\id ACT IAN - Bible Iyansi \ide UTF-8 \h ISAL \toc1 Isal a Antööm \toc2 ISAL \toc3 Ian \mt1 Isal a Antööm \imt Nsɛmà \ip Un'kaan a Isal a Antööm wà ndääb a un'kaan a Lukà wàtàtwɛb. Uboo a un'kaan wàtàtwɛb awà Làsaŋ Aŋàbwaŋ, nde kàsam ndaa yanswà kàkyer Yɛsu mpal kàkäl nde u mɛɛn tii mpal kàbeenà nde du. Unsà un'kaan wàyweel wà nde akasamà isal a Yɛsu bàsàlab Antööm. Ntɔn Yɛsu bàfàfun'man anki u mii, wɛɛ nde wuboo a alɔŋki u mbwo a Dweelà In'kyɛɛl. \ip Làsaŋ Aŋàbwaŋ a Yɛsu làbilà uboo a un'sɛŋ a Ayudà u mbwo a ntööm Petɔlà asànaa u Yɛlusàlɛm, itàkal akà baar mpa abà Ayudà u mbwo a Pɔl asànaa u Antyɔsha, u Kɔlintɔ, u Filipe. \ip Uboo a un'kaan awà bàsön sye ndaa a nkyeen a Pɔl yisal, nköör ande u Yɛlusàlɛm anà ntööl ande u Lɔmà. \ip U nsɛmà, Ikööŋ kyàmɛn mpay mbɔɔn, wɛɛ kya kyàyɔ̈n anki muleŋ mutoo uboo a ya u mbwo a Dweelà In'kyɛɛl. \ip Unsà un'lwaaŋ ndaa ayuboo un'kaan awà: \ip - nsɛmà a Ikööŋ atàtwɛb, u Yɛlusàlɛm, ungö a mbeenà a Yɛsu du (1.1-8.3) \ip - upay Làsaŋ Aŋàbwaŋ u nsi yanswà (8.4-12.25) \ip - anà u mɛɛn a ntsü a Mɛditɛranɛ tii u Lɔmà (13.1-28.31). \ip Làsaŋ alà làpää u mɛɛn manswà bàyöb u taaŋ alan u mbwo a an'lɔɔŋ anà ntɛɛn a Antööm. La là Làsaŋ a Yɛsu kàkäl u Palestin. Dweelà In'kyɛɛl làfàbay alɔŋki mubääb anà nde taaŋ lanswà unsà Ndaa anà nsyääl ande. \ip Ndaa bàkyään uboo un'kaan a Isal a Antööm ifàswaŋ mbwo akà Ikööŋ mukyer isal ande: Upay Làsaŋ Aŋàbwaŋ a Yɛsu Klistɔ akà baar banswà u mɛɛn. \ie \c 1 \s1 Dweelà In'kyɛɛl bàbön mupà Antööm \p \v 1 Un'sam Tyɔfil, \p Uboo a un'kaan amɛ wàtàtwɛb, mɛ kasam indiir byanswà kàsɛmà Yɛsu mukyer anà mulɔŋ \v 2 tii ilä bun'sɛɛn ba ungö mupà nswɛɛŋ u mbwo a Dweelà In'kyɛɛl akà Antööm kàsɔ̈ɔ̈l nde. \v 3 Yàlɔ̈m naa ungö a nkweel ande, nde kàyamɛnà nde ŋakwo akà ba ntɔn mukaswaŋ unsà mbwo yà ifà ifà naa ndandaa nde wà anà mɔ̈ɔ̈. Nde kàyàmɛnà akà ba ilä an'kwem an'nà mukakyään indiir a Imwol a Nzam. \v 4 Ilä mwɛy nde kàkäl mudyà anà ba, nde kaswɛŋ ndaa yi: « Twon lan'lwomà u Yɛlusàlɛm, wɛɛ làdil ilää kàpɛ Taa, kab a ngway kàlakyään mɛ. \v 5 Ntɔn Ywan kàyadümà kà an'dà, wɛɛ bɛ, bɛ bàyàladümà unsà Dweelà In'kyɛɛl ungö a ilä ikikye. » \s1 Yɛsu kan'beenà du \p \v 6 Apan, baar bàyàköŋ apà nde bun'fuul naa: « Mwol, nkye taaŋ nsil alà ayàfuur ngye imwol akà Isàlɛl? » \v 7 Yɛsu kafuur naa: « Kà bɛ anki lan'kwo muyöb taaŋ anà ilä kàsi Nzam unsà ikɔ̈b ande. \v 8 Wɛɛ bɛ làsàwal ngwal taaŋ usyetyà Dweelà In'kyɛɛl udu a bɛ. Bɛ làsàkal ambäl amɛ u Yɛlusàlɛm, uboo a Yuday lanswà, u Samalya tii u ntsüü a mɛɛn. » \v 9 Utaaŋ kàmay nde mutɛn abwɛy, laa bun'sɛɛn ba, Antööm bàkäl mukun'lerà. Itööm mwɛy kyun'fwee u mii aba. \v 10 Umpal bàkäl ba mulerà u du ntsü kàkyen Yɛsu, kà imbürà, ba bàmɛn abaal bɔ̈ɔ̈l bàŋambwaar ipfɛy a pɛɛl bàŋàmbar apà ba, \v 11 waa bàtɛn a ba naa: « Baar a Ngalilɛ, ntɔn nkye lan'mbar bɛ apà mulerà u du? Yɛsu wa bàmàlalwom wà mubeenà du, afàsyefurà asànaa lun'mɛn bɛ mubeenà. » \s1 Ikyee a Yudasi \p \v 12 Antööm bàlwomà u mɔŋ bàfàbel naa mɔŋ a in'te a olive, ba bàfurà Yɛlusàlɛm. Mɔŋ awà wà tsütsü a Yɛlusàlɛm kà isii a kilɔmɛtre mwɛy. \v 13 Mpal bàkɔlà ba, ba bàläär u suk adu, ikal bàfakööŋà ba. Ba bàkäl Petɔlà, Ywan, Zyak anà Andrɛ, Filipo anà Tuma, Bàtɛlàmay anà Màtay, Zyak mwan a Alefɛ, Simɔn Ŋinaŋ, anà Yudà mwan a Zyak. \v 14 Ba banswà bàkyer afabweyà mbɔɔn ntɔn muyamà, anà akaar, anà Màlye ngwän a Yɛsu anà atɔŋ ande. \p \v 15 Kà ilä abin, alɔŋki bàköŋ bàkal kà isii a nkam a an'kwem mɔ̈ɔ̈l. Petɔlà kàmbarà uboo a ba, waa kàtɛn a ba naa: \v 16 « Atɔŋ, yubwaŋ naa ndaa kàtɛn Dweelà In'kyɛɛl uboo Un'kaan ikwe: u mun a David, nde kàtɛn kusà ntɔn Yudasi mbuur kàtwääl baar ntɔn mukɔr Yɛsu. \v 17 Ntɔn nde kàkäl umwɛy uboo a bi, nde sye kàkyer awal kab uboo a isal bipɛ. \v 18 Nde kàsöm mɛɛn a ngim kàyälà nde Yɛsu. Nde kàbü kwo un'tswe lingyɛl, ndür ande yàbarà uboboo, in'swà ande myanswà waa myàpää. \v 19 Baar a Yɛlusàlɛm banswà bàkyer ayöb ndaa ayin: lalan bàbeelà ba mɛɛn aman u ndaa aba naa "akɛldamà", iswaŋà naa "mɛɛn a an'kil". \v 20 Wɛɛ, làwem ndaa bàsön uboo a un'kaan a an'diim: \q1 "Wɛy ndwà ande ikäl ipɔl, mbuur ukɔɔn abilà kwo." \p Waa bàfàkwɛy naa: \q1 "Wɛy mbuur asin uwɛl buur ande." \v 21 Abun, bye anà baar bàyikyeenà anà bi taaŋ lanswà kàyilyaaŋà Mwol abi Yɛsu kusà a bi \v 22 sɛmà ilä kun'dümà Ywan tii ilä kàlwomà nde uboo a bi. Lalan mbuur awun ayàkal mbäl ntɔn ngwiiyà a Yɛsu. » \p \v 23 Ba bàswɛŋ baar bɔ̈ɔ̈l: Yɔsefi bàfabeelà naa Barsàbas, bun'pɛ sye ikɔb naa Mbuur a balàbal, anà Màtyas. \v 24 Apan ba bàsi ngyamàkà yi: « Ngye, Mwol, ngye akyàyöb mpem a baar banswà. Iswɛŋ uboo a atɔŋ bà bàbɔ̈ɔ̈l ngye nà an'sɔɔl \v 25 ntɔn muwal uboo a isal a Antööm ikal kàsàwɛy Yudasi ki ntɔn mukyà ikal kàsɔ̈ɔ̈l nde. » \v 26 Ungö apan ba bàtɔ̈ɔ̈m löb, löb waa làbü udu a Màtyas. Nde mbuur kàtüüb anà Antööm bàkwem aŋimwɛy. \c 2 \s1 Ngyeel a Dweelà In'kyɛɛl \p \v 1 Ungö apan, mpal kyàkwe ilä a Pantɛkɔt, alɔŋki banswà bàkàköŋ ikal imwɛy. \v 2 Yàmɛnà naa kà imbürà, làso làfü du: la làkäl asànaa un'pöb a ngwal akayaa anà akayöölà ndwà yanswà bàkälà ba. \v 3 Taaŋ nsil alan, yàmɛnà anà ndem mwɛy asànaa ndem a mbaa. Ya yakyer akaabà, waa yàbwee udu a umwɛy umwɛy uboo a ba. \v 4 Apan sye Dweelà In'kyɛɛl kàwɛl ba banswà, ba waa bàsɛmà mutɛn unsà ndaa asin yà ifà ifà, mbuur mbuur asànaa Dweelà kàswɛŋà nde ba mutɛn. \p \v 5 Kyekà taaŋ nsil alan, Ayudà a mpem aŋàbwaŋ bàfü in'sɛŋ myanswà amyu mɛɛn, bàkäl u Yɛlusàlɛm. \v 6 Mpal bàwem ba làso alan, un'sɛŋ wanswà kàyi u ntiin. Ba bàkäl mubem, ntɔn mbuur mbuur kàweemà u ndaa ande ŋakwo bàtɛɛnà ba. \v 7 Ba bàkäl unsà lingyoomà anà ubem, waa bàtɛɛnà naa: « Làler, baar bàyäämà bà banswà, nkye ba kà baar a Ngalilɛ anki? \v 8 Iswaŋà aben naa bi ikaweemà umwɛy umwɛy u ndaa a bul ande ŋakwo? \v 9 Uboo abi, bi ibà anà bà Partɛs, bà Mɛdɛs, bà Ɛlamit, bi ifàkal u Mɛzɔpɔtami, u Yuday, u Kapadɔs, u Pɔn anà kà itiir a nsi a Azi, \v 10 u Frizi bàfàbel sye Pamfili, u Ngipiti, u Libi tsütsü a Sirɛn, u Lɔmà, \v 11 u Krɛt anà Arabi. Bi ibà Ayudà unsà mböör abi anà Ayudà unsà inzaam, wɛɛ mbuur mbuur uboo a bi wàmuweemà u ndaa ande ŋakwo indiir a kölàköl kan'kyer Nzam. » \v 12 Ba banswà bàkäl unsà lingyoomà anà isak isak. Ba bàtɛɛnà ba a ba naa: « Abà iswaŋà aben? » \v 13 Wɛɛ bumwɛy bàsɛɛ aŋàlàkwikilà, waa bàtɛn naa: « Ba bàŋàyɔr ubwaŋàbwaŋ! » \s1 An'lɔɔŋ a Petɔlà \p \v 14 Apan, Petɔlà waa kàmbarà anà Bàkwen Aŋimwɛy, nde kàtɛn u ndaa a ngwal a baar mbɔɔn naa: « Abaal a Yuday anà bɛ banswà làfàkal u Yɛlusàlɛm, làwem ubwaŋàbwaŋ ndaa amɛ! \v 15 Aay, baar bà kàbàŋàyɔr anki asànaa làkasii bɛ, ntɔn bi ibà u taaŋ làwà làtutu. \v 16 Wɛɛ papà, ndaa kàkyään ŋangɔɔm Ywel yan'kwo: \q1 \v 17 "Làler ndaa isàlyaaŋ kà ilä a ntsüü, \q1 mɛ in'sàtsuul Dweelà amɛ udu a mbuur wanswà, \q1 baan abɛ babaal anà bakaar bàsàtà ngɔɔm, \q1 mɛ in'sàtɛn kà imanmii akà baan ambɛy abɛ \q1 anà u ndwɛy akà anün abɛ. \q1 \v 18 Ɛɛ, mɛ in'sàtsuul Dweelà amɛ itàkal udu a asyääl amɛ babaal anà bakaar kà ilä abin, \q1 mɛ in'sàtsuul Dweelà amɛ, ba bàsàtà ngɔɔm. \q1 \v 19 Mɛ in'sàmɛɛy indiir a ubem untaal u du \q1 anà idiim ungyɛl udu a mɛɛn: an'kil, mbaa anà un'swey a un'diŋ a mbaa, \q1 \v 20 taaŋ làsàbulà mpib, \q1 nsöŋ asàbulà wàtsöö asànaa an'kil \q1 kusà a ilä a Mwol muyà, ilä a kölàköl anà kyàlàkoo. \q1 \v 21 Abun, mbuur wanswà asàbel ikɔb a Mwol asàwà mɔ̈ɔ̈." \v 22 Baar a Isàlɛl, làwem ndaa yi: Yɛsu un'nsi Nasàlɛr wà mbuur kàtöm Nzam ntɔn bɛ. Nde kàkyer isal a ngwal, indiir a ubem anà idiim uboo a bɛ asànaa làyöb bɛ ŋakwo, \v 23 mbuur awà bàkyer un'yälà kà an'kɔɔ a baar abɛ asànaa kàbön Nzam itaan unsà an'kyän ande. Wɛɛ bɛ, bɛ làkyer un'dwa, lun'bɛɛrà u kulunsi u kɔɔ a baar abɛ. \v 24 Wɛɛ Nzam kun'fuur u mɔ̈ɔ̈, kun'tsuuŋ unsà usaay a nkweel, ntɔn yàlàkwo anki naa an'lɔŋ mun'käär uboo a ikɔ̈b a ma. \v 25 Lalan David kàtɛn nde ntɔn nde naa: \q1 "Mɛ kàmɛnà Mwol taaŋ lanswà kusà a mɛ, \q1 ntɔn nde wà u kɔɔ amɛ là ibaal ntɔn mɛ in'kɔ̈ɔ̈n abwà. \q1 \v 26 Ntɔn ndaa ayi, mpem amɛ yà unsà un'sak anà mun amɛ wàmutwey ndaa a ntsà. Abun, ndür amɛ sye isàbɔ̈ɔ̈n unsà làkyän. \q1 \v 27 Ntɔn ngye, ngye mɛ asan'wɛy anki kà an'lɔŋ. Ngye asun'wɛy anki mbuur angye wàŋin'kyɛɛl upɔ̈ɔ̈n. \q1 \v 28 Ntɔn ngye mɛ kan'swɛŋ mbwo a mɔ̈ɔ̈ anà ngye asan'yööl a un'sak u mii a ngye." \p \v 29 Atɔŋ, wɛy mɛ alàkyään alää naa undweer David kàkyàkwà ndandaa, bàkyun'dyee. An'dii ande mà tsütsü apà bi tii ŋàbawà. \v 30 Wɛɛ nde kàkäl ŋangɔɔm anà kàkyer ayöbà naa Nzam kàdi kyän naa: "Mɛ in'sàsà ikyee angye u kir a imwol angye". \v 31 David kàyöb kusà ndaa iyàyà ntɔn ngwiiyà a Klistɔ, nde kàtɛɛnà naa Nzam asun'wɛy anki kà an'lɔŋ, nde sye usàwɛy anki ndür ande ipɔ̈ɔ̈n. \v 32 Yɛsu awà, Nzam kàkyun'wiiy, bi banswà ibà ambäl. \v 33 Abun, Nzam kun'sɛɛn, waa kun'si u kɔɔ ande là ibaal, nde kan'wal akà Taa Dweelà Inkyɛɛl kàbön nde, waa kàmun'tyaaŋ. Ayin ya làmanà anà làweemà bɛ yi. \v 34 Kutɛn aŋàbwaŋ, David kàbeenà anki du nde ŋakwo, wɛɛ nde kàtɛn naa: \q1 "Mwol kàtɛn a Mwol amɛ naa: \q1 Yabwaay u kɔɔ amɛ là ibaal, \q1 \v 35 tii mpal in'sàsà mɛ aŋankir angye u ngyɛl a in'kɔl angye." \v 36 Wɛy un'sɛŋ a Isàlɛl wanswà uyöb ndandaa naa Yɛsu akwà bɛ, lun'bɛɛrà bɛ u kulunsi, Nzam kàkyun'sà Mwol anà Klistɔ. » \p \v 37 Ndaa ayi yàpɛ mpay mbɔɔm akà baar bàwem ya. Ba bàfuul Petɔlà anà antööm bumwɛy naa: « Atɔŋ abaal, ininà bi kan'kwo mukyer? » \v 38 Petɔlà waa kafuur abà: « Làbuul mpem abɛ, wɛy mbuur mbuur uwɛl ndüümà kà ikɔb a Yɛsu Klistɔ, ntɔn bàladwääl nkul a man'be abɛ. Apan bɛ làsàwal kab a Dweelà In'kyɛɛl. \v 39 Ntɔn ilää kyà bɛ, ntɔn ikyee abɛ anà ntɔn in'sɛŋ a nsi a kwɛlàkwɛl usàbel Mwol Nzam abi tsütsü apà nde. » \p \v 40 Wɛɛ unsà ndaa yà ifà ifà, nde kàkweenà naa ba bàkyey ndaa kàtɛɛnà nde anà kalɔɔŋà nde naa: « Làkaabà a nkööl a lingyoomà yi. » \v 41 Abun baar bàkyey ndaa a Petɔlà bàwɛl ndüümà. Ilä akin baar bàbilà uboo a un'tüüb a aŋàlàkwikilà bàkäl kà isii a nsaab tär. \s1 Mɔ̈ɔ̈ a un'tüüb \p \v 42 Wɛɛ ba bàsi muküünà mulab an'lɔɔŋ a Antööm, mukal un'tüüb ba banswà: ba bàkäbà, bàdyee anà bàyayamà ikal imwɛy. \v 43 Mbuur wanswà kàkäl u bɔɔmà, ntɔn Antööm bàkyerà impà anà idiim mbɔɔn. \v 44 Aŋàlàkwikilà banswà bàkälà ikal imwɛy, indiir aba byàkäl byà ba banswà. \v 45 Ba bàyälà mɛɛn anà indiir aba anà mukab bweel ba banswà mbuur mbuur u ngyal ande. \v 46 Unsà ukwen aba, ilä byanswà ba bàfabweyà u ndwà a Nzam. Unsà un'sak wanswà anà ukɔɔn nkyɛɛr u mpem, ba bàfadyaa ibööl u ndwà aba. \v 47 Ba bàfasyaŋà Nzam, baar banswà bakyer akweenà. Ilä byanswà Mwol kàkwɛyà kà Ikööŋ aba baar kàtswää nde mɔ̈ɔ̈. \c 3 \s1 Nkɔɔrà a mbuur aŋàkwɛkà \p \v 1 Yàmɛnà naa ilä mwɛy Petɔlà anà Ywan bàkäl mubeenà ntɔn mukàyamà u ndwà a Nzam u taaŋ làtär ungö a midi. \v 2 Kyekà ilä byanswà ba bàfatwaalà ŋatoo mwɛy sɛmà mböör ande, waa bàfun'tɔɔlà u munàmbwo a ndwà a Nzam tsütsü a ibeenà bàfàbel naa « La Bɛɛl Pɔrte » ntɔn nde ulɔ̈ɔ̈mà ngim akà baar bàfabilà u ndwà a Nzam. \v 3 Umpal kàmɛn nde Petɔlà anà Ywan bàmubilà u ndwà a Nzam, nde kalɔ̈ɔ̈m ngim. \v 4 Petɔlà anà Ywan waa bun'syebà. Petɔlà kàtɛn a nde naa: « Iler. » \v 5 Mbuur awà kaler ubwaŋàbwaŋ. Nde kàsii naa nde awal undiir mwɛy akà ba. \v 6 Petɔlà waa kàtɛn a nde naa: « Mɛ ngim yatɛy, itàkal wɔl, wɛɛ undiir in'wà mɛ awà mɛ in'kyer apà wa: Kà ikɔb a Yɛsu Klistɔ un'nsi Nasàlɛr, mbarà, kyen. » \v 7 Apan nde kun'te mpi u kɔɔ ande là ibaal, waa kumbaar. Papan sye in'kɔl anà nkɔn a in'kɔl ande waa myàtsim, \v 8 nde waa kàfumà, kàmbarà, kàsɛmà mukyà dwaan. Nde kàbilà anà ba u ndwà a Nzam, wàmukyà, mufumà anà musyäŋà Nzam. \v 9 Baar banswà bun'mɛn mukyà dwaan anà musyäŋà Nzam. \v 10 Ba bàkyer ayöbà naa wà mbuur afàkal aŋàbwaay tsütsü a « La Bɛɛl Pɔrte » mulɔɔmà ngim. Muman ndaa yun'yeel, baar bàkäl mutɛɛr anà muman bɔɔmà aŋàkir. \s1 An'lɔɔŋ a Petɔlà u ndwà a Nzam \p \v 11 Wɛɛ nde, nde kàsàwɛy anki Petɔlà anà Ywan. Un'sɛŋ wanswà kàyi wa, kàköŋ tsütsü apà ba u làpaŋ a ndwà a Nzam, ungyɛl a ta a ndwà a Salɔmun wàmutɛɛr a bɔɔmà. \v 12 Mpal kàmɛn Petɔlà abun, nde kàtɛn a un'sɛŋ naa: « Abaal a Isàlɛl, ntɔn nkye làkabemà bɛ ntɔn ndaa yan'lyaaŋ yi? Ntɔn nkye lileerà bɛ apɔŋaa asànaa u ngwal abi itàkal unsà inzaam abi waa bi kambaar mbuur wà? \v 13 Aay, wà Nzam a Abàlam, wà Izak anà Zakɔb, Nzam a bànkaa abi, kan'sà un'syääl ande Yɛsu làkoo, Yɛsu akwà bɛ, làyälà bɛ anà làtön bɛ u mii a Pilatu umpal kàkwen nde mukun'tsuuŋ. \v 14 Ɛɛ, bɛ, bɛ làkyer atɔn Ŋun'kyɛɛl anà wàbalàbal, wɛɛ bɛ, bɛ làsɔ̈ɔ̈l un'dwää baar mukun'tswà mɔ̈ɔ̈. \v 15 Abun bɛ làdwä aŋamɔ̈ɔ̈. Wɛɛ Nzam kun'twey kà ukwà, bi ibà ambäl a ndaa ayi. \v 16 Ntɔn làkwikilà amu ikɔb a Yɛsu, ngwal a ikɔb aki yan'fuur ngwal ambarà akà mbuur làmanà bɛ anà làyöb bɛ wà. Làkwikilà amu Yɛsu lan'kɔɔr ubwaŋàbwaŋ mbuur wà kusà a bɛ banswà. \v 17 Wɛɛ apanà, atɔŋ, mɛ inkyàyöb naa ntɔn ukɔɔn ayöb waa bɛ anà amfum abɛ sye làkyer abà akà Yɛsu. \v 18 Wɛɛ Nzam kan'kwey ndaa kàtɛn nde itaan u mun a aŋangɔɔm ande naa Klistɔ ande akyer asàman mpay. \v 19 Abun, làbuul mpem abɛ, làsɔɔm nkääl abɛ, ntɔn mubiiŋ man'be abɛ. \v 20 Apan, Mwol asàtwaal paŋà a duu, waa usàtɔm mbuur kàsɔ̈ɔ̈l nde kusà ntɔn bɛ: Klistɔ Yɛsu. \v 21 Wɛɛ apanà, Yɛsu atàkal u du tii mpal isàsɔɔmà ndaa yanswà asànaa kàkyään Nzam u mun a aŋangɔɔm inkyɛɛl ande itaan. \v 22 Lalan, unsà ndaa ayi Mɔsɛ kàtɛn naa: "Mwol, Nzam abɛ asàlatweey ŋangɔɔm asànaa mɛ, nde asàkal umwɛy uboo a un'sɛŋ abɛ. Bɛ làkyer asàkyey ndaa yanswà usàlakyään nde. \v 23 Mbuur wanswà asàkɔɔn awem ndaa a ŋangɔɔm awà bàkyer asun'böŋ kà un'sɛŋ a Nzam." \v 24 Wɛɛ aŋangɔɔm bàtɛn sɛmà Sàmwel, ba banswà umwɛy umwɛy, bàkyer akyäänà ilä abi. \v 25 Ilää kàsi Nzam u mbwo a aŋangɔɔm kyà ntɔn bɛ, bɛ sye làbye anà kab uboo a nkwà kàdi Nzam anà andweer abɛ mpal kàtɛn nde a Abàlam naa: "Mɛ in'sàsaak an'bɔr manswà u mɛɛn u mbwo a ikyee angye." \v 26 Abun, Nzam kàtwey un'syääl ande utàtwɛb ntɔn bɛ, nde kun'töm ntɔn nde kàlasaak anà kàlalwom unsà an'kyän abɛ man'be. » \c 4 \s1 Petɔlà anà Ywan u làbay a nsaŋ a kölàköl \p \v 1 Umpal bàkäl Petɔlà anà Ywan mukyäänà un'sɛŋ a baar, angaŋ, mfum a aleer a ndwà a Nzam anà Asadusi waa bàyi. \v 2 Ba bàkäl anki un'sak unsà an'lɔɔŋ aba akà un'sɛŋ anà mukun'kyään naa Yɛsu akyàwiyà kà an'lɔŋ ntɔn muswaŋ naa akü bàkyer asàwiyà. \v 3 Ba waa bakör, basi u bɔlokà tii taaŋtyà, ntɔn sisye làkäl aŋàkwo itaan. \v 4 Apan, bàmbɔɔn uboo a baar bàwem ndaa a Antööm bàkyer akyey ya. Abun abaal aŋàlàkwikilà bàkɔlà kà isii a nsaab tyeen. \p \v 5 Yàmɛnà naa taaŋtyà, amfum a un'sɛŋ, andweer anà alɔɔŋ a in'kɔɔn bàköŋ u Yɛlusàlɛm, \v 6 anà An, undweer a angaŋ, anà Kayifà anà Ywan anà Aleksandre anà baar banswà bàkäl u ywar a undweer a angaŋ. \v 7 Ba bàsi Antööm uboboo, waa bafuul naa: « Unsà ikɔ̈b nà itàkal kikɔb anà bɛ, bɛ làkyerà ndaa ayi? » \v 8 Apan Petɔlà kàkäl aŋàyɔl a Dweelà In'kyɛɛl, waa kàtɛn a ba naa: « Amfum a un'sɛŋ anà andweer, \v 9 isàkal naa ŋàbawà bàkifuulà ntɔn ubwaŋ kan'kyer bi ntɔn un'bɛy anà muyöb naa nde kan'kɔrà aben, \v 10 yubwaŋ naa bɛ anà un'sɛŋ a Isàlɛl wanswà làyöb naa unsà ikɔb a Yɛsu Klistɔ, un'nsi Nasàlɛr, mbuur akwà bɛ, bɛ lun'bɛɛrà u kulunsi anà kàtwey Nzam kà ukwà, waa mbuur wà kambar anà ngwal kusà a bɛ. \v 11 Mbuur awà wà nkɔŋ akwà làtön bɛ atööŋ anà kàbulà un'tswe a twɛrà a ndwà. \v 12 Lalan, ngweel a mɔ̈ɔ̈ yatɛy unsà mbuur asin, ntɔn uboo a baar u mɛɛn pà ikɔb a mbuur asin kyatɛy u mbwo a kya ban'kwo bi muwà mɔ̈ɔ̈. » \p \v 13 Baar a làbay a nsaŋ bàkäl mubem ntɔn bàmɛn ba uyɔl a Petɔlà anà Ywan anà muyöb naa ba bàkäl baar asànaa baar banswà, baar mpa bàtäŋ. Ba bàyöb naa ba bàyikalà ana Yɛsu. \v 14 Wɛɛ ba bàmɛnà sye mbuur kàkɔɔrà wà akyàmbar kusà a ba, ba undiir atɛn kàkäl anki. \v 15 Apan ba baswɛŋ mutoo u làbay a nsaŋ, waa bàbulà muyääm ba a ba, waa \v 16 bàtɛn naa: « Ininà bi kan'kwo mukyer anà baar bà? Ntɔn baar a Yɛlusàlɛm banswà bàkyàyöb ubwaŋàbwaŋ naa idiim aŋàmɛnà ba bàkyer. Bi ikwo anki mutɔn kya. \v 17 Wɛɛ ndaa ayi mukɔɔn apää uboo a un'sɛŋ wanswà, bi ikyer atsuŋ a ngwal ba mutɛn akà mbuur mwɛy kà ikɔb a akyɛy. » \p \v 18 Ba waa bàfabel, batsüŋ a ngwal mutɛn anà mulɔŋ kà ikɔb a Yɛsu. \v 19 Wɛɛ Petɔlà anà Ywan bafuur naa: « Làtsül bɛ ŋakwo, nkye yà balàbal u mii a Nzam, bi mulab ndaa abɛ anà mubɛy ndaa a Nzam? \v 20 Wɛɛ bi, bi iwɛy anki mukyään indiir kàmɛn bi anà kàwem bi. » \v 21 Baar a Làbay a nsaŋ bàläb mukasiinà a ngwal, waa bawɛy. Ba bàsàman anki mbwo mupà ba ntaaŋàmbar, ntɔn un'sɛŋ wanswà kàkäl musyäŋà Nzam ntɔn ndaa yàlyaaŋ. \v 22 Abun, mbuur awà kàkɔɔrà nkɔɔr impà kàkäl ayà mbul aŋàlyaŋ an'kwen an'nà. \s1 Ngyamàkà a aŋàlàkwikilà \p \v 23 Ungö batsuuŋ ba, ba bàkyen akà atɔŋ aba bumwɛy, waa bakyään indiir byanswà bàtɛn amfum a angaŋ anà andweer aba. \v 24 Ungö muwem ndaa ayi, ba bàlaal unsà un'tüüb akà Nzam, waa bàtɛn naa: « Mwol, ngye, ngye kàkyer du, mɛɛn, ngyäl anà indiir byanswà abyà uboo mwo, \v 25 u mbwo a Dweelà In'kyɛɛl, ngye kàten u mun a nkaa abi David, un'syääl angye naa: \q1 "Ntɔn nkye nsi yàbilà ya uboo a lingyoomà \q1 anà in'sɛŋ myàkyer mya indiir ikɔ̈ɔ̈n ndöŋ? \q1 \v 26 Amfum a mɛɛn bàkyer ayööŋ munwan, \q1 baar abye anà ikɔ̈b bàkyer aköŋ \q1 ntɔn munwan a Mwol anà Klistɔ ande. \v 27 Ntɔn, yà ndandaa naa Ɛlɔdi anà Pɔns Pilatu bàköŋ u bul alà anà angyey anà in'sɛŋ a Isàlɛl ntɔn mutɔn un'syääl angye wà in'kyɛɛl, Yɛsu kàsi ngye an'kɔɔ, \v 28 ntɔn mukyer indiir byanswà kàbön ngye anà kàkwen ngye kusà. \v 29 Wɛɛ apanà, Mwol, kyɛɛŋ ubwaŋàbwaŋ ndaa aba yàmbe, apɛ atsüüŋ angye mbwo mukyään ndaa angye unsà uyɔl. \v 30 Abun, swaŋ ngwal angye ntɔn nkɔɔr, impà anà idiim byàmɛnà kà ikɔb a un'syääl inkyɛɛl angye Yɛsu. » \v 31 Umpal bàmay ba muyamà, ikal bàkäl ba muköŋ kyàkyer atɛɛr, ba banswà bàyöl a Dweelà In'kyɛɛl, waa bàkyään ndaa a Nzam anà uyɔl. \s1 Aklistɔ bàkäbà indiir a ba, ba a ba \p \v 32 Apan, un'sɛŋ a baar bàsi làkwikilà bàkäl mpem anà mɔ̈ɔ̈ mwɛy, akà umwɛy kàkyey anki naa indiir ande ikäl byànde mpɛl, wɛɛ indiir byanswà byàkäl byà un'sɛŋ. \v 33 Abun, unsà ngwal mbɔɔn, Antööm bàtɛɛ imbäl a ngwiiyà a Mwol Yɛsu, kab a ngway a kölàköl làkäl udu a ba. \v 34 Kyakin, akà mbuur umwɛy uboo a ba kàkɔ̈ɔ̈n anki undiir. Ntɔn baar bàkäl anà an'ywaŋ itàkal ndwà, bàkyer ayälà, bweel bàyälà ba indiir abin bàkyer atwaalà, \v 35 anà bàpɛɛ akà Antööm, ungö waa bàkäbà mbuur mbuur u ngyal ande. \v 36 Apan, Yɔsefi, Antööm bun'pɛ ikɔb a Barnabas, iswaŋà naa « Mbuur afàpà un'kanà. » Nde kàkäl un'lɛvi, un'nsi Sipriyɔt, \v 37 nde kayälà ywaŋ ande, waa kàpɛ ngim ayin akà Antööm. \c 5 \s1 Ananyas anà Safirà \p \v 1 Wɛɛ yàmɛnà naa mbuur mwɛy ikɔb ande Ananyas, ikɔb a un'kyay ande Safirà, ba bàyälà ywaŋ làmwɛy. \v 2 Ungö pa, un'tüüb mwɛy a un'kyay ande, nde kàyee yar a ngim làmwɛy, lumwɛy waa kàsyen, kàkàtɔl kà in'kɔl a Antööm. \v 3 Apan Petɔlà kàtɛn a nde naa: « Ananyas, ntɔn nkye Satanà uyööl nde mpem angye ntɔn ngye akür Dweelà Inkyɛɛl, waa ayee yar a ngim yan'fà u ngyäälà a ywaŋ? \v 4 Kusà ngye muyälà la, la kà làkäl làngye anki? Ungö ngye muyälà la, ngim ayin kà yàkäl kan'kɔɔ angye anki? Ntɔn nkye awel ngye an'kyän mukyer ndaa ayin? Ngye kà baar an'kur anki, wɛɛ ngye an'kur Nzam. » \v 5 Pa kàwɛm Ananyas ndaa ayi laa kàbü nde, waa kàkü. Baar banswà bàwem ndaa ayi, bɔɔmà làkyer akaar. \v 6 Apan atö laa bàmbarà ba, bun'läl ba ipfey, bun'syen ba u nsà, waa bun'dyee. \v 7 Yàmɛnà naa ungö a isii a an'taaŋ an'tär, un'kyay ande waa kàyàbilà, nde kàyöb anki ndaa yàlyaaŋ. \v 8 Petɔlà kun'fuul naa: « Nkyään, ngim làyälà bɛ ywaŋ abɛ, ayi? » Nde kàfuur naa: « Ɛɛ, ayi. » \v 9 Apan Petɔlà waa kàtɛn a nde naa: « Bɛ làtüüb aben an'kyän musi Dweelà a Mwol? Leer ntääm a baar bàkàdyee un'dim angye u munàmbwo, ba sye bàkyer asyen u nsà. » \v 10 Nde kàbü sye kusà a in'kɔl ande, waa kàkü. Atö bàyàbilà ba, bun'mɛn ba wàŋàkwà, waa bun'syen, bàkun'dyee tsütsü apà un'dim ande. \v 11 Apan, baar a ndwà a Nzam banswà bàmɛn bɔɔmà mbɔɔn anà baar bàwɛm ndaa ayi. \s1 Impà a ifà ifà \p \v 12 Apan, u mbwo a an'kɔɔ a Antööm, idiim anà impà mbɔɔn byàkyer amɛnà uboo a un'sɛŋ a baar. Ba banswà sye bàkälà un'tüüb mwɛy uboo a un'lwaaŋ a an'ta a Salɔmun. \v 13 Wɛɛ akà mbuur asin wà nsà kàkwe anki mutüüb anà ba, wɛɛ un'sɛŋ kàkyer akanà mbɔɔn. \v 14 Lalan un'sɛŋ abaal anà akaar mbɔɔn bàsye làkwikilà amu Mwol, bàtüübà anà ba. \v 15 Ba sye bàtweyà baar an'kyal u mbwo, basyee udu a bitäb, taaŋ lumwɛy udu a bipɔy, ntɔn utaaŋ uyàlyaaŋ Petɔlà, munii ande ufwee itàkal umwɛy uboo a ba. \v 16 Un'sɛŋ a baar mbɔɔn bàfwee an'bul a tsütsü a Yɛlusàlɛm, bàtwäälà baar an'kyal anà baar bàkäl anà dweelà a làbe, ba banswà bàkyer akɔɔrà. \s1 Antööm bàmamɛɛy nkwaaŋ \p \v 17 Apan, undweer a angaŋ anà baar banswà bàkäl anà nde, baar a un'tüüb a Asadusi, bàyöm mpem ntɔn Antööm, \v 18 waa bakör, basi u bɔlokà a baar banswà. \v 19 Wɛɛ uboboo a mpib, un'kyeey a Mwol kàduub ibeenà a bɔlokà, waa katwey anà mukàtɛn a ba naa: \v 20 « Làkyen, làmbär uboo a ndwà a Nzam, waa làkyään akà un'sɛŋ ndaa a mɔ̈ɔ̈ ayi yanswà. » \v 21 Ba bàkyer un'wem: ba bàkyen ututu tutu u ndwà a Nzam, waa bàsɛmà mulɔŋ. \p Undweer a angaŋ anà baar bàkäl anà nde bàbel baar a làbay a nsaŋ a kölàköl anà un'syääl a andweer a baan a Isàlɛl, waa bàtöm baar muwal Antööm u bɔlokà. \v 22 Wɛɛ utaaŋ ban'yà ba u bɔlokà, ba bamɛn anki. Ban'furà ba, ba bakyään \v 23 anà bàtɛn naa: « Bi bɔlokà ikàman làŋàdübà a kwab kwab, aseey bàkäl kà ikal aba kusà a munàmbwo. Wɛɛ umpal kan'duub bi, bi mbuur imɛn anki uboo. » \v 24 Mpal bàwɛm ba ndaa ayin, mfum a aleer a ndwà a Nzam anà amfum a angaŋ bàkäl kà ubem anà muyweer naa ndaa nà yàyeel antööm. \v 25 Wɛɛ mbuur mwɛy kayi mukasam naa: « Làler baar làbiil bɛ u bɔlokà, ba abanà uboo a ndwà a Nzam mukalɔɔŋà un'sɛŋ ndaa aba. » \v 26 Apan, mfum a aseey anà asyääl bàkàwal antööm a duu ntɔn ba bàmɛnà bɔɔmà naa manà baar balom in'kul. \v 27 Ungö batwääl ba, ba batɔ̈l u làbay a nsaŋ a kölàköl. Mfum a angaŋ kafuul naa: \v 28 « Nkye bi kàlatsüŋ anki mulɔŋ kà ikɔb aki? Wɛɛ bɛ, bɛ lan'yööl Yɛlusàlɛm anà an'lɔɔŋ abɛ, bɛ làkwen muwɔm an'kil a mbuur awà udu a bi! » \v 29 Petɔlà anà Antööm bumwɛy bafuur naa: « Yubwaŋ mulab Nzam wɛɛ kà baar anki. \v 30 Nzam a andweer abi kàwiiy Yɛsu akwà làdwä bɛ mpal lun'bɛɛrà bɛ u kulunsi. \v 31 Mbuur akwà kàsɛɛn Nzam u kɔɔ ande là ibaal asànaa nkum anà Un'tswää a mɔ̈ɔ̈ ntɔn mupà mbwo akà baar a Isàlɛl musɔɔmà anà muwal ndwääl a nkul a man'be aba. \v 32 Wɛɛ bi, bi ibà ambäl a ndaa ayi, bi anà Dweelà In'kyɛɛl kàpɛ Nzam akà baar bàfun'lab. » \v 33 Mpal bàwem ba ndaa ayin, un'fur a nkyɛl kàkyer awal, waa bàkwen mukadwa. \v 34 Wɛɛ kàkäl anà Umfarisi umwɛy uboo a ba, ikɔb ande Ngàmàlyɛl, un'lɔɔŋ a un'kɔɔn kàfakwenà un'sɛŋ wanswà, kàkyer ambarà, waa kàswɛŋ naa batwey ikikye antööm, \v 35 waa kàtɛn a ba naa: « Abaal a Isàlɛl, làkäl kà igyɛɛŋ ntɔn bɛ ŋakwo unsà undiir làkwen bɛ mukyer akà baar bà. \v 36 Lalan, itaan a mbɔɔn tɛy, mbuur mwɛy ikɔb ande Tɛwudas kàkyer ayàmɛnà, waa kàkyey uyɔl naa nde wà un'byääl. Isii a abaal nkam nà bàkyer un'lab. Wɛɛ nde bàkyer un'dwa, baar banswà bàkyer apay. Akà undiir kàfàkal anki. \v 37 Ungö a nde, utaaŋ musɔn ikɔb, mbuur mwɛy un'nsi Ngalilɛ kàkyer ayàmɛnà, ikɔb ande Yudas. Nde kàsyen un'sɛŋ a baar u mpey. Nde sye bàkyer un'dwa, baar bàkäl anà nde banswà bàkyer apay. \v 38 Wɛɛ apanà, mɛ in'tɛn a bɛ naa twon laläb, lawɛy ba bàkyen. Isàkal naa an'kyän anà isal aba byan'fà akà baar, bya ikyer ayàdiimà. \v 39 Wɛɛ, isàkal naa bya byan'fà akà Nzam, bɛ làkwe anki mudwa bya, naa tɛy, bɛ làyànwan sye a Nzam! » Ba bàsyääl an'kyän ande. \v 40 Abun, ba bàbel Antööm, bakäm an'füm, batsüŋ mutà ikɔb a Yɛsu din, waa bawɛy. \v 41 Apan sye, ba bàlwomà u làbay a nsaŋ a kölàköl unsà un'sak wanswà muman naa bàmatwey an'yɔl muman ntaan ntɔn ikɔb a Yɛsu. \v 42 Abun, ilä byanswà uboo a ndwà a Nzam anà uboo a ndwà a baar, ba bàwɛy anki mulɔŋ anà mupay Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Klistɔ Yɛsu. \c 6 \s1 Nsɔ̈ɔ̈l a baar nsambwaar \p \v 1 Kà ilä abin, ntal a alɔŋki yàkyer alaar, yàmɛnà naa bà Elɛnit bàkäl anki un'sak anà bà Ɛbɛlyɔ ntɔn akweel adim aba bayɔbà anki taaŋ lanswà unsà nkääb a indiir a ilä a ilä. \v 2 Lalan Bàkwem Aŋiyweel bàtüüb ba un'kàbɔ a alɔŋki, waa bàtɛn a ba naa: « Kà yubwaŋ anki naa bi iwɛy ndaa a Nzam ntɔn mukab isaa adyà. \v 3 Abun, làsɔ̈ɔ̈l uboo a bɛ baar nsambwaar abye anà imbäl aŋàbwaŋ bàŋàyɔl a Dweelà anà an'yeerà, waa bi iyapà isal aki. \v 4 Ntɔn bi, bi iyàlab mupà taaŋ abi u ngyamàkà anà mulɔŋ Ndaa. » \v 5 Nköŋ yanswà yàkyey an'kyän amà: Ba bàsɔ̈ɔ̈l Ityen, mbuur aŋàyɔl a làkwikilà anà Dweelà In'kyɛɛl, anà Filipo, Pɔlɔkɔr, Nikanɔr, Timɔnà, Palàmɛnas anà Nikɔlà un'nsi Antyɔsha kàbulà un'yudà unsà inzaam. \v 6 Ba baswɛŋ akà Antööm, Antööm bàyamà ntɔn ba, waa basi an'kɔɔ. \v 7 Apan, ndaa a Nzam yàpää aŋàsöönà. Ntal a alɔŋki yàbulà ya mbɔɔn a mbɔɔn u Yɛlusàlɛm, un'sɛŋ a angaŋ mbɔɔn kàläb làkwikilà. \s1 Isal anà nköör a Ityen \p \v 8 Abun, Ityen kàkäl aŋàyɔl a kab a ngway anà ngwal, nde kàkyerà impà anà idiim a kölàköl uboo a un'sɛŋ. \v 9 Wɛɛ baar amwɛy uboo a baar a ndwà a nköŋ a Ayudà bàfabeelà naa asɔ aŋàtsuŋà, anà baar a Sirɛn anà Alɛksandri anà Silisi anà Azi, ba bàsɛmà musyeel mbaaŋ anà Ityen. \v 10 Wɛɛ ba bàkwe anki mutɔn an'yeerà anà Dweelà kàsyäälà nde mutɛn. \v 11 Ba bàpɛɛ baar nsɛm ntɔn ba bàtɛn naa: « Bi kan'wem, nde wàmubɛy Mɔsɛ anà Nzam. » \v 12 Apan, ba bàsiinà un'sɛŋ anà andweer anà alɔɔŋ a in'kɔɔn, waa bàyi, bàkör Ityen kà imbürà, waa bun'syen u làbay a nsaŋ a kölàköl. \v 13 Akun, ba bun'twääl ambäl a loor bàtɛn naa: « Mbuur wà usàwɛy anki mutɛn ndaa a mbe akà ikal abi kyà in'kyɛɛl anà akà Un'kɔɔn. \v 14 Bi kàwem u mun ande naa Yɛsu, un'nazɔrya wà, ayàbwaab Ikal ki anà ayàsɔɔm nkääl abi kàsiwɛɛy Mɔsɛ. » \v 15 Apan baar banswà bàkäl mutsul nsaŋ u làbay a nsaŋ a kölàköl, ileer aba byàkäl akà Ityɛn, ba bàmɛn ntabwey ande asànaa ntabwey a un'kyeey. \c 7 \s1 Ntɛɛn a Ityen \p \v 1 Mfum a angaŋ kun'fuul naa: « Nkye ndaa ya bàkatɛɛnà yi a ngye yà ndandaa? » \v 2 Wɛɛ Ityen kàfuur naa: « Atɔŋ anà bàtaa, lan'wem. Nzam a làkoo kàyàmɛnà akà taaràbi Abàlam umpal kàkäl nde u Mɛsɔpɔtami, kusà nde mukàkal u Aran. \v 3 Waa nde kun'sam naa: "Lwomà u bul angye anà ywar angye, kyen bul alà in'yaswaŋ mɛ." \v 4 Abun, Abàlam kàlwomà u bul aba Syaldɛyɛn mukàkal u Aran. Akun, ungö a nkweel a taarànde, Nzam kàyun'tɔl u nsi làbà bɛ yi ŋàbà. \v 5 Abun, nde kun'pɛ anki akà ywaŋ mwɛy, itàkal itiir a mɛɛn, wɛɛ nde kun'pɛ ilää mukun'pà mɛɛn ande anà baan ande ungö a nkweel ande. Wɛɛ Abàlam kàkäl anki anà mwan. \v 6 Kyakin Nzam kun'kyään naa: "Ikyee ande bàsàkal u nsi a baar asin, ba bàsàbulà asɔ anà bàsatà an'kaal mbul nkam nà. \v 7 Wɛɛ mɛ in'sàtsul nsaŋ a nsi ayisàbuul ba asɔ. Ungö a indiir abi, ba bàkyer asàtoo anà bàsan'syaŋà kà ikal aki." \v 8 Ungö apan Nzam kàdi nkwà anà nde, idiim a wa kyàkäl nkyɛɛy. Kyakin Abàlam kàkyɛy nde mwan ande Izak kà ilä kyà naan ungö a mböör ande. Izak sye kàkyer abun akà Yakɔb, Yakɔb waa kàkyer akà ankum bà kwem aŋiyweel. \v 9 Ankum bàyöm mpem ntɔn Yɔsɛfi, ba bàkyer un'yälà ntɔn bun'syen Ngipiti. Wɛɛ Nzam kàkäl anà nde. \v 10 Abun, nde kun'lwom uboo a ngyɛb, waa kun'pɛ kab anà an'yeerà kusà a Falawɔ, mfum a Ngipiti, nde kun'si mfum ikikye u Ngipiti anà udu a ndwà ande yanswà. \v 11 Wɛɛ umpal ayin, ngyal mbɔɔn yàbilà u Ngipiti wanswà anà u Kanana. Ngyɛb yàkäl mbɔɔn, bàtaaràbi bàmɛnà anki isaa adyà. \v 12 Mpal kàyöb Yakɔb naa isaa byàkäl u Ngipiti, nde kàtöm bàtaaràbi u mbalà atàtwɛb. \v 13 U mbalà yàyweel, nde kàkyer naa atɔŋ ande bun'yöb, apan Falawɔ waa kàyöb ntsü kàfü Yɔsɛfi. \v 14 Ungö apan Yɔsɛfi katöm mukàbel taarànde Yakɔb anà ywar ande lanswà, ba bàkäl baar an'kwem nsambwaar aŋityeen. \v 15 Apan, Yakɔb kàtyà Ngipiti, waa kàkàkwà kwo anà bàtaaràbi, \v 16 waa basyen u Sishɛm, batɔ̈ɔ̈l uboo a an'lom kàsöm Abàlam a ngim akà baan a Amɔr, taar a Sishɛm. \v 17 Ungö apan, taaŋ kàsi Nzam ntɔn ilää kàpɛ nde akà Abàlam kyàkäl tsütsü mukwo, un'sɛŋ kàkyer ayɛl, baar bàbulà mbɔɔn u Ngipiti \v 18 tii umpal kàwɛl mfum asin imfum u Ngipiti. Nde Yɔsɛfi kàsun'yöb anki. \v 19 Mfum awà kàkür un'sɛŋ abi anà kàpɛ bànkaa abi mpay muswaŋ ba a ngwal mupiy baan a kɔɔ aba ntɔn ba bàkü. \v 20 Umpal ayin bàbör ba Mɔsɛ awà kàkäl ntwɛn mbɔɔn u mii a Nzam. Nde bun'bɔɔŋ ngɔn tär u ndwà a taarànde. \v 21 Mpal bàkun'tɔɔl ba, mwan a Falawɔ wun'kaar laa kun'wɛl nde, waa kun'ywaaŋ nkà. \v 22 Mɔsɛ bun'lɔŋ unsà an'yeerà a baar a Ngipiti manswà. Nde kàkäl un'te baal unsà ntɛɛn anà unsà nsyääl ande. \v 23 Mpal kàkölà nde mbul an'kwem an'nà, ankyän màyi u mpem ande mukàler atɔŋ ande baan a Isàlɛl. \v 24 Akun nde kàmɛn mbuur mwɛy wàmukyerà mwan a Isàlɛl mwɛy ube, nde kàwɛɛl mbuur bàkyeer ube wà, waa kàdwä Un'ngipiti wa. \v 25 Abun nde kàsii muswaŋ atɔŋ ande naa u mbwo ande Nzam kàlatswà mɔ̈ɔ̈, wɛɛ ba bàsàyöb anki. \v 26 Wɛɛ ilä kyàlääb paa, nde an'kàmɛnà akà ba mpal bàkäl ba munwan ba a ba, nde waa katsuuŋ, waa kàtɛn a ba naa: "Abaal, bɛ làbà atɔŋ, ntɔn nkye làkyerà bɛ ube bɛ a bɛ?" \v 27 Wɛɛ mbuur akwà kàkyerà un'tɔŋ ande ube kàtön Mɔsɛ, waa kàtɛn a nde naa: "Nà kasi mfum anà ntɛɛn udu a bi? \v 28 Nkye ngye akwen mukan'dwa asànaa kàdwä ngye un'ngipiti ywenà?" \v 29 Ntɔn ndaa ayi, Mɔsɛ laa kàtiin nde, waa kàkàbwaay u nsi a Madyani, mper kàbör nde baan abaal bɔ̈ɔ̈l. \v 30 Ungö a mbul an'kwem an'nà, un'kyeey mwey kàkàmɛnà akà nde u nsye a ipɔl yà mɔŋ a Sinayi uboo a làlɛm a mbaa a ibwiy. \v 31 Mpal kàmɛn Mɔsɛ abun, nde kàbem mbɔɔn ntɔn iman mii akin. Wɛɛ mpal kàsin nde tsütsü muler naa nkye ikalyaaŋà, nde kàwɛm ndaa a Mwol yàmutɛn naa: \v 32 "Mɛ in'wà Nzam a bàtaaràŋà, Nzam a Abàlam, a Izak anà wà Yakɔb." Mɔsɛ kàkyer atɛɛr a bɔɔmà, kàfàkwo anki muler. \v 33 Apan, Mwol waa kun'sam naa: "Lwoom idyaar abyà kà in'kɔl angye, ntɔn ikal awà ngye kin mà mɛɛn in'kyɛɛl. \v 34 Mɛ kàkyàman mpay a un'sɛŋ amɛ u Ngipiti anà in'tär aba. Lalan mɛ an'yàtyà ntɔn mukatsuuŋ. Kyen apanà, mɛ inkwen mukatɔm u Ngipiti." \v 35 Mɔsɛ awà, ba bàkyer un'tɔn, waa bàtɛn a nde naa: "Nà kasi mfum anà ntɛɛn?" Nzam kàkyer un'tɔm asànaa mfum anà ntɛɛn, u mbwo a un'kyeey akwà kàyamɛnà akà nde uboo a ibwiy. \v 36 Nde mbuur awà kàtwey baan a Isàlɛl, mukyer impà anà idiim u Ngipiti, u ngyäl a tsöö anà u nsye a ipɔl mbul an'kwem an'nà. \v 37 Mɔsɛ nsil awà kàtɛn a baan a Isàlɛl naa: "Nzam ayàtwey ŋangɔɔm mwɛy asànaa mɛ uboo a atɔŋ abɛ." \v 38 Mbuur nsil awà, utaaŋ a nköŋ u nsye a ipɔl, nde kàkäl nkalsà a bànkaa abi anà un'kyeey akwà kàtɛɛnà a nde udu a mɔŋ a Sinayi, nde mbuur kàwɛlà ndaa a mɔ̈ɔ̈ ntɔn mupà akà bi. \v 39 Wɛɛ bànkaa abi bàkwen anki mukun'wem, ba bàkyer un'tɔn, an'kyän aba màfurà Ngipiti. \v 40 Abun, ba bàtɛn a Alɔn naa: "Ikyeer bànzam bàyàkal kusà abi, ntɔn bi iyöb anki naa Mɔsɛ akwà kà itwey u Ngipiti nkye kan'bulà." \v 41 Apan, ba bàkyer un'tö a ngɔɔmà, waa bàpɛɛ ibɔɔn akà wa, bàyakyerà un'kyɔm a indiir bàkyerà ba a an'kɔɔ aba. \v 42 Wɛɛ Nzam kapɛ ngö, waa kawɛy musyäŋà indiir a du, asànaa bàsön uboo a un'kaan a aŋangɔɔm naa: "In'sɛŋ a Isàlɛl, nkye kà akà mɛ anki \q1 bɛ làpɛɛ ntsür anà ibɔɔn asin \q1 mbul an'kwem an'nà u nsye a ipɔl? \q1 \v 43 Wɛɛ bɛ làbwäär ntɛn a Mɔlɔk \q1 anà mbwaar a nzam abɛ Rɛfan, \q1 abi itɛk làkyer bɛ ntɔn bɛ làsyeel bya làkoo. \q1 Kyakin, mɛ in'sàkàlasà asɔ lyaaŋ Babilɔn." \p \v 44 U nsye a ipɔl bànkaa abi bàkäl anà ntɛn a imbäl. Mbuur kàyäämà a Mɔsɛ kun'swɛŋ naa nde ukyer wa asànaa idiim kàmɛn nde. \v 45 Umpal bàwɛl bàtaa abi ya, ba anà Yɔswa bàbiil ya u mɛɛn a in'sɛŋ kàböŋ Nzam kusà aba. Ya yàkäl kwo tii upaŋà a David. \v 46 David kàwɛl kab angway akà Nzam, waa kàlɔ̈m akà nde ikal mutɔŋ ndwà in'kyɛɛl ntɔn ywar a Yakɔb. \v 47 Wɛɛ mbuur kun'tööŋ ndwà Salɔmun. \v 48 Wɛɛ Nzam a dudu afàbɔ̈ɔ̈n anki u ndwà bàtöŋ baar kà an'kɔɔ aba, asànaa kàtɛn nde u mun a ŋangɔɔm naa: \q1 \v 49 "Du là kir a imfum amɛ, \q1 mɛɛn mà ikal in'fàsà mɛ in'kɔl amɛ. \q1 Ndwà nà bɛ lan'kwo mutööŋ mɛ? \q1 Itàkal naa ikal nà mɛ an'kwo muyöör? \q1 \v 50 Nkye kà an'kɔɔ amɛ anki màkyer indiir abi byanswà?" \v 51 Bɛ, baar a ibway aŋàbwà un'sey, mpa bàkyɛy mpem anà an'tsü, bɛ làfàmbäär Dweelà In'kyɛɛl taaŋ lanswà! Bɛ, bɛ làbà asànaa bànkaa abɛ. \v 52 Uboo a aŋangɔɔm banswà, nà bànkaa abɛ mpa bàmɛɛy nkwaaŋ? Ba bàdwä baar abà bàkyäänà kusà a ngyeel a mbuur a balàbal mwɛy mpɛl. Wɛɛ ŋàbawà bɛ, bɛ làmun'yälà anà làmun'dwa. \v 53 Bɛ baar làwɛl un'kɔɔn u mbwo a akyeey, wɛɛ bɛ, bɛ wa làfàlab anki! » \s1 Nkweel a Ityen \p \v 54 Mpal bàwem ba indiir abi, un'fur a nkyɛl kàwɛl mpem aba, waa bàkwoorà an'din. \v 55 Wɛɛ nde, nde kàkäl aŋàyɔl a Dweelà In'kyɛɛl, waa kàsyebà du, kàmɛn làkoo a Nzam anà Yɛsu kàkyàbwaay u kɔɔ a Nzam là ibaal. \v 56 Waa kàtɛn naa: « Làler, mɛ in'wàmumanà an'du màŋàduub, Mwan a mbuur wàŋàbwaay u kɔɔ a Nzam là ibaal. » \v 57 Apan, ba bàsi in'kwɛŋ, waa bàdübà an'tsü. Ba banswà waa bun'bürà, \v 58 bun'syen u nsà a bul, waa bun'kämà in'kul. Ambäl ipfɛy aba bàtɔ̈ɔ̈là kà in'kɔl a mwan baal mwɛy ikɔb ande Sɔl. \v 59 Mpal bàkäl ba mukun'lomà in'kul, Ityen kàyamà naa: « Mwol Yɛsu, wal dweelà amɛ! » \v 60 Apan, nde kàbü an'köm, waa kàlaal: « Mwol, twon an'tälà buur a ube bà udu a ba! » Ungö mutɛn abà, nde waa kàkü. \c 8 \p \v 1 Wɛɛ Sɔl kàkyer akyey nkweel a Ityen. \s1 Pɔl kan'mɛɛy Ikööŋ nkwaaŋ. \p Ilä nsil akin nkwaaŋ a ngwal yàsɛmà ntɔn Ikööŋ a Yɛlusàlɛm. Baar bàkyey ndaa a Nzam banswà bàtɛ upay u Yuday anà u Samàlya. Antööm mpɛl bàsàsal. \v 2 Apan, baar a mpem aŋàbwaŋ bàdyee Ityen, waa bun'lel mbɔɔn. \p \v 3 Wɛɛ Sɔl kàkyer ngwal mudwa Ikööŋ, nde kàyibilà u ndwà mukɔr abaal anà akaar anà mukabiil u bɔlokà. \s1 Filipo u Samalya \p \v 4 Baar abà bàpää bàyilyaaŋà ntsü anà ntsü mupay Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Ndaa. \v 5 Lalan Filipo kàkyen nde bul mwɛy là Samalya mukyään ba làsaŋ a Klistɔ. \v 6 Apan, unsà un'tüüb, in'sɛŋ a baar myàkäl maàŋàbääb u ndaa kàtɛɛnà Filipo ntɔn ba bàweemà anà bàmɛnà impà kàkyerà nde. \v 7 Abun, an'dweelà an'be màkyer atɔɔ akà baar bàkäl anà ma u ndaa a ngwal. Baar aŋàkwɛkà anà ikar bàkyer akɔɔrà. \v 8 Lalan, un'sak kàkäl wàmbɔɔn u bul alan. \p \v 9 Wɛɛ u bul alan kàfwel anà mbuur mwɛy ikɔb ande Simɔn. Nde kàfakyerà inwɛŋ anà kàbemà ngwal un'sɛŋ a Samàlya. Nde kakyeyà uyɔl naa nde mpɛl awà mbuur a kölàköl. \v 10 Apan, baar banswà, sɛmà baan akye tii akà andweer, bun'wemà unsà igyɛɛŋ kyanswà mutɛɛnà naa: « Mbuur awà wà ngwal a Nzam ayà bàfàbel naa: "Ngwal a kölàköl." » \v 11 Ba bun'weemà kà igyɛɛŋ, ntɔn ba bàbemà inwɛŋ ande taaŋ mbɔɔn. \v 12 Wɛɛ umpal bàkyey ba Làsaŋ Aŋàbwaŋ là imfum a Nzam anà ikɔb a Yɛsu Klistɔ kàlɔɔŋà Filipo, abaal anà akaar bàwɛl ndüümà. \v 13 Simɔn ŋakwo sye kàsi làkwikilà, waa kàwɛl ndüümà, wɛɛ nde Filipo kun'wɛy anki, ntɔn nde kàkyer abemà muman idiim anà ndaa a ngwal yàlyaaŋà. \p \v 14 Mpal ban'wem Antööm bàkäl u Yɛlusàlɛm naa baar a Samàlya ban'kyey Ndaa a Nzam, ba batööm Petɔlà anà Ywan. \v 15 Mpal bàyàkɔlà ba u Samàlya, ba bàyamà ntɔn ba naa ba bàwɛl Dweelà In'kyɛɛl. \v 16 Ntɔn Dweelà In'kyɛɛl kàkäl aŋàtàyàtyà anki akà udu a umwɛy uboo a ba: ba badümà mpɛl kà ikɔb a Mwol Yɛsu. \v 17 Abun, Petɔlà anà Ywan bàsi an'kɔɔ, ba waa bàwɛl Dweelà In'kyɛɛl. \v 18 Abà kàmɛn Simɔn naa baar bàwɛlà Dweelà mpal basi Antööm an'kɔɔ, nde kàpɛ Petɔlà anà Ywan in'naaŋ, \v 19 waa kàtɛn naa: « Lan'pɛ mɛ sye ikɔ̈b, ntɔn taaŋ in'yasaa mɛ baar an'kɔɔ ba sye bàwɛl Dweelà In'kyɛɛl. » \v 20 Wɛɛ Petɔlà kun'fuur naa: « Wɛy ngim angye ikü anà ngye ŋakwo ntɔn ngye akasii naa kab a Nzam bàfàsom a in'naaŋ! \v 21 Uboo a ndaa ayi, ngye akà kitiir, akà yar latɛy, ntɔn mpem angye kà yàbalàbal anki kusà a Nzam. \v 22 Buul mpem angye, yamà Mwol ntɔn u taaŋ lumwɛy, nde akyer awem ngyɛb unsà an'kyän awà ngye amà. \v 23 Mɛ an'man naa ndandaa ngye awɛ anà ube bàŋàsöön anà ngye awà un'sɔ a ube. » \v 24 Waa Simɔn kàtɛn naa: « Bɛ ŋakwo làyamà Mwol ntɔn mɛ, ntɔn undiir mwɛy ukɔ̈ɔ̈n ayà unsà ya yanswà lan'tɛn bɛ yi. » \v 25 Ungö mutà imbäl anà mulɔŋ ndaa a Mwol, ba bàfurà Yɛlusàlɛm. U mbwo ba bàyipayà Làsaŋ Aŋàbwaŋ uboo an'bul mbɔɔn mà Samàlya. \s1 Filipo anà mbuur a isal a Ɛtyɔpi \p \v 26 Yàmɛnà naa un'kyeey a Mwol mwɛy kàyääm anà Filipo, waa kàtɛn naa: « Mbarà, kyen ntsü a ngyɛl, u mbwo ifàtyà sɛmà Yɛlusàlɛm tii u Gaza. Mbwo ayi yà ipɔl. » \v 27 Apan Filipo waa kàmbarà, kàkyen agyägyä. Kyekà yɔl mwɛy wà Ɛtyɔpi, mbuur a isal a kölàköl, isal ande musyäl un'naaŋ a Kandase, mfum un'kaar a Ɛtyɔpi, nde kàfü Yɛlusàlɛm ntɔn mukàkömà Nzam. \v 28 Mpal kàfurà nde, nde kàkäl aŋàbwaay udu a shar wàmutaŋ un'kaan a ŋangɔɔm Yɛsay. \v 29 Dweelà waa kàtɛn a Filipo naa: « Sin, kabweey a shar lanà. » \v 30 Apan, Filipo kàkyà ntiin, waa kàwem mbuur a Ɛtyɔpi wàmutaŋ u ndaa a ngwal un'kaan a ŋangɔɔm Yɛsay. Filipo waa kun'fuul naa: « Nkye ngye akiyöbà ndaa akataŋà ngye yi? » \v 31 Nde kàfuur naa: « Mɛ an'kwo muyöb aben, isàkal naa mbuur kan'buul anki? » Nde kàlɔ̈ɔ̈m Filipo mulaar anà mubwaay ukɔl a nde. \v 32 Itiir a ndaa kàtäŋà nde kyaki: \q1 « Nde kàkäl asànaa un'kɔk bàfàsyen kà idwääl, \q1 asànaa mwan a un'kɔk mpa afàsà ndaa kusà a mbuur awà kun'kɔɔlà in'kà. \q1 Lalan nde mun ufàduub anki. \q1 \v 33 Uboo a làbɔ̈ɔ̈n ande, nde kàwɛl anki iböŋ. \q1 Nà kan'kwo mutɛn ntɔn ikyee ande? \q1 Ntɔn mɔ̈ɔ̈ ande bàkyer alwom u mɛɛn. » \m \v 34 Wɛɛ yɔl a Ɛtyɔpi kàfuul Filipo naa: « Mɛ amabɔɔn, nkyään, ntɔn nà ŋangɔɔm ukatɛɛnà nde abà? Ntɔn nde ŋakwo lɛɛ ntɔn mbuur asin? » \v 35 Filipo kàduub mun, waa kàsɛmà kà itiir a ndaa aŋàsɔn aki, mukun'kyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Yɛsu. \v 36 Ba bàkäl mulab mbwo aba, waa bàkɔlà kà ikal mwɛy kyàkäl anà an'dà. Yɔl awà kàtɛn naa: « Le an'dà, undiir nà kan'kɔɔn mukan'dümà? » \v 37 Apan, Filipo waa kàtɛn a nde naa: « Isàkal naa ngye an'kyey u mpem angye yanswà, ngye an'kwo awɛl ndüümà. » Mbuur awà waa kàfuur naa: « Mɛ an'kyey naa Yɛsu Klistɔ wà Mwan a Nzam. » \v 38 Apan nde kàswɛŋ mubäm shar ande. Ba bàbɔ̈ɔ̈l, Filipo anà yɔl, bàtɔlà kan'dà, waa Filipo kun'dümà. \v 39 Umpal bàtoo ba kà an'dà, Dweelà a Mwol kàsyen Filipo, yɔl kàfun'man anki. Wɛɛ nde kàläb mbwo ande unsà un'sak. \v 40 Apan, Filipo kàkàmɛnà u Azɔt, nde kàyipayà Làsaŋ Aŋàbwaŋ kà an'bul manswà kàlyaaŋà nde tii u Sɛzarɛ. \c 9 \s1 Mbuul a mpem a Sɔl \p \v 1 Yàmɛnà naa utaaŋ alan, Sɔl kàkwen anki uwɛy mupà alɔŋki a Mwol mpay a ukwà. Nde kàkàman undweer a angaŋ, \v 2 ntɔn mulɔm in'kaan mubilà u ndwà a nköŋ a Ayudà u Damas, isàkal naa nde kan'man baar, itàkal abaal itàkal akaar abà bàläbà Mbwo, nde waa kakɔr anà katwääl u Yɛlusàlɛm. \v 3 Wɛɛ mpal kàkäl nde u mbwo tsütsü a Damas, kà imbürà, un'ŋyäŋ a pɛɛlà kàfü du, waa kun'diŋà. \v 4 Nde kàbü u mɛɛn, waa kàwem ndaa yàmutɛɛnà a nde naa: « Sɔl, Sɔl, ntɔn nkye an'mɛɛyà ngye nkwaaŋ? » \v 5 Nde kàfuul naa: « Ngye awà nà, Mwol? » Ndaa waa itɛn naa: « Ɛɛ, mɛ in'wà Yɛsu akwà ngye, afàmɛɛy ngye nkwaaŋ. \v 6 Wɛɛ mbarà, bilà uboo a bul, bàkyer akakyään undiir ayàkyer ngye kwo. » \v 7 Abaal kàyilyaaŋà nde abà, bàkyer atsum mun, ba bàweemà ndaa, wɛɛ ba mbuur bàmɛn anki. \v 8 Sɔl kàsubà u mɛɛn, itàkal naa mii ande myàkäl myàŋàduub, nde undiir kàmɛnà anki. Ba bun'te mpi u kɔɔ ntɔn mukun'syen Damas. \v 9 Nde kàkäl ilä itär ukɔɔn aman, ukɔɔn adyà anà ukɔɔn anwà. \v 10 Kyekà kàkäl anà un'lɔŋki mwɛy u Damas ikɔb ande Ananyas. Mwol kàkàmɛnà akà nde unsà imanmii, waa kàtɛn a nde naa: « Ananyas! » Nde kàfuur naa: « Mɛ awà, Mwol. » \v 11 Mwol kàtɛn a nde naa: « Kyen uboo a balàbal bàfàbel balàbal a lää, u ndwà a Yudasi, fuul mbuur mwɛy wà Tarsɛ ikɔb ande Sɔl. Nde wàmukayamà taaŋ nsil alà, \v 12 wɛɛ uboo a imanmii, nde kan'man mbuur mwɛy ikɔb ande Ananyas wàmubilà anà kàmusà an'kɔɔ ntɔn nde ufàman. » \v 13 Ananyas waa ufuur naa: « Mwol, mɛ an'wem akà baar mbɔɔn ube banswà kàkyer mbuur awà akà aŋin'kyɛɛl angye u Yɛlusàlɛm. \v 14 Kyakin, apà nde kan'yà anà ikɔ̈b bun'pɛ amfum a angaŋ mukɔr baar banswà bàkayamà ikɔb angye. » \v 15 Wɛɛ Mwol kàtɛn a nde naa: « Kyen, ntɔn mbuur awà mɛ amun'sɔɔl asànaa un'syääl amɛ musyen ikɔb amɛ kusà a baar mpa abà Ayudà, kusà a amfum anà kusà a baan a Isàlɛl. \v 16 Mɛ ŋakwo in'yun'swaŋ indiir byanswà usàman nde mpay ntɔn mɛ. » \v 17 Ananyas waa kàkyen. Nde kàbilà u ndwà, kun'si an'kɔɔ, waa kàtɛn a nde naa: « Sɔl, un'tɔŋ amɛ, Mwol kàman'tɔm, Yɛsu akwà kàyàmɛnà akà ngye u mbwo kàfü ngye, ntɔn ngye afàman anà akäl aŋàyɔl a Dweelà In'kyɛɛl. » \v 18 Utaaŋ nsil alan, indiir imwɛy asànaa ibal byàbwee fà mii a Sɔl, laa kàfàman nde. Nde waa kambarà, waa bun'dümà. \v 19 Ungö apan nde kàkyer adyà, waa kàwɛl ngwal. \s1 An'lɔɔŋ a Sɔl u Damas \p Sɔl kàkäl ndam a ilä anà alɔŋki bàkäl u Damas. \v 20 Itaan a mbɔɔn anki, nde kàsɛmà mukyään uboo a ndwà a nköŋ a Ayudà naa Yɛsu wà Mwan a Nzam. \v 21 Apan, baar banswà bàweemà nde bàkäl unsà ubem, waa bàtɛɛnà naa: « Nkye wunà kà mbuur akwà anki kàmɛɛyà baar bàfàbel ikɔb aki kwaaŋ u Yɛlusàlɛm? Nkye apà nde kàyi anki ntɔn mukɔr anà musyen ba akamfum a angaŋ? » \v 22 Wɛɛ Sɔl kàkäl ngwal mbɔɔn muswaŋ akà Ayudà bàkäl u Damas naa Yɛsu wà Klistɔ. \v 23 Ungö a ilä mbɔɔn, Ayudà banswà bàdirà mukun'dwa. \v 24 Wɛɛ Sɔl kàyöb ndaa ayin. Mpib anà mwäänà, ba bàkaseyà ibeenà a bul alà, ntɔn mukun'dwa. \v 25 Abun, alɔŋki a Sɔl bun'syen u mpib ntɔn mukun'sweey u ntsü yumwɛy yà ibää a bul. Ba bun'twey uboo a un'tɛr. \s1 Sɔl u Yɛlusàlɛm \p \v 26 Mpal kan'kɔlà nde u Yɛlusàlɛm, Sɔl kàsi mutüüb anà alɔŋki. Wɛɛ ba banswà bàkäl u bɔɔmà, ntɔn ba bàkyey anki naa nde akyàbulà un'lɔŋki ndandaa. \v 27 Abun, Banàbasi waa kun'wɛl, kun'syen akà Antööm, waa kasam ndaa kàmɛn Sɔl Mwol u mbwo anà kàyääm nde anà nde. Nde kasam sye naa Sɔl kàlɔŋ anà uyɔl kà ikɔb a Yɛsu u Damas. \v 28 Sɛmà apan, Sɔl kàkälà anà ba u Yɛlusàlɛm anà mulɔŋà anà nuyɔl kà ikɔb a Mwol. \v 29 Nde sye kayakyäänà Ayudà bàfatɛɛnà Ingɛlɛki anà kàfasaa mbaaŋ anà ba. Wɛɛ ba bàlɛŋà mukun'dwa. \v 30 Mpal ban'wem atɔŋ ndaa ayi, ba bun'syen Sɛzarɛ, akun ba bun'töm Tarse. \p \v 31 U Yuday lanswà, sɛmà Ngalilɛ anà Samàlya, Ikööŋ kyanswà kyàkäl unsà duu, kyàwɛlà ngwal, kyàwemà Mwol bɔɔmà, anà kyàyɛlà u ngwal a Dweelà In'kyɛɛl. \s1 Nkɔɔr a Ɛnɛ \p \v 32 Yàmɛnà naa Petɔlà kàfilyaŋà ntsü yanswà, waa kàtyà sye akà baar in'kyɛɛl bàkäl u Lidà. \v 33 Nde kàmɛn mbuur mwɛy kwo ikɔb ande Ɛnɛ, wàŋàbɔ̈ɔ̈n udu a ntäŋ, fà mbul naan nde kàkäl aŋàkwɛkà. \v 34 Petɔlà kàtɛn a nde naa: « Ɛnɛ, Yɛsu Klistɔ kàmakɔɔr! Mbarà, bwɛlà ntäŋ angye, ngye ŋakwo. » Apan sye, Ɛnɛ waa kambarà. \v 35 Mpal bun'mɛn baar a Lidà anà baar a Sarɔn banswà, ba bàbuul mpem aba amu Mwol. \s1 Ngwiiyà a Dɔkasi \p \v 36 U Yɔpɛ kàkäl anà un'lɔŋki mwɛy wà un'kaar ikɔb ande Tabità, ikaswaŋà naa Dɔkasi u ndaa aba, waa ifiswaŋà naa Nsey. Taaŋ lanswà nde kàfakyerà ndaa aŋàbwaŋ anà kàfabayà aŋàlàmbwà. \v 37 Umpal ayin, nde kàkyer abɛɛl, waa kàkü. Ungö mukun'ywɛy, ba bun'si u suk adu. \v 38 Mpal bàwem alɔŋki a Yɔpɛ naa Petɔlà wà u Lidà, bul a tsütsü anà ba, ba bàtöm abaal abɔ̈ɔ̈l ntɔn mukun'bel anà mutɛn naa: « Bi kàmabɔɔn, yà akà bi làgyägyä. » \v 39 Apan, Petɔlà waa kàmbarà, waa kàkyen anà ba. Umpal kàkɔlà nde, ba bun'syen u suk adu. Akweel adim bàyi kusà a nde, bàmulel anà muswaŋ ba inkur anà ipfɛy a mpye kàfakyerà Dɔkasi mpal bàkäl ba banswà. \v 40 Apan, Petɔlà kàtwey baar banswà, nde kàbü an'köm, kàyamà, waa kàbulà ntsü yàkäl ndom anà mutɛn naa: « Tabità, mbarà! » Nde kàduub mii, mpal kàmɛn nde Petɔlà, waa kàbwaay. \v 41 Abun, Petɔlà kàsilà kɔɔ ande, waa kun'mbaar. Nde kàbel baar in'kyɛɛl anà akweel adim, waa kun'mɛɛy, wà mɔ̈ɔ̈. \v 42 Baar a Yɔpɛ banswà bàwem ba ndaa ayi, bàmbɔɔn bàsi làkwikilà akà Mwol. \v 43 Petɔlà kàkäl ilä mbɔɔn u Yɔpɛ akà un'kwaam a ibaan, ikɔb ande Simɔn. \c 10 \s1 Imanmii a Kↄlↄnԑlyↄ u Sԑzarԑ \p \v 1 U Sԑzarԑ kàkäl anà mbuur mwԑy ikↄb ande Kↄlↄnԑlyↄ. Nde kàkäl kaptԑn a iköŋ a aŋità a Lↄmà bàfàbel naa « iköŋ a Itali. » \v 2 Nde kàkäl anà inzaam, nde anà ywar ande lanswà bàweemà Nzam bɔɔmà. Nde kàfabayà baar mbɔɔn anà kàfayamà Nzam taaŋ lanswà. \v 3 Ilä mwԑy, u ntsü a taaŋ làtär ungö a midi, nde kàmԑn ubwaŋàbwaŋ unsà imanmii un'kyeey a Nzam mwԑy kan'yàbilà u ndwà ande, waa kan'tɛn a nde naa: « Kↄlↄnԑlyↄ! » \v 4 Kɔlɔnɛlyɔ kun'ler a lää, kun'wem bↄↄmà, waa kun'fuul naa: « Mwol, ininà abi? » Un'kyeey waa kun'fuur naa: « Ngyamàkà angye anà nkääb angye yàkyàbeenà u mii a Nzam, nde waa kan'yɔbà ya. \v 5 Wɛɛ apanà, tↄm baar u Yↄpԑ mukàbel mbuur mwɛy ikɔb ande Simↄn, bàfun'bel Petↄlà. \v 6 Nde afàbɔ̈ɔ̈n u ndwà a mbuur mwԑy ikɔb ande Simↄn, nde wà un'kwaam a ibaan a ntsür. Ndwà ande yà kà un'kɔɔl a ngyäl a kölàköl. » \v 7 Ungö a nkyeen a un'kyeey kàyun'kyään ndaa ayi, Kↄlↄnԑlyↄ kàbel asyääl ande abɔ̈ɔ̈l anà ŋità mwԑy kàkäl anà inzaam anà kàkäl wàŋàbääb anà nde taaŋ mbɔɔn. \v 8 Ungö mukakyään indiir byanswà byalyaaŋ, nde katöm Yↄpԑ. \p \v 9 U taaŋtyà, ba bàkäl u mbwo, tsütsü a Yↄpԑ, Petɔlà kàlär kà ikal bàfàyöör mper a midi ntↄn muyamà. \v 10 Nde kàwem ngyal, waa kàkwen mudyà. Mpal bàkäl ba mukun'läämà isaa, nde kàmԑn imanmii. \v 11 Nde kàmԑn du lan'dubà, undiir mwԑy asànaa yar a ipfԑy a kölàköl làŋàbääm in'siŋ kà an'twɛrà man'nà, lan'yàtyà anà lan'yàtↄlà u mԑԑn. \v 12 Uboo a la yàkäl anà ntsür a ifà ifà: ntsür a in'kɔl in'nà, ntsür ifilaan u mԑԑn anà nԑn a du. \v 13 Ndaa mwԑy yàtɛn a nde naa: « Petↄlà, mbarà, dwa anà dyà! » \v 14 Wԑԑ Petɔlà kàfuur naa: « Mwol, ikwo anki akà ikikye, ntɔn mԑ ŋàtàdyà anki undiir wanswà wàlàbiin anà wàŋingyäy. » \v 15 Wɛɛ nde an'fàwem ndaa mbalà yàyweel: « Ngye, twon an'bel ŋingyäy indiir kan'pööŋ Nzam. » \v 16 Ya yàkɔlà mbalà tär, ungö apan, undiir awun bàfuur u du. \p \v 17 Petↄlà kàkäl unsà lingyoomà anà muyweerà nde ŋakwo naa imanmii kàmԑn nde ki ikaswaŋà aben. Kyekà taaŋ nsil alan, baar kàtöm Kↄlↄnԑlyↄ bàkäl u munàmbwo bàmufuulà ndwà a Simↄn. \v 18 Ba bàbel u ndaa a ngwal, waa bàfuul naa: « Nkye Simↄn awà bàfàbel naa Petↄlà afàbɔ̈ɔ̈n apà? » \v 19 Apan Petↄlà kàkäl mukayweerà u mpem ande ntↄn imanmii akyà kàmԑn nde ki, Dweelà kàtɛn a nde naa: « Le, baar atär bàmukaleŋà. \v 20 Mbarà, tyà, kyen mbwo mwԑy anà ba ukɔɔn nkyɛɛr, ntↄn ba mԑ, mɛ amatↄm. » \v 21 Undiir awun, Petↄlà kàtɔlà nde, waa kàtɛn a baar aban naa: « Le, mԑ in'wà mbuur làleŋà bԑ. Ntɔn nkye làyi bɛ? » \v 22 Ba bàtɛn naa: « Kaptɛn Kↄlↄnԑlyↄ kàmitↄm. Nde wà mbuur mwԑy wà balàbal anà afàtiin Nzam bɔɔmà. Nde sye we anà imbäl aŋàbwaŋ akà un'sԑŋ a Ayudà wanswà. Un'kyeey in'kyɛɛl mwԑy kun'swԑŋ naa nde akyer ayabel u ndwà ande, ntↄn ngye awem ndaa awà nde ayà mukakyään. » \v 23 Apan, Petɔlà waa kabiil anà kapɛ ikal abɔ̈ɔ̈n. Taaŋtyà nde kàkyen anà ba mbwo mwɛy anà atɔŋ amwɛy bà Yɔpɛ. \v 24 Kà ilä kyàlääb, nde kàkɔlà Sɛzarɛ. Kɔlɔnɛlyɔ awà kàkäl mudilà ba, kàbel ywar ande anà asam ande bànkwen. \v 25 Umpal kàkɔlà Petɔlà, Kɔlɔnɛlyɔ kàyàbwey anà nde, waa kàbü kà in'kↄl ande ntɔn mukun'sà làkoo. \v 26 Petɔlà waa kumbaar, kàtɛn a nde naa: « Mbarà, ntↄn mԑ, mɛ sye in'wà kàmɛ mbuur. » \v 27 Apan, Petↄlà kàkäl muyiyääm a Kↄlↄnԑlyↄ umpal kàbilà nde u ndwà, waa kàmԑn baar mbɔɔn bàkyàköŋ. \v 28 Nde kàtɛn a ba naa: « Bԑ, bԑ làkyàyöb naa wà ikin naa un'yudà mwԑy utüüb itàkal usin tsütsü apà ungyey. Wԑԑ mԑ, Nzam kan'mɛɛy naa twon an'tɛn a mbuur naa nde wà làbiin itàkal naa ŋingyäy. \v 29 Undiir awun, mԑ an'yà mԑ ukɔↄn asà impeen u làbeel angye. Wɛɛ apanà, mԑ in'kwen muyöb ntɔn atöm ngye baar muyan'bel. » \v 30 Apan Kↄlↄnԑlyↄ kàtɛn a nde naa: « Ŋàbà ilä kyànà, mԑ kàkäl u ngyamàkà u ndwà amԑ, u taaŋ làtär ungö a midi, wɛɛ le, mbuur mwԑy kàkyàbwaar ipfԑy a iŋyäŋ akyàmbar kusà a mԑ, \v 31 nde kan'kyään naa: "Kↄlↄnԑlyↄ, Nzam akyàwem ngyamàkà angye, anà akyàyɔbà nkääb angye. \v 32 Tↄm baar u Yↄpԑ mukàbel Simↄn awà bàfàbeel Petↄlà. Nde wà u ndwà a Simↄn un'kwaam a ibaan a ntsür. Ndwà ande yà kà un'kↄↄl a ngyäl." \v 33 Làgyägyä, mԑ waa atööm baar muyabel. Ngye, ngye waa akyey muyà. Apanà bi, bi banswà ibà kusà a Nzam ntↄn muwem indiir byanswà kaswɛŋ Mwol. » \s1 Ndaa a Petↄlà u ndwà a Kↄlↄnԑlyↄ \p \v 34 Abun, Petↄlà kàduub mun mutԑn naa: « Mԑ in'kyàyöb ndandaa naa Nzam un'kↄl aŋàyↄŋ afàkyer anki, \v 35 wԑԑ unsà un'sɛŋ wanswà, mbuur afun'man bɔɔmà anà afàkyer ndaa a balàbal, nde akyer afun'kyey. \v 36 Nde kàtöm ndaa ande akà un'sԑŋ a Isàlԑl, mukyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ là duu u mbwo a Yԑsu Klistↄ awà Mwol a baar banswà. \v 37 Bԑ, bԑ làkyàyöb ndaa yàsԑmà u Ngalilԑ anà yàpää u Yuday lanswà ungö a ndüümà kàlↄɔŋà Ywan. \v 38 Bԑ, bɛ làkyàyöb naa Nzam kàtsüül Dweelà In'kyɛɛl anà kàpɛ ngwal udu a Yɛsu un'nsi Nasàlɛr awà kàyilyaaŋà mukyer ubwaŋ anà mukɔɔr baar bàkäl uboo a ikɔ̈b a Satanà, ntɔn Nzam kàkäl anà nde. \v 39 Anà bi sye, bi ibà ambäl a indiir byanswà kàkyer nde u mɛɛn a Ayudà anà u Yɛlusàlɛm. Nde sye wà mbuur bàdwä ba anà bàbɛɛrà ba u kulunsi, \v 40 wɛɛ Nzam kun'wiiy kilä kyàtär, waa kun'pɛ mbwo muyàmɛnà, \v 41 kakun'sԑŋ wanswà anki, wԑԑ akà bi, bi baar abà kàsɔ̈ɔ̈l Nzam kusà asànaa ambäl, bi baar kàdi anà kànü anà nde ungö a ngwiiyà ande uboo a akü. \v 42 Apan Yɛsu kà iswԑŋ mukyään un'sԑŋ anà mutà imbäl naa Nzam nde kàsɔ̈ɔ̈l mukal nkalsà a baar a mɔ̈ɔ̈ anà akü. \v 43 Aŋangↄↄm banswà bun'tɛɛl imbäl, mutɛn naa mbuur wanswà asun'wal anà asàsà làkwikilà amu nde, bàsun'dwääl nkul a man'be ande u mbwo a ikɔ̈b a Ikↄb ande. » \s1 Baar mpa abà Ayudà ban'wal Dweelà In'kyɛԑl \p \v 44 Umpal kàkäl Petↄlà mutɛɛnà ndaa ayi, Dweelà In'kyɛԑl kàbü udu a baar banswà bàweemà ndaa kàlↄɔŋà nde. \v 45 Wԑԑ aŋàlàkwikilà bàŋàkyɛy abà bàyi mbwo mwԑy anà Petↄlà bàkäl unsà ubem muman naa Dweelà In'kyɛԑl kàpää sye udu a baar mpa abà Ayudà. \v 46 Abun, ba bàweemà naa ba bàmutԑɛnà u ndaa a ingyey anà bàmusyäŋà Nzam. Apan, Petↄlà kàtԑn naa: \v 47 « Taaŋ alà, nkye we anà mbuur kan'kwo mutsuŋ an'dà a ndüümà akà baar ban'wal Dweelà In'kyɛԑl bà asànaa bi? » \v 48 Apan, nde kàswԑŋ naa badümà kà ikↄb a Yԑsu Klistↄ. Ba bun'lɔ̈ɔ̈m naa nde ubwaay ndam a ilä apà ba. \c 11 \s1 An'yääm a Petↄlà anà Ikööŋ u Yɛlusàlɛm \p \v 1 Antööm anà atↄŋ bàkäl u Yuday bàwem naa baar mpa abà Ayudà sye ban'wal Ndaa a Nzam. \v 2 Wԑԑ mpal kàbeenà Petↄlà Yԑlusàlԑm, baar bàŋàkyԑy bàkäl musà mbaaŋ anà nde. \v 3 Ba bàtԑn a nde naa: « Ngye an'kàbilà u ndwà a baar bàkɔ̈ɔ̈n aŋàkyԑy anà an'kàdyà ikal imwԑy anà ba. » \v 4 Apan, Petɔlà kàsԑmà mukakyään ndaa yanswà pànsi pànsi asànaa yàlyaaŋ ya. Waa kàtɛn a ba naa: \v 5 « Mԑ, mɛ kàkäl uboo a Yↄpԑ muyamà, laa kàkabà mɛ, waa kàmԑn imanmii: undiir mwԑy kan'fà du wàŋàbäm in'siŋ a bwԑlàbwԑl kà an'twԑrà man'nà asànaa yar a ipfԑy. \v 6 Mpal kàsyeebà mɛ boo awa ubwaŋàbwaŋ, mɛ kàmԑn ntsür a in'kↄl in'nà, ntsür a ndwaŋ, ntsür ifilaan u mɛɛn anà nԑn a du. \v 7 Apan, mɛ kàwem ndaa mwԑy yàmukan'kyäänà naa: "Petↄlà, kyen, dwa, dyà." \v 8 Wԑԑ mԑ kàtԑn naa: "Aay, Mwol, akà undiir mwԑy wà ikin itàkal wàŋingyäy ŋatàbilà anki u mun amԑ." \v 9 Ndaa yan'fàfà du mbalà yàyweel, yan'fuur naa: "Indiir kàpɔŋà Nzam, twon an'bel bya mbiin." \v 10 Ndaa ayi yàkyer abà mbalà tär. Ungö, indiir byanswà byàfurà du. \v 11 Kyekà taaŋ nsil alan, abaal atär bàyàkↄlà u ndwà kàkäl bi. Ba ban'tööm abà u Sɛzarɛ. \v 12 Apan, Dweelà kan'kyään naa mԑ in'kyen mbwo mwԑy anà ba ukɔɔn nkyɛɛr. Atɔŋ bà basyaam bàyan'swà. Bi banswà kàkàbilà u ndwà a mbuur awun. \v 13 Nde kà ikyään naa un'kyeey kàyàmԑnà aben u ndwà ande anà kun'kyään naa: "Tↄm mbuur mwey u Yↄpԑ mukàbel Simↄn awà bàfàbel naa Petↄlà. \v 14 Nde ayakyään ndaa yanswà iyàtswà ngye mɔ̈ɔ̈ anà ndwà angye yanswà." \v 15 Pa kàsɛmà mɛ mutԑn, Dweelà kàyàtyà udu a ba asànaa kàyàtyà nde udu a bi u nsɛmà. \v 16 Apan, mɛ kàyↄbà ndaa kàtԑn Mwol naa: "Ywan kàfadümà kà an'dà. Wԑԑ bԑ, bԑ bàsàladümà u Dweelà In'kyԑɛl." \v 17 Abun, Nzam kapԑ kab nsil la asànaa kàpԑ nde bi umpal kàsi bi làkwikillà amu Yԑsu Klistↄ, mԑ, mɛ kàkäl nà mutsuŋ Nzam? » \v 18 Ungö bàwem ba ndaa ayi, ba bàkäl a duu, bàsi Nzam làkoo, waa bàtԑn naa: « Abà Nzam kan'pà mbwo sye akà baar mpa abà Ayudà musↄↄmà nkääl aba anà muwal mɔ̈ɔ̈. » \s1 Ikööŋ a Antyↄsha \p \v 19 Yàmԑnà naa aŋàlàkwikilà bàkyer atà upay mper yanswà ntɔn nkwaaŋ bamɛɛy mpal bàdwä Ityen. Ba bàkàkɔlà anà u Fԑnisi, u Shipԑlɛ anà Antyↄsha. Wԑԑ ba Ndaa a Nzam bàyilↄɔŋà Ayudà mpԑl. \v 20 Wԑԑ bumwԑy bàkäl baar a Shipԑlɛ anà Sirԑn. Umpal bàtöl ba Antyↄsha, ba bàkyäänà Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Mwol Yɛsu akà Angԑlԑki sye. \v 21 Kↄↄ a Mwol làkäl anà ba, undiir awun baar mbↄↄn bàsi ba làkwikilà anà bàbuul ba mpem akà Mwol. \v 22 Mpal kyàwem Ikööŋ a Yԑlusàlԑm ndaa ayi, ba bàtöm Banabasi u Antyↄsha. \v 23 Umpal kàtöl nde anà kàmԑn nde kab a ngway a Nzam, nde kàmԑn un'sak, nde kàlɔ̈ɔ̈m ba banswà mukal uboo a un'tüüb a Mwol u mpem aba yanswà. \v 24 Ntɔn nde kàkäl mbuur mwԑy wàŋàbwaŋ, wàŋàyↄl a Dweelà In'kyɛԑl anà làkwikilà. Apan, un'kàbɔ a baar kàyàtüüb anà Mwol. \v 25 Ungö apan, Banabasi kàkyen Tarsis mukàleŋ Sↄl. \v 26 Umpal kun'mԑn nde, nde kun'twääl u Antyↄsha. Ba bàkyer mbul mwԑy aŋun'kiinà musal mbwo mwԑy anà mulↄŋ iköŋ a baar uboo a Ikööŋ. Ya yàkäl mbalà atàtwԑb u Antyↄsha bàbel ba alↄŋki naa aklistↄ. \v 27 Kà ilä abin, aŋangↄↄm bàfü Yԑlusàlԑm bàyàtyà Antyↄsha. \v 28 Wԑԑ umwԑy uboo aba, ikↄb ande Agabüs, kàkyer ambarà, waa kàkyään u mbwo a Dweelà naa ngyal mbɔɔn ikyer ayàbilà u mԑԑn manswà. Ya sye yàkäl abun u paŋà a Kɔlↄde. \v 29 Abun, alↄŋki bàtsül mbar naa mbuur mbuur upԑ kab kan'kwo nde mupà ntɔn mutööm atↄŋ abà u Yuday. \v 30 Ba bàkyer abun sye, waa bàtöm an'kab aman akà andweer u mbwo a Banabasi anà Sↄl. \c 12 \s1 Nkweel a Zyak anà nköör a Petↄlà \p \v 1 Yàmԑnà naa utaaŋ alan, mfum Ɛlↄdi kàsԑmà mumԑɛy baar a Ikööŋ bàmwɛy nkwaaŋ. \v 2 Nde kàdwä Zyak, un'tↄŋ a Ywan wàbaal, a kↄm. \v 3 Mpal kàmԑn nde naa ya yan'pà Ayudà un'sak, nde kàfàkɔr Petↄlà ilä a mampà ikɔ̈ɔ̈n ful. \v 4 Ungö mukun'kɔr, nde kun'tↄↄm u bɔlokà, kun'pԑ kan'kↄↄ a itsuŋ inà bye abyà aŋità anà uboo a imwɛy ntɔn mukun'kaar. Nde kàkwen mukun'sà u làbay a nsaŋ u mii a un'sɛŋ ungö mukyɛɛl Pak. \v 5 Petↄlà bun'käär u bↄlokà. Wԑԑ Ikööŋ kyàyɔ̈n anki musà ngyamàkà akà Nzam ntↄn nde. \s1 Ntsuuŋ a Petↄlà \p \v 6 Wԑԑ u mpib, kusà a ilä kàbön Ɛlↄdi mutsul nsaŋ ande u mii a un'sɛŋ, Petↄlà kàkäl wàŋàbɔ̈ɔ̈n uboboo a aŋità abɔ̈ɔ̈l, wàŋàbääm an'dwaaŋ mɔ̈ɔ̈l. Aseey a bↄlokà bàkäl u munàmbwo. \v 7 Wԑԑ kà imbürà, un'kyeey a Mwol mwԑy waa kàyàmԑnà, bↄlokà waa làpԑԑlà. Un'kyeey kàni Petɔlà u làbɛm, kun'wiiy, waa kàtɛn a nde naa: « Mbarà agyägyä! » Apan, an'dwaaŋ màkäl kà an'kↄↄ ande waa màbü. \v 8 Un'kyeey kàtɛn a nde naa: « Bäm un'kab angye, bwaar idyäär angye. » Nde waa kàkyer abun. Nde kàfàtɛn a nde naa: « Bwaar ipfɛy angye, yan'läb. » \v 9 Nde kàkyer atoo, waa kun'läb. Wԑԑ nde kàyöb anki naa ndaa kàkyerà un'kyeey yàkäl ndandaa. Nde kàsii naa kya kyà imanmii. \v 10 Apan ba bàlyaaŋ ikal a nseey kyàtàtwԑb, bàfàlyaaŋ kyàyweel, waa bàtöl u munàmbwo awe anà ibeenà a in'naan ifàler mper a bul. Ibeenà aki kyàdubà kya ŋakwo kusà a ba. Ba waa bàtoo, bàyikyeenà u balàbal làmwey. Apan, un'kyeey kàsun'wɛy kà imbürà. \p \v 11 Mpal màfurà an'kyän a Petↄlà, nde kàtԑn naa: « Apanà mԑ an'yöb naa ndandaa Mwol kàtöm un'kyeey ande, nde kàman'tsuuŋ kà an'kↄↄ a Ɛlↄdi anà akà yinà yanswà kàdiilà un'sԑŋ a Ayudà. » \p \v 12 Ungö kàyöb nde abun, nde kàkyen ndwà a Màlye, ngwän a Ywan awà bàfàbel Malakↄ. Akun, baar mbɔɔn bàkyer aköŋ anà bàkäl muyamà. \v 13 Mpal kàbԑԑrà nde kà ibeenà a munàmbwo, un'syääl mwɛy wà un'kaar ikↄb ande Lↄdԑ waa kàsin muwem. \v 14 Nde kàyöb ndaa a Petↄlà. Wԑԑ unsà un'sak ande, nde kàduub anki ndwà, nde kàkyen u ntiin ntↄn mukàkyään naa Petↄlà wàŋàmbar u nsà. \v 15 Wԑԑ ba bàtԑn a nde naa: « Ngye awe anà nukↄŋ. » Wԑԑ nde kàsi muküünà mutɛn naa yà ndandaa. Apan, ba bàtɛn naa: « Un'kyeey ande ayàkal. » \v 16 Wԑԑ Petↄlà kàsi muküünà mubԑԑrà. Ba bàduub ndwà, waa bàbem mpal bun'mɛn ba. \v 17 Wɛɛ akà nde, nde kadübà mun a kↄↄ ntɔn mukaswaŋ naa ba bàkäl a duu, nde kakyään naa Mwol kàkyer aben mukun'twey u nsà a bↄlokà. Nde kàtԑn sye naa: « Kyen kàlakyään Zyak anà atↄŋ bumwԑy indiir abi. » Apan, nde waa kàtoo, kàkyen mper asin. \v 18 Wԑԑ mpal làtyà taaŋ, lingyoomà làbü uboo a aŋità, ba bàtԑn ba a ba naa Petↄlà nkye byàmubweel? \v 19 Ɛlↄdi kàkäl muyun'leŋ, wԑԑ nde kun'mɛn anki. Nde kàfuul aleer, waa kàswɛŋ naa basyen anà badwä. Ungö nde kàlwomà u Yuday, waa kàtyà Sԑzarԑ. Nde kàkäl ndam a ilä kwo. \s1 Nkweel a Ɛlↄdi \p \v 20 Ɛlↄdi kàkäl nkyԑl mbↄↄn akà baar a Tir anà Sidↄn. Wԑԑ ba bàkäl un'tüüb mwԑy ntↄn mukun'man. An'yääm a ba anà Balàstüs, mbuur kàfaleerà suk a mfum, màkyer abwaŋ. Ungö ba bàkàlɔm mfum Ɛlↄdi musà duu uboo a ba, ntↄn udyà aba bàfafaa nsi a mfum Ɛlↄdi. \v 21 Mpal kyàkwe ilä bàsi ba, Ɛlↄdi kàbwäär ipfԑy a imfum, laa kàbwaay de kà un'syäl, waa kàtɛɛnà a ba u mii a un'sԑŋ. \v 22 Apan, un'sԑŋ kàtԑn u ndaa a ngwal naa: « Ayi ntɛɛn a nzam mwɛy, wԑԑ kà yà mbuur anki. » \v 23 Wԑԑ utaaŋ nsil alan, un'kyeey a Mwol waa kun'düb, ntↄn nde Nzam làkoo kun'pԑ anki. In'swab myàkyer un'dyà, laa kàkü nde. \p \v 24 Apan, Ndaa a Nzam waa yàyԑl, waa yàpää. \v 25 Wԑԑ akà Banabasi anà Sↄl, mpal bàmay ba isal aba u Yԑlusàlԑm, ba bàkyer akyà, waa bàsyen anà Ywan awà bàfàbel Malakↄ. \c 13 \s1 Banabasi anà Sↄl bàmasɔↄl, waa bàmatɔm \p \v 1 Kà Ikööŋ a Antyↄsha bàkäl anà aŋangↄↄm anà alɔɔŋ asànaa Banabasi, Simԑyↄ awà bàfàbel Nizyԑr anà Lusyus un'nsi Sirԑn, Manayԑn un'sam a Ɛlↄdi fà imbԑy, anà Sↄl. \v 2 Mpal bàkäl ba musyäŋà Mwol anà mukin mbɔr, Dweelà In'kyԑԑl kàtԑn naa: « Lasi Banabasi anà Sↄl ukↄl, ntↄn mukyer isal kabel mԑ. » \v 3 Abun, ungö ukin mbɔr anà uyamà, ba basi an'kↄↄ, waa bapɛ mbwo mukyà. \s1 Banabasi anà Sↄl kà Isaŋ a Shipԑlɛ \p \v 4 Wɛɛ akà Banabasi anà Sɔl, Dweelà In'kyɛɛl katöm nde, ba bàtyà Sԑlusi, akun ba bàwԑl an'swà mukyà isaŋ a Shipԑlɛ. \v 5 Mpal bàtöl ba u Salamin, ba bàkyäänà ndaa a Nzam uboo a ndwà a nköŋ a Ayudà. Ywan kàkäl anà ba sye ntɔn mukabay. \v 6 Ungö mulyaaŋ uboo a isaŋ kyanswà tii u Pafↄsi, ba bàbweey anà un'kyeer a inwɛŋ mwԑy, ŋangↄↄm a loor wà un'yudà, ikↄb ande Bar Yԑsu, \v 7 nde kàkälà tsütsü a Pawulus Sԑrzyus, mfum a Isaŋ a Shipԑle. Nde kàbel Banabasi anà Sↄl ntↄn mukakyään naa nde we anà ngyal muwem Ndaa a Nzam. \v 8 Wԑԑ un'kyeer a inwɛŋ Ԑlimasi, ayi mbuul a ikɔb ande, laa kàtön nde, ntↄn nde ndaa aba kakyeyà anki, nde kàleŋà naa mfum ukɔɔn akal anà làkwikilà. \v 9 Apan, Sↄl awà bàfàbel sye Pↄl, awà kàkäl aŋàyↄl a Dweelà In'kyɛԑl, kun'paam mii, \v 10 waa kàtɛn naa: « Ngye awàŋàyↄl a an'yeerà anà an'kyän an'be, mwan a ileŋ, un'yiiŋ a ndaa a balàbal yanswà, taaŋ nà ngye asàwԑy mubääm an'kyän a balàbal mà Mwol? \v 11 Wԑԑ papanà, wem: Mwol akyer akam un'swaŋ, ngye abulà ikwàmii, u ndam a an'taaŋ, ngye mwäänà aman anki. » Utaaŋ nsil alan, un'böŋ anà làpib myun'bweel u mii, nde kàbulà muyoyoolà, wàmuyileŋ naa mbuur kun'twääl u kↄↄ. \v 12 Undiir awun, mpal kàmԑn mfum ndaa yàlyaaŋ yi, nde kàsi làkwikilà, ntↄn an'lɔɔŋ a Mwol màkyer un'bilà ubwaŋàbwaŋ. \s1 Pↄl anà Banabasi u Antyↄsha a Pisidi \p \v 13 Pↄl anà baar bàyikyeenà anà nde, bàwԑl an'swà u Pafɔs ntɔn mukyà Pɛrzɛ u Pamfili. Ywan kàkaabà anà ba, waa kàfurà Yԑlusàlԑm. \v 14 Wԑԑ ba, ba bàläb mbwo aba: bàlwomà ba u Pԑrzɛ, ba bàkyen Antyↄsha u Pisidi. Ilä a saba, ba bàbilà u ndwà a nköŋ a Ayudà, waa bàbwaay. \v 15 Ungö mutaŋ un'kɔɔn anà aŋangↄↄm, amfum a ndwà a nköŋ a Ayudà balɔ̈ɔ̈m naa: « Atↄŋ, kya isàkal naa bԑ làbye anà undiir atԑn akà baar ntↄn mukalɛɛl, làtԑn! » \v 16 Apan, Pↄl waa kàmbarà, kàswɛŋ isii a kɔɔ, waa kàtԑn naa: « Bԑ baar a Isàlԑl anà bԑ bumwԑy làfàtiin Nzam bↄↄmà, làwem! \v 17 Nzam a un'sԑŋ a Isàlԑl wà, kàsɔ̈ɔ̈l bàtaa abi. Nde kàbuul wa wàkölàköl mpal kàkäl wa u mɛɛn a Ngipiti. Wԑԑ u ngwal a kↄↄ ande, nde kun'twey kwo. \v 18 Wԑԑ nde ba kasyen kà isii a mbul an'kwem an'nà mpal bàkäl ba u nsye a ipↄl. \v 19 Ungö, kàmay nde in'sԑŋ nsambwaar u mɛɛn a Kanana, nde kakääb mԑԑn mukal un'naaŋ aba \v 20 kà isii a mbul nkam nà a an'kwem an'tyeen. \p « Ungö apan, nde kapԑ ntɛɛn tii utaaŋ a ŋangↄↄm Sàmwel. \v 21 Wɛɛ semà apan, ba bàlöm mfum, kyakin Nzam kapԑ nde Sawul, mwan a Kisi, umwԑy uboo a mbil a Bԑnsàmԑn. Nde kàyaal mbul an'kwem an'nà. \v 22 Wԑԑ ungö, Nzam waa kun'tön, waa kàtwey David mukal mfum aba. Ntɔn nde, nde kàtɛ imbäl ki: "Mԑ aman David, mwan a Yɛsɛ, mbuur kan'kwen mpem amԑ, nde ayakyerà ndaa yanswà in'kwen mԑ." \v 23 Unsà ikyee ande, Nzam kàtwey Yԑsu, Un'tswää a mɔ̈ɔ̈ a Isàlԑl, asànaa kàpɛ nde ilää. \v 24 Kusà a ngyeel ande, Ywan kàlɔŋ un'sԑŋ a Isàlԑl wanswà ndüümà a mbuul a mpem. \v 25 Wԑԑ mpal kàkäl Ywan mumay isal ande, nde kàtɛɛnà naa: "Bԑԑ làsii naa mԑ in'wà nà? Mԑ kà in'wà mbuur làdilà bԑ anki! Wԑԑ làwem: we anà mbuur ayàyà ungö amԑ, mԑ in'kwe anki musɔↄl idyäär kà in'kɔl ande." » \p \v 26 « Atↄŋ abaal, baan a ywar a Abàlam, anà bԑ bumwԑy làfàtiin Nzam bↄↄmà, Ndaa a mɔ̈ɔ̈ ayi bàtöm akà bi. \v 27 Wɛɛ abun, baar a Yԑlusàlԑm anà amfum aba, bun'kyey anki Yԑsu. Wɛɛ mpal bun'tsüül ba mbar, ba bàkwey ndaa a aŋangↄↄm bàfàtaŋ saba lanswà. \v 28 Wɛɛ, itàkal ba bàmɛn anki undiir ban'kwo mukun'dwa, ba bàlɔ̈m akà Pilatu mulwom mɔ̈ɔ̈ ande. \v 29 Ungö bàmay ba mukyer ndaa yanswà bàsön ntↄn nde, ba bun'tↄɔl u kulunsi, waa bun'tɔ̈ɔ̈l uboo a an'dii mwɛy. \v 30 Wԑԑ Nzam kun'twey uboo a akü, \v 31 nde kàyàmԑnà ilä mbɔɔn akà baar abà bàbeenà anà nde, sԑmà Ngalilԑ tii Yԑlusàlԑm. Ŋàbawà ba bà ambäl ande kusà a un'sԑŋ a Isàlɛl! \v 32 Wɛɛ bi, bi ikàlakyäänà Ndaa Aŋàbwaŋ yi: ilää kàpԑ Nzam akà bàtaaràbi, \v 33 nde kya kan'kölà ubwaŋàbwaŋ apanà ntↄn bi baan aba, muwiy Yԑsu, asànaa bàsön uboo a diim làyweel naa: \q1 "Ngye, ngye awà Mwan amԑ, \q1 Ŋàbawà, mԑ amabɔr." \m \v 34 Nzam kun'wiiy uboo a akü, ntɔn nde ukɔↄn afàfurà unsà upɔɔn. Abun nde kàtԑn naa: \q1 "Mԑ in'sàlapà indiir in'kyɛԑl anà byàndandaa \q1 kàbön mɛ mupà David." \m \v 35 Undiir awun kàfàtԑn nde kà itiir a ndaa asin: \q1 "Ngye asàpà anki mbwo naa mbuur angye wà in'kyɛԑl upɔ̈ɔ̈n." \m \v 36 Wɛɛ, David, utaaŋ ande, nde kàsyääl ukwen a Nzam. Ungö, waa kàkü, ba bun'dye kà an'dii a bàtaarànde, nde kàkyer apↄↄn. \v 37 Wԑԑ mbuur kàwiiy Nzam, nde kàpɔ̈ɔ̈n anki. \v 38 Undiir awun, atↄŋ, làyöb naa u mbwo ande bàkyàlakyään ndwääl a nkul. \v 39 U mbwo ande, mbuur wanswà awà wasà làkwikilà atoo wàbalàbal unsà indiir byanswà mpa kàkwe un'kↄↄn a Mↄsԑ mukyer. \v 40 Kyakin, làkäl kà igyɛԑŋ manà ndaa bàtԑn aŋangɔɔm iyàlabweel: \q1 \v 41 "Làler, bԑ baar aŋàyↄl a un'köl, \q1 làkäl unsà ubem anà làyaalà, \q1 ntɔn mԑ in'kyer undiir mpal làwà bɛ anà mɔ̈ɔ̈, undiir mpa lan'kwo bԑ mukyey isàkal naa mbuur mwԑy kàmàlakyään wa!" » \p \v 42 Mpal bàtoo Pↄl anà Banabasi, ba balɔ̈ɔ̈m muyàlɔŋ ndaa nsil ayin u saba làlääb. \v 43 Ungö a nköŋ, Ayudà mbↄↄn anà baar bàkyey inzaam a Ayudà, ba bàläb Pↄl anà Banabasi. Ba bàyäämà ba a ba, waa bapɛɛ un'kaay mubääb anà kab angway a Nzam. \p \v 44 Ilä a saba kyàlääb, bul lanswà làkàköŋ ntↄn muwem Ndaa a Mwol. \v 45 Wԑԑ mpal bàmԑn Ayudà in'sԑŋ ami, ba bàwem un'köl, bàtön ndaa a Pↄl, waa bun'bɛyà. \v 46 Wԑԑ Pↄl anà Banàbasi bàtɛn a uyɔl naa: « Ya yàlɔ̈m naa ndaa a Nzam bàtàkyään bԑ. Wԑԑ, ntɔn lan'tↄn bɛ ya, bԑ ŋakwo lan'swaŋ naa bԑ làkwe anki muwal mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye. Apanà bi ntabwey abi ibuul akà baar mpa abà Ayudà. \v 47 Abun, Mwol kà iswԑŋ abà: \q1 "Mԑ ngye kasi pԑԑlà ntɔn baar mpa abà Ayudà, \q1 ntↄn ngye asyen mɔ̈ɔ̈, \q1 tii mper màkàtsü mɛɛn." » \p \v 48 Wԑԑ mpal bàwem baar mpa abà Ayudà ndaa ayi, ba bàmɛn un'sak, ba bàsɛmà musà ndaa a Mwol làkoo. Baar banswà basɔ̈ɔ̈l muwal mɔ̈ɔ̈ a mbul a in'tye, ba bàsi làkwikilà. \v 49 Abun, ndaa a Mwol yàpää kà itiir a nsi akin kyanswà. \v 50 Wԑԑ Ayudà bàkàkul usey akà akaar aŋun'naaŋ bàfasyäŋà Nzam anà akà abyääl a bul, ba bàsiinà baar mupà Pↄl anà Banabasi nkwaaŋ, ba baböŋ kà itiir a nsi aba. \v 51 Apan, ba bàkyen Ikɔn bàmusakɔɔb un'twà a in'kɔl aba. \v 52 Wԑԑ akà alↄŋki, ba bàkäl aŋàyↄl a un'sak anà Dweelà In'kyɛԑl. \c 14 \s1 Pↄl anà Banabasi u Ikↄnyum \p \v 1 U Ikↄnyum Pↄl anà Banabasi bàbilà sye u ndwà a nköŋ a Ayudà, waa bàlↄɔŋà. Abun, un'kàbɔ a Ayudà anà Angԑlԑki basi làkwikilà. \v 2 Wԑԑ Ayudà bàtön an'lↄↄŋ, waa bàsiinà baar mpa abà Ayudà mutɔŋ mpem ambe akà atɔŋ. \v 3 Itàkal abun, ba kwo bàkäl ilä mbↄↄn bàmulɔŋ a uyɔl ntɔn làkwikilà aba akà Mwol. Nde kapԑ ikɔ̈b mukyer impà anà idiim anà mutà imbäl u ndaa a kab angway ande. \v 4 Wԑԑ un'sԑŋ a bul waa kàkaabà: amwԑy bàbü a Ayudà, bumwԑy bàbü a Antööm. \v 5 Baar mpa abà Ayudà anà Ayudà anà amfum aba, ba bàbön mumԑɛy ba nkwaaŋ anà mukam ba in'kul. \v 6 Pa bàyöb ba ndaa ayi, ba bàkyer akàyee, waa bàkyen ntsü a Likayɔni, Listre, Dԑrbԑ anà Likↄnya anà an'bul a tsütsü. \v 7 Akun sye, ba bàkäl mukyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ. \s1 Pↄl anà Banabasi u Listre \p \v 8 U Listre kàkäl anà ŋàkwɛkà mwԑy, nde kàkäl ikar, sԑmà mböör ande, nde kàsàkyà anki dwaan. \v 9 Ilä mwɛy nde kàkäl mulab ndaa kàlɔɔŋà Pↄl. Pↄl kun'paam mii, waa kàmԑn naa mbuur awà kàkäl anà làkwikilà ntɔn nde ukɔↄrà. \v 10 Apan, nde kàtɛn a nde u ndaa a ngwal naa: « Mbarà, kal aŋàtsim unsà in'kↄl angye! » Mbuur awà waa kàfumà, waa kàkyen. \v 11 Mpal bàmԑn in'sԑŋ ndaa kàkyer Pↄl, ba bàsi in'kwԑŋ kà Ilikↄnya, waa bàtɛn naa: « Bànzam ban'bulà baar, waa ban'yàtyà mper akà bi. » \v 12 Ba bàpԑ Banabasi ikↄb a « Zösi » Pↄl bun'pԑ ikↄb a « Ɛrmԑsi » ntↄn ndaa yanswà yàkäl anà nde. \v 13 Ndwà a nzam a ngaŋ a Zösi yàkäl u nswɛŋ a bul. Nde kàtwääl in'dim a ngɔɔmà anà in'siŋ a iful u minàmbwo a ndwà ayi ntɔn nde kàkwen naa nde anà un'sɛŋ, ba bàpɛ ibɔɔn. \v 14 Wԑԑ mpal bàwem Antööm ndaa ayi, ba bàkaam ipfԑy aba, waa bàkyen u ntiin ntsü kàkäl un'sԑŋ a baar, bàmusà in'kwɛŋ \v 15 anà mutɛn naa: « Abaal, ntↄn nkye lan'kyer bԑ indiir a tub abi? Làyöb naa bi sye, bi ibà baar asànaa bԑ. Ndaa Aŋàbwaŋ ikàlakyään bi yà naa bԑ làwԑy itԑk, wԑԑ bԑ làyi akà Nzam a mɔ̈ɔ̈ awà kàkyer du, mԑԑn, ngyäl a kölàköl anà indiir byanswà abyà uboo. \v 16 U nkööl yàlyaaŋ, nde kàwԑy in'sԑŋ myanswà mulab ndaa aba ŋakwo. \v 17 Itàkal abà, nde kàkɔ̈ɔ̈n anki mutà imbäl a ubwaŋ ande, mukàlapà fà du, mbul anà mbɛŋ kà an'paŋà a bya, mukàlapà isaa anà muyööl mpem abԑ a un'sak. » \v 18 Wԑԑ itàkal bàtԑn ba ndaa ayi, yàkäl mpay antööm mutsuŋ un'sԑŋ a baar mukɔɔn akapà ibↄↄn. \p \v 19 Apan, Ayudà bàfü Antyↄsha anà Ikↄn, ba bàsi muküünà akà un'sɛŋ a baar. Un'sɛŋ a baar awà kàkyey an'kyän aba, waa bàtԑ Pↄl in'kul ntↄn mukun'dwa. Ungö ba bàkun'wɔm u nsà a bul. Ba bàsii naa nde kan'kwà. \v 20 Wԑԑ mpal bàkàköŋ alɔŋki umbil a Pↄl, laa kàmbarà nde, kàbilà nde uboo a bul. Taaŋtyà, ba bàkyen Dԑrbԑ anà Banabasi. \s1 Mfurà Antyↄsha a Siri \p \v 21 Ungö bàlↄŋ ba baar Làsaŋ Aŋàbwaŋ u bul alà anà baar mbↄↄn bàbulà ba alↄŋki, ba bàfurà Listre, Ikↄn anà Antyↄsha. \v 22 Ba bàpԑɛ alɔŋki ngwal anà bàlɔ̈ɔ̈mà naa ba bàsi muküünà u làkwikilà anà mutɛn naa: « Ilↄↄmà naa bi itwab atàman mpay mbↄↄn mubilà kà imwol a Nzam. » \v 23 Ba bàsɔ̈ɔ̈l andweer kà Ikööŋ imwԑy imwɛy. Ungö muyamà anà mukin, ba bapԑ kà an'kↄↄ a Mwol awà bàsi ba làkwikilà. \p \v 24 Ungö apan, ba bàsoonà Pisidi mukyà Pamfili. \v 25 Ungö mulɔŋ Ndaa u Pԑrzԑ, ba bàtyà Atalya. \v 26 Akun, ba bàwԑl an'swà, waa bàkyen Antyↄsha, ikal akyà basi u kab a ngway a Nzam ntɔn isal bàkyer ba. \v 27 Mpal bàtöl ba, ba bàbel Ikööŋ, bàkyään ndaa yanswà kàkyer Nzam akà ba, anà kaduub nde sye mbwo a làkwikilà akà baar mpa abà Ayudà. \v 28 Abun, ba bàkäl ilä mbↄↄn anà alɔŋki. \c 15 \s1 Nköŋ a Yɛlusàlɛm \p \v 1 Ndam abaal bàfü Yuday, bàlɔɔŋà atɔŋ naa: « Isàkal naa bɛ bàlakyɛy anki asànaa ukaswaŋà un'kɔɔn a Mɔsɛ, bɛ làkwe anki muwà mɔ̈ɔ̈. » \v 2 Yàmɛnà naa an'sye anà mbaaŋ a kölàköl yàkyer abwà uboo a Pɔl anà Banabasi asye anà ba. Ba bàtsül mbar naa Pɔl anà Banabasi anà ndam a baar bumwɛy, bàbeenà Yɛlusàlɛm akà Antööm anà andweer, ntɔn mutsul ndaa ayin. \v 3 Wɛɛ akà ba, Ikööŋ kyapɛ indiir byàkäl mfun ntɔn nkyeen aba, ba bàsoonà Fɛnɛsi anà Samàlya, bàmuyisam mbuul a mpem a baar mpa abà Ayudà. Ndaa ayi yàpɛɛ un'sak mbɔɔn akà atɔŋ banswà. \v 4 Mpal bàtöl ba Yɛlusàlɛm, Ikööŋ anà Antööm anà andweer bawɛl ba, ba bàsam ndaa yanswà kàkyer Nzam u mbwo anà ba. \v 5 Wɛɛ, ndam a Amfarisi amwɛy abà bàbula aklistɔ bàmbarà ntɔn mutɛn naa baar mpa abà Ayudà bàkyer akyɛy anà bàkyer aswaŋ mulab un'kɔɔn a Mɔsɛ. \v 6 Antööm anà andweer bàköŋ ntɔn muler ndaa ayi. \v 7 Ungö a mbaaŋ a bwɛlàbwɛl, Petɔlà laa kàmbarà nde, waa kàtɛn naa: « Atɔŋ abaal, bɛ, bɛ làkyàyöb naa sɛmà itaan Nzam kàsɔ̈ɔ̈l uboo abɛ naa u mun amɛ, baar mpa abà Ayudà bàwem Ndaa a Làsaŋ Aŋàbwaŋ anà bàsi làkwikilà. \v 8 Waa Nzam awà ayöb mpem a baar, katɛɛl imbäl mukapà Dweelà In'kyɛɛl asànaa akà bi. \v 9 Nde sye nsöön kàsi anki uboo a bi anà ba: nde kàpöŋ mpem aba ntɔn làkwikilà aba. \v 10 Apanà, ntɔn nkye lan'lwab bɛ Nzam, lan'sà bɛ buur u bway a alɔŋki, buur mpa bàkwe bànkaa abi itàkal bi ŋakwo musɛn? \v 11 Wɛɛ, ntɔn ngyɛb a Mwol Yɛsu awà ifàsà bi làkwikilà, bi kàwü mɔ̈ɔ̈ sye asànaa ba. » \v 12 Abun, un'sɛŋ wanswà kàkäl a kul, ba bàkäl muwem Banabasi anà Pɔl bàkäl mukyäänà ba idiim anà impà byanswà kàkyɛr Nzam akà baar mpa abà Ayudà u mbwo a Antööm. \v 13 Mpal bàmay ba mutɛn, Zyak kàwɛl ndaa, waa kàtɛn naa: « Atɔŋ abaal, lan'wem! \v 14 Simɔn kàmiyɔɔb naa u nsɛmà Nzam kàkyer aben musɔɔl un'sɛŋ umwɛy uboo a in'sɛŋ myanswà mpa amyà Ayudà ntɔn muwal ikɔb ande. \v 15 Ya yan'bwà balàbal asànaa ndaa bàsön aŋangɔɔm naa: \p \v 16 "Mwol kan'tɛn naa: Ungö apan, mɛ in'sàkyer asàyàfurà \q1 ntɔn musuub ndwà a David ayà yàbü. \q1 Mɛ in'sàlɔɔn indiir aya byàtäy, \q1 mɛ in'sàmbaar ya. \q1 \v 17 Abun, ndam abaal ayisàsal waa isàleŋ Mwol, \q1 anà baar a in'sɛŋ myanswà myàfàtà ikɔb amɛ din. \q1 Ayi ntɛɛn a Mwol afàkyer indiir abi \q1 \v 18 abyà bàyöb sɛmà itaan." \m \v 19 Kyakin mɛ, mɛ in'kasii naa kà ubwaŋ anki mupà mpay akà baar mpa abà Ayudà ban'buul mpem aba akà Nzam, \v 20 wɛɛ basöön un'kaan naa ba bàkɔɔn asin tsütsü apà ŋingyäy a itɛk, anà inswem, anà ntsür mpa aŋàtsul kil anà an'kil. \v 21 Ntɔn, sɛmà nkööl yàlyaŋ itaan, bye anà baar bàfalɔŋ un'kɔɔn a Mɔsɛ u bul lanswà, ntɔn bàfàtaŋ wa ilä a saba kyanswà u ndwà a nköŋ a Ayudà. » \s1 Mbar kàtsül nköŋ a Yɛlusàlɛm \p \v 22 Abun yan'söön ubwaŋ naa Antööm anà andweer anà Ikööŋ kyanswà bàsɔ̈ɔ̈l baar uboo aba anà batöm Antyɔsha mbwo mwɛy anà Pɔl anà Banabasi. Ba bàsɔ̈ɔ̈l Yudɛ awà bàfàbel naa Balàsàbasi anà Silasi, baar bàkäl anà ikɔ̈b uboo a atɔŋ. \v 23 Ba bapɛ un'kaan mwɛy awà bàsön ba abà: \p « Akà bɛ atɔŋ mpa abà Ayudà làfàkal kà Antyↄsha u Siri anà Silisi, Antööm, andweer anà atɔŋ bàmàlapà mbɔr! \v 24 Bi kan'wem naa baar amwɛy bàfü uboo a bi, waa bàyàtwaal lingyooma akà bɛ unsà ntɛɛn aba anà bàpɛ mpem abɛ mpay, wɛɛ bi ba katöm anki. \v 25 Lalan kàmɛn bi anà kàkyey bi banswà naa yubwaŋ bi isɔ̈ɔ̈l abaal anà bi katöm akà bɛ. Ba bàyà mbwo mwɛy anà nkween abi Banabasi anà Pɔl. \v 26 Baar abà bàbɔ̈ɔ̈l, bàkyàyälà mɔ̈ɔ̈ aba ntɔn ikɔb a Mwol abi Yɛsu Klistɔ. \v 27 Abun, bi kàmàlatööm Yude anà Silasi, ba bàyàlakyään u mun aba ndaa nsil ayi. \v 28 Yàmɛnà naa yubwaŋ naa Dwelà In'kyɛɛl anà bi ŋakwo, bi kàtsül mukɔɔn akàlatälà buur asin udu a indiir a mfun bi: \v 29 utɔn in'twaŋ a ntsür bàfàpà ibɔɔn akà itɛk, anà an'kil, anà ntsür mpa yàŋàtsul kil, anà ipasàsɛ. Bɛ làsàlab ndaa ayi, bɛ lan'kyer ubwaŋ. Làkäl ubwaŋ! » \v 30 Apan ba bàkaabà anà Ikööŋ, waa bàtyà Antyɔsha. Akun ba bàtüüb un'sɛŋ a aŋàlàkwikilà, waa bapɛ un'kaan. \v 31 Ungö ban'taŋ ba wa, atɔŋ bàmɛn un'sak, ntɔn wa kapɛ ngwal. \v 32 Yude anà Silasi, ba ŋakwo sye bàkäl aŋangɔɔm, ba bapɛɛ an'lwɛŋ mbɔɔn ntɔn ba bàwɛl un'kanà anà ngwal. \v 33 Ba bàkäl ndam a taaŋ paa, atɔŋ waa bafuur unsà duu akà baar batöm. \v 34 Wɛɛ Silasi kàsàsal paa. \v 35 Wɛɛ akà Pɔl anà Banabasi, ba bàsàsal u Antyɔsha anà baar asin mbɔɔn mulɔɔŋà anà mukyäänà Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Ndaa a Mwol. \s1 Nkaabà a Pɔl anà Banabasi \p \v 36 Ungö a an'taaŋ, Pɔl kàtɛn a Banabasi naa: « Tsweenà bi ifurà mukàler atɔŋ kà an'bul manswà kàyilɔɔŋà bi Ndaa a Mwol, ntɔn muyöb naa ba kwo bà aben. » \v 37 Banabasi kàkwen musyen sye anà ba Ywan, awà bàfabeelà sye Malakɔ. \v 38 Wɛɛ Pɔl kàmɛn naa kà ubwaŋ anki ba mukyà anà mbuur awà kàsawɛy sɛmà Pamfili anà mpa kàsabay unsà isal aba. \v 39 Apan, an'sye màkäl màngwal uboo a ba bàbɔ̈ɔ̈l, undiir awun bàkaabà ba. Banabasi kàwɛl Malakɔ, waa bàbilà anà nde kà an'swà ntɔn mukyà isaŋ a Shipɛlɛ. \v 40 Wɛɛ akà Pɔl, nde kàsɔ̈ɔ̈l Silasi, waa kàkyen anà nde, ungö bun'si atɔŋ u kab angway a Mwol. \v 41 Nde kàyilyaaŋà u Siri anà Silisi ntɔn muyipà Ikööŋ ngwal. \c 16 \s1 Pɔl anà Silasi ban'syen Tumàtɛ \p \v 1 Pɔl kàkɔlà Dɛrbɛ anà Listre. Akun, kàkäl anà un'lɔŋki mwɛy ikɔb ande Tumàtɛ, mwan a un'kaar un'yudà kàbulà un'klistɔ, taarànde kàkäl un'ngɛlɛki. \v 2 Atɔŋ abà u Listre anà u Ikɔn bun'tɛɛl imbäl aŋàbwaŋ. \v 3 Pɔl kàkwen mukun'syen. Ungö akun'wal, nde kàkyer un'kyɛy, ntɔn Ayudà bàkäl kwo bàkyer ayöbà naa taarànde kàkäl un'ngɛlɛki. \v 4 Kà an'bul bàyilyaaŋà ba, ba bàyiswaŋà atɔŋ mulab ndaa bàtsül Antööm anà andweer u Yɛlusàlɛm. \v 5 Abun, Ikööŋ byàbulà ngwal unsà làkwikilà anà byàkwɛyà ntal a aklistɔ ilä a ilä. \s1 Imanmii a Pɔl u Tɔlɔwasi \p \v 6 Dwelà In'kyɛɛl kàkyer atsuŋ mukyään Ndaa u mɛɛn a Azi, abun ba bàsoonà nsi a Filizi anà Ngalàtyà. \v 7 Mpal bàtöl ba tsütsü a Misi, ba bàsii mubilà u Bitini, wɛɛ Dweelà a Yɛsu mbwo kapɛ anki. \v 8 Lalan bàsoonà ba Misi, waa bàtyà Tɔlɔwasi. \v 9 U mpib mwɛy, Pɔl kàmɛn imanmii: un'nsi Masɛdwan mwɛy kàkäl aŋàmbar, waa kun'bɔ̈ɔ̈n, waa kàtɛn naa: « Lyaaŋ u Masɛdwan, yibay! » \v 10 Ungö a imanmii aki, kà imbürà, nde kàleŋ bi mukyà Masɛdwan, ntɔn bi kàyöb naa Mwol kàmibel mukàkyään Làsaŋ Aŋàbwaŋ akà baar a mper ayin. \s1 Lidi kan'sà làkwikilà amu Mwol \p \v 11 U Tɔlɔwasi, bi kàbilà kà an'swà mukyà ipey isaŋ a Samɔtalasi. Taaŋtyà bi kàtoo kà an'swà u Nɛyapɔlisi. \v 12 Fà apan, bi kàkyà Filipe, bul a kölàköl là itiir a nsi Masɛdwan, la làkäl nsal a Lɔmà. Bi kàkäl ndam a taaŋ u bul alà. \v 13 Ilä a saba, bi kàtoo u nsà a bul ntɔn mukyà kà un'kɔɔl a an'dà, ntɔn bi kàsii naa bi ikàman ikal a ngyamàkà. Bi kàbwaay paa, anà kàyamà anà akaar bàköŋ paa. \v 14 Umwɛy uboo a akaar abà, ikɔb ande Lidi, bul ande Tyatir, nde kàkäl un'yääl a ipfɛy a tsöö, nde kàfasyäŋà Nzam. Nde kàkyer iweemà, waa Mwol kun'duub mpem ntɔn nde uwem ubwaŋàbwaŋ indiir kàtɛɛnà Pɔl. \v 15 Umpal kàwɛl nde ndüümà, nde anà ndwà ande, nde kà ibɔ̈ɔ̈n, waa kàtɛn naa: « Kya bɛ làsàman naa mɛ in'wà ŋàlakwikilà a Mwol, wɛy bɛ làbilà anà làkäl u ndwà amɛ. » Nde kàsi muküünà naa bi ikyey. \s1 Pɔl anà Silasi u bɔlokà \p \v 16 Ilä mwɛy bi kàkäl mukyà ikal a ngyamàkà, un'syääl mwɛy wà un'kaar kàkäl anà bwoo a nkwee, nde kàyi akà bi. Nde kàfakɔlà myee anà kàfakyäänà baar ndaa iyàyà kusà. Isal ande aki kyàpɛɛ bweel mbɔɔn akà ankum ande. \v 17 Nde kàsɛmà muyilab Pɔl anà bi. Nde kàyikuubà in'kwɛŋ, waa kàtɛɛnà naa: « Baar làman bɛ bà, ba bà asyääl a Nzam a Dudu! Ba bàmuyàlakyään mbwo a mɔ̈ɔ̈! » \v 18 Nde kàfakyerà abà ilä mbɔɔn. Ya yàpɛ Pɔl làkyämun, lalan kàbulà nde, waa kàswɛŋ dweelà alan naa: « Kà ikɔb a Yɛsu Klistɔ, mɛ amaswaŋ, too uboo a un'kaar wà. » La waa làtoo taaŋ nsil alan. \v 19 Mpal bàmɛn ankum ande naa undiir kàfapaa ba ubwaŋ kan'too, ba bàkör Pɔl anà Silasi, waa basyen kà un'syäl kusà a antɛɛn. \v 20 Ba baswɛŋ akà amfum a antɛɛn, waa bàtɛn naa: « Baar bà, bàmuyitwaal lingyoomà uboo a bul abi. Ba Bayudà, \v 21 ba bàyikyään nkääl a ingyey mpa ban'kwo bi mulab ntɔn bi ibà baar a Lɔmà. » \v 22 Un'sɛŋ a baar kàmbarà u nkyɛl ntɔn mutɔn ba, antɛɛn batöm mukasɔl ipfɛy, waa baswɛŋ naa bapɛ an'füm. \v 23 Ungö mukadüb iki mbɔɔn, ba batɔɔm u bɔlokà, waa bàswɛŋ un'leer a bɔlokà mukasey ubwaŋàbwaŋ. \v 24 Pa kàwɛl nde nswɛɛŋ ayi, nde kasi u bɔlokà làboboo, waa kabäm ibiŋ a in'te kà in'kɔl aba. \v 25 Tsütsü a boboo a mpib, Pɔl anà Silasi bàkäl muyamà anà mutɔl an'diim musyäŋà Nzam. Baar a bɔlokà bumwɛy bàkäl muweemà ba. \v 26 Kà imbürà, mɛɛn màni a ngwal, an'sin an'ta a bɔlokà màkyer atɛɛr, apan ibeenà byanswà waa byàdubà, in'siŋ a baar a bɔlokà banswà waa myàtsuŋà. \v 27 Umpal kàwiyà un'leer a bɔlokà u twaal anà kàmɛn nde naa ibeenà a bɔlokà byàŋàdubà, nde kàtwey kɔm ande ntɔn mudwa mɔ̈ɔ̈ ande, ntɔn nde kàsii naa baar a bɔlokà ban'tiin. \v 28 Wɛɛ Pɔl kàtɛn u ndaa a ngwal naa: « Twɔn an'dwa mɔ̈ɔ̈ angye, bi banswà ibà paa! » \v 29 Un'leer a bɔlokà kàlɔ̈m mwinà, kàbilà uboo a ndwà u ntiin, waa kàbü a matɛɛr kà in'kɔl a Pɔl anà Silasi. \v 30 Apan, nde katwey u nsà, waa kàtɛn naa: « Amwol, ininà mɛ in'kyer muwal mɔ̈ɔ̈? » \v 31 Ba bun'fuur naa: « Sà làkwikilà akà Mwol Yɛsu, waa ngye ayàwà mɔ̈ɔ̈, ngye anà ndwà angye yanswà. » \v 32 Abun, ba bun'kyään ndaa a Mwol, anà baar banswà bàkäl u ndwà ande. \v 33 Taaŋ nsil alan u mpib, nde kasyen mukàsɔŋ iwà aba. Ungö apan nde kàwɛl ndüümà, nde anà baar ande banswà. \v 34 Nde kasyen u ndwà ande, kàyöŋà mɛsà, waa kàsäŋà anà ndwà ande yanswà ntɔn kàsi nde làkwikilà amu Nzam. \v 35 Mpal làyaanà taaŋ, antɛɛn bàtöm asyääl ntɔn mutɛn a un'leer a bɔlokà naa: « Awɛy baar ban. » \v 36 Un'leer a bɔlokà kàkyään Pɔl ndaa ayi, waa kàtɛn naa: « Amfum antɛɛn ban'tɔm ndaa naa bàlatwey u bɔlokà. Apanà, làtoo anà làkyen unsà duu. » \v 37 Wɛɛ Pɔl kàtɛn naa: « Ungö mukikam an'füm u mii a baar ukɔɔn akifuul un'lɔɔn, bi Alɔmà, ba bitɔɔm u bɔlokà. Apanà waa ba bitɔɔm u nsà u nku! Ya ikal anki abwɛy! Wɛy ba ŋakwo bàyitwey! » \v 38 Asyääl bàkàkyään ndaa ayi akà amfum a antɛɛn. Mpal bàwem ba naa ba bàkäl Alɔmà, bɔɔmà waa lawɛl. \v 39 Ba waa bàyi, babɔ̈ɔ̈n, batwey anà balɔ̈ɔ̈m mutoo u bul. \v 40 Mpal bàtoo ba u bɔlokà, ba bàkàbilà u ndwà a Lidi. Ungö mubwey anà atɔŋ, ba bapɛ ngwal, waa bàkyen. \c 17 \s1 Pɔl anà Silasi u Tɛsalɔnikà \p \v 1 Pɔl anà Silasi bàlyaaŋ kà Amfipolisi anà Apɔlɔni, ba bàkɔlà Tɛsalɔnikà. Akun Ayudà bàkäl anà ndwà a nköŋ aba. \v 2 Pɔl kàbilà kwo asànaa nkääl ande. An'saba an'tär màlääb, nde kàkäl muyäämà anà ba ntɔn Ndaa Aŋàsɔn, \v 3 wàmubuul anà muswaŋ naa Klistɔ kàkyer alàman mpay anà kàkyer alàwiyà uboo a akü. Klistɔ wà Yɛsu wa alàkyäänà mɛ wà. \v 4 Ndam a baar uboo a ba bàkyey ba, ba bàtüüb anà Pɔl anà Silasi, anà un'kàbɔ a Angɛlɛki bàfasyäŋà Nzam, anà akaar a nkaay mbɔɔn. \v 5 Wɛɛ Ayudà bàwem un'köl, ba bàwɛl baar a bunàbun bàmbàmbärà kà an'balàbal ntɔn musà binköŋ mbɔɔn uboo a un'sɛŋ anà lingyoomà uboo a bul. Ba bàkàyɔl u ndwà a Yasɔn, ntɔn muleŋ Pɔl anà Silasi anà mukasyen akà un'sɛŋ a baar. \v 6 Ba bamɛn anki, apan ba bàwɛl Yasɔn anà ndam a atɔŋ bàkäl anà nde, ba batwääl akà abyääl a bul, bàmusà in'kwɛŋ anà mutɛn naa: « Baar bà ban'twaal lingyoomà u mɛɛn manswà, wɛɛ ŋàbawà ba ban'yàkɔlà apà! \v 7 Yasɔn kawɛl u ndwà ande. Ba banswà bàkwen anki mulab in'kɔɔn a Sɛzar, ba bàmutɛɛnà naa we anà mfum asin ikɔb ande Yɛsu. » \v 8 Ndaa ayi yàtwääl lingyoomà akà un'sɛŋ a baar anà akà abyääl a bul. \v 9 Ungö muwal nkwiy kà an'kɔɔ a Yasɔn anà mà baar bumwɛy, ba waa bawɛy. \s1 Pɔl anà Silasi u Bɛrɛ \p \v 10 U mpib, atɔŋ bàtöm Pɔl anà Silasi u Bɛrɛ. Umpal bàtöl ba, ba bàbilà u ndwà a nköŋ a Ayudà. \v 11 Ayudà a Bɛrɛ bàkäl anà mpem aŋàbwaŋ akwànaa Ayudà a Tɛsalɔnikà. Ba bàwɛl Ndaa unsà mansyäär, ba sye bàfasyeebà Ndaa Aŋàsɔn ilä byanswà ntɔn muyöb naa nkye indiir bakyäänà byàkäl ndandaa. \v 12 Baar mbɔɔn uboo a ba bàsi làkwikilà, anà akaar angɛlɛki a nkaay, anà abaal mbɔɔn. \v 13 Wɛɛ mpal bàyöb Ayudà a Tɛsalɔnikà naa Pɔl wàmukyäänà ndaa a Nzam sye u Bɛrɛ, ba bàyi ntɔn musà lingyoomà uboo a baar banswà. \v 14 Apan, làgyägyä, atɔŋ bàkàswà Pɔl u ntsü a ngyäl a kölàköl, wɛɛ akà Silasi anà Tumàtɛ, ba bàsàsal paa. \v 15 Baar bàsyen Pɔl, bàkàtsü kà Atɛn. Ungö bàyàfurà ba, ba bàkyään Silasi anà Tumàtɛ nswɛɛŋ katööm Pɔl: nde kalɔ̈m naa ba bun'läb agyägyä. \s1 Pɔl kà Atɛn \p \v 16 Umpal kàkäl Pɔl mudilà ba kà Atɛn, mpem ande yàlalà mbaa muman naa bul la làkäl aŋàyɔl a itɛk. \v 17 Nde kàyäämà anà Ayudà anà baar mpa abà Ayudà abà bàfasyäŋà Nzam uboo a ndwà a nköŋ a Ayudà, anà baar banswà kàbweeyà nde abà kà un'syäl ilä byanswà. \v 18 Ndam a baar a an'yeerà, baar a Epikür anà baar a Stɔyi bàyäämà anà nde. Amwɛy bàtɛɛnà naa: « Ŋamun awà ininà ukwen mutɛn? » Bumwɛy naa: « Nde ayàkal un'lɔɔŋ a bànzam a ingyey » ntɔn nde kàkyäänà Làsaŋ Aŋàbwaŋ là Yɛsu anà ngwiiyà a akü. \v 19 Apan waa bun'kör, bun'syen kà un'syäl a Arɔpazɛ, waa bàtɛn a nde naa: « Nkye bi ikyàkwo muyöb, an'lɔɔŋ nà màkün ayikyään ngye mà? \v 20 Ntɔn ngye awà mukyäänà bi indiir a ingyey. Bi ikwen muyöb naa bya iswaŋà aben. » \v 21 Abun, baar a Atɛn banswà anà angyey bàfàkal kà Atɛn, taaŋ aba mbɔɔn làlyaaŋà mutɛn itàkal muwem indiir akün. \v 22 Pɔl kàkäl umbär uboboo a Arɔpazɛ, waa kàtɛn naa: « Abaal a Atɛn, mɛ an'man naa mɔ̈ɔ̈ abɛ wanswà wà unsà inzaam. \v 23 Ntɔn an'yilyaaŋ mɛ uboo a bul abɛ anà an'syebà mɛ indiir a in'kyɛɛl abɛ, mɛ an'man idwà imwɛy bàkyàsɔn naa: "Akà nzam mpa bàyöb baar!" Wɛɛ nde wa làfàsyänà bɛ wà anà làkɔ̈ɔ̈n ayöb bɛ, mɛ amàyàlakyään wa. \v 24 Nzam awà kàkyer du anà mɛɛn anà indiir byanswà abyà uboo, nde wà Mwol a du anà mɛɛn, nde ufàkal anki uboo a ndwà a nzam ayà bàkyer kà an'kɔɔ a baar, \v 25 nde baar bàfun'bay anki, asànaa nde kà we anà mfun a undiir aben undiir. Ntɔn nde wà mbuur afàpà mɔ̈ɔ̈ anà un'swey akà baar banswà anà indiir byumwɛy. \v 26 Fà mbuur mwɛy nde kàkyer in'sɛŋ a baar ntɔn ba bàkäl udu a mɛɛn manswà, nde kàtsül an'mpaŋà anà ndel a nsi bàtöŋ ba. \v 27 Nde kàkwen naa baar bàleŋ Nzam, taaŋ lumwɛy naa ba bun'mɛn unsà ileleŋ aba. Kutɛn aŋàbwaŋ nde kwɛl watɛy anà umwɛy umwɛy uboo a bi, \v 28 ntɔn: \p "U mbwo ande, bi ibye anà mɔ̈ɔ̈, ibàmubar anà mukal." \p Ya yà asànaa bàtɛn asöön abɛ amwɛy naa: "Bi sye ibà itoo ande." \v 29 Undiir awun, ntɔn ibà bi itoo a Nzam, bi ikwe anki muyweer naa nde ukäl asànaa itɛk a wɔl, kyà arza anà kyà un'kul kàkyer mbuur unsà an'kyän ande. \v 30 Wɛɛ Nzam, ukɔɔn alab taaŋ a ingyöy, apanà nde wàmubel baar banswà u ntsü yanswà mubuul mpem, \v 31 ntɔn nde kàkyàtsul ilä mwɛy akyà usàtsüül nde mɛɛn manswà nsaŋ unsà balàbal u mbwo a mbuur kàsɔ̈ɔ̈l nde, awà kaswɛŋ nde idiim mukun'wiiy kà ukwà. » \v 32 Mpal bàwem ba « ngwiiyà a akü », baar amwey waa bun'sɛɛ, wɛɛ bumwɛy bàtɛɛnà naa: « Bi iyàfawem mutɛn ndaa ayi u mbalà asin. » \v 33 Apan, Pɔl waa kàsawɛy. \v 34 Wɛɛ ndam a baar bumwɛy bàbääb anà nde, ba bàsi làkwikilà: uboo a ba, Dɛnis mbuur a Arɔbazɛ, anà un'kaar mwɛy ikɔb ande Damalis, anà baar asin sye. \c 18 \s1 Pɔl u Kɔlintɔ \p \v 1 Ungö apan, Pɔl kàlwomà kà Atɛn, waa kàkyen Kɔlintɔ. \v 2 Nde kwo kàbwey anà Un'yudà mwɛy ikɔb ande Akilasi, un'nsi Pɔnt, kàfü Itali itaan a mbɔɔn tɛy anà un'kyay ande Pilàsilà, ntɔn Kɔlɔdɛ kàswɛŋ naa Ayudà banswà bàkyer atoo u Lɔmà, nde kàbääb anà ba, \v 3 ntɔn nde kàkäl akyà isal mwɛy anà ba, nde kàkäl apà ba ntɔn mukyer isal: ba bàkäl akyeer a ntɛn. \v 4 Pɔl kàyäämà kà ilä a saba kyanswà u ndwà a nköŋ a Ayudà. Nde kàkyer ngwal naa Ayudà anà Angɛlɛki bàkyey. \v 5 Wɛɛ utaaŋ bàfü Silasi anà Tumàtɛ Masɛdwan anà bàyàkɔlà ba, Pɔl kàpɛ mɔ̈ɔ̈ ande wanswà mulɔŋ Ndaa anà mutà imbäl akà Ayudà naa Yɛsu wà Klistɔ. \v 6 Ayudà bàsyee mbaaŋ, waa bun'töö. Pɔl kàkɔɔb ipfɛy ande, waa kàtɛn a ba naa: « Wɛy an'kil abɛ màbü udu a un'tswe abɛ ŋakwo! Mɛ un'bar ankye akwɛy watɛy. Sɛmà apanà mɛ in'kyà akà baar mpa abà Ayudà. » \v 7 Apan, nde kàtoo akun, waa kàbilà u ndwà a mbuur mwɛy ikɔb ande Tityüs Züstüs, nde kàfasyäŋà Nzam, ndwà ande yàkäl yàŋàbääb a ndwà a nköŋ a Ayudà. \v 8 Apan, Krispüs, un'leer a ndwà a nköŋ a Ayudà, kàsi làkwikilà amu Mwol anà ndwà ande yanswà. Bàkɔlintɔ mbɔɔn bàweemà Pɔl, bàsi làkwikilà anà bàwɛlà ndüümà. \p \v 9 U mpib mwɛy, Mwol kàkyään Pɔl unsà imanmii naa: « Twɔn an'man bɔɔmà, lab mukyään, twɔn an'kal a duu. \v 10 Ntɔn mɛ, mɛ in'wà anà ngye, akà mbuur mwɛy ukwe anki mukakyer ube, ntɔn un'sɛŋ amɛ wà mbɔɔn u bul alà. » \v 11 Nde kàkyer mbul mwɛy a ngɔɔn syaam mulɔŋ ndaa a Nzam uboo a ba. \v 12 Wɛɛ umpal kàkäl Galyɔn mfum u Akayi, unsà un'tüüb mwɛy, Ayudà bàtwääl lingyoomà ntɔn mutɔn Pɔl. Apan, ba bun'syen u làbay a nsaŋ, \v 13 waa bàtɛn naa: « Mbuur wà wàmuyisyen baar musyäŋà Nzam ukɔɔn alab un'kɔɔn. » \v 14 Umpal kàlàduub Pɔl mun, Galyɔn kàtɛn a Ayudà naa: « Kya ilàkal ndwääl itàkal ube a kölàköl, mɛ in'kyer alawem, oo Ayudà. \v 15 Wɛɛ isàkal naa mbaaŋ yà ntɔn ndaa anà ikɔb anà un'kɔɔn abɛ ŋakwo, ayin iler bɛ ŋakwo. Mɛ, mɛ in'kwen anki mukal ntɛɛn a indiir abi! » \v 16 Apan, nde waa kafuur. \v 17 Lalan bàkör ba Sɔstɛn, mfum a ndwà a nköŋ a Ayudà, waa bun'düb kusà a làbay a nsaŋ. Wɛɛ Galyɔn indiir abi kàsi anki u mpem. \s1 Mfurà a Pɔl kà Antyɔsha \p \v 18 Pɔl kàfàkal ilä mbɔɔn u Kɔlintɔ. Ungö, nde kàsàwɛy atɔŋ, waa kàwɛl an'swà ntɔn mukyà Siri anà Pilàsilà anà Akilasi, ungö mukɔɔl ntswe ande u Sanshres ntɔn nde kàdi kyän. \v 19 Ba bàtöl Ԑfɛsɔ, Pɔl kàsàwɛy atɔŋ bàkäl anà nde paa. Nde kàbilà nde ŋakwo u ndwà a nköŋ a Ayudà, waa kàyäm anà Ayudà. \v 20 Ba bun'lɔ̈ɔ̈m naa nde ukäl ilä mbɔɔn apà ba, wɛɛ Pɔl kàkyey anki, \v 21 wɛɛ nde kàsawɛy nde, waa kàtɛn naa: « Nzam usàkwen, mɛ in'kyer afàsyefurà apà bɛ. » Nde kàbilà kà an'swà mukyà Ԑfɛsɔ. \v 22 Nde kàtoo kà an'swà u Sɛzarɛ. Nde kàtàbeenà mupà Ikööŋ mbɔr, waa kàtyà Antyɔsha. \v 23 Ungö kàkyer nde ndam a an'taaŋ paa, nde kàkyen anà kàsoonà Ngalàtyà anà Frizi muyipà alɔŋki banswà ngwal. \s1 Apɔlɔsi u Ɛfɛsɔ anà u Kɔlintɔ \p \v 24 Un'yudà mwɛy ikɔb ande Apɔlɔsi, un'nsi Alɛksandri, kàyàkɔlà kà Ɛfɛsɔ. Nde kàkäl aŋun'yɛnà, kàyöb utwɛɛy ubwaŋàbwaŋ anà kàkäl ngwal u Ndaa Aŋàsɔn. \v 25 Nde kàwɛl un'yɛnà u mbwo a Mwol, anà mbämà unsà dwelà, nde kàyikyäänà anà kàyilɔɔŋà anà nwɛŋ indiir iler Yɛsu, itàkal naa nde kàyöb nà ndüümà a Ywan mpɛl. \v 26 Nde kàyääma unsà uyɔl uboo a ndwà a nköŋ a Ayudà. Wɛɛ Pilàsilà anà Akilasi bun'wem ba, ba bun'wɛl ukɔl, ntɔn ba bun'swɛŋ ubwaŋàbwaŋ Mbwo a Nzam. \v 27 Nde kàkwen mulyaaŋ kà Akayi, atɔŋ bun'pɛ ngwal mukyer abun, ba bàsön un'kaan akà alɔŋki ntɔn ba bun'wɛl. Mpal kàtöl nde, unsà kab a ngway, nde kàmɛnà mbuur a ndöŋ akà baar bàbulà aŋàlàkwikilà \v 28 ntɔn nde kàtön Ayudà ipepey a ngwal yanswà u mii a baar: nde kàswɛŋà u mbwo a Ndaa Aŋàsɔn naa Yɛsu wà Klistɔ. \c 19 \s1 Pɔl u Ɛfɛsɔ \p \v 1 Yàmɛnà naa mpal kàkäl Apɔlɔsi u Kɔlintɔ, Pɔl, ungö kàsoonà nde itiir a nsi a myɔŋ, nde kàtyà Ԑfɛsɔ. Nde kwo kàbwey a ndam a alɔŋki, nde kafuul naa: \v 2 « Nkye bɛ làkyàwal Dwelà In'kyɛɛl umpal làbulà bɛ aŋàlàkwikilà? » Ba bun'fuur naa: « Bi kàwem anki akà làsaŋ làmwɛy naa we anà Dweelà In'kyɛɛl. » \v 3 Apan nde kafuul naa: « Ndüümà nà bɛ làwɛl? » Ba naa: « Ndüümà a Ywan. » \v 4 Waa Pɔl kàtɛn naa: « Ndüümà a Ywan yà ndüümà a mbuul a mpem, nde kàkyäänà un'sɛŋ naa ba bàsi làkwikilà akà mbuur awà ayàyà ungö a nde, iswaŋà naa Yɛsu. » \v 5 Ungö bàwem ba ndaa ayi, ba bàwɛl ndüümà kà ikɔb a Mwol Yɛsu. \v 6 Ungö kasi Pɔl an'kɔɔ, Dweelà In'kyɛɛl kàyi udu a ba, waa ba bàsɛmà mutɛn unsà ndaa yà ifà ifà anà mutà ngɔɔm. \v 7 Ba banswà bàkäl isii a baar kwem aŋiyweel. \p \v 8 Ungö apan, Pɔl kàbilà u ndwà a nköŋ a Ayudà, nde kàtɛɛnà anà uyɔl ngɔɔn tär, wàmuyämà anà musiinà baar bàweemà nde naa ba bàkyey ndaa a Imwol a Nzam kàlɔɔŋà nde. \v 9 Wɛɛ bumwɛy uboo a ba bàkäl baar a un'tswe bwoor, ba bàtön musà làkwikilà anà bàsɛɛ Mbwo u mii a nköŋ a baar. Apan Pɔl kàkaabà anà ba, waa kàwɛl alɔŋki ukɔl ntɔn muyäämà anà ba ilä a ilä u ndwà a nkaan a Tiranüs. \v 10 Ya abà yàkölà mbul yweel, abun baar banswà bàkäl kà Azi, Ayudà anà a Angɛlɛki, bàkyer awem Ndaa a Mwol. \s1 Baan a Tsɛva babaal \p \v 11 Nzam kàkyerà impà a ifà asin u mbwo a an'kɔɔ a Pɔl. \v 12 Undiir awun, bàsyee ba ipfey itàkal itɛɛnà a ipfɛy byàböölà ndür ande udu a abɛy: an'kyal aba waa màwüü, an'dweelà an'be waa màtoo. \v 13 Ndam a Ayudà bàyilyaaŋà ntsü yanswà ntɔn muböŋ an'dweelà an'be uboo a baar, bàbulà sye mutà ikɔb a Mwol Yɛsu din anà mutɛn naa: « Mɛ amaswaŋ, too kà ikɔb a Yɛsu awà ufàkyään Pɔl wà! » \v 14 Baar bàkyerà abun bà baan a Tsɛva babaal bànsambwaar. Tsɛva kàkäl Un'yudà, kàkäl sye undweer a angaŋ. \v 15 Wɛɛ dweelà a làbe kafuur naa: « Mɛ Yɛsu in'kyun'yöb, mɛ in'kyàyöb naa Pɔl wà nà. Wɛɛ bɛ, bɛ làbà bànà? » \v 16 Apan, mbuur kàkäl anà dweelà a làbe kabweel u ndür, kàsöön ba banswà u ngwal. Unkiiŋ kàkü bɛy, lalan bàtiin ba ndwà ande bànsàpɔl anà iwà u ndür. \v 17 Baar banswà bàkäl kà Ɛfɛsɔ, Ayudà anà Angɛlɛki, bàkyer ayöb ndaa ayi, bɔɔmà waa lawɛl, ikɔb a Mwol Yɛsu kyàkäl kyàŋàsyäŋà. \v 18 Baar mbɔɔn uboo a baar bàbulà aŋàlàkwikilà, bàyee mukyey anà mukyään nsyääl aba. \v 19 Baar mbɔɔn uboo a baar bàfasyäälà inwɛŋ, bàtwääl in'kaan aba, waa bàsyee mya mbaa kusà a baar banswà. Mpal bàyilà ba ntal a mya, ya yàbü nsaab an'kwem an'tyeen myà itɛr a ngim. \v 20 Undiir awun, unsà ngwal a Mwol, Ndaa yàkyer ayɛl anà yàkäl ngwal. \s1 Lingyoomà kà Ɛfɛsɔ \p \v 21 Ungö byàlyaaŋ indiir abi, Pɔl kàwɛl an'kyän unsà dweelà musoonà Masɛdwan anà Akayi ntɔn mukyà Yɛlusàlɛm, waa kàtɛn naa: « Mɛ insàfur atol paa, mɛ in'kyer aman Lɔmà sye. » \v 22 Ungö mutɔm Masɛdwan abɔ̈ɔ̈l uboo a baar basälà anà nde, Tumàtɛ anà Ԑlastɛ, nde ŋakwo kàsàkyer ndam a ilä kà Azi. \v 23 Umpal ayin, lingyoomà a ngwal làkyer atoo ntɔn Mbwo. \v 24 Kàkäl anà un'kyeer a in'tak mwɛy ikɔb ande Dɛmɛtrüs, kàfakyerà bikwom a idwà a Artɛmisi anà arza. Abun asyääl ande bàwɛlà bweel mbɔɔn. \v 25 Nde kàtüüb ba anà baar asin bàfakyerà isal imwey anà ba, waa kàtɛn naa: « Abaal, bɛ làkyàyöb naa ubwaŋ abi bàfàfà unsà isal ki. \v 26 Wɛɛ bɛ ŋakwo làkimanà anà làkiweemà: kànà kà Ԑfɛsɔ mpɛl anki, wɛɛ kà isii a Azi kyanswà, Pɔl awà wàmuni an'kyän a un'sɛŋ mbɔɔn anà musiinà ba, asànaa ukatɛɛnà nde, naa bànzam akwà bàfàfà kà an'kɔɔ abi kàbà bànzam anki. \v 27 Kà nà isal abi mpɛl anki iyàtäy, wɛɛ sye ndwà a nzam abi wàkölàköl wà un'kaar Artɛmisi ikɔ̈ɔ̈n afàyàkal anà làkoo a nzam wa bàfàsyäŋà wà kà Azi anà u mɛɛn manswà! » \v 28 Ndaa ayi yàpɛ nkyɛl mbɔɔn akà baar bàwem ya, ba bàsi in'kwɛŋ, waa bàtɛn naa: « Artɛmisi wà nzam un'kaar wàkölàköl wà baar a Ԑfɛsɔ! » \v 29 Bul lanswà làbilà uboo a lingyoomà. Baar mbɔɔn bàkyen u ndwà a itaŋà, bàkör Gayüsi anà Aristarkà, baar a Masɛdwan abɔ̈ɔ̈l bàyilyaaŋà anà Pɔl. \v 30 Pɔl kàkwen mukàmɛnà kusà a un'sɛŋ, wɛɛ alɔŋki waa bun'tsüŋ. \v 31 Andweer a isal amwɛy bàkäl asam ande, ba bàtöm baar mukun'lɔm naa nde ukɔɔn akàpà ndür ande u ndwà a itaŋà. \v 32 Baar baar bàkäl mutɛn a ngwal unsà làkyamun, lingyoomà làkyer abilà uboo a nköŋ, bàmbɔɔn bàyöb anki isin a ndaa bàköŋ ba. \v 33 Apan, baar uboo a un'sɛŋ bàkyään ndaa ayin akà mbuur mwɛy ikɔb ande Alɛksandre awà bàsi Ayudà nkalsà. Alɛksandre kàsɛn kɔɔ udu ntɔn muwɛɛl ba kusà a nköŋ. \v 34 Wɛɛ mpal bàwem ba naa nde kàkäl un'yudà, ba banswà, u mun mwɛy, bàsi in'kwɛŋ tsütsü a an'taaŋ mɔ̈ɔ̈l: « Artɛmisi a Ɛfɛsɔ wàkölàköl! » \v 35 Apan, ungö mukyäämà un'sɛŋ, nde kàtɛn naa: « Abaal a Ԑfɛsɔ, nà mpa ayöb naa Ԑfɛsɔ là bul làfàler ndwà a nzam a Artɛmisi a kölàköl anà itɛk ande kyàfü du anà kyàyàbwà u mɛɛn? \v 36 Ntɔn ndaa ayi, akà mbuur asà ya mbaaŋ watɛy, làkäl a duu, twɔn lan'kyer agyägyä. \v 37 Wɛɛ baar bà, bɛ làmatwaal apà, baar mpa bàkyer ube akà nzam abi wà un'kaar, anà mpa bun'bɛy. \v 38 Isàkal naa Dɛmɛtrüs anà baar kàsälà nde abà bàkwen mufüün mbuur mwɛy, ye anà mbay a nsaŋ anà ntɛɛn: wɛy baar baar bakàfüün kwo. \v 39 Kya isàkal naa bɛ làwe anà undiir asin mulɔm, wɛy un'syäl a balàbal ulɔ̈n wa. \v 40 Naa tɛy, baar bàyiwal asànaa baar a lingyoomà ntɔn nköŋ abi yàŋàbà, ntɔn akà undiir mwɛy kan'kwo mupà bi iböŋ ntɔn nköŋ ayi watɛy. » \v 41 Ungö apan, nde kàpay baar bàköŋ. \c 20 \s1 Pɔl u Masɛdwan anà u Ngɛlɛsi \p \v 1 Mpal làwü làso lanswà, Pɔl kàtüüb alɔŋki. Ungö mukapà ngwal, laa kàsawɛy nde, waa kàkyen Masɛdwan. \v 2 Nde kàlyaaŋ kà in'tà amin mupà alɔŋki ngwal unsà an'yääm mbɔɔn. Ungö nde kàkyen Ngɛlɛsi \v 3 mper kàkyer nde ngɔɔn tär. Nde kàbön muwal an'swà ntɔn mukyà Siri, wɛɛ Ayudà bàdirà mukun'kyer ube. Undiiràwun kàsɔɔm nde an'kyän mufàsoonà u Masɛdwan. \v 4 Baar bàkyen muyisal anà nde tii kà Azi babà: Sɔpatrɔs, mwan baal a Pirüs un'nsi Bɛrɛ, Aristark anà Sɛgɔn ansi Tɛsalɔnikà, Gayüs un'nsi Dɛrbɛ, Tumàtɛ anà Tishik anà Trɔfim baar a un'tà a Azi. \v 5 Ba banswà bàkyen kusà a bi, ba bàkidil u Tɔlɔwasi. \v 6 Wɛɛ bi, bi Filipe kàlwomà ungö a ilä a mampà iköön ful, bi kàbilà kà an'swà mukàtaan ba ungö a ilä ityeen u Tɔlowasi, ikal kàkyer bi ilä nsambwaar. \s1 Ndeer a Pɔl yà ntsüü u Tɔlɔwasi \p \v 7 Ilä atàtwɛb ungö a saba, bi kàkäl ikal imwɛy ntɔn mutsul mampà, Pɔl kàkäl muyäämà anà ba. Ntɔn ya yàlɔ̈m naa nde akyà taaŋtyà, nde kàläb an'yääm ndaay tii uboboo a mpib. \v 8 Minà myàkäl mbɔɔn u suk adu kàköŋ bi. \v 9 Kyekà, un'tö mwɛy ikɔb ande Ötik, kàkäl wàŋàbwaay u mun a nɛl. Umpal kàkäl Pɔl mulab an'yääm ndaay, nde kàkuur a twaal. Twaal alà lun'syen nkuur, waa kàbü fà ndwà yàtär udu. Mpal bun'suub ba, nde kàkäl wàŋàkwà. \v 10 Pɔl laa kàtɔlà nde, waa kàkyà ntiin mper kàkäl un'tö awà. Nde kun'wɛl kà an'kɔɔ, waa kàtɛn naa: « Twɔn lan'tɛɛr, mɔ̈ɔ̈ ande wà mwo! » \v 11 Ungö mubeenà, Pɔl, kàtsül làmpà, waa kàdi. Apan, waa kàfàlab an'yääm tii làtyà taaŋ. Apan, laa kàkyen nde. \v 12 Wɛɛ akà un'tö awà, ba bun'syen anà mɔ̈ɔ̈. Ya yàpɛ ngwal mbɔɔn akà baar banswà. \s1 Nkyeen Milɛ fà Tɔlɔwasi \p \v 13 Wɛɛ bi, bi kàwɛl an'swà kusà mukyà Asɔsi, bul kàkàwal bi Pɔl, ntɔn nde kàkwen mukyà u mbwo a mɛɛn. \v 14 Mpal kàyitaan nde u Asɔsi, bi kun'wɛl kà an'swà ntɔn mukyà Mitilɛn. \v 15 Fà apan, bi kàläb mbwo a an'dà taaŋtyà, bi kàkàtol tsütsü a Kyɔ. Ilä kyàlääb pa, bi kàsoonà u Samɔsi. Ungö a ilä mwɛy, bi kàtöl Milɛ ungö mukɔm u Trɔzilyɔn. \v 16 Ntɔn, Pɔl kàkwen mulyaaŋ ifaŋ kà Ԑfɛsɔ, ntɔn mukɔɔn adwa taaŋ kà Azi: nde kàdüül mukal u Yɛlusàlɛm ilä a Pantɛkɔt, kya mbwo yàlàkal. \s1 An'yääm anà andweer a Ɛfɛsɔ \p \v 17 Mpalàbà, u Milɛ, Pɔl kàtöm baar mukàbel andweer a Ikööŋ a Ԑfɛsɔ. \v 18 Utaaŋ bàyàkɔlà ba apà nde, nde kàtɛn a ba naa: « Bɛ, bɛ làkyàyöb naa mɛ anà bɛ in'fàkal aben sɛmà ilä atàtwɛb kàtɔ̈l mɛ Azi. \v 19 Mɛ kàsyääl Mwol unsà làbɔ̈ɔ̈n lanswà uboo a nsaaŋ anà uboo a in'taam myàfü u ndiirà a Ayudà. \v 20 Mɛ kàyee anki akà undiir mwɛy kan'kwo mukal wàndöŋ ntɔn bɛ. Wɛɛ mɛ kàkyer alakyään anà kàkyer alalɔŋ u mii a baar anà uboo a ndwà, \v 21 mukyään Ayudà anà Angɛlɛki mbuul a mpem akà Nzam anà musà làkwikilà amu Mwol abi Yɛsu. \v 22 Wɛɛ apanà, mɛ, mɛ in'wà aŋàbämà anà Dweelà, lalan in'kyà mɛ Yɛlusàlɛm, ukɔɔn ayöb naa ndaa nà ikan'bweel kwo. \v 23 Wɛɛ undiir mwɛy mpɛl Dweelà In'kyɛɛl ukan'swaŋà: u bul lanswà in'siŋ anà mpay aŋàkir yàmukan'diilà. \v 24 Wɛɛ akà mɛ, mɛ ndöŋ mbɔɔn in'paa anki akà mɔ̈ɔ̈ amɛ, undiir mwɛy awà kan'söön ubwaŋ wà mulab mbwo amɛ anà mumay isal kan'pɛ Mwol Yɛsu: utà imbäl a Làsaŋ Aŋàbwaŋ là kab a ngway a Nzam. \p \v 25 Sɛmà apanà, mɛ, mɛ in'kyàyöb naa bɛ ntabwey amɛ làyàfàman anki, bɛ banswà baar abà kàlyaaŋà mɛ uboo a bɛ muyikyään Imwol a Nzam. \v 26 Lalan, mɛ, mɛ an'kwo in'tɛ imbäl ŋàbawà kusà a bɛ naa umwɛy uboo abɛ usadiimà mbwo, nsaŋ ande ŋakwo. \v 27 Ntɔn mɛ akà undiir mwɛy kàyee anki, wɛɛ mɛ, mɛ kàlakyään an'kyän a Nzam manswà. \v 28 Làkäl kà igyɛɛŋ ntɔn bɛ ŋakwo anà ntɔn làböl kàlapɛ Dweelà In'kyɛɛl muler, làkäl aseey a Ikööŋ a Nzam kàwɛl nde u mbwo a an'kil ande ŋakwo. \v 29 Mɛ, mɛ inkyàyöb naa ungö a nkyeen amɛ, in'kyɛŋ a nkyɛl mpa myàsàwem ngyɛb a làböl myàkyer asàbilà uboo a bɛ, \v 30 itàkal uboo a itsuŋ abɛ ŋakwo baar bàkyer asàmbarà mutɛn ndaa a loor ntɔn alɔŋki baläb. \v 31 Lalan, làtsim, làyöb naa u mbul tär, mpib anà mwäänà, isal amɛ kyàkäl mutɛn a bɛ anà nsaaŋ u mii. \p \v 32 « Waa apanà, mɛ amàlapà kà an'kɔɔ a Nzam anà akà ndaa a kab a ngway ande alye anà ngwal atɔŋ anà mupà kwal akà baar aŋàkyɛɛl banswà. \v 33 Mɛ kàsàwem anki un'köl ntɔn ngim itàkal wɔl itàkal ipfey a mbuur. \v 34 Bɛ, bɛ ŋakwo làkyàyöb naa an'kɔɔ mà, ma màsäl ntɔn indiir kàkäl bi abyà ndöŋ, mɛ anà baar bàkäl anà mɛ. \v 35 Mɛ kàlaswɛŋ taaŋ lanswà naa yubwaŋ musal abun ntɔn mubay baar abà u ngyal, muyɔbà ndaa kàtɛn Mwol Yɛsu ŋakwo naa: "Un'sak afàkal mbɔɔn mupà akwànaa muwal!" » \p \v 36 Ungö mutɛn abwɛy, nde kàbü an'köm mbwo mwɛy anà ba banswà, waa kàyamà. \v 37 Apan ba banswà waa bàlel, bun'bweel u bway ntɔn mukundüür. \v 38 Ngyɛb aba yàmbɔɔn yàfü unsà ndaa kàtɛn nde naa ba ntabwey ande bàfàsàman anki. Apan ba bàkun'swà tii kà an'swà. \c 21 \s1 Pɔl kan'beenà Yɛlusàlɛm \p \v 1 Yàmɛnà naa ungö mukaabà anà ba a mpay anà muwal an'swà, bi kàkyen ipey tii u Kɔs, taaŋtyà bi kàkɔlà Rɔdɛ, apan bi kàkyà Patara. \v 2 Paa, bi kàmɛn an'swà màmukyà Fɛnɛsi, laa kàbilà bi, kàkyen bi. \v 3 Mpal kàtääl bi isaŋ a Shipɛlɛ, bi kàsàwɛy kya u kɔɔ a ikaar, waa kàwɛl mbwo mukyà mper a Siri, bi kàtɔlà u Tir, ikal màtwey an'swà buur ama. \v 4 Akun bi kàmɛn alɔŋki, bi kàbwaay paa mpɔsà mwɛy. U mbwo a Dweelà ba bàtɛn a Pɔl naa nde ukɔɔn abeenà Yɛlusàlɛm. \v 5 Wɛɛ mpal byàkwe ilä abi, bi kàfàwal mbwo mukyà. Ba banswà anà akyay aba anà baan aba bàkiswà tii u nsà a bul. Mpal kàtöl bi kà un'kɔɔl a an'dà, bi kàbü an'köm, waa kàyamà. \v 6 Ungö mupɛɛl mbɔr a ntsüü anà atɔŋ, bi kàbilà kà an'swà, wɛɛ ba bàfurà ndwà aba. \v 7 Wɛɛ akà bi, bi kàmay mbwo abi yanswà sɛmà Tir tii Petɔlɛmayis, bi kàpɛ atɔŋ mbɔr, waa kàbwaay apà ba ilä mwɛy. \v 8 Taaŋtyà, kàtoo bi, bi kàkyen Sɛzarɛ. Akun, bi kàbilà u ndwà a Filipo un'paylàsaŋ a Làsaŋ Aŋàbwaŋ, umwɛy uboo a Nsambwaar, waa bi kàbwaay paa. \v 9 Nde kàkäl abà baan akaar ankɔr anà. Ba bàfataa ngɔɔm. \v 10 Bi kàkäl paa ilä mbɔɔn, umpal kàyi ŋangɔɔm mwɛy kàfü Yuday ikɔb ande Agabüs. \v 11 Nde kayi akà bi anà kàwɛl un'di a lɔŋ a Pɔl, nde kàbäm wa kà in'kɔl anà kà an'kɔɔ ande ŋakwo, waa kàtɛn naa: « Làwem, Dweelà In'kyɛɛl an'tɛn naa mbuur aŋun'di wà, Ayudà bàsàkyer un'bäm u Yɛlusàlɛm asànaa an'bäm mɛ là, waa bàsun'yälà kà an'kɔɔ a angyey. » \v 12 Mpal bàwem bi indiir abi, bi ŋakwo anà atɔŋ a bul alan, bi bàbɔ̈ɔ̈n Pɔl mukɔɔn abeenà Yɛlusàlɛm. \v 13 Apan, Pɔl kàfuur naa: « Undiir nà làlelà bɛ anà làkaamà bɛ mpem amɛ? Wɛɛ akà mɛ, mɛ an'kyey, kà nà mukan'bäm in'siŋ mpɛl anki, wɛɛ anà mukwà u Yɛlusàlɛm ntɔn ikɔb a Mwol Yɛsu. » \v 14 Bi bàsàkwo anki musɔɔm an'kyän ande, bi bàkäl akul, waa bàtɛn naa: « Wɛy ukwen a Mwol bàkäl. » \v 15 Ungö a ndam a ilä, bi bàlɔ̈ɔ̈n indiir abi, waa kàbeenà Yɛlusàlɛm. \v 16 Ndam a alɔŋki uboo alɔŋki a Sɛzarɛ bàkiswà anà bisyeen mukàbɔ̈ɔ̈n u ndwà a un'nsi Shipɛle mwɛy ikɔb ande Mnasɔn. Nde kàkäl un'lɔŋki fà itaan. \s1 Pɔl kan'kàler Zyak \p \v 17 U ntööl abi u Yɛlusàlɛm, atɔŋ biwɛl unsà un'sak wanswà. \v 18 Taaŋtyà, Pɔl kàkyen anà bi u ndwà a Zyak, ikal bàköŋ andweer banswà. \v 19 Ungö kapɛ nde mbɔr, nde kakyään pànsi pànsi indiir byanswà kàkyer Nzam akà baar mpa abà Ayudà u mbwo a isal ande. \v 20 Ungö mukun'wem, ba bàsi Nzam làkoo, waa bàfuur akà Pɔl naa: « Un'tɔŋ, ngye akimanà, Ayudà nsaab kwe ban'sà làkwikilà, ba banswà ban'pà mɔ̈ɔ̈ aba unsà un'kɔɔn. \v 21 Wɛɛ ntɔn ngye, ba bàwem in'ŋün naa ngye ayilɔŋ ndaa a nkɔɔl, naa Ayudà bàfàkal uboo a baar mpa abà Ayudà bàtön Mɔsɛ, anà mukakyään naa ba bàkɔɔn akyɛy baan aba anà bàkɔɔn alab nkääl a Ayudà. \v 22 Bi waa ikyer aben? Itàkal kaben, ba bàkyer ayàyöb naa ngye an'yà. \v 23 Undiiràwun, ngye akyer asànaa kaswaŋ bi: bi ibye abà abaal anà bàkyàdyà kyän. \v 24 Asyen, kadi nkwà anà ba. Fur sye ngim aba ntɔn ba bàkɔɔl ntswe aba. Abun baar banswà bàyàyöb ba naa ndaa yanswà bàwem ba ntɔn ngye kàyà ndandaa anki, wɛɛ ngye, ngye ŋakwo sye afàlab Un'kɔɔn. \v 25 Akà baar mpa abà Ayudà bàbulà aŋàlàkwikilà, bi, bi kàkyasöön mbar kàtsül bi: ukɔɔn adyà in'twaŋ ifàfà unsà ibɔɔn bàfàpà akà itɛk, anà an'kil, anà in'twaŋ mpa bàtsül kil, anà ukɔɔn akyer ipasasɛ. » \p \v 26 Apan, Pɔl kàsyen baar abà, waa kàdi nkwà anà ba taaŋtyà. Nde kàbilà u ndwà a Nzam ntɔn mukyään ilä isàwà nkwà anà bàsàpà ibɔɔn ntɔn umwɛy umwɛy uboo a ba. \s1 Nköör a Pɔl u ndwà a Nzam. \p \v 27 Wɛɛ ilä nsambwaar byàkäl tsütsü mukwo mpal bun'mɛn Ayudà a Azi u ndwà a Nzam. Apan ba bàsi lingyoomà uboo a un'sɛŋ a baar wanswà, waa bun'kör, \v 28 bàkuub in'kwɛŋ, waa bàtɛn naa: « Baar a Isàlɛl, kàlayää libay! Le mbuur akwà ayinwan anà un'sɛŋ anà un'kɔɔn abi, anà ikal ki unsà ndaa uyilɔŋ nde mper yanswà anà akà baar banswà! Nde sye kàkyàbiil Angɛlɛki uboo a ndwà a Nzam ntɔn mubɛy ikal in'kyɛɛl ki! » \v 29 Ntɔn ba bàtwab atàman Trɔfimɛ un'nsi Ԑfɛsɔ anà nde uboo a bul, lalan bàsii ba naa Pɔl kun'biil u ndwà a Nzam. \v 30 Bul lanswà waa làni, un'sɛŋ waa kàyàköŋ. Baar bàkör Pɔl, waa bun'twey u ndwà a Nzam, apan ba bàdübà ibeenà agyägyä. \v 31 Ba bàleŋà mbwo mukun'dwa, mpal làkàtöl làsaŋ akà mfum a aŋità nsaab a Lɔmà naa Yɛlusàlɛm lanswà lan'bilà u lingyoomà. \v 32 Taaŋ nsil alan, nde kàwɛl aŋità anà an'kaptɛn, waa kàkyà ntiin mupay un'sɛŋ u mper bàkäl ba. Mpal bàmɛn ba mfum a aŋità nsaab anà aŋità, ba bàwɛy mudüb Pɔl. \v 33 Apan mfum a aŋità kàsin tsütsü apà nde, waa kun'kör, kàswɛŋ mukun'bäm an'dwaaŋ. Ungö apan, nde kàkwen muyöb naa nde wà nà anà nde sye ininà kan'kyer. \v 34 Wɛɛ, uboo a un'sɛŋ a baar, baar baar bàkäl mukuub in'kwɛŋ. Unsà isak isak aki, mfum a aŋità kàsàyöb anki akà undiir mwɛy. Undiir awun, kàswɛŋ nde naa Pɔl bun'syen u Fɔrtɛrɛs a aŋità a Lɔmà. \v 35 Mpal kàkɔlà nde udu a ikaar, aŋità bàkyer un'syɛn ntɔn nkyɛl a un'sɛŋ a baar yàkäl mbɔɔn, \v 36 ntɔn un'kàbɔ a baar kàkäl muyun'lab anà musà in'kwɛŋ naa: « Ukü! » \s1 Pɔl kan'sà un'lɔɔn ande \p \v 37 U taaŋ bàlun'biil ba u Fɔrtɛrɛs, Pɔl kàtɛn a mfum a nsaab naa: « Nkye mbwo ikyàkal mɛ mutɛn undiir mwɛy a ngye? » Mfum a aŋità kun'fuul naa: « Nkye ngye akyàyöb Ingɛlɛki? \v 38 Nkye ngye, kà ngye anki awà un'ngipiti awà kàtwääl ipaay mfwen anà kàsyen adwää baar nsaab nà u nsye a ipɔl? » \v 39 Pɔl kàtɛn naa: « Mɛ? Mɛ in'wà un'yudà, bul a mɛ Tarsisi u Silisi, bul làmwɛy là làkoo. Mɛ amabɔɔn, mpɛ mbwo muyääm a un'sɛŋ. » \v 40 Mfum a nsaab waa kun'pɛ mbwo. Pɔl kàkäl umbäär udu a ikaar, kàkyer isii a kɔɔ, un'sɛŋ a baar wanswà waa kàkäl a duu. Apan nde kàkyään ba unsà Ɛbɛlyɔ, waa kàtɛn naa: \c 22 \p \v 1 « Atɔŋ abaal anà bàtaa, làwem un'lɔn in'kwen mɛ musà kusà a bɛ apanà. » \v 2 Mpal bàwem ba Pɔl wàmutɛn u ndaa a Bɛbɛlyɔ, Ba bàkäl akul. Apan Pɔl waa kàtɛn naa: \v 3 « Mɛ, mɛ in'wà un'yudà, mɛ ban'bör u Tarsis a Silisi, wɛɛ mɛ ban'bɔŋ u bul alà, ban'lɔŋ kà in'kɔl a Ngamalyɛl asànaa awà un'kɔɔn a andweer, mɛ kàkäl anà un'kanà mbɔɔn ntɔn Nzam asànaa naa làbà bɛ banswà ŋàbawà. \v 4 Mɛ awà, mɛ kàyiiŋ Mbwo ayi ngwal tii u nkweel, mɛ kàbäm abaal anà akaar in'siŋ anà katɔɔm u bɔlokà. \v 5 Undweer a angaŋ anà itsuŋ a andweer bà ambäl amɛ: mɛ kàwɛl anà in'kaan akà ba ntɔn mukyà Damas mukɔr atɔŋ bàkäl kwo anà mukasyen Yɛlusàlɛm ntɔn bapɛ ntaaŋàmbar. \s1 Pɔl kan'kyään mbuul a mpem ande \r (Ian 9.1-19; 26.12-18) \p \v 6 « Yàmɛnà naa kàkäl mɛ u mbwo anà kàtöl mɛ tsütsü a Damas, kà imbürà, mper a midi, un'ŋyäŋ a pɛɛlà mwɛy kàfü du, waa kan'diŋà. \v 7 Mɛ kàbü u mɛɛn, umpal kàwem mɛ ndaa mwɛy itɛɛnà a mɛ naa: "Sɔl, Sɔl, ntɔn nkye ayan'mɛɛy ngye nkwaaŋ?" \v 8 Mɛ kàfuur naa: "Mwol, ngye nà?" Nde kàtɛn naa: "Mɛ, mɛ in'wà Yɛsu Nazorye akwà afàmɛɛy ngye nkwaaŋ." \v 9 Baar bàkäl anà mɛ bàkyàman un'ŋyäŋ a pɛɛlà, wɛɛ ba bàwem anki ndaa a mbuur kàyäämà anà mɛ. \v 10 Mɛ kàtɛn naa: "Mwol, ininà mɛ an'kwo mukyer?" Mwol kàtɛn a mɛ naa: "Mbarà, kyen Damas, bàkyer akasam yinà yanswà kàmaswaŋ Nzam mukyer." \v 11 Wɛɛ un'ŋyäŋ a pɛɛlà awun kan'dwä mii, baar bàkäl anà mɛ ban'ntɛ mpi u kɔɔ tii kàtöl mɛ Damas. \p \v 12 « U Damas, kàkäl anà mbuur mwɛy ikɔb ande Ananyas, nde kàkäl anà inzaam anà kàläbà un'kɔɔn ubwaŋàbwaŋ. Ayudà banswà bàkälà paa bun'tɛɛlà imbäl. \v 13 Nde kàkyer ayan'man, waa kàtɛn a mɛ naa: "Un'tɔŋ amɛ Sɔl, fàman. Taaŋ nsil alan mɛ waa kàfàman, waa kun'mɛn. \v 14 Nde kàtɛn naa: "Nzam a bàtaaràbi kasɔ̈ɔ̈l kaa usà ntɔn muyöb ukwen ande, muman Ŋabalàbal anà muwem ndaa itoo u mun ande, \v 15 ntɔn ngye asàkal mbäl ande u mii a baar banswà unsà indiir kàmɛn ngye anà kàwem ngye. \v 16 Wɛɛ apanà, ininà ngye afidilà? Mbarà, wal ndüümà anà mpɔɔŋà a man'be angye mutà ikɔb ande din. \s1 Pɔl akà in'seŋ myumwɛy \p \v 17 « Yàmɛnà naa kàfurà mɛ Yɛlusàlɛm, ilä mwɛy, mɛ kàkäl muyamà u ndwà a Nzam, waa kàmɛn imanmii. \v 18 Mɛ kàmɛn Mwol, nde kàtɛn a mɛ naa: "Kyer agyägyä, too apanà u Yɛlusàlɛm, ntɔn ba imbäl angye ntɔn mɛ bàyàkyey anki." \v 19 Wɛɛ mɛ kàtɛn naa: "Mwol, ba ŋakwo bàkyàyöb naa mɛ, mɛ kàyisaa baar u bɔlokà anà kàyikamà baar bàkäl anà làkwikilà akà ngye an'füm uboo a ndwà a nköŋ a Ayudà yanswà. \v 20 Mpal bàdwä mbäl angye Ityen, mɛ ŋakwo kàkäl paa, mukyey baar bun'dwä anà mukaar ipfɛy aba. \v 21 Wɛɛ nde kàtɛn a mɛ naa: "Kyen, mɛ, mɛ ŋakwo in'yatɔm ukwɛl mper akà baar mpa abà Ayudà." » \s1 Pɔl anà mfum a aŋità a Lɔmà \p \v 22 Ba bàkäl mukun'weemà tii mpal kàtɛn nde ndaa ayi, ba bàkuub in'kwɛŋ, waa bàtɛn naa: « Lun'lwom u mɛɛn mbuur atub awà, nde ukwe anki mukal anà mɔ̈ɔ̈! » \v 23 Ba bàkuubà in'kwɛŋ, bàkaamà ipfɛy aba anà bàfuumà un'twà u du. \v 24 Mfum a nsaab kàswɛŋ naa bun'biil u fɔrtɛrɛs anà bun'fuul in'lɔɔn a an'füm ntɔn nde uyöb ndaa kàkyer nde ntɔn ba bàsi in'kwɛŋ ntɔn nde. \v 25 Wɛɛ mpal bun'bäm ba in'siŋ ntɔn bun'käm an'füm, Pɔl kàtɛn a kaptɛn kàkäl paa naa: « Nkye bɛ làbye anà mbwo mukam un'lɔmà an'füm ukɔɔn un'fuul un'lɔɔn? » \v 26 Kaptɛn kàwem nde abwɛy, waa kàkàkyään mfum a nsaab: « Ngye pà akyer aben? Mbuur awà wà un'lɔmà. » \v 27 Apan, mfum a nsaab kàyàsin apà Pɔl, waa kun'fuul: « Nkyän, nkye ndandaa ngye awà un'lɔmà? » Nde naa: « Ɛɛ. » \v 28 Mfun a nsaab waa kàtɛn naa: « Mɛ, mɛ kàfür ngim mbɔɔn ntɔn mubulà un'lɔmà. » Pɔl waa kàtɛn naa: « Mɛ, mɛ un'bar anki, ilɔmà amɛ bàkyer an'bɔr anà kya. » \v 29 Kà imbürà, baar bàlun'kam an'füm ntɔn nde usi ndaa, waa bàtɛ upay. Wɛɛ mfum a nsaab kàwem bɔɔmà naa kyekà mbuur kàbäm nde in'siŋ wà, wà un'lɔmà. \s1 Pɔl u làbay a nsaŋ a kölàköl \p \v 30 Lalan taaŋtyà kàkwen nde muyöb ubwaŋàbwaŋ undiir bun'füün Ayudà, nde kun'sɔɔl isiŋ ntɔn nde usi un'lɔɔn kusà a ba. \c 23 \p \v 1 Pɔl kàler làbay a nsaŋ a kölàköl a tɔŋtɔŋ, waa kàtɛn naa: « Atɔŋ abaal, yà unsà an'kyän a duu mɛ kàsyääl Nzam tii ŋàbawà. » \v 2 Wɛɛ Undweer a ngaŋ Ananyas kàswɛŋ baar bàkäl tsütsü apà nde mukun'kam mbar u mun ande. \v 3 Pɔl kàtɛn a nde naa: « Ubwaŋ a nsà, Nzam ayapà mbar! Ngye an'bwaay mukan'tsüül nsaŋ unsà un'kɔɔn, wɛɛ ngye, ngye awàmubɛy un'kɔɔn, ngye aswaŋ baar ban'käm mbar! » \v 4 Baar bàkäl tsütsü apà nde bàtɛn a nde naa: « Ngye awàmuto undweer a angaŋ a Nzam! » \v 5 Pɔl kàtɛn naa: « Atɔŋ, mɛ in'yayöb anki naa nde wà undweer a angaŋ, ntɔn bàsön naa: "Ngye asun'to anki mfum a un'sɛŋ angye!" » \p \v 6 Pɔl kàkyer ayöb naa Làbay a Nsaŋ a kölàköl làkäl an'kab mɔ̈ɔ̈l: ndam yà Asadusi, ndam yà Amfarisi. Lalan kàkuub nde in'kwɛŋ kusà a ba: « Atɔŋ abaal, mɛ, mɛ in'wà un'mfarisi, mwan a amfarisi. Ntɔn làkyän unsà ngwiiyà a akü, ba bàman'sà u làbay a nsaŋ. » \v 7 Pa kàmay nde mutɛn, mbaaŋ yàbü uboo a Amfarisi anà Asadusi, lalan nköŋ yàkaabà ya. \v 8 Ntɔn Asadusi bàfàtɛn naa itàkal ngwiiyà kà ukwà, itàkal un'kyeey, itàkal dweelà batɛy, wɛɛ Amfarisi bàfàkyey naa ba bà mwo. \v 9 In'kwɛŋ myàkyer asöönà mbɔɔn, alɔɔŋ a in'kɔɔn amwɛy uboo a Amfarisi waa bàmbarà, bàtɛn a ngwal naa: « Bi akà ndaa mwɛy yà ube imanà anki unsà mbuur wà. Taaŋ lumwɛy dweelà làmwɛy akɔ̈ɔ̈n sye un'kyeey mwɛy kun'kyään ndaa! » \v 10 Mbaaŋ yàbulà yà ngwal. Ntɔn bɔɔmà muman naa ba ban'kwo musay Pɔl, mfum a nsaab kàswɛŋ aŋità ande mutyà anà mukun'lwom uboo a ba anà mukun'syen u fɔrtɛrɛs. \v 11 U mpib yàlääb paa, Mwol kàyàmɛnà akà Pɔl, waa kàtɛn a nde naa: « Tsim! Ngye an'tà imbäl amɛ apà u Yɛlusàlɛm, ngye akyer afàkàtà sye u Lɔmà. » \s1 Ndiirà ntɔn mɔ̈ɔ̈ a Pɔl \p \v 12 Taaŋtyà, Ayudà bàkyer adirà, waa bàdi kyän naa ba bàdyà anki anà bànwà anki tii mpal bàsàdwa ba Pɔl. \v 13 Baar bàdirà ndaa ayi bàkäl aŋàsöön ankweem an'nà. \v 14 Apan, ba bàkàman amfum a angaŋ anà andweer, waa bàtɛn naa: « Bi kan'bɔl un'kaan anà kan'dyà kyän naa bi undiir idyà anki kusà mudwa Pɔl. \v 15 Wɛɛ akà bɛ apanà, mbwo mwɛy anà Làbay a Nsaŋ a Kölàköl, làkyen kàlalɔ̈m mfum a aŋità naa nde kàlatwääl awà asànaa bɛ làkwen mulab ndaa ande pànsi pànsi. Wɛɛ bi, bi indiir byanswà ikyàlɔn ntɔn mukun'dwa kusà nde muyàkɔlà apà. » \p \v 16 Wɛɛ mwanàmpääŋ a Pɔl wàbaal kàwem ndiirà ayi, nde kàkyen fɔrtɛrɛs, waa kàbilà ntɔn mukyään Pɔl naa nde ukäl kà igyɛɛŋ. \v 17 Pɔl kàbel umwɛy uboo a aŋità, waa kàtɛn a nde naa: « Lun'syen mwan baal wà akà mfum a aŋità ntɔn nde we anà ndaa mukun'kyään. » \v 18 Kaptɛn awà kàsyen mwan baal awun akà mfum a nsaab, waa kàtɛn naa: « Mbuur a bɔlokà Pɔl akyer an'bel, waa kan'lɔ̈ɔ̈m mukatwääl mwan baal wà awe anà undiir akakyään. » \v 19 Mfum a nsaab kàtɛ mwan baal awun mpi u kɔɔ, kun'syen u mpey, waa kun'fuul naa: « Ininà ngye awe awà mukan'kyään? » \v 20 Nde kun'fuur naa: « Ayudà ban'lwɛɛŋ naa ba bàyàlɔm akà ngye naa ngye asyen Pɔl nkàswo u Làbay a Nsaŋ a Kölàköl asànaa ba bàkwen ulab ndaa ande pànsi pànsi. \v 21 Wɛɛ ngye, ngye twɔn amakyey, ntɔn aŋàsöön baar an'kwem an'nà uboo a ba bàkun'diil ndɔɔŋ u mbwo. Ba bàdi kyän naa ba bàdyà anki anà bànwà anki tii mpal bàyun'dwa ba. Ba ndaa yanswà ban'yöŋà, yan'sal nkyeey angye mpɛl. » \v 22 Apan mfum a nsaab kàfuur mwan baal awun ungö akun'swaŋ naa: « Twɔn an'kyään akà mbuur mwɛy naa mɛ an'yöb ndaa ayi. » \s1 Pɔl akà mfum Filikisi \p \v 23 Ungö apan, mfum a nsaab kàbel baar bɔ̈ɔ̈l uboo a an'kaptɛn, waa kàtɛn a ba naa: « Làsɔ̈ɔ̈l aŋità nkam yweel, asyeen a mpoonà an'kwem nsambwaar anà aŋanwɛŋ nkam yweel, ntɔn u taaŋ làwà là mpib ba bàkyà Sɛzarɛ. \v 24 Làlɔ̈ɔ̈n sye mpoonà ntɔn musyen Pɔl ntɔn nde ukàtol unsà ubwaŋ banswà akà kuvɛrnɔ̈ɔ̈r Filikisi. » \v 25 Apan, nde kàsön un'kaan abà: \p \v 26 « Kɔlɔdɛ Lizyasi akà mwol Filikisi, làköm angye! \v 27 Mbuur wà, Ayudà bakyer un'kɔr anà bàkyer alun'dwa. Mpal kàwem mɛ naa nde wà un'lɔmà, mɛ kàkyen anà aŋità ntɔn mukun'lwom kan'kɔɔ aba. \v 28 Mɛ kàkwen muyöb isin a ndaa bun'füün ba, lalan kun'syen mɛ kusà a Làbay a Nsaŋ a Kölàköl. \v 29 Mɛ, mɛ kàmɛn naa ba bun'füün ntɔn ndaa a un'kɔɔn aba, wɛɛ akà ube mwɛy kàkyer nde batɛy ntɔn bun'dwä itàkal bun'bäm in'siŋ. \v 30 Kan'wem mɛ sye naa Ayudà bàmulɛɛ untaam, lalà amatööm mɛ awà anà an'swaŋ mɛ baar bun'füün naa ba ŋakwo bun'füün akà ngye. » \p \v 31 Aŋità bàläb ndaa baswɛŋ, waa bàwɛl Pɔl, bun'syen u mpib u Antipatris. \v 32 Taaŋtyà, ba bàwɛy asyeen a mpoonà mulab mbwo anà Pɔl, waa bàfurà fɔrtɛrɛs. \v 33 Mpal bàtöl ba Sɛzarɛ, asyeen a mpoonà bàpɛ mfum un'kaan, waa bun'swɛŋ Pɔl sye. \v 34 Ungö kàtäŋ nde un'kaan, nde kàfuul naa Pɔl wà mbuur a itiir a nsi nà. Mpal kàwem nde naa nde wà mbuur a Silisi, \v 35 nde kàtɛn naa: « Mɛ in'yawem mpal bàyàyà sye baar bafüün. » Apan, nde kàswɛŋ naa bun'si u làpaŋ a Ɛlɔdi. \c 24 \s1 Pɔl bàmufüün \p \v 1 Ungö a ilä ityeen, mfum a angaŋ Ananyas anà andweer anà nkalsà mwɛy ikɔb ande Tɛrtülüs, bàtyà ntɔn mufüün Pɔl akà kuvernɔ̈ɔ̈r. \v 2 Apan, ba bàbel Pɔl. Tɛrtülüs kàsɛmà mukun'füün abà: « Mwol Filikisi, mbɔr angye. Ntɔn ngye anà ndaa akün an'kyer ngye ntɔn musyen nsi unsà ubwaŋ banswà, lalan ibà bi uboo a duu aŋàkwo. \v 3 Taaŋ lanswà anà ntsü yanswà, bi ibàmukömà ubwaŋ angye. \v 4 Wɛɛ mukɔɔn akà adwääl taaŋ mbɔɔn, mɛ in'tɛn ikikye, lalan mɛ amalɔm mukan'wem unsà igyɛɛŋ kyanswà asànaa kayöb bi. \v 5 Bi kan'man naa mbuur wà, wà fway, nde wàmuyisà lingyoomà uboo a Ayudà banswà u mɛɛn manswà ntɔn nde wà mfum a Bànazɔrye. \v 6 Nde sye alàkwen mubɛy un'kyɛɛl a ndwà a Nzam, undiir awun bun'kör bi. Bi bàkwen mutsul nsaŋ ande asànaa ukalɔɔmà un'kɔɔn abi, \v 7 wɛɛ mfum a nsaab waa kàyun'duum a ngwal yanswà kà an'kɔɔ abi. \v 8 Abun, ngye, ngye ŋakwo asun'fuul un'lɔɔn, ngye akyer akyey naa ndaa kàmun'füün bi yà ndandaa. » \v 9 Ayudà banswà bàkyey naa ndaa yanswà kàtɛn Tɛrtülüs yà abwɛy. \s1 Pɔl kusà a Filikisi \p \v 10 Apan kuvɛrnɔ̈ɔ̈r kun'swɛŋ musà ndaa, Pɔl waa kàfuur abà: « Mɛ in'kyàyöb naa sɛmà mbul mbɔɔn ngye afàswaŋ balàbal akà un'sɛŋ abi: undiirawà, waa mɛ an'sà làkyän akà ngye, mɛ in'sà un'lɔɔn amɛ kusà angye. \v 11 Ngye an'kwo ayim ubwaŋàbwaŋ: ilyaaŋ anki ilä kwem aŋiyweel kàbeenà mɛ Yɛlusàlɛm ntɔn mukàsyäŋà. \v 12 Itàkal u ndwà a Nzam, itàkal u ndwà a nköŋ a Ayudà, itàkal uboo a bul, akà mbuur mwɛy kan'mɛn anki musà mbaaŋ anà mbuur itàkal musiinà un'sɛŋ a baar mukyer lingyoomà. \v 13 Ba bàkwo anki mukaswaŋ apanà indiir bàkan'füünà ba. \v 14 Wɛɛ mɛ, ndaa in'yöb mɛ kusà angye ayi: mɛ in'fàsyääl Mbwo ayà bàmanà ba naa yà loor. Mɛ in'fàsyääl Nzam a andweer abi. Làkwikilà amɛ là unsà ndaa yanswà bàsön uboo a Un'kɔɔn anà uboo a Aŋangɔɔm. \v 15 Làkyän amɛ là akà Nzam, ba ŋakwo sye bàkyer afàkyey la, naa baar mpa abà balàbal anà baar a balàbal bàkyer asàwiyà. \v 16 Lalan mɛ sye in'fàsà mɛ ngwal taaŋ lanswà mukal anà an'kyän mpa ban'kwo mubɛy kusà a Nzam anà kusà a baar. \p \v 17 Ungö a mbul mbɔɔn, mɛ kàyàfurà u Yɛlusàlɛm ntɔn mubay un'sɛŋ amɛ anà mupà an'kab. \v 18 Apan ba bàyan'man u ndwà a Nzam ungö a mpɔ̈ɔ̈ŋ amɛ: akà nköŋ mwɛy itàkal làso làmwɛy làkäl anki. \v 19 Wɛɛ Ayudà amwɛy bà Azi bàkäl paa, ba baar bàlàkwo muyàmɛnà kusà a ngye mukan'füün ilàkal naa ba bàkäl anà undiir atɛn a mɛ. \v 20 Itàkal ba abà, ba ŋakwo bàtɛn ndaa a ube bàmɛn ba mpal kasi mɛ un'lɔɔn u Làbay a Nsaŋ a Kölàköl. \v 21 Taaŋ lumwɛy ndaa mwɛy mpɛl kàsi mɛ umbäär kusà a ba naa: "Yà ntɔn ngwiiyà a akü lalan bàman'füün ba ŋàbawà kusà a bɛ!" » \p \v 22 Filikisi kàkyer ayöb ubwaŋàbwaŋ ndaa a Mbwo, waa kàsin mutsul ungö anà mutɛn naa: « Mɛ ndaa abɛ in'yàtsul mpal uyàtyà mfum a nsaab. » \v 23 Apan nde kàswɛŋ kaptɛn mwɛy mukaar Pɔl u bɔlokà anà mukun'pà mbwo naa atɔŋ ban'kwo mukun'bay. \s1 Pɔl kusà a Filikisi anà Dulàsiye \p \v 24 Ungö a ndam a ilä, Filikisi kàkäl anà un'kyay ande Dulàsiye, un'kaar un'yudà, nde kàtöm baar mukàbel Pɔl. Nde kàkwen mukun'wem ntɔn ndaa a làkwikilà unsà Klistɔ Yɛsu. \v 25 Wɛɛ mpal kàsɛmà Pɔl mutɛn ndaa mukal anà mɔ̈ɔ̈ a balàbal anà nkääŋ a mpem anà nsaŋ isàyà kusà, Filikisi kàwem bɔɔmà, waa kàtɛn naa: « Apanà ngye an'kwo afurà. Taaŋ làsàkal mɛ in'kyer afasàbel. » \v 26 Nde kàsii naa Pɔl ayun'pà ngim, undiir awun kàfatɔmà nde baar mbalà mbɔɔn mukun'bel u bɔlokà ntɔn muyäm anà nde. \v 27 Ungö a mbul yweel, Filikisi bun'kiir akà Pɔrsyus Fɛstüs. Wɛɛ, ntɔn muswaŋ ubwaŋ ande akà Ayudà, nde kàsàwɛy Pɔl u bɔlokà. \c 25 \s1 Pɔl kan'lɔm akà Sɛzar \p \v 1 Ungö a ilä itär a ngyeel ande kà itiir a nsi akin, Fɛstüs kàbeenà Yɛlusàlɛm fà Sɛzarɛ. \v 2 Amfum a angaŋ anà andweer a Ayudà bayi mufüün Pɔl akà nde. \v 3 Ba bàsi muküünà mulɔm naa nde kakyeer ndam a ubwaŋ mubel Pɔl u Yɛlusàlɛm. Kutɛn aŋàbwaŋ ba bàdirà mukun'dwa u mbwo. \v 4 Wɛɛ Fɛstüs kàfuur naa bɔlokà a Pɔl là u Sɛzarɛ, anà nde ŋakwo kàkäl u mbwo mufurà. \v 5 Nde kàkwɛy naa: « Wɛy baar a an'yeerà uboo a bɛ bàtüüb anà mɛ, ntɔn bi ityà Sɛzarɛ. Kya isàkal naa we anà undiir un'be mbuur awà kàkyer, waa ba bun'füün. » \v 6 Fɛstüs kàkäl aŋàsöön ilä naan akɔ̈ɔ̈n kwem apà ba, ungö waa kàtyà Sɛzarɛ. Taaŋtyà, nde kàbwaay u làbay a nsaŋ, waa kàswɛŋ naa bun'twääl Pɔl. \v 7 Mpal kàyàkɔlà nde, Ayudà bàfü Yɛlusàlɛm bàkyer un'diŋà, waa bun'füün ndaa a ngwalàngwal mbɔɔn, wɛɛ ba bàsàswaŋ anki naa ya yà ndandaa. \v 8 Wɛɛ Pɔl kàsi un'lɔɔn ande, waa kàtɛn naa: « Mɛ akà undiir mwɛy wà ube in'kyer anki, itàkal unsà Un'kɔɔn a Ayudà, itàkal u ndwà a Nzam, itàkal akà Sɛzar. » \p \v 9 Ntɔn mumɛnà mbuur aŋàbwaŋ kusà a Ayudà, Fɛstüs kàfuul Pɔl naa: « Nkye ngye akyàkwen mubeenà Yɛlusàlɛm ntɔn bàtsül ndaa angye u mii amɛ? » \v 10 Wɛɛ Pɔl kàfuur naa: « Mɛ in'wà u làbay a nsaŋ a Sɛzar, nsaŋ amɛ bàkàtɛn kwo. Akundiir mwɛy wà ube an'kyer mɛ Ayudà watɛy asànaa ngye ŋakwo ayöb ngye ubwaŋàbwaŋ. \v 11 Isàkal naa ndandaa mɛ kàkyer ube mwɛy ban'kwo mutwaal ukwà, mɛ ukwa in'tɔn anki. Wɛɛ, isàkal naa ndaa ban'füünà baar ndɔ̈ŋ aya yatɛy, akà mbuur mwɛy ukwe anki mukan'pà kà an'kɔɔ aba. Mɛ an'lɔm naa Sɛzar utsül ndaa amɛ. » \v 12 Apan, ungö mulwɛɛŋ anà ntɛɛn ande, Fɛstüs kàfuur naa: « Ngye an'lɔm muman Sɛzar, ngye akyer akyà kusà a Sɛzar. » \s1 Pɔl kusà a Angilàpà anà Bɛrnis \p \v 13 Ungö a ilä, mfum Angilàpà anà Bɛrnis bàyi u Sɛzarɛ ntɔn mupà Fɛstüs mbɔr. \v 14 Ba paa bàkyer ilä mbɔɔn, lalan Fɛstüs kàkyään nde mfum ndaa a Pɔl mutɛn naa: « We anà baal mwɛy Filikisi kàsàwɛy u bɔlokà. \v 15 Umpal kàbeenà mɛ Yɛlusàlɛm, amfum a angaŋ anà andweer a Ayudà bàkyer ayà mukun'füün, ba bàkwen naa bun'dwä ndwà. \v 16 Mɛ ba kafuur naa: "Kya kà ifà a baar a Lɔmà anki mupà mbuur kà an'kɔɔ a baar, isàkal naa kusà ande baar bun'füün batɛy, isàkal sye naa nde un'lɔɔn ŋàtàsà anki." \v 17 Ba bàyi apà anà mɛ. Mukɔɔn afàsà ilä, taaŋtyà mɛ kàbwaay u làbay a nsaŋ, mɛ kàlɔ̈m naa bun'twääl mbuur awun. \v 18 Ayiiŋ ande bàyi ba, ba bàsàmɛɛy anki akà undiir mwɛy wà ngwal uboo indiir ibe kàyweerà mɛ. \v 19 Undiir mwɛy bàkäl ba awà anà nde yà mbaaŋ ntɔn inzaam aba ŋakwo, sin sin ntɔn mbuur mwɛy ikɔb ande Yɛsu, nde kàkyer akwà, wɛɛ Pɔl akakyeyà uyɔl naa nde we anà mɔ̈ɔ̈. \v 20 Ya yàkäl mpay akà mɛ mutsul ndaa a tub ayi, lalan kàpɛ mɛ Pɔl lwɛŋ mubeenà Yɛlusàlɛm ntɔn bàkàtsul nsaŋ ande kwo. \v 21 Wɛɛ Pɔl kàlɔ̈m naa ndaa ande bàkàtsul kusà a Sɛzar. Lalan kàswɛŋ mɛ naa bun'käär u bɔlokà tii mpal in'sun'tɔm mɛ akà Sɛzar. » \v 22 Waa Angilipà kàtɛn a Fɛstüs naa: « Mɛ ŋakwo sye in'kwen muwem mbuur awà. » Fɛstüs kun'fuur naa: « Ngye ayun'wem nkàswo. » \p \v 23 Taaŋtyà, Angilipà anà Bɛrnis bàyi unsà làso lanswà, waa bàbilà u làbay a nsaŋ mbwo mwɛy anà amfum a nsaab anà abyääl a bul. Fɛstüs kàswɛŋ naa bun'twääl Pɔl. \v 24 Fɛstüs kàtɛn naa: « Mfum Angilipà, anà bɛ banswà làbà pà anà bi, bɛ làkyun'manà mbuur wà. Un'kàbɔ a Ayudà kàyun'füün akà mɛ, itàkal u Yɛlusàlɛm, itàkal apà, bàmusà in'kwɛŋ naa nde ufàkwo anki mukal anà mɔ̈ɔ̈. \v 25 Wɛɛ akà mɛ, mɛ in'sàman anki undiir un'be kàkyer nde ntɔn nde ukyà an'lɔŋ. Wɛɛ nde ŋakwo kàlɔ̈m naa nde ukyà akà Sɛzar, mɛ kàtsül naa mɛ in'kyer un'tööm awà. \v 26 Itàkal abwɛy, mɛ in'manà anki undiir in'söön mɛ Sɛzar, lalan, an'kwen mɛ naa nde usi un'lɔɔn u mii a bɛ, sin sin u mii a ngye Mfum Angilipà, ntɔn mɛ in'wɛl undiir asɔn ungö a nköŋ ayi. \v 27 Ntɔn akà mɛ, ya ikamɛnà naa kà yubwaŋ anki naa mɛ in'töm mbuur a bɔlokà ukɔɔn aswaŋ ubwaŋàbwaŋ ube kàkyer nde. » \c 26 \s1 Un'lɔɔn a Pɔl kusà a Angilipà \p \v 1 Angilipà kàtɛn a Pɔl naa: « Bàmapà mbwo musà un'lɔɔn angye. » Apan nde kàsen kɔɔ ntɔn musà un'lɔɔn ande: \v 2 « Mfum Angilipà, mɛ an'man un'sak mbɔɔn musà un'lɔɔn kusà a ngye ŋàbawà ntɔn indiir byanswà bàman'füün Ayudà, \v 3 sin sin ngye akyàyöb ubwaŋàbwaŋ nkääl a Ayudà anà nsyeel a mbaaŋ aba. Kyakin mɛ amalɔm mukan'wem anà igyɛɛŋ unsà nkääŋ a mpem yanswà. \p \v 4 « Ntɔn mɔ̈ɔ̈ amɛ, sɛmà imbɛy, Ayudà banswà bàkyàyöb wa, ntɔn mɛ kàkäl u Yɛlusàlɛm uboo a un'sɛŋ amɛ. \v 5 Ba ŋakwo bàkyàyöb fà itaan, ba ban'kwo bàtɛ imbäl, kya ba bàsàkwen, naa mɛ in'wà umwɛy uboo a Ikööŋ a Amfarisi ifàlab inzaam abi pànsi pànsi. \v 6 Apanà, mɛ bàman'füün ntɔn làkyän amɛ unsà ilää kàpɛ Nzam akà andweer abi. \v 7 In'sɛŋ abi myanswà myàkwem aŋiyweel myàfàsyääl Nzam uboo a muküünà mpib anà mwäänà ntɔn muman nkölà a ilää aki. Ɔɔ Mfum, ntɔn làkyän alà, Ayudà waa bàman'füün! \v 8 Ntɔn nkye mpa làkyeyà bɛ naa Nzam afàwiy akü? \v 9 Mɛ ŋakwo, mɛ kàyweerà naa yubwaŋ munwan a ngwal yanswà anà ikɔb a Yɛsu Nazɔrye. \v 10 Undiir nsil awà mɛ kàkyer u Yɛlusàlɛm. Mɛ kàbiil baar in'kyɛɛl mbɔɔn u bɔlokà mpal kàwɛl mɛ ikɔ̈b akà andweer a angaŋ, mɛ sye kàkyer akyeyà naa badwä. \v 11 Mɛ kàyibilà mbalà mbɔɔn u ndwà a nköŋ a Ayudà yanswà ntɔn mukapà ntaaŋàmbar anà mukasiinà a ngwal yanswà ba mubɛy làkwikilà aba. Uboo a nkyɛl amɛ yanswà, akà ba, mɛ ba kàyalabà tii kà an'bul a ingyey. » \s1 Pɔl wàmukyään mbuul a mpem ande \r (Ian 9.1-19; 22.6-16) \p \v 12 « Lalan ilä mwɛy mɛ kàkyà Damas anà ikɔ̈b aŋàkwo anà isal ban'pɛ amfum a angaŋ. \v 13 Ɔɔ Mfum, ilä mwɛy ntsü a midi, mɛ kàkäl u mbwo, mɛ anà atɔŋ bàkäl anà mɛ, mpal kàmɛn mɛ un'ŋyäŋ a pɛɛlà wàŋàsöönà taaŋ kan'fà du, waa kan'diŋà. \v 14 Bi banswà kàbü u mɛɛn, waa mɛ kàwem ndaa mwɛy ikan'kyäänà unsà Ibɛlyɔ naa: "Sɔl, Sɔl, ntɔn nkye ayan'mɛɛy ngye nkwaaŋ? Yà mpay akà ngye mutɔn un'swaaŋ!" \v 15 Mɛ kàfuur naa: "Mwol, ngye awà nà?" Mwol waa kan'fuur naa: "Mɛ, mɛ in'wà Yɛsu akwà ayimɛɛy ngye nkwaaŋ. \v 16 Wɛɛ mbarà, tsim kà in'kɔl angye. An'yàmɛnà mɛ akà ngye ntɔn mɛ kàkyasɔɔl kusà mukal un'syääl anà mbäl unsà indiir kàmɛn ngye anà unsà indiir in'yàfamɛɛy mɛ. \v 17 Mɛ ngye akyasɔɔl uboo a un'sɛŋ wà anà uboo a baar mpa abà Ayudà mper amatɔm mɛ. \v 18 Mɛ ngye amatɔm ntɔn ngye aduub ba mii, alwom ba u mpib anà atwääl u pɛɛlà anà akà Nzam fà ikɔ̈b a Satanà, ntɔn ba bàwɛl ndwääl a man'be aba anà kwal uboo a aŋin'kyɛɛl u mbwo a làkwikilà amu mɛ." » \s1 Pɔl wàmukyään isal ande \p \v 19 « Unsà ayi yanswà, mfum Angilipà, mɛ kàtön anki imanmii kyàfü du ki. \v 20 Wɛɛ mɛ kàtàlɔŋ baar a Damas, u Yɛlusàlɛm, kà itiir a Yuday kyanswà, anà akà in'sɛŋ mpa abà Ayudà, ntɔn ba bàbuul mpem anà bàpɛ mɔ̈ɔ̈ aba akà Nzam anà muswaŋ nsɔɔmà ayi u nsyääl aba. \v 21 Undiir awun Ayudà ban'kör ba mpal kàkäl mɛ u ndwà a Nzam, laa bàleŋ ba mukan'dwa. \v 22 Wɛɛ Nzam laa kan'tii nde, lalan mɛ in'wa mɛ anà mɔ̈ɔ̈ tii ŋàbawà, mɛ in'wàmuyità imbäl kusà a ambɛy anà andweer ndaa bàtɛn aŋangɔɔm anà Mɔsɛ naa ya isàkyer ayà, \v 23 muyöb naa Klistɔ kàkyer alàman mpay, naa nde, nde alàkal mbuur atàtwɛb mutoo uboo a akü, naa nde akyään pɛɛlà akà un'sɛŋ anà akà baar mpa abà Ayudà. » \s1 Pɔl kan'lɔm Angilipà mubuul mpem \p \v 24 Pɔl kàkäl musà un'lɔɔn ande mpal kàsi Fɛstüs in'kwɛŋ naa: « Pɔl, ngye awà ŋun'kɔŋ! Un'yɛnà angye wà mbɔɔn kàmatwääl ukɔŋ! » \v 25 Wɛɛ Pɔl kun'fuur naa: « Un'byääl Fɛstüs, mɛ kà in'wà ŋukɔŋ anki. Ndaa in'kyäänà mɛ yi yà ndandaa anà yan'kyän aŋàbwaŋ. \v 26 Ntɔn Mfum awà in'kakyäänà mɛ unsà uyɔl banswà, akyàyöb indiir abi ubwaŋàbwaŋ. Mɛ in'we anà iböŋ muyweer naa undiir mwɛy udiimà nde watɛy, ntɔn ndaa ayi yàlyaaŋ anki kunku, kà ikal aŋàyee. \v 27 Mfum Angilipà, nkye ngye afàsà làkwikilà akà aŋangɔɔm? Mɛ in'kyàyöb naa ngye awe anà làkwikilà. » \v 28 Angilipà waa kàtɛn a Pɔl naa: « Le, ngye akwen mukan'buul un'klistɔ! » \v 29 Nde kàfuur naa: « Mɛ in'kwenà naa itàkal naa taaŋ ikikye, naa taaŋ mbɔɔn, wɛy Nzam ukyer naa kà nà ngye mpɛl anki, wɛɛ sye anà baar banswà bàweemà mɛ ŋàbawà, bɛ làbulà asànaa mɛ ukɔɔn in'siŋ mii. » \p \v 30 Mfum waa kàmbarà, anà kuvɛrnɔ̈ɔ̈r, Bɛrnis anà baar banswà bàtɛɛnà nsaŋ. \v 31 Ba bàkyen nku, waa bàtɛn ba a ba naa: « Mbuur wà undiir mwɛy kan'kyer nde watɛy ntɔn nde uwɛl ukwà itàkal in'siŋ. » \v 32 Apan, Angilipà kàsam Fɛstüs naa: « Mbuur wà bàkyer alun'wɛy ilàkal naa nde ukɔ̈ɔ̈n alom muman Sɛzar. » \c 27 \s1 Pɔl bàmutɔm Lɔmà \p \v 1 Mpal bàtsül mbar naa bi iwal an'swà mukyà Itali, ba bàpɛ Pɔl anà baar a bɔlokà amwɛy akà kaptɛn mwɛy ikɔb ande Zülyüs, umwɛy uboo a itsuŋ a Lɔmà bàfàbel naa Itsuŋ a Sɛzar. \v 2 Bi kàbilà kà an'swà a Adalamit màyilyaaŋà à kun'kɔɔl a Azi, waa kàkyen. Un'nsi Masɛdwan a Tɛsalɔnikà mwɛy ikɔb ande Aristark kàkäl anà bi. \v 3 Taaŋtyà, bi kàmbär u Sidɔn. Zülyüs kàwɛlà Pɔl unsà ubwaŋ banswà, nde kun'pɛɛ mbwo mukàler asam ande ban'kwo mukun'bay. \v 4 Kan'lwomà bi apan, bi kàläb kà an'dà, kàlyaaŋ kà un'kɔɔl a Shipɛlɛ ntɔn un'pöb kiyeelà lisà. \v 5 Apan bi kàbwel ngyäl a kölàköl tsütsü a Silisi anà Pamfili, waa kàtɔlà u Mira a Lisi. \v 6 Akun, kaptɛn kàmɛn an'swà a Alɛksandri màmukyà Itali, laa kibiil nde. \v 7 Bi kàkyer ilä mbɔɔn ntɔn an'swà màyikyeenà ikye ikye, a mpay yanswà bi, kàkàtöl bi tsütsü a Snide. Ntɔn un'pöb kàyee wa lisà, bi kàlyaaŋ u ngyɛl a isaŋ a Krɛte, tsütsü a Salmɔnɛ. \v 8 Bi kya kàlyaaŋ a mpay yanswà tii kàkàtol bi kà ikal mwɛy bàfàbel Bo Pɔr, tsütsü a bul làmwɛy ikɔb a la Lasàyà. \p \v 9 Taaŋ làmwɛy làbwɛlàbwɛl làlyaaŋ, nkyeen udu a an'dà yàbulà yà bɔɔmà, ntɔn ilä a ukin udyà a Ayudà kyàkäl aŋàlyaaŋ itaan, Pɔl waa kakyään, \v 10 kàtɛn naa: « Asam amɛ, mɛ in'manà naa nkyeen udu a an'dà itwaal ube mbɔɔn, indiir mbɔɔn ikyà bwà, kànà isaa anà an'swà mpɛl anki, wɛɛ anà mɔ̈ɔ̈ a baar abi sye. » \v 11 Wɛɛ mfum a nsaab a Lɔmà mpem ande kàpɛ akà kaptɛn a an'swà anà akà ŋan'swà, akwànaa akà ndaa a Pɔl. \v 12 Yumwɛy ayi: làbuŋ alà làkwe anki naa baar bàkäl paa u paŋà a mpye. Lalan baar mbɔɔn bàkäl ba an'kyän mwɛy naa ba bàläb mbwo aba anà muleŋ mukɔlà Fɛniksi, làbuŋ làmwɛy là Krɛt bàduub mper làfàminà taaŋ ntɔn isà ilyaaŋ kwo. \s1 Un'pöb a ngwal udu a ngyäl a kölàköl \p \v 13 Kipöb kyàfü ngyɛl, waa kyàlyaaŋà, apan ba bàsii naa ma màkäl an'kyän aŋàbwaŋ, ba bàtsuuŋ an'swà, bàsɛmà muyikyà ukɔl a isaŋ a Krɛt. \v 14 Wɛɛ ungö a kitaaŋ, un'pöb a ngwal awà bàfàbel naa Örakilɔ­n, kàfü isaŋ akin, waa kàyabweel, \v 15 kàsyen an'swà, ma màkwe anki munwaan a un'pöb, laa kàwɛy bi naa wa kisyen. \v 16 Bi kàlyaaŋ u ngyɛl a kisaŋ bàfàbel Kɔda, bi kàböŋ a mpay muwal itiir a un'sɛŋ. \v 17 Ungö mufuur kya uboo, unsà bɔɔmà mukàböl kà anseŋ a Sirt, ba bàbäm an'swà in'siŋ asànaa nkwɛl, waa bàtɔɔm löŋ. Ba bàläb muyiwɔŋ abun. \v 18 Un'pöb a ngwal kàkäl mukàyisiinà a ngwal, lalan taaŋtyà bàtɔɔm ba indiir kan'dà. \v 19 Kà ilä kyàtär, ba bàtɔɔmà anà an'kɔɔ aba ŋakwo indiir a isal a an'swà. \v 20 Ilä mbɔɔn, itàkal taaŋ, itàkal mbwaar myàmɛnà anki, un'pöb a ngwal kàkäl mbɔɔn, lalan mpa kàkäl bi anà làkyän muwà mɔ̈ɔ̈. \v 21 An'taaŋ mbɔɔn baar badi anki. Apan, Pɔl kàmbarà uboboo a ba, waa kàtɛn naa: « Ɔɔ asam amɛ, yàlàkal ubwaŋ naa bɛ làwem lwɛŋ amɛ mukɔɔn ambarà u Krɛt, ntɔn mukɔɔn ayàman nkweel ayi anà bwà alà. \v 22 Wɛɛ apanà, mɛ amàlalɔm musà un'kanà, ntɔn akà mbuur mwɛy uboo a bɛ ukwà anki, wɛɛ an'swà mpɛl ikyà bwà. \v 23 U mpib aŋàbà, un'kyeey mwɛy wà Nzam in'wà mɛ uboo ande anà in'fàsyääl mɛ ayàmɛnà akà mɛ, \v 24 waa kan'kyään naa: "Pɔl, twon an'man bɔɔmà! Yubwaŋ naa ngye akàsà un'lɔɔn u mii a Sɛzar, waa Nzam kàmapà sye mɔ̈ɔ̈ a atɔŋ angye abà musabà anà ngye." \v 25 Lalan, asam amɛ, làkäl ngwal, ntɔn mɛ in'we anà làkwikilà amu Nzam naa ya iyàkal balàbal asànaa kan'kyään nde. \v 26 Wɛɛ bi ikàtsüüŋ kà un'kɔɔl a isaŋ mwɛy. » \p \v 27 U mpib yà kwem aŋinà, un'pöb kisyen u Adriyatik. Uboboo a mpib, baar a isal a an'swà bàmɛn asànaa bi kàkäl tsütsü a nkankyel. \v 28 Apan ba bàsii indübà a an'dà a lwaŋ, ba bàmɛn mɛtre an'kwem an'tär aŋinsambwaar. U kikwɛl, ba bàfàtɔɔm lwaŋ, waa bàmɛn mɛtre an'kwem mɔ̈ɔ̈l aŋinaan. \v 29 Ba bàmɛn bɔɔmà naa bi ikyer akàböl udu a in'kul, lalan bàtɔɔm ba an'löŋ an'nà kà an'dà ungö anà bàkäl musyäär naa taaŋ làyaanà. \v 30 Wɛɛ, baar a isal a an'swà bàleŋà mbwo yanswà mutiin an'swà, ba bàtɔ̈ɔ̈l itiir un'sɛŋ kà an'dà anà bàkür naa ba bàkàbäm an'löŋ kusà a an'swà. \v 31 Pɔl kàtɛn a kaptɛn anà aŋità naa: « Isàkal naa baar bà bàkal anki uboo a an'swà, bɛ, bɛ làwà anki mɔ̈ɔ̈. » \v 32 Lalan aŋità bàtsül ba in'siŋ a itiir a un'sɛŋ, waa bàtyeey kya. \p \v 33 Kusà a mwäänà mubalà, Pɔl kàlɔ̈m akà baar banswà mudyà isaa anà mutɛn naa: « Ŋàbà ilä kyàkwem aŋinà làdilà bɛ, ukɔɔn adyà anà mpa làkwen bɛ musà akà undiir mwɛy u mun. \v 34 Lalan mɛ amàlalɔm mudyà ndam a isaa ntɔn bya byà ndöŋ ntɔn bɛ làwü mɔ̈ɔ̈. Akà làtswe a un'tswe a umwɛy uboo a bɛ làyàkyà anki bwà. » \v 35 Ungö mutɛn abwɛy, nde kàwɛl làmpà, kàkömà Nzam u mii a baar banswà, kàtsül la, waa kàsɛmà mudyà. \v 36 Apan, ba banswà bàwɛl ngwal, waa bàdi sye. \v 37 Bi banswà uboo a an'swà kàkäl baar nkam yweel a an'kwem nsambwaar aŋisyaam. \v 38 Ungö muyuur a isaa, ba bàtyeey buur a an'swà mutɔɔm blɛ kà an'dà. \s1 Miinà \p \v 39 Mpal làyaanà taaŋ, baar a isal a an'swà bàmɛn anki nkankyel, wɛɛ ma màkäl ansɛŋ a an'dà anà un'soo, ba bàbön musiinà an'swà kwo, kya mbwo yàlàkal. \v 40 Apan ba bàtsuuŋ an'löŋ, bàwɛy ma uboo a an'dà, ba bàtsuuŋ sye in'siŋ myàfàkwaar an'swà. Ungö ba bàmbaar ipfɛy kusà a an'swà ntɔn un'pöb kasyen kà un'kɔɔl a an'dà, kya mbwo yàlàkal. \v 41 Wɛɛ ba bàkàböl kà ansɛŋ màkäl uboboo a indek myeel, ba bàsiinà an'swà u nkankyel, usà bàteen kà ansɛŋ anà bàsàkwo anki mubar, wɛɛ akà ngö a an'swà, ibɔ a an'dà byàkäl mupay ya a ngwal. \v 42 Apan, aŋità bàwɛl an'kyän mudwa baar a bɔlokà ntɔn uman naa umwɛy uboo a ba utääb anà utiin. \v 43 Wɛɛ kaptɛn kàkwen mutswà Pɔl mɔ̈ɔ̈, waa katsüŋ musyääl an'kyän aba. Nde kàswɛŋ baar bàyöb utääb mukal baar atàtwɛb mutɔɔmà kà an'dà anà musabà u nkankyel. \v 44 Bumwɛy bàlàsabà udu a an'bää anà udu a ikaam a an'swà. Undiiràwun, ba banswà bàtöl nkankyel anà mɔ̈ɔ̈. \c 28 \s1 Pɔl u Malte \p \v 1 Ungö kàwü bi mɔ̈ɔ̈, bi kàyöb naa isaŋ aki ikɔb a kya Malte. \v 2 Aŋabul biswɛŋ ukwen a ifà asin: ntɔn mbul kàsɛmà munɔ anà mpye yàkäl mbɔɔn, ba bàyöbà böl a mbaa a kölàköl, waa bàwɛl bi banswà ukɔl a la. \v 3 Pɔl kàkàbɔɔl ibiŋ a nkön, waa kàtɔɔm kya u mbaa. Ntɔn un'swey a mbaa, iyäy mwɛy laa kyàyàtoo kya, waa kyundäär u kɔɔ. \v 4 Mpal bàmɛn aŋabul ntäy wàmunyɔŋ u kɔɔ ande, ba bàtɛn ba a ba naa: « Ndandaa mbuur wà, wà un'dwää a baar. Nde kan'too anà mɔ̈ɔ̈ u ngyäl a kölàköl, wɛɛ Balàbal kàmupà anki mbwo mukal anà mɔ̈ɔ̈. » \v 5 Pɔl waa kàfwaŋ ntäy awun u mbaa ukɔɔn awem akà kisaay. \v 6 Baar bàdilà naa nde uyäm, itàkal naa nde ukü kà imbürà. Wɛɛ ungö mudil an'taaŋ mbɔɔn, ba bàmɛn naa akà undiir mwɛy wà un'be kun'yeel anki. Apan ba bàsɔɔm an'kyän, waa bàtɛɛnà naa nde wà nzam. \v 7 Tsütsü paa, yàkäl anà ndwaŋ a mfum a isaŋ akin, ikɔb ande Pübiliyüs. Nde kiwɛl anà kipɛ ikal abɔ̈ɔ̈n u ndwà ande ilä itär unsà isam kyanswà. \v 8 Wɛɛ yàmɛnà naa taar a Pübiliyüs kàkäl aŋàbɔ̈ɔ̈n, ntɔn nde kàkäl anà limpye anà pfulà a pfulà a an'kil. Pɔl waa kàkun'ler. U mbwo a ngyamàkà anà nsyeel a an'kɔɔ, nde waa kun'kɔɔr. \v 9 Ungö apan, aŋan'kyäl bumwɛy banswà bàkäl uboo a isaŋ aki bàyi sye akà nde, waa bàkɔɔrà. \v 10 Ba bipɛ làkoo mbɔɔn. Mpal kàbilà bi kà an'swà, ba bipɛ indiir aŋàkwo ntɔn mbwo abi. \s1 Pɔl kan'kɔlà Lɔmà \p \v 11 Ungö a ngɔɔn tär, bi kàbilà kà an'swà a Alɛksandri màkyer isà uboo a isaŋ, u mbil a ma bàsi isii a Dyɔskür. \v 12 Bi kàtoo u Siraküse, waa kàkäl paa ilä itär. \v 13 Fà apan, bi kàyilabà un'kɔɔl a an'dà tii kàkàtol bi Rɛgyɔ. Taaŋtyà, un'pöb a mper angyɛl laa kàyi wa, ungö a ilä byeel bi kàtöl Pusɔlɛs. \v 14 Akun, bi kàbwey anà atɔŋ, bà bilɔ̈ɔ̈m mukal ilä nsambwaar apà ba. Le, bi Lɔmà kàkyen abà. \v 15 Mpal bàwem atɔŋ a Lɔmà làsaŋ a ngyeel abi, ba bàyiwool u Yà a Apiyüs anà u Trwa Tavɛrn. Mpal kàmɛn nde ba, Pɔl kàkömà Nzam, waa kàfàwal ngwal. \v 16 Mpal kàtöl bi Lɔmà, ba bàpɛ Pɔl mbwo mukal anà ndwà ande aŋàyen anà ŋità mwɛy mukun'kyɛŋ. \s1 Pɔl u Lɔmà \p \v 17 Yàmɛnà naa ungö a ilä itär, Pɔl kàbel abyääl a Ayudà. Mpal bàköŋ ba banswà, nde kàtɛn a ba naa: « Atɔŋ abaal, mɛ mbuur mpa kàkyer akà undiir mwɛy wà ube akà un'sɛŋ abi, itàkal akà ikin byàfü akà andweer abi, mɛ ban'kör u Yɛlusàlɛm anà ban'pɛ kà an'kɔɔ a Alɔmà. \v 18 Baar abà, ungö akan'fuul un'lɔɔn, bàkyer alan'wɛy ntɔn ba bàmɛn anki akà ube mwɛy ban'kwo mukan'twääl ukwà. \v 19 Wɛɛ Ayudà bàkyer atɔn, lalan kàlɔ̈m mɛ musà un'lɔɔn kusà a Sɛzar, ukɔɔn akal anà an'kyän mufüün un'sɛŋ amɛ. \v 20 Lalà in'lɔ̈m mɛ mubwey anà muyääm anà bɛ. Kutɛn aŋàbwaŋ, yà ntɔn làkyän a Isàlɛl waa mɛ in'wà aŋàlal un'siŋ wà. » \v 21 Ba bun'fuur naa: « Bi, bi kàwɛl anki akà un'kaan mwɛy awà kàfü Yuday ntɔn ngye, akà un'tɔŋ mwɛy kàfü anki kwo wa kàyikyään ndaa itàkal mutɛn ube angye akà bi. \v 22 Wɛɛ bi imanà naa yubwaŋ bi iwem u mun angye ŋakwo ndaa akayweerà ngye, ntɔn bi ikyàyöb naa mper yanswà ikööŋ awà ngye ki bàkyer ayitɔn kya. » \p \v 23 Ba bàpɛɛl ilä mwɛy mubwey anà nde, ba bàyi baar mbɔɔn muyun'man u ndwà ande. Unsà an'yääm ande, nde kàkäl mutà imbäl a Imwol a Nzam. Fà tutu tii sisye, nde kàleŋà naa ba bàkyey ndaa kàtɛɛnà nde ntɔn Yɛsu, sɛmà un'kɔɔn a Mɔsɛ anà Aŋangɔɔm. \v 24 Baar amwɛy bàkyey ndaa kàtɛɛnà nde, wɛɛ bumwɛy bàkyer atɔn musà làkwikilà. \v 25 Apan ba bàkaabà unsà isak isak. Abun, Pɔl kàkwɛy ndaa mwɛy mpɛl: « Dweelà In'kyɛɛl kàkäl anà iböŋ kàkyään nde andweer abɛ u mbwo a ŋangɔɔm Yɛsay \v 26 naa: \q1 "Kyen kamɛn un'sɛŋ wà, un'kyään naa: \q1 Bɛ làkyer asàwem ubwaŋàbwaŋ, wɛɛ bɛ làsàyöb anki. \q1 Bɛ làsàler ubwaŋàbwaŋ, wɛɛ bɛ làsàman anki. \v 27 Ntɔn mpem a un'sɛŋ kàkyàbwà bwoor, \q1 ba bàkyàkiin an'tsü aba ikà, \q1 ba bàkyàdübà mii aba, \q1 ntɔn mutsuŋ mii aba muman, \q1 an'tsü aba muwem, \q1 mpem aba muyöb \q1 anà ba bàkɔɔn abulà mper in'wà mɛ ntɔn mɛ in'kɔ̈ɔ̈n akɔɔr ba." \m \v 28 Abwɛy, làyöb naa ngweel a mɔ̈ɔ̈ a Nzam ayi bàtöm akà baar mpa abà Ayudà: ba, ba bàkyer asàwem! » \p \v 29 Ungö bàwem ba ndaa ayi yanswà, Ayudà waa bàkyen, bàmuyisyeel mbaaŋ a ngwal ba a ba. \p \v 30 Abun, Pɔl kàkyer yanswà mbul yweel u ndwà kàfafurà nde. Nde kàfawalà baar banswà bàyee mukun'ler. \v 31 Nde kàkyäänà ndaa a Imwol a Nzam anà kàlɔɔŋà indiir iler Mwol Yɛsu Klistɔ, unsà uyɔl banswà anà u duu.