\id ROM LƆM - Bible Iyansi \ide UTF-8 \h LƆMÀ \toc1 Un'kaan akà Alɔmà \toc2 LƆMÀ \toc3 Lɔm \mt2 Un'kaan akà \mt1 Alɔmà \imt Nsɛmà \ip Mbul ikikye ungö a nkweel anà ngwiiyà a Klistɔ, ikamɛnà naa Ayudà abà bàbulà aŋàlàkwikilà, asànaa Akilas anà Priska (Isal a Antööm 18.2), bàsɛmà mupay Làsaŋ Aŋàbwaŋ u Lɔmà. Kyakin Ikööŋ atàtwɛb kyàkäl kya kwo, umpal kàlɔɔŋà Pɔl u Siri, u Azi Ikikye anà u Ngɛlɛsi. Nzam kun'pɛ buur mukyà « tii u ntsüü a mɛn ». Lalan kàkwen nde mukyà Lɔmà anà Ɛspanye. Ntɔn muyöŋà nkyeen ande, nde kàsön un'kaan aà kaŋàlàkwikilà a Lɔmà, « akà bɛ baar làbà u Lɔmà » \ip Uboo a un'kaan ande, Pɔl akaswaŋà naa isal ande kyà ntööm a baar mpa abà Ayudà kyà aben, nde kan'tsülà abà: Làsaŋ Aŋàbwaŋ là ngwal ufàsyääl Nzam ntɔn mutswà mɔ̈ɔ̈ a baar banswà abye anà làkwikilà, Ayudà utàtwɛb, wee sye anà baar mpa abà Ayudà. \ip Ndaa a ilwaŋ a Ayudà anà baar mpa abà Ayudà, ntɔn muyöb naa nkääl a baar mpa abà Ayudà abà bàbulà aŋàlàkwikilà ikal aben kusà a un'kɔɔn a Ayudà, yàkäl ndaa a kölàköl utaaŋ a aŋàlàkwikilà bàtàtwɛb. Pɔl kàsön ya sye unsà in'kaan ande myumwɛy asànaa Ngalàtyà. Apà nde akyeyà u mbalà mwɛy naa Làsaŋ Aŋàbwaŋ kàtwääl nde là ntɔn baar banswà ukɔɔn nsɔ̈ɔ̈l. Nde wàmubaal naa Nzam afàtswà mɔ̈ɔ̈ a mbuur wanswà awà afàsà mpem akà Nde, itàkal naa nde wà nà. \ie \c 1 \s1 Mbɔr \p \v 1 Pɔl, un'syääl a Klistɔ Yɛsu, bun'bel mukal ntööm anà bun'si ukɔl ntɔn mukyään Làsaŋ a Nzam. \v 2 Làsaŋ alà, nde kàtɛn itaan uboo a in'kaan in'kyɛɛl u mbwo a ŋangɔɔm ande. \v 3 Abun, ya yà ntɔn Mwan ande, bun'bör unsà ndür kà itoo a David, \v 4 bun'si Mwan a Nzam anà ngwal, u mbwo a Dweelà In'kyɛɛl, ntɔn ngwiiyà ande uboo a akü, Yɛsu Klistɔ, Mwol abi. \v 5 U mbwo a nde, bi kàwɛl kab a ngway mukal ntööm ntɔn musyen, kà ikɔb ande, in'sɛŋ myanswà mpa amyà Ayudà mukun'kyey u mbwo a làkwikilà, \v 6 in'sɛŋ làbà bɛ sye uboo mwo, bɛ baar làwɛl làbeel a Yɛsu Klistɔ, \v 7 - akà atɔŋ banswà abà nkween a Nzam, u Lɔmà, abà bàwɛl làbeel a Nzam mukal bà in'kyɛɛl, wɛy bɛ làwɛl kab a ngway anà duu byan'fà akà Nzam awà Taaràbi anà akà Mwol Yɛsu Klistɔ. \s1 Pɔl anà aklistɔ a Lɔmà \p \v 8 Mɛ in'tàkwen mufuur an'tɔɔn akà Nzam amɛ u mbwo a Yɛsu Klistɔ ntɔn bɛ banswà, ntɔn u mɛɛn manswà bàmutà imbäl a làkwikilà abɛ. \v 9 Nzam awà in'fàsyääl mɛ unsà dweelà amɛ, u mbwo a Làsaŋ Aŋàbwaŋ a Mwan ande, nde wà mbäl amɛ naa mɛ in'fàlatà din taaŋ lanswà. \v 10 Taaŋ lanswà, unsà ngyamàkà amɛ, mɛ in'fàlɔm naa unsà ukwen a Nzam, mɛ in'mɛn ipɔ̈l aŋàbwaŋ muyà akà bɛ. \v 11 Unsà ya yanswà, mɛ iwe anà ngyal mukàlaman ntɔn mukàlapà kab a Dweelà ntɔn bɛ làkäl bàŋàtsim. \v 12 Itàkal naa u mbwo abɛ, bi banswà iwɛl ngwal, amwɛy anà bumwɛy, u mbwo a làkwikilà abi banswà, làbɛ asànaa làmɛ. \p \v 13 Atɔŋ, mɛ in'kwen anki mukalawɛy ukɔɔn ayöb naa mɛ in'fàkal anà an'kyän muyà akà bɛ, ntɔn muwal imbɛŋ imwɛy akà bɛ, asànaa akà in'sɛŋ myumwɛy mpa imyà Ayudà, wɛɛ tii apanà mɛ ipöl ŋàtàman anki. \v 14 Mɛ, mɛ in'we anà nkul a Angɛlɛki asànaa yà baar mpa abà Angɛlɛki, yà aŋan'yeerà asànaa yà insil. \v 15 Kyakin, mɛ in'we anà ngyal mukyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ akà bɛ sye baar làbà u Lɔmà. \s1 Ngwal a Làsaŋ Aŋàbwaŋ \p \v 16 Ntɔn mɛ in'we anki anà nswɛn a Làsaŋ Aŋàbwaŋ, ntɔn la là ngwal a Nzam ntɔn mɔ̈ɔ̈ a mbuur awe anà làkwikilà, utàtwɛb akà Un'yudà, ungö akà Ungɛlɛki. \v 17 Ntɔn balàbal a Nzam làfàmɛnà u mbwo a la, unsà làkwikilà anà ntɔn làkwikilà, asànaa bàsön ya naa: « Mbuur awà balàbal unsà làkwikilà akyer asàwà mɔ̈ɔ̈. » \s1 Man'be a baar mpa abà Ayudà \p \v 18 Apan sye, nkyɛl a Nzam ifàmɛnà fà du ntɔn mutɔn ukɔɔn inzaam anà nsaŋ a nkɔɔl a baar bàfàkaar ndandaa uboo a ntsüül a nsaŋ a nkɔɔl. \v 19 Ntɔn undiir ban'kwo muyöb akà Nzam, wa afàmɛnà ntɔn ba: Nzam kàkyamɛɛy wa. \v 20 Abun, fà kàkyer Nzam mɛɛn, nsyääl ande yàŋàsöön ubwaŋ yàŋàyee, ngwal a mbul a in'tye anà inzaam ande, byàkyer afàmɛnà ubwaŋàbwaŋ unsà un'yɛnà u mbwo a isal ande. Abun, baar un'lɔɔn bawɛɛl anki. \v 21 Ntɔn, itàkal naa ba bàyöb Nzam, ba nde làkoo bun'si anki asànaa Nzam, an'tɔɔn sye bun'fuur anki. Wɛɛ an'kyän aba màbulà màbunàbun, mpem aba yà unsil yàbilà uboo a làpib. \v 22 Ba bàkyeyà uyɔl naa ba bà aŋayeerà, kyekà ba bàbulà aŋukɔŋ: \v 23 Ba bàsɔɔm làkoo a Nzam mpa afàsɔɔmà anà itɛk a mbuur afàsɔɔmà, anà itɛk a nɛn, anà ntsür a in'kɔl in'nà, anà ntsür yàfilaan. \p \v 24 Kyakin Nzam kawɛy nde naa mpem aba ikyer ukwen aba unsà mbiin, ntɔn ya ilwom làkoo a ndür aba ŋakwo. \v 25 Ba bàsɔɔm ndandaa a Nzam asye a loor, ba bàpɛ làkoo anà bàsyäälà undiir bàkyer kà ikal a Nkyer awàŋàsaak, mbul a in'tye. Wöwö! \p \v 26 Lalan, Nzam kasölà nde akà ilään a nswɛn: Akyay aba bàwɛy mukal anà abaal, ba bàbulà mukal ba a ba. \v 27 Abaal sye u mper yàba, bàpiy nkääl aŋàbwaŋ anà un'kaar, ba bàbilà unsà ilään a amwɛy anà bumwɛy, mukyer ndaa a nswɛn a baal anà baal, anà muwal unsà ndür aba, bweel a balàbal ntɔn ndiimà aba. \p \v 28 Asànaa mpa bàmɛn ba naa ndöŋ yatɛy muyöb Nzam, Nzam kasölà akà un'yɛnà aba akɔ̈ɔ̈n an'kyän aŋàbwaŋ: kyakin bàkyerà ba indiir mpa ban'kwo ba mukyer. \v 29 Ba bàŋàyɔl a un'kɔɔl aŋàyɔŋ wà ifà ifà, wà làmfɛɛl, wà ngyal a ngim, wà nkyɛl, wà un'köl, wà ndwää a baar, wà an'sye, wà impeenà, wà indiir a nswɛn, aŋambämà, \v 30 aŋatwee, ayiiŋ a Nzam, aŋunkɔ̈ɔ̈n, aŋuyɔl, aswesweey, aŋun'yɛnà abɛ, aŋambɛɛy a aböör aba, \v 31 bàkɔ̈ɔ̈n un'yɛnà, bàkɔ̈ɔ̈n in'kɔɔn, bàkɔ̈ɔ̈n mpem a ukwen, bàkɔ̈ɔ̈n ngyɛb. \v 32 Itàkal naa ba bàkyàyɔ̈b ubwaŋàbwaŋ ntsüül a nsaŋ a Nzam ayitɛɛnà naa baar bàfàkyer indiir abi bàkyà ukwà, ba kà nà bàfàkyer bya mpɛl anki, ba bàfàkyey sye baar bàfàkyer bya. \c 2 \s1 Ntsüül a nsaŋ a Nzam \p \v 1 Abun, ngye, ngye un'lɔɔn bàsawɛɛl anki, ngye, itàkal naa ngye awà nà, ngye mbuur afàtsul mbar. Ntɔn, afàtsul ngye mbar a mbuur asin, ngye awàŋàkwɛlà ngye ŋakwo, ntɔn ngye afàkyer abun, ngye mbuur afàtsul mbar. \v 2 Kyekà, bi ikyàyöb naa ntsüül a nsaŋ a Nzam ifàkal unsà ndandaa ifàpà ngö akà baar bàfàkyer indiir abin. \v 3 Nkye ngye akasii, ngye mbuur afàtsul nsaŋ a baar ban'kyer anà afàkyer asànaa ba, naa ngye ayàkwɛlà anki u ntsüül a nsaŋ a Nzam? \v 4 Taaŋ lumwɛy ngye awàmudyà un'siinà un'naaŋ a ubwaŋ ande, nkääŋ a mpem anà un'kaay ande. Nkye ngye ayöb anki naa ubwaŋ abà bàmusiinà ngye u mbuul a mpem? \v 5 Unsà mpem bwoor angye, unsà mpem angye mpa ikwen musɔɔmà, ngye awàmubel nkyɛl a kölàköl akà ngye ŋakwo, ntɔn ilä a nkyɛl a Nzam, ilä usàmɛɛy nde ntsüül a nsaŋ ande yà balàbal, \v 6 nde asàfuur mbuur mbuur asànaa akyà isal ande: \v 7 mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye akà baar akwà, u mbwo a muküünà aba mukyer ubwaŋ anà muleŋ làkoo, ibyääl anà mɔ̈ɔ̈ mpa afàtay, \v 8 wɛɛ nkyɛl anà mfuunà a mpem akà ba akwà, ntɔn mutɔn uwem, bàfàlwomà u mbwo a ndandaa anà bàfàlab mbwo ikɔ̈ɔ̈n balàbal. \v 9 Ngyɛb mbɔɔn anà bɔɔmà mbɔɔn byàsàkal ntɔn mbuur afàkyer ube, utàtwɛb akà Un'yudà, ungö akà Ungɛlɛki. \v 10 Wɛɛ làkoo, ibyääl anà duu byàsàkal akà mbuur wanswà afàkyer ubwaŋ, utàtwɛb akà Un'yudà, ungö akà Ungɛlɛki, \v 11 ntɔn akà Nzam un'kɔɔl aŋàyɔŋ watɛy. \p \v 12 Baar banswà bàkyer man'be ukɔɔn un'kɔɔn, bàsàkwà sye ukɔɔn un'kɔɔn. Baar banswà bàkyer man'be uboo a un'kɔɔn bàsatsüül nsaŋ u mbwo a un'kɔɔn. \v 13 La itàkal naa baar bàfàwem un'kɔɔn abà bàbalàbal kusà a Nzam, wɛɛ baar bàfàsyääl un'kɔɔn. \v 14 Isàkal naa baar mpa abà Ayudà, mpa bàyöb un'kɔɔn, abà bàfàkyer balàbal ndaa ufaswaŋ un'kɔɔn, un'kɔɔn awà amu ba ŋakwo, ba baar bàkɔ̈ɔ̈n un'kɔɔn. \v 15 Ba ban'swaŋ naa isal ukweenà un'kɔɔn kyàŋàsɔn u mpem aba, an'kyän aba màmutà imbäl sye, ntsüül a nsaŋ u mpem aba taaŋ làmwɛy ikyer afapɛl, taaŋ lumwɛy ikyer afawɛɛl. \v 16 Ndaa ayin yanwsà isàmɛnà u mii a mii, umpal usàtsul Nzam nkääl a baar yàŋàyee u mbwo a Yɛsu Klistɔ, asànaa awà ya unsà Làsaŋ Aŋàbwaŋ in'fàlɔŋ mɛ. \s1 Ayudà anà un'kɔɔn \p \v 17 Wɛɛ, ngye mbuur bàfabel Un'yudà, afàsà mpem angye unsà un'kɔɔn anà afàswaŋ ngaal ntɔn Nzam angye, \v 18 ngye akyàyöb ukwen ande, un'kɔɔn ande kàkyàlɔŋ naa ufàsɔɔl aben ndaa a mfun, ntɔn wa bàkyalɔŋ, \v 19 ngye mbuur an'sà kam naa ngye afàsyen ikwàmii, ngye awà pɛɛlà a baar abà uboo a làpib, \v 20 un'lɔɔŋ insil anà wà baar mpa abye anà ngyööb, ntɔn ngye ngyööb anà ndandaa an'wal uboo a un'kɔɔn ... \v 21 Inye, ngye awɛy bää awà un'lɔɔŋ a baar asin, ntɔn nkye mpa alɔɔŋà ngye, ngye ŋakwo? Ngye afàlɔŋ naa bàkɔɔn ayib, ntɔn nkye ngye ŋakwo afàyib ngye? \v 22 Ngye afàtsuŋ baar mutà inswem, ntɔn nkye ngye ŋakwo afàtà ngye inswem? Ngye mbuur afàman itɛk ŋingyääy, wɛɛ ngye afàwal indiir a ngwal u ndwà a nzam aba! \v 23 Ngye afàswaŋ ngaal angye ntɔn un'kɔɔn, wɛɛ ngye afàbɛy Nzam utaaŋ afàdwa ngye un'kɔɔn! \v 24 Abun, ya yàŋàsɔn naa: « Ntɔn bɛ, ikɔb a Nzam kyàŋàbɛy akà in'sɛŋ asin. » \p \v 25 Ndandaa naa nkyɛɛy yà mfun isàkal naa ngye afàsyääl un'kɔɔn, wɛɛ, isàkal naa ngye afàbɛy un'kɔɔn anà nkyɛɛy, ngye, ngye awà asànaa mbuur mpa awàŋàkyɛy. \v 26 Isàkal naa mbuur mpa awàŋàkyɛy afàlab in'kɔɔn, nkye Nzam ayun'kyey anki asànaa nde wàŋàkyɛy, itàkal naa nde kà wàŋàkyɛy anki? \v 27 Abun, mbuur mpa awàŋàkyɛy u ndür ande usilabà un'kɔɔn, nde asatsüül nsaŋ, ngye mbuur awe anà un'kaan a un'kɔɔn anà nkyɛɛy, wɛɛ ngye afàbɛy un'kɔɔn. \v 28 Ntɔn, kà ndaa ifàmɛnà u mii anki ifàkyer Un'yudà, itàkal idiim ifàmɛnà u ndür kyan'kyer nkyɛɛy, \v 29 wɛɛ ndaa aŋàyee ifàkyer Un'yudà, anà nkyɛɛy yà yà uboo a mpem, nkyɛɛy ifàfà amu Dweelà, kà kà un'kaan anki. Un'yudà a ndandaa awà, làkɔɔ ande afàwal anki akà baar, wɛɛ akà Nzam. \c 3 \p \v 1 Abun, bweel nà Ayudà bye alà? Mfun a nkyɛɛy nkye? \v 2 Mfun yà unsà indiir mbɔɔn! Ntɔn Ndaa a Nzam bàtwab atàpa akà ba. - \v 3 Ininà? Isàkal naa bàmbɔɔn uboo a ba bàkäl anki bàlää, nkye ukɔɔn lää aba alà làyàlwom lää a Nzam? \v 4 Kabwɛy anki! Wɛy Nzam bun'yöb naa nde wà ndandaa, mbuur wanswà wà mbuur a loor, asànaa bàsön ya naa: \q1 « Yubwaŋ bayöb naa ngye awà balàbal unsà ndaa angye, \q1 naa ngye afàwal iböŋ isàkal naa bàmatsüül nsaŋ. » \p \v 5 Wɛɛ bi itɛn aben, isàkal naa un'kɔɔl aŋàyɔŋ abi afàsà balàbal a Nzam ukɔl? Nkye Nzam kà we anà un'kɔɔl aŋàyɔŋ anki kidwa nde unsà nkyɛl ande? Mɛ in'wàmutɛn unsà an'kyän a imbuur. \v 6 Kabwɛy anki! Ntɔn abun, Nzam mɛɛn nsaŋ asun'tsüül aben? \p \v 7 Wɛɛ, isàkal naa u mbwo a loor amɛ, ndandaa a Nzam ifàpää mbɔɔn ntɔn làkoo ande, ntɔn nkye, mɛ, tii lalà ban'tsüülà ba nsaŋ asànaa mbuur un'be? \v 8 Abun, ntɔn nkye mpa ban'kwo mutɛn naa: « Wɛy bi ikyer ube ntɔn ubwaŋ bàtoo mwo »? Ntɔn baar amwɛy bàfibämà naa bi bàfàlɔŋ abwɛy. Baar aban ban'kwo muwal ntaaŋàmbar! \s1 Mbuur a balàbal watɛy \p \v 9 Wɛɛ ininà? Bi Ayudà, bweel nà bi ifàkal alà? Akà ikikye! Ntɔn bi bàkyàtsul mbar naa baar banswà, Ayudà asànaa Angɛlɛki, bà ungyɛl a ikɔ̈b a man'be. \v 10 Asànaa bàsön ya naa: \q1 « Mbuur a balàbal watɛy, itàkal akà mwɛy, \q1 \v 11 akà mbuur a an'yeerà watɛy, \q1 mbuur aleŋà Nzam watɛy. \q1 \v 12 Ba banswà bàkyàbwà ndwaŋ, bàkyàyöö. \q1 Akà mwɛy afàkyer ubwaŋ watɛy, itàkal akà mwɛy mpɛl. \q1 \v 13 Un'kwaal aba wà asànaa an'dii aŋàduub, \q1 làlem aba làfàkɔn loor, \q1 an'te a ntäy mà ungyɛl a itɔ̈ɔ̈m aba. \q1 \v 14 Mun aba wàŋàyɔl a in'küül anà buul. \q1 \v 15 In'kɔl aba myà nswɛy mupay an'kil, \q1 \v 16 Ntɛɛl a upay anà ngyɛb yà u mbwo a ba, \q1 \v 17 anà mbwo a duu ba bàyöb anki. \q1 \v 18 Bɔɔmà a Nzam akà ikikye u mii a ba latɛy. » \q1 \v 19 Kyekà, bi bàkyàyöb naa ndaa yanswà kan'tɛn un'kɔɔn, wa kan'tɛn akà baar abà u ngyɛl a un'kɔɔn, ntɔn mun wanswà ukäl wàŋàbäm anà mɛɛn manswà màŋàkwàndwà u mii a Nzam. \v 20 Wɛɛ, akà mbuur mwɛy usàmɛnà anki wàbalàbal kusà a nde u mbwo a isal a un'kɔɔn, ntɔn un'kɔɔn aswaŋà nà man'be mpɛl. \s1 Làkwikilà làfàpà balàbal \p \v 21 Wɛɛ apanà, u nsaay a un'kɔɔn, balàbal a Nzam làkyer amɛnà, un'kɔɔn anà aŋangɔɔm bun'tɛɛlà imbäl. \v 22 La là balàbal a Nzam u mbwo a làkwikilà amu Yɛsu Klistɔ ntɔn baar banswà bàfun'kyey, ntɔn nsöön yatɛy: \v 23 ba banswà bàkyer man'be, anà batsüŋ làkoo a Nzam. \v 24 Wɛɛ ba batwey bàngway balàbal u mbwo a kab a ngway ande ntɔn ntsuuŋà amu Yɛsu Klistɔ. \v 25 Nzam nde kàpɛ asànaa ibɔɔn musɔŋ man'be a baar u mbwo a làkwikilà. Ibɔɔn aki iswaŋà balàbal a Nzam, mpa kàpɛ nde ntaaŋàmbar akà man'be bàkyer itaan, \v 26 utaaŋ a nkääŋ a mpem ande, ntɔn muswaŋ balàbal ande u taaŋ alà ntɔn nde ukäl wàbalàbal anà mutwey balàbal a mbuur kan'sà làkwikilà amu Klistɔ Yɛsu. \p \v 27 Nkye apanà we anà undiir afàkyey uyɔl? Akà mwɛy watɛy! Ntɔn nkye? Unsà un'kɔɔn nà? Nkye wà isal? Ŋaa, wɛɛ kà un'kɔɔn a làkwikilà. \v 28 Bi bàkyàyöb naa mbuur afàtoo wàbalàbal u mbwo a làkwikilà, wɛɛ kà u mbwo a isal a un'kɔɔn anki. \v 29 Isàkal abwɛy, nkye Nzam wà Nzam a Ayudà mpɛl? Nkye Nde kà wà Nzam a in'sɛŋ myumwɛy anki? Ya yà ndandaa naa nde sye wà Nzam a in'sɛŋ myumwɛy, \v 30 ntɔn Nzam wà mwɛy: Nde asàtwey balàbal baar aŋàkyɛy u mbwo a làkwikilà, anà baar mpa abàŋàkyɛy u mbwo a làkwikilà. \v 31 Nkye apanà, ikaswaŋà naa u mbwo a làkwikilà bi kan'lwom un'kɔɔn? Ŋaa, bi kan'pà wa ngwal. \c 4 \s1 Abàlam ŋalàkwikilà \p \v 1 Abun, bi itɛn aben ntɔn nkaa abi Abàlam? Ininà nde kàwɛl unsà imbuur? \v 2 Isàkal naa Abàlam bun'twey balàbal u mbwo a isal ande, nde kàlàkal anà ngyal musɛn an'pɛy, wɛɛ kà kusà a Nzam anki. \v 3 Apan, Ndaa Aŋàsɔn itɛɛnà aben? Abàlam kàsi làkwikilà amu Nzam, kyakin Nzam kun'twey nde wàbalàbal. \v 4 Kyekà, mbuur afàkyer isal mwɛy, làfur làŋàtɔɔl a lää, kà sànaa kab a ngway anki, wɛɛ asànaa nkul. \v 5 Isàkal naa mbuur ufàkyer anki isal, wɛɛ nde afàsà làkwikilà akà Mbuur afàtwey baar a man'be balàbal, làkwikilà ande làŋàsà un'tal unsà balàbal. \v 6 Kyakin David utɛɛnà nde ntɔn un'sak a mbuur kan'twey Nzam wàbalàbal mukɔɔn alab isal: \q1 \v 7 un'sak akà baar bàmadwääl nkul a an'kyän an'be aba, anà bàkyàfwe man'be aba! \q1 \v 8 Un'sak akà mbuur mpa ufàsyeel Mwol un'tal a man'be ande! \p \v 9 Nkye un'sak a kölàköl awà wà ntɔn bàŋàkyɛy mpɛl, lɛɛ wà sye ntɔn baar mpa abàŋàkyɛy? Kyakin, waa bi itɛn naa: làkwikilà a Abàlam bun'syel asànaa balàbal. \v 10 La bun'syeel taaŋ nà? Kusà lɛɛ ungö a nkyɛɛy ande? Ŋaa, kà ungö anki, wɛɛ kusà. \v 11 Ungö amukun'pà, ba bun'si isii a nkyɛɛy asànaa inyɛm a balàbal kàwɛl nde u mbwo a làkwikilà, utaaŋ kàkäl nde ŋàtun'kyɛy anki. Kyakin awà nde taa a baar banswà mpa abàŋàkyɛy, ntɔn ba sye bàbulà baar a balàbal, \v 12 anà taa a bàŋàkyɛy, a baar abà uboo a un'sɛŋ a bàŋàkyɛy mpɛl anki, wɛɛ baar ban'lab sye ntääm a làkwikilà a taaràbi Abàlam, kusà mukun'kyɛy. \s1 Làkwikilà anà ilää a Nzam \p \v 13 Kà ntɔn u mbwo a un'kɔɔn anki, wɛɛ u mbwo a balàbal a làkwikilà naa ilää awal kwal a mɛɛn bàpɛ Abàlam, itàkal itoo ande. \v 14 Isàkal naa kwal alà baar bàfàlab un'kɔɔn bàwal la, làkwikilà mfun làfàkal anki, ilää ifàkal anki. \v 15 Ntɔn un'kɔɔn afàtwaal nkyɛl. Kyekà, kà ikal ikɔ̈ɔ̈n un'kɔɔn, mbɛɛy a un'kɔɔn sye yatɛy. \p \v 16 Kyakin, ikyee bàfàbulà u mbwo a làkwikilà, ntɔn ya ikäl u mbwo a kab a ngway, ntɔn ilää ikäl ntɔn itoo a Abàlam kyanswà, kà ntɔn baar bàfàlab un'kɔɔn mpɛl anki, wɛɛ sye baar bàfàlab làkwikilà a Abàlam, awà taaràbi banswà, \v 17 asànaa bàsön ya naa: « Mɛ kabuul taa a in'sɛŋ mbɔɔn. » Nde wà taaràbi kusà a mbuur kàsi nde làkwikilà, Nzam, afàpà akü mɔ̈ɔ̈ anà afàbel indiir mpa byàkäl akà ikikye asànaa bya byàkyàkal. \v 18 Ukɔɔn asà an'kyän ande ukwɛl a làkyän lanswà, nde kàsi làkwikilà, waa kàbulà « taar a in'sɛŋ mbɔɔn » asànaa bàtɛn ya a nde naa: « Itoo angye isàkal mbɔɔn. » \v 19 Nde kàkäl tsütsü mukɔlà mbul nkam, wɛɛ làkwikilà ande làkäl ka paa, itàkal naa ndür ande yàkäl yàŋàyɔɔn anà un'kyay ande Saal kàkäl ikɔb. \v 20 Ukɔɔn asà mpem bwoor akà ilää, nde kàsi ngwal unsà làkwikilà, waa kasi Nzam làkoo. \v 21 Ntɔn nde kàkyer ayöb ubwaŋàbwaŋ naa Nzam usàpà ilää, nde akyer afàkölà kya sye, nde we anà ngwal mukwey kya. \v 22 Kyakin bun'twey ba wàbalàbal. \v 23 Kyekà, bàsön anki ntɔn nde mpɛl naa: « Nde bun'twey wàbalàbal. » \v 24 Wɛɛ ntɔn bi sye, bàsitwey bàbalàbal, bi baar ifàsà làkwikilà amu Nde awà kàwiiy Mwol abi Yɛsu uboo a akü. \v 25 Nde bàkyer un'kab ntɔn ibii abi, waa kàwiyà ntɔn mutwey bi bàbalàbal. \c 5 \s1 Mɔ̈ɔ̈ a duu anà Nzam \p \v 1 Abà, bitwey ba bàbalàbal u mbwo a làkwikilà, bi ibà a duu anà Nzam u mbwo a Mwol abi Yɛsu Klistɔ. \v 2 Amu nde, bi kan'wal mbwo u làkwikilà, unsà kab a ngway alà ifàkal bi aŋàtsim uboo a la anà ifàswaŋ bi ngaal unsà làkyän a làkoo a Nzam. \v 3 Yumwɛy, bi ifàswaŋ ngaal itàkal uboo a ngyɛb aŋàdiir, bi ikyàyöb naa ngyɛb aŋàdiir ifàbɔr muküünà, \v 4 muküünà afàpà ntsim uboo a nsii, ntsim uboo a nsii ifàbɔr làkyän. \v 5 Kyekà, làkyän làfàkur anki, ntɔn ukwen a Nzam bàŋàyɔl u mpem abi u mbwo a Dweelà In'kyɛɛl awà bipɛ. \v 6 Ntɔn, utaaŋ bàkɔ̈ɔ̈n bi ngwal, Klistɔ kàkü ntɔn baar a man'be, utaaŋ làkwe la. \v 7 Yà mpay naa mbuur ukü ntɔn mbuur a balàbal, taaŋ lumwɛy, yan'kwo ikäl naa mbuur mwɛy ukäl anà un'kanà mukyey ukwà ntɔn mbuur aŋàbwaŋ. \v 8 Wɛɛ Nzam afàswaŋ ukwen ande akà bi: Ntɔn, u taaŋ bàkäl bi baar a man'be, Klistɔ kàkü ntɔn bi. \v 9 Ntɔn apanà, bi bàkyitwey balàbal u mbwo a an'kil nde, abun, bi sye isàwà mɔ̈ɔ̈ u nkyɛl. \v 10 Kyakin, isàkal naa bi bàkäl ayiiŋ a Nzam, bi bàkyàbulà un'tüüb anà nde u mbwo a nkweel a Mwan ande, awà bi unsà un'tüüb, bi ikyer asàwà mɔ̈ɔ̈ u mbwo a mɔ̈ɔ̈ ande. \v 11 Kà nà abwɛy mpɛl anki, bi bàfàswaŋ ngaal amu Nzam u mbwo a Mwol abi Yɛsu Klistɔ, u mbwo ande apanà, bi bàwɛl lɔ̈ɔ̈n. \s1 Adam anà Klistɔ \p \v 12 Kyakin, asànaa u mbwo a mbuur mwɛy man'be màbilà u mɛɛn manswà, waa ube bàtwääl ukwà, waa ukwà bàbilà mbuur wanswà ntɔn baar banswà bàkyer man'be. \v 13 Ntɔn, fà nsɛmà tii un'kɔɔn, man'be màkäl u mɛɛn. Wɛɛ, ntaaŋàmbar yàkäl anki ntɔn man'be, un'kɔɔn kàkäl anki. \v 14 Kyekà, fà Adam tii akà Mɔsɛ, ukwà bàkyer akal, itàkal akà baar mpa bàkyer man'be, akɔ̈ɔ̈n ngweem asànaa mà Adam, ifà a mbuur awà ayàyà. \v 15 Wɛɛ, ye anà nsöön uboo a kab a ngway anà ibii. Ntɔn, isàkal naa u mbwo a man'be a mbuur mwɛy, bàmbɔɔn bàkyen ukwà, lalan sye, u mbwo a kab a ngway a Nzam, kab a ngway lan'fà akà mbuur mwɛy, Yɛsu Klistɔ, lan'söön ntɔn baar mbɔɔn. \v 16 Yumwɛy, kab a Nzam lan'lyaaŋ man'be a mbuur mwɛy u mfun: abà, u mbwo a man'be a mbuur mwɛy, ntsüül a nsaŋ yan'pà ntaaŋàmbar, kyekà, kab a ngway bàpɛ ungö a ibii mbɔɔn, lan'lwom ntaaŋàmbar. \v 17 Ntɔn, isàkal naa u mbwo a ibii a mbuur mwɛy, ukwà bàkyer ayaal, abun sye, u mbwo a Yɛsu Klistɔ mpɛl, baar bàfàwal kab a ngway mbɔɔn anà kab a balàbal, bàsàyaal u mɔ̈ɔ̈. \v 18 Abun, ntɔn ibii a mbuur mwɛy, mbuur wanswà kàwɛl ntaaŋàmbar, abun sye, isal a balàbal a mbuur mwɛy, kyà ntɔn baar banswà bàwɛl balàbal làfàpà mɔ̈ɔ̈. \v 19 Abun sye, unsà ukɔɔn ngweem a mbuur mwɛy, baar mbɔɔn bàbulà baar a man'be, ifà imwɛy sye, unsà unkyeey a mbuur mwɛy, un'kàbɔ bàbulà bàbalàbal. \v 20 Kyeka, un'kɔɔn kan'yà ntɔn ibii ibɛy, wɛɛ, kà ikal man'bilà man'be mbɔɔn, kab a ngway lan'sɔ̈ɔ̈nà. \v 21 Kyakin, asànaa man'be man'yaal ntɔn ukwà, apan u mbwo a balàbal, kab a ngway làyaal ntɔn mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye u mbwo a Yɛsu Klistɔ, Mwol abi. \c 6 \s1 Ukwà anà mɔ̈ɔ̈ amu Klistɔ \p \v 1 Apanà, ininà bi itɛn? Nkye bi ikal tii kunà uboo a man'be ntɔn kab a ngway làsöönà? \v 2 Ŋaa! Bi kàkyàfuràkwà ntɔn man'be, bi iyàfàkal aben uboo a man'be? \v 3 Aben, bɛ lan'diimà naa bi banswà kàwɛl ndüümà amu Klistɔ Yɛsu, nkye unsà nkweel ande ayi, waa bi kàwɛl ndüümà? \v 4 Unsà ndüümà, bi bidyee u mbwo a nkweel ande mbwo mwɛy anà nde, ntɔn yà asànaa Klistɔ kàwiyà nde uboo a akü u mbwo a làkoo a Taa, bi sye iwal mɔ̈ɔ̈ akün. \p \v 5 Ntɔn, isàkal naa bi bàkäl un'tüüb unsà ukwà ande, bi sye isàkal anà wa u ngwiiyà ande. \v 6 Wɛy bi iyöb naa: imbuur itaan kàkäl bi akyà, bàkyàbɛɛrà u kulunsi anà Nde ntɔn mudwa ndür a man'be yi anà bi ikɔ̈ɔ̈n akal asɔ a man'be. \v 7 Ntɔn mbuur awà kan'kwà, nde bàmutwey balàbal unsà man'be. \v 8 Kyekà, ntɔn bi ban'kwà anà Klistɔ, bi ban'kyey naa bi isàkal sye u mɔ̈ɔ̈ anà Nde. \v 9 Ntɔn bi ikyàyöb naa Klistɔ awà kàwiyà uboo a akü, ufàsàkwà anki: ukwà bàfàkal anki anà ikɔ̈b udu a Nde. \v 10 Nde kàkü ntɔn man'be, mbalà mwɛy ipepey. Wɛɛ apanà, nde we anà mɔ̈ɔ̈, mɔ̈ɔ̈ ande wà ntɔn Nzam. \v 11 Abà sye bɛ, bɛ làmɛnà asànaa bɛ làkyàkwà unsà man'be, bɛ làwe anà mɔ̈ɔ̈ ntɔn Nzam amu Klistɔ Yɛsu. \v 12 Lalan, wɛy man'be màkɔ̈ɔ̈n akal anà ikɔ̈b udu a ndür abɛ yà ukwà ntɔn mufàkyey ilään a ya. \v 13 Twon lan'pà itiir a ndür abɛ akà man'be asànaa an'tà a indiir ikɔ̈ɔ̈n balàbal. Wɛɛ, làpɛ mɔ̈ɔ̈ abɛ akà Nzam asànaa baar bàwiyà uboo a akü, waa abye anà mɔ̈ɔ̈. Lun'pɛ itiir a ndür abɛ asànaa an'tà a indiir a balàbal. Labilà unsà isal a Nzam. \v 14 Ntɔn man'be màfàsàkal anki anà ikɔ̈b udu abɛ, ntɔn bɛ làfàkal anki ungyɛl a un'kɔɔn, wɛɛ ungyɛl a kab a ngway. \v 15 Ininà abun? Nkye bi ikyer man'be naa ntɔn bi bàfàkal anki ungyɛl a un'kɔɔn, wɛɛ ungyɛl a kab a ngway? Kà abwɛy anki! \v 16 Nkye bɛ làyöb anki naa kya bɛ làsàkal uboo a isal a mbuur asànaa asɔ ntɔn mukun'kyey, bɛ làbà asɔ a mbuur wa làkakyeyà bɛ wà? Itàkal isɔ a man'be ifàsyen kà ukwà, itàkal isɔ a nkyeey ifàsyen u balàbal? \v 17 Wɛɛ bi bàfuur an'tɔɔn akà Nzam: kusà bɛ làkäl asɔ a man'be, wɛɛ apanà, bɛ làkyàkyey u mpem abɛ wanswà an'lɔɔŋ a kiin amà bàlapɛ. \v 18 Abun, bɛ làkyàlwomà ungyɛl a man'be, waa lan'bulà asɔ a balàbal. \v 19 Mɛ in'tɛɛnà unsà imbuur, ntɔn bɛ sye làbà baar. Ntɔn, asànaa làpɛ bɛ itiir a ndür asànaa asɔ unsà isal a mbiin anà kyàlingyoomà abyà ifàsyɛn mutɔn Nzam, abun sye, làpɛ bya apanà ntɔn bya ibulà ungyɛl a isɔ a balàbal alà làfàsyen kà un'kyɛɛl. \v 20 Umpal làkäl bɛ asɔ a man'be, bɛ làkäl nsaay kusà a balàbal. \v 21 Bɛ bweel nà làwɛl? Ŋàbawà bɛ làbà u nswɛn, ntɔn ntsüü a ma ukwà. \v 22 Wɛɛ apan bɛ làkyàlwomà ungyɛl a isɔ a man'be anà làkyàbulà asɔ a Nzam, bɛ lan'wal bweel làfasyɛn kà un'kyɛɛl, waa ntsüü a ya, yà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. \v 23 Ntɔn làfur a man'be là ukwà, wɛɛ kab a ngway a Nzam là mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye amu Mwol abi Klistɔ Yɛsu. \c 7 \s1 Un'klistɔ anà un'kɔɔn \p \v 1 Atɔŋ, ikamɛnà naa bɛ lan'diimà - mɛ in'tɛɛnà a baar bàyöb un'kɔɔn - naa nkye bɛ làyöb anki naa un'kɔɔn afàkal anà ikɔ̈b udu a mbuur nà utaaŋ awà nde anà mɔ̈ɔ̈? \v 2 Abun, un'kaar aŋàbääl wà un'tüüb, unsà un'kɔɔn, anà mbääl ande utaaŋ awà nde anà mɔ̈ɔ̈. Wɛɛ nde usàkwà, nde ufàfàkal anki ungyɛl a un'kɔɔn a bɔr. \v 3 Abà, isàkal naa nde kan'wal un'dim asin utaaŋ awà mbuur awà anà mɔ̈ɔ̈, nde kan'tà inswem. Wɛɛ, isàkal naa un'dim kan'kwà, nde kan'bulà nsaay kusà a un'kɔɔn, apan nde uyàkal anki ŋinswem mubulà un'kyay a mbuur asin. \v 4 Abun sye ntɔn bɛ, atɔŋ amɛ, bɛ bàkyàlasà kà ukwà kusà a un'kɔɔn, u mbwo a ndür a Klistɔ, ntɔn mubulà baar a mbuur asin, Mbuur awà kàwiyà uboo a akü, ntɔn bi itwey mbɛŋ ntɔn Nzam. \v 5 Kyakin, utaaŋ kàkäl bi unsà in'twaŋ, ilään a man'be màfü unsà un'kɔɔn, màsyäälà itiir a ndür abi, ntɔn bi itwey mbɛŋ ntɔn ukwà. \v 6 Wɛɛ apanà, kàkü bi unsà ikɔ̈b kyàkäärà bi kà isɔ, bi kàkyàtoo nsaay kusà a un'kɔɔn. Ntɔn bi isäl ungyɛl a ikɔ̈b akün kyà Dweelà, wɛɛ kà ungyɛl a ikɔ̈b itaan kyà un'kɔɔn aŋàsɔn anki. \s1 Un'kɔɔn anà man'be \p \v 7 Abun, ininà bi itɛn? Nkye un'kɔɔn wà man'be? Kà abwɛy anki! Wɛɛ, yàlàkal naa un'kɔɔn watɛy, mɛ man'be kàlàyöb anki. Abun, mɛ kàlàyöb anki ngyööm a mpem, yàlàkal naa un'kɔɔn kàtɛɛn anki naa: "Twon an'yɔm mpem." \v 8 Mulab ndaa ayi, man'be màbör amu mɛ ngyööm a mpem yà ifà ifà u mbwo a nswɛɛŋ. Ntɔn, yàlàkal naa un'kɔɔn ukɔ̈ɔ̈n, man'be màlàkal undiir aŋàkwà. \v 9 Itaan, mpal kàkɔ̈ɔ̈n un'kɔɔn, mɛ kàkäl anà mɔ̈ɔ̈. Wɛɛ mpal yàyi nswɛɛŋ, man'be màfàwal mɔ̈ɔ̈, \v 10 mɛ waa kàkü: nswɛɛŋ yàlàsyeen u mɔ̈ɔ̈, yan'syeen kà ukwà. \v 11 Ntɔn man'be, u mbwo nsil ayin, laa man'kür ma, u mbwo a nswɛɛŋ, anà u mbwo a wa, waa kan'pɛ ukwà. \p \v 12 Abun, un'kɔɔn wà in'kyɛɛl, nswɛɛŋ yà in'kyɛɛl, balàbal anà ubwaŋ. \v 13 Apan, nkye undiir aŋàbwaŋ kàkyàtwaal ukwà ntɔn mɛ? Kà ndandaa anki! Wɛɛ mà man'be: ma màsyääl undiir aŋàbwaŋ mukan'pà ukwà, ntɔn wa kàmɛnà asànaa man'be anà muswaŋ nkyɛl a man'be, u mbwo a nswɛɛŋ. \s1 Mbuur anà man'be \p \v 14 Ndandaa, bi bàkyàyöb naa un'kɔɔn wà wàdweelà. Wɛɛ mɛ, mɛ in'wà mbuur a un'sön a ndür, bàkyän'yälà u man'be asànaa un'sɔ. \v 15 Ntɔn, mɛ in'fàyöb anki ayà in'fàkyer mɛ: mɛ in'fàkyer anki ayà in'fàkwen mɛ, wɛɛ mɛ in'fàkyer ndaa in'fàtɔn mɛ. \v 16 Abun, isàkal naa ayà mpa in'fàkwen mɛ, mɛ in'fàkyer ya, mɛ an'kyey naa un'kɔɔn wà ubwaŋ. \v 17 Kà mɛ anki in'kyer abun, wɛɛ man'be amà amu mɛ. \v 18 Ntɔn mɛ in'kyàyöb naa amu mɛ, - mɛ in'kwen mutɛn uboo a ndür amɛ - ubwaŋ batɛy: ukwen akyer ubwaŋ bàmwo, wɛɛ mɛ in'kakwo anki mukyer ba. \v 19 Kyakin ubwaŋ in'kwen mɛ mukyer, mɛ in'kyerà anki, wɛɛ ube mpa in'kwen mɛ, mɛ in'wàmukyer ba. \v 20 Kyekà, isàkal naa mɛ an'kyer ayà mpa in'kwen mɛ, kà mɛ anki an'kyer, wɛɛ man'be amà amu mɛ. \v 21 Apan, mɛ an'man un'kɔɔn wà: mpal in'kwen mɛ mukyer ubwaŋ, ube bàmanääm. \v 22 U mpem amɛ, mɛ in'fàman un'sak ntɔn un'kɔɔn a Nzam. \v 23 Wɛɛ, uboo a itiir a ndür amɛ, mɛ an'fàman un'kɔɔn asin wàmunwan a un'kɔɔn a un'yɛnà amɛ, wa kàman'buul un'sɔ a un'kɔɔn a man'be amà uboo a itiir a ndür amɛ. \v 24 Ngyɛb akà mɛ! Nà asan'tsuuŋ u ndür a ukwà yi? \v 25 An'tɔɔn akà Nzam u mbwo a Yɛsu Klistɔ, Mwol abi! Mutsülà, mɛ ŋakwo in'wà un'sɔ a un'kɔɔn a Nzam unsà un'yɛnà, un'sɔ a un'kɔɔn a man'be unsà ndür. \c 8 \s1 Mɔ̈ɔ̈ anà Dweelà a Nzam \p \v 1 Lalan, apanà, ikwàndwà ifàkal anki ntɔn baar abà amu Klistɔ Yɛsu. \v 2 Ntɔn un'kɔɔn a Dweelà awafàpà mɔ̈ɔ̈ amu Klistɔ Yɛsu, kàman'tsuuŋ unsà un'kɔɔn a man'be anà ukwà. \v 3 Ntɔn undiir kàkäl mpay mukyer unsà un'kɔɔn, ntɔn un'sön kun'kwaamà ngwal, Nzam kàkyer akyer wa: ntɔn man'be, Nde kàtöm Mwan ande ŋakwo u ndür ayà asànaa ndür a man'be, nde kàpɛ ikwàndwà akà man'be unsà un'sön. \v 4 Kàkyer nde abà ntɔn balàbal alà kàlɔ̈ɔ̈mà un'kɔɔn làkwey amu bi, bi baar mpa ifàyikyà ungyɛl a ikɔ̈b a un'sön, wɛɛ unsà Dweelà. \v 5 Abun sye, ungyɛl a ikɔ̈b a un'sön, an'kyän aba màfàsyääl imbuur, wɛɛ baar abà ungyɛl a Dweelà, an'kyän aba màfàsyääl yin'kyɛɛl. \v 6 Ntɔn un'sön afàsyen kà ukwà, wɛɛ Dweelà afàsyen u mɔ̈ɔ̈ anà u duu. \v 7 Ntɔn an'kyän a un'sön màfàmbäär Nzam, ma màfàkal anki ungyɛl a un'kɔɔn a Nzam, ma màkwo anki akà ikikye. \v 8 Kyekà, baar bàfàkal ungyɛl a ikɔ̈b a un'sön, ba bàkwe anki mupà Nzam un'sak. \p \v 9 Wɛɛ akà bɛ, bɛ làbà anki unsà un'sön, wɛɛ unsà Dweelà, isàkal naa ndandaa Dweelà a Nzam wà anà bɛ. Isàkal naa mbuur watɛy anà Dweelà a Klistɔ, nde kà wà mbuur ande anki. \v 10 Abun, isàkal naa Klistɔ wà amu bɛ, ndür abɛ, ndandaa, yà ndür aŋàkwà ntɔn man'be, wɛɛ Dweelà wà mɔ̈ɔ̈ abɛ ntɔn balàbal. \v 11 Isàkal naa Dweelà a Nzam awà kàwiiy Yɛsu uboo a akü wà uboo a bɛ, mbuur awà kàwiiy Yɛsu Klistɔ uboo a akü asàpà sye mɔ̈ɔ̈ u ndür abɛ yà ukwà yi, u mbwo a Dweelà ande alà uboo a bɛ. \p \v 12 Abun, atɔŋ amɛ, bi ibye anà nkul, wɛɛ kà yà un'sön anki ntɔn mukal anà mɔ̈ɔ̈ a imbuur. \v 13 Ntɔn, isàkal naa bɛ làbà anà mɔ̈ɔ̈ unsà imbuur, bɛ làkyer asàkwà, wɛɛ isàkal naa unsà Dweelà, bɛ lan'dwa nkääl abɛ yà imbuur, apan bɛ làsàkal anà mɔ̈ɔ̈. \v 14 Kyakin, baar abà bàfasyeen unsà Dweelà a Nzam, ba bà baan a Nzam. \v 15 Ntɔn bɛ làwɛl anki dweelà làmwɛy lan'kwo mubuul bɛ asɔ anà mukàlapà bɔɔmà, wɛɛ Dweelà mwɛy afàlabuul bàŋàywaaŋ nkà, waa anà bi ikuub in'kwɛŋ: « Wɔɔ Taa! » \v 16 Dweelà nde ŋakwo afàtà imbäl akà dweelà abi naa bi ibà baan a Nzam. \v 17 Abun, ntɔn bi ibà baan, bi sye ibà akyee a kwal: akyee a Nzam anà akyee a kwal mbwo mwɛy anà Klistɔ, ntɔn bi ban'wal yar unsà mpay ande, bi sye isàwal yar unsà làkoo ande. \s1 Làkɔɔ làyàyà \p \v 18 Mɛ in'yweerà naa mpay a taaŋ alà ikwo anki anà làkoo alà làyàmɛnà amu bi. \v 19 Ntɔn, nkyeer yanswà yàmudilà anà nkääŋ a mpem mɛɛy a baan a Nzam. \v 20 Ntɔn, nkyeer yanswà yàŋàbilà ungyɛl a ikɔ̈b a bunàbun, kà unsà ukwen aya anki, wɛɛ unsà ukwen a mbuur kàsi ya, wɛɛ làkyän làmwo: \v 21 ntɔn ya sye iyàfàkal anki kà isɔ a küüb ntɔn muwal yar a nsaay anà làkoo a baan a Nzam. \v 22 Abun, bi ikyàyöb naa nkyeer yanswà tii lalà yà unsà mpay asànaa usaay a bɔr. \v 23 Kà ntɔn ya mpɛl anki: bi sye, bi baar ibye anà mbɛŋ atàtwɛb yà Dweelà, bi ibàmulaal u mpem abi, mudilà ngywaaŋ a nkà, ntsüüŋ a ndür abi. \v 24 Ntɔn bi kàkyàwà mɔ̈ɔ̈, wɛɛ ngweel a mɔ̈ɔ̈ ya yà unsà làkyän mpɛl. Abun, làkyän imanà bi là la kà làkyän anki. Kyekà, uman undiir bàsyeelà làkyän ifàkal nsyeel a làkyän anki: làkyän bàfàsà aben unsà undiir akamɛnà? \v 25 Wɛɛ usà làkyän unsà undiir mpa ikamanà bi, yà mudil wa unsà muküünà. \v 26 Ifà imwɛy sye, Dweelà làfàyà mukibay unsà gyɔ̈ɔ̈là abi, ntɔn bi iyöb anki muyamà ubwaŋàbwaŋ, wɛɛ Dweelà ŋakwo afàyamà ntɔn bi mulaal unsà ngɔk mpa ukwo mbuur mutwey. \v 27 Waa mbuur awà afàleŋ muyöb mpem akyàyöb an'kyän a Dweelà, ntɔn Dweelà afàyamà ntɔn baar in'kyɛɛl asànaa ukwen Nzam. \v 28 Bi ikyàyöb sye naa indiir byanswà byàfàlyaaŋ ntɔn ubwaŋ a baar bàkwen Nzam, anà baar kàbel nde ntɔn nswaal ande. \v 29 Ntɔn, baar abà kàyöb nde kusà, nde ba sye katsüül mukal bàbalàbal kà isii a Mwan ande, ntɔn naa nde awà ukäl nswɛm uboo a atɔŋ mbɔɔn. \v 30 Baar abà kàlɔ̈ɔ̈n nde fà itaan, nde kàkyer abel sye, baar kàbel nde, nde ba kabuul bàbalàbal sye, anà ba akwà kàbuul nde bàbalàbal, nde kàkyer asyäŋà sye. \v 31 Abun, ininà bi ifàtɛn ntɔn indiir abi? Isàkal naa Nzam wà anà bi, nà asimbäär? \v 32 Abun, nde mbuur mpa kàtii Mwan ande ŋakwo, wɛɛ nde kun'käb ntɔn bi banswà, ntɔn nkye mpa kipà nde, mbwo mwɛy anà Mwan ande, indiir byanswà? \v 33 Nà kan'kwo mufüün baar abà kàsɔ̈ɔ̈l Nzam? Nzam afàtwey baar balàbal! \v 34 Nà asatsüül mbar? Klistɔ Yɛsu kàkyàkwà, waa kàfàwiyà, nde wà u kɔɔ a ibaal a Nzam, wàmubɔɔn ntɔn bi! \v 35 Nà asàkaab bi anà ukwen a Klistɔ? Lingyoomà, ngyɛb, nkwaaŋ, ngyal, làmbwà, kɔm itàkal igɔnsà? \v 36 Asànaa bàsön naa: \q1 « Ntɔn ngye, bi bàkidwa ilä aŋukiinà, \q1 ba bàfiwal asànaa ntsür bàfàsyen kà idwääl. » \m \v 37 Wɛɛ unsà ayi yanswà, bi ibà aŋàböŋ aŋàsöönà u mbwo a mbuur awà kikwen. \v 38 Ɛɛ, ndandaa mɛ an'sà kam naa itàkal ukwà, itàkal mɔ̈ɔ̈, itàkal akyeey, itàkal amfum, itàkal papanà, itàkal taaŋ làsàyà, itàkal ngwal, \v 39 itàkal ngwal a du, itàkal ngwal a ngyɛl a mɛɛn, itàkal nkyeer asin, undiir mwɛy tɛy akaab bi anà ukwen a Nzam bàyàmɛnà amu Klistɔ Yɛsu awà Mwol abi. \c 9 \s1 Nzam anà un'sɛŋ kàsɔ̈ɔ̈l nde \p \v 1 Amu Klistɔ mɛ in'tɛn ndandaa, mɛ in'kur anki, u mbwo a Dweelà In'kyɛɛl, an'kyän amɛ man'tɛɛlà imbäl: \v 2 u mpem amɛ, mɛ in'we anà ngyɛb mbɔɔn anà usaay mpa bàfàtsü. \v 3 Ɛɛ, mɛ in'yàkwen naa ban'si in'küül, mɛ ŋakwo in'kaabà anà Klistɔ ntɔn atɔŋ amɛ, itoo amɛ u ndür. \v 4 Ba bà baar a Isàlɛl, abà unsà ngywaaŋ a nkà, làkoo, nkwà, nkɔ̈ɔ̈n, ngyamàkà, ilää \v 5 anà bàtaa, amu ba, unsà ndür, kàtoo Klistɔ awà udu a ya yanswà, Nzam aŋàsaak ipepey. Yà abwɛy! \p \v 6 Ya ikaswaŋà anki naa Ndaa a Nzam iböŋ anki. Ntɔn, baar banswà abà akyee a Isàlɛl kà Bà Isàlɛl anki, \v 7 anà, kà akyee a Abàlam banswà anki abà baan ande, ntɔn Nzam kàtɛn a Abàlam naa: « Ngye akyee asàwal u mbwo a Isak. » \v 8 Ikaswaŋà naa: kà baan a ndür anki unsà imbuur abà baan a Nzam. Baan a Nzam bà baan abà kàbɔ̈r nde uboo ilää kun'pɛ nde. \v 9 Ntɔn, ndaa ayi yàkäl ilää: « Mɛ in'kyer asàyàfurà u paŋà atub alà, Saal asàkal anà mwan baal. » \p \v 10 Kà yàtsü apan anki, Lɛbɛk sye kàbör baan a mbuur mwɛy mpɛl, Isak, taaràbi. \v 11 Apan, baan bàkäl anki bàŋàtàbɔr anà bàŋàtàkyer anki itàkal ubwaŋ, itàkal ube, ntɔn nswaal a Nzam ikwe, ndaa yàkäl kusà a nsɔ̈ɔ̈l kàkyer nde \v 12 mukɔɔn alab isal a baar, wɛɛ ukwen a mbuur kabel, waa kàtɛn a Lɛbɛk naa: "Bwel asàsyääl un'kɔm", \v 13 asànaa bàsön naa: \q1 "Mɛ kàkwen Yakɔb, anà kàyiiŋ Isawu." \v 14 Ininà bi itɛn? Nkye balàbal latɛy amu Nzam? Kà ndandaa anki! » \p \v 15 Ntɔn nde kàtɛn a Mɔsɛ naa: \q1 "Mɛ in'sàsyääm mbuur an'kwen mɛ musyääm \q1 anà in'sàpà kab a ngway akà mbuur an'kwen mɛ mupà kab a ngway. \v 16 Abun, ndaa ayi ifàkal anki ntɔn ukwen itàkal ngwal a mbuur, wɛɛ u nsyääm a Nzam. \v 17 Kyakin Ndaa Aŋàsɔn yàtɛn ya a Falawɔ naa: « Le, mɛ kasi mɛ mfum ntɔn muswaŋ amu ngye ngwal amɛ, ntɔn naa ikɔb amɛ bàkyään kya u mɛɛn manswà. » \v 18 Abun, nde afàsyääm mbuur ukwen nde, afàsà mpem bwoor akà mbuur ukwen nde. \s1 Nkyɛl anà ngyɛb a Nzam \p \v 19 Wɛɛ abun, ngye ayàtɛn a mɛ naa: « Ntɔn nkye ufiŋään nde, ntɔn, akà mbuur mwɛy ukwe anki mumbäär ukwen ande? » \v 20 Wɛɛ ngye awà nà, mbuur, ntɔn musà Nzam mbaaŋ? Nkye làbuuŋ lan'kwo làtɛn a un'boom ande naa: « Ntɔn nkye kan'kyer ngye abà? » \v 21 Un'boom, kà wà mfum a tɔm ande anki mukyer a twar nsil alan, làbuuŋ a ibyääl, itàkal làbuuŋ a isal a bunàbun? \p \v 22 Ngye ininà atɛn, isàkal naa Nzam akwen mutwey nkyɛl ande anà muswaŋ ngwal ande, nde kàkyer asɛn buur anà nkääŋ a mpem mbɔɔn an'buuŋ a nkyɛl balɔ̈ɔ̈n ntɔn ukwà, \v 23 ayi yà ntɔn nde mumɛɛy un'naaŋ a làkoo ande akà an'buuŋ a un'naaŋ ande kusà a an'buuŋ a nsyääm kàlɔ̈ɔ̈n nde kusà ntɔn làkoo. \v 24 Bi ibà baar kàbel nde, kà nà uboo Ayudà mpɛl anki, wɛɛ sye uboo a baar mpa abà Ayudà. \v 25 Asànaa, un'kaan a Ɔzɛ utɛɛnà wa naa: \q1 Awà mpa kàkäl un'sɛŋ amɛ, mɛ in'sun'beelà un'sɛŋ amɛ, \q1 awà mpa kàkäl nkween amɛ, mɛ in'sun'beelà nkwen amɛ. \q1 \v 26 Ikal akyä bàtɛɛnà a ba naa: « Bɛ kà làbà un'sɛŋ amɛ anki », \q1 ba bàsabeelà baan a Nzam a mɔ̈ɔ̈. \m \v 27 Yɛsay, u mper yànde, kàsi un'kwɛŋ ntɔn Isàlɛl: « Itàkal naa baan a Isàlɛl bàkäl asànaa ansɛŋ a ngyäl a kölàköl, baar ikikye bàsàwà mɔ̈ɔ̈. \v 28 Ntɔn Mwol asàkwey Ndaa ande yanswà làgyägyä u mɛɛn. » \v 29 Yɛsay awà kàtàtà ngɔɔm kusà naa: \q1 « Isàkal naa Mwol a aŋità kàsiwɛy anki ikyee, \q1 abà bi kàkyàbulà asànaa Sɔdɔm, \q1 bi kàlàkal balàbal asànaa Gɔmɔr. » \s1 Isàlɛl anà ngweel a mɔ̈ɔ̈ \p \v 30 Apanà, ininà bi ifàtɛn? Ayi: baar mpa abà Ayudà, mpa bàleŋà mubulà bàbalàbal, bàkyàwal balàbal lan'fà u làkwikilà, \v 31 kyekà Isàlɛl awà kàleŋà un'kɔɔn ntɔn mubulà balàbal, kàsàman anki la. \v 32 Ntɔn nkye? Ntɔn balàbal alà ba la bàyadilà anki unsà làkwikilà, wɛɛ ba bàsii naa ba la bàsawal unsà isal. Ba bàyàböl akà « un'kul awà afàbwiy », \v 33 abun, bàsön naa: \q1 « Le, mɛ kan'tɔɔl u Siyɔnà un'kul afàbwiy, \q1 nkɔŋ ifàbwiy. \q1 Wɛɛ mbuur afàsà làkwikilà amu Nde usàman anki nswɛn. » \c 10 \p \v 1 Atɔŋ, un'lään awà u mpem amɛ anà ngyamàkà amɛ akà Nzam ntɔn ba, yà naa ba bàwü mɔ̈ɔ̈. \v 2 Ntɔn, mɛ in'wà mbäl, ba bye anà uyɔl akà Nzam, wɛɛ kà uyɔl abàkapaa pɛɛlà anki u ngyööb. \v 3 Mudiimà balàbal làfàfà akà Nzam anà muleŋ musà là ba ŋakwo, ba bàfàkal anki ungyɛl a balàbal a Nzam. \v 4 Ntɔn ntsüü a un'kɔɔn yà Klistɔ, ntɔn bàpɛ balàbal akà mbuur wanswà awe anà làkwikilà. \s1 Mɔ̈ɔ̈ wà ntɔn mbuur wanswà kan'kyey Mwol \p \v 5 Nde ŋakwo Mɔsɛ kàsön ntɔn balàbal lan'fà akà un'kɔɔn naa: « Mbuur asàkwey nswɛɛŋ ayi, asàkal anà mɔ̈ɔ̈ u mbwo a ya. » \v 6 Wɛɛ, balàbal làfàfà unsà làkwikilà làtɛn abà: « Twon an'tɛn u mpem angye naa: "Nà asàbeenà du?" » Apɛy yà mutyeey Klistɔ. \v 7 Itàkal naa: « Nà asàtyà kà un'baan? Nkye apɛy yà mumbaar Klistɔ uboo a akü? » \v 8 Wɛɛ wa atɛɛnà aben? « Tsütsü apà ngye, yà ndaa, u mun anà u mpem angye. » Ndaa ayi, yà ndaa a làkwikilà alà ipay bi làsaŋ. \v 9 Isàkal naa u mun angye, ngye afàtà imbäl naa Yɛsu wà Mwol, isàkal naa u mpem angye, ngye awe anà làkwikilà naa Nzam kun'wiiy kà ukwà, ngye asàwà mɔ̈ɔ̈. \v 10 Kyakin, làkwikilà làfàbuul baar balàbal làfàfà u mpem, anà imbäl aki ifàwiiy baar mɔ̈ɔ̈ ifàtoo u mun. \v 11 Ntɔn, Ndaa Aŋàsɔn itɛɛnà naa: « Mbuur usàsà làkwikilà amu Nde, bàsun'mɛɛy anki nswɛn. » \v 12 Abun, nsöön yatɛy uboo Ayudà anà Angɛlɛki: ba banswà bà Mwol mwɛy, awà afàpà indiir ande akà baar banswà bàfun'bel. \v 13 Abun, mbuur asàbel ikɔb a Mwol akyer asàwà mɔ̈ɔ̈. \p \v 14 Wɛɛ, ba bàyun'bel aben isàkal naa làkwikilà amu nde latɛy? Ba làkwikilà bàyàsà aben amu nde, isàkal naa ba bàŋàtun'wem anki? Ba bàyun'wem aben isàkal naa mbuur ŋàtalɔŋ anki? \v 15 Wɛɛ ba bàyàlɔŋ aben, isàkal naa ba batöm anki? Yumwɛy bàsön ayi: « Myà ubwaŋ in'kɔl a baar abà bàfàpay Làsaŋ Aŋàbwaŋ! » \v 16 Wɛɛ ba banswà bàkyey anki Làsaŋ Aŋàbwaŋ alà. \v 17 Abun, làkwikilà làfàyà unsà ndaa bàfàwem, ngweem ifàfà u mbwo a Ndaa a Klistɔ. \p \v 18 Apan, mɛ in'fuul naa: Nkye ba bàwem anki? Ɛɛ, bàkyàwem! Ntɔn, bàsön naa: \q1 « Làböl aba làpää u mɛɛn manswà, \q1 ndaa aba yàtöl tii u ntsüü a mɛɛn. » \m \v 19 Abun, mɛ in'fuul naa: Aben, baar a Isàlɛl bàyöb anki? Utàtwɛb Mɔsɛ kàtɛn naa: \q1 « Mɛ in'yàsɛɛn un'kɔ̈l abɛ akà undiir mpa awà un'sɛŋ, \q1 mɛ in'yàmbaar nkyɛl abɛ akà un'sɛŋ akɔ̈ɔ̈n un'yɛnà. » \m \v 20 Yɛsay kan'kyà kwɛl mutɛn naa: \q1 « Mɛ bàmàkan'man akà baar mpa bàyan'leŋà, \q1 mɛ kàkàmɛɛy akà baar mpa ban'lɔ̈ɔ̈mà akà undiir mwɛy. » \m \v 21 Wɛɛ ntɔn Isàlɛl, Nde kàtɛn naa: \q1 « Ilä aŋukiinà mɛ an'lɛɛ an'kɔɔ \q1 akà un'sɛŋ aŋunkwem anà wàŋun'tswe ngwal. » \c 11 \s1 Nzam kàpiy anki Isàlɛl \p \v 1 Abun, mɛ in'fuul naa: Nkye Nzam kàpiy un'sɛŋ ande? Akà ikikye! Ntɔn mɛ ŋàkwo iwà un'nsi Isàlɛl, itoo a Abàlam, uboo a ywar a Bɛnsàmɛn. \v 2 Nzam kàpiy anki baar ande kàsɔ̈ɔ̈l nde itaan. Imɛnà naa bɛ làkayöbà anki naa Ndaa Aŋàsɔn nkye itɛɛnà, u mbwo aya kàsi Elya tär ntɔn Isàlɛl a Nzam: \v 3 « Mwol, ba bàkyer adwa aŋangɔɔm angye, bàpay mɛsà a ibɔɔn angye, mɛ kàsàsal mɛ mpɛl, anà ba bàkwen mukan'dwa sye! » \v 4 Wɛɛ, Nzam kàmun'fuur aben? « Mɛ kàyee ntɔn mɛ baar nsaab nsàmbwar yà abaal, baar mpa bàsàbwà kà an'bwaŋ kusà a Baal. » \v 5 Yà balàbal utaaŋ alà, ban'saal baar ikikye kan'sɔɔl Nzam unsà kab a ngway ande. \v 6 Wɛɛ, isàkal naa unsà kab a ngway, kà unsà isal anki, iswaŋà naa kab a ngway kà là kab a ngway anki. \p \v 7 Apanà, bi ifàtɛn aben? Undiir ulɛŋà Isàlɛl, nde wa ŋàtàkaar anki, wɛɛ baar bàsɔ̈ɔ̈l bàkyer akaar wa, wɛɛ akà bumwɛy, mpem aba yàbulà bwoor, \v 8 asànaa bàsön ya naa: « Nzam kàpɛ dweelà a bɔɔmà, mii ntɔn ukɔɔn aman, an'tsü ntɔn ukɔɔn awem, tii ŋàbà. » \v 9 David waa kàtɛn sye naa: \q1 « Wɛy mɛsà aba ibulà untaam anà an'tɛy ntɔn ba, \q1 ntɔn mbwaeel anà ntaaŋàmbar ntɔn ba! \q1 \v 10 Wɛy mii aba ibü mpib, tii mpal bàyàfàman ba. \q1 Abɔ̈ɔ̈là müm ipepey. » \p \v 11 Waa mɛ in'fuulà naa: nkye ntɔn mbweel ipepey, waa ba bàsɛlà? Kà ndandaa anki! Wɛɛ ntɔn ibii aba, waa Nzam kàpɛ mɔ̈ɔ̈ akà baar mpa abà Ayudà, ntɔn musɛn un'köl a Isàlɛl. \v 12 Kyekà, isàkal naa ibii aba byàpɛ un'naaŋ u mɛɛn, anà ntyeey aba un'naaŋ a baar mpa abà Ayudà, abun nsuub aba yàŋàkwo iyàtwaal un'naaŋ a nkye ifà? \v 13 Mɛ amàlakyään, ntɔn bɛ baar mpa làbà Ayudà: in'wà mɛ paa, mɛ, ntööm a baar mpa abà Ayudà, mɛ in'fàpà làkoo kà isal amɛ \v 14 unsà làkyän musɛn un'köl. Mɛ in'sii naa mɛ in'yàsɛɛn un'köl a atɔŋ amɛ unsà ndür ntɔn mutswà mɔ̈ɔ̈ a ndam a baar uboo a ba. \v 15 Ntɔn, isàkal naa nsyeel a ba ukɔl yàfuur un'tüüb a Nzam anà mɛɛn, mfurà aba iyàkal aben? Ya isàkal asànaa mfurà a baar fà ukwà tii u mɔ̈ɔ̈. \v 16 Kyekà, isàkal naa kab atàtwɛb là in'kyɛɛl, mfwar yanswà iyàkal in'kyɛɛl, isàkal naa un'swɛy wà in'kyɛɛl, an'kɔkà màyàkal mà in'kyɛɛl. \v 17 Wɛɛ isàkal naa an'kɔkà mamwɛy bàkyàtsuul, wɛɛ ngye, un'te a ɔlive a ndwaŋ, ngye bakön uboo a an'kɔkà màsàsal kà un'te a ɔlivɛ ntɔn badii anà ma u mbwo a un'swɛy mwɛy anà u mbwo a inɔ̈ mwɛy kya, \v 18 twon an'swaŋ ngaal kusà a an'kɔkà amàŋàtsul. Ngye an'kwo aswɛŋ ngaal, wɛɛ kà ngye anki asɛɛnà un'swɛy, wɛɛ un'swɛy akasɛɛnà. \p \v 19 Apan, ngye ayàtɛn naa: « An'kɔkà bàtsül ma ntɔn mɛ ban'kön. » \v 20 Ye abwɛy. Bàtsül ba ma ntɔn bwoor a mpem a ba. Wɛɛ ngye, unsà làkwikilà waa ngye awà paa. Twon an'sɛn an'pɛy, wɛɛ kal kà igyɛɛŋ. \v 21 Ntɔn, isàkal naa Nzam kàtii anki an'kɔkà màfàtoo ma ŋakwo, kal kà igyɛɛŋ, manà nde ukɔ̈ɔ̈n asatii, akà ikikye! \v 22 Ler ubwaŋ anà nsyeel a mii a Nzam: nsyeel a mii akà baar abà bàbü, ubwaŋ akà ngye, isàkal naa ngye awà mulalà uboo a ubwaŋ ba, naa tɛy, ngye sye bàkyer asalwom. \v 23 Wɛɛ akà ba, isàkal naa ba ban'wɛy bwoor a mpem aba, ba bàkyer asakɔn, ba sye, ntɔn Nzam we anà ikɔ̈b mukakɔn mbalà asin. \v 24 Abun, isàkal naa ngye, ngye kàlwomà unsà un'te a olivɛ a ndwaŋ awà katwey wa ŋakwo, waa bakön unsà un'te a ɔlive a boo a bul, itàkal naa kà wa anki katwey, ntɔn nkye mpa bàfuur kà un'te a ɔlive a boo a bul an'kɔkà amà kàtwey nde ŋakwo? \s1 Mɔ̈ɔ̈ a ntsüü a baar a Isàlɛl \p \v 25 Ntɔn mɛ inkwen anki, atɔŋ, naa bɛ làkɔ̈ɔ̈n ayöb ngyee ayi, manà bɛ làyamɛnà naa bɛ làbà aŋan'yeerà: ndam a baar a Isàlɛl, mpem aba isàkal yàŋàbwà bwoor mbɔɔn tii mpal bàsàbilà baar mpa abà Ayudà banswà uboo a un'sɛŋ a Nzam. \v 26 Apan, Isàlɛl kyanswà isàwà mɔ̈ɔ̈, asànaa bàsön ya naa: \q1 « Un'tswää a mɔ̈ɔ̈ asàtoo u Siyɔnà, \q1 nde asàlwom ube a Yakɔb. \q1 \v 27 Ya isàkal nkwà amɛ anà ba, \q1 mpal in'sàlwom mɛ man'be aba. » \p \v 28 Ntɔn Làsaŋ Aŋàbwaŋ, ba bà ayiiŋ a Nzam, ntɔn ubwaŋ abɛ, wɛɛ, ntɔn nsɔ̈ɔ̈l a Nzam, ba bànkween ntɔn bànkaa aba. \v 29 Ntɔn, Nzam ufàduum anki kab a ngway ufàpà nde, nde ufàsɔɔm anki mbeel ande. \v 30 Abun sye, itaan, bɛ Nzam lun'kyeyà anki, apanà, ntɔn unkwem aba, bɛ bàkyàlasyääm, \v 31 abun, ukɔɔn unkyeey aba apanà kan'kyer naa Nzam kisyääm, anà nde usyääm sye ba banswà. \v 32 Ntɔn, Nzam kàbäm baar banswà uboo a unkwem ntɔn musyääm ba banswà. \p \v 33 Ɔɔ, indübà a un'naaŋ, a an'yeerà anà a un'yɛnà a Nzam! Ntsüül a mbar ande ufàgyool anki, mbwo ande ufàkul anki! \v 34 Asànaa itɛɛnà Ndaa Aŋàsɔn: \q1 « Nà kàyöb an'kyän a Mwol? \q1 Itàkal naa nà kan'kwo mukal un'pɛɛl a an'lwɛŋ ande? \q1 \v 35 Itàkal naa nà kàtun'pà undiir \q1 waa nde kàfun'lɔ̈ɔ̈m mfüür awa? » \m \v 36 Ntɔn undiir wanswà afü akà nde, u mbwo a nde, ntɔn nde. Akà nde làkoo a mbul a in'tye! Yà abwɛy. \c 12 \s1 Mɔ̈ɔ̈ akün unsà isal a Nzam \p \v 1 Atɔŋ, mɛ amàlalɔɔm, kikɔb a nsyääm a Nzam, làkäb ndür abɛ asànaa ibɔɔn a mɔ̈ɔ̈, kyà in'kyɛɛl anà kyàmupà Nzam un'sak: kya isàkal ngyamàkà a ndandaa ntɔn bɛ. \v 2 Twon lan'lab nsyääl a mɛɛn a mpal ayi, wɛɛ làkäl bàŋàbulà u nsɔɔmà a un'yɛnà ntɔn musà nsɔ̈ɔ̈l unsà ukwen a Nzam: undiir aŋàbwaŋ afàpà nde un'sak anà wàŋàkwo. \p \v 3 U mbwo a kab a ngway alà ban'pɛ, mɛ in'tɛn akà umwɛy umwɛy uboo a bɛ: twon lan'kal anà uyɔl aŋàsöönà anà uyɔl tii unsà undiir ayɔbà, làyɔbà mbɔɔn ntɔn mutɔn uyɔl, umwɛy ntɔn isii a làkwikilà alà kun'pɛ Nzam. \v 4 Asànaa bi ibà itiir mbɔɔn unsà ndür mwɛy, wɛɛ itiir abi byanswà kà byà isal imwɛy anki. \v 5 Kyakin, itàkal naa bi ibà mbɔɔn, bi ibà ndür mwɛy unsà Klistɔ, ntɔn bi ibàŋàtüüb amwɛy anà bumwɛy, asànaa itiir a ndür mwɛy. \v 6 Bi ibye anà an'kab mànsöön, mulab kab a ngway alà bipɛ, nkye la là kab a ngɔɔm? Wɛy bàsyääl la unsà un'tüüb anà làkwikilà. \v 7 Nà awe anà kab a isal? Wɛy nde upɛ mɔ̈ɔ̈ ande unsà isal. Umwɛy usàkal anà kab alɔŋ, wɛy nde ulɔŋ. \v 8 Nkye wumwɛy we alà làlɛɛl? Wɛy nde ulɛɛl. Wɛy mbuur afàpà, upɛ ukɔɔn asà un'tal, mbuur asyen, ukyer anà un'kanà, mbuur afàsyääm, ukyer unsà un'sak. \p \v 9 Wɛy ukwen abɛ bàkɔ̈ɔ̈n akal bà mpem ywel. Làsi làyiiŋ akà ube, làbääb anà ubwaŋ: \v 10 - ntɔn ukwen a itɔŋ, làkäl anà ukwen mbɔɔn bɛ a bɛ, - ntɔn ibyääl, làkäl bàtàtwɛb musyäŋà baar asin, \v 11 - ntɔn isal a Mwol, làkäl ngwal unsà Dweelà, lun'syääl asànaa asɔ, \v 12 - ntɔn làkyän, làkäl unsà un'sak, - ntɔn mpay, làkäl anà nkääŋ a mpem, làsi muküünà u ngyamàkà \v 13 - ntɔn ngyal a aŋin'kyɛɛl, labay, làkäl anà un'kaay. \p \v 14 Làsaak baar abà bàfàlamɛɛy nkwaaŋ: lasaak, twon lasi in'küül. \v 15 Làsäŋ anà baar abà unsà un'sak, làlel anà baar bàlelà. \v 16 Làkäl anà un'tüüb a ngwal bɛ a bɛ: twon lan'kal anà ngyal a indiir an'köl an'köl, wɛɛ, wɛy bàlasyeen akà indiir a làbɔ̈ɔ̈n. Twon lan'kyey uyɔl naa bɛ làbà aŋan'yeerà. \p \v 17 Akà mbuur mwɛy, twon lan'fuur ube kà ikal a ube. Taaŋ lanswà, làleŋ mukyer ubwaŋ kusà a baar banswà. \v 18 Kya ipöl isàkal, naa ba ukwen abɛ, làkäl a duu anà baar banswà. \v 19 Nkween amɛ, twon lan'fuur bɛ ŋakwo ube akà ube, wɛɛ làwɛy nkyɛl a Nzam isäl, ntɔn bàsön naa: « Mwol kàtɛn naa: "Mfuur a ube yà yàmɛ, mɛ kan'kwo mufur nsyääl a umwɛy umwɛy. \v 20 Wɛɛ isàkal naa un'yiiŋ a ngye we anà ngyal, un'pɛ udyà, isàkal naa nde we anà mfyää, un'pɛ unwà. Ntɔn ngye asàkyer abun, ya yà asànaa an'kal a mbaa ngye akasaa udu a un'tswe ande." » \v 21 Abun, twon an'wɛy naa ube bàwɛl iböŋ udu a ngye, wɛɛ kal wàŋàböŋ kusà a ube mukyer ubwaŋ. \c 13 \s1 Unkyeey akà abyääl \p \v 1 Wɛy mbuur wanswà ukäl anà unkyeey akà amfum abye anà ikɔ̈b, ntɔn, kà kye anà ikɔ̈b anki ikɔ̈ɔ̈n afà akà Nzam anà kàkɔ̈ɔ̈n asà Nde. \v 2 Abun, mbuur afàmbäär ikɔ̈b, nde afàmbäär nswɛɛŋ kàkwen Nzam. Baar bàfàmbäär ya, bàsànaan ntaaŋàmbar udu a ba ŋakwo. \v 3 Apan, antɛɛn kà baar awem bɔɔmà anki akà baar bàfàkyer ubwaŋ, wɛɛ akà baar bàfàkyer ube. Nkye ngye akwen mukɔɔn awem ntɛɛn bɔɔmà? Kyer ubwaŋ, waa nde kasyäŋà. \v 4 Ntɔn, nde wà un'syääl a Nzam ntɔn mukasiinà mukyer ubwaŋ. Wɛɛ, isàkal naa ngye afàkyer ube, apan, man bɔɔmà! Ntɔn, kà bunàbun anki awà nde anà kɔm mupà ntaaŋàmbar: nde wà un'syääl a Nzam ntɔn muswaŋ nkyɛl ande akà mbuur un'be. \v 5 Kyakin, yubwaŋ mukal anà unkyeey, kà nà ntɔn bɔɔmà a nkyɛl mpɛl anki, wɛɛ sye, ntɔn an'kyän. \p \v 6 Kyakin sye làfàfur bɛ iter, ntɔn baar bàfàwal bya, ba bà uboo a isal a Nzam ntɔn mukwey kya ubwaŋàbwaŋ. \v 7 Làpɛ akà mbuur mbuur undiir awà ilɔɔmà mukun'pà: itɛr, akà mbuur awal itɛr, ibaa, akà mbuur awal ibaa, bɔɔmà, akà mbuur awal bɔɔmà, làbɔ̈ɔ̈n, akà mbuur awal làbɔ̈ɔ̈n, ibyääl, akà mbuur awal ibyääl. \s1 Ukwen a amwɛy anà bumwɛy \p \v 8 Twon lan'kal anà nkul a mbuur, naa tɛy, nkul abɛ, yà mukwen amwɛy anà bumwɛy. Ntɔn mbuur afàkwen mbuur wumwɛy, nde kan'kwey un'kɔɔn. \v 9 Apan, nswɛɛŋ asànaa: « Twon an'tà inswem, twon an'dwa, twon an'yib, twon an'yɔm mpem », anà yumwɛy yanswà, yan'bilà unsà ndaa yi: « Ngye asàkwen un'tɔŋ angye asànaa ngye ŋakwo. » \v 10 Ukwen bàfàkyer anki akà ube mwɛy akà un'tɔŋ. Ukwen, yà mukwey un'kɔɔn wanswà. \s1 Làkäl kà igyɛɛŋ ntɔn ngyeel a Klistɔ \p \v 11 Làkäl kà igyɛɛŋ muyöb naa bi ibà mpal nà: làwiyà u twaal abɛ. Ntɔn ŋàbawà, ngweel a mɔ̈ɔ̈ yà tsütsü apà bi, akwànaa utaaŋ kàsɛmà bi musà làkwikilà. \v 12 Mpib yàbü itaan, mwäänà wà tsütsü. Lalan, bi ipiy isal a làpib, bi ibwaar an'tà a pɛɛlà. \v 13 Wɛy bi iyikyà a swalaa, asànaa u mwäänà answà, ukɔɔn in'kyɔm aŋàsöönà anà ngyöör a man, ukɔɔn ndaa a nswɛn anà ipasàsɛ, ukɔɔn an'sye anà un'köl. \v 14 Wɛɛ làbwäär Mwol Yɛsu Klistɔ, twon lan'pà mɔ̈ɔ̈ abɛ unsà ndür ntɔn mupà un'sak akà ilään aya. \c 14 \s1 Ukɔɔn atsüül un'tɔŋ nsaŋ \p \v 1 Lun'wɛl mbuur awe anà gyɔ̈ɔ̈là unsà làkwikilà, twon lan'ler an'kyän ande pànsi pànsi. \v 2 Làkwikilà a mbuur mwɛy lun'paa mbwo mudyà undiir wanswà, wɛɛ wumwɛy, u mbwo a gyɔ̈ɔ̈là, afàdyà ndon mpɛl. \v 3 Wɛy mbuur afàdyà, ukɔɔn adyà un'siinà mbuur mpa afàdyà anà mbuur mpa afàdyà ukɔɔn atsüül mbuur afàdyà nsaŋ, ntɔn Nzam kàkyun'wal. \v 4 Ngye, ngye awà nà mutsüül un'syääl abar nsaŋ? Itàkal naa nde wàŋàtsim, itàkal naa nde wàŋàbwà, ntɔn Mwol we anà ikɔ̈b mukun'mbaar. \p \v 5 Akà mbuur umwɛy, ye anà nsöön uboo a ilä. Akà wumwɛy, bya byanswà byà mfun. Wɛy mbuur mbuur, amu an'kyän ande ŋakwo, ukäl aŋàsà kam. \v 6 Mbuur afàsà ilä un'tal, nde afàkyer ntɔn Mwol. Mbuur afàdyà indiir byanswà, nde afàkyer ntɔn Mwol, nde afàfuur an'tɔɔn akà Nzam. Mbuur mpa afàdyà bya byanswà afàfuur an'tɔɔn sye akà Nzam. \v 7 Kyakin, kà we anà umwey anki uboo a bi afàkal anà mɔ̈ɔ̈ ntɔn nde mpɛl, kà umwey anki sye afàkwà ntɔn nde ŋakwo. \v 8 Ntɔn, isàkal naa bi ibye anà mɔ̈ɔ̈, bi ibà ntɔn Mwol. Isàkal naa bi kan'kwà, bi kan'kwà ntɔn Mwol. Lalan, itàkal naa bi ibye anà mɔ̈ɔ̈, itàkal naa bi kan'kwà, bi ibà ntɔn Mwol. \v 9 Lalan, ntɔn mukal Mwol a akü anà wà baar a mɔ̈ɔ̈ waa Klistɔ kàkü anà kàfyefurà u mɔ̈ɔ̈. \v 10 Wɛɛ ngye, ntɔn nkye atsüülà ngye un'tɔŋ angye nsaŋ? Abun, bi banswà isàkal kusà a làbay a nsaŋ a Nzam. \v 11 Asànaa kàtɛn Mwol: \q1 « Mɛ, Mwol in'wà anà mɔ̈ɔ̈, an'kyey naa: \q1 baar banswà bàsyebwà an'köm kusà amɛ, \q1 ba banswà bàsàsyäŋà Nzam. » \m \v 12 Abun, mbuur mbuur uboo a bi asàkyer asà un'lɔɔn akà Nzam ntɔn nde ŋakwo. \s1 Nkɔ̈ɔ̈n abwiy un'tɔŋ \p \v 13 Bi ikyer awɛy mutsuul nsaŋ bamwɛy anà bumwey, wɛɛ làkyer naa bɛ làkɔ̈ɔ̈n akal isin a mbweel a un'tɔŋ. \v 14 Akà mɛ, mɛ in'kyàyöb, mɛ an'sà kam unsà Mwol Yɛsu naa: undiir a ŋingyäy watɛy. Wɛɛ undiir a ŋingyäy wà akà mbuur awà kan'kyey naa wa wà abun. \v 15 Isàkal naa un'tɔŋ angye kan'man ngyɛb ntɔn isaa an'dyà ngye, ngye afàkal anki uboo a ukwen. U mbwo a isaa angye, twon an'bwiy mbuur awà kàkweel Yɛsu. \v 16 Wɛy undiir aŋàbwaŋ ntɔn bɛ ukɔ̈ɔ̈n akal ntɔn mutwee bɛ. \v 17 Ntɔn, Imwol a Nzam kà kyà udyà anà unwà anki, wɛɛ balàbal, duu anà un'sak amu Dweelà In'kyɛɛl. \v 18 Mbuur ufàsyääl Klistɔ abà, asànaa un'sɔ, Nzam akyer afun'kyey, baar bàkyer afun'kwen. \p \v 19 Lalan, bi ilab indiir byàfàpà duu anà indiir byàfàtɔŋ itɔŋ. \v 20 Twon an'dwa isal a Nzam ntɔn isaa. Ndandaa, indiir byanswà byàŋàpɔŋà, wɛɛ yà ube mudyà undiir kan'kwo mukal kyà ntɔn un'tɔŋ. \v 21 Yubwaŋ mukɔɔn adyà in'twaŋ, itàkal unwà man bàfàyɔr, itàkal undiir asin kan'kwo mubwiy un'tɔŋ angye. \v 22 Kaar ntɔn ngye, kusà a Nzam, làkwikilà awà ngye alà. Un'sak akà mbuur mpa afàtsüül nsaŋ nde ŋakwo ntɔn nsɔ̈ɔ̈l ande ufàsyääl nde. \v 23 Wɛɛ mbuur akadyaa anà nkyɛɛr, nde wàŋàkwà ndwà, ntɔn nkääl ande kà yan'fà anki u nsyeel a kam ande unsà làkwikilà. Kyekà, undiir wanswà mpa afàfà u nsyeel a kam unsà làkwikilà wà man'be. \c 15 \s1 Un'sak ntɔn atɔŋ \p \v 1 Bi baar ibà ngwal, bi ikyer asɛɛn gyɔ̈ɔ̈là a baar mpa abà ngwal anà mukɔɔn aleŋ ubwaŋ abi ŋakwo. \v 2 Wɛy mbuur mbuur uboo a bi uleŋ mupà un'sak akà un'tɔŋ ande ntɔn mukun'bay muyɛl unsà làkwikilà. \v 3 Lalan, Klistɔ kàleŋ anki indiir byàpɛɛ nde un'sak, wɛɛ, asànaa bàsön naa: « In'tswe a abweel in'tswe angye myàkyàbwà udu a mɛ. » \v 4 Kyekà, indiir byanswà bàsön kusà byàkäl ntɔn an'lɔɔŋ abi, ntɔn naa, u mbwo a muküünà anà ndɛɛl yàtwääl Ndaa Aŋàsɔn, bi ikäl anà làkyän. \v 5 Wɛy Nzam a muküünà anà ndɛɛl, kàlapɛ mukal un'tüüb uboo a bɛ, asànaa ukwen Klistɔ Yɛsu, \v 6 ntɔn, u mpem mwɛy anà u mun mwɛy, bɛ làsi làkoo akà Nzam, Taar a Mwol abi Yɛsu Klistɔ. \s1 Làsaŋ Aŋàbwaŋ ntɔn baar banswà \p \v 7 Làkäl anà un'kaay bɛ a bɛ, asànaa Klistɔ kàlawɛl nde, ntɔn làkoo a Nzam. \v 8 Abun, mɛ alàkyään naa, kà ikɔb a lää a Nzam waa Klistɔ kàbulà un'syääl a baar aŋàkyɛy, ntɔn mukwey ilää kàpɛ nde akà bàtaa. \v 9 Akà baar mpa abà Ayudà, ba bàfàpà Nzam làkoo ntɔn nsyääm ande, asànaa bàsön naa: \q1 « Kyakin, mɛ in'sasyäŋà uboo a in'sɛŋ a baar mpa abà Ayudà, \q1 mɛ in'sàtɔɔl diim ntɔn ikɔb angye. » \m \v 10 Nde kàfàtɛn naa: \q1 « In'sɛŋ a mpa abà Ayudà, làsäŋ anà un'sɛŋ ande! » \v 11 Itàkal sye: \q1 « In'sɛŋ a mpa abà Ayudà, bɛ banswà làsyäŋà Mwol, \q1 in'sɛŋ myanswà lun'syäŋà! » \m \v 12 Yɛsay kàfàtɛn naa: \q1 « Kà itoo a Zesɛ, mbuur akyer asàyà, \q1 nde akyer asàmbarà ntɔn muyaal in'sɛŋ a baar mpa abà Ayudà. \q1 Baar mpa abà Ayudà bàsàsà làkyän amu nde. » \p \v 13 Wɛy Nzam a làkyän kàlayööl a un'sak wanswà anà duu unsà làkwikilà, ntɔn bɛ làkäl anà làkyän aŋàsöönà u ngwal a Dweelà In'kyɛɛl! \s1 Pɔl we anà ikɔ̈b musɔn \p \v 14 Ntɔn bɛ, atɔŋ amɛ, mɛ an'kyey ndandaa naa bɛ làbà bɛ ŋakwo làŋàyɔl a ubwaŋ, làŋàyɔl a un'yɛnà wanswà anà lan'kwo mupà an'lwɛŋ bɛ a bɛ. \v 15 Apan, ntɔn mufàbay an'kyän abɛ mbaa, mɛ amàlasöön anà unkir kà ikal byumwɛy, ntɔn kab a ngway kan'pɛ Nzam \v 16 mukal un'syääl a Yɛsu Klistɔ apà baar mpa abà Ayudà, mupà mɔ̈ɔ̈ amɛ wanswà kà isal a Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Nzam, ntɔn naa baar mpa abà Ayudà bàbulà an'kab kàkyey Nzam, màŋàkyɛɛl amu Dweelà In'kyɛɛl. \v 17 Lalan, mɛ in'we anà ngaal amɛ amu Klistɔ Yɛsu ntɔn isal a Nzam. \v 18 Ntɔn, isàkal naa mɛ in'we anà undiir atɛn, mɛ in'tɛn nà indiir kàkyer Klistɔ u mbwo amɛ ntɔn musyen baar mpa abà Ayudà kà unkyeey: amu ndaa anà amu isal, \v 19 unsà ngwal a idiim anà impà, unsà ngwal a Dweelà a Nzam. Apan, sɛmà Yɛlusàlɛm anà ikal a tsütsü tii u Iliri, mɛ kàkyään aŋàkwo Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Klistɔ. \v 20 Wɛɛ mɛ kàsi ibyääl mukyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ nà kà ikal mpa bàkäl aŋàtàtà ikɔb a Klistɔ din, ntɔn mukɔɔn atɔŋ udu a in'bään kàsi mbuur asin. \v 21 Kyakin mɛ in'lab ndaa bàsön naa: \q1 « Baar mpa bakyään ntɔn Nde, bàkyer asàman, \q1 ba akwà mpa bàkäl aŋàtàwem musam ntɔn Nde, bàkyer asàyöb. » \s1 Pɔl wàmuyöŋà mukyà Lɔmà \p \v 22 Undiir nsil awun kan'tsüŋà mbalà mbɔɔn muyà akà bɛ. \v 23 Wɛɛ apan, mɛ in'fàkal anki anà ikal asal ntsü ayi akà, anà, sɛmà mbul mbɔɔn, mɛ in'we anà ngyal mbɔɔn muyà akà bɛ, \v 24 umpal in'yàkyà mɛ Ɛspanye. Mɛ an'sà làkyän muyàlaler utaaŋ in'yàlyaaŋ mɛ anà bɛ mukan'bay mukyà kwo, ungö atàyɔl a un'sak, itàkal ikikye, mukal anà bɛ. \v 25 Wɛɛ apanà, mɛ in'wàmukyà Yɛlusàlɛm ntɔn musyääl aŋin'kyɛɛl. \v 26 Ntɔn, Masɛdwan anà Akayi bàtsül mbar muköŋà indiir, ntɔn mubay aŋàlàmbwà abà uboo a aŋikyɛɛl a Yɛlusàlɛm. \v 27 Inye, ba ŋakwo bàtsül abun, wɛɛ, kutɛn aŋàbwaŋ ba bàlàkyer abun. Ntɔn, isàkal naa baar mpa abà Ayudà bàwɛl kab unsà indiir in'kyɛɛl aba, ba sye bàkyer afasyääl unsà indiir a ngyal aba. \v 28 Umpal in'sàkal mɛ aŋàmay anà aŋàpà kà imɛɛy indiir ban'bwiy, mɛ in'yàkyà Ɛspanye, muyàlyaaŋ apà bɛ. \v 29 Mɛ in'kyàyöb naa muyà akà bɛ, mɛ in'yàyà aŋàyɔl a nsaak a Klistɔ. \p \v 30 Mɛ in'lɔm akà bɛ, atɔŋ, akà Mwol Yɛsu Klistɔ anà u mbwo a ukwen a Dweelà, munwan un'tüüb anà mɛ u mbwo a ngyamàkà làsaa bɛ akà Nzam ntɔn mɛ, \v 31 ntɔn mɛ in'kɔ̈ɔ̈n akwɛlà akà baar a Yuday bà mpem bwoor bà, ntɔn mbaay in'syen mɛ u Yɛlusàlɛm, aŋikyɛɛl bàwɛl ya ubwaŋàbwaŋ. \v 32 Abun, mɛ in'yàkɔlà apà bɛ unsà un'sak, kà ukwen a Nzam, anà muyöör anà bɛ. \v 33 Wɛy Nzam a duu ukäl anà bɛ banswà! Yà abwɛy! \c 16 \s1 Mbɔr abɛ \p \v 1 Mɛ amàlatööm Fɔ̈bɛ, mpääŋ abi, un'syääl a ndwà a Nzam ayà u Sanshrɛs. \v 2 Lun'wɛl unsà Mwol, asànaa yan'kwo ya akà aŋin'kyɛɛl, lun'bay unsà ndaa yanswà uyàkal nde anà mfun abɛ. Ntɔn nde kàkäl un'yee a baar mbɔɔn anà wà mɛ ŋakwo. \p \v 3 Lapɛ Priskà anà Akila mbɔr, mbaay amɛ unsà isal a Yɛsu Klistɔ, \v 4 ba bàkyer alàkwà ntɔn mukan'tswà mɔ̈ɔ̈. Kà mɛ mpɛl anki kàfuur an'tɔɔn, wɛɛ sye Ikööŋ a baar mpa abà Ayudà. \v 5 Làpɛ sye Ikööŋ byanswà ifàköŋ u ndwà aba mbɔr. Lun'pɛ nkween amɛ Ɛpɛnɛt mbɔr, mbɛŋ atàtwɛb yà Azi ntɔn Klistɔ. \v 6 Lun'pɛ Màlye mbɔr, nde kàsäl mbɔɔn ntɔn bɛ. \v 7 Lapɛ Andrɔnikis anà Yunyas mbɔr, aböör amɛ anà mbaay amɛ yà bɔlokà. Ba bà abyääl uboo a antööm, ba sye bàkäl amu Klistɔ kusà amɛ. \p \v 8 Lun'pɛ Ampilayatus mbɔr, mbuur amɛ wàntal uboo a Mwol. \v 9 Lun'pɛ Lubɛn mbɔr, un'baay abi amu Klistɔ anà nkween amɛ Stakis. \v 10 Lun'pɛ Apɛlɛ mbɔr, mbuur kàswɛŋ inääm ande amu Klistɔ. Lapɛ baar abà u ndwà a Aristɔbul mbɔr. \v 11 Lun'pɛ un'böör amɛ Erɔdyɔn mbɔr. Lapɛ baar abà u ndwà a Narsis abà uboo a Mwol mbɔr. \v 12 Lapɛ Trifɛn anà Trifɔs mbɔr, ba bàmɛn mpay ntɔn Mwol. Lun'pɛ nkween Pɛrsis mbɔr, nde kàdwä ndür unsà isal a Mwol. \v 13 Lun'pɛ Rufus mbɔr, awà bàsɔ̈ɔ̈l amu Mwol anà ngwän ande awà wàmɛ sye. \v 14 Làpɛ Asynkrit, Felɛgɔn, Ermɛs, Patrɔbas, Ermas, anà atɔŋ abà anà ba mbɔr. \v 15 Làpɛ Filɔlɔke anà Zuli, Nɛrɛ anà mpääŋ ande, Ɔlympas anà aŋin'kyɛɛl abà anà ba mbɔr. \p \v 16 Làpɛɛlà mbɔr a ndüür in'kyɛɛl bamwɛy anà bumwɛy. Ikööŋ byanswà byà Klistɔ byàmàlapà mbɔr. \s1 Ndɛɛl a ntsüü \p \v 17 Mɛ amàlalɔɔm, atɔŋ, mukal kà igyɛɛŋ akà baar bàfàtwaal nkaabà anà bàfàbwiy aŋàlàkwikilà ndwaŋ mutɔn an'lɔɔŋ amà làwɛl bɛ. Làkäl u kwɛl an à ba. \v 18 Ntɔn baar aban bàfàsyääl anki Klistɔ, Mwol abi, wɛɛ an'bäl aba, anà, unsà ndaa aba yà ntsà anà an'yääm aba mà loor, màfàkur baar a làbɔ̈ɔ̈n. \v 19 Baar banswà bàkyàyöb unkyeey abɛ. Lalan mɛ in'wà unsà un'sak ntɔn bɛ, wɛɛ mɛ in'kwen naa bɛ làkäl aŋan'yeerà ntɔn ubwaŋ anà ankɔr ntɔn ube. \v 20 Yan'sal ikikye, Nzam a duu ayàbwanà Satanà ungyɛl a in'kɔl abɛ. \p Wɛy kab a ngway a Mwol abi Yɛsu làkäl anà bɛ! \p \v 21 Tumàtɛ, un'baay amɛ, kàmàlapà mbɔr, anà Lusyus, Yasɔn anà Sɔsipatrɔs, aböör amɛ. \p \v 22 Mɛ Tɛrtyus in'sɔnà un'kaan wà, mɛ amàlatööm mbɔr unsà Mwol. \p \v 23 Gäyus, mbuur kan'wɛl, anà Ikööŋ kyanswà ifàköŋ u ndwà ande kàmàlapà mbɔr. Erast, mbuur afàkaar ngim a bul lanswà kàmalapà mbɔr, anà un'tɔŋ Kartus. \p \v 24 Wɛy kab a ngway a Mwol abi Yɛsu Klistɔ làkäl anà bɛ banswà! Wöwö! \s1 Làkoo là ntɔn Nzam mpɛl \p \v 25 Bi isyäŋà Nzam! Nde we anà ikɔ̈b mukàlapà ngwal asànaa làlɔɔmà Làsaŋ Aŋàbwaŋ in'fàkyään mɛ ntɔn Yɛsu Klistɔ, mulab ngyööb kàwɛl bi u ngyööŋ aŋàyee a Nzam. Ngyööŋ ayi yàkäl yàŋàyee itaan, taaŋ mbɔɔn, \v 26 wɛɛ apanà, ya bàkyàmɛɛy u pɛɛlà anà u ngyööb a baar mpa abà Ayudà u mbwo a in'kaan a aŋangɔɔm anà mulab nswɛɛŋ a Nzam ikɔ̈ɔ̈n ntsüü. Ya bàkyàswaŋ akà in'sɛŋ myanswà, ntɔn mya myàsi làkwikilà amu Nde anà myun'syääl. \p \v 27 Wɛy làkoo làkäl akà Nzam awà Nde mpɛl ŋan'yeerà, u mbwo a Yɛsu Klistɔ, u mbul a in'tye! Wöwö!