\id HEB ƐBƐ- Bible Iyansi \ide UTF-8 \h ƐBƐLYƆ \toc1 Un'kaan akà Bɛbɛlyɔ \toc2 ƐBƐLYƆ \toc3 Ɛbɛ \mt2 Un'kaan akà \mt1 Bɛbɛlyɔ \imt Nsɛmà \ip Un'kaan akà Bɛbɛlyɔ wà umwɛy wà bwɛl anà wà ndöŋ uboo a nkwà akün. Mbuur kàsön wa bàyöb anki. Bàmbɔɔn bàfàsi naa un'klistɔ mwɛy Un'yudà kàsön wa. Wa akwen mupà aklistɔ bàdiimà mbwo ngwal anà mutà làkwikilà aba mpi. Abà, wa wàmumɛɛy ba nsöönà a isal a Klistɔ unsà indiir byanswà iler ngwɛɛl a mɔ̈ɔ̈. \is Un'dim a ndaa \ip Nsɛmà a un'kaan mwɛy yàbwɛlàbwɛl imɛɛyà nkääl ipepey ya imɛɛy a Nzam amu Mwan ande (1.1-4), ndaa yan'lääb yàŋàkaab ngyääl yweel yà kölàköl. \ip Ngyääl yàtàtwɛb yàmuswaŋ uteer a Yɛsu. Nde kà nà wà udu akyeey (1. 5,2.1) anà wàŋàsöön Mɔsɛ (3.1, 4.13) anki, wɛɛ nde wà undweer a ngaŋ kà un'lwaaŋ a Mɛlkisɛdɛk (4.14 7.28). Yumwɛy ayi: Nde kàkäb nde ŋakwo asànaa ibɔɔn, waa kàbulà mfurbo u nkwà mwɛy yàkün (8.1,10.18). \ip Ngyääl yàyweel (10.19, 13.19) yà mupà baar ngwal mukal uboo a lää (10.19, 39). Aŋàlàkwikilà bà itaan, fà Abɛl anà Abàlam, bàfawal asànaa mbaan a làkwikilà. Yà ubwaŋ sye musà ileer akà Yɛsu ntɔn muyöb mukaŋ mpem unsà nsii asànaa nde (12.1, 13). Mutsülà, yà ubwaŋ muleŋ duu uboo itɔŋ anà mukɔɔn adiimà kab a ngway a Nzam (12.14,13.19). \ip Un'kaan awà ban'may a nsaak anàmbɔr. \ip Fà itaan, baar bàkäl anà kerker naa un'kaan awà Pɔl kàsön. Lwom ntsüü awa, un'kaan awà wanswà wà nsöön anà in'kaan ande. Itàkal naa kà nà kàsön wa, nde wà mbuur ayöb Ingɛlɛki ubwaŋàbwaŋ. Nde wa kàsön kusà a mbul 70. Nde wa kàsöön aklistɔ bàkäl unsà lingyoomà anà bàleŋà mupiy làkwikilà a ndüümà aba. Ba babeelà « Bɛbɛlyɔ », taaŋ lumwɛy ntɔn mfa a mfuur a ngyamàkà a « nkwà itaan », nkwà a Sinay. Ba kà Ayudà anki, wɛɛ ba bàkyàyöb Ndaa Aŋàsɔn ubwaŋàbwaŋ, ndaa ayà bàyɛɛ din mbalà mbɔɔn. \ip Kà ikal a ibɔɔn mbɔɔn byà ndwà a Nzam a Yɛlusàlɛm, un'söön kàkiir « ibɔɔn » imwɛy mpɛl kyà Yɛsu, nsab a Ngweel a mɔ̈ɔ̈ ana yà mɔ̈ɔ̈ uboo a « nkwà akün ». Ungö apan, ngyamàkà mwɛy yà ubem isàtɛn naa Klistɔ wà « undweer a ngaŋ, mɛsà a ibɔɔn anà ibɔɔn ». Mulab nsɛmà a un'kaan awà, indiir byanswà Nzam kàtɛn amu mwan ande Yɛsu. Ya yan'bwà balàbal asanaa naa nsɛmà a Làsaŋ aŋàbwaŋ kàsön Ywan (Ywan 1.1,18). Yɛsu Klistɔ wà ndaa a Nzam « mwɛy mpɛl anà yipepey » anà Nzam « undiir asin wàtɛn watɛy » (Ywan a Kulunsi, 1587). Mbiilà u ngyee a ndaa ayi yà ngyee ikɔ̈ɔ̈n ntsüü, taaŋ lumwɛy yà mpay, ya bweel taaŋ lanswà. \is Ukyà kwɛl \ip Un'kaan akà Bɛbɛlyɔ afàsà mfà a mfuur ikɔ̈ɔ̈n ntsüü uboo a nkwà itaan anà nkwà akün. Yɛsu wà ngaŋ unsà un'lwaaŋ a ifà asin wà Mɛlkisɛdɛk, wɛɛ kà asànaa Alɔn anki. \ie \c 1 \s1 Nzam kàyäämà u mbwo a Mwan ande \p \v 1 Itaan, Nzam kàyäämà anà ankaa abi, mbalà mbɔɔn, u ntɛɛn yà ifà ifà, u mbwo a aŋangɔɔm. \v 2 Wɛɛ apanà, u paŋà a ntsüü ibà bi là, nde kàyääm anà bi u mbwo a Mwan awà kàsi nde ŋakwal a indiir byanswà, u mbwo a nde sye nde kàkyer mɛɛn manswà. \v 3 Mwan awà wà pɛɛlà a làkoo ande anà idiim muswaŋ naa Nzam wà aben, anà nde afàkaar indiir byanswà unsà ngwal a ndaa ande. Ungö mupöŋ man'be a baar, nde kàkàbwaay u du u kɔɔ a ibaal a Nzam aŋàsöön ngwal yanswà. \v 4 Mwan kàbulà wàŋàsöön akyeey, waa Nzam kun'pɛ ikɔb aŋàsöönà kyà ba. \s1 Mwan a Nzam wàŋàsöönà akyeey \p \v 5 Kyakin, nde kàtɛn anki akà ikikye akà un'kyeey mwɛy naa: \q1 « Ngye awà Mwan amɛ, \q1 mɛ amàbɔr ŋàbà. » \m Anà sye: \q1 « Mɛ in'yàkal Taarànde \q1 anà nde ayàkal Mwan amɛ. » \m \v 6 Wɛɛ, umpal ubiil nde nswɛm u mɛɛn, nde kan'tɛn naa: \q1 « Wɛy akyeey a Nzam banswà bun'kömà. » \m \v 7 Ntɔn akyeey, nde kan'tɛn naa: \q1 « Nde akyeey ande afabuul an'dweelà, \q1 anà asyääl ande làlem a mbaa. » \m \v 8 Wɛɛ ntɔn Mwan, nde kan'tɛn naa: \q1 « Kir angye là imwol, Nzam, làŋàsà ntɔn mbul a in'tye, \q1 ngye imwol angye afàyaal a swalaa. \q1 \v 9 Ngye kàkwen balàbal anà kàyiiŋ ube, \q1 kyakin Nzam, Nzam angye, \q1 kàtsüül nde may a un'kyɔm \q1 aŋàsöön atɔŋ angye. » \m \v 10 Nde an'fàtɛn sye naa: \q1 « Inye, Mwol, u nsɛmà ngye kàsi in'bään a mɛɛn, \q1 du là isal a an'kɔɔ angye. \q1 \v 11 Bya byàkyer asàkwà, wɛɛ ngye, ngye awe anà mɔ̈ɔ̈. \q1 Bya byanswà byàsànün asànaa ipfɛy, \q1 \v 12 ngye asabwɛlà asànaa ufàbwɛlà kàzak, \q1 ngye asasɔɔm asànaa ipfɛy. \q1 Wɛɛ ngye, ngye awà ifà imwɛy, mbul angye isàwà anki. » \m \v 13 Nzam kàtɛn anki akà un'kyeey ande mwɛy naa: \q1 « Bwaay u kɔɔ amɛ là ibaal, \q1 tii mpal in'sàsà mɛ ayiiŋ angye \q1 ungyɛl in'kɔl angye. » \v 14 Kyekà akyeey bà an'dweelà unsà isal a Nzam. Nde afatɔm musyääl baar bàsàwal kwal a mɔ̈ɔ̈. \c 2 \s1 Mɔ̈ɔ̈ mwɛy wà kölàköl \p \v 1 Kyakin, bi ikyer alab ubwaŋàbwaŋ ndaa kàwem bi, ntɔn bi ikɔ̈ɔ̈n adiimà mbwo. \v 2 Ntɔn, isàkal naa ndaa bàkyään akyeey yàmɛnà naa yà ndandaa, isàkal naa mbɛɛy yanswà anà unkwɛɛm banswà bàkyer awal ntaaŋàmbar aŋàkwo, \v 3 apan, bi ŋakwo iyàsɔrà aben, isàkal naa bi kan'bi mɔ̈ɔ̈ a tub àwà, mɔ̈ɔ̈ kàsɛmà Mwol ŋakwo mukyään, anà baar bàwem wa biswɛŋ ntal awa. \v 4 Nzam kàmɛy naa imbäl aba kyàkäl kyà ndandaa u mbwo a idiim, impà, ndaa ubem yà ifà ifà, anà unsà an'kab a Dweelà In'kyɛɛl màŋàkab asànaa kàkwen nde ŋakwo. \s1 Ndaa yanswà Nzam kàpɛ akà Mwan \p \v 5 Nzam kàsi anki mɛɛn amà iyà, amà itɛɛnà bi, ungyɛl a in'kɔl a akyeey. \v 6 Kyakin kà ikal mwɛy, mbuur mwɛy kàtɛ imbäl abà: \q1 « Mbuur wà nà ntɔn ngye un'si mii? \q1 Itàkal naa mwan a mbuur ntɔn ngye akun'ler? \q1 \v 7 Utaaŋ ikikye, ngye kun'tyeey ungyɛl a akyeey, \q1 ngye kun'bwää làkoo anà ibyääl, \q1 \v 8 ngye kàsi indiir byanswà ungyɛl a in'kɔl ande. » Mukun'sà indiir byanswà ungyɛl a in'kɔl, nde kàwɛy anki akà undiir mwɛy ukɔ̈ɔ̈n akal ungyɛl a ikɔb ande. Kyekà, apanà bi ŋàtàman anki naa bya byanswà byàŋàsà ungyɛl a ikɔ̈b ande. \v 9 Wɛɛ bi kan'man abà: ungö akun'tyeey ikikye ungyɛl a akyeey, apanà, Yɛsu bàmun'bwää làkoo anà ibyääl, ntɔn ukwà abà kàmɛn nde mpay. Abun, u mbwo a kab a ngway a Nzam, nde kàkü ntɔn baar banswà. \v 10 Yàkäl ubwaŋ akà Nzam awà ntɔn nde anà u mbwo a nde abyà indiir byanswà, kàkwen musyen un'kàbɔ a baan u làkoo ande. Kyakin, yàbwɛŋ naa nde usyen Yɛsu, un'bään a mɔ̈ɔ̈ aba, ukäl wàŋàkwo, u mbwo a mpay. \v 11 Ntɔn, mbuur afàpöŋ anà bàŋàpöŋ, ba banswà bàfü ntsü mwɛy. Kyakin nde nswɛn yatɛy mukabel atɔŋ ande, \v 12 umpal kàtɛn nde naa: \q1 « Mɛ in'yàkyään làsaŋ a ikɔb angye akà atɔŋ amɛ, \q1 mɛ in'kyer ayasyäŋà uboo a nköŋ. » \m \v 13 Nde kàtɛn sye naa: \q1 « Mɛ in'yàsà mpem amɛ amu nde. » \m Waa kàfàkwɛy naa: \q1 « Le mɛ, mɛ anà baan kan'pɛ Nzam. » \p \v 14 Ntɔn baan abà bye anà undiir mwɛy wà un'tüüb, an'kil anà in'twaŋ, ifà imwɛy sye, Yɛsu kàbulà asànaa ba, nde kàbwäär ndür a imbuur. Abun, u mbwo a nkweel ande, nde kàkwaam ngwal a mbuur kàkäärà ukwà, iswaŋà naa Ileŋ. \v 15 U mbwo a ba, nde kàtsuuŋ baar banswà bàkäl uboo a isɔ u mɔ̈ɔ̈ aba wanswà ntɔn bɔɔmà a ukwà. \v 16 Ntɔn, nde kàyi anki mubay akyeey, wɛɛ nde kayi mubay ywar a Abàlam. \v 17 Kyakin, yàlɔ̈m naa nde ubulà asànaa atɔŋ ande unsà indiir byanswà, ntɔn mubulà undweer a angaŋ bàŋàyɔl a ngyɛb anà wàbalàbal unsà isal ande kusà a Nzam, ntɔn mudwa man'be a un'sɛŋ ande. \v 18 Apanà, nde kan'kwo mubay baar abàŋàsii, ntɔn nde ŋakwo bàkyer un'sii unsà mpay kàmɛn nde. \c 3 \s1 Yɛsu kan'söön Mɔsɛ \p \v 1 Kyakin, atɔŋ in'kyɛɛl, bɛ baar làbye anà kab unsà làbeel a du, làsi an'kyän abe amu Yɛsu awà ntööm anà undweer a angaŋ a làkwikilà ifàkyään bi. \v 2 Nde wà lää akà mbuur kun'si, asànaa kàkäl Mɔsɛ, udu a ndwà a Nzam yanswà. \v 3 Yàmɛnà naa làkoo a Yɛsu làŋàsöön là Mɔsɛ, asànaa un'tööŋ a ndwà, we anà ibyääl aŋàsöön ndwà ya ŋakwo. \v 4 Abun, ndwà yanswà ye anà un'tööŋ aya, kyekà Nzam wà un'tööŋ a indiir byanswà. \v 5 Kyekà Mɔsɛ kàkäl un'syääl a lää u ndwà a Nzam yanswà, ntɔn mutà imbäl a indiir kàlàtɛn Nzam ungö. \v 6 Wɛɛ Klistɔ wà lää asànaa Mwan, kà un'tswe a ndwà a Nzam. Ndwà ande ya yà bi, isàkal naa bi ban'kaar kam anà làkyän amu nde abyà ifàswaŋ bi ngaal. \s1 Duu a Nzam ntɔn aŋàlàkwikilà \p \v 7 Kyakin, asànaa utɛnà Dweelà In'kyɛɛl: \q1 « Ŋàbà, isàkal naa bɛ lan'wem ndaa ande, \q1 \v 8 twon lan'bäm mpem abɛ asànaa utaaŋ bun'mbäär, \q1 ilä bun'sii u nsye ipɔl. \q1 \v 9 Akun ankaa abɛ ban'leŋ un'swey anà bàkyer an'sii, \q1 itàkal naa ba bàkyàman isal kàkyer mɛ \v 10 mbul an'kwem an'nà. \q1 Kyakin kàwem mɛ nkööl ayin nkyɛl, \q1 waa mɛ kàtɛn naa: "mpem aba yàmubwà ndwaŋ taaŋ lanswà, \q1 ba bàkwen anki muyöb undiir kàdilà mɛ akà ba." \q1 \v 11 "Kyakin, uboo a nkyɛl amɛ, mɛ kàdi kyän naa: \q1 Ba bàsàbilà anki kà ikal a ngyöör kàlɔ̈n mɛ ntɔn ba!" » \p \v 12 Atɔŋ, làkäl kà igyɛɛŋ, wɛy akà umwɛy uboo a bɛ ukɔ̈ɔ̈n akal anà mpem a mbe mpa aye anà làkwikilà ayà ikun'syeenà mutɔn Nzam a mɔ̈ɔ̈. \v 13 Wɛɛ, ilä byanswà, làpɛɛl ngwal bɛ a bɛ, itàkal naa taaŋ mbɔɔn ban'kwo mutɛn naa « ŋàbawà », ntɔn akà umwɛy uboo a bɛ man'be màkɔ̈ɔ̈n un'kur musà mpem ande bwoor. \v 14 Kyakin bi ibàŋàtüüb a Klistɔ, isàkal naa bi kan'kaar tii u ntsüü, kam alà kun'si bi u nsɛmà. \p \v 15 Kyakin, bàtɛn naa: \q1 « Isàkal naa ŋàbawà bɛ lan'wem ndaa ande, \q1 twon lan'bäm mpem abɛ asànaa bàkyer ataaràbɛ umpal bun'pɛ ba ngö. » \m \v 16 Abun, bànà bàmbäär Nzam, ungö bàwem ba ndaa ande? Nkye kà baar banswà kàtwey Mɔsɛ u Ngipiti anki? \v 17 Anà bànà nde kàwem nkyɛl mbul an'kwem an'nà? Nkye kà baar bàkyer man'be anki, waa bàkü u nsye ipɔl? \v 18 Abun, bànà nde kàdyeel kyän, mutɛn naa: « Ba bàsàbilà anki kà ikäl a ngyöör kàlɔ̈n mɛ ntɔn ba. » Nkye kà akà baar bàtön mukun'kyey anki? \v 19 Bi kan'man naa baar abà bàkwe anki mubilà kà ikal a ngyöör ntɔn ba bàkäl anki anà làkwikilà amu Nzam. \c 4 \p \v 1 Abun, ntɔn ilää kàpɛ Nzam mubilà u ngyöör ande kyà kapaa, wɛy bi ikäl kà igyɛɛŋ ntɔn umwɛy uboo a bɛ ukɔ̈ɔ̈n asàkal u nsà. \v 2 Ntɔn bi sye, bi kàwɛl Làsaŋ Aŋàbwaŋ asànaa ba. Wɛɛ ndaa bàwem ba yapɛ anki bweel, ntɔn umpal bàwem ba ya, ba bàsi anki làkwikilà amu ya. \v 3 Kyakin, bi baar kàsi làkwikilà, bi ibilà unsà ngyöör ayà kàtɛn nde naa: \q1 « Uboo a nkyɛl amɛ, mɛ kadi kyän naa: \q1 Ba bàsàbilà anki uboo a ngyöör amɛ! » \m Nde kàtɛn abun, itàkal naa nde isal ande kàmay fà nkyeer a mɛɛn. \v 4 Ntɔn bàtɛn kà ikal mwɛy uboo a Ndaa Aŋàsɔn ntɔn ilä kyànsàmbwaar naa: « Nzam kàyöör kà ilä kyànsàmbwaar unsà isal ande byanswà. » \v 5 Unsà ya bàfàtɛn naa: « Ndandaa ba bàsàbilà anki u ngyöör amɛ! » \v 6 Yan'mɛnà ubwaŋàbwaŋ naa baar bumwɛy bàkyer abilà u ngyöör ayi. Kyeka, bàtàtwɛb bàwem Làsaŋ Aŋàbwaŋ bàbilà anki mwo, ntɔn unkwɛɛm aba. \v 7 Kyakin, Nzam an'fàsà ilä asin ubeelà nde « ŋàbà ». Nde kàtɛn ntɔn kya ungöngö, u mbwo a David, unsà ndaa bàtäŋ kusà naa: \q1 « Ŋàbà, isàkal naa bɛ lan'wem ndaa ande, \q1 twon làn'bäm mpem abɛ. » \p \v 8 Abà, yàlàkal naa Yɔswa kàpɛ ngyöör akà un'sɛŋ, Nzam kàlàfàtɛn anki, ungö a indiir abi, ntɔn ilä asin. \v 9 Abun, yàlàfàsaal ngyöör mwɛy, ngyöör a saba ntɔn un'sɛŋ a Nzam. \v 10 Ntɔn mbuur awà kàbilà u ngyöör ande, nde sye wàmuyöör unsà isal ande, asànaa Nzam kàyöör nde unsà kyànde. \v 11 Abun, wɛy bi idüül mubilà u ngyöör ayi, ntɔn akà mbuur mwɛy ukɔ̈ɔ̈n abwà unsà unkwɛɛm asànaa baar a Isàlɛl. \p \v 12 Ntɔn ndaa a Nzam ye anà mɔ̈ɔ̈, ya yà ngwal anà yan'söön kɔm lanswà u mpɔr. Ya ifàbilà tii kà ikal mukaab mɔ̈ɔ̈ anà dweelà, in'kwo anà usɔ. Nde afàsyeebà pànsi pànsi an'kyän a mpem a mbuur. \v 13 Akà ikyeer mwɛy ikwe anki mubaan kà ileer ande. Indiir byanswà byànsàpɔl anà byàŋàmɛɛy u mii a mbuur isàtääl bi in'lɔn. \s1 Yɛsu, undweer a angaŋ a dudu \p \v 14 Kyakin, ntɔn bi ibye anà undweer a angaŋ a dudu awà kàlyaaŋ u du, Yɛsu, Mwan a Nzam, wɛy bi ikäär ubwaŋàbwaŋ làkwikilà ifàkyään bi. \v 15 Abun, bi ibye anà undweer a angaŋ kan'kwo mukiwem ngyɛb ntɔn gyɔ̈ɔ̈là abi. Nde bàkyer un'lwab ndaa amu indiir byanswà asànaa bi, wɛɛ nde man'be kàsàkyer anki. \v 16 Abun, wɛy bi isin anà kam anà làkyän tsütsü a kir a imwol a kab a ngway, ntɔn Nzam kiwem ngyɛb anà bi iwɛl kab a ngway kusà a nde ntɔn mukibay u taaŋ a taaŋ. \c 5 \p \v 1 Undweer a ngaŋ wanswà bàfun'wal uboo a baar, bàfun'sɔɔl ntɔn musyääl Nzam ntɔn ubwaŋ a baar. Isal ande kyà mupà an'kab anà ibɔɔn ntɔn man'be. \v 2 Ntɔn nde ŋakwo sye we anà gyɔ̈ɔ̈là asànaa baar banswà, lalan nde wàŋàkwo muyöb baar mpa bàfàyöb anà bàfàbwà ndwaŋ. \v 3 Ntɔn gyɔ̈ɔ̈là alà, nde akyer apà ibɔɔn kà nà ntɔn man'be a un'sɛŋ mpɛl anki, wɛɛ ntɔn mànde ŋakwo sye. \v 4 Yumwɛy, mbuur ufàpɛɛl anki isal aki nde ŋakwo, kya bàfàwal u mbwo a làbeel a Nzam, asànaa yàkäl ya akà Alɔn. \p \v 5 Kyakin, itàkal Klistɔ kàsàpɛɛl anki nde ŋakwo làkoo mubulà undweer a angaŋ. Nde la kàwɛl akà mbuur awà kàtɛn a nde naa: \q1 « Ngye awà Mwan amɛ, \q1 mɛ aman'bɔr ŋàbà. » \m \v 6 Ntsü yumwɛy, nde kàtɛn naa: \q1 « Ngye awà ngaŋ a ipepey \q1 unsà un'lwaŋ a Mɛlkisɛdɛk. » \p \v 7 Unsà mɔ̈ɔ̈ ande u mɛɛn, Yɛsu kàsi ngyamàkà anà ndɔ̈ɔ̈m, anà in'kwɛŋ anà nsaaŋ, akà mbuur kàkwe mukun'tswà mɔ̈ɔ̈ unsà ukwà, ntɔn ya Nzam kàkyer un'wem ntɔn unkyeey ande. \v 8 Itàkal naa nde kàkäl Mwan a Nzam, u mbwo a mpay kàmɛn nde, nde kàlɔŋàkà unkyeey. \v 9 Abun, nde kàkɔlà wàŋàkwo, waa kàbulà isin a ngweel a mɔ̈ɔ̈ ipepey ntɔn baar banswà bàfun'kyey. \v 10 Kyakin, Nzam kun'si nde undweer a angaŋ uboo a un'lwaŋ a Mɛlkisɛdɛk. \s1 Igɔnsà muwɛy làkwikilà \p \v 11 Unsà ndaa ayi, bi ibye anà indiir mbɔɔn mutɛn, wɛɛ yà mpay mubaal ya, ntɔn bɛ làkyàbulà anà undäär muyöb. \v 12 Sɛmà itaan, bɛ làlàkal alɔɔŋ, wɛɛ bɛ lan'fàkal anà ngyal naa bàlalɔŋ indiir atàtwɛb byà ndaa a Nzam. Bɛ làkyàkɔlà kà ikal mukal anà ngyal a bɛɛl, akwànaa isaa a bwoor. \v 13 Mbuur awà u mun a bɛɛl tii mpalàbà, ukwe anki mulab an'kyän unsà ndaa a balàbal, ntɔn nde wà mwan un'kye. \v 14 Wɛɛ isaa a bwoor byà ntɔn andweer. U nsyääl aba, ba bàkyàsà nsɔ̈ɔ̈l aba unsà yàŋàbwaŋ anà yàmbe. \c 6 \p \v 1 Kyakin, bi iwɛy an'lɔɔŋ a nsɛmà mà Klistɔ, bi ileŋ ma akwà man'kwo ntɔn andweer, ukɔɔn afurà unsà indiir a un'bään asànaa: mubuul mpem, muwɛy isal byàfàtwaal ukwà anà mukal anà làkwikilà amu Nzam, \v 2 an'lɔɔŋ a ndüümà anà màsyeel an'kɔɔ, ngwiiyà a akü anà ntsüül a nsaŋ ipepey. \v 3 Ler ndaa iyàkyer bi, isàkal naa Nzam an'pà mbwo. \p \v 4 Ya ikwe anki naa baar abà bàwɛl pɛɛlà, bàwem ntsà a kab a du, bàtüüb a Dweelà In'kyɛɛl, \v 5 bàlɛɛr ndaa a Nzam yàŋàbwaŋ anà ngwal a mɛɛn amà isàyà, \v 6 anà bàkyàbwà, ba bàkwe anki mufàbuul mpem, ntɔn mufàfuur Mwan a Nzam u kulunsi ntɔn mbuul a mpem aba anà mukun'mɛɛy nswɛn u mii a baar. \p \v 7 Umpal ifànwà mɛɛn an'dà a mbul màfànɔ udu a ma mbalà mbɔɔn anà màfàtwey in'te a mfun ntɔn baar bàfàkɔn ma, ma ifàwal nsaak akà Nzam. \v 8 Wɛɛ, isàkal naa ma màfàtwey nà ibwiy a nsyɛɛnà anà mikyɛɛl, ndöŋ ama yatɛy, itaan tɛy bàkyer ayàküül ma anà bàyàsà ma mbaa. \v 9 Wɛɛ akà bɛ, nkween amɛ, itàkal naa bi kan'tɛn abwɛy, bi kan'sà kam naa bɛ làbà u ntsü aŋàbwaŋ, ntsü a ngweel a mɔ̈ɔ̈. \v 10 Ntɔn, Nzam wà balàbal. Nde ufàdiimà anki isal abɛ anà ukwen làswɛŋ bɛ ntɔn ikɔb ande umpal làsyääl bɛ aŋin'kyɛɛl anà làfàlab bɛ mukasyääl. \v 11 Wɛɛ, ngyal abi yà naa mbuur mbuur uboo a bɛ uswɛŋ mbämà nsil ya tii u ntsüü, ntɔn làkyän abɛ làkwe ubwaŋàbwaŋ. \v 12 Abun, twon lan'kwaam ngwal abɛ, wɛɛ làyweel baar abà u mbwo a làkwikilà unsà mukwüünà, anà bàwal kwal a ilää kàpɛ Nzam. \s1 Kiin ilää a Nzam \p \v 13 Umpal kàpɛ Nzam Abàlam ilää, nde kàdi kyän u mbwo a nde ŋàkwo, ntɔn mbuur aŋàsöön nde kàkäl anki. \v 14 Nde kàtɛn naa: \p « Ndandaa, mɛ in'sayööl a nsaak anà in'sapà in'lwaaŋ a baar mbɔɔn! » \p \v 15 Kyakin, Abàlam kàdil unsà muküünà, waa kàwɛl undiir kun'pɛ Nzam ilää. \v 16 Kyekà, baar bàfàdyà kyän bàfàkyer kà ikɔb a mbuur aŋàsöön ba ŋakwo, anà mumay mbaaŋ yanswà, ba bàfàdüül musà mbɔ̈ɔ̈l a kyän. \v 17 Abun, Nzam kàkwen muswaŋ ubwaŋàbwaŋ akà aŋakwal a ilää naa an'kyän ande ifàsɔɔmà anki, kyakin kàmɛɛy nde kya u mbwo a kyän. \v 18 Abun, bye anà indiir byeel mpa byàfàsɔɔmà, u mbwo a bya, ikwe anki akà ikikye naa Nzam utɛ loor. Bya byàmitwääl ndɛɛl yàngwal, akà bi baar kàwɛy indiir byanswà ntɔn mukaar làkyän alà biböön. \v 19 Akà bi, làkyän là asànaa löŋ a mɔ̈ɔ̈ abi, làngwal anà làŋàbäm ubwaŋ, la làfàbilà ungö a rido, \v 20 ikal kàbilà Yɛsu kusà a bi ntɔn bi. Nde kàbulà undweer a angaŋ wà mbul a in'tye kà un'lwaaŋ a Mɛlkisɛdɛk. \c 7 \s1 Mɛlkisɛdɛk, mfum anà ngaŋ \p \v 1 Mɛlkisɛdɛk awà kàkäl mfum a Salɛm anà ngaŋ a Nzam a Dudu. Nde mbuur kàkàbwey anà Abàlam, umpal kàfü Abàlam ità u ntsü kàwɛl nde iböŋ udu a amfum, waa kun'si an'kɔɔ. \v 2 Abàlam kun'pɛ mwɛy unsà indiir kwem kàwɛl nde kà ità kàböŋ nde. Mutàsɛmà, ikɔb a Mɛlkisɛdɛk iswaŋà naa « mfum a balàbal ». Nde sye wà mfum a Salɛm, iswaŋà naa « mfum a duu ». \v 3 Nde wà mbuur akɔ̈ɔ̈n taarànde, itàkal ngwän, itàkal un'lwaaŋ, itàkal nsɛmà, itàkal ntsüü a mɔ̈ɔ̈, wɛɛ nde wà asànaa Mwan a Nzam, nde wà ngaŋ ipepey. \p \v 4 Làtääŋ kölàköl a mbuur awà, waa undweer a mbuur Abàlam kun'pɛ mwɛy unsà kwem a indiir kàwɛl nde. \v 5 Kyekà, un'kɔɔn apaa nswɛɛŋ akà Alɛvi abà angaŋ muwal mwɛy unsà kwem akà un'sɛŋ a Isàlɛl, iswaŋà naa akà atɔŋ aba abà baar a ywar a Abàlam. \v 6 Wɛɛ Mɛlkisɛdɛk mbuur mpa kàkäl mbuur a ywar a Lɛvi, nde kàwɛl mwɛy unsà kwem akà Abàlam anà nde kàsi ŋilää an'kɔɔ. \v 7 Kyekà, mukɔɔn asà mbaaŋ, mbuur awà udu afàsà mbuur awà ungyɛl an'kɔɔ. \v 8 Kyekà, baar a ywar a Lɛvi bàfàwal mwɛy unsà kwem, ba bà baar akwà, wɛɛ Mɛlkisɛdɛk wà mbuur bàtɛ imbäl naa nde we anà mɔ̈ɔ̈. \v 9 Mumay, bi ban'kwo mutɛn naa: Lɛvi mbuur afawalà mwɛy unsà kwem kàkyer apà mwɛy unsà kwem u mbwo a Abàlam. \v 10 Ntɔn, itàkal naa nde kàkäl aŋàtun'bɔr anki, nde kàkäl asànaa wà paa amu nkaa ande Abàlam, umpal kàbwey nde anà Mɛlkisɛdɛk. \p \v 11 Yàlàkal naa isal bàfàkölà u mbwo a ingaŋ a alɛvi, ntɔn kya kyà kiin a Un'kɔɔn bàpɛ akà un'sɛŋ, yàlàfàkal anki anà ndöŋ mutwey ngaŋ asin unsà un'lwaaŋ a Mɛlkisɛdɛk, akwànaa mukun'sɔɔl uboo a un'lwaaŋ a Alɔn. \v 12 Ntɔn, nsɔɔmà a ingaŋ ifàtwaal nsɔɔmà a un'kɔɔn. \v 13 Wɛɛ indiir abi byanswà byàtɛɛnà ntɔn mbuur awà mbuur a mbil asin, uboo a ya akà mbuur mwɛy kàtàkyer anki ingaŋ u mɛsà a ibɔɔn. \v 14 Ntɔn bàkyàyöb ubwaŋàbwaŋ naa Mwol abi kàfü u mbil a Yuda, mbil mpa kàtɛn Mɔsɛ indiir ntɔn ingaŋ. \s1 Ngaŋ asin asànaa Mɛlkisɛdɛk \p \v 15 Yan'mɛnà u leŋ naa we anà ngaŋ asin kàtoo asànaa Mɛlkisɛdɛk. \v 16 Nde kàbulà anki ngaŋ ntɔn nswɛɛŋ a un'kɔɔn a ikyee imbuur, wɛɛ u mbwo a ngwal a mɔ̈ɔ̈ mpa afàkwà. \v 17 Ntɔn bàtɛ imbäl ki ntɔn nde: \q1 « Ngye awà ngaŋ ipepey \q1 unsà un'lwaaŋ a Mɛlkisɛdɛk. » \m \v 18 Abun, un'kɔɔn wàtàtwɛb bàkyàdwa, ntɔn wa kàkäl anki ngwal anà ndöŋ \v 19 anà kàsyen anki akà mbuur mwɛy u nköölà. Wɛɛ u ntsü yumwɛy làkyän aŋàsöön ubwaŋ làkyàyà. U mbwo a la, bi ifàsin tsütsü apà Nzam. \p \v 20 Apà làkäl anà kyän a Nzam. Baar bamwɛy bàbulà angaŋ ukɔɔn kyän a tub alà. \v 21 Wɛɛ Yɛsu kàbulà ngaŋ unsà kyän, mpal kàtɛn Nzam a nde naa: \q1 « Mwol kàdi kyän, \q1 nde usàsɔɔm anki ndaa ande: \q1 "Ngye awà ngaŋ a mbul a in'tye." » \m \v 22 Kyakin, Yɛsu kàbulà mbööl a nkwà aŋàbwaŋ. \v 23 Yumwɛy, angaŋ a alɛvi bàkäl mbɔɔn ntɔn ukwà bapɛɛ anki mbwo mukal ipepey unsà isal. \v 24 Wɛɛ, ntɔn Yɛsu wà mbul a in'tye, ingaŋ ande kyà ipepey. \v 25 Kyakin, nde kan'kwo mutswà mɔ̈ɔ̈ ipepey baar bàfàsin tsütsü apà Nzam u mbwo a nde. Ntɔn nde we ana mɔ̈ɔ̈ taaŋ lanswà ntɔn muyamà ntɔn ba. \p \v 26 Yɛsu wà undweer a angaŋ awà kan'kwo anà bi, wàŋin'kyɛɛl, twan latɛy, ube batɛy, wàŋàkaabà anà baar a man'be, bun'sɛɛn u dudu u du. \v 27 Nde kà wà anki asànaa andweer a angaŋ bumwɛy bàfàpà ibɔɔn ilä byanswà, utàtwɛb ntɔn man'be aba ŋakwo, ungö ntɔn un'sɛŋ. Wɛɛ nde isal aki kàkyer ipepey mbalà mwɛy mupà nde ŋakwo. \v 28 Andweer a angaŋ abà bàfàsà Un'kɔɔn bà baar a gyɔ̈ɔ̈là. Wɛɛ ndaa a kyän bàtɛn ungö a un'kɔɔn yàsi Mwan mwɛy wàŋàkwo mbul a in'tye. \c 8 \s1 Yɛsu, undweer a angaŋ \p \v 1 Kyekà, le kiin a indiir itɛɛnà bi alà: Bi ibye anà undweer a angaŋ a tub awà, nde mbuur kàkàbwaay u kɔɔ ibaal a kir a imwol a làkoo a Nzam. \v 2 Nde wàmukyer ingaŋ ande kà idwà anà ntɛn a ndandaa kàkyer Mwol, wɛɛ mpa kàkyer mbuur. \p \v 3 Undweer a angaŋ bàfun'sà ntɔn mupà an'kab anà ibɔɔn akà Nzam. Abun, yà ndöŋ naa nde sye ukäl anà undiir mwɛy mupà. \v 4 Kya nde kàlàkal u mɛɛn, nde kàlàkal anki itàkal ngaŋ, ntɔn angaŋ bà paa, ba bàfàpà an'kab mulab nswɛɛŋ a Un'kɔɔn. \v 5 Wɛɛ ba, ingaŋ aba bàfàkyer uboo a idwà akyà ikwom, munii a idwà a ndandaa akyà u du, asànaa nswɛɛŋ a Nzam kàwɛl Mɔsɛ ntɔn mutɔŋ ntɛn a nköŋ: \p « Indiir byanswà ngye ayàkyer asànaa baswɛŋ bya u du a mɔŋ. » \p \v 6 Wɛɛ apanà, Yɛsu kan'wal isal aŋàsöön ubwaŋ, ntɔn nde wà mfurbo a nkwà aŋàsöön ubwaŋ, yan'bwaay udu a ilää aŋàsöön ubwaŋ. \v 7 Ntɔn, yàlàkal naa nkwà atàtwɛb yàkäl anki anà an'pɛl, ndöŋ yàlàkal anki mukiir yàyweel. \v 8 Kyekà, muswaŋ naa nkwà atàtwɛb ye anà an'pɛl, Nzam atɛɛnà a un'sɛŋ ande naa: \q1 « Ilä byàmuyà, \q1 abyà in'yàdyà mɛ nkwà akün \q1 anà un'sɛŋ a Isàlɛl anà wà Yudà. \q1 \v 9 « Wɛɛ, ya isàkal anki asànaa nkwà kàdi mɛ anà ankaa aba \q1 mpal katɛ mɛ mpi u kɔɔ ntɔn mukatwey u Ngipiti. \q1 Ntɔn ba ŋakwo bàläm anki uboo a nkwà amɛ, \q1 abun, mɛ sye wakapɛ ngö. \q1 \v 10 « Ntɔn, le nkwà in'sàdyà mɛ anà un'sɛŋ a Isàlɛl \q1 ungö a ilä abin ayi: \q1 mɛ in'sàsà in'kɔɔn amɛ unsà an'kyän aba, \q1 mɛ in'sàsɔn mya u mpem aba: \q1 Mɛ in'sàkal Nzam aba, ba bàsàkal un'sɛŋ amɛ. \q1 \v 11 Akà mbuur mwɛy usàkal anki anà ndöŋ mukyään mbääb ande itàkal un'tɔŋ ande \q1 mutɛn naa: "Un'yöb Mwol!" \q1 Ntɔn baar banswà bàkyer asan'yöb, sɛmà umbɛy tii akà undweer. \q1 \v 12 Ntɔn mɛ in'sàdwa nkul a ibii aba, mɛ in'fàsàyɔbà anki man'be aba. » \m \v 13 Abun, Mwol kàbel nde nkwà ayi naa nkwà akün, iswaŋà naa yàtàtwɛb nde kàbuul undiir itaan. Kyekà, undiir usàbulà wà itaan anà usànün, wa wà tsütsü muyaalà. \c 9 \s1 Ngyamàkà a mɛɛn anà yà duu \p \v 1 Nkwà yàtàtwɛb yàkäl anà nswɛɛŋ ntɔn ngyamàkà anà idwà a mɛɛn. \v 2 Kyakin bàmbaar ntɛn mwɛy yàŋàkaab itiir byeel. Kyàtàtwɛb bàbeelà naa « ikal in'kyɛɛl », uboo byàkäl anà ikɔlà mutɔl mwinà, mɛsà anà mampà in'kyɛɛl. \v 3 Ungö a rido làyweel, kyàkäl itiir bàbeelà naa « ikal aŋàsöön in'kyɛɛl ». \v 4 Uboo kwo byàkäl mɛsà a wɔl ntɔn musà tswà mbaa anà un'böl a nkwà wàŋàbwää wanswà anà wɔl. Uboo awa làkäl làbuuŋ a wɔl uboo ala manɛ, anà unsɔk a Alɔn wàŋàfulà, anà an'tär a nkwà. \v 5 Udu a un'böl, bàkäl ikwom a bàshɛrubɛ a làkoo, munii a an'paab aba kàfafwe nkümà a un'böl awà bàfasyäälà ntɔn ndwääl a man'be. Wɛɛ, apanà kà taaŋ muyäm pànsi pànsi ntɔn indiir abi anki. \p \v 6 Ungö musà indiir byanswà abun, angaŋ bàfabilà taaŋ lanswà uboo a itiir kyàtàtwɛb ntɔn mukölà isal aba. \v 7 Wɛɛ, kà itiir kyàyweel, undweer a angaŋ mpɛl kàfabilà mbalà mwɛy u mbul mwɛy. Nde kàfasyeenà ibɔɔn an'kil ntɔn ibii ande ŋakwo anà byà un'sɛŋ. \v 8 Dweelà In'kyɛɛl wàmuswaŋ naa mbwo a idwà aŋàsöön in'kyɛɛl ŋàtàduub anki, isàkal naa ntɛn atàtwɛb yà kàpaa. \v 9 Kya kyà isii ntɔn taaŋ alà. Kya iswaŋà naa an'kab anà ibɔɔn bàfàpà kwo, màkwo anki mupɔŋ mpem a mbuur afàsà ngyamàkà a tub ayi. \v 10 Ntɔn, bya byàkäl indiir iler udyà, unwà anà upɔŋ ndür. Ya yàkäl nswɛɛŋ a imbuur bàbwääy a ngwal tii utaaŋ a nkwà akün. \p \v 11 Kyekà, Klistɔ kàyi asànaa undweer a angaŋ ntɔn mukipà indiir kiwɛɛl nde u mbwo a ntɛn a kölàköl anà yàŋàkwo, ntɛn mpa bàtöŋ anà an'kɔɔ a baar, iswaŋà naa mpa ayà yà mɛɛn mà. \v 12 Nde kàbilà ipepey kà ikal aŋàsöön in'kyɛɛl, kà nà an'kil a ntab itàkal mà in'tö a ngɔɔmà anki, wɛɛ anà an'kil ande ŋakwo, waa kibeen mbalà mwɛy ipepey. \v 13 Ntɔn, isàkal naa an'kil a in'dim a ntab anà mà in'tö a ngɔɔmà anà isàkal naa un'twà a ngɔɔmà un'kyay bàfàtyaaŋ udu a baar a ŋingyäy màkyer afàkyɛɛl ntɔn mupöŋ ndür aba, \v 14 kamanà an'kil a Klistɔ, nde mbuur, u mbwo a dweelà a mbul a in'tye kàkääb nde ŋakwo akà Nzam asànaa ibɔɔn ikɔ̈ɔ̈n too, waa mpa isàpöŋ mpem a isal abi byàŋàkwà ntɔn musyääl Nzam a mɔ̈ɔ̈! \p \v 15 Ntɔn ya, Klistɔ wà mfurbo a nkwà akün, ntɔn baar kàbeel Nzam bàwɛl kwal a mbul a in'tye alà kapɛ nde ilää. Ba ban'kwo muwal la, u mbwo a ukwà ande abà bàbeen baar bàkyer man'be unsà nkwà atàtwɛb. \p \v 16 Ntɔn ikal awà un'kaan a kwal, yà ubwaŋ bàmɛn naa un'söön awa akyàkwà. \v 17 Ntɔn, wa afàbulà ndandaa ungö a ukwà a un'söön awa. Isàkal naa aŋawa we anà mɔ̈ɔ̈, wa ndöŋ ufàkal anki. \v 18 Kyakin, mpal yàsɛmà nkwà yàtàtwɛb, an'kil màkyer atyaŋà. \v 19 Umpal kàmay Mɔsɛ mukyään nswɛɛŋ yanswà akà un'sɛŋ wanswà asànaa ulɔɔmà Un'kɔɔn, nde kàwɛl an'kil a in'tö a ngɔɔmà, myà in'dim a ntab, anà an'dà, waa kàfwaaŋ ma udu a un'kaan a Un'kɔɔn anà udu a un'sɛŋ wanswà u mbwo a kɔkà a isɔp aŋàbäm in'kà a in'kɔk myàtsöö. \v 20 Nde kàtɛn naa: « Mà an'kil a nkwà kàdirà Nzam anà bɛ. » \v 21 Nde kàfwaaŋ sye an'kil udu a ntɛn anà udu a indiir byanswà byà ngyamàkà. \v 22 Ntɔn, Un'kɔɔn atɛɛnà naa indiir byanswà bàkyer apöŋ anà an'kil. Isàkal naa an'kil ityaŋà anki, ndwääl a man'be sye yatɛy. \p \v 23 Isàkal yà ndöŋ naa indiir byàkäl isii a indiir a du byàlàpɔŋà abunà, abun, indiir a du byaŋakwo byàlàpɔŋà u mbwo a ibɔɔn byàŋàsöön ubwaŋ. \v 24 Ntɔn, Klistɔ kàbilà anki uboo a idwà bàkyer kà an'kɔɔ a baar, idwà akyà ikwom kyàndandaa, wɛɛ nde kàbilà u kiin a du, ntɔn nde umɛnà apanà kusà a Nzam ntɔn bi. \v 25 Kà ntɔn nde upɛ nde ŋakwo mbalà mbɔɔn anki, asànaa undweer a angaŋ kàfabilà nde mbul wanswà u idwà anà an'kil mpa amà mànde. \v 26 Kya yàlàkal abwɛy, Yɛsu kàlàman mpay mbalà mbɔɔn sɛmà un'bään a mɛɛn. Wɛɛ apanà, mbalà mwɛy ya mpɛl, u ntsüü a an'taaŋ, nde kàyàmɛnà ntɔn mudwa man'be u mbwo a ibɔɔn ande ŋakwo. \v 27 Mbuur wanswà akyer akwà mbalà mwɛy mpɛl, waa ungö nsaŋ iyà. \v 28 Abun sye, Klistɔ kàpɛ nde ŋakwo mbalà mwɛy mpɛl ntɔn mubiiŋ man'be a un'kàbɔ a baar. Nde asàmɛnà mbalà yàyweel, kà ntɔn mulwom man'be anki, wɛɛ ntɔn mutwaal ngweel a mɔ̈ɔ̈ akà baar bun'dilà. \c 10 \p \v 1 Un'kɔɔn we anà munii a indiir aŋàbwaŋ abyà iyàyà, wɛɛ kà isii a indiir a ndandaa anki. Kyakin wa ukwe anki akà ikikye musyen u nköölà baar bàfàsin apà Nzam: wa kàlàkwo aben anà ibɔɔn ifà imwɛy bàfàpà ipepey mbul anà mbul? \v 2 Kya yàlàkal naa baar bàfàsà ngyamàkà ayi bàpɔŋà ipepey u mbalà mwɛy, ba bàlàfàkal anki anà an'kyän a man'be. \v 3 Wɛɛ, imɛnà naa u mbwo a ibɔɔn abi, bàfàfuur man'be kà an'kyän mbul wanswà. \v 4 Ntɔn, itàkal kà aben, an'kil a in'dim a ngɔɔmà anà mà in'dim a ntab ifàlwom anki man'be. \p \v 5 Kyakin, umpal kalàbilà nde u mɛɛn, Klistɔ kàtɛn a Nzam naa: \q1 « Ngye kàkwen anki ibɔɔn anà an'kab, \q1 wɛɛ ngye kàbom ndür amɛ. \q1 \v 6 Ngye kàkyey anki ntsür aŋàfub \q1 anà ibɔɔn ntɔn man'be. \q1 \v 7 Apan, mɛ kàtɛn naa: "Mɛ an'yà mɛ ŋakwo akà ngye, \q1 ntɔn mukyer ukwen angye, \q1 asànaa bàsön ya ntɔn mɛ unsà un'kaan ibaan a ntsür." » \m \v 8 Nde waa utàtɛn naa: \q1 « Ngye kàkwen anki ibɔɔn, an'kab, \q1 ntsür aŋàfub, \q1 ibɔɔn ntɔn man'be, \q1 bya ngye un'sak byapɛ anki. » \p Kyekà, ibɔɔn abi bàfàpà asànaa ulɔɔmà Un'kɔɔn. \v 9 Kyakin nde waa kàtɛn naa: \q1 « Le, mɛ an'yà mɛ ŋakwo ntɔn mukyer ukwen angye. » \p Nde kàlwom ndaa yàtàtwɛb ntɔn musà yàyweel. \v 10 Yà unsà ukwen abà waa bi kàpɔŋà u mbwo a an'kab a ndür a Yɛsu Klistɔ, mbalà mwɛy ipepey. \v 11 Wɛy ngaŋ wanswà umbarà ilä byanswà ntɔn mukölà isal ande, mbalà mbɔɔn nde upɛ ibɔɔn nsil abin, abyà mpa byan'kwo akà ikikye mulwom man'be. \v 12 Wɛɛ akà Klistɔ, ungö mupà ibɔɔn mwɛy mpɛl ntɔn man'be, nde kàkyàbwaay ipepey u kɔɔ ibaal a Nzam. \v 13 Apanà nde wàmudilà kwo naa Nzam usi ayiiŋ ande ungyɛl a in'kɔl ande. \v 14 Abun, u mbwo a an'kab mwɛy amà mpɛl, nde kàbuul bàŋàkwo ipepey baar ufàpöŋ nde unsà man'be. \p \v 15 Apan, Dweelà In'kyɛɛl wàmukitɛɛlà imbäl sye. Ntɔn nde kàtàtɛn naa: \q1 \v 16 « Mwol kàtɛn naa: "Le nkwà in'sàdyà mɛ anà ba \q1 ungö a ilä abin: \q1 Mɛ in'sàsɔn nswɛɛŋ amɛ u mpem aba, \q1 mɛ in'sàbääb ya unsà an'kyän aba. \q1 \v 17 Mɛ in'fàsàyɔbà anki man'be aba anà ibii aba. » \p \v 18 Kyekà, ikal bàfàdwääl nkul a man'be, ndöŋ an'kab màfàkal anki ntɔn man'be. \s1 Làkwikilà anà nkääŋ a mpem \p \v 19 Kyakin atɔŋ, bi ibye anà nsaay mubilà kà ikal a in'kyɛɛl aŋàsöönà u mbwo a an'kil a ibɔɔn a Yɛsu. \v 20 Apanà bi ibye anà mbwo akün anà yà mɔ̈ɔ̈ kiduub nde u rido, iswaŋà naa u mbwo a ndür ande. \v 21 Bi ibye anà undweer a angaŋ a kölàköl bàsi kà un'tswe a ndwà a Nzam. \v 22 Abun, wɛy bi isin apà Nzam anà mpem a balàbal, wàŋàyɔl a làkwikilà, mpem aŋàpɔŋà unsà ibii kyanswà kyà an'kyän anà ndür aŋàsɔŋ a an'dà aŋàpɔŋà. \v 23 Wɛy bi ikäl bàŋàtsim unsà làkyän ifàkyään bi, ntɔn Nzam wà lää unsà ilää ande. \v 24 Wɛy bi ikyɛɛŋ bi a bi, ntɔn bi ipɛɛl ngyal akwen anà yàkyer isal aŋàbwaŋ. \v 25 Bi twon ban'tiin nköŋ abi, asànaa bàyii baar bumwɛy. Wɛɛ, wɛy bi ipɛɛl ngwal, ntɔn bɛ làkimanà naa Ilä a Mwol kyàmusin. \p \v 26 Ntɔn, isàkal naa bi ibàmukyer man'be a kɔrà ungö muyöb ndandaa, ibɔɔn kyan'kwo mulwom man'be ifàkal anki. \v 27 Wɛɛ yan'saal nà mudil u bɔɔmà nsaŋ anà un'fur a mbaa isàkwiiy baar a un'tswe ngwal. \v 28 Mbuur usàbɛy Un'kɔɔn a Mɔsɛ bàkyer un'dwa ukɔɔn ngyɛb, isàkal naa baar abɔ̈ɔ̈l itàkal atär ban'tà imbäl ntɔn ube ande. \v 29 Bɛ làsii naa ntaaŋàmbar akölàköl nà mpa kan'kwo muwal mbuur afàdyà Mwan a Nzam un'siinà, afàbɛy an'kil a nkwà u mbwo a ma kàpɔŋà nde anà afàto Dweelà a kab a ngway? \v 30 Ntɔn bi ikyun'yöb mbuur awà kàtɛn naa: \q1 « Mɛ in'sàfuur ube udu ube, mɛ in'sàfur mbuur mbuur ntɔn isal ande! » \q1 Waa kàfàtɛn sye: \q1 « Mwol asàtɛn nsaŋ a un'sɛŋ ande. » \p \v 31 Yà ndaa a bɔɔmà mbɔɔn mubwà kà an'kɔɔ a Nzam a mɔ̈ɔ̈. \p \v 32 Wɛɛ làyɔbà ilä abe byàtàtwɛb mpal làwɛl bɛ pɛɛlà a Nzam: bɛ làkyey muman mpay anwaan ngwiy a ngwal. \v 33 Mpal mwɛy bàlatö anà bàlamɛɛy nkwaaŋ u mii a baar, mpal yumwɛy bɛ làmɛnà mpay mbwo mwɛy anà baar bàkäl u mpay a tub ayi. \v 34 Inye, bɛ làwɛl kab unsà mpay a baar a bɔlokà anà bɛ làkyer akyey unsà un'sak naa bàgyɔɔr indiir abɛ, ntɔn bɛ làkyàyöb naa bɛ làbye anà un'naaŋ aŋàsöön ubwaŋ awà afàlam. \v 35 Abun, twon lan'piy làkyän abɛ, ntɔn la làfàtwaal bweel a kölàköl. \v 36 Ntɔn, bɛ làbye anà ndöŋ a muküünà ntɔn naa, ungö mukölà ukwen a Nzam, bɛ làwɛl indiir kàpɛ nde ilää. \v 37 Ntɔn, bàsön naa: \q1 « Lan'sal taaŋ ikikye, ikikye mpɛl, \q1 mbuur awà ayà, akyer ayàyà, \q1 nde uyàkyer anki itaan. \q1 \v 38 Apan, mbuur awà balàbal kusà amɛ asàkal wàmɔ̈ɔ̈ u mbwo a làkwikilà, \q1 wɛɛ isàkal naa nde an'furà ngö, mɛ in'sàkal anki anà un'sak amu nde. » \m \v 39 Bi, bi kà ibà baar afurà ngö anki ntɔn mukàdiimà, wɛɛ bi ibà baar a làkwikilà ntɔn muwà mɔ̈ɔ̈. \c 11 \s1 Làkwikilà \p \v 1 Làkwikilà là kam mukal anà undiir awà unsà làkyän, mbwo muyöb ndandaa a undiir mpa bàfàman. \v 2 U mbwo a la, andweer bàwɛl imbäl aŋàbwaŋ. \p \v 3 U mbwo a làkwikilà, bi ikyàyöb naa mɛɛn manswà màŋàyöŋà u mbwo a ndaa a Nzam, abun, indiir byàfàmɛnà u mii byàfàfà unsà indiir mpa byàfàmɛnà. \p \v 4 U mbwo a làkwikilà, Abɛl kàpɛ ibɔɔn aŋàbwaŋ akà Nzam kyàŋàsöön kyà Kayin. Ntɔn kya, Nzam kun'twey wàbalàbal, anà kun'tɛɛl imbäl nde ŋakwo ntɔn an'kab ande. Ntɔn la, nde wàmutɛɛnà tii ŋàbà itàkal naa nde kàkyàkwà. \p \v 5 U mbwo a làkwikilà, Ɛnɔk bàkyer un'swaam ntɔn nde ukɔ̈ɔ̈n aman ukwà. Bàfàfun'man anki, ntɔn Nzam kàkyer un'swaam. Kusà a nswaam ande, nde kàwɛl imbäl naa Nzam kàkyer un'kyey. \v 6 Kyekà, ukɔɔn làkwikilà, akà mbuur mwɛy ukwe anki mupà Nzam un'sak, ntɔn mbuur afàsin tsütsü apà Nzam, akyer asà làkwikilà naa Nde wà paa anà Nde afàpà làfur akà baar bàfun'leŋ. \v 7 U mbwo a làkwikilà, Nɔwà kàwem ngweey a Nzam ntɔn indiir mpa aŋàtàman. Nde ya kàwɛl anki asànaa un'tääm, waa kàtöŋ an'swà ntɔn ywar ande làwü mɔ̈ɔ̈. Abun, nde kàtsüül mɛɛn ntaaŋàmbar, waa kàbulà ŋakwal a balàbal làfàyà u mbwo a làkwikilà. \v 8 U mbwo a làkwikilà, Abàlam kàkyey làbeel a Nzam awà kun'swɛŋ mukyà nsi ayà kàlàkàwal nde kwal, nde kàkyen ukɔɔn ayöb naa nde ken ukyà. \v 9 U mbwo a làkwikilà, nde kàkàbwaay asànaa ungyey u mɛɛn a ilää. Nde kàbwaayà u ntɛn asànaa Isak anà Yakɔb sye, baar bàkäl unsà ilää nsil kya. \v 10 Ntɔn nde kàdilà bul làkäl anà in'bään a ngwal amyà kàyöŋà anà kàtöŋ Nzam ŋakwo. \p \v 11 U mbwo a làkwikilà Saal, nde ŋakwo sye, itàkal naa mbul ande yàkäl yàŋàlyaaŋ, nde kàbulà wàŋàkwo mubɔr, ntɔn Nzam awà kàpɛ ilää aki wà wàlää. \v 12 Kyakin sye, fà akà mbuur mwɛy mpɛl, awà kàkäl aŋànün tsütsü mukwà, bàbör un'kàbɔ a baar asànaa mbwaar a du, asànaa an'sɛŋ a làbuŋ a ɛwà, mpa ban'kwo mutaŋ. \p \v 13 Yà unsà làkwikilà, baar abà banswà bàkü ukɔɔn awal indiir bapɛ ilää, wɛɛ ba bya bàmɛn mpɛl anà bàpɛ bya mbɔr ukwɛl. Anà ba bàyöb naa ba bà angyey anà alyaaŋ u mɛɛn. \v 14 Ntɔn, baar bàfàtɛn abwɛy, ba bàfàswaŋ ubwaŋàbwaŋ naa ba bàmuleŋ nsi. \v 15 Yàlàkal naa ba bàfàyɔbà anà nkyɛɛr nsi bàlwomà ba, ba bàlàwal ipöl mufurà kwo. \v 16 Kutɛn aŋàbwaŋ, ba bàkäl anà ngyal mukal anà nsi yan'söön ubwaŋ, iswaŋà naa nsi a Du. Kyakin, nswɛn yatɛy naa ba bàbeel Nzam naa Nzam aba ntɔn nde kalɔ̈ɔ̈n bul mwɛy. \p \v 17 U mbwo a làkwikilà, umpal bun'sii, Abàlam kàkäb Isak, mwan baal ande mwɛy mpɛl, asànaa ibɔɔn, nde mbuur kàwɛl ilää, \v 18 anà kàtɛn Nzam a nde naa: \p « Bɔr angye làsàkal làmbɔɔn u mbwo a Isak. » \p \v 19 Nde kàmɛn naa Nzam we anà ikɔ̈b muwiiy un'kü, lalan Nzam kun'fuur nde mwan ande anà mɔ̈ɔ̈ asànaa kye anà ikɔk a ndaa, ndaa a ngwiiyà. \p \v 20 U mbwo a làkwikilà sye, Isak kàsaak Yakɔb anà Isawu muyilà ndaa isàyà ungö. \p \v 21 U mbwo a làkwikilà, Yakɔb, kusà a nkweel ande, kàsaak baan a Yɔsɛfi umwɛy umwɛy. Nde kàtsüüm u nswɛŋ a unsɔk ande, waa kàkömà Nzam. \p \v 22 U mbwo a làkwikilà, Yɔsɛfi u ntsüü a mɔ̈ɔ̈ ande, kàkyään ntoo a baan a Isàlɛl anà kàpɛ nswɛɛŋ naa ba bàsàkyer aben ntɔn in'kwo ande. \p \v 23 U mbwo a làkwikilà, Mɔsɛ, ungö a mböör ande, aböör ande bun'yee ngɔn tär. Ntɔn bàmɛn ba ntwɛn a mwan aba, ba bàmɛn anki bɔɔmà mubɛy un'kɔɔn a mfum. \p \v 24 U mbwo a làkwikilà, Mɔsɛ, mpal kàbulà nde undweer, kàtön bun'beel mwan baal a mwan un'kaar a Falàwɔ. \v 25 Nde kàkwen muman mpay mbwo mwɛy anà un'sɛŋ a Nzam, akwànaa mukal kà un'sak ntɔn taaŋ làmwɛy là man'be. \v 26 Nde kàmɛn naa muman nswɛn asànaa Klistɔ yà un'naaŋ aŋàsöön ntal akwànaa in'naaŋ a Ngipiti, ntɔn mii ande myàkäl muler bweel alà làyà. \p \v 27 U mbwo a làkwikilà, nde kàlwomà u Ngipiti ukɔɔn aman bɔɔmà a un'fur a nkyɛl a mfum. Nde kàkäl aŋàtsim asànaa nde kàmɛnà Nzam mpa bàfàman. \v 28 U mbwo a làkwikilà, nde kàswaal Pak anà kàswɛŋ musir an'kil kà ibeenà a ndwà ntɔn un'dwää ukɔ̈ɔ̈n aba baan abaal a nswɛm bà Isàlɛl. \p \v 29 U mbwo a làkwikilà, ba bàtsül ngyäl a wɛŋwɛŋ asànaa u mɛɛn aŋàyɔm. Wɛɛ umpal bàsii baar a Ngipiti mutsul, ba bàkyer aminà. \p \v 30 U mbwo a làkwikilà, ibä a Yɛlikɔ byàkyer abwà, ungö a un'sɛŋ muywolà bya ilä nsambwaar. \v 31 U mbwo a làkwikilà, Rayab, un'kaar a pasàsɛ, kàkü anki anà baar mpa abà aŋàlàkwikilà, ntɔn nde kàwɛl aseey unsà ubwaŋ. \p \v 32 Ininà mɛ in'fàtɛn? Taaŋ làkyer ayan'kɔ̈ɔ̈n muyääm pànsi pànsi ntɔn Ngidyɔn, Barak, Samsɔn, Zeftɛ, David, Sàmwel anà aŋangɔɔm, \v 33 u mbwo a làkwikilà ba bàwɛl iböŋ udu a imwol mbɔɔn, bàsyääl balàbal unsà isal, bàwɛl indiir bapɛɛl ilää, bàdübà min a ngɔɔm, \v 34 bàdim ngwal a mbaa, bàsɔrà u mpɔr a an'kɔm, bàbulà aŋangwal ungö a gyɔ̈ɔ̈là, bàbulà aŋangwal unsà ità, bàbɔ̈ŋ aŋità angyey. \v 35 U mbwo a làkwikilà, akaar bàfàman akü aba u mbwo a ngwiiyà, waa bafuur abà. \p Bamwɛy bamɛɛy nkwaaŋ. Ba bàkyer atɔn naa batsuuŋ, ntɔn ba bàwɛl ngwiiyà aŋàsöön ubwaŋ. \v 36 Bumwɛy bàkyer atoo, bakäm an'füm, babäm in'siŋ, waa batɔɔm u bɔlokà. \v 37 Bumwɛy sye bàkyer atà in'kul, batsütsül a si, badwä a kɔm. Ba bàkyer ayöö, bàbwäärà ibaan a in'kɔk itàkal ibaan a ntab. Ba batsüŋ indiir mbɔɔn, bamɛɛy nkwaaŋ, bapɛ mpay. \v 38 Ntɔn mɛɛn màfàkal anki ubwaŋ ntɔn ba. Ba bàbulà muyöö u nsye a ipɔl, u myɔŋ, uboo a mɔɔ anà u mfwoo a mɛɛn. \v 39 Ba banswà, isàkal naa ba bàwɛl imbäl aŋàbwaŋ ntɔn làkwikilà aba, wɛɛ ba bàsàwal anki indiir kapɛ Nzam ilää. \v 40 Ntɔn Nzam kàbön undiir aŋàsöön ntɔn bi, ba bàlàkɔlà anki bàŋàkwo ukɔɔn bi. \c 12 \s1 Ntiin a muküünà \p \v 1 Akà bi sye, baar ibàŋàdiŋà a un'kàbɔ a ambäl, wɛy bi iwɔm undiir wanswà akapaa buur u dwaan abi, sin sin man'be màminääm mà, anà bi itsumà unsà muküünà ntiin bàmilɔ̈ɔ̈m. \v 2 Wɛy mii abi iler akà Yɛsu mpɛl, nde mbuur kàswaal làkwikilà anà afàkölà la. Nde kàtön un'sak kàkäl nde awà, waa kàkyey kulunsi ukɔɔn aman nswɛn a nkweel a tub ayi anà kàbwaay u kɔɔ ibaal a kir imwol a Nzam. \p \v 3 Inye, làyɔbà mbuur awà kàkäŋ mpem kusà a mbaaŋ a tub ayinà yà baar a man'be, ntɔn bɛ làkɔ̈ɔ̈n ayɔn anà làkɔ̈ɔ̈n akwamà. \v 4 Ntɔn ngwiy abɛ anà man'be, bɛ ŋàtànwaan anki tii an'kil ityaŋà. \v 5 Anà bɛ làkyàdiimà ndɛɛl kàlapɛ Nzam asànaa akà baan: \q1 « Mwan amɛ, twon an'bɛy ngweey a Mwol, \q1 twon an'kwaam ndür isàkal naa nde wàmukapɛlà. \q1 \v 6 Ntɔn Mwol afàweey mbuur ukwen nde, \q1 nde afàkam an'füm mwan wanswà ufàwal nde asànaa mwan ande. » \m \v 7 Mpay làmànà bɛ yi yà ntɔn musuub bɛ. Nzam afàlawal asànaa baan. Nkye we anà mwan mpa ufun'weey taarànde? \v 8 Isàkal naa bɛ ntaaŋàmbar làfàwal anki asànaa bàfàwal baan banswà, iswaŋà naa bɛ làbà baan a mbɔ̈, kà baan a bɔr anki. \v 9 Bi bàkäl anà ataaràbi bàmɛɛn: ba bàfipaa ntaaŋàmbar anà bi ba bàfapaa làzir. Waa kamanà Taa a dweelà, nkye bi bun'wem anki ntɔn muwal mɔ̈ɔ̈? \v 10 Ataaràbi bipɛɛ ntaaŋàmbar u taaŋ ikikye, asànaa bàkweenà ba ŋakwo. Wɛɛ Nzam afipà ntaaŋàmbar ntɔn ubwaŋ abi, ntɔn bi ikäl bàŋin'kyɛɛl asànaa Nde. \v 11 Mpal ifàwal bi ntaaŋàmbar, ya kà ifàkal un'sak anki u taaŋ alan, wɛɛ ngyɛb. Wɛɛ ungöngö, ya ifàtwey mbɛŋ a duu anà yàbalàbal akà baar bàfàwal ya. \s1 Nswɛɛŋ anà ngweey \p \v 12 Kyakin, làseen an'kɔɔ abɛ màŋàyɔn anà an'bwaaŋ abɛ màŋàkàkwɛɛr. \v 13 Làböl myäy aswalaa ntɔn in'kɔl abɛ, ntɔn làkɔl ibweel làkɔ̈ɔ̈n abɔɔ, wɛɛ la làkɔɔrà. \p \v 14 Làkyer ngwal mukal unsà duu anà baar banswà, anà mukal unsà un'kyɛɛl. Ntɔn, un'kyɛɛl usàkɔɔn, mbuur mwɛy asàman Mwol watɛy. \v 15 Làkäl kà ikyɛɛŋ naa mbuur mwɛy ukɔ̈ɔ̈n akal u nsà a kab a ngway a Nzam, naa akà un'swɛy mwɛy wàbuul ukɔ̈ɔ̈n amɛn, ukɔ̈ɔ̈n ayɛl ntɔn mutwaal lingyoomà anà mutay baar mbɔɔn. \v 16 Làkäl kà ikyɛɛŋ naa akà aŋàŋingyäy mwɛy itàkal un'bɛɛy mwɛy ukɔ̈ɔ̈n akal, asànaa Isawu kàyälà nde inswɛm ande ntɔn bisaa. \v 17 Ntɔn, bɛ làkyàyöb naa ungö, umpal kàkwen nde muwal nsaak a taarànde, nde bàkyer un'piy, anà nde kàmɛn anki ipöl musɔɔm an'kyän a taarànde, itàkal naa nde ya kàleŋ anà nsaaŋ u mii. \p \v 18 Bɛ, bɛ làsin anki apà indiir ban'kwo muba, asànaa mɔŋ anà mbaa aŋàlɛɛmà, làpib, mpib, un'pöb a ngwal, \v 19 saay a mfuŋ anà làso a ndaa. Baar bàwem unkiiŋ awà, bàkwen anki mufàwem wa. \v 20 Ntɔn ba bàkwe anki mukaŋ mpem ntɔn nswɛɛŋ yi: « Mbuur wanswà asàba mɔŋ, itàkal ntsür, bàsun'dwa a in'kul. » \v 21 Ndaa ayi yàkäl yà bɔɔmà mbɔɔn, waa Mɔsɛ kàtɛn naa: \q1 « Mɛ in'wà unsà bɔɔmà mbɔɔn anà matɛɛr! » \v 22 Wɛɛ bɛ, bɛ làkyàsin tsütsü apà mɔŋ a Siyɔnà anà apà bul a Nzam a mɔ̈ɔ̈, Yɛlusàlɛm a du, anà nsaab a nsaab a akyeey \v 23 abà kà un'kyɔm. Bɛ, bɛ làkyàsin apà nköŋ a baan a nswɛm, abà ikɔb aba byàŋàsɔn u du, yà Nzam, un'tsüül a nsaŋ a baar banswà, anà yà an'dweelà a baar a balàbal bàbulà bàŋàkwo. \v 24 Bɛ, bɛ làkyàsin apà Yɛsu, mfurbo a nkwà akün, anà yà an'kil ande màfàtɛn ubwaŋàbwaŋ màŋasöön mà Abɛl. \p \v 25 Làkäl kà ikyɛɛŋ, twon lan'tɔn muwem mbuur awà ayäämà anà bɛ. Ntɔn, isàkal naa ba bàsɔrà anki u ntaŋàmbar umpal bàtön ba muwem mbuur kàweeyà ba u mɛɛn, abun, bi sye isàsɔrà anki, isàkal naa bi, bi kan'pà ngö akà mbuur awà kiweeyà fà du. \v 26 Nde mbuur kàni mɛɛn utaaŋ alanà u mbwo a ndaa ande, wàmupà ilää ki apanà: « U mbalà asin, mɛ in'yàfàni kà nà mɛɛn mpɛl anki, wɛɛ sye anà du. » \v 27 Ngɔk yi, « umbalà a asin », ikyäänà ndiimà a indiir byanswà byàfànini u mɛɛn bàkyer, ntɔn waa isàsaal nà indiir mpa byàfàni. \p \v 28 Ntɔn bi ifàwal imwol mpa kyàfànini, wɛy bi ikäär kab a ngway alà. U mbwo a la, wɛy bi isyääl Nzam mukun'pà un'sak, unsà unkyeey anà bɔɔmà. \v 29 Ntɔn Nzam abi wà mbaa ifàkuuŋ. \c 13 \s1 Nswɛɛŋ ifà ifà \p \v 1 Làläb mukwen bɛ a bɛ. \v 2 Twon lan'diimà muwal baar ubwaŋ. Ntɔn ya, bàmbɔɔn bàwɛl akyeey ukɔɔn ayöb. \v 3 Làyɔbà baar abà u bɔlokà, asànaa bɛ làbà u bɔlokà sye anà ba. Làyɔbà baar abà unsà mpay, ntɔn bɛ sye làbye anà ndür asànaa ba. \p \v 4 Wɛy bɔr làkäl làlàkoo akà baar banswà anà mbiin ikɔ̈ɔ̈n akal udu a itäb, ntɔn Nzam asàtsul mbar a baar a inswem anà bà ipasàsɛ. \p \v 5 Wɛy ukwen a ngim bàkɔ̈ɔ̈n abilà u nkääl abɛ, làkyey undiir làwà bɛ awa, ntɔn Nzam ŋakwo kàtɛn naa: « Mɛ insawɛy anki, mɛ in'sakɔɔb anki akà àkikye! » \v 6 Kyakin, bi itɛn unsà kam lanswà naa: \q1 « Mwol wà un'baay amɛ, \q1 mɛ bɔɔmà undiir mwɛy in'sàman anki. \q1 Ininà mbuur kan'kwo mukan'kyer? » \p \v 7 Làyɔbà baar bàlayaalà, bàlakyäänà ndaa a Nzam. Làyɔbà naa mɔ̈ɔ̈ aba kàkäl aben anà nkweel aba yàkäl aben, anà làyweel làkwikilà aba. \v 8 Yɛsu Klistɔ wà ifà imwɛy, yweenà, ŋàbà, anà mbul a in'tye. \v 9 Twon lan'pà mbwo naa an'lɔɔŋ ingyey mà ifà ifà màlabwiy ndwaŋ. Ntɔn yà ubwaŋ naa mpem ikäl ngwal u mbwo a kab a ngway, wɛɛ kà u mbwo a isaa mpa byàpɛ akà bweel mwɛy akà baar bàfàsyääl ya asànaa un'kɔɔn. \p \v 10 Bi ibye anà mɛsà a ibɔɔn, wɛɛ angaŋ bàfàsal uboo a idwà ikɔ̈b adyà isaa bàpɛ an'kab kyatɛy. \v 11 Ntɔn in'twaŋ a ntsür, ayà ufàsyen undweer a angaŋ an'kil amya uboo a idwà ntɔn ndwääl a man'be, mya bàfàfub u nsà a bul. \v 12 Kyakin Yɛsu sye kàkü u nsà a bul, ntɔn mubuul baar bàŋin'kyɛɛl u mbwo a an'kil ande ŋakwo. \v 13 Abun, bi ikyà u nsà a bul mukàbwey anà nde, anà mukyey musɛn un'tɛr a nswɛn kàmɛn nde. \v 14 Ntɔn u mɛɛn pà bi ibye anki anà bul ipepey, wɛɛ bi ibàmuleŋ bul làyàyà. \v 15 U mbwo a Yɛsu, wɛy bi ipɛ akà Nzam, ukɔɔn ayɔn, nsyäŋà abi asànaa ibɔɔn, iswaŋà naa an'kab a ndaa ifàtoo u mun a baar bàfàsyäŋà ikɔb ande. \v 16 Twon lan'diimà mukyer ndaa aŋàbwaŋ anà mutà ibay, ntɔn ibɔɔn a tub abi byàfàpà Nzam un'sak. \p \v 17 Làkäl anà unkyeey akà antwasà abɛ, lapɛ làzir, ntɔn ba bàfàler mɔ̈ɔ̈ abɛ, ntɔn ba bàsàtal un'lɔn awa akà Nzam. Abun, ba ban'kwo musal anà un'sak, kà unsà uŋün anki, undiir mpa uyàkal u bweel abɛ. \p \v 18 Làyamà ntɔn bi, ntɔn bi ibye anà kam mukal anà an'kyän aŋàpɔŋà anà bi ikwen mukal anà nkääl aŋàbwaŋ unsà indiir byanswà. \v 19 Mɛ amalàlɔm, làkyer ya apanà, ntɔn Nzam ukyer naa mɛ in'yàfurà agyägyä akà bɛ. \s1 Ngyamàkà \p \v 20 Wɛy naa Nzam, awà ntwà a duu anà kàwiiy uboo a akü Mwol abi Yɛsu, awà kàbulà undweer a aseey a in'kɔk, u mbwo a an'kil a nkwà mwɛy yà mbul a in'tye, \v 21 wɛy nde kàlabuul bàŋàkwo mukyer yanswà yàŋàbwaŋ ntɔn mukyer ukwen ande, wɛy nde ukyer amu bi undiir ufàkyey nde, u mbwo a Yɛsu Klistɔ, akà nde làkoo làkäl mbul a in'tye. Wöwöö! \s1 Mbɔr a ntsüü \p \v 22 Atɔŋ, mɛ amàlalɔm, làwem unsà nkääŋ a mpem ndaa a mpɛɛl a ngwal yi! Ntɔn mɛ amàlasöön ikökö. \v 23 Làyöb naa un'tɔŋ abi Tumàtɛ bàkyun'tsuuŋ. Isàkal naa nde kan'yà làgyägyä, mɛ in'yàlaler anà nde. \p \v 24 Lapɛ antwasà abɛ mbɔr anà aŋin'kyɛɛl banswà. Baar abà kà Itali bàmàlapà mbɔr. \p \v 25 Wɛy kab a ngway a Nzam làkäl anà bɛ banswà!