\id MRK NT0013.Mk1 YAWEYUHA DEIBLERS TFR DP-DEC 17-APR-86 \h MAKI \toc1 Jisesi Kalaestida gala lalo Makimamo luhuwa jibo \toc2 MAKI \mt1 Jisesi Kalaestida gala lalo Makimamo luhuwa jibo \c 1 \s1 Monoka noku udobetokaka we Jonida monokala. \r (Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Jon 1:19-28) \p \v 1 Jisesi Kalaestiya Omaimidana ipaladamuya gala laloya sa-loko soto pibo maya ne. \v 2 Yamidana gawaya Omaimidana epaloti ga wetome okaka we Aesayakaho Omailimo ipalamidana lo mibo ga sa-loko luhuwa jibo ne: \q1 Elilo, nemo gane lo-lele monitibo we oli hekoyoko emo le omutoko woko dukau yowanu litibomidana anuwaya wilebetakolaiye. \q1 \v 3 Mumusopa ebatokatiya aya welimo ga napauti sa-loko noliye: We napamu maya duka li wehe litalo. Dukau limitibo anula li wehe litalo. \m \v 4 Loko libo ga maya Jonito nisekaiyoko, mumusopa ebatoka woko nedanaki, Omailimo lihimanipo le hulobetatiye loko dukanipo li wili jikiki noku udatae loko lo beko ne. \v 5 Loko liyoko, Jelusalemu numutoka ito Judiya eba malokatiya wewena mukiya Joni nebotoka wiki lihimanipo li soto molikayoko, Jodani noku maya noku udobetaiye. \p \v 6 Joniya ya yupekaya lawolawolaya kamolo ja upaloti lolo abo nesa olo jekoko ja upaloti lolo abo ebelaya ohalalo jekoko pipiya nodenesa hituki lube nouvalakiya noko nebo ne. \v 7 Noko nedanaki, sa-loko lo beko nebo ne: Nemesaloka nonisibo weya elewoleyalalimo nemo elewoleyanemidana kohako ne. Nemoya aha we minoe. Emotoya kohamonako, emodaya elekele oetoko yowanu lasolamaki letatuboto kohamoe. \v 8 Nemoya aha noku udolibetobo neboya, emokahoya Omaimidana weuna oluholalotiya noku udolibetakolaiye, loko lo biye. \pi1 \bd 2\bd* Mal 3:1 \bd 3\bd* Aes 40:3 \bd 6\bd* 2 Kin 1:8 \s1 Jisesi maya noku udaiye. \r (Mat 3:13-17; Luk 3:21-22) \p \v 9 Ya yupekaya Galeli mikaukaya eba mako neboya uliwa Naseleti. Jisesi maya Naseleti numutokati Joni neboto nisiyoko noku udotaiye. \v 10 Nokuti maya sinaiyoko, okulumama golotiyoko mudaboya Omaimidana weuna oluhoya nama luhukidana oko lemeko Jisesida elelaloma neyoko mudae. \v 11 Sa-iyoko, okulumauti maya ga mako sa-loko soto piye: Emoya nukane eme-minobo ipane maya minaninako, emodaya muda-elo lalo okoe. \pi1 \bd 11\bd* Jen 22:2; Sam 2:7; Aes 42:1; Mat 12:18; Mak 9:7 \s1 Olohalimo Jisesida odalau hego mologo oko ne. \r (Mat 4:1-11; Luk 4:1-13) \p \v 12 Sa-loko liyoko, weuna oluholimo Jisesida maya oli hekaiyoko mumusopa mikaloka wiye. \v 13 Yaloka maya woko onawa we lowesida di dadeloka suwoko le nohulaiyoko Olohalimoya niseko odalau hego mologo oko ne. Sa-iboya, Jisesi maya liwe aha-namasida luwanipouya neyoko, Omaimidana okanaki welalesiya nasahili itiki minae. \s1 Galeli ebakuka maya Jisesimamo monoka yowanu le api iye. \r (Mat 4:12-17; Luk 4:14-15) \p \v 14 Sa-iboya, Jonida maya nala numuku hulitikayoko neyoko, Jisesimamoya Galeli ebakuka woko Omaimidana gala lalo maya wetome oko sa-loko lo biye: \v 15 Aloya onawa okaiyo, Omailimo ujapa olibetatibo onawa maya alili okaiye, yamuya duka li wili jiki maya ga laloya eli elewole ilo, loko lo biye. \pi1 \bd 15\bd* Mat 3:2 \s1 Jisesimamo lahawa likaka we loweki loweki ju liye. \r (Mat 4:18-22; Luk 4:14-15) \p \v 16 Sakoya minoko yu makoya Galeli no apilaloka nomoniyoko, Saimoniko unala Endulukoya lahawa hikaka we minainako, lahawa owo maya huli nohuku ikiki minaiyoko, mudaidokoko sa-loko ju liye: \v 17 Hulikiki nemoki magoina wetune. Lahawa niheibo nesa liki wewenanelesitoya yowanu liki dilipi-liki nemotoka nisisaiye loko dilipe nomoloyo. \v 18 Loko liyoko, enemane iki lahawa owoma hulikaidanaki Jisesiki magoina wae. \p \v 19 Sa-ikaiyoko, Jisesimamo lasolasima nowidanaki, Jebetida ipala lowe Jemisiko unala Joniko maya asaiki noku lapeu maya miniki lahawa owo li wati wati niaiyoko mudaidokadanaki, \v 20 ju liyoko ahonipo Jebetile elekele oluholalesida maya aha noku lapeu minalo liki hulibitikiki Jisesiki maya magoina wae. \s1 Oloha lahelamibo ukau nebo we. \r (Luk 4:31-37) \p \v 21 Sakikiya Kapaniyamu numuto maya wayoko, monoka onawa maya alili okaiyoko, Jisesimamo monoka numuku maya yoweko monoka lo biye. \v 22 Monoka libo maya monoka monawa api-napi ibikaka abo wesi nesa leko lamiye. Aito wewenasida ganipolo emesalo molatae loko neyopa, eimola elewoleyalaki gala maya nenako, emesalo molatae loko lo bekaka ibo nenako, aiyo liki lae. \v 23 Sa-iyoko aya yupekaya olohamidana weuna oluho makolimo we makomidana madona le opa ibo we mako nebo ne. \v 24 Aya wemamoya alukada moloko Naseleti we Jisesiyo, emoya nenahalo lahelamibo nesa lolo oletakolo noane. Lilime opa etuwe loko nonisepe. Emodaya muda-elo wehe lo-minoe. Emoya Omailokati eto oko minadawo we maya minane. \v 25 Loko liyoko, Jisesimamo auha meko epaka mumukeikoko moletoko ukautiya lemeko wo. \v 26 Loko liyoko, ukala le opa noibo olohamamoya ilime momoga okoko opa napa ga nolidanaki ukalauti maya lemeko wiye. \v 27 Sa-iyoko, muki wewenasiya agae ni-liki maya nena nesa iye liki emo okepau mudao emo okepau mudao liki lae. Emoya monoka aitomidana abuha-wowolaki lobetokaka noiyoko, olohasidaya wilo liboto maya emesalo moliki wikaka niae. \v 28 Liki layoko, Jisesidamuya labo ga maya enemane oko Galeli ebakuka pou loko wiye. \pi1 \bd 22\bd* Mat 7:28-29 \s1 Jisesi maya Pitada iloho dola ilime haka liye. \r (Mat 8:14-15; Luk 4:38-39) \p \v 29 Sa-okaiyoko, hetoka limikikiya Jemisile Jonilemaki wiki akuya li Saimoniko Endulukosida numudanipou maya yowe. \v 30 Saimonida iloho dola maya upau jo libo nesa eloneyoko, Jisesida maya enemane iki li me. \v 31 Sakiya li meyoko, Jisesimamoya woko aya menamidana maya adelo leko ilime sinaiyoko, aya nesa maya suwoetokaiyoko sinokoko Jisesilemaki nasahili obetaiye. \s1 Ho nolimiyoko Jisesimamoya muki wewenasida maya dilipe haka liye. \r (Mat 8:16-17; Luk 4:40-41) \p \v 32 Sakoya ho maya lemekaiyoko, muki saina delaibo wewenahena ito olohamidana weuna oluho dukau nebo wewenahena maya dilipi-liki Jisesitoka maya nisi nisi aboya, \v 33 numuda ahola maya muki nisiki ateto maya li esa abo iliye. \v 34 Sa-ikayoko, aito aito nesa delaibo wewenahena ito olohamidana weuna oluho dukau nebo wewenahena maya dilipe lato-lato oko aya olohasida maya doli heko le hula hula iye. Sa-iboto maya muda-eli wehe layoko, sa-ibo nesa maya wetome amitae loko lo hukobetaiye. \s1 Jisesimamo monoka lo beko monibo. \r (Luk 4:42-44) \p \v 35 Okululuwa hokekolo sa-ibolawa maya, Jisesima sinoko hetoka lemekoko ametoka woko nedanaki Omailoka loko ne. \v 36 Sa-okaiyoko, Saimoni maya wewenalaleki ijaka hiki wadanaki, \v 37 wiki muda-elikiki muki wewena maya emokumuya ohu nije liki li me. \v 38 Liki layoko, muki ebaya wavu-leko alililoka ne loko lo biye. Sa-onenako, yatoka ebatoya woko monoka lo soto molatuwe loko wetune. Aya yowanu maya lituwe loko nonisoe. \v 39 Loko lokoko Galeli ebakuka moneko suwokadanaki, monoka numuda neboto neboto moneko monoka lo beikaka oko nedanaki, olohahena maya wewena dukautima oli heko le hula hula oko nebo ne. \pi1 \bd 39\bd* Mat 4:23; Mat 9:35 \s1 Jisesida onoto mika ihi jelibo we haka liye. \r (Mat 8:1-4; Luk 5:12-16) \p \v 40 Mika ihi jelibo we makolimo maya Jisesitoka niseko i bola heko sa-loko lo miye: Emoya nilime olutetuwe loko maya aha nilime olutonetamane. \v 41 Loko liyoko, Jisesi maya ukala hekaiyoko adela moloko upaloka leko sa-loko lo miye: Olutetane loko noloyo, oluto. \v 42 Loko liyoko aya mika ihi maya enemane oko olutoetokaiyoko, \v 43 Jisesimamoya aya we maya numudalaloka oli heko sa-loko lo miye: \v 44 Ele-minape. Olutadawo gaya wetome oko wewenakalesida olotiya lo bamo. Alo olutokane liki eli wehe litae loko woko Omailoka jokila he mekaka wema netiboto upaka maya ilipekadeko alo uliwitokane loko mudatiyo. Ito ulijedawomuya Mosesekaho libo nesa leko Omaitoka jokila hi mikadeko olutadawomidana monawa maya muki wewenasi eli wehe litayo. \v 45 Sa-loko lokaiyoko, aya wemamoya woko wetome-katome oko lo-lele moniye. Sa-okaiyoko, Jisesimamo taoniloka wetuboya wewena wavu-liki nisikilanako lokoko numuda lasolaukagoya neyoko, muki numutotiya maloka gala elebo wewenasiya nisi nisi ayoko, magoinaya minae. \pi1 \bd 44\bd* Liv 14:1-32 \c 2 \s1 Jisesimamo we ebili libo we ilime dowa liye. \r (Mat 9:1-8; Luk 5:17-26) \p \v 1 Yu makoya Jisesi maya aku Kapaniyamu ebatoka maya woko numuku ne liki laboya elikadanaki, \v 2 wavu-liki wewena nisiki numudalau mini waitikadanaki, atetokiya hiki li-liki minayoko monoka lo biye. \v 3 Sa-noiyoko, we loweki lowekisiya ebili libo wemidana maya mokolo lolo iki ilimi molikiki liki niseyoko, wavu-liki wewenasiya demesalo moliki nise. \v 4 Sakiya nisebo maya wewenasiya waitikayoko, Jisesida amaitoka nisamitabo nesa lekaiyoko, aya wemidana maya yauha moliki liki numupito maya yowe. Sakiya ilimi-liki yowikiki opida maya Jisesida madonalo wehe liki kawasiki aya we maya mokololoma nala jikiki hulitayoko, Jisesida amaito maya limiye. \v 5 Sa-iyokoya, Jisesimamoya elewole iki elebolawa maya elekoko aya wemidanama ipanelika, lihimakaya alo le huloetokoe, loko liye. \p \v 6 Loko liyoko, monoka monawa api-napi ikaka we ayalo minabosiya dukadunuya nenahamu lihelae liki data etipa kiki sa-liki ele: \v 7 Wewena mako ekahimamoya lihimate le huloletatibo ne. Omai makokolimoya lihima le hulokaka noiboma nenako, emoya upala leko yoweko Omaimidana asetakolo noliboya etamiye. \v 8 Sakiya data nieleyoko, Jisesimamo aha ukadunu elekoko edimo yamidana aya nenaha iyoko niele. \v 9 Wewena makolimoya lihimaka le hulikoe loko letiboya suwa nehe wati ga nehe yawaya ekahimamo mudaone. Sa-oneboya, suwa lobo monawaya elikatae loko mokoloka maya ohekoko wo loko enemane oko lo mamekolaiye. \v 10 Sa-oneboya, okulumauti we uti nemoya lihimatipo le hulokaka yowanu litubo elewoleyaki neimonetoka ne, loko lo bekadanaki yamidana monawa mudatae loko we ebilimidana sa-loko lo miye: \v 11 Nemokaho lobotoya sinokoko mokolokama ohekoko anu moloko wo. \v 12 Loko liyoko, enemane oko muki wewenasida domuda lelei maya mokololama ohekoko wokaiyoko, aya wewena maya otopa adanaki Omaimidana epoka liki yamidana nesaya mudamudawo ada nesaya soto piyoko mudakune, liki lae. \s1 Liwaeda ju lo miye. \r (Mat 9:9-13; Luk 5:27-32) \p \v 13 Jisesimamoya aku lemeko nohuda ilikaloka maya wavu-liki wewena nisiki li esa ikayoko, monoka lo beko ne. \v 14 Sa-loko yaloti nowidanaki maya, Alapasida ipala Liwae maya ehada takisi likaka numuku neyoko mudako-elokoko nemeke moloko niso liye. Loko liyoko, Liwae maya sinokoko Jisesiki magoina waiye. \p \v 15 Sa-iyoko, Liwaeda numudalau maya takisi ehada likaka we ito maloka lahelamibo nesa lolo ikaka niabo wewena minae liki data kikaka abo wewenaki magoina miniki nodenesa nabo ne. Mukiya Jisesida emesalo moliki wabo wewena minabo ne. \v 16 Sa-inayoko, Jisesiya takisi ehada likaka abo weki ito lahelamibo nesa lolo ikaka we minae liki data kikaka abo wewena malokaki magoina nodenesa ninayoko, Palasisi wewenasida monoka monawa api-napi ibitikaka wesiya mudaidikadanaki, Jisesida oluholale yuhasida sa-liki li be: I'i, emoya takisi likaka weki lahelamibo nesa lolo ikaka wewena malokaki nodenesa nenaha iyoko nonaiye. \v 17 Sa-liki layoko, Jisesimamoya elekadanaki koha moloko ga mako sa-loko lo biye: Edimoya saina jelamiki aha minabolasiya lusa wemuya ju lamae, saina delaibo wewenasigoya lusa wemu ju likaka niae. Nemoya wehe lominune liki likaka niabo wewenasidaya dilipe lalo etuwe loko lemamoe. Lihimanipoki wewenasidaya dilipe lalo etuwe loko lemobo maya ne, loko liye. \s1 Nodenesa mosikakakumuya loka itae. \r (Mat 9:14-17; Luk 5:33-39) \p \v 18 Jonida unala ipapala yuhaki Palasisi wewenaki monokamuye liki nodenesa mosikaka ae. Sa-niayoko, maloka wewenasiya wiki Jisesitoka loka iki maya Palasisi wewenaki ito Jonida unala ipapalale yuhakiya nodenesa monokamuye liki mosikaka niaboya, emoya unaka ipakale yuhaya mosamae. Nenaha iyokoe. \v 19 Sa-liki layoko, Jisesimamo koha moloko ga sa-loko lo biye: Mena huki molabo oluhoya iwelaleki magoina minatabo yulakaya emokumuye liki miluma eliki nodenesa mositabo nehe. Sakoya minamiye, aya mena hukatabo yulakaya magoina miniki nodenesa mosamikilae. \v 20 Mena ada iki mitabo wemidana iwelalesida dadeuti hipo itabo onawa maya alili etibo yupekamagoya milumala eliki nodenesa mosikilae. Yamidana makoko aweyaha iki unanele ipanele yuhasiya alikaya nemokumuya miluma eliki mosikilanako, olotiya mosamikilae. \p \v 21 Ito lawo-lawo ohotama no jiki li lasola amabo lawo-lawo maya hukiki li aseha lawolawolo moliki oto itabo nesa minamiye. Oto ikiki nokalawe jikadeko ohatama lawolawolimoya isulupa jekoko aseha lawolawoloti hikalekadeko lawolawoya golotokatiye. \v 22 Ito waeni no ohotama etehu alakala noiyoko aseha nogodau jitabo nesa minamiye. Waeni noyamo nogoda jeko potokoko waeni no hutili okadeko, aya nogoda maya nosamokatiye. Waeni no etehu alakala noiboya nogoda asehawau maya jamiki ohatamaugoya jikaka niae. Loko liboya asehawa weuteki ito ohatama weutekiya le makokoto molametudawo nenako, unala ipalale yuhasi ohatama weunipogo iki moliki itabo ne loko koha moloko gauti liye. \s1 Jisesida wewenalale yuhasiya holi onawauma kile letiki nimi wae. \r (Mat 12:1-8; Luk 6:1-5) \p \v 23 Holi onawa makomauya Jisesima unala ipapalakiya kile mijaku nimoneyoko, unala ipalalesiya nodekumu delaiyoko, kile maya ulutiki ulawa maya heketiki nimi wae. \v 24 Sa-inayoko, Palasisi wewenahenasiya mudaikiki Jisesida maya sa-liki li me: Mudao, lemo holi onawateuma samudawo nesa liki unaka ipapakale yuhamasiya yowanu nileboya lahelamibo nesa lolo niae. \v 25 Liki layoko, Jisesimamoya donoto leko sa-loko lo biye: Hapa yeikalaya uliki we napa Dewitima wewenalale yuhakiya monoka numuku maya yowiki saina mako lolo abo ne, liki luhuwa jebo nesa maya lepi-minaboya, monawaya elamiki nilahe. \v 26 Dewiti maya Omaimidana numudalau yowiyoko, Omaitoka jokila he mekaka we napa Apiyatalayamo Omaimidana omudalalo molabo beleti maya miyoko, Dewitiki magoina minabo wewenamakiya ona moliki naboma ne. Sakoya aya beletiya aha wewenasiya namitae, Omaitoka jokila hi mikaka wesigo natae liki elewole iki li huki-minabo maya neboya, monokamidana li huki-minabo gahenasiya wewenasida dilipitibo anu li opa itabo nesa minamiye. \v 27 Loko lokadanakiya, kolo meko sa-loko lo biye: Holi onawamuye loko Omailimoya wewena lolo amibo ne. Holi onawaya wewenamuye loko soto pene. \v 28 Sa-oneyo, okulumauti we uti nemoya holi aholaya minonako, unanele yuhasiya holi onawauya lolo itabo nesaya nemo nesanego ne, loko liye. \pi1 \bd 23\bd* Dut 23:25 \bd 25-26\bd* 1 Sam 21:1-6 \bd 26\bd* Liv 24:9 \c 3 \s1 Adela nosamibo we. \r (Mat 12:9-14; Luk 6:6-11) \p \v 1-2 Yu makoya Jisesimamo monoka numuda mako ade uka jenebo we neboku yowekaiyoko, aya wemidana adela le petadeko maya holiguma nenako, obi yowanu letatune likadanaki ujapa iki minae. \v 3 Sa-niayoko, Jisesimamo ade uka jibo wemidana maya luwawateu sino-mino liyoko, sinaiye. \v 4 Loko lokadanaki muki wewenasida maya sa-loko loka obetaiye: Holiguya wehe lonetibo nesa lolo okakalimoya wehe lonehe, ito lahelametibo nesa lolo okakalimoya wehe lone. Ito wewena kohaidokaka nesayahe, ito dilipe lalo okaka nesayae liye. \v 5 Loko libo maya onoto lamiki eli hulikayoko, epalo molokaiyoko wenu nodelaidanaki eli lamabokumu Jisesi maya eke lokadanaki, adela uka jenebo wemamidana maya adeka peto liyoko adela petiyoko akuya woko wehe liye. \v 6 Sa-okaiyoko, Palasisi wewenamasiya nena nena oko kohatune likadanaki Helotida wewenala yuhakiya lowa je. \s1 Nohuto maya wavu-liki wewena nisiki li nupa ae. \p \v 7 Sa-okaiyoko, Jisesi maya unala ipalale yuhamakiya nohutoka maya lemeyoko, Galeli numutokati wewenamakiya demesalo moliki leme. Saboya edimonipogo demesalo moliki lemamae. \v 8 Jelusalemu numutokati ito Judiya ebaku maloka numutokati ito Itumao ebatokati ito Jodani no yola helegalokati ito Taeya numutokati ito Sidoni numutokati wewenakiya Jisesikaho oko moloko ibo ga maya elikadanaki wavu-liki nisiki li esa iki aitokaya minae. \v 9 Sa-iyoko, Jisesi maya li esa abo wewenasiya ipisitabo nesa lekaiyoko, unala ipalale yuhasida maya liyoko noku lape makoya liki nisiki no ilikaloka maya molikayoko, yau maya yoweko minoko gahena wetome oko lo bituyo loko eliye. \v 10 Muki wewenasida dilipe haka libokumuya aha niseko upaloka maya letudawolimoya lilime wati etibo ne, liki elikadanakiya, sa-etune likiki lahelamibo nesahena jelebo wewenamakiya muki nisiki li esa ayoko, noku lapemuya iwelalesidaya lo biye. \v 11 Sa-iyoko nenako, oloha lahelamabo dukau yowiki minabo wewenasiya Jisesida nimudadanaki amowa jiki emoya Omaimidana ipalama minane liki lika lika ae. \v 12 Sa-liki laboya, Jisesimamo emo monawala maya wetome iki li-lili monamitae loko lo hukobetoko ne. \pi1 \bd 9-10\bd* Mak 4:1; Luk 5:13 \s1 Jisesimamo yowanulo we 12 dilipe molaibo. \r (Mat 10:1-4; Luk 6:12-16) \p \v 13 Jisesi maya le bolau yowekoko, emo ukadunu elibo wewenasida maya ju liyoko nisiki li esa ae. \v 14-15 Sa-ikayoko, emoki magoina minataboe loka, ito doli hekadeko monoka wetome iki li bitaboe loka, ito abuha-wowo bideko olohahena dukau minabo wewena dukauti kohaidiki doli hitaboe loka oko sa-iki yowanu litabo we 12-palasida dilipe eto eto okoko, dulinipoya aposolo wemae loko molabo ne. \v 16 Aya wesida dulinipo sa-iki minae: Saimoniya uliwa ohatama Pitae loko molaiye, \v 17 ito Jebetida ipala Jemisite unala Jonite, aya wewenasidaya dulinipo le nupa oko Poanelekesiye lokoya lemo gateutiya oo pou lokaka we. \v 18 Ito Enduluwo, Pilipiyo, Batolomiyuwo, Matiyuwo, Tomasiyo, ito Alopiyasida ipala Jemisiyo, ito Tadiyusiyo, ito Saimoniya Lomu gamaniya le hulakolo sa-noibo we, \v 19 ito Kaliyoti numutokati Judasiya mino-loko nowidanaki Jisesida mimi ibo we. \s1 Jisesiko Pelejepuloko. \r (Mat 12:22-32; Luk 4:14-23) \p \v 20 Jisesi maya emo numudalaloka wiboya wewena wavu-liki li esa ikayoko nenako, nodenesa namae. \v 21 Sa-ikayoko, Jisesidamuya wewenalalesiya nei molone liki labo gaya elikadanaki adelo letune liki wae. \v 22 Sa-ikayoko, monoka monawa api-napi ibikaka we Jelusalemu numutokati nisebo wewenasiya sa-liki lae: Lahelamibo oloha mako uliwaya Pelejepulo loko nebo oloha maya ukalauya ne, ito olohasida we napanipomamoya ilime wati okaiyoko olohasidaya wewenasida dukauti kohaidoko doli hekaka noiye, liki lae. \v 23 Liki labolawaya Jisesimamo alo elekadanaki, ju lo beko olohamidana elewoleyala alo asebetonebokumu koha moloko ga mako sa-loko lo biye: I'i, olohalimoya eimola unala ipapalalesidaya kohaidoko doli hekaka noibo nesa nehe. \v 24 Mika makokou wewenasiya luwaku sila ikiki mini yolaloka maloka itaboya elewole iki minamideko, aya ebatoya ametekolaiye. \v 25 Ito makoko yuhasiya auha likikihe ito sainama ikikiya mini maloka maloka itaboya elewole iki minamikilae. \v 26 Sa-onenako, Olohalimoya eimola unala ipapalalekiya auha likiki mini yolaloka maloka iki minataboya, elewole ametibo nenako, Olohalimoya elewole amoko hulikoko mino leso etibo ne. \v 27 Ito wewena makolimoya enemane oko adoha we makomidana numudalautiya yoweko uvaminala hipo oko lametiboto ne. Omutokoya aya wemidana ilo adelo nala jekoko alikaya yoweko litibo ne. Sakoya nala jekoko alikaya yoweko uvaminalaya lekolaiye loko liboya Olohamidana adelo nala jekoko weuna oluhosidaya kohaidoko doli hekaka noe, loko liye. \v 28 Loko lokadanaki, sa-loko liye: Nemoya ga mako lo libituyo, elilo: Muki lahelamibo nesahena ito lahelamibo gahenaya wewenasida dupaloka leko letudawoya Omailimo aha le hulokaka anuwaya neboya, \v 29 we makolimoya Omai weuna oluholamuya lewo letowo oetatiboya, Omailimo lihimala huloetatiboto minamiye. Sa-etibo nenako, aya lihima maya aya wemidana upalalo minowa minowa oko minakolaiye. \v 30 Sa-loko liboya, Omai weuna oluhomidana elewoleyalaloti neyopa, oloha makolimoya Jisesida ukau lemeko ilime wati iyoko olohasida maya kohaidoko doli hekaka noibo ne, liki labokumuya sa-loko Jisesimamoya lo biye. \pi1 \bd 22\bd* Mat 9:34; Mat 10:25 \bd 29\bd* Luk 12:10 \s1 Jisesida dolaki unalamotaki. \r (Mat 12:46-50; Luk 8:19-21) \p \v 31 Jisesida dolama unalamotakiya nisiki hetoka sini-miniki Jisesidamuya ju lae. \v 32 Sakiya ju nilayoko, Jisesida maya ilimi wego iki minabo wewenasiya sa-liki li me: Ele-minape: Dokale unakale maya nisiki hetoka miniki emokumuya ju nilae. \v 33 Liki layoko, Jisesimamo donele unanele motamuya nilahe. \v 34 Loko lokadanaki, ayalo minabo wewenasitoka maya wenu deloko mudalo, donele unamotanele yuha maya edimoya minaboyae. \v 35 Omailimo libo galoya eliki emesalo molikaka niabo wewenalikaya donele oluho unamotanele yuha maya minaboyae, loko liye. \c 4 \s1 Yuha nesa tili okaka wemu koha moloko ga. \r (Mat 13:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Jisesi maya aku nohutoka maya lemeko mudaiboya wavu-liki wewena nisiki li esa ikayoko, noku lapeu maya yoweko no ilikaloka nedanaki muki wewena maya akeloka minayoko monoka wetome oko lo biye. \v 2 Sakiya minayoko, Jisesimamo koha moloko ga wavu-leko lo bidanaki makoya sa-loko lo biye: \v 3 Elilo. Yuha nesa tili okaka we makolimoya yuha nesa tili ekolo wiye. \v 4 Mijakuka maya woko tili omo nowiyoko, maloka lemo anulo jibo maya namasi nesa eliye. \v 5 Malokaya lemo ehada mupilalo mika asolasi neboto lemo jiboya, mika napa minamiboto nenako, enemane oko wileko yowiha, \v 6 ho maya lidanaki aya nesa maya luhawa hana wamidanaki opateko alala miye. \v 7 Maloka lemo lilihau jekoko wileko yowiha, lilihalimoya mi jemikaiyoko ihilawa jamiye. \v 8 Malokaya lemo mika lalou jibolawa maya dowa loko wileko yowiye. Sakoya wileko yoweko yawa makolimoya ihilawa 30 jiye, ito makolimoya ihilawa 60 jiye. Ito makolimoya ihilawa 100 jiye. \v 9 Edimoya dataki minune likima maya aya monawaya eli wehe lilo, loko liye. \pi1 \bd 1\bd* Luk 5:1-3 \s1 Koha moloko ga lo bekaka ibomidana monawa. \r (Mat 13:10-17; Luk 8:9-10) \p \v 10 Maloka wewena maya alo wiki suwikayoko, oluho unala ipalaleki maloka wewena magoina minabosikiya aya koha moloko gamuya loka itikayoko, sa-loko lo biye: \v 11 Omailimoya ujapa olibetatibo onawamidana suna ibo gaya edimo elitae loko loneboya, hetoka minabolawasiya koha moloko gagoya elitae. \v 12 Yamuya Aesayamamoya ga mako sa-loko luhuwa jenebo ga maya edimotoka nisekolaiye: \q1 Domudalotiya mudaikaka nesa liki mudataha, ma mudai wehe lamikilae. \q1 Ito datadunuya aha elikaka nesa liki elitaha, ma eli wehe lamikilae. \q1 Duka li wili jamitaboya Omailimoya lihimanipoya le hulamideko aha minakilae. \pi1 \bd 12\bd* Aes 6:9-10 \s1 Yuha nesalo koha moloko libo gamidana monawa. \r (Mat 13:18-23; Luk 8:11-15) \p \v 13 Jisesimamoya le omeko unala ipalalesida sa-loko lo biye: Maya koha moloko lobo gamidana monawa eli wehe lamahe. Sa-ikiya maloka koha moloko gamidana monawa maya nena nena iki eli wehe litae. \v 14 Yuha nesa ihilawa tili okaka noibo welimoya monoka leko moneko tili noiye. \v 15 Yuha nesa ihilawa lemo anulo jibomidana iki minabo wewenasiya monoka maya eleko le madonipou molatune liki sa-inabo maya, Olohalimoya enemane oko niseko aya monoka maya hipo oko le hulokaka noiye. \v 16 Ito yuha nesa lemo ehada mupilalo jibomidana iki minabo wewenasiya monoka maya lahelepa iyoko enemane iki eliki li dukau molikaha, \v 17 dukauya luhawa le ilitamoko onawa minawasi minadeko, monokaya dukau nebokumuye liki kohaidi-liki wiki ulana molibitatabo onawalo maya enemane iki limiki udatabo ne. \v 18 Ito lilihau lemebomidana iki minatabo wewenasiya monokaya elitaha, \v 19 ma mikauti nesalimo eda delokaka noibo nesaya, ito ehadamu dumu helekaka noibo nesalimoya, ito aito-aitomidana nesalimoya dukau minoko dumu helekaka noibo nesalimoya dukauya minokadanaki, monokamidana maya jeko hitomikaiyoko. monoka ihilawa maya edimotoka soto pamiye. \v 20 Ito mika lalou lemo jibomidana iki minabo wewenasiya monoka maya li pilikiki liminayoko, monoka ihilawa maya edimotoka soto pekaka noiye. Maloka wewenasitokaya napa apulu oko jekaka noiye, ito maloka wewenasitoka maya muki jekaka noiye, ito maloka wewenasitoka wavu-leko jekaka noiye. \s1 Le jekakamu koha moloko ga. \r (Luk 8:16-18) \p \v 21 Loko lokoko koha moloko ga mako sa-loko lo biye: Leya wewena makolimoya lepa okoko sipa iwaukahe, ito somo ulauka molokoko jeko hitamekolaiye. Lepa okoko maya molokaka noibo ebatoka maya moladeko, muki ebatoka lameda lekolaiye. \v 22 Ayamidana oko Omaimidana suna onebo nesa maya woko tolowa ametiye. Alikaya soto pitibogo ne. Ito halukuka netibo nesaki asako soto pe suwekolaiye. \v 23 Data golotonetibo wewenasiya maya nolobo gaya eli wehe liki elilo. \p \v 24 Sa-loko lokadanaki, edimoya maya galoya eli wehe liki elilo. Ga maya elitabo nesa leko Omailimoya monoka gaya libekolaiye. Ito yagoya minamiye. Leko isaloka yoweko libekolaiye. \v 25 Ito monoka dowa liki ujapa iki li-minatabo wewenasida maya Omailimoya ayaloya makoki le omeko bekolaiye. Ito monoka dowa liki ujapa amitabo wewenasiya ahago le-minupe liki litaha aku hipo okoko le eimolatoka molokadeko, ahanipo minakilae. \pi1 \bd 21\bd* Mat 5:15; Luk 11:33 \bd 22\bd* Mat 10:26; Luk 12:2 \pi1 \bd 24\bd* Mat 7:2; Luk 6:38 \bd 25\bd* Mat 13:12; Mat 25:29; Luk 19:26 \s1 Yuha nesa wilekakakumu koha moloko ga. \p \v 26 Jisesimamo ga mako sa-loko lo biye: Wewenaya Omaimidana monoka oholauya yowekakamidana monawaya sakoya ne: We makolimoya yuha nesa mikauya tili okadanaki minoko, \v 27 voya wavu-leko udokadanaki yamidana monawa muda wehe lamiyoko, yuha nesa maya wileko yoweko napa noiboya, \v 28 mikalimoya eimola lulu jeko wileko yoweko napa okaka noiye. Api oko potoko yoweko aila jekoko ihilawaya jekaka noiye. \v 29 Sakoya ihilawa jeko halatoko lokaiyoko maya, leko natudawo onawa maya alili okaiye lokoko mida numuda litae loko doli hekaka noiye. \pi1 \bd 29\bd* Joe 3:13 \s1 Masteti ya yuhamu koha moloko libo ga. \r (Mat 13:31-32; Luk 13:18-19) \p \v 30 Ga sa-loko le koloko liye: Omaimidana oholau witabo wewenamuya nena nesalo lo moloko letuwe. Ya nesamidana iki minae loko nenahalo maya koha moloko letuwe. \v 31 Ya mako uliwa masteti yamidana ihilawa suda liki minae. Aya nesa maya liki moniki tili ikili niayoko maya, muki yuha nesasida asebetoko lasomosolasi neboya, \v 32 tili ikayoko wileko yoweko napa-napa oko liwana napakiya yowekaiyoko, namahenasiya nisiki akawau maya numudanipo vikaka niae. \s1 Jisesimamoya koha moloko libo gamidana monawa lo biye. \r (Mat 13:34-35) \p \v 33 Jisesimamo aya koha moloko gamidana wavu-leko alo elitabotoya monoka lo biye. \v 34 Ga mako lo bekolo noidanaki koha moloko gautigo lo beko mako alo elitabo nesa leko lo bamidanaki, eimola unala ipalale yuhakigo magoina minayoko yalogoya ga monawa lo soto moloko lo biye. \s1 Jisesikaho liboto ahuhu napa nisibo haka libo. \r (Mat 8:23-27; Luk 8:22-25) \p \v 35 Aya yupeka ludaka maya Jisesimamo unala ipapalalesida maya noku lapeuma alo yola helega wetune, \v 36 loko lokaiyoko li esa iki minabo wewenasida maya hulibitikiki noku lapeu maya yoweko neyoko unala ipalale yuhasiya ilimi-liki yola helega maya niwayoko maloka wewenasiya noku lape makomauya yowikiki demesalo moliki wae. \v 37 Sakiya niwayoko ahuhu napa-napa nisekoko no maya alahuka jeko hulo noku lapeu maya moloko nolimo waitekolo iboya Jisesi maya lemeko ulauka yeimaya madonaloya ya mako leko niseko madona jeikoko udoneyoko, \v 38 unala ipapalesiya ilimi sinikiki monoka ujapa wete yamalae, noku maya sima natudawo nesa noluniyo, emoya nenaha iyoko lemokumu elamoko aha minane liki lae. \v 39 Sa-liki layoko, Jisesi maya sinokoko ahuhumidana maya auha mekoko nomidana maya auha meko alahuka jamoko moletoko mino loko liyoko, lasi maya suwiyoko no maya apa jiye. \v 40 Sa-okaiyoko, unala ipalalesida maya auha beko nenahamu domoda wokaiye. Nemodamuya napa iki elewole iki data ki nemamahe, loko liye. \v 41 Loko lokaiyoko, domodanipo adoha wokaiyoko, edimonipo wetome-katome iki sa-liki lae: Agae, maya aitomidana we nenako lasima nebo ahuhuma neboya emo gala maya eli leiyolae, liki lae. \c 5 \s1 Gelasa ebakuka olohasida doli heko hulaibo. \r (Mat 8:28-34; Luk 8:26-39) \p \v 1 Nohuda yola helegaloka woko Gelasa wewenasikuka maya hetiye. \v 2 Aya ebakukaya ukauya oloha lahelamibo nebo welimoya ehada numuku ono molikaka ebakuka nebototiya niseko anulo maya ne. \v 3 Aya welimoya ehada numukuya udokaka noiyoko, wewena malokasi adelo likiki liki nisiki seni nalalotiya adelo jeboya pasiye. \v 4 Muki yupekaya adelo liki nisiki senilotiya ilo adelo etoha iki nala jikaka aboya, aya nala maya jeko hukoko le hulikaka iyoko, wewena makolimoya adelo litibo nesa lamiye. \v 5 Muki yupekaya lubuka ito ho yowibotoka ehada numukuki ito bolaukiya minoko opa napa ga loko minokaka idanaki, ehadalotiya eimola upala maya huko nako oko minokaka iye. \v 6 Sa-okaka noibo we nenako, Jisesima noku lapeuti maya lemekoko nisiyoko, aya we maya hoto apulu oko Jisesida mudakoko lolosa jeko niseko Jisesida ilau maya apu-napu oko udokadanaki, i bola noheko, \v 7-10 amowa jeko sa-loko liye: Jisesiyo, Omai napamidana ipalalika, nenahalo lahelamibo nesa lolo onetakolo nonisene. Loko liyoko, Jisesimamo ulika ekahimae loko loka oetaiyoko, olohamamoya lemoya muki minudanako, ulineya Etipa minoe. Loko liyoko, Jisesimamo oloha lahelamibomidana uliwa noloko maya wemidana ukalautiya yoweko wamane loko libokumuye loko aya wemamoya Omaimidana owisalo noloko miluma yowanu nemametane loko lo hukowo loko emekeme ga lokadanaki aya ebaloti loli hametane loko imiya liye. \v 11 Loko lokaiyoko, mudaibo maya jahena bolau matokaya yomi niki minayoko mudaikikiya, \v 12 olohamasiya loka loka iki jasida dukau loli hekadeko lemetune liki lae. \v 13 Sa-liki layoko, Jisesimamoya ele bekoko doli heko hulo tu tauseni jasida dukau maya molaiyoko yowiki suwikiki lakiwa epaloti nisiki limiki nohuku jiki niki hutikiki heliki esa ae. \p \v 14 Helikayoko, ja ujapalo wemasiya oli taoniloka ito numuda emesaloka maya wiki moniki wetome iki muki wewenasida maya li bikayoko, \v 15 muki wewenasiya aya soto pibo nesama mudatune liki Jisesitoka nisiki mudabo maya, olohasidaya ukauti doli hibo we maya olo jekaka ibo lawo-lawo maya olo jekoko gahena elekaka nesala maya wati oko neyoko muda-elikiki domodanipo wiye. \v 16 Sa-iyoko, aya nesa mudabo wewenasiya olohasidaya ukauti doli hiyoko wiki jasida dukau yowikayoko jamasi wiki noku sima nabo nesamuya wetome iki li bikayoko, \v 17 Jisesikako aha netiboya alika sainahenanida mako le opa okatihe liki maya alo hulikoko wetiye liki emekeme ga lae. \v 18 Sa-liki likayoko, Jisesimamoya noku lapeu noyowiyoko, olohasida ukauti doli heko le hulaibo wemamoya Jisesiki magoina minasiye loko loka loka ibo neboya, \v 19 Jisesimamoya onoto lamoko sa-loko lo miye: Numudakaloka woko maya we napalimo emoda eke loetaidanaki sa-ogetaibo nesaya wetome oko wewenakalesida lo bo. \v 20 Loko liyoko, aku wili jeko Tekapoli ebatoka widanaki, Jisesimamo lolo oetaibo nesamuya lo bekaiyoko, muki wewenasiya Jisesidamuya adoha eliki minae. \s1 Jaelusida oluwaki ito Jisesida lawolawolo ade libo menaki. \r (Mat 9:18-26; Luk 8:40-56) \p \v 21 Sa-ikayoko, Jisesi maya noku lapeuma yowekoko aku ma helegaloka niseko akelo maya neyoko, muki wavu-liki wewena nisiki li esa ae. \v 22 Sa-ikayoko, monoka numuku we napa maya Jaelusiyo loko nebo welimo niseko \v 23 Jisesida maya mudakadanaki, niseko i bola heko emekeme ga sa-loko liye: Nemo olune lasola mako alo helekolo alili oko anada nohiyoko noloyo, sinokoko omuda lenetiye loko nisekoko adeloti maku mitane loko nonisoe. \v 24 Loko lo mekaiyoko, magoinaya niwaiyoko, yalo li esa iki minabo wewenamakiya dupalo dupalo iki niwabokuya, \v 25 luwawanipouya mena makoya ukada anu meleke 12 oko wiyoko molowa molowa oko nebo mena ne. \v 26 Muki lusalo wewenasiya lusa vitimi wayoko ehada bemo woko niseko iboya, aya nesa maya suwoetametibo nesa lekaiyoko, alika napa-napa nesa jeleko ne. \v 27 Sa-onebo nenako, aya menalimoya Jisesida gala maya elekoko wavu-liki wewena li esa iki niwabokuya Jisesida emesaloka maya nisekadanaki, \v 28 Jisesida upalalo jenebo nesalohe ito upalalohe lekoko haka letuyo loko ata elekoko upalo nesa atawaloka liye. \v 29 Sakoya ade liyoko, enemane oko aya oladala maya sepo jiyoko, sainane maya aloya suwiye loko ata kiye. \v 30 Sakoya sa-iyoko, Jisesimamoya abuha-wowola upaloti maya wokaiyoko elekoko mino wili jeko nemo nupaloya ekahimamo liye loko wewena wavu-liki niniseboku maya loka obetaiye. \v 31 Loko liyoko, unala ipapalalesiya emoya wewena wavu-liki li esa aboku maya nemoda ekahikaho nupalo liye lape, liki layoko, \v 32 ekahimamo lihelae loko mino wili jeko mudamo monibo maya, \v 33 aya menamamoya wewenasiya huma jenebo menamamo Jisesida upalo liye liki likatahe loko Jisesikaho sa-oetaibo nesamamuya omodala wokaiyoko ololo noidanaki akuya niseko aya nesamidana monawa maya wetome oko Jisesida maya lo meko suwiye. \v 34 Lo soto moloko lo mekaiyoko, Jisesimamoya sa-loko lo miye: Olunelika, nemodamu elewole oko eledawolimo ilime haka lokaiye. Mulukauka lahelepa ideko aya nesaka maya alo suetadeko dowa loko mino. \p \v 35 Loko noliyoko, monoka ujapa wemidana numudalauti maya wewena maloka nisikiki sa-liki lae: Oluka maya alo helekaiyo, tisateya nenahamu osele anuya nisitiye. \v 36 Sa-liki layoko, Jisesimamoya gaya sa-liki labo maya ele hulokadanaki monoka ujapa wemidana maya sa-liki labomuya omodaka woko eke lamoko elewole okogo ata keko mino, loko lo miye. \v 37 Sa-loko lokoko wewena muki demesalo moliki wamitae lokoko, Pitale Jemisile unala Jonilemakogoya dilipe-loko wiye. \v 38 Sakoya dilipe-loko woko monoka numuku ujapa ibo wemamidana numudalau maya mudaiboya ga napa-napa liki wije nama liki witaga niheyoko mudaiye. \v 39 Mudakoko Jisesimamoya aya numuku yoweko ohaku le ilime sinatubone loko aka koko wije nama liki witaga nihebo wewenasida maya, nenahamuya sa-niae, aya olu yaitaya helamiye, aha omuda udonehao loko liye. \v 40 Sa-loko liyoko, ija napa itayoko muki wewenasida maya doli heko le hulo hetoka ikoko, aya olumidana dolaki aholaki ito magoina minabo wewenamakiya dilipe-loko aya olu udonebotoka maya yowiye. \v 41 Yowekoko aya olumidana maya adelo noleko emo galauti Talita, kumi loko liye. Yamidana monawaya lemo gateukati olu lasolao, sinatane loko noloe loko ne. \v 42 Loko liyoko, aya olumamo enemane oko sinokadanaki anu moneko ne. Sa-iboya aya olumidana melekelaya 12-pala ne. Sa-iyoko nenako, muki wewenamasiya mudaikiki aiyo liki lae. \v 43 Sa-iyoko, aya nesamuya muki wewenasida maya wetome iki li bikatae loko li-lili monamitae loko lo hukobetaiye. Sakokoya aya olumidana maya nodenesa milo liyoko nodenesa liki nisiki me. \c 6 \s1 Naseleti numutokati wewenasi Jisesida muda-eli hulae. \r (Mat 13:53-58; Luk 4:16-30) \p \v 1 Jisesimamo aya eba maya hulikoko eimola oto numudalaloka wiyoko, unala ipapalale yuhamasiya magoina wae. \v 2 Wikiya holi onawa maya alili okaiyoko monoka numuku maya yoweko monoka lo beko neyoko, maloka wewenamasiya elikadanaki agae liki sa-liki lae: Maya welimoya ele wehe lokaka nesaya nakahauti elekoko niseko nolihelae. Maya welimoya oliwaki elewole nesaya nakahaukati le soto molokaka noihelae. \v 3 Lemoya monawala ele-minune. Emoya numuda vokaka wemidana ipala maya ne, ito Meleda ipala maya neboya, Jemisile Josile Judasile ito Saimonile yatonipo maya ne, ito emo olu emonalate maloya minikaka nianako, yatokaya lemokidana we maya ne. Sa-liki laboyamo eda delokaiyoko, Jisesimamoya sa-liki labo ga maya elekoko sa-loko lo biye: \v 4 Nemoki maloka Omaimidana epaloti ga lokaka wesida uliteya pou loko muki numuto namato wetiboya, lemo oto ebate ito lemo wewenatesitoka lemoda numudateukaya lulite minametibo ne. \v 5 Loko lokadanaki, yaloka maya Omaimidana abuha-wowola le soto molatuwe loko sa-ibo maya eda elokaiyoko hulikoko, saina delaibo wewena malokasidagoya adeloti sisiwanipo jebetoko dilipe haka liye. \v 6 Sa-iboya elewole iki data ki mamabokumuya eliyoko edala elaiye. \pi1 \bd 4\bd* Jon 4:44 \s1 Unala ipapalale yuha 12-pala monoka yowanulo wae. \r (Mat 10:5-15; Luk 9:1-6) \p Sa-ikayoko, Jisesimamoya aya numudala maya hulikoko moneko numuto namato monoka lo beikaka oko ne. \v 7 Sa-okadanaki, unala ipalale yuha 12-pala maya dilipe nupa idanaki edimoya moniki oloha lahelamibo wewena dukauti kohaidiki doli hitae loko elewoleya beko lowe lowe oko doli nohidanaki sa-loko lo biye: \v 8 Anu witabotokaya sainahena mako lamiki akusagola dadeu likiki wilo. Beleti lamiki, ito asa owoya uka jamiki, ehada owotipo maya lamiki, \v 9 dilo suya jiki, olo jikaka dupalo nesaya lowe olo jamiki aha muki nesatipoya hulikiki wilo. \v 10 Loko lokoko sa-loko lo biye: Numuda makomauya yowikiki maya ayauya mini-liki wikiki aito numutokaya wilo. \v 11 Ito numuda emesa makomalotiya dilipi wati amidekoma, ito gatipo elamidekoma, aya numuda eba maya hulikiki huka biki dilotiya mumusopa hopo i hulikiki wilo. Sa-itaboya, Omailimo emesalo molamitabo wewenasidaya miluma yowanu bitibo ne liki elitae. \v 12 Sa-loko lo bekaiyoko, wikiya wewenasida maya duka li wili jitae liki li soto moliki li bikiki, \v 13 wavu-liki oloha wewenasida dukauti maya kohaidiki doli hiki ito saina delaibo wewenasida maya netupa hilibitiki dilipi haka haka limi wae. \pi1 \bd 8-11\bd* Luk 10:4-11 \bd 11\bd* Apo 13:51 \bd 13\bd* Jem 5:14 \s1 Noku udobetokaka we Joni maya helibo ga. \r (Mat 14:1-12; Luk 3:19-20; Luk 9:7-9) \p \v 14 Sa-ikayoko, awa maya hutili oko muki ebakuka moneko ulilaki we Helotima nebotoka wiyoko eliye. Aya yupekaya maloka wewenasiya Jisesidamuya sa-liki likaka ae: Joni noku udobetokaka we maya helenebokuti sinokoko oliwaki anehena aito-aitomidana le soto nomolaiye. \v 15 Liki layoko, malokasiya Ilaija maya aku okulumauti limibo ne liki layoko, malokasiya hapa yeikalaya Omaimidana epaloti ga wetome ikaka weuti makomanipoya ne liki likaka aboya, \v 16 Helotimamoya Joni maya enola hukobo wemamoya aleuti sinokoko moneko aya nesa lolo okaka noihe loko ata kiya. \p \v 17-18 Loko ata kibomidana monawaya sakoya ne: Hapa yeikalaya Heloti maya yatola Pilipida menala Helodiyasida maya hipo oko liyoko, Jonimamoya yatokada menala hipo oko ledawoya wehe lamiye loko lo-loko wiye. Sa-loko liyoko, Helotimamoya menalada ukau yowe hilekoko we mako doli hekaiyoko wiki Jonida maya adelo liki nisiki nala numuku hulitae. \v 19-20 Sa-iyoko, Helodiyasimamoya epalo molokaiyoko, Jonida maya koha helituyo loko ata kiboya, Joniya lihimala minamibo we ito monoka we nenako, kohatuboya Omailimo nenaha onetatihe loko omodala wokaiyoko, Helotikahoya ujapa lalo nesa oetainako lokoko Helodiyasimamoya Jonida maya kohatibo nesa lamiye. Jonimamoya muki yupeka libo gamuya Helotimamo ata lowe kiboya, Helotida upauka lahelepa ibo gagoya liye. \p \v 21 Sakoya nedanaki, Heloti maya dolakaho etaibo onawama aku data kebo onawa nisiyokoya, muki duliki wehena ito lowa ujapalo wehena ito Galeli mikauka wewena napawakiya dilipe nupa okadanaki, nodenesa ataina iyoko yauya nisiki niki minayoko, Helodiyasimamoya Jonida maya kohatibo onawa le alili molaiye. \v 22 Sakiya nodenesa niki minayoko, Helodiyasida oluwa maya yoweko domudalo maya meleke liyoko, mudai lahelepa ikayoko, ulilaki we napalimoya aya olumidana maya meleke dowa loko lekaniyo, saina mako elonetibo nesamuya lideko imituwe. \v 23 Loko Omaimidana omudaloya lo hukoko emoya sainamamuya letadawo nesaya aha emekoloe, ito nemo ujapa nobo mikamukiya letadawoya hukoko malokaya emo ujapa oo loko emekoloe. \v 24 Loko liyoko, aya oluma hetoka lemekoko dolada maya ujapa wemamoya sa-loko lokainako nenahamu nelone loko letuwe loko liyoko, dolamamoya sa-loko lo miye: Aloya helekaiye loko elituwe loko noku udobetokaka we Jonida enola maya hukoko madona nimitane loko lowo. \p \v 25 Loko lo mekaiyoko, aya olumamo enemane oko uliki we napama nebotoka yowekoko sa-loko loka oetaiye: Noku udobetokaka we Jonida madona maya olotiya hukoko lapeu moloko leko niseko nimitane loko noloe. \v 26 Loko liyoko, uliki wemamoya eliboya eda iboya, aloma Omaimidana omudalo lo hukokobo maya nenako, ito lesa moloyoko nisiki minabo wewenasida domudalo lo hukonako loko elekadanaki \v 27 enemane oko imi we mako leko oli hekaiyoko, nala numuku maya woko Jonida enola maya hukoko, \v 28 lapeu maya moloko leko niseko aya olumidana miyoko. leko woko dolada maya miye. \v 29 Sa-okaiyoko Jonida unala ipalale yuhamasiya aya ga maya elikadanaki wiki nala numukuti onowa maya liki wiki ehada numuku molitae. \pi1 \bd 14\bd* Mat 16:14; Mak 8:28; Luk 9:19 \s1 5000 we nodenesa beko naiye. \r (Mat 14:13-21; Luk 9:10-17; Jon 6:1-13) \p \v 30 Aposolo maya lowe lowe oko doli hibototi maya aku nisiki Jisesi nebotoka maya li nupa ikiki yauka moniki numuto namato sabo nesahenamamuya wetome iki Jisesida maya li miki suwayoko, \v 31 wewena muki maya wiki nisiki ayoko nodenesa natabo onawa minamiyoko, Jisesimamoya sa-loko lo biye: Lemotegoya ametoka woko lasola ma mino aso jeletune. \v 32 Loko lokaiyoko, edimonipogoya noku lapeu maya yowikiki wiki ametoya wae. \v 33 Sakiya niwayoko, muki wewenasiya mudaidi wehe likadanaki, muki muki taonilokati maya lolosa jiki wiki omutiki yalo maya hetae. \v 34 Sa-iki noku lapeu maya wiki hetikadanaki, wavu-liki wewena li esa iki minayoko, Jisesimamo oloto lemeko mudaiboya, sipisipi ja ujapa wenipo minamiyoko minabomidana iki minayoko mudaidokoko edimokumu ukala hiyoko, muki gahena maya wetome oko lo bebe oko ne. \p \v 35 Sakoya lo bebe iyoko, miniki ho maya lemekaiyoko, oluholale yuhamasiya Jisesitoka maya nisiki sa-liki lae: Maya ameto maya minuniyoko onawa maya aloya suwokaiyo, \v 36 doli hideko wiki numudanipo lasolaukatihe napaukatihe nodenesanipo meina hitae. \v 37 Liki layoko, edimo laboto donoto leko edimotipoya nodenesa biki nalowo loko liyoko, unala ipalale yuhamasiya sa-liki li me: Ehada owo makokolotiya beleti meina hekoko betudawolimoya woko aya wewenaloya kohametibo nesa lekaiye. \v 38 Liki layoko, Jisesimamo sa-loko loka obetaiye: Edimotokaya beleti nenakima nehe, wiki mudalo loko lokaiyoko, wiki mudaikiki nisiki sa-liki lae: Beleti lade maloka suwiyokoki loku lawaha libo lowekiya ne. \v 39 Liki likayoko, aya wewenasida maya hi letika hi letika iki ohatama ohulo maya minatae loko lokaiyoko, \v 40 hiki letabolawaya 100 wewena minae, ito mini-liki lemebolawaya 50 wewenaya sa-iki minae. \v 41 Sakiya minayoko, lade maloka suwoko beletimaki ito lawaha lowemakiya lekoko omuda hulo okulumauka moloko Omaimidana epoka lokoko aya beleti maya posekadanaki wewenasida maya ona moliki bitae loko unala ipalale yuhasida maya bekadanaki, lawaha lowemaki muki wewenasi natae loko ona moloko biye. \v 42 Sa-okaiyoko, yalo li esa abo wewena maya niki niki ohumanipo okaiyoko, \v 43 lumawa nebolawaya li nupa iki manoda lape 12-palaya waitiyoko li molae. \v 44 Ito aya nodenesa nabo wewenaya 5 tauseni weya minae. Menakipa oluhoki lepamune. \pi1 \bd 34\bd* Nam 27:17; 1 Kin 22:17; 2 Klo 18:16; Iji 34:5 \pi1 \bd 34\bd* Jek 10:2; Mat 9:36 \s1 Jisesimamo no mupilalo anu moloko wiye. \r (Mat 14:22-23; Jon 6:15-21) \p \v 45 Sakiya nikiki minayoko, muki wewenasida maya doli heko hulo numudanipoloka mola mola noidanaki, unala ipalale yuhasida maya noku lapeu maya yowikiki Betiseda numutoka omutiki witae loko doli hiye. \v 46 Sakoya muki wewenasida maya depoka loko doli hekadanaki, emo maya bola makomauya Omaimitoka omuda likakolo yowiye. \v 47 Sa-noiyoko, lubu maya jekaiyoko, unala ipalale yuha maya wiki wiki no luwaku maya niwayoko, Jisesi maya eimolago no akelo nedanaki mudaibo \v 48 maya lasi napa napalimo nisekoko noku lape maya domudalokati leko dipisoko leko nisekolainako likadanaki no kohaikaka oijoloti maya noma kohaiwa kohaiwa niayoko, okululuwa maya nohokiyoko Jisesima no mupilalo maya anu moloko woko edimo minabotoka maya hetiye. Sakoya niseko unala ipalalalesidama asebetatibo nesa leko \v 49 no mupilalo maya nonisiyoko muda-elikadanaki, oloha mako nonisiye likiki muki unala ipalale yuhamasiya domodanipo adoha wokaiyoko opa ga lae. \v 50 Sa-inayoko Jisesimamo enemane oko sa-loko lo biye: Domoda wamideko, mulutipo lepa hideyo, nemoma nonisoyo. \v 51 Loko lokadanaki noku lapeu maya yowekaiyoko, lasi maya suwiboya, \v 52 nodenesa 5 tauseni wewenasida biboloti Jisesida elewolelamidana monawa maya data golotamiyoko eli wehe lamiki aha epoka liki aiyo waiyo liki minae. \s1 Genesaleti ebatoka saina delaibo wewenasida dilipe haka liye. \r (Mat 14:34-36) \p \v 53 Sakiya wiki yola helegaloka Genesaleti ebatoka wiki hetikadanaki, noku lape maya li ilikaloka moliki nala jikadanaki, \v 54 noku lapeuti maya ekimi lemeyoko, muki wewenasiya enemane iki muda-eli wehe likadanaki, \v 55 lolosa jiki numuto numuto wiki suwikadanaki, saina delaibo wewenasida maya dilipi mokololo molikiki Jisesi maya nebo numuto numutoka wae. \v 56 Minabokuti minabokuti taoniloka ito numuda lasolaukati saina lasolaki napaki delaibo wewena li esa ikaka ebatoka maya dilipimi molikadanaki sa-liki li me: Upakalohe ito aha lawolawokalohe dadeloti li elikiki haka litae. Liki loka loka iki likayoko, asaiki lebo wewena maya haka liki suwae. \c 7 \s1 Ahotele api iki soto pebo monawa. \r (Mat 15:1-9) \p \v 1 Palasisi wewenahenaki ito Jelusalemu numutokati monoka monawa api-napi ibikaka abo wewenahenakiya Jisesi nebotokaya nisiki li esa ae. \v 2 Sa-niayoko, oluholale malokasiya dade maya nokalawe amiki nodenesa ninayoko mudae. \v 3 Palasisi wewenaki ito Juda wewena malokakiya lahelamo okatune liki latanipolesi labo galoya elikikiya dade maya wavu-liki nokalawe amikima nodenesa maya namae. \v 4 Ito maketiloti meina hiki liki nisebo nodenesayaki nokalawe iki uluwitikigo nikaka ae. Ya sabogoya minamiye. Aito aitomidana nesa lolo ikaka niabo ne. No odahena ito somohena, lapehena, ito sipakiya lukateukaya huma jeko lahelametiye liki nokalawe ikaka aboya latanipolesi liminaboto emesalo moliki lolo ikaka abo ne. \v 5 Sa-ikaka niabo nenako, Palasisi wewenamaki ito monoka monawa api-napi ibikaka wewenamakiya Jisesida oluholalesiya dade nokalawe amiki nodenesa ninayoko mudaikiki Jisesida maya sa-liki loka itae: Oluhokale yuhasiya lemo latatele monawanipo maya li-minamikili nenahamuya hulikae. Nodenesa natune liki dadeya nokalawe ikiki namaha dukanipoya li huma jikaka niae. \v 6 Liki layoko, Jisesimamoya sa-loko lo biye: Depa ulumatipo lowe nebo wewena yamalae Aesayakahoya iha hukoko libo ga maya wehe loko edimokumuya lonebo maya ne. Omailimo libo ga sa-loko luhuwa jenebo maya ne: \q1 Maya wewenasiya depadunugo nuline li sawa jikaka niaboya, dukanipo nemotoka molamiki moli hoto i-minae. \q1 \v 7 Wewenasi Omaimidana gala nehe likili aha maya mikau wewenasida ganipo li bikaka i-miniki suwa nesa liki lipi nimikaka niae. \m \v 8 Edimoya Omailimo libo ga maya li hulikiki edimotipo ma mikau wewenasi labo gamagoya li-minikaka niae. \p \v 9 Loko lokadanaki sa-loko lo biye: Edimoya latatipolesida ganipo eletune liki Omailimo lo hukolibetaibo ga maya li demesaloka hulikaka niaboya wehe libo nesa lolo une liki likaka niahe. \v 10 Mosesemamoya dokako ahokakosida ganipo eleko le sino. Ito wewena makolimoya dolako aholakosida dupaloka lahelametibo ga lo molatiboya oijo mideko helekolaiye. \v 11 Loko liboya, edimosiya sa-liki likaka niae: Wewena makolimo dolako aholakosida nasahili obetatuwe loko sa-iboya kolopani nesa lolo okaiye. Yamidana monawaya Omaimidana alo mekoe. \v 12 Loko letibokumuya edimosiya dolako aholakosida nasahili obetatibo anuwa maya hiki li likaka niae. \v 13 Edimoya sa-ikadanaki Omaimidana gala maya wasa jikiki edimotipo ahotipole dotipolesida ganipo maya li sawa jiki li-minikaka niae. Ito yagoya minamiye. Muki ayamidana nesago lolo ikaka niae. \pi1 \bd 6\bd* Aes 29:13 \bd 10\bd* Eks 20:12; Dut 5:16; Eks 21:17; Liv 20:9 \s1 Luka le opa okaka nesa. \r (Mat 15:10-20) \p \v 14 Sa-lokoko muki menakipasida maya ju liyoko nisiki li esa ikayoko, nemoya wehe loko lo libekoloyo, elilo. \v 15 Niki mikili ikayoko ohumatipou lemekaka noibo nesalimoya duka le huma jametibo ne. Depauti yowekaka noibo nesalimoyago duka le opa etibo ne. \m [ \v 16 Edimoya dataki minune likima monawaya eli wehe lilo.] \p \v 17 Loko lokoko muki wewenasida maya hulobetokoko le numuku yowiyoko, unala ipalale yuha maya aya koha moloko libo gamuya loka itikayoko, sa-loko lo biye: \v 18-19 I'i, edimoya asaiki data golotamibo minahe, ito ga monawa maya eli wehe lamahe. Sainahenaya nokuniyoko enoteu lemeko le ohumateu lemekaka noibo nenako, ohumatipou lemekaka noibo nesalimoya duka le opa amiye. Loko liboya nodenesa mukiya nokaka nesagoya ne loko liye. \v 20 Loko lokadanaki, makoma sa-loko lo biye: Depauti yowekaka noibo nesalimoya duka le opa napa okaka noiye. \v 21 Wewenasiya lahelamibo data kikaka niabo nesaya, ukele ito anu napalo monikaka, ito wewena kohaidi helikaka, mena ukele okaka, ito we ukele okaka, \v 22 muda lalo-talo okaka, ito lahelamibo nesa lolo okaka, dokepa jekaka, ito hokoliya ito mesaha jekaka, ito ga pelesa jekaka, dupa liki yowi yowi ikaka, yogo-yogo jekaka, \v 23 yatoka lahelamibo nesa nolepobolimoya dukauti yoweko dilipe opa napa okaka noiye. \s1 Siliya ebakuti hetoka menalimo elewole oko eliye. \r (Mat 15:21-28) \p \v 24 Sa-lokoko Taeya numuda ilikalokaya woko numuda makomauya yoweko saina lolo ibo nesahenamuya elamitae loko halukoko lolo etuwe loko eliha, haluketibo nesa lolo amiye. \v 25 Ya numutoya mena makomidana oluwaya oloha makolimo ukalau yowekoko ilime opa napa okaiyoko, aya menamamoya Jisesidamuya gala layoko elekoko enemane oko woko Jisesida iguka maya i bola hiye. \v 26 Aya menaya Juda mena minamiye, hetoka menaya Poinikiya ebaya Siliya mikauka soto pibo menalimoya oluwada ukauti maya oloha lahelamibo mako neboya kohako oli hitane loko loetaiyoko, \v 27 Jisesimamoya Isilaelo wewenasiya Omainipomidana makula omutiki li litabomuya elenedanaki koha moloko ga mako sa-loko liye: Oluhotipolesida nodenesanipoya hipo ikiki huli ulasida bitaboya wehe laminako, oluhotipolesiya omutiki niki ohumatipo itae. \v 28 Loko liyoko, aya hetoka menamamo elibo maya eimolakiya Omaimidana makula litibomuya ata elekoko, we napalika, wehe loko lokaniyo, nemo ma letuwe. Nodenesa nokaka namabetalotiya oluhosi niki lanawa hulayoko lemo jiboya ulasi nesa lolo okaka noiye. \v 29 Loko liyoko, Jisesimamoya sa-loko ladawomuya epoka loyo, wili jeko numudakaloka wo, oloha lahelamibomamo olukada ukalauti maya alo huloetokoko lemeko wokaiyo. \v 30 Loko lokaiyoko, woko numudalau mudaiboya oloha lahelamibo maya alo oluwada hulotokoko ukalauti maya lemeko wokaiyoko sipalo udoneyoko mudaonebo ne. \s1 Jisesimamo nei we makomidana ilime wati iye. \p \v 31 Sa-okaiyoko, Jisesimamoya Taeya numuda maya hulikoko wili jeko Sidoni numuda maya aseko Tekapoli numuda maya aseko okoko le Galeli nohuda ilikaloka maya woko hetiye. \v 32 Woko hetokaiyoko, nei we mako epa uluma le wilijenebo weya Jisesi maya adeloti sisiwa jetadeko wehe letiye liki ilimi-liki nisikayoko, \v 33 wavu-liki wewena li esa abokuti maya ilime aitoloka moloko edimonipogoya minaiyoko, ade ilehaladunuya atau hekadanaki etehu o molokoko epa ulumalo ade nolidanaki, \v 34 okulumauka nomudako sa-loko lo miye: Epata. Yamidana monawaya lemo gateutiya golotideyo. \v 35 Loko liyoko, atala maya golotoko ga lalo liye. \v 36 Sa-okaiyoko Jisesimamoya li li-lili monamilo loko lo hukaibo maya nene liki liki liki mone. \v 37 Edimoya ayo wuiye liki minadanaki sa-liki lae: Muki nesaya lolo iboya dowa lokogo lolo okaka noiye. Data molaibo wewenasida maya le golotobetokaiyoko gahena elikaka niae. Ito depa lagoli ibo wewenasidaya le golotobetaiyoko gahena likaka niae, liki lae. \c 8 \s1 4000 wesida nodenesa beko naibo. \r (Mat 15:32-39) \p \v 1 Aya yupekaya wewena wavu-liki nisiki li esa ikaboya nodenesanipo minamiyoko, Jisesimamoya unala ipalalesidama ju loko sa-loko liye: \v 2 Wewena muki maya nodenesanipo namiki nemoki magoina miniki loweki makoki yulaka moneyoko ganipo elekoyo. \v 3 Nodenesa namabotoya numudanipo hoto maya nenako, numudanipoloka doli hituboya anulokaya domuda nana vekolaiyoko noloyo. \v 4 Loko liyoko, unala ipapalesiya numudahena ito mijahenaya minamibotoya nena nenako maya nodenesa nakahauti ohu jeko leko niseko beko natune. \v 5 Liki layoko, Jisesimamo edimoya beleti nenaki li-minae loko loka iyoko, 5 le-minune liki lae. \v 6 Liki likayoko, Jisesimamoya muki wewenasida maya mikalo minalo liyoko mikalo minikayoko, aya beleti 5 maya lekoko Omaitoka epoka lokadanaki, posekadanaki unala ipapalasida ona moliki wewenasidama bitae loko biyoko liki moniki ona moliki yalo minabo wewenasidama be. \v 7 Lahawama asola minokaiyoko, yamuki Omailoka epoka lokadanaki mauya ona moliki bilo loko lo biyoko sabo ne. \v 8 Wewenamasiya niki niki ohumanipo okaiyoko, lumawa lana-hana nebolawaya manoda lape 7 owa jiki waitokaiyoko li molae. \v 9 Aya nodenesa nabo wewenaya 4 tauseni wewena miniki nae. \v 10 Sa-ikayoko, numudanipoloka doli he molokaiyoko wikayoko, unala ipalekiya enemane iki noku lapeu maya yowikiki li Talamanuta numutokaya wae. \s1 Oliwaki nesa elewolemidana mudatune liki lae. \r (Mat 16:1-4) \p \v 11 Wiki yaloka maya minayoko, Palasisi wehenamasiya nisikiki Jisesilekiya lowa moila hikadanaki, okulumauti we netihe, ito ma mikauti we netihe mudatune likiki, ohumanau hiki oliwaki nesahenama le soto moladeko mudatune liki layoko, \v 12 Jisesimamoya mudaidaibo maya wehe lamiyoko, sa-loko lo biye: Edimoya saina jelaibo wewenasida dilipe dowa loyoko muda-elikadanaki oliwaki elewole nesa mako le soto moloyoko mudatune liki nilaboya, nenaha iyoko nilae. Sa-iki nilaboya, wehe loko lo libituyo, elilo: Maya weya elewole nesa mako le soto moloyoko mudamikilae. \v 13 Loko lokoko akuya aya wewenasida maya hulobikoko unala ipalalekiya le ma helegalokama nisiye. \pi1 \bd 11\bd* Mat 12:38; Luk 11:16 \bd 12\bd* Mat 12:39; Luk 11:29 \s1 Uliki we Helotiki ito Palasisi wewenaki monawanipo. \r (Mat 16:5-12) \p \v 14 Sa-ikikiya beleti makoya liki witabo nesamu data molokaiyoko hulikiki wayoko, beleti makokogoma noku lapeu maya aha ne. \v 15 Sa-iyoko, Jisesimamoya Palasisi wewenaki Helotimaki suwa-sawa monawanipomu koha moloko gaukatiya data leko sa-loko liye: Palasisi wewenaki ito uliki we Helotikiya ehe, lulu jekaka noibo nesanipolimoya kohaidokatiyo. \v 16 Loko liyoko, unala ipalalesiya beleti lulu jekaka noibo nesamuya nolihe likigo data kiki edimonipoloka ligi hagi iki sa-liki lae: Beleti maya lata molaiyoko hulikoko nisudawomu liye, likigo minae. \v 17 Liki labo galimo ataloka nisiyoko elekoko sa-loko lo biye: Edimoya beleti hulikoko nisudawomuya liye liki nenahamu nilae. Aijo maya nodenesa wavu-leko wewenaki minoko le soto molobotoka maya mudaikaboya, monawa eli wehe lamahe. Edimoya datauya owaha golotamiye. \v 18 Domudatipolotiya mudamahe. Datatipo yaitaya neboya, molokaiyoko sahe. \v 19 Wewena 5 tauseni wemuya beleti lade maloka suwiyoko beletiguti maya posekoyoko niki ohumanipo okaiyoko, lumawa manoda lape nenakima waitiyoko li molae. Loko liyoko, edimosiya onoto liki 12-pala ne liki lae. \v 20 Sa-liki likayoko, wewena 4 tausenisida beleti 7-pala boyoko niki ohumanipo okaiyoko lumawa aka iki manoda lape nenaki jiki waitokaiyoko li molabo ne. Loko loka iyoko, edimosiya 7-pala ne liki lae. \v 21 Liki likayoko, yalo maya mudai-minabo maya neboya, omutoko lolo olibetobo nesakidana oko aku aha lolo etubone liki owaha eli wehe lamiki nilahe, loko liye. \pi1 \bd 15\bd* Luk 12:1 \bd 18\bd* Jel 5:21; Iji 12:2; Mak 4:12 \s1 Betiseda numuto we mako omuda likaibo we le pana ketaiye. \p \v 22 Sakiya wiki Betiseda numutoya wayoko, omuda likonebo we makoya ilimi-liki Jisesima nebotoka nisiki adeloti le pana ketatiye liki ilimi-liki nisiki hui-pui ga lae. \v 23 Likayoko, aya wemidanama adelo leko numuda lekaka lemeko etehuma oko adelo molokoya omudalalo maya hiletokoko adedunu le eleko sisiwa jetaidanaki sainahenama nomudape loko loka oetaiye. \v 24 Loko loka oetaiyoko, aya wemamo omudala maya pana kekoko wewena nimoneyoko nomudaidoboya, jakidana iki neyoko nomudaidoe. \v 25 Loko liyoko, akuya adeladunu omudalalo sisiwa jetokaiyoko, yaloti maya muki nesa maya muda kolosoko mudaoe loko liye. \v 26 Sa-okaiyoko, Jisesimamo aya wemidanama oli heko numudalaloka huloko, woko numuda ebatokaya omutoko wamo loko lo miye. \s1 Pitamamo Jisesida monawala lo soto molaiye. \r (Mat 16:13-20; Luk 9:18-21) \p \v 27 Jisesimamo unala ipalalesidama dilipe-loko Sisaliya ebakuka uliki we Pilipida ulilalo ebatoya wiki muki numuto namato wae. Sakiya anuloka niwikiya unala ipalalesidama sa-loko loka obetaiye: Muki wewenasiya nemokumuya ekahima ne liki likaka niae. \v 28 Loko liyoko, emodamuya noku udobetokaka we Joni maya akuya soto peminane liki nilayoko, ito malokasiya Ilaija maya hapa okulumau yowenebo we maya aku lemeko minane liki nilayoko, ito malokasiya hapa yeikala Omaimidana epaloti ga likaka weuti maya makomanipo sinokoko minane liki likaka niae, liki lae. \v 29 Liki layoko, akuya loka obetoko edimosiya nemodamuya ekahi maya ne liki likaka niae loko liyoko, Pitamamoya emoya Omailimo olisauti lilimitiye loko lo mololetaibo we maya minane. \v 30 Loko liyoko, Jisesimamo wehe loko lokaniyo, wewenasida maya ya wema ne liki wetome iki li bamilo loko lo hukobetaiye. \pi1 \bd 28\bd* Mak 6:14-15; Luk 9:7-8 \bd 29\bd* Jon 6:68-69 \s1 Jisesimamo helitibo onawamu ohuwa hukoko liye. \r (Mat 16:21-28; Luk 9:22-27) \p \v 31 Sa-okaiyoko, aya yupekaya ga mako sa-loko lo soto moloko api-napi oko lo biye: okulumauti we uti nemodaya muki monoka monawa api-napi ibikaka weki ito Omaitoka jokila hi mikaka we napaki ito ujapa wesikiya mudaneli hulikiki miluma nesa linitiki kohaneli helikadeko, onawa loweki makokiya minokoko hele-minatubokutiya aku sinakoloe. \v 32 Loko lokaiyoko, Pitamamo olisauti ilimetibo weya helamekolaiye loko ata je-minoko osele ga lane loko auhala miboya, \v 33 Jisesimamo mino wili jeko maloka unala ipapalasida maya mudaidokoko sa-loko Pitada auhala miye: Emoya wewenasi datauti likaka niabo gama lokaninako, Omaimidana gala maya elamoko lokaniyo, emoya Olohakidana welika mino oli o. \p \v 34 Loko lokadanaki muki wewenaki ito oluho unala ipapalalesidakiya ju lo beko sa-loko liye: Wewena mako nemo nemesalo molatune likima dupamo elitibo nesamu eli hulikiki wiki miluma nesa li ohilibitiki kohaidi helitabomuya eliki oli ibamideko eli hulikiki nemoda nemesalo molalo. \v 35 Ito wewena malokasiya dukanipo liki imiya likiki minataboya dukanipo opa etibo ne. Ito wewena mako nemokumuye liki ito gawa lalowamuye liki duka wina itaboya elewole depa mutiwa likilae. \v 36 Ito wewena malokasiya ma mikau nebo nesa mukiya li suwikiki wiki edimonipo dukanipo woko opa oko leso etiboya, aya ma mikau uvaminalimoya nena nenako dilipe wati etiye. \v 37 Dukamidana weunaya akuya nena nenakima meina hikiki aku litabo ne. Sakoya minamiye. \v 38 Lahelamibo nesa lolo ikaka niabo wewena ito Omaimidana demesa mikaka niabo wewenasida luwanipou minudawo wewenalikaya, nulinemuhe monokanemuhe wetome itabomuya owanipo helitaboya, okulumauti we uti nemo ahoneda lamedalalimoya mupilanelo yowekadeko, eto iki minabo okananipoki weki magoina lemetudawo yupeka maya owatipo helebomidana oko nemokiya ulinipo le sawa jitubomu owane helekoloe. \pi1 \bd 34\bd* Mat 10:38; Luk 14:27 \c 9 \p \v 1 Sa-loko lokadanaki, Jisesimamoya kolo meko wati gaya lekoloyo elilo, lokoko sa-loko lo biye: Edimokutiya malokawaya owaha helamideko Omailimo ujapa obetatibomidana elewoleyalaya soto pideko mudakilae. \s1 Jisesida upala maya aitomidana iye. \r (Mat 17:1-13; Luk 9:28-36) \p \v 2 Sa-loko lokadanaki, onawa 6-pala oko wokaiyoko, Pitale Jemisile Jonilesidagoya dilipe-loko bola hanau yowiye. Yowiki bolau maya domudalokaya upalama aitomidana soto pekaiyoko minoko, \v 3 upalo nesaloti maya okuluma ijopa libomidana oko maya mikau wewenasi samitabo nesa leko sa-iye. \v 4 Sa-okaiyoko, Ilaijako Mosesekoma okulumauti limiki Jisesimakiya gahena li yolalo malo iki minayoko mudae. \v 5 Sa-inayoko, Pitamamoya Jisesidama sa-loko lo miye: Monoka ujapa wenelika, maloya minudawoya dowa lokaiye. Sa-okainako, olowala numuda loweki makoki volibetatuniyo, makoya emodae, ito makoya Mosesedae ito makoya Ilaijadae. \v 6 Loko liboya, domoda adoha wokaiyoko nenae loko lo mituhe loko letibo ga minamiyoko opa napa ga liye. \v 7 Loko noliyoko, lubu napa lemeko jeko hitobikaiyoko, ayauti maya ga mako sa-loko liye: Maya nemo nukane meminobo ipanema neyo, emo galama eliki emesalo molalo. \v 8 Loko lokaiyoko, ilipe iki demesaloka mudabo maya Jisesima eimolago neyoko mudai-minabo ne. \p \v 9 Sakiya mudaikiki bolauti nilimiki bolau mudabo nesamuya wetome iki li bamitae loko, alikaya okulumauti we uti maya helekoko sinokadeko wetome itae loko lo hukobetaiye. \v 10 Sa-loko libo ga maya elikadanaki, helitabokuti aku sinikaka gamuya loka loka ae. \v 11 Edimoya alo Ilaijada muda-elaboya, emoya Jisesida anu le wiletoko saina mako lolo amibo nenako, Sa-liki loka itae: Monoka monawa api-napi ibikaka wesiya lahelametibo olisauti lilimitibo we maya owaha soto pamideko, Ilaijaya omutoko soto pitibo ne liki nenahamuya likaka niae. \v 12 Liki loka itayoko, Jisesimamo noku udobetokaka we Jonimamu ga mako sa-loko lo biye: Ilaijakidana welimoya omutoko nisekoko sainahena anu wileko le wehe letiye liki laboya wehe liki lae. Sa-oneboya, nemo okulumauti we uti mupilaneloya miluma nesa li ohinitatabo ne liki monoka bukuguya luhuwa ji-minabo gamidana monawamu data kitae loko noloe. \v 13 Ito Ilaijakidana we maya alo soto pekaiyoko emokumu monoka bukugu luhuwa jiki li-minabo galo maya data eleboto lahelamibo nesa lolo itikayoko aloya helekaiye. \pi1 \bd 7\bd* Mat 3:17; 2 Pit 1:17-18 \bd 11\bd* Mal 4:5; Mat 11:14 \s1 Jisesimamo oloha lahelamiboki nebo ipamidana ilime wati iye. \r (Mat 17:14-21; Luk 9:37-43) \p \v 14 Sa-loko lokaiyoko, unala ipapalale maloka minabotoka maya wiki mudabo maya wavu-liki wewena li esa iki miniki monawa api-napi ibikaka wekiya lowa moila hiki minayoko muda-minabo ne. \v 15 Sakiya wayoko, muki wewenasiya Jisesida maya muda-elikiki topa ikiki lolosa jiki Jisesi nebotoka wiki eke-woke liki epoka litae. \v 16 Sa-inayoko, Jisesimamoya edimo nenahamuya lowa moila nihe loko loka obetaiye. \v 17 Sa-loko loka obetaiyoko, edimokuti we makolimoya enemane oko sinokadanaki monoka ujapa wenelika, oloha lahelamibo makolimo ipaneda ukau maya lemeko minokadanaki epala maya heko lagoli okaiyoko gahena lametibo nesa liyoko ilime-loko emotoka maya nonisoe, loko liye. \v 18 Ipanedaya oloha makolimoya ilime opa napa okaiyoko, muki yupekaya lemeko mikauya pou loko udokaka noiye. Sakoya epalauya etehulimogo waitokaiyoko, epa tala-mitala oko ilo adelo lekaiyoko, momoga amoko minokaka noiye. Sa-okaiyoko, ipakale yuhasiya aya oloha maya kohaki oli hitae loko loboya, sa-itabo nesa lamiye. \v 19 Loko liyoko, Jisesimamoya unala ipalalesida maya edimoya elewole iki elamabokumuya oselene nelokaiye, loko liye. Edimokiya nenaki onawa magoina minoko eda delonetibo nesaya lewa lewa oko minatubo ne. Loko auha bekoko aya oluho maya nemo minoboto ilimi-liki nisilo liyoko, \v 20 ilimi-liki nisikayoko, oloha lahelamibomamo Jisesida maya muda-elokoko opa napa ga loko aya oluhomidana maya ilime ololo okoko ipiso hulikaiyoko, lemeko mikau maya pou loko udoko wiliye aliye oko noudaiyoko, epauti maya etehu alakala wiliye. \v 21 Sa-noiyoko, Jisesimamoya aholada maya nena yupekama jelibo nesa ne loko loka oetaiyoko, aholamamoya oluho lasolaloti jelenebo ne, loko liye. \v 22 Muki yupekaya aya olohalimoya ipanedaya ilime leso ekolo ipisoko hulo jokuhena ito nokuhena hulokaka noiyoko, eke adoha loetokaka nobo neyo, elewoleya emotoka nedeko maya eke loletoko le huloeto. \v 23 Loko liyoko, Jisesimamoya abuha-wowo emotoka nedekoe loko ladawoya nenaha iyoko lane. Wewena malokasiya sainahena lolo etune liki elewole iki data kitabo wewenasiya muki nesaya li lolowa ikikigo lolo itabo maya ne. \v 24 Loko liyoko, aya ipamidana aholamamoya enemane oko alukada moloko sa-loko liye: Lasolasi elewole oko eleminoboya, napa oko luhawane le ilitideko elituwe loko noloe. \v 25 Loko lokaiyoko, Jisesimamo mudaibo maya wavu-liki weloti menaloti nisiki li esa niayoko mudakoko oloha lahelamibomidana maya lowa moila he meko oli nohidanaki sa-loko lo miye: Oloha lahelamadawo emolika atala ito epala heko lagoli adawolika, aya oluhomidanama hulotokoko lemeko wowo. Sako wokoko maya aku le wili jeko nisametane loko lo nohukoetoe. \v 26 Loko liyoko, opa ga lidanaki aya oluhomidana maya aku ilime ololo okoko ukalautiya yoweko wiye. Sakoya yoweko wokaiyoko, aya oluho maya wewena helebokidana oko mikalo maya lemeko udoneyoko, maloka wewenasiya aloya helekaiye, liki lae. \v 27 Liki layoko, Jisesimamo adelo leko aya oluhomidana maya ilime sinaiyoko sinoko ne. \p \v 28 Sa-okaiyoko, Jisesi maya oluho unala ipapalalekiya numuku yowiki edimonipogo miniki Jisesida maya lemoyamo nenahamuya kohako oli hamune, liki loka itae. \v 29 Liki layoko, Jisesimamoya olohasidaya saina makoloti kohaidoko doli hekaka nesa minamiye. Omailoka domuda likokaka nesalotigoya kohaidoko doli hekolune loko lo biye. \s1 Jisesimamo helitibo onawamuya ohuwa hukoko akuya liye. \r (Mat 17:22-23; Luk 9:43-45) \p \v 30-31 Sa-lokaiyoko, aya eba maya hulikiki Galeli ebakuka wae. Wiki yalokaya Jisesimamoya oluho unala ipapalalesida maya sa-loko lo bebe iye: Okulumauti we uti nemodaya nilimi ulanelo wesida dadeu molikadeko kohaneli helitabo ne. Sakiya kohaneli helikadeko maya, onawa loweki makoki yupeka minokoko akuya sinatubo ne. Loko lo bekadanaki, maloka wewenasiki aya gama elikatae loko lokadanaki moletokosi wiyoko, \v 32 aya gama eli wehe lamiki loka oetatune liki laboya, domodanipo wokaiyoko loka itamae. \s1 Muki wewenasikutiya ekahimamo kohaleloko ne. \r (Mat 18:1-5; Luk 9:46-48) \p \v 33 Sakiya Kapaniyamu numuto maya wiki hetikiki li numuda makomauya yowiki Jisesimamo anuloka nenahamuya wetome-katome ae. \v 34 Loko loka obetaiboma, anuloka niwikiya Jisesiya uliki we napa lolo etibo onawaloya ekahimamo lemokutiya aseletoko ulilaki we lolo etiye liki laboma nenako loka obetaibo gama onoto lamiki depa molikiki minae. \v 35 Sa-inayoko, Jisesimamoya mikalo minadanaki unala ipalale yuha 12-palasidama ju loko dilipe nupa okoko we mako uliki we minatuwe loko ata kitibo welimoya lemeko minoko muki wewenasida elekele obetoko minakolaiye, loko lo biye. \v 36 Sa-loko lokoko oluho lasola mako luwanipou ilime sinoko apusa jenedanaki sa-loko liye: \v 37 Wewena malokasiya maya oluho lasolamidana iki nemokumuye liki nasahili ibitataboya nemoda nasahili initabo ilitibo ne. Ito nemoda nasahili initatabo nesaya ahone noli hibo wemidanaki nasahili itabo lolo etibo ne, loko lo biye. \pi1 \bd 34\bd* Luk 22:24; \bd 35\bd* Mat 20:26-27; Mat 23:11; Mak 10:43-44; Luk 22:26 \pi1 \bd 37\bd* Mat 10:40; Luk 10:16; Jon 13:20 \s1 Nemo ulanelo we minametiboya nemo wene minakolaiye. \r (Luk 9:49-50) \p \v 38 Sa-okaiyoko, Jonimamoya Jisesidama sa-loko lo miye: Tisanelika, we makolimoya oloha lahelamibosidaya ulikalo loko wewenasida dukauti kohaidoko doli nohiyoko mudaudawoya, lemoki magoina monekaka noudawo we minamiyoko auha mune. \v 39 Loko liyoko, Jisesimamoya auha mamilo loko liye. Wewena makolimo nemo nulinelo oliwaki nesa lolo etiboya enemane oko nemodamuya lewo letowo amekolaiye, loko liye. \v 40 Wewena mako lemo ulatelo we minametiboya, lemo wete minakolaiye. \v 41 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Wewena makolimo olisauti lilimitiye loko lo mololetaibo we makoya nemo wewenane yuha minabokumuye loko nogo hiki libitiboya, woko aha nesa lolo amekolaiye, aya nesalotiya meinawa litibo nesago ne, loko lo biye. \pi1 \bd 40\bd* Mat 12:30; Luk 11:23 \bd 41\bd* Mat 10:42 \s1 Lahelamibo nesamu ula molikaka nesa. \r (Mat 18:6-9; Luk 17:1-12) \p \v 42 Nemodamu elewole iki eli-minabo unane ipapaneleutiya lemeko nebo wemidanaya edimokutiya we makolimo lahelamibo nesa litiye loko okepa jeko letiboya, agae, Omailimo edawaki adoha nesa lolo oetatibo ne. Enolaloya ehada napaloti nala jikiki huli ela noku molatabomidana asetoko adoha nesa lolo oetatibo ne. \v 43 Sa-oneyo, adekalimoya lihima lekaka anugu ilime molakoladekoma adekaya huko huliko. Emoya ya adekalimo letiboto hametibo lowa lowa oko netibo jokuya hilekataniyo, adeka huko netibo minoko okulumau yowitadawoya wati oko ne. [ \v 44 Ito aya jokuya woko inida hitadawoya suwametibo ne, joyaki hametibo nenako.] \v 45 Ito ikalimoya ilime lihima lekaka anugu molakoladeko maya, huko huliko. Emoya ika loweki minoko jo ebaku ipisikatae, ebili minoko okulumauya yowitadawoya wehe loko ne. [ \v 46 Ito aya jokuya woko inida hitadawoya suwametibo ne, joyaki hametibo nenako.] \v 47 Ito omudakalimoya ilime olisa lekaka anugu nomoladekoma, adekalotiya omudaka malokaya heko likoko huliko. Omudaka maloka likonedeko okulumau yowitadawoya wehe lone. \v 48 Jo ebaku woko minatadawoya, upakau inida molo heko suwametibo jokuya woko minakolane. \v 49 Nodenesauya wati etiye loko soleya hulokaka noune. Yamidana oko muki wewenasida lahelamibo weunipo molikaka niabo nesa maya jo jeko nokalawe oko dilipe lalo etibo ne. \v 50 Ito soleya lalo nesa neboya, nodenesauya lahelepa ametiboya nena nena ikima aku li lahelepa itabo ne. Ma samitabo nesa neyo, edimoya solekidana iki hulu iki minalo, loko liye. \pi1 \bd 43\bd* Mat 5:30 \bd 47\bd* Mat 5:29 \bd 48\bd* Aes 66:24 \pi1 \bd 50\bd* Mat 5:13; Luk 14:34-35 \c 10 \s1 Jisesimamo menakipa doli hekaka gamu lo biye. \r (Mat 9:1-12; Luk 16:18) \p \v 1 Jisesimamo aya ebama hulikoko lemeko Judiya ebama hulikoko lemeko Jodani nomidana yola helegalokama wiyoko, muki wewenasiya ayaloka wiki li esa iki minayoko, omutoko okaka ibo nesa leko monoka lo bebe oko ne. \p \v 2 Sakoya monoka lo beikaka oko neyoko, Palasisi wehenasiya nebotoka nisiki ohumanau hiki Mosesekaho lo hukoko libo gauya we makolimo menaladaya oli hituwe lokoma aha oli hitibo ne loko neboya, suwa nehe ito wati ga ne liki lae. \v 3 Sa-liki layoko, Jisesimamo aku mino wili jeko Mosesekaho nenae loko libo ne loko lokaiyoko, sa-liki lae: \v 4 Menatipole doli hetune liki maya luhuwa nesa jiki bikiki doli hilo loko Mosesemamo ele bekaka iboma nenae. \v 5 Liki layoko, Jisesimamoya edimoya nei moliki duka opa ibokumuya sa-loko luhuwa jeneboya, \v 6 omutoko muki nesa api ibo onawalo yeimaya Omailimo makoko weki makoko menaki dilipe soto pene. \v 7 Sa-onenako, yamuya Omailimoya sa-loko lone: \q1 We mako ekahimamo dolale aholalesida hulobikoko \v 8 menalaki duka depa moli makokoto ikiki koliki minasaiye. \m Loko ga maya libo nenako, edimoya lowe wewena lolo iki minamikilae. Dupa makoko lolo one. \v 9 Sa-onenako, Omailimoya dilipe koloko makoko wewena lolo onebolawaya wewenalika dilipe hoto-poto ametadawo ne. \p \v 10 Loko lokaiyoko, numukuya yowiki miniki unala ipalalesiya aya gamuya aku loka itayoko, sa-loko lo biye: \v 11 Sa-onenako, we makolimoya menalada oli he hulikoko aito mena litiboya olisa nesa nenako, lihima napa lekolaiye. \v 12 Ito mena makolimoya waunada hulikoko aito welo wetiboya olisa nesa nenako, lihima napa lekolaiye, loko liye. \pi1 \bd 4\bd* Dut 24:1-4; Mat 5:31 \bd 6\bd* Jen 1:27; Jen 5:2 \pi1 \bd 8\bd* Jen 2:24 \bd 11-12\bd* Mat 5:32; 1 Kol 7:10-11 \s1 Jisesimamo oluho lasomosolasida maku biye. \r (Mat 19:13-15; Luk 18:15-17) \p \v 13 Muki wewenasiya oluhonipolesida dupalo leko maku bitiye liki dilipi-liki Jisesitoka niseyoko, Jisesida unala ipapalalesiya aya wewenasidama auha be. \v 14 Sa-liki auha labo nesaya alo mudako elekadanaki, Jisesimamoya oluho lasomosolasidaya hulibitikalo, nemotoka nisitayo, yamidana oloho lasomosolaya Omaimidana ebalauya ebanipo nenako nisikilayo, li hoipa ibitamilo. \v 15 Nemoya ga wehe loko lo libituyo, elilo: Oluho lasola monokau li lolowa iki yowikaka niabo nesa liki yowamitaboya, Omaimidana ebakuya keke yowamikilae. \v 16 Loko lokadanaki, aya oluhosida maya dapusa jeko sisiwanipo nojeko maku biye. \pi1 \bd 15\bd* Mat 18:3 \s1 Uvaminalaki we. \r (Mat 19:16-30; Luk 18:18-30) \p \v 17 Sa-loko lokoko aya ebatoti maya aito ebatoka wetuwe loko sa-noiyoko, we makolimo lolosa jeko niseko Jisesida maya i bola he meko, tisa lalo, nenaha okoko nepa mutiwa suwametibo lituwe loko loka oetaiyoko, \v 18 Jisesimamoya nemodamuya we lalowe loko noladawoya, monawane ele wehe lo-minoko lape, ito aha yatoka lane, ahone makokoya we lalo neyo, ito mako minamayo. \v 19 Ito emoya 10-pala lo napa maya elekaka noane. Aya lolimoya sa-loko lone: Wewenasida kohaido helamo. We olisa mena olisa amo. Ukele amo. Suwa ga lamo. Wewena aitosi nesa wau lamo. Dokako ahokako dulinipo le sawa jo. \v 20 Loko liyoko, aya wemamoya laho wenelika, nemoya aya 10-pala loya oluho we owahaloti api oko emesalo molokaka nobolae. Sa-onenako, saina mako owaha lolo amoboya nehe. \v 21 Loko lokaiyoko, Jisesimamoya wenu eloko ukala emotoka molokoko saina makoko owaha lolo amadawoya le wehe letane. Emoya woko muki uvaminakahenama meinawalo ona moloko lekoko muki uvaminanipo minamibo wewenasidama bekoko nisekadeko magoina wetune. Sa-okadeko okulumauti elewole uvamina maya emo nesaka lolo ekolaiye. \v 22 Loko liyoko, aya wemamoya uvaminala wavu-leko nebo nenako, ona moloko bituhelae loko ata kibolimoya edala elokaiyoko wiye. \p \v 23 Sa-loko lokoko aya we maya nowiyoko, Jisesimamoya mino wili jeko unala ipapalalesida maya uvaminanipoki wewenasiya Omaimidana ebakuya osele nesa liki yowitabo ne. \v 24 Loko liyoko, unala ipapalale maya Omailimo uvaminaki wewenamu elene liki elikadanaki ololo ikayoko akuya sa-loko lo biye: Unane ipapanelika, Omaimidana amaekuka wokaka nesaya hulu nesa minamiye. \v 25 Kamolo jalimoya nekamidana anuwa lonebokuya wokaka nesaya osele nesa neboya, Omaimidana ebaku uvaminanipoki wewenasi witaboya yatoka nesamidana asetoko osele yowanu adoha litabo ne. \v 26 Loko liyoko, akuya ololo ikiki loka itiki, sa-ideko maya ekahidama olisauti ilime yowaloka molokadeko netibo ne. \v 27 Liki loka itayoko Jisesimamoya wenu nodelaidanaki wewena makolimo ametibo nesa leko Omailimoya saina mako lolo etuwe loko ata kitibo nesaya aha lolo etibo ne. \p \v 28 Loko liyoko, Pitamamo ele-minape, lemoya muki nesate maya hulikoko emoki magoina nomonudanako, alikaya meinawate letudawo nehe. \v 29 Loko liyoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo: Wewena malokasiya numudanipohe, ito wewenanipohe, ito donipole ahonipolesidahe, oluhonipolehe ito mikanipohe, nemokumuhe, ito gane lalomuye liki hulataboya, \v 30 oloti maya yupekaya numudanipole donipole ahonipole wewenanipole oluhonipole mijanipole 100 yamidana iki litaboya, ganipo minamibotoya ahamuya ulana molibitakilae. Sa-ikadekoya, alika soto pitibo onawaloya elewole oko minokaka depa mutiwaki minakilae. \v 31 Sa-oneboya, muki omutune liki likaka niabo wewenasiya mini alika ikadeko, muki lemeko noune liki likaka niabo wewenasiya alika omutikilae, loko liye. \pi1 \bd 19\bd* Eks 20:12-17; Dut 5:16-20 \bd 31\bd* Mak 20:16; Luk 13:30 \s1 Jisesimamo alika helitibomu aku liyoko loweki makoki lolo iye. \r (Mat 20:17-19; Luk 18:31-34) \p \v 32 Jelusalemu numutoka yowiki anu niwayoko, Jisesimamo luwaku wibototi maya mino omutiyoko unala ipalale yuhasiya Jisesima ulalalo wesi ebatoka wetuwe loko libomuya ololo ayoko, muki demesalo moliki wabo wewenakiya domodanipo adoha wonebo ne. Sa-ikayoko Jisesimamo unala ipapalale yuha 12-palasida maya dilipe aitoloka molokoko emotoka soto pitibo nesamu sa-loko lo biye: \v 33 Elilo, lemoya olotiya Jelusalemu numutokama noyowune. Yalokaya okulumauti we uti nemodaya Omailoka jokila hi mikaka wesida ito monoka monawa api ibikaka wesida dadeu nilimi molikiki obi yowanu linitikiki kohaneli helitae liki hetoka wewenasida dadeuya nilimi molakilae. \v 34 Sa-ikadeko, hetoka wewenasiya ulana molinitiki etehu initiki uhedawaki nalalotiya kohane-liki kohaneli helikilae. Sa-ikadeko, loweki makoki yupeka minoko helitubokuti aku sinakoloe, loko lo biye. \s1 Jemisiko Jonikomasi loka aibo nesa. \r (Mat 20:20-28) \p \v 35 Jebetida ipala lowe Jemisiko Jonikomasiya Jisesitoka nisiki tisatelika, lemo loka noibo nesaya lolo oletatane loko noloiye. \v 36 Liki laiyoko, Jisesimamoya nena nesa lolo olibetatubomuya nilaiye. \v 37 Loko liyoko, emo lamedakaloya apika maloka maloka minaliyo letane loko noloiye. \v 38 Liki laiyoko, Jisesimamo loka initaibo nesamidana monawaya eli opa ikiki likaiye. Nemoya ekesa nesa natubokutiya edimoki ayauti nasaibo nehe. Ito miluma nesa li ohinitatabo nesaya edimoki aha ohisaibo nehe. \v 39 Loko lokaiyoko, sa-liki li meiye: Aha nasibo maya nenae. Liki likaiyoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Ekesa nesa natuboya edimoki aha nasaibo neboya, ito miluma nesa ohituboya edimoki mohisaibo neboya, \v 40 nemo apine maloka maloka minikaka nesaya nemo nesa neyoko libitubo nesamu nilaihe. Omailimo le lolowa obetaibo wewenasida sipamuya nilaiye. \p \v 41 Loko liyoko, unala ipalale maloka 10-palamasiya aya gama elikiki Jemisiko Jonikosida maya depa aha kohaidikayoko, \v 42 Jisesimamo muki unala ipala yuha maya ju lo bekoko sa-loko liye: Maloka wewenasiya ma mikauka we mako duliki we ne liki likaka niabo wesiya elekele oluhonipolesida ujapa ibitikaka niae. Ito we napasiya asaiki ujapa ibitikaka niabo nesaya edimosiya eli-minaboma ne. \v 43 Sa-oneboya, edimotokaya sako minametiye. Edimokuti we makolimoya nuliki we minatuwe loko elekoko maya elekele olibetoko netibo ne. \v 44 Ito wewena makolimoya muki wewenasida asebetoko minatuwe lokoko maya lemeko minoko muki wewenasida meusa oluhonipo lolo oko elekele obetoko netiye. \v 45 Nemo okulumauti we uti elekele initatae loko lemamoe. Muki wewenasida elekele obetoko lahelamibo nesauti meina hebetoko nalauti olutobetatuwe loko minoko leko obo nupaneya hulatuwe loko lemobo maya ne, loko liye. \pi1 \bd 38\bd* Luk 12:50 \bd 42-44\bd* Luk 22:25-26; Mat 23:11; Mak 9:35 \s1 Omuda likaibo we Batemeoma aku omuda pana keko mudaiye. \r (Mat 20:29-34; Luk 18:35-43) \p \v 46 Jisesi maya Jeliko numutoka wokoko, ya numuda maya hulikoko unala ipapalaleki wikili niayoko, magoina li esa iki minabo wewenaki magoina niwayoko, Timeoda ipala Batemeoya omudala likonebo we nenako ehada wako wako loko anu akononalo ne. \v 47 Minoko elibo maya, Naseleti we Jisesi maya nonisiye liki layoko elekoko alukada moloko ju loko Jisesiyo, emoya Dewitida awola olisauti lilimekaka welikaya, nemoda milumane elenetowo. \v 48 Loko liyoko, muki wewenasi ebili omuda likaibo yaitaya moletoko minamiye liki auha mebo maya ele hulikoko alukada molokogo ju loko Dewitida ouvamela olisauti lilimekaka welikaya, nemoda maya miluma elenetowo. \v 49 Loko lowa lowa iyoko, Jisesimamo elekoko woko anulo minoko aya we maya ju liki ilimi-liki nisilo, loko liyoko, omuda likaibo wemidanama ju liki, sinoko elowa jeko niso, emodamu Naseleti wemamo noliye. \v 50 Liki likayoko, olo jekoko nebo lawo-lawo maya ololoto hulikoko moi oko sinokoko Jisesima nebotoka wiye. \v 51 Wiyoko, Jisesimamo nenaha oetatubomu nolane loko loka oetaiye. Sa-iyoko, omuda likaibo wemamo laho wenelika, nomudane maya le pana kenetatane loko nolo. \v 52 Loko liyoko, Jisesimamo nemodamu ele elewole adawolimoya omudaka pana kekaiyo, wo loko lo miye. Loko libo epakiya omudala maya pana kiyoko mudakoko Jisesiki magoina wae. \c 11 \s1 Jisesi maya uliwa li sawa jikilayoko Jelusalemu numutoka wiye. \r (Mat 21:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19) \p \v 1 Sakiya Jelusalemu numuda aliliya bola mako Olivi ya loko nebomidana ohalaloya numuda emesa loweya neboya dulinipo makoya Betepeje loko, ito Beteniyo loko nebotoya wiki hetikiki, Jisesimamo unala ipala lowesida maya doli nohidanaki sa-loko lo biye: \v 2 Yolaya numutoka wiki hetikiki, donki ja akalewa nala ji-minatabototiya mudaki wewena emesalo monamitabo netiboya wina ikiki liki nisiliyo. \v 3 Sakiya wina niaiyoko, we makolimoya nenaha ikili wina niaiye loko lidekoma, we napalimo yowanu neyoko maya jamu liyoko wina noinako, aku maloka enemane oko oli hekadeko leko nisesibo ne liki li miliyo. \v 4 Loko lokaiyoko, wiki anu ateto maya aya jama nala ji-minayoko mudaikiki wina niaiyoko, \v 5 ateto minabo wehenasiya mudaidikiki donki ja akalewaya nenaha ikili wina niaiye liki layoko, \v 6 Jisesimamo sa-liki liliyo loko libo ga maya laiyoko, oo likayoko liki waiye. \v 7 Sakiya aya jama liki Jisesima neboto wikiki olo ji-minaibo nesa maya ololoha ikiki aya jamidana emesalalo molikaiyoko, Jisesima yoweko mupilalo maya ne. \v 8 Sakokoya nowiyoko, muki wewenasiya dupalo nesa maya ololotiki anugu moli-liki nilemeyoko, maloka wewenasiya kokonasi ailawa maya hiliki anugu moli-liki wiki newelusa imi wae. \v 9 Sa-inayoko, omutika alika molika abo wewenasiya ga napauti agae, we napamidana galalo soto pekadanako, Omaimo maku imitiye. \v 10 Latate Dewitikidana netibo weya nenako, ya welimo ujapa oletatibo onawaloya Omailimo maku limitiye. Okulumau Omaitemidana epoka letune, liki lae. \p \v 11 Sakiya limi wiki Jelusalemu numuto maya wikiki monoka numuda napau maya yowiki muki nesahena maya moneko mudako suwokoko ho maya lemeko lubu onawa alili okaiyoko unala ipapalale yuhamakiya li Beteni numutokaya wae. \pi1 \bd 9\bd* Sam 118:26 \s1 Omailimoya Juda wewenasida auha metibomidana aweyaha oko koha moloko sigolokidana yamidana ebili ga loetaibo. \r (Mat 21:18-19) \p \v 12 Lubu jekoko go maya lokaiyoko, Beteni numutoka hulikiki niwayoko, Jisesima nodemu elokaiyoko, \v 13 mudaibo maya sigolokidana ya mako hoto neboya ailawa obe-loko neyoko, ihilawa jenetihe loko woko mudaibo maya, ihilawa jitibo onawa minaminako, ailawago neyoko mudakoko, \v 14 aya yamidana maya sa-loko auha miye: Emoya ihilawaka jamoko ayamidana mino-loko woko minadeko emokutiya wewenasi ihilawaka liiki namitae loko liyoko unala ipalalesiya ele. \s1 Monoka numuda napau lo hukobetaibo. \r (Mat 21:12-17; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22) \p \v 15 Sakiya Jelusalemu numuto maya wiki hetikiki Jisesimamo monoka numukuya yoweko mudaibo maya wewena ayauya miniki sainahena maketilo moliki li yolalo malo niayoko, aya wewenasida maya kohaidoko doli heko le hulikoko aito mikalokati ehadama li huliki aya mikauti ehadalo li moliki senisimi ikaka wesida namabetanipo maya leko hululu jeko hulikoko, Omailoka jokila hi mikaka nama, nama luhukidana li yolalo malo ikaka wesida namabetanipomaki leko hululu jeko hulikadanaki, \v 16 monoka numuda napauya nesa makoya liki wamilo loko lo hukobetaiye. \v 17 Sako lo hukobetokoko, Omailimo libo ga mako monoka bukuguya, nemo numudaneuya aito aito wewenasi Omailoka domuda likikaka numudae loko libo ga luhuwa ji-minabo maya neboya, edimo ukelelo wewenasi suna iki minikaka niabo muliya lolo ikae. \v 18 Loko liyoko, Omailoka jokila hi mikaka weki ito monoka monawa api ibikaka we napakisiya Jisesidama kohatabo anumuya ohu jeboya, Jisesikahoya muki wewenasida monoka lo biboya lahelepa delaibomuya kohakuniyoko, aya monokala elebo wewenasiya lemoda lowa napa hi limikatae likiki hulitae. \v 19 Sa-likayoko nenako, muki ludaka maya Jisesileki aya numuda maya hulikiki Beteni numutoka udakili wikaka ae. \pi1 \bd 17\bd* Aes 56:7; Jel 7:11 \s1 Sigolokidana ya opatibomidana monawa. \r (Mat 21:20-22) \p \v 20 Go maya lokaiyoko, nekewa maya anuloka niwiki sigolokidana ya maya monauti opatiyoko mudae. \v 21 Sa-okaiyoko, Jisesimamo libo ga maya Pitamamo elekoko ujapa wenelika mudao, sigolokidana yamidanama auha medawo maya alo opatekoko ne. \v 22 Loko liyoko, Jisesimamo Omaidamuya elewole iki data kilo loko lo biye. \v 23 Nemoya wehe loko lo libekoloyo, elilo. We makolimoya bola makomidana enemane oko babiya oko lemekoko le ela noku hilo loko letiboya, atala lowe kamoko makoko elewole oko ke-minoko letibotoya, hitibo ne. \v 24 Sa-onenako edimoya sainamamuya Omailoka data ki elewole i-miniki wako ni-liki aloya lekune liki wako litaboya aya nesaya litabo ne. \v 25 Saniki maya Omailoka likaka itabo onawaloya we makomidana lihimala li-minatabo maya hulalo. Sa-ideko ahotipo okulumau welimoya asako edimo lahelamibo nesatipohenama hulolibetakolaiye loko lo biye. [ \v 26 Ito edimoya iwetipolesida lihimanipo hulibitamitaboya okulumau ahotipokaho lihimatipo hulolibetamekolaiye.] \pi1 \bd 23\bd* Mat 17:20; 1 Kol 13:2 \bd 25-26\bd* Mat 6:14-15 \s1 Jisesida abuha-wowolamu loka itae. \r (Mat 21:23-27; Luk 20:1-8) \p \v 27 Jelusalemu numutokaya aku li wili jiki nisikiki, Jisesima numuda napauma yoweko nomoniyoko, Omailoka jokila hi mikaka we napaki ito monoka monawa api ibikaka we napaki monoka ujapa weki nisikiki Jisesida maya sa-liki loka itae: \v 28 Emo aijoma malo niseko monoka numuku lolo adawo nesa maya ekahida galalo sane liki lae. Ito ekahimamo lokaiyoko sa-okaka noane. \v 29 Liki layoko, Jisesimamoya nemoki ga mako loka olibetatuyo, edimosiya ada li nimikadeko, nemoya ekahida galalo sa-okaka nohe alikaya lo libituwe. \v 30 Jonimamo noku udobetokaka yowanu libo maya nakahaukati le soto molaibo ne. Ya yowanu maya Omaimidana galalo lihe, ito maya mikau wewenasida ganipolo lihe, yawa maya li nimideko elituwe. \v 31 Loko loka obetaiyoko, edimonipoloka ligi hagi iki sa-liki lae: Okulumauti le soto molaibo ne loko letudawoya, sa-onetiboya edimosiya nenahamuya Jonida galalo emesalo molamae loko letibo maya nenako, \v 32 ito muki wewenasiya Joniya Omaimidana epaloti ga wetome okaka we ne likigo lanako, Jonimamo aya yowanu liboya wewenasitoti le soto molaibo ne loko letudawoya, wewenasiya auha limikiki nenahama lolo ilitatahe loko lomodate wokaiye, \v 33 likiki Jisesida maya onoto liki lemo Jonida monawala ma elamune liki lae. Liki likayoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Sa-ikiki maya nemo sainahena lolo nobomidana monawaya ekahida galalo sa-okaka nohe yawakiya nemo lo libamekoloe, loko lo biye. \c 12 \s1 Waeni mijato koha moloko libo ga. \r (Mat 21:33-46; Luk 20:9-19) \p \v 1 Jisesimamo koha moloko ga mako sa-loko liye: We makolimoya waeni mijaya yuha okoko ohoya heko le wego okoko waeni ihilawa mijeko otele etibo nesamidana ale ohekadanaki, ujapa numuda hana vokadanaki, wewena mako ujapa i-minadeko meinawa beikaka etuwe loko we makosida ujapa initalo loko bekoko wenoka mika makomaloka wiye. \v 2 Sakoya yaloka woko minoko elekele oluhola mako ihilawa halatokaka onawama nisekaiyoko, halatonetibo lenetoko nisitiye loko oli hekaiyoko mijala ujapa i-minabo wewenasitoka maya wiye. \v 3 Sa-okaiyoko, wibo maya aya mijato ujapa i-minabo wewenamasiya aya wemidana maya kohaikiki waeni ihilawa maya mamiki oli hikayoko, lahowela nebotoka wili jeko wiye. \v 4 Sa-okaiyoko, akuya elekele oluhola mako leko oli hekaiyoko, ayalo wibo maya asaiki mija ujapa i-minabo wewenamasiya madona jiwi potiwi iki owana helitibo nesa lolo itae. \v 5 Sa-ikayoko, mako asako leko oli hibo maya kohai hele. Sa-ikayoko, muki doli hiyoko wabo maya malokasidaya aha kohaidiki doli hiki ito malokasida maya kohaidiki hele. \v 6 Sa-ikayoko, doli hitibo wewena mako minamayoko, ipala makokoya ukala menebo ipala maya ne. Ga ipama oli noheko sa-loko lo miye: Nemo ipane makoko maya oli hekoyoko, uliki wemidana ipala makoko maya nisiye likiki ilimi wati itahe. \v 7 Loko lokoko oli hiyoko, woko ayalo maya hetokaiyoko, mija ujapalo wemasiya edimotokaya mika aholamidana ipala maya nisinako, alikaya ahola iloho molatiboya aya mija maya emokahoya litibo nenako, kohakuniyoko aya nesa matokaya lemo nesate lolo etiye. \v 8 Likiki aya oluho maya adelo liki kohai heleboya aya mijakuti maya ipisiki huli hetoka ikadanaki kohai hele. \v 9 Sabo nenako, mijamidana aholaya nenaha etibo ne. Aya welimoya niseko ujapa niabo wesidaya kohaido hulokoko aito wewena yuna itabosida leko hulobetadeko, aya mijala maya ujapa itatabo ne. \v 10 Ito monoka bukuguma ga mako sa-liki ji-minaboma lepi-minaboya data molokaihe: \q1 Numuda vikaka wesiya ehada napa mako mudai hulabolimoya elewole ahoda lolo okoko ne. \q1 \v 11 Sa-onenako, aya nesaya we napamidana galaloya soto pinako, wewenalikaya mudakuniyoko lomuda heliye. \m \v 12 Loko liyoko, Juda wewenasida monoka ujapa wenipolesiya koha moloko libo gautiya ehadamu liboya Jisesida muda huludawomuya lokaiyo likiki adelo li-miniki kohatune liki saboya, wavu-liki wewena minayoko, Jisesida kohatudawoya wewenasi nenaha ilitatae likadanaki domoda wokaiyoko hulikiki aha wae. \pi1 \bd 1\bd* Aes 6:1-2 \bd 11\bd* Sam 118:22-23 \s1 Takisi okaka ga. \r (Mat 22:15-22; Luk 20:20-26) \p \v 13 Juda wewenasiya Palasisi wewenauti liki ito uliki we Helotida wewenala yuhauti liki ikiki Jisesima ga mako le opa oko letiboto ujapa i-miniki, adelo litae liki doli hikayoko, Jisesi neboto wiki mudaikiki sa-liki li me: \v 14 Tisatelika, monawakaya ele-minune. Emoya ga ulawago lokaka noane. Emoya muki wewena lupamidanago neyopa, lukamidana monawalaki elekoko lo lemekaka noane. Sakokoya emo wewenaki muki duliki we minabo ito aha wewena minaboya emokaho le wehe loko Omaimidana anula lilipekaka noaninako, ma lideko eletune. Lomu numutokaya uliki we mako uliwa Sisao loko nebo wemidanaya takisi ehada mekaka noudawoya wehe libo nesa lolo noupe, wehe lamibo nesa lolo noune. \v 15 Takisi ehada maya betupe bametune. Liki laboya, bametune loko lideya maya gamaniloka obi oetatune, ito bitae loko lideya maya Juda wewenasiya auha mitae. Liki ohumanau hiki layoko, Jisesimamoya ga labokuka maya ele-minoko sa-loko lo biye: Nenahamuya nemo muluneu hiki nilae. Ehada mako nilipideko mudatuwe. \v 16 Loko liyoko, mako liki nisiki ilipeyoko, mudakoko aya ehato pikisa mayaki ito luhuwa mayakiya ekahida ne. Loko loka obetaiyoko, aya wewenasiya gamani napa Sisada maya ne liki lae. \v 17 Sa-liki layoko, sa-loko lo biye: Sa-liki maya gamanimo wako nolibo nesala maya gamanimidana milo, ito Omaimo wako nolibo nesa maya Omaimidana milo loko liyoko, maya wewena maya topa iki agae liki dowa loko le welepa jeko lo biye, liki lae. \s1 Helebokuti sinikakamuya loka itae. \r (Mat 22:23-33; Luk 20:27-40) \p \v 18 Sediyusi wewenasiya helebokutiya aku sinamitabo nesa ne liki likaka abo wewenauti malokasiya nisiki Jisesidama sa-liki loka itae: \v 19 Tisatelika, Mosesekaho lo hukoko libo gauya we makolimo oluhola etamoko mino-loko woko helekadeko maya, unalakaho aya mena ijona maya lekoko oluhola etoko yatolatoma molatiye loko loletonebo maya ne. \v 20 Sa-onenako, hapaya oluho unamotala 7-pala minae. Sa-ibokutiya ada welimoya mena mako leko oluhola etamoko helekaiyoko, \v 21 ayalo wemamoya aya ijona mena maya lekoko oluho etamoko helekaiyoko, ayalo wemamoya aya mena maya lekoko oluho etamoko helekaiyoko, \v 22 sa-iliki wiki 7-palasi aya makoko yanipo ada wemidana menalamago li yolalo malo iki mini-liki wiki oluhonipo etamiki heliki suwikayoko, menanipomago minoko alikaya heliye. \v 23 Sakiya 7-pala wesiya makoko menagoya li yolalo malo iki minabototi helikanako, alika sinataboya aya mena maya ekahida menala lolo etibo ne. \v 24 Liki layoko, Jisesimamo edimoya monoka bukuguti ga mako sa-loko neboya mudaiki lepiki elamiki ito Omaimidana abuha-wowola maya mudamanako, eli opa napa ikiki likae. \v 25 Helebo wewena sinatabo onawaloya mena leka ito mena ada oko lemo beka etudawo onawa minamiye. Okulumau okananipoki wemidana ikigo minakilae. \v 26 Ito aya helebo wewenaya aku sinatabokumuya loka olibetatuyo, Omailimo lo libibo ga maya lepi-minaboya monawa elamahe. Omutoko maya Mosesemamo ya ohuguti jo uluma mako mudakoko neyoko, Omailimoya sa-loko lo mibo maya ne: Omutiki latatele Aebalahamule ito Aesikile ito Jekopulesida Omainipo minobo wema olotiya aha maya minoe. \v 27 Loko libo maya nenako, alo helebo wewenasida Omainipo nehekala, weunanipo aha nebo wewenasida Omainipo nenako, elewole depa mutiwa likiki helebo wewenasidaki ito aha minabo wewenasidaki Omainipo ne. Edimosiya sa-loko lonebo gahena maya li opa ikae. \pi1 \bd 18\bd* Apo 23:8 \bd 19\bd* Dut 25:5 \bd 26\bd* Eks 3:6 \s1 Li molabo gauti ga napawa. \r (Mat 22:34-40; Luk 10:25-28) \p \v 28 Sa-likiya lowa moila niheyoko, monoka monawa api okaka we makolimo niseko ameme oko elibo maya Jisesimamo ga labotoma le wehe loko lo nobiyoko elekoko nemokiya asaoko loka ogetatuwe lokoko, Mosesekaho lo hukoko libo gautiya nakaha galimo aseko ne. \v 29 Loko liyoko, Jisesimamo ga napalimoya sa-loko lone: Edimo Isilaelo wewenalikaya, elilo, we napa Omaite makokolimoya we napate ne. \v 30 Dukatipo weutipo ito ga elekakatipo, abuha-wowotipo muki nesatipoya we napa Omaitipolokago milo. \v 31 Ito makoya eimokadamuya elekaka noadawomidana oko wewenakamidana asako elekoko uka mo. Loko libo gautiya napawa mako yoweko minamiye. \v 32 Loko liyoko, monoka monawa api okaka noibo wemamoya sa-loko lo miye: Tisanelika, wehe loko lokaniyoko numu helekaiye. Omaiya makoko ne, mako minamae. \v 33 Ito lukalimo ele wehe lokaka nesate ito elewoleyateya muki emotokago molatune, ito lelimotemu elekaka noudawomidana oko wewenatemu eleko luka betudawolimoya Omaitoka jokila he mekaka nesa ito uda je mekaka nesamidana asetokaiye. \v 34 Loko ele wehe lo-minoko lokaiyoko, Jisesimamoya sa-loko lo miye: Omailimoya uliki we lolo ogetatibo onawaya hoto minamiye. Loko liyoko, yaloti maya aku saina makomuya mulunau hikili loka itabomu domoda wokaiyoko loka itamae. \pi1 \bd 29-30\bd* Dut 6:4-5 \bd 31\bd* Liv 19:18 \bd 32\bd* Dut 4:35 \bd 33\bd* Hos 6:6 \s1 Lahelamibo olisauti lilimitiye loko lo mololetaibo wemu loka obetaiye. \r (Mat 22:41-46; Luk 20:41-44) \p \v 35 Jisesimamo monoka numuda napauya monoka lo bebe noidanaki, monoka monawa api-napi ibikaka wesiya lahelamibo olisauti dilimitiye loko lo molobetaibo weya Dewitida ouvamela ne liki nenahamuya likaka niae. \v 36 Dewitidaya Omaimidana weuna oluholimo ilime aila jekaiyoko sa-loko liye: \q1 Yowau welimo we napanemidana sa-loko lo miye: Nemo nade lamawakaloka mino-loko woko minadeko muki ulakalo wewenasidaya hulo ilauka molobetakoloe. \m \v 37 Ito Dewitimamo aya wemuya we napane lokaibo maya nenako, olisauti lilimitibo weya nenaha iyoko Dewitida ouvamelago netibokumuya nilae. Dewitida ouvamela maya neboya, Dewitida we napalakiya netiye. Loko Jisesimamo liyoko, muki li esa abo wewenasiya eleyoko, dukauka maya lahelepa iye. \pi1 \bd 36\bd* Sam 110:1 \s1 Monoka monawa api-napi abo wesidamuya elewole oko lo hukone. \r (Mat 23:1-36; Luk 20:45-47) \p \v 38 Jisesimamo monoka lo-loko woko monoka monawa api ibikaka wesidamuya ehetipoe loko liye. Dupalo kolikaka nesa hana kolatabokumuya, ito maketilo wideko muki wewenasi depoka litabomu, \v 39 ito monoka numuku numuku moniki muki wewenasi domudalo minikaka siyalo minatabokumu, ito nodenesa napa ataina abotoya epalo nebo siyalo minatabo nesamugoya dumu helekaka noiye. \v 40 Edimoya ijona menakipasida uvaminanipohena ukele lika, ito depaloti suwa liki Omaimidana epoka hana-pana aya liki likaka nianako, alikaya lihima napa likilae, loko liye. \s1 Ijona menalimo hulaibo ehada. \r (Luk 21:1-4) \p \v 41 Jisesimamo monoka numuda napauma minoko ehada molikaka bokisi alili minoko muki wewenasi ehadama ayau nimolayoko mudaone. Sakoya mudaoneyoko, muki uvaminanipoki wewenasiya ehada maya moliwa moliwa niayoko, \v 42 uvaminala minamibo ijona mena makolimo ehada laho loweya leko niseko hulaiye. \v 43 Sa-iyoko, Jisesimamo unala ipalalesida maya ju loko sa-loko lo biye: Ga mako lo libituyo, elilo. Maya wewenasiya ehadanipo wavu-leko nebokutiya liki nisiki hulaboya, maya ijonalimoya epa nesalalo hulo suwoikoko ayahasiya molonebokuti leko niseko hulainako, \v 44 maya uvaminala minamibo ijona menalimoya ehada molikaka bokisigu hulaibo ehadalimo muki wewenasida asebetonebo ilekaiye, loko liye. \c 13 \s1 Alikaya monoka numuda li opa-napa itabo onawamuya ohuwa hukoko libo ga. \r (Mat 24:1-2; Luk 21:5-6) \p \v 1 Jisesi maya monoka numukuti nolimiyoko, unala ipalale yuhauti makomalimo Jisesida maya tisane yamalae, mudao, maya ehada numudaya li lalo iki viminabo maya ne. \v 2 Loko liyoko, Jisesimamo maya numuda napamuya nolape loko liye. Olotiya numudaya aha neyoko mudaboya alikaya ulanipolo wesiya nisiki ehada mupilalo mupilalo iki moliki viliki yowebokutiya kohaiki leda jikadeko, muki ehadaya hululuka jeko lemeko suwekolaiye. \s1 Miluma eletudawo onawamidana ada nesa. \r (Mat 24:3-14; Luk 21:7-19) \p \v 3 Loko lokadanaki, Jisesimamo unala ipalalesida maya hulobetokoko Oliwi ya bolau maya yoweko neyoko, ito monoka numuda napama yolaloka neyoko, Pitale Jemisile Jonile ito Endulule maya emotoka nisiki sa-liki loka itae: \v 4 Oloti ladawo nesaya nena yulaka soto pitiye, ito emo ladawo onawaya alili noidekoma, anewa maya nena nenako oko soto pideko mudatupe, lo lemo. \v 5 Liki likayoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Ehe, ujapa ilo. We makolimo dokepa jekatiyo. \v 6 Muki wewenasiya ninisiki nemo nulinelo we napa maya nonisoe liki suwaki liki dokepa jikilae. \v 7 Ito wavu-liki lowa gahena nieliki ito lowahena hikilae liki nilidekoma, mulutipouti hugili amideyo. Yatoka nesaya soto pitibo neboya, muki nesahenaya owaha suwamekolaiye. \v 8 Numuto namato wewenasiya lowa napa hitabo ne, ito uliki we makomidana wewenalaki ito uliki we makomidana wewenalakiya sinikiki lowa napa hitabo ne. Ito muki numuto namato nodemu napa helitabo onawa soto pitibo ne. Aya nesaya soto pitiboya, menakipasi oluhonipo etakili miluma nielebo nesamidana asetoko miluma elitadawo ne. \p \v 9 Sa-etiboya, edimoya mudaki ujapa ilo. Dadelo likiki obilo dilipi-liki wikilae. Ito monoka numuku numukuya moniki monoka litabo wewenasida maya seida oija kohaidakilae. Ito nulineya edimotoka nebomuye liki dilipi-liki we napanipole minaboto ito kiyapenipole minaboto wiki dilipe sini-minadeko nemo gane maya wetome iki we napanipomidana omudalo likilae. \v 10 Sa-itaboya, onawa enemane oko suwamekolaiye. Omutikiya ga lalo maya muki numuto namato pou loko wetiye liki li hutili iki li bitabo nesa ne. \v 11 Dadelo likiki dilipi-liki wiki obi ilibitatabo yupekaya nenae loko letudawo ne liki data etipa kamilo. Sa-itabo yupekaya Omaimidana weuna oluholimoya gaya le dukauya moladeko yagoya litabo ne. Lemo ga ludawo nehe lamiki Omaimidana weuna oluhomidana gala lolo ideyo. \v 12 Aya yupekaya yalakahoya unalada maya adelo lekoko obi oetadeko, unalada maya kohai helikilae. Aholakaho ipalada maya adelo lekoko obi oetadeko, ipalada maya kohai helikilae. Oluhonipolesiya donipole ahonipolesida obi ibitadeko, kohaidi helikilae. \v 13 Nemo nuline maya edimotoka netibomuya asowalaki nesa lolo ilibitataboya, wewena malokasiya onawanipo owaha suwametibotoya monoka hulamiki elewole iki li-minataboya Omailimoya aya wewenasidaya dilimekolaiye. \pi1 \bd 9\bd* Mat 10:17-20; Luk 12:11-12 \bd 13\bd* Mat 10:22 \s1 Miluma elekaka onawa napa. \r (Mat 24:15-28; Luk 21:20-24) \p \v 14 Sa-onenako, edimoya miniki omusepatipo yowitibo eba le opa okaka nesaya eto onebo ebato sinonedeko mudatae. Maya gaya lepitadawo wewenalikaya, wehe loko elo. Sa-ideko aya yupeka Judiya ebakuka minatabo wewenasiya oli li bolalokago yowitanage. \v 15 Ito numuda hetoka minatabototiya oli li numuku yowikiki uvaminanipo liki wamitanage. \v 16 Ito mijakuka nimonitabo wewenasiya aku numudanitoka wiki dupalo nesa lamikilae. \v 17 Kee, menakipa oluhonipoki minatabo ito oluhonipo owaha etiki amida nilijitabo menakipasiya ya yupekaya nenaha itabo nehelae. \v 18 Edimo maya nolobo nesaya go onawalo soto pametiye liki Omailoka domuda likigo minalo. \v 19 Ya yupekaya edawaki nesaya soto pitiboya Omaimo api oko saina-maina le soto molaibo onawaloti yeimaya soto pamibo nesa maya minokoko yoweko oloti maya onawaloya soto pamiye. Sa-onenako, oloti maya nemo nolobo onawalo soto pekoko mino-loko woko aku soto pamekolaiye. \v 20 We napalimoya milumate elitibo onawaya le minawa ametiboya, muki wewenaya domuda lamikilanako, aya yupekaya dilipe eto onebo wewenamuye loko le minawa ekolaiye. \v 21 Sa-etibo onawaloya wewena makolimo niseko mudalo, olisauti lilimitiye loko libo we maya niseko yaloka ne, ito maloka maya ne loko letibo maya wati ga liye liki li madotipou molamilo. \v 22 Aya onawaloya suwaki loko olisauti lilimitiye loko libo we ito suwa omaimidana epaloti suwa ga wetome ikaka we soto pikiki, wewenasi lepoka litae liki suwa anehena lolo ikiki Omaimo dilipe eto onebo wewenasida maya dokepa jetune liki sa-ikilae. \v 23 Ehe, nolobo nesahenaya owaha soto pamiyoko alo lo libe suwokoyo, ujapa iki minalo. \pi1 \bd 14\bd* Den 9:27; Den 11:31; Den 12:11 \pi1 \bd 15-16\bd* Luk 17:31 \bd 19\bd* Den 12:1; Lev 7:14 \s1 We utite maya aku le wili jeko nisitibo ga. \r (Mat 24:29-31; Luk 21:25-28) \p \v 24 Aya yupekaya aya edawaki nesaya suwokadeko, ho maya yowekoko enemane oko lubu jitiye, ito ukada maya lameda lametiye, \v 25 ito sonohihena maya okulumaloti ululutiki nilimideko, okulumauti abuha-wowolaki nebo nesa maya momoga noideko, \v 26 okulumauti we uti nemomamoya elewoleyaneki, ito lamedanekiya okuluma ijopa mupilalo minoko nolemoyoko muda-nelakilae. \v 27 Sakokoya okananipoki wenele maya doli hekoyoko, moniki muki okana malokati ho noyowibotokati ho nolimibotokatiya Omailimo dilipe eto ibo wewenasida maya dilipi nupa ikilae. \pi1 \bd 24\bd* Joe 2:10,31; Lev 6:12 \bd 25\bd* Aes 34:4; Lev 6:13 \bd 26\bd* Den 7:13 \s1 Ohuda yalo koha moloko libo ga. \r (Mat 24:32-35; Luk 21:29-33) \p \v 28 Sigolokidana yalo koha moloko libo gala maya mudaki wehe liki elilo. Yamidana akawau maya noya wavu-leko minokoko aila uluma siliyoko, muki wewenasiya mudaikiki ho onawa maya alili okaiye liki likaka niabo maya ne. \v 29 Sa-liki likaka niabo nesa liki nemo lo libobo nesahena maya soto nopideko mudaikikima we napate maya nisekolo atetoya sinone liki lilo. \v 30 Sa-oneboya, wehe loko lo libituyo, elilo. Oloti maya muki nesa lolo obo nesa mudabo wewena maloka muki heliki suwamideko, muki nolobo nesaya soto pemo wekolaiye. \v 31 Sa-etibo neboya, okulumaki ito maya mikakiya suwisaibo neha nemo ganeya ma aha nesa lolo oko suwamekolaiye. \s1 Onawa napamuya elamune. \r (Mat 24:36-44) \p \v 32 Sa-oneboya, nemo nisitubo onawaya muki wewenasiya ma elamae, ito okulumau okananipoki wesikiya ma elamae, ito Omaimidana ipala wehe loko nemo minoboya nemokiya aya onawaya elemoboya, ahone Omai makokolimogo elene. \v 33 Nemo nisitubo onawaya edimokiya ma elamanako, ujapa lalo nesa iki minalo. \v 34 Saina makoya yowanu we napalimoya wenoka numudala ebala maya hulikoko wekolo noidanaki, elekele oluholalesidaya muki yowanu maya dadeu moloko numudala ujapa etibo wemidana maya atetoma hulomikoko, yaloya ujapa iki minalo lokoko nowibo nesa maya ne. \v 35 Sa-iboya, aya numuda aholaya nisitibo onawaya ludakahe, lubukahe, ito okululuwa hokitibolawahe, ito nekewahe, ma elamae. \v 36 Sakiya ma elamanako, yamuya mudaki ujapa lalo nesa iki minalo. \v 37 Maya lobo gaya edimodamugo lamoe, muki wewenasidamukiya noloyo, mudaki ujapa iki minalo. \pi1 \bd 34\bd* Luk 12:35-38 \c 14 \s1 Monoka ujapa wesiya Jisesida maya kohakiliya gala lae. \r (Mat 26:1-5; Luk 22:1-2; Jon 11:45-53) \p \v 1 Juda wewena latanipolesida esenipo vobetaibo holiguya lulu jamibo beleti nikaka abo onawa alili okaiyoko, onawa lowe maya aha neyoko, Omailoka jokila hi mikaka weki ito monoka monawa api-napi ibikaka wekiya sa-likiya lae: \v 2 Wewenasiya lowa napa hiki kohalelikatanako, holiguya Jisesida kohametune likikiya aya yupeka maya Jisesida adelo lamiki hulikiki aha suna iki kohatabo gahenagoya liki minae. \pi1 \bd 1\bd* Eks 12:1-27 \s1 Beteni numuto Jisesida nuwala dowa libo netupa hiletaiye. \r (Mat 26:6-13; Jon 12:1-8) \p \v 3 Jisesi maya Beteni numutoka woko Saimoniya mika ihi jelekoko neyoko ilime haka libo wemidana numudalauya yoweko minoko nodenesa nonaiyoko, mena makolimoya ehadakidana oda mako maya leko niseko auvena siyekoko ayautiya nuwala dowa loko wibo netupa meinawa yoweko nebo netupa makoya nadiyae loko netupaya Jisesida madonauya kisetaiye. \v 4 Sa-okaiyoko, maloka wemasiya depalo molokaiyoko, edimonipolokaya netupa lalo maya neboya, nenaha iyoko le latila ihelae liki lae. \v 5 Aya netupaya aha minatidanako meinawa 300 kina lekoko sainanipo minametibo wewenasida betine. \v 6 Likiki auha likayoko, Jisesimamo elekoko edimoya nenaha iyoko maya auha miki edawaki ga nilitae, hulitikalo, aya menalimoya wehe libo nesa lolo onetokaiye. \v 7 Sainanipo minamibo wewenaya edimokiya mini-liki wiki minakilanako, dilipe lalo etune liki maya alikaya dilipi lalo itabo neboya, nemoya edimoki hana-pana yupeka minamekoloe. \v 8 Aya menalimoya eimola sa-etuwe loko ata elibo nesa lolo okaiye. Alikaya nemoya helekoyoko, ono molikakakuya molinitadeko nupaloya netupa hilinitatabo maya nenako, yamuya ata kekoko leko niseko nupaloya hilenimikaiye. \v 9 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo: Muki mikaukaya ga lalo nesa li soto moliki li bitabotoya, maya menamidana monawalamu elitae liki emo lolo onetaibo nesamu li soto moliki li bikilae, loko liye. \pi1 \bd 3\bd* Luk 7:37-38 \bd 7\bd* Dut 15:11 \s1 Judasimamo Jisesida maya mimi etuwe loko lo molaiye. \r (Mat 26:14-16; Luk 22:3-6) \p \v 10 Sa-okaiyoko, we makoya uliwa Judasiya Kaliyoti numutoti weya Jisesida unala ipala weutiya neboya, emomamo Omaitoka jokila hi mikaka niabo wesitoka maya woko Jisesida maya mimi oko leko niseko edimo dadeu hulakoloe loko lo biye. \v 11 Loko liyoko, aya we maya dukauka lahelepa oko ya nesamuya noludawo maya ne likiki omolu ehada emekolune liki lae. Sakoya ilipikayoko mudakoko Jisesida maya mimi ekoloya moneko mabada hiye. \s1 Jisesi maya unala ipalalekiya esenipo vobetaibo nodenesa nae. \r (Mat 26:17-25; Luk 22:7-14; 21:23; Jon 13:21-30) \p \v 12 Lulu jamibo beleti nikaka abo holi onawamidana ada onawaya esenipo vobetaibo sipisipi ja akalewa kohaikaka abo onawaloya unala ipalalesiya Jisesidama sa-liki loka itae: Olohanipo esenipo vobetaibo onawa akuya data kiki holimidana nodenesala maya nakahauka wiki li lolowa initatae loko nolane. \v 13 Liki likayoko, Jisesimamoya unala ipalale yuhauti lowe maya doli nohidanaki sa-loko lo biye: Jelusalemu numuto maya wiki mudasaibo maya we makoya mika somo nowaki hekoko leko nowideko, hotula ikikima aya wemidana emesalo moliki wiliyo. \v 14 Sakiya wiki aya we maya le numuku yowekadeko maya, ayauya yowiki numuda aholamidanama lemo tisatemamo nemoki unanele ipanele yuhaki minoko olohate esenipo vobetaibomidana nodenesala natudawo lumuya nakahauka ne liki liliyo. \v 15 Liki lisaiboya, aya numuda mupilaloya sainahena alo newelusa onetibo lumuya dilipidekoma yaloya natudawo nesaya li lolowa iliyo. \v 16 Loko liyoko, aya oluhola lowemasiya wiki taonilo hetiki mudaibo maya Jisesimamo lo bibo nesa leko neyoko wiki olohanipo esenipo vobetaibo holimidana nodenesa maya li lolowa aiye. \p \v 17 Sa-ikaiyoko, lubu maya jekaiyoko, Jisesi maya unala ipalalekiya li nupa iki nodenesa niki minayoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: \v 18 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Lemo muki maya le nupa oko minoko nodenesa nonudawokutiya we makolimo nemodaya mimi ekolaiye. \v 19 Loko liyoko, edimonipo miluma nieliki sa-liki li yolalo malo ikiki nemokumu nolape, ito nemodamu lamane, liki loka-mika itae. \v 20 Sa-ikayoko, Jisesimamo edimo we 12-pala minabokutiya nemoki makoko lapeuti beleti leko nasibo welimoya sa-etibo ne. \v 21 Ito nemo okulumauti we utimuya monoka bukugu luhuwa jiminabomidana oko helitubo anugu nowoboya, nemoda mimi etibo weya lihima napa lekolainako, dolakaho etametidanako wati oko minatine, loko lo biye. \pi1 \bd 18\bd* Sam 41:9 \s1 Lotisapa maya api oko biye. \r (Mat 26:26-30; Luk 22:15-20; 1 Kol 11:23-25) \p \v 22 Nodenesa maya ninadanaki, Jisesimamo beleti maya leko Omaimidana epoka lokoko posekoko nobidanaki, sa-loko liye: Liki nalo, maya nemo milawanemidana aweyaha maya ne. \v 23 Loko lokoko, waeni no oda maya lekoko Omaimidana epoka lokoko kiseko biyoko ninayoko, \v 24 sa-loko lo biye: Nemo oladane maya muki wewenasidamuye loko kisitubomidana aweyahawa maya ne. Wewena mukisida lihimanipo le hulatuwe loko oladaneloti ohatama ga lo mutihekaka ga le elewole etubone. \v 25 Wehe loko lo libituyo, nemoya waeni ihilauti namoko mino-loko woko Omailimo uliki wetipo lolo olibetatubo onawaloya, aitomidana oko waeni noya natuwe. \pi1 \bd 24\bd* Eks 24:8; Jel 31:31-34 \s1 Jisesida maya Pitakaho muda-elamobo we ne loko yuwawa moloetatibomu ohuwa hukoko liye. \r (Mat 26:31-35; Luk 22:31-34; Jon 13:36-38) \p \v 26 Loko lokaiyoko, monoka nama mako likiki limiki li Oliwi ya bolalokaya niyowiki, \v 27 Jisesimamo sa-loko lo biye: Monoka bukuguya Omailimo libo ga sa-liki luhuwa ji-minabo maya ne: Ujapa weya kohakoyoko, sipisipi ja akalewa maya hutili iki oli ikilae. Liki ji-minabo maya nenako, edimo mukiya nemoda hulinitikiki oli itaboya, \v 28 helekoyoko akuya ahonekaho nilime sinokadeko maya, Galeli ebatokaya woko le omutolibetatuwe. \v 29 Loko lokaiyoko, Pitamamoya nemo huloetamekoloe, edimo mukiya eli elewole ikaka nesanipoya lemo jekadeyamaya, nemoya samekoloe. \v 30 Loko liyoko, Jisesimamo wehe loko lo imituyo elo. Oloti lubukaya okole onowa loweya owaha lamideko, nemodaya yuwawa molonetatadawoya onawa loweki makoki lekolaiye. \v 31 Loko liyoko, Pitamamoya emokumu sa-loko yuwawa molamekoloe loko pigi jeko liye. Kohaneli helikili maya emokiya magoina kohaleli helitaboki sa-ogetamekoloe. Loko liyoko, muki unala ipalale yuhamasiya asaikigo lae. \pi1 \bd 27\bd* Jek 13:7 \bd 28\bd* Mat 28:16 \s1 Jisesi maya Gesameni mijaku minoko Omailoka liye. \r (Mat 26:36-46; Luk 22:39:46) \p \v 32 Sa-okaiyoko, ya mija makoya uliwa Gesameniyo loko neboya yuhauya wiki hetikadanaki unala ipalalesida maya edimoya maloya minadeko nemoya woko Omailoka omudane likatuwe loko hulobikoko, \v 33 Pitale Jemisile Jonilesidakiya dilipe-loko widanaki Jisesi maya uka hekaiyoko miluma elekoko sa-loko lo biye: \v 34 Nukau hekoko helitubo nesa lekaiyo, edimoya maloya ujapa iki minalo. \v 35 Loko lokadanaki, lasolasima eba huloko mino-loko nowoko mikau lemeko okepa nohidanaki, ahonelika, edawaki nesa maya ohitubo nesaya emo elekadekoma oli onetatiye loko noloe. \v 36 Loko nolidanaki, ahonelika, emoya muki lolo etuwe loko ata kedawo nesaya aha lolo etadawo ne. Edawaki nesa maya li ohinitatabo nesaya le olowe etadawo ne loko noeloboya, nemo nata elituboto nehekala, eimoka letadawoto soto pitiye loko noeloe. \v 37 Loko lokadanaki, niseko unala ipalalesida maya mudaibo maya uvo udiminayoko mudaidokoko, Pitada maya ilime sinokoko sa-loko lo miye: Saimoniyo, udo-minape, sinoko nemoki minametape. \v 38 Mulutipou hitabo onawa nisitibokumuya opa ikatayo, ujapa iki Omailoka domuda likiki minalo. Weuteya olo loneboya, lupalimo eda noiye. \v 39 Loko lokadanaki akuya woko aya gaya Omailoka lokoko, \v 40 aku niseko mudaibo maya, domuda hihi okaiyoko uvo udi esa iminayoko mudaiye. \v 41 Sa-okaiyoko, onoto liki li mitabo gamuya ohu je. Sakiya sayoko, onawa loweki makoki okaiyoko Jisesimamoya edimoya aha aso jeliki udi-minahe. Sa-ikayo, eli-minahe. Okulumauti we uti nemoda maya mimi iki lihimanipoki wewenasida dadeu molatabo onawa maya alili okaiye. \v 42 Loko lokoko sinadeko alo wetune. Mudalo, nemoda mimi etibo we maya aloya alili okaiye. \s1 Jisesida maya mimi okaiyoko adelo le. \r (Mat 26:47-56; Luk 22:47-53; Jon 18:3-12) \p \v 43 Sa-loko lo beko neyoko, eimola unala ipalale yuhauti Judasi maya nisiyoko mudabo maya muki wewenama emesalo moliki mainahahena ito sopolo emitahena maya li-miniki nise. Edimo aya wewenaya Omailoka jokila hi mikaka wehena ito monoka monawa api-napi ibikaka wehena ito monoka ujapa ikaka wehenasiya yeimaloka doli hikayoko, \v 44 niwiki mimi etibo wemamoya ga mako sa-loko lo biye: Sako nowoko maya we mako okepa liyeko nonoyoko mudaikikima aya we maya ne liki mudaiki adelo liki ujapa dowa liki itiki ilimi-liki wilo. \v 45 Loko lo bekoko niseko Jisesi maya neboto enemane oko niseko oho, tisanemalae, lokadanaki enemane oko okepa hukoko naiye. \v 46 Sa-iyoko, lowa wesiya nisiki Jisesida adelo maya li ikitiki le. \v 47 Sa-inayoko, Jisesida amaitoka nebo weutiya we makolimoya sopolo hana mako owolauti maya eleleha okoko Omailoka jokila hi mikaka wesida we napamidana elekele oluholamidana koha helituwe loko aha atala maya jeko seko hulikaiye. \v 48 Sa-okaiyoko, Jisesimamoya lowa wesida maya nemoya olisalo we ukelelo we minoyoko sopolohena ito mainahahenaki liki nisiki nadelo letune liki liki nisehe. \v 49 Muki yupekaya edimoki magoina monoka numuda napau minoko monoka lo libekaka oboto maya sakiya nadelo lamabo nehe. Sa-ikaboya, hapa yeikala monoka bukuguya nemokumuya luhuwa ji-minaboto maya woko ulolotetiye loko saina maya soto nopiye. \v 50 Loko liyoko, oluho unala ipalalesiya hulitikiki hutili iki oli wae. \pi1 \bd 49\bd* Luk 19:47; Luk 21:37 \s1 Makimamo oli wiye. \p \v 51 Sa-inayoko, we owaha nemoya ukulo nesago nupalo olo jekoko Jisesida maya emeke moloko nowoyoko, nadelo lebo maya, \v 52 olo jeko wobo ukulo lawolawoma ololotoko hulo dadeu okoko upane sapago oli woe. \s1 Jisesida maya monoka kanisolesida domudalo obi itae. \r (Mat 26:57-68; Luk 22:54-55, 63-71; Jon 18:13-14, 19-24) \p \v 53 Sa-okaiyoko Jisesida maya Omailoka jokila he mekaka we napanipo nebotoka ilimi-liki yoweboya, Omailoka jokila hi mikaka we napaki ito monoka ujapa weki monoka monawa api-napi ibikaka weki li esa iki minabokuya ilimi-liki yowe. \v 54 Sakiya ilimi-liki niwayoko Pita maya hoto apulu oko Jisesida maya emeke moloko woko Omailoka jokila he mekaka noibo we napamidana numudalau maya yoweko aya wemidana elekele oluholamakiya jo jeboto maya jo lapi oko ne. \p \v 55 Sa-noiyoko, monokamidana kanisole wehena ito Omailoka jokila hi mikaka we napahenasikiya Jisesida maya kohatune liki olisa onetibo gahenamuya ohu jeboya, \v 56 suwa labo wesiya ganipolimo lowa-sawa okoko li makokoto molamiki nenako, kohatabo gaya li soto molamae. \v 57 Malokasiya sinikiki suwa ga mako Jisesidamuya sa-liki lae: \v 58 Sa-loko liyoko eludawo maya ne: Monoka numuda napaya dadeloti viminabo maya jeko leda jekoko loweki makoki yupekaya nowideko aku nadeloti vametuha, aha galotiya vetubo ne loko lonebo ne, liki lae. \v 59 Liki laboya, litabo ga li makokoto molamiki litabo ga minamiyoko, \v 60 Omailoka jokila hi mikaka wesida we napanipo maya luwanipou sinokadanaki Jisesida maya obi nitabo galoya emokahoya le wili jeko letadawo gakaya nehe minamihe, loko loka oetaiye. \v 61 Loko liboya, Jisesimamo ga lo mamoko epa moloikoko neyoko, Omailoka jokila hi mikaka wesida we napanipomamoya emoya Omailimo olisauti lilimitiye loko lo mololetokaibo we epoka lokaka noudawo Omaimidana ipala maya minape. \v 62 Loko loka oetaiyoko, Jisesimamoya oo, aloya wehe loko lokaniyo, ito ga mako lo libituyo, eli-minalo: okulumauti we uti nemoya elewole wemidana ade lamawakaloka minoyoko, ito okuluma ijopa limu mupilaloya nolemoyoko alikaya muda-nelatae. \v 63 Loko liyoko, Omailoka jokila hi mikaka wesida we napanipomamoya eliboma wehe lamiyoko, upalo nesala maya jeko bolotoko le hulikoko wewenalalesida maya emo gala eli-minatabo wewenasidaya aku nenahalo ju lokoko gala lideko eletune. \v 64 Omai pulekolo libo gaya aloya elikae. Edimoya eleboya nenaha iye. Loko liyoko, muki wewenasiya oijo natibo ga maya lokainako, lina koha heletune likiki, \v 65 malokasiya etehu niitiki dadeloti maya okepalo nikohaiki emoya Omaimidana epaloti ga lo soto molokaka we minatadawoya, ekahimamo nokohaelaihe, lo soto moloko lo lemowo, liki layoko, monoka numudamidana elekele oluholasiya okepalo wasa jeboto maya dadeloti kohae. \pi1 \bd 58\bd* Jon 2:19 \bd 62\bd* Den 7:13 \s1 Pitamamo Jisesida maya muda-elamobo we ne loko yuwawa moloetaiye. \r (Mat 26:69-75; Luk 22:56-62; Jon 18:15-18, 25-27) \p \v 66 Sa-noiyoko, Pita maya numuda lekaloka maya neyoko, Omailoka jokila hi mikaka wesida we napanipomidana oluwa makolimo niseko mudakoko, \v 67 Pita maya jo lapi oko neyoko, muda-eloko wenu-kenu noidanaki sa-loko liye: Naseleti numutoti we Jisesimaki magoina monikaka niaibo we maya minane. \v 68 Loko liyoko, Pitamamoya ga ladawoya monawa ele wehe lamobo ga nolane. Loko lokoko ateto maya nolimiyoko okole maya onowa liye. \v 69 Sa-noiyoko, aya elekele olumamoya muda-elokoko li esa iki minabo wewenasida maya sa-loko lo biye: Maya weya Jisesida unala ipalale yuhauti maya ne. \v 70 Loko liyoko akuya yuwawa molaiye. Sakoya yuwawa molokoko lasolasi onawa neyoko, ayalo magoina sini-minabo wewenasiya Pitada maya emoya Galeli we maya minadanako, Jisesi maya nebokuti wehe loko minane. \v 71 Liki layoko, Pitamamo Omaimidana omudaloya wehe loko noloe, suwa letuboya Omailimo nilime olisau molokatiyo, edimo nilabo weya nemo muda-elamobo wemuya nilae, loko liye. \v 72 Loko nolibo epaki okolemamoya aku onowa liye. Loko liyoko, Pita maya Jisesimamo lo mibo galo maya okolemoya lowe yupeka owaha lamiyoko, nemodamuya yuwawa molonetatadawo yupekaya onawa loweki makoki ekolaiye loko lo mibo galo maya elekoko wije napa-napa iye. \c 15 \s1 Jisesida maya Paelati nebotoka ilimi-liki wae. \r (Mat 27:1-2, 11-14; Luk 23:1-5; Jon 18:28-38) \p \v 1 Nekewa maya ho noyowiyoko, Omailoka jokila hi mikaka we napaki monoka monawa api-napi ibikaka weki, muki monokalo kanisoleki, ga li kohikiki Jisesida maya obi itakili nala jiki liki Paelatima neboto wae. \v 2 Sa-ikayoko, Paelatimamoya Jisesida maya muda-elokoko loka oetoko, emoya Juda wewenasida duliki wenipo maya minape, loko loka iyoko, Jisesimamo emokaya alo lokane. \v 3 Loko lokaiyoko, Omailoka jokila hi mikaka we napamasiya Jisesida maya muki nesamamuya obi itikayoko, \v 4 akuya Paelatimamoya loka oetaiye: Emodamuya muki edawaki gaya nilaboya emokahoya labotoya ma lametadawo nehe. \v 5 Loko loka oetaibotoya Jisesikahoya ga le wili jeko lo mamiyoko, Paelati maya ata etipa kiye. \s1 Jisesi maya helitiye liki obi itae. \r (Mat 27:15-26; Luk 23:18-25; Jon 18:39-19:16) \p \v 6 Kiyapemamo latanipolesida esenipo vibo onawamu aku data kikaka niabo holi melekeu melekeuya edimo Juda wesiya nalauti le hulobetatane liki, wewena makomidana ulila layoko, nala numuku hulibitabo wewenasida maya doli heka doli heka iyoko aya wewena maya numudanipoloka wikaka ae. \v 7 Sa-iboya aya yupekaya we mako nala numuku neboya uliwa Balabasiyo loko neboya aya weya gamani wewenaki lowahina lebotoka we makomidana koha helekaiyoko nenako, ilimi-liki nisiki huli nala numuku hulikayoko nebo we ne. \v 8 Sa-okaiyoko nenako, Paelati nebotoka maya wiki emo lekaka ibomidana oko litiye, \v 9-10 liki loka itikayoko nenako, Omailoka jokila hi mikaka we napasiya Jisesida uliwa maya woko napa iyoko, edimo dulinipo maya lemekaiyoko mulunipou nosamiyoko obilo ilimi-liki wabokumuya Paelatimamoya elekoko sa-loko lo biye: Juda wewenasida duliki wenipoda maya nalautiya olutomikoyoko minabotoka wetiye liki nilahe. \v 11 Loko libo maya, Omailoka jokila hi mikaka we napasiya muki wewenasida maya esenipouka li ahu liki sa-liki lae: \v 12 Emodaya hulomikoko Balabasida maya le hetoka etane, liki layoko Paelatimamoya sa-loko lo biye: Juda wewenasida uliki wenipo ne likaka niabo wemamidanaya nenaha maya oetatuwe. \v 13 Loko loka obetokaiyoko, akuya opa gaya ni-liki yoho yaha yalo maya helitiye \v 14 liki layoko, Paelatimamoya nenahamuye loko loka obetaiye. Nena olisa okaiyoko nilae. \v 15 Loko lokaiyoko, akuya opa-napa ga layoko, Paelatimamoya li nupa i-minabo wewenasida dukauka dowa letiye loko Balabasida maya olutowetaiye. Sakokoya Paelatimamoya liyoko Jisesida maya uhedawaki oijoloti kohaiki liki wiki yoho yaha yalo maya nililoti jiki oto ideko helitiye loko dadeu maya molaiye. \s1 Imiki wesiya Jisesida ulana molitiki okepa je. \r (Mat 27:27-31; Jon 19:2-3) \p \v 16 Sa-okaiyoko, imiki wesiya Jisesida maya uliki we napamidana numudala luwato maya ilimi-liki yowiki imiki we malokasidaya dilipi nupa ikiki, \v 17 uliki we lolo itiki uhedawaki adakoli maya olo jitikiki, uliki wekidana li lolo itiki okohudago upalo nesa hana olo jitiki, \v 18 okepa jiki epoka liki sa-liki lae: Esekane aliyo, Juda wewenasida uliki wenipomae. \v 19 Liki likadanaki, seida oijokidana oijolotiya kohaikiki etehu nitadanaki, ilauka maya di bola nihiki suwa nesa liki okepa okepa je. \v 20 Sakiya uluna ga li suwitadanaki, okohudago nesa olo jitabo maya ololotiki li hulikiki eimola upalo nesala maya li olo jitikiki, yoho yaha yalo maya nililoti maya kohaiki jiki oto ikili ilimi-liki wae. \s1 Jisesida maya yoho yaha yalo kohae. \r (Mat 27:32-44; Luk 23:26-43; Jon 19:17-27) \p \v 21 Sa-ikiki ilimi-liki anulo niwayoko, we mako uliwa Saimoniya Apilika mikaukati we Sailini numutoti we, Alesate ito Lupute ahonipoya mijalaukati noniseko mudaibo maya ula molikayoko, Jisesimamo oheko leko wibo yala maya ilimeko ohetoko wiye. \v 22 Sa-okaiyoko, Jisesida maya ilimi-liki wiki eba mako Gologotae loko lemo gateutiya uliwa madonipo abuhawae loko nebotoya wiki hetikiki, \v 23 Jisesi maya natiye liki waeni noku maya upala elola wokatiye likiki, mukasikidana elibo nesakiya li opa napa ikiki me. \v 24 Saki mebo maya, namiyoko, yoho yaha yalo maya kohaki tikiki upalo nesa maya ekahoma litihe ekahoma litihe likadanaki, kasikidana ono mako molae. \v 25 Sa-ikiki mudai-minayoko go maya lokoko ho maya yoweko elewole noiyoko kohakiki yalo maya te. \v 26 Obi itabomidana gaya Juda wewenasida uliki wenipomae liki nalawa iki madonalo maya titikayoko ne. \v 27 Sa-ikiki ukelelo we makoya ade lamawakaloka kohaiki te, ito makoya ade atahakaloka kohaiki tikayoko ne. \v 28 Sa-iyoko, hapa yeikalaya monoka bukugu luhuwa mako jenebo maya niseko ulolotiye. Sa-loko luhuwa jenebo ne: Emo maya lahelamibo nesa lolo iki ukele-hakele ikaka abo weuma li moliki uliwa lae. \p \v 29 Sa-ikayoko, wewenahena wiki nisiki abo wewenasiya madonipo maya gima ikiki ulana molikigo lika lika iki sa-liki lae: Oho, monoka numuda napa maya jeko leda jekoko loweki makoki yupeka nowideko aku vetuwe lokaka welika, \v 30 emokalikaya yoho yaha yalotiya lemo mikau matoka jeko jowo. \v 31 Liki layoko, Omailoka jokila hi mikaka we napaki ito monoka monawa api-napi ibikaka wekiya asaikiya eme jiki sa-liki lae: Muki wewenasida olisa lebokuti dilipe dowa lokaka noibo we maya neboya, eimoladaya sametibo nesa lekaiye. \v 32 Emoya Isilaelo wewenasida olisauti lilimekaka we ito uliki wete netiboya, olotiya yoho yaha yalotiya pasokoko lemekadeko mudakokote maya galaloya wati gaya lokaka noiye loko emesalo moloko eletudanako, liki layoko ukelelo we lowe maya Jisesida apila maloka maloka kohaidiki tebo wemasiya upalo hapalo ga laiye. \pi1 \bd 21\bd* Lom 16:13 \bd 24\bd* Sam 22:18 \bd 29\bd* Sam 22:7; Sam 109:25 \pi1 \bd 29\bd* Mak 14:58; Jon 2:19 \s1 Jisesi maya heliye. \r (Mat 27:45-56; Luk 23:44-49; Jon 19:28-30) \p \v 33 Sa-ikayoko, holiga maya neboya, muki mikauka maya lubu je-loko woko ludaka 3 kiloku iye. \v 34 Sakoya ho maya le yoho notiyoko, Jisesimamoya ai moloko Eloi, Eloi, Lama sapakatani loko liboya, lemo gateutiya Omainelika, Omainelika, nenaha iyokoma hulonimikane loko liye. \v 35 Loko liyoko, amaitoka minabo wewenamasiya eli opa-opa ikiki Omaimidana epaloti ga lokaka noibo we Ilaijada maya ju noliye, liki lae. \v 36 Liki likadanaki, we makolimoya lolosa jeko woko noikidana nesa maya waeni ekesa noku hekoko akepa oijo lolowalo maya molo omekoko le sawa jeko Jisesi maya natiye loko miye. Sakoya nomeko sa-loko liye: Ilaijakaho niseko pasoetatihe, muda-minatune. \v 37 Loko liyoko, Jisesimamo ga napauti nolidanaki ahu lo nohuloko heliye. \v 38 Sakoya noheliyoko, monoka numuda napau Omaimidana owisalo yowikaka niabo ateto imaha lawolawoloti moli-minabo maya lolowaloti yokawaya bolotoko lemeko le maloka maloka iye. Sa-ibo maya Omaimidana omudalalo aha sinatudawo nesa liye. \v 39 Sakoya Jisesi maya ai napa nomolaidanaki helekaiyoko, lowa wesida ujapa wenipo makoya Jisesida omudalo maya sino-minoko, maya weya wehe loko Omaimidana ipala netiye loko liye. \p \v 40 Saboya menakipa malokasiya hoto apulu iki sini-miniki mudai-minae. Ayauya Magadala numutoti mena Meleya ne, ito Mele makoya Jemisite lasola ito Josepute donipo, ito Salomekilemakiya magoina sini-minae. \v 41 Aya menakipasiya omutoko Jisesi maya Galeli numutoka maya neyoko magoina niwadanaki, nasahili itiki minabo menakipa minae. Sakiki Jisesilekiya magoina Jelusalemu numutoka yowebo menakipa malokakiya ayalo minae. \pi1 \bd 34\bd* Sam 22:1 \bd 36\bd* Sam 69:21 \bd 38\bd* Eks 26:31-33 \bd 41\bd* Luk 8:2-3 \s1 Jisesida maya ale jitae. \r (Mat 27:57-61; Luk 23:50-55; Jon 19:38-42) \p \v 42 Ludaka maya holi onawamidana saina li lolowa ikaka onawa maya alili okaiyoko, holi onawa maya nisekoya onawa makoko aha neyoko, \v 43 Alimatiya numutoti we Josepuya monoka kanisoleuti neboya duka miminabo weya Omailimo uliki we ilime soto pitibokumu ujapa oko nebo we maya omodala wibo maya ele hulikoko, Jisesida onola maya lekolo Paelatida maya loka oetaiyoko, \v 44 Jisesi maya alo helihelae loko ata lowe kekadanaki, lowa wesida ujapa wenipomamidana maya ju lokaiyoko nisiyoko, Jisesi maya alo helihe loko loka oetaiye. \v 45 Loka oetokoko, lowa ulalo wesida we napanipomidana gala maya elekoko Jisesida onowa maya Josepu maya aha leko wetiye loko liye. \v 46 Sa-lokaiyoko, Josepumamoya Jisesida upala wasa jitibomuya lawo-lawo ukulo mako meina hekadanaki, emoki we malokaki wiki onowa maya yaloti pasiki li mikalo ikadanaki lawo-lawo ukulo lalouya wasa jikiki liki wiki ono molikaka ebaya ehada numuda Josepuma eimola golotoneboku hulimikiki, ehada napa makolotiya ipisiki li wiki aya alemidana epalo maya jiki lilae. \v 47 Sa-ikiya nimolayoko, Magadala numutoti mena Mele ito Mele mako Josesida dolate maya ayalo miniki mudai-minaiye. \c 16 \s1 Jisesi maya helenebokuti sinaiye. \r (Mat 28:1-8; Luk 24:1-12; Jon 20:1-10) \p \v 1 Onawa makokoma minikiki holi onawa maya alo suwokaiye likiki Magadala numutoti mena Mele ito Mele mako Jemisida dola ito mena Salomelekiya Jisesida ono upalaloma nuwalaki netupama hiletatune liki meina hitae. \v 2 Sakiya meina hiki likiki nekewa napa yeikamaya Sadeu maya ono molabotoka maya wiwa wiwa niayoko, ho maya yowiye. \v 3 Sakiya ono molaboto alili wikadanaki edimonipolokaya wetome-katome iki ehada napa maya ale epaloti maya ekahimamo ipisoko le huloletatiye liki lae. \v 4 Liki likiki mudabo maya, aya ehada maya alo ipisiki li ilikaloka molikayoko, ale epawa maya golotoneyoko mudai-minae. \v 5 Sa-okaiyoko, aya aleu maya yowiki mudabo maya okanaki we owahakidana makoya ukulo lawo-lawo hana olo jekoko lamawaka sinoneyoko, mudaikiki aya menakipa maya ololo ae. \v 6 Sakiya ololo niayoko, aya wemamoya ololo amilo loko lo biye. Edimoya Naseleti we Jisesida yoho yaha yalo kohaiki tebo we maya muda-elakili nisehe. Aya we maya mauya minamiye. Alo sinokaiyo, onowa molaboku maya mudalo. \v 7 Mudaikiki wiki unala ipapala yuha malokasida maya ito Pitalesidamakiya omutoko lo libibo nesa leko le omutokoya Galeli mikauka maya wetibo nenako, yaloka maya wiki muda-elakilae, liki li bilo. \v 8 Loko liyoko, luwo-luwo nijedanaki ololo abo nenako, ayauti maya hetoka maya limikiki oli wae. Sakiya domoda adoha wokaiyoko nenako, oli niwiki we makomidana wetome iki li mamae. \pi1 \bd 7\bd* Mat 26:32; Mak 14:28 \s1 Jisesimamoya Magadala numutoti mena Meleda omudalo soto piye. \r (Jon 20:11-18) \p [ \v 9 Jisesi maya Sadeu nekewa napa aleuti lubukaya sinokadanaki Magadala numutoti mena Mele oloha lahelamibo 7-palasidaya ukauti kohaidoko doli hibo menamidana omudaloya ada soto piye. \v 10 Sa-okaiyoko aya menamamoya woko wewenalale maya miluma-aluma eliki wije nama nileyoko wetome oko lo biye. \m \v 11 Helenebokuti maya sinokoko aha neyoko mudaoe loko libo maya aya wewenasiya elewole iki data kamae. \s1 Jisesimamoya unala ipalale lowesito soto pibo. \r (Luk 24:13-35) \p \v 12 Sa-okaiyoko, we loweya ohuguka maya niwaiyoko Jisesi maya omutoko nebokidana amoko aito aweyaha oko domudalo soto piye. \v 13 Sa-okaiyoko, edimosiya wiki maloka wewenasida maya wetome iki li beiboya, aya wewenasiya elewole iki data kamae. \s1 Jisesimamoya aposolosida maya monoka yowanulo doli hiye. \r (Mat 28:16-20; Luk 24:36-49; Jon 20:19-23) \p \v 14 Alikaya Jisesi maya unala ipalale yuha 11-pala maya edimonipogo li esa iki miniki nodenesa ninayoko, soto pe bekadanaki aleuti maya sinokoko niseko neyoko emoda ada muda-elabo wewenasida ganipo maya wati ga lae liki lamabo ito data elewole iki elamabo maya nenako, yamuya auha biye. \v 15 Sakokoya edimoya numuto namatoya wiki ho noyowibotoka ho nolimibotoka moniki muki wewenasidaya nemo ane lalo maya wetome iki li bilo. \v 16 Sa-ideko edimo gatipo eli elewole ikiki monoka noku udatabo wewenasida maya olisauti dilimekoyoko minatabo ne, ito gatipolo eli elewole amitabo wewena maya jomidana epa nesala lolo ikilae. \v 17 Ito maya ganeya elewole iki elitabo wewenalokaya sako soto pebetakolaiye: Nemo nulinelotiya oloha lahelamabosida maya kohaidiki doli hitae. Ito aito aito dono jiki ga liki likilae. \v 18 Ito oletehaya opa li sawa jiki minatabo ito nalisa no nataboya, yatoka nesalimoya dilipe opa napa amekolaiye. Ito saina delatibo wewenasida maya dadeloti sisiwanipo jitaboya, haka likilae. \pi1 \bd 15\bd* Apo 1:8 \s1 Jisesi maya okulumau yowiye. \r (Luk 24:50-53; Apo 1:9-11) \p \v 19 Sa-loko we napa Jisesimamoya lo bekaiyoko, Omailimoya ilime-loko okulumau yoweko ade lamawakaloka hulotoneyoko ne. \v 20 Sa-iyoko, unala ipalale yuhamasiya muki numuto namato maya wikadanaki gala maya li nibeyoko, We napamamo dilipe wati idanaki oliwaki elewole nesa le soto pibodunuya ganipo maya le elewole obetaiye.]