\id LUK - Iamalele NT [yml] -Papua New Guinea 1988 (web version -2013 bd) \h LUKE \toc1 Iesu Valana ꞌAtumaina Luke ꞌana kilukiluma \toc2 Luke \toc3 Luk \mt1 LUKE \mt2 Iesu Valana ꞌAtumaina Luke ꞌana kilukiluma. \ip Luke kebu Iesu yana tovetutuyamavo 12 ꞌadi ꞌailaꞌa ꞌwainega wata kebu tomogo Diu, taunina tomogo Guliki. Weꞌe yana ꞌatamana voke Anitioki ꞌawalawa Silia nageneye. Nagami yana folova doketa, viga ꞌadi toꞌiveꞌatumai weꞌe bona Guliki i ꞌasetai mogitana bega i kilumaga ꞌwa da vo tamu toꞌaseta mogitana baniꞌodi. \ip Buki Luke, Luke ꞌana kilukiluma kumekumetana, bukinina i kilumi bega me Guliki Iesu ifufuna i na ꞌasetai wata i na nuaꞌewa ifufunina ꞌwainega. Bega yana veifufu ꞌwaidie mali tomotoga taunidi kebu Diu i veifufuyedi, nika ta ꞌasetai Iesu i mai fwayefwayeye tomotoga matatabuda ꞌada ꞌitaꞌitaꞌi faifaina. Iesu yana vetomotogaotoga matana matana i veifufuyedi wata yana nuakalikali i veifufuyeni. Yana nuakalikalinina kebu luvetubama ꞌaisena faifaina, wata tomotoga ꞌaitamogana ꞌaitamogana faifaida. Wata side naninidiavo faifaidi i veifufu, Yaubada ꞌana subia, ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana toketokena, veluꞌui, wekowekoma wata ꞌaiꞌaiwabu. \ip Luke kebu taunina matanega Iesu yana folova i da ꞌisedi, siwe i lauala-dewa bega yana ꞌaseta i ꞌewai Iesu ꞌana toꞌisa ꞌwaidiega. ꞌAna kilukiluma ta na luꞌiawawai nika Toveimea ꞌana ꞌaseta mogitana ta na ꞌewai. \c 1 \p \v 1-2 Ie iaku Tiofilo, ꞌomu toveimea bwaikimu. \p ꞌAkonadi ꞌu ꞌasetadi nani ꞌifwaidi i souyediga ꞌwaideye tutuyanina Iesu i miamia fwayefwayeye. Tomotoga fuedi naninidi ꞌeba velamuyega i ꞌisedi i nagoga ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye, ꞌakonadi i luꞌivoneyedi. ꞌIfwaidi tomotoga nuanuadi ifufunina Iesu faifaina i na kilumi, bega i nagoi i veifufu tomotoganidi basenadi Iesu taiadi i folofolovaga ꞌwaidie, bega ma yadi ꞌaseta ꞌadi fata i na kiluma-ꞌatumaia. \v 3 Yau basenadi ꞌasiau tomotoganidi ꞌadi kilukiluma a luluꞌiawawa-vebogiedi bega nani fuedi Iesu faifaina a ꞌaseta-ꞌatumaidi. Faifainanina a nuani Iesu Valana matatabuna a na kiluma-vedulei ꞌu na luꞌiawawai. \v 4 Basenadi valaꞌavadi ꞌu nogaidi, weꞌe ꞌaku kilukiluma deꞌe ꞌu na luꞌiawawaiga ꞌu na ꞌaseta-ꞌatumaia wata ꞌu na veꞌawamogitana. \s1 Elisabeti yadi miana. \p \v 5 Side baniꞌodi. Tutuyanina Kini Elodi ꞌawalawa Iudia ꞌwaineye i veveimea, tamu me Diu yadi tovelomu i miamia ꞌana wagava Sekalaia. Taunina Ebaya yana ꞌailaꞌa taiadi i folofolova vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye. Yana vavine ꞌadi wagava Elisabeti, ꞌadi ꞌailuga Eloni ꞌana wauma ꞌwainega. \v 6 Sekalaia wata Elisabeti yadi sauluva tonoviotogidi Yaubada mataneye, yana veꞌetoboda wata yana veimea matatabuna i vevematayakeyakedi. \v 7 Elisabeti kakalidi i vemoꞌai wata Sekalaia i veꞌauvea begaidi kebu tamu natudiga. \p \v 8 \x + \xo 1:8 \xt Sou 30:1,7-8\x*Tamu wiki Sekalaia ma yana ꞌailaꞌa yadi tutuya i veluagai i nagoi i na folova vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye Yaubada mataneye. \v 9 Tovelomu yadi sauluva, ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌadi wagava i kilumidi kileu ꞌwaidie i dodogidi vedie, mulieta tamu tovelomu ma mataꞌuluna kileu ꞌaitamogana i ꞌewai. ꞌAiatanina ꞌwaineye kileunina bei Sekalaia ꞌana wagava i kilumiga i ꞌewai bega i luku tutudaba tabutabuna ꞌwaineye, vane baniꞌodi i na kabuni bega magaina ꞌatumaina Yaubada ꞌwaineye. \v 10 Tutuyanina i kabukabuni, ꞌailaꞌa bwaikina me Diu ꞌakonadi i vaꞌauta tanotanoge i veveluꞌui. \v 11 Weꞌe tamu ꞌAuvea yana anelose i souyeni i tovoi ꞌeba velomu ꞌana ꞌatagiega. \v 12 Tutuyanina Sekalaia i ꞌiseni nuana i vogani i kololo bwaikina. \v 13-14 Siwe anelosenina i vo, Sekalaia, kebu ꞌu na kolologa. Yaubada ꞌakonadi yamu veluꞌui i nogai. Yamu vavine natumu iavetana i na venatuneni ꞌu na goleni Ioni bega ꞌomu ma yamu vavine wata tomotoga fuedi taiadi ꞌwa na sosoana bwaikina yana tubuga faifaina. \v 15 \x + \xo 1:15 \xt Num 6:2-3\x*ꞌWa na sosoanaga fai natumunina bola taunina tamu tomogo Yaubada mataneye. Weꞌe ꞌeba nualugaugau baniꞌodi oine kebu i na yemudiga. Tutuyanina i na tubuga bei ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i na age-vagaseni. \v 16 Wata taunina Isileli tomotoga ꞌadi tovagavai, i na kiavenuaviladi ꞌAuvea yadi Yaubada ꞌwaineye. \v 17 \x + \xo 1:17 \xt Mad 11:14, 17:11-13; Mal 4:5-6\x*Taunina ꞌawaie kebu i na kolologa, toketokeotogina i na vetomataꞌaulele ꞌAuvea faifaina, yana toketokena wata yana nuanua baniꞌodi tamu Yaubada yana toluꞌivona basenadi i wafa ꞌana wagava Ilaitia. Yana lauꞌage ꞌwainega kwakwama tamadiavo yadi nuanua i na siviladi bega natudiavo i na nuakalikaliedi. Weꞌe tovedumweꞌaiꞌai i na kiavenuaviladi sakona ꞌwaidiega i na vematayakayaka sauluva tonovidi ꞌwaidie. Side baniꞌodi natumu tomotoga i na ꞌidewadi ꞌAuvea yana mai faifaina.” \p \v 18 Sekalaia anelose i velutolieni i vo, Baniꞌodi a na munega bega a na ꞌasetai, ꞌu vona mogitana ꞌalo ꞌu vevekali? Yau a veꞌauvea wata yaku vavine i vemoꞌai. Tamu ꞌeba ꞌisa ꞌu da veleku.” \v 19 Anelosenina i vo, Yau Gabalieli, Yaubada yana tofolova, tutuya fuedi mataneye a tovotovoi. I vetuneku vala ꞌatumaina a mieni a luluꞌivoneyeni ꞌwaimuye. \v 20 Siwe fai kebu bonaku ꞌu da vetumaganeniga, ꞌawamu i na ꞌulu, kebu ꞌu na welava natumu i na tubugana bei ꞌu na vona-vaitugana. Valanina a vonemuga ꞌana mogitana i na souyeni tutuyanina Yaubada nuanuana.” \p \v 21 Weꞌe tomotoga matatabudi tanotanoge i lulukamata tutuya manamanawena, nuadi i voganidi i vo, Awale Sekalaia yana mia i vemanawe vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye?” \v 22 Tutuyanina Sekalaia i souyeni kebu ꞌana fata i na welava fai ꞌawana i veꞌuꞌuꞌu bega tomotoga i nuani i vo, Tamu nani i ꞌiseni ꞌwa da vo baniꞌodi i da ꞌenoneganega.” Begaidi nimanega i veifufu ꞌwaidie. \p \v 23 Mulieta Sekalaia yana folova ꞌadi ꞌaiata i veꞌaꞌavadi i vilai i nago yana vanuge. \v 24 ꞌAiata ꞌifwaidi i ꞌaꞌava, mulieta Elisabeti i miana begaidi kebu i da yabayaba i miamiamo yadi vanuge wetaꞌi 5. \v 25 Begaidi Elisabeti i vo, Tutuya deꞌe Yaubada i nuakalikaliema bwaikina. I ꞌivaisema bega ꞌa miana, kakala ꞌana bunumayaga ꞌwaimega i ꞌewai.” \s1 Iesu yana tubuga i luꞌivoneyeni. \p \v 26 Elisabeti yadi miana ꞌana wetaꞌi 6 ꞌwaineye Yaubada yana anelose Gabalieli i vetunei abamega i mai ꞌatamana Nasaledi ꞌawalawa Galili nageneye. \v 27 \x + \xo 1:27 \xt Mad 1:18\x*I maiga tamu vavine neꞌeꞌelina ꞌana wagava Meli ꞌwaineye ꞌakonadi i veakutagoni tamu tomogo ꞌana wagava Iosefa faifaina. Tomogonina Kini Devida ꞌana wauma ꞌwainega i souyeni. \v 28 Anelose i mai i vo, Kaiwa Meli, ꞌAuvea ꞌamu ꞌweabu i nuakalikaliemu bwaikina.” \v 29 Meli nuana i vogani bega nuana i ꞌivina vonanina ꞌana ꞌaseta baniꞌodi. \v 30 Anelosenina i vo, Meli, kebu ꞌu na kolologa, Yaubada yana nuakalikali bwaikaotogina ꞌwaimuye i ꞌenoꞌeno. \v 31 \x + \xo 1:31 \xt Mad 1:21\x*Bega a na vonemu, saiꞌafoga ꞌu na miana mulieta natumu iavetana ꞌu na venatuneni ꞌana wagava ꞌu na goleni Iesu. \v 32-33 \x + \xo 1:32-33 \xt 2 Sam 7:16-17; Ais 9:7\x*Taunina tomogo bwaikaotogina, tomotoga i na ꞌinaꞌinanai i na vo, Yaubada Tabwaotogineye Natuna.” Weꞌe ꞌAuvea yada Yaubada i na silakai i na ve-kini tubuna Devida baniꞌodi, wata Iakobo ꞌana wauma taunidi me Isileli i na veveimea-vagata ꞌwaidie weꞌe yana ꞌEba Veimea kebu ꞌana ꞌeba veꞌaꞌavaga.” \v 34 \x + \xo 1:34 \xt Mad 1:20\x*Meli anelose i voneni i vo, Baniꞌodi i na munega a na miana, yau neꞌeꞌeliku wata kebu yaku lamoga?” \p \v 35 Anelose Meli yana vona i tutuli i vo, ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i na agemu wata Yaubada yana toketokena i na veꞌiꞌwaꞌuyemu. Faifainanina kwamana ꞌu na venatuneni magemagetana, kebu tamu sakona ꞌwaineye wata tomotoga i na ꞌinaꞌinanai i na vo, Yaubada Natuna.” \v 36 ꞌU na nuani nibaimu Elisabeti i vo, ꞌA kakala wata ꞌa vemoꞌai, kebu ꞌama fata ꞌa na venatunaga.” Siwe ꞌakonadi yadi miana ꞌana wetaꞌi 6 i veluagai. \v 37 Fai nani matatabuna Yaubada ꞌana fata.” \p \v 38 Meli i vo, Yau Yaubada yana tofolova, avaꞌai ꞌu voneyeniga baniꞌodi i da souyeni ꞌwaikuye.” Mulieta anelose Meli i ꞌiaweni. \s1 Meli i nago Elisabeti ꞌwaidie i fogedi. \p \v 39-40 ꞌAiata ꞌifwaidi i ꞌaꞌava mulieta Meli i ꞌidewadewa, i ꞌaꞌava i tovoi tonovina i nago ꞌoya ꞌwaidie ꞌawalawa Iudia nageneye Elisabeti i na fogedi. I leꞌwa ꞌatamananina bei Sekalaia i miamia i luku yana vanuge Elisabeti ꞌwaidie i vekaiwa. \v 41-42 Tutuyanina Elisabeti Meli yana vekaiwa i nogai kamodie kwamana i feto bwaikina. ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina Elisabeti i agedi mogitana begaidi bonadi bwaikinega i vo, Nibai, Yaubada i nuakalikaliemu bwaikina, vevine matatabuda ꞌwaidega kebu tamu aitoi baniꞌodi ꞌomuꞌe. Natumunina ꞌu na venatuneniga Yaubada ma yana nuakalikali i na vesauluva ꞌatumaina ꞌwaineye.” \v 43 Wata Elisabeti i vo, Nani ꞌatumaiotogina ꞌwaimeye fai yama ꞌAuvea inana ꞌu mai ꞌama foge faifaina. \v 44 Tutuyanina yamu vekaiwa ꞌa nogai, kamomeye kwamana ma yana sosoana i feto bwaikina. \v 45 Weꞌe ꞌomu, ꞌAuvea yana vona ꞌu vetumaganeni ꞌana mogitana i na souyeni, ꞌeba sosoana ꞌwaimuye.” \s1 Meli yana lei-subisubia. \p \v 46 \x + \xo 1:46 \xt 1 Sam 2:1; Ais 61:10\x*Meli i vo, \p Nuakuyega ꞌAuvea a subisubiai. \p \v 47 Yaubada taunina ꞌaku Toꞌitaꞌitaꞌi, faifaina ꞌanuꞌanunuku i sosoana bwaikina. \p \v 48-49 \x + \xo 1:48-49 \xt Luk 11:27\x*Yau kwamana siaiku ma yaku nuaobu a vetofolova-maimaiga ꞌwaineye, siwe i nunuaveꞌaviniku. ꞌAsiau wata tutuya mulina ꞌailaꞌa ꞌaitamogana ꞌaitamogana faifaiku i na vo, Mogitana Yaubada i vesauluva ꞌatumaina ꞌwaineye bega ꞌeba sosoana ꞌwaineye.” I na vonaga fai Yaubada Toketokena nani bwaikidi i ꞌidewadi faifaiku. \p Taunina magemagetana, kebu tamu yana sakonaga. \p \v 50 \x + \xo 1:50 \xt Same 103:17\x*Tutuya matatabuna ꞌailaꞌa ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌwaidiega egavo Yaubada i veveꞌililibuyeniga i vevesauluva ꞌatumaina ꞌwaidie. \p \v 51 Weꞌe tomotoganidi i nunualakaga wata taunidi i subisubiadiga, nimana toketokenega i tuobuobuyedi. \p \v 52 \x + \xo 1:52 \xt 1 Sam 2:7\x*Taunidi toveimea toketokedi yadi ꞌeba mia ꞌaiꞌaiwabudi ꞌwaidiega i siobuyedi, weꞌe tonuaobu i silakaidi. \p \v 53 \x + \xo 1:53 \xt Same 107:9\x*Wata wekowekoma, nani ꞌatumaidi i veledi bega i sososoana, weꞌe ꞌaiꞌaiwabudi i veviladi nimaꞌavaꞌavadi, kebu tamu avaꞌai i da veledi. \p \v 54-55 \x + \xo 1:54-55 \xt Ais 41:8-10; \xt Mai 7:20; Nag 17:7\x*Yaubada i vonaꞌawaufaufa tubudavo ꞌwaidie kebu i na bailedi. Vonaꞌawaufaufanina Ebelamo ꞌwaineye wata ꞌana wauma ꞌwaideye kebu i na ꞌaꞌavaga i na ꞌeno-vagata. Begaidi ꞌida me Isileli yana tofolovavo i ꞌivaiseda, kebu i da venuafanida.” \p \v 56 Meli yana vona i ꞌaꞌava, bei Elisabeti taiadi i miamia baniꞌodi wetaꞌi ꞌaitonu, mulieta i vilai i nago. \s1 Ioni Tobafitaiso yana tubuga. \p \v 57 Meli i nago mulieta Elisabeti i vebutudi fai yadi tutuya i veluagai, i venatuna natudi iavetana i tubuga. \v 58 Tutuyanina ediavo wata yadi ꞌailaꞌavo valadi i nogai ꞌAuvea i nuakalikaliediga, ma fuedi i sosoana. \p \v 59 \x + \xo 1:59 \xt Nag 17:10-12; Luk 1:13\x*Mulieta kwamana ꞌana ꞌaiata 8 i veluagai, ediavo wata yadi ꞌailaꞌavo i vaꞌauta bununa i na boboi me Diu yadi sauluva baniꞌodi, wata i na goleni tamana wagavina Sekalaia. \v 60 Nika inana i vo, Kebu, ta na goleni Ioni.” \v 61 Siwe ediavo i vo, Weꞌe wagavanina kebu tamu aitoi yami ꞌailaꞌa nageneye ꞌana wagava.” \v 62 Begaidi nimadiega Sekalaia i velutolieni avaꞌai wagavaga nuanuana i na goleni. \p \v 63 Sekalaia nimanega i vonedi nuanuana lubulubu bei wagava i na kilumi. Lubulubu i ꞌewai i kilumi i vo, ꞌAna wagava Ioni.” Fuedi i ꞌiseni nuadi i voganidi. \v 64 Tutuyanina kwamana ꞌana wagava i kilumaꞌaꞌavai, nika Sekalaia meana i tonova wata i welava-vaitugana, Yaubada i subiai. \v 65 Begaidi enavonidi i ꞌiseniga i kololo, bega valana i luluꞌivoneyeni ꞌoya ꞌana tomia ꞌwaidie ꞌawalawa Iudia nageneye. \v 66 Tomotoganidi kwamana valana i nogaiga nuadi i ꞌivina wata tauniꞌavadi i velutoli i vo, Bola kwamana yana folova avaꞌai?” Baniꞌodi i voneyediga fai ꞌAuvea yana nuanua wata yana toketokena ꞌwaineye i ꞌenoꞌeno. \s1 Sekalaia yana lei-subisubia \p \v 67-68 ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina Ioni tamana Sekalaia i agei mogitana begaidi i vona-vagata tutuya mulina faifaina i vo, \p ꞌAuvea ta na subisubiai, taunina me Isileli yada Yaubada fai ꞌakonadi i ꞌivaiseda wata i ꞌitaꞌitaꞌieda. \p \v 69 ꞌAda Toꞌitaꞌitaꞌi Toketokena Yaubada i silakai faifaida yana tofolova Kini Devida ꞌana wauma ꞌwainega. \p \v 70-71 \x + \xo 1:70-71 \xt Same 106:10\x*Basenadiotoga nagami baniꞌodi Yaubada i vonaꞌawaufaufa yana toluꞌivona magemagetadi ꞌwaidie i na ꞌitaꞌitaꞌieda ꞌada gaviavo ꞌwaidiega wata taunidi i vedumweꞌaiꞌaiedaga yadi toketokena ꞌwaidiega. \p \v 72 \x + \xo 1:72 \xt Nag 17:7, 22:16-17\x*Wata i vona-vagata tubudavo i na ꞌisanuakalikaliedi wata i na ꞌivaisedi, yana vonaꞌawaufaufanina kebu i da venuafania. \p \v 73-75 Vonaꞌawaufaufanina Yaubada tubuda Ebelamo i veleni, I na ꞌitaꞌitaꞌieda ꞌada gaviavo nimadiega bega kebu tamu avaꞌai ta na kololoyeni. \p Wata yana ꞌaivaitanina ꞌwainega ꞌada fata ta na vetofolova faifaina, \p Tutuya matatabuna yada sauluva tonovidi wata magemagetadi mataneye.” \p \v 76 \x + \xo 1:76 \xt Mad 3:3, 11:10; Ais 40:3\x*Wata Sekalaia i vona-vagata natuna faifaina i vo, \p Weꞌe natuku ꞌomu, i na golemu Yaubada Tabwaotogineye yana toluꞌivona, \p Fai ꞌomu nagami ꞌu na kumeta ꞌu na vusi ꞌAuvea yana ꞌeda. \p \v 77 Yana tomotoga ꞌwaidie ꞌu na mataꞌaulele yadi sakona i na vedumweꞌubuꞌubusedi bega Yaubada i na nuatavunidi nika ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagai. \p \v 78-79 \x + \xo 1:78-79 \xt Ais 9:2, 60:1-2; Mad 4:16; Ion 8:12\x*Nani deꞌe matatabuna i na souyeni fai yada Yaubada i ꞌisanuakalikalieda bwaikina wata ꞌitaꞌitaꞌi saiꞌafoga i na mai abamega baniꞌodi mageta, \p Bega egavo wafa faifaina i kolokolologa wata dudubala ꞌwaineye i miamianiga i na magesedi. \p Magetanina i na kumeseda bega yada mia i na veꞌatumai.” \p \v 80 \x + \xo 1:80 \xt Mad 3:1-6\x*Kwamananina i taulai toketokena wata yana nuanua matatabuna i tauyedi Yaubada ꞌwaineye. Saliꞌavuꞌavuye i miamia, tutuyanina i souyeni yana folova i velamu me Isileli ꞌwaidie. \c 2 \s1 Iesu yana tubuga. \p \v 1 Tutuyanina Ioni siaineye me Loma i veveimea me Diu yadi ꞌawalaweye. Yadi toveimea bwaikaotogina ꞌana wagava Sisa Agosito, i veimea nuanuana ꞌatamana ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌadi tomotogavo ꞌadi wagava i na kilumidi senisisi faifaina. \v 2-3 Deꞌe veimeanina i velamu-vauvau tutuyanina Kwilinio ꞌawalawa Silia ꞌana toveimea yana tutuye, bega tomotoga matatabudi i nagoi ꞌadi wagava i na kilumidi ꞌadi tuvada ꞌwaidie. \p \v 4-5 Iosefa i souyeni Kini Devida ꞌana wauma ꞌwainega bega ꞌatamana Nasaledi, ꞌawalawa Galili nageneye ꞌwainega i tovoi i nago Devida ꞌana tuvadeye ꞌana wagava Bedeliema, ꞌawalawa Iudia nageneye. Meli kumanidi basenadi i veakutagonidi siwe bola kebu Iosefa taiadi i da vemialuga ma vitavitadie wata taiadi i nago ꞌadi wagava i na kiluma. \p \v 6 Tutuyanina Bedeliema i miamiani Meli i vebutudi, fai yadi tutuya ꞌakonadi i leꞌwa. \v 7 Fai vanuga wakawaka i adagidi kebu tamu ꞌawasasa bei i na luku, i nagoi ꞌaisaya yadi vanuge bei i venatuna, yadi akavau iavetana i tubuga. Kwamana i veluꞌuvai mwedamwedalidi ꞌadi kalekoyega, wata i veꞌenovi ꞌaisaya bulumakau ꞌadi taꞌule. \s1 Toꞌisaveꞌavina sifi i nagoi Iesu i ꞌiseni. \p \v 8-9 Weꞌe Bedeliema lilivaneye toꞌisaveꞌavinavo ꞌaisaya lovane yadi sifi i lulumaduꞌaiedi gidegideye, nika tamu ꞌAuvea yana anelose i souyeni ꞌwaidie, wata ꞌAuvea yana mageta mataududulina i magesedi begaidi i kololo bwaikina. \v 10 Nika anelosenina i vo, Kebu ꞌwa na kolologa, yau a maiga vala ꞌatumaina a mieni ꞌwaimie, bega tomotoga fuemi ꞌwa na sosoana bwaikina. \v 11 ꞌAsiau ꞌami Toꞌitaꞌitaꞌi Bedeliema\f + \fr 2:11 \ft ꞌAna mogitana Kini Devida ꞌana tuvada ꞌwaineye.\f* ꞌwaineye i tubuga, taunina Toveimea Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina. \v 12 Yami tugusa ꞌwa na ꞌiseni mwedamwedalidi ꞌadi kalekoyega i veluꞌuvai i veꞌenovi ꞌaisaya ꞌadi taꞌule, bega ꞌwa na ꞌasetai taunina kwamananina.” \p \v 13 Tutuyanina i vonaꞌaꞌava, nika enavo ꞌailaꞌa bwaikina i souyedi ꞌwaineye ma fuedie Yaubada ꞌwaineye i lei-subisubia i vo, \p \v 14 Abama tabwaotogineye Yaubada ta na subisubiai, \p Fwayefwayeye tomotoganidi faifaidi Yaubada i sososoana i na mia-ꞌatumai.” \p \v 15 Tutuyanina anelosenidi i viladi abame, ꞌaisaya ꞌadi toꞌisaveꞌavinavo ꞌaiseꞌavadi i veifufu i vo, Ta na nagoi ꞌatamana Bedeliema, naninina ꞌakonadi i souyeni faifaina ꞌAuvea i vonedaga ta na ꞌiseni.” \v 16 Bega i tovoi i lilide i nagoi Iosefa ma yana vavine i veluagadi wata kwamana i ꞌiseni ꞌaisaya ꞌadi taꞌule i veꞌenovi i ꞌenoꞌeno. \v 17 Kwamana i ꞌiseni tamana wata inana ꞌwaidie i veifufu avaꞌai anelose i vonediga kwamananina faifaina. \v 18 Weꞌe ꞌifwaidi tomotoga valanina i nogaiga nuadi i voganidi ꞌaisaya ꞌadi toꞌisaveꞌavinavo yadi vona faifaina. \v 19 Weꞌe Meli vonanidi matatabuna i nuaveꞌavinidi faifaidi nuadi i ꞌiviꞌivina. \v 20 Toꞌisaveꞌavinavo sifi i viladi yadi ꞌaisaya ꞌwaidie Yaubada i subisubiai wata i awaꞌaiꞌaia avaꞌai i ꞌisediga wata i nogaidiga faifaidi, fai anelose yana vona ꞌwaidie ꞌana mogitana i ꞌiseni. \s1 Iesu ꞌana wagava i goleni. \p \v 21 Kwamana yana tubuga ꞌwainega i maiga ꞌana ꞌaiata 8 ꞌwaineye bununa i boboi, wata ꞌana wagava i goleni Iesu. Basenadi bola Meli kebu i da mianaga, anelose wagavanina i veleni. \s1 Iesu i naweni vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye. \p \v 22-24 \x + \xo 2:22-24 \xt Vei 12:1-4; \xt Sou 13:2,12,15 Vei 12:8\x*Mulieta Meli wata Iosefa Iesu i naweni Ielusalema bega i na ꞌaniveleneni Yaubada ꞌwaineye wata i na velomu. I nagoiga fai basenadiotoga Mosese ꞌAuvea yana veimea i kilumi i vo, Kwakwama iavetadi yami akavau ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌwa na ꞌanivelenedi ꞌAuvea ꞌwaineye.” Wata i vo, Bunebune ꞌailuga ꞌalo kabututula siaidi ꞌailuga ꞌwa na nikedi ꞌwa na velomuyedi Yaubada ꞌwaineye kwamana wata inana taiadi faifaidi.” Meli vauvaudi begaidi yadi tutuya i veluagai Iosefa taiadi i laka vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye i na tafalolo bega i na vevunavunaga Yaubada mataneye. \s1 Simioni yana vona. \p \v 25 Tutuyanina ꞌwaineye tamu tomogo ꞌauꞌauveana i miamia Ielusalema, ꞌana wagava Simioni. Taunina tomogo ꞌatumaina wata toveꞌililibu Yaubada ꞌwaineye, ma yana tokemaiga i lulukamata Yaubada ꞌana Venuaꞌivina yana mai faifaina bega me Isileli i na ꞌitaꞌitaꞌiedi. \v 26 ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina ꞌana ꞌweabu bega i veni nagami ꞌAuvea ꞌana Venuaꞌivina Keliso i na ꞌiseni mulieta i na wafa. \v 27 ꞌAiatanina ꞌwaineye ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina Simioni i voneni i luku vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye, weꞌe kwamana Iesu inana wata tamana i mieni vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye bei Iesu i na ꞌaniveleneni ꞌAuvea ꞌwaineye baniꞌodi yadi veimea ꞌana sauluva. \v 28 Simioni kwamana i olia Yaubada ꞌwaineye i vekaiwa i vo, \p \v 29-31 \x + \xo 2:29-31 \xt Ais 52:10\x*ꞌAuvea, ꞌasiau ꞌu na tauyeku ma yaku sosoana a na wafa, fai yamu vonaꞌawaufaufa ꞌwaikuye ꞌakonadi matakuyega a ꞌiseni. \p Kwamananina ꞌama Toꞌitaꞌitaꞌi ꞌu vetunei fwayefwayeye tomotoga fuema matameye. \p \v 32 \x + \xo 2:32 \xt Ais 42:6; Ion 8:12\x*Taunina baniꞌodi mageta mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌwaidie bega yamu nuanua i na ꞌasetadi, \p Weꞌe ꞌima yamu tomotoga me Isileli ꞌama subia ꞌa na veluagai kwamananina faifaina, fai yama ꞌailaꞌa ꞌwainega i souyeni.” \p \v 33 Weꞌe Meli wata Iosefa nuadi i voganidi Simioni yana vona kwamana ꞌwaineye faifaina. \v 34-35 \x + \xo 2:34-35 \xt Ais 8:14,15; 1 Kol 1:23; 1 Fit 2:6-8\x*Mulieta Simioni i veluꞌui bega Yaubada Meli wata Iosefa i na nuakalikaliedi, i ꞌaꞌavana Meli i vonedi i vo, \p Kwamana deꞌe Yaubada i venuaꞌivineni bega ꞌwainega me Isileli fuedi ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagai weꞌe ꞌana tovedumweꞌaiꞌai fuedi vita i na veluagai ꞌwainega. \p Taunina ꞌeba ꞌisa Yaubada ꞌwainega siwe fuedi i na awavesakoyeni nika bei yadi nuagiva i na sivemagesedi. Weꞌe ꞌomi Meli, yadi vedumweꞌaiꞌai faifaina ꞌwa na nuavita bwaikina ꞌwa da vo nuafoumi i da ꞌeꞌetokadia kefatayega. \s1 Ana yadi vona. \p \v 36-37 \x + \xo 2:36-37 \xt 1 Tim 5:5\x*Wata tutuyanina ꞌwaineye tamu Yaubada yana toluꞌivona vevinedi i miamia vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye, ꞌadi wagava Ana. Tamadi Fenueli, Asali ꞌana wauma ꞌwainega. Neꞌeꞌelidie i nagi i miamia malamala 7, nika yadi lamoga i wafa i ꞌwabula siwe yadi miayega malamala 84 i veluagai i vemoꞌai mogitana. ꞌWabulanidi kebu vanuga ꞌeba veluꞌui i da ꞌiaꞌiaweniga, ꞌaiata wata lovana Yaubada i subisubiai, i veveluꞌui ꞌwaineye wata i veveꞌudigana ꞌani bega yadi veluꞌui ꞌwaineye i na vetoketoke. \v 38 Tutuyanina Simioni i veveifufu Iosefa Meli taiadi ꞌwaidie, Ana i mai Yaubada ꞌwaineye i vekaiwa, wata ꞌifwaidi me Ielusalema ꞌwaidie i veifufu kwamananina faifaina i vo, Kwamana deꞌe ꞌada Toꞌitaꞌitaꞌi kumanina ta ꞌeꞌedaveyaieni.” \p \v 39 \x + \xo 2:39 \xt Mad 2:23\x*Veimeanidi Yaubada ꞌwainega i maiga, ꞌakonadi Iosefa wata Meli i ꞌidewaꞌaꞌavadi, mulieta i viladi yadi ꞌatamane Nasaledi ꞌawalawa Galili nageneye. \v 40 Kwamananina i taulai ma yana toketokena, ma yana ꞌaseta bwaikina wata Yaubada ma yana nuakalikali i vevesauluva ꞌatumaina ꞌwaineye. \s1 Iesu i veifufu vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye. \p \v 41-42 \x + \xo 2:41-42 \xt Sou 12:1-14,24-27\x*Malamala ꞌaitamogana ꞌaitamogana Iesu inana wata tamana yadi sauluva i lakalaka Ielusalema, me Diu yadi Sakali Uviꞌagalatagona\f + \fr 2:41-42 \ft Me Diu yadi ꞌeba tolinuataꞌi basenadiotoga Yaubada tubudiavo i ꞌitaꞌitaꞌiedi Itifita ꞌwainega, anelose me Diu i uviꞌagalatagonidi weꞌe me Itifita i nikedi.\f* faifaina. Tutuyanina Iesu ꞌana malamala 12 ꞌwaineye taiadi i laka sakalinina ꞌwaineye. \v 43 ꞌAiata ꞌifwaidi i miamiani Ielusalema ꞌwaineye, mulieta tutuyanina sakali i ꞌaꞌava tomotoga matatabudi i vilaviladi yadi ꞌatamane, weꞌe Iesu Ielusalema bei i miamia. \v 44 Tamana inana taiadi kebu i da ꞌasetaiga, yadi nuanua i vo, Voke yada ꞌailaꞌavo taiadi i nunagoi.” I nunagoi ꞌaiata ꞌaitamogana mulieta i lovani nika Iesu kebu i da veluagaiga, bega yadi ꞌailaꞌavo wata ediavo ꞌwaidie i luala. \v 45-46 Nika kebuꞌa, wata i viladi Ielusalema bei i luala, mulieta ꞌaiata ꞌaitonu i ꞌaꞌavana i veluagai vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye, Diu yadi veꞌetoboda ꞌadi tovevo taiadi i miamiani. Ma fuedie i veveifufu yadi vona i noganogaidi wata i velutolitoliedi. \v 47 Fuedi i ꞌiseni yana ꞌaseta bwaikina wata i nogai Iesu yana tutula ꞌatumaidi wata tonovidi begaidi nuadi i voganidi. \v 48 Wata inana tamana taiadi i ꞌiseni nuadi i voganidi, bega inana i vo, Natuku awale weꞌe baniꞌodi yamu sauluva, bega ma yama venuafouviga tamamu taiadi ꞌa lulualemu?” \p \v 49 Iesu i vo, Awale mali vanuga ꞌwaidie ꞌwa luala-maimaiga? ꞌWa da ꞌasetai yau Tamaku yana vanuge i lubwaineku bei a na miamia.” \v 50 Siwe inana tamana taiadi yana vona faifaina kebu nuadi i da magetai. \p \v 51 Nika Iesu inana tamana taiadi i souyedi i nagoi Nasaledi, bei yadi vona i vematayakeyakedi. Weꞌe inana nuadi i ꞌiviꞌivina naninidi faifaidi. \v 52 Bei Iesu i taulai, ma tomogona wata yana ꞌaseta taiadi, ma ꞌana nuakalikali Yaubada ꞌwainega wata tomotoga ꞌwaidiega. \c 3 \s1 Ioni Tobafitaiso i lauꞌage tomotoga ꞌwaidie. \p \v 1-2 Me Loma yadi toveimea bwaikaotogina tamu, ꞌana wagava Sisa Taibilio, yana vetoveimea ꞌana malamala 15 ꞌakonadi i veluagai, Yaubada yana vona i mai Ioni Tobafitaiso ꞌwaineye, i miamia saliꞌavuꞌavuye. Tutuyanina ꞌwaineye Fonitio Failato ꞌawalawa Iudia ꞌana toveimea, weꞌe Elodi Galili i veveimeyeni, taina Filifi ꞌawalawa Itulia wata Tilakoniti i veveimeyedi, weꞌe Lisania ꞌawalawa Abilini i veveimeyeni, Anasa wata Kaiafa me Diu yadi tovelomu bwaikidi. \v 3 \x + \xo 3:3 \xt Fol 13:24, 19:4\x*Tutuyanina Ioni Yaubada yana vona i nogai, i tovoi i nago ꞌawalawa fuedi ꞌwaidie Ufa Iolidani lilivaneye i lauꞌage tomotoga ꞌwaidie i vo, Yami sakona ꞌwa na vedumweꞌubuꞌubusedi bega a na bafitaisomi wata Yaubada yami sakonanidi i na nuatavunidi.” \v 4 \x + \xo 3:4 \xt Ais 40:3-4\x*Basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Aisea i kilumi Yaubada yana Buki ꞌwaineye, Ioni yana folova wata yana vona faifaidi i vo, \p Tamu tovegolegole saliꞌavuꞌavuyega i vo, \p ꞌAuvea yana ꞌeda ꞌwa na vusia, wata ꞌwa na sivetonovidi yana ꞌeba nago. \p \v 5 ꞌOya ꞌwa na aladi i na vetanoꞌatuga weꞌe ꞌawaꞌawakovadi ꞌwa na veivudi. \p ꞌEda ꞌokaꞌokadi ꞌwa na vusivetonovidi, wata ꞌeda bwakabwakadi ꞌwa na ꞌidewadi i na veꞌatumai. \p \v 6 Bega tomia fwayafwaya matatabudi Yaubada yana ꞌitaꞌitaꞌi i na ꞌiseni.” \p \v 7 Tomotoga fuedi Ioni valana i ꞌasetai i nagoi ꞌwaineye igodi i na bafitaisodi nika i vonedi i vo, ꞌOmi tosakona, ꞌoꞌolo baniꞌodi. Igodi ꞌwa vo, ꞌA na dega Yaubada yana nuasako wata yana vematavuloga ꞌwaidiega.” Begaidi yami vaiseba ꞌwa vo, ꞌAkonadi ꞌa nuavilama ꞌu da bafitaisoma,” siwe kebu nuanuami yami sauluva sakoidi ꞌwa na vedumweꞌubuꞌubusedi. \v 8-9 \x + \xo 3:8-9 \xt Fol 26:20; Ion 8:39; \xt Mad 7:15-20\x*Nagami yami sauluva i na tonova ꞌami ꞌeba ꞌisa ꞌakonadi ꞌwa nuavilami ꞌwa da vo baniꞌodi welavi ꞌatumaina vuagina, mulieta a na bafitaisomi. Wata kebu ꞌwa na vo, Ebelamo tubuma bega ꞌima Yaubada yana tomotoga kebu i na vematavulogima.” Siwe a na vonemi, kebu ꞌaivaita ꞌwa na veluagai. Kebu nani bwaikina Yaubada mataneye ꞌomi Ebelamo tubunavo. Yaubada ꞌana fata tutulimi Ebelamo tubunavo i na ꞌidewadi kileu weꞌe ꞌwaidiega. Saiꞌafoga Yaubada i na vematavulogimi yami sauluva sakoidi faifaidi ꞌwa da vo ꞌakonadi yana tamuyoko i da yadali bega welavi ꞌaitamogana ꞌaitamogana kebu vuagidi ꞌatumaidiga i na talagidi i na tawedi ꞌai-ꞌalaꞌalase.” \p \v 10 ꞌAilaꞌanidi Ioni yana vona i nogai begaidi i velutolieni i vo, Vetuma, baniꞌodi ꞌa na munega?” \v 11 Ioni i vo, ꞌAiꞌedi egavo ꞌami kaleko sulu ꞌailuga, weꞌe ꞌifwaidi kebu ꞌadi kalekoga, tamu ꞌwa na veledi. Wata baniꞌodi, ꞌaiꞌedi ma ꞌamiꞌami, weꞌe egavo kebu ꞌadiꞌadiga ꞌifwaidi ꞌwa na veledi.” \p \v 12 \x + \xo 3:12 \xt Luk 7:29\x*Wata ꞌifwaidi takesi ꞌana tolaugogona i maia bafitaiso faifaina Ioni i velutolieni i vo, Tove, ꞌima baniꞌodi?” \v 13 Ioni i vo, Me Loma yadi veimea ꞌana tonovina ꞌwainega takesi ꞌwa na lalaugogona, kebu vekaliega ꞌimosoꞌi ꞌwa na ꞌewaꞌewadi taunimi faifaimi.” \p \v 14 Wata baniꞌodi tolugaviavo i velutoli i vo, Weꞌe ꞌima baniꞌodi? Avaꞌai ꞌa na vai?” Ioni i vonedi i vo, ꞌOmi yami folova ꞌana tutula ꞌasaꞌaiana ꞌana fata i lubwainemi, weꞌe kebu ꞌami tutula ꞌana ꞌimosoꞌi faifaina veꞌisakololoyega ꞌwa na vekali wata kebu tomotoga ꞌwa na vevita-maimaigidi bega yadi mani ꞌwa na ꞌewaꞌewadi.” \s1 Ioni i veifufu Keliso ꞌada Toveimea faifaina. \p \v 15 \x + \xo 3:15 \xt Ion 3:28; Fol 1:5, 13:25\x*Tomotoga matatabudi i nuanua bwaikina Yaubada ꞌana Venuaꞌivina Keliso yana mai faifaina, bega Ioni i ꞌiseni i venuanaluga i vo, Voke taunina Yaubada ꞌana Venuaꞌivina ꞌalo tulina.” \v 16 Begaidi Ioni matatabudi i vonedi i vo, Yau ufayega a na bafitaisomi, weꞌe kumanina mulikuye i mimaiga i na bafitaisomi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumainega wata ꞌai-ꞌalaꞌalata ꞌwainega baniꞌodi yami sakona i na ꞌala-lekoadi. Wata tomogonina toketokeotogina, yau kebu baniꞌodiga, kebu i da lubwaineku ꞌwaineye a na vetofolova fai taunina bwaikina a bunumayaga. \p \v 17 Tutuyanina Kelisonina i na maiga, tomia fwayafwaya matatabudi i na vonayavuga mataneye wata i na veimeyedi ꞌwa da vo baniꞌodi waifei ꞌana tolaukadi, waifei wata ꞌaniꞌaninidi i na yatoꞌedi mulieta i na vedodogidi yana bubuwakeye, weꞌe yogo i na tunuya ꞌainina kebu yana ꞌweuga ꞌwaineye.” \p \v 18 Vona fuedi ꞌwaidiega Ioni tomotoga i veluꞌaseꞌasedi wata Vala ꞌAtumaina i luꞌageyeni ꞌwaidie. \v 19 \x + \xo 3:19 \xt Mad 14:3-4; Mak 6:17-18\x*Weꞌe Ioni tamu toveimea ꞌana wagava Kini Elodi i awavesakoyeni taina yana vavine i luobuyediga faifaina, ꞌadi wagava Elodiasa. Wata ꞌifwaidi Elodi yana sauluva sakoidi Ioni i luꞌivoneyedi. \v 20 Begaidi Elodi i nuasako nani sakoiotogina i ꞌidewai, Ioni i yatoi vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye. \s1 Ioni Iesu i bafitaisoi. \p \v 21-22 \x + \xo 3:21-22 \xt Ion 1:32-34; Mad 17:5; Luk 9:35\x*Ioni bola kebu i da luku vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye, tomotoga i bafitaisodi i ꞌaꞌavana, wata Iesu i bafitaisoi. Tutuyanina Iesu i veveluꞌui abama i ꞌanikililia, ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i obu Iesu ꞌwaineye ꞌana ꞌisaꞌisa baniꞌodi bunebune, nika bonaꞌava abamega i souyeni i vo, ꞌOmu Natuku nuafouku. A sosoana bwaikina faifaimu.” \s1 Iesu tubunavo. \p \v 23 Tutuyanina Iesu ꞌana malamala baniꞌodi 30 i veluagai yana folova i velamu tomotoga ꞌwaidie. Bega tomotoga i nuaniga i vo \p Iesu tamana Iosefa, \p weꞌe Iosefa tamana Ilai, \p \v 24 weꞌe Ilai tamana Madati, \p weꞌe Madati tamana Livai, \p weꞌe Livai tamana Meliki, \p weꞌe Meliki tamana Yanai, \p weꞌe Yanai tamana Iosefa, \p \v 25 weꞌe Iosefa tamana Matadaya, \p weꞌe Matadaya tamana Emosi, \p weꞌe Emosi tamana Neumi, \p weꞌe Neumi tamana Esili, \p weꞌe Esili tamana Nakai, \p \v 26 weꞌe Nakai tamana Meati, \p weꞌe Meati tamana Matadaya, \p weꞌe Matadaya tamana Semiai, \p weꞌe Semiai tamana Ioseki, \p weꞌe Ioseki tamana Dioda, \p \v 27 weꞌe Dioda tamana Diowane, \p weꞌe Diowane tamana Lisa, \p weꞌe Lisa tamana Selubabela, \p weꞌe Selubabela tamana Salatiela, \p weꞌe Salatiela tamana Nelai, \p \v 28 weꞌe Nelai tamana Meliki, \p weꞌe Meliki tamana Edai, \p weꞌe Edai tamana Kosami, \p weꞌe Kosami tamana Elimadami, \p weꞌe Elimadami tamana Eli. \p \v 29 weꞌe Eli tamana Iosua, \p weꞌe Iosua tamana Eliesa, \p weꞌe Eliesa tamana Yolima, \p weꞌe Yolima tamana Madati, \p weꞌe Madati tamana Livai, \p \v 30 weꞌe Livai tamana Simioni, \p weꞌe Simioni tamana Iuda, \p weꞌe Iuda tamana Iosefa, \p weꞌe Iosefa tamana Yonami, \p weꞌe Yonami tamana Eliakimu, \p \v 31 weꞌe Eliakimu tamana Melia, \p weꞌe Melia tamana Mena, \p weꞌe Mena tamana Matati, \p weꞌe Matati tamana Nedani, \p weꞌe Nedani tamana Devida, \p \v 32 weꞌe Devida tamana Iese, \p weꞌe Iese tamana Obedi, \p weꞌe Obedi tamana Bwasa, \p weꞌe Bwasa tamana Salimoni, \p weꞌe Salimoni tamana Nasoni, \p \v 33 weꞌe Nasoni tamana Aminadaba, \p weꞌe Aminadaba tamana Adamina, \p weꞌe Adamina tamana Anai, \p weꞌe Anai tamana Esiloni, \p weꞌe Esiloni tamana Felesi, \p weꞌe Felesi tamana Iuda, \p \v 34 weꞌe Iuda tamana Iakobo, \p weꞌe Iakobo tamana Aisake, \p weꞌe Aisake tamana Ebelamo, \p weꞌe Ebelamo tamana Tela, \p weꞌe Tela tamana Naoli, \p \v 35 weꞌe Naoli tamana Seluki, \p weꞌe Seluki tamana Leu, \p weꞌe Leu tamana Feliki, \p weꞌe Feliki tamana Iba, \p weꞌe Iba tamana Sila, \p \v 36 weꞌe Sila tamana Keinana, \p weꞌe Kenani tamana Afakisadi, \p weꞌe Afakisadi tamana Semi, \p weꞌe Semi tamana Noa, \p weꞌe Noa tamana Lemeki, \p \v 37 weꞌe Lemeki tamana Metusela, \p weꞌe Metusela tamana Inoki, \p weꞌe Inoki tamana Ieledi, \p weꞌe Ieledi tamana Malaleli, \p weꞌe Malaleli tamana Keinana, \p \v 38 weꞌe Kenani tamana Inosi, \p weꞌe Inosi tamana Seti, \p weꞌe Seti tamana Adama, \p weꞌe Adama tamana Yaubada. \c 4 \s1 Seitani Iesu i silubuya. \p \v 1 Iesu i bafitaiso Ufa Iolidani i ꞌaꞌavana, ꞌakonadi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i agei mogitana bega ꞌAnuꞌanununina Iesu i vagavaia i naweni saliꞌavuꞌavuye. \v 2 Seitani nuanuana Iesu i na sakona begaidi bei i silubuya ꞌaiata 40 nagedie, ꞌaiatanidi ꞌwaidie Iesu kebu tamu ꞌaniꞌani i da ꞌalatonovi, mulieta ꞌaiatanidi i ꞌaꞌavana i lase. \p \v 3 Tutuyanina Iesu i lase nika bei Seitani i souyeni ꞌwaineye, nuanuana Iesu i na beꞌu sakona ꞌwaineye bega i silubuya i vo, ꞌAiꞌedi ꞌomu mogitana Yaubada Natuna, ꞌu na vona deꞌe kileunidi i na veꞌaniꞌani.” \v 4 \x + \xo 4:4 \xt VeL 8:3\x*Iesu Seitani yana vona i tutuli i vo, Kebu. Basenadi i kilumi Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p Tomotoga yadi mia ꞌana ꞌatumaina wata yawaidi kebu ꞌaniꞌaniꞌava ꞌwainega i da veveluagadi.” \p \v 5-7 \x + \xo 4:5-7 \xt Ion 12:31, 14:30\x*Wata ꞌana veluga Seitani Iesu i vagavaia i lakaveni ꞌoyeye fwayafwaya yana ꞌeba veimea matatabuna i veni tutuya ꞌaleꞌusana nageneye bega Seitani i vo, ꞌAiꞌedi ꞌu na ꞌoduga ꞌwaikuye wata yaku vona ꞌu na vematayakeyakediga deꞌe ꞌeba veimeanidi wata ꞌaiꞌaiwabunidi a na velemu yamu ꞌeba veimea. Fai matatabuna i ꞌanivelenedi ꞌwaikuye yau yaku ꞌeba veimea, ꞌaiꞌedi nuanuaku ꞌaku fata a na ꞌanivelenedi ꞌwaimuye fai ma yaku veimea.” \v 8 \x + \xo 4:8 \xt VeL 6:13\x*Nika wata Iesu i vo, Weꞌe Yaubada yana Buki nageneye i vonaga i vo, \p Yami ꞌAuvea Yaubada ꞌwaineye ꞌwa na ꞌoduꞌodu, \p ꞌAiseotogina faifaina ꞌwa na folofolova.” \p \v 9-10 \x + \xo 4:9-10 \xt Same 91:11-12\x*I ꞌaꞌavana wata Seitani Iesu i vagavaia i naweni Ielusalema, vanuga ꞌeba veluꞌui tabwaotogineye i lakaveni. Bei wata i voneni i vo, ꞌAiꞌedi mogitana ꞌomu Yaubada Natuna deꞌe bega ꞌu na souga, veviga kebu ꞌu na veluagai fai Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p Yau Yaubada yaku anelose a na vonedi i na ꞌiꞌisaveꞌavinimu, \p \v 11 Nimadiega i na ꞌiꞌivaisemu bega kebu tamu saiꞌafo ꞌagemu ꞌu na nikeyedi.” \p \v 12 \x + \xo 4:12 \xt VeL 6:16; 1 Kol 10:9\x*Iesu Seitani yana vona i tutuli i vo, Kebu, fai wata Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p ꞌAiꞌedi taunimi ꞌwa na tauyemi ꞌeba ilagi ꞌwaidie, kebu i da lubwaineni ꞌwa na taidaida Yaubada ꞌwaineye ꞌaivaita faifaina.” \p \v 13 \x + \xo 4:13 \xt Ibu 2:18, 4:15\x*Tutuyanina Seitani yana sailubu matatabuna i veꞌaꞌavadi Iesu ꞌwaineye, mulieta i ꞌiaweni i nago tulineye bega bola tamu tutuya nuanuana i na vilai. \s1 Iesu yana folova i velamu Galili ꞌwaineye. \p \v 14-15 ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana toketokena Iesu ꞌwaineye i ꞌenoꞌeno, bega i vilai saliꞌavuꞌavuyega i nago Galili. Me Diu yadi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie Iesu Yaubada yana Vona i ve fuedi i subiai bega tomotoga matatabudi i miamiani ꞌawalawanina ꞌwaineye valana i ꞌasetai. \s1 Nasaledi ꞌwaineye Iesu i vedumweꞌaiꞌaieni. \p \v 16 Mulieta Iesu i nago Nasaledi yana ꞌatamane bei i taulaiga ꞌwaineye. Tamu ꞌAiata Veawai i veluagai Iesu i luku me Diu yadi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaineye, yana sauluva baniꞌodi. Yadi tafalolo ꞌwaineye i tovoi tomotoga matadie i na luꞌiawawa Yaubada yana Buki ꞌwainega. \v 17 Bega tamu tomogo Buki i ꞌewai Iesu i veleni, Bukinina tamu Yaubada yana toluꞌivona Aisea ꞌana kilukiluma. I luyawagi nika vonanina i veluagai ꞌana nogaya side baniꞌodi. \p \v 18 \x + \xo 4:18 \xt Ais 61:1-2\x*ꞌAuvea ꞌAnuꞌanununa ꞌwaikuye i ꞌenoꞌenoga fai i venuaꞌivineku Vala ꞌAtumaina a na luꞌageyeni wekowekoma ꞌwaidie. \p I vetuneku bega tomotoga yogoyogonidi ꞌadi ꞌetoyavu faifaina a na luꞌivona ꞌwaidie, weꞌe tomatasako matadi yadi veꞌatumai-vaitugana faifaina. \p Wata i vetunekuga tomotoganidi i mia vitana ꞌadi gaviavo nimadie, a na ꞌetoyavudi. \p \v 19 Wata ꞌami ꞌitaꞌitaꞌi ꞌAuvea ꞌwainega ꞌana tutuya a na luꞌivoneyeni.” \p \v 20 Vonanina Iesu i luꞌiawawai i ꞌaꞌavana Buki i vetalabodai ꞌana toꞌisaveꞌavina i veleni mulieta i miabui bega i na ve ꞌwaidie. Weꞌe tomotoganidi matatabudi vanuga ꞌeba miavaꞌauta nageneye nuadi i ꞌewai, Iesu ꞌwaineye i ꞌisa-valavalalai. \v 21 Iesu i veifufu ꞌwaidie i vo, Vonanina ꞌwa nogaiga, tutuyanina a luluꞌiawawai ꞌana mogitana ꞌasiau i souyeni.” \v 22 Tomotoganidi i noganogaya Iesu i subiai fai nuadi i voganidi yana vona ꞌatumaidi faifaidi wata i vo, Tomogo noꞌo kebu tulinaga, ta ꞌasetai Iosefa natuna weꞌe baniꞌodi i munega?” \v 23 Begaidi Iesu i vonedi i vo, A ꞌasetai bola voke yada vona-awatabai tamu ꞌwa na voneyeni ꞌwaikuye ꞌwa na vo, ꞌOmu toꞌiveꞌatumai bega taunimu ꞌu na ꞌiveꞌatumaimu.” Wata ꞌwa na vo, Naninidi ꞌeba nuavogana Kafaneomi ꞌwaineye ꞌu ꞌidewadiga wata baniꞌodi yada ꞌatamana Nasaledi ꞌwaineye ꞌu na ꞌidewadi.” \v 24 Siwe a na vonemi, Yaubada yana toluꞌivonavo taunidi yadi ꞌatamane yadi tomotoga kebu i da veveꞌililibuyediga, fuedi i baibaila. \p \v 25 \x + \xo 4:25 \xt 1 Kin 17:1-24, 18:1\x*Side baniꞌodi. ꞌWa na nuani basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona Ilaitia yana tutuye, malamala ꞌaitonu wata wetaꞌi 6 nagedie ꞌwei kebu bega loka bwaikina. \v 26 Tutuyanina ꞌwaineye me Diu yadi ꞌwabuꞌwabulavo fuedi nuanuadi ꞌaivaita, siwe Yaubada kebu Ilaitia i da tauyeni i da ꞌivaisedi fai yana ꞌawalawa ꞌana tomotoga i vedumweꞌaiꞌaieni begaidi i vetunei tamu ꞌwabula ꞌwaidie taunidi kebu Diu i miamia Salefati, ꞌawalawa Saidoni nageneye. \v 27 \x + \xo 4:27 \xt 2 Kin 5:1-14\x*Wata baniꞌodi tamu toluꞌivona ꞌana wagava Ilaisa yana tutuye tomotoga waiwaiseselidi fuedi yana ꞌawalaweye nuanuadi ꞌaivaita siwe kebu i da ꞌivaisedi fai yana ꞌawalawa ꞌana tomotoga i vedumweꞌaiꞌaieni begaidi i nago mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌwaidie, tamu tomogo waiwaiseselina Silia nageneye ꞌana wagava Nemani i ꞌiveꞌatumaia.” \p \v 28-30 Tomotoga matatabudi i miamiani ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaineye Iesu bonana i nogaidi i ꞌasetai ꞌadi vona, taunidi baniꞌodi tovedumweꞌaiꞌainidi begaidi ma yadi nuasako Iesu i tovififineni i ꞌiveꞌavini i yoꞌei i naweni mwalilige. ꞌAtamananina ꞌoya tabwaneye bega igodi bwagale i da bifeleni, siwe Iesu baniꞌodi i munega ꞌailaꞌa kamwadiamo i souyeni i nago. \s1 Tomogo yaiaina i ageiga i veꞌatumai. \p \v 31 Mulieta Iesu Nasalediega i nago ꞌatamana Kafaneomi ꞌawalawa Galili nageneye, bei i ve tomotoga ꞌwaidie ꞌAiata Veawai ꞌwaineye. \v 32 Tomotoga fuedi nuadi i voganidi yana ve faifaina, fai ma yana veimea i veve ꞌwaidie. \p \v 33-34 \x + \xo 4:33-34 \xt Mad 8:28-29; Ion 6:69; Luk 8:28\x*ꞌEba miavaꞌauta nageneye tamu tomogo yaiaina sakoina i ageiga, bonana bwaikinega i vebwaubwau i vo, ꞌOmu Iesu tomogo Nasaledi, avaꞌai ꞌu na vaima? Voke nuanuamu ꞌu na leoma. A ꞌasetamu, ꞌomu Yaubada Natuna Magemagetamu.” \v 35 Iesu yaiaina i talabodeni i vo, ꞌU veꞌwada, tomogo ꞌwainega ꞌu ꞌawaꞌaꞌimu.” Yaiaina tomogo i bifeleni i beꞌu ꞌailaꞌa matadie mulieta i ꞌawaꞌaꞌia siwe kebu wata tomogo veviga i da veluagai yaiainanina ꞌwainega. \p \v 36 Fuedi nuadi i voganidi i velutolitoli i vo, Baniꞌodi deꞌe i munega? Vonaꞌava siwe toketokena wata ma yana veimea yaiaina i vonevonedi i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi.” \v 37 Iesu valana i vebwaika i nago ꞌawalawa matatabuna ꞌwaidie Kafaneomi lilivaneye. \s1 Toviga fuedi Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 38 Tutuyanina Iesu ꞌeba miavaꞌauta i ꞌiaweni i nago Saimoni Fita yana vanuge. Saimoni yana vavine inadi i viga tomogodi i luyauyauta bwaikina bega Iesu ꞌwaineye i veluꞌui i na ꞌiveꞌatumaidi. \v 39 Iesu i luku ꞌadi ꞌivi lilivaneye i tovoi ꞌadi viganina i talabodeni nika yauyautanina i ꞌawatagoni i tovoi ꞌaniꞌani i ꞌidewadewa Iesu ma enavo faifaidi. \p \v 40 ꞌAkonadi inala i simwanuya, yadi ꞌAiata Veawai i ꞌaꞌava, tomotoga yadi toviga ꞌadi viga tulidi tulidi i miedi Iesu ꞌwaineye. ꞌAitamogana ꞌaitamogana i ꞌabitonovidi ꞌadi viga i ꞌaꞌava i veꞌatumai. \v 41 \x + \xo 4:41 \xt Mad 8:28; Mak 3:11-12\x*Wata tomotoga fuedi ꞌwaidiega yaiaina i ꞌawaꞌaꞌidi ma yadi vebwaubwau i vo, Vona mogitana ꞌomu Yaubada Natuna.” Siwe Iesu i toke i talabodebodedi kebu i na luluꞌivonaga fai ꞌakonadi i ꞌasetai taunina Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina. \s1 Iesu i lauꞌage ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie. \p \v 42 Bola kebu i da magetaꞌaꞌavaiga Iesu ꞌatamananina ꞌwaineye i miamiaga i ꞌiaweni ꞌaiseneye i nago tamu ꞌawasasa kebu tomotoginaga ꞌwaineye bei i veluꞌui. Begaidi tomotoga i lualeni i nago bei i veluagai i talabodebodeni i vo, Kebu ꞌu na nagoga mali ꞌawalawa ꞌwaidie, side bei Kafaneomi ta na miamia.” \v 43 Nika Iesu i vo, ꞌAtamana ꞌifwaidi wata ꞌwaidie a na nago Vala ꞌAtumaina Yaubada tomotoga i na veimeyemiga faifaina a na lauꞌage, folovanina faifaina Yaubada i vetuneku.” \v 44 Bega i nago me Diu yadi ꞌawalawa matatabuna ꞌwaidie i lauꞌage-vuvua ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie. \c 5 \s1 Iesu yana tovetutuyamavo i goledi. \p \v 1 Tamu ꞌaiata ꞌwaineye Iesu i tovotovoi Lavu Galili balebaleye, ꞌailaꞌa i maia i vevetunufelagieni nuanuadi Yaubada yana vona i na nogaya Iesu ꞌwainega. \v 2 Iesu toyaubani yadi waka ꞌailuga i ꞌisedi ꞌakonadi i yoꞌedi, weꞌe taunidi i obu yadi vualalalakana i lekolekoadi. \v 3 Tamu waka ꞌwaineye Iesu i dodoga, wakanina Saimoni yana waka, bega i voneni saiꞌafo i talalaka malavetayega mulieta Iesu i miabui i ve ꞌailaꞌa ꞌwaidie. \p \v 4 \x + \xo 5:4 \xt Ion 21:2-6\x*Yana ve i ꞌaꞌavana Saimoni i voneni i vo, Saiꞌafo malaveseye ꞌu na sese bei ma emwavo vualalalakana ꞌwa na lelegedi igana ꞌwa na ꞌonadi.” \v 5 Nika Saimoni i vo, ꞌAuvea, lovana ꞌa vuata i ꞌasema kebu tamu igana ꞌa da ꞌonaiga. Siwe fai ꞌu vonaga, ta na laka vualalalakana a na lelegedi.” \v 6 Bega ma fuedie i laka i lelegedi igana fueotogidi i ꞌonadi saiꞌafoga vualalalakana i da bwekadi. \v 7 Bega ediavo tamu waka ꞌwaineye i luꞌwaiedi ꞌaivaita faifaina. I maia waka ꞌailugana i veadagidi saiꞌafoga i da monu. \p \v 8 Tutuyanina Saimoni Fita igana fuedi i ꞌisedi ma yana veꞌililibu ꞌagena i vetufanoꞌuyedi i ꞌodu Iesu ꞌwaineye i vo, ꞌAuvea, ꞌu na ꞌiaweku fai yau tosakona.” \v 9 Saimoni Fita wata ꞌifwaidi tomotoga yana wakeye nuadi i voganidi fai igana fueotogidi i ꞌonadi. \v 10 Wata baniꞌodi enavo tamu waka ꞌwaineye Saimoni taiadi i folofolova nuadi i voganidi, enavonidi ꞌadi wagava Iemesa wata Ioni, Sebedi natunavo. Iesu Saimoni i voneni i vo, Kebu ꞌu na kolologa. Basenadi igana ꞌu ꞌonaꞌonadi, weꞌe yau yaubani tamu a na vemu bega tomotoga ꞌu na ꞌonaꞌonadi ꞌu na mimaiedi Yaubada ꞌwaineye.” \v 11 Bega yadi waka i yoꞌedi ꞌavale nani matatabuna i ꞌiawedi Iesu taiadi i nagoi yana tovetutuyamavo. \s1 Iesu tomogo waiwaiseselina i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 12 Tamu tutuya Iesu i miamia tamu ꞌatamana bwaikina ꞌwaineye, ꞌatamananina ꞌwaineye tamu tomogo i miamia tomogona matatabuna waiwaiseselina. Tomogonina Iesu i ꞌiseni i mai ma yana veꞌililibu i lumataꞌafufu mataneye i veluꞌui i vo, ꞌAuvea, ꞌaiꞌedi nuanuamu ꞌamu fata ꞌu na ꞌiveꞌatumaiku.” \v 13 Iesu nimana i ꞌotoi tomogoneye i ꞌabi i voneni i vo, Fai baniꞌodi, nuanuaku, ꞌu veꞌatumai.” Nika tomogonina i veꞌatumai ꞌana viga i ꞌaꞌava. \v 14 \x + \xo 5:14 \xt Vei 14:1-4; Luk 17:12-14\x*ꞌAkonadi tomogo i veꞌatumai Iesu i toke i veluꞌaseꞌasei i vo, Kebu tamu aitoi ꞌwaineye ꞌu na luꞌivonaga, nuanuaku tonovimu ꞌu na nago tovelomu ꞌwaineye nagami i na ꞌisemu. ꞌAisaya ꞌu na veleni i na kabuni Yaubada ꞌwaineye faifaimu, baniꞌodi basenadiotoga Mosese i voneyeniga Yaubada yana Buki ꞌwaineye towaiwaisesela i veꞌatumaiga faifaina. Tovelomunina i na ꞌisemu i na veꞌawamogitana ꞌakonadi ꞌu veꞌatumai, wata baniꞌodi mali tomotoga i na ꞌasetai.” \p \v 15 Iesu i talaboda siwe valana i vebwaika-ꞌafoꞌafo, bega ꞌailaꞌa bwaikina i deli i maia yana vona i na nogai wata ꞌadi viga ꞌwaidiega i ꞌiveꞌatumaidi. \v 16 \x + \xo 5:16 \xt Mak 1:35\x*Siwe Iesu yana sauluva tutuya fuedi ꞌailaꞌa ꞌwaidiega i nunago tamu ꞌawasasa kebu tomotoginaga ꞌwaineye, bei ꞌaiseneye i veveluꞌui Yaubada ꞌwaineye. \s1 Iesu tamu tomogo bwalobwalokona i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 17 Tamu ꞌaiata ꞌwaineye Iesu i veve tomotoga ꞌwaidie, ꞌailaꞌanina ꞌwainega ꞌifwaidi Diu totafalolo ꞌadi wagava Falisi wata ꞌifwaidi veꞌetoboda ꞌadi tovevo. Taunidi i maia ꞌatamana fuedi ꞌwaidiega, ꞌawalawa Galili wata Iudia ꞌwaidiega, wata Ielusalemega, ma fuedie i noganogaya. Yadi miavaꞌautanina nageneye Yaubada yana toketokena i ꞌenoꞌeno bega ꞌwainega Iesu toviga i ꞌiveꞌatumaidi. \v 18 Weꞌe ꞌifwaidi tomotoga tamu iadi i vebwalokoga ma ꞌevoꞌevona i evai i mieni, nuanuadi i na lukuveni Iesu ꞌwaineye. \v 19 ꞌAilaꞌa bwaikaotogina kebu ꞌadi fata i na lukuveni, bega i lakaveni vanuga tabwana bababana ꞌwaineye. Vanuga ꞌana sailaꞌa i ꞌewadi bega ꞌanibwekaneamo ma ꞌevoꞌevona i veꞌioyoi i obu Iesu manawaneye tomotoga ꞌawasasadiamo. \v 20 \x + \xo 5:20 \xt Mad 8:13\x*Iesu tomotoganidi i ꞌisedi i ꞌasetadi ma yadi vetumagana, bega tomogo bwalobwalokona i voneni i vo, Iaku yamu sakona ꞌakonadi a nuatavunidi.” \p \v 21 Weꞌe veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata Falisi nuadiega i vo, Avaꞌai tomogoga deꞌe? Awale Yaubada ꞌwaineye i vona-uviꞌagala? Kebu tamu aitoi ꞌana fata sakona i na nuatavunidi, Yaubada ꞌaiseotogina ꞌana fata.” \v 22 Iesu ꞌakonadi yadi nuanua i ꞌasetadi begaidi i vo, Awale nuamiega ꞌwa vo yau a vona-uviꞌagala Yaubada ꞌwaineye? \v 23-24 Yau a vetomotogaotoga ma yaku veimea fwayefwayeye bega ꞌaku fata tomotoga yadi sakona a na nuatavunidi. Tomotoga ꞌadi ꞌiveꞌatumai vitana fai ꞌaiꞌedi a na vona siwe kebu i na veꞌatumaiga, ꞌwa na ꞌasetai a vekali, kebu ma yaku veimea, a vona-ꞌavoꞌavovo. Siwe toviga deꞌe a na ꞌiveꞌatumaia ꞌwa na ꞌiseni bega ꞌwa na ꞌasetai kebu a da vona-ꞌavoꞌavovo ꞌaku fata sakona a na nuatavuna.” Bega Iesu tomogo bwalobwalokona i voneni i vo, ꞌU tovoi, ꞌamu ꞌevoꞌevo ꞌu evai ꞌu nago yamu vanuge.” \v 25 Nika ꞌailaꞌa matatabudi matadie tomogonina i tovoi-matayoꞌo ꞌana ꞌevoꞌevo i evai ma yana sosoana i tauya, i nunago yana vanuge Yaubada i subisubiai. \v 26 Tomotoga matatabudi i ꞌiseni nuadi i voganidi bwaikina wata i kololo begaidi Yaubada i subiai i vo, ꞌAsiauna nani ꞌeba nuavogana wata toketokena ta ꞌiseni.” \s1 Iesu Livai i venuaꞌivineni. \p \v 27 Iesu tomogo bwalobwalokona i ꞌiveꞌatumaia, mulieta i nunagoga takesi ꞌana tolaugogona ꞌana wagava Livai i ꞌiseni yana ꞌeba folova ꞌwaineye i miamia. Iesu i voneni i vo, ꞌU mai taiadi ta na nago yaku tovetutuyama.” \v 28 Livai i tovoi nani matatabuna i ꞌiawedi Iesu taiadi i nago. \p \v 29 Mulieta Livainina ꞌaniꞌani bwaikina i ꞌidewai yana vanuge Iesu faifaina. Matatabudi bei i luku i ꞌaniꞌani, Iesu ma yana tovetutuyamavo, ꞌifwaidi takesi ꞌana tolaugogona wata tomotoga fuedi. \v 30 Weꞌe ꞌifwaidi Diu totafalolo Falisi, wata ꞌadi ꞌailaꞌavo veꞌetoboda ꞌadi tovevo ma yadi nuasako tovetutuyamavo ꞌwaidie i vona i vo, Awale tolaugogona vivinagodi wata tosakona taiadi ꞌwa ꞌaniꞌani? Kebu ꞌana ꞌisa ꞌatumainaga.” \v 31 Iesu i nogai yadi vona, vona-awatabaiega i vonedi i vo, Egavo ꞌatumaidi kebu nuanuadi viga ꞌadi toꞌiveꞌatumai, ꞌaisedi toviga mogitana. \v 32 Wata baniꞌodi, yau a maiga kebu taunidi i awaveꞌatumaiediga faifaidi, a maiga wata tosakona a na ꞌitaꞌitaꞌiedi.” \s1 Veꞌudigana ꞌana ꞌaseta. \p \v 33 Weꞌe ꞌifwaidi Falisi wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo Iesu i voneni i vo, Ioni Tobafitaiso yana tovetutuyamavo tutuya fuedi i veveꞌudigana ꞌani bega yadi veluꞌui i na vetoketoke Yaubada ꞌwaineye. Wata baniꞌodi Falisi yadi tovetutuyamavo i veveꞌudigana weꞌe ꞌomu yamu tovetutuyamavo kebu i da veꞌudigana, i ꞌaniꞌani wata i yemuyemu. Awale baniꞌodi i munemunega?” \v 34 Iesu yadi vona i tutuli taunina faifaina i vona-awatabai i vo, Tonagi yana sosoana ꞌwaineye, kebu tamu aitoi ꞌana fata enavo i na talabodedi bega ꞌaniꞌani i na baileni. \v 35 Weꞌe tamu ꞌaiata tomotoga ꞌifwaidi i na maia tonaginina i na ꞌiveꞌavini i na naweni, i lubwainedi ma yadi nuavita i na veꞌudigana.” \p \v 36 Wata Iesu i awatalatutula ꞌwaidie yana ve sauluva ꞌivauna faifaina wata me Diu yadi sauluva tuatuaina ꞌadi luwanawana faifaidi i vo, Kebu i da lubwaineni ꞌaiꞌedi aitoi tamu kaleko ꞌivauna i na silabuꞌi bega kalekonina ꞌwainega tamu kaleko tuatuaina i da bwadia. ꞌAiꞌedi i na bwadieniga ꞌana ꞌisa sakoina kebu i da vesala wata kaleko ꞌivauna ꞌakonadi i silabuꞌi i sako.” \v 37 Wata baniꞌodi oine ꞌana ꞌeba iwaga ꞌaisaya bunudiega faifaina Iesu i vona i vo, ꞌAiꞌedi oine ꞌivauna ꞌeba iwaga tuatuaina ꞌwaineye i na iwagiga i na yuvefuai i na iwaga ꞌana veꞌamubwadodo fai totolina wata ꞌeba iwaga ꞌakonadi i sako. \v 38 Oine ꞌivauna wata ꞌeba iwaga ꞌivauna nika bikabikana i na lubwaineni kebu i na yuvefuai.” \v 39 Wata Iesu i vo, ꞌAiꞌedi aitoi oine tuatuaina i na yemuyaga, kebu nuanuana ꞌivauna i na yemu, i na vo, Tuatuaina a da yemu ꞌana lautonova ꞌatumaiotogina.” Deꞌe baniꞌodi Iesu i vonaga fai tomotoga fuedi yadi nuanua i vo, Yada sauluva tuatuaidi ꞌatumaiotogidi.” \c 6 \s1 Iesu i veifufu ꞌAiata Veawai faifaina. \p \v 1 \x + \xo 6:1 \xt Vel 23:25\x*Tamu ꞌAiata Veawai ꞌwaineye, Iesu ma yana tovetutuyamavo i nunagoi bakula ꞌwaineamo, yana tovetutuyamavo i lase bega vuaga i kadidi i ꞌani fai ꞌakonadi tonibakula i tauyedi. \v 2 \x + \xo 6:2 \xt Sou 20:10\x*Weꞌe ꞌifwaidi Diu totafalolo Falisi i ꞌisedi Iesu i voneni i vo, Awale? Me Diu yada veꞌetoboda ꞌwa geugeuya, vuaga ꞌwa kadidi baniꞌodi ꞌwa folofolova ꞌAiata Veawai ꞌwaineye.” \v 3 \x + \xo 6:3 \xt 1 Sam 21:3-6\x*Iesu Falisi yadi vona i tutuli i vo, ꞌWa da vo kebu baniꞌodi Yaubada yana Buki ꞌwa da luꞌiawawaiga, basenadiotoga Kini Devida ma enavo i lase faifaina. \v 4 I luku vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye, beledi tamu Yaubada ꞌana ꞌanivelena tovelomu i veledi ma enavo i ꞌani. Deꞌe wata yada veꞌetoboda kebu tamu aitoi ꞌana fata beledinina i na ꞌania tovelomu ꞌaisedi faifaidi, i ꞌania siwe kebu i da sakonaga fai i lase.” \v 5 Wata Iesu i vo, Yau a vetomotogaotoga ꞌAiata Veawai ꞌana Toveimea, ꞌaku fata ꞌaiatanina ꞌwaineye tomotoga yadi sauluva faifaidi a na veimeyedi.” \s1 Iesu i ꞌiveꞌatumai ꞌAiata Veawai ꞌwaineye. \p \v 6 Tamu ꞌAiata Veawai ꞌwaineye Iesu i nago ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaineye bei i ve. ꞌEba miavaꞌautanina nageneye tamu tomogo nimana ꞌana ꞌatagiega ꞌokana i miamia. \v 7 \x + \xo 6:7 \xt Luk 14:1-5\x*Weꞌe ꞌifwaidi veꞌetoboda ꞌadi tovevo, wata ꞌifwaidi Diu totafalolo Falisi Iesu i vemataꞌiꞌiꞌieni. ꞌAiꞌedi tamu tomogo i na ꞌiveꞌatumaia ꞌAiata Veawai ꞌwaineye i na yatoi ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye. \v 8 Siwe Iesu ꞌakonadi yadi nuanua i ꞌasetai begaidi tomogonina nimana ꞌokana i voneni i vo, ꞌU tovoi ꞌu mai ꞌailaꞌa matameye bega fuedi i na ꞌisemu,” nika tomogo i tovoi i nago. \v 9 \x + \xo 6:9 \xt Ion 7:23\x*Mulieta Iesu veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata Falisi i velutoliedi i vo, ꞌWa da nuani yada veꞌetoboda ꞌAiata Veawai ꞌwaineye ꞌada fata tomotoga ta na ꞌivaisedi ꞌalo ta na vesauluva sakoina ꞌwaidie? Wata ꞌaiꞌedi saiꞌafoga tomogo i na wafaga ta na ꞌitaꞌitaꞌieni ꞌalo ta na luveꞌwavuꞌwavugi?” \p \v 10 Iesu tomotoga ꞌaitamogana ꞌaitamogana i ꞌisadewadi i ꞌaꞌavana tomogonina i voneni i vo, Nimamu ꞌu siꞌotoi,” nika nimana i siꞌotoi i veꞌatumai. \v 11 \x + \xo 6:11 \xt Luk 11:53-54\x*Veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata Falisi kamodi i ogala-ꞌafoꞌafo, ꞌaiseꞌavadi i vo, Iesu baniꞌodi ta da munegi ta da luvewafai?” \s1 Iesu yana tomataꞌaulelevo i venuaꞌivinedi. \p \v 12 Tomogo nimana ꞌokana i veꞌatumai, mulieta ꞌaiata ꞌifwaidi i ꞌaꞌava, Iesu i laka ꞌoyeye i na veluꞌui. Lovana matatabuna i veveluꞌui Yaubada ꞌwaineye i ꞌaseni. \v 13 ꞌAwaꞌawaie Iesu yana tovetutuyamavo matatabudi i goledi i nagoi ꞌwaineye, ꞌwaidiega ꞌadi 12 i venuaꞌivinedi bega i goledi tomataꞌaulele. \v 14 \x + \xo 6:14 \xt Ion 6:70-71\x*Tomataꞌaulelenidi side ꞌadi wagava, \p Saimoni, i goleni Fita, \p Anidulu, Saimoni taina, \p Iemesa ma taina Ioni, \p Filifi, \p Batolomiu, \p \v 15 Madiu, \p Tomasi, \p Iemesa, Alefasi natuna, \p Saimoni, toawaꞌidiꞌidi kebu nuanuana Loma gabemani i na veveimeyedi, \p \v 16 Iudasa, Iemesa natuna, \p Iudasa, taunina Iesu ꞌana toꞌetogiluva. \s1 Iesu i ve wata i ꞌiveꞌatumai. \p \v 17 Mulieta Iesu ma enavo i obuma ꞌoyayega i tovoi laubeꞌuye, bei yana tovetutuyamavo fuedi wata ꞌailaꞌa bwaikina i miamiani. Tomotoganidi i maia ꞌawalawa Iudia matatabuna ꞌwainega, Ielusalemega i obuma, ꞌatamana bwaikidi balebaleye Taia wata Saidoni ꞌwaidiega i lukuma. \v 18 Matatabudi i maia Iesu yana vona i na nogai wata egavo i viga Iesu i na ꞌiveꞌatumaidi. Wata tomotoga yaiaina i agediga veviga i veluagai i maia, Iesu i vona yaiaina matatabudi i ꞌawaꞌaꞌidi. \v 19 \x + \xo 6:19 \xt Luk 8:46\x*Tomotoga matatabudi Iesu i ꞌiseni yana toketokena begaidi nuanuadi i na ꞌabitonovi bega yana toketokena i na souyeni i na damana ꞌwaidie ꞌadi viga ꞌwaidiega i na veagiagi. \s1 Nuavita wata sosoana lamudi. \p \v 20 \x + \xo 6:20 \xt Ais 66:2\x*Iesu i ꞌisanago yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vonedi i vo, \p ꞌOmi ꞌasiau ꞌwa vewekowekomaga, \p ꞌEba sosoana ꞌwaimie fai ꞌakonadi Yaubada i veveimeyemi yana ꞌAilaꞌa nageneye. \p \v 21 \x + \xo 6:21 \xt Ais 61:3; Ve 7:16-17\x*ꞌOmi ꞌasiau ꞌwa laselasega, \p ꞌEba sosoana ꞌwaimie fai Yaubada i na vesauluva-ꞌatumaiemi nika ꞌami fata. \p Wata ꞌomi ꞌasiau ma yami nuavita ꞌwa ꞌweꞌweꞌwelaga, \p ꞌEba sosoana ꞌwaimie fai ꞌawaie ꞌwa na sosoana wata ꞌwa na namaga. \p \v 22 \x + \xo 6:22 \xt Ion 16:2; 1 Fit 4:14\x*Tutuyanina yau kumaniku a vetomotogaotoga faifaiku, tomotoga i na vedumweꞌaiꞌaiemi, i na awaꞌidiꞌidiemi, i na yagayagaimi wata i na falisakoyemiga, \p \v 23 ꞌEba sosoana ꞌwaimie. Tutuyanina vitanidi i na souyediga, \p ꞌEba sosoana ꞌwaimie, ma yami sosoana ꞌwa na suya, fai ꞌami tutula bwaikina Yaubada i yatoi i lulukamata abame. ꞌWa na nuani basenadiotoga tovedumweꞌaiꞌainidi tubudiavo Yaubada yana toluꞌivonavo baniꞌodi i munegidi bega vita i veluagadi wata ꞌasiau ꞌomi ꞌwaimie. \p \v 24 \x + \xo 6:24 \xt Iem 5:1-6\x*Weꞌe ꞌomi tutuya deꞌe ꞌwa ꞌaiꞌaiwabuga, \p Nuakalikalimi bola yami ꞌaiꞌaiwabunidi i na ꞌaꞌava kebu wata ꞌwa na veluagadi ꞌwa na nuavita nuami ꞌwa na ꞌuvanidi. \p \v 25 Weꞌe ꞌomi tutuya deꞌe kamomi i aiaidiga, \p Nuakalikalimi bola ꞌwa na lase ꞌwa na nuavita nuami ꞌwa na ꞌuvanidi. \p Weꞌe ꞌomi tutuya deꞌe ꞌwa namaga-ꞌavoꞌavovoga, \p Nuakalikalimi bola ꞌwa na nuavita ꞌwa na ꞌweꞌwela. \p \v 26 Basenadiotoga tomotoga fuedi toluꞌivona-vekavekali i awaveꞌatumaiedi nuanuadi yadi vona. Weꞌe ꞌomi wata baniꞌodi, ꞌaiꞌedi tomotoga fuedi i na awaveꞌatumaiemi nuanuadi yami vona, nuakalikalimi ꞌwa na nuavita fai vematavuloga ꞌwa na veluagai yami vekali faifaidi.” \s1 Egavo i na vesauluva sakoina ꞌwaimie ꞌwa na nuakalikaliedi. \p \v 27 \x + \xo 6:27 \xt 1 Fit 3:9\x*Wata Iesu i vo, ꞌOmi fuemi yaku vona ꞌwa noganogaiga a na vonemi. Egavo i na vesauluva sakoina ꞌwaimie ꞌwa na nuakalikaliedi wata egavo i na vedumweꞌaiꞌaiemiga ꞌwa na vesauluva ꞌatumaina ꞌwaidie. \v 28 Egavo i na yagaimiga ma yami nuakalikali vona bikanega ꞌwa na vonedi wata egavo i na kiavesako ꞌwaimie ꞌwa na veluꞌui faifaidi bega Yaubada i na ꞌivaisedi. \p \v 29 ꞌAiꞌedi tamu tomogo ꞌaeꞌaemie i na ꞌainikega, wata tamu ꞌaeꞌaemi ꞌwa na ꞌiyoyoeni i na nikei. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi yami ꞌeba vesifafa i na ꞌewaiga, wata ꞌami talauma ꞌwa na tauyeni kebu ꞌwa na veꞌoꞌoleni. \v 30 ꞌAiꞌedi aitoi tamu avaꞌai i na veluꞌuiemiga, kebu ꞌwa na veumokai. Wata ꞌaiꞌedi aitoi tamu yami kukua i na ꞌewaiga, ꞌasaꞌaiana kebu ꞌwa na lukwayegeni ꞌana vevila faifaina. \v 31 ꞌAiꞌedi avaꞌai nuanuami tomotoga i na ꞌidewai ꞌwaimie, ꞌomi wata baniꞌodi ꞌwa na ꞌidewai ꞌwaidie. \p \v 32 ꞌAiꞌedi egavo i nuakalikaliemi wata ꞌaiseꞌavadi ꞌwa na nuakalikaliedi, yami nuakalikalinina kebu nani bwaikina Yaubada mataneye, fai tomotoga fuedi wata tosakona taiadi yadi sauluva egavo ꞌadi tonuakalikali wata ꞌaiseꞌavadi i nunuakalikaliedi. \v 33 \x + \xo 6:33 \xt Luk 14:12-14\x*Wata ꞌaiꞌedi egavo i na vesauluva ꞌatumaina ꞌwaimie wata ꞌaiseꞌavadi ꞌwa na vesauluva ꞌatumaina ꞌwaidie, kebu nani bwaikina Yaubada mataneye fai tomotoga fuedi wata tosakona yadi sauluva. \v 34 Wata ꞌaiꞌedi nani ꞌifwaidi tomotoga ꞌwa na veledi siwe nuanuami i na tutulidiga, kebu nani bwaikina Yaubada mataneye fai tosakona nani ꞌifwaidi mali tosakona i veleveledi bega bola ꞌana fata wata baniꞌodi i na tututula. \p \v 35 Siwe kebu. Egavo i na vesauluva sakoina ꞌwaimie ꞌwa na nuakalikaliedi wata ꞌwa na vesauluva ꞌatumaina ꞌwaidie. ꞌWa na ꞌanivelena-maimaiga kebu tutula faifaina ꞌwa na nuanua. ꞌAiꞌedi baniꞌodi ꞌwa na vevesauluvediga bola tutula bwaikina ꞌwa na veluagai Yaubada Bwaikaotogina ꞌwainega wata i na veꞌawa-natunemi fai tutuya fuedi tosakona wata taunidi kebu i da vevekaiwa Yaubada ꞌwaineye siwe i vevesauluva ꞌatumaina ꞌwaidie. \v 36 \x + \xo 6:36 \xt Efe 4:32; Sou 34:6-7\x*Begaidi side baniꞌodi. ꞌOmi ꞌwa na nuakalikali tomotoga fuedi ꞌwaidie, baniꞌodi Tamami i nuakalikaliemi.” \s1 Kebu mali tomotoga ꞌwa na awavesakoyedi. \p \v 37 \x + \xo 6:37 \xt Iem 2:13\x*Wata Iesu i vona ꞌailaꞌa ꞌwaidie i vo, Kebu mali tomotoga ꞌwa na ꞌamalakibuyedi, i na nunago wata Yaubada i na ꞌamalakibuyemi. Wata mali tomotoga kebu ꞌwa na awavesakoyedi i na nunago Yaubada i na awavesakoyemi. Mali tomotoga yadi sakona ꞌwa na nuatavunidi nika Yaubada yami sakona i na nuatavunidi. \p \v 38 \x + \xo 6:38 \xt Voa 19:17\x*Tutuya fuedi ꞌwa na ꞌaꞌanivelena-maimaiga nika wata ꞌanivelena-maimaiga ꞌwa na veveluagadi. Nuakalikalinidi bwaikaotogidi baniꞌodi lugalagaladi wata ꞌudilidi, kebu ꞌami fata ꞌwa na lilidiga fai fueotogidi. ꞌAiꞌedi ꞌwa na ꞌanivelena-maimaiga bwaikina, wata ꞌanivelena-maimaiga bwaikina ꞌwa na veluagai. Wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi ꞌwa na ꞌanivelena-maimaiga siaina, wata ꞌanivelena-maimaiga siaina ꞌwa na veluagai.” \p \v 39 Wata Iesu i vona-awatabai ꞌwaidie i vo, Kebu ꞌana fata tamu tomatasako iana tomatasako i na siveikani, fai bola ꞌadi ꞌailuga i na beꞌuluga vakavakale. \v 40 \x + \xo 6:40 \xt Ion 13:16\x*Kwamana yana ꞌaseta kebu yana tove yana ꞌaseta i da vebwaika-ꞌiaweni, weꞌe tosikulu matatabudi yadi sikulu i na veꞌaꞌavaga, yadi ꞌaseta bwaikina yadi tove baniꞌodi. \p \v 41 Awale iamu mataneye fwayafwaya nani siaina ꞌu ꞌiseni faifaina ꞌu vonavona, weꞌe kebu ꞌu da nuaniga ꞌomu ꞌibwalobwaloꞌu bwaikina matamuye? \v 42 Kebu ꞌana nogaya ꞌatumaina ꞌu vo, Iaku, nuanuaku matamu i lufwaluyaga a na ꞌewai,” weꞌe kebu ꞌu da ꞌiseniga taunimu matamuye ꞌibwalobwaloꞌu bwaikina? ꞌOmu tovekali. Nagami taunimu matamuyega ꞌibwalobwaloꞌu bwaikina ꞌu na ꞌewai bega ꞌu na ꞌisadewa nika ꞌana fata fwayafwaya nani siaina ꞌu na ꞌewai iamu matanega.” \s1 Sauluva ma ꞌana ꞌeba ꞌisa. \p \v 43 Wata Iesu i vonedi i vo, Welavi ꞌatumaina tutuya fuedi vuagina ꞌatumaina, wata welavi sakoina tutuya fuedi vuagina sakoina. \v 44 Welavi ꞌaitamogana ꞌaitamogana vuagidiega ta na ꞌasetadi avaꞌai welaviga. Kebu ꞌana fata ꞌalaꞌai vuagina ta na kadia ꞌuwe ꞌwainega. Wata kebu ꞌana fata kalibo ta na kadia ulaulawa ꞌwainega. \v 45 \x + \xo 6:45 \xt Iem 3:10-12; Mad 12:35\x*Wata baniꞌodi tomotoga, vuagidi ꞌwaidiega ta na ꞌisaꞌinanadi tomotoga ꞌatumaidi ꞌalo sakoidi. ꞌAiꞌedi tomogo yana sauluva ꞌatumaidi, ta na ꞌasetai yana nuanua matatabuna tonovidi. Weꞌe ꞌaiꞌedi yana sauluva sakoidi ta na ꞌasetai yana nuanua matatabuna sakoidi. Tomogo avaꞌai i na voneyeniga, fai yana nuanua ꞌwainega i mai.” \s1 Toꞌaiyogona vanuga ꞌadi ꞌailuga. \p \v 46 \x + \xo 6:46 \xt Mad 7:21\x*Wata Iesu i vona ꞌailaꞌa ꞌwaidie i vo, Awale ꞌwa veꞌawa-ꞌAuvea ꞌwaikuye weꞌe kebu yaku vona ꞌwa da vevematayakeyakediga? \v 47 \x + \xo 6:47 \xt Iem 1:22\x*ꞌAiꞌedi aitoi i na mai ꞌwaikuye yaku vona i na nogaidi bega i na ꞌidewadi, taunina yana sauluva side baniꞌodi. \v 48 Toꞌaiyogona ꞌatumaina nagami yana kabutuꞌu ꞌatumaina i venuaꞌivineni, ꞌogola faꞌalidi i ꞌewadi wata ovu manamanawedi i aladi bega yana vanuga matatabuna i yogoni. Tutuyanina ꞌwei i ꞌwei, weyagata i obu, yana ꞌatamana i sesei vanuganina kebu i da ꞌetofoiaga fai vanuga faꞌalina i yogoni. \v 49 Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi yaku vona i na nogaidi siwe kebu i na ꞌidewadiga, taunina tamu toꞌaiyogona baniꞌodi. Toꞌaiyogonanina kabutuꞌu sakoina i venuaꞌivineni nidule i ꞌaiyogona. Tutuyanina weyagata i obu vanuga i ꞌetofoia matatabuna i ꞌetogeugeuya.” \c 7 \s1 Tolugavia tamu yana tofolova Iesu i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 1 Tutuyanina Iesu naninidi matatabuna i veifufuꞌaꞌavedi ꞌailaꞌa ꞌwaidie, i tovoi i nago ꞌatamana Kafaneomi. \v 2-3 ꞌAtamananina ꞌwaineye tamu me Loma yadi tolugavia bwaikina i miamia ma yana tofolova-maimaiga. Tofolovanina i viga bwaikina, saiꞌafoga i da wafa. Fai tolugavianina yana tofolova i nuakalikalieni bwaikina, tutuyanina i nogai Iesu valana ꞌifwaidi Diu yadi toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi i vetunedi Iesu i na voneni i na mai yana tofolova i na ꞌiveꞌatumaia. \v 4-5 Tutuyanina i leꞌwai i voneni i vo, Nuanuama bwaikina ta na nagoi iama ꞌu na ꞌivaiseni. I lubwaineni tomogonina ꞌu na ꞌivaiseni fai ꞌida me Diu i nuakalikalieda wata taunina yama ꞌeba miavaꞌauta deꞌe bei Kafaneomi i yogoni.” \v 6-7 Iesu yadi vona i nogai taiadi i nagoi. \p Saiꞌafo i leꞌwaleꞌwai vanuga lilivaneye, tolugavianina enavo ꞌifwaidi i vetunedi Iesu i voneni i vo, ꞌAuvea, yama toveimea i vonaga kebu taunimu yamu folova ꞌu na ꞌivevitaiga. Yana nuanua kebu i da lubwainemu ꞌu na luku yana vanuge fai taunina kebu tomogo Diu, wata i bunumayaga kebu nuanuana i na mai ꞌwaimuye. Bega yana vona ꞌana nogaya side baniꞌodi i vo, ꞌAsaꞌaiana, ꞌu na vonamo yaku tofolova i na veꞌatumai. \v 8 A ꞌasetai ma yamu veimea bega ꞌamu fata ꞌu na ꞌiveꞌatumaia. Yau wata ma yaku veimea yaku tolugavia ꞌwaidie ꞌaku fata a na vo, ꞌU nago,” nika i na nago, wata a na vo, ꞌU mai,” nika i na mai, wata yaku tofolova a na voneni a na vo, Side ꞌu ꞌidewai,” nika i na ꞌidewai. Wata yau baniꞌodi, yaku toꞌedakumetavo yadi veimea a vevematayakeyakedi. ꞌOmu wata ma yamu veimea ꞌu na vonamo nika viga i na ꞌaꞌava.” \v 9 Tutuyanina Iesu i nogai yana vonanina, nuana i vogani bega i sivilai ꞌailaꞌanidi i yoyogoꞌwailiga i vonedi i vo, Deꞌe Loma ꞌana tomotoga siwe yana vetumagana kasikasisina, weꞌe ꞌomi me Diu Yaubada yana tomotoga, siwe kebu baniꞌodi vetumagananina a da veluagai ꞌwaimie ꞌalo mali tomotoga ꞌwaidie.” \v 10 \x + \xo 7:10 \xt Ion 4:51\x*I ꞌaꞌavana, tomotoganidi i vetunedi i maiaga i viladi tolugavia ꞌwaineye, yana tofolova i ꞌiseni ꞌakonadi i veꞌatumai. \s1 ꞌWabula natudi Iesu i sivetovoia. \p \v 11 Bola kebu ꞌaiata fuedi i da ꞌaꞌavaga, Iesu i nago ꞌatamana Neini yana tovetutuyamavo wata ꞌailaꞌa bwaikina taiadi. \v 12 ꞌAtamananina kalikalina bega tutuyanina Iesu i leꞌwa ꞌana ꞌeba luku ꞌwaineye i ꞌisedi tomotoga ꞌifwaidi iadi i wafaga i evai i nunaweni taumaseye. Tomogonina i wafaga tamu ꞌwabula natudi tubuꞌeana iavetana, wata tovemogai fuedi taiadi i nunagoi. \v 13 \x + \xo 7:13 \xt Luke 8:41-42,49-55\x*Tutuyanina Iesu i ꞌisedi i nuavita bwaikina i vonedi i vo, Kebu ꞌwa na ꞌweꞌwelaga.” \v 14 Bega Iesu i nago ꞌevoꞌevo i ꞌabitonovi nika toeva i tovoi. Iesu i vona tomogonina i wafaga ꞌwaineye i vo, Iaku, a na vonemu, ꞌu tovoi.” \v 15 \x + \xo 7:15 \xt 1 Kin 17:21-24\x*Tomogonina i ꞌisala i miabui nika i velamu i welava. Wata Iesu tomogonina inana i vonedi i vo, Side natumi ꞌakonadi i yawasa.” \p \v 16 Fuedi i ꞌiseni ma yadi kololo bwaikina Yaubada i subiai i vo, Toluꞌivona bwaikaotogina tamu i souyeni ꞌwaideye,” weꞌe ꞌifwaidi i vo, Yaubada i mai yana tomotoga i na ꞌitaꞌitaꞌieda.” \v 17 Naninina Iesu i ꞌidewaiga, valana i nago ꞌawalawa Iudia matatabuna ꞌwaineye, wata mali tomotoga i miamia lilivaneye i ꞌaseta. \s1 Ioni tomotoga ꞌifwaidi i vetunedi Iesu ꞌwaineye. \p \v 18 Wata Ioni Tobafitaiso yana tovetutuyamavo i luꞌivona ꞌwaineye naninidi Iesu i ꞌidewadewadiga faifaidi. \v 19 Begaidi Ioni tomotoga ꞌadi ꞌailuga i goledi i nagoi ꞌwaineye i vonedi i vo, ꞌWa na nagoi yada ꞌAuvea ꞌwaineye ꞌwa na velutolieni ꞌwa na vo, ꞌOmu kumanimu faifaimu me Diu ta lulukamata ta vo, ꞌAwaie ꞌada Toꞌitaꞌitaꞌi i na mai Yaubada ꞌwainega,” ꞌalo tulina faifaina ta na lulukamata?” \v 20 Tutuyanina i maia Iesu ꞌwaineye i velutolieni i vo, Ioni Tobafitaiso i vetunema nuanuana i na ꞌasetai ꞌomu kumanimu faifaimu me Diu ta lulukamata ta vo, ꞌAwaie ꞌada Toꞌitaꞌitaꞌi i na mai Yaubada ꞌwainega, ꞌalo tulina faifaina ta na lulukamata?” \v 21 Tutuyanina ꞌwaineye Iesu toviga fuedi i ꞌiꞌiveꞌatumaidi, tomotoganidi yaiaina i agediga i vonevonedi i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi wata tomatasako fuedi i ꞌiꞌiveꞌatumaidi. \v 22 \x + \xo 7:22 \xt Ais 35:5-6; Mad 15:30-31; Mak 7:32-37; Luk 5:12-13, 7:12-16\x*Begaidi Iesu i vona Ioni yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, ꞌWa na vilami ꞌwa na nagoi Ioni ꞌwaineye, avaꞌai a ꞌiꞌidewadi ꞌwa ꞌisediga wata a veveifufuyedi ꞌwa nogaidiga faifaidi ꞌwa na voneni. Side baniꞌodi ꞌwa na voneyedi ꞌwa na vo, Tomatasako i ꞌisadewa, tubusakosako i tubuoga, waiwaisesela i veꞌatumai. Tanigadi ꞌuludi ꞌadi fata i na nogaya, towafa a sivetovoidi wafayega, wata Vala ꞌAtumaina ꞌitaꞌitaꞌi Yaubada ꞌwainega faifaina a lalauꞌage wekowekoma ꞌwaidie.” \v 23 Wata ꞌwa na voneni ꞌwa na vo, ꞌAiꞌedi aitoi kebu ma yana venuanaluga i na vetumaganamo ꞌwaikuye, ꞌeba sosoana ꞌwaineye.” \s1 Iesu i veifufu Ioni Tobafitaiso faifaina. \p \v 24 Ioni yana tovetutuyamavo i tauya i nunagoi, Iesu ꞌailaꞌa ꞌwaidie i veifufu Ioni faifaina i vo, Basenadi ꞌwa nagoi saliꞌavuꞌavuye Ioni ꞌwaineye, avaꞌai nuanuami ꞌwa da ꞌiseni? Tamu tomogo umaumana yana sauluva bikana baniꞌodi ꞌayalele kaukau siaina i nunuga i ꞌaninoꞌuya? Kebu. \v 25 ꞌAlo avaꞌai ꞌwa da ꞌiseni? Tamu tomogo i vaigavu kaleko ꞌatumaidiega? Wata kebu. Tomotoganidi i vaigavuga baniꞌodi, yadi vanuga ꞌaiꞌaiwabudi ꞌwaidie i miamiani. \v 26 Nuanuaku a na ꞌasetai ꞌwa nagoga avaꞌai ꞌwa da ꞌiseni? Tamu Yaubada yana toluꞌivona? Eꞌe. Mogitana toluꞌivona. Siwe ꞌifwaidi toluꞌivona saiꞌafo vaꞌegai, weꞌe tomogonina ꞌwa ꞌiseniga bwaikaotogina. \v 27 \x + \xo 7:27 \xt Mal 3:1; Luk 3:2-6\x*Vona mogitana tomogo bwaikina fai basenadiotoga faifaina i kilumi Yaubada yana Buki ꞌwaineye. Yaubada i vona ꞌana Venuaꞌivina ꞌwaineye i vo, \p Taunina yaku tomataꞌaulele, a na vetunei i na kumeta yamu ꞌeda i na vusia.” \p \v 28 Wata a na vonemi, tomia fwayafwaya matatabudi saiꞌafo vaꞌegai, weꞌe Ioninina bwaikaotogina. Siwe tomotoga bwaikidi wata siaidi ꞌakonadi i lukuga Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye i vagalaka, Ioni maꞌitufa i obu fai bola kebu i da lukuga.” \p \v 29 \x + \xo 7:29 \xt Mad 21:32\x*Tutuyanina ꞌailaꞌa wata takesi ꞌana tolaugogona vivinagodi taiadi yana vona i nogai, i veꞌawamogitana Yaubada yana nuanua tonovidi fai Ioni i bafitaisodi. \v 30 Weꞌe Falisi wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo Yaubada yana nuanua faifaidi i vedumweꞌaiꞌai fai kebu nuanuadi Ioni i na bafitaisodi. \p \v 31 Begaidi Iesu i vonedi i vo, Tutuya deꞌe ꞌana tomotoga, avaꞌai ꞌwainega a na awatalatutulemi? Yami sauluva avaꞌai baniꞌodi? \v 32 Tomotoganimi baniꞌodi yavayavava toꞌwava nuanuadi i na vetutuyama ꞌatamanafouye. Tamu ꞌailaꞌa i vegole ediavo ꞌwaidie i vo, Nuanuama tamu nani ta na ꞌidewai siwe ꞌwa baila. ꞌA lauinava siwe kebu ꞌwa da suya, ꞌa tailauwawa siwe kebu ꞌwa da vemogai. Kebu nuanuami yama nuanua ꞌwa na faliꞌatumaiedi.” \v 33 ꞌOmi yavayavavanidi baniꞌodi, kebu nuanuami Ioni Tobafitaiso wata yau yama nuanua ꞌwa na faliꞌatumaiedi. Ioni i mai i veꞌudigana ꞌani bega yana veluꞌui Yaubada ꞌwaineye i na vetoketoke wata kebu oine i da yemuga, ꞌwa vona ꞌwa vo, Tomogo noꞌo, yaiaina i agei.” \v 34 \x + \xo 7:34 \xt Luk 5:30\x*Weꞌe yau a vetomotogaotoga a mai kebu a da veꞌudiganaga, a ꞌaniꞌani wata a yemuyemu siwe ꞌwa vo, ꞌWa ꞌiseni, tomogo noꞌo. ꞌAwana bwalabwalaina, yana ꞌani wata oine yana yemu ꞌafoina, takesi ꞌana tolaugogona vivinagodi wata tovedumweꞌaiꞌai i veianedi.” \v 35 Egavo Yaubada yana nuanua ꞌaseꞌasetadi i vevematayakeyakedi, i nuani Yaubada ma yana ꞌaseta mogitana.” \s1 Tamu vavine Iesu ꞌagena i lekoai bunamayega. \p \v 36 Tamu tutuya tamu totafalolo Falisi ꞌana wagava Saimoni Iesu i tayegi yana vanuge i na ꞌani, bega i nago i miabui. \v 37 ꞌAtamananina ꞌwaineye tamu vavine yana sauluva sakoina yana matakamota ꞌafoina. Vala i nogai Iesu i mai Saimoni yana vanuge begaidi bunama magaina ꞌatumaina i ꞌewai i nago i luku vanuganina ꞌwaineye. Weꞌe bei i koiaga kileu i ꞌidewai ꞌana ꞌisa ꞌatumaiotogina, ꞌana wagava alibasita. \v 38 I nago Iesu lilivaneye i ꞌweꞌwela matageunega ꞌagena i vebutadi mulieta navaꞌaunega i luvelavelaladi. Wata ma yana veꞌililibu ꞌagena i yaogi, i ꞌaꞌavana bunamanina ꞌwainega i iwagi. \p \v 39 Tutuyanina Saimoninina i ꞌiseni nuanega i vo, Kumanina Iesu, ꞌaiꞌedi mogitana Yaubada yana toluꞌivona ꞌana fata i da ꞌasetai avaꞌai vavinega i ꞌaꞌabitonovi wata i da ꞌasetai yana sauluva sakoina.” \v 40 Iesu i voneni i vo, Saimoni, nuanuaku tamu nani a na vonemu.” Saimoni i vo, Tove, nika ꞌu veifufu ta na nogai.” \v 41 Iesu i vo, Tamu tomogo ꞌaiꞌaiwabuna tomotoga ꞌadi ꞌailuga mani i veledi, bola wata i na tutulidi. Tamu tomogo i veleniga lubulubu 500 wata tamu lubulubu 50. \v 42 Siwe ꞌadi ꞌailuga kebu ꞌadi fata i na tutulidi bega i talabodedi i vo, ꞌAsaꞌaiadi, kebu ꞌwa na tutulidiga.” Tomotoganidi ꞌadi ꞌailuga ma yadi sosoana i nuakalikalieni, siwe ꞌu na voneku aitoi tomotogaga yana nuakalikali bwaikaotogina tomogo ꞌaiꞌaiwabuna ꞌwaineye?” \v 43 Saimoni Iesu yana vona i tutuli i vo, A nuaniga tomogonina lubulubu 500 i ꞌewaiga, kumanina i nuakalikali bwaikaotogina.” Iesu i vo, ꞌU vona mogitana.” \p \v 44 \x + \xo 7:44 \xt Nag 18:4\x*Mulieta i sivilai vavine ꞌwaineye nika Saimoni i voneni i vo, ꞌAkonadi ꞌu ꞌiseni vavine deꞌe. Weꞌe ꞌomu yamu vanuge a maiga, kebu ufa ꞌu da veleku bega ꞌageku a da lekoadi yada sauluva baniꞌodi, siwe vavine deꞌe matageunega ꞌageku i lekoadi wata navaꞌaunega i luvelavelaladi. \v 45 Tutuyanina a leꞌwa kebu ma yamu sosoana ꞌu da ꞌavalamaigiku, siwe taunina ꞌageku ꞌana yaoga kebu i da ꞌailove. \v 46 Kebu ꞌu da veꞌililibuyeku bega bunama ꞌu da iwagi ꞌunuꞌunukuye siwe taunina bunama magaina ꞌatumaina ꞌagekuye i iwagaꞌaꞌaveni. \v 47 Faifainanina a na vonemu, vavine deꞌe yana sakona fuedi faifaidi nuatavuna i veluagai, ꞌu ꞌiseni yana nuakalikali bwaikina ꞌwaikuye. Aitoi yana sakona siaidi Yaubada i nuatavunidiga tomogonina yana nuakalikali Yaubada ꞌwaineye siaina, weꞌe aitoi yana sakona fuedi Yaubada i nuatavunidiga, tomogonina yana nuakalikali Yaubada ꞌwaineye bwaikina.” \v 48 \x + \xo 7:48 \xt Mad 9:2-6\x*Mulieta Iesu vavine i voneni i vo, Yamu sakona a nuatavunidi.” \v 49 ꞌIfwaidi tomotoga ꞌeba ꞌani ꞌwaineye i miamianiga, nuadiega i vo, Avaꞌai tomogoga deꞌe sakona i nunuatavunidi?” \v 50 Siwe Iesu i vona vavine ꞌwaineye i vo, Fai ꞌu vetumaganeku Yaubada i ꞌitaꞌitaꞌiemu. Ma yamu sosoana ꞌu na nago, Yaubada i na nuakalikaliemu.” \c 8 \s1 Vevine Iesu i ꞌweabuya. \p \v 1 \x + \xo 8:1 \xt Luk 24:10\x*ꞌAiata ꞌifwaidi i ꞌaꞌava, mulieta Iesu i tovoi ma yana tovetutuyamavo 12 taiadi i nagoi ꞌatamana siaidi wata bwaikidi ꞌwaidie, Vala ꞌAtumaina i luꞌageyeni Yaubada nuanuana tomotoga i na veimeyedaga faifaina. \v 2-3 Wata ꞌifwaidi vevine taiadi i nagoi bega Iesu ma enavo i na ꞌiꞌivaisedi wata ꞌadiꞌadi i na kimwakimwane taunidi yadi mani ꞌwaidiega. Vevinenidi ꞌifwaidi basenadi Iesu ꞌadi viga i ꞌiveꞌatumaidi wata ꞌifwaidi yaiaina i agediga Iesu i vona i ꞌawaꞌaꞌidi. Vevinenidi ꞌwaidiega side kumanidiavo, Meli, ꞌatamana Magidala ꞌwainega basenadi Iesu i vona yaiaina 7 i ꞌawaꞌaꞌidi ꞌwainega, Tusa yana vavine Ioana, tomogonina Kini Elodi yana vanuga ꞌana toꞌisaveꞌavina, wata Susana. \s1 Luyavuyavulagi ꞌana vona-awatabai. \p \v 4 Tamu ꞌaiata tomotoga fuedi i deli i maia Iesu ꞌwaineye ꞌatamana fuedi ꞌwaidiega. Begaidi Iesu vona-awatabaiega i ve ꞌailaꞌa ꞌwaidie i vo, Side baniꞌodi. \v 5 Tamu tomogo i nago bakule yana witi\f + \fr 8:5 \ft ꞌAna ꞌisaꞌisa baniꞌodi laisi.\f* waifeidi i na bakulidi, weꞌe yadi sauluva luyavuyavulagi. Yana luyavuyavulagi ꞌwaineye witi ꞌifwaidi i veꞌanitaꞌidi ꞌeda balebaleye tomotoga yadi ꞌeba nago ꞌwaineye i badi mulieta manuga i mai i ꞌanidi. \v 6 ꞌIfwaidi i veꞌanitaꞌidi bwakebwakeye, tutuyanina i tabo fai fwayafwaya siaina i lala-matayoꞌo i ꞌawagiꞌadi. \v 7 ꞌIfwaidi i veꞌanitaꞌidi ꞌawanavenaveye kebu ꞌadi ꞌoiga, i ugawegawedi kebu vuagidiga. \v 8 Weꞌe ꞌifwaidi i veꞌanitaꞌidi inageye fwayafwaya ꞌatumaina ꞌwaineye i tabo i vuaga, ꞌaitamogana ꞌaitamogana vuagina 100.” Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌAkonadi yaku vona ꞌwa nogai, siwe ꞌwa na venuaꞌivina nika ꞌwa na ꞌasetai.” \s1 Vona-awatabai lamuna. \p \v 9 Mulieta Iesu yana tovetutuyamavo i velutolieni i vo, Nuanuama yamu vona-awatabainina ꞌu da kiavemagetai ꞌwaimeye.” \v 10 \x + \xo 8:10 \xt Luk 10:21\x*Iesu i vonedi i vo, ꞌAkonadi Yaubada i tauyemi nani fuedi givagivadi ꞌwa na ꞌasetadi yana veimea tomotoga ꞌwaidie faifaina. Siwe tomotoga ꞌifwaidi ꞌaseta i na ꞌewai vona-awatabaiega. Tomotoganidi i na ꞌisaꞌisa siwe kebu i na ꞌisaꞌinanaiga, wata i na noganogai siwe kebu i na ꞌasetaiga begaidi a veve ꞌwaidie vona-awatabai ꞌwaidiega.” \s1 Vona-awatabai Iesu i kiavemagetai. \p \v 11 \x + \xo 8:11 \xt 1 Fit 1:23\x*Wata Iesu i vonedi i vo, Yaku vona-awatabainina ꞌana ꞌaseta side baniꞌodi. Waifei, baniꞌodi Yaubada yana Vona. \v 12 Waifei i veꞌanitaꞌidi ꞌeda balebaleye ꞌana nuanua, baniꞌodi tomotoga Yaubada yana Vona i nogai siwe Seitani i mai vonanina i elodi begaidi kebu ꞌadi fata i na vetumagana ꞌalo ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagai. \v 13 Waifei i veꞌanitaꞌidi bwakebwakeye ꞌana nuanua, baniꞌodi tomotoga ma yadi sosoana Yaubada yana Vona i nogai siwe yadi nuanua ꞌwaidie kebu mogitana i da lukuga. I vetumagana siwe tutuya ꞌaleꞌusana. Tutuyanina ꞌeba sailubu i na veluagai i na baileni. \v 14 \x + \xo 8:14 \xt Luk 18:18,22-24\x*Waifei i veꞌanitaꞌidi gaweye ꞌana nuanua, baniꞌodi tomotoga Yaubada yana Vona i nogai siwe yadi nuanua bwaikina ꞌaiꞌaiwabu wata fwayafwaya ꞌana sosoana. Yadi kukuanidi wata yadi mia faifaidi i vevenuafouviga ꞌwa da vo i da ugawegawedi vuagidi kebu i da kumaga. \v 15 \x + \xo 8:15 \xt Ion 6:28-29; Iem 1:22\x*Weꞌe waifei i veꞌanitaꞌidi inageye fwayafwaya ꞌatumaina ꞌwaineye ꞌana nuanua, baniꞌodi todumwebika ꞌatumaidi Yaubada yana Vona i nogai i ꞌewai bega i tokemaiga i nagoga yadi folova Yaubada faifaina baniꞌodi i vuaga.” \s1 Mageta ꞌaivoe dibuneye. \p \v 16 Wata Iesu i vonedi i vo, Kebu tamu aitoi mageta i da kabukabunina ꞌaivoeyega i da tatalafwaseni ꞌalo talalia dibuneye i da yatoyatoi. Mogitana mageta ꞌana ꞌeba yato ꞌwaineye i lulutalauleni bega tomotoga i na mimaia vanuganina ꞌwaineye i magemagesedi. \v 17 Wata deꞌe baniꞌodi avaꞌai tomotoga i na givediga Yaubada i na sivemagesedi wata avaꞌai i na nuagivediga Yaubada i na luꞌivoneyedi i na vemageta. \v 18 \x + \xo 8:18 \xt Mad 25:20-29\x*Begaidi ꞌwa na nogayadewadewa. ꞌAiꞌedi aitoi saiꞌafo ma yana ꞌaseta bega ꞌasetanina i na ꞌiꞌisaveꞌaviniga, ꞌimosoꞌi Yaubada i na veleni weꞌe aitoi kebu tamu yana ꞌasetaga siwe igodi i vo, Yau yaku ꞌaseta bwaikina,” ꞌasetanina Yaubada i na eloi.” \s1 Iesu tainavo inadi taiadi i nagoi ꞌwaineye. \p \v 19 Iesu tainavo ma inadi i maia igodi i da luku Iesu ꞌwaineye nika ꞌailaꞌa bwaikina. \v 20 Tamu tomogo Iesu i voneni i vo, Inamu wata taimwavo tanotanoge i lulualemu.” \v 21 \x + \xo 8:21 \xt Luk 11:27-28; Ion 1:11-13\x*Iesu ꞌailaꞌa i vonedi i vo, Egavo Yaubada yana Vona i nogai wata i vevematayakeyakeniga taunidi mogitana inakwavo wata taikwavo.” \s1 Iesu yagina i ꞌiveniwalovi. \p \v 22 Tamu ꞌaiata Iesu ma yana tovetutuyamavo i dodoga wakeye i vonedi i vo, Ta na damana noꞌo bega lavu viꞌainega,” nika i tauya. \v 23 Tutuyanina i damadamana Iesu i ꞌeno-mataiva nika yagiꞌoya bwaikina i nunuga yagina bwaikina waka i ludododogi saiꞌafoga i da veadagi wata i da monu. \v 24 Begaidi tovetutuyamavo i maia Iesu ꞌwaineye i luvagoni i vo, ꞌAuvea, ꞌAuvea, saiꞌafoga ta na wafa.” Iesu i tovoi kaukau wata yagina bwaikidi i talabodedi nika i ꞌawatagoni wata i niwalova bwaikina. \v 25 \x + \xo 8:25 \xt Mak 9:20-24\x*Mulieta yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, Awale ꞌomi kebu ꞌwa da vetumaganekuga ꞌaku fata a na ꞌitaꞌitaꞌiemi?” Siwe nuadi i voganidi wata i kololo ꞌaiseꞌavadi i veifufu i vo, Avaꞌai tomogoga deꞌe? Kaukau wata yagina i talabodedi i vematayakayaka.” \s1 Tomogo yaiaina i ageiga Iesu i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 26 Iesu ma enavo i damana lavu viꞌainega ꞌawalawa Gegesa, ꞌada fata ꞌatamana Galili ꞌwainega ta na ꞌisadamana ꞌawalawanina ꞌwaineye. \v 27 Tutuyanina i obu ꞌavale tamu tomogo yaiaina i ageiga i veluagai, i maiga ꞌatamana ꞌwainega. Basenadiotoga yana vanuga i baileni, konekonena i miamia taumaseye. \v 28-29 \x + \xo 8:28-29 \xt Luk 4:34\x*Tutuya fuedi tomotoga nimana wata ꞌagena i ꞌiꞌiyogoyogonidi bulava kainumu ꞌwaidiega siwe yaiaina i kikiavetoketokei bega i dabadabadi wata i nunaweni walaꞌaie. Tutuyanina i ꞌiseni Iesu, i bwau ma yana veꞌililibu i beꞌu mataneye. Iesu yaiaina tomogo nageneye i voneni i vo, ꞌU ꞌawaꞌaꞌimu ꞌomu yaiaina sakoimu.” Tomogonina bonana bwaikinega Iesu i voneni i vo, Iesu, Yaubada Tabwaotogineye Natuna, avaꞌai ꞌu na vaiku? A veveluꞌui ꞌwaimuye kebu nuanuaku ꞌu na luvematavulogiku.” \v 30 Iesu i velutolieni i vo, Aitoi ꞌamu wagava?” Tomogo i vo, ꞌAku wagava ꞌAilaꞌa.” Deꞌe baniꞌodi i voneyediga fai yaiaina fuedi tomogonina i agei. \v 31 Yaiaina i toke i veluꞌui-vaivaitugana i vo, Kebu nuanuama ꞌu na tawema ꞌa na obu Vatuꞌai Manamanawena yaiaina yama ꞌeba mia ꞌwaineye.” \p \v 32 Fatala bwaikina bawe ꞌoya lilivaneye i luluduaduala, begaidi yaiainanidi i veluꞌui-vaitugana Iesu ꞌwaineye i vo, ꞌU da tauyema bawenidi ꞌa da agedi,” nika Iesu i tauyedi. \v 33 Yaiaina i ꞌawaꞌaꞌidi tomogo ꞌwainega i nagoi bawe i agedi matatabudi i veꞌililide ꞌoyeamo i obu, i sou lavuye i veꞌalamonumonu. \p \v 34 Tomotoganidi bawe i ꞌisaveꞌavinidiga i ꞌiseni yadi bawevo i veꞌalawafawafa, begaidi i lilide i nagoi i luꞌivona ꞌatamana wata kweda ꞌwaidie. \v 35 Fuedi yadi veifufu i nogai bega i nagoi i na ꞌiseni. I maia Iesu ꞌwaineye tomogonina basenadi yaiaina i ageiga siwe ꞌakonadi i ꞌawaꞌaꞌidi i ꞌiseni nuana tonovidi wata i veꞌwesena i miabui Iesu ꞌageneye i miamia. Tutuyanina Iesu yana toketokena i ꞌasetai i kololo bwaikina. \v 36 Bawe ꞌadi toꞌisaveꞌavinavo i luꞌivona ꞌwaidie baniꞌodi i munega tomogo i veꞌatumai. \v 37 Begaidi tomotoga matatabudi ꞌawalawa Gegesa ꞌwaineye Iesu i voneni nuanuadi i na ꞌiawedi fai i kololo-ꞌafoꞌafo. Bega Iesu i dodoga wakeye i na tauya. \p \v 38-39 Tomogonina i veꞌatumaiga i mai Iesu i voneni i vo, Yau nuanuaku taiadi ta na nago.” Siwe Iesu i talabodeni i voneni i vo, ꞌU na vilamu ꞌu na nago yamu vanuge ꞌu na luꞌivona tomotoga fuedi ꞌwaidie avaꞌai Yaubada i ꞌidewaiga ꞌwaimuye faifaina.” Bega tomogo i nago ꞌatamana bwaikina ꞌana tomia matatabudi ꞌwaidie i veifufu Iesu i ꞌiveꞌatumaiaga faifaina. \s1 Yailo natuna wata vavine tamu Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 40 Iesu ma enavo i vila-vaituganidi i damanama deꞌe bega lavu lilivaneye ꞌailaꞌa i veluagadi i lulukamasedi. \v 41-42 I obu ꞌavale nika me Diu yadi ꞌeba miavaꞌauta ꞌana toꞌedakumeta tamu i veluagai ꞌana wagava Yailo. Ma yana veꞌililibu i beꞌu Iesu mataneye i voneni i vo, Nuanuaku ta na nago yaku vanuge natuku vevinena saiꞌafoga yawaina i na ꞌaꞌava ꞌu na ꞌivaiseni. Natukunina tubuꞌeana yaku tamogana, ꞌana malamala 12.” \p Bega Iesu taiadi i nago wata ꞌailaꞌa bwaikina i vevetunufelagieni nuanuadi Iesu taiadi i na nago. \v 43 ꞌAilaꞌanina nageneye tamu vavine, vevine ꞌadi viga i ꞌewadi, malamala 12 nagedie kebu i da ꞌaꞌailove viganina i ꞌenoꞌeno. Fuꞌeyega yadi kukua matatabuna i sigoidi siwe kebu tamu aitoi ꞌana fata i na ꞌivaisedi. \v 44 Taunidi i mai Iesu mulineye, ꞌana kaleko mataifwana i ꞌabitonovi nika ꞌadi viga i ꞌaꞌava. \v 45 Iesu ꞌailaꞌa i velutoliedi i vo, Aitoi i ꞌabitonoviku?” Matatabudi i veꞌewa weꞌe Fita i vo, ꞌAuvea awale baniꞌodi ꞌu velutoliedi? ꞌU ꞌiseni, ꞌailaꞌa bwaikina i sififinemu.” \v 46 \x + \xo 8:46 \xt Luk 6:19\x*Wata Iesu i vo, A ꞌasetai tamu tomotoga nuanuana yau begaidi i ꞌabitonoviku, fai ꞌaku vebae ꞌwainega a ꞌasetai yaku toketokena i damana toꞌabitonovanina ꞌwaineye.” \p \v 47 Vavinenidi i nuani ꞌakonadi Iesu i ꞌasetadi begaidi i kololo, ma yadi tatava wata ma yadi veꞌililibu i beꞌu Iesu ꞌageneye. Bei ꞌailaꞌa matadie i luꞌivona Iesu ꞌwaineye avaꞌai faifaina i ꞌabitonovi wata baniꞌodi i munega i veꞌatumai-matayoꞌo. \v 48 Iesu i vonedi i vo, Natuku, yami vetumagana ꞌwaikuye i ꞌiveꞌatumaimi. Ma yami sosoana ꞌwa na nago, Yaubada i na nuakalikaliemi.” \p \v 49 Tutuyanina Iesu i veveifufu, tamu tomogo i mai Yailo yana vanuga ꞌwainega Yailo i voneni i vo, Natumu ꞌakonadi yana ꞌiꞌituva i ꞌalasaweni. Kebu wata Tove ꞌu na vevekadia.” \v 50 Siwe Iesu i nogaiga Yailo i voneni i vo, Kebu nuafoumu i na veviga, ꞌu na vetumaganamo ꞌwaikuye natumu i na veꞌatumai.” \p \v 51 I nagoi, tutuyanina i leꞌwai vanuge fuedi i talabodedi kebu i na lukuga, weꞌe Fita, Ioni, Iemesa, wata kwamana inana tamana taiadi i luku. \v 52 Fuedi vanuga nageneye i vevemogai kwamananina faifaina siwe Iesu i vonedi i vo, Kebu ꞌwa na vemogaiga, kwamana kebu i da wafaga i ꞌenoꞌeno.” \v 53 Matatabudi Iesu i sidibidibieni wata i namageni fai i ꞌasetai kwamana mogitana i wafa. \v 54 Siwe Iesu kwamana nimaneye i ꞌabi bonana bwaikinega i vo, Kwamana, ꞌu tovoi.” \v 55 Nika kwamana i yawasa i tovoi wata Iesu i vo, ꞌAniꞌani ꞌwa na veleni i na ꞌani.” \v 56 \x + \xo 8:56 \xt Mad 8:4\x*Kwamananina inana wata tamana nuadi i voganidi siwe Iesu i vonedi i vo, Kebu tamu aitoi ꞌwaineye ꞌwa na luluꞌivonaga.” \c 9 \s1 Iesu yana tovetutuyamavo 12 i vetunedi. \p \v 1 Tamu tutuya Iesu yana tovetutuyamavo 12 i goledi i nagoi ꞌwaineye veimea wata yana toketokena i veledi bega toviga i na ꞌiveꞌatumaidi wata yaiaina i na vonedi i na ꞌawaꞌaꞌidi. \v 2 Mulieta i vetunedi i na lauꞌage ꞌatamana fuedi ꞌwaidie Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie faifaina, wata toviga i na ꞌiveꞌatumaidi. \v 3 \x + \xo 9:3 \xt Luk 10:4-11; Fol 13:51\x*Siwe wata i veluꞌaseꞌasedi i vo, ꞌWa na nunagoiga kebu venuana ꞌwa na ꞌewaga, wata wautogana kebu, ꞌaniꞌani kebu, mani kebu ꞌalo wata tamu kaleko vunavunagina. \v 4 ꞌAiꞌedi aitoi i na vonemi ꞌwa na luku yana vanuge bei ꞌwa na miamia mulieta yami folova i na ꞌaꞌava ꞌatamananina ꞌwaineye, vanuganina ꞌwa na ꞌiaweni. \v 5 Wata ꞌaiꞌedi avaꞌai ꞌatamanaga ꞌana tomotoga i na vedumweꞌubuꞌubusemi wata yami vona kebu i na nogaidiga, ꞌwa na ꞌiawedi ꞌwa na nagoi wata ꞌagemiega fwayafwaya ꞌwa na lubutubutuya yadi ꞌeba ꞌisa bola bei wata kebu ꞌwa na lalauꞌage wata bola vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega.” \v 6 Mulieta tovetutuyamavo i tauya i nagoi ꞌatamana fuedi ꞌwaidie i lalauꞌage Vala ꞌAtumaina faifaina wata tomotoga i ꞌiꞌiveꞌatumaidi. \s1 Kini Elodi nuana i vogani Iesu faifaina. \p \v 7 \x + \xo 9:7 \xt 1 Kin 17:17-24\x*Kini Elodi, ꞌawalawa Galili ꞌana toveimea, Iesu yana folova valana i nogai nuana i vogani fai tomotoga ꞌifwaidi i vonavona i vo, Noꞌo Iesu, Ioni Tobafitaiso i yawasa wafayega.” \v 8 Weꞌe ꞌifwaidi i vo, Ilaitia i vilai i mai abamega,” wata ꞌifwaidi i vo, Tamu toluꞌivona basenadiotoga i wafa wata i yawasa.” \v 9 \x + \xo 9:9 \xt Mak 6:27\x*Weꞌe Elodi i vo, Ioni ꞌodona a boboi, weꞌe avaꞌai tomogoga valana a noganogai?” Bega i nuanua baniꞌodi i na munega Iesu i na ꞌiseni. \s1 Iesu tomotoga 5000 i veꞌanidi. \p \v 10 Basenadi Iesu yana tovetutuyamavo i vetunediga ꞌakonadi i viladi i maia nani matatabuna i ꞌidewadiga faifaidi i luꞌivona Iesu ꞌwaineye. I veifufuꞌaꞌava, mulieta i vagavaidi ꞌaiseꞌavadi i nagoi tamu ꞌatamana ꞌana wagava Bedasaida. \v 11 Siwe tomotoga fuedi valana i ꞌasetai avaꞌaibe bei i nunagoi begaidi Iesu i yogoꞌwaili. Iesu ma yana sosoana i ꞌisedi nuanuana i na veifufu ꞌwaidie Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaideye faifaina wata toviga fuedi i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 12 ꞌAkonadi lavilavi saiꞌafoga i na sidudubali tovetutuyamavo i maia Iesu ꞌwaineye i voneni i vo, Tomotoga ꞌu na vetunedi i na nagoi taunidi ꞌadiꞌadi i na lauala ꞌatamana wata kweda ꞌwaidie wata bei i na ꞌeno fai deꞌe bei kebu tomotogina.” \v 13 Siwe Iesu i vo, ꞌOmi taunimi ꞌwa na veꞌanidi.” Yana vona i tutuli i vo, Deꞌe ꞌailaꞌa bwaikaotogina weꞌe ꞌima ꞌwaimeye ꞌaniꞌani mwadodoudi 5 wata igana ꞌailuga, ꞌasaꞌaiana baniꞌodi, kebu fuediga. ꞌAlo nuanuamu ꞌa na nagoi ꞌadiꞌadi ꞌa na kimwane ꞌatamane? \v 14 ꞌAilaꞌanidi iaveta tulaiꞌavadi 5000 wata vevine kwakwama taiadi bega Iesu yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, Tomotoga ꞌwa na vonedi i na veiwakukuna, kukuna ꞌaitamogana ꞌaitamogana nagedie tomotoga baniꞌodi 50.” \v 15 Yana tovetutuyamavo i nagoi tomotoga i vemianidi. \v 16 Nika Iesu ꞌaniꞌani 5 wata igana ꞌailuga i ꞌewadi i ꞌisalaka abame Yaubada ꞌwaineye i vekaiwa mulieta i ꞌivividi yana tovetutuyamavo i veledi tomotoga i veutadi. \v 17 I ꞌaniꞌaꞌava matatabudi kamodi i aidi, mulieta tovetutuyamavo tomotoga nikilidi i vaꞌaugidi bayawa 12 i veadagidi. \s1 Fita Iesu i ꞌasetai. \p \v 18 Tamu tutuya Iesu ꞌaiseneye i veveluꞌui Yaubada ꞌwaineye yana tovetutuyamavo i nagoi ꞌwaineye i velutoliedi i vo, ꞌWa da nogaiga tomotoga yadi nuanua yau aitoi?” \v 19 \x + \xo 9:19 \xt Mak 6:14-16\x*Yana velutoli i tutuli i vo, ꞌIfwaidi i vonaga ꞌomu Ioni Tobafitaiso wafayega i da mai, wata ꞌifwaidi i vonaga ꞌomu Ilaitia abamega i da obuma, wata ꞌifwaidi i vonaga ꞌomu tamu Yaubada yana toluꞌivona basenadiotoga i wafa i tovoi-vaitugana.” \v 20 \x + \xo 9:20 \xt Ion 6:68-69\x*Wata yana tovetutuyamavo i velutoliedi i vo, Weꞌe ꞌomi ꞌwa da nuaniga yau aitoi?” Fita i vo, ꞌOmu Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina.” \s1 Iesu yana wafa i veifufuyeni. \p \v 21 Bega Iesu yana tovetutuyamavo i toke i talabodedi i vo, Kebu tamu aitoi ꞌwaineye ꞌwa na luꞌivonaga yau Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina. \v 22 Yau a vetomotogaotoga i lubwaineni veviga bwaikaotogina a na veluagai wata me Diu yada toꞌedakumeta ꞌauꞌauveadi, tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo taiadi, wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo i na vedumweꞌaiꞌaieku. Mulieta i na luvewafaku siwe ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye Yaubada i na sivetovoiku.” \p \v 23 \x + \xo 9:23 \xt Mad 10:38-39\x*Mulieta matatabudi i vonedi i vo, ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana mogitana i na mai ꞌwaikuye taiadi ꞌa na nagoga, ꞌaiata ꞌaitamogana ꞌaitamogana taunina yana nuanua i na bailedi. Fai i na vematayakeyakeku begaidi veviga bwaikina i na veveluagadi yau baniꞌodi a na veluagadi. Voke i na wafa faifaiku, yau wata baniꞌodi a na wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye. \v 24 ꞌAiꞌedi aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina i na veꞌoꞌoleni kebu nuanuana yawaina i na tauyeni faifaiku, taunina i na wafaotoga. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina wata yawaina i na tauyedi faifaiku, mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai. \v 25 ꞌAiꞌedi tamu aitoi fwayafwaya matatabuna ꞌana kukua i na ꞌewadi mulieta yawaina i na ꞌaꞌava, avaꞌai ꞌana ꞌatumaina ꞌwaineye? \v 26 \x + \xo 9:26 \xt Luk 12:9\x*Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi yau faifaiku wata Valaku ꞌana luꞌivona faifaina i na bunumayaga, yau a vetomotogaotoga bola ma yaku mageta mataududulina a na vila-vaitugana wata a na bunumayageni. Yaku vila-vaitugana ꞌwaineye, anelose magemagetadi taiadi ꞌa na maia, Tamaku yana mageta mataududulina nageneye. \v 27 A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌomi ꞌifwaimi bola ma yawaimi ꞌwa na miamiani, nagami ꞌwa na ꞌiseni Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie, mulieta ꞌwa na wafa.” \s1 Iesu i vemaigisivilavila. \p \v 28 \x + \xo 9:28 \xt 2 Fit 1:17-18\x*Iesu yana vona i ꞌaꞌava baniꞌodi wiki ꞌaitamogana i ꞌaꞌava, mulieta tamu ꞌaiata ꞌwaineye Iesu i vonedi Fita, Iemesa, wata Ioni taiadi i laka ꞌoya bwaikineye ꞌaiseꞌavadi i na veluꞌui. \v 29 Tutuyanina Iesu i veveluꞌui Yaubada ꞌwaineye maigina ꞌana ꞌisaꞌisa i vetuli wata ꞌana kaleko ꞌadi lauꞌavu mataududulidi. \v 30-31 \x + \xo 9:30-31 \xt Luk 13:33\x*I ꞌiꞌisanago nika tomotoga ꞌadi ꞌailuga i souyedi Iesu taiadi i veveifufu. Tomotoganidi Mosese wata Ilaitia basenadiotoga i nagoi Yaubada ꞌwaineye, siwe ꞌadi ꞌisa mataududulina abamega i obuma. Yadi veifufunina ꞌwaineye i vonavona Yaubada yana nuanua ꞌana mogitana i na souyeni Ielusalema ꞌwaineye Iesu bei i na wafaga faifaina. \v 32 Fita ma enavo i ꞌenoꞌeno mulieta i ꞌisa Iesu yana mageta mataududulina wata tomotoga ꞌadi ꞌailuga taiadi i tovotovoi i ꞌisedi. \v 33 Tomotoganidi saiꞌafoga i na tauya nika Fita i vo, ꞌAuvea, ꞌatumaina fai ꞌima taiadi. Bega lauꞌweta ꞌaitonu ꞌa na ꞌidewadi, tamu ꞌomu faifaimu, ꞌailuga Mosese ma iana Ilaitia faifaidi.” Fai Fita nuana i vogani begaidi i vona-ꞌavoꞌavovo. \p \v 34 Bola i veveifufu waowa i mai i veꞌiꞌwaꞌuyedi mulieta i obu i tavunidi tovetutuyamavo ꞌadi ꞌaitonu i kololo bwaikina. \v 35 \x + \xo 9:35 \xt Mad 12:17-18; Luk 3:22\x*Bonaꞌava i nogai waowa ꞌwainega i vo, Deꞌe Natuku, kumanina a venuaꞌivineni, bonana ꞌwa na nogai.” \v 36 Tutuyanina vona i ꞌaꞌava, nika i ꞌiseni Iesu ꞌaiseꞌavana i tovotovoi. Tutuyanina ꞌwaineye tovetutuyamavo kebu tamu aitoi ꞌwaineye i da luꞌivona avaꞌai i ꞌiseniga faifaina, siwe tutuya manamanawena i ꞌaꞌava mulieta i luꞌivona. \s1 Iesu i vona yaiaina i ꞌawaꞌaꞌia kwamana ꞌwainega. \p \v 37 Iesu yana vemaigisivilavila i ꞌaꞌavana, mulieta i ꞌatai ꞌoyayega ma enavo i obuma ꞌailaꞌa bwaikina i veluagadi. \v 38 ꞌAilaꞌanidi nagediega tamu tomogo i vegole i vo, Tove, natuku tubuꞌeana iavetana yaku tamogana nuanuaku ꞌu na ꞌivaiseni. \v 39 Yaiaina basenadi i agei, tutuyanina i vevekadia ma yana vebwaubwau i vavatuꞌoga wata buobuo ꞌawana i tutubodai. Kebu nuanuana i na baileni i vevekadi-vebogia, kwamana i veveviga. \v 40 Yamu tovetutuyamavo a vonedi nuanuaku i da vona yaiaina i da ꞌawaꞌaꞌia siwe kebu ꞌadi fataga.” \p \v 41 Iesu tomotoga i vonedi i vo, ꞌOmi tovekali. Awale Yaubada yana toketokena kebu ꞌwa da vetumaganeniga? Tutuya manamanawena taiadi ta miamia wata a totokemaigeku bwaikina siwe kebu ꞌwa da vetumaganeku mogitana.” Iesu kwamana tamana i voneni i vo, Nika natumu ꞌu mieni ta na ꞌiseni.” \v 42 Kwamananina i nunagoga Iesu ꞌwaineye yaiaina i vatufeleni i beꞌu fwayefwayeye i vatuꞌoꞌoga. Iesu yaiaina i talabodeni nika i ꞌawaꞌaꞌia kwamana i veꞌatumai, mulieta tamana i voneni i mai natuna i ꞌewai. \v 43 Tomotoga matatabudi i ꞌiseni, nuadi i voganidi Yaubada yana toketokena faifaina. \s1 Iesu i veifufu-vaitugana yana wafa faifaina. \p \v 44 \x + \xo 9:44 \xt Luk 9:22\x*Tomotoga bola i nunuavogana nani matatabuna Iesu i ꞌidewadewadiga faifaidi weꞌe yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, Avaꞌai a na vonemiga kebu nuami i na fani. Yau a vetomotogaotoga i na ꞌaniveleneku tomotoga nimadie.” \v 45 Siwe tovetutuyamavo kebu i da ꞌasetaiga yana vonanina ꞌana nuanuana. Yana nuanuananina Yaubada i giveni bega kebu ꞌadi fata i na ꞌasetai wata i kololo kebu nuanuadi i na velutolieni faifaina. \s1 Aitoi bwaikaotogina Yaubada mataneye. \p \v 46 \x + \xo 9:46 \xt Luk 22:24-27, 14:11\x*Tamu tutuya Iesu yana tovetutuyamavo ꞌaiseꞌavadi i veꞌikwayekwayega ꞌadi ꞌailaꞌa nageneye aitoi bwaikaotogina. \v 47 Iesu ꞌakonadi yadi nuanua i ꞌasetai begaidi tamu kwamana i goleni i nago i tovoi lilivaneye. \v 48 Mulieta i vonedi i vo, ꞌAiꞌedi aitoi ma yana nuakalikali tamu kwamana deꞌe baniꞌodi i na ꞌivaiseni faifaiku, siwe ꞌasaꞌaiana yau i ꞌivaiseku. Wata ꞌaiꞌedi aitoi ma yana nuakalikali i na ꞌivaiseku, siwe ꞌasaꞌaiana Yaubada taunina ꞌaku tovetune i ꞌivaiseni. Aitoi siaina matamie, taunina bwaikaotogina Yaubada mataneye.” \s1 ꞌAmi toꞌaivaitavo kebu ꞌwa na talabodebodediga. \p \v 49 Tamu Iesu yana tovetutuyama ꞌana wagava Ioni i mai i vona i vo, ꞌAuvea, tamu tomogo ꞌa ꞌiseni ꞌamu wagavayega i vonavona yaiaina i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi. ꞌA ꞌiseni ꞌa talabodebodeni fai taunina kebu ꞌada ꞌailaꞌa.” \v 50 Iesu i vona Ioni ꞌwaineye wata ꞌifwaidi yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, Kebu ꞌwa na talabodebodeniga, ꞌaiꞌedi aitoi kebu i na vedumweꞌaiꞌaiemiga taunina ꞌami toꞌaivaita.” \s1 Me Samelia kebu nuanuadi Iesu. \p \v 51 \x + \xo 9:51 \xt Luk 17:11\x*ꞌAkonadi Iesu yana tutuya i velilivana Yaubada i na vagavaia i na naweni abame. Begaidi ma yana tokemaiga i tovoi ma yana tovetutuyamavo i na nagoi Ielusalema. \v 52 I nunagoi ꞌedeye Iesu tomotoga ꞌifwaidi i vonedi i kumeta yadi ꞌeba veawai i na ꞌidewadewai me Samelia yadi ꞌatamane. \v 53 Fai me Samelia wata me Diu kebu taiadi i da veveiana wata fai Iesu i nunago me Diu yadi ꞌatamana bwaikina ꞌwaineye Ielusalema, begaidi i talabodaboda kebu nuanuadi Iesu ma enavo i na miamiani yadi ꞌatamane. \v 54 Weꞌe Ioni wata Iemesa tomotoga yadi talaboda i nogai Iesu i voneni i vo, ꞌAuvea baniꞌodi? Nuanuamu ꞌa na vona ꞌai-ꞌalaꞌalata abamega i na obuma tomotoga deꞌe i na ꞌalaꞌaꞌavadi?” \v 55-56 Siwe Iesu i sivilai i talabodedi, mulieta i tovoi i nagoi tamu ꞌatamana ꞌwaineye. \s1 Tomotoga ꞌadi ꞌaitonu igodi nuanuadi Iesu i da vetutuyameni. \p \v 57 Tutuyanina i nunagoi ꞌedeye tamu tomogo i vona Iesu ꞌwaineye i vo, Yau ꞌakonadi ꞌa tauyeku ꞌwaimuye, ꞌaiꞌedi avaꞌaibe bei ꞌu na nunagoga yau taiadi.” \v 58 Iesu tomogonina yana vona i tutuli i vo, ꞌU na nuani ꞌouꞌou walawalaꞌai ma ꞌadi ovu, wata manuga ma ꞌadi giuva, weꞌe yau a vetomotogaotoga kebu tamu yaku vanuga bei a na ꞌeno ꞌalo a na veawai. ꞌAiꞌedi ꞌomu yau taiadi ta na nagoga vita ꞌu na veluagadi.” \v 59 \x + \xo 9:59 \xt Luk 14:26,33\x*Wata Iesu tamu tomogo i voneni i vo, Nuanuaku ꞌomu taiadi ta na nago, yaku tovetutuyama.” Nika tomogonina i vo, ꞌAuvea, ꞌatumaina siwe nuanuaku a na miamia nagami tamaku a na tavunina mulieta a na mai a na vetutuyamemu.” \v 60 Iesu tomogonina yana vona i tutuli i vo, ꞌAsaꞌaiana ꞌu baileni, egavo kebu nuanuadi i na vetutuyameku, taunidi ꞌanuꞌanunudi wafawafadi yami towafa i na vevetavuna. Weꞌe ꞌomu ꞌasiauotoga ꞌu na nago ꞌu na lauꞌage Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie faifaina.” \v 61 Wata tamu tomogo i vo, ꞌAuvea, nuanuaku a na vetutuyamemu, siwe nagami a na nago a na ꞌalanuai natukwavo wata yaku vavine ꞌwaidie.” \v 62 \x + \xo 9:62 \xt Fil 3:13\x*Siwe Iesu tomogonina i voneni i vo, ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana i na vetofolova faifaiku weꞌe ma yana venuanaluga taunina faifaina i na nuanua, kebu ꞌana fata i na vetofolova Yaubada faifaina, wata kebu ꞌana fata Yaubada i na veimeyeni.” \c 10 \s1 Iesu tovetutuyamavo 72 i vetunedi. \p \v 1 \x + \xo 10:1 \xt Mak 6:7\x*Iesu tomotoga ꞌadi ꞌaitonu ꞌwaidie i vonaꞌaꞌava mulieta tomotoga 72 i venuaꞌivinedi yana tovetutuyamavo. ꞌAdi ꞌailuga ꞌadi ꞌailuga i vetunedi i na kumeta ꞌatamana bwaikidi wata siaidi ꞌwaidie, ꞌatamananidi ꞌwaidie bola Iesu i na nago. \v 2 \x + \xo 10:2 \xt Ion 4:35\x*Iesu i vonedi i vo, ꞌAkonadi tomotoga fuedi i lalauala nuanuadi yadi mia i na veꞌatumai, bega i na vetumaganeku i na luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye, siwe ꞌomi tofolova kebu fuemiga bega yaku vona ꞌwa na luꞌivoneyeni. Begaidi Yaubada, taunina baniꞌodi tonibakula, ꞌwa na veluꞌui ꞌwaineye bega tofolova fuedi i na vetunedi i na ꞌivaisemi ꞌwa da vo vuaganidi ꞌwa na mimaiedi Yaubada yana bubuwaka ꞌwaineye. \v 3 Yau a vevetunemi ꞌwa na nagoiga yaku vona ꞌwa na luꞌivona tomotoga fuedi ꞌwaidie. ꞌIfwaidi i na vedumweꞌaiꞌaiemi begaidi ꞌomi baniꞌodi ꞌaisaya sifi ꞌwa nunagoi ꞌouꞌou walawalaꞌai kasikasisidi ꞌawasasadie. \v 4 \x + \xo 10:4 \xt Mad 10:7-14\x*Kebu mani ꞌwa na ꞌewadiga, venuana ꞌalo ꞌageyafayafa ꞌifwaidi. ꞌAiꞌedi wata aitoi ꞌedeye ꞌwa na veluagaiga kebu taiadi ꞌwa na veveifufu manamanawena, ꞌwa na nago-matayoꞌo ꞌwa na lauꞌage. \p \v 5 ꞌAiꞌedi tamu vanuga ꞌwaineye ꞌwa na lukuga vanuganina ꞌana tomia ꞌwa na vonanuakalikaliedi ꞌwa na vo, Kaiwa, ma yami sosoana ꞌwa na miamia, Yaubada i na nuakalikaliemi.” \v 6 ꞌAiꞌedi ꞌwaidiega tamu tomogo nuanuana yami vonanuakalikali i na nogai, Yaubada i na vesauluva-ꞌatumaieni. Weꞌe ꞌaiꞌedi kebu nuanuadi yami vonanuakalikali, ꞌasaꞌaiana Yaubada i na vesauluva ꞌatumaina ꞌwaimie weꞌe tomotoganidi kebu. \v 7 \x + \xo 10:7 \xt 1 Kol 9:6-7; 1 Tim 5:18\x*Vanuganina ꞌwaineye ꞌwa na lukuga bei ꞌwa na miamia, kebu ꞌwa na miayaba-vuvua vanuga fuedi ꞌwaidie. ꞌAniꞌani i na ꞌidewaiga faifaimi ꞌwa na ꞌani wata ꞌwa na yemu, kebu ꞌwa na bunumayaga fai i lubwaineni yami folova faifaiku ꞌana tutula. \p \v 8 ꞌAiꞌedi avaꞌai ꞌatamanaga ꞌana tomotoga yami nago ꞌwaidie faifaina i na sosoana, bega avaꞌai i na ꞌidewaiga faifaimi kebu ꞌwa na venuanaluga ꞌwa na ꞌanimo. \v 9 Siwe ꞌatamananina ꞌwaineye toviga ꞌwa na ꞌiveꞌatumaidi wata tomotoga matatabudi ꞌwa na vonedi ꞌwa na vo, Yaubada nuanuana taunimi ꞌwa na tauyemi ꞌwaineye bega i na veimeyemi.” \v 10-11 \x + \xo 10:10-11 \xt Fol 13:50-51\x*ꞌAiꞌedi avaꞌai ꞌatamanaga kebu ma yadi sosoana i na luꞌumaꞌumaiemiga i na vedumweꞌaiꞌaiemi, ꞌwa na nagoi yadi ꞌatamanafouye ꞌwa na vonedi ꞌwa na vo, ꞌWa ꞌisema yami ꞌatamana fwayafwayana ꞌagemega ꞌa luvutuvutugi, yami ꞌeba ꞌisa kebu wata ꞌa na lalauꞌage ꞌwaimie wata vematavuloga ꞌwa na veluagai Yaubada ꞌwainega. Bega ꞌwa na ꞌaseta-ꞌatumaia, Yaubada nuanuana i na veimeyemi siwe ꞌomi ꞌwa baila.” \v 12 \x + \xo 10:12 \xt Nag 19:24-25,27-28\x*A na vonemi, bola Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye tosakona basenadiotoga i miamianiga ꞌatamana Sodoma ꞌadi vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega siwe saiꞌafo i na ꞌisanuakalikaliedi, weꞌe tomotoganidi i na vedumweꞌaiꞌaiemiga ꞌadi vematavuloga bwaikaotogina i na veluagai ꞌaiatanina ꞌwaineye.” \s1 Tomotoga ꞌifwaidi kebu Iesu i da vetumaganeni. \p \v 13 \x + \xo 10:13 \xt Ioe 3:4-8; Emo 1:9-10; Sek 9:3-4\x*Wata Iesu i vo, Ieu, ꞌomi me Kolesini nuakalikalimi wata me Bedasaida nuakalikalimi, ꞌwaimie vita bwaikidi i na souyedi. Weꞌe basenadiotoga me Taia wata me Saidoni yadi sakona bwaikidi faifaidi Yaubada i leodi. ꞌAiꞌedi ꞌeba nuavogananidi wata ꞌeba nuaꞌewanidi a ꞌidewadiga matamie a da ꞌidewadi matadie tosakonanidi i da vemwakula wata kaleko sakoidi i da veꞌwesena, ꞌadi ꞌeba ꞌisa ma yadi nuavita i nuaviladi. \v 14 A na vonemi, ꞌawaie Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye me Taia wata me Saidoni ꞌadi vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega siwe saiꞌafo i na ꞌisanuakalikaliedi, weꞌe ꞌomi yaku vona ꞌwa baila kebu ꞌwa da nuavilamiga vita bwaikaotogina ꞌwa na veluagai. \v 15 \x + \xo 10:15 \xt Ais 14:13-15\x*Weꞌe ꞌomi me Kafaneomi taunimi ꞌwa awaꞌaiꞌaimi igodi ꞌwa vo, ꞌIma ꞌatumaima, abame ꞌa na luku,” siwe mogitana Yaubada i na veimea ꞌwa na obu vatuꞌai Manamanawena ꞌwaineye.” \p \v 16 \x + \xo 10:16 \xt Ion 5:23\x*Wata Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, ꞌAiꞌedi aitoi yami vona i na nogai, siwe ꞌasaꞌaiana yaku vona i nogai, wata ꞌaiꞌedi aitoi i na vedumweꞌaiꞌaiemi siwe ꞌasaꞌaiana yau i vedumweꞌaiꞌaieku. Wata ꞌaiꞌedi aitoi i na vedumweꞌaiꞌaieku siwe ꞌasaꞌaiana Yaubada ꞌaku tovetune i vedumweꞌaiꞌaieni.” \s1 Tomotoganidi 72 folovayega i viladi. \p \v 17 Tomotoganidi 72 basenadi Iesu i vetunediga, ꞌakonadi yadi folova i veꞌaꞌava wata ma yadi sosoana bwaikina i viladi i maia Iesu ꞌwaineye. I leꞌwai i voneni i vo, ꞌAuvea, ꞌamu wagavayega ꞌa vona yaiaina ꞌwaidie i vematayakayaka i ꞌawaꞌaꞌidi.” \v 18 \x + \xo 10:18 \xt Ais 14:12; Ve 12:8-9\x*Iesu yadi vona i tutuli i vo, Yau a ꞌiseni Seitani yana toketokena i mwea abamega i ꞌanitaꞌia ꞌana ꞌisaꞌisa baniꞌodi tomuyoana i kianamali. \v 19 \x + \xo 10:19 \xt Same 91:13\x*Wata a na vonemi, veimea ꞌakonadi a velemi bega ꞌami fata ꞌoꞌolo kasikasisidi wata dinigala ꞌwa na badi kebu i na ovamiga. Toketokenanina ꞌwainega ꞌwa na vetoketoke ꞌami gaviavo Seitani ma enavo yaiaina ꞌwaidie bega kebu tamu nani sakoina ꞌwainega i na nikemi. \v 20 \x + \xo 10:20 \xt Ve 3:5, 20:12\x*ꞌWa sosoana fai yaiaina yami vona i vematayakeyakedi. ꞌAtumaina, siwe kebu nani bwaikina. Mogitana ꞌwa na sosoana fai ꞌakonadi ꞌami wagava i ꞌenoꞌenovi abame.” \s1 Iesu i sosoana. \p \v 21 \x + \xo 10:21 \xt Luk 8:9-10\x*Tutuyanina ꞌwaineye ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina Iesu i kiavesosoani begaidi i vo, Tamaku. ꞌOmu abama wata fwayafwaya ꞌadi Toveimea, a vekaiwa ꞌwaimuye fai yaku ve ꞌadi ꞌaseta ꞌu givedi taunidi ꞌaseꞌasetadi wata i awaꞌaiꞌaidiga ꞌwaidiega bega i bavuyedi, weꞌe egavo i nunuaobuga yavayavava baniꞌodi, yaku ve ꞌadi ꞌaseta ꞌu kiavemagetadi ꞌwaidie. Tamaku, vona mogitana avaꞌai yamu nuanua i lubwaineniga ꞌakonadi ꞌu ꞌidewai ꞌamu kiavesosoana.” \p \v 22 \x + \xo 10:22 \xt Ion 3:35\x*Iesu i veluꞌui i ꞌaꞌavana tomotoga i vonedi i vo, Nani matatabuna Tamaku i ꞌanivelenedi ꞌwaikuye a veveimeyedi. Kebu tamu aitoi yau Yaubada Natuna i da ꞌasetaku, Tamaku ꞌaiseotogina ꞌaku toꞌaseta. Wata kebu tamu aitoi Tamaku i da ꞌasetai, yau Natuna ꞌaiseotogiku ꞌana toꞌaseta wata ꞌaiꞌedi egavo nuanuaku, ꞌwaidie Tamaku a na sivemageseni.” \p \v 23 Mulieta Iesu yana tovetutuyamavo ꞌaiseꞌavadi i vonedi i vo, ꞌEba sosoana ꞌwaimie fai ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa a ꞌidewadewadi matamie. \v 24 \x + \xo 10:24 \xt 1 Fit 1:10\x*Weꞌe a na vonemi, toluꞌivona wata toveimea fuedi nuanuadi bwaikina yaku folovanidi ꞌwa ꞌiseꞌisediga i da ꞌisedi, wata yaku ve ꞌwa noganogaiga i da nogai siwe kebu.” \s1 Vona-awatabai tomogo Samelia ꞌatumaina faifaina. \p \v 25 \x + \xo 10:25 \xt Mad 22:34-40\x*Mulieta tamu veꞌetoboda ꞌadi tove i mai Iesu ꞌwaineye nuanuana i na velutolieni bonana i na nogai, ꞌaiꞌedi i na vekaliga ꞌadi fata i na ꞌiveꞌavini. Begaidi i velutolieni i vo, Tove, avaꞌai a na vai bega yawai-vagata a na veluagai?” \v 26 Iesu yana velutoli i tutuli i vo, Yaubada yana Buki nageneye i kilumiga, baniꞌodi i voneyedi?” \v 27 \x + \xo 10:27 \xt VeL 6:5\x*Tomogo i vo, ꞌAuvea yami Yaubada ꞌwa na nuakalikalieni mogitana nuamiega. ꞌAnuꞌanunumi, yami nuanua wata yami toketokena ꞌwa na tautauyedi ꞌwaineye tutuya fuedi. Wata emiavo ꞌwa na nuakalikaliedi taunimi ꞌami nuakalikali baniꞌodi.” \v 28 \x + \xo 10:28 \xt Lom 10:5\x*Iesu tomogo i voneni i vo, ꞌAsaꞌaiana ꞌu vona mogitana. Veimeanidi ꞌu na ꞌidewadi bega mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina ꞌu na veluagai.” \p \v 29 Tomogonina kebu nuanuana i na bunumayaga ꞌailaꞌa matadie begaidi i velutoli-vaitugana i vo, Avaꞌai tomogoga iaku?” \v 30 Tomogonina yana vona Iesu i tutuli i vo, Side baniꞌodi. Tamu tomogo Diu Ielusalemega i tauya i obuobu Ieliko. ꞌEdeye tovainago i veluagadi i ꞌiveꞌavini, ꞌana kaleko i silabulabuꞌi, wata i toke i nikei, saiꞌafoga i da ꞌivewafai. Yana kukua wata yana mani i eloi i baileni ꞌedeye i ꞌenoꞌeno i dega. \p \v 31 ꞌAiatanina ꞌwaineye tamu tovelomu ꞌedanina ꞌwaineamo i nunago i ꞌiseni i kekeseni. \v 32 Wata baniꞌodi tamu tovelomu ꞌadi toꞌaivaita i mai i ꞌisanaweni i nago lilivaneye i ꞌisadewai wata i kekeseni i nago. \v 33 \x + \xo 10:33 \xt Ion 4:9\x*Mulieta tamu tomogo Samelia i mai, kumanidiavo me Diu kebu taiadi i da veveianaga, i ꞌiseni i nuavita faifaina wata i nuakalikalieni. \v 34 I nago ꞌwaineye ꞌana kiniꞌona i lumulamuladi bunama wata oine ꞌwaidiega. Mulieta i silakai i silakaveni yana ꞌaisaya doniki tabwaneye i ꞌewai i naweni vanuga wakawaka ꞌwaineye bei lovana ꞌaitamogana i ꞌisaveꞌavini. \v 35 I ꞌatai mani i ꞌewai i nago vanuga wakawaka ꞌana toꞌisaveꞌavina lubulubu ꞌailuga i veleni wata i veluꞌaseꞌasei i vo, Tomogo deꞌe ꞌu na ꞌisaveꞌavini mani weꞌe ꞌwainega. ꞌAiꞌedi maninina ꞌu na veꞌaꞌavaiga bola a na vilaku a na mai wata mani a na velemu yamu ꞌisaveꞌavina tutulina.” \p \v 36 Veifufunina Iesu i veꞌaꞌavai mulieta veꞌetoboda ꞌadi tovenina i voneni i vo, Tomotoganidi ꞌadi ꞌaitonu ꞌwaidiega ꞌu da nuaniga, tomogonina i nikeiga aitoi iana?” \v 37 Veꞌetoboda ꞌadi tove i vo, Tomogonina i nuakalikalieniga taunina mogitana iana.” Begaidi Iesu i voneni i vo, Wata ꞌomu baniꞌodi ꞌu na nago mali tomotoga ꞌu na nuakalikaliedi wata ꞌu na vesauluva-ꞌatumaiedi.” \s1 Iesu i nago Malida wata Meli ꞌwaidie. \p \v 38 \x + \xo 10:38 \xt Ion 11:1-2\x*Iesu ma enavo i nunagoiga i leꞌwai tamu ꞌatamana ꞌwaineye, bei tamu vavine ꞌana wagava Malida i vonedi i luku yana vanuge ꞌani faifaina. \v 39 Wata Malida taina ꞌana wagava Meli i mai Iesu lilivaneye i miabui yana vona i noganogaya. \v 40 Malida ꞌaisena ꞌaniꞌani i ꞌidewadewa begaidi i nuavita bwaikina. Malida i mai Iesu i voneni i vo, ꞌAuvea, ꞌu ꞌiseni yau ꞌaiseku a ꞌiꞌidewadewa, siwe voke kebu faifaina ꞌu da nuanua. ꞌU voneni Meli i na ꞌivaiseku.” \v 41 \x + \xo 10:41 \xt Ion 6:27\x*Iesu i vo, Malida, Malida, ꞌomu nuamu ꞌu ꞌivegauya nani fuedi ꞌwaidiega. \v 42 Mogitana nani tamu bwaikina i lubwaineni faifaina ꞌu na nuanua. Naninina faifaina taimu Meli i nuanua. Fai i nuaniku begaidi kebu a na talabodeniga.” \c 11 \s1 Veluꞌui faifaina Iesu i ve. \p \v 1 Tamu tutuya Iesu i veveluꞌui tamu ꞌawalawa ꞌwaineye. Tutuyanina i veꞌaꞌava, tamu yana tovetutuyama i voneni i vo, Basenadi Ioni Tobafitaiso yana tovetutuyamavo i vedi veluꞌui, ꞌima wata nuanuama ꞌu na vema.” \v 2 Iesu i vonedi i vo, Side baniꞌodi ꞌwa na veveluꞌuiedi ꞌwa na vo, \p Tamama, \p ꞌOmu magemagetamu, \p Nuanuama tomotoga fuema ꞌa na veꞌililibuyemu, \p Nuanuama ꞌu na veveimeyema, \p \v 3 Nuanuama ꞌamaꞌama ꞌaiata ꞌaitamogana ꞌaitamogana faifaidi ꞌu na velevelema, \p \v 4 Mali tomotoga i vesauluva sakoina ꞌwaimeye ꞌa nuatavunidi, \p ꞌOmu wata baniꞌodi yama sakona ꞌu da nuatavunidi. \p ꞌEba sailubu ꞌwaidie kebu ꞌu na tauyema.” \p \v 5-6 Wata Iesu i ve yana tovetutuyamavo ꞌwaidie veluꞌui ꞌana ꞌaseta faifaina. I vo, ꞌAiꞌedi tamu aitoi ꞌwaimiega ꞌu da ꞌenoꞌeno tamu iamu i da leꞌwa lovana ꞌana utukamwane nika ꞌaniꞌani kebu, bega ꞌu da nago wata tamu iamu yana vanuge ꞌu da vo, Iaku, tamu tomogo ꞌaniꞌieyega i mai siwe ꞌaniꞌani kebu begaidi a mai ꞌwaimuye ꞌaniꞌani ꞌaitonu ꞌu na veleku bola wata a na tutulidi.” \v 7 Weꞌe ꞌaiꞌedi iamu i na vo, Kebu ꞌu na vematakaki, ꞌakonadi a saiboda ma yaku ꞌailaꞌa ꞌa ꞌenoꞌeno, kebu ꞌaku fata a na tovoi a na velemu.” \v 8 \x + \xo 11:8 \xt Luk 18:5\x*Siwe a na vonemi, kebu veiana faifaina i na ꞌivaisemu, yamu veluꞌui-vaivaitugana faifaina i na velemu avaꞌai nuanuamu. \p \v 9 \x + \xo 11:9 \xt Ion 14:13-16\x*Wata ꞌomi baniꞌodi. ꞌWa na veveluꞌui bega Yaubada i na velemi, ꞌwa na lalaualaga ꞌwa na veluagai, wata ꞌwa na velutolitoliga i na nogayemi saiboda i na sibaleni. \v 10 Vona mogitana, egavo i veveluꞌuiga Yaubada i na veledi, egavo i lalaualaga i na veluagai, wata egavo i velutolitoli i na nogayedi saiboda i na sibaleni. \v 11 Weꞌe ꞌomi kwakwama tamadiavo ꞌaiꞌedi tamu natumu igana i na veluꞌuiemuga, baniꞌodi ꞌoꞌolo ꞌu na veleni? \v 12 ꞌAlo ꞌaiꞌedi fou i na veluꞌuiemuga, baniꞌodi dinigala ꞌu na veleni? A nuani kebu i da lubwaineniga. \v 13 ꞌOmi tosakona siwe tutuya fuedi avaꞌai natumiavo nuanuadi nani ꞌatumaidi ꞌwa veleveledi. ꞌOmi yami nuakalikali natumiavo ꞌwaidie saiꞌafo bwaikina, weꞌe Tamada abame yana nuakalikali bwaikaotogina ꞌwaimie, ꞌaiꞌedi ꞌwa na veluꞌuieni ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i na velemi.” \s1 Avaꞌaiega Iesu yana toketokena i veluagai. \p \v 14 \x + \xo 11:14 \xt Mad 9:32-34\x*Tamu tomogo, basenadi yaiaina i ageiga kebu ꞌana fata i na welava, Iesu i veluagai yaiaina i voneni i ꞌawaꞌaꞌia. Tomotoga fuedi i ꞌiseni i welava-vaitugana begaidi nuadi i voganidi. \v 15 Weꞌe tomotoga ꞌifwaidi i vo, Seitani,\f + \fr 11:15 \ft ꞌAna mogitana Bielisibabi, Seitani tamu ꞌana wagava.\f* taunina yaiaina yadi toꞌedakumeta, Iesu i agei bega yana toketokena ꞌwainega i vonavona yaiaina i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi.” \v 16 \x + \xo 11:16 \xt Mad 12:38, 16:1\x*Tomotoga ꞌifwaidi nuanuadi Iesu i na silubuya bega i vo, Nuanuama tamu ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa ꞌu na ꞌidewai bega ꞌa na ꞌasetai mogitana Yaubada i vetunemu.” \v 17 Siwe Iesu ꞌakonadi yadi nuanua i ꞌasetai begaidi i vonedi i vo, ꞌAiꞌedi ꞌeba veimea ꞌaiseꞌavadi i na ꞌidia i na vetalaga bola ꞌeba veimeanina i na velovi. Wata ꞌaiꞌedi vanuga tamu ꞌana tomia ꞌaiseꞌavadi i na vetalaga, vanuganina i na ꞌiaweni i na vetumala. \v 18 Wata baniꞌodi Seitani yana ꞌeba veimea ꞌaiseꞌavadi i na ꞌidia i na vetalaga i na ꞌaꞌavaotoga. Deꞌe baniꞌodi a voneyediga fai ꞌomi ꞌwa vonaga igodina Seitani yana toketokena i da veleku bega a da vonavona yaiaina i da ꞌaꞌawaꞌaꞌidi. Siwe kebu. ꞌAiꞌedi Seitani yana toketokena i da velekuga yana ꞌeba veimea i da veꞌidiꞌidieni. \v 19 ꞌWa vonaga Seitani yana toketokena ꞌwainega a vonavona yaiaina i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi, weꞌe yami tomotoga ꞌifwaidi wata i vonavona yaiaina i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi, nika ꞌwa velutoliedi avaꞌaiega yadi toketokena i veluagai. Bola i na vo, Kebu Seitani ꞌwainega,” nika ꞌwa na ꞌasetai ꞌwa vekali. \v 20 Weꞌe mogitana Yaubada yana toketokena ꞌwainega yaiaina a vonevonedi i ꞌaꞌawaꞌaꞌidi, ꞌwa ꞌiseni ꞌwa da ꞌasetai ꞌakonadi Yaubada yana veimea i mai ꞌwaimie. \p \v 21 Seitaninina baniꞌodi tamu tomogo toketokena ma yana ꞌeba vetalaga fuedi, yana vanuga i ꞌiꞌisaveꞌavini bega kebu tamu aitoi yana kukua i na ꞌivesakodi. \v 22 \x + \xo 11:22 \xt Kolos 2:15\x*Weꞌe ꞌaiꞌedi tamu tomogo toketokeotogina\f + \fr 11:22 \ft Tomogonina toketokena, ꞌasaꞌaiana taunina Iesu Keliso.\f* i na mai tomogonina taiadi i na vetalaga i na vetoketoke ꞌwaineye yana kukua wata yana ꞌeba vetalaganidi i vevetumaganediga i na eloi enavo i na veutadi. \p \v 23 A vona mogitana ꞌwaimie ꞌaiꞌedi aitoi kebu taiadi ꞌa na folofolovaga, taunina ꞌaku gavia. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi kebu ꞌaku tofolovavaita, kebu tomotoga i na vavagavaidi i na mimaiedi ꞌwaikuye, ꞌwa da vo tomotoga i da sogisogiedi, taunina yaku folova ꞌana toꞌivesako. \s1 Yaiaina yana ꞌeba mia ꞌana lauvai faifaina. \p \v 24 ꞌAiꞌedi yaiaina i na ꞌawaꞌaꞌia tamu tomogo ꞌwainega, i na nago ꞌawalawa sakoineye bei i na lalauala-vuvua yana ꞌeba mia. Weꞌe ꞌaiꞌedi kebu i na veluagaiga i na vo, A na vilaku yaku ꞌeba mianina basenadi a ꞌiaweniga ꞌwaineye.” \v 25 Bega i na vilai, i na mai ꞌeba mianina i na ꞌiseni ꞌakonadi i ꞌidewai ꞌatumaina i ꞌenoꞌeno siwe nageꞌavana.\f + \fr 11:25 \ft ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina kebu tomogonina i da agei.\f* \v 26 Fai kebu ꞌana veluvaiga bega i na souyeni i na nago wata yaiaina sakoiotogidi 7 i na vagavaidi i na miedi i na luku ꞌeba miananina ꞌwaineye. Tomotoganina i na ꞌivesakotogi mogitana, basenadi kebu baniꞌodiga.” \s1 Sosoana mogitana. \p \v 27 Tutuyanina Iesu i vonaꞌaꞌava, tamu vavine ꞌailaꞌa nagenega bonadi bwaikinega i toke i vona i vo, ꞌEba sosoana inamu ꞌwaidie fai i venatunemu wata i vesusumu.” \v 28 \x + \xo 11:28 \xt Luk 8:21; Ve 1:3\x*Iesu i vonedi i vo, ꞌWa vonaga mogitana siwe wata egavo Yaubada yana Vona i na nogai wata i na vevematayakeyakeni ꞌeba sosoana bwaikina ꞌwaidie.” \s1 Tomotoga nuanuadi ꞌeba ꞌisa Iesu ꞌwainega. \p \v 29-30 \x + \xo 11:29-30 \xt Ioa 3:4-10\x*ꞌAilaꞌa bwaikina Iesu i tovififineni bega i vonedi i vo, Tutuya deꞌe ꞌana tomotoga yami sauluva sakoidi fai yami nuanua bwaikina tamu ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa a na ꞌidewai matamie ꞌwa na ꞌisenina ꞌwa na veꞌawamogitana yau Yaubada ꞌwainega a mai. Siwe tamu nani a na veifufuyeni yami ꞌeba ꞌisa. Basenadiotoga tamu Yaubada yana toluꞌivona ꞌana wagava Iona igana bwaikina i tononi, ꞌaiata ꞌaitonu i ꞌaꞌava i ꞌalaiwageni ꞌwa da vo baniꞌodi i da yawasa-vaitugana me Ninive yadi ꞌeba ꞌisa Yaubada i vetunei. Wata baniꞌodi yau a vetomotogaotoga yami ꞌeba ꞌisa. \v 31 \x + \xo 11:31 \xt 1 Kin 10:1-10\x*Basenadiotoga me Siba yadi toveimea bwaikina Kwini Siba\f + \fr 11:31 \ft ꞌAna mogitana, Kwini i mai bolimanayega.\f* ꞌaniꞌieyega i mai Kini Solomoni yana ꞌaseta ꞌana ꞌisa faifaina. Bega Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye kwininina taiadi ꞌwa na tovoi Yaubada mataneye i na matawaꞌulimi i na vo, Basenadi ꞌaniꞌieyega a mai ꞌaseta ꞌana ꞌisa faifaina wata a ꞌewai, weꞌe ꞌomi kebu nuanuami ꞌwa na ꞌasetai bega ꞌwa na nuavilami.” Wata Iesu i vo, A na vonemi Kini Solomoni tomogo bwaikina weꞌe tomogonina matamie i tovotovoi bwaikaotogina siwe ꞌwa baila, kebu nuanuami ꞌwa na ꞌasetai. \v 32 Wata baniꞌodi Vonayavuga ꞌana ꞌAiata ꞌwaineye me Ninivenidi taiadi ꞌwa na tovoi Yaubada mataneye i na matawaꞌulimi i na vo, Basenadi Iona i lauꞌage ꞌwaimeye ꞌa nuavilama weꞌe ꞌomi kebu nuanuami.” Wata Iesu i vo, A na vonemi, Iona tomogo bwaikina weꞌe tomogonina matamie i tovotovoi bwaikaotogina siwe ꞌwa baila. \s1 Mageta ꞌana vona-awatabai. \p \v 33 \x + \xo 11:33 \xt Luk 8:16\x*Kebu tamu aitoi mageta i da kabukabunina i da givegiveni ꞌalo ꞌaivoeyega i da tatalafwaseni. Mogitana mageta ꞌana ꞌeba yato ꞌwaineye i lulutalauleni bega tomotoga i na mimaiaga vanuganina ꞌwaineye i na magemagesedi. \v 34 Matami baniꞌodi nuami ꞌana mageta. ꞌAiꞌedi nani ꞌatumaidi ꞌwa na ꞌiseꞌisediga, nuami matatabuna magemagetadi, weꞌe ꞌaiꞌedi nani sakoidi ꞌwa na ꞌiseꞌisediga, nuami matatabuna i na dudubalidi. \v 35 ꞌWa na ꞌisaꞌisa i na nunago yami magetanina i na ꞌweu nuami i na dudubalidi. \v 36 ꞌAiꞌedi mageta i na magesemi ꞌami fata nani fuedi ꞌwa na ꞌisedi, wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi nuami magemagetadi kebu tamu dudubala, nani matatabuna magemagetadi ꞌwaimie.” \s1 Falisi wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo Iesu i yagaidi. \p \v 37 \x + \xo 11:37 \xt Luk 14:1\x*Tutuyanina Iesu i vonaꞌaꞌava, tamu Diu totafalolo Falisi Iesu i tayegi ꞌani faifaina bega i nago i miabui i na ꞌani. \v 38 \x + \xo 11:38 \xt Mad 15:1-2\x*Falisinina i ꞌiseni Iesu kebu nimana i da lekoa-dewadi yadi sauluva baniꞌodi begaidi nuana i vogani. \v 39 Toveimea Iesu tomogonina yana nuanua i ꞌasetai faifainanina i voneni i vo, ꞌOmi Falisi, tomogomi ꞌwa ꞌivivigavudi weꞌe inagemi vainago ꞌana veꞌisakololo wata veumokai, yami sauluva baniꞌodi vedi wata ꞌaivoe, dumwedi ꞌwa tamatamadi weꞌe inagedi yoke ꞌanikudana. \v 40 ꞌOmi ꞌwavaꞌwavami. Yaubada tomogomi i ꞌidewadi wata inagemi. \v 41 Yami kukua matatabuna ꞌwa na ꞌanivelenedi egavo i vewekowekomaga ꞌwaidie, bega fuedi i na ꞌisemi i na ꞌasetai ꞌakonadi ꞌwa nuavilami yami sakona ꞌwaidiega inagemi vunavunagidi. \p \v 42 ꞌOmi Falisi nuakalikalimi, fai ꞌawaie vita bwaikina ꞌwa na veluagai Yaubada ꞌwainega. Veimea siaidi ꞌwa veveꞌililibuyedi weꞌe veimea bwaikidi ꞌwa baibailedi. ꞌAiꞌedi ꞌaniꞌani 10 ꞌwaimie ꞌaitamogana ꞌwainega ꞌwa na ꞌanivelena-maimaiga Yaubada ꞌwaineye. Wata nani saiotogidi baniꞌodi matasilisilili 10, ꞌaitamogana ꞌwainega ꞌwa na ꞌanivelena-maimaiga Yaubada ꞌwaineye. ꞌAtumaina, baniꞌodi ꞌwa na vevesauluvedi, siwe awale veimea bwaikidi ꞌwa bailedi? Yaubada kebu ꞌwa da nuakalikalieni wata kebu tomotoga ꞌwa da vesauluva-ꞌatumaiedi sauluva tonovidi ꞌwaidiega. \p \v 43 ꞌOmi Falisi nuakalikalimi, fai ꞌawaie vita bwaikina ꞌwa na veluagai Yaubada ꞌwainega. Tutuyanina ꞌwa lukuluku vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye, nuanuami toꞌedakumeta taiadi ꞌwa na mimiabui. Wata ꞌatamanafouye nuanuami tomotoga matatabudi ma yadi veꞌililibu i na vevekaiwa ꞌwaimie. \v 44 Nuakalikalimi, ꞌomi baniꞌodi taumata, inagena sakoina weꞌe tabwana ꞌatumaina. Tomotoga tabwaneamo i nunago siwe kebu i da ꞌasetai nageneye sakoina i ꞌenoꞌeno. Wata ꞌomi baniꞌodi, tomogomi ꞌatumaidi weꞌe inagemi sakoidi.” \p \v 45 Tamu veꞌetoboda ꞌadi tove Iesu i voneni i vo, Tove, yamu vonanina ꞌwainega ꞌima wata ꞌu falisakoyema.” \v 46 Iesu i vo, ꞌOmi veꞌetoboda ꞌadi tovevo nuakalikalimi, wata ꞌawaie vita bwaikina ꞌwa na veluagai Yaubada ꞌwainega. Veꞌetoboda fuedi vitadi taunimi yami nuanuayega nuanuami tomotoga i na veveꞌililibuyedi, ꞌwa da vo baniꞌodi venuana vitadi ꞌwa da vevevadi siwe kebu tamu saiꞌafo ꞌwa da vo, ꞌA na ꞌivaisedi.” \v 47 Nuakalikalimi. Basenadiotoga tubumiavo Yaubada yana toluꞌivonavo i luvewafadi. Weꞌe ꞌomi, taumata ꞌatumaidi ꞌwa ꞌidewadi matumatu ꞌwaidie toluꞌivonanidi luludi faifaidi. \v 48 Tubumiavo toluꞌivonanidi i luvewafadi, weꞌe ꞌomi luludi ꞌwa ꞌidewadi, ꞌeba ꞌisa yadi sauluvanina ꞌwa awaveꞌatumaieni. \v 49 Yaubada yami nuanua i ꞌasetadi faifainanina ma yana ꞌaseta i vo, Yaku toluꞌivonavo wata yaku tomataꞌaulelevo a na vetunedi ꞌwaidie, ꞌifwaidi veviga i na veledi weꞌe ꞌifwaidi i na luvewafadi.” \v 50-51 \x + \xo 11:50-51 \xt Nag 4:8; 2 Ifu 24:20-21\x*Tutuyanina Yaubada fwayafwaya i ꞌidewa-vauyeni ꞌwainega i maiga ꞌasiau tubumiavo toluꞌivona fuedi i luluvewafadi. Basenadiotoga Keni taina Ebeli i luvewafai, nika bei tubumiavo ꞌainike i velamuya i nagoga Sekalaia ꞌwaineye, kumanina i luvewafai ꞌeba velomu wata vanuga ꞌeba veluꞌui kamwadie. A vona mogitana tutuya deꞌe tomotoganimi toꞌainikenidi ꞌadi vematavuloga ꞌomi ꞌwa na tovoieni, kebu ꞌami fata ꞌwa na dega veviganina bwaikina ꞌwainega.” \p \v 52 ꞌOmi veꞌetoboda ꞌadi tovevo nuakalikalimi. Yaubada yana Buki ꞌana ꞌaseta ꞌana ꞌawa ꞌwa sibodai. Kebu nuanuami ꞌwa na luku ꞌasetanina ꞌwaineye wata mali tomotoga nuanuadi i na luku siwe ꞌwa sibodedi.” \p \v 53-54 \x + \xo 11:53-54 \xt Luk 6:11, 19:47, 20:19, 22:2\x*Tutuyanina Iesu i vonaꞌaꞌava nika i tauya vanuganina ꞌwainega. Veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata Falisi ma yadi ꞌamalakibu i vedumweꞌaiꞌaieni, velutoli fuedi ꞌwaidiega i siloloi nuanuadi i na vekali bega ꞌadi fata i na luvewafai. \c 12 \s1 Iesu i matakia Falisi faifaidi. \p \v 1 \x + \xo 12:1 \xt Mad 16:12\x*ꞌAilaꞌa bwaikaotogina i deli i maia ma ediavo i vevetunufelagi nuanuadi Iesu yana vona i na nogai. Nagami Iesu i veifufu yana tovetutuyamavo ꞌwaidie bega tomotoga sakoidi yadi sauluva kebu i na damana ꞌwaidie. I vo, ꞌWa na ꞌisaveꞌavinimi totafalolo Falisi yadi isita\f + \fr 12:1 \ft Isita beledi ꞌana ꞌeba ꞌivebwaika, falawa matatabuna ꞌwaineye i na susula, baniꞌodi walabo ꞌaluna, ꞌaiꞌedi i na ꞌanibiai ꞌaisayanina matatabuna i na ꞌivesakoi.\f* i na nunago i na vedamanimi. ꞌAwadi sauluva sakoidi i tatalabodedi, siwe wata givagivayega i ꞌiꞌidewadi. \v 2 Avaꞌai tomotoga i na givediga Yaubada i na sivemagesedi. Avaꞌai i na nuagivediga Yaubada i na luꞌivoneyedi. \v 3 Side baniꞌodi, avaꞌai givagivayega ꞌwa voneyediga ꞌwa da vo dudubale, siwe i na sivemagesedi ꞌailaꞌa matadie. Avaꞌai ꞌwa veꞌawayeayediga tutudaba nageneye ꞌawaie i na sitalatalalaꞌaiedi ꞌatamanafouye.” \s1 Yaubada ꞌaisena ta na veꞌililibuyeni. \p \v 4 Wata Iesu i vo, Ekwavo a na vonemi. Tomotoga ꞌadi fata tomogoꞌavami i na luvewafadi siwe kebu ꞌwa na kololoyedi fai kebu wata tamu veviga i na velemiga. \v 5 \x + \xo 12:5 \xt Iem 4:12\x*Nuanuaku a na vonemi i lubwainemi kumanina ꞌwa na kololoyeni. Kumanina ꞌana fata i na luvewafamiga wata i na tawemi ꞌai-ꞌalaꞌalase, Yaubada. Vona mogitana kumanina ꞌwa na kololoyeni. \p \v 6 \x + \xo 12:6 \xt Luk 12:24\x*ꞌAiꞌedi manudanidani 5 ta na kimwanediga, ꞌana tutula siaina, baniꞌodi 2 toea. Weꞌe Yaubada mataneye manudanidani nani bwaikina, ꞌaitamogana ꞌaitamogana kebu nuana i da fani i nuanuanidi. \v 7 Wata baniꞌodi, ꞌomi mataneye nani bwaikina, i ꞌasetaꞌaꞌavami baniꞌodi navaꞌau matatabuna ꞌadi ꞌailaꞌa i ꞌasetadi. Begaidi kebu ꞌwa na kolologa, ꞌomi kebu nani-ꞌavoꞌavovo manudanidani baniꞌodiga, ꞌomi nani bwaikina Yaubada mataneye i ꞌiꞌisaveꞌavinimi. \s1 Ta na tauyeda Iesu ꞌwaineye. \p \v 8-9 \x + \xo 12:8-9 \xt Luk 9:26\x*Wata Iesu i vo, A na vonemi, ꞌaiꞌedi aitoi i na luꞌivona tomotoga matadie faifaiku i na vo, Yau a tauyeku Iesu ꞌwaineye taunina ꞌaku Toveimea,” wata baniꞌodi yau a vetomotogaotoga ꞌawaie Yaubada yana anelose matadie a na vo, Noꞌo tomotoganina yaku tomotoga.” Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi i na veꞌeweku tomotoga matadie i na vo, Yau kebu Iesu ꞌaku Toveimeaga,” wata baniꞌodi ꞌawaie yau Yaubada yana anelose matadie a na veꞌeweni a na vo, Noꞌo tomotoganina kebu yaku ꞌailaꞌaga. \p \v 10 \x + \xo 12:10 \xt Mad 12:23-25,28,31\x*Wata ꞌaiꞌedi aitoi yau a vetomotogaotoga i na awavesakoyekuga ꞌana fata Yaubada i na nuatavuni, weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi i na vona-awadamana ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina ꞌwaineye, kebu nuatavuna i na veluagai. \p \v 11-12 \x + \xo 12:11-12 \xt Luk 21:12-15\x*ꞌWa vetutuyamekuga, faifainanina ꞌawaie mali tomotoga i na vagavaimi i na nawemi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie bega ꞌwa na vonayavuga yada toꞌedakumetavo wata toveimeavo matadie. Kebu nuafoumi i na veviga ꞌwa na vo, I vevitadaga baniꞌodi ta na veꞌewedi wata baniꞌodi ta na voneyedi?” fai tutuyanina ꞌwaineye ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i na awaveꞌedeꞌedemi baniꞌodi ꞌwa na voneyedi.” \s1 Vona-awatabai ꞌaiꞌaiwabu faifaidi. \p \v 13 Tutuyanina Iesu i veveifufu tamu tomogo ꞌailaꞌa nagediega i voneni i vo, Tove, nuanuaku tataku ꞌu na voneni bega kukuanidi tamama i wafa i ꞌiawediga i na veusedi, ꞌifwaidi yana kukua, ꞌifwaidi yau.” \v 14 Iesu yana vona i tutuli i vo, Aitoi i vona igodi ꞌami ꞌailuga yami kukua a na veuseni? Yau kebu yaku ꞌeba veimeaga.” \v 15 \x + \xo 12:15 \xt 1 Tim 6:9-10\x*Begaidi i vona matatabudi ꞌwaidie i vo, ꞌWa na ꞌisaꞌisa wata ꞌwa na ꞌisaveꞌavinimi bega kebu ꞌwa na veumokai nani tulidi tulidi ꞌwaidiega. A na vonemi, ꞌaiꞌaiwabu bwaikidi kebu ꞌana fata ꞌwaidiega yami mia i na veꞌatumai wata ꞌwa na sosoana.” \p \v 16 \x + \xo 12:16 \xt 1 Tim 6:17\x*Begaidi Iesu vona-awatabaiega i vonedi i vo, Tamu tomogo ꞌaiꞌaiwabuna yana fwayafwaya ꞌwainega ꞌaniꞌani bwaikina i veluagai. \v 17 I ꞌiseni yana nuanua ꞌwaineye i vo, Baniꞌodi a na munegidi? Yaku bubuwaka ꞌakonadi i adaga.” \v 18 Bega wata i vo, ꞌAkonadi a nuani. Side baniꞌodi, yaku bubuwaka matatabuna a na geudi ꞌivaudi wata bwaikidi a na yogonidi bei ꞌaniꞌani matatabuna a na vedodogidi wata ꞌifwaidi yaku kukua taiadi. \v 19 \x + \xo 12:19 \xt Iem 4:13-15\x*Mulieta tauniku a na voneku a na vo, ꞌAlo yau tamu ꞌaiwabu. Yaku ꞌaiꞌaiwabu matatabuna ꞌakonadi a ꞌidewadi nonogidi i na ꞌenoꞌeno malamala sino faifaidi. Bega folova ꞌwaidiega a na veawai ma yaku sosoana a na ꞌaniꞌanimo wata a na yemuyemumo ufa toketokedi.” \p \v 20 Siwe Yaubada i voneni i vo, ꞌOmu mogitana ꞌwavaꞌwavamu. ꞌAko lovananina yawaimu i na ꞌewai, kukuanidi ꞌu ꞌidewadiga aitoi yana kukua?” \p \v 21 \x + \xo 12:21 \xt Mad 6:19-21\x*Iesu yana vona ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava ꞌwaineye i vo, Vona mogitana, egavo fwayafwaya ꞌana ꞌaiꞌaiwabu faifaidi i na folofolova weꞌe kebu i na veꞌaiꞌaiwabu Yaubada mataneye, ꞌawaie wata baniꞌodi i na souyeni ꞌwaidie.” \s1 Yaubada ꞌaisena ta na vetumaganeni. \p \v 22 Wata Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, Kebu nuafoumi i na veviga ꞌaniꞌani yami mia faifaina wata kaleko tomogomi faifaidi. \v 23 Yami mia nani bwaikina weꞌe kukua wata kaleko nani-ꞌavoꞌavovo. \v 24 \x + \xo 12:24 \xt Same 147:9; Luk 12:7\x*ꞌWa na nuani bwayobwayo yadi sauluva. Kebu i da bakubakulaga, kebu i da ꞌaꞌaileꞌwaga wata kebu yadi bubuwakaga siwe Yaubada i veveꞌanidi. Manuga nani-ꞌavoꞌavovo weꞌe ꞌomi tomotoga nani bwaikina Yaubada mataneye begaidi ꞌamiꞌami i na velevelemi. \v 25 Begaidi kebu tamu nani faifaina ꞌwa na venuafouviga. Kebu tamu aitoi ꞌana fata yana mia fwayefwayeye i na kiavemanawei yana venuafouviga ꞌwainega. \v 26 Venuafouviga kebu ꞌana fata i na ꞌivaisemi naninina siaina ꞌwaineye, awale ꞌwa vevenuafouviga nani fuedi faifaidi? \p \v 27 \x + \xo 12:27 \xt 1 Kin 10:23-25\x*ꞌWa na nuani makavuvula yadi tabo. Kebu i da folofolova wata kebu ꞌadi kaleko i da ꞌiꞌidewadi siwe ma ꞌadi vaigavu ꞌatumaidi. A na vonemi. Kini Solomoni tomogo ꞌaiꞌaiwabuna ꞌana vaigavu ꞌatumaidi, weꞌe makavuvula ꞌatumaiotogidi. \v 28 Mosomoso matatabuna nani-ꞌavoꞌavovo, ꞌasiau ta ꞌiseꞌisedi weꞌe ꞌawaꞌawai i na tunudi i na ꞌalaidi siwe Yaubada i veveꞌwesenidi. Weꞌe ꞌomi tamu nani bwaikina mataneye, mogitana ma ꞌami nuanuana i na veveꞌwesenimi. Awale yami vetumagana Yaubada ꞌwaineye mweadi? \v 29 Begaidi ꞌaniꞌani wata aluꞌai faifaidi kebu nuafoumi i na veviga bega tutuya fuedi ꞌwa na lauala. \v 30 Yaubada ꞌana tobavu naninidi nuanuadi bwaikina faifaidi i vevenuafouviga. Weꞌe ꞌomi naninidi nuanuami, Tamami abame ꞌakonadi yami nuanua i ꞌasetadi. \v 31 Weꞌe ꞌwa vevenuafouviga ꞌasaꞌaiadi, i lubwainemi nagami taunimi ꞌwa na tauyemi Yaubada i na veveimeyemi wata yana nuanua ꞌwa na ꞌiꞌidewadi, mulieta naninidi fuedi i na velevelemi.” \s1 Veꞌaiꞌaiwabu abame. \p \v 32 \x + \xo 12:32 \xt Ion 10:11,27,28\x*Wata Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, ꞌOmi ꞌami ꞌailaꞌa siaina kebu fuemiga siwe kebu ꞌwa na kolologa. Tamami nuanuana i na veveimeyemi yana ꞌAilaꞌa nageneye. \v 33 Yami kukua ꞌwa na vekimwaneyedi, tutulidi ꞌwa na ꞌewadi ꞌwa na veusedi wekowekoma ꞌwaidie, bega yami ꞌaiꞌaiwabu abame i na ꞌeno-vagata. ꞌAiꞌaiwabunidi abame i ꞌenoꞌenoviga kebu yadi ꞌaꞌavaga fai tovainago kebu, wata ꞌwaluꞌwalu kebu i na ꞌivesakodi. \v 34 ꞌWa na nuani, avaꞌaibe bei yami ꞌaiꞌaiwabu i ꞌenoꞌenoga, bei tutuya fuedi yami nuanua i na nunago. \s1 Tofolova dumwedi bikadi. \p \v 35 \x + \xo 12:35 \xt Mad 25:1-13; Mak 13:32-37\x*ꞌWa na ꞌidewadewa, yami mageta i na ꞌalaꞌalata ꞌwa na lulukamata. \v 36 Tofolova ꞌatumaidi ꞌwa na vetutuyamedi, baniꞌodi yadi ꞌauvea i nago vavine ꞌana vewelava ꞌwaineye yana tofolovavo i ꞌidewadewa i lulukamaseni maꞌavia i na vilai. Tutuyanina i na leꞌwa i na velutoli saiboda i na sibala-matayoꞌoyeni. \v 37 Tofolovanidi i ꞌidewadewa i lulukamataga ꞌeba sosoana bwaikina ꞌwaidie yadi ꞌauvea yana leꞌwa faifaina. A vona mogitana. Yadi ꞌauveanina i na sosoana yana tofolova ꞌwaidie bega i na vonedi i na miabui ꞌana kaleko i na siꞌiꞌia ꞌidewadewa faifaina mulieta i na veꞌanidi. \v 38 Wata ꞌaiꞌedi ꞌauveanina lovana ꞌana utukamwane i na leꞌwa siwe i na lulukamaseniga ꞌeba sosoana bwaikina ꞌwaidie. \p \v 39 ꞌWa na nuani, ꞌaiꞌedi tamu tomogo tovainago yana mai ꞌana tutuya i da ꞌasetaiga i da ꞌisaꞌisa bega tovainagonina kebu ꞌana fata i na luku yana vanuge. \v 40 ꞌOmi wata baniꞌodi ꞌwa na ꞌisaꞌisa i na nunago ꞌaiatanina ꞌwaineye ꞌwa na vo, Kebu i na maiga,” yau a vetomotogaotoga bei a na leꞌwa.” \s1 Vona-awatabai Iesu yana mai wata tofolova ꞌadi tutula ꞌana ꞌewa faifaidi. \p \v 41 Fita Iesu i velutolieni i vo, ꞌAuvea, vona-awatabainina ꞌu vonevoneyeniga ꞌima tovetutuyamavo ꞌaisema ꞌama vona ꞌalo tomotoga matatabuma faifaima?” \v 42 \x + \xo 12:42 \xt Mad 25:19-21\x*Iesu i vo, A na vonemi tofolova ꞌatumaina, kumanina ma yana ꞌaseta wata ma ꞌana vetumagana. ꞌAna toveimea i voneni yana tofolovavo ꞌifwaidi i na ꞌiꞌisaveꞌavinidi wata ꞌadiꞌadi i na veleveledi ꞌaiata ꞌaitamogana ꞌaitamogana mulieta i tauya. \v 43 Tutuyanina ꞌadi toveimea i na vilai i na mai, ꞌaiꞌedi i na vematayakayaka folovanidi i na folofolovidi ꞌeba sosoana bwaikina tofolovanina ꞌwaineye. \v 44 A vona mogitana ꞌwaimie, ꞌana toveimea i na voneni yana vanuga wata yana kukua matatabuna ꞌadi toꞌisaveꞌavina. \v 45 Weꞌe ꞌaiꞌedi tofolova sakoina, bola yana nuanua i na vo, ꞌAku toveimea bola, kebu i na mai-matayoꞌoga,” bega enavo tofolova i na nikenikedi weꞌe mali tomotoga sakoidi taiadi i na ꞌaniꞌani wata ufa toketokena i na yemuyemu bega ma fuedie nuadi i na lugaugaudi. \v 46 Baniꞌodi i na vevesauluvediga tamu tutuya tofolovanina kebu i da ꞌasetaiga ꞌana toveimea i na mai yawaina i na velovogi. I na toke i na nikei yana sauluvanina sakoina faifaina mulieta ꞌeba veviga bwaikina ꞌwaineye i na yatoi tovedumweꞌaiꞌai taiadi. \p \v 47 \x + \xo 12:47 \xt Iem 4:17\x*Tofolovanina ꞌana toveimea yana nuanua i ꞌasetadi siwe i dumweꞌai kebu i da ꞌidewadi, ꞌana vematavuloga bwaikaotogina. \v 48 Weꞌe tofolovanina ꞌana toveimea yana nuanua kebu i da ꞌasetadi bega i na sakosakonaga ꞌana vematavuloga saiꞌafo. Wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi aitoi ꞌana veuveuta bwaikina Yaubada i veleni, i lubwaineni ꞌana Toveimea faifaina i na folova bwaikina. Wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi aitoi ꞌana veuveuta bwaikaotogina Yaubada i veleni, i lubwaineni i na folova ꞌana Toveimea faifaina bwaikaotogina.” \s1 Tomotoga i na veꞌidiꞌidi Iesu faifaina. \p \v 49 Wata Iesu i vonedi i vo, Yau a maiga bega ꞌai-ꞌalaꞌalata i na souyeni fwayefwayeye. Nuanuaku bwaikina ꞌakonadi i da ꞌalaꞌalata. \v 50 \x + \xo 12:50 \xt Luk 2:34, 9:22\x*Yau nuafouku i veveviga fai ꞌawaie a na luku veviga bwaikaotogina ꞌwaineye, weꞌe mulieta veviganina i na ꞌaꞌava nuafouku i na vatu. \v 51 ꞌIfwaimi yami nuanua a maiga bega tomotoga matatabumi ꞌwa na veiaiana. Siwe kebu. A na vonemi, a maiga bega tomotoga tauniꞌavadi i na veꞌalamagiꞌai veꞌidiꞌidi i na souyeni. \v 52 ꞌAsiau tutuyanidi ꞌwaidie wata tutuya i mimai ꞌwaidie ꞌailaꞌa fuedi ꞌwaidie veꞌidiꞌidi i na souyeni. Side baniꞌodi, ꞌailaꞌa ꞌaitamogana nageneye tomotoga 5, ꞌadi ꞌailuga nuanuadi yau, ꞌadi ꞌaitonu i na vedumweꞌaiꞌaieku, ꞌalo ꞌadi ꞌaitonu nuanuadi yau, ꞌadi ꞌailuga i na vedumweꞌaiꞌaieku, bega veꞌidiꞌidi i na souyeni. \v 53 Tulaidi wata natudiavo iavetadi taiadi i na veꞌikwayekwayega faifaiku, wata baniꞌodi vevine tulaidi wata natudiavo vevinedi taiadi. Weꞌe vevine wata lawadiavo vevinedi taiadi i na veꞌikwayekwayega faifaiku.” \s1 Tugusa ꞌadi ꞌaseta faifaina. \p \v 54-55 Wata Iesu i vona tomotoga ꞌwaidie i vo, ꞌAiꞌedi ꞌwa na ꞌiseni waowa i na vetovotovoiaga ꞌwa na ꞌasetai i na ꞌwei, wata ꞌaiꞌedi Malayaubani i na laka ꞌwa na ꞌasetai tutuya kumaga. \v 56 ꞌOmi tovekali, tugusanidi abame wata fwayefwayeye i na vemi bega ꞌami fata ꞌwa na ꞌasetadi avaꞌai i na souyedi, weꞌe ꞌeba ꞌisa toketokedi Yaubada i ꞌiꞌidewadi matamie tutuya mulina faifaina kebu ꞌwa da ꞌisaꞌinanadiga. \v 57 Awale kebu nuanuami ꞌwa na nuaꞌivina-ꞌatumai bega ꞌeda tonovineamo ꞌwa na nagoi? \p \v 58 ꞌAiꞌedi tamu tomogo i na vevitami tamu sakona faifaina bega i na vagavaimi i na nunawemi ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye, ꞌwa na vewavawava ꞌedeye ꞌwa na sivetovetonovi naninina i vevitamiga faifaina. ꞌAiꞌedi kebu, i na yatomi ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye mulieta toveimea i na ꞌanivelenemi filisimani nimaneye i na yatomi vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye. \v 59 A na vonemi, kebu i na ꞌetoyavu-matayoꞌomu bei ꞌu na miamia nagami tutula ꞌu na yatoꞌaꞌavai mulieta i na ꞌetoyavumu.” \c 13 \s1 ꞌWa na nuavilami ꞌalo ꞌwa na wafa. \p \v 1 Tutuyanina ꞌwaineye tomotoga ꞌifwaidi i maia Iesu ꞌwaineye i vo, Me Galili ꞌifwaidi i luku vanuga ꞌeba veluꞌui i vevelomu Yaubada ꞌwaineye nika Failato yana tolugaviavo i maia i luvewafadi.” \v 2 Iesu i vonedi i vo, Fai baniꞌodi i wafayediga ꞌwa da nuaniga tomotoganidi i wafaga yadi sakona bwaikaotogina weꞌe me Galili ꞌifwaidi saiꞌafo? \v 3 Siwe kebu. A na vonemi, ꞌaiꞌedi yami sakona kebu ꞌwa na vedumweꞌubuꞌubusediga, ꞌomi wata matatabumi ꞌwa na wafa. \v 4 Basenadi ꞌwa ꞌasetai tomotoga 18 i miamia Ufa Sailoama lilivaneye nika vanuga manamanawena i ꞌanifoia i luvewafadi. Fai baniꞌodi i wafayediga ꞌwa da nuaniga tomotoganidi i wafaga yadi sakona bwaikaotogina weꞌe me Ielusalema ꞌifwaidi saiꞌafo? \v 5 \x + \xo 13:5 \xt Ion 8:24\x*Siwe kebu. A na vonemi, ꞌaiꞌedi yami sakona kebu ꞌwa na vedumweꞌubuꞌubusediga, ꞌomi wata matatabumi ꞌwa na wafa.” \s1 Iesu i ve, Yaubada kebu nuanuana me Diu i na vematavuloga-matayoꞌodi. \p \v 6 Wata Iesu vona-awatabaiega tomotoga i vonedi i vo, Tamu tomogo yana bakule ꞌalaꞌai i tovotovoi. Tutuya fuedi i nunago vuagina faifaina i ꞌiꞌisaꞌava. \v 7 Begaidi yana bakula ꞌana toꞌisaveꞌavina i voneni i vo, Malamala ꞌaitonu a mimai nuanuaku vuaga a na ꞌewadi siwe kebu tamu a da veveluagai. ꞌU na talagi, kebu i da lubwaineni fwayafwaya i veveꞌamubwadodoyeni.” \v 8 Siwe bakula ꞌana toꞌisaveꞌavina yana vona i tutuli i vo, ꞌAuvea ꞌu baileni nagami lamuna a na ꞌoia wata ꞌaufafa a na talagi a na veivuya ta na ꞌiseni malamala ꞌaitamogana nageneye. \v 9 ꞌAiꞌedi i na vuaga ꞌatumaina i na tovotovoi, ꞌaiꞌedi kebu, ꞌu na talagi.” \s1 Iesu vavine dumwena ꞌobwana i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 10 \x + \xo 13:10 \xt Luk 6:1-6, 14:1-6\x*Tamu ꞌAiata Veawai Iesu i veve tamu me Diu yadi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaineye. \v 11 Vanuganina ꞌwaineye tamu vavine basenadi yaiaina i agei begaidi dumwena i ꞌobwa i miamia malamala 18 kebu ꞌana fata i na tonova. \v 12 Tutuyanina Iesu i ꞌiseni i goleni i nago ꞌwaineye i voneni i vo, Novuku, ꞌomu ꞌakonadi yavuyavumu ꞌamu viga ꞌwainega.” \v 13 Iesu vavine i ꞌabitonovi nika dumwena i tonova ma yana sosoana Yaubada i subiai. \p \v 14 ꞌEba miavaꞌautanina ꞌana toꞌedakumeta i ꞌiseni i nuasako fai Iesu i kiaveꞌatumai yadi ꞌAiata Veawai ꞌwaineye. Faifainanina toꞌedakumetanina tomotoga ꞌwaidie i vo, ꞌAiata 6 nagedie ta na folofolova, ꞌaiꞌedi nuanuami veꞌatumai ꞌami viga ꞌwaidiega ꞌaiatanidi ꞌwaidie ꞌwa na maia, weꞌe ꞌAiata Veawai ꞌwaineye kebu.” \v 15 Iesu yana vona i tutuli i vo, ꞌOmi tovekali. ꞌAwami i tatalaboda nani fuedi faifaidi siwe wata ꞌwa ꞌiꞌidewai. ꞌOmi yami sauluva ꞌaiata fuedi wata ꞌAiata Veawai ꞌwaidie yami ꞌaisaya ꞌwa yavuyavudi ꞌadi vanugayega ꞌwa nunawedi ꞌwa veveyemudi, siwe ꞌasaꞌaiana folova. \v 16 Weꞌe deꞌe vavine i veꞌatumai tamu Ebelamo tubuna siwe Seitani i yogoni i miamia malamala 18, i veꞌatumaiga ꞌAiata Veawai ꞌwaineye i lubwaineni.” \v 17 Fai baniꞌodi Iesu i voneyediga ꞌana tovedumweꞌaiꞌai bunudi i veꞌalamayamayaga, weꞌe tomotoga fuedi i sosoana ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa Iesu i ꞌidewadewadi faifaidi. \s1 Iesu i awatalatutula ꞌayawana bilana ꞌwainega. \p \v 18 Wata Iesu tomotoga i vonedi i vo, Baniꞌodi ta na voneyedi Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie yana vebwaika faifaina ꞌalo avaꞌai ꞌwainega ta na awatalatutula? \v 19 Yana vebwaika baniꞌodi ꞌayawana bilana siaina tamu tomogo i ꞌewai i bakuli. I tabo i vebwaika nika welavi bwaikaotogina bega manuga i mimaia didineye i vevegiuva.” \s1 Vona-awatabai isita faifaina naninina beledi i ꞌivebwaiki. \p \v 20 Wata Iesu i velutoliedi i vo, Baniꞌodi ta na voneyedi Yaubada yana veimea tomotoga ꞌwaidie yana susula faifaina? \v 21 Yana susula baniꞌodi tamu vavine falawa bwaikina i vilai mulieta isita i yatoi, i susula falawa matatabuna ꞌwaineye nika i vebwaika.” \s1 ꞌAwa welilina. \p \v 22 Iesu i nunago Ielusalema bega ꞌatamana bwaikidi wata siaidi ꞌwaidiamo i ve i nago. \v 23 Tamu tomogo Iesu i velutolieni i vo, ꞌAuvea, Yaubada tomotoga fuedi i na ꞌitaꞌitaꞌiedi ꞌalo kebu?” \v 24 Iesu yana velutoli i tutuli i vo, ꞌWa na vewavawava bega ꞌawa welilineamo ꞌwa na luku abame. A na vonemi, ꞌawaie fuedi nuanuadi beidimo i na nagoi siwe kebu ꞌadi fata. \p \v 25 \x + \xo 13:25 \xt Luk 6:46\x*Tutuyanina ꞌwaineye tonivanuga i na tovoi saiboda i na sibodai bega tanotanoge ꞌwa na tovoi ꞌwa na vevelutoli ꞌwa na vo, ꞌAuvea, nuanuama saiboda ꞌu na sibaleni.” Siwe wata yami vona i na tutuli i na vo, Kebu a da ꞌasetamiga wata kebu a da ꞌasetai avaꞌaiega ꞌwa maia.” \v 26 Bega ꞌwa na vo, ꞌU ve yama ꞌatamane wata taiadi ta ꞌani.” \v 27 Siwe wata i na vo, ꞌWa nagoi, ꞌomi tosakona. Kebu a da ꞌasetamiga wata kebu a da ꞌasetai avaꞌaiega ꞌwa maia.” \v 28 \x + \xo 13:28 \xt Mad 8:11-12\x*Ma yami nuavita bwaikina ꞌwa na ꞌweꞌwela tutuyanina ꞌwa na ꞌiseni Ebelamo, Aisake, Iakobo, wata toluꞌivona ꞌifwaidi Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye i na miamiani weꞌe ꞌomi i na tawemi ꞌwa na obu kalimulie. \v 29 Tomotoga fuedi i na maia inala yana ꞌeba lakayega wata yana ꞌeba inivayega, bolimanayega wata yavalatayega, i na luku Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye yana sakali bwaikina ꞌwaineye. \v 30 Tomotoga fuedi ꞌasiau i vemuliga ꞌawaie Yaubada ꞌwaineye i na kumeta, weꞌe tomotoga fuedi ꞌasiau i kumeta, maꞌitufa ꞌawaie i na vemuli.” \s1 Iesu i nuavita me Ielusalema faifaidi. \p \v 31 Wata tutuyanina ꞌwaineye ꞌifwaidi totafalolo Falisi i maia Iesu i voneni i vo, Kini Elodi nuanuana i na luvewafamu begaidi ꞌu na dega ꞌu na nago tulineye.” \v 32 Iesu yadi vona i tutuli i vo, Elodinina ma yana ꞌaseta givagivayega sauluva sakoidi i ꞌiꞌidewadi baniꞌodi ꞌouꞌou walawalaꞌai. ꞌWa na nagoi ꞌwa na voneni ꞌwa na vo, ꞌAsiau wata ꞌawaꞌawai Iesu toviga i na ꞌiꞌiveꞌatumaidi wata tomotoga yaiaina i agediga i na vonavona i na ꞌaꞌawaꞌaꞌidi weꞌe ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye yana folovanidi i na veꞌaꞌavadi.” \v 33 Siwe a na vonemi, ꞌasiau a nunago, ꞌawaꞌawai i na ꞌataidiga a na leꞌwa Ielusalema. Yaubada yana toluꞌivonavo matatabudi bei i wafaga, i lubwaineku yau wata bei a na wafa. \p \v 34 \x + \xo 13:34 \xt 2 Ifu 25:18-19\x*Iesu i taivonavona i vo, Ieu, me Ielusalema, me Ielusalema, Yaubada yana toluꞌivonavo ꞌwa luluvewafadi wata yana tomataꞌaulelevo i vetunediga ꞌwaimie, ꞌwa tutuvewafadi kileuyega. Kamukamu natudiavo fafedie i vevedodogidi, wata baniꞌodi yau, tutuya fuedi igodi a da ꞌavalamaigimi siwe ꞌwa baibaileku. \v 35 Tutuya deꞌe i na nagoga yami ꞌatamana i na velovi, weꞌe yau kebu wata ꞌwa na ꞌiseꞌisekuga i na nagoga mulieta ꞌwa na vo, Taunina i mai ꞌAuvea ꞌana wagavayega ta na subiai,” nika bei wata ꞌwa na ꞌiseku.” \c 14 \s1 Tomogo vivigina Iesu i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 1-2 Tamu ꞌAiata Veawai ꞌwaineye Iesu i nago tamu Falisi yadi toꞌedakumeta yana vanuge i na ꞌani. Bei tamu tomogo tomogona tubutubugina i veluagai weꞌe tomotoga fuedi vanuganina nageneye i vemataꞌiꞌiꞌieni Iesu, ꞌaiꞌedi i na ꞌiveꞌatumaia ꞌAiata Veawai ꞌwaineye. \v 3 \x + \xo 14:3 \xt Luk 13:10-16\x*Begaidi Iesu i velutoli Falisi wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo ꞌwaidie i vo, Baniꞌodi yada veꞌetoboda? ꞌAda fata toviga ta na ꞌiveꞌatumaidi ꞌAiata Veawai ꞌwaineye ꞌalo kebu?” \v 4 Siwe kebu tamu avaꞌai i da voneyeniga. Bega Iesu toviganina nimaneye i ꞌabi i mieni i ꞌiveꞌatumaia mulieta i voneni i nago. \v 5 Wata Iesu i velutoliedi i vo, ꞌAiꞌedi tamu natumu ꞌalo yamu ꞌaisaya i na beꞌu kulie ꞌAiata Veawai ꞌwaineye baniꞌodi ꞌu na munegi? A ꞌasetai ꞌu na ꞌabiwalowaloga ꞌu na silakai ꞌaiatanina ꞌwaineye.” \v 6 Siwe Falisi wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo kebu tamu avaꞌai i da voneyeniga. \s1 Tayega ꞌana sauluva. \p \v 7 \x + \xo 14:7 \xt Mad 23:2-3,6\x*Tutuyanina tomotoga i lukuluku ꞌani faifaina Iesu i ꞌisedi i veꞌabiwalowaloga nuanuadi i na miabui toꞌedakumeta yadi ꞌeba miabui ꞌwaidie. Begaidi i vona-awatabai ꞌwaidie. \v 8-9 I vo, ꞌAiꞌedi tamu tomogo i na tayegimu sakali ꞌwaineye, kebu ꞌu na miabui toꞌedakumeta yadi ꞌeba miabui ꞌwaidie. ꞌAiꞌedi ꞌakonadi bei ꞌu na miabuiga, voke tamu tomogo bwaikina wata i tayegi i na vemuli i na leꞌwa bega tonisakali i na vonemu ꞌu na tovoi weꞌe bei i na miabui. Weꞌe ꞌomu ꞌu na nago ꞌailaꞌa mulidie ꞌu na miabui ꞌeba bunumayaga ꞌwaimuye. \v 10 Bega ꞌaiꞌedi i na tayegimuga ꞌu na nago ꞌu na miabui tanotanoge mulieta tonisakali i na ꞌisemu i na vonemu i na vo, Iaku, ꞌu tovoi ꞌu mai side bei ꞌeba miabui ꞌatumaina ꞌwaineye.” Tomotoga matatabudi i na ꞌisemu i na veꞌililibuyemu. \v 11 \x + \xo 14:11 \xt Luk 18:9-14\x*Egavo taunidi i na awaꞌaiꞌaidiga, ꞌawaie Yaubada i na kiaobuyedi weꞌe egavo taunidi tonuaobu, ꞌawaie Yaubada i na kialakaidi.” \p \v 12 \x + \xo 14:12 \xt Luk 6:32-35\x*Wata Iesu i vona tonisakali ꞌwaineye i vo, ꞌAiꞌedi ꞌaniꞌani siaina ꞌalo bwaikina ꞌu na ꞌidewaiga, kebu emwavo ꞌu na tayegidiga, baniꞌodi taimwavo, yamu ꞌailaꞌa ꞌalo tomotoga ꞌaiꞌaiwabudi i miamiani yamu ꞌatamane, fai bola wata i na tayegimu baniꞌodi i tutuli. \v 13 Siwe a na vonemu. ꞌAiꞌedi sakali bwaikina ꞌu na ꞌidewaiga side tomotoganidi ꞌu na tayegidi. Wekowekoma, bwalobwaloko, tubusakosako, wata tomatasako. \v 14 ꞌEba sosoana ꞌwaimuye tomotoganidi ꞌu tayegidi faifaina fai kebu ꞌadi fata i na tutuli. Bola Yaubada ꞌana todumwebika yadi tovi-vaitugana ꞌwaineye bei yamu nuakalikalinina ꞌana tutula ꞌu na veluagai.” \s1 Iesu i vona-awatabai sakali bwaikina faifaina. \p \v 15 \x + \xo 14:15 \xt Ve 19:9\x*Sakalinina ꞌwaineye tamu tomogo Iesu yana vona i nogai bega i vona Iesu ꞌwaineye i vo, ꞌEba sosoana bwaikina egavo i na luku Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye yana sakali bwaikina ꞌwaineye.” \v 16 Iesu yana vona i tutuli vona-awatabaiega i vo, Tamu tomogo sakali bwaikina i ꞌidewai tomotoga fuedi i tayegidi. \v 17 Sakalinina ꞌana ꞌaiata ꞌwaineye yana tofolova i vetunei tomotoganidi i tayegidiga i vonedi i vo, ꞌWa maia ta na nagoi nani matatabuna ꞌakonadi i ꞌidewadi.” \p \v 18 Siwe tomotoganidi i vonediga i veꞌalabaibaila. Tamu tomogo i vo, Yau ꞌasaꞌaiadi fai yaku fwayafwaya a kimwanei a na nago a na ꞌiseni.” \v 19 Wata tamu i vo, Yau ꞌasaꞌaiadi fai ꞌaisaya 10 a kimwanedi a na nago a na ꞌewadi a na miedi.” \v 20 \x + \xo 14:20 \xt 1 Kol 7:33\x*Wata tamu i vo, Yau ꞌasaꞌaiadi ꞌasiauotoga a nagi begaidi kebu a na wai.” \v 21 Bega tofolovanina i vilai i mai i luꞌivona ꞌana toveimea ꞌwaineye. Toveimeanina taunina tonivanuga i nuasako yana tofolova i voneni i vo, ꞌU na lilide ꞌu na nago ꞌatamane wata ꞌeda ꞌwaidie, wekowekoma, bwalobwaloko, tomatasako wata tubusakosako ꞌu na vagavaidi ꞌu na miedi.” \p \v 22 Mulieta tofolovanina wata i vilai i mai i vo, ꞌAuvea, avaꞌai ꞌu vonekuga ꞌakonadi a ꞌidewai, a nago a vonedi i maia siwe ꞌaniꞌani bwaikaotogina ꞌawasasa ꞌifwaidi i ꞌenoꞌenovi.” \v 23 Bega ꞌana toveimea i vo, ꞌU na nago ꞌaniꞌie kwedeye wata walaꞌaie tomotoga ꞌu na veluagadiga ꞌu na lukakadedi i na maia bega ꞌawasasa i na veadagi. \v 24 A na vonemi, egavo nagami a tayegidi kebu tamu saiꞌafo yaku ꞌaniꞌani i na ꞌalatonovi.” \s1 Egavo ꞌadi fata Iesu i na vetutuyameni? \p \v 25-26 \x + \xo 14:25-26 \xt Luk 18:28-30\x*Tamu tutuya Iesu wata ꞌailaꞌa bwaikina taiadi i nunagoi i sivilai i vonedi i vo, Aitoi nuanuana i na mai ꞌwaikuye bega i na vetutuyameku, nagami tamana, inana, yana vavine, natunavo, tainavo, novunavo, wata taunina yana nuanua i na bailedi ꞌaiseku i na nuanuaniku. \v 27 \x + \xo 14:27 \xt Luk 9:23\x*ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana mogitana i na mai ꞌwaikuye, nagami taunina yana nuanua i na bailedi. Fai i na vematayakeyakeku veviga bwaikina i na veluagai yau baniꞌodi a na veluagai. Voke i na wafa faifaiku yau baniꞌodi a na wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye. ꞌAiꞌedi aitoi kebu baniꞌodi i na vesauluvediga, taunina kebu ꞌaku tovetutuyama. \p \v 28 Nagami ꞌwa na venuaꞌivina ꞌami fata folovanina ꞌwa na ꞌidewai ꞌalo kebu. Side baniꞌodi. ꞌAiꞌedi aitoi ꞌwaimiega nuanuana vanuga bwaikina i na yogoni nagami yana mani i na ꞌiseni ꞌaiꞌedi vanuganina ꞌana tutula ꞌana fata. \v 29 ꞌAiꞌedi yana mani kebu i na ꞌiseniga, tutuyanina yana folova i na velamu voke bola mani i na ꞌaꞌaveni i na veꞌaleꞌusa wata tomotoga i na ꞌiseni i na sidibidibieni. \v 30 I na vo, Tomogo deꞌe nuanuana vanuga i na yogoni siwe kebu ꞌana fata i na veꞌaꞌavai.” \p \v 31 Wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi kini vala i na nogai tamu kini ma yana tolugaviavo 20,000 i mimaia nuanuadi taiadi i na vetalaga, siwe kininina vala i nogaiga nagami i na venuaꞌivina ꞌana fata yana tolugaviavo 10,000 i na vetoketoke bega ꞌadi gaviavo 20,000 taiadi i na vetalaga. \v 32 ꞌAiꞌedi kebu ꞌadi fataga, bola noꞌo bei vala i na vetunei i na talabodeni wata i na velutolieni i na vo, Avaꞌai nuanuamu a na velemu bega kebu ta na vetalaga?” \v 33 \x + \xo 14:33 \xt Mad 5:27-28\x*Wata Iesu i vonedi i vo, Wata side baniꞌodi, kebu tamu aitoi ꞌana fata i na vo, Yau Iesu yana tovetutuyama,” ꞌaiꞌedi kebu nani matatabuna i na bailediga. \s1 Iesu ꞌana tovetumaganavo baniꞌodi eyaga. \p \v 34 Eyaga nani ꞌatumaina, siwe ꞌaiꞌedi i na veꞌulaufa kebu ꞌana fata i na vegola-vaitugana. \v 35 Kebu ꞌana fata bega ꞌaniꞌani ta na ꞌiveꞌiwani wata kebu ꞌana fata ta na yemuya, iwayavulagi i lubwaineni. ꞌAkonadi yaku vona ꞌwa nogai, siwe ꞌwa na venuaꞌivineni nika ꞌwa na ꞌasetai.” \c 15 \s1 ꞌAisaya sifi i vuyo. \p \v 1 \x + \xo 15:1 \xt Luk 5:29-30\x*Tamu ꞌaiata takesi ꞌana tolaugogona wata ꞌifwaidi tosakona i maia Iesu ꞌwaineye yana vona i na nogai. \v 2 Siwe totafalolo Falisi wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo ꞌifwaidi i vebonavoluvolu i vo, Kebu tamu saiꞌafo ꞌana ꞌisa ꞌatumainaga fai noꞌo tomogonina tosakona i veveianedi wata yana sauluva sakoiotogina fai taiadi i ꞌaniꞌani.” \v 3-4 Yadi nuanua Iesu i ꞌasetai begaidi vona-awatabaiega i vonedi i vo, ꞌAiꞌedi ꞌwaimiega aitoi ma yana ꞌaisaya sifi 100 weꞌe ꞌaitamogana i na yogoꞌeni nika i na vuyo, baniꞌodi i na munega? Sifi 99 i na yatodi i na miamiani gidegideye i na vilai i na nago i na lualeni i na nagoga nika i na veluagai. \v 5-6 \x + \xo 15:5-6 \xt Luk 19:10\x*Tutuyanina i na ꞌewai i na sosoana bwaikina i na evai i na naweni yana vanuge. Enavo matatabudi i na golevaꞌaugidi i na vo, Ta na sosoana fai yaku sifi i vuyoga ꞌakonadi a veluagai.” \v 7 A na vonemi, wata baniꞌodi ꞌeba sosoana bwaikina abame ꞌaiꞌedi tosakona ꞌaitamogana i na nuavilai, weꞌe tomotoga ꞌatumaidi 99 kebu i da vuyoga faifaidi sosoana saiꞌafo. \s1 Vavine i sosoana yadi mani i veluagai faifaina. \p \v 8 ꞌAiꞌedi tamu vavine ma yadi mani siliba 10, weꞌe ꞌaitamogana i na taweni, baniꞌodi i na munega? Mageta i na luvetogali, vanuga i na divuya i na lauala-ꞌatumai i na nagoga nika i na veluagai. \v 9 Tutuyanina i na veluagai ediavo matatabudi i na golevaꞌaugidi i na vonedi i na vo, Ta na sosoana fai yama mani ꞌa taweniga ꞌakonadi ꞌa veluagai.” \v 10 Wata Iesu i vo, A na vonemi, wata baniꞌodi Yaubada yana anelose i na sosoana bwaikina ꞌaiꞌedi tamu tosakona i na nuavilai.” \s1 Iesu i ve Yaubada yana nuakalikali tosakona ꞌwaidie faifaina. \p \v 11 Wata Iesu i vona-awatabai i vo, Tamu tomogo natunavo iavetadi ꞌadi ꞌailuga. \v 12 Bwasiona tamana i voneni i vo, Tamaku, bola ꞌu na wafa yamu kukua wata yamu fwayafwaya ma tataku ꞌa na veusedi. Siwe nuanuaku ꞌasiauotoga yau faifaiku ꞌu na ꞌidi-vagaseni ꞌu na veleku.” Bega tamadi nani matatabuna i veusedi ꞌadi ꞌailuga ꞌwaidie. \p \v 13 \x + \xo 15:13 \xt Voa 29:3\x*ꞌAiata ꞌifwaidi i ꞌaꞌava, bwasiona ꞌana veuveutanina i vekimwaneyedi, tutulidi i ꞌewadi nika i ꞌidewadewa i tauya. I nago ꞌaniꞌieogose tamu ꞌatamana bwaikina ꞌwaineye, bei sauluva sakoidi ꞌwaidie yana mani i veꞌamubwadodoyedi. \v 14 Tutuyanina yana mani matatabuna i veꞌaꞌaveni, loka bwaikina i souyeni ꞌawalawanina ꞌwaineye weꞌe yana mani kebu tamu saiꞌafo i da luvegelaleni. \v 15 Begaidi i nago ꞌatamana ꞌana tomogo tamu ꞌwaineye nuanuana i na folova ꞌwaineye bega i voneni i na nago tamu yana tanoga ꞌwaineye yana bawe i na ꞌisaveꞌavinidi. \v 16 \x + \xo 15:16 \xt Voa 23:21\x*I lase bwaikina nuanuana bawe ꞌadi fwalaegilayega i na ꞌani weꞌe kebu tamu aitoi tamu avaꞌai i da veleni. \p \v 17 I miamia tutuya manamanawena mulieta nuana i vilai i vo, Tamaku yana tofolovavo matatabudi ma ꞌadiꞌadi ꞌadi fata i na ꞌani-wayogedi, weꞌe yau deꞌe laseyega a na mwea. \v 18 A na tovoi a na nago tamaku ꞌwaineye a na voneni a na vo, Tamaku, a sakona matamuye wata Yaubada mataneye. \v 19 Kebu i da lubwainemu ꞌu na veꞌawa-natunekuga, ꞌu na veimeyekumo a na vetofolova ꞌwaimuye.” \v 20 Bega i tovoi i vilai i nago tamana ꞌwaineye. \p Tamana ꞌaniꞌieyega i ꞌisanaweni i ꞌisanuakalikalieni i lilide i nago i ꞌavalamaigi i yaogi. \v 21 Natuna i vo, Tamaku yau a sakona matamuye wata Yaubada mataneye. Kebu i da lubwainemu ꞌu na veꞌawa-natuneku.” \v 22 Siwe tamana yana tofolovavo i goledi i maia i vonedi i vo, ꞌWa na lilide talauma ꞌatumaina ꞌwa na mieni ta na veꞌweseni, wata didikumakuma nimaneye ꞌwa na veagei wata ꞌageyafayafa ꞌageneye. \v 23 Mulieta ꞌwa na nagoi bulumakau natudi veveꞌanina ꞌwa na vunugi ma yada sosoana ꞌani bwaikina ta na ꞌidewai. \v 24 \x + \xo 15:24 \xt Kolos 2:13\x*Fai natuku deꞌe i wafa wata i yawasa-vaitugana. I vuyo wata a veluagai.” Bega ꞌaniꞌani i ꞌidewadewa i ꞌani i sosoana. \p \v 25 Tutuyanina i ꞌaniꞌani, natuna tulaina i folofolova bakule. I vilai i mimai saiꞌafoga i na leꞌwa mwalilige nika inava i nogai i tavotavola. \v 26 Tamu tofolova i goleni i nago i velutolieni i vo, Avaꞌai noꞌo?” \v 27 Tofolova i vo, Taimu i leꞌwa bega tamami i sosoana bulumakau natudi veveꞌanina i nikei fai natuna kebu i da wafa, ma yawaina i vilai i mai.” \p \v 28 \x + \xo 15:28 \xt Ion 3:10, 4:1\x*Natuna tulaina i nuasako bwaikina kebu nuanuana i na luku vanuge. Bega tamana i souyeni i nago i voneni nuanuana taiadi i na luku. \v 29 Siwe natuna i vona i vo, Tamaku, malamala fuedi ma yaku tokemaiga a folofolova ꞌwaimuye yamu veimea matatabuna a vematayakeyakedi. Siwe kebu tamu avaꞌai ꞌu da veleku. Kebu tamu ꞌaisaya siaina ꞌu da veleku bega ma ekwavo ꞌa da ꞌani ꞌa da sosoana. \v 30 Weꞌe deꞌe natumu yamu kukua i veꞌamubwadodoyedi vevine toalagogona ꞌwaidie siwe tutuyanina i vilai i mai bulumakau veveꞌanina ꞌu nikei faifaina.” \p \v 31 Yana vona tamana i tutuli i vo, Natuku, ꞌomu tutuya fuedi taiadi ta miamia. Nani matatabuna ꞌakonadi a ꞌanivelenedi ꞌwaimuye. \v 32 \x + \xo 15:32 \xt Isi 33:11\x*I lubwaineda ta na ꞌani ta na sosoana fai taimu i wafa wata i yawasa, i vuyo siwe wata ta veluagai.” \c 16 \s1 Toꞌisaveꞌavina sakoina ma yana ꞌaseta. \p \v 1 Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, Tamu tomogo ꞌaiꞌaiwabuna yana tofolova i voneni bega yana kukua matatabuna i na ꞌisaveꞌavinidi. Tamu tutuya tomogo tamu i nago i luꞌivona tomogo ꞌaiꞌaiwabuna ꞌwaineye i vo, Yamu kukua ꞌana toꞌisaveꞌavina yana sauluva sakoina yamu mani i veveꞌamubwadodoyedi.” \v 2 Bega tomogo ꞌaiꞌaiwabuna yana toꞌisaveꞌavina i goleni i mai i voneni i vo, Yamu sauluva ꞌakonadi a ꞌasetai. Nuanuaku yaku kukua matatabuna tutulidi ꞌu na vaꞌaugidi ta na ꞌiseni ꞌaivia mani i luku, ꞌaivia mani i souyedi, nika ta na ꞌasetai ꞌaivia mani ꞌu veꞌamubwadodoyedi. ꞌU na ꞌidewaꞌaꞌavai mulieta ꞌomu ꞌu na ꞌaꞌava folovanina ꞌwainega.” \v 3 Tofolovanina i nago ꞌaisena i nuanua i vo, Yaku ꞌauvea i na veugeugeku, baniꞌodi a na munega? Kebu ꞌaku fata a na bakulaga fai luluku mweana, wata talaveluꞌui bunumayamayagina. \v 4 ꞌAkonadi a nuani. Tamu nani a na ꞌidewai bega tutuyanina a na souyeku a na nago tomotoga fuedi i na vonevoneku yadi vanuge a na ꞌaniꞌani wata a na ꞌenoꞌeno.” \p \v 5 Basenadi tomotoga ꞌifwaidi kukua i ꞌewa-maimaigidi yana ꞌauvea ꞌwainega bega ꞌawaie i na tutula, begaidi toꞌisaveꞌavinanina i goledi ꞌaitamogana ꞌaitamogana i maia ꞌwaineye. Tamu tomogo i velutolieni i vo, Avaꞌai bola ꞌu na tutuli basenadi yaku ꞌauvea ꞌwainega ꞌu ꞌewaiga?” \v 6 I vo, Bunama ma dalamudi 100.” Toꞌisaveꞌavina i voneni i vo, Basenadi naninidi ꞌu ꞌewadina weꞌe ꞌu kilumi side ꞌana lubulubu. ꞌU miabui, ꞌu geuya 100, ꞌu na kiluma-matayoꞌoi 50.” \v 7 Wata tamu tomogo i velutolieni i vo, Avaꞌai bola ꞌu na tutuli basenadi yaku ꞌauvea ꞌwainega ꞌu ꞌewaiga?” I vo, Witi ma baikidi 100.” Toꞌisaveꞌavina i voneni i vo, Side ꞌana lubulubu basenadi ꞌu ꞌewadina bei ꞌu kilumi, ꞌu miabui ꞌu geuya 100, ꞌu na kiluma-matayoꞌoi 80.” Wata ꞌifwaidi i maia, baniꞌodi i munegidi avaꞌai basenadi i ꞌewadiga faifaidi. \v 8 Tutuyanina yana ꞌauvea valana i nogai i vo, Yana sauluva sakoina i folova-sako ꞌwaikuye, siwe yana ꞌasetayega yana sakona i velutavutavuni.” \p Wata Iesu i vo, Vona mogitana, tomotoga yadi nuanua bwaikina kukua, tutuya fuedi yadi ꞌaseta bwaikina bega yadi kukua i ꞌiꞌimosoꞌi, weꞌe Yaubada ꞌana toveꞌililibu tutuya fuedi yadi ꞌaseta siaina.” \p \v 9 \x + \xo 16:9 \xt Luk 12:33\x*Wata Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, A na vonemi, tomotoga ꞌwa na ꞌivaisedi yami kukua ꞌwaidiega bega i na veianemi. Bola kukuanidi i na ꞌaꞌava, ma yami sosoana ꞌwa na luku ꞌeba mia-vagata ꞌwaineye. \s1 ꞌAseta mogitana kukua ꞌana ꞌisaveꞌavina faifaina. \p \v 10 \x + \xo 16:10 \xt Mad 25:21\x*Aitoi nani siaidi i na ꞌisaveꞌavinidi ꞌatumaina taunina ma ꞌana vetumagana, wata ꞌana fata nani bwaikidi i na ꞌisaveꞌavinidi ꞌatumaina. Weꞌe aitoi nani siaidi i na ꞌisaveꞌavinidi sakoina, wata nani bwaikidi i na ꞌisaveꞌavina-sakodi. \v 11 Begaidi ꞌaiꞌedi fwayafwaya ꞌana ꞌaiꞌaiwabu ꞌwa na veꞌamubwadodoyedi, ꞌomi kebu ma ꞌami vetumagana, ꞌawaie kebu tamu aitoi ꞌaiꞌaiwabu mogitana i na velemi bega ꞌwa na ꞌisaveꞌavinidi. \v 12 ꞌAiꞌedi mali tomotoga yadi kukua ꞌwa na ꞌisaveꞌavina-sakodi bega i na ꞌasetami kebu ma ꞌami vetumagana, ꞌawaie igodi ꞌami ꞌanivelena i na bodami. \p \v 13 \x + \xo 16:13 \xt Mad 6:24\x*Kebu ꞌana fata tofolova ꞌaitamogana weꞌe ꞌana toveimeavo ꞌadi ꞌailuga ꞌwaidie i na folofolova. Tamu i na baileni, tamu i na nuakalikalieni. ꞌAlo tamu i na vedumweꞌaiꞌaieni, tamu i na vematayakeyakeni. Kebu ꞌami fata ꞌwa na vefolova Yaubada wata kukua ꞌwaidie. \p \v 14 \x + \xo 16:14 \xt Mad 23:27-28\x*Tutuyanina Falisi Iesu yana vona i nogai, i sidibidibieni fai yadi nuanuana bwaikina mani. \v 15 \x + \xo 16:15 \xt Luk 18:9-14\x*Bega Iesu i vonedi i vo, ꞌOmi kumanimiavo nuanuami mali tomotoga i na ꞌisemi i na vo, ꞌAtumaidi,” siwe Yaubada yami nuanua matatabuna i ꞌasetadi. Naninidi tomotoga i subisubiadiga, Yaubada mataneye nani-ꞌavoꞌavovo. \s1 ꞌIfwaidi Iesu yana vona. \p \v 16 Basenadiotoga Yaubada veimea i yatodi bega tomotoga i na vematayakeyakedi, baniꞌodi veꞌetoboda Mosese ꞌwainega wata toluꞌivonavo ꞌadi kilukiluma. Veimeanidi i ꞌenoꞌeno nika Ioni Tobafitaiso i souyeni. Tutuyanina ꞌwaineye Vala ꞌAtumaina ꞌana lauꞌage i velamu Yaubada nuanuana tomotoga i na veimeyedi yana ꞌAilaꞌa nageneye. Tomotoga fuedi i nogai i veꞌedaeloelo nuanuadi i na luku Yaubada yana ꞌEba Veimea nageneye. \v 17 \x + \xo 16:17 \xt Mad 5:18\x*ꞌAna fata abama wata fwayafwaya i na ꞌaꞌava, weꞌe Yaubada yana veimeanidi ꞌwaidiega kebu tamu saiꞌafo i na ꞌaꞌava. \p \v 18 \x + \xo 16:18 \xt 1 Kol 7:10-11\x*ꞌAiꞌedi aitoi yana vavine i na vesaꞌilidi wata tamu vavine i na nagidi i sakona Yaubada mataneye, weꞌe tomogo vavine nagisaꞌisaꞌilidi i na nagidiga i na sakona Yaubada mataneye. \s1 Tomogo ꞌaiꞌaiwabuna wata Lasalo. \p \v 19 Tamu tomogo ꞌaiꞌaiwabuna i miamia, tutuya fuedi kaleko ꞌatumaiꞌavadi ꞌwaidiega i vavaigavu wata ꞌaniꞌani ꞌatumaidi i ꞌaniꞌani. \v 20-21 Weꞌe tamu tomogo i vewekowekoma ꞌana wagava Lasalo, tutuya fuedi enavo i mimaieni tomogonina ꞌaiꞌaiwabuna yana vanuga ꞌawaneye. Bei i vevemiabuia nuanuana mukumuku i na ꞌaniꞌani tomogo ꞌaiꞌaiwabuna ꞌana taꞌulayega. Tomogonina bonubonuna begaidi ꞌouꞌou i mimai yana bonu i luluyamudi. \p \v 22 Tutuyanina Lasalo i wafa, anelose abamega i vagavaia i naweni Ebelamo lilivaneye i miabui. Mulieta tomogo ꞌaiꞌaiwabuna i wafa i tavuni i nago ꞌai-ꞌalaꞌalase. \v 23 Bei veviga bwaikina i veveluagai, i ꞌisalaka Ebelamo i ꞌiseni ꞌaniꞌie Lasalo taiadi. \v 24 Bega i vegole ꞌwaineye i vo, Tamaku Ebelamo, ꞌu da ꞌisanuakalikalieku Lasalo ꞌu da vetunei nimana i da luꞌutuvi ufeye meaku i da vebikai, yau veviga bwaikina a veveluagai ꞌai-ꞌalaꞌalata deꞌe ꞌwaineye.” \v 25 Siwe Ebelamo i voneni i vo, Natuku, ꞌu na nuani basenadi ma yawaimuye nani fuedi ꞌatumaidi ꞌwaimuye weꞌe Lasalo sakoidi. Siwe ꞌasiau ma yana sosoana nani ꞌatumaidi i veveluagadi, weꞌe ꞌomu ꞌu veveviga. \v 26 Wata fai bwagala bwaikina ꞌomu wata ꞌima kamwadeye i ꞌenoꞌeno bega egavo nuanuadi i na wai kebu ꞌadi fata wata kebu tamu aitoi ꞌana fata ꞌwaimuyega i na damanama ꞌwaimeye.” \p \v 27-28 Tomogo ꞌaiꞌaiwabuna i vo, Tamaku, weꞌe ꞌaiꞌedi kebu ꞌana fataga, a veveluꞌui ꞌwaimuye nuanuaku Lasalo ꞌu na vetunei tamaku yana vanuge taikwavo 5 i na vonedi i na nuaviladi bega deꞌe bei kebu i na mimaia veviga ꞌwaineye.” \v 29 Wata Ebelamo i vo, ꞌAkonadi veꞌetoboda Mosese ꞌwainega wata Yaubada yana toluꞌivonavo yadi vona i ꞌenoꞌenovi, i lubwainedi vonanidi i na ꞌisedi wata i na vematayakeyakedi.” \v 30 Wata tomogo ꞌaiꞌaiwabuna i vo, Tamaku Ebelamo, weꞌe kebu ꞌana fataga, siwe ꞌaiꞌedi tamu tomogo wafawafana i da yawasa-vaitugana i da nago i da vonedi ꞌadi fata i da nuaviladi yadi sakona ꞌwaidiega.” \v 31 \x + \xo 16:31 \xt Ion 11:45-48\x*Siwe Ebelamo i vo, Mosese wata toluꞌivonavo yadi vona i bailaga wata baniꞌodi ꞌaiꞌedi towafa i na yawasa-vaitugana kebu yana vona i na vetumaganeni.” \c 17 \s1 Sakona faifaina. \p \v 1 Iesu i vona yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, ꞌEba sailubu fuedi i ꞌenoꞌenovi, ꞌwaidiega tomotoga sakona ꞌwaidie i beꞌubeꞌu. ꞌAiꞌedi aitoi tamu tomotoga i na vetalaimimili bega i na sakonaga, nuakalikalina fai ꞌawaie vita bwaikina i na veluagai. \v 2 ꞌAiꞌedi tovetalaimimilanina tamu aitoi kwamana deꞌe baniꞌodi i na vetalaimimili, bola tomogonina veviga bwaikaotogina i na veluagai Yaubada ꞌwainega. Siwe nagami tomotoganina kebu i da vetalaimimilaga, bei tomotoga ꞌifwaidi kileu vitana i da yogona-matayoꞌoi ꞌodoneye i da taweni malaveseye, veviga siaina i da veluagai. I da wafa-matayoꞌoga i lubwaineni, nika kebu i da vetalaimimilaga wata kebu veviga bwaikaotogina i da veluagai Yaubada ꞌwainega. \v 3 \x + \xo 17:3 \xt Mad 18:15\x*Begaidi taunimi ꞌwa na ꞌisaveꞌavinimi. \p ꞌAiꞌedi tamu iami i na vesauluva sakoina ꞌwaimie, ꞌwa na talabodeni wata ꞌaiꞌedi i na nuavilai yana sakona faifaina, ꞌwa na nuatavuni. \v 4 ꞌAiꞌedi ꞌaiata ꞌaitamogana nageneye sakona 7 i na ꞌidewadi ꞌwaimie, yana mai ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌwaimie i na vo, A nuavita yaku sauluva faifaina, ꞌu da nuatavuni,” bonana ꞌwa na nogai ꞌwa na nuatavuni.” \s1 Vetumagana faifaina. \p \v 5 \x + \xo 17:5 \xt Mak 9:24\x*Tomataꞌaulelevo yadi ꞌAuvea i voneni i vo, Nuanuama yama vetumagana ꞌu na ꞌimosoꞌiedi i na vetoketoke.” \v 6 \x + \xo 17:6 \xt Mad 17:20\x*ꞌAuvea yadi vona i tutuli i vo, ꞌAiꞌedi yami vetumagana siaidi baniꞌodi bila, ꞌami fata welavi bwaikaotogina deꞌe ꞌwaineye ꞌwa na vo, ꞌU ꞌaniabumu, wata taunimu ꞌu bakulimu eyage,” nika yami vona i na vematayakeyakeni. \s1 Tofolova yana sauluva. \p \v 7 ꞌAiꞌedi ꞌwaimiega tamu aitoi ma yana tofolova, tofolovanina i na bakubakula ꞌalo ꞌaisaya i na ꞌiꞌisaveꞌavinidi, tutuyanina i na vilai i na mai vanuge yana toveimea baniꞌodi i na voneyedi ꞌwaineye? ꞌWa da nuani, i da vo, ꞌAsaꞌaiana ꞌu miabui ꞌu ꞌani”? \v 8 A nuani kebu. Weꞌe mogitana i da vo, ꞌU ꞌidewadewa ꞌakuꞌaku, kaleko ꞌatumaina ꞌu na veꞌwesena ꞌakuꞌaku wata ꞌaku aluꞌai ꞌu na mimaiedi, i na ꞌaꞌavana mulieta ꞌomu ꞌu na ꞌani.” \v 9 Fai taunina yana tofolova kebu i na vekaiwa ꞌwaineye, folovanina i ꞌidewaiga i lubwaineni. \v 10 Wata baniꞌodi ꞌomi, naninidi a voneyediga matatabuna ꞌwa ꞌiꞌidewadiga ꞌwa na vo, ꞌAsaꞌaiana, fai ꞌima yamu tofolovavo, begaidi ꞌa ꞌidewadiga i lubwainema.” \s1 Tomotoga waiwaiseselidi 10 Iesu i ꞌiveꞌatumaidi. \p \v 11 Iesu i nunago Ielusalema bega ꞌawalawa Samelia wata Galili kamwadiamo i nago. \v 12-13 \x + \xo 17:12-13 \xt Vei 13:45-46\x*Saiꞌafoga i da leꞌwa tamu ꞌatamana ꞌwaineye nika tomotoga waiwaiseselidi ꞌadi 10 i veluagadi. ꞌAniꞌie i tovoi bega i vegole i vo, ꞌAuvea Iesu, ꞌu da nuakalikaliema.” \p \v 14 \x + \xo 17:14 \xt Vei 14:1-4; Luk 5:14\x*ꞌAkonadi i ꞌisedi begaidi i vonedi i vo, ꞌWa na nagoi tovelomu ꞌwaidie i na ꞌisemi ꞌakonadi ꞌwa veꞌatumai.” Tomotoganidi 10 i nunagoi ꞌedeye nika matatabudi i veꞌatumai. \v 15 Matatabudi taunidi i ꞌisedi ꞌakonadi i veꞌatumai, weꞌe tamu iadi ma yana sosoana i vilai i mimai Iesu ꞌwaineye, bonana bwaikinega Yaubada i subisubiai. \v 16 \x + \xo 17:16 \xt Ion 4:9\x*Ma yana veꞌililibu i beꞌu Iesu mataneye i vekaiwa ꞌwaineye. Tomogonina tomogo Samelia taunidi kebu me Diu taiadi i da veveiana. \p \v 17 Iesu i voneni i vo, Tomotoga 10 a ꞌiveꞌatumaimi, weꞌe emwavo 9 avaꞌaibe? \v 18 Emwavonidi ꞌadi 9 me Diu, weꞌe ꞌomu tulimu siwe ꞌu vilamu ꞌu mai ꞌu vekaiwa Yaubada ꞌwaineye.” \v 19 Wata Iesu i voneni i vo, ꞌU tovoi ꞌu nago, yamu vetumagana ꞌwainega ꞌakonadi ꞌu veꞌatumai.” \s1 Yaubada yana veimea yana mai faifaina. \p \v 20 \x + \xo 17:20 \xt Ion 3:3, 18:36\x*Tamu tutuya ꞌifwaidi totafalolo Falisi Iesu i velutolieni i vo, Avaꞌai tutuyaga Yaubada yana veimea i na mai tomotoga ꞌwaideye?” Yadi vona i tutuli i vo, Yana veimea yana mai kebu ꞌwa na ꞌiseniga. \v 21 Kebu tamu aitoi ꞌana fata i na vo, Side taunina,” ꞌalo i na vo, Sinoꞌo taunina,” fai yana veimeanina ꞌakonadi i mai tomotoga ꞌwaimie.” \s1 Iesu yana mai faifaina. \p \v 22 \x + \xo 17:22 \xt Luk 21:7-8\x*Mulieta yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, ꞌAiata ꞌifwaidi i na ꞌaꞌava ꞌwa na vo, Iesu i da souyeni, saiꞌafo ta da ꞌiseni,” siwe kebu ꞌana fata yau a vetomotogaotoga bei a na souyeku. \v 23 ꞌAwaie vala ꞌwa na nogai ꞌakonadi a souyeku, tomotoga ꞌifwaidi i na vo, Side taunina,” ꞌalo i na vo, Sinoꞌo taunina,” kebu bonadi ꞌwa na vetumaganedi wata kebu ꞌwa na yogoꞌwailidi. \v 24 ꞌAiꞌedi tomuyoana i na kianamali abama matatabuna i na magetai, wata baniꞌodi yau a vetomotogaotoga tutuyanina a na vilaku a na mai tomotoga matatabudi i na ꞌisaꞌaꞌavaku. \v 25 Siwe nagami tomotoga ꞌasiau ma yawaidi i na vedumweꞌaiꞌaieku veviga bwaikina a na veluagai. \p \v 26-27 Basenadiotoga Noa yana tutuye tomotoga i nunuatavutavuna, ꞌaniꞌava, yemuꞌava, nagiꞌava, nika Noa i dodoga yana wakeye mwai bwaikina i uledi matatabudi i veꞌalawafawafa. Yau a vetomotogaotoga yaku mai-vaitugana wata baniꞌodi. \p \v 28-29 Wata basenadiotoga Lota yana tutuye tomotoga i nunuatavutavuna, ꞌaniꞌava, yemuꞌava, i kimwakimwane wata i vevekimwane, i bakubakula wata i ꞌaꞌaiyogona vanuga, nika Lota i tovoi ꞌatamana Sodoma i ꞌiaweni ꞌai-ꞌalaꞌalata wata manufagila abamega i obu matatabudi i ꞌalaidi. \v 30 Yau a vetomotogaotoga yaku souyagi wata baniꞌodi, tomotoga i na nunuatavutavuna nika bei a na leꞌwa. \p \v 31 \x + \xo 17:31 \xt Mak 13:15-16\x*ꞌAiatanina ꞌwaineye ꞌaiꞌedi aitoi masiꞌedeye i miamia kebu ꞌana fata i na luku vanuge yana kukua i na ꞌewadi i na dega-matayoꞌo. Wata aitoi i nago bakule, kebu ꞌana fata i na vilai vanuge tamu avaꞌai ꞌana ꞌewa faifaina. \v 32 ꞌWa na nuanidi Lota yana vavine. ꞌAi-ꞌalaꞌalata ꞌwainega i degadega i siviladi i wafa. \v 33 Aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina i na veꞌoꞌoleni, kebu nuanuana i na tauyeni faifaiku i na wafaotoga. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi yana mia ꞌana ꞌatumaina wata yawaina i na tauyedi faifaiku, mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai. \v 34 A na vonemi, lovananina ꞌwaineye tomotoga ꞌadi ꞌailuga i na ꞌenoꞌenovi ꞌeba ꞌeno ꞌaitamogana ꞌwaineye, tamu Yaubada i na vagavaia i na naweni weꞌe tamu i na baileni. \v 35 Vevine ꞌadi ꞌailuga ꞌaniꞌani i na ꞌiꞌidewadewa, tamu Yaubada i na vagavaidi, weꞌe tamu i na bailedi. [ \v 36 Tomotoga ꞌadi ꞌailuga i na bakubakula, ꞌaitamogana Yaubada i na vagavaia, tamu i na baileni.”] \v 37 Tovetutuyamavo i velutolieni i vo, ꞌAuvea, avaꞌaibe bei naninidi i na souyedi?” Iesu i vo, ꞌAiꞌedi manusibosibo ꞌwa na ꞌisedi i na vavaꞌauta bei mogitana tamu nani wafana i ꞌenoꞌeno.” \c 18 \s1 Iesu i vona-awatabai ꞌwabula wata toveimea faifaidi. \p \v 1 \x + \xo 18:1 \xt Kolos 4:2\x*Mulieta Iesu vona-awatabaiega i ve tovetutuyamavo ꞌwaidie bega tutuya fuedi i na veveluꞌui Yaubada ꞌwaineye kebu i na ꞌailove. \v 2 Iesu i vo, Tamu vonayavuga ꞌana toveimea kebu Yaubada i da veꞌililibuyeni weꞌe tomotoga faifaidi kebu i da nuanua. \v 3 ꞌAtamananina ꞌwaineye toveimeanina i miamiaga wata bei tamu ꞌwabula i miamia. Tutuya fuedi i nunago toveimeanina ꞌwaineye i veveluꞌui i vo, Tamu tomogo i vesauluva sakoina ꞌwaimeye, nuanuama yamu veimea ꞌwainega ꞌu na ꞌivaisema. \v 4-5 \x + \xo 18:4-5 \xt Luk 11:5-9\x*Tutuya manamanawena toveimeanina i baibaila kebu nuanuana i na ꞌivaisedi, siwe mulieta i logi yana nuanua i sivilai i vo, Yaubada kebu a da veꞌililibuyeni weꞌe tomotoga faifaidi kebu a da nuanua, siwe vavine yadi mai-vaivaitugana faifaina a ꞌabiawa begaidi a na ꞌivaisedi. ꞌAiꞌedi kebu a na veimea bega ꞌaivaita i na veluagai, tutuya fuedi i na mimai-vebogi ꞌwaikuye i na ꞌivelogilogiku.” \p \v 6 Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌWa na nuani toveimeanina yana vona. \v 7 \x + \xo 18:7 \xt Ve 6:9-11\x*Toveimea sakoina siwe vavine i ꞌivaisedi, weꞌe ꞌomi mogitana ꞌaivaita ꞌwa na veluagai Yaubada ꞌwainega fai taunina ꞌatumaiotogina. ꞌOmi ꞌwa da nuani, Yaubada yana tomotoga lovana wata ꞌaiata i veveluꞌui ꞌaivaita faifaina, i na ꞌivaita-matayoꞌoyedi ꞌalo i na ꞌivogavogana? \v 8 A na vonemi i na veimea yana nuanua tonovidi ꞌwaidiega ꞌaivaita i na veluaga-matayoꞌoi. Weꞌe tutuyanina yau a vetomotogaotoga a na vilaku a na mai tomotoga fuedi ma yadi vetumagana a na veluagadi ꞌalo kebu?” \s1 Iesu i vona-awatabai Falisi wata tolaugogona faifaidi. \p \v 9 \x + \xo 18:9 \xt Luk 16:15\x*Tomotoga ꞌifwaidi yadi nuanua i vo, ꞌIma ꞌatumaima, mali tomotoga baniꞌodi nani-ꞌavoꞌavovo,” begaidi Iesu i vona-awatabai faifaidi. \v 10 I vo, Tomotoga ꞌadi ꞌailuga i luku vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye i na veluꞌui. Tamu totafalolo Falisi weꞌe tamu takesi tolaugogona. \v 11 \x + \xo 18:11 \xt Mad 23:23,28\x*Falisi i toviꞌeni i veluꞌui i vo, Yaubada a vekaiwa ꞌwaimuye fai yaku sauluva kebu baniꞌodi mali tomotoga, taunidi toveumokai, vivinagodi wata toveꞌavula-ꞌavoꞌavovo. Wata a vekaiwa fai yau kebu deꞌe takesi tolaugogona vivinagona baniꞌodiga. \v 12 Wiki ꞌaitamogana ꞌaitamogana nagedie ꞌaiata ꞌailuga ꞌailuga a veveꞌudigana ꞌani matatabuna bega yaku veluꞌui ꞌwaimuye i na vetoketoke, wata mani a veveluagadi yaku folova ꞌwainega a ꞌeꞌetokwaudi 10, ꞌetokwau tamu a ꞌaꞌaniveleneni ꞌwaimuye.” \p \v 13 Weꞌe tolaugogonanina tulineye i tovoi kebu nuanuana i na ꞌisalaka abame ma yana bunumayaga i ꞌodu i veluꞌui i vo, Yaubada, yau tosakona, ꞌu da ꞌisanuakalikalieku.” \p \v 14 Wata Iesu i vo, A na vonemi, tolaugogonanina yana sakona Yaubada i nuatuvunina i nago yana vanuge, weꞌe Falisi kebu. Egavo taunidi i na awaꞌaiꞌaidiga ꞌawaie Yaubada i na kiaobuyedi weꞌe egavo taunidi tonuaobu, ꞌawaie Yaubada i na kialakaidi.” \s1 Iesu yavayavava i nuakalikaliedi. \p \v 15 Tomotoga ꞌifwaidi natudiavo i miedi nuanuadi Iesu i na ꞌabitonovidi wata i na vonanuakalikaliedi, siwe tovetutuyamavo i ꞌisedi i talabodedi. \v 16 Iesu yavayavavanidi i vonedi i na maia ꞌwaineye wata i vo, Kwakwama ꞌwa bailedi i na maia ꞌwaikuye, fai egavo taunidi tonuaobu yavayavava deꞌe baniꞌodi ꞌadi fata taunidi i na tauyedi bega Yaubada i na veveimeyedi. \v 17 A vona mogitana ꞌwaimie, aitoi Yaubada i na vetumaganeni baniꞌodi yavayavava yadi vetumagana, Yaubada i na veimeyeni yana ꞌAilaꞌa nageneye, weꞌe ꞌaiꞌedi kebu, kebu ꞌana fata.” \s1 Tomogo ꞌaiꞌaiwabuna. \p \v 18 Tamu me Diu yadi toꞌedakumeta i velutoli Iesu ꞌwaineye i vo, Tove ꞌatumaimu, nuanuaku a na ꞌasetai avaꞌai a na ꞌidewai bega mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina a na veluagai.” \v 19 Iesu yana velutoli i tutuli i vo, Awale ꞌu awaveꞌatumaieku? Kebu tamu aitoi ꞌatumainaga, Yaubada ꞌaiseotogina ꞌatumaina. \v 20 \x + \xo 18:20 \xt Sou 20:12-16\x*Veꞌetoboda ꞌakonadi ꞌu ꞌasetadi basenadiotoga Yaubada Mosese i veleni, kebu tamu aitoi yana vavine ꞌu na luobuyedi, kebu ꞌu na luvewafaga, kebu ꞌu na vainagoga, kebu ꞌu na vekali tamu tomotoga yana sauluva faifaina, tamamu wata inamu ꞌu na veꞌililibuyedi.” \v 21 Tomogo i vo, Weꞌe veꞌetobodanidi basenadi siaikuyega i maiga ꞌasiau a vevematayakeyakedi.” \v 22 \x + \xo 18:22 \xt Luk 12:33\x*Iesu i voneni i vo, Wata tamu nani ꞌwaimuye kebu ꞌu da ꞌidewaiga. ꞌU na nago yamu kukua wata avaꞌai avaꞌai ꞌwaimuye i ꞌenoꞌenoviga matatabuna ꞌu na vekimwaneyedi, tutulidi ꞌu na ꞌewadi, egavo i vewekowekomaga ꞌu na ꞌivaisedi nika ꞌomu ꞌakonadi ꞌu na veꞌaiꞌaiwabu abame. ꞌU na ꞌanivelenedi i na ꞌaꞌavana ꞌu na mai ꞌu na vetutuyameku.” \v 23 Tomogonina Iesu yana vona i nogai, nuana i vita bwaikina fai yana ꞌaiꞌaiwabu fuedi, nuana i loloi kebu nuanuana i na ꞌanivelenedi. \p \v 24 Iesu i ꞌiseni tomogo ma yana nuavita maigina i ꞌanivivili begaidi i vo, ꞌAiꞌaiwabu yadi luku Yaubada yana ꞌAilaꞌa ꞌwaineye vitaotogina ꞌwaidie. \v 25 Bawe yana luku aima mataneamo vitana, weꞌe ꞌaiꞌaiwabu yadi luku abame, ꞌwaidie vitaotogina.” \v 26 Tomotoganidi Iesu yana vona i nogai i voneni i vo, Vetuma kebu tamu aitoi ꞌana fata ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagai sakona ꞌwainega.” \v 27 Iesu yadi vona i tutuli i vo, Tomotoga tauniꞌavadi kebu ꞌadi fata ꞌitaꞌitaꞌi i na veluagaiga, Yaubada ꞌaisena ꞌana fata i na ꞌivaisedi.” \p \v 28 Fita Iesu i voneni i vo, Maide ꞌima nani matatabuna ꞌa bailedi ꞌa maia ꞌwaimuye ꞌa vevetutuyamemu.” \v 29 Iesu i vonedi i vo, A vona mogitana ꞌwaimie, egavo Yaubada yana veimea faifaina yadi vanuga i ꞌiawedi, yadi vevinevo, ediavo, tamadiavo, inadiavo ꞌalo natudiavo i ꞌiawediga, ꞌawaie naninidi ꞌadi tutula bwaikaotogina Yaubada i na veledi. \v 30 Naninidi ꞌaiꞌedi i na bailediga, tutuya deꞌe nani fueotogidi Yaubada i na veledi, wata ꞌawaie mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai. \s1 Iesu yana vona ꞌana vetonu yana wafa faifaina. \p \v 31 Iesu yana tovetutuyamavo i vonedi taiadi tulidie i nagoi i vonedi i vo, A na vonemi, ta nunagoi Ielusalema bei nani matatabuna basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivona i kilumiga yau a vetomotogaotoga faifaiku, ꞌadi mogitana i na souyedi ꞌwaikuye. \v 32 I na ꞌaniveleneku mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌwaidie i na sidibidibieku, i na yagaiku, wata i na kiwaliku. \v 33 I na toke i na fitaliku mulieta i na luvewafaku, siwe ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye a na tovoi wafayega.” \v 34 Siwe tovetutuyamavo kebu i da ꞌasetaiga yana vona ꞌana nuanua. Yana nuanuanina Yaubada i giveni bega avaꞌai Iesu i vonevoneyeniga kebu ꞌadi fata i na ꞌasetai. \s1 Totalaveluꞌui matana sakoidi Iesu i ꞌiveꞌatumaia. \p \v 35 Iesu ma enavo saiꞌafoga i na leꞌwai Ieliko nika tamu tomatasako i veluagai ꞌedeye i miabui i veveluꞌui mani. \v 36 Tutuyanina tomogonina i nogai ꞌailaꞌa bonadi i mimaia, i velutoli i vo, Weꞌe avaꞌai?” \v 37 \x + \xo 18:37 \xt Mad 2:23\x*ꞌIfwaidi tomotoga yana velutoli i tutuli i vo, Iesu tomogo Nasaledi i mai i nunago.” \v 38 \x + \xo 18:38 \xt Mad 1:1\x*Begaidi tomatasako i vegole i vo, Iesu, ꞌomu Kini Devida tubuna ꞌu da ꞌisanuakalikalieku.” \v 39 Tomotoganidi i tovotovoiga Iesu lilivaneye i yagaia i vo, ꞌU veꞌwada.” Nika i toke i vegolegole i vo, Iesu, ꞌomu Kini Devida tubuna, ꞌu da ꞌisanuakalikalieku.” \v 40 Bonana i nogai Iesu i tovoi i vo, Tovegolegolenina ꞌwa mieni ꞌwaikuye.” \v 41 Tutuyanina i mai ꞌwaineye i velutolieni i vo, Avaꞌai nuanuamu ꞌwaimuye a na ꞌidewai?” I vo, ꞌAuvea, nuanuaku a da ꞌisala.” \v 42 Iesu i vo, ꞌAtumaina, ꞌu ꞌisala. Fai ꞌu vetumaganeku, ꞌakonadi ꞌu veꞌatumai.” \v 43 Iesu yana voneye nika ꞌana fata i na ꞌisadewa bega i tovoi, Iesu mulineye i nunago Yaubada ꞌwaineye i vevekaiwa. Wata tomotoga fuedi i ꞌiseni Yaubada i subiai. \c 19 \s1 Iesu wata Sakiusa. \p \v 1 Iesu tomatasako i ꞌiveꞌatumaia, i ꞌaꞌavana i luku Ieliko kamwaneamo i nago. \v 2 ꞌAtamananina ꞌwaineye takesi tolaugogona ꞌadi toꞌedakumeta tamu bei i miamia. Taunina tomogo ꞌaiꞌaiwabuna, ꞌana wagava Sakiusa. \v 3 Nuanuana Iesu i na ꞌiseni siwe kebu ꞌana fataga fai tomogo ꞌaleꞌusana wata ꞌailaꞌa bwaikina i tovibabaleni. \v 4 Fai kebu ꞌana fata i na ꞌiseniga begaidi i ꞌedakumeta i lilide i nago tamu welavi bwaikina ꞌedeye i tovotovoi, tabwaneye i laka bega ꞌana fata Iesu i na ꞌiseni. \p \v 5 Tutuyanina Iesu i leꞌwa welavinina lilivaneye i ꞌisalaka i voneni i vo, Sakiusa, ꞌu lilide ꞌu obuma ta na nago yamu vanuge ꞌamu vebaꞌwa faifaina a mai.” \v 6 Sakiusa i lilide i obu, ma yana sosoana Iesu i vagavaia ma fuedie i nagoi yana vanuge. \p \v 7 Tomotoga fuedi Iesu i ꞌiseni i vebonavoluvolu i vo, Tomogo noꞌo awale i nago tosakona yana vanuge?” \v 8 \x + \xo 19:8 \xt Sou 22:1\x*Weꞌe Sakiusa i tovoi ꞌAuvea mataneye i vo, A na vonemu, yaku kukua a na ꞌidia, saiꞌafo a na veledi wekowekoma, wata saiꞌafo tauniku faifaiku. Vekaliega tomotoga yadi mani a ꞌewa-maimaigidi begaidi a na veviladi. Tutuyanina a na veviladiga, ꞌaiꞌedi ꞌaitamogana a vinagoi wata ꞌwaikuyega ꞌaitonu taiadi a na veviladi.” \v 9 \x + \xo 19:9 \xt Fol 16:31\x*Iesu i voneni i vo, ꞌAsiau ꞌitaꞌitaꞌi i mai vanuga deꞌe ꞌana tomia ꞌwaineye i lubwaineni, fai tomogonina tamu wata Ebelamo tubuna. \v 10 \x + \xo 19:10 \xt 1 Tim 1:15\x*Weꞌe yau a vetomotogaotoga a maiga egavo Yaubada yana ꞌedaꞌeda i bavuyeni, baniꞌodi i vuyo, a na lualedi a na ꞌitaꞌitaꞌiedi.” \s1 Iesu i vona-awatabai tofolova ꞌatumaidi wata sakoina faifaidi. \p \v 11 Iesu ma enavo saiꞌafoga i na leꞌwai Ielusalema. ꞌAilaꞌa Iesu yana vona i noganogai yadi nuanua igodi i vo, Saiꞌafoga Yaubada yana veimea i na souyeni tomotoga ꞌwaideye.” begaidi Iesu i vona-awatabai ꞌwaidie. \v 12 I vo, Tamu toveimea bwaikina i nago ꞌaniꞌie tamu ꞌawalawa ꞌwaineye bega i na ve-kini, mulieta i na vilai i na mai yana ꞌatamane. \v 13 Yana tauya ꞌwaineye yana tofolovavo 10 i goledi i nagoi ꞌwaineye ꞌaitamogana ꞌaitamogana lubulubu 100 i veledi. Wata i vonedi i vo, Tutuyanina a na nago noꞌo bei a na miamia, ꞌomi mani deꞌe ꞌwa na vefolovedi bega ꞌadi ꞌimosoꞌi ꞌwa na veluagadi.” \v 14 Siwe yana tomotoga i vedumweꞌaiꞌaieni bega tutuyanina i nunago vala i vetunei kini bwaikina ꞌwaineye i vo, Tomogonina bola i na ve-kiniga kebu nuanuama ꞌwaimeye i na vetoveimea ꞌa baila.” \p \v 15 Siwe toveimeanina i ve-kini mulieta i vilai i mai yana ꞌatamane. Tutuyanina i leꞌwa yana tofolovavo i vonedi i na maia ꞌwaineye, kumanidiavo basenadi mani i veledi. Nuanuana i na ꞌasetai ꞌaivia mani i veluagadi. \v 16 Tamu tofolova i mai i vo, ꞌAuvea, lubulubu 100 ꞌu velekuga bega a vefolovedi a ꞌimosoꞌieni lubulubu 1000 a veluagai.” \v 17 \x + \xo 19:17 \xt Luk 16:10-11\x*Yana ꞌauvea i voneni i vo, ꞌAtumaina, ꞌomu tofolova ꞌatumaimu ma ꞌamu vetumagana. Fai nani siaina ꞌu ꞌisaveꞌavina-ꞌatumaia, bega a na yatomu ꞌatamana bwaikidi 10 ꞌu na ꞌisaveꞌavinidi.” \p \v 18 Tofolova ꞌana veluga i mai i vo, ꞌAuvea, lubulubu 100 ꞌu velekuga bega a vefolovedi a ꞌimosoꞌieni lubulubu 500 a veluagai.” \v 19 Yana ꞌauvea i voneni i vo, A na yatomu ꞌatamana bwaikidi 5 ꞌu na ꞌisaveꞌavinidi.” \p \v 20 Wata tamu yana tofolova ꞌadi vetonu i mai i vo, ꞌAuvea, yamu mani side a giveni didiwaka ꞌwaineye. \v 21 A ꞌasetamu ꞌomu tamu tomogo faꞌalimu, begaidi a kololo. Mali tomotoga yadi kukua ꞌu eloelodi wata kebu ꞌu da bakubakulaga siwe ꞌu ꞌaꞌaialamo mali tomotoga yadi bakulayega.” \v 22-23 Yana ꞌauvea i voneni i vo, ꞌOmu tofolova sakoimu. Yamu vonanina ꞌwainega a na veimeyemu. ꞌU vonaga yau tomogo faꞌaliku, awale yaku mani ꞌu giveni? Wata ꞌu vonaga mali tomotoga yadi kukua a eloelodi wata kebu a da bakubakulaga siwe a ꞌaꞌaialamo, awale yaku mani kebu ꞌu da yatoi banika ꞌwaineye? A vilaku a mai yaku maninina ma ꞌana ꞌimosoꞌi a da ꞌewai.” \p \v 24 Kininina tomotoga i tovotovoiga i vonedi i vo, Lubulubu 100 ꞌwaineye ꞌwa na eloi, tomogonina lubulubu 1000 ꞌwaineye ꞌwa na veleni.” \v 25 Siwe yana vona i tutuli i vo, ꞌAuvea, sino ꞌakonadi lubulubu 1000 ꞌwaineye i ꞌenoꞌeno.” \v 26 Wata yadi vona i tutuli i vo, A na vonemi, ꞌaiꞌedi aitoi ꞌana veuveuta ꞌwainega i na folova-ꞌatumai wata ꞌimosoꞌi i na veluagai, weꞌe aitoi ꞌana veuveuta kebu i na folova-ꞌatumaieniga veuveutanina siaina i na eloꞌaꞌavai. \v 27 ꞌAsaꞌaiana, ꞌaku tovedumweꞌaiꞌainidi basenadi i vona igodi kebu nuanuadi a na ve-kini, ꞌwa na miedi matakuye ꞌwa na luvewafadi.” \s1 Iesu i luku Ielusalema. \p \v 28 Tutuyanina Iesu i veifufuꞌaꞌava tomotoga ꞌwaidie i kumeta i nunago Ielusalema. \v 29 ꞌAkonadi saiꞌafo i leꞌwaleꞌwai ꞌatamana ꞌailuga ꞌwaidie Bedifegi wata Bedani. Bei ꞌOya Olive tabwaneye Iesu tovetutuyamavo ꞌadi ꞌailuga i vonedi i na kumeta. \v 30 Wata i vonedi i vo, ꞌAtamana debanagomiega ꞌwaineye ꞌwa na nagoi. Tutuyanina ꞌwa na leꞌwai ꞌwa na lukuluku ꞌwa na ꞌiseni ꞌaisaya doniki natudi i luifweni tamu vanuga ꞌwaineye i tovotovoi, basenadi kebu tamu aitoi kwavuneye i da lakaga. ꞌWa na yavuya ꞌwa na mieni ꞌwaikuye. \v 31 ꞌAiꞌedi tamu aitoi i na velutoliemiga i na vo, Awale ꞌwa yavuyavuya?” ꞌwa na vo, ꞌAuvea nuanuana.” \p \v 32 Tovetutuyamavonidi ꞌadi ꞌailuga i nagoi avaꞌai Iesu i voneyeniga baniꞌodi i veluagai. \v 33 Tutuyanina i yavuyavuya toniꞌaisaya i vonedi i vo, Awale ꞌwa yavuyavuya?” \v 34-35 Toniꞌaisayanidi yadi vona i tutuli i vo, ꞌAuvea nuanuana,” bega i ꞌewai i naweni Iesu ꞌwaineye. ꞌAisayanina i mieni Iesu ꞌwaineye ꞌadi talauma kwavuneye i yatodi mulieta Iesu i silakaveni bei i miabui. \v 36 Tutuyanina i laka i nunagoi tomotoga fuedi ma yadi veꞌililibu yana ꞌeda i ꞌivivigavuya ꞌadi kalekoyega. \p \v 37 ꞌAkonadi i laka ꞌOya Olive debaꞌaineye weꞌe noꞌo bega ꞌeda i obuobu Ielusalema faifaina, nika yana tovetutuyamavo fuedi ma yadi vekaiwa bonadi bwaikinega Yaubada i subiai ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa Iesu i ꞌidewadewadiga faifaidi. \v 38 \x + \xo 19:38 \xt Same 118:26\x*I vegolegole i vo, \p Yada Kini i mimai ꞌAuvea ꞌana wagavayega, \p Wata ma yana nuakalikali i na vevesauluva ꞌatumaina ꞌwaineye. \p Tomia abama ma yadi sosoana i na mia-ꞌatumai, \p Bega Yaubada tabwaotogineye ta na subisubiai.” \p \v 39 \x + \xo 19:39 \xt Mad 21:14-16\x*Totafalolo Falisi ꞌifwaidi ꞌailaꞌa ꞌwaidiega bonadi bwaikinega Iesu ꞌwaineye i vo, Tove, yamu tovetutuyamavo ꞌu talabodedi i na veꞌwada.” \v 40 Iesu yadi vona i tutuli i vo, A na vonemi, ꞌaiꞌedi i na veꞌwada, maꞌitufa kileu i na vegolegole fai i lubwaineni ꞌasiau ꞌaku subisubia a na veluagai.” \s1 Iesu i lumatageu Ielusalema faifaina. \p \v 41 \x + \xo 19:41 \xt Luk 13:34-35\x*Iesu i leꞌwa Ielusalema lilivaotogineye i ꞌiseni ma yana nuavita matageuna i lolo. \v 42 Wata i vo, Nuanuaku bwaikina ꞌasiau ꞌwa da ꞌasetai baniꞌodi ꞌwa da munega bega yami mia i da veꞌatumai. Siwe kebu ꞌami fata ꞌwa na ꞌasetai. \v 43-44 Tamu tutuya i na souyeni ꞌwaimie ꞌami gaviavo i na maia i na tovififinemi wata i na tovibodemi. Yami ꞌatamana kalikalina wata faꞌalina siwe ꞌami gavianidi kalimuliega fwayafwaya i na ivuya i na laka, beidimo i na lakawa i na lukuwa i na leomi. I na lubaibaiemi bega kebu tamu aitoi i na luveyawayawai, vanuganidi wata kalinina matatabuna i na geudi. Vitanina i na souyeni ꞌwaimie fai tutuyanina Yaubada i mai nuanuana i na ꞌitaꞌitaꞌiemi siwe ꞌwa bavuyeni.” \s1 Iesu i nago vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye. \p \v 45-46 Tutuyanina Iesu i luku vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye i ꞌisedi tomotoga fuedi yadi kukua i vevekimwaneyedi vanuganina nageneye. Begaidi matatabudi i sogiedi wata i vonedi i vo, Basenadiotoga i kilumi Yaubada yana Buki ꞌwaineye, Yaubada i vo, \p Yaku vanuga ꞌasaꞌaiana vanuga ꞌeba veluꞌui tomotoga faifaidi,” \p weꞌe ꞌomi ꞌwa sivilai tovainago yadi ꞌeba giva.” \p \v 47 ꞌAiata ꞌaitamogana ꞌaitamogana Iesu i veve vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye. Tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo, veꞌetoboda ꞌadi tovevo, wata tomotoga ꞌadi toꞌedakumetavo matatabudi nuanuadi i na luvewafai. \v 48 \x + \xo 19:48 \xt Mad 21:46\x*ꞌAna luvewafa ꞌana ꞌeda i luala-wayoga fai tomotoga matatabudi yana vona i vavainenega kebu nuanuadi tamu yana vona i na veꞌanitaꞌia. \c 20 \s1 I velutolieni Iesu yana veimea lamuna. \p \v 1 Tamu ꞌaiata Iesu i luku vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye i lauꞌage tomotoga ꞌwaidie. Tutuyanina i veve ꞌwaidie Vala ꞌAtumaina faifaina tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo, veꞌetoboda ꞌadi tovevo, wata tomotoga ꞌadi toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi i maia i velutolieni. \v 2 I vo, Nuanuama ꞌa na ꞌasetai aitoi i vetunemu bega naninidi ꞌu ꞌiꞌidewadi ꞌalo aitoi veimea i velemu?” \v 3-4 Iesu i vo, Nuanuaku a na velutoliemi, Ioni Tobafitaiso aitoi veimea i veleni bega tomotoga i bafitaisodi? Yaubada ꞌalo tomotoga?” \v 5 Toꞌedakumetanidi ꞌaiseꞌavadi i veifufu i vo, Baniꞌodi ta na voneyedi? ꞌAiꞌedi ta na vo, Yaubada Ioni veimea i veleni,” ꞌako i na vo, Vetuma awale kebu Ioni yana vona ꞌwa da vetumaganeni?” \v 6 Wata ꞌaiꞌedi ta na vo, Tomotoga veimea Ioni i veleni,” ꞌailaꞌa deꞌe i na lukileuda fai i nuani Ioni tamu Yaubada yana toluꞌivona.” \v 7 Begaidi yana velutoli i tutuli i vo, ꞌIma kebu ꞌa da ꞌasetaiga aitoi veimea i veleni Ioni.” \v 8 Iesu i vonedi i vo, Yau wata kebu a na vonemi aitoi veimea i veleku bega naninidi a ꞌiꞌidewadi.” \s1 Tofolova sakoidi ꞌadi vona-awatabai. \p \v 9 Wata vona-awatabaiega Iesu i veifufu tomotoga ꞌwaidie. I vo, Tamu tomogo kalefa talagina i yatoi mulieta tomotoga ꞌifwaidi nimadie i yatoi i na ꞌiꞌisaveꞌavini. Weꞌe taunina i tovoi i nago mali ꞌawalaweye bei i na mia tutuya manamanawena. \v 10 Kalefa yana kumaga ꞌana tutuya i leꞌwa, tonibakula tamu yana tofolova i voneni i na nago yana bakula ꞌana toꞌisaveꞌavinavo ꞌwaidie, vuaga ꞌifwaidi i na miedi faifaina. Toꞌisaveꞌavinanidi tofolova i ꞌiveꞌavini i nikei i vevilai nimaꞌavaꞌavana. \v 11 Tamu ꞌaiata wata tamu tofolova i vetunei, i nikei, i yagaia, mulieta i vevilai nimaꞌavaꞌavana. \v 12 Wata ꞌana vetonu i vetunei, veviga bwaikina i veleni wata i taweni kalimulie. \p \v 13 Tonibakula yana nuanua i veꞌaleꞌusa i vo, Baniꞌodi a na munega? ꞌAkonadi a nuani. Natuku yaku tamogana nuafouku a na vetunei, voke i na veꞌililibuyeni.” \v 14 Siwe toꞌisaveꞌavinanidi i ꞌisanaweni i mimai ꞌaiseꞌavadi i veifufu i vo, Noꞌo tonibakula natuna, bola nani matatabuna i na ꞌewadi i na veimeyedi. Ta na luvewafai bega naninidi ta na ꞌewadi.” \v 15 Bega i ꞌiveꞌavini i taweni i obu kalimulie bei i luvewafai.” \p Iesu tomotoga i velutoliedi i vo, Tonibakula yana bakula ꞌana toꞌisaveꞌavinavo baniꞌodi i na munegidi? \v 16 I na vilai toꞌisaveꞌavinanidi matatabudi i na leodi mulieta tomotoga ꞌifwaidi i na vonedi i na vetoꞌisaveꞌavina.” Tutuyanina tomotoga Iesu yana vona i nogai i vo, Kebu nuanuama vitanina i na souyeni.” \v 17 \x + \xo 20:17 \xt Same 118:22\x*Iesu i ꞌisanago tomotoga ꞌwaidie, mulieta tamu vona-vagata Yaubada yana Buki ꞌwainega i voneyeni ꞌwaidie toꞌedakumetanidi i na baileniga faifaina. I vo, ꞌOmi ꞌwa da nuani deꞌe vonanina avaꞌai ꞌana ꞌaseta? Vonanina i vo, \p Toꞌaiyogona folova tamu i ꞌiseni siwe i baileni. \p Folovanina taunina ꞌunututu.” \p \v 18 \x + \xo 20:18 \xt Ais 8:14-15\x*Egavo i na tayaidi i na beꞌu folovanina tabwaneye i na tudabedabedi, wata ꞌaiꞌedi folovanina i na ꞌanifoia tomotoga tabwadie i na tukudakudadi i na vefwayafwaya.” \p \v 19 \x + \xo 20:19 \xt Luk 19:47-48\x*Vona-awatabainina Iesu i veifufuyeniga, veꞌetoboda ꞌadi tovevo wata tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo ꞌakonadi i ꞌasetai ꞌadi vona-awatabai taunidi baniꞌodi toꞌaiyogonanidi wata toꞌisaveꞌavinavo sakoidi, begaidi nuanuadi ꞌaiatanina ꞌwaineye i na ꞌiveꞌavini, siwe kebu ꞌadi fataga fai tomotoga nuanuadi Iesu begaidi i kololoyedi. \s1 Iesu i veifufu takesi faifaina. \p \v 20 Me Diu yadi toꞌedakumetavo nuanuadi Iesu i na ꞌiveꞌavini begaidi i vevemataꞌiꞌiꞌieni. Tomotoga ꞌifwaidi mani i veledi ꞌadi tutula i na nago Iesu ꞌwaineye i na bavuseba, bega velutoli ꞌwaidiega i na siloloi. ꞌAiꞌedi i na vekali toꞌedakumetanidi ꞌadi fata Iesu i na ꞌiveꞌavini i na ꞌaniveleneni gabemani yadi toketokena ꞌwaineye. \v 21 Begaidi tobavusebanidi i nagoi Iesu ꞌwaineye i velutolieni i vo, Tove, yamu vona wata yamu ve tonovidi, kebu ꞌu da vekaliga. ꞌA ꞌasetamu kebu ꞌu da vaiega wata kebu ꞌu da lauꞌidi siwe ꞌu veve mogitana Yaubada yana nuanua tomotoga ꞌwaimeye. \v 22 Nuanuama ꞌa na ꞌasetai i lubwaineda ꞌida me Diu ta na takesi toveimea bwaikina Sisa\f + \fr 20:22 \ft Sisa me Loma yadi toveimea bwaikaotogina. Iesu yana tutuye me Loma Diu i veveimeyedi wata ꞌwaidie i takesi.\f* ꞌwaineye ꞌalo kebu?” \v 23-24 Iesu yadi bavuseba ꞌakonadi i ꞌasetai begaidi i vonedi i vo, Maninina ꞌwainega ta yatoyato takesi ꞌwa na mieni ta na ꞌiseni. Aitoi ꞌanununa wata ꞌana wagava maninina nageneye?” \v 25 I vo, Sisa.” Iesu i vonedi i vo, Vetuma ꞌaiꞌedi avaꞌai Sisa faifaina ꞌwa na veleni, weꞌe ꞌaiꞌedi avaꞌai Yaubada faifaina ꞌwa na veleni.” \v 26 Toꞌedakumetanidi kebu ꞌadi fata tamu avaꞌai ꞌwainega Iesu i na siloloi tomotoga matadie bega i na vekali, faifainanina ma yadi nuavogana i veꞌwadamo. \s1 Yawasa-vaitugana faifaina i velutoli. \p \v 27 ꞌIfwaidi Diu totafalolo ꞌadi wagava Sadusi i maia Iesu ꞌwaineye. Taunidi tovona igodina tomotoga kebu i na yawasa-vaitugana. \v 28 \x + \xo 20:28 \xt VeL 25:5\x*Tomotoganidi Iesu i velutolieni i vo, Tove, basenadiotoga Mosese yada veimea i kilumi i vo, ꞌAiꞌedi tamu tomogo i na wafa siwe kebu natunavoga, ꞌwabulina taina i na nagidi bega kwakwama i na vetubugidi tatana ꞌana wagava wata ꞌana wauma faifaidi.” \v 29 Tamu tomogo ma tainavo ꞌadi ꞌailaꞌa 7, tulaiotogina i nagi kebu tamu natunaga i wafa. \v 30 ꞌWabula yadi bwa i nagia, wata kebu tamu natunaga i wafa. \v 31 Wata baniꞌodi ꞌadi vetonu yadi bwa i nagidi i nagoga taidiavo matatabudi ꞌwabulanidi taiadi i nagi siwe kebu tamu natudiavoga. \v 32 Tomotoganidi 7 i wafaꞌaꞌava, mulieta vavine i wafa. \v 33 Nuanuama ꞌa na ꞌasetai, tutuyanina tovoi-vaitugana ꞌwaineye vavinenidi aitoi mogitana yadi lamoga? Fai tomotoganidi 7 taiadi i nagi.” \p \v 34 Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, Tomotoga ꞌasiau fwayefwayeye i miamianiga, iaveta wata vevine i naginagi. \v 35 Weꞌe tomotoganidi i lubwainedi i na tovoi-vaitugana i na luku abame, bei i na miamiani yadi sauluva tulina nagi kebu. \v 36 Yadi mia baniꞌodi anelose kebu i na wafaga. Fai Yaubada i sivetovoidi wafayega begaidi natunavo. \p \v 37 \x + \xo 20:37 \xt Sou 3:6\x*ꞌOmi yami vona ꞌana nogaya ꞌwa vo, Towafa kebu i na tovoi-vaitugana,” siwe a na vonemi. ꞌAiꞌedi Mosese ꞌana kilukiluma ꞌwa da luꞌiawawa-dewai ꞌwa da ꞌiseni towafa i na yawasa-vaitugana. Basenadiotoga Yaubada i veifufu Mosese ꞌwaineye ꞌai-ꞌalaꞌalata ꞌwainega. I vo, Yau Ebelamo, Aisake, wata Iakobo yadi Yaubada.” \v 38 Deꞌe baniꞌodi Yaubada i voneyediga fai tomotoganidi basenadiotoga i wafa ꞌasiau ma yawaidi taiadi i miamiani. Begaidi ta na ꞌasetai egavo ꞌakonadi i wafa ꞌasiau ma yawaidi i miamiani kebu tamu aitoi wafawafana Yaubada mataneye.” \v 39 Weꞌe ꞌifwaidi veꞌetoboda ꞌadi tovevo Iesu yana vona i nogai i vo, Tove, ꞌu vona mogitana.” \v 40 Kebu tamu wata aitoi i da vo, Iesu a na velutolieni,” fai i kololo. \s1 Velutoli Keliso faifaina. \p \v 41 Iesu tomotoga i velutoliedi i vo, Tomotoga i vonaga Keliso, taunina Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, Kini Devida tubuna. Awale baniꞌodi i voneyedi? \v 42-43 \x + \xo 20:42-43 \xt Same 110:1\x*Basenadiotoga Devida tauniotogina i kilumi Buki Same ꞌwaineye Yaubada ꞌana Venuaꞌivina faifaina i vo, \p Yaubada i vona ꞌaku Toveimea ꞌwaineye, i vo, \p Veimea a velemuga bega ꞌu na miabui ꞌaku ꞌatagiega, \p I na nagoga ꞌamu gaviavo a na leodi bega ꞌu na veveimeyedi.” \p \v 44 Keliso mogitana Devida ꞌana wauma ꞌwainega i souyeni, siwe i vebwaika-ꞌiaweni Devida, faifainanina i veꞌawa-Toveimea Keliso ꞌwaineye.” \s1 Iesu i matakia veꞌetoboda ꞌadi tovevo faifaidi. \p \v 45-46 ꞌAilaꞌa bwaikina Iesu yana vona i noganogaya, yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i vo, ꞌWa na ꞌisaꞌisa veꞌetoboda ꞌadi tovevo, nuanuadi yaba kaleko manamanawedi i veveꞌwesenedi bega ꞌailaꞌa bwaikina ma yadi veꞌililibu i na vevekaiwa ꞌwaidie. Nuanuadi toꞌedakumeta bwaikidi taiadi i na mimiabui ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie wata sakali ꞌwaidie nuanuadi i na mimiabui ma ꞌadi wagava taiadi. \v 47 Weꞌe ꞌwabuꞌwabulavo i vevekaliedi yadi vanuga i eloelodi wata yadi veluꞌui i lulumanamanawedi bega tomotoga i na subisubiadi i na vo ꞌako, Yaubada yana tofolovavo ꞌatumaidi.” ꞌAwaie ꞌadi vematavuloga bwaikina i na veluagai Yaubada ꞌwainega.” \c 21 \s1 ꞌWabula yadi ꞌanivelena-maimaiga. \p \v 1 Iesu i miabui vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye mani ꞌeba yato lilivaneye, tomotoga ꞌaiꞌaiwabudi i ꞌiseꞌisedi yadi ꞌanivelena-maimaiga i yatoyato ꞌeba yato ꞌwaineye. \v 2 Wata tamu ꞌwabula i vewekowekomaga i ꞌisedi mani ꞌailuga ꞌwauꞌwaugidi i yatodi. \v 3 \x + \xo 21:3 \xt 2 Kol 8:12\x*Iesu yana tovetutuyamavo i vonedi i vo, A vona mogitana, tomotoga matatabudi i yatoga ꞌeba yato ꞌwaineye ꞌwabulanidi bwaikaotogina i yato. \v 4 ꞌIfwaidi i yatoga siwe wata yadi mani bwaikina i ꞌenoꞌenovi, weꞌe ꞌwabulanidi yadi mani matatabuna i lusaweni. Kebu wata tamu mani ꞌwaidie i da ꞌenoꞌeno ꞌadiꞌadi faifaina.” \s1 Iesu i veifufu fwayafwaya ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava ꞌana tugusa faifaina. \p \v 5 Iesu yana tovetutuyamavo ꞌifwaidi vanuga ꞌeba veluꞌui i ꞌiseni faifaina i veifufu i vo, ꞌWa ꞌiseni ꞌana ꞌisa ꞌatumaiotogina. Kileu bwaikidi wata ꞌaninamanamalidi, weꞌe ꞌana vaigavu tomotoga yadi nuakalikali Yaubada faifaina.” \v 6 \x + \xo 21:6 \xt Luk 19:43-44\x*Iesu yadi vona i nogai i vonedi i vo, Vanuganina ꞌwa ꞌiseꞌiseniga ꞌawaie ꞌami gaviavo i na maia matatabuna i na geuya, wata kileunidi bega i bibinaga i na tutuwealidi matatabuna i na tubakabakaledi.” \p \v 7 Mulieta i velutoli Iesu ꞌwaineye i vo, Tove, nuanuama ꞌa na ꞌasetai avaꞌai tutuyaga vanuga ꞌeba veluꞌui i na geuya wata avaꞌai tugusaga ꞌa na ꞌiseni bega ꞌa na ꞌasetai naninidi saiꞌafoga i na souyedi.” \p \v 8 Iesu i vonedi i vo, ꞌWa na ꞌisaꞌisa bega kebu tamu aitoi i na vekaliemiga. Tomotoga fuedi i na mai ꞌaku wagavayega igodi i na vo, Yau ꞌasaꞌaiana Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina,” wata i na vo, Yaubada yana tutuya mogitana ꞌakonadi i sousouyeni.” Siwe kebu bonadi ꞌwa na nogai wata kebu ꞌwa na yogoꞌwailidi. \v 9 Kebu ꞌwa na venuafouviga tutuyanina gavia wata vetalaga valadi ꞌwa na noganogaidi. Mogitana, naninidi nagami i na souyedi weꞌe fwayafwaya ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava bola.” \p \v 10 Wata Iesu i vonedi i vo, ꞌEba veimea bwaikidi wata ꞌeba veimea bwaikidi ꞌifwaidi taiadi i na vevetalaga, ꞌawalawa wata ꞌawalawa ꞌifwaidi taiadi i na vevetalaga.” \v 11 Weꞌe ꞌawalawa fuedi ꞌwaidie yoyoyo bwaikidi i na yueyue, loka, wata viga sakoidi i na sousouyedi tomotoga fuedi ꞌwaidie. ꞌEba kololo fuedi i na ꞌisedi weꞌe abame tugusa bwaikidi i na souyedi. \p \v 12 \x + \xo 21:12 \xt Luk 12:11-12\x*Naninidi mulieta i na souyedi siwe nagami ꞌwa na vetoluꞌivona faifaiku begaidi tomotoga ꞌifwaidi i na ꞌiveꞌavinimi veviga bwaikina i na velemi. I na ꞌanivelenemi ꞌeba miavaꞌauta ꞌwaidie ꞌwa na vonayavuga, i na ꞌaꞌavana i na yatomi vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye. Fai ꞌwa vetumagana ꞌwaikuye begaidi i na nawemi toveimea bwaikidi wata kini matadie. \v 13 Bei ꞌami fata Valaku ꞌAtumaina ꞌwaidie ꞌwa na luꞌivona. \v 14 Kebu nuafoumi i na veviga wata kebu ꞌwa na nuanua ꞌwa na vo, Avaꞌai ta na voneyeni ꞌeba vonayavuga ꞌwaineye?” \v 15 Tutuyanina ꞌwaineye ꞌaseta a na velemi wata a na awaveꞌedeꞌedemi bega ꞌami gaviavo kebu ꞌadi fata yami vona i na tutuli, wata avaꞌai ꞌwa na voneyeniga kebu ꞌadi fata i na awaveꞌeweꞌeweni. \v 16-17 Fai ꞌwa vetumaganeku begaidi tomotoga matatabudi i na vedumweꞌaiꞌaiemi wata yami ꞌailaꞌavo. Baniꞌodi tamamiavo, inamiavo, taimiavo, wata emiavo i na ꞌetogiluvemi bega ꞌami gaviavo i na ꞌiveꞌavinimi weꞌe ꞌifwaimi i na luvewafami. \v 18 Siwe kebu tamu saiꞌafo ꞌwa na wafa-vagata. \v 19 ꞌWa na tovotovoi faꞌalina kebu ꞌwa na baileku i na nagoga mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina ꞌwa na veluagai.” \s1 Me Ielusalema ꞌadi leo faifaina Iesu i veifufu. \p \v 20 \x + \xo 21:20 \xt Luk 19:41-44\x*Wata Iesu i vonedi i vo, Bola ꞌwa na ꞌiseni tolugaviavo Ielusalema i na totovififineni nika ꞌwa na ꞌasetai saiꞌafoga i na leodi. \v 21 Tutuyanina tugusanina i na souyeniga, egavo i miamiani ꞌawalawa Iudia nageneye i lubwainedi i na dega i na nagoi ꞌoyeye, egavo Ielusalema i miamiani i na ꞌiaweni i na dega, weꞌe egavo ꞌakonadi i nagoi i yabayaba kebu wata i na vilaviladi Ielusalema. \v 22 \x + \xo 21:22 \xt Dan 9:25-26\x*Tutuyanina ꞌwaineye Yaubada tomotoga fuedi i na vematavulogidi bega avaꞌai basenadiotoga Yaubada yana Buki ꞌwaineye i kilumiga faifaina ꞌana mogitana i na souyeni. \v 23 Siwe ꞌaiatanidi ꞌwaidie toveinainage wata vauvau nuakalikalidi fai kebu ꞌadi fata i na dega-matayoꞌo veviga bwaikina i na veluagai. Vita bwaikaotogina i na souyeni deꞌe ꞌawalawanina ꞌwaineye wata Yaubada yana nuasako bwaikina i na souyeni tomotoganidi ꞌwaidie. \v 24 \x + \xo 21:24 \xt Lom 11:25; Dan 8:13; Ais 63:18-19\x*ꞌAdi gaviavo ꞌifwaidi i na luvewafadi kefata ꞌwaidiega weꞌe ꞌifwaidi i na ꞌiveꞌavinidi i na nawedi mali ꞌeba veimea ꞌwaidie. Mali tomotoga taunidi kebu me Diu yadi veimea toketokena ꞌwainega Ielusalema i na luvaia bei i na miamiani siwe tutuyanina Yaubada nuanuana, tomotoganidi yadi veimea i na ꞌaꞌava. \s1 Iesu yana vila-vaitugana faifaina. \p \v 25 \x + \xo 21:25 \xt Ais 13:6-13; Ioe 2:1-2; Ve 6:12-14\x*Tutuyanina ꞌwaineye tugusa ꞌadi ꞌisa ꞌeba kololo ꞌwa na ꞌisedi inala, wetaꞌi, wata ꞌubwana ꞌwaidie bega ꞌwa na ꞌasetai nani vitana saiꞌafoga i na souyeni. Tua bwaikina i na dodoga wata taꞌwala i na taina bwaikina, yagina butuꞌaidi i na toke i na dududi tomia fwayafwaya matatabudi i na kololo-ꞌafoꞌafo yadi nuanua i na veꞌaleꞌusa. \v 26 Nani matatabuna toketokedi abame i na yue bega tomotoga i na ꞌasetai nani sakoina saiꞌafoga i na souyeni fwayefwayeye, begaidi yadi kololo ꞌwaidiega i na mwea. \v 27 \x + \xo 21:27 \xt Mad 16:27\x*Tutuyanina ꞌwaineye yau a vetomotogaotoga a na souyeku a na mimai waowa ꞌwainega ma yaku toketokena wata ma magetaku mataududulina. \v 28 Tutuyanina ꞌwa na ꞌisedi naninidi i na sousouyedi, ꞌwa na tovoi ꞌwa na ꞌisalaka ꞌami ꞌitaꞌitaꞌi ꞌakonadi i leꞌwaleꞌwa.” \p \v 29 Iesu i awatalatutula tomotoga ꞌwaidie modawa yana sauluva ꞌwainega. I vo, ꞌWa na nuanidi modawa wata welavi ꞌifwaidi yadi sauluva. \v 30 Tutuyanina i na ididi ta ꞌasetai ꞌaisaya i veyafa. \v 31 Wata baniꞌodi, tutuyanina tugusanidi a voneyediga ꞌwa na ꞌisedi i na sousouyedi, ꞌwa na ꞌasetai saiꞌafoga Yaubada yana veimea i na souyeni tomotoga ꞌwaidie. \p \v 32 A vona mogitana ꞌwaimie, tutuya deꞌe ꞌana tomotoga bola i na miamiani naninidi matatabuna i na souyedi. \v 33 Fwayafwaya wata abama ꞌawaie i na ꞌaꞌava, weꞌe yaku vona kebu tamu saiꞌafo i na ꞌaꞌava i na ꞌeno-vagata. \s1 ꞌIsaboda Iesu yana vila-vaitugana faifaina. \p \v 34 \x + \xo 21:34 \xt Lom 13:10-14\x*Taunimi ꞌwa na ꞌiꞌisaveꞌavinimi i na nunago nani ꞌifwaidi nuami i na ꞌewadi ꞌwa na nuatavutavuna, baniꞌodi lusakali, ufa toketokedi, wata nani ꞌifwaidi ꞌadi venuafouviga. ꞌAiꞌedi baniꞌodi ꞌwa na nuatavutavunaga, yaku vila-vaitugana ꞌwaineye a na veyawailovogimi. \v 35 Baniꞌodi ꞌaisaya nigola i sisimatayoꞌodi yawaidi i vevelovogidi, wata ꞌomi tomia fwayafwaya matatabumi baniꞌodi a na munegimi. \v 36 ꞌWa na ꞌisaꞌisa wata ꞌwa na veveluꞌui nika ꞌwa na vetoketoke bega kebu ꞌwa na beꞌu naninidi vitadi ꞌwaidie weꞌe mogitana ꞌwa na tovoi faꞌalina, mulieta ꞌami fata ꞌwa na luku yau a vetomotogaotoga matakuye.” \p \v 37 ꞌAiatanidi ꞌwaidie Iesu i veve vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye weꞌe lavilavi i nunago ꞌOya Olive bei lovana matatabuna i miamia. \v 38 ꞌAwaꞌawaiogose tomotoga fuedi i nunagoi vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌwaineye nuanuadi Iesu yana vona i na noganogaya. \c 22 \s1 I lauala Iesu ꞌana laugiva faifaina. \p \v 1 \x + \xo 22:1 \xt Sou 12:21-27\x*Me Diu yadi Sakali Uviꞌagalatagona ꞌana ꞌaiata i velilivana. Sakalinina ꞌwaineye me Diu beledi kebu ꞌana ꞌivebwaika i ꞌaniꞌani, ꞌadi ꞌeba tolinuataꞌi basenadiotoga Yaubada tubudiavo i ꞌitaꞌitaꞌiedi ꞌawalawa Itifita ꞌwainega. \v 2 Diu yadi tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo i nuanua baniꞌodi i na munega Iesu i na lugivai i na wafa. Fai tomotoga fuedi nuanuadi Iesu begaidi i kololoyedi. \v 3 \x + \xo 22:3 \xt Ion 13:2\x*Tutuyanina ꞌwaineye Seitani i luku Iudasa Isakaliota yana nuanua ꞌwaineye, taunina tamu Iesu yana tovetutuyamavo ꞌadi ꞌailaꞌa 12 ꞌwainega. \v 4 Iudasanina i nago tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana toꞌisaveꞌavinavo ꞌwaidie taiadi i veifufu baniꞌodi i na munega Iesu i na ꞌetogiluveni. \v 5 Yana vona i nogai i sosoana bwaikina nuanuadi tutula i na veleni. \v 6 Iudasa i nogayedi bega i nago ꞌedaꞌeda ꞌatumaidi i lauala bega ꞌana fata givagivayega Iesu i na ꞌaniveleneni ꞌwaidie nika tomotoga kebu i na ꞌasetai. \s1 I ꞌidewadewa Iesu yana ꞌani faifaina. \p \v 7 Sakalinina ꞌana ꞌaiata i veluagai i lubwaineni ꞌaisaya sifi natudi i na nikedi i na velomuyedi Uviꞌagalatagona faifaina. \v 8 ꞌAiatanina ꞌwaineye Iesu i vonedi Fita wata Ioni i vo, ꞌWa na nagoi ꞌadaꞌada ꞌwa na ꞌidewadewa Uviꞌagalatagona faifaina.” \v 9 Fita ma iana Ioni i vo, Avaꞌaibe bei nuanuamu ꞌa na ꞌidewadewa?” \v 10-11 Iesu i veifufu ꞌwaidie i vo, Side baniꞌodi. ꞌWa na nagoi Ielusalema, tamu tomogo ma yana ꞌeba koi ufa i veadagi ꞌwa na veluagai. Vanuganina ꞌwaineye i na nunagoga ꞌwa na yogoꞌwaili i na luku weꞌe tonivanuga ꞌwa na velutolieni, ꞌwa na vo, Yama Tove i vo, Avaꞌaibe bei tutudaba bei yaku tovetutuyamavo taiadi ꞌa na ꞌani Uviꞌagalatagona faifaina?” \v 12 Bei tonivanuga i na vemi tamu tutudaba bwaikina tabwaneye ꞌakonadi i ꞌidewadewai faifaida. Bei ꞌadaꞌada ꞌwa na ꞌidewadewa.” \v 13 Fita wata Ioni Iesu i nogayeni i tauya i nagoi naninidi Iesu i voneyediga matatabuna i veluagadi nika bei sakali i ꞌidewadewa. \s1 Iesu yana ꞌani. \p \v 14 ꞌAni ꞌana tutuya i leꞌwa Iesu ma yana tomataꞌaulelevo i nagoi i miabui i na ꞌani. \v 15 Iesu i vonedi i vo, Nuanuaku bwaikina nagami ma fuedeye ta na ꞌani Uviꞌagalatagona deꞌe faifaina mulieta veviga bwaikina a na veluagai. \v 16 Siwe a na vonemi kebu tamu tutuya wata Uviꞌagalatagona a na ꞌani, bola Yaubada yana ꞌEba Veimea ꞌwaineye Uviꞌagalatagona ꞌana mogitana i na souyeni, bei sakalinina bwaikina ꞌwaineye a na ꞌani.” \v 17 Mulieta Iesu oine ma vedina i ꞌewai, Yaubada ꞌwaineye i vekaiwa wata i vo, Oine deꞌe ꞌwa na ꞌewai, ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌwa na yemu. \v 18 A vona mogitana ꞌwaimie, oine kebu wata a na yemuga i na nagoga Yaubada yana veimea i na souyeni tomotoga ꞌwaimie, bei a na yemu.” \p \v 19 Wata Iesu ꞌaniꞌani i ꞌewai, i vekaiwa Yaubada ꞌwaineye, mulieta i ꞌivivia i ꞌaꞌavana yana tovetutuyamavo i veledi. I vonedi i vo, ꞌAniꞌani deꞌe ꞌasaꞌaiana tomogoku [a tauyeni faifaimi. Tutuya fuedi side baniꞌodi ꞌwa na ꞌaniꞌaniedi, ꞌaku nuaveꞌavina faifaina. \p \v 20 \x + \xo 22:20 \xt Iel 31:31-34\x*ꞌAni i ꞌaꞌava, wata baniꞌodi oine ma vedina i ꞌewai i veledi i vonedi i vo, Oine deꞌe ma vedina ꞌasaꞌaiana dayagiku i na ilolo faifaimi bega yaku wafanina ꞌwainega Yaubada yana Veakutagona ꞌIvauna basenadi faifaina i vonaꞌawaufaufa i na velamu ꞌwaimie.] \p \v 21 \x + \xo 22:21 \xt Same 41:9; Ion 13:21-22\x*Siwe a na vonemi, kumanina i na ꞌetogiluveku a na wafa taunina ma fueda ta ꞌaniꞌani. \v 22 \x + \xo 22:22 \xt Fol 2:23\x*Yau a vetomotogaotoga a na wafaga fai Yaubada nuanuana, siwe ꞌaku toꞌetogiluva nuakalikalina bola veviga bwaikaotogina i na veluagai Yaubada ꞌwainega.” \v 23 Tovetutuyamavo Iesu yana vona i nogai ꞌaiseꞌavadi i velutolitoli i vo, Aitoi kumanaga i na ꞌetogiluva?” \s1 Aitoi bwaikaotogina? \p \v 24 Sakalinina ꞌwaineye tovetutuyamavo i veꞌikwayekwayega, ꞌwaidiega aitoi mogitana bwaikaotogina. \v 25 \x + \xo 22:25 \xt Mad 20:25-28\x*Iesu i vonedi i vo, ꞌAkonadi ꞌwa ꞌasetai ꞌawalawa ꞌaitamogana ꞌaitamogana yadi kini yadi veimea toketokedi veꞌisakololoyega tomotoga i veveimeyedi, wata nuanuadi tomotoga i na subiadi i na vo, ꞌOmi yama toꞌedakumeta ꞌatumaimi.” \v 26 \x + \xo 22:26 \xt 1 Fit 5:1-5\x*Siwe a na vonemi. ꞌOmi kebu baniꞌodi ꞌwa na munega. ꞌAiꞌedi aitoi nuanuana i na vetomogobwaika, nagami i na vetofolova baniꞌodi tamu kwamana. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi nuanuana i na vetoꞌedakumeta ꞌwaimie, nagami i na vetofolova-maimaiga ꞌwaimie. \v 27 \x + \xo 22:27 \xt Ion 13:12-15\x*Mali tomotoga ꞌwaidie yadi toꞌedakumetavo i mimiabuimo i lulukamata yadi tofolovavo ꞌwaidie ꞌaniꞌani i na veleveledi i na ꞌaniꞌani. Weꞌe yau kebu baniꞌodi a da vevesauluvediga ꞌwaimie. Yau a vevetofolova ꞌwaimie. \p \v 28 \x + \xo 22:28 \xt 2 Tim 2:12\x*ꞌOmi yau taiadi vita ta veveluagadi siwe kebu ꞌwa da baileku. \v 29-30 \x + \xo 22:29-30 \xt Mad 19:28\x*Tamaku i venuaꞌivineku bega tomotoga a na veveimeyedi, wata baniꞌodi veimea a na velemi bega bola yaku ꞌEba Veimea ꞌwaineye taiadi ta na ꞌaniꞌani. Wata bei ꞌwa na miabui ꞌeba miabui ꞌaiꞌaiwabudi ꞌwaidie bega waumanidi 12 tubuda bwaikina Isileli ꞌwainega i souyediga matamie i na vonayavuga ꞌwa na veimeyedi.” \s1 Iesu i vona-vagata bola Fita i na veꞌeweniga faifaina. \p \v 31 \x + \xo 22:31 \xt Iob 1:6-12, 2:1-6\x*Wata Iesu i vo, Saimoni, Saimoni a na vonemu. Seitani nuanuana i na silubumi ꞌwa na beꞌu, baniꞌodi tomotoga witi i sisiveavui. Seitani yana nuanuananina Yaubada i tauyeni i na ꞌidewai. \v 32 \x + \xo 22:32 \xt Ion 17:9,11,15, 21:15-17\x*Weꞌe ꞌomu Saimoni faifaimu a veluꞌui bega yamu vetumagana kebu i na mwea. ꞌAwaie ꞌu na baileku siwe tutuyanina ꞌu na vilamu ꞌwaikuye emwavo yadi vetumagana ꞌu na kiavetoketokedi.” \v 33 Fita i vo, ꞌAuvea, ꞌaiꞌedi i na ꞌiveꞌavinimu i na nawemu vanuga ꞌeba yogona ꞌwaineye wata bei i na luvewafamuga, yau wata taiadi.” \v 34 Iesu i vo, Fita, a na vonemu. ꞌAko lovane bola kamukamu kebu i na kwagega nagami tutuya ꞌaitonu ꞌu na bavusebeku.” \s1 Iesu yana tovetutuyamavo i matakiadi bola ꞌaivaita kebu i na veluagai. \p \v 35 \x + \xo 22:35 \xt Luk 9:3\x*Wata Iesu i vonedi i vo, Basenadi a vetunemi ꞌwa nagoi ꞌwa lauꞌage nani ꞌifwaidi a talabodedi, baniꞌodi mani, venuana, wata ꞌageyafayafa. Naninidi tomotoga i nuakalikaliemi i velemi ꞌalo kebu?” I vo, kebu tamu nani faifaina a da veꞌaleꞌusa.” \v 36-37 \x + \xo 22:36-37 \xt Ais 53:12; Luk 23:32-33\x*Wata Iesu i vo, ꞌAsiau tulina, fai avaꞌai basenadiotoga i kilumi Yaubada yana Buki ꞌwaineye faifaiku i lubwaineni ꞌana mogitana i na souyeni. Vonanina i vo, \p Taunina tosakona ma fuedie i awavetubamidi.” Fai vonanina ꞌana mogitana i sousouyeni, bega egavo ma yadi mani i na ꞌewadi, egavo ma yadi venuana i na ꞌewadi, wata egavo kebu yadi kefataga ꞌadi talauma i na vekimwaneyedi bega mani i na ꞌewadi kefata i na kimwane.” \v 38 Tovetutuyamavo yana vona ꞌana nuanua kebu i da ꞌasetaiga begaidi i voneni i vo, ꞌAuvea, kefata ꞌailuga side.” Iesu i vo, weꞌe ꞌwa baileni, ꞌasaꞌaiadi.” \s1 Iesu yana veluꞌui. \p \v 39 Iesu i veifufuꞌaꞌava, mulieta ma yana tovetutuyamavo i tovoi i nagoi ꞌOya Olive yana sauluva tutuya fuedi baniꞌodi. \v 40 Tutuyanina i leꞌwai Iesu i vonedi i vo, ꞌwa na veveluꞌui bega vetalaimimila ꞌwaineye kebu ꞌwa na beꞌu.” \v 41 I ꞌiawedi saiꞌafo i vaganago baniꞌodi ꞌatagi ꞌana vemanawe ꞌwaineye ꞌagena i vetufanoꞌuyedi i veluꞌui. \v 42 I vo, Tamaku, ꞌAiꞌedi yamu nuanua i na lubwaineniga vita deꞌe wata wafa ꞌu da ꞌewadi ꞌwaikuyega. Siwe ꞌasaꞌaiana deꞌe kebu yau yaku nuanuaga, ꞌomu yamu nuanua bega a na vematayakeyakenimo.” \v 43-44 Tutuyanina i veveluꞌui nuafouna i veviga bwaikaotogina begaidi i ibala, ꞌana ibala yana ilolo fwayefwayeye baniꞌodi dayaga. Faifainanina tamu anelose abamega i souyeni i kiavetoketokei. \p \v 45 Yana veluꞌui i ꞌaꞌava Iesu i tovoi i vilai i nago yana tovetutuyamavo ꞌwaidie i ꞌisedi ꞌakonadi i ꞌeno-mataiva fai i nuavita bwaikina. \v 46 I luvagonidi i vonedi i vo, Awale ꞌwa ꞌenoꞌenovi? ꞌWa tovoi ꞌwa na veveluꞌui bega vetalaimimila ꞌwaineye kebu ꞌwa na beꞌuga.” \s1 Iesu ꞌana ꞌiveꞌavina. \p \v 47 Bola Iesu i veveifufu yana tovetutuyamavo ꞌwaidie, nika ꞌailaꞌa i leꞌwai Iudasa taiadi, taunina tamu Iesu yana tovetutuyama. ꞌAilaꞌanidi i ꞌedakumesedi i maia i leꞌwai i nago nuanuana Iesu i na ꞌavalamaigi. \v 48 Weꞌe Iesu i vo, Iudasa awale? Yau a vetomotogaotoga ꞌu ꞌeꞌetogiluveku ꞌavalamaiga ꞌwainega.” \v 49 Tutuyanina tovetutuyamavo i ꞌisedi ꞌailaꞌa nuanuadi Iesu i na ꞌiveꞌavini begaidi i vo, ꞌAuvea, baniꞌodi, yama kefata ꞌwaidiega ꞌa na nikedi?” \v 50 Tamu iadi yana kefata i yoꞌei tovelomu bwaikina yana tofolova igodi i da nikei, tanigaꞌavana ꞌana ꞌatagiega i tutuomuya. \v 51 Siwe Iesu i talabodedi i vo, weꞌe ꞌwa baileni, kebu baniꞌodi ꞌwa na munega.” Mulieta tomogonina tanigana i ꞌabitonovi i veꞌatumai. \p \v 52 Tomotoganidi i maia Iesu ꞌana ꞌiveꞌavina faifaina side ꞌailaꞌanidi. Tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo, vanuga ꞌeba veluꞌui ꞌana toꞌisaveꞌavinavo, wata me Diu yadi toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi. Iesu i vonedi i vo, Yau ꞌwa da vo toꞌainike bega ꞌwa maia ma yami kefata wata fulumai ꞌaku ꞌiveꞌavina faifaina. \v 53 \x + \xo 22:53 \xt Luk 19:47-48\x*ꞌAiata ꞌaitamogana ꞌaitamogana ma fuedeye ta miamiani vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye siwe kebu ꞌwa da ꞌiveꞌaviniku.” ꞌAsiau Seitani i veveimea, dudubala i vetoketoke, ꞌomi yami tutuya.” \s1 Fita i veꞌeweni Iesu \p \v 54 ꞌAilaꞌanidi Iesu i ꞌiveꞌavini i naweni i lukuveni tovelomu bwaikina yana vanuge, weꞌe Fita i yogoꞌwaila siwe ꞌaniꞌieogose kebu lilivadie. \v 55 Vanuganina ꞌwaineye tanotanoge ꞌai i levai Fita i mai bei tomotoga ꞌifwaidi taiadi i vevevala. \v 56 Tamu tofolova vevinena Fita i ꞌiseni i vevevala nika ꞌai i mageseni i ꞌisadewai i vona i vo, Side tomogonina tamu Iesu iana.” \v 57 Siwe Fita i veꞌewa i vo, ꞌAna ꞌisa, aigodi weꞌe kebu a da ꞌasetaiga.” \v 58 Mulieta tamu tomogo i ꞌiseni i vo, ꞌOmu wata tamu Iesu iana.” Siwe Fita i vo, ꞌU vekali, yau kebu, tuliku.” \v 59 ꞌAwasasa ꞌaitamogana i ꞌaꞌava, mulieta tamu tomogo i ꞌalavulewai i vo, Vona mogitana, tamu Iesu iana. ꞌAdi ꞌailuga i maia ꞌawalawa Galili ꞌwainega.” \v 60 Nika Fita i tutuli i vo, Aigodi weꞌe, yamu vonanina ꞌana nuanua kebu tamu saiꞌafo a da ꞌasetaiga.” Bola Fita i veveꞌewa nika kamukamu i kwage. \v 61 \x + \xo 22:61 \xt Luk 22:34\x*Iesu i sivilai i ꞌisanago Fita ꞌwaineye nika Fita i nuani ꞌAuvea yana vona i voneni i vo, ꞌAko lovane bola kamukamu kebu i na kwagega nagami tutuya ꞌaitonu ꞌu na bavusebeku.” \v 62 Fita vonanina i nuani i souyeni i nago ꞌatamane i taibwaubwau. \s1 Iesu i sidibidibieni wata i fiagi. \p \v 63 Tomotoganidi Iesu i ꞌiꞌisaveꞌaviniga i sisidibidibieni wata i fiafiagi. \v 64 Matana kalekoyega i umadina i nikei i voneni i vo, ꞌOmu igodi toluꞌivona mogitana, yama fio, ꞌu da nuaniga aitoi i nikemu?” \v 65 Wata nani fuedi ꞌwaidiega i awavesakoyeni wata i yagaia. \s1 Iesu i tovoi Kaniselo matadie. \p \v 66 I ꞌatai ꞌawaꞌawaiogose me Diu yadi kaniselovo i vaꞌauta bega Iesu i mieni matadie. Kaniselonidi nagedie ꞌifwaidi Diu yadi toꞌedakumetavo ꞌauꞌauveadi, tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata veꞌetoboda ꞌadi tovevo. \v 67 \x + \xo 22:67 \xt Ion 10:24-26\x*Tomotoganidi Iesu i velutolieni i vo, Nuanuama ꞌa na ꞌasetai, mogitana ꞌomu Keliso Yaubada ꞌana Venuaꞌivina ꞌalo kebu?” Iesu yadi velutoli i tutuli i vo, ꞌAiꞌedi a na vonemi, siwe bonaku kebu ꞌwa na vetumaganeni. \v 68 Wata ꞌaiꞌedi tamu avaꞌai a na velutoliemi, kebu ꞌwa na tutuliga. \v 69 \x + \xo 22:69 \xt Fol 7:56\x*ꞌAsiau deꞌe ꞌwainega i na nagoga yau a vetomotogaotoga ma yaku veimea a na miabui Yaubada Bwaikaotogina ꞌana ꞌatagiega.” \v 70 Matatabudi i vo, Vetuma, ꞌomu Yaubada Natuna?” Iesu i vo, ꞌWa vonaga, ꞌasaꞌaiana baniꞌodi.” \v 71 Tomotoganidi Iesu bonana i nogai i vo, ꞌAkonadi taunida yana vona-awadamana Yaubada ꞌwaineye ta nogai. Kebu wata aitoi i na luluꞌivona ꞌwaideye yana sauluva sakoina faifaina.” \c 23 \s1 Iesu i vonayavuga Failato mataneye. \p \v 1 Me Diu yadi Kaniselovo i veifufuꞌaꞌava, matatabudi i tovoi Iesu i vagavaia i naweni me Loma yadi toveimea ꞌwaineye, ꞌana wagava Failato. \v 2 \x + \xo 23:2 \xt Luk 20:20-26\x*Bei i luꞌivona-vekavekali Iesu faifaina i vo, Tomogo deꞌe ꞌa ꞌiseni tomotoga i lukakadedi nuanuana ma enavo ꞌomi me Loma taiadi ꞌwa na vetalaga, wata i talabodebodedi i vo, Kebu ꞌwa na takesi me Loma gabemani ꞌwaidie,” wata i vo, Yau Keliso, yami Kini.” \v 3 Failato yadi vonanina i nogai bega Iesu i velutolieni i vo, ꞌOmu me Diu yadi Kini?” Iesu i vo, ꞌU vonaga, ꞌasaꞌaiana baniꞌodi.” \v 4 Mulieta Failato i vona tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata ꞌailaꞌa ꞌwaidie i vo, Tomogo deꞌe kebu tamu yana sakona a da veluagai bega a na veimea i na wafa.” \v 5 Nika i kwayega-ꞌafoꞌafo i vo, Tomotoga i lulukakadedi vetalaga faifaina. Yana ve i velamu Galili ꞌwaineye, bega i nago ꞌawalawa matatabuna ꞌwaidie Iudia nageneye, wata ꞌasiau deꞌe i mai Ielusalema.” \s1 Iesu i nago Kini Elodi ꞌwaineye. \p \v 6 Tutuyanina Failato i nogai Iesu yana folova i velamu Galili ꞌwaineye begaidi i velutoliedi i vo, Tomogo deꞌe Galiliega i maiga?” \v 7 Tutuyanina ꞌwaineye Galili ꞌana toveimea i miamia Ielusalema ꞌana wagava Kini Elodi begaidi i vonedi Iesu i na naweni ꞌwaineye. \v 8 \x + \xo 23:8 \xt Luk 9:9\x*Tutuyanina Iesu i leꞌweni Elodi ꞌwaineye i sosoana bwaikina fai valaꞌavana i noganogaimo weꞌe kebu tamu tutuya i da ꞌiseniga. Wata i nuanua i vo, Tamu tutuya Iesu ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa i na ꞌidewai matakuye a na ꞌiseni.” \v 9 Begaidi Elodi velutoli fuedi Iesu i veleni, siwe velutolinidi kebu tamu Iesu i da tutulidiga. \v 10 Wata tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo veꞌetoboda ꞌadi tovevo taiadi i tovotovoiga Elodi mataneye bonadi bwaikinega i luꞌivona-vekavekali Iesu faifaina. \v 11 Elodi ma yana tolugaviavo Iesu i sidibidibieni wata i yagaia, mulieta toveimea ꞌadi vaigavuyega i ꞌivivigavuya wata i vevilai i nago Failato ꞌwaineye. \v 12 Basenadi Elodi wata Failato ma yadi nuasako ma iana i veꞌidiꞌidi, siwe tutuyanina deꞌe ꞌwaineye i veiana. \s1 Failato i veimea Iesu i na wafa. \p \v 13-14 Failato i vona tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo, tomotoga ꞌadi toꞌedakumetavo, wata ꞌailaꞌa i maia ꞌwaineye, i vonedi i vo, Tomogo deꞌe ꞌwa mieni ꞌwaikuye ꞌwa vonaga ꞌwa vo, Tomotoga i vevekaliedi.” Igodi yana sakonanidi ꞌwa luꞌivoneyediga ꞌwaikuye faifaidi a velutolieni matamie siwe kebu tamu yana sakona a da veluagai. \v 15 Wata baniꞌodi kebu tamu yana sakona Elodi i da veluagai begaidi i vevilai i mai ꞌwaikuye. Fai kebu tamu yana sakona bwaikina, begaidi kebu i da lubwaineni i na wafa. \v 16 ꞌAsaꞌaiana a na veimea i na fiagiamo i na ꞌaꞌava a na ꞌetoyavuya.” \p [ \v 17 Malamala ꞌaitamogana ꞌaitamogana me Diu i sakasakali Uviꞌagalatagona faifaina. Tutuyanina ꞌwaidie me Diu fuedi tamu iadi yogoyogonina i vevenuaꞌivineni bega gabemani i ꞌeꞌetoyavuya vanuga ꞌeba yogona ꞌwainega.] \v 18 Faifainanina ꞌailaꞌa bonadi bwaikinega i vegolegole i vo, Iesu ꞌwa na luvewafai, weꞌe Balaba ꞌwa na ꞌetoyavuya.” \v 19 Balabanina basenadi ma enavo Loma gabemani taiadi i vetalaga Balaba tamu tomogo i luvewafai. \p \v 20 Failato nuanuana Iesu i na ꞌetoyavuya begaidi i kwayega ꞌwaidie. \v 21 Siwe tomotoga i kwayega-ꞌafoꞌafo i vo, ꞌU tutufwaseni, ꞌU tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye.” \v 22 Wata Failato yana vona ꞌana vetonu tomotoga i vonedi i vo, Avaꞌai yana sakonaga? I na wafaga kebu i da lubwaineni fai kebu tamu yana sakona a da veluagai. A na veimea i na nikeimo mulieta a na ꞌetoyavuya.” \v 23 Nika i toke i vegolegole bonadi taꞌebeiotoga i vo, ꞌU tutufwaseni. ꞌU tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye.” Nika yadi vona i tokega, Failato i veꞌwada. \v 24 Bega avaꞌai tomotoga yadi nuanua, Failato Iesu i tauyeni i na wafa. \v 25 Weꞌe tomogonina tomotoga nuanuadi i na ꞌetoyavuyaga vanuga ꞌeba yogona ꞌwainega, Failato i ꞌetoyavuya. Kumanina basenadi vetalaga ꞌwaineye tamu tomogo i luvewafai, maꞌitufa Iesu i ꞌaniveleneni ꞌwaidie bega avaꞌai nuanuadi, i na ꞌidewai ꞌwaineye. \s1 Iesu ꞌana tutufwatagi. \p \v 26 Bega tomotoga Iesu i ꞌewai i na naweni i na tutufwaseni. I nunagoi ꞌedeye tamu tomogo Sailini ꞌana wagava Saimoni i veluagai, kwedayega i tauya i mimai Ielusalema. Tolugaviavo tomogonina i lukakadeni Iesu ꞌana ꞌai lagalagana i vevai, Iesu mulineye i nago. \p \v 27 Wata tomotoga fuedi i yogoꞌwaili, tomotoganidi ꞌwaidiega ꞌifwaidi vevine i vevemogai Iesu faifaina. \v 28 Iesu i sivilai i ꞌisedi i vonedi i vo, Me Ielusalema vevine, kebu ꞌwa na vevemogai faifaiku. I lubwainemi taunimi faifaimi ꞌwa na vevemogai wata natumiavo faifaidi. \v 29 ꞌAwaie tomotoga i na vo, Egavo kakalidi, kumanidiavo kebu i da venatuna wata i da vesusuga, ꞌeba sosoana ꞌwaidie fai vita saiꞌafo bwaikina i na veluagai, weꞌe egavo ma natudiavo vita bwaikaotogina i na veluagai.” \v 30 \x + \xo 23:30 \xt Ose 10:8; Ve 6:16\x*Wata tutuyanina ꞌwaineye tomotoga i na vona ꞌoya ꞌwaidie i na vo, ꞌWa ꞌanibai-matayoꞌomi ꞌwa tavunima nika kebu a na veveviga.” \v 31 Yau ꞌwa na nike-maimaigiku, weꞌe ꞌomi mogitana bola i na nikemi vita bwaikina ꞌwa na veluagai.” \p \v 32 Wata tolugaviavo tosakona ꞌadi ꞌailuga Iesu taiadi i nawedi bega i na yatodi wafa ꞌwaineye. \v 33 Tutuyanina i leꞌwai tamu ꞌawalawa ꞌana wagava ꞌUnuꞌunu Luluꞌava ꞌwaineye, bei Iesu i tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye. Wata tosakona ꞌadi ꞌailuga i tutufwasedi ꞌai lagalagana ꞌwaidie, tamu Iesu ꞌana ꞌatagiega, tamu ꞌana wamayega. \v 34 \x + \xo 23:34 \xt Same 22:18; Mad 5:44\x*Mulieta Iesu i veluꞌui i vo, Tamaku, tomotoganidi deꞌe yadi sakona ꞌu na nuatavunidi, avaꞌai i ꞌiꞌidewai ꞌwaikuye kebu i da ꞌasetaiga fai i bavu.” Tolugaviavo nuanuadi Iesu ꞌana kaleko i na veusedi begaidi tamu ꞌwava i ꞌwaveni baniꞌodi kate. ꞌAiꞌedi aitoi i na kumetaga, avaꞌai kalekoga nuanuana i na ꞌewai. \v 35 \x + \xo 23:35 \xt Same 22:7-8\x*Tomotoga fuedi i tovoi Iesu i ꞌiseꞌiseni wata me Diu yadi toꞌedakumetavo i sidibidibieni i vo, Tomotoga ꞌifwaidi i ꞌitaꞌitaꞌiedi, ꞌaiꞌedi mogitana Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina, i lubwaineni taunina i na ꞌitaꞌitaꞌieni.” \p \v 36 \x + \xo 23:36 \xt Same 69:21\x*Wata baniꞌodi tolugaviavo i sidibidibieni oine yuyuna i mieni Iesu mataneye i ꞌiyoyoeni. \v 37 Wata i vo, ꞌAiꞌedi ꞌomu me Diu yadi Kini, taunimu ꞌu na ꞌitaꞌitaꞌiemu, ꞌu na obuma ꞌai lagalagana ꞌwainega.” \v 38 Deꞌe vonanina i kilumi ꞌai lagalagana tabwaneye i vo, TOMOGO DEꞌE ME DIU YADI KINI.” \s1 Tamu tosakona i nuavilai. \p \v 39 Tamu tosakona ꞌai lagalagana ꞌwaineye Iesu i yagaia i vo, ꞌOmu ꞌwa da vo kebu Keliso. Taunimu ꞌu na ꞌitaꞌitaꞌiemu, wata ꞌima ꞌu na ꞌitaꞌitaꞌiema.” \v 40 Weꞌe iana tamu tosakona i talaboda i vo, Awale? Saiꞌafoga ꞌada ꞌaitonu ta na wafa. I lubwaineni Yaubada ꞌu da veꞌililibuyeni. \v 41 ꞌAda ꞌailuga i lubwaineda ta na wafa yada sakona ꞌadi tutula, weꞌe Iesu kebu tamu yana sakonaga.” \v 42 Wata i vona Iesu ꞌwaineye i vo, Iesu, tutuyanina ꞌu na ve-Kini ma yamu veimea ꞌu na mai, ꞌu da nuaniku.” \v 43 Nika Iesu i voneni i vo, A vona mogitana ꞌwaimuye, ꞌasiau ꞌada ꞌailuga ta na luku Faladaisi, ꞌeba mia ꞌatumaina wata sosoana-vagata ꞌwaineye.” \s1 Iesu i wafa. \p \v 44 \x + \xo 23:44 \xt Luk 18:31; Emo 8:9\x*ꞌAiata ꞌana utukamwana ꞌwaineye inala yana mageta i ꞌailove fwayafwaya matatabuna i dudubali, mulieta lavilavie baniꞌodi 3 kiloki i magetai. \v 45 \x + \xo 23:45 \xt Ibu 9:2-3,6-8\x*Vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye tamu kaleko bwaikina bega Yaubada yana tutudaba tabutabuotogina i sisibodeni. Tutuyanina ꞌwaineye kalekonina i ꞌanilabuꞌalugedi nika baniꞌodi i sibaleni ꞌeba luku Yaubada ꞌwaineye. \v 46 \x + \xo 23:46 \xt Same 31:5\x*Iesu bonana bwaikinega i vegole i vo, Tamaku, ꞌAnuꞌanunuku a tauyeni ꞌwaimuye.” I vonaꞌaꞌava nika yawaina i ꞌawatagoni. \v 47 Tolugaviavo ꞌadi toꞌedakumeta i ꞌiseni Iesu yana wafa begaidi Yaubada i subiai i vo, Vona mogitana, tomogo ꞌatumaina.” \p \v 48 Tomotoganidi i maiaga Iesu ꞌana tutufwatagi ꞌwaineye, i ꞌiseni yana wafa i viladi i nagoi yadi vanuge ma yadi nuavita bwaikina. \v 49 Weꞌe tomotoganidi Iesu enavo, ꞌifwaidi vevine taiadi basenadi Iesu i yogoꞌwaili i maiaga Galili ꞌwainega, ꞌaniꞌieyega i tovotovoi i ꞌiꞌisanago. \s1 Iesu i veꞌufai. \p \v 50-51 Ielusalema ꞌwaineye tamu tomogo i miamia ꞌana wagava Iosefa, ꞌana tuvada Alimadia, ꞌawalawa Iudia nageneye. Taunina tomogo ꞌatumaina yana sauluva tonovidi wata i lulukamata Yaubada yana veimea yana mai fwayefwayeye faifaina. Iosefanina tamu me Diu yadi Kaniselo siwe tutuyanina kaniselonidi i veimea Iesu i na wafa, yadi nuanua kebu i da awaveꞌatumaieni. \v 52 Tutuyanina Iosefa i ꞌasetai Iesu i wafa i nago Failato ꞌwaineye i veluꞌui i vo, Nuanuaku Iesu tomogona a na taꞌia a na veꞌufai.” \v 53 Failato i tauyeni bega i nago Iesu tomogona i taꞌia i fania kaleko ꞌavuꞌavunega. Mulieta i nago i silukuveni taumata ꞌivauna ꞌwaineye. Taumatanina basenadi i alai matumatu ꞌwaineye, kebu tamu aitoi bei i da veꞌufai. \v 54 Iesu i veꞌufaiga Falaidei lavilavie, me Diu yadi ꞌAiata Veawai saiꞌafoga i na velamu. \p \v 55 Vevinenidi Iesu i yogoꞌwaili i maiaga Galiliega Iosefa taiadi i nagoi taumaseye, i ꞌiseni Iesu ꞌana veꞌufa. \v 56 Vevinenidi i viladi i nagoi yadi vanuge bunama magaidi ꞌatumaidi i ꞌidewadewadi Iesu tomogona ꞌana veꞌufa-ꞌatumai faifaina. Tutuyanina i ꞌidewadewaꞌaꞌava, nika inala i simwanuya yadi ꞌAiata Veawai i velamu, bega i veawai me Diu yadi veimea baniꞌodi. \c 24 \s1 Iesu i tovoi-vaitugana wafayega. \p \v 1 Me Diu yadi ꞌAiata Veawai i ꞌaꞌavana, Tafalolo ꞌawaꞌawaiogose, vevinenidi bunamanidi i ꞌidewadewadiga i ꞌewadi i nagoi taumaseye. \v 2 Tutuyanina i leꞌwai i ꞌiseni kileu bega taumata i sibodaiga, ꞌakonadi i ketoi. \v 3 Matatabudi i luku taumata nageneye ꞌAuvea Iesu tomogona i ꞌisaꞌavai. \v 4 I tovotovoi i vevenuaꞌivina nika tomotoga ꞌadi ꞌailuga ma ꞌadi talauma mataududulidi i souyedi ꞌwaidie. \v 5 Vevinenidi i kololo-ꞌafoꞌafo bega i ꞌodu tomotoganidi ꞌadi ꞌailuga matadie. Tomotoganidi vevine i vonedi i vo, Avaꞌai faifaina ꞌwa maia taumaseye ꞌwa lalauala tamu tomogo i yawasaga faifaina? \v 6-7 \x + \xo 24:6-7 \xt Luk 9:22, 18:31-33\x*Iesu deꞌe bei kebu i da miamiaga, ꞌakonadi i tovoi. ꞌWa na nuani yana vona basenadi Galili ꞌwaineye i vonemi i vo, Yau a vetomotogaotoga i na ꞌaniveleneku tosakona ꞌwaidie, bega i na tutufwaseku ꞌai lagalagana ꞌwaineye mulieta ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye Yaubada i na sivetovoi-vaituganiku wafayega.” \p \v 8-9 Nika vonanina basenadi Iesu i voneyeniga vevine i nuani i viladi i nagoi Ielusalema naninidi matatabuna i luꞌivoneyedi tomataꞌaulele 11 ꞌwaidie, wata ꞌifwaidi tovetutuyamavo ꞌwaidie. \v 10 \x + \xo 24:10 \xt Luk 8:2-3\x*Vevinenidi i nagoi taumata ꞌwaineye side ꞌadi wagava. Meli ꞌatamana Magidala ꞌwainega, Ioana, Meli Iemesa inana, wata ꞌifwaidi vevine. \v 11 Naninidi i ꞌisediga i luꞌivona Iesu yana tomataꞌaulele ꞌwaidie, siwe kebu i da veꞌawamogitana fai yadi nuanua i vo, Vonanina ꞌana nogaya ꞌwaideye ꞌwavaꞌwavadi yadi vona.” \v 12 Weꞌe Fita i tovoi i lilide i nago taumaseye i lukemula Iesu ꞌana baniumaꞌava i ꞌiseni, kebu tamu wata avaꞌai i da ꞌiseniga. Bega i vilai i nago vanuge, nuana i ꞌiviꞌivina nika yana nuanua i veꞌaleꞌusa. \s1 Iesu i souyeni Emeusa ꞌana ꞌedeye. \p \v 13 ꞌAiatanina ꞌwaineye Iesu i tovoi wafayega, tovetutuyamavo ꞌadi ꞌailuga Ielusalema ꞌwainega i tauya i nunagoi tamu ꞌatamana ꞌana wagava Emeusa ꞌwaineye, ꞌedanina ꞌana nago baniꞌodi ꞌawasasa ꞌailuga. \v 14-15 I nunagoi ꞌedeye ma iana i veveifufu-ꞌedaꞌeda naninidi i souyediga faifaidi, nika Iesu tauniotogina mulidie i mai i veluagadi. \v 16 Tomotoganidi Iesu i ꞌiseni, siwe voke baniꞌodi i munega kebu i da ꞌisaꞌinanaiga. \p \v 17 Iesu i velutoliedi i vo, Avaꞌai faifaina ꞌwa veveifufu-ꞌedaꞌeda?” Nika i tovoi maigidi ꞌana ꞌisa nuavita. \v 18 Tamu iana ꞌana wagava Kaliofasa i voneni i vo, Tomia Ielusalema matatabudi i ꞌasetai avaꞌai i souyediga ꞌaiatanidi ꞌwaidie, voke ꞌomu ꞌaiseotogimu bavubavumu.” \v 19 \x + \xo 24:19 \xt Fol 13:27\x*Wata Iesu i vo, Avaꞌai naniga?” Kaliofasa i vo, Iesu, tomogo Nasaledi faifaina. Tomogonina tamu Yaubada yana toluꞌivona, yana vona toketokena, ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa i ꞌidewadewadi, begaidi Yaubada wata tomotoga i awaveꞌatumaieni. \v 20 Tovelomu ꞌadi toꞌedakumetavo wata ꞌida yada toꞌedakumetavo i ꞌaniveleneni Loma gabemani ꞌwaidie i veimeyeni i na wafa mulieta i tutufwaseni ꞌai lagalagana ꞌwaineye. \v 21 \x + \xo 24:21 \xt Luk 1:68, 2:25; Fol 1:6\x*ꞌIma ꞌa nuani kumanina Yaubada ꞌana Venuaꞌivina i maiga me Isileli i na ꞌitaꞌitaꞌieda. Yana wafa ꞌwainega i maiga ꞌasiau ꞌaiata ꞌana vetonu ta veluagai. \v 22-23 \x + \xo 24:22-23 \xt Luk 24:1-11\x*Weꞌe ꞌasiau ꞌawaꞌawaiogose ꞌifwaidi vevine ꞌama ꞌailaꞌa ꞌwainega i nagoi taumaseye Iesu tomogona i ꞌisaꞌavai. Tutuyanina i viladi i maia i luꞌivona ꞌwaimeye i vo, Mogitana anelose i souyedi ꞌwaimeye i vonema Iesu ꞌakonadi i tovoi-vaitugana.” Yawaima i lovoga wata nuama i voganidi yadi vona faifaina. \v 24 Begaidi ꞌifwaidi emavo i nagoi taumaseye avaꞌai vevinenidi i voneyeniga i veluagai, Iesu tomogona i ꞌisaꞌavai.” \p \v 25 Iesu tomotoganidi ꞌadi ꞌailuga i vonedi i vo, ꞌOmi bavubavumi. Basenadiotoga Yaubada yana toluꞌivonavo nani fuedi i kiluma-vagasedi Keliso faifaina siwe kebu ꞌwa da vetumagana. \v 26 I lubwaineni Yaubada ꞌana Venuaꞌivina veviganidi i veluagadi, mulieta i na luku abame, yana ꞌeba mia ꞌaiꞌaiwabuna ꞌwaineye.” \v 27 \x + \xo 24:27 \xt Ais 53:12; Same 22:1,7-8,16-18, 69:21\x*Mulieta Iesu taunina faifaina i kiavemageta Yaubada yana Buki ꞌwainega. Vonanidi i veifufuyediga i velamu Mosese ꞌana kilukiluma ꞌwainega wata toluꞌivona ꞌadi kilukiluma ꞌwaidiega. \p \v 28-29 ꞌAkonadi i maia Emeusa lilivaneye ꞌadi ꞌailuga i ꞌasetai Iesu i na vaganago tamu ꞌatamana ꞌwaineye begaidi i talabodeni i vo, Side bei ta na ꞌeno, ꞌakonadi i lovalovani.” Bega ma fuedie i luku bei taiadi i na ꞌeno. \v 30 Mulieta i miabui i na ꞌani Iesu ꞌaniꞌani i ꞌewai, i vekaiwa Yaubada ꞌwaineye i ꞌivivia i veledi. \v 31 \x + \xo 24:31 \xt Luk 24:16\x*Nika bei matadi i ꞌanialadi i ꞌisaꞌinanai, siwe ꞌwaidiega i ꞌawafaꞌwani. \v 32 Iesu i nago, ꞌadi ꞌailuga i veifufu i vo, Iaku vona mogitana, tutuyanina ꞌedeye i kikiavemageta Yaubada yana Buki ꞌwainega ma ꞌana vebae ꞌwaideye ꞌwa da vo nuafouda i da ꞌawadadedi.” \p \v 33 Ma iana i vonavona i ꞌaꞌavana nika i tovoi i viladi i nagoi Ielusalema, bei tovetutuyamavo 11 i veluagadi wata ꞌifwaidi ediavo taiadi. \v 34 I leꞌwai i nogai i vonavona i vo, Vona mogitana, ꞌAuvea i tovoi-vaitugana, Saimoni i ꞌiseni.” \v 35 Mulieta ꞌadi ꞌailuga i luꞌivona, nani matatabuna i veifufuyedi. Yana souyagi ꞌedeye, taiadi i veifufu-ꞌedaꞌeda, wata ꞌani ꞌwaineye ꞌaniꞌani i ꞌivivia nika bei i ꞌisaꞌinanai. \s1 Iesu i souyeni yana tovetutuyamavo ꞌwaidie. \p \v 36 Kaliofasa ma iana bola i veveifufu ediavo ꞌwaidie nika Iesu tauniotogina i souyeni ꞌawasasadie. I vonedi i vo, Kebu ꞌwa na kolologa, ma yami sosoana ꞌwa na miamiani.” \v 37 Siwe i kololo-ꞌafoꞌafo i ꞌiseꞌiseni i vo ꞌako yalua. \v 38 Wata Iesu i vonedi i vo, Awale nuafoumi i veviga, wata ꞌwa vevenuanaluga? \v 39 ꞌWa ꞌisamaiedi ꞌaku kiniꞌona nimakuye wata ꞌagekuye, wata ꞌwa na ꞌisa-dewaku mogitana yau. ꞌWa na ꞌabitonoviku bega ꞌwa na ꞌasetaku yau kebu yaluaga, yalua kebu ma tomogona ꞌana wagava kaukau.” \p \v 40 I vonaꞌaꞌava mulieta nimana wata ꞌagena i vedi. \v 41 Sosoana mogitana i sosoana siwe kebu i da vetumagana fai nuadi i vogavoganidi. Begaidi Iesu i velutoliedi i vo, ꞌAniꞌani ꞌaivia ꞌwaimie?” \v 42-43 Bega igana kabukabunina i ꞌewai i veleni matadie i ꞌani. \p \v 44 Mulieta i vonedi i vo, ꞌWa na nuani basenadi taiadi ta miamia a vonemi a vo, Nani matatabuna faifaiku i kilumidiga Yaubada yana Buki ꞌwaineye i lubwainedi i na souyedi ꞌwaikuye. Vonanidi i kilumidi Buki Same ꞌwaineye, Mosese ꞌana kilukiluma ꞌwaidie, wata Yaubada yana toluꞌivonavo ꞌadi kilukiluma.” \v 45 \x + \xo 24:45 \xt Luk 24:27\x*Iesu yadi nuanua i kiavemagetadi bega nani fuedi Yaubada yana Buki nageneye i ꞌasetadi, nika bei nuadi i magetadi. \v 46 I vonedi i vo, Vonanidi tamu side baniꞌodi. Keliso, Yaubada ꞌana Venuaꞌivina veviga bwaikina i na veluagai, i na wafa, mulieta ꞌaiata ꞌana vetonu ꞌwaineye Yaubada i na sivetovoia. \v 47 Weꞌe Kelisonina valana i na souyeni Ielusalema ꞌwainega i na nago ꞌawalawa matatabuna ꞌwaidie. Valanina side baniꞌodi. Egavo Keliso ꞌana wagavayega i na nuaviladi sakona ꞌwainega Yaubada i na nuatavunidi. \v 48 Naninidi basenadiotoga i kilumidiga Yaubada yana Buki ꞌwaineye, ꞌomi matamie i souyedi. \p \v 49 \x + \xo 24:49 \xt Ion 15:26, 16:7\x*Yau ꞌami Toꞌaivaita\f + \fr 24:49 \ft Toꞌaivaitanina ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina.\f* a na vetunei ꞌwaimie, Toꞌaivaitanina faifaina basenadi Tamaku i vonaꞌawaufaufa i na velemi. Siwe kebu ꞌwa na tauya-matayoꞌo deꞌe bei ꞌwa na lulukamata Ielusalema nagami toketokena i na mai Yaubada ꞌwainega i na agemi.” \s1 Iesu i laka abame. \p \v 50-51 Iesu yana veifufu i ꞌaꞌava, yana tovetutuyamavo i ꞌedakumesedi Ielusalemega i nagoi Bedani. Bei nimana i silakai i vovonanuakalikali ꞌwaidie nika Yaubada i vagavaia i naweni abame. \v 52 \x + \xo 24:52 \xt Ion 14:28\x*Iesu i tauya i nunago yana tovetutuyamavo i subiai, mulieta ma yadi sosoana bwaikina i viladi i nagoi Ielusalema. \v 53 Tutuya matatabuna bei i miamia vanuga ꞌeba veluꞌui nageneye Yaubada ꞌwaineye i vevekaiwa. \b \p ꞌAsaꞌaiana baniꞌodi, \p Yau Luke.