\id 1CO - Yucuna NT -Colombia 2011 (DBL -2013) \h 1 CORINTIOS \toc1 1 Corintios \toc2 1 Corintios \toc3 1 Co \mt1 1 CORINTIOS \imt1 Introducción \is1 Huahue'epícaloje na penájeca San Pablo huacára'aca najló marí puráca'aloji yucuna marí: \ip Jesucristo huacára'acarena naquiyana San Pablo i'imacá. Ri'ijnaqué apú eyá, apú eyá que Jesucristo yucuna i'imacana nacú. Raú ne'iyajena jema'aqué ra'apiyá riyucuna. \ip Pablo i'imari caja Jesucristo yucuna pajimila Corinto ehuá i'imacáñojlo. Ne'iyajena jema'añó caja Jesucristo ja'apiyá rehuá. Ñaqué caja nahuacaco ajopana Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño hua'até i'imajica. Caja ehuaja Pablo ja'apáñari ne'emacá. E caja ehuaja uncá paala ne'emacá pajhua'atéchaca. Caja Jiñá Chi'ináricana ca'átari ne'iyajena e'iyajé, nala'acáloje napechu queja penaje. Ne'iyajena la'añó necó hue'epiño que huani. Nahuata ajopana chá'atacana napechu aú. Uncá paala ne'iyajena la'ajica nanaquiyana nacú. Aú calé San Pablo huacára'ari najló puráca'aloji, rila'acáloje nenacú raú penaje. Rimá najló, nahuátacaloje íqui'ija pecohuácaca penaje. Iqui'ija pecohuácaca huátacana chá'atari piyuque nacaje ina'uqué la'acare. Marí caje penaje rihuacára'a najló marí puráca'aloji. \c 1 \s1 Pablo huacára'ari puráca'aloji najló marí que: \p \v 1-2 Pablo nucá. Tupana a'arí nucá, nu'umacáloje Jesucristo huacára'acarena naquiyana penaje. Caja queja Tupana huátaca nu'umacá. Huanaquiyana, Sóstenes, hua'até huahuacára'a ijló marí puráca'aloji pajimila Corinto ejo. Jesucristo hua'atéjena icá. Ijló huahuacára'a marí papera. Tupana le'ejena ina'uqué icá, Jesucristo chuhuá i'imacale. Tupana a'arí icá, i'imacáloje palá la'acaño Tupánajlo penaje. Ñaqué caja ra'acá ina'uqué ajopana, ajopana que piyuque eja'ahuá chu i'imacaño e'iyayá. Ne'emacáloje palá la'acaño rijló penaje, ra'á necá. Jesucristo nacú nemá: “Huahuacára'ajeri” que. Nahuacára'ajeri ricá. Eyá piyuque huahuacára'ajeri caja ricá. \v 3 Tupana Huara'apá. Nuhuata ricá, huahuacára'ajeri Jesucristo, quele la'acá ipechu palá. Nuhuata caja i'imacá Tupana palamane, rila'acáloje icá palá penaje. \s1 Palá huani Jesucristo la'acá huecá yucuna marí: \p \v 4 Tupana hua'até pura'acano aú nu'umá rijló palá rila'acá icá yucuna. Jesucristo palamane Tupana la'arí icá palá huani. \v 5 Jesucristo hua'atéjena i'imacale, cajrú huani Tupana la'acá icá palá piyuqueja. Palá ihue'epica quehuácaje puráca'aloji nacojé raú. Ñaquele ipura'ó palani puráca'aloji nacú rihuátaca que. \v 6 Caja ihue'epí Jesucristo puráca'alo nacojé nu'umacare yucuna ijló i'imacá. \v 7 Ñaquele chuhua uncá na nacú calé ila'á camu'ují, ihue'epícale Tupana palamane icá. Ñaqueja ri'imajica ijló Jesucristo iphájica ejená. Riphájica majó huátacana nacuja icá me'etení. \v 8 Tupana la'ajeri ipechu caphí riphájica majó ejená. Marí caje aú uncá na pu'uhuaré ila'acare i'imalaje ijló rihuacajé. \v 9 Pajluhuaja chuhuá péchuri Tupana. Rimacá que rila'acá nacaje. Ricá a'arí icá, i'imacáloje Ri'irí Jesucristo que caja rijhua'até penaje. Huahuacára'ajeri huani Jesucristo. \s1 Uncá pajluhuaja chuhuá calé péchuruna Jesucristo hua'atéjena i'imacá rehuá yucuna marí: \p \v 10 Nojena, Jesucristo puráca'alo aú numá ijló marí que: I'imá pajluhuaja queja pajhua'atéchaca. I'imaniya ajopana que paliyácaca. Nacaje i'ijnatácare nacú ipéchuhua, i'imacáloje pajluhuaja queja caja ijló penaje. Marí queja i'imajica aú, nacaje i'ijnatácare nacú ipéchuhua i'imajeri pajluhuaja chuhuá. Ñaqué caja nacaje ihue'epícare itucumó, i'imajeri ijló pajluhuaja queja caja. \v 11 Nojena, marí nacú numá ijló me'etení, uncá paala ri'imacale rehuá. Cloé ejena i'imari nojló riyucuna. Marí que nemacá inacu: “Aca'ácacajo nacuja necá pajhua'atéchaca rehuá.” \v 12 Marí caje nacú nuhuata quemacana: Uncá paala nacaje imacare nacú. Apú nacojé, apú nacojé que imacá. Uncá huani paala i'imacá pajhua'atéchaca. E'iyajena quemaño inacuhuá: “Pablo hua'atéjena huecá” que. Ajopana inaquiyana quemaño piño nanacuhuá: “Apolos hua'atéjena huecá.” Ajopana piño quemaño nanacuhuá: “Pedro hua'atéjena huecá.” Ajopana piño quemaño nanacuhuá: “Jesucristo hua'atéjena huecá.” \v 13 Uncá ajopana ja'apiyá, ajopana ja'apiyá que calé i'imacaño huecá Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño. Uncá nucá, Pablo, calé taca'arí a'ahuaná apiyácacanami nacú ichaya. Uncá caja nupuráca'alo aú calé nala'á bautizar icá. \v 14 Uncá nula'alá bautizar icá. Palani nojló, uncale nula'alá bautizar icá. Grispo, Gayo, queleja calé nula'á bautizar, iyamaja. \v 15 Marí que ri'imacale, uncá ina'uqué quemalá nanacuhuá: “Bautizar la'aquéjanami huecá Pablo puráca'alo aú.” \v 16 Re jo'ó ajopana nula'acárena bautizar. Huajé riphíchaca nupechu nacojé. Nula'á caja bautizar Estéfanas, riyajalo, riyani, quele. Uncá nuhue'epila palá nula'acá bautizar ajopana ca'ajná, uncá ca'ajná. Queleja ca'ajná nula'á bautizar. \v 17 Uncá Tupana a'alá nucá ina'uqué bautizar la'ajeri penaje. Jesucristo huacára'ari nu'umacá yucu ina'uquejlo. Méqueca Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna rihuacára'a nu'umacá najló. Jesucristo taca'arí a'ahuaná apiyácacanami nacú huachaya i'imacá. Raú ri'imatá ina'uqué capichácajo liyá. Nu'umá riyucuna ijló i'imacá huacajé, nuhuata ipechu i'imacá rinacuja. Ñaquele uncá nupura'aló palá huani ajopana cajrú hue'epícaño pura'acó que caja. \s1 Capechuni Tupana. Marí riyucuna: \p \v 18 Jesucristo taca'arí a'ahuaná apiyácacanami nacú ina'uquéjloje penaje. Capichájeño Tupana liyá pechu nacú ri'imá: “Mapéchuruna i'imacáñojlo penaje riyucuna.” Eyá huajló, Tupana i'imatácarena capichácajo liyá, palánija huajló riyucuna. Palani huajló riyucuna, rimacale huajló méqueca Tupana i'imataca iná capichácajo liyá Jesucristo palamane aú. \v 19 Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que: \q1 Nopichátaje najló napechu, quemaño nanacuhuá: “Capéchuruna huecá” que. \q1 Cajrú napechu nacaje hue'epícana nacojé. Nacaje nahue'epícare nacojé, ricá nula'ajé najló majopéjari queja. \p \v 20 Chuhua uncá na penaje calé najló nacaje cajrú nahue'epícare nacojé i'imacá. Uncá caja na penaje calé nacaje nehuíña'atacare nacú ajopana ina'uqué. Cajrú nacaje napura'acaro nacú, uncá caja na penaje calé ricá. Nacaje ina'uqué hue'epícare nacojé marí eja'ahuá chu, uncá na penaje calé ricá, Tupana la'acale ricá majopéjari queja najló. \v 21 Hue'epiri huani Tupana. Aú calé ri'imatá ina'uqué capichácajo liyá, napechu i'imacá aú caphí ripuráca'alo chojé. Raú ja ri'imatá ina'uqué capichácajo liyá. Marí que ri'imacale, uncá meño'ojó iná hue'epila mecajeca Tupana, nacaje nacojé iná hue'epícare aú. Ñaquele riyucuna hue'emacare ajopana, ajopánajlo que, majopéjari queja ricá cajrú ina'uquejlo. \p \v 22 Judíona huátaño Tupana la'acá najló nacaje cajrú rená que'ená penaje, nahue'epícaloje ricá raú penaje. Ajopana piño huátaño hue'epiri huani i'imacá yucu najló, nahue'epícaloje quehuaca huánica ricá raú penaje. \v 23 Eyá huecá i'imaño Jesucristo yucuna. Nacúhua'ata ri'imacá a'ahuaná apiyácacanami nacú ina'uqué chaya. Riyucuna hue'emá ina'uquejlo. Riyucuna jema'acana aú judíona quemaño rinacu: “Uncá huajlojé penaje calé ricá” que, uncale nahuátala rema'acana. Mapéchuruna puráca'alo queja ajopánajlo riyucuna. \v 24 E'iyonaja Tupana a'arí ina'uqué naquiyana, ne'emacáloje ra'apiyá i'imacaño penaje. Najló calé capechuni huani Tupana, rila'acale palá ina'uqué nacú Jesucristo palamane aú. Jesucristo palamane aú caja Tupana i'imatari necá capichácajo liyá. Ñaqué caja ricá judíonajlo, ajopana ina'uquejlo hua'até. \v 25 Tupana huacára'ari Jesucristo, ritaca'acáloje ina'uqué chaya a'ahuaná apiyácacanami nacú penaje. Aú calé ne'iyajena pechu nacú ri'imá: “Meque uncá huani ripechu i'imalá” que. E'iyonaja ricá aú richá'ata capéchuruna pechu. Jesucristo taca'acá a'ahuaná apiyácacanami nacú huacajé, napechu i'imá rinacu: “Meque maliyaru huani ricá.” E'iyonaja raú Tupana la'arí cajrú huani; uncá na i'imalá ina'uqué e'iyayá, la'arí ñaqué caja palá. \p \v 26 Nojena, ihue'epí marí: Tupana i'ihuapari rijluhua icá ajopana ina'uqué e'iyayá, i'imacáloje rijhua'atéjena penaje. Uncá rimalá inacu: “Cajrú hue'epícaño necá” que. Rihuátaca que ri'ihuapacá rijluhua icá. Mequeleja calé inaquiyana i'imaño cajrú hue'epícaño. Mequeleja inaquiyana i'imaño icó huacára'ajeño naquiyana. Mequeleja cale inaquiyana i'imaño ihuacára'ajeño yaní. \v 27 Ina'uqué nemacárena nacú: “Huahuejáputenami necá, uncá pechu i'imalaño necá” que, ilé cajena calé Tupana i'ihuapari rijluhua, rapáña'atacaloje capechúruna i'imacaño nacú penaje. Necá ajopana quemacárena nacú: “Uncá caphí calé péchuruna necá,” necá calé Tupana i'ihuapari rijluhua, rapáña'atacaloje caphí péchuruna i'imacaño nacú raú penaje. \v 28 Tupana i'ihuapari rijluhua necá, ajopana ina'uqué quemacárena nacú: “Majopéjaruna necá” que. Uncá ajopana ina'uqué iphálarena ja'apí ne'emacá. “Uncá na penájena calé necá,” que napechu i'imacá nanacu. Ilé cajena ina'uqué Tupana i'ihuapari rijluhua, rapichátacaloje nachaje i'imacaño pechu raú penaje. \v 29 Marí cajé aú uncá na calé la'ajeri ricó hue'epiri que huani Tupana jimaje. \v 30 Tupana a'arí icá, i'imacáloje Jesucristo hua'atéjena penaje. Jesucristo ja'apiyá i'imacaño hue'emacale, huahue'epí Tupana palamane huecá. Jesucristo chojé calé rilamára'ata rijluhua huecá pu'uhuaré huala'acare liyá. Richojeja caja rila'á huecá rile'ejena ina'uqué penaje, hue'emacáloje palá la'acana nacuja penaje. Raú ja caja ri'imatá huecá pu'uhuaré huala'acare liyá, huamanaicho huala'acare liyá. \v 31 Ñaquele Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá que, queja huajló ricá. Marí que rimacá: “Ipura'aniyo inacuhuá palá. Hue'emacana huani Tupana nacuja calé iná pura'ó palá, ripalamane hue'emacale.” \c 2 \s1 Jesucristo taca'acá a'ahuaná apiyácacanami nacú huachaya yucuna marí: \p \v 1 Nojena, quehuácaje Tupana puráca'alo. Pu'uhuacá ri'imacá huajló riyucuna i'imacá. Nu'umaqué ijhua'até huacajé, no'opata ijló ripuráca'alo i'imacá. Uncá nupuráca'alo i'imalá cajrú hue'epica puráca'alo que. Pu'uhuacatani chuhuaja nu'umaqué riyucuna ijló rihuacajé. \v 2 Rihuacajé caja uncá nuhuátala apú nacojé, apú nacojé que hue'epícana. Jesucristo yucuna i'imacana nacuja nuhue'epí nutucumó i'imacá. Ricaja calé nuhue'epí nutucumó. Chaje huani nuhuátaca ihue'epica mecajeca ricá, taca'arí ina'uqué chaya a'ahuaná apiyácacanami nacú i'imacá. \p \v 3 Nuphaca inacu huacajé uncá caphí calé nupechu i'imacá nujluhua. Uncá nuhuátala apojó la'acana Tupana huátaca que la'acana liyá. Aú quero'ocajo nacuja nu'umacá. \v 4 Nu'umacá ijhua'até huacajé nupura'ó ijhua'até i'imacá. Nu'umá Tupana puráca'alo yucuna ijló. Ricaja calé yucuna nu'umá ijló i'imacá. Uncá ipechu i'imalá nunacu: “Capechuni huani ricá” que, uncale nu'umalá ijló riyucuna capechuni pura'acó que. Nuhuata Tupana Péchuja ca'átaca e'iyajé i'imacá. Tupana hue'epiri ina'uqué e'iyajé ca'átacana Ripechu aú, nema'acáloje ra'apiyá penaje. \v 5 Marí que nu'umacá Tupana puráca'alo yucuna ijló i'imacá, i'ijnataca piyá ipéchuhua nunacu: “Cajrú péchuri ricá” que. Marí caje uncá nuhuátala. Nuhuata ipechu i'imacá caphí Tupana chojé. Ricá hue'epiri piyuqueja nacaje la'acana. \s1 Tupana Pechu aú ina'uqué hue'epica Tupana nacojé yucuna marí: \p \v 6 Re ina'uqué, caphí péchuruna Jesucristo chojé necá. Ñaquele nala'á nacaje quehuácaje puráca'aloji quemacá que. Najloja calé cahue'epícanami huapuráca'alo. Uncá ajopana ina'uqué marí eja'ahuá chu i'imacaño hue'epica que calé ricá. Uncá caja marí eja'ahuá chu i'imacaño huacára'ajeño hue'epica que calé ricá. Nacaje ina'uqué hue'epícare nacojé, ricá uncá i'imalaje. Ricapichajo. \v 7 Eyá huecá pura'añó nacaje Tupana hue'epícare nacú. Uncá capichácajo penaje calé ricá. Micho'ojneji queja riyucuna i'imacá ina'uqué liyá i'imacá. Ñaquele uncá nahue'epila méqueca rila'ajica necá palá Jesucristo palamane aú. Raú ri'imatá ina'uqué capichácajo liyá penaje, ne'emacáloje matajnaco je'echú chu raú penaje. Uncá chiyó riqueño'óta eja'ahuá i'imacá, marí que la'acana i'imari ripechu nacú. \v 8 Uncá na calé nahuacára'ajeño naquiyana hue'epiño mecajeca Jesucristo i'imacá. Nahue'epíquela rinacojé i'imacá, uncá nahuacára'alajla rinócana a'ahuaná apiyácacanami nacú. Hue'emacana huani Jesucristo, palani huani ricá. Ricá nenó i'imacá, uncale nahue'epila na penájeca ri'imacá. \p \v 9 Palani huani ricá rila'ajícare huajló. Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá rinacu: \q1 Iqui'i Tupana huátacarena pe, Tupana lamá'atari cajrú huani nacaje. \q1 Nacaje uncá jo'ó ina'uqué amálare, ricá rilamá'ata napé. \q1 Uncá caja rinacu quemacana i'imalá ina'uquejlo. \q1 Uncá caja napechu iphala rihue'epícana locópa'ala. \p \v 10 Ripechu aú Tupana la'arí huajló riyucuna pu'uhuacá, huahue'epícaloje nacaje nacojé raú penaje. Ripechu hue'epiri nacaje Tupana pechu i'imacare nacú. Me'echuje huajló ricá. Ripechu aú ra'á huapechu nacojé nacaje, ri'imacáloje huajló pu'uhuacajé raú penaje, huahue'epícaloje na penájeca Tupana la'acá huecá palá penaje. \p \v 11 Iná pechu aú ja iná hue'epí palá iná icó méqueca iná i'imacá. Ñaqué caja Tupana Pechu hue'epica Tupana nacojé palá. \v 12 Uncá huapechu i'imalá ajopana ina'uqué pechu que caja. Rihuacára'a Ripechu huapechu e'iyajé, huahue'epícaloje nacaje nacojé raú penaje. Raú huahue'epí méqueca Tupana la'acá huecá palá huani ripalamane aú. \v 13 Uncá ina'uqué jehuíña'atala huecá riyucuna i'imacana nacú. Tupana Pechu jehuíña'ataca huecá rinacu que hue'emacá riyucuna ina'uquejlo. Tupana Pechu i'imacárena e'iyajlo hue'emá riyucuna. \p \v 14 Eyá ina'uqué, uncá Tupana Pechu i'imalárena e'iyá, necá uncá huátalaño rihue'epícana. Mapéchuru i'imacá yucu najló, queja caja nacaje najló, Tupana Pechu quemacare nacú huajló. Uncá meño'ojó riphala napechu nacojé, uncale napechu i'imalá Tupana Pechu ja'apiyá. \v 15 Tupana Pechu i'imacárena e'iyá huecá. Huecaja calé hue'epiño nacaje Tupana Pechu quemacare nacú huajló. Ñaquele uncá meño'ojó ajopana ina'uqué hue'epílaño mecajenaca huecá. Nemá huanacu: “Mapéchuruna necá” que. \v 16 Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá: “Uncá na calé hue'epiri méqueca Tupana pechu nacú nacaje. Uncá caja na calé la'arí Tupana jenacú,” que rimacá. Eyá huajló uncá ñaqué calé ricá. Huecá hue'epiño méqueca Tupana pechu nacú nacaje la'acana. Jesucristo pechu aú huapechu ripechu que caja. \c 3 \s1 Tupana hua'até sápajeño yucuna marí: \p \v 1 Nojena, nu'umacá ijhua'até huacajé, uncá meño'ojó nupura'aló ijhua'até, iná pura'acó Tupana Pechu ja'apiyá i'imacaño hua'até que caja. Iná pura'acó napechu queja la'acaño hua'até que caja nupura'acó ijhua'até i'imacá. Yuhuaná pechu que péchuruna i'imacá Tupana puráca'alo liyá. \v 2 Queráco'opena i'iraño naló chu'uchure, uncale nahue'epila a'ajnejí ajñacana. Ñaqué caja icá i'imacá Tupana puráca'alo liyá. Aú calé nohuíña'ata icá pu'uhuacatani aú. Uncá meño'ojó nohuíña'atala icá puhuichani quemachi nacú. Uncá meño'ojó ipechu iphala rilocópa'ala i'imacá. Rihuacajé ipechu i'imacá, ñaqueja caja ipechu me'etení. \v 3 Ipechu queja i'imacaño icá. Aú ila'á nacaje ijluhua ihuátaca que. Chapú ihuó i'imacá ajopana ina'uqué cha, nachá'atacale icá nacaje la'acana aú. Icá aca'ácaño pajhua'atéchaca. Ajopana que ila'acá panacuhuácaca. Marí caje aú iná hue'epí ipechu queja la'acaño icá. Ina'uqué uncá jema'alaño Tupana ja'apiyá que caja icá pajhua'atéchaca. \v 4 Marí que inaquiyana quemacá nanacuhuá: “Pablo hua'atéjena huecá.” Ajopana piño quemaño nanacuhuá: “Apolos hua'atéjena huecá.” Marí que ila'acá icó chá'atajeño que pajlocaca, aú iná hue'epí ipechu queja la'acaño icá. \p \v 5 Uncá na calé nucá Pablo. Uncá caja na calé Apolos. Tupana hua'até sápajeñoja calé huecá iyamá. Huecá ja'apátaño ijló Tupana puráca'alo i'imacá, ipechu i'imacáloje caphí Jesucristo chojé raú penaje. Pajluhuano, pajluhuano, queja huala'acá Tupana huacára'aca huecá que. \v 6 Tupana mená que icá huajló. Re'iyohuá sápajeño queja huecá. Nucá ejátari nacaje icha ijí. Re'iyaja caja Apolos lamá'atari rina. Tupánaja calé tahuá'atari huajló ricá nojátacare. \v 7 Ñaqueja Tupánajlo nacaje icha ijí ejátajeri, rina lamá'atajeri quele. Rinacu sápajeñoja calé necá. Piyuque la'acá Tupana, ritahuá'atacale piyuque nacaje iná ejátacare, rina hua'ató. \v 8 Apolos hua'até huala'á nacaje ijló. Iná la'acare loco'opáneje Tupana a'arí inajlo rihuemí. \v 9 Pajluhuaja hua'até sápacaño huecá Apolos hua'até. Tupana hua'até sápajeño huecá. Icá i'imaño huajló Tupana mená queja. E'iyohuá huala'á huasápaca'ala, jema'acáloje Tupana ja'apiyá penaje. \p Ñaqueja numájica rinacu apa'amá yucu aú: Pají queja icá, Tupana i'imacare la'acana nacú. \v 10 Tupana palamane aú calé Jesucristo yucuna i'imajeri nucá. Palá nu'umacá riyucuna ina'uquejlo. Nu'umá caja ijló Jesucristo yucuna i'imacá. Raú calé iyurí ichó rijló, ri'imatácaloje icá capichácajo liyá penaje. Marí que riqueño'ocó ijló i'imacá, ila'acáloje reyá a'ajná ño'ojó palá ra'apiyá jema'acana aú penaje. Ihue'epí pajluhuano, pajluhuano que, ra'apiyá jema'acana palá, ila'acáloje Tupana huátaca que raú penaje. \v 11 Tupana a'arí Jesucristo, ina'uqué i'imatájeri penaje. Uncá huani na apú i'imalá ina'uquejlo, ne'emacáloje ripalamane aú penaje. Ricaja calé, Jesucristo, Tupana a'arí ina'uquejlo, ne'ematájeri penaje. \v 12 Ne'iyajena jehuíña'ataño Jesucristo puráca'alo nacú palá huani. Nupuráca'alo chuhuaja caja nehuíña'ata ina'uqué rinacu. Palani huani ricá. Palani nacaje ina'uqué la'acare oro naquiyá, sereni naquiyá ca'ajná, cahuemí nojé jipa naquiyá, caje macá. Palani ricá, rijña'acáloje panacu jupi huani penaje. Ñaqué caja nacaje nehuíña'atacare nacú i'imajica najló júpija, palani ri'imacale. Eyá ajopana, uncá jehuíña'atalaño ina'uqué palá Jesucristo puráca'alo nacú. Uncá ña'alare panacu júpija queja ricá najló. Nacaje ina'uqué la'acare mirapehua naquiyá la'acanami, jimichi tami naquiyá la'acanami, ijijila naquiyá la'acanami, caje macá uncá ña'alá panacu júpija. Uncá caja nacaje nehuíña'atacare nacú necá i'imalaje júpija. \v 13 Aquijñojo Jesucristo quemajeri piyuqueja ripuráca'alo jehuíña'atajeño nacú pajluhuano, pajluhuano que. Rimaje méqueca rijló nacaje nehuíña'atacare nacú. Palani ca'ajná ri'imajica rijló, uncá paala ca'ajná. Rihuacajé Jesucristo a'ajeri pu'uhuacajé nacaje huala'acare marí eja'ahuá chu i'imacá. Méqueca hua'acá huanacojó Tupana puráca'alo nacú rimaje huajló. Majopeja huala'acare huapechu queja, ricá i'imajeri apichátaqueja que rijló. Palá huala'acare i'imajeri rijló palani. Quera'atani aú iná atá'a nacaje, iná hue'epícaloje méqueca ri'imacá penaje. Ñaqué caja huajló nacaje Jesucristo quemacare huanacu i'imajica rihuacajé. Raú huahue'epeje méqueca rijló nacaje huala'acare. \v 14 Tupana quemájeri nacaje huala'acare nacú. Nacaje iná la'acare Jesucristo puráca'alo chuhuá, ricá i'imajeri palani rijló. Raú ra'ajé inajlo palá iná la'acare huemí. \v 15 Iná pechu queja iná la'acare, uncá rihuemí i'imalaje inajlo. Iná capichájico rihuemí aú. Iná ca'acá nacaje quera'atani chojé que caja iná capichájico raú. E'iyonaja calé iná icoja, uncá capichálajo. Iná i'imacó quera'atani chiyá que caja iná i'imajico capichácajo liyá. \p \v 16 Apala caja ipechu capicháñari marí: Tupana ñacaré queja icá, Tupana Pechu i'imacale e'iyá. \v 17 Apala apú ca'ajná jehuíña'atajeri icá apojó. Uncá Tupana puráca'alo chuhuá calé ricá. Raú rapichátaje ca'ajná ipechu Tupana liyá. Marí que rehuíña'atajica ee icá, Tupana capichátajeri ricá iliyá, Tupana ñacaré queja i'imacale rijló. \p \v 18 Uncá nuhuátala inaquiyana pechu i'imacá majopeja nanacuhuá marí que: “Huecá chá'ataño ajopana huapechu aú.” Re ca'ajná inaquiyana, ajopana ina'uqué pechu chaje napechu. Aú napechu i'imá marí que nanacuhuá: “Cajrú hue'epícaño huecá.” Mapéchuru que iná i'imacá pamineco, Tupana jehuíña'atacaloje iná nacaje nacú Ripechu aú penaje. Raú iná hue'epí nacaje la'acana Tupana huátacare caje. \v 19 Marí eja'ahuá chu re ina'uqué nemá nacú: “Cajrú hue'epícaño necá” que. Nacaje nahue'epícare nacojé, Tupana quemari nacu: “Mapéchuruna pechu i'imacá nacaje nacu, que caja napechu rinacu” que rimacá rinacu. Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá: “Capéchuruna la'añó namanaicho, pu'uhuaré me'echú. E'iyonaja Tupánajlo uncá me'echú calé ricá. Aú calé ritá najló rapú.” \v 20 Apa'amá Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari piño marí que: “Tupana hue'epiri uncá na penaje calé nacaje capéchuruna i'ijnatácare napéchuhua nacú.” \v 21-22 Ñaquele ihue'epíniya inacuhuá chá'atajeño que huani paliyácaca. E'iyajena quemaño inacuhuá: “Pablo hua'atéjena huecá” que. Eyá ajopana inaquiyana quemaño: “Apolos hua'atéjena huecá” que. Eyá ajopana piño quemaño: “Pedro hua'atéjena huecá” que. Marí cajé aú ila'á icó chá'atajeño que huani paliyácaca. Nucá Pablo, Apolos, Pedro, quele la'añó nacaje ijlojé penaje. Tupana queño'ótari marí eja'ahuá ijlojé penaje. Re cajmuchaji ijlojé penaje. Re caja taca'acaje ijlojé penaje. Ijlojé penaje caja nacaje huala'acare piyuqueja. Nacaje eja'ahuá chu i'imacare me'etení, a'ajná ño'ojó chami i'imajícare hua'ató, i'imari caja ijlojé penaje. \v 23 Eyá Jesucrístojloje penaje icá. Tupánajloje penaje Jesucristo. \c 4 \s1 Jesucristo huacára'acarena sápaca'ala yucuna marí: \p \v 1 Tupana a'arí huecá, huehuíña'atacaloje ina'uqué nacaje nacú. Pu'uhuacá ri'imacare yucuna huajló i'imacá. Ihue'epí huanacu Jesucristo hua'até sápajeño queja. \v 2 Huahuacára'ajeri ricá. Aú calé huala'á rihuátaca que. Iná huacára'ajeri huacára'acachu iná la'acá nacaje, iná la'á ricá rihuátaca que. \v 3 Icá ca'ajná i'imaño noco'oná, imacáloje nunacu méqueca nohuíña'ataca ina'uqué penaje. Jesucristo huacára'acarena naquiyana nucá. Noco'oná i'imajeri ricá, Jesucristo, ramácaloje méqueca nohuíña'ataca ina'uqué ripuráca'alo nacú penaje. Ñaquele uncá na penaje calé nojló i'imajla noco'oná. Ajopana ca'ajná i'imáñojla noco'oná. E'iyonaja uncá caja na penaje calé nojló necá, ina'uqué ne'emacale. Uncá Tupana calé necá. Uncá caja numalá nunacuhuá mecajeca nucá. \v 4 Uncá nula'alá nacaje rihuátaca que liyá. Uncá nuhue'epila naca nula'acá apojó me'etení. Marí que numacá aú uncá iná hue'epila quehuácaca ricá. Quehuaca numacá ca'ajná, uncá ca'ajná. Ricaja calé, Hue'emacana huani Jesucristo, hue'epiri meque rijló nacaje nula'acare. Ricaja calé quemárijla nunacu: “Marí que la'ajeri ricá” que. \v 5 Uncá paala imacá ina'uqué nacú me'etení mecajenaca necá Tupánajlo. Uncá jo'ó riphala rená chojé marí que quemacana nacú. I'imaja Hue'emacana Jesucristo huátacana nacú riphájica majó ejená. Iná ña'acá nacaje me'echú i'imacá chiyá mejáma'atani chojé, iná amácaloje ricá palá penaje. Ñaqué caja Hue'emacana huani a'ajica huecá pu'uhuacajé, iná hue'epícaloje méqueca rijló nacaje huala'acare penaje. Que rila'ajica huecá riphájica majó huacajé. Rila'ajé pu'uhuacá nacaje ina'uqué pechu nacú i'imacare me'echú. Nacaje nahuátacare la'acana rihue'epícare caja ricá. Rihue'epícare caja iná pechu. Riphájica majó huacajé Tupana quemájeri huanacu pajluhuano, pajluhuano que méqueca rijló nacaje huala'acare rijlojé penaje i'imacá. Palá iná la'acare loco'opáneje rimaje iná nacú palá. \p \v 6 Nojena, marí que numacá ijló, ihue'epícaloje raú meque i'imacáñoca huecá Apolos hua'até. Numá ijló huanacuhuá, ipechu i'imacá piyá apojó huanacu. Numá ijló huanacuhuá, i'ijnatácaloje ipéchuhua Tupana puráca'alo chuhuá penaje. Me'etení pu'ují ipechu ina'uqué naquiyana nacú, nalanáquiya ujhuí ipechu ajopana nacú. Marí que ila'acá icó chá'atajeño que pajlocaca. Raú uncá i'ijnatala richuhuá ripuráca'alo quemacá que. \v 7 Uncá naje calé ila'á inacuhuá ajopana ina'uqué chá'atajeño queja huani. Tupana palamane aú ihue'epí nacaje ihue'epícare nacú me'etení. Nacaje Tupana a'acare ijló aú ila'á icó chá'atajeño queja. Ile'ejohua japi ricá queja ila'acá icó raú. Uncá huani paala ila'acá ijluhua raú. \p \v 8 Caja ila'á inacuhuá cajrú nacaje i'imacare capi que. Ipechu i'imá inacuhuá me'etení: “Re huacapi nacaje huahuátacare caje” que. Ihue'epí caja inacuhuá ajopana huacára'ajeño que. Nacojé uncá ihue'epila huecá, huehuíña'atacaloje icá ejo'ocaja Tupana puráca'alo nacú penaje. Palani ri'imacajla ijló, quehuaca i'imaquela ajopana huacára'ajeño que, huahuacára'acaloje caja necá ijhua'até penaje. \v 9 Jesucristo huacára'acarena naquiyana huecá. Tupana a'arí huecá ca'ajná, hue'emacáloje ajopana ina'uqué huejáputenami que penaje. Uncá ina'uquélaruna nenócarena ajopana jimaje queja huecá me'etení marí eja'ahuá chu. Piyuque ajopana ina'uqué jimaje que huecá, nayacá'acoloje huachaje raú penaje. Nahuejáputenami i'imacá que i'imacaño najló huecá. Ñaqué caja ca'ajná Tupana hua'atéjena, je'echú chu i'imacáñojlo huecá. \v 10 Ina'uqué hue'epiño huanacu: “Mapéchuruna japi necá” que, huala'acale Jesucristo huátaca que. Piyuqueja nacaje nacojé hue'epícaño queja ihue'epica inacuhuá, ihue'epícale mecajeca Jesucristo. Po'oló péchuruna queja ihue'epica huanacu. Eyá inacuhuá ihue'epí caphí péchuruna queja. Palá ipechu inacuhuá. Eyá huanacu ujhuí ipechu. \v 11 Me'etení huecá me'epijí ña'acana panacu nacú. Uncá caja i'iracaje caje i'imalá huajló. Camu'ují caja huala'acá a'arumacaji nacú. Chapú huani ajopana ina'uqué ña'ataca huecá. Majopeja i'imacaño huecá, uncá ñacaré i'imalaño que huecá marí eja'ahuá nacú. \v 12 Cajrú huasapaca huayáte'ela aú. Pu'uhuaré napura'acó huanacu. E'iyonaja nupura'ó Tupana hua'até nanacu, rila'acáloje necá palá penaje. Chapú nala'acá huecá. E'iyonaja uncá chapú calé huala'acá necá raú. Huajña'ája panacu ricá. \v 13 Pu'uhuaré nemacá huanacu ajopánajlo. E'iyonaja huapura'ó najhua'até palá, napechu pala'acóloje huajhua'até raú penaje. Nacaje cupácanami queja huecá najló. Ina'uqué huejáputenami que najló huecá. Marí que i'imacaño huecá najló. \p \v 14 Uncá nopáña'atacaloje inacu penaje calé nulana'á ijló marí que. Nulana'á ijló, nula'acáloje jenacú nupuráca'alo aú penaje. Iqui'ija iná huátacare iná yaní. Ñaqué caja nuhuátaca icá. Iná la'acá nenacú que caja nula'acá jenacú nupuráca'alo aú. \v 15 Jara'apá queja nucá ijhua'até. Nucá i'imari palani puráca'aloji yucuna ijló i'imacá. Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna nu'umá ijló i'imacá. Raú calé ipechu i'imá caphí Jesucristo chojé, i'imatájeri penaje. Ñaquele nucá i'imari jara'apá queja ijló, nupuráca'alo aú iqueño'ocale Jesucristo ja'apiyá jema'acana. Cajrú huani ina'uqué jehuíña'ataquela piño icá Jesucristo puráca'alo nacú, uncá ne'emalajla jara'apá que ijló. Ne'emajla ijipiture queja. Nucaja calé jara'apá que ijhua'até. \v 16 Ñaqué i'imacale, íqui'i nuhuátaca ja'apaca nuchuhuá, ipechu i'imacáloje nupechu que caja penaje. \p \v 17 Caja nuhuacára'a Timoteo i'ijnacá ichaje. Iqui'i nuhuátacare ricá. Pajluhuaja chu péchuri ricá. Rimacá que nacaje nacú que rila'acá. Nucá jehuíña'atari ricá Tupana puráca'alo nacú. Ñaquele nu'urí queja nojló ricá. Ricá nuhuacára'a ichaje i'imacá, ri'imacáloje ijhua'até penaje. Rimaje piño ijló méqueca nula'acá Jesucristo ja'apiyá i'imacana aú. Rehuíña'ataje caja icá Tupana puráca'alo nacú, nohuíña'atacareno nacú. Ñaqueja nohuíña'ataca Jesucristo ja'apiyá i'imacaño rinacu apú eyá, apú eyá que nahuacáca'alo ñacarelana chu. \p \v 18 Inaquiyana la'añó necó hue'epiño que huani, napechu nacú ri'imacale: “Uncá Pablo i'ijnalaje majó.” \v 19 Tupana huátajica ee, huajátacaje nu'ujnajica ca'ajnó. Ejéchami nomájica mecajenaca inaquiyana la'acá nanacuhuá chá'atajeño que. Cajrú napura'acó nanuma chiyá. Nacaje nala'acare Tupana Pechu aú nuhue'epeje mecajenaca necá. \v 20 Tupana i'imari iná huacára'ajeri, iná la'acáloje rihuátaca que raú penaje. Ripechu ja'apiyá i'imacana aú iná la'á Tupana huátaca que. Palá ne'iyajena i'imacá Tupana yucuna. E'iyonaja uncá nala'alá rimacá que. Nanuma chiyaja calé ne'emá riyucuna. \v 21 ¿Meque ihuátaca nupechu i'imacá inacu, ca'ajnó nuphájica huacajé? ¿E ihuátaca nuhuajaca icá? ¿E ihuátaca caí nuhue'epíjica inacu? \c 5 \s1 Pajluhuaja nanaquiyana i'imari uncá ina'uquélari yucuna marí: \p \v 1 Marí que yucu iphaca majó. Pajluhuaja nanaquiyana re i'imacare, ricá jehuíña'atari rijlápuhua rito'ojneru i'imacá. Chapuni huani ilé que la'acana. Necá, uncá jema'alaño Tupana ja'apiyá, uncá la'alaño ilé que huani. \v 2 Ilé que rila'acá. E'iyonaja calé ila'á inacuhuá chá'atajeño que huani. Palani ila'ájla ipéchuhua camu'ují, inaquiyana la'acale rimanaicho. Riqueño'ocá rimanaicho la'acana rujhua'até huacajé, palani ri'imacajla ijló, ica'aquela e'iyayó ri'imacá. \v 3 Uncá ijhua'até calé nucá me'etení. E'iyonaja nupechu aú ja calé nu'umá ijhua'até. Jesucristo pechu aú nuhue'epí méqueca rila'acana, la'arí rimanaicho. Ilere japi nucá ijhua'até, queja numacá ijló rinacu me'etení. \v 4 Jahuacájico ee pajhua'atéchaca rilamá'ataje, Hue'emacana Jesucristo a'ajeri ijló hue'epícaje, ihue'epícaloje méqueca ila'ajica ricá raú penaje. Nucá caja i'imajeri ijhua'até nupechu aú. \v 5 Marí que ila'ajica: Ilé ina'uqué numácare nacú ijló, icá a'ajeño Jiñá Chi'ináricanajlo ricá, rapichátacaloje rinapona penaje. Marí que ila'ajica ricá. Raú ripechu i'imajó capichácajo liyá Jesucristo iphájica majó huacajé. \p \v 6 Ila'aniya icó chá'atajeño que huani, marí que ri'imacale rehuá. Icá hue'epiño méqueca nemacá rehuá pan amúra'atajona nacú: “Huejápaja pan amúra'atajona amúra'atari pan piyuqueja.” Ñaqué caja ina'uquejlo ricá. Mequeleja ina'uqué la'añó ca'ajná pu'uhuaré. Necá amátaño ajopana. Raú cajrú ina'uqué la'añó pu'uhuaré. \v 7 Ñaquele ica'á e'iyayó quele rimanaicho la'ajeri, la'acá pu'uhuaré e'iyohuá. Ica'á ilé cajena e'iyayó. Marí que la'acana aú icá i'imajeño pajluhuaja chuhuá queja palá la'ajeño. Nuhue'epí caja queja palá la'acaño icá. Hue'emacáloje palá péchuruna penaje, Jesucristo taca'arí huachaya i'imacá. Ra'á ricó ina'uquejlo, nenócaloje ricá pu'uhuaré la'acaño chaya penaje. Marí aú rica'á pu'uhuaré ina'uqué la'acare nanaquiyá. \v 8 Ñaquele chuhua Jesucristo ja'apiyá i'imacana nacuja hue'emajé. Palá la'acana nacuja hue'emajé. Quehuácaje puráca'aloji chuhuaja hue'ejnataje huecó. Uncá hue'emalaje huamanaicho la'acana nacú, pu'uhuaré la'acana nacú hua'até. Jupichumi huapechu aú calé huala'á ilé que i'imacá. \p \v 9 Nuhuacára'a papera ijló i'imacá. Richu numá ijló, ila'acáloje natejena penaje, la'añó namanaicho. Necaja calé, Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño, numá nacú ijló. \v 10 Uncá numalá ijló ñaqué ajopana ina'uqué nacú, ila'acáloje natejena penaje. Uncá jema'alaño Tupana ja'apiyá necá, numá nacú. Necá jo'ó, queleruna, la'añó namanaicho. Canacújne'equena caja necá. Piro'oquéjena caja necá. Pu'ují napechu nacaje jenami nacú, napechu i'imacale rinacu: “Huachi'ináricana jenami japi ricá” que. Marí que i'imacaño necá. Uncá numalá ijló ilé cajena nacú, ila'acáloje natejena penaje. Uncá meño'ojó iná la'alá natejena. Iná jácho'oquelo eja'ahuá naquiyá, e ca'ajná iná la'ájla natejena. \v 11 Apú ca'ajná quemari rinacuhuá: “Jesucristo ja'apiyá jema'ajeri nucá” que. E'iyonaja rimanaicho la'acana nacú ca'ajná ricá, canacújne'eque ca'ajná ricá. Pu'ují ca'ajná ripechu nacaje jenami nacú, nemacare nacú: “Huachi'ináricana jenami ricá” que. Richapújra'o ca'ajná. Yuhuéra'acajo nacú ca'ajná ricá. Ata'acachi ca'ajná ricá. Cayucújne'eque ca'ajná ricá. Marí que i'imacá ricá. E'iyonaja rimá rinacuhuá: “Jesucristo ja'apiyá jema'ajeri nucá.” Marí que i'imajícaño necá, tejena ila'ajé. Ilé cajena numá nacú ijló, ila'acáloje natejena penaje. Jara'aniyo caja nanacu ta. Ajñániya caja a'ajnehuá ilé que i'imacaño hua'até. \v 12-13 Uncá numalaje ina'uqué nacú meque nala'acana pu'uhuaré nala'acare chona, uncachu ne'emalá Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño. Tupana quemájeri nanacu méqueca nala'acana. Eyá Jesucristo hua'atéjena nacú ijhua'até i'imacaño re, nacú imaje na aú ca nala'acá pu'uhuaré, ihuajácaloje necá richona penaje. Ñaquele ica'á pu'uhuaré la'acaño inaquiyana e'iyayó, Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá queja. \c 6 \s1 Nalamá'ataca najló aca'ácacajo yucuna marí: \p \v 1 Re caja ijhua'até rehuá puráca'aloji lamá'atajeño. Uncá Jesucristo ja'apiyá i'imacaño calé necá. ¡Meque uncá ihuó la'aló nachaje i'ijnacana ja'apí, nalamá'atacaloje ijló puráca'aloji penaje! Tupana hua'atéjena icá, la'añó marí que. Marí que la'acana uncá huani paala. Tupana le'ejena ina'uqué hua'até huánija iná lamá'ata ricá. \v 2-3 Uncá ca'ajná ihue'epila marí: Aquijñojo Jesucristo hua'atéjena quemájeño ajopana ina'uqué nacú, uncá jema'alaño ra'apiyá nacú, méqueca nahuajácana i'imajica. Uncá la'alaño Tupana huátaca que imájica nacú. Ñaqué caja imájica Tupana hua'atéjena, je'echú chu i'imacaño nacú méqueca nala'acana i'imajica. Marí que quemájeño penájena icá. Eta, maliyáruna huani icá me'etení, ilamá'atacaloje puráca'aloji penaje. Uncá puhuichani calé puráca'aloji lamá'atacana. Ñaquele a'á inacojó rilamá'atacana icámica que rehuá. \p \v 4 Uncá naje calé i'ijná ajopana ina'uqué chaje, nalamá'atacaloje ijló puráca'aloji penaje. Uncá Jesucristo hua'atéjena calé necá. Uncá caja paala ipechu nanacu. E'iyonaja i'ijná nachaje. \v 5 Marí caje numá nacú ijló, nopáña'atacaloje inacu raú penaje. Uncá huani ca'ajná pajluhuaja inaquiyana i'imalá, hue'epiri puráca'aloji lamá'atacana ijló. Icá Jesucristo hua'atéjena nacú numá. Re ricá nuhue'epí. \v 6 E'iyonaja inaquiyana Jesucristo hua'atéjena, arucátaño pecohuácaca. Raú ne'ejná ajopana chaje, nalamá'atacaloje najló puráca'aloji penaje. Uncá Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño calé necá, ne'ejnacárena chaje. \p \v 7 Re caja inaquiyana rehuá, narucata pecohuácaca ihuacára'ajeñojlo. Raú icá i'ijnaño nachaje, nalamá'atacaloje ijló ricá penaje. Uncá Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño calé necá. Marí que ila'acale rehuá, maliyáruna huani Tupánajlo icá. Iyuríquela inaquiyana la'acá chapú icá, palá ri'imacajla ijló. Ila'acá me'etení chaje huani palaca ri'imacajla ijló. Iyuríquela nata'acá inane iliyá, ila'acá me'etení chaje huani palaca ri'imacajla ijló. \v 8 Marí que la'acana nacú icá me'etení: Chapú la'acana pecohuácaca nacú icá. Panánechaca ata'acana nacú caja icá. Jesucristo hua'atéjena icá. E'iyonaja marí que huani ila'acá pecohuácaca. \p \v 9 Caja ihue'epí necá uncá la'alaño Tupana huátaca que, uncá i'imalájeño rijhua'até je'echú chu. Re i'imacaño huacára'ajeri Tupana. Marí que la'acaño uncá i'imalájeño Tupana hua'até je'echú chu: Namanaicho la'ajeño. La'añó namanaicho ajopana luna hua'até. Achiñana, necá pajno'oñó panacuhuácaca, nala'á pajhua'atéchaca pu'uhuaré. Inaana la'añó caja pu'uhuaré napajno'ocó aú panacuhuácaca. Marí que la'acaño, uncá i'imalájeño Tupana hua'até je'echú chu. Re ina'uqué pu'ují napechu nacaje jenami nacú, nemacare nacú: “Huachi'ináricana jenami ricá” que. Necá caja uncá i'imalájeño Tupana hua'até je'echú chu. Rehuájena huacára'ajeri ricá. Ipechu i'imaniya nanacu: “Ne'emajica re”. \v 10 Uncá caja marí que la'acaño i'imalájeño re: Ata'acáchina, canacújne'equena, yuhuéra'ajeño, cachapújre'equena, cayucújne'equena, natejmú aú ne'iyajena ata'añó ina'uqué liyá nanane, necá cajena uncá i'imalájeño Tupana i'imacá ejo. Rehuájena huacára'ajeri ricá. \v 11 E'iyajena i'imaño ilé cajena naquiyana i'imacá. Caja Tupana ca'arí inaquiyá pu'uhuaré ila'acare, imanaicho ila'acare hua'até. Ñaquele chuhua Tupana le'ejena ina'uqué icá. Jesucristo palamane aú Tupana lamára'atari rijluhua icá, pu'uhuaré ila'acare liyá. Ripechu aú caja rilamára'ata huecá rijluhua i'imacá. \p \v 12 Re ina'uqué, nemá ajopánajlo: “Iná la'á iná huátaca que, uncachu rinacu quemacana i'imalá” que, nemacá rinacu. Rinacu numá: Iná la'ájla iná huátaca que. E'iyonaja uncá paala inajlo re'iyajé que iná la'acare. Uncá caja paala ajopánajlo ricá. Uncachu rinacu quemacana i'imalá, iná la'á iná huátaca que. Re nacaje iná la'acare, uncá meño'ojó iná yurila iná liyó ricá. Marí que ri'imacachu inajlo, uncá paala iná i'imacá raú. \v 13 Marí que ne'iyajena quemacá a'ajnejí nacú: “Iná napónajloja calé a'ajnejí. Re iná huo, re caja iná iñe'epichí, tamáca'atari a'ajnejí iná ajñacare iná napona e'iyajé,” que nemacá. Tupana capichátajeri a'ajnejí. Ricapichátaje caja iná huo, iná iñe'epichí hua'ató. Ne'iyajena quemaño caja nanacuhuá marí que: “Huala'acáloje huamanaicho pajhua'atéchaca penájena huecá,” que nemacá. Uncá huala'acáloje huamanaicho penájena calé huecá. Huala'acáloje nacaje Jesucrístojloje penaje i'imacaño huecá. Huajló caja Jesucristo, rila'acáloje nacaje huajló palá penaje, huala'acáloje rijló nacaje rihuátacare caje penaje. \v 14 Tupana macápo'otajeri huecá Ripechu aú. Hue'emacana Jesucristo rimacápo'o i'imacá que caja rimacápo'otajica huecá. \p \v 15 Icá pajluhuano, pajluhuano que i'imaño Jesucristo hua'atéjena naquiyana. Pajluhua japi ricá queja icá rijhua'até. Jesucristo hua'atéjeri la'acachu rimanaicho inanaru ñuju'uqueru hua'até, ri'imá runaquiyana queja caja raú. Uncá huani paala ilé que la'acana. Apala uncá ihue'epila rinacojé. \v 16 Apala uncá caja ihue'epila marí: Iná la'acachu huapichá hua'até, pajluhuaja queja iná i'imacá rujhua'até. Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá pajhua'atéchaca huá'acajeñomi nacú: “Achiñá, inanaru hua'até, iyamá necá, i'imaño pajluhua japi necá queja.” \v 17 Ñaqué caja iná i'imacá Jesucristo hua'até. Iná i'imacachu rijhua'ateje, iná i'imá caja pajluhua japi ricá queja rijhua'até ripechu chuhua i'imacana aú. \p \v 18 Ila'aniya huani imanaicho. Ihue'epínoja, la'añó pajhua'atéchaca majopeja, uncá pajhua'atéchaca huá'acajeñomi calé ne'emacachu, la'añó chapú nanapona raú. Apú manaíchaji ina'uqué la'acare chaje nala'acá chapú nanapona raú. \v 19 Apala uncá huani ihue'epila Tupana Pechu i'imacá ijhua'até. E'iyá Tupana Pechu. Ripechu ñacaré queja iná napona rijló. Uncá caja ile'ejé huani calé inapona. Tupana le'ejé ricá, rihuarúhua'acale icá i'imacá. \v 20 Ñaquele ila'á palá Tupana nacú inapona aú. \c 7 \p \v 1 Ihuacára'a nojló papera i'imacá. Richu iquejá'a nuliyá cajrú nacaje yucuna i'imacá. Chuhua nu'umajica ijló huá'acacajo yucuna. Palani uncachu ina'uqué huá'acalo. \v 2 I'imaqué e'iyonaja cajrú ina'uqué la'añó namanaicho. Ñaquele palani achiñajlo huá'acacajo. Ñaqué caja inanárujlo ricá, ina'uqué i'imacáloje pajluhuano, pajluhuano que naluna hua'até penaje. \v 3 Huá'acajeñomi a'añó nanacojó pecohuácaca. Ruyajná a'arí riyajalo rinacojó. Riyajalo a'ayó ruyajná runacojó caja. \v 4 Uncá runapona miná huani calé riyajalo. Ruyajná le'eje caja runapona. Uncá caja rinapona miná huani calé ruyajná. Riyajalo le'ejé caja ruyajná napona. Marí que huá'acajeñomi i'imacá pajhua'atéchaca. \v 5 Huá'acajeñomijlo numá: Pa, ijmeñátaniya icó paliyácaca. Apala ñaqué ipechu i'imacá, iyurícaloje pajhua'atéchaca la'acana meque cálaja penaje, ihue'epícaloje Tupana hua'até pura'acano nacú itucumó penaje. Quéchami ila'ajica piño pajhua'atéchaca. Imejñátaniya icó paliyácaca rejomi. Marí que la'acana palani. Uncá meño'ojó ca'ajná ijña'alá panacu ñaqué la'acana. Marí caje aú Jiñá Chi'ináricana ca'átajeri e'iyajé, ila'acáloje imanaicho ajopana hua'até penaje. Marí uncá huani paala. \v 6 Marí que numacá ijló, ila'acáloje ricá penaje. Uncá nuhuacára'ala icá, i'imacáloje nucá que caja penaje. \v 7 Caja numá ijló, ihuá'acaloje penaje. E'iyonaja nuhuata piyuqueja ina'uqué i'imacá nucá que caja. Ihuacajina i'imacaño naquiyana nucá. E'iyonaja calé Tupana palamane huala'á que'iyapé nacaje paliyácaca. \p \v 8 Ihuacajina, ihuacajílomina, quélejlo numá: Uncájica ee ihuá'acojla, nucá que caja i'imacajla. Marí que la'acana ca'ajná palani ijló. \v 9 Uncá ca'ajná ijña'alajla panacu icó i'imacana, palani ijló huá'acacajo, ila'acá piyá imanaicho pajhua'atéchaca raú. Marí que la'acana piyá, palani ijló huá'acacajo. \p \v 10 Chuhua numájica naluna ca'acana nacú. Jesucristo quemari rinacu ñaqueja i'imacá. Uncá caja nupechu que calé numacá ijló. Uncá inanaru ca'alaje ruyajná. \v 11 Inanaru ca'acachu ruliyá ruyajná, marí que la'acana palani: uncá ruhuá'acalajo piño apú hua'até. Rupala'ajó ca'ajná ruyajnami chaje. Achiñánajlo ñaqué caja ricá. Uncá caja naca'alaje naluna naliyá. \p \v 12 Chuhua numájica piño ajopana nacú. Uncá Jesucristo quemalá ñaqué huani rinacu. Re ca'ajná pajluhuaja Jesucristo hua'ateje riyajalo hua'até. Uncá Jesucristo hua'atéjeru calé rucá, riyajalo. Palani ri'imajica ee rojló rahua'á i'imacana nacú, uncá rica'alaje rucá. \v 13 Ñaqué caja inaánajlo ricá. Re ca'ajná pajluhuájaru ruyajná hua'até. Jesucristo hua'atéjeru rucá. Eyá ruyajná uncá Jesucristo hua'ateje calé ricá. Palani ri'imajica ee rijló rohua'á i'imacana nacú, uncá ruyurílaje ricá. \v 14 Ruyajná, uncá i'imalare Jesucristo hua'ateje, i'imari palani Tupánajlo, ri'imacale pajluhuaja queja rujhua'até. Jema'ayó Jesucristo ja'apiyá hua'até ricá. Eyá apú piño, riyajalo ca'ajná, uncá i'imalayo Jesucristo hua'atéjeru. Rucá i'imayo palani caja Tupánajlo, ru'umacale pajluhuaja queja rijhua'até. Jema'arí Jesucristo ja'apiyá hua'até rucá. Ñaquele nayani i'imaño caja palani Tupánajlo. Uncáquela ri'imajla marí que, ajopana yaní queja Tupánajlo nayani i'imacajla. Uncá jema'alaño Jesucristo ja'apiyá yaní queja caja ne'emacajla raú. Uncá ñaqué calé necá. Palani Tupánajlo nayani. \v 15 Apú ca'ajná i'imari riyajalo hua'até. Rucá, riyajáloja calé ca'ajná, jema'ayó Jesucristo ja'apiyá. Eyá ricá uncá. Rihuata ca'ajná ro'opáñacana, ri'imacáloje apojó juca ruliyá penaje. Reja rila'áreja rihuátaca que. Ñaqué caja inaánajlo ricá. Re ca'ajná apa'ahuelo, uncá Jesucristo ja'apiyá jema'ajeyo calé rucá. Ruyajnaja calé ca'ajná jema'arí ra'apiyá. Ruhuata ca'ajná ra'apáñacana, ru'umacáloje juca riliyá penaje. Reja rula'áreja ruhuátaca que. Marí que nala'ajica aú uncá pajhua'atéchaca huá'acajeñomi calé ne'emajica raú. Tupana a'arí huecá, ra'apiyá jema'ajeño ajopana ina'uqué e'iyayá, hue'emacáloje palá pajhua'atéchaca raú penaje. \v 16 Jesucristo ja'apiyá jema'ajéñojlo numá: Uncá meque ca'ajná pila'alajla piyajná ra'acáloje ricó Tupánajlo penaje, ri'imatácaloje ricá capichácajo liyá raú penaje. Ñaqué caja numacá achiñánajlo: Uncá meque ca'ajná pila'alajla piyajalo ro'ocáloje rocó Tupánajlo, ri'imatácaloje rucá capichácajo liyá raú penaje. \p \v 17-20 Tupana i'ihuapari icá ajopana ina'uqué e'iyayá i'imacá, i'imacáloje rile'ejena ina'uqué penaje. Tupana i'ihuapari rijluhua apú ca'ajná, ri'imacáloje rijhua'ateje penaje. Uncá chiyó rema'á Tupana ja'apiyá mata'aqueja chinumari ca'ajná ri'imacá rihuacajé. Caja queja riyuríjico. Tupana a'arí apú ca'ajná mamata'acánaru chinumari. Ricá caja yuréjero caja queja. Uncá na penaje calé inajlo iná chinuma mata'acana. Uncá caja na penaje calé, mamata'acánaru chinumari. Tupana huacára'aca que la'acana aú iná la'á palá. Marí que caja nuhuacára'aca piyuque Jesucristo hua'atéjena, jahuacaño apú eyá, apú eyá que. Numá najló, ne'emacáloje me'etení ne'emacá queja caja penaje. \v 21 Tupana a'acá rijhua'ateje picá huacajé, pi'imá ca'ajná ajopana hua'até sápajeri. Pihuó ca'aniyo pinacuhuá raú. Nahuátajica ee pácho'otacana richiyá, pácho'oja richiyá. \v 22 Tupana a'arí icá rijhua'atéjenahua penaje, i'imacáloje rijhua'atéjena penaje. Rihuacajé e'iyajena i'imaño ajopana hua'até sápajeño i'imacá. Me'etení jácho'otaquejanami que icá, isápacaloje Hue'emacana huani hua'até penaje. Rihuacajé caja e'iyajena i'imaño ijluhua sápajeño i'imacá. Me'etení icá Jesucristo hua'até sápajeño queja. \v 23 Tupana a'arí rihuemí i'imacá, rihuarúhua'acaloje rijluhua icá penaje. Ñaquele i'imaniya ajopana ina'uqué pechu ja'apiyá. \v 24 Tupana a'arí icá rijhua'atéjena penaje ajopana ina'uqué e'iyayá i'imacá. Ñaquele, nojena, iyuró caja queja ñaqueja hua'até. \p \v 25 Chuhua numájica piño ihuacajina i'imacaño nacú. Uncá Tupana huacára'ala méqueca rinacu quemacana. Jesucristo hue'epícale numu'ují i'imacá, ripechu huatána'ari nunacojé me'etení. \v 26 Aú calé numá piyuque ina'uqué nacú marí que me'etení: Nuhue'epí palani najló caja queja ne'emacáloje penaje, chapú caje e'iyohuá hue'emacale me'etení. \v 27 Cayajáloni pi'imajica ee, caja queja piyuríjico rujhua'até. Ihuacají pi'imajica ee caja queja pi'imajica ihuacají. Piculániya pijluhua inanaru piyajálohua penaje. \v 28 Ihuá'acajico ee, uncá ila'alaje pu'uhuaré raú. Ñaqué caja numacá inaánajlo: Ihuá'acajico ee, uncá caja ila'alaje pu'uhuaré raú. E'iyonaja ihuá'acajico ee, amaje chapú caje yajhué, sápacaje yajhué, caje macá, chapú caje e'iyohuá hue'emacale me'etení. Uncá nuhuátala amaca chapú caje yajhué. Ñaquele numá ijló ihuá'acaco piyá. \p \v 29 Nojena, marí que numacá ijló, huejápaja hue'echú ca'alá yurícole huajló. Ñaquele nuhuata hue'echú ca'alá yurico huá'acajeñomijlo, riyurico ajopánajlo que caja, nala'acáloje nacaje Tupánajlo raú penaje. \v 30 I'imaño iyacaje nacú me'etení, ijló numá, i'imá palá péchuruna queja, ila'acáloje nacaje Tupana huátaca que raú penaje. I'imaño i'ichacaje nacú me'etení, ijló numá, i'imá hua'ajrí pechuruna queja, a'acáloje inacojó Tupana huátaca que la'acana penaje. Huarúhua'año nacaje najluhua, ijló numá, i'ijnataca piyá ipéchuhua nacaje ihuarúhua'acare nacú. Uncá ila'alaje icó paminana que, a'acáloje inacojó nacaje Tupana huátaca que la'acana penaje. \v 31 Marí eja'ahuá, hue'emacare nacú me'etení, i'imari tajnácajo nacú. Aú calé uncá i'ijnatálaje cajrú ipéchuhua nacaje marí eja'ahuá chu i'imacare nacú, ihue'epícaloje Tupana huátaca que la'acana itucumó penaje. \p \v 32 Uncá nuhuátala a'acá inacojó cajrú huani nacaje. Ihuacajina, Tupana ja'apiyá jema'ajeño, la'añó nacaje, ri'imacáloje palá Tupana nacú penaje. Nahuata Tupana huátaca que la'acana. \v 33 Eyá achiñá, cayajálori, pechu i'imari marí eja'ahuá chu i'imacana nacú, rihuátacale nacaje la'acana, ri'imacáloje palá riyajalo nacú penaje. \v 34 Ñaqué caja inaánajlo ricá. Ihuacajilo a'ayó runacojó Hue'emacana Jesucristo huátaca que la'acana. Ru'umacáloje Tupánajlo a'aquéjami que penaje. Rupechu, runapona hua'até i'imari Tupánajlo a'aquéjami queja. Eyá inanaru, cayajnaru, pechu i'imari marí eja'ahuá chu i'imacana nacú, rula'acáloje nacaje, ri'imacáloje palá ruyajná nacú penaje. \v 35 Marí numacare nacú ijló, numá ijló, nacaje i'imacáloje palá ijlojé penaje. Uncá nuhuátala ihuacára'acana majopeja, ila'acá piyá nacaje ihuátaca que. Uncá ilé caje penaje calé numá ijló. Nuhuata ila'acá palá. Nuhuata caja a'acá icó Tupánajlo, ihue'epícaloje rihuátaca que la'acana itucumó penaje. \p \v 36 Uncá ca'ajná ihue'epila naca palani ítunajlo. Re ca'ajná e'iyajena pechu nacú iyani a'acana, nahuá'acacoloje ajopana hua'até penaje. Caja ca'ajná na'apá inaya caje chiyá. Ila'á ihuátaca que iyani hua'até. Uncá nara'apá la'alá pu'uhuaré nayani a'acana aú, nahuá'acacoloje penaje. \v 37 Re ca'ajná apú, rihue'epí méqueca rila'ajica. Caja ripechu nacú ri'imá: “Uncá no'olaje nutu, apú huá'acacoloje rujhua'até penaje. Uncá na calé huacára'ari nucá ro'ocana,” que ca'ajná ripechu. Marí que la'acana i'imajeri palani caja rojló. \v 38 A'arí ritu, apú huá'acacoloje rujhua'até penaje, la'arí palá. Eyá apú ca'ajná uncá a'alá ritu, ruhuá'acacoloje penaje. Ricá la'ajeri palá, ritu a'ajeri chaje palaca. Marí que la'acana palani rojló, chapú caje e'iyá hue'emacale me'etení. \p \v 39 Chuhua numájica piño marí que ijló: Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari inaana nacú, nayurícoloje naluna hua'até ne'emacá quetana penaje. Apú ca'ajná tajnaro ruliyá. Ejomi ruhuátajica ee ruhuá'acojla piño apú hua'até, ruhuátacare caje hua'até. Jesucristo hua'atéjena naquiyana numá nacú, ruhuá'acacoloje rijhua'até penaje. \v 40 E'iyonaja pu'ují ihuacajílomi pechu, uncájica ee ruhuá'aco apú hua'até. Ruhuá'acaquelo apú hua'até, uncá ñaqué calé rupechu i'imacajla pu'ují. Marí que numacá ijló rinacu nupechu queja. Nuhue'epí Tupana Pechu huáque'ehue que caja nupechu. Aú numá ijló marí que. \c 8 \s1 A'ajnejí na'acare nachi'ináricana jenámijlo ajñacana yucuna marí: \p \v 1 Chuhua nu'umajica a'ajnejí na'acare nachi'ináricana jenámijlo ajñacana yucuna. Na'á a'ajnejí nachi'ináricana jenámijlo, napechu i'imacale rinacu: “Huachi'ináricana jenami japi ricá” que. Apala ipechu i'imá inacuhuá: “Caja huecá maárohua i'imacaño hue'epiño uncá na penaje calé ilé caje.” Raú ca'ajná ila'á icó chá'atajeño que. Nacaje huahue'epícare aú huala'á huecó chá'atajeño. Eyá íqui'ija pecohuácaca huátacana aú huala'á caphí pajlocaca huapechu, hue'emacáloje Tupana puráca'alo chojé caphí raú penaje. \v 2 Apú ca'ajná pechu i'imari rinacuhuá marí que: “Nucá hue'epiri palá piyuque nacaje nacojé.” Ilé que i'ijnatácare ripéchuhua uncá hue'epila palá. \v 3 Tupana hue'epiri mecajenaca huátaca ricá íqui'ija. Najloja calé ra'á hue'epícaje, nahue'epícaloje palá penaje. Najloja calé ra'á hue'epícaje, nahue'epícaloje palá penaje. \p \v 4 A'ajnejí nato'otácare nacaje jenámijlo ajñacana yucuna nu'umajé ijló. Nacaje jenami nemá nacú: “Huachi'ináricana jenami ricá” que. Uncá na penaje calé ricá. Huahue'epí, uncá cajrú calé ina'uqué chi'ináricana i'imaño. Ricaja calé Tupana, pajluhuaja, piyuque ina'uqué chi'ináricana ricá. \fig |src="HK032B.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="1Corintios 8.4" \fig* \v 5 E'iyonaja ina'uqué naquiyana quemaño: “Re cajrú huachi'ináricana marí eja'ahuá chu. Re caja necá je'echú chu. Huahuacára'ajeño caja necá.” Marí que najló ricá. \v 6 Huahue'epí reca chi'ináricanaji, pajluhuaja ricá, Jesucristo Jara'apá ricá. Ricá queño'ótari piyuqueja huani nacaje i'imacá. Ina'uqué hua'ató riqueño'óta. Huecá, Jesucristo hua'atéjena, i'imaño rijló penaje. Re caja pajluhuaja Huahuacára'ajeri huani, Jesucristo ricá. Ripalamane aú piyuqueja nacaje i'imacá. Huecá i'imaño caja Tupana yaní ripalamane. \p \v 7 Uncá piyuque ina'uqué calé hue'epiño ricá numacare nacú. Uncá chiyó ne'emá Jesucristo hua'atéjena, pu'ují napechu i'imajica nacaje jenami nacú, nemacare nacú: “Huachi'ináricana jenami ricá.” Marí que ne'ejnatájicano napéchuhua rinacu i'imajica, uncá chiyó nema'á Jesucristo ja'apiyá. Raú ra'á renó napechu nacojé. Najñácachu me'etení a'ajnejí ajopana to'otácare nacaje jenami nacojé i'imacá, napechu i'imá: “Huachi'ináricanajlo na'á marí a'ajnejí i'imacá.” Aú uncá najñala ricá, uncale napechu i'imalá caphí quehuácaje puráca'aloji hue'epícana nacú. Rajñacana aú napechu i'imá: “Pu'uhuaré huala'acá rajñacana aú,” que napechu i'imacá rinacu. Najñácachu ricá, napichata napechu najluhua. \v 8 Uncá Tupana pechu i'imalá pu'ují huanacu a'ajnejí naquiyana ajñacana aú. Uncá hue'emalá palani Tupánajlo huajñácare a'ajnejí aú. Uncá caja pu'uhuaré la'ajeño que calé rijló huecá, uncachu huajñala ricá. \v 9 Inaquiyana hue'epiño uncá ila'alá pu'uhuaré ilé caje a'ajnejí ajñacana aú. Eyá ajopana inaquiyana, uncá hue'epílaño palá necá uncá ñaqué calé najló ricá. Uncá jo'ó nahue'epila palá quehuácaje puráca'aloji nacojé. Icá hue'epíñojlo numá: Ajñániya ilé a'ajnejí nato'otácare renami jimaje. Apala huejapa pechu i'imacaño ja'añó ijhua'até rajñaje. Raú nala'ájla pu'uhuaré. \v 10 Apala pihue'epí uncá iná la'alá pu'uhuaré rajñacana aú. A'ajnejí nato'otácare renami nacojé ajñacana aú piyá'o ca'ajná. Riñacarelana chu piyá'o ca'ajná rajñacana nacú. E'iyohuá que ca'ajná apú Jesucristo hua'ateje ja'apaca rehuá, huejápaja péchuri ri'imacá rihue'epícana nacú. Ricá amari pajñaca ricá. Raú caja rajñá ricá pijhua'até. Pipechu nacú ri'imá ca'ajná: “¿Chuhua chi rihue'epí uncá rila'alá pu'uhuaré raú?” E'iyonaja ricahuíla'o rinacojé, ripechu i'imacale: “Pu'uhuaré ca'ajná nula'acá huachi'ináricana marí a'ajnejí ajñacana aú.” \v 11 Picá hue'epiri uncá pila'alá pu'uhuaré rajñacana aú. E'iyonaja calé pihue'epícare aú pila'á chapú pinaquiyánajlo, ripechu i'imacale, “Rajñacana aú nula'á pu'uhuaré” que. Pipachá rila'á nacaje apojó rihue'epícare liyá. Reyá a'ajná ño'ojó rila'ajé piño ca'ajná nacaje. Uncá rihue'epílaje ca'ajná méqueca ricá Tupánajlo. E'iyonaja rila'ajé ricá. Marí caje aú papichata ricá Tupánajlo. Richaya caja Jesucristo taca'arí i'imacá, ri'imacáloje Tupana le'ejé penaje raú. \v 12 Rajñacana aú ila'á chapú inaquiyánajlo, Jesucrístojlo hua'até. Uncá hue'epílaño palá Tupana nacojé necá. Ilé caje a'ajnejí ajñacana aú icá apichátaño napechu Tupánajlo. \v 13 Jesucristo hua'atéjena la'ajica ee pu'uhuaré nacaje nula'acare aú, uncá huani nula'alaje ricá. Uncá caja nojñálaje a'ajnejí napechu i'imacare nacú: “Uncá paala rajñacana” que. Apala nomátaje necá rajñacana aú. Rajñacana aú nala'ajica pu'uhuaré, uncale nala'alaje nacaje napechu nacú ri'imacá que. \c 9 \p \v 1 Uncá no'olá nunacojó méqueca ajopana pechu i'imacá nunacu. Jesucristo huacára'acarena naquiyana nucá. Nucá caja amari Hue'emacana huani Jesucristo i'imacá. Jesucristo hua'atéjena icá me'etení, nu'umacale riyucuna ijló i'imacá. \v 2 Ajopana ca'ajná quemaño nunacu: “Uncá Jesucristo huacára'acarena naquiyana calé ricá.” Icá hue'epiño nanaquiyánaca nucá, jema'acale Jesucristo ja'apiyá nupalamane aú. Marí caje aú ihue'epí Jesucristo huacára'acarena naquiyánaca nucá. \v 3 Re nunacu culácatajeño. Nemá nunacu: “Uncá Jesucristo huacára'acarena naquiyana calé ricá.” Aú marí que nupura'acó nuchayo. \p \v 4 Numá nunacuhuá: “Jesucristo huacára'acarena naquiyana nucá.” Ñaquele nuhuátaquela nuquejá'ajla ina'uqué liyá a'ajnejí, nu'umacáloje raú penaje. \v 5 Nuhuátaquela, nuhuá'acojla inanaru, Jesucristo ja'apiyá jema'ajeyo hua'até, ru'ujnacáloje nujhua'até penaje. Ajopana Jesucristo huacára'acarena chira'añó naluna hua'até. Cayajáloruna caja Jesucristo merénami. Cayajáloni caja Pedro. Marí que necá. \v 6 Eyá marí que huecá: Huasapa hue'emajohua penaje. Apala ipechu nacú ri'imá: “Uncá meño'ojó Pablo, Bernabé, quele huacára'ala ina'uqué, na'acáloje najló nacaje penaje. Uncá meño'ojó nayurila nayáte'ela aú sápacana, ne'emacáloje Tupana puráca'alo ja'apátacana nacuja penaje,” que ca'ajná ipechu huanacu. \v 7 Ne'emacana a'arí suráranajlo nasápaca'ala huemí. Uncá surárana sapala najluhua, nahuarúhua'acaloje najluhua a'ajnejí, a'arumacaji, caje macá penaje. Piyuque namena minana ajñaño caja namena naquiyá. Piyuque ohuéjana lamára'ajeño ajñaño caja a'ajnejí nala'acare nachu'uchure naquiyá. Ñaqué caja Jesucristo huacára'acarenajlo ricá. Necá jehuíña'ataño ina'uqué Tupana puráca'alo nacú. Nehuíña'atacarena a'añó najló nacaje, ne'emacáloje raú penaje. \v 8 Uncá numalá rinacu ajopana quemacloje najluhua a'ajnejí, a'aá que. Ñaqué caja Tupana puráca'alo lana'aquéjami, Moisesmi chu lana'acare i'imacá, quemacá rinacu. \v 9 Marí que rimacá: “Nachira'átajica ee jema piracana trigo jahuacátaquejami e'iyohuá, ritojro'ocáloje ricá penaje, uncá nepo'otálaje ritacú, rajñácaloje rinaquiyana risápaca'ala huemí penaje,” que rimacá. Uncá ina'uqué hue'epícaloje jema piracana mu'ují penaje calé rimá marí que rinacu. \v 10 Rimá caja huanacu, Tupana puráca'alo yucuna i'imajeño nacú, ina'uqué a'acáloje huajló nacaje huasápaca'ala huemí penaje. Nehuíña'atacana Tupana puráca'alo nacú i'imari huasápaca'ala. Apa'amá aú numá piño rinacu: Te'erí pajno'otájeri lamá'atari te'erí napé, nejátacaloje nacaje icha ijí re'iyajé penaje. Richa naquiyana i'imacáloje rijló penaje, risapa te'erí lamá'atacana nacú. Apú piño richa ña'ajeri, sápari caja rinacu richa naquiyana i'imacáloje rijló penaje. \v 11 Huecá ja'apátaño ijló Tupana puráca'alo i'imacá. Ñaquele huahuátaquela huahuacára'ajla icá, a'acáloje huajló nacaje, a'ajnejí caje, hue'emacáloje raú penaje. \v 12 Icá a'añó ajopánajlo nacaje. Ne'emá ijló Tupana puráca'alo yucuna. Aú nahuacára'a icá, a'acáloje najló nacaje penaje. Ñaqué caja huajló ricá. Huahuátaquela huahuacára'ajla a'acá huajló nacaje, cajrú hua'apátacale ijló Tupana puráca'alo i'imacá. Huahuátaquela, huahuacára'ajla a'acá huajló nacaje. E'iyonaja uncá huaquejá'ala nacaje ina'uqué liyá. Camu'ují huala'acá aú nacaje nacú, huajña'á ricá panacu. Marí que huala'acá ina'uqué e'iyohuá, napechu i'imacá piyá huanacu: “¿Najña'acáloje nacaje najluhua penaje chi ne'emá Jesucristo yucuna huajló?” Marí que napechu i'imaquela, uncá na'alajla ripuráca'alo nanacojó. \v 13 Icá hue'epiño reca nacaje Tupana ñacaré chiyá sápajeñojlo. Pirajina nóquelana chojé, nenó napirana naquiyana, pu'uhuaré nala'acare chaya penaje. Rinacu sápajeño ajñaño ri'ími naquiyana. \v 14 Marí que caja Hue'emacana Jesucristo huátaca huajló, riyucuna i'imajéñojlo. Ajopana hua'até hue'emá Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna ajopánajlo. Rihuacára'a ina'uqué a'acá huajló nacaje, hue'emacáloje raú penaje. \v 15 Nuhuátaquela nuhuacára'ajla ina'uqué a'acá nojló nacaje, nu'umacáloje raú penaje. E'iyonaja calé uncá huani nuquejá'ala nujluhua nacaje ina'uqué liyá. Uncá caja numalá ijló me'etení, a'acáloje nojló nacaje penaje. Apala nutaca'ajé me'epejí nacú ripachá. E'iyonaja uncá nuquejá'alaje iliyá nacaje. Caja queja nuhuátaca i'imacaje. Palani huani nojló Jesucristo yucuna i'imacana ina'uquejlo majopeja. Ñaquele uncá nuquejá'ala nacaje naliyá rihuemí penaje. Uncá nuhuátala ina'uqué jácho'otaca nucá ñaqué i'imacana chiyá. \p \v 16 Tupana i'imatari ina'uqué capichácajo liyá. Uncá nu'umalá riyucuna, nula'acáloje nocó chá'atajeri queja raú penaje. Tupana a'arí nucá, nu'umacáloje riyucuna ina'uquejlo penaje. Chapú huani ri'imajica nojló, uncaja que nu'umá riyucuna ina'uquejlo. \v 17 Nocó nuhuátaquela riyucuna i'imacana ina'uquejlo, re rihuemí i'imacajla nojló. Marí que ricá: Nu'umá riyucuna ina'uquejlo, Jesucristo huacára'acale nucá. Ricá penaje ra'á nu'umacá. \v 18 Palani nojló riyucuna i'imacana ina'uquejlo. Ra'apiyá jema'acana aú Tupana i'imatari necá capichácajo liyá. Rihuemí queja caja nojló ricá. Nu'umá Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna ina'uquejlo. Marí nusápaca'ala. Caja Tupana quemari nunacu, nuhuátaquela nuquejá'ajla naliyá nacaje nujluhua penaje. E'iyonaja calé uncá nuhuátala na'acá nojló rihuemí. \p \v 19 Uncá na calé huacára'ari nula'acá nacaje. Nula'á nocó piyuque ina'uqué hua'até sápajeri que, ina'uqué jema'acáloje Jesucristo ja'apiyá raú penaje. \v 20 Judíona naquiyana hua'até nu'umacá huacajé, napechu queja caja nula'acá nupéchuhua najhua'até, nu'umacáloje Jesucristo yucuna najló penaje, nema'acáloje ra'apiyá raú penaje. Judíona i'imaño Tupana puráca'alo ja'apiyá, Moisesmi chu lana'acare i'imacá. Nucá uncá i'imalá ra'apiyá. E'iyonaja re nu'umacá najhua'até quetana, napechu queja caja nupechu i'imacá ra'apiyá jema'acana nacú. Marí que nula'acá, nu'umacáloje najló Jesucristo yucuna, nema'acáloje ra'apiyá raú penaje. \v 21 Nu'umacá aú ajopana ina'uqué hua'até, napechu queja caja nula'acá nupéchuhua najhua'até. Uncachu ne'emalá Moisesmi chu puráca'alomi ja'apiyá, uncá caja nu'umalá ra'apiyá nu'umacá najhua'até quetana. Marí que nula'acá, nu'umacáloje najló Jesucristo yucuna penaje. Marí que numacá aú uncá numalá: “Caja nuyurí Tupana puráca'alo ja'apiyá jema'acana” que. Jesucristo puráca'alo ja'apiyá jema'ajeri jo'ó nucá. \v 22 Re ina'uqué, uncá hue'epílaño palá Tupana nacojé. Uncá nupechu i'imalá nanacu: “Majopeja i'imacaño necá” que. Necá queja caja nucá najhua'até, nu'umacáloje Jesucristo yucuna najló penaje, nema'acáloje ra'apiyá raú penaje. Necá queja caja nu'umacá piyuqueja ina'uqué hua'até, nema'acáloje nupuráca'alo ja'apiyá raú penaje, ne'emacóloje capichácajo liyá raú penaje. \v 23 Marí que nula'acá ina'uqué e'iyohuá, Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño i'imacáloje íqui'iruna huani nachaje raú penaje. Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá. Ricá i'imari nusápaca'ala huemí queja nojló. \p \v 24 Icá hue'epiño marí: Necho'ó ca'ajná, namácaloje naca chá'atari necá jecho'ocajo aú. Pajluhuájajloja calé na'á rihuemí, richá'atacale ne'emacá. Ñaquele ijló numá: Ila'á ipéchuhua ñaqué caja. A'á inacojó Tupana huátaca que la'acana nacú, rihuemí i'imacáloje ijló raú penaje. \v 25 Piyuque jecho'ojeño lamára'ataño nanapona palá. Uncá nala'alá nahuátaca que huani najluhua. Nala'á nanapona peyajhué, nahuó i'ijnacá piyá. Marí que nala'acá, nachá'atacaloje ajopana raú penaje. Chá'atajeño huíla'aru nacojé na'á nacaje ramájona penaje, huíchu'upe caje. Raú ajopana pechu i'imari nanacu: “¿Necá chi chá'atajeño huani?” Nachá'atacare huemí queja huíchu'upe i'imacá. Re rijimárecha. Mequetánaja calé rijña'á panacu, quéchami ra'apaca. Ñaqué caja ina'uqué pechu capicháñari nachá'ataca yucuna. Eyá huecá i'imaño nacaje la'acana nacú, uncá tajnácajo penaje calé rihuemí i'imacáloje huajló penaje. Palá Tupana pechu i'imajica huanacu ñaqueja. Ñaquele huala'á piyuque nacaje rihuátaca que. \fig |src="HK027E.tif" size="col" copy="Horace Knowles ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972, 1995." ref="1Corintios 9.25" \fig* \v 26 Uncá nula'alá nacaje majopeja. Uncá caja nula'alá nacaje menáhuaca. \v 27 Uncá ñaqué calé nucá. Uncá nula'alá nacaje nuhuátaca que huani nujluhua, nula'acáloje palá raú penaje. Marí que nula'acá, nu'umacá piyá maliyaru Tupánajlo. Rihuátaca que nula'acáloje raú penaje, nuhuajá nocó. Caja nohuíña'ata cajrú ina'uqué rinacu. Ñaquele nuhuata piyuqueja nacaje la'acana, ri'imacáloje palá Tupana nacú penaje. \c 10 \s1 Rila'á nenacú, napechu i'imacáloje caphí Tupana chojeja penaje. Riyucuna marí: \p \v 1 Nojena, nuhuata ihue'epica marí ila'acá piyá pu'uhuaré: Tupana i'imari hua'ajútayami chuna hua'até i'imacá. Juni suhuáca'ala aú ri'ijná nachó i'imacá. Ají que rihuá'aca ne'emacá Egipto te'eré eyá. Nephá juni jalomi turenaje. E rijme'etá najló juni jalomi, te'erí amácoloje penaje. Ricá nacuhuá nacuhuá'a pa'anajo pitá. \v 2 Marí que Tupana huá'aca ne'emacá. Marí que piyuqueja necá, rihuá'acarena, i'imaño bautizar la'aquéjanami queja rijló. Raú nahue'epí Moisesmi chu hua'atéjena ne'emacá. \v 3 Piyuqueja necá ajñaño ricaja caja a'ajnejí, Tupana a'acare najló je'echú chiyá i'imacá. \v 4 Ricá ajñácanami nacú ne'emaqué. Uncá juni i'imalá najló huacajé, Cristo jeño'ótari najló juni jipa e'iyayá. Piyuqueja necá i'iraño ricaja caja juni naquiyana. Cristo i'imari najhuáque'ehue i'imacá, la'arí napechu caphí. Juni jipa e'iyayá jeño'ocaro i'imari palá narúru'upijlo. Ñaqué caja Cristo i'imacá napéchujlo. Ricá la'arí napechu palá. \v 5 E'iyonaja cajrú nanaquiyana la'añó pu'uhuaré. Marí que nala'acá chona Tupana huajari ne'emacá. Aú cajrú nanaquiyana taca'ataco cajruni huani pu'uteni chu i'imacá. \p \v 6 Marí que rihuajaca ne'emacá, huala'acáloje huenacuhuá raú penaje, hue'emacá piyá huéchiruna ñaqué la'acana nacú. \v 7 Nanaquiyana pechu i'imari pu'ují nacaje jenami nacú Tupana apumí chojé. Ila'aniya nala'acá i'imacá que caja. Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que nanacu: “Rehuá nayá'o na'ajnehuá ajñacana nacú. I'iracaje nacú caja nayá'o. Quéchami nácho'oco arápa'aje,” que rimacá. Marí que nala'acá i'imacá, nacajmo'ocó huacajé, napechu i'imacáloje pu'ují jema i'irí jenami nacú penaje. \v 8 Apú huacajé piño nala'á namanaicho ajopana hua'até. Huala'aniya ñaqué caja. Marí que nala'acá chona, Tupana capichátari pajluhua cálaja veintitrés mil ina'uqué i'imacá. \v 9 Nanaquiyana la'añó Tupana mapéchuru queja najluhua, uncale ra'alá nacaje nahuátacare caje. Huala'aniya nala'acá i'imacá que caja. Ilé que nala'acá pachá, Tupana huacára'ari jeína yuriná ajma'acá necá ne'iyayá. Ricá nacuja ñaqué i'imacaño taca'ataño i'imacá. Marí que rihuajaca ne'emacá. \v 10 Nanaquiyana aca'añó Tupana maná, pachá rihuacára'a pajluhuaja rijhua'ateje, je'echú chiyaje, nenótaje i'imacá. \p \v 11 Hua'ajútayami chuna yucúnami Moisesmi chu lana'arí i'imacá, ri'imacáloje Tupana puráca'alo lana'aquéjami naquiyana penaje, rila'acáloje me'etení i'imacaño jenacú raú penaje. Pu'uhuaré nala'acare yucuna rilana'á, huala'acá piyá pu'uhuaré nala'acá que caja. Piyuque nacaje Tupana puráca'alo ja'apátajeñomi chuna quemájicare nacú, iphari rená chojé, ñaqué ri'imacáloje huajló penaje. \v 12 Apala pipechu nacú ri'imá: “Mana'í i'imacá nucá. Uncá nuhue'epila pu'uhuaré la'acana, uncá caja nuhue'epila numanaicho la'acana,” que ca'ajná pipechu pinacuhuá. Pijló numá: Pamá picó, pa'ajico pu'uhuaré la'acana chojé, pimanaicho la'acana chojé. \v 13 Re caájná nacaje, a'arí ime'é rijluhua, ila'acáloje pu'uhuaré raú penaje. Ñaqueja caja piyuqueja ina'uquejlo ricá. Tupana la'arí iná palá, iná la'acá piyá pu'uhuaré. Uncá riyurila pu'uhuaré la'acana chá'ataca iná, iná la'acáloje iná namaicho raú penaje. Pu'uhuaré la'acana a'acachu iná me'é rijluhua, Tupana la'arí iná pechu caphí, iná la'acá piyá ñaqué penaje. Marí caje aú calé uncá iná ja'aló ñaqué la'acana chojé. \p \v 14 Nojena, íqui'ija nuhuátacarena, marí que ri'imacale, ila'á icó u'upejlú nacaje jenami liyá, nemacare nacú: “Huachi'ináricana ricá.” \v 15 Que'ejhuiruna icá. Jema'á méqueca numacare nacú ijló. \v 16 Nenoca yámona Jesucristo i'imacá, rimá i'iracaje, pan caje nacú: “Palá pila'acá huecá raú” que Tupánajlo. Ñaqué caja huemacá rinacu Tupánajlo, Jesucristo taca'acale huachaya i'imacá. Rihuacajé rira i'ijnari raphú chiyá huajlojé penaje. Rijhua'atéjena hue'emacale, hue'erá cajmú caje jalá amúra'atacanami. “Nuchaya caja ritaca'á i'imacá” que quemacana iná i'iracá aú ricá. Rijhua'atéjena hue'emacale, huajñá caja pan. “Nuchaya caja ra'á ricó taca'acájejlo i'imacá,” que quemacana iná ajñaca aú ricá. \p \v 17 Jesucristo, pajluhuaja ricá. Huecá, íqui'iruna, i'imaño ripalamane aú. Raú huecá piyuqueja pajluhuaja hua'atéjena i'imacaño. Jesucristo hua'atéjena huecá. \p \v 18 Ihuajá ipéchuhua méqueca Israelmi chu laquénami naquiyana la'acá. Nenó napirana naquiyana, ne'ejnatácaloje napéchuhua Tupana nacú raú penaje. Quéchami ne'iyajena ajñaca ri'ími naquiyana. Tupana huáque'ena queja ne'emajica raú. \v 19 Marí cajé aú uncá numalá nanacu ñaqué najló ricá, to'otaño ri'ími nacaje jenami nacojejlo. Uncá nachi'ináricana i'imalá nemacare nacú, ne'emacáloje ri'ími huáque'ena que penaje. Uncá caja na penaje calé ri'ími nato'otácare renami nacojé. \v 20 Marí cajé nacú nuhuata quemacana ijló: Necá, uncá hue'epílaño Tupana nacú, to'otaño nacaje jenami nacojé a'ajnejí, napechu i'imacale: “Huachi'ináricana jenami japi ricá” que. Jiñana péchujlo a'acanami ricá. Uncá Tupánajlo a'acanami calé ricá. Ñaquele uncá nuhuátala i'imacá jiñana pechu huáque'ena ri'ími ajñacana aú, jiñana péchujlo a'acanami ri'imacale. \v 21 Uncá meño'ojó hue'emalá Jesucristo huáque'ena, jiñana pechu huáque'ena hua'até. Re i'iracaje, Huahuacára'ajeri Jesucristo hue'epéjona penaje ricá. Re caja apú i'iracaje jiñana péchujlo a'acanami ricá. Uncá paala iná i'iracá ricá pajñacani queja Jesucristo le'ejé, jiñana le'ejé hua'até. \v 22 Uncá huani paala marí que la'acana. Raú Tupana yúcha'aro huachá, rimejajnena hue'emacale. Uncá richaje calé huecá. \s1 Iná huátacachu íqui'i ajopana ina'uqué, uncá iná la'alá iná huátaca que huani. Riyucuna marí: \p \v 23 Ne'iyajena quemaño marí que rinacu: \p —Uncachu rinacu quemacana i'imalá Tupana puráca'alo lana'aquéjami e'iyá, iná la'á iná huátaca que.” \p Quehuaca jo'ó ricá. E'iyonaja re'iyajé nacaje iná huátacare la'acana, uncá ra'alá iná ñaté. Iná la'á iná huátaca que, uncachu rinacu quemacana i'imalá. Marí quehuaca. E'iyonaja re re'iyajé nacaje iná huátacare la'acana, uncá ra'alá ajopana ñaté, nala'acáloje richaje, richaje que Tupana huátaca que raú penaje. \v 24 Palani iná la'á nacaje, ñaqueja ri'imacáloje palani ajopana ina'uquejlo penaje. Uncá paala iná la'acá nacaje inajlúhuaja calé. \p \v 25 Ri'ími, iná huarúhua'acare ri'ími ñacarelana chiyá, ajñá ricá. Ipechu i'imaniya rinacu: “¿Mere eyá chi najña'á ri'imacá? ¿Rajñacana aú chi nula'á pu'uhuaré?” I'ijnatániya ipéchuhua marí que. \v 26 Ajñá ricá, Tupana palamane ri'imacale. Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que: “Piyuque eja'ahuá chuhua i'imacare nacaje mináricana ricá Tupana.” \p \v 27 Pajluhuaja ca'ajná yucupéra'ari picá, pajñácaloje pa'ajnehuá rijhua'até penaje. Uncá ca'ajná Jesucristo hua'ateje calé ricá. Pihuata ca'ajná richaje i'ijnacana. Aú ca'ajná pi'ijná richaje. Pajñá ri'ími ra'acare pijló. Rajñacana nacú ca'ajná pi'ijnatá pipéchuhua: “¿E chi ri'ími i'imacá to'otáqueja nacaje jenami nacojé?” que ca'ajná pipechu. E'iyonaja piquejá'aniya riyucuna. \v 28 E'iyohuá que ca'ajná apú iphaca pinacu. Rimá ca'ajná pijló: “Marí ri'ími i'imichari nachi'ináricana jenámijlo a'acanami.” Marí que rimacá aú ca'ajná, uncá pajñala ricá. Ripechu i'imá ca'ajná: “Rajñacana aú iná la'á pu'uhuaré.” Ñaquele uncá pajñala ricá. \v 29 Rajñacana aú apú cahuíla'aro rinacojé, ripechu i'imacale pinacu: “Uncá huani paala rila'acá rajñacana aú” que. Ñaquele ri'imacáloje rinacu palá penaje, uncá pajñálaje ricá. Picá ca'ajná uncá cahuíla'alo rinacojé raú. E'iyonaja pajñaniya ricá. \p Marí que ri'imacale iná quemari ca'ajná: “Apú cahuíla'acaro nacojé pachá, uncá riyurila huajló huahuátaca que la'acana. ¿Naje ilé que huani ricá? \v 30 Iná quemá Tupánajlo iná ajñaca ricá yámona: ‘Palá pila'acá nucá marí a'ajnejí aú.’ Uncá naje calé apú quemari huanacu! ‘Pu'uhuaré nala'acá marí caje a'ajnejí ajñacana aú’ ” que ca'ajná iná huátaca rinacu quemacana. \p \v 31 Ila'á piyuqueja nacaje, ri'imacáloje palá Tupana nacú penaje. Piyuque nacaje ila'acare, a'ajnehuá ajñacana ca'ajná, nacaje jalá i'iracana ca'ajná, ila'á piyuqueja nacaje Tupana huátaca que. \v 32 Ila'aniya nacaje, apichátacare aú ina'uqué pechu Tupana liyá. Apichátaniya judíona pechu. Apichátaniya caja ajopana, uncá judíona i'imacaño calé, pechu, Jesucristo hua'atéjena pechu quele. Apichátaniya Tupana liyá napechu pila'acare aú. \v 33 Nucá la'arí nacaje piyuqueja palá, ri'imacáloje palá piyuqueja ina'uqué nacú penaje. Uncá nujlúhuaja calé nula'á nacaje. Nuhuata nacaje nula'acare i'imacá palá ajopana ina'uquéjloje penaje, napechu i'imacáloje caphí Jesucristo chojé raú penaje. Marí que ne'emajica aú, ne'emajó capichácajo liyá. \c 11 \p \v 1 Nula'acá que caja nuhuata ila'acá marí eja'ahuá chu. Uncá Jesucristo la'alá nacaje rijlúhuaja calé i'imacá. Rila'acá i'imacá que caja nula'acá. Ñaquele ila'á nula'acá que caja. \s1 Marí que inaana i'imajica ijhua'até, jahuacaco Tupana puráca'alo jema'ajé huacajé: \p \v 2 Nojena, palá nupura'acó inacu, ihue'epícale nucá. Ejo'ocaja ipechu nacú nacaje piyuque nohuíña'atacare nacú i'imacá. Aú calé nupura'ó caja inacu palá. \v 3 Nuhuata ihue'epica Jesucristo i'imacá achiñá huacára'ajeri. Tupana i'imacá Jesucristo huacára'ajeri que caja achiñá i'imacá inanaru huacára'ajeri. \v 4 Ina'uqué jahuacaño ca'ajná Tupana puráca'alo jema'ajé pajhua'atéchaca. Re ca'ajná pajluhuaja ne'iyá, pura'aró Tupana hua'até. Apú ca'ajná ja'apátari ina'uquejlo Tupana puráca'alo. Tupana quemacá rijló que ra'apátaca najló ricá. Marí que rila'acá quetana re ca'ajná risapéhuane richá. Marí que la'acana aú uncá riphala Jesucristo ja'apí. Uncá paala Jesucristo nacú ricá, achiñá huacára'ajeri ri'imacale. \v 5 Inanaru ca'ajná pura'ayó caja Tupana hua'até. Ro'opata ca'ajná ina'uquejlo Tupana puráca'alo rimacá rojló que. Uncachu ruhuíla'aru pajré i'imalá ra'apátaca najló ricá quetana, uncá paala rula'acá ruyajná nacú, ruhuacára'ajeri ri'imacale. Napiro'ó uncá ina'uquélaruna huilá. Ñaqué caja rula'acá pu'uhuaré ruyajná nacú, uncachu ruhuíla'aru pajré i'imalá ruchá, rupura'acó Tupana hua'até quetana ca'ajná, ro'opátaca ripuráca'alo quetana ca'ajná. \v 6 Uncachu ropára'ala ruhuilá ripajré aú, palani caja rojló ruhuilá piro'ocana. Ruhuilá i'imacachu piro'oqueja, ropáña'o raú. Ñaqué caja napáña'aco sara'aqueja nehuíla'aru i'imacachu. Marí que ri'imacale najló, ihuacára'a napára'aca nehuíla'aru ripajré aú. \v 7 Eyá achiñá uncá apára'ala rihuíla'aru ripura'acó ee Tupana hua'até. Uncá rapára'ala ricá, Tupana que caja ri'imacale nahuacára'ajeri. Achiñá huacára'ajeri Tupana. Inanaru huacára'ajeri achiñá. \v 8 Tupana queño'ótari achiñá i'imacá. Uncá inanaru napona naquiyana aú calé riqueño'óta ri'imacá. Inanaru riqueño'óta achiñá napona naquiyana aú i'imacá. \v 9 Uncá caja Tupana queño'ótala achiñá inanárujlo penaje. Riqueño'óta inanaru achiñajlo penaje, riñaté a'ajeyo penaje. \v 10 Marí que ri'imacale, inanaru apára'ayo ruhuíla'aru ripajré aú. Ruhuíla'aru pajré iná amaca aú iná hue'epí achiñana ja'apiyá jema'ajeyo rucá. Marí que ri'imacale, inaana apára'año nehuíla'aru. Palani caja Tupana hua'atéjena, je'echú chu i'imacaño, nacú marí que la'acana. \v 11 Achiñana, inaana hua'até i'imaño papalamánechaca pajhua'atéchaca. Que huajló ricá Jesucristo ja'apiyá jema'ajéñojlo. Uncá hue'emalá hue'emajohua paliyácaca. \v 12 Quehuaca achiñá napona naquiyá queño'ótacanami inanaru. Eyá inanaru palamane achiñá i'imacá. Piyuqueja nacaje i'imacá Tupana palamane. \p \v 13 Icá hue'epiño jahuacaco ee, uncá paala inaana pura'acó Tupana hua'até, uncachu nehuíla'aru pajré i'imalá. \v 14 Necoja piyuque ina'uqué hue'epica achiñana huilá pituca'acá aú ajopana ina'uqué apáña'año na'apí. \v 15 Inaana amaño palá nehuilá chojé. Nehuíla'aru pajré queja nehuilá. \v 16 Marí que numacale ijló rinacu inaquiyana huátaño ca'ajná nujhua'até aca'ácacano. Ihue'epí marí: Marí queja hue'emacá pajhua'atéchaca huahuacaco Tupana puráca'alo jema'ajé. Ajopana Jesucristo hua'atéjena, ajopana Jesucristo hua'atéjena que la'añó ñaqué caja. Uncá inaana pura'alaño Tupana hua'até, uncachu nehuíla'aru pajré i'imalá. Caja marí queja hue'emacá. \s1 Najñá na'ajnehuá pajhua'atéchaca, nahue'epícaloje méqueca Jesucristo la'acá nachaya raú penaje. E'iyohuá que uncá paala nala'acá. Marí riyucuna: \p \v 17 Numájicare nacú ijló me'etení, uncá numalaje inacu: “Palá ila'acá” que. Jesucristo hua'atéjena jahuacaño pajhua'atéchaca, palá napechu i'imacáloje Tupana nacú raú penaje. Eyá ijló ta uncá ñaqué calé ricá. Jahuacaco aú ila'á icó chapú. \v 18 Marí que numacá inacu, ajopana i'imacale nojló riyucuna. Nemá nojló marí que: \p —Ne'iyajena i'imaño ajopana, ajopana que paliyácaca, nahuacácochu Tupana puráca'alo jema'ajé —que ne'emacá iyucuna nojló. \p Nuhue'epí apala quehuaca ca'ajná nemacá inacu. \v 19 Caja queja ricá, ramácoloje mecajenaca e'iyohuá ja'apaño palani puráca'aloji chuhuá. \v 20 Icá jahuacaño pajluhuaja chojé a'ajnehuá ajñaje pajhua'atéchaca, ihue'epícaloje méqueca Jesucristo la'acá huachaya penaje. E'iyonaja uncá huani ila'alá Jesucristo quemacá que rinacu. \v 21 Riphaca aú rená chojé, ajñácaloje a'ajnehuá pajhua'atéchaca penaje, e'iyajena ajñaño a'ajnejí ijña'acare ijhua'ató icámica que ajopana liyá. A'apona que ajopana ña'acá me'epejí panacu. Eyá ajopana yuhuéra'año caja nahua'á. \v 22 Re iñacaré ta, ajñácaloje a'ajnehuá richu penaje. Uncá naje calé ila'á majopéjaruna queja ajopana Jesucristo hua'atéjena, ijhua'até jahuacácaño. Icá apáña'ataño camu'ují la'acaño nacú. ¿Meque ihuátaca numacá ilé caje nacú? ¿E ihuátaca nupura'acó inacu palá raú? Ilé que ila'acá pachá, uncá meño'ojó nupura'aló inacu palá. \s1 Jesucristo huacára'ari ra'apiyá jema'ajeño ajñaca pan caje pajhua'atéchaca apú huacajé, apú huacajé que, palá rila'acare necá hue'epéjona penaje. Riyucuna marí: \p \v 23 Hue'emacana Jesucristo liyaje hue'epícanami marí puráca'aloji, no'opátacare ijló i'imacá: Pajluhuaja Jesucristo ja'apiyateje a'arí ripinánajlo ricá i'imacá. Rihuacajé lapí, ra'acá ripinánajlo ricá yámona, Jesucristo ajñari ra'ajnehuá ra'apiyatéjena hua'até. E rijña'á ricápojo pan. \v 24 Rimá Tupánajlo: \p —Palá pila'acá huecá marí pan aú. \p Aú ritupa'á najló rinaquiyana. Rimá najló: \p —Ijlojé penaje no'ó nunapona. Marí que ajñájica pan pajhua'atéchaca nuyámijo, ipechu capicháñaca piyá nutaca'ajícare ichaya —que rimacá najló i'imacá. \p \v 25 Ejomi najñá na'ajnehuá rijhua'até. Pan rijña'acá ricápojo que caja rijña'acá ricápojo chiyela. E caja rimá najló: \p —Marí nura aú Tupana la'ajeri huajé nacaje ina'uquéjloje penaje, ne'emacáloje ra'apiyá raú penaje. Marí que caja i'irajica ricá pajhua'atéchaca nuyámijo, ipechu capicháñaca piyá nutaca'ajícare ichaya penaje —que rimacá najló i'imacá. \p \v 26 Marí que ri'imacale huajñá pan pajhua'atéchaca, najñaca ri'imacá que caja huajñaca ricá quehuá, hue'ejnatácano huapéchuhua rinacu. Jesucristo taca'acá huachaya huajlojé penaje, ricá hue'epéjona penaje ricá. A'ajná majó riphájica ejená huala'ajé ñaqué ricá. Hue'erá cajmú caje jalá pajhua'atéchaca, ne'eracá ri'imacá que caja hue'eracá ricá quehuá, hue'ejnatá huapéchuhua rinacu. Marí que ila'ajica, Jesucristo taca'acá huachaya hue'epéjona penaje ricá. A'ajná majó riphájica ejená huala'ajé ñaqué ricá. \p \v 27 Ina'uqué ajñácachu majopeja ricá pan, nala'á pu'uhuaré raú, uncá pachá napechu i'imalá palá Jesucristo napona nacú. Ra'á ri'imacá huajlojé penaje, hue'emacóloje capichácajo liyá raú penaje. Ne'eracachu caja majopeja nacaje jalá, nala'á caja pu'uhuaré raú, uncá pachá napechu i'imalá palá méqueca rila'acá huachaya i'imacá. Rita'acá huacajé rira i'ijnari raphú chiyá huachaya i'imacá. \p \v 28 Pamineco iná i'imá iná pechu co'oná, iná hue'epícaloje na aú ca iná la'acá pu'uhuaré. Iná ca'acáloje ricá iná naquiyó penaje, iná i'imá iná pechu co'oná. Rica'acana ejomi iná ajñaca ricá, iná i'iracá caja ralá. \v 29 Jesucristo taca'arí huachaya rinapona aú i'imacá. Huajñá pan pajhua'atéchaca, rihue'epíjona penaje. Uncachu iná hue'epila na penájeca inajlo ricá, iná la'á pu'uhuaré rajñacana aú. Richona Tupana huajari iná. Ñaqué caja inajlo ricá ralá i'iracana aú. \v 30 Majopeja inaquiyana ajñaca ricá. Ñaqué caja ne'eracá ralá. Uncá nahue'epila na penájeca ricá, pachá cajrú inaquiyana i'imaño natámina. Ajopana inaquiyana i'imaño natámina pojlo'ocajo nacú. Ne'iyajena taca'añó rinacu i'imacá. \v 31 Hue'emacachu huapechu co'oná huajñaca ricá yámona, huayurícaloje pu'uhuaré huala'acare hualiyó raú penaje, uncá na chona calé Tupana huajari huecá marí que huala'acá aú. \v 32 Pu'uhuaré huala'acare chona Tupana huajari huecá, huala'acá piyá ñaqueja caja piño. Marí caje aú uncá hue'emalaje capichátaquejami que riliyá. Uncá hue'emalaje ajopana ina'uqué i'imacá que huani, uncá jema'alaño Tupana ja'apiyá que. Capichájeño penájena i'imajícaño necá. \p \v 33 Ñaquele, nojena, jahuacájico ee a'ajnehuá ajñaje pajhua'atéchaca, ihuata pecohuácaca, ajñácaloje pajñacani ricá penaje. \v 34 Quehuí me'epejí i'imacárenajlo, ajñajeño na'ajnehuá nañacaré chu. Marí que la'acana aú uncá Tupana huajálaje icá. Uncá pachá ina'uqué la'alá palá pajhua'atéchaca nahuacaco huacajé, Tupana huajari necá. \p Re ejo'ocaja nacaje uncá nulamá'atalare ijhua'até. Nuphájica inacu huacajé nulamá'ataje ricá ijhua'até. \c 12 \s1 Hue'epícaje Tupana Pechu a'acare ra'apiyá jema'ajéñojlo yucuna marí: \p \v 1 Nojena, Tupana Pechu a'arí Jesucristo hua'atéjenajlo hue'epícaje. Nuhuata ihue'epica riyucuna. \p \v 2 Icá hue'epiño méqueca i'imacá, uncá chiyó jema'á Jesucristo ja'apiyá i'imacá. Cajrú nacaje jenami i'imari ijló ichi'ináricana que Tupana apumí chojé. Uncá meño'ojó nacaje jenami pura'aló. Majopeja ricá. E'iyonaja ipechu i'imá rinacu: “Quehuácaje cari.” Raú ica'á apojó ipéchuhua quehuácaje puráca'aloji liyá. \v 3 Ñaquele chuhua nuhuata ihue'epica marí: Uncá Tupana Pechu huacára'ala iná pura'acó pu'uhuaré Jesucristo nacú. Tupana Péchuja calé quemari inajlo: “Jesucristo i'imari Pihuacára'ajeri huani” que. Raú iná quemá iná nacuhuá: “Nuhuacára'ajeri huani Jesucristo.” \v 4 Tupana Pechu a'arí ra'apiyá jema'ajéñojlo apú, apú que hue'epícaje. Majopeja ra'acá ricá, uncá rihuemí aú calé. Ricaja caja Tupana Pechu a'arí huajló hue'epícaje que'iyapejé. \v 5 Raú ra'apiyá jema'ajeño la'añó Jesucrístojlo nacaje apú, apú que. Rijloja calé huala'á nacaje palá rihuacára'aca que. \v 6 Eyá ricaja calé Tupana a'arí huañaté, nacaje jácho'ocoloje palá rijló penaje, ricá huala'acare Ripechu palamane aú. \v 7 Tupana Pechu a'arí hue'epícaje Jesucristo hua'atéjenajlo. Ra'á inajlo ricá, iná la'acáloje ajopana rinaquiyánajlo nacaje raú penaje. \v 8 Tupana Pechu aú ca'ajná apú hue'epiri nacaje nacojé palá, ra'apátacaloje riyucuna ajopánajlo penaje. Apú ca'ajná hue'epiri Tupana Pechu aú meque quemacánaca Tupana puráca'alo, ri'imacáloje riyucuna ajopánajlo penaje. \v 9 Ricaja caja Tupana Pechu a'arí apujlo hue'epícaje, ripechu i'imacáloje caphí Tupana chojé raú penaje. Raú rila'á ajopánajlo nacaje. Tupana Pechu a'arí apujlo hue'epícaje, ritejmo'ótacaloje ina'uqué natámina raú penaje. \v 10 Ajopánajlo Tupana Pechu a'arí hue'epícaje, nala'acáloje nacaje uncá meño'ojó iná la'alare iná icó. Ajopánajlo ra'á caja hue'epícaje, na'apátacaloje ina'uquejlo Tupana puráca'alo ra'apiyá que penaje. Apujlo Tupana Pechu a'arí hue'epícaje, rihue'epícaloje puráca'aloji nacojé raú penaje. Raú rihue'epí mecajeca puráca'aloji jiñana le'ejé. Raú caja rihue'epí mecajeca puráca'aloji Tupana le'ejé. Apujlo ra'á hue'epícaje, ripura'acóloje me'echuje puráca'aloji chu penaje. Eyá apujlo ra'á caja hue'epícaje, ra'apátacaloje ajopánajlo me'echuje puráca'aloji penaje. \v 11 Ricaja caja Tupana Pechu, pajluhuaja, a'arí Jesucristo hua'atéjena naquiyánajlo que'iyapejé hue'epícaje numacare nacú. Ra'á apujlo, apujlo que, hue'epícaje rihuátaca que. \s1 Yucu ri'imá najló, rehuíña'atacaloje necá nacaje nacú raú penaje. Riyucuna marí: \p \v 12 Re cajrú iná napona naquiyana. Rinaquiyana hua'até ri'imá caja pajluhuaja. Ñaqué caja Jesucristo hua'atéjena i'imacá cajrú. E'iyonaja pajluhuaja naquiyana queja huecá rijhua'até piyuqueja. \v 13 Jesucristo hua'atéjena i'imaño judíona naquiyana ca'ajná, griégona naquiyana ca'ajná necá, ajopana hua'até sápajeño ca'ajná, najluhua sápajeño ca'ajná. Piyuque huecá i'imaño pajluhuaja hua'atéjena, Tupana Pechu la'arí huecá bautizar, hue'emacáloje Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño penaje. Tupana Pechu la'arí huecá Jesucristo hua'atéjena penaje. Tupana a'arí huajló Ripechu. Ñaquele ricaja caja Ripechu huajhua'até piyuqueja. \p \v 14 Uncá pajluhuaja nacojé que calé iná napona. Re cajrú iná napona naquiyana. \v 15 Re ca'ajná Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño naquiyana, napechu i'imá ujhuí nanacuhuá. Aú nemá: “Uncá na penaje calé huecá. Uncá rinaquiyana calé ca'ajná huecá. Caja ajopana chá'ataño huecá hue'epícaje aú,” que napechu i'imacá nanacuhuá. Iná ji'imá quemaquela inajlo marí que: “Uncá piyáte'ela calé nucá. Ñaquele uncá pinapona naquiyana calé nucá.” Marí que rimaquela inajlo, uncá rácho'olojla raú iná napona naquiyá. \v 16 Iná i'ijhuí ca'ajná quemaquela inajlo: “Uncá pijlú calé nucá. Ñaquele uncá pinapona naquiyana calé nucá.” Marí que rimaquela inajlo, uncá rácho'olojla raú iná napona naquiyá. \v 17 Piyuque iná napona i'imaquela iná ijlú que, uncá na aú calé iná jema'acajla. Piyuque iná napona i'imaquela iná i'ijhuí que, uncá na aú calé iná ama'acajla nacaje ama. \v 18 Tupana puhuícha'ari iná napona apú naquiyana, apú naquiyana que rihuátaca que. \v 19 Piyuque iná napona i'imaquela pajluhuaja rinaquiyana que, uncá iná napona i'imalajla. \v 20 Re cajrú iná napona naquiyana iná nacú. E'iyonaja pajluhuaja iná napona. Ñaqué caja re cajrú Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño. E'iyonaja pajluhua japi queja huecá rijhua'até. \p \v 21 Re ca'ajná Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño naquiyana, marí que napechu i'imacá nanacuhuá: “Huecá chá'ataño ajopana huanaquiyana. Uncá na penaje calé huajló necá majopéjaruna.” Uncá iná ijlú quemalajla iná yáte'elajlo: “Uncá na penaje calé nojló picá” que. Uncá caja iná huíla'aru quemalajla iná ji'imajlo: “Uncá na penaje calé nojló picá” que. \v 22 Uncá ilé que quemacana i'imalá. Re ca'ajná apú huanaquiyana, ina'uqué pechu i'imari rinacu: “Majopéjari ta ricá” que. Rinaquiyana nemacare nacú “majopéjari” que, ricá la'arí nacaje Tupana huátacare caje. Raú ra'á Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño ñaté. Uncá meño'ojó hue'emalajla palá, uncáquela ri'imalajla ñaqué la'ajeri penaje. \v 23 Ñaqué caja huanapona naquiyana. Re ca'ajná rinaquiyana huapechu i'imacare nacú: “Majopéjari queja ricá,” apú huanapona naquiyana chaje hua'acá huanacojó ricá. Uncá palani amácanami calé ricá. Ñaquele hua'á ripajré a'arumacaji, palá ramácoloje penaje. Marí que hua'acá huanacojó ricá. \v 24 Eyá apú huanapona naquiyana palá amácaro, uncá ñaqué calé hua'acá huanacojó ricá. Uncá na penaje calé iná a'á iná nacojó ricá. Tupana puhuícha'ari iná napona, iná hue'epícaloje caja rinaquiyana nacú, iná pechu i'imacare nacú: “Majopéjari” que ricá. Apú huanapona naquiyana chaje íqui'ica hua'acá huanacojó ricá. \v 25 Marí que ripuhuícha'aca iná napona, ri'imacáloje pajluhuaja queja inajlo penaje. Ñaqué caja huajló ricá, Jesucristo ja'apiyá jema'ajéñojlo. Tupana huátari huapechu i'imacá palá panacuhuácaca. Rihuata caja hua'acá pañatéchaca. Rihuata caja hua'acá huanacojó pecohuácaca. \v 26 Pajluhuaja huanapona naquiyana chapátacachu huecá, uncá paala piyuque huanapona i'imacá raú. Ñaqué caja Jesucristo hua'atéjenajlo ricá. Apala apú huanaquiyana amari chapú caje yajhué. Raú uncá caja paala ri'imacá huajló, huanaquiyana ri'imacale. Apala ajopana ina'uqué quemaño palá apú huanaquiyana nacú. Raú palá huani ri'imacá huanacu, huanaquiyana ri'imacale. \p \v 27 Icá i'imaño Jesucristo hua'atéjena. Piyuqueja icá, pajluhuano, pajluhuano que, i'imaño rijhua'atéjena naquiyana. \v 28 Jesucristo hua'atéjena e'iyayá Tupana a'arí ina'uqué i'imacá, ne'emacáloje Jesucristo huacára'acarena penaje. Pamineco ra'á huecá i'imacá. Ejomi ra'á caja nanaquiyana Tupana puráca'alo ja'apátajeño penaje, na'apátacaloje ina'uquejlo ripuráca'alo ra'apiyá que penaje. Rejomi ra'á caja nanaquiyana ina'uqué jehuíña'atajeño penaje, nehuíña'atacaloje ina'uqué Tupana puráca'alo nacú penaje. Rejomi ra'á caja ajopana, nala'acáloje nacaje uncá meño'ojó iná la'alare iná icó penaje. Rejomi ra'á caja ajopana, natejmo'ótacaloje ina'uqué natami caje liyá penaje. Rejomi ra'á caja ajopana, ne'emacáloje ina'uqué ñaté a'ajeño penaje. Rejomi ra'á caja ajopana, ne'emacáloje Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño huacára'ajeño penaje. Eyá caja penaje ra'á caja ajopana, napura'acóloje me'echuje puráca'aloji chu penaje. \v 29 Uncá piyuqueja huecá i'imalaño Jesucristo huacára'acarena. Uncá caja piyuque huecá i'imalaño Tupana puráca'alo ja'apátajeño. Uncá caja piyuque i'imalaño ina'uqué jehuíña'atajeño. Uncá caja piyuque huecá la'alaño nacaje uncá meño'ojó iná la'alare iná icó. \v 30 Uncá caja piyuque huecá i'imalaño natámina tejmo'ótajeño. Uncá caja piyuque huecá pura'alaño me'echuje puráca'aloji chu. Uncá caja piyuque huecá hue'epílaño napuráca'alo ja'apátacana na'apiyá. \v 31 Pajluhuano, pajluhuano que ca'ajná ihuátaca ijluhua hue'epícaje Tupana liyá. Apú hue'epícaje ra'acare ina'uquejlo chaje palaca i'imacare, ihuata ca'ajná ijluhua. Chuhuá nohuíña'atajica icá apú nacaje nacú. Apú nacaje chaje huani ricá. \c 13 \s1 Iqui'i ina'uqué huátacana yucuna marí: \p \v 1 Apala nuhue'epí ajopana, ajopana que pura'acó chu pura'acano. Apala nuhue'epí caja Tupana hua'atéjena, je'echú chu i'imacaño, pura'acó chu pura'acano. Apala marí que nuhue'epícajla pura'acajo palá huani. Uncáquela nuhuata íqui'ija ajopana ina'uqué, nu'umajla cumu nacú huara'acana mejé que. Uncá na nula'alajla palá ajopana raú. \v 2 Apala nuhue'epí Tupana puráca'alo ja'apátacana ra'apiyá que. Apala nuhue'epí caja piyuque nacaje nacojé me'echuje i'imacá ina'uquejlo. Apala nuhue'epí piyuqueja nacaje nacojé. Apala nupechu i'imari caphí Tupana chojé, rica'acáloje nojló ipuré rapucuna chiyá penaje. Apala marí que nuhue'epícajla la'acana piyuque. Uncáquela nuhuata ajopana ina'uqué íqui'ija majopéjari queja nu'umacajla. \v 3 Apala no'ó piyuque nunane camu'ují la'acáñojlo. Apala no'ó caja nocó quera'atani chojé Jesucristo huátaca que la'acana chaya. Uncá na penaje calé marí que la'acana i'imajla nojló, uncachu nuhuátala íqui'ija ajopana ina'uqué. \p \v 4 Iná huátacachu íqui'ija ina'uqué, marí que iná i'imacá najhua'até: Uncá iná yúcha'alo nachá quiñaja, uncachu nala'alá quiñaja iná huátaca que. Ina'uqué huani iná najhua'até. Uncá caja chapú calé iná huo i'imacá nachá, nachá'atacale huecá. Uncá caja iná quemalá iná nacuhuá ajopánajlo: “Nucá chá'atari ajopana” que. Uncá caja iná pechu i'imalá iná nacuhuá: “Nucá hue'epiri nachaje” que. \v 5 Iná huátacachu íqui'ija ina'uqué, uncá iná la'alá nacaje maparátano que. Uncá caja iná i'imalá canacújne'eque raú. Uncá caja iná i'imalá ima'á péchuri. Uncá caja iná a'alá iná nacojó chapú ina'uqué la'acare iná. Quiñaja iná ca'acá iná pechu naquiyó ricá. \v 6 Iná huátacachu ina'uqué íqui'ija, uncá iná la'alá pu'ují iná péchuhua pu'uhuaré nala'acare aú, namanaicho nala'acare aú. Pu'ují iná pechu palá nala'acare aú. Palani puráca'aloji chuhuá ri'imacale, pu'ují iná pechu najhua'até. \v 7 Iná huátacachu íqui'ija ajopana ina'uqué, uncá iná huátala ajopana la'acá necá uncá ina'uquélaruna que. Iná huata ina'uqué íqui'ija nala'acá iná chapú e'iyonaja. Palá la'ajeño penájena iná amá ajopana ina'uqué, uncá chiyó ne'emá palá la'ajeño. Uncá iná jácho'olo íqui'ija nahuátacana chiyá. \p \v 8 Uncá íqui'ija ajopana huátacana tajnálajo. Aquijñojo i'imajica uncá na'apátalaje Tupana puráca'alo ra'apiyá que. Uncá caja napura'alajo me'echuje puráca'aloji chu. Nacaje ina'uqué hue'epícare nacojé, uncá i'imalaje ñaqué rihuacajé. \v 9 Chuhua huahue'epica nacaje nacojé huejápaja rinaquiyánaja calé. Tupana puráca'alo naquiyánaja calé yucuna hue'emá ina'uquejlo me'etení, huahue'epícale rinaquiyánaja calé. \v 10 Huahue'epítajica ee piyuqueja nacaje nacojé huacajé, uncá rinaquiyánaja calé huahue'epeje reyá a'ajná ño'ojó. Piyuqueja huahue'epítaje reyá a'ajná ño'ojó. \p \v 11 Yuhuají nu'umaqué huacajé, nupura'ó yuhuají pura'acó que caja. Nupechu i'imari caja yuhuají pechu que caja. Nu'ujnatá nupéchuhua, yuhuají i'ijnataca ripéchuhua que caja. Caja phíyu'uque nu'umacá eyá, nujyuhuaco chuhuá nupechu i'imacá, yuriro nuyámajo. \v 12 Ñaqué caja huajló nacaje me'etení. Isámaja huahue'epica Jesucristo puráca'alo nacojé. Iná amaca nacaje ñaacá jupichumi caná chojé, queja caja ricá huajló. Je'echú chu hue'emajica ee, huamácajo Jesucristo hua'até. Me'etení nuhue'epí huejápaja, rinaquiyánaja calé nuhue'epí. Je'echú chu nu'umajica huacajé nuhue'epeje piyuqueja nacaje nacojé. Tupana hue'epica nunacu que caja nuhue'epíjica nacaje piyuque Jesucristo puráca'alo nacojé. \v 13 Caphí huapechu i'imajica Tupana chojé hua'ajini huani. Palá rila'ajícare huecá nacú huapechu i'imajé hua'ajini huani caja. Hua'ajini huani caja huahuátajica íqui'ija pecohuácaca. Marí que la'acana i'imari huajló me'etení, ñaqué caja ri'imajica huajló hua'ajini huani rihuacajé. Iqui'ija iná huátaca ajopana, ricá aú iná chá'ata apú nacaje iná la'acare. \c 14 \s1 Me'echuje puráca'aloji chu napura'acó Tupana Pechu ja'apiyá que yucuna marí: \p \v 1 Tupana Pechu a'arí iná ñaté, iná huátacaloje íqui'ija ajopana ina'uqué raú penaje. Marí caje ihue'epeje itucumó maáreya a'ajná ño'ojó, apú nacaje chaje huani ri'imacale. Ihuata caja ijluhua hue'epícaje, Tupana Pechu a'acare ina'uquejlo. Palani jo'ó ijló hue'epícaje, ja'apátacaloje ajopánajlo Tupana puráca'alo ra'apiyá que penaje. \v 2 Me'echuje puráca'aloji chu pura'ajeño quemaño Tupánajlo nacaje nacú. Rijloja calé nemá. Uncá nemalá rinacu ajopana ina'uquejlo, uncale nema'alá napura'acó. Nacaje nemacare nacú, nemá nacú Ripechu aú Tupana ja'apiyá que. Micho'ojneji ricá ina'uqué liyá. \v 3 Eyá ajopana, Tupana puráca'alo ja'apátajeño necá. Necá ja'apátaño ina'uquejlo Tupana puráca'alo ra'apiyá. Raú ina'uqué hue'epiño richaje, richaje queno Tupana huátacare caje iná la'acá nacú. Napuráca'alo la'arí caja iná pechu caphí, iná la'acó piyá ujhuí. Napuráca'alo aú caja iná pechu pala'ó. \v 4 Eyá me'echuje puráca'alo chu pura'ajeño la'añó caphí napéchuhua necó. Necámica que nala'acá napéchuhua caphí ripuráca'alo aú. Eyá ajopana Tupana puráca'alo ja'apátajeño, napuráca'alo la'arí ajopana Jesucristo hua'atéjena pechu caphí rema'acana aú. \p \v 5 Nuhuata ipura'acó me'echuje puráca'aloji chu piyuque icá. Richaje nuhuata ihue'epica Tupana puráca'alo ja'apátacana ra'apiyá. Palánija rema'ajéñojlo ricá. Tupana puráca'alo ja'apátajeri chá'atari me'echuje chu pura'ajero. Uncá meño'ojó nahue'epila meque quemacánaca napuráca'alo, pura'añó me'echuje puráca'aloji chu. Ra'apátajeri i'imacachu, palani caja ricá rema'ajéñojlo, nahue'epícaloje richaje, richaje que Tupana nacojé raú penaje. \v 6 Ichaje ca'ajná nu'ujná. E nupura'ó ca'ajná ijhua'até me'echuje puráca'aloji chu. Uncá na penaje calé ijló me'echuje ta. Eyá numá ca'ajná ijló nacaje nacú huapura'acochu, Tupana quemacare nacú nojló. Numá ca'ajná ijló nacaje Tupana hue'epícare nacú. No'opata ca'ajná ijló Tupana puráca'alo ra'apiyá. Marí caje puráca'aloji i'imarijla palani ijlojé penaje. \p \v 7 Apa'amá yucu aú nu'umajé piño ijló rinacu. Quehuirí, uncá pechu i'imalá. Uncachu rimejé i'imalá palanaquiya, palanaquiya que, uncá na calé hue'epiri na yáleca ricá napho'ó. Uncá caja guitarra pechu i'imalá. Uncachu rimejé i'imalá palanaquiya, palanaquiya que, uncá iná hue'epila naca atanicaje nahuara'á. \v 8 Ajopana huacára'ajeri huacára'ari ca'ajná rile'ejena surárana ajopana hua'até nócajo. Ajopana amaca aú necá huaíchaca napho'ó luhuiluhuí caje chojé. Napho'ó apú que caja hue'epéjona penaje. Raú surárana ja'añó nalecaré ja'apejé, nenócacoloje najhua'até penaje. Eyá napho'oquela apojó, uncá na'alajla nanacojó nócacajo. \v 9 Ñaqué caja ijló ricá. Napura'acochu me'echuje puráca'aloji chu, uncá iná hue'epila meque quemacánaca ricá. Ñaquele uncá na penaje calé ricá. \v 10 Re cajrú ajopana, ajopana que marí eja'ahuá chu, pura'añó me'echuje napura'acó chu. Richu pura'ajeño hue'epiño meque quemacánaca ricá. \v 11 Uncá ca'ajná noma'alá apú pura'acó. Raú rihue'epí nunacu ajopana naquiyana ricá que. Ñaqué caja nupechu i'imacajla rinacu, uncale noma'alá ripura'acó. \v 12 Caja huechi ihuátaca ijluhua hue'epícaje Tupana Pechu a'acare inajlo. Ñaquele numá ijló: Palani ijló hue'epícaje huátacana ijluhua, ila'acáloje piyuque Jesucristo hua'atéjena pechu caphí raú penaje, napechu i'imacáloje richaje, richaje que caphí Tupana puráca'alo nacú raú penaje. \p \v 13 Ñaquele marí que me'echuje puráca'aloji chu pura'ajeño la'ajica: Napura'ajico ee me'echuje chu, naquejá'aje caja Tupana liyá najluhua hue'epícaje, na'apátacaloje ajopánajlo riyucuna raú penaje. \v 14 Nupura'acochu Tupana hua'até me'echuje puráca'aloji chu, nupechu aú ja calé nupura'ó rijhua'até. Uncá nuhue'epila meque quemacánaca ricá. \v 15 Ñaquele nupura'ajó rijhua'até nupechu aú puráca'aloji noma'acare chu. Ñaqué caja notaníjica rijló riyale nupechu aú nuhue'epícare puráca'aloji chu. \v 16 Apala pipura'ó Tupana hua'até me'echuje puráca'aloji chu. Palá rila'acare picá yucuna ca'ajná pi'imá rijló richu. Apú ca'ajná jema'arí pipura'acó Tupana hua'até me'echuje puráca'aloji chu. Uncá ca'ajná Tupana a'alá rijló hue'epícaje, rema'acáloje ricá penaje. Raú uncá meño'ojó ra'ajipalá pijló rinacojé. Palá Tupana la'acare picá yucuna pi'imá ca'ajná Tupánajlo me'echuje puráca'aloji chu. Raú uncá meño'ojó apú hue'epila méqueca pimacá rijló. \v 17 Apala palá huani pi'imacá palá rila'acare picá yucuna Tupánajlo. E'iyonaja uncá pipuráca'alo a'alá riñaté, uncale rema'alá pa'apiyá ricá. Uncá ra'alá riñaté, rihue'epícaloje richaje, richaje que Tupana nacojé raú penaje. \v 18 Cajrú nupura'acó Tupana hua'até me'echuje puráca'aloji chu. Ipura'acó chaje íqui'ica nupura'acó rijhua'até richu. Ñaquele numá Tupánajlo: “Palá pila'acá nucá raú.” \v 19 Ajopana Jesucristo hua'atéjena hua'até nohuacaco aú, uncá nu'umalá yucu najló me'echuje puráca'aloji chu. Nu'umaquela yucu huaphereni najló richu, uncá na penaje calé najló ricá, uncale nema'alajla riyucuna. Eyá nu'umaquela najló yucu metajlani napura'acochu, nahue'epijla rinacojé. Marí que riyucuna i'imacana palani. \p \v 20 Nojena, ipechu i'imaniya yuhuaná pechu queja. I'ijnatá ipéchuhua peñahuilana pechu chuhuá marí numacare nacú ijló. Ila'aniya pu'uhuaré, imanaicho. I'imá queráco'opena i'imacá que. Queráco'opena ne'emacale, uncá nahue'epila pu'uhuaré la'acana. I'imá ñaqué caja. \v 21-22 Me'echuje puráca'aloji chu pura'acano nacú numá marí que: Tupana a'arí ne'iyajénajlo hue'epícaje, napura'acóloje richu raú penaje. Raú necá, uncá jema'alaño Tupana ja'apiyá, hue'epiño uncá paala Tupana la'ajica necá. Ñaquele Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que: “Numaje marí te'erí erúnajlo nacaje nacú ajopana pura'acó chu. Ajopana te'eré eyájena i'imajeño najló riyucuna nopumí chojé. E'iyonaja marí cajé aú uncá caja na'alaje nanacojó nupuráca'alo,” que Tupana quemacá i'imacá. Uncá Tupana ja'apiyá jema'ajéñojlo calé me'echuje puráca'aloji. Puráca'aloji ne'iyajena ja'apátacare Tupana ja'apiyá que, ricá palani Tupana ja'apiyá jema'ajéñojlo. Uncá jema'alaño ra'apiyajlo calé ricá. \v 23 Apala icá Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño jahuacaño Tupana puráca'alo jema'ajé. Icá ca'ajná piyuque pura'añó me'echuje puráca'aloji chu re'iyohuá. Re ajopana ca'ajná iphaño ijhua'até jahuacajo. Uncá Tupana ja'apiyá jema'ajeño calé necá. Ajopana piño ca'ajná jahuacaño ijhua'até rejé. Uncá Tupana a'alá najló hue'epícaje i'imacá. Necá jahuacaño ca'ajná ijhua'até. Nema'acá aú ipura'acó me'echuje puráca'aloji chu, napechu i'imajla inacu: “Caja jehuíñamina queja necá,” que ca'ajná napechu i'imacajla inacu. \v 24 Eyá ja'apátaquela Tupana puráca'alo ra'apiyá que, uncá napechu i'imalajla ñaqué inacu. Pajluhuaja ina'uqué ca'ajná jahuacaro ijhua'até. Uncá Tupana ja'apiyá jema'ajeri calé ca'ajná ricá. Uncá caja Tupana a'alá rijló hue'epícaje i'imacá. Ricá ca'ajná jahuacaro ijhua'até. Rema'aquela Tupana puráca'alo ja'apátacare ra'apiyá que, pu'uhuaré rila'acare, rimanaicho rila'acare ja'arojla rijló pu'uhuacajé raú. Raú caja ri'ijnatajla ripéchuhua rinacuhuá: “¿Naje marí que huani i'imacá nucá?” \v 25 Nacaje ripechu nacuja i'imacare ja'aró pu'uhuacajé rijló, Tupana puráca'alo jema'acana aú. Marí caje aú ritára'ojla ca'ajná ri'irúpachi aú, ripura'acóloje Tupana nacú palá penaje. Rimacáloje rijló: “Quehuaca re picá maare huajhua'até.” \s1 Ne'emacáloje palá nahuacáca'alo ñacarelana chu penaje yucuna marí: \p \v 26 Ñaquele nojena, marí que ila'ajica jahuacájico huacajé: Inaquiyana ca'ajná atanéjeño palá Tupana la'acare huecá yálena. Ajopana piño jehuíña'atajeño ca'ajná icá nacaje nacú, ila'acáloje palá raú penaje. Ajopana piño quemajeño ca'ajná nacaje Tupana quemacare nacú najló huajé que. Ajopana ca'ajná pura'ajeño me'echuje puráca'aloji chu. Eyá ajopana ca'ajná ja'apátajeño nacaje nemacare nacú ijló richu. Marí que la'acana palani ijló, ila'acáloje richaje, richaje que Tupana huátaca que raú penaje. \v 27 Marí que nuhuacára'aca ila'acá jahuacájico huacajé: Inaquiyana ca'ajná pura'ajeño me'echuje puráca'aloji chu. Iyamá ca'ajná, hueji quele ca'ajná, queleja pura'ajeño richu. Pajehuémichaca napura'ajico richu. Apú piño ja'apátajeri ina'uquejlo napuráca'alo. \v 28 Uncájica ee napuráca'alo ja'apátajeri i'imá, uncá nemalaje ajopánajlo nacaje nacú me'echuje puráca'aloji chu. Necámica que nupura'ajico cachuhua richu. Napura'ajó napechu aú ja Tupana hua'até. \v 29 Ñaqué caja numacá nanacu, ja'apátaño Tupana puráca'alo ra'apiyá que. Palani caja iyamá, hueji quele ca'ajná pura'ajeño pajehuémichaca, pajehuémichaca que. Ajopana quemájeño napuráca'alo nacú na le'ejé puráca'aloji ricá, Tupana Pechu quemacare nacú najló ricá ca'ajná, uncá ca'ajná. \v 30 Jahuacácajo nacú ca'ajná i'imajica. Re ca'ajná pajluhuaja yá'ajero ahua'á. Rema'ajé ca'ajná apú i'imajica yucu ijló. E'iyohuá que ca'ajná Tupana quemajica rijló nacaje nacú, rimacáloje ijló rinacu penaje. Marí que ri'imajica ee, ricá i'imajícare yucu i'imacana nacú, tajátajeri riyucuna, reyá apú pura'acóloje rapumí chojé penaje. \v 31 Marí que la'acana, piyuque necá, apú, apú que, quemajeño méqueca Tupana quemacare nacú ijló. Pajehuémichaca que nemájica ijló rinacu. Marí que la'acana piyuqueja jema'ajeño nacaje yucuna. Raú ipechu i'imajé caphí Tupana puráca'alo jema'acana aú. \v 32 Tupana puráca'alo ja'apátajeri hue'epiri ripuráca'alo tajátacana. Ñaquele ritajátaje ricá, ajopana pura'acóloje rijehuemi penaje. \v 33 Marí que nala'ajica, Tupana la'acale ina'uqué pechu palá. Pajehuémichaca napura'ajico. Uncá rihuátala napura'acó pajñacani, iná jema'acá piyá napuráca'alo. \p \v 34 Uncá caja inaana quemalájeño nacaje nacú jahuacájeñojlo. Ñaqué huánija Jesucristo hua'atéjena jahuacaco. Uncá nayurila napura'acó nahuacáca'alo e'iyá. Uncá nemalaje nacaje nacú Jesucristo hua'atéjenajlo nahuacaco huacajé. Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá que nanacu que ne'emajica nahuacaco huacajé. \v 35 Nahuátajica ee nacaje yucuna quejá'acana naliyá, naluna liyá naquejá'aje riyucuna, nephájica nañacaré chojé ejomi. Uncá huani paala inaana pura'acojla Jesucristo hua'atéjena jahuacáca'alo e'iyá. \p \v 36 Marí que ajopana Jesucristo hua'atéjena la'acá nahuacaco aú. Ila'acáloje ñaqué caja penaje numá ijló. Uncá ajopana huacára'ajeño calé icá. Uncá icá calé queño'oñó Tupana puráca'alo ja'apátacana ajopánajlo, ajopánajlo que. Uncá caja icámica que calé jema'acá ra'apiyá. Ajopana, ajopana queja jema'acá caja ra'apiyá. \v 37 Re ca'ajná e'iyajena, marí que ca'ajná ihue'epica inacuhuá: “Tupana a'arí huajló hue'epícaje, hua'apátacaloje ripuráca'alo ra'apiyá raú penaje. Tupana liyaje nacaje huahue'epícare,” que ca'ajná e'iyajena pechu inacuhuá. Marí nupuráca'alo, nuhuacára'acare ijló me'etení, Hue'emacana Jesucristo puráca'alo caja ricá. Icá Tupana puráca'alo ja'apátajeño hue'epéjeño quehuaca numacá. \v 38 Uncaja que inaquiyana a'añó nanacojó marí puráca'aloji, uncá caja a'alájeño napuráca'alo inacojó. \p \v 39 Nojena, ñaqué i'imacale ihuata ijluhua hue'epícaje, ja'apátacaloje raú Tupana puráca'alo ajopánajlo ra'apiyá penaje. Jahuíyo'oniya caja me'echuje puráca'aloji chu pura'ajeño cha. \v 40 Ila'á palá nacaje jahuacáca'alo ejé, ri'ijnacáloje palá richuhuá ijló penaje. \c 15 \s1 Jesucristo macápo'oco yucuna marí: \p \v 1 Chuhua, nojena, nuhuata ihue'epica Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna nacojé. Riyucuna nu'umá ijló i'imacá. Riyucuna jema'acana aú ipechu i'imari caphí. \v 2 Riyucuna, no'opátacare ijló i'imacá, ja'apiyá jema'acana aú Tupana i'imatari icá capichácajo liyá me'etení. Uncaja que iyurí ra'apiyá jema'acana, Tupana i'imatájeri icá capichácajo huani liyá. Icá jema'añó Tupana ja'apiyá i'imacá. Apala uncá majopeja penaje calé ijló ricá. \p \v 3 Nohuíña'ata icá Jesucristo yucuna nacú i'imacá. Nacaje nehuíña'atacare nacú nucá, no'opata caja ijló i'imacá. Marí que nohuíña'ataca icá rinacu: Jesucristo taca'arí huachaya, pu'uhuaré huala'acare pachá. Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá rinacu queja ri'imacá. \v 4 Ritaca'acá ejomi nato'otá ritami liri chojé i'imacá. Hueji que cálaja ritami i'imacá liri chu. Ejomi rimacápo'o. Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá rinacu queja ri'imacá. \v 5 Rimacápo'oco ejomi riya'ató Pédrojlo i'imacá. Ejomi riya'ató ra'apiyatéjenajlo. \v 6 Ejomi riya'ató piño ra'apiyá jema'ajéñojlo. Iqui'iruna ne'emacá. Quinientos chaje ca'ajná ne'emacá. Necajlo riya'ató i'imacá. Pajluhuaja chojé nahuacó i'imacá. Rejé riya'ató najló i'imacá. Rejo'ocaja ne'iyajena maárohua. Nanaquiyana taca'añó. \v 7 Quéchami riya'ataco caja Santiágojlo. Quéchami riya'ataco piño piyuque ra'apiyatéjenajlo. \v 8 Caja penaje huani riya'ató nojló i'imacá. Júpimi que ajopana amaño ri'imacá. E'iyonaja calé caja penaje nayámajo riya'ató caja nojló i'imacá. \v 9 Jesucristo huacára'acarena naquiyana caja nucá. Uncá chiyó nu'umá nanaquiyana, chapú huani nula'ajica Jesucristo hua'atéjena i'imajica. Marí que nula'ajícale ne'emajica, uncá nuliyá i'imalá, nemacáloje nunacu: “Jesucristo huacára'acarena naquiyana ricá” que penaje. \v 10 E'iyonaja Tupana apiyácari nupechu. Aú palá nupechu me'etení Tupana palamane. Penaje nucá Tupana palamane. Uncá majopeja calé ripalamane yurico nojló i'imacá. Raú calé nusapa caphí. Ajopana Jesucristo huacára'acarena chaje nusápaca caphí. Uncá nule'ejó aú calé nusapa caphí. Tupana palamane aú nusapa caphí. Aú calé nula'á cajrú nacaje ina'uquejlo. \v 11 Uncá na penaje calé huajló rihue'epícana, mecajenaca sápaño caphí. Ijlojé penaje huasapa, jema'acáloje Jesucristo yucuna penaje. Ricaja caja yucu i'imacana nacú huecá piyuque ajopana riyucuna i'imajeño hua'até. Ricaja caja yucu ja'apiyá jema'ajeño icá. \s1 Caja taca'acaño macápo'ojico yucuna marí: \p \v 12 Jesucristo macápo'oco yucuna hue'emá ina'uquejlo. Inaquiyana quemaño caja taca'acaño nacú: “Uncá namacápo'olajo” que. \v 13 Uncá ñaqué calé ricá. Jesucristo taca'arí i'imacá. Ejomi rimacápo'o piño. Aú calé huahue'epí ñaqueja caja caja taca'acaño macápo'ojico. \v 14 Uncá majopeja calé hue'emacá ijló riyucuna. Quehuaca rimacápo'oco i'imacá. Quehuaca ri'imacale, uncá majopeja calé ipechu i'imacá richojé caphí. \v 15 Uncáquela caja taca'acaño macápo'olajojla, majopeja huapajlácajla Tupana nacú. Huemá Tupana nacú rimacápo'oca ri'imacá. \v 16 Quehuaca Tupana macápo'ori Jesucristo i'imacá. Aú calé huahue'epí ñaqué caja Tupana macápo'otajica caja taca'acaño i'imajica. \v 17 Uncáquela Jesucristo macápo'olojla i'imacá, uncá na penaje calé caphí ipechu richojé. Uncá na i'imalajla, pu'uhuaré ila'acare ca'ajeri iliyá. \v 18 Marí que ri'imaquela, Jesucristo ja'apiyá jema'ajéñomi chuna capichájeñojla Tupana liyá. \v 19 Marí eja'ahuá chu hue'emacá quetánaja calé huapechu i'imaquela caphí Jesucristo chojé, chapú huani huala'acajla raú. Uncáquela nacaje i'imalajla quehuácaje huapechu i'imacare chojé caphí, chapú huani ri'imacajla huajló. Huachá'atajla ajopana ina'uqué huahuejápucha aú. \p \v 20 I'imaqué e'iyonaja quehuaca jo'ó Jesucristo macápo'oro i'imacá. Ajopana caja taca'acaño tucumá rimacápo'o i'imacá. Raú iná hue'epí ajopana caja taca'acaño macápo'ojico piño. \v 21 Pajluhua ina'uqué queño'orí huajló taca'acaje i'imacá. Ñaqué caja pajluhuaja ina'uqué piño queño'ocá macápo'ocajo huajlojé penaje i'imacá. \v 22 Piyuque huecá ina'uqué taca'ajeño, Adanmi chu naquiyánami hue'emacale. Jesucristo hua'atéjena i'imajeño piño, Jesucristo chojé i'imacana aú. \v 23 Jesucristo macápo'oro pamineco ajopana piyá i'imacá. Quéchami ra'apiyá jema'ajeño macápo'ojico piño, riphájica majó huacajé. \v 24 Riphájica rená chojé caja huacajé, Jesucristo capichátajeri piyuque jiñana huacára'ajeño. Nacaje nahuacára'acare la'acana hua'ató ricapichátaje naliyá. Ejéchami ra'ajica Rara'apá Tupánajlo piyuque ina'uqué, ri'imacáloje nahuacára'ajeri penaje. \v 25 Pamineco Jesucristo huacára'ajeri piyuqueja, Tupana chá'atajica caja chapú péchuruna Jesucristo nacú ejená. \v 26 Ejomi caja penaje richá'atajica taca'acaje ina'uquejlo penaje. Rejéchami uncá taca'acaje i'imalaje. Raú caja chapú caje tajnájero. \v 27 Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que: “Tupana a'arí Jesucristo, piyuqueja ina'uqué jema'acáloje ra'apiyá penaje.” Rimacá aú “piyuqueja,” uncá rimalá Tupana nacú, ri'imacáloje ra'apiyá penaje. Ricá calé a'arí Jesucristo, piyuqueja nacaje i'imacáloje rile'ejé huánija penaje. \v 28 Tupana a'ajeri piyuqueja nacaje, ri'imacáloje Jesucristo ja'apiyá penaje. Quéchami Jesucristo, Tupana I'irí, quemajeri piño Rara'apajlo, piyuqueja nacaje yurícoloje rijló penaje. Ricá calé a'ajeri nacaje piyuqueja, ri'imacáloje Tupana ja'apiyá penaje. Marí caje aú piyuqueja nacaje i'imajeri Tupana ja'apiyá. \p \v 29 Chuhua nu'umájica piño apa'amá yucu. Re ina'uqué nahuacára'a ajopana la'acá necá bautizar caja taca'acaño apumí chojé penaje. ¿Naje ca'ajná nala'á ñaqué? Uncáquela namacápo'olajojla, uncá na penaje calé nala'ájla ilé que. \p \v 30 Hue'echú ca'alá queja nomaca chapú caje yajhué. \v 31 Nojena, hue'echú ca'alá queja ne'erataca numaná. Marí caje hua'ateja nucá, ina'uqué jema'acáloje Tupana ja'apiyá nupalamane penaje. Marí que numacá ijló, pu'ují nupechu i'imacale inacu, Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño i'imacale. \v 32 Efeso e nu'umaqué huacajé, chapú huani ina'uqué la'ajícano nucá. Nu'umajícale najló Jesucristo yucuna chona nala'aqué nucá chapú. Uncá na penaje calé ilé caje ña'acana panacu, uncáquela caja taca'acaño macápo'olajojla. Re ina'uqué, nemá nanacuhuá: “Cajrú ajñácaño hua'ajnehuá huecá. Ñaqué caja hue'eracá nacaje jalá. Marí que la'acana palani. Aquijñojo huacapichájico. Rejé ca'ajná huatajnájico. Uncá hue'emalaje piño rejomi,” que ne'ejnataca napéchuhua. Palani napuráca'alo i'imacajla, uncáquela ina'uqué, caja taca'acaño, macápo'olajojla piño. \p \v 33 Re ina'uqué, nemá caja taca'acaño nacú: “Uncá namacápo'olajo” que. Pajlácachina necá. ¡Pa! Napajlájica ijhua'até. Jema'aniya na'apiyá. Re ina'uqué nemá marí que: “Palá la'acaño huáque'ena i'imacachu uncá ina'uquélaruna, necá uncá ina'uquélaruna apichátaño najhuáque'ena palá la'acana liyá,” que nemacá. Quehuaca ricá nemá nacú. \v 34 E'iyajena ca'ajná i'imaño uncá ina'uquélaruna huáque'ena. Ipa'ó piño palani e'iyajé. I'imá palá la'acana nacuja pajhua'atéchaca. Ila'aniya imanaicho. Ila'aniya caja pu'uhuaré. Re e'iyajena, uncá huani hue'epílaño Tupana. Marí que numacá inacu, nopáña'atacaloje inacu raú penaje. \s1 Méqueca caja taca'acaño napona i'imajica yucuna marí: \p \v 35 Apú ca'ajná quemari: \p —¿Meque chi caja taca'acaño macápo'otajico? ¿Meque ca'ajná nanapona i'imajica namacápo'ojico ejomi? \p \v 36 Uncá hue'epílare quemari ilé que. Marí queja ricá: Iná ejátacachu nacaje icha ijí, rijí apicharo pamineco. Quéchami riqueño'ocá iphácaje. \v 37 Nacaje icha ijí iná ejátacare, trigo ca'ajná, apú nacaje icha ijí ca'ajná, uncá rijí que calé rina. Apojó caja richa. \v 38 Tupana la'arí nacaje icha ijí, rina i'imacáloje ripechu nacú i'imacá que. Richa ijí iná ejátacare, ricá naquiyá rina jeño'orí. Re que'iyapé nacaje icha ijí. Aú rina i'imá que'iyapejé caja. Tupana la'arí que'iyapé ricá, riphácaloje rinacojó penaje. \v 39 Apojó caja ina'uqué napona camejérina napona liyá. Cayuphéruna napona i'imari apojó caja ajopana camejérina liyá. Apojó caja cayuphéruna napona jíñana napona liyá. Apojó, apojó queja nanapona paliyácaca. Uncá réjenohuanija calé nanapona. \v 40 Nacaje iná amácare je'echú chu, eja'ahuá chu, apojó caja ripalacha paliyácaca. Re ripalacha. Rile'ejó caja je'echú chu i'imacare palacha. Eja'ahuá chu i'imacare palacha rile'ejó caja riliyá. \v 41 Camú palacha, rile'ejó caja. Queri palacha, rile'ejó caja riliyá. Ihuijrina palacha nale'ejó caja riliyá. Ihuijrina e'iyohuá nale'ejó caja napalacha paliyácaca. \v 42 Apojó caja caja taca'acaño napona i'imajica namacápo'ojico ejomi. Naca'á támijimina rica'aquelana chojé. Rejeja nanapona capicharo. Namacápo'ojico ejomi uncá capichácajo penaje calé ne'emajica reyá a'ajná ño'ojó. \v 43 Támijimi naca'acare rica'aquelana chojé, pu'uhuareni ricá. Rimacápo'ojico aú palánija ri'imajica. Támijimi nasa'acare, uncá hue'epila nacaje la'acana. Ina'uqué tami macápo'ojico huacajé, rihue'epeje nacaje la'acana piyuqueja. \v 44 Nasa'á caja taca'acá tami, marí eja'ahuá chu i'imacá penaje rinapónami i'imacá. Eyá rimacápo'ojico ee apú caja rinapona hua'até ri'imajica, ri'imacáloje je'echú chu matajnaco rijhua'até penaje. Re huanapona, hue'emacáloje eja'ahuá chu raú penaje. Re caja huanapona i'imajé, hue'emacáloje je'echú chu raú penaje. \v 45 Tupana queño'ótari ina'uqué i'imacá. Pamineco riqueño'ótacare ií i'imari Adán. Ricá aú ina'uqué queño'oñó eja'ahuá chu i'imacana. Capechuni, cajmuni Adanmi chu i'imacá. Eyá Jesucristo, ricá queño'orí piño ina'uquejlo i'imacaje. Ricá a'arí najló cajmuchaji, ina'uqué i'imacáloje matajnaco raú je'echú chu penaje. \v 46 Uncá je'echú chu i'imacana i'imalá huajló pamineco. Eja'ahuá chu i'imacánaja calé i'imari huajló. Marí pumí chiyó je'echú chu i'imacana i'imajeri huajló. \v 47 Adanmi chu i'imari te'erí naquiyana queño'ótacanami i'imacá. Eyá Jesucristo i'imari je'echú chiyaje naquiyana. \v 48 Tupana queño'ótari Adanmi chu te'erí naquiyana. Ricá que caja i'imacaño huecá marí eja'ahuá chu. Eyá marí que ri'imajica huajló, Jesucristo ja'apiyá jema'ajéñojlo: Huanapona i'imajeri Jesucristo napona que caja. Je'echú chiyaje napónari que huanapona i'imajica. \v 49 Huecá i'imaño ricá que, Tupana queño'ótacare te'erí naquiyana i'imacá que caja. Ñaqué caja hue'emajica Jesucristo que caja hue'emajica, iphácare je'echú chiyá majó i'imacá que caja. \p \v 50 Nojena, nuhuata marí nacú quemacana: Huanapona, hue'emacare chu marí eja'ahuá chu, uncá meño'ojó ri'imalajla Tupana hua'até je'echú chu. Rehuá i'imacaño huacára'ajeri ricá. Huanapona maare hue'emacare hua'até capichájero. Uncá meño'ojó ri'imalajla macapichaco. \v 51 Nuhuata ihue'epica marí nacojé, micho'ojneji queja ri'imacá ina'uqué liyá i'imacá. Uncá piyuqueja ina'uqué taca'alájeño. Jesucristo iphájica penaje Tupana apiyácajica huanapona, caja taca'acaño napona hua'até. \v 52 Quiñaja, pherú queja Tupana apiyácajica huanapona. Marí que ri'imajica riphájica rená chojé caja penaje huacajé. Luhuiluhuí caje mejé queño'ojico ee, ejéchami caja taca'acaño macápo'ojico. Reyá a'ajná ño'ojó uncá huani nataca'alaje. Hua'ató que Tupana apiyácajica huecá cajmuruna napona. \v 53 Tajnácajo penaje caja huapechu. Tupana apiyácajeri huapechu, ri'imacáloje matajnaco penaje. Capichácaja Tupana apiyácajica huanapona. Tupana apiyácajeri caja ricá, ri'imacáloje macapichaco penaje. \v 54 Marí queja ri'imajica aú, ri'imajé Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá rinacu queja. Marí que rimacá: “Tupana apichátajeri taca'acaje. Caja penaje huani richá'ataje taca'acaje. \v 55 Rejéchami uncá taca'acaje la'alaje huecá chapú. Reyá caja uncá taca'acaje chá'atalaje ina'uqué piño reyá a'ajná ño'ojó,” que rimacá. \v 56 Taca'acaje chá'atari ina'uqué me'etení, namanaicho nala'acare pachá, pu'uhuaré nala'acare pachá. Tupana puráca'alo, Moisesmi chu lana'acare i'imacá, quemari na aú ca iná la'acá iná manaicho, na aú ca iná la'acá pu'uhuaré. Uncá pachá huema'alá ra'apiyá huataca'á. \v 57 “Palá pila'acá huecá,” que huemacá Tupánajlo, richá'atajicale huajló taca'acaje Hue'emacana Jesucristo palamane aú. \p \v 58 Ñaquele nojena, íqui'ija nuhuátacarena, ipechu i'imá ñaqueja caphí Jesucristo chojé. I'imá pajluhuaja chuhuá péchuruna ra'apiyá i'imacana nacú. Richaje, richaje que ila'acá nacaje, ri'imacáloje palá Tupánajlo penaje. Richuhuá iná la'acachu nacaje, iná la'á palá raú. Marí que la'acana nacuja i'imajé, ihue'epícale uncá majopeja calé ricá huala'acare Tupánajlo. \c 16 \s1 Liñeru na'acare ajopana naquiyánajlo yucuna marí: \p \v 1 Chuhua numájica liñeru nacú, ijña'acare iliyó, ajopana Jesucristo hua'atéjenajloje penaje. Caja numá ra'acana nacú ajopana Jesucristo hua'atéjenajlo, Galacia te'eré nacú necá. Numacá najló que caja ila'ajica ilérohua. \v 2 Huatána'acaje huacajé queja piyuqueja icá ña'ajeño iliñérute naquiyana, a'acáloje camu'ují la'acáñojlo penaje. Cánari cajrú liñeru rijluhua, a'ajeri cajrú caja riliñérute naquiyana. Cánari huejápaja, a'ajeri huejápaja caja rile'ejé naquiyana. Liñeru ijña'acare ilamá'ataje nupé, ri'imacáloje re nuphájica rejo huacajé penaje. Marí que rila'acana aú uncá nujña'alaje apú liyá, apú liyá que liñeru, nuphájica rejo huacajé. \v 3 Nuphájica penaje nuhuacára'aje achiñana liñeru jahuacátacare ña'ajé Jerusalén ejo, na'acáloje ajopana Jesucristo hua'atéjenajlo ricá penaje. Ileruna ipechu i'imacárena nacú palá, huahuacára'aje rejo. No'ojé najló carta nená que'ená penaje, nahue'epícaloje necá raú penaje. \v 4 Palani ri'imajica ee nojló, nu'ujnajé caja rejo. Necá penájena caja i'ijnajeño rejo nujhua'até. \s1 Pablo huátaca ajopana ñacajela ejo, ajopana ñacajela ejo que i'ijnacana yucuna marí: \p \v 5 Nócho'ojico maare eyá huacajé, nu'ujnajé Macedonia te'eré e'iyohuá pamineco. Quéchami nuphájica piño inacu Corinto ejo. \v 6 Apala nu'umajé ijhua'até júpija quemachi ilérohua. Pajluhuaja yahuisá quetana ca'ajná nu'umajica ijhua'até. Rejomi icá a'ajeño nuñaté, nu'ujnacáloje Tupana huátaca nu'ujnacá ejo penaje. \v 7 Uncá nuhuátala quiñaja amácana ilérohua. Júpija quemachi nuhuata ijhua'até yurícano, Tupana huátajica ee. \p \v 8 Nuhuata maare Efesio e yurícano fiesta huacajé ejená. Pentecostés huacajé ejená nuhuata yurícano maare. \v 9 Palani ricá maárohua huajló, nula'acáloje Tupana huátacare caje penaje, no'opátacaloje cajrú ina'uquejlo Tupana puráca'alo penaje. Hua'ató que re cajrú chapú péchuruna nunacu, huátaño nopu itácana. \p \v 10 Timoteo iphájica ee inacu, eco ipechu i'imá palá rijhua'até, palá ri'imacáloje ijhua'até rehuá penaje. Tupana huátaca que rila'acá nacaje nula'acá que caja. \v 11 Ñaquele uncá ipechu i'imalaje rinacu: “Majopéjari ricá” que. Ripa'ajico ee majó piño, eco pa'á riñaté nacaje le'epé caje aú, ripa'acóloje piño majó rapumí chuhuá penaje. Maare nuhuátaje ricá, ajopana huanaquiyana hua'até. \p \v 12 Huanaquiyana, Apolos nacú numaje ijló me'etení. Pulapecha numacá rijló, ri'ijnacáloje ajopana huanaquiyana hua'até ichaje ca'ajnó. Uncá jo'ó ca'ajná rihuátala ichaje i'ijnacana. Hue'echú ca'alá i'imajica ee rijló, ri'ijnajé ichaje. \s1 Caja penaje rimacare nacú najló marí: \p \v 13 I'imá capéchuruna, ila'acá piyá pu'uhuaré. Ñaqueja ipechu i'imajica caphí Tupana puráca'alo chojé. Iquero'oniyo ina'uqué piyá. I'imá caphí richojé peñahuilana péchuruna que. \v 14 Iná huátacachu íqui'ija Tupana, ajopana ina'uqué hua'até, iná la'á piyuque nacaje palá. Marí que ila'ajica. \p \v 15 Icá jema'añó Estéfanas, riyajalo, riyani, quele yucuna. Acaya te'eré nacú necá. Necá pajno'otaño napéchuhua Tupana ejo ajopana tucumá rehuá, nema'acáloje Jesucristo ja'apiyá penaje. Chuhua Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño ñaté a'ajeño necá. Nañaté a'acana nacuja necá me'etení. \p \v 16 Nojena, numá ijló, jema'acáloje marí que la'acaño ja'apiyá penaje. Ajopana najhua'até sápajeño ja'apiyá jema'á caja. \v 17 Estéfanas, Fortunato, Acaico, quele iphaño nuchaje reyá i'imacá. Aú nupechu la'aró pu'ují. Maare na'á nuñaté. Necá la'añó nacaje nojló apumí chojé que. Uncá meño'ojó ila'alá nacaje nojló, uncale i'imalá maare. Aú apumí chojé que nala'acá nojló nacaje. \v 18 Necá caja ja'apátaño nupechu ujhuí caje liyá. Ñaqué caja nala'acá icá i'imacá. Ihue'epí caja ajopana ina'uqué necá que caja i'imacaño. \p \v 19 Asia te'eré ehuá cajrú Jesucristo hua'atéjena jahuacaco apalá chojé, apalá chojé que. Piyuque necá quemaño inacu: “Eco palá najló ca'ajnó.” Aquila, Priscila quele quemaño ñaqué caja ijló. Jahuacaño najhua'até nañacaré chojé, quele quemaño caja inacu: “Eco palá najló ca'ajnó.” \v 20 Piyuque Jesucristo hua'atéjena maare quemaño inacu: “Eco palá najló” que. Ipe'é ipechu aú ajalaca pecohuácaca palá. \p \v 21 Nucá, Pablo, quemari caja: Eco palá ijló. Marí nulana'á nuyáte'ela aú nocó ijló, numacáloje inacu marí que: Eco palá najló que. \v 22 Uncá huátalaño Hue'emacana Jesucristo, Tupana yerúca'ajeri nachá. Jesucrístojlo numá: “Hue'emacana, pipa'ó majó quiñaja.” \p \v 23 Nuhuata Hue'emacana Jesucristo la'acá icá palá. \v 24 Jesucristo ja'apiyá jema'ajeño huecá pajhua'atéchaca. Ñaquele nuhuata ihue'epica íqui'ija nuhuátaca icá. Caja quetana riyucuna.