\id GAL - Iamalele NT [yml] -Papua New Guinea 1988 (web version -2013 bd) \h GALETIA \toc1 Faulo yana kiluma me Galetia ꞌwaidie \toc2 Galetia \toc3 Gal \mt1 GALETIA \mt2 Faulo yana kiluma me Galetia ꞌwaidie. \ip Galetia nageneye tovetumaganavo ꞌailaꞌa tulina tulina bei i miamiani bega Faulo deꞌe leta i kilumi i nago ꞌwaidie. Basenadi Faulo taunina i nago ꞌatamana fuedi ꞌwaidie Galetia nageneye Iesu Valana ꞌAtumaina faifaina i lauꞌage bega tovetumaganavo ꞌadi ꞌailaꞌa tulina tulina i souyedi. \ip Tovetumaganavo Galetia nageneye tomotoga tulidi tulidi, Faulo i lauꞌage ꞌwaidie i vo, Vetumaganaꞌava ꞌwainega Yaubada i na awaveꞌatumaiemi.” Mulieta me Diu ꞌifwaidi i maia Faulo yana ve i awavesakoyeni i vo, Tovetumaganavo i lubwainedi veꞌetoboda Mosese ꞌwainega i maiga i na vematayakeyakedi nika ꞌwainega i na veꞌatumai Yaubada mataneye.” Weꞌe veimea tamu faifaina i veꞌikwayekwayega bunu ꞌaibobo. \ip Yadi venina faifaina Faulo i nuasako bwaikina. Bega i vo, ꞌAiꞌedi veimeanidi ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega ta da veꞌatumaiga, Keliso yana wafa sakona ꞌadi nuatavuna faifaina i da venani-ꞌavoꞌavovo kebu lamunaga.” Faulo deꞌe letanina i kilumi me Galetia i yagaidi. Faulo nuanuana tovetumaganavo ve-vekavekali i na bailedi i na viladi Iesu yana ꞌedaꞌeda mogitana ꞌwaineye. Deꞌe letanina ꞌana ꞌidi side baniꞌodi. \ib \ili1 Vona-vekaiwa wata Vala ꞌAtumaina ꞌana nuanua mogitana. 1:1-10 \ili1 Faulo yana vetomataꞌaulele faifaina i veifufu. 1:11-2:21 \ili1 Yaubada i na ꞌiveꞌatumaida yada vetumagana ꞌwaidiega, kebu veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega. 3:1-4:31 \ili1 Sakona i veveimeyedaga ꞌwainega Keliso i yavuda bega ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana nuanua ta na ꞌiꞌidewadi. 5:1-6:10 \ili1 Yana ꞌalanuai wata yana nuanua bwaikidi ꞌadi ꞌeba kiavemageta. 6:11-18 \c 1 \p \v 1 \x + \xo 1:1 \xt Gal 1:11-12\x*Ekwavo, yau Faulo, Iesu Keliso yana tomataꞌaulele a vekaiwa ꞌwaimie. A vetomataꞌaulelega kebu tamu aitoi yana venuaꞌivina ꞌwainega, ꞌalo tamu tomogo yana veimea ꞌwainega. Weꞌe mogitana Iesu Keliso wata Yaubada Tamada, kumanina Keliso i sivetovoia wafayega, i venuaꞌivineku bega a vetomataꞌaulele. \p \v 2 Yau wata edavo tovetumaganavo taiadi ꞌa miamianiga yama vekaiwa ꞌa vevetunei ꞌomi Keliso yana ꞌAilaꞌavo ꞌwaimie, ꞌwa miamiani ꞌawalawa Galetia nageneye. \p \v 3 A veveluꞌui faifaimi, nuanuaku Yaubada Tamada wata ꞌada Toveimea Iesu Keliso ma yadi nuakalikali i na vevesauluva ꞌatumaina ꞌwaimie, wata nuanua bikadi mia ꞌatumaina taiadi i na velevelemi. \p \v 4 \x + \xo 1:4 \xt Gal 2:19-20; Tai 2:14\x*Yada Yaubada Tamada yana nuanua Keliso i vematayakeyakeni, taunina i tauyeni i wafa yada sakona ꞌadi nuatavuna faifaidi, wata i yavuda tutuya deꞌe ꞌana sakona ꞌwainega. \v 5 Yaubada ta na subisubiai tutuya matatabuna ꞌwaidie, yana ꞌaiꞌaiwabu kebu i na ꞌaꞌavaga i na ꞌeno-vagata. Vona mogitana, yaku nuanua baniꞌodi. \s1 Vala ꞌAtumaina, Iesu ꞌaisena Valana. \p \v 6 Yau nuaku i vogani, kebu tutuya manamanawenaga kumanina i venuaꞌivinemiga ꞌwa baibaileni. Basenadi a wai Iesu Valana ꞌAtumaina a lauꞌage ꞌwaimie, Valananina ꞌwa nogai nika Yaubada i golemi Keliso yana nuakalikali bwaikina ꞌwainega, nuanuana ꞌitaꞌitaꞌi ꞌwa na veluagai. Nagami taunimi ꞌwa tauyemi Valananina ꞌwaineye, weꞌe tutuya deꞌe awale Yaubada ꞌwa baibaileni ꞌwa damadamana vala tulina ꞌwaineye igodina Vala ꞌAtumaina? \v 7 \x + \xo 1:7 \xt Fol 15:1,24\x*Siwe kebu tamu vala tulina ꞌitaꞌitaꞌi faifaina i da ꞌenoꞌeno. A vonevonemiga fai tomotoga ꞌifwaidi nuami i ꞌivegaudi wata i fetomi, nuanuadi Keliso Valana ꞌAtumaina i na ꞌivesakoi. \v 8 \x + \xo 1:8 \xt 1 Kol 16:22\x*Weꞌe ꞌaiꞌedi tamu aitoi, ꞌalo yau, ꞌalo tamu anelose abamega tamu vala tulina ꞌa na lauꞌage ꞌwaimie igodina ꞌami ꞌitaꞌitaꞌi faifaina, siwe kebu i na vesala Valanina a luꞌageyeniga taiadi, tomogonina i lubwaineni Yaubada i na veimea i na luku ꞌai-ꞌalaꞌalase kebu yana ꞌweuga ꞌwaineye. \v 9 Avaꞌai ꞌakonadi a vonemiga, wata a na luvaitugani. ꞌAiꞌedi tamu aitoi tamu vala tulina i lalauꞌage ꞌwaimie igodina ꞌami ꞌitaꞌitaꞌi faifaina, siwe kebu i da vesala Valanina nagami ꞌwa ꞌewai taiadi, tomogonina i lubwaineni Yaubada i na veimea i na luku ꞌai-ꞌalaꞌalase kebu yana ꞌweuga ꞌwaineye. \p \v 10 \x + \xo 1:10 \xt 1 Tes 2:4\x*Deꞌe yaku vona ꞌana nogaya kebu a da vo, Nuanuaku tomotoga i na awaveꞌatumaieku,” weꞌe mogitana Yaubada ꞌana awaveꞌatumai faifaina a nuanua. Wata kebu a da vo, Vonanina ꞌwainega tomotoga nuadi a na ꞌewadi i na subiaku.” ꞌAiꞌedi a da nuanua ꞌaku subia faifaina, ꞌako yau kebu Keliso yana tofolovaga. \s1 Keliso Valana, tauniotogina i sivemageseni Faulo ꞌwaineye. \p \v 11 \x + \xo 1:11 \xt Mad 16:17\x*Ekwavo nuanuaku yaku lauꞌage faifaina a na vonemi bega ꞌwa na ꞌasetai Iesu Valana ꞌAtumaina a lalauꞌagega, kebu tomotogaotoga yadi nuanua ꞌwainega. \v 12 Weꞌe yau, yaku ꞌaseta Valananina faifaina kebu a da veluagai tamu tomotogaotoga ꞌwainega, wata kebu tamu aitoi i da ve ꞌwaikuye, weꞌe mogitana Iesu Keliso tauniotogina i sivemageseni ꞌwaikuye. \p \v 13 \x + \xo 1:13 \xt Fol 8:3\x*ꞌAkonadi valaku ꞌwa ꞌasetai yaku sauluva basenadi, yau tomogo Diu, yama veimea wata yama veꞌetoboda matatabuna a veꞌililibuyedi, wata Yaubada yana tomotoga i vetumaganaga Keliso ꞌwaineye yau ꞌadi toꞌivesako, kebu tamu saiꞌafo a da ꞌisanuakalikaliedi, igodi nuanuaku a da leoꞌaꞌavadi. \v 14 \x + \xo 1:14 \xt Fol 22:3\x*Weꞌe ekwavo ꞌaku ꞌailaꞌa ꞌwaidiega yau a kumeta me Diu yama veimea a ꞌidewaꞌaꞌavadi, ekwavo saiꞌafo. Mogitana, sauluvanidi matatabuna i mai tubumavo ꞌwaidiega, ꞌwaidie a vetoketoke. \p \v 15-16 \x + \xo 1:15-16 \xt Ais 49:1; Fol 9:3-6\x*Weꞌe Yaubada ma yana nuakalikali i vesauluva ꞌatumaina ꞌwaikuye. Bola kebu a da tubuga, siwe nagami i venuaꞌivineku yana veimea ꞌwainega a na vetofolova faifaina. Yaubada yana nuanua faifaiku ꞌana tutuya i veluagaina, Natuna i sivemageseni ꞌwaikuye, bega ꞌaku fata Natunanina Valana ꞌAtumaina a na lauꞌage mali tomotoga kebu Diu ꞌwaimie. Tutuyanina i sivemageseni i ꞌaꞌavana, kebu a da nago tamu tomogo ꞌwaineye i da kiavetonoveku Iesu Valana faifaina. \v 17 Wata kebu a da vo, A na nago Ielusalema, Iesu ꞌana tomataꞌaulelevo taiadi ꞌa na veifufu avaꞌai i souyeniga ꞌwaikuye faifaina.” Mogitana taunidi tomataꞌaulele kumekumetadi weꞌe yau a vemuli, siwe kebu a da nago ꞌwaidie. Tonoviku a nago saliꞌavuꞌavuye ꞌawalawa Aleibia nageneye, bei a miamia mulieta wata a vilaku a nago Damasiko. \p \v 18 A miamia, mulieta malamala ꞌaitonu i ꞌaꞌavana a laka Ielusalema Fita taiadi ꞌa veifufu, wata bei taiadi ꞌa miamia wiki ꞌailuga. \v 19 \x + \xo 1:19 \xt Mad 13:55\x*Bei ꞌa miamia, ꞌifwaidi tomataꞌaulelevo kebu a da ꞌisediga, Iemesa ꞌada Toveimea Iesu taina wata Fita, ꞌaisedi a veluagadi siwe kebu yaku ꞌaseta Keliso faifaina a da ꞌewai ꞌwaidiega. \v 20 ꞌAkonadi Yaubada i ꞌasetaku, avaꞌai a vonevonemiga yaku kiluma ꞌwainega, vona mogitana, kebu a da vevekaliemiga. \v 21 Wiki ꞌailuga i ꞌaꞌavana Ielusalemega a tauya a nago ꞌawalawa Silia wata Silisia. \v 22 Tutuyanidi ꞌwaidie Keliso yana tomotoga ꞌadi ꞌailaꞌa ꞌaitamogana ꞌaitamogana ꞌawalawa Iudia nageneye valaꞌavaku i noganogai, weꞌe tauniku kebu i da ꞌisekuga. \v 23 Mali tomotoga i vonevonedimo i vo, Tomogonina basenadi vita i veleveleda, tutuya deꞌe Iesu Valana ꞌAtumaina ꞌada ꞌitaꞌitaꞌi faifaina i lalauꞌage, weꞌe nagami igodi nuanuana ꞌida Keliso ꞌana tovetumaganavo i da leoꞌaꞌavada.” \v 24 Valakunina i nogai begaidi Yaubada i subiai avaꞌai i ꞌidewaiga ꞌwaikuye faifaina. \c 2 \s1 Tomataꞌaulele ꞌifwaidi Faulo yana lauꞌage i awaveꞌatumaieni. \p \v 1-4 \x + \xo 2:1-4 \xt Fol 15:1,24\x*A miamia, mulieta malamala 14 i ꞌaꞌavana, Yaubada yana nuanua i sivemageseni ꞌwaikuye, nuanuana a na laka Ielusalema. Bega iada Banabasa taiadi ꞌa nago, wata Taito a voneni ma fuema ꞌa laka. ꞌA lakaga, tovetumaganavo ꞌadi toꞌedakumetavo ꞌaiseꞌavadi taiadi ꞌa veifufu, yaku ꞌaseta Iesu Valana ꞌAtumaina faifaina a sivemageseni ꞌwaidie, Valanina ꞌwainega a lalauꞌage mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌwaidie. Yau a lalauꞌagega tomotoga yada veꞌatumai Yaubada mataneye faifaina, a vo, Ta na vetumaganamo Iesu Keliso ꞌwaineye nika ta na veꞌatumai.” Weꞌe ꞌifwaidi tomotoga i vo, Kebu, nagami Diu veꞌetoboda wata veimea ta na vematayakeyakedi wata Yaubada yana tugusa bunu ꞌaibobo ta na ꞌewai, mulieta Yaubada i na awaveꞌatumaieda.” Fai baniꞌodi i voneyediga yaku lauꞌage vetumaganaꞌava ꞌwainega ta na veꞌatumaiga, a sivemageseni toꞌedakumetanidi ꞌwaidie, kebu nuanuaku yaku folova basenadi ꞌalo tutuya deꞌe i na awavesakoyeni, nuanuaku yaku ꞌasetanina i na awaveꞌatumaieni. Yaku veifufu i nogai, i sosoana weꞌe ꞌaku ꞌweabu Taito, taunina kebu tomogo Diu, siwe kebu i da lukakadeniga bunu ꞌaibobo faifaina. Weꞌe tomotoga ꞌifwaidi igodina taunidi tovetumagana yadi vaiseba i lukuma yama vaꞌauta ꞌwaineye nuanuadi Taito bunu ꞌaibobo i na ꞌewai. Tomotoganidi wata nuanuadi yama vona i na nogai bega i na awavesakoyema fai ꞌa vo, Ta miaveꞌitubama Iesu Keliso taiadi bega i yavuda me Diu yama veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega.” Tomotoganidi igodi nuanuadi veꞌetoboda matatabuna ta na vematayakeyakedi ꞌwa da vo nuanuadi veꞌetobodanidi i da yogonida. \v 5 Yadi nuanuananina kebu tamu saiꞌafo ꞌa da awaveꞌatumaieni. ꞌAko ꞌa da awaveꞌatumaieniga, Keliso Valana ꞌAtumaina ꞌana nuanua tonovidi i da ꞌivesakoi, nuanuama Valananina i na ꞌenoꞌeno ꞌwaimie ꞌatumaiꞌavana. \p \v 6 \x + \xo 2:6 \xt Fol 10:34\x*Toꞌedakumetanidi ma ꞌadi veꞌililibu taiadi ꞌa vaꞌautaga, kebu tamu nani tulina i da voneku, i awaveꞌatumaiekumo. Vona mogitana taunidi toꞌedakumeta bwaikidi, siwe kebu faifaidi a da nuanua fai Yaubada mataneye matatabuda ta vesala, siaidi wata bwaikidi. \v 7 Toꞌedakumetanidi kebu tamu nani tulina faifaina i da vona ꞌwaikuye weꞌe mogitana i vo, Yaubada Faulo i venuaꞌivineni Iesu Valana ꞌAtumaina i na lauꞌage mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌwaidie, baniꞌodi wata Fita i venuaꞌivineni i na lauꞌage me Diu ꞌwaidie.” \v 8 I vonaga fai i ꞌasetai Yaubada yana toketokena ꞌwainega a vetomataꞌaulele mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌwaimie, baniꞌodi wata Fita i vetomataꞌaulele me Diu ꞌwaidie Yaubada yana toketokena ꞌwainega. \v 9 \x + \xo 2:9 \xt Fol 11:29-30\x*Iemesa, Fita wata Ioni, taunidi toꞌedakumeta toketokedi ma ꞌadi veꞌililibu, tutuyanina i ꞌasetai Yaubada ma yana nuakalikali folovanina i veleku, begaidi taiadi ꞌa vedimaꞌabi, wata Banabasa, ꞌeba ꞌisa ma fuemeye ꞌa folofolova, Fita ma enavo me Diu ꞌwaidie weꞌe ꞌima mali tomotoga ꞌwaimie. \v 10 ꞌA vedimaꞌabi i ꞌaꞌavana, nani ꞌaitamogana faifaina i vona ꞌwaikuye. Nuanuadi tovetumaganavo i vewekowekoma ꞌadi ꞌaivaita faifaina ꞌa na nuanua, naninina faifaina ꞌakonadi a toke a vevetafewa. \s1 Fita yana sauluva faifaina Faulo i awavesakoyeni. \p \v 11 Yau a miamia ꞌatamana Anitioki, mulieta Fita i wai. Bei ꞌa miamia Fita tamu sauluva ꞌana ꞌisa kebu ꞌatumainaga i ꞌidewai, begaidi tomotoga matadie a tolimatani. \v 12 \x + \xo 2:12 \xt Fol 11:2-3\x*Tamu me Diu yama veꞌetoboda kebu mali tomotoga taiadi i na ꞌani. Fita, kumanina nagami tomogo Diu wata mali tomotoga taunidi kebu me Diu siwe ꞌakonadi i vetumaganaga, matatabuma taiadi ꞌa ꞌaniꞌani, tovetumagananidi i vo, Vetumaganaꞌava ꞌwainega ꞌa veꞌatumai Yaubada mataneye, weꞌe kebu me Diu yadi veimea ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega.” Mulieta ꞌifwaidi tovetumagana, taunidi tomotoga Diu, Iemesa i vetunediga i leꞌwai. Tutuyanina Fita i ꞌisedi i kololo i vo, Tovetumagananidi me Diu yama veꞌetoboda i vevematayakeyakedi wata nuanuadi mali tomotoga i vetumaganaga Iesu ꞌwaineye bunu ꞌaibobo i na ꞌewai wata veꞌetoboda matatabuna i na ꞌiꞌidewadi. ꞌAiꞌedi i na ꞌiseku mali tomotoga taunidi kebu Diu taiadi ꞌa ꞌaniꞌani, bola i na awavesakoyeku.” Fita yana nuanuananina faifaina enavo i bailedi kebu taiadi i da ꞌaniꞌani. \v 13 Tovetumagana ꞌifwaidi taunidi me Diu, Fita i ꞌiseni ꞌani i baibaila, taunidi wata i kololo i veꞌalabaibaila. Weꞌe Banabasa i ꞌisedi wata i nuani i baila. \p \v 14 Tutuyanina a ꞌisedi, Iesu Valana ꞌAtumaina ꞌana ꞌeda mogitana kebu ꞌwaineamo i da nunago, begaidi Fita a voneni ꞌailaꞌa matadie a vo, ꞌOmu mogitana tomogo Diu, siwe basenadi ꞌu vetumagana Iesu ꞌwaineye, sauluva Diu ꞌu bailedi, mali tomotoga taunidi kebu Diu yadi sauluva ꞌu ꞌewadi. Weꞌe tutuya deꞌe awale tovetumagana taunidi kebu Diu yamu sauluvayega ꞌu lulukakadedi me Diu yada sauluva i na vetutuyamedi. \p \v 15 Tamadavo wata inadavo me Diu, bega ꞌida wata me Diu, ꞌida kebu mali tomotoga kumanidiavo ta golegoledi tosakona. \v 16 \x + \xo 2:16 \xt Lom 3:20-28; 11:6\x*Siwe yada ꞌaseta vetumaganaꞌava ꞌwainega ta veꞌatumai bega ta vo, Egavo ma yadi vetumagana taunidi i na tauyedi Iesu Keliso ꞌwaineye Yaubada i na ꞌiveꞌatumaidi, weꞌe veꞌetobodanidi i maiga Mosese ꞌwainega i na vematayakeyakediga ꞌwaidiega kebu i na veꞌatumai.” Wata ꞌida baniꞌodi yada vetumagana ta yatoi Iesu Keliso ꞌwaineye bega ta veꞌatumai Yaubada mataneye, ꞌada ꞌiveꞌatumainina ta veluagaiga fai ta vetumagana Keliso ꞌwaineye, weꞌe kebu veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega. Kebu tamu aitoi ꞌana fata i na veꞌatumai Yaubada mataneye veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega. \p \v 17 Fai nuanuada ta na veꞌatumai Yaubada mataneye bega ta miaveꞌitubama Keliso taiadi. Fai baniꞌodi ta vetumagana Keliso ꞌwaineye, bega me Diu i vonavona i vo, Tovetumagananidi tosakona, yada veꞌetoboda kebu i da vevematayakeyakedi, Keliso i kiavebeꞌudi i sakosakona.” I vekali, kebu baniꞌodiga. \v 18 Igodi tomotoga ꞌadi ꞌiveꞌatumai veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega yau a talabodeni, siwe ꞌaiꞌedi tutuya deꞌe a na awaveꞌatumaieni a na vo, Ta na vetumagana siwe wata veꞌetobodanidi ta na vematayakeyakedi nika ta na veꞌatumai,” mogitana yau Yaubada yana nuanua ꞌana togeu. \v 19 \x + \xo 2:19 \xt Lom 6:6; 7:6; Ion 13:1; Gal 1:4\x*Basenadi ma yaku tokemaiga igodi nuanuaku veꞌetobodanidi i maiaga Mosese ꞌwainega a da vevematayakeyakedi, siwe kebu ꞌaku fata bega a bailedi a damana Keliso ꞌwaineye ꞌwa da vo a da wafa veꞌetoboda ꞌwaidiega. A bailedi bega tutuya deꞌe ꞌaku fata yaku mia matatabuna ꞌwaidie Yaubada yana nuanua a na vevematayakeyakedi. \v 20 Tutuyanina Keliso i wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye, ꞌwa da vo yau taiadi ꞌa da wafa, bega tutuya deꞌe ꞌakonadi i ageku yana nuanua a ꞌiꞌidewadi, weꞌe yau tauniku yaku nuanua a bailedi, baniꞌodi a wafa ꞌwaidiega. Mogitana ma tomogoku a miamia, siwe yaku mia matatabuna ꞌana ꞌatumaina a veveluagai vetumagana ꞌwainega. Yaku vetumagananina a yato-vagaseni Yaubada Natuna ꞌwaineye, taunina ꞌaku tonuakalikali wata taunina i tauyeni faifaiku i wafa. \v 21 Yaubada yana nuakalikalinina ꞌwaideye kebu a da baila, nuanuaku. ꞌAko tomotoga ta da veꞌatumaiga Yaubada mataneye veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega, Keliso yana wafa i da venani-ꞌavoꞌavovo, kebu ma lamunaga. \c 3 \s1 Avaꞌai ꞌwainega ꞌada ꞌiveꞌatumai ta veluagai? \p \v 1 ꞌOmi me Galetia, yami sauluva ꞌana ꞌisa ꞌwa da vo ꞌulua nuami i da ꞌanidi. Basenadi a wai Iesu Keliso yana wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye a veifufu-deweni ꞌwaimie, nika ꞌwa ꞌasetai avaꞌai faifaina i wafa, siwe tutuya deꞌe ꞌakonadi ꞌwa baibaila. \v 2 ꞌWa da ꞌasetai avaꞌai ꞌwainega ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i agemi. I agemiga kebu veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega, weꞌe mogitana nagami Iesu Valana ꞌAtumaina ꞌwa nogai, ma yami vetumagana taunimi ꞌwa tauyemi ꞌwaineye nika ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i agemi. \v 3 Awale ꞌwa veꞌwavaꞌwava? Yami mia ꞌivauna i velamu ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana toketokena ꞌwainega, siwe tutuya deꞌe igodi nuanuami taunimi yami toketokena ꞌwainega ꞌwa na veꞌatumai veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega. \v 4 Naninidi ꞌatumaidi ꞌwa veluagadi Keliso ꞌwainega kebu nani-ꞌavoꞌavovoga, ma lamudi. Fai naninidi ꞌwaimie baniꞌodi nani bwaikidi. \v 5 Yaubada ꞌAnuꞌanununa i tauyeni i agemi, wata ꞌwaimie ꞌeba nuavogana wata ꞌeba nuaꞌewa i ꞌiꞌidewadi. I ꞌiꞌidewadiga, kebu veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega, weꞌe mogitana nagami Iesu Valana ꞌAtumaina ꞌwa nogai, ma yami vetumagana taunimi ꞌwa tauyemi ꞌwaineye bega naninidi i souyedi. \p \v 6 \x + \xo 3:6 \xt Nag 15:6\x*Tovetumagana yada ꞌeba ꞌisa tamu me Diu tubuma ꞌana wagava Ebelamo. Tamu vona i ꞌenoꞌeno Yaubada yana Buki nageneye tomogonina faifaina i vo, \p Fai Ebelamo i vetumagana Yaubada ꞌwaineye, yana vetumagananina faifaina Yaubada i vo, \p Ebelamo yana sauluva matatabuna tonovidi matakuye.” \p \v 7 ꞌWa ꞌiseni, tomotoganidi i vetumagana Yaubada ꞌwaineye, taunidi Ebelamo tubunavo mogitana. \v 8 \x + \xo 3:8 \xt Nag 12:3; Fol 3:25\x*Wata tamu vona i ꞌenoꞌeno Yaubada yana Buki nageneye i vona-vagata mali tomotoga taunidi kebu Diu ꞌadi ꞌiveꞌatumai Yaubada mataneye faifaina. ꞌAdi ꞌiveꞌatumainina, yadi vetumagana ꞌwainega Yaubada i ꞌiveꞌatumaidi, begaidi vonanina Iesu Valana ꞌAtumaina faifaina nagami Yaubada i ꞌinanai Ebelamo ꞌwaineye i vo, \p ꞌWaimuyega yau Yaubada ma yaku nuakalikali a na vesauluva ꞌatumaina tomotoga ꞌailaꞌa tulina tulina ꞌwaidie.” \p \v 9 \x + \xo 3:9 \xt Lom 4:16\x*Ebelamo ma yana vetumagana begaidi Yaubada i vesauluva ꞌatumaina ꞌwaineye, wata egavo i na vetumaganaga, Yaubada i na vesauluva ꞌatumaina ꞌwaidie, Ebelamo ꞌwaineye baniꞌodi, kebu tulinaga. \p \v 10 \x + \xo 3:10 \xt VeL 27:26\x*Tomotoga ꞌifwaidi i vo, Veꞌetoboda i maia Mosese ꞌwainega ꞌa na vematayakeyakediga ꞌa na veꞌatumai Yaubada mataneye,” siwe ꞌakonadi Yaubada i veimea tomotoganidi vematavuloga i na veluagai fai veꞌetobodanidi i geugeudi. Vita i na veluagaiga fai tamu vona i ꞌenoꞌeno Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p Egavo Yaubada yana veꞌetoboda kilukilumidi matatabuna kebu i na vevematayakeyakedi tutuya matatabuna ꞌwaidie, ꞌawaie ꞌadi vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega, i na wafaotoga.” \p \v 11 \x + \xo 3:11 \xt Gal 2:16\x*Deꞌe vonanina ꞌwainega ta ꞌaseta-ꞌatumaia Yaubada tomotoga i na ꞌiveꞌatumaidiga kebu veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega weꞌe mogitana yadi vetumagana ꞌwainega fai tamu vona Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p Egavo yadi vetumagana ꞌwainega yadi sauluva i na tonova Yaubada mataneye, \p Mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina i na veluagai.” \p \v 12 \x + \xo 3:12 \xt Lom 10:5\x*Weꞌe veꞌatumai veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega wata veꞌatumai vetumaganayega kebu taiadi i da vesala. ꞌAiꞌedi nuanuami igodi ꞌwa na veꞌatumai veꞌetoboda ꞌwaidiega, kebu ꞌana fata ꞌaivaita ꞌwa na veluagai vetumagana ꞌwainega. Tamu vona i ꞌenoꞌeno Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p ꞌAiꞌedi aitoi veꞌetoboda matatabuna i na vevematayakeyakedi, kebu tamu nani i na baileni, ꞌana fata mia-vagata i na veluagai.” \p Siwe a nuani kebu ꞌana fata veꞌetobodanidi matatabuna ta na vevematayakeyakedi. \v 13 \x + \xo 3:13 \xt VeL 21:22-23; 2 Kol 5:21\x*Yaubada yana Buki nageneye i vonaga i vo, \p ꞌAiꞌedi aitoi i na sakona bwaikina i lubwaineni ꞌana vematavuloga i na wafa, ꞌwa na luvewafaiga tomogona ꞌwa na sifwaseni ꞌai ꞌwaineye, fai tomotoganina tosakona bega Yaubada wata i na veimea ꞌana vematavuloga faifaina.” \p Wata ꞌida baniꞌodi, fai Yaubada yana veꞌetoboda ta geudi i lubwaineda ꞌada vematavuloga wafaotoga yada sakonanidi faifaidi, siwe Keliso i mai, ꞌai lagalagana ꞌwaineye i tutufwaseni ꞌada vematavuloga i tovoieni i wafa faifaida. Yana wafanina ꞌwainega i tuveobuda sakona ꞌwainega, kebu wata veꞌetoboda i na veveimeyeda. \v 14 Basenadi Yaubada yana vonaꞌawaufaufa ꞌwainega i vesauluva ꞌatumaina Ebelamo ꞌwaineye, tutuya deꞌe ꞌima me Diu wata ꞌomi mali tomotoga Iesu Keliso yana wafa ꞌwainega Yaubada i vesauluva ꞌatumaina ꞌwaideye Ebelamo ꞌwaineye baniꞌodi. Fai ta vetumagana Keliso i wafa yada sakona ꞌadi nuatavuna faifaidi, ta veꞌatumai Yaubada mataneye wata ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina basenadi Yaubada i vonaꞌawaufaufa i na veledaga, ꞌakonadi i ageda. \s1 Yaubada i vonaꞌawaufaufa-vagata, kebu ꞌana fata yana nuanua i na sivilai. \p \v 15 Ekwavo, ꞌomi tovetumagana, nuanuaku Yaubada yana vonaꞌawaufaufa a na awatalatutuleni tamu yada sauluva ꞌwainega. ꞌAiꞌedi tomotoga ꞌadi ꞌailuga yadi nuanua i na vesala tamu nani i na ꞌidewaiga faifaina, ꞌadi ꞌailuga ꞌadi wagava i na kilumidi yadi vonaꞌawaufaufanina ꞌana lubulubu ꞌwaineye bega kebu tamu aitoi ꞌana fata i na ꞌuꞌumi ꞌalo tamu nuanua tulina i na kilumi. Wata baniꞌodi Yaubada, fai taunina yana sauluva ꞌatumaiꞌavana kebu tamu saiꞌafo yana vonaꞌawaufaufa i na geuya. \v 16 \x + \xo 3:16 \xt Luk 1:54-55; Nag 12:7\x*Basenadi Yaubada i vonaꞌawaufaufa Ebelamo wata tubuna ꞌwaidie i vo, ꞌWaimiega a na vesauluva ꞌatumaina tomotoga matatabuna ꞌwaidie.” ꞌWa ꞌiseni, Yaubada kebu i da vo, Ebelamo wata tubunavo ꞌwaidie,” weꞌe i vonaga tubuna ꞌaitamogana faifaina, tubunanina taunina Keliso. \v 17 \x + \xo 3:17 \xt Fol 7:6\x*Yaku vona ꞌana ꞌaseta side baniꞌodi. Yaubada yana vonaꞌawaufaufanina ꞌasaꞌaiana yana veakutagona. Ebelamo ꞌwainega malamala 430 i ꞌaꞌavana mulieta yana veꞌetoboda i yatodi Mosese ꞌwaineye, siwe veꞌetobodanidi kebu ꞌadi fata Yaubada yana vonaꞌawaufaufanina i na geuya wata yana veakutagonanina i na venani-ꞌavoꞌavovo. \v 18 \x + \xo 3:18 \xt Lom 4:14; 11:6\x*ꞌAiꞌedi veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega ꞌada nuakalikali Yaubada i da veledaga, ꞌako kebu ta da veluagadiga yana vonaꞌawaufaufa ꞌwainega. Weꞌe mogitana Yaubada ma yana nuakalikali i vesauluva ꞌatumaina Ebelamo ꞌwaineye wata ꞌida ꞌwaideye fai nagami i vonaꞌawaufaufa. \p \v 19 \x + \xo 3:19 \xt Lom 5:20\x*Voke ꞌifwaimi ꞌwa na velutoli ꞌwa na vo, Vetuma awale Yaubada veꞌetoboda i yatodi?” Nagami Yaubada yana vonaꞌawaufaufa i veleda, mulieta veꞌetoboda i yatodi bega ꞌaiꞌedi tomotoga i na vesauluva sakoina, ꞌadi fata i na ꞌasetai i sakona Yaubada mataneye. Yaubada nuanuana yana veꞌetobodanidi ma yadi toketokena i na ꞌenoꞌeno i na nagoga Keliso yana mai ꞌwaineye i na ꞌaꞌava. Kelisonina taunina Ebelamo tubuna, kumanina faifaina basenadi Yaubada i vonaꞌawaufaufa. Yaubada yana veꞌetoboda i ꞌanivelenedi Mosese ꞌwaineye, nagami anelose i veledina mulieta i ꞌanivelenedi Mosese ꞌwaineye. Mosese i ꞌewadina i luꞌivoneyedi tomotoga ꞌwaidie. \v 20 Weꞌe yana vonaꞌawaufaufa kebu tamu aitoi i da velenina bega i da ꞌaniveleneni Ebelamo ꞌwaineye, fai yana vonaꞌawaufaufanina nani ꞌatumaiotogina bega Yaubada tauniotogina i ꞌaniveleneni Ebelamo ꞌwaineye. \p \v 21 \x + \xo 3:21 \xt Lom 8:2-4\x*Voke ꞌifwaimi ꞌwa na velutoli ꞌwa na vo, Yaubada yana veꞌetoboda i yatodiga, weꞌe yana vonaꞌawaufaufa baniꞌodi? I awavesakoyeni?” Kebu i da awavesakoyeniga fai ꞌaiꞌedi tamu veꞌetoboda ꞌana vematayakayaka ꞌwainega mia ꞌivauna wata miamia-vagaina ta da veveluagaiga wata ꞌwaidiega ta da veveꞌatumaiga Yaubada mataneye ꞌako vonaꞌawaufaufa ꞌana ꞌeda kebu i da ꞌidewai siwe yana vonaꞌawaufaufa i ꞌidewai bega ta na veꞌatumai mataneye weꞌe kebu ꞌana fata ꞌaivaita ta na veluagai veꞌetoboda ꞌwaidiega. \v 22 \x + \xo 3:22 \xt Lom 3:9-19\x*Weꞌe tamu vona i ꞌenoꞌeno Yaubada yana Buki nageneye i vo, \p Tomia fwayafwaya matatabudi i sakona, ꞌwa da vo sakona i da veveimeyedi.” \p Weꞌe egavo i na vetumagana Iesu Keliso ꞌwaineye i na veꞌatumai Yaubada mataneye wata mia ꞌivauna miamia-vagaina taiadi i na veluagai. Naninidi Yaubada yana ꞌanivelena-maimaiga, baniꞌodi basenadi i vonaꞌawaufaufa i na veleda vetumagana ꞌwainega. \p \v 23 Bola Keliso kebu i da maiga, Yaubada veꞌetoboda i yatodi i veveꞌisabodeda ꞌwa da vo i da yogonida, i nagoga nika Yaubada Keliso i sivemageseni, bega ꞌada fata ta na vetumagana ꞌwaineye. \v 24 Nagami veꞌetobodanidi baniꞌodi ꞌada toꞌisaveꞌavina i awaveꞌedeꞌededa i nagoga mulieta Keliso i mai bega ꞌada fata ta na veꞌatumai Yaubada mataneye yada vetumagana ꞌwainega. \v 25 Yada vetumagana bei ta na yatoiga ꞌakonadi i mai bega tutuya deꞌe veꞌetobodanidi kebu wata i na ꞌiꞌisaveꞌavinida. \s1 ꞌIda Yaubada natunavo. \p \v 26 \x + \xo 3:26 \xt Ion 1:12\x*Fai ꞌwa vetumagana, Iesu Keliso taiadi ꞌwa miaveꞌitubama nika ꞌomi matatabumi Yaubada natunavo. \v 27 \x + \xo 3:27 \xt Lom 6:3-4, 13:14\x*Mogitana ꞌomi Yaubada natunavo fai tutuyanina ꞌwa bafitaiso taunimi ꞌwa tauyemi Keliso ꞌwaineye, i agemi taiadi ꞌwa miaveꞌitubama. \v 28 \x + \xo 3:28 \xt 1 Kol 12:12-14\x*Fai ꞌwa miaveꞌitubama Iesu Keliso taiadi, matatabumi ꞌwa vesala Yaubada mataneye, me Diu wata taunidi kebu me Diu, tofolova-maimaiga wata tomotoga yavuyavudi, iaveta wata vevine, matatabuda ta miaveꞌitubama Keliso taiadi, bega ꞌida ꞌailaꞌa ꞌaitamogana. \v 29 Fai ꞌomi Keliso yana tomotoga, wata ꞌomi Ebelamo tubunavo mogitana. Wata fai ꞌomi Keliso yana tomotoga naninidi ꞌatumaidi basenadi Yaubada i vonaꞌawaufaufa Ebelamo ꞌwaineye ꞌami veuveuta ꞌwa na veluagadi. \c 4 \p \v 1-2 Yaku vona ꞌana ꞌaseta side baniꞌodi. ꞌAiꞌedi tamu tomogo ꞌaiꞌaiwabuna yana wafa i na velilivana tamu lubulubu i na kilumi yana kukua ꞌawaie natuna i na ꞌewadiga faifaina. Kwamananina bola siaineye tamana i na wafa, taunina wata yana kukua ꞌana toꞌisaveꞌavinavo i na veveimeyedi. Kukuanidi matatabuna tamana i ꞌiawediga kwamananina yana kukua, siwe fai bola siaina kebu tamu yana veimea i da ꞌenoꞌeno, kukuanidi kebu i na ꞌabitonovidi, taunina baniꞌodi tofolova-maimaiga. Mulieta malamalanina tamana i yatoiga i na veluagaina i na velamu kukuanidi i na ꞌewadi i na veveimeyedi. \v 3 \x + \xo 4:3 \xt Kolos 3:20-23\x*Wata ꞌida baniꞌodi bola nuada kebu i da magetadiga, yaiaina kumanidiavo ma yadi veimea fwayefwayeye, wata yada veimea tubudavo ꞌwaidiega i veveimeyeda ꞌwa da vo ta da vetofolova-maimaiga ꞌwaidie. \v 4-5 \x + \xo 4:4-5 \xt Ion 1:14; Lom 8:3-4\x*Siwe Yaubada yana tutuyanina i yatoiga i veluagai, taunina Natuotogina i voneni i vetomotogaotoga i mai fwayefwayeye. I maiga taunina i tauyeni me Diu yama veꞌetoboda i veꞌililibuyedi bega tomotoganida veꞌetobodanidi i veveimeyedaga i tuveobuda nika ꞌida Yaubada natunavo. \p \v 6 \x + \xo 4:6 \xt Lom 8:15-16\x*Fai ꞌomi wata ꞌima Yaubada natunavo, Natuna ꞌAnuꞌanununa i voneni i ageda nika ꞌAnuꞌanununina yana ꞌaivaita ꞌwainega ta vevegole ta vo, Tamaku, ie Tamaku.” \v 7 \x + \xo 4:7 \xt Lom 8:17; Gal 3:29\x*Begaidi yaiaina wata veꞌetoboda tubudavo ꞌwaidiega kebu wata i na veveimeyemi, ꞌakonadi i ꞌaꞌava, weꞌe mogitana ꞌomi natunavo. Wata fai ꞌomi natunavo veuveutanidi ꞌatumaidi natunavo faifaidi, ꞌomi wata i na velemi. \s1 Faulo i venuafouviga me Galetia faifaidi. \p \v 8 \x + \xo 4:8 \xt 1 Kol 8:4-6\x*Basenadi Yaubada ꞌwa bavuyeni bega taunimi ꞌwa tauyemi veꞌetoboda tubumiavo ꞌwaidiega wata yaiaina ꞌwaidie, naninidi igodi yami yaubadavo i veveimeyemi. \v 9 Tutuya deꞌe ꞌakonadi Yaubada ꞌwa ꞌasetai wata ꞌwa veianeni, weꞌe mogitana ta na vo Yaubada i ꞌasetami wata i veianemi, begaidi ꞌaiꞌedi nuami i na viladi naninidi ꞌwaidie kebu i da lubwainemi. Yaiaina wata veꞌetobodanidi nani mweadi, kebu ꞌaivaita ꞌwa na veluagai ꞌwaidiega, siwe awale nuanuami taunimi ꞌwa na tauyemi naninidi ꞌwaidie i na veimeyemi basenadi baniꞌodi? \v 10 \x + \xo 4:10 \xt Kolos 2:16\x*Basenadi veꞌetoboda fuedi ꞌadi vematayakayaka vitadi ꞌwa veveꞌililibuyedi siwe Keliso i ꞌetoyavumi veꞌetobodanidi ꞌwaidiega. Weꞌe tutuya deꞌe veꞌetobodanidi vitadi ꞌwa vevematayakeyakedi, baniꞌodi ꞌaiata ꞌifwaidi, wetaꞌi ꞌifwaidi, tutuya ꞌifwaidi wata malamala ꞌifwaidi ꞌwa veveꞌililibuyedi wata igodi ꞌwa vo, Tutuyanidi ꞌwaidie ta na tafalolo, Yaubada i na awaveꞌatumaieda.” \v 11 Yau a venuafouviga, i na nunago yaku folova nagami a waiga ꞌwaimie i na venani-ꞌavoꞌavovo. \p \v 12 Ekwavo, nuanuaku bwaikina yaku sauluva ꞌwa na vevetutuyamedi, fai basenadi a salami. Basenadi a waiga ꞌwaimie kebu tamu nani sakoina ꞌwa da ꞌidewai ꞌwaikuye ꞌwa ꞌisaveꞌaviniku ꞌatumaina. \v 13 \x + \xo 4:13 \xt 1 Kol 2:3\x*ꞌWa na nuani basenadi igodi a da nago tamu ꞌawalawa ꞌwaineye, nika fai a viga a wai ꞌwaimie. Bei ta miamia ꞌwaimie a lauꞌage-vauvau Iesu Valana ꞌAtumaina faifaina. \v 14 Fai a viga ꞌaku ꞌisa sakoina wata ꞌaku ꞌisaveꞌavina vitana siwe kebu ꞌwa da baila wata kebu ꞌwa da dumweꞌaieku, weꞌe mogitana ma yami sosoana ꞌwa luꞌumaꞌumaieku wata ꞌwa ꞌisaveꞌaviniku, ꞌwa da vo yau tamu anelose Yaubada ꞌwainega ꞌalo Iesu Keliso tauniotogina. \v 15 Taiadi ta miamiaga, a ꞌisemi ꞌwa sosoana bwaikina, yami sosoananina avaꞌaibe i nago? A ꞌasetami mogitana bega ꞌaku fata a na luꞌivona tomotoga ꞌifwaidi ꞌwaidie ma yami sosoana ꞌwa ꞌivaisekuga faifaina. Kebu tamu nani ꞌatumaina ꞌwa da veꞌoꞌoleni, ꞌako i da lubwaineniga matami ꞌwa da kiamwanudi ꞌwa da veleku i da ꞌivaiseku. \v 16 \x + \xo 4:16 \xt Ion 8:45\x*Weꞌe tutuya deꞌe yaku vona tonovidi yami sakona faifaidi voke ꞌwa nuasako ꞌwaikuye. \p \v 17 Tove-vekavekalinidi taiadi ꞌwa miamiaga, kumanidiavo Iesu Valana ꞌAtumaina ꞌana toꞌivesako, i dumwebika kebu yami ꞌatumaina faifaina, i vevewavawava nuanuadi nuami i na ꞌewadi bega ꞌomi yadi tomotoga. Nuanuadi bwaikina yau ꞌwa na baileku maꞌitufa yadi nuanua ꞌwaineye ꞌwa na luku ma yami dumwebika ꞌwa na vematayakeyakedi. \v 18 ꞌAiꞌedi tamu nani ꞌatumaina faifaina ta na dumwebikaga i lubwaineda. Yau taiadi ta miamia ꞌwa dumwebika, weꞌe mogitana i lubwainemi tutuya matatabuna ꞌwa na dumwebika. \v 19 ꞌOmi natukwavo, a nuakalikaliemi. Yau ꞌwa da vo vavine i da vebutudi i da veveviga, tutuya deꞌe ma yaku venuafouviga a veveviga faifaimi basenadi baniꞌodi. Veviganina i na nagoga Keliso i na agemi mogitana nika a na sosoana faifaimi. \v 20 Nuanuaku taiadi ta da miamia, yaku vona toketokedi a da bailedi, bikadiega a da ꞌivaisemi. A nuanua bwaikina, baniꞌodi a na munega a na ꞌivaisemi? \s1 Faulo yana ve Ega wata Sela ꞌwaidiega. \p \v 21 ꞌOmi nuanuami veꞌetoboda Mosese ꞌwainega i na veveimeyemiga a na vonemi. Veꞌetobodanidi wata ꞌifwaidi Mosese ꞌana kilukiluma ꞌwa da vo ꞌomi kebu ꞌwa da ꞌasetadiga. \v 22 \x + \xo 4:22 \xt Nag 16:15; 21:2\x*Tamu yana vona side baniꞌodi. Ebelamo yana vevinevo ꞌadi ꞌailuga, tamu yana vavine mogitana ꞌadi wagava Sela, weꞌe tamu ꞌadi wagava Ega, taunidi Sela yadi tofolova-maimaiga. Ebelamo natunavo ꞌadi ꞌailuga, tamu yana vavine mogitana ꞌwaidiega, tamu tofolova-maimaiga ꞌwaidiega. \v 23 \x + \xo 4:23 \xt Lom 9:7-9\x*Natuna tamu ꞌana wagava Aisake, fai Yaubada i vonaꞌawaufaufa Ebelamo ꞌwaineye, yana vavine mogitana ꞌwaidiega i tubuga. Weꞌe Isimeli i tubuga tofolova-maimaiga ꞌwaidiega kebu vonaꞌawaufaufa ꞌwainega, ꞌida matatabuda ta tubuga baniꞌodi. \p \v 24-25 \x + \xo 4:24-25 \xt Lom 8:15\x*Vevinenidi ꞌadi ꞌailuga baniꞌodi veakutagona ꞌailuga Yaubada i ꞌidewadi tomotoga faifaida. Yana Veakutagona Nagami i ꞌidewai ꞌOya Sainai ꞌwaineye ꞌawalawa Aleibia nageneye. Bei Yaubada yana veꞌetoboda Mosese i veleni, ꞌaiꞌedi tomotoga veꞌetobodanidi matatabuna i na vevematayakeyakedi i na veꞌatumai Yaubada mataneye. \p Ega, Ebelamo yana tofolova-maimaiga taunidi baniꞌodi Veakutagonanina Nagami ꞌOya Sainai ꞌwainega. Taunidi natudiavo taiadi tofolova-maimaiga, wata baniꞌodi tomotoganidi veꞌetoboda i veveimeyediga ꞌwa da vo i da vetofolova-maimaiga veꞌetobodanidi ꞌwaidie. Wata Ega baniꞌodi Ielusalema tutuya deꞌe ꞌwaineye. ꞌAtamananina ꞌana tomotoga, taunidi me Diu, veꞌetobodanidi i veveimeyedi. \p [Weꞌe Yaubada tamu yana veakutagona i ꞌidewai Iesu yana wafa ꞌwainega, Veakutagonanina ꞌIvauna faifaina nagami i vonaꞌawaufaufa Ebelamo ꞌwaineye i na souyeni tamu yana ꞌailaꞌa ꞌwainega. Egavo i na vetumagana Iesu ꞌwaineye i na veꞌatumai Yaubada mataneye wata yavuyavudi veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega. \p Sela, Ebelamo yana vavine mogitana, taunidi baniꞌodi veakutagonanina Yaubada i ꞌidewaiga Iesu ꞌwainega. Sela kebu i da vetofolova-maimaiga wata ꞌida Iesu ꞌana tovetumaganavo veꞌetoboda kebu i da veveimeyeda, vetumaganaꞌava ꞌwainega ta veꞌatumai Yaubada mataneye.] \p \v 26 \x + \xo 4:26 \xt Ibu 12:22; Ve 21:2,10\x*Wata Sela baniꞌodi Ielusalema ꞌIvauna abame, ꞌatamananina ꞌida tovetumagana yada ꞌeba mia mogitana, bei tomotoga matatabuda yavuyavuda. \v 27 \x + \xo 4:27 \xt Ais 54:1\x*Tamu vona-awatabai i ꞌenoꞌeno Yaubada yana Buki nageneye Ielusalema ꞌIvauna faifaina, ꞌatamananina bwaikina wata ꞌana tomotoga fueotogidi, kebu Ielusalema nagami baniꞌodi, bega i vo, \p ꞌOmi vavinenimi kebu natumiga wata venatuna ꞌana veviga kebu ꞌwa da vebaemi, ꞌwa na sosoana bwaikina. \p ꞌOmi yami lalamogavo i ꞌiawemiga ma yami sosoana ꞌwa na ꞌoluga fai ꞌawaie natumiavo fuedi, \p Weꞌe vavinenidi ma yadi lamoga natudiavo kebu fuediga.” \p \v 28 Basenadi Yaubada i vonaꞌawaufaufa Ebelamo ꞌwaineye natuna iavetana i na tubuga, mulieta Aisake i tubuga. Weꞌe ekwavo ꞌomi tovetumagana wata baniꞌodi, fai Yaubada i vonaꞌawaufaufa, bega ꞌomi natunavo. \v 29 Isimeli yana tubuga ꞌida matatabuda yada tubuga baniꞌodi, Isimeli i veveꞌoyaneni Aisake vita i veveluagai, kumanina i tubuga Yaubada ꞌAnuꞌanununa yana toketokena ꞌwainega. Wata ꞌida baniꞌodi tutuya deꞌe ꞌwaineye, ꞌida Keliso yana ꞌAilaꞌa vita ta veveluagadi veꞌetoboda ꞌadi tovematayakayaka ꞌwaidiega. \v 30 \x + \xo 4:30 \xt Nag 21:10; Ion 8:35\x*Siwe tamu vona i ꞌenoꞌeno Yaubada yana Buki nageneye vita ꞌana toꞌanivelena faifaidi i vo, \p Vavinenidi tofolova-maimaiga ma natudi ꞌu na veugeugedi, bega ꞌawaie kebu tamu veuveuta natudi i na veluagai tamana ꞌwainega, weꞌe yana vavine mogitana natudi veuveuta matatabuna i na ꞌewadi tamana ꞌwainega.” \p \v 31 ꞌIda kebu tofolova-maimaiga natunavoga, weꞌe mogitana ꞌida tovetumagana, Keliso i yavuda veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega. \c 5 \s1 Keliso i yavudaga, yavuyavumi ꞌwa na miamia. \p \v 1 \x + \xo 5:1 \xt Ion 8:32,36; Fol 15:10\x*Keliso i yavuda veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega nuanuana yavuyavuda ta na miamia. Fai yavuyavumi ꞌwa na tovoi faꞌalina taunimi ꞌwa na ꞌiꞌisaveꞌavinimi bega kebu tamu aitoi i na yogonimi veꞌetoboda ꞌwaidiega, i na nunago ꞌwa na vetofolova-maimaiga veꞌetoboda ꞌwaidie basenadi baniꞌodi. \p \v 2 Yau Faulo a na vonemi, nuanuaku yaku vona ꞌwa na ꞌewadi. ꞌAiꞌedi taunimi ꞌwa na tauyemi Yaubada yana tugusa me Diu faifaidi bunu ꞌaibobo ꞌwa na ꞌewai, bega ꞌwa na vo, Bunu ꞌaibobo ꞌwainega ꞌa na veꞌatumai Yaubada mataneye,” kebu tamu saiꞌafo ꞌitaꞌitaꞌi ꞌwa na veluagai Keliso ꞌwainega. \v 3 Yaku vonanina vona mogitana, bega nuanuaku wata a na luvaitugani. ꞌAiꞌedi aitoi i na vo, Bunu ꞌaibobo a na ꞌewai bega a na veꞌatumai Yaubada mataneye,” i lubwaineni veꞌetoboda i maia Mosese ꞌwainega matatabuna i na vevematayakeyakedi. \v 4 Egavo igodi nuanuami ꞌwa na veꞌatumai Yaubada mataneye veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka ꞌwaidiega, ꞌakonadi ꞌwa ꞌawaꞌidimi Keliso ꞌwainega wata Yaubada yana nuakalikali ꞌwainega ꞌakonadi ꞌwa souyemi. \v 5 Weꞌe ꞌida Iesu ꞌana tovetumaganavo ta vetumagana ta nuani mogitana Yaubada i na ꞌiveꞌatumaida, ꞌada ꞌiveꞌatumainina faifaina ta lulukamata, ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana ꞌaivaita ꞌwainega yada vetumagananina faꞌalina. \v 6 Mogitana ta na veꞌatumai fai ꞌakonadi ta miaveꞌitubama Iesu Keliso taiadi bega ꞌaiꞌedi bunu ꞌaibobo basenadi ta ꞌewai ꞌalo kebu, kebu tamu avaꞌai. Weꞌe nani bwaikina ma yada vetumagana taunida ta tauyeda Keliso ꞌwaineye, yada vetumagananina vuagina ta nunuakalikali. \p \v 7 Nagami yami vetumagana Keliso ꞌwaineye toketokena ꞌwa da vo ꞌwa da lililide ꞌatumaina, weꞌe tutuya deꞌe ꞌana ꞌisa ꞌwa da vo tamu aitoi i da yogobodemi ꞌwa ꞌailove, Yaubada yana nuanua tonovidi kebu ꞌwa da vevematayakeyakedi. \v 8 Avaꞌai ꞌalo aitoi nuami i ꞌewadi bega ꞌwa ꞌailove? A nuaniga Yaubada kebu, Yaubadanina kumanina i golegolemi bega ꞌomi yana tomotoga. \v 9 Walabo ꞌaluna nani siaina, siwe ꞌana fata ꞌaisayanina matatabuna i na ꞌivesakoi. Wata ꞌomi baniꞌodi, tove-vekavekali kebu fuediga siwe yadi ve ꞌana fata matatabumi yami vetumagana i na ꞌivesakodi. \v 10 Weꞌe yau a ꞌasetami, yada miaveꞌitubama ꞌada Toveimea Iesu taiadi ꞌwainega a nuani mogitana yami nuanua i na vesala yau yaku nuanua baniꞌodi. Wata a nuani tomotoganina nuami i ꞌivegaudi wata i fetomiga, kumanina kebu a da ꞌasetaiga, ꞌana vematavuloga i na veluagai Yaubada ꞌwainega. \p \v 11 \x + \xo 5:11 \xt 1 Kol 1:23\x*Ekwavo, weꞌe tomotoga ꞌifwaidi i vonavona i vo, Faulo yana lauꞌage ꞌwaineye i vonaga bunu ꞌaibobo ta na ꞌewai nika ta na veꞌatumai Yaubada mataneye.” Mogitana basenadi baniꞌodi a luꞌageyedi, mulieta a vetumagana Iesu ꞌwaineye nika a baila. ꞌAiꞌedi tutuya deꞌe baniꞌodi a da lalauꞌageyediga bunu ꞌaibobo faifaina ꞌako vita kebu a da veveluagadiga tomotoganidi bunu ꞌaibobo i awaveꞌatumaieniga ꞌwaidiega. Fai tomotoga ma yadi nuasako vita i veleveleku, ꞌeba ꞌisa kebu a da lalauꞌagega bunu ꞌaibobo faifaina, weꞌe mogitana a lalauꞌage Keliso i wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye bega ta na vetumaganamo ꞌwaineye ta na veꞌatumai Yaubada mataneye. \v 12 Weꞌe tomotoganidi nuanuadi bunu ꞌaibobo, kumanidiavo yami vetumagana i ꞌivemweadi, nuanuaku vigodi taiadi i da bobo-otogidi. \s1 ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana nuanua ta na ꞌiꞌidewadi. \p \v 13 \x + \xo 5:13 \xt 1 Fit 2:16\x*Ekwavo, ꞌomi Yaubada i golemi, nuanuana yavuyavumi ꞌwa na miamiani. Mogitana ꞌakonadi ꞌomi yavuyavumi siwe kebu ꞌwa na vo, Veꞌetoboda kebu i da veveimeyemaga, vetumaganaꞌava ꞌwainega ꞌa veꞌatumai Yaubada mataneye, bega ꞌama fata ꞌa na sakosakona.” Bunu ꞌana nuanua sakoidi kebu nuami i na ꞌewadiga, weꞌe mogitana ma yami nuakalikali ma emiavo ꞌwa na veꞌivaivaita. \v 14 \x + \xo 5:14 \xt Mad 5:43-44, 7:12\x*Yaubada yana veꞌetoboda wata yana veimea matatabuna ꞌadi ꞌitava ꞌaitamogana, i vo, Emiavo ꞌwa na nuakalikaliedi, taunimi ꞌami nuakalikali baniꞌodi.” \v 15 Siwe ꞌaiꞌedi venuakalikali ꞌwa na baila, ꞌwa na ꞌisaꞌisa i na nunago ma emiavo ꞌwa na nuavita wata ꞌwa na nuasako nika ꞌailaꞌanimi matatabumi ꞌwa na ꞌivesakomi. \p \v 16 \x + \xo 5:16 \xt Lom 8:3,4\x*Begaidi a na vonemi, yami mia matatabuna ꞌwaidie ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina ꞌwa na tauyeni i na agemi mogitana bega taunina ꞌami tokiavetovetonova nika kebu ꞌami fata ꞌwa na tauyemi taunimi yami nuanua sakoidi ꞌadi nuagiva ꞌwaidie. \v 17 \x + \xo 5:17 \xt Lom 7:15-23\x*Naninidi yada nuanua sakoidi nuanuadi, wata naninidi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina nuanuana tutuya fuedi i veveyoꞌeyoꞌeyeda. ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina wata taunida yada nuanua sakoidi ꞌadi ꞌailuga i vevegavia, bega ꞌaiꞌedi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana nuanua ꞌwa na vevematayakeyakediga kebu ꞌami fata taunimi yami nuanua ꞌwa na ꞌiꞌidewadi. \v 18 \x + \xo 5:18 \xt Lom 6:14\x*ꞌAiꞌedi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina i na awaveꞌedeꞌedemi yana nuanua ꞌwa na ꞌiꞌidewadiga, veꞌetoboda i maiaga Mosese ꞌwainega yadi toketokena i ꞌaꞌava ꞌwaimie, kebu wata i na veveimeyemiga. \p \v 19 Naninidi tomotoga i ꞌiꞌidewadi taunidi yadi nuanua ꞌwaidiega mageseye, matatabuda ta ꞌasetadi. Naninidi side. Veꞌavula-ꞌavoꞌavovo, sakona tulina tulina ꞌeba bunumayaga, wata bunu ꞌana nuanua sakoidi. \v 20-21 Wata i ꞌoduꞌodu kumaea ꞌwaidie igodina yadi yaubadavo, balau, bwalata wata filo nuadi i ꞌewadi. I vevedumweꞌaiꞌai, i veveꞌalamagiꞌai, i veveꞌunumagigi, i nunuasako, taunidi yadi vebwaika ꞌaisena faifaina i nuanua. I veveꞌidiꞌidi, ꞌailaꞌa ꞌaitamogana ꞌaitamogana taunidi ꞌaisedi faifaidi i nuanua, i nunuagiva ediavo yadi kukua faifaidi, ufa toketokena i toke i yemuyemu nuadi i lulugaugaudi, naninidi ꞌeba bunumayaga i ꞌiꞌidewadi, wata nani ꞌifwaidi sakoidi i ꞌiꞌidewadi. Basenadi a matakia ꞌwaimie sauluvanidi faifaidi, tutuya deꞌe wata a luluvaitugani. Egavo naninidi deꞌe baniꞌodi i ꞌiꞌidewadiga kebu ꞌana fata Yaubada i na veveimeyedi yana ꞌAilaꞌa nageneye bega ꞌadi veuveuta i na veluagai ꞌwainega. \p \v 22 \x + \xo 5:22 \xt Mad 7:16-20; Efe 5:8-9\x*Weꞌe ꞌaiꞌedi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana nuanua ta na ꞌiꞌidewadi, side naninidi i na souyedi. Venuakalikali, tutuya fuedi ta na sososoana, nuanua bikadi mia ꞌatumaina taiadi ta na veveluagadi, ta na totokemaiga vita ꞌwaidie, ma yada nuakalikali ta na vevesauluva ꞌatumaina edavo ꞌwaidie, yada sauluva i na tonova wata dumweda i na bika ma ꞌada vetumagana. \v 23 Ta na nunuaobu wata taunida yada sauluva ta na ꞌiꞌisaveꞌavinidi. Naninidi kebu tamu ꞌadi ꞌeba veꞌetobodaga. \v 24 \x + \xo 5:24 \xt Kolos 3:5\x*Egavo i miaveꞌitubamaga Iesu Keliso taiadi, taunidi yadi nuanua matatabuna wata bunu ꞌana nuanua sakoidi, ꞌakonadi i bailedi, ꞌwa da vo i da tutufwasedi Keliso ꞌana ꞌai lagalagana ꞌwaineye i da wafa. \v 25 Mia ꞌivauna wata ꞌatumaina ꞌakonadi ta veluagadi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina ꞌwainega, i lubwaineda taunida ta na tauyeda yana nuanua ꞌwaidie i na veveimeyeda. \v 26 \x + \xo 5:26 \xt Fil 2:3\x*Kebu taunida ta na awaꞌaiꞌaida, kebu edavo ta na ꞌivelogilogidi yada sauluva ꞌwaidiega i na nunago i na nuasako, wata emiavo kebu ꞌwa na veꞌunumagigiediga. \c 6 \s1 Ma emiavo ꞌwa na veꞌivaivaita. \p \v 1 \x + \xo 6:1 \xt Mad 18:15\x*Ekwavo, ꞌida matatabuda tovetumaganavo, ꞌaiꞌedi tamu iada tamu sauluva sakoina ꞌwaineye i na beꞌuga, ꞌomi ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana nuanua ꞌadi toꞌidewadewa, bonami bikadiega tomogonina ꞌwa na kiavetonovi. Weꞌe ꞌomi taunimi ꞌwa na ꞌiꞌisaveꞌavinimi i na nunago sailubu ꞌwainega tamu sauluva sakoina ꞌwaineye ꞌomi wata ꞌwa na beꞌu. \v 2 \x + \xo 6:2 \xt Lom 15:1-2\x*ꞌAiꞌedi emiavo vita i na veluagadi ꞌwa na ꞌivaisedi. Yami ꞌaivaita ꞌwaidiega Keliso yana veimea ꞌwa na vematayakeyakeni. \v 3 Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi taunina i na awaꞌaiꞌaia i na vo, Yau tomogo bwaikiku,” weꞌe mogitana taunina tomogo-ꞌavoꞌavovo, yana vonanina ꞌana nogaya vekali. \v 4-5 \x + \xo 6:4-5 \xt 2 Kol 13:5; Lom 14:12\x*ꞌAitamogana ꞌaitamogana nagami taunimi yami sauluva ꞌwa na nuanidi nika ꞌami fata ꞌwa na ꞌasetadi ꞌatumaidi ꞌalo sakoidi. ꞌAiꞌedi ꞌatumaidi, ꞌami fata ꞌwa na fwausa naninidi ꞌwa ꞌidewadiga faifaidi. Wata kebu ꞌwa na vo, ꞌIma yama sauluva ꞌatumaiotogidi, emavo saiꞌafo,” weꞌe mogitana i lubwainemi ꞌaitamogana ꞌaitamogana taunina yana sauluva i na ꞌiꞌisaveꞌavinidi, weꞌe enavo yadi sauluva kumanina kebu ꞌadi toveimea. \p \v 6 \x + \xo 6:6 \xt 1 Kol 9:11,14\x*ꞌAiꞌedi aitoi yana tove i veve ꞌwaineye Yaubada yana Vona, tomogonina i lubwaineni yana tove i na ꞌivaiseni, naninidi ꞌatumaidi ꞌwaineye, ꞌwaidiega i na ꞌaivaita. \s1 ꞌAiꞌedi tamu avaꞌai ta na bakuliga, ꞌawaie wata ta na veluagai. \p \v 7 ꞌWa na venuaꞌivina-ꞌatumaiga, vona deꞌe ꞌwa na ꞌasetai. Kebu ꞌami fata Yaubada ꞌwa na vekalieni bega sauluva ꞌatumaidiega yami sakona ꞌwa na velubwasabwasadi. ꞌAiꞌedi aitoi tamu avaꞌai i na bakuliga, naninina ꞌawaie wata i na alai, wata baniꞌodi yada sauluva fwayefwayeye Yaubada i na tutulidi, ꞌatumaidi, wata ꞌatumaidi ꞌwaidiega, sakoidi, wata sakoidi ꞌwaidiega. \v 8 \x + \xo 6:8 \xt Ion 3:6, 6:63; Lom 8:13\x*ꞌAiꞌedi aitoi taunina yana nuanua sakoidi ꞌwaidie i na bakulaga, ꞌawaie vuagina i na veluagai wafaotoga. Weꞌe ꞌaiꞌedi aitoi taunina i na tauyeni ꞌAnuꞌanunu ꞌAtumaina yana nuanua i na ꞌiꞌidewadi, ꞌwa da vo bei i da bakula, vuagina i na veluagai mia ꞌatumaina wata miamia-vagaina. \v 9 \x + \xo 6:9 \xt 2 Tes 3:13; 1 Kol 15:58\x*Begaidi tutuya matatabuna ꞌwaidie ta na vevesauluva ꞌatumaina, ꞌaiꞌedi kebu ta na ꞌabiawa, ꞌawaie ꞌaiala ꞌana tutuye vuaga ꞌatumaidi ta na veluagadi. \v 10 Begaidi ꞌaiꞌedi egavo ta na ꞌisedi nuanuadi ꞌaivaita i lubwaineda matatabudi ꞌwaidie ta na vesauluva ꞌatumaina, weꞌe mogitana edavo Keliso yana ꞌAilaꞌa ꞌwaidie, ꞌida ma fueda ta vetumagana ꞌwaineye ta na ꞌiꞌivaisedi. \s1 Faulo yana veluꞌaseꞌase wata yana ꞌalanuai ꞌadi ꞌeba veꞌaꞌava. \p \v 11 Deꞌe bei yaku leta ꞌana tokiluma a voneni i ꞌailove, yau tauniku a na veꞌaꞌavai. ꞌWa na ꞌiseni nimaku, vona matadi bwaikidi a kilumidi. \p \v 12 \x + \xo 6:12 \xt Gal 5:11; Fil 3:18\x*Tomotoganidi i lulukakademi nuanuadi bunu ꞌaibobo ꞌwa na ꞌewai, taunidi ꞌadi subia ꞌaisena faifaina i nuanua, nuanuadi tomotoga i na awaꞌaiꞌaidi tomogodi ꞌadi veꞌetoboda ꞌadi vematayakayaka faifaidi. Bunu ꞌaibobo i awaveꞌatumaieniga fai kebu nuanuadi vita i na veluagai Keliso faifaina. ꞌAiꞌedi i da vo, Keliso i wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye bega aitoi i na vetumagana ꞌwaineye, yana vetumaganaꞌava ꞌwainega i na veꞌatumai Yaubada mataneye,” tomotoga fuedi i da nuasako vita i da veleveledi. Siwe i baila, kebu nuanuadi vita i na veluagai bega nuanuadi bunu ꞌaibobo. \v 13 Bunu ꞌaibobo i ꞌewai, siwe veꞌetoboda ꞌifwaidi kebu i da vevematayakeyakedi. Nuanuadi ꞌomi bunu ꞌaibobo ꞌwa na ꞌewai bega taunidi i na awaꞌaiꞌaidi i na vo, Yama vona ꞌwaidiega bunu ꞌaibobo i ꞌewai, taunidi yama tomotoga.” \v 14 \x + \xo 6:14 \xt Luk 14:27; Gal 2:20-21\x*Weꞌe yau, kebu tamu saiꞌafo tauniku a na awaꞌaiꞌaiku tamu avaꞌai faifaina, ꞌada Toveimea Iesu Keliso i wafa ꞌai lagalagana ꞌwaineye ꞌaiseotogina a na awaꞌaiꞌaia. Fai Keliso i wafa faifaiku ꞌai lagalagana ꞌwaineye, fwayafwaya ꞌana nuanua matatabuna a bailedi ꞌwa da vo a da wafa ꞌwaidiega, wata tomotoga fwayafwaya ꞌana nuanua ꞌwaidie bwaikina kebu nuanuadi yau, fai ꞌwa da vo wafawafaku. \v 15 \x + \xo 6:15 \xt 2 Kol 5:17\x*Voke bunu ꞌaibobo basenadi ta ꞌewai ꞌalo kebu, siwe kebu tamu avaꞌai. Weꞌe nani bwaikina Yaubada i ꞌiveꞌivauda ta vetuli. \v 16 Egavo Yaubada i ꞌiveꞌivaudiga faifaidi a veveluꞌui. Nuanuaku nuanua bikadi mia ꞌatumaina taiadi Yaubada i na veleveledi wata i na ꞌiꞌisanuakalikaliedi. A veveluꞌui tomotoganidi matatabudi faifaidi taunidi Yaubada yana ꞌAilaꞌa. \p \v 17 \x + \xo 6:17 \xt 2 Kol 4:10\x*Yaku vona ꞌana ꞌeba veꞌaꞌava. Yau Iesu yana tofolova, weꞌe ꞌana tovedumweꞌaiꞌai yadi bwaya tomogokuye i ꞌenoꞌenovi, begaidi kebu nuanuaku tamu wata aitoi taiadi ꞌa na veveꞌikwayekwayega ꞌalo yaku veimea i na awaobuobuyeni. \p \v 18 Ekwavo, ꞌida matatabuda Iesu ꞌana tovetumaganavo, a veveluꞌui faifaimi, nuanuaku ꞌada Toveimea Iesu Keliso ma yana nuakalikali i na vevesauluva ꞌatumaina ꞌwaimie. Vona mogitana yaku nuanua baniꞌodi. \p ꞌAsaꞌaiana baniꞌodi, \p Yau Faulo.