\id JOB \ide UTF8 \h JOB \toc3 Job \toc1 BABYOR NI JOB \toc2 Job \mt2 BABYOR NI \mt1 JOB \is1 Murung’agen e Re Ke Babyor Ney \ip \bk Fare Babyor ni Job\bk* e murung’agen be’ nib mo’on ni bfel’, ni aw e gafgow ngak nib gel, ni yim’ urngin e bitir rok, me mul u pa’ urngin ban’en rok, me yib ba mit e m’ar nib sonogor nga downgin. Rogon ni non Job nge pi tafager rok e be dag rogon e leam rok bagayad nge bagayad ko re gafgow nem ni yib ngak Job. Ma tomur riy me non Got ngak Job. \ip Pi tafager rok Job e yad ma leamnag ni Got e ma pi’ puluwon e tin bfel’ nma rin’ e girdi’, mma gechignag e girdi’ nike rin’ e kireb, ere re gafgow nem nike yib ngak Job e kar dugliyed nike rin’ Job ban’en nib kireb. Machane me leamnag Job ni gathi aram rogon, ya i par nrib mat’aw ma mmanigil, ma dariy rogon ni nge yib e binem e gechig ngak. Denang Job ko mangfan ni pag Got e binem e gafgow nge yib ngak. I Job e de mul e michan’ rok ngak Got, machane ba’adag ni nge yib i m’ug ni ir be’ nib mat’aw u p’eowchen Got. \ip Me non Got ngak Job ni be dag rogon feni gonop nge feni gel gelngin. De pi’ e fulweg u urngin e thin ni fith Job, machane me ayuweg ni bochan e michan’ rok ngak. Me yog Job u fithik’ e sobut’an’ ni Got e ba gonop ma ba sorok, me kalngan’ ko thin ni yog nib sor fan ngak Got u fithik’ e damumuw. \ip Me fulweg Got Job nga rogon me ayuweg nge fel’ rogon ko som’on. Me puwan’ Somol ngak e pi tafager rok Job ni bochan e deyag nra nanged fan e gafgow ni yib ngak Job. Kemus ni Job e manang rok raragon Got ni kab sorok ma kab ga’ nga rogon ni yima weliy ko taliw rorad. \is1 Gathon e Re Ke Babyor Ney \io1 Somm’on riy 1:1—2:13 \io1 Job nge pi tafager rok 3:1—31:40 \io2 a. Tini yog Job ndabun 3:1–26 \io2 b. Bin m’on e welthin 4:1—14:22 \io2 c. Bin l’agruw e welthin 15:1—21:34 \io2 d. Bin dalip e welthin 22:1—27:23 \io2 e. Feni ga’ fan e Gonop 28:1–28 \io2 f. Thin ni yog Job ntomur 29:1—31:40 \io1 Pi welthin rok Elihu 32:1—37:24 \io1 I Somol ni fulweg lungun Job 38:1—42:6 \io1 Thin nni weliy ko tomur 42:7–17 \c 1 \s1 Mo’onyan’ ni sikengnag Job \p \v 1 Immoy be’ nib mo’on ni Job fithingan, ni i par ko nam nu Uz. I par ni be liyor ngak Got ma ba yul’yul’ ngak. I par ni ir be’ nib manigil ma be ayuw ni nge dabi rin’ ban’en nib kireb. \v 2 Medlip e pagel ma dalip e ppin ni fak, \v 3 ma bay 7,000 e saf rok, ma 3,000 e kamel, ma 1,000 e garbaw, ma 500 e dongki. Ma ku bpire’ e pi tapigpig rok, me ir e th’abi yo’or ban’en rok u rom u lan e ngek. \p \v 4 Fapi pumo’on ni fak e yad ma ngongliy e mur ni be cheal u dakenrad, bayi ngongliy bagayad e mur, me pining urngin pi walagen ngarbad ngay. Ma gubin ngiyal’ ni yad ma pi’ e thin ngak fa dalip i ppin ni walagrad ni ngarbad ra uned ngorad ko mur. \v 5 Nap’an ni yad ra mu’u reb e mur me reb e rran riy nri kab kadbul me od Job nge li’ e gamanman nge pi’ ni maligach ngak Got ni fan e nge n’ag Got fan e denen rok pifak ngar machalboggad. Gubin yay ni i rin’ ni aray rogon, ya be leamnag nrichey ma ke denen bagayad ni gomanga keyog bbugithin nib tagan ngak Got, ni gathi ri aram rogon ni leamnag. \p \v 6 Fa’ani taw ko rofen ni nge yan e pi chon e tharmiy\f + \fr 1:6 \fk PI CHON E THARMIY: \ft Pi kan ni yad ma pigpig ngak Got u tharmiy.\f* nga p’eowchen \nd SOMOL\nd*, ma bay Satan\f + \fr 1:6 \fk SATAN: \ft Bbugithin ni Hebrew ni fithingan fare pilungen e mo’onyan’, ni be dag ni ir e togopluw rok e girdi’.\f* u fithik’rad. \v 7 Me fith \nd SOMOL\nd* ngak ni ga’ar, “Mang e ku’um rin’ boch?” \p Me fulweg Satan ni ga’ar, “Ku’ug yanyan ni gu be liyeg e fayleng.” \p \v 8 Me ga’ar \nd SOMOL\nd*, “Mog, kam guy fare tapigpig rog i Job? Dariy be’ u fayleng nib yul’yul’ ma bfel’ ni bod ir. Bay madgug u wan’ mma ayuw ni nge dabi ngongliy e kireb.” \p \v 9 Me fulweg Satan ni ga’ar, “Gur ra i par Job ni bay madgum u wan’ ni fa’anra der yib e fel’ riy ngak? \v 10 Kam par ni ga be yoror rok nge girdi’ nu tabinaw rok nge urngin ban’en ni bay rok. Ga be fal’eg wa’athan u urngin e tin be ngongliy, ma urngin e garbaw ni ka mu pi’ ngak e ke yo’or u daken e ted i yan. \v 11 Machane ga ra fek rok urngin e tin bay rok, ma ra yog nga owchem e thin nib togopluw ngom.” \p \v 12 Me ga’ar \nd SOMOL\nd* ngak Satan, “Kefel’, ke milfan e urngin rok ngom, machane dab mu gad pa’am ngak.” Ma aram me yan Satan. \s1 Job ni mul pifak u pa’ nge gubin ban’en rok \p \v 13 Me reb e rran ni be mur pifak Job u tabinaw rok e bin ilal i fak ni pumo’on, \v 14 me mil be’ i yib ngak Job nge yib i yog e thin ngak ni ga’ar, “Gamad be maruwel ko garbaw be gi’ e but’ u milay’, ma bay e pi dongki ni yad be kay e pan ni yad ba chugur ngomad. \v 15 Ma gamad gin ma ke yib e girdi’ ni kanog e pi Sabean\f + \fr 1:15 \fk SABEAN: \ft Fithingan bogi girdi’ ni yad ma milekag i yan ni yad ma yib ko yimuch.\f* ngorad, ra chamgad ngomad miyad fek fapi garbaw nge dongki ni urngin. Miyad li’ urngin fapi tapigpig rom, kemus ni gag e kug thay ku gub ni nggu weliy ngom.” \p \v 16 Dawori mu’ ko welthin, me taw yug reb e tapigpig rok me ga’ar ngak, “Ke aw e dirra’ ngak fapi saf nge pi’in yad be gafaliyrad karm’ad ni yad gubin. Kemus ni gag e kug thay ku gub ni nggu weliy ngom.” \p \v 17 Dawori mu’ ko welthin, me taw yug reb e tapigpig rok me ga’ar ngak, “Dalip ulung e girdi’ ni kanog e pi Kaldean\f + \fr 1:17 \fk KALDEAN: \ft Fithingan bogi girdi’ ni yad ma milekag i yan ni yad ma yib ko lel’och.\f* ngorad e karbad ra oggad ngomad, ka ra feked fapi kamel ma kar li’ed urngin e tapigpig rom. Kemus ni gag e kug thay ku gub ni nggu weliy ngom.” \p \v 18 Dawori mu’ ko welthin, me taw yug reb e tapigpig rok me ga’ar ngak, “Pifakam e yad be mur u tafen e bin ilal e pumo’on ni fakam, \v 19 me yib ba yoko’ u daken e ted ni \add desert\add* ngorad. Me buthug e naun ngarm’ad ni yad gubin. Kemus ni gag e kug thay ku gub ni nggu weliy ngom.” \p \v 20 Me sak’iy Job nge guchthuy e mad rok ni kari kireban’. Me suruy e piy u chugen nge m’ay me paraw nga but’. \v 21 Me ga’ar, “Ni gargel nigeg ndariy ban’en rog; ere bay gum’ ndariy ban’en nra un ngog. I \nd SOMOL\nd* e ma pi’, me ir e ke fek rog e chiney. Ngan pining e sorok nga fithingan \nd SOMOL\nd*!” \v 22 Yug aram rogon e tin yib ngak, machane de denen Job, ya de yin’ e kireb riy nga daken Got. \c 2 \s1 Mo’onyan’ ni sul nge sikengnag Job bayay \p \v 1 Fa’ani taw ko rofen ni nge yib pi chon e tharmiy nga p’eowchen \nd SOMOL\nd* bayay, ma ku bay Satan u fithik’rad. \v 2 Me fith \nd SOMOL\nd* ngak ni ga’ar, “U uw e ka mub riy?” \p Me fulweg Satan ni ga’ar, “Ku’ug yanyan ni gu be liyeg e fayleng.” \p \v 3 Me ga’ar \nd SOMOL\nd*, “Mog, kam guy fare tapigpig rog i Job? Dariy be’ u fayleng nib yul’yul’ ma bfel’ ni bod ir. Be liyor ngog mma ayuw ni nge dabi ngongliy e kireb. Mu tuwesriyeg ni nggu pagem ngam gad pa’am ngak ndariy tapgin, ma Job e ka be par nib yul’yul’ ngog ni ka faram i yib.” \p \v 4 Me fulweg Satan ni ga’ar, “Be’ nib girdi’ e ra pag urngin ban’en ni fan e nge ayuweg e pogofan rok. \v 5 Machane ga ra gad pa’am ngak nge amith downgin, ma ra yog nga owchem e thin nib togopluw ngom.” \p \v 6 Me ga’ar \nd SOMOL\nd* ngak Satan, “Aram e ke mil fan ngom, kemus ni dab mu thang e fan rok.” \p \v 7 Me chuw Satan u p’eowchen \nd SOMOL\nd* me gagiyegnag e malad nge yib i for u downgin Job ni ga’ngin. \v 8 Me fek Job bochiyang u ba th’ib ni but’ nike pil ngi i ker downgin ngay me yan i par nga fithik’ e awat ko gin yima yan nn’ag e awat ngay. \v 9 Me ga’ar le’engin ngak, “Mog, ka ga be par ni gab yul’yul’ ngak Got ni bod kafram i yib? Mang ni dab mu yab’iy Got nge mu’ ma gom’?” \p \v 10 Me ga’ar Job ngak, “Ga be yog e thin ko balyang! Fa’anra pi’ Got ban’en ni bfel’ nge yib ngodad ma gadad fek u fithik’ e felfelan’. Ere fa’anra pi’ e gafgow nge yib ngodad ma mang ni ngad gun’gun’gad?” Yug aram rogon urngin e gafgow ni yib ngak Job ma de yog ban’en nib togopluw ngak Got. \s1 Pi tafager rok Job nrabad \p \v 11 Ma immoy dalip i tafager rok Job, ni Elifaz nu Teman nge Bildad nu Shuah, nge Zofar nu Naamah. Fa’an rrung’aged gelngin e gafgow nike tay Job, miyad turguy ni ngranod ra guyed ngar nanged salpen. \v 12 Ka yad mmal’af miyad guy Job, ma de pow rorad. Ma nap’an ni pow rorad, miyad yor ni kar paged lamrad ngalang. Miyad guchthuy e mad rorad ya kari kireban’rad, miyad gogoy e fiyath ngu u ron’ed ngalang ngi i wear nga fithik’ i lolugenrad. \v 13 Miyad par u rom nga but’ u to’oben Job ni medlip e rran nge nep’ nde yog bagayad ta’ab bugithin, ya kar guyed gelngin e bilig tay e gafgow nike tay. \c 3 \s1 Job ni weliy e kireban’ rok ngak Got \p \v 1 Me mang Job e non nge yibil ni nge buch wa’athan e rofen nni gargaleg riy. \sp Job \q1 \v 2-3 Got, mu bucheg wa’athan e rofen ni ba’aram nni gargelegeg riy; \q2 mu bucheg wa’athan e re nep’ i n’en nni parnigeg. \q1 \v 4 Got, mu thiliyeg e re rran nem nge ngal’ ni nep’; \q1 ma ga pag e binem e rran ndab ku mu leamnag; \q1 ma dab ku mu pag e tamilang nge yib ngay. \q1 \v 5 Mu tay ni reb e rran nib lumolang ma rib talumor; \q2 mu upunguy ko manileng ma ga thang e yal’ riy. \q1 \v 6 Mu chuweg e re nep’ nem u lan e duw, \q2 ma dakriy bi’id ni ngan mathe’eg ngay; \q2 \v 7 mu tay nreb e nep’ ni dariy ban’en riy ni felan’uy ngay. \q1 \v 8 Mog ngak e pi’in yad ma pig ngar bucheged wa’athan e re rran nem, \q2 ni pi’in yad manang rogon ni ngar nonod ngak e Leviathan.\f + \fr 3:8 \fk LEVIATHAN: \ft Ba kan nu maday nma leamnag e pi’in nma pig nrayag ni nge pingeg e yal’ nge lumor ra’en ni misiw’.\f* \q1 \v 9 Mu tay e fasuran ndabki yan ra’en; \q2 mu tay e binem e nep’ ndab ki i leamnag ni ku ra puf e woch. \q1 \v 10 Mu bucheg wa’athan e re nep’ nem ni bochan e pag ngan gargel nigeg, \q2 me teg nga fithik’ e buchbuchan’ nge biligt’ay e gafgow. \b \q1 \v 11 Fa’an manga gum’ u yin e chitinag ma kabfel’, \q2 ara gum’ ko ngiyal’ ni ba’aram nni gargelegeg riy. \q1 \v 12 Mang ni i dibeyeg e chitinag? \q2 Mang ni i tathuth nigeg? \q1 \v 13 Fa’an mang e gum’ e ngiyal’nem, \q2 ma chiney e gu bay u fithik’ e gapas, \q1 \v 14 ni gu be mol ni bod e pi pilung nge pi’in yad ma gagiyeg, \q2 ni yad e ku ra toyed bayay e pi naun ko pilung ni kakrom. \q1 \v 15 Mu gu mol ni bod e pi’in pifak e pilung \q2 ni kar suguyed e pi naun rorad ko gol nge silber, \q1 \v 16 fa gu mol ni bod e bitir nni gargeleg ma ba yam’. \q1 \v 17 Girdi’ ni kireb u lan e low ko yam’ e kar talgad ndakurir ngongliyed e kireb, \q2 ma pi’in ke aw porowrad ko maruwel e fin aram e gin kar toffangad riy. \q1 \v 18 Ku aram e gin nra toffan e pi kalbus riy, \q2 ndakurir rung’aged e n’en ni ngar rin’ed u fithik’ e wa’achar. \q1 \v 19 Gubin thal e girdi’ ma bay u rom, ni pi’in ntolang nge pi’in sobut’, \q2 ma pi sib e fin aram e kar pufgad e pi masta rorad. \b \q1 \v 20 Mang ni nge par e girdi’ ngi i gafgow? \q2 Mang ni ngan pi’ e tamilang ngak e girdi’ ni be par u fithik’ e kireban’? \q1 \v 21 Yad be sonnag e yam’, ma der yib ngorad; \q2 kabfel’ ba low ko yam’ u wun’rad ko machaf. \q1 \v 22 Dariy e felfelan’ rorad nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni karm’ad ka ni k’eyagrad; \q2 \v 23 Tin bay nga m’on ni bay fini yib ngorad e ke tay Got nib mith, \q2 ir e ke ning lanin’rad. \q1 \v 24 Ku gu thilyeg e abich ko meyor; \q2 ma da gur tal ko gel’gel’. \q1 \v 25 Urngin e tin gu be tamdag ngay ma gu be rus ngay e ke yib ngog. \q1 \v 26 Dariy e gapas nge toffan rog, \q2 ma der m’ay e gafgow rog. \c 4 \s1 Bin som’on e welthin \r (4:1—14:22) \sp Elifaz \q1 \v 1-2 Job mog, gu ra non ma ga ra dabuy? \q2 Ya dabkiyag ni gu par ni dab gu non. \q1 \v 3 Ka mu fonownag bo’or e girdi’ \q2 ma kam pi’ gelngin pa’ e pi’in ndariy gelngin pa’rad. \q1 \v 4 Ma ra tun ay be’ ara par nike aw parwon, \q2 ma thin rom e ma pi’ e athamgil ngak nge sak’iy. \q1 \v 5 Ma chiney e gur e ke aw e gafgow ngom, \q2 ma ka mu pagem ke mulan’um. \q1 \v 6 Um par ni ga be liyor ngak Got, ndariy thibngim, \q2 ere thangri pagan’um me l’agan’um ngak. \q1 \v 7 Mu leam, rayag ni mog be’ \q2 ni i par nib mat’aw me yib e riya ngak? \q1 \v 8 Kug guy e girdi’ nra gi’ed e but’ ni kireb \q2 ka ra yunged e kireb ngay ni bod rogon e awoch, \q2 ma chiney e ka ra tired wom’ngin ni kireb. \q1 \v 9 Ke kireb nagrad Got u fithik’ e damumuw rok ni bod ba yoko’. \q1 \v 10 Pi’in nib kireb e yad be tolul ma yad be wa’achar ni bod e layon, \q2 machane Got e be thang lungrad ma be tet’ar nguwelrad. \q1 \v 11 Yad bod e layon ndariy ban’en ni ngar li’ed ngar longuyed, \q2 miyad yim’ me wear pifakrad ni gubin. \b \q1 \v 12 Bay ba ngiyal’ nni kathkathnag bbugithin ngog, \q2 nri chugur ni nge dab gu rung’ag. \q1 \v 13 Bod rogon ba lik’ay nib tamdag ni kirebnag e mol rog. \q2 \v 14 Mu gu par ni gu be da’da’ \q2 ma gu be t’on nreb ko tamdag. \q1 \v 15 Mu gu thamiy bochiyang i nifeng nike thoy owcheg, \q2 me puth e ulum nga dakenag ko tamdag. \q1 \v 16 Mu gguy ban’en nib sak’iy u rom; \q2 mu gu lik’ath ngay, ma de pow rog ko be mang. \q1 Mu gu rung’ag ba lam ko ngiyal’nem ndariy ban’en ni be yan lingan ni be ga’ar: \q1 \v 17 “Gur rayag ni nge mat’aw be’ u p’eowchen Got? \q2 Gur rayag ni nge machalbog be’ u p’eowchen e en ni ir e sunumiy? \q1 \v 18 Got e der ma pagan’ ngak e pi tapigpig rok nu tharmiy;\f + \fr 4:18 \fk tapigpig rok nu tharmiy: \ft Pi kan ni yad ma pigpig ngak Got u tharmiy, ku yima yog e pi mol’og ngorad, ara pi engel.\f* \q2 ma pir’eg e oloboch rok e pi engel. \q1 \v 19 Ere ga be finey mra pagan’ ngak be’ nni sunumiy ko but’, \q2 ni yib ko fiyath nrib mom i li’ ni bod ba chachangeg? \q1 \v 20 Gadad e girdi’ e rayag ni nge kadbul ma gadad ba fos, \q2 ma dawori aw e lumor me aw e fan rodad ndariy be’ ni manang. \q1 \v 21 Min fek urngin e tin bay rodad; \q2 ma gadad yim’, ni ka dawori yag e gonop ngodad.” \c 5 \q1 \v 1 Job, mu pong ngam guy ko ra fulweg be’ lungum fa. \q2 Gur bay reb e engel nrayag ni ngam non ngak nge ayuwegnem? \q1 \v 2 Gab balyang ni fa’anra li’em anum’ i leamnag e tin ke kirebnag be’ u wun’um. \q1 \v 3 Kug guy e pi’in balyang ni yad be par ni gowa dabi buch ban’en rorad, \q2 ma kug yiblayrad ni nge buch ban’en nib tomgin u tabnaw rorad. \q1 \v 4 Pifakrad e dabiyag ni nge dabi buch ban’en rorad; \q2 dariy be’ nra ayuwegrad u tafen e puf oloboch. \q1 \v 5 Pi’in karm’ad ko bilig e bay ra ked wom’ngin e woldug rok e en ni balyang, \q2 ni mus ko \add grain\add* ni be tugul u fithik’ e rachangal, \q2 ma pi’in ke yib e belel ngorad e bayi awan’rad ko fla’ab rok. \q1 \v 6 Kireb e der tugul u fithik’ e but’, \q2 ma ku er i tay e oloboch nder for u fithik’ e but’ nge tugul. \q1 \v 7 Gathi aray rogon! Girdi’ e ir e ma girengiy e gafgow nga daken, \q2 ni bod rogon k’affin e nifiy ni thay ngalang u ba nifiy. \b \q1 \v 8 Fa’an mang e gag gur, ma kug weliy salpeg ngak Got. \q1 \v 9 Dabiyag ni ngad nanged fan e pi gagiyeg rok, \q2 nge pi maang’ang ni yug be ngongliy ni der tal. \q1 \v 10 Be pi’ e n’uw nge aw nga daken e binaw \q2 nge tarannag e but’. \q1 \v 11 Got e ma tolangnag e pi’in nib sobut’an’rad, \q2 me ir e ma pi’ e felfelan’ ngak e pi’in yad be yor. \q1 \v 12-13 Ma wageynag e makath rok e pi’in yad ma ban, \q2 mma thabeynag e pi’in gonop ngar awgad ko liyab rorad, \q2 nge yan i par ndariy ban’en ni yad ra rin’ nra fel’ rogon;\x - \xo 5:12-13 \xt 1 Kor 3:19\x* \q1 \v 14 ni yu gu ra lukngun misiw’ ma yad be chaman u fithik’ e lumor. \q1 \v 15 Machane Got e ma chuweg e pi gafgow u pa’ e yam’; \q2 mma ayuweg e pi’in ni yibe gafgow nagrad. \q1 \v 16 Ma pi’ e lagan’ ngak e pi’in gafgow mma gagiyegnag e pi’in kireb ngar th’abed gulungrad. \q1 \v 17 Ba felan’ e en ni Got e be fonownag! \q2 Ra puwan’ ngom ma dab mu dabuy. \q1 \v 18 Got e ma m’ag e mad ko gin ni ir e ke maad’ad ngay; \q2 pa’ e ma amith nigey ngay, ma ku pa’ e ma gol nigey ngay. \q1 \v 19 Gubin yay ni ir e ma ayuwegnem ni dabi buch ban’en rom; \q2 \v 20 ra yib e uyongol me tem ndab mum’, \q2 mra yib e mael me yoror rom nge dab mum’. \q1 \v 21 Got e ra laegem u fithik’ e tin nde riyul’ ni murung’agem ni yibe weliy nge thin ni yibe t’ar nga dakenam; \q2 ma ir e ra aywegem ko riya’ nra yib. \q1 \v 22 Ra yib e cham nge uyongol ma ga ra minmin ngay, \q2 ma dab mu rus ko gamanman ni malboch. \q1 \v 23 Yungi flang ni ga ra gi’ ni fan ko woldug e dariy e malang u fithik’; \q2 ma pi gamanman ni malboch e yad ba mangmor ngom. \q1 \v 24 Ma aram e bay u mu par u fithik’ e gapas u lan e \add tent\add* rom; \q2 ra mman mu guy e pi saf rom ma ga ra pir’eg ndawori buch ban’en rorad. \q1 \v 25 Ma ra yo’or pifakam \q2 ni bod feni yo’or e pan ni bay ko gin be kay e gamanman e pan riy. \q1 \v 26 Rogon e \add wheat\add* nma par nge yan i el ko ngiyal’ ni ngan t’ar riy, \q2 e aram rogom ni bay mpar ngari mpilibthir. \q1 \v 27 Job, kug nanged e pin’ey ko pin’en ke n’uw nap’an ni kug filed. \q2 Rib riyul’, ere rib fel’ ni nge riyul’ u wun’um e chiney. \c 6 \sp Job \q1 \v 1-2 Fa’anra mang e rayag i tomaleg e pi momaw’ rog min thabthabelnag e gafgow rog u daken e thabthabel! \q2 \v 3 mra tomal ko yan’ u maday, \q2 ere dab mu gin nga rogon e thin rog. \q1 \v 4 Got ni Gubin ma Rayag Rok e ke yip’eg ko gan e gat’ing, \q2 ni yub riy e kenad u fithik’ i dowag. \q1 Ke k’afeg Got e marus be aw ngog. \q1 \v 5 Bfel’ laniyan’ ba dongki ko ngiyal ni be kay e pan, \q2 ma ba garbaw ni be kay e pan e bmath gulungan. \q1 \v 6 Machane mini’ e ma kay e ggan, ni dariy e sol riy? \q2 Mang e re lamen ni bay ko fak e nimen ndariy luk’an? \q1 \v 7 Dag adag ni nggu woy e mitnef e ggan, \q2 ma urngin ni gu be kay e be karing e m’ar ngog. \b \q1 \v 8 Mangfan ni der pi’ Got ngog e n’en ni gu be ning? \q2 Mangfan ni der fulweg taban e meybil rog? \q1 \v 9 Mang e yigi li’eg ngum’! \q1 \v 10 Mang e gu manang nra rin’, mar gu ra tim’og ngalang ko felfelan’, \q2 ni demturug fini gel e amith rog. \q1 Ri gu manang ni Got e ba thothup; \q2 Dawor gu togopluw bi’id ko tin keyog. \q1 \v 11 Dakuriy gelngig ni ngkug par ni gub fos. \q2 Mang ni ngkug par ni gub fos ndakriy ban’en ni be lagan’ug ngay? \q1 \v 12 Gur, ni ngongliyeg ko malang? Fa downgig e wasey ni \add bronze\add*? \q1 \v 13 Dakuriy gelngig ni nggu ayuwegneg, \q2 ma ku dariy bang ni gu ra cheal ngay ni man ayuw. \b \q1 \v 14 Gu ma finey e fager nib yul’yul’ u fithik’ e gafgow ni ara’ rogon, \q2 ni demturug ko kug pag Got fa dawo’. \q1 \v 15 Ma gimed ni fager rog, e gimed be ban nigeg ni bod yoch pa’ i lul’ \q2 ni mlik’ u ngal’an e yal’. \q1 \v 16 Pi lul’ e man ko \add snow\add* nge ayis, \q2 \v 17 machane ra yib e gowal me ranran nge m’ay ngabang, \q2 me par fa yoch pa’ i lul’ nike mlik’. \q1 \v 18 Yu thelep i girdi’ ni yad ma milekag ni mogow ran e yad ma malog; \q2 yad ma garay i yan ngu’ur m’ad u lan e ted ni \add desert\add*. \q1 \v 19 Pi thelep i girdi’ nu Sheba ngu Tema ni yad ma mogow, \q2 \v 20 e ri ma math e liyab ngorad u to’oben yoch pa’ i lul’ nib mlik. \q1 \v 21 Gimed bod e yoch pa’ i lul’ nem ngog, \q2 Ka mu guyed e gafgow nike aw ngog, ma kam sulod riy nga tomur u fithik’ e marus. \q1 \v 22 Mogned, ka’a gu ning ba tow’ath ngomed \q2 ara kam pi’ed puluwon be’ ni nge sasalap ni fan ngog \q2 \v 23 ara kam ayuweged gag u pa’ ba to’ogor ara ba pilung nib kireb? \b \q1 \v 24 Are kefel’, mu fonow nigedgag; mu weliyed thibnging ngog. \q2 Bay guthab’ gulngag nggu motoyil ngomed. \q1 \v 25 Thin ni yul’yul’ e ba gel gelngin, \q2 machane der paluw e n’en ni gimed be yog. \q1 \v 26 Gimed be leamnag ni tin gu be yog e dariyfan kemus nnifeng; \q2 me ere mangfan ni gimed be fulweg lungug nike mulan’ug? \q1 \v 27 Mus ko pi’in pifak e pi tapigpig ni kanim’ rorad ma gimed be giringiy e pow ni nge duwgiliy ko mini’ romed e nge mil suworad ngak, \q2 ma kigmed be libeg ni ngam fla’abgad u puluwon e pi tafager nth’abi chugur ngomed! \q1 \v 28 Mu sapgad nga owcheg. \q2 Dab gu ban. \q1 \v 29 Ngam musgad u wur. Ya de mat’aw e n’en ni gimed be rin’. \q2 Dab mu ted e kireb nga dakenag. Ya bfel’ e rog. \q1 \v 30 Ma gimed be leamnag ni gu be ban — \q2 gimed be leamnag ndag nang e tin bfel’ nge tin ba kireb. \c 7 \q1 \v 1 Yafos ko girdi’ e bod feni almarin e maruwel ko salthaw, \q2 ni ba maruwel nib gel nib math’kanil’, \q2 \v 2 bod rogon ba sib ni be yim’ ni bochan e garbeb ko taglul’; \q2 fa be’ ni be son ni ngan pi puluwon ko maruwel. \q1 \v 3 Yug be cheal e pul u dakenag ma dakuriy fag ni gu be par ni gub fos; \q2 gubin e nep’ ma be gafgow lanin’ug. \q1 \v 4 Nap’an ni gu ra thig nga but’ ni nggu mol, ma wun’ug e ke n’uw e nep’; \q2 polo’ e nep’ ndagur ayal ni gu be yim’ ni bochan ni mang e yigi rran. \q1 \v 5 Bayngeg e ke sugnag e fakl’ud; \q2 ya ke mada e malad riy; \q2 ni be ser e lla’ riy nga but’. \q1 \v 6 Be yan e rran ma dakuriy ban’en ni be lagan’ug ngay, \q2 be yan nib machreg nga ba rosom ko wupmad. \b \q1 \v 7 A Got, dab mu pag talin ni yafos rog e kemus ni ta’ab buchud i nifeng; \q2 ma felfelan’ rog e ke taw nga tungun. \q1 \v 8 Ga be guyeg e chiney, ma dab kum guyeg bayay. \q2 Bay mu gayeg ma kug thumur. \q1 \v 9-10 Bod bangi manileng ni yan nge m’ay nga bang, \q2 be’ nra yim’ e dabki sul; \q2 ma pi’in yad manang ochen e go’ yad ra pag talin. \q1 \v 11 Danga’! Dabi yag ni gu th’ab gulungag! \q2 Kug damumuw ma ke buchbuchan’ug. \q2 Thingar gu non. \b \q1 \v 12 Mangfan ni ga be tay e matnag rog? \q2 Ga be leamnag ni gub mit e kan nu maday?\f + \fr 7:12 \fk KAN NU MADAY: \ft Bay ko yat ni kakrom ni bogi kan nu maday e yima matangiyrad ya yad ra thay miyad gathay ban’en.\f* \q1 \v 13 Gu mol nga but’ ni gu be guy rogon ni nggu toffan; \q2 Gu be gay rogon ni nggu puf gow e amith. \q1 \v 14 Ma gur e ga be k’aring e tamdag ngog u malk’ay; \q2 ga be k’aring e marus ngog ko pin’en ni ga be pilyeg e changar rog gu be guy \q2 \v 15 nge mada’ ko ngiyal’ ni kabfel’ ngan uchuliyeg ngum’ \q2 ko bin ni ngu’ug par u lan e re dogur ney ni kari mogothgoth. \q1 \v 16 Ke mulan’ug; ke chuwan’ug ko yafos rog. \q1 Mu chuw rog nggu par ni yigo’ gag. Ya yafos rog e kem’ay fan. \b \q1 \v 17 Mang nrib ga’fan u wun’um e girdi’? \q2 Mang ni ga ma yip’ owchem ko pin’en ni yad ma rin’?\x - \xo 7:17 \xt Psa 8:4; 144:3\x* \q1 \v 18 Ga ma fal’eg i yaliyrad ni gubin e kadbul \q2 ma ga sikeng nagrad ni gubin ngiyal’. \q1 \v 19 Mang ni dab mu fek owchem rog boch ngiyal’ \q2 nge yag ni gu ful’ nguwcheg? \q1 \v 20 Mang ni karmup owchem ngog, be magawon nigem e denen rog? \q2 Mangfan ni ku gu mang tagil’ e falmun rom? \q2 Ar fani karug mang ba tomal ngom? \q1 \v 21 Dakriy bi’id ni ga ra n’ag fan e denen rog? \q2 Dab ku mu na’g u wun’um e kireb rog? \q1 Dabki n’uw nap’an mu gu wan nga low rog, \q2 ma bay um sap nigeg ma ku gu thumur. \c 8 \sp Bildad \q1 \v 1-2 Amog kam mu’ ko gafadrag ni go’ nifeng? \q1 \v 3 I Got e dar ma olobochiy e tin nib mat’aw; \q2 dariy bangiyal’ nra pag i rin’ e n’en nib mat’aw. \q1 \v 4 Dabisiy nike denen pifakam nib togopluw ngak Got, \q2 aram fan nike gechig nagrad nib m’ag nga rogon e kireb rorad. \q1 \v 5 Machane mu cheal e chiney ngam wenig ngak Got ni Gubin Rayag Rok; \q2 \v 6 fa’anra arfanam yul’yul’ nge machalbog, \q2 me’ere bayib Got nge ayuwegnem, \q2 me fulweg gathon e tabnaw rom nga rogon ni aram puluwom. \q1 \v 7 Urngin e fla’ab nike thay u pa’am \q2 e dabi ta’reb rogon ko n’en nra pi’ Got ngom. \b \q1 \v 8 A yigum changar bochingiyal’ ko gonop ko pi kakrom; \q2 ma ga leamnag e pin’en nib riyul’ ni fil e pi chitamangidad kakrom, \q1 \v 9 Yafos rodad e rib ngoch, ri dariy bochi ban’en ni gadad manang; \q2 gadad ma thumur ni bod e taglul’ nma th’ab daken e fayleng. \q1 \v 10 Machane mu pag e pi’in gonop kakrom ngar llowan’ niged gur; \q2 mmotoyil ko n’en ni u rogned: \b \q1 \v 11 “Dabiyag ni nge tugul e uchel u bang ndariy e ran riy; \q2 dab ni pir’eg ko gin nde tamran. \q1 \v 12 Fa’anra m’ay e ran, ma uchel e som’on nra mororoy, \q2 ko ngiyal’ ni kayug ba’achig ndab ka’yag i fanay nga ban’en. \q1 \v 13 Girdi’ nde nang Got e yad bod e pi uchel nem; \q2 lagan’ rorad e ra m’ay, u nap’an ni yad ra pagtalin Got. \q1 \v 14 Be pagan’rad ngabal’ i gaf ni tafen e gonow. \q2 \v 15 Fa’an yad ra gif nga ba tafen e gonow, ma gur, ra duwgiliyrad ni dab ra thiggad? \q2 Fa’an yad ra malle’ nga bael’ i tret, ma ra yuwegrad ngar sak’iygad?” \b \q1 \v 16 Girdi’ nib kireb e ma for ni bod e pan u tamal’, \q2 ni bod e pan ni be yo’or i yan u daken e milay’. \q1 \v 17 Liknginrad e ma bachbach ko malang me l’ag nib nemow nga gubin e war. \q1 \v 18 Machane ga ra bukliyrad ngalang \q2 ma dariy be’ nra nang ni urmed u rom. \q1 \v 19 Errogon, kemus rogon e felfelan’ rok e girdi’ nib kireb; \q2 ma aram me yib yu gu boch e girdi’ nge fek luwanrad. \b \q1 \v 20 Machane Got e dariy e ngiyal’ nra pag e pi’in yad ba yul’yul’ \q2 ara pi’ e ayuw ngak e girdi’ ni kireb. \q1 \v 21 Bayi pagem ngam minmin mag garus bayay, \q2 \v 22 machane bayi m’ay nagfan e pi’in yad bfananikayem, \q2 ma pi tabnaw rok e pi’in kireb e bay i may ngabang. \c 9 \sp Job \q1 \v 1-2 Errogon, gubin e pin’ir ma go’ kug rung’ag ko som’on. \q2 Machane bu uw rogon ba girdi’ ni nge togopluw ngak Got u ba pa’ i oloboch nge gel ngak? \q1 \v 3 Bu uw rogon me yag rok be’ ni nge tugthin ngak? \q2 Rayag ni de’eriy bbiyu’ e duwer \q2 ni dariy be’ nrayag ni pi’ e fulweg riy. \q1 \v 4 I Got e rib gonop ma rib gel gelngin; \q2 dariy be’ nrayag ni nge chugur ni nge ta’reb gelngirow. \q1 \v 5 Yira gin ma ke mithmitheg e pi burey \q2 mu fithik’ e damumuw me thirif e pi burey nem u but’. \q1 \v 6 I Got e ma pi’ e durru’ nge rurug e but’; \q2 ma rurug e yuley i duga’ nma dunubiy e fayleng. \q1 \v 7 Rayag ni taleg e yal ni dabki yib ngalang, \q2 nge t’uf ndabki mat ra’en nep’. \q1 \v 8 Dariy be’ ni ayuweg Got i pithig radan e tharmiy \q2 ara yotyot keru’ fare kan nu maday. \q1 \v 9 Got e the’ e t’uf ngalan e lang — fare \add Dipper\add*, \q2 \add Orion, Pleiades\add* nge pi t’uf nu yimuch. \q1 \v 10 Dabiyag ni ngad nanged fan e pin’en nib thum’ ngaru’ nma rin’, \q2 nge pi maang’ang rok ni dabi mus. \b \q1 \v 11 Ra yan Got u chireg, ma dabyag ni ngguy. \q1 \v 12 Ma fek e tin ba’adag, ma dariy be’ nrayag ni taleg; \q2 ma dariy be’ ni m’ath dugwan rok ni nge fith ngak ni nge ga’ar, “Ba mang e ga be rin’?” \q1 \v 13 Damumuw rok Got e dar ma thil. Ke pirdi’iy e pi to’ogor rok \q2 nra ayuweged Rahab\f + \fr 9:13 \fk RAHAB: \ft Ba kan nu maday ni bay ko yat ni be yip’ fan gelngin e wagagey nge kireb.\f* ni fare kan nu maday ngar togopluwgad ngak. \q1 \v 14 Ere bu uw rogon ni gu ra pir’eg e thin ni nggu fulweg lungun Got? \q1 \v 15 Yug aray rogon nde buch e rog, ma kemus ni n’en nrayag \q2 ni nggu rin’ e ngug wenig nigeg ngak Got ni ir e tapufthin rog nge runguyeg. \q1 \v 16 Ma yug aram rogon, ma fa’anra pageg ni nggu non, \q2 ma dabi mich u wun’ug nra motoyil ngog. \q1 \v 17 Ke pi’ e yoko’ ni nge gadeg nge maad’ad ngog \q2 nri dariy tapgin. \q1 \v 18 Dabi pageg nggu fil e fan rog; \q2 ke suguy e yafos rog ko buchbuchan’. \q1 \v 19 Gur nggu motogel? Nggu motogel ngak Got? \q2 Gur nggu fek nga tafen e puf oloboch? Rayag rok be’ ni nge suruy nge yan ngaram? \q1 \v 20 I gag e bfel’ e rog ma gu ba yul’yul’, machane lingan e thin rog e gawa bbuch e rog, \q2 ma gubin ban’en ni gu ra yog e gowa be sul nge togopluw ngog. \q1 \v 21-22 I gag e bfel’ e rog, machane dakriy fan u wun’ug. \q2 Ke chuwan’ug ko par. Dakuriy ban’en ni bay fan; \q2 demturug ko bfel’ e rog ara ba kireb e rog; ma Got e ra thirifdad u but’. \q1 \v 23 Nap’an nra yim’ be’ nib tomgin ni be’ ni bfel’ e rok, \q2 me minmin Got. \q1 \v 24 I pi’ Got e fayleng ngak e pi’in kireb. \q2 Me ma’ewnag gubin e pi tapuf oloboch. \q2 Ma fa’anra gathi Got e rin’, me’ere mini’ e rin’? \b \q1 \v 25 Be yan e rran u dakenag nib machrag, ma dariy reb e rran riy ni bfel’. \q1 \v 26 Par rog e be thumur ni bod rogon e bin th’abi machrag e bawoch, \q2 ni bod payngin ba eagle nike ngalol i yib nga daken ba usangi. \q1 \v 27-28 Fa’an gu ra siminmin ngguy rogon ni nggu pagtalin e amith rog, \q2 me sul gubin e gafgow rog ngog nge k’ar marus ngog; \q2 Gu manang ni Got e ke yuluy e kireb nga dakenag. \q1 \v 29 Ere fa’anra aram rogon nike mudugil nib buch e rog, ere mangfan ni ngku’ug athamgil? \q2 \v 30 Dariy bmit e sop nrayag ni nge chuweg e denen rog. \q1 \v 31 Ke yin’eg Got ngalan ba low nib to’ar ma ba sonogor, \q2 ma mus ko mad rog ma be sonogor ngog. \q1 \v 32 Fa’an mang e ba girdi’ Got, ma rayag ni nggu fulweg lungun; \q2 rayag ni gu warow nga kort nge mudugil e aromow nib kireb e rok. \q1 \v 33 Machane dariy be’ nra yib nga thilmow — \q2 dariy be’ nra pufthin nagmow, I Got nge gag. \q1 \v 34 Got, mu tal i gechig nigeg! \q1 Mu tay urngin e pi morus rom u orel rog! \q1 \v 35 Dagur tamdag. Arme nggu non \q2 ni bochan e gumnang e n’en ni bay u lanin’ug. \c 10 \q1 \v 1 Ke ngochan’ug ko yafos rog. \q2 Mmotoyil nggu weliy e tin dabug ngom. \q1 \v 2 Got, dab mu gechig nigeg. \q2 Mog ngog! Mang e kug bucheg? \q1 \v 3 Mog, mat’aw ni ngarim gafgow nigeg? \q2 Ni ngam dabuy ban’en ni gur e mu sunumiy? \q2 Ma ga siminmin ko pi liyab rok e pi’in kireb? \q1 \v 4 Ga ma guy ban’en ni bod ni gamad ma guy? \q2 \v 5 Gur, yafos rom e bod feni ngoch e yafos romad’? \q1 \v 6 Me ere mangfan ni ga be fal’eg i gay gubin e pi denen rog \q2 ma ga be yaliy gubin thibngig? \q1 \v 7 Ga manang nde buch e rog, \q2 ma dariy be’ nrayag rok ni nge ayuwegneg u pa’am. \b \q1 \v 8 Rifrifen pa’am e ngongliyeg me chamiyeg, \q2 ma chiney e kagal raba’ i pa’ef nir e nge thangeg. \q1 \v 9 Kag manang ni mu sunumiyeg ko but’; \q2 ere ngkum masengseng nigeg ngkug sul ko ab? \q1 \v 10 Gur e mu pi’ gelngin e chitamag mu gu sum; \q2 gur e mu chugliyeg u lan yin e chitnag. \q1 \v 11 Gur e mu ngongliy dowag ni mu tay e yil nge gaf ngay \q2 ma ga upnguy e yil ko ufin nge biyach. \q1 \v 12 Gur e ka mu pi’ e yafos ngog nge t’ufeg ni dabimus, \q2 ma ayuw rom e ke teg ni gu bfos. \q1 \v 13 Machane chiney e kugnang ni ka aram nap’an i yib \q2 ni um mithag rog ni ga be leamnag ni ngam gafgow nigeg. \q1 \v 14 Um yaliy ni ngam guy ko gu ra denen fa, \q2 ya ngam siyeg ni ngam n’ag fan rog. \q1 \v 15 Yug nap’an ni gu ra denen, ma kug kireb u wun’um, \q2 machane nap’an ni gu ra ngongliy e tin bmat’aw, ma dab mogneg nga fel’. \q1 Kri kirban’ug ma ke li’eg e tamra’. \q1 \v 16 Fa’an gu ra ngongliy ban’en nge yan i aw nib manigil, \q2 mag tulufeg ni bod ba layon; \q2 mus ko maang’ang ni ga ra ngongliy ni ngam gafgow nigeg. \q1 \v 17 Gubin ngiyal’ ma bay boch, ban’en ni ngam togopluwnag ngog; \q2 damumuw rom ngog e be gel i yan; \q2 gubin ngiyal’ ma ga be leamnag reb e cham ni ngam tay ngog nib be’ech. \b \q1 \v 18 Got, mang ni mpageg ngan gargel nigeg? \q2 Kabfel ni mang e gum’ u m’on ni dawori guyeg be’. \q1 \v 19 Nggu wan u mayal nga low ni dab gu tal \q2 e ta’reb rogon feni bfel’ ko bin nda gu sum. \q1 \v 20 Gathi ke chugur nga tungun e yafos rog? Mu pageg ngug par nma’agirag gag! \q2 Mu pageg nggu felfelan’ ko chingiyal’ney ni kugub fos. \q1 \v 21 Ke chugur ni nggu wan ma dab kug sul bi’id \q2 ngug wan nga ba binaw nib lumor ma ba kireban’uy riy, \q2 \v 22 bbinaw ko lumor nge wagagey, \q2 ko gin nib lumor e tamilang riy. \c 11 \sp Zofar \q1 \v 1-2 Mog, dariy be’ nra fulweg gubin e pi thin ney ni dariyfan? \q2 Mog, ra yo’or e thin ni yog be’ me mat’aw riy? \q1 \v 3 Job, ga be leamnag ma dabiyag ni nggu fulweged lungum? \q2 Pi moning rom nir e ra m’aynag e thin u langmad? \q1 \v 4 Ga be yog ni n’en ni ga be weliy e ba riyul’; \q2 ma ga be yog ni ga ba machalbog u mit Got. \q1 \v 5 Rug be athpeg ni mang e yigi fulweg Got lungum! \q1 \v 6 Ya ra yog ngom feni yo’or rogon e gonop; \q2 bay boch ban’en ni kay gi to’ar ndabi dad e llowan’ rok e girdi’ ngay. \q1 Got e be gechig nagem ni ba’achig nga rogon ni nge aw ngom. \b \q1 \v 7 Mog, rayag rom ni ngam pir’eg e tirok Got ban’en nib to’ar? \q2 Rayag ni ngam pir’eg e gin ni mus gelngin e en ni Gubin ma Rayag Rok riy? \q1 \v 8 Lan e tharmiy e gathi aram e gin ni mus Got riy, \q2 machane dab mu dad ngay. \q1 Got e manang fare fayleng ni tagil’ e yam’, \q2 machane gur e damnang. \q1 \v 9 Feni ga’ Got e ba ga’ ko fayleng, \q2 ma ba ga’ radan ko day. \q1 \v 10 Fa’anra oloboch Got ngom nge fekem i yan ko puf oloboch, \q2 me mini’ e bay u rom nra taleg? \q1 \v 11 Got e manang ko mini’ e pi’in ndariy ban’en ni yad bfel’ ngay; \q2 be guy urngin e ngongol rorad nib kireb. \q1 \v 12 Girdi’ nib pinat e bay ra gonopgad \q2 ko ngiyal’ nra gargel e dongki ni malboch ma ba mangmor fak. \b \q1 \v 13 Job, mu yal’uweg gumircha’em. Mu nameg Got. \q1 \v 14 Mu tay e kireb nge denen u orel ko tabnaw rom. \q1 \v 15 Me yag ni ku mu pug owchem ngalang nike fel’ dakenam bayay, ni gab mayluy ma dab kumrus. \q1 \v 16 Ma aram e urngin e gafgow rom e bay i mathmath u lanin’um, \q2 ni bod e lul ni sugbur nge thumur mi ni pagtalin. \q1 \v 17 Yafos rom e bay i ga’ ra’en ko yal’ ni misiw’, \q2 ma pi awa nth’abi lumor u lan e yafos ra gal ram’en ni bod ni puf e woch’. \q1 \v 18 Ga ra par nib pagan’um ma gabsug ko lagan’; \q2 Got e re yoror rom me pi’ e toffan ngom. \q1 \v 19 Ma dab kumrus ngak e pi to’ogor rom; \q2 ma bo’or e girdi’ ni bay ur ninged e ayuw ngom. \q1 \v 20 Machane pi’in kireb e bay u ra sapsapgad nike math e liyab rorad \q2 miyad pir’eg ndariy kanawo’en miyad thay. \q1 Ta’a re lagan’ rorad e yam’ ni nge taw ngorad. \c 12 \sp Job \q1 \v 1-2 Errogon, gimed e gimed be yog lungun e girdi’. \q2 Gimed ra yim’, me mathmit e gonop. \q1 \v 3 Gadad e ta’reb rogon e tin gadad manang; \q2 dariy ban’en ni gimed ba cheag riy ngog; \q2 go’ yi manang urngin e pin’en ni kamogned. \q1 \v 4 Mus ngak e pi tafager rog ma ku gu mang bmakak’ar ngorad; \q2 yad be minmin ngog, ni yug aram rogon ni gub mat’aw ni dariy thibngig; \q2 ma immoy bingyal’ nma fulweg Got taban e meybil rog. \q1 \v 5 Gimed e dawori aw e gafgow ngomed, ma be makakar’anmed ngog; \q2 ra be tuturpel be’ mi gimed thuruy. \q1 \v 6 Pi’in ma moro’ro’ u fithik’ e yargal nge pi’in dar nanged Got e yad be par u fithik’ e gapas, \q2 ni yug aram rogon ni gelingrad e kemang got rorad. \b \q1 \v 7 Bo’or ban’en ni gimed ra fil rok e arche’ nge gamanman; \q2 \v 8 mu fithed gubin mit e yafos nu arow ngar filed ngomed; nge nig nu maday ngar tamilang niged gimed riy. \q1 \v 9 Go’ yad manang ni pa’ \nd SOMOL\nd* e sunumiyrad. \q1 \v 10 Gubin ban’en nib fos ma bay u lan pa’ Got; \q2 nge pogofan ko girdi’. \q1 \v 11 Teliy e ma sikengnag e thin nike rung’ag, \q2 ni bod rogon blothey nma ri’ lamen e ggan. \b \q1 \v 12 Gonop nge tamilangan’ e bay rok e pi’in ke ilal, \q2 ya ke n’uw nap’rad. \q1 \v 13 Ma Got e bay e gonop rok ma ba gel gelngin; \q2 ma ba tanom ma ir e manang. \q1 \v 14 Ra buthug Got nga but’, ma mini’ e rayag niki toy, \q2 me mini’ e rayag rok ni pag e en Got e ke kalbusnag? \q1 \v 15 Ra kol Got e n’uw me fengfeng e nam; \q2 me pithig pa’ riy me sugbur e nam. \b \q1 \v 16 Got e ba gel ma gubin ngiyal’ nma par nib gel; \q2 en ni kan bannag nge en ke ban e go’ yow bay u tan gelngin. \q1 \v 17 Ir e ma chuweg e gonop rok e pi tagagiyeg \q2 mma gagiyegnag e pi’in yad ma yog e thin ngu’ur ngongoliyed e ngongol ko balyang. \q1 \v 18 Ir e ma chuweg e pilung u tagil’rad nge kalbus nagrad; \q2 \v 19 me sobut’nag e pi prist nge pi’in nib gel gelingrad. \q1 \v 20 Ma th’abgulungan e pi’in nib pagan’uy ngorad, \q2 mma chuweg e gonop rok e pi’in pi’lal. \q1 \v 21 Ma dariyfannag e pi’in bay gelingrad \q2 ma moseg gelngin e pi tagagiyeg. \q1 \v 22 Ma pi’ e tamilang ko yungin nib rimug ni yam’. \q1 \v 23 Ma gelnag e pi nam nge gilbuguwrad, \q2 ma ir e ma waer nagrad nge thirifrad u but’. \q1 \v 24 Ma balyangnag e pi’in ma yog e thin rorad \q2 me pagrad ngu’ur derawgad nike minan’rad ma ka ra maloggad; \q2 \v 25 yad be gorbal u fithik’ e lumor ma yad be thigthig ni bod e chingaw. \c 13 \q1 \v 1-2 Gubin ni gimed be yog, ma go kug rung’ag. \q2 Gu be nangfan ni gubin; gumnang urngin e tin gimed manang. \q2 Gathi gimed ba llowan’ boch rog. \q1 \v 3 Machane Got e gu be tugthin ngak, gathi gimed; \q2 gu ba’adag ni nggu malu’eg thingow Got u salpeg. \q1 \v 4 Gimed be upunguy fanamed minan’ ko mululufith l’ugun romed’; \q2 gimed bod e togta ni dabiyag ni nge golnag be’. \q1 \v 5 Mu th’abed gulungmed, ma sana ra leamnag be’ ni gimed ba gonop! \b \q1 \v 6 Mmotoyilgad nggu weliy salpeg. \q2 \v 7 Mangfan ni gimed be ban? \q2 Gimed be finey ma pi mululfith l’ugun romed nir e ra fel’ rogon Got riy? \q1 \v 8 Gimed be guy rogon ni ngam yororgad rok Got? \q2 Gimed e nga mu pithiged e oloboch rok u kort? \q1 \v 9 Fa’anra fal’eg Got i yaliymed, ma gur, ra pir’eg ban’en ni bfel’? \q2 Gimed be leamnag mra yag romed ni ngam ban niged Got ni bod ni gimed ma bannag e girdi’? \q1 \v 10 Yug errogon ni der m’ug ni gimed ba lanyan’, \q2 machane ra puwan’ ngomed, \q2 \v 11 ma feni gel gelngin e gimed ra dugow ngay. \q1 \v 12 Pi thin romed e ba m’ayfan ni bod e awat; \q2 pi tugthin romed e ba me’waer ni bod e thib’ nni ngongliy ko but’. \q1 \v 13 Dab ku mu nonad nggu non, \q2 mu paged fan ngog e tin nra yib riy. \b \q1 \v 14 Ku gu duwgiliy u wun’ug ni nggu pagfan e pogofan rog. \q1 \v 15 Ke mulan’ug ko gubin, are fa’anra thang Got e fan rog ma ridi’in? \q2 Nggu wan gu weliy lanin’ug ngak. \q1 \v 16 Ya yug dab nnang me ayuwegneg, ni bochan e kug pagfan e marus ku gu weliy lanin’ug ngak, \q2 ya aram rogon ndriy be’ nib kireb nrayag ni nge sabliy Got. \q1 \v 17 Ere mmotoyilgad nggu weliy nib tamilang. \q1 \v 18 Kug fal’eg rogog ni nggu weliy lanin’ug, \q2 ni bochan e gu manang ni bfel’ e rog. \b \q1 \v 19 Got, ka mub ni ngamog ni gag e guba kired? \q2 Fa’anra er rogon, ma dakriy ban’en ni ngog, kefel’ nggum’. \q1 \v 20 Siro’ ngom, nggu ning l’agruw i ban’en ngom; ma fa’anra bm’ag u wun’um \q2 ma dabkug guy rogon ni nggu mith rom; \q2 \v 21 mu tal i gechig nigeg, magtal i dili’yeg ko morus. \b \q1 \v 22 Got, mu non nsom’on, mu gu fulweg lungum. \q2 Ara mu pageg nggu non, ma ga fulweg lungug. \q1 \v 23 Bogi mang e denen rog? Mang e pi kireb ni kug ngongliy? \q2 Mang e ku gu rin’ ni ka ni oloboch ngog riy? \b \q1 \v 24 Mang ni ka mu fek owchem rog? \q2 Mang ni ka mu teg ni gowa gu ba to’ogor? \q1 \v 25 Gimed be guy rogon ni ngam k’aringed e morus ngog? Ya gag e dariy rogog ngabang ya gu bod ba gaf i yuwan e gek’iy; \q2 gimed be cham nga bochiyang i chabung. \b \q1 \v 26 Ka mu tay nga babyor urngin e kireb rog, \q2 ni mus ko pin’en ni u gu rin’ ni ku gub pagel. \q1 \v 27 Ka mu chennag rifrifen eg; \q2 ma ka mup’ owchem nga gubin yay ni gu ra yif’ eg, \q2 mus nga luwan eg mag be fal’eg i yaliy. \q1 \v 28 Aram fan ni ku gu puth nga but’ ni bod e gek’iy nike gaen, \q2 fa ba wuru’ e mad nike longuy e ngal. \c 14 \q1 \v 1 Gadad gubin nni gergelegdad ni gadad ba me’waer ma dariy gelingdad. \q2 Yafos rodad e ba ngoch ma ba sug ko oloboch. \q1 \v 2 Gadad ma ilal ngad mororaygad ni bod feni pay nma mororay e flores; \q2 gadad ma ling ni bod e taglul’. \q1 \v 3 Got, mog ka ga ma guyeg, \q2 ni ngam fekeg nga tafen e puf oloboch ngam pufthin nageg? \q1 \v 4 Dariy ban’en nib be’ech nrayag ni yib \q2 rok ban’en ni bod feni alit e girdi’. \q1 \v 5 Ra be’ ma kan mu’ i duwgiliy n’umngin nap’an e yafos rok — \q2 urngin e pul ni nge par nib fos. \q1 Ka mu duwgiliy kamta’, ni dabkiyag i thilyeg. \q1 \v 6 Mu fek owchem romad ma ga pagmad; \q2 mu pagmad nggu felfelan’gad ko biney e tamilang nib mo’maw’ e par riy, ni fa’anra yag romad. \q1 \v 7 Dabi mulan’ ba ke gek’iy ni kan th’ab nga but’; \q2 ya rayag ni thay e nof riy ngki tugul. \q1 \v 8 Ni yug aram rogon nike kakrom likngin, \q2 ma ke yim’ e bulbul riy u fithik’ e but’, \q2 \v 9 ya yira tarannag me thay e nof riy ni bod ba ke gek’iy ni ka fini tugul. \q1 \v 10 Ba girdi’ e ra yim’ ma kemus e yafos rok aram; \q2 ra yim’ ma aram e ke yan ngan? \b \q1 \v 11 Bod yu pa’ i lul’ ni m’ay e ran riy, nge pi lipath ni mlik’, \q2 \v 12 ra yim’ e girdi’ ma dabki fos. \q1 Dabkiyag nra odgad ko ngiyal’ ni kabay lanelang; \q2 dabra rbitbitgad ko binem e mol ni kar ted. \b \q1 \v 13 Gu be athpeg ni yigum mithageg u lan e fayleng ko yam’; \q2 nggu par ni gu be mith nge taw ko ngiyal’ nike m’ay e damumuw rom, \q2 ma ga duwgiliy bangiyal’ ni ggub ngan’um. \q1 \v 14 Fa’anra yim’ be’, ma gur ku rayag ni ngki fos bayay? \q1 Machane gag e bay gu sonnag e ngiyal’ ni bfel’, \q2 nggu son nge chuw e ngiyal’ney nib gafgow. \q1 \v 15 Ma aram e bay mu pong, mu gu fulweg, \q2 ma bay gu fel’ u wun’um, i gag e en ni mu sunmiyeg. \q1 \v 16 Ma aram e bay mu fal’eg i yaliy gubin yay ni gu ra yif’ eg, \q2 ma dab kum tay fenamyan ko pi denen rog. \q1 \v 17 Bay mu n’agfan u wun’um ma ga pag ndab kum tafinaynag; \q2 bay mu upunguy gubin e kireb ni ku gu rin’. \b \q1 \v 18 Bayi taw nga bingyal’ nra muchubu’ e burey \q2 ma yungi war e ra n’ag gil’. \q1 \v 19 Ra chub’iy e ran e pi war nga but’, \q2 ma n’uw ni gel e ra un e but’ ngay; \q2 ere kam chuwegan’ e girdi’ ko yafos. \q1 \v 20 Ka mu gel ngomad ka mu chuwegmad ni dabkug sulod; \q2 yam’ e thiliyeg owchemad. \q1 \v 21 Pifakmad e yira yog e sorok ngorad u ban’en, machane gamad e dakriy e n’en nra rin’ ma gamad nang, \q2 ma ngiyal’ ni kan dariyfan nagrad e dabnog ngomad. \q1 \v 22 Kemus ni go’ amith u dowmad e gamad be thamiy \q2 nge gafgow ni be tay lanin’mad. \c 15 \s1 Bin l’agruw e welthin \r (15:1—21:34) \sp Elifaz \q1 \v 1-2 Job, pi thin nir e dariy fan! Thin ni dariy rogon! \q1 \v 3 Dariy be’ nib gonop nra non ni bod gur \q2 ara i bigbigiy ir ko thin ni dariy rogon. \q1 \v 4 Fa’anra mang e yira fanay e tin ga be yog, ma dariy be’ nra yib madgun Got u wan’; \q2 ma ku dariy be’ nra meybil ngak. \q1 \v 5 Fanam kireb e be gagyel ko thin rom; \q2 ga be guy rogon ni ngam mith nga fon e thin ni bfel’ nifngin. \q1 \v 6 Dariy fan ni nggu turguy e kireb rom; \q2 ya gubin bug e thin ni kamog e ke turguy e gechig rom. \b \q1 \v 7 Mog, ga be leamnag ni gur e en som’on nni gergel nigem? \q2 Mog, ummoy u rom ko ngiyal’ ni i sunumiy Got e pi burey? \q1 \v 8 Mog, um rung’ag e pin’en ni i tanomnag Got? \q2 Mog, i gur e sum e gonop ko girdi’ rom? \q1 \v 9 Dariy ban’en ni gamanang ni dagnanged. \q1 \v 10 Gonop romad e gu filed rok e pi pumo’on nike mat lolugrad — \q2 ni pi’in yad ba ilal ko chitamam. \b \q1 \v 11 Mog, pi fnow rok Got ngom e yug ba achig u wun’um, \q2 nge pi thin nib sumnguy ni yibe yog ngom? \q1 \v 12 Ke puw dakanam ma kam sap i damumuw ngomad. \q1 \v 13 Kam damumuw ngak Got ma kam togopluw ngak. \b \q1 \v 14 Rayag ni nge par ba girdi’ nib machalbog? \q2 Rayag ni nge mat’aw be’ ngak Got? \q1 \v 15 Mangfan, ya Got e mus ko pi engel rok ma ku der pagan’ ngorad; \q2 mus ngorad ma ku dar machalboggad u p’eowchen. \q1 \v 16 Gadad e gadad ma unum e kireb ni gowa ran; \q2 errogon, gadad ba kireb; dariy ban’en ni gadad bfel’ ngay. \b \q1 \v 17 Job, ere mmotoyil ko n’en gu manang. \q1 \v 18 Pi’in ba gonop e ka ra filed e tin riyul’ ngog \q2 ni ka ra filed rok e pi chitamangirad kakrom, \q2 ma der mithaged buchu’uw riy. \q1 \v 19 Nam rorad e da immoy e milekag riy; \q2 da immoy be’ riy nra waliyrad nga orel rok Got. \b \q1 \v 20 Be’ nib kireb nma gafgownag boch e girdi’ \q2 e bayi gafgow u n’umngin nap’an e yafos rok. \q1 \v 21 Bayi rung’ag lungun e morus ni be gogo’ ngalan tel, \q2 me og e moro’ro’ ngak ko ngiyal’ ni be leamnag ndariy ban’en nra buch rok. \q1 \v 22 Dakuriy rogon me thay u pa’ e lumor, \q2 ya bay bang i saydon u bang ni be sonnag ni nge thang e fan rok, \q2 \v 23 ma pi arche’ ni \add vulture\add* e yad be son ni ngar longuyed e ldow rok. \q1 Ma manang ni pi rran ni kabay ko yafos rok e go’ ba lumor; \q2 \v 24 ma riya’ ni bod ba pilung nib gel gelngin, \q2 e be sonnag ni nge og ngak. \q1 \v 25 Ireram e tin wa’athan e cha’ \q2 nra i sakleg pa’ ngak Got, \q2 ma be dariyfannag e En ni Gubin ma Rayag Rok. \q1 \v 26-27 Cha’nem e ba tolangan’ ma ba tatogopluw; \q2 be tining ngalang e \add shield\add* rok ni kari gelnag laniyan’ \q2 me mil i yan ni nge cham ngak Got. \b \q1 \v 28 Ireram e re mo’on ni kol e pi binaw u fithik’ e mael \q2 me fek e pi naun nike mil e pi’in taferad, \q2 machane bayi gathay e mael e pi binaw nem nge pi naun nem. \q1 \v 29 Dabyag ni par nib n’uw nap’an nib yo’or ban’en rok; \q2 dariy ban’en ni fen nra par nib n’uw nap’an. \q1 Mus nga fon u but’ mra m’ay ngabang, \q2 \v 30 ma dabithay u pa’ e lumor. \q1 Bayi par ni bod bake gek’iy \q2 nike urfiy e nifiy papa’ngin, \q2 ma ke rurug e nifeng e flores riy kem’ay. \q1 \v 31 Fa’anra rib balyang ni tin kireb e be pagan’ ngay, \q2 ma aram e puluwon ni yira pi’ ngak e kireb. \q1 \v 32 Ra daworitaw ko nep’ rok me mororoy, \q2 ni bod ba pa’ i gek’iy ni dabkisul nge galunglung bayay. \q1 \v 33 Bayi par nike bod yu pa’ i \add grape\add* nike mulmul wom’ngin ndawori lol; \q2 ma bod ba ke gek’iy ni \add olive\add* nike munugun e flores riy. \q1 \v 34 Pi’in ndariy fan Got u wan’rad e dabi yib e pi’in owcharad, \q2 ma pi naun nni toy u fithik’ e sasalap e ra mogothgoth ko nifiy. \q1 \v 35 Irera’ e girdi’ nma leamnag e kireb ma yad ma rin’ e kireb. \q2 ma ba sug gum’ircha’rad ko sasaliyab ni gubin ngiyal’. \c 16 \sp Job \q1 \v 1-2 Kug mu’ i rung’ag e tinir e thin; \q2 ayuw ni gimed be pi’ e go’ gafgow e bay riy. \q1 \v 3 Ngam welthingad i yan ndab kum talgad bi’id? \q2 Gubin ngiyal’ ma der aw e thin u puluwomed nga but’? \q1 \v 4 Fa’an mang e gimedgag ma gag e gimed, \q2 mra yag ni nggog urngin e tin gimed be yog. \q1 Rayag ni nggu gochum u fithik’ e gonop \q2 mug welthin ngomed ngam limochgad nga lungug. \q1 \v 5 Rayag ni nggu pi’ e athamgil nga lanin’med ko fonow \q2 ma dab gu tal ko welthin nge fel’ lanin’med. \b \q1 \v 6 Machane dariy ban’en ni gu ra yog nra yib angin, \q2 ma gu ra th’ab gulungag ngug par ma dabi gapas e amith rog. \q1 \v 7 Got, kam m’aynag gelngig; \q2 kam pag chon e tabnaw rog ka ni thang e fan rorad. \q2 \v 8 Ka mu achathaliyeg; i gur e to’ogor rog. \q1 Ku gu par ni go’ biyach nge yil, \q2 ma ke leamnag e girdi’ ni ireram e pow riy nib buch e rog. \q1 \v 9 Ke popofeg Got nga but u fithik’ e damumuw; \q2 be gatfiy lanmit ngog u fithik’ e fanenikan. \q1 \v 10 Be girig e girdi’ ngog; \q2 kar longobiyedgag ni yad be batnag owcheg. \q1 \v 11 Ke pi’eg Got ngalan pa’ e girdi’ ni kireb. \q1 \v 12 Ug par u fithik’ e gapas, \q2 machane me malle’ Got nga k’ongag \q2 nge pirdi’iyeg nggu masengseng. \q1 Ke teg Got ni be folmun ngog \q2 \v 13 be pag e gan e gat’ing ngog u gubin raba’ — \q2 ni be kurufeg e pi gan e gat’ing nem gu be maad’ad riy; \q2 ma dariyfan ni aram rogon ya bochu’uw ni nge runguyeg ma dariy. \q1 \v 14 Ke maad’ad ngog u bayay ngu bayay; \q2 be cham ngog ni bod ba salthaw nike man lolgen ko damumuw. \b \q1 \v 15 Gu be mowaw ni ku gun’ e mad nni ngongliy ko tutuw, \q2 ni ku gu par u roy u fithik’ e ab ni ku gu waer. \q1 \v 16 Ku gu yor gu yor ke row owcheg, \q2 ma ke thow lan owcheg nike burog, \q2 \v 17 machane dawor gu gad pa’ag ngak be’ ni nge buch e rog riy, \q2 ma meybil rog ngak Got e ri sum u ngorngoreg. \b \q1 \v 18 Fayleng, dab mu mithag e pi kireb ni ka ni rin’ ngog! \q1 Ma dab mu thang lungug ni gu be ning e tin nib yal’uw! \q1 \v 19 Bay be’ u tharmiy \q2 nra fol ngog nge n’uf e rog. \q1 \v 20 Pi fager rog e karbarba’ nigedgag’; \q2 lan owcheg e be map’ e lu’ riy ngak Got. \q1 \v 21 Gu ba’adag ni nge wenig nigeg be’ ngak Got, \q2 ni bod be’ ni be wenignag ba fager rok. \q1 \v 22 Ya be yan e duw u dakenag e chiney, \q2 ma aram e gu be yan ko fare kanawo’ ni dab ku gu sul. \c 17 \q1 \v 1 Ke chugur nga tungun e yafos rog. Ke mo’maw’ ni nggu pogofan; \q2 ke gonowrug u puluwog kemus ni ba low e be son nigeg. \q1 \v 2 Gu be guy feni almirin ni be moning nigeg e girdi’ ni gubin. \q1 \v 3 Got, gu be riyul’ ko tin gu be yog mu fanay e thin rog. \q2 Dariy be’ nra fol ngog ko tin gu be yog. \q1 \v 4 Ka mu ning laniyan’rad da ku ra nanged e tin ni bfel’; \q2 are dab mu pag ngar gelgad ngog. \q1 \v 5 Ba tabnathin ni yima yog nra bannag be’ e fager rok ni bochan e salpiy, \q2 me aw e gafgow riy ngak pifak. \q1 \v 6 Ma chiney e ke cheal e girdi’ ka ra tabnathin nigedgag; \q2 yad be thuw nga dakenag. \q1 \v 7 Gafgowan’ rog e bayi ning owcheg; \q2 pa’ag nge eg e kema’ ngabang. \q1 \v 8 Pi’in yad be yog ni yad ba yul’yul’ e ka ra ngatgad, \q2 ma go’ ka ra turguyed ni gag e dagnang Got. \q1 \v 9 Pi’in yad ma leamnag ni bfel’ e ngongol rorad \q2 e ka ra tared u wan’rad ni yad e ba sororad. \q1 \v 10 Machane fa’an yad ra yib ni yad gubin ngar sak’iygad nga p’eowcheg, \q2 ma dariy ta’abgayad ni gu ra yog nib gonop. \q1 \v 11 Pi rran rog e ke thumur; pin’en ni ug leamnag e de yag; \q2 dakuriy ban’en ni be lagan’ug ngay. \q1 \v 12 Ma pi fager rog e yad be yog nnep’ e aram e rran; \q2 yad be yog nike chugur e tamilang, \q2 machane gu manang ni ku gu bay u fithik’ e lumor. \q1 \v 13 Fayleng ni tafen e pi’in karm’ad e kemus e chin’en ni ka be legan’ug ngay, \q2 ni aram e gin bay gu pageg riy nga but’ nggu mol u fithik’ e lumor. \q1 \v 14 Bay gu pining fare low ko yam’ ni chitamag, \q2 ma pi fakl’ud ni yad be longuyeg \q2 e bay gog ni yad e chitinag nge pi walageg ni ppin. \q1 \v 15 Bu uw e gin ka bay ban’en riy ni ku ra lagan’ug ngay? \q2 Mini’ e be guy ban’en ni nge lagan’ug ngay? \q1 \v 16 Lagan’ e dabi un ngog \q2 u nap’an ni gu rayan nga’ar ko fayleng ni tafen e yam’. \c 18 \sp Bildad \q1 \v 1-2 Job, mog dabyag ni nge th’ab e girdi’ ni bod gur gulungan? \q2 Fa’an ga ra tal ngam motoyil, ma rayag ni nggu nonad ngom. \q1 \v 3 Mang e n’en ni ka mu leamnag me lungum e gamad bod feni aliliy e garbaw? \q1 \v 4 Ga be gelnag e gafgow rom ko damumuw ni ga be tay’. \q2 Gur, yira chuw u daken e fayleng ni bochan e kam damumuw? \q2 Gur, bayi mithmitheg Got e burey ni bochan e nge fal’eg lanin’um? \q1 \v 5 Magal rok e en nib kireb e bay nthang; \q2 ma dakuriy bi’id ni ku ra af. \q1 \v 6 Re magal ni bay u lan e \add tent\add* rok e bayi math. \q1 \v 7 Immoy nib mudugil e yan rok, ma chiney e be doldol’; \q2 ke paraw — ngongol rok e ke gafgownag. \q1 \v 8 I yan ngalan bangi nug, me mit e rifrif u ay; \q2 \v 9 me mit ay ko wup ni daki thay. \q1 \v 10 Ma bay ba tafich ni kan mithag u daken e but’; \q2 ma kan fal’eg rogon ba wup kan tay nga kanawo’ rok. \b \q1 \v 11 Ma marus e ke liyeg ni be sonnag; \q2 gubin ngiyal’ nra yif’ ay ma be lek e marus. \q1 \v 12 Immoy ni bfel’ rogon, ma chiney e be yan nib mak’iy; \q2 ma ba sak’iy e riya’ ni be son u barba’ i cheren. \q1 \v 13 Ba m’ar ni ubchiya’ e ke fanay downgin \q2 nike k’aring e malad nga pa’ nge ay. \q1 \v 14 Ka ni chuweg ko fare \add tent\add* ni i par riy nib pagan’, \q2 ma ka ni girengiy i yan nga mit fare Pilungen e Yam’. \q1 \v 15 Chiney e demturug be’ mra par u lan fare \add tent\add* rok — \q2 u tomuren ni ka ni wereg e falay riy ni \add sulfur\add*! \f + \fr 18:15 \fk SULFUR: \ft Bmit i falay kakrom yima be’echnag e senggil ni ku’un tayam’ riy nge chuw bon.\f* \q1 \v 16 Pi lik’ngin nge pa’ngin e go’ ke mororoy ke mlik’. \q1 \v 17 Ke math murung’agen u gubin yang; \q2 ma dakuriy be’ ni ku ra yib ngan’. \q1 \v 18 Bay ni tuluf nge yan nga wuru’ e nam rok e pi’in kabfos, \q2 bay ni tuluf ko tamilang nga fithik’ e lumor. \q1 \v 19 Dariy be’ ni owchen, ma dariy be’ rok ni kabfos. \q1 \v 20 Gubin e girdi u lan e ngek nge mada’ ko ngal e yad ra rung’ag e tin ke buch rok \q2 e go’ yad ra dada’ miyad t’on ni marus. \q1 \v 21 Ireram wa’athan e pi’in kireb, \q2 wa’athan e pi’in ndariy fan Got u wan’rad. \c 19 \sp Job \q1 \v 1-2 Mang ni gimed be gafgow nigeg ko thin ni gimed be yog ngog? \q1 \v 3 Dawor mtalgad i yog e thin nib kireb ngog, \q2 ma damur tamra’gad ni gimed be kirebnag lanin’ug. \q1 \v 4 Fa’an gomanga riyul’ ni kug ngongliy e kireb, \q2 ma be mang e ra rin’ ngomed? \q1 \v 5 Gimed be finey ni gimed bfel’ ngog, \q2 ma kam fineyed ni gafgow nike yib ngog e be micheg nriyul’ ni kug ngongliy e kireb. \q1 \v 6 Damur guyed ni Got e ir e ke rin’ e ren’ey ngog? \q2 Ke tay e wup ni nggu aw ngay nge koleg. \q1 \v 7 Ku gu tolulnag nike gafgow nigeg, ma dariy be’ ni fulweg lungug; \q2 ku gu tolul ngalang, machane dariy ban’en nike yal’uw. \q1 \v 8 Ke ning Got e kanawo’, ndabkiyag ni nggu thumur riy; \q2 ke mithag e birog e kanawo’ u fithik’ e lumor. \q1 \v 9 Tirog ban’en ni immoy ni pire’ e ke fek rog ni gubin, \q2 ma ke kirebnag thig. \q1 \v 10 Ke pirdi’iy gubin yang u dowag. \q1 Ma pagan’ rog e ke pug lik’ngin ngalang \q2 ke pageg ni nggu mororoy nggum’. \q1 \v 11 Got e ke damumuw ngog ke togopluw ngog nib gel merin; \q2 ke teg ni gowa gag e bin th’abi ga’ e to’ogor rok. \q1 \v 12 Ke l’oeg e pi salthaw rok ni ngar chamgad ngog; \q2 kar kired luwrad nib liyeg e \add tent\add* rog ni ngar koled gag. \b \q1 \v 13 Got e ke pingeg gathon e tabnaw rog ka ra dabuyedgag; \q2 pi’in yad manangeg e ke par ni gowa der nanged gag; \q1 \v 14 girdi’ rog nge pi tafager rog e dakurmoyed. \q1 \v 15 Ma pi’in urbad nga tafnag e kar paged talig; \q2 ma pi ppin nma ayuweg e maruwel u tabinaw rog e kar pired ni susun e dar nanged gag ni gowa gu be’ u bang. \q1 \v 16 Ra gu pining reb e tapigpig rog ni pumo’on ma dabi non, \q2 ni mus ko ngiyal’ ni gu be wenig ngak ni nge ayuwegneg. \q1 \v 17 Le’engig e dabkiyag ni par nga bon langag, \q2 ma pi walageg ni pumo’on e der chugur bagayad ngog. \q1 \v 18 Pi’in bitir e yad be darifan nigeg ma yad ra guyeg miyad minmin. \q1 \v 19 Pi’in nri gamad ba pach e yad be changar ngog ni kar sonogorgad; \q2 pi’in nri yad ba t’uf rog e kar togopluwgad ngog. \q1 \v 20 Kug par ni go’ yil nge biyach; \q2 be chugur ni nggum’. \q1 \v 21 Gimed e tafager rog! Mu runguyed gag! \q2 Ya ke gad Got pa’ ngog kug aw nga but’. \q1 \v 22 Mang ni ngar mu gafgow niged gag ni bod nike rin’ Got ngog? \q2 Dawori gaman e gafgow ni kam ted ngog? \b \q1 \v 23 Ku gum’ ni bochan ni yigi par u wan’ be’ e pi thin rog ney, \q2 nge yoloy ngalan ba kaen e babyor! \q1 \v 24 Ara ker nga daken e malang, \q2 nge yoloy nge par ndabki chuw. \q1 \v 25 Machane gu manang ni bay be’ u tharmiy \q2 ni bay yib u tomur nge ayuwegneg. \q1 \v 26 Yugu ra longuy e liliy e ren’en ndowag ney nge mogothgoth, \q2 ma ri gu ra guy Got ni ku gu bay u lan e re dogur ney. \q1 \v 27 Nap’an ni gu ra guy nga owcheg, \q2 ma be’ ni gamow manangmow. \b \q1 Ke mulan’ug ya ke lungumed, \q2 \v 28 “Urrogon ma gadad gafgownag?” \q2 Ka mu gayed e tawey riy ni ngam gafgow niged gag. \q1 \v 29 Machane chiney e ngam tamdaggad ko saydon, \q2 ni saydon nma fek fare damumuw rok Got i yib ni gechig ko denen, \q2 ni fan e ngam nanged ni bay be’ nma pufthin. \c 20 \sp Zofar \q1 \v 1-2 Job, ka mu k’aring e damumuw ngog. Dabkiyag ni nggu kadan’ug ni dab gu fulweg lungum. \q2 \v 3 N’en ni ga be yog e be kun ngog, \q2 machane gu manang e fulweg riy. \b \q1 \v 4 Ri gamnang ni kab kakrom, \q2 ni kanap’an ntay e girdi’ nga fayleng, \q2 \v 5 ma dariy reb e girdi’ nib kireb nike par nib felfelan’ nib n’uw nap’an. \q1 \v 6 Sana mang e ra gilbugwan nge yan feni sorok nge mada’ ngalan e lang, \q2 ni kari gilbugwan ke dad lolugen ko manileng, \q2 \v 7 machane bayi un ko nifeng bod e fiyath. \q1 Pi’in yad manang owchen \q2 e bay i balyangan’rad ko uw e ke yan ngay. \q1 \v 8 Bayi m’ay ngabang ni bod ba lik’ay, ni bod nni pilyeg e changar rok be’ nge guy ban’en nnep’, \q2 ma dab kuniguy bi’id. \q1 \v 9 Bayi may ngabang nge chuw ko gin i par riy; \q2 \v 10 ma pifak e bay ra fulweged labgen e tin nni iring rok e pi gafgow. \q1 \v 11 Downgin e immoy ni kab pagel ma ba gel, \q2 machane dabi n’uw nap’an ma bayi ngal’ ni ab. \b \q1 \v 12-13 Tin ba kireb e rib fel’ lamen u langan \q2 ra tay boch u lan lugun ni ngi i fal’eg lamen l’ugun. \q1 \v 14 Machane lan yin e ra pig fapi ggan nge mo’oy riy, \q2 ni bod feni mo’oy e yub. \q1 \v 15 Fare mo’on ni kireb e sul u lugun nga but’ e pi felel’ ni i iring; \q2 Got e ra sulweg rok, ni aram rogon ni sulweg u lan e yal rok nga but’. \q1 \v 16 N’en nike ful’ be’ nib kireb e bod e yub; \q2 ra yim’ riy ni bod nike k’ad ba porchoyog ni bay e yub rok. \q1 \v 17 Dabi par nib fos nge guy e lul’ ni gapgep ko \add olive\add* \q1 ara yu pa’ i lul’ ni be yan ni milik nge \add honey\add*. \q1 \v 18 Ri bayi digey urngin e pin’en nike muruwliy; \q2 ma dariy bangiyal’ nra felfelan’ ko fla’ab rok, \q2 \v 19 ni bochan e i gafgownag e pi’in gafgow ma i fek owchen u dakenrad. \q2 ma i leag e pi naun ni gathi ir e toy. \q1 \v 20 Dariy bangiyal’ nra tal ko chogow. \q1 \v 21 Nap’an nra abich ma dakuriy ban’en nra magey. \q2 Machane chiney e bayi mus e fla’ab rok. \q1 \v 22 Nap’an ni kari yani tun tolngin e fla’ab rok \q2 ma ke madle’ u tan malngin e gafgow nike yib ngak. \q1 \v 23 Mu pag nge kay gubin e tin ba’adag! \q2 I Got e bayi gechignag u fithik’ e puwan’ nge damumuw nib gel. \q1 \v 24 Nap’an nra guy rogon ni nge mil u bangi saydon ni wasey, \q2 ma ba nguwalen e gat’ing ni \add bronze\add* e ra aw ngak nge thig nga but’. \q1 \v 25 Me aw gan e gat’ing ngak nge yan i bogor u barba’ rok; \q2 ni be lul’ racha’en u nguwalen fare gan e gat’ing ni be galgal ra’en, \q2 me m’ag e morus. \q1 \v 26 Ke mogoth gubin e chubgil rok; \q2 ma ir nge chon e tabnaw rok e yad be yik’ \q2 u ba nifiy ni gathi girdi’ e k’oreg. \q1 \v 27 Tharmiy e dag e denen rok e re mo’on ney, \q2 ma fayleng e be micheg nib buch e rok. \q1 \v 28 Urngin e pi fla’ab rok ni bay ni gathay \q2 u fithik’ e damumuw rok Got. \b \q1 \v 29 Irera’ e n’en nra machda’nag e girdi’ ni kireb, \q2 ni aram e n’en nike duwgiliy Got nga dakenrad. \c 21 \sp Job \q1 \v 1-2 Mmotoyilgad ko n’en ni gu be yog; \q2 karimus rogon e ayuw ni gu be ning ngomed. \q1 \v 3 Mu pagedgag nggu non nggu mu’ \q2 mfin um moning niged gag. \b \q1 \v 4 Gathi gu be togopluw ngak e girdi’; \q2 bay fan ni dabkiyag ni gu kadan’ug. \q1 \v 5 A mu yaliyed ya’ag. Ke m’ay e thin \q2 u langmed ngabang fa dawo’? \q1 \v 6 Gu ra leamnag e n’en ke buch rog, \q2 me balyangan’ug, ngi i m’urm’ur’ yileg. \b \q1 \v 7 Mang nma tay Got e girdi’ ni kireb ni dab rmad’, \q2 ngu’ur pilibthirgad ma be fel’ rogorad? \q1 \v 8 Me yib pifakrad nge pifak pifakrad, \q2 nge n’uw nap’rad ngar guyed gubin pifakrad ni ka ra ilalgad. \q1 \v 9 Ma der pag Got e riya’ ngalan e tabnaw rorad; \q2 dariy bingyal’ nra pired u fithik’ e marus. \q1 \v 10 Aram rogon, pi garbaw rorad e gu yad be diyan \q2 ni dariy reb i pifakrad ni be yim’. \q1 \v 11 Be milmil pifakrad ma yad be fafal ni bod pifak e saf \q2 \v 12 ma yad be churu’ ko musik ni \add harp\add* nge \add flute\add*. \q1 \v 13 Yad be par u fithik’ e gapas \q2 ma ba munguy e yam’ nra ted nda ur gafgowgad. \b \q1 \v 14 Pi’in kireb e yad be yog ngak Got ni nge pagrad ngu’ur pired rorad; \q2 daburad ni ngar nanged e n’en ni ba’adag Got ni ngar rin’ed u lan e yafos rorad. \q1 \v 15 Yad be tafinaynag nde t’uf ni ngan pigpig ngak Got \q2 ma ku dariy fel’ngin ni ngu’un meybil ngak. \q1 \v 16 Yad be yog ni be yan i aw e tin yad be muruwliy nga tagil’ ni bochan gelngirad, \q2 machane binem e tafinay ni yad be tay e der puluw u wun’ug. \b \q1 \v 17 Mog ka’an thang bi’id e magal rok be’ nib kireb? \q2 Ma gur ba’ bagyad ni mada’nag e riya’? \q1 Gur ka’a gechignag Got e pi’in kireb u fithik’ e damumuw \q2 \v 18 ara thoyrad ngar uned u fithik’ e nifeng ni bod e chabung nike mlik, \q2 fa bod e fiyath ni un ko yako’? \q1 \v 19 Gimed be yog nma gechignag Got ba bitir ni bochan e denen rok e chitamngin. \q1 Danga’! Ngan pag Got nge gachignag e pi tadenen; ni bochan e yad e denen rorad. \q1 \v 20 Ngan pag e pi tadenen nge mang yad e ra chibiyed e gechig rorad; \q2 ngan pagrad ngar thamiyed e damumuw rok Got ni Gubin ma Rayag Rok. \q1 \v 21 Nap’an nra mus e yafos rodad, \q2 ma gur, rib ga’fan u wan’dad ko ba felfelan’ pifakdad fa dangay? \q1 \v 22 Rayag ni nge fil be’ ban’en ngak Got, \q2 ni ir e ma pufthin ni mus ngak e pi’in nib tolang e liw rorad? \b \q1 \v 23-24 Boch e girdi’ e yad ma par ndariy e m’ar rorad nge mada’ ko rofen ni ngarm’ad; \q2 yad ma yim’ nib felfelan’rad ma bmunguy lanin’rad, \q2 ma bfel’ rogon fithik’ i dowrad. \q1 \v 25 Ma boch e girdi’ e dariy buchu’uw i felfelan’ rorad; \q2 yad ma par u fayleng ngarm’ad nib buchbuch lanin’rad. \q1 \v 26 Machane yad gubin ni go’ yad ma yim’ ngan k’eyagrad; \q2 nge longuyrad e faklud’. \b \q1 \v 27 Gu manang ni gimed be leam nigeg nga dalib. \q1 \v 28 Gimed be fith ni be lungmed, “Bu uw e naun rok fa pi’in ba ga’ farad e chiney, \q2 fa pi’in ba kireb ngongolrad?” \b \q1 \v 29 Moged dawor mu nonad ngak boch e girdi’ ni yad ma milekag? \q2 Dam nanged rogon e pi thin ni yad ra sul miyad weliy? \q1 \v 30 Rofen nra damumuw Got ni nge gechig, \q2 e pi’in kireb e yad e gubin ngiyal’ ni yima digeyrad. \q1 \v 31 Dariy be’ nma yip’ nga owchen be’ nib kireb e kireb rok \q2 ara fulweg taban ngak urngin e tin ke kirebnag. \q1 \v 32 Nap’an ni yira fek i yan nga taliw, \q2 ko low rok ni yibe matanagiy ni bfel’ rogon, \q2 \v 33 ma bukun e biyu’ e girdi’ ni yad ma un ko yan nga taliw, \q2 ma mus ko but’ ni yira yin’ nga daken ma ba sumnguy u daken downgin. \b \q1 \v 34 Me gimed! Gimed be guy rogon ni ngam fal’eged lanin’ug ko thin ni dariy gam’ingin! \q2 Gubin e fulweg ni gimed be pi’ e go’ ban! \c 22 \s1 Bin dalip e welthin \r (22:1—27:23) \sp Elifaz \q1 \v 1-2 Gur bay be’, nib th’abi gonop, \q2 ni gomang e bay angin ngak Got? \q1 \v 3 Gur tin ga be rin’ nib mat’aw e be yib fel’ngin ngak Got, \q2 fa gur fa’anra um par ni gab yal’uw ma bay buchu’uw i ayuw riy ngak? \q1 \v 4 Gathi bochan e bay madgun Got u wun’um \q2 aram fan ni be puwan’ ngom ma be fekem i yan ko pufthin. \q1 \v 5 Danga’, ya bochan e kay gi yo’or e denen rom; \q2 bochan urngin e kireb ni ga be ngongliy. \q1 \v 6 Um fek e mad rok be’ ni walagem ngam pag ndakuriy e mad ni nge yin’, \q2 ni nge yan nga puluwon e salpiy rom ni fek ni ku ra sulweg ngom. \q1 \v 7 Dam pi’ e ran ko pi’in ka ra magaergad, \q2 ma ga siyeg ni ngam pi’ gan e pi’in karm’ad ko bilig. \q1 \v 8 Um maruwel nga gelngim nge liw rom \q2 ni nge milsuwon fare but’ ngom ni ga’ngin. \q1 \v 9 Gathi kemus ni da mu ayuweg e pi’in ke yim’ figirngirad, \q2 ya ku mu mororo’ ma ga gafgownag e pi’in kanim’ rorad. \q1 \v 10 Ere chiney e ke liyegem e wup, \q2 ma ke kolem e marus riy nib tomgin. \q1 \v 11 Ke ingem e lumor ndabkiyag ni mu guy ban’en, \q2 ma ran ni sugbur e ke tharayem. \b \q1 \v 12 Gathi ma par Got ko thal nth’abi tolang e tharmiy \q2 ngi i changar nga daken e pi t’uf nga but’, ni yug aram farad tolang? \q1 \v 13 Ma ga be fith e chiney ni be lungun, “Ba mang e manang Got? \q2 Ke rungrung e manileng ngak — ere bu uw rogon ni nge pufthin nagdad?” \q1 \v 14 Ga be leamnag ni manileng nib dub’ag e kening owchen’, \q2 be yan u lanelang u daken e palpalthib. \b \q1 \v 15 Mog, kar mu t’ar u wun’um ni ngam lek’, \q2 wo’en e pi’in kireb ni gubin ngiyal’? \q1 \v 16 Ku dawor i taw nga nap’rad, \q2 miyad un ko sugbur ngar man’gad. \q1 \v 17 Irera’ e pi girdi’ nra pi’ed keru’rad ngak Got \q2 miyad leamnag ndariy ban’en nrayag ni rin’ ngorad. \q1 \v 18 Yug aram rogon ni Got e fal’eg rogorad — \q2 Dabyag rog ni nggu nangfan e leam ko pi’in kireb. \q1 \v 19 Ma felan’ e girdi’ nib manigil ma girdi’ ni bfel’ e rorad e yad ma minmin \q2 nnap’an ni yad ra guy e pi’in kireb ni kan gechig nagrad. \q1 \v 20 Urngin ban’en rok e pi’in kireb nma mogothgoth, \q2 me tin nra magey riy e ra yik nge m’ay. \b \q1 \v 21 Job, chiney e ngam fal’eg e gapas u thilmew Got \q2 ma dab ku’um tay ni bod ba to’ogor rom; \q2 fa’an ga ra rin’ ni aray rogon, ma aram e ra fal’eg wa’atham. \q1 \v 22 Nge fel’ u wun’um e n’en ni be fil ngom; \q2 ma ga cha’riy e thin rok u lanin’um. \q1 \v 23 Errogon, thingar mu sul ngak Got u fithik’ e sobut’an, \q2 ma ga taleg gubin e kireb \q2 ni yibe rin’ u lan e naun rom. \q1 \v 24 Mu n’ag e pi gol rom; \q2 mu n’ag e gol rom nth’abi fel’ nga t’ay e lul’ nike mlik. \q1 \v 25 Mu tay Got ni Gubin ma Rayag Rok nge mang gol \q2 nge silber ngom, ni kan ulunguy nib tolang ngalang. \q1 \v 26 Ma aram mu’um par ni gubin ngiyal’ nib pagan’um ngak Got, \q2 ma ga pir’eg ni ir kenggin e felfelan’ ngom. \q1 \v 27 Nap’an ni ga ra meybil me fulweg taban, \q2 ma ga tay nga tagil’ e tin mmicheg ngak ni ga ra rin’. \q1 \v 28 Ma urngin e tin ga ra ngongliy mra yan i aw ni bfel’, \q2 ma tamilang e bayi gal’ e kanawo’ rom. \q1 \v 29 I Got e ma girengiy nga but’ e pi’in ba tolangan’rad \q2 mma ayuweg e pi’in ba sobut’anrad. \q1 \v 30 Ra aywegem ni fa’anra bfel’ e rom, \q2 ma ga be rin’ e tin ni bfel. \c 23 \sp Job \q1 \v 1-2 Ku gu be togopluw ma ku gu be gun’gun’nag e tin dabug ngak Got; \q2 dabiyag ni nggu tal ndab kug gel’gel’. \q1 \v 3 Gu be athpeg ni mang e yi gu nang e gin gu ra pir’eg Got riy, \q2 mu gu nang rogon mu gu wan ko gin bay riy. \q1 \v 4 Gu ra weliy ngak e tin ke buch rog \q2 mu gog ngak gubin fan ni bfel’ e rog. \q1 \v 5 Gu ba’adag ni nggu nang ko mang e ra yog \q2 nge rogon nra fulweg lungug. \q1 \v 6 Gur polo’ i gelngin Got nra togoluwnag ngog? \q2 Danga’, ya ra motoyil ngog. \q1 \v 7 Gag e gu ba yul’yul’; rayag ni gu weliy salpeg ngak Got; \q2 mra yog ni gag e de buch e rog. \q1 \v 8 Kug gow u lan e Ngek, ma demo’ Got u rom; \q2 ma da gu pir’eg nap’an ni ug gow u lan e Ngal. \q1 \v 9 Ka be maruwel Got u lan e Lel’uch ngu lan e Yimuch, \q2 machane ka dawor gguy. \q1 \v 10 Yug aram rogon ma Got e manang gubin yay ni gu be yif’ eg; \q2 ra sikeng nigeg, ma ra pir’eg ni gu ba machalbog. \q1 \v 11 Gub yul’yul’ i lek fare kanawo’ ni mel’eg, \q2 ma dariy bingyal’ ni ku gu thum’ nga wuru’ e wo’. \q1 \v 12 Gubin ngiyal’ ma gu ma rin’ e tin keyog Got ni ngan rin’; \q2 gu ma fol u lanyan’, gathi tin ni taban lanin’ug e gu be fol riy. \q1 \v 13 Got e der ma thil. Dariy be’ nrayag ni nge togopluw ngak \q2 ara taleg ndabki rin’ e tin ni ba’adag ni nge rin’. \q1 \v 14 Ra tay nga tagil’ e tin ni tanomnag ni fan ngog; \q2 re tanom nem e ri ta’reb u fithik’ yooren e pi tanom rok; \q2 \v 15 gu be durru’ ko marus u p’eowchen. \q1 \v 16-17 I Got ni Gubin ma Rayag Rok e ke muleg an’ug. \q1 I Got, ma gathi lumor, e ke k’aring e marus ngog — \q2 ni yug aram rogon ni lumor e ke ma’ew nigeg. \c 24 \q1 \v 1 Mangfan nder duwgiliy Got ngal’an e pufthin, \q2 ni reb e rran ko pufthin ni fan ko pi’in yad ma pigpig ngak? \b \q1 \v 2 Girdi’ e yad ma gachachag e mathil ni nge ga’ e binaw rorad; \q2 yad ma iring e saf ngar puthuyed ko yu ran’ i gamanman rorad. \q1 \v 3 Yad ma fek e dongki rok e pi’in kanim’ rorad, \q2 ma yad ma tel e garbaw rok e en ke yim’ figirngin nge taw ko ngiyal nike thang e malfith rok. \q1 \v 4 Yad ma taleg mat’wun e gafgow \q2 miyad mod yargel ko pi’in gafgow ngar milgad ngar mithgad. \b \q1 \v 5 Ere pi’in gafgow e yad bod e dongki ni malboch, \q2 ni yad ma gey e ggan u daken e ted; \q2 ni bochan e dariy bang ni yad ma pir’eg e ggan riy ni nge kay pifakrad. \q1 \v 6 Yad ma t’ar wom’ngin e woldug ni gathiyad e fi’irad, \q2 miyad kunuy e \add grape\add* u lan e milay’ ko pi’in kireb. \q1 \v 7 Me nep’ miyad mol ndariy e gulgul rorad, \q2 dariy ban’en ni nge ayuwegrad ko ulum. \q1 \v 8 Ka ra maygu’gad ko n’uw nma aw u daken e burey, \q2 ngu’ur chichirgad nga fon e war nike mang manaf ngorad. \b \q1 \v 9 Girdi’ ni kireb e yad ma fek e madway ni dariy e chitamngin ni nge mang sib \q2 miyad fek pifak e pi’in gafgow ni labgen e malfith. \q1 \v 10 Ma pi’in gafgow e yad be yan ndariy e mad u dakenrad ni nge upnguyrad; \q2 ma yad bmak’iy ko ngiyal’ ni yad be t’ar wom’ngin e \add wheat\add*. \q1 \v 11 Yad ma uduy e \add olive\add* ni nge yag e oil riy, nge \add grape\add* ni nge mang wayin, \q2 ma yad e yad be yim’ ko balel. \q1 \v 12 U lan e pi binaw e be go’go’ e pi’in maad’ad nge pi’in be chugur ni ngarm’ad, \q2 ma Got e be sabalbalyang ko pi meybil rorad. \b \q1 \v 13 Bay e girdi’ ni kar pi’ed keru’rad ko tamilang; \q2 darir nanged fan ma darir leked e gin be sor ngay. \q1 \v 14 Ra puf e woch me od e en ma thang e pogofan \q2 nge yan ni nge thang e fan rok e gafgow, \q2 me nep’ me moro’ro’. \q1 \v 15 En nma kol e bpin fa pumo’on rok be’ e ma son ni ngeling e yal’; \q2 ma mithag owchen nge dab ni poy. \q1 \v 16 Nep’ e ma yan e mororo’ ngalan e pi naun, \q2 me rran miyad mith ni dabrabad ko tamilang. \q1 \v 17 Ma yib loren e tamilangen e rran ngorad, \q2 ma lumor e darir rusgad ngay. \f + \fr 24:17 \fk Zofar: \ft E dariy fithingan u lan e babyor, machane re welthin ney e baga’ ni yima yog ni ir e be non.\f* \sp [Zofar] \q1 \v 18 Be’ nib kireb e ma un ko ran nike sugbur nge man’, \q2 ma re gi binaw ntafen e bay u tan e buchwa’athan rok Got; \q2 dakir maruwel u lan e milay’ rok ni \add grape\add*. \q1 \v 19 Bod e ayis ni m’ay nga bang ko gowel nge yal’ ni gel, \q2 e aram rogon be’ nib tadenen nra chuw ko binaw ni tafen e pi’in nib fos. \q1 \v 20 Mus ngak e chitiningin ma ke pag talin e chiney; \q2 ya ke longuy e faklud ma ke mogothgoth ni bod e gek’iy nike thig. \q1 \v 21 Ke buch rok ni ara’ rogon ni bochan e be gafgownag e pi’in ke yim’ figirngirad \q2 ma de gol ngak e pi’in ppin ndariy pifakrad. \q1 \v 22 Gelngin Got e thang mit e pi’in ba gel gelngin; \q2 ra gagiyeg Got — me yim’ e pi’in kireb. \q1 \v 23 Mang e ra pag Got facha’ nge par ni dabi buch ban’en rok, \q2 machane ma yip’ owchen ngak ni gubin ngiyal’. \q1 \v 24 Bochngiyal’ e ma fel’ rogon fa en kireb, \q2 machane me mororoy ni bod bake pan, \q2 ara bod ba kenggin e \add grain\add* ni ka ni th’ab nga but’. \q1 \v 25 Gur, rayag ni yag be’ ni gathi aray rogon? \q1 Rayag rok be’ ni nge micheg nde riyul’ e pi thin ney ni gu be yog? \c 25 \sp Bildad \q1 \v 1-2 Got e ba gel gelngin; urngin e girdi’ ma thingari par ni bay daguwen rorad; \q2 ma dunubiy gil’ilungun u tharmiy ngi i par u fithik’ e gapas. \q1 \v 3 Gur rayag ni the’eg be’ e pi engel ni yad be pigpig ngak? \q1 Gur bay bang ni der taw ra’en Got ngay? \q1 \v 4 Rayag ni par be’ nib mat’aw fa bmachalbog u p’eowchen Got? \q1 \v 5 U owchen e mus ko pul ma de ga’ ra’en riy \q2 ma pi t’uf e de matabgol ra’en u owchen. \q1 \v 6 Me ere bu uw rogon be’, ni gowa ba fakl’ud, fa ba chachengeg? \q2 Mang fel’ngin e girdi’ u owchen Got? \c 26 \sp Job \q1 \v 1-2 Dakriy u bang feni ga’ angimed ngog — \q2 i gag ney ni ku gu gafgow ma ku gu me’waer \q1 \v 3 Dakriy bfel’ ko fanow ni ka mu pi’ed \q2 ni ka mu pi’ed boch e llowan’ romed ngak bbalyang ni bod gag! \q1 \v 4 Mini’ e gimed be leamnag nra rung’ag urngin e thin romed? \q2 Mini’ e ke tay e thin nga langmed ka mu nonad ni arrogon? \sp [Bildad] \q1 \v 5 Fapi ya’al rok e pi’in karm’ad e yad be t’on \q2 u fithik’ e ran u tan e fayleng. \q1 \v 6 Fayleng ko yam’ e bmab ngak Got; \q2 dariy ba upong nra rungrunguy u owchen. \q1 \v 7 Got e filath lanelang ko lel’och \q2 me the’ e fayleng ko dari’. \q1 \v 8 Got e ir e suguy e manileng ko ran \q2 me tay ndabi po’ u malngin. \q1 \v 9 I mithag e pul ni ngo’on nga fon bang i manileng. \q1 \v 10 I ki’eg e tamilang ko lumor \q2 ngab lulbuy ni yoloy nga daken e day. \q1 \v 11 Nap’an nra puwan’ ko pi duga’ nibe chibiy lanelang, \q2 miyad rur miyad t’on ko morus. \q1 \v 12 Gelngin e ir e kol e day ngay; \q2 ma feni cheag me thang e fan rok Rahab ni fare kan ne maday. \q1 \v 13 Athon l’ugun e tamilangnag lanelang, \q2 fare kan nu maday ni mil e thang e fan rok nga rifrifen pa’. \q1 \v 14 Machane pin’ey e kemus ni be yip’ fan gelngin, \q2 kemus ni kathkath e kad rung’aged. \q1 Mini’ e rayag rok ni nge nang rogon feni gel gelngin Got? \c 27 \sp Job \q1 \v 1-2 Gu be micheg u fithingan Got ni Gubin ma Rayag Rok ni be par nib fos, \q2 ni ir e kesiyeg mat’wug ma ke mo’oynag e yafos rog — \q2 \v 3 n’umngin nap’an ni be pi’ Got e pogofan rog, \q2 \v 4 e dap’pilugnag e ri dabi yog bbugithin nib kireb, \q2 ma blowotheg e dabi malfith bi’id. \q1 \v 5 Dabiyag ni nggu micheg ni gimed e bfel’ e romed; \q2 dab gu tal i yog ni bfel’ e rog nge taw ko rofen ni ngum’ riy. \q1 \v 6 Dariy e ngiyal’ ni gu ra pag i yog ni gub mat’aw; \q2 ya mmich u wun’ug ni gu bfel’. \b \q1 \v 7 Mang e yigi urngin e pi’in yad be togopluw ngog ma yad be cham ngog, \q2 min gechig nagrad ni bod e pi’in kireb, ni pi’in nde mat’aw. \q1 \v 8 Mang e bay nma l’agan’ e pi’in nde nang Got ngay \q2 ko re awa ni nge fek Got e yafos rorad? \q1 \v 9 Gur ra taw e gafgow ngorad mra motoyil Got ko meyor rorad? \q1 \v 10 Thingar ra chogow niged e felfelan’ nma pi’; \q2 thingar rmaybilgad ngak ni gubin ngiyal’. \b \q1 \v 11 Mu pageg nggu fil ngomed feni ga’ gelngin Got, \q2 mu gu weliy e tin ke tanomnag Got ni Gubin ma Rayag Rok. \q1 \v 12 Machane danga’, ya rogon riy ma kam guyed nga owchamed; \q2 Ere mang ni gimed be non ni dariy angin? \sp [Zofar] \q1 \v 13 Irera’ rogon Got ni Gubin ma Rayag Rok \q2 nma gachignag e pi’in kireb, nge pi’in tacham. \q1 \v 14 Ra mange ba yo’or pifakrad ni pumo’on, \q2 machane yad gubin ni yad ra yim’ ko mael; \q2 pifakrad e darir gamangad ko ggan. \q1 \v 15 Pi’in ni magay nib fos e yad ra yim’ ko liliy, \q2 ma mus ngak pi leengrad ma dab ra yornaged yad ni karm’ad. \q1 \v 16 Pi’in kireb e manga yug ra yo’or e silber rorad ni dabkiyag i the’eg \q2 nge mad nike pag oren, \q1 \v 17 machane boch fa pi’in nib manigil e yad ra yin’ fapi mad \q2 miyad f’oth fapi silber rorad. \q1 \v 18 Pi’in kireb e yad ma toy e naun ni bod ba tafen e gonow \q2 fa bod bochyang i sipal ni tafen ba sib nma matnag u milay’. \q1 \v 19 Pi’in tadenen e yad ra mol ni bo’or ban’en rorad, \q2 ma nap’an e yad ra od ma dakriy e fa’ab rorad. \q1 \v 20 Ra aw e marus ngorad ni bod feni tomgin e sugbur; \q2 miyad ra un ko nifngin e nep’; \q2 \v 21 nifeng ko ngek e ra aw ngorad nge walguyrad u tabnaw rorad; \q2 \v 22 re cham e nifeng nga dakenrad \q2 ko ngiyal’ ni yad be guy rogon ni ngar milgad. \q1 \v 23 Be non ngulan e nifeng nga dakenrad ni yad be mil, \q2 be karmarus ngorad nga feni gelmarin ni be cham. \c 28 \s1 Liyor u fithik’ e gonop\f + \fr 28:0 \ft Hebrew e de yog riy ko mini’ e non.\f* \q1 \v 1 Bay boch e yiy ni yima ker e silber riy; \q2 ma bay yu yang ni yima renrennag e gol riy ngan chuweg e chabung u fithik’. \q1 \v 2 Girdi’ e ma ker e wasay u fithik’ e but’, \q2 ma \add copper\add* e yima renrennag u fithik’ e malang. \q1 \v 3 Girdi’ e yad be magow ko yungin th’abi lumor. \q1 Yad be magow ko gin th’abi to’ar ko fayleng \q2 ni yad be fu’og e war u fithik’ e lumor. \q1 \v 4 Yad ba palog ko gin ma par e girdi’ riy \q2 ni dariy be’ ni ka’e milekag ngay, \q2 girdi’ e ma ker yupa’ i yiy u tan e but’. \q1 Ni aram e gin ni ur marwelgad riy ni go’yad \q2 ni kar chichi’iyed pa’rad ko gaf u lan fapi yiy. \q1 \v 5 Ggan e ma tugul u daken e but’, \q2 machane tanggin e re but’ nem \q2 e ke mogoth. \q1 \v 6 Malang u fithik’ e but’ e bay e \add sapphire\add* riy, \q2 ma chubngen e malang e bay e gol riy. \q1 \v 7 Dariy ba arche’ ni \add hawk\add* nike guy e pi kanawo’ ni yan ko fapi yiy, \q2 ma ku dariy ba arche’ ni \add vulture\add* nma chengag u daken e pi kanawo’ nem. \q1 \v 8 Dariy ba layon fa boch e gamanman ni malboch \q2 nike yan u daken e yupa’ i kanawo’ nem. \b \q1 \v 9 Girdi’en e fu’og yiy e ra fu’oged e tin th’abi el e war, \q2 miyad pug e pi burey u but’. \q1 \v 10 Ngiyal’ ni yad be fu’og wo’rad u fithik’ e war, \q2 miyad pir’eg e malang nib tolang puluwon. \q1 \v 11 Miyad fu’og i yan nga p’ebgul e lul’ \q2 ngar feked i yib ko tamilang e tin nib mith. \q1 \v 12 Machane uw e yira pir’eg e gonop riy? \q1 Uw e gadad ra nangfan riy? \q1 \v 13 Gonop e dab ni pir’eg u fithik’ e girdi; \q2 dariy be’ ni manang e bin rriyul’ i fal’ngin. \q1 \v 14 Pi t’ay e regur nge pi day \q2 e yow be yog ni gonop e dab ni pir’eg u rom. \q1 \v 15 Dabiyag i chuwi’iy ko silber nge gol. \q1 \v 16 Tin th’abi fel’ e gol nge churwa’ \q2 e dabi chugur nga fal’ngin. \q1 \v 17 Dariy ban’en nra ta’reb rogon ngay — \q2 ni mada’ ko rume’ ni gol nge, therik nib tolang puluwon. \q1 \v 18 Pulwon e gonop e ba ga’ nga puluwon \q2 e malang ni lugoch ara \add crystal\add* ara \add rubies\add*. \q1 \v 19 Tin th’abi fel’ e malang ni \add topaz\add* nge gol \q2 e dabyag i ta’rebnag nga felngin e gonop. \b \q1 \v 20 Ere, uw e yib e gonop riy? \q1 Uw e rayag ni nga da nanged fan riy? \q1 \v 21 Dariy ban’en nib fos nike guy, \q2 ni mus ko arche’ ni be changag. \q1 \v 22 Mus ko yam’ nge riya’ \q2 e karognew ni kay gu rung’agew murung’agen. \b \q1 \v 23 Kemus ni go’ Got e manang e kanawo’ ngay, \q2 manang e gin ni yira pir’eg e gonop riy, \q1 \v 24 Ni bochan e be guy e gin ni mus e fayleng riy, \q2 ma be guy gubin ban’en u tanggin e tharmiy. \q1 \v 25 Nap’an e ra pi Got gelngin e nifeng \q2 me duwgiliy ga’ngin e day; \q1 \v 26 Nap’an nra duwgiliy Got ko uw e nge aw e n’uw riy, \q2 nge kanawo’en e manileng nma chub e dira’ riy; \q1 \v 27 Ireram e gin ni guy e gonop riy me sikengnag fal’ngin — \q2 ma bmagan’ ngay. \q1 \v 28 Ga’ar Got ngodad e girdi’, \q2 “Ga ra gonop, ma aram e ke yib dugwen \nd SOMOL\nd* u wan’um. \q1 Ra ngam llowan’ ma ngam pithigem ko kireb.” \c 29 \s1 Thin ni yog Job ntomur \p \v 1 Job ni tabab ko welthin bayay. \sp Job \q1 \v 2 Mang e yigki sul e yafos rog nga rogon \q2 ko ngiyal’ ni ba’aram ni i aywegneg Got. \q1 \v 3 Ngiyal’nem e immoy Got rog ni gubin ngiyal’ \q2 mi i pi’ e tamilang ngog u nap’an ni gu be yan u fithik’ e lumor. \q1 \v 4 Aram e pi rran ni i fel’ rogog riy, \q2 ma thilmow Got ni i par ni bfel’ e i yororiy e tabnaw rog. \q1 \v 5 Got ni Gubin ma Rayag Rok e immoy rog e ngiyal’nem, \q2 ma u gu par nib longobiyeg gubin pifakag. \q1 \v 6 Pi garbaw nge kaming rog e ur pi’ed e milik nib yo’or, \q2 ma gak’iy ni \add olive\add* ni fi’ig e i tugul ko but’ nib tamlang. \q1 \v 7 Gubin ngiyal nma mada’ e pi’ ilal ko fare binaw \q2 mu gu wan gu par nga tagal’ig u fithik’rad, \q2 \v 8 pi’in pagel e yad ma gulo’ ko ngiyal’ ni kar guyedgag, \q2 ma pi’in ke pumo’on e yad ma sak’iy ngalang ngar tedfag. \q1 \v 9 Ma pi tayugang’ e yad ma tal ko numon; \q2 \v 10 ni mus ko pi’in th’abi tolang ma ku yad ma thabgulungrad. \b \q1 \v 11 Urngin e pi’in yad ra guyeg fa rrung’aged murung’ageg \q2 e bay e tin yad ma yog ni bfel’ ni ku gu rin’. \q1 \v 12 Nap’an nra yor e pi’in gafgow ngalang, mu gu aywegrad; \q2 gu ma pi’ e ayuw ko pi’in kanim’ rorad ndariy e gin ngar sorgad ngay. \q1 \v 13 Girdi’ ni karbilged t’ay e gafgow e yad ma athpegeg, \q2 ma gu ma ayweg e pi’in ke yim’ figirngirad nge dabi buch ban’en rorad. \q1 \v 14 Urngin ngiyal’ ma gu ma ngongol nib mat’aw ma dagur lanyan’. \q1 \v 15 Gu ma mang owchen e malmit, \q2 nge rifrifen ay e mugutgut. \q1 \v 16 Gu bod rogon ba matam ngak e pi’in gafgow \q2 ma gu ma pi’ e ayuw ngak e pi milekag nike l’ag e oloboch ngorad. \q1 \v 17 Gu ma kirebnag gelngin e pi’in buchan’ \q2 mu gu ayweg e pi’in yibe gafgow nagrad. \b \q1 \v 18 Gubin ngiyal’ ni ug leamnag ni gu ra par nge n’uw nap’ag \q2 ma gu ra yim’ u tabnaw rog ni gub munguy. \q1 \v 19 Bod rogog ba ke gak’iy ni bay lik’ngin u fithik’ e ran ni gubin ngiyal’ \q2 ma papa’ngin e be par nib monur ko wa’angchal. \q1 \v 20 Gubin ngiyal’ nma pining e girdi’ e sorok ngog, \q2 ma der ma waer gelngig bingyal’. \q1 \v 21 Nap’an ni gu ra pi’ e fnow, ma thab e girdi’ gulungrad \q2 ngar fal’eged e motoyil ko mang e gu be yog; \q2 \v 22 dariy ban’en ni yad ma puthuy ngay ko ngiyal’ ni ku gu mu’ ko numon. \q2 Ma rich e thin rog nga fithik’ i lanin’rad ni bod e wa’angchol ko n’uw; \q2 \v 23 urngin e girdi’ ma ba’adag e thin rog \q2 nri bod rogon e girdi’en e milay’ nma finey e n’uw ko nap’an e yal’. \q1 \v 24 Nap’an nra maruweran’rad ni gu siminmin ngorad; \q2 ma felfelan’ u owcheg e ma pi e athmagil ngorad. \q1 \v 25 I gag e gu ma gagiyegnag e tin ngar rin’ed \q2 gu ma gafaliyrad ni bod ba pilung nma gafaliy e yu raba’ i salthaw rok, \q2 gu ma fal’eg lanin’rad u fithik’ e gafgow rorad. \c 30 \q1 \v 1 Ma chiney e pi’in pagel nib bitir ngog e yad ma gosgos nigeg! \q1 Ni pi chitamangirad e bogni’ nib m’ayfan \q2 ni ku dabi pagan’ug ni ngar ayweged e pilis rog i matanagiy e saf. \q1 \v 2 Bogi pumo’on ni dakriy angirad ngabang, \q2 ni yad ba me’waer ni dabkiyag ni ngar rin’ed ba maruwel rog. \q1 \v 3 Karamad’ ko gafgow ma yad be yim’ ko bilig \q2 ni yad ma girgiriy likngin e gak’iy nib fengfeng \q2 nnep’, u yungi ban’en ni kan’ag. \q1 \v 4 Yad ma pug yoch ke pan u ted ni \add desert\add* ngu’ur ked, \q2 ni mus nga lik’ngin e gek’iy ni wolguw ni dariy lamen! \q1 \v 5 Gubin e girdi’ nma tolul ngorad nge tulufrad, \q2 ni gowa yad be tolul ko mororo’. \q1 \v 6 Ur pired u lan e pi yiy, \q2 ngu thilthilin e war u tanggin yungi rech. \q1 \v 7 U ra gowolgad u rom u magerger ni bod e gamanman \q2 ni ka ra chichirgad nga ta’bang u tanggin yoch ke gak’iy. \q1 \v 8 Ba ulung i dariy ban’en ni bfel’ ngay nib m’ayfan ni dariy fithingrad! \q2 Ni tulufrad nga wuru’ e binaw. \b \q1 \v 9 Chiney e karbad yad be minmin ngog; \q2 ri dakriyfag ku gu mang ba gosgos u wan’rad. \q1 \v 10 Yad be sonogor ngog; \q2 yad be galongeged yad rog, \q2 yu gu yad ra guyeg miyad thuw nga but’. \q1 \v 11 Got e ke me’waer nigeg dakriy ban’en nrayag rog, \q2 ka ra chelgad ngog ni yad be gafgow nigeg, ni dakriy fag u wan’rad. \q1 \v 12 Re ulung i kirebney e yad be cham ngog ni tinowey; \q2 yad be tulufeg; yad be fal’eg rogorad ni ngar thanged gag. \q1 \v 13 Kara thabey niged gag, yad be guy rogon ni ngar thanged gag; \q2 ma dariy be’ nra talegrad. \q1 \v 14 Ka ra t’ired e yoror nga dakenag \q2 ka ra awgad ngog ka ra chuchuyed gag nga’ar; \q1 \v 15 Ke li’eg e marus; \q2 kem’ay fag ni bod buchuth i nifeng \q2 ma fla’ab rog e ke ling ni bod bangi manileng. \q1 \v 16 Chiney e ngum’; \q2 ya dakriy e magif ko gafgow ni gu be tay. \q1 \v 17 Ra nep’ ma yibe longlonguy gubin e yil rog; \q2 ma amith ni gu bay u fithik’ e der tal. \q1 \v 18 Ya Got e ke malle’ nga belel’un e mad rog \q2 ke lepoy ke gulep. \q1 \v 19 Me mafiyeg nga fithik’ e rungdu’, \q2 ku gu bod e ab. \b \q1 \v 20 Got, ku gu piningem, ma da mur fulweg lungug; \q2 ma nap’an ni gu meybil, ma da mur motoyil. \q1 \v 21 Ga be gad pa’am ngog; \q2 ga be gafgow nigeg u polo’ i gelngim. \q1 \v 22 Ka mu pag ku gu un ko nifeng; \q2 ga be gadeg u fithik’ e yoko’. \q1 \v 23 Gu manang ni ga be fekeg i yan ko yam’, \q2 ko gin gubin e girdi’ nra yan ngay. \q1 \v 24 Mang ni ga be og ngak be’ ni dakuriy rogon, \q2 ni be’ ni dakriy ban’en nra m’ag rok kemus ni be wenig ni nge kireban’uy ngak? \q1 \v 25 Mog, da gu un ko meyor ko pi’in ni yib e magawon ngorad \q2 ma da i kireban’ug ko pi’in nike t’uf e ayuw rorad? \q1 \v 26 Ug nameg e felfelan’ nge tamilang, \q2 ma gafgow nge lumor e yib. \q1 \v 27 Ke th’ibeg e marus ko magfan’ nge amith; \q2 gubin e rran ni gu be gafgow. \q1 \v 28 Gu be yan u fithik’ e rumug, ni dariy ra’en e yal’ riy; \q2 Gu be sak’iy ngalang u fithik’ e yo’or ngu’ug man ayuw. \q1 \v 29 Ka ri gafgow lamag ni go’ gag \q2 ni bod e meyor ko pilis ni \add jackal\add* fa ba arche’ ni \add ostrich\add*. \q1 \v 30 Ke lumor dowag; ma gu be yik’ nga gelngin e gowal u dakenag. \q1 \v 31 Immoy bingyal’ ni ug rung’ag e musik nib felfelan’, \q2 ma chiney kemus ni lingan e kirban’ nge meyor e gu be rung’ag. \c 31 \q1 \v 1 Ku gu t’ar u wun’ug \q2 ndariy bingyal’ ni nggu changar i darngal ngak be’ ni bpin. \q1 \v 2 Mang e ma rin’ Got ni Gubin ma Rayag Rok ngodad? \q2 Uw rogon nma pi’ puluwon e pi ngongol nma rin’ e girdi’? \q1 \v 3 Ma pi’ e riya’ nge mogothgoth nge yib \q2 ngak e pi’in yad ma rin’ e kireb. \q1 \v 4 Got e manang urngin e tin gu ma rin’; \q2 be guy urngin yay ni gu be yif eg. \b \q1 \v 5 Gu be micheg u p’eowchen Got ndawor gu ngongliy e kireb, \q2 ma dawor gguy rogon ni nggu bannag be’. \q1 \v 6 Got e nge thabthabel nigeg u daken e thabthabel nib puluw, \q2 nge guy nri de kireb e rog. \q1 \v 7 Fa’anra ku gu pi’ keru’ug ko kanawo’ nib mat’aw, \q2 ara ku gu pageg ke pagan’ug ko tin kireb, \q2 ara ke alitnag e denen pa’ag, \q2 \v 8 me ere nge yim’ e woldug rog nge kireb, \q2 ara yugu boch e girdi’ e nge mang yad e ra ked e woldug ni gu yung. \b \q1 \v 9 Fa’anra ke gabalan’ug nga le’engin be’ ni gamow bbuguliyoror, \q2 kug mith u wuru’ e mab rok ngu’ug sonnag, \q2 \v 10 me ere ngi i lith e bpin rog e ggan rok reb e pumo’on, \q2 mi i mol nga chob rok reb e pumo’on. \b \q1 \v 11 Ya mit ney e denen e rib gel e kireb riy ni gechig ni yima pi’ riy e yam’. \q1 \v 12 Ra bod e nifiy nu infiyerno nra longuy gubin ban’en rog nge m’ay. \b \q1 \v 13 Ra weliy reb e tapigpig rog ban’en nib togopluw ngog, \q2 mu gu motoyil ngak nggu rin’ ngak e tin nib mat’aw. \q1 \v 14 Fa’anra da ug rin’ ni aram rogon, ma uw rogon me yag ni sabol owchemow Got? \q2 Mang e gu ra yog ni fa’anra yib Got ni nge pufthin nigeg? \q1 \v 15 Got ni ir e sunumiyeg \q2 e ku ir e sunumiy e tapigpig rog. \q1 \v 16 Dariy ba ngiyal’ ni gomanga kug siyeg ndab gu ayuweg e pi’in gafgow, \q2 ma pi’in ni ppin nike yim’ figirngirad e dariy ba ngiyal’ ni gu pag bagyad nda gu ayuweg, \q2 \v 17 ara gu pag e pi’in ni kanim’ rorad ngarm’ad ko bilig ma gu be abich. \q1 \v 18 Ku gu ayuwegrad u n’umngin nap’an e yafos rog. \b \q1 \v 19 Nap’an ni gu ra pir’eg be’ nib t’uf e ayuw rok \q2 nrib gafgow ni mus ko mad ma dabiyag ni nge chuw’iy, \q2 \v 20 mu gu pi’ e mad ngak nni ngongliy nga bunu’en e saf \q2 nni fek ko fa ran’ i saf rog. \q1 Ma aram e ra pining e sorok ngog u polo’ i gumircha’en. \b \q1 \v 21 Fa’anra ka’a gu bannag be’ ni kanim’ rok, \q2 ni bochan e gu manang ni gu ra gel ngak u tafen e puf oloboch, \q2 \v 22 me’ere mang e yigi m’ing pa’ag nruw raba’; \q2 me pof u kenginag. \q1 \v 23 Dabiyag ni nggu rin’ e mit nem e ngongol, \q2 ya gu be rus ko gechig nma pi’ Got. \q1 \v 24 Dariy ba ngiyal’ ni pagan’ug ko pin’en ni pire’ ni bay rog, \q2 \v 25 ara gu uf ni bochan e pire’ ban’en rog. \q1 \v 26 Dawor gu meybil ko yal’ ni be mat ra’en, \q2 ara pul nike yan i fel’ ram’en. \q1 \v 27 Dawor gu ma’alfath ni nggu tay fan e yal’ nge pul \q2 ni gomanga ku gu faray pa’ag ni gu be liyor ko yal’ nge pul. \q1 \v 28 Gechig ko binem e denen e yam’; \q2 ya be siyeg Got ni Gubin ma Rayag Rok. \b \q1 \v 29 Dariy bi’id nike gafgow e pi to’ogor rog me felan’ug ngay, \q2 ara buch ban’en rorad nib gel e gafgow riy mu ggirig u wun’ug ngorad; \q2 \v 30 dawor gu denen ni gomang a ku gu yibiliyrad ni ngarm’ad. \q1 \v 31 Urngin e pumo’on ni yad be maruwel rog e yad manang \q2 ni gubin ngiyal’ ni gu ma ayweg e pi milekag. \q1 \v 32 Ma gu ma fek e milekag nga tabinaw rog nggu ayuwegrad, \q2 da gur ma pagrad ngar molod u kanawo’. \q1 \v 33 Boch e girdi’ e yad ma guy rogon ni ngar mitheged e denen rorad, \q2 ma gag e da gur mithag e denen rog. \q1 \v 34 Dagur rusnag e tin gomang a bay i yog e girdi’; \q2 dawor gu th’ab gulungag ara gu aw nga naun \q2 ni gomang a kug rusnag nrichey nga ni moning nigeg. \b \q1 \v 35 Dariy be’ nra motoyil ko tin gu be yog? \q1 Ya gu be micheg ni gubin bug e thin ni kugog e briyul’. \q1 Nge mang Got ni Gubin ma Rayag Rok e nge fulweg lungug. \b \q1 Pi thin nib togopluw ngog \q2 e fa’an mang e ka ni yoloy nga but’ nge yag ni gguy, \q1 \v 36 ma gu ra yin’ nga daken pog ni gu ba uf ngay, \q2 mu gu tay nga daken lolgeg ni bod e te’elyaw. \q1 \v 37 Mu gu weliy ngak Got urngin e tin kug rin’, \q2 mu gu pug owcheg ngalang u p’eowchen. \q1 \v 38 Fa’an gomang a gu iring e binaw ni gu be woldug riy ni gu fek rok e pi’in ntafen, \q2 \v 39 ara gomang a ku gu way e ggan ni be yib riy, \q2 fa kug pag e pi’in yad be muruwliy yad be yim’ ko uyongol, \q2 \v 40 ma are nge mang pan nge rchangal \q2 e nge tugil nge luwan e \add wheat\add* nge \add barley\add*. \p Kemus u roy e thin rok Job. \c 32 \s1 Thin rok Elihu \r (32:1—37:24) \p \v 1 Bochan Job ni ka ri duwgiliy u wan’ ni bfel’ e rok, me pag fa dalip i pumo’on ni da ku ra guyed rogon ni ngar fulweged laman. \v 2 Ma bay be’ nib mo’on ni ba sak’iy u rom ni Elihu fithingan ni dakiyag ni nge k’adan’ ko damumuw, ni bochan e be yog Job ni ir e bfel’ ma be tay e kireb nga daken Got. (Elihu nib pagel ni fak Barakel, ni reb i owchen Buz, ni be’ ko fare ke girdi’ ku Ram.) \v 3 Ma karki damumuw ngak fa dalip i fager rok Job. Da ku ra nanged rogon ni ngar fulweged lungun Job, mra aw ni Got e ba kireb e rok. \v 4 I son Elihu ni nge mu’ e girdi’ ko numon, ni bochan e ir e tha’bi bitir u rom. \v 5 Nap’an e guy ni dakiyag ni nge fulweg fa dalip i pumo’on lungun Job me damumuw \v 6 me tabab ko welthin. \sp Elihu \q1 Gub bitir, me gimed bpi’lal, \q2 ere u gu rus ni nggog ngomed e n’en ni gu be leamnag. \q1 \v 7 Ku gu leamnag ni gimed e ngu’um nonnad \q2 ya gimed bpi’lal ni gimed ba gonop. \q1 \v 8 Machane kan nthothup rok Got ni Gubin ma Rayag Rok \q2 e ma yib ngodad nge pi’ e gonop ngodad. \q1 \v 9 Gathi ra yo’or e duw rok be’ ma aram e ke gonop \q2 ara aywegdad ngad nanged e n’en nib manigil. \q1 \v 10 Ere chiney e gu ba’adag ni ngam motoyilgad ngog; \q2 nggog ngomed e n’en ni bay u lanin’ug. \q1 \v 11 Ku’ug gum’an nigeg ku’ug motoyil ngomed nap’an ni gimed be non \q2 ni gimed be gaweg ko mang e bfel’ ni nga moged. \q1 \v 12 Ku gu fal’eg e motoyil ma ku gu nang ni kam waergad \q2 de yag ni ngam t’ared nga daken Job. \q1 \v 13 Mang e ke rin’ ma ka moged ni kam pir’eged e gonop? \q2 Got e thangri fulweg lungun Job, ya gimed e de yag romed. \q1 \v 14 Gathi gag e be non Job ngog, ya gimed \q2 machane fulweg rog e ri dabi bod rogon e fulweg ni mu pi’ed. \b \q1 \v 15 Job, kema’ e thin u langrad; \q2 dakriy e fulweg rorad ngom. \q1 \v 16 Gur, ngu’ug par ngug son ni be’er ni kar th’abed gulungrad? \q2 Ka ra sak’iygad aram ni dakriy e n’en ni ngroged. \q1 \v 17 Danga’, ngu pi’ e birog e fulweg e chiney \q2 ngog ngom ko mang e gu be leamnag. \q1 \v 18 Dabkiyag ni nggu par ni dab gu non. \q2 Dabkiyag ni nggu tel e thin u langag. \q1 \v 19 Fa’anra dab ni pageg nggu non, \q2 ma bay gu po’ ni bod ba tafen e wayin nike sug e wayin ni be’ech riy. \q1 \v 20 Dabkiyag ni gu kadan’ug; thingar gu non. \q1 \v 21 Dariy be’ ni nggu fol ngak ko re malu’egthin ney; \q2 dab gu pi’ bigmed ngalang ko thin. \q1 \v 22 Dagnang rogon i pi’ be’ ngalang ko thin; \q2 ma fa’an gu ra rin’ ma Got e ra gechig nageg nib papay. \c 33 \q1 \v 1 Are chiney o, Job e ngarim fal’eg e motoyil \q2 ko gubin e tin ba’aray ni nggog. \q1 \v 2 Ku gu fal’eg rogog ni nggog ko mang e bay u lanin’ug. \q1 \v 3 Gubin e thin rog ma ba rriyul’, \q2 ma tin rriyul’ e gu be yog. \q1 \v 4 Kan nthothup rok Got e chamayeg me pi’ e yafos ngog. \b \q1 \v 5 Mu fulweg lungug ni fa’anra yag rom. Mu fal’eg rogom ni nga da tugthingow. \q1 \v 6 I gag e ta’reb rogodow u owchen Got; \q2 gadow l’agruw nni chamaydow ko but’. \q1 \v 7 Ere dariy rogon ni ngam tamdag ngog; \q2 ya dabi gel fanag ngom. \b \q1 \v 8 Chiney e ba’aray e n’en ni ku gu rung’ag ni kamog: \q1 \v 9 “De buch e rog; dariy ban’en nib kireb ni ku gu rin’. \q2 I gag e fel’ e rog ma dariy e denen rog. \q1 \v 10 Machane Got e ke pir’eg e taway ni nge og ngog \q2 be teg ni gu bod ba to’ogor. \q1 \v 11 Ke m’ag e chen nga rifrifen eg; \q2 be yaliy urngin e mithmith rog.” \b \q1 \v 12 Machane, nggog ngom o Job, ni gur e ga be oloboch. \q2 Ya Got e ba ga’ ngak urngin e girdi’. \q1 \v 13 Mang ni ga be abngiy Got \q2 ni der fulweg e gun’gun’ ni gadad be tay? \q1 \v 14 Yu gu, am rogom ni be non Got bayay nge bayay, \q2 ma dariy be’ ni be motoyil ko n’en ni be yog. \q1 \v 15 Ra nep’ nike mol e girdi’, \q2 ma Got e ma non u malk’ay nge changar nma pilyeg. \q1 \v 16 Ma pagrad ngar rung’aged e n’en ni be yog, \q2 miyad rus ko tin ni be puwan’nag ngorad. \q1 \v 17 I non Got ngorad ni ngar talgad ko denen \q2 me aywegrad nge dabki tolngan’rad. \q1 \v 18 Dabi pagrad ngan li’rad ngarm’ad; \q2 ma aywegrad u pa’ e yam’. \q1 \v 19 Got e ma yal’uwegdad ko m’ar nma pi’ \q2 mma sugnag fithik’ i dowdad ko amith. \q1 \v 20 Be’ nike m’ar e ke fangan’ \q2 mus ko ggan ni bfel’ nra guy me kirkireb ngorngoren. \q1 \v 21 Ma kem’ay ngabang; \q2 nrayag ni mu guy urngin e yil rok; \q1 \v 22 nike chugur ni nge yan ko fayleng ko yam’. \b \q1 \v 23 Ma fa’anra yib ba engel ngak ni nge ayuweg — \q2 ni reb e engel ko yu bbuyu’ i engel rok Got, \q2 ni yad ma pugoran ko girdi’ e maruwel rorad. \q1 \v 24 U fithik’ e wurengan’ mra yog fare engel ni nge ga’ar, “Ngan pag e cha’anir! \q2 Ya dabiyan nga’ar ko fayleng ko yam’. \q2 Ba’aray puluwon ni ngan pag.” \q1 \v 25 Bay ki pagel bayay nge sul gelngin; \q2 \v 26 ma nap’an e ra meybil, me fulweg Got taban e meybil rok; \q2 bay i liyor ngak Got u fithik’ e felfelan’; \q2 me ayliy Got urngin ban’en u puluwon nge fel’ bayay. \q1 \v 27 Ra yog u fithik’ e yo’or ni nge ga’ar, “Kug denen. \q2 Ngongol rog e de mat’aw, machane de thangeg Got. \q1 \v 28 De pageg ngu wan ko fare fayleng ko yam’, \q2 ma ku gu bay ni ku gu bfos.” \b \q1 \v 29 Ma rin’ Got urngin e pin’ey bayay nge bayay; \q2 \v 30 ma ayweg e pogofan rok be’ \q2 me pi’ e felfelan’ ko yafos rok. \b \q1 \v 31 Job, chiney ngam faleg’ e motoyil ko n’en ni nggu weliy; \q2 mu thab gulngam nggu non. \q1 \v 32 Ma fa’anra bay ban’en ni ngamog, magog ngu rung’ag; \q2 gu ra felfelan’ ngay ni nggu micheg nib mat’aw e rom. \q1 \v 33 Ma fa’anra dariy ban’en ni ngamog, \q2 ma ga thabgulngam ngam motoyil ngog, \q2 nggu fil ngom konawo’en e gonop. \c 34 \q1 \v 1-2 Gimed e girdi’ ni gonop, nri gimed ba llowan’; \q2 mmotoyilgad e chiney ko mang e gu be yog. \q1 \v 3 Gimed ra ri’ lamen e ggan mi gimed nang nib bfel’, \q2 ma gimed ra rung’ag e thin ni bfel’ ma damur nanged nib puluw. \q1 \v 4 Gadad e ngad guyed ko mini’ e ba sorok ko re tugthin ney. \q1 \v 5 I Job e be yog ni ir e bfel’ e rok, \q2 ma Got e ke fek rok mat’wun. \q1 \v 6 Be fith ni be ga’ar, “Uw rogon ni nggu ban nggog ni gu ba kireb? \q2 Rib ubchiya’ e maad’ad rog, machane dariy bangbangen e denen rog.” \b \q1 \v 7 Ka’a mu guy be’ ni pumo’on ni bod aney i Job? \q2 Dariy bingyal’ nike dag e liyor ngak Got. \q1 \v 8 Ba’adag daken e girdi’ ni kireb e leam rorad \q2 ma yad ma cheag e pi’in tadenen. \q1 \v 9 Be yog ni dariy fel’ngin \q2 ni ngan falwok ko tin nib magan’ Got ngay. \b \q1 \v 10 Mmotoyilgad ngog, gimed e pi’in gimed ra nangfan! \q2 Gur, Got ni Gubin ma Rayag Rok e ra rin’ e kireb? \q1 \v 11 Ma pi’ puluwon ngak e girdi’ e n’en kar rin’ed \q2 mma gechignag e girdi’ nrogon ni nge aw ngorad. \q1 \v 12 I Got, ni Gubin ma Rayag rok e der ma rin’ e kireb; \q2 ma dariy bingyal’ nma sasalap ngak be’. \q1 \v 13 Gur, bay be’ ni pi’ gelngin Got? \q2 Gur, bay be’ ni duwgiliy ni nge mil suwon e fayleng ngak Got? \q1 \v 14 Rachey ni fulweg Got fare athon l’ugun, \q2 \v 15 mra yim’ gubin e girdi’ \q2 nge sul ko ab bayay. \b \q1 \v 16 Ere ngam motoyil ngog, ni fa’anra ga ba gonop. \q1 \v 17 Mog, ga be turguy e kireb nga daken Got nib mat’aw? \q2 Ga be leamnag ni ir e dabun e tin nib mat’aw? \q1 \v 18 Got e turguy ni nge gechignag e pilung nge pi tagagiyeg \q2 ko ngiyal’ ni dariy farad ngabang ara ba kireb e gafarig rorad. \q1 \v 19 Der ma mang ko pi’in tagagiyeg \q2 ma der ma fol ko pi’in fel’ rogon me pag e gafgow, \q2 ya ir e sunmiy gubin e girdi’. \q1 \v 20 Rayag ni nge yim’ be’ nib tomgin nnep’. \q2 Got e ma gad pa’ ko girdi’ ngarm’ad; \q2 de mom’aw ngak ni nge thang e fan rok e pi madangdang. \q1 \v 21 Ma yaliy urngin e gachgach ko girdi’. \q1 \v 22 Dariy ba lumor nrayag \q2 ni mithag ba tadenen rok Got. \q1 \v 23 Got e de t’uf rok ni nge duwgiliy e ngiyal’ \q2 ni nge yan e girdi’ nge pufthin nagrad. \q1 \v 24 De t’uf rok ni nge firtiy murung’agen \q2 e pi tayugang’ mfini yin’ luwrad. \q1 \v 25 Bochan e manang ko mang e yad ma rin’; \q2 be toyrad ni lukngun e nep’. \q1 \v 26 Ma gechignag e pi tadenen u p’eowchen e girdi’; \q2 \v 27 ni bochan e dakrir folwokgad rok \q2 ma kar sabalbalyang nigedyad ko gubin e tin ni yog. \q1 \v 28 Yad ma motogal ngak e gafgow ngar yorgad ngalang ngak Got, \q2 me rung’ag lungrad ni yad be man ayuw. \b \q1 \v 29 Fa’anra turguy Got ndariy ban’en ni nge rin’, \q2 ma dariy be’ nrayag rok ni nge thibthibnag. \q1 Ma fa’anra mithag owchen, mra par e girdi’ ni dariy ban’en nrayag rorad. \q1 \v 30 Dariy ban’en nrayag ni nge rin’ e pi nam \q2 ni nge dabi gagiyeg nagrad e pi’in nde nang Got. \q1 \v 31 Job, ka mu puwofaynag e pi denen rom ngak Got \q2 ma ka mu micheg ni dabkum denen bayay? \q1 \v 32 Kamog ngak Got ni nge dag ngom e kireb rom, \q2 ma ke m’ag u wun’um ni ngam tal i ngongliy e kireb? \q1 \v 33 Faanra gabe puwan’ ko tin be rin’ Got, \q2 ma ga be leamnag ni ra rin’ e n’en ni ga be finey? \q1 Gur e ngam turguy, gathi gag; \q2 mog ngomad e chiney e n’en ni gabe leam nag. \b \q1 \v 34 Be’ nib sul lanyan’ ngak e rib muduwgil nra pining e kefel’ ngay; \q2 ma re mo’on nib gonop nra rung’ag e thin rog e ra yog \q2 \v 35 ni Job e be welthin u fithik’ e manan’ \q2 ma dariy ban’en ni be yog nib puluw. \q1 \v 36 Mu leamnag urngin e pin’en ni be yog Job; \q2 ma bay i gagyel ngom ni be non ni bod be’ nib kireb e leam rok. \q1 \v 37 Ke puthuy e togopluw ko pi denen rok; \q2 ma be moningnag Got u p’eowchadad ni gadad gubin. \c 35 \q1 \v 1-2 Job, de fel’ ni ngamog ni ga ba mat’aw u p’eowchen Got, \q1 \v 3 fa ngam fith Got ni nge lungum, “Mang e be rin’ e denen rog ngom? \q2 Mang e kayag ngog ni bochan e da gur denen?” \q1 \v 4 Arme nggu fulweg lungum nge pi fager rom. \b \q1 \v 5 Mu changar ngalan e lang! Mmuguy feni tolang e pi manileng! \q1 \v 6 Fa’anra mu denen, mdariy ban’en nra buch rok Got. \q2 Ma fa’anra mu ngongliy e kireb nib bo’or yay, ma gur, bay ban’en nra rin’ ngak Got? \q1 \v 7 Fa’anra ga ba mat’aw, ma gur bay e ayuw riy ngak Got? \q2 Ri dariy ban’en rom nthangri yag ngak Got. \q1 \v 8 Pi denen rom e ma gafgownag boch e girdi’, \q2 ma n’en ni ga ma rin’ ni bfel’ e ma ayuwegrad. \b \q1 \v 9 Nap’an ni yira gafgownag e girdi’, mar gel’gel’gad; \q2 ni yad be yor ngak be’ ni nge aywegrad. \q1 \v 10 Ma dariy bagyad ni sul ngak Got, ni ir e sunmegrad, \q2 nma pi’ e lagan’ ngorad ko ngiyal’ ni man e lang u puluworad. \q1 \v 11 Dar sulod ngak Got, ni ir e pi’ e gonop ngodad, \q2 ni ba ga’ ko llowan’ rok e gamanman nge arche’. \q1 \v 12 U ra yor niged e ayuw, ma de fulweg Got taban, \q2 ni bochan e yad ba tolngan’ ma ba kireb e leam rorad. \q1 \v 13 Dariy rogon ni ngar yorgad ngalang; \q2 ya Got ni Gubin ma Rayag rok e der guyrad ma der rung’ag lamrad. \b \q1 \v 14 Job, ga be yog ni damur guy Got; \q2 machane makdan’um ngam son — ya oloboch rom e bay u peowchen. \q1 \v 15 Ga be leamnag ni Got e dar ma gechig nigey, \q2 ma der tetyan ko denen. \q1 \v 16 M’ay angin ni ngku’um welthin; \q2 ya rib gagyel ndamur nang ko mang e ga be weliy. \c 36 \q1 \v 1-2 Ngam k’adan’um boch’uw ngam motoyil \q2 ko n’en ni nggu weliy ni rogon Got. \q1 \v 3 Ba ga’ e llowan’ rog; bay gog e tin gu manang \q2 ni nggu dag ni Got ni sunmiyeg e bmat’aw. \q1 \v 4 Dariy ban’en ning nggog ngom nib malfith; \q2 ya re pumo’on ni ba sak’iy u p’eowchem e chiney e ri ba gonop. \q1 \v 5 A mu guy feni gel Got! Got e der ma dabuy be’; \q2 ma dariy bochi ban’en ndenang fan. \q1 \v 6 Der ma pag e pi’in tadenen nge n’uw nap’an e yafos rorad, \q2 ma gubin ngiyal’ nma ayweg e pi’in gafgow ni rogon nib mat’aw. \q1 \v 7 Ma yoror rok e pi’in nib mat’aw; \q2 ma pi’ mat’awrad ni ngar gagiyeggad ni bod e pilung \q2 mu’un ta’farad ni manechibog. \q1 \v 8 Machane fa’anra kan michgiy e girdi’ ko chen, \q2 ni yad be gafgow ni fan ko n’en ni kar rin’ed, \q2 \v 9 mma dag Got e denen nge tolngan’ rorad ngorad. \q1 \v 10 Ma ginangrad ni ngar motoyilgad \q2 ngar pi’ed keru’rad ko kireb. \q1 \v 11 Fa’an yad ra fol rok Got ngu’ur pigpiggad ngak, \q2 ma ra par e yafos rorad nib gapas ma bfel’ rogorad. \q1 \v 12 Machane fa’anra dab ra folgad, ma bay ra m’ad u fithik’ e manan’ \q2 miyad th’ab e lul’ ngalan e fayleng ko yam’. \b \q1 \v 13 Pi’in ndar nanged Got e yad ma par ni yad ba damumuw, \q2 ni mus ko ngiyal’ ni kan gechig nagrad, mdarir meybilgad ngar ninged e ayuw. \q1 \v 14 Yad ra yim’ ni kayad bitir, \q2 nike thay parowrad u ba yafos nib ma’fan. \q1 \v 15 Machane Got e ma sukulnag e girdi’ u fithik’ e gafgow \q2 ma maruwel ko gafgow nge bing owchrad. \b \q1 \v 16 Ke chuwegem Got u fithik’ e mom’aw, \q2 me tem ni ngam par ni dariy ban’en nra buch rom; \q2 me suguy daken e tebel rom ngalang ko ggan. \q1 \v 17 Machane chiney e kan gechig nigem nrogon nib mat’aw ni nge aw ngom. \q1 \v 18 Ngam guy rogon ndab pag be’ nib sasalap nge ban nigem, \q2 nge pi fel’ rogon nu fayleng nge waliyem nga wuru’ e wo’. \q1 \v 19 De fel’ ngom ni ngam yornag e ayuw ngalang; \q2 gelngim’ ni polo’ e dabiyag ni nge aywegem chiney. \q1 \v 20 Dab mu finey ni yigi nep’, \q2 ya aram e ngiyal’ nra kireb e pi nam. \q1 \v 21 Ngam ayuw ndabkum sul ko kireb; \q2 ya gafgow rom e kan pi’ ni nge tem u orel riy. \q1 \v 22 Mu leamnag rogon feni ga’ gelngin Got; \q2 i ir ere sensey th’abi ga’. \q1 \v 23 Dariy be’ nrayag ni nge yog ngak Got e n’en ni nge rin’ \q2 ara thibthibnag e n’en nib kireb nike rin’. \q1 \v 24 Gubin ngiyal ni yibe pining e sorok ngak ko n’en nma rin’; \q2 ma ku arrogon gur ni thingar mu pining e sorok ngak. \q1 \v 25 Urngin e girdi’ ma ka ra guyed e tin ke rin’; \q2 machane kemus ni gadad be yaliy u palog. \q1 \v 26 Dabiyag ni ngar dananged feni ga’ \q2 fa da the’eged urngin e duw rok. \b \q1 \v 27 Got e ir e ma fek e ran u fayleng \q2 nge thilyeg nge aw nn’uw. \q1 \v 28 Ma pag e n’uw nge yib ko yung i manileng nga but’ \q2 ni fan ngak gubin e girdi’. \q1 \v 29 Dariy be’ ni manang rogon e pi manileng nma mithmith \q2 ara bu uw rogon e dirra’ nma chub \q2 u lanelang, u gil’ Got. \q1 \v 30 Me pi’ e uluch nge gal’ ga’ngin lanelang, \q2 ma t’ay e regur e ku be par nib lumor. \q1 \v 31 Irera’ rogon nma durwi’iy e girdi’ \q2 nma pi’ e ggan nib pag oren. \q1 \v 32 Ma kol e uluch ngalan pa’ \q2 me yog ngak e gin nge aw ngay. \q1 \v 33 Dirra’ e ma yog bang i lang ni be yib; \q2 ni mus nga pifak e garbaw ma yad manang. \c 37 \q1 \v 1 Bang i lang nib gel e ma pug e marus rog. \q1 \v 2 Mmotoyilgad, ni gimed gubin, nga laman Got, \q2 ni dirra’ ni be yib u langan. \q1 \v 3 Ma pi’ e uluch nge th’ab lanelang, \q2 u barba’ e fayleng nge thang nga barba’. \q1 \v 4 Ma aram mini rung’ag ga’ngin laman, \q2 nib lingan dirra’ nib ga’, \q2 ma aram n’umngin nap’an ma yug be mat e uluch. \q1 \v 5 Yugra pag Got lungun me buch bogi ban’en ni yira ngat ngay, \q2 bogi ban’en ni bfel’ ma dab dananged fan. \q1 \v 6 Ma yog ko ayis ni nge aw nga daken e fayleng, \q2 mma pi’ e n’uw nge aw nib almirin. \q1 \v 7 Ir e ma taleg e maruwel rodad; \q2 ma dag ngodad ko mang e rayag rok. \q1 \v 8 Gamanman ni malboch e yad ma yan nga taferad. \q1 \v 9 Nifngin e yoko’ e ma yib ko yimuch, \q2 me yib e garbeb ko lel’och. \q1 \v 10 Pogofan rok Got e ma garbebnag e ran nge el, \q2 me pilyeg nge ngal’ ni ayis. \q1 \v 11 Uluch e ma mat u fithik’ e manileng, \q2 \v 12 nma mat ni bod rogon ni ba’adag Got. \q1 Yad ma rin’ gubin e tin ke tay Got chiylen, \q2 u ga’ngin yang u fayleng. \q1 \v 13 I Got e ma pi’ e n’uw ni nge tarannag e fayleng; \q2 ma pi’ ni nge gechignag e girdi’, \q2 fa nge dag ngorad nib gol. \b \q1 \v 14 Job, aygumtal boch ngiyal’, ngam motoyil; \q2 ma ga leamnag e pin’en ni bfel’ nma rin’ Got. \q1 \v 15 Ga manang rogon nma non Got \q2 me mat e uluch u fithik’ e manileng? \q1 \v 16 Ga manang rogon nma man’ e yung i manileng u lanelang, \q2 nge maruwel rok Got nib pag feni salap? \q1 \v 17 Danga’, kemus ni ngam gafgow ko gawel \q2 u nap’an nra yib nifngin e yimuch ni nge mliknag e but’. \q1 \v 18 Mog rayag rom ni ngam ayweg Got i fileth lanelang \q2 nge par nib el ni bod e wasay ni kan gichiy? \q1 \v 19 Mu fil ngomad e n’en ni ngogned ngak Got; \q2 ya keman lanin’mad; dakriy e n’en ngogned. \q1 \v 20 Dab gu de’eriy ni nggu non ngak Got; \q2 mangfan ni nggu k’aring nge thangeg? \b \q1 \v 21 Ma chiney e ra’en lanelang e be matmat, \q2 ni kaygi gel ra’en ni dabkiyag ni ngad changargad ngay; \q2 ke walguy e nifeng ke tamilang. \q1 \v 22 Kaniguy ba ra’en nib maluplup u lan e lel’och, \q2 ma fal’ngin Got e ke suguydad ka da ngatgad ngay. \q1 \v 23 Gelngin Got e rib gel ni dabyag ni ngad chugurgad ngak; \q2 ir e bmat’aw ma ba yal’uw rogon nma farwoliy e girdi’. \q1 \v 24 Aramfan, ni gubin e girdi’ nma ngat ngak; \q2 mma fek owchen rok e pi’in yad ma yog ni yad ba gonop. \c 38 \s1 I \nd SOMOL\nd* ni fulweg lungun Job \p \v 1 Me welthin \nd SOMOL\nd* u fithik’ ba nanyor nge yib laman ngak Job. \sp SOMOL \q1 \v 2 I gur mini’ ni ngam de’eriy rogon e tin nike m’ay i gonopiy rog \q2 ni gur be’ ni dariy ban’en ni ga manang. \q1 \v 3 Mu sak’iy chiney ngalang nrogon e pumo’on \q2 ngam fulweg e tin nggu fith ngom. \q1 \v 4 Ummoy u uw ko ngiyal’ ni gu sunumeg e fayleng? \q2 Fa’anra er feni yo’or e tin ni ga manang, me’ere mu weliy nggu rung’ag. \q1 \v 5 Mini’ e duwgiliy ga’ngin e fayleng ni nge yan i par? \q2 Mini’ e gad e fol ngay? \q2 Go’ ga manang murung’agen e pin’ey? \q1 \v 6 Mang e ni reg e pi dugo’ ko fayleng nga daken? \q2 Mini’ e ayliy e malang u tabthungen e fayleng? \q1 \v 7 Be puf e woch e rofen nem me tang e pi t’uf u ta’bang, \q2 ma gubin pi chon e tharmiy e ra tolul niged e felfelan’. \q1 \v 8 I mini’ e ning e pi garog ni nge taleg e day \q2 ko ngiyal’ ni ba’aram ni po’ u yin e fayleng nga wean? \q1 \v 9 I gag e gu upunguy e day ko manileng, \q2 mu gu ing ko lumor. \q1 \v 10 Gu tay e gin nge mus e day riy, \q2 mu gu loknag u wuru’ e garog. \q1 \v 11 Me lungug ngak, “Ngam mus u wur! \q2 N’ew rom nib gel e nge mus u roy.” \q1 \v 12 Job, bay ba ngiyal’ ni ka’a yugu \q2 mog ni nge puf e woch me puf? \q1 \v 13 Ka’a yugu mu non me puf e woch nga daken e fayleng \q2 nge rur e pi’in kireb ko yungi n’en ni yad be mith riy? \q1 \v 14 Tamilang e gagiyegnag e pi burey nge pi loway nge yan i par nike gagiyel \q2 ni bod e m’ingm’ing u bmad, \q2 ni ba gagyel ni bod e but’ ni th’ib ni ka ni pag e hang ngay. \q1 \v 15 Rran e kayigi tamilang u puluwon e pi’in yad ma ngongliy e kireb, \q2 ni ir e ma telrad ko kireb ni yad be ngongliy. \b \q1 \v 16 Ka’a yugu mu’un ko pi alublub ni bay u t’ay e rigur? \q2 Ka’a yugu mman u t’ay e rigur? \q1 \v 17 Ka’a yigi dag be’ ngom fapi garog \q2 ni matnag ko fare fayleng ko yam’ nib lumor? \q1 \v 18 Ga manang feni ga’ e re fayleng ney? \q2 Mu fulweg lungug ni fa’anra ga manang. \b \q1 \v 19 Ga manang e gin be yib e tamilang riy? \q2 Ara ga manang e gin ni sum e lumor riy? \q1 \v 20 Rayag ni ngamog ngak e tamilang nge lumor n’umngin yang e gin ngranow riy \q2 ara mu fulwegrow ko gin rbow riy? \q1 \v 21 Gu manang nrayag rom, ya kari yo’or e duw rom, \q2 ya ummoy u rom ko ngiyal’ nsunumeg e fayleng. \b \q1 \v 22 Ka’a mu’un ko pi singgil ni ku gu cha’riy e ayis \q2 nib munguy nge ayis nike el ngay nma mul u lanelang nga but’? \q1 \v 23 Ku gu tay be par ni fan ko ngiyal’ ni nggu pi’ e gafgow, \q2 nge fan ko pi rran ni ngan cham ngan mael. \q1 \v 24 Ka’a mu’un ko gin ma yib e yal’ riy ngalang, \q2 ara gin ma thow e nifeng riy u lan e ngek? \b \q1 \v 25 I mini’ e ke fu’og wol’ e ran ni fan ko n’uw ni ba ga’, \q2 ma ke fal’eg kanawo’en e dirra’? \q1 \v 26 Mini’ e be gagiyegnag e n’uw be aw ko gin nder par be’ riy? \q1 \v 27 Mini’ e ma tarannag e but’ nib mlik’ nike finey e ran, \q2 ni bochan e nge tugul e pan riy? \q1 \v 28 Gur bay e chitamngin e n’uw nge wa’angachal? \q1 \v 29 Mini’ e chitiningin e garbeb nge wa’angachal ni be ngal’ ni ayis, \q1 \v 30 nma piliyeg e ran nge par nike bod e malang \q2 me pingeg daken e day nge ngal’ ni ayis? \b \q1 \v 31 Rayag rom ni ngam m’ag nga ta’bang fa medlip i t’uf ni kanog e Pleyades ngay, \q2 ara mpithig e ren’en ni ir e ke m’ag fare ulung i t’uf ni kanog e \add Orion\add*\f + \fr 38:31 \fk ORION: \ft Ba ulung i t’uf ntunguy fithingan ni ngi i puguran be’ nib sorok ko mokol gamanman ni Orion fithingan.\f* ngay? \q1 \v 32 Mog, rayag rom ni ngu’um gagiyegnag e t’uf ko yan rorad u lanelang, ma ga pow’iy fa gal ulung i t’uf ni kanog e \add Dipper\add* ni ba ga’ nge \add Dipper\add* ni ba achig\f + \fr 38:32 \fq Dipper \ft ni ba ga’ nge \fq Dipper \ft ni ba achig: \fq L’agruw ulung i t’uf ni bod ya’an baraba’ i ban’en ni bay kolngin ni yima l’ing e ran ngay.\f* ngay? \q1 \v 33 Mog, ga manang e pi motochiyel ni be gagiyegnag lanelang \q2 ma gur rayag ni ngam fanay ko tin nu fayleng ban’en? \q1 \v 34 Rayag ni ngam tolul ngamog ko pi manileng \q2 miyad maluk nigem ko n’uw? \q1 \v 35 Ma fa’anra mu non ngak e uluch ni nge mat, \q2 ma gur ra yib ngom nge ga’ar, “Tin kamog e nggu rin’?” \q1 \v 36 Mini’ e ma yog ngak e arche’ ni ibis\f + \fr 38:36 \fk IBIS: \ft Mmit i arche’ ni immoy u Egypt kakrom nra nge sugubur e lul’ ni Nile nge yib e ran riy nga daken e binaw mma yog. Aram rogon ni i leamnag e girdi’ e ngiyal’nem.\f* e ngiyal’ ni nge sugubur e lul’ ni Nile, \q2 ara mini’ e ma yog ngak e nimen ni dirra’ ni bayi aw e n’uw. \q1 \v 37 Mini’ e rib gonop nrayag rok ni nge the’eg e manileng \q2 me ngololeg nge pu’og e n’uw, \q1 \v 38 ni n’uw nma elnag e fiyath nge yuchuwo’? \b \q1 \v 39 Mog, ga ma pir’eg e ggan nma kay e pi layon, \q2 ma ga chuweg e bilig rok pifak e layon \q2 \v 40 ko ngiyal’ ni kar mithgad riy u lan e yiy, \q2 ara gin kar pired riy u fithik’ e pan yad be son? \q1 \v 41 I mini’ e ma pi’ gan e pi arche’ ni raven? \q2 ko ngiyal’ ni yad be gay e ggan ya ke yib e bilig ngorad, \q2 ni be yor pifakrad ngog ni nggu pi’ e ggan ngorad? \c 39 \q1 \v 1 Ga manang e ngiyal’ ni be gargel e kaming nma par u daken e burey? \q2 Ka’a mu yaliy e dir ni malboch ni be gargel? \q1 \v 2 Ga manang urngin pulrad ko diyen, \q2 miyad gargel? \q1 \v 3 Ga manang e ngiyal’ ni ngar tbalawgad nga but’ \q2 ni ngar gargel niged fakrad nga fayleng? \q1 \v 4 Pifakrad e ma ilal nge ga’ u magargar; \q2 miyad chuw ngranod ni dab ku ra sulod. \b \q1 \v 5 Mini’ e tay e dongki ni malboch ni yad e mmil farad ngorad? \q2 Mini’ e pithig gafrad nge pagrad yad be gurul? \q1 \v 6 Ku gu pi’ e ted ni \add desert\add* ngorad ni nge mang taferad, \q2 ma ku gu pagrad ngu’ur pired ko yungin der tugul e pan riy. \q1 \v 7 Ka ra pired u orel ko pi binaw ni yibe mayngar riy, \q2 ma dariy be’ nrayag rok ni mangmor nagrad nge maruwel ngorad. \q1 \v 8 Pi burey e aram e yungi n’en ni yad ma abich riy, \q2 ni aram e gin yad be gay ban’en nib galunglung riy ngar ked. \b \q1 \v 9 Rayag ni nge maruwel ba garbaw ni malboch rom? \q2 Gur ra m’agan’ ngay ni nge par u tafen e gamanman rom ni reb e nep’? \q1 \v 10 Rayag ni ngam m’ag e gaf nga reb nge gi’ e but’? \q2 Ara girengiy fen e bilbil but’ u daken e yungi flang rom? \q1 \v 11 Rayag ni ngam gif nga gelngin nib gel \q2 nga mu pagfan e tin nib mo’maw’ e maruwel rom ngak? \q1 \v 12 Ga ma pagfan ngak ni nge gachowriy wom’ngin e woldug rom nga naun, \q2 me kunuy e \add grain\add* ko gin yima gunugunuy riy? \q1 \v 13 Arche’ ni \add ostrich\add* e rib machreg pon nma furfuruy! \q1 Machane dariy ba \add ostrich\add* nra yag rok ni nge changeg ni bod ba arche’ ni \add stork\add*. \q1 \v 14 Arche’ ni \add ostrich\add* e ma pag e tamango rok u daken e but’ ni bod pifak e nimen ndawori bilig \q2 ni nge mang gowel ni be yib u fithik’ e but’ e i gowaliy. \q1 \v 15 Ma de nang nrayag ni nge yib ba rifrif i yot’ \q2 ara yib e gamanman ni malboch i bilig. \q1 \v 16 Ngongolen e gowa gathi pifak fapi tamango, \q2 ma der magfan’ nri m’ay fan ni i thay parwon riy. \q1 \v 17 I gag e gu gagiyegnag nge par ni aram rogon nib balyang, \q2 ni da gu pi’ e gonop ngak. \q1 \v 18 Machane nap’an nra tabab ni nge mil, \q2 mi i minmin ngak e os nge en ni bay u daken. \b \q1 \v 19 Mog, i gur e mu pi’ gelngin e pi os \q2 me gur e mu tay fapi piy nma gafgaf u daken belel’ugunrad? \q1 \v 20 Mog, i gur e mu tayrad ni ngu’ur tim’oggad ni bod e asmen’ing \q2 ma be rus e girdi’ nga lingan p’ethungrad? \q1 \v 21 Yad ma yan u lan e loway ni yad ba pasig nrogon e os; \q2 yad ma mil i yan nga mit e mael nike musmus nga rogorad. \q1 \v 22 Dar nanged e marus, \q2 ma dariy ba saydon ni yad ra sul riy nga tomur. \q1 \v 23 Talin e cham nma fek e pi’in yad bay u daken e pi os nem \q2 e ma garal lingan mma gal ra’en u tarama’en e yal’. \q1 \v 24 Ra thow e rappa ma dabiyag ni ngar mot’gad; \q2 miyad sagreng ni yad be chigar i yan nga m’on. \q1 \v 25 Pi lingan e rappa nem ni be thow ma be thoy e pi os nem p’ethungrad; \q2 rayag ni ngar faraboned e cham ndawor ra chugurgad ngay, \q2 ma yad ma rung’ag lungun e pi tolang ko salthaw ni yad be tolulnag e tin ngan rin’. \b \q1 \v 26 Mog, i gur e i fil e arche’ ni \add hawk\add* rom rogon ni ngi i changeg \q2 nra pithig pon ma ba sor ko yimuch? \q1 \v 27 Mog, i gur e ma son nigem ba arche’ ni \add eagle\add* ni nga fini mog ngak \q2 me yan i toy tafen nga daken e burey? \q1 \v 28 \add Eagle\add* e ma yan i toy tafen nga daken e pi war th’abi tolang, \q2 nge mang bugul e war nib m’uth e yoror rok. \q1 \v 29 Aram e gin ma par riy ngi i changar nga chugur nge nga orel \q2 ni nge guy ban’en ni nge li’ nge longuy. \q1 \v 30 Arche’ ni \add eagle\add* e yad ma mu’ulung nga ban’en nike yim’, \q2 me pifakrad e ma unum e racha’ riy. \c 40 \q1 \v 1-2 Job, ga be tugthin ngak Got ni Gubin ma Rayag Rok; \q2 ere ngam tal e chiney fa kabay ban’en ni ngamog? \sp Job \q1 \v 3-4 \nd SOMOL\nd*, gu non ni gu be yog e thin ko balyang. Ere be mang e kabay ni nggog? \q2 Bay gguy rogon ni dab kugog ban’en. \q1 \v 5 Tin kugog e ke yo’or ko tin nsusun e ir e nggog. \p \v 6 Me non \nd SOMOL\nd* bayay u fithik’ fare nanyor ngak Job. \sp SOMOL \q1 \v 7 Mu sak’iy ngalang nrogon e pumo’on, \q2 ngam fulweg e pi de’er rog. \q1 \v 8 Mog, ga be guy rogon ni nge m’ug ni gu ba kireb \q2 me par ni gur e ga ba manigil? \q1 \v 9 Mog, ta’reb rogon gelngim ngog? \q2 Rayag ni nge dirra’ lungum ni bod gag? \q1 \v 10 Fa’anra yag rom me ere mu sak’iy ngalang u fani sorom nge fanam madangdang; \q2 magon’ nga dakenam fanam rir nge fanam gilbugwan. \q1 \v 11 Mu changar ko pi’in yad ba tolngan’; \q2 mu pu’og e damumuw rom nge sobutan’rad. \q1 \v 12 Mu sap ngorad ngam fulwegrad nga but’; \q2 mu pirdi’iy e pi’in nib kireb ko gin ni yad ba sak’iy riy. \q1 \v 13 Mu k’eyagrad ni yad gubin; \q2 ma ga michigiyrad u lan e fayleng ko yam’ karmad. \q1 \v 14 Ma aram e Gag e som’on ni gu ra yog e sorok ngom \q2 mu gog ni gur e kam gel. \b \q1 \v 15 A mu guy fare gamanman ni ba ga’ ni Behemoth;\f + \fr 40:15 \fk BEHEMOTH: \ft Boch e girdi’ e ma yog ni bmit e babiy nu maran, ma boch ma yog ni ba gamanman ni bay ko yat.\f* \q2 I Gag e gu sunumiy, me Gag e gu sunumiyem. \q1 Ma kay e pan ni bod ba garbaw, \q2 \v 16 mu sap nga feni famusow, \q2 ga’ngin yang rok! \q1 \v 17 Pachan e ba k’iy ngalang ni bod ba ke gek’iy ni \add cedar\add*, \q2 ma ba famusow tungun ay. \q1 \v 18 Ma yil rok e bod gelngin e \add bronze\add*, \q2 ma ay e bod yu ley i duga’ ni wasey. \b \q1 \v 19 Ni ir e yima ngat ngak u fithik’ \q2 urngin e gamanman ni gu sunumiy! \q2 Kemus ni en ni ir e Sunumeg e rayag ni gel ngak. \q1 \v 20 Pi burey nma fafel e gamanman ni malboch riy \q2 e bay e pan riy ni ir e ggan rok. \q1 \v 21 Ma mol u tan e gek’iy ni bay rachangalen, \q2 mma yan i mith nga fithik’ e uchel u lan e ma’ut. \q1 \v 22 Gek’iy ni bay rachangalen nge gek’iy ni \add willow\add* ni bay u to’oben e lul’ \q2 e ke mang naun ngak ni be pi’ e tagalul’ ngak. \q1 \v 23 Der ma tamdag nga mirin e lul’ nib gel, \q2 ra gireng e lul’ nib gel ngi i aw nga owchen ma be par nib gapas. \q1 \v 24 I mini’ e rayag rok ni nge ma’ewnag nge kol? \q2 Ara mini’ e rayag rok ni nge ngongliy e wup nge l’eg p’ethungun? \c 41 \q1 \v 1 Rayag rom ni ngam l’eg e \add Leviathan\add* nga ba lam \q2 ara mfek ba gaf ngam m’ag bolowthen? \q1 \v 2 Rayag ni ngam kuruf p’ethungun nga mon’ e gaf ngay \q2 ara mu the’ e lam nga yododan? \q1 \v 3 Gur ra i wenig ngom ni ngam pag nge yan? \q2 Gur ra i wenig ngom ni ngam runguy? \q1 \v 4 Gur ra ngongliy ba tha’ u thilmew \q2 nge micheg ni bayi pigpig ngom ndariy n’umngin nap’an? \q1 \v 5 Gur rayag ni ngam m’ag ni bod ba arche’ ni fakay, \q2 ni nge paleg owchen e pi’in ni ppin ni tapigpig rom? \q1 \v 6 Gur ra i lu’ag girdi’en e fita’ rogon puluwon ni nge pi’ be’ nge yag ngak? \q2 Gur rayag ni nge yib e girdi’ nma chuway’ ngar th’eth’abed ngar pi’ed nchuway’? \q1 \v 7 Mog, rayag ni ngam pag e piska ngak nge fach u downgin, \q2 ara mu kuruf lolugen nga ba piska ni ba ga’? \q1 \v 8 Ta’ab yay ni ga ra math ngak ma dabki ga’aran’um ni ngam math ngak bayay; \q2 ya dabki m’ay u wun’um rogon nma cham! \b \q1 \v 9 En nra guy e \add Leviathan\add* \q2 e ra m’ath e liyab ngak nge aw nga but’ ko marus. \q1 \v 10 Ra ni ginaeng, mra damumuw nib gel; \q2 dariy be’ nra m’ath magren rok ni nge sak’iy u p’eowchen. \q1 \v 11 Mini’ e en nrayag rok ni nge cham ngak me par ni ni bfel’ rogon nde buch ban’en rok? \q2 Dariy be’ u fayleng ni polo’ nrayag rok. \b \q1 \v 12 Mu son, nggu weliy ngom rogon tungun ay e \add Leviathan\add*, \q2 nga feni famsow nge feni gel. \q1 \v 13 Dabiyag rok be’ ni nge fathiy keru’, \q2 ara kuruf dugren ni rib el. \q1 \v 14 I mini’ e rayag rok ni nge bing l’ugun, \q2 nib fach e nguwol riy ni yira rus ngay? \q1 \v 15 Ma olyen keru’ e rib gel, \q2 nib peth ma ba el ni bod feni el e malang. \q1 \v 16 Ra reb ma ke gabal nga reb nrib nemow, \q2 ni buchu’uw i nifeng ma dabiyag ni nge rich u thilin. \q1 \v 17 Gubin nrib fel’ rogon nike ayal nga ta’bang \q2 nike gabal reb nga reb ni dabiyag i pithig. \q1 \v 18 Ra wa’angis me mat e uluch, \q2 ma lanmit e bod mit e yal’ ni ka feni m’ug. \q1 \v 19 Ma be wear e daramram u lan l’ugun, \q2 ni be madardar e nifiy riy. \q1 \v 20 Ma be wagey e ath u p’ethungun \q2 ni bod e ath ni be yib ko pan ni yibe urfiy u tan e th’ib. \q1 \v 21 Pogofan rok e rayag ni nge afweg e nifiy; \q2 ma be thay e daramram u lan l’ugun. \q1 \v 22 Ba gel belel’ugun \q2 ni gubin e girdi’ ni yad ra mada’nag e ri yad ra rus. \q1 \v 23 Dariy bochiyang u downgin nib waer; \q2 ba el ni bod rogon e wasey. \q1 \v 24 Ba gel laniyan’ ni der marus, \q2 nder m’ing ni bod ba malang ni yima gelgiy e ggan u daken. \q1 \v 25 Ra suwon, ma mus ngak e pi’in nth’abi gel ni yad ma rus; \q2 miyad par nike li’rad e marus. \q1 \v 26 Dariy ba saydon nrayag ni nge maad’ad ngak; \q2 ara ba piska, ara ba gan e gat’ing, ara sarey nrayag ni nge maad’ad ngak. \q1 \v 27 Ya wasey e bod feni waer kenggin e \add wheat\add* u puluwon, \q2 ma \add bronze\add* e bod feni munguy e l’ud nike wod u puluwon. \q1 \v 28 Dariy ba gan e gat’ing nra k’aring nge mil; \q2 malang ni yira pag ngak e bod chobngen e uchel ni be aw ngak. \q1 \v 29 Ma gul e bod bochiyang i kenggin e uchel u puluwon, \q2 ma ra pag e pumo’on e piska ngak me minmin. \q1 \v 30 Ma oloyen yin e bod yungi th’ib ni but’ nike pil nib m’uth; \q2 ra yan ma be ker e bar. \q1 \v 31 Ma mithmitheg e day ni bod e ran u lan ba th’ib ni be ligil, \q2 ma ligilnag ni bod ba th’ib i gapgep. \q1 \v 32 Ra yan u maday ma ba gagiyel e gin nike yan riy ko wuth, \q2 me pingeg e day nge par ni wuth nib wechwech. \q1 \v 33 Dariy ban’en u fayleng nrayag ni ngan ta’rebnag ngak; \q2 ir ba gamanman ndariy buchu’uw i marus rok. \q1 \v 34 U daken e fayleng e dariy e puluw rok riy, \q2 ir e pilung u fithik’ gubin mit e gamanman ni malboch. \c 42 \p \v 1 Ma aram me fulweg Job lungun \nd SOMOL\nd*. \sp Job \q1 \v 2 \nd SOMOL\nd*, gu manang ni gubin mrayag rom; \q2 ni gubin e tin ga ra finey mrayag rom ni ngam rin’. \q1 \v 3 Ga be fith ko di’in mu gu thag ninggu fith rogon e gonop rom, \q2 ni yugu aray rogon ndariy bochi ban’en ni gu manang. \q1 Ug weliy murung’agen bogi ban’en nri da gu nang fan, \q2 ni bogi ban’en nib pag feni fel’ ni dabi taw e leam rog ngay. \q1 \v 4 Kamog ngog ni nggu motoyil ngom ni ngam non, \q2 ma ngguy rogon i fulweg e tin ngam fith ngog. \q1 \v 5 Ug par ni kemus ni tin ke weliy e girdi’ ngog e gu manang, \q2 ma chiney e kug guyem nga owcheg; \q1 \v 6 ere kug tamra’ nga urngin e tin ku gu weliy \q2 ma kug kolngan’ug u roy u fithik’ e fiyath nge awat. \s1 Tomuren e welthin \p \v 7 Nap’an ni mu’ \nd SOMOL\nd* ko non ngak Job, me ga’ar ngak Elifaz, “Kug damumuw ngom nge gali fager rom nir, ya da mu weliyed e tin riyul’ ni murung’ageg, ni bod rogon nike rin’ e tapigpig rog i Job. \v 8 Ere chiney e ngam feked medlip i garbaw ni pumo’on nge medlip i saf ni pumo’on i yib ngak Job ngan pi’ ni maligach romed. Ma bayi pi’ Job e meybil romed, mu gu fulweg taban e meybil rok, nge dab gu gechig nagmed ni rogon nsusun e nge aw ngomed. Ya da mu weliyed e tin riyul’ ni murung’ageg ni bod ni rin’ Job.” \p \v 9 Me rin’ Elifaz nge Bildad nge Zofar e tin keyog \nd SOMOL\nd* ni ngar rin’ed, ma aram me fulweg \nd SOMOL\nd* taban e meybil rok Job. \p \v 10 Tomuren nike meybil Job ni fan ngak fa dalip i tafager rok, me fal’eg \nd SOMOL\nd* rogon Job bayay, I sulweg urngin ban’en ni immoy rok Job ngak ni ruw yay nike yo’ornag ke mun nga daken. \v 11 Urngin pi walagen Job ni pumo’on nge ppin nge pi’in ni urmed ni tafager rok e rabad ra mada’ niged Job miyad un ku Job ko mur u naun rok. Miyad dag nike kireban’rad ngak miyad guy rogon ni ngar fal’eged laniyan’ ni bochan urngin e gafgow ni pag \nd SOMOL\nd* nge yib ngak. Ra bagayad me pi’ boch e salpiy ngak nge reb e luwaw ni gol. \p \v 12 Me fal’eg \nd SOMOL\nd* wa’athan Job nike mun daken e flaab ni pi’ ngak nga rogon ko som’on. I Job e yan i pan ni 14,000 e saf rok, ma 6,000 e kamel, ma 2,000 e garbaw, ma 1,000 e dongki. \v 13 Me fakay medlip e pagel nge dalip e ppin. \v 14 Me tunguy fithingan e bin nganni’ e bpin ni fak ni Jemimah, ma bin migid e Keziah, ma bin th’abi bitir e Keren-Happuch. \v 15 Me yan i par ndakuriy boch e ppin u fayleng ni bod feni pidorang fapi ppin ni pifak Job. Me unegrad e chitamangirad ngak pifak ni pumo’on nge pi’ e gayog rorad. \p \v 16 Nga tomuren e biney miki par Job nib fos ni 140 e duw, nge guy pifak pifak nge pifak pifak pifak ni aram e bin aningeg e mfen. \v 17 Me yim’ ni kari yo’or e duw rok.