\id COL - Yopno [New Testament and Psalms]; 14-May-2010 \h Kolosi \toc2 Kolosi \toc1 Kolosi \mt1 Pol da Kolosi Amɨn do Papia Mandagɨt \is1 But pɨso gen \ip Kolosi uŋun kokup pap kɨnda Esia Provinskon tosok. Uŋun Epesas kokup pap da kapmatjok tosok. Pol da iyɨ uŋun paŋmuwukbi dɨma paŋalon agɨt, amɨn dɨ da paŋalon awit. \ip Pol uŋun amɨn dɨ da Kolosi amɨn dakon nandaŋ gadatni paŋupbal ak do aŋ uŋun dakon geni nandagɨt. Do nandaŋ gadatni paŋteban ak do papia on mandagɨt. Yaŋ yoyɨsak, Kristo uŋun yo morap dakon busuŋɨ. (Gagɨ 1.15-20 ae 2.9-15 uŋudon koki.) Kristo kaloŋ dagɨn nin yokwikon baŋ tagɨ tɨmɨtjak, ae kosit ŋwakŋwarɨ kɨndakon da nin arɨpmɨ dɨma paŋpulugogɨ. Uŋun Kristo da dubagɨkon paŋkɨkdaŋ. Kristo obakon da Piŋkop da yo morap wasagɨt, ae Kristo da pi agɨt do aŋek Piŋkop da yo morap yokwikon baŋ tɨmɨtdɨsak. Kristo ninon egakwan nin mɨŋat amɨnyo kalugɨ dagaŋek Kristo dakon aŋpak yolek amaŋ. \ip Pol da papia on mandaŋ amɨn bamot do yoban papia aŋaŋ Kolosi kɨgɨmal. Uŋun Tikikus gat ae Onesimus gat. (Gagɨ 4.7,9 uŋudon koki.) Pol da Pilimon do papia mandagɨt uŋungwan Onesimus do morapmɨ yosok. \c 1 \s1 Kristo uŋun yo morap dakon busuŋɨ. Ae Piŋkop dakon egɨp egɨp ae aŋpak morap kɨsi uŋudon tugaŋbi da toŋ \r (Kɨlapmɨ 1.1–3.4) \p \v 1 Nak Pol, Yesu Kristo dakon yabekbi kɨnda. Piŋkop da iyɨ da galak togon yabekbi pi abeŋ do nak manjɨgɨt. Nak gat ae notnin Timoti gat nit da \v 2 Piŋkop dakon telagɨ mɨŋat amɨnyo kokup pap Kolosi ekwaŋ ji do papia on mandamak. Ji Kristo yol kɨmagek nit dakon padɨk padɨk ae samɨnit kabɨ ekwaŋ. Nin Piŋkop Datnin da nandaŋ yawok damɨŋek butji paŋyawot aban yaworɨsi tosak do bɨsit amaŋ. \s1 Kolosi amɨn da Yesu nandaŋ gadaŋ ɨmɨŋ kɨmakgwit \p \v 3 \x - \xo 1:3 \xt Ep 1.15-16\x*Nit ji do bɨsit amak bɨsap morapmon Piŋkop, Amɨn Tagɨnin Yesu Kristo dakon Datni, ya yaŋ iyamak. \v 4 Nido, nit da ji dakon gen nandagɨmak, uŋun yaŋ: ji Yesu Kristo nandaŋ gadaŋ ɨmɨŋ kɨmagek Piŋkop dakon mɨŋat amɨnyo but dasi galak taŋ yomaŋ. \v 5 \x - \xo 1:5 \xt Ep 1.13; 1Pi 1.4\x*Ji yaŋ aŋ nido Piŋkop da ji do yo tagɨsi Kwen Kokupmon paŋnoman agɨt da toŋ uŋun tɨmɨtdamaŋ yaŋsi nandaŋ, do nandaŋ gadat aŋek amɨn do but dasi galak taŋ yomaŋ. Gen Bin Tagɨsi dakon gen bamɨ nandawit bɨsapmon yo Kwen Kokupmon toŋ yaŋ ji kɨlɨ nandawit. \v 6 On Gen Bin Tagɨsi jikon obɨŋek mɨktɨmɨ mɨktɨmɨ kɨsi kɨgɨt. Yaŋ aŋek madepsi paptaŋ ɨreŋ taŋek mɨŋat amɨn morapmon aŋpak tagɨsi paŋalon aŋ yomɨsak. Ae Gen Bin Tagɨsi si abɨdawit gɨldaron da wasaŋek yaŋ gɨn agɨt. Uŋun gɨldaron Piŋkop da asi amɨn do nandaŋ yawot aŋ yomɨsak uŋun nandaba pɨsagɨt. \v 7 \x - \xo 1:7 \xt Kol 4.12; Plm 23\x*Asi Epapras da Gen Bin Tagɨsi on dayɨŋ dekgɨt. Epapras uŋun Kristo dakon oman amɨn tagɨsi kɨnda, ae uŋun nin dakon pi ɨsalnin, nin but dasi galak taŋ ɨmamaŋ. Uŋun da nit paŋpulugaŋek Kristo dakon pi jikon tosok uŋun kɨlani tagɨsi asak. \v 8 Uŋun da Telagɨ Wup da ji paŋtagap aban amɨn do but dasi galak taŋ yomaŋ uŋun do niyɨgɨt. \s1 Piŋkop da Kolosi amɨn paŋteban asak do Pol da bɨsit agɨt \p \v 9 \x - \xo 1:9 \xt Ep 1.16-17\x*Yaŋdo, nit ji dakon gen nandagɨmaŋ bɨsapmon uŋun gɨldaron gɨn wasaŋek Piŋkop da ji paŋpulugosak do bɨsit yɨpmaŋ derɨ mɨni amak. Bɨsit amak uŋun Telagɨ Wup da nandak nandak kɨlegɨ gat ae nandaŋ kokwin mibɨlɨ mibɨlɨ tagɨ gat damɨŋakwan ni aŋpak ani do Piŋkop iyɨ nandɨsak uŋun nandaba pɨsosak. \v 10 Ji da Amɨn Tagɨ dakon mɨŋat amɨnyo da aŋpak ani do nandɨsak uŋun ani do bɨsit amak. Ae pi tagɨsi morap ani uŋun bamɨ tagɨsi tokdaŋ. Aŋek Piŋkop do morapmɨ sigɨn pakyaŋsi nandaba pɨsokdaŋ. \v 11 \x - \xo 1:11 \xt Ep 1.19; 3.16\x*Ae bɨsit yaŋyo kɨsi amak: Ji Piŋkop da tapmɨm mibɨlɨ mibɨlɨ damjak, aŋakwan uŋun dakon tapmɨmni tagɨsikon ji tebai agek but yaworon da jɨgɨ tagɨ guramɨtni. Ae kɨsɨk kɨsɨk \v 12 \x - \xo 1:12 \xt Ep 1.11,18\x*aŋek Piŋkop Dat ya yaŋ iyɨni. Uŋun da ji paŋpulugaŋban yo ji do Kwen Kokup manjɨkbi da toŋ uŋun kɨsin da tɨmɨk tɨmɨk akdamaŋ. Asi Piŋkop dakon mɨŋat amɨnyo nin Piŋkop da teŋteŋɨkon ekwamaŋ uŋun yo abɨdokdamaŋ. \v 13 \x - \xo 1:13 \xt Lk 22.53; Ep 2.2\x*Piŋkop da nin pɨlɨn tuk da kɨsiron baŋ pulugaŋ nipmaŋek monji Yesu uŋun but dasi galak taŋ ɨmɨsak uŋun da kɨla asak da kagagwan nipgut. \v 14 \x - \xo 1:14 \xt Ep 1.7\x*Piŋkop dakon Monji da nin yumaŋ naŋ nipmaŋek dɨwarɨnin wɨrɨrɨk nimgut. \s1 Kristo uŋun Piŋkop da yo morap wasagɨt dakon busuŋɨ egɨsak \p \v 15 \x - \xo 1:15 \xt Jn 1.18; 2Ko 4.4\x*Kristo amɨn da kawit, uŋun Piŋkop, dabɨl da arɨpmɨ dɨma kokogɨ uŋun dakon wupmɨsi. Kristo uŋun Piŋkop da yo morap wasagɨt dakon busuŋɨ egɨsak. \v 16 Kristo da iyɨ yo morap wasagɨt. Mɨktɨmon yo pɨndakgamaŋ uŋun gat ae Kwen Kokup yo dɨma pɨndakgamaŋ uŋun gat kɨsi wasagɨt. Ae kɨla amɨn madep gat ae aŋelo madep gat ae wup tapmɨmɨ toŋ gat ae yo kɨla ani do yaŋdagok aŋyobi mibɨlɨ mibɨlɨ gat kɨsi wasagɨt. Asi, Piŋkop da yo morap Yesu da kɨsiron da wasagɨt, ae yo morap uŋun iyɨ dakon. \fig Kristo da mɨktɨm gat ae kundukon yo morap toŋ uŋun iyɨ wasaŋ yopgut|alt="Earth moon and stars" src="C07.tif" size="span" loc="Location" copy="Copyright" ref="1.16" \fig* \p \v 17 \x - \xo 1:17 \xt Jn 1.1; 8.58\x*Yo morap dɨma noman taŋakwa Kristo kɨlɨ egɨpgut. Ae yo morap iyɨ da kɨsiron da kɨla aŋakwan kosirɨkon toŋ. \v 18 \x - \xo 1:18 \xt Ya 26.23; Ep 1.22-23; PA 1.5\x*Kristo uŋun paŋmuwukbi mɨŋat amɨnyo dakon busuŋɨ egakwan paŋmuwukbi uŋun gɨptɨmni. Iyɨ paŋmuwukbi dakon egɨp egɨp dakon mibɨlɨ. Uŋun amɨn kɨlɨ kɨmakgwit da binapmon da mibɨltaŋ pɨdagɨt do iyɨ yo morap dakon busuŋɨ arɨpmɨ tagɨ egɨpjak. \v 19 \x - \xo 1:19 \xt Kol 2.9\x*Nido, Piŋkop da iyɨ dakon egɨp egɨp morap kɨsi ae tapmɨm morapni kɨsi Monji uŋudon tosak do tagɨsi nandagɨt. \v 20 \x - \xo 1:20 \xt Ep 1.10\x*Piŋkop da mɨktɨm gat ae Kwen Kokup gat dakon yo morap kɨsi uŋun gat but kaloŋ ani do nandagɨt. Kristo dakon yawi tɨlak kɨndapmon tagalgɨt uŋun kosiron da but kaloŋ noman tosak do nandagɨt. \p \v 21 \x - \xo 1:21 \xt Ro 5.10; Ep 2.12\x*Ji kalɨp Piŋkop da dubagɨkon egek uwalsi aŋ ɨmgwit. Nido, nandak nandakji da uwal aŋ ɨmɨŋek ji aŋpak yokwisi awit. \v 22 \x - \xo 1:22 \xt Ro 5.10; Ep 5.27\x*Mani, Kristo uŋun tɨlak kɨndapmon kɨlɨ kɨmakgɨt, yaŋ aban Piŋkop da ji paŋpulugaŋban iyɨ gat but kaloŋ awit. Uŋun iyɨkon paŋap do aŋek yaŋ agɨt. Ae iyɨ da dabɨlon gulusuŋni mɨni telagɨ ae gwaljɨgɨ mɨni egɨpni do yaŋ agɨt. \v 23 Ji nandaŋ gadatji tebaisi abɨdaŋek tebai atni kaŋ, yaŋ gɨn noman taŋ damdaŋ. Ji yum pɨndagakwa yo kɨnda da nandak nandakji ɨlɨkba, Gen Bin Tagɨsi nandaŋek nandaŋ gadat tebaisi aŋek jomjom agak dakon aŋpak abɨdawit uŋun dɨ yɨpmaŋ dekbam. Nak Pol, Gen Bin Tagɨsi uŋun yaŋ teŋteŋok abeŋ dakon oman amɨn dagoko mɨŋat amɨnyo morap mibɨlɨ mibɨlɨ mɨktɨmon ekwaŋ uŋun yaŋ teŋteŋok aŋ yomgumaŋ. \s1 Pol da Kolosi amɨn paŋpulugagɨt \p \v 24 Abɨsok nak ji paŋpulugok do gɨptɨmnokon tepmɨ pak do tagɨsi nandɨsat. Nak paŋmuwukbi paŋpulugok do nandɨsat, uŋun Kristo dakon gɨptɨmni. Kristo paŋmuwukbi paŋpulugok do tepmɨ pagɨt uŋun aban dɨma dagagɨt. Gɨptɨmnokon tepmɨ pasat uŋun Kristo da tepmɨ pagɨt uŋun arɨpmɨ ak do nandak nandak asat. \v 25 \x - \xo 1:25 \xt Ep 3.2,7-8\x*Nak paŋmuwukbi morap ji dakon oman amɨn dagaŋek egɨsat, nido Piŋkop da iyɨ nak ji Israel amɨn kabɨkon nani dɨma uŋudon gen morapni yaŋ teŋteŋokeŋ do nak manjɨgɨt. \v 26 \x - \xo 1:26 \xt Ro 16.25-26; Ep 3.5,9\x*Kalɨpsigwan bɨsapmɨ bɨsapmɨ Piŋkop da mɨŋat amɨn morap kabɨ kɨsikon gen on si aŋkɨsɨbɨgɨt. Mani abɨsok Piŋkop da gen uŋun aŋalon aban iyɨ dakon mɨŋat amɨnyo nin da kɨlɨ nandamaŋ. \v 27 Asi, Piŋkop da mɨŋat amɨn kabɨni nin nolɨŋban yaŋsi nandamaŋ, gen pasɨlɨ uŋun wagɨl tagɨsisi, ae uŋun da Israel amɨn kabɨ gat ae Amɨn Ŋwakŋwarɨ Kabɨkon nani nin kɨsi tagɨsi paŋpulugosak yaŋsi nandamaŋ. Gen pasɨlɨ uŋun yaŋ: Kristo uŋun ji gat egɨsak. Ae uŋun da ji tɨmɨk paŋgwan uŋun gat Kwen Kokup egɨpni do ji uŋun do jomjom aŋek ekwaŋ. \p \v 28 Yabekbi nin Kristo dakon Gen Bin Tagɨsi mɨŋat amɨn morap kabɨ kɨsikon yaŋ teŋteŋomaŋ. Nin nandak nandak tagɨsisi uŋun baŋ mɨŋat amɨn morap yoyɨŋ dekgamaŋ, ae Piŋkop dakon gen morap pakyaŋsi kaŋ kɨmagek yolni do yoyamaŋ. Nido nin Yesu yolyol amɨn tebaisi dagaŋba Piŋkopmon paŋkɨneŋ do nandamaŋ. \v 29 \x - \xo 1:29 \xt Ep 3.7,20; Pil 4.13\x*Yaŋsi noman toni do nandaŋek nak tapmɨm morapno taŋ namɨŋakwa pi tebaisi asat. Kristo da iyɨ uŋun tapmɨm paŋalon namɨŋakwan pi uŋun asat. \c 2 \s1 Nandaŋ gadat tebai aŋek top gen pabɨŋ yopneŋ \p \v 1 Nak Pol da on nandani do nandɨsat: Nak ji gat ae Laodisia mɨŋat amɨnyo gat ae mɨŋat amɨn morap dɨwarɨ gat kɨsi da nak dakon ɨŋam dɨma kawit amɨn nak ji kɨsi paŋpulugok do pi madepsi asat. \v 2 Pi madepsi asat, nido ji dakon but paŋteban abo tebai tosak do nandɨsat, aŋek but dasi galak taŋ yomyom aŋpak tagɨsi taŋakwan kabi kaloŋɨ ani. Pi madepsi aŋapbo uŋun da ji dakon nandaŋ gadat paŋteban aŋakwan Piŋkop dakon gen pasɨlɨ uŋun dakon mibɨlɨ tagɨ nandaba pɨsosak. Kristo uŋun gen pasɨlɨ uŋun dakon mibɨlɨ. \v 3 \x - \xo 2:3 \xt 1Ko 1.24,30\x*Nandaŋ kokwin tagɨsi morap gat ae nandak nandak tagɨsi morap gat uŋun yo tagɨsi yumaŋ nogɨ wukwisi yombem da Kristokon pasɨlɨ toŋ. \p \v 4 \x - \xo 2:4 \xt Ro 16.18\x*Nak gen on yosot, nido amɨn dɨ da top dayɨŋek paŋgalak ani yaŋ do dɨma galak tosot. \v 5 \x - \xo 2:5 \xt 1Ko 5.3\x*Asi, nak ji gat kɨsi dɨma ekwamaŋ, mani nandak nandaknokon da ji gat egɨsat. Ji da but kaloŋ aŋek Kristo tebai nandaŋ gadaŋ ɨmaŋ, uŋun do aŋek but galaksi nandɨsat. \p \v 6 Ji Yesu Kristokon gadaŋek yɨpba Amɨn Tagɨsi egɨpgut, do uŋun da aŋpagon sigɨn egɨpni. \v 7 \x - \xo 2:7 \xt Ep 3.17\x*Ji kɨndap gelɨ yopba pɨgakwa mɨktɨmon tebai akgaŋ, ae yut da gwak tebai da kwenon tebai akgaŋ uŋun da arɨpmon tebai atni. Aŋek Gen Bin Tagɨsi amɨn da dayɨŋ dekgwit uŋun tebaisi nandaŋ gadaŋ kɨmotni. Aŋek bɨsapmɨ bɨsapmɨ Piŋkop ya yaŋ iyɨŋ kɨmotni. \p \v 8 Ji kaŋ kɨmotni. Amɨn kɨnda da top gen kɨnda dayɨŋban nandak nandakni dɨ yolbam. Uŋuden amɨn babɨkni gat ae wup yokwi kundu ae mɨktɨmyo kɨla aŋ dakon nandak nandak baŋ tɨmɨkgaŋ. Uŋun Kristo dakon nandak nandak dɨma yolgaŋ. \v 9 \x - \xo 2:9 \xt Jn 1.14,16\x*Ji dɨsi nandaŋ, Kristo amɨn nin yombem dagaŋek Piŋkop dakon egɨp egɨpni tugaŋ ɨmgut. \v 10 \x - \xo 2:10 \xt Ep 1.21-22\x*Ae Kristo kaloŋon gɨn egɨp egɨp bamɨ jikon tugagɨt. Uŋun kɨla amɨn mibɨlɨ mibɨlɨ mɨktɨmon ae kwen binap ekwaŋ kɨsi dakon Amɨn Tagɨni egɨsak. \p \v 11 \x - \xo 2:11 \xt Ro 2.29\x*Ji Kristo gat gadawit aŋek Kristo da pi agɨt do aŋek but kalɨp kɨlɨ yopmaŋ mudawit. But kalɨp yopyop dakon aŋpak uŋun gɨptɨm mandak dakon aŋpak yombem, mani uŋun gɨptɨm dakon dɨma. Kristo da yo uŋun butjikon agɨt. \v 12 \x - \xo 2:12 \xt Ro 6.4\x*Ji telagɨ pakbi sowit bɨsapmon, Piŋkop da ji gat ae Kristo gat kɨsi kɨmakbi tamogwan wayɨkgɨt. Ae Piŋkop Kristo kɨmoron naŋ aban pɨdagɨt uŋun dakon tapmɨm madepni do nandaŋ gadaŋ, do telagɨ pakbi sowit uŋun kɨmoron baŋ paban pɨdawit yaŋ asak. \p \v 13 \x - \xo 2:13 \xt Ep 2.1,4-5\x*Kalɨp ji yokwi mibɨlɨ mibɨlɨ awit, aŋek but kalɨp dakon aŋpak yolba uŋun da dɨkban kɨmakgwit. Mani abɨsok Piŋkop da paŋpulugaŋban Kristo gat kɨsi egɨp egɨp ekwaŋ. Aŋakwa Piŋkop da dɨwarɨnin kɨsisi wɨrɨrɨk nimgut. \v 14 \x - \xo 2:14 \xt Ep 2.14-16; 1Pi 2.24\x*Nin gulusuŋ morapmɨ agɨmaŋ, do Piŋkop dakon gen teban mandabi da toŋ uŋun da gen yaŋ nimɨŋek obɨsi pabɨŋ nipgut. Mani, Piŋkop da Yesu tɨlak kɨndapmon kɨmakgɨt bɨsapmon papia tam uŋun abɨdaŋ tɨlak kɨndapmon aŋakgɨt. Yaŋ aŋek gen teban mandabi uŋun kɨsi morap aban pasɨlakwan gen wagɨl kɨmakgɨt. \v 15 Yaŋ aŋek koŋ tapmɨmɨ toŋ dakon busuŋɨ morap gat, ae koŋ tapmɨmɨ toŋ dɨwarɨ gat dakon tapmɨm pabɨŋ yopgut. Aŋek Kristo da tɨlak kɨndapmon pi agɨt do aŋek, Piŋkop da pabɨŋ yopban mɨŋat amɨnyo da dabɨlon yo ɨsalɨ awit. \s1 Nin Kristo gat kɨsi kɨlɨ kɨmakgɨmaŋ, do gen teban morap da nin arɨpmɨ dɨma paŋpulugogɨ \p \v 16 \x - \xo 2:16 \xt Ro 14.1-13\x*Yaŋdo, amɨn kɨnda da gen yaŋ damɨŋek jap pakbiyo dakon gen teban dɨma yolgaŋ, bo telagɨ bɨsap madep do bɨlagɨ bɨlagɨ dɨma yolgaŋ, bo ae kanek kalugɨ dakon bɨsap dɨma yolgaŋ, bo ae Sabat bɨsap yo kɨsi dɨma yolgaŋ, uŋun morap do yum pɨndagakwa amɨn da gen dɨ yaŋ dabam. \v 17 \x - \xo 2:17 \xt Ibr 8.5\x*Uŋun yo bamɨ noman tokdɨsak dakon wupmɨ gɨn. Yo bamɨsi uŋun Kristo. \v 18 Yaŋ do aŋek amɨn kɨnda yo dɨpmɨnon pɨndakgɨt uŋun do dayɨŋek ji aŋelo gawak yomni do dayɨŋban kaŋ yum kaŋakwa dɨma pabɨŋ depjak. Uŋuden amɨn but kalɨp dakon aŋpak yolek iyɨ do nandak nandak amɨn yaŋ nandaŋ. \v 19 \x - \xo 2:19 \xt Ep 2.21; 4.16\x*Uŋun amɨn Kristo busuŋnin yɨpmaŋek uŋun da kagɨkon ekwaŋ. Busuŋnin uŋun da gɨptɨmni kɨsi upmokdok, aŋek gɨptɨm dakon saŋbek morap saŋbeŋakwan gadaŋek tagɨ toŋ. Aŋakwan gɨptɨm uŋun Piŋkop da tapmɨmon tagaŋ madep tosok. \p \v 20 \x - \xo 2:20 \xt Gal 4.3,9; 1Ti 4.3\x*Ji Kristo gat kɨlɨ kɨmakgwit, yaŋ aŋek on mɨktɨm dakon nandak nandak yokwi kɨlɨ yɨpmaŋ dekgwit. Do ji nido abɨsok mɨktɨm amɨn da arɨpmon akwaŋ? Ji nido on mɨktɨm dakon gen teban uŋuden yolgaŋ? \v 21 “Ji yo dɨma tɨmɨtni, ji yo dɨma noni, kɨsitgokon yo dɨma paŋkutnoki. Ji yaŋ ani kaŋ, Piŋkop da dabɨlon jɨmjɨmji toŋ.” \v 22 \x - \xo 2:22 \xt Mt 15.9\x*Gen teban uŋun jap ɨsalɨ amɨn da don naŋ mudoŋ uŋun do yoŋ. Amɨn dagɨn gen teban uŋun yopmaŋek uŋun baŋ dayɨŋ dekgaŋ. \v 23 Asi, amɨn dɨwarɨ gen teban uŋuden yolek nin Piŋkop bamɨsi gawak ɨmamaŋ yaŋ nandaŋ, mani dɨmasi. Ae iyɨ do nandaba pɨŋakwa gɨptɨmni paŋupbal aŋek Piŋkop da uŋun do tagɨsi nandaŋ nimɨsak yaŋ nandaŋ. Uŋun gen teban yolek nandak nandak tagɨsi baŋ yolgamaŋ yaŋ nandaŋ, mani dɨmasi. Uŋun gen teban morap da nin paŋpulugaŋba but kalɨp dakon aŋpak arɨpmɨ dɨma pabɨŋ yopneŋ. \c 3 \s1 Nin Kristo gat kɨsi kɨmoron da kɨlɨ pɨdagɨmaŋ \p \v 1 \x - \xo 3:1 \xt Mk 12.36; 16.19; Ep 1.20\x*Ji Piŋkop da egɨp egɨp kalugɨ damgut aŋek Kristo gat kɨsi kɨmoron baŋ paban pɨdawit. Uŋun do aŋek ji Kwen Kokup dakon yo tɨmɨt do nandak nandak ani. Uŋun kokupmon Kristo uŋun Piŋkop da amɨn tet do kɨla amɨn madep yɨtyɨt tamonikon yɨkdak. \v 2 \x - \xo 3:2 \xt Mt 6.33\x*Ji Kwen Kokup dakon yo dogɨn nandaŋek mɨktɨm dakon yo do dɨma nandani. \v 3 Nido ji amɨn kɨlɨ kɨmakgwit yombem. Ji Piŋkopmon gadaŋek egɨp egɨpji bamɨsi uŋun Kristokon pasɨlɨ tosok. \v 4 Kristo egɨp egɨpnin dakon mibɨlɨ don altaŋ noman tosak bɨsapmon jiyo kɨsi uŋun gat Piŋkop da teŋteŋɨ madepmon altaŋ noman tokdaŋ. \ms1 Kristo uŋun nin da butgwan egek uŋun da aban nin mɨŋat amɨnyo kalugɨ dagagɨmaŋ \mr (Kɨlapmɨ 3.5–4.18) \s1 Nin mɨŋat amɨnyo kalugɨ agɨmaŋ \p \v 5 \x - \xo 3:5 \xt Ro 6.6,11; Ep 4.19; 5.3-6\x*Yaŋdo, ji mɨktɨm dakon aŋpak morap butjikon toŋ uŋun dapba kɨmak mudoni. Nak aŋpak oden do yosot: yumabi aŋpak mibɨlɨ mibɨlɨ, ae yo yokwi ak do but kɨndap, ae yo morapmɨ tɨmɨt do nandaba kɨk. Uŋun yo morapmɨ tɨmɨt do nandak nandak uŋun da ji kokup kɨdat gawak yomaŋ yaŋ asak. \v 6 Piŋkop da mɨŋat amɨnyo aŋpak uŋuden aŋek geni dɨma guramɨkgaŋ uŋun tomni yokwisi yomdɨsak. \v 7 Jiyo kɨsi kalɨp Piŋkop dakon gen dɨma guramɨkgwit bɨsapmon aŋpak uŋuden awit. \v 8 \x - \xo 3:8 \xt Ep 4.25-29; 5.4\x*Mani abɨsok aŋpak uŋuden wɨrɨrɨk mudoni. Ji butjap dɨma nandani, ae amɨn do nandaba yokwi tok dɨma ani, ae amɨn do yaŋba yokwi tok dɨma ani, aŋek gen dɨma yogogɨ dɨma yoni. \v 9 \x - \xo 3:9 \xt Ep 4.22,25\x*Paŋmuwukbi notji top gen dɨma yoyɨni. Nido, but kalɨp gat aŋpakni gat kɨlɨ yopgwit. \v 10 \x - \xo 3:10 \xt Ep 4.24\x*Aŋek ji kɨlɨ amɨn kalugɨ dagawit. Asi, Piŋkop da iyɨ ji paŋkaluk aŋek nandak nandak tagɨsi damɨŋakwan amɨn kalugɨ dagaŋek iyɨ yombemsi ekwaŋ. \v 11 \x - \xo 3:11 \xt Gal 3.28\x*Do egɨp egɨp kalugɨ uŋudon, ji kɨsi arɨp gɨn. Amɨn Ŋwakŋwarɨ Kabɨ bo Juda amɨn, uŋun yo ɨsalɨ. Bo ae gɨptɨm mandabi bo dɨma mandabi, uŋun yo ɨsalɨ. Bo ae dubagɨkon amɨn geni ŋwakŋwarɨ yoŋ ae aŋpakni ŋwakŋwarɨ aŋ uŋun yo kɨsi yo ɨsalɨ. Bo ae oman amɨn bo oman amɨn dɨma, uŋun yo ɨsalɨ. Yo madep uŋun Kristo nin kɨsin dakon wukwinin egɨsak, ae nin kɨsi morapgwan egɨsak. \s1 Nin amɨn do but dasi galak taŋ yomyom aŋpak abɨdaŋ kɨmotneŋ \p \v 12 \x - \xo 3:12 \xt 1Pi 2.9\x*Piŋkop da ji kɨlɨ manjɨgɨt da iyɨ dakon telagɨ mɨŋat amɨnyo egakwa but dasi galak taŋ damɨsak. Do ji aŋpak oden baŋ yolek ani: Ji mɨŋat amɨnyo kɨsi morap do bupmɨsi nandaŋ yomɨŋek yo tagɨsi aŋyomni. Ji dɨsi do nandaba pɨŋakwa mɨŋat amɨnyo aŋpak yaworɨsi aŋyomɨŋek but yaworon da jɨgɨ pani. \v 13 \x - \xo 3:13 \xt Ep 4.2,32\x*Ae jikon amɨn dɨ gat gen dɨ toŋ kaŋ, but tobɨl ani do bɨkbɨk yomni. Aŋek yum pɨndagek dɨwarɨni yopmaŋ yomni. Amɨn Tagɨ da dɨwarɨsi kɨlɨ yopgut, do jiyo kɨsi notji dakon dɨwarɨni yopmaŋ yomni. \v 14 \x - \xo 3:14 \xt Ro 13.8-10\x*Ji amɨn do but dasi galak taŋ yomni, nido uŋun aŋpak da aŋpak morap yapmaŋ mudosok. Ae uŋun da aŋpak tagɨsi morap kɨsi joŋɨkban pi kaloŋɨ aŋ. \v 15 \x - \xo 3:15 \xt 1Ko 12.27; Ep 4.4; Pil 4.7\x*Yum kaŋakwa Kristo da but yawot damɨsak uŋun da nandak nandakji kɨla asak. Nido, Piŋkop da ji iyɨ do manjɨŋek butji yaworɨ taŋakwan gɨptɨm kaloŋɨ egɨpni do nandɨsak. Ae ji yo morap do Piŋkop ya yaŋ iyɨni. \v 16 \x - \xo 3:16 \xt Ep 5.19\x*Kristo dakon gen yɨpba butjikon tebai tosak. Ji kaloŋ kaloŋ notji yoyɨŋdet aba nandak nandak kɨlegɨ tɨmɨgek aŋpak tagɨsi baŋgɨn ani. Butjikon da Piŋkop ya yaŋ iyɨni, ae Kap papiakon kap yoni, ae Piŋkop gawak ɨmɨm dakon kap yoni, ae Telagɨ Wup da kap paŋalon aŋ damɨsak uŋun yo kɨsi yoni. \v 17 \x - \xo 3:17 \xt 1Ko 10.31; Ep 5.20\x*Ae gen morap yoni, ae pi morap anikon nin Amɨn Tagɨ Yesu dakon mɨŋat amɨnyo yaŋ nandaŋek ani. Aŋek Yesu da manon yo morap do Piŋkop ya yaŋ iyɨni. \s1 Pol da Yesu yolyol amɨn yurɨ kɨnda niaŋ egɨpni do yagɨt \p \v 18 \x - \xo 3:18 \xt Ep 5.22\x*Mɨŋat ji esi dakon gen nandaŋek guramɨtni. Nido, ji Amɨn Tagɨ dakon, ae aŋpak uŋun Piŋkop da dabɨlon kɨlegɨsi. \v 19 \x - \xo 3:19 \xt Ep 5.25\x*Ae wɨli ji mɨŋatji but dasi galak taŋ yomɨŋ kɨmotni, aŋek burɨ si yokwi toni da arɨpmon aŋpak yokwi dɨma aŋyomni. \p \v 20 \x - \xo 3:20 \xt Ep 6.1\x*Ae mɨŋat monjɨyo, ji meŋ datji dakon gen nandaŋek yo morapmon geni guramɨtni. Amɨn Tagɨ da uŋuden aŋpak yolni do galak tosok. \v 21 \x - \xo 3:21 \xt Ep 6.4\x*Ae dat, ji monjɨ gwayosi tebaisi yoyɨŋba ji do nandaba yokwi tok dɨ aŋ dabam. Yaŋ aba yo tagɨ dɨ nin da arɨpmɨ dɨma aneŋ yaŋ dɨ nandabam. \s1 Pol oman amɨn gat kɨla amɨn gat do yagɨt \p \v 22 \x - \xo 3:22 \xt Ep 6.5-8\x*Oman monjɨ, ji kɨla amɨnji dakon gen morap guramɨk kɨmotni. Nindaba tagɨsi asak yaŋ do aŋek kapmat egek dandɨsak bɨsapmon pi tagɨsi dɨ abam. Dɨma. Ji Amɨn Tagɨ do pasal ɨmɨŋek pi ani uŋun but dasi nandaŋek ani. \v 23 Yo morap ani uŋun si teban taŋek ani. Amɨn dogɨn dɨma, Amɨn Tagɨ do pi amaŋ yaŋ nandaŋek ani. \v 24 Dɨsi nandaŋ, don Amɨn Tagɨ da tomni damdɨsak. Tomni uŋun yo tagɨsi mɨŋat amɨni do manjɨgɨt uŋun. Ji Kristo dakon pi monjɨ ekwaŋ, ae uŋun kɨla amɨnji egɨsak. \v 25 \x - \xo 3:25 \xt Ro 2.11\x*Amɨn morap gulusuŋ aŋ, uŋun gulusuŋni dakon tomni tɨmɨtdaŋ. Piŋkop da mɨŋat amɨn morap dakon aŋpak kokwin ak do arɨp gɨn asak. \c 4 \p \v 1 \x - \xo 4:1 \xt Ep 6.9\x*Kɨla amɨn, ji oman monjɨsi aŋpak tagɨsi ae kɨlegɨsi baŋ aŋyomni. Dɨsi nandaŋ, jiyo kɨsi oman monjɨ egakwa Kɨla Amɨnji Kwen Kokup egɨsak. \s1 Bɨsit tebai aŋek aŋpak kɨlegɨ aneŋ \p \v 2 \x - \xo 4:2 \xt Ep 6.18; Pil 4.6\x*Bɨsit agak uŋun tebaisi abɨdaŋ kɨmotni. Aŋek bɨsit ani bɨsapmon si nandaŋ kɨmagek Piŋkop ya yaŋ iyɨni. \v 3 \x - \xo 4:3 \xt Ro 15.30; Ep 6.19\x*Piŋkop da ninyo kɨsi paŋpulugosak do bɨsit ani. Bɨsit iyɨŋba Kristo dakon gen kalɨp pasɨlɨ tagɨt uŋun yaŋ teŋteŋoneŋ do Piŋkop da kosit yɨpmaŋ nimjak. Nin geni aŋteŋteŋ ano mɨŋat amɨnyo da dɨma galak taŋek dam tebanon nepgwit. \v 4 Bɨsit aba geni uŋun nomansi yaŋ teŋteŋokeŋ. Piŋkop da yaŋsi abeŋdosi nandɨsak. \p \v 5 \x - \xo 4:5 \xt Ep 5.15-16\x*Ji paŋmuwukbi dɨma abi mɨŋat amɨnyo gat egɨpni bɨsapmon nandak nandak tagɨsi baŋ yolek aŋpak kɨlegɨ aŋ kɨmotni. Bɨsapmɨ bɨsapmɨ Kristo da mɨktɨmon aŋpak agɨt, uŋudeŋ ak do tagap toni. \v 6 \x - \xo 4:6 \xt Ep 4.29; 1Pi 3.15\x*Bɨsapmɨ bɨsapmɨ gen tagɨsi mɨŋat amɨnyo paŋpulugogɨ uŋun baŋgɨn yoni. Do gen dɨ mibɨlɨ nandak do dayɨni bɨsapmon geni kobogɨ gen tagɨsi baŋ yoyɨni. \s1 Pol da Tikikus gat Onesimus gat yabekban Kolosi kɨgɨmal \p \v 7 \x - \xo 4:7 \xt Ep 6.21\x*Tikikus da nak da egɨp egɨp morap asat uŋun dayɨkdɨsak. Tikikus uŋun notninsi, ae pi ɨsalnin, ae Amɨn Tagɨ dakon oman amɨni tagɨsi. \v 8 \x - \xo 4:8 \xt Ep 6.22\x*Nin niaŋ ekwamaŋ dakon geni dayɨŋban nandani, ae ji dakon but paŋteban asak, mibɨlɨ yaŋ do aŋek jikon yabekgo kɨgɨt. \v 9 \x - \xo 4:9 \xt Plm 10-12\x*Nak Onesimus yabekgo Tikikus gat kɨgɨmal. Onesimus uŋun notnin tagɨsi. Uŋun pi do but dasi nandaŋek aŋ kɨmokdok. Uŋun ji da kabɨkon amɨn kɨnda. Uŋun bamot da yo morap ɨdon noman tawit uŋun do dayɨkdamal. \s1 Pol da gɨldatni tagɨ Kolosi amɨn do yɨpban kɨgɨt \p \v 10 \x - \xo 4:10 \xt Ya 12.12; 13.13; 15.37-39; 2Ti 4.11\x*Aristakus, uŋun nak gat kɨsi dam tebanon ekwamak. Uŋun da gɨldat tagɨ yaŋ dayɨsak. Ae Mak, Banabas dakon nugɨ, uŋunyo kɨsi gɨldatni tagɨ yaŋ dayɨsak. (Nak Mak do gen kɨlɨ yɨpbo nandawit. Gen uŋun yaŋ: jikon apban kaŋ, but galagon da abɨdoni.) \v 11 Ae amɨn kɨnda Yesu, amɨn da Jastus yaŋ iyaŋ, uŋunyo kɨsi gɨldat tagɨ yaŋ dayɨsak. Israel amɨn kabɨkon uŋun amɨn kabɨ dagɨn nak gat pi aŋek Piŋkop dakon amɨn kɨla agakni teban tosak do pi amaŋ. Uŋun amɨn da butno tagɨsi aŋteban aŋ. \p \v 12 \x - \xo 4:12 \xt Kol 1.7; Plm 23-24\x*Epapras da gɨldat tagɨ yaŋ dayɨsak. Uŋun ji da kabɨkon amɨn kɨnda, ae Yesu Kristo dakon oman amɨn. Ji da Piŋkop dakon galaktok morap nandaba pɨsaŋek tebai atni do bɨsapmɨ bɨsapmɨ bɨsit tebai asak. \v 13 Yaŋsi dayɨsat, uŋun da ji gat ae paŋmuwukbi morap kokup pap Laodisia ekwaŋ gat ae Irapolis kokup papmon ekwaŋ uŋun paŋpulugok do pi madepsi asak. \p \v 14 Luk, wuda wamaknin uŋun but dasi galak taŋ ɨmamaŋ, uŋun gat ae Demas gat da gɨldat tagɨ yaŋ dayamal. \p \v 15 Laodisia kokup papmon paŋmuwukbi ekwaŋ uŋun gɨldatno tagɨ yoyɨni. Ae Nimpa gat ae paŋmuwukbi morap uŋun mɨŋat da yutnon muwukgaŋ uŋunyo kɨsi gɨldatno tagɨ yoyɨni. \v 16 Ji papia on manjɨŋek Laodisia paŋmuwukbi do yɨpba kwan uŋunyo kɨsi da manjɨni. Ae papia Laodisia do yɨpbo kɨgɨt, uŋunyo kɨsi ji da tagɨ manjɨni. \v 17 \x - \xo 4:17 \xt Plm 2\x*Aŋek Akipus yaŋ iyɨni, “Gak Amɨn Tagɨkon pi abɨdagɨl uŋun kɨlani tagɨsi aŋek pi uŋun tagɨsi abi.” \v 18 \x - \xo 4:18 \xt 1Ko 16.21\x*Nak Pol da naga gɨldat tagɨ on mandɨsat. Dam tebanon sigɨn egɨsat, do dɨma ɨŋtaŋ namni. Piŋkop dakon nandaŋ yawotni jikon tosak.