\id 2CO - Yucuna NT -Colombia 2011 (DBL -2013) \h 2 CORINTIOS \toc1 2 Corintios \toc2 2 Corintios \toc3 2 Co \mt1 2 CORINTIOS \imt1 Introducción: \is1 Na penájeca San Pablo huacára'aca najló marí puráca'aloji yucuna marí: \ip Júpimi San Pablo i'ijnari apú pajimila nacojé, apú pajimila nacojé que. Tupana puráca'alo yucuna i'imacana nacú ri'ijnaqué. Ehuá riphaca pajimila Corinto ejo i'imacá. Re riyuró mequetana, ri'imacáloje Jesucristo yucuna najló rehuá penaje. Ri'imá riyucuna najló. Raú ne'iyajena queño'oñó Jesucristo ja'apiyá jema'acana. Necá penájemina rehuíña'ata palá Tupana puráca'alo nacú, nema'acáloje ra'apiyá penaje. Rehuíña'ata ne'emacá ejomi ra'apaña necá, ri'imacáloje riyucuna ajopánajlo penaje. E caja ehuaja ajopana piño i'imaño rehuá. Necá caja jehuíña'ataqueño necá Tupana nacú. E'iyonaja napechu queja nehuíña'atajica necá. Majopeja nemájica. Necá quemaño marí que nanacuhuá: “Jesucristo huacára'acarena naquiyana huecá” que. Naca'átaque ne'iyajé, napechu i'imacá piyá palá Pablo nacú, ripuráca'alo nacú hua'até. Aú caja napechu i'imá Pablo nacú: “Majopéjari japi ricá.” Caja uncá nephala ra'apí raú. Marí que napechu i'imacale rinacu, rihuacára'a najló puráca'aloji. Ripura'ó richayo, nahue'epícaloje quehuácaca Jesucristo huacára'acarena naquiyana huani ri'imacá. Rihuata nahue'epica Tupana puráca'alo ricá ra'apátacare najló i'imacá. Uncá ripechu queja calé rimacá najló nacaje nacú i'imacá. Uncá rihuátala ajopana ina'uqué apichátaca napechu quehuácaje puráca'aloji liyá. Iqui'i rihuátaca necá. Rihuata ne'ejnataca napéchuhua quehuácaje puráca'aloji nacú. Aú calé rihuacára'a najló marí puráca'aloji. \c 1 \s1 Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño i'imaño Corinto e i'imacá. Najló San Pablo huacára'ari marí puráca'aloji: \p \v 1 Pablo nucá. Tupana a'arí nucá Jesucristo huacára'acarena naquiyana penaje. Caja queja Tupana huátaca nu'umacá. Nucá, Timoteo hua'até huacára'año ijló marí puráca'aloji pajimila Corinto ejo. Jesucristo ja'apiyá jema'ajeri caja Timoteo. Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño caja icá. Tupana a'acárena rile'ejena ina'uqué penájena icá. Piyuque Tupana le'ejena ina'uqué, Acaya te'eré ehuá i'imacáñojlo huahuacára'a marí puráca'aloji. \v 2 Tupana Huara'apá. Nuhuata i'imacá ripalamane, Hue'emacana Jesucristo palamane hua'até. Nuhuata caja Tupana la'acá ipechu palá. Ñaqué caja nuhuátaca Jesucristo la'acá ipechu palá. \s1 Pablo amaca chapú caje yajhué yucuna marí: \p \v 3 Palani huani Tupana. Hue'emacana Jesucristo jara'apá ricá. Huara'apá caja ricá. Rihue'epí huamu'ují. Hua'ajini ra'apátaca huapechu ujhuí caje liyá. \v 4 Tupana pala'atari huapechu huamaca aú que'iyapé chapú caje yajhué. Marí que rila'acá huecá palá, huapala'atácaloje ajopana pechu ñaqué caja penaje. Ripala'ataca huapechu i'imacá que caja huapala'ataca napechu chapú caje yajhué amácana liyá. \v 5 Jesucristo pechu chuhuá hue'emacale, huamaca cajrú chapú caje yajhué. Riloco'opáneje caja ripala'atá huapechu. \v 6-7 Nala'á huecá chapú, hua'apátacale Tupana puráca'alo ajopánajlo, ajopánajlo que. Ijló caja hue'emá riyucuna i'imacá. Ra'apiyá jema'acana aú i'imaó capichácajo liyá. Riyucuna i'imacana jimaje nala'á huecá chapú. Tupana pala'atari huapechu palá chapú caje yajhué huamácare liyá. Apala ijña'á chapú caje yajhué panacu huajña'acá panacu que caja. Ripala'ataca huapechu riliyá, que caja ripala'atájica ipechu riliyá. Marí que ri'imacale ijló, huahue'epí palá i'imajica. \v 8 Nojena, huahuata ihue'epica meque íqui'ica huamaca chapú caje yajhué Asia te'eré ehuá. Cajrú nala'acá huecá chapú rehuá i'imacá. Caja uncá meño'ojó huajña'alá panacu ri'imacá. Caja huapechu i'imá huanacuhuá: “¿Ají caje aú ja chi huacapichajo?” \v 9 Ina'uqué nenoca queja huahue'epica huanacuhuá raú. Marí que ri'imacá huajló, Tupana chojeja calé huapechu i'imacáloje caphí penaje. Ricá hue'epiri piyuque caja taca'acaño macápo'otacana. Richojeja calé huapechu i'imá caphí. Uncá huachojó calé huapechu i'imá caphí. \v 10 Tupana i'imatari huecá naliyá, nenoca piyá huecá. Ri'imataje piño huecá ñaqué caja. Richojé huapechu i'imá caphí, ri'imatácaloje piño huecá riliyá penaje. \v 11 Ipura'ó Tupana hua'até huanacu. Cajrú ina'uqué pura'ajico ee Tupana hua'até huanacu, cajrú caja ina'uqué quemájeño Tupánajlo “Palá pila'acá huecá” que. Marí que nemájica rijló, rila'ajica aú huecá palá. \s1 Uncá Pablo i'ijnalá Corinto ejo nachaje yucuna marí: \p \v 12 Palá huani huapechu huanacuhuá, huahue'epícale huala'acá palá huani ina'uqué nacú marí eja'ahuá chu. Hue'emaqué ijhua'até huacajé, palá huani huala'ajica e'iyohuá. Tupana a'aqueri huañaté, hue'emacáloje ijhua'até palá huani raú penaje. Uncá huecó calé huala'á icá palá. Tupana palamane aú palá huala'acá icá. \v 13 Huahuacára'a ijló puráca'aloji lana'aquéjami me'etení, ipura'acóloje rijhua'até penaje, ihue'epícaloje ricá penaje. Uncá me'echuje calé huapuráca'alo huahuacára'acare ijló. Nuhuata jema'acá ricá palá. \v 14 Caja ihue'epí huecá huejápaja. Jesucristo iphájica majó huacajé, ipechu i'imajé pu'ují huanacu, huapechu i'imacá inacu que caja. \v 15 Nuhue'epí pu'ují huapechu panacuhuácaca. Aú calé nuhuata ichaje i'ijnacana, ipechu i'imacáloje pu'ují raú penaje. Iyamá pe notá'acajla ichaje i'ijnacana i'imacá. \v 16 Nupechu nacú ri'imá ichaje i'ijnacana Macedonia te'eré ehuá ja'apácana. Eyá nunacuhuá nuhuata icá ehuá ja'apácana. Raú icá a'acajla nojló nacaje, nu'ujnacáloje piño Judea te'eré ejo penaje. \v 17 Marí que nuhuátaca ichaje i'ijnacana. Apala marí que ipechu nunacu: “Uncá ñaqué calé ripechu. Majopeja ripajlaca,” que ca'ajná ipechu nunacu. Uncá iyamá chuhuá calé nupechu, numacáloje “nu'ujnajé” que, “uncá nu'ujnalaje” que ca'ajná. Necá, uncá jema'alaño Tupana ja'apiyá, iyamá chuhuá napechu. Uncá ñaqué calé nupechu. \v 18 Tupana hue'epiri méqueca huapechu nacú ri'imacá. Rihue'epí uncá huemalá iyamá chuhuá ricaja caja nacú. \v 19 Uncá Tupana I'irí, Jesucristo, quemalá iyamá chuhuá ricaja caja nacú. Quehuaca huani Jesucristo quemacá pajluhuaja puráca'aloji chuhuá. Silvano, Timoteo, nucá, quele i'imaño riyucuna ijló i'imacá. \v 20 Jesucristo palamane aú Tupana a'arí huajló nacaje, Tupana quemacare nacú ina'uquejlo i'imacá. Tupana quemari huanacu i'imacá, rila'acáloje huecá palá penaje. Jesucristo palamane aú ri'imá ñaqué huajló. Palá huani Tupana la'acá huecá. Hue'emacá aú riyucuna ajopánajlo, hue'emá caja palá Jesucristo la'acare huecá yucuna najló. \v 21 Tupana la'arí huapechu caphí. Rila'á caja ipechu caphí Jesucristo chojé. Ra'á caja huecá rile'ejena ina'uqué penaje ijhua'até. \v 22 Tupana a'arí huajló Ripechu huená que'ená penaje. Raú iná hue'epí rile'ejénaca huecá. Raú caja iná hue'epí ra'ajica piño huajló piyuque nacaje yurícaro huajlojé penaje. \v 23 Uncá jo'ó nu'ujnalá ichaje Corinto ejo nupechu nacú ri'imacá que. Tupana hue'epiri nájeca uncá nu'ujnalá ichaje. Uncá nuhuátala inaquiyana huajácana pu'uhuaré nala'acare chona. Aú calé uncá jo'ó nu'ujnalá ichaje. \v 24 Uncá huahuátala ijló quemacana: “Marí que ipechu i'imajica nacaje nacú.” Uncá huahuátala marí que quemacana ijló, huahue'epícale ipechu i'imacá Tupana puráca'alo chojé caphí. Huahuata iñaté a'acana, ipechu i'imacáloje pu'ují, me'etení ipechu i'imacá chaje raú penaje. \c 2 \p \v 1 Ñaquele marí que nupechu i'imacá inacu: “Uncá nu'ujnalaje nachaje; apala nuhuajaje necá. Raú napechu i'imajé camu'ují huani.” \v 2 Nu'ujnaquela ichaje, nula'ájla ipechu camu'ují. Reyá uncá na calé la'arijla nupechu pu'ují. Nula'aquela ipechu camu'ují, uncá meño'ojó ila'alá nupechu pu'ují. \v 3 Ricá penaje nuhuacára'a papera ijló i'imacá. Uncá nuhuátala ichaje i'ijnacana, ila'acáloje camu'ují nupechu penaje. Icá la'añó pu'ují nupechu. Nu'ujnaquela ichaje, ila'ájla camu'ují nupechu. Marí nuhue'epí palá: Pu'ují nupechu i'imacá aú ijhua'até, ñaqué caja ipechu i'imacajla nujhua'até. \v 4 Nuhuacára'aca ijló papera huacajé, camu'ují huani nupechu i'imacá nujluhua. Caja nuhuajhué majáca'aro nojló, nu'ujnatácale nupéchuhua camu'ují huani inacojé i'imacá. Nuyaco nulana'acá ijló papera. Uncá nula'acáloje ipechu camu'ují penaje calé nuhuacára'a ijló nupuráca'alo i'imacá. Ihue'epícaloje nuhuátaca icá íqui'ija penaje nuhuacára'a ijló papera i'imacá. \s1 Pajluhuaja nanaquiyana rimanaicho la'ajeri penájemi yucuna marí: \p \v 5 Ricá uncá ina'uquélari numacare nacú ijló i'imacá, ricá la'arí nupechu camu'ují. Uncá nupéchuja calé rila'á camu'ují. Piyuqueja ina'uqué pechu rila'á camu'ují ca'ajná. Apala uncá piyuque ina'uqué pechu calé ca'ajná rila'á camu'ují. Marí que numacá rinacu, nupuráca'alo i'imacá piyá caphí huani rijló, la'arí pu'uhuarejlo. \v 6 Caja jahuacó rinacu pura'ajó. Caja palá ihuajaca ricá. Chuhua ihuajániya piño ricá. Ilérejeja iyurí rihuajácana. \v 7 Chuhua amó richaje pu'uhuaré rila'acare liyá. Iyurí iliyó chapú ramácana. Ipura'ó palá rijhua'até, ripechu i'imacáloje palá caja inacu raú penaje. Marí caje aú uncá ri'ijnatálaje ripéchuhua ujhuí caje nacú. \v 8 Iqui'i nuhuátaca ila'acá marí que: Ila'á rijló nacaje, ripechu i'imacáloje inacu: “Iqui'ija nahuátaca nucá” que penaje. \v 9 Nuhuacára'a ijló puráca'aloji i'imacá, nuhue'epícaloje méqueca jema'acá no'opiyá penaje. Marí que ila'acana aú notá'a icá. \v 10 Caja iyurí iliyó pu'uhuaré la'ajérimi amácana chapú. Ñaqué caja nuyurica nuliyó ramácana chapú. Uncá rila'alá nucá chapú. E'iyonaja nomó richaje ijhua'até, Jesucristo ijlú chujena hue'emacale. \v 11 Marí que huala'acá, Jiñá Chi'ináricana la'acá piyá piño huanaquiyana chapú. Caja huahue'epí mecajeca ricá. \s1 Pablo huo ca'acó yucuna marí: \p \v 12 Nu'ujná pajimila Troas ejo i'imacá. Rejo nu'ujná Jesucristo yucuna i'imajé najló. Rihuacajé palá Tupana la'acá necá rehuá, nu'umacáloje riyucuna cajrú rehuájenajlo penaje. \v 13 Uncá nuphátala huanaquiyana Tito rehuá i'imacá. Aú calé nohuó ca'aró rijhua'até. Aú nu'umá nuyucuno najló. Ejomi no'opá piño ají que Macedonia te'eré ejo. \s1 Huajlojé penaje Jesucristo la'acá piyuque nacaje jácho'oco palá yucuna marí: \p \v 14 Palá rila'acare huecá yucuna hue'emá Tupánajlo. Chá'atajeri huani Jesucristo i'imacale, rila'á piyuque nacaje jácho'oco palá huajlojé penaje. Rijhua'atéjena caja huecá. Riyucuna hue'emá ina'uquejlo. Palani huani riyucuna ra'apiyá jema'ajéñojlo. \v 15 Hue'emá Jesucristo yucuna ina'uquejlo. Ricá i'imari palá Tupana nacú. Ra'apiyá jema'acana aú Tupana i'imatari ina'uqué capichácajo liyá. Ra'apiyá jema'ajéñojlo palánija riyucuna. Eyá capichájeño penájena jema'añó caja riyucuna. \v 16 Capichájeñojlo chapú Tupana puráca'alo yucuna, ri'imacale nacapichájico yucuna najló. Aú uncá paala najló riyucuna jema'acana. Tupana i'imatari ina'uqué capichácajo liyá nema'acá aú ra'apiyá. Ra'apiyá jema'ajéñojloja calé palani riyucuna. Raú nahue'epí matajnaco ne'emajica je'echú chu. Uncá na calé hue'epiri riyucuna i'imacana ina'uquejlo palá, uncachu Tupana a'alá iná ñaté riyucuna i'imacana aú. \v 17 Uncá huacánacaloje huajluhua liñeru penaje calé hue'emá Tupana yucuna. Ricá penaje cajrú ajopana i'imacá riyucuna ina'uquejlo. Uncá ñaqué la'acaño calé huecá. Huecá hue'epiño quehuaca riyucuna. Tupana ijlú chu hue'emá riyucuna. Rihuacára'acarena huecá; Jesucristo hua'até sápajeño queja caja huecá. \c 3 \s1 Puráca'aloji hue'emacá ja'apiyá me'etení yucuna marí: \p \v 1 Marí que huemacá aú huanacuhuá, uncá huala'alá huecó chá'atajeño queja. Uncá caja huahuátala iliyá papera lana'aquéjami quemacá: “Palájne'equena necá” que, nahue'epícaloje huecá raú penaje. Marí caje ne'iyajena huátaño najluhua. Uncá ñaqué calé huajló ricá. Uncá naje calé hua'á ijló papera ajopana liyaje, ihue'epichi huecá raú. \v 2 Huale'ejé papera que huajló icá; icá quemaño huanacu palá. Caja Tupana ja'apiyá jema'ajeño icá chuhuaca huapalamane. Raú ajopana amaño palá Tupana la'acá icá. Marí que ri'imacale ijló, ina'uqué hue'epiño méqueca huala'acá icá palá. \v 3 Huecá i'imaño ijló Jesucristo yucuna i'imacá. Raú calé iqueño'ó ra'apiyá i'imacana. Raú caja rila'á ipechu palá. Palá caja Tupana la'acá icá Ripechu aú. Uncá tajnácajo penaje calé i'imacá ricá. Marí que ijló ricá. Caja Jesucristo hua'atéjena icá. Marí caje aú ajopana hue'epiño huala'acá icá palá. Uncá papera chojé lana'aquéjami calé riyucuna. Uncá caja jipa nacú lana'aquéjami calé ricá, nahue'epichi rinacojé raú. Namaca palá Tupana la'acá icá, aú nahue'epí rinacojé. \p \v 4 Marí que huemacá rinacu, Tupana chojé huapechu i'imacale caphí Jesucristo palamane aú. \v 5 Maliyáruna huecá, huala'acáloje nacaje Tupánajlo penaje. Piyuque nacaje huala'acare, Tupana palamane aú huala'á ricá. \v 6 Ricaja calé la'arí huecá caliyáruna, hua'apátacaloje ajopánajlo ripuráca'alo penaje. Tupana i'imatari ina'uqué capichácajo liyá. Ripuráca'alo, hua'apátacare ina'uquejlo, quemari huanacu, hue'emacáloje ra'apiyá me'etení penaje. Uncá ripuráca'alo, Moisesmi chu lana'acare, que calé ricá. Uncá pachá hua'alá huanacojó ripuráca'alo, capichájeño penájena queja hue'emacá piyuqueja. E'iyonaja Tupana Pechu a'arí inajlo cajmuchaji, iná i'imacáloje matajnaco je'echú chu raú penaje. \p \v 7 Tupana puráca'alo, Moisesmi chujlo ra'acare, i'imari jipa nacú lana'aquéjami. Moisesmi chu iphátaca aú ricá Israelmi chu laquénami nacú, mejáma'atani que rijimá amaco rijhua'até. Uncá meño'ojó nayacá'alo richaje rinacojé. Mejáma'atani hua'até riphá ina'uqué nacú i'imacá. Caja ehuaja mejáma'atani capicharo rijimá chiyá. Ripuráca'alo quemari ina'uqué nacú: “Capichájeño penájena necá” que. E'iyonaja marí que riphaca palá huani mejáma'atani hua'até i'imacá. \v 8 ¡Palani huani nacaje Tupana Pechu a'acare huajló! Ripuráca'alo ra'acare Moisesmi chujlo chaje palaca ricá. Ripechu aú ra'á cajmuchaji ina'uquejlo. Uncá tajnácajo penaje calé cajmuchaji ra'acare inajlo. \v 9 Tupana a'arí Moisesmi chujlo ripuráca'alo i'imacá, ina'uqué hue'epícaloje capichájeño Tupana liyá penájena necá raú penaje. Marí penaje ri'imacá. E'iyonaja cajrú mejáma'atani hua'até riphata ricá ina'uqué nacú i'imacá. Eta, ¡Meque richaje huani palaca ina'uquejlo riyucuna, quemari ina'uqué nacu: “Chuhua Tupana i'imatari necá capichácajo liyá!” \v 10 Moisesmi chu iphátari Tupana puráca'alo ina'uqué nacú mejáma'atani que rijimá i'imacá. Marí que riphaca ripuráca'alo lana'aquéjami hua'até. Chuhua Tupana i'imatari ina'uqué capichácajo liyá. Marí puráca'aloji palani huani ina'uquejlo. Jupichumi puráca'aloji chaje huani palaca ricá. \v 11 Mequetánaja lojeja penaje calé jupichumi puráca'aloji i'imacá. E'iyonaja mejáma'atani hua'até Moisesmi chu ja'apátari ina'uquejlo ri'imacá. Richaje huani palaca ripuráca'alo, uncá tajnácajo penaje calé i'imacare. \p \v 12 Huahue'epí uncá ripuráca'alo tajnálajo. Aú calé caphí huapechu riyucuna i'imacana nacú ajopánajlo. \v 13 Uncá huala'alá Moisesmi chu la'acá que. Ricá apára'ari rijimá a'arumacaji aú, Israelmi chu laquénami amaca piyá mejáma'atani rijimá chojé yacácano. \v 14 Uncá huani riphala Israelmi chu laquénami pechu nacojé méqueca ripuráca'alo quemacá. Me'etení ñaqué caja najló ricá. Napura'acochu jupichumi lana'aquéjami hua'até, apára'aquejami que najló ricá, me'echuje ri'imacale najló. Moisesmi chu jimá i'imacá apára'aqueja a'arumacaji aú, que caja najló ricá apára'aquejami que. Jesucristo ja'apiyá i'imacana aú iná hue'epí meque quemacánaca ricá. Uncá apára'aquejami que calé inajlo ricá, Jesucristo la'acale iná pechu palá. \v 15 Eyá najló ejo'ocaja apára'aquejami que najló ricá. Napura'acochu Tupana puráca'alo hua'até, Moisesmi chu ja'apátacare najló i'imacá, me'echuje jo'ó najló ricá. \v 16 Iná pajno'otácachu iná péchuhua Tupana ejo, Tupana la'arí iná pechu palá, ripuráca'alo i'imacá piyá me'echuje inajlo raú. \v 17 Hue'emacana Jesucristo. Ripechu i'imari hue'iyá, huala'acáloje rihuacára'aca huecá que raú penaje. Aú calé hue'emaó jupichumi puráca'aloji liyá. \v 18 Jesucristo la'arí huecá palá. Ripechu aú huala'á palá, ajopana amácaloje mecajeca Jesucristo raú penaje. Ripechu ja'apiyá i'imacana aú richaje, richájeno que huapechu i'imacá Jesucristo pechu que caja. \c 4 \p \v 1 Ñaqué i'imacale uncá huala'aló ujhuí riyucuna i'imacana liyá. Tupana hue'epiri huamu'ují i'imacá. Aú calé ra'á huajló marí sápacaje i'imacá. \v 2 Uncá huani huala'alá nacaje huamicho'oneji, ajopana apáña'añojla raú, namáquela huala'acá ricá pu'uhuacá. Uncá caja huapajlala ina'uqué hua'até. Uncá caja huemalá majopeja Tupana puráca'alo nacú: “Marí que rimacá” que, uncachu rimalá ñaqué. Quehuácaje puráca'aloji chuhuaja hue'ejnatá ricá. Uncá huapiyácala Tupana puráca'alo. Huala'á piyuque nacaje Tupana jimaje que, ajopana ina'uqué pechu huatána'acaloje huanacojé raú penaje. \v 3 Tupana i'imatari ina'uqué capichácajo liyá. Riyucuna i'imacana nacuja huecá. Pu'uhuacajé riyucuna piyuque ina'uquejlo. Eyá capichájeño penájenajlo, me'echuje ca'ajná ricá. \v 4 Palani huani Jesucristo yucuna. Ne'iyajena uncá jema'alaño ra'apiyá, Jiñá Chi'ináricana la'acale necá mejluruna queja, nahue'epica piyá ricá. Rinacojé uncá nahue'epila mecajeca Jesucristo. Tupana pechu que huani péchuri ricá. \v 5 Uncá huayucuno i'imacana nacú calé huecá. Hue'emacana huani Jesucristo. Riyucuna hue'emá ina'uquejlo. Huecá la'añó huecó ijhua'até sápajeño queja, huahuátacale íqui'ija ricá. \v 6 Tupana queño'ótaca eja'ahuá i'imacá huacajé, rihuacára'a mejáma'atani patacá calajeruni e'iyajé. Chuhua ñaqué caja Tupana la'acá pu'uhuacá huajló nacaje, huahue'epícaloje raú meque palani huánica Tupana penaje. Jesucristo nacojé calé huahue'epí mecajeca ricá. \s1 Iná i'imacáloje caphí Jesucristo chojé penaje yucuna marí: \p \v 7 Tupana puráca'alo yucuna i'imajeño huecá. Ripechu aú huahue'epí riyucuna. Ripechu aú caja huala'á nacaje. Nacaje cahuemini huani, iná lamá'atacare majopéjari ra'arú chojé, queja huajló ricá. Majopéjaruna huecá; i'ichilá queja huecá. E'iyonaja re hue'iyá Tupana Pechu. Raú ja calé huala'á nacaje palani. Caja queja huecá, ina'uqué hue'epícaloje uncá huecó calé huala'acá nacaje. \v 8 Marí que i'imacaño huecá: Pulapé huamaca chapú caje yajhué. Que'iyapé huajló ricá. E'iyonaja uncá richá'atala huecá. Re'iyohuá uncá huani huahue'epila méqueca rácho'ojico huajló. E'iyonaja calé uncá huapechu la'aló ujhuí raú. \v 9 Chapú huani ne'iyajena la'acá huecá. E'iyonaja uncá cupáquejanami que calé huecá Tupana liyá. Rehuaja calé nala'á quehuí huani huanapona. E'iyonaja uncá nacapichátala huecá. \v 10 Jesucristo i'imacá marí eja'ahuá chu huacajé, pulapé nahuátaca rinócana i'imacá. Ñaqué caja huajló ricá. Hue'ejnacá ehuá nahuata huenócana. Marí caje aú ina'uqué hue'epiño Jesucristo i'imacá huajhua'até. I'imatari huecá capichácajo liyá ricá. \v 11 Marí eja'ahuá chu hue'emacá quetana, hue'emajica capichácajo e'iyá. Marí que huajló ricá hue'echú ca'alá queja, huala'acale Jesucrístojlo nacaje. Capichácajo nacú huanapona. E'iyonaja ra'á huañaté nacaje la'acana aú, ajopana ina'uqué amácaloje palá rila'acárena huecá penaje. \v 12 Tupana puráca'alo ja'apátacana nacú hue'emacale, ina'uqué naquiyana huátaño huenócana. Capichácajo e'iyá hue'emacá i'imacá. Re'iyohuá que hue'emacá ichaje. Hue'emá caja ijló Tupana puráca'alo yucuna i'imacá, i'imacáloje matajnaco ra'apiyá jema'acana aú penaje. \p \v 13 Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que: “Nuhue'epí quehuaca ricá, aú calé nu'umá riyucuna,” que apú quemacá i'imacá. Ripechu nacú ri'imacá que caja huapechu rinacu. Huahue'epí quehuaca riyucuna. Aú calé hue'emá riyucuna ajopánajlo. \v 14 Tupana macápo'ori Jesucristo i'imacá. Raú huahue'epí, rimacápo'otajica huecá ñaqué caja. Ejomi rihuá'aje huecá, hue'emacáloje rijhua'até je'echú chu penaje. Re hue'emajica ijhua'até pajñacani. \v 15 Marí que ri'imajícale huajló, huamá cajrú chapú caje yajhué me'etení ijlojé penaje. Marí caje aú richaje, richaje que íqui'irunaca inaquiyana i'imaño ripalamane. Ñaquele íqui'iruna icá pura'añó Tupana hua'até, i'imacáloje palá rila'acare icá yucuna rijló penaje. Palá ipura'acó Tupana nacú. \p \v 16 Marí que ri'imacale, uncá huapechu la'aló ujhuí. Huanapona i'imari tajnácajo nacú. A'apona que huapechu i'imacá hue'echú ca'alá queja richaje, richaje que caphí Tupana chojé. \v 17 Chapú caje yajhué huamácare marí eja'ahuá chu, uncá caphini huani calé huajló ricá. Mequetánaja calé huamaca riyajhué. Palá huani hue'emajica je'echú chu matajnaco. Ñaquele uncá caphini huani calé huajló chapú caje yajhué huamácare me'etení. \v 18 Uncá hue'ejnatala huapéchuhua nacaje iná amácare nacú. Nacaje uncá iná amálare nacú huapechu. Nacaje iná amácare capichájero. Eyá nacaje uncá iná amálare me'etení, uncá capichálajo. \c 5 \p \v 1 Huapechu a'arú huanapona. Huanapona, me'etení hue'emacare hua'até, capichájero. Huataca'ajica aú huapéchumi jácho'ojero richiyá, ri'ijnacáloje apú huanapona huajé chojé penaje. Ricá Tupana la'ajícare chojé ri'ijnajé. Matajnaco hue'emajica rejo je'echú chu. \v 2 Caja huaya'ó huanapona hua'até i'imacana nacú, marí eja'ahuá chu hue'emacá quetana. Maca'anija huahuátaca huanapona apiyácacana apú huanapona je'echú chu i'imacare aú. \v 3 Huanapona i'imajícare je'echú chu, i'imajeri huapéchumi a'aruná que. Uncá manapónaru calé huapéchumi i'imajeri rehuá. \v 4 Hue'emacá eja'ahuá chu quetana huaya'acó huanapona hua'até i'imacana. Huahue'epí huanacuhuá caja nachá'atacarena que. E'iyonaja calé uncá huahuátala huanapona jupichumi cupácana huanaquiyó. Huajé huanapona huahuata huajluhua, hue'emacáloje huajé huanapona hua'até penaje. Macapichaco hue'emajica rijhua'até je'echú chu. Lanáquiya huanapona tajnácajo penaje i'imacare, capichájero. \v 5 Marí que ri'imacáloje huajló penaje, Tupana lamá'atari ricá huapé. Huahue'epí ra'ajica huajló nacaje je'echú chu yurícaro huajló. Caja ra'á huajló Ripechu apú nacaje ra'ajícare huajló piyá. Rejomi ra'ajé huajló apú nacaje piño je'echú chu. Ripechu ra'á huajló pamineco, huahue'epícaloje ñaqué caja ra'ajica huajló nacaje je'echú chu. \p \v 6 Marí que ri'imacale, caphí huapechu ñaqueja. Nuhue'epí marí eja'ahuá chu nu'umacá quetana, uncá nuñacaré huani chu calé nucá, uncale nu'umalá je'echú chu Hue'emacana Jesucristo hua'até. Re nuñacaré huani i'imajé. Uncá huamálare ricá. \v 7 E'iyonaja caphí huapechu richojé, nacaje uncá huamálare chojé. Uncá caphí calé huapechu nacaje iná amácare chojé. \v 8 Uncá huahuó la'aló taca'acaje piyá. Palani huajló taca'acaje, hue'emacáloje Jesucristo hua'até raú penaje. \v 9 Ñaquele huala'á piyuqueja nacaje, ri'imacáloje palá Jesucristo nacú penaje. Hue'emajica ehuá, eja'ahuá chu ca'ajná, je'echú chu ca'ajná, huahuata piyuqueja nacaje la'acana palá, ri'imacáloje palá rinacu penaje. \v 10 Marí que nuhuátaca nacaje la'acana, piyuqueja huecá tára'ajicole Jesucristo jimaje. Rijimaje huatára'ajo, rimacáloje huanacu méqueca rijló nacaje huala'acare, marí eja'ahuá chu hue'emacá quetana. Quéchami pajluhuano, pajluhuano que ra'ajica huajló rihuemí. Pu'uhuaré huala'acá ca'ajná, palá huala'acá ca'ajná. Nacaje huala'acare loco'opáneje ra'ajé huajló rihuemí. \s1 Tupana huátaca ina'uqué pechu i'imacá palá rinacu yucuna marí: \p \v 11 Tupana quemájeri nacaje huala'acare nacú méqueca rijló ricá. Ñaquele huahuata cajrú ina'uqué e'iyajé ca'átacana Tupana puráca'alo aú. Marí que huala'acá, huahue'epícale chapú huani ri'imajica uncá jema'alaño ra'apiyajlo. Ra'apí iphájeño huecá. Caja Tupana hue'epiri mecajenaca huecá; palá péchuruna huecá. Nuhuata caja ihue'epica ñaqué caja mecajenaca huecá. \v 12 Uncá huahuátala huanacuhuá pura'acano palá ijló. Marí que huemacá huanacuhuá, ipechu i'imacáloje palá huanacu ajopana e'iyá penaje. Ajopana iphaño inacu Tupana puráca'alo yucuna i'imajé. Raú nala'á necó chá'atajeño que. E'iyonaja uncá paala napechu. Apiyácacaloje necá inacojó penaje huemá huanacuhuá ijló marí que me'etení. \v 13 ¿Meque ca'ajná ihue'epica huanacu?: “Palá péchuruna necá” que ca'ajná. “Uncá pechu i'imalaño necá” que ca'ajná ipechu huanacu. ¿Meque ca'ajná ipechu huanacu, huapura'acole huanacuhuá palá? Ipechu i'imacachu huanacu: “Uncá pechu i'imalaño necá” que, marí que huecá, ri'imacáloje palá Tupánajlo penaje. Ipechu i'imacachu huanacu: “Palá péchuruna necá” que, marí que caja huecá, huala'acáloje palá inacu penaje. \v 14 Huahue'epí íqui'ija Jesucristo huátaca huecá. Aú calé hua'á iñaté nacaje la'acana aú. Ricá taca'arí pu'uhuaré huala'acare chaya. Ricá, pajluhuaja, taca'arí huachaya piyuqueja huajlojé penaje. Ripalamane aú huaca'acáloje hualiyó pu'uhuaré huala'acare. \v 15 Jesucristo taca'arí piyuque ina'uqué chaya i'imacá. Ñaquele huecá ri'imatácarena capichácajo liyá, uncá la'alaño huajluhua nacaje. Huala'á Jesucrístojlo nacaje, ritaca'acale huachaya i'imacá. Rimacápo'o caja huajlojé penaje. Ñaqué i'imacale rijloja calé huala'á nacaje palá. \p \v 16 Uncá paala huemacá ina'uqué nacú ajopana quemacá nanacu que caja. Ajopana quemaqueño Jesucristo nacú que caja numájica rinacu i'imajica. Ajopana pura'aqueño rinacu pu'uhuaré. Aú nupechu i'imaqué: “Nemacá rinacu que japi ricá.” Eyá chuhua caja nuhue'epí uncá ñaqué calé ricá. \v 17 Iná i'imacachu Jesucristo hua'ateje, huajé chuhuá iná pechu. Jupichumi iná pechu yuriro iná yámojo. Huajé chuhuá iná i'ijnatá iná péchuhua iná tucumó reyá a'ajná ño'ojó. \p \v 18 Tupana la'arí huapechu palá, hue'ejnatácaloje huapéchuhua huajé chuhuá huatucumó raú penaje. Jesucristo palamane aú ripajno'otá huapechu Tupana nacojé, huapechu i'imacáloje palá aú Tupana nacú raú penaje. Ra'á caja huecá ajopana ina'uqué pechu pajno'otájeño penaje, palá napechu i'imacáloje Tupana nacú raú penaje. \v 19 Jesucristo palamane aú Tupana pajno'otari ina'uqué pechu yurí caje chiyá, napechu i'imacáloje palá Tupana nacú raú penaje. Caja ramó nachaje pu'uhuaré nala'acare liyá, namanáicho nala'acare liyá hua'ató. Riyucuna hue'emá ina'uquejlo, napechu i'imacáloje palá Tupana nacú raú penaje. Riyucuna i'imacana nacuja huecá; ricá huasápaca'ala. \v 20 Jesucristo puráca'alo ja'apátajeño huecá. Tupana apumí chojé que huemacá nacaje nacú ijló. Jesucristo apumí chojé que caja huemacá ijló marí que me'etení: Ipajno'otá ipéchuhua Tupana ejo, ipechu i'imacáloje richojé palá panacuhuácaca raú penaje. \v 21 Uncá huani Jesucristo la'alá pu'uhuaré. Uncá caja rila'alá chapú Tupana, ajopana ina'uqué hua'até. E'iyonaja huapumí chojé que Tupana hue'epica ricá pu'uhuaré la'ajeri que. Rihuajá ri'imacá pu'uhuaré huala'acare chona, richojé hue'emacáloje palá la'acaño penaje. Raú hue'emá Tupana i'imacá que caja. Jesucristo chojé i'imacana aú iná i'imacá pajluhua japi ricá queja rijhua'até. \c 6 \p \v 1 Icá i'imaño Tupana hua'até sápajeño huajhua'até. Palá huani Tupana la'acárena icá. Ñaquele a'á inacojó ricá, ripalamane i'imacale. \v 2 Marí que numacá ijló, Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacale marí que: \q1 Palani ri'imajica ijló. \q1 Riphájica ee rená chojé huacajé, noma'ajé ipura'acó nujhua'até. \q1 Nu'umatájica ina'uqué capichácajo liyá huacajé, no'ojé iñaté, que Tupana quemacá júpimi najló i'imacá. \p Rimacare nacú júpimi i'imacá iphari rená chojé. Chuhua Tupana i'imatari ina'uqué capichácajo liyá. Rimacá rinacu júpimi i'imacá que ricá me'etení huajló. \p \v 3 Uncá huahuátala nacaje la'acana apojó que, ina'uqué pechu i'imacá piyá ujhuí Tupana nacú raú. Marí que huala'acá, nachapújra'aco piyá huapuráca'alo nacú. \v 4 Tupánajlo huala'á piyuque nacaje. Huahuata piyuque ina'uqué hue'epica ñaqué ricá. Marí caje aú nahue'epí Tupánajlo sápajeño huecá: Que'iyapejé chapú caje yajhué amájeño huecá. E'iyonaja uncá huapechu la'aló ujhuí raú. Apú huacajé que huala'acá camu'ují nacaje nacú. Apú huacajé que hue'emacá laca'apheji i'imacana nacú. Marí caje hua'até hue'emá. \v 5 Apú huacajé que naña'atájica hue'emajica. Rejomi apú huacajé piño naca'á huecá ina'uqué huajáquelana chojé i'imacá. Apú huacajé piño cajrú ina'uqué jahuacaco caja huanacojé tujlá que, nayúcha'acole huachá i'imacá. Apú huacajé huamá sápacaje yajhué i'imacá. Apú huacajé hue'emá me'etájeñomi. Reyá hue'emá piño apú huacajé. Huajña'á me'epejí panacu i'imacá. Marí caje hua'até huecá huasápaca'ala la'acana nacú. \v 6 Palá huala'acare aú ina'uqué hue'epiño Tupánajlo sápajeño huecá. Palá huahue'epica quehuácaje puráca'aloji nacojé. Uncá huapechu i'imalá ujhuí ina'uqué liyá. Cachuhua caje nacuhuaja hue'emacá najhua'até napala'atácana nacú. Ina'uqué huani huecá ina'uqué hua'até. Iqui'ija huahuátaca necá Tupana Pechu aú. Uncá huala'alá huecó majopeja íqui'ija huahuátaca necá que. \v 7 Quehuaca huapuráca'alo. Hue'epícaje Tupana a'acare huajló aú huala'á nacaje palá. Marí que huala'acá aú ina'uqué hue'epiño mecajenaca huecá. Palá huala'acare aú huapichata chapú huanacu péchuruna puráca'alo. Palá huala'acare aú caja ina'uqué hue'epiño mecajeca Tupana, nema'acáloje ra'apiyá raú penaje. \v 8 Palá ne'iyajena ina'uqué pechu huanacu. Ne'iyajena piño la'añó huecá nahuejáputenami queja. Ne'iyajena caja pura'añó huanacu palá. Ne'iyajena caja chapújra'año huanacu. Ne'iyajena caja quemaño huanacu: “Pajlácachina necá” que. E'iyonaja calé quehuaca huemacá. \v 9 Ne'iyajena hue'epiño huanacu ajopana te'eré eyájena que. Ne'iyajena hue'epiño huanacu nañacajela ehuájena queja. Capichácajo e'iyá huecá, e'iyonaja calé rejo'ocaja huecá. Nahuajácarena que huecá, e'iyonaja uncá nenólarena huecá. \v 10 Huamá chapú caje yajhué, e'iyonaja pu'ují huapechu. Camu'ují la'acaño huecá, e'iyonaja Tupana puráca'alo aú huala'á palá huani ajopana nacú, ne'emacáloje Tupana palamane raú penaje. Uncá caja hualiñérute i'imalá. E'iyonaja Tupana chojé caphí huapechu. Ricá chá'atari liñeru. Cajrú nacaje huacapi queja huajló ricá. \p \v 11 Nojena, Corinto e i'imacaño, pu'ucuja hue'emacá ijló huanacuhuá méqueca i'imacaño huecá. Iqui'ija huahuátacarena icá. \v 12 Uncá na calé itari huapu, huahue'epica piyá caí inacu. Icaja calé la'añó ipéchuhua ujhuí hualiyá. \v 13 Nara'apá pura'acó riyani hua'até, que caja nupura'acó ijhua'até me'etení. Ihue'epí huanacu caí, huahue'epica inacu que caja. Ihuata caja huecá íqui'ija. \s1 Tupana Pechu ja'apiyá jema'ajeño yucuna marí: \p \v 14 I'imaniya uncá jema'alaño Jesucristo ja'apiyá huáque'ena. Ñaqué caja ihuá'acaniyo nanaquiyana hua'até. Uncá panacojéchaca que calé huapechu najhua'até. Uncá jema'alaño Jesucristo ja'apiyá necá. Uncá palá la'acaño i'imalajla pu'uhuaré la'acaño huáque'ena. Tupana ja'apiyá i'imacaño la'añó palá. Eyá necá uncá jema'alaño ra'apiyá uncá la'alaño palá. \v 15 Uncá Jesucristo pechu i'imalá Jiñá Chi'ináricana pechu i'imacá que caja. Uncá meño'ojó napechu i'imalá ñaqué la'acana nacú. Uncá caja Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño pechu i'imalá ajopana pechu que caja. Necá, uncá jema'alaño Jesucristo ja'apiyá, uncá Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño pechu que calé napechu. Apojó napechu nacaje la'acana nacú. \v 16 Uncá caja ñaqué calé Tupana ñacaré, nacaje jenami ñacarelana. nemacare nacú: “Huachi'ináricana ricá” que. Cajmuni, capechuni ricá Tupana. Uncá nacaje jenami la'acanami que calé ricá. Huecá ra'apiyá jema'ajeño e'iyá Tupana Pechu. Marí que Tupana quemacá ra'apiyá jema'ajeño nacú i'imacá: \q1 Najhua'até nu'umajica. \q1 Nachi'ináricana huani nu'umajica najló. \q1 Necá i'imajeño nule'ejena ina'uqué. \m \v 17 Ñaqué i'imacale Tupana quemari piño marí que ina'uqué nacú: \q1 Jácho'o ne'iyayá. Ica'á ipéchuhua apojó paliyácaca, ipechu i'imacá piyá napechu chuhuá. \q1 Ila'aniya caja imanaicho, pu'uhuaré najhua'até, nuhuátacaloje icá raú penaje. \q1 \v 18 Marí que ila'ajica ee, nu'umajé Jara'apá. \q1 Icá i'imajeño nuyani, que Hue'emacana huani quemacá huanacu. Piyuque nacaje la'ajeri ricá, que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá. \c 7 \p \v 1 Nojena, íqui'ija nuhuátacarena, marí queja huajló ricá. Marí que Tupana quemacá huanacu, rila'acáloje huecá palá raú penaje. Ñaquele marí la'acana yuriro huajló: Huaca'ajé hualiyó piyuqueja nacaje la'arí huapechu pu'uhuaré. Pu'uhuaré huala'acare la'arí huecá uncá ina'uquélaruna que. Marí que la'acana huayureje hualiyó. Huahue'epeje caja huatucumó nacaje la'acana piyuqueja Tupana huátaca que. Ra'apí iphácana aú huala'á nacaje rihuátaca que. \s1 Corinto eruna pala'ataco napéchuhua yucuna marí: \p \v 2 Ihue'epí piño caí huanacu. Uncá na ina'uqué calé huala'á chapú i'imacá. Uncá caja na aú calé huapichata ina'uqué. Uncá caja na aú calé huala'á huajluhua nacaje. Uncá huaca'alá nanane caje naliyá. \v 3 Marí que numacá aú, uncá numalá inacu: “Pu'uhuaré nala'acá” que. Numaje piño numacá que i'imacá: Caí nuhue'epica inacu. Pajñacani queja huecá ijhua'até. Caja queja hue'emajica ijhua'até marí eja'ahuá chu. Huataca'ajica ee, ñaqueja caja hue'emajica ijhua'até. Marí que nupechu inacu, caí nuhue'epícale inacu. \v 4 Nupechu huatána'ari inacojé. Pu'ují caja nupechu inacu. Cajrú chapú caje yajhué nomaca. E'iyonaja calé caphí jo'ó nupechu. Ñaqué caja nupechu pu'ují. \p \v 5 Huephaca majó aú, Macedonia te'eré ejo, uncá caja huahuatána'ala chapú caje nala'acare huecá liyá. Que'iyapejé chapú caje amaco huajló. Ajopana huátaño huajhua'até aca'ácacano. Quero'ocajo nacú huecá maare. \v 6 Tupana ja'apátari ujhuí caje iná liyá, iná pechu i'imacáloje caphí raú penaje. Chapú caje yajhué amácana e'iyohuá que Tito iphaca nunacu i'imacá. Raú Tupana la'arí nupechu caphí. \v 7 Uncá ricaja calé la'arí nupechu palá. Apú aú caja rila'á palá nupechu. Rimá nojló inacu marí que: “Huechi nahuátaca pi'ijnacá nachaje. Camu'ují nahue'epica nanacuhuá, uncá paala nala'acare i'imacá pachá. Pichaya napura'ó chapú péchuruna pinacu hua'até,” que rimacá nojló i'imacá. Riyucuna jema'acana aú pu'ují huani nupechu la'acó. \p \v 8 Nuhuacára'a ijló papera i'imacá. Ricá la'arí ipechu camu'ují i'imacá. Uncá nupechu i'imalá chapú nunacuhuá, camu'ují ipechu la'acole raú. Pamineco chiyó nupechu i'imari chapú nunacuhuá i'imacá. Mequetánaja calé ila'acá ipéchuhua camu'ují, noca'acale i'imacá. Caja iyurí iliyó pu'uhuaré la'acana. Ñaquele uncá chapú calé nupechu me'etení. \v 9 Chuhua pu'ují nupechu. Uncá pu'ují calé nupechu camu'ují ipechu la'acaro aú. Pu'ují nupechu, ipechu pajno'ocole, pu'uhuaré la'acana liyá. Camu'ují ipechu i'imacá, pu'uhuaré ila'acale i'imacá. Palani Tupánajlo marí. Uncá huala'alá icá chapú huaca'acá aú icá pu'uhuaré ila'acare chona. \v 10 Camu'ují huapechu i'imacachu pu'uhuaré huala'acare liyá, marí palani Tupánajlo. Raú huapajno'otá huapéchuhua Tupana ejo pu'uhuaré la'acana liyá, hue'emacóloje richiyá raú penaje. Marí caje aú uncá iná pechu i'imalá chapú iná nacuhuá. Necá, uncá jema'alaño Tupana ja'apiyá, uncá ñaqué calé najló ricá. Apala camu'ují ne'ejnataca napéchuhua pu'uhuaré la'acana aú. E'iyonaja uncá napajno'otala napéchuhua Tupana ejo. Marí que ri'imacale najló, nacapichájico Tupana liyá. \v 11 Camu'ují ila'acá ipéchuhua i'imacá. Caja queja Tupana huátaca ijló ri'imacá. Pa. ¡Chuhua meque palá huani rácho'oco ijló! Tu'ujné ila'acá ipéchuhua i'imacá, ilamá'atacaloje inaquiyana pechu pu'uhuaré rila'acare liyá penaje. Ipura'ó caja ichayo huajló i'imacá. Pu'uhuaré inaquiyana la'acare jimaje iyúcha'o; iquero'ó pu'uhuaré caje piyá. Quéchami ihuátaca nu'ujnacá ichaje iñaté a'ajeri penaje. Ihuata caja rihuajácana, la'arí pu'uhuaré i'imacá. Marí caje aú iná hue'epí lamára'ataquejami que ipechu. Uncá pu'uhuaré la'acana nacú calé icá me'etení. \v 12 Uncá nuhuacára'ala ijló papera i'imacá, ihuajácaloje pu'uhuaré la'ajeri penájemi penaje. Uncá caja nuhuacára'ala ijló papera pu'uhuaré rila'acare chaya. Caja ihue'epí caí nunacu papera nuhuacára'acare ijló aú. Ihue'epícaloje méqueca ipechu i'imá huanacu penaje, nuhuacára'a ijló papera i'imacá. Tupana hue'epiri méqueca ipechu huanacu. \v 13 Chuhuaca huahue'epí palá ipechu huanacu. \p Tito i'imacá ijhua'até huacajé, pu'ují ripechu la'acó. Ramá caja iyurica pu'uhuaré la'acana iliyó. Ñaqué caja nupechu la'acó pu'ují riyucuna jema'acana aú. \v 14 Tito i'ijnacá ichaje yámona numá rijló inacu: “Palá péchuruna necá ca'ajnó, quele pi'ijná ejo,” que numacá rijló i'imacá. Numacá rijló i'imacá que jo'ó icá. Nu'umaqué ichaje ca'ajnó huacajé, quehuaca numacá ijló. Ñaqué caja numacá inacu Títojlo i'imacá. \v 15 Tito i'imaqué ijhua'até huacajé, icá a'añó inacojó ripuráca'alo i'imacá. Palá caja iphaca ra'apí i'imacá. Uncá caja ila'alá icó hue'epiño que rijló. Marí nacú ri'ijnataca ripéchuhua, aú richaje íqui'ica rihuátaca icá. \v 16 Caja nuhue'epí Tupana huátaca que la'acaño icá me'etení. Pu'ují nupechu la'acó raú. Chuhua nupechu huatána'ari piño inacojé. \c 8 \s1 Na'acáloje liñeru camu'ují la'acáñojlo penaje yucuna marí: \p \v 1 Tupana la'arí ajopana Jesucristo hua'atéjena palá. Macedonia te'eré ehuájena necá. Chuhua, nojena, nuhuata riyucuna i'imacana ijló. \v 2 Cajrú namaca chapú caje yajhué rehuá. Raú Tupana atá'ari necá, ramácaloje méqueca napechu i'imacá raú penaje. Marí que najló ricá. E'iyonaja calé pu'ují péchuruna necá. Camu'ují la'acaño caja necá. E'iyonaja calé cajrú na'acá liñeru ajopana camu'ují la'acáñojlo. \v 3 Liñeru i'imacá nacapi ejé na'á liñeru camu'ují la'acáñojlo. Nacaje i'imacare najluhua hua'ató na'á najló. Marí queja nahuátaca ra'acana najló. Nuhue'epí quehuácaje ricá. \v 4 Mahuó nala'acá nucá, na'acáloje ajopana Jesucristo hua'atéjena ñaté raú penaje. Camu'ují la'acaño ñaté nahuata a'acana. \v 5 Uncá nuhue'epila ilé que huani nala'ajica palá. Pamineco na'á necó Hue'emacana Jesucrístojlo. Quéchami na'acá piño huajló necó, nala'acáloje nacaje raú huajhua'até penaje. Tupana huátaca que huala'acá najhua'até. \v 6 Tito queño'orí liñeru ña'acana iliyá i'imacá. Aú huahuacára'a piño ricá ichaje, riñapátacaloje rijña'acana iliyá penaje. \v 7 Icá a'ajeño ca'ajná liñeru. Palá ipechu i'imacá caphí Jesucristo chojé. Aú calé marí que i'imacaño icá. Re inaquiyana, palá nahue'epica ina'uqué jehuíña'atacana nacú. Cajrú hue'epícaño icá. Caphí ipechu i'imacá nacaje la'acana nacú Tupánajlo. Iqui'ija ihuátaca huecá. Marí cajé aú ila'á nacaje palá huani. Chá'atajeño icá, marí que i'imacale. Ila'á piño palá necá liñeru a'acana aú, íqui'ija ihuátacale ajopana. \p \v 8 Marí que numacá ijló. Uncá nuhuacára'ala raú a'acá liñeru. Nuhuátaja ihue'epica meque huechi ajopana a'acá camu'ují la'acáñojlo liñeru. Marí que a'ajica ee najló iliñérute naquiyana, huapechu i'imajé inacu: “¿Iqui'ija chi nahuátaca necá?” \v 9 Caja ihue'epí meque palá huánica Hue'emacana Jesucristo la'acá huecá. Je'echú chu ri'imaqué huacajé cajrú nacaje rihuátaca ejé i'imacá rijló. E'iyonaja marí eja'ahuá chu ri'imacá quetana uncá na i'imalá rijló. Camu'ují la'ajeri que ri'imacá. Rila'á ina'uqué palá, nayurícoloje Tupana palamane ja'apiyá raú penaje. Camu'ují la'ajeri que ri'imacá ijló, i'imacáloje cajrú la'ajeño que ripalamane aú. Cajrú la'acaño que icá me'etení, Jesucristo palamane i'imacale. \p \v 10 Apú jarechí i'imacá huacajé, icá queño'oñó liñeru jahuacátacana. Ajopana piyá jahuacata ri'imacá. Maca'aní ihuátaca liñeru a'acana ajopánajlo i'imacá. \v 11 Ñaquele palani ijló marí que la'acana: I'imá huéchiruna riñapátacana nacú. Ipechu i'imacá riqueño'ocana nacú, que caja ipechu i'imacá riñapátacana nacú. Eco a'á liñeru icapi a'acaje penaje. \v 12 Huechi iná huátacachu nacaje a'acana ajopánajlo, iná capi, iná a'á najló. Marí que la'acana palani Tupánajlo. Uncá riquejá'ala hualiyá nacaje, uncá i'imalare huacapi. \v 13 Uncá nuhuátala ila'acá icó camu'ují nañaté a'acana aú. \v 14 Rejenohuaja nuhuátaca nacaje i'imacá ijló najhua'até. Chuhua re nacaje ijló ñó'ope, a'acáloje nañaté, camu'ují nala'acare nacú aú penaje. Apala icá piño la'ajeño camu'ují nacaje nacú i'imajica. Najló ca'ajná ñó'ope nacaje i'imajé. Rihuacajé necá penájenami a'ajeño iñaté, camu'ují ila'ajícare nacú aú. Marí que ila'ajica pecohuácaca aú rejenohuaja nacaje i'imajica palá ijló. \v 15 Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá que ila'ajica raú. Marí que rimacá: “Apú capi ca'ajná ñó'ope nacaje. Ritamáca'ata camu'ují la'acáñojlo ricá. Aú uncá ñó'ope huani calé yuriro rijló. Eyá camu'ují la'acaño, uncá caja nahue'epílaje camu'ují huani la'acana reyá a'ajná ño'ojó.” \s1 Tito, rijhuáque'ena, quele yucuna marí: \p \v 16 Palá Tupana la'acá huecá. Rila'á Tito pechu caí inacu. Nupechu i'imacá inacu que caja rila'acá ripechu. \v 17 Nupura'ó rijhua'até i'imacá, ri'ijnacáloje ichaje penaje. \p —Je —que rimacá nojló. \p Caí huani rihue'epica inacu. Aú rihuata ichaje i'ijnacana. Caja queja ripechu i'imacá inacu uncá chiyó numá rijló i'imacá. \p \v 18 Rijhua'até huahuacára'aje apú Jesucristo hua'ateje. Piyuque Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño jahuacaño apalá chojé, apalá chojé que. Necá pura'añó palá rinacu. Palá napechu rinacu, palá ri'imacale Tupana yucuna najló. Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna ri'imá najló i'imacá. \v 19 Necá penájenami quemaño caja rinacu, ri'ijnacáloje huajhua'até liñeru a'ajé camu'ují la'acáñojlo penaje. Huahue'epícale caí nanacu, aú calé huátaca que. \v 20 Hua'acáloje camu'ují la'acaño ñaté penaje, huaquejá'a liñeru ajopana, ajopana liyá que. Uncá huahuátala ina'uqué chapújra'aco huanacu rijimaje. \v 21 Ñaquele huahuata rila'acana palá Tupana jimaje que. Huahuata caja ina'uqué hue'epica palani ricá huala'acare. \p \v 22 Najhua'até caja huahuacára'aje apú Jesucristo hua'ateje. Cajrú rila'acá nacaje palani. Aú iná hue'epí peyajhué péchuri ricá. Huechi rihuátaca iñaté a'acana, palá ripechu i'imacale inacu. \v 23 Naquejá'ajica ee Tito yucuna iliyá, eco imá najló marí que: “Pablo huáque'ehue ricá. Rijhua'até sápajeri ijlojé penaje ricá.” Naquejá'ajica ee piño rijhuáque'ena yucuna, eco imá piño najló marí que: “Re Jesucristo hua'atéjena apú eyá, apú eyá que. Necá huacára'año necá majó huañaté a'ajeño penaje. Ina'uqué pechu i'imacáloje palá Jesucristo nacú penaje nala'á piyuque nacaje,” que imájica najló. \v 24 Ñaquele ihuata necá íqui'ija. Ajopana Jesucristo hua'atéjena, nahuacára'ajeño, quele jema'acáloje íqui'ija ihuátaca necá yucuna penaje. Ihuátajica ee necá íqui'ija, nahue'epeje quehuaca numacasucristo hua'atéjena apú eyá, apú eyá que. Necá huacára'año necá majó re inacu najló i'imacá. \c 9 \s1 Liñeru na'acare camu'ují la'acáñojlo yucuna marí: \p \v 1-2 Marí que numacá najló inacu i'imacá: “Necá, Acaya te'eré nacú i'imacaño, queño'oñó liñeru jahuacátacana camu'ují la'acáñojloje penaje. Apú jarechí i'imacá huacajé naqueño'ó rahuacátacana.” Marí que numacá najló inacu i'imacá. Riyucuna jema'acana aú necá la'añó caja ñaqué caja ijehuemi. Uncá naje calé numá ijló, a'acáloje liñeru ajopana Jesucristo ja'apiyá jema'ajéñojlo penaje. Camu'ují la'acaño necá numá nacú. Caja nuhue'epí ihuátaca ra'acana najló. Palá nupechu inacu. Raú nu'umá Macedonia e i'imacáñojlo riyucuna. \v 3 Chuhua nuhuacára'ajica huanaquiyana Tito, rijhuáque'ena, quele ca'ajnó liñeru ña'ajé iliyá. Marí que la'acana aú uncá ri'imalaje majopeja, numacare inacu najló i'imacá. Numacá inacu queja ca'ajná a'ajica liñeru. \v 4 Apala ina'uqué, Macedonia eyájena, i'ijnajeño huajhua'até ichaje. Amájeño ca'ajná uncá jahuacátala liñeru a'acaje penaje. Uncájica ee ila'á ñaqué, nopáña'ajo raú, nupechu i'imacale inacu: “Palá japi na'ajica liñeru.” Ñaqué caja apáña'ajico raú. \v 5 Marí que ri'imacá piyá, nuhuacára'aje huanaquiyana i'ijnacá huatucumá ichaje. Necá ñapátajeño liñeru jahuacátacana imacare nacú i'imacá huajló penaje. Nahuacátaje ricá, ri'imacáloje huapé penaje. Ihue'epícale caja ajopana mu'ují, a'ajé liñeru najlojé penaje. Uncá nupuráca'alo aú ja calé a'ajé najló ricá. \p \v 6 Ihue'epí marí: Ejátari huejápaja nacaje icha ijí, ña'arí caja huejápaja richa. Ejátari cajrú nacaje icha ijí, ña'arí caja cajrú nacaje icha. Marí que quemacana ricá: Iná a'acachu huejapa liñeru camu'ují la'acáñojlo, ñaqué caja Tupana la'acá iná palá huejápaja riloco'opáneje. Iná a'acachu cajrú liñeru, rila'á caja iná palá cajrú riloco'opáneje. \v 7 Iná a'á liñeru ajopánajlo iná pechu nacú ri'imacá ejé. Mamejajneja iná a'acá ricá. Pamineco ca'ajná iná pechu i'imá ijnú ra'acana nacú. Nemacá aú: “Pa'á ricá” que, iná a'á ricá ijnú caje hua'até. Marí que iná pechu i'imacachu, uncá paala Tupánajlo ricá. Eyá Tupana huátari íqui'ija ricá, pu'ují ripechu que ra'acá nacaje ajopánajlo. \v 8 Tupana hue'epiri piyuque nacaje a'acana ijló cajrú. Raú uncá ila'alajo camu'ují nacaje nacú. Hua'até caja ñó'ope nacaje i'imajica ijló, a'acáloje ajopana ñaté raú penaje. \v 9 Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá cajrú nacaje a'ajeri nacú: \q1 Mamejajneja ra'acá camu'ují la'acáñojlo nacaje. \q1 Uncá Tupana pechu capicháñalaje palá rila'acare. \q1 Hua'ajini huani rihue'epíjica ricá raú, que rimacá. \m \v 10 Tupana palamane aú re nacaje icha ijí inajlo, iná ejátacaloje penaje. Tupana palamane aú re caja a'ajnejí huajló, huajñácaloje penaje. Ricaja caja Tupana a'ajeri ijló nacaje cajrú, ila'acáloje palá huani ajopana ina'uqué nacú raú penaje. \v 11 Marí caje aú cajrú nacaje i'imajica ijló, a'acáloje ñó'ope najló ricá penaje. Huecá i'ijnatájeño liñeru a'ajícare huajló, camu'ují la'acáñojlo penaje. Jesucristo hua'atéjena necá. Nacaje hua'ajícare najló aú nemaje Tupánajlo: “Palá pila'acá huecá” que. \v 12 Liñeru a'ajícare najló aú a'ajé nañaté, camu'ují nala'ajícare nacú aú. Raú caja palá napechu i'imajica Tupana nacú. Cajrú nemájica rijló: “Palá pila'acá huecá” que raú. \v 13 Marí que a'ajica nañaté aú nemaje: “Necá jema'añó palá Jesucristo ja'apiyá” que. Raú caja cajrú napura'ajico Tupana nacú palá. Ñó'ope liñeru a'ajícare najló aú a'ajica nañaté. Palani caja ri'imajica piyuqueja Jesucristo hua'atéjenajlo. Raú napura'ajó caja palá huani Tupana nacú. \v 14 Palá caja napechu i'imajica inacu, a'ajícale nañaté. Napura'ajó caja Tupana hua'até inacu, ripalamane aú a'ajícale nañaté. \v 15 Palá huani Tupana la'acá huecá. Iqui'ija huani ra'acá huañaté. Uncá huapechu iphala, riyucuna i'imacana locópa'ala. \c 10 \s1 Jesucristo a'arí Pablo rihuacára'acarena naquiyana penaje i'imacá. Riyucuna marí: \p \v 1 Uncá Jesucristo yúcha'alo quiñaja, ina'uqué huani ri'imacale ina'uqué hua'até. Marí que caja nucá ijhua'até. Aú numá ijló me'etení marí que: E'iyajena quemaño nunacu ilérohua: “Ujhuí que ricá, maare ri'imacachu huajhua'até. Ya'ajná ri'imacachu hualiyá, caphí ripuráca'alo iphaca huajló.” \v 2 Ajopana piño, inaquiyana quemaño huanacu: “Necá la'añó najluhua nacaje napechu queja,” que nemacá. Nahuátajica ee, nula'ajé caphí nupéchuhua najló. Huapura'ajó rinacu pajhua'atéchaca. Ca'ajnó nuphájica huacajé, noca'ajé cajrú ñaqué pura'ajeño richona. \v 3 Re huapechu. Ajopana ina'uqué pechu i'imacá que caja huapechu. Necá, uncá hue'epílaño Tupana, uncá napechu que calé huapechu. Huahuata pu'uhuaré nala'acare apichátacana napechu queja la'ajéñojlo. \v 4 Nócacajo e'iyá queja huecá. Uncá lecareji ina'uqué la'acare aú calé huenoco. Nacaje Tupana la'acare huajló, lecareji queja huajló ricá. Ricá a'arí huañaté, huapichátacaloje ina'uqué liyá pu'uhuaré nala'acare raú penaje. \v 5 Cajrú ina'uqué pura'añó majopeja Tupana nacú. Ra'á huañaté pajlácaje puráca'aloji apichátacana aú. Ne'iyajena la'añó necó cajrú hue'epícaño queja. Raú netá ajopana ina'uqué apu, nema'acá piyá Jesucristo ja'apiyá. Ra'á huañaté ina'uqué pechu pajno'otácana Tupana ejo aú, nema'acáloje Jesucristo ja'apiyá raú penaje. \p \v 6 A'ajica ee palá inacojó Tupana puráca'alo, huahuajaje e'iyayá necá, uncá a'alaño nanacojó ripuráca'alo. \p \v 7 Icá quemaño ina'uqué nacú mecajenaca necá namácana aú. Re inaquiyana ca'ajnó, napechu i'imá nanacuhuá: “Jesucristo hua'até sápajeño huecá” que. Huecá caja i'imaño Jesucristo hua'até sápajeño. Rejenohuaja i'imacaño huecá, Jesucristo hua'até sápajeño. Nahue'epícaloje penaje numá najló marí que. \v 8 Jesucristo hua'até sápajeri caja nucá. Caja numá ijló nunacuhuá cajrú, ihue'epichi nucá raú. Uncá nopáña'alo numacare nunacuhuá ja'apí. Hue'emacana Jesucristo a'arí huecá rijhua'até sápajeño penaje, huehuíña'atacaloje icá Tupana nacú raú penaje, ihue'epícaloje richaje, richájeno que rinacojé raú penaje. Uncá ra'alá huecá, huapichátacaloje icá penaje. \v 9 Papera nuhuacára'acare ijló aú ca'ajná ihuó la'ó no'opejé. Uncá nuhuátala ri'imacá marí que ijló. \v 10 Apala marí que inaquiyana quemacá nunacu: “Caphini ripuráca'alo, Pablo huacára'acare huajló. Huajhua'até ri'imacá huacajé, riliyómica que ripechu i'imacá. Majopéjari puráca'alo queja ripuráca'alo i'imacá.” \v 11 Quemaño ilé que nunacu, nuhuata nahue'epica marí: Huahuacára'a ijló huapuráca'alo lana'aquéjami ya'ajnaya i'imacá. Hue'emaquela ijhua'até ñaqueja caja huemacajla ijló rinacu. \p \v 12 Uncá huani huahuátala huanacuhuá pura'acano palá, inaquiyana pura'acó nanacuhuá que caja. Napechu queja nemacá nanacuhuá mecajenaca necá. Nachá'ata ca'ajná nanaquiyano necámica que. Aú napechu i'imá nanacuhuá: “Cajrú péchuruna huecá” que. ¡Meque uncá huani ta napechu i'imalá najló! \v 13 Uncá huemalá huanacuhuá huapechu queja. Tupana pechu nacú ri'imacá ejeja huala'á nacaje. Rejeja caja huemacá huanacuhuá. Ripechu nacú ri'imacá que huephaca inacu Corinto ejo i'imacá. \v 14 Ripuráca'alo aú caja huemá nacaje nacú ijló. Ajopana piyá hue'emá Jesucristo yucuna ijló i'imacá. Palani Jesucristo yucuna. \v 15 Nacaje ajopana ina'uqué la'acare nacú uncá huemalaje: “Huecá la'añó ricá” que. Marí caje uncá huahuátalare. Huahuátaja Tupana puráca'alo ja'apátacana ijló, ipechu i'imacáloje richaje, richaje que caphí Tupana chojé raú penaje. Quéchami huala'ajica piño nacaje ijhua'até. Tupana pechu nacú ri'imajica ejé huala'ajé ricá. Raú richaje íqui'irunaca jema'ajeño palá Tupana ja'apiyá. \v 16 Quéchami huahuata ite'eré yámajo i'ijnacana ya'ajnaje, hue'emacáloje Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna najló penaje. Ajopana ca'ajná jehuíña'ataño ne'emacá rehuá. Aú uncá huemalaje huanacuhuá: “Huecá jehuíña'ataño necá” que. \v 17 Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que: “Iná la'á ca'ajná palá. Aú iná huata iná nacuhuá pura'acano palá. Marí uncá paala. Iná pura'ó palá Tupana nacú, iná la'acale nacaje palá ripalamane aú,” que rimacá. \v 18 Marí caje aú iná hue'epí mecajeca i'imari Tupana hua'até sápajeri que: Ricá, Hue'emacana Jesucristo quemacare nacú palá, i'imari rijhua'até sápajeri que. Eyá quemari rinacuhuá palá, uncá Tupana hua'até sápajeri calé ricá. \c 11 \s1 Pablo aca'acá ajopana maná yucuna marí: \p \v 1 Jema'á méqueca numájica nunacuhuá ijló. Majopeja ca'ajná ri'imajica ijló. E'iyonaja nuhuata jema'acá nupuráca'alo. \v 2 Numejajnena icá ajopana liyá. Tupana liyaje aú numejajnena icá. Iqui'ija nuhuátaca i'iracó Tupana nacojé. Inaya huátacachu apú, rumejñata rocó ajopana achiñana liyá, ruhuá'acacoloje ruhuátacare hua'até penaje. Marí que caja nuhuátaca imejñátaca icó, i'imacáloje Jesucristo hua'atéjena penaje. \p \v 3 Júpimi Jiñá Chi'ináricana pajlari Evami cholo hua'até i'imacá. Capechú huani ri'imacá rujhua'até pajlácana nacú. Ñaqué caja ca'ajná icá a'acá pajlácaje inacojó. Aú calé nohuó ca'aró huani ijhua'até. Jesucristo ja'apiyá jema'acana ihue'epique itucumó. Chuhua ca'ajná uncá ñaqué calé icá. Apú puráca'aloji chuhuá ca'ajná i'ijnataca ipéchuhua me'etení. \v 4 Ajopana, ajopana que nephaca inacu. Ne'emá Jesucristo yucuna ijló apojó. Apojó caja ne'emacá ijló Tupana Pechu yucuna. Uncá hue'emacá ijló riyucuna que calé ne'emacá riyucuna ijló. E'iyonaja calé palá ipechu nanacu. Marí caje aú uncá paala ila'acá. Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna ne'emá caja apojó. Uncá riyucuna hue'emacare ijló que calé ricá. E'iyonaja calé huechi jema'acá na'apiyá. \v 5 Jesucristo huacára'acarena naquiyana que caja ijló necá. Ajopana chaje péchuruna que ihue'epica nanacu. Uncá na'apejé calé nucá. \v 6 Apala uncá nupura'aló palá napura'acó que. Marí aú calé nachá'ata nucá. Uncá nachá'atala nucá napechu aú. Piyuque nacaje numacare nacú ijló aú ihue'epí quehuácaje ricá. \p \v 7 Hue'emaqué ichaje huacajé nu'umá ijló Tupana i'imataca icá capichácajo liyá yucuna. Rihuacajé uncá nuquejá'ala iliyá liñeru i'imacá. Majopéjari queja nu'umacá ijhua'até, nócho'otacaloje icá pajlacaje puráca'aloji chiyá penaje. Reyá i'imacáloje cajrú hue'epícaño raú penaje. Apala uncá paala ijló nacaje nula'acare e'iyohuá i'imacá. \v 8 Ajopana Jesucristo ja'apiyá jema'ajéñoja calé a'añó nojló liñeru i'imacá, nohuíña'atacaloje icá penaje. Ijnú ihuátacale ra'acana nojló, na'á huajló ricá i'imacá. Ilé na'acare nojló nujña'á naliyá i'imacá, nula'acáloje palá e'iyohuá raú penaje. \v 9 Nu'umaqué ijhua'até huacajé, uncá nucahuíla'aque inacu nacaje camu'ují nula'ajícare nacú aú. Rihuacajé ajopana Jesucristo hua'atéjena iphaño huanacu i'imacá. Macedonia te'eré eyájena ne'emacá. Necá calé a'añó nojló nacaje nula'acare nacú camu'ují i'imacá. Marí caje aú uncá nucahuíla'a inacu nacaje aú i'imacá. Uncá caja nucahuíla'alaje inacu. \v 10 Marí que nula'acare e'iyohuá yucuna i'imajé ajopánajlo. Uncá huani nuyurílaje riyucuna i'imacana. Piyuque Acaya te'eré e'iyohuá hua'ató nu'umajé riyucuna. Uncá Jesucristo pajlala. Ñaqué uncá caja nupajlala. Aú numá ijló marí que. \v 11 Uncá ca'ajná ihue'epila nájeca numacá inacu ilé que. Apala ipechu i'imá nunacu: “Uncá japi rihuátala huecá” que. Eyá uncá ñaqué calé nojló ricá. Nucá huátari icá íqui'ija. Tupana hue'epiri meque íqui'ica nuhuátaca icá. \p \v 12 Re ajopana, nemá nanacuhuá marí que: “Pablo la'acá Tupánajlo nacaje, que caja huala'acá rijló nacaje.” Nuphájica inacu huacajé, nula'ajé piño e'iyohuá júpimi nula'acá que caja. Marí caje aú amaje uncá ñaqué calé nacaje nala'acare. \v 13 Necá, numacárena nacú ijló, uncá Jesucristo huacára'acarena naquiyana calé necá. Majopeja nemacá nanacuhuá: “Jesucristo huacára'acarena naquiyana huecá” que. Pajlácachina ta huani necá. Majopeja nala'acá necó Jesucristo huacára'acarena naquiyana que. \v 14 Nuhue'epí mecajenaca necá. Jiñá Chi'ináricana ja'apiyá jema'ajeño necá. Ricá la'arí ricó Tupana hua'ateje, je'echú chiyaje que caja. \v 15 Rijhua'atéjena la'añó ñaqué caja necó, huahue'epícarena caja mecajenaca necá. Nala'á necó palá la'ajeño queja ina'uquejlo. Riphájica caja penaje rená chojé huacajé, pu'uhuaré nala'acare loco'opáneje Tupana huajájeri necá. \s1 Jesucristo huacára'acarena naquiyana Pablo i'imacá. Ñaquele ramá cajrú chapú caje yajhué i'imacá. Marí riyucuna: \p \v 16 Numá piño ijló: Ipechu i'imaniya nunacu: “Uncá ripechu i'imalá” que. Ñaqué ca'ajná ipechu nunacu nuhue'epica. E'iyonaja jema'á no'opiyá. Uncá pechu i'imalá puráca'alo que ca'ajná ijló ricá. E'iyonaja jema'á no'opiyá, nu'umacáloje ijló nula'acare yucuna penaje. \v 17 Uncá Nu'umacana, Jesucristo, huacára'aca que calé numájica nunacuhuá ijló me'etení. Uncá pechu i'imalá quemacá rinacuhuá queja numájica nunacuhuá ijló me'etení. \v 18 Cajrú ina'uqué quemaño nanacuhuá palá, nacaje nala'acare nacú. Nemacá nanacuhuá que caja numájica nunacuhuá palá. \v 19 Icá hue'epiño inacuhuá capéchuruna que huani. E'iyonaja palani ca'ajná ijló ina'uqué mapéchuruna i'imacaño. \v 20 Necá i'imaño ijló ihuacára'ajeño que. Caphí nahuacára'aca icá napuráca'alo aú. Nephá caja na'apihuá ijló. Necaja caja i'imaño iminana queja caja ijhua'até. Necaja caja la'añó icá nahuejáputenami que caja. Naña'á icá pajimaya. Marí que la'acaño necá. Ijló ca'ajná palani necá. \v 21 Uncá nula'alajla icá ñaqué, nohuó la'acole ñaqué ila'acana ja'apí. \p Uncá nahuó la'aló nanacuhuá pura'acano palá ja'apí. Uncá caja nohuó la'aló ñaqué quemacana nunacuhuá ja'apí. Nopáña'o marí que quemacana ja'apí. \p Uncá pechu i'imalá quemacá nacaje nacú, queja numacá nacaje nacú ijló me'etení. \v 22 Nemá nanacuhuá: “Hebreo ja'ana huecá.” Hebreo ja'a caja nucá najhua'até. Nemá piño: “Israelmi chu laquénami huecá.” Rilaquemi caja nucá najhua'até. Nemá piño nanacuhuá: “Abrahami chu laquénami caja huecá.” Rilaquémija caja nucá najhua'até. \v 23 Nemá piño nanacuhuá: “Jesucristo hua'até sápajeño huecá.” Rijhua'até sápajeri huani jo'ó nucá. Nucá chá'atari necá raú. Uncá pechu i'imalá pura'acó queja nupura'acó ijhua'até me'etení. Nucá sápari nasápaca chaje íqui'ica. Cajrú ajopana ña'ataca nu'umacá, nu'umacale Jesucristo yucuna. Richónaja caja naca'á nucá ina'uqué huajáquelana chojé pulapé i'imacá. Pulapé nuphaca capichácajo ejé i'imacá, riyucuna i'imacana chaya. \v 24 Pajluhua té'ela que peno apú huacajé, apú huacajé que judíona naquiyana ña'atájica nu'umajica. Riyucuna i'imacana chona naña'ataque nu'umajica. Treinta y nueve que pe naña'atájica nu'umajica apú huacajé, apú huacajé que. \v 25 Hueji que pe naña'ataca nu'umacá a'ahuaná aú. Pajluhua pe caja nenoca nucá jipa aú. Hueji que pe la'acá huapuru no'opácare chu, ja'acó hua'apiyá i'imacá. Pajluhua lapí quetana, eyá hue'echú quetana nocúhua'aco juni jalomi acú i'imacá. \v 26 Cajrú nu'ujnajica ajopana ñacajela nacojé, ajopana ñacajela nacojé que i'imajica. Capichácajo e'iyohuá nu'umaqué juni chuhuá ja'apácana nacú. Re caja ata'acáchina. Necá i'icaño iná huilá, najña'acáloje iná liñérute iná liyá penaje. Ne'iyayá no'opá caja i'imacá. Chapú nute'eré eyájena amaca nu'umacá. Ajopana te'eré eyájena amaño caja nucá chapú i'imacá. Pajimila e'iyohuá chira'acano nacú ajopana la'añó iná chapú. Ñaqué caja pu'uteni chuhuá chira'acano ehuá iná iphátaca ajopana chapú péchuruna. Marí caje e'iyohuá nuchira'acó. Ñaqué caja nuchira'acó juni jalomi acuhuá. Rehuá iná amá caja chapú caje yajhué. Marí caje e'iyohuá nu'umá i'imacá. Re caja ina'uqué majopeja nemacá nanacuhuá: “Jesucristo hua'atéjena huecá” que. E'iyonaja uncá Jesucristo hua'atéjena calé necá. Necá caja apichátaño ina'uqué Tupana liyá. Marí que i'imacaño e'iyohuá nu'umá i'imacá, nula'acáloje Tupana huacára'aca que penaje. \p \v 27 Re'iyohuá que calaca'aphé nula'ajica nacaje i'imajica. Sápacaje yajhué nomaque. Me'etájemi que nu'umajica re'iyohuá. Nujña'aqué caja me'epejí panacu. Nunúru'upi chu macára'ataco caja i'imajica rehuá. Re'iyohuá caja nula'aqué camu'ují a'ajnejí nacú, pajreji nacú, a'arumacaji nacú, caje macá nacú. Piyuque nacaje nacú nula'aqué camu'ují i'imajica. Marí que nomájica chapú caje yajhué i'imajica. \p \v 28 Re caja jo'ó ñó'openi nacaje uncá numálare nacú. Hue'echú ca'alá queja no'ocá nunacojó Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño, ajopana, ajopana que. Nuhuata nema'acá Tupana ja'apiyá. Aú nucahuíla'o nanacojé. \v 29 Re ca'ajná apú Jesucristo ja'apiyá jema'ajeri. Uncá caphí calé ripechu Tupana chojé. Raú nupechu la'ó camu'ují rijhua'até. Apú Jesucristo hua'atéjeri ca'ajná la'arí rimanaicho ca'ajná. Pachá nuyúcha'o richá. \v 30 Marí caje la'arí ujhuí nupechu. Marí nacú numajla ijló, nuhuátaquela nocó la'acana chá'atajeri queja. \v 31 Jesucristo jara'apá Tupana. Palani huani ricá. Rinacu napura'ajó palá huani hua'ajini huani. Ricá hue'epiri quehuácaje nacaje numacare nacú ijló me'etení. \p \v 32 Nu'umacá Damasco e huacajé, nachaje huacára'ajeri ja'apiyateje i'imari nahuacára'ajeri. Nachaje huacára'ajeri ií i'imari Aretas. Nu'umacá rejo huacajé, ra'apiyateje huacára'ari ina'uqué ja'acó nupé. Pajimila numanaje na'ó nupé i'imacá, napatacáloje nucá rejé penaje, naca'acáloje nucá ina'uqué huajáquelana chojé penaje. \v 33 Corral yenoje, jipa naquiyá la'acanami, chipúca'ari pajimila nacojé tujlá que pajimájechaca. Ajopana huanaquiyana chojé calé nu'umaó. Necá huitúca'ataño nu'umacá corral aphú chiyá ají que corral yámajo. Cuhuá'ala cajruni chu nahuitúca'ata nu'umacá. Raú calé nu'umaó ne'emacana liyá. Marí que i'imacá penájemi nucá. \c 12 \s1 Nacaje ya'atacó Páblojlo yucuna marí: \p \v 1 Uncá naje calé iná pura'ó palá iná nacuhuá. E'iyonaja numaje nacaje nacú ijló. Hue'emacana Jesucristo ya'atacare nojló i'imacá nacú numaje ijló me'etení. Pu'uhuacá rila'acá nojló nacaje i'imacá. \p \v 2-3 Pa'u quele iphata ji'imaji nacojé quele jarechí i'imacá huacajé, Tupana huá'ari nu'umacá ají que je'echú chojé. Ya'ajnaje hueji ca'amá je'echú chojé ejé ri'imatá nucá. Uncá nuhue'epila palá, nunapona hua'até ca'ajná nu'umacá rejo, uncá ca'ajná. Nupéchuja ca'ajná i'imari rejo. Ricaja calé Tupana hue'epiri méqueca nu'umacá rejo. Nuhue'epí je'echú chojé Tupana huá'aca nu'umacá. \v 4 Re noma'á puráca'aloji. Micho'ojneji jo'ó ricá ina'uqué liyá. Uncá Tupana huátala nu'umacá riyucuna. Uncá caja puráca'aloji i'imalá ina'uquejlo, ne'emacáloje riyucuna raú penaje. \v 5 Nacaje nomácare rejo nacuja calé nupura'ajó palá. Uncá nupura'alajo nunacuhuá palá. Nacaje numájicare nacú, numaje ijló, ihue'epícaloje nucá raú penaje. Po'oloni nucá. Caje nacuja numaje nunacuhuá ijló. \v 6 Nuhuátaquela nunacuhuá quemacana palá, uncá ri'imalajla mapéchuru le'ejé puráca'aloji que. Quehuácaje ri'imacajla, numaquela nunacuhuá palá. Uncá numalaje nunacuhuá palá, ina'uqué pechu i'imacá piyá palá nunacu raú. Nacaje nula'acá aú, nacaje numacare nacú aú ja nuhuata ina'uqué pechu i'imacá palá nunacu. \v 7 Nucá amari palá nojé huani nacaje je'echú chu, huá'aqueja nu'umaqué rejo huacajé. Nupechu i'imacá piyá nunacuhuá hue'epiri que huani, nomaca quehuini yajhué me'etení. Jiñá Chi'ináricana liyaje ricá, rila'acáloje chapú nucá raú penaje. Marí que nojló ricá, nula'acá piyá nocó chá'atajeri que huani nomácare aú. \v 8 Hueji que pe numacá Tupánajlo, ra'apátacaloje quehuini yajhué nuliyá penaje. \v 9 E'iyonaja uncá Tupana ja'apátala nuliyá ri'imacá. Marí que rimacá nojló: “Iqui'ija nuhuátacare picá. Nupalamane picá. Marí ejeja palani pijló. Po'olóruna ina'uqué ñaté a'ajeri nucá. Cajrú huani no'ocá nañaté, ajopana catejmúruna chaje,” que rimacá nojló i'imacá. Ñaqué i'imacale palá nupura'ajico nunacuhuá, po'oló napónari nu'umacale. Raú ajopana ina'uqué hue'epiño Jesucristo a'acá nuñaté. \v 10 Ñaquele po'oló cajé yahua'achiro nojló palá. Marí po'oló caje numacare nacú, marí que nojló ricá: Pu'uhuaré napura'acó nunacu. Camu'ují nula'acá cajrú nacaje nacú. Chapú huani ajopana la'acá nucá. Calaca'aphé nula'aquéjami nula'acá nacaje Jesucristo huátaca que. Caja marí que la'acana a'arí renó nunacu. Po'oloni huani nu'umacachu, nula'á nacaje cajrú Tupana huátacare caje ripalamane aú. \s1 Pablo huo ca'aró Corinto eruna hua'até, uncale nala'alá palá. Riyucuna marí: \p \v 11 Uncá pechu i'imalá pura'aró rinacuhuá palá. Ñaqué caja nupuri'ichaco nunacuhuá palá. Ipachá nupuri'ichó ilé que nunacuhuá. Palani ri'imaquela imacajla nunacu palá. E'iyonaja ajopana i'imaño ijló Jesucristo huacára'acarena naquiyana queja. Ajopana chaje péchuruna que ihue'epica nanacu. Uncá caja nachá'atala nucá napechu aú. Majopéjari huani nucá. E'iyonaja nuchá'ata necá. \v 12 Nu'umacá ijhua'até huacajé, cachuhua nacuja nohuíña'ataca icá Tupana puráca'alo nacú, ihue'epícaloje ricá raú penaje. Uncá nula'aló ujhuí iliyá, uncale ihue'epila ricá quiñaja i'imacá. Nula'á nacaje e'iyohuá uncá meño'ojó iná la'alare iná icó. Noná que'ená penaje nula'á nacaje e'iyohuá, ihue'epícaloje nucá raú penaje. Raú ihue'epí Jesucristo huacára'acarena naquiyana nucá. \v 13 Uncá nupechu i'imalá inacu: “Ajopana Jesucristo hua'atéjena ja'apejé i'imacaño necá” que. Panacojéchaca queja najhua'até icá nojló. Uncá nuquejá'ala iliyá liñeru nujluhua nu'umajohua penaje, nu'umacá ijhua'até huacajé. Eyá ajopana Jesucristo hua'atéjena liyá nuquejá'ano liñeru. Marí caje aú ja calé nula'á icá apojó. Aú calé amó nuchaje, uncale nula'alá rejenohuaja ijhua'até i'imacá. \p \v 14 Chuhua nu'ujnajica piño ichaje hueji que pe la'acá. Uncá nuquejá'alaje iliyá liñeru nujluhua nu'umajohua penaje. Uncá nu'ujnalaje ichaje nacaje i'imacare icapi chaya. Nu'ujnajé ichaje, nuhuátacale icá íqui'ija. Jara'apá queja nucá ijló, nuqueño'ocale Jesucristo yucuna i'imacana ijló pamineco i'imacá. Uncá nayani calé jahuacátaño liñeru nachi'inajlo. Nachi'iná jahuacátaño nayánijlo liñeru. Ñaquele uncá nuquejá'alaje iliyá liñeru nujluhua. \v 15 Palani nojló, nuca'acáloje nacaje piyuqueja nucapi i'imacare ijlojé penaje. Nuhuata iñaté a'acana raú, ipechu i'imacáloje Tupana pechu que caja raú penaje. Nocó ca'ajná no'ójla ijló, nula'acáloje ijló nacaje penaje. Richaje, richaje que nuhuátaca icá íqui'ija. Lanáquiya icá ihuátaño nucá ra'apejé, ra'apejé que. Marí que ca'ajná ricá ijló. \v 16 Icá hue'epiño uncá nucahuíla'ala inacu liñeru quejá'acana iliyá nujluhua aú. E'iyonaja ipechu i'imá nunacu: “Ra'á huame'é rijluhua, quéchami rata'acáloje huecá penaje.” \v 17 Nuhuacára'a ina'uqué i'ijnacá ichaje i'imacá. Necá uncá caja ata'alaño icá. \v 18 Numá Títojlo i'imacá, ri'ijnacáloje ichaje penaje. Nuhuacára'a caja apú Jesucristo hua'ateje rijhuáque'ehuehua penaje. Uncá caja Tito ata'alá icá liñeru quejá'acana iliyá aú. Nupechu que péchuri ricá. Nucá queja caja ricá. \p \v 19 Apala ipechu i'imá huanacu: “Nachayo nemá huajló nacaje nacú.” Uncá ricá penaje calé huemá huanacuhuá. Jesucristo huátaca que huemacá ijló nacaje nacú. Tupana ijlú chu que huemacá ijló rinacu me'etení. Nojena, íqui'ija nuhuátacarena, piyuqueja nacaje huemacare nacú, ijlojé penaje ricá, ipechu i'imacáloje richaje, richaje que raú penaje. \v 20 Nuphájica rejo huacajé, uncá ca'ajná nomálaje ila'acá palá nuhuátaca que. Uncá caja ca'ajná amálaje nula'acá ihuátaca que. Apala nomaje ca'ajná icá aca'ácaco pajhua'atéchaca. Apala nomaje ca'ajná chapú ihuó i'imajica pachácaca, inaquiyana chá'atacale icó. Nomaje ca'ajná iyúcha'aco pachácaca. Nomaje ca'ajná inaquiyana la'acá napechu queja huani nacaje necámica que. Noma'ajé ca'ajná ichapújra'aco panacuhuácaca. Noma'ajé ca'ajná ipura'acó pu'uhuaré panacuhuácaca. Nomaje ca'ajná inaquiyana la'acá necó chá'atajeño que e'iyohuá. Nomaje ca'ajná uncá paala i'imacá pajhua'atéchaca. Marí cajé cahuíla'ari nunacu. \v 21 Ilé que ila'acá pecohuácaca aú nohuó ca'aró nojló. Ca'ajnó nu'ujnajica ichaje huacajé, apala nopáña'ajo ca'ajná ja'apí. Cajrú nuyájica ca'ajná ijhua'até, imanaicho la'ajeño i'imacale. Caja júpicha huani e'iyajena i'imaño imanaicho la'acana nacú ilérohua. Uncá jo'ó caja ipajno'otalo ipéchuhua imanaicho la'acana liyá. Re e'iyajena la'añó imanaicho inaquiyana luna hua'até. Ñuju'uquena huani e'iyajena. Marí caje liyá uncá jo'ó e'iyajena pala'atálaño ipéchuhua. \c 13 \s1 Pablo la'acá nenacú yucuna marí: \p \v 1 Chuhua nu'ujnajica ichaje. Hueji pe la'acá nu'ujnacá ichaje. Nuphájica huacajé huapura'ajó pajhua'atéchaca namanaicho la'ajeño nacú, huahuajácaloje necá penaje. Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá que huahuajájica necá. Marí que rimacá pu'uhuaré la'acaño, namanaicho la'ajeño nacú: “Iyamá ca'ajná, hueji quele ca'ajná namájeño arucátajeño necá najló. Ina'uqué hue'epícaloje ñaqué ricá raú penaje,” que rimacá rinacu. Richuhuaja huala'ajica ñaqué. \v 2 Nu'umacá ichaje huacajé, iyamá pe la'acá huacajé, numá ijló marí que namanaicho la'ajeño nacú i'imacá: “Uncaja que nayurí namanaicho la'acana naliyó, nuphájica piño huacajé nuhuajaje necá. “Chuhua numájica piño ñaqué caja: La'añó rejo'ocaja jo'ó namanaicho, nuhuajaje necá ajopana namanaicho la'ajeño hua'até. \v 3 Rihuacajé ihue'epeje Jesucristo quemacá que nojló, que caja numacá ijló. Uncá po'oloni i'imacá que calé ricá ijhua'até. Ricá caja hue'epiri piyuque nacaje la'acana e'iyohuá. \v 4 Nacúhua'ata ricá a'ahuaná apiyácacanami nacojé i'imacá. Rihuacajé po'oloni ri'imá najló. Tupana hue'epiri piyuque nacaje la'acana, ñaquele cajmuni ricá me'etení. Ri'imacá najló po'oloni, que caja hue'emacá po'olóruna caja ijló. E'iyonaja Jesucristo chuhuá i'imacana aú huala'á ijló nacaje Tupana Pechu aú. \p \v 5 I'imá ico'onó, amáijla méqueca ipechu Jesucristo nacú. ¿E chi Jesucristo pechu ijhua'até, ila'acáloje rihuátaca que raú penaje? Ihue'epí meque ca'ajná ijló ricá. Apala uncá ca'ajná Jesucristo hua'atéjena calé icá. \v 6 Nuhuata ihue'epica Jesucristo hua'atéjena jo'ó huecá. \v 7 Huapura'ó Tupana hua'até inacu, ila'acá piyá pu'uhuaré. Palá ila'ajícare aú ca'ajná ina'uqué quemájeño huanacu: “Meque palá huani nala'acá nanacu raú.” Uncá ri'imacáloje marí que huajló penaje calé, huapura'ó Tupana hua'até inacu. Napura'ajó huanacu pu'uhuaré ca'ajná. Nuhuátaja calé ila'acá palá. \v 8 Uncá huala'alá apojó quehuácaje puráca'aloji quemacá que. Rimacá que huahuátaca nacaje la'acana. \v 9 Tupana a'arí po'olóruna ina'uqué ñaté. Palánijlaca huajló po'oló i'imacaño queja i'imacana, hua'acáloje iñaté penaje. Caphí péchuruna i'imaquela palá la'acana nacú, nupechu la'acojla pu'ují raú. Ñaqueja caja huapura'ajico Tupana hua'até inacu, ipechu i'imacáloje richaje, richaje que Tupana pechu que caja penaje. \v 10 Ñaquele nulana'á ijló marí me'etení, nuphájica inacu yámona. Nuphájicaja rejo, uncá nuhuátala aca'acana cajrú huani. Uncá caja nuhuátala ihuajácana. Jesucristo a'arí nucá, nula'acáloje nacaje ra'apiyá que penaje. Ñaquele nuhuata inacu la'acana palá, ipechu i'imacáloje richaje, richaje que Tupana pechu que caja raú penaje. Uncá nuhuátala inacu quemacana: “Pu'uhuaré la'ajeño necá” que. \p \v 11 Chuhua, nojena, eco i'imá palá ca'ajnó. I'imá ilérohua palá la'ajeño que, uncá la'alaño pu'uhuaré. A'á caja inacojó nupuráca'alo. I'imá caja panacojéchaca péchuruna que pajhua'atéchaca. Ipechu i'imá caja palá panacuhuácaca. Nuhuata caja Tupana i'imacá ijhua'até ripechu aú. Ricá la'arí iná pechu palá, iná huátacaloje íqui'ija ajopana raú penaje. \p \v 12 Ajalaca pecohuácaca palá, Jesucristo hua'atéjena ajalaca pecohuácaca que caja. \v 13 Piyuque Jesucristo hua'atéjena maárohua i'imacaño quemaño inacu: “Eco palá najló ca'ajnó.” \p \v 14 Nuhuata i'imacá Hue'emacana Jesucristo palamane. Iqui'ija huani Tupana huátacarena icá. Nuhuata caja iyurico ra'apiyá. Nuhuata caja Tupana Pechu i'imacá ijhuáque'ehue penaje. Marí queja nuhuátaca ijló nacaje. Maáreje riyucuna tajnaro.