\id JHN \h JOAN \toc1 Joan teamta ji'ojteka'u \toc2 JOAN \toc3 Jn. \mt1 Joan teamta ji'ojteka'u \c 1 \s1 Juka' Liojta betana nok lutu'uria'ati teakamta inim a' yoemtuka'u \p \v 1 Ke'esamriapo, si'imeta aet naateko, ju'u Krijto, Liojta betana nooki ti ta'eewame jaibu jiapsan. Ini'i nooki ti teakame, aapo Liojta mak aanen. Intok aapo Liojtukan. \v 2 Junuen san, aapo ke'esamriapo si'imeta aet naateo, aman Liojta mak aanen. \v 3 Si'imeta juka' inim ayukamta aapo a' ju'unaktei. Tua kaita aayuk, ju'u ka aapo'ik betana weyeka ayukame. \v 4 Ju'u jiapsiwame aapo'ikut ayukan. Ini'i jiapsiwame intok, inim jume' jiapsame betchi'bo, tu'uwataka tachiriata benasi aapo a' weiyaan. \v 5 Ini'i, tachiriapo teuwaawame intok, jum ka machiku, ka tu'isi weyemta beje'eka, tachiriata yeu a' machialaa. Ju'u ka machiria intok ka a' koba'amachi. \p \v 6 Senu inim aanek, Joan ti teakai, Liojta betana a'abo bittuaritakai. \v 7 Ini'i, aapo juka' tachiriapo ta'eewamta betana a' nokne' betchi'bo a'abo yepsak. Junuen aapo'ik teuwaa'ue, junaka'a bem sualne' betchi'bo. \v 8 Ini'i Joan, aapo ka juna'atukan ju'u tachiriapo ta'eewame. Taa aapo wepulsi junae betana a' lutu'uriatuka'uta nokne' teaka a'abo bittuaritukan. \v 9 Ju'u tachiriapo ta'eewame, lutu'uriapo Liojta betana weyeme, ju'u si'ime jume' inim jiapsammeu tu'ik weiyaame, aapo a'abo inim yebissusekan. \p \v 10 Intok wa'a nooki ti teakame, aapo inim bwiapo aanen. Intok aapo inika'a aniata a' ju'unakteka juni'i, jume' inim jiapsame, a' jabetuka'po ka a' ta'aak. \v 11 Aapo inim bwiapo, aapo'ik ju'unakteipo yepsak. Taa inim jume' aapo'ik betana kateka jiapsame, inime'e ka a' mabetak. \v 12 Junuentaka juni'i, waate tu'isi a' mabetaka intok a' sualek. Inime'e, bempo'immeu aapo, Liojta betana bem yoemiam tunee'uta ameu chupuk. \v 13 Inime'e ka jak weyeo senu yoemratat yeu katriam bebena intok ka inim yoemem yeu tom tomte'ebenakai. Intok kia ka jabe yoemta junuen a' ea' betchi'bo junuen Liojta yoemiarim. Ala inime'e, Liojta betana yoemiarim. \p \v 14 Intok juna'a nokipo ta'eewame, aapo ito benasi au yoem yaak. Intok inim ito nasuk jiapsak, tua yee nak ta'aakai intok lutu'uria aet ayukai. Intok jiba aapo'ik Liojta betana wepulaika a' yoemia tuka' betchi'bo, aapo'ik juka' tua ujyooik intok eiyaawatchik aet ayuka'uta, itepo tee a' bitlaa. \v 15 Ju'u Joan, yee babatoowame, inia betana ju'uneaka, ka a' essoka, si'imem bichapo inen jiiak: \p ―Ini'i juna'a wa'a, junak aet nokaka: “Net cha'aka yebijneeme, juna'a che'a nee bepa eiyaawatchi, bwe'ituk aapo nee bepa che'a bat jiapsan” ―ti jiakai. \p \v 16 Itepo tee si'ime juka' tu'ika, kaitau a tamachiatuka, aet ayukamta intok ka a lu'utemta a' mabetri. Inika'a tu'ik junuen nat chulukai. \v 17 Jume' nesauri ji'ojteim, ju'u Moiseej tuka'uta betana weyeka ji'ojtewak. Ju'u intoko, ka itou cha'aka juni'i, yee a' nak jiokolee'u intok aapo'ik betana lutu'uriata, aapo ju'u yo'owe Jesukrijto a' weiyaa. \v 18 Inim tua kee jabe Liojta bicha, taa aapo'ik Liojta betana ju'u wepu'ulaika jiba a' yoemia, ini'i aapo a' yo'owa Liojtamak wepu'ulai benasi aamak jiapsame, aapo juna'a ju'u itom a' ta'aatuakame. \s1 Joan, ju'u yee babatoowame, Jesukrijtota aapat tuka a' ta'aa tebokame \p \v 19 Jume' juriom jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po jo'aakame, inime'e, wate te'opopo tekiakame intok waate, inime'e te'opopo bem joa'ut am aniame, Lebiitam teame, ju'u Joan teamtau am bittuak, junuen aapo'ik a' jabetuka'ut bem au nattemaine' betchi'bo. \v 20 Aapo intoko tua machisi lutu'uriata nenkak inen jiakai: \p ―Ineponee ka juna'a ju'u Krijto' teame ―ti jiakai. \p \v 21 Junak intok bempo juchi au nattemaek: \p ―Jabesa'akun empo. Jaisa empo juna'a ja'ani, ju'u Liojta betana ju'uneetuawaka nokakame, ju'u Eliaj tuka'u ja'ani ―ti jiakai. \p Ju'u Joan intok: \p ―Kannee juna'a ―ti jiiak. \p Chukula ket juchi: \p ―Junak su, jaisa empo juna'a ja'ani, wa'a Liojta betana ju'uneetuawaka nokneeka bo'o bitwame ―ti au nattemaiwak. \p Aapo intok: \p ―E'e ―ti am yoopnak. \p \v 22 Junak intoko: \p ―Junak su jabesa empo junuentuko. Bwe'ituk utte'a, jume' a'abo itom bittuakammeu lutu'uriata itom ameu teuwaanee'u. Jaisa empo ee betana itom tejwaa machi ―ti au jiuwak. \p \v 23 Ju'u Joan inime'e inen yoopnak: \p ―Ineponee ju'u, mekka pa'aku, kaabeta jo'araka'po, chaaeka inen nokamta jiawai: “Juka' yo'ota a'abo yebijnemta a' mabet betchi'bo, juka' ka tu'ik su'u tojaka, aawas emo tu'utene”, ti jiame, tua ju'u Isa'iajtuka'u, Liojta betana ju'uneetuawaka aapo'ik a' teuwaaka'a benasia. \p \v 24 Jume' aman ju'u Joanta mak etejokame, inime'e, paiseeom teame betana aman au bittuarimtukan. \v 25 Inime'e intok: \p ―Junak su, empo ka ju'u Krijto tuko intok kia ka Eliaj tuko intok kia ka ju'u Liojta betana ju'uneetuawaka nokame yebijneeka bo'o bitwame tuko juni'i, jaisaaka intok empo yee babatoowa ―ti au nattemaek. \p \v 26 Ju'u Joan inimmeu inen jiiak: \p ―Ineponee ba'ammea yee babatoowa. Taa inim emo nasuku senu aane ka enchim ta'aa'u. \v 27 Aapo net cha'aka yebijne, ini'i ala lutu'uriapo che'a nee bepat weyeka juni'i. Inepo, jume' aapo'ik bocha wikiam in a' woitarianee'u kia juni'i kanne ino jabele ―ti jiiak. \p \v 28 Si'ime ini'i, jum ili jo'ara Betaabara' tea'po yeu siika. Ini'i, batwee Jooraan tea'po, ta'ata yeu we'e betana taawa. Jum juka' Joanta yee a' babatoowa'awi. \s1 Jesus, Liojta betana ili bwala ti ta'eewame \p \v 29 Yokoriapo intok ju'u Joan, juka' Jesujta aapo'iku bicha weyemta bichaka: \p ―Yuu, ake'em a' bicha. Ini'i juna'a wa'a Liojta betana ili bwala ti teuwaawame, ju'u inim bwiapo jiapsame, bem ka tu'uwa ya'arita aapo a' mabetneeme. \v 30 Aapo'ik betana nee nookan junak inepo: “Chukula net cha'aka senu o'ou yebijne, ini'i che'a nee bepa eiyaawatchikai. Bwe'ituk aapo che'a nee bepat jaibu jiapsan”, ti ne jiakai. \v 31 Jiba inepo juni'i, nee aapo'ik a' jabetuka'ut ne ka ju'unean. Taa inepo nee jiba junuen ba'ammea ne yee bato'owaaka ne yebijlaa, jiba junuen juka' Ijra'el yoemrata, tua lutu'uriapo a' jabetuka'uta bem a' ta'aane' betchi'bo ―ti jiiak. \p \v 32 Ju'u Joan ket inen jiiak: \p ―Ineponee intok, juka' Liojta tu'u jiapsita, wokkoita benaka, teeka betana ko'om weyeka intok inia aapo'ikut tawakamta ne bichak ―ti jiiak―. \v 33 Inepo ketun nee ka ju'unean, junaka'a a' jabe tuka'ut, taa ju'u, ba'ammea nee yee bato'owaane' betchi'bo nee a'abo bittuakame, juna'a ket: “Empo jak juka' Liojta tu'u jiapsita, senukut ko'om weyeka intok junaet tawakamta a' bichako, ini'i juna'atunee ju'u, Liojta tu'u jiapsita emot autuaka, junae yee babatoowaneeme”, ti neu jiiak. \v 34 Inepo intok jaibu a' bitlaa intok jiba ineponee inien weyeka aapo'ik junuen Liojta betana a' yoemiatuka'uta, nee a' teuwaa ―ti jiiak. \s1 Che'a bat kateka, jume' Jesujta yeu pu'aka'um \p \v 35 Juchi yokoriapo intok ju'u Joan intok wooika jume' a' majtim, jiba junama'a juchi ama rejten. \v 36 Intok aapo, juka' Jesujta junama wa'am weyemta bichakai: \p ―Yuu, ake'em a' bicha. Ini'i juna'a ju'u, Liojta betana ili Bwala ti teuwaawame ―ti ameu jiiak. \p \v 37 Jume' woika Joanta majtim aapo'ik junuen jiamta a' jikkajaka, bempo ju'u Jesujta mak sajak. \v 38 Junak intok ju'u Jesus, amau bitchuka intok bempo'im aet cha'aka kateme bichakai: \p ―Jitasa eme'e jaiwa ―ti ameu jiiak. \p Bempo intok: \p ―Yee majtame, jakunsa empo jo'aak ―ti au jiiak. \p \v 39 Jesus intok inimmeu: \p ―A'abo kateka a' bitne ―ti jiaka am yoopnak. \p Junak intok bempo aman sajaka intok a' jo'aaka'po a' bichak. Intok junae taewait ama aamak taawak, bwe'ituk jaibu kupten, jumak naikim jiao. \p \v 40 Wooika jume' Joanta jikkajaka intok Jesujta mak sajakame betana, senu Antej ti teakan, Simoo Peeo' teamtamak weri. \v 41 Ini'i Antej teame, tua bat, kee jita intok yaakai, juka' aamak werik, Simoo' teamta jaiwak, intok: \p ―Juka' Mesiaj ti teamta te a' ju'uneiyaa ―ti au jiiak. Ini'i, Krijto ti jiubae. \p \v 42 Junama sep ju'u Antej teame juka' Simoo' teamta, jum Jesujta ane'u a' tojak. Ju'u Jesus intok inika'a bichakai: \p ―Empo Simoo' tea juka' Jonaj teamta u'usi. Taa empo Sepaajpo ta'eenaa ―ti au jiiak. Inime'e team intok, ket Peeo ti jiubae. \s1 Jesujta, juka' Jeriipe' teamta intok Natana'el teamta aamak am nunuka'po \p \v 43 Juchi yokoriapo intok ju'u Jesus Kalilea bwiaraa' tea'u bicha weebaeka intok senuk, Jeriipe' teamta bichaka, junau: \p ―Nemak weene ―ti au jiiak. \p \v 44 Ini'i Jeriipe' teame intok, ili jo'ara Betsaira' tea'po jometukan. Jum Antejta intok Peota jo'aaka'po. \v 45 Ini'i Jeriipe' teame intok, senuk Natana'el teamta jaiwaka intok: \p ―I'an itepo waka'a o'outa, Moiseej tuka'uta jum a' nesauri ji'ojteimpo aapo'ik betana ji'ojtewakamta, intok ket jume' Liojta betana ju'uneetuawaka nokame, inime'e aapo'ik betana ji'ojtewakamta, junaka'a itepo aman te a' bichak, ju'u Jesus ti teakamta, ju'u Jose' teamta u'usi, jo'ara Nasaret tea'po joome ―ti au jiiak. \p \v 46 Ju'u Natana'el intok: \p ―Jaisa aman ili jo'ara Nasaret tea'po jitaa tu'ika a ama yeu wee machi ja'ani ―ti au jiiak. \p Ju'u Jeriipe intok: \p ―A'abo sika a' bitne ―ti au jiiak. \p \v 47 Junak Jesus intok, juka' Natana'el teamta au weyemta bichaka: \p ―Inim senu weye, tua lutu'uriapo Ijra'el yoemrata betana usiaritakai, aapo'ikut ju'u yee bai ta'aawame kaita aet aayuk ―ti jiiak. \p \v 48 Junak intok ju'u Natana'el teame: \p ―Jaisa empo nee ta'aa ―ti au nattemaek. \p Jesus intok: \p ―Juka' Jeriipe' teamta kee enchi tejwaao, empo aman chuna'ouwota betuk enchi kateko, nee enchi bichak ―ti au jiiak. \p \v 49 Junak ju'u Natana'el: \p ―Yee majtame, empo tua juna'a ju'u Liojta yoemia. Empo tua juna'a wa'a, inim Ijra'el yoemratau che'a yo'o ya'ari ―ti au jiiak. \p \v 50 Ju'u Jesus iniau: \p ―Jaisa empo, chuna'ouwota betuk enchi kateko nee enchi ino bichak ti in eu jia' betchi'bo jiba, empo nee suale ja'ani ―ti au jiiak―. I'an empo inia weemta bepa che'a juni'i suum watchisi machik empo bitne ―ti au jiiak. \p \v 51 Ketchia ju'u Jesus iniau: \p ―Tua ne a' lutu'uriatune'eti ne emou jiia, eme'e, juka' teekata au etapolaata intok jume' Liojta ankelesim, ju'u inim yoemta a' kateka'po, ae bepa ko'om bicha intok jikau bicha kateme eme'e am bitne ―ti au jiiak. \c 2 \s1 Ili jo'ara Kanaa, jum bwiaraa Kalilea' tea'po jujupwaka'po \p \v 1 Baji taewaim sikaa, chukula, jum mekka ili jo'ara bwiaraa Kalilea' tea'po kateka, Kanaa' tea'po, jujupwan. Junama'a Jesujta ae ket ama aanen. \v 2 Ju'u Jesus intok jume' a' majtim ket junaman jujupwa'u nunuwak. \v 3 Junama'a juka' pa'asi ba'awata lu'uteko, ju'u Jesujta ae intok aapo'iku: \p ―Ju'u pa'asi ba'awa lu'utek ―ti au jiiak. \p \v 4 Taa ju'u Jesus: \p ―Jaisaaka empo iniet nee tetejwaa. Ketun kee yuuma ju'u taewai inien weyemta in a' ya'anee'u ―ti au jiiak. \p \v 5 Taa ju'u Maria, jume' junama'a nesauta joammeu: \p ―Si'imeta juka' aapo'ik enchim aet tejwaa'uta, junaka'a eme'e a' joone ―ti ameu jiiak. \p \v 6 Junama'a busan bwere teta soto'im manekan. Inime'e, jume' juriom, Liojta bichapo emo tu'ute betchi'bo emo komoniaka, bem sawa'um. Junama'a we'epulaimpo, jumak naiki taka oo mamni taka liitro ba'am ama kiareakan. \v 7 Ju'u Jesus, jume' ama nesauta joammeu: \p ―Inime'e soto'im ba'ammea am tapuniane ―ti ameu jiiak. \p Juname'e intok junuen, tua am tappuniak. \v 8 Junak intok ju'u Jesus inimmeu: \p ―I'an ala, watem ama yeu to'aaka, intok eme'e ju'u inim pajko jujupwa'po junama yo'o ya'ariu am tojine ―ti ameu jiiak. \p Bempo intok junuen aman au am tojak. \v 9 Ju'u intok junama'a pajko jujupwa'po yo'o ya'ari, jume' ba'am jaibu pa'asi ba'awa tulame am jiiwek, ka ju'uneakai jakun bem nu'uwaka'u. Ala jume' nesauta ama joame jiba junammet ju'unean. Bwe'ituk bempo jume' ba'am ama yeu to'alatukan. Junuen san ju'u ama pajko jujupwa'po yo'o ya'ari, ju'u ama jubemtau chaaek, \v 10 intok inen au jiiak: \p ―Inim si'ime, juka' pa'asi ba'awata ji'inaamta, juka' che'a tu'ik bat yeteu totoja. Chukula intok jume' nunurim jaibu junaka'a yu'in am ji'ilatuko, junak juka' che'a ka tu'ik ameu totoja. Taa empo juka' che'a tu'ik i'an ju'ubwa itou a' tojilaa ―ti au jiiak. \p \v 11 Ini'i jum ili jo'ara bwiaraa Kalilea' tea'po kateka, Kanaa' tea'po Jesujta yaaka'u, inim tua ujyoisi eiyaawatchika a' joa'uta, aapo a' bit tebobaekai, ju'u machilaa a jita a' joaka a' yaaka'uta, tua ke'esamria tukan. Jume' a' majtim intok junama'a aapo'ik sualek. \p \v 12 Iniat chukula aapo, bwe'u jo'ara Kapernau' tea'u bicha siika. A' aewa intok jume' a' sailawam intok jume' aapo'ik majtim ket aamak katekai. Junama'a bempo ka jaiki ta'apo aanek. \s1 Jesus, juka' te'opopo ka joo'eewamta, inika'a ama tu'ute \p \v 13 Junama san jaibu juriom pajko, bwalam aet jissu'a taewaita ka mekka a' be'eeo, ju'u Jesus, bwe'u jo'ara Jerusalen tea'u siika. \v 14 Junama Liojta bwe'u te'opopo, aapo, jume' boesim intok jume' bwaaram intok wokkoim nenenkame ama bichak. Intok ket jume' tomita nanakuliariame jum bem tekipanoa'po jokammeu yepsak. \v 15 Inika'a aapo bichakai, ju'u Jesus, tettebe wikiam nat jijjo'aaka am jibebia yaak. Intok junama'a te'opopo si'imem, chikti bem bwarammak intok bem boesimmak, pa'akun yeu am beebak. Jume' tomita nanakulia'um, juka' bem tomita ko'om am wo'otariak. Jume' intoko meesam na'ikim am wo'otariak. \v 16 Wame'e wokkoim ama nenenkammeu intok: \p ―Inika'a em pa'akun yeu tojine. In achaita te'opo, eme'e, ka jitaa ama nenki betchi'bo karita benasi a' tatawaane ―ti ameu jiiak. \p \v 17 Junak intok jume' a' majtim, Liojta nok lutu'uriapo inen ji'ojteitau wawaatek: “Juka' in yo'owata te'opota, aet jiapseka tua in a' eiya' betchi'bo, ini'i nee lu'uta”, ti a' jia'apo. \p \v 18 Junak intok jume' juriom: \p ―Inika'a em joone'po, lutu'uriata em jipue'ut a itom ju'uneene' betchi'bo, jitaa machilaatasa empo a itom bittua ―ti au nattemaek. \p \v 19 Ju'u Jesus intok inen am yoopnak: \p ―Eme'e inika'a te'opota mojaktane, ineponee intok baji taewaim weyeo, juchi bemelasi nee a' yecha'ane ―ti ameu jiakai. \p \v 20 Junak jume' juriom inen jiiak: \p ―Woi taka ama busan wasuktiapo ini'i te'opo ya'awak. Empo intok kaachin junuen baji ta'apo a' yecha'ane ―ti au jiiak. \p \v 21 Taa ju'u te'opo Jesujta teuwaa'u, jiba aapo a' taka teuwaan o'oben. \v 22 Inia betchi'bo san, chukula, Jesujta kokkoarim nasuk juchi jiabijteko, jume' a' majtim inika'a aapo'ik teuwaaka'ubeu wawaatek. Intok bempo Liojta nok lutu'uria ji'ojteita sualek intok waka'a nokita aapo'ik ameu teuwaari. \s1 Jesus, kaabeta be'eeka, si'imemmet ju'unea \p \v 23 Junak Jesujta jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po, junama'a juriom bwalam jissu'aka pajkota weye'po a' aneo, junama'a juebenaka aapo'ik machilaata a jita a' joa'uta a' bichaka, aapo'ik sualek. \v 24 Taa aapo ju'u Jesus, inime'e ka am yoem'eiyaak. Bwe'ituk juname'e si'imemmet ju'uneiyaakai. \v 25 Aapo tua kaabeta betana a' bo'o bichan, aapo'ik inim watem betana a' etejorianee'uta, bwe'ituk aapo, jume' inim yoeme, bem eerimmet ju'uneakai. \c 3 \s1 Jesus intok ju'u yo'owe Nikoreemo' teamta nau ane'epo \p \v 1 Junama'a seenu, paiseeom teame betana weyeka Nikoreemo' teaka ama aanen. Ini'i intok jume' juriommeu yo'oraata mak na'ikiaritukan. \v 2 Ini'i Nikoreemo' teame, tukaapo Jesujta a' ane'epo au noitek intok inen au jiiak: \p ―Yee majtame, ju'uneate Liojta betana em itom majtane' betchi'bo a'abo em bittuarituka'po. Bwe'ituk kaabe machilaata a jita a' joa'uta a' jooa em a' joa'a benasia, Liojta ka aamak tuko ―ti au jiiak. \p \v 3 Junak intok ju'u Jesus iniau: \p ―Lutu'uriapo ne inen eu jiia, wa'a ka juchi yeu yoemtukame, ini'i, Liojta che'a yo'otaka a' kateka'uta, ka a' bitne ―ti au jiiak. \p \v 4 Ju'u Nikoreemo' teame aapo'iku: \p ―Taa jaisa tua inien ju'u o'ou, yo'otaka a juchi yeu yoemtune. Jaisa ini'i juchi a' malabeu a notteka intok junuen juchi bemelasi yeu yoemtunee ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 5 Ju'u Jesus inen au jiiak: \p ―Lutu'uriapo ne inen jiia, wa'a, ju'u ba'ae ta'eewamtae intok ju'u Liojta tu'u jiapsie ka juchi bemelasi yoemtukame, ini'i, Liojta che'a yo'otaka a' kateka'u, kaachin a aman jiapsine ―ti a' yoopnak―. \v 6 Wa'a inim yoemem yo'owaka yoemtukame, ini'i, jiba inim yoemtaka jiapsine. Wa'a intok, ju'u Liojta tu'u jiapsi betana bemelasi yoemtukame, ini'i, ale benasi jiapsiwamta jipu'une. \v 7 Ka empo aet jachin eene, si'imem juchi bemelasi bem yeu yoemtunee'uta a' utte'a ti in eu jia' betchi'bo. \v 8 Ju'u jeeka a' weebae'u luula weama, juka' a' jiawaita empo a' jikkaja, taa jaku'ubo a' weye'ut intok kia jakun bichaa a' weye'ut juni'i, empo ka a ju'uneene. Inien ketchia inia bebena, si'ime jume'e, Liojta tu'u jiapsita betana bemelasi yoemtulame ―ti au jiiak. \p \v 9 Junak intok ju'u Nikoreemo: \p ―Jaisa tua ini'i inien tune ―ti juchi au nattemaek. \p \v 10 Ju'u Jesus inika'a: \p ―Empo ju'u inim Ijra'el yoemrata nasuk tua yo'oriwaka yee majtakai, jaisa iniat empo ka ju'unea ja'ani ―ti a' yoopnak―. \v 11 Lutu'uriapo ne inen eu jiia, itepote ala, juka' itom ju'uneiyaa'uta a' teteuwaa, intok itepo, juka' itom bitlaa'uta, a' ju'uneiyaaka a' lutu'uriate. Taa eme'e intoko, juka' itom emou teuwaa'uta, eme'e ka a' suale. \v 12 Eme'e ju'u jitaa inim bwiapo ayukamta betana nee emou nokao juni'i, eme'e ka nee sualekai, jaisa tua eme'e nee sualne, teekau ayukamta betana nee emou nokao. \p \v 13 ’Inim tua kee jabe teekau Liojtau yepsa. Ala wa'a juna'abo teeka betana yepsakame jiba. Ini'i, ju'u inim emo benasi yoeme, ju'u teekau joome. \v 14 Intok jiba junaen, bat naataka, juka' Moiseejtuka'uta, jum bweka pa'aku, juka' sisi'iwook bakotta, kutat a' chayaka'a benasia, junuen ket ju'u inim emo benasi yoeme, utte'a, junuen kutat jikat a' chaya'atunee'u. \v 15 Junuen beja si'ime jume' a' sualeme, inime'e ka jiba betchi'bo kokkoka, taa ala inime'e, jiba yuu jiapsiwamta bem bitne' betchi'bo. \s1 Liojta kaabem be'eeka, inim jiapsame si'imem a' nake'u \p \v 16 ’Bwe'ituk ju'u Lios, inim aniapo juka' yoemrata, tua a' nakekai, aapo juka' wepul a' yoemiata, jiokot au a' bitne' betchi'bo a' su'u tojak. Junuen beja, si'ime jume' a' sualeme, inime'e, ka jiba betchi'bo kokkoka, taa ala inime'e, jiba yuu jiapsiwamta bem bitne' betchi'bo. \v 17 Ju'u Lios, ka jume' inim bwiapo jiapsame, ka tu'isi am tawaabaekai, juka' a' yoemiawta a'abo a' bittuak. Taa ala aapo, inime'e jinne'ubaekai. \p \v 18 ’Wa'a, juka' Liojta yoemiata a' sual ta'aame, ini'i, ka tu'isi a' tawaanaa'uta, ka a' bitne. Taa wa'a ka a' sual ta'aame, ini'i jaibu ka tu'isi tawaari, junuen juka' wepu'ulaika Liojta yoemiata, aapo'ik ka a' sualeka' betchi'bo. \v 19 Jume' ka a' sualeme, jaibu ka tu'isi tawaarim. Bwe'ituk juka' Liojta yoemiata, ju'u tachiriapo ta'eewame, a'abo bwiau a' yepsako, inime'e, juka' ka tu'ik, ka machik benak che'a a' tu'urek, ju'u tachiriapo ta'eewamta bepa. Bwe'ituk bempo ka tu'ik bo'o jooriakai. \v 20 Si'ime jume' ka tu'ik joaka jiapsame, inime'e, juka' tachiriapo ta'eewamta ka tu'ure, intok kia ka au ruktibae juni'i, junuen, juka' ka tu'ik bem bo'o jooria'ut ka amet a' ju'uneiyaana' betchi'bo. \v 21 Taa jume'e, lutu'uriapo bem bo'o jooria'ea'uta a' joaka jiapsame, inime'e ju'u tachiriau rukte, junuen ju'u bem joa'ut, Liojta betana aniawaka bem a' joa'uta a' ju'uneiyaana' betchi'bo. \s1 Joan, ju'u yee babatoowame, juchi wee'po Jesujta jaisa ae bepa a' eiyaawatchiaka'u a' teuwaa \p \v 22 Iniat chukula ju'u Jesus a' majtimmak Jurea bwiaraa' tea'u bicha siika. Junama'a intok aapo, jume' a' majtimmak ili juebena ta'apo ama taawak, bempo yee bato'owaakai. \v 23 Ju'u Joan teame intok ketchia, ili jo'ara Enon tea'po, ini'i, senu jo'ara Salim tea'po ka mekka, aapo yee bato'owaan. Bwe'ituk junama'a tua ba'a bu'uureakan. Ju'u yoemra intok junaman Joantau yajaka bato'owaawan. \v 24 Ini'isan, juka' Joanta jum ye'e'etawa'u kee a' tojiwao yeu siika. \p \v 25 Junak intok waate jume' Joanta majtim, junama wate juriommak emo nok bwisek, jachin emo ba'atuawaka, junuen Liojta bichapo emo tu'utewamta betana. \v 26 Junuen san, inime'e, juka' Joanta a' tejwaaboka au sajak: \p ―Yee majtame, a' ju'uneiyaane, wa'a batwee Joran tea'abeas, ta'ata yeu we'e betana emak ane'u, ju'u em aapo'ik betana itou nokaka'u, i'an ket juna'a yee bato'owaa intok si'ime jeela aamak eaka au yajja ―ti au jiakai. \p \v 27 Junak intok ju'u Joan: \p ―Kaabe aane, ini'i, juka' au yumaka a' joonee'uta aet ayukame, ka Liojta betana a' mabetlatkai ―ti ameu jiiak―. \v 28 Jiba eme'esu nee jikkajak, machisi, ineponee ka juna'a ju'u Krijto ti nee jiako. Ala inepo nee, senu yeu pu'aritaka nee aapat bittuari ti nee jiako. \v 29 Jum pajko jujupwa'po, ju'u, juka' jubiwaituneemta mabetneeme, juna'a ju'u kunawaitune. Ju'u intoko, juka' jupbaemta binwatuk naateka a' ta'aame, ini'i ama aneka intok nokamta a' jikkajaka, tua alleene. Ket jiba junaeni, inepo junae betchi'bo ne tua allea. \v 30 Juna'a, aapo che'ewa su bichau bicha, yo'orisi a' eiyaanaa'u au lutu'uriatune. Nee intoko, che'a juni'i ka eiyaawatchisi in machinee'u, utte'a. \s1 Ju'u teeka betana inim aneme \p \v 31 Ju'u jikat teeka betana a'abo yebijlame, utte'a, ini'i inim si'imem bepa a' yo'otunee'u. Ju'u intoko inim bwiapo yeu yoemtulame, ini'i bwiae ya'ari intok inim bwiapo ayukamtat jiba ju'uneaka a' teuwaane. Taa ju'u jikat teeka betana yebijlame, utte'a, ini'i inim si'imem bepa a' yo'otunee'u. \v 32 Intok aapo a' bitla'uta intok a' jikkajila'uta a' teuwaa. Taa inika'a aapo'ik teuwaa'uta, tua kaabe a' suale. \v 33 Taa seenu, wa'a a' sualeka a' mabetakame, ini'i junuen, achai Liojta betana nokita tua a' lutu'uriatuka'uta a' ju'uneiyaa tebone. \v 34 Bwe'ituk ju'u, Liojta betana yeteu bittuari, ini'i, Liojta betana juka' nokta weyemta a' teuwaa. Bwe'ituk ju'u achai Lios, juka' a' yoemiawata juka' a' tu'u jiapsiwata, kaita be'eeka aet autua. \v 35 Ju'u achaiwai Lios, juka' aapo'ik yoemiata a' nak ta'aa. Intok aapo, aapo'ik mampo si'imeta su'u tojilaa. \v 36 Wa'a, juka' Liojta yoemiata sualeme, ini'i, juka' jiba yuu jiapsiwamta bitne. Taa wa'a, Liojta yoemiata ka a' sualbaeme, ka a' bitnee junaka'a yuu jiapsiwamta. Ala juna'a, Liojta betana tua jiokot au a' chupnee'u au aune. \c 4 \s1 Jesus intok ju'u jamut, bwiaraa Samaaria' tea'po joome \p \v 1 Jume' paiseeom junak, juka' Jesujta, ju'u Joanta bepa che'a juni'i juebenam aamak eame ane'epo intok che'a yu'in aapo'ik am bato'owaa'uta a' ju'uneiyaak. \v 2 Lutula wee'po, ka aapo ju'u Jesus yee bato'owaan o'oben. Ala jume' aapo'ik majtim. \v 3 Intok junak, junama'a ju'u Jesus, inika'a ju'une'eiyaakai, Jurea bwiaraa betana yeu siika, junuen Kalilea bwiaraa' tea'u bicha juchi nottibaekai. \p \v 4 Aapo junam bicha weyekai, bwiaraa Samaaria' tea'po wa'am a' weenee'uta utte'atukan. \v 5 Junuen san aapo junama senu ili jo'ara Sikar tea'u yepsak. Samaaria bwiaraa' tea'po junama waj bwia juka' Jakoop tuka'uta, a' yoemiawa Jose' teamta a' mikla'u jeela. \v 6 Junama'a jume' Jakoop teamta posom teaka ama manekan. Bo'o joo lottilatakai ju'u Jesus junama'a juname bepa yejtek. Junama jumak luula yejteo. \v 7-8 Jume' aapo'ik majtim intok, ili jo'arau Sikar tea'u inime'e bem bwa'anee'uta jinubaeka aman saka'alamtukan. Junak san bwiaraa Samaaria' tea'po joome, senu jamut junama posou ba'am nu'useka ama yepsak. Ju'u Jesus iniau: \p ―Ba'am nee miika ―ti au jiiak. \p \v 9 Junak intok ju'u jamut Samaaria' tea'po joome, Jesujtau: \p ―Jaisaaka empo, jurio yoemtakai, nee bwiaara Samaaria' tea'po jometau ba'a netane ―ti au nattemaek. \p (Bwe'ituk jume' juriom, jume' bwiaraa Samaaria' tea'po joomemmak ka nau tuttu'ireakan.) \v 10 Junak intok ju'u Jesus, inen a' yoopnak: \p ―Empo juka' tua eiyaawatchik, Liojta betana weyeka, yee a' mika'uta a' ju'uneiya'ateko intok juka' eu ba'a netanemta a' jabetuka'po, empo neu am a'au ean, ineponee intok ba'am yee jiapsituame enchi am mik ean ―ti au jiakai. \p \v 11 Ju'u jamut intok: \p ―Japchi, kia jita juni'i, ba'am em ae yeu wiknee'uta, empo kaita jipue. Posom intok tua mekka ko'omi. Jaksa empo jume' ba'am yee jiapsituame nu'uka, nee am mikneekai ―ti au jiiak―. \v 12 Ju'u Jakoobo' teame, ju'u itom yo'owasuka'u, inime'e posom yaaka, itou am to'o siika. Inime'e betana junako jiba aapo'ik, intok jume' a' yoemiawam intok jume' aapo'ik wakaseka'um inim ji'isuka'po. Intok jaisa empo i'an junae aapo'ik bepa che'a yo'owe ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 13 Ju'u Jesus inen a' yoopnak: \p ―Si'ime jume'e, inime'e inim ba'am je'ekame, juchi ba'a ji'ipeene. \v 14 Taa wa'a, jume' ba'am in a' miknee'um am je'ekame, juna'a jakwoo juni'i ka intok ba'a ji'ipeene. Bwe'ituk jume' ba'am in a' miknee'um, inime'e, jume' ba'am ka lu'u lu'uteka yeu weyeme benasi aet aune, junuen aapo'ik ammea jiba yuu jiapsine' betchi'bo ―ti au jiiak. \p \v 15 Junak intok ju'u jamut: \p ―Japchi, juname'e ba'am nee mikne, junuen ka intok in ba'a ji'ipeene' betchi'bo intok kia ka intok a'abo ba'am maneka'u in babatne' betchi'bo ―ti au jiiak. \p \v 16 Junak ju'u Jesus: \p ―Em kunabeu aman chaaeka intok junak aapo'iku mak juchi a'abo weene ―ti au jiiak. \p \v 17 Ju'u jamut intok: \p ―Kannee kuunak ―ti au jiiak. \p Jesus intok junak inen au jiiak: \p ―Lutu'uriata'e teuwaa, junuen, ka emo kunak ti jiakai. \v 18 Bwe'ituk empo i'an tajtia mamnim kunalataka juni'i, kia i'an ju'u em aamak kateka'uta, empo ka a' kuunak. Inien jiaka'ut empo lutu'uriata teuwaalaa ―ti au jiiak. \p \v 19 Inika'a jikkajaka ju'u jamut: \p ―Japchi, i'an ne ju'unea, Liojta betana ju'uneetuawaka, chukula yeu weenemta em noka'apo ―ti au jiiak―. \v 20 Jume' che'a bat naataka itom yo'owasuka'um, jume' inim Samaaria' tea'po joome, bempo inim ini'i kaupo Liojta yo'orisuk. Taa eme'e jume' juriom, bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po a' juna'ati jiia, jum itom a' yo'ori'ea'po ―ti au jiiak. \p \v 21 Ju'u Jesus inika'a inen yoopnak: \p ―Iniat nee sualne, taewai yuma'ane, junak enchim, kia ka inia kawiu sajaka, intok kia ka jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'u sajaka juni'i junak achai Liojta enchim a' yo'orineeo ―ti au jiakai―. \v 22 Eme'e jume' Samaaria bwiaraa' tea'po joomem, kate'em ju'unea ju'u enchim yo'oree'ut. Taa itepo ala, tee ju'unea ju'u itom yo'oree'ut, bwe'ituk ju'u yee jinne'uneeme, juriom betana yeu machine ―ti au jiiak―. \v 23 Taa i'an taewai yuma'asek intok jiba i'an su juna'a, jume' lutu'uriapo achai Liojta yo'orineeme, inime'e tua junen jiaka intok Liojta tu'u jiapsi betana aniawaka, lutu'uriapo bempo'im a' yo'orineeo. Bwe'ituk ju'u achai Lios, jume' aapo'ik yo'orineeme, junuen bem a' yo'orinee'uta ame tana a' waata. \v 24 Ju'u Lios ka inim bittaka aapo jiapsa. Jume' intoko a' yo'oreme, inime'e, ju'u aapo'ik tu'u jiapsie aniawaka, tua bem tu'i'eerimmea intok ka jiapsita bepa bem a' yo'orinee'uta utte'a ―ti au jiiak. \p \v 25 Junak ju'u jamut: \p ―Ju'uneanee ala, juka' Mesiaj teaka juka' ket Krijtopo ta'eewamta, inim a' yebijnee'uta. Intok junak aapo a'abo yepsako, aapo si'imeta machisi itou a' teuwaane ―ti au jiiak. \p \v 26 Ju'u Jesus iniau: \p ―Inepo nee juna'a ju'u em teuwaa'u, jiba inepo emak etejome ―ti au jiiak. \p \v 27 Junen su jume' Jesujta majtim au yajak. Intok bempo kaachin jiu machi, juka' Jesujta junuen jamuttamak a' etejomta bichakai. Taa kaabe, ju'u a' waata'ut oo ju'u aamak a' etejoo'u betana au nattemaek. \v 28 Junako ju'u jamut, juka' a' babu soto'iwata ama to'o sika intok aapo junama ili jo'arau bicha siika intok jume' junaman jo'aakammeu inen jiiak: \p \v 29 ―A'abo kateka, eme'e senu o'outa, tua si'imeta in ya'arita neu teuwaarita a' bitne. Jumak juni'i ini'i juna'a, ju'u Krijto' teame ―ti ameu jiiak. \p \v 30 Junak juname'e, junama'a ili jo'arapo yeu sajakai, intok Jesujta ane'u bicha yeu kat japtek. \v 31 Imin intok ketunia jume' aapo'ik majtim Jesujtau nookan: \p ―Yee majtame, ili'e ji'ibwa ―ti au jiakai. \p \v 32 Taa aapo inimmeu: \p ―Ineponee bwa'amta benaka in bwa'anee'uta inepo a' jipue, enchim tua ka ta'aa'uta ―ti ameu jiiak. \p \v 33 Jume' aapo'ik majtim junak bempo nau: \p ―Jaisa senu jita a' bwa'anee'uta au tojak ja'ani ―ti nau jiian. \p \v 34 Taa ju'u Jesus inimmeu: \p ―Juka' a'abo nee bittuakamta ea'po aman in aunee'u, intok juka' aapo'ik betana tekilta in a' chupa'anee'u, ini'i juna'a, wa'a bwa'amta benasi in bicha'u ―ti ameu jiiak―. \v 35 Kati'in eme'e inen jijia: “Ketuni naiki mecham be'ee echimuta chuktana' betchi'bo.” Taa ineponee inen emou jiia, jume' a'abo kateka, jinne'uimtuneeme, eme'e mammatene, inime'e echimuta jaibu a' chuktanaa'u a' tu'ireaka'a benasi maachi ―ti ameu jiiak―. \v 36 Wa'a am jinne'uimtune' betchi'bo ameu nokakame, ini'i, echimuta toboktamta benasi maachi. Intok aapo, a' tekilwa betchi'bo au tu'ik bitne. Ju'u intoko a' ya'ari, ini'i, jume' jinne'uimtukame, bem jiba yuu jiapsinee'u juna'a. Junuen juka' echakamta intok juka' junaka'a toboktakamta, inime'e nau aet alleene' betchi'bo. \v 37 Bwe'ituk lutu'uria ju'u inim inen jijiuwame: “Ju'u senu etne, ju'u intok inika'a toboktaneeme, ta'abwine.” \v 38 Ineponee jum tekilta ka enchim ya'ariu, echita a' toboktanee'u enchim aman bittuala. Junuen san, waate che'a bat juname'e jume' tekipanoalame. Eme'e intok juname'em, jume' bem tekil ya'ariapo juka' ili ama be'eemta joaka, ae betana tu'ik mabetneeme. \p \v 39 Juebenaka jume' junama bwiaraa Samaaria' tea'po ili jo'arapo joome Jesujta sualek juka' jamutta, juka' a' lutu'uria ti jiaka ameu a' teuwaaka'u betchi'bo: “Si'imeta juka' in ya'ari neu teuwaala”, ti jiakai. \v 40 Junuen san jume' bwiaraa Samaaria' tea'po joome aman au yajakai, au ujbwanak bempo'immak a' tawane' betchi'bo. Ju'u Jesus wooi ta'apo junama amemak taawak. \v 41 Intok junama'a waate che'a juebenaka jiba aapo'ik juka' a' teuwaa'uta jikkajakai a' susualek. \v 42 Junak intok inime'e ju'u jamuttau: \p ―I'an ka ju'u em itou teuwaaka'u betchi'bo jiba te a' suale. Ala junuen jiba itepo tee ket aapo'ik jikkajilamtakai. Intok aapo'ik tua lutu'uriapo a' Krijtotuka'uta, ju'u inim yoemrata jinne'uneeme ket itepo ju'unea. \s1 Jesus, yo'oraata betana tekilekamta inia yoemiawata au ine'etetua \p \v 43 Wooi taewaim simsuk chukula ju'u Jesus, bwiaraa Samaaria' tea'po yeu sika intok bwiaara Kalilea' tea'u bicha yebijbaeka bo'o joo taitek. \v 44 Bwe'ituk jiba aapo'ik Jesujta junuen jiaka'a benasia: “Seenuk, waka'a Liojta betana ju'uneaka chukula yeu weenemta tetteuwamta, ini'i, tua a' bwiaraapo ka eiyaatune”, ti jiakai. \v 45 Junak aapo'ik jum bwiaraa Kalilea' tea'u juchi a' yepsako, jume' junama'a joome tu'isi a' mabetak. Bwe'ituk inime'e ket jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po, bwala jissu'awaka pajkowaka'u aanen. Intok inime'e si'imeta juka' junama pajkopo aapo'ik yaaka'uta a' bitlatukan. \p \v 46 Junak intok ju'u Jesus, bwiaraa Kalilea' tea'po, ili jo'ara Kanaa' tea'u juchi nottek. Junama aapo'ik a jita a' joa'apo aman, ba'am pa'asi ba'awata am yaaka'po. Junama intok ju'u che'a yo'o ya'arita nesawe'po tekilta joame, ini'i jum bwe'u jo'ara Kapernao' tea'u senuk ko'okoemta usekai. \v 47 Junako, ju'u yo'oraata betana tekilta joame, juka' Jesujta, Jurea' tea'a betana jum bwiaraa Kalilea' tea'u a' yepsaka'ut ju'uneakai, aman a' ane'u au noiteka intok a' jo'au sika intok juka' a' yoemiawata au a' ine'etetuane' betchi'bo au ujbwanak, inika'a jaibu abe mukemta. \v 48 Junak ju'u Jesus iniau inen jiiak: \p ―Jitaa machilaata intok juka' jita senuk a joa'uta suum watchika senuk a joa'uta ka a' bichakai, eme'e kaita sualne ―ti au jiiak. \p \v 49 Taa ju'u yo'oraata betana tekilta joame inen au jiiak: \p ―Achai, lauti aman weene, juka' in yoemiata kee a' mukeo ―ti au jiiak. \p \v 50 Junak ju'u Jesus iniau: \p ―Em jo'aau nottine. Ju'u em yoemia tu'isuk ―ti au jiiak. \p Ini'i, juka' Jesujta au teuwaaka'uta a' sualeka intok junuen siika. \v 51 Junak a' jo'au aapo'ik yebijsuseeo, jume' aapo'ik tekoka tekipanoame, a' nankika: \p ―Em yoemia tu'isuk ―ti au jiiak. \p \v 52 Junak intok ameu nattemaek jak weyeo aapo'ik au a' ine'ete taiteka'po. Bempo intok: \p ―Tuuka, luula yejtesuka ko'om kuakteo, ju'u taji wechia a' su'u tojak ―ti au jiiak. \p \v 53 Ju'u yo'owe junak ju'uneak, jiba junama orapo juka' Jesujta: “Ju'u em yoemia tu'isuk”, ti au a' jiaka'po a' tu'ireaka'po. Junak aapo intok si'ime jume' aamak jo'aakame juka' Jesujta sualek. \p \v 54 Ini'i san juna'atuk, iniamak woika, juka' Jesujta aapo'ik suum watchik machilaata a jita a' joa'ue a' yaaka'u, aapo'ik Jurea' tea'a betana bwiaraa Kalilea' tea'u nottekai. \c 5 \s1 Ba'am maneka'po Betejta' tea'po, senuk ka a au taka yekamta, au ine'etetua ju'u Jesus \p \v 1 Iniet chukula jume' juriom senu pajkota weetuan. Junak intok ju'u Jesus, bwe'u jo'ara Jerusalen tea'u juchi nottek. \v 2 Junama bwe'u jo'arapo, senu pueeta, Bwaram ama yeu rejte ti ta'eewa'u jeela, bau ba'am benam manek. Inime'e intok ebreo nokpo, Betejta' teakai. Ini'i ae konila, mamni bwereka mekka jikau, jitae ya'arim, jekkaam jipuen. \v 3 Junama'a jekka ya'arimpo jume' ko'okoeme tua juebenaka ama tojirimtaka bwiapo to'okan. Ka bibichame, jume' lolo'im, intok jume' ka emo taka yekame. Inime'e, jume' ba'am emo naas kuuta bo'o bichakai. \v 4 Bwe'ituk wate taewaimmet, inim ba'a maneka'po senu ankeles ama ko'om yepsaka, jume' ba'am nau kuu kuutakai. Junama intok iniet chukula, ju'u che'a bat junama ba'apo kibakekame, ini'i, jita ko'okoata aet ayuka'u betana juni'i, tuttu'irean. \v 5 Juname betana senu o'ou, senu taka ama woj mamni intok ama woj naiki wasuktiapo ko'okoekai ama bo'okan. \v 6 Ju'u Jesus junama bo'okamta bichakai, intok junuen jaibu binwatuk naateka junuen a' ko'okoe'ut ju'une'eakai, iniau: \p ―Jaisa empo emo ine'etepea ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 7 Ju'u ko'okoeme inen a' yoopnak: \p ―Achai, jume' ba'am emo naas kuutasuk, ju'u nee ama ko'om yecha'aneeme neu be'ee. Bwe'ituk nee ama ko'om weebae'ebeleki, ta'abwika che'a bat ama ko'om weama ―ti au jiakai. \p \v 8 Ju'u Jesus iniau: \p ―Yejte'e, intok juka' em aet bo'oka'uta toboktaka, weene ―ti au jiiak. \p \v 9 Jiba junama lautipo intok ini'i o'ou tu'ika taawak. Intok juka' aet a' bo'oka'uta nu'uka naa wee taitek. Taa junama intok sabala taewaitakai. \v 10 Jume' juriom ju'u au ine'etetuawakamtau inen jiiak: \p ―I'an che'a aet yum jo'e taewai, juka' em aet bobo'uta empo ka a' pu'anam ean ―ti au jiiak. \p \v 11 Ju'u o'ou inen am yoopnak: \p ―Ju'u nee tu'utekame, aapo: “Juka' em aet bobo'uta nu'uka weene”, ti neu jiiak. \p \v 12 Junak inime'e: \p ―Jabesa juna'a, ju'u: “Juka' em aet bobo'uta nu'uka weene”, ti eu jiakame ―ti au nattemaek. \p \v 13 Taa ini'i ka ju'unean jabeta au a' ine'etetuaka'uta, bwe'ituk ju'u Jesus ju'u bu'uura junama anemta nasuk kaabetulatukan. \v 14 Chukula ju'u Jesus, inika'a jum bwe'u te'opopo teaka: \p ―A' mammatene, i'an ala empo tu'ikai, ka intok bat naataka benasi ka tu'ik joone, junuen kaita naa buusti intok, che'a ka tu'ik em bitne' betchi'bo ―ti au jiiak. \p \v 15 Ini'i o'ou junak sikaa, intok jume' juriom tejwaak juka' a' tu'utekamta a' Jesuj tuka'u. \v 16 Jiba inia betchi'bo san jume' juriom Jesujtau suua japtek. Intok inime'e a' me'ebaen, junuen aapo'ik aet yum jo'e ta'apo inien weemta a' joa' betchi'bo. \v 17 Taa ju'u Jesus inimmeu: \p ―Ju'u in yo'owa Lios i'an tajtia jiba tu'ik jooa. Inepo intok ketchia tekilta tu'ik jooa ―ti jiiak. \p \v 18 Jiba inia betchi'bo san jume' juriom che'a juni'i aapo'ik me'ebaeka ean. Bwe'ituk aapo junuen ka jum nesauri ji'ojteimpo aet yum jo'e taewaita jiba junuen ka a' bo'o jooriakai, taa ketchia, aapo'ik jiba ju'u Liojta benasi au a' joa' betchi'bo, aapo juka' Liojta au a' yo'owak ti a' jia'ue. \s1 Ju'u, juka' Liojta yoemia utte'ata jipueka a jita a' joa'u \p \v 19 Junak ju'u Jesus inimmeu: \p ―Lutu'uriapo ne inen emou jiia, juka' Liojta yoemia, ini'i aapo a' ea'po tua kaita a joone. Ala wepulsi juka' a' yo'owata aapo'ik joa'uta a' bichaka'uta, junaka jiba a jooa. Juka' achaiwaita si'imeta juka' a' joa'uta, ket ju'u a' yoemiawai junaka'a a joone. \v 20 Bwe'ituk ju'u achaiwai juka' a' yoemiawata nak ta'aa. Intok jiba aapo'ik si'imeta a' joa'uta, junaka'a a' ju'uneiyaatua. Intok ketchia, aapo'ik a jita a' joa'uta, inia bepa che'a suum watchisi machik a' tejwaaka a' jootuane, junaka'a a' bichaka eme'e kaachin jiu machine. \v 21 Bwe'ituk jiba junuen juka' achaiwaita, jume' kokkoarim bem takaam jojoaka intok am jiapsitua'a benasia, ket jiba junalensu ju'u yoemiawa, jume' jiapsiwamta a' makbae'um, inime'e a' mamaka. \v 22 Ju'u achai Lios, inim kaabeta ya'uraa bittuane. Ala aapo, juka' usiwaita si'ime lutu'uriata a' maki, inika'a yee a' ya'uraa bittuane' betchi'bo. \v 23 Junuen inim si'imem, juka' usiawaita bem a' yo'ori ta'aane' betchi'bo, jiba juka' achaiwaita bem a' yo'ori ta'a'a benasi. Ju'u, juka' yoemiarita ka a' yo'ori ta'aame, kia juka' achaiwaita, juka' a'abo a' bittuakamta juni'i, junuen ka a' yo'ori ta'aane. \p \v 24 ’Tua nee lutu'uriapo junen jiaka nee inika'a teuwaa, wa'a, juka' in teuwaa'uta a' mammateka a' jikkajame, intok juka' Liojta, a'abo nee bittuakamta a' sualeme, ini'i, jiba yuu jiapsine. Intok ini'i, ka tu'isi a' tawanee'uta ka a' bitne, bwe'ituk ini'i, Liojta bichapo ka tu'isi tawaritaka a' muk'ea'u betana jaibu jinne'uritaka, jiba yuu jiapsiwamta jipue. \v 25 Tua ne lutu'uriapo junen jiaka inika'a teuwaa, taewai yuma'ane, intok jiba i'an su jaibu yuma'alaa, junak jume' kokkoarim juka' Liojta yoemiata, aapo'ik jiawaita am jikkajineeo. Jume' intoko a' jikkajakame, jiba yuu jiapsine. \v 26 Bwe'ituk ju'u achai Lios utte'ak, junuen jiba aapo juka' jiapsiwamta yetet a' autua betchi'bo. Intok ketchia aapo, juka' yoemiawata junaka'a utte'ata aet autuari, junuen juka' jiapsiwamta yetet a' autuane'ebetchibo. \v 27 Intok ketchia aapo'ik yee a' ya'uraa bittuane' betchi'bo, si'ime lutu'uriata aet autuari, junuen aapo'ik inim bwiapo a' yoemtuka' betchi'bo. \v 28 Iniet eme'e ka aet emo suum eetuabaane. Bwe'ituk chukula, taewai yuma'ane, junako si'ime jume' kokkoarim aapo'ik jiawaita am jikkajineeo. \v 29 Intok inime'e, jum bem ma'arimpo yeu katne. Wame'e tu'ik joaka jiapsisukame, inime'e, jiba yuu bem jiapsine' betchi'bo jiabijtetuanaa. Taa jume' intoko ka tu'ik joaka jiapsisukame, inime'e, ka tu'isi bem tawaana' betchi'bo jiabijtetuanaa. \s1 Jesujta, utte'ata jipueka, a jita a' joa'u betana machisi ayukame \p \v 30 ’Inepo kia in ea'po aman, tua ne kaita a jooa. Ala inepo nee tua in a' tejwaawa'po aman junuen nee yee bichaka ka tu'isi yee tawaa. Ju'u intok junuen, ka tu'isi in yee tatawaa'u, wepulsi junaen jiba lutu'uriak. Bwe'ituk inepo, kannee juka' in joobae'uta in ea'po aman nee a' jooa, ala inepo, juka' in yo'owata, a'abo nee bittuakamta a' ya'a i'a'uta junaka'a ne jooa. \v 31 Inepo intoko, jiba inepo in jabetuka'uta a' lutu'uriate'eteko, ju'u in teuwaa'u, nee betana tua kaita teuwaa ean. \v 32 Taa ket senu aane, ini'i, in jabetuka'usata lutu'uriata teuwaame. Inepo intok ne ju'unea, inika'a juka' nee betana a' teuwaa'uta, junuen lutu'uriataka a' teuwaa'u. \v 33 Eme'e, watem ju'u Joan yee babatoowamtau am nattemai betchi'bo au am bittuak. Ju'u intoko aapo'ik junammeu teuwaaka'u lutu'uria. \v 34 Taa inepo, kannee inim senuk in jabetuka'ut lutu'uriata teuwaaneemtat ea. Inika'a inepo a' teuwaa iniae enchim nee sualeka enchim jinne'uimtune' betchi'bo. \v 35 Ju'u Joan, aapo inim jita beeteka a' tachiriaka'a benasia machiakan. Eme'e intoko, chuubaa juni'i weyeka, aapo'ikut enchim ju'uneiyaaka'ue tu'ik mabetaka intok, tua jiapsi yuma'isi alleak. \v 36 Taa inepo, nee ket a' ju'uneiyaa, waka'a che'a tu'isi weyeka, in jabetuka'uta, ju'u Joanta nee betana a' teuwaaka'u bepa juka' a' teuwaamta. Inim ju'u in joa'u, ini'i, jiba ju'u achai Liojta betana a' ya'asaiwaka ju'u in tejwaawaka'u, ini'i, lutu'uriapo in yo'owa Liojta betana a'abo in bittuarituka'uta a' teuwaa. \v 37 Ketchia, ju'u achai Lios, ju'u a'abo nee bittuakame, aapo in jabetuka'uta lutu'uriata teuwaala. Junuen ka tua aapo emou yepsaka juni'i, intok kia ka tua aapo emou noklataka juni'i. \v 38 Taa juka'a, Liojta betana weyeka nok lutu'uriata, eme'e ka tua junen jiaka a' jikkajilam. Bwe'ituk, nee, jiba juka' achai Liojta a'abo bittuakamta, eme'e ka nee suale. \v 39 Eme'e, Liojta betana weyeka jume' ji'osia ji'ojteim, tua eme'e amet suaka emo am majta. Bwe'ituk eme'e, juka' jiba yuu jiapsiwamta inim ji'ojteimpo emo a' bit machia. Taa junuentaka juni'i, inime'e Liojta betana ji'osia ji'ojteim, juname'e, jume' nee betana lutu'uriata a' teuwaame o'oben. \v 40 Eme'e intok tua ka nemak eebae, junuen juka' jiba yuu jiapsiwamta enchim bit betchi'bo. \p \v 41 ’Inepo nee inim tua jabeta betana juni'i, juka' yo'orisi weyeka net nokwamta kannee a' waata. \v 42 Intok naa buustia ineponee enchim ta'aa. Intok ket ne ju'unea, achai Liojta ka enchim a' nak ta'aa'u. \v 43 Inepo, jiba in achai Liojta betana lutu'uriaka ae betchi'bo nokaka nee inim yebijlaa. Eme'e intok ka junuen nee mabetbae. Taa senuk, kia aapo'ik au yo'o ya'arika a' weyeo, junaka'a ala, eme'e tu'isi a' mabetne. \v 44 Kaachin eme'e a nee sualne, junuen eme'e emo nasuk jitat emo eiyaawaka emo bitwamta nat jaiwakai. Intok ju'u wepulsi aapolaika jiba Liojta betana eiyaawaka tu'isi enchim mabetnaa'uta ka a' jaiwa. \v 45 Ka eme'e, ju'u in achai Liojta bichapo nee enchim na'atejobae'eti eene. Wa'a enchim yeu bwijneeme, jiba ju'u Moiseejtuka'u, aapo'ik nesaurimmet tu'ik enchim aet bit bo'o bicha'u juna'atune. \v 46 Bwe'ituk junuen eme'e waka'a Moiseejtuka'uta teuwaaka'uta a' suale'eteko, nee juni'i ketchia eme'e sual ean, bwe'ituk aapo ju'u Moiseej tuka'u nee betana juka' neu chup'ea'uta a' ji'ojtek. \v 47 Taa eme'e intok, juka' aapo'ik ji'ojteka'uta eme'e ka a' sualekai, jaisa tua eme'e juka' in emou teuwaa'uta a' sualbae. \c 6 \s1 Jesus, mamni miiltaka bepa ama aneme ji'ibwatua \p \v 1 Iniat chukula aapo ju'u Jesus, junama'a bwe'u bau ba'a Kalilea' tea'po, ini'i ket jiba Tibeeriammea ta'eewakai, ba'at waetana bicha siika. \v 2 Yoemra tua juebenaka aapo'ikut cha'aka kaaten. Bwe'ituk inime'e, aapo'ik machilaata, tua a jita a' joaka, jume' ko'okoeme emo am ine'etetuala'uta a' bitlamtukan. \v 3 Junak ju'u Jesus junama senu ili bwia kawiu jikau sika intok junama'a a' majtimmak yejtek. \v 4 Junama jaibu jume' juriom bwara jisu'aka, ju'u bem pajko yuma'asekan. \v 5 Ju'u Jesus junak junama'a naj bitchukai intok juka' yoemrata tua juebenaka aet cha'aka katemta bichakai, ju'u Jeriipe' teamtau: \p ―Jaksa tua itepo si'ime inia yoemrata betchi'bo yuma'ik bwa'amta jinunee tua ―ti au jiiak. \p \v 6 Taa aapo inien jiiak junuen kia juka' Jeriipe' teamta a' ea'uta jikkajibaekai. Bwe'ituk jiba aapo ju'u Jesus tu'isi ju'unean ju'u a' ya'anee'u betana. \v 7 Junak ju'u Jeriipe' teame: \p ―Naiki miil tosai tomim paanim, kia illikika juni'i junuen we'epulaimmeu juni'i ka yuma'a ean ―ti a' yoopnak. \p \v 8 Junak intok a' majtim betana seenu, Antej teame, Simoo Peeo' teamta saai inen jiiak: \p \v 9 ―Senu ili usi inim weama, ini'i mamni sebaara paanim nunnu'ubwa intok wooi kuchum. Taa ini'i tua ka jaiki, ju'u juebena yoemrata betchi'bo ―ti au jiiak. \p \v 10 Junak intok ju'u Jesus: \p ―Si'imem inime'e, eme'e am jote'esaune ―ti jiiak. \p Junama bem ane'epo tua basotukan. Jume' intok junama jotekame jumak mamni miil o'owimtukan. \v 11 Junak ju'u Jesus jume' paanim nu'uka intok chukula, Liojta aapo'ik a' baisae'uta teuwaasukai, jume' a' majtimmeu am bwisek. Jume' a' majtim intoko, si'ime wame'e junama'a jokammet am na'ikimtek. Ju'u Jesus jume' kuchum intok ketchia jiba junaen ayuka amet am na'ikimtek, inika'a yoemrata tua ameu a' be'ee'po aman am mikakai. \v 12 Junako bempo'im junammea am yanti elao, ju'u Jesus, jume' a' majtimmeu: \p ―Jume' reebeim ama yeu be'ekame nau tojine, junuen kaita kia wo'otine' betchi'bo ―ti ameu jiiak. \p \v 13 Inime'e, bempo nau tojaka intok jume' reebeim, jume' mamni sebaara paanim betana bem bwa'asuka'po yeu be'eekame, inime'e, woj mamni ama wooi jume' che'a bwere waarim ammea tapuniak. \v 14 Junak intok ju'u ama yoemra, juka' Jesujta a jita a' joa'uta, machilaata a' bichakai: \p ―Tua lutu'uriapo, ini'i juna'a, ju'u Liojta betana ju'uneetuawaka chukula yeu weenemta teteuwaame, inim yebijneeka bo'o bitwa'u ―ti jiiak. \p \v 15 Taa junak ju'u Jesus, utte'apo a' nuk sajaka junuen bempo'im junama'a ameu a' yo'o ya'abae'po amet ju'une'eakai, aapo junama kaupo juchi che'a mekka jikau siika junaman aapola anbaekai. \s1 Jum Jesujta ba'a bepa a' sika'apo \p \v 16 Junak jaibu ka machisuko, jume' Jesujta majtim, bwe'u, bau ba'au bicha ko'om sajaka, \v 17 inime'e, senu bwe'u kuta kanoau ja'amuka intok junama bwe'u bau ba'at bo'o joo japtek waetana bicha, bwe'u jo'ara Kapernao' tea'u yeu yajibaekai. Junama'a jaibu tua ka mamachiakan intok ju'u Jesus ketun kee aman ameu notten. \v 18 Junak intoko, jeeka tua utte'aka yebij taitek. Jume' ba'a buaktiam intok mekka jikau jajapten. \v 19 Junak intok bempo, mamni oo busan kiloometrom ba'at bo'o joakai, bempo juka' Jesujta, bem ama kate'u ruktemta a' bichak, ba'a bepa weyemta intok inime'e a' majjaek. \v 20 Taa aapo: \p ―Inepo nee im weye. Kate'em majjae ―ti ameu jiiak. \p \v 21 Junak intok bempo, bem ama kate'u, tua junen eaka amemak a' ja'amutuak. Intok bempo chubalapo su bwiau bem sajaka'u yeu yajak. \s1 Ju'u yoemra, Jesujta jaiwakame \p \v 22 Juchi yokoriapo ju'u yoemra, junama bwe'u bau ba'ata waetana tawaka'um, inime'e ju'une'eak, jume' Jesujta majtim junama'a wepu'ulaka jiba kuta kanoapo bem sajaka'po, juka' Jesujta intok ket ka amemak a' sika'u. \v 23 Taa chukula junuen su wate bwere kuta kanoam, bwe'u jo'ara Tibeeria' tea'a betana ama yajak, junama'a yo'owe Jesukrijtota jume' paanim betchi'bo Liojta baisaeka bem am bwa'aka'anaapo. \v 24 Ju'u bu'uura junama'a, juka' Jesujta intok kia jume' a' majtiwam juni'i, kaabe ama am bichakai, bempo, inime'e ama bwere kuta kanoammeu ja'amukan intok bwe'u jo'ara Kapernao' tea'u bicha sajak, Jesujta ama jariubokai. \s1 Jum, Jesujta, bwa'aame jiba yuu yee jiapsituame ti aapo'ik au teuwaaka'po \p \v 25 Inime'e junuen, junae bwe'u bau ba'a waetana yajaka, juka' Jesujta ama teak, intok bempo: \p ―Yee majtame, jakwoosa empo inim yepsak ―ti au nattemaek. \p \v 26 Taa ju'u Jesus inimmeu: \p ―Lutu'uriapo ne inen emou jiia, eme'e nee jaiwa, kia nee betana yuma'isi enchim ji'ibwaka' betchi'bo. Intok ka juka'a, a jita joaka machilaata in yaaka'ut enchim aet ju'uneaka' betchi'bo. \v 27 Ka eme'e inim ju'u bwa'amtat lu'utineemtat jiba emo temaine. Ala eme'e, Liojta betana bwa'amta benaka, ka lu'utineemtat eene. Inika'a jiba yuu jiapsiwamta enchim aet bitnee'uta. Ini'i juna'a, bwa'amta benaka, juka' inim yoemta emot a' autuanee'u. Bwe'ituk ju'u achai Lios, aapo'ik nee yeu a' pu'aka'po, iniae a' bit tebo. \p \v 28 Junak intok inime'e: \p ―Jaisa itepo ayuka intok juka' Liojta inim itom joo i'a'uta joaka, junuen aet yeu yuma'asakane ―ti au nattemaek. \p \v 29 Junak intok ju'u Jesus inimmeu: \p ―Juka' aapo'ik Liojta emo tana a' waataka enchim a' joo i'a'u, ini'i, ju'u aapo'ik Liojta a'abo a' bittualata enchim a' sualnee'u juna'a ―ti ameu jiiak. \p \v 30 Inime'e junak inen au nattemaek: \p ―Jita machilaatasa empo a itom bittua, junuen junaka'a bichaka intok a enchi itom sualne' betchi'bo. Jita benaka empo a bit tebo. \v 31 Wame'e bat naataka itom yo'owasuka'um, bo'o joaka, jum bweka pa'aku, bwa'aame, manna' teamta bwa'aka. Jiba jum Liojta nok lutu'uriapo: “Ju'u achai Lios, juname'e, teeka betana bwa'awamta am miikak”, ti jiaka a' ji'ojtei'i benasia. \p \v 32 Ju'u Jesus inime'e inen yoopnak: \p ―Lutu'uriapo ne inen ne emou jiia, ka wa'a Moiseejtuka'u juna'atuk ju'u teeka betana bwa'amta am mikakame. Ala ju'u in yo'owa Lios juna'a, ju'u tua lutu'uriapo bwa'aame ti teaka, teeka betana weyemta enchim miklame. \v 33 Bwe'ituk Liojta betana weyeka, ju'u bwa'aame ti teaka yee a' mika'u, ini'i, wa'a teeka betana yebijlame juna'a. Intok ini'i juna'a ju'u jume' inim jiapsame jiba yuu jiapsiwamta amet autuame. \p \v 34 Junako inime'e: \p ―Achai, junaka'a bwa'aamta jiba chikti ta'apo itou a' autuane ―ti au jiiak. \p \v 35 Junak ju'u Jesus: \p ―Ineponee juna'a, ju'u bwa'aame ti teaka, jiba yuu jiapsiwamta yetet autuame. Wa'a nemak eaka jiapsibaeme, ini'i, aapo'ik jiapsiu a' tebauri'i benasi a' ea'u, kaitatune. Wa'a intoko, nee sualeme, a' jiapsiu ba'a ji'ipea'a benasi a' ea'u, kaitatune. \v 36 Taa jaibu in emou jiaka'a benasia, eme'e inien, junuen nee bitlataka juni'i, ka nee suale. \v 37 Inim si'ime wame'e in achai Liojta neu bicha yeu pu'arim, inime'e nemak ee sakane. Ju'u intoko, junuen nee sualeka neu rukteme, kaachin nee yeu a' tawaane. \v 38 Bwe'ituk kannee in ea'po aman aubaeka, teeka betana ne a'abo yepsak. Ala, juka' a'abo nee bittuakamta ea'po aman aubaekai. \v 39 Ju'u intoko, ju'u in yo'owa, a'abo nee bittuakamta, a' waataka a' chupa'a i'a'u, ini'i, si'ime wame'e aapo'ik neu bicha yeu pu'arim, jabeta juni'i, ka in a' ta'arunee'u juna'a. Ala inime'e, chukula taewait, jume' kokkoarim jiabijteneeo, in am jiabijtetuanee'u juna'a. \v 40 Waka'a a'abo nee bittuakamta waataka a' ya'a i'a'u ini'i, si'imem wame'e, juka' Liojta yoemiata bem jiapsimmea a' bichame benaka aapo'ik sualeme, inime'e juka' jiba yuu jiapsiwamta am bitnee'u juna'a. Inime'e intok chukula taewai jume' kokkoarim jiabijteneeo, ineponee am jiabijtetuane. \p \v 41 Junak jume' juriom Jesujtat nok japtek ju'u aapo'ik: “Ineponee juna'a, ju'u bwa'amta benaka teeka betana inim yepsakame”, ti a' jiaka'ue. \v 42 Intok inime'e: \p ―Jaisa ini'i ka juna'a ju'u Jesus, ju'u Jose' teamta u'usi ja'ani. Itepotee juka' a' achaiwata intok juka' a' malawata tee am ta'aa. Jaisaaka intok ini'i, teeka betana inim au yebijla'ati jiia ―ti bempo jiiak. \p \v 43 Ju'u Jesus junak inimmeu: \p ―Kate'em intok emo nasuk, juka' in emou teuwaaka'uta a' beje'eka nooka ―ti ameu jiiak―. \v 44 Kaabe inim nemak eaka nee sualne, inika'a, ka juka' in yo'owata inim a'abo nee bittuakamta, nemak a' eene' betchi'bo, ka junaet a' aniao. Ineponee intok inika'a chukula jume' kokkolam jiabijteneeo, inepo nee a' jiabijtetuane. \v 45 Wame'e che'a bat naataka Liojta betana ju'uneetuawaka, chukula yeu weenemta nokame, jum bem ji'ojteimpo: “Ju'u Lios, inime'e si'imem majtane”, ti inen ji'ojtei. Junuen san si'ime wame'e, juka' in yo'owa Liojta betana juka' nok lutu'uriata a' jikkajame intok junama'a aapo'ik betana weyemta au a' ta'aame, inime'e nemak eaka jiapsine. \p \v 46 ’Lutu'uria ala, inim tua kee jabeta juka' achai Liojta a' bicha'u. Ala ju'u aapo'ik bitlame, ini'i wa'a aapo'ik Liojta betana inim yebijlame juna'a. Aapo jiba a' bitlaa. \v 47 Eme'e iniat nee sualne, wa'a nemak eaka nee sualeme, ini'i, juka' jiba yuu a' jiapsinee'uta jaibu a'et aayuk. \v 48 Ineponee juna'a, wa'a bwa'amta benaka, jiba yuu jiapsiwamta yetet autuame. \v 49 Bat naataka wame'e enchim yo'owasuka'um jum bweka pa'aku, bempo, bwa'amta juka' mannaa' teamta bwa'aka. Taa junuentaka juni'i, juname'e si'ime kokkok. \v 50 Taa inepone, ju'u bwa'amta benaka teeka betana weyemtat nooka. Inika'a, ju'u a' bwa'akame junuen ka mukneekai. \v 51 Ini'i bwa'amta benaka yee jiapsituaka, teeka betana yepsakame, jiba ineponee juna'a. Wa'a inika'a bwa'amta benak bwa'akame, aapo jiba yuu betchi'bo jiapsine. Ju'u bwa'amta benaka in yee bwa'atuanee'u, jiba ini'i in taka juna'a. Inika'a, inepo inim jume' jiapsame, jiba yuu bem jiapsine' betchi'bo ne a' nenkine ―ti ameu jiiak. \p \v 52 Junak jume' juriom inime'e bempo chuubaa junaet nau etejok: \p ―Jaisa ini'i aapo a' taka itom a' bwa'atuaneekai tua ―ti jiakai. \p \v 53 Jesus intok inimmeu: \p ―Lutu'uriapo ne inen jiia, eme'e, inia ju'u inim yoemta betana juka' a' takaawata ka a' bwa'ako intok kia juka' a' ojbowata juni'i ka a' je'ekai, eme'e kaibu jiba yuu jiapsine ―ti ameu jiiak―. \v 54 Ju'u inika'a in takaata bwa'akame intok in ojbota je'eekame, ini'i juka' jiba yuu jiapsiwamta a' mabetlaa. Inepo intok, chukula taewai jume' kokolame jiabijteneeo, inepo nee a' jiabijtetuane. \v 55 Bwe'ituk ini'i su in takaa, tua lutu'uriapo wa'a bwa'aame' teaka ta'eewame. Ju'u su intok in ojbo, ini'i tua lutu'uriapo ju'u ji'iwame' teakai. \v 56 Wa'a inika'a in takaata bwa'ame' teaka a' bwa'aneeme intok inika'a in ojbota ji'iwame ti ta'eewamta a' ji'ineeme, wepu'ulaika benasi nemak eaka jiapsine. Inepo intok ket jiba junaen aamak jiapsine. \v 57 Ju'u in yo'owa Lios, ju'u a'abo nee bittuakame, jiba yuu a' jiapsa'u aapo'ikut aayuk. Aapo'ik betana intok, jiba yuu in jiapsa'u net aayuk. Jiba junuen ketchia, wa'a inika'a bwa'aame ti ta'eewamta a' bwa'aneeme, nee betana jiba yuu a' jiapsa'u aet aune. \v 58 Wae bwa'aame ti teaka, teeka betana inim yepsakamtat nee emou etejo. Ini'i bwa'aame, ka ju'u bat naataka jume' enchim yo'owasuka'um bem bwa'aka'u bwa'awame manna' teamta bena, intok kia junuentaka juni'i, jiba kokkokai. Wa'a inika'a bwa'awame ti teakamta a' bwa'aneeme, jiba yuu jiapsine. \p \v 59 Ju'u Jesus, jum bwe'u jo'ara Kapernao' tea'po juriom te'opopo nau anwa'apo inika'a weyemta yee a' majtak. \s1 Ju'u nooki, jiba yuu jiapsiwamta yee bittuame \p \v 60 Inika'a yee a' majta'uta jikkajaka, juebenaka jume' a' majtim betana: \p ―Ini'i aapo'ik teuwaa'u, tua obiachi aet ju'uneepo. Jabesa iniat a' sual machi ―ti nau jiiak. \p \v 61 Junako ju'u Jesus, junae weyemtat bem ka a' tu'ureka intok emo nasuk bem aet naas noka'apo ju'uneakai: \p ―Jaisa ini'i inen ka enchim alleetuak ja'ani ―ti ameu nattemaek―. \v 62 Junak su, jaisa tua eme'e an ean, junuen eme'e juka' inim yoemta, teekau bat naataka a' jiapsa'u bicha juchi jikau weyemta eme'e a' bicha'ateko. \v 63 Ju'u Liojta tu'u jiapsi juna'a ju'u, jiba yuu jiapsiwamta yee bittuame. Ini'i itom taka intok, iniat kaita'po yee ania. Ju'u intoko in emou teuwaari, Liojta tu'u jiapsi betana weyeka, jiba yuu jiapsiwamta yee bittua. \v 64 Taa emo nasuk ketuni wate aane, jume' ka nee sualeme ―ti jiiak. \p Bwe'ituk ju'u Jesus sep naatelaa'po naateka jabem junuen ka a' suale'um ju'unean. Intok juka' chukula yeu a' bwiseka a' nenkinemta a' jabetuka'ut ju'unean. \v 65 Intok: \p ―Inia betchi'bo san ne inen emou jiiak, inim kaabeta nemak eaka nee a' sualnee'u, in yo'owa junuen nemak a' eene' betchi'bo ka junaet a' aniao ―ti ameu jiiak. \p \v 66 Jiba junama naatekai juebenaka jume' Jesujta majtim aamak rejtisuka'um, a' to'o sajak. Intok ka intok au yajakai. \v 67 Junak intok ju'u Jesus jume' woj mamni ama wooi a' majtimmeu: \p ―Jaisa eme'e ket nee to'o saka'abae ja'ani ―ti ameu nattemaek. \p \v 68 Taa ju'u Simoo Peeo' teame: \p ―Achai, jabetausa intok itepo katne, enchi to'o sajakai. Ju'u em teuwaa'u nooki, jiba yuu jiapsiwamta yee bittuaka nooki. \v 69 Itepo jaibu te enchi suallaa. Intok itepo ju'unea ju'u em Krijtotuka'u ju'u Lios jiba yuu jiapsamta yoemia ―ti au jiiak. \p \v 70 Ju'u Jesus inen a' yoopnak: \p ―Ineponee enchim woj mamnim ama wooim yeu pu'ak. Intok junuentaka juni'i, emo betana seenu, ini'i ka ta'abwi bebeje'erita bena ―ti au jiakai. \p \v 71 Inien jiakai ju'u Jesus, ju'u Juuras Ijkarioote, senu Simoon teamta u'usibet nookan. Bwe'ituk ju'u Juuras, ini'i junuen chukula ju'u yeu a' bwijneeme tukan, jume' woj mamni ama wooimmak na'ikiaritaka juni'i. \c 7 \s1 Jesujta sailawam, ka a' sualeka'po \p \v 1 Iniet chukula ju'u Jesus, bwiaraa Kalilea' tea'po jiba weaman intok aapo jum bwiaraa Jurea' tea'po ka anbaekai. Bwe'ituk junaman jume' juriom a' me'ebae' betchi'bo. \v 2 Taa junako juka' pajkota, jume' juriom bem jo'aam be'ekatana juya karim joaka bem pajkota. Ini'i jurio yoemrata ket bem pajkoo abe a' yumao, \v 3 jume' aapo'ik sailawam aapo'iku inen jiiak: \p ―Kat inim tatawa. Bwiaara Jurea' tea'u bicha weene. Junuen junaman jume' emak eaka em majtim ket juka' a jita em joa'uta, bem a' bitne' betchi'bo. \v 4 Bwe'ituk seenu, ini'i, si'imekut au a' ta'aa i'a'ateko, ini'i ka etbwa a' joa'uta joone. I'an empo inile benaka eiyaawatchik joakai, kia bu'uuraata bichapo em bitna' betchi'bo a' joone ―ti au jiiak. \p \v 5 Bwe'ituk junama'a kia tua jume' a' sailawam juni'i, aapo'ik ka sualen. \v 6 Junak intok ju'u Jesus inimmeu: \p ―Ketun kee yuuma ju'u taewai junaet in aman weenee'u. Taa enchim aman katne' betchi'bo kaita emoas aayuk ―ti ameu jiiak―. \v 7 Jume' inim weyemta bo'o jooriaka jiapsame, enchim kaachin a omtane. Taa inime'e nee tua omta bwe'ituk inepo, inime'e, tua nee machisi juka' ka tu'ika bem joa'uta aet am ju'uneetua. \v 8 Eme'e junaman pajkou katne. Inepo nee ka aman weenee bwe'ituk kee yuuma ju'u taewai junaet in aman weenee'u ―ti ameu jiiak. \p \v 9 Intok aapo inika'a ameu teuwaasukai, junama aapo, bwiaraa Kalilea' tea'po taawak. \s1 Jum Jesujta juya karim joowaka, pajkopo a' ane'epo \p \v 10 Taa chukula jume' a' sailawam am bicha am saka'asuko, aapo ju'u Jesus ket junaman pajkou siika. Taa junak aapo etbwa junuen, kaabeta tua a' bichao o'oben. \v 11 Jume' juriom junama pajkopo a' jaiwan intok inime'e: \p ―Jaksa tua aane wa'a yoeme ―ti nat jiakai. \p \v 12 Junama bu'uuraata nasuk juebenaka aapo'ik betana nokaka, waate: “Tua tu'i yoeme”, ti jiian. Taa wate intok: “Ka lutu'uria, bwe'ituk inim yoemrata bai tatta'aa”, ti jiian. \p \v 13 Taa junama'a kaabe ame betana juka' bem ae tana ea'uta machisi a' teuwaan, juka' juriommeu yo'oraata junaet am nok tejwaa majjaekai. \p \v 14 Juka' pajkota jaibu taewaika nasuklaapo a' weyeo, junak ju'u Jesus te'opou yepsaka intok junama wajiwa yee majta taitek. \v 15 Jume' juriom intok inia betana suum eaka taawak, intok: \p ―Jaisa tua ini'i yu'in jita ta'aa, ini'i ka jak au majtalatakai ―ti jiian. \p \v 16 Ju'u Jesus junak inime'e: \p ―Ju'u in yee majta'u, ka nee betana weye. Ala ini'i, wa'a inim nee a'abo bittuakamta betana weye ―ti am yoopnak―. \v 17 Inim jabetaka juni'i, ju'u achai Liojta waataka a' joo i'a'uta a' joobaeme, ini'i in yee majta'ut, Liojta betana a' weye'po, oo kia nee betana jiba a' weyeka in a' teuwaa'ut, machisi aet ju'uneene. \v 18 Ju'u aapo a' ea'po jiba jita nokame, ini'i, yoemrata a' eiyaaka a' yo'ori i'aka junuen noknee. Taa wa'a, juka' a'abo a' bittuakamta a' eiyaawaka a' yo'ori i'aka junuen nokame, ini'i tua lutu'uriata jiba noknee. Intok yee a' bai ta'aanee'u iniat kaita aune. \p \v 19 ’Ju'u Moiseejtuka'u juka' nesauri ji'ojteita enchim ji'oteriak. Taa junuentaka juni'i, emo nasuk kia jabe juni'i, kaabe a' chupaka a' bo'o jooria. Junak su, jaisaaka eme'e nee me'ebae ―ti ameu jiiak. \p \v 20 Ju'u bu'uuraa inen aapo'ik yoopnak: \p ―Bebeje'erita betana ka tu'i jiapsita et aane. Kaabe enchi me'ebae ―ti au jiakai. \p \v 21 Jesus inen ameu jiiak: \p ―Aet yum jo'e ta'apo senu weemta in a' yaaka' betchi'bo eme'e si'ime a' suum eiyaa. \v 22 Taa ju'u Moiseejtuka'u, juka' sirkunsision teamta, jiba enchim a' bo'o jooriane' betchi'bo, enchim tejwaak. Taa ka aapo inika'a bat a' yaaka juni'i. Ala inika'a, che'a bat naataka enchim yo'owasuka'um a' naatekai. Intok eme'e inia betchi'bo, kia sabalata aet yum jo'e taewait juni'i, senu ili usi o'outa a' sirkunsiraaroane. \v 23 Junuen san, eme'e, Moiseejtuka'uta nesauri ji'ojtei a' chupa'abaekai, ili usi o'outa junuen aet yum jo'e ta'apo juni'i a' sirkunsiraaroaneekai, jaisaaka intok eme'e neu omte junuen aet yum jo'e ta'apo, senuk tua in a' tu'uteka' betchi'bo. \v 24 Kia bitpo jiba, inim senuk ka tu'i yoemta benasi a' machiaka'ut, eme'e a' bichakai, ka junae eme'e ka tu'isi a' tatawaabaane. Ala senuk jita ka tu'ik a' joa'ut tua aet ju'uneaka, junae jiba, ka tu'isi a' tatawaane. \s1 Jesus, jaku'ubo tanasa a' weye'u, a' teuwaa \p \v 25 Junak intok waate jume' bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po jo'aakame: \p ―Jaisa ka ini'i juna'a ja'ani, ju'u me'ebaawaka jariuwame ―ti jiaka nattemae japtek―. \v 26 Junum aane i'ani, juebenam mak aneka intok yee majtakai. Intok kaabe au monte. Jaisa tua lutu'uriapo ju'u ya'uraa, a' Krijtotuka'uta a' suale ja'ani ―ti jiian―. \v 27 Taa itepo tee tu'isi ju'unea inika'a jakun a' jometuka'ut. Taa ju'u Krijto'o teamta inim a' yepsako, junak tua kaabe ju'uneenee jaku'ubo a' weye'po ―ti jiian. \p \v 28 Inika'a jikkajakai ju'u Jesus, intok aapo ket jum te'opopo yee majtakai, tua kusisi nokakai: \p ―Junuen san eme'e nee ta'aa intok eme'e, jakun in jometuka'ut ju'unea. Taa inepo nee ka kia in ea'po inim a'abo yebijlaa. Ala inepo, senuk ju'u tua a yoem eiyaatuka intok junae tua ka enchim ta'aa'u betana nee a'abo bittuaritaka weye. \v 29 Junaka'a inepo nee a' ta'aa. Bwe'ituk jiba inepo aapo'iku mak nee aman aanen intok jiba aapo a'abo nee bittuari ―ti jiiak. \p \v 30 Junak intok juname'e a' bwiseka a' weiyaabaaen. Taa kaabe au ruktek. Bwe'ituk junama'a, junae betchi'bo, ju'u taewai kee yuuman. \v 31 Taa juebenaka jume' junama te'opopo aneme aapo'ik sualek, intok inime'e: \p ―Ju'u Krijto' teame junak a'abo yepsako, kaachin a jita a' joa'uta intok machilaata inia bepa a' joone ―ti jiiak. \s1 Jume' paiseeom, watem jume' yee suuame, Jesujta bem a' bwijne' betchi'bo, au am bittua \p \v 32 Jume' paiseeom teame, inime'e, Jesujta betana juka' yoemrata a' teuwaa'uta jikkajak. Junak intok bempo intok jume' junama te'opopo tekiakammeu yo'owe, inime'e nau, junama'a te'opopo, waatem jume' yee suuatuawame junuen aapo'ik bem a' bwijne' betchi'bo, Jesujtau am bittuak. \v 33 Junak intok ju'u Jesus junammeu: \p ―Tua ka binwa inepo inim emomak annee. Intok chukula inepo ju'u a'abo nee bittuakamtau nee juchi nottine. \v 34 Eme'e inim nee jariunee taa eme'e ka jak nee teune. Bwe'ituk eme'e jum in yebijnee'u ka a aman nemak yajine ―ti ameu jiiak. \p \v 35 Junak wame'e juriom, bempo nau nattemae japtek: \p ―Jakunsa ini'i weeneeka itepo ka a' teune. Oo jaisa aapo, aman jume' juriom, inime'e ju'u yoemra rieekom teammak kuutilammeu, intok jume' rieekom majtabaeka aman weeneekai ja'ani. \v 36 Jaisa aapo jiaka junuen: “Eme'e inim nee jariunee taa eme'e ka jak nee teune, bwe'ituk eme'e jum in annee'u ka a aman yajine”, ti jiakai. \s1 Batwee ba'am benaka, jiba yuu jiapsiwamta weiyaame \p \v 37 Ju'u taewai juka' pajkota aet lu'ute'u, ini'i che'a juni'i yo'oriwan. Jiba junako, junae taewait ju'u Jesus, kikteka intok tua kusisi nokakai: \p ―Jabetaka juni'i, ju'u ba'a ji'ipeame, ini'i neu sika intok ba'a ji'ine ―ti jiiak―. \v 38 Jum Liojta betana ji'osia ji'ojteim tua junuen a' jia'a benasia: “Inim jabeta juni'i, juka' nee sual ta'aamta betana, batwee ba'am buiteme benaka yee jiapsituame ka aet lu'utine” ―ti jiiak. \p \v 39 Inien jiaka ju'u Jesus, jume' a' sualeme, Liojta betana juka' a' tu'u jipasiwata bem mabetnee'uta a' teuwaan. Bwe'ituk junak ju'u Liojta tu'u jiapsiwa, bempo kee a' mabettuawan. Bwe'ituk ju'u Jesus, kee junuen teekau yo'otaka yejten. \s1 Yoemrata nasuk ka nau eewamta yeu sika'apo \p \v 40 Waate junama'a bu'uuraata betana inika'a jikkajaka: \p ―Tua lutu'uriapo ini'i juna'a, ju'u Liojta betana ju'uneetuawaka chukula yeu weenemta teteuwaame ini'i yebijneeka bo'o bitwa'u ―ti jiian. \p \v 41 Wate intok: \p ―Ini'i juna'a, wa'a Krijto' teame ―ti jiian. \p Taa junama'a ket waate: \p ―E'e, ju'u Krijto' teame kaachin, bwiaara Kalilea' tea'a betana jometune ―ti jiaka aanen―. \v 42 Jum Liojta betana weyeka ji'osia ji'ojteimpo, juka' Krijto' teamta, ju'u che'a yo'o ya'ari Labiituka'utat yeu katriam betana a' weenee'uta intok jum ili jo'ara Beleem tea'po betana, jiba ju'u Labiituka'uta a' jiapsaka'po, junama'a a' jometunee'uta a' utte'atunee'u, ti ji'ojtei. \p \v 43 Junuen san ju'u yoemra, aapo'ik Jesujta betchi'bo ka nanancha eaka taawak. \v 44 Waate intok, a' bwiseka a' weiyaabaen, taa kaabe au suuak. \s1 Junama ya'uraata, Jesujta ka a' sualeka'po \p \v 45 Jume' ama te'opopo yee suuatuawame, inime'e, jume' paiseeom intok jume' te'opopo tekiakammeu yo'owem ane'u nottek. Juname'e intok: \p ―Jaisaaka eme'e ka a' nu'upak ―ti ameu nattemaek. \p \v 46 Jume' intok ama te'opopo yee suuatuawame: \p ―Tua jakwoo juni'i itepo kee jabeta inim, junaka'a o'outa, aapo'ik yee a' majta'a benasi nokamta a' jikkajilamtukan ―ti am yoopnak. \p \v 47 Junak intok jume' paiseeom, inimmeu: \p ―Jaisa ket eme'e inia betana emo bai ta'aa tebolam ja'ani ―ti ameu jiiak―. \v 48 Ju'u itou yo'ooraata betana kaabe a' suallaa. Intok kia jume' paiseeom betana juni'i. \v 49 Taa wa'a yoemra, Moiseej tuka'uta betana juka' nesauri ji'ojteita ka a' ta'aame, inime'e ka tu'isi tawalam ―ti jiian. \p \v 50 Ju'u Nikoreemo' teame, ju'u che'a bat naataka Jesujta mak etejo betchi'bo tukaapo au noitekame, ini'i, jume' paiseeom mak weyen. Aapo intok: \p \v 51 ―Juka' inim ae itom nesawee'uta, a' jia'a benasia, itepo kaabeta ka tu'isi a' tawaane, inika'a ka bat a' jikkajakai, junuen ju'u a' yaaka'ut ju'unee betchi'bo ―ti ameu jiiak. \p \v 52 Junak bempo inen au jiiak: \p ―Jaisa empo tua lutu'uriapo, bwiaraa Kalilea' tea'po ket joome ja'ani. Liojta betana weyeka ji'osia ji'ojteim emo majta. Intok empo junuen a' ju'uneiyaane, Liojta betana ju'uneetuawaka chukula yeu weenemta nokame, kia wepu'ulaika juni'i, bwiaraa Kalilea' tea'a betana ka a' jometuka'po ―ti au jiiak. \p \v 53 Junak intok bempo, nau etejosuka, si'ime we'epulaka, bem jo'aammeu bicha sajak. \c 8 \s1 Ju'u ka tu'i jamut \p \v 1 Taa ju'u Jesus, ili kawi Oliibo' tea'u bicha siika. \v 2 Yokoriapo intok matchuu, aapo juchi jum te'opou nottek. Junama'a si'ime ju'u yoemra aman au ruktek. Aapo intok junama wajiwa yejteka intok bempo'im majta taitek. \v 3 Junak intok jume' Moiseej tuka'uta nesaurim yee majtame intok jume' paiseeom, inime'e, jamutta, ta'abwi o'outa, ka a' kunaka aamak au tu'uremta bem teaka'uta au tojak. Inika'a intok bempo, jume' ama aneme bichapo a' kechak. \v 4 Intok Jesujtau inen jiiak: \p ―Yee majtame, inika'a jamutta, jiba jum ka tu'ik a' joa'apo itepo a' teak. \v 5 Jum Moiseejtuka'uta nesauri ji'ojteimpo inile bebena jaamuchim, tetammea mamaasuaka bem sussu'anaa'uta a' teuwaa. Empo su inia betana jaisa jiia ―ti au jiiak. \p \v 6 Bempo inime'e inika'a teuwaak junuen a' ji'optuabaekai, intok junuen chukula a aet a' na'atejo betchi'bo. Taa junak intok ju'u Jesus ko'om yejteka, intok maammea bwiapo ji'ojte taitek. \v 7 Taa inime'e intok jiba au nattemaeo, junako aapo kikteka intok: \p ―Emo betana, ju'u, ka tu'ik ka a' ya'alame, ini'i bat tetae a' maya'ane ―ti ameu jiiak. \p \v 8 Intok aapo junak juchi ko'om yejteka, bwiapo ji'ojte taitek. \v 9 Taa inime'e, bempo inika'a jikkajakai, Liojta bichapo ka tu'ik bem ya'ari'ut emo ju'uneiyaakai, we'epulaka ama yeu kat japtek, junama jume' che'a yo'owe bat yeu sajakai. Chukula intok inime'e si'imem saka'asukai, ju'u Jesus, inika'a jamutta aapolaika ama to'o saka'awakamta jiba ama bichakai. \v 10 Junako ju'u Jesus, kikteka intok junama'a kaabeta intok, juka' jamutta jiba ama bichaka: \p ―Jaksa aane jume' enchi nana'atejo'um. Jaisa juname'e betana kaabe ka tu'isi em tawaanaa'uta a' a'awak ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 11 Ju'u jamut intok: \p ―E'e japchi, tua kaabe ―ti au jiiak. \p Junak ju'u Jesus iniau: \p ―Kia nee inepo juni'i, kaitat ka tu'isi ne enchi tawaane. Noolia weye, taa juka' ka tu'ik ka intok a' ya'ane ―ti au jiiak. \s1 Jesus, jume' inim jiapsame betchi'bo tachiriata bena \p \v 12 Ju'u Jesus juchi wee'po ju'u yoemratau nookak intok inimmeu: \p ―Ineponee juna'a ju'u, inim jiapsammeu, tachiriapo ta'eewaka yee aniame. Ju'u nemak eame, ini'i, nee betana juka' lutu'uriata Liojta betana weyeka intok jiba yuu yee jiapsituamta a' bitne. Intok juna'a ka intok bai ta'aaritaka, ka machiku anemta benane ―ti ameu jiiak. \p \v 13 Junak intok jume' paiseeom teame: \p ―Empo jiba empo su nokaka Liojta betana em weye'uta a' lutu'uriate. Ini'i intok ee betana em teuwaa'uta, kaita lutu'uriate ―ti au jiiak. \p \v 14 Jesus inen am yoopnak: \p ―Ju'u nee betana in teuwaa'u, ela'po inepo jiba nee betana a' teuwaaka juni'i, jiba lutu'uria. Bwe'ituk ineponee ju'unea jaku'ubo tana in yebijlaa'u. Intok ket chukula jakun bichaasa in weenee'ut. Taa eme'e, jaku'ubo tana in yebijlaa'ut intok kia jakun bichaa in weenee'ut juni'i, eme'e ka ju'unea. \v 15 Eme'e, jume' inim yoemem, inime'e tua bem yee ya'raa bittua'a benasia jiba, ka tu'isi yee tatawaa. Inepo ala inim i'an, kaabeta jitat ya'uraa bittuane. \v 16 Taa ineponee inim yee ya'uraa bittua'ateko juni'i, ineponee ka ta'abwisi taa tua junama wa'am a' yaa ean. Bwe'ituk inepo kannee inepola junuen yee ya'uraa bittua, alla ju'u in yo'owa, a'abo nee bittuakame nemak junuen yee ya'uraa bittua. \v 17 Inim ju'u enchim ae nesawee'u ji'ojteimpo, watem wooim jita betana nanancha a' lutu'uriateeo, inime'e itom am sualnee'u ama ji'ojtei. \v 18 Junuen tuko, jiba ineponee juna'a ju'u inime betana seenu, nee betana lutu'uriata teuwaame. Ju'u intoko in yo'owa a'abo nee bittuakame juna'a ju'u juchi seenu, nee betana lutu'uriata teuwaame ―ti ameu jiiak. \p \v 19 Junako bempo: \p ―Jaksa aane ju'u em yo'owa ―ti au nattemaek. \p Jesus intok: \p ―Eme'e, nee juni'i ka ta'aa intok kia juka' in yo'owata juni'i. Eme'e nee ta'a'ateko, ket juka' in yo'owata eme'e ta'aa ean ―ti ameu jiiak. \p \v 20 Ju'u Jesus inika'a weyemta teuwaak, aapo ket jum te'opopo yee majtakai. Junama wajiwa, jum tomita Liojtau bicha weyemta a' jojoawa'anaapo. Taa junama'a kaabe a' bwisek. Bwe'ituk ju'u taewai junuen au a' weenee'u kee yuuman. \s1 Jum in weene'u eme'e ka a aman katnee \p \v 21 Jesus juchi inen ameu jiiak: \p ―Ineponee simne. Eme'e intok nee jariune. Taa eme'e inim enchim ka tu'uwa ya'arit ka jiokoirimtaka kokkone. Junae betchi'bo eme'e, jum in weenee'u ka a aman katne ―ti ameu jiiak. \p \v 22 Junak intok jume' juriom ama aneme inen jiian: \p ―Jaisa aapo au me'ebae ja'ani intok inia betchi'bo aapo, jum aapo'ik weenee'u itom ka a aman katne'e ti jiia ―ti jiian. \p \v 23 Junak ju'u Jesus inimmeu: \p ―Eme'e inim bwiapo joome. Taa ineponee teekau yoeme. Eme'e inim jiapsiwa'a benasia inien jiapsa. Taa ineponee ka inien inim jiapsiwa'a benasi jiapsa ―ti ameu jiiak―. \v 24 Inia betchi'bo san inepone, enchim ka tu'uwa ya'arimmet ka jiokoirimtaka enchim kokkone'eti jiiak. Bwe'ituk eme'e, nee junen ju'u Liojta betana in yeu pu'arituka'uta ka junuen a' sualekai, eme'e enchim ka tu'uwa ya'arim betchi'bo, ka tu'isi tawarimtaka kokkone ―ti ameu jiiak. \p \v 25 Junak intok inime'e, bempo: \p ―Junak su jabesa'akun empo ―ti au nattemaek. \p Jesus intok: \p ―Inia betana che'a bat nee jaibu enchim tejwaasuk ―ti am yoopnak―. \v 26 Tua ne ketun juebenak in enchim nok tejwaanee'uta intok jitat enchim in ya'uraa bittuanee'uta nee a' ju'uneiyaa. Taa wa'a nee a'abo bittuakame, aapo lutu'uriata nooka. Ju'u intoko jume' inim jiapsammeu in teuwaa'u, ini'i aapo'ik betana in ju'uneiyaaka'u juna'a o'oben ―ti jiiak. \p \v 27 Taa bempo tua ka aet ju'uneak, aapo'ik ju'u a' yo'owawa Liojta betana ameu a' noka'apo. \v 28 Inia betchi'bo aapo inimmeu: \p ―Eme'e, chukula juka' inim emo benasi yoemta, kutat jikat a' poponsuko, junak ju'ubwa eme'e, Liojta betana in weye'ut, intok ket in ea'po aman, kaita in joa'uta, wepulsi juka' in yo'owata nee ju'uneiyaatuaka'uta, junaka'a jiba in noka'ut, eme'e net ju'uneene. \v 29 Bwe'ituk wa'a, inim a'abo nee bittuakame, aapo inim nemak aane. Ju'u in yo'owa ka nee inepolaik koptalaa. Bwe'ituk ineponee jiba nee juka' aapo'ik eiyaa'uta nee a' bo'o jooria. \p \v 30 Junak juka' Jesujta inika'a weemta a' teuwaako, tua juebenaka a' sualek. \s1 Jume' Liojta yoemiam, intok jume' ka tu'ik bo'o jooriaka au emo su'u tojilame \p \v 31 Junak intok ju'u Jesus, jume' juriom a' sualeka'ummeu: \p ―Eme'e, ju'u in emou teuwaa'u betana ka ta'abwisi eaka, ka a' kopta'ateko, lutu'uriapo eme'e in majtimtune. \v 32 Intok eme'e, juka' Liojta betana lutu'uriata a' ju'uneiyaane. Intok jiba ini'i lutu'uria, ju'u enchim teko betana enchim su'u tojinaa'ut enchim aet yeu yuma'atuane ―ti ameu jiiak. \p \v 33 Bempo, aapo'ik: \p ―Itepo ju'u Apra'amtuka'uta yoemiam betana te yeu katriam. Intok itepo jakwoo juni'i tee kaabeta tekoka jiapsilaa. Jaisaakai intok empo itom su'u tojirimtune'e ti jiia ―ti a' yoopnak. \p \v 34 Jesus inimmeu: \p ―Lutu'uriapo ne inen emou jiia, si'ime wame'e Liojta bichapo ka tu'ik joaka jiapsame, inime'e, junae ka tu'ik betana ka a emo su'u tojame bebenane ―ti ameu jiiak―. \v 35 Senu ju'u tekokame, ini'i, ka jiba jum a' tekowata jo'aapo yoemiammak a na'ikiatu. Taa ju'u junama'a senu yoemiaritakai jiba junamemak na'ikiatune. \v 36 Junuen a' wee'po san, juka' yoemiarita aapo'ik enchim a' su'u toji teboko, junak eme'e jiba betchi'bo ka tu'ik betana su'u tojirimtaka jiapsine. \v 37 Inepo jaibu ne ju'unea, ju'u Apra'amtuka'uta yoemiam betana enchim yeu katriam tuka'po. Taa eme'e nee me'ebae, bwe'ituk juka' in emou teuwaa'uta, eme'e ka tua junen jiaka a' mabetbae. \v 38 Inepo nee, ju'u in yo'owa betana in ju'uneiyaatuawaka'u betana nee a' nooka. Eme'e intoko juka' enchim yo'owata enchim tejwaari, junaka'a eme'e bo'o jooria ―ti ameu jiiak. \p \v 39 Junak bempo: \p ―Ju'u Apra'amtuka'u juna'a ju'u che'a bat naataka itom yo'owasuka'u ―ti a' yoopnak. \p Taa ju'u Jesus: \p ―Lutu'uriapo eme'e, Apra'amtuka'u betana yeu katriamtuko, eme'e aapo'ik joaka jiapsisuka'a benasi jiapsi ean. \v 40 Taa junuentaka juni'i, juka' lutu'uriata, jiba aapo'ik Liojta betana in mabetaka'uta, inika'a nee emou nokao juni'i, eme'e nee me'ebaeka'ea. Ju'u Apra'amtuka'u kaita inile benak yaak. \v 41 Eme'e jiba juka' enchim yo'owata bo'o jooria'u a' bo'o joa ―ti jiiak. \p Junak bempo: \p ―Itepo, katte, jamut ka kunakamta betana kia beja yoemiarim. Itepo si'ime wepu'ulaik te yo'owak, juka' Liojta ―ti au jiiak. \p \v 42 Ju'u Jesus junako inimmeu: \p ―Lutu'uriapo eme'e juka' Liojta a' yo'owaka'ateko, eme'e nee nak ta'aa ean. Bwe'ituk inepone, Liojta betana weyeka ne inim aane. Inepo nee ka kia beja in ea'po inim yebijlaa, ala, aapo ju'u Lios nee a'abo bittuari. \v 43 Jaisa betchi'bo eme'e, ju'u in emou teuwaa'ut ka ju'unee machi. Inien maachi, juka' nee betana lutu'uriata in yee majta'uta, ka enchim a' jikkajibae' betchi'bo. \v 44 Ju'u enchim yo'owa, ini'i ju'u bebeje'eri juna'a. Eme'e intok jiba aapo'ik betana kaate. Intok eme'e jiba juka' aapo'ik tu'uree'uta a' joobae. Ju'u bebeje'eri che'a bat inim si'imeta ju'unaktewak naateka yee su'awamta a' weetua. Ini'i, juka' lutu'uriata tua ka a' sawa. Intok ini'i, jakwoo juni'i a' teuwaa'u ka lutu'uria. Aapo juka' aa noki'ichiata teuwa'ateko, junak jiba aapo'ik junuen a' machiaka'a benasi aane. Bwe'ituk aapo ka lutu'uriata nonoka, intok si'ime ju'u aa noki'ichia aapo'ik betana weye. \v 45 Taa nee intok junuen juka' lutu'uriata in a' teuwa' betchi'bo, eme'e ka nee suale. \v 46 Emo betana tua kaabe aane, ini'i, juka' jita ka tu'ik in ya'ari, nee ju'uneiyaaka a nee yeu bwijneeme. Intok junuen ineponee lutu'uriata nee nokao, jaisaaka eme'e ka nee suale. \v 47 Wa'a Liojta mak eaka jiapsame, ini'i, Liojta betana juka' nok lutu'uriata a' jikkajine. Taa junuen, eme'e ka Liojta betana kateka, ka aamak eakai, inia betchi'bo eme'e ka a' jikkajibae ―ti ameu jiiak. \s1 Krijto, juka' Apra'am tuka'uta kee jiapsao taewaimmet jaibu jiapsan \p \v 48 Junak intok jume' juriom aapo'iku: \p ―Lutu'uriata te jipue itepo, bwiaara Samaaria' tea'a betana em jometuka'u, intok bebeje'eri ka tu'i jiapsita et ane'e ti jiakai ―ti au jiiak. \p \v 49 Junak ju'u Jesus inimmeu: \p ―E'e, kia jita bebeje'eri jiapsita juni'i ka net aane. Ala ju'u in joa'u, ini'i, juka' in yo'owa Liojta a' yo'ori tebonee'u juna'a. Eme'e intok naa buustia ka nee yo'oreka nee bicha. \v 50 Ineponee juka' eiyaawaka in yo'orinaa'uta nee ka a' waata. Ala seenu, ini'i nee yo'ori i'ame aane. Intok juna'a aapo inim a yee ya'uraa bittua. \v 51 Wa'a in teuwaa'uta a' nok jikkajame, ini'i jakwoo juni'i ka mukne. Iniat eme'e nee sualne ―ti ameu jiiak. \p \v 52 Junak intok jume' juriom: \p ―I'an ala itepo witti ju'unea, bebeje'eri jiapsita et ane'epo ―ti au jiiak―. Ju'u Apra'amtuka'u intok si'ime jume' bat naataka Liojta betana ju'uneetuawaka chukula yeu weenemta teuwaame, si'ime kokkok. Empo intok: “Wa'a in teuwaa'uta a' nok jikkajame, ini'i, jakwoo juni'i ka mukne”, ti empo jiia. \v 53 Jaisa empo ju'u itom yo'owasuka'u Apra'amtuka'uta bepa che'a yo'owe ja'ani. Aapo muukuk intok jume' Liojta betana ju'uneetuawaka chukula yeu weenemta teuwaame si'ime ket kokkok. Jabeta benasia sa empo emo jooa ―ti au jiiak. \p \v 54 Junak ju'u Jesus: \p ―Ineponee yo'orisi in eiyaanaa'uta nee betana a' waatakai, junak ju'u yo'orisi in eiyaanaa'u, kaita betchi'bo tune. Taa ju'u nee yo'ori tebome, ju'u in yo'owa juna'a, jiba ju'u, nokaka, Lioj ti enchim teuwaa'u ―ti am yoopnak―. \v 55 Taa eme'e junaka'a tua ka a' ta'aa. Ineponee ala nee a' ta'aa. Intok inepo ka ino a' ta'a'ati jia'ateko, tua nee emo benasi aa noki'ichi ean. Taa inepo nee tua lutu'uriapo a' ta'aa. Intok inepo juka' aapo'ik teuwaa'uta, kaita be'eeka a' noki chupa. \v 56 Ju'u Apra'amtuka'u, wa'a che'a bat naataka enchim yo'owa, enchim aet yeu katria, aapo tua alleak. Bwe'ituk taewaim inim in annee'uta a' ju'uneiyaa machiakai. Intok iniat ju'uneaka junuen aapo tua ama butti alleak ―ti ameu jiiak. \p \v 57 Junak jume' juriom Jesujtau: \p ―Empo kee san wooi taka ama woj mamni wasukte, intok empo juka' Apra'amtuka'uta jaisa emo bichak ti jiia ja'ani ―ti au jiiak. \p \v 58 Ju'u Jesus inen am yoopnak: \p ―Tua lutu'uriapo ne inen emou jiia, juka' Apra'amtuka'uta kee yoemtuu, inepo nee jaibu nee jiapsan ―ti ameu jiakai. \p \v 59 Junak intok jume' juriom, tetam nu'uka, Jesujta ammea mamaasubaekai. Taa aapo ju'u Jesus au essoka intok inimmet wa'am weyeka junama'a te'opopo yeu siika. \c 9 \s1 Jesus, senuk liptikaka yoem tukamta au ine'etetua \p \v 1 Junama jak wa'am katekai, Jesus senuk yeu a'a tomteka'po naatekai, liptita ama bichak. \v 2 Jume' a' majtim intok: \p ―Yee majtame, jaisaaka tua ini'i yoeme, ka bichaka yeu tomtek. Jaisa jume' a' yo'owawam ka tu'ik bem a' ya'ala' betchi'bo ja'ani, oo jiba aapo'ik ka tu'ik a' ya'ari betchi'bo ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 3 Ju'u Jesus inimmeu: \p ―Ka ini'i aapo, ka tu'ik a' ya'ari betchi'bo, intok kia ka jume' a' yo'owawam ka tu'isi aula' betchi'bo juni'i ini'i inien yeu yoemtuk. Ala ini'i junuen yoemtuk, inien Liojta a jita joa'uta a' bitna' betchi'bo ―ti ameu jiiak―. \v 4 Ketun taewaituko, itepo juka' nee a'abo bittuakamta betana tekilta itom a' ya'anee'uta utte'a. Bwe'ituk lauti ka machine, junak kaabeta a tekipanoaneeo. \v 5 Inepo ketun inim aniapo anekai, nee, jume' inim jiapsammeu, inepo tachiriata benasi nee ameu maachi ―ti jiiak. \p \v 6 Inika'a teuwaasuka, chukula ju'u Jesus, bwiapo chit wattek intok iniae techoata iliikik yaaka intok ju'u ka bichamta a' pusim bepa a' yaak. \v 7 Junak intok inen au jiiak: \p ―Aman jum ba'a maneka'u, emo baksiane, Siloe' tea'awi. \p Inime'e team: Aman Bittuari, ti jiubae. \p Ju'u ka bichame aman sikaa, au baksiak. Intok ini'i notteka jaibu bichan. \v 8 Junak jume' ae naapo jo'aakame intok jume' bat naataka aapo'ik ka bichamta a' ta'aa'um, inime'e: \p ―Jaisa ini'i ka juna'a, bat naataka kateka netane'u ja'ani ―ti jiiak. \p \v 9 Waate: \p ―Ini'i juna'a ―ti jiian. \p Wate intok: \p ―Ka aapo juna'a, taa tua ale bena ―ti jiian. \p Taa jiba ini'i, aapo: \p ―Lutu'uria, ineponee juna'a ―ti jiiak. \p \v 10 Junak intok bempo: \p ―Jaisa empo puj tu'utewaka a bicha ―ti au nattemaek. \p \v 11 Aapo intok: \p ―Seenu, wa'a Jesuj teame, aapo techoata yaaka, pujpo net a' yaak intok inen neu jiiak: “Aman jum ba'a maneka'u, Siloe' tea'u emo baksiane”, ti neu jiiak. Nee intok aman siika, intok nee junuen ino pujba baksiasukai beja, ne bit taitek ―ti am yoopnak. \p \v 12 Junak inime'e: \p ―Jaksa intok i'an aane juna'a ―ti au nattemaek. \p Aapo intok: \p ―Kannee ju'unea ―ti ameu jiiak. \s1 Jume' paiseeom, liptetaka au ine'etetuawakamtau nattemai \p \v 13 Junak intok inime'e, juka' bat naataka liptituka'uta, jume' paiseeommeu yeu a' tojak. \v 14 Taa junae taewai junuen juka' Jesujta techoata yaaka intok juka' liptita a' tu'uteko, inika'a aet a' yum jo'e taewai tuka' betchi'bo, \v 15 jume' paiseeom inia o'outau juchi au nattemaek, jaisa yeu sika i'an tu'ika a' bicha'po. Aapo intoko: \p ―Pujpo techoata net yaak. Inepo intok ino baksiaka i'an intok ne jaibu bicha ―ti ameu jiiak. \p \v 16 Junak jume' paiseeom betana waate: \p ―Ju'u inika'a yaakame, kaachin Liojta betana weene. Bwe'ituk ini'i, juka' aet yum jo'e taewaita ka a' yo'ore ―ti jiian. \p Taa wate intok: \p ―Jaisa tua aapo inika'a machilaata a' joone, junuen ini'i ka tu'i yoem tuko ―ti jiian. \p Inia betchi'bo san, bempo'im nasuk ka nau eewame ayukan. \v 17 Intok inime'e juchia ju'u bat naataka ka bicha'utau: \p ―Empo su jaisa jiia, ju'u yoeme enchi bittuakamta betana ―ti au nattemaek. \p Ini'i intok: \p ―Inepo ala nee, junaka'a, senu inim Liojta betana ju'uneaka chukula yeu weenemta tetteuwaka a' yoeme'e ti jiia ―ti ameu jiiak. \p \v 18 Taa jume' juriom, inika'a, junuen bat naataka a' liptituka'uta, intok juchi a' bicha'uta ka a' sualbaen. Inime'e chukula junae yo'owammeu chai tebokai, \v 19 intok junammeu: \p ―Jaisa ini'i juna'a enchim yoemia, ju'u enchim liptitaka yeu a' yoemtuk ti jia'u. Junak su jaisa auka i'an bicha ―ti ameu nattemaek. \p \v 20 Jume' a' yo'owawam intok: \p ―Ju'uneate inika'a itom a' yoemiaka'po, intok junuen liptitaka yeu a' yoemtuka'po. \v 21 Taa itepo, katte ju'unea jachin yeu sika intok i'an a' bicha'po. Intok kia jabeta junen aapo'ik a' bittuaka'po juni'i, te ka ju'unea. Inia betana eme'e aapo'iku nattemaine, aapo su jaibu yo'owe intok jiba aapo a enchim lutu'uria maka ―ti ameu jiiak. \p \v 22 Jume' a' yo'owawam inien jiiak, jume' juriom bem majjae' betchi'bo. Bwe'ituk jume' juriom jaibu nau lutu'uriakan, jabeta juni'i, juka' Jesujta a' Krijto'oti jiamta, jum juriom te'opompo, ka intok ama a' lutu'urianee'u betana. \v 23 Inia betchi'bo san, jume' a' yo'owawam: “Inia betana aapo'iku nattemaine, aapo su jaibu yo'owe”, ti jiakan. \p \v 24 Junak intok jume' juriom, ju'u bat naataka ka bichamtau juchi chaaek intok: \p ―Inia betana, yuma'isi, achai Liojta jiba em a' bai sae'uta a' teuwaane. Itepo te ju'unea, junaka'a o'outa, a' ka tu'i yoem tuka'uta ―ti au jiiak. \p \v 25 Junak intok juna'a: \p ―Inepone, inika'a aapo'ik a' ka tu'i yoem tuka'u betana nee ka ju'unea. Inika'a bat naataka in liptitaka, taa i'an intok in bicha'uta, inika'a ala nee ju'uneiyaa ―ti am yoopnak. \p \v 26 Inime'e intok juchi wee'po iniau: \p ―Jitasa eu yaak. Jaisa enchi puj tu'utek ―ti au nattemaek. \p \v 27 Ini'i intok: \p ―Jaibu ne enchim tejwaasuk, eme'e intok ka nee sualek. Jaisaaka eme'e juchi wee'po nee enchim tejwaa i'a. Jaisa eme'e ket aapo'ik Jesujta mak eebae ja'ani ―ti ameu jiiak. \p \v 28 Junako inime'e, inika'a ka a' yo'oreka au noksuka intok: \p ―Empo ala junaemak eaka jiapsa. Taa itepo tee juka' Moiseej tuka'utamak eaka te jiapsa ―ti au jiiak―. \v 29 Itepo, juka' Liojta, ju'u Moiseej tuka'utau a' nokaka'ut tee ju'unea. Taa inika'a, kia jakun a' jometuka'ut juni'i, te ka ju'unea ―ti au jiiak. \p \v 30 Junak ini'i o'ou inimmeu: \p ―Ju'u enchim teuwaa'u suakiachisi maachi. Eme'e, jakun a' jometuka'uta ka ju'unea. Aapo intok nee puj tu'uteka nee bittuak ―ti jiiak―. \v 31 Tu'isi ite ju'unea, juka' Liojta, jume' ka tu'ik joaka jiapsame, ju'u bem a'awa'ut aapo'ik ka a' jikkaja'po. Ala, jume' aapo'ik yo'oreka intok aapo'ik ea'po aman jiapsame, bem a'awa'ut am jikkaja ju'u Lios. \v 32 Inim jakwoo juni'i, kee senuk betana jikkajiwa senuk ka bichaka yeu tomtekamta inika'a juchi a' bittuaka'u betana. \v 33 Ini'i o'ou ka Liojta betana weye'eteko, tua kaita inile benak machilaata a joo ean ―ti ameu jiiak. \p \v 34 Junak intok bempo iniau: \p ―Empo em yeu tomteka'po naateka, ka tu'i yoemtakai, jaisa ket empo jitat itom majtabae ja'ani ―ti au jiiak. \p Intok inime'e, bempo bem te'opopo, juka' a' lutu'urianee'uta a' u'aak. \s1 Jume' Liojta betana weyemtat ka ju'uneaka, liliptim bebena \p \v 35 Ju'u Jesus juka' liptituka'uta, junama'a bem te'opopo ka intok ama a' lutu'uriane' betchi'bo yeu bepwakamta ju'uneiyaak. Intok chukula junaka'a bichakai: \p ―Jaisa empo juka' inim yoemta a' suale ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 36 Ini'i o'ou intok: \p ―Achai, inia betana nee tejwaanee a' jabe tuka'uta junuen nee a' sualne' betchi'bo ―ti au jiiak. \p \v 37 Ju'u Jesus junau: \p ―Jaibu empo a' bitlaa. Ineponee juna'a, inim ju'u em aamak etejo'u ―ti a' yoopnak. \p \v 38 Junako ini'i o'ou Jesujtau tonommea kikteka a' yo'orek intok: \p ―Achai, enchi nee suale ―ti au jiiak. \p \v 39 Junako ju'u Jesus: \p ―Inepo nee inim bwiau ne yepsak, junuen Liojta bichapo tu'ika bemelak ya'uraata inim aune' betchi'bo, junuen iniae, jume' liliptim bebenam, inime'e am bitne' betchi'bo. Jume' intok bibichame, inime'e, liliptim benasi am tawane' betchi'bo ―ti jiiak. \p \v 40 Junak intok jume' paiseeom, waate junama'a aamak aneme, inika'a a' teuwaaka'uta jikkajaka: \p ―Jaisa itepo intok ketchia liliptim bebena ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 41 Jesus intok inimmeu: \p ―Eme'e lutu'uriapo liliptim benaeko, junak enchim ka tu'uwa ya'arim betchi'bo, ju'u ka tu'isi enchim tawaa'u ka emot au ean. Taa eme'e emo bibicha'ati jia' betchi'bo, eme'e jiba iniat juka' ka tu'ik enchim ya'ari'uta jiba emot tatawaa. \c 10 \s1 Bwala koratat nokaka, ta'abwik a' teuwaaka'u \p \v 1 ’Tua lutu'uriapo ne inen emou jiia, ju'u, jum bwaram ja'abweka'u, ka junama'a jum bem yeu rejte'epo luula aman kibakeme, taa omot aman kibakekame, ini'i jita e'etbwametune. \v 2 Taa ju'u, junama'a, inime'e yeu rejte'epo aman luula kibakneeme, ini'i ala juna'a, ju'u inime'e bwaaram suuareeo. \v 3 Inika'a, ju'u bwaram yeu rejte'epo jiba aneka a' suuame, a' kibakne' betchi'bo, pueetata a' etaporiane. Jume' intoko bwaram inika'a jiawai ta'aane. Ini'i, jume' bwaram bem teampo ameu chaaeka intok junama'a bem ja'abweka'po yeu am nuk sisime. \v 4 Intok ini'i, si'ime jume' a' bwarawam yeu nuk simsukai, aapo ame pat weene. Intok jume' a' bwalam a' jajanee bwe'ituk a' jiawai ta'aa. \v 5 Taa inime'e, senuk ka bem ta'aa'uta, ka a' jajane. Ala junaka'a a' to'o tennine. Bwe'ituk inime'e, ju'u ka bem ta'aa'uta, ka jiawai ta'aakai. \p \v 6 Ju'u Jesus inika'a, jitaa ta'abwik teuwaaka, am majtan. Taa bempo, ju'u aapo'ik ameu teuwaabae'ut ka aet ju'uneak. \s1 Jesujta, bwalam tu'isi am suuame ti aapo'ik au teuwaaka'po \p \v 7 Junak intok ju'u Jesus juchi wee'po inen ameu jiiak: \p ―Lutu'uriapo ne inen emou jiia, ineponee juna'a, ju'u, jume' bwalam ja'abweka'u aet aman am kikkimu'u. \v 8 Si'ime jume' nee bepat a'abo yajakame, inime'e, jita e'etbwaka intok yee ko'okosi joaka jita am u'aame. Taa jume' Liojta yoemiam, bwalam benasi ta'eewame, ka am nok jikkajak. \v 9 Ineponee juna'a, ju'u aet aman kimu betchi'bo, pueetapo ta'eewame. Wa'a net yoem eaka aman yebijneeme, ini'i jinne'uitune. Intok ini'i, bwalata a' weyeka'po, yeu weamaka intok yeepsaka, tu'i bajta a' tettea'a benasi machine. \p \v 10 ’Ju'u jita e'etbwaneeme, ini'i wepulsi, etbwabaeka, jissu'abaeka intok jita nasontebaekai yebijne. Taa inepo nee ala inim yebijlaa, junuen jiapsiwamta emot autua' betchi'bo, intok inika'a, kaita be'eeka, yuma'isi emot a' autua' betchi'bo ne inim yebijlaa. \v 11 Ineponee juna'a ju'u, jume' bwaram tu'isi am bichame. Ju'u, jume' bwalam tua am nakeka am bichame, ini'i a ame betchi'bo muuke. \v 12 Taa ju'u, kia tomita betchi'bo jiba tekipanoame, ini'i, juka' roobota ameu weyemta a' bichakai, jume' bwaram su'u tojaka buitine. Bwe'ituk ini'i ka juna'a ju'u am nakeka am bichame. Intok ini'i, jume' bwaram ka aapo am atteakai. Junak intok ju'u roobo, jume' bwaram, watem am bwiseka am su'ane, jume' watem intok na'ikim beepne. \v 13 Ini'i am to'o bui buite bwe'ituk aapo kia tomita betchi'bo jiba tekipanoa, intok jume' bwaram betchi'bo kaachin au eetuakai. \p \v 14-15 ’Ineponee juna'a, ju'u bwaram tua am nakeka am bichame. Juka' in yo'owata, aapo'ik nee a' ta'a'a benasia, intok nee aapo'ik a' ta'a'a benasia, ket jiba junaen ineponee jume' in bwaram nee am ta'aa. Bempo intok ket nee ta'aa. Intok inepo jume' in bwalam betchi'bo in jiapsita nenkine. \v 16 Ketchia, wate tatta'abwi, ka inim bwalam nee am jipue. Inime'e ka inim bwaram benasi in eiyaa'um jiapsa'po joomem. Inime'esan, utte'a a'abo in am tojinee'u. Intok inime'e, in ameu noka'uya a' jikkajine. Junak intok inim si'ime wepulsi nau tojiritune, intok wepu'ulaine, ju'u tu'isi am nakeka am bichame. \p \v 17 ’Inia betchi'bo ju'u in yo'owa nee nak ta'aa. Bwe'ituk ineponee inim in me'etune' betchi'bo ne in jiapsita a' nenenka junuen chukula juchi in a' mabet betchi'bo. \v 18 Inim kaabe jiapsita a nee u'aa. Ala inepo nee in junen ea'po aman jiba a' nenkine. Neu lutu'uria, jiapsita in a' nenkaka intok chukula in a' mabetne' betchi'bo. Ini'i juna'a, ju'u, juka' in yo'owata nee aet a' saweka'u. \p \v 19 Jume' juriom junak inika'a a' teuwaaka'uta a' jikkajakai, bempo'im nasuk juchi ka nau eewame ayukan. \v 20 Juname betana juebenaka: \p ―Jaisaaka eme'e a' teuwaa'uta jikkaja, inika'a bebeje'eri jiapsita aet aneka intok ka suatulata ―ti jiian. \p \v 21 Taa waate, inime'e: \p ―Kaabe senu bebeje'eri jiapsita aet aneka intok a inien nok ean. Ju'u bebeje'erita ka tu'i jiapsekame, kaachin jume' liliptim juchi a am bittuane ―ti jiian. \s1 Juka' jurio yoemrata, Jesujta ka a' waataka'po \p \v 22 Inim sebe'etaewaim tukan. Intok jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po, inim juka' bwe'u te'opota, Liojtau bicha aet a' na'ikiawaka'u waatiwaka, pajkowan. \v 23 Ju'u Jesus jiba junama'a, Liojta bwe'u te'opopo, ae konila junama'a Salomon tuka'uta aapo'ik jitae mekka jikau a' jekka ya'arim tea'po ama weaman. \v 24 Jume' intok juriom juebenaka inim au yajaka, konila au japteka intok: \p ―Jakwoo tajtiasa itepo ee betana tua kaita ju'uneiyaane. Empo junen ju'u Krijto tuko, sep witti itom tejwaane ―ti au jiiak. \p \v 25 Ju'u Jesus intok inimmeu: \p ―Jaibu ne inia betana a' teuwaalaa intok eme'e ka nee sualek. Ju'u machilaa, ju'u in yo'owa betana lutu'uriaka in joa'u, jiba inika'a machisi a' teuwaa. \v 26 Taa inika'a eme'e ka a' suale. Bwe'ituk eme'e, jume' bwalam benasi in eiyaa'ummak ka amemak na'ikiarim, jiba bat naatakai in emou jiaka'a benasia ―ti ameu jiiak―. \v 27 Jume' in at team, bwalam benasi in eiyaa'um, inime'e nee jiawai ta'aa. Ineponee am ta'aa. Bempo intok nemak eaka jiapsa. \v 28 Inime'e jiba yuu jiapsiwamta inepo nee amet autua. Intok inime'e jakwoo juni'i ka kokkone. Intok kaabe inim in am jipue'po, nee am u'aane. \v 29 Inime'e, ju'u in yo'owa nee betchi'bo yeu am pu'ari. Intok aapo inim che'a si'imem bepa yo'o utte'akai. Inien san aapo'ik am jipue'e betana tua kaabe a am nu'une. \v 30 Inepo intok ju'u in yo'owa, itepo te nau wepu'ulai. \p \v 31 Junak intok jume' juriom juchi wee'po tetam nu'uka, aapo'ik ammea mamaabaekai. \v 32 Jesus intok inimmeu: \p ―Inim enchim bichapo tua juebenak tu'ik nee ya'ari, ju'u in yo'owa Liojta betana a jita a' joa'ue aniawakai. Inia weyemta betana jita betchi'bosa eme'e nee mamaabae ―ti ameu jiiak. \p \v 33 Jume' juriom intok: \p ―Katte itepo inia tu'ik em ya'ari betchi'bo enchi mamaabae. Ala ju'u, Liojta beje'eka tua ka tu'ik em teuwaa'u betchi'bo. Empo wepulsi kia yoemtaka, taa intok jiba empo su emo Lios jooa ―ti a' yoopnak. \p \v 34 Ju'u Jesus inime'e inen yoopnak: \p ―Jiba jum enchim nesauri ji'ojteipo inim, juka' Liojta: “Inepone, enchim liosim ti jiia”, ti a' jiaka'u ama ji'ojtei. \v 35 Itepo su te ju'unea, juka'a, jum Liojta nok lutu'uriapo teuwaarita, ka ta'abwisi intok weyeka, a' ji'ojtei tuka'po. Intok ju'u Lios junuen, jume' aapo'ik betana juka' nok lutu'uriata a' mabetakame, aapo Liosimpo am ta'aak. \v 36 Intok junuen, nee Liojta betana yeu pu'awaka intok a'abo nee bittuawako, jaisa tua eme'e, Liojta beje'eka a' omtituamta nee a' teuwa'ati jiia, kia junuen: “Ineponee Liojta yoemia”, ti in jiaka' betchi'bo. \v 37 Nee intoko, ka ju'u in yo'owa Liojta betana weyemta machilaata nee a' joao, ka eme'e nee sualne. \v 38 Taa inika'a weyemta nee a' bo'o jooriao, junuen, eme'e nee ka sualeka juni'i, taa juka' machilaata in joa'uta eme'e inika'a a' sualne. Junuen, juka' achaita, aapo'ik net a' ane'uta intok nee ket aapo'ik in yo'owabet in ane'uta a' ju'uneiyaaka, inien a' lutu'uria tuka'uta a' mabet betchi'bo ―ti ameu jiiak. \p \v 39 Inim juchi wee'po, inime'e, bempo a' bwiseka a' weiyaabaen. Taa ju'u Jesus, inime betana aapo au jinne'uka yeu siika. \p \v 40 Junako ju'u Jesus, jum batwee Jooraan tea'po, ta'ata yeu we'e betana juchi aman notteka intok ama taawak, jiba junama'a, jum bat naataka juka' Joan tuka'uta yee a' bato'owaaka'po. \v 41 Junama'a juebenaka au noitek. Intok inime'e: \p ―Lutu'uria, ju'u Joan tuka'u kaita machilaata, a jita a' joa'uta yaaka juni'i, taa si'ime ju'u, inia yoemta betana a' teuwaaka'u lutu'uria tukan ―ti jiian. \p \v 42 Junama'a a' ane'epo intok, tua juebenaka a' sualek. \c 11 \s1 Juka' Laasaro' teamta mukuka'po \p \v 1 Junama junak, senu Laasaro' teaka ko'okoen. Ini'i, kia ili jo'ara Betaania' tea'po jo'aakai. Ket jiba junama ju'u Maria' teamta intok a' akkoowa Maata' teamtaim bem jo'aaka'po. \v 2 Ini'i Maria' teame, ju'u ko'okoemta Laasaro' teamta jamut waai, aapo juna'atukan, ju'u, yo'owe Jesukrijtota wokimmet juka' ochokok win jubakamta amet to'oka intok a' choniwammea am wachakame. \v 3 Inien san inime'e woika nau wewerika, Jesujtau nokta bittuak: \p ―Itom yo'owa, ju'u em aamak tu'ika, em ta'aa'u, tu'isi ko'okoe ―ti jiakai. \p \v 4 Ju'u Jesus inika'a ju'uneiyaakai: \p ―Ini'i ko'okoa, ka aapo'ik a' mukne' betchi'bo weye. Ala ini'i, juka' achai Liojta tua si'imeku a' eiyaawachiaka'uta a' bitna' betchi'bo. Intok ketchia, inia ko'okoata betchi'bo, juka' Liojta usiwaita, si'imeku a' eiyaawachiaka'uta a' bitna' betchi'bo ―ti jiiak. \p \v 5 Ju'u Jesus, juka' Maata' teamta intok juka' a' jamut waai intok juka' Laasaro' teamta, tua am nakeka juni'i, \v 6 aapo juka' Laasaro' teamta a' ko'okoe'po tejwaawakai, jiba jum a' ane'epo, juchi wooi ta'apo ama taawak. \v 7 Chukula, aapo jume' a' majtimmeu: \p ―Bwiaraa Jurea' tea'u bicha te juchi nottine ―ti ameu jiiak. \p \v 8 Jume' a' majtim junak aapo'iku: \p ―Yee majtame, i'an jeela jume' juriom junama jo'aakame, tetammea enchi mamaasuka enchi me'ebaen. I'an intok, jaisa empo juchi aman weebae ja'ani ―ti au jiiak. \p \v 9 Ju'u Jesus inimmeu: \p ―Eme'e ju'unea, juka' taewaita, woj mamni ama wooim a' oraka'po. Ju'u taewapo weamame, ini'i ka te'itine. Bwe'ituk aapo inim aniapo tachiriata ayukamtae bichakai. Junuen san, katte jain eaka am bicha katne, bwe'ituk juka' taewaita in aet muknee'u a' yuma'anee'uta ketuni be'ee ―ti ameu jiiak―. \v 10 Taa seenu, tukaapo weama'ateko juna'a ala a te'itine, tachiriata au a' be'e' betchi'bo. \p \v 11 Che'a chukula ju'u Jesus a' majtimmeu: \p ―Ju'u itom aamak tutu'ika itom eiyaa'u, Laasaro' teame koche. Taa ineponee aman sika a' busa'ane ―ti ameu jiiak. \p \v 12 Junak jume' a' majtim: \p ―Achai, aapo kotche'eteko, tu'ibaeka junen koche ―ti au jiiak. \p \v 13 Taa ju'u Jesus, juka' Laasaro' teamta a' mukuka'uta ameu a' teuwaabaen o'oben. Jume' a' majtim intok, senuk inim yum jo'eka a' kotche'ut a' noka'ati ean. \v 14 Junen su, chukula ju'u Jesus ju'unakkiachisia: \p ―Ju'u Laasaro mukia ―ti ameu jiiak―. \v 15 Inepo, ka ama in aneka' betchi'bo nee kaachin ino eetua. Bwe'ituk ini'i, emo betchi'bo che'a tu'isi yeu weama. Junuen enchim nee sualne' betchi'bo. Taa jantebu, aman te a' bitne ―ti ameu jiiak. \p \v 16 Junak intok ju'u Toomaj teame, wa'a wo'oli ti teuwaawame, ini'i, jume' waate aamak yeu pu'arimmeu: \p ―Jantebu itepo ketchia, junuen aman aamak nau kokko betchi'bo ―ti ameu jiiak. \s1 Jesus juna'a, ju'u yee jiabijtetuaka, jiba yuu jiapsiwamta yee makame \p \v 17 Aman yepsakai ju'u Jesus, juka' Laasaro tuka'uta, jaibu naiki ta'apo jum senu tetapo wojo'oriata ya'aripo a' ma'aritau aman yepsak. \v 18 Ju'u ili jo'ara Betaania' teame, bwe'u jo'ara Jerusalen tea'u ka mekkaekan, jumak wooi kiloometrom ama mamni siento meetrom tukan jiba. \v 19 Jume' juriom betana intok, juebenaka aman Maata' teamtau intok Maria' teamtau aanen, juka' bem abachi mukuka'a betana am jiapsi jo'abaekai. \v 20 Ju'u Maata' teame, juka' Jesujta aman a' yebijsuseka'po a' ju'une'eiyaakai, aapo a' nankibaeka yeu siika. Taa ju'u Maria' teame a' jo'awapo taawak. \v 21 Ini'i Maata intok ju'u Jesujtau: \p ―In yo'owa, enchi inim aneo, ju'u in abachi ka muk ean ―ti au jiiak―. \v 22 Taa ket ne ju'unea, juka' Liojta, si'imeta juka' aapo'iku bicha em a'awa'uta, a enchi a' bittua'po ―ti au jiiak. \p \v 23 Ju'u Jesus, aapo'iku: \p ―Ju'u em abachi juchi jiapsine ―ti au jiiak. \p \v 24 Ju'u Maata intok junak: \p ―Lutu'uria, ju'uneanee chukula taewait, jume' kokkoarim jiabijteneeo, juchi a' jiapsinee'u ―ti au jiiak. \p \v 25 Junak ju'u Jesus iniau: \p ―Ineponee juna'a, ju'u kokkoarim nasuk yee jiabijtetuaka, jiba yuu jiapsiwamta yetet utuane. Junuen, wa'a nee sualeme, kia mukiataka juni'i, juna'a juchi jiapsine. \v 26 Intok jabetaka juni'i, ketun inim jiapsaka intok nee sualeme, ini'i, jakwoo juni'i ka mukne. Jaisa empo inika'a suale ja'ani ―ti au jiiak. \p \v 27 Aapo intok: \p ―Jeewi in yo'owa. Inepo nee enchi junen ju'u Krijtotuka'u enchi suale. Ju'u Liojta yoemia ju'u inim bwiau yebijneeka bo'o bitwame ―ti au jiiak. \s1 Jesujta, jum Laasaro' teamta bo'oka'u a' bwanaka'po \p \v 28 Chukla inika'a teuwaasukai ju'u Maata, ju'u a' waaibeu Maria' teamtau chaaebaeka au siika intok junau: \p ―Ju'u yee majtame im aane intok eu chaae tebo ―ti jiaka, ka kusisi a' tejwaak. \p \v 29 Kia inika'a jikkajaka jiba ju'u Maria, kikteka intok Jesujta ane'u au siika. \v 30 Ju'u Jesus junama ili jo'ara Betaania' tea'u ketun kee aman kibaken. Taa ketun, jiba jum Maatata au yepsaka'po aanen. \v 31 Junak jume' juriom a' jo'apo a' jiapsi yechaka aamak ama ane'um, junuen Mariata, kikteka intok sep yeu sikamta bichakai, inime'e aet cha'aka sajak, bempo, juka' Laasaro tuka'uta ma'ariu sika aman a' bwanbae'eti eakai. \p \v 32 Junak intok ju'u Maria, Jesujta ane'u yepsakai, aapo'iku tonommea kikteka intok: \p ―In yo'owa, enchi im aneo, ju'u in abachi ka muk ean ―ti au jiiak. \p \v 33 Ju'u Jesus, juka' Mariata intok jume' juriom aamak ama yajakame bwaname bichakai, tua a' sioka'u intok a' jiapsipo tua a' juiwa'u aet ayukan. \v 34 Intok aapo: \p ―Jakunsa eme'e a' teekak ―ti ameu nattemaek. \p Bempo intok: \p ―Itom yo'owa, a'abo sika a' bitne ―ti au jiiak. \p \v 35 Junak ju'u Jesus bwaanak. \v 36 Junak jume' juriom: \p ―Ake'em a' bicha, tua a' nakken ―ti jiian. \p \v 37 Taa juname betana waate: \p ―Ini'i, waka'a liptita a' bittuakame, jaisa juka' Laasaro tuka'uta, ka a' mukne' betchi'bo a' ania ean ja'ani ―ti jiiak. \s1 Laasaro' teamta kokkolam betana jiabijtetuawaka'po \p \v 38 Jesus, juchi tua jiapsipo a' juiwaka, jum tetapo wojo'orita ya'ariu ruktek. Ini'i, senu kau tejtukan. Intok ini'i, senu bwe'u tetae pattitukan. \v 39 Junak ju'u Jesus: \p ―Juka' tetata em omola kechaa ―ti jiiak. \p Ju'u Maata, ju'u mukukamta mak weri: \p ―In yo'owa, ini'i jiba tua jumak, jaibu tua juuba, bwe'ituk jaibu naiki taewaim jipue mukiatakai ―ti jiiak. \p \v 40 Taa ju'u Jesus iniau: \p ―Jaisa inepo, juka' Liojta betana tua eiyaawatchika, a jita a' joa'uta em a' bitnee'uta, ka eu teuwaala ja'ani. Inika'a enchi a' sualeo ―ti au jiiak. \p \v 41 Junak intok ju'u teta omola biaktawak. Ju'u Jesus intok teekau jikau bicha bitchuka intok: \p ―In yo'owa, enchi ne bai sae, bwe'ituk empo ju'u in teuwaa'ut nee jikkaja. \v 42 Ju'uneane, ju'u in teuwaa'ut, jiba em nee aet jikkaja'po. Taa inika'a nee teuwaa jume' inim aneme aniabaekai, junuen inime'e, em a'abo nee bittuaka'po bem a' sualne' betchi'bo ―ti jiiak. \p \v 43 Chukula, inika'a teuwaasuka, kusisi nokaka: \p ―Laasaro, junum a'abo yeu weye ―ti jiiak. \p \v 44 Ju'u intoko mukia tuka'u, yeu siika, mampo intok wokpo tajo'orimmea biijti takai. A' pujbat intok ket tajo'orimmea bi'iti takai. Ju'u Jesus inimmeu: \p ―Tajo'orim em a' woitaria, a' weene' betchi'bo ―ti ameu jiiak. \s1 Jesujta bwij betchi'bo, aet nau etejowaka a' tu'utewame \p \v 45 Inia betchi'bo jume' juriom betana juebenaka Jesujta sualek. Jume' Mariata mak aman yajakame intok Jesujta yaaka'uta a' bichakame. \v 46 Taa inime betana waate, jume' paiseeom teammeu lauti sajaka intok inime'e juka' Jesujta yaaka'uta ameu teuwaak. \v 47 Junako jume' paiseeom intok jume' te'opopo tekiakammeu yo'owe, inime'e, ju'u jurio yoemratau, si'ime ju'u yo'oraata ama emo nau toji tebok intok inimmeu: \p ―Jaisa tua tee aune. Ini'i o'ou, machilaata juebenak, a jita a' joa'ue a' jooa ―ti jiian―. \v 48 Itepo inika'a junuen a' su'u tojako, si'ime ju'u inim yoemra a' sualne. Junak jume'e, jum bwe'u jo'ara Rooma' tea'po yo'ooraa, sontaaom a'abo bittuaka intok inime'e itomak nassuaka, itom bwe'u te'opota tatapnee intok inim yoemrata a' lu'utane ―ti jiian. \p \v 49 Taa inime'e betana seenu, Kaipaaj teame, ju'u junae wasuktiat, si'ime jume' te'opopo tekiakammeu che'a yo'o tuka'u, ini'i inimmeu: \p ―Eme'e kaita em tatta'aa ―ti ameu jiiak―. \v 50 Intok kia eme'e ka a' mammate juni'i, ito betchi'bo che'a a' tu'ireaka'u, junuen inim senuk itom yoemrata betchi'bo, wepu'ulaik jiba a' muknee'u. Intok ka junuen si'ime yoemrata a' lu'utanaa'u ―ti ameu jiiak. \p \v 51 Taa aapo ju'u Kaipaaj teame, ka aapo a' ea'po junuen jiiak. Ala aapo junae wasuktiat, jume' te'opopo tekiakammeu che'a yo'o ya'atakai, aapo, Liojta betana aet ju'uneetuawaka junuen, Jesujta ju'u jurio yoemrata betchi'bo a' muknee'uta a' teuwaak. \v 52 Intok ka kia junae yoemrata betchi'bo jiba, taa ketchia si'imem jume' Liojta yoemiam, aniat na'ikimtulame junuen nau am toji betchi'bo. \v 53 Junuen san, jiba junae taewait naateka, ju'u jurio yoemratau yo'oora, juka' Jesujta a' me'e tebo betchi'bo, inime'e nau etejoka a' lutu'uria yaak. \p \v 54 Inia betchi'bo san ju'u Jesus, ka intok ju'u jurio yoemrata nasuk ame bichapo weaman. Ala aapo, jum a' ane'u betana yeu sika intok aman bweka pa'ariau yeu ka au mekka kateka, ili bwe'u jo'ara Epra'im tea'u bicha siika. Junama'a a' majtimmak tawakai. \p \v 55 Junama'a jaibu ka mekka be'een, jume' juriom bwala jissu'aka pajko jiba bem joa'uta a' yuma'anee'u. Yoemra intok juebenaka junama'a ili ka bwere jo'aram be'ekatana junaman bwe'u jo'ara Jerusalen tea'u nau yajak. Inime'e junuen, juka' pajkota, kee a' naateo, Liojta bichapo emo tu'utewamta a' ya'abaekai. \v 56 Junama'a waate, Jesujta jaiwan. Intok jum te'opopo anekai, bempo: \p ―Jaisa eme'e jiia, jaisa a'abo pajkou yebijnee ja'ani, oo ka a'abo weene ―ti nau nattemaen. \p \v 57 Jume' paiseeom intok wame'e te'opopo tekiakammeu yo'owe, inime'e, jabeta juni'i, Jesujta jakun a' ane'uta a' ju'uneiyaamta, junaka'a bempo'im a' tejwaanee'uta a' teuwaalatukan, junuen bempo'im a' bwijne' betchi'bo. \c 12 \s1 Senu jamutta, ba'ata tua win jubak, Jesujtat a' yaaka'po \p \v 1 Busan taewaim be'eeka, Liojta yo'oreka, juka' bwala jissu'awaka pajkowamta kee a' yumao, ju'u Jesus, jum ili jo'ara Betaania' tea'u noitek. Junaman jum Laasaro' teamta, inika'a mukiataka jiba aapo'ik Jesujta juchi a' jiabijtetuakamta a' jo'aaka'awi. \v 2 Junama'a bempo, Jesujta alleaka, tu'isi a' mabet betchi'bo, kupteo bem nau bwa'anee'uta a' yaak. Ju'u Maata ama am a'abosen. Ju'u intoko Laasaro, ama mesau jokammak katekan aapo'iku mak ji'ibwakai. \v 3 Junako ju'u Maria, jumak litrota nasuk'aman, juya naaro' teamta win jubaekamta, ochokok ausu'lik intok tua beje'emta, ama a' nu'upak. Intok inika'a Jesujta wokimmet a' yaakai. Chukula intok chonimmea a' wacha'ariakai. Junama karipo si'imekut junae win jubakue tapunak. \v 4 Junak intok ju'u Juuras Ijkarioote' teame, senu Simo' teamta yoemia, ini'i ket jume' Jesujta majtimmak na'ikiatuka'u intok jiba ini'i chukula aapo'ik yeu bwijnee'u, aapo: \p \v 5 ―Che'a tu'i ean ini'i ochokoka win jubakue ya'ari, busan miil tosai tomimpo nenkiwako, junae jume' kaitae emo ania machim aniawako ―ti jiiak. \p \v 6 Ju'u Juuraj teame inika'a teuwaak, taa ka lutu'uriapo jume' kaitae emo ania machim a' eiya' betchi'bo. Ala ini'i, a jita etbwakai. Intok ini'i, jiba aapo su juka' bem tomi boosata a' makritakai intok junama juka' ama a'ayumta a' nunu'een. \v 7 Junak intok ju'u Jesus: \p ―Kia beja a' bicha. Bwe'ituk aapo inika'a, chukula nee ma'anaao betchi'bo a' e'eriala ―ti ameu jiiak―. \v 8 Jume' kaitae emo ania machim jiba eme'e inim emo nasuk am bitne. Taa nee, eme'e ka jiba inim bitne ―ti ameu jiiak. \s1 Te'opopo tekiakammeu yo'owe, Laasaro' teamta beje'eka a' me'ebaeka'po \p \v 9 Jerusalenpo juebenaka jume' juriom betana, juka' Jesujta, jum ili jo'ara Betaania' tea'po a' ane'epo a' ju'uneiyaak. Intok inime'e aman sajak. Inime'e, ka juka' Jesujta jiba, taa ketchia junuen juka' Laasaro' teamta, juka' Jesujta mukiataka, juchi a' jiabijtetuaka'uta aman bitbaekai. \v 10 Junako jume' te'opopo tekiakammeu yo'owe, bempo aet nau etejok, junuen juka' Laasaro' teamta ket bem a' me'e tebo betchi'bo. \v 11 Bwe'ituk jiba aapo'ik Laasarota betchi'bo, juebenaka jume' juriom ka intok bempo'im mak ean taa Jesujta mak eaka a' sualbaekai. \s1 Jesujta, jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'u kibakiseka'po \p \v 12 Yoemra tua juebenaka jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po aanen junuen junama'a, Liojta yo'ori betchi'bo bwala jissu'awaka pajkowamta bitbaekai. Yokoriapo intok inime'e, juka' Jesujta junaman bwe'u jo'arau a' yebijnee'uta a' ju'uneiyaak. \v 13 Junako inime'e junama'a tako sawam chuktaka, intok Jesujta nanki betchi'bo yeu sajak. Intok inime'e: \p ―Yee jinne'ume. Yo'oriwaka tu'ikue teuwaanaa ju'u Liojta betana lutu'uriaka itou che'a yo'otaka a'abo weyeme ―ti jiian kusisia. \p \v 14 Ju'u Jesus, ili buuta teaka intok junaet yej simen, jiba jum Liojta betana ji'osia ji'ojteimpo: \q1 \v 15 Ka majjaunee eme'e, bwe'u jo'ara Sion tea'po joomem. \q1 A' ju'uneene, juka' inim emou che'a yo'o ya'arita, \q1 Ili buutat yej simeka a'abo emou a' weye'u, ti a' jia'a benasia. \p \v 16 Jume' a' majtim che'a bat inia weemtat tua ka aet ju'uneak. Taa chukula, junak juka' Jesujta, kokkoarim nasuk a' jiabijteko, junak inime'e au wawaatek si'imeta inika'a aapo'ik betana a' ji'ojtei tuka'po intok ket jiba junaen au yeu a' sika'apo. \p \v 17 Ju'u yoemra, juka' Jesujta junak tetapo wojo'oriata ya'aripo intok Laasarotau nokaka, mukiataka juchi a' jiabijtetuaka, aamak ama ane'um, inime'e, juka' bem bichaka'uta naas a' teuwaan. \v 18 Inia betchi'bo ju'u bu'uuraa, Jesujta nankibaeka au yeu sajak. Bwe'ituk inime'e, juka' machilaata, a jita a' joa'uta a' yaaka'ut bem ju'uneiyaaka' betchi'bo. \v 19 Junako jume' paiseeom bempo su naas nau: \p ―Ake'em a' mammate, tua kaachin intok itom an machiaka'u. Yuu, si'ime ju'u inim yoemra aamak eaka aamak saka ―ti jiian. \s1 Wate riekom teame, Jesujta bem jaiwaka'po \p \v 20 Jum bwe'u jo'ara Jerusalen tea'po ju'u yoemra, pajkopo Liojta yo'oribaeka, jume' aman yajilame nasuku, yoemra riekom teame betana waate ama aanen. \v 21 Inime'e, Jeriipe' teamtau yajak, ju'u, jum bwiaraa Kalilea' tea'po ili jo'ara Betsaira' tea'po jo'aakamtawi, intok inime'e au ujbwanak: \p ―Achai, juka' Jesuj teamta te bitbae ―ti au jiakai. \p \v 22 Ju'u Jeriipe' teame intok sikaa, juka' Antej teamta tejwaak. Inime'e intok, bempo nau, Jesujtau sajaka a' tejwaak. \v 23 Junak intok ju'u Jesus inimmeu: \p ―Yuma'asuk ju'u taewai, juka' inim emo benasi yoemta, juka' a' ya'aa'ea'uta, aapo'ik a' chupaka junuen, yo'orisi a' eiyaanaa'uta au a' chupneeo ―ti ameu jiiak―. \v 24 Lutu'uriapo ne inen emou jiia, ju'u tiiko bachia, ka bwiapo etwa'ateko intok ini'i ka siwekai, junuen, wepulsi bachiatunee jiba. Taa ini'i, senuk mukuka, bwiapo a' ma'awaka'a benasi, ini'i junuen etwakai, intok siwekai, junak yu'in bachiane. \v 25 Wa'a inim bwiapo, alleaka a' jiapsinee'uta jiba eiyaaka jiapsame, ini'i, jiba yuu a' jiapsinee'uta a' ta'arune. Taa wa'a, inim bwiapo jiba alleaka a' jiapsinee'uta ka ae betchi'bo a' eiyaakame, ini'i, jiba yuu a' jiapsinee'uta aet bitne. \v 26 Inim wa'a, in a' joo i'a'uta joaka jiapsibaeme, ini'i, nemak eaka jiapsine. Intok jum in ane'epo, ket ama an ean ju'u in a' joo i'a'uta a' joame. Inim seenuk, nemak eaka in joo i'a'uta joamta, ju'u in yo'owa inika'a a' yo'ori tebone. \s1 Jesujta jaisa aapo'ik muknee'u, machisi a' teuwaaka'po \p \v 27 ’I'an tua ne kaachin an machi benasi ea. Jaisa tua ne au jiune. Jaisa inepo: “In yo'owa, i'an neu weenemta betana nee jinne'une”, ti ne au jiunee ja'ani. Taa nee jiba tua inia betchi'bo su nee a'abo ne yebijlaa. \v 28 In yo'owa, tua i'an bepa yuma'isi eiyaawatchisi yo'orisi em machiaka'uta a' ju'uneiyaatuane ―ti jiiak. \p Junako, teeka betana jiawai jikkajituk: \p ―Jaibu nee tua bepa yuma'isi eiyaawatchisia yo'orisi in machiaka'uta nee yeu a' ju'uneiyaatualaa. Intok ne juchi wee'po, junuen ino ju'uneiyaa tebone ―ti jiakai. \p \v 29 Ju'u yoemra junama aneka a' jikkajame, inime'e, teeka betana jitaa ru'u ti jiiak, ti jiian. Waate intok: \p ―Ankeles au nookak ―ti jiian. \p \v 30 Junak intok ju'u Jesus inimmeu: \p ―Ini'i jiawai, ka nee betchi'bo, taa ala emo betchi'bo jikkajituk ―ti ameu jiiak―. \v 31 Jiba i'an, junuen inim aniapo jiapsame, ka tu'isi tawaka, bem ya'uraa bittuanaa'u ameu aune. Intok i'an ju'u bebeje'eri, ju'u inim si'imem sawame, ini'i koba'itaka yeu beeptune. \v 32 Intok chukula, inepo nee inim kuuset jikau toboktawako, inim si'imem jume' jinne'uimtuneeme, inepo, jiba neu bicha am waatine' betchi'bo junuen ne am eetuane. \p \v 33 Inika'a teuwaaka, jiba aapo'ik a' muknee'ut nokaka a' teuwaan o'oben. \v 34 Ju'u ama yoemra intok: \p ―Itepo te jum itom nesauri ji'osia ji'ojteimpo inen jiaka nokwamta, juka' Krijto' teamta, jiba yuu a' jiapsine'eti jiamta tee a' jikkajilaa. Jaisaaka intoko empo, juka' inim yoemta, jikau a' toboktitune'eti jiia. Jabesa ini'i, ju'u inim yoeme ―ti au jiiak. \p \v 35 Junako ju'u Jesus inimmeu: \p ―I'an ketun inim emo nasuk aane ju'u tachiriapo ta'eewame. Taa tua ka binwaa. Junuen san eme'e nemak eaka jiapsa'em, tachiriata benaka in emomak ane'epo tajtia. Junuen, ka tu'ika ka enchim bo'o jooriane' betchi'bo, seej chukti ka machiku rejteme benakai. Bwe'ituk ju'u ka machiku weamame, ini'i ka ju'unea jak luula a' weye'po ―ti ameu jiiak―. \v 36 Junuen eme'e, juka' tachiriapo ta'eewamta a' sualnee ketun inim a' aneo. Intok junuen eme'e inia tachiriapo ta'eewamtamak eame ti ta'eenaa. \p Inika'a weyemta teuwaasuka, chukula ju'u Jesus, yeu sika intok ame betana au essok. \s1 Jaisaaka juka' jurio yoemrata, Jesujta ka a' sualeka'po \p \v 37 Juka' Jesujta inien juebenaka a jita a' joa'u, machilaata bempo'im bichapo a' ya'alatuk juni'i, inime'e ka a' sualen. \v 38 Bwe'ituk utte'atukan, inen juka' Liojta betana ju'uneaka, chukula yeu weenemta noka'uta, Isa'iaj tuka'uta a' teuwaaka'uta: \q1 Achai Lios, kaabe juka' itom ameu teuwaa'uta a' sualek. \q1 Kaabe inim juka' tua suum watchisi machika, \q1 Liojta a jita a' joa'uta a' bichaka juni'i, junuen a' suale, ti a' teuwaaka'uta. \m \v 39 Inien san inime'e ka a' sualen. Bwe'ituk ju'u Isa'iaj tuka'u ketchia inen a' ji'ojtek: \q1 \v 40 Ju'u Lios, bibichaka, ka bibichame benasi am tawaak. \q1 Intok a jitat bem ju'une'ea'uta am u'aak. \q1 Junuen, nee betana weyemta bichaka, ka aet bem ju'uneene' betchi'bo. \q1 Intok nee betana weyemtat, ka tua junen jiaka bem aet ju'uneene' betchi'bo. \q1 Intok kia inime'e, junuen in am jinne'une' betchi'bo, ka neu bicha am waatine' betchi'bo, ti jiakai. \m \v 41 Ju'u Isa'iaj tuka'u inika'a teuwaak, jiba juka' Jesujta betana, tua yuma'isia che'a eiyaawatchisi a' machiaka'uta, aapo'ik a' bittuawaka' betchi'bo. Intok junuen aapo'ik betana a' teuwaak. \p \v 42 Junuentaka juni'i, jume' juriom betana juebenaka Jesujta sualek. Intok inime betana waate ya'uraata mak na'ikiarim juebenaka a' sualekai. Taa inime'e, jume' paiseeom teame majjaeka, junuen juriom bem te'opompo bem lutu'uriaka'uta, ka bem a' u'aana' betchi'bo, inime'e jum anwa'po ka witti a' etejon. \v 43 Inime'e junuen, yoemrata betana yo'oriwaka bem eiyaanaa'uta che'a juni'i bem a' tu'ure betchi'bo, Liojta betana tu'isi aet bem bitnaa'u bepa. \s1 Ju'u yoemra, Jesujta teuwaaka'ue ya'uraa bittuanaa \p \v 44 Ju'u Jesus inim: \p ―Wa'a nee sualeme, ka wepulsi nee jiba sualne, taa ketchia juka' in yo'owata, a'abo nee bittuakamta junuen sualne ―ti jiiak kusisi nokakai―. \v 45 Ju'u intoko inim nee bichame, ini'i ketchia juka' a'abo nee bittuakamta a' bicha. \v 46 Inepo intok nee inim tachiriapo ta'eewame inim a'abo aniau nee yebijlaa, junuen wame'e nee sualeka jiapsame, inime'e ka inim ju'u ka lutu'uriat bem ji'oplamtune' betchi'bo. \v 47 Taa wa'a, in teuwaarita a' jikkajaka, intok ini'i ka junaka'a a' nok jiikajaka a' jiapsao, ka inepo juna'a, ju'u ka tu'isi a' tawaaneeme. Bwe'ituk inepo nee ka junuen jume' inim bwiapo jiapsame ka tu'isi am tawaa betchi'bo, ala, inepo junuen am jinne'u betchi'bo nee a'abo yepsak. \v 48 Ju'u inim ka nee mabetbaeme, intok kia in teuwaarita juni'i, ka junaka'a a' nok jikkajaka jiapsame, ini'i, ju'u ka tu'isi a' tawaaneeme aane. Ju'u nok lutu'uria in teuwaari, chukula taewai, yee aet ya'uraa bittuanaao, ini'i junen juna'a, ju'u ka tu'isi a' tawaaneeme. \v 49 Bwe'ituk inepo nee tua ka in ea'po aman in tu'uree'uta nooka. Ju'u in yo'owa a'abo nee bittuakame, aapo nee aet tejwaala ju'u in teuwaanee'u betana intok ju'u in yee majtanee'u betana. \v 50 Intok ju'unea nee, juka' in yo'owa betana nesaurita, inika'a jiba yuu jiapsiwamta yee bittua' betchi'bo a' weye'po. Junuen san ju'u in teuwaa'u, inika'a inepo, jiba in yo'owa nee aet a' tejwaari benasia, junuen nee a' teuwaa ―ti jiiak. \c 13 \s1 Jesujta, jume' a' majtim a' wok baksiaka'po \p \v 1 Inim beja jaibu senu taewai be'een, Liojta yo'ori betchi'bo bwala jissu'awaka pajkonaao. Ju'u Jesus, aapo'ik ka intok inim a' annee'ut intok a' yo'owabeu bicha a' nottinee'ut, juka' taewaita a' yuma'asuka'ut ju'unean. Aapo, jume' inim aapo'ikumak eaka jiapsame, jiba am nakek. I'an intoko inim, tua kaita be'eeka, aapo'ik tua am nake'uta a' bit teboka a' ju'neiyaa tebon. \p \v 2-4 Ju'u bebeje'eri junak jaibu juka' Juuras Ijkarioote' teamta, senu Simoo' teamta yoemia, inika'a, Jesujta yeu bwiseka a' nenkine' betchi'bo junuen a' eetuan. Jesus ju'unean, ju'u achai Liojta betana inim a' yebijlatuka'po, ket intok Liojtau bicha a' nottinee'ut. Intok ketchia, juka' achai Liojta, si'imeku yo'o utte'ata aet aulatuka'po. Junuen san, aapo, ka machiako bem ji'ibwa'po, mesau a' kateka'po, kikteka, bepa a' supeka'um yechaka, intok tajo'orim emo ammea wawachawame nu'uka, wikojpo am chayak. \v 5 Junak intok aapo, jum ama babajimawa'po, ba'am to'aaka intok aapo jume' a' majtim am wok baksia taitek. Intok jume' tajo'orim, wikojpo a' chaya'immea am wok wachakai. \p \v 6 Aapo'ik juka' Simoo Peeo'o teamta a' wok baksiabaao, ini'i: \p ―Achai, jaisa empo nee wok baksiabae ja'ani ―ti au nattemaek. \p \v 7 Ju'u Jesus: \p ―Empo i'an ka aet ju'unea ju'u in joa'utchi. Taa iniat empo chukula ju'uneene ―ti au jiiak. \p \v 8 Taa ju'u Peeo: \p ―Nee ala, empo jakwoo juni'i ka nee wok baksiane ―ti au jiiak. \p Jesus intok: \p ―Ka nee enchi wok baksiako, empo ka intok nemak lutu'uriane ―ti a' yoopnak. \p \v 9 Junak ju'u Simoo Peeo' teame: \p ―Junuentuko achai, ka wokim jiba, taa mamam intok kobat ket nee baksiane ―ti au jiiak. \p \v 10 Taa ju'u Jesus iniau: \p ―Ju'u ju'ubwa u'uba'alame, aet chukula wokim a' baksianee'uta jiba au bi'ine. Bwe'ituk ini'i takaat si'imekut basulatakai. Eme'e jaibu Liojta mak emo tu'utelamtakai, senuk a' uba'alatuka'abebena. Taa ka si'imetakai o'oben. \p \v 11 Aapo junuen: “Eme'e ka si'imetakai”, ti jiiak, bwe'ituk aapo ju'unean, jabeta yeu a' bwiseka a' nenkinee'ut. \p \v 12 Chukula inime'e wok baksiasukai, Jesus, bepa a' tajo'oreka'umpo juchi kobateka intok jum mesau juchi yejteka intok inimmeu: \p ―Jaisa eme'e ju'u inim in emou ya'arit tu'isi ju'unea ja'ani ―ti ameu jiiak―. \v 13 Eme'e, yee majtame intok itom yo'owa ti nee ta'aa. Intok tu'isi em jiia, bwe'ituk inien lutu'uria. \v 14 Junuen san, inepo, yee majtame intok enchim yo'owatakai, enchim nee wok baksialatakai, ketchia emou cha'aka, emo nasuk enchim emo wok babaksianee'u. Inika'a teuwaakai, juka' enchim jaitaka, kaabeta joonee'ut enchim emo anianee'ut nee a' teuwaa. \v 15 Inepo nee inika'a enchim a' suawa'une' betchi'bo a' ya'ari. Junuen jiba juka' in ya'arita, enchim a' joone' betchi'bo. \v 16 Lutu'uriapo ne inen emou jiia, kaabe ju'u tekoka jiapsame, a' teko bepa che'a eiyaatune. Intok kaabe, ju'u yeu pu'aritaka jakun bittuari, ju'u a' saweka yei a' pu'akamta bepa che'a eiyaatuneeme. \v 17 Eme'e inia weyemtat ju'uneakai intok a' bo'o jooria'ateko, eme'e tua alleene. \p \v 18 ’Kannee si'imem emo betchi'bo inika'a teuwaa. Ju'unea nee, jabemmet junen in yeu pu'ariaka'po. Taa juka'a, jum Liojta nok lutu'uriapo ji'ojtei, utte'a a' chupne'po: “Ju'u nemak ji'ibwame, ini'i nee beje'eka kiktela”, ti a' jiaka'po. \v 19 Inika'a kee a' chupeo nee jaibu emou a' teuwaa, junuen eme'e inika'a a' chupeo a' bichakai, junak che'a bat naataka emou junuen in ino teuwaaka, nee juna'atuka'uta enchim nee sualne' betchi'bo. \v 20 Tua lutu'uriapo ne inien emou jiia, wa'a, juka' in au bittuarita, tu'isi a' mabetneeme, ini'i nee mabetlatune. Wa'a intok nee mabetneeme, ini'i, waka'a nee a'abo bittuakamta mabetlatune. \s1 Jesus, juka' Jurajta ye'a bwijne'po machisi a' teuwaa \p \v 21 Chukula inika'a teuwaasukai, Jesus a' jiapsipo tua ka ine'emaisia a' juiwa'u aet ayukan. Intok junak machisi: \p ―Lutu'uriapo ne inen emou jiia, emo betana senu nee yeu bwiseka nee nenkine ―ti jiiak. \p \v 22 Junako jume' aapo'ik majtim naas emo bitchu japtek, jabetat junuen a' noka'apo tua ka ju'uneakai. \v 23 Jume' a' majtim betana seenu, ini'i ju'u Jesujta tua nake'u, junama'a kupteo ji'ibwawa'po Jesujtau chapti kateka ji'ibwan. \v 24 Ju'u Simoo Peeo' teame, inika'a maammea au jiku'ubwaka a' tejwaak, au a' nattemaine' betchi'bo jabetat junen a' noka'apo. \v 25 Junak intok ini'i Jesujtau che'a rukteka: \p ―Achai, jabesa juna'a ―ti au nattemaek. \p \v 26 Jesus intok: \p ―Paanim ne ba'awapo ne komoniane, inime'e intok, ju'u in au am bwijnee'u, juna'atune ―ti au jiiak. \p Inien san paanim rebbeim ba'awapo komoniaka, intok ju'u Juuras Ijkarioote' teamtau, senu Simo' teamta yoemiabeu am bwisek. \v 27 Inika'a Juuraj teamta intok kia inime'e paanim a' nu'uka a' bwa'aka jiba, ju'u bebeje'eri a' jiapsiu yepsak. Junak ju'u Jesus: \p ―Juka' em ya'anee'uta, i'an lauti a' ya'ane ―ti au jiiak. \p \v 28 Taa jume' ama mesau joka ji'ibwame betana, kaabe aet ju'uneak jachin betchi'bo inien au a' jiaka'po. \v 29 Taa juka' Juraaj teamta, inika'a tomi boosata a' maktuko, waate, juka' Jesujta iniau, pajkota betchi'bo jita bem waata'uta a' jinu i'aka, oo wame'e jiokot eame, jita aapo'ik am miknee'u betana au a' noka'ati ean. \v 30 Chukula, ju'u Juuras, paanim mabetsuka, sep yeu siika. Inim beja, jaibu tukaaria tukai. \s1 Ju'u ta'abwi nesauri, che'a chukula bemelaka weyeme \p \v 31 Juka' Jurajta yeu simsuko chukula ju'u Jesus inimmeu: \p ―I'an juka' inim emo benasi yoemta, tua bepa a' eiyaawatchiaka'u aapo'ikut bittune. Ju'u intoko aapo'ik juka' achai Liojta, che'a yo'orisi a' machiaka'uta, jiba nee betchi'bo bittune. \v 32 Junuen san, juka' achai Liojta che'a yo'orisi a' machiaka'uta, jiba ju'u inim yoemta a' ya'anee'ue aman a' bittuneekai, junuen ketchia, ju'u achai Lios, nee betana tua bepa in eiyaawatchiaka'uta a' bit tebone. Inika'a intoko aapo tua lauti a' ya'ane. \v 33 Tua in nake'um, jaibu nee ka binwaa, chuubaa jiba inim emo mak annee. Eme'e nee jariune, taa jiba jume' juriommeu in jiaka'a benasi i'an ket ne emou a' teuwaa, jum in annee'u eme'e ka a aman yajine. \v 34 Inika'a bemela nesaurita enchim bo'o joorianee'uta nee enchim tejwaa, emo nasuk tua enchim emo nak ta'aanee'uta. Jiba junuen in enchim nak ta'a'a benasia, eme'e ket inien a emo naas nak ta'aane. \v 35 Jiba inien enchim naas emo nakeo, si'ime ju'u inim yoemra ju'uneene, nee betana kateka enchim nemak ea'ut. \s1 Jesus, Peota, inika'a ka au a' ta'a'ati a' jiunee'u betana junuen a' teuwaa \p \v 36 Ju'u Simoo Peeo' teame, Jesujtau: \p ―Achai, jakunsa empo siime ―ti au nattemaek. \p Ju'u Jesus intok: \p ―Jum in weenee'u, i'an empo ka a aman weene. Taa chukula empo a aman neu yebijne ―ti au jiiak. \p \v 37 Junak ju'u Peeo: \p ―Achai, jaisaaka i'an nee ka a emak weene. Kia ee betchi'bo mukneeka juni'i, kaachin ne jiia ―ti au jiiak. \p \v 38 Ju'u Jesus iniau: \p ―Jaisa tua empo nee betchi'bo muknee ja'ani. Iniat nee sualne, totoi o'owiata kee a' kuseo, empo, temaiwaka, bajisi ka emo nee ta'a'ati jiune ―ti au jiiak. \c 14 \s1 Wepulsi Jesujta betchi'bo jiba, achai Liojtau bicha a yajitu \p \v 1 ’Ka eme'e a' juiwaka, unnaa jachin emo eetuane. Achai Liojtat intok net juni'i ket eme'e yoem'eene. \v 2 Aman jum in yo'owata jiapsa'u, tua juebena jume' ama jiapsinaa'um. Ka junuen a' lutu'uriatuko, ineponee jaibu nee enchim tejwaasu ean. Junuen san nee inepo aman sika intok aman enchim jiapsinee'um nee enchim tu'uteriane. \v 3 Intok chukula inepo aman sikaa, intok aman enchim jiapsine'po a' tu'utesuko, ineponee juchi a'abo nottinee junuen am bichaa enchim weiyaa betchi'bo. Junuen enchim, jum in jiapsa'u, jiba junama'a enchim anne' betchi'bo. \v 4 Intok eme'e ju'unea jakun bicha in sime'ut, intok jachin aman yaajiwa'ut eme'e ju'unea. \p \v 5 Ju'u seenu, Toomaj teame, aapo'iku: \p ―Achai, itepo che'a ka ju'unea jakun bicha em sime'ut, junuen jaisa itepo jak luula ama yaajiwaa'ut ju'uneene ―ti au jiiak. \p \v 6 Ju'u Jesus, inika'a: \p ―Inepone ju'u bo'o, ju'u lutu'uria, intok ju'u jiapsiwame; kaabe in achaibeu weene, kaa ino betchi'ibotuko ―ti a' yoopnak―. \v 7 Nee, eme'e ta'a'ateko, ket eme'e jiba juka' in yo'owata a' ta'aa ean intok aapo'ik inim naateka eme'e a' ta'aa. Bwe'ituk aapo'ik jiba inim eme'e a' bicha. \p \v 8 Junak intok ju'u Jeriipe' teame: \p ―Achai, juka' em yo'owa Liojta empo inim itom a' bittuanee intok iniae tua itepo yanti elne ―ti au jiiak. \p \v 9 Jesus inika'a: \p ―Empo Jeriipe, tua nee binwa ta'apo inim emomak aane, intok, jaisa empo kee nee ta'aa ja'ani. Wa'a nee inim bichame, ini'i, juka' in yo'owata bitlatune. Junak su, jaisaaka empo juka' in yo'owata nee enchim a' bittuane' betchi'bo neu nooka ―ti a' yoopnak―. \v 10 Jaisa empo jiba nee junen in yo'owabet ane'epo intok aapo'ik net a' ane'uta inien ka a' suale ja'ani. Juka' in emou teuwaa'uta, inepo kannee in ea'po aman a' teuwaa. Ju'u in yo'owa jiba aapo net jiapsame, jiba aapo'ik betana juka' machilaa, a jita a' joa'uta, a' bit tebo. \v 11 Eme'e, ju'u in yo'owabet in ane'uta, intok aapo'ik net a' ane'uta, nee betana inien a' sualne. Oo ka inien nee sualekai, kia ju'u in joa'u betchi'bo juni'i, nee sualne. \v 12 Lutu'uriapo nee inen emou jiia, wa'a nee sual ta'aame, ini'i ketchia juka' machilaa in joa'uta a' joone. Intok ini'i che'a bepa suum watchisi machik joone. Bwe'ituk inepo i'an nee ju'u in yo'owata jiapsa'u nee siime. \v 13 Intok eme'e, Liojtau bicha, jita juni'i, net yoem'eaka enchim a'awa'uta, enchim nee a' bittuane. Junuen juka' a' yoemiawata a' joa'ue, juka' a' yo'owawata che'a bepa tua yo'orisi a' machiaka'uta a' bit tebone' betchi'bo. \v 14 Kia jita juni'i, net yoem'eaka, Liojtau bicha enchim a'awa'uta, inponee enchim a' bittuane ―ti ameu jiiak―. \s1 Jesujta, juka' Liojta tu'u jiapsi, a' sualemmeu a' bittuanee'u a' teuwaa \p \v 15 ’Lutu'uriapo eme'e nee nak ta'a'ateko, in enchim aet nesaweka in teuwaaka'uta, nee aet jikkajine. \v 16 Inepo intok nee, ju'u in yo'owabeu nokne, aapo'ik betana waka'a enchim aniaka emomak tuneemta aapo'ik emou a' bittuane' betchi'bo. Junuen inika'a, jiba emomak a' anne' betchi'bo. \v 17 Ini'i ju'u Liojta tu'u jiapsi, nee betana lutu'uriat yee ju'uneetuame. Wame'e inim jiba ka Liojta ta'aaka jiapsame, inime'e ka a' mabeta. Bwe'ituk inime'e ka aet emo temaikai. Intok kia ka a' ta'aa juni'i. Taa eme'e jaibu aet ju'unea. Bwe'ituk ini'i, aapo inim emomak aane, intok jiba emot tawane. \v 18 Kannee inim kia beja enchim to'o simne. Juchi nee a'abo nottine, junuen inim emomak an betchi'bo. \v 19 Inim taewaim ka bu'uuka be'ee, inim ju'u yoemra, ka intok nee bitneekai. Taa eme'e juchi nee bitne. Eme'e jiapsine, jiba in jiapsa' betchi'bo. \v 20 Junaka'a taewaita yumako, eme'e machisi ju'uneene, in yo'owabet in ane'u. Enchim intok net ane'u. Nee intok ket emot ane'u. \v 21 Wa'a, jume' nesaurim nee betana teuwaarim, am ta'aaka intok am bo'o jooriaka jiapsame, ini'i, tua lutu'uriapo nee a' nak ta'aa'uta aet bit tebo. Ju'u intoko in yo'owa, waka'a nee nak ta'aamta, aapo inika'a a' nakne. Intok inepo juni'i ketchia nee inika'a nakne. Intok aapo'ikumak in ane'uta, nee machisi a' ju'uneiyaatuane ―ti ameu jiiak. \p \v 22 Senu Juuras, ka ju'u Ijkarioote' teame: \p ―Achai, jaisaaka empo itomak em ane'uta, itom jiba a' ju'uneiyaatuane, intok ka ket junuen ju'u wate yoemra inim jiapsammewi ―ti au nattemaek. \p \v 23 Ju'u Jesus iniau: \p ―Wa'a nee nak ta'aame, ini'i, ju'u in teuwaarit nee nok jikkajine. Ju'u intok in yo'owa aapo'ik nakne. Junak intok ju'u in yo'owa intok inepo, itepo nau iniau yajaka, aapo'ikut te jiapsine. \v 24 Wa'a ka nee nak ta'aame, ini'i ju'u in teuwaarit ka a' nok jikkajaka jiapsa. Ju'u Liojta betana nok lutu'uria in teuwaaka enchim jikkaja'u, ini'i ka nee betana weye. Ini'i ju'u in yo'owa a'abo nee bittuakamta betana weye. \p \v 25 ’Si'imeta inika'a nee emou teuwaa, ketun inim emomak anekai. \v 26 Taa ju'u Liojta tu'u jiapsiwa juka' in yo'owata nee betchi'bo in we'ea'po emou a' bittuanee'uta, enchim aniaka intok junuen enchim jiapsi jo'ane. Ini'i si'imekut a enchim ju'uneetuanee intok si'imeta waka'a in enchim majti, au enchim waatituane. \p \v 27 ’Inim inepo yuma'isi yanti elwamta emo tana waataka nee siime. Inika'a alleerita ka jain eewamta nee betana a' mabetne. Taa inepone, ka jume' inim, ka Liojta ta'aaka jiapsame, yanti elwamta ka binwatunemta inime'e yeteu bicha a' waata'a benasi, nee emot a' autua. Ka eme'e jain eene. Intok kia ka majjaunee juni'i. \v 28 Eme'e, in simne'eti jiaka, intok ket a'abo notteka, juchi in emomak anne'eti jiaka in nokaka'uta, jaibu eme'e nee jikkajila. Eme'e lutu'uriapo nee nak ta'a'ateko, eme'e alle ean junuen in yo'owabeu bicha in sime'epo ju'uneakai. Bwe'ituk aapo che'a juni'i bepa eiyaawatchisi katek. \v 29 Inika'a inepo, kee yeu a' yumaao nee emou a' teuwaa, junuen inika'a a' chupeeo, junak enchim nee sualne' betchi'bo. \p \v 30 ’Kaita intok nee tua emomak etejonee i'ani. Bwe'ituk ju'u bebeje'eri, ju'u, jume' inim jiapsame saweme, a'abo weye. Ini'i ka nee bepa utte'ak, o'oben. \v 31 Utte'a inien a' chupnee'u, junuen jume' inim jiapsame, juka' in yo'owata in a' nak ta'aa'po bem ju'uneene' betchi'bo. Intok juka' aapo'ik nee tejwaaka nee aet a' saweka'uta, junaka'a in a' joa'ut, bem ju'uneene' betchi'bo. Japte'em bu, inim omot bicha te katne. \c 15 \s1 Pa'asi ouwot intok jume' a' nassa'akariammet a' noka'apo \p \v 1 ’Inepo nee juna'a, inim inepolaa jiba takai, ju'u tu'i pa'asi ouwotau a tammachiatume, ju'u intok in yo'owa junuen, ju'u inika'a ouwota a' suuamta benakai. \v 2 Aapo, nee betana kia wepu'ulaika juni'i, jume' in nassa'akariam betana, ka tatakame, am chuk chukta. Taa aapo, jume' nassa'akariam tatakame, inime'e bicha intok am tutu'ute junuen che'a juni'i yu'in bem takane' betchi'bo. \v 3 Eme'e, jiba ju'u nok lutu'uriae, in enchim majtaka'ue, eme'e jaibu nassa'akariam tu'uteim taka'abebena. \v 4 Ka eme'e nee koptaika, nemak eaka jiapsine. Jiba in enchim ka koptaka in enchim eiya'a benasia. Senu nassa'akaria, kia aapolaika, kaachin ini'i a takane, ini'i junuen, ju'u ouwou ka cha'akai. Eme'e juni'i ketchia, kaachin Liojta ea'po aman tu'ik joaka a jiapsine, eme'e nee koptaika ka nemak eaka jiapsa'ateko. \p \v 5 ’Inepo nee juna'a, ju'u pa'asi ouwopo ta'eewame, eme'e intok jume' nassa'akariam benakai. Ju'u nemak eaka jiapsame, iniamak intok inepo aamak tukai, ini'i, Liojta ea'po aman, yuma'isi tu'ik joaka jiapsine. Bwe'ituk eme'e ka net eaka jiapsakai, tua kaitau eme'e yuma'ane. \v 6 Wa'a nee koptaka intok ka nemak eaka jiapsame, ini'i pa'akun jimmaa tune. Intok jume' ka tu'i nassa'akariam chuktim benaka, wakeka intok tajipo am taya'awaka'abenane. \p \v 7 ’Eme'e ka nee koptaka intok nemak eaka jiapsa'ateko, intok juka' in enchim majtaka'uta ka koptakai, eme'e Liojtau bicha juka' enchim waata'uta a' a'aune, intok eme'e a' maktune. \v 8 Ju'u in yo'owa eiyaawaka yo'orinaa, inim aapo'ik ea'po aman yuma'ik tu'ik joaka enchim jipasao. Intok junuen eme'e iniae, tua lutu'uriapo nee betana kateka enchim majtimtuka'po ta'eenaa. \v 9 Inepo ne ala enchim nak ta'aa, jiba juka' in yo'owa Liojta aapo'ik nee a' nak ta'a'a benasia. Junuen san, eme'e nemak eaka jiapsine, enchim in nak ta'aa'uta jiba enchim a' bitne' betchi'bo. \v 10 Eme'e intoko juka' nookta, in nesaurita eme'e a' nok jikkaja'ateko, inien in yee nake'uta, jiba eme'e a' bitne. Jiba junuen juka' in yo'owata a' nesaurim in am nok jikkaja'a benasia, intok junuen aapo'ik nee a' nak ta'aa'uta jiba in a' bicha'a benasia. \p \v 11 ’Inepo nee inien emou nooka, junuen, net a' bichaka nemak enchim alleene' betchi'bo. Intok inien tua yuma'isi alleewamta eme'e bitne. \v 12 Ju'u nooki in nesauri, ini'i juna'a, enchim naas emo nak ta'aanee'u, in enchim nak ta'a'a benasia. \v 13 Tua ju'u senuk a yee a' nak ta'aa'u, ini'i, senuk aapo'ik jiapsiwata, jume' a' nak ta'aa'um betchi'bo a' nenkinee'u juna'atune. Inia bepa senuk che'a yee a' nak ta'aanee'u, kaita. \v 14 Jiba eme'e in jalla'im tune, eme'e junuen juka' in teuwaari nesauta a' bo'o jooria'ateko. \v 15 Ineponee i'an, kannee intok inepo, nee tekokame ti nee enchim ta'aane. Bwe'ituk juka' tekokamta, inika'a a' tekowata joa'ut kaachin a aet a' ju'uneene' betchi'bo. Ala inepone, in jalla'im ti nee enchim ta'aane. Bwe'ituk inepo, si'imeta waka'a in yo'owa betana in tejwaarita, ineponee emou a' teuwaalaa. \v 16 Ka eme'e juname'e, nee yeu pu'akame, ala inepo nee enchim yeu pu'ari, intok ineponee emou noklaa, inim Liojta ea'po aman jiapsaka, junuen yoemratau sajaka, Liojta betana lutu'uriata enchim ameu nokne' betchi'bo. Intok inia enchim joonee'u betana weyeme, ka lu'utekai. Intok inien, ju'u achai Lios, iniat net yoem'eaka, si'imeta waka'a enchim au bicha a'awa'uta, aapo enchim a' bittuane. \v 17 Ini'isan juna'a ju'u in enchim aet saweka'u, enchim naas emo nak ta'aanee'uta. \s1 Jume' inim bwiapo jiapsame, Jesujta intok jume' aamak eame, omta \p \v 18 ’Eme'e inim yoemrata betana i'an omtawakai, inia betana ju'uneene, che'a bat nee juni su junuen am omtaka'po. \v 19 Enchim inien jume' inim ka Liojta ta'aaka jiapsame benasi enchim jiapsao, inime'e inim jiapsame, bempo'im naas emo eiya'a benasia enchim eiyaa ean. Taa inepo inim bempo'im nasuk ne enchim yeu pu'ala. Intok jiba inia betchi'bo juname'e enchim omta. Bwe'ituk junuen eme'e ka intok amemak eaka jiapsa. \v 20 In emou teuwaaka'u eme'e waatinee: “Kaabe ju'u tekokame, a' tekowa bepa che'a eiyaatune”, ti jiakai. Juname'e neu suasukai, ketchia enchim juni'i, inime'e omtaka emou suuane. Intok inime'e, juka' in am majtaka'uta, a' nok jikkajisukai, ket inime'e, juka' enchim am majta'ut enchim jikkajine. \v 21 Si'imeta inika'a bempo emou ya'ane, taa jiba enchim nemak ea' betchi'bo. Bwe'ituk bempo, juka' a'abo nee bittuakamta ka a' ta'aakai. \p \v 22 ’Bempo tua kaita ka tu'ika amet auka'a benasi bit'eewan, nee ka inim yepsaka intok ameu nokako. Taa i'an inime'e, Liojta bichapo, juka' ka tu'ik bem ya'ari betana, kaitat jiawite machi. \v 23 Bwe'ituk ju'u nee omtame, ini'i ket juka' in yo'owata omta. \v 24 Inime'e, tua kaita ka tu'ika amet auka'a benasia bit'eewan, ame nasuk juka'a, inim jabeta juni'i kee jee a' yaaka, inika'a ka nee a' yaako. Taa inime'e inika'a jaibu a' bitchuk. Intok a' bitlataka juni'i, inime'e nee omta, intok ket junuen, juka' in yo'owata omta. \v 25 Taa ini'i inien weye, bwe'ituk utte'a inika'a nokita, bem nesauri ji'ojteimpo ji'ojteita a' chupne'po: “Inime'e, tua kaita betchi'bo nee omtak”, ti ji'ojteita. \p \v 26 ’Taa chukula, juka' yee aniaka intok yee jiapsi joamta a'abo a' yepsako, Liojta tu'u jiapsi, aapo'ik betana lutu'uriat yee ju'uneetuaneeme, ju'u in yo'owa betana in emou bittuanee'u, aapo, nee betana ju'u lutu'uriat yee ju'uneetuane. \v 27 Intok eme'e juni'i ketchia, inim nee betana juka' lutu'uriata a' teuwaane, bwe'ituk eme'e, inim tekilta in a' naateka'po naateka nemak aanek. \c 16 \p \v 1 ’Inika'a weyemta nee emou teuwaa, junuen emou weenemta betana ka enchim ko'om eene' betchi'bo. \v 2 Jum juriom te'opompo enchim lutu'uriaka'uta eme'e a' u'aatune. Intok kia taewai yuma'ane, junak emo betana senuk me'aakamta iniae Liojta betana tu'ik a' joa'a benasi a' eeneeo. \v 3 Inika'a ya'ane, bwe'ituk inime'e, juka' in yo'owata intok nee juni'i, kee jee itom ta'aakai. \v 4 Inika'a ne emou teuwaa, junuen, junak inika'a taewaita yumako, inia betana jaibu in emou noklatuka'u enchim au waatine' betchi'bo. \s1 Juka' Liojta tu'u jiapsita inim a' joa'u \p ’Inika'a nee ka sep naatelaapo naateka emou a' teuwaak, inepo emomak in aneka' betchi'bo. \v 5 Taa i'an inepo nee siime, junuen aman ju'u a'abo nee bittuakamtamak juchi an betchi'bo. Emo betana intok tua kaabe neu nattemae jakun bichaa in sime'ut. \v 6 Ala eme'e, enchim sioka'u tua emot aayuk inika'a weyemta in emou a' teuwaaka' betchi'bo. \v 7 Taa inika'a lutu'uriataka nee emou a' teuwaa, emo betchi'bo che'a juni'i tu'isi yeu weama in simnee'u. Bwe'ituk junuen nee ka simeo, ju'u, enchim aniaka intok enchim jiapsi joame, aapo ka emou yebijne. Taa junuen inepo aman siiko, emou inepo nee a' bittuane. \v 8 Junako, ini'i yepsako, inim juka' yoemrata, ka tu'ik a' ya'ariaka'u betana, inika'a inia betana au a' temaituane. Intok Liojta betana inim tu'isi yee a' jiapsi i'a'u, inika'a a' ayuka'po. Intok bempo'im, Liojta betana am ya'uraa bittuanaa'ut emo am temaituane. \v 9 Ini'i yoemra, Liojta bichapo ka tu'ik ya'ari, bempo'im ka nee sual ta'a' betchi'bo. Aapo iniat am ju'uneetuane. \v 10 Intok inime'e, inim Liojta tu'isi yee jiapsi i'a'uta inika'a a' ayuka'po am mammatetuane. Bwe'ituk i'an inepo ju'u in yo'owata ane'u bicha ne siime. Intok eme'e inim ka intok nee bitne. \v 11 Intok inim Liojta yee ya'uraa bittuanee'uta a' ju'uneiyaane. Bwe'ituk ju'u, juka' inim yoemrata koba'ika a' saweme, ini'i jaibu ka tu'isi au a' chupnee'uta au na'ikiari. \p \v 12 ’Ketun tua juebenaka in emou etejo'ea'u aayuk o'oben, taa iniat eme'e i'an ka a aet ju'une ean. \v 13 Chukula ju'u Liojta tu'u jiapsi, lutu'uriat yee ju'uneetuame emou yepsako, ini'i si'ime ju'u nee betana lutu'uria weyemtat enchim aet ju'uneetuane. Bwe'ituk, ka ini'i kia a' ea'po aman a' tu'uree'ut enchim ju'uneetuaka enchim noktuane, ala ini'i, si'imeta waka'a Liojta betana a' jikkaja'ut enchim ju'uneetuane. Intok jiba aapo ket ju'u chukula yeu weenemtat enchim ju'uneetuane. \v 14 Ini'i, aapo in yo'orinaa'uta jiba waatakai, yee aniane. Bwe'ituk aapo juka' nee betana lutu'uria weyemta, ne tana a' mabetaka, enchim a' ju'uneiyaatuane. \v 15 Si'ime ju'u, juka' in yo'owata jipue'uta, ket inepo a' atteak. Inia betchi'bo san inepo, juka' Liojta tu'u jiapsi, juka' nee betana weyemta ne tana a' mabetaka, intok inika'a, ineponee aapo'ik enchim aet a' ju'uneiyaatuane'eti jiiak. \s1 Siokwamtat cha'aka, chukula alleewame aunee \p \v 16 ’Tua ka bu'uuka be'ee, inim ka intok enchim nee bitneeo. Taa aet chukula, sep jeela, eme'e juchi nee bitne. Bwe'ituk inepo nee, ju'u in yo'owata jiapsa'u bicha nee siime. \p \v 17 Junako jume' a' majtim betana waate naas nau nattemaek: \p ―Aapo: “Tua ka bu'uuka be'ee, itom ka intok a' bitneeo, intok aet chukula, sep jeela itom juchi a' bitne'e”, ti jiakai. Intok, “Inika'a jiba aapo'ik yo'owata ane'u bicha a' sime'u betchi'bo”, ti jiakai. Jaisa ini'i jiubaeka inika'a teuwaa. \v 18 Jitasa iniae aapo teuwaa: “Ka bu'uuka be'ee”, ti a' jia'ue. Katte aet ju'unea jitat a' noka'ut ―ti jiakai. \p \v 19 Jesus inimmet, bem au nattemaebae'po amet mammateka: \p ―Ineponee emou inim: “Ka bu'uuka be'ee, enchim ka intok nee bitnee'u intok chukula sep jeela juchi enchim nee bitnee'u”, ti jiiak. Jaisa eme'e inia betana junuen nau nattemae ja'ani ―ti ameu jiiak―. \v 20 Lutu'uriapo ne inen emou jiia, chukula eme'e bwanakai intok tua siokne. Taa ju'u inim yoemra inia betana tua alleene. Taa inien eme'e tua ka alleakai juni'i, chukula ju'u enchim sioksi ea'u, ini'i, seej chukti emo betchi'bo tua alleewame tuneekai. \v 21 Jamut seenu, usibae'eteko, junak ini'i ka alleene, taewai, jiokot au a' bitnee'uta a' yumaka' betchi'bo. Taa ini'i, chukula, juka' ili usita yeu yebijsuko, ini'i, jiokot au a' bichaka'u ka au waatine, tua alleeakai, inim ili usita yeu yoemtuka'po ju'uneakai. \v 22 Ket jiba inieni i'an eme'e ka enchim allea'u emot aayuk. Taa chukula juchi nee enchim bitnee intok junako eme'e tua yuma'isi enchim allea'u emot aune. Ini'i alleewame junuen, ka intok lu'utineekai. \p \v 23 ’Junako inika'a taewaita yumako, eme'e kaita intok neu bicha a' a'aune. Lutu'uriapo ne inen emou jiia, ju'u in yo'owa, si'imeta juka' iniat net yoem'eaka, au bicha enchim a'awa'uta, aapo enchim a' bittuane. \v 24 Eme'e i'an tajtia, ka inien Liojtau enchim a'awa'uta iniat net eaka a' jooa. Inien eme'e aune, intok enchim a'awa'uta eme'e a' bitne, junuen tua yuma'isi enchim alleene' betchi'bo. \s1 Jesukrijto, jaisa inim juka' ka tu'ik koba'i \p \v 25 ’Si'ime inika weyemta inepo nee jita ta'abwiku a' tammachiaka emou a' teuwaalaa. Taa chukula taewai yuma'ane, junako ka intok inien jita ta'abwiku a' tammachiaka in emou nokneeo. Ala inepo junak, in yo'owa betana weyemta machisi ne emou a' teuwaane. \v 26 Junako junaka'a taewaita yumako, eme'e juka' enchim waata'uta, junaet net eaka, Liojtau bicha noknee. Ineponee intok jaibu junaet in yo'owabeu ka enchim nokriane. \v 27 Bwe'ituk jiba aapo ju'u in yo'owa enchim nak ta'aa, jiba nee enchim nak ta'aaka intok aapo'ik Liojta betana in a'abo yepsaka'po junuen enchim a' suale' betchi'bo. \v 28 Lutu'uria, aman ju'u in yo'owata jiapsa'u, aapo'ik betana ne yeu siika inim anbaekai. Taa i'ani inepo nee inim yeu simnee, juchi ju'u aman in yo'owa mak anbaekai. \p \v 29 Junako jume' a' majtim: \p ―I'an ala empo tua ju'unakkiachisi itou nooka, intok ka jita ta'abwiku a' tammachiakai. \v 30 I'ani itepo ju'unea, si'imekut tu'isi em ju'unea'u, intok ka utte'a inia betana eu nattemainaa'u. Inia betchi'bo, Liojta betana a'abo em yepsaka'po itepo a' suale ―ti au jiiak. \p \v 31 Junak ju'u Jesus inimmeu: \p ―Junuen san, inika'a jaisa eme'e lutu'uriapo a' suale ja'ani ―ti ameu jiiak―. \v 32 Bwe'ituk taewai yuuma, intok jiba i'an juna'a, junak enchim we'epulaim, enchim atteau bicha enchim na'ikimtuka intok eme'e nee inepolaik to'o saka'aneeo. Taa kannee inepolai, bwe'ituk ju'u in yo'owa nemak aane. \v 33 Si'imeta inika'a nee emou teuwaa junuen, net eaka, yanti elaka enchim jiapsine' betchi'bo. Inim bwiapo utte'a, jiokot enchim emo bitnee'u. Taa eme'e ka jain eene, bwe'ituk inepo, jume' inim nee beje'eka aneme, inepo nee am koba'i. \c 17 \s1 Jesus, jume' a' majtim Liojtau bicha am nokria \p \v 1 Chukula inika'a teuwaasukai, Jesus teekau jikau bitchuka intok: \p ―In yo'owa, taewai yuma'asuk ti jiiak. Juka' em yoemiata, che'a bepa a' yo'orinaa'uta aet bit tebone, junuen juka' em yoemiata, che'a bepa em yo'orinaa'uta et a' bit tebone' betchi'bo. \v 2 Bwe'ituk jiba empo, juka' em yoemiata, si'ime yoemra inim jiapsame bepa a' nesaunee'u, utte'ata aet autualaa, junuen si'ime jume' au bicha em yeu pu'aka'um, jiba yuu jiapsiwamta aapo'ik am bittuane' betchi'bo. \v 3 Ju'u jiba yuu jiapsiwamta bitwame intok, ini'i, enchi juka' wepu'ulaika tua lutu'uriapo Liojta, intok Jesukrijtota, juka' a'abo em bittuaka'uta a' ta'eewame, juna'a. \p \v 4 ’Ineponee inim bwiapo enchi yo'oriwaka aet enchi eiyaanaa'uta nee a' ya'ari. Intok inepo nee a' chupa'i juka' em nee a' ya'ane'eti jiaka em nee tejwaaka'uta. \v 5 Junuen san achai, bat naataka, aniata kee yeu a' machiao naateka, che'a bepa yo'oriwaka emak in aneka'a benasia, i'ani, jiba junaen nee emak jiapsituane. \p \v 6 ’Jume' inim bwiapo jiapsame betana em neu bicha yeu pu'aka'um, inepo nee, em jabetuka'uta ne machisi am ju'uneetualaa. Inime'e, empo am atteaka intok i'an empo neu bicha am na'ikialaa. Intok inime'e, ee betana juka' nok lutu'uriata, a' nok jikkajilam. \v 7 I'an bempo ju'unea, junuen si'imeta juka' em nee aet aniaka, in ya'ari, ee betana a' weye'u. \v 8 Bwe'ituk inepo nee ee betana juka' nokta em nee tejwaaka'uta, junaka'a nee am majtalaa. Bempo intok a' mabetlaa. Intok inime'e lutu'uriapo ee betana inim in yepsaka'uta, a' ju'uneiyaalaa. Intok em nee a'abo bittuaka'uta a' suallaa. \p \v 9 ’Inime'e, inepo eu bicha nokria. Kannee jume' wate inim bwiapo jiapsame nokria. Ala jume' neu bicha em yeu pu'arim nee nokria bwe'ituk empo am atteak. \v 10 Si'imeta juka' in attea, empo nemak a' atteak. Intok si'imeta juka' em attea, inepo emak a' atteak. Intok iniat eiyaawaka in yo'orinaa'u neu aayuk. \p \v 11 ’Ineponee ka nee intok inim bwiapo tawane. Taa bempo inim tawane. Inepo nee intok inim yeu siime aman emak an betchi'bo. Empo in yo'owa, wepulsi tu'ika et ayukame, jume' neu bicha em yeu pu'aka'um, jiba ee betchi'bo am aniaka am suuane, junuen inime'e yuma'isi nau eaka bem jiapsine' betchi'bo, jiba enchi nemak itom nau eaka jiapsa'a benasia. \v 12 Junako, inim bwiapo inepo amemak anekai, jume' neu bicha em yeu pu'aka'um, inepo ee betana em utte'ae aniawaka nee am suuaka, ka tu'ik betana nee am aniasuk. Inime'e betana tua kaabe, jitat ta'abwisi eaka, nee betana au na'ikimtek. Taa kia wa'a jaibu bebeje'eritau au nenkilame jiba, junuen aapo'ik betana Liojta nok lutu'uriapo ji'ojteita a' chupne' betchi'bo. \p \v 13 ’I'an nee inepo aman em ane'u bicha nee siime. Taa nee ketun inim bwiapo anekai inika'a nee teuwaa, junuen bempo'im inien tua in allea'uta, inika'a tua yuma'isi bem nemak a' bitne' betchi'bo. \v 14 Bempo'im inime'e inepo juka' ee betana nok lutu'uriata nee am majtalaa. Taa jume' inim, ka emak eaka jiapsame, inime'e omta. Bwe'ituk bempo ka jume' inim jiapsammak eaka jiapsa, jiba nee juni'i ka junamemak eaka in jiapsa'a benasia. \v 15 Inepo, kannee inim yeu em am nuk simne' betchi'bo ne eu bicha am nokria. Ala bebeje'erita betana em am jinne'une' betchi'bo am nokriakai. \v 16 Junuen, nee ka jume' inim jiapsammak eaka in jiapsa'a benasia, bempo juni'i ket ka junamemak eaka jiapsa. \v 17 Inime'e ju'u em nok lutu'uriat bempo'im ju'uneetuaka, iniae, wepulsi ee betchi'bo bem jiapsinee'ut am ania. Ju'u ee betana nooki juna'a ju'u lutu'uria. \v 18 Jiba em jume' inim aniapo jiapsammeu, em nee bittuaka'a benasia, junuen ket inepo, bempo'im nee jume' inim jiapsammeu am bittualaa. \v 19 Intok inepo jiba bempo'im betchi'bo nee wepulsi em nee yaa i'a'uta a' ya'abaeka nee eu ino su'u toja junuen bempo'im ket, tua lutu'uriapo, inien wepulsi eu emo su'u tojine' betchi'bo. \p \v 20 ’Taa nee ka bempo'im betchi'bo jiba ne eu bicha nooka, taa ketchia wame'e che'a chukula, jiba bempo'im nee betana ameu noknee'ue, nee sualneeme betchi'bo. \v 21 Si'imem inime'e yuma'isi nau eaka bem jiapsine' betchi'bo, ne eu nooka. In yo'owa, jiba enchi nemak itom nau eaka jiapsa'a benasia, bempo'im itomak wepu'ulai benasi bem jiapsine' betchi'bo. Inien bem jiapsa' betchi'bo, jume' watem inim jiapsame, em a'abo nee bittuaka'uta a' sualne' betchi'bo. \v 22 Inepo inime'e, jiba junaka'a tua eiyaawatchika weyemta, ee betana in mabetri, ineponee am bittualaa. Junuen, wepulsi nau eaka bem jiapsine' betchi'bo, enchi nemak itom nau eaka jiapsa'a benasia. \v 23 Inepo, ka bittaka ne amet jiapsakai, empo intok ket net jiapsakai. Junuen beja inime'e tua yuma'isi bem nau eaka jiapsine' betchi'bo. Intok junuen jiba inia betchi'bo ju'u inim yoemra, em nee a'abo bittuaka'uta, a bem a' mammatene' betchi'bo. Intok ket tua em nee nake'e benasia, em am nake'uta. \p \v 24 ’In yo'owa, inime'e, empo neu bicha am na'ikiari. Intok inime'e, inepo jiba jum in annee'u nemak am an i'a. Junuen inime'e aman, juka' che'a bepa eiyaawatchika ujyoriata em net autuarita, bem a' bitne' betchi'bo. Bwe'ituk empo, inim aniata kee a' ju'unaktewao naateka, empo nee nak ta'aalaa. \v 25 In yo'owa, wepulsi a' lutu'uriatuka'po aman yee ya'uraa bittuame, eu nee nooka. Jume' inim bwiapo jiapsame ka enchi ta'aa. Taa inepo nee, ala enchi ta'aa. Intok inime'e in majtim, a'abo em nee bittuaka'ut ju'unea. \v 26 Inime'e, inepo tua em jabetuka'ut, nee machisi et am ju'uneetualaa. Intok ketun naa buustia nee inim enchi ju'uneiyaa tebone. Junuen em nee nak ta'a'a benasia, bempo'im ket a emo nak ta'aane' betchi'bo. Intok ket junuen jiba nee juni'i, ka bittaka in amet jiapsine' betchi'bo. \c 18 \s1 Jesus, bwijritaka, nasuk weiyaawa \p \v 1 Chukula aapo inika'a teuwaasukai, ju'u Jesus jume' a' majtimmak yeu siika, junuen jakia Setroon teamta beas anbaekai. Junama'a wajpo juyam tatakaka echitukan. Inim Jesus a' majtimmak ama yepsak. \v 2 Ket ju'u Juuraj teame, ju'u yeu a' bwijneeme, aapo junama'a juyam echipo ta'aan. Bwe'ituk ju'u Jesus, jume' a' majtimmake juebenasi junama a'anen. \v 3 Junuen san ju'u Juuraj teame junama yepsak, juebena sontaaom weiyaakai, intok waate, jume' te'opopo yee suuatuawammake. Inime'e, jume' te'opopo tekiakammeu yo'owem betana intok jume' paiseeom betana aman bittuarimtakai. Inime'e, tettebem kukuche'eka intok mampo tachiriam weiyaaka kaaten. \v 4 Taa ju'u Jesus, si'imeta juka' au yeu weenemta betana jaibu ju'uneakai, yeu sikaa, intok inimmeu: \p ―Jabetasa eme'e jaiwa ―ti ameu nattemaek. \p \v 5 Bempo: \p ―Juka' Jesujta, Nasaret tea'po jometa ―ti a' yoopnak. \p Ju'u Jesus intok: \p ―Ineponee juna'a ―ti ameu jiiak. \p Ju'u Juuraj teame, ju'u aapo'ik yeu bwisekame ket inime'emak ama weaman. \v 6 Juka' Jesujta: “Ineponee juna'a”, ti ameu a' jiako, inime'e amau rukteka intok bwiau ko'om to'otek. \v 7 Junak intok ju'u Jesus juchi: \p ―Jabetasa eme'e jaiwa ―ti ameu nattemaek. \p Bempo intoko: \p ―Juka' Jesujta, Nasaret tea'po jometa ―ti jiiak. \p \v 8 Junak ju'u Jesus: \p ―Jaibu su ne enchim tejwaasuk in juna'atuka'po. Eme'e nee jaiwa'ateko, inime'e nemak rejteme am saka'atuane ―ti ameu jiiak. \p \v 9 Ini'i inien tuk, jiba aapo'ik Jesujta, ju'ubwa jeela: “Jume'e, in yo'owata neu bicha yeu a' pu'aka'um betana, tua kaabe, jitat ta'abwisi eaka, nee betana au na'ikimtek”, ti a' teuwaaka'uta, junuen a' chupne' betchi'bo. \v 10 Junak ju'u Simoo Peeo'o teame, ini'i, tebem sisi'iwook kuche'ekame, yeu am wikeka intok senuk, Malko' teaka, ju'u te'opopo tekiakammeu yo'ota sawe'uta, inika'a batatana naka chukti a' beebak. \v 11 Taa Jesus, ju'u Peotau: \p ―Jume' kuchi'im, em yeu am wikeka'po am ketcha. Inien, juka' in yo'owata, jiokot nee ino a' bit i'ao utte'atune, inien tua jiokot in ino bitnee'u ―ti au jiiak. \s1 Jesus, ju'u te'opopo tekiakammeu che'a yo'oweta bichapo aane \p \v 12 Junak jume' sontaaom yeu pu'arim, ju'u ameu weyekamtamake, intok jume' te'opopo yee suuatuawame, inime'e, Jesujta bwiseka intok a' sumaka, \v 13 chukula ket, bempo che'a bat ju'u Anaj teamta kariu a' tojak. Juka' Anaj teamta, ju'u Kaipaaj teame a' ase'ebwakan. Ini'i ju'u junae wasuktiat ama te'opopo tekiakammeu che'a yo'otuka'u. \v 14 Ini'i Kaipaaj teame jiba juna'atukan, ju'u juriommeu: “Si'ime jurio yoemrata betchi'bo, wepu'ulaik a' muknee'po aman, bempo'im betchi'bo che'a a' tu'inee'uta”, ti a' teuwaakame. \s1 Juka' Peota, Jesujta ka au a' ta'a'ati a' jiaka'po \p \v 15 Simoo Peeo' teame intok senu Jesujta majti, inime'e Jesujtat cha'aka kaaten. Ini'i senu Jesujta majti, junama'a te'opopo tekiakammeu yo'ota betana ta'eewan. Junuen san ini'i, Jesujta mak junama'a yo'ota kariu bicha, jitae bat kora ya'ariu aman kibakek. \v 16 Taa ju'u Peeo, junama'a aman kikkimuwa'po, pa'aria tana taawak. Inien san ju'u senu majti, ju'u te'opopo tekiakammeu yo'ota betana ta'eewame, ini'i yeu sika intok juka' jamutta, aman kikkimuwa'po yee suuamta, a' tejwaaka, juka' Peota aman kibachak. \v 17 Junak ju'u jamut, aman kikkimuwa'po a' suuatuawame, Peotau: \p ―Jaisa empo ka juna'a ketchia, inia o'outa betana senu a' majti ja'ani ―ti au nattemaek. \p Ju'u Peeo intok: \p ―E'e, ka inepo juna'a ―ti a' yoopnak. \p \v 18 Junama'a sebekai, jume' junama'a jitaa suuame, intok jume' tekoka ama sawame, nayaka, oubammeu ja'abweka sukawen. Ju'u Peeo ket junama'a amemak oubammeu weyeka sukawen. \s1 Juka' te'opopo che'a yo'ota, Jesujta a' temae'po \p \v 19 Ju'u te'opopo tekiakammeu che'a yo'owe, Jesujtau nattemai taitek, jabem a' majtimtuka'ummet intok aapo'ik juka' junen yee a' majta'u betana. \v 20 Iniau ju'u Jesus: \p ―Inepo nee inim si'imem ane'ebichapo yeteu nonoksuk. Intok jum juriom te'opompo, intok inim bwe'u te'opopo, si'ime jume' juriom nau emo totoja'po jiba aneka nee yee majtasuk. Junuen san kaita nee etbwa teuwaalaa, \v 21 jaisaaka empo neu su nattemae. Jume' nee jikkajilammeu nattemainee intok bempo ela'po a' teuwaanee juka' in am majtalatuka'uta. Bempo tu'isi ju'unea juka' in ameu noklatuka'uta ―ti au jiiak. \p \v 22 Junak Jesujta inien jiako, junama te'opopo yee suuame betana, senu ama aneme, pujbat a' chochonaka intok: \p ―Kat ju'u te'opopo tekiakammeu che'a yo'otau junuen jiia ―ti au jiiak. \p \v 23 Ju'u Jesus inika'a inen yoopnak: \p ―Ka tu'ik nee teuwaariako, junae betana a' teuwaane. Taa juka' in teuwaarita a' tu'ireako, jaisaaka empo nee chona ―ti au jiakai. \p \v 24 Junak ju'u Anaas, aapo'ik suma'ita, Kaipaaj teamtau, ju'u te'opopo tekiakammeu che'a yo'otau a' bittuak. \s1 Juka' Peota, juchi wee'po, Jesujta ka au a' ta'a'ati a' jiaka'po \p \v 25 Ju'u Peeo ketun junama'a tajimmeu weeka sukawen. Iniau intok: \p ―Jaisa empo ka juna'a, ju'u inia o'outa betana majti ja'ani ―ti au jiuwak. \p Peeo intok: \p ―E'e, ka inepo juna'a ―ti jiiak. \p \v 26 Junak intok seenu, juka' te'opopo tekiakammeu che'a yo'ota tekokame, ini'i ju'u seenu, Peota naka chukti a' bebaka'uta a' wawaekame, aapo Peotau: \p ―Jaisa nee ka enchi jum juya etripo aamak bichak ja'ani ―ti au jiiak. \p \v 27 Ju'u Peeo, juchi ka au a' ta'aa ti jiaka nookak. Junama'a intok sep, totoi o'owia kukussuk. \s1 Juka' Jesujta, Pilaatotau yeu a' tojiwaka'po \p \v 28 Junak intok ju'u Jesus, Kaipaaj teamta kari a' kateka'a betana, aman ju'u kobanaaota bwe'u kariu nu'upawak. Junama'a jaibu matchun. Jume' juriom intok junaman bwe'u kariu ka aman kiimuk. Inime'e, Liojta junuen bem a' yo'oree'ut, junuen ayuka Liojta bichapo ka tu'ik emo ya'a machiakai. Intok junuen, Liojta yo'ori betchi'bo, kupteo, bwala jissobata bem bwa'ee'uta, ka a emo a' bwa'ane'eti eakai. \v 29 Inia betchi'bo ju'u kobanao Pilaato' teame, pa'akun yeu siika junuen ameu nokbaekai. Intok aapo inimmeu: \p ―Jitat sa eme'e inika'a o'outa a' na'atejo ―ti ameu jiiak. \p \v 30 Bempo, inika'a: \p ―Ka tu'ik ka a' ya'ariako, itepo ka eu a' toji ean ―ti a' yoopnak. \p \v 31 Junak ju'u Pilaato: \p ―Eme'e a' nuk sajaka intok jiba enchim jachin nesawe'po aman a' ya'uraa bittuane ―ti ameu jiiak. \p Jume' juriom intok: \p ―Taa itepo jume' juriom, ka iniau lutu'uriak, senuk a' me'etunee'ut itom aet nesaune' betchi'bo ―ti au jiiak. \p \v 32 Junuen chupuk ju'u, aapo'ik Jesujta, tua jachin weyeka a' muknee'u betana a' teuwaariaka'uta. \v 33 Pilaato, jum bwe'u kariu wajiwa juchi aman kibakeka, Jesujtau chaai teboka intok: \p ―Jaisa empo juna'a ja'ani, ju'u, jurio yoemratau che'a yo'o ya'ari ―ti au nattemaek. \p \v 34 Jesus intok iniau: \p ―Inika'a inia betana nattemaekai, jaisa empo kia emo a' ju'uneiyaaka a' nattemae ja'ani, inika'a inim in che'a yo'o ya'ari tuka'u, oo watem betana a' jikkajilatakai ―ti au jiiak. \p \v 35 Pilaato ju'u kobanaao a' yoopnak: \p ―Ineponee ka jurio. Ju'u inim ele benasi jurio yoemra intok jume' te'opopo tekiakammeu yo'owe, inime'e junen enchi a'abo neu tojak. Jitasa empo ya'ari ―ti au jiiak. \p \v 36 Junak ju'u Jesus: \p ―Che'a yo'otaka in nesaunee'u, ka i'an inim juna'a. Nee junuen inim nesaweo, junak jume' nemak eaka rejteme, nassua ean, junuen, juriommeu ka in su'u tojina' betchi'bo. Taa che'a yo'otaka in nesawe'u, ka i'an inim juna'a ―ti a' yoopnak. \p \v 37 Pilaato intok: \p ―Junak su, jaisa empo lutu'uriapo juna'a ja'ani, ju'u che'a yo'o ya'ari ―ti au nattemaek. \p Jesus inika'a: \p ―Ineponee juna'a ju'u che'a yo'o ya'ari, jiba em a' teuwa'a benasia. Ineponee inim yoemtuk, intok inepo juka' lutu'uriata ju'uneiyaa tebobaekai nee inim a'abo yepsak. Si'ime jume'e, juka' lutu'uriata bo'o jooriaka jiapsame, inime'e, juka' in teuwaa'uta a' jikkajine ―ti a' yoopnak. \p \v 38 Ju'u Pilaato aapo'iku: \p ―Jitasa intok juna'a, ini'i lutu'uria ―ti au jiiak. \s1 Jesus, a' me'etune' betchi'bo aet nesawa \p Inien au nattemaisuka ju'u Pilaato juchi yeu siika, jume' juriommeu nokbaekai. Intok junammeu: \p ―Kaita ka tu'ik nee inia o'outat teu machi ―ti jiiak―. \v 39 Taa eme'e au joiwalataka jiba junuen a' bibicha, chikti bwala jissu'awaka pajko taewaitchi, seenuk eta'ita in emou a' su'u tottojamta. Junak su, jaisa eme'e juka' juriommeu che'a yo'o ya'arita nee a' su'u toji i'a ja'ani ―ti ameu jiiak. \p \v 40 Junako si'ime juchi chaai japtek: \p ―Ka junuka'a su'u tojine. Ala juka' Barabaaj teamta su'u tojine ―ti jiakai. \p Ini'i Barabaaj teame intok jita etbwawamta tu'uren. \c 19 \p \v 1 Junako ju'u Pilaato, juka' Jesujta, sep tua jiokot maisi a' bepsu tebok. \v 2 Jume' sontaaom intok, juya wichakamta nat ko'elaa yaaka, Jesujta kobat a' yechak. Kutko sikiim intok a' supetuak. \v 3 Chukula inime'e, au rukteka: \p ―Ketchi allea, empo jurio yoemratau che'a yo'o ya'ari ―ti au jiiak. \p Intok inime'e, pujbat a' chonan. \p \v 4 Junako ju'u Pilaato juchi yeu sika intok junammeu: \p ―Ake'em a' bicha. Inim ne yeu a' tojilaa junuen enchim ju'unee i'akai juka' ka tu'ik, kaita in aet tettea'po ―ti ameu jiiak. \p \v 5 Jesus intok aman yeu siika, juka' juyata wichakamta nat ko'elaisi ya'arita, kobat jipuekai intok jume' kutko sikiim supe simekai. Junak ju'u Pilaato: \p ―Ini'i juna'a, ju'u o'ou ―ti ameu jiiak. \p \v 6 Junak jume' te'opopo tekiakammeu yo'owe intok jume' te'opopo yee suuatuawame a' bichaka: \p ―Kuuset a' popon tebone, kuuset a' popon tebone ―ti chaai japtek. \p Junak ju'u Pilaato inimmeu: \p ―Eme'e a' weiyaaka intok junuen kuuset a' poponnee ma. Bwe'ituk ineponee tua kaita ka tu'ik aapo'ikut tettea ―ti ameu jiiak. \p \v 7 Taa inime'e juriom aapo'iku: \p ―Itepo te inim itom ae nesawee'uta a' jipue. Intok inia nesauripo a' jia'a benasia a' muknee'uta au chupne. Bwe'ituk ini'i, Liojta betana a' yoemiarituka'a benasi au ta'aa tebon ―ti au jiiak. \p \v 8 Inika'a ju'u Pilaato jikkajaka, che'a juni'i majaek. \v 9 Aapo juchi wee'po junama bwe'u kariu bicha kibakeka intok aapo Jesujtau: \p ―Jakunsa empo joome ―ti au jiiak. \p Taa ju'u Jesus kaita a' yoopnak. \p \v 10 Junak ju'u Pilaato: \p ―Nee empo kaita yoopnabae ja'ani. Jaisa empo ka ju'unea ja'ani, kuuset enchi popon tebo betchi'bo, intok ketchia, enchi su'u toji tebo betchi'bo juni'i, in a nesawe'u ―ti au jiiak. \p \v 11 Ju'u Jesus inika'a: \p ―Tua kaita empo yo'otaka em net a nesaunee'uta jipu'u ean, Liojta betana ka a' maktuko. Inia betchi'bo, wa'a, nee eu tojakame, che'a juni'i ee bepa ka tu'ik ya'ari ―ti a' yoopnak. \p \v 12 Jiba inim naatekai ju'u Pilaato, jatchin juni'i ayuka, Jesujta a' su'u tojibaeka ean. Taa jume' juriom: \p ―Inika'a empo yeu su'u tojako, juka' che'a yo'o ya'arita Sesar teamta, empo a' beje'eka annee. Inim jabetaka juni'i, aapo che'a si'imem bepa au yo'o joobaeme, ini'i juka' Sesar teamta, jum Romapo che'a yo'otaka katekamta a' beje'eka annee ―ti aet chaaek. \p \v 13 Junak ju'u Pilaato, inika'a jikkajaka, Jesujta pa'akun yeeu a' toji teboka, intok aapo, jum yo'o ya'arim yeyesa'po yejtek. Ebreo nokpo Kabaata' tea'po. Ini'i nooki, bwiapo teta chitta chibelai, ti jiubae. \v 14 Inimi'i jaibu senu taewai be'een, Liojta yo'ori betchi'bo bwala jissu'uawaka, pajkota weeneeo. Jaibu jumak luula yejteo. Junak ju'u Pilaato, jume' juriommeu: \p ―Inim aane ju'u, emou che'a yo'o ya'ari ―ti ameu jiiak. \p \v 15 Taa bempo: \p ―Me'etune, me'etune, kuuset a' popon tebone ―ti chaaen. \p Ju'u Pilaato inimmeu: \p ―Jaisa inepo inika'a emou yo'o ya'arita kuuset a' popon tebonee ja'ani ―ti ameu nattemaek. \p Taa jume' te'opopo tekiakammeu yo'owe: \p ―Itepo kaabeta intok ta'abwik che'a itou yo'o ya'arita te a' jipue, waka'a jum bwe'u jo'ara Roma' tea'po yo'otaka katekamta jiba ―ti a' yoopnak. \p \v 16 Junak ju'u Pilaato ameu a' su'u tojak junuen kuuset a' popontune' betchi'bo. \p Bempo intok yeu a' nuk sajak. \s1 Jum kuuset a' popontuka'po \p \v 17 Junuen ju'u Jesus yeu siika, juka' kuujta pu'atekai. Junuen, jum ili kawi Mukia koba' tea'u yebijneekai. Ebreo nokpo Kolkota' tea'u. \v 18 Junama'a, aapo kuuset popontuk. Intok aapo'iku mak ket woika kuusimmet jikat poponwak, aapo'ik kecha'awaka'po nau bicha, Jesujta nasuk tawaakai. \v 19 Ju'u Pilaato, ji'ojteita kuuset bepa jikat a' popon tebok: “Jesus, Nasaret tea'po joome, juriommeu che'a yo'o ya'ari”, ti jiamta. \v 20 Jume' juriom betana juebenaka inika'a ama ji'ojteita nookak. Bwe'ituk jum Jesujta kuuset a' poponwaka'po, bwe'u jo'arau ka mekkaekan. Ini'i ji'ojtei intok, ebreeo nokpo intok rieeko nokpo intok latin nokpo ji'ojteitukan. \v 21 Inia betchi'bo juriom betana jume' te'opopo tekiakammeu yo'owe, inime'e Pilaatotau: \p ―Inika'a ka junuen: “Juriommeu che'a yo'o ya'ari”, ti a' ji'ojtene. Ala empo: “Ini'i, ju'u juriommeu che'a yo'o ya'ari ti au teuwaame”, ti ji'ojtene ―ti au jiiak. \p \v 22 Taa ju'u Pilaato, inime'e: \p ―Ju'u in ji'ojteka'u junuen tawane ―ti am yoopnak. \p \v 23 Chukula jume' sontaaom, Jesujta kuuset a' poponsuka, a' tajo'oriwata nu'uka intok naikisi nat a' na'ikimtek, inika'a bempo'im we'epulaim betchi'bo. Bempo ket, jume' tebe tajo'orim bepa a' jineka'um, am nu'uka. Inime'e intoko, ka jak nau am ji'ikrituka' betchi'bo, jikat ko'om tajti wepu'ulaikai, \v 24 jume' sontaaom: \p ―Katte am siutane ―ti nau jiiak―. Ala te amet nau ja'atek tu'inee junuen jabeta amemak a' tawaanee'ut ju'unee betchi'bo ―ti nau jiiak. \p Inien chupuk wa'a bat naataka jum Liojta betana ji'osia ji'ojteimpo: “Inime'e, juka' in tajo'ori nat na'ikimtek, aet nau ja'atekai”, ti a' jiaka'po. Inien, inika'a junen yaak jume' sontaaom. \p \v 25 Junama'a kuuseu, Jesujta aet poponiu, Jesujta ae intok a' aewata akkoowa, intok Maria, Kleeopaj teamta jubiawa, intok Maria Maareena' teame ama aanen. \v 26 Ju'u Jesus, a' malawata intok waka'a a' majtita, tua a' nake'uta ae naapo weyekamta bichakai, a' aebeu: \p ―Ju'u eu weyekame, em yoemiatune ―ti au jiiak. \p \v 27 Chukula ket ju'u a' majtibeu: \p ―Inika'a eu weyekamta, empo aek ―ti au jiiak. \p Intok junama'a naateka, ini'i majti, aapo'ik jo'au a' jo'ane' betchi'bo a' mabetak. \s1 Jum Jesujta jaisa a' mukuka'po \p \v 28 Iniat chukula ju'u Jesus junuen juka' a' ya'a'ea'uta si'imeta jaibu a' chupsuka'ut ju'uneakai, juka' jum Liojta betana ji'osia ji'ojteimpo ji'ojteita a' chupne' betchi'bo: \p ―Ba'ae ne muuke ―ti jiiak. \p \v 29 Junama'a ili soto'i, binaakre' teamtae tapunika ama manekan. Junak intok juname'e, junama'a, ba'ata nunu'emta, ejponja' teamta komoniaka, tebe kuta, isoopo' teamtat a' chayaka intok jikau, teniu au a' noitak. \v 30 Jesus inika'a binaakreta je'eka, chukula aapo: \p ―Jaibu si'ime chupsuk ―ti jiiak. \p Junak intok aapo, ko'om kobateka, muukuk. \s1 Jum, senu sontaota, tebe kuta bwawik jipuemtae, sana'ita betuk a' soaka'po \p \v 31 Inimi'i wepul taewai jiba be'een, bwala jisuawaka pajkota weene' betchi'bo, jume' juriom intok, jume' takaam ka kuusimmet aet yum jo'e taewait am tawaa i'an. Bwe'ituk juna'a aet yum jo'e taewai, tua beja yo'oriwaka eiyaawan. Inia betchi'bo bempo, Pilaatotau nookak, jume' kuuset cha'akame, aapo'ik am wok kotta tebone' betchi'bo, intok junuen inime'e lauti kokoka, inime'e, bem takaam junama bem ko'om jo'ana' betchi'bo. \v 32 Junako jume' sontaaom aman sajaka, intok bempo junaman jume' woika aman kuusimmet popontukame, inime'e nanancha nau bicha wokim am kottariak. Jume' Jesujta mak ama popontukame. \v 33 Taa inime'e, Jesujtau japtekai, jaibu mukiata bichaka intok inia betchi'bo ka a' wok kottak. \p \v 34 Taa jume' sontaaom betana, seenu, aapo'ik tebe kuta sisi'iwookta bwawiakamtae, sana'ita betuk a' so'ak. Inim intok sep, ojbo ba'amak ama yeu siika. \v 35 Ju'u inika'a inim a' teuwaame, ini'i a' bichak. Intok ini'i lutu'uriata nooka. Aapo, lutu'uriata a' noka'apo ju'unea, intok aapo inika'a teuwaa, junuen ket enchim a' sualne' betchi'bo. \v 36 Bwe'ituk ini'i inien yeu sikame inien tuk, junuen, Liojta betana ji'osia ji'ojteimpo: “Ini'i, ota wepu'ulaik juni'i, ka a' kottarianaa”, ti jiamta a' chup betchi'bo. \v 37 Omot intok ket, Liojta betana ji'osia ji'ojteimpo: “Bempo, waka'a takaata bem so'aka'uta, a' bitne”, ti jiia. \s1 Teta wojo'oku Jesujta tekwaka'po \p \v 38 Iniat chukula ju'u Josee' teame, wa'a ili jo'ara Arima tea'ati teaka'u jo'aakame, ini'i, Pilaatotau nookak, juka' Jesujta takaawata a' weiyaabaekai. Ini'i Josee, Jesujta mak eaka a' sualen, junuen aapo ka au ju'uneiyaa teboika juni'i, jume' juriom a' majjae' betchi'bo. Inika'a, Pilaato a' nok mabetak. Ju'u Josee intok aman siika juka' Jesujta takaata a' nu'u betchi'bo. \v 39 Ketchia ju'u Nikoreemo' teame, ini'i bat naataka tukaapo Jesujta mak etejokame, ini'i, senu taka ama woj mamni kiilom betteakamta, miira' teamta intok alooej teamta nau kuutik aman au a' nu'upak. \v 40 Junuen san ini'i Josee intok ju'u Nikoreemo, bempo juka' Jesujta takaata toboktaka intok bempo, tajo'orim, tettebesi yeu wo'otim, iniae nau kuutia win jubasi ya'arimmea a' biijtak, inika'a, jume' juriom jume' kokolam ma'a betchi'bo, bem a' joa'a benasia ayukai. \v 41 Junama'a, jum Jesujta kuuset poponwaka'anaapo, ujyoisi juya etritukan, intok jiba inim, yee ma'a betchi'bo, tetapo wojo'oriata bemelasi ya'atukan, kee jabeta ama ma'awakai. \v 42 Junama'a bempo a' teekak juka' Jesujta takaata. Bwe'ituk ini'i tetapo wojo'oriata ya'ari, junama ka mekkaakai. Intok junama'a jume' juriom juka' aet yum jo'e betchi'bo taewaita jaibu abe a' naate' betchi'bo. \c 20 \s1 Kokolam nasuk, Jesujta a' jiabijteka'po \p \v 1 Lominkot, semaanata aet naateo, ju'u Maria Maareena' teame, tua ketwoo, jum tetapo wojo'oriata ya'ariu siika, ketun ka machiako. Intok aapo junaka'a tetapo wojo'oriata ya'arita jaibu ka pattita teak. \v 2 Junak intok aapo, jum Simoo Peeo' teamta intok juka' senu majtita, wa'a, Jesujta tua naksuka'uta, inime'e joka'u tajtia buiteka intok: \p ―Itom yo'owa, tetapo wojo'oriata ya'ari betana yeu nuk saka'awak, itepo intok tee ka ju'unea jakun a' tojiwaka'u ―ti ameu jiiak. \p \v 3 Junak intok Peeo intok ju'u senu majti, bempo junaman tetapo wojo'oriata ya'ariu bicha yeu sajak. \v 4 Inime'e woika nau tenni japtek. Taa ju'u seenu, Peota bepa che'a utte'a buiteka intok ini'i, tetapo wojo'oriata ya'ariu bat yepsak. \v 5 Aapo kia aman wajiwa ko'om bitchuka intok junama'a jume' tajo'orim, tettebesi yeu wo'otim ama jokame jiba bichak. Taa ka aman kibakekai. \v 6 Chukula ket ju'u Simoo Peeo' teame, aet cha'aka ama yepsak. Intok aapo aman kibakek tetapo wojo'oriata ya'ari'po. Aapo ketchia juname'e tajo'orim tettebesi yeu wo'otim ama jo'arim bichak. \v 7 Intok ketchia ini'i, jume' tajo'orim, aapo'ik pujbat intok kobat ammea a' suma'im tuka'um, ka jume' tettebesi yeu wo'otim mak katekame, ala tottimtaka intok omola yecha'im ama am bichak. \v 8 Junak intok ketchia ju'u senu, Jesujta majti aman kibakek. Ju'u che'a bat aman tetapo wojo'oriata ya'ariu yepsaka'u. Intok ini'i, juka' ama yeu sikamta bichaka intok kokkoarim nasuk a' jiabijteka'uta a' sualek. \v 9 Bwe'ituk inime'e, jum Liojta betana ji'osia ji'ojteimpo weyemta, juka' Jesujta kokkoarim nasuk a' jiabijtenee'u a' utte'atuka'ut, kee aet ju'unean. \v 10 Junak intok juname'e Jesujta majtim, bem jo'aau bicha nottek. \s1 Jesujta, Maria Maareena' teamtau yeu a' machiaka'po \p \v 11 Taa ju'u Maria, junama'a pa'aku tetapo wojo'oriata ya'aripo naapo taawak, bwanakai. Ketun bwanakai, aapo aman ruktek junuen junama tetapo wojo'oriata ya'ariu wajiwa aman bitchubaekai. \v 12 Junama intok wooi ankelesim, tua tosaalaim tajo'orekame, Jesujta takaata bo'osuka'po jokame bichak. Senu a' kobasuka'a betana katekame. Senu intok a' woksuka'a betana katekame. \v 13 Inime'e ankelesim intok aapo'iku: \p ―Jamut, jaisaaka empo bwaana ―ti au nattemaek. \p Aapo inimmeu: \p ―Juka' in yo'owata a' nuk saka'awaka' betchi'bo. Nee intok ka ju'unea jakun a' tojiwaka'ut ―ti ameu jiiak. \p \v 14 Aapo inien jiusuka, junak kuakteka intok Jesujta ama weekamta bichak. Taa ka ju'unean aapo'ik junen a' Jesuj tuka'po. \v 15 Junak ju'u Jesus: \p ―Jamut, jaisaakai empo bwaana. Jabetasa empo jaiwa ―ti au nattemaek. \p Aapo, juka' junama'a juya etrita suuamta ama ane'eti eaka: \p ―Japchi, empo a' nuk simlatuko, nee tejwaa jakun em a' tojaka'po, in aman a' nu'une' betchi'bo ―ti au jiiak. \p \v 16 Ju'u Jesus junak: \p ―Maria ―ti au jiiak. \p Aapo ju'u Maria, au kuakteka intok a' ta'aaka, ebreeo nokpo: \p ―Rabboni ―ti au jiiak. \p Ini'i, yee majtame ti jiubae. \p \v 17 Jesus iniau: \p ―Inim nee sim tua. Bwe'ituk ketun nee kee aman in yo'owata a' jiapsa'u jikau weye. Taa ala, sika intok aman jume' nemak werim tejwaane, in yo'owabeu intok ket enchim yo'owabeu, intok in Liojtau intok enchim Liojtau bicha nee weebae'eti jiune. \p \v 18 Junak intok ju'u Maria Maareena' teame, ini'i, jume' Jesujta majtim aman tejwaak, aapo'ik juka' yo'ota a' bichaka'uta. Intok jiba Jesujta junaka'a bemela weyemta au a' teuwaaka'po. \s1 Jesujta, jume' a' majtim nau ane'epo, ameu ye'a machiaka'po \p \v 19 Jiba junae taewait, semaanata aet naate'utchi, tukaapo, jume' Jesujta majtim nau aanen. Intok ama yeu rejtiwa'um eta'ikai, jume' juriom bem majjae' betchi'bo. Junama'a ju'u Jesus yepsaka intok jume' aapo'ik majtim nasuk kikteka intok ameu tebotek: \p ―Ka jain eaka enchim yanti elnee'u emou aune ―ti jiakai. \p \v 20 Inien jiusuka aapo chukula a' mamam intok sana'ita betuk ko'okosi a' ya'ari'po am bittuak. Intok bempo tua alleak aapo'ik juka' yo'ota juchi a' bichakai. \v 21 Junak intok ju'u Jesus, juchi: \p ―Enchim yanti elnee'u emou aune ―ti ameu jiiak―. Jiba juka' in yo'owata inim nee yeteu a' bittuaka'a benasia, jiba inien ineponee inim enchim naas bittuabae ―ti ameu jiiak. \p \v 22 Junak intok aapo ame bepa jiabijtekamta benasi ayuka: \p ―Liojta betana juka' tu'u jiapsita eme'e mabetne ―ti ameu jiiak―. \v 23 Inim wame'e enchim, Liojta tu'u jiapsi betana aniawaka, inime'e, bem ka tu'uwa ya'arimmet enchim am jiokoi tebonee'um, inime'e, bem ka tu'uwa ya'arimmet jiokoitune. Wame'e intoko, bem ka tu'uwa ya'arimmet, Liojta tu'u jiapsi betana aniawakai enchim ka jiokoi tebonee'um, inime'e, bem ka tu'uwa ya'arimmet ka jiokoitune ―ti ameu jiiak. \s1 Toomaj teamta, yo'owe Jesukrijtota jiabijtelata a' bichaka'po \p \v 24 Taa ju'u Toomaj teame, jume' woj mamni ama woika, jume' Jesujta majtim mak weyeme, ju'u wo'ori ti teuwaawame, ini'i, ka ama amemak aanen, juka' Jesujta ameu a' noiteo. \v 25 Chukula wate aapo'ik majtim iniau: \p ―Juka' yo'ota, itepo a' bitlaa ―ti au jiiak. \p Taa ju'u Toomas junammeu: \p ―A' mampo a' wojoktipo ka bichakai, intok jum sisi'iwookim japsuka'po nee ka mam pusiateko, intok kia jum a' sana'ita betuk a' so'aripo ka aet mamteko, kannee a' sualne ―ti ameu jiiak. \p \v 26 Woj naiki taewaim simsuka chukula, jume' Jesujta majtim juchi senu karipo nau aanen. Taa inim ala ju'u Toomas amemak aanen. Junako, junaka'a tu'isi a' pattituk juni'i, ju'u Jesus aman kibakeka ka teutaka, ame nasuk kikteka intok ameu tebotek: \p ―Enchim yanti elnee'u emou aune ―ti jiakai. \p \v 27 Junama'a aapo sep Tomajtau: \p ―Em mam pusiam im tutta. Intok ime'e in mamam bicha. Intok empo im in sana'ita betuk, ama net mamtene. Intok ka naa buusti nee betana ta'abwisi eene, ala empo nee sual ta'aane ―ti au jiiak. \p \v 28 Junak ju'u Toomas, aapo'iku: \p ―In yo'owa intok in achai Lios ―ti au jiiak. \p \v 29 Jesus intok iniau: \p ―Toomas, i'an ala empo nee suale, taa kia junuen tua nee bichaka jiba. Tua alleewame tu'uwa ame tana waatianaa, wame'e, kaita bichaka, nee sualekame ―ti au jiiak. \s1 Inika'a ji'osia ji'ojteita, jaisa betchi'bo a' weye'po \p \v 30 Ketchia ju'u Jesus, jume' a' majtim bichapo tua juebenak machilaata a jita a' joa'ue a' yaak, ini'i, inim ji'osia ji'ojteimpo ka weyekai. \v 31 Taa ini'i weyeme machilaa i'an inim ji'ojtewak, juka' Jesujta, Liojta betana usiwaitaka a'abo a' bittuarituka'uta enchim a' sualne' betchi'bo, intok junuen eme'e a' sualekai, jiba yuu jiapsiwamta enchim bitne' betchi'bo. \c 21 \s1 Jesujta, woo busanika jume' a' majtim, bawepo anemmeu ye'a machiaka'po \p \v 1 Iniat chukula ju'u Jesus, jume' a' majtimmeu juchi au yeu machiak, jum bwe'u bau ba'a Tibeeriaj tea'po bwikola. Inen aapo ayukai. \v 2 Inimi'i, Simoo Peeo, intok Toomas ju'u wo'ori ti ta'eewame, ju'u Natana'el teame, ini'i jum bwiaraa Kalileapo ili jo'ara Kanaa' teapo joome, jume' Sebereeo' teamta u'usim intok juchi wate woika jume' Jesujta majtim, inime'e ama nau aanen. \v 3 Wa'a Simoo Peeo' teame inimmeu: \p ―Kuchum ne yeu bause ―ti ameu jiiak. \p Bempo: \p ―Itepo ket te aman emak katbae ―ti au jiiak. \p Inime'e aman sajaka intok kuta kanoau ja'amuk. Taa bempo junae tukaariat kaita yeu wikek. \v 4 Junak junama'a jaibu yeu matchuu, Jesus junama'a bawe mayoat yeu machiak. Taa jume' a' majtim ka ju'unean, juka' ama anemta aapo'ik juna'atuka'po. \v 5 Junak ju'u Jesus, inimmeu: \p ―Uusim, jaisa eme'e kee jita yeu wike ja'ani ―ti ameu nattemaek. \p Bempo intok: \p ―Kaita ―ti a' yoopnak. \p \v 6 Junak intok ju'u Jesus, inimmeu: \p ―Batatana bicha am jimmaanee jume' jite'im, intok eme'e junama'a yeu am wikne ―ti ameu jiiak. \p Inien inime'e aayuk. Intok chukula bempo, jume' jite'im junama ba'apo ka a yeu am wiken, kuchum inim tua yu'in am weiyaakai. \v 7 Junako ju'u aapo'ik majti, Jesujta tua nake'u, ju'u Peotau: \p ―Ju'u itom yo'owa ama weama ―ti au jiiak. \p Ju'u Simoo Peeo, junaka'a juka' bem yo'owata ama ane'uta a' jikkajakai jiba, tajo'po kobateka, ba'au au jimaak, mayoau tajtia bajumbaekai. Bwe'ituk tajo'owattilatukan. \v 8 Jume' waate Jesujta majtim, kuta kanoapo ba'a mayoau yeu yajak. Inime'e, jume' jite'im kuchummea tapunim yeu wik sakakai. Bwe'ituk junama'a mayoau tajtia kia jumak mamni taka waaktitukan jiba. \v 9 Bwiau yeu yajakai, inime'e junama'a taji oubampo kuchuta ama bo'okamta intok ket paanim ama teak. \p \v 10 Ju'u Jesus inimmeu: \p ―Jume' kuchum ju'ubwa enchim yeu wikeka'um watem a'abo tojine ―ti ameu jiiak. \p \v 11 Ju'u Simoo Peeo, kuta kanoau ja'amuka intok mayoau tajti jume' jite'im, kuchummea tappunim yeu wikek. Woo busan taka ama woj mamni ama baji kuchum tukan. Inime'e intok tua juebenaeka juni'i, ka chuktek jume' jite'im. \v 12 Junak ju'u Jesus, inimmeu: \p ―A'abo kateka em ji'ibwa ―ti ameu jiiak. \p Inime'e a' majtim betana, tua kaabe au nattemaek aapo'ik jabetuka'ut, bwe'ituk juka' bem yo'owata ama ane'uta emo ju'unea'ati ean. \v 13 Junako ju'u Jesus, aman rukteka intok jume' paanim nu'uka intok bempo'immeu am bwisek. Intok juka' kuchuta juni'i jiba junaen ameu a' bwisekai. \p \v 14 Inim iniamak ju'u Jesus, a' majtimmeu bajisi ameu au yeu machialatukan aapo chukula kokkoarim nasuk jiabijtesukai. \s1 Jesujta, Simoo Peeo' teamtamak a' etejo'po \p \v 15 Junama'a ketwoo, bempo ji'ibwasukai, ju'u Jesus, Simoo Peeotau: \p ―Simoo, Jonaj teamta yoemia, jaisa empo inime'ebepa nee nakke ja'ani ―ti au nattemaek. \p Ju'u Peeo intok: \p ―Jeewi in yo'owe, empo ju'unea in enchi eiyaa'u ―ti a' yoopnak. \p Ju'u Jesus iniau: \p ―Inientuko, empo jume' ju'ubwa nee sual japteme, bwala aso'olam benasia in eiyaa'um, inime'e am majtaka tu'isi nee am suuariane ―ti au jiiak. \p \v 16 Chukula juchia, iniamak woosa: \p ―Simoo, Jonaj teamta u'usi, jaisa empo nee nakke ja'ani ―ti au nattemaek. \p Ju'u Peeo: \p ―Jeewi in yo'owe, empo ju'unea in enchi eiyaa'u ―ti a' yoopnak. \p Aapo: \p ―Junuentuko, jume' nee sualeka, bwaram benasi in eiyaa'um, inime'e nee betana weyemtat am aniane ―ti au jiiak. \p \v 17 Iniamak bajisia aapo: \p ―Simoo, Jonaj teamta u'usi, jaisa empo lutu'uriapo tu'isi nee eiyaa ja'ani ―ti au nattemaek. \p Ju'u Peeo intok junak au sioktua taitek junuen, iniamak bajisia: “Jaisa empo tu'isi nee eiyaa”, ti au a' nattemaeka' betchi'bo, intok aapo: \p ―In yo'owe, empo'e si'imekut ju'unea, empo ju'unea junuen in enchi eiyaa'u ―ti au jiiak. \p Ju'u Jesus iniau: \p ―Junaentuko, empo wame'e nee sualeka, bwalam benasi in eiyaa'um, nee betana weyemtat am majtaka, nee am suuariane ―ti au jiiak―. \v 18 Iniat empo nee sualne, junak empo bat che'a ju'ubwa yo'otukai, empo em tajo'po kobateka intok empo em yeu weebae'u bicha wewe'aman. Taa chukula, empo jaibu yo'otuitakai, junak em mamam empo na'ikim am to'one, intok ta'abwika enchi tajo'otuane, intok juna'a, ka em weebae'u bicha juni'i, enchi weiyaane ―ti au jiiak. \p \v 19 Inika'a teuwaakai ju'u Jesus, juka' Peota jachin ayuka, mukuka intok iniae aapo'ik Liojta a' yo'ori tebonee'uta a' teuwaak. Chukula intok aapo ju'u Jesus, Peotau: \p ―Empo jiba nemak eaka jiapsine ―ti au jiiak. \s1 Wepulaka ju'u Jesujta tua a' nake'u \p \v 20 Juchi bicha kuaktekai, ju'u Peeo, juka' Jesujta majti aapo'ik tua nake'uta, inika'a amet cha'aka weyemta bichak. Jiba wa'a, kupteo ka machiako, Jesujta amemak ji'ibwaka'po aapo'iku pitti kateka'uta, intok ini'i: “Achai, jabesa juna'atune, ju'u enchi yeu bwijneeme”, ti au nattemaeka'uta. \v 21 Junako, ju'u Peeo inika'a bichakai, Jesujtau: \p ―In achai, iniau su, jaisa au chupne ―ti au nattemaek. \p \v 22 Jesus inika'a: \p ―Junuen inika'a, chukula nee a'abo notteo tajtia inim nee a' jiapsi i'ao juni'i, empo inim iniat kaachin eene. Empo jiba nemak eaka jiapsine ―ti a' yoopnak. \p \v 23 Junako, jume' Krijto nau sualeme nasuk, inika'a Jesujta majti ka a' muknee'uta etejowan. Taa Jesus iniau ka junuen ka a' muknee'uta au teuwaak, ala aapo: “Inika'a, chukula nee a'abo notteo tajtia inim nee a' jiapsi i'ao juni'i, empo inim iniat kaachin eene”, ti jiiak jiba. \p \v 24 Ini'i jiba juna'a ju'u Jesujta majti, inim ae betana etejowame, ju'u inika'a a' lutu'uriateka a' teuwaaka intok inika'a weyemta ji'ojtekame. Ite intok ju'unea, si'imeta juka' a' teuwaa'uta, lutu'uriataka a' weye'uta. \p \v 25 Ketchia tua juebenaka, wate weyeme aayuk, Jesujta ya'ari, ini'i intok we'epulaka ji'ojte tuko, si'ime jume' ji'osia ji'ojtei tu'ea'um, kia jumak inim aniapo ka kia ean, ti ne ea. Tua junuentune.