\id PHP - Yopno [New Testament and Psalms]; 14-May-2010 \h Pilipai \toc2 Pilipai \toc1 Pilipai \mt1 Pol da Pilipai Amɨn do Papia Mandagɨt \is1 But pɨso gen \ip Pol tap pakbi ɨdap pudaŋek wasok wasoksi Yurop mɨktɨm kɨŋ altagɨt bɨsapmon, Pol kɨŋ Masadonia Provinskon kokup pap Pilipai uŋudon Gen Bin Tagɨsi yaŋ teŋteŋagɨt (Yabekbi 16.8 40 uŋudon koki). Don ae kokup kɨndakon paŋkɨ egakwan dam tebanon yɨpgwit. Amɨn da dam tebanon Rom bo egɨpgut yaŋ nandaŋ. Dam tebanon egɨpgut bɨsapmon amɨn dɨ da Pilipai paŋmuwukbi dakon nandaŋ gadat paŋupbal ak do nandaŋ dakon geni nandagɨt. Nandaŋek uŋun gen do butjɨk nandagɨt, mani iyɨ dam tebanon egɨpgut uŋun do butjɨk dɨma nandagɨt. Pol uŋun Yesu do nandaŋ gadat aŋek but galaksi nandagɨt. \ip Kalɨp Pol moneŋ ae yo kabɨ do wadak wadak aban Pilipai amɨn da aŋpulugaŋek moneŋ yopba kɨwit. Do Pol da on papiakon but galak gen mandagɨt. Ae dam tebanon egakwan nandaba kɨk aŋek but yokwi nandani yaŋ do nandaŋ gadatni paŋteban agɨt. \ip Pol da Piŋkop da but galak do yo madep yomgut uŋun do yoyɨsak. Uŋun egɨp egɨp kalugɨ Yesu Kristokon naŋ abɨdawit uŋun do yoyɨsak. Yaŋ yoyɨsak, uŋun Juda amɨn dakon gen teban yolek uŋun kosiron da but galak dakon yo uŋun dɨma abɨdawit. Yesu kaloŋ naŋgɨn nandaŋ gadaŋ ɨmɨŋek abɨdawit. Pol uŋun Pilipai amɨn da Kristo dakon aŋpak abɨdaŋ kɨmagek yoyɨŋdet toptopmɨ do kaŋ kɨmotni do nandɨsak. Kristo uŋun iyɨ do amɨn madep yaŋ nandaŋek iyɨ dakon galaktok dɨma yolgɨt. Uŋun iyɨ pɨŋbisi egek Piŋkop da pi ɨmgut uŋun baŋgɨn agɨt. Pol da yaŋ yosok, mɨŋat amɨnyo Kristo gat gadaŋ kɨmagek ekwaŋ uŋun da Piŋkop dakon but yawot abɨdaŋek kɨsɨk kɨsɨk ekwaŋ. \ip On papia manjɨki bɨsapmon Pol Pilipai paŋmuwukbi do but dasi galaktaŋ yomɨsak yaŋsi kokdɨsal. \c 1 \s1 Pilipai amɨn da Pol gat gadat gadat awit do Pol but galaksi nandagɨt \r (Kɨlapmɨ 1–4) \p \v 1 \x - \xo 1:1 \xt Ya 16.12-40\x*Nak Pol gat ae Timoti gat nit Yesu Kristo dakon pi monjɨni. Nit papia on Yesu Kristo dakon mɨŋat amɨnyo morap kɨsi kokup pap Pilipai ekwaŋ ji do mandamak. Ji gat ae paŋmuwukbi uŋun dakon kɨla amɨn gat ae pi amɨni ji do mandamak. \v 2 Piŋkop Datnin gat ae Amɨn Tagɨ Yesu Kristo gat da ji do nandaŋ yawok damɨŋek paŋpulugaŋbal butji yaworɨ tosak. \s1 Pol da Piŋkop ya yaŋ iyɨgɨt \p \v 3 Ji do nandɨsat bɨsap morapmon Piŋkopno ya yaŋ iyɨsat. \v 4 Ji do bɨsit asat bɨsap morapmon nak kɨsɨk kɨsɨgon da asat. \v 5 Nido Gen Bin Tagɨsi wasaŋek nandawit gɨldaron da wɨŋ abɨsok ekwamaŋon ji da nak aŋpulugaŋba Gen Bin Tagɨsi uŋun dakon yaŋ teŋteŋok pi amaŋ. \v 6 \x - \xo 1:6 \xt 1Ko 1.8\x*Nak yaŋsi nandɨsat, Piŋkop da jikon pi tagɨsi wasagɨt uŋun saŋbeŋek aŋaŋ kɨŋakwan Yesu Kristo da tobɨl apjak bɨsap madepmon wasɨp akdɨsak. \v 7 Ji uŋun nak da but kagagwan ekwaŋ, do asi nak but dasi galak taŋ damɨsat. Piŋkop da nandaŋ yawotni do aŋek nak gat ae ji gat kɨsi yo tagɨsi nimɨŋ nimɨŋ asak. Dam tebanon egɨsaron, bo waŋga egek Gen Bin Tagɨsi aŋkutnaŋek aŋteban asaron, nandaŋ yawotni do aŋek paŋpulugok madepsi asak. \v 8 Piŋkop da nandɨsak, Yesu Kristo da amɨn do but dasi galak taŋ yomyomni uŋun nak da buron yɨpgut da taŋakwan nak ji kɨsi morap dandak do tagɨsi nandɨsat. \p \v 9 Nak ji do bɨsit yaŋ asat: Jikon amɨn do but dasi galak taŋ yomyom aŋpak uŋun sigɨn madepsi aŋakwa pap tosak, ae nandak nandakji gat ae nandaŋ kokwinji gat tagɨsi taŋ damjak. \v 10 \x - \xo 1:10 \xt 1Tes 5.23\x*Aŋakwan aŋpak morap nandaŋ kokwin aŋek aŋpak tagɨsi baŋgɨn paŋ egɨpni. Aŋek Kristo da tobɨl apjak bɨsapmon ji wagɨl gwaljɨgɨ mɨni ae dɨwarɨsi mɨni egɨpni. \v 11 Ae aŋpak kɨlegɨ dakon bamɨ Yesu Kristokon da abɨsak uŋun da jikon tugosak. Aŋakwan amɨn da kaŋek Piŋkop man madep ɨmɨŋek aŋkɨsini. \s1 Pol dam tebanon egɨpgut, uŋun da Gen Bin Tagɨsi aŋteban agɨt \p \v 12 Not kabɨno, yaŋsi nandani. Dam tebanon nepmaŋ uŋun da Gen Bin Tagɨsi dakon kosit sopsop dɨma asak. Uŋun da Gen Bin Tagɨsi aŋɨreŋ asak. \v 13 \x - \xo 1:13 \xt Ya 28.30\x*Emat amɨn morap gapman dakon kɨla amɨn madep dakon yut on kɨla aŋek ekwaŋ gat, ae mɨŋat amɨnyo dɨwarɨ gat da nak Kristo yoldat uŋun do aŋek dam tebanon nepmaŋ yaŋ kɨlɨ nandawit. \v 14 Paŋmuwukbi not morapmɨ uŋun da nak dam tebanon egɨsat yaŋ nandawit, do Amɨn Tagɨ da butni paŋteban aban pasol pasol yɨpmaŋek Piŋkop gen yaŋ teŋteŋok do pi tebaisi aŋ. \p \v 15 Asi, Kristo dakon gen yaŋ teŋteŋok aŋ amɨn dɨwarɨ da nak do nandaba yokwi tok aŋek abɨŋ nepmaŋgaŋ, nido nak Kristo do yaŋ teŋteŋok tagɨsi asat dakon man taŋ namɨsak. Mani dɨwarɨ nak da pi asat uŋun do but galaksi nandaŋek uŋunyo kɨsi da Gen Bin Tagɨsi yaŋ teŋteŋoŋ. \v 16 Uŋun amɨn nak but dasi galak taŋ namɨŋek yaŋ teŋteŋok pi aŋ, nido Piŋkop da nak Gen Bin Tagɨsi aŋteban abeŋ do dam tebanon nepgut yaŋ nandaŋ namaŋ. \v 17 Mani amɨn dɨwarɨ man madep tɨmɨt do pi aŋek Kristo dakon gen yaŋ teŋteŋoŋ. Nandak nandakni tagɨ dɨma. Nak dam tebanon egapbo jɨgɨ dɨ gat saŋbeŋek nam do aŋek aŋ. \v 18 Butni tagɨsi taŋakwan yoŋ bo butni tagɨ dɨma taŋakwan yoŋ nak uŋun do nandaba kɨk dɨma asat. Yo madep uŋun Kristo dakon Gen Bin Tagɨsi yaŋ teŋteŋoŋ. Nak uŋun do but galaksi nandɨsat, ae don but galak madep sigɨn nandakeŋ. \s1 Pol dɨma kɨmagek sigɨn egek Pilipai amɨn paŋpulugok do nandagɨt \p \v 19 \x - \xo 1:19 \xt 2Ko 1.11\x*Asi nak but galaksi nandaŋek egɨpbeŋ. Nido, ji da nak Piŋkop da aŋpulugaŋakwan Telagɨ Wup Yesu Kristo da yabekgɨt uŋun da nandaŋ gadatno aŋteban asak do bɨsit aŋ yaŋ kɨlɨ nandagɨm. Yaŋ aŋ do nak nandɨsat, abɨsok yo noman taŋ namaŋ uŋun da nak aŋpulugaŋban tagɨsi egɨpdɨsat. \v 20 Nak but galaksi nandaŋek yaŋsi nandɨsat: Nak mayaktok arɨpmɨ dɨma pakeŋ. Nɨkba kɨmokgeŋ do yoni kaŋ, nak teban taŋek naga aŋpak asat uŋun aŋpak naŋgɨn yolek Kristo aŋkɨsikeŋ. Bo egɨpbeŋ do yoni kaŋ, aŋpak morap asat uŋun da Kristo man madep ɨmjak yaŋsi nandɨsat. \v 21 \x - \xo 1:21 \xt Gal 2.20\x*Nak yaŋsi nandɨsat: Egɨpbeŋ bɨsapmon yo morap abeŋ uŋun da Kristo man madep ɨmdɨsak. Ae kɨmokgeŋ kaŋ, abɨsok egɨp egɨp asat uŋun si yapmaŋek yo wukwisi abɨdokdɨsat. \v 22 Nak dɨma kɨmagek sigɨn egɨpbeŋ kaŋ, Kristo dakon pi abo bamɨ tagɨsi tokdaŋ. Egɨpbeŋ bo kɨmokgeŋ? Ni kosit da tagɨ asak uŋun dɨma nandɨsat. \v 23 \x - \xo 1:23 \xt 2Ko 5.8\x*Jɨgɨsi nandɨsat, nido nandak nandak bamorɨ asat. Kɨnda uŋun yaŋ: Nak kɨmagek egɨp egɨpno yɨpmaŋek kɨko Kristo gat egɨp do nandɨsat. Uŋun da mɨktɨmon egɨp egɨp yapmaŋek wukwisi asak. \v 24 Mani mɨktɨmon egek ji paŋpulugokeŋ kaŋ, uŋun da tagɨsi asak. \v 25 Asi, Piŋkop da mɨktɨmon egɨpbeŋ do nandɨsak uŋun nandaŋ gadaŋ kɨmokdot. Mɨktɨmon ji gat egek paŋpulugaŋapbo nandaŋ gadatji teban taŋakwa but galaksi nandani yaŋsi nandɨsat. \v 26 Do nak don jikon aeno abɨŋ altaŋ damdɨsat. Aŋapbo ji nak do but galak nandaŋek Yesu Kristo aŋkɨsini. \s1 Piŋkop da Pilipai amɨn jɨgɨyo kɨsi pani do nandɨsak \p \v 27 \x - \xo 1:27 \xt Ep 4.1; 1Tes 2.12\x*Yo niaŋen dɨ noman taŋ namni uŋun do dɨma nandani. Yo madep uŋun ji dɨsi aŋpak kɨlegɨ aŋek Kristo dakon Gen Bin Tagɨsi guramɨk kɨmotni. Yaŋ aŋakwa nak abɨŋ ji dandakeŋ, bo dubagɨkon egek genji gɨn nandakeŋ kaŋ yaŋsi nandakeŋ: Ji but kaloŋon da tebai agek Kristo dakon Gen Bin Tagɨsi nandaŋ gadani do amɨn paŋtagap ak do pi aŋ yaŋ nandaŋ dabeŋ. \v 28 Ji uwalji do dɨma pasolni. Uwalji do dɨma pasolni kaŋ uŋun da yaŋ yolɨsak: Piŋkop da ji yokwikon baŋ pulugaŋ depdɨsak, mani uwalji si pasɨldaŋ. \v 29 \x - \xo 1:29 \xt Ya 16.19-40\x*Piŋkop da ji do tagɨsi nandaŋek Kristo nandaŋ gadaŋ ɨmni do bɨkbɨk damgut. Ae uŋun gɨn dɨma, Kristo dakon man do jɨgɨyo kɨsi pani do nandaban tagɨsi asak. \v 30 Nak gat ji gat kɨsi Kristo dakon man do aŋek jɨgɨ pamaŋ. Kalɨp nandaŋakwa jɨgɨ pagɨm da ae sigɨn pasat dakon geni dɨsi nandaŋ. \c 2 \s1 Nin but kaloŋsi egek amɨn do aŋpak tagɨsi aŋ yomneŋ \p \v 1 Ji Kristo da butji paŋteban aŋakwan bo akgaŋ? Ji but dasi galak taŋ damɨsak do butji yaworɨ bo tosok? Ji Telagɨ Wup da egɨp egɨpmon but kaloŋ aŋek bo ekwaŋ? Ji not do but dasi galak taŋ yomɨŋek bupmɨ nandaŋ yomaŋ, ma? \v 2 Yaŋ kaŋ ji nandak nandak kaloŋɨ baŋgɨn paŋ egɨpni, ae not do but dasi galak taŋ yomɨŋek but kaloŋsi egɨpni. Yaŋ ani kaŋ, nak dakon kɨsɨk kɨsɨk madepsi pap tosak. \v 3 \x - \xo 2:3 \xt Gal 5.26\x*Ji dɨsi dogɨn nandaba kɨk aŋek yo dɨma ani, bo man madep pak do aŋek yo dɨma ani. Amɨn dɨwarɨ do gawak yomɨŋek man madep yomni. \v 4 \x - \xo 2:4 \xt 1Ko 10.24\x*Dɨsi dogɨn dɨma nandani. Amɨn dɨwarɨyo kɨsi tagɨsi egɨpni do nandani. \s1 Kristo pɨŋbi ekwan Piŋkop da aŋenakgɨt \p \v 5 Ji Yesu Kristo da nandak nandak pagɨt yaŋ gɨn pani. \v 6 \x - \xo 2:6 \xt Jn 1.1-2; 17.5\x*Yesu uŋun iyɨ Piŋkop egɨpgut, mani Piŋkopmon egɨp egɨpni uŋun tebai dɨma abɨdagɨt. \v 7 \x - \xo 2:7 \xt Jn 1.14; 2Ko 8.9\x*Uŋun yɨpmaŋek oman monjɨ kɨnda dakon aŋpak yolek amɨn dagaŋek altagɨt. \v 8 \x - \xo 2:8 \xt Ibr 5.8; 12.2\x*Amɨn da kaŋba amɨnsi egɨpgut. Amɨnsi egek don gawat gawat aŋek Datni dakon galaktok yolek kɨmakgɨt. Asi, gen guramɨgek tɨlak kɨndapmon si kɨmakgɨt bɨsapmon mayaktok madepsi pagɨt. \v 9 \x - \xo 2:9 \xt Ya 2.33; Ep 1.20-21; Ibr 1.3-4\x*Yo yaŋ agɨt do Piŋkop da Yesu dakon man madepsi aŋenagek kwensi yɨpgut. Man madep ɨmgut uŋun man morap dɨwarɨ yapmaŋ mudaŋek man wukwisi kɨnda ɨmgut. \v 10 \x - \xo 2:10 \xt Ro 14.11\x*Piŋkop da yaŋ agɨt nido amɨn morap Kwen Kokupmon ae mɨktɨmon ae amɨn kɨlɨ kɨmakbi ae wup mɨktɨm kagagwan ekwaŋ uŋun kɨsi da Yesu dakon man madep do aŋek ŋwakbeŋ aŋ ɨmni yaŋ do agɨt. \fig Amɨn kɨsisi ŋwakbeŋ aŋ ɨmdaŋ|alt="Man kneeling down" src="C077.tif" size="col" loc="Location" copy="Copyright" ref="2.10" \fig* \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Ro 10.9\x*Ŋwakbeŋ aŋ ɨmɨŋek amɨn kɨsisi da yaŋ yokdaŋ, “Yesu Kristo uŋun Amɨn Tagɨ.” Yaŋ yaŋakwa Piŋkop Dat da man madep pasak. \s1 Nin mɨŋat amɨnyo da binapmon teŋteŋɨni toŋ da ekwamaŋ \p \v 12 Not kabɨnosi, kalɨp nak ji gat egapbo geno nandaŋek guramɨkgwit. Abɨsok nak ji gat dɨma ekwamaŋ, mani yaŋ dayɨsat, ji nak da abɨsok gen on mandaŋ damɨsat uŋun guramɨk kɨmotni. Piŋkop da ji yokwikon baŋ tɨmɨkgɨt, do pasal nɨmnɨmɨkyo aŋek pi madepsi aŋek Piŋkop da ji do but galak do wup dakon yo tagɨsi tɨmɨtni do manjɨgɨt uŋun tɨmɨtni. \v 13 Yaŋsi ani, nido Piŋkop da iyɨ jikon pi asak. Uŋun da geni guramɨtni do ji dakon but paŋtagap asak, ae galaktokni yolni do tapmɨm damɨsak. \p \v 14 Yo morap anikon, nandaba yokwi tok aŋek gen emaron da dɨma ani. \v 15 \x - \xo 2:15 \xt Dan 12.3; Pil 1.10; 1Tes 2.19\x*Yaŋ ani kaŋ, mɨŋat amɨn morap da dandaba gulusuŋji mɨni ae yokwisi mɨni da egɨpni. Mɨktɨmon yokwi pakpak amɨn uŋun da binapmon egek Piŋkop dakon monjini gwaljɨgɨ mɨni egɨpni, ae gɨk da yaŋ tagɨsi teŋteŋoni. \v 16 Mɨŋat amɨnyo paŋpulugaŋek egɨp egɨp bamɨsi egɨpni do Piŋkop dakon Gen Bin Tagɨsi yoyɨni. Yaŋ ani kaŋ, don Kristo da tobɨl mɨktɨmon apjak bɨsapmon nak but galaksi nandakdɨsat. Nido pi madepsi jikon agɨm uŋun pi ɨsalɨ dɨma asak. \p \v 17 Nandaŋ gadatji uŋun paret yombem kɨnda naŋ Piŋkop do ɨmaŋ. Ae naga jɨgɨ pasat uŋun da Piŋkop do paret aŋek wain tagalgaŋ uŋun yombem asak. Yaŋ do aŋek but galaksi nandɨsat. \v 18 \x - \xo 2:18 \xt Pil 3.1; 4.4\x*Do jiyo kɨsi nak gat but galak nandaŋek egɨpneŋ. \s1 Pol da Timoti Pilipai yabekban kɨsak do yagɨt \p \v 19 Amɨn Tagɨ Yesu da kosit aban pɨsosak kaŋ, kɨlɨ uŋunjok Timoti yabekgo jikon opdɨsak. Don ae tobɨl apjak bɨsapmon ji niaŋ ekwaŋ dakon gen bin nandaŋek uŋun gen da kɨsɨk kɨsɨk namjak. \v 20 Timoti yombem amɨn dɨ nak gat dɨma ekwamaŋ. Uŋun ji niaŋ ekwaŋ ae ji paŋpulugok do nandak nandak madepsi asak. \v 21 \x - \xo 2:21 \xt 2Ti 4.10\x*Amɨn dɨwarɨ iyɨ dogɨn nandaŋ. Yesu Kristo dakon yo do dɨma nandaŋ. \v 22 Mani ji Timoti uŋun amɨn kɨlegɨsi uŋun pakyaŋsi nandaŋ ɨmaŋ. Monjɨ da dat paŋpulugoŋ uŋun da tɨlak Timoti da nak aŋpulugaŋban Gen Bin Tagɨsi yaŋ teŋteŋomak. \v 23 Mibɨltok yo noman taŋ namdaŋ uŋun pɨndagek don Timoti tepmɨsi yabekgo opjak. \v 24 Ae Amɨn Tagɨ da aŋpulugaŋban nakyo kɨsi donjok obɨŋ dandakeŋ yaŋsi nandɨsat. \s1 Pol da Epaprodaitas yabekban Pilipai kɨsak do yagɨt \p \v 25 \x - \xo 2:25 \xt Pil 4.18\x*Mani abɨsok Epaprodaitas naŋ yabekgo jikon tobɨl opjak do nandɨsat. Uŋun notno ae pi ɨsalno. Nit Amɨn Tagɨ dakon emat amɨn ekwamak. Ji da yabekba nagon obɨŋ nak aŋpulugagɨt. \v 26 Epaprodaitas ji dandak do tepmɨsi nandɨsak, ae but yokwi yo kɨsi asak, nido sot madepsi da abɨdagɨt dakon geni ji kɨlɨ nandaŋek bupmɨ madepsi nandawit, mibɨlɨ yaŋ do bupmɨ nandɨsak. \v 27 Uŋun bamɨsi. Sot obɨsi aŋek palɨsi kɨmakgɨt, mani Piŋkop da bupmɨ nandaŋ ɨmɨŋek aŋmɨlɨp agɨt. Ae nakyo kɨsi bupmɨ nandaŋ namgut. Nido kɨmakgɨt tam nak but yokwi madepsi nandakom. \v 28 Do jikon yɨpbo opjak do tagɨsi nandɨsat, nido ji uŋun aesi kaŋek but galaksi nandaŋek egɨpdaŋ, ae nak dakon but kɨsi yaworɨ tokdɨsak. \v 29 Jikon abɨŋ altosak bɨsapmon kɨsɨk kɨsɨk aŋek Amɨn Tagɨ da manon da abɨdoni. Asi, uŋuden amɨn do man madep yomni. \v 30 Nido uŋun Kristo dakon pi aŋek palɨsi kɨmakgɨt. Ji nak aŋpulugok do nandawit, mani Epaprodaitas da ji da tamokon obɨŋ nak aŋpulugaŋek palɨ kɨmakgɨt. \c 3 \s1 Amɨn kɨnda Kristo nandaŋ gadaŋ ɨmɨsak uŋun amɨn kɨlegɨsi \p \v 1 Not kabɨno, wasɨp do yaŋ dayɨsat, ji Amɨn Tagɨ dakon mɨŋat amɨn kabɨni do kɨsɨk kɨsɨk ani. Kalɨp papia dɨwarɨ ji do mandaŋ damgum uŋudeŋ ae mandak do dɨma kurak tosot, nido gen uŋun da ji paŋpulugokdɨsak. Gen uŋun yaŋ: \p \v 2 Amɨn dɨwarɨ yaŋ yoŋ, gak Piŋkop da amɨn kɨlegɨ yaŋ gayɨsak do nandɨsal kaŋ, gɨptɨm mandak dakon aŋpak yolek abi. Yaŋ yoŋ amɨn joŋ pɨŋan yokwi yombem. Nandak nandakni yokwi ae aŋpakni yokwi, do uŋuden amɨn do kaŋ kɨmotni. \v 3 \x - \xo 3:3 \xt Ro 2.29\x*Nido nin dagɨn Piŋkop dakon amɨn kabɨ bamɨsi ekwamaŋ. Nin Piŋkop dakon Wup da tapmɨmon Piŋkop gawak ɨmamaŋ, ae Yesu Kristo da nin do yo madepsi agɨt uŋun do nandaŋek man madep ɨmamaŋ, do Piŋkop da nin dogɨn nandaban kɨlek tosok. Nin da pi kɨnda ano Piŋkop da nindaban nin amɨn kɨlegɨsi amaŋ uŋun dakon kosit kɨnda dɨmasi tosok yaŋsi nandamaŋ. \p \v 4 \x - \xo 3:4 \xt Ya 22.3\x*Nak naga kalɨp Piŋkop da ɨŋamon amɨn kɨlegɨsi egɨpbeŋ do amɨn dɨwarɨ yapmaŋek pi madepsi agɨm. Do man madep pak do nandɨsat kaŋ tagɨ pakeŋ. \v 5 \x - \xo 3:5 \xt Lk 1.59; Ya 23.6; 2Ko 11.22\x*Nido, meŋ da aŋalaŋban gɨldat 8 yaŋ mudaŋakwan mukwa sogok amɨn da gɨptɨmno mandawit. Nak Israel amɨn kɨnda, Benjamin da kabɨkon nani. Nak Ibru amɨnsi kɨnda, nak Ibru amɨn dakon yawi dɨwatsi. Nak Parisi kabɨkon nani kɨnda, nak gen teban morap guramɨk kɨmokdot. \v 6 \x - \xo 3:6 \xt Ya 8.3\x*Nak Piŋkop dakon pi madepsi aŋek mɨŋat amɨnyo Kristo nandaŋ gadaŋ ɨmgwit obɨsi paŋupbal agɨm. Ae Juda amɨn dakon gen teban yolapbo gulusuŋno kɨnda dɨma kawit. \p \v 7 \x - \xo 3:7 \xt Mt 13.44-46\x*Kalɨp uŋun yo morap aŋapbo mano toŋ ae uŋun da aŋpulugaŋban Piŋkop da nandaban kɨlek tosok yaŋ nandagɨm, mani abɨsok koko yo ɨsalɨ asak. Abɨsok nak Kristo dogɨn nandɨsat. \v 8 Asi, yo morap ak do nandagɨm bo ae yolapbo Piŋkop da kaŋban kɨlek tosak yaŋ nandagɨm, uŋun wagɨl yo ɨsalɨsi. Nido, Amɨn Tagɨno Yesu Kristo nandaŋ ɨmɨsat uŋun do nandako yo bamɨsi asak. Do nak aŋpulugok do yo agɨt, nak uŋun do nandaŋek Kristo dakon aŋpak abɨdagɨm. Ae nandak nandaknokon da kalɨp yo dɨwarɨ yolek agɨm uŋun yo ɨsalɨsi yaŋ nandɨsat. Yesu Kristo naŋgɨn tebai abɨdaŋek \v 9 \x - \xo 3:9 \xt Ro 3.21-22\x*iyɨkonsi egɨpbeŋ do nandɨsat. Nak gen teban tagɨsi guramɨkdat do Piŋkop da ɨŋamon nak amɨn kɨlegɨsi yaŋ dakon nandak nandak dɨmasi pasat. Nak Kristo nandaŋ gadaŋ ɨmɨsat, aŋapbo Piŋkop da amɨn kɨlegɨ yaŋ nayɨsak. \v 10 \x - \xo 3:10 \xt Ro 6.3-5; 8.17\x*Kristo pakyaŋsi nandaŋ ɨm do nandɨsat. Uŋun kɨmagek aeni pɨdagɨt, do tapmɨmni nagon tosak do nandɨsat. Ae tepmɨ pagɨt uŋudeŋ gɨn pakeŋ do nandɨsat. Ae kɨmot do aŋek nandak nandak pagɨt uŋudeŋ gɨn pakeŋ do nandɨsat. \v 11 Nido, Piŋkop da nakyo kɨsi kɨmoron naŋ aban pɨdokeŋ do nandɨsat. \s1 Pol si teban taŋek tɨmtɨm yaŋek tɨlagonsi kɨsak \p \v 12 \x - \xo 3:12 \xt 1Ti 6.12,19\x*Nak Kristo dakon aŋpak uŋun kɨlɨ abɨdaŋek arɨpnosi aŋapbo Piŋkop da gulusuŋno kɨnda dɨma kosok yaŋ dɨma nandɨsat. Mani Yesu Kristo pakyaŋsi nandaŋ ɨmɨm aŋpak uŋun naŋ yoldat. Nido, nak iyɨ do manjɨgɨt bɨsapmon aŋpak uŋuden abeŋ do manjɨgɨt. \v 13 Not kabɨno, nak Kristo pakyaŋsi nandaŋ ɨmɨm aŋpak uŋun kɨlɨ abɨdagɨm yaŋ dɨma nandɨsat. Mani napbɨ gwapbo kɨndakon agɨsat yaŋ nandɨsat. Yo kalɨp agɨm uŋun do nandak nandak dɨma asat, nak yo morap don noman tokdaŋ uŋun do nandak nandak baŋ asat. \v 14 \x - \xo 3:14 \xt 1Ko 9.24\x*Nak tapmɨmno kɨsi paregek tɨmtɨm yaŋek tɨlagon kɨŋ altaŋek tomnino uŋun abɨdokeŋ do pini asat. Tomni uŋun yaŋ: Nak Yesu Kristo pakyaŋsi nandaŋ ɨmɨŋek Piŋkop dakon yaŋ ɨlɨt yolek Kwen Kokupmon wɨgɨkeŋ. \p \v 15 \x - \xo 3:15 \xt 1Ko 2.6\x*Piŋkop dakon yo do nandak nandakji amɨn bamɨ dakon tɨlak yombem kaŋ, nandak nandakji nak dakon gat arɨp. Ae jikon da dɨwarɨ nandak nandakni ŋwakŋwarɨ taŋ yomaŋ kaŋ, Piŋkop da nandak nandak uŋun paŋmɨlɨp aŋakwan galaktokni yolni. \v 16 Yo madepsi uŋun yaŋ: Piŋkop da ni aŋpak yolneŋ do kɨlɨ niyɨgɨt uŋun tebaisi tɨmɨgek yolneŋ. \p \v 17 \x - \xo 3:17 \xt 1Ko 4.16\x*Not kabɨno, ji nak dakon aŋpak baŋ yolek ani. Nin ji gat egɨpgumaŋ bɨsapmon aŋpak tagɨsi aŋapno amɨn dɨwarɨ da pɨndagek yolgwit. Ji uŋun mɨŋat amɨnyo baŋsi pɨndak kɨmagek aŋpakni uŋun si yolni. \v 18 Nido, mɨŋat amɨnyo morapmɨ da Kristo dakon tɨlak kɨndap do uwal aŋek aŋpak yokwisi aŋ. Bɨsap morapmɨ mɨŋat amɨnyo uŋuden do kɨlɨ dayɨgɨm, ae abɨsok dabɨl pakbino si maŋakwa aŋpak yokwi aŋ uŋun do aeno dayɨsat. \v 19 \x - \xo 3:19 \xt Ro 16.18\x*Gɨptɨm dakon galaktok da piŋkopni asak. Ae aŋpak dɨwarɨ amɨn da mayaktok pakpagɨ uŋun baŋ aŋek iyɨ do nandaba tagɨsi asak. Uŋuden amɨn mɨktɨm dakon yo morap dogɨn nandaŋ, do Piŋkop da paŋupbal aban Tɨpdomon pɨgɨkdaŋ. \v 20 \x - \xo 3:20 \xt Ep 2.6,19\x*Mani nin Kwen Kokup dakon mɨŋat amɨnyo ekwamaŋ. Nin Amɨn Tagɨ Yesu Kristo yokwikon baŋ tɨmɨt tɨmɨt amɨnin da Kwen Kokupmon da pɨsak uŋun do nandaŋ teban taŋek jomjom amaŋ. \v 21 \x - \xo 3:21 \xt 1Ko 15.28,42-53\x*Uŋun da iyɨ dakon tapmɨmon da yo morap kɨla asak, ae on mɨktɨm dakon gɨptɨmnin kulabɨk aban iyɨ dakon gɨptɨm yombem wagɨl tagɨsi akdɨsak. \c 4 \s1 Nin but kaloŋ aŋek, kɨsɨk kɨsɨk aŋek, nandak nandak kɨlegɨ tɨmɨgek egɨpneŋ \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xt 1Tes 2.19-20\x*Not kabɨno, nak ji do but dasi galak taŋ damɨŋek ji abɨŋ dandak do tagɨsi nandɨsat. Aŋek but galak madepsi nandɨsat, nido ji Kristo nandaŋ gadaŋ ɨmgwit. Pi madep agɨm dakon tomnino uŋun ji mani. Notnoni, ji gen abɨsok dayɨsat uŋun da arɨpmon tebaisi atni. \p \v 2 Yuodia gat ae Sintiki gat yaŋsi dayɨsat, jil Amɨn Tagɨ nandaŋ gadaŋ ɨmamal do jil pɨdok pɨdok yɨpmaŋek but kaloŋ anjil. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt Lk 10.20\x*Ae pi ɨsalno tagɨsi, gak mɨŋat bamot uŋun paŋpulugaŋbɨ but kaloŋ anjil do gayɨsat. Nido nak gadaŋ nabal Gen Bin Tagɨsi yaŋ teŋteŋok do pi madepsi agɨmaŋ. Ae Klemen gat ae nak dakon pi ɨsalno dɨwarɨ gat kɨsi da pi agɨmaŋ. Uŋun amɨn kabɨ dakon mani uŋun egɨp egɨp teban papiakon taŋ yomaŋ. \p \v 4 Bɨsapmɨ bɨsapmɨ Amɨn Tagɨkon gadaŋek kɨsɨk kɨsɨk ani. Aeno dayɨsat, kɨsɨk kɨsɨk aŋek egɨpni. \p \v 5 \x - \xo 4:5 \xt Ibr 10.25; Jem 5.8-9\x*Aŋpak yaworɨsi aŋek egakwa amɨn kɨsi da aŋpakji tagɨsi pɨndatni. Nandani, Amɨn Tagɨ kɨlɨsok uŋun apdɨsak. \v 6 \x - \xo 4:6 \xt Mt 6.25-34; Kol 4.2\x*Ji yo kɨnda do nandaba kɨk dɨmasi ani. Bɨsapmɨ bɨsapmɨ jɨgɨsi do nandaŋek Piŋkop iyɨni. Bɨsit iyɨŋek, ya yaŋ iyɨŋek, paŋpulugosak do iyɨni. \v 7 \x - \xo 4:7 \xt Ais 26.3; Jn 14.27; Kol 3.15\x*Yaŋ ani kaŋ, Piŋkop dakon but yawotni jikon tosak. Uŋun but yawot amɨn nin da mibɨlɨ arɨpmɨ dɨma nandaŋ pɨsoneŋ. But yawotni da butji ae nandak nandakji paŋkutnaŋban Yesu Kristokon gadaŋek tagɨsi egɨpni. \p \v 8 Not kabɨno, nak mibɨ gen kɨnda gat dayɨsat, uŋun yaŋ. Bɨsapmɨ bɨsapmɨ ji uŋun dogɨn nandani: aŋpak bamɨsi, ae tagɨsi ae kɨlegɨsi, ae aŋpak wagɨl jɨmjɨmɨ mɨnisi, ae yo gwaljɨgɨ mɨnisi, ae yo tagɨsi morap, ae aŋpak nomanisi, ae aŋpak tagɨsi morap amɨn da aba pɨndatneŋ do tagɨsi nandamaŋ, ji yo uŋuden dogɨn nandaŋek egɨpni. \v 9 \x - \xo 4:9 \xt Ro 16.20\x*Nak aŋpak morap ani do dayɨŋ dekgo nandawit, ae aŋpak morap abo nandawit, uŋun aŋpak morap ji bɨsapmɨ bɨsapmɨ aŋ kɨmotni. Aŋakwa Piŋkop but yawot ami da ji gat egɨpjak. \s1 Pol da Pilipai amɨn da but galak do yo yopmaŋ ɨmgwit uŋun do but galak nandagɨt \p \v 10 Ji da nak aŋpulugok do yo ayɨŋ uŋun do tagɨsi nandaŋek Amɨn Tagɨ aŋkɨsisat. Asi, ji kalɨp nak do nandawit, mani nak aŋpulugoni dakon kosit kɨnda dɨma taŋ damgut. \v 11 Nak da yo do wadaŋek gen on dɨma dayɨsat. Nak nandak nandak yaŋ naŋ kɨlɨ nandako pɨsagɨt: Nak yo kabɨno morapmɨ bo morapmɨ dɨma, uŋun do nandaba kɨk dɨma asat, kɨsi tagɨ gɨn yaŋ nandɨsat. \v 12 Bupmɨ amɨnsi egɨpbeŋ bo ae yo kabɨno morapmɨ paŋek egɨpbeŋ, uŋun kɨsi tagɨgɨn. Jap do aŋek egɨsat, bo butno tugoŋ uŋun yo ɨsalɨ. \v 13 \x - \xo 4:13 \xt 2Ko 12.10\x*Nido, Kristo da tapmɨm namɨŋakwan yo morap tagɨ abeŋ. \p \v 14 Asi, ji da nak aŋpulugok do yo yopba opni do dɨma nandagɨm. Mani, ji aŋpak tagɨsi aŋek nagon gadaŋba jɨgɨ kaloŋɨ paŋek nak do yo yopba apgwit. \v 15 \x - \xo 4:15 \xt 2Ko 11.9\x*Nak kalɨp Masadonia mɨktɨmon agek Gen Bin Tagɨsi dayɨko ji nandaŋ gadaŋek paŋmuwukbi kaluksi awit. Pilipai mɨŋat amɨnyo dɨsi nandaŋ, Masadonia mɨktɨm yɨpmaŋ dekgɨm bɨsapmon paŋmuwukbi mɨŋat amɨnyo kokup ŋwakŋwarɨkon nani dɨ da moneŋ dɨ nak aŋpulugok do dɨma yopmaŋ namgwit. Ji dagɨn nak do yaŋ awit. \v 16 Kokup pap Tesalonaika egapbo ji da moneŋ ae yo dɨ nak aŋpulugok do bɨsap morapmɨ yopmaŋ namgwit. \v 17 Yaŋ yaŋapbo but galak do ji da ae aŋpulugoni do yosok yaŋ dɨ nandabam. Dɨma. Ji aŋpak tagɨsi sigɨn aŋakwa Piŋkop da uŋun do tagɨsi nandɨsak do nandɨsat. \v 18 Ji da yo morap Epaprodaitas da kɨsiron da yopba apgwit uŋun kɨlɨ tɨmɨkgɨm. Abɨsok yono tugok tugogɨsi. Uŋun but galak dakon yo yopmaŋ namgwit uŋun paret kɨbaŋɨ tagɨsi yombem naŋ ji da Piŋkop do ɨmgwit. Piŋkop da paret uŋuden do galagɨsi nandɨsak. \v 19 Ae Piŋkop da yo morap nido wadak wadak aŋ uŋun arɨpjikon damjak, nido Piŋkop dakon yo tagɨsi morap uŋun Yesu Kristokon toŋ, do asi damdɨsak. \p \v 20 Piŋkop Datnin mani dagok dagogɨ mɨni aŋkɨsiŋ kɨmotneŋ. Uŋun asi. \s1 Pol da Pilipai amɨn do gɨldat tagɨ yaŋ yoyɨgɨt \p \v 21 Yesu Kristo dakon mɨŋat amɨn morap do gɨldat tagɨ yaŋ yoyɨni. Paŋmuwukbi notnin nak gat ɨdon ekwamaŋ uŋun kɨsi da ji do gɨldat tagɨ yaŋ dayaŋ. \v 22 Ae Piŋkop dakon mɨŋat amɨn morap da gɨldat tagɨ yaŋ dayaŋ. Dɨwarɨ kɨla amɨn madep Sisa da yut papmon pi aŋ, uŋun da nak da gɨldat tagɨ yaŋ dayɨkeŋ do gwayan gwayan tebai nayaŋ. \p \v 23 Amɨn Tagɨ Yesu Kristo dakon nandaŋ yawotni ji da wupmon tosak.