\id JOL \ide UTF8 \h JOEL \toc3 Jol \toc1 BABYOR NI JOEL \toc2 Joel \mt2 BABYOR NI \mt1 JOEL \is1 Murung’agen e Re Ke Babyor Ney \ip Joel ni profet e buchu’uw murung’agen ni yi manang, sana i rin’ e maruwel ko profet u nap’an e duw ni 400–350 u m’on ndawori yib Kristus ko ngiyal’ nib gel e nam nu Persia. Joel e weliy murung’agen e asmen’ing ni kay e woldug nge yal’ ni yib nib gel ni bochan e dariy e n’uw. Urngin e pin’ey e pow riy ni birok Somol e Rran e ke chugur, ni aram e ngiyal’ ni bayi gechignag Somol e pi’in yad be togopluw ngak. Joel ni profet e yog e thin rok Got ngak e girdi’ nu Israel ni ngar kalgadngan’rad ngar pi’ed keru’rad ko kireb ni yad be rin’, me ayuwegrad Got nge fulwegrad nga rogorad. Miki micheg Got ni bayi pi’ e Kan Nthothup rok ngak urngin e girdi’, ni pumo’on nge ppin, ni pi’in kiyad ba gel nge pi’in ni kar pilibthirgad. \is1 Gathon e Re Ke Babyor Ney \io1 Gafgow ntay ko asaman’ing 1:1—2:17 \io1 Ba michmich ni yira sul nga rogoy 2:18–27 \io1 Fare Rran ku Somol 2:28—3:21 \c 1 \p \v 1 Thin rok \nd SOMOL\nd* ngak Joel, nib mo’on ni fak Pethuel. \s1 Miyor ni tay e girdi’ ni bochan e woldug ni kireb \q1 \v 2 Mu telmed e pi’in pi’lal, \q2 mu telmed urngin e girdi’ nu Judah. \q1 Mogned, ka’a m’ug ban’en ni ara’ rogon u lan e yafos romed, \q2 ara lan e yafos ko pi chitamangimed kakrom? \q1 \v 3 Mogned murung’agen ngak pifakmed; \q2 miyad yog ngak pifakrad, \q2 miyad yog ko bin migid e mfen. \b \q1 \v 4 Asmen’ing ni pire’ ni pire’ e yib ko woldug ni nge longuy, \q2 nra chuw boch me yib boch \q2 i longuy e tin ke magey. \q1 \v 5 Mu odgad ngam yorgad, gimed e pi tachingaw’; \q2 mu yorgad, gimed e pi tamu’un wayin nir; \q2 fapi \add grape\add* ni ngan ngongliy e wayin nib be’ech riy e kan kirebnag. \b \q1 \v 6 Asmen’ing ni pire’ ni pire’ e kar kireb niged e nam rodad; \q2 yad bgel ma dabiyag i the’egrad; \q2 nguwelrad e bod feni m’uth nguwelen e layon.\x - \xo 1:6 \xt Rev 9:8\x* \q1 \v 7 Kar kireb niged e yu ke \add grape\add* rodad \q2 ma kar longuyed e yu ke gek’iy rodad ni \add fig\add*. \q1 Kar fathiyed keru’ ni gubin, \q2 ke par papa’ngin nike wech. \b \q1 \v 8 Mu yorgad e girdi’, ni bod ba rugod ni be yornag be’ \q2 nib mo’on ni kan m’ag e mabgol rorow ma ke yim’. \q1 \v 9 Dariy e \add grain\add* nge wayin ni ngan pi’ u Tempel; \q2 ma be yor e pi prist ni bochan e dariy e n’en ni ngar pi’ed ngak \nd SOMOL\nd*. \q1 \v 10 Dakuriy ban’en u daken e yung i milay’; \q1 kari kireban’ e but’, \q2 ya ke kireb e \add grain\add*, \q2 ma ke l’ud e \add grape\add*, \q2 ma ke mororoy e yu ke gek’iy ni \add olive\add*. \b \q1 \v 11 Nge kireban’med e pi’in gimed ma woldug; \q1 mu yorgad e pi’in gimed ma ayuweg e woldug ni \add grape\add*, \q1 ya \add wheat\add* nge \add barley\add*, \q1 nge urngin e woldug e ke kireb. \q1 \v 12 Fa yu ke \add grape\add* nge gek’iy ni \add fig\add* e ke l’ud, \q2 ma gubin e gek’iy nma k’uf e ke mororoy ke yim’. \q1 Ke chuw e felfelan’ ko girdi’. \q1 \v 13 Gimed e pi prist ni gimed ma pi’ fapi maligach u daken e altar \q2 e nga mon’ed nga dakenmed e mad ni tutuw ngam yorgad, \q1 marod ngalan e Tempel ngam yorgad ni polo’ e nep’! \q1 Dariy e \add grain\add* ara wayin ni ngam pi’ed ngak e Got romed. \q1 \v 14 Mu reged e thin ni ngan pag e abich; \q2 mi gimed pining e mu’ulung, \q1 mu kunuyed e pi’in yad be yog e thin \q2 nge urngin e girdi’ nu Judah \q1 ngalan e Tempel rok \nd SOMOL\nd* ni ir e Got romed, \q2 mi gimed yor ngak. \q1 \v 15 Birok \nd SOMOL\nd* e rran e ke chugur; fa’anem ni Gubin ma Rayag Rok e bayibnag e riya’. \q2 Ba ga’ ba marus ni yira tay e rofen nem! \b \q1 \v 16 Ke math e liyab ngomad ko woldug romad nike mogothgoth. \q2 Dakriy e felfelan’ u lan e Tempel ko Got rodad. \q1 \v 17 Be yim’ awochngin e woldug u fithik’ e but’ nike mlik’. \q1 Ma dariy e \add grain\add* ni ngan cha’riy, \q2 ere fapi naun ni tafen e \add grain\add* ni dariy ban’en u langgin e ke kireb. \q1 \v 18 Be moen e garbaw ni kar gafgowgad \q2 ya dakriy e yungin ngar ked e pan riy; \q2 fa yu ran’ i saf e ku arrogon ni kar gafgowgad. \q1 \v 19 \nd SOMOL\nd*, kug pag lamag ngalang kug yor ngom, \q2 ya yungi garger nge yuchowo’ i gek’iy e yigo’ ke mororay, \q2 ni gowa ke mo’oruf. \q1 \v 20 Mus ko gamanman ni malboch ma yad be yor ngom, \q2 ya yu pa’ i lul’ ma ke mlik’. \c 2 \s1 Asmen’ing ni i puguran fare rran rok \nd SOMOL\nd* ni bay yib \q1 \v 1 Ngan thoy e yabul u lan yu Zion; \q2 ni fare burey nib thothup\f + \fr 2:1 \fk BUREY NIB THOTHUP: \ft Burey nu Zion (mu guy e yu bbugithin).\f* rok Got. \q1 Gimed e girdi’ nu Judah mu t’on gad, \q2 ya fare rran rok \nd SOMOL\nd* e ke chugur. \q1 \v 2 Ra yan i aw ni ba lumor ma ba lumolang e rofen nem, \q2 nde fel’ lanelang ma der m’ug ram’en e yal’ e re rran nem. \q1 Ma asmen’ing ni pire’ ni pire’ e yad be yan nga m’on \q2 ni bod e lumor nike upunguy e pi burey. \q1 Dariy ban’en ni ka’a ni guy ni aram rogon, \q2 ma dabki yodrom bi’id. \b \q1 \v 3 Kar longuyed e woldug ni bod rogon e nifiy ni aw ko woldug. \q2 U pulworad nga m’on e but’ riy e bod e milay’ nu Eden, \q2 ma nga keru’rad e kar paged ni bod bangi ted ni \add desert\add*. \q2 Dariy ban’en nrayag ni nge mil rorad. \q1 \v 4 Yad bod ya’an e os; \q2 yad be mil ni bod rogon e os nma un ko mael.\x - \xo 2:4 \xk \xt 2:4, 5 \xt Rev 9:7–9\x* \q1 \v 5 Yad be tim’og u daken e pi burey i yan, \q2 ni gowa lingan e pi \add chariot\add*; \q2 ara bod lingan e pan nib mlik’ ni aw e nifiy ngay. \q1 Kar k’afgad ni bod baraba’ i salthaw ni pire’ ni pire’ ni kar fal’eged rogorad ni ngranod ko mael. \q1 \v 6 Nap’an ni yad ra chugur i yib, ma urngin e girdi’ ni be yim’ ni marus, \q2 ma urngin e owchef ni bayi pig nge m’ay racha’en. \q1 \v 7 Yad ra cham ni bod girdi’en e mael; \q2 ma yad ra gararaw nga daken e yoror ni bod e salthaw. \q1 Yad gubin ni bay ranod u puluwrad nga m’on \q2 ndab ra thiliyeged e gin yad be sor ngay, \q2 \v 8 ara magawon bagayad ngak bagayad. \q1 N’en ni kan tay ni nge magawon ngorad e dabiyag ni nge talegrad. \q1 \v 9 Bay rabad ni yad ba machreg ngarbad ra po’gad ngalan binaw; \q2 miyad yib u daken e yoror nga baraba’; \q2 miyad gararaw nga daken e naun, \q2 miyad yan u winda nga naun ni bod rogon e moro’ro’. \b \q1 \v 10 Yad ra yib ma but’ ni bay nga m’on rorad e be durru’; \q2 ma be rur lanelang. \q1 Yal’ nge pul e bayi par nike talumor, \q2 ma pi t’uf e dabki m’ug ram’en.\x - \xo 2:10 \xt Rev 8:12\x* \q1 \v 11 I \nd SOMOL\nd* e bayi yog ngak e salthaw rok e tin ngar rin’ed ni bay yib laman ngorad ni bod lingan e dirra’. \q2 Ma pi’in yad be fol rok \q2 e yad bpire’ ma yad ba gel. \q1 Re rran rok \nd SOMOL\nd* nem e rib gel feni kireb! \q2 Mini’ e ra magay riy ni kabfos?\x - \xo 2:11 \xt Rev 6:17\x* \s1 Pong ni ngan kalngan’uy \q1 \v 12 Me ga’ar \nd SOMOL\nd*, ’Mus ko chiney \q2 nrayag ni ngan kalngan’uy ngan pi’ keru’uy ko kireb ni yibe ngongliy ngan sul ngog, \q2 ni kan pag e abich ma yibe yor ma yibe dololoy’. \q1 \v 13 Mu paged lanin’med nike m’ing nge gagyal u dakenmed; \q2 ma gathi kemus ni ngam guchthuyed e mad romed.’ \b \q1 Mu sulod ngak \nd SOMOL\nd* ni ir e Got romed. \q2 Ya ba gol ma ba sug ko runguy’; \q2 ya ba gumaen’ mma tay u gil’ e tin ni micheg; \q2 ma gubin ngiyal’ ma ke fal’eg rogon ni nge n’ag fan u wan’ e kireb ma gathi nge gechig. \q1 \v 14 Ma sana ra thilyeg \nd SOMOL\nd* ni Got romed laniyan’ \q2 nge fal’eg wa’athmed u wom’ngin e woldug romed. \q1 Ma aram e rayag ni ngam pi’ed ngak e \add grain\add* nge wayin. \b \q1 \v 15 Mu thoyed e yabul u daken e burey ni Zion; \q2 mogned ni ngan pag e abich mi gimed pining e mu’ulung! \q1 \v 16 Mu kunuyed e girdi’ nga ta’bang; \q2 mu fal’eged rogorad ni fan nga reb e muulung nib thothup; \q2 mu kunuyed e pilibthir; \q2 mu kunuyed e pi’in bitir, \q2 ma ku er rogon e bitir ni kabran. \q2 Mus ngak e pi’in kafini mabgol \q2 ni thingar ra chuwgad u lan e pi senggil rorad ngar uned ko wub. \q1 \v 17 Pi prist ni yad be pigpig ngak \nd SOMOL\nd* \q2 u lan e Tempel u thilin langan e mab nge altar \q1 e thingar ra yorgad miyad meybil ni lungurad, \q2 ’\nd SOMOL\nd*, mu runguy girdi’em. \q2 Dab mu pag yugu boch e nam ngar darifan niged gamad mu ur moning niged gamad \q2 ni be lungurad, ’Bu uw e Got romed?’’ \s1 Got ni sulweg e yong’ol ko but’ \q1 \v 18 Ma aram me dag \nd SOMOL\nd* ni be leamnag e nam rok; \q2 ma be runguy e girdi’ rok. \q1 \v 19 Me fulweg ngorad ni ga’ar, \q2 ’Chiney e aram e nggu pi’ ngomed \q2 e \add grain\add* nge wayin nge gapgep ni \add olive\add*, \q2 ngam chum’er gad riy. \q2 Ma yugu boch e nam e gathi bay kur fananikayed gimed. \q1 \v 20 Bay gu chuweg romed e pi asmen’ing ni karbad ngomed u lel’och, \q2 ma bay gu tuluf boch i yad nga daken e yungi ted nder tugul ban’en riy. \q1 Tin ni bay nga m’on e bay ntulufrad ngalan fa gi day ni \add Dead Sea\add* fithingan, \q2 ma tin ni bay nga tomur e bay ntulufrad ngalan fa gi day ni Mediterranean fithingan. \q2 Bay ra mel gad. \q1 Bay gu thang owcharad ni bochan urngin e tin kar rin’ed ngomed. \b \q1 \v 21 ’Pi flang, dab mu rusgad, \q2 machane ngam felfelan’ gad me fel’ lanin’med, \q2 ni bochan e kari pire’ ban’en nike ayuwegmed \nd SOMOL\nd* riy. \q1 \v 22 Pi gamanman, dab kum rusgad. \q2 Ya binaw nma tugul e pan riy e ke galunglung, \q2 ma gek’iy e ke k’uf; \q2 ke yo’or wom’ngin e \add fig\add* nge \add grape\add*. \b \q1 \v 23 ’Mu felfelan’gad e girdi’ nu Zion, \q2 mu felfelan’ gad ni bochan e tin ke rin’ \nd SOMOL\nd* ni Got romed ngomed. \q2 Ke pi’ ngomed e n’uw ni bfel’ urngin ko ngiyal’ ndabisiy ni nge yag ngomed, ni bod ni i rin’, \q2 ma ke pu’og e n’uw nga but’ u nap’an e garbeb ni fan ngomed, \q2 ma ke pi’ e n’uw u ngal’an e yafang nike tabab e gowel ni bod ni i rin’ ko som’on. \q1 \v 24 Yungi n’en ni yima gunugunuy e \add grain\add* riy e bayi sug ko \add grain\add*; \q2 ma pi low u charen e gin yima udiy e wayin nge \add olive\add* riy e bayi sug nge m’ap nga but’ ko wayin nge gapgep ni \add olive\add*. \q1 \v 25 Bay gu fulweg ngomed e n’en ke mul u pa’med \q2 u lan fapi duw ni longuy baran’ i asmen’ing e woldug romed. \q2 I gag e gu pi’ e pi asmen’ing nem ni bod baraba’ i salthaw nge yib i togopluw ngomed. \q1 \v 26 Chiney e aram e bayi yo’or ganmed mi gimed par ni kam chum’er gad. \q2 Ma bay mogned e sorok ngak \nd SOMOL\nd* ni ir e Got romed, \q2 ni ir e ke rin’ bogi n’en nrib fel’ ngomed. \q2 Girdi’ rog e gathi bay kun fananikayrad bayay. \q1 \v 27 Ma gimed piyu Israel e bay mu nanged ni gu ba’ u fithik’med, \q2 me Gag \nd SOMOL\nd*, e Gag e Got romed, \q2 ma dakuriy yugu reb e Got ngabang. \q2 Girdi’ rog e gathi bay kun darifannagrad bayay. \s1 Fare rran rok \nd SOMOL\nd* \q1 \v 28 ’Ma tomur riy e bay gu pu’og e Kan Nthothup rog nga daken urngin e girdi’, \q2 ma pi’in pagel romed nge pi’in rugod romed e bay ra weliyed e thin rog ngak e girdi’; \q2 ma pi pumo’on ni kar pilibthirgad e bay i yib e lik’ay ngorad, \q2 ma pi’in pagel romed e bay ni piliyeg e changar rorad ngu’ur guyed bogi ban’en. \q1 \v 29 Re ngiyal’ i n’em e bay gu pu’og e Kan Nthothup rog \q2 ni mus ngadaken e pi’in sib, ni pumo’on nge ppin ma kubmu’un ngay. \b \q1 \v 30 ’Bay gu tay e pow nga lanelang \q2 nge nga daken e fayleng ni nge ginaeng e girdi’ ko re rran nem; \q2 ni pu’og e racha’, nge nifiy, nge manileng ni ath nib suwon ngalang. \q1 \v 31 Ma bayi lumor e yal’, \q2 ma bayi pig ra’en e pul nge row ni bod e racha’ \q2 u m’on ndawori taw e re rran rok \nd SOMOL\nd* nem, ni reb e rran ni ba ga’ ma ba gel e gafgow \q2 nra fek i yib.\x - \xo 2:31 \xt Rev 6:12\x* \q1 \v 32 Machane urngin e pi’in yad ra wenig ngak \nd SOMOL\nd* ni nge ayuwegrad e yad ra fos. \q1 Ni bod nike yog \nd SOMOL\nd* ni ga’ar, \q2 ’Boch e girdi’ u daken e burey ni Zion \q2 nge yu yang u Jerusalem e bay ra thaygad. \q2 Pi’in kugu mel’egrad e yad ra fos.’ ’\x - \xo 2:32 \xt Rom 10:13\x* \c 3 \s1 Got nra pufthin nag e pi nam \q1 \v 1 Be ga’ar \nd SOMOL\nd*, \q2 “Re ngiyal’ i n’em e bay gu fulweg \q2 e fla’ab rok yu Judah nge yu Israel nga rogon. \q1 \v 2 Ma bay gu kunuy urngin e nam, \q2 nggu fekrad ko Loway ko Pufthin. \q1 Nu rom e bay gu pufthin nagrad riy \q2 ni bochan urngin e tin kar rin’ed ko girdi’ rog. \q1 Kar wereged piyu Israel u lan e pi nam i yan \q2 ma kar th’eth’abed kar f’oethed yu Israel, ni gag e nam rog. \q1 \v 3 Ra girengiyed e pow riy ni ir e nge duwgiliy \q2 ko mini’ rorad e nge fek e pi’in kan kolrad. \q1 Kar pi’ed nchuway’ e pagel nge rugod ni ngar manged sib \q2 ni fan e ngar chuw’iyed e wayin nge ppin ni yad ma falchuway’ ngorad. \b \p \v 4 “Gimed yu Tyre, nge yu Sidon, nge yu Filistia ni ga’ngin, mang e gimed be guy rogon ni ngam rin’ed ngog? Mogned, gimed be guy rogon ni ngam fulweged taban ban’en ngog? Fa’anra er rogon ni gimed be leamnag, ma bay gu fulweg taban ngomed ni papey! \v 5 Kam feked e silber nge gol rog nge tirog ban’en nib tolang puluwon kam marod mu ted ngalan fapi tempel romed. \v 6 Kam feked e girdi’ nu Judah ngu Jerusalem nga orel ko nam rorad kam pi’ed yad nchuway’ ngak piyu Greece. \v 7 Bay gu chuwegrad e chiney ko yungi n’en ni kam pi’ed yad ngay nchuway’. Bay gu rin’ ngomed e tin ni kam rin’ed ngorad. \v 8 Bay gu pag pifakmed ni pagel nge ppin nga ni pi’rad nchuway’ ngak piyu Judah. Piyu Judah e bay ra pi’ed nchuway’ ngak fapi girdi’ ni kanog e Sabean ngorad, ni yad mmal’af nga orel. I gag \nd SOMOL\nd* e kugog e pi thin ney. \b \q1 \v 9 “Mogned e pi thin ni ba’aray ngak e pi nam ni nge lungumed: \q2 ‘Mfal’eged rogomed ko mael, \q2 mu pininged e pi’in ni falu’ ko mael, \q2 mu kunuyed urngin e salthaw ngam marod! \q1 \v 10 Mu pirdi’iyed e kuwa romed ngam ngongliyed ni saydon, \q2 nge yar ni gimed ma th’ab pa’ngin e gek’iy ngay \q2 nge mang sarey. \q1 Mus ko pi’in me’waer ma dabisiy ni nge un ko cham. \q1 \v 11 Mu gurgad ngambad, \q2 gimed urngin e pi nam ni gimed ba chugur, \q2 mu’ulung gad ngalan fare loway.’” \b \q1 \nd SOMOL\nd*, mu fek i yib fare raba’ i salthaw rom nib gel! \b \q1 \v 12 “Pi nam e thingar ra fal’eged rogorad \q2 ngarbad ngalan e Loway ko Pufthin. \q1 I Gag \nd SOMOL\nd* e bay gu par u rom nggu pufthinnag \q2 gubin e pi nam nib liyeg yu Israel. \q1 \v 13 Ri yad ba kireb; \q1 mu th’abedrad nga but’ ni bod e \add grain\add* \q2 ko ngiyal’ nike el ni ngan th’ab; \q1 mu pirdi’iyed yad ni bod rogon e \add grape\add* \q2 ni yima pirdi’iy ko gin yima udiy e \add grape\add* \q2 riy kan uduy ke map’ e wayin riy nga but’.” \b \q1 \v 14 Bokum e biyu’ e biyu’ \q2 e bay u lan fare Loway ko Pufthin. \q1 Ireram e re gin’en ndabki n’uw nap’an \q2 me taw fare rran rok \nd SOMOL\nd* ngay. \q1 \v 15 Bayi lumor e yal’ nge pul, \q2 ma dabki mat ra’en e t’uf. \s1 Got ni bayi fal’eg wa’athan e girdi’ rok \q1 \v 16 \nd SOMOL\nd* e bayi tolul u daken e Burey ni Zion; \q2 bay yan lungun u Jerusalem ni bod lingan e dirra’; \q2 me rur e but’ nge lanelang. \q1 Machane bayi n’uf \nd SOMOL\nd* e girdi’ rok. \q1 \v 17 “Gimed piyu Israel, e aram e bay mu nanged ni Gag e \nd SOMOL\nd* ni Got romed. \q2 Gu be par u Zion, u daken e burey rog nib thothup. \q1 Jerusalem e bayi par nib binaw nib thothup; \q2 ma girdi’ nu bang e dabkiyag ni ngar koled yu Jerusalem bayay. \q1 \v 18 Yungi milay’ ni \add grapes\add* e bayi peth u daken e pi burey e re ngiyal’ i n’em; \q2 ma gubin yang e flang ni bay ni pir’eg e garbaw riy; \q2 ma re ngiyal’ i n’em e bay e ran ni pire’ nra gaman yu Judah riy ni polo’. \q1 Ra yib ba lul’ u Tempel rok \nd SOMOL\nd*, \q2 nge taren nag e Loway ni Akacia. \b \q1 \v 19 “Bayi par yu Egypt ni bod bangi ted ni \add desert\add*, \q2 ma yu Edom e ke kireb ndakuriy ban’en ni bfel’ ngay, \q1 ni bochan e rchamgad ko nam nu Judah \q2 ngar li’ed e girdi’ riy, ni dariy ban’en ni kar bucheged. \q1 \v 20-21 Bay gu falbeyen e pi’in kan thang e pogofan rorad; \q2 dabiyag ni gu pag e pi’in kireb e rok ndab gu gechig nagrad. \q1 Ma yu Judah nge yu Jerusalem e bay i par e girdi’ riy ndariy n’umngin nap’an, \q2 me Gag fare \nd SOMOL\nd* e bay gu par u daken e Burey ni Zion.”