\id JHN YWN- Bible Iyansi \ide UTF-8 \h YWAN \toc1 Làsaŋ Aŋàbwaŋ kàsön Ywan \toc2 Ywan \toc3 Ywn \mt2 Làsaŋ Aŋàbwaŋ kàsön \mt1 Ywan \imt Nsɛmà \ip Làsaŋ Aŋàbwaŋ a Ywan, mbuur kàsön la ntööm Ywan awà kàkäl un'lɔŋki anà un'sam a Yɛsu Klistɔ. \ip Nde wa kàsön u Ɛfɛsɔ kà isii a mbul 85 ungö a mböör a Yɛsu Klistɔ. \ip Ya itàkal naa baar bàtaŋà bàkyàyöb Ndaa anà nsyääl a Yɛsu bàsön Màtay, Malakɔ anà Lukà, nde asaamà an'lɔɔŋ an'mwɛy mà Yɛsu anà indiir imwɛy byàlyaaŋ unsà mɔ̈ɔ̈ ande ntɔn mukwɛy ngyööb aba. \ip Nde un'kaan awà kàyöŋà abà: \ip - 1.1-18: imbuur a Mwan anà mbäl ande \ip - 1.19-4.54: mɛɛy atàtwɛb, idiim a tàtwɛb, mbaaŋ a tàtwɛb, aŋàlàkwikilà bàtàtwɛb \ip - 5.1-12.50: làkwikilà anà mpem a bwoor, nsɔ̈ɔ̈l yan'bulà ngwal \ip - 13.1-17.26: mbɔr a ntsüü a un'lɔɔŋ, ngyeel a nkalsà wumwɛy \ip - 18.1-20.3: ntöön anà iböŋ: mwan awà bàpiy bwà, bàkyun'twey wàbalàbal. \ip - 21.1-25: ntsülà: nkyɛɛŋ an'pà in'kɔk ande akà alɔŋki ande. \ie \c 1 \s1 Ndaa yà pɛɛlà anà mɔ̈ɔ̈ \p \v 1 U nsɛmà kàkäl Ndaa, Ndaa kàkäl anà Nzam, Ndaa kàkäl Nzam. \v 2 Nde kàkäl u nsɛmà anà Nzam. \v 3 Indiir byanswà bàkyer u mbwo a nde, kà we anà undiir anki bàkɔ̈ɔ̈n akyer u mbwo a nde. \v 4 Mɔ̈ɔ̈ kàkäl amu nde, mɔ̈ɔ̈ wa kàkäl pɛɛlà a baar. \v 5 Pɛɛlà wàmunyɛŋ uboo a mpib, wɛɛ mpib bun'yöb anki. \v 6 Kàkäl anà mbuur mwɛy, ntööm a Nzam, ikɔb ande Ywan. \v 7 Nde kàyi asànaa mbäl, ntɔn mutɛɛl pɛɛlà imbäl, ntɔn baar banswà bàsi làkwikilà u mbwo a nde. \v 8 Nde kàkäl anki pɛɛlà, wɛɛ nde kàkäl ntɔn mutɛɛl pɛɛlà imbäl. \v 9 Ndaa kàkäl pɛɛlà a ndandaa. Kàyi nde u mɛɛn, nde àfàpà kyɛɛy akà mbuur wanswà. \p \v 10 Nde kàkäl u mɛɛn, mɛɛn màyàmɛnà u mbwo ande, wɛɛ mɛɛn mun'yöb anki. \v 11 Nde kàyi ntsü akà bànde ŋakwo, wɛɛ ba bun'wɛl anki. \v 12 Wɛɛ akà baar bun'wɛl, akà baar bàfàsà làkwikilà kà ikɔb ande, nde kapɛ ikɔ̈b mubulà baan a Nzam. \v 13 Baar abanà babör anki unsà an'kil, itàkal unsà ukwen a ndür, itàkal unsà ukwen a mbuur, wɛɛ unsà ukwen a Nzam. \p \v 14 Ndaa kàbwäär ndür, nde kàkäl uboo a bi, wàŋàyɔl a kab a ngway anà ndandaa. Bi kàkyàman làkoo ande, làkoo a Mwan baal mwɛy mpɛl kàfü akà Taa. \v 15 Ywan amun'tɛɛl imbäl, waa kan'kyään naa: « Le mbuur akwà kàtɛn mɛ naa: "Mbuur awayà ungö a mɛ kàfweel kusà a mɛ, ntɔn nde kàkäl kusà a mɛ." » \v 16 Abun, unsà ukwà ande, bi banswà kàwɛl kab a ngway udu a kab a ngway. \v 17 Isàkal naa un'kɔɔn bàpɛ u mbwo a Mɔsɛ, kab a ngway anà ndandaa byàyi u mbwo a Yɛsu Klistɔ. \v 18 Akà mbuur mwɛy kàmɛn anki Nzam akà ikikye, Mwan baal mwɛy mpɛl awà Nzam, awà uboo a Taa kà imɛɛy awà. \s1 Imbäl a Ywan Un'düümà \r (Màt 3.1-12; Mlk 1.1-8; Luk 3.1-18) \p \v 19 Le imbäl kàtɛ Ywan mpal amfum a Ayudà a Yɛlusàlɛm bun'tööm ba angaŋ anà alɛwi ntɔn mukun'fuul naa: « Ngye, ngye awà nà? » \v 20 Nde kàkyer kyey mufuur, waa kàtɛn naa: « Mɛ, mɛ kà in'wà Klistɔ anki. » \v 21 Waa ba bun'fuul naa: « Waa ngye awà nà bà? Nkye ngye awà Ɛli? » Nde kàfuur naa: « Aay, mɛ kà in'wà nde anki. » - « Nkye ngye awà Ŋangɔɔm? » Nde kàfuur naa: « Aay. » \v 22 Abun, ba bàtɛn a nde naa: « Ngye awà nà bà? Ntɔn bi ikàpà mfuur akà baar bitöm. Ngye atɛn aben ntɔn ngye ŋakwo? » \v 23 Nde kàtɛn naa: « Mɛ, mɛ in'wà \q1 "ndaa a mbuur ifàsà in'kwɛŋ u nsye a ipɔl: \q1 Làlɔ̈ɔ̈n alää mbwo a Mwol!" » \m asànaa kàtɛn ŋangɔɔm Yɛsay. \p \v 24 Kyekà baar abà bàtöm bàkäl Amfarisi. \v 25 Ba bàläb mufun'fuul, waa bàtɛn naa: « Isàkal naa ngye kà Klistɔ anki, itàkal Ɛli, itàkal Ŋangɔɔm, ntɔn nkye akadümà ngye? » \v 26 Ywan kàfuur naa: « Mɛ, mɛ in'kadümà kà an'dà. Uboo a bɛ we anà mbuur mwɛy mpa làyöb bɛ, \v 27 nde wàmuyà ungö a mɛ. Mɛ in'kwe anki musɔɔl in'siŋ a idyäär ande. » \v 28 Indiir abi byanswà byàlyaaŋà u Bɛtani, u sim a Yɔrdan, mper kàfadümà Ywan. \s1 Yɛsu, Mwan a un'kɔk a Nzam \p \v 29 Taaŋtyà, nde kan'man Yɛsu wàmuyà ntsü akà nde, waa kàtɛn naa: « Le Mwan a un'kɔk a Nzam awalwom man'be a mɛɛn. \v 30 Awà mbuur akwà kàtɛn mɛ naa: "Ungö a mɛ, we anà mbuur ayà, nde kàfweel itaan, ntɔn nde kàkyàtàkal." \v 31 Mɛ ŋakwo sye kun'yöbà anki. Wɛɛ ntɔn nde muyàmɛnà akà un'sɛŋ a Isàlɛl, waa mɛ kàyi mudümà kà an'dà. » \p \v 32 Ywan kàtɛ imbäl ande naa: « Mɛ, mɛ kàmɛn Dweelà kan'fà du, kan'yàtyà asànaa yem, waa kàn'yàbwaay udu a nde. \v 33 Mɛ, mɛ kun'yöbà anki, wɛɛ mbuur akwà kan'töm mudümà kà an'dà, kan'kyään naa: "Mbuur ayàman ngye naa Dweelà kan'yàtyà anà kan'yàbwaay udu a nde, nde awun ayàdümà u Dweelà In'kyɛɛl." \v 34 Mɛ, mɛ kàkyàman anà kàkyàtà imbäl naa nde, nde wà Mwan a Nzam. » \s1 Alɔŋki a Yɛsu bàtàtwɛb \p \v 35 Taaŋtyà, Ywan kàfàkal ikal nsil kya anà alɔŋki abɔ̈ɔ̈l uboo alɔŋki ande. \v 36 Mpal kàsyebà nde Yɛsu wàmulyaaŋ, nde kàtɛn naa: « Le Mwan a un'kɔk a Nzam! » \v 37 Alɔŋki abà bàbɔ̈ɔ̈l bàwem ndaa kàtɛn Ywan, ba bàläb Yɛsu. \v 38 Yɛsu kàbulà ungö, waa kàmɛn ba bàmuyun'lab, nde kafuul naa: « Ininà bɛ làleŋà? » Ba bàfuur naa: « Rabi - iswaŋà naa Un'lɔɔŋ - ngye afàkal ken? » \v 39 Nde kàtɛn a ba naa: « Làyi, waa bɛ làkàman. » Apan sye laa bun'läb ba, bàmɛn ba ikal kàfakalà nde, waa bàkäl apà nde ilä akin, la làkäl taaŋ lànà ungö a midi. \p \v 40 Andrɛ, un'tɔŋ a Simɔn Petɔlà, kàkäl umwɛy uboo a abɔ̈ɔ̈l bàwem Ywan anà bàläb Yɛsu. \v 41 Kusà a nde mukàman mbuur asin, nde kàtàkàman un'tɔŋ ande ŋakwo Simɔn, waa kàtɛn a nde naa: « Bi kan'swaal Mɛsya! » Ikaswaŋà naa « Klistɔ ». – \v 42 Nde kun'syen akà Yɛsu. Yɛsu kun'ler a lää, waa kàtɛn a nde naa: « Ngye, ngye awà Simɔn, mwan a Ywan, ngye, ngye bàyabeelà Sɛfas. » Ikɔb aki ikaswaŋà naa Petɔlà. \s1 Filipo anà Natanayɛl \p \v 43 U taaŋtyà, Yɛsu kàwɛl an'kyän mukyà Ngalilɛ. Nde kàbwey a Filipo, waa kàtɛn a nde naa: « Yan'läb! » \v 44 Kyekà Filipo kàkäl un'nsi Bɛtesayidà, bul làmwɛy anà Andrɛ anà Petɔlà. \v 45 Nde kàkàman Natanayɛl, waa kun'kyään naa: « Bi, bi ban'swaal mbuur akwà bàsön unsà Un'kɔɔn a Mɔsɛ anà unsà aŋangɔɔm. Mbuur wa Yɛsu, mwan a Yɔsɛfi, un'nsi Nasàlɛr. » \v 46 Natanayɛl waa kàtɛn a nde naa: « Nkye undiir aŋàbwaŋ sye kan'kwo utoo u Nasàlɛr? » Filipo naa: « Yà, man. » \p \v 47 Umpal kàmɛn Yɛsu Natanayɛl wàmuyàsin tsütsü apà nde, nde kàtɛn ntɔn nde naa: « Le un'nsi Isàlɛl umwɛy wà ndandaa, awà akɔ̈ɔ̈n loor uboo a nde. » \v 48 Natanayɛl kun'fuul naa: « Ngye mɛ an'yöb aben? » Yɛsu naa: « Kusà Filipo mutabel, mɛ amɛn itaan umpal akäl ngye u ngyɛl a un'te a fige. » \v 49 Apan Natanayɛl kàfàfuur naa: « Rabi, ngye, ngye awà Mwan a Nzam, ngye, ngye awà mfum a Isàlɛl! » \v 50 Yɛsu kun'fuur naa: « Nkye ntɔn amakyään mɛ naa: mɛ amɛn u ngyɛl a un'te a fige, waa ngye an'sà làkwikilà? Ngye, ngye ayàman indiir mbɔɔn byan'söön bi. » \v 51 Nde kàfàkwɛy naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään, bɛ làsàman du lan'dubà, akyeey a Nzam bàmubeenà anà bàmutyà udu a Mwan a mbuur! » \c 2 \s1 Un'kyɔm a bɔr u Kana \p \v 1 Kyekà, ilä kyàtär, kàkäl anà un'kyɔm a bɔr mwɛy u Kana, u Ngalilɛ. Ngwän a Yɛsu kàkäl kwo. \v 2 Yɛsu sye bàkyer un'bel anà alɔŋki ande kà un'kyɔm awà. \v 3 Yàmɛnà naa man màkyer awà. Ngwän a Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Ba vin latɛy. » \v 4 Wɛɛ Yɛsu kun'fuur naa: « Un'kaar wà, ngye anà mɛ inina? Taaŋ amɛ ŋàtàkwo anki. » \v 5 Ngwän waa kàtɛn a asyääl naa: « Làkyer yinà yanswà utɛn nde a bɛ. » \v 6 Paa màkäl anà an'buuŋ, an'buuŋ an'syaam mà nkɔŋ, amà bàfasyäälà Ayudà ntɔn mupöŋ ndür. U làbuuŋ làmwɛy man'kwo ibilà isii a an'litre an'kwem an'tär aŋitär. \v 7 Yɛsu kàswɛŋ asyääl naa: « Làyööl an'dà uboo a an'buuŋ mà. » Ba sye waa bàyööl ma tii u mɔɔl. \v 8 Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Apanà, làtɛɛ an'dà anà làsyen ma akà mfum a un'kyɔm. » Ba waa bun'syeen ma. \v 9 Kàkyee nde, an'dà màkäl man'bulà vin. Nde kàyöb anki naa vin alà lan'fà ken. Wɛɛ asyääl bàtɛɛ an'dà bàkyer ayöb. Apan sye nde kàbel ŋabɔr, \v 10 waa kàtɛn a nde naa: « Baar banswà bàfàtapà vin aŋàbwaŋ. Ungö, isàkal naa baar ban'yɔr, waa bapà vin làkɔ̈ɔ̈n ntsà. Wɛɛ ngye, ngye vin a ntsà akyer asàlɔɔn tii apanà! » \p \v 11 Ayi nsɛmà a idiim a Yɛsu yàlyaaŋ u Kana a Ngalilɛ. Nde kàmɛɛy làkoo ande, alɔŋki ande waa bun'si làkwikilà. \v 12 Ungö apan, Yɛsu kàtyà Kapɛrnawum anà ngwän, anà atɔŋ ande anà alɔŋki ande. Ba kwo bàkyer anki ilä mbɔɔn. \s1 Yɛsu uboo a ndwà a Nzam \r (Màt 21.12-13; Mlk 11.15-17; Luk 19.45-46) \p \v 13 Pak a Ayudà làkäl tsütsü mukwo, Yɛsu waa kàbeenà Yɛlusàlɛm. \v 14 Nde kàmɛn ayääl a ngɔɔmà, in'kɔk, an'yem anà agyɛɛŋ a ngim sye bàkyàbwaay uboo a ndwà a Nzam. \v 15 Abun, nde kàkyer füm a in'siŋ, waa kàböŋ ba banswà u ndwà a Nzam, anà ngɔɔmà, anà in'kɔk aba. Nde kàpay ngim a agyɛɛŋ anà kàbuum mɛsà aba. \v 16 Nde kàtɛn a ayääl a an'yem naa: « Làlwom indiir abi byanswà pà! Twon lan'buul ndwà a Taaràmɛ ndwà atà yà! » \v 17 Alɔŋki ande bàyɔbà naa bàsön abà: « Ukwen a ndwà angye bàkyer asan'kwiiy. » \p \v 18 Apan, amfum a Ayudà bun'fuul naa: « Idiim nà an'kwo ngye mukyer, ntɔn muswaŋ naa ngye awe anà ikɔ̈b mukyer abà? » \v 19 Yɛsu kafuur naa: « Làbwaab ndwà a Nzam yi, ungö a ilä itär mɛ in'yàmbaar ya. » – \v 20 Apan, Ayudà abà bàtɛn a nde naa: « Yàlɔ̈m mbul an'kwem an'nà aŋisyaam mutɔŋ ndwà ayi, wɛɛ ngye, ngye ya ayàmbaar ungö a ilä itär? » \v 21 Wɛɛ, kyekà, ndwà a Nzam kàtɛɛnà nde yàkäl ndür ande ŋakwo. \v 22 Ungöngö, umpal kàwiyà Yɛsu uboo a akü, alɔŋki ande waa bàyɔbà naa nde kàkyàtɛn abà. Kyakin bàsi ba làkwikilà amu Ndaa Aŋàsɔn anà amu ndaa kàtɛn nde. \s1 Yɛsu akyàyöb ubwaŋàbwaŋ mpem a mbuur \p \v 23 Utaaŋ kàkäl Yɛsu u Yɛlusàlɛm, umpal a un'kyɔm a Pak, bàmbɔɔn bàsi làkwikilà kà ikɔb ande ntɔn idiim kàfakyerà nde. \v 24 Wɛɛ Yɛsu, nde ba làkwikilà kasyeelà anki, ntɔn nde kàkyayöb ba banswà ubwaŋàbwaŋ. \v 25 Nde kàkäl anki anà mfun naa bun'tɛɛl imbäl ntɔn mbuur, ntɔn nde ŋakwo kàkyer ayöbà naa ininà abyu mpem a mbuur. \c 3 \s1 Yɛsu anà Nàkàdim \p \v 1 Kàkäl anà mbuur mwɛy kiböl a Amfarisi ikɔb ande Nàkàdim. Nde kàkäl umwɛy uboo a amfum a Ayudà. \v 2 Nde kàyi u mpib akà Yɛsu, waa kàtɛn a nde naa: « Rabi, bi ikyàyöb naa ngye awà un'lɔɔŋ an'fà akà Nzam, ntɔn akà mbuur mwɛy ukwe anki mukyer idiim asànaa afàkyer ngye, isàkal naa uboo ande Nzam watɛy. » \v 3 Yɛsu kun'fuur naa: « Ndandaa, ndandaa, mɛ akyään: Isàkal naa mbuur bun'bör anki wàkün, nde ukwe anki muman Imwol a Nzam. » \v 4 Nàkàdim kun'fuul naa: « Nkye mbuur aŋànün kan'kwo bàfun'bɔr mbalà asin? Nkye nde kan'kwo ufàbilà mbalà yàyweel kà an'bäl a ngwän waa bàfun'bɔr? » \v 5 Yɛsu kun'fuur naa: « Ndandaa, ndandaa, mɛ akyään: akà mbuur mwɛy ukwe anki mubilà kà Imwol a Nzam, isàkal naa nde bun'bör anki kà an'dà anà u Dweelà. \v 6 Ayà ban'bɔr unsà un'sön yà un'sön, ayà ban'bɔr unsà Dweelà, yà dweelà. \v 7 Twon an'bem isàkal naa mɛ an'tɛn a ngye naa: "Yan'kwo naa bàfabɔr mböör a du." \v 8 Un'pöb afàful mper ayà ukwen wa. Ngye awem làso awa, wɛɛ ngye ayöb anki naa wa kan'fà ken, itàkal naa wa sye akyà ken. Ayi yà ndaa ifàlyaaŋ uboo a mbuur wanswà awà ban'bɔr u Dweelà. » \p \v 9 Apan Nàkàdim kun'fuul naa: « Ndaa ayi yan'kwo mukal aben? » \v 10 Yɛsu kun'fuur naa: « Ngye, ngye awà un'lɔɔŋ atoo làpan kà Isàlɛl, waa ngye indiir abi ayöb anki! \v 11 Ndandaa, ndandaa, mɛ akyään: bi ifàtɛn ya iyöb bi, bi ifàtà imbäl a yakwà kàmɛn bi. Wɛɛ bɛ, bɛ làkwen anki làkyey imbäl abi. \v 12 Isàkal naa bɛ làkakyeyà anki mpal alàkyäänà mɛ indiir a mɛɛn, bɛ làyàkyey aben isàkal naa mɛ amàlakyään indiir a du? \v 13 Ntɔn, akà mbuur ŋàtàbeenà anki du, nà Mwan a mbuur mpɛl awà kàfü du. \v 14 Asànaa Mɔsɛ kàmbaar nde ntäy u nsye a ipɔl, abun sye bàsàmbaar Mwan a mbuur, \v 15 ntɔn mbuur wanswà asà làkwikilà amu nde, ukäl anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. \v 16 Abun Nzam kàkwen mɛɛn mbɔɔn, lalan kàpɛ nde Mwan baal ande mwɛy mpɛl, ntɔn mbuur wanswà asà làkwikilà amu nde ukɔ̈ɔ̈n akyà bwà, wɛɛ nde ukäl anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. \v 17 Ntɔn Nzam kàtöm anki Mwan baal ande u mɛɛn ntɔn mudwa mbuur ndwà, wɛɛ ntɔn mɛɛn iwü mɔ̈ɔ̈ u mbwo a nde. \v 18 Mbuur afàsà nde làkwikilà bun'tsüül anki nsaŋ. Mbuur mpa afàsà làkwikilà, bàkyun'tsüül mbar itaan, ntɔn nde kàsi anki làkwikilà amu ikɔb a Mwan baal mwɛy mpɛl a Nzam. \v 19 Nsaŋ ya yi: pɛɛlà làyi u mɛɛn, wɛɛ baar bàkwen làpib kà ikal a pɛɛlà, ntɔn nsyääl aba yàkäl yàmbe. \v 20 Abun, mbuur wanswà afàkyer ube, nde kan'tɔn pɛɛlà anà nde sye kan'kaabà anà la, manà nsyääl ambe ande iyàmɛnà u leŋ. \v 21 Mbuur wanswà afàkyer ndandaa, nde afàyà ntsü awà pɛɛlà, ntɔn nsyääl ande amu Nzam imɛnà u leŋ. » \s1 Yɛsu anà Ywan \p \v 22 Ungö apan, Yɛsu kàkyen Yuday anà alɔŋki ande. Nde kàbwaay kwo anà ba anà kàpɛɛ ndüümà. \v 23 Ywan sye kàpɛɛ ndümà u Ɛnɔ tsütsü a Salim, ntɔn an'dà màkäl mbɔɔn kwo. Baar bàyee akà nde, waa bàwɛlà ndüümà. \v 24 Ntɔn Ywan kàkäl anki aŋàtàbilà bɔlokà. \p \v 25 Kyekà, nsyeel a mbaaŋ yàkyer abwà uboo a alɔŋki a Ywan anà Un'yudà mwɛy unsà ndaa iler mpɔɔŋà a ndür. \v 26 Ba bàyàman Ywan, waa bun'fuul naa: « Rabi, mbuur akwà kàkälà anà ngye u sim a Yɔrdan lumwɛy, nde akwà kàtɛɛlà ngye imbäl, le nde sye wàmupaa ndüümà anà baar banswà bàkyeenà akà nde! » \v 27 Ywan kafuur naa: « Akà mbuur mwɛy ukwe anki muwal undiir asin udu a undiir bun'pɛ fà du. \v 28 Bɛ, bɛ ŋakwo làbà ambäl amɛ mpal kàtɛn mɛ naa: "Mɛ, mɛ kà in'wà Klistɔ anki, wɛɛ mɛ in'wà mbuur bàtöm kusà a nde." \v 29 Mbuur awe anà un'kyay, nde wà un'dim. Wɛɛ akà un'sam ande afàkal ukɔl, wàmukun'wemà, ndaa a un'dim yàmukun'paa un'sak. Awà un'sak amɛ, wa wàŋàkwo. \v 30 Yubwaŋ naa nde uyɛl, wɛɛ mɛ, mɛ in'tyà. \s1 Mbuur kan'fà du \p \v 31 « Mbuur kan'fà du, wà udu a baar banswà. Mbuur awà u mɛɛn, wà mbuur a mɛɛn, ndaa ande yà ndaa a mɛɛn. Mbuur kan'fà du wà udu a baar banswà, \v 32 nde afàtà imbäl a indiir kàmɛn nde anà kàwem nde, wɛɛ akà mbuur mwɛy afàkyey imbäl ande watɛy. \v 33 Mbuur afàwal imbäl ande, kan'bɛɛrà inyɛm naa Nzam wà ndandaa. \v 34 Ntɔn mbuur kàtöm Nzam afàtɛn ndaa a Nzam, ntɔn nde afun'pà Dweelà aŋàkwo. \v 35 Taa akwen Mwan, waa kàpɛ indiir byanswà kà an'kɔɔ ande. \v 36 Mbuur afàsà làkwikilà ande amu Mwan, we anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. Mbuur mpa afàsà làkwikilà amu Mwan usàman anki mɔ̈ɔ̈, wɛɛ nkyɛl a Nzam isàkal udu a nde. » \c 4 \s1 Yɛsu anà un'kaar un'nsi Samalya \p \v 1 Mpal kàyöb Yɛsu naa Amfarisi bàwem naa nde kàfakyerà anà kàfadümà alɔŋki aŋàsöön Ywan, \v 2 - Kutɛn aŋàbwaŋ, Yɛsu kàfadümà anki nde ŋakwo, wɛɛ alɔŋki ande. - Mpal kàwem Yɛsu indiir bàtɛɛnà baar, \v 3 nde kàlwomà u Yuday, waa kàfurà Ngalilɛ. \v 4 Mukyà kwo, yàlɔ̈m naa nde atsul uboo a Samalya. \v 5 Apan, nde kàtöl bul a Samalya mwɛy ikɔb a la Sikar, tsütsü a ywaŋ kàpɛ Yakɔb mwan ande Yɔsɛfi \v 6 ntsü làkäl fu a an'dà a Yakɔb. Ntɔn yɔ̈ɔ̈n a mbwo, Yɛsu kàkäl wàŋàbwaay kà un'beel a fu. La làkäl isii a taaŋ a midi. \p \v 7 Un'kaar un'nsi Samalya mwɛy kàyi mutɛɛ an'dà. Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Mpɛ an'dà anwà. » \v 8 Ntɔn alɔŋki ande bàkäl aŋàkyà bul mukàsom isaa adyà. \v 9 Wɛɛ un'kaar awà, un'nsi Samalya awà, kàtɛn a nde naa: « Aben? Ngye Un'yudà, ngye awe anà yɔr mulɔm an'dà anwà, akà mɛ, un'kaar mwɛy, un'nsi Samalya mwɛy? » - Kutɛn aŋàbwaŋ, Ayudà un'tüüb watɛy anà Asamalya. - \v 10 Yɛsu kun'fuur naa: « Ilàkal naa ngye ayöb kab a Nzam anà mbuur wa kan'tɛn wà a ngye naa: "Mpɛ an'dà", ngye mbuur alun'lɔ̈ɔ̈m an'dà, waa nde ulapà an'dà a mɔ̈ɔ̈. » \v 11 Un'kaar waa kàtɛn a nde naa: « Mwol, ngye akà kantin latɛy, fu a an'dà la sye làŋàtyà mbɔɔn. Ngye an'dà a mɔ̈ɔ̈ ma màfàken? \v 12 Nkye ngye an'söön taaràbi Yakɔb, mbuur kà ipɛ fu alà anà kànü an'dà mwo nde ŋakwo, anà baan ande anà itɔŋà ande? » \v 13 Yɛsu kun'fuur naa: « Mbuur wanswà anwà an'dà mà, afàsàwem mfwää a an'dà, \v 14 wɛɛ mbuur asànwà an'dà insun'pà mɛ, nde ufàsàwem anki mfwää a an'dà akà ikikye, wɛɛ an'dà insun'pà mɛ isàbulà amu nde ntwà isàfuunà ntɔn mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. » \v 15 Apan, un'kaar kàtɛn a nde naa: « Mwol, mpɛ an'dà ma, ntɔn mɛ in'kɔ̈ɔ̈n afàsàwem mfwää a an'dà, waa mɛ mpa in'fàsàyà mutɛɛ an'dà apà. » \p \v 16 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Kyen, un'bel un'dim angye, waa ayàfurà pà. » \v 17 Un'kaar kun'fuur naa: « Mɛ un'dim watɛy. » Yɛsu naa: « Ngye awe anà iböŋ mutɛn naa: "Mɛ un'dim watɛy." \v 18 Ngye kàkäl abà adim atyeen, baal awà ngye awà apanà, kà wà un'dim angye anki. Abun, ngye an'tɛn ndandaa. » \v 19 Apan, un'kaar kàtɛn a nde naa: « Mwol, mɛ in'manà naa ngye awà ŋangɔɔm. \v 20 Bàtaaràbi, bàfakömà udu a mɔŋ wà, wɛɛ bɛ, bɛ làtɛn naa ikal kyan'kwo mukömà kyà u Yɛlusàlɛm. » \v 21 Yɛsu waa kàtɛn a nde naa: « Un'kaar, nkyey, taaŋ làmuyà alà mpa làsàkömà bɛ Taa itàkal udu a mɔŋ awà, itàkal u Yɛlusàlɛm. \v 22 Bɛ, Asamàlya, bɛ làfàkömà Nzam mpa làyöb bɛ. Bi, Ayudà, bi ifàkömà Nzam iyöb bi, ntɔn mɔ̈ɔ̈ afàyà u mbwo a Ayudà. \v 23 Wɛɛ taaŋ làmuyà, la sye lan'yà, mpal aŋankömà a ndandaa bàsakömà ba Taa u Dweelà anà u ndandaa, ba bà aŋankömà ufàleŋ Taa. \v 24 Nzam wà Dweelà, kyakin baar bàfun'kömà bun'kömà unsà dweelà anà unsà ndandaa. » \v 25 Un'kaar waa kàtɛn a nde naa: « Mɛ, mɛ in'kyàyöb naa Mɛsya, iswaŋà naa Klistɔ, asàkyer ayà. Mpal usàyà nde, nde asikyään indiir byanswà. » \v 26 Yɛsu kun'fuur naa: « Mɛ, mɛ in'wà nde, mɛ mbuur in'yäämà wà anà ngye. » \p \v 27 Umpal bàyàfurà alɔŋki, ba bàmɛn ndaa mwɛy yubem ntɔn nde kàkäl muyäämà anà un'kaar. Wɛɛ akà mbuur mwɛy uboo aba kàkwe anki mukun'fuul naa: « Ngye nkye akwen akà nde? » Sye naa: « Ininà ngye akayäämà anà nde? » \v 28 Apan, un'kaar kàsàwɔm làbuuŋ ande paa, waa kàkyen bul, waa kàtɛn a baar naa: \v 29 « Yàlamɛn mbuur mwɛy kan'tɛn a mɛ indiir byanswà kàkyer mɛ. Nkye nde kà wà Klistɔ anki? » \v 30 Kyakin bàtoo ba u bul, bàyi ba mper akà nde. \p \v 31 Apan sye, alɔŋki bun'siinà naa: « Rabi, dyà! » \v 32 Wɛɛ nde kàtɛn a ba naa: « Mɛ, mɛ in'we anà isaa adyà, isaa mpa làyöb bɛ. » \v 33 Kyakin alɔŋki bàtɛɛnà ba, ba a ba naa: « Nkye ikyàkal naa mbuur mwɛy kun'twääl isaa adyà? » \v 34 Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Isaa adyà amɛ, byà ntɔn mukyer ukwen a mbuur kan'töm anà mukwey isal ande. \v 35 Bɛ, nkye bɛ làfàtɛn anki bɛ ŋakwo naa: "Yan'sal nsöŋ nà mubwo isaa." Wɛɛ mɛ, mɛ alàkyään naa làduub mii abɛ, anà làler an'ywaŋ: mbɛŋ yan'söŋ anà yan'kwo mubwo! \v 36 Un'bweel kan'wal làfur ande itaan anà kan'böbà mbɛŋ ntɔn mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye, ntɔn mbuur kan'kɔn anà mbuur kan'bwo, bàmɛn un'sak ba bàbɔ̈ɔ̈l. \v 37 Abà, un'sim afàtɛn ndandaa naa: "Umwɛy afàkɔn, umwɛy afàbwo." \v 38 Mɛ, mɛ kàlatöm mukàbwo mbɛŋ làkɔ̈ɔ̈n aman bɛ mpay, baar asin bàsöön mwäänà. Wɛɛ bɛ, bɛ lan'bilà unsà bweel a isal aba. » \p \v 39 Asamalya mbɔɔn bàsi làkwikilà amu Yɛsu ntɔn imbäl kàtɛ un'kaar naa: « Nde kan'tɛn amɛ indiir byanswà kàkyer mɛ. » \v 40 Undiir awun, mpal bàyàkɔlà ba tsütsü apà nde, ba bun'bɔ̈ɔ̈n mukal anà ba. Yɛsu kàbwaay paa ilä byeel. \v 41 Abun sye, un'kàbɔ a baar kàsi làkwikilà ntɔn ndaa kàtɛɛnà nde ŋakwo. \v 42 Waa ba bàtɛɛnà a un'kaar naa: « Bi kan'sà anki làkwikilà ntɔn ndaa kà ikyään ngye, wɛɛ ntɔn bi ŋakwo kàmuwem, waa bi kan'yöb naa ndandaa nde wà Un'tswää a mɔ̈ɔ̈ a mɛɛn. » \s1 Yɛsu kan'kɔɔr mwan baal \p \v 43 Ungö a ilä byeel, Yɛsu kàlwomà apan, waa kàkyen Ngalilɛ. \v 44 Nde kàkyään nde ŋakwo naa: « Ŋangɔɔm bàfun'pà anki làkoo u nsi ande ŋakwo. » \v 45 Umpal kàtöl nde u Ngalilɛ, baar a itiir a nsi akin bun'wɛl ubwaŋ, ntɔn ba bàkyer aman indiir byanswà kàkyer nde kà un'kyɔm, ntɔn ba sye bàkyen un'kyɔm. \p \v 46 Apan Yɛsu kàfurà Kana u Ngalilɛ, ntsü kàbuul nde an'dà vin. Kàkäl anà undweer a mfum a aŋità mwɛy , mwan ande wàbaal kàkäl anà ukyal u Kapɛrnawum. \v 47 Mpal kàwem nde naa Yɛsu kan'yà u Yuday a Ngalilɛ, waa kàkun'man anà kun'bɔ̈ɔ̈n naa nde utyà anà ukɔɔr mwan baal ande awà kàkäl tsütsü mukwà. \v 48 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Isàkal naa bɛ làmɛn anki idiim anà impà, bɛ làsà anki làkwikilà akà ikikye! » \v 49 Mfum aŋità awà kun'fuur naa: « Mwol, tyà kusà a mwan amɛ mukwà. » \v 50 Yɛsu waa kàtɛn a nde naa: « Kyen, mwan angye we anà mɔ̈ɔ̈. » Mbuur awà kàsi làkwikilà u ndaa kàtɛn Yɛsu a nde, waa kàkyen. \v 51 Umpal kàkäl nde mutyà, baar a isal ande bàkàbwey ande, waa bun'kyään naa: « Mwan angye kan'wà mɔ̈ɔ̈! » \v 52 Apan, nde kàfuul ba naa taaŋ nà mwan ande ukayà, ba bun'fuur naa: « Làbwɛy a mpye làlwomà ywenà, utaaŋ atàtwɛb, ungö a midi. » \v 53 Taarànde kàyɔbà naa làkäl taaŋ nsil lalɛy alà kun'kyään Yɛsu naa: « Mwan angye we anà mɔ̈ɔ̈ ». Apan, nde anà ndwà ande yanswà bàsi làkwikilà amu Yɛsu. \v 54 Kyaki kyà idiim a impà kyàyweel kàkyer Yɛsu u mfuurà ande u Ngalilɛ fà Yuday. \c 5 \s1 Yɛsu kan'kɔɔr ikar mwɛy wàbaal \p \v 1 Ungö a indiir abi byanswà, kàkäl anà un'kyɔm a Ayudà, waa Yɛsu kàbeenà Yɛlusàlɛm. \v 2 Kyekà, u Yɛlusàlɛm, tsütsü a munàmbwo a In'kɔk, kyàkäl anà itɛy a an'dà bàfàbel un'sà Ɛbɛlyɔ naa Bɛtesdà. Kya kyàkäl anà myäy, myäy in'tyeen. \v 3 Ungyɛl a myäy ami un'kàbɔ abɛy bàkäl musil: ikwàmii, aŋibweel anà ikar bàkäl mudil naa an'dà inini, \v 4 ntɔn utaaŋ làmwɛy un'kyeey a Mwol mwɛy kàfatɔlà uboo a itɛy, waa kàfanii an'dà. Un'bɛy atàtwɛb kàfatɔlà kan'dà aŋàni, kàkyer afakɔɔrà itàkal naa ukyal ande abɛy bàkaben. \v 5 Kwo kàkäl anà ikar mwɛy kàkäl anà ukyal mbul an'kwem an'tär aŋinaan. \v 6 Utaaŋ kun'mɛn Yɛsu wàŋàbɔ̈ɔ̈n anà kàyöb nde naa nde kàbɛl itaan, nde kun'fuul naa: « Nkye ngye akyàkwen akɔɔrà? » \v 7 Ikar kun'fuur naa: « Mwol, mɛ in'we anki anà mbuur akan'tɔɔm uboo a itɛy umpal ifàsɛmà an'dà munini. Umpal in'kyà mɛ, mbuur asin kan'tɔɔmà kusà a mɛ. » \v 8 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Mbarà, sɛn ipɔy angye, kyen. » \v 9 Apan sye, baal awà waa kàkɔɔrà, kàsɛn ipɔy ande, waa kàsɛmà mukyà. Kyekà, ilä akin kyàkäl ilä a saba. \v 10 Apan, amfum a Ayudà bàfuul baal awà kàkɔɔrà naa: « Ŋàbà ilä a saba, ngye mbwo musyen ipɔy angye yatɛy. » \v 11 Wɛɛ nde kafuur naa: « Mbuur awà kan'kɔɔr, atɛn a mɛ naa: "Wal ipɔy angye, kyen." » \v 12 Ba bun'fuul naa: « Nà mbuur awà atɛn a ngye naa: "Wal ipɔy angye, kyen"? » \v 13 Wɛɛ mbuur awà kàkɔɔrà, kàyöbà anki naa nà kun'kɔɔr, ntɔn Yɛsu kàbilà uboo a iköŋ a baar bàkäl kà ikal akin. \p \v 14 Ungöngö, Yɛsu kàfun'man uboo a ndwà a Nzam, waa kàtɛn a nde naa: « Le, apanà ngye awà ŋàkɔɔrà. Twon an'fàkyer man'be, ntɔn undiir aŋàsöön ube ukɔɔn afayeel. » \v 15 Baal awà kàkàkyään amfum a Ayudà naa Yɛsu kun'kɔɔr. \v 16 Lalan Ayudà bàmɛɛyà ba Yɛsu nkwaaŋ, ntɔn nde indiir abi kàkyerà ilä a saba. \v 17 Wɛɛ Yɛsu kafuur naa: « Tii lalà Taa wàmusal, mɛ sye in'wàmusal. » \v 18 Ntɔn ndaa ayi, amfum a Ayudà bàyileŋà ipöl mbɔɔn mukun'dwa, kànà ntɔn kàbɛyà nde saba anki, wɛɛ ntɔn kàtɛɛnà nde naa Nzam wà Taarànde ŋakwo, abà nde mumɛnà làsii làmwɛy anà Nzam. \s1 Ikɔ̈b a Mwan a Nzam \p \v 19 Apan Yɛsu kàfàwal ndaa, waa kàtɛn a ba naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään, Mwan ukwe anki mukyer akà undiir mwɛy nde ŋakwo, wɛɛ nà wa akwà ufàman nde mukyer akà Taa. Ntɔn indiir byanswà ufàkyer Taa, Mwan sye afàkyer bya. \v 20 Ntɔn Taa akwen Mwan, anà nde sye afun'swaŋ indiir byanswà ufàkyer nde ŋakwo. Nde afàsun'swaŋ indiir mwɛy byàkölàköl byan'söön abi ntɔn bɛ làsàkal unsà ubem. \v 21 Ntɔn, asànaa Taa ufàwiy nde akü anà ufapà nde mɔ̈ɔ̈, abun sye Mwan afàpà mɔ̈ɔ̈ akà mbuur awukwen nde. \v 22 Taa ufàtsüül anki mbuur nsaŋ, wɛɛ nde ikɔ̈b atsul nsaŋ kyanswà kàpɛ akà Mwan, \v 23 ntɔn baar banswà bàsi Mwan làkoo asànaa bàfàsà ba Taa làkoo. Mbuur mpa afàsà Mwan làkoo, nde sye Taa awà kun'töm ufun'sà anki làkoo. » \p \v 24 Nde kàkwɛy naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään, mbuur wanswà afàwem ndaa amɛ anà afàsà làkwikilà amu mbuur kan'töm, nde we anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye, nde uyà anki u nsaŋ, wɛɛ nde kàkyàtoo itaan unsà ukwà, nde kàkyàwal mɔ̈ɔ̈. \v 25 Ndandaa, ndandaa mɛ alakyään, taaŋ làmuyà - la sye lan'kwo - alà bàsàwem akü ndaa a Mwan a Nzam. Baar bàsàwem ya, bàsàkal anà mɔ̈ɔ̈. \v 26 Ntɔn, asànaa Taa awà nde anà mɔ̈ɔ̈ amu nde ŋakwo, nde kàpɛ mbwo akà Mwan mukal anà mɔ̈ɔ̈. \v 27 Nde kun'pɛ ikɔ̈b mutsul nsaŋ, ntɔn nde wà Mwan a mbuur. \v 28 Twon lan'man ndaa yubem unsà ya, ntɔn taaŋ làmuyà alà bàsàwem baar banswà abà uboo a an'dii ndaa ande. \v 29 Baar bàkyer indiir aŋàbwaŋ bàsàwiyà ntɔn muwal mɔ̈ɔ̈, wɛɛ baar bàkyer indiir ibe, ba bàsàwiyà ntɔn nsaŋ. \v 30 Mɛ, mɛ in'kwe anki mukyer akà undiir mwɛy mɛ ŋakwo: mɛ in'fàtsul nsaŋ a ndaa in'fàwem mɛ, lalan mbar in'fàtsul mɛ yà balàbal, ntɔn mɛ in'fàleŋ anki ukwen amɛ ŋakwo, wɛɛ mɛ in'fàleŋ ukwen a mbuur kan'töm. \s1 Imbäl ntɔn Yɛsu \p \v 31 « Ilàkal naa mɛ kàtɛɛ imbäl ntɔn mɛ ŋakwo, kya kyàlàkal anki kyà ndandaa. \v 32 Wɛɛ mbuur asin afan'tɛɛl imbäl anà mɛ sye in'kyàyöb naa imbäl ufan'tɛɛl nde kyà ndandaa. \v 33 Bɛ, bɛ làtöm akyeey akà Ywan, nde waa kàtɛɛl ndandaa imbäl. \v 34 Akà mɛ, mɛ mfun a imbäl a mbuur kyatɛy, wɛɛ an'tɛn mɛ abà, ntɔn bɛ làwü mɔ̈ɔ̈. \v 35 Ywan kàkäl asànaa mwinà aŋàkyää wàmupà pɛɛlà: u taaŋ làmwɛy bɛ làkwen muman un'sak a pɛɛlà ande. \v 36 Wɛɛ mɛ, mɛ in'we anà imbäl aŋàsöön kyà Ywan, ntɔn isal abyà kan'pɛ Taa mukyer, isal nsil bya in'fàkyer mɛ bi anà bya ifan'tɛɛl imbäl ntɔn muswaŋ naa Taa kan'töm. \v 37 Taa awà kan'töm nde ŋakwo kàtɛ imbäl ntɔn mɛ. Wɛɛ bɛ, bɛ làwem anki akà ikikye ndaa ande, bɛ làmɛn anki akà ikikye ntabwey ande. \v 38 Ndaa ande yatɛy amu bɛ, ntɔn bɛ mbuur kun'töm làfun'sà anki làkwikilà. \v 39 Bɛ, bɛ làfàlab pànsi pànsi Ndaa Aŋàsɔn, ntɔn bɛ làfàsi naa bɛ làwal mɔ̈ɔ̈ a mbul a intye uboo aya: kyekà ya ŋakwo ifàtà imbäl ntɔn mɛ! \v 40 Wɛɛ bɛ, bɛ làkwen anki muyà akà mɛ ntɔn muwal mɔ̈ɔ̈. \p \v 41 « Mɛ in'fàwal anki làkoo làfàfà akà baar. \v 42 Wɛɛ mɛ in'kyàyöb naa amu bɛ ukwen batɛy akà Nzam. \v 43 Mɛ, mɛ kàyi kà ikɔb a Taa, wɛɛ bɛ, bɛ làtön mukan'wal. Isàkal naa mbuur asin kan'yà kà ikɔb ande ŋakwo, bɛ làkyer asun'wal! \v 44 Aben, nkye bɛ lan'kwo mukal anà làkwikilà, bɛ baar làkoo abɛ làfàfà akà bɛ a bɛ, anà mpa làfàleŋ làkoo làfàfà akà Nzam mpɛl? \v 45 Bɛ twon lan'si naa mɛ in'sàkyer alafüün kusà a Taa. Mbuur afüünà bɛ Mɔsɛ awà làsi bɛ làkyän abɛ. \v 46 Kyakin, yàlàkal naa bɛ làsi làkwikilà amu Mɔsɛ, bɛ làlàsà làkwikilà akà mɛ sye, ntɔn nde kàsön ntɔn mɛ. \v 47 Wɛɛ isàkal naa bɛ làsi anki làkwikilà u ndaa kàsön nde, bɛ lan'kwo aben musà làkwikilà u ndaa amɛ? » \c 6 \s1 Yɛsu kan'dii abaal nsaab tyeen \r (Màt 14.13-21; Mlk 6.30-44; Luk 9.10-17) \p \v 1 Ungö a indiir abi, Yɛsu kàsabà sim a ɛwà a Ngalilɛ lumwɛy, akyà bàfàbel sye naa Tibɛryade. \v 2 Iköŋ a baar mbɔɔn kyàkäl muyun'lab, ntɔn bàmɛn ba idiim kàkyerà nde udu a abɛy. \v 3 Kyakin Yɛsu kàbeenà nde udu a mɔŋ, kàbwaay nde paa anà alɔŋki ande. \v 4 Pak, un'kyɔm a Ayudà, làkäl tsütsü mukwo. \v 5 Kyekà, kàsɛn nde mii, nde kàmɛn iköŋ a baar mbɔɔn kyan'yà akà nde, nde kàfuul Filipo naa: « Bi kan'kwo musom ken mampà ntɔn baar bà bàdi? » \v 6 - Kàtɛn nde abà ntɔn mubilà Filipo u mpem, ntɔn akà nde, nde kàkyer ayöbà naa nde ininà uyàkyer. - \v 7 Filipo kun'fuur naa: « Itàkal làfur a mbul mwɛy lun'syääl a an'ywaŋ làkwo anki musom mampà isàkal naa mbuur mbuur awal itàkal kitsu. » \v 8 Umwɛy uboo a alɔŋki ande, ikɔb ande Andrɛ, un'tɔŋ a Simɔn Petɔlà, kàtɛn a nde naa: \v 9 « Mwan baal mwɛy awà apà, nde we anà mampà an'tyeen mà ɔrze anà bibaan a nsö byeel. Wɛɛ indiir abi nkye byan'kwo mukyer akà un'kàbɔ a baar? » \v 10 Yɛsu kàtɛn naa: « Laswɛŋ baar bàbwaay. » Ikal akin kyàkäl anà in'lɛŋ mbɔɔn. Baar waa bàbwaay, ba bàkäl abaal isii a nsaab tyeen. \v 11 Apan, Yɛsu kàwɛl mampà, kàfuur an'tɔɔn, waa kàkäb akà baar bàkäl paa. Nde kàkyer abun sye ntɔn nsö: nde kapɛɛ yinà yanswà bàkweenà ba muwal. \v 12 Umpal bàyüür ba, Yɛsu kàtɛn a alɔŋki ande naa: « Làköŋà itiir byan'sal, ntɔn akà undiir ukɔ̈ɔ̈n akyà bwà. » \v 13 Ba bàköŋà bya, waa bàyööl in'lwaŋ, in'lwaŋ kwem aŋiyweel a itiir a mampà an'tyeen mà ɔrzɛ byàsääl akà baar bàdi. \v 14 Mpal bàmɛn baar impà kàkyer nde, ba bàtɛn naa: « Ndandaa mbuur awà, wà Ŋangɔɔm awayà u mɛɛn! » \v 15 Wɛɛ Yɛsu, abà kàyöb nde naa ba bàkyer ayun'wal a ngwal ntɔn mukun'sà mfum, nde kàfàkyà u mpey aŋàyen udu a mɔŋ. \s1 Yɛsu wàmuyikyà udu a an'dà \r (Màt 14.22-33; Mlk 6.45-52) \p \v 16 Mpal làbü sisye, alɔŋki ande bàyàtyà kà un'kɔɔl a ɛwà, \v 17 ba bàbilà u bwaar làmwɛy, waa bàsɛmà mubweel ɛwà ntɔn mukyà Kapɛrnawum. Làpib làkäl lan'bwà itaan, Yɛsu kàkäl anki aŋàtataan. \v 18 Un'pöb angwal kàkäl muful, ɛwà kyàkäl munini. \v 19 Ba bàkäl ban'kyer an'kilɔmɛtre an'tyeen, itàkal an'syaam, ba bàmɛn Yɛsu wàmuyikyà udu a an'dà, wàmuyàsin tsütsü a bwaar. Apan bɔɔmà làkyer akaar. \v 20 Wɛɛ Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Wà mɛ, twon lan'man bɔɔmà! » \v 21 Ba bàkwen mukun'wal u bwaar, wɛɛ la làkäl lan'tol u mɛɛn kà ikal akyà bàkyen ba. \s1 Iköŋ a baar kyàmuleŋ Yɛsu. \p \v 22 U taaŋtye, iköŋ a baar bàsàsal u sim lumwɛy, bàmɛn ba naa bwaar làkäl làmwɛy mpɛl paa, naa Yɛsu sye kàkyen anki mbwo mwɛy anà alɔŋki ande uboo a bwaar aba, wɛɛ ba, bàkyen ba mpɛl aŋàyen. \v 23 Apan sye, an'bwaar asin màfü Tibɛryade, màyàkɔlà tsütsü kà ikal bàdi ba mampà, ungö kàfuur Mwol an'tɔɔn. \v 24 Wɛɛ utaaŋ kàmɛn iköŋ a baar naa itàkal Yɛsu, itàkal alɔŋki ande bàkäl anki paa, baar bàbilà kà an'bwaar, waa bàkyen Kapɛrnawum mukàleŋ Yɛsu. \s1 Yɛsu wà làmpà a mɔ̈ɔ̈ \p \v 25 Utaaŋ bun'mɛn ba u sim a ɛwà lumwɛy, ba bàtɛn a nde naa: « Rabi, ngye apà an'yàkɔlà taaŋ nà? » \v 26 Yɛsu kafuur naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään, kà ntɔn impà làmɛn bɛ anki waa bɛ, bɛ làyan'leŋ, wɛɛ ntɔn làdi bɛ mampà anà làyüür bɛ. \v 27 Twon lan'sal ntɔn isaa abyà ifàtay, wɛɛ ntɔn isaa ifàlam ntɔn mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye, bya akwà usàlapà Mwan a mbuur, ntɔn nde wà mbuur kàsi Taa Nzam inyɛm ande. » \v 28 Apan, ba bun'fuul naa: « Ininà bi kan'kwo mukyer ntɔn musal isal a Nzam? » \v 29 Yɛsu kafuur naa: « Isal udilà Nzam akà bɛ kyà musà làkwikilà amu mbuur kàtöm nde. » \v 30 Apan ba bun'fuur naa: « Wɛɛ ngye, idiim nà ngye akyer ntɔn bi imɛn anà bi kasi làkwikilà? Ininà ngye afàsal? \v 31 Bànkaa abi bàdi mane u nsye a ipɔl, asànaa bàsön ya naa: "Isaa kapɛ nde mudyà byà làmpà làfü du." » \v 32 Apan Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään, kà Mɔsɛ tɛy kàlapɛ làmpà a du, wɛɛ Taa amɛ afàlapà làmpà a du là ndandaa. \v 33 Ntɔn làmpà a Nzam là mbuur kan'fà du anà kan'pà mɔ̈ɔ̈ u mɛɛn. » \v 34 Apan, ba bàtɛn a nde naa: « Mwol, ipɛ taaŋ lanswà làmpà alà. » \p \v 35 Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Mɛ, mɛ in'wà làmpà a mɔ̈ɔ̈. Mbuur awayà akà mɛ usàwem anki ngyal akà ikikye, mbuur awà asà làkwikilà amu mɛ, usàwem anki mfwää akà ikikye. \v 36 Wɛɛ, mɛ ya kàkyàtɛn a bɛ naa: bɛ làkyàman, wɛɛ bɛ làsaa anki làkwikilà. \v 37 Baar banswà kan'pà Taa bàsàyà akà mɛ, anà mbuur ayà akà mɛ, mɛ in'sun'piy anki, \v 38 ntɔn kàyàtɔlà mɛ fà du, kà mukyer ukwen amɛ ŋakwo anki, wɛɛ mukyer ukwen a mbuur awà kan'töm. \v 39 Le, ukwen a mbuur awà kan'töm abà: naa mbuur wanswà kan'pɛ nde ukɔ̈ɔ̈n akyà bwà, wɛɛ mɛ un'wiiy kà ilä a ntsüü. \v 40 Abun, ukwen a Taaràmɛ abà: mbuur wanswà aman Mwan anà asà làkwikilà amu nde, ukäl anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye, waa mɛ, mɛ in'sun'wiiy kà ilä a ntsüü. » \p \v 41 Sɛmà apan, Ayudà bàbulà muŋüŋün ntɔn kàtɛn nde naa: « Mɛ, mɛ in'wà làmpà làfü du. » – \v 42 Ba waa bàfatɛɛnà naa: « Nkye nde kà Yɛsu, mwan a Yɔsɛfi anki? Nkye bi taarànde anà ngwän kayöb anki? Aben nde kan'kwo mukyey uyɔl apanà naa: "Mɛ an'yàtɔlà fà du"? » \v 43 Wɛɛ Yɛsu kafuur naa: « Twon lan'ŋüŋün bɛ a bɛ. \v 44 Akà mbuur mwɛy ukwe anki muyà akà mɛ isàkal naa Taa awà kan'töm kun'naan anki, waa mɛ, mɛ insun'wiiy kà ilä a ntsüü. \v 45 Aŋangɔɔm bàsön abà: "Nzam asàlɔŋ ba banswà." Mbuur wanswà kàwem Taa anà kàkyey an'lɔɔŋ ande, ayà akà mɛ. \v 46 Ikaswaŋà naa akà umwɛy kàmɛn anki Taa akà ikikye, nà mbuur mwɛy awà kàfü akà Nzam, nde awà kàmɛn Taa. \v 47 Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään: mbuur asà làkwikilà we anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. \v 48 Mɛ, mɛ in'wà làmpà a mɔ̈ɔ̈. \v 49 Bànkaa abɛ bàdi manɛ u nsye a ipɔl, wɛɛ ba bàkyàkwà. \v 50 Wɛɛ làmpà làyàtɔlà fà du, là naa mbuur adyà la ukɔɔn akwà. \v 51 Mɛ, mɛ in'wà làmpà alye anà mɔ̈ɔ̈ làfü du. Isàkal naa mbuur kan'dyà unsà làmpà alà, nde asàkal anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. Làmpà alà in'sàpà mɛ, lun'sön a ndür amɛ an'pà mɛ ntɔn mɛɛn ikäl anà mɔ̈ɔ̈. » \p \v 52 Apan, Ayudà bàsyeelà mbaaŋ a ngwalàngwal ba a ba: « Aben mbuur wà kan'kwo mupà bi un'sön a ndür ande naa bàdi wa? » \v 53 Abun, Yɛsu kakyään naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään: isàkal naa bɛ làdi anki un'sön a ndür a Mwan a mbuur anà bɛ lànü anki an'kil ande, bɛ mɔ̈ɔ̈ làsàkal awà anki. \v 54 Mbuur awadyà un'sön a ndür amɛ anà anwà an'kil amɛ, nde we anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye, waa mɛ, mɛ insun'wiiy kà ilä a ntsüü. \v 55 Ntɔn un'sön a ndür amɛ wà isaa a ndandaa byàdyà anà an'kil amɛ mà man a ndandaa. \v 56 Mbuur awadyà un'sön a ndür amɛ anà anwà an'kil amɛ, nde wà amu mɛ anà mɛ in'wà amu nde. \v 57 Asànaa Taa awà kan'töm awà nde anà mɔ̈ɔ̈, mɛ sye in'wà anà mɔ̈ɔ̈ u mbwo ande. Abun, mbuur asan'dyà, nde asàkal anà mɔ̈ɔ̈ u mbwo amɛ: \v 58 Alà là làmpà làyàtɔlà fà du. La kà latɛy asànaa la akwà bàdi bànkaa abɛ. Ba, ba bàkyàkwà. Wɛɛ mbuur asàdyà làmpà là, nde asàkal anà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. » \v 59 Indiir abi nde kàlɔɔŋà u ndwà a nköŋ a Ayudà u Kapɛrnawum. \s1 Ndaa a mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye \p \v 60 Ungö bàwem ba Yɛsu, bàmbɔɔn uboo a alɔŋki ande bàtɛn naa: « Ndaa ayi yà bwoor! Nà kan'kwo muwem ya? » \p \v 61 Wɛɛ nde kayöb nde ŋakwo naa alɔŋki ande bàkäl mukun'twe ntɔn ndaa ayi, waa kàtɛn a ba naa: « Nkye ndaa ayi yàmàladii ukyal? \v 62 Akya isàkal naa bɛ lan'man Mwan a mbuur wàmubɛɛnà mper kàkäl nde kusà? \v 63 Dweelà làfàpà mɔ̈ɔ̈, wɛɛ un'sön a ndür wà undiir mwɛy ndöŋ watɛy. Ndaa an'tɛn mɛ a bɛ yà dweelà anà mɔ̈ɔ̈. \v 64 Wɛɛ bamwɛy uboo abɛ bàfàsà anki làkwikilà. » Abun, Yɛsu kàkyer ayöbà fà nsɛmà naa bànà mpa bàsye làkwikilà anà nà kàlun'yälà. \v 65 Nde kàkwɛy naa: « Kyakin kàlakyään mɛ naa: "akà mbuur mwɛy ukwe tɛy muyà akà mɛ, isàkal naa ya Taa kun'pɛ anki." » \p \v 66 Fà apan, alɔŋki ande mbɔɔn bàkyer alwomà, waa bàwɛy muyikyà anà nde. \v 67 Apan, Yɛsu kàtɛn a Bàkwem Aŋiyweel naa: « Atöl bɛ, nkye bɛ làkwen anki mukyà? » \v 68 Simɔn Petɔlà kun'fuur naa: « Mwol, bi ikyà akà nà? Ngye awe anà ndaa a mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. \v 69 Bi, bi kàkyàsà làkwikilà anà kàkyàyöb naa ngye, ngye awà Ŋun'kyɛɛl a Nzam. » \v 70 Yɛsu kafuur naa: « Nkye kà mɛ anki kàlasɔ̈ɔ̈l, bɛ Bàkwem Aŋiyweel? Kyekà umwɛy uboo abɛ wà ileŋ! » \v 71 Abun, nde kàtɛɛnà ntɔn Yudasi, Mwan a Simɔn Isikalyɔt. Ntɔn nde wumwɛy uboo a Bàkwem Aŋiyweel awà kàlun'yälà. \c 7 \s1 Nkɔ̈ɔ̈n a làkwikilà a atɔŋ a Yɛsu \p \v 1 Ungö apan, Yɛsu kàyilyaaŋà u Ngalilɛ. Nde kàkwen anki muyilyaaŋ u Yuday, ntɔn amfum a Ayudà bàleŋà mukun'dwa. \v 2 Kyekà, un'kyɔm a ndwà a ntɛn a Ayudà kàkäl tsütsü. \v 3 Apan, atɔŋ a Yɛsu bàtɛn a nde naa: « Lwomà apà, kyen Yuday, ntɔn alɔŋki angye sye bàmɛn isal akyerà ngye bi. \v 4 Akà mbuur mwɛy ufàkyer anki undiir u nku isàkal naa nde akwen umɛnà. Ntɔn akakyerà ngye indiir abi, wɛy ngye ŋakwo sye amɛnà u mii a baar. » \v 5 Abun, atɔŋ ande ŋakwo bun'si anki làkwikilà. \v 6 Apan Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Taaŋ amɛ ŋàtàkwo anki. Wɛɛ akà bɛ, taaŋ lanswà là ubwaŋ. \v 7 Mɛɛn ikwe tɛy mukàlayiiŋ, wɛɛ mɛ, nde akyer afan'yiiŋ, ntɔn mɛ in'fàtà imbäl naa isal ande byà ibe. \v 8 Kyakin, bɛ, bɛ làbeenà un'kyɔm. Akà mɛ, mɛ in'beenà tɛy un'kyɔm, ntɔn taaŋ amɛ ŋàtàkwo anki. » \v 9 Ungö mutɛn abà, nde kàsàbwaay u Ngalilɛ. \s1 Yɛsu kà un'kyɔm a ndwà a ntɛn \p \v 10 Wɛɛ mpal bàkyen atɔŋ ande un'kyɔm, apan, nde sye kàbeenà aŋàyen, kà u mii a baar anki, wɛɛ asànaa u nku. \v 11 Umpal a un'kyɔm, amfum a Ayudà bàyun'leŋà ba, waa bàtɛɛnà naa: « Wàken nde bà? » \v 12 Baar bàsyeelà mbaaŋ mbɔɔn ntɔn nde uboo a nköŋ. Amwɛy naa: « Nde wà mbuur aŋàbwaŋ ». Wɛɛ bumwɛy naa: « Ŋaa, nde wà muyibwiy baar ndwaŋ. » \v 13 Itàkal abun, akà mbuur mwɛy kàtɛɛnà anki u mii a baar, ntɔn ba bàtiinà amfum a Ayudà bɔɔmà. \p \v 14 Un'kyɔm kàkäl kan'tol uboboo, Yɛsu kàbeenà ndwà a Nzam, waa kàlɔɔŋà. \v 15 Amfum a Ayudà bàmɛn ndaa yubem, waa bàtɛɛnà naa: « Aben nde uyöbà, nde mbuur mpa kàtäŋ? » \p \v 16 Yɛsu kafuur naa: « An'lɔɔŋ amɛ kà man'fà akà mɛ anki, wɛɛ màmbuur kan'töm. \v 17 Isàkal naa mbuur akwen mukyer ukwen a Nzam, nde asàyöb naa nkye an'lɔɔŋ amà man'fà akà Nzam, lɛɛ mɛ in'wà mutɛn kà ikɔb amɛ ŋakwo. \v 18 Mbuur afàtɛn ntɔn nde ŋakwo, afàleŋ làkoo ande ŋakwo. Wɛɛ mbuur afàleŋ làkoo a mbuur kun'töm, nde wà mbuur a ndandaa, usɔɔr akà nde batɛy. \v 19 Nkye kà Mɔsɛ anki kàlapɛ Un'kɔɔn? Wɛɛ akà umwɛy uboo abɛ ufàsyääl anki wa. Ntɔn nkye làkwen bɛ mukan'dwa? » \v 20 Iköŋ a baar kyun'fuur naa: « Ngye awe anà un'sɔŋà! Nà akwen akadwa? » \p \v 21 Yɛsu kafuur naa: « Mɛ, mɛ an'kyer isal imwɛy, wɛɛ bɛ banswà, bɛ lan'bem! \v 22 Ntɔn Mɔsɛ kàlaswɛŋ mukyɛy baan abaal - ya sye yàfü anki akà Mɔsɛ, wɛɛ yàfü akà bànkaa - waa bɛ làfàkyɛy baal mwɛy ilä a saba. \v 23 Isàkal naa bɛ lan'kwo mukyɛy baal mwɛy ilä a saba ukɔɔn abɛy Un'kɔɔn a Mɔsɛ, ntɔn nkye làman'wem bɛ nkyɛl ntɔn an'kɔɔr mɛ baal aŋun'kiinà ilä a saba? \v 24 Twon lan'tsul mbar ntɔn ubwaŋ a nsà, wɛɛ làtsül mbar a balàbal. » \s1 Nkye Yɛsu wà Klistɔ? \p \v 25 Ndam a baar uboo a baar a Yɛlusàlɛm bàtɛɛnà naa: « Nkye wà kà mbuur bàyileŋ ba mudwa anki? \v 26 Le, nde wàmutɛn u mii a baar, wɛɛ akà mbuur a un'sà nso watɛy! Nkye amfum abi ban'kyey naa ndandaa nde wà Klistɔ? \v 27 Mpal usàyà Klistɔ, akà mbuur mwɛy usàyöb anki ntsü kan'fà nde. Wɛɛ baal wà, bi ikyàyöb ntsü kan'fà nde. » \p \v 28 Apan, umpal kàlɔɔŋà Yɛsu u ndwà a Nzam, nde kàsi un'kwɛŋ: « Bɛ, bɛ làkyan'yöb! Bɛ làkyàyöb ntsü an'fà mɛ! Wɛɛ mɛ, mɛ kàyi anki mɛ ŋakwo, mbuur awà kan'töm wà ndandaa. Bɛ, bɛ lun'yöb anki. \v 29 Mɛ, mɛ in'kyun'yöb, ntɔn mɛ kàfü akà nde, nde sye kan'töm. » \v 30 Apan, ba bàleŋ mukun'kɔr, wɛɛ akà mbuur kun'bä anki, ntɔn taaŋ ande làkäl aŋàkwo anki. \v 31 Uboo a iköŋ, baar mbɔɔn bàsi làkwikilà amu nde. Ba bàtɛɛnà naa: « Nkye mpal usàyà Klistɔ, nde asàkyer impà aŋàsöön abyà ukyerà mbuur wà? » \s1 Aseey ntɔn mukɔr Yɛsu \p \v 32 In'ŋün myàkäl uboo a iköŋ a baar ntɔn Yɛsu, myàyàböl kà an'tsü a Amfarisi. Apan, andwer a angaŋ anà Amfarisi waa bàtöm aseey ntɔn mukun'kɔr. \v 33 Yɛsu kàtɛn naa: « Mɛ, mɛ in'wà anà bɛ taaŋ ikikye, ungö mɛ in'kyà ntsü akà mbuur kan'töm. \v 34 Bɛ làkyer asan'leŋ, wɛɛ bɛ làsan'man tɛy, ntɔn bɛ làkwe anki muyà kà ikal in'sàkal mɛ. » \v 35 Fà apan, amfum a Ayudà bàsɛmà mufuul ba a ba naa: « Nde apɛy ayàkyà ken ntɔn bi ifàkɔɔn un'man? Nkye nde apɛy ayàkàtaan Ayudà akwà bàpää uboo a Angɛlɛki? Nkye nde apɛy Angɛlɛki usàkàlɔŋ? \v 36 Ikaswaŋà aben ndaa utɛn nde ayɛy naa: "Bɛ, bɛ làkyer asan'leŋ, wɛɛ bɛ làsan'man tɛy, naa sye bɛ làkwe tɛy muyà kà ikal in'sàkal mɛ"? » \s1 Ngyäl a an'dà a mɔ̈ɔ̈ \p \v 37 Ilä a ntsüü a un'kyɔm kyàkäl ilä mwɛy kyà kölàköl. Yɛsu kàkäl umbär wàmukyäänà naa: « Isàkal naa mbuur we anà mfwää, wɛy nde uyi akà mɛ, waa unwà. \v 38 Mbuur awe anà làkwikilà amu mɛ, "ngyäl a an'dà a mɔ̈ɔ̈ isàtoo u mpem ande", asànaa itɛɛnà Ndaa Aŋàsɔn. » \v 39 Kàtɛɛnà nde abunà, yà ntɔn Dweelà bàlàwal baar bàlàsà làkwikilà aba amu nde. Umpal ayin, Dweelà kàkäl aŋàtàpà anki, ntɔn Yɛsu kàkäl anki aŋàtàwal làkoo. \s1 Iköŋ kyan'kaabà ntɔn Yɛsu \p \v 40 Amwɛy uboo iköŋ bàwem ndaa ayi, ba bàtɛɛnà naa: « Ndandaa mbuur awà, wà Ŋangɔɔm! » \v 41 Bumwɛy bàtɛɛnà naa: « Nde wà Klistɔ! » – Wɛɛ bumwɛy bàfuur naa: « Nkye Klistɔ sye an'kwo utoo u Ngalilɛ? \v 42 Nkye Ndaa Aŋàsɔn itɛɛnà anki naa nde asàkal mbuur a ywar a David, nde asàfà Bɛtelɛm, bul kàkälà David? » \v 43 Apan, iköŋ kyàkaabà ntɔn nde. \v 44 Amwɛy uboo a ba bàkweenà naa bun'kör, wɛɛ akà mbuur mwɛy kàkwe anki mukun'ba. \s1 Nkɔ̈ɔ̈n a làkwikilà a amfum a Ayudà \p \v 45 Aseey bàyàfurà ba akà andweer a angaŋ anà Amfarisi, ba bafuul naa: « Ntɔn nkye mpa làtwääl bɛ Yɛsu? » \v 46 Aseey bàfuur naa: « Akà mbuur mwɛy ŋàtàtɛn anki akà ikikye asànaa nde! » – \v 47 Apan, Amfarisi bafuul naa: « Nkye anà bɛ sye, nde akyàlabwiy ndwaŋ? \v 48 Nkye we anà umwɛy uboo a amfum itàkal uboo a Amfarisi, kàsi làwikilà amu nde? \v 49 Wɛɛ baar abà, baar mpa bàyöb Un'kɔɔn akà ikikye, ba bàŋàküül! » \p \v 50 Wɛɛ umwɛy uboo a Amfarisi, Nàkàdim akwà kàkàman Yɛsu itaan, kàtɛn a ba naa: \v 51 « Nkye Un'kɔɔn abi afàtsüül mbuur mbar ukɔɔn atun'wem anà muyöb naa nde nkye kan'kyer? » \v 52 Ba bun'fuur naa: « Nkye ngye sye awà un'nsi Ngalilɛ? Leŋ, ngye ayàman naa akà ŋangɔɔm mwɛy ufàtoo anki u Ngalilɛ akà ikikye. » \p \v 53 Ungö apan, mbuur mbuur kàfurà ndwà ande. \c 8 \s1 Yɛsu anà un'kaar inswem \p \v 1 Yɛsu kàkyen mɔŋ a In'te a olive. \v 2 Ututu tutu, nde kàyàfurà u ndwà a Nzam. Un'sɛŋ a baar wanswà kàyi akà nde, nde waa kàbwaay, waa kàsɛmà mulɔŋ. \v 3 Apan, alɔɔŋ a Un'kɔɔn anà Amfarisi bun'twääl un'kaar mwɛy bàkör ba wàmutà inswem, waa bun'tɔɔl uboboo a baar banswà, \v 4 waa bàtɛn a Yɛsu naa: « Un'lɔɔŋ, un'kaar wà bàmun'kɔr wàmutà inswem. \v 5 Unsà un'kɔɔn, Mɔsɛ kà iswɛŋ mutà akaar a tub abà in'kul. Waa ngye, ngye an'tɛn aben bà? » \p \v 6 Bàtɛɛnà ba abà ntɔn ba bun'lwɛb ndaa, anà ba bàkäl anà undiir ban'kwo ba mukun'füün. Wɛɛ Yɛsu waa kàtsüüm, kàsɛmà mubaar in'dyärà a làpin u mɛɛn. \v 7 Ntɔn bàsi ba muküünà mukun'fuul, Yɛsu kàsuub un'tswe, waa kàtɛn a ba naa: « Isàkal naa apà we anà mbuur mwɛy uboo a bɛ mpa aŋàtàkyer man'be akà ikikye, wɛy nde kun'käm un'kul atàtwɛb. » \v 8 Ungö, kàfàtsüüm nde, nde kàsön u mɛɛn. \v 9 Ungö bàwem ba ndaa ayi, ba bàsɛmà mutà upay umwɛy umwɛy, semà akà andweer. Wɛɛ Yɛsu kàsàsal aŋàyen, un'kaar kàkyàmbar kusà a nde. \v 10 Apan, Yɛsu kàsuub nde un'tswe, waa kun'fuul naa: « Un'kaar, bàken ba? Nkye akà mbuur akyapà ikwàndwà? » – \v 11 Nde kàfuur naa: « Ŋaa, Mwol, akà mbuur. » Waa Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Mɛ sye, mɛ apà anki ikwàndwà. Kyen, twon an'fàkyer man'be. » \s1 Yɛsu wà pɛɛlà a mɛɛn \p \v 12 Yɛsu kàfàtɛn a ba naa: « Mɛ, mɛ in'wà pɛɛlà a mɛɛn. Mbuur ayan'lab, nde usàkyà anki u mpib akà ikikye, nde asàwal pɛɛlà làfàpà mɔ̈ɔ̈. » \v 13 Apan, Amfarisi bàtɛn a nde naa: « Ngye, ngye awàmutà imbäl angye ŋakwo. Imbäl angye kà kyà ndandaa anki. » \v 14 Yɛsu kafuur naa: « Yà ndandaa naa mɛ, mɛ in'wàmutà imbäl amɛ ŋakwo. Imbäl amɛ kyà ndandaa, ntɔn mɛ in'kyàyöb naa mɛ an'fà ken anà mɛ sye in'kyà ken. Wɛɛ bɛ, bɛ làyöb anki naa mɛ an'fà ken anà mɛ sye in'kyà ken. \v 15 Bɛ, bɛ nsaŋ làfàtsul unsà imbuur. Wɛɛ mɛ, mɛ in'fàtsüül anki mbuur nsaŋ. \v 16 Mpalabà, isàkal naa mɛ in'kyer atsul nsaŋ, ntsüül a nsaŋ amɛ yà balàbal, ntɔn mɛ kà in'wà aŋàyen anki, wɛɛ mɛ in'wà anà Taa, mbuur awà kan'töm. \v 17 Bàsön unsà Un'kɔɔn abɛ ŋakwo naa bàfàtɔn anki imbäl a baar bɔ̈ɔ̈l. \v 18 Mɛ, mɛ in'fàtà imbäl amɛ ŋakwo, Taa awà kan'töm afan'tɛɛl sye imbäl. » \v 19 Apan ba bàtɛɛnà a nde naa: « Wàken Taaràŋà wa? » Yɛsu naa: « Bɛ, bɛ mɛ lan'yöb anki, itàkal Taaràmɛ, bɛ lun'yöb anki. Ilàkal naa bɛ lan'yöb, bɛ sye Taaràmɛ làkyer alun'yöb. » \p \v 20 Ndaa ayi, Yɛsu ya kàtɛɛnà umpal kàlɔɔŋà nde u ndwà a Nzam, kà ikal a insak a an'kab. Akà mbuur mwɛy kàkwe anki mukun'kɔr, ntɔn taaŋ ande làkäl aŋàkwo anki. \s1 « Bɛ, bɛ làkwe anki mukyà mper ayà in'kyà mɛ » \p \v 21 Yɛsu kàfàtɛn a ba naa: « Mɛ, mɛ in'kyer ayàkyà, bɛ làkyer ayan'leŋ, wɛ bɛ, bɛ làsàkwà unsà ube abɛ. Bɛ làkwe anki mukyà mper in'kyà mɛ. » \v 22 Apan amfum a Ayudà bàtɛɛnà naa: « Nkye nde we anà an'kyän mudwa nde ŋakwo, ntɔn nde wàmutɛn naa: "Bɛ làkwe anki mukyà mper in'kyà mɛ"? » \v 23 Yɛsu kafuur naa: « Bɛ, bɛ làbà baar a indiir a mɛɛn mà. Wɛɛ mɛ, mɛ in'wà mbuur a indiir a dudu. Bɛ, bɛ làbà baar a mɛɛn mà, wɛɛ mɛ, mɛ kà in'wà mbuur a mɛɛn mà anki. \v 24 Undiir awun in'tɛn mɛ a bɛ naa bɛ làsàkwà unsà man'be abɛ. Abun, isàkal naa bɛ làkyey anki naa "Mɛ In'wà", bɛ làsàkwà unsà man'be abɛ. » – \v 25 Ba bun'fuul naa: « Ngye, ngye awà nà? » Yɛsu kafuur naa: « Mbuur akwà kàlakyään mɛ fà nsɛmà. \v 26 Mɛ, mɛ in'we anà indiir mbɔɔn mutɛn anà mutsul nsaŋ ntɔn bɛ. Wɛɛ mɛ in'fàkyään u mɛɛn nà ya akwà kàwem mɛ akà mbuur kan'töm, nde afàtɛn ndandaa. » \p \v 27 Wɛɛ ba bàyöbà anki naa nde ba kasaamà ntɔn Taa. \v 28 Apan, Yɛsu kàtɛn naa: « Utaaŋ làsàsɛɛn bɛ Mwan a mbuur, bɛ laa làsàyöb bɛ naa "Mɛ In'wà", anà mɛ in'fàkyer anki undiir kà ukwen amɛ ŋakwo: mɛ in'fàtɛn ya akwà kan'lɔŋ Taa. \v 29 Mbuur kan'töm wà anà mɛ: nde kan'wɛy anki aŋàyen, ntɔn mɛ, taaŋ lanswà mɛ in'fàkyer indiir ufàkwen nde. » \v 30 Umpal kàkäl nde mutɛɛnà abà, baar mbɔɔn bàsi làkwikilà amu nde. \s1 Baar a nsaay anà asɔ \p \v 31 Abun Yɛsu kàtɛn a Ayudà abà bàsi làkwikilà amu nde naa: « Isàkal naa bɛ, bɛ lan'lam u ndaa amɛ, ndandaa bɛ làbà alɔŋki amɛ. \v 32 Abun, bɛ làsàyöb ndandaa, waa ndandaa isàlabuul baar a nsaay. » \v 33 Ba bun'fuur naa: « Bi, bi ibà itoo a Abàlam, bi kàsàkal anki asɔ a mbuur mwɛy akà ikikye. Aben ngye, ngye atɛɛnà naa: "Bɛ làsàbulà baar a nsaay"? » \v 34 Yɛsu kafuur naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään: mbuur wanswà afàkyer man'be, nde wà un'sɔ a man'be. \v 35 Un'sɔ ufàbwaay anki ipepey u ndwà, wɛɛ mwan afàbwaay ipepey kwo. \v 36 Abun, isàkal naa Mwan kàmàlakɔɔr, bɛ làsàkal baar a nsaay bàndandaa. \v 37 Mɛ in'kyàyöb naa bɛ làbà itoo a Abàlam, wɛɛ bɛ làfàleŋ mukan'dwa, ntɔn ndaa amɛ ifàlatwà anki u mpem. \v 38 Mɛ, mɛ in'fàtɛn indiir kàmɛn mɛ akà Taa. Wɛɛ bɛ, bɛ làfàkyer indiir làwem bɛ akà taaràbɛ. » \v 39 Ba bun'fuur naa: « Abàlam wà taaràbi. » Yɛsu naa: « Kya bɛ làlàkal baan a Abàlam, bɛ làlikyerà isal a Abàlam. \v 40 Wɛɛ apanà, bɛ, bɛ làleŋà mukan'dwa, mɛ mbuur kàlakyään ndandaa ayà kàwem mɛ akà Nzam. Abàlam kàkyer anki abà! \v 41 Wɛɛ bɛ, bɛ làfàkyer isal a taaràbɛ. » Ba bun'fuur naa: « Bi kà ibà baan a inswem anki. Bi ibye awà Taa mwɛy mpɛl, Nzam. » \v 42 Yɛsu kafuur naa: « Yàlàkal naa Nzam wà Taaràbɛ, bɛ làlàkyer an'kwen. Ntɔn mɛ, mɛ an'too amu Nzam anà mɛ sye an'fà kwo. Mɛ, mɛ kàyi anki a ukwen amɛ ŋakwo, wɛɛ Nde kan'töm. \v 43 Ntɔn nkye mpa làkayöbà bɛ ntɛɛn amɛ? Ntɔn bɛ, bɛ làkwe anki muwem ndaa amɛ. \v 44 Bɛ, taaràbɛ ileŋ, bɛ làfàkwen mukyer ngyal a taaràbɛ. Nde wun'dwää fà nsɛmà, nde kàsàtsim anki uboo a ndandaa, ntɔn ndandaa amu nde yatɛy. Umpal ufàtà nde loor, nde la afàwal uboo a indiir ande ŋakwo, ntɔn nde wà ŋaloor anà taar a loor. \v 45 Wɛɛ, mɛ in'fàtɛn ndandaa, undiir awun mpa làfan'sà bɛ làkwikilà. \v 46 Nà uboo abɛ kan'kwo mukan'swaŋ naa mɛ an'kyer man'be? Ntɔn nkye lan'kɔɔn bɛ mukan'sà làkwikilà isàkal naa mɛ an'tɛn ndandaa? \v 47 Mbuur awà mbuur a Nzam, afàwem ndaa a Nzam. Wɛɛ bɛ, bɛ làfàwem anki, ntɔn bɛ kàlàbà baar a Nzam anki. » \s1 Yɛsu anà Abàlam \p \v 48 Ayudà bun'fuur naa: « Nkye bi iböŋ kyatɛy mutɛn naa ngye awà un'nsi Samalya, anà ngye sye awe anà unsɔŋà? » – \v 49 Yɛsu kàfuur naa: « Mɛ, mɛ unsɔŋà watɛy. Wɛɛ mɛ, mɛ in'wàmusyäŋà Taaràmɛ. Wɛɛ bɛ, bɛ làkun'syäŋà anki. \v 50 Mɛ, mɛ in'fàleŋ anki làkoo amɛ ŋakwo. We anà mbuur afàpà la anà afàtsul mbar. \v 51 Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään: isàkal naa mbuur kan'kaar ndaa amɛ, nde usàkwà anki akà ikikye. » \p \v 52 Apan, Ayudà nsil abà bàtɛn a nde naa: « Apanà, bi kan'yöb naa ngye awe anà unsɔŋà! Abàlam kàkyàkwà anà aŋangɔɔm sye, wɛ ngye atɛn naa: "Isàkal naa mbuur an'kaar ndaa amɛ, nde usàkwà anki akà ikikye." \v 53 Nkye ngye, ngye an'söön taaràbi Abàlam awà kàkü itaan? Aŋangɔɔm sye bàkyàkwà! Ngye, ngye akasii naa ngye awà nà? » \v 54 Yɛsu kafuur naa: « Isàkal naa mɛ, mɛ in'fàsà làkoo akà mɛ ŋakwo, la ndöŋ latɛy. Mɛ, mɛ in'fàsà làkoo a Taaràmɛ, nde akwà làfàtɛn bɛ naa: "Nde wà Nzam abi". \v 55 Bɛ nde lun'yöb anki, wɛɛ akà mɛ, mɛ in'kyun'yöb. Kya mɛ in'sàtɛn naa mɛ un'yöb anki, mɛ in'sàkal mbuur a loor asànaa bɛ. Mɛ in'kyun'yöb anà mɛ sye in'fàkaar ndaa ande. \v 56 Taaràbɛ Abàlam kàkäl kà un'sak unsà an'kyän muman ilä amɛ: nde kàkyàman kya, waa kàkü unsà un'sak. » \v 57 Ayudà waa bàtɛn a nde naa: « Nkye ngye akà mbul an'kwem an'tyeen awe ayà, waa ngye kàmɛn Abàlam! » \v 58 Yɛsu naa: « Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään: kusà a mböör a Abàlam, "Mɛ In'wà". » \v 59 Apan, ba b 1 bür in'kul ntɔn mukun'kam. Wɛɛ Yɛsu laa kàkàyee nde, waa kàtoo u ndwà a Nzam. \c 9 \s1 Yɛsu kan'kɔɔr ikwàmii fà mböör ande \p \v 1 U mbwo, Yɛsu kàmɛn baal mwɛy wàŋàkwàmii fà mböör ande. \v 2 Alɔŋki ande bun'fuul naa: « Rabi, nà kàkyer man'be ntɔn nde bun'bör wàŋàkwàmii, nkye nde lɛɛ aböör ande? » \v 3 Yɛsu kàfuur naa: « Kà nde anki, itàkal aböör ande, wɛɛ ntɔn isal a Nzam imɛnà amu nde. \v 4 Ibà bi pà u mwäänà, bi ikyer isal a mbuur kan'töm. Làpib làmubwà, taaŋ mpa usal mbuur. \v 5 Umpal in'wà mɛ pà u mɛɛn, mɛ in'wà pɛɛlà a mɛɛn. » \v 6 Ungö mutɛn indiir abi, nde kàtsül an'te u mɛɛn, kàkyer twar, waa kàkiir la u mii a ikwamii, \v 7 waa kàtɛn a nde naa: « Kyen, kaywɛb kà itɛy a Silɔwɛ. » Ikɔb aki ikaswaŋà naa « Ntööm ». Ikwàmii kàkyen kwo, kàywɛy ntabwey, waa kàyimanà mpal kàyàfurà nde. \v 8 Baar a tsütsü anà nde anà baar bàfun'manà kusà wàmulɔlɔm, bàfuulà naa: « Nkye wà kà mbuur akwà kàkälà wà aŋàbwaay anà kàfalɔ̈lɔ̈mà anki? » \v 9 Amwɛy bàtɛɛnà naa: « Awà nde. » Bumwɛy naa: « Awà kà nde anki, mbuur asin kàmufwän. » Wɛɛ ikwàmii kàkyey naa: « Ndandaa, wà mɛ. » \v 10 Abun, ba bun'fuulà naa: « Mii angye myan'dubà aben? » \v 11 Nde kàfuur naa: « Mbuur awà bàfàbel Yɛsu kàkyer twar, kan'kiir la u mii, waa kàtɛn a mɛ naa: "Kyen Silɔwɛ, kaywɛb". Apan sye in'kyen mɛ, in'ywɛb mɛ, waa in'bulà muman! » \v 12 Ba bun'fuul naa: « Nde wàken, mbuur wa? » Nde kàfuur naa: « Mɛ in'yöb anki. » \s1 Amfarisi ban'fuul ikwamii awà kàkɔɔrà \p \v 13 Apan, ba bàtwääl mbuur kàkäl ikwàmii akà Amfarisi. \v 14 Kyekà, ilä akin kyàkäl ilä a saba akyà kàkyer Yɛsu twar, anà kun'duub nde mii. \v 15 Apan sye, Amfarisi bun'fuul sye naa mii angye myàdubà aben. Nde kafuur naa: « Nde kan'kiir twar u mii, in'ywɛb mɛ, waa mɛ an'man. » \v 16 Apan, uboo a Amfarisi amwɛy bàtɛɛnà naa: « Mbuur awà kà kan'fà akà Nzam anki, ntɔn nde saba ufàkyɛɛl anki. » Wɛɛ bumwɛy bàtɛɛnà naa: « Nkye mbuur a man'be kan'kwo ukäl anà ikɔ̈b akyer idiim a tub abi? » Nkaabà yàkyer abilà uboo a ba. \v 17 Apan, ba bàfàfuul ikwamii naa: « Waa ngye, ngye an'tɛn aben ntɔn mbuur kaduub mii? » Nde kàfuur naa: « Nde wà ŋangɔɔm. » \p \v 18 Wɛɛ amfum a Ayudà bàkyer atɔn musà làkwikilà naa nde kàkäl ikwàmii, waa nde kàbulà muman. Undiir awun, bàbel ba aböör ande \v 19 ntɔn mukafuul naa: « Nkye wà mwan abɛ akwà làwe bɛ naa nde bun'bör wàŋàkwàmii? Abun, nde kan'man aben apanà? » \v 20 Aböör ande bàfuur naa: « Bi, bi ikyàyöb ndandaa naa wà mwan baal abi, nde sye bun'bör wàŋàkwàmii. \v 21 Apanà nde kan'man aben, bi iyöb anki. Nà kun'duub mii? Bi iyöb anki. Lun'fuul, nde wàŋàyɛl, nde kan'kwo musam ntɔn nde ŋakwo! » \v 22 Aböör ande bàtɛɛnà ba abà, ntɔn ba bàtiinà Ayudà bɔɔmà. Ntɔn amfum a Ayudà bàdirà kusà muböŋ u ndwà a nköŋ a Ayudà mbuur wanswà asàkyey naa Yɛsu wà Klistɔ. \v 23 Undiir awun aböör ande bàtɛn ba naa: « Nde wàŋàyɛl, lun'fuul! » \p \v 24 Amfarisi bàbel mbuur akwà kàkäl aŋàkwàmii mbalà yàyweel, waa bàtɛn a nde naa: « Pà làkoo akà Nzam! Bi, bi ikyàyöb naa baal wà wà mbuur a man'be. » \v 25 Nde kafuur naa: « Isàkal naa nde wà mbuur a man'be, mɛ in'yöb anki. Mɛ in'yöb undiir mwɛy mpɛl awà: mɛ kàkäl ikwàmii, apanà mɛ an'man. » \v 26 Ba waa bun'fuul naa: « Ininà nde kakyer? Nde ngye mii kaduub aben? » \v 27 Nde kafuur naa: « Mɛ ya akyàlakyään itaan, wɛɛ bɛ, bɛ làwem anki. Ntɔn nkye làkwen bɛ mufàwem mbalà asin? Nkye bɛ sye, bɛ làkwen mubulà alɔŋki ande? » \v 28 Apan, ba waa bàsɛmà mukun'to, mutɛn naa: « Ngye mbuur awà un'lɔŋki ande! Bi, bi ibà alɔŋki a Mɔsɛ. \v 29 Bi, bi ikyàyöb naa Nzam kàyääm a Mɔsɛ, wɛɛ mbuur wà, bi iyöb anki naa nde an'fà ken! » \v 30 Baal kafuur naa: « Le, ayi ndaa yubem: bɛ làyöb anki naa nde kan'fà ken, apan sye nde kàman'duub mii! \v 31 Bi ikyàyöb naa Nzam ufàwem anki baar a man'be. Wɛɛ isàkal naa mbuur afàkömà Nzam anà afàkyer ukwen ande, Nzam afàkyer un'wem. \v 32 Baar ŋàtàwem anki akà ikikye mutɛn naa mbuur mwɛy waa kàkɔɔr ikwàmii fà mböör ande. \v 33 Ilàkal naa mbuur awà kàfü anki akà Nzam, nde kàlàkwo anki mukyer akà undiir. » \v 34 Ba bun'fuur naa: « Ngye wanswà awà uboo a man'be fà mböör angye, waa ngye ilɔŋ! » Apan ba waa bun'tɔɔm u nsà. \s1 Ikwàmii a dweelà \p \v 35 Yɛsu kàwem naa ba nde bàkyer un'böŋ. Mpal kàbwey nde anà nde, nde kun'fuul naa: « Nkye ngye, ngye an'sà làkwikilà amu mwan a mbuur? » – \v 36 Nde kun'fuur naa: « Mwol, nde wà nà, waa mɛ in'sà làkwikilà amu nde? » \v 37 Yɛsu waa kàtɛn a nde naa: « Ngye amun'man, wa atɛɛnà awà apanà anà ngye, nde awà. » \v 38 Baal waa kàtɛn naa: « Mwol, mɛ, mɛ an'sà làkwikilà. » Apan, nde kàbü an'köm kusà a Yɛsu. \v 39 Waa Yɛsu kàtɛn naa: « Mɛ, mɛ kàyi u mɛɛn pà ntɔn ntsüül a nsaŋ mwɛy ikäl: ntɔn ikwàmii bàmɛn, baar bàfàman bàbulà ikwàmii. » \v 40 Amfarisi bàkäl tsütsü apà nde, bàwem ba indiir abi, waa bun'fuul naa: « Nkye bi sye, bi ibà ikwàmii? » \v 41 Yɛsu kafuur naa: « Yàlàkal naa bɛ làbà ikwàmii, bɛ làlàkal anki baar a man'be. Wɛɛ ntɔn bɛ làtɛn naa: "Bi ifàman", abun, man'be abɛ mà kapaa. » \c 10 \s1 Nsim a un'kyɛɛŋ anà in'kɔk \p \v 1 Yɛsu kàtɛn naa: « Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään: isàkal naa mbuur ubilà anki u munàmbwo a làböl a in'kɔk, wɛɛ naa nde kan'lar udu a ibä a làböl, u ntsü yumwɛy, nde wà mbüüb anà un'dwää. \v 2 Wɛɛ mbuur afàbilà u munàmbwo, nde wun'kyɛɛŋ a in'kɔk. \v 3 Un'leer kun'duub munàmbwo, in'kɔk myàwem ndaa ande. Nde afàbel in'kɔk ande umwɛy umwɛy kà ikɔb awa, waa utwey mya u nsà. \v 4 Utaaŋ utwey nde mya myanswà, uyikyà nde kusà a mya, mya myun'lab ungö, ntɔn mya myàkyàyöb ndaa ande. \v 5 Ikwe anki akà ikikye naa mya myàsàlab ungyey, mya ikyer asun'tiin, ntɔn mya myàyöb anki ndaa a angyey. » \p \v 6 Yɛsu katɛɛl nsim ayi, wɛɛ ba bàyöb anki naa indiir nà nde kàtɛɛnà. \s1 Yɛsu, un'kyɛɛŋ a in'kɔk aŋàbwaŋ \p \v 7 Yɛsu kàfàtɛn naa: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään, mɛ in'wà munàmbwo a làböl a in'kɔk. \v 8 Baar banswà bàfwel kusà a mɛ bà mbüüb anà adwää, wɛɛ in'kɔk myawem anki. \v 9 Mɛ, mɛ in'wà munàmbwo. Isàkal naa mbuur kan'bilà u mbwo amɛ, nde asàwà mɔ̈ɔ̈, nde akyer asàbilà, akyer asàtoo, nde asàman byàdyà. \v 10 Mbüüb afàyà nà muyib, mudwa anà mupay. Wɛɛ mɛ, mɛ kàyi ntɔn baar bàwɛl mɔ̈ɔ̈ anà bàwɛl wa mbɔɔn. \v 11 Mɛ, mɛ in'wà un'kyɛɛŋ aŋàbwaŋ. Un'kyɛɛŋ aŋàbwaŋ afàpà mɔ̈ɔ̈ ande ntɔn in'kɔk ande. \v 12 Mbuur afàsal ntɔn ngim mpɛl, nde kà wà un'kyɛɛŋ a ndandaa anki, in'kɔk kà myànde anki. Kya nde usàman kyɛŋbɔl làmuyà, nde la usàkɔɔb nde in'kɔk, waa uwurà ntiin. Apan, kyɛŋbɔl la làsàbürà la mya, waa làsàtà làböl upay. \v 13 Le, nde wà un'syääl a ngim, nde undiir ukyɛr anki ntɔn in'kɔk. \v 14 Mɛ, mɛ in'wà un'kyɛɛŋ aŋàbwaŋ. Mɛ in'kyàyöb in'kɔk amɛ, mya sye myàkyan'yöb, \v 15 Taaràmɛ akyan'yöb, mɛ sye in'kyun'yöb. Mɛ in'fàpà mɔ̈ɔ̈ amɛ ntɔn in'kɔk amɛ. \v 16 Mɛ, mɛ in'we anà in'kɔk myumwɛy mpa amyà uboo a làböl alà. Mya sye mɛ in'kyer atwaal. Mya isàwem ndaa amɛ, làböl làsàkal làmwɛy, un'kyɛɛŋ mwɛy sye. \v 17 Taa akyan'kwen, ntɔn mɛ in'fàpà mɔ̈ɔ̈ amɛ, ungö waa in'fàwal wa. \v 18 Akà mbuur mwɛy tɛy afan'duum mɔ̈ɔ̈, wɛɛ mɛ, mɛ wa in'fàpà a ukwen amɛ. Mɛ in'we anà ikɔ̈b apà wa, anà ikɔ̈b afàwal wa. Ayi nswɛɛŋ kan'pɛ Taaràmɛ. » \p \v 19 U ndaa ayi, nkaabà yàkyer abilà uboo a amfum a Ayudà. \v 20 Bàmbɔɔn uboo a ba bàtɛɛnà naa: « Nde we anà unsɔŋà! Nde wà ŋukɔŋ! Ntɔn nkye lun'weemà bɛ? » \v 21 Wɛɛ bumwɛy bàtɛɛnà naa: « Mbuur awe anà unsɔŋà ufàtɛn anki abà. Nkye unsɔŋà kan'kwo muduub mii a ikwàmii? » \s1 Yɛsu bàmutɔn \p \v 22 La làkäl paŋà làfakalà mpye mbɔɔn, baar bàkäl mukyɔm mpööŋ a ndwà a Nzam u Yɛlusàlɛm. \v 23 Yɛsu kàkäl mulàlyaaŋ u ndwà a Nzam, u myäy bàfàbel naa myäy a Salɔmun. \v 24 Apan, Amfum a Ayudà bàkyer un'diŋà, waa bun'fuul naa: « Tii mpal nà asikaar ngye unsà pfürà? Ikyään ubwaŋàbwaŋ isàkal naa ngye awà Klistɔ. » \v 25 Yɛsu kafuur naa: « Mɛ ya akyàlakyään itaan, wɛɛ bɛ, bɛ lan'si anki làkwikilà. Isal in'fàkyer mɛ kà ikɔb a Taaràmɛ, byàmutà imbäl ntɔn mɛ. \v 26 Wɛɛ bɛ lan'si anki làkwikilà, ntɔn bɛ kàlàbà in'kɔk amɛ anki. \v 27 In'kɔk amɛ myàfàwem ndaa amɛ. Mɛ in'kyayöb, mya sye myàkyer afan'lab. \v 28 Mɛ in'fapà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye, mya myàsàkyà anki bwà akà ikikye, akà mbuur mwɛy ukwe anki mugyɔɔr mya u kɔɔ amɛ. \v 29 Taaràmɛ, mbuur kan'pɛ mya, kan'söön baar banswà. Akà mbuur mwɛy ukwe anki mugyɔɔr mya u kɔɔ a Taa. \v 30 Taa anà mɛ, bi ibà mwɛy. » \p \v 31 Ayudà bàfàbürà in'kul ntɔn mukun'tà. \v 32 Apan, Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Mɛ kàlamɛɛy isal a ntwɛn mbɔɔn byàfü akà Taa. Isal nà uboo a bya làkwen bɛ mukan'tà in'kul? » \v 33 Ayudà bun'fuur naa: « Kà ntɔn isal a ntwɛn anki waa bi katà in'kul, wɛɛ ntɔn mbɛɛy: ngye awà mbuur, wɛɛ ngye, ngye awàmukyey naa ngye awà Nzam! » \v 34 Yɛsu kafuur naa: « Nkye bàsön anki uboo a un'kɔɔn abɛ naa: "Mɛ, mɛ kàtɛn naa bɛ làbà bànzam."? \v 35 Bi ikyàyöb naa ikwe anki bàlwom indiir abyà uboo a Ndaa Aŋàsɔn. Kyekà, Nzam kàbel nde baar naa bànzam, ntɔn ndaa ande bàtöm akà ba. \v 36 Bɛ, bɛ làtɛn a baal kàsi Nzam an'kɔɔ anà kàtöm nde u mɛɛn naa: "Ngye awàmubɛy!", ntɔn an'tɛn mɛ naa mɛ in'wà Mwan a Nzam! \v 37 Isàkal naa mɛ in'fàkyer anki isal a Taaràmɛ, twon làman'sà làkwikilà. \v 38 Wɛɛ isàkal naa mɛ in'fàkyer bya, itàkal naa bɛ lan'sà anki làkwikilà, làsi làkwikilà unsà isal abi. Ntɔn bɛ làyöb anà làkyey naa Taa wà amu mɛ, mɛ in'wà amu Taa. » \v 39 Apan, ba bàfàleŋ mukun'kɔr, wɛɛ nde kàkwiyà kà an'kɔɔ aba. \v 40 Yɛsu kàfàfurà sim a Yɔrdan lumwɛy, kà ikal kàfadümà Ywan utàtwɛb, waa kàbwaay kwo. \v 41 Baar mbɔɔn bàyee akà nde, waa bàtɛɛnà naa: « Ywan kàkyer anki akà idiim mwɛy, wɛɛ ndaa yanswà kàtɛn nde ntɔn mbuur awà yàkäl ndandaa. » \v 42 Abun, baar mbɔɔn bàsi làkwikilà amu nde. \c 11 \s1 Nkweel a Lazar \p \v 1 Kàkäl anà ŋukyal mwɛy ikɔb ande Lazar, un'si Bɛtanya, bul a Màlatà anà mpääŋ ande Màlye. \v 2 - Wawà Màlye akwà kàtsüül Mwol may a usɔŋ anà kun'kɔɔm in'kɔl a ntswe ande. Baal ande Lazar kàkäl anà ukyal. - \v 3 Abun, ampääŋ abà bàbɔ̈ɔ̈l bàtöm mbuur mwɛy mukàkyään Yɛsu naa: « Mwol, mbuur akwà afàkwen ngye we anà ukyal. » \v 4 Umpal kàwem Yɛsu làsaŋ alà, nde kàtɛn naa: « Abà kà ukyal akun'syen kà ukwà anki, wɛɛ ba bà ntɔn mupà làkoo akà Nzam: u mbwo a ba, Mwan a Nzam ayàwal làkoo. » \p \v 5 Kyekà, Yɛsu kàfakwenà Màlatà, anà mpääŋ ande, anà Lazar. \v 6 Umpal kàwem nde naa Lazar we anà ukyal, nde kàfàkyer ilä byeel kà ikal kàkäl nde. \v 7 Ungö apan nde kàtɛn a alɔŋki naa: « Tsweenà ifurà Yuday. » \v 8 Alɔŋki bun'fuur naa: « Un'lɔɔŋ, itaan a mbɔɔn tɛy, amfum a Ayudà bàleŋà mukatà in'kul, waa ngye akwen mufàfurà kwo? » \v 9 Yɛsu kàfuur naa: « Nkye an'taaŋ kwem aŋiyweel matɛy u mwäänà? Isàkal naa mbuur wàmuyikyà u mwäänà, nde uböl anki kyà, ntɔn lye anà pɛɛlà. \v 10 Wɛɛ isàkal naa mbuur wàmuyikyà u làpib, nde atɛbà kyà, ntɔn pɛɛlà latɛy. » \v 11 Ungö kàtɛn nde ndaa ayi, nde kàkwɛy naa: « Un'sam abi Lazar kàn'bɔ̈ɔ̈n, wɛɛ mɛ in'kyer akyà mukun'wiiy. » \v 12 Apan, alɔŋki bàtɛn a nde naa: « Mwol, isàkal naa nde wàŋàbɔ̈ɔ̈n, nde akyer ayàwà mɔ̈ɔ̈. » \v 13 Kutɛn aŋàbwaŋ, Yɛsu kàsam ukwà a Lazar, wɛɛ ba bàsii naa twaal a twaal. \v 14 Apan, Yɛsu kàtɛn a ba ubwaŋàbwaŋ naa: « Lazar kan'kwà. \v 15 Mɛ in'wà unsà un'sak ntɔn bɛ in'kɔ̈ɔ̈n akal mɛ kwo, ntɔn bɛ lan'si làkwikilà. Wɛɛ tsweenà akà nde. » \v 16 Apan, Tuma awà bàfàbel naa Didimɔ, kàtɛn a alɔŋki bumwɛy naa: « Tsweenà, kya ikäl naa ukwà, bi sye ikàkwà mbwo mwɛy anà nde! » \s1 Yɛsu wà ngwiiy anà mɔ̈ɔ̈ \p \v 17 Mpal kàyàkɔlà Yɛsu, nde kàwem naa Lazar kàkyàkyer ilä inà kà an'dii. \v 18 Kyekà, Bɛtanya làkäl tsütsü a Yɛlusàlɛm, kà isii a an'kilɔmɛtre an'tär. \v 19 Ayudà bàyi mbɔɔn muyàlɛɛl Màlye anà Màlatà ntɔn nkweel a baal aba Lazar. \v 20 Umpal kàwem Màlatà naa Yɛsu wàmuyà, nde kàkàbwey anà nde, wɛɛ Màlye kàsàsal u ndwà wàŋàbwaay. \v 21 Màlatà kàtɛn a Yɛsu naa: « Mwol, ilàkal naa ngye akäl apà, baal amɛ kàlàkwà anki! \v 22 Wɛɛ mɛ, mɛ in'kyàyöb, itàkal apanà, naa undiir wanswà ayàlɔm ngye akà Nzam, Nzam akyer ayapà. » \v 23 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Baal angye akyer ayàwiyà. » \v 24 Màlatà kàfuur naa: « Mɛ in'kyàyöb naa nde asàkyer awiyà mbwo mwɛy a akü, kà ilä a ntsüü. » \v 25 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Mɛ, mɛ in'wà ngwiiyà anà mɔ̈ɔ̈. Mbuur wanswà an'sà làkwikilà amu mɛ asàkal anà mɔ̈ɔ̈, itàkal naa nde kan'kwà. \v 26 Mbuur wanswà awe anà mɔ̈ɔ̈ anà an'sà làkwikilà amu mɛ, nde usàkwà anki akà ikikye. Nkye ngye an'sà làkwikilà? » - \v 27 Nde kàfuur naa: « Inye, Mwol, mɛ an'sà làkwikilà naa ngye awà Klistɔ, Mwan a Nzam awasàyà pà u mɛɛn. » \s1 Yɛsu anà ampääŋ a Lazar \p \v 28 Apan, Màlatà kàkàbel mpääŋ ande Màlye, waa kun'kyään unsinsi naa: « Un'lɔɔŋ kan'yà, nde sye wàmukabeelà. » \v 29 Pa kàwem Màlye abà, laa kàmbarà nde, kàkyen u ntiin akà Yɛsu. \v 30 Kyekà, Yɛsu kàkäl anki aŋàtàbilà uboo a bul, wɛɛ nde kàtàfàkal kà ikal kàkun'taan Màlatà. \v 31 Ayudà bàkäl anà Màlye u ndwà ntɔn mukun'lɛɛl, mpal bun'mɛn ba kan'barà anà kan'too u ntiin, laa bun'läb ba. Ntɔn ba bàsii naa nde wàmukyà an'dii mukàlel. \v 32 Umpal kàkɔlà Màlye kà ikal kàkäl Yɛsu, pa kun'mɛn nde, nde kàbü kà in'kɔl ande, waa kàtɛn a nde naa: « Mwol, ilàkal naa ngye akäl apà, baal amɛ kàlàkwà anki. » \v 33 Utaaŋ kàmɛn Yɛsu Màlatà anà Ayudà bàkäl anà nde bàmulel, mpem ande yàkyer atɛɛr, lingyoomà làkyer un'wal. \v 34 Nde waa kafuul naa: « Wa bɛ lun'tɔ̈ɔ̈l ken? » Ba bun'fuur naa: « Mwol, yamɛn. » \v 35 Yɛsu waa kàlel. \v 36 Abun, Ayudà bàtɛɛnà naa: « Làler naa nde kàfun'kwenà aben! » \v 37 Wɛɛ amwɛy uboo a ba bàtɛn naa: « Nde mbuur kàkɔɔr ikwàmii, nkye nde kàlàkyer anki sye naa Lazar ukɔ̈ɔ̈n akwà? » \s1 Lazar kan'furà u mɔ̈ɔ̈ \p \v 38 Apan, Yɛsu kàfàtɛɛr u mpem ande, waa kàkyen an'dii, ma màkäl mɔɔ aŋàdübà a nkɔŋ. \v 39 Apan, Yɛsu kàtɛn naa: « Làlwom nkɔŋ yi. » Màlatà, mpääŋ a un'kü, kàtɛn a nde naa: « Mwol, apanà nde ayàkal aŋàfuurà nsɔŋ, ntɔn ŋàbà ilä inà awà nde apà. » \v 40 Wɛɛ Yɛsu kun'fuur naa: « Nkye mɛ in'tɛn anki a ngye naa isàkal naa ngye awe anà làkwikilà, ngye ayàman làkoo a Nzam? » \v 41 Abun, ba waa bàlwom nkɔŋ. Apan, Yɛsu kàler u du, waa kàtɛn naa: « Taa, mɛ amafuur an'tɔɔn ntɔn aman'wem ngye. \v 42 Ndandaa, mɛ in'kyàyöb naa ngye afàkyer an'wem taaŋ lanswà. Wɛɛ an'tɛn mɛ abà, ntɔn baar bàman'diŋà bà bàyöb naa ngye kan'töm. » \v 43 Ungö mutɛn abà, nde kàbel u ndaa a ngwal naa: « Lazar, yatoo! » \v 44 Un'kü sye waa kàyàtoo, in'kɔl anà an'kɔɔ myàŋàlàlal a ikaam a ipfɛy anà ntabwey yàŋàfwe a ipfɛy. Yɛsu kàtɛn a baar naa: « Lun'tsuuŋ, lun'wɛy ukyen. » \s1 Ndiirà ntɔn Yɛsu \r (Màt 26.1-5; Mlk 14.1-2; Luk 22.1-2) \p \v 45 Apan, bàmbɔɔn uboo a Ayudà bàyi akà Màlye anà bàmɛn indiir kàkyer Yɛsu, ba bun'si làkwikilà. \v 46 Wɛɛ bumwɛy bàkàman Amfarisi, waa bakyään indiir kàkyer Yɛsu. \v 47 Apan, amfum a angaŋ anà Amfarisi bàköŋà làbay a nsaŋ a kölàköl, waa bàtɛn naa: « Ininà bi kan'kwo mukyer? Ntɔn baal wà wàmukyer idiim mbɔɔn! \v 48 Isàkal naa bi kàmuwɛy musin akyer abà, baar banswà bàyun'sà làkwikilà. Apan, Bàlɔmà bàyàyà mupay ndwà a Nzam abi anà nsi abi! » \v 49 Umwɛy uboo aba, ikɔb ande Kayifa, kàkäl undweer a angaŋ u mbul awun, nde kàtɛn a ba naa: « Bɛ, bɛ akà undiir mwɛy làkayöbà anki! \v 50 Nkye bɛ làmanà anki naa yubwaŋ naa mbuur mwɛy ukü ntɔn un'sɛŋ, waa nsi yanswà mpa ikyà bwà? » \v 51 Kyekà, nde kàtɛɛnà anki abà unsà ukwen ande ŋakwo, wɛɛ ntɔn kàkäl nde undweer a ngaŋ u mbul awun, nde kàtɛɛ ngɔɔm naa Yɛsu akyer asàkwà ntɔn un'sɛŋ ande, \v 52 kànà ntɔn un'sɛŋ mpɛl anki, wɛɛ sye ntɔn mutüüb baan a Nzam abà bàtɛ upay. \p \v 53 Fà ilä akin, amfum a Ayudà bàtsül mbar naa bàdwa Yɛsu. \v 54 Undiir awun, Yɛsu mpa kàfàfilyaaŋà nde kà imɛɛy u mii a amfum a Ayudà: nde kàkyen u mpey, kà itiir a nsi mwɛy tsütsü a nsye a ipɔl, u bul mwɛy ikɔb a la Ɛfalayimi, waa kàbwaay kwo anà alɔŋki ande. \p \v 55 Un'kyɔm a Pak a Ayudà kàkäl tsütsü. Baar mbɔɔn bàfwee kà itiir a nsi aki bàbeenà Yɛlusàlɛm kusà a un'kyɔm mukwo, ntɔn mukàpöŋ ndür. \v 56 Ba bàkäl muleŋà Yɛsu, wɛɛ umpal bàkäl ba u Ndwà a Nzam, ba bàtɛɛnà ba a ba naa: « Bɛ làsii aben? Nkye nde uyà anki un'kyɔm? » \v 57 Kyekà, andweer a angaŋ anà Amfarisi bàpɛ nswɛɛŋ naa: isàkal naa mbuur kan'yöb ikal awà nde, nde kakyään ntɔn ba bun'kör. \c 12 \s1 Màlye kan'kiir in'kɔl a Yɛsu may a usɔŋ \r (Màt 26.6-13; Mlk 14.3-9) \p \v 1 Ilä isyaam kusà a Pak mukwo, Yɛsu kàkyen Bɛtanya, kà ikal kàfakalà Lazar akwà kàwiiy nde uboo a akü. \v 2 Akun, Màlatà kun'pɛ isaa bun'lääm ba. Lazar kàkäl umwɛy uboo a baar bàkäl mbwo mwɛy anà Yɛsu mudyà u mɛsà. \v 3 Màlye kàwɛl boboo a litre mwɛy là may a usɔŋ màndandaa, màntal a mbɔɔn, nde kàsir ma kà in'kɔl a Yɛsu. Ungö waa kàkɔɔmà ma a ntswe ande. Apan, ndwà yanswà yàtiimà a usɔŋ a may. \v 4 Ungö apan, Yudasi Isikalyɔt - umwɛy uboo a alɔŋki ande, nde mbuur awayun'yälà, - kàtɛn naa: \v 5 « Ntɔn nkye mpa bàyälà ba may a usɔŋ amà unsà nkam tär yà itɛr a ngim, waa bàlàpà ya akà aŋàlàmbwà? » \v 6 Kàtɛɛnà nde abà, kà ntɔn nde kàkäl anà ngyɛb a aŋàlàmbwà anki, wɛɛ ntɔn nde kàkäl mbüüb: nde kàfakaarà bɔ̈ɔ̈n a ngim, waa kàfalwabà ngim bàsyee uboo mwo. \v 7 Apan, Yɛsu kàtɛn naa: « Un'si a duu! Kan'kyer nde abà, nde kan'tsweel kusà ntɔn ilä bàsan'dye. \v 8 Bɛ làwe anà aŋàlàmbwà ilä byanswà, wɛɛ mɛ, bɛ làbye anki anà mɛ ilä byanswà. » \s1 Ndiirà ntɔn Lazar \p \v 9 Apan, un'sɛŋ a Ayudà mbɔɔn kàwem wa naa Yɛsu kàkäl u Bɛtanya, wa kàkyeenà kwo, kà nà ntɔn Yɛsu mpɛl anki, wɛɛ sye ntɔn mukàman Lazar akwà kàwiiy nde uboo a akü. \v 10 Apan, andweer a angaŋ bàdirà mudwa Lazar sye, \v 11 ntɔn Ayudà mbɔɔn bàtiinà Ikööŋ aba, waa bàsyee làkwikilà akà Yɛsu isin nà Lazar. \s1 Yɛsu kan'bilà u Yɛlusàlɛm \r (Màt 21.1-11; Mlk 11.1-11; Luk 19.28-40) \p \v 12 U taaŋtye, iköŋ a baar mbɔɔn akwà bàyi un'kyɔm a Pak, kyàwem naa Yɛsu wàmuyàbeenà Yɛlusàlɛm. \v 13 Ba bàwɛl an'laaŋ a an'bà, bàkyen mukàbwey anà nde, bàmuyisà in'kwɛŋ naa: « Ɔsana! Wɛy ukäl aŋàsaak mbuur awà ayà kà ikɔb a Mwol, Mfum a Isàlɛl. » \v 14 Yɛsu kàmɛn mwan a anɛ, waa kàbwaay udu a wa, asànaa ikyäänà Ndaa Aŋàsɔn naa: \q1 \v 15 « Bul a Siyɔn, twon an'man bɔɔmà! \q1 Le, Mfum angye wàmuyà, \q1 akyàbwaay udu a mwan a anɛ. » \m \v 16 U nsɛmà, alɔŋki ande bàkayöbà anki indiir abi. Wɛɛ umpal kàwɛl Yɛsu làkoo, apan ba bàyɔbà naa indiir abi bàsön ntɔn nde anà ba bya sye bàkyer ntɔn nde. \p \v 17 Baar banswà bàkäl anà Yɛsu mpal kàbel nde Lazar muyàtoo kà an'dii anà kun'wiiy nde uboo a akü, bun'tɛɛlà imbäl. \v 18 Kyakin, iköŋ a baar kyàkàbwey kya anà nde, ntɔn kya kyàwem naa nde kàkyer impà akin. \v 19 Apan, Amfarisi bàtɛn ba a ba naa: « Bɛ lan'man naa bɛ akà undiir làyàwal anki: le, baar banswà bàmun'lab! » \s1 Angɛlɛki amwɛy bàmuleŋ Yɛsu \p \v 20 Yàmɛnà naa uboo a baar bàbeenà Yɛlusàlɛm mukömà umpal a un'kyɔm, bàkäl anà Angɛlɛki amwɛy. \v 21 Ba bàsin apà Filipo, un'nsi Bɛtesayidà a Ngalilɛ, waa bun'lɔ̈ɔ̈m naa: « Un'lɔɔŋ, bi ikwen muman Yɛsu. » \v 22 Filipo kàkàsam Andrɛ, ungö, ba bàbɔ̈ɔ̈l waa bàkàsam Yɛsu. \v 23 Yɛsu kafuur naa: « Mpalabà taaŋ lan'kwo alà uwal Mwan a mbuur làkoo. \v 24 Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään, isàkal naa imbɛŋ a blɛ kyan'bwà u mɛɛn ikü anki, kya ikal kya mpɛl aŋàyen. Wɛɛ, isàkal naa kya kyan'kwà, kya ibɔr mbɛŋ mbɔɔn. \v 25 Mbuur akwen mɔ̈ɔ̈ ande aŋàsɔ̈ɔ̈n Nzam, wa akyà bwà, wɛɛ mbuur asàkɔɔb mɔ̈ɔ̈ ande u mɛɛn pà, nde asàkaar wa mbul a in'tye. \v 26 Isàkal naa mbuur kan'kwen mukan'syääl, wɛy nde kan'läb. Ikal in'wà mɛ, un'syääl amɛ asàkal kwo sye. Isàkal naa mbuur kàman'syääl, Taa asun'pà làkoo. \s1 Yɛsu kan'sam nkweel ande \p \v 27 « Papanà mpem amɛ yan'too! Waa ininà mɛ in'tɛn? Taa, ntsü mɔ̈ɔ̈ utaaŋ alà? Wɛɛ kiin amɛ, mɛ kàyi ntɔn taaŋ a mpay a tub alà! \v 28 Taa, pà ikɔb angye làkoo! » Apan, ndaa yàfü du, yàtɛn naa: « Mɛ kàkyàpà kya làkoo, mɛ in'kyer ayàfàpà kya làkoo. » \v 29 Iköŋ a baar kyàkäl pa anà kyàwem ndaa, kyàtɛɛnà naa: « Ipar kyan'bwà! » Bumwɛy naa: « Un'kyeey mwɛy kàmusam! » \v 30 Yɛsu kakyään naa: « Ndaa ayi kà ban'tɛn a mɛ anki, wɛɛ ban'tɛn a bɛ. \v 31 Papanà là taaŋ mutsul nsaŋ a mɛɛn mà, papanà mfum a mɛɛn mà bàyun'tɔɔm u nsà. \v 32 Wɛɛ akà mɛ, mpal bàsan'sɛɛn u mɛɛn pà, mɛ in'sànaan baar banswà akà mɛ. » \v 33 Kàtɛɛnà nde abà, nde kàswɛŋà naa nkweel ande isàkal aben. \v 34 Iköŋ a baar kyun'fuur naa: « Bi, bi kàlɔŋàkà unsà Un'kɔɔn naa Klistɔ asàkal anà mɔ̈ɔ̈ ipepey. Aben ngye an'kwo mutɛn naa Mwan a mbuur bàkyer asun'sɛɛn? Nà Mwan a mbuur awà? » \v 35 Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Pɛɛlà làfàkal anki anà taaŋ mbɔɔn uboo a bɛ. Làlyaaŋ umpal làbà bɛ anà pɛɛlà, ntɔn mpib ikɔ̈ɔ̈n alabweel. Ntɔn mbuur afilyaaŋ u mpib, nde uyöb anki naa nde akyà ken. \v 36 Kyakin, mpal làbà bɛ anà pɛɛlà, làsi làkwikilà amu pɛɛlà, ntɔn bɛ làbulà baan a pɛɛlà. » \s1 Ayudà ban'tɔn musà làkwikilà amu Yɛsu \p Ungö kàsam nde ba abà, Yɛsu kàlwomà paa, waa kàkàyee ukwɛl apà ba. \v 37 Itàkal naa nde kàkyerà idiim mbɔɔn u mii a ba, ba bàsun'sà anki làkwikilà. \v 38 Abun yàkwe ndaa kàtɛn ŋangɔɔm Yɛsay: \q1 « Mwol, nà kàsi làkwikilà akà an'lɔɔŋ abi? \q1 Mwol ngwal ande kàswɛŋ akà nà? » \m \v 39 Yɛsay awà kàswɛŋ sye isin a ndaa mpa bàkwe ba musà làkwikilà: \q1 \v 40 « Nzam kàdwä mii aba, \q1 nde kàbuul mpem aba bwoor, \q1 ntɔn mii aba ikɔ̈ɔ̈n atääl, \q1 naa mpem aba ikɔ̈ɔ̈n ayöb, \q1 ntɔn ba bàkɔ̈ɔ̈n asàfyefurà akà mɛ \q1 ntɔn mɛ akɔɔr. » \m \v 41 Yɛsay kàtɛn nde indiir abi, ntɔn kàmɛn nde làkoo a Yɛsu, waa kàsam ntɔn nde. \p \v 42 Apanà sye, bàmbɔɔn uboo a amfum a Ayudà ŋakwo bàsi làkwikilà amu nde. Wɛɛ, ntɔn Amfarisi, ba bàkyey anki u mii a baar manà bàyatwey u ndwà a nköŋ a Ayudà. \v 43 Ntɔn ba bàkwen làkoo lan'fà akà baar, akwànaa lan'fà akà Nzam. \s1 Nsaŋ ntɔn ndaa a Yɛsu \p \v 44 Yɛsu kàsi un'kwɛŋ: « Mbuur asà làkwikilà amu mɛ, kà amu mɛ mpɛl anki nde kan'sà làkwikilà, wɛɛ amu mbuur kan'töm sye. \v 45 Mbuur aman'man, nde kan'man sye mbuur kan'töm. \v 46 Mɛ pɛɛlà, mɛ kàyi u mɛɛn, ntɔn mbuur wanswà asà làkwikilà amu mɛ, ukɔ̈ɔ̈n akal uboo a mpib. \v 47 Isàkal naa mbuur kan'wem ndaa amɛ, wɛ nde ya ufàsyääl anki, kà mɛ anki in'sàtsul nsaŋ ande, ntɔn mɛ kàyi anki mutsul nsaŋ a mɛɛn, wɛɛ ntɔn mukun'tswà mɔ̈ɔ̈. \v 48 Mbuur atɔn mɛ anà akɔ̈ɔ̈n akyey ndaa amɛ, nde we anà un'tsüül a nsaŋ ande: an'lɔɔŋ kàpɛɛ mɛ isun'tsüül mbar kà ilä a ntsüü. \v 49 Ntɔn mɛ kàtɛn anki unsà ukwen amɛ ŋakwo, wɛɛ Taa, mbuur kan'töm, kan'swɛŋ nde ŋakwo naa ininà mɛ in'tɛn, ininà mɛ in'kyään. \v 50 Waa mɛ in'kyàyöb naa nswɛɛŋ ande ifàpà mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. Kyakin indiir an'tɛn mɛ, mɛ bya an'tɛn asànaa kan'swɛŋ Taa. » \c 13 \s1 Yɛsu kan'ywɛy in'kɔl a alɔŋki ande \p \v 1 Yàmɛnà naa kusà a un'kyɔm a Pak, Yɛsu kàkyer ayöb naa taaŋ ande lan'kwo, taaŋ ntɔn mulwomà u mɛɛn pà anà mukyà akà Taa. Nde kàkwen bànde abà u mɛɛn pà, nde kakwen aŋàsöönà. \v 2 Kyekà, umpal bàkäl ba mudyà làsisye, ileŋ kàkyàbiil itaan an'kyän u mpem a Yudasi, mwan a Simɔn Isikalyɔt, ntɔn mukun'yälà. \v 3 Yɛsu kàyöbà naa indiir byanswà Taa kàpɛ kà an'kɔɔ ande, naa nde kàtoo amu Nzam, nde wàmufurà akà Nzam. \v 4 Yɛsu kàmbarà u mɛsà, kàlwom ipfey adu ande, waa kàwɛl làpye, kàbäm la u lɔŋ. \v 5 Ungö, nde kàsi an'dà u làlɔŋà, waa kàsɛmà muywɛy in'kɔl a alɔŋki ande, waa kàkɔɔmà mya a làpye kàbäm nde u lɔŋ. \v 6 Apan, kan'yàtol nde akà Simɔn Petɔlà, nde waa utɛn a nde naa: « Mwol, ngye, an'ywɛy in'kɔl! » \v 7 Yɛsu waa kun'fuur naa: « Undiir in'kyer mɛ wà, ngye wa ayöb anki apanà, wɛɛ ngye wa asàyöb ungö. » \v 8 Petɔlà kàtɛn a nde naa: « Aay, ngye mɛ in'kɔl an'ywɛy anki akà ikikye! » Yɛsu kun'fuur naa: « Isàkal naa mɛ mya aywɛy anki, ngye un'tüüb anà mɛ watɛy. » \v 9 Simɔn Petɔlà kàtɛn a nde naa: « Mwol, isàkal abwɛy, twon aman'ywɛy nà in'kɔl mpɛl, wɛɛ anà an'kɔɔ anà un'tswe sye! » \v 10 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Mbuur aŋàywab, nde mfun afàywab yatɛy, ntɔn ndür ande yanswà yàŋàpɔŋà. Bɛ, bɛ làbà aŋàpɔŋà, wɛɛ kà bɛ banswà anki. » \v 11 Nde kàkyer ayöb ubwaŋàbwaŋ naa nà kàlun'yälà, undiir awun kàtɛn nde naa: « Kà bɛ banswà anki làbà aŋàpɔŋà. » \p \v 12 Ungö kaywɛy nde in'kɔl, Yɛsu kàfàbwaar ipfɛy adu ande, nde kàfurà u mɛsà, waa kàtɛn a ba naa: « Nkye bɛ lan'yöb undiir amàlakyer mɛ? \v 13 Bɛ, bɛ làfan'bel "Un'lɔɔŋ" anà "Mwol", bɛ làbye anà iböŋ, ntɔn mɛ in'wà nde. \v 14 Abun, isàkal naa mɛ Mwol anà Un'lɔɔŋ, mɛ amàlaywɛy in'kɔl, wɛy bɛ, bɛ sye làywɛy in'kɔl bɛ a bɛ. \v 15 Mɛ amàlapà mbaan, ntɔn bɛ sye làkyer asànaa amàlakyer mɛ là. \v 16 Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään: un'syääl ukwe anki ulyaaŋ nkum ande, itàkal naa ntööm ulyaaŋ mbuur kun'töm. \v 17 Isàkal naa bɛ lan'yöb indiir abi, bɛ làbà aŋun'sak isàkal naa bɛ lan'syääl bya. \v 18 Mɛ, mɛ in'tɛn anki ntɔn bɛ banswà, ntɔn mɛ in'kyàyöb baar kàsɔ̈ɔ̈l mɛ. Wɛɛ, wɛy Ndaa Aŋàsɔn ikwe: "Mbuur kàdyee làmpà anà mɛ, kàman'diŋà làkɔl mbaar." \v 19 Apanà, mɛ amàlakyään kusà a ndaa ayi muyà, ntɔn, umpal iyàyà ya, waa bɛ làyàsà làkwikilà naa "Mɛ In'wà". \v 20 Ndandaa, ndandaa mɛ alàsam: mbuur wanswà awal mbuur an'tɔm mɛ, nde kàman'wal sye. Mbuur kàman'wal, nde kan'wal sye mbuur kan'töm. » \s1 Ngyälà a Yɛsu \r (Màt 26.20-25; Mlk 14.17-21; Luk 22.21-23) \p \v 21 Ungö mutɛn indiir abi, mpem a Yɛsu kàkyer ayɔɔ, waa kàtɛ imbäl ki: « Ndandaa, ndandaa mɛ alàkyään, umwɛy uboo abɛ akyer ayan'yälà. » \v 22 Apan, alɔŋki bàleerà ba a ba u mii, ukɔɔn ayöb naa nde atɛɛnà ntɔn nà. \v 23 Umwɛy uboo a alɔŋki, awà kàfakweenà Yɛsu, kàkäl ukɔl a nde. \v 24 Apan, Simɔn Petɔlà kun'bɛl imbweer: « Un'fuul, nde atɛɛnà ntɔn nà. » \v 25 Ungö, un'lɔŋki awà kàkàyiir kà itɔl a Yɛsu, waa kun'fuul naa: « Mwol, nà wa? » \v 26 Yɛsu kàfuur naa: « Mbuur awà in'yàpà mɛ itiir a làmpà in'yàdümà mɛ. » Apan sye, Yɛsu kàwɛl itiir a làmpà, kàdümà kya, waa kàpɛ kya akà Yudasi, mwan a Simɔn Isikalyɔt. \v 27 Pa kàyä Yudasi itiir a mampà kya, Satanà laa kun'bilà nde. Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Yudasi, undiir awà ngye awà mukyer, kyer wa agyägyä! » \v 28 Baar bàkäl u mɛsà bàyöb anki, akà mbuur mwɛy, naa ntɔn nkye Yɛsu kun'kyään nde abwɛy. \v 29 Bàmbɔɔn bàsii naa ntɔn bɔ̈ɔ̈n a ngim làkälà a Yudasi, undiir awun Yɛsu kun'swɛŋ nde naa nde ukyen mukàsom indiir byàkäl mfun ntɔn un'kyɔm, itàkal naa mupà an'kab akà aŋàlàmbwà. \v 30 Pa kàwɛl Yudasi itiir a làmpà, nde kàtoo agyägyä. Làpib làkäl aŋàbwà. \s1 Nswɛɛŋ akün \p \v 31 Apan, ungö a ntoo a Yudasi, Yɛsu kàtɛn naa: « Apanà, làkoo a Mwan a mbuur lan'mɛnà, làkoo a Nzam sye lan'mɛnà amu nde. \v 32 [ Isàkal naa làkoo a Nzam lan'mɛnà amu nde, ] itaan a mbɔɔn tɛy, Nzam sye asàmɛɛy làkoo a Mwan amu nde ŋakwo. \v 33 Baan amɛ, mɛ in'fàsaal anki anà taaŋ mbɔɔn mukal anà bɛ. Bɛ, bɛ làkyer asan'leŋ, asànaa kàtɛn mɛ a amfum a Ayudà: "bɛ, bɛ làkwo anki muyà u mper ayà in'kyà mɛ", mɛ in'tɛn a bɛ sye apanà. \v 34 Mɛ amàlapà nswɛɛŋ akün: làkäl anà ukwen bɛ a bɛ. Asànaa kàlakwen mɛ, wɛy bɛ sye làkäl anà ukwen bɛ a bɛ. \v 35 Isàkal naa bɛ lan'kwen bɛ a bɛ, apan, baar banswà bàsàyöb naa bɛ làbà alɔŋki amɛ. » \s1 Yɛsu kan'kyään naa Petɔlà akyer asun'tɔn \r (Màt 26.31-35; Mlk 14.27-31; Luk 22.31-34) \p \v 36 Simɔn Petɔlà kàfuul Yɛsu naa: « Mwol, ngye ken akyà? » Yɛsu kun'fuur naa: « Apanà, ngye akwo anki muyà mper in'kyà mɛ, wɛɛ ngye asan'lab ungöngö. » \v 37 Petɔlà naa: « Mwol, ntɔn nkye mpa in'kwo mɛ muyalab apanà? Mɛ, mɛ an'kyey mupà mɔ̈ɔ̈ amɛ ntɔn ngye! » \v 38 Yɛsu naa: « Akɔɔb mɔ̈ɔ̈ angye ntɔn mɛ! Ndandaa, ndandaa, mɛ akyään, nkɔɔ mwɛy uyàtàkal aŋàbel anki, ayan'tɔn ngye mbalà tär. » \c 14 \s1 Yɛsu wà mbwo ifàkyà akà Taa \p \v 1 Yɛsu kan'tɛn naa: « Wɛy mpem abɛ ikɔ̈ɔ̈n akyɛɛr. Làsi làkwikilà amu Nzam, làsi làkwinkilà sye amu mɛ. \v 2 U ndwà a Taaràmɛ ikal byà mbɔɔn. Kya ilàkɔɔn akal abwɛy, mɛ in'làlakyään anki: Mɛ amàkàlalɔ̈ɔ̈n ikal. \v 3 Umpal in'sàkyà mɛ mukàlalɔ̈ɔ̈n ikal, mɛ insàfyefurà muyàlawal, ntɔn ikal in'wà mɛ, bɛ sye làkäl paa. \v 4 Mɛ, ntsü in'kyà mɛ, bɛ làkyàyöb mbwo. » \v 5 Tuma kàtɛn a nde naa: « Mwol, bi iyöb anki mper akyà ngye. Bi ban'kwo muyöb aben mbwo a ya? » \v 6 Yɛsu kun'fuur naa: « Mɛ, mɛ in'wà mbwo, ndandaa anà mɔ̈ɔ̈. Mbuur ukwo anki mukyà akà Taa ukɔɔn alyaaŋ u mbwo amɛ. \v 7 Ilàkal naa bɛ lan'yöb, bɛ làlàyöb sye Taaràmɛ. Fà apanà, bɛ làmun'yöb, bɛ làmun'man. » \p \v 8 Filipo kàtɛn a nde naa: « Mwol, iswɛŋ Taa, waa ya ikwo akà bi. » \v 9 Yɛsu kun'fuur naa: « Filipo, mɛ an'kal anà bɛ taaŋ mbɔɔn, wɛɛ ngye ŋàtan'yöb anki? Mbuur kàman'man, kan'man Taa. Ntɔn nkye an'tɛn ngye naa: "Iswɛŋ Taa"? \v 10 Làsi làkwikilà naa mɛ in'wà amu Taa, naa nde wà amu mɛ. Ndaa in'fàtɛn mɛ a bɛ banswà, kà mɛ ŋakwo in'fàbɔn anki, Taa awà amu mɛ afàkyer isal ande ŋakwo. \v 11 Làsi làkwikilà naa mɛ in'wà amu Taa, naa Taa wà amu mɛ. Naa tɛy, làsi làkwikilà ntɔn isal abi. \v 12 Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään: mbuur awe anà làkwikilà amu mɛ, nde sye, nde asàkyer isal in'fàkyer mɛ. Nde asàkyer byàŋàsöön, ntɔn mɛ in'wàmukyà akà Taa. \v 13 Undiir wanswà làsàlɔm bɛ kà ikɔb amɛ, mɛ in'kyer asàkyer wa, ntɔn Taa uwɛl làkoo amu Mwan. \v 14 Isàkal naa bɛ lan'lɔm undiir mwɛy kà ikɔb amɛ, mɛ, mɛ in'kyer asàkyer wa. \s1 Ilää mutɔm Dweelà In'kyɛɛl \p \v 15 « Isàkal naa bɛ làman'kwen, bɛ làsàsyääl nswɛɛŋ amɛ. \v 16 Waa mɛ, mɛ in'sàbɔɔn Taa, waa nde usàlatööm un'lɛɛl asin ntɔn nde ukäl anà bɛ ilä byanswà: \v 17 Dweelà a ndandaa mpa ban'kwo baar a mɛɛn muwal, ntɔn ba bun'manà anki, ba bun'yöb anki. Wɛɛ bɛ, bɛ làkyun'yöb, ntɔn nde wà apà bɛ, anà nde asakalà amu bɛ mbul a in'tye. \v 18 Mɛ in'sàlawɛy anki asànaa itii, mɛ in'kyer asàfyefurà akà bɛ. \v 19 Yan'saal ikikye, baar a mɛɛn bàsan'man anki, wɛɛ bɛ, bɛ làkyer asan'man ntɔn mɛ in'wà wàmɔ̈ɔ̈ anà bɛ, bɛ làsàkal bàmɔ̈ɔ̈ sye. \v 20 Kà ilä akin, bɛ làsàyöb naa mɛ in'wà amu Taaràmɛ, naa bɛ làbà amu mɛ anà mɛ in'wà amu bɛ. \p \v 21 « Mbuur awe anà nswɛɛŋ amɛ anà afàsyääl ya, wawun mbuur afan'kwen. Kyeka mbuur afan'kwen, Taa asàkyer un'kwen, mɛ sye in'kyer asun'kwen, waa mɛ ŋakwo in'sàmɛnà akà nde. » \p \v 22 Yudasi - kà Yudas mwan a Isikalyɔt anki - kun'fuul naa: « Mwol, ya yà aben naa ngye akyer asyemɛɛy akà bi, wɛɛ kà akà baar a mɛɛn mà anki? » \v 23 Yɛsu kun'fuur naa: « Isàkal naa mbuur mwɛy kàman'kwen, nde asàkaar ndaa amɛ, Taaràmɛ akyer asun'kwen. Bi isàyà akà nde, waa isàbwaay amu nde. \v 24 Mbuur mpa kan'kwen, ufàkyey anki ndaa amɛ. Ndaa lan'wem bɛ yi, kàyan'fà akà mɛ anki, wɛɛ yà Taa mbuur kan'töm. \v 25 Indiir abi, mɛ bya amàlakyään utaaŋ in'wà mɛ anà bɛ. \v 26 Dweelà In'kyɛɛl, un'lɛɛl, usàtɔm Taa kà ikɔb amɛ, nde asàlalɔŋ indiir byanswà, waa usàlayɔɔb ndaa yanswà kàtɛn mɛ a bɛ. \p \v 27 « Mɛ amàsàlawɛy duu, mɛ amàlapà duu amɛ. Mɛ la alapà anki asànaa bàfàpà baar a mɛɛn. Wɛy mpem a bɛ ikɔ̈ɔ̈n akyɛɛr, ikɔ̈ɔ̈n atɛɛr. \v 28 Bɛ làkyàwem, mɛ kàtɛn a bɛ naa: "Mɛ an'kyà anà mɛ in'kyer asàfyefurà akà bɛ". Yàlàkal naa bɛ làfàkyer an'kwen, bɛ làlàkal unsà un'sak ntɔn in'kyà mɛ akà Taa, ntɔn Taa kàman'söön. \v 29 Mɛ amàlawey indiir abi apanà, kusà a bya muyà, ntɔn umpal isàyà bya, waa bɛ làsàsà làkwikilà. \v 30 Mɛ in'sàfàyääm anki mbɔɔn anà bɛ, ntɔn mfum a mɛɛn mà wàmuyà. Itàkal abun, nde ikɔ̈b mwɛy kyatɛy udu a mɛ, \v 31 wɛɛ, ntɔn naa mɛɛn màyöb naa mɛ in'kwen Taa, anà mɛ in'fàkyer nswɛɛŋ kan'pɛ Taa. Làmbarà, tsweenà! \c 15 \s1 Yɛsu, un'te a vin a ndandaa \p \v 1 « Mɛ, mɛ in'wà un'te a vin a ndandaa, Taaràmɛ wà ŋawa. \v 2 Nde afàtsul kɔkà lanswà alà amu mɛ anà mpa làfàtwà, wɛɛ nde afàsaal la akwà làfàtwà, ntɔn la làbör mbɛŋ asin mbɔɔn. \v 3 Bɛ, bɛ làbà aŋàpɔŋà itaan ntɔn ndaa kàlakyään mɛ. \v 4 Làkäl amu mɛ, asànaa in'wà mɛ amu bɛ. Akà kɔkà làmwɛy làkwe anki mubɔr mbɛŋ la ŋakwo isàkal naa la kà là aŋànääm anki a mbiim a un'te, itàkal bɛ sye, bɛ làkwo anki mubɔr mbɛŋ, isàkal naa bɛ, bɛ làbà anki amu mɛ. \v 5 Mɛ, mɛ in'wà mbiim a un'te a vin, bɛ, bɛ làbà an'kɔkà. Mbuur awà amu mɛ, anà mɛ amu nde, nde afàbɔr mbɛŋ mbɔɔn. Ntɔn bɛ, bɛ làkwe anki mukyer akà undiir mwɛy ukɔɔn mɛ. \v 6 Mbuur mpa awà amu mɛ, nde wàŋàpiy u nsà, asànaa kɔkà, laa uyɔm nde. An'kɔkà aŋàyɔm bàkyer afàköŋà, bàtɔɔm u mbaa, waa ma ikuŋà. \v 7 Isàkal naa bɛ, bɛ làbà amu mɛ, ndaa amɛ sye yà amu bɛ, bɛ làsàlɔm undiir wanswà làsàkwen bɛ, bɛ làsàwal wa. \v 8 Ndaa ifàpà Taaràmɛ làkoo yà naa bɛ làbɔ̈r mbɛŋ mbɔɔn, waa bɛ làsàkal alɔŋki amɛ. \v 9 Abun, asànaa kan'kwen Taa, mɛ sye amàlakwen. Làkäl uboo a ukwen amɛ. \v 10 Isàkal naa bɛ làfàsyääl nswɛɛŋ amɛ, bɛ làbà uboo a ukwen amɛ, asànaa kàkwey mɛ nswɛɛŋ a Taaràmɛ, mɛ in'wà uboo a ukwen ande. » \p \v 11 « An'tɛn mɛ a bɛ abà, ntɔn un'sak amɛ ukäl uboo abɛ, anà wa sye ukäl wàŋàkwo. \v 12 Le nswɛɛŋ amɛ ayi: làkwen bɛ a bɛ asànaa in'fàlakwen mɛ. \v 13 Kà we anà mbuur mwɛy anki awe anà ukwen a kölàköl isàkɔɔn akal asànaa mukɔɔb mɔ̈ɔ̈ ande ntɔn asam ande. \v 14 Bɛ làbasam amɛ isàkal naa bɛ làfàkyer indiir in'fàlàswaŋ mɛ. \v 15 Mɛ alàbel anki asyääl, ntɔn un'syääl uyöb anki ayufàkyer nkum ande. Wɛɛ mɛ, mɛ alabel asam, ntɔn ndaa yanswà kàwem mɛ akà Taaràmɛ, mɛ ya akyàlaswaŋ. \v 16 Kà bɛ anki lan'sɔ̈ɔ̈l, mɛ kàlasɔ̈ɔ̈l, mɛ kàlasi ntɔn bɛ làkyen, làbör mbɛŋ, waa mbɛŋ abɛ ilam. Abun, undiir wanswà làsàlɔm bɛ akà Taa kikɔb amɛ, nde akyer asàlapà wa. \v 17 Undiir alàswaŋ mɛ awà: làkwen bɛ a bɛ. » \s1 Mɛɛn man'yiiŋ Yɛsu anà bànde \p \v 18 « Isàkal naa mɛɛn mà màmàlayiiŋ, làyöb naa mɛ in'wà mbuur atàtwɛb kàyiiŋ ma. \v 19 Ilàkal naa bɛ làkäl baar a mɛɛn, mɛɛn ikyer alàlakwen ntɔn bɛ làbà baar ama. Wɛɛ bɛ kà làbà baar ande anki: ntɔn kàlasi mɛ ukɔl, undiir awun mɛɛn màlayiiŋ ma. \v 20 Làyɔbà ndaa kàlakyään mɛ: "Un'lɔŋki ukwe anki ulyaŋ un'lɔɔŋ ande." Isàkal naa ba mɛ ban'mɛɛy nkwaaŋ, ba bɛ sye bàsàlamɛɛy nkwaaŋ. Isàkal naa ba bàkäär ndaa amɛ, ba bàsàkaar sye yàbɛ. \v 21 Wɛɛ indiir abi byanswà ba bàsàlakyer ntɔn ikɔb amɛ, ntɔn ba bàyöb anki mbuur kan'töm. \v 22 Ilàkal naa mɛ in'kɔ̈ɔ̈n ayà anà in'kɔ̈ɔ̈n akakyään, ba bàlàkal anki anà man'be. Wɛɛ apanà, ba undiir afàkur watɛy ntɔn man'be aba. \v 23 Mbuur kàman'yiiŋ, nde kan'yiiŋ sye Taaràmɛ. \v 24 Ilàkal naa mɛ in'kɔ̈ɔ̈n akàkyer isal abi uboboo a ba, isal mpa kàkwe mbuur asin mukyer, ba bàlàkal anki anà man'be. Apanà ba bàkyàman bya, wɛɛ ba bàmufiyiiŋ, mɛ anà Taaràmɛ. \v 25 Wɛɛ ya yà ntɔn ndaa bàsön uboo un'kɔɔn aba ikwe: "Ba ban'yiiŋ abunàbun." » \p \v 26 « Mpal usàyà un'lɛɛl in'sàlatööm mɛ kà ikɔb a Taa, Dweelà a ndandaa lan'fà akà Taa, nde asan'tɛɛl imbäl. \v 27 Anà bɛ sye, bɛ làsan'tɛɛl imbäl, ntɔn bɛ làbà anà mɛ fà nsɛmà. » \c 16 \p \v 1 « Kàlakyään mɛ indiir abi, ntɔn bɛ làkɔ̈ɔ̈n abwiy làkwikilà abɛ. \v 2 Bàkyer asàlaböŋ u ndwà a nköŋ a Ayudà. Yumwɛy ayi: taaŋ làmuyà, mbuur asàladwa asàsi naa nde wàmupà ibɔɔn akà Nzam. \v 3 Bàsàkyer ba abà, ntɔn ba bàyöb anki itàkal Taa, itàkal mɛ. \v 4 Wɛɛ kàlayäm mɛ indiir abi, ntɔn umpal làsàkwo taaŋ, bɛ, bɛ làsàyɔbà naa mɛ, mɛ kàkyàlayäm ya. \s1 Isal a Dweelà Inkyɛɛl \p « Mɛɛ ya kàlasam anki fà nsɛmà, ntɔn mɛ kàkälà anà bɛ. \v 5 Apanà, mɛ in'wàmukyà akà mbuur kan'töm, wɛɛ akà mwɛy uboo a bɛ kan'fuul anki naa: "Ngye ken akyà?" \v 6 Wɛɛ, ntɔn amàlasam mɛ abà, undiir awun mpem abɛ yan'yɔl ya a ngyɛb. \v 7 Mpalabà, mɛ amàlasam ubwaŋàbwaŋ: yan'söön mfun akà bɛ naa mɛ, mɛ in'kyen. Wɛɛ kya mɛ impàkyà anki, un'lɛɛl akwà alàyà mukàlabay, uyàfàyà anki akà bɛ. Wɛɛ isàkal naa mɛ an'kyà, mɛ in'kyer asàlatööm awà. \v 8 Waa mpal usàyà nde, nde asàswaŋ ubwaŋàbwaŋ muyöb man'be aba, balàbal anà nsaŋ a Nzam. \v 9 U ndaa iler man'be, ntɔn ba bàfàsà anki làkwikilà amu mɛ, \v 10 u ndaa iler balàbal, ntɔn mɛ in'kyà akà Taa anà bɛ làfàsan'man anki, \v 11 u ndaa iler nsaŋ, mfum afàyaal mɛɛn bàyun'tsüül nsaŋ. » \p \v 12 « Mɛ, mɛ in'we anà indiir mbɔɔn mukàlasam, wɛɛ papanà bɛ làkwo anki mukaar bya u mpem abɛ. \v 13 Utaaŋ usàyà Dweelà a ndandaa, nde asàlatwaal unsà ndandaa yanswà. Ntɔn nde usàtɛn anki kà ukwen ande ŋakwo, nde asàtɛn ndaa yanswà usàwem nde anà asàkyään ndaa yanswà isàyà. \v 14 Nde asan'sà làkoo, ntɔn nde asàwal ndaa amɛ, waa usàlakyään ya. \v 15 Indiir byanswà abyà byàtaa, bya sye byà byàmɛ. Undiir awun in'tɛn mɛ naa Dweelà asàwal unsà byàmɛ, waa usàlakyään bya. \s1 Ngyɛb isàbulà un'sak \p \v 16 « Itaan a mbɔɔn tɛy, bɛ làsàfan'man anki, apan sye, ungö a taaŋ ikikye, bɛ làkyer asàfan'man. » \v 17 Apan, amwɛy uboo a alɔŋki ande bàtɛɛnà ba a ba naa: « Ininà nde ukwen mutɛn a bi naa: "Itaan a mbɔɔn tɛy, bɛ làfàsan'man anki, apan sye, ungö a taaŋ ikikye, làkyer afàsan'man", anà sye: "Ntɔn mɛ in'kyà akà Taa"? \v 18 "Taaŋ ikikye" utɛɛnà nde ikaswaŋà aben? Bi ikayöbà anki naa ininà nde utɛɛnà! » \v 19 Yɛsu kàyöb nde naa ba bàkwen mukun'fuul, waa kàtɛn a ba naa: « Bɛ làbàmuleŋ uboo a bɛ muyöb naa mɛ ininà in'kwen mutɛn: "Itaan a mbɔɔn tɛy, bɛ làfàsan'man anki, apan sye, ungö a taaŋ ikikye, bɛ làkyer afàsan'man." \v 20 Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään, bɛ, bɛ làkyer asàlel anà làsàsà un'saabà, mpal isàkal mɛɛn musaŋ. Bɛ làsàkal u ngyɛb, wɛɛ ngyɛb abɛ isàbulà un'sak. \v 21 Umpal ufàkal un'kaar anà in'swaŋ, mpem ande ifàkal udu udu ntɔn taaŋ ande lan'kwo. Wɛɛ isàkal naa nde kan'bɔr, nde afàdiimà usaay abà banswà, waa usaŋ ntɔn kan'bɔr nde mwan. \v 22 Lalan ŋàbawà bɛ làbà u ngyɛb mbɔɔn. Wɛɛ mɛ, mɛ in'kyer afàsàlaman, mpem abɛ isàkal unsà un'sak, mbuur asàladuum wa watɛy. \p \v 23 « Abun, ilä akin, akà undiir mwɛy bɛ làfàsan'fuul anki. Ndandaa, ndandaa, mɛ alàkyään, undiir wanswà làsàlɔm bɛ akà Taa, nde akyer asàlapà wa kà ikɔb amɛ. \v 24 Tii apanà, akà undiir mwɛy bɛ ŋàtàlɔm anki kà ikɔb amɛ. Làlɔ̈m, waa bɛ làsàwal, ntɔn un'sak abɛ ukàl wàŋàkwo. » \s1 Yɛsu kan'tɛn kà imɛɛy a alɔŋki \p \v 25 « Indiir abi mɛ kàtɛn a bɛ unsà nsim. Taaŋ làmuyà, alà mpa in'fàsàlasam mɛ abà, wɛɛ alà in'sàlakyään mɛ kà imɛɛy ndaa iler Taa. \v 26 Ilä akin, bɛ làsàlɔm akà Taa kà ikɔb amɛ, mɛ in'tɛn anki naa mɛ in'sàlalɔ̈ɔ̈m akà Taa, \v 27 ntɔn Taa akyàlakwen nde ŋakwo, ntɔn lan'kwen bɛ anà làsi bɛ làkwikilà naa mɛ kàfü akà Nzam. \v 28 Mɛ, mɛ kàtoo amu Taa, waa mɛ kàyi u mɛɛn. Apanà, mɛ in'wàmulwomà u mɛɛn anà mufurà akà Taa. » \v 29 Alɔŋki bàtɛn a nde naa: « Le, apanà ngye an'tɛn kà imɛɛy, ukɔɔn asyääl nsim. \v 30 Apanà bi kan'yöb naa ngye ayöb indiir byanswà, anà ngye mfun yatɛy naa mbuur kafuul ndaa. Undiir awun waa bi kan'sà làkwikilà naa ngye an'fà akà Nzam. » \v 31 Yɛsu kafuur naa: « Nkye apanà bɛ lan'sà làkwikilà? \v 32 Le, taaŋ làmuyà, apanà la lan'kwo, alà làsàtà bɛ upay, mbuur mbuur a mbwo ande, làsan'wɛy bɛ aŋàyen. Wɛɛ mɛ kà in'wà aŋàyen anki, ntɔn Taa wà anà mɛ. \v 33 Amàlakyään mɛ indiir abi ntɔn bɛ làkäl anà duu amu mɛ. Bɛ làbà uboo a lingyoomà u mɛɛn mà. Wɛɛ làkäl anà un'kanà, mɛ, mɛ mɛɛn akyun'wal iböŋ! » \c 17 \s1 Ngyamàkà a Yɛsu ntɔn alɔŋki ande \p \v 1 Ungö kàtɛn nde abà, Yɛsu kàler u du, waa kàtɛn naa: « Taa, taaŋ lan'kwo, mɛɛy làkoo a Mwan angye, ntɔn nde sye umɛɛy làkoo angye. \v 2 Ngye kun'pɛ ikɔ̈b udu a baar banswà, ntɔn nde upɛ mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye akà baar kun'pɛ ngye. \v 3 Wɛɛ mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye wà naa ba bàyöb ngye mpɛl, Nzam a ndandaa, anà bàyöb Yɛsu Klistɔ, awà kàtöm ngye. \v 4 Mɛ, mɛ kàkyapà làkoo u mɛɛn. Mɛ akyàmay isal akyan'pɛ ngye mukyer. \v 5 Apanà, ngye, Taa, mpɛ làkoo akwà kàkäl mɛ alà akà ngye, kusà mɛɛn mukal. \v 6 Mɛ, mɛ ngye akyamɛɛy akà baar akwà kàtwey ngye u mɛɛn ntɔn mukan'pà. Ba bàkäl bàngye, waa ngye kan'mpɛ abà, waa ba bàkäär ndaa angye. \v 7 Apanà, ba ban'yöb naa indiir byanswà kan'mpɛ ngye, byan'fà akà ngye. \v 8 Ntɔn mɛ ba kapɛ ndaa kan'mpɛ ngye. Ba ya bàkyàwal. Ba bàkyàyöb ndandaa naa mɛ kàtoo amu ngye, waa ba bàsi làkwikilà naa ngye kan'töm. » \p \v 9 « Ngyamàkà amɛ yà ntɔn ba. Mɛ in'yamà anki ntɔn mɛɛn, wɛɛ ntɔn baar kan'pɛ ngye, ntɔn ba bà bàngye. \v 10 Indiir byanswà in'wà mɛ abyà, byà byàngye. Indiir awà ngye abyà, byà byàmɛ. Mɛ kàwɛl làkoo amu ba. \v 11 Mɛ in'fàkal anki u mɛɛn, wɛɛ ba, ba bà u mɛɛn. Mɛ in'wàmukyà akà ngye. Taa In'kyɛɛl, aler unsà ikɔ̈b a ikɔb angye, ikɔ̈b akwà kan'pɛ ngye, ntɔn ba bàkäl mwɛy asànaa ibà bi mwɛy. \v 12 Umpal kàkäl mɛ anà ba, mɛ, mɛ ba kàfalerà kà ikɔ̈b a ikɔb angye kan'pɛ ngye. Mɛ ba afàkyer atii, lalan, akà umwɛy kàdiimà anki, nà mwan aŋàdiimà mbwo, ntɔn Ndaa Aŋàsɔn ikwe. \v 13 Apanà, mɛ in'kyà akà ngye. Indiir abi mɛ an'tɛn umpal in'wà mɛ u mɛɛn, ntɔn ba bàkäl anà un'sak amɛ u mpem aba, un'sak wàŋàkwo. \v 14 Mɛ, mɛ kapɛ ndaa angye, baar a mɛɛn bàkyer ayiiŋ, ntɔn ba kà bà baar a mɛɛn anki, asànaa mɛ mpa in'wà mɛ wàmɛɛn. \v 15 Mɛ, mɛ in'löm anki naa ngye alwom u mɛɛn, wɛɛ mukatii ntɔn Ŋube. \v 16 Ba kà baar a mɛɛn anki, asànaa mpa in'wà mɛ mbuur a mɛɛn. \v 17 Asi ukɔl ntɔn ngye u mbwo a ndandaa: ndaa angye yà ndandaa. \v 18 Asànaa kan'töm ngye u mɛɛn, mɛ sye ba amatɔm u mɛɛn. \v 19 Mɛ an'sà ndür amɛ ŋakwo akà ngye ntɔn ba, ntɔn ba sye bàkäl bàngye ndandaa. » \p \v 20 « Mɛ in'yamà anki ntɔn ba mpɛl, wɛɛ sye ntɔn baar abà bàsàsà làkwikilà aba amu mɛ u mbwo a an'lɔɔŋ aba. \v 21 Wɛy ba banswà bàkäl mwɛy, asànaa ngye, Taa, ngye awà amu mɛ anà mɛ in'wà amu ngye, wɛy ba sye bàkäl mwɛy amu bi, ntɔn mɛɛn màyöb naa ngye kan'töm. \v 22 Mɛ, mɛ ba akyapà làkoo kan'pɛ ngye, ntɔn ba bàkäl mwɛy, asànaa naa bi ibà bi mwɛy: \v 23 mɛ amu ba, ngye amu mɛ, ntɔn ba bàkäl bàŋakwo mwɛy, waa mɛɛn màyöb naa ngye kan'töm, naa ngye ba akyakwen asànaa kan'kwen ngye. \v 24 Taa, mɛ in'kwen naa ikal in'wà mɛ, ba sye bàkäl paa, anà ba bàmɛn làkoo kan'pɛ ngye kusà a nkyeer a mɛɛn. \v 25 Taa a balàbal, mpal mpa mayöb mɛɛn, wɛɛ mɛ, mɛ kàkyayöb, ba abà bàkyàyöb naa ngye kan'töm. \v 26 Mɛ kàkyer naa ba bàyöb ikɔb angye, mɛ in'yàfàkyer naa ba bàyöb kya, ntɔn ukwen kan'kwen ngye bàkäl amu ba, anà mɛ in'käl amu ba. » \c 18 \s1 Nköör a Yɛsu \r (Màt 26.47-56; Mlk 14.43-50; Luk 22.47-53) \p \v 1 Ungö mutɛn abà, Yɛsu kàkyen anà alɔŋki ande u sim a un'lwɛy bàfàbel Sɛdrɔn. Akun làkäl anà làpaŋ làmwɛy, waa kàkàbilà kwo anà alɔŋki ande. \v 2 Kyekà Yudasi, mbuur kun'yälà, kàkyàyöb ikal aki, ntɔn Yɛsu kàfakyeenà kwo mbalà mbɔɔn anà alɔŋki ande. \v 3 Nde kàkäl kusà a un'lwaŋ a aŋità bun'pɛ andweer a angaŋ anà Amfarisi, waa kàbilà u làpaŋ anà isüü a mbaa, anà mwinà anà an'tà. \v 4 Apan, Yɛsu kàyöb indiir byanswà byun'yeel, nde kàkyen mper akà ba, anà kafuul naa: « Nà bɛ làyileŋ? » \v 5 Ba bun'fuur naa: « Yɛsu, un'nsi Nasàlɛr. » Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Mɛ awà. » Kyekà, uboo a ba, Yudasi, mbuur kun'yälà, kàkäl mwo. \v 6 Umpal kàtɛn Yɛsu a ba naa: « Mɛ awà », ba bàfurà lingö, waa bàbü u mɛɛn. \v 7 Yɛsu kàfafuul naa: « Nà bɛ làyileŋ? » Ba naa: « Yɛsu, un'nsi Nasàlɛr. » \v 8 Yɛsu kafuur naa: « Mɛ in'kyàtɛn a bɛ, mɛ awà. Isàkal naa bɛ mɛ làyileŋ, abun lawɛy baar bumwɛy bà bàkyen kàba. » \p \v 9 Abun yàlàkwo ndaa kàtɛn Yɛsu naa: « Uboo a baar kan'pɛ ngye, mɛ akà umwɛy kàpiy anki. » \v 10 Apan, Simɔn Petɔlà kàkäl anà kɔm, nde kàswam la kà inkwà, kàkäm la un'tsüüŋ a undweer a angaŋ, waa la lun'ywaaŋ tsü là ibaal. Un'tsüüŋ awà ikɔb ande kyàkäl Malkusu. \v 11 Wɛɛ Yɛsu waa kàtɛn a Petɔlà naa: « Fuur kɔm angye uboo a inkwà a la. Nkye mɛ in'sànwà anki kɔɔb kan'pɛ Taa munwà? » \s1 Yɛsu bàmun'twaal kusà a An \p \v 12 Apan, iköŋ a aŋità anà mfum aba, anà aleer a amfum a Ayudà, bàkör Yɛsu, waa bun'läl in'siŋ. \v 13 Ba bàtun'syen akà An. Nde kàkäl ukwà a Kayifa, undweer a angaŋ u mbul awun. \v 14 Kyekà Kayifa awà, wà mbuur kàpɛ amfum a Ayudà lwɛŋ naa: « Yà mfun naa mbuur mwɛy ukü ntɔn un'sɛŋ a baar. » \s1 Petɔlà kan'tɔn Yɛsu \r (Màt 26.69-70; Mlk 14.66-68; Luk 22.55-57) \p \v 15 Simɔn Petɔlà anà un'lɔŋki wumwɛy bàyilabà Yɛsu. Undweer a Angaŋ kàkyun'yöb un'lɔŋki awà. Nde kàbilà mbwo mwɛy anà Yɛsu u làpaŋ a undweer a angaŋ. \v 16 Simɔn Petɔlà kàkäl u nsà, tsütsü a munàmbwo. Abun, un'lɔŋki awà kàyöb Undweer a Angaŋ, kàyàtoo nde, kàyäm a un'kaar kàkäl un'leer a munàmbwo, waa nde kàbiil Petɔlà. \v 17 Apan, un'syääl a un'kaar, un'leer a munàmbwo, kàtɛn a Petɔlà naa: « Nkye ngye, ngye sye kawumwɛy anki uboo a alɔŋki a mbuur awunà? » Petɔlà kun'fuur naa: « Aay, kà mɛ anki. » \p \v 18 Asyääl anà aleer bàyöbà böl a mbaa a an'kal, waa bàyörà ya, ntɔn mpye yàkyer akal. Petɔlà sye kàkäl paa muywar mbaa anà ba. \s1 Undweer a Angaŋ wàmufuul Yɛsu \r (Màt 26.59-66; Mlk 14.55-64; Luk 22.66-71) \p \v 19 Apan, un'dweer a angaŋ kàfuul Yɛsu unsà ndaa iler alɔŋki anà an'lɔɔŋ ande. \v 20 Yɛsu kun'fuur naa: « Mɛ, mɛ kàtɛɛnà kimɛɛy akà baar. Taaŋ lanswà, mɛ kàyilɔɔŋà u ndwà a nköŋ a Ayudà anà u ndwà a Nzam, ikal bàfàköŋ Ayudà banswà. Akundiir mwɛy wàŋàyee kàtɛn mɛ watɛy. \v 21 Ntɔn nkye an'fuulà ngye? Fuul baar bàwem ndaa kàtɛn mɛ, ba bàkyàyöb ubwaŋàbwaŋ ndaa kàtɛn mɛ! » \v 22 Umwɛy uboo a aleer bàkäl paa, umpal kàwem nde mfuur a Yɛsu ayi, waa kun'käm mbar, anà mutɛn naa: « Nkye ngye undweer a angaŋ un'fuur abwɛy? » \v 23 Yɛsu kun'fuur naa: « Isàkal naa mɛ an'tɛn ube, swaŋ ba. Isàkal naa mɛ an'tɛn ubwaŋ, ntɔn nkye aman'kam ngye mbar? » \v 24 Apan, An kun'töm wàŋàbäm in'siŋ akun'dweer a angaŋ Kayifa. \s1 Petɔlà kan'fàtɔn Yɛsu \r (Màt 26.71-75; Mlk 14.69-72; Luk 22.58-62) \p \v 25 Utaaŋ nsil alan, Simɔn Petɔlà kàkälà paa, wàmuywar mbaa. Ba bun'fuul naa: « Nkye ngye sye awumwɛy uboo a alɔŋki ande? » Petɔlà waa kàtön: « Ŋaa, kà mɛ anki. » \v 26 Umwɛy uboo a asyääl a undweer a angaŋ, un'tɔŋ a mbuur awà kàywaaŋ Petɔlà tsü ande, kàtɛn naa: « Nkye mɛ kamɛn anki anà nde uboo a làpaŋ? » \v 27 Wɛɛ Petɔlà waa kàfun'tɔn. Utaaŋ nsil alan, nkɔɔ mwɛy waa kàbel. \s1 Yɛsu kusà a Pilatu \r (Màt 27.1-2,11-14; Mlk 15.1-5; Luk 23.1-5) \p \v 28 Apan, ba bàsyen Yɛsu u ndwà a kuvɛrnɔ̈ɔ̈r fà ndwà a Kayifa. Yàkäl ututu. Baar bun'twäl bàkyer atɔn mubilà u ndwà a kuvɛrnɔ̈ɔ̈r, ntɔn mukɔɔn asà ndür aba làbiin anà ba bàdi Pak. \v 29 Abun, kuvɛrnɔ̈ɔ̈r Pilatu kàyaman u nsà, waa kafuul naa: « Undiir nà lan'füün bɛ mbuur wà? » \v 30 Ba bun'fuur naa: « Ilàkal naa mbuur awà ukɔ̈ɔ̈n akyer ube, bi ilatwääl awà anki. » \v 31 Abun, Pilatu kàtɛn a ba naa: « Lun'wɛl, lun'tsüül nsaŋ bɛ ŋakwo unsà un'kɔɔn abɛ. » Ba bun'fuur naa: « Bi ikɔ̈b mutsüül mbuur mbar a ukwà kyatɛy. » \p \v 32 Kyakin, yàkwe ndaa kàtɛn Yɛsu muswaŋ naa nde kàlàkwà aben. \v 33 Apan, Pilatu kàfurà u ndwà, waa kàswɛŋ naa bun'twääl Yɛsu. Nde kun'fuul naa: « Nkye ngye, ngye awà mfum a Ayudà? » \v 34 Yɛsu kàfuur naa: « Nkye ngye an'tɛn unsà an'kyän angye ŋakwo lɛɛ baar asin bàmakyään ntɔn mɛ? » \v 35 Pilatu kàfuur naa: « Nkye mɛ, mɛ in'wà Un'yudà? Baar a nsi angye anà amfum a angaŋ bàmayälà akà mɛ! Ininà ngye an'kyer? » \v 36 Yɛsu kàfuur naa: « Imwol amɛ kà kyà mɛɛn mà tɛy. Ilàkal naa kya ikäl kyà mɛɛn mà, asyääl amɛ bàlàkyer an'nwään naa bàkɔɔn an'yälà akamfum a Ayudà. Ŋaa, imwol amɛ kà kyà mɛɛn mà anki. » \v 37 Apan, Pilatu kàtɛn a nde naa: « Iswaŋà naa ngye awà mfum? » Yɛsu kun'fuur naa: « Ngye an'tɛn ngye ŋakwo naa mɛ in'wà mfum. Mɛ, bàkyer an'bɔr, waa mɛ kàyi u mɛɛn ntɔn mutà imbäl akà ndandaa. Mbuur wanswà awunsà ndandaa afàwem ndaa amɛ. » – \v 38 Pilatu kun'fuul naa: « Ndandaa ininà? » \s1 Yɛsu bàmutsüül mbar a ukwà \r (Màt 27.15-31; Mlk 15.6-20; Luk 23.13-25) \p Ungö a ngɔk ayi, Pilatu kàfàkàman amfum a Ayudà u nsà, waa kàtɛn a ba naa: « Mɛ akà undiir in'mɛn anki kan'kwo mutsüül mbuur wà mbar a ukwà. \v 39 Wɛɛ asànaa akyà kya ifà abɛ naa mɛ alàwɛɛy mbuur mwɛy kun'kyɔm a Pak, nkye bɛ làkyàkwen naa mɛ in'wɛy mfum a Ayudà? » \v 40 Apan ba banswà bàfàsà in'kwɛŋ: « Ŋaa, kà nde tɛy, wɛɛ Banabasi! » Kyekà, Banabasi awà kàkäl un'dwää baar. \c 19 \p \v 1 Apan, Pilatu kàswɛŋ mutwal Yɛsu anà mukun'kam an'füm. \v 2 Aŋità bàtöŋ nkar a nsyeenà, waa bun'bwä ya kun'tswe. Ba bun'bwä sye kàzak a tsöö. \v 3 Ba bàsinà tsütsü apà nde, waa bàtɛɛnà naa: « Mfum a Ayudà, mbɔr angye! » Ba bun'kämà mbar. \p \v 4 Pilatu kàkyer afàtoo, waa kàtɛn a amfum a Ayudà naa: « Làler, mɛ in'kyer alatwääl awà u nsà: bɛ làkyer ayöb naa mɛ in'mɛn anki ube kan'kyer nde. » \v 5 Abun, Yɛsu kàyàtoo wàŋàbwaar nkar a nsyeenà anà kàzak a tsöö. Pilatu kàtɛn a ba naa: « Le baal! » \v 6 Pa bun'mɛn andweer a angaŋ anà aleer, ba bàsi in'kwɛŋ: « Un'bɛɛrà u kulunsi! Un'bɛɛrà u kulunsi! » Pilatu kàtɛn a ba naa: « Lun'wɛl anà lun'bɛɛrà bɛ ŋakwo u kulunsi, wɛɛ akà mɛ, mɛ in'mɛn anki undiir kan'kwo mukun'tsüül mbar a ukwà. » \v 7 Amfum a Ayudà bun'fuur naa: « Bi iwe anà un'kɔɔn, mulab un'kɔɔn awà, nde akyer akwà, ntɔn nde kàkyeyà uyɔl naa nde wà Mwan a Nzam. » \v 8 Mpal kàwem Pilatu ndaa ayi, nde kàfàman bɔɔmà mbɔɔn. \v 9 Nde kàfurà u ndwà, waa kàfuul Yɛsu naa: « Ngye, ngye awà un'nsi nà? » Wɛɛ Yɛsu kun'fuur anki akundiir. \v 10 Apan, Pilatu kàtɛn a nde naa: « Ngye an'tɔn mukan'pà mfuur? Nkye ngye ayöb anki naa mɛ, mɛ in'we anà ikɔ̈b mukawɛy itàkal mukabɛɛrà u kulunsi? » \v 11 Wɛɛ Yɛsu kun'fuur naa: « Ngye ikɔ̈b alàkal akyà anki, ilàkal naa Nzam ukɔ̈ɔ̈n akapà kya. Undiir awun, mbuur awà kàman'yälà akà ngye, we anà man'be màŋàsöönà. » \p \v 12 Fà apan, Pilatu kàleŋà mukun'wɛy. Wɛɛ amfum a Ayudà bàsi in'kwɛŋ: « Isàkal naa ngye amun'wɛy, ngye kawà un'sam a Sɛzar anki! Mbuur wanswà afàkyey uyɔl naa nde wà mfum, nde kan'kyey naa nde wà ŋankir a Sɛzar! » \v 13 Mpal kàwem Pilatu ndaa ayi, nde kàsyen Yɛsu u nsà, kàbwaay u làbay a nsaŋ, kikal bàfàbel naa « Plase pavɛ » - unsà ɛbɛlyɔ naa « Ngabàtà ». \v 14 Kya kyàkäl ilä mulɔ̈ɔ̈n un'kyɔm a Pak u midi. Pilatu kàtɛn a Ayudà naa: « Le mfum abɛ! » \v 15 Wɛɛ ba bàsɛmà musà in'kwɛŋ: « Ukü! Ukü! Un'bɛɛrà u kulunsi! » Pilatu kàfàtɛn a ba naa: « Nkye mɛ in'bɛɛrà mfum abɛ u kulunsi? » Andweer a angaŋ bàfuur naa: « Bi mfum asin watɛy, Sɛzar mpɛl. » \v 16 Apan Pilatu wa kapɛ awà ntɔn bun'bɛɛrà u kulunsi. \s1 Mbɛɛrà a Yɛsu u kulunsi \r (Màt 27.32-44; Mlk 15.21-32; Luk 23.26-43) \p Apan ba bàsyen Yɛsu. \v 17 Yɛsu kàyisyeenà kulunsi ande, nde ŋakwo, nde kàtoo u nsà a bul ntɔn mukyà ikal akyà bàfàbel naa « Bɔl a un'tswe », unsà ɛbɛlyɔ bàfàbel « Ngɔlɔngɔta ». \v 18 Akun ba bun'bɛɛrà u kulunsi anà baar, baar bɔ̈ɔ̈l: mwɛy u kɔɔ a ibaal, mwey u kɔɔ a ikaar, Yɛsu uboboo. \v 19 Pilatu kàsön isɔn udu a kilàbää, waa kàbɛɛrà kya udu a kulunsi. Kya kyàkäl aŋàsön naa: « Yɛsu un'nsi Nasàlɛr, mfum a Ayudà. » \v 20 Ayudà mbɔɔn bàtäŋà isɔn abi, ntɔn ikal bàbɛɛrà Yɛsu u kulunsi kyàkäl tsütsü a bul, anà isɔn bya sye bàsön unsà ibɛlyɔ, unsà ilatɛ anà unsà ingɛlɛki. \v 21 Abun, andweer a angaŋ a Ayudà bàtɛn a Pilatu naa: « Twon an'sɔn naa "mfum a Ayudà", wɛɛ sɔn naa: "mbuur wà kàkyey uyɔl naa nde kàkäl mfum a Ayudà." » \v 22 Pilatu kàfuur naa: « Ayan'sɔn mɛ, mɛ an'sɔn ya. » \p \v 23 Mpal ban'may aŋità mun'bɛɛrà Yɛsu u kulunsi, ba bàwɛl ipfɛy ande, bàsi bya an'kab an'nà, mbuur mbuur kàwɛl kab làmwɛy. Làsàsal nà kàzak ande. La làkäl anki làŋàtsum: ipfɛy mwɛy fà du tii u ngyɛl. \v 24 Aŋità bàtɛɛnà ba a ba naa: « Wɛy bi ikɔ̈ɔ̈n akaam kya, wɛɛ bi itɔɔm löb, ntɔn muyöb naa nà awal kya. » Ntɔn naa Ndaa Aŋàsɔn ikwe: \q1 « Ba bàsi ipfɛy amɛ an'kab \q1 anà ba bàtɔɔm löb ntɔn kàzak amɛ. » \p Byabi indiir bàkyer aŋità. \p \v 25 Baar bàkäl tsütsü a kulunsi anà Yɛsu babà: ngwän, mpääŋ a ngwän, Màlye un'kyay a Kɔlɔpasi, anà Màlye un'nsi Makdalà. \v 26 Yɛsu kàmɛn nde ngwän anà un'lɔŋki kàfakweenà nde ukɔl a nde, nde kàtɛn a ngwän naa: « Un'kaar, le mwan angye wàbaal. » \v 27 Ungö waa kàtɛn a un'lɔŋki naa: « Le ngwa. » Fà apan, un'lɔŋki kun'wɛl u ndwà ande. \s1 Nkweel a Yɛsu \r (Màt 27.45-56; Mlk 15.33-41; Luk 23.44-49) \p \v 28 Ungö a ndaa ayi, nde kàyöb naa indiir byanswà byakyàkwo itaan, ntɔn Ndaa Aŋàsɔn ikwe, Yɛsu kàtɛn naa: « Mfwää yàman'kaar. » \v 29 Paa làkäl anà làbuuŋ aŋàyɔl a vin a nyän, ba bàbäm ikaam a ipfɛy aŋànwɛmà unsà vin a nyän alan u nswɛŋ a kɔkà a kite bàfàbel naa isɔp, waa bun'bämà kya u mun. \v 30 Pa kànü nde vin a nyän alà, nde kàtɛn naa: « Yanswà yan'kwo! » Abun, nde kàtsülà un'tswe, waa kàfuur mɔ̈ɔ̈. \s1 Ŋità mwɛy kan'tuub bɛl a nsyäärà a Yɛsu \p \v 31 Kya kyàkäl ilä ayöŋà un'kyɔm a saba. Ntɔn mukɔɔn awɛy ndom isinakalà u kulunsi ilä a saba, ntɔn kya kyàkäl ilä a kölàköl, amfum a Ayudà bàkàlɔm mbwo akà Pilatu ntɔn bàbɔ̈ɔ̈l ya in'kɔl anà bàlwom ya. \v 32 Apan, aŋità bàbɔ̈ɔ̈l in'kɔl a mbuur atàtwɛb anà myà mbuur wàyweel bàbɛɛrà u kulunsi mbwo mwɛy a Yɛsu. \v 33 Mpal bàkɔlà ba apà Yɛsu, ba bun'mɛn wàŋàkwà, waa mpa bun'bɔ̈ɔ̈l in'kɔl. \v 34 Wɛɛ umwɛy uboo a aŋità, kun'kül kwaŋ u bɛl a nsyäärà, apan sye an'kil anà an'dà waa màyàtoo. \v 35 Mbuur kàmɛn ya, kàtɛ imbäl. Imbäl ande kyà ndandaa. Nde, nde akyàyöb naa nde kan'tɛn ndandaa ntɔn bɛ sye làsi làkwikilà. \v 36 Abun, indiir abi byàyi ntɔn Ndaa Aŋàsɔn ikwe: « Bàsun'bɔɔl anki akun'kwo ande mwɛy. » \v 37 Ntsü yumwɛy, Ndaa Aŋàsɔn itɛn naa: « Ileer aba isàkal akà mbuur bàkül ba kwaŋ. » \s1 Mbiil a ndom a Yɛsu kan'dii. \r (Màt 27.57-61; Mlk 15.42-47; Luk 23.50-56) \p \v 38 Ungö a indiir abi, un'lɔŋki a Yɛsu mwɛy ikɔb ande Yɔsɛfi, un'nsi Alimatɛ, kàkyen akà Pilatu u nku, ntɔn bɔɔmà a Ayudà, mulɔm mbwo mulwom ndom a Yɛsu. Pilatu waa kàkyey. Abun, Yɔsɛfi kàkàlwom ya. \v 39 Nàkàdim sye, mbuur akwà kàkyen mukàman Yɛsu u mpib, kàtwäl isii an'kilɔ an'kwem an'tär mà may a usɔŋ mà mir àŋàtüüb anà alɔwɛ. \v 40 Ba bàbɔ̈ɔ̈l bàwɛl ndom a Yɛsu, bàläl ya ikaam a ipfɛy a linɔ, bàtyaŋ ya may a usɔŋ, asànaa awà ifà a Ayudà bàfàdyee ba akü aba. \v 41 Kikal bàbɛɛrà Yɛsu u kulunsi làkäl anà làpaŋ. Uboo a la màkäl anà an'dii akün, mpa amàŋàtàsà mbuur akikikye. \v 42 Abun, ba Yɛsu bun'tɔ̈l kwo, ntɔn ngyööŋ a Ayudà anà an'dii sye màkäl tsütsü. \c 20 \s1 An'dii a ipɔl \r (Màt 28.1-8; Mlk 16.1-8; Luk 24.1-12) \p \v 1 Ututu a ilä atàtwɛb kyà mpɔsà, u kilàpib, Màlye un'nsi Makdalà kàkyen an'dii, waa kàmɛn nkɔŋ yàŋàlwomà. \v 2 Apan, nde kàwurà ntiin, kàkàman Simɔn Petɔlà anà un'lɔŋki kàfakweenà Yɛsu, waa kàtɛn a ba naa: « Mwol bàkyun'lwom kan'dii, bi iyöb anki naa bàmusà ken. » \v 3 Petɔlà anà un'lɔŋki wumwɛy waa bàkyen an'dii. \v 4 Ba bàbɔ̈ɔ̈l bàwurà ntiin, wɛɛ un'lɔŋki wumwɛy kàyiwurà aŋàlyaŋ Petɔlà, waa kàkàkɔlà mbuur atàtwɛb kan'dii. \v 5 Nde kànyee ntɔn muler, waa kàmɛn ikaam a ipfɛy a linɔ byàŋàtɔɔl u mɛɛn. Wɛɛ nde kàbilà anki uboo a an'dii. \v 6 Simɔn Petɔlà kàyun'labà nde, waa kàyàkɔlà sye. Nde kàbilà uboo a an'dii, waa kàmɛn ikaam a ipfɛy byàŋàtɔɔl u mɛɛn, \v 7 anà ipfɛy bàfwe un'tswe a Yɛsu. Kya kyàkäl anki ikal imwɛy anà ikaam a ipfɛy a linɔ, wɛɛ kya kyàkäl kyàŋàbwɛlà, kyàŋàtɔɔl ikal asin. \v 8 Apan, un'lɔŋki akwà kàkàkɔlà kusà kan'dii waa kabilà sye. Nde waa kàmɛn, waa kàsi làkwikilà. \v 9 Ntɔn ba bàkäl aŋàtàyöb anki Ndaa Aŋàsɔn ayà itɛɛnà naa Yɛsu kàkyer alàwiyà uboo a akü. \v 10 Ungö apan, alɔŋki bàfurà ndwà aba. \s1 Yɛsu an'kàmɛnà akà Màlye a Makdalà \r (Màt 28.9-10; Mlk 16.9-11) \p \v 11 Màlye kàkäl u nsà, tsütsü a an'dii, wàmulelà. Umpal kàlelà nde, nde kànye ntɔn muler uboo a an'dii, \v 12 nde kàmɛn akyeey abɔ̈ɔ̈l bàkyàbwaar ipfɛy a pɛɛl, bàŋàbwaay kikal bàtɔ̈l ndom a Yɛsu, mwɛy ntsü a un'tswe, mwɛy ntsü a in'kɔl. \v 13 Akyeey bun'fuul naa: « Un'kaar, ntɔn nkye alelà ngye? » Nde kafuur naa: « Mwol amɛ bàmun'lwom, mɛ in'yöb anki naa bun'si ken. » \v 14 Ungö mutɛn abà, nde kàler ungö, waa kàmɛn Yɛsu kàkyàmbar paa, wɛɛ nde kàyöb anki naa awunà nde. \v 15 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Un'kaar, ntɔn nkye alelà ngye? Nà ngye aleŋà? » Wɛɛ nde kàsii naa un'syääl a làpaŋ kàkäl, waa kàtɛn a nde naa: « Mwol, isàkal naa ngye kun'lwom, nkyään, ngye kun'si ken, waa mɛɛ in'kun'wal. » \v 16 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Màlye! » Nde waa kàbulà, kun'fuur unsà Ibɛlyɔ naa: « Rabuni! », iswaŋà naa « Un'lɔɔŋ ». \v 17 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Twon aman'ba, ntɔn mɛ ŋàtàbeenà anki akà Taaràmɛ. Wɛɛ kyen kakyään atɔŋ amɛ naa mɛ an'beenà akà Taaràmɛ awà Taaràbɛ sye, akà Nzam amɛ awà Nzam abɛ sye. » \v 18 Abun, Màlye un'si Makdalà kàkyen akalɔŋki, waa kasam naa: « Mɛ, mɛ an'man Mwol, le ndaa kan'kyään nde. » \s1 Yɛsu kan'mɛnà akalɔŋki ande \r (Màt 28.16-20; Mlk 16.14-18; Luk 24.36-49) \p \v 19 Làsisye a ilä nsil aki, ilä atàtwɛb kyà mpɔsà, alɔŋki bàkàköŋ u ndwà, ibeenà byàkäl byàŋàdübà a in'kaŋàboo, ntɔn ba bàtiinà bɔɔmà a amfum a Ayudà. Yɛsu waa kàyi, kàmbär uboboo a ba, waa kàtɛn a ba naa: « Duu làkäl anà bɛ! » \v 20 Ungö mutɛn abà, nde kamɛɛy an'kɔɔ anà bɛl a nsyäärà ande. Alɔŋki banswà bàkäl unsà un'sak muman Mwol. \v 21 Yɛsu kàfàtɛn a ba naa: « Duu làkäl anà bɛ! Asànaa kan'töm Taa, mɛ, mɛ sye amàlatɔm. » \v 22 Ungö a ndaa ayi, nde kafül un'swey, waa kàtɛn a ba naa: « Làwɛl Dweelà In'kyɛɛl! \v 23 Akà baar abà làsàdwääl bɛ nkul a man'be aba, ba bàsàwal ndwääl a nkul. Wɛɛ akà baar mpa làsàdwääl bɛ nkul, ba ya sye bàsàwal anki. » \s1 Yɛsu anà Tuma \p \v 24 Kyekà Tuma awà bàfàbel Didimɔ, umwɛy uboo a Bàkwem Aŋiyweel kàkäl anki anà ba umpal kàyi Yɛsu. \v 25 Abun, alɔŋki bumwɛy bun'kyään naa: « Bi kan'man Mwol. » Wɛɛ nde kafuur naa: « Isàkal naa mɛ in'mɛn anki idiim a in'sàmar kan'kɔɔ ande, isàkal naa mɛ in'külà anki làpin amɛ kikal a in'sàmar anà kɔɔ amɛ u bɛl a nsyäärà ande, mɛ in'sà anki làkwikilà. » \p \v 26 Wɛɛ ungö a ilä naan, alɔŋki bàfàköŋ u ndwà, Tuma kàkäl anà ba. Ibeenà byanswà byàkäl byàŋàsà in'kaŋàboo. Yɛsu kàyi nde, kàmbär uboboo a ba, waa kàtɛn a ba naa: « Duu làkäl anà bɛ! » \v 27 Ungö waa kàtɛn a Tuma naa: « Sin làpin angye pà, ler an'kɔɔ amɛ. Sin sye kɔɔ angye, fwaar la u bɛl a nsyäärà amɛ. Wɛy mukal un'syeel a mbaaŋ, wɛɛ bulà aŋàlàkwikila! » \v 28 Tuma kun'fuur naa: « Mwol amɛ, Nzam amɛ! » \v 29 Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Nkye ntɔn aman'man ngye, waa ngye an'sà làkwikilà? Un'sak mbɔɔn akà baar mpa bàmɛn, waa bàsi làkwikilà! » \s1 Isin a un'kaan awà \p \v 30 Yɛsu kàkyer idiim asin mbɔɔn u mii a alɔŋki ande abyà mpa bàsön uboo a un'kaan awà. \v 31 Indiir abi bàsön ntɔn bɛ làsi làkwikilà naa Yɛsu wà Klistɔ, Mwan a Nzam, naa sye u mbwo a làkwikilà alà, bɛ làkäl anà mɔ̈ɔ̈ kikɔb ande. \c 21 \s1 Yɛsu kan'mɛnà akà alɔŋki nsambwaar \p \v 1 Ungö a indiir abi, Yɛsu kàfàmɛnà akalɔŋki ande kun'kɔɔl a ɛwà a Tibɛryade. Le, nde kàyàmɛnà aben akà ba: \v 2 Simɔn Petɔlà, Tuma - bàfàbel naa Didimɔ, Natanayɛl un'nsi Kana u Ngalilɛ, baan a Zebeday anà alɔŋki bɔ̈ɔ̈l bumwɛy bàkäl ikal imwɛy. \v 3 Simɔn Petɔlà kàtɛn a ba naa: « Mɛ, mɛ awin'kyà in'kàlwab nsö. » Ba bàtɛn a nde naa: « Bi ikyà anà ngye! » Laa bàtoo ba, bàbilà ba u bwaar, wɛɛ u mpib ayin, ba akundiir bàsiim anki. \v 4 Taaŋ làkäl lan'tyà, Yɛsu kàkäl aŋàmbar paa kun'kɔɔl a an'dà. Wɛɛ alɔŋki bàyöbà anki naa awun Yɛsu kàkäl. \v 5 Apan, Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Baan amɛ, nkye bɛ làwe anà undiir adyà? » Ba bun'fuur naa: « Ŋaa. » \v 6 Nde kàtɛn a ba naa: « Làtɔɔm an'tɛy u kɔɔ a ibaal a bwaar, waa bɛ làyàman. » Abun, waa ba bàtɔɔm ma, wɛɛ ba bàkwe anki munaan ma, ntɔn nsö yàkäl mbɔɔn. \v 7 Apan, un'lɔŋki kàfakweenà Yɛsu kàtɛn a Petɔlà naa: « Awà Mwol! » Pa kàwem Petɔlà naa Mwol kàkäl, nde kàbwäär ipfɛy, ntɔn nde kàkäl nsàpɔl, waa kàbü kan'dà. \v 8 Alɔŋki bumwɛy bàyi anà bwaar, ntɔn munaan an'tɛy màkäl aŋàyɔl a nsö: ba bàkäl anki kwɛl a nkankyel, isii a mɛtre nkam mwɛy. \v 9 Utaaŋ bàtɔlà ba u nkankyel, ba bàmɛn böl a an'kal a mbaa anà nsö udu, anà mampà. \v 10 Yɛsu kàtɛn a ba naa: « Làtwääl nsö yumwɛy uboo a nsö lan'siim bɛ. » \v 11 Simɔn Petɔlà kàbilà u bwaar, kànaan an'tɛy u mɛɛn, ma màkäl aŋàyɔl a nsö an'köl an'köl: nkam mwɛy a an'kwem an'tyeen aŋitär. Itàkal naa ya yàkäl un'kàbɔ, an'tɛy màkaamà anki. \v 12 Yɛsu waa kabel: « Yää, làdi. » Akà un'lɔŋki mwɛy kàkwe anki mukun'fuul naa: « Ngye, ngye nà? » Ntɔn ba bàkiyöbà naa awà Mwol kàkäl. \v 13 Abun Yɛsu kàsin nde, nde kàwɛl mampà anà nsö, waa kakääb. \v 14 Ayi yàkäl mbalà yàtär ayà kàmɛnà Yɛsu akalɔŋki ande, fà kàwiyà nde uboo a akü. \s1 Yɛsu anà Petɔlà \p \v 15 Ungö a udyà, Yɛsu kàfuul Simɔn Petɔlà naa: « Simɔn, mwan a Ywan, nkye ngye akyan'kwen aŋàsöön baar bà? » – Nde kàfuur naa: « Inye, Mwol, ngye akyàyöb ngye ŋakwo naa mɛ in'kyakwen. » Apan Yɛsu kàtɛn a nde naa: « Sey baan a in'kɔk amɛ. » \v 16 U mbalà yàyweel, Yɛsu kun'fuul naa: « Simɔn, mwan a Ywan, nkye ngye akyan'kwen? » Nde kàfuur naa: « Inye, Mwol, ngye akyàyöb naa mɛ in'kyakwen. » Yɛsu kàtɛn naa: « Kal nkyɛɛŋ a in'kɔk amɛ. » \v 17 U mbalà yàtär, nde kàtɛn a nde naa: « Simɔn, mwan a Ywan, nkye ngye akyan'kwen? » Petɔlà kàmɛn ngyɛb ntɔn kun'fuul Yɛsu mbalà yàtär naa: « Nkye ngye akyan'kwen? » Nde kun'fuur naa: « Mwol, ngye mbuur ayöb ndaa yanswà, ngye akyàyöb naa mɛ, mɛ in'kyakwen! » Yɛsu waa kàtɛn a nde naa: « Sey in'kɔk amɛ. \v 18 Ndandaa, ndandaa, mɛ akyään: mpal kàkäl ngye un'tö, ngye ŋakwo kàfabäämà un'kab, ngye kàkyeenà ntsü yanswà kàkweenà ngye. Wɛɛ mpal asàbulà ngye un'nün, ngye asayaamà an'kɔɔ angye, waa mbuur asin usabäämà un'kab, nde sye usasyeenà ntsü mpa akwen ngye. » \v 19 Kàtɛn nde abà, Yɛsu kàkwen muswaŋ naa nkweel a Petɔlà isàkal aben ntɔn mupà Nzam làkoo. Ungö mutɛn abà, nde kàtɛn a nde naa: « Yan'läb! » \s1 Yɛsu anà un'lɔŋki kàfakweenà nde \p \v 20 Petɔlà kàler ungö, kàmɛn nde un'lɔŋki kàfakweenà Yɛsu - nde akwà kàkàyiir kitɔl ande umpal bàkäl ba mudyà anà kun'fuul naa: « Mwol, nà asayälà? » \v 21 Mpal kun'mɛn Petɔlà, nde kàfuul Yɛsu naa: « Mwol, atöl nde, ininà isàkal? » \v 22 Yɛsu kun'fuur naa: « Isàkal naa mɛ in'kwen naa nde ukäl anà mɔ̈ɔ̈ tii mpal in'sàyà mɛ, a akà ngye mwo nkye? Ngye, yan'läb! » \v 23 Fà apan, làsaŋ làpää akatɔŋ naa un'lɔŋki awà usàkwà anki. Kyekà, Yɛsu kàtɛn anki naa un'lɔŋki awà usàkwà anki, wɛɛ nde kàtɛn naa: « Isàkal naa mɛ in'sàkwen naa nde ukäl tii mpal in'sàyà mɛ, a akà ngye mwo nkye? » \p \v 24 Un'lɔŋki nsil awà, wàmutà imbäl a indiir abi anà kàsön bya, bi ban'yöb naa imbäl ande kyà ndandaa. \s1 Ntsülà \p \v 25 Yɛsu kàkyer indiir asin mbɔɔn. Yàlàkal naa bàsön bya imwɛy imwɛy, mɛ in'sii ikal kyàlàkal anki musà in'kaan myanswà bàlàsɔn.