\id 1CO - Yakan Version - 1 Corinthians - Dietlinde Behrens - 18-AUG-04 \h 1 Korinto \toc1 Tagnaˈ sulat si Paul si meˈ aˈa Korintohin \toc2 1 Korinto \toc3 1 Korinto \mt1 Tagnaˈ sulat si Paul si meˈ aˈa Korintohin \imt1 Pahāti sabab tagnaˈ sulat si Paul si meˈ aˈa Korintohin \ip \it Puweblo Korinto inin, iye tamanan mahadje duk mabangsahan si tibuˈukan lahat Akayahin. Akaya inin laˈi si lahat inēnan Girik kuweˈitu. Si bihing tahik puweblo Korinto inin duk ekka meˈ kappal amban lahat seddili padungguˈ laˈi. Hangkan bantu lahat miyaˈan sabab meˈ pagdagangden duk sabab meˈ aˈanen paduhul teˈed si meˈ bayuˈ-bayuˈan pagadjak-adjakan duk si meˈ hinangan magduse. Ekka meˈ tuhan-tuhan sinumba weˈ de.\it* \ip \it Ekka meˈ Yahudi maglahat si puweblo miyaˈan. Niyaˈ meˈ langgalde duk tinuhut weˈ de āgamade Yahudihin.\it* \ip \it Bakas laˈi si Paul si puweblo miyaˈan. Iye hinangnen maghinang-hinang tolda. Saguwaˈ kahabaˈ ellew Sabtuˈ hap pī iye si langgal meˈ Yahudihin magusihat sabab Isa Almasi. Magusihat iye sampay si meˈ bangsa Girik. Dem dan tahun duk tengaˈ sa inin hinangan si Paulin laˈi si puweblo miyaˈan. Ujudnen ekka-ekka ne kahagad pu si Isa laˈi.\it* \ip \it Paglumikut ne si Paul billaˈi, pasōng magkaˈekka meˈ masandel pu si Isahin. Saguwaˈ niyaˈ meˈ gaˈi pagtewwaˈande. Hangkan ngandaˈak siye meˈ aˈa moˈo sulat pī pu si Paul laˈi si Epesus nilew iye sabab meˈ bayuˈan pagsaggaˈanden. Pagsangka si Paul sulatden, sinambag weˈ ne. Tuˈu si sulatne inin, sinambungan weˈ ne kēmon meˈ tinilewden.\it* \c 1 \p \v 1 Sulat inin amban aku si Paul. Amban bayaˈ Tuhan pineneˈ ku duk kawakilan ku weˈ Isa Almasi dinaˈak magmahalayak lapalnen. Duk sulat inin amban Sostenes isab, dambuwaˈ pungtinaˈite masandel pu si Isa Almasihin. \v 2 Pasampay kami sulat inin piyu si kaˈam meˈ pagtipunan meˈ sukuˈ si Tuhan luˈu si puweblo Korintohin, si kaˈam meˈ aˈa tapeneˈ weˈ Tuhanin hinangne meˈ aˈane sutsi peggeˈ pinagdambuwaˈ kaˈam duk Isa Almasi kuweˈ du isab kēmon aˈa mangampun pu si Isa Almasi amban meˈ kalahat-lahatanin. Si Isa Almasi hep Panuhutanden duk Panuhutanten bi isab. \v 3 Karayaw kaˈam ipat Samate bi Tuhanin duk Panuhutanten bi Isa Almasi. Karayaw isab pasanyangde dem ateybin. \s1 Magsukul si Paul \p \v 4 Luwal ku teˈed magsukul si Tuhan sabab lasa duk aseˈ Tuhan si kaˈamin peggeˈ sukuˈ pu si Isa Almasi ne kaˈam. \v 5 Peggeˈ sukuˈ pu si Almasi ne kaˈam, ekka kahāpan tekka si kaˈam, tahātibi ne teˈed meˈ toloˈnen, duk pandey ne isab kaˈam magusihat sabab toloˈnen. \v 6 Toloˈ sabab Isa Almasihin asal haget ne teˈed dem ateybi. \v 7 Hangkan hep jukup ne kahāpan pangurung Tuhan si kaˈamin sābubi mangagad-ngagad pabalik Panuhutanten bi Isa Almasi. \v 8 Pabasagne ne paˈin sandelbin ngeregseˈ ellew dambuli supaya asal gaˈ du niyaˈ dusebi bang tekka ellew papitu Isa Almasi, Panuhutanten bi ngahukum meˈ manusiyaˈin. \v 9 Asal pabasag Tuhanin sandelbin peggeˈ kapangandelan teˈed Tuhanin duk tapeneˈ kaˈam weˈ ne supaya kaˈam magdambuwaˈ duk Anaknen Isa Almasi, iye Panuhutanten bi. \s1 Magpaˈil meˈ masandel pu si Isa Almasi si Korintohin \p \v 10 Meˈ kapungtinaˈihanku, kaˈurungan ku kapatut weˈ Isa Almasi, Panuhutanten bi, hangkan junjungku si kaˈam, magsulut-sulut be kaˈam kēmon. Daˈa kaˈam magpaˈil-paˈil, saguwaˈ subey kaˈam magdambuwaˈ isun duk pamikil. \v 11 Hangkan inin tasubahatku, meˈ kapungtinaˈihanku, peggeˈ bakas ku kaˈakahan weˈ meˈ saweˈ si Kaloyahin weˈ magsaggaˈ koˈ kaˈam luˈu. \v 12 Hātinen, gaˈi magsaliˈ pamikilbin, peggeˈ niyaˈ kaˈam magpaˈin, “Aku inin nuhut si Paul.” Niyaˈ isab magpaˈin, “Aku inin nuhut Apollos.” Niyaˈ pe sinduwe paˈinde, “Aku inin nuhut si Petros.” Sinduwehin isab paˈinde, “Aku inin nuhut Almasi.” \v 13 Na, gaˈi hāp hinangbi iyan. Kuweˈ binahagiˈ-bahagiˈ Almasi. Sine teˈ bakas mamatey diyataˈ olom para si kaˈamin? Aku? Pinandi ke kaˈam tandaˈ weˈ kaˈam meˈ tindegku? \p \v 14 Magsukul ku teˈed si Tuhan weˈ gaˈ du niyaˈ seddili tapandiku luˈu luwal hadja si Kirispus duk si Gayus. \v 15 Hangkan gaˈ niyaˈ luˈu kapagpaˈin weˈ tapandite kaˈam duk kaˈam manjari meˈ tindegku. \v 16 Taˈessebku weˈ tapandiku beˈ isab si Estepanus duk meˈ anak-andanen. Saguwaˈ seddili amban siye gaˈ ne niyaˈ taˈessebku bakas tapandiku. \v 17 Peggeˈ gaˈ ku inin dinaˈak weˈ Almasi magpandi, saguwaˈ dinaˈak ku magmahalayak aka-aka mahāpin. Duk pagmahalayakkun dumaˈin bissā lalem ginunakun, peggeˈ bang ku ngangguna meˈ bissā lalem, kaw iye kasinnahan meˈ aˈahin meˈ bissāku malalemin duk gaˈi asipde inusihatku sabab kamatey Almasi diyataˈ olomin, manjari gaˈi siye taboˈoku sandel pu si Isa Almasi. \s1 Pu si Almasi takite balakat duk kataˈu Tuhanin \p \v 18 Bang inusihatan meˈ aˈahin sabab kamatey Isa Almasi diyataˈ olomin, paˈin meˈ aˈa tudju narkaˈin, weˈ kadupangan usihat miyaˈan. Saguwaˈ kite bi meˈ aˈa tudju surgaˈin, kataˈuhante bi weˈ tuˈu si usihat inin takite teˈed balakat Tuhanin. \v 19 Niyaˈ tasulat dem kitab, paˈin Tuhanin, \q1 “Pakaˈatanku kataˈu meˈ aˈa malalem kataˈunen, duk ānanku kataˈu meˈ aˈa malangkew pangadjiˈnen.” \m \v 20 Na, bang iye ne inin, saˈingge ne meˈ aˈa malalem kataˈunen? Saˈingge ne meˈ aˈa malangkew pangadjiˈnen? Saˈingge ne meˈ aˈa kinimmatan manusiyaˈ mapandey magsuˈalin? Gaˈ du niyaˈ gunane. Peggeˈ pinahāti weˈ Tuhanin weˈ kataˈu meˈ manusiyaˈin gaˈ niyaˈ gunane bang si iye. \p \v 21 Asal lalem teˈed kataˈu Tuhanin. Iye kabayaˈannen weˈ meˈ aˈahin gaˈi ngataˈu sabab Tuhanin pinalabey amban kataˈuden. Hangkan hep garaˈ Tuhanin timbulne meˈ makahagad si aka-aka mahāp minahalayak kamihin, bisan meˈ manggaˈi makahagadin paˈinde weˈ gaˈ koˈ niyaˈ kagunahan meˈ minahalayak kamihin. \v 22 Weˈey paˈinde gaˈ niyaˈ kagunahan minahalayak kamihin? Peggeˈ meˈ bangsa Yahudihin kabayaˈanden pinakitehan dahuˈ siye meˈ hinangan balakatan meke siye kahagad. Meˈ bangsa Girikin isab iye inapasden weˈ ngalalem kataˈuden. \v 23 Saguwaˈ kami, minahalayak kamihin Isa Almasi matey diyataˈ olom sabab duse meˈ manusiyaˈin. Meˈ Yahudihin bunsi si minahalayak kami inin duk meˈ dumaˈin Yahudihin isab paˈinde weˈ gaˈ koˈ niyaˈ guna minahalayak kami inin. \v 24 Saguwaˈ bang si meˈ aˈa tapeneˈ Tuhanin hinangne meˈ aˈanen, Yahudi ke siye atawa bangsa seddili, kahagad siye weˈ tuˈu pu si Almasi inin takite teˈed balakat Tuhanin duk kataˈune malalemin. \v 25 Peggeˈ bisan paˈin meˈ aˈahin weˈ gaˈ niyaˈ kagunahan hininang Tuhanin panimbulne kitehin, saguwaˈ pasōng pe teˈed kataˈu Tuhanin amban kataˈu meˈ manusiyaˈin kēmon. Duk bisan pe magpaˈin meˈ aˈahin weˈ lamma Tuhanin peggeˈ matey du Isa Almasi diyataˈ olom, saguwaˈ gaˈ niyaˈ aˈa balakatan amban iye. \p \v 26 Na, meˈ kapungtinaˈihanku, essebun bi bang saˈingge pagaˈabin masa gaˈ pe kaˈam tapeneˈ weˈ Tuhanin. Kulang du kaˈam malangkew pangadjiˈnen, kulang du kaˈam taga kapatutin, duk kulang du kaˈam mabangsahanin. \v 27 Saguwaˈ pagtuˈuran weˈ Tuhanin pineneˈ meˈ kinimmatan meˈ aˈa weˈ gaˈ niyaˈ kataˈunen supaya kaˈiyaˈ-iyaˈan du meˈ aˈa maniyaˈ kataˈunen. Duk pineneˈ isab weˈ Tuhanin meˈ kinimmatan meˈ aˈa weˈ gaˈ niyaˈ basagnen supaya kaˈiyaˈ-iyaˈan du meˈ aˈa maniyaˈ basagnen. \v 28 Tapeneˈ weˈ Tuhanin meˈ diniyawaˈan meˈ aˈa si dunyahin, meˈ inudjiˈden, meˈ pinaˈinde gaˈ niyaˈ kagunahannen, supaya kataˈuhan meˈ aˈahin weˈ ine-ine kimmatande mahalgaˈ, bang si Tuhan gaˈ niyaˈ halgaˈne. \v 29 Hātine inin gaˈ niyaˈ aˈa kapagabbu sabab dine si matahan Tuhan. \v 30 Saguwaˈ pinagdambuwaˈ kaˈam weˈ Tuhanin duk Isa Almasi, duk Almasihin hininang weˈ Tuhanin poˈon kataˈuten. Sabab Isa Almasi hangkan kinimmatan bentel kite weˈ Tuhanin. Hinangne isab kite meˈ aˈane duk paluwasne kite amban hukuman duseten. \v 31 Hangkan hep kuweˈ pinaˈin dem kitabin, “Sasuku mabayaˈ magabbuhin, subey iye magabbu sabab meˈ bakas tahinang Tuhanin.” \c 2 \s1 Usihat sabab Almasi ilansang diyataˈ olomin \p \v 1 Na aku, meˈ kapungtinaˈihanku, tagnaˈku piyu magmahalayak si kaˈam aka-aka mahāp amban Tuhanin, gaˈ ku ngangguna meˈ bissā lalem atawa meˈ bissā meˈ aˈa malangkew pangadjiˈden. \v 2 Tiggelanku luˈu si kaˈam pagtuˈuranku weˈ gaˈ niyaˈ seddili usihatku si kaˈam luwal hadja sabab Isa Almasi duk labi ne sabab kamateyne diyataˈ olomin. \v 3 Hangkan hep pagtekkaku luˈu si kaˈam, lamma ku, duk kebba-kebbahan ku peggeˈ talew ku kaw gaˈi tahinangku pangandaˈakan Tuhan akuhin. \v 4 Duk sakaliˈ ne ku magusihat si kaˈam, gaˈ ku missā kuweˈ meˈ aˈa mapandey mamissā-missā miyaˈan ngangguna kataˈu manusiyaˈ, saguwaˈ kahumatan kaˈam weˈ ku sabab balakat Niyawa Tuhanin hangkan ne kaˈam kahagad. \v 5 Sandel kaˈam dumaˈin sabab kataˈu manusiyaˈin saguwaˈ sabab balakat Tuhanin. \s1 Kataˈu Tuhanin \p \v 6 Saguwaˈ bang si meˈ aˈa asal basag ne sandelde si Tuhanin, lalem du isab panoloˈku si siyehin. Saguwaˈ kataˈu ginunakun dumaˈin kuweˈ kataˈu si babew dunya inin duk dumaˈin kuweˈ kataˈu meˈ taga kapatut magbayaˈ si dunya inin. Magtamanan du kapatutden. \v 7 Meˈ usihatku miyaˈan sabab meˈ garaˈ Tuhan manggaˈ kinataˈuhan manusiyaˈin. Gaˈ pe dunya inin pinapanjari, tapikil ne weˈ Tuhanin bang saˈingge ne duk kite bi tapī si surgaˈ. \v 8 Saguwaˈ meˈ magbayaˈ tuˈu si dunyahin, gaˈ tahātide pikilan Tuhanin peggeˈ bang tahātide inin, gaˈ siˈ miyaˈan daˈakde ilansang diyataˈ olom Isa Almasi, mabalakatan magbayaˈin. \v 9 Saguwaˈ tasulat dem kitab, pinaˈin, “Niyaˈ panyap Tuhanin para si meˈ malasa si iyehin. Pinanyapne inin gaˈ niyaˈ aˈa bakas makakitene, atawa makakalene. Gaˈ niyaˈ bisan bakas makapikilne.” \v 10 Saguwaˈ kite bi, pinakataˈu inin si kite bi weˈ Niyawa Tuhanin. Peggeˈ Niyawa Tuhanin, kataˈuhanne kēmon-kēmonin, kataˈuhanne bisan meˈ pikilan Tuhan malalemin. \v 11 Upama, gaˈ niyaˈ ngataˈuhan dem pikilan aˈahin luwal iye dihananne. Damikkiyan isab gaˈ niyaˈ ngataˈuhan dem pikilan Tuhanin luwal Tuhanin duk Niyawa Tuhanin. \v 12 Pamikil pangurung Tuhan si kitehin bi dumaˈin hadja kuweˈ pamikil manusiyaˈ tuˈu si dunyahin, saguwaˈ pinatennaˈ weˈ Tuhanin si kite bi Niyawanen supaya kataˈuhante bi kēmon meˈ pinasukuˈne si kitehin bi. \p \v 13 Bang kami magusihat, gaˈi guna kami kataˈu amban manusiyaˈin. Saguwaˈ iye inusihat kamihin meˈ panoloˈ Niyawa Tuhan si kamihin. Duk panoloˈ mabennal amban Niyawa Tuhanin iye inusihat kami si meˈ aˈa palaˈihan Niyawa Tuhanin. \v 14 Aˈahin bang gaˈ laˈi si iye Niyawa Tuhanin, gaˈi tayimaˈne usihat amban Niyawa Tuhanin. Gaˈi tahātine usihat miyaˈan. Bang si iye, gaˈ miyaˈan niyaˈ gunane peggeˈ subey dahuˈ Niyawa Tuhanin laˈi si aˈa miyaˈan meke tahātine. \v 15 Saguwaˈ aˈa palaˈihan Niyawa Tuhanin, tahātine kēmon-kēmonin bang hāp ke atawa laˈat. Saguwaˈ aˈa palaˈihan Niyawa Tuhanin, gaˈi iye tahāti weˈ meˈ aˈa gaˈi palaˈihan Niyawa Tuhanin. \v 16 Hangkan kite bi gaˈi tahāti weˈ meˈ aˈahin, peggeˈ pamikilten bi kuweˈ pamikil Almasihin. Tasulat hep dem kitab, pinaˈin, \q1 “Gaˈ niyaˈ aˈa ngataˈuhan bang ine dem pikilan Tuhanin. Duk gaˈ isab niyaˈ makajari noloˈan iye.” \c 3 \s1 Meˈ daraˈakan Tuhanin \p \v 1 Meˈ kapungtinaˈihanku, kaluˈuku si kaˈam matuˈuhin, gaˈ ku kapagusihat si kaˈam usihat lalem kuweˈ usihatku si meˈ aˈa palaˈihan Niyawa Tuhanin. Usihatku si kaˈamin kuweˈ si meˈ aˈa manuhut napsuden. Gaˈ pe basag sandelbi pu si Isa Almasihin; kuweˈ kaˈam dalil meˈ mākanak baˈahu inanakan. \v 2 Pagusihatku si kaˈamin kuweˈ dalil magpaˈinum gatas ku si kaˈam peggeˈ gaˈi pe kaˈam makajari pinakan kinakan tuwas. Hātinen gaˈi lalem meˈ usihatku si kaˈamin peggeˈ gaˈi kaˈam makahāti bang lalem toloˈkun. Duk bisan sampay maˈin masi pe kaˈam gaˈi makahāti meˈ toloˈ malalemin, \v 3 peggeˈ tinuhut pe weˈ bi hatulan meˈ aˈa matuˈu si dunyahin. Niyaˈ kaˈam magkimbū, niyaˈ kaˈam magsasaˈ. Tandaˈ ne iyan weˈ tinuhut weˈ bi napsubin kuweˈ meˈ aˈa manggaˈi manuhut Tuhanin. \v 4 Bang niyaˈ kaˈam magpaˈin, “Si Paul iye tinuhutkun,” sinduwehin magpaˈin, “Bang aku, si Apollos iye tinuhutkun,” magsaggaˈ-sinaggaˈ pe kaˈam kuweˈ meˈ aˈa manggaˈi manuhut Tuhanin. \p \v 5 Weˈ sine teˈ si Apollos duk sine teˈ ku, hangkan kami hinangbi meˈ panuhutanbin? Kami inin duwangan meˈ daraˈakan Tuhanin du hadja. Inusihatan kaˈam weˈ kami hangkan kaˈam sandel pu si Isa Almasi. Hininang hadja weˈ kami pangandaˈakan Tuhan si kami dangan-danganin. \v 6 Dalil meˈ aˈa magtanem jambangan kami, aku kuweˈ mananem bigi jambanganin duk Apollos kuweˈ manataˈan iyehin. Saguwaˈ Tuhanin du mamasulig jambanganin. \v 7 Hangkan hep dumaˈin malangkewin mananemin duk manataˈan tinanemin. Saguwaˈ iye malangkewin Tuhanin, peggeˈ iye mamasulig jambanganin. \v 8 Gaˈ niyaˈ pagbiddaˈan aˈa mananemin duk aˈa manataˈan tinanemin. Si ellew dambuli saliˈ-saliˈ du siye tumbasan Tuhanin si hinang tahinangden dangan-dangan. \v 9 Kami duk Apollos magtabang maghinang si Tuhan. Maghinang kami para si kahāpanbi hangkan kaˈam dalil likus Tuhan paghinangan kamihin. \p Duk kaˈam dalil lumaˈ pinahinang weˈ Tuhanin du isab. \v 10 Aku dalil kaˈurungan kapandeyan weˈ Tuhanin maghinang lumaˈin. Hininang weˈ ku panenggehan meˈ olom lumaˈin. Hātinen aku dehellu magusihat si kaˈam sabab Isa Almasihin. Seddili isab mangahinang lumaˈin laˈi diyataˈ bakas hininangkun. Saguwaˈ meˈ mangahinang lumaˈin subey pahatul-hatulde pangahinangden. \v 11 Tuˈu si lumaˈ hininang inin, si Isa Almasi dalil panenggehan meˈ olomin. Iye hadja, gaˈ niyaˈ seddili. Hātinen, Isa Almasi hadja subey pangandelanten. \v 12 Meˈ mangahinang lumaˈin magseddili-seddili panyap ginunaden. Hātinen meˈ panoloˈden dumaˈin saliˈ halgaˈnen. Dalilnen niyaˈ siye ngangguna meˈ panyap mahalgaˈ duk hunit magkaˈat kuweˈ bulawan atawa pilak atawa meˈ palmata mahalgaˈ. Niyaˈ isab ngangguna meˈ panyap mura eggas kuweˈ kayu duk kuhun duk sayirap. \v 13 Si pasōngan bang tekka ne ellew pangahukum Isa Almasi meˈ aˈahin, kataˈuhan du iyan bang ine panyap ginuna dangan-danganin, bang hāp ke atawa laˈat. Kataˈuhan du peggeˈ sinuleyan kēmon kuweˈ pinalabey dem ebbut. \v 14 Bang panyap ginuna aˈahin gaˈi eggas, hātinen panoloˈnen hāp, makasangka aˈa miyaˈan kahāpan amban Tuhan. \v 15 Saguwaˈ bang panyap ginuna aˈahin eggas, hātinen panoloˈnen laˈat, lugiˈ iye, gaˈi iye makasangka kahāpan. Timbul du iye, saguwaˈ kuweˈ iye aˈa lumuwas hadja amban lumaˈne maˈeggasin. \v 16 Gaˈi ke kataˈuhanbi weˈ kaˈam meˈ masandel pu si Isa Almasihin kuweˈ lumaˈ patennaˈan Tuhanin duk Niyawa Tuhanin patennaˈ diyalemanbi? Bugtuˈ kataˈuhanbi inin. \v 17 Hangkan hep bang niyaˈ aˈa makaˈatan patennaˈan Tuhanin, asal aˈa iyan magkaˈat du weˈ Tuhanin. Peggeˈ patennaˈan Tuhanin sutsi. Duk kaˈam ne patennaˈannen. \p \v 18 Daˈa kaˈam madupang dibi. Bang niyaˈ aˈa luˈu diyalemanbi pamikilne si dinen weˈ lalem kataˈunen si bistahan meˈ aˈa manggaˈi manuhut Tuhanin, hāp pe bang ngababbal iye si kimmatande supaya hadja tepe si iye kataˈu amban Tuhanin. \v 19 Peggeˈ kataˈu meˈ aˈa si dunya inin gaˈ niyaˈ gunane bang si bistahan Tuhan. Tasulat hep dem kitab, pinaˈin, “Amban Tuhanin puˈunne meˈ aˈa malalem kataˈuden kuweˈ ngaleppas dide.” \v 20 Tasulat isab dem kitab, pinaˈin, “Kataˈuhan Tuhanin weˈ gaˈ niyaˈ kagunahan meˈ bistahan meˈ aˈa malalem kataˈuden.” \v 21 Hangkan hep subey gaˈ niyaˈ kaˈam magabbu weˈ kaˈam tindeg sine-sine ne luˈu manusiyaˈ. Kēmon-kēmonin pinasukuˈ weˈ Tuhanin si kaˈam para si kahāpanbi. \v 22 Kami duk Apollos duk si Petros isab, hininang kami weˈ Tuhanin meˈ daraˈakanbi para si kahāpanbi du. Duk bisan pe dunya inin duk kēmon maˈumantag si pasōnganin, duk meˈ maˈumantag kuweˈitu inin, duk bisan kaˈellum duk kamatey, kēmon inin pinasukuˈ si kaˈam weˈ Tuhanin para si kahāpanbi du. \v 23 Saguwaˈ essebun bi, kaˈam sukuˈ pu si Almasi. Almasi isab sukuˈ si Tuhan. \c 4 \s1 Meˈ kawakilan Almasihin \p \v 1 Kami duk Apollos subey kami kimmatanbi meˈ daraˈakan Isa Almasi. Pinasukuˈ si kami weˈ Tuhanin magpahāti meˈ toloˈne manggaˈ pinakataˈune matuˈuhin. \v 2 Aˈa bakas pinasukuˈan hinang weˈ amunen, subey teˈed iye kapangandelan weˈ hinangne du hinang pangandaˈakan iyehin. \v 3 Aku gaˈi ku gagal bang paˈinbi weˈ kapangandelan ku atawa gaˈi. Gaˈi ku gagal bang ine paˈin meˈ aˈa sinduwehin. Bisan aku, gaˈi ku magpaˈin bang kapangandelan ke ku atawa gaˈi. \v 4 Bisan gaˈ niyaˈ kataˈuhanku sāˈku, dumaˈin inin pureba weˈ gaˈ niyaˈ sāˈku. Almasihin ngalaboˈan aku hukumanin. \v 5 Hangkan daˈa sallaˈun bi saweˈbin samantaˈan gaˈi pe tekka waktu pangahukumin. Bang tekka ne balik Panuhutanten bi Isa Almasi ngahukum du iye. Akane du meˈ bakas hinangan meˈ aˈa tinapukanden. Akane du isab meˈ sinakap meˈ aˈa dem ateyden. Manjari sanglitan Tuhanin du meˈ aˈahin sabab tahinangden dangan-dangan. \p \v 6 Meˈ kapungtinaˈihanku, tinaˈat weˈ ku dikun duk Apollos, supaya kaˈam mintang si kami duk taˈayabi bang ine hāti pinaˈin inin, “Daˈa kaˈam palabi amban tasulat dem kitabin.” Gaˈi hāp bang palangkewbi dambuwaˈin bu diyawaˈanbi dambuwaˈin. \v 7 Weˈey paˈinbi weˈ langkew kaˈam amban meˈ sinduwehin? Weˈ dumaˈin ke Tuhanin mangurungan kaˈam meˈ maniyaˈ si kaˈamin? Na, weˈey kaˈam magabbu kuweˈ asal di si kaˈam, bu paˈin pangurung Tuhan du hatiˈ hadja si kaˈam. \p \v 8 Kannalbi weˈ gaˈi ne kaˈam subey māku ine-ine amban Tuhanin peggeˈ paˈinbi weˈ luˈu ne si kaˈam kēmon-kēmonin. Kannalbi weˈ basag ne teˈed sandelbi si Tuhanin duk kaˈam meˈ nakuraˈ ne dem pagbayaˈan Tuhanin, bu kami, meˈ kawakilanin, gaˈ pe. Hāp siˈ bang toˈo weˈ asal nakuraˈ ne kaˈam supaya isab kami tumuhut si kaˈam magnakuraˈ. \v 9 Hangkan inin paˈinku peggeˈ tapikilku weˈ kami meˈ kawakilanin pinadiyawaˈ teˈed weˈ Tuhanin amban kēmon meˈ aˈahin. Kuweˈ kami meˈ aˈa hinukum pinapatey dem kaˈekkahan aˈa duk kēmon aˈahin duk sampay meˈ malaˈikatin takitede kami. \v 10 Asal makaˈulaliˈ. Kami meˈ kawakilanin, babbal koˈ kami peggeˈ nuhut kami Isa Almasi. Bu kaˈam, taˈu koˈ teˈed kaˈam peggeˈ nuhut kaˈam pu si Isa Almasi. Paˈinde gaˈ koˈ niyaˈ basag kami bu kaˈam basag koˈ. Udjiˈde kami, saguwaˈ kaˈam pudjide. \v 11 Bisan sampay kuweˈitu, luwal kami magsandal inusan duk lekkakan. Andang ne meˈ semmek kamihin. Daran kami pinapeddiˈan duk gaˈ niyaˈ patetegan kami. \v 12 Lubagan kami maghinang duk niyaˈ kaˈelluman kami. Bang kami suknaˈan aˈa, pākuhan kami siye ledjikiˈ si Tuhan. Bang kami binasade, sandalan kami hadja. \v 13 Bang kami bissā-bissāhande, hāp panambung kami si siyehin. Sampay maˈin pangimmatde kamihin kuweˈ hadja kami seggik diyawaˈ bettisde. \p \v 14 Dumaˈin hangkan sulatku inin pamaˈiyaˈku kaˈam, saguwaˈ panoloˈku kaˈam peggeˈ kuweˈ ne kaˈam meˈ anakku kalasahanku manamal. \v 15 Peggeˈ bisan pe ibuhan meˈ guru manoloˈan kaˈam sabab Isa Almasihin, dambuwaˈ du hadja samabin. Kemuwebi magdambuwaˈ duk si Isa Almasi, aku ne kuweˈ samabin sabab aku tagnaˈ mangakahan kaˈam sabab aka-aka mahāpin. \v 16 Hangkan hep peggeˈ aku samabin, junjungku si kaˈam, lekkatun bi addatkun. \v 17 Iye inin sababnen hangkan daˈakku ne piyu si Timoteo supaya kaˈam taˈu ngalekkat addatkun. Kalasahanku iye duk kuweˈ ne iye anakku peggeˈ taboˈoku iye sandel pu si Isa Almasi. Kapangandelan teˈed iye. Paˈessebanne du kaˈam bang subey saˈingge kawul-piˈil meˈ aˈa manuhut Isa Almasihin. Kuweˈ iyan isab kawul-piˈilkun kemuwe nuhut ku Isa Almasi. Duk iye isab iyan panoloˈku si meˈ masandel pu si Isa si meˈ kalahatan papīhankun. \p \v 18 Na, niyaˈ kaˈam luˈu langkew ateybin peggeˈ kannalbi weˈ gaˈi ne ku piyu nindew kaˈam. \v 19 Saguwaˈ piyu du ku si kaˈam mura bang amban bayaˈ Tuhan du, duk kataˈuhanku du iyan bang bennal luˈu balakat Tuhanin si meˈ aˈa malangkew ateyne iyan atawa bang ekka hadja bissāde. \v 20 Peggeˈ bang aˈahin asal pagbayaˈan Tuhanin, kataˈuhan du weˈ bennal inin dumaˈin hadja sabab bissānen, saguwaˈ sabab meˈ hinanganne mahāpin takite balakat Tuhanin. \v 21 Na, inggehin kabayaˈanbi? Bang gaˈi pindahanbi hinanganbin, piyu ku ngalegga kaˈam. Saguwaˈ bang pindahanbi du, hāp du ku si kaˈam duk pakitehanku lasakun si kaˈam. \c 5 \s1 Sabab aˈa magjinahin \p \v 1 Na, niyaˈ suwi-suwi meˈ aˈahin takaleku weˈ niyaˈ koˈ luˈu si kaˈam maghinang laˈat lella duk dende. Bisan meˈ aˈa manggaˈi manuhut Tuhanin gaˈi makatawakkal maghinangan kuweˈ hininangne iyan. Aˈa iyan koˈ magdambuwaˈ duk siˈitnen, iye bakas anda samanen. \v 2 Bu langkew pe ateybin. Subey siˈ kaˈam suse sabab hinangan aˈa masumbang iyan duk subey iye patahalaˈbi amban pagtipunanbin. \v 3 Aku, bisan ku tala amban kaˈam, saguwaˈ kuweˈ du ku luˈu si kaˈam, peggeˈ luwal kaˈam tapikilku. Peggeˈ kaˈurungan ku kapatut weˈ Isa Almasi hangkan kalaboˈanku ne hukuman aˈa magduse iyan, kuweˈ asal luˈu du ku si kaˈam. \v 4 Inin subey hininangbin. Magtipun kaˈam luˈu duk kimmatanun bi weˈ luˈu du ku isab magtuhut duk kaˈam. Duk kimmatanun bi isab weˈ kapatut Panuhutanten bi, si Isa, luˈu du si kaˈam. \v 5 Ubus amban kapatut Panuhutanten bi sōnganun bi aˈa magduse iyan si antanan nakuraˈ seyitanin duk barannen bininasa, supaya timbul du niyawanen bang pitu ne Panuhutanten bi Isa Almasi, ngahukum meˈ manusiyaˈin. \p \v 6 Gaˈi tewwaˈ bang kaˈam malangkew dibi. Kataˈuhanbi hep eliˈan inin, pinaˈin, “Da puddut pasulig makapasulig tibuˈukan addunin.” Meˈ maghinangan malaˈatin kuweˈ pasulig miyaˈan peggeˈ bang niyaˈ bisan dangan hadja maghinangan laˈat ujud katimboˈohan sinduwehin. \v 7 Hangkan subey ne ānanbi pasulig maˈandang miyaˈan, hātinen meˈ malaˈat hininangbin duk ne gaˈ niyaˈ laˈat luˈu si kaˈam. Bang hinangbi inin, kuweˈ ne kaˈam dalil addun baˈahu gaˈ sinagetan pasulig. Kataˈuhanku weˈ asal sutsi ne kaˈam peggeˈ sandel ne kaˈam pu si Isa Almasi. Si Isa Almasi hep matey pamuwas meˈ duseten bi, duk iye dalil bili-bili sinumbaliˈ meˈ Yahudihin bang baytu Kādjaˈan Pangesseban Palabey Tuhanin. \v 8 Hangkan hep peggeˈ sandel kite pu si Isa Almasi, subey ne lebbahante addatte malaˈatin duk meˈ hinangante magdusehin. Duk subey ne hāp teˈed addatten bi duk subey dambūs-būs ateyten nuhut toloˈ mabennalin. \p \v 9 Dem sulat bakas pinaboˈohanku si kaˈamin, paˈinku laˈi, “Daˈa kaˈam magbagay duk meˈ aˈa magjina.” \v 10 Dumaˈin hāti pinaˈinkun weˈ gaˈi kaˈam daˈakku magtuhut duk meˈ aˈa manggaˈi manuhut Almasihin, meˈ magjinahin, meˈ manapsuhanin, duk meˈ panangkewin, atawa meˈ manumba meˈ tuhan-tuhanin. Peggeˈ bang inin hātinen, na, subey ne kaˈam gaˈ tuˈu dem dunya meke tahinangbi. \v 11 Saguwaˈ iye hāti pinaˈinkun, daˈa kaˈam magtuhut-tuhut duk aˈa magpaˈin weˈ pagkasibi iye sandel pu si Isa Almasi bu hinangannen magjina, atawa magnapsuhan alataˈ saweˈnen atawa magsumba tuhan-tuhan, atawa ngalimut-limutan saweˈne, atawa maglangohan, atawa nangkew. Daˈa kaˈam bisan pasumbayaˈ mangan si meˈ aˈa sa iyan. \v 12-13 Bang meˈ aˈa manggaˈi masandel pu Isa Almasihin, dumaˈin sukuˈku ngaliling siye. Tuhanin mangahukum siyehin. Saguwaˈ pagkasibi masandel pu si Isa Almasi magtipunin, sukuˈbi ngaliling siye. Peggeˈ tasulat hep dem kitab, pinaˈin, “Patahalaˈun bi amban kaˈam aˈa maghinangan malaˈatin.” \c 6 \s1 Sabab meˈ palkalaˈ \p \v 1 Na, inin sabab meˈ palkalaˈbin. Weˈey teˈ bang niyaˈ pagsaggaˈanbi duk pagkasibi masandel pu si Isa Almasihin, pī kaˈam maghukum si aˈa gaˈi sandel pu si Isa Almasi? Weˈey gaˈi boˈobi pī si meˈ aˈa sukuˈ si Tuhanin duk siye mangahukum kaˈamin? \v 2 Gaˈi ke kataˈuhanbi weˈ si ellew dambuli, kite bi meˈ sukuˈ si Tuhanin mangahukum manusiyaˈin? Na, bang kite bi mangahukum meˈ aˈahin si ellew dambuli, makajari ne kaˈam ngahukum meˈ palkalaˈbi madikiˈin. \v 3 Kataˈuhanbi ke isab weˈ bisan meˈ malaˈikatin hukumte bi du si pasōngan? Na, lagiˈ ne bang meˈ palkalaˈ si dunya kuweˈitu inin subey hukumte. \v 4 Hangkan bang niyaˈ meˈ palkalaˈbi duk meˈ pagkasibin, weˈey pe boˈobi pī hinukum si meˈ aˈa gaˈ niyaˈ lamudde si kite bi meˈ masandel pu si Isa Almasihin? \v 5 Subey kaˈam iyaˈ! Weˈ gaˈ ne teˈed niyaˈ luˈu si kaˈam meˈ masandel pu si Isahin bisan dambuwaˈ taˈu ngahukum kaˈam bang niyaˈ pagsaggaˈanbi? \v 6 Saguwaˈ kaˈam, iye bahanbin moˈo meˈ palkalaˈbin dinaˈak hinukum si meˈ aˈa gaˈi bisan sandel pu si Isa Almasi. \p \v 7 Weˈey teˈ kaˈam pī mabayaˈ hinukum? Iye ne iyan salaˈbin! Hāp pe siˈ imananbi hadja bang niyaˈ ngalaˈat kaˈam atawa ngaliba kaˈam. \v 8 Saguwaˈ kaˈam ne iye mangahinang laˈatin duk mangalibahin, bu hinangbi pe inin si meˈ pagkasibi masandel pu si Isahin. \v 9 Gaˈi ke kataˈuhanbi weˈ meˈ aˈa maghinangan malaˈatin gaˈi sumakup dem pagbayaˈan Tuhanin? Hangkan hep pikil-pikilun bi teˈed inin duk kaˈam gaˈi salaˈ. Sasuku magjina atawa numba meˈ tuhan-tuhan atawa ngabayaˈan anda saweˈne atawa maghinangan laˈat duk pagkasine lella atawa dende, gaˈi siye sumakup dem pagbayaˈan Tuhanin. \v 10 Damikkiyan meˈ manangkewin atawa manapsuhanin atawa palalangohin atawa mamissā-missāhan saweˈnen atawa mangalaˈugan saweˈnen supaya taˈeddoˈne panyapnen, gaˈi siye sumakup dem pagbayaˈan Tuhanin. \v 11 Matuˈuhin niyaˈ kaˈam kuweˈ miyaˈan hinanganbin. Saguwaˈ kuweˈitu sinutsi ne kaˈam, inānan ne dusebin. Tahinang ne kaˈam meˈ aˈa Tuhanin. Kinimmatan ne kaˈam bentel weˈ Tuhanin sabab tahinang Panuhutanten bi Isa Almasi duk sabab balakat Niyawa Tuhanten bi. \s1 Subey gunabi baranbin pamahadjebi Tuhanin \p \v 12 Na, inin sabab napsu baranten. Kaw niyaˈ luˈu magpaˈin, “Makajari hinangku ine-ine kabayaˈanku basta gaˈi ku ngalanggalan saraˈ.” Toˈo iyan, saguwaˈ gaˈi kēmon kinabayaˈanbi hininangin makahāp kaˈam. Bang paˈinku, “Makajari hinangku ine-ine kabayaˈanku,” toˈo iyan, saguwaˈ gaˈi ku mabayaˈ tinagi si hinangkun. \v 13 Kaw isab niyaˈ seddili luˈu magpaˈin, “Kinakanin hininang para inisi dem betteng duk bettengin hininang para pangisihan kinakan.” Toˈo iyan, saguwaˈ gaˈi subey tapikilte weˈ subey duhulante napsu baranten. Si pasōngan gaˈ ne niyaˈ kagunahan bettengin duk kinakanin hangkan pinakaˈatan weˈ Tuhanin du kaduwe. Daˈa kaˈam magpaˈin weˈ magjina hadja kite peggeˈ iye iyan kabayaˈan baranten. Peggeˈ dumaˈin hangkan hinang Tuhanin baranten duk tagunate pagjina saguwaˈ duk tapudjite bi Isa Almasi duk tapaghinang kite si iye. Duk ipat Isa Almasi isab baranten. \v 14 Pinakellum weˈ Tuhanin Panuhutanten bi Isa Almasi amban kamateynen duk si pasōngan pakellumne du isab kite bi balik weˈ balakatne mahadjehin. \p \v 15 Kataˈuhanbi du weˈ kite bi meˈ masandel pu si Isa Almasihin, meˈ baranten bi dalil panyap baran Almasihin. Gaˈi tewwaˈ bang aˈa kinimmatan panyap baran Almasihin ne paˈulid pī si dende dupang. \v 16 Gaˈi ke kataˈuhanbi weˈ bang lellahin paˈulid pī si dende dupang magdambuwaˈ baran ne siye? Tasulat hep dem kitab, pinaˈin, “Bang lellahin duk dendehin magulid, magdambuwaˈ baran ne siye.” \v 17 Saguwaˈ bang patuhut kite pu si Isa Almasi, magdambuwaˈ ateyten duk ateynen. \p \v 18 Amey-amey pakalehun bi, daˈa teˈed kaˈam magjina peggeˈ laˈatan teˈed duse iyan. Sinduwe dusehin gaˈi du makaˈine baran aˈahin, saguwaˈ bang aˈahin magjina magduse iye si di barannen. \v 19 Weˈ gaˈi ke kataˈuhanbi weˈ baranbin dalil lumaˈ patennaˈan Niyawa Sutsihin, iye pinangurung Tuhan si kaˈamin duk mapatennaˈ dem baranbin? Dumaˈin kaˈam dapuˈ baranbin saguwaˈ Tuhanin. \v 20 Kuweˈ binelli kaˈam weˈ ne duk hunit pamayedannen supaya kapuwasan dusebin. Hangkan subey gunabi baranbin pamahadjebi Tuhanin. \c 7 \s1 Sabab magella duk maganda \p \v 1 Na, pasal bakas tinilewbi si aku dem sulatbin, iye inin sambungku si kaˈamin. Hāp isab bang lellahin gaˈi maganda. \v 2 Saguwaˈ peggeˈ iyuˈ kuweˈitu ekka lella duk dende magkahinangan laˈat, gam pe kaˈam dangan-dangan magella atawa maganda. \v 3 Duk meˈ maglewlekebinihin subey tuhutde kinabayaˈan elladen atawa andaden. Gaˈi hāp bang lellahin gaˈi paˈulid si andanen atawa bang andahin gaˈi bayaˈ bang ulidan ellanen. \v 4 Peggeˈ dendehin dumaˈin iye magbayaˈ si di barannen saguwaˈ ellanen. Damikkiyan isab lellahin dumaˈin iye magbayaˈ si di barannen saguwaˈ andanen. \v 5 Daˈa taggahanun bi kinabayaˈan ellabin atawa andabin. Luwal bang asal pagisunanbi weˈ gaˈi dahuˈ kaˈam magulid supaya kaˈam kapangampun-ngampun teˈed. Saguwaˈ meˈ piyem bahangi hadja. Ubus magulid ne kaˈam balik duk kaˈam gaˈi sassat seyitanin peggeˈ kaw gaˈi tasandalbi bayaˈbin. \p \v 6 Manjari, paˈinku weˈ makajari kaˈam maganda atawa magella, saguwaˈ dumaˈin weˈ daˈakte kaˈam. \v 7 Bang siˈ makajari, kabayaˈankun hep weˈ kaˈam kuweˈ akuhin gaˈi maganda. Saguwaˈ magseddili paggaraˈ Tuhan si dangan-danganin; gaˈi magsaliˈ pinasukuˈ Tuhan si meˈ aˈahin. \p \v 8 Na, kaˈam meˈ subulin duk meˈ budjangin duk meˈ baluhin, iye inin paˈinku si kaˈam. Hāp bang kaˈam kuweˈ akuhin gaˈi maganda atawa magella. \v 9 Saguwaˈ bang gaˈi tasandalbi bayaˈbin, maganda kaˈam atawa magella kaˈam. Hāp pe kaˈam maganda amban magtiksaˈ kaˈam luˈu nandalan bayaˈbin. \p \v 10 Si meˈ maglewlekebinihin isab niyaˈ daˈakku si kaˈam. Duk dumaˈin hadja amban aku pangandaˈakan inin saguwaˈ amban Panuhutanten bi Isa Almasi. Paˈinne hep weˈ dendehin subey gaˈi ambananne ellanen. \v 11 Saguwaˈ bang niyaˈ dende bakas ngambanan ellane, subey iye gaˈi magella si seddili atawa subey iye balik si ellanen duk maghāp duk iye. Lellahin isab subey gaˈi timananne andanen. \p \v 12 Na, si kaˈam meˈ sinduwehin, niyaˈ isab bissāku si kaˈam duk bissā inin amban aku hadja, dumaˈin amban Isa Almasi. Bang upama niyaˈ luˈu maglewlekebini, lellahin sandel ne pu si Isa Almasi bu andanen gaˈi, bang mabayaˈ du andanen padambuwaˈ pe si iye, na, daˈa timananne andanen. \v 13 Bang upama dendehin isab masandel pu si Isa Almasihin bu ellanen gaˈi, bang mabayaˈ du ellanen padambuwaˈ pe si iye, na, daˈa iye makatiman si ellanen. \v 14 Peggeˈ kaˈam masandel pu si Isa Almasihin, bisan ellabin atawa andabin gaˈi sandel pu si Isa Almasi, kuweˈ du siye sukuˈ si Tuhanin peggeˈ magdambuwaˈ du kaˈam. Duk meˈ anakbin kuweˈ du isab sukuˈ si Tuhanin. Peggeˈ bang gaˈi inin toˈo, na, meˈ anakbin kuweˈ anak meˈ aˈa manggaˈi manuhut Tuhanin. \v 15 Saguwaˈ bang upama asal gaˈi ne mabayaˈ padambuwaˈ si kaˈam ellabi atawa andabi manggaˈi masandel pu si Isahin, gaˈ niyaˈ naggahan kaˈam. Gaˈi kaˈam kapagduse bang magtiman kaˈam, peggeˈ dumaˈin amban bayaˈbi saguwaˈ amban bayaˈde du. Kabayaˈan Tuhanin weˈ sanyang hadja kaˈam duk gaˈi magsasew. \v 16 Duk gaˈi du kabugtuˈanbi weˈ taboˈo pe sandel pu si Isa Almasi ellanen weˈ andane masandelin atawa andanen weˈ ellane masandelin duk iye timbul. \s1 Daˈa pindahanun bi pagaˈabin \p \v 17 Inin pamiˈatku si kēmon pagtipunan meˈ masandel pu si Isa Almasihin. Ine-ine pinasukuˈ weˈ Tuhan si kaˈamin duk bang saˈingge pagaˈabin tagnaˈ panuhutbi Isa Almasihin, daˈa ne pindahanun bi. \v 18 Bang upama aˈahin andang ne taˈislam gaˈ pe iye sandel pu si Isa Almasi, na, gaˈi subey ānanne tandaˈ magislamin. Duk bang aˈahin gaˈ pe taˈislam bu sandel ne iye pu Isa Almasi, na, gaˈi iye subey magislam. \v 19 Peggeˈ bisan kite magislam atawa gaˈi, gaˈi inin mahalgaˈ. Saguwaˈ iye mamahalgaˈin bang hinangte meˈ pangandaˈakan Tuhanin. \v 20 Dumaˈin iye subey inapasten bi weˈ pinda pagaˈaten bi amban pagaˈate bi tagnaˈ panuhutte bi Isa Almasihin. \v 21 Bang banyagaˈ kew bu sandel ne kew pu si Isa Almasi, ambat ne bisan kew banyagaˈ. Saguwaˈ bang makajari ne kew pinaluwas, hāp isab. Subey ne kew paluwas. \v 22 Bang niyaˈ banyagaˈ nuhut Isa Almasi, bisan iye banyagaˈ, iye matoˈohin aˈa luhaya iye si pagmatahan Almasi. Damikkiyan bisan bang aˈahin dumaˈin banyagaˈ tagnaˈ panuhutne Almasihin, kimmatan Almasi iye banyagaˈne. \v 23 Ilekkat kaˈam weˈ Tuhanin amban amubi dusehin duk langkew pangalekkatne kaˈamin. Hangkan daˈa kaˈam pabanyagaˈ si aˈa saguwaˈ pabanyagaˈ kaˈam si Tuhan. \v 24 Hangkan hep meˈ kapungtinaˈihanku, saˈingge-saˈingge pagaˈabin tagnaˈ panuhutbi Isa Almasihin, daˈa ne pindahanun bi duk pateteg kaˈam si Tuhan. \s1 Sabab meˈ budjangin duk meˈ subulin duk meˈ baluhin \p \v 25 Na, bang pasal meˈ budjangin atawa meˈ subulin gaˈ niyaˈ pamiˈatku amban Isa Almasi. Saguwaˈ akahante kaˈam bang ine tapikilkun sabab ininen. Aku inin bakas kaˈaseˈan weˈ Tuhanin hangkan kapangandelan meˈ bissākun. \v 26 Bang si pikilanku, hāp pe bang aˈahin gaˈi magella atawa maganda. Peggeˈ kuweˈitu inin ekka ne meˈ kasusehante bi. \v 27 Bang niyaˈ ne andabi, daˈa timananun bi andabin. Bang gaˈ niyaˈ andabi, na, daˈa ne kaˈam batang maganda. \v 28 Saguwaˈ bang kaˈam maganda, gaˈi du kaˈam kapagduse. Duk meˈ budjangin isab bang magella gaˈi du siye kapagduse. Hangkan paˈinku weˈ pasōng hāp bang gaˈi kaˈam maganda atawa magella peggeˈ kabayaˈankun gaˈi ne talabeybi meˈ kasusehan meˈ aˈa taga anda atawa taga ellahin. \p \v 29 Meˈ kapungtinaˈihanku, iye hāti pinaˈinku miyaˈan, weˈ gaˈi du kite bi tiggel tuˈu si dunya. Hangkan tinagnaˈan maˈin, meˈ taga andahin, iye subey dehellu pinikilden hinangde para si Panuhutanten bi Isa Almasi. Meˈ hinanganne para pu Almasihin subey kuweˈ hinangan aˈa bang gaˈ niyaˈ andane. \v 30 Damikkiyan isab meˈ magdukkahin, subey gaˈi luwal tapikilde pagdukkaden. Meˈ magkēgin, subey gaˈi luwal tapikilde pagkēgden. Meˈ magbelli-bellihin isab, subey gaˈi kimmatande weˈ di si siye meˈ bakas tabellide miyaˈan. \v 31 Duk bisan ine-ine hinangte tuˈu si dunya, subey kimmatante weˈ gaˈi du tantu mahalgaˈ si kite peggeˈ kēmon si dunya inin palabey du hadja. \p \v 32 Kabayaˈankun weˈ gaˈ niyaˈ makaˈalal kaˈam maghinang si Tuhan. Lellahin bang gaˈ niyaˈ andane, iye tapikilnen hinangne si Panuhutanin Isa Almasi, bang saˈingge ne duk Almasi kasulutan si hinangnen. \v 33 Saguwaˈ bang niyaˈ andane, iye tapikilnen kaˈelluman anak-andanen peggeˈ kabayaˈannen weˈ andanen kasulutan si iye. \v 34 Hangkan duwe pinikilnen, bang saˈingge panulutne Tuhanin duk bang saˈingge panulutne andanen. Damikkiyan isab dende manggaˈ niyaˈ ellanen, iye hadja tapikilnen maghinang si Tuhan duk bang saˈingge ne duk Tuhanin kasulutan si iye. Pangurungne dinen dambūs-būs si Tuhan. Saguwaˈ dende taga ellahin, iye tapikilnen meˈ hinangan si anak-ellanen peggeˈ kabayaˈannen weˈ kasulutan ellanen si iye. \p \v 35 Paˈinku inin peggeˈ bayaˈ kaˈam tabanganku, dumaˈin weˈ bayaˈ kaˈam pahunitanku. Kabayaˈankun weˈ hinangbi sasuku mapatutin duk maghinang kaˈam dambūs-būs si Tuhan hadja. \p \v 36 Na, inin pasal budjang sōng laˈunan. Bang matettoˈanen paˈinne weˈ gaˈi patut bang gaˈi iye pinaˈellahan bu budjangin mabayaˈ du isab taga ella, na, subey ne iye pinaˈellahan. Gaˈ du niyaˈ duse matettoˈanen. \v 37 Saguwaˈ bang aˈahin kabugtuˈanne dem ateyne weˈ subey gaˈi magella anakne budjangin bu gaˈ du niyaˈ nganggagahan iye gaˈi dinaˈak pinaˈellahan anaknen saguwaˈ amban bayaˈne hadja gaˈi magella anaknen, na, hāp isab hinanganne miyaˈan. \v 38 Hap bang paˈellahanne anaknen saguwaˈ mas pasōng hāp bang gaˈi paˈellahanne. \p \v 39 Dendehin gaˈi makajari magella si lella seddili samantaˈan ellum ellanen. Saguwaˈ bang matey ne ellanen makajari iye magella balik si lella kinabayaˈannen. Saguwaˈ subey lella miyaˈan sandel isab pu si Isa Almasi kuweˈ iyehin. \v 40 Saguwaˈ bang si pikilanku, hāp pe iye gaˈi magella balik duk kahagadku weˈ pikilanku inin amban Niyawa Tuhanin. \c 8 \s1 Sabab kinakan sinōngan si meˈ tuhan-tuhanin \p \v 1 Na, pasal mangan sinumbaliˈ bakas sinōngan weˈ meˈ aˈa si meˈ tuhan-tuhan sinumbaden. Toˈo bakas pinaˈinbin weˈ kataˈuhante bi du, weˈ meˈ tuhan-tuhande inin gaˈ niyaˈ balakatde. Saguwaˈ bayuˈan kinataˈuhanbi iyan malangkew ateybi peggeˈ meˈ saweˈbi sinduwehin gaˈi kataˈuhande inin. Gaˈi makatabang saweˈten bang langkew ateyten saguwaˈ luwal bang malasa kite si saweˈten, iye iyan makabasag sandelde si Tuhanin. \v 2 Bang pikil aˈahin ekka ne kataˈuhanne, hātinen gaˈi pe kataˈuhanne teˈed. \v 3 Saguwaˈ bang aˈahin asal kalasahanne teˈed Tuhanin, kimmatan Tuhanin aˈa miyaˈan weˈ sukuˈ si iye. \p \v 4 Manjari pasal pamangan sinumbaliˈ bakas sinōngan si meˈ tuhan-tuhanin, sa bakas pinaˈinku si kaˈam dehelluhin, kataˈuhante bi du weˈ meˈ tuhan-tuhande iyan dumaˈin du Tuhan toˈo duk kataˈuhante bi weˈ dambuwaˈ-buwaˈ du hadja Tuhan mabennalin. \v 5 Bisan paˈin aˈahin weˈ niyaˈ tuhan-tuhande diyataˈ langit duk tuˈu si dunya duk bisan ekka pagtuhanande sa iyan, \v 6 saguwaˈ bang si kite bi, dambuwaˈ-buwaˈ du hadja Tuhanin, iye Samaten bi duk iye magpapanjari kēmon-kēmonin. Iye mangurungan kite umulin supaya tapahadjete iye tiggelante maˈellumin. Duk dambuwaˈ du hadja Panuhutanten bi, si Isa Almasi. Kēmon-kēmonin pinapanjari weˈ Almasi sabab kapatutne amban Tuhanin duk Almasi sababnen hangkan kite bi kaˈurungan umul. \p \v 7 Saguwaˈ niyaˈ meˈ pagkasite bi masandel pu si Isa Almasihin, gaˈ pe kataˈuhande weˈ gaˈ niyaˈ balakat meˈ tuhan-tuhanin. Peggeˈ tagam siye matuˈuhin si meˈ tuhan-tuhan miyaˈan, hangkan bang siye kuweˈitu mangan kinakan bakas sinōngan si meˈ tuhan-tuhan, kannalde asal sumakup pe siye numba si tuhan-tuhan miyaˈan. Manjari sasew dem pikilanden; kannalde kapagduse ne siye bang siye makaˈakan kinakan bakas sinōngan si meˈ tuhan-tuhan. \v 8 Saguwaˈ dumaˈin hep kinakanten makaboˈo kite si Tuhanin. Gaˈ niyaˈ kinakan bang gaˈi kakante makakulang kahāpante si pagmatahan Tuhanin, atawa bang kakante makapasōng kahāpante si pagmatahan Tuhanin. \p \v 9 Saguwaˈ bisan ne kaˈam makajari mangan kinakan ine-ine, pahatul-hatul hadja kaˈam kaw sabab pamanganbin niyaˈ meˈ pagkasibi gaˈi pe basag sandelde si Tuhanin kapagduse sababbi. \v 10 Bang upama niyaˈ dangan saweˈbi ngite kaˈam mangan dem lumaˈ panumbahan meˈ tuhan-tuhanin. Kataˈuhanbi weˈ gaˈi du toˈo meˈ tuhan-tuhan miyaˈan duk gaˈi du kaˈam numba siye, saguwaˈ awam saweˈbi miyaˈan sabab inin. Manjari hatu batukanne kaˈam duk pī isab iye mangan bisan du paˈinne weˈ magduse iye bang hinangne miyaˈan. \v 11 Matey Isa Almasi para si kahāpan pungtinaˈibi malamma sandelne miyaˈan. Saguwaˈ peggeˈ paˈinbi weˈ makajari kaˈam mangan kinakan miyaˈan, taboˈo si kalaˈatan aˈa miyaˈan sababbi peggeˈ paˈinbi weˈ gaˈi makaˈine bang kaˈam mangan kinakan miyaˈan. \v 12 Sabab hininangbi miyaˈan kapagduse kaˈam teˈed pu Isa Almasi, peggeˈ kapagduse kaˈam si pungtinaˈibi malamma sandelne miyaˈan. Sasew ne iye dem pikilanne peggeˈ tapikilne weˈ bakas magduse iye. \v 13 Hangkan hep, bang aku jānnen hangkan kapagduse pagkasiku masandel pu si Isahin peggeˈ mangan ku sinumbaliˈ, na, gaˈi ne ku teˈed mangan sinumbaliˈ tiggelanku maˈellumin, basta gaˈi hadja kapagduse pagkasikun. \c 9 \s1 Meˈ patut hininang aˈa kawakilanin \p \v 1 Aku inin, samunsayaˈku maghinang ine-ine kabayaˈanku. Bakas ku kawakilan weˈ Isa Almasi dinaˈak magmahalayak lapalnen. Asal bakas paguwaˈ iye si aku duk takiteku iye duk mataku inin. Duk sandelbi miyaˈan kaˈujudan paghinangku para pu Isa Almasihin. \v 2 Bisan paˈin meˈ sinduwehin weˈ gaˈ ku kawakilan weˈ Isa Almasi, saguwaˈ bang kaˈam maluˈu si Korintohin, kataˈuhanbi weˈ asal kawakilan ku. Kaˈam ne teˈed purebakun weˈ aˈa kawakilan ku peggeˈ nuhut ne kaˈam pu si Isa Almasi sababku. \p \v 3 Bang ku bistiga meˈ aˈa sabab meˈ hinangkun, iye inin sambungku si siyehin: \v 4 Weˈ gaˈ ke niyaˈ kapatutku makipakan duk makipaˈinum si meˈ aˈa inusihatankun? \v 5 Gaˈ ke niyaˈ kapatutku maganda si dende sandel pu si Isa duk moˈone si meˈ palengnganankun kuweˈ hininang sinduwe meˈ kawakilanin? Kuweˈ iyan du hep isab hininang meˈ pungtinaˈi si Isa lellahin duk hininang si Petrosin. \v 6 Na, pikilun bi isab inin. Kami ke hadja duk Barnabas subey maghinangin duk niyaˈ kaˈelluman kami? Bu sinduwehin tinangdanan weˈ bi? \v 7 Upama, niyaˈ ke sundalu si armi gaˈi inurungan paggastune? Niyaˈ ke aˈa magtinanemin gaˈ niyaˈ kapatutne mangan buwaˈ meˈ tinanemnen? Duk aˈa magipat hayepin, gaˈ ke niyaˈ kapatutne ngeddoˈ bahagiˈnen? \p \v 8 Dumaˈin hadja amban addatte bi manusiyaˈin hangkan kataˈuhante bang ine mapatut si meˈ aˈa maghinangin, saguwaˈ bisan kitabin, saliˈ du isab pinaˈin dem kitabin sabab inin. \v 9 Tasulat hep dem saraˈ pinangurung Tuhan pu si Musahin, pinaˈin, “Daˈa pugungun bi behe sapiˈ magdiˈik paleybin.” Kannalbi sapiˈin ke hadja kagagalan Tuhanin pamissāne inin? \v 10 Atawa hatu pinaˈinne miyaˈan sabab kite bi. Bugtuˈ sabab kite bi meˈ sinulat miyaˈan. Aˈa magbadjaˈin duk aˈa magpaganihin maghinang siye peggeˈ ngase-ngase siye weˈ niyaˈ bahagiˈ si siye. \v 11 Kami inin bakas magusihat si kaˈam lapal Tuhanin. Ibatan aˈa magtanem miyaˈan, kuweˈ kami bakas magtanem lapal Tuhanin dem pikilanbi. Hangkan patut kami gastuhanbi. \v 12 Bang sinduwe meˈ magtoloˈ si kaˈamin patut gastuhanbi, pasōng ne kami asal patut gastuhanbi. \p Saguwaˈ gaˈ kami māku amban kaˈam bisan kami taga kapatut māku. Magsandal hadja kami kasigpitan supaya gaˈ niyaˈ makabembel aka-aka mahāp sabab Isa Almasihin. \v 13 Bugtuˈ kataˈuhanbi weˈ meˈ aˈa maghinang dem langgal mahadje laˈi si Awrusalamin, kēmon gastude para si kinakanden pangurung amban langgal miyaˈan. Duk meˈ imam manōngan hayep pagkuluban si Tuhanin, binahagiˈan du siye isi hayep pagkulubanin. \v 14 Damikkiyan isab meˈ aˈa magmahalayak aka-aka mahāpin, iye pangandaˈakan Isa Almasihin weˈ subey siye ginastuhan weˈ meˈ makahagad si aka-aka mahāp minahalayakden. \p \v 15 Saguwaˈ aku inin, bisan ku patut teˈed māku amban meˈ aˈa inusihatankun, gaˈ ku bakas māku suweldo si hinangkun. Duk dumaˈin hangkan inin sulatku si kaˈam weˈ supaya ku urunganbi. Hāp pe ku matey, daˈa bang māku si kaˈam, peggeˈ bang ku makasangka suweldo amban kaˈam, na, gaˈi ne ku kapagabbu weˈ maghinang ku si kaˈam bisan ku gaˈi sinuweldohan. \v 16 Gaˈi ku makajari magabbu sabab pagmahalayakku aka-aka mahāpin peggeˈ hinang inin asal pangandaˈakan Isa Almasi aku, duk gaˈi makajari bang gaˈi hinangku. Asal laˈat teˈed matekka si akuhin bang gaˈi mahalayakku aka-aka mahāpin. \v 17 Bang aku siˈ mameneˈ hinangku inin, na, patut ku sinuweldohan. Saguwaˈ hangkan inin hinangku, dumaˈin amban bayaˈku saguwaˈ peggeˈ pinasukuˈ hinang inin si aku weˈ Tuhanin duk pinangandel inin weˈ ne si aku. \v 18 Na, ine pamayed akuhin? Pamayed akuhin inin, makajari ku magmahalayak aka-aka mahāpin gaˈi binayedan bisan ne ku taga kapatut māku gastu. \p \v 19 Aku inin kapagbayaˈku si diku, dumaˈin du ku banyagaˈ sine-sine. Saguwaˈ bisan ne kuweˈ miyaˈan, kimmatanku dikun banyagaˈ meˈ aˈahin kēmon supaya ekka aˈa taboˈoku nuhut Isa Almasi. \v 20 Hangkan hep bang ku magtuhut duk meˈ Yahudihin, tuhutku meˈ addat Yahudihin supaya siye kahumatanku sandel pu si Isa Almasi. Duk bisan gaˈi subey tuhutku saraˈ si Musahin, iye tinuhut meˈ bangsa Yahudihin, tuhutku hadja supaya niyaˈ siye meˈ manuhut saraˈ si Musahin kahumatanku sandel pu si Isa Almasi. \v 21 Bang ku isab magtuhut duk meˈ aˈa dumaˈin Yahudihin, na, gaˈi ne tuhutku addat meˈ Yahudihin. Iye tinuhutkun addat meˈ aˈa dumaˈin Yahudihin supaya siye kahumatanku sandel pu si Isa Almasi. Bisan ku gaˈi nuhut saraˈ āgama meˈ Yahudihin, masi du ku nuhut saraˈ Tuhanin peggeˈ tinuhut weˈ ku pangandaˈakan Isa Almasihin. \v 22 Bang ku magtuhut duk meˈ manggaˈi mabasag sandelde pu si Isa Almasihin, pasaliˈku dikun si siye, supaya siye taboˈoku duk ngabasag sandelden. Kēmon bayuˈ-bayuˈan aˈa inusihatankun, pasaliˈku dikun si siye supaya niyaˈ du paˈin siye kahumatanku sandel pu si Isa Almasi duk siye timbul. \p \v 23 Hangkan inin hinangku supaya palatag teˈed aka-aka mahāp sabab Isa Almasihin, duk supaya ku kabahagiˈan kahāpan pananggup dem aka-aka mahāpin. \v 24 Bugtuˈ kataˈuhanbi du weˈ bang maglakkesan magubas ekka mamagubasin; saguwaˈ dendangan du hadja mangandaˈagin duk iye makaˈeddoˈ kahāpanin. Na, kaˈam isab meˈ masandel pu si Isa Almasihin, kuweˈ meˈ aˈa maglakkesan magubas miyaˈan maggeˈes supaya ngandaˈag, subey kaˈam maggeˈes nuhut Tuhanin supaya kaˈam makasangka kahāpan amban Tuhan si pasōngan. \v 25 Meˈ aˈa mabayaˈ mamatuk magubasin, magmahil dahuˈ siye duk gaˈi ne ūtande kabayaˈanden. Hinangde inin supaya siye ngandaˈag duk pinahadje. Pamahadje siyehin inurungan siye likung hininang duk dawen kayu duk gaˈi layun. Saguwaˈ kite bi meˈ masandel pu si Isa Almasihin, pinahadje du kite bi, duk kahāpan pangurung si kitehin bi layun salama-lama. Hangkan gaˈi ūtante bi kabayaˈanten bi. \v 26 Hangkan aku, kuweˈ ku aˈa mamagubasin. Pabentel ku tudju pī peggeˈ niyaˈ apasku. Duk bang ku magusihat si meˈ aˈa, kuweˈ ku isab aˈa mapandey magsuntukin, kahabaˈ iye nuntuk tewwaˈ. Duk aku kahabaˈ ku missā luwal tewwaˈ binissākun. \v 27 Kuweˈ aˈa magsuntukin tiksaˈku barankun duk gaˈi teˈed ūtanku napsu baranku inin, kaw aku mamagusihat si meˈ aˈahin, aku pe manggaˈi tinayimaˈ Tuhanin. \c 10 \s1 Sessaˈ sabab meˈ tuhan-tuhan \p \v 1 Meˈ kapungtinaˈihanku, paˈessebante kaˈam bang ine talabey meˈ kapapuˈanten bi meˈ Yahudihin masa paglengngande manuhut si Musa awwalley. Kalandungan siye kēmon weˈ inalak, tandaˈ weˈ nuhut Tuhanin si siye. Palipag siye isab kēmon magbettis si tengngaˈ tahik ēnande Tahik Peyatin duk gaˈ du niyaˈ umantag si siye. \v 2 Dalilnen kuweˈ bakas siye kēmon tapandi dem inalak duk dem tahik duk iye miyaˈan tandaˈin weˈ siye meˈ tindeg si Musa. \v 3 Kēmon siye mangan kinakan pinangurung weˈ Tuhanin. \v 4 Duk ininum isab weˈ de boheˈ pinangurungne si siyehin, peggeˈ kēmon siye kapanginum boheˈ mapaguwaˈ amban dem batuhin. Duk hāti batu miyaˈan, Almasihin, peggeˈ laˈi Almasi nuhut-nuhutan siye. \v 5 Saguwaˈ bisan kuweˈ miyaˈan panabang Tuhan si siyehin, kaˈekkahanden gaˈ kasulutan Tuhanin si meˈ hinanganden; hangkan hep ekka siye matey laˈi dem lahat makagindew-gindew miyaˈan. \p \v 6 Na, meˈ maˈumantag si siye miyaˈan subey pamintangante bi supaya kite bi gaˈi napsuhan maghinang laˈat kuweˈ siye miyaˈan. \v 7 Daˈa kite bi numba limbagan tuhan-tuhan kuweˈ hinangande sinduwehin masaley. Tasulat hep dem kitab sabab hinangande miyaˈan, pinaˈin, “Meˈ aˈahin ningkoloˈ mangan duk nginum pamahadjede tuhan-tuhanden. Ubus miyaˈan kuwat siye mansak duk maghinang laˈat.” \v 8 Daˈa kite bi magjina kuweˈ hinangande sinduwehin masaley. Sabab pagjinaden niyaˈ siye duwempūˈ duk tellu ngibu mamateyin dem da ellew hadja. \v 9 Daˈa kite bi magduse pinagtuˈuran, panuleyante Tuhanin bang bennal ke kite leggane. Hininang inin weˈ meˈ kapapuˈante bi sinduwehin masaley duk ekka siye matey tigtuk sawe. \v 10 Daˈa isab kite bi muhun sabab ine-ine garaˈ Tuhan si kitehin bi, kuweˈ hinangande sinduwehin masaley. Hangkan hep pinapatey siye weˈ malaˈikat mamoˈo kamateyin. \p \v 11 Hangkan kēmon miyaˈan umantag si siye supaya mintang meˈ aˈahin. Duk tasulat isab inin dem kitab supaya kite bi gaˈi maghinangan kuweˈ siye miyaˈan peggeˈ sōng kiyamat ne dunyahin. \p \v 12 Hangkan bang niyaˈ luˈu aˈa paˈinne weˈ basag du sandelne si Tuhanin, subey iye pahatul-hatul kaw iye bessuwang taboˈo weˈ sassat bu kapagduse ne iye. \v 13 Kēmon bayuˈan sassat matekka si kaˈamin, iye du isab meˈ sassat matekka si kēmon manusiyaˈin. Saguwaˈ kapangandelan teˈed Tuhanin, hangkan gaˈi kaˈam pasagadanne sinassat bang gaˈi tasandalbi peggeˈ bang tekka sassatin tabangan Tuhanin du kaˈam duk tasandalbi sassat miyaˈan duk supaya kaˈam lumuwas amban miyaˈan. \p \v 14 Hangkan hep, meˈ bagayku kinalasahankun, halliˈanun bi teˈed numba meˈ tuhan-tuhan. \v 15 Kaˈam iyan meˈ aˈa taˈu mikil. Hangkan pikil-pikilun bi teˈed pinaˈinku si kaˈam inin bang tumuˈun ke atawa gaˈi. \v 16 Bang kite bi magtipun-tipun pangessebante bi kamatey Isa Almasihin, ininumte bi dem sawanin iye bakas kite magpasalamat si Tuhanin, tandaˈ miyaˈan weˈ magdambuwaˈ ne kite duk Almasi sabab lahaˈne mabuˈusin. Damikkiyan pan kinepak-kepakin. Kakante pan miyaˈan, tandaˈ weˈ sukuˈ pu si Almasi ne kite. \v 17 Peggeˈ dambuwaˈ du hadja panin bisan kite bi ekka, kuweˈ dambuwaˈ du hadja kite bi peggeˈ pagtupedante bi pan dambuwaˈ miyaˈan. \p \v 18 Payamanun bi addat bangsa Israˈilin. Meˈ mamangan kinakan sinōngan si Tuhanin patuhut isab ngisbat Tuhanin. Bang sa īˈ, hātinen weˈ meˈ aˈa mamangan meˈ sinōngan si meˈ tuhan-tuhanin patuhut isab numba tuhan-tuhan miyaˈan. \v 19 Ine hāti pinaˈinku inin? Hātinen ke weˈ toˈo ellum meˈ tuhan-tuhanden duk kinakan sinōngan si siyehin niyaˈ gunane? \v 20 Dumaˈin! Saguwaˈ iye hāti pinaˈinkun, weˈ meˈ sinōngan si meˈ tuhan-tuhanin, sōngande si seyitan dumaˈin si Tuhan. Duk gaˈi ku mabayaˈ weˈ magtuhut kaˈam duk meˈ seyitanin. \v 21 Bang kaˈam magtipun mangan duk nginum pangessebanbi kamatey Isa Almasihin, gaˈi kaˈam makajari patuhut isab mangan duk nginum meˈ bakas sinōngan meˈ aˈa si meˈ tuhan-tuhanden. Peggeˈ bang kaˈam mangan miyaˈan, kuweˈ du kaˈam magtuhut ne duk meˈ seyitanin. \v 22 Batang sunggud-sunggudte ke Tuhanin? Weˈ basag kite amban iye? \p \v 23 Niyaˈ meˈ aˈa magpaˈin, “Makajari hinang kami ine-ine kabayaˈan kamihin.” Toˈo iyan, saguwaˈ gaˈi du kēmon hāp, duk gaˈi du kēmon makabasag sandel aˈahin si Tuhan. \v 24 Daˈa pikilte kahāpanten saguwaˈ subey pikilte kahāpan saweˈten. \p \v 25 Makajari kaˈam mangan sinumbaliˈ ine-ine pinabellihan si tiyanggi. Saguwaˈ daˈa kaˈam magtilew bang bakas sinōngan ke miyaˈan si meˈ tuhan-tuhan duk samunsayaˈbi mangan, \v 26 peggeˈ tasulat hep dem kitab, pinaˈin, “Dunyahin duk kēmon bayuˈ-bayuˈan dem dunyahin, Tuhanin dapuˈnen.” \p \v 27 Bang upama niyaˈ aˈa gaˈi sandel pu si Isa Almasi matik kaˈam mangan duk mabayaˈ kaˈam pī, makajari kakanbi ine-ine bettadanne kaˈam. Saguwaˈ daˈa kaˈam magtilew-tilew bang bakas sinōngan ke miyaˈan si meˈ tuhan-tuhan duk samunsayaˈbi mangan. \v 28-29 Saguwaˈ bang upama niyaˈ magpaˈin weˈ laˈuk miyaˈan bakas sinōngan si tuhan-tuhan, na, daˈa kakanun bi sabab aˈa mangakahan kaˈamin. Bang upama kitene kaˈam manganne, ngasasew dem pikilannen, paˈinne makapagduse kaˈam. Kaw niyaˈ kaˈam magpaˈin, “Weˈey ku subey gaˈi mangan bang sabab aˈa mamura masasew dem pikilannen hadja. \v 30 Bang pagsalamatanku du si Tuhan kinakankun, weˈey ku subey sabit aˈa bu bakas du miyaˈan pagsalamatanku.” \p \v 31 Na, inin sambungkun si bakas pinaˈinbi miyaˈan. Ine-ine hinangbi, mangan ke kaˈam atawa nginum, subey hinangbi hadja supaya tapudji Tuhanin. \v 32 Daˈa hinangun bi ine-ine bang sallaˈ si meˈ Yahudihin atawa si meˈ aˈa bangsa seddilihin atawa si meˈ pagkasibi masandel si Tuhanin. \v 33 Batukanun bi ku. Ine-ine hinangku, paggeˈesanku nulut siye kēmon, peggeˈ dumaˈin pinikilkun kahāpankun saguwaˈ kahāpan meˈ aˈahin kēmon, supaya siye timbul amban hukuman duseden. \c 11 \p \v 1 Hangkan hep meˈ kapungtinaˈihanku, batukanun bi ku kuweˈ akuhin batukanku isab Isa Almasi. \s1 Sabab magturung bang nambahayang \p \v 2 Asal sanglitante kaˈam peggeˈ luwal ku taˈessebbi duk tinuhut du weˈ bi meˈ panoloˈku si kaˈam matuˈuhin. \v 3 Saguwaˈ niyaˈ pe kabayaˈanku tahātibi. Pagkōkan meˈ lellahin kēmon Almasi. Meˈ lellahin pagkōkan andaden duk Tuhanin pagkōkan Almasihin. \v 4 Bang kaˈam magtipun dem langgalbi bu niyaˈ lella sōng ngampun atawa magpalataˈ bissā Tuhanin, bang iye magturung, hātinen gaˈi pagaddatanne Almasi, iye pagkōkannen. \v 5 Saguwaˈ dendehin bang ngampun iye atawa magpalataˈ bissā Tuhanin dem langgal bu gaˈi iye magturung, hātinen gaˈi pagaddatanne ellanen, iye pagkōkannen. Dende iyan gaˈi du magbiddaˈ duk dende bakas magurut. \v 6 Bang dendehin gaˈi bayaˈ magturung dem langgal, na, gam pe kultihanne kōknen. Saguwaˈ peggeˈ asal makaˈiyaˈ-iyaˈ bang dendehin magurut atawa magkulti kōk, na, subey iye magturung. \v 7 Saguwaˈ lellahin gaˈi subey magturung peggeˈ pinapanjari lellahin neppu Tuhanin duk takite si iye kapatut Tuhanin, saguwaˈ si dendehin takite kapatut lellahin. \v 8 Peggeˈ tagnaˈ pamapanjari Tuhan manusiyaˈin, dumaˈin lellahin pinapanjari amban baran dendehin, saguwaˈ dendehin pinapanjari amban baran lellahin. \v 9 Duk dumaˈin hangkan pinapanjari lellahin sabab dendehin, saguwaˈ pinapanjari dendehin supaya saweˈanne lellahin. \v 10 Hangkan dendehin subey magturung supaya kataˈuhan meˈ malaˈikatin weˈ magbayaˈ si iye ellanen. \v 11 Saguwaˈ bisan ne kuweˈ miyaˈan, bang kite bi meˈ masandel pu si Isa Almasihin, gaˈi makajari bang lellahin hadja atawa dendehin hadja, saguwaˈ subey ne paˈin lellahin duk dendehin magtabang-tinabang. \v 12 Peggeˈ bisan ne tagnaˈley dendehin pinapanjari amban baran lellahin, saguwaˈ kuweˈitu lellahin inanakan du weˈ dendehin. Duk kēmon-kēmonin amban Tuhanin du. \p \v 13 Na, pikilun bi si dibi bang patut ke bang dendehin ngampun si Tuhan dem pagtipunan bu gaˈi iye magturung. \v 14 Kataˈuhante bi weˈ kemuwe tagnaˈ makaˈiyaˈ-iyaˈ bang lellahin magtahaˈ kōk, \v 15 saguwaˈ bang dendehin, mannisan teˈed bang tahaˈ kōknen. Inurungan iye kōk tahaˈ pagturungne. \v 16 Bang niyaˈ luˈu mabayaˈ nganjawab pasal ininen, iye inin paˈinku si iye: iye inin addat kamihin duk meˈ masandel si Tuhan sinduwehin bisan si lahat ingge-ingge bang kami nambahayang. \s1 Mangan pangesseban kamatey Isa Almasihin \r (Mateo 26.26-29; Markus 14.22-25; Lukas 22.14-20) \p \v 17 Niyaˈ pe seddili pangandaˈakanku kaˈam. Saguwaˈ gaˈi kaˈam patut sanglitanku sabab inin. Peggeˈ bang kaˈam magtipun-tipun nambahayang, dumaˈin makahāp kaˈam saguwaˈ makalaˈat kaˈam. \v 18 Kaˈissaˈnen, bakas takaleku weˈ bang kaˈam magtipun dem langgal, magpaˈil kaˈam. Hatu toˈo inin, kuweˈ-kuweˈ kahagadku inin. \v 19 Hatu hāp isab bang kaˈam magpaˈil, peggeˈ bang upama gaˈi kaˈam magpaˈil, gaˈi isab kataˈuhan bang sine-sine makasulut Tuhanin. \v 20 Bang kaˈam magtipun mangan pangessebanbi kamatey Isa Almasihin, kuweˈ dumaˈin Almasi taˈessebbin. \v 21 Peggeˈ mangan kaˈam padehellu kinakan binoˈobin duk gaˈi ne kalebbihan saweˈbin. Niyaˈ ne kaˈinusanan duk niyaˈ ne isab kalango-langohan. \v 22 Weˈey? Gaˈ ke niyaˈ lumaˈbi pamangananbi? Pagtuˈuranbi gaˈi ngaddatan meˈ pagkasibi masandel si Tuhanin duk paˈiyaˈbi pe meˈ saweˈbi mamiskinin. Ine inase-asebi pinaˈinku sabab inin? Weˈ sanglitante pe kaˈam? Asal gaˈi du. \p \v 23 Bakas panoloˈku ne si kaˈam panoloˈ Isa Almasi si akuhin. Si Isa Almasi, sangem pamuddi si iyehin, ngeddoˈ iye pan sasangde mamanganin, \v 24 duk pagubus iye magpasalamat si Tuhan, kinepak-kepak weˈ ne panin duk paˈinne si meˈ tindegnen, “Pan inin barankun paglillaˈku sabab kaˈam. Hinangun bi inin supaya ku luwal taˈessebbi.” \v 25 Damikkiyan isab ubus siye mangan, ineddoˈ weˈ ne sawanin duk paˈinne, “Ininum inin tandaˈ janjiˈ Tuhan si kaˈam mabaˈahuhin. Kabugtuˈan janjiˈ Tuhanin weˈ lahaˈku mabuˈusin. Kahabaˈ kaˈam nginum kuweˈ inin, inumun bi supaya ku taˈessebbi.” \p \v 26 Peggeˈ kahabaˈ kaˈam mangan kuweˈ inin pan duk nginum kuweˈ inin amban dem sawan, magaka-aka du kaˈam sabab kamatey Almasihin samantaˈan gaˈ pe iye pitu balik. \v 27 Hangkan hep sine-sine mangan pan duk nginum amban dem sawan pangessebande Isa Almasi bu gaˈi patut hatulannen, na, aˈa miyaˈan kapagduse ne peggeˈ gaˈ addatanne baran Almasihin duk lahaˈnen. \v 28 Hangkan hep bang kaˈam magtipun-tipun mangan duk nginum pangessebanbi si Isa Almasi, subey dahuˈ tapikilbi meˈ bakas hinanganbin dangan-dangan meke ne kaˈam mangan duk nginum. \v 29 Peggeˈ bang aˈahin mangan panin duk nginum ininumin bu gaˈi tapikilne baran Almasihin, bang ine hātinen, matekkahan dine hukuman sabab pamangannen duk panginumnen. \v 30 Iye inin jānnen hangkan ekka kaˈam lamma duk saki duk sinduwehin ubus ne matey. \v 31 Bang pikilte bi dahuˈ diten, duk dambūs-būs ne kite, gaˈi kite bi laboˈan Tuhanin hukuman. \v 32 Saguwaˈ hinukum kite duk legga Tuhanin kuweˈitu, supaya gaˈi du kite hinukum pinadem narkaˈ magsumbayaˈ duk meˈ manggaˈi manuhut Tuhanin. \p \v 33 Hangkan hep, meˈ kapungtinaˈihanku, bang kaˈam magtipun-tipun mangan pangessebanbi kamatey Isa Almasihin, agadun bi dahuˈ meˈ saweˈbin. \v 34 Bang niyaˈ kaˈam inusan, subey ne iye mangan andang si lumaˈne, manjari bang kaˈam magtipun, gaˈi du kaˈam tewwaˈ hukuman Tuhanin. Niyaˈ pe panoloˈku si kaˈam saguwaˈ ngagad ku dahuˈ sampay tapiyu ku si kaˈam. \c 12 \s1 Meˈ kapandeyan pangurung Niyawa Tuhanin \p \v 1 Na, meˈ kapungtinaˈihanku, bayaˈ kaˈam pahātihanku sabab meˈ kapandeyan pangurung Niyawa Tuhan si kaˈamin. \v 2 Taˈessebbi du weˈ matuˈuhin masa gaˈ pe kaˈam sandel pu si Isa Almasi, binoˈo-boˈo kaˈam weˈ seyitanin ngisbat si meˈ tuhan-tuhan gaˈi ellum. \v 3 Subey kataˈuhanbi weˈ bang aˈahin asal boˈo-boˈo Niyawa Tuhanin, gaˈi bissā-bissāhanne Isa Almasi. Duk bang dumaˈin weˈ Niyawa Tuhanin, gaˈi isab iye kapagbennal weˈ Isa Almasi magbayaˈ si iyehin. \p \v 4 Na, gaˈi magsaliˈ meˈ kapandeyan amban Tuhanin. Saguwaˈ masi du Niyawa Tuhanin mangurungan kite meˈ kapandeyanten bi. \v 5 Gaˈi magsaliˈ meˈ hinangten bi panabangte bi pagkasite bi masandel pu si Isa Almasihin, saguwaˈ masi du dambuwaˈ hadja amu paghinanganten bi, si Isa Almasi. \v 6 Gaˈi magsaliˈ pangahinangte meˈ hinangte bi si Tuhanin, saguwaˈ masi du Tuhanin manabangan kitehin bi kēmon supaya tahinangte bi meˈ hinangte si iyehin. \v 7 Kite bi meˈ masandel pu si Isa Almasihin, dangan-dangan kite bi kaˈurungan kapandeyan, hangkan kataˈuhan weˈ mamoˈo-moˈo kitehin bi Niyawa Tuhanin. Pangurung si kite kapandeyan miyaˈan, supaya tatabangante meˈ pagkasite bi masandel pu si Isa Almasihin. \v 8 Niyaˈ meˈ aˈa inurungan weˈ Niyawa Tuhanin kapandeyan magmahalayak aka-aka mahāp amban Tuhanin. Niyaˈ isab kaˈurungan kapandeyan magpahāti meˈ toloˈ Tuhan malalemin. \v 9 Masi du Niyawa Tuhanin mangurungan siye meˈ kapandeyan inin. Niyaˈ urungan Niyawa Tuhanin sandel basag manamal duk niyaˈ isab urunganne kapandeyan magpakawuliˈ meˈ masakihin. \v 10 Niyaˈ urunganne balakat maghinang meˈ hinangan balakatan. Sinduwehin isab urunganne kapandeyan magtoloˈ bissā Tuhanin; niyaˈ pe isab sinduwe pinakataˈu si siye bang kapandeyan aˈahin amban Niyawa Tuhanin ke atawa amban seddili. Duk niyaˈ isab urungan Niyawa Tuhanin kapandeyan duk makabissā siye meˈ bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin. Niyaˈ isab inurungan kapandeyan magpahāti bang ine bakas binissā miyaˈan. \v 11 Saguwaˈ dambuwaˈ du hadja mangurung meˈ bayuˈ-bayuˈan kapandeyanin duk iye inin Niyawa Tuhanin. Iye magbayaˈin bang kapandeyan ine pangurungnen duk bang pu sine pangurungne. \s1 Baran aˈahin hinang dalilan \p \v 12 Bisan ne gaˈi magsaliˈ meˈ kapandeyanten bi, saguwaˈ dambuwaˈ du hadja kite bi. Kuweˈ baranten bi. Baran aˈahin dambuwaˈ du hadja saguwaˈ ekka bayuˈ-bayuˈan si barannen kuweˈ tangannen, bettisnen, behenen duk meˈ sinduwehin pe. Bisan ekka bayuˈ-bayuˈan inin saguwaˈ dambuwaˈ baran du hadja. Damikkiyan du isab kēmon meˈ masandel pu si Isa Almasihin dalil barannen siye duk dangan-dangan siye dalil meˈ bayuˈ-bayuˈan si barannen. \v 13 Damikkiyan kēmon isab kite bi masandel pu si Isa Almasihin, Yahudi ke kite atawa dumaˈin Yahudi, banyagaˈ ke atawa dumaˈin, pinandi kite bi, hātinen saliˈ-saliˈ kite bi kēmon pinasakup weˈ Niyawa Tuhanin si baran inin. Hangkan kuweˈ dambuwaˈ baran du hadja kite bi peggeˈ saliˈ-saliˈ kite bi paˈasekan weˈ Niyawa Tuhanin. \p \v 14 Dambuwaˈ hadja baran aˈahin saguwaˈ ekka bayuˈ-bayuˈan si baran miyaˈan. \v 15 Bang upama, paˈin bettisin, “Dumaˈin ku sukuˈ si baran inin peggeˈ dumaˈin ku tanganin,” bisan pe iye missā sa miyaˈan, masi du iye sukuˈ si baran miyaˈan. \v 16 Duk bang upama paˈin tayingehin, “Dumaˈin ku sukuˈ si baran inin peggeˈ dumaˈin ku matahin,” masi du iye sukuˈ si baran miyaˈan. \v 17 Bang tibuˈukan baran aˈahin mata lunglun, inumey pakakalenen? Duk bang tayinge lunglun, inumey pangūknen? \v 18 Saguwaˈ pamapanjari Tuhan baran manusiyaˈin, ekka bayuˈ-bayuˈan pinapī weˈ ne si baran miyaˈan sasuku kinabayaˈannen. \v 19 Dumaˈin ne baran manusiyaˈ bang mata lunglun atawa bang tayinge lunglun. \v 20 Bu barante bi inin, ekka bayuˈ-bayuˈanne, saguwaˈ dambuwaˈ baran du. \p \v 21 Hangkan gaˈi makajari paˈin matahin si tanganin, “Gaˈ niyaˈ kagunahanku si kaˈu.” Damikkiyan gaˈi makajari paˈin kōkin si bettisin, “Gaˈ niyaˈ kagunahanku si kaˈu.” \v 22 Saguwaˈ iye matoˈohin, meˈ tapikilte kuweˈ manggaˈ niyaˈ tantu kagunahannen, niyaˈ isab kagunahanne, peggeˈ gaˈi jukup baranin bang gaˈ siye laˈi. \v 23 Meˈ bayuˈan si barante kinimmatante manggaˈ niyaˈ tantu kagunahannen, miyaˈan hinatulte pinahāp-hāpin. Meˈ bayuˈan manggaˈi hāp takitehin, semmekante pahāp-hāp duk gaˈi takite. \v 24 Bu meˈ bayuˈan mahāp pinayamanin gaˈi du subey pinahāpan. Pangahinang Tuhan baranten, pagtuˈuranne weˈ meˈ bayuˈan manggaˈ tantu kagunahannen hinatul pahāp-hāp, \v 25 supaya gaˈi magsaggaˈ meˈ bayuˈ-bayuˈan si baranin, saguwaˈ kēmon magtabang-tinabang. \v 26 Bang upama niyaˈ da bayuˈ si barante peddiˈan, gaˈi hāp lessa tibuˈukan baranten. Damikkiyan bang upama niyaˈ da bayuˈ sinanglitan, kēgan isab tibuˈukan baranin. \p \v 27 Iye inin hāti meˈ bakas pinaˈinku miyaˈan: kaˈam meˈ masandel pu si Isa Almasihin dalil baran Isa Almasihin, duk dangan-dangan kaˈam meˈ bayuˈan si barannen. \v 28 Magseddili-seddili hinang pinangurung Tuhan si kite bi meˈ masakup si baran si Isa Almasihin. Kaˈissaˈnen, niyaˈ kawakilan weˈ ne dinaˈak magmahalayak aka-aka mahāp sabab Isa Almasihin. Kaduwenen, niyaˈ inurungan weˈ ne kapandeyan magpalataˈ duk magpahāti bissā Tuhanin. Katellunen, pinasukuhan weˈ ne meˈ sinduwehin hinang, dinaˈak magusihat. Meˈ sinduwehin isab, niyaˈ inurungan weˈ ne kapandeyan maghinang meˈ hinangan balakatan, niyaˈ inurungan weˈ ne balakat magpakoleˈ meˈ masakihin, duk niyaˈ isab inurungan weˈ ne kapandeyan nabangan meˈ saweˈnen, niyaˈ inurungan weˈ ne kapandeyan magbahiˈ si pagtipunan duk niyaˈ pe isab inurungan weˈ ne kapandeyan missā si bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin. \v 29 Dumaˈin kēmon tapeneˈ dinaˈak magmahalayak. Dumaˈin kēmon taˈu magpalataˈ duk magpahāti bissā Tuhanin. Dumaˈin kēmon taˈu magusihat. Dumaˈin kēmon kaˈurungan balakat maghinang meˈ hinangan balakatan, \v 30 atawa magpakoleˈ meˈ masakihin atawa missā si bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin atawa magpahāti meˈ bakas binissā si bissāhan miyaˈan. \v 31 Amban meˈ kapandeyan pangurung Niyawa Tuhanin subey pāku-pākute si Tuhan weˈ urunganne kite kapandeyan makatabangan meˈ pagkasiten bi. \p Saguwaˈ niyaˈ pe teˈed palabi amban kēmon kapandeyanin, hātinen lasate si saweˈten. \c 13 \s1 Lasahin tamanan mahāpin \p \v 1 Bisan ku upama kaˈurungan kapandeyan missā kēmon bissāhan tuˈu si dunya, duk sampay bissāhan meˈ malaˈikatin tabissāku, saguwaˈ bang gaˈ du niyaˈ lasaku, gaˈ niyaˈ guna kapandeyankun. Meˈ bissākun kuweˈ hadja hidjulan agung atawa mital tinitik gaˈ biddaˈ. \v 2 Bisan ku upama kaˈurungan kapandeyan magpalataˈ duk magpahāti bissā Tuhanin atawa kataˈuhanku kēmon-kēmonin atawa tahātiku kēmon garaˈ Tuhan manggaˈ kinataˈuhan manusiyaˈin, duk bisan pe upama basag manamal sandelkun hangkan tapaghinang ku hinangan makaˈulaliˈ kuweˈ upama tapalindaku punuhin, saguwaˈ bang gaˈ niyaˈ lasaku si saweˈku, gaˈ du niyaˈ kagunahanku. \v 3 Bisan pe upama pangurungku kēmon alataˈkun si meˈ mamiskinin duk bisan pe sampay barankun paglillaˈku ineggas peggeˈ sandel ku pu si Isa, bang gaˈ du niyaˈ lasaku si saweˈku, gaˈ du niyaˈ pahalaˈku. \p \v 4 Bang malasa kite si saweˈte, gaˈi kite mura astel si siye duk maˈaseˈ kite si siye; gaˈi kite ngimbū, gaˈi langkew pagateyten, duk gaˈi kite abbuhan. \v 5 Bang malasa kite si saweˈte, magaddat kite si siye, dumaˈin iye luwal tapikilten diten saguwaˈ saweˈten, gaˈi kite mura-mura ngamā, duk gaˈi isab kite magennaˈ dem atey. \v 6 Bang kite malasa, gaˈi kite kahāpan bang aˈahin maghinangan laˈat saguwaˈ kahāpan kite bang siye maghinangan bentel. \v 7 Bang kite malasa gaˈi kite mura jumuˈ si saweˈte. Ngandel kite si siye duk ngase-ngase kite weˈ ngahāp du siye. Bisan siye maghinang laˈat si kite, sandalante hadja. \p \v 8 Lasahin gaˈi magtamanan. Palabey du hadja kapandeyan magpalataˈ bissā Tuhanin duk kapandeyan magbissā meˈ bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin. Damikkiyan isab bang inurungan kite kataˈu malalemin, palabey du isab hadja. \v 9 Peggeˈ kinataˈuhante kuweˈituhin gaˈi pe ganap duk meˈ bissā Tuhan pinalataˈten gaˈi pe ganap isab. \v 10 Saguwaˈ bang tuman ne meˈ gantaˈ Tuhanin, palabey du meˈ kapandeyan manggaˈ maganap miyaˈan. \p \v 11 Dalilnen, matuˈuhin masa nakanak pe ku teˈed, pamikilkun duk pamissākun duk pagdaˈawakun kuweˈ nakanak. Saguwaˈ kuweˈitu peggeˈ bahiˈ ne ku, ubus ne lebbahanku kēmon meˈ pikilanku duk hatulanku kamākanakkun. \v 12 Samantaˈan tuˈu pe kite si dunya, gaˈi pe ganap kinataˈuhante sabab Tuhanin. Gaˈi pe pastiˈ dem pikilante. Dalilnen kuweˈ kite mayam dem sāmin maggabun hangkan gaˈi pastiˈ takiteten. Saguwaˈ seddili ellew bang ne kite magharap duk Tuhanin, pastiˈ ne kēmon si kite. Kuweˈitu gaˈi pe ganap kinataˈuhanku sabab Tuhanin, saguwaˈ bang tekka ellew miyaˈan, ganap ne pangataˈuku iyehin kuweˈ pangataˈu Tuhan akuhin. \p \v 13 Manjari, sandelte si Tuhanin, duk pangase-ngasete si Tuhanin, duk lasate si Tuhanin duk si saweˈten, meˈ tellu inin teteg du gaˈ tamanan. Saguwaˈ si tellu inin iye tamanan mahāpin, lasahin. \c 14 \s1 Sabab meˈ kapandeyan pangurung Niyawa Tuhanin \p \v 1 Iye subey inapasbi teˈedin, malasa si pagkasibi. Duk subey isab kaˈam ngapas meˈ kapandeyan amban Niyawa Tuhanin, lagiˈ ne kapandeyan magpalataˈ bissā Tuhanin. \v 2 Bang niyaˈ aˈa missā si bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, pamissāhannen Tuhanin duk dumaˈin meˈ saweˈnen peggeˈ gaˈi tahātide binissānen. Pinabissā iye weˈ Niyawa Tuhanin saguwaˈ kuweˈ tinapukan bissānen peggeˈ gaˈ niyaˈ makahātine. \v 3 Saguwaˈ aˈa magpalataˈ bissā Tuhanin missā iye si meˈ saweˈnen, hangkan makabasag sandelden duk makaˈasig ateyden duk makapahemokan siye. \v 4 Aˈa mamissā si bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, ateynen hadja inasignen, saguwaˈ aˈa magpalataˈ bissā Tuhanin, asig weˈ ne atey kēmon meˈ pagkasine masandel pu si Isa Almasihin. \p \v 5 Kabayaˈankun weˈ kēmon kaˈam kapamissā si bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin. Saguwaˈ pasōng hāp bang kaˈam kēmon kaˈurungan kapandeyan magpalataˈ bissā Tuhanin peggeˈ pasōng kagunahan aˈa magpalataˈ bissā Tuhanin amban aˈa mamissā si meˈ bissāhan seddilihin. Saliˈ-saliˈ kagunahanden basta niyaˈ du laˈi magpahāti meˈ binissānen supaya ngaˈasig atey kēmon meˈ masandel pu si Isa Almasihin. \v 6 Na, meˈ kapungtinaˈihanku, bang upama piyu ku si kaˈam bu missā ku si kaˈam si bissāhan seddili gaˈi tahātibi, ine kagunahannen? Gaˈ du niyaˈ. Saguwaˈ bang ku missā si kaˈam sabab meˈ pinakataˈu Tuhan si akuhin atawa sabab meˈ kinataˈuhanku sabab Tuhanin atawa bang ku missā meˈ pinabissā si aku weˈ Tuhanin, atawa magusihat si kaˈam, na, iyan niyaˈ kagunahanne si kaˈam. \p \v 7 Na, upama, bang niyaˈ aˈa magsuling atawa magkulaˈing, gaˈi tapagngale meˈ aˈahin bang luguˈ ine miyaˈan bang gaˈi pastiˈ hellingnen. \v 8 Bang upama isab aˈahin nitik agung makabaluˈ bu gaˈi tewwaˈ panitikne agungin, na, gaˈi tahāti meˈ aˈa makakalehin bang ine hāti panitikne agung miyaˈan hangkan gaˈi siye baluˈ. \v 9 Damikkiyan isab kaˈam bang kaˈam missā bu gaˈi pastiˈ, gaˈi kataˈuhan meˈ aˈahin bang ine pinaˈinbin. Kuweˈ baliyu hadja si tayingede. \v 10 Ekka bayuˈ-bayuˈan bissāhan si dunya duk kēmon taga hāti. \v 11 Saguwaˈ bang niyaˈ aˈa missā si aku bu gaˈi kataˈuhanku bissānen, kuweˈ du iye aˈa paliyu-liyu si aku duk aku isab kuweˈ aˈa paliyu-liyu si iye, gaˈi kami magsinabut. \v 12 Na, peggeˈ mabayaˈ teˈed kaˈam weˈ kaˈurungan kaˈam kapandeyan weˈ Niyawa Tuhanin, subey gunahun bi teˈed meˈ kapandeyan makabasag sandel meˈ masandel pu si Isa Almasihin. \p \v 13 Hangkan hep aˈa makabissā si bissāhan gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, subey isab iye māku-māku weˈ urungan Tuhanin du iye kapandeyan magpahāti meˈ bakas binissānen. \v 14 Peggeˈ bang ku ngampun si bissāhan gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, toˈo, ngampun ku amban dem ateyku saguwaˈ gaˈi taboˈo pikilankun. \v 15 Na, ine subey hininangkun? Hinangku kaduwe bayuˈ. Ngampun ku si bissāhan gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin duk ngampun ku isab si bissāhan tahāti meˈ aˈahin. Damikkiyan isab nganta ku si bissāhan gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin duk nganta ku isab si bissāhan tahāti meˈ aˈahin. \v 16 Bang upama magpasalamat kaˈam si Tuhan si bissāhan seddili hadja gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, sinduwe maluˈu si pagtipunanbin gaˈi padūs si kaˈam magpasalamat si Tuhan peggeˈ gaˈi tahātide pinaˈinbin. \v 17 Bisan pe saˈingge kahāp pagsalamatbin, gaˈi du makabasag sandel meˈ aˈahin peggeˈ gaˈi tasabutde. \p \v 18 Magsukul ku si Tuhan weˈ inurungan ku kapandeyan missā si bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, pasōng pe amban kaˈam kēmon. \v 19 Saguwaˈ bang dem pagtipunan meˈ masandel pu si Isa Almasihin, peneˈku pe missā lime tegtang hadja basta tasabut meˈ aˈahin supaya siye taˈusihatanku, amban missā ku ibuhan tegtang si bissāhan manggaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin. \p \v 20 Meˈ kapungtinaˈihanku, daˈa kaˈam magpikil kuweˈ pamikil nakanak dikiˈin. Bang pasal malaˈatin, subey kaˈam kuweˈ nakanak baˈahu inanakanin peggeˈ gaˈi siye magpikil meˈ malaˈatin. Saguwaˈ bang pasal meˈ bakas pinaˈinku si kaˈam sabab meˈ kapandeyan amban Tuhanin, subey pamikilbin pamikil aˈa bahiˈ. \v 21 Tasulat hep dem kitab pinaˈin Tuhanin, paˈinne, \q1 “Mapiyu ku si kaˈam meˈ aˈa bissāhanden seddili peggeˈ meˈ aˈa paliyu-liyu siye. Pabissāku siye si kaˈam. Saguwaˈ masi ku gaˈi kahagadbi.” \m \v 22 Manjari, kapandeyan magbissā si bissāhan seddilihin tandaˈ pamakite balakat Tuhanin si meˈ manggaˈi makahagad pu si Isa Almasihin, dumaˈin tandaˈ si meˈ makahagadin ne. Saguwaˈ kapandeyan magpalataˈ bissā Tuhanin, tandaˈ pamakite balakat Tuhanin si meˈ makahagadin, dumaˈin tandaˈ si meˈ manggaˈi makahagadin. \p \v 23 Hangkan hep bang upama magtipun kaˈam kēmon meˈ masandel pu si Isa Almasihin bu kēmon kaˈam missā si bissāhan gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, bang niyaˈ piyu si pagtipunanbi meˈ aˈa seddili atawa meˈ aˈa gaˈi kahagad pu si Isa Almasi, na, paˈinde iyan weˈ binalew ne kaˈam peggeˈ gaˈi tahātide bissābin. \v 24-25 Saguwaˈ bang kēmon kaˈam magpalataˈ bissā Tuhanin bu niyaˈ padiyalem piyu aˈa gaˈi pe kahagad pu si Isa Almasi atawa aˈa seddili, pagkalene bissā Tuhan pinalataˈbin, kataˈuhanne weˈ dusehan iye duk talep iye ilegga peggeˈ pahāti Tuhanin dem ateyne kēmon meˈ bakas hinanganne malaˈatin. Manjari pasujud du aˈa miyaˈan ngisbat si Tuhan duk magbennal iye weˈ asal luˈu Tuhanin si diyalemanbi. \s1 Kēmon hinangan dem langgalin subey pinahatul-hatul \p \v 26 Iye ne miyaˈan, meˈ kapungtinaˈihanku, bang kaˈam meˈ masandel pu si Isa Almasihin magtipun, hāp bang niyaˈ kaˈam nganta pamudjibi Tuhanin, duk niyaˈ isab magusihat, bu niyaˈ isab magaka bakas pinakitaˈu Tuhan si iyehin, niyaˈ isab missā si bissāhan gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, duk niyaˈ isab magpahāti meˈ bakas binissā si bissāhan seddili miyaˈan. Kēmon hininangbin sābubi magtipunin, subey makabasag sandelbi pu si Isa Almasihin. \v 27 Bang niyaˈ luˈu mabayaˈ missā si bissāhan gaˈi tasabut weˈ meˈ aˈahin, taman duwangan atawa tellungan hadja makajari mamissāhin maggantiˈ-gantiˈ. Duk subey niyaˈ magpahāti bakas binissāde miyaˈan. \v 28 Saguwaˈ bang gaˈ niyaˈ luˈu taˈu magpahāti, na, daˈa ne siye missā si bissāhan seddili luˈu dem pagtipunanbi. Makajari iye missā si dine duk si Tuhan. \v 29 Meˈ mabayaˈ magpalataˈ bissā Tuhanin isab, hāp bang taman duwangan atawa tellungan mamissāhin maggantiˈ-gantiˈ duk sinduwehin pakale hadja bang kēmon binissāden asal amban Niyawa Tuhanin. \v 30 Saguwaˈ bang upama dangan meˈ mapakalehin bessuwang makasangka bissā amban Tuhan, subey ne padeheng mamissāhin duk pagantiˈ isab missā dambuwaˈ miyaˈan. \v 31 Bang kuweˈ inin hinanganbin, makajari kaˈam kēmon maggantiˈ-gantiˈ malataˈ bissā Tuhanin supaya kaˈam kēmon katoloˈan duk ngaˈasig ateybin. \v 32 Aˈa magpalataˈ bissā Tuhanin kapagbayaˈ si dine bang missā ke iye atawa gaˈi. \v 33 Gaˈi bayaˈ Tuhanin bang sasew dem pagtipunanten bi saguwaˈ kabayaˈannen weˈ magsulut-sulut kite bi. \p Duk iye addat si meˈ pagtipunan meˈ masandel pu si Isa Almasi si meˈ kalahat-lahatanin, \v 34 meˈ dendehin subey patemmen sābude dem pagtipunanin. Gaˈi siye makajari palamud magsuˈal duk meˈ lellahin peggeˈ paˈin kitabin weˈ gaˈi makajari dendehin palangkew amban lellahin. \v 35 Bang niyaˈ bayaˈ tilewde, ambat tilewde elladen pagtekka siye si lumaˈ. Gaˈi talep dendehin missā dem pagtipunan meˈ masandel pu si Isa Almasihin. \p \v 36 Hatu gaˈi kahagadbi pinaˈinku miyaˈan. Weˈ kannalbi, kaˈam meˈ aˈa Korintohin, amban kaˈam paguwaˈan lapal Tuhanin? Atawa kannalbi, weˈ kaˈam hadja meˈ aˈa kaˈusihatan lapal Tuhanin? \v 37 Bang niyaˈ luˈu aˈa magpaˈin weˈ kaˈurungan iye kapandeyan magpalataˈ bissā Tuhanin atawa weˈ asal niyaˈ kapandeyan seddili pinangurung weˈ Niyawa Tuhanin si iye, subey tahāti aˈa iyan weˈ meˈ sinulatku inin pangandaˈakan Isa Almasi, Panuhutanten bi. \v 38 Bang gaˈi asipne pinaˈinku inin, daˈa isab iye asipun bi. \p \v 39 Manjari, meˈ kapungtinaˈihanku, subey kaˈam magapas teˈed kapandeyan magpalataˈ bissā Tuhanin. Saguwaˈ daˈa isab taggahanun bi meˈ mamissā si meˈ bissāhan seddilihin. \v 40 Subey hadja kēmon hinanganbi dem pagtipunanbin pinahatul-hatul. \c 15 \s1 Sabab ellum balik Almasihin \p \v 1 Na, meˈ kapungtinaˈihanku, batang kaˈam paˈessebanku balik sabab aka-aka hāp sabab Isa Almasi bakas minahalayakku si kaˈam matuˈuhin. Kinahagad inin weˈ bi duk teteg sandelbin pu si Isa Almasi sabab inin. \v 2 Sabab aka-aka mahāp inin isab taga umul kaˈam salama-lama bang asal teteg du kaˈam nuhut lapal minahalayakku si kaˈamin. Peggeˈ bang gaˈi tuhutbi, gaˈ niyaˈ guna pakahagadbin. \p \v 3 Minahalayak hep weˈ ku si kaˈam lapal bakas inakahan akuhin. Amban kēmon minahalayakku si kaˈamin asal iye mamahalgaˈ manamalin lapal inin, weˈ Isa Almasi matey supaya kapuwasanne duseten bi kuweˈ sinulat dem kitabin, \v 4 duk pagubus Almasi matey, kinubul iye duk katellum bahanginen ellum iye balik amban kamateynen kuweˈ sinulat dem kitabin. \v 5 Ubus ellum iye balik paguwaˈ iye pu si Petros ubus paguwaˈ isab iye si sampūˈ duk duwe kawakilannen. \v 6 Ubus paguwaˈ isab iye si meˈ tindegnen, niyaˈ siye labi lime hatus magtuhutin. Kaˈekkahanden ellum pe sampay maˈin saguwaˈ sinduwehin ubus ne matey. \v 7 Ubus miyaˈan paguwaˈ isab iye pu si Yakub, ubus bu paguwaˈ iye balik si kēmon meˈ kawakilannen. \p \v 8 Dambuli-dambuli paguwaˈ isab iye si aku, bisan ku gaˈ pataˈ mayaman iye. \v 9 Peggeˈ amban kēmon kawakilannen aku ne tamanan madiyawaˈin. Gaˈi ku bisan pataˈ inēnan aˈa kawakilan Isa Almasi peggeˈ bininasa hep weˈ ku matuˈuhin meˈ masandel pu si Isa Almasihin. \v 10 Saguwaˈ sabab lasa duk aseˈ Tuhan si akuhin hangkan ku kuweˈ inin, kawakilan weˈ ne magmahalayak lapalnen. Duk niyaˈ isab kaˈujudan lasa duk aseˈ Tuhan si akuhin. Duk iye kaˈujudannen, amban kēmon bakas kawakilan Isa Almasihin, gaˈ niyaˈ maghinang pabasag amban aku. Saguwaˈ kēmon tahinangkun dumaˈin amban basagku, saguwaˈ weˈ tabang Tuhan si akuhin. \v 11 Duk lapal minahalayak kamihin magsaliˈ du. Aku ke atawa meˈ sinduwehin, iye-iye du lapal minahalayak kamihin. Duk masi du miyaˈan iye lapal kinahagadbin. \s1 Sabab ellum kite bi balik \p \v 12 Iye hep lapal minahalayak kami si kaˈamin weˈ Almasi pinakellum balik weˈ Tuhanin amban kamateynen. Bakas kahagadbi ne hep inin, na, weˈey managhāˈ kaˈam sinduwehin magpaˈin weˈ gaˈi du pakellum Tuhanin balik meˈ pateyin? \v 13 Bang toˈo pinaˈinbi iyan, hātinen gaˈ du Almasi pinakellum balik amban kamateynen. \v 14 Duk bang toˈo weˈ gaˈ du Almasi pinakellum balik weˈ Tuhanin, na, asal gaˈ niyaˈ guna pagmahalayak kami si kaˈamin duk gaˈ niyaˈ guna pakahagadbin. \v 15 Duk dumaˈin hadja iyan. Bang upama toˈo pinaˈinbin weˈ gaˈi du pinakellum weˈ Tuhanin meˈ pateyin balik, na, hātinen gaˈ du isab pakellum Tuhanin Isa Almasi balik. Bang kuweˈ iyan, hātinen magdustaˈ kami sabab Tuhanin peggeˈ paˈin kami weˈ pinakellum weˈ ne balik Isa Almasi bu gaˈi koˈ toˈo. \v 16 Peggeˈ bang meˈ pateyin gaˈi du pinakellum balik, hātinen gaˈ du isab Almasi pinakellum balik. \v 17 Duk bang gaˈ du Almasi pinakellum balik, hātinen gaˈ niyaˈ guna sandelbi si iyehin duk gaˈ pe taˈampun dusebin; kuweˈ iningketan pe kaˈam weˈ dusebin. \v 18 Duk hātinen isab weˈ kēmon meˈ masandel pu si Isa Almasi mamateyin ne, laˈi ne siye si narkaˈ. \v 19 Bang kahāpan inase-asete amban Isa Almasihin para umulte si dunya inin hadja, bu gaˈ niyaˈ agadante si ahilat, asal kaˈaseˈ-aseˈ teˈed kite bi amban kēmon manusiyaˈin. \p \v 20 Saguwaˈ iye matoˈohin, asal bakas pinakellum Isa Almasi balik amban kamateynen. Iye dehellu-dehellu pinakellumin duk tandaˈ iye weˈ si pasōngan pasunuˈ du meˈ pateyin pinakellum isab. \v 21 Sabab duse dambuwaˈ aˈa, si Apuˈ Adam, kēmon manusiyaˈin ujud matey. Damikkiyan sabab hinangan dambuwaˈ aˈa isab, si Isa Almasi, kēmon pateyin ujud pinakellum balik. \v 22 Kēmon aˈahin ujud matey peggeˈ tubuˈ Apuˈ Adam siye. Damikkiyan isab kēmon sukuˈ pu Isa Almasihin pinakellum du balik si pasōngan. \v 23 Isa Almasi dehellu pinakellumin. Ubus pasunuˈ isab kēmon meˈ sukuˈ pu si Isa Almasihin pinakellum pagtekka ellew pabalik Isa Almasi si dunyahin. \v 24 Manjari taˈabut ne gantaˈan dunyahin. Tadaˈag ne weˈ Isa Almasi kēmon meˈ bakas mamantahan Tuhanin, bang meˈ nakuraˈin ke, atawa meˈ taga balakatin ke atawa meˈ taga kapatutin ke. Manjari sōnganne ne si Samane, Tuhanin, kēmon meˈ pagbayaˈannen. \v 25 Peggeˈ garaˈ Tuhanin weˈ magbayaˈ pe dahuˈ Almasi samantaˈan gaˈi pe tadaˈag weˈ ne kēmon bantanen. \v 26 Bang tadaˈag ne kēmon bantanen, gaˈi ne matey manusiyaˈin. \v 27 Tasulat hep dem kitab, pinaˈin, “Dinaˈak iye weˈ Tuhanin magbayaˈ si kēmon-kēmonin.” Pastiˈ du weˈ gaˈ sumakup Tuhanin pagbayaˈan weˈ Isa Almasi peggeˈ Tuhanin mangandaˈak iye magbayaˈin. \v 28 Bang magbayaˈ ne Almasi si kēmon-kēmonin, manjari maglillaˈ isab Anak Tuhanin pinagbayaˈan weˈ Samane Tuhanin, iye bakas mangandaˈak iye magbayaˈin. Duk Tuhanin ne teˈed magbayaˈ si kēmon-kēmonin. \p \v 29 Na, bang meˈ pateyin gaˈi pinakellum balik, ine hāti addat meˈ aˈa sinduwehin makapandi siye paˈinde gantiˈ mamateyin? Bang gaˈi du pakellum Tuhanin meˈ aˈa mamatey miyaˈan, weˈey pe tuhutde addat inin? \v 30 Duk kami inin, bang gaˈi kami kahagad weˈ asal pinakellum du balik meˈ pateyin, gaˈi kami kuweˈ inin luwal magsandal dem kasiya-siyahan. \v 31 Akahante kaˈam, meˈ kapungtinaˈihanku, kahabaˈ ellew sōng ku pinapatey. Toˈo teˈed pinaˈinku inin kuweˈ toˈo isab weˈ kēgan ku teˈed peggeˈ sandel kaˈam si Panuhutanten bi Isa Almasihin. \v 32 Tuˈu si lahat Epesus meˈ bantakun kuweˈ meˈ hayep bingis batang ngaloroy aku. Weˈey pe ku magsandal kuweˈ inin bang pahalaˈkun tuˈu si dunya hadja. Bang toˈo weˈ gaˈi du ku pinakellum balik si ellew dambuli, gam pe ku magadjak-adjak, sa pinaˈin eliˈanin, “Magkakanan kite bi duk maginuman peggeˈ kaw kite matey sumu duk iye ne miyaˈan tamananten.” \p \v 33 Daˈa kaˈam salaˈ si pamikilbin. Bang kite magsaweˈ duk aˈa laˈat, katimboˈohan isab kite maghinang laˈat. \v 34 Pasayu kaˈam! Daˈa ne kaˈam magduse. Niyaˈ kaˈam awam pe sabab Tuhanin. Subey teˈed kaˈam iyaˈ. \s1 Baranin bang pinakellum \p \v 35 Kaw niyaˈ kaˈam luˈu magtilew, “Inumey pamakellum aˈa mamateyin? Ine bantuk barannen bang ne iye ellum balik?” \v 36 Babbal pahāp kaˈam! Pandogahanun bi bigihin. Subey dahuˈ tinanem bigihin meke tomoˈ, duk bang tomoˈ ne, gaˈ ne laˈi bigihin. \v 37 Bang kaˈam nanem bigi, upama paley atawa bigi seddili, dumaˈin poˈon jambanganin tinanembin saguwaˈ bigihin hadja. \v 38 Manjari, Tuhanin, ginaraˈ weˈ ne andang bang ine bantuk jambangan mapaguwaˈ amban bigi miyaˈan. Kēmon bayuˈan bigi, magseddili-seddili bantuk jambangan matomoˈ amban siyehin. \p \v 39 Duk kēmon bayuˈ-bayuˈan maˈellum tuˈu si dunya inin, gaˈi magsaliˈ isiden. Isi manusiyaˈin gaˈi magsaliˈ duk isi hayepin. Seddili du isab isi manuk-manukin duk isi kennahin. \p \v 40 Niyaˈ baran bayuˈ-bayuˈan si surgaˈ duk niyaˈ isab bayuˈ-bayuˈan baran dem dunya inin. Seddili mannis meˈ baran si surgaˈin duk seddili mannis meˈ baran si dunyahin. \v 41 Hāp dantaˈ mata ellewin duk hāp dantaˈ bulanin duk hāp isab dantaˈ poteˈanin saguwaˈ magseddili-seddili dantaˈden. Bisan meˈ poteˈan maˈekkahin magseddili-seddili du hāpden. \p \v 42 Na, sa miyaˈan du dalil baranten bang pinakellum meˈ pateyin. Bang baran aˈahin kinubul, ngabuhuk saguwaˈ bang pinakellum ne balik, gaˈi ne teˈed baran miyaˈan matey-matey. \v 43 Bang kinubul, gaˈi hāp pinayaman baran aˈahin duk gaˈ niyaˈ basag-basagne. Saguwaˈ bang pinakellum ne balik, hāp ne teˈed pinayaman duk basag ne. \v 44 Baran aˈa kinubulin pataˈ hadja para si umulte tuˈu si dunya inin. Saguwaˈ bang pakellum Tuhanin ne iye balik, baranne mabaˈahu inin pataˈ ne para si umulte laˈi si surgaˈ. Bang niyaˈ bayuˈan baran pataˈ hadja patennaˈ si dunya, niyaˈ isab bayuˈan baran pataˈ patennaˈ si surgaˈ. \v 45 Tasulat hep dem kitab, pinaˈin, “Si Apuˈ Adam, aˈa tagnaˈ pinapanjari weˈ Tuhanin, inurungan umul weˈ Tuhanin duk barannen pataˈ ellum tuˈu si dunya.” Saguwaˈ niyaˈ isab inēnan Adam dambulihin duk iye inin si Isa Almasi. Iye mangurung umul manggaˈ niyaˈ tamanannen. \v 46 Subey dahuˈ kite taga baran sukuˈ si dunya meke kite kaˈurungan baran sukuˈ si surgaˈ. \v 47 Apuˈ Adam amban dunya du peggeˈ bulak du pangahinang iyehin. Saguwaˈ si Almasi amban surgaˈ. \v 48 Meˈ tubuˈ Apuˈ Adamin, bulak du isab pangahinang siyehin kuweˈ iyehin. Saguwaˈ meˈ mapatuhut si aˈa amban surgaˈin, hātinen si Isa Almasi, kuweˈ iyehin du isab siye. \v 49 Tuˈu si dunya baranten bi neppu baran Apuˈ Adamin hininang duk bulak. Bang laˈi ne kite si surgaˈ baranten bi neppu isab baran Almasihin, aˈa amban surgaˈin. \p \v 50 Akahante kaˈam, meˈ kapungtinaˈihanku, barante bi si dunya inin gaˈi tapatennaˈ si pagbayaˈan Tuhanin si pasōngan. Barante inin ujud matey du duk buhuk; barante inin gaˈi makajari ellum gaˈ tamanan. \p \v 51 Pakale kaˈam. Niyaˈ akaku si kaˈam bakas tinapuk weˈ Tuhanin bu kuweˈitu pinakitaˈu ne weˈ ne si aku. Kite bi meˈ masandel pu si Isa Almasihin, niyaˈ kite bi gaˈi matey saguwaˈ bessuwang hadja pinda baranten bi kēmon. \v 52 Asal lakkes du inin, dem da kilep mata hadja. Bang daˈak Tuhanin ne pinahelling kuweˈ tabuliˈin, kēmon bakas mamatey masandel pu si Isa Almasihin bessuwang pinakellum balik duk gaˈi ne siye matey balik. Duk kite bi maˈellumin, baranten bi kēmon pinda ne. \v 53 Peggeˈ barante bi ujud mamatey inin subey ne pinindahan duk ne baranten bi gaˈi matey-matey saguwaˈ ellum ne salama-lama. \v 54 Bang barante bi sukuˈ mamatey inin tapindahan ne duk ne gaˈi matey-matey, manjari katumanan ne pinaˈin dem kitabin, pinaˈin, “Gaˈ ne niyaˈ matey, peggeˈ ubus ne ānan Tuhanin kamateyin.” \v 55 Gaˈi ne kite magkaˈat bang kite matey. Gaˈi ne kite tinalew matey peggeˈ gaˈi ne kite ilegga. \v 56 Hangkan meˈ aˈahin tinalew matey peggeˈ kataˈuhande weˈ ilegga siye sabab duseden. Duk hangkan dusehin subey ilegga peggeˈ bang magduse aˈahin kalanggalanne saraˈ Tuhanin. \v 57 Saguwaˈ hadje pagsukulte bi si Tuhanin. Peggeˈ sabab tahinang Isa Almasi, Panuhutanten bi, gaˈi kite subey tinalew matey peggeˈ pinuwasan weˈ ne duseten bi. \p \v 58 Hangkan hep meˈ kapungtinaˈihanku kinalasahankun, patetegun bi sandelbin pu si Isa Almasi duk daˈa kaˈam usaˈ amban iye. Tuyuˈanun bi teˈed maghinang si iye peggeˈ kataˈuhanbi weˈ magjatu du kēmon hininangbi para si iyehin. \c 16 \s1 Tabang si meˈ aˈa sukuˈ si Tuhanin \p \v 1 Manjari, pasal sīn panabangbi meˈ pagkasibi sukuˈ si Tuhan laˈi si Yahudiyahin, hinangun bi isab sa pangandaˈakanku meˈ pagkasibi masandel pu si Isa malaˈi si meˈ kalahatan si Galatiyahin. \v 2 Kahabaˈ Ahad dangan-dangan kaˈam subey ne paseddilibi andang sīn panabangbi siyehin. Bistahun bi ne taˈusahabin simana mapalabeyin. Bang ekka taˈusahabin subey isab ekka pangurungbin; bang kulang, na, kulang isab. Duk pagtipunun bi kēmon sīnin supaya bang ku tekka piyu, andang ne panyap panabangbin. \v 3 Manjari bang ne ku luˈu, daˈakku pī meˈ aˈa tapeneˈbin moˈo panabangbin hap Awrusalam. Paboˈohanku siye sulat supaya kataˈuhande laˈi bang ine aka meˈ aˈa mamoˈo sīn iyan. \v 4 Bang araˈ-araˈ subey ku isab pī si Awrusalam, na, makajari kami magtuhut. \s1 Meˈ sakap si Paulin \p \v 5 Piyu ku si kaˈam saguwaˈ pasagid ku dahuˈ si Makedoniya nindew meˈ kalanggalan malaˈihin kuweˈ bakas sinakapkun. \v 6 Hatu patennaˈ ku luˈu si kaˈam tiggel-tiggel. Hatu agadku ne bang puwas tempo baliyuhin, meke ku palanjal billuˈu duk du ku tatabangbi si palengnganankun, tungan-tungan papīhankun. \v 7 Gaˈi ku bayaˈ piyu bang daddaliˈ ku hadja luˈu. Kabayaˈankun tiggel-tiggel ku luˈu bang amban bayaˈ Tuhan du. \v 8 Saguwaˈ gaˈi ku dahuˈ usaˈ bittuˈu amban Epesus samantaˈan gaˈi pe puwas kādjaˈan Pentekostesin. \v 9 Peggeˈ ekka pe aˈa tuˈu mabayaˈ pakale si lapal Tuhanin duk subey ku magmahalayak si siye bisan ne ekka nguntarahan aku. \p \v 10 Bang piyu Timoteo luˈu, amey-amey hatulun bi iye peggeˈ maghinang isab iye si Tuhan kuweˈ akuhin. \v 11 Daˈa iye diyawaˈanun bi. Duk bang ne iye palanjal si palengnganannen, tabanganun bi iye duk hāp palumengngannen duk supaya iye tabalik pitu si aku. Peggeˈ ase-aseku tekka iye pitu duk meˈ pungtinaˈite bi sinduwehin. \p \v 12 Na, pasal pungtinaˈiten bi si Apollos, sinegeˈ teˈed iye weˈ ku dinaˈak piyu nuhut sinduwe meˈ kapungtinaˈihanten bi nindew kaˈam, saguwaˈ gaˈi pe koˈ iye bayaˈ piyu kuweˈitu. Paˈinne piyu du iye bang iye sumaluˈ. \s1 Sessaˈ si panambusan \p \v 13 Papateng-pateng kaˈam. Patetegun bi sandelbi pu si Isa Almasihin. Subey kaˈam magtawakkal, duk subey kaˈam basag. \v 14 Tuyuˈanun bi lasabi si pagkasibin bisan ine-ine hinangbi. \p \v 15 Na, meˈ kapungtinaˈihanku, kataˈuhanbi du disi Estepanus duk meˈ saweˈne magtewtey-anakin. Siye hep dehellu-dehellu masandel pu si Isa Almasi luˈu si lahat Akayahin. Duk iye bahanden luwal nabangan meˈ pagkaside sukuˈ si Tuhanin. \v 16 Junjungku si kaˈam, tuhutun bi ine-ine paˈin meˈ aˈa kuweˈ si Estepanus iyan duk sasuku saweˈde manabangan siye maghinang si Tuhanin. \p \v 17 Kēgan ku teˈed sakaliˈ tekka tuˈu disi Estepanus duk Portunatus duk si Akaikus. Bisan kaˈam gaˈi tapitu kēmon, tasandalku ne pangessebkun sabab meˈ aˈa tellungan inin, \v 18 peggeˈ asig ateykun weˈ de, kuweˈ pangasigde isab ateybin. Pataˈ pagaddatanbi meˈ aˈa kuweˈ siye inin. \p \v 19 Kēmon masandel pu si Isa Almasi tuˈu si meˈ kalahat-lahatan si Asiyahin maboˈo bissā weˈ taˈessebde kaˈam. Si Akila duk andanen Pirisila duk sampay meˈ aˈa masandel pu si Isa Almasi magtipun si lumaˈden maboˈo bissā du isab weˈ daran kaˈam essebde peggeˈ sukuˈ pu si Isa Almasi kaˈam. \v 20 Kēmon isab meˈ kapungtinaˈihante bi matuˈuhin maboˈo bissā weˈ essebde kaˈam. Duk kaˈam isab maluˈuhin, subey kaˈam magsalam-sinalam, tandaˈ weˈ maglasa-ilasa kaˈam. \p \v 21 Kuweˈitu aku, si Paul, manulat inin. Essebte kaˈam kēmon. \p \v 22 Bang niyaˈ luˈu gaˈi malasa pu si Isa Almasi, Panuhutanten bi, legga Tuhanin du iye. Marana tha, hātinen, “O, Panuhutan kamihin, pitu ne kew.” \p \v 23 Karayaw kaˈam luwal ipat Panuhutanten bi Isa Almasi. \p \v 24 Kalasahante kaˈam kēmon meˈ sukuˈ pu si Isa Almasihin. \sig Wassalam\sig*