem ongonampha woha muno.” \v 10 Ihoroc yuna Polho kombiuna angit maidina mata ökene ingoroc iban imogoc, “Suran ngo tamonma ngomai Sisahon mata youp toctoc suran. Worocha suran ngorocho nochon mata yu bödeun. Noc yapmu tong bumbum au Yuda nano matong imogot. Gakabuc wo urop ogepma sinom kombiharoc. \v 11 Nocho tong bumbum au omomphon tamma, oro wömai ogep omem. Wohong Yuda nano ngo yu mata forono muno firing naranganu wömai amna auho noc sogito yuho oburodec sicsicno woi maec. Worocha nocho ingoroc kombihat: Römphon namba wan king Sisa yuho nochon matanahon foro angsoworengga yun bödehun!” \v 12 Ihoroc yuna kombingga Festus yu tongfatyecno ot mata inun ganun tongmuya mit Pol ingoroc inogoc, “Gocu Sisaot onggonga yarocmaha Sisaot ongungoroc.” \s1 Festusho king Agripa Polhon mepmo indagoc \p \v 13 Oro sep youp toctoc au bödeuna king Agripa yu natno Bernaisiot Festus acacha Sisaria böcsadec ebomoroc. \v 14 King yan natno yu sa ubarago wocin idomorocmaha bego öngkuuna Festusho Polhon mepmo king Agripa indagoc. Tongo yu ingoroc inogoc, “Feliksho gavmanthon moröma idocan bongono wocin yu amna au yi bucin tohong yuuna abeiho wocin itac. \v 15 Woce idina nocho Yerusalem ongoya Yuda nanohon amna dugo yu amna worocha mata metec toup yongga ‘wuya ompun’ yongo ihoroc nanogung. \v 16 Ihoroc yuya nocho yuhon mata ingoroc iban imogot: ‘Non Röm yongga idamonma nonu amna au komanang wot omom matongidamon. Muno osuc amna worocho ayami mata youpdec tohong yugungma yuhon mata kombingga mata urago inontac. Inuna mata soworec soworec amnaho yuhon foro angsoworengga matano yun bödengitac.’ \v 17 Tongo nocot amna dugo ot non ambarac ‘yuhon mata kombina’ yongo Sisaria ngocin ebomon. Engmanaina tong unim matogomon. Muno kembot-sum non mata youpdec öngonaya tawa amnaho Pol yangat teuya idoc. \v 18 Woce idina Yuda nanoho Polha mata firing tandung mahong nocho Polhon wontucmuno au magot. \v 19 Muno, yui komanang inoin yong moröng kiapha yong osudung. O ihorocgon amna au osuc ombocma mano Yesu yuha mataho emoc togung. Polho wömai yogoc, ‘Yesu yu wec itongeyac.’ \p \v 20 “Oro yu Yuda nanohon manomanohagon yong osudungmaha tongga nocu ‘mata ihorocno tingtingno sinom kombing soworeantat’ yongo makombigot. Worocha noc ‘Yerusalem ongmanaina Polhon mata woce soworenahamon’ yongo kombigot mahong Polho muno yogoc. \v 21 Muno yongo kiringga yogoc, ‘Namba wan king Sisa yuho nochon mata angsoworehun’ ihoroc yuna nocho yu wönggon yi bucin tohong yuaya yu wocingon idina ongga uyap au öngkuuna Sisaot ongungoc.” \v 22 Festus yu Agripa ihoroc inuna yuho yogoc, “Noc nakabuc amna worochon dugodec matano kombiwa.” Ihoroc yuna Festusho yogoc, “Oro kembot kombiruc.” \s1 Polho king Agripa matano inong tangtang togoc \p \v 23 Oro kembotno wömai king Agripa orin natno Bernaisi yu tongfatfatno fingga mitimoni sinom mata yocyoc bucin ögomoroc. Unya tawa amnahon ofisa orin Sisariahon amna dugo yu ambarac engsuran tongga wocingon idung. Eng suran tongga itmuya Festusho yuna tawa amnaho Pol yangat tebung. \p \v 24 Yangat teuya Festusho idongga yogoc, “King Agripa, o amna au ngocin idangma son ambaracho amna ngo aarut. Yuha wömai Yuda nano Yerusalem idangmahu o ngocinmahu, yu ambarac toup kiring namongga ‘wuya ompun’ yongo koreng morö tongidung. \v 25 Tuya nocho yuhon mata angsoworegot mahong tong bumbum au wot omomphon toroc wömai noc maat. Worocha yu orung in mahong Sisaot onggonga yogocmaha tongga nocho yu siaya Sisaot onguna yuho matano angsoworeangoc. \v 26 Wohong nocho yuhon tong bumbumno maatmaha yaö mata irim tongga siaya Sisaot ongoun, woi makombit. Worocha tongga king Agripa, nocho amna ngo gocot orin amna moröma au ngocin idangma sonot yangat tepat. ‘Polho mata yuna son ambaracho kombing soworengga tong bumbumnohon foro noc nanarut’ yongo kombihat. Tong bumbumno eran idinai wömai nocho wo irim toya Sisaot ongoun. \v 27 Nocu wömai ingoroc kombihat: Nonu amna au tong bumbum matogocma yu komanang Sisaot sinaya onggongno woi angit maic.” \c 26 \s1 Pol yu king Agripa mata inong tangtang togoc \p \v 1 Oro Festus yu mata ihoroc yongbödeuna king Agripaho Pol inogoc, “Goc ogep gakain mata foroya yia kombina.” Ihoroc yuna Polho oburo tuun fadauna ingoroc yogoc, \v 2-3 “King Agripa, nocu kombihat, gocho Yuda nano nonthon foro noni kombingbödeharoc. O non Yuda nano nonu gendic nongoru noniha yong osut tongidamonma woi goc ambarac kombingbödeharoc. Worocha tongga nocho önga nakain foro gindac gindacha borongdehat. Yuda nano ngo yu nocha mata metec toup yongidang. Worocha nocho önga ngo worochon mata ökenne ganoya kombingga angsoworehi. \p \v 4 “Yuda nano ambaracho wömai nochon itonggong kiapna kombingdup tang. Forosingga nocho obugu itmaina nochon sae wocin ida ongga mit wömai woroc ongga Yerusalem idot. Nakain itonggongnahon kiapna woi eran sinom itac. \v 5 Amna dugo ngo idangma yu sa ubarago sinom noc kombing namongöang. Yu urop kombingdeang, nocho osuc Farisihon toropdec sakaa fiuna gendic nongoru noni ambarac tandup tongidot. Nocho tungu au maima fadoc. Muno nocho gendic ambarac sumbotdup tongidot. Woroc wömai yuho ogep ganong tuctuc tup. \p \v 6 “Oro önga wömai yuho noc ngocin mata youpdec tohong nuang. Tohong nuangmahon foro wömai ingoroc, Nocu ‘Kopotorocho ombusakung noni mata godingmun fat imogocma worocho boinno ongkupun’ yongo torengga itat. \v 7 Israel nanohon feno 12 yu ihorocgon kumbongu o apmanohu Kopotorocha yong moröng imongidang. O yu Kopotorochon irotgon tantantha youp morö tang. Wömai yaha yu ihorocgon ‘Kopotorocho mata godingmun fadocma worochon boinno öngkuuna ana fehun’ yongo torengga idang. Mayain king Agripa, nocho yapmu worochagon torengga itat mahong Yuda nano ngo yu noc mata youpdec tohongnuang. \v 8 Foro yaha sinom sonu ingoroc kombingidang, ‘Kopotoroc yu amna omima madoun wekoning.’ \p \v 9 “Osuc wömai nocho ihorocgon kombing tobic tobic suraro toup sinom ayam tong imongo Yesu Nasaretmahon mano tong samborec tongidot. \v 10 Öret socsoc amna dugo yuhon madec wömai nocho Yerusalem sae Yesuhon suraro dongya obökuya yi bucin fohong yungidot. Fohong yuya mata soworec soworec amnaho ‘wot omom tarut’ yongo matano yun bödengidocma wömai nocu woroc tong koing tongidot. \v 11 Nocho fatmata yocyoc böc woce woce öngmaina Yesuhon owi amna mepmo moröma sinom imongidot. Nocho yu dongga ‘yuho Yesu imu fauna yuha yong samborec yarut’ yongo kiring imongidot. Tongo noc youp worocha wömai irotnaho aranggum toup uuna nocho böcsa korungon idtonggungma woce itongmaina yu dongya obukongidung. \p \v 12 “Oro bongono auho öret socsoc amna dugoho noc nanong muuna nocho Yesuhon toropni dongya moin toctocha Damaskas woce onggot. \v 13 Oro king goc onggim sihi. Sa apmanoha 12 kilok bongono ihorocnoha wömai nocho uyapdec ongtonggot. Ongtongga aaya yaguno auho karupgon ohongga nocdec tun waringmun mögoc. Yaguno worocho sephon yaguno anggiratno sinom tongo engmuna nakaot nucnaiot non ambarac yaguno möng nimogoc. \p \v 14 “Tuna non ambarac möngga gurocdec ohongbödegomon. Tuna nocho kombigotmai duc mata auho Hibru matadec ingoroc nanogoc: ‘Sol Sol! Gocu yaha sinom noc ti moin toctocha taroc? Gocu ‘yapmu moröma gesönobarac wo woda gesöno tohowa yongo taroc mahong woi ti matontac.’ \v 15 Ihoroc nanuna nocho inogot: ‘Moröma goc numa?’ Ihoroc yoya Morömaho nanogoc: ‘Nocu Yesu, gocu noc ti mointocgon tongöharoc. \v 16 Goc idongga iti. ‘Goc wo nochon youp amna iti’ yongo temongma öcöcha öngkung gampat. Tongo goc ongmina yapmu önga öngkung gamocma orin manomano mit gindaangotma woroc yong fandat tongungoroc. \v 17 Nocho gön tong gamoya Yuda nanohu o bumbumyi nanohu yu yapmu wöntucmuno matong gamoning. \v 18 Nocho goc ganong muaya gocho yuot ongmina ‘dan foric tarut’ yongo fatmata ogepma inangoroc. Iniya yu kumbong imu fauna yagunodec itnahing. O yu dogu kopothon koing socsoc me imongga Kopotorochon owi amna itnahing. Ihoroc tuya Kopotorocho yuhon turongo dongyun fat imuya yu nakain kunkun toropot sakau fiangoc. Owi amna noc kombing tobing namontangma yu wömai nakain kunkun torop idang.’ Morömaho ihoroc nanogoc.” \p \v 19 Polho matano sakaun fiuna wönggon yogoc, “King Agripa, duc mata wo momdecma öngkung namogocma woroc wömai nocho magumandot. \v 20 Muno, noc Yesuhon fatmata osuc Damaskas nano forosingga fandat inogot. Tongo mitu noc Yerusalem öngmaina Yerusalem nano fandat inogot. Tongo mit nocho ongmaina Yudia guroc danong itongmaina yu fandat inogot. Tongo mit nocho sa korungon itongmaina bumbumyi nano inong tonggot. Fatmata ogepma wömai nocho ingoroc yong fandadidot: Son irotsoni ibanmuya Kopotoroc kombing tobing imarut. Tongo kombing tobic tobic sonihon werantha son muyu toroc kiap wöntucmuno soni dongyu fauya toroc kiap ogepmagon tongitnung. Ihoroc tuyai owi amna ambarac toroc kiap ogepma soni yangga ingoroc kombinahing: ‘Boinno sinom son irotsoni ibanmuya Kopotorochon owi amna idang.’ \p \v 21 “Nocho mata ihorocno yong fandadidotmaha tongga Yuda nanoho noc öret socsoc bucin sogida foyop not omom togung. \v 22 Wohong Kopotorocho tongfat neuna ogepgon idtepat. Tongga nocho önga ngoin itmaina amna komongnohu o amna morömahu ingoroc kanong tuctuc towa: Nocho Mösehon mata orin Kopotorochon yong tuctuc amnani mata yogungma woroc mayembotat. Muno sinom, yuho ‘ihoroc ihoroc öngkuangoc’ yongo irim togungma worocgon wömai nocho yong fandaditat. \v 23 Yuho wömai ingoroc yogung, ‘Duic yu focfoc morö sumboda omongga owi amna omocdecma wekoc wekochon dugo siangoc. Tongo yuho yagunohon fatmata Yuda nano orin bumbumyi nano yu fandat inangoc.’” \p \v 24 Polho mata ihoroc yuna Festus yu mata wo kombiuna angit maina Polhon mata gumanda kararat inongo yogoc, “Pol, goc bumbum yaroc. Goc kombic kombic morö sogidorömaha bumbum yaroc.” \v 25 Ihoroc yuna Polho yogoc, “Amna moröma Festus, nocho mabumbum yot. Muno, nochon mata ngoi foronobarac yo. \v 26 King Agripa yu mata ngo yatma kombingbödehac. Worocha nocho mata erangon kanogot. Yesuhon fatno woi öp maec. Worocha manomano öngkubocma woi yuhon daro orin onggimo mang yembodoc. \v 27 King Agripa goc mata ngo yong tuctuc amnaho irim togungma wo kombing tobiharocha woha muno? Noc urop kombihat, goc kombing tobiharoc.” \v 28 Polho ihoroc yuna king Agripa mata ökene ingoroc inogoc, “Tingting oro, gocu bongono docutnohagon Yesuhon fatno nantaroc mahong goc kombiharoc, noc urop irotna ibanda Yesuhon toropdec sakaa fihac yo, woi muno sinom.” \p \v 29 Agripa yu ihoroc yuna Polho inogoc, “Bongono docutnohu o bongono ubaragohu noc Kopotorocha dönac ingoroc inontat. Gocot amna torop au ngocin idangma yu nochon mata kombingga noc simbang itbödearut. Worochoi oro, yi orongiho kaning könahingno woi noc makombit.” \v 30 Ihoroc yuna king orin owi amna moröma ambarac idongmuya \v 31 böc irotno wo imu fauya ongmuya inun ganun tongga yogung, “Amna ngoi tong bumbum au matogoc. Worocha yu yi bucin maic, o yu wot omom matonin.” \v 32 Ihoroc yongmuya king Agripaho Festus inogoc, “Amna wo yu ogep orung in mahong yu ‘Sisaho nochon mata angsoworehun’ yongo kirigocmaha yu muyu Sisaot ongungoc.” \c 27 \s1 Pol yu Röm taun onggonga uyap forosigoc \p \v 1 Oro on amna morömaho ‘Pol Röm taun woce ongoun’ yongo yu bödegoc. Yu bödeuna tawa amnaho Polot yi bucinma amna auot fogito ‘ofisa au mano Yulias yuho yangtorehun’ yongo yuot yangat febung. Yulius yu wömai tawa amna torop ‘Sisahon’ ihoroc yong-idungma yudecma. \v 2 Tuna non Adramitian böcsadec ida girang audec ögomon. Girang worocho wömai böcsa Esia guroc top tan woce idtonggungma woroc yacyacho onggonga togoc. Masedoniama amna au Tesalonaika taundecma mano Aristakas yu woi nonot idina non ambarac uyap forosingga onggomon. \p \v 3 Uyap forosingga ongmanaina kembotsum Saidon böcsadec ongkubomon. Wocin itmanaina ofisa Yulias yu Pol oröc tong imongmuna kombing imuna Polho orugi auot onguna worocho yu nacno manomanoha tongfat yegung. \v 4 Tuna non Saidon wo imana fauna ongitnaya sum morömaho girang tamarodec busogocmaha girangho sa muropmo au mano Saiprus worochon menegon onggomon. \v 5 Ongmanaina Silisia orin Pamfilia guroc yanggirada top yamuc kondong tongga ongga Maira böcsadec öngkubomon. Maira woi Lisia gurocin idoc. \p \v 6 Wocin ongkungmanaina ofisa Yulias yu non ningata girang audec fohong nugoc. Girang woi Aleksandria nanohon girang. Worocho Itali kantri woce onggonga togoc. \v 7 Non Maira imana fauna girango unim unim onguna sep youp toctoc au bödegoc. Ihoroc tuna giranghon youp amnani yu sum muyu muyu busogocmaha youp morö tutuho ong tongmanaina Nidas böcsa ambehecgon ongkubomon. \p Woce ongkungga ongga sumpho youp morö nimuna sakana fiuna onggongon uyap maöngkuboc. Ihoroc tuna non wönggon ibanna fauna sa muropmo Krit worochon menon ongmanaina Salmone yanggirada onggomon. \v 8 Giranghon youp amnani yu youp morö tong tonguya Krit nanohon top worocgon sindan tongga böc auhon ongkubomon. Böc worochon mano ‘giranghon idit abam ogepma’ wo wömai böc macno Lasia wo ambehecgon idoc. \p \v 9 Sum orongi busogocmaha sa ubarago tong samborec togomon. Tongo urop Yuda nanohon yong moröng bongono bödeuna yabang sumphon bongono eboc. Bongono wocin wömai girangho top yamucdec maitongidung. Tuna Polho garac mata ingoroc yogoc, \v 10 “Amna kombiarut, nocho urop kombingdehat, nonu önga uyap forosiantamonanu wömai nonu bongono wöntucmuno sinom ana feuna giranghu o yoctec nonihu wo ambarac gorong ongbödenahing. O itonggong noniho ihorocgon bödeantanghu.” \v 11 Polho garac mata ihoroc yogoc mahong girangon kepten yu ‘muno’ yogoc, ‘ogep ongontamon yo’. Ihoroc yuna ofisa Yulius yu Polhon mata fodingmun onguna kepten orin giranghon morömo yuhon irotgon tantantha kombigoc. \v 12 O girangho idocan sa wocin wömai sum bongonodec iditno angit maidoc. Worocha tongga amna girang ganang idungma yu koböcho ‘sa wo karup imana fauna Finiks sae ongga woce itmanaina ongga sum bongono bödeangoc’ yongo kombigung. Finiks wömai sa muropmo Krit woce saut tanne ididocmaha sumpho woce toup mabusongidoc. Worocha tongga böcsa worocho girangon idit abam ogepma sinom idoc. \s1 Sum moröma busuna top funfuro ögoc \p \v 13 Oro sautma sum au engmuna obingogon busuna amna girangdec idungma yu woroc angmuya kombigung, ‘ogep ongontamon’. Ihoroc kombingga girangon angkano wodinaya uuna forosingga Krit nanohon top tangon onggomon. \v 14 Top tan ambehecgon ongitnaya wohogon sum moröma sinompho sa muropmo Krit kondong tongga eboc. Sum mano ‘not wes sum’ ihoroc yongidung. \p \v 15 Sum worocho engmuna girang köreuna top bonipnodec onggomon. Tongo non ‘girangon tamaro ibanaya sa muropmodec ongona’ yongo youp morö tongo tana matuna sumpho girang wo busong taruna ongtonggoc. \v 16 Tongo sa muropmo obugu auhon mano Kauda woce ambehecgon ongkupnaya sa muropmoho sum obmukusuc tong sopsop tuna non ‘dinggi obugu wo girang morömadec wodinaya itun’ yongo youp moröma togomon. \v 17 Tongo giranghon youp amnani yu dinggi obugu wo wodiuya girangdec uuna akep tongo sigung. Ihoroc tongo yi koingo sinom fogida girang föbo une omoce fongyu muuya girang wo tong koing tongo sigung. Woroc tongga ‘girang noniho ongga sonorocdec Afrika top tan ididocma worocdec önguna mointoninyit’ yongo angka kiapmo au woi sel simbang wo tomu muuna sumpho girang wagangga köreuna onggomon. \p \v 18 Ongga kembotsum sum orin top funfuroho toup nibocmaha giranghon youp amnani yu botongga forosingga yoctec top ganang fongyu mugung. \v 19 Woroc tuna sep youp toctoc anfinodec wömai yu kombingbanac morö tongmuya giranghon sel orin yi manomano wo ihorocgon fongyu muuya top ganang ohogung. \v 20 Tuna sum orin top funfuroho toup tongga idina sep youp toctoc koböcmaho irotnon nonu sep orin fitnung yangamo mayagomon. Worocha tongga nonu ‘itonggong noni urop bödeantac’ yongo kombigomon. \p \v 21 Oro, sep youp toctoc koböc amnaho nacno managung. Ihoroc tongga Pol yu woroc yango idongga inogoc, “Son amna kombiarut, nocho garac mata kanogotma worocgon tanto Krit sa muropmo wo maimana fadochai wömai mepmo ngo manam. O yoctec manomano gorong ongingma wo woi magorong ongup. \v 22 Oro önga wömai nocho ingoroc kantiwa: Noniotma amna auho magorong ongic. Worocha irot ogepdec idarut. Giranghogon wömai obukontac. \p \v 23 “Kombiarut, nocu Kopotorochon youp amna. Worocha önga kumbong ngocin wömai Kopotorocnaho sum yaru au inong muuna nocot engmuna ingoroc nanoc: \v 24 ‘Pol goc botirocha. Goc ongmina Sisaho yangamin engoroc. Gocha tongga Kopotorocho amna ambarac girangdec idangma wo yang banauna ogepgon itnahing.’ \v 25 Sum yaruho ihoroc nanoc. Worocha son ambaracho botoninga. Son muyu koing songga idarut. Nocho boinno sinom kombihat, Kopotoroc yu nanocmahon torocgon tong nimuna non batip itnahamon. \v 26 Girang ngorocho wömai sa muropmo terodec öngmuna koing songga engoc.” Polho irot tong koing toctochon mata ihoroc yogoc. \s1 Girango top tero öngga mointogoc \p \v 27 Oro sumpho toup busongga köreuna non top bonipnodec itongitnaya sep youp toctoc 14 ihoroc bödegoc. Ihoroc ongtongga kumbong bonip giranghon youp amnaniho guroc ambehecgon itacno woi urop kombigung. \v 28 Ihoroc tongga girangon youp amnani yu yi ubarago tomu muuna top ganang ohuna mita namba embauya ubaragono 37 mita ihoroc idoc. Ihoroc anaya girangho wönggon obmukusuc onguna wönggon mita namba embauya 30 mita ihorocgon idoc. \v 29 Ihoroc idina ‘girango sop koroc önguna sopho girang fuc ticyit’ yongo toup botogomon. Tongga yu angka 4 ihoroc girang menon fongyu muuya angkaho girang sogit akep togung. Tongo ‘sepho karupgon forihun’ yongo dönac youp orongi togomon. \p \v 30 Tuna giranghon youp amnani yu ‘nonihogon öp dinggi sogitmanaina girang ngo karup imana fauna terodec ongona’ yongo amna au tongu yecyecha imanang girang tamaro angka au tomu mucmuchon kiap togung mahong boinno wömai yu dinggihon yino asaruya topdec ohogoc. \v 31 Ihoroc tuya yangga Pol yu tawa amna orin ofisa inogoc, “Karup, amna wo fogiarut. Yu ongontanganu wömai nonigon ngocin ida gorong ongontamon.” \v 32 Ihoroc inuna tawa amnaho matano sumboda dinggihon yino mauya komong onggoc. \v 33 Tuna sa isoc isocha tuna Polho amna mata ingoroc inogoc, “Son sep youp toctoc 14 ihoroc mepmo moröma sumbotmuya nacno manai idang. \v 34 Worocha son muyu nacno nongga koing socsoc sogiarut. Nocho boinno sinom kantiwa, son ambarac ngo idangma wo maobukoning.” \p \v 35 Yu ihoroc yongga nacno sowarango sogito amnaho yangamin Kopotorocha ecec inongo uboto nagoc. \v 36 Ihoroc tuna amna ambarac irot guc kombingmuya nacno fogida nagung. \v 37 Amna girangdec idomonma worochon namba wömai 276 ihoroc idung. \v 38 Yu nacno angit nongbödengga ‘girang mep ticyit’ yongo wit yitno girang irotnon idungma woroc ambarac moruya topdec ohogung. \v 39 Tuna sep foriuna non sa muropmo fodibo au agomon. Sa worochon mano makom-bigomon. Ihoroc foringga ida top sonorocno ogepma okoce idina angmanaina keptentho yogoc, ‘toroc tongga girangho sonoroc woroc koroc ongoun.’ \p \v 40 Ihoroc kombiuna angka orin stia worochon yino kondong tongga sel obugu wodiuya uuna sumpho sogida köreuna ongga \v 41 urop guroc ambehecgon itnaya girangho sonoroc koroc öngo koing songga idoc. Tongo girang tamaro wo sonoroc ganang omoce sörengmun onguna top funfuroho engo girang menon wagacgon tongga gumanbödegoc. \v 42 Ihoroc tuna tawa amnaho ‘yi bucinmaho domdomgon ongga korungon ongoningyit’ yongo yu dopdopha matano yogung mahong \v 43 ofisa Yulius yu Pol oröc togocmaha ‘muno’ inuna madobung. \p Tuna ofisaho yogoc, “Son suwimphon foro kombiima son suwim tongo osuc top tero ongorut. \v 44 Oro suwimphon foro makombiima yu wömai girang farang docno au fogitmuya top tero ongurit.” Ihoroc tongo amna ambarac top tero ongkungga batip idung. \c 28 \s1 Pol yu sa muropmo Malta wocin idoc \p \v 1 Non ambaracho top terodec öngga itmanaina kombingga sa muropmo worochon mano ‘Malta’ ihoroc yongidung. \v 2 Wocin iditnaya komöc muuna sa toup sumfadoc. Ihoroc tongga böc moröm yu oröc tong nimongmuya ep tobing suya non ambarac ep songgonto idomon. \v 3 Ep songgonto itmanaina Polho ep au yongo feuna gorom au ep ganang wocin idocma worocho ephon mönmöro kombingga sumon ohongmuna Polho oburodec yingmuna genggeng möngga idoc. \p \v 4 Ihoroc tuna böc morömpho wo angmuya inohogon inun ganun tongo Polha yogung, “Aarut amna wo yu amna dong omom toctoc amna yu yo. Yu topdec magorong onggoc mahong ngo Kopotorocho yu wontucmunohon urago iban impacma.” \v 5 Ihoroc yogung mahong Pol yu gorom wo anmun ong ebin ohogoc. Ohuna Pol yu ogepgon idoc, maobukogoc. \v 6 Böc moröm yu ‘Polhon oburo out töantachu o omentachu’ yongo yu angsic tongga sa ubarago idung mahong yapmu wömuno Poldec maöngkuboc. Worocha yu irotno mongurac tongo yogung, “Yu woi kopotoroc au woha ihoroc tac yo.” \p \v 7 Oro yu idungan ambehecgon wocin wömai sa muropmo worochon gavman dugo yuhon böc idoc. Amna worochon mano wömai Publius. Amna worocho non fogito böcnon ningat fonggoc. Ningat fongga oröc tong nimongmuna nacno o manomano auha ogepma sinom ningtoregoc. Ihoroc tuna sep youp toctoc anfi bödegoc. \p \v 8 Oro Publius fano yu obukoc morö tongga godip mönmön orin omun depdep ihoroc tongga idoc. Ihoroc tuna Polho yuot ongmuna dönac yongga oburo yudec siungmuna tun orokogoc. \v 9 Tun orokuna owi amna sa muropmodecma yu worochon fatno kombingmuya owi amna obukocnimaho ambarac Polot ehuya youn orokogung. \v 10 Tuna böc morömpho non ning gendingga ogepma sinom ningtoregung. Tuna non yu yongyana fauya onggonga tonaya yu uyaphon manomanoha moröma sinom tongfat negung. \s1 Pol yu ongga Röm taun woce ongkuboc \p \v 11 Oro non yarop anfi sa muropmo Malta wocin idomon. Tongo mit non Aleksandria nanohon girang audec bangyana ögoc. Girang wo wömai sum bongonoha sa wocin torengga idoc. Girang worochon tamarodec wömai imanang kopotoroc Kasto orin Polux yuhon doguno tobingo fiuya idoc. \v 12 Oro non girang wo sogitmanaina ongga böcsa mano Sirakus wocin ongkungga sep youp toctoc anfi ihoroc wocin idomon. \v 13 Tongo wocinma imana fauna ongmanaina Regium böcsadec ongkubomon. Wocin itnaya kembotno sautdecma sumpho ehuna non Regium böcsa imana fauna ongmanaina kembotno Puteöli böcsadec ongkubomon. \v 14 Böc wocin itmanaina kombing tobic tobic suraro yana fedung. Yana feuya yuho ‘sönda tungu nonot idarut’ yongo ninogung. Ihoroc ninuya nonu yuot itnaya sönda tungu bödeuna nontho suraro wo dongyana fauya ‘Röm ongona’ yongo guroc uyap forosingga onggomon. \p \v 15 Oro kombing tobic tobic suraro Röm taun idungma yu urop non ebepnonihon fatno kombingga ‘uyapdec yanaya epna’ yongo engmuya sa au mano ‘Apiushon Maketdec’ woce niu fedung. O au wömai ehuya sa au mano ‘kuin böc anfi’ wocin yana fedung. Tongo Pol yu oröc noni woroc yangmuna irot ogep morö kombingo Kopotoroc ecec inogoc. \v 16 Tongo non Röm ongkupnaya gavmantho Pol kombing imuna yi bucin mayangat tohogung. Muno yu inoin böc sogiuna tawa amna tunguhogon yuot itmuna gön togoc. \s1 Pol yu Röm taun woce fatmata ogepma yogoc \p \v 17 Pol yu Röm idina sep youp toctoc anfi ihoroc bödeuna yu Yuda nanohon amna dugo inong wodiuna ebung. Yu engsuran tongga idiya Polho inogoc, “Oröc ori kombiarut, nocho osuc yapmu Yuda nanohon gesö fohoc fohocha au matogot. O ombusakung nonihon toroc kiap tong samborec matogot. Muno sinom, noc Yerusalem edeya yu forono muno noc sogida Röm gavmanthon oburodec tohong nuuya yi bucin tohong nugung. \v 18 Tuna Röm gavmantho nochon mata angsoworengga agungmai nochon tong bumbum au not omomphon toroc iho maidoc. Worocha tongga yu ‘orung ongoun’ yongo kombigung \v 19 mahong Yuda nanoho gavmanthon mata ngo körengmu onguna not omopha toup kirigung. Tuya uyap au maidocmaha nocu ihorocgon kiringga ‘Römphon namba wan king Sisa yuho matana angsoworengga yun bödeangoc’ yongo yogot. \p “Sonu ingoroc kombiningyit, Polho Sisaot ongmuna Yuda nano nontha mata metec yontac. Muno sinom, nocu ihoroc toctocha makombit. \v 20 ‘Son ihoroc kombiarut’ yongo nocho son kanong wodiaya ebangma. Non Israel nano non ambaracho yapmu tunguhagon torengga idamon. O nocu yapmu worochagon torengga itatmaha tongga nocu ngo yibucin itat.” \p \v 21 Polho ihoroc inuna amna dugoho inogung, “Yuda nanoho bapiya au singmuya gocha yong tuctuc yuya makombigomon. O ihorocgon oröc noni au Yudia gurocinma engmuya gocha mata metec au mayogung. \v 22 Worocha non ‘gakabuc irotdahon foro yia kombina’ yongo kombiamon. Wömai yaha non kombinaya owi amna böcsa danong yu kombing tobic tobic suraroha mata metec yong tongöang.” \p \v 23 Ihoroc yongga yu Polot mata mata yocyochon bongono au sigung. Tuna bongono wocinu owi amna koböcma sinom Polot ebung. Ehuya yu kembotgon forosingga Kopotorochon toborucnohon foro fandat inongga ina ongga dobocsigoc. Yu wömai owi amna Mösehon nongoru orin yong tuctuc amnaho mata yogungma worochon foro inong tangtang tongga ‘Yesuha kombing tobing imarut’ yongo ingoroc indagoc: Yesu yu amna woroc Kopotorocho siuna ebocma. \v 24 Polho mata orongi ihoroc inongidoc. \p Tuna amna auho yuhon mata kombing tobigung mahong auho wömai ‘muno’ yongo makombing tobigung. \v 25 Tongo yu inohogon Polhon mataha yong osut tongmuya auho Pol imu fadoc. Tuna Polho mata madango ingoroc inogoc, “Kunkun Yaruho kurömna sinom Aisaiahon ducdec ombu sakungnoni inogoroc inogoc, \li1 \v 26 ‘Goc owi amna worocot ongmina ingoroc inti: ‘Son mata koböc koböc kombic kombicha yang mahong matahon foronoi kombing tuctuc matoning. O sonu manomano koböc foringo yanahing mahong yapmu au angtangtang matoning. \li1 \v 27 Owi amna torop worochon irotnoho kumbong ding-bödegoc. Tongo onggimoho mata kombic kombicha koroc koroc imogoc. O daro urop dung gorop wodung. \li1 Ihoroc muno wömai daroho yapmu angtangtang tup. O onggimoho matahon foro kombing tuctuc tup. Tongo yu ogep ibaru fauna nocot ehuya nocho yu dongya orokup.’ \rq (Aisaia 6:9, 10)\rq* \p \v 28 “Worocha son kombiarut. Fatmata ogepmaho urop bumbumyi nano ot ongbödeuna yu wo kombingga kombing tobing imuya Kopotorocho yu inoha fogiuna batip itnahing.” \v 29 Oro Polho ihoroc yuna Yuda amna woroc kombingga ec imuya onggung. \p \v 30-31 Oro Pol yu biruc yai böc wocingon idina gavmantho yu angbanauna owi amna koböcmaho yuot engidung. Yuot ehuya Polho Kopotorochon mom toboruchon fatmata orongi sinom fandat inong tongidoc. O ihorocgon Moröma Yesu Duic yuhon fatmata ogepma owi amnadec fasun fasun youp tongidoc.