\id MAT - Iamalele NT [yml] -Papua New Guinea 1988 (web version -2013 bd) \h MADIU \toc1 Iesu Valana ꞌAtumaina Madiu ꞌana kilukiluma \toc2 Madiu \toc3 Mad \mt1 MADIU \mt2 Iesu Valana ꞌAtumaina Madiu ꞌana kilukiluma. \ip Madiu tamu Iesu yana tovetutuyamavo 12 ꞌadi ꞌailaꞌa ꞌwainega, weꞌe tamu ꞌana wagava Livai. Yana folova takesi ꞌana tolaugogona i folofolova Loma gabemani faifaidi. Mulieta Iesu i venuaꞌivineni i vetovetutuyama ꞌwaineye. \ip Madiu deꞌe buki i kilumiga taunina yana ꞌailaꞌavo me Diu faifaidi. Me Diu i nuani i vo saiꞌafoga Yaubada ꞌana Venuaꞌivina i na mai bega taunina yadi kini. Ibeliu bonadiega i goleni Mesaia weꞌe bona Guliki ꞌwainega, Keliso. Diu toꞌedakumetavo Iesu yana ꞌeba mai lamuna i bavuyeni wata tomotoga fuedi nuadi i voganidi Madiu nuanuana i na ve ꞌwaidie Iesu taunina mogitana Keliso me Diu yadi kini, begaidi i veifufu Iesu yana souyagi baniꞌodi kini. Wata ꞌifwaidi vona i ꞌinanadi Vonaꞌawaufaufa Nagami ꞌwainega, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina faifaina vonanidi ꞌadi mogitana i souyedi Keliso ꞌwainega. Tamu nani faifaina i kilumaga, Iesu yana ve, luvetubama Yaubada yana ꞌAilaꞌa nageneye faifaina, wata yana vona-awatabai fuedi givagivadi tomotoga yadi luku Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye faifaina i kiluma, bega tutuya deꞌe Yaubada i veveimea tomotoga ꞌwaideye. \c 1 \s1 Iesu tubunavo tubulelelegidi. \p \v 1 Iesu Keliso tubunavo side baniꞌodi i tubugedi, taunina Kini Devida ꞌana wauma ꞌwainega i souyeni weꞌe Devida Ebelamo ꞌana wauma ꞌwainega i souyeni. \p \v 2 Begaidi side baniꞌodi, \p Ebelamo natuna Aisake, \p Weꞌe Aisake natuna Iakobo, \p weꞌe Iakobo natunavo Iuda ma tainavo, \p \v 3 weꞌe Iuda natunavo Felesi wata Dela, inadi Temali, \p weꞌe Felesi natuna Esiloni, \p weꞌe Esiloni natuna Lami, \p \v 4 weꞌe Lami natuna Aminadaba, \p weꞌe Aminadaba natuna Nasoni, \p weꞌe Nasoni natuna Salimoni, \p \v 5 weꞌe Salimoni ma yana vavine Leabi natudi Bwasa, \p Weꞌe Bwasa ma yana vavine Ludi natudi Obedi, \p weꞌe Obedi natuna Iese, \p \v 6 weꞌe Iese natuna Kini Devida. \p Weꞌe Devida ꞌwainega i velamuga side baniꞌodi, \p Devida natuna Solomoni, weꞌe inana nagami Ulaia yana vavine, \p \v 7 weꞌe Solomoni natuna Lioboama, \p weꞌe Lioboama natuna Ebaya, \p weꞌe Ebaya natuna Esa, \p \v 8 weꞌe Esa natuna Iosefata, \p weꞌe Iosefata natuna Dielome, \p weꞌe Dielome natuna Usaia, \p \v 9 weꞌe Usaia natuna Iotama, \p weꞌe Iotama natuna Easi, \p weꞌe Easi natuna Esekaia, \p \v 10 weꞌe Esekaia natuna Manasa, \p weꞌe Manasa natuna Emoni, \p weꞌe Emoni natuna Iosia, \p \v 11 weꞌe Iosia natuna Iekonaia ma tainavo i tubuga \p i miamiani, tutuyanina ꞌwaineye me Babiloni i maia me Isileli i ꞌiveꞌavinidi i nawedi yadi ꞌawalaweye. \p \v 12 Weꞌe i nawediga Babiloni, ꞌwainega i velamuga side baniꞌodi, \p Iekonaia natuna Salatiela, \p weꞌe Salatiela natuna Selubabela, \p \v 13 weꞌe Selubabela natuna Abiuda, \p weꞌe Abiuda natuna Eliakimu, \p weꞌe Eliakimu natuna Asodi, \p \v 14 Weꞌe Asodi natuna Sadoki, \p weꞌe Sadoki natuna Ekimu, \p weꞌe Ekimu natuna Eliuda, \p \v 15 weꞌe Eliuda natuna Eleasa, \p weꞌe Eleasa natuna Mateni, \p weꞌe Mateni natuna Iakobo, \p \v 16 weꞌe Iakobo natuna Iosefa. \p Iosefanina kumanina yana vavine Meli, weꞌe Melinidi Iesu kumanina i golegoleniga Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, inana. \p \v 17 Bega ꞌaiꞌedi ta na luꞌiawawaga Ebelamo ꞌwainega i na nago Kini Devida ꞌwaineye ꞌailaꞌa 14. Weꞌe Kini Devida ꞌwainega i na nago tutuyanina me Babiloni i maia me Isileli i nawedi yadi ꞌawalaweye ꞌadi ꞌailaꞌa 14. Wata tutuyanina ꞌwainega i na nagoga nika Keliso i tubuga wata ꞌailaꞌa 14, bega matatabudi ta na luvetubamidi tubudelidelidi wauma ꞌaitamogana. \s1 Iesu Keliso yana tubuga. \p \v 18 \x + \xo 1:18 \xt Luk 1:27,35\x*Iesu Keliso yana tubuga side baniꞌodi. Meli, kumanidi Iesu inana, wata vavinenidi veveakutagonidi Iosefa faifaina, bola kebu i da nagiga ꞌaiseotogineye i miamia, siwe ꞌakonadi i ꞌaseta i miana ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana toketokena ꞌwainega. \v 19 Iosefa kumanina toveakutagona i nuavita bwaikina Meli yadi miana faifaina, siwe fai yana sauluva tonoviꞌavadi bega kebu nuanuana Meli i na ꞌivebunumayagidi nuanuana givagivayega i na bailedi. \p \v 20 Igodi yana nuanuananina i da ꞌidewaiga, lovane i ꞌenoꞌeno nika i ꞌenoneganega anelose i souyeni i voneni i vo, Iosefa, ꞌomu Kini Devida tubuna, kebu ꞌu na venuanaluga Meli ꞌadi nagi faifaina, weꞌe i mianaga ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana toketokena ꞌwainega, ꞌasaꞌaiana ꞌu na nagidimo. \v 21 \x + \xo 1:21 \xt Luk 1:31\x*Mulieta i na venatuna, kwamana tamu iavetana i na tubuga ꞌu na goleni Iesu, ꞌana saivila Toꞌitaꞌitaꞌi, fai yana tomotoga i na ꞌitaꞌitaꞌiedi yadi sakona ꞌwaidiega. \v 22-23 \x + \xo 1:22-23 \xt Ais 7:14\x*Bega Meli yadi miana wata Iesu yana tubuga faifaidi, basenadiotoga ꞌAuvea Yaubada i vona yana toluꞌivona ꞌwainega ꞌana mogitana i souyeni i vo, \p Vavine neꞌeꞌelina siwe i na miana, \p Kwamana iavetana i na tubuga, \p I na goleni Imanueli, ꞌana saivila ꞌida Yaubada taiadi.” \p \v 24 Mulieta Iosefa i tovoi, ꞌAuvea Yaubada yana anelose yana vona i vematayakeyakeni, Meli i nagidi, i nawedi yana vanuge. \v 25 Siwe kebu tamu tutuya taiadi i da veluaga i nagoga nika i venatuna, kwamananina Iosefa i goleni Iesu. \c 2 \s1 Toꞌaseta bwaikidi i nagoi Iesu ꞌwaineye. \p \v 1 Elodi i ve-kini ꞌawalawa Iudia, yana tutuye Iesu i tubuga ꞌawalawanina nageneye ꞌatamana Bedeliema ꞌwaineye. Kebu tutuya manamanawenaga nika tomotoga ꞌifwaidi i leꞌwai Ielusalema. Tomotoganidi i maiaga inala yana ꞌeba lakayega yadi ꞌaseta bwaikina ꞌubwana faifaidi. \v 2 I leꞌwai i velutoli i vo, Avaꞌaibe bei kwamana i tubuga ꞌomi me Diu yami Kini? ꞌA ꞌasetai tamu Kini i tubuga fai noꞌo bega tamu ꞌubwana ꞌa ꞌiseni i laka, Kininina ꞌana tugusa, bega ꞌa maia ma yama veꞌililibu ꞌa na ꞌodu ꞌwaineye.” \p \v 3 Tutuyanina Kini Elodi yadi vonanina i nogai i venuafouviga bwaikina wata me Ielusalema matatabudi i kololo i vo, Bola Elodi wata Kini ꞌivauna taiadi i na vetalaga, ꞌida vita ta na veluagai.” \v 4 Mulieta tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo i golevaꞌaugidi ꞌwaidie i velutoli i vo, Avaꞌaibe bei Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina i na tubuga?” \v 5 \x + \xo 2:5 \xt Ion 7:42\x*Yana velutoli i tutuli i vo, ꞌAtamana Bedeliema ꞌawalawa deꞌe Iudia nageneye. Basenadiotoga Yaubada yana Vona yana Buki nageneye tamu yana toluꞌivona Keliso yana tubuga faifaina side baniꞌodi i kilumi i vo, \p \v 6 \x + \xo 2:6 \xt Mai 5:2\x*ꞌOmi me Bedeliema ꞌawalawa Iudia nageneye ꞌwa miamianiga, \p Yami ꞌatamana siaina siwe ꞌana wagava bwaikina ꞌawalawanina nageneye. \p Fai ꞌwaimiega tamu toꞌedakumeta bwaikina i na souyeni. \p Toꞌedakumetanina yaku tomotoga me Isileli i na ꞌiꞌisaveꞌavinidi.” \p \v 7 Vonanina Elodi i noganogaiga bega toꞌasetanidi i goledi i nagoi ꞌwaineye ꞌaiseꞌavadi i veifufu-giva. I velutoliedi nuanuana i na ꞌasetai maꞌavia ꞌubwananina i souyeni i ꞌiseni. \v 8 I velutoliedi i ꞌaꞌavana mulieta i vetunedi side baniꞌodi i voneyedi i vo, ꞌWa na nagoi Bedeliema kwamana ꞌwa na luala-deweni, tutuyanina ꞌwa na veluagaiga ꞌwa na maia ꞌwa na voneku wata yau a na nago, ꞌwaineye a na ꞌoduꞌodu.” \p \v 9 Elodi i vonaꞌaꞌavana nika tomotoganidi i tauya. I nunagoi wata ꞌubwananina i ꞌiseni debanagodiega, i ꞌedakumesedi i nagoga nika ꞌubwana i ꞌailove kwamana yana ꞌeba tubuga tabwaneye. \v 10 Weꞌe tutuyanina toꞌasetanidi ꞌubwana iꞌiseniga yadi sosoana kebu ta na vonaga ꞌadi vebae ꞌwaidie. \v 11 \x + \xo 2:11 \xt Ais 60:6\x*Tutuyanina i leꞌwai i luku vanuge, kwamana wata inana Meli i ꞌisedi i miamia i ꞌodu kwamana ꞌwaineye, ma yadi veꞌililibu i subiai, mulieta yadi venuanayega yadi nuakalikali i ꞌewadi kwamana mataneye i yatodi. Nuakalikalinidi kukuafou, golida tutulina bwaikina, vane ꞌailuga magaidi ꞌatumaidi, tamu Mulo weꞌe tamu Falanikisenisi, vanenidi wata tutulidi bwaikidi. \p \v 12 Weꞌe Yaubada ꞌenoneganegayega tomotoganidi i vonedi kebu wata i na vilaviladi Elodi ꞌwaineye, bega i viladi mali ꞌedeamo i nagoi yadi ꞌatamane. \s1 Iesu i degeni. \p \v 13 Tutuyanina toꞌasetanidi i tauya i nunagoi, lovane Iosefa i ꞌenoneganega. ꞌAuvea yana anelose i souyeni ꞌwaineye i voneni i vo, ꞌU na tovoi kwamana inana taiadi ꞌwa na dega ꞌwa na nagoi ꞌawalawa Itifita. Bei ꞌwa na miamia fai Kini Elodi kwamana i na lualeni nuanuana i na luvewafai, mulieta yau a na vonana ꞌawalawanina ꞌwa na ꞌiaweni.” \p \v 14-15 \x + \xo 2:14-15 \xt Ose 11:1\x*Bega Iosefa i tovoi kwamana inana taiadi lovane i dega i nago Itifita, bei i mianaga Kini Elodi i wafa. Yadi mia Itifita faifaina basenadiotoga Yaubada i vona yana Buki nageneye i vo, \p Natuku Itifitayega a goleni i mai.” \p Vonanina nagami tamu yana toluꞌivona i voneyeni, mulieta ꞌana mogitana i souyeni. \s1 Kini Elodi kwakwama Siasiaidi i luvewafadi. \p \v 16 Weꞌe Elodi i lukamata-wayoga i ꞌasetai ꞌubwana ꞌadi toꞌaseta i vekalieni begaidi i nuasako bwaikina. Yana tolugaviavo i vonedi i luku ꞌatamana matatabuna ꞌwaidie, Bedeliema wata ꞌatamana siaidi ꞌwaidie, kwakwama iavetadi ꞌadi malamala ꞌailuga wata ꞌifwaidi kebu ꞌadi malamala ꞌailuga i da veluagadiga matatabudi i luvewafadi. I luvewafadiga fai ꞌubwana ꞌadi toꞌaseta yadi vona ꞌwainega Elodi i ꞌasetai Iesu ꞌana malamala ꞌana vetonu bola kebu i da veluagaiga. \v 17 Kwakwama siaidi i leodiga faifaina basenadiotoga toluꞌivona ꞌana wagava Ielemaia i vona-vagata. Tutuyanina i leodiga ꞌana mogitana i souyeni i vo, \p \v 18 \x + \xo 2:18 \xt Iel 31:15; Nag 35:19\x*ꞌAtamana Lema\f + \fr 2:18 \ft ꞌAtamananina Bedeliema lilivaneye.\f* ꞌwainega vevine bonadi i nogai, \p ꞌweꞌwela wata taivonavona. \p Litieli ꞌadi wauma natudiavo faifaidi i taivonavona, \p kebu tamu aitoi ꞌana fata nuadi i na ꞌiveagiagidi, \p fai matatabudi i wafa.” \s1 Itifitayega i nagoi Nasaledi. \p \v 19-20 I miamia Itifita nika Elodi i wafa, mulieta ꞌAuvea yana anelose i souyeni Iosefa ꞌwaineye ꞌenoneganegayega i voneni i vo, Itifitayega ꞌu na tovoi, kwamana inana taiadi ꞌwa na vilami ꞌwa na nagoi ꞌawalawa Isileli. Elodi ꞌakonadi i wafa bega kebu tamu aitoi nuanuana kwamana i na luvewafai.” \v 21 Bega Iosefa i tovoi kwamana inana taiadi i vagavaidi i viladi i nagoi ꞌawalawa Isileli. \v 22 I viladi i nunagoi Iosefa ma yana kololo fai vala i nogai Akeleasi, tamana Elodi tutulina, i ve-kini ꞌawalawa Iudia ꞌwaineye. Iosefa kebu nuanuana bei i na mia, nika wata anelose ꞌenoneganegayega i voneni bega i nago ꞌatamana Nasaledi ꞌawalawa Galili bei yadi vanuga i ꞌiyogona i mia. \v 23 \x + \xo 2:23 \xt Luk 2:39; Ion 1:45-46\x*Nasaledi bei i ꞌaiyogona i miaga, tamu Yaubada yana toluꞌivona yana vona-vagata Iesu faifaina ꞌana mogitana i souyeni i vo, \p I na golegoleni taunina tomogo Nasaledi.” \c 3 \s1 Ioni Tobafitaiso yana lauꞌage. \p \v 1-2 \x + \xo 3:1-2 \xt Ais 40:3\x*Tutuyanina Iesu i miamia Nasaledi, Ioni Tobafitaiso i velamu i lalauꞌage Iudia saliꞌavuꞌavuye i vo, Saiꞌafoga Yaubada yana veimea i na souyeni ꞌwaimie begaidi yami sauluva sakoidi ꞌwa na vedumweꞌubuꞌubusedi.” \v 3 Ioni kumanina basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Aisea i voneyeni i vo, \p Saliꞌavuꞌavuye tamu tomogo i vegolegole i vo, \p ꞌAuvea yana ꞌeda ꞌwa na vusia, \p Wata ꞌwa na sivetonovi yana ꞌeba nago.” \p \v 4 Ioni ꞌana kaleko sakoidi ꞌaisaya kameli vutuvutudiega i ꞌidewadi weꞌe bulumakau bunudi ꞌana waꞌila, ꞌanaꞌana limwana wata maiꞌawa. \v 5-6 Tomotoga Ielusalemega, Iudia yana ꞌeba veimea matatabuna ꞌwainega wata ꞌawalawa fuedi Ufa Iolidani lilivaneye, matatabudi Ioni bonana i nogai i maia, bega ꞌaitamogana ꞌaitamogana yadi sakona i luꞌivona i ꞌaꞌavana Ioni i bafitaisodi Ufa Iolidani ꞌwaineye. \p \v 7 Ioni i ꞌisanawedi totafalolo Falisi wata Sadusi i mimaia ꞌwaineye bafitaiso faifaina, i vonedi i vo, ꞌOmi tosakona, ꞌoꞌolo baniꞌodi. Igodi ꞌwa vo, ꞌA na dega Yaubada yana nuasako wata yana vematavuloga ꞌwaidiega.” Begaidi yami vaiseba ꞌwa vo, ꞌAkonadi ꞌa nuavilama ꞌu da bafitaisoma,” siwe kebu nuanuami yami sauluva sakoidi ꞌwa na vedumweꞌubuꞌubusedi. \v 8 \x + \xo 3:8 \xt Fol 26:20\x*Nagami yami sauluva i na tonova ꞌami ꞌeba ꞌisa ꞌakonadi ꞌwa nuavilami ꞌwa da vo baniꞌodi welavi ꞌatumaina vuagina, mulieta a na bafitaisomi. \v 9 \x + \xo 3:9 \xt Ion 8:33-40; Lom 4:13\x*Wata kebu ꞌwa na vo, ꞌIma Ebelamo tubuma bega ꞌima Yaubada yana tomotoga kebu i na vematavulogima.” Siwe a na vonemi, kebu ꞌaivaita ꞌwa na velugai. Kebu nani bwaikina Yaubada mataneye ꞌomi Ebelamo tubunavo. Yaubada ꞌana fata tutulimi Ebelamo tubunavo i na ꞌidewadi kileu weꞌe ꞌwaidiega. \v 10 Saiꞌafoga Yaubada i na vematavulogimi yami sauluva sakoidi faifaidi ꞌwa da vo ꞌakonadi yana tamuyoko i da yadali bega welavi ꞌaitamogana ꞌaitamogana kebu vuagidi ꞌatumaidiga i na talagidi i na tawedi ꞌai-ꞌalaꞌalase. \p \v 11 \x + \xo 3:11 \xt Ion 1:33; Fol 1:5\x*Weꞌe yau, ꞌwa na nuavilamiga ꞌana tugusa a na bafitaisomi ufayega, kumanina mulikuye i mimaiga i na bafitaisomi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumainega wata ꞌai-ꞌalaꞌalata ꞌwainega baniꞌodi yami sakona i na ꞌala-lekoadi. Wata tomogonina toketokeotogina, yau kebu baniꞌodiga, kebu i da lubwaineku ꞌwaineye a na vetofolova fai taunina bwaikina a bunumayaga. \v 12 Tutuyanina Kelisonina i na maiga, tomia fwayafwaya matatabudi i na vonayavuga mataneye wata i na veimeyedi ꞌwa da vo baniꞌodi waifei ꞌana tolaukadi, waifei wata ꞌaniꞌaninidi i na yatoꞌedi mulieta i na vedodogidi yana bubuwakeye, weꞌe yogo i na tunuya ꞌainina kebu yana ꞌweuga ꞌwaineye. \s1 Iesu yana bafitaiso. \p \v 13 Tutuyanina Ioni tomotoga i kikiavebafitaisodi, Iesu Galiliega i tauya i nago Ufa Iolidani bei i na bafitaiso ꞌwaineye. \v 14 Ioni nuanuana i na talaboda begaidi i vo, Awale igodi yau a na bafitaisomu, yau i lubwaineku ꞌu da bafitaisoku.” \v 15 Iesu Ioni yana vona i tutuli i vo, Kebu ꞌu na nuanuaga, ꞌasaꞌaiana ꞌu na bafitaisokumo. I lubwaineda Yaubada yana nuanua tonovidi matatabuna ta na ꞌidewadi,” nika Ioni i nogaya i vo, ꞌAtumaina.” \p \v 16 Iesu i bafitaiso i ꞌaꞌavana i lakama ꞌavale nika abama i ꞌanikililia Yaubada ꞌAnuꞌanununa yana yaveobu baniꞌodi bunebune i ꞌiseni i obuma ꞌwaineye. \v 17 \x + \xo 3:17 \xt Mad 12:18, 17:5\x*Mulieta bona i nogai abamega i vo, Deꞌe natuku nuafouku a nuakalikalieni, faifaina a sosoana bwaikina.” \c 4 \s1 Seitani Iesu i silubuya. \p \v 1-2 \x + \xo 4:1-2 \xt Ibu 2:18, 4:15\x*Ufa Iolidani ꞌwaineye Iesu i bafitaiso i ꞌaꞌavana, Yaubada ꞌAnuꞌanununa i vagavaia i naweni saliꞌavuꞌavuye bega yaiaina ꞌadi toꞌedakumeta Seitani i na silubuya. Saliꞌavuꞌavuye Iesu i miamia ꞌaiata 40, ꞌaiatanidi nagedie i na veluꞌui faifaina siwe kebu tamu saiꞌafo ꞌaniꞌani i da ꞌalatonovi, mulieta i lase. \v 3 Tutuyanina Iesu i lase nika bei Seitani i souyeni ꞌwaineye, nuanuana Iesu i na beꞌu sakona ꞌwaineye bega i silubuya i vo, ꞌAiꞌedi ꞌomu mogitana Yaubada Natuna, ꞌu na vona deꞌe kileunidi i na veꞌaniꞌani.” \v 4 \x + \xo 4:4 \xt VeL 8:3\x*Iesu Seitani yana vona i tutuli i vo, Kebu. Basenadi i kilumi Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p Tomotoga yadi mia ꞌana ꞌatumaina wata yawaidi kebu ꞌaniꞌaniꞌava ꞌwainega i da veveluagadi. \p Weꞌe mogitana Yaubada yana Vona i voneyediga, ꞌwaidiega tomotoga yadi mia ꞌana ꞌatumaina wata yawaidi i na veluagadi.” \p \v 5 I ꞌaꞌavana wata Seitani Iesu i vagavaia i naweni Ielusalema, vanuga ꞌeba veluꞌui tabwaotogineye i lakaveni. \v 6 \x + \xo 4:6 \xt Same 91:11,12\x*Bei wata i voneni i vo, ꞌAiꞌedi mogitana ꞌomu Yaubada Natuna deꞌe bega ꞌu na souga, veviga kebu ꞌu na veluagai fai Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p Yau Yaubada yaku anelose a na vonedi i na ꞌiꞌisaveꞌavinimu, \p Nimadiega i na ꞌiꞌivaisemu bega kebu tamu saiꞌafo ꞌagemu ꞌu na nikeyedi.” \p \v 7 \x + \xo 4:7 \xt VeL 6:16\x*Iesu Seitani yana vona i tutuli i vo, Kebu, fai wata Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p ꞌAiꞌedi taunimi ꞌwa na tauyemi ꞌeba ilagi ꞌwaidie, kebu i da lubwaineni ꞌwa na taidaida Yaubada ꞌwaineye ꞌaivaita faifaina.” \p \v 8 Bega wata Seitani Iesu i vagavaia i naweni i lakaveni ꞌoya manamanaweotogina tabwaneye ꞌeba veimea wata ꞌaiꞌaiwabu matatabuna fwayafwaya ꞌwaineye i veni. \v 9 I veni i ꞌaꞌavana i voneni i vo, ꞌAiꞌedi ma yamu subia ꞌu na ꞌodu ꞌwaikuye, deꞌe ꞌeba veimeanidi wata ꞌaiꞌaiwabunidi matatabuna a na velemu, fai yau yaku ꞌeba veimea.” \v 10 \x + \xo 4:10 \xt VeL 6:13\x*Seitani i vonavonaga nika Iesu i vo, Seitani ꞌasaꞌaiana ꞌu ꞌailove ꞌu nago. Weꞌe Yaubada yana Buki nageneye i vonaga i vo, \p Yami ꞌAuvea Yaubada ꞌwaineye ꞌwa na ꞌoduꞌodu, \p ꞌAiseotogina faifaina ꞌwa na folofolova.” \p \v 11 \x + \xo 4:11 \xt Ibu 1:14\x*Seitani i tauya i nunago, anelose i souyeni Iesu i ꞌivaiseni. \s1 Iesu yana folova i velamu Galili ꞌwaineye. \p \v 12 Tutuyanina Iesu vala i nogai Ioni ꞌakonadi vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye i yatoi, Kini Elodi i lumataniga faifaina, bega i tovoi i nago ꞌawalawa Galili. \v 13 Iesu yana ꞌatamana Nasaledi, siwe i nagoga kebu bei i da miaga, i nagoga ꞌatamana Kafaneomi bei i miabui. ꞌAtamananina Kafaneomi Lavu Galili lilivaneye, ꞌawalawa Sebuloni wata Nafitalai nagedie. \v 14 ꞌAwalawanidi nagedie i nagoga, fai basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona Aisea i vona-vagata bega ꞌana mogitana ꞌakonadi i souyeni i vo, \p \v 15 \x + \xo 4:15 \xt Ais 9:1-2\x*ꞌAwalawa Sebuloni wata Nafitalai, balabala weyaginega, Ufa Iolidani viꞌainega, wata Lavu Galili ꞌununa bei mali tomotoga taunidi kebu Diu yadi ꞌawalawa. \v 16 Tomotoga ꞌawalawanidi ꞌwaidie i miamianiga nuadi kebu magemagetadiga ꞌwa da vo dudubala ꞌana tomia, \p Siwe mageta bwaikina i na ꞌiseni. \p Fwayafwaya ꞌana nuanua nuadi i ꞌewadi bega ꞌanuꞌanunudi wafawafadi, \p Siwe magetanina nuadi i na kiavemagetadi.” \p \v 17 Tutuyanina Iesu i vilai i mai Galili i miamia bei yana lauꞌage i velamu i vo, Yami sakona ꞌwa na vedumweꞌubuꞌubusedi, saiꞌafoga Yaubada Yana veimea i na souyeni ꞌwaimie.” \s1 Toyaubani ꞌadi 4 Iesu i goledi. \p \v 18 Tamu ꞌaiata Iesu i balabalaga Lavu Galili balebaleamo tomotoga ꞌadi ꞌailuga i ꞌisedi, Saimoni tamu ꞌana wagava Fita wata taina Anidulu, vuatayega igana i ꞌonaꞌonadi fai taunidi toyaubani. \v 19 Iesu i vonedi i vo, Weꞌe yaubaninina ꞌwa baileni, ꞌwa na maia ꞌwa na vetovetutuyama ꞌwaikuye, yau yaubani tamu a na vemi bega tomotoga ꞌwa na ꞌonaꞌonadi ꞌwa na mimaiedi Yaubada ꞌwaineye.” \v 20 Nika Saimoni wata Anidulu vualalalakana i ꞌiawedi Iesu i yogoꞌwaili. \p \v 21-22 Saiꞌafo i vaganago wata Sebedi ma natunavo i ꞌisedi, Iemesa wata Ioni yadi wakeye yadi vuata i agiagilidi. Ma taina Iesu i vonedi i vo, ꞌWa maia,” nika tamadi ma wakana i ꞌiaweni Iesu taiadi i nagoi. \s1 Iesu i ve, i lauꞌage wata i ꞌiveꞌatumai. \p \v 23 Iesu toyaubani i goledi i ꞌaꞌavana i nago ꞌawalawa Galili matatabuna ꞌwaineye, yadi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie i veve, i lalauꞌage wata i ꞌiꞌiveꞌatumai. I ve ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie, i lauꞌage Vala ꞌAtumaina Yaubada i na veimeyedaga faifaina, wata i ꞌiveꞌatumai, tomotoga ꞌadi viga tulina tulina ꞌwaidie. \v 24 Weꞌe ꞌawalawa Silia matatabuna Iesu valana i nogai bega yadi toviga ꞌadi viga tulina tulina i miedi ꞌwaineye. ꞌIfwaidi tomotoga i veveviga bwaikina, ꞌifwaidi yaiaina sakoidi i agedi, ꞌifwaidi viga tamu ꞌwainega i alala wata ꞌifwaidi bwalobwalokodi, matatabudi Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \v 25 Tomotoga ꞌailaꞌa bwaikina i vaꞌauta Iesu ꞌwaineye Galiliega, ꞌatamana 10 wagava luvetubama Dekafolisi, Ielusalemega, Iudiayega wata Ufa Iolidani viꞌainega i damanama. \c 5 \s1 Iesu yana lauꞌage ꞌoya ꞌwaineye sosoana mogitana faifaina. \p \v 1 ꞌAilaꞌa bwaikina i maiaga Iesu i ꞌisedi begaidi i laka ꞌoyeye bei i miabui. \v 2 I miabuina wata yana tovetutuyamavo i maia lilivaneye i miabui mulieta i velamu i ve ꞌwaidie i vo, \p \v 3 Egavo i ꞌasetadi ꞌanuꞌanunudi yadi toketokena siaidi bega taunidi i tauyedi Yaubada ꞌwaineye, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie fai ꞌakonadi Yaubada i veveimeyedi yana ꞌAilaꞌa nageneye. \p \v 4 \x + \xo 5:4 \xt Ve 7:17\x*Weꞌe egavo ꞌasiau ma yadi nuavita i ꞌweꞌweꞌwelaga, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie fai Yaubada nuadi i na ꞌiveololodi i na sosoana. \p \v 5 \x + \xo 5:5 \xt Efe 4:2\x*Egavo i nunuaobuga yadi sauluva bikadi, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie fai Yaubada i vonaꞌawaufaufa fwayafwaya matatabuna i na veledi. \p \v 6 Weꞌe egavo nuanuadi bwaikina sauluva ꞌatumaina wata tonovina, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie, bega nuanuananina Yaubada i na veledi nika ꞌadi fata. \p \v 7 \x + \xo 5:7 \xt Iem 2:12-13\x*Egavo mali tomotoga i ꞌiꞌisanuakalikaliedi, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie fai wata Yaubada i na ꞌisanuakalikaliedi. \p \v 8 \x + \xo 5:8 \xt 1 Ion 3:2-3\x*Weꞌe egavo yadi nuanua wata yadi sauluva tonoviotogidi, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie fai ꞌawaie i na luku Yaubada ꞌwaineye. \p \v 9 Egavo i na veveluꞌaseꞌase tonuasako ꞌwaidie mia sosoana faifaina, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie fai Yaubada i na goledi taunidi natunavo. \p \v 10 \x + \xo 5:10 \xt 1 Fit 3:14\x*Weꞌe egavo Yaubada yana nuanua i vevematayakeyakedi bega vita i veveluagadi mali tomotoga ꞌwaidiega, \p ꞌEba sosoana ꞌwaidie fai ꞌakonadi Yaubada i veveimeyedi yana ꞌAilaꞌa nageneye. \p \v 11 \x + \xo 5:11 \xt 1 Fit 4:14\x*Fai ꞌomi yaku tovetutuyamavo begaidi faifaiku mali tomotoga i na yagayagaimi, vita i na velevelemi, wata nani tulidi tulidi faifaidi i na awavesakoyemiga, ꞌeba sosoana ꞌwaimie. \v 12 \x + \xo 5:12 \xt Iem 1:2\x*ꞌWa na nuani, basenadiotoga tovedumweꞌaiꞌai Yaubada yana toluꞌivonavo vita i veledi, wata ꞌomi baniꞌodi vita ꞌwa na veluagai tosakona ꞌwaidiega, siwe ꞌwa na sosoana bwaikina fai ꞌami tutula bwaikina Yaubada i yatoi i lulukamata abame. \s1 Iesu ꞌana tovetumaganavo baniꞌodi eyaga wata mageta. \p \v 13 ꞌOmi baniꞌodi eyaga tomia-fwayafwaya ꞌawasasadie. Eyaga, nani kibwana ꞌana toꞌiveꞌiwana, ꞌomi wata baniꞌodi yami ve ꞌwaidiega tosakona ꞌwa na ꞌiveꞌatumaidi. Eyaga nani ꞌatumaina, siwe ꞌaiꞌedi i na veꞌulaufaga kebu ꞌana fata i na vegola-vaitugana bega ta na taweni tomotoga i na vagavedobwadobwani, wata ꞌomi baniꞌodi ꞌaiꞌedi yaku vona ꞌwa na vedumweꞌaiꞌaieniga kebu ꞌana fata tamu avaꞌai ꞌatumaina ꞌwaimiega i na souyeniga. \p \v 14 \x + \xo 5:14 \xt Ion 8:12\x*Wata ꞌomi baniꞌodi mageta, Yaubada yana ꞌedaꞌeda ꞌana tokiavemageta tomia fwayafwaya ꞌawasasadie. ꞌAiꞌedi tamu ꞌatamana i na ꞌidewai ꞌoya debaꞌaiotogineye avaꞌai i na velubabaleni? Kebu. Wata ꞌomi yaku mageta, tomotoga yadi ꞌeba ꞌisa. \v 15 \x + \xo 5:15 \xt Mak 4:21\x*Kebu tamu aitoi mageta i da kabukabunina ꞌaivoeyega i da tatalafwaseni. Mageta ꞌana ꞌeba yato ꞌwaineye i lulutalauleni bega tomotoga vanuganina nageneye matatabudi i magemagesedi. \v 16 \x + \xo 5:16 \xt Efe 5:8-9; Ion 3:21; 1 Fit 2:12\x*ꞌOmi wata baniꞌodi yami sauluva i na tonova tomotoga matadie bega yami sauluvanidi ꞌatumaidi i na ꞌisedina Tamami abame i miamiaga i na subiai. \s1 Veimeanidi Mosese ꞌwainega i maiga, Iesu faifaidi i ve. \p \v 17 \x + \xo 5:17 \xt Lom 3:31\x*Yami nuanua kebu ꞌwa na vo, Yau a mai veimeanidi Mosese ꞌwainega wata venidi Yaubada yana toluꞌivonavo ꞌwaidiega a na geudi.” Kebu, yau a maiga veimeanidi wata venidi ꞌadi mogitana wata ꞌadi tonovina a na sivemageseꞌaꞌavedi. \v 18 \x + \xo 5:18 \xt Luk 21:33\x*A vona mogitana ꞌwaimie, bola abama wata fwayafwaya i na ꞌaꞌava kebu bei i na ꞌeno-vagata. Weꞌe deꞌe veimeanidi ꞌadi nuanua bei i na ꞌenoꞌeno, veimeanidi bwaikidi wata saiotogidi siwe i na ꞌenoꞌeno i na nagoga nagami Yaubada yana nuanua i na veꞌaꞌavai. \v 19 \x + \xo 5:19 \xt Iem 2:10\x*Begaidi ꞌaiꞌedi aitoi veimeanidi siwe tamu saiotogina kebu i na vematayakeyakeniga wata mali tomotoga ꞌwaidie i na veve bega veimeanina kebu i na vematayakeyakeniga, Yaubada yana ꞌAilaꞌa nageneye ꞌana wagava siaina i na venani-ꞌavoꞌavovo. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi veimeanidi i na vematayakeyakediga wata mali tomotoga i na veve ꞌwaidie bega veimeanidi i na vematayakeyakedi, Yaubada yana ꞌAilaꞌa nageneye taunina ꞌana wagava bwaikina. \v 20 \x + \xo 5:20 \xt Mad 23:3; 2 Tim 3:5\x*A na vonemi, veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata totafalolo Falisi igodi i vo, Veꞌetoboda matatabuna ꞌa vevematayakeyakedi bega yama sauluva tonovidi.” Weꞌe ꞌaiꞌedi ꞌomi ꞌwa na vo, ꞌA na luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye,” nagami yami sauluva i na tonova-ꞌafoꞌafo, weꞌe Falisi kebu ꞌwa na saladiga. \s1 Iesu yana ve nuasako faifaina. \p \v 21 \x + \xo 5:21 \xt Sou 20:13\x*Deꞌe veimeanina tuatuaina ꞌakonadi ꞌwa ꞌasetai i vo, Kebu ꞌwa na luvewafaga,” wata tamu i vo, ꞌAiꞌedi aitoi i na luvewafaga ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye i na nago.” \v 22 \x + \xo 5:22 \xt Iem 3:6; 1 Ion 3:15\x*I vonaga mogitana, weꞌe yau a na vonemi. ꞌAiꞌedi aitoi i na nuasakomo iana ꞌwaineye, tomogonina i na nago ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye. ꞌAiꞌedi aitoi iana i na awavesakoyeni i na vo, ꞌOmu kebu tamu saiꞌafo avaꞌai ꞌatumaina ꞌwaimuyega i na souyeni,” tomogonina wata ꞌeba vonayavuga bwaikina ꞌwaineye i na vonayavuga. Weꞌe aitoi iana i na faliꞌwaveꞌwaveniga, voke Yaubada i na veimea ꞌai-ꞌalaꞌalata kebu yana ꞌweuga ꞌwaineye i na nago. \p \v 23-24 \x + \xo 5:23-24 \xt Mak 11:25\x*Begaidi ꞌaiꞌedi ꞌu na nago vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye nuanuamu yamu ꞌanivelena-maimaiga ꞌu na velomuyeni Yaubada mataneye nika iamu yana nuasako ꞌwaimuye ꞌu na nuani, ꞌu baileni i na ꞌenoꞌeno nagami ꞌu vilamu iamunina taiadi ꞌwa na veiana mulieta ꞌu na vilamuga yamu ꞌanivelena-maimaiga ꞌu na velomuyeni Yaubada mataneye. \p \v 25 ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana i na yatomu ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye, bola kebu ꞌwa na lukuga tomogonina ꞌu na veianeni bega yana nuanuananina i na baileni. ꞌAiꞌedi kebu ꞌwa na veveiana-matayoꞌoga, tovevonayavuga ꞌwaineye i na yatomu bega filisimani nimadie i na ꞌanivelenemu, vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye i na silukuvemu. \v 26 A vona mogitana, kebu i na ꞌetoyavu-matayoꞌomu bei ꞌu na miamia nagami tutula ꞌu na yatoꞌaꞌavai mulieta i na ꞌetoyavumu. \s1 Iesu yana ve bunu ꞌana sakona faifaina. \p \v 27 \x + \xo 5:27 \xt Sou 20:14\x*Deꞌe veimeanina ꞌakonadi ꞌwa ꞌasetai i vo, Kebu tamu aitoi yana vavine ꞌu na luobuyedi.” \v 28 Weꞌe yau a na vonemi, ꞌaiꞌedi aitoi tamu vavine i na ꞌisenimo nuana i na vevona, siwe ꞌasaꞌaiana ꞌakonadi nuanega taiadi i sakona. \v 29 ꞌAiꞌedi matamunina nuanuamu bwaikina, saiꞌafoga i da kiavebeꞌumu ꞌu da sakona, ꞌu kiamwanuya ꞌu taweni. ꞌU na kiamwanuyaga veviga saiꞌafo nika kebu ꞌu na sakonaga, mulieta ꞌamu fata ꞌaitamoganega ꞌu na luku abame. Weꞌe ꞌaiꞌedi matamu ꞌailugana ꞌwaidiega ꞌu na sakosakonaga, mulieta ꞌu na wafa Yaubada i na tawe-mwadodouyemu ꞌai-ꞌalaꞌalase, veviga bwaikaotogina ꞌu na veluagai. \v 30 ꞌAiꞌedi nimamunina nuanuamu bwaikina saiꞌafoga i da kiavebeꞌumu ꞌu da sakona, ꞌu boboi ꞌu taweni. ꞌU na boboiga veviga saiꞌafo nika kebu ꞌu na sakonaga, mulieta ꞌamu fata ꞌaitamoganega ꞌu na luku abame. Weꞌe ꞌaiꞌedi nimamu ꞌailugana ꞌwaidiega ꞌu na sakosakonaga, mulieta ꞌu na wafa tomogomu matatabuna ꞌu na lukuveni ꞌai-ꞌalaꞌalase, veviga bwaikaotogina ꞌu na veluagai. \s1 Iesu i ve saꞌila faifaina. \p \v 31 \x + \xo 5:31 \xt VeL 24:1\x*Deꞌe veimeanina ꞌakonadi ꞌwa ꞌasetai i vo, ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana yana vavine i na vesaꞌilidi tamu lubulubu ꞌwaineye saꞌila vonana i na kilumi vavine i na veledi i na vo, ꞌOmi ꞌakonadi ꞌwa ꞌaꞌava ꞌwaikuyega.” \v 32 Weꞌe yau a na vonemi, ꞌaiꞌedi aitoi yana vavine kebu sauluva sakoina i na ꞌidewaiga siwe i na vesaꞌilidi, baniꞌodi i ꞌaꞌanivelenedi sakona ꞌwaineye. Weꞌe ꞌaiꞌedi i na nagiga mali tomogo taiadi tomogonina i nagidiga wata i sakona. \s1 Iesu i ve vonaꞌawaufaufa faifaidi. \p \v 33 \x + \xo 5:33 \xt Sou 20:7\x*Wata veimeanina tuatuaina ꞌakonadi ꞌwa ꞌasetai i vo, ꞌAiꞌedi aitoi i na vonaꞌawaufaufa Yaubada mataneye, kebu i da lubwaineni yana vonaꞌawaufaufanina i na geuya.” \v 34 \x + \xo 5:34 \xt Iem 5:12\x*Weꞌe yau a na vonemi, ꞌaiꞌedi ꞌwa na vonaꞌawaufaufaga kebu tamu avaꞌai ꞌana wagava ꞌwa na ꞌinanai bega ꞌwa na vo, Yama vonaꞌawaufaufanina toketokena.” Kebu ꞌwa na vo, ꞌA vonaꞌawaufaufa abama mataneye,” fai abamanina Yaubada yana ꞌeba miabui ꞌaiꞌaiwabuna. \v 35 Wata kebu ꞌwa na vo, ꞌA vonaꞌawaufaufa fwayafwaya mataneye,” fai fwayafwayanina Yaubada yana ꞌeba ba.” Wata kebu ꞌwa na vo, ꞌA vonaꞌawaufaufa Ielusalema mataneye,” fai Ielusalemanina Kini bwaikina yana ꞌatamana. \v 36 Wata kebu ꞌwa na vo, ꞌA vonaꞌawaufaufa ꞌunuꞌunuma ꞌwaidiega,” fai ꞌaiꞌedi ꞌakonadi i na buduliga kebu ꞌana fata ꞌwa na vona i na veꞌwauꞌwauga, weꞌe ꞌaiꞌedi ꞌwauꞌwaugina kebu ꞌana fata ꞌwa na vona i na buduli. \v 37 ꞌAiꞌedi naninina mogitana ꞌwa na ꞌidewaiga ꞌwa na vo, Eꞌe,” weꞌe ꞌaiꞌedi tamu nani kebu ꞌwa da ꞌidewaiga ꞌwa na vonamo ꞌwa na vo, Kebu,” weꞌe ꞌaiꞌedi yami vona i na vefuega baniꞌodi ꞌwa na vo, Tamada,” vonanina i mai Seitani ꞌwainega. \s1 Kebu sakona ꞌwa na tutuliga. \p \v 38 \x + \xo 5:38 \xt Sou 21:24\x*Deꞌe veimeanina ꞌakonadi ꞌwa ꞌasetai i vo, ꞌAiꞌedi tamu aitoi matamu i na ꞌetomwanuya, wata matana ꞌu ꞌetomwanuya, weꞌe aitoi nigomu i na tutukadiaga, wata nigona ꞌu tutukadia.” \v 39 \x + \xo 5:39 \xt Lom 12:19\x*Weꞌe yau a na vonemi. ꞌAiꞌedi aitoi avaꞌai sauluvaga sakoina i na ꞌidewai ꞌwaimuye, kebu nimana ꞌu na tutuliga. ꞌAiꞌedi tamu tomogo ꞌaeꞌaemuye i na ꞌainikega, wata tamu ꞌaeꞌaemu ꞌu ꞌiyoyoeni i na nikei. \v 40 \x + \xo 5:40 \xt 1 Kol 6:7\x*ꞌAiꞌedi tamu aitoi i na nuasako ꞌwaimuye tamu sauluva faifaina bega i na nawemu ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye, mulieta toveimea i na vonemu ꞌamu kalekoyega yamu sauluvanina faifaina ꞌu na tutula, siwe wata ꞌamu talauma ꞌu veleni. \v 41 ꞌAiꞌedi tamu tomogo baniꞌodi gabemani i na lukakademu i na vo, Yaku kukua ꞌu na ꞌewa ta na nago tamu ꞌatamana ꞌwaineye, siwe kebu a na tutulimuga,” kebu faifaina ꞌu na nuavita, ma yamu sosoana wata ꞌu na vaganago tamu ꞌatamana ꞌwaineye. \v 42 Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi tamu avaꞌai nuanuana i na veluꞌui ꞌwaimuye, kebu ꞌu na veumokaiga, ꞌu veleni. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi i na vo, Side naninina ꞌu veleku bola a na vevilai,” kebu ꞌu na veꞌoꞌoleniga ꞌu tauyeni. \s1 Egavo i na vesauluva sakoina ꞌwaimie ꞌwa na nuakalikaliedi. \p \v 43 \x + \xo 5:43 \xt Vei 19:18\x*Tomotoga ꞌifwaidi yadi nuanua ꞌakonadi ꞌwa ꞌasetai i vo, Emiavo ꞌaisedi ꞌwa na nuakalikaliedi, weꞌe egavo i vesauluva sakoina ꞌwaimie ꞌwa vedumweꞌaiꞌaiedi.” \v 44 \x + \xo 5:44 \xt Fol 7:60; Lom 12:14,20\x*Weꞌe yau a na vonemi. Egavo i vevesauluva sakoina ꞌwaimie ꞌwa na nunuakalikaliedi wata egavo vita i velevelemiga faifaidi ꞌwa na veveluꞌui. \v 45 \x + \xo 5:45 \xt Efe 5:1\x*Baniꞌodi ꞌwa na vesauluvediga i lubwainemi ꞌomi Tamami abame natunavo. Toꞌatumaina wata tosakona ꞌadi nuakalikali i vesala Yaubada ꞌwainega fai yana inala i kabukabu matatabumi faifaimi wata yana ꞌwei matatabumi i velevelemi. ꞌOmi wata baniꞌodi, egavo i vesauluva sakoina ꞌwaimie, ꞌwa na nuakalikaliedi. \v 46 ꞌAiꞌedi egavo i nuakalikaliemiga ꞌaisedi ꞌwaidie ꞌwa na nunuakalikali, yami nuakalikalinina Yaubada kebu i na tutuliga, tomotoga fuedi wata tosakona taiadi ediavo ꞌaiseꞌavadi i nunuakalikaliedi. \v 47 Emiavo ꞌaisedi ꞌwaidie ꞌwa na vekaiwaga kebu nani bwaikinaga, tomotoga fuedi wata Yaubada ꞌana tobavu taiadi yadi sauluva, ediavo ꞌaisedi ꞌwaidie i vevekaiwa. \v 48 \x + \xo 5:48 \xt 1 Fit 1:16\x*Weꞌe ꞌomi i lubwainemi yami sauluva matatabuna ꞌatumaiꞌavadi, baniꞌodi Tamami abame yana sauluva. \c 6 \s1 Iesu yana ve ꞌanivelena-maimaiga faifaina. \p \v 1 \x + \xo 6:1 \xt Mad 23:5\x*ꞌWa na ꞌiꞌisaveꞌavinimi kebu tomotoga matadie ꞌwa na ꞌaꞌanivelena wekowekoma ꞌwaidie ꞌami subia faifaina. ꞌAiꞌedi ꞌwa na ꞌaꞌanivelena tomotoga matadie, Tamami abame kebu ꞌana tutula i na velemiga. \p \v 2 \x + \xo 6:2 \xt Mad 25:37-40\x*Weꞌe mogitana i lubwainemi givagivayega ꞌwa na ꞌaꞌanivelena tomotoganidi nuanuadi ꞌaivaita ꞌwaidie. Tovekali yadi ꞌanivelena ma ꞌana evulega ꞌatamanafouye wata ꞌeba miavaꞌauta nagedie, nuanuadi tomotoga fuedi i na ꞌisedi i na subiadi. Siwe a na vonemi, subianina ꞌasaꞌaiana ꞌadi tutulanina i ꞌeꞌewa-vagaseni. \v 3-4 \x + \xo 6:3-4 \xt Kolos 3:23-24\x*Weꞌe ꞌomi, givagivayega wekowekoma ꞌwa na ꞌiꞌivaisedi siwe kebu emiavo ꞌwaidie ꞌwa na luꞌivonaga. Avaꞌai givagivayega ꞌwa ꞌiꞌidewadiga ꞌakonadi Tamami i ꞌisemi wata i na tutulimi.” \s1 Iesu yana ve veluꞌui faifaina. \p \v 5 \x + \xo 6:5 \xt Luk 18:10-14\x*Wata Iesu i vo, ꞌAiꞌedi ꞌwa na veluꞌuiga kebu tovekali ꞌwa na saladiga. Nuanuadi bwaikina i na tovoi i na veveluꞌui ꞌatamanafouye wata ꞌeba miavaꞌauta nagedie ꞌadi subia faifaina. Siwe a na vonemi, subianina ꞌasaꞌaiana ꞌadi tutula i ꞌeꞌewa-vagaseni. \v 6 Weꞌe ꞌomi, ꞌwa na veveluꞌuiga, ꞌwa na luku ꞌwa na saiboda mulieta ꞌwa na veluꞌui Tamami ꞌwaineye taunina toꞌisagiva. Yami sauluva givagivadi matatabuna i ꞌasetadi bega i na tutulimi. \p \v 7-8 \x + \xo 6:7-8 \xt Mad 6:32\x*Egavo i ꞌoduꞌodu yaubada-vekavekali ꞌwaidie kebu ꞌwa na saladi yami veluꞌui ꞌwa na lumanamanawedi. Yadi nuanua i vo ꞌako, Yama veluꞌui manamanawedi yama yaubadavo i na nogaidi.” Weꞌe Tamami ꞌakonadi ꞌami vita i ꞌasetadi mulieta faifaidi ꞌwa veveluꞌui. \v 9 ꞌWa na veluꞌuiga, side baniꞌodi ꞌwa na veluꞌuiedi. ꞌWa na vo, \p Tamama, \p ꞌU miamia abame, \p ꞌOmu magemagetamu, \p Nuanuama tomotoga fuema ꞌa na veꞌililibuyemu. \p \v 10 Nuanuama ꞌu na veveimeyema, \p Nuanuama tomia fwayafwaya yamu nuanua ꞌa na ꞌiꞌidewadi, baniꞌodi tomia abama yamu nuanua i ꞌiꞌidewadi. \p \v 11 Nuanuama ꞌamaꞌama ꞌasiau ꞌu na velema. \p \v 12 \x + \xo 6:12 \xt Mad 18:21-22\x*Mali tomotoga i vesauluva sakoina ꞌwaimeye ꞌa nuatavunidi, \p ꞌOmu wata baniꞌodi yama sakona ꞌu da nuatavunidi. \p \v 13 \x + \xo 6:13 \xt Luk 22:40; Ion 17:15; 2 Tes 3:3\x*ꞌEba sailubu ꞌwaidie kebu ꞌu na tauyema, \p Siwe ꞌu na ꞌitaꞌitaꞌiema Seitani taunina Tosakona ꞌwainega.” \p [Yamu veimea, yamu toketokena, wata yamu ꞌaiꞌaiwabu, \p Kebu i na ꞌaꞌavaga, i na ꞌeno-vagata. \p Vona mogitana, yama nuanua baniꞌodi.] \p \v 14 Side baniꞌodi ꞌwa na veveluꞌuiedi, fai ꞌaiꞌedi mali tomotoga sakona i na ꞌidewai ꞌwaimie ꞌwa na nuatavunidiga, wata Tamami abame yami sakona i na nuatavunidi. \v 15 \x + \xo 6:15 \xt Mak 11:25-26\x*Weꞌe ꞌaiꞌedi kebu, wata kebu Tamami i na nuatavunimiga.” \s1 Iesu yana ve veꞌudigana faifaina. \p \v 16 \x + \xo 6:16 \xt Ais 58:5-9\x*Tutuyanina ꞌwa na veꞌudigana ꞌani bega yami veluꞌui i na vetoketoke Yaubada ꞌwaineye, kebu ꞌwa na vemaigisivilavila tovekali baniꞌodi. Nuanuadi maigidi i na luꞌufafedi bega mali tomotoga i na ꞌasetadi i veveꞌudigana nika i na subiadi. Siwe a na vonemi, subianina ꞌasaꞌaiana ꞌadi tutula i ꞌeꞌewa-vagaseni. \v 17-18 Weꞌe ꞌomi, ꞌwa na veꞌudigana ꞌani ꞌwa na veluꞌui faifaina, maigimi ꞌwa na luvunagidi wata ꞌwa na veinata bega kebu tamu aitoi i na ꞌiꞌisaꞌinanamiga. Tamami, kumanina kebu ꞌwa da ꞌiseꞌiseniga i na ꞌasetami, fai yami sauluva givagivadi matatabuna i ꞌasetadi bega i na tutulimi.” \s1 Iesu yana ve abama ꞌana veꞌaiꞌaiwabu faifaina. \p \v 19 \x + \xo 6:19 \xt Iem 5:1-6; 1 Tim 6:9-10\x*Wata Iesu i vonedi i vo, Side bei fwayefwayeye kebu kukua fuedi ꞌwa na luveaꞌwedi fai bola ꞌwaluꞌwalu i na ꞌivesakodi wata i na luꞌwanabudulidi ꞌalo tovainago vanuga i na baia i na luku i na vinagodi. \v 20 \x + \xo 6:20 \xt Luk 18:22; Kolos 3:1-2\x*Weꞌe mogitana i lubwainemi nani ꞌatumaidi ꞌwa na luveaꞌwedi abame, bei kebu tamu ꞌwaluꞌwalu ꞌalo i na luꞌwanabudulidi ꞌalo wata tovainago i na vinagodi. \v 21 ꞌWa na nuani, avaꞌaibe bei yami ꞌaiꞌaiwabu i na ꞌenoꞌenoviga, bei tutuya fuedi yami nuanua i na nunago. \p \v 22-23 Side baniꞌodi. Matami baniꞌodi nuami ꞌana mageta. ꞌAiꞌedi nani ꞌatumaidi ꞌwa ꞌiseꞌisediga, nuami matatabuna magemagetadi, weꞌe ꞌaiꞌedi nani sakoidi ꞌwa na ꞌiseꞌisediga, nuami matatabuna i na dudubalidi. I na dudubaliga, kebu tamu saiꞌafo mageta, dudubala mogitana. \p \v 24 Kebu tamu aitoi ꞌana fata i na vetofolova toveimea ꞌadi ꞌailuga ꞌwaidie fai bola tamu i na nuakalikalieni weꞌe tamu i na vedumweꞌaiꞌaieni, wata, tamu i na veꞌililibuyeni weꞌe tamu i na awavesakoyeni. Kebu ꞌami fata ꞌwa na vetofolova Yaubada wata kukua ꞌwaidie. \s1 Iesu i vonaga Tamada yana ꞌisaveꞌavina ta na vetumaganenimo. \p \v 25 \x + \xo 6:25 \xt Fil 4:6; Ibu 13:5; 1 Fit 5:7\x*Fai kebu ꞌami fata ꞌwa na vetofolova Yaubada wata kukua ꞌwaidie, begaidi a na vonemi. Kebu ꞌwa na venuafouviga ꞌamiꞌami wata aluꞌai yami mia fwayefwayeye faifaina wata kaleko tomogomi faifaidi. ꞌWa da nuani, avaꞌai naniga bwaikina, ꞌamiꞌami ꞌalo yami mia? Wata talauma ꞌalo tomogomi? A na vonemi, yami mia wata tomogomi nani bwaikidi. \v 26 \x + \xo 6:26 \xt Luk 12:6-7\x*ꞌWa na nuanidi manuga. Kebu i da bakubakulaga, kebu i da ꞌaꞌaileꞌwaga, wata kebu yadi bubuwakaga, siwe Tamami abame i ꞌiꞌisaveꞌavinidi. Avaꞌai naniga bwaikina? Manuga ꞌalo ꞌomi? \v 27 Begaidi kebu tamu nani faifaina ꞌwa na venuafouviga. Kebu tamu aitoi ꞌana fata yana mia fwayefwayeye i na kiavemanawei yana venuafouviga ꞌwainega. \p \v 28 Awale talauma faifaina ꞌwa vevenuafouviga? ꞌWa na nuani makavuvula yadi tabo. Kebu i da folofolova wata kebu ꞌadi kaleko i da ꞌiꞌidewadi siwe ma ꞌadi vaigavu ꞌatumaidi. \v 29 \x + \xo 6:29 \xt 1 Kin 10:23\x*A na vonemi. Kini Solomoni tomogo ꞌaiꞌaiwabuna ꞌana vaigavu ꞌatumaidi, weꞌe makavuvula ꞌatumaiotogidi. \v 30 Mosomoso matatabuna nani-ꞌavoꞌavovo, ꞌasiau ta ꞌiseꞌisedi weꞌe ꞌawaꞌawai i na tunudi i na ꞌalaidi siwe Yaubada i veveꞌwesenidi. Weꞌe ꞌomi tamu nani bwaikina mataneye, mogitana ma ꞌami nuanuana i veveꞌwesenimi. Awale yami vetumagana Yaubada ꞌwaineye mweadi? \v 31 Begaidi kebu nuafoumi i na veviga ꞌwa na vo, Avaꞌai ꞌaniꞌaniga ꞌa na ꞌani, avaꞌai aluꞌaiga ꞌa na yemu, ꞌalo wata avaꞌai ꞌwainega tomogoma ꞌa na talaumadi? \v 32 Yaubada ꞌana tobavu naninidi nuanuadi bwaikina faifaidi i vevenuafouviga. Weꞌe ꞌomi naninidi nuanuami, Tamami abame ꞌakonadi yami nuanua i ꞌasetadi. \v 33 \x + \xo 6:33 \xt Same 37:4,25; Luk 18:29-30\x*Weꞌe ꞌwa vevenuafouviga ꞌasaꞌaiadi, i lubwainemi nagami taunimi ꞌwa na tauyemi Yaubada i na veveimeyemi wata yana nuanua tonovidi ꞌwa na ꞌiꞌidewadi, mulieta naninidi matatabuna i na velevelemi. \v 34 Begaidi kebu ma yami venuafouviga ꞌwa na vo, ꞌAwaꞌawai avaꞌai vitaga i na souyedi?” fai ꞌaiatanina ꞌwaineye wata Yaubada i na ꞌivaisemi. Kebu ꞌasiau ꞌana vita wata ꞌawaꞌawai ꞌana vita taiadi ꞌwa na nualuvetubamidi. \c 7 \s1 Iesu yana ve ꞌamalakibu wata awavesako faifaidi. \p \v 1 Wata Iesu i vonedi i vo, Kebu mali tomotoga ꞌwa na ꞌamalakibuyedi i na nunago wata Yaubada i na ꞌamalakibuyemi. \v 2 Mali tomotoga ꞌwa na awavesakoyediga wata ꞌami awavesako ꞌwa na veluagai yami awavesakonina ꞌana ꞌisaꞌisa baniꞌodi. \p \v 3 Awale iamu mataneye fwayafwaya nani siaina ꞌu ꞌiseni faifaina ꞌu vonavona, weꞌe kebu ꞌu da nuaniga ꞌomu ꞌibwalobwaloꞌu bwaikina matamuye? \v 4 Kebu ꞌana nogaya ꞌatumaina ꞌu vo, Iaku, nuanuaku matamu i lufwaluya a na ꞌewai,” weꞌe, ꞌomu taunimu matamuye ꞌibwalobwaloꞌu bwaikina. \v 5 ꞌOmu tovekali, ꞌu awavesako siwe wata sauluvanidi ꞌu ꞌiꞌidewadi. Nagami taunimu matamuyega ꞌibwalobwaloꞌu ꞌu na ꞌewai bega ꞌu na ꞌisadewa nika ꞌana fata fwayafwaya nani siaina ꞌu na ꞌewai iamu matanega. \p \v 6 ꞌAiꞌedi nani ꞌatumaidi ꞌouꞌou ta na veledi, bola i na ꞌivekokovidi wata i na ovada, wata baniꞌodi Yaubada yana Vona ꞌAtumaina kebu ꞌwa na ꞌaniveleneni ꞌana tovedumweꞌaiꞌai ꞌwaidie bola vita i na velemi. Weꞌe ꞌami fwasalu ꞌwa na tawediga bawe ꞌwaidie bola i na vatuveyokeyokedi, wata baniꞌodi Yaubada yana nani ꞌatumaidi kebu ꞌwa na ꞌanivelenedi ꞌana tovedumweꞌaiꞌai ꞌwaidie fai ꞌwaidie i na venani-ꞌavoꞌavovo. \s1 Iesu yana ve veluꞌui toketokena faifaina. \p \v 7 \x + \xo 7:7 \xt Mak 11:24; Ion 14:13-14\x*ꞌWa na veveluꞌui bega Yaubada i na velemi, ꞌwa na lalaualaga ꞌwa na veluagai, ꞌwa na velutolitoliga i na nogayemi saiboda i na sibaleni. \v 8 \x + \xo 7:8 \xt Iem 1:5; 1 Ion 5:14-15\x*Vona mogitana, egavo i na veveluꞌui Yaubada i na veledi, egavo i lalaualaga i na veluagai, egavo i na velutolitoliga i na nogayedi saiboda i na sibaleni. \p \v 9-10 ꞌIfwaimi ma natumiavo, kebu ꞌana fata natumiavo ꞌaniꞌani i na veluꞌuiemi weꞌe kileu ꞌwa na veledi, ꞌalo igana weꞌe dinigala ꞌwa na veledi. \v 11 \x + \xo 7:11 \xt Iem 1:17\x*ꞌOmi tosakona siwe tutuya fuedi avaꞌai natumiavo nuanuadi nani ꞌatumaidi ꞌwa veleveledi. ꞌOmi yami nuakalikali natumiavo ꞌwaidie saiꞌafo bwaikina, weꞌe Tamada abame yana nuakalikali bwaikaotogina ꞌwaimie, ꞌaiꞌedi ꞌwa na veluꞌuieni nani ꞌatumaidi i na velemi. \p \v 12 \x + \xo 7:12 \xt Luk 6:31; Lom 13:8-10\x*Avaꞌai nuanuami mali tomotoga i na ꞌiꞌidewai ꞌwaimie ꞌomi wata baniꞌodi ꞌwa na vesauluvedi. Vona deꞌe ꞌaitamogana Yaubada yana veimea matatabuna i mai Mosese ꞌwainega wata yana toluꞌivonavo yadi vona ꞌadi ꞌaseta mogitana.” \s1 Iesu yana ve ꞌeda ꞌailuga faifaidi. \p \v 13-14 \x + \xo 7:13-14 \xt Ion 10:9; Fol 14:22\x*Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌEdanina i nago abame siaina wata ꞌana ꞌawa welilina begaidi kebu tomotoga fuedi beidimo i da luku mia-vagata i da veluagai. Weꞌe ꞌedanina i nago ꞌai-ꞌalaꞌalase bwaikina wata ꞌana ꞌawa bababana, beidimo tomotoga fuedi i lukuluku. Begaidi i lubwainemi ꞌwa na luku ꞌawa welilineamo. \s1 Iesu i matakia toluꞌivona-vekavekali faifaidi. \p \v 15 \x + \xo 7:15 \xt Fol 20:29; 2 Fit 2:1\x*ꞌWa na ꞌisaꞌisa i na nunago toluꞌivona-vekavekali i na vekaliemi. ꞌAwasasamie baniꞌodi emiavo wata ꞌwa da vo ꞌaisaya tauvanuga weꞌe mogitana ꞌaisaya kasikasisidi baniꞌodi. \v 16 \x + \xo 7:16 \xt Iem 3:13\x*Vuagidi ꞌwaidiega ꞌwa na ꞌisaꞌinanadi tomotoga ꞌatumaidi ꞌalo sakoidi. ꞌAdi ꞌisaꞌisa side baniꞌodi. Kebu ꞌana fata kalibo ta na kadia ulaulawa ꞌwainega wata kebu ꞌana fata ꞌalaꞌai vuagina ta na kadia ꞌuwe ꞌwainega. \v 17 ꞌAiꞌedi welavi ꞌatumaina wata vuagina ꞌatumaina, weꞌe welavi sakoina wata vuagina sakoina. \v 18 Kebu ꞌana fata welavi ꞌatumaina weꞌe vuagina sakoina, wata kebu ꞌana fata welavi sakoina weꞌe vuagina ꞌatumaina. \v 19 \x + \xo 7:19 \xt Ion 15:6\x*Weꞌe welavinidi kebu i da vuavuaga-ꞌatumai matatabuna i na talagidi i na valoꞌudi i na ꞌalaidi. \v 20 Begaidi ꞌami fata toluꞌivonanidi ꞌwa na ꞌasetadi yadi sauluva ꞌwaidiega. \s1 Tovematayakayaka ꞌaisedi i na luku abame. \p \v 21 \x + \xo 7:21 \xt Luk 6:46; Iem 1:22,25\x*Wata kebu ꞌwa na vo ꞌako, Tomotoganidi i veꞌawa-ꞌAuvea ꞌwaikuye matatabudi i na luku abame, Yaubada yana ꞌEba Veimea ꞌwaineye. Kebu, weꞌe mogitana egavo Tamaku abame yana nuanua i na vevematayakeyakedi, taunidi i na luku. \v 22 ꞌAwaie Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye fuedi i na mai ꞌwaikuye i na vo, ꞌAuvea, ꞌAuvea, ꞌamu wagavayega Yaubada yana Vona ꞌa luꞌivona mali tomotoga ꞌwaidie, wata ꞌamu wagavayega ꞌa vona yaiaina i ꞌawaꞌaꞌidi weꞌe ꞌifwaidi tomotoga matadie ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa fuedi ꞌa ꞌidewadi.” \v 23 \x + \xo 7:23 \xt 2 Tim 2:19\x*Siwe yau a na vo, ꞌOmi tosakona, ꞌwa vaganago, kebu tamu saiꞌafo a da ꞌaseta-tonovimi.” \s1 Toꞌaiyogona vanuga ꞌadi ꞌailuga. \p \v 24 Wata Iesu i vonedi i vo, Vonanidi ꞌakonadi a veifufuyediga egavo i na nogaidi i na vematayakeyakediga taunidi baniꞌodi toꞌaiyogona vanuga ma yana ꞌaseta. Toꞌaiyogonanina nagami kabutuꞌu ꞌatumaina i venuaꞌivineni, ꞌogola faꞌalidi i ꞌewadi wata ovu manamanawedi i aladi bega yana vanuga matatabuna i yogoni. \v 25 Tutuyanina ꞌwei i ꞌwei, weyagata i obu, kaukau bwaikina i nunuga vanuganina kebu i da ꞌetofoia fai vanuga faꞌalina i yogoni ꞌogola ꞌatumaidi ꞌwaidiega. \v 26 Weꞌe egavo yaku vona i na nogaidi siwe kebu i na vematayakeyakediga taunidi baniꞌodi tamu toꞌaiyogona sakoina. Toꞌaiyogonanina kabutuꞌu sakoina i venuaꞌivineni nidule i ꞌaiyogona. \v 27 Tutuyanina ꞌwei i ꞌwei, weyagata i obu, kaukau bwaikina i nunuga vanuganina i ꞌetofoia. I foiaga matatabuna i ꞌivesakoi.” \p \v 28-29 \x + \xo 7:28-29 \xt Luk 4:32; Ion 7:46\x*Tutuyanina Iesu yana venidi i veꞌaꞌavadi, ꞌailaꞌa bwaikina nuadi i voganidi fai ma yana veimea i veve ꞌwaidie, kebu baniꞌodi yadi veꞌetoboda ꞌadi tovevo. \c 8 \s1 Iesu tomogo waiwaiseselina i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 1 Iesu yana ve i ꞌaꞌavana, ꞌoyayega i obuma wata ꞌailaꞌa bwaikina mulineye i nagoi. \v 2 Weꞌe tamu tomogo waiwaiseselina i mai ma yana veꞌililibu i ꞌodu Iesu mataneye i vo, ꞌAuvea, ꞌaiꞌedi nuanuamu ꞌamu fata ꞌu na ꞌiveꞌatumaiku.” \v 3 Iesu toviganina i ꞌabitonovi i vo, Fai baniꞌodi, nuanuaku, ꞌu veꞌatumai.” Nika tomogonina i veꞌatumai ꞌana viga i ꞌaꞌava. \v 4 \x + \xo 8:4 \xt Vei 14:1-4; Mak 7:36\x*Bega Iesu i voneni i vo, Kebu tamu aitoi ꞌwaineye ꞌu na luꞌivonaga, nuanuaku tonovimu ꞌu na nago tovelomu ꞌwaineye, nagami i na ꞌisemu. ꞌAisaya ꞌu na veleni i na kabuni Yaubada ꞌwaineye faifaimu, baniꞌodi basenadiotoga Mosese i voneyeniga Yaubada yana Buki ꞌwaineye towaiwaisesela i veꞌatumaiga faifaina. Tovelomunina i na ꞌisemu i na veꞌawamogitana ꞌakonadi ꞌu veꞌatumai wata baniꞌodi mali tomotoga i na ꞌasetai.” \s1 Tolugavia i veluꞌui Iesu ꞌwaineye ꞌaivaita faifaina. \p \v 5 Iesu i nago ꞌatamana Kafaneomi, bei tamu Loma tolugavia bwaikina i veluagai, tolugavianina i veluꞌui Iesu ꞌwaineye ꞌaivaita faifaina. \v 6 I vo, ꞌAuvea, yaku tofolova i miamia vanuge, ꞌasaꞌaiana ꞌivie i ꞌenoꞌenomo i veveviga bwaikina.” \v 7 Iesu i vo, Ta na nago a na ꞌiveꞌatumaia.” \v 8 Siwe tolugavianina Iesu yana vona i tutuli i vo, Kebu, ꞌAuvea, yau tomogo siaiku, ꞌaiꞌedi ꞌu na luku yaku vanuge, kebu ꞌana ꞌisa ꞌatumainaga. ꞌU na vonamo weꞌe yaku tofolova i na veꞌatumai. \v 9 A ꞌasetamu ma yamu veimea bega ꞌamu fata ꞌu na ꞌiveꞌatumaia. Yau wata ma yaku veimea yaku tolugavia ꞌwaidie ꞌaku fata a na vo, ꞌU nago,” nika i na nago, wata a na vo, ꞌU mai,” nika i na mai, wata yaku tofolova a na voneni a na vo, Side ꞌu ꞌidewai,” nika i na ꞌidewai. Wata yau baniꞌodi, yaku toꞌedakumetavo yadi veimea a vevematayakeyakedi. ꞌOmu wata ma yamu veimea ꞌu na vonamo nika viga i na ꞌaꞌava.” \p \v 10 \x + \xo 8:10 \xt Mad 15:28\x*Tutuyanina Iesu i nogai yana vonanina, nuana i vogani ꞌailaꞌa i vonedi i vo, Deꞌe Loma ꞌana tomotoga siwe yana vetumagana kasikasisina, weꞌe ꞌomi me Isileli Yaubada yana tomotoga, siwe kebu baniꞌodi vetumagananina a da veluagai ꞌwaimie. \v 11 \x + \xo 8:11 \xt Luk 13:28-29\x*A na vonemi, ꞌawaie tomotoga fuedi i na vaꞌauta ꞌawalawa tulina tulina ꞌwaidiega i na luku abame Yaubada yana ꞌEba Veimea ꞌwaineye bega Ebelamo, Aisake, wata Iakobo taiadi i na ꞌaniluvetubama. \v 12 \x + \xo 8:12 \xt Mad 25:30\x*Weꞌe taunidi igodi i vo, ꞌIma Yaubada natunavo,” i na tawedi tanotanoge dudubala ꞌwaineye, bei i na ꞌweꞌweꞌwela wata maigidi i na yuyuyudi fai veviga bwaikina.” \p \v 13 Mulieta Iesu i vona tolugavianina ꞌwaineye i vo, ꞌU na nago yamu vanuge, naninina faifaina ꞌu vetumagana, mogitana i na souyeni ꞌu na ꞌiseni.” Iesu i vonaꞌaꞌava nika ꞌawasasanina nageneye tofolovanina i veꞌatumai. \s1 Toviga fuedi Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 14 Tamu tutuya Iesu i nago Fita yana vanuge. Bei Fita yana vavine inadi i ꞌisedi ꞌivie i ꞌenoꞌeno tomogodi i luyauyauta. \v 15 Iesu nimadie i ꞌabi, yauyautanina i ꞌawalililia i tovoi Iesu ꞌanaꞌana i ꞌidewadewa. \p \v 16 I lavia tomotoga ediavo yaiaina i agediga i miedi Iesu ꞌwaineye. Iesu i vona yaiaina i ꞌawaꞌaꞌidi wata toviga matatabuna i ꞌiveꞌatumaidi. \v 17 \x + \xo 8:17 \xt Ais 53:4\x*Yana ꞌiveꞌatumai toviga ꞌwaidie Aisea yana vona ꞌana mogitana i souyeni. Taunina tamu Yaubada yana Vona ꞌana toluꞌivona basenadiotoga i kilumi i vo, \p Taunina ꞌaiseotogina ꞌada viga i ꞌewadi wata yada veviga i ꞌewayavuledi.” \s1 Tomotoga ꞌifwaidi nuanuadi igodi Iesu ꞌwaineye i na vetovetutuyama. \p \v 18 Iesu lilivaneye ꞌailaꞌa bwaikina i ꞌisedi i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, Ta na nagoi noꞌo bega lavu viꞌainega.” \v 19 Nika bei tamu me Diu yadi veꞌetoboda ꞌana tove i mai Iesu ꞌwaineye i vo, Tove, yau ꞌakonadi a tauyeku ꞌwaimuye ꞌaiꞌedi avaꞌaibe ꞌu na nunagoga yau taiadi.” \v 20 \x + \xo 8:20 \xt 2 Kol 8:9\x*Iesu tomogonina yana vona i tutuli i vo, ꞌU na nuani ꞌouꞌou walawalaꞌai ma ꞌadi ovu, manuga ma ꞌadi giuva, weꞌe yau a vetomotogaotoga, kebu yaku vanuga bei a na ꞌeno ꞌalo a na veawai. ꞌAiꞌedi ꞌomu yau taiadi ta na nagoga vita ꞌu na veluagadi.” \p \v 21 Wata tamu tomogo, taunina tovetutuyama i mai i vona Iesu ꞌwaineye i vo, ꞌAuvea taiadi ta da nago, siwe nuanuaku a na miamia nagami tamaku a na tavunina mulieta a na mai a na vetutuyamemu. \v 22 Siwe Iesu i vo, ꞌAsiauna ta na nago weꞌe ꞌu baileni, egavo kebu nuanuadi i na vetutuyameku, taunidi ꞌanuꞌanunudi wafawafadi, yami towafa i na vevetavuna.” \s1 Iesu yagina bwaikina i ꞌiveniwalovi. \p \v 23 Iesu yana tovetutuyamavo taiadi i dodoga wakeye i tauya. \v 24 I nunagoi nika kaukau bwaikina i nunuga yagina waka i ludododogi, weꞌe Iesu i ꞌenoꞌeno. \v 25 Iesu yana tovetutuyamavo i luvagovagoni i vo, ꞌU ꞌitaꞌitaꞌieda ꞌAuvea, saiꞌafoga ta na wafa.” \v 26 \x + \xo 8:26 \xt Mad 14:31; Same 89:9\x*Iesu i ꞌisa i vonedi i vo, Awale ꞌwa kololo? ꞌOmi yami vetumagana mweadi.” Bega i tovoi kaukau wata yagina i talabodedi nika yagina wata kaukau i ꞌawatagonidi i niwalova bwaikina. \v 27 Weꞌe yana tovetutuyamavo matatabudi nuadi i voganidi i vo, Avaꞌai tomogoga deꞌe? Nani matatabuna wata yagina kaukau taiadi bonana i vematayakeyakeni.” \s1 Tomotoga ꞌailuga yaiaina i agediga Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 28 Iesu ma enavo i damana lavu viꞌainega ꞌawalawa Gegesa. Bei tomotoga ꞌadi ꞌailuga i veluagadi taumatayega i mimai. Basenadi yaiaina i agedi bega toketokedi, faifainanina tomotoga matatabudi i kololoyedi ꞌedanina ꞌwaineamo kebu i da nunagoi. \v 29 \x + \xo 8:29 \xt Luk 4:34,41; Kolos 2:15\x*Tutuyanina Iesu i ꞌiseni i vebwaubwau i vo, ꞌOmu Yaubada Natuna, avaꞌai ꞌu na vaima? Vematavuloga ꞌana tutuya bola, weꞌe voke ꞌu mai ꞌama vematavuloga faifaina.” \p \v 30-31 Saiꞌafo lilivadie bawe fatala bwaikina i luluduaduala bega yaiainanidi tomotoga ꞌwaidie i veluꞌui Iesu ꞌwaineye i vo, ꞌAiꞌedi nuanuamu ꞌu na vona ꞌa na ꞌawaꞌaꞌimaga, ꞌu na tauyema noꞌo bawenidi ꞌa na agedi.” \v 32 Iesu i vonedi i vo, ꞌAsaꞌaiana ꞌwa souyemi ꞌwa nagoi.” Iesu yana voneye yaiainanidi i ꞌawaꞌaꞌidi i nagoi bawe i agedina fatala matatabuna i dega, ꞌoyeamo i obu i sou lavuye i veꞌalamonumonu. \p \v 33 Weꞌe bawe ꞌadi toꞌisaveꞌavinavo i ꞌiseni i dega i nagoi ꞌatamane, bei nani matatabuna i veifufuyedi wata Iesu tomotoganidi i ꞌiveꞌatumaidiga faifaina i veifufu. \v 34 ꞌAtamananina ꞌana tomotoga i nogai bega i nagoi Iesu ꞌwaineye, i ꞌiseni wata i veugeugeni kebu i na miamia yadi ꞌawalaweye. \c 9 \s1 Tomogo bwalobwalokona Iesu i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 1 Me Gegesa Iesu i veugeugeni begaidi Iesu ma enavo i dodoga wakeye i viladi i damana Kafaneomi, taunina yana ꞌatamane. \v 2 \x + \xo 9:2 \xt Luk 7:48-49\x*Weꞌe tomotoga ꞌifwaidi iadi tamu i vebwalokoga ma ꞌevoꞌevona i evai i mieni bega Iesu i na ꞌiveꞌatumaia. Iesu i ꞌisedi i ꞌasetai ma yadi vetumagana bega tomogonina i voneni i vo, Natuku, kebu ꞌu na kolologa, yamu sakona ꞌakonadi a nuatavunidi.” \p \v 3 Weꞌe ꞌifwaidi veꞌetoboda ꞌadi tovevo yadi nuanua i vo, Deꞌe tomogo awale Yaubada i vona-uviꞌagali, Yaubada ꞌaiseotogina ꞌana fata sakona i na nuatavunidi.” \v 4 Iesu yadi nuanua i ꞌasetadi bega i vonedi i vo, Awale nuanua sakoidi nuamie i ꞌenoꞌenovi? \v 5-6 \x + \xo 9:5-6 \xt Ion 17:2, 5:8\x*Yau a vetomotogaotoga ma yaku veimea fwayefwayeye bega ꞌaku fata tomotoga yadi sakona a na nuatavunidi. Tomotoga ꞌadi ꞌiveꞌatumai vitana fai ꞌaiꞌedi a na vona siwe kebu i na veꞌatumaiga, ꞌwa na ꞌasetai a vekali, kebu ma yaku veimea a vona-ꞌavoꞌavovo. Siwe toviga deꞌe a na ꞌiveꞌatumaia ꞌwa na ꞌiseni bega ꞌwa na ꞌasetai kebu a da vona-ꞌavoꞌavovo ꞌaku fata sakona a na nuatavunidi.” Bega Iesu tomogo bwalobwalokona i voneni i vo, ꞌU tovoi, ꞌamu ꞌevoꞌevo ꞌu evai ꞌu nago yamu vanuge.” \v 7 Iesu yana voneye tomogonina i tovoi i nago yana vanuge. \v 8 Tutuyanina ꞌailaꞌa i ꞌiseni i kololo i ꞌasetai Yaubada toketokena begaidi i subiai i vo, Vona mogitana, Yaubada veimea bwaikina i ꞌaniveleneni tomotoga ꞌwaideye baniꞌodi sakona ꞌana nuatavuna.” \s1 Iesu Madiu i goleni, ꞌwaineye i na vetovetutuyama. \p \v 9 Bei tomogo i ꞌiveꞌatumaiaga Iesu i ꞌiaweni, i nunagoga nika takesi ꞌana tolaugogona ꞌana wagava Madiu\f + \fr 9:9 \ft Tomogonina buki deꞌe ꞌana tokiluma.\f* i ꞌiseni yana ꞌeba folova ꞌwaineye i miamia. Bega i voneni i vo, ꞌU mai taiadi ta na nago yaku tovetutuyama,” nika Madiu i tovoi Iesu taiadi i nago. \p \v 10 Mulieta Iesu ma yana tovetutuyamavo i ꞌaniꞌani Madiu yana vanuge nika takesi ꞌana tolaugogona fuedi wata ꞌifwaidi tosakona i mai ma fuedie i ꞌaniꞌani. \v 11 \x + \xo 9:11 \xt Luk 15:2, 19:7\x*Weꞌe ꞌifwaidi me Diu totafalolo Falisi i ꞌisedi i nagoi Iesu yana tovetutuyamavo i velutoliedi i vo, Avaꞌai faifaina yami Tove tolaugogona vivinagodi wata ꞌifwaidi tosakona taiadi i ꞌaniꞌani?” \v 12 Iesu yadi vona i nogai i vona-awatabai ꞌwaidie i vo, Egavo ꞌatumaidi kebu nuanuadi viga ꞌadi toꞌiveꞌatumai, ꞌaisedi toviga mogitana. \v 13 \x + \xo 9:13 \xt Mad 12:7; 1 Tim 1:15\x*Weꞌe ꞌomi ꞌwa na nagoi tamu Yaubada yana Vona yana Buki nageneye ꞌwa na ꞌiseni ꞌana ꞌaseta ꞌwa na venuaꞌivineni. Vonanina side baniꞌodi, \p ꞌAisaya ꞌwa nikenikedi ꞌwa vevelomuyediga ꞌwaikuye, kebu nuanuaku. \p Nuanuaku tomotoga ꞌwa na ꞌiꞌisanuakalikaliedi.” \p Yau a maiga kebu taunidi i awaveꞌatumaiediga faifaidi, a mai wata tosakona a na ꞌitaꞌitaꞌiedi.” \s1 Velutoli veꞌudigana ꞌana ꞌaseta faifaina. \p \v 14 \x + \xo 9:14 \xt Luk 18:11-12\x*Mulieta Ioni Tobafitaiso yana tovetutuyamavo i maia Iesu ꞌwaineye i velutolieni i vo, ꞌIma wata totafalolo Falisi tutuya fuedi ꞌa veveꞌudigana ꞌani bega yama veluꞌui i na vetoketoke Yaubada ꞌwaineye, weꞌe yamu tovetutuyamavo awale kebu i da veꞌudiganaga?” \v 15 \x + \xo 9:15 \xt Ion 3:29\x*Iesu yadi vona i tutuli, taunina faifaina i vona-awatabai i vo, Tonagi yana sosoana ꞌwaineye kebu tamu aitoi ꞌana fata enavo i na talabodedi bega ꞌaniꞌani i na baileni. Weꞌe tamu ꞌaiata tomotoga ꞌifwaidi i na maia tonaginina i na ꞌiveꞌavini i na naweni i lubwainedi enavonidi ma yadi nuavita i na veꞌudigana.” \p \v 16 \x + \xo 9:16 \xt 1 Kol 10:21; 2 Kol 6:16\x*Wata Iesu i awatalatutula ꞌwaidie yana ve sauluva ꞌivauna faifaina wata me Diu yadi sauluva tuatuaina ꞌadi luwanawana faifaidi i vo, Kaleko tuatuaina i na ꞌanilabuꞌi weꞌe ꞌivaunega ta na bwadia kebu i da lubwaineniga. Fai bola ta na lekoai bwadi ꞌivauna i na vesiai bega i na vefatoꞌaiꞌai tuatuaina i na ꞌivesakoi.” \v 17 Wata baniꞌodi oine ꞌana ꞌeba iwaga ꞌaisaya bunudiega faifaina Iesu i vona i vo, ꞌAiꞌedi oine ꞌivauna ꞌeba iwaga tuatuaina ꞌwaineye i na iwagi i na yuvefuai, i na iwaga ꞌana veꞌamubwadodo fai totolina wata ꞌeba iwaga ꞌakonadi i sako. Weꞌe ꞌaiꞌedi oine ꞌivauna wata ꞌeba iwaga ꞌivauna nika bikabikana i na lubwaineni kebu i na yuvefuai ꞌailugana ꞌatumaidi.” \s1 Toꞌedakumeta natuna vevinena wata tamu vavine Iesu i ꞌabitonoviga ifufudi. \p \v 18 Tutuyanina Iesu i veve tomotoga ꞌwaidie, nika tamu me Diu yadi toꞌedakumeta i leꞌwa. I mai ma yana veꞌililibu Iesu mataneye i ꞌodu i voneni i vo, Natuku vevinena ꞌasiauotoga yawaina i ꞌaꞌava, nuanuaku ta na nago nimamu ꞌu na yatoi ꞌwaineye i na yawasa.” \v 19 Iesu i nogai, bega i tovoi i nunagoga yana tovetutuyamavo wata mulineye i nagoi. \p \v 20-22 \x + \xo 9:20-22 \xt Mad 14:36; \xt Mak 10:52; Luk 17:19\x*I nunagoiga, tamu vavine wata mulidie i nago. Vavinenidi vevine ꞌadi viga i ꞌewadi, malamala 12 nagedie kebu i da ꞌaꞌailove viganina i ꞌenoꞌeno. Yadi nuanua ꞌwaineye i vo, ꞌAiꞌedi ꞌana kalekoꞌava ꞌa na ꞌabitonovimo ꞌa ꞌasetai ꞌa na veꞌatumai.” Bega i vaganago Iesu muliotogineye ꞌana kaleko mataifwana i ꞌabitonovi, nika i sivilai i ꞌisedi i vonedi i vo, Natuku, kebu ꞌwa na kolologa, yami vetumagana ꞌwaikuye i ꞌiveꞌatumaimi.” Iesu yana voneye nika i veꞌatumai. \p \v 23 Weꞌe Iesu i nago i luku toꞌedakumetanina yana vanuge. Tomotoga fuedi i ꞌisedi bonadi bwaikina i vevemogai weꞌe ꞌifwaidi i ꞌumoꞌumo yadi sauluva baniꞌodi. \v 24 \x + \xo 9:24 \xt Ion 11:11\x*Bega Iesu i vonedi i vo, Matatabumi ꞌwa souyemi, deꞌe kwamana vevinena kebu i da wafaga, i ꞌenoꞌenomo.” ꞌAilaꞌa i ꞌasetai kwamananina mogitana i wafa begaidi Iesu i sidibidibieni. \v 25 Siwe tutuyanina tomotoga i yavula Iesu i luku kwamananina yana tutudaba ꞌwaineye, nimaneye i ꞌabi nika i tovoi. \v 26 Tovemogainidi i ꞌiseni, i nagoi kwamana yana yawasa-vaitugana i veifufuyeni yadi ꞌawalawanina nageneye bega tomotoga matatabudi i ꞌaseta. \s1 Iesu tomatasako ꞌadi ꞌailuga i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 27 \x + \xo 9:27 \xt Mad 1:1\x*Bei kwamana i ꞌiveꞌatumaiaga Iesu i ꞌiaweni i nunagoga tomatasako ꞌadi ꞌailuga mulineye i nagoi i vevegolegole i vo, ꞌOmu Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, Kini Devida tubuna, ꞌu da ꞌisanuakalikaliema.” \v 28 Iesu i mai i luku vanuge nika wata ꞌadi ꞌailuga i mai i luku ꞌwaineye bega Iesu i velutoliedi i vo, ꞌWa vetumaganekuna a na ꞌiveꞌatumaimi ꞌalo kebu?” \v 29-30 \x + \xo 9:29-30 \xt Mad 8:13, 15:28\x*Tomatasakonidi i vo, Eꞌe ꞌAuvea,” bega Iesu matadi i ꞌabitonovidina i vonedi i vo, Yami vetumagana ꞌwainega matami i na veꞌatumai,” nika i ꞌisadewa. Iesu i toke i vonedi i vo, Matami a ꞌiveꞌatumaidiga kebu tamu aitoi ꞌwa na voneniga.” \v 31 Siwe i tauya i nagoi i luꞌivoꞌivona yadi ꞌawalawanina matatabuna nageneye. \s1 Tomogo ꞌawana ꞌeboꞌebona Iesu i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 32 \x + \xo 9:32 \xt Mad 12:22\x*Tomotoganidi matadi i sakoga i tauya i nunagoi, tomotoga ꞌifwaidi tamu iadi i mieni, tomogonina basenadi yaiaina i agei ꞌawana i veꞌeboꞌebo bega kebu ꞌana fata i na welava. \v 33 Iesu i vona yaiaina i ꞌawaꞌaꞌia nika tomogo i welava. Tomotoga i ꞌiseni, nuadi i voganidi i vo, Kebu tamu tutuya nani deꞌe baniꞌodi ta da ꞌiseniga yada ꞌawalawa deꞌe Isileli nageneye.” \v 34 \x + \xo 9:34 \xt Mad 12:24; Mak 3:22\x*Weꞌe totafalolo Falisi i vo, Kebu, weꞌe yaiaina yadi toꞌedakumeta Seitani i agei yana toketokena i veleni bega i vonavona yaiaina i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi.” \s1 Iesu tomotoga i ꞌisanuakalikaliedi. \p \v 35 Iesu i lauvivila i nago ꞌatamana bwaikidi wata siaidi ꞌwaidie i veve ꞌeba miavaꞌauta nagedie wata Vala ꞌAtumaina Yaubada nuanuana tomotoga i na veimeyedi yana ꞌAilaꞌa nageneye faifaina i lalauꞌage, weꞌe tomotoga fuedi, ꞌadi viga tulina tulina i ꞌiveꞌatumaidi. \v 36 \x + \xo 9:36 \xt Mad 14:14; Mak 6:34\x*ꞌAilaꞌa i ꞌisedi nuana i vita faifaidi fai ꞌadi vita fuedi, kebu i da ꞌasetadi baniꞌodi i na munega ꞌalo avaꞌaiega ꞌaivaita i na veluagai. Taunidi baniꞌodi ꞌaisaya sifi kebu ꞌadi toꞌisaveꞌavinaga i veyogo-ꞌavoꞌavovo. \v 37 \x + \xo 9:37 \xt Luk 10:2; Ion 4:35\x*Fai baniꞌodi i ꞌisediga yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, ꞌAkonadi tomotoga fuedi i lalauala nuanuadi yadi mia i na veꞌatumai, bega i na vetumaganeku i na luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye, siwe ꞌomi tofolova kebu fuemiga bega yaku vona ꞌwa na luꞌivoneyeni. \v 38 Begaidi Yaubada taunina baniꞌodi tonibakula ꞌwaineye ꞌwa na veluꞌui bega tofolova fuedi i na vetunedi i na ꞌivaisemi ꞌwa da vo vuaganidi ꞌwa na mimaiedi Yaubada yana bubuwaka ꞌwaineye.” \c 10 \s1 Iesu yana tomataꞌaulelevo 12 ꞌadi wagava. \p \v 1 \x + \xo 10:1 \xt Mak 6:7; Luk 9:1\x*Iesu yana tovetutuyamavo 12 i vaꞌaugidi, veimea i veledi bega ꞌadi fata i na vonamo yaiaina i na ꞌawaꞌaꞌidi wata toviga ꞌadi viga tulidi tulidi i na ꞌiveꞌatumaidi. \v 2 Tomataꞌaulelenidi 12 side ꞌadi wagava, nagami, \p Saimoni, tamu ꞌana wagava Fita, \p Anidulu, Saimoni taina, \p Iemesa ma taina Ioni, taunidi Sebedi natunavo, \p \v 3 Filifi, \p Batolomiu, \p Tomasi, \p Madiu, taunina takesi ꞌana tolaugogona, \p Iemesa, Alefasi natuna, \p Tadiusa, \p \v 4 Saimoni, toawaꞌidiꞌidi kebu nuanuana Loma gabemani i na veveimeyedi, \p Iudasa Isakaliota, taunina Iesu ꞌana toꞌetogiluva. \s1 Iesu yana tomataꞌaulelevo yadi folova i veledi. \p \v 5 Iesu yana tomataꞌaulelevo 12 i vetunedi yana vona i na lauꞌage-vuvueni bega i veluꞌaseꞌasedi i vo, Mali tomotoga taunidi kebu Diu wata me Samelia ꞌwaidie kebu ꞌwa na nagoiga. \v 6 \x + \xo 10:6 \xt Iel 50:6; Mad 15:24\x*Nuanuaku ꞌwa na nagoi me Isileli ꞌaisedi ꞌwaidie, taunidi vuyovuyodi ꞌwa da vo ꞌaisaya sifi. \v 7 ꞌWa na lauꞌage ꞌwaidie ꞌwa na vo, Yaubada yana veimea fwayefwayeye ꞌana tutuya saiꞌafoga i na souyeni.” \v 8 Toviga ꞌwa na ꞌiveꞌatumaidi, towafa ꞌwa na sivetovoidi, waiwaiseselidi ꞌwa na ꞌiveꞌatumaidi, wata egavo yaiaina i agediga, ꞌwa na vona i na ꞌawaꞌaꞌidi. Veimea ma yana toketokena a velemi kebu ma ꞌana tutulaga, ꞌwainega ꞌwa na ꞌaivaita kebu tutula ꞌalo fuꞌe faifaidi ꞌwa na nuanua.” \v 9-10 \x + \xo 10:9-10 \xt 1 Kol 9:14; 1 Tim 5:18\x*Wata a na vonemi, ꞌWa na nunagoiga side naninidi kebu ꞌwa na ꞌewadi ꞌwa na nawedi, mani lubulubu ꞌalo kileu, venuana, ꞌageyafayafa ꞌalo talauma ꞌadi veluga, ꞌalo wautogana. Naninidi faifaidi kebu ꞌwa na nuanua, fai tofolova i lubwainedi ma ꞌadi ꞌaivaita. \p \v 11 ꞌAiꞌedi ꞌwa na leꞌwai ꞌatamana bwaikidi ꞌalo siaidi ꞌwaidie, ꞌwa na lauala tamu tomogo yana nuanua ꞌatumaidi ꞌwaineye ꞌwa na nagoi, bei yana vanuge ꞌwa na miamia mulieta ꞌwa na tauya, kebu ꞌwa na miayaba-vuvua mali vanuga ꞌwaidie. \v 12 Tutuyanina vanuganina ꞌwaineye ꞌwa na lukuga ꞌwa na vekaiwa tonivanuga ꞌwaineye wata ꞌwa na vo, Yaubada i na nuakalikaliemi.” \v 13 ꞌAiꞌedi vanuganina ꞌana tomotoga ma yadi sosoana i na luꞌumaꞌumaiemi Yaubada i na vesauluva-ꞌatumaiedi, weꞌe ꞌaiꞌedi kebu nuanuadi ꞌwa na lukuga ꞌwaidie ꞌomi Yaubada i na vesauluva-ꞌatumaiemi weꞌe tomotoganidi kebu. \v 14 \x + \xo 10:14 \xt Fol 13:51, 18:6\x*ꞌAiꞌedi avaꞌai vanugaga ꞌalo ꞌatamanaga ꞌadi tomotoga i na vedumweꞌubuꞌubusemi wata yami vona kebu i na nogaidiga, ꞌwa na ꞌiawedi ꞌwa na nagoi wata ꞌagemiega fwayafwaya ꞌwa na lubutubutuya, yadi ꞌeba ꞌisa bei wata kebu ꞌwa na lalauꞌage, wata bola vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega. \v 15 \x + \xo 10:15 \xt Nag 19:24-28; Iud 1:7\x*A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌawaie Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye tosakona basenadiotoga i miamiani ꞌatamana Sodoma wata Gomola ꞌadi vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega siwe saiꞌafo i na ꞌisanuakalikaliedi, weꞌe tomotoganidi i na vedumweꞌaiꞌaiemiga vematavuloga bwaikaotogina i na veluagai ꞌaiatanina ꞌwaineye.” \s1 Tosakona Iesu yana tofolovavo vita i na veledi. \p \v 16 \x + \xo 10:16 \xt Ion 10:12; Fol 20:29\x*A na vonemi, ꞌouꞌou walawalaꞌai ꞌaisaya sifi i ovaovadi, wata baniꞌodi a vevetunemi tomotoga kasikasisidi ꞌwaidie vita i na velevelemi. Begaidi i lubwainemi ma yami ꞌaseta taunimi ꞌwa na ꞌisaveꞌavinimi weꞌe yami sauluva i na bika bunebune baniꞌodi. \v 17-18 \x + \xo 10:17-18 \xt Fol 25:23\x*ꞌWa na ꞌisaꞌisa, fai ꞌomi yaku tomotoga bega ꞌifwaidi tomotoga i na ꞌiveꞌavinimi i na nawemi ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye, wata yadi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie i na toke i na fitalimi. Toveimea bwaikidi wata kini matadie ꞌwa na vonayavuga, bei ꞌami fata Vala ꞌAtumaina faifaiku ꞌwa na luꞌivoneyeni ꞌwaidie wata mali tomotoga ꞌwaidie taunidi kebu me Diu. \v 19-20 \x + \xo 10:19-20 \xt Ion 14:26\x*Tutuyanina i na ꞌiveꞌavinimiga kebu nuafoumi i na veviga ꞌwa na vo, Avaꞌai a na voneyeni, ꞌalo baniꞌodi a na voneyedi,” fai tutuyanina ꞌwaineye Yaubada i na awaveꞌedeꞌedemi. Bega vonanidi ꞌwaidiega ꞌwa na vonavona kebu taunimi yami vona, Tamami ꞌAnuꞌanununa ꞌwaimiega i na vonavona. \p \v 21 Tomotoga fuedi yaku tomotoga i na vedumweꞌaiꞌaiemi, ꞌifwaidi tomotoga taidiavo ꞌalo tatadiavo i na ꞌanivelenedi ꞌaku tovedumweꞌaiꞌai ꞌwaidie i na luvewafadi, weꞌe iaveta tulaidi ꞌifwaidi natudiavo iavetadi i na ꞌanivelenedi i na wafa, wata yavayavava tamadiavo inadiavo taiadi i na vegaviedi bega i na wafa. \v 22 \x + \xo 10:22 \xt Mad 24:9,13; Ion 15:18-21\x*Fai ꞌwa vetumagana ꞌwaikuye begaidi tomotoga fuedi i na vedumweꞌaiꞌaiemi, siwe egavo i na tokemaigedi i na nagoga tutuya ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagai. \v 23 ꞌAiꞌedi tamu ꞌatamana ꞌwaineye vita i na velevelemiga ꞌwa na dega ꞌwa na nagoi tamu ꞌatamana ꞌwaineye. Siwe a vona mogitana ꞌwaimie, yami folovanina bola kebu ꞌwa na sigoiaga, bola ꞌwa na lalauvivila me Isileli yadi ꞌatamana ꞌwaidie, yau a vetomotogaotoga a na mai. \p \v 24 \x + \xo 10:24 \xt Ion 13:16\x*Kwamana yana ꞌaseta kebu yana tove yana ꞌaseta i da vebwaika-ꞌiaweni, wata tofolova ꞌana toveimea kebu i da vebwaika-ꞌiaweni. \v 25 \x + \xo 10:25 \xt Mad 12:24\x*Begaidi ꞌaiꞌedi tove ꞌalo toveimea vita i na veluagadi, mogitana wata yadi kwakwamavo vitanidi i na veluagadi. ꞌAilaꞌanina ꞌwaineye ta miamiani yau ꞌana toꞌedakumeta siwe ꞌaku tovedumweꞌaiꞌai i awavesakoyeku i vo, ꞌOmu Seitani, yaiaina ꞌadi toꞌedakumeta.” Yau i awavesakoyeku weꞌe ꞌomi yaku ꞌailaꞌa i na awavesako-otogemi. \s1 Kebu tomotoga ꞌwa na kololoyediga. \p \v 26 \x + \xo 10:26 \xt Mak 4:22\x*Vita i na velemi, siwe kebu ꞌwa na kololoyediga. Avaꞌai tomotoga i na giveniga, matatabuna Yaubada i na sivemagesedi. Avaꞌai i na nuagivediga Yaubada i na luꞌivoneyedi. \v 27 ꞌAiseꞌavami ꞌwaimie a veveifufuga ꞌwa da vo dudubale, weꞌe ꞌomi ꞌwa na sivemagesedi ꞌailaꞌa ꞌwaidie. Avaꞌai veꞌawayaya ꞌwainega ꞌwa nogaiga, ꞌatamanafouye ꞌwa na vetuleleyeni. \v 28 \x + \xo 10:28 \xt Iem 4:12\x*Egavo nuanuadi i na luvewafamiga kebu ꞌwa na kololoyedi, tomogoꞌavami i na luvewafadi, weꞌe ꞌanuꞌanunumi kebu. Weꞌe mogitana ma yami veꞌililibu Yaubada ꞌwa na kololoyeni, ꞌana fata tomogomi wata ꞌanuꞌanunumi taiadi i na luvewafadi ꞌai-ꞌalaꞌalase. \v 29 ꞌAiꞌedi manudanidani ꞌailuga ta na kimwanedi ꞌadi tutula siaina, baniꞌodi toea ꞌaitamogana. Weꞌe Yaubada mataneye manudanidani ꞌaitamogana ꞌaitamogana kebu nuana i da fani, kebu ꞌana fata tamu i na wafa nagami Tamami i na tauyeni. \v 30 Weꞌe ꞌomi mataneye nani bwaikina i ꞌasetaꞌaꞌavami baniꞌodi navaꞌau matatabuna ꞌadi ꞌailaꞌa i ꞌasetadi. \v 31 \x + \xo 10:31 \xt Mad 6:26\x*Begaidi kebu ꞌwa na kolologa, ꞌomi kebu nani-ꞌavoꞌavovo manudanidani baniꞌodi, ꞌomi nani bwaikina Yaubada mataneye i na ꞌiꞌisaveꞌavinimi. \p \v 32 ꞌAiꞌedi aitoi i na luꞌivona tomotoga matadie faifaiku i na vo, Yau a tauyeku Iesu ꞌwaineye taunina ꞌaku Toveimea,” wata ꞌawaie abame baniꞌodi Tamaku mataneye a na vo, Noꞌo tomotoganina yaku tomotoga.” \v 33 \x + \xo 10:33 \xt Mak 8:38; 2 Tim 2:12\x*Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi i na veꞌeweku tomotoga matadie i na vo, Yau kebu Iesu ꞌaku Toveimeaga,” wata ꞌawaie abame Tamaku mataneye a na veꞌeweni a na vo, Noꞌo tomotoganina kebu yaku ꞌailaꞌaga.” \s1 Yada nuanua ꞌwaidie, aitoi i kumeta? \p \v 34 Wata Iesu i vonedi i vo, Kebu ꞌwa na vo, Iesu i mai bega tomia fwayafwaya matatabuda ta na veiana.” Kebu, yau a maiga ꞌwainega tomotoga tauniꞌavadi i na veꞌalamagiꞌai veꞌidiꞌidi i na souyeni. \v 35-36 ꞌIfwaidi yaku vona i na vetumaganeni, ꞌifwaidi kebu, baniꞌodi tulaidi wata natudiavo iavetadi taiadi i na veꞌikwayekwayega faifaiku, vevine tulaidi wata natudiavo vevinedi taiadi. Weꞌe vevine wata lawadiavo vevinedi taiadi i na veꞌikwayekwayega faifaiku, wata tomotoga ꞌadi gaviavo mogitana tauniotogidi yadi ꞌailaꞌa ꞌwaidiega. \p \v 37 ꞌAiꞌedi aitoi tamana ꞌalo inana ꞌadi nuanua ꞌwaineye i na kumeta, weꞌe yau ꞌaku nuanua i na vesiai kebu ꞌana fata i na vetutuyamekuga. Wata ꞌaiꞌedi aitoi natuna iavetana ꞌalo vevinena ꞌadi nuanua ꞌwaineye i na kumeta, weꞌe yau ꞌaku nuanua i na vesiai, kebu ꞌana fata i na vetutuyamekuga. \v 38 \x + \xo 10:38 \xt Mad 16:24-25; Mak 8:34-35; Ion 12:25\x*ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana mogitana i na mai ꞌwaikuye, nagami taunina yana nuanua i na bailedi. Fai i na vematayakeyakeku veviga bwaikina i na veluagai yau baniꞌodi a na veluagai. Voke i na wafa faifaiku yau baniꞌodi a na wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye. ꞌAiꞌedi aitoi kebu baniꞌodi i na vesauluvediga, taunina kebu ꞌaku tovetutuyama. \v 39 ꞌAiꞌedi aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina i na veꞌoꞌoleni, kebu nuanuana yawaina i na tauyeni faifaiku, taunina i na wafaotoga. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina wata yawaina i na tauyedi faifaiku mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai.” \s1 Iesu yana ve tutula ꞌatumaina faifaina. \p \v 40 \x + \xo 10:40 \xt Mak 9:37; Gal 4:14\x*Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌOmi yaku tovetutuyamavo ꞌaiꞌedi aitoi ma yana nuakalikali i na ꞌivaisemi siwe ꞌasaꞌaiana yau i ꞌivaiseku, weꞌe ꞌaiꞌedi ma yana nuakalikali yau i na ꞌivaiseku, siwe ꞌasaꞌaiana Yaubada, taunina ꞌaku tovetune i ꞌivaiseni. \v 41 ꞌAiꞌedi aitoi Yaubada yana Vona ꞌana toluꞌivona ma yana nuakalikali i na ꞌivaiseni fai taunina Yaubada yana tofolova, ꞌawaie ma fuedie ꞌadi tutula i na vesala. Wata ꞌaiꞌedi aitoi tamu tomotoga i na ꞌivaiseni fai yana sauluva ꞌatumaina, ꞌawaie ma fuedie ꞌadi tutula i na vesala. \v 42 \x + \xo 10:42 \xt Mad 25:40\x*A vona mogitana ꞌwaimie yaku tofolovavo ꞌadi toꞌaivaita matatabudi ꞌadi tutula i na veluagai. ꞌAiꞌedi tamu tomogo yaku tofolova siaina i na ꞌivaiseni, avinodi yana ꞌaivaita siaina baniꞌodi ufa i na veleni i na yemu, siwe wata tutula i na veluagai yana ꞌaivaitanina faifaina.” Side baniꞌodi Iesu i ve yana tovetutuyamavo ꞌwaidie. \c 11 \s1 Ioni tomotoga ꞌifwaidi i vetunedi Iesu ꞌwaineye. \p \v 1 Tutuyanina Iesu yana ve i ꞌaꞌava yana tovetutuyamavo 12 ꞌwaidie, ꞌatamananina i ꞌiaweni i nago ꞌatamana ꞌifwaidi ꞌwaidie ꞌawalawa Galili nageneye, bei i na ve wata i na lauꞌage. \p \v 2 Tutuyanina ꞌwaineye Ioni Tobafitaiso i miamia vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye. ꞌWainega Iesu yana folova valana i nogai begaidi ꞌifwaidi yana tovetutuyamavo i vetunedi i na velutolieni. \v 3 \x + \xo 11:3 \xt Mal 3:1\x*Bega i maia Iesu ꞌwaineye i vo, Ioni Tobafitaiso nuanuana i na ꞌasetai ꞌomu kumanimu faifaimu me Diu ta lulukamata ta vo, ꞌAwaie ꞌada Toꞌitaꞌitaꞌi i na mai Yaubada ꞌwainega,” ꞌalo tulina faifaina ta na lukamata.” \v 4 Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, ꞌWa na vilami ꞌwa na nagoi Ioni ꞌwaineye, avaꞌai a veveifufuyedi ꞌwa nogaidiga wata a ꞌiꞌidewadi ꞌwa ꞌisediga faifaidi ꞌwa na voneni. \v 5 \x + \xo 11:5 \xt Mad 8:2-4, 9:1-8,23-36\x*Side baniꞌodi ꞌwa na voneyedi ꞌwa na vo, Tomatasako i ꞌisadewa, tubusakosako i tubuoga, waiwaisesela i veꞌatumai. Tanigadi ꞌuludi ꞌadi fata i na nogaya, towafa wafayega a sivetovoidi, wata Vala ꞌAtumaina ꞌitaꞌitaꞌi Yaubada ꞌwainega faifaina a lalauꞌage wekowekoma ꞌwaidie.” \v 6 Wata ꞌwa na voneni ꞌwa na vo, ꞌAiꞌedi aitoi kebu i da venuanaluga, i vetumaganamo ꞌwaikuye, ꞌeba sosoana ꞌwaineye.” \s1 Iesu Ioni i awaꞌaiꞌaia. \p \v 7 Ioni yana tovetutuyamavo i tauya i nunagoi, Iesu ꞌailaꞌa ꞌwaidie i veifufu Ioni faifaina i vo, Basenadi ꞌwa nagoi saliꞌavuꞌavuye Ioni ꞌwaineye, avaꞌai nuanuami ꞌwa da ꞌiseni? Tamu tomogo umaumana yana sauluva bikana baniꞌodi ꞌayalele kaukau siaina i nunuga i ꞌaninoꞌuya? Kebu. \v 8 ꞌAlo avaꞌai ꞌwa da ꞌiseni? Tamu tomogo i vaigavu kaleko ꞌatumaidiega? Wata kebu. Tomotoganidi i vaigavuga baniꞌodi, yadi vanuga ꞌaiꞌaiwabudi ꞌwaidie i miamiani. \v 9 Nuanuaku a na ꞌasetai ꞌwa nagoga avaꞌai ꞌwa da ꞌiseni? Tamu Yaubada yana toluꞌivona? Eꞌe. Mogitana toluꞌivona. Siwe ꞌifwaidi toluꞌivona saiꞌafo vaꞌegai, weꞌe tomogonina ꞌwa ꞌiseniga bwaikaotogina. \v 10 \x + \xo 11:10 \xt Mal 1:3; Mak 1:2; Ion 3:28\x*Vona mogitana tomogo bwaikina fai basenadiotoga faifaina i kilumi Yaubada yana Buki nageneye. Yaubada i vona ꞌana Venuaꞌivina ꞌwaineye i vo, \p Taunina yaku tomataꞌaulele, a na vetunei i na kumeta yamu ꞌeda i na vusia.” \p \v 11 A vona mogitana ꞌwaimie tomia fwayafwaya matatabudi saiꞌafo vaꞌegai, weꞌe Ioninina bwaikaotogina. Siwe tomotoganidi bwaikidi wata siaidi ꞌakonadi i lukuga Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye i vagalaka, Ioni maꞌitufa i obu fai bola kebu i da lukuga. \v 12-13 Basenadiotoga Yaubada veimea i yatodi bega tomotoga i na vematayakeyakedi, baniꞌodi veꞌetoboda Mosese ꞌwainega wata toluꞌivonavo ꞌadi kilukiluma. Veimeanidi i ꞌenoꞌeno nika Ioni Tobafitaiso i souyeni. Tutuyanina i velamu i maiga ꞌasiau, tomotoga fuedi ma yadi toketokena i veꞌedaeloelo wata i vevetunufelagi nuanuadi bwaikina i na luku Yaubada yana ꞌeba veimea nageneye. \v 14 \x + \xo 11:14 \xt Mad 17:10-13\x*Wata basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivonavo nagami i vona-vagata tamu toluꞌivona i na maiga faifaina. Toluꞌivonanina bwaikina, yana sauluva baniꞌodi Ilaitia kumanina basenadiotoga ma yawaina i nagomo abame. ꞌAiꞌedi nuanuami yaku vona ꞌwa na vetumaganeni toluꞌivonanina baniꞌodi Ilaitia, ꞌasaꞌaiana Ioni. \v 15 ꞌAkonadi yaku vona ꞌwa nogai, siwe ꞌwa na venuaꞌivineni nika ꞌwa na ꞌasetai.” \p \v 16-17 Wata Iesu i vona ꞌailaꞌa ꞌwaidie i vo, Tutuya deꞌe ꞌana tomotoga avaꞌai ꞌwainega a na awatalatutulemi? Yami sauluva avaꞌai baniꞌodi? Tomotoganimi baniꞌodi yavayavava toꞌwava, nuanuadi i na vetutuyama ꞌatamanafouye. Tamu ꞌailaꞌa i vegole ediavo ꞌwaidie i vo, Nuanuama tamu nani ta da ꞌidewai siwe ꞌwa baila. ꞌA lauinava siwe kebu ꞌwa da suya, ꞌa tailauwawa siwe kebu ꞌwa da vemogai. Kebu nuanuami yama nuanua ꞌwa na faliꞌatumaiedi.” \v 18 \x + \xo 11:18 \xt Mad 3:4\x*ꞌOmi yavayavavanidi baniꞌodi, kebu nuanuami Ioni Tobafitaiso wata yau yama nuanua ꞌwa na faliꞌatumaiedi. Ioni i mai i veveꞌudigana ꞌani bega yana veluꞌui Yaubada ꞌwaineye i na vetoketoke, wata kebu oine i da yemuga ꞌwa vona ꞌwa vo, Tomogo noꞌo, yaiaina i agei.” \v 19 \x + \xo 11:19 \xt Luk 15:1-2\x*Weꞌe yau a vetomotogaotoga a mai kebu a da veꞌudiganaga, a ꞌaniꞌani wata a yemuyemu siwe ꞌwa vo, ꞌWa ꞌiseni, tomogo noꞌo. ꞌAwana bwalabwalaina, yana ꞌani wata oine yana yemu ꞌafoina, takesi ꞌana tolaugogona vivinagodi wata tovedumweꞌaiꞌai i veianedi.” Egavo Yaubada yana nuanua ꞌaseꞌasetadi i vevematayakeyakedi, i nuani Yaubada ma yana ꞌaseta mogitana.” \s1 ꞌAtamana ꞌifwaidi bola vita i na veluagadi. \p \v 20 Basenadi ꞌatamana ꞌifwaidi ꞌwaidie Iesu ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa saiꞌafo matatabuna i ꞌidewadi, siwe tomotoganidi kebu i da nuaviladi yadi sakona ꞌwaidiega. Begaidi Iesu ꞌatamananidi ꞌadi tomia i awavesakoyedi. \v 21 I vo, Ieu, ꞌomi me Kolesini nuakalikalimi wata me Bedasaida nuakalikalimi, ꞌwaimie vita bwaikidi i na souyedi. Weꞌe basenadiotoga me Taia wata me Saidoni yadi sakona bwaikidi faifaidi Yaubada i leodi. ꞌAiꞌedi ꞌeba nuavogananidi wata ꞌeba nuaꞌewanidi a ꞌidewadiga matamie a da ꞌidewadi matadie ꞌako i da vemwakula wata kaleko sakoidi i veꞌwesena, ꞌadi ꞌeba ꞌisa ma yadi nuavita i nuaviladi. \v 22 \x + \xo 11:22 \xt Emo 1:9-10\x*A na vonemi, ꞌawaie Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye me Taia wata me Saidoni ꞌadi vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega, siwe saiꞌafo i na ꞌisanuakalikaliedi, weꞌe ꞌomi yaku vona ꞌwa baila kebu ꞌwa da nuavilamiga vita bwaikaotogina ꞌwa na veluagai. \v 23 \x + \xo 11:23 \xt Nag 19:24-28; Iud 1:7\x*Weꞌe ꞌomi me Kafaneomi taunimi ꞌwa awaꞌaiꞌaimi igodi ꞌwa vo, ꞌIma ꞌatumaima, abame ꞌa na luku,” siwe mogitana Yaubada i na veimea ꞌwa na obu Vatuꞌai Manamanawena ꞌwaineye. Basenadiotoga Yaubada me Sodoma i leodi yadi sakona faifaidi, siwe ꞌaiꞌedi yaku folovanidi toketokedi a ꞌidewadiga matamie a da ꞌidewadi matadie, i da nuaviladi ꞌatamananidi bola i da miamia. \v 24 \x + \xo 11:24 \xt Mad 10:15\x*A na vonemi, ꞌawaie Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye Yaubada me Sodoma saiꞌafo i na ꞌisanuakalikaliedi wata ꞌadi vematavuloga i na velediga saiꞌafo, weꞌe ꞌomi kebuꞌaꞌava.” \s1 Mia ꞌatumaina Iesu i na veleda. \p \v 25 \x + \xo 11:25 \xt 1 Kol 1:26-29\x*Tutuyanina ꞌwaineye Iesu i vona Yaubada ꞌwaineye i vo, ꞌOmu abama wata fwayafwaya ꞌadi Toveimea, a vekaiwa ꞌwaimuye fai yaku ve ꞌadi ꞌaseta ꞌu givedi taunidi ꞌaseꞌasetadi wata i awaꞌaiꞌaidiga ꞌwaidiega bega i bavuyedi, weꞌe egavo i nunuaobuga yavayavava baniꞌodi, yaku ve ꞌana ꞌaseta ꞌu kiavemagetadi ꞌwaidie. \v 26 Tamaku, vona mogitana avaꞌai yamu nuanua i lubwaineniga ꞌakonadi ꞌu ꞌidewai ꞌamu kiavesosoana.” \p \v 27 \x + \xo 11:27 \xt Mad 28:18; Ion 1:18, 3:35\x*Iesu i veluꞌui i ꞌaꞌavana tomotoga i vonedi i vo, Nani matatabuna Tamaku i ꞌanivelenedi ꞌwaikuye a veveimeyedi. Kebu tamu aitoi yau Yaubada Natuna i da ꞌasetaku, Tamaku ꞌaiseotogina ꞌaku toꞌaseta. Wata kebu tamu aitoi Tamaku i da ꞌasetai, yau Natuna ꞌaiseotogiku ꞌana toꞌaseta wata ꞌaiꞌedi egavo nuanuaku, ꞌwaidie Tamaku a na sivemageseni. \p \v 28 ꞌOmi matatabumi ꞌwa ꞌabiawaga wata ꞌami vita faifaidi ꞌwa vevenuafouviga ꞌwa na maia ꞌwaikuye a na ꞌivesafailidi bega yami mia i na veꞌatumai. \v 29 Yaku ve baniꞌodi ꞌaifafula. Bega yaku ꞌaifafulanina ꞌwa na ꞌewai taiadi venuana ta na ꞌifafuli. Yau tonuaobu yaku sauluva bikadi bega ꞌwaikuyega ꞌaseta ꞌwa na ꞌewai wata ꞌami vita a na veꞌewalovemi. \v 30 \x + \xo 11:30 \xt 1 Ion 5:3\x*Yaku ve wata folova a na velemiga baniꞌodi ta ꞌaifafula kebu vitanaga. \c 12 \s1 Iesu i ve ꞌAiata Veawai faifaina. \p \v 1 \x + \xo 12:1 \xt VeL 23:25\x*Mulieta tamu ꞌAiata Veawai ꞌwaineye, Iesu ma yana tovetutuyamavo i nunagoi bakula ꞌwaineamo, yana tovetutuyamavo i lase bega vuaga i kadidi i ꞌani, fai ꞌakonadi tonibakula i tauyedi. \v 2 Weꞌe ꞌifwaidi Diu totafalolo Falisi i ꞌisedi Iesu i voneni i vo, Awale? Me Diu yada veꞌetoboda yamu tovetutuyamavo i geugeuya vuaga i kadikadi baniꞌodi folova yada ꞌAiata Veawai ꞌwaineye.” \v 3 \x + \xo 12:3 \xt 1 Sam 21:1-6\x*Iesu Falisi yadi vona i tutuli i vo, ꞌWa da vo kebu baniꞌodi Yaubada yana Buki ꞌwa da luꞌiawawaiga, basenadiotoga Kini Devida ma enavo i lase faifaina. \v 4 I luku Yaubada yana vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye, beledi tamu Yaubada ꞌana ꞌanivelena tovelomu i veledi ma enavo i ꞌani. Deꞌe wata yada veꞌetoboda kebu tamu aitoi ꞌana fata beledinina i na ꞌania tovelomu ꞌaisedi faifaidi, i ꞌania siwe kebu i da sakona fai i lase. \v 5 \x + \xo 12:5 \xt Num 28:9-10\x*Wata ꞌwa na nuani veimea i mai Mosese ꞌwainega, tovelomu i tauyedi i folofolova ꞌAiata Veawai ꞌwaineye vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye. Mogitana ꞌAiata Veawai i geugeuya siwe kebu sakonaga. \v 6 A na vonemi, yada vanuga ꞌeba veluꞌui nani bwaikina, siwe matamie tamu tomogo i tovotovoi bwaikaotogina. \v 7 \x + \xo 12:7 \xt Ose 6:6; Mad 9:13\x*Basenadiotoga i kilumi Yaubada yana Buki ꞌwaineye i vo, \p ꞌAisaya ꞌwa nikenikedi ꞌwaikuye ꞌwa vevelomuyedi, siwe kebu nuanuaku. \p Nuanuaku tomotoga ꞌwa na ꞌisanuakalikaliedi.” \p Vona deꞌe ꞌaiꞌedi ꞌwa da ꞌasetaiga, ꞌako kebu yaku tovetutuyamavo ꞌwa da vonediga igodina i da sakona, i lubwaineni ꞌwa da ꞌisanuakalikaliedi. \v 8 Yau a vetomotogaotoga ꞌAiata Veawai ꞌana Toveimea, ꞌaku fata ꞌaiatanina ꞌwaineye tomotoga yadi sauluva faifaidi a na veimeyedi.” \s1 Iesu i ꞌiveꞌatumai ꞌAiata Veawai ꞌwaineye. \p \v 9 Iesu i vonaꞌaꞌava i tauya i nago me Diu yadi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaineye. \v 10 ꞌEba miavaꞌautanina nageneye tamu tomogo nimana ꞌokana i miamia. Weꞌe ꞌifwaidi tomotoga i maia, igodi nuanuadi Iesu i na lumatani tamu sauluva sakoina faifaina bega i velutolieni i vo, Yada veꞌetoboda baniꞌodi i voneyedi? ꞌAiꞌedi ta na ꞌiveꞌatumai yada ꞌAiata Veawai ꞌwaineye, i lubwaineni ꞌalo kebu?” \v 11 Iesu yadi vona i tutuli i vo, ꞌAiꞌedi aitoi ꞌwaimiega yana ꞌaisaya i na beꞌu kulie ꞌAiata Veawai ꞌwaineye, ꞌu na ꞌivaiseni ꞌu na silakai ꞌalo kebu? Fai, a nuani mogitana baniꞌodi. \v 12 Siwe ꞌaisaya saiꞌafo nani-ꞌavoꞌavovo weꞌe tomotoga nani bwaikina. Bega yada veꞌetoboda siwe tautauyina ta na ꞌaivaita ꞌAiata Veawai ꞌwaineye.” \p \v 13 Mulieta Iesu tomogo i voneni i vo, Nimamu ꞌu siꞌotoi.” Tomogonina nimana i sisiꞌotoiga nika i veꞌatumai, nimana viꞌainega baniꞌodi. \v 14 Falisi i ꞌiseni i tauya i nagoi, ꞌedaꞌeda i lauala baniꞌodi i na munega Iesu i na luvewafai. \s1 Yaubada yana Tofolova vevenuaꞌivinina. \p \v 15-16 Tutuyanina Iesu i ꞌasetai Falisi nuanuadi i na luvewafai bega ꞌatamananina ꞌwaineye i miamiaga i ꞌiaweni i tauya i nago mali ꞌawalaweye siwe tomotoga fuedi i veyogoꞌwaila, mulineye i nagoi. Toviga matatabudi i ꞌiveꞌatumaidi siwe wata i talabodebodedi kebu i na luluꞌivoneyeniga Iesu aitoi. \v 17 I talabodediga nika Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Aisea yana vona ꞌana mogitana i souyeni. Basenadiotoga Yaubada yana Vona ꞌana Venuaꞌivina faifaina i kilumi i vo, \p \v 18 \x + \xo 12:18 \xt Ais 42:1-4; \xt Mad 3:17\x*Deꞌe yaku Tofolova, kumanina a venuaꞌivineni. \p Taunina a nuakalikalieni, faifaina a sosoana. \p ꞌAnuꞌanunuku a na tauyeni i na agei, \p Bega yaku veimea tonovidi i na luꞌivona tomotoga ꞌailaꞌa tulina tulina ꞌwaidie. \p \v 19 \x + \xo 12:19 \xt 2 Tim 2:24\x*Kebu i na veꞌikwayekwayega wata kebu i na veꞌitaꞌataꞌala. \p Wata ꞌatamanafouye kebu bonana bwaikina i na noganogai. \p \v 20 Egavo mweadi ꞌwa da vo ꞌayalele ꞌaninoꞌuna kebu i na kiadabadi i na ꞌivaisedimo. \p Egavo yadi vetumagana mweadi ꞌwa da vo mageta i da taulovolovogi kebu i na luveꞌweudi i na ꞌivaisedimo. \p Yana folova ꞌwaineye i na tokemaiga i na nagoga nika Yaubada yana nuanua tonovidi i na vebwaika tomotoga ꞌwaidie. \p \v 21 Bega tomotoga ꞌailaꞌa tulina tulina yadi vetumagana \p i na yato-vagasedi ꞌaku Venuaꞌivina ꞌwaineye i na lulukamaseni.” \s1 Falisi Iesu i awavesakoyeni. \p \v 22 Mulieta tamu tomogo, basenadi yaiaina i agei bega matana i sako wata kebu ꞌana fata i na welava, enavo i mieni Iesu ꞌwaineye. Iesu tomogonina i ꞌiveꞌatumaia nika i welava wata i ꞌisa. \v 23 \x + \xo 12:23 \xt Ion 7:31\x*Tomotoga fuedi i ꞌiseni nuadi i voganidi i vo, Voke ꞌasaꞌaiana kumanina Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, Kini Devida tubuna.” \p \v 24 \x + \xo 12:24 \xt Mad 9:34\x*Weꞌe tutuyanina me Diu totafalolo Falisi i nogai, i vona i vo, Seitani,\f + \fr 12:24 \ft ꞌAna mogitana Bielisibabi, Seitani tamu ꞌana wagava.\f* taunina yaiaina yadi toꞌedakumeta Iesu i agei yana toketokena ꞌwainega i vonavona yaiaina i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi.” \v 25 Iesu ꞌakonadi i ꞌasetai Falisi yadi nuanua begaidi i vonedi i vo, ꞌAiꞌedi ꞌeba veimea ꞌaiseꞌavadi i na ꞌidia i na vetalaga ꞌeba veimeanina i na velovi. Wata ꞌaiꞌedi ꞌatamana ꞌalo vanuga ꞌana tomia ꞌaiseꞌavadi i na vetalaga, i na yavulaiwagi. \v 26-27 ꞌWa vonaga yau Seitani yana toketokena ꞌwainega a vona tamu yana tomotoga i ꞌawaꞌaꞌia. ꞌAiꞌedi mogitana a da folofolova Seitani yana toketokena ꞌwainega, ꞌwa da ꞌasetai Seitani yana ꞌailaꞌa ꞌaiseꞌavadi i ꞌidia i vevetalaga bola i na ꞌaꞌava. Weꞌe ꞌifwaidi yami tomotoga i vonavona yaiaina i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi, nika ꞌwa velutoliedi avaꞌaiega yadi toketokena i veluagadi. Bola i na vo, Kebu Seitani ꞌwainega,” nika ꞌwa na ꞌasetai ꞌomi ꞌwa vekali. \v 28 \x + \xo 12:28 \xt Fol 10:38\x*Weꞌe mogitana Yaubada ꞌAnuꞌanununa yana toketokena ꞌwainega yaiaina a vonevonedi i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi, ꞌwa ꞌiseniga ꞌwa da ꞌasetai ꞌakonadi Yaubada yana veimea i mai ꞌwaimie.” \p \v 29 \x + \xo 12:29 \xt 1 Ion 3:8\x*Wata Iesu i vona-awatabai ꞌwaidie i vo, Kebu tamu aitoi ꞌana fata i na luku tamu tomogo toketokena yana vanuge i na vainago. Weꞌe ꞌaiꞌedi nuanuana vainago nagami tomogonina i na ꞌiyogoyogoni, mulieta i na vainago. \p \v 30 ꞌAiꞌedi aitoi kebu taiadi ꞌa na folofolovaga, taunina ꞌaku gavia, weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi kebu i na ꞌivaiseku bega tomotoga i na vagavaidi i na mimaiedi ꞌwaikuye, ꞌwa da vo tomotoga i da sogisogiedi, taunina yaku folova ꞌana toꞌivesako. \v 31 \x + \xo 12:31 \xt Ibu 6:4-6\x*Begaidi a na vonemi, tomotoga i sakosakonaga wata i vona-awadamana Yaubada ꞌwaineye ꞌadi fata nuatavuna i na veluagai. Weꞌe egavo i na vona-awadamana ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina ꞌwaineye, kebu tamu saiꞌafo Yaubada i na nuatavunidi. \v 32 ꞌAiꞌedi aitoi yau a vetomotogaotoga i na awavesakoyekuga, ꞌana fata nuatavuna i na veluagai, weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i na awavesakoyeniga kebu tamu saiꞌafo Yaubada i na nuatavuniga, i na ꞌeno-vagata. \p \v 33 Wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi welavi ꞌatumaina tutuya fuedi vuagina ꞌatumaina, weꞌe welavi sakoina tutuya fuedi vuagina sakoina. Welavi ꞌaitamogana ꞌaitamogana vuagidiega ta na ꞌasetadi avaꞌai welaviga, wata baniꞌodi tomotoga yadi sauluva ta na ꞌisedi ta na ꞌasetadi tomotoga ꞌatumaidi ꞌalo sakoidi. \v 34 \x + \xo 12:34 \xt Mad 15:18\x*ꞌOmi ꞌoꞌolo sakoimi, kebu ꞌami fata nani ꞌatumaidi ꞌwa na ꞌinanadi. Vonanidi sakoidi ꞌwa ꞌinanadiga fai nuamie i ꞌenoꞌenovi. \v 35 Tomogonina nuanua ꞌatumaidi ꞌwaineye i ꞌenoꞌenoviga, taunina tomogo ꞌatumaina, weꞌe tomogonina nuanua sakoidi ꞌwaineye i ꞌenoꞌenoviga taunina tomogo sakoina.” \p \v 36 Wata a na vonemi, ꞌAiatanina ꞌwaineye tomotoga matatabumi ꞌwa na vonayavuga Yaubada mataneye, yami vona-ꞌavoꞌavovo ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌwa na luꞌivoneyedi. \v 37 ꞌAiꞌedi yami vona tonovidi i na awaveꞌatumaiemi, ꞌaiꞌedi yami vona vekali Yaubada i na veimea vematavuloga ꞌwa na veluagai. \s1 Iesu yana veimea ma ꞌana ꞌeba ꞌisa. \p \v 38 \x + \xo 12:38 \xt Ion 6:30; 1 Kol 1:22\x*Mulieta ꞌifwaidi veꞌetoboda ꞌadi tove wata totafalolo Falisi Iesu i voneni i vo, Tove, nuanuama tamu ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa ꞌu na ꞌidewai, ꞌa na ꞌiseni ꞌa na ꞌasetamu ꞌomu ma yamu veimea Yaubada ꞌwainega ꞌalo kebu.” \v 39 Iesu i vonedi i vo, ꞌOmi tutuya deꞌe ꞌana tomotoga yami sauluva sakoidi wata kebu nuanuami Yaubada yana nuanua. ꞌWa vonavona nuanuami ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa a na ꞌidewai siwe a nuani kebu tamu a na ꞌidewaiga. \v 40 \x + \xo 12:40 \xt Ioa 1:17\x*Siwe tamu nani a na veifufuyeni yami ꞌeba ꞌisa. Basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Iona igodi i da dega Yaubada ꞌwainega nika tamu igana bwaikina i tononi bega kamoneye i miamia ꞌaiata wata lovana ꞌaitonu. Wata baniꞌodi yau a vetomotogaotoga ꞌawaie a na miamia fwayafwaya nageneye mulieta ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye a na tovoi, ꞌasaꞌaiana kumanina yami ꞌeba ꞌisa. Tutuyanina igana Iona i ꞌalaiwageni i nago me Ninive ꞌwaidie i lauꞌage, nika i nuaviladi yadi sakona ꞌwaidiega. \v 41 \x + \xo 12:41 \xt Ioa 3:5\x*Weꞌe Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye me Ninivenidi taiadi ꞌwa na tovoi Yaubada mataneye i na matawaꞌulimi i na vo, Basenadi Iona i lauꞌage ꞌwaimeye ꞌa nuavilama weꞌe ꞌomi kebu nuanuami.” Wata Iesu i vo, A na vonemi, Iona tomogo bwaikina weꞌe tomogonina matamie i tovotovoi bwaikaotogina. \v 42 \x + \xo 12:42 \xt 1 Kin 10:1-10\x*Wata baniꞌodi basenadiotoga me Siba yadi toveimea bwaikina Kwini\f + \fr 12:42 \ft ꞌAna mogitana, Kwini i mai bolimanayega.\f* Siba ꞌaniꞌieyega i mai Kini Solomoni yana ꞌaseta ꞌana ꞌisa faifaina. Bega Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye kwininina taiadi ꞌwa na tovoi Yaubada mataneye i na matawaꞌulimi i na vo, Basenadi ꞌaniꞌieyega a mai ꞌaseta ꞌana ꞌisa faifaina wata a ꞌewai, weꞌe ꞌomi kebu nuanuami ꞌwa na ꞌasetai bega ꞌwa na nuavilami.” Wata Iesu i vo, A na vonemi Kini Solomoni tomogo bwaikina weꞌe tomogonina matamie i tovotovoi bwaikaotogina siwe ꞌwa baila, kebu nuanuami ꞌwa na ꞌasetai.” \s1 Yaiaina yana ꞌeba mia ꞌana lauvai faifaina. \p \v 43-44 Wata Iesu i vonedi vona-awatabaiega i vo. ꞌAiꞌedi yaiaina i na ꞌawaꞌaꞌia tamu tomogo ꞌwainega i na nago ꞌawalawa sakoineye bei i na lalauala-vuvua tamu yana ꞌeba mia. Weꞌe ꞌaiꞌedi kebu i na veluagaiga i na vo, A na vilaku yaku ꞌeba mianina basenadi a ꞌiaweniga ꞌwaineye.” Bega i na vilai, i na mai ꞌeba mianina i na ꞌiseni ꞌakonadi i ꞌidewai ꞌatumaina wata vunavunagina i ꞌenoꞌeno, siwe nageꞌavana.\f + \fr 12:43-44 \ft ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina kebu tomogonina i da agei.\f* \v 45 \x + \xo 12:45 \xt 2 Fit 2:20\x*Fai kebu ꞌana veluvaiga i na souyeni i na nago wata yaiaina sakoiotogidi 7 i na vagavaidi i na miedi i na luku ꞌeba miananina ꞌwaineye. Tomotoganina i na ꞌivesakotogi mogitana, basenadi kebu baniꞌodiga. ꞌOmi tutuya deꞌe ꞌana tomotoga wata baniꞌodi, ꞌwa vo, ꞌA na nuavilama yama sakona ꞌwaidiega,” siwe ꞌawaie ꞌwa na sakotoga.” \s1 Iesu inana wata tainavo i maia ꞌwaineye. \p \v 46 \x + \xo 12:46 \xt Mad 13:55\x*Iesu bola i veveifufu tomotoga ꞌwaidie nika inana tainavo taiadi i leꞌwai. Tanotanoge i tovoi i vo, ꞌIma nuanuama ꞌa na veifufu Iesu ꞌwaineye.” \v 47 Tamu tomogo i nago Iesu ꞌwaineye i voneni i vo, Inamu taimwavo taiadi sinoꞌo, nuanuadi taiadi ꞌwa na veifufu.” \v 48-49 Iesu tomotoga i vonedi i vo, ꞌWa vonaga ꞌwa vo, Inamu wata taimwavo sinoꞌo,” siwe a na vonemi. Side, yaku tovetutuyamavo, taunidi inaku, wata taikwavo. \v 50 \x + \xo 12:50 \xt Ion 15:14\x*Aitoi Tamaku abame yana nuanua ꞌana todumwebika, taunina taiku, novuku, ꞌalo inaku.” \c 13 \s1 Luyavuyavulagi ꞌana vona-awatabai. \p \v 1 Mulieta ꞌaiatanina ꞌwaineye Iesu vanuga i ꞌiaweni i nago balebaleye, bei i miabui i na ve. \v 2 ꞌAilaꞌa bwaikina i maia i tovififineni begaidi wakayega i talalaka weꞌe tomotoga lelege i tovoi. \v 3 Nani fuedi faifaidi i ve ꞌwaidie vona-awatabaiega, i vo, \p Tamu tomogo i nago bakule yana witi\f + \fr 13:3 \ft ꞌAna ꞌisaꞌisa baniꞌodi laisi.\f* waifeidi i na bakulidi, weꞌe yadi sauluva luyavuyavulagi. \v 4 Yana luyavuyavulagi ꞌwaineye witi ꞌifwaidi i veꞌanitaꞌidi ꞌeda balebaleye tomotoga yadi ꞌeba nago ꞌwaineye, mulieta manuga i mai i ꞌanidi. \v 5-6 ꞌIfwaidi i veꞌanitaꞌidi bwakebwakeye, nagami i tabo-matayoꞌo fai fwayafwaya kebu badubadunaga siwe mulieta inala i kabu i ꞌawagiꞌadi fai ꞌwalamidi kebu i da vagaobuga. \v 7 ꞌIfwaidi i veꞌanitaꞌidi ꞌawanavenaveye kebu ꞌadi ꞌoiga, i ugawegawedi. \v 8 Weꞌe ꞌifwaidi i veꞌanitaꞌidi inageye fwayafwaya ꞌatumaina ꞌwaineye i tabo i vuaga, ꞌifwaidi 100, ꞌifwaidi 60 wata ꞌifwaidi 30.” \v 9 Wata Iesu i vo, ꞌAkonadi yaku vona ꞌwa nogai, siwe ꞌwa na venuaꞌivineni nika ꞌwa na ꞌasetai.” \s1 Vona-awatabai lamuna. \p \v 10 Mulieta Iesu yana tovetutuyamavo i maia ꞌwaineye i velutolieni i vo, Awale ꞌu veve tomotoga ꞌwaidie vona-awatabaiega?” \v 11 \x + \xo 13:11 \xt 1 Kol 2:10\x*Bega Iesu i vonedi i vo, ꞌAkonadi Yaubada i tauyemi nani fuedi givagivadi ꞌwa ꞌasetadi yana veimea tomotoga ꞌwaidie faifaina, weꞌe deꞌe tomotoganidi kebu. \v 12 \x + \xo 13:12 \xt Mad 25:29; Luk 8:18\x*ꞌAiꞌedi aitoi saiꞌafo ma yana ꞌaseta Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie faifaina, bega ꞌasetanina i na ꞌiꞌisaveꞌaviniga, ꞌimosoꞌi Yaubada i na veleni nika yana ꞌaseta bwaikina. Weꞌe aitoi kebu tamu yana ꞌasetaga siwe igodi i vo, Yau yaku ꞌaseta bwaikina,” ꞌasetanina Yaubada i na eloi. \v 13 Tomotoganidi i ꞌiseꞌiseni siwe kebu i da ꞌisaꞌinanaiga, wata i noganogai siwe kebu i da nogayadewai ꞌalo i da ꞌasetai begaidi a veve ꞌwaidie vona-awatabaiega. \v 14-15 \x + \xo 13:14-15 \xt Ais 6:9-10; Ion 12:40\x*Nika basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Aisea yana vona-vagata ꞌana mogitana i souyeni, Yaubada i vo, \p Tomotoga deꞌe nuadi tabodadi, \p Tanigadi i ꞌibodadi \p Bega kebu i na nogai. \p Matadi i ꞌuludi \p Bega kebu i na ꞌiseni. \p ꞌAiꞌedi nuadi i da magetaiga \p I da nuaviladi ꞌwaikuye \p A da ꞌiveꞌatumaidi. \p Begaidi i na nogaya-wayoga, kebu nuadi i na magetadi. \p Wata i na ꞌisa-wayoga siwe kebu i na ꞌisaꞌinanaiga.” \p \v 16 Aisea yana vonanina tomotoganidi faifaidi, weꞌe ꞌomi ꞌeba sosoana ꞌwaimie fai taunimi matamiega ꞌwa ꞌiseꞌiseni wata taunimi tanigamiega ꞌwa noganogai. \v 17 \x + \xo 13:17 \xt 1 Fit 1:10-12\x*A vona mogitana ꞌwaimie basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivonavo fuedi wata tomotoganidi yadi sauluva tonovidi, nuanuadi bwaikina yaku folovanidi ꞌwa ꞌiseꞌisediga i da ꞌisedi wata yaku ve ꞌwa noganogaiga i da nogai, siwe kebu.” \s1 Vona-awatabainina Iesu i kiavemagetai. \p \v 18 Wata Iesu yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, A na vonemi, luyavuyavulagi ꞌana vona-awatabai ꞌana kiavemageta side baniꞌodi. \v 19 Waifei i veꞌanitaꞌidi ꞌeda balebaleye ꞌana nuanua, baniꞌodi tomotoga vona i nogai Yaubada i na veimeyedaga faifaina, siwe kebu i da ꞌasetaiga. Bega Seitani, taunina Tosakona i mai tolauꞌage i bakuli i nuanuaniga i elodi. \v 20 Waifei i veꞌanitaꞌidi bwakebwakeye ꞌana nuanua, baniꞌodi tomotoga ma yadi sosoana Yaubada yana Vona i nogai siwe yadi nuanua ꞌwaidie kebu mogitana i da lukuga. \v 21 \x + \xo 13:21 \xt Kolos 2:7\x*I vetumagana siwe tutuya ꞌaleꞌusana. Tutuyanina vita ꞌalo veꞌisakololo i na souyedi Vonanina faifaina i na baila-matayoꞌoyeni. \v 22 \x + \xo 13:22 \xt Luk 12:16-21; 1 Tim 6:9-10\x*Waifei i veꞌanitaꞌidi gaweye ꞌana nuanua, baniꞌodi tomotoga Yaubada yana Vona i nogai siwe yadi mia faifaidi i vevenuafouviga wata ꞌaiꞌaiwabu ꞌadi nuanua ꞌwaidie bwaikina ꞌwa da vo i da ugawegawedi kebu i da vuaga. \v 23 Weꞌe waifei i veꞌanitaꞌidi inageye fwayafwaya ꞌatumaina ꞌwaineye ꞌana nuanua, baniꞌodi tomotoga Yaubada yana Vona i nogai wata i ꞌasetai mulieta yadi folova Yaubada faifaina baniꞌodi i vuaga, ꞌifwaidi 100, ꞌifwaidi 60, wata ꞌifwaidi 30.” \s1 ꞌAtumaidi wata sakoidi taiadi i tabowanawana. \p \v 24 Wata Iesu i ve tomotoga ꞌwaidie tamu vona-awatabai ꞌwainega tomotoga ꞌatumaidi wata sakoidi faifaidi i vo, Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie side baniꞌodi. Tamu tomogo witi waifeidi ꞌatumaidi i bakulidi. \v 25 Tamu lovana, tomotoga matatabudi i ꞌenoꞌenovi ꞌana gavia i mai matagawagawa, witi ꞌana ꞌisaꞌisa i luyavuyavuleni nika i tauya. \p \v 26-27 Tutuyanina witi i vebwaika i adaga matagawagawa i vemageta bega tonibakulanina yana tofolovavo i ꞌiseni i mai i voneni i vo, ꞌAuvea, nagami waifei ꞌatumaidi ta bakulidi weꞌe tamu gawa avaꞌaiega i mai?” \v 28 Tomogo i vo, Tamu ꞌaku gavia i ꞌidewai.” Bega yana tofolovavo i velutolieni i vo, Baniꞌodi yamu nuanua, ꞌa na luabuabudi?” \v 29 Yadi ꞌauvea i vo, ꞌAsaꞌaiana, ꞌaiꞌedi ꞌwa na luabuabudiga, bola witiotoga ꞌwa na siabuyedi. \v 30 \x + \xo 13:30 \xt Mad 3:12\x*ꞌWa bailedi, i na tabowanawana, bola ꞌaiala ꞌana tutuye toꞌaiala a na vonedi a na vo, Nagami matagawagawa ꞌwa na luabuabudi ꞌwa na ꞌitavidi ꞌwa na tawedi ꞌaie i na ꞌalaidi, weꞌe witiotoga ꞌwa na vedodogidi yaku bubuwakeye.” \s1 Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie yana vebwaika ꞌana vona-awatabai. \p \v 31 Wata Iesu i ve ꞌwaidie vona-awatabaiega i vo, Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie yana vebwaika side baniꞌodi. Tamu tomogo ꞌayawana bilana i ꞌewai i bakuli mulieta i vebwaika. \v 32 Bilanina saiotogina siwe tutuyanina i vebwaika welavi bwaikaotogina bega manuga i mimaia didineye i vevegiuva.” \s1 Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie yana susula ꞌana vona-awatabai. \p \v 33 Wata Iesu i ve ꞌwaidie vona-awatabaiega i vo, Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie yana susula side baniꞌodi. Tamu vavine falawa bwaikina i vilai mulieta isita i yatoi, i susula falawa matatabuna ꞌwaineye nika i vebwaika.” \s1 Awale Iesu vona-awatabaiega i ve. \p \v 34 Tutuya fuedi Iesu i veve tomotoga ꞌwaidie vona-awatabaiega, kebu tamu tutuya i da vonaotoga. \v 35 \x + \xo 13:35 \xt Same 78:2\x*Deꞌe baniꞌodi i vevega nika tamu Yaubada yana toluꞌivona yana vona ꞌana mogitana i souyeni. Basenadiotoga i vona-vagata Yaubada ꞌana Venuaꞌivina yana vona faifaina i vo, \p Vona-awatabaiega a na veifufu ꞌwaidie. \p Nani fuedi givagivadi fwayafwaya ꞌana ꞌidewavau ꞌwainega \p i maiga ꞌasiau, a na luꞌivoneyedi ꞌwaidie.” \s1 Matagawagawa ꞌana vona-awatabai Iesu i kiavemagetai. \p \v 36 Yana ve i ꞌaꞌavana, Iesu ꞌailaꞌa i ꞌiawedi i nago vanuge. Mulieta yana tovetutuyamavo i maia i luku ꞌwaineye i voneni i vo, Nuanuama ꞌa na ꞌasetai matagawagawa i taboga bakule ꞌana nuanua.” \p \v 37-38 \x + \xo 13:37-38 \xt 1 Kol 3:9\x*Iesu i vo, Tomogonina waifei ꞌatumaidi i bakulidiga ꞌana ꞌaseta yau, kumaniku a vetomotogaotoga. Weꞌe tanoga, fwayafwaya matatabuna. Waifei ꞌatumaidi ꞌadi ꞌaseta tomotoganidi ꞌakonadi taunidi i tauyedi Yaubada ꞌwaineye i veveimeyedi, weꞌe matagawagawa, tomotoganidi Yaubada i baila bega Seitani i veveimeyedi. \v 39 Tomogonina matagawagawa ꞌana toluyavuyavulagi taunina Seitani, tutuya ꞌaiala ꞌana ꞌaseta Vonayavuga ꞌana tutuya, weꞌe toꞌaiala taunidi anelose. \p \v 40-41 \x + \xo 13:40-41 \xt Mad 25:31-46\x*Matagawagawa i luabuabudiga i tunudi i ꞌalaidiga ꞌana ꞌaseta side baniꞌodi. Fwayafwaya ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye, yau a vetomotogaotoga yaku anelose a na vetunedi, tovetalaimimila wata ꞌifwaidi tosakona i na vaꞌaugidi i na nawedi ꞌai-ꞌalaꞌalase bega kebu wata i na miamia Yaubada mataneye. \v 42 I na nawediga i na tawedi, bei i na ꞌweꞌweꞌwela wata maigidi i na yuyuyudi fai veviga bwaikina. \v 43 \x + \xo 13:43 \xt Dan 12:3\x*Weꞌe mulieta Yaubada yana tomotoga yadi sauluva tonovidi Tamadi yana ꞌEba Veimea nageneye ꞌadi ꞌisa magemagetadi, ꞌwa da vo inala i da vulaoga. \p ꞌAkonadi yaku vona ꞌwa nogai, siwe ꞌwa na venuaꞌivineni nika ꞌwa na ꞌasetai.” \s1 Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie ꞌana ꞌatumaina ꞌadi vona-awatabai. \p \v 44 Wata Iesu i ve ꞌwaidie i vo, Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie ꞌana ꞌatumaina side baniꞌodi. Basenadi tamu aitoi mani wata ꞌaiꞌaiwabu bwaikina i tavuni fwayefwayeye i ꞌenoꞌeno. Mulieta tamu tomogo i veluagai, i ꞌisenina wata i tavu-vaitugani. I sosoana bwaikina, i nago yana kukua matatabuna i vekimwaneyedi tutulidi i ꞌewadi fwayafwayanina i kimwanei bega yana fwayafwaya fai ꞌana ꞌatumaina nageneye i ꞌenoꞌeno.” \p \v 45 Wata Iesu i vo, Egavo taunidi i tauyedi bega Yaubada i na veveimeyedi yadi sauluva side baniꞌodi. Tamu tomotoga i lalauala nuanuana mwali bwaikina wata ꞌatumaiotogina. \v 46 I na veluagaiga yana kukua matatabuna i na ꞌanivelenedi bega mwalinina i na tuveobuya.” \s1 Tutuya ꞌeba veꞌaꞌava ꞌana vona-awatabai. \p \v 47-48 Wata Iesu i ve ꞌwaidie vona-awatabaiega i vo, Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie tutuya ꞌeba veꞌaꞌava faifaina side baniꞌodi. Tovuata igana tulina tulina i ꞌonadi, tutuyanina yadi vuata i adaga i yoꞌei ꞌavale bei i lauvisi igana ꞌatumaidi yadi venuane i obu, sakoidi i tawedi. \v 49-50 Wata baniꞌodi, bola tutuya ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye, anelose i na nagoi tomotoga sakoidi i na vaꞌaugidi tomotoga ꞌatumaidi ꞌawasasadiega i na tawedi ꞌai-ꞌalaꞌalase, bei i na ꞌweꞌweꞌwela wata maigidi i na yuyuyudi fai veviga bwaikina.” \p \v 51 Tutuyanina Iesu yana ve i ꞌaꞌavana, yana tovetutuyamavo i velutoliedi i vo, Deꞌe vona-awatabainidi matatabuna ꞌwa ꞌasetadi ꞌalo kebu?” I vo, Eꞌe ꞌa ꞌasetadi.” \v 52 Bega Iesu i vo, ꞌAiꞌedi aitoi veꞌetoboda i maia Mosese ꞌwainega i ꞌasetadiga, wata taunina i tauyeni bega Yaubada i veveimeyeni, taunina baniꞌodi tomogo ꞌaiꞌaiwabuna. Fai Yaubada yana Vona tuatuaidi wata yaku ve ꞌivaudi i ꞌasetadi, ꞌana fata mali tomotoga i na veve ꞌwaidie.” \s1 Me Nasaledi kebu nuanuadi Iesu. \p \v 53-54 \x + \xo 13:53-54 \xt Ion 7:15\x*Iesu i vevega vona-awatabaiega i ꞌaꞌavana, i tauya i nago taunina yana ꞌatamane Nasaledi. Bei i ve tomotoga ꞌwaidie yadi ꞌeba miavaꞌauta nageneye siwe nuadi i voganidi yana ve faifaina. I vo, Avaꞌai tomotoga deꞌe? Avaꞌaiega yana ꞌaseta i ꞌewai, baniꞌodi i munega ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa i ꞌiꞌidewadi?” \v 55-56 \x + \xo 13:55-56 \xt Ion 6:42\x*Tomogo noꞌo kebu tulinaga, tamana kamuda, inana Meli wata tainavo ta ꞌasetadi, Iemesa, Iosefa, Saimoni wata Iudasa, wata novunavo taiadi ta miamiani. Weꞌe yana ꞌasetanidi wata yana toketokenanina avaꞌaiega i veluagadi?” \v 57 I bavuyeni begaidi kebu nuanuadi Iesu i baila. Bega Iesu i vonedi i vo, Yaubada yana toluꞌivonavo ma ꞌadi veꞌililibu tomotoga tulidi ꞌwaidie, weꞌe yadi ꞌatamana tomotogidi wata yadi ꞌailaꞌa kebu i da veꞌililibuyediga.” \v 58 Fai kebu i da vetumagana ꞌwaineye, begaidi kebu bei ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa fuedi i da ꞌidewadiga. \c 14 \s1 Ioni Tobafitaiso yana wafa. \p \v 1-2 Tutuyanina ꞌwaineye, Loma gabemani yadi toꞌedakumeta ꞌana wagava Kini Elodi ꞌawalawa Galili nageneye i veveimea. Iesu yana folova toketokena valana Elodi i nogai yana tofolovavo ꞌifwaidi i vonedi i vo, Noꞌo Iesu, ꞌasaꞌaiana mogitana taunina Ioni Tobafitaiso, ma yana toketokena i yawasa-vaitugana i ve-Iesu, begaidi ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa i ꞌiꞌidewadi. \p \v 3 Elodi baniꞌodi i voneyediga fai yana veimea ꞌwainega Ioninina i yogoni i yatoi vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye. Weꞌe Elodi basenadi taina Filifi tamu vavine i nagidi ꞌadi wagava Elodiasa mulieta Elodi i luobuyedi. \v 4 Ioni Tobafitaiso vala i nogai bega tutuya fuedi i lulumatana-vebogia i vo, Awale taimu yana vavine ꞌu nagidi, yada veꞌetoboda ꞌu geuya.” \v 5 Ioni yana vonanina faifaina Elodi i veimea vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye i luku, nuanuana i na wafa siwe me Diu i kololoyedi fai i vo, Taunina tamu Yaubada yana toluꞌivona.” \p \v 6-7 Weꞌe Elodi yana tubuga ꞌana ꞌaiata ꞌwaineye sakali bwaikina i ꞌidewai, Elodiasa natudi i voneni matadie i kayama. Elodi i ꞌiseni nuana i ꞌewai bega i vonaꞌawaufaufa ꞌwaineye i vo, ꞌAiꞌedi avaꞌai nuanuamu ꞌu na veluꞌuiga, vona mogitana a na velemu.” \v 8 Inana i nogai natudi i tolivetonoveni bega vavinenina neꞌeꞌelina i nago Elodi ꞌwaineye i vo, Nuanuaku Ioni Tobafitaiso i na wafa, ꞌunuꞌununa ꞌaivoeye ꞌu na dodogi ꞌu na mieni ꞌwaikuye, a na ꞌiseni a na ꞌasetai ꞌakonadi i wafa.” \v 9 Kini Elodi i nogai nuana i vita siwe kebu ꞌana fata yana vonaꞌawaufaufa i na lugeuya fai ꞌana wakawaka matadie i vona, bega yana tolugaviavo i vonedi i nagoi Elodi yana nuanua i ꞌidewai. \v 10-11 Vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye Ioni ꞌodona i boboi, ꞌaivoeye i dodogi i mieni vavine i veleni. I ꞌewai i nago inana i veledi. \v 12 Tutuyanina Ioni yana tovetutuyamavo vala i nogai, i maia tomogoꞌavana i ꞌewai i veꞌufai, mulieta i nagoi Iesu i voneni. \s1 Iesu tomotoga 5000 i veꞌanidi. \p \v 13 Tutuyanina Iesu i ꞌasetai Ioni ꞌakonadi i wafa, bega ꞌatamananina i ꞌiaweni i dodoga ꞌaiseneye i nago kebu tamu aitoi bei i da miamiaga ꞌwaineye. Tomotoga yana tauya i ꞌasetai bega yadi ꞌatamana i ꞌiawedi i veyogoꞌwaila i nagoi ꞌagediamo. \v 14 \x + \xo 14:14 \xt Mad 9:36, 15:32\x*Tutuyanina Iesu i leꞌwa balebaleye tomotoganidi i ꞌisedi ꞌailaꞌa bwaikina i miamiani, nuana i vita bwaikina faifaidi bega yadi toviga i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 15 ꞌAkonadi lavilavi saiꞌafoga i na sidudubali tovetutuyamavo i maia Iesu ꞌwaineye i voneni i vo, ꞌAkonadi tutuya i veꞌaleꞌusa wata deꞌe bei kebu tomotoginaga, bega ꞌailaꞌanidi ꞌu na vonedi i na nagoi ꞌatamana ꞌwaidie taunidi ꞌadiꞌadi i na kimwane.” \v 16 Iesu i vonedi i vo, ꞌAsaꞌaiana i na miamiani, siwe ꞌomi ꞌaiꞌedi avaꞌai ꞌwa na veledi i na ꞌani.” \v 17 Tovetutuyamavo i vo, ꞌWaimeye ꞌaniꞌani mwadodoudi 5 wata igana ꞌailuga, ꞌasaꞌaiana baniꞌodi, kebu fuediga.” \v 18 Iesu i vo, ꞌWa miedi ꞌwaikuye.” \p \v 19 Tomotoga i vonedi mosomoso tabwadie i miabui, mulieta Iesu ꞌaniꞌaninidi i ꞌewadi, i ꞌisalaka abame i vekaiwa Yaubada ꞌwaineye. I vekaiwa i ꞌaꞌavana, ꞌaniꞌani i ꞌivividi tovetutuyamavo i veledi bega tomotoga i veutadi. \v 20 ꞌAilaꞌanidi matatabudi i ꞌani, kamodi i aidi, mulieta tovetutuyamavo tomotoga nikilidi i vaꞌaugidi bayawa 12 i veadagidi. \v 21 \x + \xo 14:21 \xt Mad 15:38\x*Toꞌaninidi iaveta tulaiꞌavadi i luꞌiawawadi ꞌadi ꞌailaꞌa 5000, weꞌe vevine tulaidi wata yavayavava matatabudi kebu taiadi i da luꞌiawawadiga. \s1 Iesu ufa tabwaneamo i nago. \p \v 22 Tomotoga i veꞌanidi i ꞌaꞌavana, yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, ꞌWa na dodoga wakeye, ta na viwaia lavu viꞌainega, yau tomotoga a na vonedi i na nunagoi mulieta yau a na vemuli. \v 23-24 \x + \xo 14:23-24 \xt Luk 6:12, 9:28\x*Tomotoga i tauya i nunagoi, Iesu i laka ꞌoyeye, ꞌaiseneye i na veluꞌui. ꞌAkonadi i laviotogi Iesu ꞌaiseotogina bei i miamia, weꞌe yana tovetutuyamavo i yogokamwana lavunina bwaikina ꞌwaineye, kaukau bwaikina i nunuga wata yagina i veveviladi. \p \v 25 Saiꞌafoga tutuya i na kililia, Iesu i leꞌwa ꞌwaidie, ufa tabwaneamo i mai. \v 26 \x + \xo 14:26 \xt Luk 24:36-37\x*Tutuyanina yana tovetutuyamavo i ꞌiseni ufa tabwaneamo i mimai i kololoyeni i bwau i vo, ꞌWa ꞌisanaweni, yalua.” \v 27 Nika Iesu i vonedi i vo, Kebu ꞌwa na kolologa, yau taunida.” \v 28 Fita i vona-matayoꞌo i vo, Vetuma ꞌomuꞌe, ꞌu da vona ufa tabwaneamo a da wai ꞌwaimuye.” \v 29-30 Bega Iesu i vo, ꞌU mai.” Yana voneye Fita i obu i nunago Iesu ꞌwaineye nika i ꞌisadaba kaukau wata yagina i ꞌisedi i kololo igodi beꞌama i monumonu i bwau i vo, ꞌAuvea, ꞌu da ꞌitaꞌitaꞌieku.” \v 31 Iesu nimana i ꞌotoi Fita i ꞌiveꞌavini i voneni i vo, Awale ꞌu venuanaluga, yamu vetumagana ꞌwaikuye siaina.” \v 32 I silakai i ꞌaꞌavana ꞌadi ꞌailuga i dodoga, nika yagina i ꞌawatagoni. \v 33 \x + \xo 14:33 \xt Mad 27:54\x*Yana tovetutuyamavo i ꞌiseni i subiai i vo, Vona mogitana, ꞌomu Yaubada Natuna.” \s1 Iesu toviga i ꞌiveꞌatumaidi ꞌatamana Genesaleta. \p \v 34 I duduna Genesaleta balebaleye bei yadi waka i yoꞌei. \v 35 Tomotoga Iesu i ꞌisaꞌinanai bega vala i vetunedi ꞌawalawanina matatabuna ꞌwaidie bega toviga i miedi Iesu ꞌwaineye. \v 36 \x + \xo 14:36 \xt Mad 9:20-21\x*I veluꞌui ꞌwaineye, nuanuadi toviganidi i na ꞌabitonovidi, weꞌe ꞌaiꞌedi kebu, ꞌana kaleko mataifwaꞌavana i na ꞌabitonovi. Egavo i ꞌabitonovaga matatabudi i veꞌatumai. \c 15 \s1 Me Diu tubudiavo yadi ve faifaina. \p \v 1-2 Mulieta ꞌifwaidi me Diu totafalolo Falisi wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo i maia Ielusalemega Iesu i velutolieni i vo, Veꞌetobodanidi i maiga tubudavo ꞌwaidiega, awale yamu tovetutuyamavo kebu i da veꞌililibuyediga i geugeudi? ꞌAni ꞌana tutuye kebu nimadi i da lekoa-dewadi weꞌe i lulu-ꞌavoꞌavovo.” Deꞌe baniꞌodi i voneyediga fai yadi nuanua i vo, ꞌAiꞌedi nimada ta na lekoa-dewadi wata ta na tafalolo, Yaubada i na ꞌasetada yada nuanua vunavunagidi.” \v 3 Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, Siwe ꞌomi wata awale Yaubada yana veimea kebu ꞌwa da veꞌililibuyediga ꞌwa geugeudi weꞌe taunimi yami nuanua ꞌwaidie ꞌwa vematayakayaka. \v 4 \x + \xo 15:4 \xt Sou 20:12\x*Yaubada i vonaga i vo, Tamamu wata inamu ꞌu na veꞌililibuyedi,” wata i vo, ꞌAiꞌedi aitoi tamana ꞌalo inana i na awavesakoyediga i lubwaineni ꞌwa na luvewafai.” \v 5-6 Veimeanidi ꞌwa geugeudi fai ꞌwa veve ꞌwa vo, ꞌAiꞌedi aitoi ma yana mani, siwe kebu nuanuana tamana wata inana i na ꞌivaisediga, ꞌomi ꞌwa tauyeni bega i na vonedimo i na vo, Mani deꞌe a na ꞌaniveleneni Yaubada faifaina,” vonanina ꞌwa faliꞌatumaieni. Weꞌe mogitana i lubwaineni tamana wata inana maninina ꞌwainega i da ꞌivaisedi. Deꞌe baniꞌodi Yaubada yana Vona ꞌwa lulu-ꞌavoꞌavovoi, maꞌitufa yami nuanua ꞌwa vevematayakeyakedi. \v 7 \x + \xo 15:7 \xt Ais 29:13\x*ꞌOmi mogitana tovekali. ꞌAwami i tatalaboda nani fuedi faifaidi siwe wata ꞌwa ꞌiꞌidewadi. Basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona Aisea, Yaubada yana Vona ꞌwainega i vona-vagata faifaimi. I vonaga mogitana i vo, \p \v 8 Deꞌe ꞌailaꞌanidi ꞌawakebuladiega i veꞌililibuyeku, \p Weꞌe kebu mogitana i da nuakalikalieku. \p \v 9 Fai tomotoga yadi nuanua i veve i vo ꞌako, Yaubada ꞌwainega,” \p Begaidi ꞌwaikuye i ꞌoꞌodu-maimaiga.” \s1 Naninidi tomotoga i na ꞌivesakodi. \p \v 10 Iesu ꞌailaꞌa i goledi i nagoi ꞌwaineye i vonedi i vo, A na vonemiga ꞌwa na venuaꞌivineni nika ꞌwa na ꞌasetai. \v 11 \x + \xo 15:11 \xt Mad 12:34\x*Falisi nuanuadi nima-ꞌilekoa siwe avaꞌai i na luku tomotoga ꞌawadiamo kebu ꞌana fata tomotoganidi i na ꞌiveyokedi, weꞌe mogitana vona ꞌalo nuanua sakoidi tomotoga ꞌwaidiega i na souyediga, ꞌana fata tomotoga i na ꞌiveyokedi.” \p \v 12 Mulieta Iesu yana tovetutuyamavo i maia i voneni i vo, Yamu vona ꞌwainega Falisi i kamogala, ꞌu ꞌasetai?” \v 13 Iesu i vonedi i vo, Welavinidi Tamaku abame kebu ꞌana bakubakulaga, matatabuna i na siabudi. \v 14 \x + \xo 15:14 \xt Mad 23:16\x*Falisinidi kebu faifaidi ꞌwa na nuanua. Avinodi taunidi tomotoga ꞌada toꞌedakumeta, siwe baniꞌodi tomatasako fai Yaubada yana Vona kebu i da ꞌisaꞌinanadiga. Kebu ꞌana fata tamu tomatasako iana tomatasako i na siveikani fai bola ꞌadi ꞌailuga i na beꞌuluga vakavakale.” \p \v 15 Fita i voneni i vo, Nuanuaku vona-awatabainina ꞌu da kiavemagetai ꞌwaimeye.” \v 16 Iesu i vo, ꞌAlo ꞌomi wata bola ꞌwa bavubavu? \v 17 I lubwainemi ꞌwa da ꞌasetai naninidi i na luku tomotoga ꞌawadiamo i na nago kamodie mulieta i na walaꞌaieni. \v 18 Weꞌe naninidi sakoidi ꞌawadiega i na souyediga, ꞌana fata tomotoga i na ꞌiveyokedi Yaubada mataneye, fai yadi nuanua ꞌwaidiega i mai. \p \v 19 \x + \xo 15:19 \xt Gal 5:19-21\x*I na ꞌiveyokediga fai nuanuananidi i na ꞌivesakodi nika luvewafa, lauobu, veꞌavula-ꞌavoꞌavovo, vainago, vekali, vebonaivo. \v 20 Side naninidi ꞌana fata tomotoga i na ꞌiveyokedi Yaubada mataneye, weꞌe ꞌaiꞌedi ꞌwa na ꞌani, siwe kebu nagami nimami ꞌwa na lekoa-dewadiga Falisi yadi nuanua baniꞌodi, kebu ꞌana fata i na ꞌiveyokemiga.” \s1 Vavine yadi vetumagana. \p \v 21 Mulieta Iesu ma enavo bei i miamiaga i ꞌiaweni, i nagoi tamu ꞌawalawa ꞌwaineye, ꞌatamana Taia wata Saidoni lilivadie. \v 22 I miamiani nika tamu vavine Keinana i leꞌwa, vavinenidi ꞌawalawanina ꞌwaineye i miamia. Taunidi kebu vavine Diu siwe i mai i toke i veluꞌui Iesu ꞌwaineye i vo, ꞌAuvea, ꞌomu Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, Kini Devida tubuna ꞌu da ꞌisanuakalikaliema. Natuku vevinena yaiaina i agei bega i veveviga bwaikina.” \v 23 Siwe kebu tamu avaꞌai Iesu i da voneyeni ꞌwaidie. Mulieta yana tovetutuyamavo i maia ꞌwaineye i lukakadeni i vo, ꞌU veugeugedi, mulideye i mimai i vevetaniga-logilogi.” \p \v 24 Tovetutuyamavo i vonavonaga begaidi Iesu vavine i vonedi i vo, Yaubada i vetunekuga me Isileli ꞌaiseꞌavadi ꞌwaidie, taunidi vuyovuyodi ꞌwa da vo ꞌaisaya sifi, weꞌe ꞌomi mali tomotoga kebu.” \v 25 Siwe vavine i nogai Iesu yana vona i mai ma yadi veꞌililibu i ꞌodu ꞌageneye, i vo, ꞌAuvea ꞌu da ꞌivaisema.” \v 26 Iesu i vo, Kebu i da lubwaineku kwakwama ꞌadiꞌadi a na elodi a na ꞌanivelenedi ꞌouꞌou ꞌwaidie.” \v 27 Vavine i ꞌasetai Iesu i vonavona nagami i na folova taunina yana ꞌailaꞌa me Diu ꞌwaidie, faifainanina i voneni i vo, ꞌAuvea weꞌe mogitana. Siwe tutuyanina kwakwama i na ꞌaniꞌani, ꞌouꞌou siaidi mukumuku i na luluyamuyamu. Faifainanina saiꞌafo ꞌu da ꞌivaisema.” \v 28 \x + \xo 15:28 \xt Mad 8:10,13\x*Iesu yadi vona i nogai i vonedi i vo, Yami vetumagana toketokena, avaꞌai nuanuami ꞌana mogitana i na souyeni ꞌwaimie,” nika mogitana natudi i veꞌatumai. \s1 Toviga fuedi Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 29 Iesu ma enavo ꞌawalawanina i ꞌiaweni, Lavu Galili balebaleamo i nagoi, mulieta i laka tamu ꞌoya siaina ꞌwaineye i miabui. \v 30 ꞌAilaꞌa bwaikina i maia, yadi toviga fuedi i miedi, toviganidi ꞌifwaidi ꞌagedi sakoidi, tomatasako, tubusakosako, tomotoganidi kebu ꞌadi fata i na welavaga, wata ꞌifwaidi tovigaotoga. Toviganidi i miedi Iesu ꞌwaineye matatabudi i ꞌiveꞌatumaidi. \v 31 \x + \xo 15:31 \xt Mak 7:37\x*Tomotoga i ꞌiseni nuadi i voganidi fai egavo kebu i da welawelavaga siwe i welava, tubusakosako wata ꞌagedi i sako i yogodewa, wata tomatasako i ꞌisa-vaitugana. Me Isileli toketokenanina i ꞌiseni yadi Yaubada i subiai. \s1 Tomotoga 4000 Iesu i veꞌanidi. \p \v 32 \x + \xo 15:32 \xt Mad 14:14\x*Iesu yana tovetutuyamavo i goledi i nagoi ꞌwaineye i vonedi i vo, Tomotoga deꞌe faifaidi a nuavita fai ꞌakonadi ꞌaiata ꞌaitonu taiadi ta miamiani siwe kebu ꞌadiꞌadiga. Kebu nuanuaku ma ꞌadi lase a na vetunedi i na nagoi yadi vanuge fai bola ꞌedeye i na mwea.” \v 33 Yana tovetutuyamavo i velutolieni i vo, Deꞌe kebu tomotoginaga, avaꞌaibe bei ꞌaniꞌani ta na veluagai tomotoga deꞌe ta na veꞌanidi?” \v 34 Wata Iesu i velutoli yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, Weꞌe ꞌomi, ꞌaivia ꞌaniꞌani ꞌwaimie?” I vo, Kebu fuediga, ꞌaniꞌani mwadodoudi 7 wata igana siaidi.” \v 35 Bega Iesu ꞌailaꞌa i vonedi i miabui. \v 36 Mulieta ꞌaniꞌaninidi 7 igana taiadi i ꞌewadi, i vekaiwa Yaubada ꞌwaineye, i ꞌaꞌavana i ꞌivividi wata i baidi tovetutuyamavo i veledi i veusedi ꞌailaꞌa ꞌwaidie. \v 37 Matatabudi i ꞌani, ꞌadi fata, mulieta yana tovetutuyamavo tomotoga nikilidi i vaꞌaugidi bayawa bwaikidi 7 i veadagidi. \v 38 Toꞌaninidi iaveta tulaiꞌavadi i luꞌiawawadi ꞌadi ꞌailaꞌa 4000, weꞌe vevine tulaidi wata yavayavava matatabudi kebu taiadi i da luꞌiawawadiga. \p \v 39 ꞌAni i ꞌaꞌavana, Iesu tomotoga i vonedi i nagoi, weꞌe i dodoga wakeye i nago ꞌawalawa Magadani. \c 16 \s1 Tomotoga nuanuadi ꞌeba ꞌisa toketokena. \p \v 1 \x + \xo 16:1 \xt Mad 12:38; Ion 6:30\x*Tamu tutuya me Diu toꞌedakumetavo ꞌifwaidi i maia Iesu ꞌwaineye, taunidi totafalolo ꞌadi wagava Falisi wata Sadusi. Nuanuadi i na silubuya bega i voneni i vo, Nuanuama ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa ꞌu na ꞌidewai ꞌa na ꞌiseni ꞌa na ꞌasetai ꞌomu ꞌu mai Yaubada ꞌwainega ꞌalo kebu.” \v 2-3 Siwe Iesu yadi vona i tutuli i vo, ꞌAiꞌedi ꞌwa na ꞌiseni Malayaubani i na laka ꞌwa na ꞌasetai tutuya kumaga, wata ꞌaiꞌedi ꞌwa na ꞌiseni waowa i na vetovotovoia ꞌwa na ꞌasetai ꞌako i na ꞌwei. Tugusanidi i na vemi bega ꞌami fata ꞌwa na ꞌasetai avaꞌai i na souyedi, weꞌe ꞌeba ꞌisa toketokedi Yaubada i ꞌiꞌidewadi matamie tutuya mulina faifaina kebu ꞌwa da ꞌisaꞌinanadiga. \v 4 \x + \xo 16:4 \xt Ioa 1:7\x*ꞌOmi tutuya deꞌe ꞌana tomotoga yami sauluva sakoidi wata kebu nuanuami Yaubada yana nuanua. ꞌWa vonavona nuanuami ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa, a na ꞌidewai siwe a nuani kebu tamu a na ꞌidewaiga. Siwe tamu nani a na veifufuyeni yami ꞌeba ꞌisa. ꞌEba ꞌisanina baniꞌodi Iona, taunina Yaubada yana toluꞌivona, igana bwaikina kamoneye i miamia ꞌaiata ꞌaitonu, mulieta i souyeni.” Iesu i vonaꞌaꞌava, i ꞌiawedi i nago tulineye. \s1 Iesu i vona-awatabai Falisi wata Sadusi faifaidi. \p \v 5 Mulieta Iesu ma yana tovetutuyamavo i damana lavu viꞌainega, siwe tovetutuyamavo nuadi i fani, kebu tamu ꞌaniꞌani i da ꞌewaiga. \v 6 \x + \xo 16:6 \xt Luk 12:1\x*Bega Iesu vona-awatabaiega i veluꞌaseꞌasedi tomotoga sakoidi yadi sauluva kebu i na damana ꞌwaidie i vo, ꞌWa na ꞌiꞌisaveꞌavinimi Falisi wata Sadusi yadi isita i na nunago i na vedamanimi.” \p \v 7 ꞌAiseꞌavadi i veifufu i vo, Isita\f + \fr 16:7 \ft Isita falawa matatabuna ꞌwaineye i na susula, baniꞌodi walabo ꞌaluna, ꞌaiꞌedi i na ꞌanibiai ꞌaisayanina matatabuna i na ꞌivesakoi.\f* beledi ꞌana ꞌeba ꞌivebwaika, baniꞌodi i voneyediga fai ꞌida beledi kebu ta da ꞌewadiga.” \v 8 Iesu yadi vona i ꞌasetai bega i velutoliedi i vo, Awale nuafoumi i veviga ꞌwa veveifufu beledi faifaina? Yami vetumagana mweana. \v 9 \x + \xo 16:9 \xt Mad 14:17-21\x*Bola kebu ꞌwa da ꞌasetakuga yau ꞌaku fata ꞌaniꞌani a na velemi. Bega ꞌwa na nuani basenadi ꞌaniꞌani 5 a ꞌivividi, tomotoga 5000 i ꞌani, mulieta i ꞌani-wayogeni bayawa fuedi ꞌwa veadagidi. \v 10 \x + \xo 16:10 \xt Mad 15:34-38\x*Wata ꞌwa na nuani basenadi ꞌaniꞌani 7 ꞌwaidiega tomotoga 4000 a veꞌanidi, wata bayawa fuedi ꞌwa veadagidi. \v 11 Awale yaku vona kebu ꞌwa da ꞌasetaiga. ꞌOmi ꞌwa vo ꞌako, Yau a vonavona beledi faifaina,” siwe kebu. Taunimi ꞌwa na ꞌiꞌisaveꞌavinimi Falisi wata Sadusi yadi isita ꞌwainega.” \v 12 Mulieta tovetutuyamavo i ꞌasetai Iesu kebu i da vonavona isitanina beledi ꞌana ꞌeba ꞌivebwaika faifaina, weꞌe mogitana i vonavona Falisi wata Sadusi yadi ve-vekavekali kebu i na vedamanidiga. \s1 Fita yana ꞌaseta Iesu faifaina i sivemageseni. \p \v 13 Iesu ma enavo i nagoi tamu ꞌawalawa ꞌwaineye ꞌatamana Sisalia Filifai lilivaneye, bei yana tovetutuyamavo i velutoliedi i vo, ꞌWa da nogaiga tomotoga yadi nuanua yau a vetomotogaotoga aitoi?” \v 14 \x + \xo 16:14 \xt Mak 6:14-15\x*Tovetutuyamavo yana velutoli i tutuli i vo, ꞌIfwaidi tomotoga i vonaga ꞌomu Ioni Tobafitaiso i yawasa-vaitugana, ꞌifwaidi i vonaga ꞌomu Ilaitia abamega i obuma, wata ꞌifwaidi i vonaga ꞌomu Ielemaia ꞌalo tamu Yaubada yana toluꞌivona wafayega i tovoi.” \v 15 Iesu yana tovetutuyamavo i velutoliedi i vo, Weꞌe ꞌomi, ꞌwa da nuaniga yau aitoi?” \v 16 \x + \xo 16:16 \xt Ion 6:69\x*Saimoni Fita i vo, ꞌOmu Keliso, Yaubada Miamia-vagaina Natuna wata ꞌana Venuaꞌivina.” \v 17 \x + \xo 16:17 \xt Mad 17:5\x*Iesu i voneni i vo, Saimoni, ꞌomu Iona natuna, Yaubada i vesauluva ꞌatumaina ꞌwaimuye fai ꞌaku ꞌaseta kebu tomotogaotoga i da vemu, yamu ꞌasetanina tonovina i mai abamega Tamaku ꞌwainega. \v 18 \x + \xo 16:18 \xt 1 Kol 3:11; Fol 4:10-12; Efe 2:20\x*Fai ꞌu ꞌasetakuga begaidi a na vonemu. ꞌOmu Fita, ꞌamu wagava ꞌana saivila kileu. Yamu ꞌaseta faifaiku ꞌu sivemageseniga baniꞌodi kileu bwaikina, tabwaneye yaku ꞌAilaꞌa a na vaꞌaugimi. Yaku ꞌAilaꞌanimi ꞌwa na mia-vagata, Vatuꞌai Manamanawena\f + \fr 16:18 \ft Me Guliki bonadi Edesi.\f* ꞌana tomia toketokedi kebu ꞌadi fata i na vetoketoke ꞌwaimie. \v 19 \x + \xo 16:19 \xt Ion 20:23\x*Veimea a na velemu, tomotoga yadi luku Yaubada yana ꞌEba Veimea ꞌwaineye faifaina. Avaꞌai ꞌu na talabodeni fwayefwayeye, wata abame Yaubada i na talabodeni, avaꞌai ꞌu na tauyeni fwayefwayeye, wata abame Yaubada i na tauyeni.” \p \v 20 Mulieta Iesu yana tovetutuyamavo i talabodebodedi i vo, Kebu tamu aitoi ꞌwa na voneni yau Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina.” \s1 Iesu yana veviga wata yana wafa i veifufuyedi. \p \v 21 Tutuya deꞌe ꞌwainega i nagoga Iesu i velamu i kikiavemageta yana tovetutuyamavo ꞌwaidie avaꞌai i na souyediga ꞌwaineye faifaidi. I vo, I lubwaineku a na nago Ielusalema, bei veviga bwaikina a na veluagai me Diu yada toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi, tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo, wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo ꞌwaidiega. I na veimea a na wafa siwe ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye Yaubada i na sivetovoiku.” \p \v 22 Fita Iesu i voneni i nagoi tulidie bega i talabodeni i vo, ꞌAuvea, kebu baniꞌodi ꞌu na voneyediga. Veviga wata wafa ꞌu veifufuyediga Yaubada i da talabodedi bega kebu i da sousouyedi ꞌwaimuye.” \v 23 Iesu i sivilai Fita i voneni i vo, ꞌU vaganago, yamu nuanuananina Seitani yana nuanua. Yaku ꞌeda ꞌu velubodabodai, yamu nuanuananina tomia fwayafwaya yadi nuanua, kebu Yaubada ꞌwainega.” \p \v 24 \x + \xo 16:24 \xt Luk 14:27\x*Wata Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana mogitana i na mai ꞌwaikuye taiadi ꞌa na nagoga, nagami taunina yana nuanua i na bailedi. Fai i na vematayakeyakeku veviga bwaikina i na veluagai yau baniꞌodi a na veluagai. Voke i na wafa faifaiku yau baniꞌodi a na wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye. \v 25 ꞌAiꞌedi aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina i na veꞌoꞌoleni, kebu nuanuana yawaina i na tauyeni faifaiku, taunina i na wafaotoga. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina wata yawaina i na tauyedi faifaiku, mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai. \v 26 ꞌAiꞌedi tamu aitoi fwayafwaya matatabuna ꞌana kukua i na ꞌewadi mulieta yawaina i na ꞌaꞌava, avaꞌai ꞌana ꞌatumaina? Kebu ꞌana fata tamu nani ꞌwainega yawaina i na kimwanei. \v 27 \x + \xo 16:27 \xt Lom 2:6; Ve 22:12\x*Fai ꞌawaie yau a vetomotogaotoga a na souyeku Tamaku yana mageta mataududulina ꞌwainega, yaku anelose taiadi, mulieta tomotoga matatabudi a na tutulidi yadi sauluva ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌadi ꞌisaꞌisa baniꞌodi. \v 28 A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌomi ꞌifwaimi bola ma yawaimi ꞌwa na miamiani, yau a vetomotogaotoga ꞌwa na ꞌiseku a na mai tomotoga matatabumi a na veimeyemi.” \c 17 \s1 Iesu i vemaigisivilavila. \p \v 1 ꞌAiata 6 i ꞌaꞌava, mulieta Fita, Iemesa ma taina Ioni, Iesu i ꞌedakumesedi, ꞌaiseꞌavadi i laka ꞌoyeye. \v 2 \x + \xo 17:2 \xt 2 Fit 1:16-18\x*I miamiani nika matadie Iesu ꞌana ꞌisa i vetuli, maigina i magetai inala baniꞌodi wata ꞌana kaleko ꞌana lauꞌavu mataududulina. \v 3 I ꞌiseꞌiseni nika tomotoga ꞌadi ꞌailuga i souyedi Iesu taiadi i veveifufu. Tomotoganidi abamega i obuma, Mosese wata Ilaitia, taunidi basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivonavo. \v 4 Nika Fita i vona Iesu ꞌwaineye i vo, ꞌAuvea, ꞌima taiadi ta maia i lubwaineni, ꞌaiꞌedi nuanuamu lauꞌweta ꞌaitonu a na ꞌidewadi, tamu ꞌomu faifaimu, tamu Mosese, tamu Ilaitia.” \p \v 5 \x + \xo 17:5 \xt Mad 3:17\x*Fita bola i veveifufu waowa mataududulina i mai i tavunidi, waowanina ꞌwainega bona i souyeni i vo, Deꞌe Natuku nuafouku faifaina a sosoana bwaikina. Nuanuaku bonana ꞌwa na nogai.” \v 6 Tovetutuyamavo ꞌadi ꞌaitonu bonananina i nogaiga i kololo-ꞌafoꞌafo i lumataꞌafufu. \v 7 Iesu i mai i ꞌabitonovidi i vonedi i vo, Kebu ꞌwa na kolologa, ꞌwa tovoi.” \v 8 Tutuyanina i dadaga-lakata kebu tamu aitoi i da ꞌiseniga, Iesu ꞌaiseotogina. \p \v 9 ꞌOyayega i obuobuma Iesu i toke i vonedi i vo, Naninidi ꞌwa ꞌisediga kebu tamu aitoi ꞌwa na voneniga, nagami yau a vetomotogaotoga wafayega a na tovoi, mulieta ꞌwa na luꞌivona.” \p \v 10 \x + \xo 17:10 \xt Mal 4:5\x*Yana tovetutuyamavo i velutolieni i vo, Awale veꞌetoboda ꞌadi tovevo i vonaga i vo, Nagami Ilaitia i na mai, mulieta Yaubada ꞌana Venuaꞌivina i na souyeni?” \v 11 Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, Weꞌe i vonaga mogitana, nagami Ilaitia i na mai Yaubada ꞌwainega, nani matatabuna i na ꞌivenonogidi. \v 12 \x + \xo 17:12 \xt Mad 11:14\x*Siwe a na vonemi, Ilaitia tutulina ꞌakonadi i mai siwe tomotoga kebu i da ꞌisaꞌinanaiga, begaidi vitanidi nuanuadi i na veleniga mogitana i veleni. Wata baniꞌodi yau a vetomotogaotoga vita i na veleku.” \v 13 \x + \xo 17:13 \xt Luk 1:17\x*Nika tovetutuyamavo i nuani, i ꞌasetai Ioni Tobafitaiso faifaina i vonavona. \s1 Kwamana yaiaina i ageiga, Iesu i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 14 Tutuyanina Iesu ma enavo i leꞌwai laubeꞌuye ꞌailaꞌa ꞌwaidie, tamu tomogo i mai ma yana veꞌililibu i ꞌodu Iesu mataneye. \v 15 I voneni i vo, ꞌAuvea, natuku iavetana ꞌu da ꞌisanuakalikalieni. Yaiaina i agei tutuya fuedi i vevekadia i vavatuꞌoga wata i alala. Wata tutuya fuedi i beꞌubeꞌu ꞌai-ꞌalaꞌalase wata ufeye. \v 16 A mieni yamu tovetutuyamavo ꞌwaidie siwe kebu ꞌadi fata i na ꞌiveꞌatumaiaga.” \v 17 Iesu tomotoga i vonedi i vo, ꞌOmi tovekali. Awale Yaubada yana toketokena kebu ꞌwa da vetumaganeniga? Tutuya manamanawena taiadi ta miamia wata a totokemaigeku bwaikina siwe kebu ꞌwa da vetumaganeku mogitana. Kwamananina ꞌwa mieni ta na ꞌiseni.” \v 18 Iesu yaiaina i voneni i ꞌawaꞌaꞌia kwamana ꞌwainega nika i veꞌatumai. \p \v 19 Mulieta ꞌaiseꞌavadie tovetutuyamavo Iesu i velutolieni i vo, Awale ꞌima ꞌa vona yaiaina kebu i da ꞌawaꞌaꞌiaga?” \v 20 \x + \xo 17:20 \xt Mak 11:23\x*Iesu yadi vona i tutuli i vo, Fai bola yami vetumagana siaidi. A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌaiꞌedi yami vetumagana ꞌana vebwaika baniꞌodi ꞌayawana bilana, siaina siwe mulieta welavi bwaikina, ꞌami fata ꞌwa da vona ꞌoya deꞌe ꞌwaineye ꞌwa da vo, ꞌU tovoi ꞌu nago sino bei,” nika i da nago. Deꞌe baniꞌodi yami vetumagana i na vevebwaikaga, nani matatabuna ꞌami fata. [ \v 21 ꞌAiꞌedi ꞌaiata ꞌifwaidi nagedie ꞌwa na veveꞌudigana ꞌani bega yami veluꞌui Yaubada ꞌwaineye i na vetoketoke, ꞌami fata ꞌwa na vona yaiaina deꞌe baniꞌodi i na ꞌawaꞌaꞌidi, wata kebu tamu avaꞌai ꞌwainega.”] \s1 Iesu i veifufu-vaitugana yana wafa faifaina. \p \v 22-23 \x + \xo 17:22-23 \xt Mad 16:21\x*Tutuyanina Iesu yana tovetutuyamavo i luvetubama ꞌawalawa Galili ꞌwaineye Iesu i vonedi i vo, Yau a vetomotogaotoga saiꞌafoga i na ꞌaniveleneku tomotoga ꞌwaidie, i na luvewafaku, siwe ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye ma yawaiku Yaubada i na sivetovoiku.” Tovetutuyamavo i nogai, nuadi i vita bwaikina. \s1 Vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana takesi. \p \v 24 \x + \xo 17:24 \xt Sou 30:13\x*Iesu ma yana tovetutuyamavo i maia ꞌatamana Kafaneomi, bei takesi vanuga ꞌeba veluꞌui faifaina ꞌana tolaugogona i maia Fita ꞌwaineye i velutolieni i vo, Yamu Tove, takesi vanuga ꞌeba veluꞌui faifaina, i yatoyato?” \v 25 Fita i vo, Eꞌe, i yatoyato.” \p Mulieta Fita i luku vanuge, bola kebu i da veifufuga, Iesu i vona-matayoꞌo i vo, Saimoni, ꞌu da nuani, fwayafwaya ꞌana toveimea bwaikidi, nuanuadi egavo i na takesi? Taunidi natudiavo ꞌalo mali tomotoga?” \v 26 Fita i vo, Mali tomotoga i na takesi.” Iesu i voneni i vo, Vetuma yau fai Yaubada Natuna, yana vanuga ꞌeba veluꞌui faifaina a na takesiga, kebu ꞌatumainaga. \v 27 Siwe ꞌaiꞌedi takesinina yato a na bailaga, tolaugogonanidi a na ꞌivebunumayagidi bega ꞌasaꞌaiana ta na yato. Nuanuaku ꞌu na nago lavuye, igananina nagami ꞌu na ꞌonaiga ꞌawanega mani ꞌu na ꞌewai. Maninina ꞌomu wata yau yada yato ꞌana fata baniꞌodi.” \c 18 \s1 Aitoi bwaikaotogina Yaubada mataneye. \p \v 1 \x + \xo 18:1 \xt Luk 22:24\x*Tutuyanina ꞌwaineye tovetutuyamavo i nagoi Iesu ꞌwaineye i velutolieni i vo, Aitoi bwaikaotogina Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye?” \v 2-3 \x + \xo 18:2-3 \xt Mad 19:14\x*Iesu tamu kwamana i goleni i mai matadie i tovoi, mulieta Iesu i vonedi i vo, A vona mogitana ꞌwaimie ꞌaiꞌedi nuanuami ꞌwa na luku Yaubada yana ꞌEba Veimea ꞌwaineye, i lubwainemi ꞌwa na nuavilami ꞌwa na nuaobu yavayavava baniꞌodi. Weꞌe ꞌaiꞌedi kebu nuanuami, kebu tamu saiꞌafo ꞌami fata ꞌwa na lukuga. \v 4 \x + \xo 18:4 \xt Mak 10:43-44\x*Aitoi i na nuaobuga kwamana deꞌe baniꞌodi taunina bwaikaotogina Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye. \v 5 \x + \xo 18:5 \xt Ion 13:20\x*Deꞌe kwamananina ꞌwa ꞌiseꞌiseniga, ꞌaiꞌedi aitoi ma yana nuakalikali tamu kwamana deꞌe baniꞌodi i na ꞌivaiseni faifaiku, siwe ꞌasaꞌaiana yau i ꞌivaiseku. \s1 Vetalaimimila ꞌwainega sakona i na souyeni \p \v 6 ꞌAiꞌedi aitoi i na vetumagana ꞌwaikuye deꞌe kwakwama baniꞌodi, siwe tamu tomotoga i na vetalaimimili i na sakonaga, bola tomotoganina veviga bwaikaotogina i na veluagai Yaubada ꞌwainega. Siwe nagami tomotoganina kebu i da vetalaimimilaga, bei tomotoga ꞌifwaidi kileu vitana i da yogona-matayoꞌoi ꞌodoneye i da taweni malaveseye, veviga siaina i da veluagai. I da wafa-matayoꞌoga i lubwaineni, nika kebu i da vetalaimimilaga wata kebu veviga bwaikaotogina i da veluagai Yaubada ꞌwainega. \v 7 Tomia fwayafwaya nuakalikalimi, fai ꞌawasasamie nani fuedi ꞌwaidiega tomotoga i beꞌubeꞌu i sakosakona. ꞌEba beꞌunidi mogitana i na sousouyedi ꞌwaimie, siwe ꞌaiꞌedi aitoi tamu tomotoga i na kiavebeꞌuya bega i na sakonaga, nuakalikalina fai veviga bwaikina i na veluagai. \p \v 8 ꞌAiꞌedi nimamu ꞌalo ꞌagemu saiꞌafoga i da kiavebeꞌumu ꞌu da sakona, ꞌu boboi ꞌu taweni. ꞌU na boboiga veviga saiꞌafo nika kebu ꞌu na sakonaga, mulieta ꞌamu fata ꞌaitamoganega ꞌu na luku abame. Weꞌe nimamu ꞌalo ꞌagemu ꞌailugana ꞌwaidiega ꞌu na sakosakonaga, mulieta ꞌu na wafa ꞌu na luku ꞌai-ꞌalaꞌalase, veviga bwaikaotogina ꞌu na veluagai. \v 9 ꞌAiꞌedi matamu viꞌaina saiꞌafoga i da kiavebeꞌumu ꞌu da sakona, ꞌu kiamwanuya ꞌu taweni. ꞌU na kiamwanuyaga veviga saiꞌafo, nika kebu ꞌu na sakonaga, mulieta ꞌamu fata ꞌaitamoganega ꞌu na luku abame. Weꞌe ꞌaiꞌedi matamu ꞌailugana ꞌwaidiega ꞌu na sakosakonaga, mulieta ꞌu na wafa ꞌu na luku ꞌai-ꞌalaꞌalase, veviga bwaikaotogina ꞌu na veluagai. \s1 Vona-awatabai ꞌaisaya sifi vuyovuyona faifaina. \p \v 10 ꞌWa na ꞌisaꞌisa i na nunago kwakwama deꞌe baniꞌodi kebu ꞌwa na awaobuobuyediga. A vona mogitana ꞌwaimie yadi anelose abame tutuya matatabuna Yaubada mataneye i ꞌiꞌisaveꞌavinidi. \p [ \v 11 \x + \xo 18:11 \xt Luk 19:10\x*Yau a vetomotogaotoga a maiga, egavo Yaubada yana ꞌedaꞌeda i bavuyeni baniꞌodi i vuyo, a na ꞌitaꞌitaꞌiedi.] \v 12 ꞌWa da nuani. ꞌAiꞌedi tamu tomogo ma yana ꞌaisaya sifi 100, weꞌe tamu i na vuyoga baniꞌodi i na munegi? Yana sifi 99 i na yatodi i na miamiani ꞌoya ꞌifineye weꞌe i na nago sifinina i vuyoga i na lualeni. \v 13 A vona mogitana ꞌwaimie, tutuyanina i na veluagaiga yana sosoana bwaikaotogina sifinina faifaina, weꞌe yana sifi 99 kebu i da vuyoga, faifaidi saiꞌafo. \v 14 Wata baniꞌodi, Tamada abame kebu nuanuana tamu yaku kwamana i na vuyovuyo i na nunago vita i na veluagai. \s1 Sakona ꞌana kiavetonova faifaina. \p \v 15 \x + \xo 18:15 \xt Luk 17:3; Gal 6:1\x*ꞌAiꞌedi iamu sakona i na ꞌidewai ꞌwaimuye, ꞌu na nago ꞌwaineye ꞌaiseꞌavami yana sakonanina ꞌu na luꞌivona ꞌwaineye. ꞌAiꞌedi bonamu i na nogai i na veꞌawamogitana siwe ꞌakonadi ꞌwa veiana. \v 16 \x + \xo 18:16 \xt Ion 8:17\x*Weꞌe ꞌaiꞌedi bonamu kebu i na nogaiga, tomotoga ꞌadi ꞌailuga ꞌalo ꞌadi ꞌaitonu ꞌu na nawedi matadie ꞌu na vewavawava ꞌu na sivetovetonovi. \v 17 ꞌAiꞌedi taiadi kebu bonami i na nogaiga, ꞌu na sivemageseni tovetumaganavo matatabudi ꞌwaidie. Mulieta ꞌaiꞌedi i na faꞌala-ꞌafoꞌafoi ꞌwa na bailenimo fai taunina baniꞌodi tosakona. \p \v 18 \x + \xo 18:18 \xt Ion 20:23\x*ꞌOmi yaku tovetutuyamavo a na vonemi, avaꞌai ꞌwa na talabodeni fwayefwayeye, wata abame Yaubada i na talabodeni, avaꞌai ꞌwa na tauyeni fwayefwayeye, wata abame Yaubada i na tauyeni. \p \v 19 \x + \xo 18:19 \xt Ion 15:7\x*Wata a na vonemi, deꞌe bei fwayefwayeye ꞌaiꞌedi ꞌami ꞌailuga yami nuanua ꞌaitamoganega ꞌwa na veluꞌui, Tamaku abame naninina nuanuami i na ꞌidewai. \v 20 ꞌAna fata i na ꞌidewai fai ꞌaiꞌedi tomotoga ꞌadi ꞌailuga ꞌalo ꞌadi ꞌaitonu i na vaꞌauta ꞌaku wagavayega, yau taiadi lilivadie. \s1 Nuatavuna faifaina. \p \v 21 Mulieta Fita i mai Iesu ꞌwaineye i velutolieni i vo, ꞌAuvea, ꞌaiꞌedi iaku tutuya fuedi sauluva sakoina i na ꞌidewaiga ꞌwaikuye, ꞌaivia yaku nuatavuna? Yana sakonanidi a na nuatavunidiga tutuya 7 ꞌalo baniꞌodi?” \v 22 Iesu i vo, Kebu 7-ꞌava, bei ꞌu na nunuatavuna. \v 23 ꞌWa na nunuatavunaga fai tomotoga Yaubada yana ꞌAilaꞌa nageneye side baniꞌodi. Tamu toveimea bwaikina, basenadi yana tofolovavo nani ꞌifwaidi i ꞌewa-maimaigidi ꞌwainega, nuanuana i na tutulidi. \v 24 Tofolovanidi ꞌaitamogana ꞌaitamogana i vonevonedi i mimaia ꞌwaineye weꞌe tamu i luku ꞌwaineye i na tutula basenadi i ꞌewai mani bwaikaotogina baniꞌodi 10 milioni Kina. \v 25 Tofolovanina kebu ꞌana fata i na tutuli bega yana toveimea i vona i vo, Tomogo deꞌe taunina, yana vavine, natunavo wata yana kukua matatabuna ꞌwa na nawedi tamu tomotoga i na kimwanedi yana tofolova-maimaiga, tutulidi ꞌwa na miedi bega maninina i ꞌewaiga i na taobwai. \v 26 Tofolovanina ma yana veꞌililibu i beꞌu yana toveimea mataneye i voneni i vo, ꞌU veꞌwada ꞌu na lulukamata, nani matatabuna bola a na tutulidi.” \v 27 Yana toveimea i nuavita faifaina bega i vo, ꞌAsaꞌaiana a nuatavuni, ꞌu nago, kebu ꞌu na tutulaga.” \p \v 28 Tofolovanina i sousouyeni nika tamu iana tofolova i veluagai, kumanina basenadi mani saiꞌafo siaina baniꞌodi 100 Kina i veleni. ꞌOdoneye i ꞌabi saiꞌafoga i da kiamiꞌai i voneni i vo, Maninina basenadi a velemuga, ꞌasiauotoga ꞌu na tutuli.” \v 29 Iana i beꞌu mataneye i voneni i vo, ꞌU veꞌwada ꞌu na lulukamata, bola a na tutuli.” \v 30 Siwe kebu bonana i da nogaiga, nuanuana i na tutuli bega yana veimea ꞌwainega i silukuveni vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye, bei i na miamia i na tutulina i na souyeni.” \v 31 ꞌIfwaidi tofolovavo iadi yana sauluva i ꞌiseni nuadi i vita bwaikina, bega i nagoi yadi toveimea ꞌwaineye i luꞌivona. \p \v 32 Mulieta yana tofolova, kumanina igodi i da tutula 10 milioni Kina i goleni i mai i voneni i vo, ꞌOmu tofolova sakoimu, ꞌu veluꞌui-nuakalikali ꞌwaikuye maninina igodi ꞌu da tutuliga a nuatavuni. \v 33 I lubwainemu ꞌomu wata iamu ꞌu da ꞌisanuakalikalieni, yau baniꞌodi a ꞌisanuakalikaliemu.” \v 34 Yana toveimea ma yana nuasako i silukuveni vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye, bei vematavuloga i na veluagai ꞌaiꞌedi i na tutulagana i na souyeni.” \p \v 35 \x + \xo 18:35 \xt Mad 6:15; Efe 4:32; Kolos 3:13\x*Vona-awatabainina i ꞌaꞌavana Iesu i vo, ꞌAiꞌedi tofolovanina sakoina ꞌwa na salaiga, kebu ma yami nuakalikali emiavo yadi sakona ꞌwa na nunuatavunidiga, wata baniꞌodi Tamaku abame ꞌaitamogana ꞌaitamogana vita bwaikina i na velemi.” \c 19 \s1 Iesu i ve saꞌila faifaina. \p \v 1 Iesu yana ve nuatavuna faifaina i ꞌaꞌava, ꞌawalawa Galili i ꞌiaweni, i vilai i nago Ufa Iolidani i damani i nago ꞌawalawa Iudia. \v 2 ꞌAilaꞌa bwaikina i yogoꞌwaili i nagoi, bei toviga i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 3 Me Diu totafalolo Falisi nuanuadi tomotoga i na nuasako Iesu ꞌwaineye begaidi ꞌailaꞌa matadie i velutolieni i vo, ꞌAna fata tamu tomogo yana vavine i na vesaꞌila-maimaigidi, kebu tamu lamunaga?” \v 4 \x + \xo 19:4 \xt Nag 1:27\x*Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, Yaubada yana Buki nageneye deꞌe vonanina nagi faifaina ꞌwa da vo kebu ꞌwa da luꞌiawawaiga. I vo, \p Tutuya ꞌeba velamu ꞌwaineye Yaubada tomotoga i ꞌidewadi, \p Iavetana wata vevinena.” \p \v 5 \x + \xo 19:5 \xt Nag 2:24; Efe 5:31\x*Wata Yaubada i vo, \p Faifainanina ꞌaiꞌedi tomogo i na nagiga, ꞌakonadi i ꞌawaꞌidia tamana wata inana ꞌwaidiega, yana vavine taiadi i luvetubama. \p ꞌAdi ꞌailuga siwe ꞌwa da vo tomotoga ꞌaitamogana.” \p \v 6 Kebu ꞌana fata ta na vo, ꞌAdi ꞌailuga,” fai taiadi i luvetubama ta na vo, ꞌAitamogana.” Bega Yaubada ꞌakonadi i luvetubamidiga, kebu ꞌana fata mali tomotoga ꞌalo taunidi i na vemiaꞌidiedi.” \v 7 \x + \xo 19:7 \xt VeL 24:1-4\x*Falisi Iesu i velutolieni i vo, Vetuma avaꞌai faifaina basenadiotoga Mosese i tauyeda tamu lubulubu ꞌwaineye saꞌila vonana ta na kilumi vavine ta na veledi ta na vo, ꞌOmi ꞌakonadi ꞌwa ꞌaꞌava ꞌwaikuyega?” \v 8 Iesu i vonedi i vo, Mosese i tauyemiga fai sauluva ꞌatumaina ꞌwa baila, weꞌe tutuya ꞌeba velamu ꞌwainega i maiga ꞌasiau Yaubada kebu baniꞌodi i da voneyediga. \v 9 \x + \xo 19:9 \xt Mad 5:32\x*Siwe a na vonemi, ꞌaiꞌedi aitoi yana vavine kebu sauluva sakoina i da ꞌidewaiga siwe i na vesaꞌilidi mulieta tamu vavine i na nagidi ꞌakonadi i sakona Yaubada mataneye.” \p \v 10 \x + \xo 19:10 \xt 1 Kol 7:1-2,7-9\x*Yana tovetutuyamavo i voneni i vo, ꞌAiꞌedi sakona ꞌaisena faifaina Yaubada i tauyeni saꞌila, vetuma nagi ꞌasaꞌaiana.” \v 11 Iesu i vo, Tomotoga matatabudi kebu ꞌadi fata taunidi i na tauyedi venina ꞌwaineye, egavo Yaubada i na ꞌivaisedi ꞌaisedi ꞌadi fata. \v 12 Egavo kebu i na nagiga yadi lamu tulina tulina. Side baniꞌodi, tomotoga ꞌifwaidi fai i vetubusakosako, ꞌifwaidi fai daba i ꞌewai bega kebu ꞌadi fata ꞌwaidiega kwakwama i na souyedi, weꞌe ꞌifwaidi nuanuadi Yaubada i na veimeyedi wata ꞌaisena ꞌwaineye i na folofolova bega kebu i da nagiga. Egavo yaku vonanina i nuani ꞌwaidie ꞌatumaina, i lubwainedi yaku vonanina i na vematayakeyakeni.” \s1 Iesu nuanuana yavayavava. \p \v 13 Tomotoga ꞌifwaidi natudiavo i miedi nuanuadi Iesu i na ꞌabitonovidi i na veluꞌui faifaidi, siwe yana tovetutuyamavo i talabodebodedi. \v 14 \x + \xo 19:14 \xt Mad 18:2-3\x*Nika Iesu i vo, Kwakwama ꞌwa bailedi i na maia ꞌwaikuye, fai egavo taunidi tonuaobu yavayavava deꞌe baniꞌodi ꞌadi fata taunidi i na tauyedi bega Yaubada i na veveimeyedi yana ꞌAilaꞌa nageneye.” \v 15 Nimana i yatoi ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌwaidie, i veluꞌui mulieta i tauya. \s1 Tamu tubuvauvau ꞌaiꞌaiwabuna. \p \v 16 Tamu tutuya tamu tomogo i mai Iesu ꞌwaineye i velutolieni i vo, Tove, nuanuaku ꞌu na voneku bega tamu nani ꞌatumaina a na ꞌidewai bega mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina a na veluagai.” \v 17 Iesu yana velutoli i tutuli i vo, Avaꞌai faifaina ꞌu velutolieku nani ꞌatumaina faifaina. Tomotoga tamu, ꞌaiseotogina ꞌatumaina. ꞌAiꞌedi nuanuamu mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina ꞌu na veluagaiga, tomotoganina, taunina Yaubada, yana veimea ꞌu na vevematayakeyakedi.” \v 18-19 \x + \xo 19:18-19 \xt Sou 20:12-16; Lom 13:9\x*Tubuvauvaunina i vo, Avaꞌai veimeaga?” Bega Iesu i voneni i vo, Kebu ꞌu na luvewafaga, kebu tamu aitoi yana vavine ꞌu na luobuyediga, kebu ꞌu na vainagoga, kebu ꞌu na vekali tamu tomogo yana sauluva faifaina, tamamu wata inamu ꞌu na veꞌililibuyedi, weꞌe iamu ꞌu na nuakalikalieni, taunimu ꞌamu nuakalikali baniꞌodi.” \p \v 20 Tubuvauvaunina Iesu yana vona i tutuli i vo, Veimeanidi ꞌu voneyediga matatabuna a vematayakeyakedi. Siwe wata avaꞌai nuanuamu a na ꞌidewai?” \v 21 \x + \xo 19:21 \xt Mad 6:20; Fol 2:45; \xt Mad 13:22\x*Iesu i voneni i vo, ꞌAiꞌedi nuanuamu yamu sauluva ꞌatumaiꞌavana ꞌu na vilamu ꞌu na nago, yamu kukua wata nani matatabuna ꞌwaimuye i ꞌenoꞌenoviga ꞌu na vekimwaneyedi, tutulidi ꞌu na ꞌewadi, bega egavo i vewekowekomaga ꞌu na ꞌivaisedi. ꞌU na veledina, nika ꞌomu ꞌakonadi ꞌu veꞌaiꞌaiwabu abame, mulieta ꞌu na mai ꞌu na vetutuyameku.” \v 22 Tubuvauvaunina Iesu yana vona i nogai nuana i vita i tauya fai yana kukua bwaikina nuana i loloi. \p \v 23 Tomogonina i tauya i nunago, Iesu yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌaiꞌaiwabudi yadi luku Yaubada yana ꞌEba Veimea ꞌwaineye vitana. \v 24 Wata a na vonemi, bawe yadi luku aima mataneamo vitana, weꞌe ꞌaiꞌaiwabudi yadi luku abame, ꞌwaidie vitaotogina.” \v 25 Yana tovetutuyamavo i nogaiga, nuadi i voganidi i velutolieni i vo, Vetuma aitoi ꞌana fata Yaubada i na ꞌitaꞌitaꞌieni bega mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai?” \v 26 Iesu i ꞌisanago ꞌwaidie i vo, Tomotoga tauniꞌavadi kebu ꞌadi fata ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagaiga, weꞌe Yaubada ꞌwaineye nani matatabuna ꞌana fata.” \p \v 27 \x + \xo 19:27 \xt Mad 4:18-20\x*Nika Fita i vona i vo, Maide ꞌima nani matatabuna ꞌa bailedi ꞌa maia ꞌa vetutuyamemu. ꞌAwaie avaꞌai ꞌa na veluagai Yaubada ꞌwainega?” \v 28 \x + \xo 19:28 \xt Ve 3:21\x*Iesu i vonedi i vo, A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌawaie Yaubada nani matatabuna i na ꞌiveꞌivaudi, tutuyanina ꞌwaineye yau a vetomotogaotoga ma yaku veimea abame a na miabui ꞌeba miabui mataududulina ꞌwaineye. Weꞌe ꞌomi yaku tovetutuyamavo 12 veimea a na velemi bega waumanidi 12 tubuda bwaikina Isileli ꞌwainega i souyediga matamie i na vonayavuga, ꞌwa na veimeyedi. \v 29 Egavo yadi vanuga i ꞌiawedi faifaiku, ꞌalo tamadiavo, inadiavo, novudiavo, ediavo, natudiavo, ꞌalo yadi tanoga i ꞌiawedi faifaiku, ꞌawaie naninidi ꞌadi tutula bwaikaotogina i na veluagadi ma ꞌadi ꞌimosoꞌi, baniꞌodi 100 nani ꞌaitamogana i baileniga faifaina, wata mia ꞌatumaina miamia-vagaina taiadi i na veluagai. \v 30 Weꞌe tomotoga fuedi ꞌasiau i kumetaga, ꞌawaie i na vemuli, weꞌe fuedi ꞌasiau i vemuliga, maꞌitufa i na kumeta.” \c 20 \s1 Vona-awatabai tofolova ꞌadi tutula faifaina. \p \v 1 Wata vona-awatabaiega Iesu i vonedi i vo, Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌadi tutula ꞌana ꞌewa side baniꞌodi. Tamu tomogo ma yana bakula ꞌawaꞌawaiogose i tovoi i nago i lauala yana tofolova i na ꞌewadi. \v 2 Tomotoga ꞌifwaidi i veluagadi i vonedi i nogaya wata ꞌadi tutula i luꞌivona-vagaseni ꞌwaidie i vo, ꞌAiata ꞌaitamogana ꞌami tutula lubulubu ꞌaitamogana,” mulieta i vetunedi i nagoi i na folova. \v 3-4 Inala i vagalakama wata i nago ꞌatamanafouye tomotoga ꞌifwaidi i veluagadi i mia-maimaiga bega i vonedi i vo, ꞌOmi wata ꞌwa na nagoi ꞌwa na folova yaku bakule, i na ꞌaꞌava a na tutulimi tutula mogitana baniꞌodi. \v 5 I nagoi i folofolova, mulieta ꞌaiata ꞌana utukamwane wata lavilavie ꞌifwaidi i veluagadi i ꞌewadi. \v 6 Lavilaviogose wata i nago ꞌatamanafouye, ꞌifwaidi i veluagadi i tovi-maimaiga bega i velutoliedi i vo, Awale ꞌwa mia-maimaiga, kebu tamu avaꞌai ꞌasiau ꞌwa da ꞌiꞌidewaiga?” \v 7 Tomotoganidi i vo, Tamu aitoi i da ꞌewamana, ꞌwaineye ꞌa da folova, fai kebu, bega ꞌa miamiani.” Tonibakula i vonedi i vo, A nuani ꞌomi wata ꞌwa na nagoi ꞌwa na folova yaku bakule.” \p \v 8 ꞌAkonadi saiꞌafoga i na dudubali, tonibakula tofolova ꞌadi toꞌisaveꞌavina i voneni i vo, Tofolova ꞌu na goledi ꞌu na tutulidi, nagami egavo i vemuli ꞌu na tutulidi, i na nagoga egavo nagami a ꞌewadiga i na vemuli.” \v 9 Tofolovanidi lavilaviogose i ꞌewadiga ꞌadi tutula i veledi, lubulubu ꞌaitamogana. \v 10 Weꞌe kumanidiavo ꞌawaꞌawaiogose i ꞌewadiga i ꞌiseni yadi nuanua i vo, Tovemuli i folova tutuya ꞌaleꞌusana siwe lubulubu ꞌaitamogana i ꞌewai, weꞌe ꞌima ꞌaiata matatabuna ꞌa folovaga ꞌako bwaikina ꞌa na ꞌewai.” Siwe wata i tutulidi lubulubu ꞌaitamogana ꞌaitamogana. \v 11-12 ꞌAdi tutula i ꞌewaꞌaꞌavana, i vebonavoluvolu tonibakula ꞌwaineye i vo, Vevemulidi i folova ꞌawasasa ꞌaitamogana, weꞌe ꞌima ꞌaiata matatabuna a folova inala bwaikina ꞌwaineye, awale taiadi ꞌama tutula i vesala?” \v 13 Tonibakula tamu iadi i voneni i vo, Iaku, ꞌu veꞌwada a na vonemu. Kebu a da vekaliemiga, ꞌasiau ta veifufuga ꞌu nuanuani a vo, Lubulubu ꞌaitamogana a na velemi,” ꞌwa nogaya. \v 14 ꞌAkonadi a velemiga ꞌasaꞌaiana ꞌwa ꞌewadi ꞌwa nagoi yami vanuge. Nuanuaku vevemulidi ꞌadi tutula wata ꞌomi ꞌami tutula taiadi i na vesala. \v 15 Yau tauniku yaku mani, yaku ꞌeba veimea. Kebu yaku nuakalikali mali tomotoga ꞌwaidie faifaina ꞌwa na veꞌunumagigi.” \v 16 Wata Iesu yana vona i luvaitugani i vo, Egavo ꞌasiau i vemuliga, ꞌawaie i na kumeta, weꞌe egavo ꞌasiau i kumetaga maꞌitufa i na vemuli.” \s1 Iesu yana vona ꞌana vetonu yana wafa faifaina. \p \v 17-18 \x + \xo 20:17-18 \xt Mad 16:21, 17:22-23\x*Tutuyanina Iesu i nunago Ielusalema yana tovetutuyamavo 12 i vonedi taiadi tulidie i nagoi i vonedi i vo, A na vonemi, ta nunagoiga Ielusalema bei yau a vetomotogaotoga i na ꞌetogiluveku tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo ꞌwaidie i na veimea a na wafa. \v 19 Mulieta i na ꞌaniveleneku mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌwaidie, i na sidibidibieku, i na toke i na fitaliku wata i na tutufwaseku ꞌai lagalagana ꞌwaineye. ꞌAiata ꞌana vetonu ꞌwaineye, Yaubada i na sivetovoiku.” \s1 Iemesa ma taina Ioni inadi yadi veluꞌui Iesu ꞌwaineye. \p \v 20 Mulieta Sebedi yana vavine ma natudiavo i maia Iesu ꞌwaineye, inadi ma yadi veꞌililibu i ꞌodu Iesu mataneye i veluꞌui Iesu ꞌwaineye natudiavo Iemesa wata Ioni faifaidi. \v 21 Iesu i velutoliedi i vo, Avaꞌai nuanuami?” Vavinenidi i vo, Tutuyanina ꞌu na ve-Kini nuanuama deꞌe natukwavonidi ꞌu na tauyedi tamu ꞌamu ꞌatagiega i na miabui, tamu ꞌamu wamayega i na miabui.” \v 22 \x + \xo 20:22 \xt Mad 26:39\x*Iesu i vonedi i vo, ꞌOmi kebu ꞌwa da venuaꞌivinaga ꞌwa veveluꞌui ꞌwaikuye.” I ꞌaꞌavana, natudiavo ꞌwaidie i vona-awatabai yana veviga wata yana wafa faifaidi i vo, Saiꞌafoga veviga ꞌana vedi a na yemuyeni, weꞌe ꞌomi ꞌami ꞌailuga ꞌami fata vedinina ꞌwa na yemuyeni?” Yana vona i tutuli i vo, Eꞌe, ꞌama fata.” \v 23 Iesu i vo, ꞌWa vonaga mogitana, ꞌaku vediega ꞌwa na yemu, siwe miabui ꞌaku ꞌatagiega wata ꞌaku wamayega yau kebu a da veveimeyediga, ꞌeba miabuinidi egavo Tamaku i venuaꞌivinediga faifaidi.” \p \v 24 Tutuyanina ediavo tovetutuyamavo ꞌadi 10 Iemesa ma taina inadi yadi veluꞌui i ꞌasetai, ꞌwaidie i kamogala. \v 25 \x + \xo 20:25 \xt Luk 22:25-26\x*Begaidi Iesu matatabudi i vaꞌaugidi i vonedi i vo, ꞌAkonadi ꞌwa ꞌasetai toveimea bwaikaotogidi wata toꞌedakumetavo yadi veimea toketokedi ꞌwaidiega tomotoga i veveimeyedi. \v 26 Weꞌe ꞌomi kebu baniꞌodi ꞌwa na munega. ꞌAiꞌedi aitoi ꞌwaimiega nuanuana i na vetomogo-bwaika, nagami i na vetofolova enavo ꞌwaidie baniꞌodi tamu kwamana. \v 27 Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi nuanuana i na vetoꞌedakumeta ꞌwaimie nagami i na vetofolova-maimaiga ꞌwaimie. \v 28 \x + \xo 20:28 \xt Luk 22:27; Fil 2:7\x*Yau a vetomotogaotoga ꞌwa na vetutuyameku. Yau a maiga, kebu a da vo, Tomotoga ꞌwa na foloveku,” weꞌe mogitana a mai a na vetofolova tomotoga faifaimi, wata yawaiku a na tauyeni tomotoga fuemi a na tuveobumi sakona ꞌwaidiega.” \s1 Tomatasako ꞌadi ꞌailuga Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 29 Iesu ma enavo ꞌatamana Ieliko ꞌwainega i tautauya, ꞌailaꞌa bwaikina mulineye i nagoi. \v 30 \x + \xo 20:30 \xt Mad 9:27\x*Weꞌe tomatasako ꞌadi ꞌailuga ꞌedeye i miamiani nika i nogai i leꞌwa i nunago, bega i vegolegole i vo, ꞌAuvea, ꞌomu Yaubada ꞌana Venuaꞌivina Kini Devida tubuna, ꞌu da ꞌisanuakalikaliema.” \v 31 ꞌAilaꞌa i nogai i yagaidi i vo, ꞌWa veꞌwada,” nika tomatasakonidi i toke i vegolegole i vo, ꞌAuvea, ꞌomu Yaubada ꞌana Venuaꞌivina Kini Devida tubuna, ꞌu da ꞌisanuakalikaliema.” \v 32 Iesu i tovoi i goledi i maia i velutoliedi i vo, Avaꞌai nuanuami a na ꞌidewai?” \v 33 I vo, ꞌAuvea, nuanuama matama ꞌu na siayegidi.” \v 34 Iesu i ꞌisanuakalikaliedi matadi i ꞌabitonovidi, nika i ꞌaniayegidi Iesu mulineye i nagoi. \c 21 \s1 Iesu i luku Ielusalema. \p \v 1-2 Iesu ma yana tovetutuyamavo i nunagoi Ielusalema i leꞌwai ꞌatamana Bedifegi, ꞌOya Olive ꞌwaineye. ꞌAtamananina kebu ꞌaniꞌiega Ielusalema ꞌwainega. Bei Iesu tovetutuyamavo ꞌadi ꞌailuga i vonedi i na kumeta wata i vo, ꞌAtamana debanagomiega ꞌwaineye ꞌwa na nagoi, tutuyanina ꞌwa na sousouyemi ꞌaisaya doniki ma natudi ꞌwa na ꞌisedi tamu vanuga ꞌwaineye i luifwedi i tovotovoi. ꞌWa na yavudi ꞌwa na miedi ꞌwaikuye. \v 3 ꞌAiꞌedi tamu aitoi i na vo, Awale ꞌwa yavuyavudi,” side baniꞌodi ꞌwa na voneyedi ꞌwa na vo, ꞌAuvea nuanuana,” nika i na tauyedi.” \v 4 Iesu nuanuana doniki ma natudi i na miedi ꞌwaineye nika tamu Yaubada yana toluꞌivona yana vona-vagata ꞌana mogitana i na souyeni. Basenadiotoga i kilumi Yaubada ꞌana Venuaꞌivina faifaina i vo, \p \v 5 \x + \xo 21:5 \xt Sek 9:9\x*Ielusalema\f + \fr 21:5 \ft ꞌAna mogitana Saioni, Ielusalema tamu ꞌana wagava.\f* ꞌana tomotoga ꞌwa na vonedi ꞌwa na vo, \p ꞌAkonadi yami Kini i viwai ꞌwaimie, \p Taunina tonuaobu, doniki kwavuneye i laka, \p Eꞌe, mogitana ma yana nuaobu doniki tubuvauvauna ꞌwaineye i dodoga.” \p \v 6-7 Bega tovetutuyamavo ꞌadi ꞌailuga i kumeta Iesu yana nuanua i ꞌidewai, donikinidi ma natudi i miedi ꞌadi kalekoyega kwavudie i yatodi bega Iesu i laka doniki tubuvauvauna kwavuneye. \v 8 ꞌAilaꞌa bwaikina ma yadi veꞌililibu yana ꞌeda i ꞌivivigavuya ꞌadi kalekoyega wata welavi lukudiega. \v 9 \x + \xo 21:9 \xt Same 118:26\x*Tokumeta wata tovemuli i vegolegole i vo, \p Kaiwa, kaiwa,\f + \fr 21:9 \ft ꞌAna mogitana Osana, me Diu bonadiega. \f* \p Yaubada ꞌana Venuaꞌivina Kini Devida tubuna ꞌwaineye ta na vekaiwa. \p ꞌAuvea ꞌana wagavayega i mimai, \p Wata ma yana nuakalikali i na vevesauluva ꞌatumaina ꞌwaineye, \p Bega Yaubada tabwaotogineye ta na subisubiai.” \p \v 10 Tutuyanina Iesu i luku Ielusalema fuedi i gagali i vo, Aitoi tomotogaga?” \v 11 Ediavo ꞌifwaidi i vo, Taunina tamu Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Iesu, Nasalediega ꞌawalawa Galili nageneye. \s1 Iesu i luku vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye. \p \v 12 Iesu i luku vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye i ꞌisedi tokimwane wata tovekimwane matatabudi i sogiedi i obu, mani tulina tulina ꞌadi tosivedavedamana\f + \fr 21:12 \ft Me Loma yadi mani kebu ꞌana fata ꞌwainega i na ꞌanivelena-maima ga, bega i sisivedamana nuanuadi me Diu yadi mani.\f* yadi talalia i tutuviladi weꞌe bunebune ꞌeba velomu faifaidi ꞌadi tovekimwane yadi ꞌeba miabui i tutufelefeledi. \v 13 \x + \xo 21:13 \xt Ais 56:7\x*I vonedi i vo, Basenadiotoga i kilumi Yaubada yana Buki ꞌwaineye, Yaubada i vo, \p Yaku vanuga ꞌana wagava vanuga ꞌeba veluꞌui tomotoga faifaidi,” \p Weꞌe ꞌomi ꞌwa sivilai, tovainago yadi ꞌeba giva.” \p \v 14 I ꞌaꞌavana, mulieta tomatasako wata ꞌagedi sinunumidi i maia vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye, Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \v 15-16 \x + \xo 21:15-16 \xt Same 8:2\x*Tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo ꞌeba nuaꞌewa toketokedi Iesu i ꞌiꞌidewadi i ꞌisedi, wata i nogai vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye yavayavava i vegolegole i vo, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, Kini Devida tubuna ta na subiai.” Naninidi i ꞌisedi wata i nogaidi begaidi ma yadi kamogala i velutolieni i vo, Yavayavavanidi bonadi ꞌu nogai?” Iesu i vo, Eꞌe, mogitana a nogai. Weꞌe ꞌomi Yaubada yana Buki nageneye vona deꞌe ꞌwa da vo kebu ꞌwa da luꞌiawawaiga i vona Yaubada ꞌwaineye i vo, \p Yavayavava tulaidi, wata mwedamwedalidi ꞌu ꞌalaveleveledi, \p ꞌWaidiega ꞌamu subia ꞌu veveluagai.” \p \v 17 Iesu i vonaꞌaꞌava, i ꞌiawedi i nago ꞌatamana Bedani, bei i ꞌeno. \s1 Iesu yana voneye ꞌalaꞌai i bwavu-matayoꞌo. \p \v 18 I ꞌatai Bedaniega i vilai i mimai Iesu i lase. \v 19 ꞌAlaꞌai i ꞌiseni ꞌeda lilivaneye i vo ꞌako, Ma vuagina,” siwe i nago i ꞌiseni tolobwaꞌavana. Welavinina ꞌwaineye i vona i vo, ꞌOmu ꞌasaꞌaiana, kebu wata ꞌu na vuavuaga,” nika ꞌalaꞌai i bwavu-matayoꞌo. \p \v 20 Tovetutuyamavo i ꞌiseni nuadi i voganidi i vo, Baniꞌodi i munega i bwavu-matayoꞌo?” \v 21 \x + \xo 21:21 \xt Luk 17:6\x*Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌaiꞌedi kebu ma yami venuanaluga ꞌwa na vetumaganamo, yau ꞌalaꞌai ꞌwaineye a ꞌidewaiga, ꞌomi wata baniꞌodi ꞌwa na ꞌidewai. Kebu deꞌe baniꞌodi ꞌaisena, siwe wata ꞌami fata deꞌe ꞌOya Olive ꞌwa na voneni ꞌwa na vo, ꞌU tovoi, ꞌu obu eyage,” nika i na obu. \v 22 \x + \xo 21:22 \xt Mad 7:7; Ion 14:13-14\x*ꞌAiꞌedi ma yami vetumagana ꞌwa na veveluꞌuiga, ꞌana fata naninidi nuanuami ꞌwa na veluagadi.” \s1 I velutolieni Iesu yana veimea lamuna. \p \v 23 \x + \xo 21:23 \xt Ion 2:18\x*Iesu i maiga Ielusalema, i luku vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye, tomotoga ꞌwaidie i ve. Tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi i maia Iesu i velutolieni i vo, Nuanuama ꞌa na ꞌasetai aitoi i vetunemu bega naninidi ꞌu ꞌiꞌidewadi ꞌalo aitoi veimea i velemu?” \v 24 Iesu i vo, Nuanuaku tamu velutoli a na velemi, ꞌaiꞌedi yaku velutoli ꞌwa na tutula-ꞌatumaiaga a na vonemi yau aitoi veimea i veleku nani deꞌe a ꞌiꞌidewadi. \v 25 ꞌWa da nuani, Ioni Tobafitaiso aitoi veimea i veleni bega tomotoga i bafitaisodi? Yaubada ꞌalo tomotoga?” \p Toꞌedakumetanidi ꞌaiseꞌavadi i veifufu i vo, Baniꞌodi ta na voneyedi? ꞌAiꞌedi ta na vo, Yaubada veimea Ioni i veleni,” ꞌako i na vo, Vetuma awale kebu Ioni yana vona ꞌwa da vetumaganeni?” \v 26 \x + \xo 21:26 \xt Mad 21:46\x*Wata ꞌaiꞌedi ta na vo, Tomotoga veimea Ioni i veleni,” bola vita ta na veluagai ꞌailaꞌa ꞌwaidiega fai i nuani Ioni taunina tamu Yaubada yana toluꞌivona.” \v 27 Begaidi Iesu yana velutoli i tutuli i vo, ꞌIma kebu ꞌa da ꞌasetaiga aitoi veimea i veleni Ioni.” Iesu i vonedi i vo, Yau wata kebu a na vonemiga aitoi veimea i veleku bega naninidi a ꞌiꞌidewadi.” \s1 Tovematayakayaka yadi luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye ꞌana vona-awatabai. \p \v 28 Wata toꞌedakumetanidi i vonedi i vo, ꞌOmi ꞌwa na nuani, tamu tomogo natunavo iavetadi ꞌadi ꞌailuga. Tulaina i voneni i vo, Natuku, nuanuaku ꞌasiau bakule ꞌu na folova.” \v 29 Siwe natuna i vo, Yau a baila,” mulieta i nuanua kebuꞌega i nago i folova. \p \v 30 Wata tamadi i nago natuna bwasiona i voneni i vo, ꞌOmu nuanuaku ꞌu na nago bakule ꞌu na folova. Natunanina i nogayeni i vo, ꞌAtumaina ꞌauvea, a na nago,” siwe kebu i da nagoga. \p \v 31 Bega Iesu toꞌedakumetanidi i velutoliedi i vo, Aitoi mogitana tamadi yana nuanua i ꞌidewai?” Yana velutoli i tutuli i vo, Tulaina.” Iesu i vonedi i vo, A vona mogitana ꞌwaimie, takesi ꞌana tolaugogona vivinagodi wata vevine toalagogona maꞌitufa i lukuluku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye weꞌe ꞌomi voke kebu. \v 32 \x + \xo 21:32 \xt Luk 7:29-30\x*Tomotoganidi nagami tosakona siwe i nuaviladi kwamananina tulaina baniꞌodi, Tamada yana nuanua i ꞌidewadi, weꞌe ꞌomi kwamana bwasiona yana sauluva ꞌwa salai. Ioni Tobafitaiso i mai Yaubada yana ꞌedaꞌeda tonovidi i vemiga, ꞌwa nogayenimo siwe kebu ꞌwa da ꞌidewadi. Tomotoganidi yadi sauluva sakoidi ma yadi vetumagana i nuaviladi Yaubada yana nuanua i ꞌiꞌidewadi, weꞌe ꞌomi yadi nuavilana ꞌwa ꞌiseni siwe kebu ꞌwa da vo, ꞌA na nuavilama.” \s1 Tofolova sakoidi ꞌadi vona-awatabai. \p \v 33 Wata toꞌedakumetanidi ꞌwaidie Iesu i vona i vo, Deꞌe tamu vona-awatabai. Tamu tomogo kalefa talagina i yatoi wata i kalieni. Vuagina ꞌana ꞌeba vatanitani i ꞌidewai wata kileu i didigi, tabwaneye ꞌeba ꞌatuꞌai i yogoni. Mulieta tomotoga ꞌifwaidi nimadie i yatoi i na ꞌisaveꞌavini, i ꞌaꞌavana nika i tauya i nago ꞌaniꞌie. \p \v 34 Tutuyanina i kumaga, tonibakula ꞌifwaidi yana tofolovavo i vonedi i nago yana bakula ꞌana toꞌisaveꞌavinavo ꞌwaidiega vuaga ꞌifwaidi i na miedi faifaina. \v 35 Toꞌisaveꞌavinanidi yana tofolova i ꞌiveꞌavinidi, tamu i nikeimo, tamu i nikei i wafa, wata tamu i lukileuya i wafa. \v 36 Mulieta tonibakulanina tofolovavo fuedi i vetunedi wata baniꞌodi i munegidi. \p \v 37 ꞌEba veꞌaꞌavaotoga taunina natuna i vetunei i vona i vo, Deꞌe natuku, i na veꞌililibuyeni.” \v 38 Siwe tutuyanina toꞌisaveꞌavinanidi i ꞌiseni i mimai ꞌaiseꞌavadi i vo, Natunanina ꞌawaie deꞌe bakula i na veimeyeni, bega ꞌwa maia ta na luvewafai matatabuna ta na ꞌewai.” \v 39 \x + \xo 21:39 \xt Ibu 13:12\x*Bega i ꞌiveꞌavini i taweni i obu kalimulie, bei i luvewafai.” \v 40 Mulieta Iesu me Diu toꞌedakumetavo i velutoliedi i vo, ꞌWa da nuani, tutuyanina tonibakula i na maiga, toꞌisaveꞌavinanidi baniꞌodi i na munegidi?” \v 41 Yana velutoli i tutuli i vo, ꞌA nuani tosakonanidi i na nikedi i na wafa, mulieta tomotoga ꞌifwaidi i na vonedi i na vetoꞌisaveꞌavina bega tutuyanina i na kumakumaga vuaga i na ꞌaꞌanivelenedi ꞌwaineye.” \p \v 42-43 \x + \xo 21:42-43 \xt Same 118:22-23; 1 Fit 2:6-8\x*Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌOmi me Diu yama toꞌedakumetavo, siwe yami vetoꞌisaveꞌavina Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye i na elomi mali tomotoga i na veledi. Taunidi i na vetoꞌisaveꞌavina Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye, yadi sauluva ꞌatumaidi baniꞌodi vuaga.” Wata Iesu Yaubada yana Vona i sivemageseni tomotoga i vedumweꞌaiꞌaieniga faifaina i vo, \p Toꞌaiyogona folova tamu i ꞌiseni siwe i baileni, \p Folovanina taunina ꞌunututu. \p Yada ꞌAuvea Yaubada folovanina i vetovoi-vaitugani, \p ꞌAna ꞌisa ꞌwaideye ꞌeba nuaꞌewa.” \p [ \v 44 Egavo i na tayaidi i na beꞌu folovanina tabwaneye i na tudabedabedi, wata ꞌaiꞌedi folovanina i na ꞌanifoia tomotoga tabwadie i na tukudakudadi i na vefwayafwaya.”] \p \v 45 Tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata Diu totafalolo Falisi Iesu yana vona i nogai i ꞌasetai ꞌadi vona-awatabai, taunidi baniꞌodi toꞌaiyogonanidi wata toꞌisaveꞌavinavo sakoidi. \v 46 Igodi nuanuadi i da ꞌiveꞌavini siwe tomotoga i kololoyedi fai i vo, Taunina tamu Yaubada yana toluꞌivona.” \c 22 \s1 Vona-awatabai taunidi Yaubada i tayegidiga faifaidi. \p \v 1-2 Wata Iesu i ve tomotoga ꞌwaidie vona-awatabaiega i vo, Tomotoga yadi luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye side baniꞌodi. Tamu toveimea bwaikina natuna iavetana yana nagi ꞌana sakali i ꞌidewai. \v 3 I ꞌidewadewa i ꞌaꞌavana yana tofolovavo i vonedi i vo, ꞌWa na nagoi tomotoganidi a tayegidiga, ꞌwa na vonedi i na maia.” I nagoi i vonevonediga nika i baila. \v 4 Mulieta toveimeanina yana tofolovavo ꞌifwaidi i vonedi i vo, Tomotoganidi a vonedi i bailaga, wata ꞌwa na vonedi ꞌwa na vo, Bulumakau veveꞌanidi wata ꞌifwaidi ꞌaisaya ꞌakonadi i lalamidi wata nani matatabuna i ꞌidewadi i lulukamata. ꞌWa na maia sakalinina ꞌwaineye.” \v 5-6 Siwe wata i baila i nagoi taunidi yadi nuanua ꞌwaidie. Tamu i nago yana bakule, tamu i nago yana sitoa ꞌwaineye, weꞌe ꞌifwaidi toveimea yana tofolovavo i ꞌiveꞌavinidi i nikedi i wafa. \v 7 Toveimeanina vala i nogai i nuasako bwaikina, bega yana tolugaviavo i vonedi i nagoi toꞌainikenidi i luvewafadi wata yadi ꞌatamana i kabuni. \p \v 8 I ꞌaꞌavana toveimeanina yana tofolovavo i golevaꞌaugidi i vonedi i vo, ꞌAniꞌani ꞌakonadi a ꞌidewadewa i lulukamata, siwe tomotoganidi a vonediga i baila, taunidi yadi nuanua i veꞌetobodedi. \v 9 Tutuya deꞌe ꞌwa na nagoiga ꞌatamana bwaikina ꞌwaineye bei egavo ꞌwa na veluagadiga ꞌwa na vonedi i na maia yaku sakali ꞌwaineye i na ꞌani.” \v 10 Bega tofolovavo i nagoi ꞌatamane tomotoga fuedi i veluagadi, yadi sauluva ꞌatumaidi ꞌalo sakoidi matatabudi i vonedi i maia bega toveimeanina yana vanuga bwaikina i veadagi. \p \v 11-12 Tomotoganidi i lukulukuga vanuge, nagi ꞌana kaleko i veleveledi bega i vavaigavu, mulieta toveimeanina i mai i na ꞌisedi. Tamu tomogo i ꞌiseni, nagi ꞌana kaleko kebu i da vigavuyeni bega i velutolieni i vo, Iaku, ꞌomu kebu nagi ꞌana kaleko ꞌu da vigavuyeni, awale ꞌu lukuma?” Tomogonina kebu tamu avaꞌai i da voneyeniga. \p \v 13 \x + \xo 22:13 \xt Luk 13:28\x*Bega toveimeanina yana tofolovavo i vonedi i vo, Nimana wata ꞌagena ꞌwa yogonidi ꞌwa taweni i na obu dudubale, bei i na ꞌweꞌweꞌwela wata maigina i na yuyuyuya fai veviga bwaikina.” \p \v 14 Iesu yana vona i veꞌaꞌavai i vo, Yaubada tomotoga fuedi i goledi, nagediega ꞌadi ꞌaivia baniꞌodi i venuaꞌivinedi weꞌe fuedi i baila.” \s1 Takesi ꞌana yato faifaina Iesu i velutolieni. \p \v 15 Totafalolo Falisi Iesu yana vona i nogai bega i nagoi ꞌaiseꞌavadi i veifufu, nuanuadi i na velutolieni bonana i na nogai ꞌaiꞌedi i na vekali ꞌadi fata i na ꞌiveꞌavini. \v 16 Bega yadi tomotoga wata ꞌifwaidi Elodi yana tomotoga i vetunedi i maia Iesu ꞌwaineye i velutoli i vo, Tove, yamu sauluva tonovidi, kebu ꞌu da vevekaliga. ꞌA ꞌasetamu tomotoga toketokedi kebu ꞌu da kololoyediga ꞌu lulumatanidi, weꞌe tomotoga sakoidi kebu ꞌu da vivieyediga, siwe ꞌu veve mogitana Yaubada yana nuanua tomotoga ꞌwaimeye. \v 17 ꞌU da nuani, i lubwaineda ꞌida me Diu ta na takesi Loma yadi toveimea bwaikina Sisa ꞌwaineye ꞌalo kebu? Nuanuama ꞌa na ꞌasetai.” \p \v 18 Iesu yadi nuanua sakoina i ꞌasetai begaidi i vonedi i vo, ꞌOmi tovekali, awale igodi ꞌwa sisiloloku. \v 19-20 Maninina ꞌwainega ta yatoyato takesi, ꞌwa na mieni ta na ꞌiseni.” Maninina i mieni i ꞌiseni i velutoliedi i vo, Deꞌe mani ꞌwaineye, aitoi ꞌanununa wata ꞌana wagava?” \v 21 \x + \xo 22:21 \xt Lom 13:7\x*I vo, Sisa.” Bega Iesu i vonedi i vo, Vetuma ꞌaiꞌedi avaꞌai Sisa faifaina, ꞌwa na ꞌaniveleneni ꞌwaineye, weꞌe avaꞌai Yaubada faifaina, wata ꞌwa na ꞌaniveleneni ꞌwaineye.” \v 22 Iesu yana vona i nogai, nuadi i voganidi ꞌasaꞌaiana i ꞌiawenimo. \s1 Yawasa-vaitugana ꞌana velutoli. \p \v 23 \x + \xo 22:23 \xt Fol 23:8\x*ꞌAiatanina ꞌwaineye, ꞌifwaidi Diu totafalolo ꞌadi wagava Sadusi i maia Iesu ꞌwaineye. Taunidi tovona igodina tomotoga kebu i na yawasa-vaitugana. \v 24 \x + \xo 22:24 \xt VeL 25:5\x*Tomotoganidi Iesu i velutolieni i vo, Tove, basenadiotoga Mosese yada veimea i kilumi i vo, ꞌAiꞌedi tamu tomogo i na wafaga siwe kebu natunavoga, ꞌwabulina taina i na nagidi bega kwakwama i na vetubugidi tatana ꞌana wagava wata ꞌana wauma faifaidi.” \v 25 Weꞌe ꞌima basenadi yama ꞌatamana ꞌwaineye tamu tomogo ma tainavo ꞌadi ꞌailaꞌa 7, tulaiotogina i nagi kebu tamu natunaga i wafa. ꞌWabula yadi bwa i nagia. \v 26 Wata i wafa, ꞌadi vetonu yadi bwa i nagidi, i nagoga taidiavo matatabudi ꞌwabulanidi taiadi i nagi. \v 27 Mulieta ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye vavine yawaidi i ꞌaꞌava. \v 28 ꞌOmi ꞌwa vonaga ꞌawaie towafa matatabudi i na yawasa-vaitugana, ꞌaiatanina ꞌwaineye aitoi mogitana yana vavine fai matatabudi taiadi i nagi?” \p \v 29 Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, ꞌOmi ꞌwa vekali mogitana fai Yaubada yana Buki wata yana toketokena ꞌwa bavuyedi. \v 30 Tutuyanina towafa i na yawasa-vaitugana, yadi sauluva baniꞌodi anelose, nagi kebu. \v 31-32 \x + \xo 22:31-32 \xt Sou 3:6\x*ꞌOmi yami vona ꞌana nogaya ꞌwa vo, Towafa kebu i na tovoi-vaitugana,” siwe a na vonemi. ꞌAiꞌedi Mosese ꞌana kilukiluma ꞌwa da luꞌiawawa-dewai ꞌwa da ꞌiseni Yaubada i vonavona ꞌwaimie yawasa-vaitugana faifaina i vo, Yau Ebelamo, Aisake, wata Iakobo yadi Yaubada.” Deꞌe baniꞌodi Yaubada i voneyediga fai tomotoganidi basenadiotoga i wafa siwe ꞌasiau ma yawaidi taiadi i miamiani. Begaidi ta na ꞌasetai egavo ꞌakonadi i wafa ꞌasiau ma yawaidi i miamiani, kebu tamu aitoi wafawafanaga Yaubada mataneye.” \v 33 Tutuyanina ꞌailaꞌa Iesu yana ve i nogai nuadi i voganidi. \s1 Veimea bwaikaotogina. \p \v 34-35 Totafalolo Sadusi yadi velutoli Iesu i tutula-ꞌatumaia bega kebu nuanuadi wata i na veifufu. Tutuyanina totafalolo Falisi i nogai, i vaꞌauta iadi tamu i venuaꞌivineni, taunina veꞌetoboda ꞌadi tove, i vetunei Iesu ꞌwaineye. Nuanuadi i na velutolieni bonana i na nogai ꞌaiꞌedi i na vekali ꞌadi fata i na ꞌiveꞌavini. \v 36 I velutolieni i vo, Tove, veimeanidi Mosese ꞌwainega i maiga, avaꞌai veimeaga bwaikaotogina?” \v 37 \x + \xo 22:37 \xt VeL 6:5\x*Yana velutoli Iesu i tutuli i vo, ꞌAuvea yami Yaubada ꞌwa na nuakalikalieni mogitana nuamiega, ꞌanuꞌanunumiega, wata yami nuanua ꞌwaidiega.” \v 38 ꞌAsaꞌaiana veimeanina bwaikaotogina wata kumekumetana. \v 39 \x + \xo 22:39 \xt Vei 19:18; Lom 13:9-10; Gal 5:14\x*Weꞌe ꞌana veluga wata bwaikaotogina, emiavo ꞌwa na nuakalikaliedi taunimi ꞌami nuakalikali baniꞌodi. \v 40 Veimea matatabuna i maiga Mosese ꞌwainega, wata Yaubada yana toluꞌivonavo yadi vona matatabuna, lamudi side veimeanidi ꞌailuga.” \s1 Velutoli Yaubada ꞌana Venuaꞌivina faifaina. \p \v 41-42 Mulieta totafalolo Falisi i maia Iesu ꞌwaineye i velutoliedi i vo, ꞌOmi ꞌwa da nuaniga, Keliso kumanina Yaubada ꞌana Venuaꞌivina tubuna aitoi?” Yana velutoli i tutuli i vo, Kini Devida.” \v 43 Iesu i vo, Tubunamona siwe awale ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina Devida i tolivetonoveni bega i veꞌawa-Toveimea ꞌwaineye? Basenadiotoga i vo, \p \v 44 \x + \xo 22:44 \xt Same 110:1; Fol 2:34-35\x*Yaubada i vona ꞌaku Toveimea ꞌwaineye, i vo, \p Veimea a velemuga bega ꞌu na miabui ꞌaku ꞌatagiega, \p I na nagoga ꞌamu gaviavo a na leodi bega ꞌu na veveimeyedi.” \p \v 45 Keliso mogitana Devida ꞌana wauma ꞌwainega i souyeni, siwe i vebwaika-ꞌiaweni Devida, faifainanina Devida i veꞌawa-Toveimea Keliso ꞌwaineye.” \v 46 Kebu tamu aitoi ꞌana fata Iesu yana vona i na tutuli, i veꞌwadamo, wata ꞌawaie kebu i na vevelutolieniga fai i kololoyeni. \c 23 \s1 Iesu i matakia veꞌetoboda ꞌadi tove wata Falisi faifaidi. \p \v 1 Mulieta Iesu i veifufu ꞌailaꞌa wata yana tovetutuyamavo ꞌwaidie. \v 2-3 I vo, Veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata totafalolo Falisi veimeanidi i maiaga Mosese ꞌwainega ꞌadi tokiavemageta. Fai taunidi Mosese tutulina bonadi matatabuna ꞌwa na nogaidi wata ꞌwa na vevematayakayaka, siwe yadi sauluva kebu ꞌwa na vetutuyamediga fai nani fuedi i tatalabodedi siwe wata i ꞌiꞌidewadi. \v 4 Yadi ve wata veꞌetoboda vitadi, ꞌwa da vo venuana vitadi i da veveꞌewami, siwe kebu tamu saiꞌafo i da ꞌivaisemi bega veimeanidi ꞌwa na ꞌidewadi. \p \v 5 \x + \xo 23:5 \xt Mad 6:1; Sou 13:9\x*Nani fuedi i ꞌiꞌidewadi tomotoga matadie, nuanuadi i na ꞌiseꞌisedi ꞌadi subia faifaina. Tamu veimea i veꞌililibuyeniga side. Yaubada yana Vona ꞌifwaidi i kilukilumidi i dodogidi didiwaka ꞌwaidie, debadie wata nimadie i yogoyogonedi i yabeyabedi. Nuanuadi didiwaka bwaikidi bega fuedi i na ꞌiseꞌisedi. Wata ꞌadi kaleko i lulumanamanawedi veluꞌui faifaina nuanuadi tomotoga i na subisubiadi. \v 6 Sakali ꞌwaidie nuanuadi i na mimiabui ma ꞌadi wagava taiadi, wata me Diu yada ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie i mimiabui toꞌedakumetavo taiadi. \v 7 Yadi nuanua bwaikina tomotoga ma yadi veꞌililibu i na vevekaiwa ꞌwaidie ꞌatamanafouye, wata i na veꞌawa-tove ꞌwaidie. \p \v 8 Kebu i da lubwainemi tomotoga i na veꞌawa-tove ꞌwaimie fai ma fuemie Yaubada natunavo wata yami ꞌAuvea ꞌaitamogana. \v 9 Tamami ꞌaiseotogina abame i miamia, begaidi kebu tamu aitoi ꞌana wagava ꞌwa na silakai ꞌwaineye ꞌwa na vonavona ꞌwa na vo, Tamada.” \v 10 Wata kebu i da lubwainemi tamu aitoi ma yana subia i na golegolemi i na vo, Tove,” fai yami Tove ꞌaitamogana Keliso, kumaniku Yaubada ꞌana Venuaꞌivina. \v 11 \x + \xo 23:11 \xt Mak 9:35; Luk 22:26\x*Aitoi ꞌana wagava bwaikina ꞌwaimiega, i lubwaineni ma yana nuaobu i na vetofolova ꞌwaimie. \v 12 \x + \xo 23:12 \xt Voa 29:23; Luk 18:14\x*Aitoi taunina i na awaꞌaiꞌaiaga, ꞌawaie Yaubada i na kiaobuyeni, weꞌe aitoi taunina tonuaobu ꞌawaie Yaubada i na kialakai. \s1 Me Diu toꞌedakumetavo Iesu i awavesakoyedi. \p \v 13 ꞌOmi veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata totafalolo Falisi, nuakalikalimi. ꞌOmi tovekali. Egavo nuanuadi i na luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye bega i na veveimeyedi, siwe ꞌomi yadi ꞌeda ꞌwa veꞌetobodai. ꞌOmi kebu nuanuami ꞌwa na lukuga ꞌwa baila, weꞌe egavo nuanuadi i na luku siwe ꞌwa tovibodedi. [ \v 14 ꞌOmi veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata totafalolo Falisi, nuakalikalimi. ꞌOmi tovekali. Vekaliega ꞌwabuꞌwabulavo yadi vanuga ꞌwa eloelodi wata ꞌwa veveluꞌui manamanawedi ꞌami subia faifaina. Yami sauluvanidi sakoidi faifaidi vematavuloga bwaikaotogina ꞌwa na veluagai.] \p \v 15 ꞌOmi veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata totafalolo Falisi, nuakalikalimi. ꞌOmi tovekali. Fwayefwayeamo wata eyageamo ꞌwa nunagoi ꞌaniꞌie bega ꞌaiꞌedi tamu tomotoga ꞌwa na veluagai ꞌwa ꞌewaꞌewai i na vetovetutuyama ꞌwaimie wata yami sauluva i na vetutuyamedi. ꞌWa veve ꞌwaineye mulieta yana sakona ꞌomi yami sakona i na vebwaika-ꞌiawedi. Ma fuemie vita ꞌwa na veluagai ꞌai-ꞌalaꞌalase, siwe yami tovetutuyamavo ꞌadi vita ꞌwa da vo i da luvelugai.” \p \v 16 Wata Iesu toꞌedakumetanidi i awavesakoyedi fai nani ꞌatumaidi wata bwaikidi i baila, nuanuadi nani-ꞌavoꞌavovo bega i vonedi i vo, ꞌOmi toꞌedakumetanimi matami ꞌuludi, nuakalikalimi. Fai ꞌwa veve ꞌwa vo, ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana yana vonaꞌawaufaufa i na kiavetoketokei bega i na vo, A vonaꞌawaufaufa Yaubada yana vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwainega,” ꞌomi ꞌwa vo, ꞌAna fata yana vonaꞌawaufaufanina i na geuya.” Weꞌe ꞌaiꞌedi i na vo, A vonaꞌawaufaufa vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana vaigavu ꞌwaidiega,” ꞌomi ꞌwa vo, Yana vonaꞌawaufaufanina faꞌalina, kebu ꞌana fata i na geuya.” \v 17 ꞌOmi ꞌwavaꞌwavami, matami ꞌuludi. Avaꞌai bwaikina? Vaigavu ꞌalo Yaubada yana vanuga ꞌeba veluꞌui, kumanina vaigavunina i ꞌivetabuya.” \v 18 Wata ꞌwa veve ꞌwa vo, ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana yana vonaꞌawaufaufa i na kiavetoketokei bega i na vo, A vonaꞌawaufaufa ꞌeba velomu ꞌwainega,” ꞌomi ꞌwa vo, ꞌAna fata yana vonaꞌawaufaufanina i na geuya.” Weꞌe ꞌaiꞌedi i na vo, Yaubada ꞌana ꞌanivelena ꞌeba velomu tabwaneye, ꞌwainega a vonaꞌawaufaufa,” ꞌomi ꞌwa vo, Yana vonaꞌawaufaufanina faꞌalina, kebu ꞌana fata i na geuya.” \v 19 ꞌOmi mogitana matami ꞌuludi. Avaꞌai bwaikina? Yaubada ꞌana ꞌanivelena ꞌalo ꞌeba velomu, kumanina nuakalikalinina i ꞌivetabuya? \v 20 Bega ꞌaiꞌedi tamu tomogo i na vonaꞌawaufaufa ꞌeba velomu ꞌwainega, bega ꞌakonadi nuakalikalinina ꞌeba velomu tabwaneye taiadi i awavetubamidi. \v 21 Wata ꞌaiꞌedi tamu tomogo i na vonaꞌawaufaufa vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwainega, ꞌakonadi Yaubada taiadi i awavetubamidi fai yana ꞌeba mia. \v 22 \x + \xo 23:22 \xt Mad 5:34\x*Wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi tamu tomogo i na vonaꞌawaufaufa abama ꞌwainega, ꞌakonadi Yaubada yana ꞌeba miabui wata taunina bei i miamiaga taiadi i awavetubamidi. \p \v 23 ꞌOmi toꞌedakumetanimi, nuakalikalimi. ꞌOmi tovekali. Veimea siaidi ꞌwa veveꞌililibuyedi weꞌe veimea bwaikidi ꞌwa baibailedi. ꞌAiꞌedi ꞌaniꞌani 10 ꞌwaimie, ꞌaitamogana ꞌwainega ꞌwa na ꞌanivelena-maimaiga Yaubada ꞌwaineye. Wata nani saiotogidi baniꞌodi matasilisilili 10, ꞌaitamogana ꞌwainega ꞌwa na ꞌanivelena-maimaiga Yaubada ꞌwaineye. Baniꞌodi ꞌwa na vevesauluvediga ꞌatumaina, siwe wata veimea bwaikidi ꞌwa da vematayakeyakedi, baniꞌodi sauluva tonovidi, ꞌisanuakalikali wata tutuya fuedi taunimi ꞌwa da tautauyemi Yaubada ꞌwaineye. Naninidi bwaikidi ꞌwa da ꞌiꞌidewadi wata siaidi taiadi. \v 24 ꞌOmi toꞌedakumetanimi, matami ꞌuludi. Nani siaidi faifaidi ꞌwa nuanua, weꞌe nani bwaikidi ꞌwa vevenuafanidi, yami sauluva baniꞌodi tamu tomogo ꞌana aluꞌaie nawagala i na obu i na iwayavuleni, weꞌe maidoga i na yemuyamo. \p \v 25 ꞌOmi toꞌedakumetanimi, nuakalikalimi. ꞌOmi tovekali. Tomogomi ꞌwa ꞌivivigavudi weꞌe inagemi vainago ꞌana veꞌisakololo wata veumokai, yami sauluva baniꞌodi vedi wata ꞌaivoe, dumwedi ꞌwa tamatamadi weꞌe inagedi yoke ꞌanikudana. \v 26 ꞌOmi Falisi, matami ꞌuludi. Nagami vedi inageneye yoke ꞌwa na tamai, nika bega wata tomogona vunavunagina. \p \v 27 ꞌOmi toꞌedakumetanimi, nuakalikalimi. ꞌOmi tovekali. ꞌOmi baniꞌodi taumata, tabwana i ꞌivivigavuya weꞌe inagena bokana. \p \v 28 \x + \xo 23:28 \xt Luk 16:15\x*ꞌAmi ꞌisa ꞌwainega ꞌwa da vo ꞌatumaimi, weꞌe inagemi vekali wata sakona i veadagimi. \s1 Iesu i vona-vagata toꞌedakumeta ꞌadi vematavuloga faifaina. \p \v 29 ꞌOmi toꞌedakumetanimi, nuakalikalimi. ꞌOmi tovekali. Basenadiotoga tubumiavo Yaubada yana toluꞌivonavo i luvewafadi. Weꞌe ꞌomi taumata ꞌatumaidi ꞌwa ꞌidewadi matumatu ꞌwaidie toluꞌivonanidi luludi faifaidi, wata Yaubada yana tomotoga ꞌatumaidi i wafaga ꞌadi ꞌeba nuaveꞌavina ꞌwa ꞌivivigavudi. \v 30 Wata ꞌomi ꞌwa vonavona ꞌwa vo, ꞌIma ꞌako basenadi tubumavo taiadi ꞌa da miamiaga, avaꞌai i ꞌidewaiga ꞌako ꞌaisedi i da ꞌidewai, baniꞌodi Yaubada yana toluꞌivonavo i nikedi i wafa.” \v 31 \x + \xo 23:31 \xt Fol 7:52\x*Deꞌe baniꞌodi ꞌwa voneyediga, taunimi ꞌwa luꞌivoneyemi ꞌomi toꞌainikenidi tubudiavo. \v 32 Vetuma tubumiavo ꞌwa na saladiga ꞌwa ꞌidewai, Yaubada yana toluꞌivonavo matatabudi ꞌwa na luvewafadi. \p \v 33 \x + \xo 23:33 \xt Mad 3:7\x*ꞌOmi tosakona ꞌadi ꞌailaꞌa, ꞌoꞌolo baniꞌodi. Yami sakonanidi faifaidi Yaubada i na veimea ꞌwa na luku Vatuꞌai Manamanawena ꞌwaineye, siwe kebu ꞌami fata ꞌwainega ꞌwa na dega. \v 34 \x + \xo 23:34 \xt 1 Tes 2:15\x*Bega a na vonemi, toluꞌivonavo, toꞌasetavo wata tovevo a na vevetunedi ꞌwaimie, ꞌifwaidi ꞌwa na nikedi i na wafa, ꞌifwaidi ꞌwa na tutufwasedi ꞌai lagalagana ꞌwaidie, ꞌifwaidi ꞌwa na toke ꞌwa na fitalidi yami ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie wata ꞌwa na lusogi-vuvuedi ꞌatamana ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌwaidiamo. \v 35 \x + \xo 23:35 \xt Nag 4:8; Ibu 11:4\x*Begaidi Yaubada yana tomotoga ꞌatumaidi i luvewafadiga faifaidi, wata taunimi yami sauluvanidi sakoidi faifaidi, ꞌadi vita matatabuna ꞌomi ꞌwa na tovoiedi. Basenadiotoga Keni taina Ebeli kebu yana sakonaga i luvewafai. Bei tubumiavo ꞌainike i velamuya i maiga Sekalaia ꞌwaineye, kumanina Belekaia natuna, yami ꞌailaꞌa i luvewafai vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye, ꞌeba velomu lilivaneye. \v 36 A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌadi vematavuloga matatabuna i na mai ꞌasiau tomotoganimi ꞌwaimie.” \s1 Me Ielusalema faifaidi Iesu i taivonavona. \p \v 37 \x + \xo 23:37 \xt Fol 7:59\x*Iesu i taivonavona i vo, Ieu, me Ielusalema, me Ielusalema, Yaubada yana toluꞌivonavo ꞌwa luvewafadi wata yana tomataꞌaulelevo i vetunediga ꞌwaimie, ꞌwa tutuvewafadi kileuyega. Kamukamu natudiavo fafedie i vevedodogidi, wata baniꞌodi yau, tutuya fuedi igodi a da ꞌavalamaigimi siwe ꞌwa baibaileku. \v 38-39 \x + \xo 23:38-39 \xt Same 118:26\x*Tutuya deꞌe i na nagoga yami ꞌatamana i na velovi, weꞌe yau kebu wata ꞌwa na ꞌiseꞌisekuga i na nagoga mulieta ꞌwa na vo, Taunina i mai ꞌAuvea ꞌana wagavayega ta na subiai,” nika bei wata ꞌwa na ꞌiseku.” \c 24 \s1 Iesu i veifufu vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana geu faifaina. \p \v 1 Iesu i vonaꞌaꞌavana i tautauya vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwainega yana tovetutuyamavo i mai nani ꞌifwaidi i ꞌisediga vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye nuanuadi i na veni. \v 2 \x + \xo 24:2 \xt Luk 19:44\x*Iesu i vonedi i vo, Vanuganina ꞌwa ꞌiseꞌiseniga mogitana ꞌana ꞌisa ꞌatumaina, siwe ꞌawaie ꞌami gaviavo i na maia matatabuna i na geuya, wata kileunidi bega i bibinaga i na tutuwealidi, matatabuna i na tubakabakaledi.” \s1 Tutuya vitadi faifaidi Iesu i vona-vagata. \p \v 3 Mulieta Iesu i nago i laka ꞌOya Olive tabwaneye i miabui. Yana tovetutuyamavo i maia ꞌaiseꞌavadi i velutolieni i vo, Nuanuama ꞌa na ꞌasetai noꞌo vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana geu faifaina ꞌu vonaga, maꞌavia, wata avaꞌai tugusaga i na vema bega ꞌa na ꞌasetai saiꞌafoga ꞌu na vilamu ꞌu na mai, wata fwayafwaya ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava.” \p \v 4-5 \x + \xo 24:4-5 \xt Mad 24:23-24; 1 Ion 2:18\x*Iesu i vonedi i vo, ꞌWa na ꞌisaꞌisa bega kebu tamu aitoi i na vekaliemiga, fai tomotoga fuedi i na mai ꞌaku wagavayega igodi i na vo, Yau ꞌasaꞌaiana Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina.” Yadi vonayega fuedi i na vevekaliedi. \v 6 Lilivamie vetalaga butuꞌaidi ꞌwa na noganogaidiga wata ꞌaniꞌieyega valaꞌavadi, siwe a vovona-vagasemi, kebu nuafoumi i na veviga. Naninidi mogitana i na souyedi weꞌe fwayafwaya ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava bola. \v 7 ꞌEba veimea bwaikidi wata ꞌeba veimea bwaikidi ꞌifwaidi taiadi i na vevetalaga, weꞌe ꞌawalawa wata ꞌawalawa ꞌifwaidi taiadi i na vevetalaga. ꞌAwalawa fuedi ꞌwaidie yoyoyo i na yueyue wata i na loka. \v 8 Tutuyanina vavine i na vebutudiga veviga bwaikina i na vebaedi, wata baniꞌodi naninidi a veifufuyediga tutuyanina i na souyediga veviga wata ꞌweꞌwela i na velamu. \p \v 9 \x + \xo 24:9 \xt Mad 10:22; Ion 16:2\x*Tomotoga ꞌailaꞌa tulina tulina faifaiku i na vedumweꞌaiꞌaiemi, i na ꞌiveꞌavinimi i na ꞌanivelenemi vita ꞌwa na veveluagadi, mulieta i na luvewafami. \v 10 Fai vita ꞌwa na veveluagadiga fuedi yadi vetumagana i na mwea i na baileku, ediavo i na vedumweꞌaiꞌaiedi wata i na ꞌetogiluvedi wafa ꞌwaineye. \v 11 \x + \xo 24:11 \xt 1 Ion 4:1\x*Wata toluꞌivona-vekavekali fuedi i na souyedi tomotoga fuedi i na vekaliedi. \v 12 Sakona i na vebwaika-ꞌafoꞌafo maꞌitufa tomotoga fuedi yadi nuakalikali i na vesiai. \v 13 Siwe egavo i na vetoketoke i na tovotovoi faꞌalina i na nagoga tutuya ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagai Yaubada ꞌwainega. \b \p \v 14 \x + \xo 24:14 \xt Mad 28:19\x*Yaku tomotoga Vala ꞌAtumaina i na luluꞌage-vuvueni ꞌailaꞌa tulina tulina ꞌwaidie, i na luꞌivona ꞌwaidie Yaubada nuanuana tomotoga fuedi i na luku yana ꞌAilaꞌa nageneye bega i na veveimeyedi. Deꞌe Valanina nagami tomotoga matatabudi i na ꞌaseta, mulieta fwayafwaya ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava. \s1 Tamu nani maigikolokololona. \p \v 15 \x + \xo 24:15 \xt Dan 11:31\x*(Buki tokiluma bonaku, Iesu yana vona deꞌe ꞌwa na luꞌiawawaiga ꞌwa na venuaꞌivineni nika ꞌwa na ꞌasetai.) Wata Iesu i vonedi i vo, Bola tamu nani ꞌwa na ꞌiseni maigikolokololona vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye i na tovotovoi. Naninina faifaina basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Daniela i vona-vagata, vonanina Yaubada yana Buki ꞌwaineye i ꞌenoꞌeno. \v 16 Tutuyanina tugusanina i na souyeni, egavo i miamiani ꞌawalawa Iudia nageneye, i lubwainedi i na dega i na nagoi ꞌoyeye. \v 17-18 ꞌAiꞌedi aitoi masiꞌedeye i na miamia, kebu ꞌana fata i na luku vanuge yana kukua i na ꞌewadi i na dega-matayoꞌo, wata aitoi i nagoga bakule, kebu ꞌana fata i na vilai i na mai vanuge ꞌana kaleko ꞌana ꞌewa faifaina. \v 19 Toveinainage wata vauvau nuakalikalidi fai kebu ꞌadi fata i na dega-matayoꞌo veviga bwaikina i na veluagai. \v 20 Yaubada ꞌwaineye ꞌwa na veveluꞌui bega naninina kebu i na sousouyeni toaluꞌuye ꞌwei bwaikina ꞌana tutuye ꞌalo ꞌAiata Veawai ꞌwaineye. \v 21 \x + \xo 24:21 \xt Dan 12:1\x*Yaubada fwayafwaya i ꞌidewavauyeni i maiga ꞌasiau veviga i sousouyedi siwe saiꞌafo, weꞌe ꞌaiatanina ꞌwaineye veviga bwaikaotogina i na souyeni, i na ꞌaꞌavana kebu wata baniꞌodi i na sousouyeni. \v 22 Vitanina deꞌe ꞌana tutuya Yaubada i na ꞌiveꞌaleꞌusai, ꞌaiꞌedi kebu, tomotoga i na ꞌaꞌava. Tomotoganidi Yaubada i venuaꞌivinediga faifaidi i na ꞌiveꞌaleꞌusai bega yadi mia i na veꞌatumai. \s1 Keliso-vekavekali i na souyedi. \p \v 23-24 \x + \xo 24:23-24 \xt 2 Tes 2:9; Ve 13:13\x*Tutuyanina ꞌwaineye ꞌaiꞌedi aitoi i na vonemi i na vo, Sinoꞌo, Keliso i leꞌwa,” ꞌalo i na vo, Side taunina,” kebu bonana ꞌwa na nogai ꞌwa na vo ꞌako, Mogitana,” fai keliso-vekavekali wata toluꞌivona-vekavekali i na sousouyedi. I na souyediga ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa i na ꞌiꞌidewadi, igodi nuanuadi tomotoganidi Yaubada i venuaꞌivinediga vekaliega nuadi i na ꞌewadi. \v 25 Naninidi ꞌawaie i na souyediga ꞌakonadi ꞌwa nogai, a vovona-vagasemi. \p \v 26 Begaidi ꞌaiꞌedi aitoi i na vo, Keliso sinoꞌo, walaꞌaie,” kebu bei ꞌwa na nagoga, ꞌaiꞌedi i na vo, Keliso side vanuga nageneye,” bonana kebu ꞌwa na nogaiga. \v 27 Kebu bonadi ꞌwa na nogaiga fai yau a vetomotogaotoga yaku souyagi ꞌwa da vo tomuyoana i da kianamali abama matatabuna i da magetai, tomotoga matatabumi ꞌwa na ꞌisaꞌaꞌavaku. \p \v 28 ꞌAiꞌedi manusibosibo ꞌwa na ꞌisedi i na vavaꞌauta bei mogitana tamu nani wafana i ꞌenoꞌeno. \s1 Iesu yana vila-vaitugana faifaina. \p \v 29 \x + \xo 24:29 \xt 2 Fit 3:10; Ve 6:12-13\x*Tutuyanina vitanina i na ꞌaꞌavana nika inala i na luꞌwaugi, wetaꞌi yana mageta i na ꞌaꞌava, ꞌubwana i na avuta abamega, wata nani matatabuna toketokedi abame i na yue. \v 30 \x + \xo 24:30 \xt Ve 1:7; Mad 26:64\x*Tutuyanina ꞌwaineye tugusa yau a vetomotogaotoga faifaiku i na souyeni abame, weꞌe fwayefwayeye ꞌailaꞌa tulina tulina ma yadi venuafouviga i na ꞌweꞌwela fai i na ꞌiseku yau a vetomotogaotoga abamega a na mimai waowa ꞌwainega ma yaku toketokena wata ma magetaku mataududulina. \v 31 \x + \xo 24:31 \xt 1 Kol 15:52; 1 Tes 4:16\x*Evulega butuꞌaina bwaikina i na yuvei, mulieta yaku anelose a na vetunedi yaku tomotoga vevenuaꞌivinidi i na vaꞌaugidi i na miedi. Tomotoganidi i na miediga fwayafwaya matatabuna ꞌwainega, inala yana ꞌeba lakayega wata yana ꞌeba inivayega, bolimanayega wata yavalatayega. \p \v 32 Modawa ꞌwa na nuani. Tutuyanina i na idiaga ta ꞌasetai ꞌaisaya i veyafa. \v 33 Wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi tugusanidi a voneyediga ꞌwa na ꞌisedi, ꞌwa na ꞌasetai yaku souyagi ꞌakonadi i leꞌwaleꞌwa. \v 34 A vona mogitana ꞌwaimie, tutuya deꞌe ꞌana tomotoga bola i na miamiani naninidi matatabuna i na souyedi. \v 35 Abama wata fwayafwaya ꞌawaie i na ꞌaꞌava, weꞌe yaku vona kebu tamu saiꞌafo i na ꞌaꞌava, i na ꞌeno-vagata.” \s1 Iesu yana mai-vaitugana ꞌana tutuya kebu tamu aitoi i da ꞌasetaiga. \p \v 36 \x + \xo 24:36 \xt Fol 1:7; 1 Tes 5:1-2\x*Wata Iesu i vonedi i vo, Yaku mai-vaitugana kebu tamu aitoi i da ꞌasetaiga, avaꞌai ꞌaiataga ꞌalo avaꞌai ꞌawasasaga ꞌwaineye a na vilaku. Anelose abame kebu i da ꞌasetaiga, ꞌalo yau, kumaniku a vetomotogaotoga, Tamaku ꞌaiseotogina i ꞌasetai. \v 37 \x + \xo 24:37 \xt Nag 6:5-8\x*Yaku mai-vaitugana ꞌwaineye tomotoga yadi sauluva baniꞌodi Noa yana tutuye tomotoganidi. \v 38-39 \x + \xo 24:38-39 \xt Nag 7:6-23\x*Basenadiotoga Noa yana tutuye tomotoga i nunuatavutavuna, ꞌaniꞌava, yemuꞌava, nagiꞌava, avaꞌai i sousouyediga tomotoganidi kebu i da ꞌasetaiga, nika Noa i dodoga yana wakeye mwai bwaikina i ula tomotoganidi matatabudi i veꞌalawafawafa. Yau a vetomotogaotoga yaku mai-vaitugana wata baniꞌodi. \v 40 Tutuyanina ꞌwaineye tomotoga ꞌadi ꞌailuga i na folofolova bakule, tamu i na ꞌewai i na naweni, weꞌe tamu i na baileni. \v 41 Vevine ꞌadi ꞌailuga ꞌaniꞌani i na ꞌiꞌidewadewa, tamu i na ꞌewadi i na nawedi, weꞌe tamu i na bailedi. \p \v 42 \x + \xo 24:42 \xt Mad 25:13\x*Begaidi ꞌwa na miamia ꞌwa na ꞌisaꞌisa fai yau ꞌami Toveimea yaku souyagi ꞌana tutuya kebu ꞌwa da ꞌasetaiga. \v 43 \x + \xo 24:43 \xt Ve 3:3\x*ꞌWa na nuani. Tamu tomogo tovainago yana mai ꞌana tutuya i da ꞌasetaiga, i da ꞌisaꞌisa bega tovainagonina kebu ꞌana fata i na luku yana vanuge. \v 44 ꞌOmi wata baniꞌodi ꞌwa na ꞌisaꞌisa fai ꞌaiatanina ꞌwaineye ꞌwa na vo, Kebu i na maiga,” yau a vetomotogaotoga bei a na leꞌwa. \s1 Vona-awatabai Iesu yana mai wata tofolova ꞌadi tutula ꞌana ꞌewa faifaidi. \p \v 45 A na vonemi tofolova ꞌatumaina, kumanina ma yana ꞌaseta wata ma ꞌana vetumagana. ꞌAna toveimea i voneni yana tofolovavo ꞌifwaidi i na ꞌiꞌisaveꞌavinidi wata ꞌadiꞌadi i na veleveledi ꞌaiata ꞌaitamogana ꞌaitamogana mulieta i tauya. \v 46 Tutuyanina ꞌana toveimea i na vilai i na mai, ꞌaiꞌedi i na vematayakayaka folovanidi i na folofolovidi ꞌeba sosoana bwaikina tofolovanina ꞌwaineye. \v 47 \x + \xo 24:47 \xt Mad 25:21,23\x*A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌana toveimea i na voneni yana vanuga wata yana kukua matatabuna ꞌadi toꞌisaveꞌavina. \p \v 48-49 Weꞌe ꞌaiꞌedi tofolova sakoina, bola yana nuanua i na vo, ꞌAku toveimea bola, kebu i na mai-matayoꞌoga,” bega enavo tofolova i na nikenikedi weꞌe mali tomotoga sakoidi taiadi i na ꞌaniꞌani wata ufa toketokena i na yemuyemu bega ma fuedie nuadi i na lugaugaudi. \v 50 Baniꞌodi i na vevesauluvediga tamu tutuya tofolovanina kebu i da ꞌasetaiga yana toveimea i na mai yawaina i na velovogi. \v 51 I na toke i na nikei yana sauluvanina sakoina faifaina mulieta ꞌeba veviga bwaikina ꞌwaineye i na yatoi, tovekali taiadi i na ꞌweꞌweꞌwela wata maigidi i na yuyuyudi.” \c 25 \s1 Tomotoga yadi luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye ꞌana vona-awatabai. \p \v 1 \x + \xo 25:1 \xt Luk 12:35\x*Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌAiatanina a na vilaku a na mai, tomotoga yadi luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye side baniꞌodi. Tamu vavine i na nagi bega enavo neꞌeꞌela 10 ma yadi mageta i nagoi tomogo ꞌana lukamata faifaina. \v 2 ꞌAdi 5 ma yadi ꞌaseta, wata 5 nuadi ꞌanigaugaudi. \v 3-4 Nuadi ꞌanigaugaudi yadi mageta ma ufadi weꞌe i na ꞌaꞌavaga faifaina kebu tamu i da ꞌewaiga, weꞌe ꞌadi 5 ma yadi ꞌaseta yadi mageta i iwagidi wata yadi ufa i ꞌewadi. \v 5 Tonaginina i ꞌivogavogana bega vevinenidi ꞌadi 10 matadi i duduna i ꞌeno-mataiva. \p \v 6 ꞌAkonadi ꞌeno-waubeꞌu nika vegole i nogai i vo, Side tonagi i mimai. ꞌWa maia, ꞌwa na yogobodebodeni.” \v 7-8 Vevinenidi 10 i ꞌisa yadi mageta i kialakaidi nika vevine nuadi ꞌanigaugaudi i vona ediavo ꞌwaidie i vo, Yama mageta i ꞌweuꞌweu, yami ufayega ꞌwa da iwagema.” \v 9 Vevine ma yadi ꞌaseta ediavo yadi vona i tutuli i vo, Kebu, ufa deꞌe ꞌomi wata ꞌima kebu ꞌada fataga. ꞌWa nagoi ꞌeba kimwane ꞌwaineye bei yami ufa ꞌwa na ꞌewadi.” \v 10 Neꞌeꞌelanidi nuadi ꞌanigaugaudi i tauya i nunagoi kimwane faifaina, nika tonagi i leꞌwa. Neꞌeꞌelanidi ꞌadi 5 i ꞌidewadewa i lulukamata taiadi i luku nagi ꞌana ꞌani ꞌwaineye, ꞌawa i sibodai.” \p \v 11 \x + \xo 25:11 \xt Luk 13:25-27\x*I saiboda mulieta vevinenidi kimwane faifaina i nagoiga i leꞌwai, i vegole i vo, ꞌAuvea, ꞌAuvea, ꞌa da lukuwa.” \v 12 Tonaginina i vo, Aigodi ꞌomi kebu a da ꞌasetamiga.” \p \v 13 \x + \xo 25:13 \xt Luk 12:40\x*Iesu yana vonanina ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye i vo, Begaidi ꞌomi ꞌwa na ꞌisaꞌisa fai yaku mai-vaitugana ꞌana ꞌaiata ꞌalo ꞌana ꞌawasasa kebu ꞌwa da ꞌasetaiga.” \s1 Tomotoga yadi folova ꞌana tutula Yaubada ꞌwainega ꞌana vona-awatabai. \p \v 14 Wata Iesu i vona-awatabai yana mai faifaina i vo, Tamu tomogo i tautauya ꞌaniꞌie yana tofolovavo i golevaꞌaugidi yana kukua matatabuna i veledi i na ꞌisaveꞌavinidi. \v 15 \x + \xo 25:15 \xt Lom 12:6\x*Tamu i veleni lubulubu 5000, tamu lubulubu 2000, weꞌe tamu lubulubu 1000, nika i tauya. ꞌAitamogana ꞌaitamogana i velediga yadi ꞌaseta wata yadi toketokena ꞌana ꞌetowava ꞌwainega. \p \v 16 Tofolovanina lubulubu 5000 i ꞌewaiga i nago kebu i da mia-maimaiga maninina i vefoloveni, wata ꞌwainega ꞌimosoꞌi i veluagai lubulubu 5000. \v 17 Wata baniꞌodi tofolovanina lubulubu 2000 i ꞌewaiga i vefoloveni, wata lubulubu 2000 i ꞌewai. \v 18 Weꞌe tofolovanina ꞌadi vetonu, kumanina lubulubu 1000 i ꞌewaiga, i nago fwayafwaya i alai ꞌana toveimea yana mani i tavuni. \p \v 19 Toveimeanina i nagoga tutuya manamanawena i mia, mulieta i vilai i mai yana tofolovavo i vonedi i maia nuanuana i na ꞌasetai yana mani i ꞌimosoꞌiedi ꞌalo kebu. \v 20 Tofolovanina lubulubu 5000 i ꞌewaiga i luku maninina ma ꞌana ꞌimosoꞌi lubulubu 5000 i veleni i vo, ꞌAuvea, basenadi lubulubu 5000 ꞌu velekuga a vefoloveni, side wata lubulubu 5000 a veluagai.” \v 21 \x + \xo 25:21 \xt Luk 16:10\x*ꞌAna toveimea i voneni i vo, Mogitana ꞌomu todumwebika, yamu folova ꞌatumaiotogina. Mani saiꞌafo siaina ꞌwaineye ꞌu dumwebika, bega a na yatomu ꞌu na vetoꞌisaveꞌavina mani bwaikina ꞌwaineye. ꞌWaikuye taiadi ta na miamia ta na sososoana.” \p \v 22 Mulieta tofolovanina lubulubu 2000 i ꞌewaiga i luku i vona ꞌana toveimea ꞌwaineye i vo, ꞌAuvea, basenadi lubulubu 2000 ꞌu velekuga a vefoloveni, side wata lubulubu 2000 a veluagai.” \v 23 Yana toveimea i voneni i vo, Mogitana, ꞌomu todumwebika, yamu folova ꞌatumaiotogina. Mani saiꞌafo siaina ꞌwaineye ꞌu dumwebika, bega a na yatomu ꞌu na vetoꞌisaveꞌavina mani bwaikina ꞌwaineye. ꞌWaikuye taiadi ta na miamia ta na sososoana.” \p \v 24 Mulieta tofolovanina lubulubu 1000 i ꞌewaiga i luku i vona ꞌana toveimea ꞌwaineye i vo, ꞌAuvea a ꞌasetamu, ꞌomu tomogo faꞌalimu. Kebu ꞌu da bakubakulaga, ꞌu ꞌaꞌaialamo, tofolova i folofolova weꞌe ꞌomu tutulaꞌava ꞌu ꞌewaꞌewamo. \v 25 Yau a kololo ꞌaiꞌedi yamu mani a da vevuyoi bega a nago a giveni fwayafwaya nageneye. Side yamu maninina, ꞌasaꞌaiana ꞌu ꞌewai.” \v 26 ꞌAna toveimea i yagaia i vo, ꞌOmu tofolova sakoimu, dumwemu ꞌaina. ꞌOmu yamu nuanua igodina yau kebu a da bakubakulaga, a ꞌaꞌaialamo wata tofolova i folofolova faifaiku, weꞌe yau tutulaꞌava a ꞌewaꞌewamo. \v 27 Bega ꞌu nuani yaku mani ꞌu da naweni banika ꞌwaineye. A vilaku a mai yaku maninina ma ꞌana ꞌimosoꞌi a da ꞌewai.” \p \v 28 Bega yana tofolovavo ꞌifwaidi i vonedi i vo, Lubulubu 1000 ꞌwa eloi taunina tofolova sakoina, kumanina ma yana lubulubu 10,000 ꞌwa na veleni. \v 29 \x + \xo 25:29 \xt Mak 4:25\x*ꞌWa na eloiga fai ꞌaiꞌedi aitoi ꞌana veuveuta ꞌwainega i na folova-ꞌatumai, wata ꞌana ꞌimosoꞌi i na veluagai bwaikaotogina, weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi ꞌana veuveuta kebu i na folova-ꞌatumaieniga veuveutanina siaina i na eloꞌaꞌavai. \v 30 Weꞌe deꞌe tofolovanina dumwena ꞌaina avaꞌai ꞌana ꞌatumaina? ꞌWa naweni ꞌwa taweni i na obu dudubale bei i na ꞌweꞌweꞌwela wata maigina i na yuyuyuya.” \s1 Tomotoga i na vonayavuga Iesu mataneye. \p \v 31-32 \x + \xo 25:31-32 \xt Mad 16:27\x*Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌAwaie yau a vetomotogaotoga ma yaku mageta mataududulina a na mai abamega anelose matatabudi taiadi. Ma yaku veimea a na miabui ꞌeba miabui ꞌaiꞌaiwabuna ꞌwaineye, mulieta tomotoga ꞌadi ꞌailaꞌa tulina tulina fwayafwaya matatabuna ꞌwainega i na maia i na vonayavuga matakuye. I na ꞌaꞌava a na ꞌivisidi baniꞌodi ꞌaisaya ꞌadi toꞌisaveꞌavina sifi wata goti i yayatoꞌedi. \v 33 Yaku tomotoga a na yatodi ꞌaku ꞌatagiega weꞌe ꞌifwaidi tomotoga ꞌaku wamayega. \p \v 34 \x + \xo 25:34 \xt Luk 12:32\x*I na ꞌaꞌavana mulieta yau yadi Kini tomotoganidi ꞌaku ꞌatagiega a na vonedi a na vo, ꞌOmi ꞌakonadi Tamaku i vesauluva ꞌatumaina ꞌwaimie, ꞌwa maia ꞌwa na luku yana ꞌEba Veimea ꞌwaineye. Bola fwayafwaya kebu i da ꞌidewaiga, Yaubada ꞌeba veimeanina i ꞌidewa-vagaseni faifaimi. \p \v 35 ꞌWa na lukuga fai basenadi a lase, ꞌwa veꞌaniku, ꞌanigoku i lala, ufa ꞌwa veleku, tuliku siwe ꞌwa goleku a laka yami vanuge. \v 36 Kebu ꞌaku kalekoga, ꞌwa veꞌweseniku, a viga, ꞌwa lukebeku, a luku vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye, ꞌwa fogefogeku.” \v 37 Yaku tomotoganidi yadi sauluva ꞌatumaidi i na velutolieku i na vo, ꞌAuvea, maꞌavia ꞌa ꞌisemu ꞌu lase ꞌa veꞌanimu, ꞌalo ꞌanigomu i lala ufa ꞌa velemu? \v 38 Avaꞌai tutuyaga ꞌa ꞌisemu kebu a da ꞌisaꞌinanamuga ꞌa golemu ꞌu laka yama vanuge, ꞌalo kebu ꞌamu kalekoga a veꞌwesenimu? \v 39 Wata maꞌavia ꞌu viga ꞌalo ꞌu luku vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye ꞌa fogefogemu?” \v 40 \x + \xo 25:40 \xt Voa 19:17; Ibu 6:10\x*Yau yadi Kini yadi velutoli a na tutuli a na vo, A vona mogitana ꞌwaimie, tutuyanina tamu iaku tomogo-ꞌavoꞌavovo ꞌwa ꞌivaiseniga siwe ꞌasaꞌaiana yau ꞌwa ꞌivaiseku.” \p \v 41 \x + \xo 25:41 \xt Ve 20:10; Mad 7:23\x*Weꞌe tomotoganidi ꞌaku wamayega a na vonedi a na vo, ꞌOmi ꞌakonadi Yaubada i veimea vematavuloga ꞌwa na veluagai, ꞌwa nagoi ꞌai-ꞌalaꞌalata kebu yana ꞌweuga ꞌwaineye, ꞌainina Yaubada i ꞌidewa-vagaseni Seitani enavo yaiaina taiadi faifaidi. \v 42-43 ꞌWa na nagoiga fai basenadi a lase siwe kebu ꞌwa da veꞌanikuga, ꞌanigoku i lala ufa ꞌwa bodaku, yau tuliku ꞌwa ꞌiseku siwe kebu ꞌwa da goleku a da wai yami vanuge. Kebu ꞌaku kalekoga ꞌasaꞌaiana ꞌwa ꞌisekumo, a viga wata vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye a luku siwe kebu ꞌwa da ꞌisaveꞌavinikuga.” \v 44 Tovedumweꞌaiꞌainidi i na velutolieku i na vo, ꞌAuvea, maꞌavia ꞌa ꞌisemu, ꞌu lase, ꞌanigomu i lala, wata kebu ꞌamu kalekoga ꞌa bodamu. Weꞌe ꞌomu tomogo tulimu, ꞌu viga, ꞌalo vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye ꞌu luku ꞌa dumweꞌaiemu kebu ꞌa da ꞌivaisemuga?” \v 45 Yau yadi Kini yadi velutoli a na tutuli a na vo, A vona mogitana ꞌwaimie, tutuyanina tamu iaku tomogo-ꞌavoꞌavovo ꞌwa bodaiga ꞌalo kebu ꞌwa da ꞌivaiseniga, siwe ꞌasaꞌaiana yau ꞌwa bodaku wata kebu ꞌwa da ꞌivaisekuga.” \v 46 Mulieta a na veimea tovedumweꞌaiꞌainidi i na nago vematavuloga kebu yana ꞌaꞌavaga ꞌwaineye, weꞌe tomotoganidi yadi sauluva ꞌatumaidi mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai.” \c 26 \s1 I lauala Iesu ꞌana laugiva faifaina. \p \v 1-2 \x + \xo 26:1-2 \xt Sou 12:1-27; Mad 20:18\x*Iesu yana mai-vaitugana faifaina i ve i ꞌaꞌavana, mulieta yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, ꞌAkonadi ꞌwa ꞌasetai ꞌaiata ꞌailuga i na ꞌaꞌavana Sakali Uviꞌagalatagona i na velamu. Tutuyanina ꞌwaineye yau a vetomotogaotoga i na ꞌaniveleneku i na tutufwaseku ꞌai lagalagana ꞌwaineye.” \p \v 3 Tutuyanina ꞌwaineye tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi i vaꞌauta tovelomu ꞌadi toꞌedakumeta bwaikina ꞌana wagava Kaiafa yana vanuga bwaikina ꞌwaineye. \v 4 Bei i veifufu baniꞌodi i na munega givagivayega Iesu i na ꞌiveꞌavini i na luvewafai. \v 5 Siwe wata i vo, Kebu sakalie ta na ꞌiveꞌaviniga i na nunago tomotoga fuedi i na daba fai nuanuadi Iesu.” \s1 Iesu ꞌana iwaga ꞌatamana Bedani ꞌwaineye. \p \v 6 Iesu bola i miamia ꞌatamana Bedani, Saimoni kumanina basenadi i vewaiwaiseselaga yana vanuge. \v 7 I ꞌaniꞌani nika tamu vavine bunama i mieni, magaina ꞌatumaina wata ꞌana tutula bwaikina Iesu navaꞌauna i iwagi. Bei i koiaga kileu i ꞌidewai ꞌana ꞌisa ꞌatumaiotogina, ꞌana wagava alibasita. \p \v 8 Iesu yana tovetutuyamavo i ꞌiseni ma yadi luvulewa i manini i vo, Awale bunama i veꞌamubwadodoyeni? \v 9 Bunamanina i lubwaineni i da vekimwaneyeni mani bwaikina i da veluagai ꞌwainega wekowekoma i da ꞌivaisedi.” \v 10 Iesu yadi nuanua i ꞌasetai bega i vonedi i vo, Vavine kebu ꞌwa na ꞌivebunumayagi. Naninina i ꞌidewaiga ꞌatumaiotogina ꞌwaikuye i lubwaineni. \v 11 Wekowekoma tutuya fuedi taiadi ꞌwa na miamia weꞌe yau kebu. \v 12 \x + \xo 26:12 \xt Ion 19:40\x*I iwagikuga tomogoku i ꞌidewa-vagaseni ꞌaku veꞌufa faifaina, me Diu yada sauluva baniꞌodi. \v 13 A vona mogitana ꞌwaimie, bola Valaku ꞌAtumaina i na luluꞌageyeni fwayafwaya matatabuna ꞌwaineye, vavinenina yana folova ꞌwaikuye wata i na luluꞌivoneyeni ꞌana ꞌeba nuaveꞌavina.” \s1 Iudasa nuanuana Iesu i na ꞌetogiluveni. \p \v 14-15 Mulieta Iesu yana tovetutuyamavo 12 ꞌwaidiega tamu iadi ꞌana wagava Iudasa Isakaliota i nago tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo ꞌwaidie i vonedi i vo, ꞌAiꞌedi Iesu a na ꞌaniveleneniga ꞌwaimie avaꞌai ꞌwa na veleku?” Yana vona i noganogaiga kileu siliba matatabuna 30 i veleni. \v 16 Tutuyanina ꞌwainega i nagoga Iudasa i velamu i lalauala ꞌedaꞌeda ꞌatumaidi Iesu ꞌana ꞌetogiluva faifaina. \s1 Iesu ma yana tovetutuyamavo i ꞌani. \p \v 17 \x + \xo 26:17 \xt Sou 12:14-20\x*Me Diu Sakali Uviꞌagalatagona ꞌana ꞌaiata ꞌeba velamu ꞌwaineye beledi kebu ꞌana ꞌivebwaika i ꞌaniꞌani, ꞌadi ꞌeba tolinuataꞌi basenadiotoga Yaubada tubudiavo i ꞌitaꞌitaꞌiedi ꞌawalawa Itifita ꞌwainega faifaina. ꞌAiatanina ꞌwaineye Iesu yana tovetutuyamavo i maia i velutolieni i vo, Avaꞌaibe bei nuanuamu Uviꞌagalatagona ꞌana ꞌaniꞌani ꞌa na ꞌidewadewa?” \v 18 Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, ꞌWa na nagoi Ielusalema, tomogonina ꞌakonadi ꞌwa ꞌasetai, ꞌwa na voneni ꞌwa na vo, Yama Tove i vonaga yana tutuya ꞌakonadi i leꞌwa nuanuana ꞌima yana tovetutuyamavo taiadi Uviꞌagalatagona faifaina ꞌa na ꞌani yamu vanuge.” \v 19 Yana tovetutuyamavo i tauya i nagoi, avaꞌai Iesu i vonediga Uviꞌagalatagona faifaina i ꞌidewadewa. \p \v 20 ꞌAkonadi i lavia, bega Iesu ma yana tovetutuyamavo 12 i maia i miabui i na ꞌani. \v 21 I ꞌaniꞌani Iesu i vonedi i vo, A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌwaimiega tamu i na ꞌetogiluveku. \v 22 Tovetutuyamavo yana vona i nogai nuafoudi i veviga bega ꞌaitamogana ꞌaitamogana i vevelutolieni i vo, ꞌAuvea, voke yau, siwe a nuani kebu.” \v 23 \x + \xo 26:23 \xt Same 41:9\x*Iesu i vo, ꞌAma ꞌailugana ꞌama beledi ꞌa luluꞌutuva ꞌaivoeye, kumanina.” \v 24 Basenadiotoga i kilumi Yaubada yana Buki ꞌwaineye yau a vetomotogaotoga i na nikeku a na wafa, i vonaga mogitana, weꞌe yau a vetomotogaotoga ꞌaku toꞌetogiluva nuakalikalina. ꞌAko kebu i da tubugaga ꞌatumaina, siwe fai i tubuga yana sakonanina faifaina veviga bwaikina i na veluagai.” \v 25 Iudasa, taunina toꞌetogiluva i vona i vo, Tove, voke yau, siwe a nuani kebu.” Iesu i vo, ꞌU vonaga, ꞌasaꞌaiana ꞌomu.” \s1 Iesu yana ꞌani. \p \v 26 \x + \xo 26:26 \xt Ion 6:54-56\x*Bola i ꞌaniꞌani, Iesu ꞌaniꞌani i ꞌewai, i vekaiwa Yaubada ꞌwaineye mulieta i ꞌivivia i ꞌaꞌavana yana tovetutuyamavo i veledi. I vonedi i vo, ꞌAniꞌani deꞌe ꞌasaꞌaiana tomogoku, ꞌwa na ꞌewai ꞌwa na ꞌania.” \p \v 27-28 \x + \xo 26:27-28 \xt Sou 24:8; 1 Kol 10:16\x*Mulieta oine ma vedina i ꞌewai, i vekaiwa Yaubada ꞌwaineye i ꞌaꞌavana i veledi i vo, Matatabumi ꞌwa na yemu. Oine deꞌe ꞌasaꞌaiana dayagiku, i na ilolo fuemi faifaimi bega Yaubada yami sakona i na nuatavunidi. Yaku wafanina ꞌwainega Yaubada yana Veakutagona ꞌIvauna basenadi faifaina i vonaꞌawaufaufa i na velamu ꞌwaimie. \v 29 A vona mogitana ꞌwaimie, oine deꞌe kebu wata a na yemuga, i na nagoga mulieta oine ꞌivauna taiadi ta na yemu Tamaku yana ꞌEba Veimea nageneye.” \v 30 Iesu i vonaꞌaꞌava lei subisubia tamu i silakai i lei mulieta i nago i laka ꞌOya Olive. \s1 Iesu i vona-vagata Fita i na veꞌeweniga faifaina. \p \v 31 \x + \xo 26:31 \xt Ion 16:32; Sek 13:7\x*Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, ꞌAko lovananina matatabumi ꞌwa na degaloveku fai basenadiotoga Yaubada yana Buki ꞌwaineye i kilumi faifaimi i vo, \p Yaubada toꞌisaveꞌavina i na nikei i na wafa, weꞌe ꞌaisaya \p sifi i na veꞌaladegadega.” \p \v 32 \x + \xo 26:32 \xt Mad 28:7\x*Vonanina i kilumiga i na nikeku faifaina mogitana, siwe tutuyanina Yaubada i na sivetovoiku a na kumeta a na nago Galili bei ta na veluaga.” \p \v 33 Fita i vona-matayoꞌo i vo, ꞌAiꞌedi tomotoga matatabudi i na degalovemu, weꞌe yau kebu tamu saiꞌafo a na degalovemuga.” \v 34 \x + \xo 26:34 \xt Mad 26:69-75\x*Iesu Fita i voneni i vo, A vona mogitana ꞌwaimuye ꞌako lovane bola kamukamu kebu i na kwagega nagami tutuya ꞌaitonu ꞌu na bavusebeku.” \v 35 Fita i vo, ꞌAiꞌedi taiadi ta na wafaga i lubwaineku, siwe kebu a na vo, Yau Iesu kebu a da ꞌasetaiga.” Avaꞌai Fita i voneyeniga, enavo ꞌifwaidi wata baniꞌodi i vona. \s1 Iesu i nago Gedesemani bei i veluꞌui. \p \v 36 Mulieta Iesu ma yana tovetutuyamavo i nagoi tamu walaꞌai ꞌatumaina ꞌwaineye ꞌana wagava Gedesemani, bei yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, Side bei ꞌwa na miabui ꞌwa na miamiani, yau sino bei a na nago a na veluꞌui.” \v 37-38 \x + \xo 26:37-38 \xt Ion 12:27\x*Tomotoga ꞌadi ꞌaitonu i vonedi taiadi i nagoi, Fita, wata Sebedi natunavo ꞌadi ꞌailuga Iemesa wata Ioni. Venuafouviga wata nuavita bwaikina Iesu i vebaeni i vonedi i vo, Yaku nuavita bwaikaotogina ꞌwa da vo nuafouku i da ꞌeꞌetokadia wata ꞌwainega saiꞌafoga a na wafa. Side bei ꞌwa na miamia kebu ꞌwa na ꞌenoga ta na ꞌisaꞌisa.” \p \v 39 \x + \xo 26:39 \xt Ibu 5:7-8\x*I vaganago i lumataꞌafufu i veluꞌui i vo, Tamaku, ꞌaiꞌedi yamu nuanua i na lubwaineniga vita deꞌe wata wafa ꞌu da ꞌewadi ꞌwaikuyega. Siwe ꞌasaꞌaiana, deꞌe kebu yau yaku nuanuaga, ꞌomu yamu nuanua bega a na vematayakeyakenimo.” \p \v 40 I veluꞌui i ꞌaꞌavana i vilai i nago yana tovetutuyamavo i ꞌisedi i ꞌenoꞌenovi. I luvagonidi Fita i voneni i vo, Awale ꞌwa ꞌenoꞌenovi, ta da ꞌisaꞌisa ꞌawasasa ꞌaitamogana. \v 41 ꞌWa na ꞌisaꞌisa wata ꞌwa na veveluꞌui nika kebu vetalaimimila ꞌwaineye ꞌwa na beꞌuga. Nuanuami ꞌwa na ꞌivaiseku siwe yami toketokena i mwea.” \p \v 42 \x + \xo 26:42 \xt Ibu 4:15\x*Wata ꞌana veluga Iesu i vaganago i veluꞌui i vo, Tamaku, ꞌaiꞌedi kebu ꞌana fata ꞌaku vita wata wafa ꞌu na ꞌewadiga, ꞌasaꞌaiana a tauyeku ꞌwaidie, yamu nuanua a na ꞌidewai.” \v 43 Wata i vilai i mai yana tovetutuyamavo i ꞌisedi i ꞌenoꞌenovi fai matadi i duduna-ꞌafoꞌafo. \v 44 Wata i ꞌiawedi i vilai i nago ꞌana vetonu i veluꞌui, yana veluꞌuinidi i luvaituganidi. \p \v 45-46 Mulieta i vilai i mai yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, ꞌOmi ꞌalo ꞌwa ꞌenoꞌenovi. ꞌWa ꞌisanaweni, ꞌaku toꞌetogiluva i leꞌwa. Yau a vetomotogaotoga yaku tutuya ꞌakonadi i leꞌwa bega i na ꞌaniveleneku tosakona yadi toketokena ꞌwaineye. ꞌWa tovoi ta na nagoi ꞌwaidie.” \s1 Iesu ꞌana ꞌiveꞌavina. \p \v 47 Bola Iesu i veveifufu nika Iudasa i mai, kumanina tamu Iesu yana tovetutuyamavo 12 ꞌwaidiega. ꞌAilaꞌa bwaikina taiadi i maia, ma yadi kefata wata fulumai, tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi ꞌwaidiega i vetunedi i maia. \v 48 Toꞌetogiluvanina ꞌakonadi ꞌailaꞌa i vona-vagasedi yana tugusa i vo, Tomogonina a na ꞌavalamaigiga, kumanina nuanuami, ꞌwa na ꞌiveꞌavini.” \v 49 Tutuyanina i leꞌwai, Iudasa tonovina i nago Iesu i ꞌavalamaigina i voneni i vo, Tove, kaiwa.” \p \v 50 Iesu i voneni i vo, Iaku, avaꞌai nuanuamu ꞌu ꞌidewa-matayoꞌoi.” Mulieta Iudasa enavo i maia Iesu i toke i ꞌiveꞌavini. \v 51 \x + \xo 26:51 \xt Ion 18:26\x*Tamu Iesu yana tovetutuyama i ꞌisedi, yana kefata i yoꞌei tovelomu bwaikina yana tofolova igodi i da nikei tanigaꞌavana i tutuomuya. \v 52 Iesu tovetutuyamanina i voneni i vo, ꞌU ꞌailove, yamu kefata ꞌana ꞌeba ꞌaidodoga ꞌwaineye ꞌu dodogi, egavo kefatayega i na vetalagaga wata mali tomotoga kefatayega i na luvewafadi. \v 53 ꞌWa da nuani, ꞌaiꞌedi nuanuaku a da veluꞌui Tamaku ꞌwaineye, anelose ꞌailaꞌa 12 ꞌalo ꞌaivia baniꞌodi i da vetunedi i da ꞌitaꞌitaꞌieku. \v 54 I da ꞌitaꞌitaꞌiekuga, avaꞌai basenadiotoga i kilumiga Yaubada yana Buki nageneye naninidi i lubwainedi i na souyedi, ꞌako kebu ꞌadi mogitana i da souyediga.” \p \v 55 Tomotoganidi i maia Iesu ꞌana ꞌiveꞌavina faifaina i vonedi i vo, Yau ꞌwa da vo toꞌainike bega ꞌwa maia ma yami kefata wata fulumai ꞌaku ꞌiveꞌavina faifaina. ꞌAiata ꞌaitamogana ꞌaitamogana a mimiabui vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye a veve siwe kebu bei ꞌwa da ꞌiveꞌavinikuga. \v 56 \x + \xo 26:56 \xt Mad 26:31; Ion 16:32\x*Weꞌe naninidi ꞌwa ꞌidewadiga ꞌwaikuye nika avaꞌai basenadi Yaubada yana toluꞌivonavo i kilumidi faifaiku yana Buki ꞌwaineye, ꞌadi mogitana i souyedi.” \p Iesu i vonaꞌaꞌavana yana tovetutuyamavo matatabudi i degalovei. \s1 Iesu i tovoi Diu Kaniselo matadie. \p \v 57 Lovananina ꞌwaineye veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata me Diu toꞌedakumeta ꞌauꞌauveadi i vaꞌauta tovelomu bwaikina yana vanuge ꞌana wagava Kaiafa. Toꞌiveꞌavinanidi Iesu i ꞌewai i mieni ꞌwaidie. \v 58 Fita i yogoꞌwaila siwe ꞌaniꞌieogose kebu lilivadie, i nago i luku vanuganina ꞌana kali nageneye, tanotanoge i miabui tolugaviavo taiadi, Iesu i vemataꞌiꞌiꞌieni. \p \v 59 Vanuganina nageneye tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata ꞌifwaidi Diu Kaniselovo Iesu yana vonayavuga i noganogai nuanuadi vekaliega i na ꞌivewafai, siwe kebu tamu yana sakona i da veluagaiga. \v 60-61 \x + \xo 26:60-61 \xt Ion 2:19-21\x*Tomotoga fuedi i tovoi i luꞌivona-vekavekali siwe kebu mogitanaga. Mulieta ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye tomotoga ꞌadi ꞌailuga i tovoi i vona i vo, Tamu tutuya ꞌa nogai deꞌe kumanina i vo, Yau vanuga ꞌeba veluꞌui a da geuyaga, ꞌaku fata ꞌaiata ꞌaitonu nagedie a da vetovoi-vaitugani.” \v 62 Tovelomu bwaikina i tovoi i voneni i vo, I vevitamuga, bonadi ꞌu tutuli, i vona mogitana ꞌalo kebu?” \p \v 63 \x + \xo 26:63 \xt Ais 53:7\x*Siwe Iesu kebu tamu avaꞌai i da voneyeniga i veveꞌwada. Wata tovelomu bwaikina i velutoli-vaitugana Iesu ꞌwaineye i vo, Yaubada miamia-vagaina mataneye ꞌu na vona mogitana kebu ꞌu na vekaliga, mogitana ꞌomu Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina wata Natuna ꞌalo kebu?” \v 64 \x + \xo 26:64 \xt Dan 7:13; Mad 24:30\x*Tovelomu bwaikina yana velutoli Iesu i tutuli i vo, ꞌU vonaga, ꞌasaꞌaiana baniꞌodi. Siwe matatabumi a na vonemi. ꞌAwaie yau a vetomotogaotoga ꞌwa na ꞌiseku ma yaku veimea Yaubada Bwaikaotogina ꞌana ꞌatagiega a na miabui, wata abamega a na obuobuma waowa ꞌwainega.” \p \v 65 \x + \xo 26:65 \xt Ion 10:33\x*Iesu yana vona faifaina tovelomunina ma yana kamogala ꞌana talauma i silabuꞌi i vo, ꞌWa nogai? I vona-awadamana Yaubada ꞌwaineye. ꞌAkonadi yana sakona ꞌwa nogai, tovevita ꞌifwaidi ꞌasaꞌaiana, kebu i na vonavonaga. \v 66 \x + \xo 26:66 \xt Ion 19:7; Vei 24:16\x*Weꞌe ꞌomi ꞌwa da nuani i na wafa ꞌalo kebu?” Kaniselovo yana vona i tutuli i vo, Yana vonanina ꞌana nogaya i lubwaineni wafa.” \p \v 67-68 \x + \xo 26:67-68 \xt Ais 53:5\x*Mulieta i kiwakiwala maigineye, nimadi i nunumidi i nikenikei, i ꞌaꞌavana matana i umadina nimadiega i nikenikei wata i sidibidibieni i vo, ꞌOmu igodi Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, yama fio, ꞌu da nuaniga aitoi i nikemu?” \s1 Fita i veꞌeweni Iesu. \p \v 69 Weꞌe Fita i miabui i miamia tanotanoge, i miamiaga nika tamu vavine, tovelomu bwaikina yana tofolova, i mai i voneni i vo, Iesu tomogo Galili, ꞌomu wata taiadi ꞌwa yabayaba.” \p \v 70-71 Siwe tomotoga fuedi matadie i veꞌewa i vo, ꞌOmu avaꞌai ꞌu vonevoneyeni.” \p Mulieta i vaganago kali ꞌana ꞌeba luku ꞌwaineye, wata tamu tofolova vevinena Fita i ꞌiseni tomotoga i vonedi i vo, Tomogo deꞌe Iesu tomogo Nasaledi taiadi i yabayaba.” \v 72 Nika wata Fita i veꞌewa i vo, Tamada, kebu tamu saiꞌafo a da ꞌasetai tomogonina.” \p \v 73 Kebu tutuya manamanawenaga, nika tomotoganidi bei i miamianiga i nagoi Fita ꞌwaineye i voneni i vo, Vona mogitana, ꞌomu tamu Iesu iana, yamu itu ꞌana nogaya ꞌomu wata Iesu ma fuemie me Galili.” \v 74 Nika Fita i veꞌawafatafata i vo, ꞌAiꞌedi a da vevekaliga, Yaubada i da nikeku, weꞌe aigodi, tomogonina kebu a da ꞌaseta-tonovi.” Fita i vonaꞌaꞌava nika kamukamu i kwage. \v 75 \x + \xo 26:75 \xt Mad 26:34\x*I nogai, i nuani Iesu yana vona i voneniga i vo, ꞌAko lovane bola kamukamu kebu i na kwagega nagami tutuya ꞌaitonu ꞌu na bavusebeku.” Fita vonanina i nuani i souyeni ꞌatamane i taibwaubwau. \c 27 \s1 Iesu i naweni Failato ꞌwaineye. \p \v 1 I ꞌatai ꞌawaꞌawaiogose tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo, wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi Iesu yana wafa ꞌana ꞌeda tonovina faifaina i venuaꞌivina. \v 2 I veifufu i ꞌaꞌavana bulava kainumu ꞌwainega i yogoni i naweni i ꞌaniveleneni Failato ꞌwaineye, taunina gabemani, toveimea bwaikina Loma ꞌwainega. \s1 Iudasa yana wafa ifufuna. \p \v 3 \x + \xo 27:3 \xt Mad 26:14-15\x*Tutuyanina Iudasa, taunina toꞌetogiluva i ꞌasetai toꞌedakumetanidi yadi veimea Iesu i na wafa, i nuavilai, maninina siliba 30 i naweni nuanuana i na vevilai tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi ꞌwaidie. \v 4 I vonedi i vo, Yau a sakona, tomogonina a ꞌetogiluveniga yana sauluva tonovidi, siwe ꞌwa veimea i na wafa.” I voneni i vo, ꞌOmu taunimu, awale ꞌu vonevonema?” \v 5 Bega Iudasa maninina i taweni i nago vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana ꞌefeꞌefeye, mulieta i obu i nago taunina i ꞌetoꞌimeni. \p \v 6 Tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo maninina i ꞌewai i vona i vo, Deꞌe maninina tamu tomogo yana wafa tutulina, ꞌaiꞌedi ta na yatoi vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana mani taiadi yada veimea ta na geuya.” \v 7 I veifufu i ꞌaꞌavana taunidi yadi nuanua i faliꞌatumaieni bega maninina ꞌwainega tamu tanoga i kimwanei. Tanoganina nagami nau ꞌana toꞌabi yadi fwayafwaya dekudekuna ꞌwainega i ꞌabiꞌabidi nau, siwe tutuya deꞌe i kimwanei i na vetaumata mali tomotoga faifaidi. \v 8 Fai maninina ꞌwainega i kimwaneiga bega i velamu i maiga ꞌasiau i golegoleni Tanoga Dayadayagina. \p \v 9-10 \x + \xo 27:9-10 \xt Sek 11:12-13; Iel 32:6-9\x*Tanoganina i kimwaneiga, Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Ielemaia yana vona-vagata ꞌana mogitana i souyeni. Basenadiotoga i vona i vo, \p Me Isileli taunidi yadi nuanua i faliꞌatumaieni, \p tomogo tutulina i yatoiga mani siliba 30, ꞌwainega nau ꞌana toꞌabi yadi tanoga i kimwanei. ꞌAna kimwane faifaina \p yau nagami ꞌAuvea Yaubada i voneku.” \s1 Iesu i vonayavuga Failato mataneye. \p \v 11 Weꞌe Iesu i tovotovoi Failato mataneye, taunina gabemani Loma ꞌwainega, i velutolieni i vo, ꞌOmu me Diu yadi kini?” Iesu i vo, ꞌAsaꞌaiana ꞌu vona baniꞌodi.” \v 12 \x + \xo 27:12 \xt Mad 26:63; Ais 53:7\x*Siwe tutuyanina tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi i vevevita-maimaigiga Iesu kebu i da vonavona i veveꞌwadamo. \v 13 Begaidi Failato i voneni i vo, I vevevitamuga nani tulina tulina ꞌwaidiega ꞌu noganogai ꞌalo kebu?” \v 14 Siwe Iesu i baila kebu nuanuana vonanidi i na tutulidi begaidi Failato nuana i vogani. \s1 Failato i veimea Iesu i na wafa. \p \v 15 Malamala ꞌaitamogana ꞌaitamogana me Diu i sakasakali Uviꞌagalatagona faifaina. Sakalinina ꞌwaineye me Diu fuedi tamu iadi yogoyogonina i vevenuaꞌivineni bega gabemani i ꞌeꞌetoyavuya vanuga ꞌeba yogona ꞌwainega. \v 16 Tutuyanina ꞌwaineye tamu tomogo ꞌana wagava Balaba i miamia vanuga ꞌeba yogona nageneye, taunina toꞌainike tomotoga fuedi i ꞌasetai. \v 17-18 \x + \xo 27:17-18 \xt Ion 11:47-48, 12:19\x*Me Diu toꞌedakumetavo yadi nuanua Failato i ꞌasetai, fai Iesu i veꞌunumagigieni begaidi i ꞌaniveleneni. Bega tutuyanina tomotoga fuedi i vaꞌauta Failato i velutoliedi i vo, Aitoi tomotogaga nuanuami a na ꞌetoyavuya, Balaba, ꞌalo Iesu, kumanina i golegoleni Keliso?” \p \v 19 Failato i miabuiga vonayavuga ꞌana ꞌeba miabui ꞌwaineye, bola i vevelutolitoli nika tamu tomogo vala i mieni Failato yana vavine ꞌwaidiega i vo, Tomogo weꞌe kebu i da sakonaga. Kebu tamu avaꞌai ꞌu na ꞌidewai ꞌwaineye fai lovane ꞌa ꞌenoneganega ꞌa ꞌiseni ꞌa kololo wata nuafouma i veviga.” \p \v 20 Failato yana vavine ꞌadi ꞌenoneganega bola i veveifufuyeni, tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi ꞌailaꞌa nuadi i ꞌaniꞌanidi bega Failato i na voneni Balaba i na ꞌetoyavuya weꞌe Iesu i na luvewafai. \p \v 21 \x + \xo 27:21 \xt Fol 3:14\x*Mulieta Failato i velutoli-vaitugana ꞌwaidie i vo, Aitoi tomotogaga nuanuami a na ꞌetoyavuya?” ꞌAilaꞌa i vo, Nuanuama Balaba.” \v 22 Wata Failato i velutoliedi i vo, Weꞌe Iesu, kumanina i golegoleni Keliso, baniꞌodi a na munegi?” I vo, ꞌU tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye.” \v 23 Nika Failato i velutoli-vaituganedi i vo, Yana sakona avaꞌai?” Siwe tomotoga i toke i vegolegole i vo, ꞌU tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye.” \v 24 Tutuyanina Failato i ꞌasetai tomotoga kebu nuanuadi yana nuanua, ꞌaiseꞌavadi i veveꞌalamagiꞌai saiꞌafoga vetalaga i da souyeni, bega ufa i mieni matadie nimana i lekoadi. I vonedi i vo, Deꞌe yami ꞌeba ꞌisa, tomogo deꞌe yana wafa ꞌana vita yau kebu a na tovoieni, ꞌomi ꞌami vita.” \v 25 ꞌAilaꞌa matatabudi yana vona i tutuli i vo, ꞌAsaꞌaiana yana wafa ꞌana vita ꞌima natumavo taiadi ꞌa na tovoieni.” \v 26 Fai tomotoga nuanuadi Balaba, Failato i ꞌetoyavuya weꞌe maꞌitufa i veimea Iesu i toke i fitali i ꞌaꞌavana i ꞌaniveleneni me Loma tolugaviavo ꞌwaidie i na tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye. \s1 Tolugaviavo Iesu i ꞌivekokovi. \p \v 27 Mulieta Failato yana tolugaviavo Iesu i naweni gabemani yadi vanuga bwaikina ꞌwaineye. Bei tolugaviavo ꞌailaꞌanidi matatabudi i maia i tovififineni i na sidibidibieni. \v 28 ꞌAna kaleko i yavudi mali kaleko yamoyamoina ꞌwainega i vekalekoi. \v 29 I vekalekoi i ꞌaꞌavana fisili ma yana ꞌibadi i ꞌetofifini ꞌunuꞌununeye i biuleni wata wautogana i ꞌewai i vekiaꞌumia ꞌana ꞌatagiega. Vaigavunidi kini ꞌadi vaigavu baniꞌodi, igodi i ꞌoduꞌodu mataneye i sidibidibieni, i vo, Kaiwa, ꞌomu me Diu yadi kini.” \v 30 \x + \xo 27:30 \xt Ais 50:6\x*I kiwakiwali wata wautogananina ꞌwainega ꞌunuꞌununeye i ꞌaꞌainike. \v 31 Naninidi i ꞌidewadi i ꞌaꞌavana, kalekonina yamoyamoina i yavuya taunina ꞌana kaleko ꞌwainega i vekalekoi, mulieta i vagavaia i naweni i na tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye. \s1 Iesu ꞌana tutufwatagi. \p \v 32 I souyedi i nunagoi tamu tomogo Sailini ꞌana wagava Saimoni i veluagai i lukakadeni Iesu ꞌana ꞌai lagalagana i eva. \v 33 I ꞌewa i nagoi i leꞌwa tamu ꞌawalawa ꞌwaineye ꞌana wagava Goligota, ꞌana saivila ꞌUnuꞌunu Luluꞌava. \v 34 \x + \xo 27:34 \xt Same 69:21\x*Bei oine i ꞌidewai tamu konini golana taiadi i veleni i na yemu bega ꞌana kiniꞌona kebu i na veviga, siwe i baila veviganina faifaina i tauyeni. \p \v 35 \x + \xo 27:35 \xt Same 22:18\x*Mulieta i tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye, i ꞌaꞌavana tolugaviavo nuanuadi Iesu ꞌana kaleko i na veusedi begaidi tamu ꞌwava i ꞌwaveni baniꞌodi kate. ꞌAiꞌedi aitoi i na kumetaga avaꞌai kalekoga nuanuana i na ꞌewai. \v 36 I ꞌaꞌavana mulieta i miabui i ꞌisaꞌisamo. \v 37 ꞌAna ꞌai lagalagana tabwaneye vonanina ꞌwainega i vevitaiga i kilumi i tutufwaseni i vo, \p TOMOGO DEꞌE IESU, ME DIU YADI KINI. \p \v 38 \x + \xo 27:38 \xt Ais 53:12\x*Wata tovainago ꞌadi ꞌailuga i tutufwasedi, tamu Iesu ꞌana ꞌatagiega, tamu ꞌana wamayega. \p \v 39-40 \x + \xo 27:39-40 \xt Same 22:7; \xt Ion 2:19\x*Tomotoga ꞌai lagalagana lilivaneamo i nunagoi, i veugalewalewa wata Iesu i yagayagaia i vo, ꞌOmu igodi vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌu da sigeuya wata ꞌaiata ꞌaitonu nagedie ꞌu da vetovoia. ꞌAiꞌedi ꞌomu Yaubada natuna, nika taunimu ꞌu ꞌitaꞌitaꞌiemu, ꞌu obuma ꞌai lagalagana ꞌwainega.” \p \v 41-42 Wata baniꞌodi tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo, veꞌetoboda ꞌadi tovevo, wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi i sidibidibieni i vo, Tomotoga ꞌifwaidi i ꞌitaꞌitaꞌiedi, weꞌe taunina kebu ꞌana fata. Igodi me Isileli yada Kini. ꞌAiꞌedi ꞌasiauotoga i da obuma ꞌai lagalagana ꞌwainega ta da veꞌawamogitana. \v 43 \x + \xo 27:43 \xt Same 22:8; Ion 5:18\x*I vetumagana Yaubada ꞌwaineye wata i vo, Yau Natuna,” nika ta na ꞌiseni ꞌaiꞌedi mogitana Yaubada nuanuana i na ꞌitaꞌitaꞌieni.” \v 44 Wata baniꞌodi tovainagonidi i tutufwasediga ma fuedie i manini. \s1 Iesu i wafa. \p \v 45 ꞌAiata ꞌana utukamwana ꞌwaineye fwayafwaya matatabuna i dudubali, dudubalanina i ꞌenoꞌeno ꞌawasasa ꞌaitonu. \v 46 \x + \xo 27:46 \xt Same 22:1\x*Lavilavie baniꞌodi 3 kiloki Iesu i toke i vegole me Diu bonadiega i vo, Iloi, Iloi, lema sabakitani,” ꞌana saivila, Yaku Yaubada, yaku Yaubada, awale ꞌu bailaotogeku?” \v 47 ꞌIfwaidi tomotoga i tovotovoiga bonana i nogai i vo, Ilaitia, kumanina basenadiotoga i nago abame, i golegoleni nuanuana i na mai i na ꞌivaiseni.” \v 48 Tamu tomogo i lilide i nago kikifa i luꞌutuvi oine yuyuna ꞌwaineye, tamu ꞌai ꞌwaineye i velugaganeni i ꞌiyoyoeni Iesu ꞌwaineye nuanuana i na yemu. \v 49 Nika ꞌifwaidi i vo, ꞌU veꞌwada, nagami ta na ꞌiseni voke Ilaitia i mimai i na ꞌitaꞌitaꞌieni.” \p \v 50 Wata Iesu i toke i vegole, ꞌanuꞌanununa i tauyeni nika yawaina i ꞌawatagoni. \p \v 51-52 \x + \xo 27:51-52 \xt Sou 26:31-33; Ibu 10:19-20\x*Vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye tamu kaleko bwaikina Yaubada yana tutudaba tabutabuotogina i sisibodeni. Tutuyanina Iesu yawaina i ꞌaꞌavaga kalekonina i ꞌanilabuꞌalugedi, tabwanega i obu dibuneye, nika baniꞌodi i sibaleni ꞌeba luku Yaubada ꞌwaineye. Yoyoyo i yue, kileu i ꞌanifuadi, wata taumata ꞌifwaidi i siꞌididi, Yaubada yana tomotoga ꞌatumaidi basenadi i wafaga, fuedi i yawasa. \v 53 ꞌAdi taumata i ꞌiawedi, mulieta tutuyanina Iesu wafayega i tovoi tomotoganidi i nagoi Ielusalema, bei tomotoga fuedi i ꞌisedi. \p \v 54 Weꞌe tolugaviavo ma yadi toꞌedakumeta ꞌai lagalagana lilivaneye i tovoi i ꞌiseꞌiseni, nika yoyoyo i yue, dudubala wata nani ꞌifwaidi i ꞌisedi i kololo bwaikina i veꞌawamogitana i vo, Vona mogitana, taunina Yaubada Natuna.” \p \v 55 \x + \xo 27:55 \xt Luk 8:2-3\x*Wata vevine fuedi ꞌaniꞌieyega i tovoi i ꞌisanago ꞌai lagalagana ꞌwaineye, kumanidiavo Iesu taiadi Galiliega i maia ꞌana toꞌaivaita. \v 56 Vevinenidi ꞌwaidiega ꞌadi ꞌaitonu side ꞌadi wagava, Meli ꞌatamana Magidala ꞌwainega, Meli Iemesa ma taina Iosefa inadi, wata Sebedi yana vavine, kumanidi Iemesa ma taina Ioni inadi. \s1 Iesu ꞌana veꞌufa. \p \v 57 ꞌAkonadi i laviotogi tamu tomogo ꞌatamana Alimadia ꞌwainega i mai ꞌana wagava Iosefa, taunina tamu Iesu yana tovetutuyama wata ꞌaiꞌaiwabuna. \v 58 \x + \xo 27:58 \xt VeL 21:22-23\x*I nago Failato ꞌwaineye i veluꞌui Iesu tomogona faifaina. Bega Failato yana tolugaviavo i vonedi Iesu tomogona i na taꞌia Iosefa i na veleni. \v 59-60 \x + \xo 27:59-60 \xt Ais 53:9\x*Iosefa Iesu tomogona i naweni kaleko ꞌivauna wata ꞌavuꞌavuna ꞌwainega i fania, mulieta taunina ꞌana taumata bogiotoga i ala-vagaseniga matumatu ꞌwaineye, bei i veꞌufai. I veꞌufaina kileu bababana i ketoi i mieni taumata ꞌawana i vetovibodai mulieta i tauya. \v 61 Meli ꞌatamana Magidala ꞌwainega ma wagavina Meli i miabui taumata matanega i ꞌiseꞌiseni. \s1 Iesu ꞌana taumata i veꞌisabodeni. \p \v 62-63 \x + \xo 27:62-63 \xt Mad 16:21; Ion 2:19-21\x*Iesu i tutufwaseniga me Diu yadi ꞌAiata ꞌIdewadewa ꞌwaineye, bega i ꞌatai tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata totafalolo Falisi i nagoi Failato ꞌwaineye i voneni i vo, ꞌAuvea, tamu vona a nuanuani Iesu kumanina tovekali basenadi ma yawaineye i vona i vo, A na wafa siwe ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye wata a na tovoi.” \v 64 Fai baniꞌodi i voneyedi nuanuama ꞌu na veimea taumata i na veꞌisabodeni i na nagoga ꞌaiata ꞌaitonu i na ꞌaꞌavana mulieta i na ꞌiaweni. I na veꞌisabodeniga nika yana tovetutuyamavo kebu ꞌadi fata i na nago tomogona i na vinagoi i na yatovaiꞌedeni, weꞌe tomotoga i na vekaliedi i na vo, ꞌAkonadi i tovoi wafayega.” Nika vekalinina i na vebwaika-ꞌafoꞌafo nagami yana vekali saiꞌafo siaina.” \v 65 Bega Failato i vonedi i vo, Tolugaviavo a tauyedi, ꞌwa nawedi taumata i na ꞌisaveꞌavini, ꞌakonadi i ꞌasetai siwe ꞌwa na veꞌisaboda-ꞌatumaieni.” \v 66 Failato i vonedi i ꞌaꞌavana, i tauya i nagoi, taumatanina ꞌana saiboda ꞌwaineye yadi tugusa i yatoi bega kebu tamu aitoi ꞌana fata i na luku, wata tolugavianidi i vonedi i na veꞌisabodeni nika i tauya. \c 28 \s1 Iesu i tovoi-vaitugana wafayega. \p \v 1 Me Diu yadi ꞌAiata Veawai i ꞌaꞌavana, Tafalolo ꞌawaꞌawaiogose, Meli ꞌatamana Magidala ꞌwainega ma wagavina Meli i tovoi i nagoi taumata i na ꞌiseni. \p \v 2 Yoyoyo bwaikina i yuega ꞌAuvea yana anelose abamega i obuma kileu bababana bega taumata i sibodaiga i bifeleni i laka tabwaneye i miabui. \v 3 Anelosenina ꞌana ꞌisa ꞌwa da vo tomuyoana i da kianamali weꞌe ꞌana kaleko ꞌadi lauꞌavu mataududulidi. \v 4 Tolugavianidi i ꞌiseni i kololo bwaikina i tatava nika i ꞌanifoidi ꞌadi ꞌisa ꞌwa da vo i da wafa. \p \v 5 Anelosenina vevine i vonedi i vo, Weꞌe ꞌomi kebu ꞌwa na kolologa. A ꞌasetami Iesu kumanina i tutufwaseniga ꞌai lagalagana ꞌwaineye ꞌwa lulualeni. \v 6 \x + \xo 28:6 \xt Mad 16:21\x*Deꞌe kebu, ꞌakonadi i tovoi wafayega baniꞌodi basenadi i vona. ꞌWa maia ꞌwa na ꞌiseni ꞌana ꞌiviꞌava.” \p \v 7 \x + \xo 28:7 \xt Mad 26:32\x*Mulieta wata i vonedi i vo, Tutuya deꞌe ꞌwa na vila-matayoꞌomi ꞌwa na nagoi yana tovetutuyamavo ꞌwa na vonedi ꞌwa na vo, Iesu ꞌakonadi wafayega i tovoi, i kumekumeta ꞌawalawa Galili, ꞌwa na nagoi bei taiadi ꞌwa na veluaga. Side baniꞌodi.” \p \v 8 Vevinenidi yana vona i nogai nika i tauya ma yadi kololo wata ma yadi sosoana i lilide i nunagoi tovetutuyamavo i na vonedi. \v 9 I nunagoiga nika Iesu i veluagai i vonedi i vo, Ekwavo, kaiwa.” I vaganagoi ꞌwaineye ma yadi veꞌililibu i beꞌu mataneye, ꞌageneye i ꞌabi i subiai.” \v 10 \x + \xo 28:10 \xt Ibu 2:11\x*Wata Iesu i vonedi i vo, Kebu ꞌwa na kolologa, ꞌwa na nagoi taikwavo ꞌwa na vonedi i na nagoi Galili bei taiadi ꞌa na veluaga.” \s1 Taumata ꞌana toveꞌisaboda yadi luꞌivona. \p \v 11 Iesu i vonaꞌaꞌavana vevine i tauya i nunagoi, wata tolugaviavo ꞌifwaidi, kumanidiavo taumata i ꞌiveveꞌisabodeniga i nagoi Ielusalema naninidi i souyediga matatabuna i luꞌivoneyedi tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo ꞌwaidie. \v 12-13 \x + \xo 28:12-13 \xt Mad 27:64\x*Mulieta tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavonidi wata me Diu toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi i vaꞌauta i veifufu yadi nuanua i ꞌidewai. I ꞌaꞌavana, tolugavianidi i vonedi i mai mani bwaikina i veledi wata i vonedi i vo, ꞌWa na nagoi ꞌwa na vonavona ꞌwa na vo, Lovane ꞌa ꞌenoꞌenovi yana tovetutuyamavo i maia Iesu tomogona i vinagoi.” \v 14 ꞌAiꞌedi deꞌe baniꞌodi ꞌwa na vonevoneyedi toveimea bwaikina gabemani i na nogai i na nuasakoga ꞌwaimie, ꞌima nuana ꞌa na ꞌiveꞌatumaia nika kebu vita i na velevelemi.” \v 15 Tolugavianidi mani i ꞌewai i nago i veveifufu tomotoga ꞌwaidiamo i vo, Lovane ꞌa ꞌenoꞌenovi, yana tovetutuyamavo i maia tomogona i vinagoi.” Bega vonanina me Diu fuedi i nogai i vo, Mogitana,” i maiga ꞌasiau wata baniꞌodi i vonevoneyedi. \s1 Iesu yana tovetutuyamavo yadi folova i veledi. \p \v 16 Iesu yana tovetutuyamavo matatabudi 11 i nagoi ꞌawalawa Galili i laka ꞌoyanina Iesu i voneyeniga ꞌwaineye. \v 17 Tutuyanina i ꞌiseni i ꞌodu mataneye i subiai, weꞌe ꞌifwaidi ma yadi venuanaluga i vo, Mogitana Iesu ꞌalo tulina?” \v 18 \x + \xo 28:18 \xt Mad 11:27; Ion 13:3; Efe 1:21-22\x*Iesu i vaganago ꞌwaidie i vonedi i vo, Yaubada veimea i veleku i tauyeku nani matatabuna abame wata fwayefwayeye a na veveimeyedi. \v 19 \x + \xo 28:19 \xt Fol 1:8\x*Bega ꞌwa na nagoi tomotoga matatabudi ꞌailaꞌa tulina tulina ꞌwaidie, ꞌwa na lauꞌage ꞌwaidie bega taunidi ꞌaku tovetutuyamavo. Wata ꞌwa na bafitaisodi Tamada ꞌana wagavayega, Natuna ꞌana wagavayega, wata ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina ꞌana wagavayega. \v 20 \x + \xo 28:20 \xt Ion 14:23; Ibu 13:8\x*Veimea matatabudi a velemiga ꞌwa na ve tovetutuyamavonidi ꞌivaudi ꞌwaidie bega i na vematayakeyakedi. A vona mogitana ꞌwaimie yau tutuya fuedi lilivamie taiadi ta na miamia i na nagoga fwayafwaya ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye.”