\id MAT NT0013.MT1 YAWEYUHA DEIBLERS TFR DP-DEC 17-APR-86 \h MATIYU \toc1 Jisesi Kalaestida gala lalo Matiyu luhuwa jibo \toc2 MATIYU \mt1 Jisesi Kalaestida gala lalo Matiyu luhuwa jibo \c 1 \s1 Jisesi Kalaestida latalale. \r (Luk 3:23-38) \p \v 1 Muki wewenaya soto pimi wayoko, Jisesi Kalaestiya Dewitida ouvamela soto piye. Ito Dewitiya Aebalahamuda ouvamela ne. Yamidana gala maya ne. \p \v 2 Aebalahamuda ipala Aesiki ne. Aesikida ipala Jekopuma ne. Jekopuda ipala Judaya unalamotakiya soto piminae. \v 3 Judada ipala lowe Peleko Selako soto piminaiye. Donipoya Temaya ne. Peleya Helonida ahola ne. Ito Heloniya Lamuda ahola ne. \v 4 Ito Lamuya Aminadabuda ahola ne. Ito Aminadabuya Nasonida ahola ne. Nasoniya Salomonida ahola ne. \v 5 Salomoniya Bowasida ahola ne. Bowasiya dola Lehapuya ne. Bowasiya Obetida ahola ne. Obetida dola Lutiya ne. Ito Obetiya Jesida ahola ne. \v 6 Jesiya Kini Dewitida ahola ne. \p Dewitiya Solomonida ahola ne. Yulaiya helekaiyoko eto menalimoya Dewitito woko Solomonidaya etaiye. \v 7 Ito Solomoniya Liyaboyamuda ahola ne. Ito Liyaboyamuya Abaejada ahola ne. Abaejaya Esada ahola ne. \v 8 Esaya Jihosapetida ahola ne. Ito Jihosapetiya Jolamuda ahola ne. Ito Jolamuya Yusayada ahola ne. \v 9 Ito Yusayaya Jotamuda ahola ne. Ito Jotamuya Ehasida ahola ne. Ehasiya Hesikaeyada ahola ne. \v 10 Ito Hesikaeyaya Manasada ahola ne. Manasaya Aimonida ahola ne. Ito Aimoniya Josaeyada ahola ne. \v 11 Ito Josaeyaya Jekonaeyada unalamotakiya ahonipoya ne. Ya yupeka maya Isilaelo wewenasida maya di dadelo nala jiki liki Babiloniga maya dilipi-liki wae. \p \v 12 Nala maya hikayoko Jekonaeyaya Siyatieloda ahola ne. Siyatielo maya Selabobeloda ahola ne. Selabobelo maya Abaeyatida ahola ne. \v 13 Abaeyati maya Elaikimuda ahola ne. Elaikimu maya Esoda ahola ne. \v 14 Eso maya Sedokuda ahola ne. Sedoku maya Ekimuda ahola ne. Ekimuya Elaeyatida ahola ne. \v 15 Ito Elaeyatiya Eliyesada ahola ne. Ito Eliyesaya Matanida ahola ne. Mataniya Jekopuda ahola ne. \v 16 Ito Jekopuya Josepuda ahola ne. Josepuya Meleda waunaya ne. Ito Melemamo Jisesida maya etaiye. Aya uliwamidana monawaya olisauti dilimekaka we loko ne. \p \v 17 Sakiya Aebalahamuda ouvamelalemotaya mini-liki nisiki Dewiti neboto nisebo wewenaya 14-pala minae. Ito Dewitida ouvamelalemota mini-liki nisiki Juda wewenasiya Babiloniga wiki nala heboto maya asaiki 14-pala minae. Asaikiya Babiloniga maya wiki nala hiki minabototiya 14-pala wewenaya mini-liki nisikayoko Jisesima soto penebo ne. \pi1 \bd 11\bd* 2 Kin 24:14-15; 2 Klo 36:10; Jel 27:20 \s1 Melemamo Jisesida maya etaiye. \r (Luk 2:1-7) \p \v 18 Jisesi Kalaestima soto pibo ga maya sakoya ne: Dola Meledaya Josepuya litiye liki mudai molitiminabo menaya ne. Sakiya mudai molitikayokoya, Josepute owaha ouna jiki minamaibo ne. Sa-iyoko nenako, Meleda mudabo maya Omai weuna oluhomidana elewoleyalalotiya oluho ohumana jenebo ne. \v 19 Wauna Josepuya wehe lonebo we nenako, oli hituboya wati etiye loko eliboya, menala Meledaya wewena domudaloya oli hituboya owana helekatinako, sunauka oli hituwe loko eliye. \v 20 Sakoya ata kekoko we napamidana okanaki we makolimoya wamo hemo omudalo moloko sa-loko lo miye: Josepuyo, emoya Dewitida ouvamelae, menaka Meleda maya lituhe lametuhe loko ata kideko eda elamideyo. Oluho ohumanauya Omai weuna oluhomidana elewoleyalaloti neyo. \v 21 Sakoya minoko ipala etatiboya wewenalalesidaya lahelamibo weunipo molabo nesaya hulikoko dilipe-loko nisitibo nenako, uliwaya Jisesiye loko molatane. Ya uliwamidana monawaya wewena lilimekaka we loko ne. \v 22 Sainahena sako soto piboya Omaimidana epaloti ga lokaka wemoya we napamidana gala mako niseko ulolotetiye loko soto pekaiye. Luhuwa mako sa-loko jenebo ne: \q1 \v 23 Eli-minahe. Eto oko netibo olu makolimo oluholaki minokoko ipala etatiboya uliwa Imanuelowe liki litae. \m Ito aya uliwamidana monawaya lemo ateukatiya Omai lemoki nebo we loko ne. \v 24 Sa-lokoya wamoutiya Josepuda maya lo mekaiyoko, Josepu maya sinokoko Meleda maya ilime-loko numudalauka maya nisiye. \v 25 Sakoya ilime-loko niseko numudalauka huloetokoko owaha udiki siniki amaiyoko Mele maya ipala etaiye. Sakoya etokaiyoko Josepumamo aya oluhomidana uliwa maya Jisesiyo loko molaiye. \pi1 \bd 18\bd* Luk 1:27 \bd 21\bd* Luk 1:31 \bd 23\bd* Aes 7:14 \bd 25\bd* Luk 2:21 \c 2 \s1 Sonohi monawau mudaki elikaka we nise. \p \v 1 Heloti maya uliki we lolo okoko ujapa ibo onawaloya Jisesima Betilihamuga soto piye, Juda ebatokaya. Ya yupekaya ho noyowibotokatiya sonohi monawalo mudaikaka weya Jelusalemu numutoka maya yowe. \v 2 Aya wemasiya nisikiki loka iki edimoya Juda wewenasida uliki wenipo ohatama maya nakaha ebatoka soto pene. Lemoya numudate ho noyowibotoka sonohilaya soto peko neyoko mudakoko li bola he metune loko maya nonisune. \v 3 Liki layoko, uliki we Helotimamo elekoko upau lekaiyoko, \v 4 edimo Jelusalemu eba aholalekiya asaiki sabo ne. Sa-inayoko Helotimamo ito Omailoka jokila hi mikaka niabo wehenamakiya monoka monawa api-napi ibikaka wehenamaki dilipe nupa okoko Omailimoya lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo we maya nakaha ebatoka soto pitibo ne loko libo ne loko loka obetaiye. \v 5 Loko loka obetaiyoko, Betilihamu numutoka Juda ebakukaya soto pitibo ne loko Omaimidana epaloti ga lokaka wemamo Omailimo lo mibo ga sa-loko luhuwa jenebo maya nenae liki lae: \q1 \v 6 Betilihamu numutokatiya uliki we mako soto pekoko Isilaelo wewenasidaya ujapa obetakolainako, aya ebaya Judiya ebakuka neboya Judiya mikaya oto eba muki minabokutiya lemeko minamiye. \m \v 7 Liki li mikayoko elekoko sonohi monawalo mudaikaka wesida maya suna oko dilipe nupa okoko, sonohima ada soto pibototiya onawa nenaki wiye loko loka obetokaiyoko, ya yupekae liki moletikiya li me. \v 8 Sa-liki li mikayoko, Helotimamo sa-loko suwa loko lo beko doli hiye: Edimoya wiki Betilihamu numutokaya dabuha moliki moniki ohu jilo. Sakiya ohu jiki li soto molikiki nisiki nemodaya li nimitayo. Nisiki li nimikadekoya asako woko lipe mituwe. \v 9 Loko lo bekaiyoko niwayokoya, ho noyowibotokati mudabo sonohi maya le omutiye. Sakoya le omutoko woko aya oluho aida nebo numuto maya wehe loko woko ne. Woko neyoko mudaikiki mulunipouka dowa liye. \v 10 Sa-okaiyoko, yowiki numukuya mudaboya dola Melete maya minaiyoko \v 11 mudaikiki lipi miki owonipo maya molikiki epawa li ka ikiki owonipouti sainahena li hiki molitae. Aya nesaya goli ehadahena ito nuwalaki jokila yowekaka noibo nesahena ito dupaloka hileyoko nuwala wokaka noibo nesahenaya \v 12 li hiki molitikiki udiminayoko, Omailimoya wamolokaya sa-loko lo biye: Edimoya Helotida numudalalo anu nisebotoma wamiki li wili jiki aito anuloka wiki numudatipoloka hetatae loko lo bekaiyoko wae. \pi1 \bd 2\bd* Mae 5:2 \s1 Ijipi mikalokaya oli wae. \p \v 13 Niwayoko, Omaimidana okanaki wela makolimoya Josepuda maya wamotoka sa-loko lo miye: Ele-minape. Helotimamo aya ipakada yaitaya ohu jeko le soto molokoko kohatuwe loko lokaiyo, emoya enemane oko dolako ipalakosidama dilipe-loko woko Ijipi mikaukaya minatane. Woko yaukaya minoko nemo ga lo imitubotoya ameme oko ele-minatane. \v 14 Loko lokaiyoko Josepu maya enemane oko sinokoko dolako ipalakosidaya lubuka oletawaya dilipe-loko Ijipi mikalokaya wiye. \v 15 Yaloka wiki minayoko Heloti maya heliye. Sakoya Heloti helekaiyoko li wili jiki Isilaelo mikauka aku waboya ahamu minamiye. Omaimidana epaloti ga lokaka we makolimoya we napamidana galalo ga mako sa-loko libo ga maya niseko pasiye: \q1 Ipaneya Ijipi mikauka minokaiyoko nemo ju loboto nonisiye. \pi1 \bd 15\bd* Hos 11:1 \s1 Oluho aida maya kohaidi esa ae. \p \v 16 Ito Heloti maya owaha helamiyoko, sonohi monawalo mudaikaka wemasiya Helotidama sa-iki okepa jiki aku nisiki li mamayoko epalo molaiye. Epalo adoha molokaiyoko nenako, imi wesida maya doli hekaiyoko wiki Betilihamu numutoka ito numuda esewatoka nebo ebatoka maya moniki oluho aida melekenipo lowe li hulamabolawa maya kohaidiki suwae. \v 17 Sakiya kohaidiki suwaboya sonohi monawalo mudaikaka wesiya Helotida li meboto sae. Sa-ikayoko Omaimidana epaloti ga lokaka we Jelemayakahoya asaitabo ne loko libo ga maya niseko pasiye loko luhuwa jenebo ne: \q1 \v 18 Lama numutokatiya witaga hiki wije namalimo lemo jeje \q1 onebo ne. Sa-iyoko, Lesolomakiya oluholadamuya wije nama lenebo ne. Sakoya wije nama noliyoko ilime you letune liki laboya, muki wewenasida oluhonipolemakiya heleyoko nenako, ilime you lamitabo nesa liyoko wije nama okogo nebo ne. \pi1 \bd 18\bd* Jel 31:15 \s1 Ijipi mikaukati aku li lika abo. \p \v 19 Heloti helekaiyoko Ijipi mikaukaya we napamidana okanaki wela makolimoya Josepuda maya wamo hemo omudalo moloko sa-loko lo miye: \v 20 Sinokoko dolako ipalakosidama dilipe-loko aku Isilaelo mikaloka wetane. Oluho kohaidatuwe loko libo we maya alo helekaiyo. \v 21 Loko lo mekaiyoko, dolako ipalakosidama aku dilipe-loko wiye. Sakiya aku li Isilaelo mikaukaya wae. \v 22 Sakiya niwadanaki, Josepumamo ga mako sa-loko eliye: Helotida ipala Akelaesima aholada adakolila maya le olo jekoko Juda mikauka uliki we lolo oko ne. Liki layoko Juda mikauka woko netibomuya omodala wonebo ne. Sakoya omodala wokaiyoko, wamotokaya ga mako hemo omudalo molayoko mudakoko Galeli mikaloka, \v 23 eba mako Naseletiyo loko nebo numutokaya woko nebo ne. Sa-iyoko, Omaimidana epaloti ga likaka wesiya Omailimo we makoya oli hituwe loko lo molobetaibo wemu Naseleti we liki likilae liki labo ga maya niseko pasiye. \pi1 \bd 22-23\bd* Mak 1:9; Luk 2:39; Jon 1:45; Aes 11:1 \c 3 \s1 Noku udobetokaka we Jonida monokala. \r (Mak 1:1-8; Luk 3:1-18; Jon 1:19-28) \p \v 1 Ya yupekaya noku udobetokaka we Jonikahoya Judiya ebatokaya nisekoko mumusopa mikaloya monoka sa-loko lo soto molaiye: \v 2 Omailimo ujapa olibetatibo onawaya alo alili okaiyo, dukaya li wili jilo. \v 3 Loko liboya, Omaimidana epaloti ga lokaka we Aesayakahoya hapa yeikala sa-loko luhuwa jibo ga maya Jonito niseko pasiye: \q1 Mumusopa mikaloya we makolimo ga napauti sa-loko noliye: We napadamu duka li wehe litalo. Dukau limitibo anulaya li wehe litalo. \p \v 4 Jonikahoya kamolo ja upawaloti lolo abo nesa upaloya olo jekoko, ja upaloti lolo abo ebela ohalalo jekoko pipiya nodenesa hituki ito lubemidana nouvalakiya noko nebo ne. \v 5 Sakoya neyoko, Jelusalemu numutokati ito Juda eba malokati ito Jodani no yola helegalokati ito ma helegatiya muki wiki emotoka hetikiki, \v 6 lihimanipomuya li soto molikayoko, Jonimamo noku udobetaiye. \p \v 7 Noku noudobetaiyoko, Palasisi wewenahena ito Sediyusi wewenahenamakiya noku udakili nisikayoko, sa-loko lo biye: Edimoya jamidana oluholalitaya, olisatipomidana lihimala maya edimotoka soto pekolo noiboya aha oli itae loko ekahimamo lo libibo ne. \v 8 Dukaya li wili jikiki yamidana monawaya li soto molikiki nisilo. \v 9 Nemoya sa-loko lo noliboe: Omailimoya Aebalahamuda ouvamela yuha wavu-liki minatae loko lo hukaiboya, edimoya Aebalahamuda ouvamelale yuha minatae loko Omaiyamo edimodamuya elametiye. Sa-itae loko ehadasida yatokaya Aebalahamuda ouvamela lolo ilo loko letiboya aha lolo itabo nenako, dupatipoya liki yowiki Aebalahamuda ouvamela minudanako, Omailimoya lemoda lihimatemuya obi oletamekolaiye liki lamilo. \v 10 Loda lekolimoya ya monauya kohakolo nebo maya ne. Sa-etibo nenako, ihilawa lalo jamitabolawa maya isa heko joku jekolaiye. \v 11 Nemoya duka li wili jebokumuye loko noku udobetokaka noe. Nemesaloka nonisibo welimoya Omaimidana weuna oluholoti ito dukau lahelametibo nesa jeko wotetibo jolotiyaki noku udolibetakolaiye. Emo elewoleyalalimoya nemo elewoleyanemidana asetoko ne. Nemoya aha gelekeke wela minoe. Emotoya kohamonako, emodaya elekele oetoko yowanu lasolasimaki letatubotoya kohamoe. Nemesaloka nisitibo welimoya Omaimidana weuna oluholaloti ito jolotikiya noku udolibetakolaiye. \v 12 Emoya pipiya nesa usokaka nesakiya leko niseko laisiya esopa jeko le lalo ekolaiye. Sakoko nodenesa lalo maya aka oko le numuku le moladeko minakolaiye. Ito pipiyawa maya usoko jokuya jekadeko lowa lowa oko minakolaiye, loko liye. \pi1 \bd 8\bd* Mat 4:17; Mak 1:15 \bd 3\bd* Aes 40:3 \bd 10\bd* 2 Kin 1:8 \pi1 \bd 7\bd* Mat 12:34; 23:33 \bd 9\bd* Jon 8:33 \bd 10\bd* Mat 7:19 \s1 Jisesima noku udaiye. \r (Mak 1:9-11; Luk 3:21-22) \p \v 13 Ya yupekaya Jisesima Galeli mikaukati Jodani noloka noku udonetatiye loko Jonima nebotoka woko lo mekaiyoko, \v 14 Jonima auha lokoko sa-loko liye: Nemoya aha nesama minonako, emokahoya noku udonetatadawoya wehe lekolaiye. Sa-onenako, nemotoka nisedawoya wehe lamiye. \v 15 Loko liyoko, Jisesimamo sa-loko lo miye: Yaya ga lalo nesa ladawoya, olotiya yamidana oko minasiye. Yowanuya sa-iki lisaiye loko lo letaiboma nenako, lahelametihe. Loko liyoko, Jonimamo ele miye. \v 16 Ele mekoko ilime-loko lemeko Jodani noku maya noku udomikaiyoko, sinoko mudaibo maya okulumama golo notiyoko, Omaimidana weuna oluholimo nama luhukidana lemeko Jisesida madonalo maya lemo jiyoko mudaiye. \v 17 Sa-okaiyoko, okulumauti ga mako sa-loko soto piye: Maya nukane meminobo ipanema nenako, muda lalo okoe loko liye. \pi1 \bd 17\bd* Jen 22:2; Sam 2:7; Aes 42:1; Mat 12:18; Mak 1:11; Luk 9:35 \c 4 \s1 Olohalimo Jisesida mimi moloetaibo. \r (Mak 1:12-13; Luk 4:1-13) \p \v 1 Sa-okaiyoko, Omaimidana weuna oluhomamo Jisesidaya olohalimo mimi moloetatiye loko elekoko ilime-loko mumusopa mikaloka wiye. \v 2 Yaloka maya woko neboya onawa 40 oko wiboya, nodenesa namoko nenako, nodekumuya heliye. \v 3 Sakoya nodekumu heleko neyoko, mimi molokaka wemamo Jisesi nebotoya nisiye. Niseko sa-loko liye: Emoya Omaimidana ipala minatadawoya matoka ehadahenasidaya ga lo bideko nodenesa lolo ideko namane. \v 4 Loko liyoko, Jisesimamo o'e, monoka bukuguya sa-liki luhuwa ji-minaboma ne: \q1 Wewena mako nodenesago nikiki elewole iki minamitabo nesa ne. Omaimidana epaloti gagoya eliki minatabolimoya elewole iki minatabo ne. \m \v 5 Loko lokaiyoko, Jisesidama ilime-loko woko Jelusalemu monoka numudamidana okepalo maya yoweko sa-loko lo miye: \v 6 Emoya Omaimidana ipala minatadawoya maloti yokama mikalo satomo jo. Ga mako monoka bukuguya sa-liki luhuwa ji-minaboma nenako, le lahelamibo lolo amekolane: \q1 Emokumuya Omailimo okanaki welasidaya yowanu gaya lobetokadeko, emodaya ehadalimo kohaelokatiye liki limiki apusa jiki ilimi dade ulau molakilae. \m \v 7 Loko liyoko, Jisesimamo ga mako monokauya sa-loko ne loko lo miye: \q1 We uti Omaimidana uliwaya le yolalo malo moloko nei opa-napa nesalo lametune liki luhuwa ji-minaboma ne. \m \v 8 Loko lokaiyoko, ilime-loko bola hana-panauya yowiye. Yalo maya ilime-loko yoweko muki numuto namato duliki wesida numudanipohenama ito mikanipohenama ebanipohenama ilipeko sa-loko liye: \v 9 Emoya nemoto i bola heko monoka loko nuline le sawa jekadeko, maya muki yatoka nesahena le heko imituwe. \v 10 Loko liyoko, Jisesimamo Olohao, emoya hulikoko wo. Ga mako monoka bukuguya sa-liki luhuwa ji-minabo neyo: \q1 We uti Omaimidanagoya lipe meko li bola he meko uliwa le sawa jetudawo ne. Sakoya emogoya elekele oetatudawo we ne loko liye. \m \v 11 Loko lokaiyoko, we lahelamibomamo huloetokoko wokaiyoko, okananipoki wesiya limiki ilimi lalo iki magoina minae. \pi1 \bd 1\bd* Hib 2:18; 4:15 \bd 0\bd* Dut 8:3 \bd 2\bd* Sam 91:11-12 \bd 7\bd* Dut 6:16 \pi1 \bd 10\bd* Dut 6:13 \s1 Galeli ebakuka Jisesimamo monoka yowanu le api iye. \r (Mak 1:14-15; Luk 4:14-15) \p \v 12 Jonida maya huli nala numuku ikayoko, neyoko, Jisesima gawa elekoko Galeli ebakuka wiye. \v 13 Naseleti numutokaya woko onawa hana minamoko, apila maloka Kapaniyamu numutokaya woko ne. Yaya ebaya Galeli adumidana ilikalokaya ne. Sebulani wewenahena ito Natalae wewenahenasida mikanipolokaya woko ne. \v 14 Sa-iyoko, Omaimidana epaloti ga lokaka we Aesayada gala makoya niseko pasiye. Sa-loko luhuwa jenebo ne: \q1 \v 15 Sebulani mikauka ito Natalae mikauka ela noloka ito Jodani nomidana yola helegaloka ito Galeli ebakuka Juda wewena minamabo wewenasi minikaka niabotokayae. \q1 \v 16 Lubu jiboku minikaka niabo wewenasiya le napa mudatae. Ito helikaka lubumidana ulau minatabo wewenasiya lamedalimoya lameda letiboto minatae. \m \v 17 Sa-iyoko, ya onawalo maya Jisesikaho monoka sa-loko le api oko lo biye: Okulumau Omailimo ujapa olibetatibo onawa maya aloya alili oko domudalokaya nisekaiyo, duka li wili jilo loko libo ne. \pi1 \bd 12\bd* Mat 14:3; Mak 6:17; Luk 3:19-20 \bd 13\bd* Jon 2:12 \pi1 \bd 15\bd* Aes 9:1-2 \bd 17\bd* Mat 3:2 \s1 Jisesikaho lawaha likaka we loweki loweki ju lo biye. \r (Mak 1:16-20; Luk 5:1-11) \p \v 18 Yu makoya Jisesima Galeli adumidana ilikalokaya nomoneko mudaibo maya, we loweya unalako yatolako minaiyoko mudaiye. Makoya uliwa Saimoni ito ohatama uliwaya Pita ito unala Enduluteya lawaha hikaka we minainako, lawaha hikaka owo maya huli nohuku ikiki minaiyoko, \v 19 Jisesimamo mudaidokoko sa-loko lo biye: Hulikiki nemotoka nisiliyo. Lawaha niheibo nesa liki wewenasitoka yowanu liki dilipi-liki nemotoka nisisaiye loko dilipe nomoloyo. \v 20 Loko liyoko, enemane iki lawaha owoma hulikiki Jisesiki magoina waiye. \v 21 Sakiya wiki Jebetida ipala lowe asaiki minaiyoko mudaidae. Yatolada uliwa Jemisi ito unalada uliwaya Jonitema noku lapeuya ahonipoleki miniki lawaha likaka owo maya li lalo-talo niaiyoko Jisesimamo mudaidokoko ju lo biye. \v 22 Ju lo bekaiyoko, enemane iki ahonipoda ito noku lapenipokiya hulikiki Jisesiki magoina waiye. \s1 Jisesikahoya muki wewenasida le lalo obetoko nasahili obetaibo ne. \r (Luk 6:17-19) \p \v 23 Jisesikaho Galeli mikaukaya wego wego oko moneko monoka numuku numuku monoka api-napi obeko ito okulumau Omailimo ujapa obetatibomidana gawa lo soto moloko lo beko aito aito nesa jelebo wewenahena maya dilipe haka loikaka oko nebo ne. \v 24 Sa-ibo nesamuye liki, liki i moneyoko pou loko Siliya mikauka ito muki numuto namato woko suwokaiyoko muki wewena maya eli suwae. Sa-ikayoko, aito aito nesa delaibo wewenahena ito dupa miluma nabo wewenahena ito dukau oloha nebohena dupauka opa napa okaka wewenahena ito ebili liki minabo wewenahenamakiya muki dilipi-liki Jisesitoka nisikayoko dilipe haka liye. \v 25 Sa-okaiyoko Galeli ebakukati ito taoni 10 nebo eba maya eba uliwa Dekapolisiyo loko nebo ebakukatima ito Jelusalemu numutokatima ito Juda eba malokatima, ito Jodani no yola helegatima wewena wavu-liki Jisesiki magoina wae. \pi1 \bd 23\bd* Mat 9:35; Mak 1:39 \c 5 \s1 Jisesimamo bolalo monoka lo bibo. \p \v 1 Jisesikaho muki wewena li esa ayoko mudakoko bolauya yoweko ne. Sakoya yoweko neyoko unala ipalale yuha maya ayaloka li esa iki minae. \v 2 Sakiya minayoko Jisesimamo monoka sa-loko lo biye: \s1 Muluteu elowa jekaka. \r (Luk 6:20-23) \p \v 3 Omaimidana uvaminalaya lukau waitamiye liki likaka niabo wewenasiya okulumamidana oholauya yowitabo nenako, edimoya elowa jebo ilekaka noiye. \v 4 Ito lahelamibo nesanipohenalo wije nama liki miluma eliki minikaka niabo wewenasidaya Omailimo dilipe you letibo nenako, elowa jebo ilekaka noiye. \v 5 Ito duliya limi limiki molikaka niabo wewenasiya ma mikauya Omaimidana abuhalama li sa-itabo nenako, elowa jitabo wewena minae. \v 6 Ito Omaimidana omudalo wehe liki minatabokumu delaiyoko minabo wewenaya wehe liki minatabo nesalimoya dukau waitetibo nenako, elowa jebo ilekaka noiye. \v 7 Wewena eke libitatabo wewenasidaya Omailimo eke lobetatibo nenako, elowa jitabo wewena minae. \v 8 Ito dukau uluwitibo wewenasiya miniki Omaimidana muda-elatabo nenako, elowa jikilae. \v 9 Ito dilipi you nilabo wewenasidaya Omai oluhola minae loko lobetatibo nenako, elowa jiki minakilae. \v 10 Ito wehe lo mina anulo monebokumuye liki ulana molibitadeko minatabo wewena maya okulumamidana elewoleyala maya edimo nesanipo lolo etibo nenako, elowa jiki minakilae. \v 11 Ito nemokumuye liki liwi letiwi ilibitiki lahelamibo nesa lolo ilibitiki aya li yolau mau iki dilipi lahelamibo itabokumuya elowa jitae loko ele-minoe. \v 12 Okulumauya meinawatipo napa-napa netibo nenako, yamuya mulutipou lalo eliki elowa jiki minalo. Omaimidana epaloti ga likaka wesida hapaya sa-iki sa-ibitabo nenako, Omailimo aya wewenaki edimokiya meinawa napa lemekolaiye liki elikiki elowa jiki minalo. \pi1 \bd 10\bd* Aes 61:2 \bd 5\bd* Sam 37:11 \bd 4\bd* Sam 24:3-4 \bd 10\bd* 1 Pit 3:14 \pi1 \bd 11\bd* 1 Pit 4:14 \bd 12\bd* 2 Klo 36:16; Apo 7:52 \s1 Ageki leki ganipo. \r (Mak 9:50; Luk 14:34-35) \p \v 13 Edimoya ma mikau muki wewenasidaya agekidanaya minae. Ageya lahelepa ametiboya nena nena okoma aku le lahelepa etudawo ne. Samekoloune, aha nesa lolo onebo nenako. Yamuya ululutoko le hulokuniyoko lemeko mikalo neyoko wewenasiya wiki nisiki iki uha ilekile ae. \v 14 Ito edimoya ma mikau wewenasida lenipoya minae. Le napaya bola makomalo le soto molatudawoya saina makolimo le hitamekolaiye. \v 15 Ito leya lepa okoko somou moloko epaloti jeko hitokaka nesa minamiye. Sipaloya molokuniyoko, numuku minabo wewenasida maya lameda lobetokaka noiye. \v 16 Edimo leyamidana iki muki wewenasida hi lameda libitatae. Sa-ikiki edimoya lameda likigo mini-liki nisitaboya, aito wewenasi mudaidikiki lahelepa delokadeko okulumau ahotipodaya epoka likilae. \pi1 \bd 14\bd* Jon 8:12; 9:5 \bd 15\bd* Mak 4:21 Luk 8:16; 11:33 \bd 16\bd* 1 Pit 2:12 \s1 Mosese lo hukoko libo gamu. \p \v 17 Nemodamuya Mosesekaho lo hukoko libo gahena ito Omaimidana epaloti ga likaka wesiya api-napi iki luhuwa jebo gahena le hulatane loko lemene liki data kamilo. Le hulatuwe loko lemobo nehekala, monawala maya lo soto moloko lokoyoko woko ayau maya litiye loko lemobo maya ne. \v 18 Sa-ominobo maya nenako, wehe loko lo libituyo, elilo. Okulumaki ma mikakiya owaha woko tolowa amideko Mosesekaho lo hukoko libo gautiya ga lasolasi mako woko leso amekolaiye. Aha mino-loko woko yamidana gahena muki maya mino elewole ekolaiye. \v 19 Yamuya Omailimo lo hukoko libo gautiya we makolimo lasolasi mako ele hulikoko maloka wewenasiya ayamidana iki eli hulatae loko api-napi obetatiboya, Omaimidana oholauya lemekosi minakolaiye. Ito wewena makolimo aya lo hukoko libo ga elekoko wewena malokasi asaiki emesalo molatae loko api-napi obetatiboya, Omaimidana elewoleyalaloya yoweko netibo ne. \v 20 Nemoya sa-loko lo noliboe: Edimo wehe liki minikaka niabo monawatipolimoya monoka monawa api-napi ikaka niabo wesi ito Palasisi wesiya wehe loko minoko leko okaka noune liki likaka niabo wewenasida monawanipomidanaya asebetoko aito aweyaha ametiboya Omaimidana elewoleyalaloya ma yowamikilae. \pi1 \bd 18\bd* Luk 16:17 \s1 Lepauka molokaka ga. \p \v 21 Mosesekaho lo hukoko libo gautiya latatipolesidaya sa-liki li biminabo maya ne: Wewena mako koha helamo. Ito wewena mako koha helitibo wewena maya obi yowanu litibo ne. \v 22 Sa-oneboya, nemokahoya sa-loko lo noliboe: Wewena makolimoya iweladamu epauka molatiboya obi yowanu lekaka nesa maya emo nesala ilekolaiye. Ito iwelada lewo letowo oko letiboya ujapa wesida domudaloya obi ekolaiye. Ito we makolimo iwelada leko letoko nei we ne loko letiboya alika onawa napaloya jo ebaku wekolaiye. \v 23 Yamuya Omailoka jokila he mekaka nesaya leko woko Omailokaya he mituwe loko letadawo yupekaya, iwekaki dokepa hoto-poto neyoko lowa nesa leibo maya nenako, yatoka nesa maya aha ne loko elitadawoya, \v 24 jokila he mekaka nesaya hulikoko woko iwekakiya alo-nalo liki duka no jisaiye. Sakiya li hulikikima jokila he mekaka nesa maya leko woko Omaimidana mitane. \v 25 We makolimo lihimakamuya obi ogetakolo ilime-loko obi numutoka nowideko maya, anuloka niwiki lihimaka suwetiye loko maya, sainaka mako mitane. Ito aya yatoka nesakiya leko obi ga elekaka noibo we neboto yowitadawoya obi le helekaka welimoya imi wesida dadeu ilime molokadeko emodaya li huli nala numuku molikatayo. \v 26 Nemoya wehe loko lo noemoe, emoya Omaimidana nala numudala napauya minokoko lihimakamidana meinawa lasola napaya pasoko suwametadawoya ayauya minowa minowa oko minakolane. \pi1 \bd 21\bd* Eks 20:13; Dut 5:17 \s1 Menakipasida loka ikaka ga. \p \v 27 Mosesekaho lo hukoko libo gautiya latatipolesida sa-liki li biminaboma ne: Aito mena mako loka amo. \v 28 Sa-oneboya, nemokaho sa-loko lo noliboe: We makolimo mena makomidana muda-elo omuda helitiboya aya menamidana galoya loka ibo ilenenako, yamidana lihimala maya eimolatoka minakolaiye. \v 29 Sa-onenako, omudakalimoya olisa lekaka anugu ilime molakoladekoma, upaka wasa jamoko minatadawoya joku wokataniyo. Yamuya omudakalimo ilime opa okatiye lokoma malokaya jeko potoko huliko. Sakoko omuda malokagoya minoko eda elamideko minakolane. \v 30 Ito ade malokalimoya olisa lekaka anugu ilime molakoladekoma, hukoko le hulo. Emoya ya adekalimo letiboto joku lokataniyo. Sakoko ade malokago minoko elowa jeko minakolane. \pi1 \bd 27\bd* Eks 20:14; Dut 5:18 \bd 29\bd* Mat 18:9; Mak 9:43-47 \s1 Mena doli hekaka ga. \r (Mat 19:9; Mak 10:11-12; Luk 16:18) \p \v 31 Mosesekaho lo hukoko libo gautiya makoya sa-loko ne: We makolimo menalada huloetatuwe lokoma pepaloya luhuwa jeko mekoko oli he hulatiye. \v 32 Sa-oneboya nemokaho sa-loko lo noliboe: We makolimo menalaya we mena olisa ametiboto aha oli he hulikadekoma, menalalimoya we makomalo wetiboya we mena olisaya nenako, aya weyaki li koliki minaibomidana lihimaya omutoko waunatoka minakolaiye, ito alika wemo aya menamidana upalo litibomidana lihimala maya aya wemidana mupilalaloya yoweko minakolaiye. \pi1 \bd 31\bd* Dut 24:1-4; Mat 19:7; Mak 10:4 \bd 32\bd* 1 Kol 7:10-11 \s1 Omaimidana owisalalo lo hukoko lokaka ga. \p \v 33 Mosesekaho lo hukoko libo gautiya latatipolesidaya ga mako sa-liki li bi-minae: Emoya Omaimidana omudaloya lo hukoko noladawoya suwa gauti le moloko lamo. We napamidana owisalo lo hukokaka noadawoya ele lekadeko ga ulawa soto pekolaiye. Sa-etibo ne loko libo gaya alo eli-minabo maya neboya, \v 34 nemokahoya sa-loko lo noliboe: Omaimidana owisalo li hukiki likaka niabo nesa maya hulalo. Okulumauti Omailimo ujapa oletokaka nesa nenako, okulumaloka li moliki aya li hukamilo. \v 35 Ito maya mikaya Omailimo lemeko i jekaka noibo nesa nenako, mikauka li moliki ga li hukamilo. Ito Jelusalemuya okulumau Omaimidana ebala nenako, Jelusalemu ebatoka li moliki ga li hukikaka nesa maya hulalo. \v 36 Ito edimoya yopatipo loimidanaya ga li mikadeko lubuha lolo ametibo ne, ito lubuhalimoya ga mako li mideko loi lolo ametibo nenako, yamuya yopatipolo li moliki gaya li hukamilo. \v 37 Yatoka nesaya hulikiki wehe likigo lolo etune ito o'e lolo ametune likigo litae. Yamidana mupilaloya ga mako litaboya, we lahelamibomikutiya likilae. \pi1 \bd 33\bd* Liv 19:12; Nam 30:2; Dut 23:21 \bd 34\bd* Mat 23:22; Jem 5:12 \pi1 \bd 35\bd* Aes 66:1; Sam 48:2 \s1 Saina lahelamibo pasokaka ga. \r (Luk 6:29-30) \p \v 38 Moseseda gala mako sa-liki likaka niayoko elikaka niabo maya ne: We makolimo omudaka heko likokadekoma asako omudala heko liko. We makolimo epaka jeko letokadekoma asako epala jeko leto. \v 39 Liki li-minaboya, nemokahoya sa-loko lo noliboe: Kohaidatune nilidekoma, dupatipo li wasa jamilo. Yamuya we makolimo epa hanawaka maloka jekadekoma maloka jitiye loko mino wili je mo. \v 40 We makolimo obi noetoko upakalo nesa lekadekoma, lasi nesakakiya mo. \v 41 Kiyape makolimo uvamina ohekoko anu minawaloka wetane loko nolidekoma ilimeko anu hanaloka oheko leko wo. \v 42 Ito wewena makolimo emo nesakamu wako nolidekoma aha mitaniyo. Ito aha sainaka mako leto-minatuwe loko lidekoma aha mo. \pi1 \bd 38\bd* Eks 21:24; Liv 24:20; Dut 19:21 \s1 Ulatelo wesida luka bekaka ga. \r (Luk 6:27-28, 32-36) \p \v 43 Monoka mako sa-liki likaka niaboma edimo elikaka niabo maya ne: Emo ukaya iwekada mo. Ito ulakalo wemidana uka mamo. \v 44 Liki li-minaboya, nemokaho sa-loko lo noliboe: Ulatipolo wewenasidaya duka biki nasahili ibitalo. Lahelamibo nesa lolo ilibitatabo wewenasidamuya Omailoka lilo. \v 45 Sa-ikiki okulumau ahotipoda oluhola lalo lolo iki minatae. Emokahoya lokaiyoko ho silihilalimoya wehe labo wewenaki wehe lamabo wewenakiya muki makoko aweyaha oko he lameda lobetokaka noiye. Ito emo lokaiyoko goyamo lahelamabo wewenaki ito wehe liki minabo wewenakiya makoko aweyaha oko jeko eha jebotokaka noiye. \v 46 Edimoya duka libitabo wewenago nasahili ibitiki duka bitaboya, Omailokatiya meinawa lamitabo ne. Takisi ehada likaka niabo we mudaidi aha nesa lolo ikaka niabo wesiya ayamidana iki duka limitabo wewenaya luka betudawo ne, liki likaka niae. \v 47 Ito iwetelesidagoya eke libitataboya, edimoya saina dowa li lolo amae. Monoka elamabo wewenasiya ayamidana iki iwenipolesidagoya eke libitikaka niae. \v 48 Yamuya edimoya okulumau ahotipo wehe lokogo nebo nesa liki minalo. \pi1 \bd 43\bd* Liv 19:18 \bd 48\bd* Liv 19:2; Dut 18:13 \c 6 \s1 Wewena dilimeko nasahili obetokaka ga. \p \v 1 Edimoya monokamuye liki wewena dilipi lalo iki nasahili ibitatabo nesamuya aito wewenasiya muda-elikiki lepoka litae liki samideyo. Edimoya wewenasi lepoka litae liki sa-itaha, okulumau ahotipokahoya meinawa libamekolaiye. \p \v 2 Yamuya wewena dilipiki nasahili ibitadeko iwetipolesiya mudai lalo itae liki wewena domuda hamilo. Depa uluma lowe nebo wewenasiya suwaki namaki aya ladanaki monoka numukuya ito wewena domudaloya mudaleli lalo iki lepoka litae liki sa-ikaka niae. Sa-onenako, nemoya wehe loko lo libituyo, elilo: Sakiya wewenasi depoka likaka niabolimoya meinawanipo lolo okaka noiyoko alo leyoko suwokaka noiye. \v 3 Wewena dilimiki nasahili obetatune likima dade lamawakalokati sunaukaya sa-ibitalo. Sa-ideko dade atahakaloka minabo wewenasiya mudaki elamitae. \v 4 Sa-ideko nasahilika maya sunauka netiye. Ahotipokahoya sunauka likaka niabo nesaya mudaokaka noinako, meinawaya libekolaiye. \pi1 \bd 1\bd* Mat 23:5 \s1 Omailoka lokaka gamu lainimi obetaibo. \r (Luk 11:2-4) \p \v 5 Edimoya Omailoka nilikima suwaki depa uluma lowe nebo wewenasi likaka niabo nesa lamilo. Edimoya monoka numuku nebo ito wewena domudaloka neboya mudaleli lalo itae liki siniki likaka niae. Sa-ikaka niaboya nemoya ga lalo lo libituyo, eli-minalo. Omailoka liminaboto depoka likaka niabo nesalimo meinawanipo lolo iyoko aloya likaka niayoko suwokaka noiye. \v 6 Edimoya Omailoka letune likima numudatipouya yowiki anuya vikiki miniki ahotipo sunauka mudaokaka noibo wemitokaya litae. Sa-ikadeko sunauka saina lolo ikaka niabo nesamidana meinawatipo ahotipokaho libekolaiye. \p \v 7 Edimoya Omailoka nilikima wavu-liki yupeka liwa liwa ideko woko hana-pana lolo ideko aha gaya lolo okatiyo. Monoka elamabo wewenasiya Omailimoya lowa lowa uniyoko ele limitihe likiki sa-ikaka niae. \v 8 Omailimoya sainahenamu ohu nojekoma, enemane oko owaha wako lamudawoto aha elekaka noiye. \v 9 Sa-onenako, yamuya sa-liki Omailoka litae: \q1 Okulumau ahotelika, ulikaya eto oko minadeyo. \v 10 Numuto namato ujapa oletokaka elewoleyakama soto peko suwideyo. Okulumauya emo ladawotoka moladawotoka iki elekele igitikaka niae. Sa-ikaka niabo nesa maya ma mikau lemotokakiya asako soto pideyo. \v 11 Muki yulakaya nodenesate lemo. \v 12 Lemoya iwetelesida lihimanipo le hulobetudawo nesa leko lemo lihimatema le-minadawo maya le huloleto. \v 13 Emokahoya muluteu hitibo nesalo lilime molamo. Lahelamibo weloya le olowe oleto. \m \v 14 Edimoya iwetipolesida lihimanipo li hulibitataboya, okulumau ahotipokaho asako lihimatipo le hulolibetakolaiye. \v 15 Ito edimoya iwetipolesida lihimanipo hulibitamitaboya, asaoko okulumau ahotipokahoya lihimatipo hulolibetamekolaiye. \pi1 \bd 5\bd* Luk 18:10-14 \bd 14\bd* Mak 11:25-26 \s1 Monokamuye loko nodenesa mosekaka. \p \v 16 Ito monokamuye liki nodenesa mosiki Omailoka litabo yupekaya monoka elamiki depa uluma lowe nebo wewenakidana iki minamilo. Maloka wewenasi nodenesa mosikaka niaboyae likiki depoka litae liki dokepauka uha lada iki dokepa lahelamiye. Sa-ikaka niaboya, nemo ga lalo lo libituyo, elilo. Wewenasi depoka likaka niabo nesalimoya meinawanipo lolo okaiyoko aloya likayoko, suwokaka noiye. \v 17 Edimoya monokamuye liki nodenesa mosikiliya noku udiki yopatipo komu tiki li lalo ilo. \v 18 Sa-ikiki wewenasi nodenesa nimoseboya mudai wehe lamitabo ne. Sa-ikadeko ahotipo sunauka nebo welimo elitiye. Ito sunauka lolo ikaka niabo nesamidana meinawaya ahotipokahoya libekolaiye. \s1 Okulumau uvamina. \r (Luk 12:33-34) \p \v 19 Mikau uvaminatipoya aupa silekaka ito unakodalimo hukokaka ito numuda leda jiki ukele likakamidana neyo, ma mikauka uvamina maya li nupa nupa amilo. \v 20 Edimoya okulumau uvaminaya aupa silamodemidana ito unakodalimo hukamodemidana ito ukelelo wesi numudatipouti leda jiki ukele lamikakamidana li nupa nupa itayo. \v 21 Eli-minahe, uvaminatipo lalo netibotoka maya data ki moladeko minatibo ne. \pi1 \bd 19\bd* Jem 5:2-3 \s1 Lupamidana lela. \r (Luk 11:34-36) \p \v 22 Omudakaya upakamidana lela ne. Omudakalimo umu helekaka anugu ilime molametiboya, Omaimidana lelamo ukauya he lameda letibo ne. \v 23 Ito omudakamamo ilime lahelamibo etiboya, ukauka ayamidana oko lubu je-minakolaiye. Ukauya leya lonebo leya hitiboya, lubu napa-napa aitomidana jekadeko opa napa nei moloko minakolane. \s1 Omaimidana yowanulaki ito ehadamidana yowanulaki. \r (Luk 16:13) \p \v 24 We makokolimoya duliki we lowelo elekele yowanu lebetamekolaiye. Sa-etiboya, we makomidana uka mekoko makomamidana uka mamekolaiye. Makomalokaya kolokoko makomamidanaya muda-elo hulakolaiye. Edimoya ayamidana iki Omaimidana yowanulaki ito ehadamidana yowanulakiya makoko aweyaha oko lekaka nesa minamiye. \s1 Muluteu elekaka ga. \r (Luk 12:22-34) \p \v 25 Yamuya nemo sa-loko lo libituyo, elilo: Edimoya miniki liki itabotokaya nodenesa nakahauti leko noko ito lupaloya nakahaukati le koloko minatudawo ne liki data kamilo. Edimoya ma lilegae. Nakaha nesaya saina ulawa ne, ito nakaha nesaya aha nesa ne. Miniki liki ikaka niabo nesaya saina lalo nehe, ito nodenesatipoya saina lalo ne. Ito dukaya saina lalo nehe, ito dupalo olo jitabo nesaya saina lalo ne. Minoko leko etudawo nesa ito lupateya saina lalo maya nebolae. \v 26 Edimoya okulumaloya namaya mudalo. Saina-henanipoya ma yuha amae. Ito nodenesa omolokaiyoko liki wiki li numuku molamae. Sa-ikaka niaboya, ahonipo okulumau welimoya nodenesa bekaka noiye. Sa-obetokaka noinako, edimoya nama minamae. Wewena ma minanako, nama mukiya limiki minayoko, edimo yowiki nianako, saina-paina ohu jitabo nesaya aha le soto mololibetakolaiye. \v 27 Edimokutiya we makomalimo mulunauka eleko eimola minoko leko etiboto ata eleko melekema melekema le hula hula oko minatubo ne, loko letiboya suwaki napa-napa lekolaiye, ma sametiboto ne. \p \v 28 Ito dupalo nesamuya nenaha iyoko mulutipou elikaka niae. Yau nesaya uvawa okaka noibo nesamidana monawaya eli wehe lamahe. Yatoka nesaya yowanu lamae. Ito dupalo nesaya ma oto iki li kolatabokumu data kamae. \v 29 Sa-ikaka niaboya, yamuya ma lo libituyo, elilo. Hapa yeikalaya uliki we Solomonikahoya onowela lalo le kolokaka oneboya, yaukati uvawaki nesalimoya Solomonida upalo nesamidanaya asetoko ne. \v 30 Yauka nesalimoya olotiya uvawa okaka noiye. Ito hoya lokaiyoko aya nesa maya opatekaka noiyoko hukiki joya jikaka niae. Sa-oneboya, Omailimo liboto yauka nesahenaya onowenipo li kolikaka nianako, yamuya edimo amanamasi eli elewole niabo wewenalitaya Omailimo dupalo nesa aha le soto mololibetakolaiye. \v 31 Yamuya lemoya nodenesaya nakahauti leko natune, ito lupalo nesaya le kolatudawoya nakahauti le kolatune liki data etipa kamilo. \v 32 Monoka elamabo wewenasiya aya nesamuya data etipa kiki ohu jikaka niaboya, okulumau ahotipokaho aya nesaya edimotoka minametiboya dupaya dowa lametibo ne loko elene. \v 33 Edimoya Omaimo uliki wetipo lolo etibo anugu ito Omailimo wehe loko minokaka anuguya duka data omutiki moladeko minadeyo. Sa-itaboya dupalo nesaki aha nesakidana libekolaiye. \v 34 Yamuya aijo soto pitibo nesamu data etipa kamilo. Aijo soto pitibo nesamidana edawaya aijo nesa neyo. Muki yupeka soto pitibo nesamidana edawamuya li makoko yupekago moliki data kamilo. \pi1 \bd 29\bd* 1 Kin 10:4-7; 2 Klo 9:3-6 \c 7 \s1 Wewenasida lihimanipomuya li hukibitamilo. \r (Luk 6:37-38; 41-42) \p \v 1 Edimoya wewena makosida lihimanipomuya Omailimo sako obi obetatibo ne liki data kiki lamilo. Omailimoya asako lihimatipomuya lokatiyo. \v 2 Edimoya wewenasida lihimanipomuya li hukibitataboto Omailimo makoko oko lihimatipoya lo hukolibetakolaiye. Ito edimoya wewenasitoka iki moliki itabo nesa leko makoko aweyaha oko edimotokaya iki moliki ikilae. \v 3 Loko lokoko, olisatemuya koha moloko ga mako sa-loko lo biye: Iwekada omudauya ilisa mako ne loko ladawoya eimoka omudakauya ya lana woko neboya nenaha iyoko mudakoko lamane. \v 4 Emo omudakauya ya lana woneboya mudamoko, nenaha iyoko iwekada omudau ilisaya le huloetatuwe loko nolane. \v 5 Suwalo we epa ulumaka lowe nebo welika, omudakau yaitaya ya lana neboya omutoko le hulokoko muda wehe lokoko alikaya iwekada omudau ilisa le huloetatadawoya wehe lekolaiye. \p \v 6 Edimoya monokamidana ga lalo maya ulakidana wewenaya li bamilo. Aya wewenasiya aku li wili jiki kohilibitikatae. Ito monokamidana meinawa yoweko nebo ga maya jakidana wewenasida li bamilo. Aya wewenasiya monokatipoya li opa ikatayo. \pi1 \bd 8\bd* Mak 4:24 \s1 Omailoka loka okaka ga. \r (Luk 11:9-13) \p \v 7-8 Omailoka loka iki wako likaka niabo wewenasiya sainahenaya alo likaka niae. Ito ohu jikaka niabo wewenasiya saina ihilawaya alo li soto molikaka niae. Ito atetoya esopa jikaka niayoko anu siyebetokaka noiye. Sa-nianako, Omailoka litaboya aya nesaya likilae. Ohu jitaboya ihilawa li soto molakilae. Atetoya esopa jitaboya anu siyelibetakolaiye. \v 9 Edimokutiya we makomidana ipalakahoya nodenesamu wako letiboya, aholakahoya ehada omudala mitibo nehe. Ito lahawamu wako letiboya oleteha mitibo nehe. O'e, samekolaiye. \v 10 Edimoya wewena lahelamabo minaboya, \v 11 oluhotipolesidaya nodenesa lalo biki ujapa lalo nesa ibitikaka nianako, okulumau ahotipoloka loka iki wako litabo nesaya leko yoweko lalo nesago le heko mololibetakolaiye. \p \v 12 Edimoya wewenasi yamidana mamidana nesa lolo ilitatabo ne liki data kikaka niabo nesa liki asaiki lolo ibitalo. Aya sa-liki li-minabo galimo Mosesekaho lo hukoko libo gauti ito Omai epauti ga likaka wesi api-napi ikaka gautikiya muki le nupa okoya ne. \pi1 \bd 12\bd* Luk 6:31 \s1 Ateda lasolau yowikaka ga. \r (Luk 13:24) \p \v 13 Sima nokaka atedamidana anulaya napa-napaya nenako, ito aya anugu wokaka nesaya moleto nenako, yauyago muki wewenaya wikaka niayo, yamuya aya anuguya wamiki okuluma ateda lasolauya yowilo. \v 14 Elewole oko minokaka ebamidana anu atedalaya lasolasi nenako, ito osele yowanu liki yowitabo nesa lenenako, maloka wewenasigo yowikaka niae. \s1 Ihilawa lalo jeko lahelamibo jeko okaka noibomidana gala. \r (Luk 6:43-44) \p \v 15 Suwa sawa monoka li-lili monikaka niabo wewenasida dupa esuwalokaya sipisipi jakidana you loneha, obohanipouya liwe ulakidana minayo, aya wewenasiya edimotoka nisitabomuya duka ujapa iki minalo. \v 16 Edimoya lolo itabo nesalimo monawanipo maya lo soto molokadeko mudai wehe litayo. Hililibalimoya nokaka ihilawa jitibo nehe. O'e, sako minamiye. \v 17 Ya lalolimoya ihilawa lalogoya jekaka noiye. Ito lahelamibo yalimoya lahelamibo ihilawago jekaka noiye. \v 18 Ya lalolimoya lahelamibo ihilawa jekaka nesa minamiye. Ito lahelamibo yalimoya lahelamibo ihilawa jekaka noiye. Ito lahelamibo yalimoya ihilawa lalo jametibo ne. \v 19 Sa-onenako, wewenasida monawanipoya makoko aweyaha oko ne. Ihilawa lalo jametibolawa maya isa heko joku jekolaiye. \v 20 Yamuya suwa monoka litabo wewenasi iki moliki itabo nesalimoya monawanipo lo soto molokadeko edimosiya mudai wehe likilae. \pi1 \bd 19\bd* Mat 3:10; Luk 3:9 \bd 20\bd* Mat 12:33 \s1 Edimoda mudai wehe lamoboe. \r (Luk 13:25-27) \p \v 21 We napae, we napae liki likaka niabo wewenautiya maloka mukiya okulumamidana ebalau yowamikilae. Ahoneda gala emesalo molikaka niabo wewenasigoya yowikilae. \v 22 Onawa napaloya maloka wewenasiya sa-liki li nimikilae: We napate yamalae, nemoya emo gakalo monoka lo bekaka nobo maya nehao. Ito akaloya wewenasida dukauti muki oloha lahelamabosida kohaidoko doli he hulobo maya nehao. Ito gakalo muki elewole nesahena maya lolo obo maya nehao. \v 23 Liki li nimitaboya, nemoya sa-loko lo libitubo ne: Nemoya edimo mudaido wehe lamoe. Lokoya lahelamibo nesalo monebolalitaya alo wilo loko letuwe. \pi1 \bd 23\bd* Sam 6:8 \s1 Numuda ahodamidana gala. \r (Luk 6:47-49) \p \v 24 Sa-onenako, maloka wewenasiya nemo gane maya elikiki eli litabo wewenaya sa-iki minae: Ele wehe lonebo we makolimoya numudala maya ehada mupilalo vokaiyoko, \v 25 goya napa-napa jeko no maya ileko lasi napa iboya, ehada mupilalo vibo numuda maya elewole oko nebo ne. \v 26 Ito nemo gane elikiki eli hulikaka niabo wewenaya sa-ikiya minae: Nei we makolimoya numudala no ilika akeloya vokoko neyoko, \v 27 go napa jeko no ileko lasi napa ibolimoya aya numudala maya ipisoko hulikaiyoko lemeko pou loko udokoko hulupa jiye. \p \v 28 Jisesimamo gaya ga maya lo beko suwokaiyoko, yaloka nisiki Jisesida gala elebo wewenasiya Jisesikaho api-napi oko lobetaibo gamuya elikiki aiyo wuiye liki sa-liki lae: \v 29 Monoka monawa api-napi iki likaka abo wesida maya aito wewenasida ganipolo emesalo molatae loko neyopa, eimola elewoleyalaki gala maya nenako, emesalo molatae loko lo lemekaka noiye, liki lae. \pi1 \bd 29\bd* Mak 1:22; Luk 4:32 \c 8 \s1 Jisesikaho lokaiyoko mika ihi jelibo we olutibo. \r (Mak 1:40-45; Luk 5:12-16) \p \v 1 Jisesima bolauti maya nolimiyoko, muki we mena maya emesalo moliki wae. \v 2 Sakiya niwayoko, we mako mika ihi jelekoko nebo welimoya woko Jisesida maya i bola he mekoko sa-loko lo miye: We napao, nilime olutetuwe lokoma nilime olutonetamane. \v 3 Loko liyoko, Jisesimamo ade petoko upalo noleko olutetane loko eleminoyo, oluto loko liyoko, mika ihi jelibo nesa maya enemane oko olutiye. \v 4 Olutokaiyoko, Jisesimamo emoya wewenasida maya olutadawo gaya wetome oko lo bamoko woko Omaitoka jokila he mekaka we netibotoka maya upaka ilipekadeko mudakoko alo uliwitokane loko elitiye. Ito olutodawomidanamuya Mosesekaho libo nesa leko Omaimidana uda je mekadeko, olutodawomidana monawa maya muki wewenasi eli wehe litae, loko lo miye. \pi1 \bd 0\bd* Liv 14:1-32 \s1 Jisesikaho lowa wemidana elekele welada ilime haka libo. \r (Luk 7:1-10) \p \v 5 Jisesima Kapaniyamu numutokaya yowekaiyoko, Lomu wesida lowa wenipo makolimo elekele welada maya yoweko ilime wati etiye loko sa-loko lo miye: \v 6 We laho-we napao, elekele oluhone mako saina napa jeleko abuhala maya hulupa nojiyoko, miluma eleko numudaneuka maya ne. \v 7 Loko lokaiyoko, Jisesimamo nemo woko ilime haka letuwe loko lo mekaiyoko, \v 8 aya lowa imiki wemamo we napane yamalae, osele anu nisekoko lahelamobo we minonako, numudaneuya nenahalo yowitane. Aha malo minoko epakaloti ga lokadeko elekele oluhone maya haka letiye loko liye. \v 9 Nemoya asako duliki wewenasida elekele wenipoya minoe. Ito lowa imi we 100 nemokahoya ujapa obetominoe. Sa-ominonako, makomidana yaloka wo loko letuboya aha wekolaiye. Ito makomidana niso loko letuboya aha nisekolaiye. Ito elekele oluhonemidana woko ya yowanu lo loko letuboya aha woko lekolainako, yamidana gakaya elewole onenako, emoya aha malo minoko gagoya lideko haka letiye loko noloe. \v 10 Loko liyoko Jisesimamo gala maya elekoko agae lokadanaki, emesalo moliki wabo wewenasida maya sa-loko auha biye: Nemo wehe loko lo libituyo, elilo. Isilaelo wewenasikuti we mako maya welimo elewole oko elibomidana elibo wewena mako mudamobo ne. \v 11 Yamuya sa-loko lo noliboyo, elilo: Muki ho noyowibotokaki ho nolimibotokati Juda wewena minamabo wewenasiya nisikiki Aebalahamule Aesikile Jekopulekiya okuluma ebalau maya li esa iki miniki nodenesa niki elowa jiki minakilae. \v 12 Sa-nideko, edimo omutoko lesa molo libibo Juda wewenasidaya lubu jitibo anugu hulolibetokadeko yau maya limiki miniki depa tala-mitala iki miluma-aluma eliki minakilae. \v 13 Loko lokoko lowa ujapa wemamidana maya sa-loko lo miye: Emoya numudakaloka wo, elewole oko eledawomidana ihilawa maya soto pekolaiye. Loko Jisesimamo epa ka oko lo nomiyoko, elekele oluhola maya haka liye. \pi1 \bd 11\bd* Luk 13:29 \bd 12\bd* Mat 22:13; 25:30; Luk 13:28 \s1 Jisesikaho muki wewenasida dilipe haka libo. \r (Mak 1:29-34; Luk 4:38-41) \p \v 14 Jisesima Pitada numudalau yowiboma iloho dola maya upauya jo libo nesa elokaiyoko udoneyoko mudakoko, \v 15 adelo noliyoko upau jo libo nesa maya suwoetaiye. Suwokaiyoko, sinokoko Jisesida maya nasahili oetaiye. \v 16 Sa-okaiyoko ludaka noliyoko, dukau olohamidana weuna oluho nebo wewenasida maya dilipi-liki Jisesima nebotoka nise. Dilipi-liki nisikayoko, saina delaibo wewenasida maya dilipe haka lobetoko ito dukau olohamidana weuna oluho nebo wewenasida maya kohaidoko doli he hulaiye. \v 17 Sa-iyoko, Omaimidana epaloti ga lokaka we Aesayakaho ga mako sa-loko luhuwa jenebo ga maya niseko pasiye: Aito aito nesa lelaboya emokaho le ohiboma ne. \pi1 \bd 17\bd* Aes 53:4 \s1 Jisesida emesalo molabokuti aku li wili jebo wewena. \r (Luk 9:57-62) \p \v 18 Sa-okaiyoko, muki wema menama aku nisiki Jisesida maya hi wego ae. Saboya mudakoko unala ipalale yuhasida maya noku lapeu maya ilimi-liki yola helega witae loko lo biye. \v 19 Loko liyoko, monoka monawa api-napi oko lokaka we makolimoya woko Jisesida amaitoka minoko sa-loko lo miye: Tisane yamalae, wetadawotoka litadawotokaya nemo emeke emeke oko moneko minakoloe. \v 20 Loko lokaiyoko, Jisesimamo ahasiya mika golotonebokuya yowikaka niae loko lo miye. Ito namaya udatabo numudanipoya neboya, nemo okulumauti we utiya yamidana udatubo numudanehena ito madonelo oseleho moloko udatubo nesa minamiyoko ohu nojobo nenako, magoina wesiye loko ele wehe lo-minoko nolape, loko lo miye. \v 21 Ito Jisesiki magoina wabokutiya wewena makolimoya Jisesida maya sa-loko lo miye: We napane yamalae, emoya nenae loko elekoko nolane, nemoya woko ahoneya helikadeko le ale jetokoko niseko alikaya emesalo molatuhao. \v 22 Loko lokaiyoko, Jisesimamo emoya olotiya niso. Nemoki magoina nowisiko helitabo wewenasida ale jibitikaka yowanuya duka helenetibo wewenakiya aya yowanu litayo, loko liye. \s1 Jisesikaho lokaiyoko ahuhu maya you liye. \r (Mak 4:35-41; Luk 8:22-25) \p \v 23 Loko lokoko unala ipalale yuhamaki noku lapeu maya yowikiki wae. \v 24 Sakiya noku lapeu maya yowikiki niwayoko, ahuhulimoya enemane oko liye. Sakoya wavu-leko liyoko nomamo alahuka jeko lemeko noku lapeu maya waitekolaiye. Sa-iboya Jisesima omuda udoneyoko nenako, \v 25 unala ipalale yuhasiya ilimi sinikiki sa-liki lae: We napate yamalae, noku maya sima nakoluniyo, sinoko lilimowo. Liki layoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: \v 26 Edimoya lasolasi eli elewole i-minabolita, nenaha iyoko domodatipo wiye. Loko lokoko, sinoko ahuhumidana ito no alahuka jibomidana maya auha biye. Sakoya auha biyoko limiki you lae. \v 27 Sakiya you likayoko, aya wewenamasiya agae likadanaki, sa-liki lae: Maya weya aitomidana weya ne. Ahuhumaki ito no alahuka jibomakiya gala maya eli leiyolae liki lae. \s1 Gatala mikaukati olohasida doli he hulaibo. \r (Mak 5:1-20; Luk 8:26-39) \p \v 28 Galeli adu no yola helegaloka maya wiki hetikiki Gatala mikaukaya yowiki we lowe maya olohamidana weuna oluholimo dukau nebo we minaiyoko mudae. Aya we loweya adoha we minainako, muki wewenasiya domodanipo adoha wokaiyoko nenako, minaibotokaya wiki monamabo ne. \v 29 Sa-ikaka niaibo we minainako, ya yupeka maya ono molikaka niabo ehada muliguti maya limiki Jisesida maya hotula ikiki enemane iki opa napa ga liki sa-liki Jisesida amowa jiki li meiye: Omaimidana ipalao, emoya nenaha iyoko lahelamibo nesa lolo oletakolo nonisene. Onawa maya owaha nisametibotoya osele miluma yowanuya nenahamuya lemekolo noane. \v 30 Liki laiboya, ayalokaya ja wavu-liki yomaloka alo hoto apulu iki yowi niki minae. \v 31 Sa-iminayoko, olohamidana elekele welamasiya loka iki sa-liki laiye: Lolihe hulakolo noko maya loli he hulo yomaya ja li nupa iki minabosida dukauya hulo. \v 32 Liki laiyoko, Jisesimamo wilo loko liyoko, wiki jasida dukau maya yowikiki minae. Yowikayoko, aya jasiya lakiwa epaloti nisiki ekimi noku jiki sima niki heli esa ae. \v 33 Sa-ikayoko, ja ujapa abo wesiya oli taoniloka wiki taoniguya olohamidana elekele we minabo wesida ganipo maya wetome iki li-lili mone. \v 34 Sa-liki li bikayoko, taoni napaloti muki wewenamasi eli suwikiki, Jisesidama mudatune liki nisiki muda-elikadanaki mikateukati maya hulikoko wetiye liki emekeme ga lae. \c 9 \s1 Jisesikaho we ebilimidana ilime sinaibo. \r (Mak 2:1-12; Luk 5:17-26) \p \v 1 Jisesima noku lapeu maya yowekoko, numudalaloka aku le welepa jeko wiye. \v 2 Sakoya wokaiyoko, we ebili libo we makoya mokokolo molikiki yauha moliki liki nise. Liki nisikayoko, Jisesimamo elewole iki emotoka data kebolawa maya mudakoko sa-loko lo miye: Ipanelika, aku eda elamideyo, lihimaka maya alo le huloimikoe. \v 3 Loko liyoko, monoka monawa api-napi ibikaka abo wesiya sa-liki dukaukaya ele: Omai pulekolo nolihe. \v 4 Liki nieleyoko, Jisesikaho sa-liki data kebolawa maya mudakoko sa-loko lo biye: Dukaukaya nenaha iyoko lahelamibo niele. \v 5 Wewena makolimo lihimaka le huloetokoe loko letiboya, suwa nehe ito wati ga nehe yawaya ekahimamo mudaone. Sa-oneboya, suwa lobo monawaya elikatae loko maya enemane oko mokoloka ohekoko wo loko lo mamekolaiye. \v 6 Sa-oneboya, nemo okulumauti we utilikaya ma mikauya lihimatipo le hulokakamidana elewoleyaya nemotoka ne. Loko lo bekadanaki, yamidana monawahena maya mudai wehe litae loko we ebilimidana maya sa-loko lo miye: Sinokoko mokoloka maya ohekoko numudakaloka leko wo. \v 7 Loko lokaiyoko, we ebili maya mokolola ohekoko leko numudalaloka wiye. \v 8 Sakoya wokaiyoko, muki wewenamasiya domodanipo adoha wokaiyoko, Omaimidana elewoleyala ma mikau wewenasitoka molaiboya minokaiye liki Omaimidana epoka lae. \s1 Matiyuda Jisesikaho nemesalo molatiye loko ju libo. \r (Mak 2:13-17; Luk 5:27-32) \p \v 9 Ya yupekaya takisi ehada lekaka we nemo nuline Matiyu takisi ehada lekaka numuku minoyoko, muda-nelokoko sa-loko ju lo nimiye: Emoya nemesalo moloko niso, loko lokaiyoko magoina woiye. \v 10 Sakokoya Jisesima unala ipalale yuhakiya magoina nemo numudaneu yoweko minoko nodenesahena noko minune. Sa-nouniyoko, takisi likaka weki ito edimo maloka lahelamibo nesa lolo ikaka niabo wewena minae liki data kikaka abo wemakiya minimi minimi nisiki lupaloka miniki nodenesa maya magoina minoko nune. \v 11 Sakoya nonuniyoko, Palasisi wewenahenamasiya mudaikiki sa-liki lae: Ahotipo yaitaya nenaha iyokoma takisi likaka weki ito maloka lahelamibo nesa lolo ikaka wehenamakiya magoina minoko nodenesa nonaiye liki Jisesida unala ipalale yuhasitoka maya loka ilitae. \v 12 Liki li lemeyoko, Jisesimamo elekoko sa-loko liye: Edimo saina jelamiki aha minabo welitaya lusa wemuya ju lamae. Saina delaibo wewenasigoya lusa wemuya ju likaka niae. \v 13 Ito edimoya monoka bukuguya Omailimo libo ga mako sa-loko nebo neyo, eli wehe liki elilo: \q1 Nemoya jokila hi nimitae loko elamoe. Duka hi nimikakakumuya ele-minoe. \m Ito dukadunuya wehe loko minune liki likaka niabo wewenasida dilipe lalo etuwe loko lemamoe. Nemoya lihimanipoki wewenasida dilipe lalo etuwe loko lemobo nenae, loko liye. \pi1 \bd 10\bd* Luk 15:1-2 \bd 13\bd* Mat 12:7; Hos 6:6 \s1 Nodenesa mosikakakumu loka itabo. \r (Mak 2:18-22; Luk 5:33-39) \p \v 14 Ya yupekaya noku udobetokaka we Jonida unala ipalale yuhasiya Jisesima nebotoka yowikiki sa-liki loka itae; Lemoya Palasisi wewenakiya monoka loko Omailoka loka etune loko nodenesaya mosekaka noune. Sa-okaka noudawo maya neboya, emo unaka ipakalekiya mosamayo, nenaha iye. \v 15 Liki layoko, Jisesimamo mena ada iki mitabo welimo iwelaleki magoina minatabo yulakaya iwelalesiya emokumuye liki nodenesa mositabo nehe. Sako minamiye. Mena huki mitabo weki magoina minatabo yupekaya nodenesa mosamikilae. Sakoya neboya, aya oluhomidanaya iwelalesida dadeuti hipo itabo yupekagoya iwelalesiya milumala eliki nodenesa mosikilae. Yamidana makoko aweyaha iki alikaya unanele ipanele yuhasiya nemokumuya miluma eliki nodenesa mosikilanako, olotiya aha mosamikilae. \v 16 Ito lawo-lawo ohatamaya no jiki li lasola amabo lawo-lawo maya hukoko le aseha lawolawolo molo omeko oto okaka nesa minamiye. Oto ikiki nokalawe jikadeko ohatama lawolawolimoya isulupa jekoko aseha lawolawoloti hikalekadeko huko-loko woko napa okatiye. \v 17 Ito waeni noya etehu alakala noiyokoya asehawa nogodau jikaka nesa minamiye. Waeni noyamo nogodawa jeko potokoko waeni noya kisekadeko aya nogoda maya nosamo okatiye liki waeni noya etehu alakala noiboya nogoda ohatamaugo jikaka niae. Sa-niayoko, waeni nomaki nogodamaki dowa liki minaiye. Loko liboya galaya ohatama nenako, unalale ipalale yuhasiya iki moliki itaboya ohatama weunipogo iki moliki itabo ne, loko koha moloko ga liye. \s1 Ujapa wemidana oluwaki ito Jisesida upalo nesalo le elibo menaki. \r (Mak 5:21-43; Luk 8:40-56) \p \v 18 Jisesisiya monoka lo beko neyoko, monoka ujapalo we makolimo niseko Jisesida maya lipe meko sa-loko liye: Nemo olune maya olotiya alo helekainako, aha woko adelotiya maku meko ilime sinatane loko ilime-loko wetuwe loko nonisoyo, sinoko niso. \v 19 Loko lo mekaiyoko, Jisesima unala ipalale yuhamakiya siniki aya weki magoina wae. \p \v 20 Sakiya niwayoko, mena makoya ukada anu molowa molowa oko meleke 12-pala le hulaibo mena nebo ne. \v 21 Sa-ibo mena nenako, aya menamamo ukalaukaya sa-loko eliye: Nemoya woko aha Jisesida upaloyahe ito upalo nesalo lekoko haka letuwe. \v 22 Loko ata elekoko Jisesida emeke noniseko upalo nesa atawaloka maya liyoko, Jisesimamo mino wili jeko sa-loko liye: Oluneyaliyo, aku eda elamideyo. Nemodamu elewole oko ataka kedawolimoya ilime haka lokaiyo, loko lo miye. Loko lo mibo epakiya aya mena maya haka loko oladalama sepo jiye. \p \v 23 Sa-okaiyoko, Jisesimamo woko monoka ujapalo wemamidana numudalau mudaibo maya oluwalu heleiki musiki jikaka we maya li esa iki minayoko, wije namalimo lemo jeje oko nebo ne. \v 24 Sakiya sa-minayoko, Jisesimamo ayau maya yowekoko hulikiki wilo loko lo biye. Maya oluya helamiye, aha omuda udone. Loko aku ilime sinatobo ne loko ata keko liyoko, yau minabo wewenamasi aha yatoka ija ga lihelae likiki ija itae. \v 25 Ija nitayoko, doli heko hulo hetoka okadanaki, aya olumidana maya uditiminabo sipaloka alili yowiye. Sakoya woko alili nedanaki aya olumidana maya adelo leko ilime sinaiyoko, aya olu maya sinaiye. \v 26 Sakoya sinokaiyoko, sinaibomidana gala maya muki mikauka maya woko suwiye. \s1 Jisesikaho we lowesida domuda le pana kebetaibo. \p \v 27 Sa-okoko Jisesima ya numuda eba maya hulikoko wiye. Sakoya nowiyoko, domuda likaibo we lowe maya emesalo moliki waiye. Sakiya emesalo moliki niwiki amowa jiki ju liki Dewitida awola olisauti lilimitiye loko lo mololetaibo we yamalae, lemodaya milumate eleletowo. \v 28 Liki likaiyoko, woko numukuya yowiye. Yowekaiyoko, aya we lowe maya nisiki okepaloka maya minaiye. Sakiya minaiyoko, Jisesimamo domudatipoya le pana kitibo elewoleya nemotoka ne liki elewole iki nemodaya data ki nimi-minaihe, loko loka obetaiyoko, aya we lowemasi we napate yamalae, alo ele-minoibolae, \v 29 liki laiyoko Jisesimamo domudalo maya lenedanaki sa-loko liye: Sakiya elewole iki eleibomidana ihilawa maya soto pideyo. \v 30 Loko liyoko, domuda maya pana kekaiyoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Eliminaihe, sa-olibetobo nesamuya wiki wewenasida wetome iki li bamiliyo. \v 31 Loko lokaiyoko niwaidanaki, ga maya eli eli waiboya, aya ga maya li pou likaiyoko, muki mikauka maya yomala jeko moniye. \s1 Jisesikaho epala lagoli ibo wemidana le ka oetaibo. \p \v 32 Ito sakiya niwaiyoko, we mako oloha makolimo epala heko lagoli ibo wemidana mokololo molikiki yauha jiki liki nise. \v 33 Sakiya liki nisikayoko, Jisesimamo aya olohama kohako oli he hulaiye. Sakoya oli he hulikaiyoko ayalo maya epa ka oko gahena maya liye. Sa-iyoko nenako, muki wewenamasiya elikiki agae liki sa-liki lae: Isilaelo mikaukaya hapa yamidana nesa soto piyoko mudamudawo maya nenae, liki lae. \v 34 Sa-liki laboya, Palasisi wehenasiya Jisesidamuya sa-liki lae: Olohasida uliki wenipolimoya ilime wati okaiyoko olohamidana weuna oluhola maya kohaidoko wewenasida dukauti doli hekaka noiye, liki lae. \pi1 \bd 34\bd* Mat 10:25, 12:24; Mak 3:22; Luk 11:15 \s1 Jisesikaho wewenasida uka he bibo. \p \v 35 Sa-ikayoko, Jisesikahoya numuto namato moneko numuda lasola napaya muda suwokoko monoka numuda neboku neboku moneko monoka monawa api-napi obetaiye. Sa-idanaki, Omailimo uliki we lolo obetatibomidana gala lalo maya lo soto moloko lo beko moniye. Sakoya aito aito nesa delaibo wewenasida maya dilipe haka loko dilipe lalo omo wiye. \v 36 Sakoya muki wewenasida mudabo migelele-agelele iki opa napa minabo wewenaya, sipisipi ja ujapalo we minamayoko, aha minabokidana minayoko, mudako edimokumu ukala hiyoko, \v 37 unala ipalale yuhalita maya gala elikaka abo wewenamu koha moloko ga sa-loko lo limiye: Muki mijaku nodenesaya o-molokaiboya, yowanu lekaka weya lasolasi minokuniyo, \v 38 yamuya edimosiya wiki yowanu aholatokaya lideko dilipe yowanulo molokadeko yowanuwauya wiki mida numuda litae, loko lo limiye. \pi1 \bd 35\bd* Mat 4:23; Mak 1:39; Luk 4:44 \bd 36\bd* Nam 27:17; 1 Kin 22:17 \pi1 \bd 36\bd* 2 Klo 18:16; Iji 34:5; Jek 10:2; Mak 6:34 \bd 38\bd* Luk 10:2 \c 10 \s1 Jisesikaho 12-pala we dilipe molaibo. \r (Mak 3:13-19; Luk 6:12-16) \p \v 1 Jisesimamo unala ipalale yuha 12-palasida maya lesa molo lemekaiyoko, nisekuniyoko oloha dukau netibo wewenasida maya kohaidiki doli hitae loko, ito aito aito nesa delonetibo wewenasida maya dilipi lalo itae loko, ito aito aito nesa jeli-minabo wewenasida maya dilimiki delatibo nesa maya li haka libitatae loko elewoleya maya limiye. \v 2 Aposolo 12-palaya sako minune: Makoya uli Saimoni ohatama uliwa Pitate, unala Endulute, ito Jebetida ipala lowe Jemisiko unala Joniko, \v 3 ito Pilipite, Batolomiyute, ito Tomasi, ito nemo Matiyu takisi ehada lekaka we, ito Alopiyasida ipala Jemisi, ito Tadiyusi, \v 4 ito Saimoniya Lomu gamanimidana oli he hulakolo ibo we, ito Kaliyoti ebatokati we Judasiya Jisesida ulala wesito ilime soto molaibo we. \s1 Unala ipalale 12 monoka yowanulo wabo. \r (Mak 6:7-13; Luk 9:1-6) \p \v 5 Lemo 12-pala wesida maya yowanulo loli nohidanaki sa-loko monoka lo limiye: Edimoya hetoka wewenasi mikaloka ito Samaliya mikaloka wamilo. \v 6 Edimo Isilaelo wewenasikutiya sipisipi ja mako woko tolowa onebo maya edimokutigoya wiki mudatae. \v 7 Sakiya niwikima Omailimo uliki we lolo olibetatibo onawa maya domudaloka nisekaiye, liki litayo. \v 8 Sa-likiki saina delatibo wewenahena maya dilipi haka litayo, ito helebolawa maya dilipi sinatayo, ito mika ihi jelebolawasida maya dilipi olutitayo, ito dukau olohamidana weuna oluho yowiki minatabolawasida maya kohaidiki doli hitayo. Meinawa minamibo aha nesakidana monokaya limibo nenako, asako meinawa minametibo aha dilipi lalo itae. Ito ehadatipo lasolasi makoki owo jiki lamilo, keke. \v 9 Anu witabotokaya uka jikaka owo maya liki wamilo. \v 10 Ito owo lowe uka jamilo. Ito dilo su maya jamilo. Sakiya akisalo lamiki aha wilo. Sakiya wiki yowanu litabo welotiya nodenesa liki nataboya wehe loko ne. \v 11 Ito anu makomaloka wiki hetikikima adaya eba aholamidana maya loka iki aya eba monawamuya elilo. Ito aya ebatokaya we makomidana monawala dowa letibo maya, aya wekiya udiki siniki iki miniki yalotiya hulitikiki wilo. \v 12 Sakiya yowiki numuku maya miniki makuya edimotoka minadeyo liki li bilo. \v 13 Numuda aholalesiya dilipi numuku molikadeko minikiya aya li bebomidana ihilawa maya soto pitibo ne. Ito sakiya minataboya, monawanipo lahelamideko maya makumidana gala maya aku le wili jeko edimotoka nisekolaiye. \v 14 Ito eba makomaloti dilipi lalo iki gatipoya elamikadeko maya, aya eba maya hulikiki niwiki huka biki diloti mumusopa maya pu liki li hulikiki wilo. \v 15 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo: Onawa napaloya Sodomu numutoka ito Gomola numutoka minabo wewenaya lihima napa litabo neha, edimo dilipi lalo amitabo wewenaya Sodomu Gomola wewenasida lihimanipomidana asitiki likilae. \pi1 \bd 7\bd* Luk 10:4-12 \bd 10\bd* 1 Kol 9:14; 1 Tim 5:18 \bd 14\bd* Apo 13:51 \pi1 \bd 15\bd* Mat 11:24; Jen 19:24-28 \s1 Ulana molilibitatabo onawaya soto pitiye. \r (Mak 13:9-13; Luk 21:12-17) \p \v 16 Eli-minahe. Liwe jakidana minabo wewenasida luwawanipouya sipisipi jakidana iki hulu iki minatae loko doli nohoe. Sa-ominoyo, edimoya eli wehe likiki juna iki minalo. \v 17 Edimosidaya dadelo likiki liki obilo wikilae. Ito monoka numudanipou monoka numudanipouya seida oijoya kohaidakilae. Sa-ikilayo, ehe, edimoya ujapa lalo iki minalo. \v 18 Ito nuline edimotoka nebokumuye liki dilipi-liki duliki wesida ito kiyapesida domudaloya wikadeko ga yowanuya lilibitakilae. Sa-ikadeko maya muki hetoka wewenasida dowisalokiya nemo gane maya li soto molatayo. \v 19 Edimoya nemo ganemuya dilipi-liki obilo witabo onawaloya aiyo, nenae loko letupe liki, ito nenae loko lata keko letudawo ne liki, data kideko eda delamideyo. Ya onawalo ga litaboya Omaimidana weuna oluholimoya depalo le aila jitibo neyo. \v 20 Sa-ideko gaya lideko gatipoya lolo amekolaiye. Ahotipoda weuna oluholimoya madotipou ga lo nomoladeko litae. \p \v 21 Ito yatolakaho unalada adelo lekoko leko woko obi oetadeko unalada maya kohai helikilae. Ito aholakaho ipalada maya adelo leko woko obi oetadeko ipalada maya kohai helikilae. Ito oluhonipolesiya donipole ahonipolesida maya obi ibitadeko, kohaidi helikilae. \v 22 Ito muki wewenasiya nemo nuline edimotoka nebokumuya asolawaki nesa libitakili niaboya, maloka wewenasiya onawanipo suwetibotoya monoka hulamiki elewole iki li-minataboya, Omailimo dilimekolaiye. \v 23 Ito eba makomalokatiya Omaimidana galamuye liki lahelamibo nesa lolo ilibitadeko maya, oli ikiki eba makomaloka witayo. Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo: Edimoya monoka yowanuloya Isilaelo mikauka ito eba makomaloka owaha li biki suwamideko, nemo okulumauti we utiya enemane oko nisekoloe. \p \v 24 Sukulu oluholimoya tisalasida asebetoko yoweko minamekolaiye. Elekele welimoya uliki welada asetokoko yoweko minamekolaiye. \v 25 Sa-onenako, sukulu oluholimoya tisala oko moloko etibotoya makoko aweyaha oko minadeko wehe lekolaiye. Ito elekele oluholimoya uliki welamo oko moloko etiboto makoko aweyaha oko minadeko woko wehe lekolaiye. Ito nemokumuya oloha mako uliwa Belejebulo liki li-minabo nenako, oluho unamotakuse, nemokumuya dulitipoya liki mumusopa ji-liki wiki minakilae. \pi1 \bd 17\bd* Luk 21:12-15 \bd 21\bd* Luk 21:16 \bd 22\bd* Mat 24:9; Luk 21:17; Mat 24:13 \pi1 \bd 24\bd* Luk 6:40; Jon 13:16; 15:20 \pi1 \bd 25\bd* Mat 9:34; 12:24; Mak 3:22; Luk 11:15 \s1 Lomodate wetibo we lilipibo. \r (Luk 12:2-7) \p \v 26 Yamuya edimo lahelamibo nesa lolo ilibitatabokumuya domodatipo wamideyo. Hitonetibo nesa makolimoya minoko tolowa amekolaiye. Aya yatoka nesaya minoko alikaya soto pe suwetiboto ne. Ito asako sunauka lolo i-minabo nesakiya soto peko suwekolaiye. \v 27 Nemoya lubu jiboku minoko moletoko lo libobo gaya edimoya sakiya miniki alikaya li soto molatanage. Ito datauka musika loko lo nolibobo gaya alikaya edimosiya limiki numuda hetokaya miniki ga napauti li soto molatanage. \v 28 Maloka wewenasiya dupago kohai helikilae. Weutipo kohai helitabo nesa lamiyo, sainama sainama itatabomuya domodatipo wamideyo. Ito weutipohena ito dupatipohena le nupa napa oko jo ebaku koha helekaka we Omaimugoya domodatipo wideyo. \v 29 Nama somohenaya aha nesa minanako, ehada makokolotiya somo lowe meina hikaka nesa neboya, ahotipokahoya mudametiboyaki somo makokomaki lemo mikauka jamekolaiye. \v 30 Edimoya madotipo yopalaya lepekaka nesa Omailimo makoko elene. \v 31 Edimoya nama somokidana minamae, wewenae liki nesa maya minanako, Omailimoya ujapa olibetokaka noinako, saina makomuya domodatipo wamideyo. \pi1 \bd 26\bd* Mak 4:22; Luk 8:17 \s1 Jisesida uliwa lo soto molokaka ga. \r (Luk 12:8-9) \p \v 32 Wewena malokasida domudaloya nemo nuline li soto moliki nilimi napa itaboya nemo asako okulumauya ahoneda owisaloya dilipe napa etuboya ne, \v 33 ito wewenasida dowisaloya nulineya jiwi hitiwi itaboya, asako nemo ahoneda owisalaloya dulitipoya jewo hitowo olibetatubo ne. \pi1 \bd 33\bd* 2 Tim 2:12 \s1 Huluki ito lowaki le soto molatuwe loko limibo gamae. \r (Luk 12:51-53; 14:26-27) \p \v 34 Edimoya nemokumuya mikauka hulu le soto molatuwe loko lemenebo ne liki lamilo. Nemoya hulukigo minamoe. Lowaki le soto pituwe loko lemobo ne. \v 35 Nemo lemobomidana ihilawaya, aholako ipalakosiya lowa moila hiki dokepa hoto-poto netibo ne. Ito dolako oluwakoya lowa moila hiki dokepa hoto-poto netibo ne. Ito omebalako omebalakoya lowa moila hiki dokepa hoto-poto netibo he. \v 36 Ito makoko numukutihe ito edimo minatabo yuhautiya ula weutipo lolo ikilae. \v 37 Ito edimo dotipole ahotipolesida duka moli bikiki nemodaya lasolasi moli nimitaboya nemo oluhone lolo itabo aweyahalo minamae. Ito oluhotipoloka duka moli bikiki nemotoka lasolasi moli nimitaboya, nemo oluhone lolo itabo aweyahalo minamae. \v 38 Ito miluma nesa li ohilibitatabokumuya eli hulikiki nemo nemesalo moliki nisamitaboya, nemo oluhone lolo itabo aweyaha minamae. \v 39 Ito maloka wewenasiya dukaya li amanapa iki li-minataboya, wiki opa itabo ne. Ito maloka wewenasiya nemokumuye liki dupa wina itaboya, alikaya minowa minowa okaka depa mutiwa suwametibo likilae. \pi1 \bd 35\bd* Mae 7:6 \bd 38\bd* Mat 16:24; Mak 8:34; Luk 9:23 \pi1 \bd 39\bd* Mat 16:25; Mak 8:35; Luk 9:24; 17:33; Jon 12:25 \s1 Meinawa letudawo ga. \r (Mak 9:41) \p \v 40 Ito wewena malokasiya edimo nasahili ilibitataboya, nemoda nasahili initabo elene. Ito nasahili nemoda initataboya, noli hibo wemidana nasahili itabo elene. \v 41 Ito monoka lo lele we makomidanaya nemokumuye liki nasahili itataboya, nasahili itatabomidana ihilawa meinawa litabo ne. Ito we makoya monokalaki we netiboya, monokalaki wema nenae liki nasahili itataboya, meinawa litabo ne. \v 42 Sa-onenako, nemoya wehe loko lo libituyo, elilo: Edimoya nemo wewenanele yuhautiya mako limiki minabokuti nemo ipane nebokumuye liki no hiki mitaboya aha nesa lolo amekolaiye. Meinawa litabo ne. \pi1 \bd 40\bd* Luk 10:16; Jon 13:20; Mak 9:37: Luk 9:48 \c 11 \s1 Jonikaho we lowe doli hekaiyoko Jisesi nebotoka waibo. \r (Luk 7:18-35) \p \v 1 Jisesimamo ga maya lo beko suwokoko unala ipalale 12-palaya minudawotoka minudawotokaya wewenasidaya monoka monawahena api-napi obetakolo wiye. \v 2 Sa-okaiyoko, monoka noku udobetokaka we Joni maya nala numuku nedanaki, Jisesi Kalaestimamo yowanu libo ga maya elekadanaki, unala ipalale yuha lowe maya doli hekaiyoko Jisesitoka wiki sa-liki li meiye: \v 3 Soto pitiye liki monoka bukugu luhuwa ji-minabo we maya emoya minape, ito alika mako soto pitibokumu ewa etune liki loka itaiye. \v 4 Liki loka itaiyoko, Jisesimamo edimoya aku li wili jiki wiki oliwaki nesa mudaibomuya Jonida maya wetome iki li miliyo. \v 5 Domuda likonebo we maya le pana kebetokaka noiye. Ito dilo lenebo wewenasida maya dilipe lalo okaka noiye. Mika ihi jelebosida dilipe olutokaka noiye. Ito data molonebo wewenasida maya le golotokaka noyoko aya elikaka niae. Ito lepa ono maya dilipe sinokaka noiye. Limiki minabo ito sainanipo minamibosiya gane laloya elikaka niae. \v 6 Sa-onenako, nemo monawanemuya edimoya kata eli-minadawomidana oko nehekala, aitomidana oko yowanu lekaka obomu data lowe kamitabo wewenasiya elowa jiki minakilae. \p \v 7 Loko lokaiyoko, Jonida unala ipala lowe maya aku li wili jiki Jonitoka niwaiyoko, Jisesimamo ayalo minabo wewenasida maya le wili jeko Jonidamuya sa-loko lo biye: Edimoya mumusopa mikaloka wabo maya nenamidana we muda-elatune liki wabo ne. We Joniya akepa lasilimo liyoko mino yeilaloka maloka ibomidana oko lowe alo we nedeko muda-elakili wabo nehe. \v 8 Emo upaloya onowe lalo kolokoko neyoko mudatune liki wabo nehe. Eli-minahe. Luhuwaki onowe kolikaka weya duliki wesida numuku udiki siniki ikaka niae. \v 9 Joni maya Omaimidana epaloti ga lokaka we neyoko mudatune liki wabo nehe, olo. Ga mako lo libituyo, elilo. Edimo mudabo we maya Omaimidana epaloti ga wetome okaka wekidana minamiye. Emoya aitomidana oko ne. \v 10 Monoka bukuguya Omailimo libo ga mako sa-liki luhuwa ji-minabo neyo: \q1 Elilo. Nemo gane lo-lele monitibo we mako oli hekoyoko le omutoko woko dukau yowanu litibomidana anuwaya wiletakolaiye, \m loko libo ga maya Jonitoya niseko pasiye. \v 11 Sa-onenako, wehe loko lo libituyo, elilo: Mikauka soto piminabo wewenauti wewena makolimo noku udobetokaka we Jonidaya ma li asamaboya, Omaimidana ujapalalo muki limiki minabo ito yowiki minabo wewenasiya Jonida lasolasima asitiki minae. \v 12 Joniya monoka noku udobetokaka ibo onawalotiya mino-loko yoweko Omaimidana ujapalaloya wehe loko soto piyoko, muki wewenasiya lowa-sawa iki Omaimidana ujapalalo yowiki minakili dabuha molikaka niae. \v 13 Omaimidana epaloti ga likaka weki ito Mosesekiya mukitoka alikaya soto pitibo ga maya Omailimo uliki we lolo etibomuya likayoko, Joni maya alikaya soto pibo ne. \v 14 Ito makoki eletune liki lidekoma, lo libituyo, elilo. We makoya Ilaijakidana nisitiye liki labo maya Joniya nisiye. \v 15 Sa-oneyo, edimo dataki minatabo wewenasiya maya aya eli wehe liki elilo. \p \v 16 Oloti maya onawalo minabo wewenaya nenahalo lo moloko lokoyoko wehe letiye. Edimoya eli osele iki pelesa jikaka oluhokidanaya minae. Oluho li esa ikaka ebatoya minadanaki oluho malokasida maya sa-liki ju liki li bikaka niae: \v 17 Edimoya nenahamuya nama ludawotoya lemesalo moliki lamae. Ito malokaya wije nama ludawotoya nenahamuya wije nama lamae liki likaka niaboya, nemo Joniteya yamidana mamidana okaka noiyoko edimoya osele delokaka noiye. \v 18 Jonikahoya aya yowanuya api okoko nodenesa lalo namidanaki no lalo namidanaki eto oko minokaka onebo ne. Sakoya eto oko neyoko mudaikiki oloha makolimo uka le opa okaiyoko ne liki likaka abo ne. \v 19 Ito malokaya nemo okulumauti we utiya lemekoko nodenesa lalo noko no lalo noko okaka noyoko muda-nelikiki maya weya mudalo. Emoya aso we minokoko ito ekesa nolo we minokoko takisi ehada likaka weki ito maloka lahelamibo nesa lolo ikaka niae loko lata kekaka noudawo wewenaki magoina minoko nodenesa nokaka noinako, iwenipo netiye, liki likaka niabo maya neboya, Omailimo ele wehe lo-minoko saina-maina lolo okaka noibomidana ihilawa maya soto pekaiyoko, wewesoko minokaka noibomidana monawa maya soto pekoko ne, loko liye. \pi1 \bd 5\bd* Aes 35:5-6; Aes 61:1 \bd 10\bd* Mal 3:1 \bd 12\bd* Luk 16:16 \pi1 \bd 14\bd* Mal 4:5; Mat 17:10-13; Mak 9:11-13 \s1 Duka li wili jamabo wewenaya miluma napa-napa elikilae. \r (Luk 10:13-15) \p \v 20 Jisesimamo eba maloka maloka yowanu le loko woko muki oliwaki nesa maya le soto piye. Le soto pekaiyoko, mudabo maya mudai hulikiki yoga lemega ikiki duka li wili jamayoko, Jisesikaho ga maya le api oko lo beko sa-loko auha biye: \v 21 Agae, Kolajina wewenalika ito Betiseda wewenalikaya, edimotoka oliwaki nesa mako soto pekolaiye. Elewole ane edimotoka lolo oboya lahelamibo eba lowe Taeya ebatoka ito Sidoni ebato soto pibo minatidanako, edimoya hapa dukauya miluma eliki duka li wili jebomidana monawaya li soto moliki dupalo nesa bolotonetibo nesa li olo jikiki jo laku udiki minatine. \v 22 Yamuya lo libituyo, elilo. Taeya ebatoka ito Sidoni ebatoka wewenaya onawa napaloya lihima litaboya, edimoya lihima napa edawaki likilae. \v 23 Ito Kapaniyamu wewenalitaya, lulite maya okulumau yowitiye liki li sawa jiki likaka niahe. Sakoya minamiye. Jo ebaku limitabo ne. Ito oliwaki elewole nesa edimotoka soto pibo maya Sodomu numutoka soto petidanako, dukaya li wiji jikadeko aya eba maya tolowa ametine. Sakoya oloti maya onawaloya aya eba maya aha minatine. \v 24 Yamuya lo libituyo, elilo: Lihimatipo libitibo onawalo maya Sodomu numutoka wewenasi lihima napa litabo neboya, edimodaya napa-napa edawakiya le ohelibetakolaiye, loko liye. \pi1 \bd 21\bd* Aes 23:1-18; Iji 26:1-28:26; Joe 3:4-8; Aim 1:9-10; Jek 9:2-4 \pi1 \bd 23\bd* Aes 14:13-15; Jen 19:24-28 \bd 24\bd* Mat 10:15; Luk 10:12 \s1 Nemotoka nisikadeko dilipe eha jelibetatuwe. \r (Luk 10:21-22) \p \v 25 Ya yupekaya Jisesikaho sa-loko lone: Ahonelika, emoya yowa okulumaki ito ma mikaki ahonipoya minane. Sukulu loko ele wehe lominune liki likaka niabo wewenaya monoka elikiki eli wehe likatae loko le suna molobetokoko sukulu lamiki oluho aidamidana minabo wewenasidaya dukau molobikaka noane. Sa-okaka noadawomuya nemoya epoka noloe. \v 26 Ahonelika, yamidanago soto pe-loko wetiye loko eledawoya wehe lone. \v 27 Loko lokoko amida meko sa-loko liye: Ahonekahoya muki nesahenaya nadeu molo suwokaiye. Sa-oneboya, wewena makolimoya Omai ipalada monawala maya ele wehe lamiye. Ahone makokokahogoya elene. Ito ahoneda monawalaya muki wewenasi elamae. Nemo ipalakahogo ito lo soto moloko lo bekoyoko eli wehe litae loko letubo wewenakigoya lelimotego ahoteda monawala ele-minune. \v 28 Osele pasele iki yoga lemega iki sainahenalimo eda delokaka noibo wewenalitaya, muki siniki nemotoka nisilo. Dilipe eha jituyo. \v 29 Nemoya you loko minoko, nuka lalokiya minoe. Sakiya nisikadeko nemo gogoya mololibetatuwe. Sakoya mololibetokoyoko, nemotokati ga lalo elitayo. Sa-okoyoko weutipoya leso oko mino laloko netiye. \v 30 Nemo gogoneya huluwa lalo ne, ito edawaki minamiye, loko liye. \pi1 \bd 27\bd* Jon 3:35; Jon 1:18; Jon 10:15 \bd 29\bd* Jel 6:16 \c 12 \s1 Holi onawau maya Jisesima unala ipalalekiya kile heketiki nimi wae. \r (Mak 2:23-28; Luk 6:1-5) \p \v 1 Holi onawa makomauya Jisesikaho le omutiyoko wewenalalekiya kile mija makouya wune. Nowudanaki lemo Jisesida unala ipalale yuhamasiya nodekumu helekoko kile maya ulutoko ulawa maya heketoko nomo wune. \v 2 Sa-nouniyoko, Palasisi wewena malokasiya mudaikiki lahelamibo data kiki sa-liki Jisesidama li me: Mudao. Unaka ipakalesi yaitaya lahelamibo nesa lolo niae. Lemo holiteuya yowanu nileboya samode nesa likae. \v 3 Liki layoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Hapa yeikalaya Dewiti maya wewenalalekiya nodekumu helikiki saina mako lolo abo nesamidana gawa maya lepi-minaboya, monawamu data molokaiyoko nilahe. \v 4 Dewitima Omaimidana monoka numuku maya yowekaiyoko, Omaitoka jokila he mekaka we napamamo Omaimidana owisalo moli-minabo beleti maya mekaiyoko naibo maya ne. Sa-iyoko wewenalalekiya magoina nabo maya ne. Ito aya beletiya aha wewenasi namitae, Omaitoka jokila hi mikaka wesigo natae liki li huki-minabo maya ne. \v 5 Ito Moseseda gala mako lepiki elamahe. Holigu maya Omaitoka jokila hi mikaka wesiya monoka numuda napau maya yowanu liki miniki li moli-minabo ga maya auta ikaka niaboya, yamidana lihimalaya edimotoka minamiye. \v 6 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo: Luwawatipou minobo weya monoka numuda napamidana asetoko minoe. \v 7 Ito monoka bukuguya Omailimo libo ga sa-loko ne: Nemoda jokila hi nimitae loko elamoe. Duka hi bikakakumuya elekaka noe. Edimoya aya gamidana monawaya eli wehe li-minatidanako, lihimanipo minametibo wewenasidaya lihimanipomuya ga yowanu libitametine. \v 8 Ito okulumauti we uti nemoya holimidana ahola minonako, unane ipanele yuhasi holi yupeka lolo itabo nesaya neimone nesane ne. \pi1 \bd 1\bd* Dut 23-25 \bd 3\bd* 1 Sam 21:1-6 \bd 0\bd* Liv 24:9 \bd 5\bd* Nam 28:9-10 \pi1 \bd 7\bd* Hos 6:6; Mat 9:13 \s1 Ade uka jenebo we. \r (Mat 3:1-6; Luk 6:6-11) \p \v 9 Loko lokoko yaloti maya sinoko woko monoka numuda makomauya yowiye. \v 10 Yoweko mudaibo maya we makoya ade maloka uka jenebo we neyoko mudaikiki maloka wesiya Jisesida maya loka itiki sa-liki lae: Lemo holiteuya wewena dilipe haka lokaka nesa nehe minamiye. Liki laboya, Jisesida maya nena galo lo moloko lokoko obi oetatune liki aha ohumanau hiki lae. \v 11 Sakiya mulunau hikayoko, Jisesimamo dukauya muda wehe lonedanaki sa-loko liye: Edimokutiya wewena makolimoya sipisipi ja mako aleuya holi onawau lemenetiboya, holigu maya ne likiki ayau hulikadeko netibo nehe. \v 12 O'e, ika iki li hulatabo ne. Sa-itabo nenako, sipisipi ja maya aha nesa ne. Lemo wewena maya ula nesa minune. Sa-onenako, holigu maya wewena dilipe lalo okaka nesa ne. \v 13 Loko lokoko aya wemidana maya adeka yaitaya peto loko liyoko, adela maya petiyoko maloka adelamidana dowa liye. \v 14 Sakoya dowa lokaiyoko, Palasisi wewenamasiya sa-ibo nesa maya mudae. Sakiya mudaikiki limiki Jisesida maya nena nena okoma kohatune liki lowa je. \pi1 \bd 11\bd* Luk 14:5 \s1 Omailimo elekele oluhola Jisesida ilime eto ibo. \p \v 15 Sa-ikayoko, Jisesimamo aya ga maya elekoko aya numuda maya hulikoko eba makomaloka wiye. Sakoya nowiyoko muki wewenasiya emeke moliki wae. Sa-ikayoko saina delaibo wewena mukiya dilipe haka lokaiyoko, \v 16 emo monawala maya wetome iki lamitae loko lo hukobetaiye. \v 17 Sa-loko lobetokaiyoko, Omaimidana epaloti ga lokaka we Aesayakaho hapa yeikala luhuwa sa-loko jibo maya niseko pasiye: \q1 \v 18 Omailimoya sa-loko noliye: Elekele oluhoneda ilime eto oboya mudalo. Emokumu numu helekaiyoko nukane nomoe. Ito nemo weune oluhomidana emotoka huloetokoyoko ilime lalo okadeko hetoka wewena ito muki numuto namato wewenasida lihimanipomu ona molobetatibo ga maya lo soto moloko lo bitibo ne. \v 19 Emoya lowa moila heko auha lamoko, anuloya ga napauti lamekolaiye. \v 20 Uvaminanipo minamibo limiki minabo wewenasidaya dilipe lahelamibo lolo o suwametibo ne. Limiki minabo wewenaya jo uluma lasolamidana oko neboyako hitihe, ma hamekolaiye. Sa-okokoya yowanuwaya abuha moloko le loko woko nedeko, yalimoya muki nesasida asebetoko netiye. \v 21 Sa-ideko hetoka wewenasi ito muki numuto namato wewenasiya emokumuya ubolo minakilae, loko liye. \pi1 \bd 18\bd* Aes 42:1-4 \s1 Jisesiko Pelejepuloko. \r (Mak 3:20-30; Luk 11:14-23) \p \v 22 Ya yupekaya we makoya oloha makolimo uka le opa oko omuda he likoko epa he lagoli okaiyoko nebo we ilimi-liki Jisesima nebotoka wae. Sakiya ilimi-liki wayoko, Jisesimamo omudala maya le pana ketoko epala maya le ka oetoko atala maya le golotiye. \v 23 Sa-okaiyoko gahena maya liyoko mudaikiki muki wewenamasiya agae, Dewitida ouvamela nisitiye liki labo we maya yaya netiye liki lae. \v 24 Liki layoko, Palasisi wewenasiya maya ga maya elikiki sa-liki lae: Pelejepuloya olohasida uliki wenipo lolo okoko ilime wati okaiyoko olohasidaya kohaidoko wewenasida dukauti doli hekaka noiye, liki lae. \v 25 Liki nilayoko, Jisesimamo dukauka mudakoko sa-loko lo biye: Mika makomaloti wewenasiya luwaku potikiki mini maloka maloka iki lowa hitaboya elewole iki minamideko aya mikanipoloya ametekolaiye. Ito makoko numukutiya siniki emo kohadeko emo kohadeko itaboya hutili iki eba makomaloka witabo ne. \v 26 Ito Olohalimoya eimola oluholalesida kohaidoko doli henetiboya eimola oholauya wavu-liki hi pou liki elewole iki minamitabo ne. \v 27 Edimoya nemokumuya Pelejebuloda elewoleyalaloti olohasidaya kohaidoko doli hekaka noiye liki likaka niae. Sa-likayo, edimo oluhotipolesida ekahikaho dilipe wati okaiyoko olohasida kohaidiki doli hikaka niae. Olohamidana elewoleyalaloti kohaidiki doli himikaka nianako, edimoya suwa liki muluneu hiki nilabomidana monawalaya aha li soto molatabo ne. \v 28 Sa-oneboya, nemoya Omaimidana weuna oluholimoya nilime wati iyoko olohasidaya kohaidoko doli hekaka nonako, Omailimo uliki wetipo lolo onebomidana elewoleya sakoya dowisaloya alili okaiyoko, yamidana monawa maya alo soto pekaiye. \v 29 Loko lokaiyoko, Olohamidana elewoleyala maya le amaekuka molaibomidana monawamuya akuya amida meko sa-loko lo biye: Wewena makolimoya adoha we makomidana numuku yoweko uvaminalaya enemane oko hipo oko litibo nehe. Sakoya minamiye. Omutoko aya wemidana ilo adelo nala jekoko alikaya yoweko litibo ne. Sakoya yoweko uvaminala hipo ekolaiye loko liboya olohamidana adelo nala jekoko weuna oluhosidaya kohaidoko doli hekaka nowe loko liye. \v 30 Loko lokadanaki ga mako sa-loko liye: Wewena makoya nemo we minamitaboya ulanelo we minakilae. Wewena makolimoya nemo nilimeko maloka wewenasida nemotoka dilipe nupa ametiboya, dilipe hutili okaka noibo ilekaiye. \v 31 Yamuya lo libituyo, elilo: Muki lahelamibo nesahena ito muki lahelamibo gahenaya wewenasida dupaloka leko letudawoya Omailimo aya nesamidana lihimala hulokaka anuwaya neboya, we makolimo Omai weuna oluhomidana upaloka leko lahelametibo ga maya letiboya Omailimoya yamidana lihimaya le huloetamekolaiye. \v 32 Okulumauti we uti nemokumu liwi letiwi itaboya Omailimo aya lihimaya aha le hulokaka nesa neboya, Omaimidana weuna oluholamuya liwi letiwi itataboya, Omailimo yamidana lihimala le hulametibo ne, ma mikauka netibo ito okulumauka netiboya suwamekolaiye. \pi1 \bd 24\bd* Mat 9:34; Mat 10:25 \bd 30\bd* Mak 9:40 \bd 32\bd* Luk 12:10 \s1 Oko moloko okaka noudawolimoya monawate le soto molokaka noiye. \r (Luk 6:43-45) \p \v 33 Edimoya ya ihilawa lalo mako mudaikikima ya yuha laloutiya ne, liki likaka niae. Ito ya ihilawa lahelamibo mako mudaikikima ya yuha lahelamibokuti ne, liki likaka niae. Sakoya ya ihilawalimoya ya lalo nehe ito lahelamibo nehe lo soto molokaka noiye. \v 34 Edimoya ja ulamidana oluholakidana minae. Monawatipoya lahelamiboki minanako, nena iki ga laloe liki litabo ne. Lukauya ayamidana nesalimo waitonebokuti aha lepalotiya lokaka noune. \v 35 Wewena lalosida dukauya lalo nesago netibo nenako, dukautiya lalo nesago yowitibo ne. Ito lahelamabo wewenasida dukauya lahelamibo nesago netibo nenako, dukautiya lahelamibo nesago yowitibo ne. \v 36 Yamuya ga mako lo libituyo, elilo: Lihima likaka onawaloya muki wewenasiya aito-aitomidana aha gaya labokumuya obi yowanuya likilae. \v 37 Aya noladawomoya oko moloko adawomidana monawa maya lo soto molokadeko, lalo minadeko maya, lihimaka minametibo minakolane, ito lahelamibo minadeko maya lihimaka netibo minakolane. \pi1 \bd 33\bd* Mat 7:20 \bd 34\bd* Mat 3:7; Mat 23:33; Luk 3:7; Mat 15:18 \s1 Lahelamabo wewenasi oliwaki nesa elewoleya mudatune liki labo ga. \r (Mak 8:11-12; Luk 11:29-32) \p \v 38 Loko lo bekaiyoko, monoka monawa api-napi ibikaka wehena ito Palasisi wewena malokasiya sa-liki li me: Tisao, emoya oliwaki nesa elewoleya mako le soto moladeko mudatune. \v 39 Liki layoko, Jisesimamo oloti onawalo minabo wewenaya monoka eli hulikaka wewena minae loko lo biye. Edimoya oliwaki nesa elewoleya le soto moloyoko mudatune liki nilaboya, edimoya aitomidana oliwaki nesa elewoleya mako le soto moloyoko mudamitae. Hapaya oliwaki ane mako Omaimidana epaloti ga lokaka we Jonato soto pibo anekidanagoya soto pideko mudatae. \v 40 Jona maya loweki makoki onawaya lahawa napamidana ohumanau lemeko minoko aku hetoka nisibo maya ne. Asako okulumauti we uti nemoya loweki makoki yupeka mika ulauka minokoko aku sinatubo ne. \v 41 Jonakahoya Ninive wewenasida maya monoka lo nobiyoko duka li wili jebo ne. Sa-ibo neboya, nemoya Jonakidana minamoe. Jonadaya asetoko minoboya, edimoya nemo ane maya eli hulikiki duka li wili jamae. Yamuya Omailimo ona mololibetatibo onawaloya Ninive wewenasiya siniki miniki oloti onawalo minabo wewenasida lihimanipomuya obi ibitatabo ne. Sakiya obi ibitadeko lihima litabotogo ne. \v 42 Ito Siba mikauka uliki menalimo Omaimo ona mololibetatibo onawaloya sinokoko oloti onawalo minabo wewenasida lihimanipomuya obi obetadeko lihima litabo ne. Aya menalimoya Solomonima madonau golotiyoko muki nesa monawa elibomidana monawa maya elekolo mika makomalokati hana-pana anu nisiye. Ito nemo maya minobo weya Solomonida yatokaya asetoko minoboya, edimosiya ane maya elamae. \pi1 \bd 38\bd* Mat 16:1; Luk 11:16 \bd 39\bd* Mat 16:4 \bd 40\bd* Jon 1:17 \pi1 \bd 41\bd* Jon 3:5 \bd 42\bd* 1 Kin 10:1-10; 2 Klo 9:1-12 \s1 Oloha lahelamibo aku le welepa jibo ga. \r (Luk 11:24-26) \p \v 43 Oloha makolimoya wewena makomidana ukauti yowekoko aso jeleko netibo ebamuya ohu jeko wewena minamitabo ebatoka woko ohu jeko monitiboya wewena mudaidamoko ohu je-loko nowokoma, \v 44 nemo numudane maya hulikoko nisoboma nenako, omutoko minobo numutoka maya aku woko minatuwe loko woko mudatiboya, aya numukuya ohu liki mumusopa usiki li huli-minadeko mudatiboya, numuda aholaya minamideko mudakoko, \v 45 aku hulikoko woko iwelale yuha 7-palakiya dupaloti sisipa nuwama wibosidakiya dilipe-loko nisideko limiki yauya minakilae. Sa-ideko, aya we maya omutoko suwa nesa leko lahelamibo neboya, alikaya lina lahelametibo nesa leko minakolaiye. Sa-etibo nenako, aya nesa maya edimotoya soto pitibo nesamuya noloyo, ehetipoe. \s1 Jisesida dolaki unalamotaki. \r (Mak 3:31-35; Luk 8:19-21) \p \v 46 Jisesimamo ga lo beko neyoko, dolale unamotalale yuhama gahena lo metune liki nisiki emesaloka maya hetoka ewa i-minae. \v 47 Sakiya ewa iki minayoko, we makolimo mudakoko yoweko Jisesidama ele-minape, dokale unakale maya gahena lo emetune liki nisiki hetoka ewa igitiminae, \v 48 loko liyoko, Jisesimamo donele unamotanelemu nolape. \v 49 Loko lokadanaki, unala ipalale minabotoka maya ade itupeko sa-loko liye: Mudalo. Donele oluho unamotanelekidana wewena maya minae. \v 50 Okulumau ahoneda galalo emesalo molikaka niabo wewenaya donele oluho unamotanele minae, loko lo biye. \c 13 \s1 Yuha nesa tili okaka welo koha moloko libo ga. \r (Mak 4:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Jisesima aya onawalo ga maya lo bekoko aya numukuti maya adu ilikaloka maya lemeko ga maya api-napi obetakolo noidanaki, \v 2 muki wewena maya nisiki akelo maya dupalo dupalo iki minayoko mudaidokoko noku lapeu maya yoweko nedanaki, \v 3 koha moloko ga aito-aitomidana lo biye. Lo nobidanaki, makoya sa-loko lo biye; Eli-minahe. Yuha nesa tili okaka welimoya yuha nesa maya tili ekolo wiye. \v 4 Sakoya mijakuka maya woko tili omo wiboya malokaya lemo anuloya jekaiyoko namasiya nisiki niki suwae. \v 5 Malokaya ehada mupilalo mika lasolasi neboto lemo jiboya mikaya wavu-leko minaminako, wileko enemane oko yowiha, \v 6 hoya lidanaki aya nesa maya luhawa maya hana wamidanaki opateko alala miye. \v 7 Ito yuha nesa malokaya lemo lilihau jeko wileko yowiha, lilihalimoya mi jemikaiyoko mudako yowamiye. \v 8 Ito malokaya mika lalou lemeko nedanaki, wileko yoweko ihilawa lalo jiye. Yawa makokolotiya ihilawa 100 jiye. Yawa makomalotiya ihilawa 60 jiye. Yawa makomalotiya ihilawa 30 jiye. \v 9 Edimoya dataki minune likima monawaya eli wehe lilo. \pi1 \bd 8\bd* Luk 5:1-3 \s1 Koha moloko ga lo bekaka ibomidana monawa. \r (Mak 4:10-12; Luk 8:9-10) \p \v 10 Sa-loko lo lemekaiyoko, lemo unala ipalale yuhamasiya amaitoka woko loka otoko emoya koha moloko gaya nenahamuya lo nolemene. \v 11 Loko luniyoko Jisesimamo sa-loko lo limiye: Okuluma ebaku yowitabomidana sunauka gala maya edimo elitae loko lo neboya, maloka wewenasiya elamitae loko liye. \v 12 Monokaya wati iki ujapa iki li-minatabo wewenasiya ayaloya makoki le omeko bideko mida numuda lalo soto pe bekolaiye. Ito monoka wati iki elewole iki ujapa iki liminamitabo wewenasiya ahago le-minune liki litaboya aku dadeuti hipo oko lekadeko aha minakilae. \v 13 Sa-ikiki mudatune liki ohu ji-liki witaboya mudai wehe lamae. Ito eletune likima owaha eli wehe lamae. Yamuya koha moloko gaya lo noboe. \v 14 Sa-ikayoko, Aesayakaho iha hukoko libo ga maya edimotoya niseko pasiye. Omailimo libo ga maya sa-loko luhuwa jiye: \q1 Datadunu elikaka gaya aha elitaha, eli wehe lamitabo nesa lekaiye. Ito domudadunu mudaikaka nesaya aha mudataha, ma mudai wehe lamikilae. \q1 \v 15 Edimo maya minabo wewena mukiya dukaya he lilokadanaki, domudaya he likonebogoya minae. Ito data he lilonebogo minae. Yamuya saina-painahena mudaikakawaya nimudae. Ito datadunu elikakawaya niele. Dukadunuya eli wehe liki elamae. Sa-ikikiya duka li wili jamanako, nemoya nena-nenakoma dilipe lalo etubone. \m \v 16 Ito Omailimoya maku libekaiyoko edimo mukisiya eli wehe liki data lalo elikaka niae. \v 17 Sa-ikaka nianako, ga ulawa lo libituyo, eli-minalo: Hapa yeikalaya Omaimidana epaloti ga likaka weki olisanipo minamibo wewena mukiya oliwaki nesa elewoleya lolo okaka onobo nesaya edimosi mudaikaka niabolawaya mudatune liki laboya, mudamabo maya ne. Ito edimoya nepauti ga maya elikaka niabo ga maya eletune liki likaka aboya, elamabo maya ne. \pi1 \bd 12\bd* Mat 25:29; Mak 4:25; Luk 8:18; Luk 19:26 \pi1 \bd 14\bd* Aes 6:9-10 \bd 16\bd* Luk 10:23-24 \s1 Yuha nesalo koha moloko libo gamidana monawa. \r (Mak 4:13-20; Luk 8:11-15) \p \v 18 Yuha nesamidana ihilawa tili okakamidana monawa lo libituyo, eli-minalo. \v 19 Okuluma ebaku yowitabomidana gala eli wehe lamabo wewenasiya monokaya dukau molikayoko neboya, lahelamibo nesamidana ahola Olohalimoya saina ulawa maya leko oli hekadekoya, yuha nesa ihilawaya lemo anulo lemo jibomidana iki minakilae. \v 20 Ito ehada mupilalo lemo jibomidana iki minatabo wewenaya monokaya elideko dumu helitibo neboya, \v 21 dukauya luhawa le ilitamoko onawa minawasi minadeko, monoka ulawanipou nebokumuye liki kohaidi-liki yowiki ula molibitatabo onawaloya enemane iki hulatabo ne. \v 22 Ito lilihau limibomidana iki minatabo wewenaya monokaya elikakamidana elitaha, ma mikau eda delokaka noibo nesa ito ehadamu dumu helekaka noibo nesalimoya monokamidana jeko hitomikaiyoko, edimotoka ihilawa maya soto pametibo ne. \v 23 Ito mika lalou limibomidana iki minatabolikaya monokaya elikiki eli wehe liki liminabolimoya edimotoka ihilawa jekaka noiye. Malokaya napa apulu oko jekaka noiye. Malokaya muki jekaka noiye. Ito malokaya wavu-leko jekaka noiye. \s1 Lilihalo koha moloko ga. \p \v 24 Sa-loko lokoko ga mako koha moloko sa-loko lo limiye: Okulumau yowitabo onawamidana monawaya sakoya ne: Wewena makolimoya mijalauya oina lekai yuhawa tili ibotoya le moloko letuyo. \v 25 Oina lekai yuha maya tili okoko wokaiyoko, yu makoya lubuka muki wewena domuda udiki esa iminayoko, ulalalo welimoya liliha yuhawa maya leko niseko ayau maya tili okoko wiye. \v 26 Sa-okaiyoko, lekai maya wileko yoweko ihilawa maya nojiyoko, liliha maya ayauti maya wileko yowiye. \v 27 Sa-okaiyoko unala ipalale yuhamasiya nisiki sa-liki li me: Uliki we yamalae, emo mijakau maya saina lalo tili o-minadawo maya neboya, liliha maya ayauti muki wileko yowekaiboyae. \v 28 Liki layoko, ulanelo we makolimo tili onetiye loko liyoko, unala ipalale yuhamasiya woko aya liliha maya asutetupe liki labo maya, \v 29 emomamo o'e, lilihaya asutitaboya, lekaikiya asutikatae. \v 30 Lekaiki lilihakiya aha minaideko, alikaya lekai maya yuha lokadeko yuha li molatabo wesida maya wiki liliha maya asutiki wasa jikadeko leko woko joku jekoko lekai yuhawa maya usiki wasa jikadeko li yuha nesa molokaka numuku maya molatae, loko lo biye. \s1 Masteti yuhawalo koha moloko ga. \r (Mak 4:30-32; Luk 13:18-19) \p \v 31 Jisesikaho koha moloko ga mako sa-loko lo limiye: Okuluma ebaku wiki hilitabo wewenaya masteti ihilawamidana iki minae. \v 32 Aya nesaya muki yuha nesasida asebetoko lasomosolasi neboya, we makolimo aya nesaya mikauka tili okaiyoko ohuhenasidaya muki asebetoko yakidana yowiye. Sa-okaiyoko, namasiya mudaikiki akawalo maya numudanipo vikaka niae. \s1 Beleti lulu jekaka nesalo koha moloko libo ga. \r (Luk 13:20-21) \p \v 33 Muki wewena wavu-liki li esa iki minayoko, Jisesimamo koha moloko ga mako sa-loko lo biye: Okuluma ebaku wiki hilikaka wewenasida monawanipoya beleti lulu jekaka nesamidana oko ne. Mena makolimo aya nesa maya palauwakiya le opa napa iyoko beletima lulu jeko napa okaka noiye. \s1 Jisesikaho koha moloko gamidana monawa lo bibo. \r (Mak 4:33-34) \p \v 34 Sakoya muki wewena li esa iki minayoko, Jisesikaho ga lo biboya koha moloko gautigo lo biye. Ga mako lo bekolo noidanaki, aya koha moloko gautigo lo biye. \v 35 Sa-iboya Omaimidana epaloti ga lokaka welimo ga mako sa-loko luhuwa jibo maya woko pasiye: \q1 Koha moloko gaya nepaloti lo nobodanaki, mika maya soto pamiyoko sunauka mino-loko woko nebo ga maya olotiya lo soto molatuwe, loko liye. \pi1 \bd 35\bd* Sam 78:2 \s1 Lilihalo koha moloko libo gamidana monawa maya lo soto moloko lo biye. \p \v 36 Jisesimamo muki wewenasida maya hulobikoko numukuka yowekaiyoko, unala ipalale yuhamasi lemo kile mijakuka liliha yowibomidana monawa maya lideko eletune lokoko yoweko loka ituniyoko, \v 37 sa-loko lo limiye: Ihilawa lalo tili ibo wemu loboya okulumauti we uti nemo minoe. \v 38 Mijamu loboya muki mikaya ne. Ihila nesa lalomu loboya Omaimo uliki wenipo lolo etibo wewenamuya loe. Ito lilihamu loboya oloha lahelamibomidana unalale ipalae yuhaya minae. \v 39 Ulalalo weya nisekoko lahelamibo nesa tili ibo wemu loko loboya, Olohamidanamuya loe. Lekai yuhawa hukoko le molokaka onawalo wemu loboya, ma mikau muki nesa suwetibo onawaloya yowanulo wesiya yowanu litabomuya loe. \v 40 Liliha asutiki joku jebomidana asako ma mikau nesa suwetibo onawaloya, \v 41 nemo okulumauti we napakaho okananipoki wesida leko doli hekoyoko, nemo uliki wetipo lolo onobo wewenasida dilipi opa ikaka niabo wewena ito lahelamibo nesa lolo ibitikaka niabo wewenasida maya dilipi nupa ikiki, \v 42 jo napauya doli hi hulikadeko limiki minakilae. Yau maya limiki miniki miluma-aluma eliki depa tala-mitala iki minakilae. \v 43 Ito wehe liki minatabolawa maya ahonipoda ebalau maya ho yakidana dupalokati lameda lideko minakilae. Sa-ikilayo, edimo data golotonetibo wewenalikaya ga maya eli wehe liki elilo. \s1 Uvamina lalomu koha moloko ga. \p \v 44 Okulumamidana ebalau yowekaka nesaya meinawa yoweko nebo nesakidana ne. Uvamina lalo mako ya yuhau netiboya moli eto ikadeko, halukoko nedeko maya, we makolimo woko mudakoko aku le wili jeko niseko aya nesa maya le suna okokoya elowa jeko ehada leko molatibototiya ona moloko meinalo be suwokoko aya mika maya meina hekoko aya uvamina lalo maya lekolaiye. \s1 Ela okanikidana nesalo koha moloko ga. \p \v 45 Okulumamidana ebalau yowikakamidana anulaya sakoya ne: We makolimoya ela okanikidana nesa meinawa yoweko nebo nesamuya ohu je-loko widanaki, \v 46 okani lalo mako ohatama meinawa yoweko netibo nesa le soto molokokoma emo ehada uvamina leko molonetibo maya ona moloko meinalo be suwokoko aya nesa maya meina heko lekolaiye. \s1 Lahawa hikaka owolo koha moloko libo ga. \p \v 47 Okulumamidana anulaya lawaha hikaka owokidana ne. Wewenasiya lawaha hikaka owoya huli ela noku ikayoko, lemeko lawaha aito-aitomidana lekaka noiye. \v 48 Sa-ikiki minayoko, aya owo maya waitokaiyokoma ika iki li huli akeloka molikiki nodemidana maya li lapeu molikaka niae. Ito mosehamidana maya li eto iki li hulikaka niae. \v 49 Sa-ikaka niabo nesa leko mikamidana onawala suwetibotoya okananipoki wesiya asaiki sa-ikilae. Okananipoki wesiya muki numuto namato wewenasida luwawanipoutiya lahelamabo wewenasida maya dilipi lena ikilae. \v 50 Sa-ikikiya dilipi huli joku molakilae. Sa-ikadeko, yauka maya miniki miluma-aluma eliki depa tala-mitala iki minatabo ne. \s1 Asehawa monokauti ito ohatama monokauti le wesa lokaka ga. \p \v 51 Jisesikaho sa-loko lo lemeko suwokoko sa-loko aku loka oletaiye: Edimoya muki gaya eli suwi-minahe. Loko loka oletokaiyoko, alo ele-minune. \v 52 Loko luniyoko, sa-loko liye: We makolimoya uvaminala asehawauti ito ohatamauti ona moloko wewenala yuhasida bekaka noibomidana, maloka monoka monawa api-napi ibikaka niabo wewenaya okuluma ebamidana oluhola wehe liki lolo niabo wewenasiya asehawa monokamidana ukauti ito ohatama monokamidana ukauti liki litabo ne. \s1 Naseleti ebatoka Jisesida maya muda-eli hulabo. \r (Mak 6:1-6; Luk 4:16-30) \p \v 53 Jisesikaho koha moloko ga aito-aitomidana sa-loko lo lemeko lo lemeko suwokoko numudala ebala hulikoko, \v 54 eimola oto numudalaloka woko hetiye. Woko hetokoko monoka numuku yoweko monoka lo biye. Monoka ga maya wetome oko lo bekaiyoko elikiki, agae likiki sa-liki lae: Maya welimoya ele wehe lokaka nesaya nakahaukati lekaihelae, ito oliwaki elewole nesa lolo okaka noibo mayae. \v 55 Lemoya monawala ele-minune, emoya kapedamidana ipala maya ne. Ito dola uliwa Mele maya neyo. Ito unamotala duliya Jemisile ito Josepule Saimonile ito Judaleya unamotala maya minanako, \v 56 yatokaya lemokidana we maya neboya, ito emo nalalekiya malo maya miniki liki ikaka niabo nenako, emoya elewole anehena ito aito-aitomidana nesahenaya nena-nenakoma lekaiye. \v 57 Sa-liki likiki emokumu elebo maya eda delokaiyoko, liwi letiwi iki litikayoko, Jisesimamo elekoko sa-loko lo biye: Omaimidana epaloti ga lokaka we lemo uliteya muki numuto namato pou loko wetiboya, lemote oto ebatoka ito numudateukakiya uliteya minametibo ne, loko liye. \v 58 Ito aya ebato wewenasiya eli elewole amabo nenako, Jisesimamo oliwaki nesa elewoleya muki yalokaya le soto pamiye. \pi1 \bd 57\bd* Jon 4:44 \c 14 \s1 Noku udobetokaka we Joni helibo ga. \r (Mak 6:14-29; Luk 3:19-20; Luk 9:7-9) \p \v 1 Ya yupekaya uliki we Helotimamo Jisesida gala maya likayoko eliye. \v 2 Elekoko emo elekele oluholamidana maya sa-loko lo miye: Joni noku udobetokaka we maya helibokuti sinokoko oliwaki elewole anehena aito-aitomidana le soto nomolaiye, loko liye. \v 3 Sa-loko libomidana monawaya sa-lokoya ne: Hapaya Heloti maya yatola Pilipida menala uliwaya Helodiyasida hipo oko liye. \v 4 Sa-okaiyoko, Jonimamo Helotida maya sa-loko lo me-loko wiye: Emoya yatokada menala hipo oko ledawoya wehe lamiye. Loko libomuya Helotimamo menaladamuya elekoko imi we mako doli hekaiyoko, wiki Jonida maya adelo liki nisiki nala numuku hulitae. \v 5 Muki wewenasiya Jonidamuya Omaimidana epaloti ga lokaka weya ne liki likaka abo maya nenako, Helotimamo Jonidaya kohatuboya wewenasi kohanelikatae loko omodala wokaiyoko huloetaiye. \v 6 Sa-iboya Helotida etabo onawa maya nisekaiyoko nenako, ujapa wehena maya nisiki numudalauya li esa ae. Li esa iki minayoko, Helodiyasida oluwamamo muki wewenasida domudalo maya meleke liyoko, Heloti maya omuda helekaiyoko sa-loko liye: \v 7 Nemoya Omaimidana owisaloya lo hukoko noloe. Emoya sainamamu nelaiye loko letadawo nesa maya aha emekoloe. \v 8 Loko lokaiyoko, dolamamo sa-loko libotoya emesalo moloko sa-loko liye: Noku udobetokaka we Jonida enola maya hukoko lapeuya moloko leko niseko nimideko mudakoko aloya helekaiye loko letuwe loko liye. \v 9 Loko lokaiyoko, uliki wemamo elibo maya eda elaiboya, Omaimidana omudalo galo lo hukoko lokobo maya nenako, lokoko ito muki matoka nisiki minabo wewenasida dowisalokiya lo hukokonako, lokoko opaya imi we makomidanaya woko enola maya hukoko lapeu moloko lekatiye loko loetokaiyoko, \v 10 woko nala numuku maya enola maya hukokoko, \v 11 lapeu molokoko aya olumidana maya mekaiyoko, leko woko dolada maya lemo miye. \v 12 Sakoya lemo mekaiyoko, Jonida unala ipalale yuhamasiya aya ga maya elikiki wiki onowa maya liki wiki ale jitae. Sakiya liki wiki ale jikiki awa maya Jisesida wetome iki li me. \pi1 \bd 0\bd* Liv 18:16; Liv 20-21 \s1 Wewena 5000 nodenesa beko naibo ga. \r (Mak 6:30-44; Luk 9:10-17; Jon 6:1-13) \p \v 13 Li mikayoko, elekoko enemane iki unala ipalale yuha lemokiya noku lapeu maya yowekoko yola helegaloka maya wune. Sa-okuniyoko, muki wewenasiya elikiki numuda ebanipo maya huliki emeke moliki mikauya wae. \v 14 Sa-ikayoko, Jisesimamo noku lapeuti maya eko lemeko mudaibo maya wavu-liki li esa iki minayoko mudaidokoko eke lobetaidanaki saina delaibo wewenasida maya dilipe haka liye. \p \v 15 Sa-noiyoko, ho maya lemekaiyoko, unala ipalale yuhamasi lemo niseko Jisesitoka sa-loko lo mune: Maya ame ebatoka maya nenako, ito onawa maya aloya suwokaiyo, aya wewena yaitaya numuda emesaloka wiki nodenesanipo ohu jiki litaboki neyo, doli ho. \v 16 Loko lokuniyoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Nenaha idekoma witae. Edimotipoya nodenesa biki nalowo. \v 17 Loko liyoko, beleti lade maloka suwokoki ito lawaha lowe mayakigo molo-minudawolae. \v 18 Loko lokuniyoko Jisesimamo aya nesaya liki nemotoka nisilo, loko liye. \v 19 Loko lokoko muki wewenasida maya yaitaya mikalo minalo loko lo bekadanaki, beleti lade maloka suwiyoko ito lawaha lowemaki lekoko okulumaloka omuda hulo moloko Omaimidana epoka lokadanaki beletimaki lahawa lowemakiya poseko lemekaiyoko, leko moneko muki wewenasida maya ona moloko bune. \v 20 Sakoya leko moneko buniyoko niki niki ohumanipo okaiyoko lumawa nebolawa maya li nupa iki manoda lape 12-pala owo jeko waitokaiyoko le molune. \v 21 Nodenesa nabo we 5000 minaboya menakipa oluhoya lepamune. \s1 Jisesikaho no mupilalo anu moloko wibo ga. \r (Mak 6:45-52; Jon 6:15-21) \p \v 22 Sa-okaiyoko, Jisesimamo muki wewenasida maya doli nohidanaki, unala ipalale yuhasida lemodaya noku lapeu maya yowikiki omutiki wilo loko loli hiye. Sakoya loli hekaiyoko, nowuniyoko, \v 23 sakoya muki wewenasida maya doli he suwokoko Jisesima bola makomauya eimolago yoweko nedanaki Omailoka loko neyoko, \v 24 lubu maya jekoko udo wili jedawolawaya lolo okaiyoko, unala ipalale yuha lemo maya woko no luwaku maya nowuniyoko, ahuhu napalimoya niseko no maya alahuka jeko hulo noku lapeu maya moloko lilipe opa-napa ekolaiye. \v 25 Sakoya okululuwa nohokiyoko, Jisesi maya no mupilaloya anu moloko lemo minunibotoka alili noiyoko, \v 26 unala ipalale yuha lemo mudo-eludunaki oloha makoya nonisihe loko opa napa ga maya lune. \v 27 Opa napa aya luniyoko, Jisesimamo enemane oko sa-loko liye: Domodatipo wamideyo, nemoma nonisoyo. Mulutipou hulu ideyo. \v 28 Loko lokaiyoko, Pitamamo we napate yamalae, emoma minoko maya enemane oko no mupilaloya emo adawo nesa leko minadawotokaya wetuhao, loko liye. \v 29 Loko liyoko, nisamane loko lokaiyoko, Pitamamo enemane oko noku lapeuti maya no mupilalo eko hekoko anu moloko wiye. \v 30 Sakoya eko heko nowiyoko, lasi napa maya nisibokumuya omodala wokaiyoko noku lemekolo noidanaki, we napane yamalae, nilimamane, napusa jowo loko lokaiyoko, \v 31 Jisesimamo enemane oko adelo leko apusa nojidanaki, sa-loko lo miye: Emoya lasolasi elewole oko nemotoka ata kedawolikaya, nenahamuya ata lowe kedawo ne. \v 32 Loko lokoko noku lapeu maya aku yowikaiyoko, lasi maya apa jiye. \v 33 Apa jekaiyoko, noku lapeu minunibo wesiya Jisesida maya lipi meko sa-liki lae: Emoya Omaimidana ipala wehe loko minane, loko lune. \s1 Genesaleti ebatoka Jisesikaho saina delaibo wewenasida dilipe haka libo. \r (Mak 6:53-56) \p \v 34 Sa-loko likoko yola helegalokaya Genesaleti ebatokaya woko hetune. \v 35 Sa-oko woko hetoko noku lapeuti maya lemekuniyoko, ayaloka minabo wewenasiya Jisesida maya mudai wehe likiki Jisesima aloya nisekaiye liki ayaloka alili minabo wewenasitoka maya wetome iki liki liki mone. Sayoko ayaloka minabo wewenasiya gala maya elikiki saina delaibo wewenasida maya dilipi-liki Jisesi nebotoka nisi nisi ae. Sakiya dilipi-liki nisedanaki, \v 36 sakiya li me: Saina delaibo wewenasiya aha upaloyahe ito aha upalo nesaloyahe dadeloti li elikiki haka litayo, liki likayoko asaiki lebo wewena maya haka li suwae. \c 15 \s1 Latanilolesi api abo monawa. \r (Mak 7:1-13) \p \v 1 Ya onawaloya Palasisi wewenahena ito monoka monawa api-napi ibikaka wehena malokakiya Jelusalemugati nisiki Jisesida maya sa-liki loka itae: \v 2 Unaka ipakale yuhasiya latatele monawanipo maya li-minamiki nenaha iyoko hulikae. Nodenesa natune liki duki li huma jikaka nesa liki dadeya nokalawe amae. \v 3 Liki likayoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Edimoya nenahamuya latatipolesida ganipo eli likili Omailimo lo hukobetaibo ga maya auta ikaka niae. \v 4 Omailimo sa-loko lonebo maya ne: Dokako ahokakosida dulinipo le sino. Ito makoya wewena makolimo dolako aholakosida dupaloka lahelametibo ga lo molatibo maya alo kohakuniyoko helitiye loko lonebo ne. \v 5 Sa-oneboya, edimoya sa-liki likaka niae, wewena makolimo dolako aholakosida nasahili obetatuwe loko libo nesa maya alo Omaimidana he mekoe. \v 6 Loko letibokumuya edimosiya aha nesa ne likiki dolako aholakosida nasahili obetatibo anuwa maya hiki li likaka niae. Sa-liki likiki Omaimidana gala maya li wasa jikiki edimotipo ahotipole dotipolesida ganipo maya li sawa jiki li-minikaka niae. \v 7 Depa ulumatipo lowe nebolika, Omaimidana epaloti ga lokaka we Aesayakaho iha hukoko libo maya wehe loko edimokumuya lonebo maya ne. Omailimo libo ga maya sa-loko luhuwa jenebo maya ne: \q1 \v 8 Maya wewenaya depadunugoya nuliya li sinikaka niaboya, dukaya nemotoka moli nemamiki hotokaya moli-minae. \q1 \v 9 Wewenasiya Omaimidana gala ne liki aha wewenasida ganipo maya li bikaka iki minadanaki suwa nesa liki lipi nimikaka niae. \pi1 \bd 0\bd* Eks 20:12; Dut 5:16; Eks 21:17; Liv 20:9 \bd 4\bd* Aes 29:13 \s1 Luka le opa okaka nesa. \r (Mak 7:14-23) \p \v 10 Jisesikahoya sa-loko lo bekoko wewena muki ju liyoko emotoka nisikayoko sa-loko lo biye: Nemoya ga maya lo libekolobo maya eli wehe liki elilo. \v 11 Niki mikili niayoko ohumatipou lemekaka noibo nesalimoya duka le huma jametibo ne. Depauti yowekaka noibo nesalimoya duka le opa etibo ne. \v 12 Loko lo bekaiyoko, unala ipalale yuha lemoya amaitoka woko sa-loko lo mune: Emoya Palasisi wewenasida ga lobedawo maya eli lahelamibo ae. Sakiya eli lahelamabolawa maya alo ele-minape. \v 13 Liki likayoko, Jisesimamo Palasisi wewenasida monawanipomuya koha moloko ga mako sa-loko lo biye: Yaya okulumau ahonekaho yuha amiyoko aha eimola ata eliboto wileko yowiboya alika asutoko luhawakiya le hulakolaiye. \v 14 Sakoko edimoda hulobetokadeko aha minatae. Palasisi wewenaya domuda likaibo wewenakidana minae. Omuda likaibo we makolimo omuda likaibo we makomidana anu ilipitibo nehe. Domuda likaibo we lowesiya emo adelo lideko maya emo adelo lideko ikiki anu moliki wisaiboya lowe loweya aleuya limikilaiye. \v 15 Loko lokaiyoko, Pitamamo aya koha moloko gamidana monawa lo soto moloko lideko eletune loko liye. \v 16 Loko lokaiyoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: I'i, edimoya aya wewena suda liki ga monawa maya eli wehe lamahe. \v 17 Depadunuya nodenesa niki mikili ikaka niayoko ohumatipou lemekaka noiboya, eimola anulauya lemekaka noiye. \v 18 Ito depauti yowekaka noibo nesaya dukauti yowekoko dilipe opa okaka noiye. \v 19 Wewena dukauti yowekaka noibo nesaya sakoya ne: Lahelamibo nesa lolo etudawo, lata kekaka nesaya, ito wewena kohaido heletudawo nesaya, we olisa mena olisa okaka nesaya, anulo monikaka nesa, ito ukele okaka nesa, suwa lokaka nesa, ito wewena demega lokaka nesaya. \v 20 Yatokamidana nesalimoya dilipe opa okaka noiye. Lade nokalawe amoko nodenesa natudawolimo luka le opa ametibo ne. \pi1 \bd 14\bd* Luk 6:39 \bd 18\bd* Mat 12:34 \s1 Kenani ebakukatiya hetoka menalimo elewole oko ata kiye. \r (Mak 7:24-30) \p \v 21 Loko lokoko, Jisesikima numuda eba maya hulokoko Taiya numutoka ito Sidoni numuda alililokaya woko minuniyoko, \v 22 Kenani numutokati hetoka mena mako emotoka nonisidanaki, amowa jeko sa-loko ju loko lo miye: We napane emoya Dewitida ouvamela lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo we yamalae, milumane elenetamane. Oloha lahelamibo makomalimo oluneda ukauya yoweko minokoko ilime opa napa okaka noihao. \v 23 Loko libo maya Jisesimamo ele aha nesa lolo oikoko nowiyoko, unala ipalale yuha lemo sa-loko lo mune: Maya menalimoya newe newe loko lomo nonisiboya wehe lamiye. Emoya oli he moladeko wideyowo. \v 24 Loko lokuniyoko, Jisesimamo sa-loko lo limiye: Nemoya Isilaelo wewena wiki tolowa i-minabokuti maya dilipe-loko nisitane loko noli hekaiyoko lemobo maya ne. \v 25 Loko lokaiyoko, aya menamamo enemane oko iguka i bola he nomidanaki sa-loko liye: We napane yamalae, nilime wati ogae. \v 26 Loko lokaiyoko, Jisesimamo Isilaelo wewenasiya Omaimidana makulaya omutiki litabokumuya elekoko koha moloko ga mako sa-loko lo miye: Oluhonipolesida nodenesanipoya hipo ikiki ulasida bitabo nesaya wehe lamiye. \v 27 Loko lokaiyoko hetoka menamamoya Isilaelo wewenasigo nehekala, eimolakiya Omaimidana makula mako litibokumuya ele-minoko sa-loko liye: We napane yamalae, yaya wehe loko lokadawoya, nemoya ma letuyo. Nodenesa nokaka namabetalotiya ula oholasiya nodenesa ninayoko lanawa lemo jibolawaya ulasiya usiki nikaka niaboyae. \v 28 Loko lokaiyoko, Jisesimamo sa-loko liye: Emoya uka laloki minokoko lokaninako, yamuya ladawo nesa maya soto pekolaiye. Loko lokaiyoko, aya onawalo maya wehe loko oluwa maya haka liye. \s1 Jisesikaho muki wewenasida dilipe haka liye. \p \v 29 Sa-lokoko Jisesimamo akuya numuda eba maya hulikoko wili jeko Galeli no ilikaloka maya woko moneko bola makomauya yoweko ne. \v 30 Sakoya yoweko neyoko, wavu-liki wewena aito-aitomidana wewena li esa ae. Sakiya li esa abo wewenahenaya dilo libohena ito domudalo libohena, ito ebilihena ito gahena lamabo neihena ito saina delaibohena maya muki dilipi-liki nisiki limi Jisesida iloka maya molikayoko, dilipe haka lo suwiye. \v 31 Sa-ikayoko, gahena lamabohena maya depa le lalo okaiyoko gahena maya lae. Ito di dade ihibo wewenahena maya dilipe lalo okaiyoko dowa liki minae. Ito dilo libo wewenahena maya sini wehe liki minae. Ito domudalo libo wewenahena maya domuda le pana kekaiyoko, domuda mudae. Sakiya minayoko, muki wewenasiya mudaikiki agae liki, Isilaelo wewenasida Omainipomidana epoka lae. \s1 4000 wewenasida nodenesa beko naibo. \r (Mak 8:1-10) \p \v 32 Sa-ikayoko, Jisesimamo unala ipalale yuha lemoda maya ju lo limiyoko emotoka nisekaiyoko sa-loko lo limiye: Muki wewena maya nodenesa namiki onawa loweki makoki yupeka nemotoka miniki monebokumuya elekoe. Sa-ikanako, nodenesa namabotoya oloti doli hekoyoko numudanipoloka witaboya anuloka niwideko domuda nana vokadeko limiki udatahe loko yamuya madoneuka opa napa okaiye. \v 33 Loko lokaiyoko, lemote sa-loko lo mune: Aha ameto maya minudanako, nodenesaya nakahauti le soto moloko le beko natune. \v 34 Loko lokuniyoko, Jisesimamo loka oletoko edimotokaya beleti nenakima ne, loko lokaiyoko, lemoya beleti 7-palaki ito lahawa amanamasiki le-minune. \v 35 Loko lokuniyoko, aya beletimaki lawahamakiya liki nisilo loko lokaiyoko, liki nisiki limi mikuniyoko, muki wewenasida maya mikalo minalo lokoko, \v 36 Omaimidana epoka lokadanaki aya beleti maya poseko unala ipalale yuha lemoda maya limiyoko leko moneko ona moloko beyuniyoko nae. \v 37 Sakiya niki niki dohumanipo okaiyoko nodenesa lumawa nebolawa maya manoda lape 7-pala owo jiki waitoko le molune. \v 38 Nodenesa nabo weya 4 tauseni yamidana wewenaya miniki naboya, menakipa oluhosidaya lepamune. \p \v 39 Sa-okaiyoko, Jisesimamo aya wewenasida maya doli hekaiyoko niwayoko, lemoki noku lapeu maya yowekoko yola helegaloka Magadani mikaloka maya wune. \c 16 \s1 Oliwaki nesa elewoleya mudatune liki labo. \r (Mak 8:11-13; Luk 12:54-56) \p \v 1 Palasisi wewenaki ito Sediyusi wewena malokakiya Jisesida maya ohumanau hetune likadanaki nisiki sa-liki lae: Emoya okulumauti elewole ane mako le soto molokadeko Omailoti lemedawo we minape mudatune. \v 2 Liki layoko, Jisesimamo elekoko, edimoya lubu jekolo noiyoko ho lae lae libotoya mudaikiki aijo ho letibo ne, liki likaka niae loko lo biye. \v 3 Ito hoya lokaiyoko mudaikikiya okulumaloka hito-pito noiyoko oya jitibo ne, liki likaka niae. Edimoya okulumaloya mudaikiki onawamuya ona molikaka niaboya, oloti onawalo oko moloko okaka nobomidana monawamuya ma eli wehe lamadanaki ahaya minikaka niae. \v 4 Oloti onawalo minabo wewenaya lahelamabo wewena minanako, monoka eli hulikaka niabo wewena minae. Edimoya elewole aneya le soto moloyoko mudatune liki nilahe. Edimoya elewole ane mako le soto molokoyoko mudamikilae. Hapaya monoka we Jona maya onawa loweki makoki wiyoko sinaibomidana oko yamidana ganegoya nemotoka soto pideko mudatae loko lokadanaki hulobetokoko wiye. \pi1 \bd 1\bd* Mat 12:38; Luk 11:16 \bd 0\bd* Mat 12:39; Luk 11:29 \s1 Palasisi wewenaki ito Sediyusi wewenaki. \r (Mak 8:14-21) \p \v 5 Unala ipalale yuha lemo maya beleti makoya leko wetubo nesamu lata molokaiyoko hulokoko niseko no adu helegaloka maya hetune. \v 6 Niseko hetokuniyoko Jisesimamo koha moloko ga sa-loko lo limiye: Edimo Palasisi wewenaki ito Sediyusi wewenakiya lulu jekaka nesanipolimoya kohaidokatiyo, ehe. \v 7 Loko liyoko beleti lulu jekaka nesamuya lihe loko leimo minunibotoka lo yolalo malo une. Beleti maya hulikoko nisudawokumuya gaya lo nolimiyo. \v 8 Loko ludawo ga maya atauka hilekaiyoko sa-loko lo limiye: Agae, edimoya lasolasi eli elewole adanaki beletima hulikoko nisudawokumu noliye liki nenahamuya data etipa kiki nilae. \v 9 Nemoya elewole nesa leko nodenesa aha le soto mololibetatubomidana monawaya eli wehe lamahe. Nemoya 5000 wewenasida beleti lade maloka suwokoloti maya poseko bekoyoko niki niki ohumanipo okaiyoko lumawa hulabolawa maya li nupa iki manoda lape 12-pala owo jiki waitiki li molabo nesa maya data molokaiyoko lahe. \v 10 Ito 4000 wewenasida maya beleti 7-palaloti poseko bekoyoko niki dohumanipo okaiyoko usiki li molabolawa maya manoda lape nenaki li molabo ne. \v 11 Edimoya beletimu lo lemepe liki nemo monawaneya nenahamuya eli wehe lamae. Palasisi wewenaki ito Sediyusi wewenakiya lulu jekaka nesanipolimo kohaidokatiyo, ehe. \v 12 Loko akuya ga lo limiyoko yalo maya ele wehe lamune. Ele wehe lokoko beleti lulu jekaka noibo nesamu liyopakala, Palasisi wewenaki ito Sediyusi wewenakiya suwa-sawa monoka likaka niabokumuya liye loko elune. \pi1 \bd 2\bd* Luk 12:1 \bd 9\bd* Mat 14:17-21 \bd 10\bd* Mat 15:34-38 \s1 Pitakaho Jisesida monawala lo soto molaibo. \r (Mak 8:27-30; Luk 9:18-21) \p \v 13 Jisesima Sisaliya ebaya uliki we Pilipida uliwalo moli-minabo eba ilikalokaya woko nedanaki, unalale ipalale lemoda sa-loko loka oletaiye: Wewenasiya okulumauti we uti nemokumuya ekahima ne liki likaka niae. \v 14 Loko loka iyoko, maloka wewenasiya emoya Jonima monoka noku udobetokaka we maya akuya soto peminane liki likaka niae. Ito malokasiya Ilaija maya hapa okulumau yowenebo we maya akuya lemeko minane liki nilayoko, malokasiya Omaimidana epaloti ga lokaka we Jelemaya maya aku soto pekane liki nilayoko, malokasiya hapa yeikala Omaimidana epaloti ga likaka wekidanaya soto peminane liki likaka niae, loko lo mune. \v 15 Lo lokuniyoko, aku lemoda loka oletoko edimosiya nemodamuya ekahima ne liki data elikaka niae loko loka oletaiye. \v 16 Loko loka oletokaiyoko, Saimoni Pitamamo emoya lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo we Omaimidana ipala maya minane, loko liye. \v 17 Loko liyoko, Jisesimamo Jonida ipala Saimoniyo, sa-loko ladawoya wewenasi ma li imikayoko lamane, ahone okulumau welimoya ata emekaiyoko lokaninako, sa-loko ladawomuya Omaimo maku imibo we minatane, loko lo miye. \v 18 Sa-lokaniyoko, yamuya lo emekoloyo, elo: Emo ulikaya Pitaya minane. Ito ulikamidana monawaya lemo ateutiya asowalaki ehada. Ito nemokahoya aya asowalaki ehadamidana mupilaloya monoka elitabo wewenasidaya dilipe nupa okoko hulobetokoyoko, joku hilitabomidana elewoleyalimoya ma dilipe yeimauka molamekolaiye. \v 19 Ito nemokahoya okulumamidana oholau wikili ateda siyitabomidana kiwa maya emekoloe. Ito emokahoya mikauka saina makomu lo hoipa etadawoya okulumaukaya asako lo hoipa oetakolaiye. Ito ma mikauka nesamu lo hoipa ametadawoya asako Omailimo lo hoipa oetamekolaiye. \v 20 Loko lokoko unala ipalale yuha lemoda maya lata leko elewole gaya sa-loko lo limiye: Nemoya lahelamibo nesauti dilimitiye loko lo mololibetaibo we maya minonage, yaya aya wewenasida oha keke li bamilo, loko lo limiye. \pi1 \bd 14\bd* Mat 14:1-2; Mak 6:14-15; Luk 9:7-8 \bd 16\bd* Jon 6:68-69 \pi1 \bd 19\bd* Mat 18:18; Jon 20:23 \s1 Jisesima eimola helitibo onawamu ohuwa hukoko libo. \r (Mak 8:31-9:1; Luk 9:22-27) \p \v 21 Ya yupeka maya Jisesima mino-loko nowidanaki emotoka soto pitibo nesahenaya unala ipalale yuha lemoda maya sa-loko lo limiye: Jelusalemu numutokaya yowekoyoko monoka ujapalo wesi ito Omaimitoka jokila hi mikaka wesiya, ito monoka monawa api-napi ibikaka wesiya muki miluma nesa li huli nupalo moliki kohaneli helikadeko, onawa loweki makoki yupekaya minokoko akuya sinatubo ne. \v 22 Yaya ga maya lo lemeko suwokaiyoko, we napane yamalae, Pitamamo Jisesida maya ilime aitoloka moloko auhala meko adeko We napane yamalae, Omailimo eseka vokadeko yamidana nesaya upakalo soto pamideyo. \v 23 Loko liyoko, Jisesimamo mino wili jeko Pitada maya sa-loko lo miye: Olohamidana gala maya lokaniyo, mino oli o. Nemo anune maya heko li letadawo ga maya lokane. Aya ladawoya wewenasi datauti likaka niabo gaya lokaninako, Omaimidana gala maya elamoko lokane. \p \v 24 Loko lokoko ya yupekaya Jisesikako maya amida meko sa-loko lo limiye: Wewena malokasiya nemo nemesalo molatune likima dupamo elitibo nesamu eli hulikiki wiki miluma nesa li ohibitiki kohaidi helitabomuya eliki oli bamideko eli hulikiki nemesalo moliki nisitae. \v 25 Wewena malokaya dukamidana eli amanapa ikiki minatabo wewenaya dukaya woko opa napa etibo ne. Ito maloka wewenasiya nemokumuye liki duka wina itaboya elewole depa mutiwa litabo ne. \v 26 Wewena malokasiya ma mika mupilalo nebo uvaminaya li suwikiki wiki edimonipo dukanipo woko tolowa etiboya maya mikauka uvaminalimo nena nena oko dilipe lalo etibo ne. Ito dukamidana weunaya nena nenakima meina hikiki aku litabo ne. Sakoya minamiye. \v 27 Okulumauti we uti nemoya ahoneda lamedalalimoya mupilanelo yowekadeko muki okananipoki wesida maya dilipe-loko lemekoyoko, muki wewenasi ma mikauka iki moliki niabo nesaloya nemo pasobetatubo ne. \v 28 Nemoya wehe loko wati gaya lo libituyo, elilo. Edimo oloti maya minabokutiya malokaya owaha helamideko nemo okulumauti we uti lemeko uliki wetipo lolo olibetatubomidana elewoleyala maya soto pideko mudakilae, loko lo limiye. \pi1 \bd 24\bd* Mat 10:38; Luk 14:27 \bd 25\bd* Mat 10:39; Luk 17:33; Jon 12:25 \pi1 \bd 27\bd* Mat 25:31; Sam 62:12; Lom 2:6 \c 17 \s1 Jisesida upala aitomidana ibo. \r (Mak 9:2-13; Luk 9:28-36) \p \v 1 Jisesi maya 6-pala onawaya wokaiyoko Pitale ito Jemisile Jemisida unala Jonilesida maya dilipe-loko bola hanau makoya yowiye. \v 2 Yauya yoweyoko, domudaloya Jisesida upala maya aitomidana soto piye. Okulumau minokaka ibo upala maya le uho okoko okepala maya ho ijala hulaibomidana okoko upalo nesalokati maya ukulo hege-pege loko neyoko mudae. \v 3 Sa-iyoko, Ilaijako Moseseko maya okulumauti limiki Jisesilemaki alo-nalo le. \v 4 Alo nalo likayoko mudaikiki Pitamamo Jisesida maya sa-loko lo miye: We napane yamalae, maloya minudawoya dowa lokaiye. Sa-okainako, yamuya elekadeko maya, maloya olowala numuda loweki makoki volibetatuniyo. Makoya emoda ito makoya Moseseda ito makoya Ilaijadae. \v 5 Loko nolibo epakiya limu ukulolimo lemeko jeko hitobikaiyoko, ayautima ga mako sa-loko soto piye: Maya nukane meminobo ipane maya nenako, muda-eloboya numu helekaiyo, emo gala maya eliki emesalo molalo, loko liye. \v 6 Loko lokaiyoko, unala ipalale yuha maya domoda wokaiyoko, mikauka maya limiki dokepa hi-minayoko di dade maya pipi oko dupauya liye. \v 7 Sa-iyoko, Jisesimamo woko dupaloka maya nolidanaki, sa-loko lo biye: Domoda wamideko sinalo. \v 8 Loko lokaiyoko, siniki mudabo maya Jisesima eimolago neyoko mudae. \p \v 9 Mudaikiki, bolauti maya nilemeyoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Bolauya sainahena mudaboya enemane iki wetome iki wewenasida li bamilo. Nemo okulumauti we uti maya helekoko sinoko yowekoyoko li bitayo. \v 10 Loko lokaiyoko, Jisesida maya loka itiki lahelamibo nesauti lilimitibo we maya owaha nisamideko Ilaijaya omutoko nisitibo ne liki monoka monawa api-napi ibikaka wesiya nenahamuya lae, liki loka itae. \v 11 Liki layoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Ilaijakidana weya omutoko niseko saina-painahena le lolowa etiye likiya wehe liki laboya, nemoya lo libituyo, elilo. \v 12 Ilaijakidana we maya alo soto pekaiyoko, edimoya muda-eli wehe lamiki data eleboto lahelamibo nesa lolo itikayoko alo helekaibo maya ne. Sa-okaibo maya nenako, asaiki nemo okulumauti we utiya miluma nesa li ohinitakilae. \v 13 Loko Ilaijakidana wemuya liboya noku udobetokaka we Jonikumuya liyo, liki elebo ne. \pi1 \bd 1\bd* 2 Pit 1:17-18 \bd 5\bd* Jen 22:2; Sam 2:7; Aes 42:1; Mat 3:17 \pi1 \bd 5\bd* Mat 12:18; Mak 1:11; Luk 3:22; Dut 18:15 \pi1 \bd 10\bd* Mal 4:5 \bd 12\bd* Mat 11:14 \s1 Jisesimamo oloha ukau nebo oluhomidana ilime haka libo. \r (Mak 9:14:29; Luk 9:37:43) \p \v 14 Sakiya bolauti maya limikiki, muki wewena maya minabotoka nisikayoko, we makolimo eke loko Jisesida iguka maya niseko i bola heko sa-loko liye: \v 15 We napane yamalae, ipanedamuya miluma elamane. Ipaneya nei molokadanaki, epaukaya etehu ilakilalimo waitokaiyoko nokukahe ito jokukaya lemeko pou loko udokaka noiye. \v 16 Unakale ipakale yuhasiya ilimi haka litahe loko ilime-loko minabotoka woyoko, sa-imi waha waha haka loetamiyoko, aya nesalimoya newe newe lokaiye. \v 17 Loko liyoko, Jisesimamo edimoya eli elewole amiki eli amanapa ikiki minabokumuya osele nelokaiye, loko liye. Edimotoka minoko muki yupeka maya lo libe-loko woko niseko noboto maya, elewole iki data kamanako, aya yowanuya nemogo leko minatuhe. Loko lokoko aya oluho maya namaitoka ilimi-liki nisilo. \v 18 Loko lokaiyoko ilimi-liki nisikayoko, Jisesimamo aya oluhomidana maya auha miyoko hulomikoko wiye. Sakoya hulomikoko wokaiyoko, aya oluho maya aya onawasilo maya dowa lokaiyoko, \v 19 unala ipalale yuha lemoya minudanaki, Jisesida maya loka itoko lemoya oloha maya nenaha iyokoma kohako oli hamune, loko loka otune. \v 20 Loka lutuniyoko, Jisesimamo edimoya eli elewole ikakawatipoya lasolasi minokaiyokoyako, kohaiki oli hamae, loko lo limiye. Sa-ikayo, wehe loko wati aya lo libituyo, elilo. Maya mikauka masteti ihilawa lasolasilimoya wileko yoweko napa-napa okaka noibomidana iki eli elewole ikaka nesatipo netiboya, bolamidanaya mino olowe o liki litaboya aha mino olowe etibo ne. Sakiya edimo muki nesaya aha lolo itabo ne. [ \v 21 Sa-oneboya, yamidanaya oloha nosamibomidana kohako oli hekaka anuwa mako minamiye, Omailoka lokakadunu ito monoka letune liki nodenesa mosikakadunuya kohako oli hetudawo ne, loko liye.] \pi1 \bd 20\bd* Mat 21:21; Mak 11:23; 1 Kol 13:2 \s1 Jisesima eimola helitibo onawamuya aku ohuwa hukoko libo. \r (Mak 9:30-32; Luk 9:43-45) \p \v 22 Sakoya onawa lasolasi mako minokoko Jisesiki lemokiya magoina noyowudanaki woko Galeli ebakukaya minuniyoko, sa-loko lo limiye: Okulumauti we uti nemodaya mini hana amiki ulanelo wewenasida dadeu nilimi molikadeko \v 23 kohaneli helitaboya, onawa loweki makoki minoko helitubokutiya aku sinakoloe loko lo biyoko, lemo maya eke napa lune. \s1 Monoka numuda napauya ehada hulokaka ga. \p \v 24 Sakoya minoko Kapaniyamu numutoka maya wuniyoko, monoka numuda napamidana takisi ehada likaka wesiya Pita maya nebotoka wiki loka itiki sa-liki lae: Monoka monawa api-napi obetokaka noibo wetipoya monoka numudamidana takisi ehadala maya hulokaka noihe. \v 25 Liki layoko, Pitamamo nenaha iye, molokakawaya neboyae, loko liye. Sa-loko lokaiyoko, numukuya yoweko Jisesida maya aya nesamu owaha lo mamiyoko, Jisesimamo loka oetoko Saimoniyo, emoya nenae loko noelene, loko liye. Maya mikauka duliki wesiya nakaha wewenalokati takisi ehada likaka niae. Edimonipo wewenanipolesitokatigoya likaka niahe, ito aito mikalokati wewenasitokatigoya likaka niae. \v 26 Loko liyoko, Pitamamo aito mikalokati wewenasitokatigoya likaka niae loko liyoko, Jisesimamo sa-loko lo miye: Sa-okainako, mika aholaya dupa meina hamiki aha minatayo. \v 27 Ito nemoya aya monoka numudamidana ahola maya minonako, takisi ehadaya hulamoko aha minatubo neboya, nemodamuya elitaboya lahelamo okatiyo. Yamuya emoya lemeko adugu maya lawaha hikaka owo maya hulikoko lawaha ada litadawomidana epala maya le ka oko mudao. Lawahamidana epalauya ehada nedeko mudakokoma leko yowekoko nemoki emokiya lupa meina hitane, loko lo miye. \pi1 \bd 24\bd* Eks 30:13; Eks 38:26 \c 18 \s1 Muki wewenasikutiya ekahimamo yoweko ne. \r (Mak 9:33-37; Luk 9:46-48) \p \v 1 Ga sa-loko lo limibo yupekaya unala ipalale yuha lemoya Jisesi nebotoka woko sa-loko loka otune: Okulumauti Omailimo ujapa oletatibo wewenautiya ekahimamo aseletoko uliyaki we lolo etibo ne. \v 2 Loko lokuniyoko, Jisesimamo oluho lasola mako ju loko ilime-loko niseko luwateu maya ilime sinonedanaki sa-loko lo limiye: \v 3 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Edimoya dukaya li wili jikiki limiki maya oluho lasolakidana minamitaboya keke okuluma ebakuya yowamikilae. \v 4 Okulumauti Omailimo ujapa olibetatibo wewenautiya oluho lasola mamidana iki minatabo wewenasiya asibitiki we napa lolo ikilae. \v 5 Wewena malokasiya nemokumuye liki oluho lasola mamidana iki nasahili ibitataboya nemoda nasahili initabo ilekaiye, loko lo limiye. \pi1 \bd 1\bd* Luk 22:24 \bd 3\bd* Mak 10:15; Luk 18:17 \s1 Lahelamibo nesamu ula molokaka ga. \r (Mak 9:42-48; Luk 17:1-2) \p \v 6 Ito nemokumuya elewole iki eliki minatabokutiya wewena oluho mako limiki minatabokutiya wewena malokasiya lahelamibo nesa litae liki ula molataboya, agae. Omailimoya edawaki adoha nesa lolo obetatibo ne. Aya wewenasidaya ehadaloti enonipoloya nala jikiki dipisiki huli ela noku molatabomidana asetoko adoha nesa lolo obetatibo ne. \v 7 Ito lahelamibo nesa litae loko ula molokaka nesa aito aitomidanaya ma mikaukaya ne. Aya lahelamibo nesaya aha soto pekolaiboya, we makolimoya lahelamibo nesa litae loko ula moloko lo-lele monitiboya Omailimoya nenaha oetatibo ne. Agae, adoha oliwaki nesa lolo oetakolaiye. \p \v 8 Sa-etibo neyo, ikalimohe ito adekalimohe lihima lekaka anugu ilime-loko nowidekoma hukoko le hulo. Ikaya makoko nedeko ito adekaya makoko nedeko elewole oko minokaka anuguya aha wetaniyo. Ika adeka lowe minoko ilime jo ebaku molokadeko joya hamoko lowa lowa oko netibo ebakuya wokataniyo. \v 9 Ito omudakalimoya lihima lekaka anugu ilime nomoladeko maya yatoka heko likoko le huliko. Omudaka makokogo nedeko elewole ebakuya yowitadawoya wehe lone. Omudakaya lowe minokoko miluma elikaka jokuya ilime molokatiyo. \pi1 \bd 8\bd* Mat 5:30 \bd 9\bd* Mat 2:29 \s1 Sipisipi ja tolowa iboto koha moloko ga. \r (Luk 15:3-7) \p \v 10 Edimoya ehetipoe, unamotanelemuya elideko aha nesa lolo amideyo. Yamuya nemo wehe loko lo libituyo, elilo. Okananipoki we okulumauya minikaka niaboya, ga maya likili maya muki yupekaya ahone Omaida owisaloya wiki miniki likaka niae. [ \v 11 Ito okulumauti we uti nemoya wi tolowa ikili abokuti ohu jeko olisauti dilimituwe loko lemobo maya ne.] \p \v 12 Yamuya edimoya nenae liki niele. We makomidana sipisipi jala 100 minatabokutiya makokoma tolowa etiboya ohu jametibo nehe. Sakoya minamiye. Sipisipi jala 99 yawa maya bolaukaya hulobetoikoko moneko tolowa etibo jamidana maya abuha moloko ohu jitibo ne. \v 13 Nemoya wehe loko lo noliboe. Sakoya moneko ohu jewa jewa oko le soto molokoko maya ukaukaya dowa lekolaiye. Ukauka lahelepa etiboya jala 99 maloka aha minabosidamuya samekolaiye. \v 14 Ito ahotipo okulumau welimoya ayamidana oko edimo oluho unamotanele yuhaya makokoma tolowa etibokumuya umu helamiye. \s1 Iwekakahoya emotoka lihima nesa legetatibo. \p \v 15 Iweka makolimoya emotoka lihima nesa lolo ogetokadeko maya edimotopogoya woko emokahoya aya nesa maya ilipo. Sakokoya yaloti maya emo aka elekadekoma iwekada maya aku ilime emotoka molataniyo. \v 16 Sakoko emo gakama elamidekoma, we makokihe ito lowekihe magoina dilipe-loko wo. Sa-okadeko monoka bukuguya ga mako sa-liki luhuwa ji-minabo maya niseko pasetiye: \q1 Ga yowanu litabotoya wewena lowehe loweki makokihe miniki makomidana monawalamuya ga yowanu liki litaboya, woko wehe letibo ne. \m \v 17 Sakoya sa-etadawoya, gaka maya elamidekoma, monoka emesalo molabo wewenasida maya woko lo bo. Sakoya sa-etadawo maya yatoka wewenasi ga makiya elamidekoma, aya weya lihimalaki we ito takisi ehada lekaka wekidana monoka elametibo we lolo ideyo. \pi1 \bd 15\bd* Luk 17:3 \bd 16\bd* Dut 19:15 \s1 Lo hoipa oko ito sako samodemidana gala. \p \v 18 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Edimoya maya mikau saina makokumu li hoipa itaboya, Omailimoya asako okulumauya aya nesamuya lo hoipa olibetakolaiye. Ito asaikiya saina makokumu li hoipa amitaboya Omailimoya okulumauya asako lo hoipa olibetamekolaiye. \p \v 19 Sa-etibo nenako, makoki amida meko lo libituyo. Edimokutiya wewena lowesihe ito wavu-liki wewenasiya saina makomu dukaya moli makokoto molikiki duka makoko lolo okadeko Omailoka litaboya ele libitibo ne. \v 20 Ito wewena lowehe ito loweki makokihe ito wavu-liki wewenasiya nemo nulinelo li nupa itaboya, aya wewenasida luwawanipouya lemeko minatubo ne. \pi1 \bd 18\bd* Mat 16:19; Jon 20:23 \s1 Lihima hulokakamidanalo koha moloko ga. \p \v 21 Loko lokaiyoko, Pitamamo mino Jisesida amaitoka molaidanaki we napane yamalae, iwene makolimoya lihimala onawa nenaki yupeka nimideko huloetatubo ne, 7-pala onawa nehe. \v 22 Loko liyoko, Jisesimamo onawa 7-pala minamiye, 7-pala yupekaya hulotomo wideko woko onawa 700 lolo ideyo. \v 23 Yamuya Omailimo okulumauti ujapa oletadeko minatudawomidana malokaya dilipeko ga mako letuyo. Uliki we makolimoya elekele welalesida lihimanipomuya le wehe lekolaiye. \v 24 Lihima liminayoko le wehe lekoloya api oko yowanu noliyoko, we makomidana emotoka ilimi-liki nise. Emotokaya lihimala 10 miliyoni kina nebo we. \v 25 Sa-iboya aya lihimala pasetibo ehadalaya ma minamiye. Sa-okaiyoko, uliki wemamoya sa-loko liye: Dinala pasetibokumuya emo menakipa oluholaleki ito uvaminanipo mukiya wewenasi meina hi suwikadeko emoda meusa oluho lolo itiki minatae. \v 26 Loko lokaiyoko, elekele oluhomamo uliki wemidana iguka i bola heko sa-loko liye: Eke loneto-loko woko minaniyoko, nemoya woko ehada le soto molokoko pasoeto-loko wetuwe. \v 27 Loko liyoko, aya yowanulo wemamo elekele oluholada milumala eletokoko huloetaiye. Sa-iboya lihimalakiya aha huloetaiye. \p \v 28 Sakoya huloetokaiyoko, aya elekele oluhola maya numukuti lemekoko woko yowanu welada ehada 100 kinaya omutoko meneboto nenako, mudakoko enola leko po notidanaki sa-loko liye: Emoya ehada emoboto maya muki alo pasoko nimitadawokumuye. \v 29 Loko lokaiyoko, iwela maya iguka i bola henedanaki ekewake noidanaki sa-loko lo meko liye: Emoya esene vonetokadeko ehada ohu jekoko alikaya pasoko imituhao. \v 30 Loko libo maya ele hulikoko iwelada maya obi omikaiyoko nala numukuya hulitae. Sakoya yau maya minoko lihimalaya suwetiye loko nala miye. \v 31 Sa-iyoko nenako, wewenalalesiya aya nesa maya mudaikiki nenako, mulunipouya lahelamibo ele. Sa-ikiki nenako, wiki uliki we napamidana maya wetome iki li me. \v 32 Sa-ikayoko, uliki wemamo elekele wemidana maya ju liyoko, nisiyoko sa-loko lo miye: Elekele oluho lahelamadawolika, emoya laniyoko lihimaka maya aha huloetokobo maya ne. \v 33 Nemoya emokumuya milumaka elegetobo maya ne. Sa-okobo maya nenako, emoya asako iwekada maya milumala eletoko lihimalaya huloetamaninako. \v 34 Loko lokoko uliki wemamo epauka lalo lamiyoko, miluma nesa litikiki wideko minoko lihimala paso suwetiye loko imiki wesida dadeu maya molaiye. \v 35 Sakoya lokoko Jisesimamo sa-loko liye: Edimo mukiya dukauya iwetipolesida lihimanipo hulamitaboya, ahone okulumau nebo welimoya asakogo edimotoka lolo olibetakolaiye. \pi1 \bd 21\bd* Luk 17:3-4 \c 19 \s1 Jisesimamo mena doli he hulokakakumu ga lo bibo. \r (Mak 10:1-12; Luk 16:18) \p \v 1 Jisesimamo aya ga maya lo beko suwokoko Galeli eba maya hulikoko Juda ebatoka Jodani no yola helegaloka maya wiye. \v 2 Sakoya nowiyoko, muki wewenamasiya emesalo moliki wae. Sakoya woko yaloka maya saina delaibo wewenahenasida dilipe haka loko ne. \p \v 3 Sa-noiyoko, Palasisi wewena malokasiya emotoka nisiki mulunau hiki sa-liki lae: Mosesekaho lo hukoko libo gautiya we makolimoya sainahenamamuya menalada oli hituwe lokoya aha oli he hulatibo ne loko lonebo ga maya wehe lonehe, ito wehe lamiye. \v 4 Liki layoko, Jisesimamo, edimoya monokauya ga mako sa-loko nebo maya lepiki eliminaboya data molokaihe: \q1 \v 5 Hapa yeikalaya Omailimo dilipe soto molaibo yupekaya weki menakiya dilipe soto molonebo maya ne. Ito dilipe soto molokoko sa-loko lonebo maya ne: Yamuya we makolimoya dolako aholakosida maya hulobikoko menalate duka depa moli makokoto molikiki omiki minasaiye. \m \v 6 Loko lonebo maya nenako, edimoya lowe minamikilae, makoko dupaya lolo one. Sakoya Omailimoya dilipe makoko wewena lolo onebo nenako, wewenalika dilipe hoto-poto ametadawo ne. \v 7 Loko lo bekaiyoko, Palasisi wewenasiya Mosesekahoya menakipa doli hetune liki luhuwa nesa mako jiki bikiki doli hilo loko liboya nenahamuya liye. \v 8 Liki layoko Jisesimamo Mosesekahoya ahamu yatoka lamiye. Edimoya nei nei moliki duka opa ibokumuya mena doli hitae loko ele libeko sa-loko luhuwa jeneboya, saina-painahena api oko le soto molaibo onawaloya sakoya minamiye. \v 9 Sa-onebo nenako, yamuya nemoya sa-loko lo noliboyo, elilo. We makolimo menalakahoya aito wemidana adelo ika amideko ahamu oli hekoko mena mako litiboya, olisaya nenako, lihima napa litibo ne. \p \v 10 Loko lokaiyoko, unala ipalale yuhasi lemoya sa-liki lo mune: Welo menaloya sakoya minokainako, mena lamoko aha minatunikowo. \v 11 Loko lokuniyoko, Jisesimamo welo menalo mukiya oloti maya lo libitubo galoya emesalo molamikilae loko lo biye. Omailimo elewoleya benebo wewenasigoya litabotogoya ne. Wewena malokasiya donipolesida dohumanipoutiya we mena lamokakawaya soto pebo ne. Ito maloka wewenasidaya oluho etamokaka nesaya dupalo moli hukibitikayoko we mena lamae. \v 12 Ito wewena malokasiya okulumau ohomidana yowanulamuye liki welo menalo ikaka niabo nesa maya o'e likae. Sa-ikanako, maloka wewenasiya ayamidana elewoleya li-minatabo maya emesalo molatae. \pi1 \bd 4\bd* Jen 1:27; Jen 5:2 \bd 5\bd* Jen 2:24 \bd 7\bd* Dut 24:1-4; Mat 5:31 \pi1 \bd 9\bd* Mat 5:32; 1 Kol 7:10-11. \s1 Jisesikaho oluho lasomosola maku bibo. \r (Mak 10:13-16; Luk 18:15-17) \p \v 13 Ya onawaloya oluho lasomosola Jisesitoka dilipi-liki wae. Emokahoya adelama madonipolo moloko maku bitiye liki dilipi-liki wae. Sakiya dilipi-liki niwayoko, lemo unala ipalale yuhamasiya auhaya bune. \v 14 Auha nobuniyoko, Jisesimamo lemoda maya edimoya oluho lasomosolasida yaitaya hulibikalo, nemotoka nisitayo. Yamidana oluhoya okuluma ebaku maya yowitabo oluhoya minayo, edimoya li hoipa ibitamilo. \v 15 Loko lokokoya adedunuya madonipolo moloko maku biye. Maku bekoko, ya eba maya hulikoko wiye. \s1 Uvaminalaki we. \r (Mak 10:17-31; Luk 18:18-30) \p \v 16 Yu makoya we makolimo Jisesi nebotoka niseko loka oetoko sa-loko liye: Tisane yamalae, nemoya nena nesa laloya lolo okoko elewole nepa mutiwa litubo ne. \v 17 Loko liyoko, Jisesimamo emoya saina lalomuya nenaha iyoko loka nonetane. Lalo nesamidana aholaya makoko Omaiya nenako, monawane maya ele wehe lo-minoko lalo nesamuya loka nonetape. Ito emoya elewole epa mutiwa lituwe lokoma Omaimidana 10-pala lolaya eleko emesalo molo. \v 18 Loko liyoko, aya wemamo Omaimidana 10-pala lolae loko noladawoya nakaha gamuya nolane, loko loka iyoko, Jisesimamo sa-loko lo miye: Omaimidana gala maya sakoya ne: Wewenasida kohaido helamo. We olisa mena olisa amo. Ukele amo. Suwaki namaki lamo. \v 19 Dokako ahokako dulinipo le sawa jo. Ito eimokadamu elekaka noadawo nesa leko iwekadamuya eleko uka mo. \v 20 Loko lokaiyoko, we owahamoya sa-loko lo miye: Aya lo hukaibo gaya emesalo molo-minobo maya nenae. Makoma nakaha nesa maya le opa oko lamoe. \v 21 Loko liyoko, Jisesimamo sa-loko lo miye: Emoya ukaka dowa loko netiye lokoma woko muki uvaminaka maya meinalo ona moloko lekoko uvaminanipo minamibo wewenasida maya bekoko niseko nemesalo molo. Sa-okadeko, okulumau elewole uvamina maya emotokaya soto pitibo ne. \v 22 Loko lokaiyoko, we owahamoya elekoko uvaminala maya waitoko nebo nenako ona moloko bituhelae loko ata kibolimoya edala elokaiyoko aha wiye. \p \v 23 Nowiyoko, Jisesimamo unala ipalale yuha lemoda maya sa-loko lo limiye: Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Uvaminanipoki wewenaya okulumamidana ebalauya osele nesa liki yowitabo ne. \v 24 Oha mako lo libituboya sa-one: kamolo jalimoya nekamidana anuwa lonebokuya wokaka nesaya osele nesa leko yowitibo neboya, uvaminanipoki wewenasiya Omaimidana ebalau yowitaboya yatoka nesamidana asetiki osele yowanu adoha litabo ne. \v 25 Loko liyoko, lemo maya eludanaki oliteda adoha lenebo ne. Oliteda adoha lekaiyoko nenako, sa-loko loka itune: Sa-lokoma ekahidama lahelamibo nesauti ilimekadeko mino-loko woko minatiye. \v 26 Loko lokuniyoko, Jisesimamo wenu mudailenedanaki sa-loko lo limiye: Wewenasiya yamidana itaboto minamiboya, Omailimoya saina mako lolo etuwe loko ata kitibo nesaya aha lolo etibo ne. \v 27 Loko lokaiyoko, Pitamamo ele-minape. Lemoya muki nesatehena maya hulikoko emodaki magoina nomonudanawoya, alikaya meinawa letudawo nehe. \v 28 Loko loka oetokaiyoko, Jisesimamo sa-loko lo limiye: Wehe loko lo libituyo, elilo. Alikaya muki nesahenaya ohatama soto pitibo onawaloya, nemo okulumauti we utiya onowelaki siyaloya lamedaneki minoyoko, edimo we 12-pala nemeke moliki nisebo weya asaiki lamedatipokiya onowelaki siya 12-palaloya miniki Isilaelo wewena nala 12-palasida maya ujapa ibitiki ona molibitiki minakilae, loko liye. \v 29 Wewena malokasiya nemo nulinemuye liki numudanipohe ouna yuhahe, donipole ahonipolehe, ito oluhonipolekihe, ito mikanipohe hulatabomidana meinawa yowiki litayo. Ito minowa minowa okaka depa mutiwa maya likilae. \v 30 Oloti omutiki nisebo wewenaya mini alika ikadeko alika minabo wewenasiya mini omutikilae. \pi1 \bd 18\bd* Eks 20:13-16; Dut 5:17-20 \bd 19\bd* Eks 20:12; Dut 5:16; Liv 19:18 \pi1 \bd 28\bd* Mat 25:31; Luk 22:30 \c 20 \s1 Waeni mijaku yowanulo wesito koha moloko libo ga. \p \v 1 Okuluma oholamidana yowanula lekaka nesaya sakoya ne: We makolimoya mikala napa-napa nebo welimoya nekewa napaya sinokoko waeni mijalau yowanu litabo wemuya ohu jeko wiye. \v 2 Sakoya woko yowanulo we maya ohu jekoko onawa makoko makokoloya 20 kina litae loko liyoko, oo likiki emesalo moliki wiki yowanula waeni mijalau maya litae. \v 3 Sakiya yowanu nileyoko ho maya yoweko 9 kiloku ibolawa maya mudaiboya wewena malokaya maketilo matokaya aha minayoko mudaone. \v 4 Sako mudaidokoko edimokiya nemo waeni mijaneu maya wiki yowanu litahe ehadaya wehe loko libekoloyo. \v 5 Loko lokaiyoko, wiki aya yowanu maya le. Holigaki ito ludaka 3 kilokuloyaki woko mudaibo maya asakogo sa-iye. \v 6 Ludaka 5 kilokuloya woko mudaibo maya, li esa ikaka ebatoka maya maloka wewenasiya aha siniki minayoko mudaiye. Sakiya minayoko mudakoko edimoya nekewa ludakaya maloya nenaha iyokoma sini-minae, loko loka obetaiye. \v 7 Loko liyoko, aya wewenamasiya lemoya we makolimo yowanu lemamiye, liki layoko emomamoya sa-loko lo biye: Edimokiya nemo waeni mijaneu maya wiki yowanu lilo. \p \v 8 Loko lokoko ludaka maya lokaiyoko waeni mijamidana aholamamoya ujapa welamidana maya sa-loko lo miye: Yowanulo wesida maya ju loko meinawa maya bo. Alika nisiki yowanu lebola beloko nowoko maya omutiki nisiki yowanu lebolawasidaya alika bitane. \v 9 Loko lokaiyoko ludaka 5 kilokulo yowanu lebo wewena maya ehada 20 kina leyoko, \v 10 edimo omutiki nisiki yowanu lebo wewenasiya meinaya napa oko letupe liki data kebo maya neboya, edimokiya asaiki 20 kinagoya limi wae. \v 11 Sakiya likiki waeni mija aholadama auha miki sa-liki lae: \v 12 Emoya alika nisiki yowanu lasolasi lebo wewenamakiya meinawa makoko aweyaha oko lemekane. Sa-oneboya, lemoya ho napa libotoya osele yowanu leko lupate miluma noko lune. \v 13 Liki likayoko, edimo luwawanipouti maya ujapa welimoya we makomidana sa-loko lo miye: Iwenelika, nemo ilime lahelamibo lolo amoe. Emoki nemokiya lukate molo makokoto oikoko 20 kina litane loko lokoibo maya ne. \v 14 Sa-lokoibo maya neyo, meinawaka lekoko wo. Meinawaka emoboya makoko aweyaha okogo alika nisebo weinayaki libituwe loko ele-minobo maya ne. \v 15 Nenaha iye. Nemoya aya ehadanedunuya saina mako lolo etuwe loko ele-minobo maya neboya, ma kohamihe. Nemoya saina laloya lolo ogetoha, emoya nenahamuya elekaniyoko lahelamiye, loko mija aholamamo liye. \v 16 Loko Jisesimamo lokoko amida meko sa-loko liye: Ayamidana oko oloti onawaloya mini omutabo wewenasiya mini alika moladeko alika mini molabo wewenasiya mini omutikilae, loko liye. \pi1 \bd 8\bd* Liv 19:13; Dut 24:15 \bd 16\bd* Mat 19:30; Mak 10:31; Luk 13:30 \s1 Jisesimamo eimola helitibo onawamuya ohuwa hukoko liyoko loweki makoki ibo. \r (Mak 10:32-34; Luk 18:31-34) \p \v 17 Jisesilemaki Jelusalemu numutoka niyowekayo, unala ipalale 12-pala maya lilime ata jeko sa-loko lo limiye: \v 18 Elilo. Olotiya Jelusalemu numutoka maya noyowune. Yalokaya Omailoti lemobo we uti nemoda maya Omailoka jokila hi mikaka weki ito monoka monawa api-napi ibikaka wesidakiya dadeu nilimi molikiki obi initiki kohaneli helitabo aya likilae. \v 19 Sakikiya hetoka wewenasida dadeu maya nilimi-liki wiki hulikadeko, ulana molinitiki uhedawaki nalalotiya kohane-liki yoha yaha yalo maya kohaneli helikilae. Sa-ikadeko, loweki makoki yupeka minokoko helitubokuti aku sinakoloe, loko liye. \s1 Jemisiko Jonikosi loka aibo nesa. \r (Mak 10:35-45) \p \v 20 Ya yupekaya Jebetida menalamamo ipala lowesida maya dilipe-loko Jisesima nebotoka woko saina makokumuya loka oetaiye. \v 21 Sa-loko loka oetaiyoko, Jisesimamo aya menamidana aku sa-loko loka oetaiye: Emolikaya nenahamu elokaiyoko nolane. Loko liyoko, maya menamamoya sa-loko liye: Ele nemekadeko emoya uliki we napa lolo oko minoko ujapa oletatadawo ebakukaya ipane lowe maya apika maloka maloka minasaiye loko noloe. \v 22 Loko lokaiyoko, aya we lowesida maya Jisesimamo sa-loko lo biye: Edimoya loka initaibo nesamidana monawa maya eli opa ikiki likaiyo. Nemoya ekesa nesaya natubokutiya aha nasaibo nehe. Loko liyoko, edimoya aha nasibo maya nenae, \v 23 liki laiyoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Ekesa nesa natubokutiya aha nasaibo neboyako, nemo apine maloka maloka minikaka nesaya nemo nesane neboyakoko libituhe. Ahonekaho dilipe lolowa obetaibo wewenasida sianipomuya nilaiye. \p \v 24 Loko lokaiyoko, lemo unala upalale yuha malokasiya aya ga maya elekoko iwete lowesida maya depa aha kohaiduniyoko, \v 25 Jisesimamo ju loko sa-loko liye: Ma mikauka duliki wesiya elekele oluhonipolesida ujapa ibitikaka niae. Ito we napasiya asaiki ujapa ibitikaka niabo nesaya edimosiya alo eliminaboya, \v 26 edimotokaya sakoya minametiye. Edimokutiya we makolimoya nuliki we minatuwe lokoma ukalaya lemeko minoko elekele obetoko minatinako, \v 27 ito wewena makolimoya muki wewenasida asebetoko minatuwe loko maya lemeko minoko muki wewenasida meusa oluhonipo lolo obetoko minakolaiye. \v 28 Omailoti lemobo we uti nemodaya elekele initatae loko lemamoe. Muki wewenasida elekele obetoko lahelamibo nesauti meina hebetoko nalauti olutobetatuwe loko minoko leko obo nupa maya hulatuwe loko lemobo maya ne, loko liye. \pi1 \bd 25\bd* Luk 22:25-26 \bd 26\bd* Mat 23:11; Mak 9:35 \s1 Jisesimamo domuda likaibo we lowesida le pana kebetaibo. \r (Mak 10:46-52; Luk 18:35-43) \p \v 29 Jisesima unala ipalale yuhalitakiya Jeliko eba maya hulune. Hulokoko nowuniyoko, muki wewenamasiya lemeke moliki dupalo dupalo iki wae. \v 30 Sakoya nowuniyoko, we lowe domuda likaibo weya anulo miniki Jisesi maya nonisiye liki laboya elikiki amowa jiki sa-liki ju liki laiye: We napao, emoya Dewitida awolao, olisauti lilimitiye loko lo mololetaibo we yamalae, lemodamuya milumate eleletowo. \v 31 Liki nilaiyoko, muki wewenamasiya moletiki minasaiye liki auhaya be. Saboya edimomasiya eli hulikiki alukada moliki ju liki sa-liki laiye: We napao, Dewitida awola yamalae, lemodaya milumate eleletowo. \v 32 Liki laiyoko Jisesimamo woko anulo maya nedanaki ju lo biyoko, amaitokaya niseiyoko sa-loko lo biye: Edimo nenaha lolo olibetatubokumuya nilaiye. \v 33 Loko liyoko, sa-liki li meiye: we napate yamalae, lemo lomuda maya le pana keletatane loko noloiye, liki laiye. \v 34 Liki laiyoko, Jisesimamo milumanipo elekoko adeloti maya domudalo noliyoko, aya onawalo maya wehe loko domuda maya pana kekaiyoko, Jisesida emeke moliki waiye. \c 21 \s1 Epoka litakilayoko Jisesima Jelusalemu numutoka yowibo. \r (Mak 11:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19) \p \v 1 Sa-okaiyoko, Jelusalemu numutoka aliliya Betepeje ebatoka maya Oliwi ya bola ohunalo maya woko hetune. Yaloka maya woko hetokuniko Jisesima unala ipalale yuhauti we lowe maya doli nohidanaki sa-loko liye: \v 2 Edimoya yolaya numutokaya wiki hetikiki donki ja hosi elibo jaya dolako ipalako nala jibitiminabototiya wina iki liki maloka nisiliyo. \v 3 Sakiya wina iki liki niniseideko, we makolimo loka olibetadekoma, We napamamo yowanu neyoko maya jamuya liyoko nonisoiye liki likadekoya enemane oko ele libekadeko liki nisiliyo. \v 4 Loko lokaiyoko waiboya aha samiye. Omaimidana epaloti ga lokaka we makolimo libo ga maya niseko pasetiye liki sa-iye. \v 5 Aya welimoya sa-loko luhuwa jibo ne: \q1 Saiyona bolau wewenasidaya sa-liki li bilo: \q1 Uliki wetipoma edimotoka nowiye. \q1 Aya weya juna onedanaki donki jamidana emesalo yaitaya nowiye. Donki ja akalewalimoya emesalo ehuna oko leko yaitaya nowiye. \m \v 6 Sa-okaiyoko, unala ipalale yuhamasiya Jisesima libo ga maya elikiki waidanaki, \v 7 donki ja ipalako dolako maya dilipi-liki niseiye. Sakiya dilipi-liki nisikaiyoko, lawolawonipoma ololotiki donki jamidana emesalo molikayoko, Jisesima yoweko yaloma esela heko neyoko, \v 8 maloka wewenasiya dupalo nesama ololotiki anulo maya newelusa itae. Ito maloka wewenasiya dumu helibo nesahena kokonasi ailawahenama hiliki anulo maya newelusa iti-liki wae. \v 9 Sa-niayoko, wewena omutiki alika moliki abo wewenasiya ga napauti sa-liki lae: Agae, Dewitida awolamae, epoka letune. We napatemidana galalo maya soto pekadanako, Omailimo maku imiye. Agae, okulumau Omaitemidanaki epoka letune. \v 10 Liki layoko, Jelusalemu numutokaya yoweko hetiyoko, numuda ahola maya mulunipo yowiye. \v 11 Mulunipo yowekaiyoko, ekahoma nisiyoko nilae, liki layoko, Omaimidana epaloti ga lokaka we Jisesima Galeli ebakuka Naseleti numutoka soto pibo we maya nisekaiyo liki lae. \pi1 \bd 5\bd* Jek 9:9 \bd 9\bd* Sam 118:26 \s1 Monoka numuda napau lo hukobetaibo. \r (Mak 11:15-19; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22) \p \v 12 Jisesimamo woko monoka numuda napama mudakoko ayauya yoweko wewena sainahena liki nisiki maketilo moliki li yolalo malo niabo wewenasida maya kohaidoko doli he hulikoko, aito mikaukati ehada maya aya mikauti ehadalo li moliki senisimi ikaka wesida namabeta maya leko hululuka jeko hulikoko, ito Omaitoka jokila hi mikaka namaya nama luhukidana nama moli-minabo wesida namabetanipomakiya leko hululuka jeko hulikoko, \v 13 sa-loko lo biye: Omailimo libo gauti monoka bukuguya sa-liki luhuwa ji-minabo maya ne: Nemo numudanemuya Omailoka domuda likikaka numudae loko lonebo maya neboya, edimoya ukelelo wesi halukiki muliguka miniki liki ikaka abo eba maya lolo ikae, loko lo biye. \p \v 14 Sakoya monoka numuda napau maya neyoko, domuda likaibo wewenahena ito di dadelo libo wewenahena maya niseyoko, dilipe lalo-talo oko nebo ne. \v 15 Sakoya neyoko mudaikiki Omaimitoka jokila hi mikaka we napaki ito monoka monawa api-napi ibikaka wekiya oliwaki nesa lolo ibotoya mudaikiki olinida adoha bekaiyoko, oluho lasomosolasi monoka numuda napau maya miniki opa napa ga liki Dewitida awolada maya epoka loetatune liki nilayoko, elikiki depalo molokaiyoko, \v 16 aya nilaboya ele-minape liki likayoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Maya wewenasiya nepoka nilaboya eleminoboya, edimoya monoka bukugu ga mako sa-loko nebo maya lepi-minaboya data molokaihe: \q1 Emokahoya lokaniyoko, oluho aida amito minabosiya epoka nilae. \m \v 17 Loko lobetokoko Jelusalemu numuda maya hulikoko Beteni numutokaya lubu jekaiyoko yaloka woko udaiye. \pi1 \bd 13\bd* Aes 56:7; Jel 7:11 \bd 16\bd* Sam 8:2 \s1 Sigolo yamidana nosamibo ga loetaibo. \r (Mak 11:12-14; 20-24) \p \v 18 Udikiki unala ipalale yuha lemokiya Jelusalemu numutoka aku niyowedunanaki nodekumuya elokaiyoko, \v 19 sigolokidana ya mako anulo neyoko mudakoko monau maya woko nedanaki ihilawa jenehe loko mudaiye. Mudaibo maya ailawago neyoko mudakoko aya yamidana maya nosamibo ga loetoko sa-loko lo miye: Emoya oluhoka mako etamoko ohuda lolo oko minataniyo loko nolibo epakiya enemane oko opatiye. \v 20 Opatekaiyoko, lemomasi mudaoko agae loko sa-loko lune: Ya maya nenaha okaiyoko enemane oko opatiye. \v 21 Loko lokuniyoko, Jisesimamo sa-loko lo limiye: Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Edimoya data lowe kamilo. Elewole iki data kitaboya maya ohuda yaloka elewole ane lolo obomidana iki lolo ikilae. Ito mayagoya minamiye. Edimoya elewole iki eli-miniki bola makomidanaya yowaya bolalae enemane oko babiya oko lemeko nokuya hilitadawo nehao liki litaboya gatipoya ele libekolaiye. \v 22 Omailokaya saina makokumuya wako likili maya eli elewole i-miniki wako litaboya, aha aya nesaya likilae, loko liye. \pi1 \bd 21\bd* Mat 17:20; 1 Kol 13:2 \s1 Jisesida elewoleyalamuya loka itabo. \r (Mak 11:27-33; Luk 20:1-8) \p \v 23 Sakokoya monoka numuda napauya yoweko monoka lo beko ne. Sakoya neyoko Omaitoka jokila hi mikaka wehena ito monoka we napahenasiya nisiki Jisesida maya mulunauka hiki sa-liki lae: Emoya aijo maya niseko malo lolo adawo nesaya ekahida galalo sane, ito ekahimamo lokaiyoko sa-onane. \v 24 Liki layoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Nemoya asako ga mako loka olibetatuyo. Edimosiya ada li nimikadeko nemokahoya ekahida galalo sa-okaka nohe lo libituyo. \v 25 Joni maya noku udobetokaka yowanu libo maya nakahauti le soto moloko libo ne. Omaimidana galaloya lihe, ito ma mikauka wewenasida ganipolo liye. Loko loka obetaiyoko, edimonipoloka sa-liki ligi hagi ae: Yaya galoya nenae loko le wili jeko lo metune liki data kebolimoya woko opa napa okaiyoko, sa-liki data ke: Aya yowanuya Omailokati le soto moloko libo ne loko letudawoya, edimoya nenaha iyokoma galaloya eliki emesalo molamae loko lekolainako. \v 26 Ito muki wewenasiya Jonidamuya Omai epaloti ga lokaka we liki likaka niabo maya nenako, aya yowanu liboya aha wewenasitoti le soto moloko libo maya nenae loko letudawoya, wewenasiya nenahama lolo ilitatahe loko lomodate wokaiye. \v 27 Liki edimotokaya likiki sa-liki lae: Jonida monawala ma elamune. Liki layoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Sa-ikanako, saina-painahena lolo okaka nobolawa maya ekahida galalo lolo okaka nohe nemokiya lo libamekoloe. \s1 Ipa lowesito koha moloko libo ga. \p \v 28 Ga mako sa-loko lo libituyo, elilo. We makoya ipala loweya minaiboya ada ipalada maya sa-loko lo miye: Emo ipanelikaya olotiya woko waeni mijaku maya yowanu lo. \v 29 Loko liyoko, lamekoloe loko lokoko, alikaya uka le wili jekoko woko liye. \v 30 Sakoya alika ipalada maya aholamamoya aya agoya lo mekaiyoko, litubo ne lokoko woko yowanu lamoko yogo-yogo jeko ahaya ne. \v 31 Ito edimosiya aholada gala maya ekahimamo ele libo ne liki niele. Loko lokaiyoko, ayalo minabo wemasiya ada ipalalimoya ele libo ne liki li me. Liki likayoko, Jisesimamo sa-loko lo biye: Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Nosamibo nesa liki takisi ehada likaka niabo weki ito anulo monikaka niabo menakipakiya Omaimidana ebalauya omutilibitiki witabo ne. \v 32 Jonimamo edimotoka niseko wehe libo anu maya dilipibo mayaki ito monokalamakiya eli hulikabo maya ne. Sakiya eli hulikayoko, nosamibo nesa liki takisi ehada likaka weki ito anulo monikaka niabo menakipakiya nisiki Jonida gala maya eli elewole abolawaya edimoya alo mudai-minabo maya neboya, miluma eliki dukauya li wili jiki monokala eli elewole amabo maya ne. \pi1 \bd 32\bd* Luk 3:12; Luk 7:29-30 \s1 Waeni mijato koha molaibo ga. \r (Mak 12:1-12; Luk 20:9-19) \p \v 33 Loko lokoko Jisesimamo sa-loko liye: Nemoya koha moloko ga mako letuyo, elilo. We makolimoya mikala napa minokaiyoko malokaya waenigoya yuha oko ayalo maya ohoya heko le wego okoko waeni ihilawa mijeko lilika jitibo ale maya ohekadanaki, ujapa numuda napa-napaya vokoko wewena mako ujapa iki minadeko meinawaya libitunage ahaya ujapa iki liniti-minatae loko wewenalasidaya bekoko wenoka mika makomaloka wiye. \v 34 Woko neyoko, ihilawa halatokaka onawa maya alili okaiyoko, ihilawa mako linitiki nisitae loko uliki wemamo elekele welasidaya leko doli hiye. \v 35 Sakoya doli hiyoko, wiki hetikayoko, mijato ujapa abo wewenasiya dadelo likiki makoya dadelotiya kohae, makoya kohai hele, ito makoya ehadalotiya kohae. Sa-ikayoko elekele we malokasiya wiki uliki wemamidanaya li me. \v 36 Sa-ikayoko, elekoko elekele oluholale mukiya doli hekaiyoko wabo maya asaiki kohaidiki doli he. \v 37 Sakiya wikayoko, uliki wemamo hulikamoko ipala makoko neboya oli noheko sa-loko ata eliye: Nemo ipane maya oli hekoyoko, uliki wemidana ipala maya nisiyo likiki ilime lalo itayo lokoko oli hiyoko wiye. \v 38 Sakoya woko hetokaiyoko, mijato ujapa abo wewenasiya muda-elikiki edimonipo minabotoka sa-liki ligi hagi ae: Maya mika aholamidana ipala maya nenako, alikaya ahola iloho letiboya aya mija maya emokahoya litibo nenako, lemokahoya koha helekuniyoko matoka mikayaki aholada uvaminalakiya lemo nesate lolo etiye. \v 39 Liki likiki waeni mijakuti maya ipisiki huli hetoka molikiki kohai helebo nenako, \v 40 yamuya waeni mija aholakahoya niseko nenaha obetatibo ne. \v 41 Loko Jisesimamo loka obetokaiyoko, sa-liki li me: Aya wemamo niseko aya wewena lahelamabosida maya kohaido esa etibo nenae. Sakoya aya waeni mija maya aito wewenasida liniti-minatae loko bideko liti-miniki halatetibo onawalo maya ona moliki mija wemidana mitabo ne. Liki likayoko, Jisesimamo sa-loko amida meko lo biye: Monoka bukuguya ga mako sa-loko nebo maya lepi-minaboya data molokaihe: \q1 \v 42 Numuda vikaka wewenasiya ehada napa mako mudai hulabolimoya elewole ahoda lolo okoko ne. Aya nesaya we napamidana galaloya soto pekaiye. Wewenalikaya mudauniyoko lomuda heliye. \m \v 43 Yamuya lo libituyo, elilo. Omailimoya maloka wewenasida ujapa obetokaka yowanuya edimo Juda wewenasitotiya hipo oko le aito wewenasida bekolaiye. Sa-okadeko oholamidana ihilawa maya aito wewenasi li soto pikilae. [ \v 44 Wewena malokasiya aya ehatoya limi jitaboya aya ehadalotiya idimadi iki li esa ikilae. Ito aya ehadalimoya we makomidana mupilalo lemo jitiboya aya wewenama mijeko otele patele ekolaiye loko liye.] \p \v 45 Aya koha moloko gaya loko suwokaiyoko, Omaitoka jokila hi mikaka wehena ito Palasisi wehenamasiya elikiki sa-liki lae: Agae, koha moloko libo gautiya ehadamu liboya Jisesida muda huludawomuya lokaiyo liki elikiki, \v 46 adelo likiki kohatune liki laboya, Jisesidamuya muki wewenasiya Omaimidana epaloti ga lokaka we liki laboma nenako, wewenasiya kohalelikatae liki domodanipo wokaiyoko hulitae. \pi1 \bd 33\bd* Aes 5:1-2 \bd 42\bd* Sam 118:22-23 \c 22 \s1 Mena ada okaka nodenesalo koha moloko ga. \r (Luk 14:15-24) \p \v 1 Jisesimamo akuya amida meko koha moloko ga mako sa-loko liye: \v 2 Okuluma ebalau yowikaka nesamuya uliki we makolimo saina-painahena oko moloko ibotoya lo moloko letuyo, elilo. Uliki we makolimoya ipalaloya mena lemo molakolo noidanaki nodenesaya ataina oko le lolowa iye. \v 3 Sakoya le lolowa noidanaki, elekele welalesida maya doli hekaiyoko, omutoko lesa molaibo wewena maya nisiki nodenesa natae liki wiki li bilo liyoko wiki li be. Sakiya wiki li bebo maya amanapa ikae. \v 4 Amanapa ikayoko, elekele wela maya aku doli nohidanaki sa-loko liye: Nemo lesa molobo wewenasida maya wiki sa-liki li bilo: Nodenesa maya aloya le lolowa oko bulumaka dowa loko napa libolawa maya, ito nodenesa muki maya aloya le lolowa okaiyo, edimoya mena ada okaka nodenesaloya nisilo. \v 5 Loko lokaiyoko elekele welale yuhamasiya wiki aya ga maya li bebo neha, elebolago elikiki osele ikae. Sakiya eli hulikiki maloka maya alo mijanipouka wae. Ito maloka maya yowanunipoloya wae. \v 6 Ito malokasiya uliki wemidana elekele welalesida maya dadelo li-miniki kohaidiki dilipi lahelamibo lolo ae. Ito malokasida maya kohaidi hele. \v 7 Sa-ikayoko nenako, uliki wemamo elibo maya epauka molokaiyoko, imi wesidaya doli hekaiyoko wiki elekele welalesida kohaidabo wewenasida maya kohaidiki numuda ebanipoya li lahelamibo ikiki wowotiki wauya doli he. \v 8 Sa-ikayoko nenako, uliki wemamo elekele welalesida maya sa-loko lo biye: Mena ada okaka nodenesa maya aloya le lolowa okoboya, lesa molobetobo wewenaya nisiki aya nodenesa nataboto kohiki minamae. \v 9 Sa-okaiyo, edimoya anu lasomosolaukaya wiki wewena mako hotula iki maya sa-liki li bikadeko nisiki aya nodenesa maya natanage. \v 10 Loko lo bekaiyoko, elekele welale maya wiki anu lasolauka maya wewena lahelabolawa ito lahelamabolawasida maya hotula ikiki mukiya wowotiki dilipi-liki nisiki nodenesa le lolowa ibo numuku maya waitae. \p \v 11 Sakiya wavu-liki wewena nisiki minahe lokoko uliki wemamo mudakoloya yowiye. Sakoya yoweko mudaibo maya, we mako mena adalo olo jiki nisikaka upalo nesa maya olo jeko nisamiyoko mudaiye. \v 12 Mudakoko uliki wemamo sa-loko lo miye: Iwene yamalae, emoya nenaha iyokoma mena adalo koliki nisikaka niabo nesa maya koloko nisamane. Aito nesa koloko nisekane loko liyoko maya wemamo ga letibo ga minamiyoko, epa limiye. \v 13 Sa-iyoko uliki wemamo elekele welalesida maya sa-loko lo biye: Edimoya nisiki ilo adelo nala jikiki liki wiki hekaka lubu jibo anuguya hulitikadeko yaukaya lemeko minoko miluma-aluma eleko epa tala-mitala oko netiye. \v 14 Loko lo bekoko, Jisesimamo sa-loko liye: Omailimoya muki wewenasida lesa moloneboya, maloka wewenasigoya hekaiyoko yowikaka niae. \pi1 \bd 13\bd* Mat 8:12; Mat 25:30; Luk 13:28 \s1 Takisi ehada hulokaka ga. \r (Mak 12:13-17; Luk 20:20-26) \p \v 15 Loko lo bekaiyoko, Palasisi wewenasiya wiki sa-liki lae: Ga mako le opa oko letiboto ujapa o-minoko adelo letune liki lowa jiki minadanaki, \v 16 edimonida minabo yuhauti ito Helotida oluholaleutiya doli hikayoko Jisesima nebotoka wiki sa-liki lae: Tisate yamalae, lemoya monawakaya ele-minune. Emoya gaya wehe loko ihilawagoya lokaka noane. Gaya wehe lokogo ladanaki muki wewenasidaya Omaimidana anulaya wehe loko dilipekaka noane. Muki wewenasida dupamugoya nehekala lukamidana monawalakiya elekoko lo lemekaka noane. Wewena yowiki minabohena ito limiki minabohenakiya makoko aweyaha oko api-napi obetokaka noane. \v 17 Sa-oneboya, lemodaya aha lo limitaniyo. Nenae loko noelene, Lomu numutoka uliki we napa uliwa Sisae loko nebo wemidanaya takisi ehada mekaka noudawoya, wehe libo nesa lolo okaka noupe, wehe lamibo nesa lolo okaka noune. \v 18 Liki laboya, bametune loko lideya maya gamaniloka ilime-loko woko obi oetatune, ito betune loko lideyama Juda wewenasiya auha mitae liki data eliki layoko, Jisesimamo ganipomidana monawa maya eliboya lahelamiyoko sa-loko lo biye: Edimoya depa ulumatipo lowe nebolita, nemodaya muluneu hikili nilahe. \v 19 Takisi ehadautiya mako nilipilo. Loko lokaiyoko ehada mako maya liki nebotoka wae. \v 20 Wikayoko, Jisesimamo pikisa mayaki ito luhuwa mayakiya ekahidama ne. \v 21 Loko loka obetaiyoko, gamani napa Sisada maya ne liki lae. Liki layoko, Jisesimamo gamanimo woka litibo nesala maya gamanimidana milo. Ito Omailimo woka litibo nesala maya Omaimidana milo. \v 22 Loko lokaiyoko nenako, maya wewena maya elikiki topa ikiki agae liki hulikiki wae. \s1 Helebokuti sinikakakumu loka itabo. \r (Mak 12:18-27; Luk 20:27-40) \p \v 23 Aya yupekaya Sediyusi wewenaya helenebokutiya sinamitabo ne liki likaka abo wewenauti malokasiya Jisesitoka nisiki mulunau hikili sa-liki loka itae: \v 24 Tisate yamalae, Mosesekahoya sa-loko libo ne: We makolimoya oluhola etamoko helekadekoma unalakahoya aya mena ijona maya lekoko yatolatoya oluho etoko uliwa molatiye loko lonebo maya ne. \v 25 Sa-loko lonebo nenako, hapaya oluho unamotala 7-pala lemotoka minaboya, ada welimoya mena leko oluho etamoko helekaiyoko, unalakahoya aya mena ijona maya liye. \v 26 Libo maya ayamidanago oko oluho etamoko helekaiyoko, asaikigo aya makoko mena maya li yolalo malo iki oluhonipo etamikigoya 7-pala maya heliki suwae. \v 27 Sakiya heliki suwikayoko menanipo maya alikaya heliye. \v 28 Sa-iboya aya 7-pala we maya emo waunagoya minikanako, helebokuti aku sinataboya aya mena maya ekahida menala lolo etibo ne. \v 29 Liki layoko, Jisesimamo donoto leko edimoya monoka bukuguya ga mako mudaki lepi-minaboya, monawa elamiki ito Omaimidana elewoleyala maya mudamanako, eli opa napa ikiki likae. \v 30 Helebo wewena sinatabo onawaloya mena leka ito mena ada oko lemo beka itabo nesa minamiye. Okulumau okananipoki we suda liki ohuda minakilae. \v 31 Sa-oneboya, helebo wewenaya aku sinatabokumuya edimo aku loka olibetatuyo. Edimo ga maya Omailimo lo libibo ga maya lepi-minaboya, monawaya elamahe. Hapa yeimaloka mini-liki yowebo wewenamuya sa-loko lonebo ne: \v 32 Nemoya Aebalahamule Aesikile Jekopule Omainipo minobo we maya olotiya aha maya minoe, loko libo nenako, alo helebo wewenasida Omainipo neyopakala, weunipo aha nebo wewenasida Omainipo nenako, elewole depa mutiwa ledanaki helebo wewenaki ito aha minabo wewenasidaki Omainipoya ne. \v 33 Loko lokaiyoko, muki wewenasiya emo gala api-napi ibokumuya topa iki agae, dowa loko le welepa jeko lo biye, liki lae. \pi1 \bd 23\bd* Apo 23:8 \bd 24\bd* Dut 25:5 \bd 32\bd* Eks 3:6 \s1 Li molabo gauti napawa. \r (Mak 12:28-34; Luk 10:25-28) \p \v 34 Jisesima libo galimoya Sediyusi wewena maya depa lemekaiyoko nenako, Palasisi wewenamasiya elikiki Jisesima nebotoka nisiki li esa ikayoko, \v 35 edimo luwawanipouti ga monalo elekaka noibo we makolimoya Jisesida maya mulunau hekolo sa-loko liye: \v 36 Tisate yamalae, Mosesekaho lo hukoko libo gautiya nakaha galimoya asetoko ne. \v 37 Loko lokaiyoko, Jisesimamo onoto leko sa-loko lo miye: Obohaka ito weuka ito ga elekaka noadawo nesahena mukiya we napa Omailoka molo. \v 38 Sa-etadawolimo yoweko napa-napa minakolaiye. \v 39 Ito napa apulu oko nebohenakiya makoko aweyaha oko sa-loko ne: Eimokadamu elekaka noadawomidana oko iwekadamu eleko uka mo. \v 40 Aya lo hukoko libo gaya loweya Mosesekaho lo molaibo ga ito Omaimidana epaloti ga likaka wesi api-napi abo gamidana madona lolo one loko liye. \pi1 \bd 37\bd* Dut 6:5 \bd 39\bd* Liv 19:18 \s1 Lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo wemu loka itabo. \r (Mak 12:35-37; Luk 20:41-44) \p \v 41 Palasisi wewenahena maya li esa iki minayoko Jisesimamo loka obetoko sa-loko liye: \v 42 Edimoya Omailimo lahelamibo nesauti dilipitiye loko lo mololibetaibo wemamuya nenae liki niele. Ekahida awola netiye loko loka iyoko, edimomasiya Dewitida awolae. \v 43 Liki likayoko, emomamo sa-loko lo biye: Sa-likima Omai weuna oluholimo nenaha iyokoma Dewitida ilime aila jekaiyoko Dewitikahoya aya wemuya nemo we napane loko liye. Dewitikahoya sa-loko libo ne: \q1 \v 44 Yowau welimoya we napanemidana sa-loko lo miye: Nemo nade lamawakalokaya mino-loko woko minadeko emo ulakalo wesidaya le hulo ilauka molobetakoloe. \m \v 45 Dewitikahoya aya wemuya nemo we napane loko libo maya nenako, Omailimoya lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo weya nenaha idekoma Dewitida awolago lolo etiye. \v 46 Dewitida awola neboya Dewitida we napalakiya netibo ne. Loko liyoko Jisesima liboto onoto liki litabo nesa lamibo ne. Edimoya aya onawaloya ga mako loka itatabo nesamu eleyoko eda delokaiyoko nenako, yowiki mulunau hiki loka itatabo nesa lamibo ne. \pi1 \bd 44\bd* Sam 110:1 \c 23 \s1 Monoka monawa api-napi abo weki ito Palasisi wemukiya elewole oko lo hukaibo. \r (Mak 12:38-39; Luk 11:43-46; Luk 20:45-46) \p \v 1 Jisesima lasolasi nedanaki unala ipalale yuha lemoki ito muki wewenamakiya ga sa-loko lo limiye: \v 2 Edimo monoka monawa api-napi ibikaka weki ito Palasisi wekiya Moseseda adakolila li olo jikiki li molabo gautigoya api-napi ikaka niae. \v 3 Sa-niadanaki gaya muki li libikaka niae. Sa-ikaka niayo, ga maya elikikima aya galoya muki emeke molalo. Sa-oneboya, edimo iki moliki niabomidana monawaya samilo. Edimoya muki gaya likaka niaboya aya gamidana emesalo molamae. \v 4 Li molabo gaya edawaki okaiyoko aito wewenasida li molibitikayoko, edimonidaya edawaki nesa maya dadedunu dilipi wati ibitikiki ma lamae. \v 5 Muki nesa lolo ikaka niaboya wewenasi muda-lelatae likigo lolo ikaka niae. Monoka luhuwa maya bokisi lasolasi makomauya molikiki otipanipoloya moliki nala jikaka niae. Ito dadeloya asaikiya nala jikaka niae. Ito dupalo nesaloya onowelaki nesa hanaya oto iki olo jikaka niae. \v 6 Sa-ikikiya nodenesa napa ataina abotokaya epalo nebo siyalo minatabokumu dumu helekaka noiye. Ito monoka numuku numukuya epalo muki wewenasida dowisalo nebo siyamugoya delokaka noiye. \v 7 Ito wewenasiya maketilokaya lepoka liki tisatemae liki litae liki dumu helekaka noiye. \v 8 Sa-oneboya, wewenasiya edimodamuya tisae liki likili nidekoma eli bamilo. Omai makokoya tisatipo neyoko edimoya aha oluhola miniki makoko aweyaha ikigoya minae. \v 9 Maya mikaukaya wewena makomuya ahoteyae liki lamilo. Ahotipo makoko okulumauya ne. \v 10 Ito edimokumuya duliki we liki likatae loko noloe. Edimo we napatipo Omailimo lahelamibo nesauti dilimitiye loko lo mololibetaibo we makoko nemoya minoe. \v 11 Edimo we napatipoya ahaya lemeko elekele olibetoko minakolaiye. \v 12 Edimokuti we makolimo eimola uliwa le sinatiboya uliwaya lemekolaiye. Ito we makolimo eimola uliwa leko lemeko molatiboya Omailimoya uliwa le napa oetakolaiye. \pi1 \bd 5\bd* Mat 6:1; Dut 6:8; Nam 15:38 \bd 10\bd* Mat 20:26-27; Mak 9:35 \pi1 \bd 10\bd* Mak 10:43-44; Luk 22:26 \bd 12\bd* Luk 14:11; Luk 18:14 \s1 Depa uluma lowe nebokumu ga lo hukoko libo. \r (Mak 12:40; Luk 11:39-42, 44,52; Luk 20:47) \p \v 13 Edimo Palasisi wewenahena ito monoka monawa api-napi ibikaka niabo wewenalitaya ehetipoe. Edimo depa ulumatipo lowe nebosiya Omaimidana ebalau wikaka anu maya wewenasida dowisalo hiki li libitikaka niae. Edimotipoya ayauya yowamae. Ito wewena malokasiya yowikili niayokoma aha yatoka yowikatae liki mudai hulikamae. [ \v 14 Edimo monoka monawamu api-napi ibikaka weki ito Palasisi wewenalitaya, ehetipoe. Edimosiya ijona menakipasida uvaminanipo ukele lika ito depaloti suwa liki Omaimidana epoka hana likaka nianako, alikaya lihima napa likilae.] \p \v 15 Edimo monoka monawa api-napi ibikaka weki Palasisi wekiya depa ulumawatipo lowe nebolitaya, ehetipoe. Edimoya ela nokuka nebo mikauka neboya moniki maloka wewenasidaya oluhotipole lolo itae liki dilipi molikaka niae. Sa-ikayoko, oluhotipole lolo abo maya edimokidana dilipi miluma anugu molikayoko, aya wewenasiya edimoda asibitiki jomidana wewenala lolo ikaka niae. \p \v 16 Edimo dukamidana omudala likonebo weya wewenasida anu dilipikili niabo wewenalitaya, ehetipoe. Edimoya sa-liki likaka niabo ne: Edimokutiya we makolimo monoka numuda napamidana uli loko adeya le sinoko okepalo moloko letiboya, woko aha nesa lolo etiboya aha nesa yatoka neboya, makomalimoya monoka numuku goli ehadamidana uli loko ade le sinoko letiboya wehe loko lekolaiye. \v 17 Edimoya nei nai dukamidana omudala likaibolitaya, nenaha maya yoweko ne. Goli ehadaya yoweko nehe, ito monoka numudalimo goli ehadamidana le eto okaka nesalimoya yoweko ne. \v 18 Edimoya sa-liki likaka niabo ne: Wewena makolimoya Omaitoka jokila hi mikaka niabo namabetalo netibo nesamidana uliwa loko ade yoweko letiboya no wetiboya aha nesa yatoka neboya, ito mupilalo netibo nesamuya uliwa loko ade yowitiboya elewole nesa nenako, aya nesa maya lolo ekolaiye. \v 19 Edimoya dukamidana omudala likaibolitaya, jokila hi mikaka nesalimoya yoweko nehe, ito jokila le eto oko molokaka namabetalimoya yoweko netiye. \v 20 Yamuya wewena makolimoya jokila hi mikaka namabetamidana uliwa loko ade yoweko letiboya, namabeta mupilalo nebo nesakiya uliwa loko ade yoweko letibo nesa ilekaiye. \v 21 Ito wewena makolimoya monoka numuda napamidana uliwa loko ade yoweko letiboya, numudaki ito monoka numuku minoko leko okaka noibo Omaikiya uliwa loko ade yoweko libo ilekaiye. \v 22 Wewena makolimoya okulumamidana uli loko ade yoweko letiboya, Omai minokaka noibo sipamaki ito aya sipalo minokaka noibo Omaimidanakiya uli loko ade yowibo ilekaiye. \p \v 23 Edimo monoka monawa api-napi ibikaka weki ito Palasisi welitaya, ehetipoe. Edimo depa ulumatipo lowe nebolitaya muki mijaku nodenesahenaya lepiki 10-10 nebokutiya makoko makoko iki liki wiki Omaimidanae liki mikaka niae. Sa-ikaka niaboya, lo hukoko libo gauti yoweko nebolawa napawaya li wehe liki makoko aweyaha iki ona molikaka, ito duka hi bikaka, ito eli elewole ikaka nesa maya muki hulikae. Saina 10-10 nebokuti lepiki makoko makoko iki Omaimidana mikaka nesa maya hulikaka nesa minamiboya, maya nolobo nesa napakiya aha lolo okaka nesaya ne. \v 24 Edimo dukamidana omudala likonebolitaya, wewenasida anu dilopikili niaboya, saina lasolasi mako duka le opa amokaka noibo nesaya aka iki li hulikiki duka le opa okaka nesa napaya aha opa napaya niki mikili ikaka niae. \p \v 25 Edimo li hukabo ga api-napi ikaka niabo weki ito Palasisi welitakiya, ehetipoe. Edimoya depa ulumawatipo lowe neyoko no odaki ito lapekiya hetoka nokalawe ikaka niaboya, dukauya ukele nesa ito dupamo muda lahelibo nesaya odatipouya jiki waitikaka niae. \v 26 Palasisi wewena dukamidana omudala likonebolalita, dukamidana nokalawe iki li uluwitikadeko dupa hetokaki makoko aweyaha oko uluwitekolaiye. \p \v 27 Edimo monoka monawa api-napi ibikaka weki ito Palasisi welitaya, ehetipoe. Depa ulumawatipoya lowe neyoko aya lowe likaka niae. Edimoya ono molikaka abatoya wewenasi muda-eladeko dowa letiye liki uhiya hilikaka niabo nesa likiya minae. Hetokaya mudai lalo ikaka niaboya, ulau helebo wewenasida abuhanipoya nedanaki nuwama wokaka nesaya ayauya waitone. \v 28 Sa-okaka onebo nesa liki edimokiya asaikiya minae. Wewenasiya aya dupa hekakawaya mudaikikiya wehe li-minabo wewena minae liki likaka niaha, dukauya suwa galimo ito li hukabo gamidana pelesa jekaka nesalimoya waitone. \pi1 \bd 22\bd* Aes 66:1; Mat 5:34 \bd 23\bd* Liv 27:30 \bd 27\bd* Apo 23:3 \s1 Lihimalimo alikaya dupalo yowitibokumu ohuwa hukoko libo. \r (Luk 11:47-51) \p \v 29 Edimo monoka monawa api-napi ibikaka weki ito Palasisi welitaya, ehetipoe. Edimoya depa ulumawatipo lowe nebolitaya, Omaimidana epaloti ga likaka wesida ono molikaka ebanipo wehe liki lolo ikadanaki, wehe liki mini-liki nisebo wesida ono molikaka ebaya onowe lalo nesanipo li kolibitikiki, sa-liki likaka niae: \v 30 Lemo latatelesida onawanipoloya minatidanako, Omaimidana epaloti ga likaka wewena mako kohaidi helebo wewenasidaya dilipe wati ametine. \v 31 Liki yaya gaya li soto molikaka niaboya, edimo monawatipomuya likaka niae. Edimoya Omaimidana epaloti ga likaka wesida kohaidi helebo wewenasida oluhonipole yuha maya minae. \v 32 Latatipolesida lahelamibo monawanipo maya edimotoya woko lekaiye. \v 33 Edimoya jamidana oluholalitaya Omaimidana obilalimoya dilipe joku molakolaiye. Sa-etiboya edimoya mako eke liki oli wamikilae. \v 34 Yamuya elilo. Nemoya Omaimidana epaloti ga likaka weki ito monoka monawa eli wehe likaka weki ito monoka elikaka niabo wewenakiya doli hekoyoko edimotoka wikilae. Sakoyoko, edimosiya luwawanipoutiya malokasidaya kohaidi helikiki ito malokasidaya nalawa iki yoho yaha yalo tikiki ito malokasidaya monoka numudanipouya seida oijoloti kohaidiki eba napa makomautiya deni jiki liki wiki huli makomaukaya molakilae. \v 35 Sa-ikadeko, wehe liki minabo wewenaya mikauka minayoko kohaidi helebomidana lihimawala maya edimotoka minakolaiye. Aebolo maya wehe loko nebo we maya yatolakaho koha heliyoko oladala kisibo onawaloti maya maloka wewenasida kohaidi heliliki niwayoko, oladanipo kisiyoko Baelakida ipala Jekolaeya maya monoka numuda napaki ito Omaito jokila hi mikaka namabetakiya luwaku neyoko kohaikayoko oladala kisibomidana lihimanipo mukiya mupilatipolo yowekolaiye. \v 36 Edimoya wehe loko lo noliboe. Yamidana monawamidana lihimala maya oloti maya oko moloko nobo nesa mudaikaka niabo wewenasida mupilanipoloya yoweko minakolaiye. \pi1 \bd 33\bd* Mat 3:7; Mat 12:34; Luk 3:7 \pi1 \bd 35\bd* Jen 4:8; 2 Klo 24:20-21 \s1 Jisesimamo Jelusalemu wewenakumu wije ibo. \r (Luk 13:34-35) \p \v 37 Eke, Jelusalemu wewenalitaya, edimoya Omaimidana epaloti ga likaka wewenasida ito Omailimo yowanulo leko doli hiyoko edimotoka nisebo wewenasida kohaidi heliki ito ehadalotiya huli moliki kohaidi helikaka niae. Nemoya edimodaya okolelimo oluholalesida dilipe okanauka molokaka noibomidana oko muki yupeka edimodaya dilipe namaikuka molakolo okaka noboya, edimoya eli nemamae. \v 38 Sa-ikaka niayo, elilo. Omailimoya dilipe hulikadeko ebatipo ame numudamidana minakilae. \v 39 Sa-ekolaiyoko, maya lo noliboe. Nemodaya aku muda-nelamiki mini-liki wiki alikaya sa-liki li nimitae: We napamidana galalo maya soto pekane. Omailimoya maku emekaiye liki litae, loko liye. \pi1 \bd 39\bd* Sam 118: 26 \c 24 \s1 Monoka numuda napama li lahelamibo lolo itabokumu ohuwa hukoko libo. \r (Mak 13:1-2; Luk 21:5-6) \p \v 1 Jisesima monoka numuda napa maya hulikoko nowiyoko unala ipalale yuha lemosiya monoka numuda napa maya ilopikiliya amaitoka nisune. \v 2 Sakoya nonisuniyoko, sa-loko lo limiye: Edimoya muki numuda maya mudai-minahe. Agae, nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Monoka numudamidana ehadawaya muki posikiki leda jiki hulikadeko, mupilalo mupilalo iki moli-liki yowebokutiya, jeko hululuka jeko lemeko suwekolaiye. Sa-okadeko, jiki lana mina ikiki li hutili iki hulakilae. \s1 Miluma eletudawomidana ada nesala. \r (Mak 13:3-13; Luk 21:7-19) \p \v 3 Loko lokoko Jisesima Oliwi bolau maya yoweko neyoko, unala ipalale yuha maya emogo minabotoka yowekoko loka otoko sa-loko lune: Emoya lo lemo. Oloti nesamuya ladawoya nena yupekama soto pitiye. Ito mikauka nesa suwetibo onawa ito emoya aku le wili jeko nisekoladakoma nena anema mudakoko onawaka maya alili iye loko yalotiya mudako eletune. \v 4 Loko loka otuniyoko, Jisesima lonoto leko sa-loko liye: Ehe, ujapa ilo. We makolimoya dokepa jekatiyo. \v 5 Wavu-liki wewenasiya nemo nulinelo nisikiki Omailimo lahelamibo nesauti dilimitiye loko lo mololibetaibo we maya minune liki dokepa jiki litabo ne. \v 6 Edimoya aito aito lowamidana onowaya elikiki ito lowa hikilae liki lideko gala maya elikilae. Sa-itaboya, edimo ehetipoe. Sakiya sa-ideyama mulutipouti hugili amideyo. \v 7-8 Yatokamidana nesa soto pitiboya, muki nesa suwetibo onawaya owaha ne. Numuto namato wesiya ulanipolo wesida lowa hi nibidekoma, numuto namato duliki we napa makomidana wewenalaki ito makomidana wewenalakiya lowa hikilae. Ito aito aito mikaukaya nodekumu helitabo onawa maya mino-loko yowideko muki mikaukaya mima napa-napa noideko, miluma nesa soto nopideko, menasi oluho etakili miluma elikaka niabomidana oko soto pekolaiye. \p \v 9 Sakiya ya onawaloya dadelo likiki miluma elitabo obiya ilibitakilae. Sakikiya edimokuti maloka wewenasida maya kohaidi helikilae. Nemo nuline maya edimotoka nebokumuye liki mesaha jilibitakilae. \v 10 Sa-ideko, aya onawaloya muki wewenasiya eli elewole ikaka niabo nesa maya hulakilae. Sakoya makomalimoya makomamidana mimi ideko makomamidana mimi ideko yautiya emo olisa lekani emo olisa lekani likilae. \v 11 Sa-nideko muki suwa omaimidana epaloti ga likaka we maya nisikiki muki wewenasida maya suwaki namaki li bikilae. \v 12 Sakoya lahelamibo nesalimoya hutili noideko, muki wewena maya duka Omailoka molikaka nesa maya lepa hekoliye. \v 13 Wewena mako onawanipo suwetibotoya monoka hulamiki elewole iki li-minatabo wewena maya Omailimoya dilipekolaiye. \v 14 Ito Omai oholamidana gala laloya ma mika okana maloka maloka muki numuto namato wewenasi elikiki emesalo molatahe liki wetome iki suwikilae. Sa-ikadeko onawa maya suwekolaiye. \pi1 \bd 9\bd* Mat 10:22 \bd 13\bd* Mat 10:22 \s1 Miluma elekaka onawa napa. \r (Mak 13:14-23; Luk 21:20-24) \p \v 15 Edimoya omusepatipo yoweko lahelametibo nesalimoya eba le lahelametibo nesamuya hapaya Omaimidana epaloti ga lokaka we Deniyolokahoya libo nesalimoya eto onebo numukuya sinonedeko mudakilae. Maya aya lepitadawo wewenalikaya le madokauya molo. \v 16 Sa-ideko aya onawaloya Judiya mikauka minatabo wewenalitaya oli li bolaukagoya yowitanage. \v 17 Ito wewena mako hetoka liwanaukaya limiki minatabototiya aku li numukuka yowiki uvaminanipoya lamitanage. \v 18 Ito wewena malokaya mijakuka nimonitabototiya lupalo kolatudawo nesatemae liki nisiki ma numukutiya lamitanage. \v 19 Kee, oluhonipoki minatabo menakipa ito oluhonipo aida amida ninatabo menakipasiya, nenaha itahelae. \v 20 Edimoya nolobo nesaya go jitibo onawalohe ito holi onawalohe oli etudawo onawaya soto pametiye liki Omailokaya likigo minalo. \v 21 Ya onawaloya edawaki nesa soto pitiboya maya mikaya ohatamalo nebotoya, yamidana nesa soto pamiyoko mino-loko yoweko oloti onawaloya soto pamiye. Sa-iboya oloti maya nolobo onawaloya soto pekoko alika aku soto pamekolaiye. \v 22 Sa-oneboya, Omailimoya aya onawaya le minawa ametiboya muki wewenaya domuda lamikilanako, Omailimo dilipe eto ibo wewenamuye loko aya onawa le minawa ekolaiye. \p \v 23 Ya onawaloya wewena makolimoya mudalo, lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo we maya ya ebatoka maya ne, ito ma ebatoka maya ne loko nolideko elikikima emesalo molamilo. \v 24 Ya onawaloya suwaki namaki loko lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo wekidana nisikilae, ito suwa omaimidana epaloti ga likaka we soto pikiki wewenasi lepoka litae liki suwa ganehena lolo iki Omailimo dilipe eto onebo wewenasida maya dokepa jetune liki aha yatoka aweyaha itabo ne. \v 25 Elilo, aya nesahenaya owaha soto pamiyoko maya gaya lo noliboe. \v 26 Ito wewena malokasiya Omailimo lahelamibo nesauti dilimitiye loko lo mololibetaibo we maya niseko ya ebatokama ne liki litabotoko wamilo. Ito mudalo, aya we maya yowaya numukuya halukone liki lidekoma, edimoya demesalo molamilo. \v 27 Okulumaloya go pana kitiboya ho noyowibokutiya yowekoko ho nolimibokuya lemekolaiye. Okulumauti we uti nemoya yamidana oko nonisoyoko edimo mukisiya mudaneli suwikilae. \v 28 Wewena helebo onawaloya nama osuwehaya enemane iki nisiki limi esa ikilae. Ayamidana oko ma mikauka wewenasida dukauya nuwama nesalimo waitetibo onawaloya enemane iki obi ikilae. \pi1 \bd 15\bd* Den 9:27; Den 11:31; Den 12:11 \bd 17\bd* Luk 17:31 \pi1 \bd 21\bd* Den 12:1; Lev 7:14 \bd 26\bd* Luk 17:23-24 \bd 28\bd* Luk 17:37 \s1 Okulumauti we uti aku le wili jeko nisitibo ga. \r (Mak 13:24-27; Luk 21:25-28) \p \v 29 Aya onawaloya edawaki nesaya suwokadeko, ho maya yowekoko enemane oko lubu nojideko, ukada maya lameda lamideko, sonohi maya ululutiki limi nijidekoya, okulumaloti elewole nesahena mukiya momoga iki suwikilae. \v 30 Sa-ikadeko, okulumauti we uti nemo ane maya okulumalo soto nopideko, mikauka wewena mukiya wavu-liki wije nama ikilae. Sa-nideko okulumauti we uti nemoya elewoleyaneki ito lamedanekiya okuluma ijopa mupilaloya lemoyoko muda-nelakilae. \v 31 Okananipoki wesida maya doli hekoyoko, pikuli maya huhu nilideko, onowa napa nomoladekoya, Omailimo dilipe eto ibo wewena okana malokati malokati ho noyowibotokati ho nolimibotokatiya dilipi nupa ikilae. \pi1 \bd 29\bd* Aes 13:10; Joe 2:10,31; Joe 3:15; Lev 6:12-13; Iji 32:7; Aes 34:4 \pi1 \bd 30\bd* Den 7:13; Lev 1:7 \s1 Sigolo yalo koha moloko libo ga. \r (Mak 13:28-31; Luk 21:29-33) \p \v 32 Edimoya sigolokidana yalo koha moloko libo ga maya eli wehe liki elilo. Yamidana akawau nouvala wavu-leko minokoko aila uluma siliyoko mudaikiki howai onawa maya aloya alili okaiye liki likaka niae. \v 33 Sa-ikaka nianako, asaiki maya nolobo nesaya soto nopideko mudaikikima we napate maya nisekolo ateto sinone liki lilo. \v 34 Nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Oloti maya onawalo minabo wewenaya heliki suwamideko muki nolobo nesahenaya soto pekolaiye. \v 35 Mikaki ito okulumakiya wiki suwisaibo neha, nemo ganeya woko aha nesa lolo oko suwamekolaiye. \s1 Onawa napamuya elamune. \r (Mak 13:32-37; Luk 17:26-30, 34-36) \p \v 36 Sa-oneboya, aya onawamuya wewena malokasiya elamae. Okulumauya okananipoki weyaki aya onawamuya ma elamae. Nemo Omaimidana ipalakiya ma elamoe. Ahone makoko eimolago elene. \v 37 Okulumauti we uti nemo onawaneya alili noidekoma, Nowada onawalo lolo abo nesa liki lolo ikilae. \v 38 Hapa yeikalaya no napaya owaha ilamiyoko, ya onawaloya ataina napa-napa adanaki, mena bi yolalo malo iki yogo-yogo jiki minayoko, Nowa maya noku lapeuya menakipa oluholalekiya yowe. \v 39 Aya wewenamasiya Nowada gala may elamiki minayoko, no napaya ilekoko niseko muki wewenasida maya nolimo kohaido esa iye. Sa-ibo nenako, okulumauti we uti nemo nisitubo onawaloya muki wewenasiya asaiki sa-ikilae. \s1 We lowema mijakuya yowanu nileiye. \p \v 40 Aya onawaloya we loweya mijaku yowanu nilisaibototiya, makomalamidana ilimekoko makomalamidanaya huloetakolaiye. \v 41 Mena lowema nodenesa koha jisaibototiya, Omailimo makomalaya ilimekoko makomalamidanaya huloetakolaiye. \v 42 Sa-onenako, we napatipoya nisitibo onawaya edimo ma elamayo, edimoya ujapa lalo nesa iki minalo. \v 43 Edimo maya aya elilo. Numuda aholalimoya ukelelo we nisitibo onawamuya elenetiboya, ujapa o-minadeko ukelelo welimoya niseko numudala hukoko uvaminala lametibo ne. \v 44 Sa-onenako, nemo okulumauti we uti nisitubokumuya newa iki minamitabo onawaloya nisitubo nenage, edimoya li lolowa iki minalo. \pi1 \bd 37\bd* Jen 6:5-8 \bd 39\bd* Jen 7:6-24 \bd 43\bd* Luk 12:39-40 \s1 Omaimidana gala le emesalo moloko elekele wela lolo etudawo. \r (Luk 12:41-48) \p \v 45 Elekele oluho makolimoya ele wehe lonetibo ito yowanu le emesalo moloko leko netibo weya ujapa welalimoya eimola numudalauya ujapa oko minoko yowanulo we malokasida nodenesa natabo onawaloya ona moloko bitibo wemidana monawala lo libituyo. \v 46 Ujapa we maya nisekoko aya elekele oluhomidana omutoko lotaibomidana oko yowanu nolideko mudakokoma, aya elekele oluhomuya elideko lahelepa etibo ne. \v 47 Sa-onebo nenako, nemoya wehe loko lo libituyo, elilo. Ujapa wemamoya sakoya ujapa lalo ibo wemidanaya muki nesaloya ujapa we lolo oetakolaiye. \v 48 Sa-oneboya, aya oluhoya elekele oluho lahelamibo netiboya, nemo ujapa wene maya enemane oko nisamekolaiye loko madonauka elekoko, \v 49 yowanulo we malokasidaya kohaidoko nodenesa ataina oko noko ito ekesa nolo we malokakiya magoinaya miniki sipaki no niki minatabo ne. \v 50 Sakiya minadeko, aya oluhomidana ujapa wemamo aya oluho maya ewa oko minametibo onawaloyahe, ito ujapa oko elametibo onawaloya nisekoko, \v 51 aya elekele oluho maya upala kohaowe hukowe oko suwa likaka we depa uluma lowe nebo we minabokuya ilime molakolaiye. Sa-ideko yaukaya woko minoko miluma-aluma eleko epa tala-mitala oko minakolaiye. \c 25 \s1 Yaha mena 10-palasito koha moloko libo ga. \p \v 1 Aya onawaloya okulumamidana oholau yowitabo nesa leko yaha mena 10-palakidanaya minakilae. Mena olilo wemamo niseko le welo menalo noiyoko, yaha mena 10-palasiya lamu joya lepa okoko woko anulotiya ilime-loko nisetune liki wae. \v 2 Sabokutiya yaha mena maloka 5-palaya nei menaya minanako, ito 5-pala malokaya data golotonebo menakipaya minae. \v 3 Sa-inakoya, nei mena 5-palamasiya lamu nowa maya kisiki lamiki lamunidagoya liki lepa iki liki wae. \v 4 Sayoko dataki menakipasiya liwe no maya kisiki odau maya li-miniki lamunida maya lepa iki liki wae. \v 5 Saboya aya mena olilo we maya enemane oko nisamiyoko nenako, aya yaha menakipa maya domuda hihi okaiyoko udi-minae. \v 6 Sakiya udiminayoko, lubuka udo wili jedawolawa maya ju mako sa-liki lae: Mena olilo we maya aloya nisekaiyo. Edimoya wiki anulotiya ilimi-liki nisitayo, wilo. \v 7 Likayoko, maya yaha menakipa maya sinikiki lamu jonida lehonahowa maya pu liki li hulikiki lepa ae. \v 8 Sakiya lepa ayoko, maya nei menakipasida lamugu nonipo maya suwokaiyoko, dataki menakipasida maya sa-liki lae: Edimoya liwe notipoya ma kisiki limilowo. Lemo lamuteu maya nowa suwokoko hekolo noiyo. \v 9 Liki laha, maya dataki menakipamasiya edimo wiki situwaukatiya meina hilo, liki lae. Edimotokaki lemotokakiya woko kohametibo nesa lekaiyo. \v 10 Liki layoko, aya nei menakipa maya situwauka no maya meina hikili wikayoko, mena olilo we maya niseko hetiye. Sa-okaiyoko, edimo li lolowa iki minabo menakipamakiya yowiki numuku maya mena adalo nodenesa maya magoinaya nae. Sakikiya anu maya viki etoha ae. \v 11 Sakikiya minayoko, maloka nei menakipa maya nisikiki sa-liki lae: We napate yamalae, we napate yamalae, anuya siyeletowo. \v 12 Liki layoko, aya wemamo sa-loko lo biye: Nemoya gaya lo libituyo, elilo. Edimoya ma mudaidamobo menakipa minayo, wilo. \v 13 Lokoya liye lokoko, Jisesimamo esewau leko sa-loko liye: Sa-onebo nenako, edimoya nemo nisitubo onawamuya elamayo, li lolowa iki ujapa ikiya minalo. \pi1 \bd 1\bd* Luk 12:35 \bd 12\bd* Luk 13:25 \s1 Elekele we loweki makokimu koha moloko libo ga. \r (Luk 19:11-27) \p \v 14 Sa-one. We makolimoya wenoka wekolo noidanaki, emo elekele welalesida maya ju liyoko nisikayoko, emo nesalahena mukiya ujapa initatae loko dadeuya molaiye. \v 15 Emola elekele oluholalesidaya monawanipohena ito elekelewanipohena maya mudaonedanaki ayamidana oko makoko aweyaha oko ehadala maya ona moloko biye. Sakoya we makomidanaya 5000 kinaya miye. We makoya 2000 kinaya miye. Ito makomidanaya 1000 kinaya miye. Sakokoya anu hana wenokaya wiye. \v 16 Sa-okaiyoko maya ehada 5000 kina mibo wemamoya woko bisinisiya lolo oko weunawa asako 5000 kinaya liye. \v 17 Ito we mako 2000 kina mibo wemamoya asako woko bisinisi lolo oko weunawa 2000 kinaya liye. \v 18 Ito 1000 kina libo wemamo uliki wemidana ehadala maya leko woko mikauya ale ohekoko ale li jiye. \p \v 19 Sakoya onawa hana wokaiyoko, elekele wesida uliki wenipo maya nisiye. Sakoya nisekoko hapa ona moloko bibo ehada maya li wehe litae loko elekele welalesida maya ju lo biye. \v 20 Sa-lokaiyoko, 5,000 kina libo wemamo niseko sa-loko liye: Ulikaki we yamalae, mudao. Emokaho 5000 kina nemedawoma nenako, yaloti maya leko woko bisinisiya lolo oko weunawa 5000 kinaya le kolokoko leko maya nonisoe. \v 21 Loko lokaiyoko, uliki welamamo sa-loko lo miye: Emoya elekele wene lalo minane. Emoya wati oko yowanuya ujapa ane. Yowanu lasolalo maya wati oko ujapa okaninako, muki nesaya emekoyoko ujapa etane. Sa-okaniyo, emoya niseko uliki weka nemokiya olite hideko elowa elowa jeko minasiye. \v 22 Loko lo mekaiyoko, 2000 kina libo wemamoya niseko, ulikaki wene yamalae, emoya 2000 kina maya nemekaniyoko leko woko bisinisiya lolo oko aku weunawa 2000 kinaya le kolokoko leko maya nonisoe, loko lo miye. \v 23 Loko liyoko, uliki welamamo emoya elekele wene lalo minane loko lo miye. Emoya wati oko yowanu lasolalo maya ujapa okaniyo, sadawotoya muki nesaya emekoyoko ujapa etane, lokoko sadawotoya emoya niseko uliki wekakiya elowa jeko mino, loko lo miye. \v 24 Loko lo mekaiyoko, 1000 kina mibo wemamo niseko sa-loko lo miye: Uliki wene yamalae, emoya monawakaya alo ele-minoe. Emoya adoha we maya minane. Wewenasiya mida numudaya li kolikayoko emokahoya mida numudaya lekaka noane. Ito wewena makosiya yowanu liki ihila nesa li soto molaboya emokaho lekaka noane. \v 25 Sa-okaka noadawokumuya nomodane wokaiyoko, aya 1000 kina maya leko woko mikauya ale li jeminobo ne. Sa-ominobototi maya leko nonisoyo, emo nesaka maya neyo, le molo. \v 26 Loko liyoko, uliki welamamo libo galoya sa-loko onoto liye: Emoya osele-pasele yowanulo weya minane. Emokahoya nemo monawane maya ele-minane. Wewena makolimo mijaku nodenesa yuha onetibo maya leko asutokaka noe. Ito wewena makolimoya ihila nesa tili okaiyoko o molokaiyoko maya ihila nesaya lekaka noe. \v 27 Sa-okaka nenako, nemo ehadane maya ehada molikaka numuku maya leko woko molatadawoya nenaha iye. Sa-ideko aya ehatoya amida miki nimoladeko niseko litubo neboya. \v 28 Sa-okaniyo, emotokatiya hipo ikikiya 10,000 kina lenebo wemidana maya milo. \v 29 Elilo, wewenasi nesa li-miniki maya ujapa lalo nesa iki li-minataboya akuya amida meko libekoloe. Sa-oneboya, we makolimoya lasolasi nesa mako le-minoko maya ujapa lalo nesa ametiboya aha nesa yatoka le-minohe loko ata elitiboya aku hipo ekoloe. \v 30 Ito aya osele ibo yowanulo wemidana maya oli he hulo lubu jibo ebakuka ikadeko yauka maya lemeko minoko miluma-aluma eleko epaya tala-mitala oko minakolaiye, loko lo biye. \pi1 \bd 29\bd* Mat 13:12; Mak 4:25; Luk 8:18 \pi1 \bd 30\bd* Mat 8:12; Mat 22:13; Luk 13:28 \s1 Onawa napalo ona mololetatibo ga. \p \v 31 Okulumauti we uti nemoya lamedanekiya minoko okananipoki wenelekiya onowelaki siyalo maya minakoloe. \v 32 Sakoya minoyoko edimo maya mikau wewenaya mukiya nisiki nowisalokaya li esa ikilae. Sa-nidekoya nemoya wewenasida ona moloko le lowetekoloe. Ja ujapalo wemoya meme jalaya dilipe aito moloko sipisipi jala dilipe aito molokaka noibomidanaya, \v 33 nemo sipisipi janesida maya dilipe nade lamawakaloka moloko meme ja maya dilipe atahakaloka molakoloe loko liye. \v 34 Sakokoya nuliki we minobo maya nade lamawakaloka minatabo wewenasida maya sa-loko lo bekoloe: Ahonekaho maku bitibo wewenae, liki lilo. \v 35 Nemoya nodekumu noheloyoko nodenesa nimikaka abomae. Ito nomuya nonelaiyoko noya hiki nimikaka abomae. Ito wenoka wewena lolo okoko nonisoyoko nilimi numudatipou molikaka abomae. \v 36 Ito nupalo hitokaka nesa minamiyoko nupalo hitokaka nesa nimikaka abomae. Saina nelokaiyoko minoyokoma edimoya nisiki jonano initikaka abomae. Nala numuku minoyoko edimolitaya nisiki muda-nelikaka abomae. Sa-ikaka abo maya nenako, hapaya mika maya api oko le soto molakolo Omailimo ujapa olibetatibo nesamidana le lolowa ibomidana iki lilo. \v 37 Loko lo bekoyoko, wehe liki minabo wewenasiya sa-liki li nimikilae: We napate yamalae, emoya nena yupekama nodekumu noelaiyoko muda-elokoko nodenesa imudawo ne, ito nena yupekama nokamu noelaiyoko, muda-elokoko, noya heko leko niseko imudawo ne. \v 38 Ito nena yupekama wenoka wewena lolo okoko noniseniyoko muda-elokoko ilime numudateu moludawo ne. \v 39 Ito nena yupekama upalo kolokaka nesaka minamiyoko imudawo ne. Ito nena yupekama saina elokaiyoko woko muda-eludawo ne. Ito nena yupekama nala numuku minaniyoko woko muda-eludawo ne. \v 40 Likiya likadeko, nemo nuliki welikaya sa-loko lo bekoloe: Nemoya wehe loko lo libituyo, eli-minalo: Nemo nulinelo emesalo molabo wewenasida lolo obetupe liki lolo ibitabo maya nemoda lolo initabo ilekaiye. \p \v 41 Loko lo nobeko, nade atahakaloka minatabo wewenasida maya sa-loko lo bekoloe: Omaimidana auhalalo minabo wewenalitaya, \v 42 nemoya nodekumu heleko minoyokoya, nodenesa mako huli nemamabo ne. Ito nomu nelaibo maya noya himi nemamabo ne. \v 43 Nemoya wenoka wewena lolo okoko nonisobo maya edimo nilimi numudatipou molamabo ne. Ito nala numukuhena ito saina nelokaiyoko minobo maya ma nisiki mudanelamabo nenako, joya hamibomidana lowa lowa oko letibo jokuya Olohamaki ito muki okanaki welalemakiya ahonekaho le lolowa olibetonebo joku maya wiki minalo. \v 44 Loko lo bekoyoko, edimosiya sa-liki li nimikilae: We napate yamalae, emoya nena yupekama nodekumu heleko noniseniyoko, ito nena yupekama nokamu noelaiyoko, ito nena yupekama wenoka wewena lolo okoko noniseniyoko, ito nena yupekama upalo kolokaka nesaka minamiyoko, ito nena yupekama saina elokaiyoko ito nena yupekama nala numuku minaniyoko ilime wati amudawomuya nolane. \v 45 Liki litaha, nemokahoya sa-loko lo bekoloe: Nemokahoya wehe loko lo libituyo, elilo: Maya mikauka limiki minabo wewenasida sa-ibitamaboya nemoda sa-initamabo ilekaiye. Nemesalo molabo wewenasida sa-ibitamaboya, nemoda sa-initamabo ilekaiye. \v 46 Loko lo bekoyoko, aya wewena maya miluma ebakuka wiki miniki miluma suwametibomidana likilae. Ito wehe liki minatabo wewena maya miniwa miniwa iki minatabo ebakukaya wikilae. \pi1 \bd 31\bd* Mat 16:27; 19:28 \bd 46\bd* Den 12:2 \c 26 \s1 Jisesida kohakili ga li molabo. \r (Mak 14:1-2; Luk 22:1-2; Jon 11:45-53) \p \v 1 Jisesimamo aya ga maya lo beko suwokoko unala ipalale yuha lemodaya sa-loko lo limiye: \v 2 Onawa loweya wokadeko latatelesida esenipo vibo holi onawa maya nisekolaiye liki edimoya eli-minae. Sa-noidekoya nemo okulumauti we uti maya yoho yaha yalo kohanelatae loko we makolimoya mimi oko nilimemo we napasida dadeu molatiye liki edimoya eli-minae. \p \v 3 Aya onawaloya monoka ujapalo weki ito Omailoka jokila hi mikaka wesikiya Isilaelo wewena Omailoka jokila hi mikaka wesida uliki wenipo napa Kaiyapasida numudalauya li nupa ae. \v 4 Sakiya Jisesida maya sunauka adelo liki kohatabo ga maya lowa jiki minae. \v 5 Sa-ikiya, sa-liki lae: Lemodaya esete vokaka holiguya sametune. Yauya sa-uniyoko wewenasiya lowa napa hiki kohalelikatae, liki lae. \pi1 \bd 2\bd* Eks 12:1-27 \s1 Beteni numutoka Jisesida netupa hiletaibo. \r (Mak 14:3-9; Jon 12:1-8) \p \v 6 Jisesi maya Beteni numutokaya Saimoniya mika ihi jelekoko neyoko ilime olutibo wemidana numudalauya ne. \v 7 Sakoya neyoko, mena makoya adeuya netupa nuwala dowa loko wibo netupaya meinawa yoweko neboya ehadakidana odauya jekoko leko nisiye. Sako leko nisekoya Jisesima nodenesa noko neyoko muda-elokoko madonau maya kisetaiye. \v 8 Sa-noiyoko, unala ipalale yuha lemoya lata lahelamibo kekoko sa-loko ludawo ne: Netupa nuwala dowa libo maya neboya, nenaha iyoko le latila ihelae. \v 9 Ito aya netupaya aha netiboya wewenasida meina hitae loko betudawoya meinawa napa-napa lekoko uvaminanipo minamibo wewenasidaya betudawo neboyao. \v 10 Loko lata noeluniyoko, Jisesima elekoko sa-loko lo limiye: Edimo maya menamidanaya nenaha iyokoma auha miki edawaki aya li nime. Hulitikalo. Emokahoya saina laloya lolo onetokaiye. \v 11 Edimoya uvaminanipo minamibo wewenaki edimoki magoina mini-liki wiki minakilaboya, nemoya edimokiya magoina hana-pana yupeka minamekoloe. \v 12 Maya menalimoya ono molikakakuya ale li jinitatabokumuya elekoko nupaloya nuwala wibo netupaya hilenimikaiye. \v 13 Nemoya wehe loko lo libituyo. Muki mikaukaya ga lalo maya li soto moliki li bitabotoya maya menamidana monawala maya elitae liki emo lolo onetaibo nesamuya li bikilae. \pi1 \bd 7\bd* Luk 7:37-38 \bd 11\bd* Dut 15:11 \s1 Judasimamo Jisesida mimi etuwe loko emegala libo. \r (Mak 14:10-11; Luk 22:3-6) \p \v 14 Loko lokaiyoko, unala ipalale yuhauti Kaliyoti numutokati we mako uliwa Judasi maya Omailoka jokila hi mikaka wesida we napa minabotoka wiye. \v 15 Woko Jisesida maya mimi etubotoya edimoya ehada nenakima nemetune liki data ki-minae. Loko liyoko, emoya ehada siluwa 30 yakidana litane liki litiko mikayoko, \v 16 emomamo Jisesida maya mimi ekoloya moneko mabada hiye. \s1 Jisesima unala ipalale yuhamakiya lotisapa nodenesa nabo. \r (Mak 14:12-21; Luk 22:7-14; Jon 13:21-30) \p \v 17 Lulu jekaka amibo beleti nikaka abo holimidana ada onawau maya lemo unala ipalale yuha maya Jisesi nebotoka woko sa-loko loka oetune: \v 18 Emoya esenipo vibo holimidana nodenesala maya nakahauka li lolowa initatae loko nolane, loko lokuniyoko, emo maya sa-loko liye: Edimoya Jelusalemu numutoka maya wiki we mako netibotoya tisatelimoya nemo onawane maya alo alili okaiyo, emo numukuya esenipo vibo holimidana nodenesa maya unala ipalale yuhamakiya natune loko lokaiyoko nonisune liki wiki li miliyo. \v 19 Loko lokaiyoko, unala ipalale yuhauti lowe maya Jisesida gala maya eliki wiki esenipo vobetaibo holimidana nodenesa maya natudawo nesa maya li lolowa aiye. \p \v 20 Sa-ikaiyoko, ludaka maya Jisesimaki lemo unala ipalale yuha 12-palamakiya le esa oko minoko nodenesa maya nune. \v 21 Sakoya nodenesa maya nokoko minudanaki, Jisesimamo sa-loko liye: Wehe loko lo libituyo, elilo. Edimokutiya we makolimo nemodaya mimi ekolaiye. \v 22 Loko lokaiyoko, miluma eludanaki, makoko makoko oko We napate yamalae, nemodamuya nolape, nemodamu nolape loko loka-mika oetune. \v 23 Sa-uniyoko, Jisesimamo sa-loko lo limiye: Makoko lapeutiya beleti leko noibo welimoya mimi ekolaiye. \v 24 Okulumauti we uti nemokumuya monoka bukugu luhuwa jiminabomidana oko helitubo anuguya nowoboya, mimi etibo weya agae, lihima napa-napa lekolainako, dolakaho etametidanako wati oko minatine. \v 25 Loko liyoko, mimi etibo we Judasimamo sa-loko liye: Tisane yamalae, nemodamuya nolape. Loko liyoko, Jisesimamo eimokaya alo lokane loko liye. \pi1 \bd 23\bd* Sam 41:9 \s1 Lotisapa api oko bibomae. \r (Mak 14:22-26; Luk 22:15-20; 1 Kol 11:23-25) \p \v 26 Sakoya nonuniyoko, Jisesimamo beletima leko Omaimidana epoka lokoko poseko unala ipalale yuha lemoda nolimidanaki sa-loko liye: Liki nalo. Maya nemo milawanemidana aweyaha neyo. Loko liyoko nonuniyoko, kapu maya lekoko Omaimidana epoka lokoko nolimidanaki sa-loko liye: \v 27 Maya waeni noya lo mutihekaka ga le elewolemidana oladala maya neyo, nalo. \v 28 Muki wewenasida lihimanipo maya le hulobetatuwe loko kisitubomidana aweyahawaya ne. \v 29 Sa-onenako, nemoya wehe loko aya lo libituyo, eli-minalo. Waeni no mako namoko mino-loko wodanaki, ahoneda ebalauya aitomidana waeni noya edimoki magoina natune. \v 30 Loko lokoko, monoka nama mako lokoko lemeko Oliwi ya bolau maya yowekolo wune. \pi1 \bd 28\bd* Eks 24:8; Jel 31:31-34 \s1 Jisesimamo Pitakaho yuwawa moloetatibokumu ohuwa hukoko libo. \r (Mak 14:27-31; Luk 22:31-34; Jon 13:36-38) \p \v 31 Bolau maya yowekuniyoko, Jisesimamo sa-loko lo limiye: Monoka bukuguya Omailimo libo ga mako sa-liki luhuwa ji-minabo maya ne: \q1 Ujapa weya kohakoyoko sipisipi jala maya hutili iki oli wikilae. \m Liki ji-minabo maya nenako, oloti lubukaya edimo mukiya hulinitikiki hutili iki oli wikilae. \v 32 Sa-itaboya, helekoko alikaya ahonekaho nilime sinokadeko, Galeli ebakukaya le omutolibetoko wekoloe. \v 33 Loko liyoko, onoto leko Pitamamo sa-loko lo miye: Nemoya huloetamekoloe, edimo mukiya eli elewole ikaka nesanipo lemo jitaha, nemoya samekoloe. Loko liyoko, Jisesimamo Pitada maya sa-loko lo miye: \v 34 Nemoya wehe loko lo emekoloyo, ele-mino. Oloti lubukaya okole onowa owaha lamideko nemoda yuwawa molonetatadawoya onawa loweki makoki ekolaiye. \v 35 Loko liyoko, Pitamamo sa-loko liye: Nemoya emoda yuwawa moloetamekoloe. Emoki magoina kohaneli helitanako, sa-oetamekoloe. Loko lokaiyoko, unala ipalale yuha lemokiya asakogo lo mune. \pi1 \bd 31\bd* Jek 13:7 \bd 32\bd* Mat 28:16 \s1 Jisesimamo Gesameni mijaku ya yuhau minoko Omailoka loka ibo. \r (Mak 14:32-42; Luk 22:39-46) \p \v 36 Sa-loko lokoko, Jisesima unala ipalale lemokiya eba mako uliwa Gesameniyo loko nebotokaya wune. Woko yaloma hetokoko sa-loko lo limiye: Edimoya maloka minadeko nemoya woko yolalokaya Omailoka letuwe. \v 37 Loko lokoko, Pitamaki ito Jebetida ipala lowemakiya dilipe-loko wiye. Sakiya niwadanaki mulunau elola nowiyoko, mulunauka miluma elekoko sa-loko lo biye: \v 38 Nemoya muluneu hekaiyoko helitubo nesa noliye. Sa-okaiyo, edimoya maloya miniki nemodamuya ujapa iki minadeko magoina minatune. \v 39 Loko lokoko lasolasi minomo nowidanaki, okepalokati lemeko pou loko noudoko Omailokaya sa-loko liye: Ahonelika, anuwa minadekoma emoya edawaki nesa li ohinitatabo nesa maya le hulonetatane loko noeloboya, nemo elituboto nehekala, eimoka letadawoto lolo etane loko noloe. \v 40 Loko lokoko, aku niseko unala ipalale yuha maya lomuda udominuniyoko muda-lelokoko Pitada maya ilime sinoko sa-loko lo miye: Edimoya nenaha iyokoma nemokiya ujapa oko minoko onawa lasolasiya magoina minametudawo ne. \v 41 Mulutipou hitabokumu opa ikatayo, edimoya ujapa iki miniki Omailoka liki minalowo. Weuteya olo loneboya, lupalimoya eda noiye. \v 42 Loko lokoko, akuya widanaki, Omailoka sa-loko liye: Ahonelika, edawaki nesaya mayalimo asenetoko wamidekoma, lokoyoko emo mulukau ele-minatadawo nesa leko lolo etane. \v 43 Loko lokoko akuya niseko mudaibo maya, lomuda hihi okaiyoko lomuda udominuniyoko muda-lelone. \v 44 Sa-okuniyoko, huloletokoko woko akuya Omailoka liyoko loweki makoki yupekaya lolo iye. Omutoko woko Omailoka libomidana okogo liye. \v 45 Sako lokoko, akuya niseko unala ipalale yuhasida maya lilime sinokoko sa-loko lo limiye: Edimoya mini aso jeliki aha udi-minahe. Sa-ikayo, eli-minahe. Nemo okulumauti we uti maya mimi iki lihimanipoki wesida dadeu molatabo onawa maya aloya alili okaiye. \v 46 Sa-okaiyo, sinadeko edimotoka alo wetune. Mudalo. Mimi etibo we maya aloya alili okaiye. \s1 Jisesida mimi okaiyoko adelo lebo. \r (Mak 14:43-50; Luk 22:47-53; Jon 18:3-12) \p \v 47 Jisesima unala ipalale yuha lemoda maya gaya lo lemeko neyoko, lemokuti we mako Judasi maya nonisiyoko mudabo maya wewena wavu-liki sopolohena ito mainahahena maya li-miniki emeke moliki nise. Aya wewenasidaya Omailoka jokila hi mikaka wehena ito Juda wewenasida we napanipolesiya ayalokaya doli hikayoko nise. \v 48 Sakiya anuloya niwiki Jisesida mimi ekolo wemamo ga mako sa-loko lo biye: Nemoya nowoko we mako netibotoya mudakoko okepa liyeko nonoyoko mudaikikima aya weya ne likiya adelo lilo. \v 49 Loko lokoko enemane oko Jisesi nebotoka woko oho, tisanemalae, yaya minape lokoko okepa wotoko naiye. \v 50 Sa-noiyoko, Jisesimamo sa-loko lo miye: Iwene yamalae, emoya lolo ekolo noadawo nesaya enemane oko lolo owo. Loko noliyoko, lowa wesiya nisiki Jisesida maya adelo li ikitiki le. \v 51 Sakiya adelo nileyoko, Jisesileki minudawo weuti makolimoya sopolola maya owolauti ika okoko Omaitoka jokila hi mikaka niabo wesida we napanipomidana elekele welada maya kohakolo iboya, atalama aha boloto hulikaiye. \v 52 Sa-iyoko, Jisesimamo sopolokaya ledawokukaya aku le molo, loko lo miye. Edimoya aya sopolodunuya kohaidi esa esa ikatayo. \v 53 Emoya ele-minape, nemoya ahonetoka letuboya enemane oko okananipoki weya lowa wekidana nala napa 12-pala doli hekadeko limiki nilimi wati ikilae. \v 54 Sa-itaboya, sakoyoko Omaimidana gala luhuwa ji-minaboya nena nena oko niseko ulolotetiye. Hapa yeikalaya monoka bukugu sakoya soto pitiye liki luhuwa ji-minabo maya nenako. \p \v 55 Loko lokoko, aya onawaloya Jisesimamo li nupa i-minabo wewenasida sa-loko lo biye: Edimoya nemo ukelelo we minoyoko sopolohena ito mainahahenaya liki nisiki nadelo letune liki liki ninisehe. Nemoya muki yupeka monoka numuda napau monoka lo libekaka noboto maya nadelo lamabo nehe. \v 56 Sa-ideko maya edimo Omaimidana epaloti ga likaka wesi monoka bukugu luhuwa ji-minabo ga maya niseko ulolotetiye loko muki matoka nesaya soto nopiye. Loko liyoko, lemo unala ipalale yuha maya Jisesida huloetokoko oli hutili oko wune. \pi1 \bd 55\bd* Luk 19:47; Luk 21:37 \s1 Monoka Kanisolesida domudalo Jisesida obi yowanu litabo. \r (Mak 14:53-65; Luk 22:54-55; Jon 18:13-14, 19-24) \p \v 57 Jisesida maya adelo likiki Omaitoka jokila hi mikaka wesida we napanipo Kaiyapasida numudalau maya ilimi-liki waboya monoka monawa api-napi ibikaka weki ito monokalo ujapa weki minaboku ilimi-liki yowe. \v 58 Sakiya ilimi-liki niyowekoko, Pita maya hoto apulu oko demeke moloko woko Omaitoka jokila hi mikaka wesida we napanipo numudala meniha molamabo numuku maya wiki hetikiki imi wekiya minayoko, yalo maya nenahama soto pitihe loko ujapa one. \v 59 Sa-noiyoko, Omailoka jokila hi mikaka we napaki ito monokamidana kanisolemakiya Jisesida maya koha heletune liki suwa gahenamuya ohu je. \v 60 Sakiya ohu nijeyoko, muki wewenasiya Jisesidamuya suwaki laboya, Jisesida kohatabo anuwa li soto molamae. Sakiya sa-iwa sa-iwa niayoko, we lowemasiya nisikiki sa-liki laiye: \v 61 Maya welimoya Omaimidana monoka numudala napa maya jeko leda jeko limitiboya, onawa loweki makoki nowideko aku le sinoko vetubo ne loko lonebo ne, liki laiye. \v 62 Liki laiyoko, Omailoka jokila hi mikaka wesida we napanipo maya sinokoko Jisesida maya sa-loko lo miye: Emoya obiya nigitadanaki laibo galoya le wili jeko letadawo gaya nehe minamiye, olo. \v 63 Loko loka oetaibo maya Jisesimamo epa molokoko minokaiyoko, maya we napamamo sa-loko lo miye: Elewole we Omaimidana omudaloya lo soto molatane loko loka noetoe. Emoya Omaimidana ipala lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo we maya minape, lo lemo. \v 64 Loko loka oetaiyoko, Jisesimamo sa-loko lo miye: Emokahoya galoya lokadawoya, nemoya makoya sa-loko lo liboe: Maya onawamidana mupilaloya okulumauti we uti nemoya elewole wemidana ade lamawakaloka minoyoko, ito okulumamidana ijopa mupilaloya nolemoyoko muda-nelatabo ne. \p \v 65 Loko liyoko, Omailoka jokila hi mikaka wesida we napanipomamoya elibo maya wehe lamiyoko, eimola upalalo nesa maya jeko wetala jeko nohulaidanaki sa-loko liye: Omaiya pulekolo lokaiyo. Gala mako eli-minatabo wewenasidaya nenahalo aku ju lokoko gala lideko eletune. Emoya Omai pulekolo libo aya edimo olotiya galoya elikanako, \v 66 yamuya edimoya nenahama oetatune liki niele. Loko liyoko, muki wewenamasiya yaya oijo nakolo ga maya lokainako, helitiye, liki lae. \v 67 Liki likiki malokasiya Jisesida maya etehu niitiki dadelotiya okepalo maya moli hiti-miniki \v 68 sa-liki li me: Lahelamibo nesauti lilimekaka we yamalae, emoya ga monawa lo soto molokaka we maya minatadawoya, ekahimamo nokohaelaihe, lo lemowo, liki omudalo maya lawolawoloti wasa jinimiki sa-likiya lae. \pi1 \bd 61\bd* Jon 2:19 \bd 64\bd* Den 7:13 \bd 65\bd* Liv 24:16 \bd 67\bd* Aes 50:6 \s1 Pitamamo Jisesida yuwawa moloetaibo. \r (Mak 14:66-72; Luk 22:56-62; Jon 18:15-18, 25-27) \p \v 69 Sa-niayoko, Pita maya meniha molamabo numuku maya neyoko, Omaitoka jokila hi mikaka wesida we napanipomidana elekele oluho makolimo Pitama nebotoka niseko, emoya Galeli ebakukati we Jisesite minikaka niaibo we maya minane. \v 70 Loko liyoko, Pita maya muki wewenasida dowisalo suwa loko emo noladawo gamidana monawaya ma elamoe, loko lokoko, \v 71 lemeko meniha molamabo numuda ateto maya neyoko, elekele oluho makolimo muda-elokoko ayaloka magoina minabo wewenasida maya sa-loko lo biye: Maya weya Naseleti numutoti we Jisesite magoina minikaka niaibo we maya ne. \v 72 Loko liyoko, Pitamamo akuya yuwawa moloko sa-loko liye: Omaimidana omudaloya nade nokepalo yoweko noloe. Ma muda-elamobo wemuya nolane. \v 73 Loko lokoko, onawa lasolasi neyoko ayaloka sini-minabo wewenasiya Pita maya nebotoka nisiki sa-liki lae: Wehe liki nilae, emoya aya yuhauti maya minane. Eimoka gakalimoya monawaka maya lo soto molokaiye. \v 74 Liki layoko, Pitamamo Omaimidana omudaloya lo soto moloko nemoya suwa lamoe, aya weya ma muda-elamobo wemuya nilae. Suwa letuboya Omailimo nilime olisau molokatiyo loko nolibo epaki enemane oko okolemamo onowa liye. \v 75 Lokaiyoko, Pita maya Jisesikaho okole owaha onowa lamideko nemokumu yuwawa molonetatadawo onawa loweki makoki ekolaiye loko libo galo maya aku ata kekoko lemeko hetoka maya wije napa-napa liye. \c 27 \s1 Jisesida maya Paelati neboto ilimi-liki wae. \r (Mak 15:1; Luk 23:1-2; Jon 18:28-32) \p \v 1 Nekewa ho maya noyowiyoko, Omailoka jokila hi mikaka we napaki ito monoka ujapalo wemakiya Jisesida kohatune liki lowa je. \v 2 Sa-likiki nala jiki liki wiki uliki we napa Paelati neboto maya obi itakili ilimi-liki wae. \s1 Judasi maya helibo. \p \v 3 Judasima Jisesida mimi ibo wemamo mudaibo maya Jisesida helitiye liki li hukimikayoko, Judasi maya akuya ukala le wili jekoko, aya siluwa ehada 30 maya Omailoka jokila hi mikaka weki ito monoka ujapalo wemaki minabotokaya aku leko woko biye. \v 4 Leko woko nobidanaki sa-loko liye: Nemoya lihimaya le-minoe. Lihimala minamibo we maya mimi okoyoko helekolaiye. Loko liyoko, aya wesiya yaya lemo nesate minamiye, emoka nesakaya ne. \v 5 Liki layoko, Judasimamo aya omolu ehada maya leko yoweko monoka numuku maya hutili oko hulikoko woko yalo maya nala iye. \p \v 6 Nala okaiyoko, aya Omailoka jokila hi mikaka we napasiya aya omolu ehada maya likiki sa-liki lae: Maya omolu ehadaya we mako helekolo noibo wemidana ehadala maya ne. Yamidana ehada maya monoka numuku ehadakiya magoina molamilo liki li huki-minabo maya ne. \v 7 Liki ligi hagi iki ga mako li hukae. Sa-liki likiki mika makomalokati wesida ono molikaka eba netiye likiki aya ehadaloti maya somo lolo ikaka wesida mikanipo maya meina he. \v 8 Sa-ikiki aya mikamidana uliwa maya olada mikae liki molae. Sakiya molabo uliwa maya olotiya aha ne. \v 9 Sa-ikayoko ga mako hapa yeikala Omailimo epaloti ga lokaka we Jelemayada lo mibo ga maya niseko ulolotiye. Emoya luhuwa sa-loko jenebo ne: \q1 Edimoya aya omolu ehada 30-ya Isilaelo wewenasiya aya ehadamuya li molabo maya, maya wemidana meinawa ne liki li-minabo maya nenako, \q1 \v 10 aya ehadaya likiki mika somo lolo ikaka niabo wesida mikanipo meina heboya we napalimo lo nimiboto nesa lolo ae. \pi1 \bd 3-8\bd* Apo 1:18-19 \bd 9\bd* Jek 11:12-13 \s1 Paelatimamo Jisesida monawalamu loka oetaibo. \r (Mak 15:2-5; Luk 23:3-5; Jon 18:33-38) \p \v 11 Jisesida maya ilimi-liki wiki duliki wesida we napanipomidana omudalo maya ilimi sinae. Sa-ikayoko, uliki wemamo loka oetoko emoya Juda wewenasida duliki wenipo napa maya minape. Loko loka oetaiyoko, Jisesimamo yaya eimoka galoya lokane loko liye. \v 12 Sa-loko lokaiyoko, Omailoka jokila hi mikaka wemaki ito ujapalo wemakiya Jisesitokagoya ga maya li molikigoya lae. Sakiya laboya edimo labotoya mako bekimi oko lo bamiyoko nenako, \v 13 Paelatimamo sa-loko liye: Muki gaya li obilo nimoligitaboya ele-minape. \v 14 Loko libo maya Paelati libo galo maya bekimi oko lo mamibo ne. Sa-okaiyoko nenako, duliki wesida we napanipomamo ata etipo kenebo ne. \s1 Jisesida helitiye liki obi itabo. \r (Mak 16:6-15; Luk 23:13-25; Jon 18:39-19:16) \p \v 15 Esenipo vobetaibo holi onawau maya melekeu melekeuya nala numuku minabo wewenasida Juda wewenasiya olutobetatane liki we makomidana uliwa likayoko, uliki wemamo nala numukuti doli heka doli heka iyoko, aya wewena maya numudanipoloka wikaka abo ne. \v 16 Sa-iboya, aya onawaloya we mako uliwaya muki ebakuka hutili oko wibo we makoya nala numukuya nebo ne. Aya weya Jisesida abala uliwa Balabasi. \v 17 Sa-okaiyoko muki weloti menaloti li esa ikayoko, Paelatimamo loka obetoko edimoya ekahidama esewa voetokoyoko edimotoka wetiye liki nilae. Lahelamibo nesauti dilimekaka we ne liki likaka niabo we Jisesidahe, ito Jisesida abala Balabasidaya esewa voetatuwe. \v 18 Loko liboya, Jisesida uliwa maya yowekaiyoko, edimo dulinipo maya lemekaiyoko, mulunipou nosamiyoko obilo maya ilimi soto molabokumuya Paelatimamo elenedanaki aya wewenasida maya loka obetaiye. \v 19 Sakoya Paelati maya obi ga lo hukokaka siyalo maya yoweko neyoko, menalamamo luhuwa nesa jeko sa-loko lo miye: Emoya aya we yaitaya wehe loko nebo we maya neyo, emokahoya ga mako upaloka lo molamo. Oloti lubukaya aya wemidana wamola mudaobo nenako, milumala adoha noeloe, loko liye. \p \v 20 Ito edimo Omailoka jokila hi mikaka weki ito monoka ujapalo wekiya wewenasida mulunipou higi iki sa-liki nilayoko, Balabasida maya esewa voetatiye liki Paelatitoka nilikiya Jisesida koha heletune liki layoko, \v 21 Paelatimamoya sa-liki likanako, maya we loweuti ekahidama huloetokoyoko edimotoka wetiye loko liyoko, matoka wewenamasiya Balabasidae liki lae. \v 22 Liki layoko, Paelatimamo sa-loko liye: Sa-oneboya, lahelamibo nesauti lilimitiye loko lo mololetaibo we ne liki labo we Jisesida maya nemoya nenahama oetatuwe loko loka obetaiyoko, aya we yaitaya leko woko yoho yaha yalo nalawa oko teto liki lae. \v 23 Liki layoko, Paelatimamo nenahamuye loko loka obetaiye. Aya weya nenahaloma olisa okaiyoko nilae loko libo maya, aya wewenamasiya Paelatida gala maya mi ji hulikiki yoho yaha yalo nalawa oko tetowo liki pigi jiki lae. \v 24 Liki layoko, Paelatimamo elibo maya emo letibo ga maya mumu lametibo nesa leko lowa napa soto pitibo nesa lekaiyoko nenako, muki wewenasida dowisaloya no maya kise hulo lapeu molokoko adela nokalawe oko le hulonebo ne. Sakoya adela nokalawe noidanaki, sa-loko liye: Maya weya kohatabomidana lihimalaya nemotoka minamekolaiye, edimo nesatipoe. \v 25 Loko liyoko, matoka wewenamasiya liboto maya sa-liki lae: Aya lihimalaya lelimoteloka ito oluho laopilatelokagoya netiye, liki lae. \v 26 Sa-okaiyoko, Paelatimamo Balabasida maya olutoetaiye. Sakokoya Paelatimamo libotoya Jisesida maya uhedawaki oijoloti kohaki ito yoho yaha yalo nalawa iki tibitikaka oijoloti maya kohaikiki helitiye loko imi wesida dadeu maya molaiye. \pi1 \bd 24\bd* Dut 21:6-9 \s1 Imi wesiya Jisesida lahelibo lahelamibo nesa upalo lolo itabo. \r (Mak 15:16-20; Jon 19:2-3) \p \v 27 Sakikiya uliki wemidana imi welalemasiya Jisesida maya ilimi-liki uliki wemidana numudala luwakuya yowiki muki imi wehena maya li nupa ae. \v 28 Sakikiya Jisesida galalo maya uliki wekidanaya lolo itadanaki upalo olo jenebo nesa maya ololotiki li hulikiki duliki wesi olo jikaka niabo nesa maya liki nisiki ohugo nesaya olo jitikikiya, \v 29 asowalaki nalaloti adakolila lolo ikiki madonalo olo jitikiki ade lamawakaloka maya akepa oijoya mako letiki mikayoko lenebo ne. Sakoya leneyoko, imi wemasiya amaitokaya nisiki okepa jiki di bola hi miki sa-liki lae: Esekane aliyo, Juda wewenasida duliki wenipomae. \v 30 Sakiya ni-liki okepauka matokaya etehu nitiki adelau meyoko lenebo oijoloti maya wowotiki nikohaiki okepalo matokaya jimi yowiki limiki iki minabo ne. \v 31 Sakiya okepa jiki niladanaki ohugo upalo olo jitabo nesa maya ololotiki li hulimikiki eimola upalo olo jeko monekaka noibo nesa maya liki nisiki olo jitae. Sakiya olo jimikiki yoho yaha yalo tibitakili kohaidikaka niabo oijoloti maya kohai helikili ilimi-liki wae. \s1 Jisesida yoho yaha yalo maya kohabo. \r (Mak 15:21-32; Luk 23:26-43; Jon 19:17-27) \p \v 32 Sa-ikili ilimi-liki niwayoko, Sailini mikaukati we makoya uliwa Saimonikahoya anulo nonisiyoko mudaibo maya Jisesida yoho yaha yala maya ohitiye liki ula molikayoko, \v 33 magoinaya eba makomaloya wae, aya ebaya uliwa Gologota. Ya eba uliwamidana monawaya sa-loko ne: Madonamidana ono ebalae. \v 34 Loko nebotoya yowikiki Jisesima natiboe liki waeni no makoya mukasikidana elibo nesakiya li opa napa ikiki Jisesida maya miluma eleko elola wokatiye liki me. Sakiya mikayoko noko elibo maya, ekesa okaiyoko namoko hulikaiye. \p \v 35 Sa-okaiyoko, yoho yaha yalo kohaiki te. Sakiya kohaiki timikiki ono makoya kasikidanaya moliki asitibo wemamo Jisesida upalo nesa maya litiye likiki molae. \v 36 Sa-ikiki ayalo maya ujapa iki minae. \v 37 Sa-ikikiya, madonalokaya obi itabo aya sa-liki luhuwa jiki molitikayoko nebo ne: Maya weya Jisesimae, Juda wewenasida uliki wenipomae. \v 38 Liki luhuwa jiki molikiki, Jisesida apila maloka malokaya ukelelo weya makoya kohaiki ade atahakaloka tiki ito makoya ade lamawakaloka tebo ne. \p \v 39 Sa-ikayoko, wewena wiki nisiki abo wewenasiya mudabo maya madonipo oke oke nojiyoko mudaikiki ulana moliki lika lika iki sa-liki labo ne: \v 40 Emokahoya monoka numuda napa maya le opa okoko onawa loweki makoki nowideko akuya le sinoko vetubo ne loko lokaka adawo we maya minaniyo, eimoka upakaya le yasi owo. Emoya Omaimidana ipala minatadawoya, yoho yaha yaya hulikoko lemamane. \v 41 Liki nilayoko, Omailoka jokila hi mikaka we napaki ito monoka monawa api-napi ibikaka wekiya nisikiki eme jiki sa-likiya litae: \v 42 Wewena malokasida dilipe yola molokaka ibo we maya neboya, eimola upalaya le yasi ametibo nesa lekaihelae. Emoya Isilaelo wewenasida uliki wenipo maya netiboya, olotiya yoho yaha yalotiya pasokoko lemetine. Sakoya lemekadeko lemokahoya muda-elokoko emesalo molatudawo nehao. \v 43 Emoya Omailokaya elewole oko ele-minoko nemoya Omaimidana ipala minoe loko lokaka ibo maya neboya, Omailimo olotiya emodamu elenetiboya, yoho yaha yalotiya ilime hulatibo neha. \v 44 Liki layoko, we lowema Jisesida apila maloka maloka nalawa iki tebo wemasiya asaikiya Jisesida eme jiki laiye. \pi1 \bd 35\bd* Sam 22:18 \bd 39\bd* Sam 22:7; Sam 109:25 \bd 40\bd* Mat 26:61; Jon 2:19 \pi1 \bd 43\bd* Sam 22:8 \s1 Jisesima helibo. \r (Mak 15:33-41; Luk 23:44-69; Jon 19:28-30) \p \v 45 Holiga maya muki mikauka lubu jeko suwokoko mino-loko nowiyoko 3 kilokuya lolo okaiyoko, \v 46 Jisesimamo eimola galautiya ga napauti sa-loko liye: Eli, Eli, lema sapakatani, loko liye. Loko liboya lemo gateukatiya Omaine yamalae, Omaine yamalae, nenahamuya holonetokane. \v 47 Loko liyoko, amaitoka minabo wewenamasiya eli opa ikiki maya wemamo Ilaijadama ju noliye. \v 48 Liki layoko, ayauti we makolimo lolosa jeko woko noikidana nesa makoya leko nisekoko akepa oijo lolowalo maya molokoko ekesa waeni nokuya hekoko leko woko Jisesi maya natiye loko mekolo noiyoko, \v 49 maloka wewenamasiya sa-liki lae: Aha mudamino. Ilaijakaho niseko ilime hulatihe, mudaminoko letuniyo. \v 50 Sa-liki nilayoko, Jisesi maya ga napauti ju loko weuna oluhola maya huloetaiyoko wiye. \v 51 Sa-noiyoko, monoka numuda napau Omaimidana owisalo yowikaka niabo ateto imaha molabo lawo-lawo maya lolowaloti yokawa jeko boloto-loko lemeko woko le maloka maloka iye. Sakoya mima napa-napa oko ehada napahena maya jewo posewo iye. \v 52 Sa-noiyoko, ono molikaka ale makoya eimola golotiye. Sa-iyoko Omaimidana wewenala hapa yeikala helebo wewenahenaya sinae. \v 53 Sakiya sinikiki ono molikaka eba maya hulikiki Jisesida emeke moliki Jelusalemu numutoka maya wayoko, muki wewenamasiya miniki mudai-minae. \p \v 54 Sa-iyoko, imi wesida we napanipolemaki ito imi wemakiya Jisesito ujapa iki minadanaki, mika maya mima noiyoko ito maloka nesahena maya soto piyoko, domodanipo adoha wokaiyoko nenako, maya weya wehe loko Omaimidana ipala ne liki lae. \v 55 Sa-liki likayoko, omutiki Galeli eba maya hulikiki Jisesida ilimikaka abo menakipamaki emesalo moliki wabo menakipa mayaki hoto apulu iki sini-miniki mudai-minae. \v 56 Sakiya minabokutiya Magadala numutoti mena Mele ne, ito Mele mako Jemisite Jonite donipo, ito mena makoya Jebetida menalamakiya magoina minae. \pi1 \bd 46\bd* Sam 22:1 \bd 48\bd* Sam 69:21 \bd 51\bd* Eks 26:31-33 \bd 55\bd* Luk 8:2-3 \s1 Jisesida ale jitabo. \r (Mak 15:42-47; Luk 23:50-56; Jon 19:38-42) \p \v 57 Ludaka huluwaloya uvaminalaki we makoya Alimatiya numutokati we uliwa Josepuwo lokoya omutoka Jisesida unala ipalale yuha nebo ne. \v 58 Sa-ibo nenako, aya wemamo Jisesida onola maya lekolo woko Paelatida sa-loko loka oetokaiyoko, Paelatimamo onowa maya li milo loko lokaiyoko, li me. \v 59 Sakiya li mikayoko, Josepumamo lawo-lawo ohatama ukulolotiya wasa jeko sese iye. \v 60 Sakoko aya ono maya eimola ono molokaka ale ohatamauya we makosiya liki wiki molae. Sakoya ono molikaka niabo ebawaya ehada numuda Josepukaho golotonebokuya liki wiki molikiki ehada napa makoya ipisiki liki wiki aya alemidana epawalo maya moliki li likiki wae. \v 61 Sa-noiyoko mena lowe minaiboya makoya Magadala numutoti mena Mele ito Mele makokiya ono ale epawaloka maya miniki mudai-minaibo ne. \s1 Ono alelo ujapa itabo we. \p \v 62 Sa-ikayoko go maya lokaiyoko, holi onawalo nodenesa li lolowa ikaka onawa maya wokaiyoko, Omailoka jokila hi mikaka wehena ito Palasisi wewenahena maya Paelatima nebotokaya wiki li nupa ae. \v 63 Sakiya li nupa ikiki sa-liki lae: Agae, we napalae, lemoya ga mako elekoko nonisune. Aya suwalo we maya aha omuda le-minoko onawa loweki makoki wokadeko aleuti aku sinakoloe loko libomidana okatinako, \v 64 emokahoya imi wesida maya doli hekadeko wiki loweki makoki yupekaya ale epawalo maya ujapa iki minatae. Unala ipalale yuhamasiya onowa maya ukele liki wikiki wewenasida suwa liki galoya ono aleuti maya sinokaiye liki likatayo. Omutoko suwa ga libotoya alika suwa ga litabolimoya asetokatiyo. \v 65 Liki layoko, Paelatimamo sa-loko lo biye: Edimosiya imi wekiya dilipi-liki wilo. Aya alemidana epalo maya edimo elewoleyatipo nebomidana iki jiki lilalo. \v 66 Loko lokaiyoko wikiya ale epawalo molabo ehada maya elewole oko netiye liki nala makoya le. Sa-ikiki imiki wesidaya ya ale epawalo maya ujapa itae liki hulibitae. \pi1 \bd 63\bd* Mat 16:21; Mat 17:23; Mat 20:19; Mak 8:31; Mak 9:31; Mak 10:33-34 \pi1 \bd 63\bd* Luk 9:22; Luk 18:31-33 \c 28 \s1 Jisesima helenebokuti sinaibo. \r (Mak 16:1-10; Luk 24:1-12; Jon 20:1-10) \p \v 1 Holi onawa maya suwokaiyoko Magadala numutoti Melemaki ito Mele makokiya Sadeu nekewa ho maya yowekolo noiyoko ono ale maya mudakiliya waiye. \v 2 Sakiya niwaiyoko, mima napa-napa makoya iboya, Omaimidana okanaki wela makolimoya okulumauti lemekoko ale epawalo moli li li-minabo ehada maya ipisoko le hulikoko aya ehada mupilalo maya esela hiyoko mima napa iye. \v 3 Sakoya neboya, okepaloka maya go panakidana oko neyoko, upalo nesalokati matokaya ukulo hege-pege loko nebo ne. \v 4 Sa-iyoko nenako, lowamidana ulalalo we maya sa-ibo nesamuya domodanipo wokaiyoko, ololo jikiki dabuhanida minamiyoko, udiki esa i-minabo ne. \p \v 5 Sakiya aya wewena maya alonipo oli wikayoko, alikaya aya mena lowe maya niseiyoko, okanaki wemamo sa-loko lo biye: Edimoya domodatipo wamideyo. Edimoya yoho yaha yalo kohaki tebo we Jisesida maya mudasiye liki niniseiye loko ele-minoe. \v 6 Sa-aiboya, aya we maya mauya minamiye. Hapa yeikala eimola liboto maya aloya sinokaiye. Sa-okaiyo, edimoya nisiki aya wema udaibo ebawa maya mudaliyo. \v 7 Sa-ikikiya edimoya enemane iki wiki unala ipalale yuhasidama we napama aleuti maya alo sinokaiye. Sa-okokoya aloya le omutolibetoko Galeli ebakuka maya nowinako, edimoya aya wemidana maya wiki yaloka maya muda-elakilae liki li biliyo. Sakoya lo libiboto maya eli-miniki li biliyo. \v 8 Loko lo bekaiyoko, mena lowe maya domoda wiboya, aya ehada numukuti maya limikiki elowa jiki lolosa jiki wiki unala ipalale yuhasida maya li bikiliya waiye. \v 9 Sakiya niwaiyoko, Jisesimamo anulokaya aya mena lowesida maya hotula-patula okoko alo-nalo liki, yaya niniseihe loko lo biye. Loko noliyoko, aya mena lowemasiya li wili jikiki ilalo maya leibo ne. Sa-nikiya lipi miki epoka laiye. \v 10 Sakiya epoka nilaiyoko Jisesimamo sa-loko lo biye: Edimoya domodatipo wamideyo. Edimoya wiki unanele motasida maya Galeli ebakukaya wiki nemoda muda-nelakilae loko liye liki wiki li biliyo, loko aya mena lowesida maya lo biye. \s1 Lowa wesiya Jisesima sinaibo ga maya wetome iki li bebo. \p \v 11 Aya mena lowe maya anu moliki niwaiyoko, ale epawalo ujapa i-minabo wewena malokamasiya li taoniguka wae. Sakiya wikiki Omailoka jokila hi mikaka we napasida maya soto pibo nesamuya wetome iki li be. \v 12 Sa-liki likayoko, Omailoka jokila hi mikaka wehena ito monoka ujapalo wehenamasiya li nupa ikiki ga mako li molae. Sakiya li molikiki lowa wesidaya omolu ehadaya mukiya be. \v 13 Sakiya nibikiya sa-liki lae: Edimoya sa-likigo lilo: Lemoya udominuniyoko lubukaya unala ipalale yuhamasiya nisiki onowa maya ukele liki wae likigoya lilo. \v 14 Ito uliki we napamamo aya ga maya elekoko nolideko maya, lemoya ga mako lo mekolo uniyo. Edimotokaya ga mako minamekolaiye. \v 15 Liki layoko, lowa wemasiya laboto maya emesalo molae. Sa-ikayoko aya ga maya Juda wewenasikuka hutili oko woko suwokaiyoko nenako, oloti onawalo maya aya ga maya likaka niae. \s1 Jisesima aposolo 11-palasida monoka yowanulo doli hibo. \r (Mak 16:14-18; Luk 24:36-49; Jon 20:19-23; Apo 1:6-8) \p \v 16 Unala ipalale yuha lemo 11-pala maya Galeli ebakuka woko Jisesikaho bola makomau yowitae loko lo limibotoka maya yowekoko, \v 17 Jisesidaya muda-elokoko lipe meko epoka ludawoya, malokamasiya Jisesi maya helenebokuti sinoko nehe liki data etipa ke. \v 18 Sa-ikayoko nenako, Jisesimamo niseko alililoka minoko gaya sa-loko lo limiye: Omailimoya okulumaki ito ma mikaki elewoleyanipo maya hulo nemo nadeu molo suwokaiye. \v 19 Sa-okainako, yamuya edimoya aya abuha-wowone li-miniki mika okana maloka malokaya wiki muki wewenasida maya dilipe nemo unanele ipalanele yuha lolo itae. Saniki maya ahoneda uliwalo ito ipala nemo nulinelo ito Omai weuna oluhomidana uliwalo dilipi-liki nisiki dilipi nupa iki nokuya udibitalo. \v 20 Sa-ikiki nemo lo libitubo galoya emesalo molatae liki api-napi ibitalo. Eli-minahe, nemoya edimoki magoina mino-loko woko minoyoko, mikamidana onawalaya suwetibo ne loko unala ipapalale yuhasida maya lo limiye. \pi1 \bd 16\bd* Mat 26:32; Mak 14:28