\id GAL NGA- Bible Iyansi \ide UTF-8 \h NGALÀTYÀ \toc1 Un'kaan akà Angalàtyà \toc2 NGALÀTYÀ \toc3 Nga \mt2 Un'kaan akà \mt1 Angalàtyà \imt Nsɛmà \ip U mbul wà nkam tär kusà a mböör a Yɛsu Klistɔ, Bàsɛlɛtɛ Golwa aŋàsin tii kà Azi Minɔ̈ɔ̈r (ŋàbawà bàfàbel naa Türki a Azi), ba bàbwaay paa. Itoo aba, Angalàtyà, bàwɛl itiir a mɛɛn a bul bàfàbel naa Ankara. Bumwɛy bàyä Làsaŋ Aŋàbwaŋ u ngwal a ntööm Pɔl unsà nkyeen a isal ande yàyweel anà yàtär (Ian 16.6; 18.23). \ip Baar bumwɛy bàyilabà ntööm Pɔl. Baar abà bàyilɔɔŋà naa aklistɔ mpa abà itoo a Ayudà, bàlab un'kɔɔn a Ayudà anà ba sye bàkyer akyɛy. Wɛɛ akà Pɔl, nde kàmɛn naa ndɔ̈ɔ̈m atubàyi ya balàbal yatɛy a Làsaŋ a Yɛsu Klistɔ: ya yàsyee aklistɔ a Ngalàtyà unsà isɔ a dweelà. Mpal kàwem nde, mbalà yumwɛy kà Ɛfɛsɔ, naa baar abà bàmɛnà naa ban'kyey ndaa a aŋankir ande, nde kasöön un'kaan mwɛy wàngwal. \ip Pɔl kàkyer mbalà tär ntɔn mufuur atɔŋ abà u mbwo a « Làsaŋ Aŋàbwaŋ »: \ip - Nde wàmutàswaŋ ndaa ayà kan'man nde uboo a mɔ̈ɔ̈ ande ŋakwo asànaa: mbuul a mpem ande, mbwo kàwɛl nde u Ndwà a Nzam a Yɛlusàlɛm, naa aklistɔ mpa abà itoo a Ayudà, bàfàlab tɛy un'kɔɔn a Ayudà, nde kàngwɛŋ anà ntööm Petɔlà ntɔn mbar bàtsül musyääl un'kɔɔn awà. Pɔl wà mukyey a ikɔ̈b naa nde wà ntööm, anà wà mundyär ngwalàngwal naa buur abà sye Mwol kun'pɛ. \ip - Nde wàmuswaŋ u mbwo a in'kaan a Nkwà Itaan naa, mɔ̈ɔ̈ watɛy mulab un'kɔɔn a Ayudà, wɛɛ wàmusà làkwikilà akà Yɛsu Klistɔ mpɛl. \ip - Mumay, nde wàmulɔm naa wɛy Dweelà a Nzam ukäär mɔ̈ɔ̈ abɛ, ntɔn Dweelà afàbɔr ndaa akün yifà ifa, sin sin ukwen. \ip - Ikööŋ imwɛy imwɛy, un'klistɔ umwɛy umwɛy uwem làböl alà anà akyey la ungyɛl a mpem, ntɔn mulwomà unsà isɔ. \ie \c 1 \s1 Mbɔr \p \v 1 Pɔl, ntööm, kà unsà ngwal a baar itàkal u mbwo a mbuur mwɛy anki, wɛɛ u mbwo a Yɛsu Klistɔ anà Taa Nzam awà kun'wiiy uboo a akü, \v 2 anà atɔŋ banswà abà anà mɛ, mɛ an'pà mbɔr akà Ikööŋ abyà u Ngalàtyà: \v 3 Wɛy kab a ngway anà duu a Taaràbi Nzam anà Mwol Yɛsu Klistɔ byàkäl anà bɛ. \v 4 Klistɔ kàpɛ mɔ̈ɔ̈ ande ŋakwo ntɔn man'be abi, ntɔn mukigyɔɔr u mɛɛn an'be mà, unsà ukwen a Nzam, awà Taaràbi. \v 5 Wɛy làkoo làkäl anà nde mbul a in'tye! Wöwöö. \s1 Làsaŋ Aŋàbwaŋ là làmwɛy mpɛl. \p \v 6 Mɛ in'wà unsà ubem muman naa bɛ làbà nswɛy musàkɔɔb mbuur awà kàlabel u mbwo a kab a ngway a Klistɔ, ntɔn mulab Làsaŋ Aŋàbwaŋ lànsöön. \v 7 Ŋaa, Làsaŋ Aŋàbwaŋ asin lànsöön latɛy, wɛɛ bà anà baar uboboo abɛ bàkwen mukàlatwääl lingyoomà anà musɔɔm Làsaŋ Aŋàbwaŋ abar là Klistɔ. \v 8 Wɛɛ ŋàbawà, isàkal naa we anà mbuur mwɛy, itàkal bi, itàkal sye naa un'kyeey kan'fà du, kàmàlakyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ lànsöön anà la akwà kàlakyään bi, wɛy ŋakaan kun'käär! \v 9 Bi kàkyàtɛn ya itaan, mɛ ya an'fàtɛn apanà naa: isàkal naa we anà mbuur mwɛy kan'yà mukàlakyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ lànsöön anà la akwà làwɛl bɛ, wɛy ŋakaan kun'käär! \p \v 10 Ntɔn, apanà, nkye mɛ in'wàmuleŋ ubwaŋ akà baar lɛɛ akà Nzam? Naa nkye, mɛ in'kwen musà làbɔ̈ɔ̈n akà baar? Ilàkal naa mɛ alàkwen musà làbɔ̈ɔ̈n akà baar, mɛ alàfàkal anki un'syääl a Klistɔ. \s1 Pɔl kàbulà aben ntööm \p \v 11 Ntɔn, atɔŋ, mɛ alàkyään naa: Làsaŋ Aŋàbwaŋ kàlakyään mɛ, la kà là an'kyän a mbuur a mɛɛn anki. \v 12 Ntɔn la kà mbuur kan'pɛ anki, itàkal naa mbuur kan'lɔ̈ɔ̈ŋ, wɛɛ u mbwo a imɛɛy a Yɛsu Klistɔ. \p \v 13 Ntɔn, bɛ làkyàwem itaan nkääl kàkäl mɛ ayà uboo a iyudà: naa sye un'fur a nkyɛl nà mɛ kàkäl awà, umpal kàmɛɛyà mɛ Ikööŋ a Nzam nkwaaŋ ntɔn mupay kya. \v 14 Mɛ, mɛ kàkyen usà unsà iyudà, mulyaaŋ bàmbɔɔn uboo a nkööl amɛ anà uboo a làfuun amɛ u mbwo a un'kanà amɛ ntɔn nkääl a ankaa amɛ. \p \v 15 Wɛɛ Nzam, unsà kab a ngway ande, nde kan'sɔ̈ɔ̈l fà an'bäl a maa anà kan'bel mukun'syääl, nde kàmɛn naa yà ubwaŋ \v 16 nde kan'mɛɛy Mwan ande, ntɔn mɛ in'kyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ ande akà baar mpa abà Ayudà, ukɔɔn alab an'lwɛŋ a mbuur, \v 17 itàkal mubeenà Yɛlusàlɛm ntɔn mukàbweey anà baar abà bàbulà antööm kusà a mɛ, mɛ kàkyen Arabi. Ungö apan mɛ kàfurà Damas. \v 18 Ungö a mbul tär, mɛ kàbeenà Yɛlusàlɛm ntɔn mukàbweey anà Petɔlà. Mɛ kàkyer ilä kwem aŋityeen apà nde. \v 19 Mɛ kàmɛn anki ntööm asin, nà Zyak mpɛl, un'tɔŋ a Mwol. \v 20 Ya amàlasöön mɛ yi, mɛ an'tɛn u mii a Nzam, kà loor anki. \p \v 21 Apan, mɛ kàkyen itiir a Silya anà Silisi. \v 22 Wɛɛ Ikööŋ a aklistɔ abyà u Yuday byàyöb anki ntabwey amɛ. \v 23 Bya byàwem mpɛl naa: « Mbuur akwà kàyimɛɛyà bi nkwaaŋ sɛmà itaan, ŋàbawà nde wàmuyilɔɔŋ làkwikilà alà kàsi nde muküünà mudwa la. » \v 24 Wɛɛ bya byàsyee Nzam làkoo ntɔn mɛ. \c 2 \s1 Pɔl anà antööm bumwɛy ban'bwà mun mwɛy \p \v 1 Ungö a mbul kwem aŋinà, mɛ kàfàbeenà Yɛlusàlɛm anà Banabas, mɛ kàsyen sye anà Titɔ. \v 2 Kyekà, mɛ kàbeenà ntɔn imɛɛy kàwɛl mɛ, anà mɛ ba kasam Làsaŋ Aŋàbwaŋ in'fàlɔɔŋ mɛ akà baar mpa aba Ayudà. Mɛ la sye kàyisaamà u mpey akà andweer a Ikööŋ, manà naa isal kàkyer mɛ anà in'yàkyer mɛ apanà ikɔ̈ɔ̈n akal ndöŋ. \v 3 Wɛɛ ya yàmɛnà naa itàkal Titɔ, un'gɛlɛki kàyisalà anà mɛ, bun'siinà anki a ngwal muwal nkyɛɛy, \v 4 itàkal abwɛy, atɔŋ abɛ abà bàyàbilà uboboo abi, bàtwääl ipaay unsà nsaay abi yan'fà akà Yɛsu Klistɔ, ba bàkwen mukibuul asɔ a un'kɔɔn. \v 5 Wɛɛ bi, bi kàkyey anki isɔ a baar aban akà ikikye, itàkal mutüüb anà ba u kitaaŋ, ntɔn ndandaa a Làsaŋ Aŋàbwaŋ yàkäl ipepey ntɔn bɛ. \p \v 6 Baar bàkäl asànaa bàntal, bàkäl kaben, mɛ kwo watɛy. Ntɔn Nzam ufàler anki ntabwey a baar. Wɛɛ akà mɛ, ba sye ban'swɛŋ anki akà undiir mwɛy a ngwal. \v 7 Kyekà, ba bàkyàman naa mɛ ban'pɛ buur a Làsaŋ Aŋàbwaŋ ntɔn baar mpa abàŋàkyɛy, asànaa bàpɛ akà Petɔlà ntɔn baar aŋàkyɛy. \v 8 Ntɔn mbuur kàkyer naa Petɔlà ukäl ntööm ntɔn baar aŋàkyɛy, mbuur nsil sye wa kàkyer naa mɛ in'käl ntööm ntɔn baar mpa abà Ayudà. \v 9 Umpal bàyɔ̈b Zyak, Petɔlà anà Ywan abà bàkäl asànaa an'ta a Ikööŋ, naa kab a ngway alà bàpɛ akà mɛ, ba bipɛ an'kɔɔ, mɛ anà Banabas, muswaŋ un'tüüb uboo a ba anà bi, ntɔn bi ikyen akà baar mpa abà Ayudà, wɛ ba bàkyen akà baar aŋàkyɛy. \v 10 Yàlɔ̈m naa bi ikyer undiir mwɛy mpɛl: muyɔbà aŋàlàmbwà. Mɛ wa sye kàkyàkyer agyägyä. \s1 Pɔl kan'ŋän Petɔlà \p \v 11 Wɛɛ mpal kàyi Petɔlà kà Antyɔsha, mɛ kàtön ndaa ande u mii a baar, ntɔn nde kàkäl anà ikwàndwà. \v 12 Ntɔn, kusà a ngyeel a baar abà kàtöm Zyak, nde kàdyee ikal imwɛy anà baar mpa abà Ayudà. Wɛɛ mpal bàyàkɔlà ba, nde kàkaabà anà baar mpa abà Ayudà, waa kàkäl u mpey, ntɔn nde kàmɛn bɔɔmà a Ayudà aban. \v 13 Ayudà bumwɛy bàbilà uboo a pfürà ande, kyakin Banabas nde ŋakwo sye kàbilà uboo a pfürà alà. \v 14 Wɛɛ mpal kàmɛn mɛ naa nkääl aba yàkäl anki balàbal anà Làsaŋ Aŋàbwaŋ, mɛ kàtɛn a Petɔlà u mii a baar banswà naa: « Isàkal naa ngye mbuur awà Un'yudà, nkääl angye yà asànaa yà baar mpa abà Ayudà, kà yà Ayudà anki, aben ngye akaswaŋà baar mpa abà Ayudà naa ba bàkäl nkääl mwɛy ya anà Ayudà? » \s1 Ayudà anà baar mpa abà Ayudà, mɔ̈ɔ̈ bàfàwà unsà làkwikilà. \p \v 15 Bi, bi ibà Ayudà fà mböör, wɛɛ bi kà ibà baar mpa abà Ayudà anki, baar a man'be bà. \v 16 Mpalàbà, bi kan'yöb naa akà mbuur a balàbal mwɛy watɛy naa ntɔn nde afàlab isal a un'kɔɔn, wɛɛ unsà làkwikilà amu Yɛsu Klistɔ mpɛl. Bi, bi sye kàsi làkwikilà amu Yɛsu Klistɔ, ntɔn bi ikäl bàbalàbal unsà làkwikilà amu Klistɔ, wɛɛ kà unsà isal a un'kɔɔn anki. Ntɔn, akà mbuur mwɛy usàkal anki balàbal unsà isal a un'kɔɔn. \v 17 Wɛɛ, isàkal naa bi kàleŋà mukal bàbalàbal amu Klistɔ, bi sye bàmɛnà naa bi ibà baar a man'be. Nkye Klistɔ kàlàkal un'syääl a man'be? Ikwo anki akà ikikye. \v 18 Kyakin, isàkal naa mɛ an'fàtɔŋ ya akwà kàbwaab mɛ, abun, ikaswaŋà naa mɛ in'wà un'bɛɛy a un'kɔɔn. \v 19 Ntɔn yà u mbwo a un'kɔɔn wa mɛ kàkü unsà un'kɔɔn, ntɔn mɛ in'käl anà mɔ̈ɔ̈ amu Nzam. Mɛ, mɛ in'wà aŋàbɛɛrà u kulunsi anà Klistɔ, \v 20 mɛ in'we anà mɔ̈ɔ̈, wɛɛ kà mɛ anki, Klistɔ awe anà mɔ̈ɔ̈ amu mɛ. Ntɔn mɔ̈ɔ̈ amɛ wà imbuur, wa wà unsà làkwikilà, làkwikilà amu Mwan a Nzam awà kan'kwen anà kàpɛ mɔ̈ɔ̈ ande ntɔn mɛ. \v 21 Mɛ in'piy anki kab a ngway a Nzam bwà. Ntɔn, kya isàkal naa yà unsà mbwo a un'kɔɔn mbuur kan'kwo mukal wàbalàbal umii a Nzam, abun Klistɔ kàkü wà bunàbun. \c 3 \s1 Un'kɔɔn lɛɛ làkwikilà \p \v 1 Ɔ insil a Angalàtyà! Nà kàlalɔ̈? Kyekà, Yɛsu Klistɔ awà bàbɛɛrà u kulunsi bun'swɛŋ u mii a bɛ. \v 2 Mɛ alàsà mfuul mwɛy mpɛl: Nkye bɛ Dweelà làwɛl ntɔn làsyäälà bɛ un'kɔɔn lɛɛ ntɔn làwem bɛ Làsaŋ Aŋàbwaŋ anà làsi bɛ làkwikilà amu la? \v 3 Abà, nkye bɛ làbà insil? Utàtwɛb bɛ làsɛmà a Dweelà, nkye ŋàbawà bɛ làkwen mukàtsü a ndür? \v 4 Nkye mbɔɔn a mpay làmɛn bɛ yàkäl yà bunàbun? Ikwo anki naa ya ikäl yà bunàbun! \v 5 Mbuur afàlapà Dweelà anà afàkyer impà uboo a bɛ, nkye nde bya afàkyer ntɔn làfàlab bɛ Un'kɔɔn lɛɛ, ntɔn làwem bɛ làsaŋ a làkwikilà? \p \v 6 Ntɔn Abàlam kàkäl anà làkwikilà amu Nzam, kyakin kàmɛnà nde wàbalàbal. \v 7 Làyöb abun naa: baar abye anà làkwikilà bà baan a Abàlam. \v 8 Abà sye, Ndaa Aŋàsɔn yàtɛn naa Nzam asàkyey baar mpa abà Ayudà, ntɔn làkwikilà aba. Kyakin bàsam ba Làsaŋ Aŋàbwaŋ alà kusà akà Abàlam naa: « In'sɛŋ myanswà myàsàwal nsaak amu ngye. » \v 9 Kyakin, baar abà anà làkwikilà ban'wal nsaak mbwo mwɛy anà Abàlam, aŋàlàkwikilà. \p \v 10 Ntɔn, asyääl a un'kɔɔn banswà bà unsà un'küül. Ntɔn bàsön naa: « Wɛy ŋakaan udi mbuur wanswà afàkɔɔn asà muküünà mukwey ndaa yanswà bàsön uboo a Un'kaan a un'kɔɔn. » \p \v 11 Yà ndandaa naa akà mbuur mwɛy wàbalàbal watɛy kusà a Nzam u mbwo a un'kɔɔn, ntɔn bàsɔn naa: « Mbuur a balàbal asàkal anà mɔ̈ɔ̈ ntɔn làkwikilà. » \v 12 Kyekà, un'kɔɔn làbɛɛŋ latɛy anà làkwikilà, asànaa itɛɛnà Ndaa Aŋàsɔn naa: « Mbuur asàkwey nswɛɛŋ a un'kɔɔn awà, asàkal anà mɔ̈ɔ̈ amu wa. » \p \v 13 Klistɔ kàfür ntɔn mukitwey unsà un'küül a un'kɔɔn, nde ŋakwo kàbulà un'küül ntɔn bi, ntɔn bàsön naa: « Wɛy ukäl aŋàküül mbuur wanswà ban'bɛɛrà kà un'te. » \v 14 Yà abun naa làsaak a Abàlam làsàtööl akà baar mpa abà Ayudà u mbwo a kab a ngway a Yɛsu Klistɔ, naa bi banswà isàwal Dweelà kàpɛ Nzam ilää u mbwo a làkwikilà. \s1 Un'kɔɔn anà ilää \p \v 15 Atɔŋ, mbar bi itàtɛn unsà imbuur: isàkal naa kyän kàsön mbuur là u mbwo a la, akà mbuur mwɛy ukwe anki mulwom itàkal mukwɛy undiir uboo a la. \v 16 Abun, ilää bàpɛ akà Abàlam anà akà ngyääl ande, bàtɛn anki naa: « anà akà akyee ande » asànaa ya iler un'kàbɔ, wɛɛ ntɔn mbuur mwɛy mpɛl unsà itoo a Abàlam, ikaswaŋà naa Klistɔ. \v 17 Abun, le an'kyän amɛ: kyän a balàbal, Nzam la kàdi kusà. Un'kɔɔn kàsàyà ungö a mbul nkam nà a an'kwem an'tär, ukwe anki mudwa kyän alà. Naa tɛy, ilää aki isàbulà undiir a bunàbun. \v 18 Ntɔn, isàkal naa kwal bàfàwal u mbwo a Un'kɔɔn, abun ifàkal anki naa u mbwo a ilää. Wɛɛ kyekà ilää aki Nzam kya kàpɛ akà Abàlam unsà kab a ngway ande. \p \v 19 Apanà, mfun a un'kɔɔn nkye? Wa kàyi ntɔn muswaŋ ube a baar, tii kunà usàyà ikyee a Abàlam awà bàpɛ ilää. Ilää aki akyeey bàkyään u mbwo a mfurboo mwɛy. \v 20 Kyekà, nkalsà awà kà wà ntɔn mbuur mwɛy mpɛl anki, wɛɛ Nzam wà mwɛy. \s1 Isin a Un'kɔɔn \p \v 21 Abun, nkye Un'kɔɔn afàmbäär ilää a Nzam? Ŋaa, akà ikikye! Wɛɛ yàlàkal naa Un'kɔɔn we anà ikɔ̈b apà mɔ̈ɔ̈, abun balàbal sye làlàfà u mbwo a wa. \v 22 Wɛɛ Ndaa Aŋàsɔn yàkyàsà mɛɛn manswà ungyɛl a ikɔ̈b man'be. Kyakin, unsà làkwikilà amu Yɛsu Klistɔ, ilää waa isàkwo akà aŋàlàkwikilà. \p \v 23 Kusà a ngyeel a làkwikilà, bi kàkäl atsüüŋ a un'kɔɔn, tii umpal làlàmɛnà làkwikilà alà. \v 24 Kyakin, un'kɔɔn kàkäl un'leer abi tii u ngyeel a Klistɔ, ntɔn bi ikäl bàbalàbal u mbwo a làkwikilà. \v 25 Wɛɛ, ungö a ngyeel a làkwikilà, bi ifàkal anki kà an'kɔɔ a un'leer awà. \p \v 26 Ntɔn bɛ banswà, bɛ làbà baan a Nzam u mbwo a làkwikilà amu Yɛsu Klistɔ. \v 27 Inye, bɛ banswà abà làwɛl ndüümà amu Klistɔ, bɛ làkyàbwaar Klistɔ. \v 28 Kyakin, Un'yudà itàkal Un'gɛlɛki ufàkal anki. Un'tsüüŋ itàkal un'nsaay ufàkal anki. Baal itàkal un'kaar ufàkal anki. Ntɔn bɛ banswà làbà mwɛy amu Yɛsu Klistɔ. \v 29 Kya isàkal naa bɛ làbà baar a Klistɔ, bɛ làbà itoo a Abàlam anà aŋakwal unsà ilää. \c 4 \s1 Ngye afàkal anki un'sɔ, wɛɛ mwan \p \v 1 Mɛ in'tɛn abà: isàkal naa un'kyee a kwal wà mwan umbɛy, nde nsöön watɛy anà un'tsüüŋ, itàkal naa nde wà nkum a indiir byanswà, \v 2 wɛɛ nde wà ungyɛl a baar bàfàkaar indiir ande anà baar abye anà buur a bya, tii mpal isàkwo ilä kàsi taarànde. \v 3 Bi sye, mpal kàkäl bi ambɛy, bi kàkäl atsüüŋ. \v 4 Wɛɛ umpal làkwe taaŋ, Nzam kàtöm Mwan ande: bun'bör akà un'kaar mwɛy, bun'bör ungyɛl a un'kɔɔn, \v 5 ntɔn mutsuuŋ baar bàkäl ungyɛl a un'kɔɔn, ntɔn bi ibulà baan aŋàywaaŋ nkà. \p \v 6 Ntɔn làbà bɛ baan, Nzam waa kàtöm Dweelà a Mwan ande uboo a mpem abi, Dweelà afàsà un'kwɛŋ naa: « Aba » iswaŋà naa Taa! \v 7 Kyakin, ngye afàkal un'tsüüŋ anki, wɛɛ mwan. Ngye sye awà ikyee asànaa amà an'yilà a Nzam. \s1 Nkyän a Pɔl \p \v 8 Itaan, umpal mpa layöbà bɛ Nzam, bɛ làkälà atsüüŋ a itɛk, kutɛn aŋàbwaŋ bya kà bànzam anki. \v 9 Wɛɛ mpalàbà lan'yöb bɛ Nzam, anà nde sye kàmàlayöb, aben lan'fàfurà bɛ akà indiir ikɔ̈ɔ̈n ngwal anà byànswɛn abyà ifàyaal mɛɛn? Nkye bɛ làkwen mufàbulà atsüüŋ a bya? \v 10 Bɛ, bɛ làfàkyɛɛl ubwaŋàbwaŋ ilä, nsöŋ, an'paŋà anà mbul! \v 11 Bɛ, bɛ làman'pà bɔɔmà: nkye isal kàkyer mɛ amu bɛ ikyà bwà? \p \v 12 Atɔŋ, mɛ amàlabɔɔn, làbulà asànaa mɛ, ntɔn mɛ kàkyàbulà asànaa bɛ. Akà ube mwɛy lan'kyer bɛ batɛy. \v 13 Bɛ làkyàyöb ubwaŋàbwaŋ naa u mbalà atàtwɛb kàlakyään mɛ Làsaŋ Aŋàbwaŋ, mɛ kàkäl anà ukyal. \v 14 Ukyal abà bàkäl nsii ntɔn bɛ. Wɛɛ bɛ lan'saal anki, lan'piy anki. Kyekà, bɛ lan'wɛl asànaa un'kyeey a Nzam, asànaa Klistɔ Yɛsu. \v 15 Abun, wàken un'sak kàkäl anà bɛ? Ntɔn mɛ amàlatɛɛl imbäl ki: kya bɛ làlàkwo, bɛ làlàswaam mii abɛ ntɔn mukan'pà! \v 16 Ŋàbawà, nkye mɛ an'bulà ŋankir abɛ ntɔn amàlakyään mɛ ndandaa? \p \v 17 Ukwen aŋàsöön abà akà bɛ kà bà mpɛlàmpɛl anki, wɛɛ ba bàkwen mpɛl mukàlakaab anà mɛ, ntɔn bɛ làbääb anà ba. \v 18 Yubwaŋ muswaŋ ukwen abye anà imbäl aŋàbwaŋ taaŋ lanswà, wɛɛ kà nà utaaŋ kàkäl mɛ apà bɛ mpɛl anki, \v 19 baan amɛ, abà in'fàkamanà mɛ un'swaŋ abɔr tii umpal usàmɛnà Klistɔ amu bɛ. \v 20 Apanà, mɛ in'kwen mukal apà bɛ, ntɔn mulɔ̈ɔ̈n ntɛɛn amɛ akà bɛ, ntɔn mɛ in'yöb anki naa mɛ ininà in'kyer ntɔn bɛ! \s1 Agar anà Saal \p \v 21 Lan'kyään, bɛ baar làkwen mukal u ngyɛl a un'kɔɔn: nkye bɛ làfàwem anki ndaa ufàtɛn un'kɔɔn awà? \v 22 Ntɔn bàsön naa Abàlam kàbör baan abaal bɔ̈ɔ̈l: mwɛy a un'syääl un'kaar, mwɛy a un'kaar a nsaay, \v 23 mwan baal a un'syääl un'kaar bun'bör unsà imbuur. Wɛɛ mwan baal a un'kaar a nsaay bun'bör u mbwo a ilää. \v 24 Apà kye anà ikɔk a ndaa: abun, akaar abà bà nkwà yweel. Mwɛy, Agar, kàfü mɔŋ a Sinayi, kan'bɔr un'tsüüŋ: \v 25 ntɔn mɔŋ a Sinayi wà kà Arabi. Agar awà afwään Yɛlusàlɛm a ŋàbà ntɔn la là un'tsüüŋ anà baan ande. \v 26 Wɛɛ Yɛlusàlɛm a du là nsaay, la là maa abi, \v 27 ntɔn bàsön naa: \q1 « Man un'sak, un'kaar ikɔb, ngye mbuur mpa kàbörà! \q1 Sà in'kwɛŋ a un'sak, ngye mbuur mpa kàyöb usaay a in'swaŋ! \q1 Ntɔn baan a un'kaar awà bàwɔm bà mbɔɔn, \q1 akwànaa baan a un'kaar awe anà un'dim. » \p \v 28 Wɛɛ bɛ, atɔŋ, asànaa Isak bɛ làbà baan a ilää. \v 29 Wɛɛ, asànaa mwan bàbör unsà imbuur kàmɛɛy mwan bàbör unsà Dweelà nkwaaŋ, ya sye yà balàbal ŋàbawà. \v 30 Wɛɛ Ndaa Aŋàsɔn itɛɛnà aben? Abà: « Böŋ un'syääl un'kaar anà mwan ande, ntɔn ikwe anki naa mwan a un'syääl un'kaar uwɛl kwal mbwo mwɛy anà mwan a un'kaar a nsaay. » \v 31 Kyakin, atɔŋ, bi kà ibà baan a un'syääl un'kaar anki, wɛɛ bi ibà baan a un'kaar a nsaay. \c 5 \s1 Twon an'piy insaay angye bwà \p \v 1 Klistɔ kitsuuŋ ntɔn bi ikäl baar a nsaay bàndandaa. Làkäl aŋàtsim, twon lan'fàkal uboo a mpay a isɔ. \p \v 2 Mɛ, Pɔl, mɛ amàlàkyään naa: isàkal naa bɛ làbàmukyɛy bɛ a bɛ, abun Klistɔ ufàkal anki anà ndöŋ akà bɛ. \v 3 Mɛ an'fàtɛn naa mbuur wanswà akyey naa bun'kyɛy, wɛy naa nde ukwey un'kɔɔn wa wanswà. \v 4 Bɛ, bɛ làbà aŋàkaabà anà Klistɔ, isàkal naa bɛ lan'bünà balàbal abɛ anà un'kɔɔn. Abun kab a ngway làfàkal anki amu bɛ. \v 5 Wɛɛ akà bi, làkwikilà abi là naa: bi kan'sà làkyän a ngwalàngwal u mbwo a Dweelà, ntɔn bi imɛnà baar mwɛy bàbalàbal. \v 6 Kyakin, mbuur awà amu Yɛsu Klistɔ, itàkal nkyɛɛy, itàkal ukɔɔn nkyɛɛy, ndaa a ngwal mwo yatɛy. Wɛɛ ndaa akölàköl, yà mukal anà làkwikilà u mbwo a ukwen. \p \v 7 Bɛ, bɛ làyikaamà ntiin ubwaŋàbwaŋ, wɛɛ ŋàbawà, nà kàmàlakyekà mbwo naa bɛ làkɔ̈ɔ̈n akyey ndandaa? \v 8 An'kyän a tub àmà kà man'fà anki akà Nzam awà kàlabel. \v 9 Bàfàtɛn naa: « Kindam a ful ifàfuubà mfar yanswà. » \v 10 Mɛ, mɛ in'we anà làkyän akà Mwol ntɔn bɛ: bɛ làsàwal anki an'kyän asin. Wɛɛ mbuur afàlatwääl ipaay, nde asàwal ntaaŋàmbar, itàkal naa nde wà kà nà. \p \v 11 Akà mɛ, atɔŋ, isàkal naa mɛ in'wà mufiilɔŋ ndaa iler nkyɛɛy, ntɔn nkye bàfiimɛɛy ba mɛ nkwaaŋ? Abà, ukɔŋ a kulunsi bàfàkal anki! \v 12 Wɛy ba bàkäl aŋàwal mfɛɛl, ba baar bàfàsà lingyoomà uboo abɛ. \p \v 13 Ntɔn bɛ, atɔŋ, bɛ bàlabel mukal baar a nsaay. Kà ya akwà yàŋàtüüb anà imbuur anki. Wɛɛ wɛy bɛ làkäl anà ukwen ntɔn mubay bɛ a bɛ. \v 14 Ntɔn ukwen a un'kɔɔn wanswà wà unsà ndaa mwɛy yi: « Ngye asàkwen un'tɔŋ angye asànaa ngye ŋakwo. » \v 15 Wɛɛ isàkal naa bɛ, bɛ làbàmutàtà anà mukàkaam bɛ a bɛ, làkäl kà igyɛɛŋ, naa tɛy, bɛ làyàdwa ndür bɛ a bɛ. \s1 Ikɔ̈b a Dweelà \p \v 16 Lan'wem: wɛy ngwal a Dweelà yàlasyen, waa bɛ mpa làyàfàkwey ndaa ikwen ndür. \v 17 Ntɔn ndür, amu ngyal a ya, ifàkyey anki Dweelà - anà Dweelà sye ufàkyey anki ndür, uboboo a ba ye anà iböör - ntɔn, indiir làkwen bɛ mukyer, bɛ làkɔɔn akyer bya. \v 18 Wɛɛ isàkal naa Dweelà wà muyàlasyen, bɛ làfàkal anki ungyɛl a un'kɔɔn. \p \v 19 Kyakin, bàkyàyöb isal a ndür: ndaa a nswɛn, ŋingyäy anà ipasàsɛ, \v 20 itɛk, ingaŋ, un'yiiŋ, ful a nkyɛl, nkir, nkaabà, itsumbuun, un'köl, an'sye, \v 21 ilään, ngyöör a man, in'kyɔm, anà indiir a tub byabi. Mɛ amàlanaan an'tsü asànaa kàlakyään mɛ naa: baar bàfàsyääl bya, bàsàwal anki Imfum a Nzam. \p \v 22 Wɛɛ le mbɛŋ a Dweelà: ukwen, un'sak, duu, nkääŋ a mpem, ubwaŋ, nkyeer aŋàbwaŋ, làkwikilà, \v 23 làbɔ̈ɔ̈n, ntsiim. Un'kɔɔn ufàtɔn anki indiir abi! \v 24 Baar abà amu Klistɔ, bàkyàbɛɛrà ndür aba anà ngyal anà ilään aya u kulunsi. \v 25 Isàkal naa bi ibà unsà Dweelà, wɛy Dweelà sye kisyen. \v 26 Wɛy bi ikɔ̈ɔ̈n akal anà uyɔl, iwɛy un'swey anà un'köl uboo a bi. \c 6 \s1 Làsɛɛn buur abɛ bɛ a bɛ \p \v 1 Atɔŋ, isàkal naa umwɛy uboo a bɛ kan'kyer ibii, wɛy bɛ aŋin'kyɛɛl lun'suub unsà làbɔ̈ɔ̈n lanswà. Kal kà igyɛɛŋ: nkye ngye sye akwe anki abü unsà ndɛb? \v 2 Làsɛɛn buur abɛ bɛ a bɛ, abun bɛ làsàkwey un'kɔɔn a Klistɔ. \v 3 Ntɔn, mbuur usàsi naa nde wà mbuur a mfun, kyekà nde wà ipfal, nde kan'kur nde ŋakwo. \v 4 Wɛy mbuur mbuur usyeebà isal ande ŋakwo. Isàkal naa nde aswaŋ ngaal ntɔn kya, nde ya aswaŋ ntɔn nde mpɛl, wɛɛ kà ntɔn mbuur asin anki. \v 5 Ntɔn mbuur mbuur asàtööm buur ande, nde ŋakwo. \p \v 6 Wɛy mbuur awà ban'lɔŋ Ndaa, upɛ ndam a indiir ande byanswà akà un'lɔɔŋ ande. \p \v 7 Twon lan'kur bɛ ŋakwo: Nzam ufàkyey anki naa bun'sɛ. Mbuur wanswà asàbwo indiir kàkön nde. \v 8 Mbuur afàkɔn ntɔn ndür ande ŋakwo, asàbwo sye bya ifàbɔr ndür: mbɔ̈ɔ̈n. Mbuur afàkɔn ntɔn Dweelà, asàbwo bya ufàbɔr Dweelà: mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. \v 9 Wɛy bi ikyer ubwaŋ ukɔɔn ayɔn, ntɔn, utaaŋ aŋàbwaŋ, bi ikyer asàbwo, isàkal naa bi iyɔ̈n anki. \v 10 Abun, ibà bi pà anà taaŋ, wɛy bi ikyer ndaa aŋàbwaŋ ntɔn baar banswà, sin sin baar ibà bi anà ba làkwikilà làmwɛy. \s1 Nswɛɛŋ a ntsüü anà mbɔr \p \v 11 Làler isɔn an'köl an'köl bi, mɛ amàlasöön kà an'kɔɔ amɛ ŋakwo. \v 12 Bye anà baar bàfàkyey uyɔl unsà ndür, ba bà baar bàfàkwen mukàlasiinà a ngwal ntɔn bàlakyɛy. Ba bàkwen anki naa bamɛɛy nkwaaŋ ntɔn kulunsi a Klistɔ. \v 13 Ntɔn baar nsil aban bàfàkyey naa bakyɛy, ba un'kɔɔn bàfàsyääl anki. Ba bàfàkwen naa bàlakyɛy ntɔn ba bàswɛŋ ngaal ntɔn ndür abɛ. \v 14 Akà mɛ, ŋaa, ngaal amɛ yà unsà kulunsi a Mwol abi Yɛsu Klistɔ. Ntɔn amu la, mɛɛn màŋàbɛɛrà u kulunsi ntɔn mɛ, asànaa mɛ ntɔn mɛɛn. \v 15 Kyakin, ndaa a ngwal kà nkyɛɛy anki, itàkal ukɔɔn nkyɛɛy: wɛɛ ndaa a ngwal yà mukal ikyeer akün. \v 16 Akà baar banswà bàfàsyääl nswɛɛŋ, wɛy duu anà ubwaŋ a Nzam màkäl anà ba, anà udu a Isàlɛl a Nzam. \p \v 17 Fà apanà, wɛy mbuur mwɛy ukɔ̈ɔ̈n akamɛɛy an'kyeey, ntɔn mɛ in'we anà inyɛm a Yɛsu u ndür amɛ. \p \v 18 Wɛy kab a ngway a Mwol abi Yɛsu Klistɔ làkäl anà dweelà abɛ atɔŋ banswà. Wöwöö.