\id LUK - Biblica® Open Kiyombe Contemporary New Testament and Psalms 2002 \ide UTF-8 \h LUKA \toc1 Nsamu Mboti wusonika Luka \toc2 Luka \toc3 Luka \mt2 Nsamu Wumboti wusonika \mt1 Luka \c 1 \s1 Thonono \p \v 1 Sumbu batu batona sonika mambu momo mavioka va khatitsikꞌeto ; \v 2 banga bubatukambila mawu kuidi batu bobo baba bambangi bamona mesotona vana thonono ayi baba bisadi bi mambu ma Nzambi. \v 3 A mueni Tewofile, ndimona ti didi dimbote, sumbu ndifiongunina bumbotemambu moso tona vana thonono mu kusonikina mawu boso bu malandikinini \v 4 muingi wuzaba kiedika ki mambu momo wulongu. \ms1 MBUTUKULU AYI BUMUANA BU YESU \s1 Tsamununu yi mbutukulu yi Yowani-Mbotiki \p \v 5 Mu thangu Elode kaba ntinu mu Yuda, muba ayi nganga Nzambi yimosi, dizina diandi Zakali. Niandi wuba mu dikabu di Abia ayi nketo andi Elizabeti wuba mu nkuna Aloni. \v 6 Bawu buadi baba batu basonga va meso ma Nzambi ayi baba kinzikangazithumunu zioso ayi mina mioso mi Pfumu mu kambu tsembolo. \v 7 Basia buta bana ko bila Elizabeti wuba sita ayi bawu buadi baba banuna ngolo. \p \v 8 Lumbu kimosi Zakali kaba sala kisalu kiandi ki kinganga Nzambi va ntuala Nzambi bila yiba thangu yi dikabu diandi ; \v 9 landila bu bela kifu ki zinganga Nzambi, niandi wubuilu tsombo mu kota mu vinga ki nlongo\f + \fr 1.9 \fr*\ft Banganga Nzambi ziawu kaka ziba minsua mu kota mu vinga kilutidi nlongo. Mutu wunkaka niandi kota kafueti fua.\ft*\f* ki Pfumu mu diambu di yoka ansa\f + \fr 1.9 \fr*\fq Ansa\fq*\fqa : \fqa*\ft biti bintotulanga tsudi yikitoko bu biyokolo ku mbazu.\ft*\f*. \v 10 Mu thangu yinyokongo ansa, nkangu woso wu batu widi mu lusambulu ku nganda. \v 11 Tumbu zimbukila mbasi yi Pfumu yintotukila, buna yitelimini va koko ku lubakala lu diziku di banyokilanga ansa. \v 12 Zakali bu kammona, weka ntita ayi weka mona tsisi. \v 13 Vayi mbasi yinkamba : \p —A Zakali, bika mona tsisi bila Nzambi wuwilu lusambulu luaku, diawu nketoꞌaku Elizabeti wela kubutila muana wu bakala ayi wela kuntedilanga Yowani. \v 14 Wala ba tho yi khini ayi di tsaya kuidi ngeyo ayi batu bawombo bela mona khini mu mbutukulu andi. \v 15 Wela ba wunneni va ntuala Pfumu, kalendi nua kadi vinu ko, kadi malavu mankolosongo ko. Wela ba wufuluka mu Pheve Yinlongo tona mu vumu ki nguandi. \v 16 Wela vutula bana ba Iseli bawombo kuidi Nzambi awu. \v 17 Wela tuamina Pfumu ku ntuala mu mpeve ayi mu lulendo lu Eli mu diambu di vutula nguizani va khatitsika madisa ayi bana bawu, mu diambu di batu bobo badi matingu batula mu tezo ki yindula bangabatu basonga ayi mu kubika batu bakubama mu diambu di Pfumu. \p \v 18 Buna Zakali wuyuvula mbasi : \p —A buevi ndiela bu zabila e ? Bila minu veka ndieka nunu ki ngolo ayi nketo ama mimvu miwombo keka. \p \v 19 Mbasi yimvutudila : \p —Minu ndidi Ngabi\f + \fr 1.19 \fr*\fq Ngabi\fq*\fqa : \fqa*\ft Minsekudi minkaka misonika Ngabileli va buangu ki Ngabi.\ft*\f*, minu nditelamanga va ntuala Nzambi, thumunu mu kuyolukila ayi ku kamba minsamu miami mimbote. \v 20 Vayi weka kituka dibaba ayi wulendi baka bu buela yolukilanga ko nate lumbu kioki mambu mama mela vangama. Bobo buela bela bila wusi wilukila ko mambu mama, momo mela vangama mu thangu yifuana. \p \v 21 Vayi mu thangu beni, nkangu wu batu wuba vingila Zakali. Batu basimina bu bamona ti wulembu zingila muna vinga ki nlongo. \v 22 Bu katotuka, kasi baka bu yolukila ko batu bobo bakutakana. Buna basudika ti tsongolo kamueni muna vinga nlongo. Niandi mu bidimbu kaba kuba yolukila ayi wusiala dibaba. \v 23 Bu kamanisa bilumbu biandi bi kisalu, buna wuvutuka ku nzoꞌandi. \p \v 24 Bilumbu bina bu bivioka, nketo andi Elizabeti weka mu buemba. Vayi zingondi zitanu kasuamina bila wukamba ti : \p \v 25 —Tala maphangidi Pfumu ! Niandi wumbengudidi thalu yimbote ayi botudi zitsoni ziama va meso ma batu boso. \s1 Tsamununu yi mbutukulu yi Yesu \p \v 26 Mu ngondi yi nsambanu, Nzambi wufidisa mbasi Ngabi ku divula dimosi didi mu Ngalili. Dizina di divula beni Nazaleti, \v 27 kuidi muana ndumba wumosi wuwizana makuela ayi bakala dimosi, diba mu nkuna Davidi. Dizina di bakala beni Zefu ayi dizina di muana ndumba Maliya. \p \v 28 —Mboti aku e ! Ngeyo wumonokono nlemvo kuidi Nzambi ! Pfumu widi yaku ! \p \v 29 Maliya weka mona boma bu kawa mambu momo. Wuba ku kiyuvula tsundu yi mbote yoyo. \p \v 30 Buna mbasi yinkamba : \p —Bika mona tsisi Maliya bila Nzambi wumueni kiadi. \v 31 Tala : wela ba mu buemba ayi wela buta muana wu bakala ; wela kuntedilanga Yesu. \v 32 Wela ba wunneni. Wela tedudulungu “Nzambi yizangama” ayi Pfumu Nzambi wela kumvana kundu ki kipfumu ki nkulu andi Davidi. \v 33 Wela biadilanga, mu zithangu zioso, batu batotukila mu Yakobi ayilubialu luandi lulendi suka ko. \p \v 34 Maliya wukamba Mbasi : \p —A buevi mela vangimina bila ndisi zaba nitu yi bakala ko ? \p \v 35 Mbasi yimvutudila : \p —Pheve Yinlongo yela kuluka mu ngeyo ayi kitsusula ki lulendo lu Nzambi wuzangama kiela kufukidila. Diawu wunlongo wela butuka, wela tedudulungu Muana wu Nzambi. \v 36 Tala khombꞌaku Elizabeti, mamvandi widi mu buemba bu muana wu bakala mu bununu buandi. Niandi baba tedilanga sita weka mu ngondi andi yi nsambanu. \v 37 Bila kuisi ko diambu diela lembakana vanga Nzambi. \p \v 38 Buna Maliya wuvutula : \p —Minu ndidi kisadi ki Pfumu. Bika mavangimina kuidi minu boso buididi mambu maku. \p Buna mbasi yimbika. \s1 Maliya wuyenda kuidi Elizabeti \p \v 39 Mu bilumbu bina, Maliya wuyenda nsualu-nsualu ku divula didiku miongo, mu zunga ki Yuda. \v 40 Wukota mu nzo Zakali ayi wuvana Elizabeti mboti. \v 41 Thangu Elizabeti kawa mbote yi Maliya muanꞌandi wunikuka mu vumu kiandi. Buna wuwala mu Pheve Yinlongo. \v 42 Ayi wuyamikina mu mbembo yingolo : \p —Ngeyo widi wusakumunu va miudi baketo ayi muana widi mu vumu kiaku widi wusakumunu. \v 43 Buna kuevi kubedi diambu diadi ti ngudi yi Pfumu ama kiza kuidi minu e ? \v 44 Bila mu thangu nguilu mbotiꞌaku mu matu mama buna muana wunikukini mu vumu kiama mu diambu di khini. \v 45 Khini kuidi nketo wowo wuwilukila bila mambu momo makamba Pfumu mu diambu diandi mela vangama. \p \v 46 Buna Maliya wukamba : \q1 Muelꞌama wunkembisanga nzitusu wu Pfumu \q1 \v 47 ayi mpeve yama yilembo mona khini mu diambu di Nzambi, \q1 Mvulusi ama. \q1 \v 48 Bila wubengudi thaluꞌandi va kisadi kiandi \q1 kikambulu mfunu, \q1 diawu zitsungi zioso ziela kuthedilanga \q1 nketo wu zikhini. \q1 \v 49 Bila Nzambi yi zingolo zioso wuphangidi mambu manneni \q1 Dizina diandi didi dinlongo. \q1 \v 50 Ayi mamboti mandi mela zingilanga \q1 mu tsungi ka tsungi, \q1 kuidi bobo ba kunkizikanga. \q1 \v 51 Wumonikisidi zingolo ziandi mu koko kuandi, \q1 wusasikisidi batu badi luniemo mu mintima miawu \q1 \v 52 Wukuludi batu ba lulendo \q1 mu bikundu biawu bi kipfumu \q1 ayi wunangikidi batu bobo badi balembama \q1 \v 53 Wuyukutisidi batu bobo baba nzala mu bima bimbote. \q1 Wusindika bamvuama mioko yi mioko \q1 \v 54 Wusadisidi kisadi kiandi Iseli \q1 mu thebukulu yi moyo mu mambote mandi. \q1 \v 55 Banga buididi tsila yi kavana bakulu beto \q1 kuidi Abalahami ayi kuidi nkunꞌandi \q1 mu zithangu zioso. \p \v 56 Tezo ki zingondi zitatu Mliya kavuandila kuidi Elizabeti, bosi wuvutuka ku nzoꞌandi. \s1 Mbutukulu yi Yowani Mbotiki \p \v 57 Lumbu ki Elizabeti ki buta bu kifuana, wubuta muana wu bakala. \v 58 Bakundi bandi ayi bibutu biandi bu bawa phila Pfumu kamonisina mambote mandi, bamona khini va kimosi ayi niandi. \p \v 59 Muana bu kadukisa dinana di bilumbu, bayiza mu diambu di nzengulu yi nitu yi kibakala\f + \fr 1.59 \fr*\ft Bayuda baba kifu kizenganga nitu yi kibakala muana bu kadukisi dinana di bilumbu.\ft*\f*. Bawu boso bazola kuntedila Zakali banga dizina di siandi, \v 60 vayi nguandi wukamba ti : \p —Nana, dizina diandi Yowani. \p \v 61 Vayi bawu bankamba : \p —Kadi mutu wumosi mu dikanda diaku kasi ko dizina diodi. \p \v 62 Buna bayuvula dise, mu bidimbu, mu zaba dizina mbi katidi vana muana. \v 63 Wulomba tini ki dibaya ; muna kasonika ti : \p —Dizina diandi Yowani. \p Buna batu boso basimina. \p \v 64 Muna thangu yina, munu andi wuzibudidi ayi ludimi luandi luniangukidi. Wuyolukidi ayi wukembisidi Nzambi. \p \v 65 Batu babo bafikasana yawu bamona tsisi, ayi, bayolukilamambu beni mu tsi yoso yi miongo mi Yuda. \v 66 Babo bawa nsamu beni balunda wawu mu mintima miawu ayi batuba : “A buna muana beni buevi kela bela e ?” Bila Pfumu wuba yandi. \p \v 67 Dise diandi Zakali wufuluka mu Pheve Yinlongo, diawu kabikudila ti : \q1 \v 68 Nkembo kuidi Pfumu, Nzambi yi Iseli \q1 Bila wuyiza tala batu bandi ayi wuba kudidi \q1 \v 69 Wututotudidi nkudi wu lulendo mu nkuna \q1 Davidi, kisadi kiandi. \q1 \v 70 Banga bu kayolukila tona vana thonono \q1 mu miunu mi mimbikudi miandi minlongo : \q1 \v 71 ti wela ku tukula mu mioko mi bambeni zieto ; \q1 mu mioko mi batu bobo ba kutulendanga. \q1 \v 72 Mu diambu di dukisa mambote kuidi bakulu beto \q1 ayi mu diambu di tebukila nguizani andi yinlongo moyo ; \q1 \v 73 ayi tebukila moyo ndefi yoyo kalevila nkulu eto Abalahami \q1 \v 74 mu kutuvana diluaku di kunsadila mu kambu tsisi \q1 bu kameni kutukula mu mioko mi bambeni zieto \q1 \v 75 mu bunlongo ayi mu busonga, \q1 mu bilumbu bieto bi luzingu, va ntualꞌandi. \q1 \v 76 Ngeyo muana, wela tedudulungu Mbikudi wu Nzambi yizangama \q1 bila ngeyo wela tuaminina Pfumu ku ntualꞌandi \q1 mu diambu di kubika nzilꞌandi ; \q1 \v 77 mu diambu di zabikisa kuidi batu bandi \q1 ti Nzambi wumveni phulusu \q1 ayi wunlemvukidi masumu andi. \q1 \v 78 Bila Nzambi eto fulukidi mu diadi ayi mu mambote \q1 Diawu mbuetete yi nsuka yela totukila \q1 ku yilu mu diambu dieto \q1 \v 79 mu diambu di kienzula bobo badi mu tombi \q1 ayi bobo badi mu kini ki lufua, \q1 ayi mu diambu di diaisa zithambi zieto \q1 mu nzila yi ndembama. \p \v 80 Muana wuyunduka ayi wukinda mu mpeve. Bosi wuzingila mu bibuangu bisuama nate mu lumbu kioki kakimonisa va meso ma batu ba Iseli. \c 2 \s1 Mbutukulu yi Yesu \r (Matayi 1.18-25) \p \v 1 Mu bilumbu bina, ntinu Sezari Ogisite wuvana lutumu lu tangabatu boso disasama va ntoto wumvimba. \v 2 Disasama beni diawu diba dithete divangama mu thangu Kiliniusi kaba nyadi\f + \fr 2.2 \fr*\fq Nyadi\fq*\fqa : \fqa*\ft voti guvelinele.\ft*\f* wu Sili. \p \v 3 Kadika mutu wuyenda kisonikisa ku divula diandi. \v 4 Sumbu Zefu kaba mu nkuna wu Davidi, diawu kabotukila ku divula di Nazaleti, mu tsi yi Ngalili mu kuenda mu tsi yi Yuda ku divula di Betelemi, divula di Davidi. \v 5 Wuyenda va kimosi ayi Maliya, nketo wukazola kuela, wuba mu buemba. \p \v 6 Buna badi ku Betelemi, Maliya wutula mu thanguꞌandi yibutila. \v 7 Buna wubuta muana wubakala : muanꞌandi wuthete. Wunzinga mu minledi ayi wuntula mu dikulu ki bibulu bila bibuangu bisia bakana ko mu diambu diawu mu zinzo zinlekanga banzenza. \p \v 8 Minsungi mi mamemi miba mu zitsola zizungidila zunga beni mibansunga mu nkielo buisi minkangu miawu mimamemi. \v 9 Kuna mbasi yi Pfumu yiba monikina ayi nkembo wu Pfumu wubazungidila. Buna tsisi yingolo yiba buila. \p \v 10 Vayi mbasi yiba kamba : \p —Bikanu mona boma. Tsangu yimboti ndilunatini. Yikuiza monisabatu boso khini. \v 11 Bila buabu balubutidi Mvulusi mu divula di Davidi. Niandi Mesiya, Pfumu. \v 12 Luela mona muana wu tsombi zingulu mu minledi ayi tululu mu dikulu ki bibulu. Kiawu kioki dimbu luela kunzabila. \p \v 13 Buela zimbukila nkangu wu zimbasi ziba mu dikabu di masodi ma diyilu wumonika va ndambu mbasi beni. Nkangu beni wuyimbila minzitusu mi Nzambi : \q1 \v 14 Nkembo kuidi Nzambi yizangama \q1 Ndembama va ntoto kuidi batu baketa zola. \p \v 15 Zimbasi bu zibika minsungi, zivutuka ku diyilu, buna minsungi mi mameme mikambasana miawu na miawu ti : \p —Bika tuendanu ku Betelemi mu kuenda tadi mambu momo mavangimini kuna ; momo Pfumu katusamunini. \p \v 16 Bayenda nsualu ayi bayenda bata Maliya ayi Zefu va kimosi ayi muana wu tsombi wulekusu mu dikulu ki bibulu. \v 17 Buna baba mona, basamuna mambu moso momo baba kamba mu diambu di muana. \v 18 Babo bobo bawu wawu, basimina buwombo mu diambu di mambu momominsungi mi mameme miba kamba. \v 19 Vayi Maliya wulunda mambu moso ayi wuba ku mayindulanga mu ntimꞌandi. \p \v 20 Bosi minsungi mivutuka, minkembisa ayi minsanisina Nzambi mu diambu di mamo ma bamona ayi ma bawa. Mawu maba banga kuandi bu babakambila mawu. \s1 Yesu wunatu ku nzo Nzambi \p \v 21 Dinana di bilumbu bu biduka, thangu yi zengisa lunitu lu kibakala lu muana bu yifuana, buna bamvana dizina Yesu. Diawu dizina divana mbasi tuamina nguandi kaba mu buemba buandi. \v 22 Bilumbu bizengu mu Mina mi Moyize mu diambu di tsukudulu awu bu bifuana, bambuta ba Yesu zinnata ku Yelusalemi mu diambu dikummonisa kuidi Pfumu. \v 23 Boso buidi busonama mu Mina mi Pfumu ti : \q1 \qt Woso muana wuthete wu bakala wumbutuka,\qt* \q1 \qt wela tambuku kuidi Pfumu.\qt* \p \v 24 Bayiza diaka mu diambu di tambika dikaba boso buididi mu Minami Pfumu : biduka biodi voti bana buadi ba mabembi. \p \v 25 Mutu wumosi wuba ku Yelusalemi, dizina diandi Simewoni. Wubamutu wufuana ayi wusonga. Wuba vingila mbombolo yi Iseli ayi Pheve Yinlongoyiba va niandi. \v 26 Bila Pheve Yinlongo yinkamba ti kalendi vika fua ko enati kamuenieti ko Klisto yi Pfumu. \p \v 27 Niandi wuyiza ku nzo Nzambi mu lutumunu lu Mpeve Yinlongo. Mu thangu bambuta ba Yesu zinata muana mu diambu di dukisa mambu madi mu Mina, \v 28 buna Simewoni wunsimba mu mioko ayi wusanisina Nzambi bu katuba : \q1 \v 29 A Pfumu, yekula buabu kisadi kiaku \q1 kienda mu ndembama boso buididi tsilꞌaku \q1 \v 30 bila meso mama manueni phulusu aku \q1 \v 31 yoyi wukubika mu diambu di batu boso \q1 \v 32 yawu yidi muinda mu diambu di kienzula makanda ; \q1 ayi nkembo wu Iseli, batu baku. \p \v 33 Dise ayi ngudi basimina buwombo mu wa mambu katuba mu diambu diandi. \p \v 34 Simewoni wuba sakumuna ayi wukamba Maliya, nguandi Yesu ti : \p —Tala muana wawu wu kubukulu mu diambu di buisa ayi mu telimisa batu bawombo mu Iseli. Wela ba dimbu kiela bangusanga bawombo ; \v 35 muingi mayindu ma mintima mi batu bawombo matotuka. Vayi kuidi ngeyo veka, wela ba banga mbedi yela tobul mpeve aku. \p \v 36 Mbikudi wumosi wu nketo wuba diaka muna. Dizina diandi Anna, muana Fenueli, wuba mu dikanda di Aseli. Wuba wununa ngolo. Tsambudi di mimvu kaka kavuandila va makuela mu bumuana buandi. \v 37 Bosi wukituka difuola ayi wuzingila mu kidifuola nate mu tezo ki lunana lu mimvu ayi mimvu minya. Kadi lumbu kimosi kasia bika ko nzo Nzambi bila muna kaba nsadilanga Nzambi builu ayi muini mu lusambulu ayi mu kukifuisa nzala mu diambu di lusambulu\f + \fr 2.37 \fr*\ft Minsekudi minkaka misonika “mina nsoki” va buangu ki kukifuisa nzala mu diambu di lusambulu.\ft*\f*. \v 38 Niandi mamvandi bu kayiza muna thangu yina, wusanisina Nzambi ayi wuyolukila mambu ma muana kuidi batu bobo baba mvingilanga khudulu yi Yelusalemi. \p \v 39 Bu bamana dukisa mambu momo masonama mu Mina mi Pfumu, Maliyaayi Zefu bafutuka ku buala buawu, Nazaleti, didi mu Ngalili. \v 40 Muana wuyunduka ayi wukinda. Diela diwombo diba yandi ayi nlemvo wu Nzambi wuba mu niandi. \p \v 41 Kadika mvu bambuta ba Yesu ziba kuendanga ku Yelusalemi mu nyengo Pasika. \v 42 Yesu bu kadukisa kumi mimvu miodi buna bayenda ku Yelusalemi, mu diambu di nyengo, boso bubela kifu kiawu. \p \v 43 Nyengo bu wumanisa, bavutuka kuawu. Vayi muanꞌawu Yesu wusiala ku Yelusalemi ayi bambuta bandi zisia bu zaba ko. \v 44 Bawu babanzila ti widi muidi bakundi bawu bayenda yawu va kimosi. Bu badiata lumbu kimvimba, buna batona kuntomba muba bibutu biawu ayi bazabana yawu. \v 45 Vayi sumbu basia kummona ko ; diawu bavutukila ku Yelusalemi mu kuenda ntombi. \p \v 46 Bilumbu bitatu bu bivioka, bambakula muna nzo Nzambi, buna kavuendi va khatitsika minlongi mi mina. Wuba wa ayi wuba yuvula biuvu. \v 47 Babo bobo banwa, basimina mu diambu di diela diandi ayi mu diambu di mimvutuziandi. \v 48 Zimbuta bandi zisimina buwombo bu zimmona vana. Buna nguandi wunkamba : \p —Muanꞌama, bila mbi wutuvangidi bobo e ? Zebi kuaku ti siaku ayiminu tsisi yiwombo tumueni ayi tutombidi ngolo. \p \v 49 Buna Yesu wuba vutudila : \p —Bila mbi lufueti kuthombila e ? Lusi zaba ko ti mfueti ba mu nzo yi dise diama ? \p \v 50 Vayi basia sudika ko mambu momo ka bakamba. \p \v 51 Buna wuyenda yawu ayi wuvutuka ku Nazaleti. Wuba tumukina. Vayi nguandi wulunda bumboti mambu moso momo mavioka. \v 52 Yesu wuyunduka mu nduenga ayi mu ntela. Khini yiwombo kamonisa Nzambi ayi batu. \c 3 \ms1 KHUBUKULU YI KISALU KI YESU \s1 Yowani Mbotiki, mvuala wu Nzambi \r (Matayi 3.1-10 ; Malako 1.1-6) \p \v 1 Mu mvu wu kumi wu ntnu wu lubialu lu ntinu Tibeli Sezari, Ponse Pilatu niandi wuba nyadi mu Yuda, Elode Tetalake wubiadila mu Ngalili, khombꞌandi Filipi mu Itule ayi mu Talakonite, Lisaniasi wubiadila mu Abileni. \v 2 Ana ayi Kayife baba bapfumu zi zinganga Nzambi. \p Mu mvu beni mambu ma Nzambi mayiza kuidi Yowani muana Zakali, bu kaba mu dikanga. \v 3 Yowani wudiengila tsi yoso yiba mu yenda Yolidani ayi wuba kuenda longingi : “Bila lubotama mu monisa ti lubaludi mavanga, buna Nzambi wela lemvukila masumu meno.” \v 4 Banga bu busonimina mu nkanda wu mbikudi Ezayi : \q1 \qt Mbembo yi mutu wulembu yamikina mu dikanga :\qt* \q1 \qt Lukubika nzila yi Pfumu\qt* \q1 \qt Luludika minsolo miandi\qt* \q1 \v 5 \qt Mindimba mioso miela sesolo,\qt* \q1 \qt Miongo mioso ayi zimbata zioso zimiongo ziela lendumunu\qt* \q1 \qt zinzila zi zikhondo ziela lulama\qt* \q1 \qt minsolo mi mabadi miela fuanusu.\qt* \q1 \v 6 \qt Ayi batu boso bela mona phulusu yi Nzambi.\qt* \p \v 7 Yowani wuba kambanga batu bobo baba kuizanga mu botama kuidi niandi ti : \p —Bana ba bikusa ! Nani wululubudi mu tina nganzi yoyi yeka kuiza ? \v 8 Monisanu mavanga mamboti momo mafueni kuidi batu bobo babalula mavanga. Lubika banza bu lulembu yindulanga mu mintima mieno ti : “Beto dise dieto Abalahami !” Bila bukiedika ndikulukamba ti Nzambi wulenda totula bana ba Abalahami mu mataid mama\f + \fr 3.8 \fr*\ft Tala Matayi 3.9\ft*\f*. \p \v 9 Lukeba : soka kikubimini mu zenga mianzi mi minti. Woso nti wunkambu buta mu zenga mianzi mi minti. Woso nti wunkambu buta makundimamboti wela kuangu ayi wela viku ku mbazu. \p \v 10 Buna nkangu wu batu wunyuvula : \p —Buna mbi tufueti vanga e ? \p \v 11 Wuba vutudila : \p —Woso mutu widi bikhutu biodi, bika kavana kimosi kuidi mutu wowo kambulu. Woso mutu widi bidia bika kavanga bobuawu. \p \v 12 Ayi mimfutisi mi ziphaku miyiza botama kuidi Yowani, minyuvula : \p —Nlongi, mbi tuvanga e ? \p \v 13 Buna wuba vutudila : \p —Lubika buelanga thalu va mbata thalu yoyo yizengo. \p \v 14 Masodi mamvawu manyuvula : \p —Buna beto, mbi tuvanga e ? Buna niandi wuba vutudila : \p —Lubika zionanga bima bingana ; lubika fundanga batu mu mambu ma luvunu. Lutadidilanga kaka mfutu eno. \r (Matayi 3.11-12 ; Malako 1.7-8 ; Yowani 1.19-28) \p \v 15 Batu boso bata diana di ngolo bila babanzila ti Yowani niandi Klisto. \p \v 16 Yowani wuba vutudila bawu boso ti : \p —Minu mu nlangu ndilembu lubotikila. Vayi mutu wowo wulembu yizi wundutidi mu lulendo ; ndisi fuana ko u zibula minsinga mi zisapatu ziandi. Niandi wela kulubotikila mu Pheve Yinlongo ayi mu mbazu. \v 17 Ayi simbidi mbangu mu mioko miansi ; niandi wela kombula buangu kioki kela vevila. Wela lunda ble\f + \fr 3.17 \fr*\fq ble\fq*\fqa : \fqa*\ft mpila kunusu kinsadulungu falina ; kidi banga masangu.\ft*\f* ku yilu banga vayi wela yoka biti ku mbazu yi kayilendi zima ko. \p \v 18 Yowani bu kaba vananga zithumunu ziwombo kuidi batu, buna wuba kubalonganga Nsamu Wumbote. \r (Matayi 14.3-4 ; Malako 6.17-18) \p \v 19 Vayi Yowani wuba tubidilanga buwombo nyadi\f + \fr 3.19 \fr*\fq Nyadi\fq*\fqa : \fqa*\ft voti guvelenele. Tala Luka 2.2.\ft*\f* Elode mu diambu di kakuela Elodiasi, nketo wu khombꞌandi ayi mu diambu di kavanga mavanga mawombo mankakamambimbi. \v 20 Elode wubuela diaka yika bila kiaki va yilu mambimbi mandi moso : wukotisa Yowani mu nloko. \s1 Yesu wubotama \r (Matayi 3.13-17 ; Malako 1.9-11) \p \v 21 Batu boso bu bamana botama, Yesu mamvandi wubotama. Bu kaba sambila, diyilu dizibuka \v 22 ayi Pheve Yinlongo yi nkitila banga dibembi. Kuna kuwakana mbembo yimosi yitotukila ku diyilu, yikamba ti : \p —Ngeyo widi Muanꞌama wu luzolo ; khini yiwombo wukumbonisanga. \s1 Khikulu ki Yesu \r (Matayi 1.1-17) \p \v 23 Yesu buna weka nduka-nduka makumatatu ma mimvu bu katona kisalu kiandi. Batu babanzila ti niandi muana Zefu wu Heli : \v 24 wu Mata, wu Levi, wu Maliki, wu Yanayi, wu Zefu \v 25 wu Matatiasi, wu Amosi, wu Nahumi, wu Esili, wu Nangayi. \v 26 Wu Mati, wu Matatiasi, wu Simeyini, wu Yose, wu Yoda. \v 27 Wu Yowanani, wu Leza, wu Zolobabeli, wu Salatieli, wu Neli \v 28 wu Meleki, wu Adi, wu Kosami, wu Elimadami, wu El. \v 29 Wu Yesu, wu Eliezeli, wu Yolimi, wu Mata, wu Levi \v 30 wu Simewoni, wu Yuda, wu Zozefi, wu Yonami, wu Eliakimi. \v 31 Wu Meleya, wu Mena, wu Matata, wu Natani, Wu Davidi. \v 32 Wu Isayi, wu Obedi, wu Vowazi, wu Salimoni, wu Nasoni \v 33 wu Aminadabi, wu Adimini, wu Alini, wu Esiloni, wu Pelesi, wu Yuda, \v 34 wu Yakobi, wu Isaki, wu Abalahami, wu tela, wu Nawoli. \v 35 Wu Selungi, wu Lewu, wu Faleki, wu Hebeli, wu Sala \v 36 wu Kayinani, wu Alifazadi, wu Semi, wu Nowa, Wu Lemeki. \v 37 Wu Matusalemi, wu Enoki, wu Yeledi, wu Maleleli, wu Kenami, \v 38 wu Enosi, wu Seti, wu Adami, niandi veka wuba muana wu Nzambi. \c 4 \s1 Yesu wuvukumunu \r (Matayi 4.1-11 ; Malako 1.12-13) \p \v 1 Yesu wuba wuwala mu Pheve Yinlongo, wubotuka ku Yolidani. Mpeve yinnata ku dikanga. \v 2 Kuna satana kamvukumunina mu tezo ki makumaya ma bilumbu. Kadi kiasa kasia dia ko mu bilumbu beni. Bu biduka, buna wumonanzala. \p \v 3 Buna satana\f + \fr 4.3 \fr*\fq Satana\fq*\fqa : \fqa*\ft voti nkadi-a-mpemba. Tala Matayi 4.1.\ft*\f* wunkamba : \p —Kamba ditadi diadi dikituka dipha enati widi muana Nzambi. \p \v 4 Yesu wumvutudila : \p —Disonama ti : \qt mutu kalendi zingilanga kaka mu dipha ko.\qt* \p \v 5 Buna satana wunnata va kingiela ayi wummonisa mu khumbu yimosibipfumu bioso bi ntoto \v 6 ayi wunkamba : \p —Ndiela kuvana lulendo loso lualu, ayi nkembo wu bimbumu biabi. Bila minu veka ndivanu wawu ayi ndenda kuwuvana kuidi woso mutu nsodidi. \v 7 Ngeyo kumbuongimina kuandi buna bibioso biobi bieka ba biaku. \p \v 8 Yesu wumvutudila : \p —Disonama : \q1 \qt Pfumu Nzambi aku niandi kaka fueti buongimina ayi\qt* \q1 \qt niandi kaka fueti sadila.\qt* \p \v 9 Buna bosi satana wunnata ku Yelusalemi, wuntula ku buangu kilutidizangama kimbata muanzu wu nzo Nzambi ayi wunkamba : \p —Enati bukiedika ti widi Muana Nzambi, wukilozi ku ntoto bila disonama : \q1 \v 10 \qt Nzambi wela fidisa zimbasi ziandi mu diambu diaku muingi zikeba\qt* \q1 \v 11 \qt ayi ziela kunata mu mioko miawu mu diambu di kulu kuaku kuedibumina thutu mu ditadi.\qt* \p \v 12 Yesu wumvutudila : \p —Bakamba : \qt Wulendi vukumuna Pfumu Nzambi aku ko !\qt* \p \v 13 Satana bu kamana kumvukumuna mu zithotolo zi phila mu philabuna wuntatukila nate mu thangu yizengo. \ms1 KISALU KI YESU KU NGALILI \s1 Yesu niandi kisadi kisobolo kuidi Nzambi \r (Matayi 4.12-17 ; Malako 1.14-15) \p \v 14 Buna Yesu wuvutuka ku Ngalili ; lulendo lu Pheve luba mu niandi. Tsangu andi yimana tembakana mu zunga kioso. \v 15 Wuba longanga mu zinzo ziawu zi zikhutukunu ayi batu boso baba kuniemisanga. \r (Matayi 13.53-58 ; Malako 6.1-6) \p \v 16 Wuyenda ku Nazaleti ku Kayundukila ayi wukota mu nzo yi lukutukunu mu lumbu ki saba\f + \fr 4.16 \fr*\fq Lumbu ki saba\fq*\fqa : \fqa*\ft Lumbu ki lumingu kuidi Bayuda. Mu bilumbu bieto kidedikini mu lumbu ki kisabala.\ft*\f* bila bobo bu bela kifu kiandi. Wutelama mu diambu di tanga masonoko. \v 17 Buna bamvana nkanda wu mbikudi Ezayi. Bu kazibula nkanda beni, wubua va tini kisonama mambu mama : \q1 \v 18 \qt Pheve yi Pfumu yidi va minu\qt* \q1 \qt bila wutsodula mu longa Nsambu Wumbote kuidi minsukami,\qt* \q1 \qt wumfidisa mu yamikisa khudulu yi batu bakangama,\qt* \q1 \qt mu zibula meso ma baphofo,\qt* \q1 \qt mu nata phulusu kuidi batu banyamusu\qt* \q1 \v 19 \qt ayi yamikisa mvu wu nlemvo wu Pfumu.\qt* \p \v 20 Wuzibika nkanda beni ayi wuvutula wawu kuidi kisadi ki nzo yi lukutukunu bosi wuvuanda. Meso ma batu boso baba mu nzo yi lukutukunu maba kuntala. \p \v 21 Buna wuba kamba : \p —Buabu, masonuku mama ma luwilu masundukidi. \p \v 22 Batu boso bantelimina kimbangi. Basimina mu diambu di mambu ma nlemvo matotukila mu munu andi. Buna batuba : \p —Niandi ko muana Zefu e ? \p \v 23 Buna wuba kamba : \p —Bukiedika ti ma lukhamba kingana kiaki : “Munganga, wukibelusa ngeyo veka !” ayi maluthela : “Tuwilu mambu mavangimini ku Kafalinawumi. Vanga buawu kuaku, mu divula diaku !” \p \v 24 Buna wubuela ku bakamba ti : Bukiedika ndikulukamba ti kuisi ko mbikudi wela yakulu bumboti mu tsi andi ! \v 25 Bukiedika ndikulukamba ti mafuola maba mawombo mu Iseli mu thangu Eli. Zimvula zisia noka ko mu tezo ki mimvu mintatu ayi ndambu ; ayi kanda kingolo kiba mu tsi yoso. \v 26 Vayi Eli kasia fidusu kuidi mfuola moso ko. Vayi kuidi difuoladimosi diba zingilanga ku Salapeta, mu tsi yi Sidoni. \v 27 Batu babela buazi baba bawombo mu Ieli mu thangu mbikudi Elisa vayi kadi wumosi mu bawu kasia vedusu ko ; botula kaka Namani muisi Sili. \p \v 28 Batu boso baba muna nzo yi lukutuku bafuema ngolo bu awa mambu mama. \v 29 Batelama, banata Yesu ku nganda yi divula ; nate ku tsongi wu mongo, kutungulu divula beni. Bannata kuna muingi bannunguna ku tsi. \v 30 Vayi wufielumuka va khatitsikꞌawu ayi wuyenda kuandi. \s1 Yesu wukuka mpeve yimbimbi ayi wubelusa bambevo \r (Malako 1.21-28) \p \v 31 Wuyenda ku Kafalinawumi, divula di Ngalili. Kuawu kaba longila mu lumbu bi saba\f + \fr 4.31 \fr*\ft Tala Matayi 12.1.\ft*\f*. \v 32 Basimina buwombo mu wa malongi mandi bila wulongila mu lulendo. \p \v 33 Muna nzo lukutukunu muba mutu wumosi wuba mpeve yimbimbi, wuyamikina mu ndinga yingolo : \p \v 34 —A Yesu muisi Nazaleti, mambu mbi tuidi betu yaku e ? Wizidi mu kutubunga e ? Minu nzebi ti ngeyo widi nani : Widi mutu wunlongo wu Nzambi. \p \v 35 Yesu wutemina pheve yimbimbi ayi wuntumina : \p —Bika biyoko ; totuka mu mutu wawu ! \p Mpeve beni yimbimbi yilumba mutu beni va tsi, va meso ma batu boso babavana. Buna yitotuka mu kambu kumvanga mpasi. \v 36 Batu boso basimina ayi bayuvasana bawu na bawu : \p —A mambu mbi mama e ? Bila niandi wumvana zithumunu kuidi ziphevi zimbimbi mu kibakala ayi mu lulendo ayi ziawu zilembu totuka. \p \v 37 Tsangu yi Yesu yimuangana mu mala moso ma zunga kina. \r (Matayi 8.14-17 ; Malako 1.29-34) \p \v 38 Bu katotuka mu nzo yi lukutukunu, wuyenda ku nzo yi Simoni. Nzitu wu Simoni wuba zinzangala zingolo ayi baleba Yesu muingi kambelusa. \v 39 Wuyinama va kaba, wutemina zinzangala ayi ziawu zitumbu kumbika. Buna nzitu wu Simoni wutelama mu nsualu ayi wuba kubikila bidia. \p \v 40 Thangu buna yeka diama, baboso baba bedisa bambevo banata bambevo ziawu, ziba bimbevo bi mpila mu mpila, kuidi Yesu. Wutetika mioko kuidi kadika mutu ayi wuba belusa. \v 41 Ziphevi zimbimbi zitotuka mu batu bawombo. Sumbu zintotuka zi kuenda yamikina : \p —Ngeyo widi Muana Nzambi. \p Vayi Yesu wutemina ziphevi beni zimbimbi ayi kasia zivana ko minsua mu yoluka bila zizaba ti niandi Klisto. \r (Malako 1.35-39) \p \v 42 Buisi buna bukia, Yesu wutotuka ayi wuyenda ku buangu kisuma. Nkangu wu batu wuntomba ayi bu wutula va kaba ; batu bazola kunsimbidila mu diambu kabika kuenda. \v 43 Vayi wuba kamba : \p —Mfueti samuna diaka Nsamu Wumbote wu Kipfumu ki Nzambi mu mavula mankaka bila diawu ndifidusulu. \p \v 44 Buna wulonga mu zinzo zi zikhutukunu zi Yuda\f + \fr 4.44 \fr*\ft Minkanda minkaka mi khulu musonama Ngalili va buangu ki Yuda.\ft*\f*. \c 5 \s1 Minlonguki mitheti \r (Matayi 4.18-22 ; Malako 1.16-20) \p \v 1 Lumbu kimosi yesu kaba muyenda disimu di mbu wu Ngenezaleti ayi sumbu nkangu wu batu wunzungidila mu diambu di wa mambu ma Nzambi, \v 2 buna wumona minlungu miodi muyenda mbu. Minlobi mi zimbizi bakuluka kuawu mu minlungu miawu bila makondi mawu baba sukula. \v 3 Nlungu wumosi wuba wu Simoni. Yesu wukuma muawu ayi wunkambakatatukila fioti disimu. Buna wuvuanda muna nlungu ayi wutona longa nkangu. \p \v 4 Buna kamanisa yoluka, wukamba Simoni : \p —Kuesa nlungu kungingi nlangu, kuna kuidi thimpula bosi ngeyo ayi bakundi baku lozanu makondi meno mu diambu di luloba. \p \v 5 Vayi Simoni wumvutudila : \p —A nlongi, builu bumvimba tusedi vayi kadi kiasa tusia baka ko. Vayi sumbu wuthumini, ndieka loza makondi. \p \v 6 Baloza makondi ayi babaka zimbizi ziwombo ; ayi makondi mawu tsatu makanzuka. \v 7 Buna batumisa bakundi bawu bobo baba mu nlungu wunkaka muingi biza basadisa. Bayiza ayi minlungu mioso mimiodi miwala zimbizi, ayi tsatu midiama. \p \v 8 Bu kamona bobo, Simoni-Piela wufukama va malu ma Yesu ayi wunkamba : \p —Pfumu, bika wuthatukila bila ndidi nkua masumu. \p \v 9 Muaki lukhuku lumbuila va kimosi ayi bakundi bandi mu mona phila zimbizi baloba. \v 10 Zaki ayi Yowani, bana ba Zebede, bakundi ba Simoni, mamvawu lukhuku lu babuila. \p Buna Yesu wukamba Simoni : \p —Bika mona tsisi bila tona buabu wela ba nlobi wu batu. \p \v 11 Bu bavutula minlungu miawu ku disimu, basia bika bibioso ayi balandakana Yesu. \s1 Yesu wubelusa bambevo bawombo ayi wulemvukila masumu \r (Matayi 8.1-14 ; Malako 1.40-45) \p \v 12 Lumbu kimosi Yesu bu kaba mu divula dimosi, kuna kutotukila mutu wumosi wuba ayi buazi. Bu kamona Yesu, mutu beni wufukamava ntualꞌandi vayi wuyinika zizi kiandi mu tsi ayi wunleba : \p —A Pfumu, enati tidi buna wulenda kuaku kumvedisa ! \p \v 13 Yesu wunonuna koko kuandi, wunsimba ayi wunkamba : \p —Nyinga, thidi, vedila kuaku ! \p Mu yina thangu, wuvedila mu buazi buandi. \v 14 Vayi wunkandika kabika kamba kadi kuidi mutu wumosi mambu mavangimini mu niandi. Vayi wunkamba : \p —Yenda kimonisa kuidi nganga yi Nzambi ayi nata dikaba dilomba Moyizemu diambu diba kimbangi kuidi bawu. \p \v 15 Tsangu yi Yesu yiluta muangana. Diawu minkangu miwombo mi batu bayiza muingi banwa ayi muingi babelusu mu bimbevo biawu. \v 16 Vayi niandi wuyenda tinina mu bibuangu bisuama mu diambu kasambila. \r (Matayi 9.1-8 ; Malako 2.1-12) \p \v 17 Lumbu kimosi bu kaba longa, Bafalisi ayi minlongi mi mina bobobatotukila mu mala moso ma Ngalili, ma Yuda ayi ma Yelusalemi bayizavuanda vana ayi lulendo lu Pfumu lumonika mu bambevo baba balusanga Yesu. \v 18 Zimbukila babakala batotuka, banata dikoka mu kimpoyi\f + \fr 5.18 \fr*\ft Tala Matayi 9.2\ft*\f*. Batomba diluaku di kunkotisila mu nzo muingi bantula va ntuala Yesu. \v 19 Vayi basia baka ko diluaku di kunkotisila mu diambu di nkangu wu batu. Diawu bakumina ku mbata muanzu ayi batobudila divudumu muanzu, bosi, bakulula dikoka beni mu kiphoyi va khatitsika batu, va ntuala Yesu. \p \v 20 Yesu bu kamona minu ki batu bobo, wukamba : \p —Nkundi ama, masumu maku malemvokolo. \p \v 21 Minlongi mi Mina ayi Bafalisi batona niunguta ayi bakambasana : \p —Buna nani mutu wawu wuntuba mamu ma mvuezolo e ? Nani beki minsuamu lemvukil masumu ? A keti Nzambi kaka e ? \p \v 22 Vayi Yesu wuzaba mayindu mawu, ayi wuba kamba : \p —Bila mbi lunyindudila bobo mu mintima mieno e ? \v 23 Mbi bilutidi kambu phasi mu kamba : “Masumu maku malemvokolo” voti “telama kuaku ayi diata ?” \v 24 Vayi muingi luzaba ti muana mutu beki lulendo va ntoto lu lemvukila masumu… \p Buna wukamba dikoka : \p —Minu ndikutumina : “Telema, bonga kiphoyi kiaku ayi vutuka ku nzoꞌaku !” \p \v 25 Vana vawu dikoka ditelama, va meso ma batu boso, dibongakiphoyi kiandi ayi divutuka ku nzoꞌandi. Sumbu kavutuka wulembu kembisa Nzambi. \p \v 26 Batu boso basimina, bakembisa Nzambi kutsi boma baba vayi batuba : \p —Matsiminanga tumueni buabu. \s1 Bafindisa Yesu ziphaka \r (Matayi 9.9-13 ; Malako 2.13-17) \p \v 27 Mambu momo bu mavioka, Yesu wuyenda kuandi. Vayi wumona mfutisi wumosi wu ziphaku mu nzila, buna kavuendi mu bilu kimfutusulungu ziphaku, dizina diandi Levi. Buna wuntela ayi wunkamba : \p —Wundandakana. \p \v 28 Mutu beni wutelama, wubika bima bioso ayi wulandakana Yesu. \v 29 Buna Levi wukubikila Yesu ndikulu dinneni, ku nzoꞌandi. Batu bawombo baba yawu va meza. Mu bawu muba mimfutisi mi ziphaku. \p \v 30 Bafalisi ayi minlongi mi mina miomi miba mu dingumba diawu mifuema ayi bayuvula minlonguki mi Yesu ti : \p —Bila mbi lulembo dila ayi nuina va kimosi ayi mimfutisi mi ziphaku miomi, bankua masumu e ? \p \v 31 Yesu wuba vutudila : \p —Batu bobo badi nitu yi buvini batombanga munganga ko. Vayi batu badi bimbevo bawu bantombanga munganga. \v 32 Ndisia kuiza tela batu basonga ko vayi ndiyiza mu diambu di tela bankua masumu. \s1 Kimona ayi kikhula \r (Matayi 9.14-17 ; Malako 2.18-22) \p \v 33 Buna bankaka banyuvula : \p —Bila mbi minlonguki mi Yowani ayi mi Bafalisi mikukifuisanganzala mu diambu di lusambulu vayi miaku mindia ayi minua e ? \p \v 34 Yesu wuba vutudila : \p —A beno lumbanza ti batu bobo batumusu, kuidi ditoko diodi dikuedidi, balenda kukifuisa nzala mu diambu di lusambulu ditoko dikuedidi bu dikidi yawu va kimosi e ? \v 35 Vayi vadi thangu bu bela ku babotula ditoko, buna bosi mu bilumbu binabela kukifuisa nzala mu diambu di lusambulu. \p \v 36 Buna wuba kamba nongo yimosi : \p —Mutu kalendi ko kanzuna tendi kinledi wumona muingi kalondila nledi wunkhulu. Bila buna maka kanzuna nledi wumona ayi tendi kioki kabongidi mu nledi wumona kilendi fuanakana ko ayi tendi kikhulu. \v 37 Bobuawu, mutu kalendi tula ko vinu kimona mu zitsaku zikhulu\f + \fr 5.37 \fr*\ft Bayuda baba kifu kilundilanga vinu mu zitsaku zivangulu mu minkanda mi bibulu, vayi mu nkanda wu khombo ziba luta vangiminanga. Tala Matayi 9.17.\ft*\f* bilanganu vinu kimona kilenda kanzuna zitsaku zikhulu. Buna vinu kidukukidi ayi zitsaku zifuidi. \v 38 Vayi bufueni mu tula vinu kimona mu zitsaku zimona. \v 39 Kuisi ko mutu wunua vinu kikhulu wubuela tomba diaka nua vinu kimona bila kafueti tuba : vinu kikhulu kilutidi lueki ! \c 6 \s1 Yesu niandi pfumu lumbu ki saba \r (Matayi 12.1-8 ; Malako 2.23-28) \p \v 1 Kiba lumbu ki saba\f + \fr 6.1 \fr*\ft Tala Matayi 12.1\ft*\f*, Yesu wuviokila mu tsola yi ble\f + \fr 6.1 \fr*\ft Tala Matayi 3.12 ; 12.1 ; Luka 3.17.\ft*\f*. Minlonguki miandi mivela makundi ayi midia mawu. \p \v 2 Bafalisi bankaka bayuvula : \p —Bila mbi lulembo vangila mambu makanduku mu lumbu ki saba e ? \p \v 3 Yesu wubavutudila : \p —Lutengi ko mambu Davidi kavanga mu thangu niandi ayi bakundi bandibaba mu nzala e ? \v 4 Niandi wukota mu nzo Nzambi, wubonga mapha matambuku kuidi Nzambi ayi wudia mawu ; wukabudila batu bobo baba yandi, ka diambu ko, kasia ba ko minsua bila banganga Nzambi kaka ziba minsua mu dia mawu. \p \v 5 Buna wubuela tuba diaka : \p —Muana mutu niandi Pfumu yi lumbu ki saba. \r (Matayi 12.9-14 ; Malako 3.1-6) \p \v 6 Mu lumbu kinkaka ki saba, Yesu wukota mu nzo yi lukutukunu ayi wutona longa. Muna muba mutu wumosi wuba koko ku lubakala kusioka. \v 7 Minlongi mi mina ayi Bafalisi basunga Yesu mu tala kani wulendakumbelusa mu lumbu ki saba mu diambu babaka bila kioki balenda kumfundila. \p \v 8 Vayi Yesu bu kazaba mayindu mawu, buna wukamba mutu wuba koko kusioka : \p —Telama, yiza va ntuala batu boso ! \p Mutu beni wutelama. Wuyiza vana. \p \v 9 Buna Yesu wuba kamba : \p —Kiuvu kidi yama ki kuluyuvula : minsua midi mu vanga mambotevoti mambimbi mu lumbu ki saba e ? Minsua midi mu vukisa luzingu voti mu kuluvonda e ? \p \v 10 Buna wuzungisa thalu andi kuidi batu boso baba vana bosi wukamba mutu beni : \p —Nonuna koko kuaku. Mutu beni wunonuna koko ayi koko kuandi kubeluka. \v 11 Minlongi mi mina ayi Bafalisi bafuema ngolo ayi bayuvasana bawu na bawu mu zaba diambu mbi balenda vangila Yesu. \s1 Yesu wusobula bamvuala kumi buadi \r (Matayi 19.1-4 ; Malako 3.13-19) \p \v 12 Muna bilumbu beni, Yesu wuyenda ku mbata mongo mu diambu di sambila. Builu bumvimba kasambidila. \v 13 Buisi buna bu kia, buna wutela minlonguki miandi ayi wusobula va khatitsikꞌawu kumi mi miodi. Wuba vana dizina di bamvuala. \v 14 Mazina mawu mawu mama : Simoni wuka bieka Piela ayi khombꞌandi Andele ; Zaki, Yowani, Filipi, Balitelemi \v 15 Matayi, Toma, Zaki muana Alife, Zimoni wuba mu dingumba di ba Zeloti, \v 16 Yuda muana zaki ayi Yuda Isikalioti, mutu wumvakula. \s1 Yesu va khatitsika nkangu wu batu \r (Matayi 4.23-25 ; Malako 3.7-11) \p \v 17 Bu kaba kuluka mongo va kimosi ayi bawu Yesu wutelama va ndimba. Minlonguki miandi miwombo miba vana va kimosi ayi nkangu wuwombo wu batu baba mu zunga kioso ki Yuda, ki Yelusalemi, mu mala ma Tile ayi Sidoni momo madi mu yenda nzadi. \v 18 Baboso bayiza mu diambu di banwa ayi babelusu mu bimbevo biawu. Bobo bayamusu kuidi ziphevi zimbimbi babeluka. \v 19 Baboso batomba kunsimba bila lulendo lutotukila mu niandi luba lubelusa batu boso. \s1 Mambu ma khini voti ma mabienga \r (Matayi 5.1-12) \p \v 20 Buna Yesu wutala minlonguki miandi ayi wuba kamba : \p —Khini kuidi beno minsukama bila beno luvuidi Kipfumu ki Nzambi. \p \v 21 Khini kuidi beno luidi buabu mu nzala bila luela yukutusu. \p Khini kuidi beno lulembu didi buabu bila luela seva. \p \v 22 Khini kuidi beno mu thangu bela ku lulenda, bu bela ku luloza, bu bela ku lufinga, bu bela ku lukuka, bu bela manga mazinga meno banga mazina mambimbi mu diambu di Muana Mutu. \p \v 23 Mu lumbu kina buna luela mona khini ayi luela dumuka mu diambu di khini bila mfutu eno widi wunneni mu diyilu. Bila buawu bobo kuandi bakulu bawu bayamisila mimbikudi. \p \v 24 Vayi mabienga kuidi beno zimvuama bila lukitambudidi yeno mbombolo. \p \v 25 Mabienga kuidi beno luidi bayukuta buabu bila luela mona nzala. \p Mabienga kuidi beno lulembu sevi buabu bila luela ba mu kaniki ayi luela dila. \p \v 26 Mabienga kuidi beno batu boso bu bela kuluniemisa bila buawu bobobakulu bawu bavangila mimbikudi mi luvunu. \s1 Malongi mu diambu di zola bambeni \r (Matayi 5.38-48) \p \v 27 —Vayi kuidi beno lunwa, ndikulukamba : luzola bambeni zienu ; luvangila mambote bobo bakululendanga ; \v 28 Lusakumuna bobo bakulusinganga ; lusambidila bobo bakuluvangilanga mambu mambimbi. \v 29 Enati mutu wuzubidi mbata mu luvenga lumosi, buela ntambika luvenga lunkaka. Enati mutu wuzionini yunga kiaku, buna kadi ku nkandika kaziona kikhutu kiaku. \v 30 Vana kuidi woso mutu wukulomba. Enati mutu wuzionini bima biaku, buna kadi kunlomba diaka biawu. \p \v 31 Mambu momo lutidi baluvangila, mawu mamveno lufueti vangila bankaka. \v 32 Enati lunzolanga kaka bobo bakuluzolanga buna mbi lumbaka e ? Bila bankua masumu, mamvawu, beta zola bobo baku bazolanga. \v 33 Enati lumvangila mamboti kuidi bobo bakuluvangilanga kaka mambote, buna mbi lumbaka ? Bila bankua masumu mamvawu beta bu vanga. \v 34 Enati lueta devisa kaka bobo balenda kuluvutudila, buna mbi lumbaka e ? Bila bankua masumu mamvawu beta devisa bankua masumu yawu muingi baba vutudila. \p \v 35 Vayi beno bika luzola bambeni zienu, luba vangila mambote ayi ludevisa mu kambu ba mayindu keni bela kuluvutudila. Buna mfutu eno welaba wunneni, luela ba bana ba Nzambi yizangama bila niandi veka widi wumbote kuidi bobo bazabanga ko vutula matondo ayi kuidi batu bambimbi. \p \v 36 Bika luba batu bambote banga dise dieno widi wumbote. \r (Matayi 7.1-5) \p \v 37 —Lubika sambisa tala mamveno luedi sambusu. Lubika zengila batu nkanu tala mamveno luedi zengulu nkanu. Lulemvukila badienu muingi mamveno balulemvukila. \v 38 Luvananga buna mamveno bela kuluvana. Bela kuluvana kuku kifuana, kuku kikomana, kinikunu ayi kinsapuka bila bela kulutezila luelo luela dedakana banga lolo lutezila. \p \v 39 Yesu wubuela bakamba diaka nongo yayi : \p —A buevi, phofo wulenda nata phofo yandi e ? Buna bawu buadi balenda bua mu dibulu e ? \v 40 Nlonguki kasi viatuka ko nyiyisi andi vayi bu kameni kubuku bu mbote, buna boso kalenda dedakana banga nyiyisi andi. \p \v 41 Bila mbi wuntadila kiti kidi mu diesu di khombꞌaku vayi ngeyo vekawukadi mona tunga yidi mu diesu diaku e ? \v 42 Voti, buevi wulenda kambila khombꞌaku ti : “A khomba bika ndibotula kiti kidi mu diesu diaku !” vayi ngeyo veka wukadi mona tunga yidi mu diesu diaku e ? Mutu wu mayuya ! Botula nteti tunga yidi mu diesu diaku buna bosi mawumona bumboti mu botula kidi kidi mu diesu di khombꞌaku. \r (Matayi 7.16-20) \p \v 43 —Bila kuisi ko nti wumbote wela buta makundi mambimbi ayi nti wumbimbi wulendi buta makundi mambote ko. \v 44 Bila banzabilanga nti mu makundi mandi. Bila balendi vela ko makundima figi mu nti wu zitsendi ayi balendi vela ko makundi ma vinu mu nti wu zitsolokoto. \v 45 Mutu wumbote wuntotulanga mambote momo mambanga mu kiuka kimboteki ntimꞌandi. Mutu wumbimbi wuntotulanga mambimbi mambanga mu kiuka kimbimbi ki ntimꞌandi bila mutu wuntubanga mambu momo mafulukidi mu ntimꞌandi. \s1 Ntungi wu diela ayi wu buvulu \r (Matayi 7.24-27) \p \v 46 —Bila mbi lukuthedilanga “Pfumu, Pfumu” vayi lukadi vanga mambu momo ndilembu lukambi e ? \p \v 47 Ndieka kulumonisa buevi budedikinini woso mutu wowo wunkuiza kuidiminu, wulembu wi mambu ndilembu tubi ayi wulembu kumasadila. \v 48 Niandi dedikini banga mutu wowo wutunga nzo. Wutimuna fondasio yimula ayi wutungila yawu va yilu matadi. Khuka yi nlangu bu yiyiza, yiyiza lumbama muna nzo beni ayi yisia yinikuna ko bila yitungu va yilu matadi. \p \v 49 Vayi woso wulembu wi mambu mama ayi wunkambu sadila mambu beni dedikini banga mutu wutunga nzoꞌandi va mbata ntoto mu kambu fondasio. Khuka yi nlangu bu yiyiza lumbama mu nzo beni, yawu yitumbu bua, mfuilu yi nzo beni yiba yinneni. \c 7 \s1 Yesu wubelusa kisadi pfumu masodi \r (Matayi 8.5-13 ; Yowani 4.46-54) \p \v 1 Bu kamana kamba batu mambu maba yandi, Yesu wuyenda ku Kafalinawumi. \p \v 2 Pfumu yimosi yi masodi wuba ayi mvikꞌandi wuba mu kimbevo, wuba nduka mu fua. Pfumu beni wuba zolanga ngolo mvika beni. \v 3 Bu kawa tsangu yi Yesu, buna pfumu beni yi masodi wumfidisila bakulutu ba Bayuda muingi banleba kiza belusa mvikꞌandi. \v 4 Bu batula vaba Yesu mbadi banleba : \p —Niandi fueni wumvangila buawu. \v 5 Bila wunzolanga tsi etu ayi niandi veka wututungila nzo yi lukutukunu. \p \v 6 Yesu wuyenda yawu. Buna weka nduka tula ku nzo, pfumu yi masodiwumfidisila bakundi bandi mu kunkamba : \p —A pfumu, bika kuaku kiyamisa bila ndisi wufuana ko muingi ngeyo wukota mu nzoꞌama. \v 7 Diawu ndisi kuiza kudenginina ko minu veka vayi tuba kaka diambu dimosi buna kisadi kiama ma kibeluka. \v 8 Bila minu veka ndidi ku tsi luyalu lu bapfumu ayi mbeki masodi ma ndieta tumina. Minu kamba kuidi wumosi : “Yenda” makenda. Minu kamba kuidi wunkaka : “Yiza” makiea. Minu kamba kuidi mvikꞌama : “vanga diadi !”, balavanga diawu. \v 9 Yesu wusimina buwombo bu kawa mamu ma pfumu yi masodi. Buna wubaluka kuidi nkangu wuba kunlandakana ayi wutuba : \p —Bukiedika ndikulukamba ndimueni ko, ka diambu ko mu Iseli, minu kinneni banga kiaki. \p \v 10 Bamvuala mi pfumu masodi zivutuka kuawu kuna nzo, kuna yiyenda bata mvika beni mu buvini. \s1 Yesu wufulukisa ditoko \p \v 11 Mu lumbu kilanda, Yesu wuyenda ku divula dimosi diba bantedilanga Nayini. Minlonguki miandi minlandakana va kimosi ayi nkangu wuwombo. \v 12 Bu katula va difula di divula, wudengana batu banata mvumbi ku nganda yidivula. Wuba muana wumosi kaka wu difuola. Nkangu wu wombo wu divula wuba yandi va kimosi. \v 13 Pfumu bu kamona difuola beni buna wummona kiadi ayi wunkamba : \p —Bika dila. \p \v 14 Bosi wufikama vaba kesi yi mvumbi ayi wutetika koko kuandi va mbata kesi beni. Bobo banata kesi batelama. \p Buna wukamba : \p —Ndikutumina, muana ditoko, telama kuaku ! \p \v 15 Zimbukila mutu wuba wufua wuvumbuka, wuvuanda ayi wutona yoluka. Yesu wumvana kuidi ngudi andi. \v 16 Babo bamona tsisi, bakembisa Nzambi ayi batuba : \p —Mbikudi wunneni wututotukidi ayi Nzambi wizidi mu sadisa batu bandi. \p \v 17 Tsangu yi nsamu wawu yitembakana mu Yuda dioso ayi mu bizunga bizungidila. \p \v 18 Minlonguki mi Yowani mimana kamba Yowani mambu moso momo mavioka. Buna wutumisa minlonguki miandi miodi \v 19 ayi wuba fidisa kuidi Pfumu mu diambu banyuvula : \p —Bukiedika kuandi ti ngeyo mutu wowo wufueti kuiza voti tufueti vingila wunkaka e ? \p \v 20 Batu beni bayenda kuidi Yesu ayi bankamba : \p —Yowani Mbotidi wututumini. Katu kembi tuyuvula : “ngeyo mutu wowo wufueti kuiza voti tufueti vingila wunkaka e ?” \p \v 21 Muna thangu yina, Yesu wubelusa batu bawombo baba mu bimbevo ayi mu minsongo. Wubelusa batu bayamusu kuidi ziphevi zimbimbi ayi wuzibula meso ma baphofo bawombo. \v 22 Buna wukamba kuidi bobo bafidudu : \p —Luvutuka kudi Yowani ayi lunkamba mambu momo lumueni ayi luwilu ; baphofo zilembu moni ; makoka malembu diati ; batu ba buazi balembu vedusu, batu bafua matu balembu wi, bafua balembu fuluka ; nsamu wumboti wulembu longu kuidi batu basukama. \v 23 Khini kuidi mutu wela manga zimbisa minu kiandi mu diambu diama. \p \v 24 Bamvuala zi Yowani bu zivutuka, Yesu wubaka diluaku di yolukila mambuma Yowani kudi nkangu wu batu : \p —Mbi biobi luyenda tala ku dikanga e ? Nti wufioti wulembu vevumunu kuidi phemo e ? \v 25 Vayi buna nani luyenda tale e ? Mutu wuvuata minledi mi kitoko e ? Tala batu bobo bamvuatanga minledi mi kitoko ayi banzingilanga mu zikhini mu zinzo zi mintinu bankalanga. \v 26 Vayi buna mbi luyenda tala e ? Mbikudi luyenda tala e ? Nyinga buawu kuandi vayi ndikulukamba ti niandi viokidi mbikudi. \v 27 Bila niandi wuyolukulu mu minkanda ti : \q1 \qt Tala mfidisidi mvualꞌala ku ntualꞌaku,\qt* \q1 \qt niandi wela kubika nzilꞌaku ku ntualꞌaku.\qt* \p \v 28 Bukiedika ndikulukamba : mu batu boso bobo babutu kuidi baketo, kuidiko mutu wowo viokidi Yowani. Vayi wulutidi kefa mu kipfumu ki Diyilu wunlutidi. \r (Matayi 11.16-19) \p \v 29 —Batu boso bawa mambu momo ayi mimfutisi mi ziphaku, bazababusonga bu Nzambi bu babotoko kuidi Yowani. \v 30 Vayi Bafalisi ayi minlongi mi mina, bobo bamanga botoko kuidi niandi, va meso mawu baloza luzolo lu Nzambi. \p \v 31 Banga banani ndenda dedikisa tsungi yayi e ? Yidedikini banga babani e ? \v 32 Yidedikini banga bana bafioti bavuedi va zandu ayi balembu kambasana bawu na bawu : \p Beto tulusikidi nsioni\f + \fr 7.32 \fr*\fq Nsioni\fq*\fqa : \fqa*\ft Minsekudi minkaka misadila siku bantedilanga mu kifalansi “flûte” tala Matayi 11.17.\ft*\f* vayi lusia kina ko. Tuyimbila minkunga mi mafua vayi lusia dila ko. \p \v 33 Bila Yowani wuyiza, kasia dia mampa ko ayi kasia nua vinu ko. Vayi lukamba : “Pheve yibmimbi yidi yandi.” \p \v 34 Muana mutu wuyiza ; wundia, wunua ayi luntuba : “Niandi nzuna kadi ayi kolu mbungu ; nkundi mimfutisi mi ziphaku ayi bankua masumu.” \p \v 35 Vayi nduenga yimmonikanga yisonga mu nzila yi bana bandi. \s1 Yesu ayi nsumuki wu nketo \p \v 36 Mfalisi wumosi wuleba Yesu mu dia yandi va meza. Yesu wuyenda ku nzoꞌandi ayi wuvuanda va meza. \v 37 Zimbukila va totuka nketo wumosi wu divula, wuba nsumuki. Wuzaba ti Yesu vuendi va meza ku nzo yi Mfalisi buna wunata bungu ki wala malasi, bungu beni kivangulu mu ditadi di alabatele\f + \fr 7.37 \fr*\ft Tala Matayi 26.7 ; Malako 14.3.\ft*\f*. \v 38 Wutelama ku mbusa malu mandi. Wuba dila ayi matsuela mandi mabua mu malu ma Yesu. Buna wufiona mawu mu zitsuki ziandi. Wufifa malu mandi besi ayi wufukudila mawu malasi. \p \v 39 Bu kamona bobo, Mfalisi wowo wutumisa Yesu wuniunguta : enati bukiedika mutu wawu mbikudi nginu bakudingi nani nketowowo wulembu nsimbi nani ayi buevi kadidi ; bila nkento nkua masumu. \p \v 40 Yesu wunkamba mu mbembo yingolo : \p —A Simoni, diambu didi yama di kukamba. \p Buna Mfalisi wumvutudila ti : \p —A nlongi, tuba kuaku ! \p \v 41 Buna Yesu wunkamba ti : \p —Vaba mutu wumosi wudevisa zimbongo kuidi batu buadi. Wutheti wudeva zikhama zitanu zi denali\f + \fr 7.41 \fr*\fq Denali\fq*\fqa : \fqa*\ft kimosi kidedakana mu mfutu wu lumbu kimosi wu kisadi kinsalanga mu ndima.\ft*\f* bosi wummuandi wudeva makumatanu. \v 42 Sumbu bawu buadi basia ba ko zimbongo zikumvutudila, buna wubalemvukila. Mu mpila yaku, mu bawu buadi ; nani wela luta kunzola e ? \p \v 43 Simoni wuvutula : \p —Minu mbueni Mutu wowo wuba pholo yinneni. \p Buna Yesu wunkamba : \p —Bukiedika kuaku tubidi. \p \v 44 Bosi wubaluka kuidi nketo ayi wukamba kuidi Simoni : \p —Mueni nketo wawu e ? Mu thangu khotidingi mu nzoꞌaku, wusia kundatinanga ko nlangu mu diambu ndisukula malu. Vayi niandi bodisidingi malu mama mu matsuela mandi ayi fioniningi mawu mu zitsuki ziandi. \v 45 Wusia ku mfifanga besi ko vayi tona buna khotidingi, niandi kakadi vonga mu lembu kafifanga malu mama bibesi. \v 46 Wusia dukulanga ko mafuta ku ntu ama vayi niandi dukudingimalasi mu malu mama. \v 47 Diawu ndikukambila ti masumu mawombo momo mabedi yandi malemvokolobila wumonisina luzolo luwombo. Vayi mutu wowo beta lemvukila fioti, niandi mamvandi fioti kaka keti zodila. \p \v 48 Bosi wukamba nketo : \p —Masumu maku malemvukulu. \p \v 49 Batu bobo baba yandi va meza bakambasana bawu na bawu ti : “Buna nani mutu wawu wulemvukila masumu ?” \p \v 50 Vayi Yesu wukamba nketo : \p —Minu kiaku kivukisidi ; yenda mu ndembama ! \c 8 \s1 Batu bobo baba landakananga Yesu \p \v 1 Bosi Yesu wuyenda mu mavula ayi mu mala mu yamikisa ayi mu samuna Nsamu Wumboti wu Kipfumu ki Nzambi. \v 2 Kumi bamvuala buadi banlandakana va kimosi ayi ndambu baketo bobokabelusa bu bayamusu kuidi ziphevi zimbimbi ayi bobo kabelusa mu zimpasi. Baketo beni bawu baba : Maliya baba ntedilanga Maliya muisi Mangadala\f + \fr 8.2 \fr*\fq Mangadala\fq*\fqa : \fqa*\ft buala buidi ku disimu di wesite di mbu wu Ngalili.\ft*\f*. Mu niandi katotula ziphevi tsambudi zimbimbi, \v 3 Zana nketo Suza mutu wuba lundanga bima bi Elode, Suzani ayi bawombo bankaka baba kunsadisanga mu bima biawu. \s1 Nongo yi nkuni \r (Matayi 13.1-9 ; Malako 4.1-9) \p \v 4 Nkangu wuwombo wu batu wuyiza kutakana. Batu beni batotukila mu mavula mavombo. Buna Yesu wuba samunia nongo yayi : \p \v 5 —Nkuni wumosi wuyenda ku muanga mbongo andi. Mu thangu kaba muanga mbongo andi\f + \fr 8.5 \fr*\ft Bayuda baba kifu ki muanganga zitheti mu ntangu yi kuna.\ft*\f*, ndambu yi zitheti yibua mu ndambu yi nzila. Batu badiatila ziawu ayi zinuni zidoda ziawu. \v 6 Ndambu yinkaka yi zitheti yibua va matadi. Bu zimena, zivika yuma bilavasia ba mbozi ko. \v 7 Zinkaka zibua va zitsendi. Zitsendi ziyunduka va kimosi ayi mintuidilavayi zitsendi zifietikisa miawu. \v 8 Vayi zinkaka zibua va ntoto wumboti. Zimena ayi zibuta makundi. Kadika luteti lubuta khama yinkaka yi zitheti. \p Buna katuba mambu momo, wuyamikina : \p —Woso widi matu ma wila buna bika kawa. \r (Matayi 13.10-13 ; Malako 4.10-12) \p \v 9 Minlonguki miandi minyuvula tsundu yi nongo yoyi. \p \v 10 Buna wuba kamba : \p —Beno lutambula diluaku di zabila matsueki ma Kipfumu ki Nzambi vayi kuidi bankaka mambu mama mafueti yolokolo mu zinongo muingi ka diambu kobalembu tadi vayi bakadi mona ; ka diambu ko balembu wa vayi balendi sudika ko. \r (Matayi 13.18-23 ; Malako 4.13-20) \p \v 11 —Luwa tsundu yi nongo yayi : mbongo yawu mambu ma Nzambi \v 12 Mu ndambu nzila yidi batu beti wanga mambu ma Nzambi vayi satana wunkuizanga ayi wunzionanga mawu mu mintima miawu mu diambu di kuba kandika babika wilukila muingi bedi vuka. \p \v 13 “Mbongo yibua va matadi” yidi batu beti wanga mambu ma Nzambiayi beti tambulanga mawu mu khini vayi basiko mianzi. Minu kiawu kizingilanga ko. Mu thangu yi thotolo bavika kukitabilanga. \p \v 14 “Mbongo yibua va zitsendi” yidi batu bobo bawa mambu ma Nzambi ayi bayenda kuawu. Vayi bafietukusu mu diambu di mayindu, bamvuama ayi makhini ma luzingu. Babutanga ko mimbutu milenda yela. \p \v 15 Bosi “mbongo yibua va ntoto wumbote” yidi batu bobo bawa mambuma Nzambi, balunda mawu mu ntima wukambulu mayuya ayi wumbote. Bawu bambutanga mimbutu bu bavibididi. \s1 Nongo yi muinda \r (Malako 4.21-25) \p \v 16 —Mutu bu kalemisini muinda, kalendi kuwufukidila nzungu kovoti kuwutula ku tsi mbuka ; vayi va yilu meza kafueti wutula mu diambu di bobo bankota bamona kiezila. \v 17 Bila mamo masuama mafueti ba va kiesila ; mamo masueku mafueti zabakana ayi totuka va nganda. \p \v 18 Diawu lulubuka mu mpila lulembu wila bila bela buela vana kuidi mutu wowo beki vayi kudi mutu wowo kambulu bela kunziona, ka diambu ko, biobi kambanza ti bidi yandi. \s1 Dikanda dikiedika di Yesu \r (Matayi 12.46-50 ; Malako 3.31-35) \p \v 19 Ngudi yi Yesu ayi bakhomba bandi bayiza kuidi niandi vayi basianunga ko fikama va kaba mu diambu di nkangu wu batu. \v 20 Buna bankamba : \p —Ngudi aku ayi bakhomba ziaku badi ku nganda ayi batidi kumona. \p \v 21 Yesu wuba vutudila : \p —Bobo beti wanga mambu ma Nzambi ayi bansadilanga mawu bawu ngudiama ayi bakhomba ziama. \s1 Yesu viatukidi vuka mu ngolo \r (Matayi 8.23-27 ; Malako 4.35-41) \p \v 22 Lumbu kimosi Yesu wukuma mu nlungu va kimosi ayi minlongukimiandi, buna wuba kamba : \p —Bika tusabukanu ku disimu dinkaka di mbu. \p Buna batula ku ngingi nlangu. \v 23 Bu baba vuila, Yesu wuleka tulu. Zimbukila vuka kimosi kingolo kitonamu mbu, nlangu wutona wala mu nlungu ayi mu ziphasi miba. \p \v 24 Minlonguki mifikama vaba Yesu, minkotula mu yamikina : \p —A nlongi, A nlongi tueka fua ! \p Wukotuka ayi wutemina vuka ayi mayo ma mbu. Buna biawu bilembama ayi ndembama yivutuka. \v 25 Buna wukamba minlonguki miandi : \p —A kuevi kuidi minu kieno e ? \p Vayi bawu bamona tsisi ayi basimina. Ayi bayuvasana bawu na bawu ti : \p —Buna nani niawu wuntumina vuka ayi nlangu, ayi biawu binkutumukina e ? \s1 Yesu viatukidi ziphevi zimbimbi mu ngolo \r (Matayi 8.28-34 ; Malako 5.1-20) \p \v 26 Batula mu zunga ki basi Ngalasa\f + \fr 8.26 \fr*\fq Ngalasa\fq*\fqa : \fqa*\ft Minsekudi minkaka misonika “Zunga ki basi Ngadala”, minkaka misonika “zunga ki basi Ngelengesi”. Tala Matayi 8.28 ; Malako 5.1.\ft*\f*, kitalani ayi ngalili \v 27 Yesu bu kakuluka va disimu buna mutu wumosi muisi divula beniwuba ayi ziphevi zimbimbi tona thama wuyiza kundengana. Pheni nkua kaba kibanga ; kaba vuandanga ko mu nzo vayi ku biziami kaba vuandanga. \v 28 Bu kamona Yesu, wubua va ntualꞌandi ayi wutuba mu mbembo yi ngolo : \p —A diambu mbi tuidi betu yaku, ngeyo muana Nzambi yizangama e ? Wundemvukila, kadi kundiamisa. \p \v 29 Wutuba bobo mu diambu Yesu wutumina mpeve yimbimbi yitotuka mu mutu wowo. Bila tona thama, mpeve beni yimbila. Buna mutu beni baba kunkanganga ayi kunkebilanga mu zisieni ayi bisengo mu malu vayi wuba kubi tabunanga ayi mpeve yimbimbi yiba kunnatanga mu bibuangu bisuama. \p \v 30 Yesu wunyuvula : \p —Dizina diaku nani e ? \p Niandi wuvutula : \p —Lengio. Bila ziphevi ziwombo zimbimbi zikota mu mutu beni. \p \v 31 Ziphevi zimbimbi beni zileba Yesu muingi kabika kuba tuma benda ku diyenga. \v 32 Nkangu wu zingulu wuba dia vana mbata mongo. Ziphevi zimbimbizileba Yesu muingi zikota mu zingulu beni. Buna wuba vana minsua. \v 33 Ziphevi zimbimbi zitotuka mu mutu ayi zikota mu zingulu. Muna yina thangu nkangu wu zingulu wunengumuka mu mongo nate ziyiza bua mu mbu. Buna zidiama. \p \v 34 Mu thangu minsungi mi zingulu mimona mambu momo mavioka, mitina ayi miyenda kamba mambu beni ku divula ayi mu zitsola. \v 35 Batu bayiza tala mambu momo mavioka. Bayiza vaba Yesu ayi bamona mutuwowo wutotulu ziphevi zimbimbi buna kavuendi va malu ma Yesu. Wuvuata minledi ayi diela diandi diduka. Buna bamona boma. \v 36 Batu bobo bamona mambu beni baba kamba buevi bu vukila mutu wowo wuyamusu kuidi ziphevi zimbimbi. \p \v 37 Vana vawu batu ba zunga ki Ngelasa bu bamona boma bu ngolobuna baleba Yesu kabotuka mu zunga kiawu. Niandi wukuma mu nlungu ayi wuvutuka. \v 38 Mutu wowo wukulu mu ziphevi zimbimbi wuleba Yesu muingi kanlandakanavayi Yesu wumvutula ayi wunkamba : \p \v 39 —Vutuka ku nzoꞌaku ayi samuna mambu moso Nzambi kavangidi. Buna mutu beni wuyenda, wuyemikisa, mu divula dioso, mambu Yesu kamvangila. \s1 Yesu wuviatuka bimbevo ayi lufua mu ngolo \r (Matayi 9.18-26 ; Malako 5.21-43) \p \v 40 Bu kavutuka, nkangu wu batu wuyakula Yesu bila batu boso baba kumvingila. \v 41 Tala mutu wumosi dizina diandi Yayilusi\f + \fr 8.41 \fr*\ft Minsekudi minkaka misonika Yayilo va buangu ki Yayilusi. Tala Malako 5.22.\ft*\f*. Niandi wuba pfumu yi nzo yi lukutukunu, wuyiza ayi wubua va malu ma Yesu, wunleba mu diambu kiza ku nzo andi \v 42 bila muanꞌandi wumosi kaka wunketo, wuba nduka-nduka kumi mimvu miodi wuba nduka mu fua. Bu kaba kuenda vayi nkangu wu batu wumfietikisa. \p \v 43 Nketo wumosi wuba kimbevo kiviokanga menga ; kumi mimvu miodi kabedila kimbevo beni ayi wumana fukisa bima biandi bioso kuidi minganga\f + \fr 8.43 \fr*\ft Wumana fukisa bima biandi bioso mu diambu di futa minganga : mambu mama masi ko mu minkanda minkaka.\ft*\f*. Vayi kadi munganga wumosi kasia nunga ko mu kumbelusa. \v 44 Wufikama ku manima ma Yesu ayi wusimba tsongi nledi andi. Vana vawu menga makangama. \p \v 45 Buna Yesu wuyuvula : \p —Nani wutsimbidi. Baboso bamanga kuawu kikinina. Diawu Piela kankambila va kimosi ayi bobo baba yandi : A Nlongi, nkangu wu batu wuzungididi ayi wufietikisidi ku zindambu zioso. \p \v 46 Vayi niandi wuvutula : \p —Mutu wumosi wutsimbidi bila nzebi ti lulendo lutotukidi mu munu. \p \v 47 Nketo beni bu kamona ti kalendi suama ko, buna, wuyiza ayi lunkuku, wufukama va malu ma Yesu. Wusudikisa va ntuala wu batu boso bila kiokikansimbila ayi buevi kabelukididi. \p \v 48 Yesu wunkamba : \p —A muanꞌama wunketo, minu kiaku kivukisidi, yenda mu ndembama. \p \v 49 Buna kamanisini ko tuba, mutu wuba kuidi pfumu nzo yilukutukunu wuyiza ayi wunkamba : \p —Muanꞌaku wunketo fuidi, bika buela yamisa nlongi. \p \v 50 Yesu bu kawa bobo, wukamba Yayilusi ti : \p —Bika mona boma vayi wilukila kaka bila muanꞌaku wunketo wela beluka. \p \v 51 Bu katula ku nzo, wukandika batu boso babika kota mu nzobotula kaka Piela, Yowani, Zaki ayi dise ayi ngudi yi muana ndumba. \v 52 Batu boso badila ayi banionga mu diambu diandi ayi wuba kamba : \p —Bikanu dila bila kadi fua ko, tulu tuandi kalekidi. \p \v 53 Batu baba kunsekinina bila bazabati fuidi. \v 54 Buna Yesu wusimba koko ku muana ndumba ayi wutuba mu mbembo yingolo : \p —Muanꞌama, telama kuaku. \p \v 55 Buna wufuluka ayi wutelama ; Yesu wuvana minsua mu diambu bamvana bidia. \v 56 Zimbuta zi muana ndumba zisimina. Yesu wuba kandika babika kambakadi kuidi mutu wumosi mambu maviokidi. \c 9 \s1 Yesu wutuma mimvuala kumi mimiodi \r (Matayi 10.1-9,11-14 ; Malako 6.7-13) \p \v 1 Yesu wukutikisa kumi mimvuala miodi ayi wuba vana lulendo ayi luyalu lu totudila ziphevi zioso zimbimbi ayi lubelusila bambevo. \v 2 Bosi wuba tuma benda yamikisa luyalu lu Nzambi ayi wuba tuma babelusa bambevo. \v 3 Wuba vana zithumunu ziazi : \p —Kadi nata kadi kiasa mu nzila : kadi nata nkawa, kadi tsaku, kadi khuta, kadi zimbongo. Kadi mutu kanata kikhutu kiviakisa. \v 4 Yoso nzo luela kota buna luvuanda muna nate luela botuka va divula beni. \v 5 Enati bamengi kulutambula buna mu thangu luela totuka mu divula beni, buna luba kukumuna mbungi-mbungi yi malu meno muingi kiba kimbangi kuidi bawu. \p \v 6 Buna miyenda. Midiengila mu mala moso. Milonga nsamu Wumbote ayi mibelusa bambevo mu bibuangu bioso. \s1 Elode wukiyamisa \r (Matayi 14.1-2 ; Malako 6.14-16) \p \v 7 Nyadi\f + \fr 9.7 \fr*\fq Nyadi\fq*\fqa : \fqa*\ft voti nguvelinele\ft*\f* Elode wawu zitsangu zi mambu mamo mavioka, wukiyamisangolo. Bila bankaka batuba : “Yowani niandi wufulukidi mu bafua !” \v 8 Vayi bankaka : “Eli niandi wumonikini.” Vayi bankaka “Niandi widi mbikudi wumosi mu mimbikudi mikhulu, niandi fulukidi.” \p \v 9 Vayi Elode wuba tuba : \p —Keti minu veka ndizengisa Yowani ntu ! Vayi buna nani mutuwowo, ndilembu wilanga mambu momo ? \p Buna wutomba nzila mu kummona. \s1 Yesu wudikila mili tanu yi babakala \r (Matayi 14.13-21 ; Malako 6.33-44 ; Yowani 6.1-15) \p \v 10 Mimvuala mivutuka ayi mivumbudila Yesu kipholo ki mamo mivanga ; wuba nata va lutengo ku ndambu divula dibeti tedila Betisayida. \v 11 Vayi nkangu wu batu bu bazaba nsamu beni, buna banlandakana. Yesu wuba yakula, wuba yolukila nsamu wu kipfumu ki Nzambi ayi wu belusa batu baba tsatu yi belusu. \p \v 12 Buisi buna bueka yila, kumi mimvuala miodi va kaba ayi minkamba : \p —Vutula nkangu wu batu muingi benda mu mala ayi mu zitsola zifikimini mu diambu babaka bidia ayi minleku bila va buangu kikambulu batu tuidi. \p \v 13 Vayi Yesu wuba kamba : \p —Luba vananu beno veka bidia. Vayi bawu bavutula : \p —Mampa matanu kaka madi yeto ayi zimbizi zizole zi nlangu. Mananga tidi beto veka tuenda sumbi bidia mu diambu di batu boso baba e ? \p \v 14 Bila nduka-nduka mili tanu yi babakala\f + \fr 9.14 \fr*\ft Bayuda baba kifu kitanganga kaka babakala, baba tanganga ko baketoayi bana balezi. Tala Matayi 14.21 ; Malako 6.44.\ft*\f* yiba vana. \p Yesu wukamba minlonguki miandi : \p —Luba vuandisa mu makabu ma makumatanu ma batu. \v 15 Buawu mivanga ayi mivuandisa batu boso. \v 16 Buna Yesu wubonga mampa beni matanu ayi zimbizi beni zizole zi nlangu. Wumvumbula meso ku Yilu, wusakumuna mawu bosi wubukuna mawuayi wuvana mawu minlonguki miandi mu diambu bakabudila nkangu wu batu. \v 17 Bawu boso badia ayi bayukuta. Mu bitini bisiadidila, batota kumi bipani biodi. \s1 Piela wutelimina Yesu kimbangi \r (Matayi 16.13-21 ; Malako 8.27-31) \p \v 18 Lumbu kimosi Yesu kaba sambila va lutengu, minlonguki miandi miba yandi va kimosi. Buna wuba yuvula : \p —Buevi batu beti tubanga ; minu ndidi nani e ? \p \v 19 Minlonguki mimvutudila : \p —Bankaka beta tuba widi Yowani Mbotikii ; bankaka Eli ; bankakabeta tuba widi wumosi mu mimbikudi mi tsi khulu wufulukidi. \p \v 20 Buna wuba yuvula : \p —Vayi benu veka, lueta tuba ti minu ndidi nani e ? \p Buna Piela wumvutudila : \p —Ngeyo widi Klisto, wu Nzambi. \p \v 21 Buna Yesu wuba kamba : \p —Lubika kamba mambu mama kadi kuidi mutu wumosi. \p \v 22 Buna wubuela diaka : \p —Muana Mutu kafueti mona ziphasi ziwombo ayi bakulutu ba batu, bapfumu zi zinganga ayi minlongi mi mina miela kunloza. Wela vondu vayi wela fuluka mu lumbu kintatu. \s1 Buevi bu landikinina Yesu \r (Matayi 16.24-28 ; Malako 8.34–9.1) \p \v 23 Buna wukamba batu boso ti : \p —Enati mutu tidi kundandakana buna kafueti kukizimbakana niandi veka vayi kabonga dikulusi diandi kadika lumbu ayi kandandakana. \v 24 Bila woso tidi keba luzingu luandi wela luzimbisa vayi wosowela luzimbisa mu diambu diama, buna wela luvukisa. \v 25 Enati mutu beki ntoto wumvimba vayi wukizimbisidi voti wukibivisidiniandi veka, buna ndandu mbi kambaka e ? \v 26 Enati mutu wumfuididi tsoni voti fuidi tsoni mu diambu di mambu mama, buna Muana mutu wela kumfuila tsoni bu kela kuizila mu nkembuꞌandi, mu nkembo wu Tata ayi wu zimbasi zinlongo. \v 27 Bukiedika ndikulukamba ti batu bankaka badi vava balendi ba fuako nate bela mona kipfumu ki Nzambi. \s1 Yesu wukituka \r (Matayi 17.1-8 ; Malako 9.2-8) \p \v 28 Dinana di bilumbu bu bivioka, landila mambu momo, Yesu wubonga Piela, Yowani ayi Zaki ayi wuyenda ku mbata mongo mu kuenda sambila. \p \v 29 Mu thangu kaba sambila, zizi kiandi kikituka, minledi miandimieka miphembi dio lio, milezama banga lusiemo. \v 30 Batu buadi baba solula yandi : Moyize ayi Eli. \v 31 Mu bawu mu monika nkembo. Bayolukila lufua lolo kela dukisa ku Yelusalemi. \p \v 32 Piela ayi bakundi bandi buadi baba baleka. Mu thandu bakotuka, bamona nkembo wu Yesu ayi bamona batu beni baba buadi baba yandi. \p \v 33 Mu thangu batu beni baba nduka vambana ayi Yesu, Piela wunkamba : \p —Pfumu, bulutidi mboti tukala kuetu vava. Tueka tunga zinzozitatu zikapu : yimosi mu diambu diaku, yimosi mu diambu di Moyize, yimosi mu diambu di Eli. \p Vayi kasia zaba ko mambu momo katuba. \p \v 34 Buna wukidi tubi, dituti dimosi diyiza ayi diba fukidila. Buna minlonguki mimona tsisi mu thangu mikota mu dituti. \p \v 35 Buna mbembo yitotuka mu dituti beni yiwakana : \p —Niandu niandi Muanꞌama wundisobula, lunwila ! \p \v 36 Mbembo yoyo bu yiwakana, Yesu niandi veka wusiala. Vayi bawu baba dio sui ; Mu bilumbu bina basia yolukila ko kadi kuidi mutu wumosi mambu momo bamona. \s1 Yesu wubelusa muana wuba mpeve yimbimbi \r (Matayi 17.14-18 ; Malako 9.14-27) \p \v 37 Mu lumbu kilanda bu baba kuluka mongo, nkangu wu batu wuyiza dengana Yesu. \v 38 Muna nkangu beni mutotukila mutu wumosi wuyamikina : \p —A Nlongi, ndikuleba, tala muanꞌama wubakala. Wawu kaka muana widi yama. \v 39 Mpeve yawu kumbuila, buna muana wunyamikinanga. Mpeve beni yinkuntutumunanga, yikuntotulanga difulu ayi bu yimeni kumvongisa bunabosi yinkumbikanga. \v 40 Ndebidingi minlonguki miaku muingi miyitotula vayi misi nunganga ko. \p \v 41 Buna Yesu wuvutula : \p —Tsungi yikambulu minu ayi yimbimbi ! Zithangu zikua ndielakadilanga yeno diaka va kimosi ? Zithangu zikua ndiela buela kangilanga ntima mu bila kieno e ? Buna wukamba mutu beni ti : \p —Tuala muanꞌaku vava ! \p \v 42 Mu thangu muana kaba fikama, mpeve yimbimbi yinlumba va ntotoayi yitona kuntutumuna ngolo. Buna Yesu wutemina mu kingolo mpeveyimbimbi. Buna wubelusa muana wubakala ayi wutambika wawu kuidi Siandi. \v 43 Babo basimina mu diambu di bunneni bu Nzambi. \s1 Yesu wubuela wuyolukila lufua luandi. \r (Matayi 17.22-23 ; Malako 9.30-32) \p Buna babo bakidi simina mu diambu di mambu moso momo Yesu kaba vanganga, buna wukamba minlonguki miandi : \p \v 44 —Lulunda bumbote mama luwilu bila Muana Mutu weka yekulu mu mioko mi batu. \p \v 45 Vayi minlonguki misia sudika ko mambu momo. Baba suekila tsundu yi mambu beni mu diambu mibika sudika. Ayi mimona tsisi mu yuvula tsunduyi mambu momo. \s1 Nani lutidi munneni mu kipfumu ki Diyilu \r (Matayi 18.1-5 ; Malako 9.33-37) \p \v 46 Ziphaka zitotuka mu bawu na bawu mu diambu di zaba nani lutidi munneni. \v 47 Yesu bu kazaba mayindu mawu ma mintima miawu, wubonga muanalezi, wuntedimisa va ndambu andi \v 48 ayi wuba kamba : \p —Woso mutu wunyakula muana wawu mu dizina diama buna minu kuandi kayakudi. Ayi woso wundiakudi buna yakudi diaka mutu wowo wuntuma. Bila woso lutidi keva mu beno, buna niandi lutidi munneni. \r (Malako 9.38-40) \p \v 49 Buna Yowani wunkamba : \p —A nlongi, tumueningi mutu wumosi wulembu totulanga ziphevizimbimbi mu dizina diaku. Vayi tunkandikidingi bila kadiatanga yetu va kimosi ko. \p \v 50 Vayi Yesu wumvutudila ti : \p —Lubika kunkandika bila woso kambulu bumbeni kudi beno buna ku ndambu eno kadi. \ms1 YESU WUYENDA KU YELUSALEMI \s1 Basia tambulu ko ku Samali \p \v 51 Thangu yoyi Yesu kafueti kuendila ku diyilu bu yifuana, bunawubaka lukanu lu kuenda ku Yelusalemi. \v 52 Wufidisa mimvuala ku ntualꞌandi. Buna miyenda mikota mu buala bumosi bu Samali mu diambu minkubikila nleko. \v 53 Vayi basi Samali bamanga ku ntambula bila ku Yelusalemi kaba kuenda. \v 54 Minlonguki miandi, Zaki ayi Yowani, bu mimona bobo, mituba : \p —Pfumu, tidi tutumina mbazu, yintotukila ku diyilu, yibuila batu baba muingi yiba yoka ? \p \v 55 Vayi Yesu wubaluka ayi wuba temina. \p \v 56 Buna bayenda ku buala bunkaka. \s1 Nlonguki kafueti kukivana \r (Matayi 8.18-22) \p \v 57 Buna bakidi mu nzila mutu wumosi wuyiza kamba Yesu : \p —Nlongi thidi kulandakana koso ku wunkuenda. \p \v 58 Yesu wumvutudila : \p —Mimbaku midi ayi minsuku miawu momo mieta leka ayi zinuni zidiayi zindiala ziawu vayi muana mutu kasi ko buangu kivundisila ntu andi. \p \v 59 Yesu wukamba kuidi wunkaka : \p —Ngeyo ndandakana. \p Vayi mutu beni wumvutudila : \p —A Pfumu, phani minsua ndienda tuami ziki siama. \p \v 60 Buna Yesu wunkamba : \p —Bika bazika batu bawu bafua vayi ngeyo yenda samuna Kipfumu ki Nzambi. \p \v 61 Wunkaka diaka wunkamba : \p —A Pfumu, ndiela kulandakana vayi bika theti ndienda vanimboti zitsuka kuidi dikanda diama. \p \v 62 Vayi Yesu wumvutudila : \p —Mutu wowo simbidi tsengu mu sala mu tsola vayi tedi ku manima, kasi fuana ko mu diambu di Kipfumu ki Nzambi. \c 10 \s1 Yesu wutuma lusambudi lu makumi ayi minlonguki miodi \p \v 1 Momo bu mavioka, Pfumu wusobula diaka lusambudi lu makumi ayi minlonguki miodi\f + \fr 10.1 \fr*\ft Minkanda minkaka mieta yolukila lusambudi lu makumi\ft*\f* ; wuba tuma buadi-buadi muingi bantuaminina ku ntuala mu mavula moso ayi mu bibuangu bioso biobi niandi veka kafueti viokila. \v 2 Wuba kamba : \p —Makundi meka mawombo mu ndima vayi bisadi bidi bifioti. Diawu luleba Pfumu yi ndima muingi kafidisa bisadi mu ndimꞌandi. \v 3 Tala minu ndiludidisidi banga mameme va khatitsika memvu. \v 4 Lubika nata kadi photimoni, kadi sakosi, kadi zisapatu ayi lubika vana kadi mutu mbote mu nzila. \p \v 5 Bu luela kota mu nzo yimosi, lutuba theti : “Bika ndembama yiba mu nzo yayi”\f + \fr 10.5 \fr*\ft Kiba kifu ki Bayuda mu vanasananga mbote mu mambu mama.\ft*\f*. \v 6 Enati mutu wundembama wudi mu nzo beni buna ndembama yeno yela ba mu niandi vayi enati buawu ko buna ndembama beni yela luvutukila. \v 7 Buna luvuanda mu nzo beni, ludia bidia bela kuluvana ayi lunuanduinu bena kuluvana bila “kisadi kifueni mu tambula mfutu andi.” Lubika ba ti lueka nzo yayi, luedi mu nzo yina. \p \v 8 Mu dioso divula di lunkota ayi enati baluyakudi buna ludia bioso bela kuluvana, \v 9 lubelusa bambevo ziela ba muna ayi luba kamba : “Kipfumu ki Nzambiki lufikimini.” \v 10 Vayi mu dioso divula di lunkota ayi enatibamengi kuluyakula buna lutotuka mu zinzila zi divula beni ayi lutuba : \v 11 “Ka diambu ko mbungi-mbungi yi divula dieno yinemi mu malumeto, tueka yikukumuna ; vayi luzaba diadi ti Kipfumu ki Nzambi ki fikimini.” \r (Matayi 10.15 ; 11.20-24) \p \v 12 Ndikulukamba ti mu lumbu kina, thumbudulu yi divula dina yelaviatuka thumbudulu ui Sodoma. \p \v 13 Mabienga kuidi ngeyo Kolazini ! Mabienga kuidi ngeyo Betesayida ! Bila enati bikumu bivangulu va khatitsikꞌeno biawu bivangulu ku Tile ayi ku Sidoni, nganu thama batu ba mavula beni babalula mavanga mawu ayi mu monisa buawu mu vuata zitsaku ayi mu kivinda dibombi. \v 14 Vayi mu lumbu ki tsambusu, thumbudulu yeno yela viatuka yi Tile ayi yi Sidoni. \v 15 A ngeyo Kafalinawumi, ngeyo wummuena ti wela tombulu nateku diyilu e ? Wela kululu nate ku tsi yi bafua ! \p \v 16 Buna wubuela diaka : \p —Woso mutu wukuluwila buna minu kuandi kawilu ; ayi woso mutu wululozidi buna minu kuandi kalozidi vayi woso mutu wundozidi buna lozidi mutu wowo wuthuma. \p \v 17 Lusambudi ayi minlonguki miodi mivutuka, khini ayi mituba : \p —A Pfumu, ka diambu ko ziphevi zimbimbi zitutumimini beto kuzivana zithumunu mu dizina diaku. \p \v 18 Niandi wuba vutudila : \p —Ndimueni satana wubuidi va tsi banga lusiemo. \v 19 Tala ; ndiluveni lulendo lu diatila zinioka, zikhutu ayi kipfumu va lulendo loso lu mbeni ayi kadi kima kimosi kilendi kuluvanga mbimbi ko. \v 20 Muaki lubika mona khini mu diambu ziphevi zilutumimini vayi lumona khini mazina meso bu madi masonama ku Diyilu. \s1 Nduzi yi minlonguki \r (Matayi 11.25-27) \p \v 21 Muna thangu beni, Yesu wumona khini mu Mpeve ayi wutuba : \p —A Tata, Pfumu yi Diyilu ayi yi ntoto, ndikukembisa bila wusuekamambu mama kuidi batu banduenga ayi badiela vayi wumonisini mawu kuidi bana balezi. Nyinga, tata, mu luzolo luaku buawu bobo wumuenina. \v 22 Dise diama dindiekudila mambu moso kuisi ko mutu zebi muana botula kaka Dise. Kuisi ko mutu zebi Dise botula kaka Muana ayi woso-woso mutu wowo Muana katidi monikisa Dese. \r (Matayi 13.16-17) \p \v 23 Bu kabaluka kuidi minlonguki miandi, buna wuba kamba va bawu veka : \p —Khini kuidi batu balembu moni mambu momo lulembo moni ! \v 24 Bila bukiedika ndikulukamba mimbikudi miwombo ayi mintinumiwombo mizola mona mambu momo lulembo moni vayi misia mamona ko ; mizola wa mambu momo lulembo wi vayi misia mawa ko. \s1 Nongo yi mutu wumboti wu muisi Samali \p \v 25 Nlongi wumosi wu Mina wutelama ayi wuyuvula Yesu kiuvu mu kumfiela ayi wunkamba : \p —A nlongi, diambu mbi mfueti vanga muingi ndibaka luzingu lukalimani e ? \p \v 26 Yesu wumvutudila : \p —A mambu mbi masonama mu mina ? Mambu mbi wuntanganga muna e ? \p \v 27 Niandi wumvutudila : \p —\qt Fueti zola Pfumu Nzambi aku mu ntimꞌaku wumvimba, mu muelꞌakuwumvimba, mu zingolo ziaku zioso, mu mayindu maku moso ayi fueti zolandiaku banga bobo weta kukizodila ngeyo veka.\qt* \p \v 28 Yesu wumvutudila : \p —Ngeyo vutudi bumboti, vanga buawu buna wela zinga. \p \v 29 Vayi nlongi wu mina beni wuzola kukinungisa, wubuela yuvula Yesu : \p —A buna nani ndiama e ? \p \v 30 Buna Yesu wumvutudila : \p —Kuba mutu wumosi wuba ku Yelusalemi wuba kuenda ku Yeliko ; wudengana mivi. Minziona bima biandi bioso ; minlueka miyenda kuawu ayi mimbika weka nduka fua. \v 31 Vayi nganga Nzambi yimosi yiviokila mu nzila beni, wumona mutu beni vayi wuzengisa ku ndambu yinkaka ayi wuyenda kuandi. \v 32 Bobuawu, wumosi mu dikanda di Levi wutula vana buangu beni, wumona mutu beni, wuzengisa ku ndambu yinkaka ayi wuyenda kuandi. \v 33 Vayi muisi Samali wumosi wuba viokila vana, wutula va ndambu vaba mutu beni. Bu kamona mutu, wummona kiadi. \v 34 Wufikama va kaba, wutula mafuta ayi vinu mu zimputa ziandi\f + \fr 10.34 \fr*\ft Mafuta maba sadulungu mu diambu di dekula mianga bosi vinu mu diambu di vonda mikolobo ; vinu kidedikini banga mayoka.\ft*\f* ayi wuzizinga ziphasima. Bosi wuntula va yilu mpundꞌandi, wunnata ku nzo yi banzenza ayi kuna kansadisa bumboti. \v 35 Mu lumbu kilanda, wubonga denali biodi, wuvana biawu kuidi pfumu yi nzo yi banzenza ayi wunkamba : “Sadisa bumbote mutu wawu. Zimbongo zioso wela fukisa va yilu, minu veka ndiela kuvutudila ziawumu thangu ndiela vutuka.” \p \v 36 Buna Yesu wubuela diaka : \p —Kuidi ngeyo, mu bawu batatu nani wumonikini ndiandi kuidi mutu wowo wuvangu phasi kuidi mivi e ? \p \v 37 Buna nlongi wu mina beni wuvutula : \p —Mutu wowo wummona kiadi. \p Buna Yesu wunkamba : \p —Yenda ayi vanga banga mutu wuna. \s1 Maliya wusobula kuku kilutidi kitoko \p \v 38 Buna bakidi mu nzila, Yesu wukota mu buala bumosi. Kunakuba nketo wumosi, dizina diandi Malite\f + \fr 10.38 \fr*\ft Minsekudi minkaka misonika Malata va buangu ki Malite.\ft*\f*, wunyakula ku nzoꞌandi. \v 39 Wuba ayi khombꞌandi yinketo, dizina diandi Maliya. Niandi wuyiza vuanda va malu ma Yesu ayi wuba lembu kawanga mambu matuba Yesu. \v 40 Vayi Malite wukiyekula mu bisalu biwombo. Buna wufikama vaba Yesu ayi wunkamba : \p —A nlongi, disi kuvanga phasi ko mu mona ti khombꞌama wundiekudidi bisalu bioso e ? Nkambi kiza tsadisa. \p \v 41 Vayi Yesu wumvutudila : \p —Malite, Malite, ngeyo weka mayindu ayi wulembo kukiyamisamu diambu di mambu mawombo ! \v 42 Vayi diambu dimosi kaka dilutidi mfunu. Maliya niandi sobudi kukukimbote ayi balendi kunziona kiawu ko. \c 11 \s1 Buevi bu sambidila \r (Matayi 6.9-13) \p \v 1 Bu kaba sambila va buangu kimso ; bu kamanisa, nlonguki andi wumosi wuyiza ayi wunyuvula : \p —A Pfumu, wutulongisa sambila banga Yowani bu kalongisila minlonguki miandi. \p \v 2 Buna wuba vutudila : \p —Mu thangu lunsambila, lutubanga : \q1 Tata, \q1 Bika dizina diaku diba dinlongo \q1 Bika Kipfumu kiaku kiza \q1 \v 3 Wutuvana, kadika lumbu, bidia bioni bifueni \q1 \v 4 Wutulemvukila masumu meto \q1 bila beto mamveto tueti lemvukila bobo \q1 bakutu vangilanga mambimbi \q1 ayi kadi kutubika tubua mu phukumunu. \p \v 5 Buna wubuela diaka : \p —Zimbukila mutu wumosi mu beno widi ayi nkundi andi, ayi wedi va khatitsika builu mu kunkamba : “A nkundi ama, ndevisa mapha matatu \v 6 bila nkundi ama wumosi meba mu nzietolo weka yama kuna nzo vayi ndisi ko kadi kima ki kunyakudila.” \v 7 Vayi mutu wowo widi mu khati nzo maka mvutudila : “Bila kundiamisa, muelo wukangiminingi ayi bana bama ayi minu veka tukilekidingi ; diawu ndilendi kotuka ko mu diambu ndivana mawu.” \p \v 8 Bukiedika ndikulukamba, kadiambu ko kalendi kotuka ko mu diambu di kumvana mawu bila kadi nkundi andi vayi wela kotuka bila mutu wunawulembu nyamisa, buna wela kumvana bibioso, boso buididi mfunu andi. \r (Matayi 7.7-11) \p \v 9 —Diawu ndikulukambila ti : lulomba ayi luela tambula ; lutomba ayi luela bakula ; lukokuta ayi luela zibudulu. \v 10 Bila woso wunlombanga niandi wuntambulanga ; woso wuntombanga niandi wumbakulanga ayi woso wunkokutanga niandi wunzibudulungu. \p \v 11 Nani mu beno, madise, lenda vana muanꞌandi nioka bu kanlombidi mbizi yi nlangu e\f + \fr 11.11 \fr*\ft Minkanda minkaka mibuela : nani lenda vana ditadi kuidi muanꞌandi bu kanlombidi dimpa e ?\ft*\f* ? \v 12 Voti kumvana khutu niandi bu kanlombidi diki e ? \v 13 Buna enati beno batu bambimbi luzebi vana bana beno bima bimbotebuna dise dieno didi ku diyilu wela luta vana Mpeve yinlongo kuidi bobobakunlombanga yawu. \s1 Nzambi voti satana \r (Matayi 12.22-30 ; Malako 3.20-27) \p \v 14 Buna wutotula mpeve yimbimbi yi dibaba. Mpeve yimbimbi bu yitotuka, dibaba dieka yoluka ayi nkangu wu batu wusimina. \v 15 Vayi ndambu yi batu mu bawu batuba : \p —Keti mu lulendo lu Belezebuli, pfumu yi ziphevi zimbimbi, kalembo totudila ziphevi zimbimbi. \p \v 16 Bankaka mu kumfiela banlomba dimbu kintotukila ku diyilu. \v 17 Vayi kazaba mayindu mawu, buna wuba kamba : \p —Kipfumu kioso kivasukidi kiawu veka kifueti muangana ayi nzo yivasukidi yawu veka yifueti bua. \v 18 Enati satana vasukidi niandi veka, buna buevi kipfumu kiandikilenda zingila e ? Bila beno lulembo tubi ti mu lulendo lu Belezebuli ndilembo totudila ziphevi zimbimbi. \v 19 Enati bukiedika ti mu lulendo lu Belezebuli ndilembo totudila ziphevi zimbimbi, buna nani wuvana bana beno lulendo lutotudila ziawu e ? Diawu bela ba mazuzi meno. \p \v 20 Vayi enati mu lulendo lu Nzambi ndilembu totudila ziphevi zimbimbibuna luzaba ti kipfumu ki Nzambi kieka vadi beno. \p \v 21 Mutu widi ngolu ayi widi binduanina bifuana bu kalembu sungi nzoꞌandi buna bima biandi bidi mu ndembama. \v 22 Vayi enati vatotukidi mutu wunlutidi ngolu ayi wunnungini buna ma kanziona binduanina biandi bioso bi kabedi tudilanga diana, ma kanziona bima biandi bioso ayi ma kakabula biawu. \p \v 23 Woso kambulu ku ndambu ama buna mbeni ama, ayi woso wunkamba kupika yama buna niandi lembu sasikisa. \r (Matayi 12.43-45) \p \v 24 —Mu thangu mpeve yimbimbi yitotukidi mu mutu, buna yindiengilangamu bibuangu biyuma mu tomba luvundulu vayi enati yikadi baka buangu, buna yintubanga : “Bika ndivutuka mu nzoꞌama yoyi nditotukila.” \p \v 25 Bu yivutukidi buna yimbabanga nzoꞌandi yinkombulu ayi yikubulu bumboti. \v 26 Bosi yimvutukanga ayi yimbonganga tsambudi di ziphevi zinkaka, zimviatukidi nganzi. Bu zikotidi buna zinkalanga muna. Buna khadulu yi zimunina yi mutu wowo yilutidi biva ayi yina yithete. \p \v 27 Muthangu kaba tuba bobo, nketo wumosi wuba muna nkangu wuyamikina : \p —Khini kuidi nketo wubuta ayi wuyemika. \p \v 28 Vayi Yesu wumvutudila : \p —Khini kuidi bobo beti wanga ayi beti tumukinanga mambu ma Nzambi. \s1 Yesu wutemina batu ba tsungi yayi \r (Matayi 12.38-42) \p \v 29 Nkangu wu batu bu wukutakana, buna wutuba : \p —Tsungi yayi yidi tsungi yimbimbi yilembo tombi dimbu. Dimbu … Yilendi tambula dimbu dinkaka ko boyula kaka ko botula kakakioki ki Zonasi. \v 30 Bila banga bubela Zonasi dimbu kuidi basi Ninive, buawu bobo Muana Mutu kela bela dimbu kuidi batu ba tsungi yayi. \p \v 31 Mu lumbu ki tsambusu, ntinu wu nketo wu Sude wela telama va kimosiayi batu ba tsungi yayi ayi wela bazengila nkanu. Bila niandi wubaku tsongi ntoto mu diambu di kuiza wa malongi ma diela ma Salomo. Muaki tala mutu widi vava viatukidi Salomo. \v 32 Mu lumbu ki tsambusu basi Ninive bela telama va kimosi ayi batu ba tsungi yayi ayi bela bazingila nkanu bila bawu babalula mavanga mawu bu bawa malongi ma Zonasi. Muaki vava vadi mutu wuviatukidi Zonasi. \r (Matayi 5.15 ; Malako 4.21) \p \v 33 Kuisi ko mutu bu kameni lemisa muinda, wuntulanga wawu va buangu kisuama voti ku tsi katini. Vayi wuntulanga wawu va yilu meza mu diambu babo bankota mu nzo bamona kiezila kiandi. \r (Matayi 6.22-23) \p \v 34 —Meso maku mawu muinda mu nitu aku. Mu thangu meso maku madi mamboti buna nitu aku yimvimba yidi mu kiezila. Vayi enati madi mambimbibuna nitu aku yimvimba yidi mu tombi. \v 35 Diawu lubuka mu diambu di kiezila kidi mu ngeyo kibika kituka tombi. \v 36 Diawu enati nitu aku yimvimba yidi mu kiezila, mu kambu ndambu yi nitu mu tombi buna yela ba yikienzuka ngolo banga mu thangu muinda wukukienzulanga mu nlaki andi. \s1 Yesu wutubidila Bafalisi \r (Matayi 23.4-36) \p \v 37 Bu kaba yoluka, Mfalisi wumosi wuntumisa mu dia ku nzoꞌandi. Bu kakota wuvuanda va meza. \v 38 Mfalisi bu kamona bobo, wusimina bila Yesu kasi kisukula ko tuamina kadia. \p \v 39 Buna Pfumu wunkamba : \p —Bena Bafalisi lunsukulanga bumboti va mbata yi kopo ayi yi dilonga vayi mu khati lufulukidi ayi mayindu ma buivi ayi mambimbi. \v 40 Beno luidi bivulu ! Mutu wowo wuvanga va mbata kasia vanga ko mu khati e ? \v 41 Luvana bima biobi bidi yeno kuidi minsukami buna bosi bima bioso biela ba bivedila. \v 42 Vayi mabienga kuidi beno Bafalisi bila lumvananga kuku ki kumi ki mintindu mioso mi biti ayi ki “meti ayi li”\f + \fr 11.42 \fr*\fq Meti ayi li\fq*\fqa : \fqa*\ft biba bikunusu bifioti Bayuda baba kunanga. Biawu bibatotulangatsudi yi kitoko ayi biba sadulungu banga bilongo. Bikunusu beni bisia ba ko mu ntanda wu bima bifueti vanunungu kuku ki kumi bila bisia ba luvalu ko.\ft*\f* vayi lunlenzanabusongaayi luzolo lu Nzambi. Nganu mawu mama mambu lufueti vanganga ayi kadi zimbaka mana. \p \v 43 Mabienga kuidi beno Bafalisi bila lunzolanga vuanda mu bibuangubinzitusu mu zinzo zi zikhutukunu ; lunzolanga baluvaninanga mbotimu bibuangu bi batu bawombo. \v 44 Mabienga kuidi beno ! Ludedikini banga mabumbi mankumbu monika ; batu balembu madiatidila mu kambu zaba. \p \v 45 Vana vawu nlongi wumosi wu mina wuyuvula Yesu ti : \p —Nlongi, bu wulembu tubi mambu momo buna beto kuandi wulembo fingi. \p \v 46 Buna Yesu wumvutudila ti : \p —Mabienga ayi kuidi beno minlongi mi mina bila lueta kuika batu bizitu bidi zitu mu nata vayi beno veka kadi nlembo eno wumosi wusimbanga ko bizitu beni. \p \v 47 Mabienga kuidi beno bila lueta tunga mabumbi ma mimbikudi ayi bakulu beno baba vonda. \v 48 Lueta telimina mavanga ma bakulu beno kimbangi ayi lueti monangakhini. Bila bawu baba vonda vayi beno luntunganga mabumbi mawu. \p \v 49 Diawu nzayilu yi Nzambi yitubila ti : “Ndiela kuba fidisila mimbikudi ayi bamvuala, bela vondabankaka ayi bela yamisa bankaka.” \v 50 Muingi menga ma mimbikudi mioso matengulu tona va vangimina ntoto mela tombulu va tsungi yayi \v 51 tona mu menga ma Abeli nate mu menga ma Zakali, mutu wowo bavondila va khatitsika diziku dinyokulungu makaba ayi nzo Nzambi. Bukiedika ndikulukamba mambu moso momo mela builu batu ba tsungi yayi. \p \v 52 Mabienga kuidi beno minlongi mi Mina, beno luziona tsabi yinzayilu. Kadi sia ti beno veka lu kotanga ko vayi lunkandikanga bobo bazola kota. \p \v 53 Bu kabotuka vana, minsoniki ayi Bafalisi batona kumfietikisaayi banzonzisa mu mambu mawombo ; \v 54 banlekila mintambu ; batomba diambu dilenda totukila mu munuꞌandi muingibabaka bila ki kumfundila. \c 12 \s1 Zaba teliminanga Yesu kimbangi. \r (Matayi 10.19-20,28-33) \p \v 1 Muna thangu yina, nkangu wu batu wuwombo-wombo wukutakana, babandiatasana bawu na bawu mu malu. Buna Yesu wutona kamba theti minlonguki miandi : \p —Lulubukila luvi lu Bafalisi. Mayuya mawu luawu luvi beni. \v 2 Bila kuisi ko diambu disuama diela kambu zabukusu voti kuisi ko matsueki mela kambu zabakana. \v 3 Diawu mambu moso luyolukila mu tombi mela wakakana ku kiezila ayi momo luyolukila va dikutu, mu bivinga, mela yamukusu ku mbata muangu. \v 4 Ndikulukamba, beno bakundi bama, lubika mona tsisi bobo balenda vonda nitu bila bawu vonga bobo balendi buela vanga diambu dinkaka ko. \v 5 Vayi ndieka kulumonisa bobo lufueti mona tsisi : Lutina mutu wowo beki lulendo lu lozila ku bulungi bu kameni vonda. Bukiedikandikulukamba, niandi mutu lufueti mona tsisi. \v 6 Basumbisanga ko zitsiodila zitanu mu zimbongo zizole zi bisengo e ? Vayi Nzambi kasi zimbakana ko kadi yimosi mu zizioso. \v 7 Ayi zitsuki zi mintu mieno zidi zitangu. Lubika mona tsisibila lulutidi nkangu wu zitsiodila mu luvalu. \p \v 8 Bukiedika ndikulukamba ti woso mutu wela kuntelimina kimbangi vameso ma batu, muana mutu mamvandi wela kuntelimina kimbangi va meso ma zimbasi zi Nzambi. \v 9 Vayi woso mutu wela kuthunuka va meso ma batu, mamvama ndielakuntunuka va meso ma zimbasi zi Nzambi. \v 10 Woso mutu wela yolukila mambimbi mu diambu di Muana mutu wela lemvukulu vayi woso mutu wela finga Mpeve yinlongo kalendi lemvukulu ko. \p \v 11 Mu thangu bela kulunata va ntuala zinzo zi lukutukunu, va ntualamazuzi ayi va ntuala bapfumu, lubika ba mayindu mu zaba buevi luelakukitabila ayi diambu mbi luela vutula ayi buevi lueta yolukila. \v 12 Bila Mpeve yinlongo wela kuluvana mambu momo luela tuba mu thangu yina kaka. \s1 Busina bu kiedika ayi bu luvunu \p \v 13 Mutu wumosi wuba muna nkangu, wukamba Yesu : \p —A nlongi, khambila khombꞌama tukabana yandi kiuka. \p \v 14 Vayi Yesu wumvutudila : \p —A Nkundi ama, nani wumbiekidi zuzi dieno voti nkabudi wu kiuka kieno e ? \p \v 15 Bosi wuba kamba : \p —Lulubuka luedi ba tsuina yi phila yina bila luzingu lu mutu luisi ko mu tezo ki bima biandi. \p \v 16 Buna wuba kamba nongo yayi : \p —Zitsola zi mutu wumosi wu busina zibutu ngolo. \v 17 Buna mutu beni wuyindula mu ntimꞌandi ti : “Mbi mfueti vanga ? Bila ndisi ko bibuangu biobi mfueti lundila mbongo ama ! \v 18 Buna wukamba, tala diambu diodi ndieka vanga : Ndieka tiolumuna bilundulu biama ayi ndieka tunga bilutidi tola. Muawu ndiela lundila mbongoꞌama yoso ayi bima biama. \v 19 Buna ndiela kamba muelꞌama : A muelꞌama : bima biwombo bieka yaku mutezo ki mimvu miwombo. Vunda kuaku, dia, nua ayi mona khini.” \v 20 Vayi Nzambi wunkamba : “vungisi ! Builu buabu kuandi maba lomba muelꞌaku ! Buna bima bioso biobi wukubikidi biela ba bi nani e ?” \v 21 Buawu bobo buididi mutu wunyidikanga busina mu diambu di niandiveka ; vayi kasi sina ko mu mambu ma Nzambi. \p \v 22 Yesu wukamba minlonguki miandi : \p —Diawu ndikulukambila ; lubika bela luzingu mayindu mu diambu di biobi luela dia ; lubika bela nitu mayindu mu diambu di biobi luela vuata. \v 23 Luzingu luviatukidi bidia ayi nitu yi vuatukidi minledi. \p \v 24 Lutala zinuni ziozi beti tedilanga “minganga”, zikunanga ko ayi zitotanga bidia ko ; zisi ko kadi nzo voti lundulu vayi Nzambi wukuzidikila. Keti beno luvalu luidi viokila zinuni. \v 25 Nani mu beno, mu diambu di mayindu mandi, lenda buela yika luzingu luandi ntela e ? \v 26 Enati luisi ko kadi lulendo mu mambu mama mafioti, buna bila mbi luididi mayindu mu diambu di momo mankaka e ? \v 27 Lutala biteka ; buevi bieti kudilanga, bisalanga ko, bitungangako vayi ndikulukamba, banza Salomo munkembo andi woso kasia vuata banga kiteka kimosi ko mu biteka biobi. \v 28 Enati Nzambi wuvuatisa kunusu kidi buabu ku tsola vayi mbazi ki lozolo ku mbazu. Buna buevi kela luta kuluvuatisila beno batu ba minu kifioti e ? \p \v 29 Lubika banga mayindu mu diambu di tomba biobi luela dia ayi luela nua e ? Lubika kukiyamisa mu mambu momo. \v 30 Bila Bapakanu ba ntoto bawu bantombanga mambu moso momo. Vayi Dise dieno zebi ti mfunu luvuidi bima biobi. \v 31 Vayi lutomba kipfumu kiandi buna bima bioso biobi bela kulubuedila biawu. \p \v 32 Bika mona tsisi, ngeyo nkangu wu mameme ! Bila Dise dieno dimuenikhini mu kuluvana kipfumu. \r (Matayi 6.19-21) \p \v 33 —Sumbisanu bima biobi bidi yenu ayi lukabudila minsukami. Bika lukikubikila ziphotomoni ziozi kazi fuanganga ko ayi lukikubikila kiuka, mu diyilu, kioki kakilendi suka ko, bila kuna muivi kalendi kukiyiba ko ayi zitselele zilendi bunga ko. \v 34 Bila koso kiudi kiuka kiaku kuna kuidi ntimꞌaku. \s1 Banga wukubama bu weti vingila Pfumu \r (Matayi 24.45-51) \p \v 35 —Luba bakubama mu kisalu ayi bika minda mienu milema. \v 36 Banu banga bisadi bimvingila pfumu awu mu yoso thangu bu kayendaku nyengo wu makuela, mu diambu bu kela vutuka ayi kela kokuta, bisadi biandi biela kunzibudila. \v 37 Khini kuidi bisadi biobi Pfumu awu bu kela vutuka, wela kuiza bata badi bakubama. Bukiedika ndikulukamba, niandi wela vuata minledi mi kisaluayi wela vuandisa bisadi biandi va meza wela fikama ayi wela kuba tudila bidia. \v 38 Kiza va midi mi phipa voti va nkielo wu buisi, wukuiza babati buna badi bakubama, buna khini kuidi bisadi bina. \p \v 39 Vayi luzaba kueno ti enati pfumu yi nzo zebi thangu mbi muivikankuizila, nganu wuleka nkielo ayi kasia tala ko bayiba nzo andi. \v 40 Beno mamveno, banganu bakubama bila mu thangu yoyi lunkambubela mayindu yawu yinkuizila muana mutu. \p \v 41 Piela wunyuvula : \p —A Pfumu, tubidi nongo yoyo mu diambu di beto kaka voti mu diambu di batu boso e ? \p \v 42 Pfumu wuvutula : \p —Buna nani kisadi kikuikama ayi ki diela kioki Pfumu kavana minsua mu yadila bisadi binkaka bi nzo andi mu kuba vananga kuku kiawuki ble mu thangu yifuana e ? \v 43 Khini kuidi kisadi kioki, pfumu andi bu kela vutuka, wela buanu wunsala, boso bu kantumina. \v 44 Bukiedika ndikulukamba pfumu andi wela kumvana minsua mu yadilabima biandi bioso. \p \v 45 Vayi enati kisadi beni yindudi mu ntimꞌandi ti : “Pfumu amakakadi vika vutuka” ayi tonini yamisa bisadi bi babakala ayi bi bakieto, tonini dia, nua ayi kolu, \v 46 pfumu yi kisadi kina wela kuiza, mu lumbu kioki kela kambu bela mayindu ayi mu thangu yoyi kakambulu zaba. Buna pfumu andi wela kunloza ayi wela kumvana thumbudulu yi ngolo va kimosi ayi bakambulu bakuikama. \p \v 47 Kisadi kioki kizaba luzolo lu Pfumu andi vayi kasia kubama ko ayi kasia vanga ko boso buididi luzolo lu pfumu andi, wela zububikoti biwombo. \v 48 Vayi kisadi kioki kikambu zaba luzolo lu Pfumu andi ayi vengi mambu makalenda zubulu bikoti, wela zubu bikoti bifioti. Bila bela tomba biwombo kuidi mutu wowo bavana biwombo, ayi kuidimutu wowo bayekudila biwombo bela tombulu biwombo. \s1 Nkabunu ayi tsambusu \p \v 49 —Mbazu ndiyizidi loza va ntoto ayi diambu mbi nzodidi enatimbazu beni yikikuikulu ? \v 50 Vayi vadi mbotokolo yimfueti botama ayi ndikidi ku tsi mayindu nate yela vangama. \r (Matayi 10.34-36) \p \v 51 —Beno lumbanzila ti minu ndembama ndineti vava ntoto e ? Nana vayi khabunu. \v 52 Bila tona buabi, enati batu batanu badi mu nzo, bela ba bavasana : batatu bela ba ku ndambu yimosi bosi babuadi bela ba ku ndambu yinkaka. \v 53 Dise diela fuemina muana wubakala ayi muana wubakala welafuemina Dise. Ngudi wela fuemina muana wunketo ayi muana wunketo wela fuemina ngudi. Nzitu wunketo wela fuemina nketo wu muanꞌandi ayinketo wu muana wela fuemina nzitu andi wunketo. \r (Matayi 16.2-3) \p \v 54 Bosi Yesu wubuela kamba nkangu wu batu : \p —Bu lueti monanga dituti ku ndambu wesite, buna lueti tuba : “mvula ma yinoka”, buna bobo bueta bela. \v 55 Bu lueti monanga phemo wu sude weka vevumuka, buna luetituba : “muini mawu ba wu ngolo” ; buna bobo bueta bela. \v 56 Bankua mayuya ! Luzebi bakula bidimbu bi ntoto ayi bi diyilubuna buevi lunkambu bakudilanga thangu yayi e ? \r (Matayi 5.25-26) \p \v 57 —Bila mbi lunkambu sudikilanga, mu beno veka, mambu masonga e ? \v 58 Diawu bu lulembu yendi ku tilibinadu ayi mutu wowo wufundidibuna nuana mu dedikisa mambu beni bu lukidi mu nzila. Bila nganu wela ku funda kuidi zuzi ayi niandi wela kuyekula mu mioko mi masodi ayi mawu mela kukotisa mu nloko. \v 59 Muaki bukiedika ndikukamba wulendi totuka muna ko nate wela futazimbongo zioso zi tsuka. \c 13 \s1 Pfumu widi mu balula khadulu \p \v 1 Mu thangu yina ndambu yi batu bankaka baba vana, bankamba mambu momo mavioka momo matedi basi Ngalili bobo Pilatu kavondusu bu kasobikisamenga mawu ayi makaba mawu. \p \v 2 Yesu wuba vutudila : \p —Benu lumbanza ti basi Ngalili bobo bamueni ziphasi ziphila yoyo mu diambu babedi bankua masumu viokila basi Ngalili bankaka e ? \v 3 Buawu ko ndikulu kamba, vayi enati beno lukadi balula khadulubuna beno mamveno phila yimosi luela fuila. \p \v 4 Voti kumi dinana di batu bobo babuilu banga ki Silowe, bu kibavonda, beno lumbanza ti bawu baluta ba batu bambimbi viokilabatu bobo bamvuandanga ku Yelusalemi ? \v 5 Nana ndikilukamba, vayi enati lukadi balula khadulu buna beno mamveno phila yimosi luela fuila. \p \v 6 Buna, wuba kamba nongo yayi : \p —Mutu wumosi wuba ayi nti andi wu figi wukunu mu ndimꞌandiyi vinu. Wuyiza tomba muawu makundi vayi kasia baka ko. \v 7 Buna wukamba kisadi kiba nsalanga mu ndima beni : “Tala, wawu mvu wuntatu ndimeni tombila makundi ma figi mu nti wawu vayi kadidikundi ndibakanga ko. Kuanga kuandi wawu, bila mbi wulembu bungila kuandi buangu ki ntoto mu phamba e ?” \v 8 Vayi kisadi beni kimvutudila : “A pfumu, bika wutadidila diaka wawu mvu wawu nate ndiela mana balula ntoto muyenda nti ayi ndiela mutula mbozi. \v 9 Mananga wela buta makundi mu mvu wunkuiza. Enati buawu ko buna wela kuanga wawu.” \s1 Yesu wubelusa nketo mu lumbu ki saba \p \v 10 Yesu bu kaba longa, mu lumbu ki saba, mu nzo yimosi yi lukutukunu, \v 11 tala, nketo wumosi wuba muna wuba ayi yimbimbi yi kimbevo mu tezo ki kumi dinana di mimvu. Nketo beni wuba wukomvama ; kadi baka bu luliminina. \v 12 Yesu bu kammona, buna wuntela ayi wunkamba : \p —A nketo, kululu mu kimvevo kiaku ! \v 13 Buna wuntetika mioko ayi vana vawu wululama ayi wukembisa Nzambi. \p \v 14 Vayi pfumu yi nzo yi lukutukunu wufuema mu diambu di Yesukabelusa nketo beni mu lumbu ki saba\f + \fr 13.14 \fr*\fq Lumbu ki saba\fq*\fqa : \fqa*\ft kiawu lumbu kilumingu kuidi Bayuda. Mina misia bavana ko minsua mu sala kioso kuandi kisalu mu lumbu kioki.\ft*\f* ; buna wubaluka kuidi nkangu ayi wutuba : \p —Bilumbu bi kisalu bidi bisambanu ; luizanga mu belusu mu bilumbu bina vayi bika mu lumbu ki saba. \p \v 15 Vayi Pfumu wumvutudila : \p —Luidi bankua mayuya ! Kadika mutu mu beno kaniangunanga ko ngombi andi voti mpundꞌandi, mu dikulu mu lumbu ki saba ayi kuzinatangamu kuzi nuikina e ? \v 16 Ayi nketo wawu widi muana wu nketo wu Abalahami. Tala kumi dinana di mimvu dimeni vioka tona Satana kankangila, buna disi fuana ko mu ku nnianguna mu lumbu ki saba e ? \p \v 17 Bu kaba tuba mambu momo buna bambeni bandi zioso zifua tsonivayi nkangu woso wumona khini mu diambu di mambu momo ma nkembo momo mavangimina mu niandi. \s1 Zinongo zi dikundi di mutalide ayi yi luvi \r (Matayi 13.31-33 ; Malako 4.30-32) \p \v 18 Buna Yesu wukamba : \p —Mu mbi mu dedikini kipfumu ki Nzambi ayi mu mbi ndenda ku kidedikisila e ? \v 19 Kidedikini banga dikundi di mutalide di loza mutu mu tsolꞌandi. Dikundi beni diyunduka, dikituka nti. Zinuni ziyiza tungila madianza mawu mu bitafi biandi. \p \v 20 Buna wubuela diaka : \p —Mu mbi ndenda dedikisila Kipfumu ki Nzambi e ? \v 21 Kidedikini banga luvi lubonga nketo, wusobikisa luawu mu bitezo bitatu bi falina nate yimana funa. \s1 Lukotila mu muelo wufioti \p \v 22 Yesu wuviokila mu mavula ayi mu mala ; wulonga muawu bu kalandakana nzilꞌandi mu kuenda ku Yelusalemi. \r (Matayi 7.13-14) \p \v 23 Buna mutu wumosiwunyuvula : \p —A pfumu, bati buna batu bafioti kuandi bela vuka e ? \p \v 24 Buna wuba vutudila : \p —Bika lunuana mu kotila mu luelo wufioti bila ndikulukambabawombo bela tomba mu kota vayi bela nunga ko. \r (Matayi 25.10-12) \p \v 25 —Pfumu yi nzo bu kela telama ayi bu kela zibika muelo, enati ku nganda luela batakana, luela kokuta ayi luela leba : “A Pfumu, wutuzibudila”. Buna niandi wela ku luvutudila : “Ndisi zaba ko kuevi lubedi e ?” \p \v 26 —Buna luela tuba : “Keti beto tudia ayi tunua yaku va kimosi. Keti ngeyo wulonga mu zinzila zietu…” \p \v 27 Buna wela vutula : “Bukiedika ndikulukamba ndisi zaba ko kuevi lubedi. Luthatukila beno boso bisadi bi mambimbi.” \p \v 28 Kuna kuela ba bidilu ayi nkuetosolo wu meno mu thangu luela mona Abalahami, Isaki ayi Yakobi ayi mimbikudi mioso mu Kipfumu ki Nzambi, vayi, benu luela lozo ku nganda. \v 29 Batu bela ba ku Esite ayi ku Wesite, ku Node ayi ku Sude bela vuanda mu Kipfumu ki Nzambi. \p \v 30 Buna tala vadi batsuka bela ba batheti ayi batheti bela ba batsuka. \s1 Yesu wulandakana nzilꞌandi mu kuenda ku Yelusalemi \p \v 31 Mu lumbu kina, Bafalisi bayiza ayi bankamba : \p —Katuka vava ayi yenda kuaku bila Elode tidi kuvonda. \p \v 32 Vayi Yesu wuba vutudila : \p —Yendanu lukamba mbaku wuna ti : “Tala ndilembo totula ziphevi zimbimbi ayi buabu ndilembu belusa bambevo. Vayi mbazi ayi lumbu kintatu mbanisini kuama. \v 33 Vayi mfueti diata buabu mbazi ayi lumbu kina bila buisi fuana kombikudi kafuila ku nganda yi Yelusalemi.” \r (Matayi 23.37-39) \p \v 34 —A Yelusalemi ! A Yelusalemi, divula dimvondanga mimbikudi ayi minlozilanga matadi bobo bakufidisilanga. Zikhumbu zikua ndizola kutikisilabana baku banga tsusu bu kankutikisilanga bana bandi ku tsi mavavi mandi vayi lumanga kuenu ! \v 35 Vayi tala beka kuluyekudila nzo eno. Ndikulukamba ti lulendi buela kumbona ko nate luela tuba : Bika kasakumunu mutu wowo wunkuizila mu dizina di Pfumu. \c 14 \s1 Yesu wubelusa diaka mbevo mu lumbu ki saba. \p \v 1 Lumbu kimosi ki saba\f + \fr 14.1 \fr*\ft Tala Matayi 13.14\ft*\f*, Yesu bu kakota mu dia ku nzo yi pfumuyimosi yi Bafalisi, buna bobo baba muna baba kuntala bumboti. \v 2 Tala mutu wumosi wuba kimbevo kimvimbu wuba va ntualꞌandi. \v 3 Buna Yesu wuyuvula minlongi mi Mina ayi Bafalisi ti : \p —Minsua midi mu belusa mutu mu lumbu ki saba e ? \p \v 4 Baba kuawu dio sui. \p Buna Yesu wusimba mutu beni, wumbelusa ayi wumvutula. \v 5 Bosi wukamba batu baba vana : \p —Nani mu beno wuidi muanꞌandi voti ngombiꞌandi vayi zimbukila yidodukidi mu dibulu, wunkambu vika ku yitapula mu lumbu ki saba e ? \p \v 6 Basia vutula kadi diambu ko mu mambu momo. \s1 Zabanga ku kikulula ayi zabanga kaba \p \v 7 Muaki wukamba nongo yimosi mu diambu di bobo batumusubu kamona buevi baba sobudilanga bibuangu binzitusu ; ayi wuba kamba : \p \v 8 —Mu thangu bela kutumisa ku nyengo wu makuela buna bika kuenda vuanda va meza va buangu ki nzitusu, ayi zimbukila mutu wumosiwulutidi minsua wutumusu kuidi mutu wowo wutumisa \v 9 bila buna mutu wowo wulutumisa ngeyo ayi niandi wela kuiza ayi kukamba : “vana buangu kiaku kuidi mutu wawu”. Buna wela monazitsoni kuenda vuanda ku buangu kitsuka. \v 10 Vayi bu bela kutumisa yenda ayi vuanda ku buangu kitsuka mu diambu mutu wowo wulutumisini bu kela kuiza wela ku kamba : “A nkundi ama, yiza vuandi vava”. Buna wela zitisu va ntuala batu bosobela ba yaku va meza. \p \v 11 Bila woso wukukinangikanga wela kululu ayi woso wukukikululanga wela nanguku. \p \v 12 Buna wukamba mutu wowo wuntumisa : \p —Ngeyo tumisa batu mu dia va muini voti va masika kadi tumisa bakundi baku, bakhomba ziaku, bambuta ziaku voti bamvuama bafikimini yakutala mamvawu babika kutumisa muingi bavutudila mambu momo wuba vangila. \v 13 Vayi mu thangu wumvangisa nyengo, bufueni wutumisa minsukami, babela binama, bantiudikanga, baphofo. \v 14 Ngeyo wela ba mu khini bila batu bobo basi ko kadi kiasa mu diambu bavutudila mambu momo wuba vangila. Buna Nzambi wela kumfuta mu lumbu kioki basonga bela fuluka. \s1 Nongo yi nyengo wu dikuela \r (Matayi 22.1-10) \p \v 15 Buna mutu wumosi mu bobo baba va meza, bu kawa mambu momowukamba Yesu ti : \p —Khini kuidi mutu wowo wela dia mu Kipfumu ki Nzambi ! \p \v 16 Yesu wumvutudila : \p —Mutu wumosi wuvangisa nyengo wunneni, wutumisa batu bawombo. \v 17 Thangu yi dia bu yifuana, wufidisa kisadi kiandi mu diambu kakamba batu batumusu ti “yizanu bila mamo makubinini.” \p \v 18 Vayi babo balomba nlemvo. \p Wutheti wunkamba : \p “Tsola ndisumbidi ayi mfueti kaka kuenda kuyitala, diawu ndemvukila.” \p \v 19 Wunkaka wukamba : \p “Dikundi di zingombi ndisumbidi, ziawu ndieka kuenda makisa, diawu wundemvukila.” \p \v 20 Wunkaka wukamba : \p “Bosi kuandi ndikuedidi, diawu ndilendi baka bu kuizila ko.” \p \v 21 Kisadi beni bu kivutuka, kiyiza kamba Pfumu andi mambu moso mama. Buna pfumu yi nzo beni wufuema ayi wukamba kisadi kiandi : \p “Yenda nsualu mu zinzila ayi mu bina bi zinzila zi divula ayi tuala vava : minsukami, babela binama, baphofo ayi bantiudikanga…” \p \v 22 Buna kisadi beni kiyiza kunkamba : \p “A pfumu matuminingi mavangimini vayi bibuangu bikidi.” \p \v 23 Buna pfumu andi wumvutudila : \p “Yenda mu zinzila, mu yenda ziphangu kuika batu biza koti mu diambu di nzoꞌama yifuluka. \v 24 Bila bukiedika ndikulukamba kadi mutu wumosi mu bobo batumusu kalendi dia ko.” \s1 Kukiyekula mu bukiedika \p \v 25 Nkangu wu batu wuba wuwombo wuba kuenda nlandakananga. Buna Yesu wubaluka kuidi nkangu ayi wuba kamba : \p \v 26 —Enati mutu wizidi kuidi minu ayi enati kakadi lenda siandi, nguandi, nketuꞌandi, bana bandi, bakhomba bandi zi babakala ayi bakhomba bandi zi baketo, nkutu ayi luzingu luandi veka buna kkalendi banlonguki ama ko. \v 27 Woso wunkambu nata dikulusi diandi ayi wunkambu kundandakana, kalendi ba nlonguki ama ko. \v 28 Bila nani buna luidi bu katidi tungisa nzo yi banga wunkambu tuama vuandanga mu yindula thalu yela fua mu nzo beni mu diambu di zaba kani lenda manisa kisalu beni. \v 29 Bila enati kakadi nunga mu manisa thungulu andi bu kamanisini tula zifundasio buna batu boso bobo bela kummona, bela kunsekinina \v 30 bu bela tuba : “mutu wawu wutona tungisa nzo vayi kasia nunga ko manisa yawu”. \p \v 31 Voti ntinu mbi wowo tidi nuanisa ntinu wunkanka mvita wunkambu tuama vuandanga mu yindula kani mu dikumi mili di masodi buna lenda nungamu nuanisa mutu wowo wunkuiza kuidi niandi ayi makumuadi ma mili e ? \v 32 Enati buawu ko buna bu kakidi thama buna makafidisa mvualakuidi ntinu wunkaka ayi kunyuvula mambu mafueni mu kotisa ndembama. \p \v 33 Diawu woso kuandi buna luidi wunkambu yekula bima bioso bidi yandi buna kalendi ba nlonguki ama ko. \r (Malako 9.50) \p \v 34 —Tsalu kidi kima kimboti vayi enati yizimbisidi lueki luandi bunabuevi balenda vutudila lueki beni e ? \v 35 Yisiedi kadi mfunu ko kani mu ntoto voti mu mbozi, yifueti kaka lozu ku nganda. Woso widi matu mawila buna bika kawa. \c 15 \s1 Zinongo zitatu zi kiadi ki Nzambi \p \v 1 Mimfutisi mi ziphaku ayi bankua masumu bayiza kutakana vaba Yesu, muingi banwa. \v 2 Bafalisi ayi minlongi mi mina baniunguta ayi batuba : \p —Mutu wawu wunyakula bankua masumu ayi wundia yawu va kimosi ! \s1 Nongo yi dimeme dizimbala ayi dimonika \r (Matayi 18.12-14) \p \v 3 Buna Yesu wuba kamba nongo yayi : \p \v 4 —Nani mutu mu beno buna luidi vuidi khama yimosi yi mameme vayi zimbukila zimbisidi dimeme dimosi, wunkambu sia yekula luvua ayi vua lu mameme mankaka muingi kenda tombi diodi dizimbala, nate kela dimona e ? \p \v 5 Bu kadi bakudi, buna mu khini kela kuditudila va mavangiti mandi. \v 6 Niandi tula ku nzoꞌandi, buna wela tumisa bakundi bandi ayi bobo bafikimini yandi ayi wuba bakamba : “bila lumona yama khini va kimosi bila ndimueni dimeme diama dizimbala.” \p \v 7 Ndikulukamba ti khini yela ba mu Diyilu mu diambu di nkua masumuwumosi bu kabaludi mavanga mandi yela viokakana ayi yoyi yidi mu tala luvua ayi vua lu basonga bakambulu kuawu mfunu wu balula mavanga mawu. \s1 Nongo yi sengo kizimbala ayi kimonika \p \v 8 —Voti nketo mbi wowo vuidi dikumi di zimbongo zi bisengo vayi zimbisidi sengo kimosi, wunkambu lemisanga muinda ayi wunkambu kombulanga nzo ayi wunkambu tombanga bumboti sengo kiandi nate kammonakiawu e ? \v 9 Bu kamueni kiawu, buna wela kutikisa bakundi bandi ayi bobo bafikimini yandi ayi wela bakamba : “bika lumona yama khini va kimosibila ndimueni sengo kiama ki zimbongo kioki kizimbala.” \v 10 Bobuawu ndikulukamba ti khini yiwombo yidi kuidi zimbasi zi Nzambi nkua masumu wumosi bu kabaludi mavanga mandi. \s1 Nongo yi muana wuzimbala ayi wumonika \p \v 11 Buna wubuela tuba diaka : \p —Vaba mutu wumosi wuba ayi bana buadi bababakala. \v 12 Nleki wunkamba dise diandi : “a tata, bika wuphana ndambu ki kiuka kiama !” Buna dise diba kabudila kiuka kiandi. \p \v 13 Ndambu yi bilumbu bu bivioka, nleki wutota bima biandi ayi wuyenda mu tsi yi thama. Kuna kamana fukisila bima biandi bioso mu luzingu lu divunzi. \v 14 Bu kamana fukisa bibio, buna kanda kingolo ki nzala ki yiza bua mu tsi beni ayi wutona mona nzala. \p \v 15 Buna wuyenda sonama mu kisalu kuidi pfumu yimosi yi tsiyina. Buna pfumu beni wumfidisa ku zitsola ziandi mu diambu kenda sunganga zingulu. \v 16 Buna wuzola kuandi wesa dikutu diandi mu dianga bidia bi zingulu vayi kadi mutu kasia kumvana biawu ko. \p \v 17 Buna wutona yindula mu tsi andi ntima : “bisadi bioso bi dise diama bindianga boso buididi luzolo luawu vayi minu kuaku ndilembu fua nzala ! \v 18 Ndieka telama, ndieka kuenda kuidi dise diama ayi ndielakunkamba : Tatꞌama, ndivodidi masumu kuidi Nzambi ayi kuidi ngeyo. \v 19 Ndisi fuana diaka ko bathedila muanꞌaku vayi bika wuthangila banga kisadi kiaku.” \p \v 20 Buna wutelama ayi wuyenda kuidi siandi. Buna wukidi thamasiandi wummona ayi kiadi kingolo kimbuila. Buna wuyenda dengana nsualumuanꞌandi, wumbumbakana ayi wumfifa bibesi. \p \v 21 Buna muana wunkamba : \p “Tata ndivodidi masumu kuidi diyilu ayi kuidi ngeyo, ndisi fuanadiaka ko bathedila muanꞌaku.” \v 22 Vayi dise dikamba bisadi biandi : \p “Lusia nsualu, lutuala kikhutu kilutidi kitoko ayi lumvuatisakiawu ; lumvuatisa pheti mu nlembo ayi lumvuatisa zisapatu. \v 23 Bika lutuala muana wungombi wu mafuta ayi luvonda wawu. Tudianu ayi tuvangisa nyengo ; \v 24 bila muanꞌama wawu wubedi wufua vayi wufulukidi ; wubedi wuzimbala ayiwumonikini.” Buna batona nyengo mu khini. \p \v 25 Mu thangu yina, muanꞌandi wu nkulutu wuba sala ku tsola. Bu kaba vutuka ayi bu kafikama ayi nzo wuwa miziki ayi makinu. \v 26 Buna wutumisa kisadi kimosi ayi wunyuvula keni mambu mbi malembu vioki kuna. \v 27 Kisadi beni kimvutudila : \p “Keti khimbꞌaku niandi vutukidi. Dise diaku divondisidi muana ngombi wu mafuta bila wummueni wumvimba ayi wukambu kimbevo.” \p \v 28 Buna nkulutu wufuema ayi wumanga kota. Siandi wutotuka ayi wunleba. \p \v 29 Vayi niandi wumvutudila : \p “Tala, mimvu miwombo ndimeni kusadila vayi kadi khumbu yimosi ndisia tinguna ko zithumunu ziaku, ayi kadi khumbu yimosi wusia kuphana ko muana khombo muingi ndimona khini va kimosi ayi bakundi bama. \v 30 Vayi muanꞌaku, mutu wowo wumana sikisa kiuka kiaku va kimosi ayi bandumba zi leta bu kizidi, buna vondisidi muana ngombi wu mafuta mu diambu diandi.” \p \v 31 Siandi wumvutudila : \p “A muanꞌama, ngeyo zithangu zioso widi yama va kimosi mu ayi bima biosobiobi phuidi ngeyo vuidi biawu. \v 32 Vayi mboti mu vangisa nyengo ayi mona khini bila khombꞌaku yayiwubedi wufua ayi wufulukidi, wubedi wuzimbala ayi monikini.” \c 16 \s1 Nzambi ayi zimbongo \p \v 1 Yesu wukamba minlonguki miandi : \p —Mutu wumosi wuba busina buwombo, wuba ayi dikalaka\f + \fr 16.1 \fr*\fq Dikalaka\fq*\fqa : \fqa*\ft dedikini banga mutu wowo bayekudila kimvuama kuidi pfumu yimosi mu diambu kakebanga kiawu.\ft*\f* diandi, vayi batu bayiza funda dikalaka diandi ti niandi wufukisidi busina buandi. \v 2 Buna pfumu andi bu kantumisa buna wunyuvula : “mambu mbi momondilembu wanga mu diambu diaku e ? Vumbula kipholo mu zaba bueviwukebidi kisalu kiaku bila wulendi buela ba nkebi wu bima biama ko.” \p \v 3 Buna nkebi wu bima wuyindula mu ntimꞌandi : “diambu mbi ndiekavanga e ? Bila buabu pfumu ama weka kumbotula, ndilendi buela kebangabima biandi ko. Ndilendi salanga ntoto ko bila ndisi ko ngolo ; tsoni mu kuenda lombanga. \v 4 Buabu mbakudi diambu mbi ndieka vanga muingi batu baba kundiakulanga mu zinzo ziawu bu bela kumbotula mu kisalu.” \p \v 5 Vana vawu wutumisa batu boso baba zipholo kuidi pfumu andi. Wuyuvula wutheti : \p “Kikua fueti futa pfumu ama e ?” \p \v 6 Mutu beni wumvutudila ti : \p “Makumuandi ma mangungulu ma mafuta.” \p Nkebi beni wunkamba : “tamla nkanda wowo wusonika, wawu vuanda vovo, tula nsuala ayi sonikati dikumi di mangungulu.” \p \v 7 Bosi wukamba wunkaka : \p “Ngeyo kikua fueti futa e ?” \p Niandi wumfutudila ti : \p “Zikhama zitanu zi zitsaku zi ble\f + \fr 16.7 \fr*\fq Ble\fq*\fqa : \fqa*\ft mpila kunusu kinsadulungu falina ; kidi banga masangu.\ft*\f*.” \p Buna nkebi beni wunkamba mutu beni ti : “bonga nkanda wowo wusonika ayi sonika zikhama ziya.” \p \v 8 Buna pfumu beni wuniemisa nkebi wowo wukambu kiedika mu philadiela diandi di kasadila. Bila, mu mambu mawu veka, batu ba thanguyayi balutidi bana ba kiezila mu diela. \p \v 9 Ayi minu ndikulukamba ti mboti lusadila kimvuama ki ntoto\f + \fr 16.9 \fr*\fq kimvuama ki ntoto\fq*\fqa : \fqa*\ft kinsundula kimvuama kikambulu kisonga.\ft*\f* muingi lubaka bakundi mu diambu dieno veka muingi mu thangu kiela manababa kuluyakula mu zinzo zi mvu ka mvu. \v 10 Woso mutu widi wukuikama mu bima bifioti buna widi diaka wukuikama mu bima biwombo. Ayi woso kambulu wukuikama mu bima bifioti kalendi ba wukuikama ko mu bima binneni. \v 11 Enati lusi ko bakuikama mu kimvuama kikambulu kisonga buna nani wela kuluyekudila kimvuama kikiedika e ? \v 12 Enati luisi ko bakuikama mu bima bingana buna nani wela kuluvana bima bieno veka e ? \r (Matayi 6.24) \p \v 13 —Kuisi ko kisadi kilenda sadila bapfumu buadi. Bila bukiedika wela lenda pfumu yimosi ayi wela zola pfumu yinkaka. Voti wela kiyekulakuidi pfumu yitheti ayi wela lenza pfumu yinkaka. Lulendi sadila Nzambi ayi zimbongo va kimosi ko. \p \v 14 Buna bamana wa mambu momo, Bafalisi babazolanga zimbongo basekinina Yesu. \p \v 15 Vayi niandi wuba kamba : \p —Benu luidi batu beta zola kukimonikisa basonga va meso ma batu vayi Nzambi zebi mintima mieno. Bila mambu momo mammonika ma mfunuva meso ma batu madi mambu maphamba va meso ma Nzambi. \s1 Mina ayi Kipfumu ki Nzambi \r (Matayi 11.12-13) \p \v 16 —Tsungi yi Mina ayi yi mimbikudi yiba nate mu thangu yi Yowani. Tona thangu yina Nsamu Wumbote wu Kipfumu ki Nzambi wulembu samunu ayi kadika mutu wulembo sadilanga zingolo ziandi mu kota muawu. \p \v 17 Muaki kadi kuandi phasi diyilu ayi ntoto mu vioka vayi kadi sonu kimosi ki Mina kilendi botulu ko. \r (Matayi 5.32) \p \v 18 —Woso wumbotula nketo andi ayi kuedidi nketo wunkaka vengi kitsuza\f + \fr 16.18 \fr*\ft Minsekudi minkaka misonika ti “Vodidi kimpinga” va buangi ki vengi kitsuza.\ft*\f* ayi woso wunkuela nketo wubotalo kuidi bakala diandi vengi kitsuza. \s1 Nkua kimvuama ayi Lazale \p \v 19 —Kuba mutu wumosi wu kimvuama, wuba vuatanga minledi mintalu ayi mimboti. Kadika lumbu, luzingu luandi luba lu minyengo. \v 20 Nsukami wumosi, dizina diandi Lazale wuba lekanga vana muelonzo yi nkua kimvuama. Nitu andi yoso yiba ziphuta-ziphuta. \v 21 Wuba mayindu ma yukutanga mu bitsiadisila biobi biba dodukanga mu thangu mutu wu busina kaba dianga va meza. Vayi zimbua ziba kuiza vendanga ziphuta ziandi. \p \v 22 Vayi nsukami wuyiza fua ayi zimbasi zinnata nate vana ndambu Abalahami. Mutu wu kimvuama, mamvandi, wufua ayi wuziku. \v 23 Kuna tsi yi bafua, wumona ziphasi ziwombo, wuvumbula meso ayi wumona kuna thama Lazale buna kadi va ndambu yi Abalahami. \p \v 24 Buna wuyamikina : \p “A tata Abalahami, bika wumbona kiadi ! Tuma Lazale kabuika tsongi yi nlembo andi mu nlangu muingi kandakisila dibeti mu ludimi luama bila phasi ndilembu moni mu diambu di minlaki mi mbazu.” \v 25 Vayi Abalahami wumvutudila : \p “A muanꞌama, bika wutebuka moyo ti ngeyo wutambula bima biaku mu thangu yi luzingu luaku vayi Lazale wutambula mabienga. Vayi buabu niandi wulembo bombo kuaku vayi ngeyo wulembo yamusu. \v 26 Ayi botula mambu momo, diyenga dinneni didi va khatitsika beto ayi beno mu diambu di bobo badi kuaku batidi kuiza kuidi beno babika bakadiluaku dikuizila koko luidi ayi mu diambu di bobo badi koko luidi batidi kuiza kuaku babika baka diluaku dikuizila kuaku tuidi.” \p \v 27 Buna mutu wu busina wubuela tuba diaka : \p —A tata, lemvuka ! Tuma Lazale ku nzo yi siama \v 28 bila zikhombo zitanu zidi yama mu diambu di kabalubula muingi mamvawu babika kuiza ku buangu kiaki ki kiphasi. \p \v 29 Vayi Abalahami wumvutudila : “Moyize ayi mimbikudi badi yawu bika baba wilukila”. \p \v 30 Buna nkua busina wubuela tuba : \p “Nana, buawu ko bobo Tata Abalahami. Bila enati mutu fulukidi mu tsi yi bafua ayi wedi kuidi bawu buna bela balula mavanga mawu.” \p \v 31 Vayi Abalahami wubuela vutula ti : \p “Enati bakadi wila Moyize ayi mimbikudi buna balendi wila ko mutuwufua ka diambu ko wufuluka.” \c 17 \s1 Khadulu va khatitsika zikhombo \r (Matayi 18.6-7 ; Malako 9.42) \p \v 1 Yesu wukamba minlonguki miandi : \p —Ziphukumunu zilendi kambu ko vayi mabienga kuidi woso wuntotukidilanga ziawu. \v 2 Bulutidi mboti bankanga ditadi diodi bannikinanga makundi mu tsingu, ku nloza mu mbu ayi mu diambu kabika vodisa, wumosi mu banababa, masumu. \v 3 Diawu lulubuka ! \r (Matayi 18.21-22) \p —Enati khombꞌaku vodidi masumu, buna bika wuntubidila. Ayi enati baludimavanga buna bika wunlemvukila. \v 4 Ayi buba kuandi ti tsambudi di zikhumbu kavodidi masumu kuidi ngeyo mu lumbu kimosi, ayi tsambudi di zikhumbu kiza tubila ti : “mbaludi khadulu”. Buna bika wunlemvukila. \s1 Minu kidi banga ki dikundi di mutalide \r (Matayi 17.20) \p \v 5 Mimvuala mikamba Pfumu Yesu : \p —Wutubuela minu. \p \v 6 Buna Pfumu Yesu wuba vutudila : \p —Bukiedika ti minu kieno, ka diambu ko kidi banga buididi dikundi di mutalide\f + \fr 17.6 \fr*\fq Dikundi di mutalide\fq*\fqa : \fqa*\ft diawu dikundi dilutidi keva mu makundi moso. Tala \+xt Matayi 17.20\+xt*.\ft*\f*, nganu lulenda tumina nti wuna ti : “Vuzuka ayi yenda kikuni mu mbu” buna muna yina thangu wufueti kulutumukina. \s1 Bisadi bikambulu mfunu \p \v 7 —Nani buna luidi widi ayi kisadi kiandi kinkunanga voti kinsunganga bibulu, kikunkambanga bu kabedi ku zitsola ti : “yiza nsualu ayi vuanda nsualu va meza ?” \v 8 Keti kafueti kunkamba theti ti : “ndambila bidia, vuata minledi mi kisalu ayi thudila bidia va meza nate ndimanisa dia ayi nua ; bosi ngeyo mamvaku wudia ayi wunua ?” \v 9 A Buevi pfumu kavueti vutudila kisadi kiandi matondo mu diambu kavengi bumboti momo katumunu e ? Nana ! \v 10 Buawu bobo kuidi beno mamveno. Bu luela mana vanga momo lutumunu buna bika luba tuba : “tuidi kaka bisadi bikambulu mfunu, tuvengi kaka momo tutumunu.” \s1 Yesu wubelusa dikumi di batu baba buazi \p \v 11 Buna wulembo yendi ku Yelusalemi, Yesu wuviokila ku Samali ayi Ngalili. \v 12 Buna weka va difula di buala bumosi, kuna dikumi di batu babelabuazi bandengana. Thama batelimina \v 13 ayi bayamikina mu mbembo yingolo ayi batuba : \p —A Pfumu Yesu, bika wutumona kiadi ! \p \v 14 Yesu bu kaba mona, buna wuba kamba : \p —Yendanu lukimonikisa kuidi banganga Nzambi. \p Mu thangu baba kuenda mu nzila, bazimbukila batumbulu vedila\f + \fr 17.14 \fr*\fq batumbulu vedila\fq*\fqa : \fqa*\ft voti babelukidi kuawu.\ft*\f*. \v 15 Wumosi mu bawu bu kamona ti belukidi, wuvutuka, wukembisa Nzambi mu ndinga yingolo. \v 16 Wufukama va malu ma Yesu, wuyinika zizi kiandi va tsi ayi wumvutudila matondo. Vayi mutu beni wuba muisi Samali. \p \v 17 Buna Yesu wunyuvula : \p —Keti dikumi divedusulungu e ? A kuevi kuidi divua dinkaka ? \v 18 Buna kadi mutu kasi yindula ko mu vutuka ayi vutudila Nzambi matondo botula kaka nzenza yayi e ? \p \v 19 Buna Yesu wunkamba : \p —Telama ayi yenda kuaku ; minu kiaku kibelusidi. \s1 Buevi buela kuizila Kipfumu ki Nzambi \p \v 20 Bafalisi bayuvula Yesu mu diambu di zaba kani lumbu mbi kiela kuiza Kipfumu ki Nzambi. Niandi wuba vutudila : \p —Kipfumu ki Nzambi bu kiela kuiza kilendi monu mu meso ko. \v 21 Ayi balendi tuba ko : “Tala, kidi kuaku” voti “tala kidi kuna” bila luzaba mboti ti Kipfumu ki Nzambi kidi va khatitsikꞌeno. \p \v 22 Bosi wukamba minlonguki : \p —Bilumbu biela kuiza biobi luela bela tsatu yi mona, banza lumbu kimosi ki muana mutu vayi lulendi kimona ko. \r (Matayi 24.23-28) \p \v 23 —Buna bela kulukamba : “Tala Klisto widi kuaku” voti “tala widikuna”. Buna kadi ba kuenda ayi kadi ku balandakana. \v 24 Bila banga lusiemo lueta totukila mu diyilu ayi lueta kienzudila tona tsongi yimosi nate tsongi yinkaka yi diyilu, buna buawu bobo buela bela muana mutu mu lumbu kiandi. \v 25 Vayi kafueti tuama mona ziphasi ziwombo ayi kafueti tuama lozu kuidi batu ba tsungi yayi. \r (Matayi 24.37-41) \p \v 26 —Mambu momo maba mu thangu yi Nowa mawu mela buela ba mu bilumbu bi Muana Mutu. \v 27 Bila batu badia, banua, bakuelana, bakuedisa nate mu lumbu kioki Nowa kakota mu masuwa. Buna bosi nkuka yi nlangu yiyiza, ayi yimana ku babunga. \v 28 Banga kuandi bubela mu bilumbu bi Loti : batu badia, banua, basumba, basumbisa, bakuna batungisa. \v 29 Vayi mvula yi mbazu ayi yi sufele yinoka ayi yimana ku babungamu lumbu kioki Loti katotuka mu Sodoma. \v 30 Buawu bobo buela bela mu lumbu kioki Muana mutu kela monika. \v 31 Mu lumbu kina, enati mutu widi ku yilu muanzu vayi widi ayi bima biandi mu nzo buna kabika kuluka muingi kenda bongi biawu ; bobuawu woso wela batakana ku zitsola kabika buela vutuka ku nzo andi. \v 32 Bika lutebukila nketo wu Loti moyo. \v 33 Woso wela tomba vukisa luzingu luandi, wela luzimbisa vayi wosowela luzimbisa wela luvukisa. \p \v 34 Bukiedika ndikulukamba, muna builu buna, batu buadi bela lekamfulu yimosi, wumosi mu bawu wela botulu vayi wunkaka wela siala. \v 35 Baketo buadi bela tuta mfufu va kimosi, wumosi mu bawu wela botulu vayi wunkaka wela siala. [ \v 36 Babakala buadi bela ba ku zitsola, wumosi mu bawu wela botuluvayi wunkaka wela siala\f + \fr 17.36 \fr*\ft Buku voti nzila yayi yikambulu mu minkanda minkaka. Tala mu \+xt Matayi 24.40\+xt*.\ft*\f*.] \p \v 37 Buna minlonguki minyuvula : \p —A Pfumu, kuevi kuela viokila mambu momo e ? Niandi wuba vutudila : \p —Koso kuidi mvumbi, kuawu kuidi bibala. \c 18 \s1 Lusambila mu kambu vonga \p \v 1 Yesu wukamba minlonguki miandi nongo yayi mu diambu di kuba sudikisa ti bafueti sambilanga mu zithangu zioso mu kambu vonga. \p \v 2 —Kuba zuzi dimosi diba mu divula dimosi, zuzi beni kaba monanga Nzambi tsisi ko ayi kaba kinzikanga ko kadi mutu wumosi. \v 3 Mu divula beni muba diaka difuola dimosi. Difuola beni diba kuizanga kuidi niandi ayi diba kunkambanga : “Bika wundungisa va ntuala mbeni ama”. \v 4 Thangu yiwombo zuzi beni kasia zola ko. Vayi niandi wukamba mu ntimꞌandi ti : “ka diambu ko ndimonanga Nzambi tsisi ayi ndikinzikanga batu ko, \v 5 vayi difuola diandi dilembu thatisa buna ndieka kunnungisa muingi kabika buela kuiza ku thatisanga.” \p \v 6 Buna Pfumu wela tuba diaka : \p —Lunwa bumboti mambu matuba zuzi diodi di mbimbi. \v 7 Buna lumbanza ti Nzambi kalendi nungisa ko batu bandi bobo kasobula ayi bobo baku nsambilanga builu ayi muini ? Beno lumbanzila ti niandi wela zingila mu kuba sadisa e ? \v 8 Bukiedika ndikulukamba, mu nsualu kela kuba nungisa. Vayi muana mutubu kela kuiza, buna wela kuiza bata kuandi batu badi minu va ntoto e ? \s1 Nongo yi Mfalisi ayi mfutisi wu ziphaku \p \v 9 Wubuela tuba diaka nongo yayi mu diambu di batu bobobakukimonanga ti badi batu basonga vayi banlenzanga bankaka. \p \v 10 —Babakala buadi bayenda ku nzo Nzambi mu diambu di sambila. Mfalisi wumosi ayi mfutisi wu ziphaku wumosi. \v 11 Mfalisi wutelama va lutengo ayi wusambila lusambulu lualu : \p “A Nzambi, ndikuvutudila matondo bu khambulu dedakana bangabatu bankaka, bobo banzionanga bima bingana, bobo bakambulu basonga, bobo bavanganga kitsuza\f + \fr 18.11 \fr*\ft Tala Luka 16.18\ft*\f* voti bobo badi kuandi banga mfutisi wu ziphaku wowo. \v 12 Minu mu kadika sabala bilumbu biodi ndieta kukifuisila nzala mu diambu di lusambulu\f + \fr 18.12 \fr*\ft Minsekudi minkaka misonika “mina nsoki” va buangu ki kukifuisa nzala mu diambu di lusambulu.\ft*\f* ayi ndieta vana kuku ki kumi mu bima bioso biobi bidi yama.” \p \v 13 Mfutisi wu ziphaku thama kayenda telimina ayi kasia zolavumbula meso mandi ku diyilu ko. Vayi thulu andi yawu kaba bundanga bu katuba : \p “A Nzambi, bika wumbona kiadi bila ndidi nkua masumu !” \p \v 14 Bukiedika ndikulukamba, mfutisi wu ziphaku wowo sumbu kavutuka ku nzo andi, wumonika wusonga va meso ma Nzambi vayi bika mutu wowo wunkaka bila woso wukukikululanga wela nanguku ayi woso wukukinangikanga wela kululu. \s1 Yesu wutambula bana bafioti \r (Matayi 19.13-15 ; Malako 10.13-16) \p \v 15 Bannatisa bana bafioti muingi kaba simba vayi minlonguki bu mimonabobo mitubidila batu bobo babanata. \v 16 Yesu wuba tumisa ayi wuba kamba : \p —Bika bana bafioti biza kuidi minu ayi kadi kuba kandika bila kipfumu ki Nzambi kivuiwulu kuidi batu badi banga bobo. \v 17 Bukiedika ndikulukamba ti woso wunkambu tambula Kipfumu ki Nzambi banga muana wu fioti kalendi mu kota ko. \s1 Bambuama ayi kipfumu ki Diyilu \r (Matayi 19.16-30 ; Malako 10.17-31) \p \v 18 Buna pfumu yimosi yinyuvula : \p —A nlongi wumboti, diambu mbi mvanga muingi ndibaka luzingu lukalumani e ? \p \v 19 Buna Yesu wumvutudila : \p —Bila mbi wukuthedila wumboti ? Kuisi ko mutu wumboti botula kaka, Nzambi. \v 20 Keti zebi zithumunu : \qt Kadi vanga kitsuza, kadi vonda, kadi yiba, kadi telama kimbangi ki luvunu, kinzika siaku ayi ngudi aku.\qt* \p \v 21 Buna niandi wuvutula : \p —Ndinkebanga mambu moso momo tona bumuana buama. \p \v 22 Yesu bu kawa bobo, buna wunkamba : \p —Diambu dimosi dinkamba kuidi ngeyo : Yenda sumbisa bima bioso biobi bidi yaku ayi kabudila minsukami bioso wumbaka buna wela bakakiuka ku diyilu. Buna bosi wiza ayi wundandakana. \p \v 23 Bu kawa bobo, kiadi kingolo kimbuila bila kimvuama kiwombo kiba yandi. \p \v 24 Yesu bu kamona ti mutu beni weka kiadi-kiadi buna wutuba : \p —Didi diambu di phasi kuidi batu badi kimvuama mu kota mu kipfumu ki Nzambi. \v 25 Bila kadi kuandi phasi kuidi kamela\f + \fr 18.25 \fr*\fq Kamela\fq*\fqa : \fqa*\ft mpila bulu kidi banga phunda ; kikubuku mu natanga bizitu mu dikanga ayi nlangu wuwombo kieti nua.\ft*\f* mu viokila va divudu di tsoma vayi phasi kuidi nkua kimvuama mu kota mu kipfumu ki Nzambi. \p \v 26 Buna batu bobo bawa bobo, batuba : \p —Buna nani wulenda vuka e ? \p \v 27 Yesu wuba vutudila : \p —Mambu momo batu beti lembakana, Nzambi lenda ku mavanga. \p \v 28 Buna Piela wunyuvula : \p —Tata, tumana yekula bibioso ayi tulandakana. \p \v 29 Yesu wuba vutudila : \p —Bukiedika ndikulukamba, kuisi ko mutu wusia bika mu diambu di Kipfumu ki Nzambi, nzo andi, bambuta bandi bakhomba bandi, nketo andi voti bana bandi, \v 30 wela kambu tambula mu thangu yayi, biwombo viokila biobi kabika ayiwela kambu tambula, mu thangu yinkuiza, luzingu lukalumani. \s1 Yesu wuyolukila diaka lufua luandi ayi mfulukulu andi. \r (Matayi 20.17-19 ; Malako 10.32-34) \p \v 31 Yesu wunata kumi ayi mimvuala miodi ayi wuba kamba : \p —Tala, tueka kuenda ku Yelusalemi ayi mambu moso masonika mimbikudi mu diambu di Muana Mutu meka sunduka. \v 32 Bila bela kunyekula mu mioko mi bapakanu, bela kunsekinina, bela kumfinga, bela kunlobudila madita ; \v 33 ayi bela kunzuba bikoti, bela kumvonda. Bosi wela fuluka mu lumbu kintatu. \p \v 34 Minlonguki misia sudika kadi diambu dimosi ko mu mambu moso mana bila tsundu yi mambu momo yiba yisuama kuidi bawu ; ayi misia bakula ko mambu mbi Yesu kaba yolukilanga. \s1 Yesu wubelusa phofo \r (Matayi 20.29-34 ; Malako 10.46-52) \p \v 35 Yesu bu kafikama ayi Yeliko, phofo yimosi yivuanda mu yenda nzila, wuba lombanga zimbongo. \v 36 Bu kawa biyoko bi nkangu wu batu wuba vioka, buna wuyuvula kani mbi biobi. \p \v 37 Buna bamvutudila ti Yesu muisi Nazaleti wulembu vioki. \p \v 38 Buna wuyamikina mu ndinga yingolo ti : \p —Yesu, Muana Davidi, wumboni kiadi ! \p \v 39 Btu bobo baba ku ntuala nkangu bantemina muingi kabika biyoko vayiniandiwuluta buela yamikina : \p —A muana Davidi, wumboni kiadi ! \p \v 40 Yesu bu katelama, buna wuvana lutumu ti bannatina niandi. Bu kafikama, Yesu wunyuvula : \p \v 41 —A diambu mbi tidi ndivangila e ? Wumvutudila : \p —A pfumu, ntidi buela mona. \p \v 42 Buna Yesu wunkamba : \p —Mona kuaku bila minu kiaku kibelusidi. \p \v 43 Vana vawu niandi wumona ayi wunlandakana. Wunkembisa Nzambi. Batu boso bu bamona bobo bakembisa Nzambi. \c 19 \s1 Zakayi wutambula luvulusu \p \v 1 Wukota mu divula di Yeliko ayi wudisabuka. \v 2 Tala mutu wumosi, dizina diandi Zakayi, wuba pfumu yi mimfutisi mi ziphaku ayi wuba nkua busina. \v 3 Wuzola mona Yesu mu diambu kazaba buevi kadidi vayi kadia nunga ko mu diambu di nkangu wu batu bila ntela wu khufi wuba yandi. \v 4 Buna wuzawula kuna ntuala ayi wumota mu nti wu sikomole mu diambu kamona Yesu bila vana kafueti viokila. \p \v 5 Mu thangu Yesu katula vana buangu beni, wumbula meso, wummona ayi wunkamba : \p —Zakayi, kuluka nsualu bila buabu mu nzo aku mfueti vuanda. \p \v 6 Zakayi wukuluka mu nsualu ayi wutambula Yesu mu khini. \p \v 7 Bu bamona bobo, batu boso baniunguta ayi batuba : \p —Tala, wedi leki ku nzo nkua masumu wowo ! \p \v 8 Vayi Zalayi wutelama wukamba Pfumu : \p —Tala, ndieka vana minsukami khatitsika yi bima biama ayi enati mutu ndivangila mbimbi mu kumvuna buna ndieka kumvutudila mu zikhumbu ziya. \p \v 9 Buna Yesu wunkamba : \p —Pulusu yikotidi mu lumbu kiaki mu nzo yayi bila mutu wawu, mamvandi, widi muana wu Abalahami. \v 10 Bila muana mutu wuyiza mu tomba ayi mu vukisa bobo baba bazimbala. \s1 Nongo yi zimbongo zi butisa \r (Matayi 25.14-30) \p \v 11 Nkangu bu wuba wa mambu mama, Yesu wubuela bakamba nongo yimosibila buna Yelusalemi difikimini ayi batu babanzila ti kipfumu ki Nzambi kieka kuiza nsualu. \p \v 12 Buna wuba kamba : \p —Mutu wumosi wu dikanda di luzitu wuyenda ku tsi yi thama muingi kenda bieku ntinu. Niandi mana bieku buna bosi kela vutuka ku tsi andi. \v 13 Buna wutumisa dikumi di bisadi biandi ayi wuvana kuidi kadikamutu sengo kimosi ki nolo\f + \fr 19.13 \fr*\fq sengo kimosi ki nolo\fq*\fqa : \fqa*\ft kiba luvalu lu dikumi di mine. Ayi mine yimosi yiba mfutu wu kisadi mu tezo ki nkama yimosi yi bilumbu bi kisalu.\ft*\f*. Bosi wuba kamba : \p “Bika lubutisa zimbongo ziazi nate ndiela vutuka.” \p \v 14 Vayi basi tsi andi banlenda. Diawu ku manima mandi bamfidisilamimvuala mu diambu mituba ti : \p “Tumengi ti mutu wawu katu yadila.” \p \v 15 Bu kamana bieku ntinu, wuvutuka ku tsi andi ayi wutumisa bisadibiobi kasia bikila zimbongo. Wuzola zabathalu yibutisa kadika mutu mu zimbongo zikatambula. \p \v 16 Wutheti wuyiza ayi wutuba : \p “A Pfumu, sengo kiaku ki nolo kibutidi dikumi di bisengo bi nolo.” \p \v 17 Buna Pfumu beni wunkamba : \p “Sedi bumbote ! Widi kisadi kimboti. Sumbu wubedi wukuikama mu mambu mafioti, diawu ndiveni minsua mu yadila dikumi di mavula.” \p \v 18 Mutu wummuadi wuyiza ayi wutuba : \p “A Pfumu, sengo kiaku ki nolo kibutidi bisengo bitanu binkaka bi nolo.” \p \v 19 Buna Pfumu wukamba kuidi kisadi kimmuadi : \p “Ngeyo ndiveni minsua mu yadila mavula matanu.” \p \v 20 Wunkaka wuyiza ayi wutuba : \p “A Nlongi, tala sengo kiaku kinolo, ndiki sueka bumboti va dikolo di nledi. \v 21 Bila minu tsisi ndimueni bila widi mutu wumosi mu thewa ; ngeyo wunzionanga biobi wukambu sala, ngeyo wuntotanga bidia biobi wusia kuna ko.” \p \v 22 Buna pfumu wunkamba : \p “Ndieka kusambisa mu mambu momo tubidi ngeyo veka widi kisadi kimbimbi ! Zebi kuaku ki ndidi mutu wu thewa. Ndinzionanga biobindikambu sala ayi ndintotanga bidia biobi ndisia kuna ko. \v 23 Vayi bila mbi wukambu tudila zimbongo ziama ku banki muingi ndibakila ziawu ndandu mu thangu ndivutukidi e ?” \p \v 24 Buna wukamba batu bobo baba vana ti : \p “Lunzionanu sengo kinolo ayi vananu kiawu mutu widi dikumi di bisengo bi nolo.” \p \v 25 Vayi batu beni bankamba : \p “A Pfumu, keti dikumi didi yandi e !” \p \v 26 Buna niandi wuba vutudila : \p “Bukiedika ndikulukamba ti kuidi mutu wowo beki bela kumvanaayi kuidi mutu wowo kambulu, bela kunziona banza biobi bidi yandi. \v 27 Bosi lundatina vava bambeni ziama ziozi zimanga ti ndibika ku bayadila ayi luba vondila va meso mama.” \ms1 KISALU KI YESU KU YELUSALEMI \s1 Yesu wutambulu mu nkembo ku Yelusalemi \r (Matayi 21.1-11,15-17 ; Malako 11.1-10 ; Yowani 12.12-16) \p \v 28 Bu kamana tuba mambu momo, Yesu wuba tuaminina ku ntuala mu kuenda ku Yelusalemi. \p \v 29 Buna beka nduka tula ku Betefange ayi ku Betani, ku ndambu mongo wu beta tedila “mongo minti mi Olive”, buna wutuma minlonguki miandi miodi \v 30 wuba kamba : \p —Yendanu ku buala bobo butalini yeno. Beno kota muawu, buna malu monamuana phunda wukangama. Kadi mutu wumosi kavuandidiabu wawu ko. Luniangunawawu ayi lutuala wawu. \v 31 Enati mutu wuluyuvudi : “bila mbi lulembo niangunina wawu e ?” Buna lumvutudila ti : “Pfumu mfunu kavuidi wawu.” \p \v 32 Bobo batumbu bu bayenda, bamona mambu moso boso kabakambila. \p \v 33 Bu baba nianguna muana phunda, buna batu bobo bavua wawu baba yuvula : \p —A bila mi luniangunina muana phunda wowo e ? \p \v 34 Bawu bamvutula : \p —Pfumu mfunu kavuidi wawu. \p \v 35 Buna bawu nata kuidi Yesu. Bu bamana yala minledi miawu va mbata phunda bakumisa vawu Yesu. \p \v 36 Bu kaba vioka, mu nzila batu bayala minledi miawu mu nzila. \v 37 Buna beka nduka tula, bu baba nengumuka mongo wu minti mi olive, nkangu woso wu minlonguki wumona khini, wukembisa Nzambi, mu ndinga yingolo, mu diambu di bikumu biobi mimona. \p \v 38 Bawu batuba ti : \p —\qt Bika kasakumunu ntinu wowo wunkuizila mu dizina di Pfumu. Bika ndembama yiba ku diyilu ayi nkembo mu bibuangu bizangama !\qt* \p \v 39 Buna Bafalisi bankaka baba muna nkangu bakamba Yesu ti : \p —A nlongi, temina minlonguki miaku. \p \v 40 Yesu wuba vutudila : \p —Bukiedika ndikulukamba, enati balembulu biyoko buna matadi mamayamikina. \s1 Thumbudulu yi Yelusalemi \p \v 41 Mu thangu kafikama ayi divula, wumona divula ayi wudila mu diambudi divula beni. \v 42 Bosi wutuba : \p —Enati ngeyo mamvaku wedi zaba, kani ka lumbu kiaku kiaki mambu momo malenda kunatina ndembama ! Vayi buabu masuekulu va meso maku. \v 43 Bila bilumbu biela ku kuizila, biobi bambeni ziaku ziela kaba mimbuingi, ziela kuzungidila, ziela kufietikisa mu zindambu zioso. \v 44 Ziela kuvindubula va ntoto va kimosi ayi bana baku badi yaku ayi kadi ditadi dimosi, mu ngeyo, dilendi siala va yilu ditadi dinkaka ko. Bila wusia zaba ko thangu yoyo Nzambi kayiza ku buminina. \s1 Yesu wulonga mu nzo Nzambi \r (Matayi 21.12-13 ; Malako 11.15-19 ; Yowani 2.13-16) \p \v 45 Yesu wukota mu nzo Nzambi ayi wutona kuka batu bobo baba sumbisa bima, wuba kamba : \p \v 46 —Didi disonama : \qt nzo ama yela ba nzo yi lusambulu vayi beni lukitudi yawu suamunu ki mivi !\qt* \p \v 47 Bilumbu bioso Yesu wulonga mu nzo Nzambi. Zimbumu zi banganga Nzambi, minlongi mi mina ayi bakulutu ba batu batomba diluaku di kumvondisila. \v 48 Vayi basia zaba ko busila bila batu boso banlandakana mu wa mambu mandi. \c 20 \s1 Balenza kipfumu ki Yesu \r (Matayi 21.23-27 ; Malako 11.27-33) \p \v 1 Lumbu kimosi Yesu bu kaba longa batu mu nzo Nzambi, wuba kuba samunina Nsamu Wumbote ; zimbukila bapfumu banganga Nzambi, minlongi mi mina ayi bakulutu ba batu bayiza, \v 2 banyuvula : \p —Wutukamba mu lulendo mbi wulembu vangila mambu momo ? Voti nani wuvana lulendo beni e ? \p \v 3 Yesu mamvandi wuba kamba : \p —Minu mamvama kiuvu kimosi kidi yama mu kuluyuvula. \v 4 Bika lukhamba : mbotokolo yi Yowani, ku diyilu yiba voti kuidi batu e ? \p \v 5 Buna beka lembu kayindulanga mu bawu veka. Buna baniunguta : enati tutubidi ti : “Ku diyilu” buna maka tuyuvula “vayi bila mbi lusia kunwilukila ko e ?” \v 6 Vayi enati tutubidi ti “kuidi batu” buna batu boso maba tuvondila mu matadi bila batu boso bazebi ti Yowani wuba mbikudi. \v 7 Buna bavutula ti basi zaba ko kuevi kaba. \p \v 8 Buna Yesu wuba vutudila : \p —Minu mamvama, ndilendi kulukamba ko kani mu lulendo lu nani ndilembu vangila mambu mama. \s1 Nongo yi bisadi bimbimbibi ndima yi vinu \r (Matayi 21.33-46 ; Malako 12.1-12) \p \v 9 Bosi wukamba batu nongi yayi : \p —Mutu wumosi wukuna ndima yi vinu ; wuyekudila yawu minkuni\f + \fr 20.9 \fr*\fq Minkuni\fq*\fqa : \fqa*\ft batu bobo bansalanga zitsola, bansadisanga zindima bawu beti tedilanga minkuni.\ft*\f* muingi mimvananga ndambu yi mimbutu mu kadika mvu ayi wuyenda mu nzietolo mu mimvu miwombo. \v 10 Mu thangu yimvelungu makundi ma vinu, wutuma kisadi kiandikimosi kuidi minkuni bi ndima muingi mimvana ndambu yi mimbutu mi vinu vayi minkuni mi ndima mintuta khuba ayi mimvutula mioko yi mioko. \v 11 Wubuela fidisa diaka kisadi kinkaka. Mamvandi wututu khuba, wufingu ayi mimvutula mioko yi mioko. \v 12 Pfumu yi ndima wubuela fidisa diaka kisadi kintatu vayi minkuni mi ndima minlueka ayi minloza ku nganda yi ndima. \p \v 13 Buna pfumu yi ndima wutuba : A mbi ndieka vanga e ? Ndieka fidisamuanꞌama wu luzolo ; mananga bela kummona lukinzu bu bela kummona. \p \v 14 Vayi minkuni mi ndima bu mimmona, mitubana bawu na bawu : “Tala mutu wela vinginina ndima, bika tumvonda muingi ndima beniyikituka yeto veka !” \p \v 15 Buna minkoka ku nganda yi ndima ayi mimvonda ! \p Buna pfumu yi ndima mbi kela vangila minkuni mi ndima e ? \v 16 Buna wela kuiz, wela vondisa minkuni mi ndima ayi wela yekudila ndima beni kuidi minkuni minkaka. \p Batu bobo bawa, bamvutudila : \p —Bulendi baka bu bela ko. \p \v 17 Vayi niandi wuba tala ayi wuba kamba : \p —Buna masonuku mama mbi mansundula : \q1 \qt Ditadi diloza mintungi dikituka ditadi di mfunu\qt* \q1 \qt diodi didi va fuma ki nzo\qt* \q1 \v 18 \qt woso wela bua va yilu ditadi beni\qt* \q1 \qt wela keluka tsingu ayi\qt* \q1 \qt woso mutu ditadi beni diela builu wela kosakana.\qt* \p \v 19 Bapfumu zi zinganga Nzambi ayi minlongi mi mina batomba mu thangu yina kaka, mu kunkanga vayi bamona batu tsisi bila basudika kuawu ti bawukavekula bu katuba nongo yoyi. \s1 Ziphaka mu diambu di phaku yi Sezali \r (Matayi 22.15-22 ; Malako 12.13-17) \p \v 20 Buna batona kumfiela ; diawu bamfidisila batu mu diambu bamfiela. Batu beni baba kukimonikisanga batu basonga mu diambu bambuidila mu moso kuandi mambu kakuiza tubi muingi banyekula mu mioko mi zuzi ayi mu luyalu lu nyadi. \p \v 21 Buna batubeni banyuvula : \p —A Nlongi, tuzebi ti ngeyo weta tubila mu busonga ayi weta longila mu busonga. Ngeyo wutalanga bizizi bi batu ko vayi weta longila mu bukiedika nzila yi Nzambi. \v 22 A buevi, minsua midi yetu mu futa phaku kuidi Sezali voti tuisi ko minsua e ? \p \v 23 Bu kabakula mayuya mawu, buna wuba kamba : \p \v 24 —Mbonisanu sengo kimosi ki denali ! Mfikula yayi yi nani ayi bisono biabi binani e ? Bamvutudila ti bi Sezali. \p \v 25 Buna wuba kamba ti : \p —Bika luvana bi Sezali kuidi Sezali bosi bi Nzambi kuidi Nzambi. \p \v 26 Basia nunga ko kumbuidila mu mambu makatuba va meso ma batu. Basimina bu bawa mvutu andi ayi basia baka diaka diambu di tuba ko. \s1 Bayuvula Yesu kiuvu mu diambu di mfulukulu \r (Matayi 22.23-33 ; Malako 12.18-27) \p \v 27 Ndambu Basaduki, batu bobo kaba kikininanga ko ti batu beti fuluka, bafikama ayi banyuvula kiuvu : \p \v 28 —A nlongi, Moyize wutusonikina ti : \qt enati mutu fuidi vayi kasia bika muana ko, buna khombꞌandi yi bakala kafueti vinginina nketo wowo kabikidi muingi kabutila khombꞌandi bana.\qt* \v 29 Vayi vaba tsambudidi bakhomba zi babakala. Wutheti wukuela, wufuamu kambu bika muana, \v 30 wummuadi, ayi wowo wuntatu bankuela. Buawu bobo buvangimina mu bawu boso, \v 31 bawu tsambudi bafua mu kambu bika bana. \v 32 Ku nzimunina bawu boso nketo beni mamvandi wufua. \v 33 Mu thangu yi mfulukulu, wela ba nketo wu nani bila wuba nketo wu tsambudi di bakhomba ziozo e ? \p \v 34 Yesu wuba vutudila : \p —Bana ba ntoto wawu balembo kuedi ayi balembo kuedisa \v 35 vayi bobo bela monika ti bafueni mu tula mu thangu yinkuiza ayi mu fuluka mu bafua balendi buela kuela ko ayi balendi buela kuedusu ko. \v 36 Bila balendi buela fua ko bila beka banga zimbasi ayi beka banaba Nzambi, bana ba mfulukulu. \v 37 Moyize wutelama kimbangi ti bafua bela fuluka mu nzila yi finti fiba lema. Bila kuna katedila Pfumu ti : \qt Nzambi yi Abalahami, Nzambi yi Izaki, Nzambi yi Yakobi.\qt* \v 38 Vayi niandi kasi Nzambi yi bafua ko vayi Nzambi yi batu banzinga. Bila kuidi niandi, bawu boso balembu zingi. \p \v 39 Buna ndambu minlongi mi mina mitaba : \p —A nlongi, vutudi bumbote. \p \v 40 Basia buela kunyuvula kadi diambu dimosi ko. \s1 Klisto widi muana nani \r (Matayi 22.41-46 ; Malako 12.35-37) \p \v 41 Buna Yesu wuba yuvula : \p —A buevi beta tubila ti Klisto widi muana wu Davidi e ? \v 42 Bila niandi veka Davidi wutuba mu minkunga : \q1 \qt Pfumu wukamba kuidi Pfumu ama :\qt* \q1 \qt Vuanda va koko kuama ku lubakala\qt* \q1 \v 43 \qt nate ndimanisa tula bambeni ziaku\qt* \q1 \qt banga tetuku kiaku ki malu maku.\qt* \p \v 44 Davidi wunkuntedila Pfumu, buna buevi kalenda buela bela muanꞌandi e ? \s1 Yesu wutemina minlongi mi mina \r (Matayi 23.6 ; Malako 12.38-40) \p \v 45 Sumbu batu boso bawa, buna wukamba minlonguki miandi : \p \v 46 —Lulubukila minlongi mi mina mimmonanga khini mu diatilanga mu mazuela ma mula ayi minzolanga baba vaninanga zimbote mu mazandu, minzolanga vuandanga mu bibuangu binzitusu mu zinzo zi zikhutukunu ayi mu minyengo. \v 47 Minlongi beni mi mina minyibanga mu zinzo zi mafuola ayi mieta vunikisa sambila zitsambulu zi mula. Bawu bela baka thumbudulu yi lutidi ngolo. \c 21 \s1 Difuola divana makaba \r (Malako 12.41-44) \p \v 1 Bu katala, buna wumona bamvuama batula makaba mawu mu bipani. \v 2 Buna wumona diaka nsukami wu difuola wuyiza tibula bisengo biodi bi zimbongo. \v 3 Buna wutuba : \p —Bukiedika ndikulukamba nsukami wu difuola diadi niandi lutidi vana viokila batu boso bankaka. \v 4 Bila batu boso baba batambikidi bitsiadisila. Vayi difuola diadi diveni zizioso zibedi yandi mu zingila. \s1 Yesu wuyolukila ziphasi ziela buila Yelusalemi \r (Matayi 24.1-8 ; Malako 13.1-8) \p \v 5 Sumbu bankaka bayolukila nzo Nzambi bu batuba ti yawu yitungulu mu matadi ma kitoko ayi mu bima bitambuku banga makaba \v 6 buna Yesu wuba kamba : \p —Mu diambu di bima biobi lulembo tadi, bilumbu biela kuiza, biobi biela ba ti ; kadi ditadi dimosi diela siala va mbata ditadidinkaka ko dinkambutiolumuka. \p \v 7 Buna bawu banyuvula : \p —A nlongi, thangu mbi mambu beni mela vangiminina ayi mu bidimbu mbi bela zabila ti mambu momo mafueti vangama e ? \p \v 8 Yesu wuba vutudila : \p —Lulubuka tala luedi vukumunu bila bawombo bela kuizila mu dizinadiama, bela tuba ti : “Minu kuandi” ayi “thangu yifikimini”. Buna kadi ku balandakana ! \v 9 Mu thangu luela wa zimvita ayi zikhindu buna lubika ba mona tsisibila mambu moso momo mafueti tuama ba. Vayi kadi sia ti buna tsukusunuyi ntoto yeka nduka. \p \v 10 Buna wubuela diaka : \p —\qt Luela mona tsi yela nuanisa tsi yinkaka ; kipfumu kiela nuanisa kipfumu kinaka.\qt* \v 11 Kuela ba zindikunu zinneni zi ntoto mu bibuangu biwombo ; kuela ba bikanda ayi minsongo ; kuela ba mambu ma tsisi ayi bidimbu bitsisi bi diyilu. \r (Matayi 10.17-22 ; Malako 13.9-13) \p \v 12 —Vayi tuamina mambu moso momo, bela tuama ku lubuila bela kuluyamisa, bela ku lunata mu zinzo zi zikhutukunu ; bela ku lukotisa mu nloko. Bela ku lunata va ntuala mintinu ayi minyadi mu diambudi dizina diama. \v 13 Mambu momo mela lukuizila mu diambu ma luvana diluakudi kuthelimina kimbangi. \p \v 14 Bika lusudika mu mintima mieno ti : lubika ba mayindu mu diambu mambu luela vutula mu kukikakila. \v 15 Bila minu ndiela luvana munu wutubila ayi diela ayi bambeni beno zilendi baka bu nuanisina ko ayi bu sudikila ko. \v 16 Zimbuta beno, bakhomba zieno, bibutu bieno ayi bakundi beno bela ku luyekula ayi bela vondisa bankaka mu beno. \v 17 Batu boso bela ku lulenda mu diambu di dizina diama. \v 18 Vayi kadi lusuki lumosi lu mintu mieno lulendi zimbala ko. \v 19 Lukindama buna luela tambula luvulusu. \r (Matayi 24.15-25 ; Malako 13.14-19) \p \v 20 —Bu luela mona masodi mazungididi Yelusalemi buna luzaba ti dieka nduka bungu. \v 21 Buna bika batu bobo badi mu Yuda batinina ku miongo. Bika bobo badi mu Yelusalemi baba tomba butinina. Bika bobo badi mu zitsola babika buela kota ku divula ! \v 22 Bukiedika bilumbu bina biela ba bilumbu bi vutudila landi muingi mambu moso masonama madedakana. \p \v 23 Vayi mabienga kuidi baketo bobo badi mu buemba ayi kuidi bobo bela yemika mu bilumbu bina. Bila ziphasi zingolo ziela ba mu tsi ayi nganzi yingolo yela fuemunu batu baba. \v 24 Batu beni bela vondulu mu mbedi voti bela natu mu kivika mu zitsizioso ayi bapakanu bela diatila Yelusalemi nate thangu yi fuana. \s1 Ndizulu yi Muana Mutu \r (Matayi 24.29-35 ; Malako 13.24-31) \p \v 25 —Bidimbu bi tsisi biela monika mu thangu, mu ngonda ayi mu zimbuetete. Va ntoto, batu bela mona tsisi yingolo mu diambu di biyoko bi mbuayi bi mayo mandi. \v 26 Batu bela fuila mu tsisi mudiambu di boma bu mambu mela bua va ntotowumvimba bila lulendo lu diyilu luela nikunu. \v 27 Buna bela mona Muana Mutu wela kuizila mu matuti mu lulendo ayi mu nkembo wunneni. \p \v 28 Mambu mama bu mela tona buna luvumbuka ayi luba vumbula mintu mienobila buna khudulu eno yifikimini. \p \v 29 Wubuela tuba diaka nongo yayi : \p —Lutala nti wu figi ayi minti mioso. \v 30 Muthangu mieti tona mena buna beno veka, mu ku mitala, luzebi ti thangu yi luanga\f + \fr 21.30 \fr*\fq Thangu yi luanga\fq*\fqa : \fqa*\ft yidi thangu yi mini mingolo.\ft*\f* yifikimini. \v 31 Bobuawu, beno mamveno buna luela mona ti mambu momo mavangiminibuna luzaba ti kipfumu ki Nzambi kifikimini. \v 32 Bukiedika ndikulukamba ti tsungi yayi yilendi vioka ko tuaminamambu moso mama mavangama. \v 33 Diyilu ayi ntoto biela vioka vayi mambu mama malendi vioka ko. \p \v 34 Lukikeba beno veka mu diambu di mintima mieno mibika ba zitumu diambudi phulu yi dia ayi yi kolo malavu ; ayi mu diambu di mayinduma luzingu lualu muingi lumbu kina kibika lukuizila mu kinzimbukila. \v 35 Bila kiela kuizila banga dikondi dibuididi batu boso bamvuandanga va ntoto. \v 36 Luzibula meso ayi lusambila mu zithangu zioso mu diambu luba monikabatubafuana mu tina mambu moso mama mafueti kuiza ayi mu diambu lubakabu telumina va ntuala Muana Mutu. \p \v 37 Mu muini Yesu wuba longanga mu nzo Nzambi. Wuba totukanga kadika builu ayi wuba vuandanga ku mongo wu minti mi olive. \v 38 Muna nsuka-nsuka batu boso baba kuizanga ku nzo Nzambi mu diambu banwa. \c 22 \ms1 LUFUA AYI MFULUKULU YI YESU KU YELUSALEMI \s1 Yuda wusumbisa Yesu \r (Matayi 26.1-5,14-16 ; Malako 14.1-2 ; Yowani 11.47-53) \p \v 1 Buna Pasika yeka nduka, “nyengo wu mapha makambu tulu luvi”, \v 2 bapfumu banganga Nzambi ayi minlongi mi mina batomba diluaku divondisila Yesu bila batu baba mona tsisi. \p \v 3 Buna satana wukota mu Yuda wubaba ntedilanga Isikalioti, wubawumosi mu kumi ayi minlonguki miodi. \v 4 Niandi wuyenda wuwizana ayi bapfumu banganga Nzambi ayi bapfumu zi bobo bansunganga nzo Nzambi mu zaba buevi kafueti kuba yekudila niandi. \v 5 Bawu bamona khini ayi bawizana mu kumvana zimbongo. \v 6 Yuda wukikinina ayi wutona tomba diluaku dimboti di kuba yekudila niandi nkanguwu batu mu kambu zaba. \s1 Yesu ayi minlonguki miandi badia Pasika \r (Matayi 26.17-19 ; Malako 14.12-16) \p \v 7 Lumbu kinyengo wu mapha makambu tulu luvi kifuana ; kiawu lumbu baba tambikanga muana dimemi wu Pasika. \v 8 Yesu wutuma Piela ayi Yowani wuba kamba : \p —Yendanu lutukubikila bidia bi Pasika muingi tudia. \p \v 9 Bawu banyuvula : \p —A kuevi tidi tuenda kubikila yawu e ? \p \v 10 Niandi wuba vutudila : \p —Tala, muthangu lukuiza koti mu divula buna ma dengana bakala dimosi dineti mvungu. Buna lunlundakana nate mu nzo kankota. \v 11 Bosi lutuba kuidi pfumu yi nzo ti : “nlongi wuyuvuditi : kuevi kuidi buangu kioki kafueti dila Pasika va kimosi ayi minlonguki miama e ?” \v 12 Niandi ma kalumonisa ku yilu banga vinga kimosi kinneni kikubuku. Kuna lufueti kubikila bidia bi Pasika. \p \v 13 Bawu bayenda ayi babata mambu moso boso kaba kambila ayi bawubakubika bidia bi Pasika. \r (Matayi 26.26-29 ; Malako 14.22-25 ; 1 Kolinto 11.23-25) \p \v 14 Thangu bu yifuana, Yesu wuvuanda va meza va kimosi ayi mimvuala miandi. \v 15 Buna wuba kamba : \p —Phuila yiwombo yiba yama mu diambudi dia Pasika yayi va kimosi ayi beno tuamina ndimona ziphasi. \v 16 Bila ndikulukamba ndilendi buela yi dia ko nate yela mana fuana mu Kipfumu ki Nzambi. \p \v 17 Bu kabonga mbungu, wuvutula matondo ayi wutuba : \p —Bonganu mbungu yayi ayi lukabana yawu beno na beno \v 18 bila ndikulukamba ti ndilendi buela nua vinu ko nate kipfumu ki Nzambi kiela kuiza. \p \v 19 Wubonga dipha, wuvutula matondo. Wubukuna diawu ayi wuba vana diawu. Bosi wutuba : \p —Yayi yawu nitu ama [yitambuku mudiambu dieno. Luvanganga bobo mu kumbanzanga. \p \v 20 Buna bamanisa dia, wuba vana mbungu ayi wutuba : \p —Mbungu yayi yidi Nguizani yimona mu menga mama matengulu mu diambu dieno\f + \fr 22.20 \fr*\ft Mambu madi mu [ ] masi ko mu minkanda minkaka.\ft*\f*.] \r (Matayi 26.20-25 ; Malako 14.17-21) \p \v 21 —Vayi tala mutu wowo wukunyekula widi vava, wundia yama va meza. \v 22 Ayi Muana mutu wedi bumbote boso butezulu vayi mabienga kuidimutu wowo wunyekudi. \p \v 23 Buna batona kukiyuvula bawu na bawu kani nani mu bawu wukuiza vangi diambu diodi. \s1 Nani lutidi munneni \r (Matayi 20.25-28 ; Malako 10.42-45) \p \v 24 Minlonguki mifindana ziphaka ziwombo mu diambu di zaba nani mu bawu lutidi munneni. \p \v 25 Buna Yesu wuba kamba : \p —Mintinu mi Bapakanu minyadilanga batu bawuayi bobo beti yadila mubawubeti tedulu : “mimvangi mi mambote”. \v 26 Vayi bwawu ko bufueti bela kuidi beno. Woso widi wunneni mu benobuna bika kakituka banga muana lezi. Ayi woso weti yala kaba banga kisadi. \v 27 Bila nani lutidi munneni : mutu vuendi va meza voti mutu wowo wulembu sadi e ? Keti mutu wowo vuendi va meza lutidi munneni e ? Vayi minu ndidi va khatitsikꞌenu banga kisadi. \r (Matayi 19.18) \p \v 28 —Vayi beno, luidi batu bobo babedi bakuikama yama mu zithotolo ziama. \v 29 Sumbu didi ti Tata wuphana Kipfumu, mamvana ndiluveni Kipfumu beni \v 30 muingi lubaka budila ayi bu nuina va meza yama mu Kipfumu kiama ayimuingi lubaka bu vuandila mu bikundu bi Kipfumu mudiambu di sambisa kumi makanda muadi ma Iseli. \s1 Yesu wusamuna ti Piela wela kuntunuka \r (Matayi 26.31-35 ; Malako 14.27-31 ; Yowani 13.36-38) \p \v 31 Yesu wukamba Simoni ti : \p —A Simoni, A Simoni, satana wululombidi mudiambu kaluyungula banga bu beti yungudila ble\f + \fr 22.31 \fr*\fq ble\fq*\fqa : \fqa*\ft hila kunusu kinsadulungu falina ; kidi banga masangu.\ft*\f*. \v 32 Vayi minu tsambidingi mu diambu diaku muingi minu kiaku kibika lebakana. Diawu buna ngeyo wela vutuka, buna wuba kindisa bakhomba zikau. \p \v 33 Simoni wunkamba : \p —A Pfumu, ndidi wukubama mu kuenda yaku mu nloko ayi ku lufua. \p \v 34 Vayi Yesu wumvutudila : \p —A Piela, bukiedika ndikukamba ti mu buabu kuandi tuamina tsusu yikokula ngeyo zikhumbu zitatu mawu thunukina ti wusi kunzaba ko. \s1 Yesu wusambila ku mongo minti mi Olive \p \v 35 Buna wuba kamba : \p —Mu thangu ndilutuma mu kambu nata photomoni, mu kambu sakosi, mu kambu nata zisapatu ; a kima mbi lukambu e ? \p Bawu bamvutudila ti : \p —Kadi kima tusia kambu ko. \p \v 36 Vayi Yesu wuba kamba : \p —Vayi buabu woso widi photomoni buna bika kayibonga ; bobuawu woso widi ayi sakosi bika kayibonga ayi woso kambulu mbedi bika kasumbisa nledi andi mu diambu kasumba mbedi \v 37 bila ndikulukamba ti mama masonama madedakana mu diambudiama : bantula mu ntanda wu batu bambimbi. Bila mambu momo masonama mu diambu diama madi ayi tsukulu. \p \v 38 Bawu batuba : \p —A Pfumu, tala zimbedi zizole zidi vava ! \p Niandi wuba vutudila ti : \p —Bufueni. \s1 Yesu wusambila ku mongo minti mi olive \r (Matayi 26.36-45 ; Malako 14.32-41) \p \v 39 Buna wutotuka boso bubela kifu kiandi, wuyenda ku mongo mingi mi olive. Minlonguki miandi minlandakana. \v 40 Bu katula, ku buangu beni, buna wuba kamba : \p —Lusambila tala luedibua mu phukumunu. \v 41 Buna niandi veka wuba tatukila fiote mu tezo kilenda tudila ditadi bu diozulu. Buna wufukama ayi wusambila : \p \v 42 —A Tata, enati zodidi, khatudila mbungu yayi. Muaki bika luzolo luaku luvangama vayi bika luama. [ \v 43 Buna mbasi yitotukila ku Diyilu yiyiza kunkindisa. \v 44 Bu kaba mu tsisi yi khindu ; wuluta buela sambila diaka ngolo ayi diunga ditotuka mu nitu andi diba banga mabeti ma menga maba bua va ntoto\f + \fr 22.44 \fr*\ft [43 nate 44] Bibukubiabibisi ko mu minkanda minkaka.\ft*\f*.] \p \v 45 Bu kamanisa sambila, wutelama ayi wuyiza vaba minlonguki miandi. Wuba buana baleka mu diambu di kiadi. \p \v 46 Buna wuba kamba : \p —Bila mbi lulembo lekila tulue ? Kotukanu ! Lusambila tala luedi bua mu phukumunu. \s1 Bakanga Yesu \r (Matayi 26.47-55 ; Malako 14.43-49 ; Yowani 18.2-11) \p \v 47 Buna kamanisini ko tuba, tala nkangu wu batu wutotuka. Yuda, wumosi mu kumi mimvuala miandi miodi, wuba vana ntuala ; wufikama vaba Yesu mu diambu kamfifa besi. \v 48 Vayi Yesu wunkamba : \p —A Yuda, mu besi weka yekudila Muana mutu e ? \p \v 49 Bobo banzungidila bu bamona mambu momo meka bua bankamba : \p —A nlongi, tubonga zimbedi muingi tunuana e ? \p \v 50 Wumosi mu bawu wuzuba kisadi ki pfumu yi banganga Nzambi ayi wunzenza dikutu diandi di lubakala. \v 51 Vayi Yesu wuba vutudila : \p —Bikanu mabela bobo nate buabu ! Bu kasimba dikutu buna wumbelusa. \v 52 Bosi yesuwukamba bapfumu banganga Nzambi, bapfumu zi minsungi mi nzo Nzambi ayi bakulutu ba batubobo banata nkangu wubatu mudiambubiza nkangi : \p —Lutotukidi ayi zimbedi ayi zimbindi mudiambu di lunuanisa dovula e ? \v 53 Bilumbu bioso bu ndibedi yeno mu nzo Nzambi ayi kadi mutu kadiaku khanga ko vayi buabu yawu thangu eno ayi thangu yi luyalu lu tombi. \s1 Piela wutunuka Yesu \r (Matayi 26.57-58 ; Malako 14.53-54 ; Yowani 18.15-16) \p \v 54 Buna bambuila, bannata ayi bankotisa mu nzo yi pfumu yi zingangazi Nzambi. Piela kuna manima kaba nlandikinina. \v 55 Mu thangu balunga mbazu va khatitsika nganda ayi bu bavuanda va kimosi. Piela mamvandi wuvuanda yawu. \r (Matayi 26.69-75 ; Malako 14.66-72 ; Yowani 18.17-18,25-27) \p \v 56 Kisadi kimosi ki nketo wummona buna kavuendi va ndambu mbazu, wunsungimina kuntala mu kiezila wu nlaki wu mbazu, ayi wunkamba : \p —Mutu wawu bedingi yandi ! \p \v 57 Vayi Piela wutunuka kuandi bu katuba : \p —A nketo, ndisi kunzaba ko ! \p \v 58 Buela vuanda fioti, mutu wunkaka wumona Piela ayi wunkamba : \p —Ngeyo widi mu dikabu di batu bobo ! Vayi Piela wuvutula ti : \p —A bakala, minu ndisi ko mu dikabu diawu. \p \v 59 Nduka-nduka thangu yimvimba yivioka, mutu wunkaka wuyiza buelasindisila diaka ti : \p —Bukiedika mutu wawu bedingi yandi bila mamvandi widi muisi Ngalili. \p \v 60 Vayi Piela wuvutula ti : \p —A bakala, ndisi zaba ko diambumbi wunyolukila ! Muna thangu buna wukidi tubi tsusu yikokula. \v 61 Pfumu wubaluka, wutala Piela. Buna Piela wutebukila moyo mambumankamba Yesu ti “tuamina tsusu yikokula, ngeyo mu zikhumbu zitatu mawuthumukina”. \v 62 Buna Piela wutotuka ku nganda ayi wudila ngolo. \r (Matayi 26.67-68 ; Malako 14.65) \p \v 63 Batu bobo basunga Yesu bansekinina ayi bambeta. \v 64 Bamfukidila zizi ayi banyuvula : \p —A ngeyo, bikula ko e ! Nani wubetidi e ? \v 65 Buna batuba mambu mawombo mankaka mu diambu di kumfinga. \s1 Basambisa Yesu va ntuala lukutukunu lunneni \r (Matayi 26.59-65 ; Malako 14.55-64 ; Yowani 18.19-24) \p \v 66 Buisi buna bukia, bakulutu ba batu, bapfumu banganga Nzambi va kimosi ayi minlongi mi mina bakutakana. Banata Yesu va ntualalukutukuu luawu lunneni ; \v 67 Bawu banyuvula : \p —Enati ngeyo widi Klisto, buna bika wutukamba. \p Buna wuba vutudila : \p —Enati ndilukembi, buna lulendi wilukila ko. \v 68 Ayi enati ndiluyuvudi biuvu, lulendi kuphana ko mvutu. \v 69 Vayi tona buabu Muana mutu wela vuanda va koko ku lubakala lu lulendo lu Nzambi. \p \v 70 Buna bawu bobo batuba : \p —Buna ngeyo widi muana Nzambi e ? Yesu wuba vutudila : \p —Beno veka lutubidi ti minu buawu bobo ndididi. \p \v 71 Vana vawu bayamikina : \p —Mbi kimbangi kinkaka tufueti buela tomba e ? Bila beto veka tunwilumu mambu mandi katubidi. \c 23 \s1 Pilatu ayi Elode basambisa yesu \r (Matayi 27.2,11-14 ; Malako 15.1-5 ; Yowani 18.28-38) \p \v 1 Batu boso batelama va kimosi ayi bannata kuidi Pilatu. \v 2 Kuna bamfundila bu batuba ti : \p —Mutu wawu tummueni wulembo votikisa batu ba tsi eto. Niandi wubedi kuba kandikanga babika futa phaku kuidi Sezali ayiwubedi tubanga ti niandi Klisto (bu dinsundula ti ntinu). \p \v 3 Buna Pilatu wunyuvula : \p —Ngeyo widi ntinu wu Bayuda e ? Yesu wumvutudila : \p —Ngeyo weka tubidi buawu. \p \v 4 Buna Pilatu wukamba bapfumu banganga Nzambi ayi nkangu wu batu ti : \p —Ndisi mona kadi diambu di mbimbi ko mu mutu wawu. \p \v 5 Bawu baluta buela sindisila ti : \p —Niandi wutonisanga zikhindu mu malongi mandi momo kalonga mu Yuda dioso ; bu katonina ku Ngalili nate kuaku. \p \v 6 Pilatu bu kawa ti bayolukila Ngalili, buna wuyuvula kani mutu wowo wuba muisi Ngalili. \v 7 Bu kawa ti wuba muisi zunga kiyadila Elode ; buna wumfidisa kuidi Elode bila mu bilumbu bina, Elode buna widi ku Yelusalemi. \p \v 8 Elode wumona khini bu kamona Yesu bila tona thama wuba tombanga diluaku di kummonina mu diambu di mambu mawombo kawa mu niandi ; ayi wutula diana ti maka mona kumu kioki maka vanga. \v 9 Buivu biwombo kanyuvula vayi Yesu kasia vutula kadi diambu dimosi ko. \p \v 10 Vayi bapfumu banganga Nzambi ayi minlongi mi mina batelama vana ayi baba kumfunda ngolo. \v 11 Elode va kimosi ayi masodi mandi banlenza bansekinina bamvuikanledi wu kitoko ; wumvutula kuidi Pilatu. \v 12 Pilatu ayi Elode bakituka bakundi tona mu lumbu kina bila batuama ba bambeni. \s1 Bazengila yesu nkanu wu lufua. \r (Matayi 27.15-28 ; Malako 15.6-15 ; Yowani 18.39-40 ; 19.4-16) \p \v 13 Pilatu wukutikisa bapfumu banganga Nzambi, bakulutu ba batu va kimosi ayi batu. Wuba kamba : \p \v 14 —Beno lundatiningi mutu wawu bu lumfundidingi ti niandi wulembu vukumuna batu. Vayi tala minu veka mbeni kunsambisa va meso meno ayi ndisi mona kadi diambu di mbimbi ko mu mutu wawu mu mambu momo lulembu mfundila. \v 15 Elode mamvandi kasi mona diambu di mbimbi ko bila wutuvutudidi niandi. Mutu wawu kasi vanga ko bila kioki kafueti vondulu. \v 16 Diawu ndieka kunzubisa bikoti bosi ma ndiyekula. \p [ \v 17 Pilatu wuba kifu ki kuba totudilanga mutu wumosi wu nloko mu kadikanyengo\f + \fr 23.17 \fr*\ft Buku kiaki kisi ko mu minkanda minkaka.\ft*\f*.] \p \v 18 Vayi nkangu woso wuyamikina : \p —Vondisa mutu wowo ; totula Balabasi ! \p \v 19 Balabasi beni wukotusu mu nloko mu diambu di khindu yimosi yiba mu divula, ayi mu diambu di vonda batu. \p \v 20 Vayi Pialatu wuzola totula Yesu, wubuela yuvula nkangu vayi wawu wuyamikina diaka : \p \v 21 —Mbanda va dikulusi ! Mbanda va dikulusi ! \p \v 22 Buna wuyuvula diaka mu khumbu yintatu ti : \p —Vayi mbimbi mbi kavengi e ? Ndisi mona kadi diambu di mbimbi kodiodi kafueti zengulu nkanu wu lufua. Ndieka kunzubisa bikoti bosi ma ndinyekula. \p \v 23 Vayi babuela sindisila mu ngolo ayi baluta buela yamikina ti kabandu va dikulusi. Buna yamikina kuawu ayi koko ku bapfumu zi zinganga Nzambi kununga. \p \v 24 Pilatu wubaka lunaku luvanga luzolo luawu. \v 25 Wuba totukila mutu wowo balomba, wowo wuba mu nloko mu diambu di khindu ayi mu diambu di vonda batu. Wuba yekudila Yesu muingi bamvangila boso bubela luzolo luawu. \s1 Lufua lu Yesu \r (Matayi 27.32-44 ; Malako 15.21-32 ; Yowani 19.17-22) \p \v 26 Bu baba kunnata, babuila mutu wumosi dizina diandi Simoni muisi Silene ku nsitu kuandi kaba. Bankuika kanata dikulusi, ku manima ma Yesu. \v 27 Nkangu wu batu wunlandakana va kimosi ayi baketo banionga mu diambudiandi, badila mu diambu diandi. \p \v 28 Bu kabaluka kuidi baketo beni ; wuba kamba : \p —A beno baketo ba Yelusalemi, lubika dila mu diambu diama ! Vayi ludila mu diambu dieno veka ayi mu diambu di bana beno. \v 29 Bila tala bilumbu bilembu yizi ku ntuala biobi batu bela tuba ti : “Khini kuidi bisita ayi kuidi bivumu bikambu buta ayi khini kuidi mabenimakambu yemika !” \v 30 Buna bela kamba miongo : “Bika lutubuila !” ayi zikhundubula : “bika lutufuka !” \v 31 Bila enati bamvangila mambu mama kuidi nti wu nlandu bunabuevi bela vangila nti wu yuma e ? \p \v 32 Batu buadi bankaka, mimvangi mi mambu mambimbi, banatu yandi mu vondu va kimosi. \p \v 33 Bu batula va buangu kintedulungu “Mvesi wu ntu” vana bambandilava dikulusi va kimso ayi mimvangi miodi mi mambu mambimbi. Wumosiku koko kuandi ku lubakala ayi wunkaka ku koko kuandi ku lumoso. \p \v 34 Buna Yesu wutuba : \p —A tata, bika wuba lemvukila bila basi zaba ko mambu balembu vangi\f + \fr 23.34 \fr*\ft Mambu mama matuba Yesu masi ko mu minkanda minkaka.\ft*\f*. \p Babula zeki mu diambu di kabana minledi miandi. \p \v 35 Nkangu wu batu wutelama vana, wutala. Ayi minyadi mamvawu minsekinina bu mituba : \p —Niandi wuvukisidi batu bankaka, bika kakivukisa niandi veka enati niandi Klisto, mutu wusobulu kuidi Nzambi ! \p \v 36 Masodi mamvawu mansekinina ; mafikama va kaba ayi mantambika vinu ki ngami \v 37 ayi batuba : \p —Enati ngeyo widi ntinu wu Bayuda, bika wukivukisa ngeyo veka ! \p \v 38 Va mbata ntu andi vaba tini ki dibaya kisonama mambu mama : “Niandi niawu ntinu wu Bayuda.” \p \v 39 Wumosi mu mimvangi mi mambu mambimbi wubandu va mdikulusiwumfinga bu katuba : \p —Ngeyo ko Klisto e ? Buna wukivukisa ngeyo veka bosi wutuvukisa beto mamveto ! \p \v 40 Vayi wunkaka wuntebidila bu kankamba : \p —Ngeyo kadi tsisi wukadi mona Nzambi ! Bila ngeyo widi ku thumbudulu yimosi ? \v 41 Beto tubeki thumbudulu yifueni ayi yisonga bila tutambudi mfutu wufueni mu mambu matuvengi vayi niandi kasi vanga kadi diambu dimosi dimbimbi ko. \p \v 42 Buna wukamba Yesu : \p —A Pfumu bika wuba kuthebukila moyo mu thangu wela kuiza mu kipfumu kiaku ! \p \v 43 Buna Yesu wumvutudila : \p —Bukiedika ndikukamba, mu lumbu kiaki ngeyo ma wuba yama va kimosi ku Paladisu. \r (Matayi 27.45-56 ; Malako 15.33-41 ; Yowani 19.25-30) \p \v 44 Yiba nduka-ndkuka midi, tsi yoso yiba mu tombi ayi kiawukinzingila nate mu thangu yi ntatu ku manima midi. \v 45 Thangu yinomba bosi lido yinneni yi nzo Nzambi yikanzuka va khatitsika. \v 46 Buna Yesu wuyamikina mu ndinga yingolo : \p —\qt A tata, mu mioko miaku ndintambika mpeve yama !\qt* \p Bu katuba mambu momo, wufua. \p \v 47 Pfumu yi masodi bu kamona mambu mavioka, wukembisa Nzambi bu katuba : \p —Bukiedika kuandi ti mutu wawu wubedi wusonga ! \p \v 48 Nkangu woso wu batu bakutakana mu tala mambu mavangama, bu bamona mambu mavioka, bavutuka kuawu, ayi baba nionga. \v 49 Ayi batu bobo bazabana yandi ayi baketo bobo banlandakana tona ku Ngalili thama batelimina mu tala mambu momo. \s1 Bazika Yesu \r (Matayi 27.57-61 ; Malako 15.42-47 ; Yowani 19.38-42) \p \v 50 Tala, mutu wumosi dizina diandi Zefu wuba wumosi mu batu baba kotanga mu lukutukunu lunneni lu Bayuda. Wuba mutu wumboti ayi wusonga. \v 51 Niandi kasia bundana mu nzengolo yawu ko ayi mu mavanga mawu ko. Niandi wuba muisi divula di Alimate, divula di bayuda ayi niandi mamvandi wuba vingilanga Kipfumu ki Nzambi. \v 52 Wuyenda kuidi Pilatu, wunlomba nitu yi Yesu. \v 53 Bu kayi kulula va dikulusi, buna wuyizinga mu dilasola di lino ayi wutula yawu mu dibumbi disokulu mu ditadi dinneni. Kadi mutu kazikulu ko mu dibumbi beni. \v 54 Kiba lumbu ki khubumunu, tuamina lumbu ki saba\f + \fr 23.54 \fr*\fq lumbu ki saba\fq*\fqa : \fqa*\ft Kuidi Bayuda lumbu ki saba kiawu lumbu kiawu kilumingu.\ft*\f*. \v 55 Baketo bobo balandakana Yesu tona ku Ngalili balandakana Zefu, bamona bibumbi ayi buevi batudila nitu yi Yesu. \v 56 Bosi bavutuka kuawu ayi bakubika mafuta ma tsudi yi kotoko ayi malasi. Bavunda kuawu mu lumbu ki saba boso bubela mina. \c 24 \s1 Yesu wufuluka \r (Matayi 28.1-9 ; Malako 16.1-8 ; Yowani 20.1-10) \p \v 1 Mu nsuka-nsuka wu lumbu kitheti ki sabala, baketo bayenda kudibumbi. Banata mafuta ma tsudi yi kitoko momo bakubika. \v 2 Bamona ditadi difuka mualo wu dibumbi divindumunu va ndambu muelo. \v 3 Bakota vayi basia mona ko nitu yi Pfumu Yesu. \v 4 Buna bakidi yindula tsundu yi diambu diodi, bazimbukila batu buadibavuata minledi miba lezama batelama va ndambu. \v 5 Sumbu bamona tsisi ayi bayinika bizizi biawu mu tsi, buna batu beni baba yuvula : \p —Bila mbi luntombila mutu widi moyo va khatitsika yi batu bafua e ? \v 6 Kasiedi vava ko vayi fulukidingi. Lutebuka moyo buevi kaluyolukilabuna wukidi ku Ngalili bu kalukamba ti : \v 7 “Muana Mutu kafueti yekulu mu mioko mi bankua masumu, wela bandu va dikulusi ayi wela fuluka mu lumbu kintatu. \p \v 8 Buna batebukila mambu mandi momo moyo. \v 9 Basia bika dibumbi, bavutuka kuawu ayi bavumbudila kipholo ki mambu moso mama kuidi kumi mimvuala wumosi ayi kuidi batu boso bankaka. \v 10 Mu bawu muba Maliya muisi Mangadala, Zana, Maliya ngudi yi Zaki va kimosi ayi maketo bankaka basamuna mambu mama kuidi mimvuala. \v 11 Vayi mimvuala mimanga wilukila mambu mawu bila mimonina mambu mawu banga mambu makambulu tsundu. \p \v 12 Vayi Piela wutelama, wuzawula ku dibumbi. Bu kayinama, buna miomiminledi mikazikulu kaka kamona. Wuvutuka kuandi ku nzo andi wusiminamu diambu di mambu momo mavioka\f + \fr 24.12 \fr*\ft Buku kiaki kisi ko mu minkanda minkaka.\ft*\f*. \s1 Yesu wumonikina minlonguki miodi mu nzila yi Emawusi \p \v 13 Mu kina kiawu lumbu, minlonguki miodi miyenda ku buala bumosibaba ntedilanga Emawusi. Buala beni butatukila Yelusalemi nduka-ndukamu tezo ki kumi kilometele biodi. \v 14 Miyolukila mambu moso momo mavioka. \v 15 Bu miba solula ayi miba findana zimpaka, mizimbukila niandi veka Yesu wuba fikama ayi wuyenda yawu va kimosi. \v 16 Vayi meso mawu maba mafuku mu diambu babika kumbakula. \p \v 17 Buna wuba yuvula : \p —A mambu mbi momo lulembu yolukila bu lueti kuenda yendingi e ? \p Mitelama ayi bizizi bi kiadi-kiadi. \v 18 Wumosi mu bawu, dizina diandi Klewopasi wumvutudila : \p —Vayi buna ngeyo kaka mu batu bobo bamvuandanga ku Yelusalemikambulu zaba mambu maviokidi muawu mu bilumbu biabi e ? \p \v 19 Niandi wuba yuvula : \p —A mambu mbi momo e ? \p Bawu bamvutudila : \p —Mambu mabuilulu Yesu muisi Nazaleti wubedi mbikudi wu lulendomu mavanga mandi ayi mu thubulu andi va ntuala Nzambi ayi va ntuala batu boso. \v 20 Bapfumu zieto zi banganga Nzambi ayi bapfumu zieto zinyekudi mu diambu di banzengila nkanu wu lufua ayi mu diambu di bambanda va dikulusi. \v 21 Diana tubedi tulanga ti niandi wukuiza kudi Iseli. Vayi talabuabu kiawu kiaki lumbu kintatu tona mambu beni makibelanga. \p \v 22 Bukiedika kuandi ti baketo bankaka mu beto batuyindusidingi ngolo bu babedingi ku dibumbi va nsuka-nsuka. \v 23 Sumbu basi monanga ko nitu andi, buna biza samunanga ti tsongolobamueningi ; bamueningi zimbasi zibakembingiti bukiedika widi moyo. \v 24 Buna bankaka mu bobo badi yeto bedingi ku dibumbi. Benda buanangamambu boso busamuniningi baketo ; vayi, niandi, basi kummonanga ko. \p \v 25 Buna Yesu wuba kamba : \p A batu bakambu diela ayi fuana phasi lummona mu mintima mu wilukila mambu moso mimbikudi mibikula. \v 26 A keti Klisto kafueti tuama mona phasi mu diambu di mambu momosimbu kakota mu nkembo andi e ? \p \v 27 Bosi Yesu wutona kuba sudikisa mambu moso masonama mu diambu dianditonina mu Moyize nate mu mimbikudi mioso. \v 28 Vayi buna bafikama buala bobo baba kuenda ; niandi wuvunikisa kuenda thama \v 29 vayi bansimbidila bu banleba : \p —Vuanda yeto, tala buisi bueka yila ayi masika mazidi. \p Buna wukota yawu mu nzo ayi wuvuanda yawu. \v 30 Wuvuanda yawu va meza, wubonga dipha ayi wudisakumuna, wudibukuna bosi wuba kabudila diawu. \v 31 Buna meso mawu mazibuka ayi bambakula vayi kasia buela monikako, wutumbu zimbala va meso mawu. \v 32 Buna bakambasana bawu na bawu : \p —Keti mintima mieto misi banga mu khini ko mu thangu kalembukutuyolukilanga mu nzila, bu katuzingu budidi masonuku e ? \p \v 33 Muna yina thangu, bavutuka ku Yelusalemi. Bayiza bata kumi mimvuala wumosi buna bakutikini va kimosi ayi bobo baba yawu, \v 34 balembu tubi ti : \p —Bukiedika ti Pfumu fulukidingi ; wukimonikisidingi kuidi Simoni. \p \v 35 Buna minlonguki miodi beni mamvawu misamuna mambu momo mimonamu nzila ayi buevi miyiza bakudila Yesu mu thangu kabukuna dipha. \s1 Yesu wumonika kuidi kumi mimvuala wumosi \r (Yowani 20.19-23) \p \v 36 Buna bakidi solula mu diambu di mambu beni, Yesu wutelamava khatitsikꞌawu ayi wuba kamba : \p —Ndembama yibanga yeno\f + \fr 24.36 \fr*\ft Mambu mama : wuba kamba “Ndembama yibanga yeno” masi ko mu minkandaminkaka.\ft*\f*. \p \v 37 Vayi baboso batita, bamona tsisi bila babanzila ti nkuyu bamueni. \v 38 Buna wuba kamba : \p —A bila mbi luekila tsisi-tsisi ? Bila mbi mayindu mu mintima mieno ? \v 39 Talanu mioko miama ayi malu mama. Keti minu kuandi e ! Bika lutsimba ayi lutala ! Keti nkuyu kasi ko minsuni ayi mimvesi vayi lulembu moni kueno ti minu minsuni ayi mimvesi midi yama. \p \v 40 Bu katuba bobo, wuba monisa mioko miandi ayi malu mandi\f + \fr 24.40 \fr*\ft Wuba monisa mioko ayi malu bila muawu bantobudila zitsoso.\ft*\f*. \v 41 Bu bakambu vika wilukila mu diambu di khini ayi mu diambu di simina, buna wuba yuvula : \p —Kima kidia kidi yeno vava e ? \p \v 42 Buna bamvana tini ki mbizi ki lambu. \v 43 Wukibonga ayi wukidia va meso mawu. \p \v 44 Bosi wuba kamba : \p —Tala mawu mama mambu ndilukamba buna ndikidi yeno va kimosimambu mamo masonama mu diambu diama mu Mina mi Moyize, mu minkanda mi mimbikudi ayi mu minkunga mafueti kaka dedakana !” \p \v 45 Buna wuzibula diela diawu muingi babaka bu sudikila masonuku. \p \v 46 Wuba kamba ti : \p —Disonama ti Klisto kafueti mona phasi ayi wela fuluka mu lumbu kintatu \v 47 ayi bela samuna kuidi batu ba makanda moso tonina mu Yelusalemi ti mu dizina diandi, batu babalula mavanga ayi batambula nlemvo mu masumu mawu. \v 48 Beno luidi bambangi ba mambu momo. \v 49 Tala minu ndieka nduka kulufidisila biobi Dise diama kaluvaninatsila. Diawu beno luvuanda kaka mu divula nate luela vuiku lulendo lu diyilu. \s1 Yesu wutombulu ku diyilu \p \v 50 Bosi wuba nata ku nganda yi divula nate ku ndambu yi Betani. Kuna kamvumbudila mioko miandi ayi wuba sakumuna. \v 51 Mu thangu kaba kubasakumuna, wuvambana yawu ayi wutombulu mu diyilu. \p \v 52 Bawu buna bamana kunsambila, mu khini bavutukila ku Yelusalemi. \v 53 Thangu ka thangu bavuanda kuawu mu nzo Nzambi mu diambu di zitisanga ayi kembisanga Nzambi.